Papežský legát IDBranda da IDCastiglione (Branda cardinalis Placentinus, sedis apostolice legatus) se omlouvá IDpolskému králi Vladislavovi II. Jagiellu (regi Polonie), že nemohl za ním přijít osobně, protože mu v tom brání blížící se informativní schůzka s českými kacíři (audienciam causa pie informacionis hereticorum de Bohemia) v IDBrně (in Brunna), a plně jej jej zaměstnává, neboť chce splnit, k čemu byl pověřen papežem IDMartinem V. (Martini divina providentia pape quinti). Sděluje, že jeho cílem je čest všemohoucího Boha, Ježíše Krista, dobro katolické víry a svaté matky církve. Domnívá se, že nemusí rozepisovat, jaké omyly a chyby se snaží kacíři z IDČech (Boemie) do křesťanství zasít, neboť je všeobecně známo, jakých ohavností se čeští kacíři denně dopouštějí pálením obrazů Pána Ježíše Krista a jeho svatých, ničením kostelů a svatých míst, kde je Bůh chválen a ctěn, upalováním a zabíjením duchovních, řeholníků a jiných katolických křesťanů, sváděním lidu a zachováváním různých omylů a zavržených obřadů. Jako by nestačilo, že se uvedení kacíři postavili proti římskému králi Zikmundovi, svému přirozenému a z Boží milosti ustanoveného pánu, čímž dávají zhoubný příklad všem ostatním poddaným všech okolních zemí; navíc část kacířů se dožaduje společného vlastnictví majetku, zrušení daní a poslušnosti jejich nadřízených. Jejich úmyslem je zničit železem a ohněm všechna Božská i lidská práva, aby nikdo před nimi nebyl v bezpečí před jejich troufalostí. Vybízí všechna knížata, která jsou ve službách Stvořitele, aby nedopustili takovou pohanu sobě samým a křesťanství, pomohli římskému králi a dalším, kteří se v této svaté záležitosti angažují. IDBranda klade IDVladislavovi na srdce, aby splnil svůj slib učiněný všemohoucímu Bohu a v létě vytáhl s velkým vojskem do IDČech proti zmíněným kacířům. Připomíná letos 31. března 1423 obnovené usmíření mezi IDVladislavem a IDZikmundem v IDKežmarku (attenta reconciliacione fraterni amoris hoc anno renovata serenissime vestre inter et fatum dominum dominum Romanorum regem), během něhož z milosti Ducha svatého souhlasil s výpravou do IDČech za účelem vyhlazení kacířů. S ohledem na to zmiňuje dohody uzavřené na jednání, na kterých jej od září (proximo septembri) minulého roku zastupovali maršálek IDZáviš Černý z IDGarbowa (marschalko regni vestri) a IDJanusz z IDTuliszkowa, kastelán v IDKaliszi (preposito Calissiensi); a uvedené příčiny, které polskému králi a litevskému velkoknížeti IDVitoldovi Alexandrovi (Wytoldus magnus dex Litwanie) znemožnily vytáhnout s vojskem loni v létě do IDČech, přestože došlo k posunutí termínu až na svátek svatého Jakuba (ad festum sancti Jacobi) 25. července 1423. Z toho důvodu římský král uzavřel s uvedenými vyslanci polského krále dohodu, že se mohou stanovit vhodný termín tažení a zpravit o něm papeže a kurfiřty Svaté říše římské (sacri Romani imperii rectoribus), další knížata, pány a města (aliisque principibus, dominis et communitatibus et ceteris). Upozorňuje, že dosud nebyl žádný termín ustanoven, což by se mělo co nejdříve napravit, neboť přípravy lidí a proviantu na takové tažení zaberou svůj čas. Proto jej úpěnlivě prosí, aby bez dalšího otálení požadovaný termín stanovil.
- A: N/A
- B: Biblioteka Kórnicka; č. l 68; pag. 212‒216; aktuální uložení neověřeno
- C: Liber cancellariae Stanislai Ciolek; pag. 135‒139; aktuální uložení neověřeno
Legacio nuncii ex parte Brande cardinalis domino regi Polonie, concitando eum contra hereticos Boemie facta. Serenissime princeps, gloriosissime et illustrissime domine! Reverendissimus in Christo pater et dominus, dominus meus dominus Branda cardinalis Placentinus, sedis apostolice legatus, vester antiquus et devotus servitor, humillime et ex toto corde se maiestati vestre recommendat, qui pro tanta re ut eciam visitaret maiestatem vestram quam maxime videre affectat, personaliter ad eandem s. accessisset, sed quia imminet quandam audienciam causa pie informacionis hereticorum de Bohemia tenendam in Brunna, in quo loco aut prope quem ipsum necessario oportebit tunc moram trahere causa ordinandi et dirigendi ea, que ad salubrem exitum ipsius audiencie, que iudicio omnium sine ipso commode fieri non posset, propterea ex tali necessaria tam impeditus, destinavit me ad maiestatem vestram non solum ex parte sui sed eciam ex parte dilectissimi in Christo patris et domini domini nostri Martini divina providentia pape quinti et ex parte universalis ecclesie, quam ipse sedis apostolice legatus in hac parte representat. Causa autem mee destinacionis serenissimi principes est honor omnipotentis dei domini nostri Jesu Christi, est bonum fidei catholice et sancte nostre matris ecclesie, est conservacio societatis humane, est tandem serenissimi vestre aput deum meritum inextimabile, aput vero homines honor et gloria perpetua. Quantum hec iniqua et crudelis heresis Boemie maiestatem divinam offendat, quemcunque errorem et scandalum tenetur in Christianitate seminare, non est opus me referre. Iam ubique notorium existit, quanta abhominacione et contemptu in deum perfidi heretici Boemie usi sunt et cottidie utantur exurendo imagines domini nostri Jesu Christi et sanctorum suorum, demolliendo sanctas (ecclesias) et loca sancta, ubi laudatur et honoratar deus, cremando et interficiendo monachos et religiosos sacerdotesque dei ministros et alios catholicos Christianos, quicunque in manus eorum perveniunt, deviando ab institutis et preceptis sancte matris ecclesie, extra quam nemo saluari potest, immo reprobatos ritus et observancias ac varios errores in seduccione populi Christiani predicando, qui asserentes aliud quam sancta mater ecclesia determinaverit, fatentur omnes mores nostros ipsamque catholicam ecclesiam usque nunc errasse, quod impium est cogitare. Sunt eciam predicti heretici tante malignitatis et insolencie, (ut) serenissimo principi et illustrissimo domino domino Sigismundo divina fauente clemencia Romanorum semper augusto Hungarie et Bohemie regi, domino eorum naturali, fratri vestro carissimo, contra deum et iusticiam rebellent, dantes perniciosum exemplum aliis regum et principum subditis et tali modo dominos suos machinetur (sic!) nisi ab huiusmodi pravitate compescantur; asserit preterea magna pars ipsorum hereticorum omnia debere esse communia nec reddendum censum tributum aut obedienciam suis superioribus, ex quo confunditur humana civilitas artesque et alia exercicia, quibus humanum genus regitur, per huiusmodi errores destituuntur, multa alia abhominabilia perpetrant omnibus manifesta, plura vero nisi eis restituatur perpetrata sunt in pernicie regum et principum et cuiuslibet aliquid possidentis. Ista est tandem eorum intencio omnia divina et humana iura ferro igneque vastant, unde fiet, nec reges et principes in suis regnis et dominiis nec cives in civitatibus nec tandem aliqui in domibus propriis ab eorum temeritatibus reddantur securi, nec solum abhominanda heresis fidem catholicam aut ecclesiaimn persequitur sicud machinatur instigacione diabolica in totum humanum genus eius iura corrip(i)enda et violanda. Quis catholicus Christianus hec et similia audiens ab intimis non doleat non ingemiscat non insurgat moriturus eciam si sit opus, ne tanta creatori nostro contumelia errogetur. Surgite, surgite, illustrissimi principes in seruicium creatoris nostri, non paciamini tantam ignominiam sibi et Christianitati inferri, adiuvate prefatum serenissimum Romanorum et cetera in hoc sancto negocio et ut eciam sit terror omnibus regum subditis, ne talia in dominos suos attemptent. Expectat Christianitas nunc in tempore necessitatis fructum maximum vestre sancte conversionis. Nunc tempus est, quo omnes gentes benedicant diem illum, quo sanctum sumpsistis baptisma, in quo fidem Christianam professi estis tenere et defendere. Si aliquem pro rebus terrenis et caducis innumerabilem gentem et exercitum movistis, quanto magis nunc facere debetis pro creatore nostro pro vita eterna et beatitudine. Quanto triumpho quanta gloria sublimabitur persona vestra, si hec heresis, quam multi usque huc extirpare temptant, vestro a brachio et adiutorio tandem exterminetur et per vestras manus finis tanto malo imponatur et cetera. Licet quilibet autem Christianus fidelis ad hereses persequendas obligetur, principaliter tamen reges et principes, quibus gladius temporalis adeo concessus est ad laudem bonorum, vindictam vero malorum. Cum autem vos et vestri similes ad iusticiam ministrandam deus preferat, maiorem iusticiam facere non potestis, ut omnipotenti deo illud, quod proprium eius est, videlicet honorem et cultum debitum pro viribus exhiberi faciatis et quod eius sanctam ecclesiam et catholicos Christianos iniuriis et violenciis protegatis. Propterea benignissime princeps, prefatus reverendus dominus meus dominus cardinalis nomine universalis ecclesie vestre serenissime hoc monet et equirit et per viscera misericordie dei nostri obsecrat et circumspecto et legacionis officio tamquam vester fidelis et pecularis amicus et servitor pro honore et debito vestro consulit et persuadet, ut ad predictam heresim extirquendam totis viribus insurgere velitis et sanctam matrem ecclesiam ab huiusmodi persequcione defendere, ad quod quibus pluribus racionibus tenemini, tum quia fidelis Christianus non quia rex perfectissimus, tum quia regno Bohemie finitimus et propinquus, tum quia in rebus bellicis multum instructus et informatus et ad predictam heresim delendam valde idoneus et cetera. Quod autem serenissime vestre predictam heresim persequi intendat, prefatus reverendissimus dominus meus firmissimam spem habet attenta summa devocione, quam fidei katholice semper ostenditis et feruenti zelo, quem continue habetis in ampliando et augendo nomine Christiano, attenta reconciliacione fraterni amoris hoc anno renovata serenissime vestre inter et fatum dominum dominum Romanorum regem, in quo per spiritus sancti graciam convenistis, personaliter cum vestris potenciis intrare Boemiam in dictorum hereticorum exterminium, attento eciam quod que prodeunt de labiis non faciatis irrito, sed ea cum omni claritate soletis execucioni demandare. Ne tamen consideratis hiis, que (ab) ambasiatoribus vestre serenissime, magnifico viro marschalko regni vestri et venerabili viro domino preposito Calissiensi hic presentibus, coram serenissime vestre proximo septembri acta et conclusa sunt per prefatos serenissimum dominum Romanorum (regem) et reverendissimum dominum meum, nisi cum dicti ambasiatores allegarent causam, quare serenissime vestre et illustrissimus frater vester dominus Wy(tol)dus magnus dux Litwanie proxima estate exercitum in Bohemiam non duxerint videlicet propter terminum illum prorogatum ad festum sancti Jacobi, non aptum gentibus vestris ad exercitandum ex eo, quod esset nimis in fine estatis, quo tempore non inveniebantur necessaria pro castrametantibus et quod serenissime vestre et dicti magni ducis celsitudo solebant in quemcunque locum accederent cum honore et expedicione redire, subiungendo pluries, quod si serenissime vestre et eius celsitudini statueretur terminus conveniens et aptus, ad hoc eratis parati toto posse vestro contra dictos hereticos venire: propterea prefati serenissimus princeps dominus rex Romanorum et reverendissimus dominus meus cum eisdem ambasiatoribus concluserunt, quod serenissime vestre et dicti magni ducis celsitudo haberent hanc facultatem statuendi eis terminum quemcunque vobis gratum et convenientem intimandum quanto citius posset fieri prefatis serenissimi regi Romanorum et reverendissimo domino meo, ut possent huiusmodi terminum notificare sanctissimo domino nostro pape ac reverendissimis patribus et illustribus dominis sacri Romani imperii rectoribus aliisque principibus dominis et communitatibus et ceteris, ut possent se ad dictum exercicium parare vel alium subsidium prestare, de cuius termini prefixione adhuc certum responsum non est habitum, quod prefatus reverendissimus dominus meus ex aliqua racionabili causa factum esse existimat. Cum autem, serenissime princeps, usque ad estatem sit breve tempus et necessarium sit volentibus castrametari habere spacium preparandi se de oportunis ad bellum et de variis ac longinquis partibus sint homines vocandi ad huiusmodi exercicium et nihil aliud expectare nisi ut vestre serenissime dictum terminum statuare videtur prefato reverendissimo domino meo et omnibus fidei zelum habentibus non ulterius diferendum, quia quelibet modica prorogacio potest impedire exercitum future estatis et turbare tantum bonum, quemadmodum factum est predicta estate. Ideo cum omni instancia et toto mentis affectu prefatus reverendissimus dominus mens orat supplicat ac obsecrat, ut iam sine ulteriori mora serenissime vestre pro vestro debito et honore dictum terminum, quo velit esse hoc anno personaliter in Bohemia constituta, dignetur statuere et ipsum prefatis S(igismundo) domino regi Romanorum et reverendissimo domino meo insinvare, ut notificari possit prefato sanctissimo domino nostro pape, qui tam ecclesiasticas quam seculares personas ad hoc sanctum opus hortetur et inducat. Et ipse S(igismundus) dominus Romanorum imperiali auctoritate possit subditos et fideles ad dictum terminum, ut in Bohemiam veniant, requirere, ut alia instrumenta preparari possint, que sunt necessaria ad castrametandum. Supplicat eciam prefatus reverendissimus dominus meus ex habundancia cordis, non quidem, quod sit necessarium de hoc serenissime vestre admonere, ut in dicto termino eadem maiestas ut sui moris est cum tali potencia et tali proposito in Bohemiam accedat, ut proxima estate finem et expedicionem huic abhominabili heresi valeat imponere. Ex quo serenissime vestre aput omnipotentem deum meritum inextimabilem et beatitudinem eternam, aput homines vero immortalem gloriam et honorem consequetur obligabitque sibi et suis posteris perpetuo pro tanto bono sanctam Romanam ecclesiam sacrum Romanum imperium et totam denique Christianitatem et cetera. Hec eadem, s(erenissime) p(rinceps), que serenissime vestre exposui, ipse reverendus dominus meus mihi inunxit, ut similiter prefato illustrissimo fratri vestro deberem explicare, ad quem si necesse fuerit et maiestas vestra mihi mandaverit sine mora iter arripiam.