Děkan IDJan Heřmanův z IDKralovic (Johannes, decanus) a kanovníci pražské kapituly (capitulum ecclesie Pragensis) informují papeže IDMartina V. (Martino digna dei providencia sacrosancte Romane ac universalis ecclesie summo pontifici), že pražský arcibiskup IDKonrád z IDVechty (Conradus de Wechta, archiepiscopus dicte ecclesie Pragensis) upadl do odsouzené hereze viklefistů a husitství (wyklefistarum et hussitarum), čímž znevážil svůj úřad. Kapitula uznává důležitou potřebu, aby církev v IDČechách v těžkých bojích nepostrádala příliš dlouho bedlivého pastýře, žádá proto papeže, aby buď sám dosadil na pražskou arcibiskupskou stolici muže hodného tohoto úřadu, nebo kapitule udělil právo, aby mohla sama svobodně zvolit nového arcibiskupa. Pokud by papež svolil k tomu, aby kapitula volbu vykonala, žádají kanovníci zplnomocnění, díky kterému by kvůli rychlejšímu vyřízení celé věci mohli volbu přezkoumat a potvrdit olomoucký (Olomucensi) IDJan XII. Železný a IDvratislavský biskup Konrád IV. Olešnický (Wratislaviensi episcopis). Při tom vyjadřuje kapitula své pevné přesvědčení, že by IDČeské království (in regno Boemie) nikdy nezakusilo takových pohrom, jaké nyní vznikly z nedbalosti IDKonráda, kdyby táž kapitula byla oprávněna svobodné volby, neboť by mohla ustanovit opravdu prospěšného arcibiskupa.1
Dodatek
Kapitula podává papeži žalobu na IDKonráda z IDVechty, který svolal proti zvyku církve ve svém hradu IDRoudnici nad Labem (in castro suo Rudnicz) synodu. Nespokojil se však se zlem, kterým kacíři zatemňují mysl věřících, a přihlásil se k šesti článkům (alios articulos VI): mimo jiné 1 Odnětí statků duchovním, aby nebyli odváděni od svého původního poslání (quod clerus nullas possessiones habere deberet) 2 Svobodné a řádné kázání slova Božího v celém království, bez jakýchkoliv překážek ze strany duchovních (quod cuilibet sit licitum predicare, eciam laycis et mulieribus) a mnoho dalších kacířských článků, nedávno odsouzených koncilem (multos alios articulos hereticos et dudum per concilium dudum condempnatos ausus est docere, tenere et predicare).
1: K napomenutí kapituly viz dokument z 5. května 1421 (viz regest).
- A: N/A
- B: APH Praha; AMK; rkp. VI/1; fol. 75r
- C: APH Praha; AMK; rkp. VI/1; fol. 68Rv
- D: ANM Praha; Sbírka C ‒ muzejní diplomatář; sub dato 1421-05-10.
- Pešina 1673, s. 210‒212.
- MHRB I/6, s. 156‒157, č. 90.
- Neumann 1926a, s. 227‒230, I. koncept.
- Neumann 1926a, s. 227‒230, II. koncept
- Borový 1874, s. 235‒236.
- Tomek 1879-IV, s. 154.
- Tomek 1899-IV, s. 152.
- Pavlík 1913, s. 122.
- Dobiáš 1936, s. 12‒13, pozn. 34.
- Anděl 1961, s. 45.
- Krzenck 2006, s. 149.
- Elbel 2014, s. 41.
Neumann 1926a, s. 227‒230 uvádí dvě znění (I. a II. koncept, zde prostý opis B a C), odlišující se mírnými odchylkami, a obě označuje za koncept. Přitom uvádí, že II. koncept zpřístupnil Pešina 1673, s. 210‒212 a MHRB I/6, s. 156‒157, č. 90, kde ovšem proti Neumannovi panuje četná diskrepance. Zde vyznačená v poznámkovém aparátu.
Conquestio contra Conradum archiepiscopum et sanctissimus dignetur de archiepiscopo providere. Sanctissimo in Christo patri et domino, domino Martino digna2 dei providencia sacrosancte Romane ac universalis ecclesie summo pontifici. Johannes,3 decanus et capitulum ecclesie Pragensis cum debita reverencia, devota pedum oscula beatorum. Ad sanctitatis vestre noticiam deducimus per presentes, qualiter Conradus de Wechta, archiepiscopus dicte ecclesie Pragensis, si sic dici meretur, dilapidatis, alienatis et distractis quasi universis bonis et si non in toto, saltem in maiori parte dicti archiepiscopatus Pragensis contra omnem nostram voluntatem nuper diabolica seductus suggestione, lapsus est in heresim condempnatam4 wyklefistarum et hussitarum, quam heresim tenet, docmatizat5 ac prosequitur cum effectu, prout sanctitas vestra ex ipsius literis,6 quas in quadam appellacione ab ipsius pretensis mandatis interpositam inseri et inscribi7 procuravimus, que sanctitati vestre una cum presentibus8 presentabitur, poterit clarius informari. Verum,9 pater sanctissime, cum ex persona prefati Conradi, qui maliciam suam fraudulenter per impotenciam hucusque palliavit,10 dicta ecclesia Pragensis quasi funditus est destructa et annichilata11 clerusque cum populo catholico, qui in parva remansit quantitate, ad extremas miserias et angustias notabiliter est deductus, et nisi sanctitas vestra celeriter duxerit succurendum, timendum est de peiori eventu.12 Supplicamus igitur sanctitatem vestram13 humiliter et devote, quatenus prefato Conrado archiepiscopo ex causis premissis dicta ecclesia Pragensi privato14 et ab ipsa amoto (dignemini)15 de persona utili et valenti,16 principum noticiam et favorem obtinenti17 ex parte,18 que valeat ipsi ecclesie destructe et desolate utiliter preesse et (prodesse),19 prodesse ipsamque reformare et ad statum (debitum)20 cum sanctitatis vestre subsidio reducere, clerum oppressum et maxime tribulatum relevare,21 tueri et defendere et malicie populi infecti viriliter resistere et ipsius maliciam temperare,22 quod est summe necessarium, (providere et)23 pro archiepiscopo preficere24 aut prelatis et capitulo ipsius ecclesie Pragensis dare, tribuere et concedere liberam facultatem,25 ubicumque poterint26 convenire,27 personam utilem, valentem et cognitam28 pro archiepiscopo ipsius ecclesie Pragensis iuxta ipsorum consciencias nominandi, eligendi aut postulandi et huiusmodi eleccionem aut postulacionem propter pericula imminencia committere reverendis in Christo patribus, dominis Olomucensi aut Wratislaviensi (episcopis) in patribus vicinis approbanddi, auctorisandi ac confirmandi29 ac alia circa hoc30 necessaria faciendi, regendi et exercendi (aut auctoritatem inquirendi veritatem de premisis omnibus et singulis superius numeratis expositis saltem dare et concedere).31 Nam si prelati et capitulum antea liberam habuissent facultatem32 archiepiscopum utilem eligendi et recipiendi, numquam33 toto mala in regno Boemie34 evenissent, quo dicti Conradi negligencia35 et ut iam patet, ex ipsius connivencia everunt. Placeat sanctitati vestre de benignitate36 apostolica, et (ex) ex gracia speciali premissis providere, quia facultates prelatorum et capituli ipsius ecclesie non sufficiunt ad37 faciendum inpensas pro execucione premissorum ex eo, quod omnibus bonis38 sunt privati et ab ecclesia repulsi et in exilio cum clero catholico in magna tribulacione et persecucione miserabiliter constituti, prout est notorium publicum et manifestum. Sanctitatem vestram altissimus sanam et incolumem conservare39 dignetur pro regimine ecclesie sue sancte per tempora longeva. Datum40 in opido Zittavia, in limitibus Pragensis diocesis, die decimo mensis maii, nostro sub sigillo minori.
et specialiter articulos hereticos et dudum dampnatos publice coram mlutitudine … videlicet plures persinas seculares et spirituales (com) communicandi sub utraque specie manibus propriis coram multitudine populi in castro suo Rudnicz (et non centent) contra determinacionem sacri Constanciensis concilii et contra consuetudinem ecclesie laudabilem (diu) tentam et observatam. Et hoc malo non contentus, quo dicti heretici omnem suam heresim et maliciam palliant et obscurant, sed quod plus est, ausus est publice coram multitudine populi copiosa alios articulos VI, quod communicare isto modo sit), quod communicare isto modo et non alio esset catholicum. Item alium articulum, videlicet quod clerus nullas possessiones habere deberet, et quod cuilibet sit licitum predicare, eciam laycis et mulieribus et multos alios articulos hereticos et dudum per concilium (dudum) condempnatos ausus est docere, tenere et predicare.