Generální prokurátor pražské konzistoře IDMořic Machuta zHostivaře (Mauritius dictus Machutha generalis procurator consistorii pragensis et procurator) připomíná všem proboštům, děkanům, arcijáhnům a školastikům (dominorum prepositi, decani, scolastici, universorumque et singulorum canonicorum, archidiaconorum et beneficiatorum ecclesie pragensis), že na svatém koncilu v IDKostnici (ad sacrum concilium Constantiense) bylo po zralém uvážení teologů docíleno konsensu, podle má laické přijímání eucharistie probíhat pod způsobou chleba, neboť v něm je přítomno živé tělo i krev Krista (a populo laicali sacramentum eucharistie tantummodo sub specie panis suscipiatur, cum firmissime sit credendum et nullatenus dubitandum, integrum corpus Christi et sanguinem tam sub specie vini veraciter contineri). Závěry kostnického koncilu se řídil pražský arcibiskup, který nařídil na za tím účelem svolaném synodu, aby duchovní podávali eucharistii laikům pouze pod pod jednou pod trestem exkomunikace. Nicméně byl sveden zlým duchem, odpadl od katolické církve, připojil se k odsouzeným viklefistům a husitům (wiclefistis et hussitis) a přijal jejich čtyři artikuly (quatuor praetensos articulos). Neštítí se nabádat katolíky, pod hrozbou církevních trestů, aby přijímali eucharistii pod obojí způsobou (sub utraque specie). IDMachuta zakazuje všem kněžím pražské arcidiecéze účastnit se synody, kterou svolal bývalý pražský arcibiskup IDKonrád z IDVechty (Conradus de Vechta pretensus archiepiscopus pragensis) do IDRoudnice nad Labem (in opido suo Rudnicz) na nejbližší pátek po svátku svatého Ducha (feria quarta proxima post festum sancti spiritus) 14. května,1 kvůli jeho odpadnutí od pravé církve. Prohlašuje, že vzhledem k odpadu IDKonráda a jeho tyranii, jsou podřízení duchovní zbaveni poslušnosti ke IDKonrádovi z IDVechty, což mají oznámit i ve svých obvodech. Ruší všechny tresty, příkazy a výhrůžky, které by sesazený arcibiskup vůči katolíkům, věrným apoštolskému stolci, vyhlásil za účelem podpory viklefistů a husitů. Odnímá IDKonrádovi z vůle římského krále IDZikmunda (Sigismundi romanorum, Hungarie et Boemie regis), olomouckého biskupa IDJana Železného (Iohannem episcopum olumucensem) a pražské kapituly (ipsius capitulum) a papeže IDMartina V. (Martinum, divina providentia papam quintum) veškeré pravomoci.
1:K tomu blíže dokument z 22. dubna 1421 (1d8d4e9a3f).
- A: N/A
- B: koncept
- C: soudobý opis
- D: prostý opis z první poloviny 18. století
- E: prostý opis z 19. století
- F: prostý opis z 19. století
- A: N/A
- B: APH; AMKV; Cod. V-1; fol. 72r‒73r
- C: SOA Třeboň; Historica Třeboň; sign. 225; inv. č. 255
- D: SOA Třeboň; Historica Třeboň; sign. 225; inv. č. 255
- E: ANM Praha; Sbírka C ‒ Muzejní diplomatář; sub dato.
- F: ANM Praha; Sbírka C ‒ Muzejní diplomatář; dub dato.
- A: N/A
- B: N/A
- C: https://digi.ceskearchivy.cz/111252/7
- D: https://digi.ceskearchivy.cz/111252/1
- E: N/A
- F: N/A
- Tomek 1879-IV, s. 152‒153.
- Tomek 1899-IV, s. 149‒153.
- Macek 1956, s. 342‒343.
- Anděl 1961, s. 45.
- Hlaváček 1974, s. 24‒25.
- Zilynská 1985, s. 16, 44.
- Seibt 1987, s. 249‒252.
- Kadlec 1991, s. 288.
- Šmahel 1993-III, s. 78‒79.
- Kavka 1998, s. 90.
- Čornej 2000, s. 283.
- Šmahel 2002-II, s. 1162.
- Vodička 2019, s. 193.
Cum appellationis remedium sit in subsidium opressorum adinventum et non solum ab illatis, verum etiam ab inferendis verisimiliter presumptis gravaminibus posse appellare iura permittunt, hinc est quod ego Mauritius dictus Machutha generalis procurator consistorii pragensis et procurator venerabilium et discretorum virorum dominorum prepositi, decani, scolastici, universorumque et singulorum canonicorum, archidiaconorum et beneficiatorum ecclesie pragensis nec non totius cleri catholici et sedi apostolice obedienti et prefatis dominis adherenti et adherere volenti, exempti et non exempti civitatis et diocesis pragensis nomine procuratoris quoque nomine quo supra contra vobis venerabilibus viris et dominis hic presentibus et astantibus et te notario publico tamquam autentica et fideli persona appellando propono et dico, quod licet Conradus de Vechta pretensus archiepiscopus pragensis per suos ambasiatores et procuratores ad sacrum concilium Constantiense per cum transmissos et nonullas autenticas et fide dignas personas fuisset clare et sufficienter informatus, qualiter reverendissimi in Christo patres et domini domini dicto sacro concilio Constantiensi presidentes et sacram catholicam ecclesiam representantes pluribus tractatibus in eodem concilo premissis saluti animarum christifidelium providere satagentes matura plurium doctorum tam divini quam humani iuris deliberatione prehabita declaraverint decreverint et difinierint inter alia ut a populo laicali sacramentum eukaristie tantummodo sub specie panis suscipiatur, cum firmissime sit credendum et nullatenus dubitandum integrum corpus Christi et sanguinem tam sub specie panis, quam sub specie vini veraciter contineri, consuetudoque ab ecclesia rationabiliter introducta et diutissime observata sit pro lege habenda, quam non licet reprobare, aut sine ecclesie auctoritate pro libito immutare, quipeque pretensus archiepiscopus dicta postea habita informatione vestigia dictorum dominorum de concilio sequi cupiens synodaliter instituere curavit, ut iuxta dictam declarationem constantiensem populo laicali sacramentum eukaristie tum modo sub specie panis debere dari et porigi, alioquin tam in recipientes, quam in dantes sententiam excomunicationis in scriptis tulerit et promulgaverit, pluresque contrarium facientes excommunicatos mandaverit publice nuntiari, nonullosque beneficiatos ipsorum beneficiis privaverit et privari comiserit et mandaverit, prout hec omnia et singula sunt publica notoria et manifesta; tamen ipse nescitur quo spiritu ductus, datus tamquam in sensum reprobum nuperhiis diebus, prout ad nostram pervenit notitiam, contra sua mandata et iuramenta prestita tenere et de facto veniens suam ulterius malitiam, perversitatem et nequitiam paliare nequiens, que in ipso dudum latebent, palam ad lucem, quod cum anxietate et dolore cordis accepimus, deducens ad civitatem pragensem de sua habitatione benivole accedens ibidem cum wiclefistis et hussitis condempnatis inverecunde habitat, ibidemque habitans ad quosdam quatuor pretensos articulos, quos non plene in suis quibusdam pretensis litteris exprimit, se narrat accesisse, omnes universos fideles et katholicos contra declarationem et determinationem sacriconstantiensis concilii temere hortans per dictas suas litteras, ut unum illorum articulorum scilicet de communione et perceptione venerabilis sacramenti sub utraque specie panis et vini suscipiant, asserens se eundem articulum velle prosequi et eundem, ut asseritur, prosequitur afectu et effectu, quos etiam articulos mandat suscipere, ipsosque realiter prosequi et custodire sub indignatione dei omnipotentis et sententia excommunicationis; et nihilominus pro effectiva unionis consonantia malum malo accumulans super huiusmodi articulorum et ipsorum reali susceptione clero turbato non compatiens crudeliter et impie dictis suis pretensis litteris mediantibus omnes et singulos dominos abbatos, prepositos, priores, decanos, archidiaconos, scolasticos, sustodes, tumbarios, kathedralium collegiatarumque ecclesiarum canonicos, ceterosque prelatos exemptos et non exemptos, decanos, rurales plebanos, viceplebanos, altaristas, vicarios prepertuos per civitatem et diocesim pragensem ubilibet constitutos monet et ipsis et eorum cuilibet sub poena excommunicationis mandat quatenus generaliter singuli feria quarta proxima post festum sancti spiritus2 coram ipso in opido suo Rudnicz synodaliter compareant ad tractandam materiam huiusmodi articulorum per ipsum susceptorum et admissorum et ad alia facienda, que de more et pretensa iurisdictione sua ordinaria in dicto opido Rudnicz per se et suos officiales pretensos exercere de facto proponit et intendit, omnes dominos prescriptos ad actum premissum evocans quantumque venire et huiusmodi quatuor articulos tenere et suscipere voluerint. Contra autem recusantes et in susceptionem huiusmodi articulorum non consentientes asserrens se velle procedere iuris divini et brachii secularis remediis oportunis absentium contumacia non obstante, prout hec omnia et singula in dictis suis pretensis litteris continentur, quarum tenor de verbo ad verbum inferius est descriptus; de quibus quidem litteris nondum decem diebus elapsis percepimus. Cum autem universis christifidelibus katholicis manifestum sit et evidenter constat sectas wiclefistarum et hussitarum in sepedicto concilio Constantiensi dudum sententialiter cum ipsorum auctoribus et fautoribus, ipsasque tenentes dogmatizantes et predicantes fuisse et esse dampnatas et dampnatos et huiusmodi sectis adherentes, ipsorumque errores tenentes dogmatizantes et predicantes sententia excomunicationis ab hoc a iure innodatos salvis aliis poenis contra wiclefistas et hussitas et ipsorum fautores a iure inflictas; quipeque pretensus archiepiscopus premissa omnia sciens et intelligens dictis wiclefisticis et hussiticis contra dictam declarationem sacri concilii Constrantiensi et sua mandata temere veniens, se applicans cum ipsis habitat et habitare non erubescit, ipsos in eorum malicia, nequicia et perversitate publice fovendo, nutriendo et ipsis in omnibus consentiendo, propter quod non est dubium ipsum pretensum archiepiscopum dictis sententiis excomunicationis innodatum et alias poenas contra tales a iure generaliter inflictas dampnabiliter incurisse, actusque ipsius universos et ipsius officialium pretensorum abhoc esse invalidos et inefficaces, ipsiusque ac dictorum suorum pretensorum officialium mandatis et preceptis amplius non esse obediendum nec parendum ex eo, quia ipse sciens universum clerum obedientem in magnis molestiis, turbationibus et tribulationibus constitutum, beneficiisque et bonis ac rebus universis spoliatum, privatum et exulatum, nonullosque ex clero iam incineratos, alios crudeliter intermptos, aliosque tormentisatos, aliosque linquiis, auribus, digitis, manibus truncatos, non posseque libere propter viarum discrimina et pericula et wiclefistarum et hussitarum tirannidem, quam in ipsum clerum evidenter exeriere dinoscuntur, ad opidum suum in Rudnicz, ut prescribitur, venire cogit et comellit sub poena excomunicationis et poenis brachii secularis ferundabilibus minandis, per hoc ipsum clerum gravare conando. Unde ego procurator dominorum antedictorum ex causis premissis sentiens prefatos dominos et clerum universum ac ipsis adherentes et adherere volentes per prefatum pretensum archiepiscopum fuisse et esse gravatos, posseque in futurum plus agravari in futurum, nomine procuratorio, quo supra ab ipsius pretensi archiepiscopi, tamquam notarii fautoric wiclefistarum et hussitarum et suorum pretensorum officialium dominos meos memoratos et ipsis adherentes et adherere volentes de serenissimi principis et domini nostri generosissimi domini Sigismundi romanorum, Hungarie et Boemie regis speciali conventia et voluntate abstrahens obedientiam per presentes ac abstractionem obedientie per reverendum in Christo patrem et dominum dominum Iohannem episcopum olumucensem et ipsius capitulum ac clerum et nonullos dominos canonicos ecclesie pragensis sepe nominate a prefato Conrado pretenso archiepiscopo pragensi factam, nomine quo supra approbans, ratam et gratam habens, prout antedicti domini mei eandem approbarunt, ac ratam et gratam habuerunt et hinc ab eiusdem archiepiscopi pretensi iniustis, invalidis, iniuriosis, iniquis mandatis, preceptis et comunicationibus prefixi loco, assignationi ac omnibus aliis et singulis gravaminibus predictis et eorum quolibet et que ex ipsis sequi et colligi poterunt, ac possunt colligi et sequi, salva nullitate omnium factorum et fiendorum contra dominos meos pretactos et clerum catholicum obedientem diocesis pragensis et antedictis dominis meis adherentem et adherere volentem et a prefato pretenso archiepiscopo et ipsius mandatis, preceptis et comunicationibus ad sanctissimum in Christo patrem et dominum nostrum dominum Martinum divina providentia papam quintum et ipsius audientiam et sanctam sedem apostolicam dei nomine in his scriptis provoco et appello, apostolosque peto primo, secundo et tertio instanter, instantius, instrantissime, mihique eosdem dari postulo et saltem a te notario publico litteras testimoniales, subiiciens prenominatos dominos meos et ipsis adherentes et adherere volentes, ac omnes alios quorum interest, vel interesse poterit in futurum, nec non ius ipsorum defensioni, protectioni et presidio domini Martini pape antedicti, ipsiusque sedi et audienti memorate protestans ut moris est, quod salvum sit mihi ius huiusmodi appellationem corrigendi, mutandi et si opus fuerit, de novo faciendi, protestans etiam, quod quam cito secure potero, aut prefati domini mei poterunt et ipsis securus patebit accessus, quod dictam appellationem sepe dicto pretenso archiepiscopo intimabo, aut domini mei intimabunt et insinuabunt, ac intimare et insinuare procurabunt, petens mihi nomine procuratorio quo supra de huiusmodi appelationis interpossitione et publicatione, omnibusque aliis et singulis sura scriptis per te notarium publicum infra scriptum confici unum vel plura, publicum instrumentum, seu publica instrumenta. Tenor autem dictarum litterarum prefati pretensi archiepiscopi, de quibus superius fit mentio, sequitur et est talis Conradus et cetera:
Conradus dei gratia sancte pragensis ecclesie archiepistopus et apostolice sedis legatus universis et singulis dominis abbatibus, propositis decanis, archidiaconis, scolasticis, custodibus, tumbariis, cathedralium collegiatarumque ecclesiarum canonicis ceterisque prelatis, exemptis et non exemptis decanis, ruralibus plebanis, viceplebanis, altaristis, vicariis perpetius et ipsorum vicesgerentibus per infra civitatem et dioecesim nostram pragensem constitutis salutem, et dei omnipotentis timorem et amorem!
Cum omnipotentem deum auctorem vite et datorem universe gratie solicita mente contemplemur et cum erumpnuosas tempestates iacturasque et calamitates utriusque status tam spiritualium, quam secularium personarum tristemque casum et ruinam omnium genitus pauperum et pressiones pupillorum querelas viduarum et pericula varia animarum una cum incliti regni huius corona ad ruinam ‒ heu properante dolenti corde contrectamus digna et diligenti nostrorum fidelium tam spiritualium, quam secularium deliberatione et maturo prehabito consilio in omnipotentis dei cui omnis cedit potestas et omnis deficultas est facultas confisi suffragio nostre pontificali cure et solitudini vodemus expediens illuc cor nostrum teneri, dirigere et intentionis propositum totaliter inclinare, quod saluti omnium expedit, beate paci consulat tota mala et malorum genera removeat et huic preclaro regno cuius amore urgemur, et obsequio adstringimur, statum et tranquillitatem conferat, omnesque divisos et diversos in unum reductos in domino nostro Iesu Christo et eius saluberrima lege, quo sola est forma et vinculum caritatis, feliciter uniat et confirmet. Ideo vobis singulis et universis dominis abbatibus, propositis, prioribus, decanis et cetera suprascriptis et vestrum cuilibet, ad quos presentes pervenerint, vel qui presentibus fuerint requisiti, aut alter vestrum fuerit requisitus in virtute sancte obedientie et sub eterni iudicii ira et distracta sententia tanto ardentius, quanto ferventius et seriosius precipimus et mandamus quatenus veritatem saluberrimam quatuor articulorum in lege domine patentissime exaratam et fundatam, et sanctorum doctorum firmissimis et plurimis testimoniis, universeque ecclesie primitire salutari practica evidentissime roboratam et firmatam, quos articulos alma universitas doctorum et magistrorum pragensium et inclita pragensis civitas regnique huius fidelis communitas, velut fideles et catholicos universe orthodoxe ecclesie et beatis moribus congruissimos feliciter tenet, predicat et defendit, et in spe domini reges et regna triumphatorum vincit universia, quos et nos et presertim unum illorum, scilicet de communione venerabilis sacramenti omnibus christifidelibus sub utraque specie panis et vini frugaliter conferenda, deo omnipotente nobis illam gratiam conferente, agnitionemque magnorum et salubrium licitorum concedente gratialiter et sponte suscepimus, cordeque benevolo suscipimus et efficaciter prosequimur et prosequi intendimus affectu et effectu, et vos tanto ferventius atque vigilantius velitis suscipere, ipsosque tanto ardentius prosequi et custodire, quanto omnipotentis dei piis vestris gestibus et actibus, debitisque deo obsequiis possitis reverentiam exhibere et fidem Iesu Christo velut fideles ministri efficaciter demonstrare, iramque suam et indignationem, quam non in cunctos pecatores iustus exercet, nostramque sententiam excomunicationis arcius cupitis evitare; nihilominus pro effectiva unionis consonantia super huiusmodi articulorum salubrium sesceptione realiter inducenda omnes et singulos dominos suprascriptos requirimus et monemus, ac sub poena prenotata districte precipiendo mandamus, quatenus generaliter singuli coram nobis in opido nostro Rudnicz quarta feria proxima post festum sancti spiritus synodaliter, compareant ad tractandam materiam huiusmodi articulorum per nos susceptorum et admissorum, prout ordo legis dive exigit requirit, ceteraque facienda, que de more ac iurisdictione nostra ordinaria, quam in eodem opido Rudnicz per nos et nostros officiales exercere proponimus fuerint unito facienta, ad huiusmodi synodalem congressum, ad quem omnes supscriptos presentibus evocamus; quicunque venire et huiusmodi quatuor articulos tenere et suscipere voluerit, nostro ac magistri civium, consulum iuratorum et communitatis pragensis securo et salvo conductu et assecuratione intendentes impunitate vite et persone ipsorum sane providentes etiam providimus in effectum. Contra autem recusantes et in suceptionem huiusmodi articulorum rebelles procedemus iuris divi ac brachii secularis remediis optimis, prout de rigore huiusmodi fuerit procedendum, ipsorum absentia seu contumacia non obstante. Datum Prage anno domini millesimo quadringentesimo vicesimo primo, die XXIII mensis aprilis et cetera.
Que erat sigillo ipsius curenti rotundo de cera rubea ad tergum impresso sigillata, in cuius sigilli medio imago sancti Wenceslai stansarmis bellicis induta et ex utraque parte eiusdem imaginis unus clipeus, a parte desetra clipeus ecclesie pragensis, et a parte sinistra clipeus perimonialis in quo hircus videbatur, littere vero circumferentiales erant tales: sancti Conrandi dei gratia archiepiscopi pragensis.