Nejmenovaný autor informuje, že protože nedávno doktor teologie (doctore) napadl jejich listu, adresovaný římskému králi IDZikmundovi (domino Sigismundo), předložili na žádost krále formulované odpovědi na tento úrok. Předně se měl doktor vyjádřit v tom směru, že jejich písemný návrh je nejednoznačný a pochybný. Odpověď zní, že uvedený utrakvistický návrh je jasný ve všech větách a slovech, proto by neměl u zralých a inteligentních mužů vzbuzovat žádné pochyby či nejednoznačnost. Druhá námitka spočívala v tom, že křesťanské společenství tvoří všichni pokřtění, nemluvňata i dospělí, světští i laici, Řekové (Greci) a Indové (Indi), z toho důvodu by bylo pro římského krále obtížné uspořádat koncil, který by byl reprezentován všemi takovými osobami. Anonym podotýká, že tato námitka vznikla vložením určitých pojmů do jejich návrhu, a sice „celé křesťanstvo“ (totius Christianismi). V odpovědi je řečeno, že filozofové a teologové užívají tento termín „celé“ specificky, univerzálně, kategoricky a synkategorematický (quandoque particulariter, quandoque universaliter, aut sub aliis terminis, quandoque categorice, quandoque syncategorice), do té míry, jak ve své logice předvedl IDHetysbyr (dominus Hetysbyr in sua logica). Anonym uvádí, že utrakvisté uvedený termín vnímají specificky a kategoricky, odmítají jej chápat univerzálně či synkategorématicky. Slovně bylo tedy uvedené námitce vyhověno, avšak pokud jde o věc samou, bylo řečeno, že by termín měli chápat prostřednictvím výše uvedených pojmů „celé křesťanstvo“; navíc s ohledem na rozpory a rozkoly, panující mezi křesťany na východě i západě by mělo být žádoucí všechny svolat jejich zplnomocněné zástupce ke společnému koncilu. Další námitka byla vznesena vůči pojmu „písmo Božího zákona“ (scriptura divine legis), katolický teolog se vyjádřil, že Boží zákon v sobě obsahuje Starý a Nový zákon, právě ze Starého zákona hodlají na koncilu vyvozovat závěry, na druhé straně římská církev odděluje Starý a Nový zákon. Pokud tedy jde o kontinuitu Písma, utrakvisté připustili, že v sobě zahrnuje Starý i Nový zákon, jak uvedl řečený doktor teologie. Podobně napadl v jejich listu výraz „výroky svatých doktorů“ (sanctorum doctorum sententia), kde se vyjádřil v tom směru, že utrakvisté mají v plánu přijímat a odmítat výroky doktorů, kánony a zákony, případně zasahovat do civilního práva. Odpověď na tuto výtku zní, že je naopak jejich záměrem, aby výroky doktorů, kánony a zákony byly respektovány, potud, pokud nebrání dodržování zákonu Ježíše Krista. Další výtka směřovala vůči pojmu „nevyhnutelně“ (inevitabiliter), který je v návrhu opakovaně použít: proti tomuto výrazu však vznesl buď málo nebo žádné námitek. Jednalo se hlavně o podmínku přednesenou před římským králem v IDBratislavě (in civitate Prespurg), že v záležitostech víry nepadne žádný konečný výrok, který nelze účinně vyvodit z Písma či výroku svatých doktorů, kteří se v něm nevyhnutelně zakládají. Odpověď zní, že tento výraz vložili do návrhu z toho důvodu, aby v budoucnu odstranili a zabránili protahování celé záležitosti z obou stran. Z toho důvodu považují tento termín za vhodný a účelný pro všechny. Kromě toho se výše uvedený doktor teologie zeptal, kdo bude soudce a kdo vymůže přijetí jeho rozhodnutí, zvláště pak když je v jejich návrhu uvedeno, že „cokoliv by tam bylo dovozeno a dokázáno z písma Božího zákona a výroku svatých doktorů, kteří se v řečeném zákoně pravdivě zakládají, to nechť je na tomtéž koncilu přijato“ (quidquid probatum et deductum fuerit et cetera illud acceptetur). Odpověď zní, že cokoliv by jim z jmenované formy dokázali a vyvodili jejich oponenti, to by ochotně přijali. Dále uvádí, že výtka se snesla rovněž na to, jak postupovat v případě, že některé ze stran odmítne podstoupit výkon a přivedení pomocí světského ramene s poukazem na to, že se jedná o nenáležitý krok. Odpověď zní, že Písmo svaté vyniká dokonalostí a autoritou kánonů, zákonů a závěrů obecných koncilů, které jsou povinni králové a knížata chránit a bránit víc, než jakékoliv nařízení vymyšlené lidmi. Konečně uvedený teolog přednesl námitku, že moc papeže a koncilu bude prostřednictvím jejich spisů zcela zrušena či porušena. Na to mu byla dána odpověď v tom směru, že světská i duchovní moc vychází od Boha, mají tedy v úmyslu dodržovat obojí; neboť svatý Pavel přeci uvedl: „na základě pravomoci, kterou mi Pán dal k budování, nikoli k boření“ (sanctus paulus tangens materiam de potestate asserit, ipsam datam in edificationem, non in destructionem) 2Kor 12, 10; a podobně kánon uvádí, že „ten, kdo zneužívá moc, jež mu byla svěřena, si zaslouží o tuto moc přijít“ (Privilegium meretur amittere qui sibi concessa abutitur potestate). Proto je třeba ctít a přijímat moc, pokud neničí a neobrací se v tyranii, zatímco vládu, která vydírá a svádí na scestí je třeba odmítnout. Neznámý autor končí svou relaci sdělením, že po přednesení výše uvedených odpovědí již uvedený teolog nepokračoval v útocích a přislíbil jejich znění zprostředkovat římskému králi.
- A: N/A
- B: AMK Praha; sign. O. XXIX; fol. 95v‒97r
- C: ANM Praha; Sbírka C ‒ Muzejní diplomatář; sub anno
Quia nuper scriptum serenissomo principi et domino domino Sigismundo per nos et cetera oblatum, in quibusdam punctis impugnatum est a quodam doctore: ideo ad instantiam et petitionem predicti domini principis hic consignantur et offeruntur eidem principi responsa data impugnationi doctoris prefati in presentia A B C (sic). Prima enim impugnatio doctoric hec erat: quod nostrum scriptum oblatum erat ambiguum sive dubium. Cui responsum est, nostrum scriptum esse planum in sententia et verbis, et ex hac causa viris maturis et intelligentibus dubium aut ambiguum esse non debet. Secunda impugnatio in hoc stetit, quod cum omnes baptizati, infantes et adulti, seculares et laici, sicut Greci et Indi, Christiani sint et censentur pro talibus, difficile esset domino regi procurare consilium ex omnibus huiusmodi personis fieri, congregari aut convocari. Hec impugnatio doctoris ortum sumpsit ex quibusdam terminis nostro scripto insertis, hiis scilicet „totius Christianismi“. Cui responsice sic dictum est: Logici, philosophi et theologi hoc termino „totius“ utuntur quandoque particulariter, quandoque universaliter, aut sub aliis terminis, quandoque catagorice, quandoque syncategorice, in tantum quod dominus Hetysbyr in sua logica, ut dominus doctor scire debuit, concedit expresse, quod totum, quod est in mundo, est in oculo suo, in est aliquod totum, quod est in mundo, est in oculo suo. Et sic in scripto nostro particulariter et categorice, non autem universaliter et syncategorice intelligi volumus terminum antedictum. Et sic verbaliter verbali obiectioni satisfactum est. Quantum tamen ad rem in se, dictum est, nos hoc affectare et hoc per predictos terminos „totius Christianismi“ intelligere et sentire, quod propter divisiones et scismata sedanda undecumque ortum habentia inter Christianos convocarentur persone ecclesie orientalis et occidentalis ad consilium de proximo celebrandu, habentes plenariam potestatem suarum regionum aut provinciarum ad tractandum et disponendum salubriter et divine legi conformiter de reformatione eorum, que sunt reformanda in utraque ecclesia antedicta; quia aliter, ut nobis videtur, orte dissensiones finem bonum sortiri non possunt. Et huiusmodi sensum habent subiecti Romane ecclesie apellantes concilium generale, in quo fit huiusmodi personarum convocatio, non intelligentes, quod universaliter persona quelibet subiecta illi ecclesie tali concilio interesse deberet; et tantum dictum est sententialiter obiectioni prefate. Ulterius nitebatur doctor impugnare scriptum oblatum propter hec verba posita in eodem: „scriptura divine legis“; dixit namque, scripturam divine legis in se continere novum et vetus testamentum, et sic ut asseruit nos per illos terminos vellemus in concilio aliqua deducere et probare ex testamento veteri, quod conveniens non esset. Cui vice versa dictum est, moralia legis veteris pro tempore novi testamenti manere in suo robore et vigore, et ideo per ea efficax fit probatio quo ad Christianos; iudicialia autem et cerimonialia pro tempore legis gratie servanda non esse a Christicolis, tamquam obligatoria ipsius veteris testamenti; et quantum ad continentiam scripture, fatebamur ipsam claudere in se tam vetus quam novum testamentum, prout doctor veraciter affirmavit. Consequenter doctor occasionem cepit obiiciendi ex aliis verbis scripti nostri „scilicet canctorum doctorum sententia“, ubi intellexit, prout intulit, nos velle acceptare et reiicere ad nostrum placitum doctorum dicta, canones et leges, sice iura civilia. Cui diximus e converso, nostre intentionis esse, quod dicta doctorum, canones et leges de tanto volumus venerari, de quanto promovent et non abstrahunt, facilitant et non impediunt, ab observatia et executione legis domini nostri Iesu Christi. Obiecit tunc et ultra doctor precipue contra illum terminum „inevitabiliter“, positum in scripto sepius dicto: sed contra illum terminum veraciter modicum invexit sive nihil, cum non sit piarum aurium offensivus in aliquo; sed quo ad terminum illum „inevitabiliter“ dictum est, sicut et ante hoc in civitate Prespurg in presentia domini regis et cetera est responsum, quod illum terminum scripto nostro inseruimus ad tollendum et resecandum in futuro concilio omnem apparentem sequelam, captam occasionaliter ex scriptura aut doctorum sententia, et hoc tam ex parte nostrorum adversariorum, quam ex parte nostra; et sic ille terminus est illis nobis adversantibus utilis, competens et expediens, sicut et nobis pro multis periculis et difficultatibus verisimiliter et possibiliter futuris amovendis et declinandis. Insuper prefatus doctor interrogavit, quibus deberet fieri probatio et deductio, et a quibus acceptatio? presertim cum in nostra cedula scribitur: „quidquid probatum et deductum fuerit et cetera illud acceptetur.“ Cui respondimus: Hoc nos intendere in scripto illo, quod quidquid per ipsos nobis adversantes sub forma nobis oblata nobis probaretur et deduceretur, illud nos parato animo acceptare vellemus, sic tamen, quod ipsi conformem su sciperent et admitterent acceptationem, deductionem et probationem. Tunc subiunxit impugnationem aliam, occasionatam ex coactione et compulsione per brachium seculare, si pars aliqua huiusmodi probationi et deductioni stare recusaverit, dicens huiusmodi vindictam non habere ibidem, seu in hac causa locum non habere: sed suo sensu et intellectu dixit, quod si nos vellemus recedere a dictis et decretis ecclesie vel concilii, essemus compescendi potestate coactiva brachii secularis. Cui dictum est: Cum scriptura sacra excellit in perfectione et auctoritate canones, leges et concilia generalia, quam tueri et defendere magis obligantur reges et principes, quam aliqua decreta humanitus adinventa: hinc est, quod citius arcendi sunt violatores ipsius legis prefectissime potestate coactiva, quam transgressores humanitus adinventorum. Ad hoc enim iuxta canones principes in ecclesia positi sunt, ut, ubi disciplina ecclesiastica contemnutur, potestas subveniat coactiva. Quo ad doctoris prefati ultimatam impugnationem, qua asseruit, potestatem pape et concilii per nostrum scriptum fore nullam aut sublatam de medio, data est responsio sub hac forma: Cum potestas tam secularis quam spiritualis divina approbatur lege, nos utramque iustifivare intendimus, ut tenemur; scimus tamen, qualiter sanctus Paulus tangens materiam de potestate asserit, ipsam datam in edificationem, non in destructionem. Et in canone scribitur: Privilegium meretur amittere qui sibi concessa abutitur potestate. De quanto igitur potestas aliqua edificat et non destruit, nec ad tyrannidem convertitur, veneranda est et amplectenda, de quanto vero exorbitat et in devium trahitur, declinanda. Hiis tunc impugnationibus sic solutis amplius doctor eas dem solutiones impugnare destitit et intactas coram nobis dereliquit, dicens se velle domino regi promulgare; quod si veraciter fecit, pro labore retribuat sibi deus ipse et cetera.