Pražský arcibiskup IDKonrád z IDVechty (Conradus dei gratia Pragensis ecclesiae Archiepiscopus) uzavírá smlouvu s purkmistry (domini magistri civium), konšely (consules) i celou obcí (communitates) IDStarého (antiquae) a IDNového Města pražského (novae civitatum Pragensium). Zavazuje se zachovávat a hájit na svých statcích 4 artikuly pražské, netrpět na nich nepřátelé kalicha a vystupovat proti každému takovému, včetně krále IDZikmunda. Oznamuje, že slovo Boží má být kázáno svobodně (libere), řádně (digne) a pravidelně (regulariter) od věrných, katolických a důvěryhodných kněží (sacerdotibus fidelibus et catholicis et idoneis). Arcibiskup má mít moc suspendovat kázání provinilého kněze, budou-li s tím souhlasit mistři pražského učení jemu k radě jmenovaní. A protože mnozí kněží a mniši panují právem světským nad velkými a rozsáhlými statky proti přikázání Kristovu (Christi) a na nemalou újmu, škodu i obtíž všeho stavu světského, má být kněžstvu taková neřádná správa odňata. A takový majetek kněží nemá být svévolně rozebírán, nýbrž obrácen ke cti a chvále Boží a podpoře jeho pravdy, k dobru IDČeského království (regni Bohemiae) s pomocí a radou pánů držících se pravdy, pražanů (dominorum Pragensium) i jiných obcí i arcibiskupa samého. Hříchy smrtelné mají být rušeny spořádaným způsobem a to z dobrého důvodu jen těm, kteří mají skutečný zájem, a od těch, kteří mají pravomoc to učinit. A konečně oznamuje, IDZikmunda (regem Sigismundum) znehodnoceného svým tyranstvím nikdy králem nepřijme ani neuzná, vypovídá mu proto poslušnost a odvolává přísahy učiněné mu z pozice svého úřadu.
- Tomek 1879-IV, s. 151‒152.
- Neumann 1925, s. 349.
- Pekař 1930-III, s. 90‒91.
- Pekař 1933-IV, s. 51.
- Macek 1956, s. 342.
- Lancinger 1962, s. 28.
- Bartoš 1965, s. 129.
- Molnár 1983, s. 52‒54.
- Seibt 1991, s. 249‒250.
- Šmahel 1993-III, s. 79, 347.
- Kavka 1998, s. 91.
- Čornej 2000, s. 285.
- Šmahel 2002-II, s. 1162.
- Nikodem 2004, s. 169.
- Čornej 2019, s. 369.
- Vodička 2019, s. 26.
Litera adhaerentiae Domini Archiepiscopi Pragensis.
Nos Conradus dei gratia Pragensis ecclesiæ Archiepiscopus et apostolicæ sedis legatus, universis et singulis, ad quorum notitiam præsens scriptum pervenerit, publice profitemur: quod attentis magnis dissidiis, dispendiis et jacturis gravibus præclari regni et coronæ Bohemiæ, quæ per Sigismundum Hungariæ Regem tyrannice et dietim non cessant succrescere, ob non admissionem quatuor articulorum salubrium et catholicorum, pro quibus promovendis et libertandis se prudentes domini magistri civium, consules et scabini et communitates majoris seu antiquæ et novæ civitatum Pragensium cum aliis quam pluribus dominis baronibus, magnatibus, militaribus et ceteris fidelibus communitatibus dicti regni Boemiæ, nec non marchionatus Moraviæ, contra et adversus tyrannidem præscripti regis digne, juste et merito opponentes, diversa pericula atque damna rerum et corporum, ob divinæ laudis et honoris augmentum, veritatis divinæ invincibilis libertationem, honorem dicti linguagii tueri gliscentes et commodum procurare commune, laboriosius subierunt: hujuscemodi ut præfertur discordias nos in unionem optatam et votivam reducere satagentes, et singulis damnis et dispendiis dicti regni, in quo status spiritualis culmen adepti sumus annuente altissimo volentes occurrere, præsertim cum ad id ex debito officii nostri status excellentis merito præe ceteris dicti regni prælatis et clericis obligamur: libere et spontanee, non compulsi nec coacti quovismodo, bona deliberatione et certa scientia præhabitis, sano fidelium nostrorum officialium spiritualium ac secularium accedente consilio, ad præefatos quatuor articulos licitos, catholicos et salutares, ac præsentium tenori inferius clare et plane insertos, nec non ad omnia et singula puncta fidei licita, honesta et salutifera, quæcunque dicta communitas Pragensis tenet et promovet, seu tenere et promo- vere conaretur, nihil penitus eximendo, accessimus et præsentis vigore literæ accedimus cum effectu. Promittentes bona nostra fide, omni sinceritate, dolis quibuslibet procul motis et fraudibus, dictos quatuor articulos cum singulis in se contentis exequi in effectum et tenere ac inviolabiliter superno ac divino nixi suffragio servare constanter; ipsorumque articulorum seu cujuspiam horum violatores ac adversarios cujuscunque status, gradus, eminentiæ aut conditionis existant, in bonis ditioni nostræe subjectis nullatenus tolerantes; et præfatos articulos ipsis dominis Pragensibus et adjutoribus ipsorum singulis se ipsis directe conformantibus, tamquam fidem catholicam, contra præedictum regem Sigismundum et contra et adversus quemcunque viventem alium hominem dictis salubribus et catholicis articulis contrarium et rebellem, cujuscunque status, gradus, conditionis, præeminentiæ seu dignitatis exstiterit aut esse poterit, spiritualis aut secularis, toto posse nostro, quamdiu altissimus rebus et corpori favebit subsistentiam, fideliter, constanter et salubriter assistentes sub puritate fidei et honoris nostri ac dignitatis defendere et tueri promittimus inconcusse; regem Sigismundum prænominatum Hungariæ, deordinatione, importunitate et nimia tyrannica crudelitate exigentibus, quibus se regni prædicti regimine et diademate juste et merito inhabilitavit, pro rege Boemiæ nullatenus suscipere, habere aut nominare, nec quovismodo præter voluntatem dominorum Pragensium, nec non singulorum magnatum, baronum, nobilium, militum, militarium et communitatum dictis quatuor articulis directe assistentium seu faventium in assumptionem et susceptionem ipsius Sigismundi pro rege Boemiæ quomodolibet volumus et promittimus consentire. Ceterum quoque magistrorum universitatis studii Pragensis, nobis a dominis Pragensibus specialiter assignatorum, vel assignandorum in futurum, consilia ordinata, honesta ac salu- taria benigne et gratanter suscipere, et juxta ipsorum informationem rationabilem et fundatam in scripturis sacris, nos ipsum et subditos nostros spondemus dirigere cum effectu, sub obligatione prænotata. Quorum articulorum intentio ac positio, ad quos, ut præfertur, accessimus, accedimusque per præsentes, ipsos modo et forma supranotatis et expositis tueri debemus per omnia, tenor sequitur sub hac forma: Primo: quod verbum dei per regnum Boemiæ et marchionatum Moraviæ libere, digne et regulariter a sacerdotibus fidelibus et catholicis et idoneis populo insinuetur et prædicetur: isto notanter adjecto, quod si nos ex unanimi et concordi magistrorum nobis ut præmittitur deputatorum aut deputandorum edicto quempiam sacerdotum suis exigentibus culpis ad tempus vel simpliciter a præedicatione suspendimus, quod tali suspensioni hujusmodi debeat subjacere cum effectu. Secundo: quod dignissimum sacramentum corporis et sanguinis domini sub utraque specie panis et vini omnibus Christi fidelibus, nullo peccato mortali alias ponentibus obicem, libere et digne ministretur. Tertio: quia multi sacerdotes et monachi possessionati super bonis temporalibus magnis et amplis.civiliter dominantur, contra præceptum Salvatoris nostri et instans officii ac ministerii sui sacerdotalis impedimentum, brachiique et status secularis in jacturam, dispendium et gravamen non modicum: ut clero hujuscemodi inordinatum tale dominium auferatur, et ut ipse clerus evangelice et exemplariter statui seculari vivat ad vitam et statum Christi reductus et apostolorum. Hoc nihilominus signanter expresso, quod dominia talia sicut præfertur ablata non juxta arbitrium cujuslibet ea avare pro se et libito suo usurpare conantis et voluntatem distrahi patiantur: quin potius ut ad laudem dei et suæ veritatis promotionem et regni prædicti commodum, dominorum baronum regni Bohemiæ hujusmodi veritati directe adhærentium, nec non dominorum Pragensium, ceterarumque communitatum ejusmodi regni ipsis unitarum, ac nostro auxilio et consilio mediante fideliter convertantur. Ad quod ipsis dominis Pragensibus et ipsorum adjutoribus, consiliis et auxiliis assistere et cooperari promittimus et volumus cum effectu. Quarto: quod omnia peccata mortalia, et signanter publica et manifesta, ceteræque deordinationes legi dei contrariæ, ordinate, regulariter et rationabiliter ab his quorum interest, officia ad hoc ut præefertur et auctoritatem habentibus, in quolibet statu destruantur et impediantur; et fama hujus regni sinistra ut valeat expurgari, sic videlicet, quod laus divina, veritatis ejus evangelicæ et communis boni, profectus ipsius linguagii et regni prædicti fideliter procuretur. Quæ omnia et singula, modo et forma præscriptis, tenere, exsequi in effectum, defendereque promittimus fideliter et tueri sub obligatione prænotata. In quorum omnium præmissorum robur et testimonium præsentes nostras literas fieri et sigilli nostri appensione jussimus communiri. Datum Pragæ, anno domini Millesimo quadringentesimo vicesimo primo, feria secunda ante festum Sancti Georgii.