Poradci římského krále Zikmunda (regi Romanorum) sdělují Mošticovi ze Stachowa, kastelánu v Poznani (Mosticius, castellanus Poznaniensis), a doktoru teologie Ladislavovi (Ladislaus, decretorum doctor), vyslancům polského krále Vladislava II. Jagiella (ambasiatores serenissimi domini regis Polonie), který římského krále informoval o tom, že čeští vyslanci (nunccii Bohemorum) Jan Vrbata z Orlice a Matěj Engliš z Hnátnice jej žádají, aby jim byl udělil veřejné slyšení, které jim římský král odmítl, a to v místech jejich moci v Uničově (in Uniczow) nebo Kroměříži (aut Cremsir), neboť se obávají, že by na území ovládaném římským králem nebyla zaručena bezpečnost veřejného slyšení; a že nabízí každému, kdo by tam chtěl přijet, glejty a pro větší bezpečnost dokonce i rukojmí. Kromě toho prý čeští vyslanci deklarovali ochotu naslouchat mluvčím druhé strany a jestliže by bylo něco proti nim dovozeno z evangelia a písem svatých otců, hodlali zjednat náležitou nápravu. Poradci římského krále na to odpovídají, že v podobě, kterou žádají jim nebylo slyšení uděleno, neboť by nepřineslo žádné ovoce; pokud však říkají, že jim žádné slyšení uděleno nebylo, pak lžou, neboť římský král k nim 25. července 1421 z Pražského hradu vyslal za tím účelem patriarchu Ludvíka II. z Tecku v Aquileii (patriarcham Aquiliensem), znalce obojího práva Petra Pavla Vergeria (Petrum Paulum sacre pagine magistrum) a Martina Talayera (magistrum Martinum et cetera) a mnoho dalších. Podobně dostali možnost vystoupit v Krakově (in Cracovia) za přítomnosti prelátů, dvora Polského království (regni Polonie) a předních doktorů a mistrů krakovské univerzity (ac magistris et doctoribus universitatis Cracovie). Dále následující léto dostal polský král k jednání s nimi svolení od římského krále, a do Prahy (Pragam) se souhlasem polského krále vyrazil Vitoldův vyslanec, jeho notář Bartoloměj (Bartholomeus secretarius illustrissimi domini magni ducis Lithwanie). Nato dva čeští stoupenci římského krále, Jan Městecký z Opočna (Johannes) a Půta z Častolovic (Puotha), předjednali termín jednání na svátek svatého Martina (in festo sancti Martini) 11. listopadu 1423, nebo na svatého Ondřeje (ad plus sancti Andree) 30. listopadu 1423, poté ale pro nedostatek času byl kacíři posunut termín slyšení až na Obřezání Páně (ad festum circumcisionis) 1. ledna 1424, nicméně ve formě, kterou požadovali, nemohlo být slyšení uskutečněno. Pokud by vznikl spor v jakémkoliv oboru lidské činnosti, k jeho řešení by si přece vybrali ty, kteří v něm byli vzdělání, tedy v otázce víry přísluší rozhodnutí pouze papeži nebo církvi. Dokonce jim byl na jednání odeslaný upravený návrh glejtu, při jeho formulaci radou pomáhali Jan Městecký z Opočna a Půta z Častolovic a další z Čechů (et omnium Bohemorum et aliorum peritorum). Přitom měli čas se k němu vyjádřit, a sami přesunuli termín slyšení na Očišťování Panny Marie (ultra festum purificacionis) 2. února 1424. Následně předložili výhrady vůči formulaci a žádali prodloužení doby uskutečnění až do Letnic (ad festum pentecoste) 11. června 1424. K druhé části, v níž žádají z důvodu bezpečnosti slyšení na území, které mají pod svou mocí, se poradci vyjadřují v tom směru, že by to bylo k velké škodě katolické církve, protože kacíři by byli v lepší pozici, to jest, slyšení by se konalo na místě jim podřízeném, a ne na místě pod správou katolíků. Za vhodná místa považují tři katolická města: Vratislav (Vvratislavia videlicet), Olomouc (Olomucia) a Brno (aut Brunna), z nichž bylo zvoleno za místo slyšení Brno, což husité akceptovali. Kromě toho zpochybňují husitské záruky, neboť, jak mohou věřit někomu, kdo nezachovává víru v Boha, víru svých rodičů, kterou obdrželi při křtu. Poradci dále sdělují, že husitům v zásadě o žádné slyšení nejde a že sledují ještě jiný cíl (petunt ipsam audienciam ad alium finem quam dicant). Je zbytečné, protože v podobě, v jaké husité slyšení požadují, by se jednalo pouze o slovní souboj (contencio) bez užitku. Katolíci řeknou jedno a heretici zase něco jiného a kdo bude soudce (quis tunc erit iudex)? Oni nechtějí přijmout katolické soudce a katolíci zase ty jejich. Když husité říkají, jestliže to bude stanoven proti nám, kdo to stanoví? Podezírají je, že takto chtějí získat způsob, jak marnit čas, aby zabránili předpokládanému letnímu tažení. Ostatně sami v Krakově poučení výslovně odmítli, a naopak skutkem dosvědčili, že to jsou oni, kdo chtějí druhé poučovat. I kdyby šlo vše hladce, poradci namítají, že není možné takové slyšení uspořádat před svátkem Jana Křtitele (festum sacnti Johannis baptiste) 24. června 1424. Poradci uvádí, že v úvahu je nutné vzít, kolik času zabere cesta českých poslů do Polska a zpět; než husité uspořádají sněm všech stran království, které zastupují, protože takový sněm, dříve než odpoví, pokládají za nutný, jak tomu bylo v Kolíně (in Colonia) a poté v Praze. Dále než připraví odpověď polskému králi a ten ji předá římskému králi; než se dohodne podoba slyšení, než se shromáždí doktoři a mistři obou stran ‒ při jiné příležitosti přitom požadovali čtyři týdny. Kromě toho je nutné zvážit čas potřebný k jakékoliv dohodě, přičemž co budou moci, to budou protahovat. Rádci opakovaně připomínají, jak uměli husité protahovat jednání minulý podzim a v zimě, kdy bylo předjednáno slyšení na svatého Martina 11. listopadu 1423, odložené na svatého Ondřeje 30. listopadu 1423, a poté na Obřezání Páně 1. ledna 1424, na Očišťování Panny Marie 2. února 1424, do doprostřed postu (postea medium quadragesime) 26. března ‒ 2. dubna 1424 a konečně na Letnice 11. června 1424; ale hlavně, bez soudce to bude zbytečný souboj a ztráta času. Vybízí, aby to vše polský král vzal do úvahy. Poradci sdělují, že rozhodně nechtějí bránit žádné cestě, kterou by mohli být husité přivedeni zpět do církve a uznávají, že polský král je z mnoha důvodů, z nichž jedním je důvěra (confidencia), jíž se u husitů těší, k tomuto úkolu vhodnější (habilior esse censetur ad tractandam reduccionem ipsorum). Na samý závěr svého stanoviska vzkazují, že Zikmund i papežský legát Branda da Castiglione (pape legatus) vyjadřují Vladislavovi v této věci plnou důvěru a panovník dává souhlas s vystavením případných glejtů k cestě husitů do Krakova, anebo jinam, bude-li to na jeho území.
- Tomek 1879-IV, s. 298‒299.
- Tomek 1899-IV, s. 295‒296.
- Bartoš 1965, s. 193.
- Šmahel 1993-III, s. 143‒145, 365, pozn. 276, 278.
- Šmahel 2002-II, s. 1302‒1305.
- Nikodem 2004, s. 319.
- Coufal 2012, s. 184‒185.
- Čornej 2019, s. 523, 747‒748, pozn. 84.
„Responsum domini regis Romanorum ad legationem domini regis Polonie.“
Magnifici et venerabilis viri et domini, Mosticius, castellanus Poznaniensis et Ladislaus, decretorum doctor, ambasiatores serenissimi domini regis Polonie, porrexerunt serenissimo domino nostro regi Romanorum cedulam infrascripti tenoris: Serenissime princeps rex inuictissime et domine graciosissime! In effectu, et ut videtur, nunccii Bohemorum petunt, ut detur eis audiencia, que ipsis alias, ut asseruerunt coram serenissimo domino nostro rege Polonie, fuit et est denegata, et quam petunt in aliquo locorum ipsis subiecto, et signanter in aliquo horum videlicet in Uniczow aut Cremsir, assignantes causam, quia in locis subiectis dominum Romanorum regi securum et necessarium saluum conductum habere non potuerunt ad audienciam predictam, et offerunt omnibus venire, stare, tractare et cetera ac redire volentibus in predictis locis uel altero ipsorum salvosconductus sufficientissimos in quacunque forma verborum et robore fuerint concepti; eciam si opus fuerit exhibent obsides pro maiori securitate. Quam audienciam cum habuerint, parati sunt audire auditores, et si quid ex evangelio et scripturis sanctorum patrum contra eos aut errorem ipsorum doctum seu diffinitum fuerit, emendacionem volunt accipere condignam; volunt tamen quod ipsorum magistri et alii viri docti in predicta audiencia audiantur. Ad primam partem peticionis dictorum Bohemorum nuncciorum, videlicet ut detur eis audiencia, quam dicunt alias eis fuisse denegatam, respondetur, quod huiusmodi audiencia non videtur eis concedenda, quia nullus bonus fructus potest ex ea sperari, ymo contrarium, prout plene dicetur respondendo ad quartam partem; et cum dicunt fuisse eis audienciam denegatam, mentiuntur. Primo enim habuerunt in Bohemia ad pacem prope Pragam, cum serenissimus dominus noster Romanorum rex misit reuerendum patrem dominum patriarcham Aquiliensem et venerabiles viros dominos Petrum Paulum sacre pagine magistrum ac iuris vtriusque doctorem et magistrum Martinum et cetera et alios plures, a quibus habuerunt audienciam quantam voluerunt. Secundo habuerunt eciam in Cracovia coram dominis prelatis, baronibus regni Polonie ac magistris et doctoribus universitatis Cracovie. Tercio serenissimus dominus rex Polonie estate proxima requisivit sermum dominum regem Romanorum de tractatu reduccionis ipsorum hereticorum, et ipse dominus rex Romanorum ad hoc se promptum et paratum obtulit, et propter hanc causam iuit Pragam quidam Bartholomeus secretarius illustrissimi domini magni ducis Lithwanie, ut ipsi serenissimo domino regi Polonie de hoc constat; et postea venerunt duo barones Bohemie domini Johannes et Puotha, pro audiencia iterato habenda, dantes spem quod in festo sancti Martini aut ad plus sancti Andree dicta audiencia fieret; postea ad eorundem hereticorum instanciam fuit prorogata ad festum circumcisionis, racione cuius audiencie miserunt vnam formam saluiconductus, qui taliter ut petebatur nullo modo potuit concedi, quia volebant, quod laici iudicarent, et quod deterius est, quod laici idiote in tam arduo negocio, sicut est fidei. Nam et si oriretur contencio in aliqua sciencia, numquid eligerent milites ad diffiniendum, an docti et experti in illa arte? ergo multo magis in negocio fidei, cuius tamen iudicium ad solum papam seu ecclesiam pertinet. Unde fuit missa eis forma cuiusdam saluiconductus plenissimi et conformis sui quantum ad omninodam securitatem personarum et rerum, que fuit concepta eciam de consilio dictorum Johannis et Puothe et omnium Bohemorum et aliorum peritorum apud serenissimum dominum regem Romanorum tunc existencium; pro cuius salviconductus promissione vel observacione fuit missum ad prefatum serenissimum dominum regem Polonie, qui predictum ex promissione in forma petita miserat; attamen eciam postea fuit, quod dicta audiencia non protenderetur ultra festum purificacionis. Postea ipsi heretici nullatenus ipsam formam acceptantes, remiserunt formam alterius saluiconductus, quam petebant eciam sub deteriori forma et usque ad festum pentecoste. Itaque aperte mentiuntur, dicendo audienciam fuisse eis denegatam, et prefatus serenissimus dominus rex Polonie fuit requisitus per prefatum serenissimum dominum regem Romanorum, quod aliquos magistros et doctores ad ipsam audienciam mitteret, super quo prebuit diligentem operam, ut sibi constat. Ad secundam partem: quando petunt audienciam in aliquo locorum ipsis subiecto, quia in locis subiectis sermo domino regi Romanorum non potuerunt habere securum et necessarium salvumconductum ad ipsam audienciam, respondetur, quod hec esset magna iniuria catholice ecclesie; heretici essent melioris condicionis, ut videlicet in loco eis subiecto audiencia teneretur et non in loco catholicorum. Unde ipsimet forte hoc alias considerantes, petierunt dictam audienciam in altero de tribus locis, Vvratis(lavia) videlicet, Olomucia aut Brunna, que sunt loca fidelium, et fuit condictum cum predictis duobus baronibus de Brunna, et illi heretici visi sunt remanere contenti, ut apparet ex forma salviconductus, in quo ponebatur per expressum de accedendo ad Brunnam. Item nemo catholicus valet sub salvoconductu hereticorum accedere in manus ipsorum, qui cum non seruent fidem parentum suorum, quam in baptismo receperunt, nec seruant fidem deo, quomodo seruabunt hominibus? Et cum dicunt, quod in terris subiectis serenissimo domino regi Romanorum non potuerunt habere saluum conductum et cetera, mentiuntur eciam, ut apparet ex forma predicti salui conductus serenissimi domini Romanorum regis eis destinati et ex promissione petita et obtenta a prefato serenissimo domino rege Polonie, qui certe salvus conductus erat ita plene et plenissimus, quantum dici et cogitari posset, et unusquisque illum inspiciens potest aperte hoc iudicare. Unde ex huiusmodi indiciis apparet, quod predicti heretici petunt ipsam audienciam ad alium finem quam dicant. Ad terciam partem: quod volunt dare saluos conductus illuc accedentibus et cetera respondetur ut supra proxime, quia nemo catholicus eis se committeret, et ut dicunt, quod sub quacunque forma verborum et cetera volunt condere salvum conductum, requirendi essent, an velint stare determinacioni et iudicio ecclesie seu verius universitati ecclesie. Nam creditur, quod nullatenus velint; si forte melius inspirati hoc vellent, pro deo, firment hoc et tunc omnia bene. Quum autem dicunt de obsidibus: magnum tempus elaberetur in eligendo huiusmodi obsides et in facienda collacione euncium ad dictam audienciam et obsidum recipiendorum, et haberent ex hoc, quod intendunt, videlicet tempus perdere inaniter in graue preiudicium fidei. Ad quartam partem cum dicant, quod in dicta audiencia, si eam habuerint, sunt parati audire auditores et quid ex evangelio et ex scripturis sanctorum patrum fuerit contra eos dictum seu diffinitum et cetera respondetur, quod huiusmodi audiencia, si taliter fieret, esset una contencio et non aliud, et foret frustratoria sine aliquo fructu, quia catholici dicunt unum, heretici aliud; quis tunc erit iudex? si nos voluerimus dare nostros iudices sicut debemus, illi nollent, si illi suos, nos nollemus sicut nec debemus et frustra; et cum dicunt si fuerit contra eos doctum seu diffinitum, quis dicet se doctum, quis diffiniat? timendum est, ne sint tante pertinacie, ut pocius confidant nos docere quam doceri. Quemadmodum dixerunt in audiencia prehabita Cracovie, quia cum confunderentur per catholicos, dixerunt quod venerant informare et non informari. Ex predictis apparet, quod istam audienciam petunt maxime ad impediendum exercitum, quem in proxima estate timent parari contra ipsos. Et si bonum hoc negocium masticetur et commensuretur tempus, nullo modo potest ista audiencia quin effluxerit festum sancti Johannis baptiste. Consideretur enim tempus in reditu prefatorum dominorum ambasiatorum ad serenissimum dominum regem Polonie et in reditu nuncciorum Bohemorum ad Bohemiam, et postquam redierunt in convencione dominorum baronum nobilium et clientum civitatum et communitatum munitarum regni Bohemie, ex parte quorum ipsi nunccii dicunt se missos, quia oportebit, antequam respondeant, quod statuant unam dietam, sicut alias fecerunt proximo autumpno, primo in Colonia, deinde in Praga; item tempus in respondendo per eos serenissimo domino regi Polonie et postea per eum serenissimo domino regi Romanorum; item tempus in congregando modum et ordinem audiencie tenende; item tempus in congregando magistros, doctores utriusque partis, nam ipsi alias volebant saltem quattuor ebdomas, antequam veniant ad locum audiencie; item tempus postquam ventum fuerit ad locum, antequam res perficiatur, et bene est considerandum, quod predicti heretici omnia, quanto morosius et longius poterant, protelabunt, ut sic elabatur tempus exercituandi contra ipsos. Et reducatur ad memoriam, quomodo sciuerunt protrahere proximum autumpnum et hyemem in tractu huismodi audiencie. Primo enim ut supra data est spes in festo sancti Martini et ad plus sancti Andree, postea ad festum circumcisionis, postea purificacionis, postea medium quadragesime, deinde pentecoste. Preterea et maxime supra omnia est advertendum, quia ibidem sine iudice esset frustratoria contencio, non fructuosa audiencia, ut supra, et sic tempus incassum verteretur non sine graui preiudicio et ignominia tocius Christianitatis. Omnia bene ponderentur per serenissimum dominum regem Polonie et dominos Polonos, ipsimet dicent huiusmodi audienciam non esse concedendam tam inutiliter, et quod ipsi heretici evidenter mentiuntur. Non tamen denegatur, quin per quemcunque modum possent reduci, debeat eorum reduccio admitti, et utinam iam esset in foribus: verum quia pre ceteris prefatus serenissimus dominus rex Polonie tam ex affeccione, quam habet ad ecclesiam catholicam, quam eciam ad fraternitatem ipsius serenissimi domini regis Romanorum, et ex confidencia, quam illi heretici videntur ad Sigmundus ipsius domini regis Polonie gerere, habilior esse censetur ad tractandam reduccionem ipsorum, pro qua nullatenus laborem et expensam recusaret: conetur totis viribus ad hoc laborare, ut reducantur ad fidem katholicam, cum eciam ipse solus totum quo d voluerit tam per ecclesiam quam per ipsum dominum regem Romanorum post reduccionem illis fieri, obtinebit facilius quam quis alius, et de hoc prefatus serenissimus dominus rex Romanorum et reuerendus dominus cardinalis Placentius, pro sola ista causa fidei a latere sanctmi domini N. (sic!) pape legatus, sue maiestati dant plenam fidem, quod ita facient, et si pro ista reduccione necessarius foret aliquis salvus conductus, concedetur prout fuerit petitus a prefato domino rege Romanorum tam pro eundo ad Cracoviam quam ad aliam terram eciam sub dicione domini regis Romanorum positam et cetera.