Císař Zikmund (Sigismundus) přijímá (assumimus et acceptamus) měšťany a město Prachatice, které leží na hranici Království českého (regni nostri Boemiae) a tudíž je vhodné k obraně tohoto království (cum ipsa civitas situ suo regni nostri Boemiae metis sit contermina1 et ita tocius regni protectioni, defensioni et tutelae apta, congrua et oppotuna), s jejich vlastnictvím, právy, příjmy a výnosy, s jejich svobodnou cestou od města Pasova (cum strata seu itinere libero a Pataviensi civitate vergente)2 a starobylým právem (in quorum possesione ipsa civitas fuit a multis temporibus retroactis) nuceného skladu a solného mýta (depositura mercium … seu salis cum thelonio), které zaručuje, že nemá nikdo povoleno jít jinou cestou než skrze královský les, aby složili své zboží ve městě Prachaticích. Zikmund přijímá město na prosby měšťanů navždy a neodvolatelně do královského panství, vlastnictví a ochrany (in ditionem, proprietatem, dominium, possessionem, protectionem nostram regiam perpetuo et irrevocabiliter). Zikmund přidává město k městům královským, zákoně spadajících pod královskou komoru (inter civitates regias ad mensam, proprietatem et cameram regalem Boemie de iure spectantes … recensemus ac volumus perpetuo recenseri). Zikmund dále nařizuje, že měšťané v Prachaticích mají požívat stejných práv a mají se spravovat (moderatori) stejnými zákony jako Staré Město pražské (Maioris civitatis nostrae Pragensis), které je trůnem Království českého (regni nostri solium) a hlavní město všech měst tohoto království (caput … omnium regni nostri Boemiae civitatum) a sice pod podmínkou, že tito měšťané mají ze všech jejich užitků, majetků a příjmů (emolumentis, possessionibus et fructibus universis) zaplatit (tribuant, solvant perpetue et cum effectu assignent) ročně určitou sumu grošů (certam grossorum tributi summam) královské komoře na znamení poddanosti vůči králi a jeho nástupcům, českým králům. Dále mají měšťané a jejich město být podřízení (humili paricione subiecti), jako jiná královská města s výjimkou měst pražských, správě královského podkomoří Království českého a zachovat neochvějnou věrnost králi a jeho nástupcům (fidem illibatam et inconsussam). Nakonec Zikmund poroučí (mandates) všem úředníkům a poddaným, že nemají porušovat prachatickým poddaným majetek, práva a privilegia, nýbrž je mají chránit a podpořit, pod trestem 20 zlatých marek dobré váhy, které budou vyplaceny z půlky královské komoře (nostre regali camere)3 a z půlky městu Prachatice.
Císař Zikmund uvádí, že mu měšťané Prachatic (pro parte civium civitatis Prachticensis) poníženě hlásí (humili narratione est propositum), že měšťané s celým majetkem a příslušenstvím utrpěli velké a téměř nenávratné škody na osobách i statcích a ještě utrpí (pertulerunt et assidue perferre non cessant), protože byli zbaveni dlouhé roky svého legitimního vladaře (per multa annorum volucra domino legitimo gubernatore ac protectore destituti).4 Měšťané prohlásili, že by spěli spolu s jejich městem k zániku (perpetuo et irremediabili una cum civitate sua asserebant se defecturos defectu),5 pokud nebudou přijati pod královskou ochranu a panství (in ditionem, protectionem et proprietatem nostram regiam).
1: V B continua; v G contermina2: Takzvaná Zlatá stezka. Srov. Kubů – Zavřel 2007; Erkens 2011.3: V B curiae, v G camere4: Více k tomu Starý 1974, s. 225‒2295: V B defectu; v G defectui
- A: N/A
- B: prostý opis z 16. století
- C: prostý opis z 18. století
- D: prostý opis z 19. století
- E: český překlad z 16. století
- F: překlad z 17. století
- G: vidimus města Strakonic z 3. srpna 1666 zveřejněného výtahu v zemských deskách z 26. února 1639
- H: starý regest
- A: N/A
- B: SOA Třeboň; SOkA Prachatice; AM Prachatice; inv. č. 51; č. 51; sign. II‒1; fol. 96v‒97v
- C: SOA Třeboň - Český Krumlov; Velkostatek Prachatice ‒ Volary; inv. č. 136; sign V AS č. 1c; list. č. 170
- D: ANM Praha; C ‒ Muzejní diplomatář; sub dato
- E: SOA Třeboň; SOkA Prachatice; AM Pracahtice; inv. č. 51; sign. II‒1; fol. 95v‒96v
- F: SOA Třeboň ‒ Český Krumlov; Velkostatek Prachatice ‒ Volary; inv. č. 133; sign. V AS č. 1; list. č. 165
- G: SOA Třeboň ‒ Český Krumlov; Vrchní úřad Český Krumlov; sign. II c 5; AS č. 1a
- H: SOA Třeboň; SOkA Prachatice; AM Prachatice; inv. č. 53; sign. II-3; fol. 89f7
7: Král <rbm:p113417>Ladislav potvrzuje privilegium 6. června 1454, král <rbm:p111284>Jiří 21. prosince 1458. V dochovaném opisu ale chybí inserované listiny, viz SOA Třeboň; SOkA Prachatice; AM Prachatice; inv. č. 51; sign. II-1; fol. 98r-99r
- AČ III, s. 515, č. 346
- RI XI, č. 11591
- RI XI NB/3, s. 272‒275, č. 196
Zikmund potvrzuje obchodní výsadu skladu soli nejen pro město Prachatice, nýbrž už 14. září 1434 také pro město Pasov.8 Toto úsilí na obnovu prachatické části Zlaté stezky směřovalo proti zájmům pánů z Rožmberka, kteří se údajně snažili přesměrovat obchod z Prachatic přes Český Krumlov.9
Císař Rudolf II. obnovil Zikmundovo povýšení Prachatic na císařské město 19. července 1609. Když ale prachatičtí měšťané požadovali v letech 1697 a 1737 status královského města, vyvolali velký odpor tehdejšího vlastníka města, knížat z Eggenbergu, resp. později knížat ze Schwarzenbergu.10
8: RI XI, č. 107859: Podle Praxl 1983, s. 11, Praxl 1995 s. 13, 1610: Záloha 1972, s. 1972
Sigismundus, divina favente clemencia Romanorum imperator semper augustus ac Hungarie, Boemie, Dalmacie, Croacie etc. rex. Ad perpetuam rei memoriam. Ad hoc summi et aeterni dispensacione principis sumus in augustalis et regie celsitudinis solio constituti, ut universorum pro viribus utilia pariter et honesta procuremus, quadam tamen prerogativa singulari noster invigilat semper affectus, ut natalis soli, ubi geniti et educati sumus, regni videlicet Boemie, hereditatis nostre carissime, fructum et honestatis incrementa ipso cooperante altissimo disponamus, quatenus ipsum regnum suarum possessionum felicia dilatet territoria funiculosque longiores inclite potestatis extendat, ut populus eius nobis peculiaris in pulchritudine pacis in tabernaculis fiducie requie quoque opulenta perfretus tranquille residendo quiescat. Sane pro parte civium civitatis Prachticensis humili narracione est propositum nostre maiestati, qualiter ipsi et eorum civitas una cum possessionibus et pertinenciis universis per multa annorum volucra domino legitimo gubernatore ac protectore destituti quam plurima dampna personarum et rerum ferme irrecuperabilia pertulerunt et assidue perferre non cessant, et nisi in ditionem, proteccionem et proprietatem nostram regiam subito fuerint graciose assumpti, perpetuo et irremediabili una cum civitate sua asserebant se defecturos defectu, nostreque maiestati accuracius supplicantes, quatenus ipsos ipsorumque civitatem una cum universis possessionibus ad ipsam spectantibus in ditionem, possessionem et proprietatem nostre regie celsitudinis assumere, umbra alarum proteccionis nostre cum aliis civitatibus illustris regni nostri Boemie recensere pariter et fovere graciosius dignaremur. Sed quia iusta et honesta petentibus non est ullatenus denegandusi assensus, et presertim cum ipsa civitas situ suo regni nostri Boemiae metis sit conterminal et ita tocius regni protecioni, defensioni et tutelae apta, congrua et opportuna, Idcirco baronum huius regni, fidelium quoque nostrorum maturo accedente consilio et de certa nostra sciencia, predictos cives et civitatem ipsorum una cum omnibus et singulis ad ipsam quomodolibet spectantibus possessionibus, iuribus, emolumentis, redditibus et fructibus, in quarum et in quorum possessione pacifica et quieta consistunt, cum strata seu itinere libero a Pataviensi civitate vergente et depositura mercium in civitate ipsorum seu salis cum theloneo, in quorum possesione ipsa civitas fuit a multis temporibus retrotractis, ita quod nemini licuit aliud iter pro transitu mercium per silvam nostram facere quoquo modo, neque alibi, quam in ipsa civitate, mercium deposituram, in ditionem, proprietatem, dominium, possessionem, proteccionem nostram regiam perpetuo et irrevocabiliter assumpsimus, acceptavimus et presentibus assumimus et acceptamus ipsamque civitatem inter civitates regias ad mensam, proprietatem et cameram regalem Boemie de iure spectantes recensuimus, recensemus ac volumus perpetuo recenseri perfruique legibus et iuribus moderatori Maioris civitatis nostrae Pragensis, que et regni nostri solium et caput extat omnium regni nostri Boemie civitatum. Ista tamen condicione signanter expressa, ut ipsi cives de ipsa civitate, emolumentis, possessionibus et fructibus universis in signum subieccionis nobis et successoribus nostris regibus Bohemie certam grossorum tributi summam pro camera nostra annis singulis et successorum nostrorum regum Boemie tribuant, solvant perpetue et cum effectu assignent. Sintque ipsi cives una cum civitate subcamerarij regni nostri Boemie iurisdiccioni et administracioni, quemadmodum et alii cives et civitates regni Boemie preter prefatam civitatem Pragensem, humili paricione subiecti, fidem illibatam et inconcussam nostre et nostrorum successorum maiestati in eternum conservantes. Mandamus igiter universis officialibus nostris presentibus et futuris, ac omnibus et singulis aliis nostre dicionis subiectis, quatenus prefatos cives in eorum bonis predictis, iuribus et privilegiis nullatenus impediant neque impediri permittant, sed pocius manuteneant, protegant et defendant cum effectu sub pena viginti marcarum auri puri et legalis nostre regali cameres et ipsi civitati per medium irremissibiliter solvendarum. Presencium sub nostre maiestatis sigillo testimonio litterarum. Datum Prage anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto, die decima octava mensis decembris, regnorum nostrorum anno Hungarie quinquagesimo, Romanorum vigesimo septimo, Bohemie decimo septimo, imperii vero quarto. De mandato domini imperatoris.