z 145 stránek
Titel
I
Contenta
112
113
114
De monasteriis – Restauratio
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
Historia ecclesiae S.Michaelis
142
143
144
145
146
Appendix
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
De Martyribus Pragensibus
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
Index personarum
244
245
246
247
248
249
250
251
Index locorum
252
253
254
255
Název:
Monumenta ordinis servorum sanctae Mariae. Tomus XIII/2
Autor:
Soulier, Peregrino
Rok vydání:
1911
Místo vydání:
Bruxelles
Počet stran celkem:
145
Počet stran předmluvy plus obsahu:
I+144
Obsah:
- I: Titel
- 112: Contenta
- 115: De monasteriis – Restauratio
- 142: Historia ecclesiae S.Michaelis
- 147: Appendix
- 159: De Martyribus Pragensibus
- 244: Index personarum
- 252: Index locorum
upravit
Strana I
MONUMENTA ORDINIS SERVORUM SANCTAE MARIAE A PP. PEREGRINO SOULIER ET GUILLELMO VANGELISTI EIUSDEM ORDINIS EDITA TOMUS XIII — FASC. II. BRUXELLES PÉRES SERVITES DE MARIE ROULERS JULES DE MEESTER 29, RUE WASHINGTON 9 & 11, RUE S. ALPHONSE 1911
MONUMENTA ORDINIS SERVORUM SANCTAE MARIAE A PP. PEREGRINO SOULIER ET GUILLELMO VANGELISTI EIUSDEM ORDINIS EDITA TOMUS XIII — FASC. II. BRUXELLES PÉRES SERVITES DE MARIE ROULERS JULES DE MEESTER 29, RUE WASHINGTON 9 & 11, RUE S. ALPHONSE 1911
Strana 112
CONTENTA De monasteriis D. Annuntiatae et S. Michaelis, Ordinis Servorum Sanctae Mariae, Pragae . Restauratio (sequitur) Historia et origo ecclesiae S. Michaelis . Appendix . . De Martyribus Pragensibus Ordinis Servorum S. Mariae Index personarum . Index locorum. . . 115 . 142 . 147 . 159 . 244 . 252 N.B.—Variis de causis, ita mandantibus Superioribus, ante tomum XII, in quo absolvenda sunt quae de omnibus Ordinis Servorum S. Mariae Beatis in tomo XI incepta sunt, in lucem venit praesens tomus XIII, ubi collecta sunt ea quae ad conventus Pragenses eiusdem Ordinis et ad LXIV Marlyres, anno 1420 ab Hussitis in odium fidei combustos, pertinent. MONUMENTA ORDINIS SERVORUM SANCTAE MARIAE quantum ferunt rerum adiuncta, quotannis duobus fasciculis in lucem veniunt. Pretium voluminis annui, 224 circiter paginas complectentis, quod sex francis in tota Unione Postali constat, ad Patrem Pérégrin Soulier, 29, rue Washington, Bruxelles, Belgique, post receptum primum fasciculum mittendum est. N. B. Rogamus subscriptores, qui pretium huius tomi XIII nondum solverunt, ut illud ad eumdem P. Pérégrin Soulier mittere velint. CUM LICENTIA SUPERIORUM
CONTENTA De monasteriis D. Annuntiatae et S. Michaelis, Ordinis Servorum Sanctae Mariae, Pragae . Restauratio (sequitur) Historia et origo ecclesiae S. Michaelis . Appendix . . De Martyribus Pragensibus Ordinis Servorum S. Mariae Index personarum . Index locorum. . . 115 . 142 . 147 . 159 . 244 . 252 N.B.—Variis de causis, ita mandantibus Superioribus, ante tomum XII, in quo absolvenda sunt quae de omnibus Ordinis Servorum S. Mariae Beatis in tomo XI incepta sunt, in lucem venit praesens tomus XIII, ubi collecta sunt ea quae ad conventus Pragenses eiusdem Ordinis et ad LXIV Marlyres, anno 1420 ab Hussitis in odium fidei combustos, pertinent. MONUMENTA ORDINIS SERVORUM SANCTAE MARIAE quantum ferunt rerum adiuncta, quotannis duobus fasciculis in lucem veniunt. Pretium voluminis annui, 224 circiter paginas complectentis, quod sex francis in tota Unione Postali constat, ad Patrem Pérégrin Soulier, 29, rue Washington, Bruxelles, Belgique, post receptum primum fasciculum mittendum est. N. B. Rogamus subscriptores, qui pretium huius tomi XIII nondum solverunt, ut illud ad eumdem P. Pérégrin Soulier mittere velint. CUM LICENTIA SUPERIORUM
Strana 113
113 sii, S. Catharinae, Carlhof, et Boticz, in Nova Urbe Pragensi 1. Hoc apographum articulorum supra scriptorum, per Joannem Sandel ex Historia Wenceslai Hagecii Bohemica in germanicum idioma translatum, ex ipso teutonico originali, ad hoc requisitus et rogatus, verbum de verbo descripsi et in latinum idioma trans- tuli. Fateor itaque, qua hic descripta germanice, qua latinum in idioma translata, de verbo ad verbum concordare. In cuius rei fidem sigillo consueto corroboravi, et me propria manu sub- scripsi. Pragae, die lunae post festum S. Bartholomaei, vigesima quin- ta Augusti, anno millesimo sexcentesimo trigesimo sexto. L. + S. Adamus Ferdinandus Hoffalsky, authoritatis Aposto- licae notarius publicus, Sacrae Caesareae Regiaeque Maiestatis servus et tabellarius, in regno Bohemiae registrator, etc. (1). PRAGEN. Confirmationis cultus ab immemorabili tempore praestiti servis Dei Augustino Cennini, Bartholomaco Donati, Joanni Petrucci, Laurentio Nerucci,et aliis sexaginta fratribus Ordinis Servorum Beatae Mariae Vir- ginis, ab Hussitis in odium fidei combustis. SUMMARIUM, p.25.Roma,1900,in-fo. Pragae. 1636, Octobris 6. Magdalena Gestlaurin a praefecto urbis et concilio (Burgmeister und Rath zu Prag) petit, ut quamdam domum suam, apud Aureum Fontem dictam, non obstante Servorum Mariae oppositione, vendere possit. Magdalena Gestlaurin, propter religionem ex regno Bohemiae anno 1628 discessura, dicit se bonorum suorum, inter quae et domum suam, propria pecunia emptam, apud Aureum Fontem di- ctam, esse dicit, mandatarios constituisse, et ex iis tres e vivis discessisse, qui propter impedimenta patrum dictam domum hucusque vendere non potuerunt. Et quandoquidem, permissu Reformatorum religionis, sicut et indulto crebro caesareo et regio, per patentes et decreta declarato, non tantum ipsi, sed etiam omnibus aliis propter religionem emigratis, dicta bona et domum eius vendere potest, rescieritque quod patres apud S. Michaelem saepe fatam domum emere vellent, eapropter Senatoribus Vete- ris Urbis Pragensis supplicat, quatenus id etiam cum eorum con- sensu fiat, atque domus vendi, et pecunia ex ea sive precium venditrici numerari, et emptori in libros civitatis inseri et inscribi possit. 1 Haec est latina versio locorum Hagecii supra, p. 23 et 43, relatorum. (1) Hoc est apographum de quo supra, p. 107, loquitur F. Antonellius.
113 sii, S. Catharinae, Carlhof, et Boticz, in Nova Urbe Pragensi 1. Hoc apographum articulorum supra scriptorum, per Joannem Sandel ex Historia Wenceslai Hagecii Bohemica in germanicum idioma translatum, ex ipso teutonico originali, ad hoc requisitus et rogatus, verbum de verbo descripsi et in latinum idioma trans- tuli. Fateor itaque, qua hic descripta germanice, qua latinum in idioma translata, de verbo ad verbum concordare. In cuius rei fidem sigillo consueto corroboravi, et me propria manu sub- scripsi. Pragae, die lunae post festum S. Bartholomaei, vigesima quin- ta Augusti, anno millesimo sexcentesimo trigesimo sexto. L. + S. Adamus Ferdinandus Hoffalsky, authoritatis Aposto- licae notarius publicus, Sacrae Caesareae Regiaeque Maiestatis servus et tabellarius, in regno Bohemiae registrator, etc. (1). PRAGEN. Confirmationis cultus ab immemorabili tempore praestiti servis Dei Augustino Cennini, Bartholomaco Donati, Joanni Petrucci, Laurentio Nerucci,et aliis sexaginta fratribus Ordinis Servorum Beatae Mariae Vir- ginis, ab Hussitis in odium fidei combustis. SUMMARIUM, p.25.Roma,1900,in-fo. Pragae. 1636, Octobris 6. Magdalena Gestlaurin a praefecto urbis et concilio (Burgmeister und Rath zu Prag) petit, ut quamdam domum suam, apud Aureum Fontem dictam, non obstante Servorum Mariae oppositione, vendere possit. Magdalena Gestlaurin, propter religionem ex regno Bohemiae anno 1628 discessura, dicit se bonorum suorum, inter quae et domum suam, propria pecunia emptam, apud Aureum Fontem di- ctam, esse dicit, mandatarios constituisse, et ex iis tres e vivis discessisse, qui propter impedimenta patrum dictam domum hucusque vendere non potuerunt. Et quandoquidem, permissu Reformatorum religionis, sicut et indulto crebro caesareo et regio, per patentes et decreta declarato, non tantum ipsi, sed etiam omnibus aliis propter religionem emigratis, dicta bona et domum eius vendere potest, rescieritque quod patres apud S. Michaelem saepe fatam domum emere vellent, eapropter Senatoribus Vete- ris Urbis Pragensis supplicat, quatenus id etiam cum eorum con- sensu fiat, atque domus vendi, et pecunia ex ea sive precium venditrici numerari, et emptori in libros civitatis inseri et inscribi possit. 1 Haec est latina versio locorum Hagecii supra, p. 23 et 43, relatorum. (1) Hoc est apographum de quo supra, p. 107, loquitur F. Antonellius.
Strana 114
114 Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/4. Cum dicta supplicatione annexa sunt alia documenta, scilicet : 1. Commission für Haus zum Gülden Brunnen, so die Serviten inhabe an St. Michael. 7 Junii 1636. 2. Textus bohemicus supra scriptae supplicationis, ad urbis praefectum et consilium in Urbe Veteri Pragensi a dicta Magdalena Gerstlorowa directae. 6 Octobris 1636. Supra scripta versio latina in eo inclusa est. 3. Supplicatio lingua bohemica, ad Praesidem Camerae directa, in qua dicta Magdalena res prolixius enarrat, et conqueritur quod damnum magnum ex oppo- sitione Servorum sibi proveniat. Venditioni autem dictae domus obstabant Servi Mariae, quia illa ad monasterium suum aedificandum ipsis opus erat, sed ipsis deerat pecunia ad illam emendam necessaria. 22 Octobris 1636. A tergo huius supplicationis Praeses Camerae iubet ut de rerum, a dicta domina allegatarum, veritate inquiratur. 4. Libellus supplex, in quo probatur a dicta domina dictam domum vere em- ptam fuisse: in eo adducuntur testimonia annorum 1622, 1623, 1626, 1628. 19 Novembris 1636. Pragae. 1637, mense Aprili. Fratres S. Michaelis notum faciunt Serenissimae Eminentiae Card. de Har- rach, in ecclesia sua aliquas fenestras a pariete ita constitutas esse, ut publicus inde prospectus et audiendae missae abbreviatus habeatur aditus. Petunt vero ut occludantur. Pragae, Archivuimn Archiepiscopatus : Fasc. Servi Mariae, n. 3. OEniponte. 1637, Septembris 18. Deniponte moritur P. Joseph Maria Suarez, multos perpessus labores in Ger- mania. Conventus Pragae sub obedientia P. Benivenii assignatur. Septembris 1637. Adm. R. P. F. Joseph Maria Suares, sacrae heremi Montis Sena- rii Ordinis nostri eremita, constitutus iam Vicarius Generalis per Austriam et Boëmiam, diem suum obiit die 18 Septembris Oeni- ponti, post multos perpessos labores in Germania inferiori ad acquirenda loca pro nostra Religione, praesertim Viennae ; sed nihil profecit propter ingruentiam bellorum, annonae caritatem et religiosorum multitudinem. Quare Revmus Pater conventum Pragae assignavit sub obedientia Adm. R. P. fratris Archangeli Benivenii Florentini, heremi Montis Senarii pariter heremitae et nostri Vicarii per Tirolim : quae assignatio facta fuit die 4 Octobris 1637.
114 Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/4. Cum dicta supplicatione annexa sunt alia documenta, scilicet : 1. Commission für Haus zum Gülden Brunnen, so die Serviten inhabe an St. Michael. 7 Junii 1636. 2. Textus bohemicus supra scriptae supplicationis, ad urbis praefectum et consilium in Urbe Veteri Pragensi a dicta Magdalena Gerstlorowa directae. 6 Octobris 1636. Supra scripta versio latina in eo inclusa est. 3. Supplicatio lingua bohemica, ad Praesidem Camerae directa, in qua dicta Magdalena res prolixius enarrat, et conqueritur quod damnum magnum ex oppo- sitione Servorum sibi proveniat. Venditioni autem dictae domus obstabant Servi Mariae, quia illa ad monasterium suum aedificandum ipsis opus erat, sed ipsis deerat pecunia ad illam emendam necessaria. 22 Octobris 1636. A tergo huius supplicationis Praeses Camerae iubet ut de rerum, a dicta domina allegatarum, veritate inquiratur. 4. Libellus supplex, in quo probatur a dicta domina dictam domum vere em- ptam fuisse: in eo adducuntur testimonia annorum 1622, 1623, 1626, 1628. 19 Novembris 1636. Pragae. 1637, mense Aprili. Fratres S. Michaelis notum faciunt Serenissimae Eminentiae Card. de Har- rach, in ecclesia sua aliquas fenestras a pariete ita constitutas esse, ut publicus inde prospectus et audiendae missae abbreviatus habeatur aditus. Petunt vero ut occludantur. Pragae, Archivuimn Archiepiscopatus : Fasc. Servi Mariae, n. 3. OEniponte. 1637, Septembris 18. Deniponte moritur P. Joseph Maria Suarez, multos perpessus labores in Ger- mania. Conventus Pragae sub obedientia P. Benivenii assignatur. Septembris 1637. Adm. R. P. F. Joseph Maria Suares, sacrae heremi Montis Sena- rii Ordinis nostri eremita, constitutus iam Vicarius Generalis per Austriam et Boëmiam, diem suum obiit die 18 Septembris Oeni- ponti, post multos perpessos labores in Germania inferiori ad acquirenda loca pro nostra Religione, praesertim Viennae ; sed nihil profecit propter ingruentiam bellorum, annonae caritatem et religiosorum multitudinem. Quare Revmus Pater conventum Pragae assignavit sub obedientia Adm. R. P. fratris Archangeli Benivenii Florentini, heremi Montis Senarii pariter heremitae et nostri Vicarii per Tirolim : quae assignatio facta fuit die 4 Octobris 1637.
Strana 115
115 Octobris 1637. Die 3, assignatus fuit conventus Pragae sub obedientia Vicarii Generalis per Tirolim, ut supra. Archivum Ordinis : Regestum Generalis Bussotti, f. 155°. Hoc pariter anno (1637), Oeniponte. 2. moritur P. Ioseph Maria Suarez, Ordinis nostri eremita, qui Generalis vices per Bohe- miam obierat, ut alibi diximus; et cum plurimum pro Ordinis nostri augmento in Germania laborasset, Christi bonus odor ubique, speciatim Viennae, coenobio recens erigendo maximopere addictus, Oenipontem vocatus fuit a Serenissima Claudia Medi- ces Archiducissa, eique a Celsitudine Sua varia munera deman- data fuere apud Serenissimos Etruriae Principes, necnon apud Regem Catholicum obeunda; quae quidem feliciter praestitit in Etruria, non autem in Hispania, quod eo adeundi cessavit occasio. Cum autem Oenipontem rediisset, ut de iis quae in Etruria gesserat, Serenissimam certiorem faceret, paulo post in coe- nobio D. Ioseph graviter decubuit, et quamvis Serenissimi illi Principes nil intentatum reliquissent, ut a gravi illo discrimine ipsum vindicarent, nihilominus eidem cedere coactus, postquam, per tres menses gravi illa infirmitate detentus, plurima exhibuis- set omnium virtutum specimina, Deo solummodo plenus, suum ipsi reddidit spiritum, cum patres in choro psalmum 117 reci- tarent, die 18 Septembris, annos natus 51, e quibus 28 in Ordine duxerat. Annotationes. 2. Ex monumentis eorundem conventuum. Annales Servorum, t. III, p. 44, sub anno 1637. Pragae. 1639 (?). P. Crugerius narrat Servos Mariae religiosa charitate cum Patribus Societatis Jesu coniunctos fuisse, qui eis tempore pestilentiae subvenerunt. Narrato prius fratrum Pragensium martyrio, necnon victoria in Albo Monte a Ferdinando relata, ac fundatione ecclesiae S. Mariae de Victoria, Auctor sic prosequitur : Interrupti porro ac pendentis etiamnum operis, neque facile unquam consummandi, ad quem causa pertineat, non est meum indicare ; nonnulli omissionem aedificii a loci solitudine ac dis- tantia Pragae causatam asserunt. Et est, quod a vicinis sylvis timeatur, adde belli tempore, cum hac recta armatis sit via, etsi amici milites sinerent sacros incolas, neque tantopere quidem
115 Octobris 1637. Die 3, assignatus fuit conventus Pragae sub obedientia Vicarii Generalis per Tirolim, ut supra. Archivum Ordinis : Regestum Generalis Bussotti, f. 155°. Hoc pariter anno (1637), Oeniponte. 2. moritur P. Ioseph Maria Suarez, Ordinis nostri eremita, qui Generalis vices per Bohe- miam obierat, ut alibi diximus; et cum plurimum pro Ordinis nostri augmento in Germania laborasset, Christi bonus odor ubique, speciatim Viennae, coenobio recens erigendo maximopere addictus, Oenipontem vocatus fuit a Serenissima Claudia Medi- ces Archiducissa, eique a Celsitudine Sua varia munera deman- data fuere apud Serenissimos Etruriae Principes, necnon apud Regem Catholicum obeunda; quae quidem feliciter praestitit in Etruria, non autem in Hispania, quod eo adeundi cessavit occasio. Cum autem Oenipontem rediisset, ut de iis quae in Etruria gesserat, Serenissimam certiorem faceret, paulo post in coe- nobio D. Ioseph graviter decubuit, et quamvis Serenissimi illi Principes nil intentatum reliquissent, ut a gravi illo discrimine ipsum vindicarent, nihilominus eidem cedere coactus, postquam, per tres menses gravi illa infirmitate detentus, plurima exhibuis- set omnium virtutum specimina, Deo solummodo plenus, suum ipsi reddidit spiritum, cum patres in choro psalmum 117 reci- tarent, die 18 Septembris, annos natus 51, e quibus 28 in Ordine duxerat. Annotationes. 2. Ex monumentis eorundem conventuum. Annales Servorum, t. III, p. 44, sub anno 1637. Pragae. 1639 (?). P. Crugerius narrat Servos Mariae religiosa charitate cum Patribus Societatis Jesu coniunctos fuisse, qui eis tempore pestilentiae subvenerunt. Narrato prius fratrum Pragensium martyrio, necnon victoria in Albo Monte a Ferdinando relata, ac fundatione ecclesiae S. Mariae de Victoria, Auctor sic prosequitur : Interrupti porro ac pendentis etiamnum operis, neque facile unquam consummandi, ad quem causa pertineat, non est meum indicare ; nonnulli omissionem aedificii a loci solitudine ac dis- tantia Pragae causatam asserunt. Et est, quod a vicinis sylvis timeatur, adde belli tempore, cum hac recta armatis sit via, etsi amici milites sinerent sacros incolas, neque tantopere quidem
Strana 116
116 exleges molestarent, ab hostibus tamen nullam haud dubie haberent securitatem. Ne ergo sedes haec, saepius desolata, saepius impensis maximis repararetur, placuit moles illas iam extantes denique interrumpere. Sedent, ut dixi, de cetero Ser- vitae ad D. Michaelis Vetero-Pragae: quam ecclesiam, uti et suum vicinum coenobium, egregie hactenus aedificiis ad mun- ditiam elegantiamque exornaverunt ; atque in ea erga Virginem Sanctissimam, pro suo in coeli Reginam affectu, pietatem, potis- simum erga Dolorosam Matrem, plurimum promoverunt. Horum eorumdem patrum spectata quandoque est in Societa- tem Jesu memorabilis benevolentia. Dissidebant capita etiam maiora ab insinuata Religione ratione Universitatis, tonabant proinde contra eam clerici, fulgurabant quidam religiosi ; ut hisce fulminibus sua et Servitae de cathedris immiscerent, roga- bantur. Quid illi ? Soli omnino temperiem servaverunt, ea nube se a tempestate segregantes, Mariam nunquam a Filio dissen- sisse, ideoque non decere ut Servi Mariae a Jesu Sociis discor- darent. Et vero, hi ultimi grati primis deinceps exstiterunt : lue quip- pe pestili (1) exhaustis prope omnibus Michaelitis, postquam animas corporaque singulorum, ut poterant tam periculoso tempore, Jesuitae accurassent, commissas demandatasque coe- nobii et templi claves tamdiu apud se conservaverunt, quoad superstites pauci receperunt sanitatem aliique plures vegetiores aliunde supervenerunt. Hi nimirum proborum religiosorum mo- res sunt, ut in se, causa praesertim nulla vel ad se non perti- nente, non insurgant, sed se potius invicem tueantur, ne scilicet a diabolo, qui cane et angue peius ordines sacros odit, per similia latera ipsi aliique impetantur ac vulnerentur. Et ad famam venit posteritatis, cum qui animas pro profanis etiam ponere soleant, eas vel maxime religiosis, etsi diversae Religio- nis, impendunt. Claves porro a fortunis commissas quamvis ma- gni faciam, prae illa tamen in disturbiis memorabilibus a toni- truis abstinentia, in minimis repono. Quapropter hanc Deus inter Mariae Servos Jesuque Socios servet aeternam confiden- tiam. P. GEORGIUS CRUGERIUS, S.J., Sacrae Memoriae regni Bohemiae, p. 533. Pra- gae,1668, in-4°. (1) Praga saevissima pestilentia anno 1639 afflicta est, in qua viginti Jesuitae mortui sunt, et rursus alia magna peste anno 1619. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 674, 675. De quanam loquatur Crugerius, non constat : verosimilius agit de peste anni 1639.
116 exleges molestarent, ab hostibus tamen nullam haud dubie haberent securitatem. Ne ergo sedes haec, saepius desolata, saepius impensis maximis repararetur, placuit moles illas iam extantes denique interrumpere. Sedent, ut dixi, de cetero Ser- vitae ad D. Michaelis Vetero-Pragae: quam ecclesiam, uti et suum vicinum coenobium, egregie hactenus aedificiis ad mun- ditiam elegantiamque exornaverunt ; atque in ea erga Virginem Sanctissimam, pro suo in coeli Reginam affectu, pietatem, potis- simum erga Dolorosam Matrem, plurimum promoverunt. Horum eorumdem patrum spectata quandoque est in Societa- tem Jesu memorabilis benevolentia. Dissidebant capita etiam maiora ab insinuata Religione ratione Universitatis, tonabant proinde contra eam clerici, fulgurabant quidam religiosi ; ut hisce fulminibus sua et Servitae de cathedris immiscerent, roga- bantur. Quid illi ? Soli omnino temperiem servaverunt, ea nube se a tempestate segregantes, Mariam nunquam a Filio dissen- sisse, ideoque non decere ut Servi Mariae a Jesu Sociis discor- darent. Et vero, hi ultimi grati primis deinceps exstiterunt : lue quip- pe pestili (1) exhaustis prope omnibus Michaelitis, postquam animas corporaque singulorum, ut poterant tam periculoso tempore, Jesuitae accurassent, commissas demandatasque coe- nobii et templi claves tamdiu apud se conservaverunt, quoad superstites pauci receperunt sanitatem aliique plures vegetiores aliunde supervenerunt. Hi nimirum proborum religiosorum mo- res sunt, ut in se, causa praesertim nulla vel ad se non perti- nente, non insurgant, sed se potius invicem tueantur, ne scilicet a diabolo, qui cane et angue peius ordines sacros odit, per similia latera ipsi aliique impetantur ac vulnerentur. Et ad famam venit posteritatis, cum qui animas pro profanis etiam ponere soleant, eas vel maxime religiosis, etsi diversae Religio- nis, impendunt. Claves porro a fortunis commissas quamvis ma- gni faciam, prae illa tamen in disturbiis memorabilibus a toni- truis abstinentia, in minimis repono. Quapropter hanc Deus inter Mariae Servos Jesuque Socios servet aeternam confiden- tiam. P. GEORGIUS CRUGERIUS, S.J., Sacrae Memoriae regni Bohemiae, p. 533. Pra- gae,1668, in-4°. (1) Praga saevissima pestilentia anno 1639 afflicta est, in qua viginti Jesuitae mortui sunt, et rursus alia magna peste anno 1619. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 674, 675. De quanam loquatur Crugerius, non constat : verosimilius agit de peste anni 1639.
Strana 117
117 Viennae. 1647, Junii 21. Ferdinandus III ad Locumtenentem Pragae scribit, mandans ut illae mille sexagenae misnensis monetae, quae regio Procuratori a Nicolao Redkowez adiudicatae fuerant, patribus apud S. Michaelem donentur, ad aedificandum altare suum. Geben zu Wien, den 21 Junii anno 1627. Ferdinandt. Georgius Comes de Martinitz, Regis Bohemiae Concellarius. Ad mandatum sacrae Caesareae Maiestatis proprium, Ad. Pecelius. Huic folio iunctum est aliud, tenoris sequentis : Prag, den 12 Julii 1647. H. Rentmeister sol dieienigen ein taussent schock meissnich, welche nach dem condemnirten Radkowez Ihrer Kayserlichen Maijestätt anheimgefallen und solche denen PP. Servitis bey St. Michael in der Alten Stadt Prag zu erbauung eines Altars uberlassen worden, bey seinem ambt ad notam nemen und solche ihnen PP. Servitis fur eine gnad zuschreiben. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv : S. 141, 5/5. Pragae. 1649, Februarii 19. Domini districtus Bunslaviensis debent videre ne Prior et conventus apud S. Michaelem, qui çum Nicolno Praun de emptione pacti sunt, postea causam conquerendi habeant. An die Herren Hautleüthe des Bunzlauer Crayses. Prag, den 19 februarii 1649. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/6. Pragae. 1649, Julii 16. Dominus Joannes Carolus Kalenicze Servis S. Mariae duo millia sexagenarum Misniacarum donaverat, ea conditione ut sibi victualia et domicilium in horto ab eis praeberentur. Apud dominos Assessores Consistorii conqueritur, quod victualia sibi denegentur et ipse a domicilio, sibi in horto concesso, exclusus fuerit. Quare dominos Assessores rogat ut iubeant Servitas donationis litteras restituere. Pragae, Archivum Archiepiscopatus : Fasc. Servi Mariae, n. 4. Similem donationem Patribus Societatis Jesu antea fecerat dominus ille Kale- nicze : qui, ob continuas molestias ab eo creatas, suam illi pecuniam reddide- rant : tum ad Servitas sese converterat.
117 Viennae. 1647, Junii 21. Ferdinandus III ad Locumtenentem Pragae scribit, mandans ut illae mille sexagenae misnensis monetae, quae regio Procuratori a Nicolao Redkowez adiudicatae fuerant, patribus apud S. Michaelem donentur, ad aedificandum altare suum. Geben zu Wien, den 21 Junii anno 1627. Ferdinandt. Georgius Comes de Martinitz, Regis Bohemiae Concellarius. Ad mandatum sacrae Caesareae Maiestatis proprium, Ad. Pecelius. Huic folio iunctum est aliud, tenoris sequentis : Prag, den 12 Julii 1647. H. Rentmeister sol dieienigen ein taussent schock meissnich, welche nach dem condemnirten Radkowez Ihrer Kayserlichen Maijestätt anheimgefallen und solche denen PP. Servitis bey St. Michael in der Alten Stadt Prag zu erbauung eines Altars uberlassen worden, bey seinem ambt ad notam nemen und solche ihnen PP. Servitis fur eine gnad zuschreiben. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv : S. 141, 5/5. Pragae. 1649, Februarii 19. Domini districtus Bunslaviensis debent videre ne Prior et conventus apud S. Michaelem, qui çum Nicolno Praun de emptione pacti sunt, postea causam conquerendi habeant. An die Herren Hautleüthe des Bunzlauer Crayses. Prag, den 19 februarii 1649. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/6. Pragae. 1649, Julii 16. Dominus Joannes Carolus Kalenicze Servis S. Mariae duo millia sexagenarum Misniacarum donaverat, ea conditione ut sibi victualia et domicilium in horto ab eis praeberentur. Apud dominos Assessores Consistorii conqueritur, quod victualia sibi denegentur et ipse a domicilio, sibi in horto concesso, exclusus fuerit. Quare dominos Assessores rogat ut iubeant Servitas donationis litteras restituere. Pragae, Archivum Archiepiscopatus : Fasc. Servi Mariae, n. 4. Similem donationem Patribus Societatis Jesu antea fecerat dominus ille Kale- nicze : qui, ob continuas molestias ab eo creatas, suam illi pecuniam reddide- rant : tum ad Servitas sese converterat.
Strana 118
118 Pragae. 1652, Junii 28. Acta de quadam domo, ad Tres Aureos Haedos, dicta. Der Königliche appellation guetachten, die von denen Patribus bey St. Michael und Johann Baptista Roschickh von Rosenzweig, über den zwischen dem Peter Kuntzen und besagten Patribus und Roschickh, vom Appellation Collegio geschehenen ausspruch, das hauss beym 3 Guldenen Bökhen betreffende, gesuechte revi- sion betreffend. Ex Consilio regio Appellationum Pragae, 28 Junii 1652. Praesentata die 3 Julii 1652. An Ihre Kayserliche Maiestätt, etc. das Convent bey St. Michael und den Johann Baptista Roschickh, wie auch den Peter Kuntzen, die einraumbung des hauses, bey den Dreyen Böcken genannt, betreffend. Prag, den 5 Martii 1653. Kayserliches Schreiben in Revisionssachen Katharina Kuntzin und Johann Baptista Roszickh, wie auch die P.P. Serviten bey St. Michael, die einführung in das hauss bey den Drey Böken betref- fend, weil gedachte P.P. Serviten bey St. Michael ihre gravamina deduciret, die Appellation nachmals zuvernehmen und ferner guetachten einzuschicken. Regenspurg, den 23 Aprilis 1653. — Cum sigillo imperatoris. Foris : Den hoch und wolgebornen, wolgebornen und gestren- gen, unsern lieben getreuen N. unsern respective Beheimben, wie auch andern Räthen, Cammerern, verordneten Königl. Stadthal- tern und obristen Landtofficirern in unserm Erbkönigreich Beheimb. Prag. Praesentata, die 28 Aprilis 1653. Foris : An die Röm : Kay : auch zu Hungarn und Böheimb Königl: Majestätt. Allerdemütigstes, gehorsambstes, höchstnothdringendes sup- pliciren Prioris et conventus Ordinis Servorum B. V. Mariae bey St. Michael in der Alten Stadt Prag. Alia manu : 20 Octobris 1653. Iterum alia manu: Includatur. Huic supplici libello annexa est attestatio consulis et senatus Minoris Urbis Pragensis, “ quod infrascripta renovata assecuratio inserta sit in libro obliga- tionum quarto, folio 5, anno 1645, 21 Martii, feria 3 post dominicam Oculi. Kayserliches Schreiben des Prior und convents bey St.
118 Pragae. 1652, Junii 28. Acta de quadam domo, ad Tres Aureos Haedos, dicta. Der Königliche appellation guetachten, die von denen Patribus bey St. Michael und Johann Baptista Roschickh von Rosenzweig, über den zwischen dem Peter Kuntzen und besagten Patribus und Roschickh, vom Appellation Collegio geschehenen ausspruch, das hauss beym 3 Guldenen Bökhen betreffende, gesuechte revi- sion betreffend. Ex Consilio regio Appellationum Pragae, 28 Junii 1652. Praesentata die 3 Julii 1652. An Ihre Kayserliche Maiestätt, etc. das Convent bey St. Michael und den Johann Baptista Roschickh, wie auch den Peter Kuntzen, die einraumbung des hauses, bey den Dreyen Böcken genannt, betreffend. Prag, den 5 Martii 1653. Kayserliches Schreiben in Revisionssachen Katharina Kuntzin und Johann Baptista Roszickh, wie auch die P.P. Serviten bey St. Michael, die einführung in das hauss bey den Drey Böken betref- fend, weil gedachte P.P. Serviten bey St. Michael ihre gravamina deduciret, die Appellation nachmals zuvernehmen und ferner guetachten einzuschicken. Regenspurg, den 23 Aprilis 1653. — Cum sigillo imperatoris. Foris : Den hoch und wolgebornen, wolgebornen und gestren- gen, unsern lieben getreuen N. unsern respective Beheimben, wie auch andern Räthen, Cammerern, verordneten Königl. Stadthal- tern und obristen Landtofficirern in unserm Erbkönigreich Beheimb. Prag. Praesentata, die 28 Aprilis 1653. Foris : An die Röm : Kay : auch zu Hungarn und Böheimb Königl: Majestätt. Allerdemütigstes, gehorsambstes, höchstnothdringendes sup- pliciren Prioris et conventus Ordinis Servorum B. V. Mariae bey St. Michael in der Alten Stadt Prag. Alia manu : 20 Octobris 1653. Iterum alia manu: Includatur. Huic supplici libello annexa est attestatio consulis et senatus Minoris Urbis Pragensis, “ quod infrascripta renovata assecuratio inserta sit in libro obliga- tionum quarto, folio 5, anno 1645, 21 Martii, feria 3 post dominicam Oculi. Kayserliches Schreiben des Prior und convents bey St.
Strana 119
119 Michael in der Alten Stadt Prag wider den Magistrat der Kleinere Stadt Prag, ihrer schulden halber eingebrachte be- schwerden betreffend. Regenspurg, den 29 Octobris 1653. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv : S. 141, 5/1. — Varia documenta simul col- lecta. Pragae. 1653. Prior S. Michaelis Vetero-Pragae fit P. Bernardinus Maria Wenzl (1). Annales Servorum, t. III, p. 698. Pragae. 1654, Januarii 8. Isidorus de Cruce, abbas Carloviensis, petit ut sibi restituatur ecclesiola B. Mariae Annuntiatae et nonnulli campi, qui falso dicebantur esse Patrum Servitarum. Invictissime Caesar, domine clementissime. Ante annos viginti dum ex mandato Ferdinandi II recordationis optimae ecclesiola B. Mariae Annuntiatae, quae male dicebatur esse patrum Servi- tarum, illis restitueretur, occupati ab ipsis etiam sunt campi ali- qui, qui certissime ad monasterium Carloviense spectabant: quod ipsum scripturis et vivis adhuc testibus probari poterit. Hanc ob rem, ut ecclesiolam illam et campos, per male narrata extortos, recuperem, ad pedes V. C. Maiestatis venio, et oro quatenus dignetur iubere ut ecclesiola illa et campi caeteraque quae sunt alienata, restituantur. Et manebo ut semper Vestrae Caesareae Maiestatis Humillimus servus et capellanus, Isidorus de Cruce, Abbas Carloviensist. A tergo, eadem manu qua supplicatio: Invictissimo Caesari domino clementissimo humillimus libellus supplex P. Isidori a Cruce, Abbatis Carloviensis. Alia manu : 8 Januarii 1654. Alia rursus manu : Includatur. Libellus ille supplex, in litteris Ferdinandi III, quae sequuntur, inclusus est. 1 Isidorus... Carloviensis, alia manu tremula, id est abbatis, scriptum est. (1) Pater Bernardinus Maria Wenzl, anno 1621 Bruneggae in Tyroli ex nobi- libus parentibus ortus, aetate 19 annorum votis solemnibus emissis, triginta tantum annos natus, conventus Virginis Lauretanae apud Iaromeritz Prior renitens factus fuerat ac biennio post conventus S. Michaelis. Postea Socius, Provincialis, ac demum Vicarius Generalis factus fuit : quod officium per annos viginti quinque summa vigilantia nec minori prudentia gessit.
119 Michael in der Alten Stadt Prag wider den Magistrat der Kleinere Stadt Prag, ihrer schulden halber eingebrachte be- schwerden betreffend. Regenspurg, den 29 Octobris 1653. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv : S. 141, 5/1. — Varia documenta simul col- lecta. Pragae. 1653. Prior S. Michaelis Vetero-Pragae fit P. Bernardinus Maria Wenzl (1). Annales Servorum, t. III, p. 698. Pragae. 1654, Januarii 8. Isidorus de Cruce, abbas Carloviensis, petit ut sibi restituatur ecclesiola B. Mariae Annuntiatae et nonnulli campi, qui falso dicebantur esse Patrum Servitarum. Invictissime Caesar, domine clementissime. Ante annos viginti dum ex mandato Ferdinandi II recordationis optimae ecclesiola B. Mariae Annuntiatae, quae male dicebatur esse patrum Servi- tarum, illis restitueretur, occupati ab ipsis etiam sunt campi ali- qui, qui certissime ad monasterium Carloviense spectabant: quod ipsum scripturis et vivis adhuc testibus probari poterit. Hanc ob rem, ut ecclesiolam illam et campos, per male narrata extortos, recuperem, ad pedes V. C. Maiestatis venio, et oro quatenus dignetur iubere ut ecclesiola illa et campi caeteraque quae sunt alienata, restituantur. Et manebo ut semper Vestrae Caesareae Maiestatis Humillimus servus et capellanus, Isidorus de Cruce, Abbas Carloviensist. A tergo, eadem manu qua supplicatio: Invictissimo Caesari domino clementissimo humillimus libellus supplex P. Isidori a Cruce, Abbatis Carloviensis. Alia manu : 8 Januarii 1654. Alia rursus manu : Includatur. Libellus ille supplex, in litteris Ferdinandi III, quae sequuntur, inclusus est. 1 Isidorus... Carloviensis, alia manu tremula, id est abbatis, scriptum est. (1) Pater Bernardinus Maria Wenzl, anno 1621 Bruneggae in Tyroli ex nobi- libus parentibus ortus, aetate 19 annorum votis solemnibus emissis, triginta tantum annos natus, conventus Virginis Lauretanae apud Iaromeritz Prior renitens factus fuerat ac biennio post conventus S. Michaelis. Postea Socius, Provincialis, ac demum Vicarius Generalis factus fuit : quod officium per annos viginti quinque summa vigilantia nec minori prudentia gessit.
Strana 120
120 1654, Januarii 10. Ferdinandus III regio Locumtenenti (Statthalter) in Bohemia scribit ut inqui- rat an vera sint quae ab abbate Carloviensi allegantur, et ad se referat. Lingua bohemica. Sigillum imperatoris in charta parva impressum et cera folio applicatum est. Pragae, Statthalterei-Archiv : S. 141, 4/2. Pragae. 1654, Januarii 12. Sequuntur acta ad domum de Tribus Aureis Haedis (1). Commission zwischen dem Convent der Serviten bey St. Michael in der Alten Stadt und Burgermeister und Rath der Kleinern Stadt Prag, schuldsachen betreffend. Prag, den 12 Januarii 1654. Pragae. 1654, Novembris 14. Ihrer Kay : Majestätt würdt in Revisionssachen zwischen der Catharina Kuntzin, wittib, und dem Johann Baptista Roschickh, dann denen P. P. Serviten bey St. Michael die einführung in das haus bey den Dreyen Böckhen betreffend, mit guetachten geandwortet. Prag, den 14 Novembris 1654. Pragae, Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/7. Jankovii. 1656, Maii 31. Joannes senior a Talmberg (2) in Jankow summam septem millium floreno- rum, olim patri suo, nunc vero sibi debitam, Servitis S. Mariae cedit, ut D. Annunciatam, a Ziska antiquitus destructam, reaedificent. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen. Ego infrascriptus fateor per hoc instrumentum, a me proprio motu factum, sicut olim, anno videlicet 1611, debitum septem millium florenorum D. patri meo domino, domino Georgio a Talmbergk, a domina Eva Kapliriana cum Casparo Kaplirs eius marito, in dominiolo Wlczkowiz nominato, per tabulas regni hypothetice inscriptum fuit ; quae inscriptio etiam hucus- que ibi indeleta permanet. Post mortem vero clarissimi iam scripti patris mei, haereditas omnis ad nos duos germanos fratres, eius filios, nempe pie defunctum D. Fridericum, regni (1) Vide supra, p. 118. (2) Dominus Joannes senior de Talmberg fuit etiam insignis benefactor mona- sterii S. Mariae ad Nives PP. Franciscanorum de Observantia, quod eius potissi- me sumptibus et liberalitate exstructus est. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 309.
120 1654, Januarii 10. Ferdinandus III regio Locumtenenti (Statthalter) in Bohemia scribit ut inqui- rat an vera sint quae ab abbate Carloviensi allegantur, et ad se referat. Lingua bohemica. Sigillum imperatoris in charta parva impressum et cera folio applicatum est. Pragae, Statthalterei-Archiv : S. 141, 4/2. Pragae. 1654, Januarii 12. Sequuntur acta ad domum de Tribus Aureis Haedis (1). Commission zwischen dem Convent der Serviten bey St. Michael in der Alten Stadt und Burgermeister und Rath der Kleinern Stadt Prag, schuldsachen betreffend. Prag, den 12 Januarii 1654. Pragae. 1654, Novembris 14. Ihrer Kay : Majestätt würdt in Revisionssachen zwischen der Catharina Kuntzin, wittib, und dem Johann Baptista Roschickh, dann denen P. P. Serviten bey St. Michael die einführung in das haus bey den Dreyen Böckhen betreffend, mit guetachten geandwortet. Prag, den 14 Novembris 1654. Pragae, Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/7. Jankovii. 1656, Maii 31. Joannes senior a Talmberg (2) in Jankow summam septem millium floreno- rum, olim patri suo, nunc vero sibi debitam, Servitis S. Mariae cedit, ut D. Annunciatam, a Ziska antiquitus destructam, reaedificent. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen. Ego infrascriptus fateor per hoc instrumentum, a me proprio motu factum, sicut olim, anno videlicet 1611, debitum septem millium florenorum D. patri meo domino, domino Georgio a Talmbergk, a domina Eva Kapliriana cum Casparo Kaplirs eius marito, in dominiolo Wlczkowiz nominato, per tabulas regni hypothetice inscriptum fuit ; quae inscriptio etiam hucus- que ibi indeleta permanet. Post mortem vero clarissimi iam scripti patris mei, haereditas omnis ad nos duos germanos fratres, eius filios, nempe pie defunctum D. Fridericum, regni (1) Vide supra, p. 118. (2) Dominus Joannes senior de Talmberg fuit etiam insignis benefactor mona- sterii S. Mariae ad Nives PP. Franciscanorum de Observantia, quod eius potissi- me sumptibus et liberalitate exstructus est. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 309.
Strana 121
121 Bohemiae aliquando Supremum Praefectum, et me infra scri- ptum, devoluta est. In qua quoque nos ambos fratres gloriosis- simae memoriae Ferdinandus Secundus, noster tunc clementis- simus imperator, ex innata sua benignitate, plenarie, hoc est in tota sine ulla exceptione, ubi hoc idem debitum simul compre- henditur, confirmare dignatus est. Id quod etiam totum a nobis in Commissione Revisionis sufficienter ostensum et probatum est. Atque tandem in partitione haereditatis paternae debitum illud supranominatum ad partem cessit meam. Postquam vero dominiolum illud WIczkowiz, nobis ita, ut supra scriptum est, hypothecatum, idem sacratissimus Caesar Ferdinandus Secundus dominae Annae, post dominum Martinum de Huerta viduae superstiti, una cum aliis quibusdam locis relinquere dignatus est, ideo iuridicus processus mihi in dominiolum illud suspensus fuit. Ultimate autem a Sua Maiestate Ferdinando Tertio, post mortem iam scriptae dominae, aliis dominis, qui recentiores praetensiones in debita, ab ipso iam scripto D. Don Martin de Huerta apud illos contracta, habuere, processus concessus est. Inde ipsum quoque saepe scriptum dominiolum Wlczkowiz etiam ab uno praetendentium per viam iuris abreptum est. Certus tamen sum Suam Maiestatem Clementissimam, dominum meum, me sine ullo demerito meo, iustitia illa mea privare non intendisse, imo aliunde, postquam hoc aliis concessit, clementissime suppleturum: hoc enim summe laudanda Suae Maiestatis iustitia certo mihi pollicetur. Itaque ego, hac firmissima spe fretus, totum illud debitum septem millium florenorum, una cum interesse hucusque desu- per excreto, Reverendis Patribus Servitis S. Mariae semper Virginis, mente optime deliberata, voluntarie et absolute cedo, hoc scilicet modo : quatenus ipsi apud Suam Caesaream Maie- statem pro illo sibi supplicent; et accepto, (quod facile, pro magna in Deum atque Sanctissimam Matrem Suae Maiestatis pietate futurum credo), Divam Annunciatam in Wischegrado Pragensi, a Zischka antiquitus destructam, reaedificent, ut inde Divina Maiestas cum Sanctissima Matre glorificentur magis, nihil mihi in illo iam nominato debito amplius iuris vel ali- cuius reservationis relinquens, excepto eo ad quod se iam scriptus sacer Ordo pro bono animae meae atque meorum in spiritualibus obligaturus est... Actum Jankovij, 31. Maii anno sexcentesimo supra millesimum et quinquagesimo sexto.
121 Bohemiae aliquando Supremum Praefectum, et me infra scri- ptum, devoluta est. In qua quoque nos ambos fratres gloriosis- simae memoriae Ferdinandus Secundus, noster tunc clementis- simus imperator, ex innata sua benignitate, plenarie, hoc est in tota sine ulla exceptione, ubi hoc idem debitum simul compre- henditur, confirmare dignatus est. Id quod etiam totum a nobis in Commissione Revisionis sufficienter ostensum et probatum est. Atque tandem in partitione haereditatis paternae debitum illud supranominatum ad partem cessit meam. Postquam vero dominiolum illud WIczkowiz, nobis ita, ut supra scriptum est, hypothecatum, idem sacratissimus Caesar Ferdinandus Secundus dominae Annae, post dominum Martinum de Huerta viduae superstiti, una cum aliis quibusdam locis relinquere dignatus est, ideo iuridicus processus mihi in dominiolum illud suspensus fuit. Ultimate autem a Sua Maiestate Ferdinando Tertio, post mortem iam scriptae dominae, aliis dominis, qui recentiores praetensiones in debita, ab ipso iam scripto D. Don Martin de Huerta apud illos contracta, habuere, processus concessus est. Inde ipsum quoque saepe scriptum dominiolum Wlczkowiz etiam ab uno praetendentium per viam iuris abreptum est. Certus tamen sum Suam Maiestatem Clementissimam, dominum meum, me sine ullo demerito meo, iustitia illa mea privare non intendisse, imo aliunde, postquam hoc aliis concessit, clementissime suppleturum: hoc enim summe laudanda Suae Maiestatis iustitia certo mihi pollicetur. Itaque ego, hac firmissima spe fretus, totum illud debitum septem millium florenorum, una cum interesse hucusque desu- per excreto, Reverendis Patribus Servitis S. Mariae semper Virginis, mente optime deliberata, voluntarie et absolute cedo, hoc scilicet modo : quatenus ipsi apud Suam Caesaream Maie- statem pro illo sibi supplicent; et accepto, (quod facile, pro magna in Deum atque Sanctissimam Matrem Suae Maiestatis pietate futurum credo), Divam Annunciatam in Wischegrado Pragensi, a Zischka antiquitus destructam, reaedificent, ut inde Divina Maiestas cum Sanctissima Matre glorificentur magis, nihil mihi in illo iam nominato debito amplius iuris vel ali- cuius reservationis relinquens, excepto eo ad quod se iam scriptus sacer Ordo pro bono animae meae atque meorum in spiritualibus obligaturus est... Actum Jankovij, 31. Maii anno sexcentesimo supra millesimum et quinquagesimo sexto.
Strana 122
122 L. S. Joannes senior a Talmbergk, in Iankow L. S. Franciscus Gulielmus, Baro de Talmberg L. S. Wilhelm Chobotskij, von Wostrzedekh Pragae, Statthalterei-Archiv: S. 141, 4/4. Transumptum. Pragae. 1659, Maii 20. Decretum quod Lucas Sternberg retrocedat Priori et conventui apud S.Michae- lem mille sexagenas ab eis Joanni Stephano de Sternberg concessas. Prag, den 20 Maij 1659. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/8. Pragae. 1659, Octobris 3. Cum Joannes Ignatius Wenzelius de Bochaw ab intestato decessisset, nullum relinquens heredem nisi fratrem suum germanum Wenceslaum, in Ordine Servo- rum professum, patruus et avunculus duorum fratrum contendebant religiosum in linea collaterali succedere non posse. Quare prior Servorum Archiepiscopum rogat, ut testari dignetur Religionem suam in dicta bona succedere posse. Quanquam, ut constat, die 26 Aprilis currentis anni 1659 Joan- nes Ignatius Wenzelius de Bochaw ab intestato e vita decesserit, nullosque descendentes vel ascendentes heredes, neque fratres aut sorores aut eorumdem filios reliquerit, nisi unicum tantum fratrem germanum, in saeculo nuncupatum Wenceslaum Wen- zelium de Bochaw, nunc vero fratrem Adalbertum Mariam Wen- zelium, Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis, nostrique con- ventus ad S. Michaelem Archangelum in Veteri Urbe Pragensi professum, pro tempore quidem studiorum gratia in conventu S. Josephi Oeniponti existentem, atque ideo eiusdem nomine praefatus conventus noster ad S. Michaelem in omnia mobilia et immobilia bona, a memorato praemortuo post mortem relicta, ius succedendi habeat, nihilominus tamen dominus Paulus Wenze- lius de Bochaw et dominus Adalbertus de Prosece et Pellerstain, respective patruus et avunculus duorum fratrum,... controver- siam moverunt, quasi religiosus professus, ac nomine eius mona- sterium in linea collaterali ab intestato succedere non posset... Quapropter ad eamdem Emmam Celsitudinem Vestram humil- lima cum reverentia hisce recurrimus, demisissime rogantes, ut aliquam authenticam attestationem benignissime nobis imper- tire dignetur, quod nimirum Religio nostra et monasterium
122 L. S. Joannes senior a Talmbergk, in Iankow L. S. Franciscus Gulielmus, Baro de Talmberg L. S. Wilhelm Chobotskij, von Wostrzedekh Pragae, Statthalterei-Archiv: S. 141, 4/4. Transumptum. Pragae. 1659, Maii 20. Decretum quod Lucas Sternberg retrocedat Priori et conventui apud S.Michae- lem mille sexagenas ab eis Joanni Stephano de Sternberg concessas. Prag, den 20 Maij 1659. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/8. Pragae. 1659, Octobris 3. Cum Joannes Ignatius Wenzelius de Bochaw ab intestato decessisset, nullum relinquens heredem nisi fratrem suum germanum Wenceslaum, in Ordine Servo- rum professum, patruus et avunculus duorum fratrum contendebant religiosum in linea collaterali succedere non posse. Quare prior Servorum Archiepiscopum rogat, ut testari dignetur Religionem suam in dicta bona succedere posse. Quanquam, ut constat, die 26 Aprilis currentis anni 1659 Joan- nes Ignatius Wenzelius de Bochaw ab intestato e vita decesserit, nullosque descendentes vel ascendentes heredes, neque fratres aut sorores aut eorumdem filios reliquerit, nisi unicum tantum fratrem germanum, in saeculo nuncupatum Wenceslaum Wen- zelium de Bochaw, nunc vero fratrem Adalbertum Mariam Wen- zelium, Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis, nostrique con- ventus ad S. Michaelem Archangelum in Veteri Urbe Pragensi professum, pro tempore quidem studiorum gratia in conventu S. Josephi Oeniponti existentem, atque ideo eiusdem nomine praefatus conventus noster ad S. Michaelem in omnia mobilia et immobilia bona, a memorato praemortuo post mortem relicta, ius succedendi habeat, nihilominus tamen dominus Paulus Wenze- lius de Bochaw et dominus Adalbertus de Prosece et Pellerstain, respective patruus et avunculus duorum fratrum,... controver- siam moverunt, quasi religiosus professus, ac nomine eius mona- sterium in linea collaterali ab intestato succedere non posset... Quapropter ad eamdem Emmam Celsitudinem Vestram humil- lima cum reverentia hisce recurrimus, demisissime rogantes, ut aliquam authenticam attestationem benignissime nobis imper- tire dignetur, quod nimirum Religio nostra et monasterium
Strana 123
123 hoc sive conventus... in huiusmodi bona succedendi capax sit... P. Michael Maria Rauscher, pro tempore Prior, et conventus Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis ad S. Michaelem, Vetero-Pragae. Sine die aut anno. Cum hoc folio annexa sunt complura documenta ad proban- dum Ordinem Servorum possidere posse. In alio autem folio leguntur litterae tenoris sequentis: Nos Ernestus, divina miseratione S. R. E. tit. S. Praxedis Pre- sbyter Cardinalis ab Harrach, Archiepiscopus Pragensis.... decla- ramus supra memoratos Patres Servitas Beatae Mariae Virginis ad S. Michaelem Archangelum Vetero-Pragae. ad successionem" hereditatis admitti debere iurisque succedendi in hereditates omnino capaces esse. Actum Pragae, in residentia nostra archiepiscopali, 3 Octobris 1659. Pragae, Archivum archiepiscopatus : fasc. Servi Mariae, n. 6. Pragae. 1664, Septembris 5. Prior et fratres conventus ad S. Michaelem, dirutum monasterium apud D. Annuntiatam reaedificare desiderantes, stipem ad hoc pium opus a Consistorio humillime petunt. Reverendissimi, Illustrissimi ac Colendissimi domini, domini etc. Siquidem nos P.P. Servitae apud S. Michaelem, illud in Nova Civitate infra Carlshof, apud Divam Virginem Annunciatam,olim a piissimo imperatore Carolo IV ex voto erectum et ab infideli- bus, combustis nostris ibidem sexaginta quatuor fratribus, diru- tum monasterium denuo, ope et opera bonorum patronorum, uti in Domino confidimus, ad propagandum Dei Deiparaeque Virgi- nis cultum, reaedificare desideramus ac intendimus. Igitur, in absentia Eminentissimi Principis et Archiepiscopi, a Revmo ac Illmo Consistorio archiepiscopatus Pragensis benedictionem lar- gam ad dictum pium opus humillime petimus, sperantes nos eamdem recepturos, permansuri Rmorum, Illmorum ac Colmorum dominorum, dominorum N., Infimi servi, P. Prior et conventus ad S. Michaelem, Vetero-Pragae, Ordi- nis Servorum Beatissimae Virginis Mariae. A tergo : Ad Reverendissimos, Illustrissimos ac Observandis- Originale, successionis.
123 hoc sive conventus... in huiusmodi bona succedendi capax sit... P. Michael Maria Rauscher, pro tempore Prior, et conventus Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis ad S. Michaelem, Vetero-Pragae. Sine die aut anno. Cum hoc folio annexa sunt complura documenta ad proban- dum Ordinem Servorum possidere posse. In alio autem folio leguntur litterae tenoris sequentis: Nos Ernestus, divina miseratione S. R. E. tit. S. Praxedis Pre- sbyter Cardinalis ab Harrach, Archiepiscopus Pragensis.... decla- ramus supra memoratos Patres Servitas Beatae Mariae Virginis ad S. Michaelem Archangelum Vetero-Pragae. ad successionem" hereditatis admitti debere iurisque succedendi in hereditates omnino capaces esse. Actum Pragae, in residentia nostra archiepiscopali, 3 Octobris 1659. Pragae, Archivum archiepiscopatus : fasc. Servi Mariae, n. 6. Pragae. 1664, Septembris 5. Prior et fratres conventus ad S. Michaelem, dirutum monasterium apud D. Annuntiatam reaedificare desiderantes, stipem ad hoc pium opus a Consistorio humillime petunt. Reverendissimi, Illustrissimi ac Colendissimi domini, domini etc. Siquidem nos P.P. Servitae apud S. Michaelem, illud in Nova Civitate infra Carlshof, apud Divam Virginem Annunciatam,olim a piissimo imperatore Carolo IV ex voto erectum et ab infideli- bus, combustis nostris ibidem sexaginta quatuor fratribus, diru- tum monasterium denuo, ope et opera bonorum patronorum, uti in Domino confidimus, ad propagandum Dei Deiparaeque Virgi- nis cultum, reaedificare desideramus ac intendimus. Igitur, in absentia Eminentissimi Principis et Archiepiscopi, a Revmo ac Illmo Consistorio archiepiscopatus Pragensis benedictionem lar- gam ad dictum pium opus humillime petimus, sperantes nos eamdem recepturos, permansuri Rmorum, Illmorum ac Colmorum dominorum, dominorum N., Infimi servi, P. Prior et conventus ad S. Michaelem, Vetero-Pragae, Ordi- nis Servorum Beatissimae Virginis Mariae. A tergo : Ad Reverendissimos, Illustrissimos ac Observandis- Originale, successionis.
Strana 124
124 simos dominos, dominos Archiepiscopatus Pragensis Venera- bilissimi Consistorii Assessores Humilis petitio P. Prioris et conventus ad S. Michaelem Vetero- Pragae, Ordinis Servorum Beatissimae Virginis Mariae. 5 Septembris 1664. Fiat. Pragae, Archivum Archiepiscopatus: fasc. Servi Mariae, n. 12. Pragae. 1665, Decembris 11. P. F. Robertus Maria Carl, Prior ad S. Michaelem, petit licentiam monaste- rium in Rabenstein aedificandi. Pragae, Archivum Archiepiscopatus: ibidem, n. 13. Pragae. 1666, Decembris 23. Cardinali de Harrach ad confirmationem exhibetur contractus emptionis cuiusdam boni seu praedii apud Slierzin, quod patres S. Michaelis a domina Eleonora, comitissa de Waldstein, emerunt. Geben auf dem Konigl. Präger Schloss, den 23 Decembris anno 1666. Ab imperatore petitur confirmatio eiusdem emptionis. Prag, den 15 Maii 1668. Consensus imperatoris de praedio apud Cztirzin empto, ad Locumtenentem Pragae missus. 24 Julii 1669. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv : S. 141, 5/9. Viennae. 1667, Februarii 5. Leopoldus imperator scribit archiepiscopo Pragensi, ne certum patrem Italum, Vicarium Generalem Ordinis Servorum destinatum, nec ullum alium, admitti sinat. Datum Wienn, den fünfsten Februarii anno 1667. Leopold, m. p. Pragae, Archivum Archiepiscopatus: fasc. Servi Mariae, n. 8. Originale, lingua germanica. Pragae. 1669, Julii 14. Quatuor fratres ex conventu S. Michaelis in novum monasterium, apud eccle- siam D. Annuntiatae rursus exstructum, demigrant. Postquam Ferdinandus II imperator anno 1626 Ordini Servo- rum B. M. V. monasterium in Slup devastatum restituisset, et anno 1627 ecclesiam parochialem S. Michaelis in Antiqua Urbe Pragensi donasset, quia penes ecclesiam Annunciatae solum
124 simos dominos, dominos Archiepiscopatus Pragensis Venera- bilissimi Consistorii Assessores Humilis petitio P. Prioris et conventus ad S. Michaelem Vetero- Pragae, Ordinis Servorum Beatissimae Virginis Mariae. 5 Septembris 1664. Fiat. Pragae, Archivum Archiepiscopatus: fasc. Servi Mariae, n. 12. Pragae. 1665, Decembris 11. P. F. Robertus Maria Carl, Prior ad S. Michaelem, petit licentiam monaste- rium in Rabenstein aedificandi. Pragae, Archivum Archiepiscopatus: ibidem, n. 13. Pragae. 1666, Decembris 23. Cardinali de Harrach ad confirmationem exhibetur contractus emptionis cuiusdam boni seu praedii apud Slierzin, quod patres S. Michaelis a domina Eleonora, comitissa de Waldstein, emerunt. Geben auf dem Konigl. Präger Schloss, den 23 Decembris anno 1666. Ab imperatore petitur confirmatio eiusdem emptionis. Prag, den 15 Maii 1668. Consensus imperatoris de praedio apud Cztirzin empto, ad Locumtenentem Pragae missus. 24 Julii 1669. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv : S. 141, 5/9. Viennae. 1667, Februarii 5. Leopoldus imperator scribit archiepiscopo Pragensi, ne certum patrem Italum, Vicarium Generalem Ordinis Servorum destinatum, nec ullum alium, admitti sinat. Datum Wienn, den fünfsten Februarii anno 1667. Leopold, m. p. Pragae, Archivum Archiepiscopatus: fasc. Servi Mariae, n. 8. Originale, lingua germanica. Pragae. 1669, Julii 14. Quatuor fratres ex conventu S. Michaelis in novum monasterium, apud eccle- siam D. Annuntiatae rursus exstructum, demigrant. Postquam Ferdinandus II imperator anno 1626 Ordini Servo- rum B. M. V. monasterium in Slup devastatum restituisset, et anno 1627 ecclesiam parochialem S. Michaelis in Antiqua Urbe Pragensi donasset, quia penes ecclesiam Annunciatae solum
Strana 125
125 prostabant monasterii rudera, omnes Servitae religiosi mane- bant apud S. Michaelem et utebantur proventibus D. Annun- ciatae, donec exstructum fuisset inibi monasterium novum. Ad quod deinde, anno 1669, 14 Julii, aliqui religiosi a S. Michaele immigrarunt, scilicet : Venerabilis pater Adalbertus Wencelius, primus ibidem Prior, P. Stanislaus, F. Bernardus laicus, F.Rochus laicus, qui pure ex eleemosyna vixerunt. Magnus benefactor fuit praenobilis dominus Thomas Hladni, illustrissimae ac excellentissimae familiae Wrbianae praefectus, qui Servis Beatae Virginis ad templum Divae Annunciatae Pra- gae desertum, coenobium suis expensis aedificavit et exstruxit. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 330. Pragae. 1673, Februarii 18. Monasterium in Albo Monte Servi S. Mariae domino Maximiliano Valenti- no centum aureis vendunt. Imperator Leopoldus et Archiepiscopus Pragensis hanc venditionem approbant. Anno 1673, hoc monasterium nondum perfectum in Albo Mon- te PP. Servitae vendiderunt Illustrissimo ac Excellentissimo domino Maximiliano Valentino, comite de Martinicz (1), pro summa centum aureorum, hac tamen conditione ut provincia Germaniae PP. Servitarum laminas argenteas et quaecumque ex auro argentove, stanno aut aere ibidem defossa, et funda- mentis ac muris imposita invenientur, auferendi ius intactum integrumque habeat. Approbavit hanc transactionem Augu- stissimus Imperator Leopoldus I et Archiepiscopus Pragensis Mathaeus Ferdinandus anno 1673, 18 Februarii, praenominato- que D. Comiti ius est traditum in praedicta rudera ea vel diruen- di, transferendi, superaedificandi, etc., non obstantibus quibus- cumque, futuris etiam temporibus. Dum haec scribo, aedificium hoc popinae spectat ad D. Comi- tem Bredau. HAMMERSCHMID, Historia Pragensis, Secunda pars, anno 1628 : Res bohemi- cae. Vide supra, p. 84. — Eadem refert in Prodromo, p. 177. Pragae. 1673, Мaii 19. Patres Servitae ad S. Michaelem petunt ut in iuribus suis manuteneantur (1) Maximilianus Valentinus,S. R. I. comes de Martinicz, dominus in Hagens- dorf, Prunersdorf, Planicz, etc., 1652 Septembri supremus regni Iudex, 1656 supremus regni Camerarius, 1658 19 Novembris supremus regni Praefectus, 1678 mortuus. HAMMERSCHMID, p. 726, 737, 741.
125 prostabant monasterii rudera, omnes Servitae religiosi mane- bant apud S. Michaelem et utebantur proventibus D. Annun- ciatae, donec exstructum fuisset inibi monasterium novum. Ad quod deinde, anno 1669, 14 Julii, aliqui religiosi a S. Michaele immigrarunt, scilicet : Venerabilis pater Adalbertus Wencelius, primus ibidem Prior, P. Stanislaus, F. Bernardus laicus, F.Rochus laicus, qui pure ex eleemosyna vixerunt. Magnus benefactor fuit praenobilis dominus Thomas Hladni, illustrissimae ac excellentissimae familiae Wrbianae praefectus, qui Servis Beatae Virginis ad templum Divae Annunciatae Pra- gae desertum, coenobium suis expensis aedificavit et exstruxit. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 330. Pragae. 1673, Februarii 18. Monasterium in Albo Monte Servi S. Mariae domino Maximiliano Valenti- no centum aureis vendunt. Imperator Leopoldus et Archiepiscopus Pragensis hanc venditionem approbant. Anno 1673, hoc monasterium nondum perfectum in Albo Mon- te PP. Servitae vendiderunt Illustrissimo ac Excellentissimo domino Maximiliano Valentino, comite de Martinicz (1), pro summa centum aureorum, hac tamen conditione ut provincia Germaniae PP. Servitarum laminas argenteas et quaecumque ex auro argentove, stanno aut aere ibidem defossa, et funda- mentis ac muris imposita invenientur, auferendi ius intactum integrumque habeat. Approbavit hanc transactionem Augu- stissimus Imperator Leopoldus I et Archiepiscopus Pragensis Mathaeus Ferdinandus anno 1673, 18 Februarii, praenominato- que D. Comiti ius est traditum in praedicta rudera ea vel diruen- di, transferendi, superaedificandi, etc., non obstantibus quibus- cumque, futuris etiam temporibus. Dum haec scribo, aedificium hoc popinae spectat ad D. Comi- tem Bredau. HAMMERSCHMID, Historia Pragensis, Secunda pars, anno 1628 : Res bohemi- cae. Vide supra, p. 84. — Eadem refert in Prodromo, p. 177. Pragae. 1673, Мaii 19. Patres Servitae ad S. Michaelem petunt ut in iuribus suis manuteneantur (1) Maximilianus Valentinus,S. R. I. comes de Martinicz, dominus in Hagens- dorf, Prunersdorf, Planicz, etc., 1652 Septembri supremus regni Iudex, 1656 supremus regni Camerarius, 1658 19 Novembris supremus regni Praefectus, 1678 mortuus. HAMMERSCHMID, p. 726, 737, 741.
Strana 126
126 contra Illmum D. de Bredau, qui ex sua domo portam ad ecclesiam aperire intendit. Pragae, Archivum archiepiscopatus : Ibidem, n. 14. (Eniponte. 1675, Martii 12. Vicarius Generalis et Patres Servorum S. Mariae gratias agunt Revmo domino Archiepiscopo : “ Quod Sua Celsitudo sese personaliter interposuerit ut tandem aliquando litigium multis iam annis inter conventum nostrum S. Michaelis et Illmum dominum comitem de Predau per amicabilem compositionem e medio tollatur.. Datae (Eniponti ex conventus nostro S. Josephi, die 12 Martii 1675. Suae Celsitudinis Infimi capellani, Fr. Bernardinus Maria Wenzl, Vicarius Generalis, m. p. Fr. Archangelus Maria Anreiter, Provincialis, m. p. Fr. Ludovicus Maria Manikhor, Ordinis Servorum B. M. V. Socius provin- cialis, Secretarius Venerabilis Diffinitorii, m. propria. Pragae, Archivum archiepiscopatus : Ibidem, n. 10. Neo-Castri (Gratzen). 1677, Octobris 6. Instrumentum fundationis pro patribus Servitis in Gratzen factae per Illmum comitem de Buqvoij P. Basilius Ridmayer, Prior. Pragae, Archivum archiepiscopatus : Ibidem, n. 15. Pragae. 1691. Fundatur in loco dicto Skalka cappella in honorem S. Joannis Nepomuceni; quam primo administraverunt Patres Servitae. Saeculo praeterito, fuit quidam magnae aestimationis vir, nomine Christianus Höger, supremus in regno Bohemiae regius Quaestor, apud quem magni nominis principes, et inter alios Michael rex Poloniarum, dum Pragae studiis operam navasset, incolebant et victum sumebant. Fuit ille singularis cultor Divi Ioannis Nepomuceni, et ex eo in vinea sua, in Skalka nuncupata, in honorem huius Sancti primam in regno Bohemiae publicam exstruxit sumptuosam capellam, in qua quotannis magna in festo dicti Sancti 16 Maii et per octavam celebratur solemnitas. Administrabant tunc temporis PP. Servitae ex Slup. Pragae, apud ecclesiam S. Joannis Nepomuceni in Skalka : Liber Memora- bilium ecclesiae Divi Joannis Nepomuceni, sitae in Skalka Neo-Pragae,
126 contra Illmum D. de Bredau, qui ex sua domo portam ad ecclesiam aperire intendit. Pragae, Archivum archiepiscopatus : Ibidem, n. 14. (Eniponte. 1675, Martii 12. Vicarius Generalis et Patres Servorum S. Mariae gratias agunt Revmo domino Archiepiscopo : “ Quod Sua Celsitudo sese personaliter interposuerit ut tandem aliquando litigium multis iam annis inter conventum nostrum S. Michaelis et Illmum dominum comitem de Predau per amicabilem compositionem e medio tollatur.. Datae (Eniponti ex conventus nostro S. Josephi, die 12 Martii 1675. Suae Celsitudinis Infimi capellani, Fr. Bernardinus Maria Wenzl, Vicarius Generalis, m. p. Fr. Archangelus Maria Anreiter, Provincialis, m. p. Fr. Ludovicus Maria Manikhor, Ordinis Servorum B. M. V. Socius provin- cialis, Secretarius Venerabilis Diffinitorii, m. propria. Pragae, Archivum archiepiscopatus : Ibidem, n. 10. Neo-Castri (Gratzen). 1677, Octobris 6. Instrumentum fundationis pro patribus Servitis in Gratzen factae per Illmum comitem de Buqvoij P. Basilius Ridmayer, Prior. Pragae, Archivum archiepiscopatus : Ibidem, n. 15. Pragae. 1691. Fundatur in loco dicto Skalka cappella in honorem S. Joannis Nepomuceni; quam primo administraverunt Patres Servitae. Saeculo praeterito, fuit quidam magnae aestimationis vir, nomine Christianus Höger, supremus in regno Bohemiae regius Quaestor, apud quem magni nominis principes, et inter alios Michael rex Poloniarum, dum Pragae studiis operam navasset, incolebant et victum sumebant. Fuit ille singularis cultor Divi Ioannis Nepomuceni, et ex eo in vinea sua, in Skalka nuncupata, in honorem huius Sancti primam in regno Bohemiae publicam exstruxit sumptuosam capellam, in qua quotannis magna in festo dicti Sancti 16 Maii et per octavam celebratur solemnitas. Administrabant tunc temporis PP. Servitae ex Slup. Pragae, apud ecclesiam S. Joannis Nepomuceni in Skalka : Liber Memora- bilium ecclesiae Divi Joannis Nepomuceni, sitae in Skalka Neo-Pragae,
Strana 127
127 e regione monasterii Emautini, a JOANNE PETRO STEINERTH.. huius ecclesiae administratore... recenter conscriptus anno 1774. Codex ms, apud hodier- num administratorem, Mgr Janig, qui mihi illum benigne commodavit. In codice Bibliothecae Universitatis VI. C. 6, p. 88 citato : Triplex Czechico- Bohemo-Pragena laus, conscripta a T. J. K. C. R. L., 1771, f. 89 legitur ecclesiam S. Joannis Nepomuceni in Skalka anno 1691 fundatam fuisse ; quam primi administraverunt Servi S. Mariae, post eos autem Augustiniani ab anno 1706 ad 1756. — HAMMERSCHMID, Prodromus, etc. p. 321, idem refert. Pragae. 1692, Maii 6. Decretum de quadam domo, Diaboli domo dicta, ad ampliandum claustrum Servitarum apud S. Michaelem necessaria. Commissions Decret an Ihro Excellenz Herrn Statthaltere Nor- bert Octavian, Graffen Khinskij, und Herrn Ernst Joseph, Graffen von Waldstein, und herrn Frantz Maximilian, baron Hartmann, dass von denen Serviten bey St. Michael zu Erweiterung ihres Closters suchende Teuffelshaus betreffend. Ex Consilio Pragae, 6 Maii 1692. Pragae, K. k. Statthałterei-Archiv: S. 141, 5/10. Pragae. 1692, Decembris 2. Relatio pro tabulis regni, consensus quem dedit imperator, ut Servitae apud S. Michaelem villam suam, Dektary dictam, vendere possint. Prager Schloss, den 2 December anno 1692. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/11. Viennae. 1693, Augusti 3. Leopoldus imperator concedit ut Prior Generalis Servorum S. Mariae con- ventus et monasteria in hereditariis ditionibus Austriacis libere visitare possit. Annales Servorum, t. III, p. 368. Pragae. 1693, Augusti 31. Reverendissimi Patris Poggi, Prioris Generalis (1), epistola ad R. P.Dionysium Bellieri, de suo Viennam et Pragam itinere. (1) Revmus Pater Joannes Franciscus Maria Poggi Florentinus, in Universi- tate Pisana S. Theologiae professor, qui Ven. Julio Arrighetti Priori Generali fuerat a secretis, in capitulo generali Romae apud S. Marcellum habito, die 30 Aprilis 1690 Generalis electus fuit, Summo Pontifici, Cardinali Protectori, omni- busque patribus ob varia virtutum ornamenta acceptus. Ab Innocentio XII ad observantiam regularem, praesertim de communi vita, promovendam,ad alterum sexennium anno 1696 confirmatus fuit, et anno 1702 a Clemente XI episcopus Miniatensis. electus est : ubi 13 Aprilis 1719 piissime obiit.
127 e regione monasterii Emautini, a JOANNE PETRO STEINERTH.. huius ecclesiae administratore... recenter conscriptus anno 1774. Codex ms, apud hodier- num administratorem, Mgr Janig, qui mihi illum benigne commodavit. In codice Bibliothecae Universitatis VI. C. 6, p. 88 citato : Triplex Czechico- Bohemo-Pragena laus, conscripta a T. J. K. C. R. L., 1771, f. 89 legitur ecclesiam S. Joannis Nepomuceni in Skalka anno 1691 fundatam fuisse ; quam primi administraverunt Servi S. Mariae, post eos autem Augustiniani ab anno 1706 ad 1756. — HAMMERSCHMID, Prodromus, etc. p. 321, idem refert. Pragae. 1692, Maii 6. Decretum de quadam domo, Diaboli domo dicta, ad ampliandum claustrum Servitarum apud S. Michaelem necessaria. Commissions Decret an Ihro Excellenz Herrn Statthaltere Nor- bert Octavian, Graffen Khinskij, und Herrn Ernst Joseph, Graffen von Waldstein, und herrn Frantz Maximilian, baron Hartmann, dass von denen Serviten bey St. Michael zu Erweiterung ihres Closters suchende Teuffelshaus betreffend. Ex Consilio Pragae, 6 Maii 1692. Pragae, K. k. Statthałterei-Archiv: S. 141, 5/10. Pragae. 1692, Decembris 2. Relatio pro tabulis regni, consensus quem dedit imperator, ut Servitae apud S. Michaelem villam suam, Dektary dictam, vendere possint. Prager Schloss, den 2 December anno 1692. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/11. Viennae. 1693, Augusti 3. Leopoldus imperator concedit ut Prior Generalis Servorum S. Mariae con- ventus et monasteria in hereditariis ditionibus Austriacis libere visitare possit. Annales Servorum, t. III, p. 368. Pragae. 1693, Augusti 31. Reverendissimi Patris Poggi, Prioris Generalis (1), epistola ad R. P.Dionysium Bellieri, de suo Viennam et Pragam itinere. (1) Revmus Pater Joannes Franciscus Maria Poggi Florentinus, in Universi- tate Pisana S. Theologiae professor, qui Ven. Julio Arrighetti Priori Generali fuerat a secretis, in capitulo generali Romae apud S. Marcellum habito, die 30 Aprilis 1690 Generalis electus fuit, Summo Pontifici, Cardinali Protectori, omni- busque patribus ob varia virtutum ornamenta acceptus. Ab Innocentio XII ad observantiam regularem, praesertim de communi vita, promovendam,ad alterum sexennium anno 1696 confirmatus fuit, et anno 1702 a Clemente XI episcopus Miniatensis. electus est : ubi 13 Aprilis 1719 piissime obiit.
Strana 128
128 Carissimo P. Bellieri, Vi scrivo questi due versi, accio non stiate con timore sopra la nostra vita. Partimmo di Vienna e giunsamo in tempo per celebrare la festa del nostro Santo Padre in Jeromaritz, città della Moravia, dove noi abbiamo un convento, il più bello, il più delizioso che si possa desiderare, fabbricato e fondato di tutto punto dal 1675 in quà. V'è un bellissimo noviziato, che è uno di questa provincia, e oltre vi stanno 16 Padri, con orto, giardino, etc., in somma tutto il desiderabile ; argenterie, parati d'oro ed argento, tessuti ricchissimi, in somma è cosa prodigiosa.Il giorno del nostro Santo fecero in mia mano professione sette giovani novizi nobili, ma con tanto fervor di spirito e divozione,che per le lagrime durai fatica a dirli quelle parole che avevo premedi- tato per loro esortazione e conforto ; e piangea con meco tutto il popolo, che era numerosissimo, in maniera che gli stessi musici piangevano e durarono fatica a cantare. Io non celebrerò mai più la festa del nostro Santo con tanta divozione di spirito, quanto quel giorno. Da là a qua abbiamo avuto caldi cosi eccessivi che abbiam creduto morire. Letti in Boemia mai si son visti, perchè non ci sono nell'osterie, ma paglia senza lenzuoli e copertoi, senza vino, birra cattiva, acqua peggiore e calda per più giorni. Con tutto ciò siamo sani, e siam qui ricevuti da questi Reverendi Padri con ogni magnificenza e ossequio. Sono al convento della Nunziata, già abbruciato co' nostri Martiri dagl’ eretici. Il Generale Bussotti vedde le rovine, io lo abito riedificato, e ci è il noviziato, cosa rara. Ci farò la visita dimani, e poi la farò all' altro convento di S. Michele, che è nel mezzo della città. E poi subito per l'Imperio, Ratisbona e Baviera tornerò in Ispruch, dove penso esser per la festa dei Dolori, se Dio c'aiuterà;e subito alla volta di Mantova, dove spero rive- dervi col capo, ma senza dolore. La Regina mi fa scrivere dal suo segretario che mi aspetta con impazienza e ha bisogno di vedermi, aspetterà a far l'uscita d'Inspruch sei giorni più : pare yperbola, ed è verità. Non ho tempo di dir tutto, lo dirò a bocca, perchè la posta parte. Gran concorso per le cose di Budrio ! Dio continui con la sua santa grazia!. Subito arrivato in Inspruch, vi scriverò, acciò possiate essere in tempo in Mantova col Padre Provinciale e Sozio, quali saluto cordialmente, come pure tutti
128 Carissimo P. Bellieri, Vi scrivo questi due versi, accio non stiate con timore sopra la nostra vita. Partimmo di Vienna e giunsamo in tempo per celebrare la festa del nostro Santo Padre in Jeromaritz, città della Moravia, dove noi abbiamo un convento, il più bello, il più delizioso che si possa desiderare, fabbricato e fondato di tutto punto dal 1675 in quà. V'è un bellissimo noviziato, che è uno di questa provincia, e oltre vi stanno 16 Padri, con orto, giardino, etc., in somma tutto il desiderabile ; argenterie, parati d'oro ed argento, tessuti ricchissimi, in somma è cosa prodigiosa.Il giorno del nostro Santo fecero in mia mano professione sette giovani novizi nobili, ma con tanto fervor di spirito e divozione,che per le lagrime durai fatica a dirli quelle parole che avevo premedi- tato per loro esortazione e conforto ; e piangea con meco tutto il popolo, che era numerosissimo, in maniera che gli stessi musici piangevano e durarono fatica a cantare. Io non celebrerò mai più la festa del nostro Santo con tanta divozione di spirito, quanto quel giorno. Da là a qua abbiamo avuto caldi cosi eccessivi che abbiam creduto morire. Letti in Boemia mai si son visti, perchè non ci sono nell'osterie, ma paglia senza lenzuoli e copertoi, senza vino, birra cattiva, acqua peggiore e calda per più giorni. Con tutto ciò siamo sani, e siam qui ricevuti da questi Reverendi Padri con ogni magnificenza e ossequio. Sono al convento della Nunziata, già abbruciato co' nostri Martiri dagl’ eretici. Il Generale Bussotti vedde le rovine, io lo abito riedificato, e ci è il noviziato, cosa rara. Ci farò la visita dimani, e poi la farò all' altro convento di S. Michele, che è nel mezzo della città. E poi subito per l'Imperio, Ratisbona e Baviera tornerò in Ispruch, dove penso esser per la festa dei Dolori, se Dio c'aiuterà;e subito alla volta di Mantova, dove spero rive- dervi col capo, ma senza dolore. La Regina mi fa scrivere dal suo segretario che mi aspetta con impazienza e ha bisogno di vedermi, aspetterà a far l'uscita d'Inspruch sei giorni più : pare yperbola, ed è verità. Non ho tempo di dir tutto, lo dirò a bocca, perchè la posta parte. Gran concorso per le cose di Budrio ! Dio continui con la sua santa grazia!. Subito arrivato in Inspruch, vi scriverò, acciò possiate essere in tempo in Mantova col Padre Provinciale e Sozio, quali saluto cordialmente, come pure tutti
Strana 129
129 codesti RR. PP. Priori, e RR. PP. amatissimi. Raccomandateci a Dio, come facciamo noi di voi, etc. Dio vi dia ogni bene, etc. Vi saluto caramente. Praga, 31 Agosto 1693. Vostro Parzialissimo, F. G. Francesco M. S. Foris : Al Venerabile Padre nel Signore Bellieri, P. Segre- tario del P. Generale de' Servi di M. V. A' Servi, Bologna. Archivum Ordinis: Filza 5.E, n. 76, f. 20. — Iter illud refertur in Annalibus Servorum, t. III, p. 365-368. Pragae. 1693, Septembris 6. Eiusdem Rmi Patris Poggi epistola ad Rmum Patrem Rossi, Procuratorem Generalem Ordinis Servorum, de eodem itinere. P. Procuratore Generale Amatissimo Riveritissimo, Partii di Vienna col P. Provinciale, Socio, Segretario e mia comitiva, sani tutti e salvi, dopo aver quivi fatta la visita, e giunsi in tre giorni a far la festa del nostro Santo Padre in Jaromeritz, città di Moravia, dove noi abbiamo il più bel convento e la più bella chiesa, che possa desiderarsi, fabbricato e fondato da 19 soli anni in qua; dove è uno dei due noviziati di questa provincia, in un luogo il più bello, il più arioso che possa mai desiderarsi. In 19 anni fabbricato di pietra, maestoso, con giardino, con orto e con tutti i commodi, ricco d'argenti, di paramenti ; in som- ma è cosa rara. Nella mattina di S. Filippo fecero nelle mie mani professione sette novizzi nobili, ma con tanta divozione che mi cavarono le lagrime dagl occhi, e durai fatica a dirli quattro parole, che avevo messe all' ordine. Vi fu un popolo infinito, buona musica, in somma celebrai quella festa con pienissima sodisfazione del- l'anima mia. V'è un maestro dei novizi che è un angelo, e io lo stimo santo ; e quel che importa, è dottissimo. Il martedì, partii a questa volta, dove poi sono giunto in sei giorni; ma per la via habbiam patito caldi, particolarmente entrati in Boemia, che abbiamo creduto morire... Ho già fatto la visita nel convento della SSma Nunziata, dove è il noviziato ; ed è quella chiesa e convento che fu abbruciato dagli eretici Hussiti. Da quel tempo fino al 77, era restato cosi abbruciato, ed era come una grancia di questo convento di S. Michele. Ma dal 1677 lo cominciorno questi PP. e rifaceno ; e ora
129 codesti RR. PP. Priori, e RR. PP. amatissimi. Raccomandateci a Dio, come facciamo noi di voi, etc. Dio vi dia ogni bene, etc. Vi saluto caramente. Praga, 31 Agosto 1693. Vostro Parzialissimo, F. G. Francesco M. S. Foris : Al Venerabile Padre nel Signore Bellieri, P. Segre- tario del P. Generale de' Servi di M. V. A' Servi, Bologna. Archivum Ordinis: Filza 5.E, n. 76, f. 20. — Iter illud refertur in Annalibus Servorum, t. III, p. 365-368. Pragae. 1693, Septembris 6. Eiusdem Rmi Patris Poggi epistola ad Rmum Patrem Rossi, Procuratorem Generalem Ordinis Servorum, de eodem itinere. P. Procuratore Generale Amatissimo Riveritissimo, Partii di Vienna col P. Provinciale, Socio, Segretario e mia comitiva, sani tutti e salvi, dopo aver quivi fatta la visita, e giunsi in tre giorni a far la festa del nostro Santo Padre in Jaromeritz, città di Moravia, dove noi abbiamo il più bel convento e la più bella chiesa, che possa desiderarsi, fabbricato e fondato da 19 soli anni in qua; dove è uno dei due noviziati di questa provincia, in un luogo il più bello, il più arioso che possa mai desiderarsi. In 19 anni fabbricato di pietra, maestoso, con giardino, con orto e con tutti i commodi, ricco d'argenti, di paramenti ; in som- ma è cosa rara. Nella mattina di S. Filippo fecero nelle mie mani professione sette novizzi nobili, ma con tanta divozione che mi cavarono le lagrime dagl occhi, e durai fatica a dirli quattro parole, che avevo messe all' ordine. Vi fu un popolo infinito, buona musica, in somma celebrai quella festa con pienissima sodisfazione del- l'anima mia. V'è un maestro dei novizi che è un angelo, e io lo stimo santo ; e quel che importa, è dottissimo. Il martedì, partii a questa volta, dove poi sono giunto in sei giorni; ma per la via habbiam patito caldi, particolarmente entrati in Boemia, che abbiamo creduto morire... Ho già fatto la visita nel convento della SSma Nunziata, dove è il noviziato ; ed è quella chiesa e convento che fu abbruciato dagli eretici Hussiti. Da quel tempo fino al 77, era restato cosi abbruciato, ed era come una grancia di questo convento di S. Michele. Ma dal 1677 lo cominciorno questi PP. e rifaceno ; e ora
Strana 130
130 è una gran bella fabbrica tutta nuova, e vi stanno 12 religiosi, senza i novizzi, che ora son otto e vivono santamente. Ora mi trovo qui in S. Michele, che è un convento in mezzo alla città, con chiesa antichissima e grande assai, fatta fabbricare già da S. Wenceslao Re. Spero spedirmi per tutta questa settimana, e avviarmi verso Inspruck, e prenderò la via per gli Stati dell' Imperio, Ratis- bona, e per la Baviera ; e in 16 o 18 giorni, se altro non m'occor- re, penserei essere nel Tirolo, per passare subito in Italia. Ho fatte e fatte fare diligenze intorno a' nostri Martiri, e spero trovar qual cosa di più proprio di quello abbiamo. In tanto pro- curo d’interessare tutte le altre religioni in hoc negotio inter- esse habentes, acciò unitamente con noi insistino perchè sia approvato il culto immemorabile, se sarà possibile, che non sarebbe poco... Praga, 6 Septembre 1693. Inscriptio : Al Molto R° Padre Rossi, Procuratore e Vicario Generale de' Servi di M. V. Roma, S. Marcello. Archivum Ordinis: Filza G. 7, Memorie miscellance, f. 180 et 181. Arx Pragensis. 1697, Septembris 27. Rogantibus Patribus Servis S. Mariae apud D. Annuntiatam, imperator eis die 12 Septembris condonavit partem vectigalis super reditibus solvendi, quae eis hoc anno contingebat. Illud Archiepiscopo Pragensi significat locumtenens, ut ille peraequationem censuum a se factam mutet, et gratiam Servis S. Mariae concessam eisdem notam faciat. Königliches Prager Schloss, den 27 Septembris 1697. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 4/3. 1707, Julii 5. Conventiones de quadam fundatione missarum, quae die 7 Novembris 1695 facta fuerat, pactae ex virtute Rescripti S. Congregationis Episcoporum et Regularium, die 10 Junii 1707 dati. Subscripserunt : J. Joseph, Erzbischof zu Prag (1). P. Lucas Maria Auer, Ordinis Servorum B. M. V., p. t. prior conventus ad Divam Annuntiatam. Fr. Celestinus Maria Floriani, Ordinis Servorum B. M. V., p. t. Secretarius capituli. Pragae, Stadt-Archiv : Liber contractuum, n. 2025 (olim n. 24). (1) Joannes Joseph de Breuner, Archiepiscopus Pragensis, anno 1695 electus, 20 Martii 1710 mortuus.
130 è una gran bella fabbrica tutta nuova, e vi stanno 12 religiosi, senza i novizzi, che ora son otto e vivono santamente. Ora mi trovo qui in S. Michele, che è un convento in mezzo alla città, con chiesa antichissima e grande assai, fatta fabbricare già da S. Wenceslao Re. Spero spedirmi per tutta questa settimana, e avviarmi verso Inspruck, e prenderò la via per gli Stati dell' Imperio, Ratis- bona, e per la Baviera ; e in 16 o 18 giorni, se altro non m'occor- re, penserei essere nel Tirolo, per passare subito in Italia. Ho fatte e fatte fare diligenze intorno a' nostri Martiri, e spero trovar qual cosa di più proprio di quello abbiamo. In tanto pro- curo d’interessare tutte le altre religioni in hoc negotio inter- esse habentes, acciò unitamente con noi insistino perchè sia approvato il culto immemorabile, se sarà possibile, che non sarebbe poco... Praga, 6 Septembre 1693. Inscriptio : Al Molto R° Padre Rossi, Procuratore e Vicario Generale de' Servi di M. V. Roma, S. Marcello. Archivum Ordinis: Filza G. 7, Memorie miscellance, f. 180 et 181. Arx Pragensis. 1697, Septembris 27. Rogantibus Patribus Servis S. Mariae apud D. Annuntiatam, imperator eis die 12 Septembris condonavit partem vectigalis super reditibus solvendi, quae eis hoc anno contingebat. Illud Archiepiscopo Pragensi significat locumtenens, ut ille peraequationem censuum a se factam mutet, et gratiam Servis S. Mariae concessam eisdem notam faciat. Königliches Prager Schloss, den 27 Septembris 1697. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 4/3. 1707, Julii 5. Conventiones de quadam fundatione missarum, quae die 7 Novembris 1695 facta fuerat, pactae ex virtute Rescripti S. Congregationis Episcoporum et Regularium, die 10 Junii 1707 dati. Subscripserunt : J. Joseph, Erzbischof zu Prag (1). P. Lucas Maria Auer, Ordinis Servorum B. M. V., p. t. prior conventus ad Divam Annuntiatam. Fr. Celestinus Maria Floriani, Ordinis Servorum B. M. V., p. t. Secretarius capituli. Pragae, Stadt-Archiv : Liber contractuum, n. 2025 (olim n. 24). (1) Joannes Joseph de Breuner, Archiepiscopus Pragensis, anno 1695 electus, 20 Martii 1710 mortuus.
Strana 131
131 1709, Septembris 2. Consensus imperatoris, permittentis ut Servitae quoddam praedium apud Wrutitz emere possint. Pragae, Statthalterei-Archiv : S. 141, 5/12. 1710, Decembris 4. Prior et conventus Ordinis Servorum ad Sanctum Michaelem supplicant in puncto fundationis, a ven. domino Henrico Gulielmo Pechaczek, archidiacono Pesnensi, in loco Skalsko factae. Pragae, Archivum archiepiscopatus : n. 18. 1711. Patres S. Michaelis ex largitionibus D. Benedictae Theresiae, comitissae de Bredau, et aliorum benefactorum, emunt dominiolum nomine Kluky, contermi- num alteri praedio suo, Skalsko nominato. Annales Servorum, t. III, p. 572. 1711, Novembris 20. Eleonora Magdalena Theresia, imperatrix, vidua imperatoris Josephi I et mater Caroli Sexti, tanquam Regens, dat consensum contractui venditionis inter prae- pósituram loci Alt-Bunzlau et Servitas, de parvo bono Kluky, quod ad dictam praeposituram pertinebat. Viennae, 1711, Novembris 20. Viennae, Haus-Hof- und Staats-Archiv : Böhem, n. 47. Originale, membra- neum, cum sigillo. Pragae, Slatthalterei-Archiv : S. 141, 5/13. Transsumptum. Cui transsumpto iunctum est decretum, quo iubetur ut capitale 20.000 florenorum, ex dicta ven- ditione proveniens, usque ad nova mandata reservetur. 1713. Lue pestifera Pragam devastante, fit magnus populi concursus ad ecclesiam S. Michaelis, ad invocandam Virginem Dolorosam. Non obstante tanto concursu, nullus pater peste infectus est. Annales Servorum, t. III, p. 572. 1713. S. Michaelis monasterium rursus aedificatur expensis comitum de Sweerts, qui in ea gentilitium sepulcrum habebant. Historisches Verzeichniss aller in der Hauptstadt Prag aufgehobenen
131 1709, Septembris 2. Consensus imperatoris, permittentis ut Servitae quoddam praedium apud Wrutitz emere possint. Pragae, Statthalterei-Archiv : S. 141, 5/12. 1710, Decembris 4. Prior et conventus Ordinis Servorum ad Sanctum Michaelem supplicant in puncto fundationis, a ven. domino Henrico Gulielmo Pechaczek, archidiacono Pesnensi, in loco Skalsko factae. Pragae, Archivum archiepiscopatus : n. 18. 1711. Patres S. Michaelis ex largitionibus D. Benedictae Theresiae, comitissae de Bredau, et aliorum benefactorum, emunt dominiolum nomine Kluky, contermi- num alteri praedio suo, Skalsko nominato. Annales Servorum, t. III, p. 572. 1711, Novembris 20. Eleonora Magdalena Theresia, imperatrix, vidua imperatoris Josephi I et mater Caroli Sexti, tanquam Regens, dat consensum contractui venditionis inter prae- pósituram loci Alt-Bunzlau et Servitas, de parvo bono Kluky, quod ad dictam praeposituram pertinebat. Viennae, 1711, Novembris 20. Viennae, Haus-Hof- und Staats-Archiv : Böhem, n. 47. Originale, membra- neum, cum sigillo. Pragae, Slatthalterei-Archiv : S. 141, 5/13. Transsumptum. Cui transsumpto iunctum est decretum, quo iubetur ut capitale 20.000 florenorum, ex dicta ven- ditione proveniens, usque ad nova mandata reservetur. 1713. Lue pestifera Pragam devastante, fit magnus populi concursus ad ecclesiam S. Michaelis, ad invocandam Virginem Dolorosam. Non obstante tanto concursu, nullus pater peste infectus est. Annales Servorum, t. III, p. 572. 1713. S. Michaelis monasterium rursus aedificatur expensis comitum de Sweerts, qui in ea gentilitium sepulcrum habebant. Historisches Verzeichniss aller in der Hauptstadt Prag aufgehobenen
Strana 132
132 Klöster, Kirchen und Kapellen, entworfen von JOHANN NEPOMUK ZIMMERMANN, Priester des ritterlichen Kreuzherrordens mit dem rothen Sterne, p. 89. Prag, 1831, in-8°. 1714. Circa haec tempora, insigne incrementum accipit D. Annuntiatae monaste- rium, accedentibus piis largitionibus D. viduae Jacobinae Schadnerin, quae diversis vicibus plus quam 6000 florenorum rhenensium, D. Magdalenae Preme- tim, quae ultra 1000 florenos, et sacerdotis D. Joannis Jacobi Francisci Kom- mornik, qui 3000 florenorum donavit. Annales Servorum, t. III, p. 572. 1714. Princeps Joannes Adamus de Lichtenstein, S. Philippi statuam marmoream in eminenti parte magnifici pontis Carolini erigendam curavit, apposita ad pedes hac epigraphe : PHILIPPUS BENITIUS ORDINIS SERVORUM B. M. V. QUINTUS GENERALIS. IN HUMILITATE PLACUIT DEO. Annales Servorum, t. III, p. 578. — Item, HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 596. — Hanc statuam in ponte Carolino adhuc videre est: tertia est a sinistris, venien- ti ab arce Hradchin. 1714, Maii 10. Facta 9 Februarii 1714 divisione provinciae Germanicae in Tyrolensem et Bohemicam provinciam, die 10 Maii sequentis habetur Viennae primum capitu- lum provinciale Bohemiae, in quo novem creati sunt priores, scilicet conventuum S. Michaelis Vetero-Pragae, S. Crucis prope Bonnam, D. Annuntiatae Neo- Pragae, Virginis Dolorosae in Rabenstein, D.Virginis Lauretanae in Jaromeritz, SS. Petri et Pauli Neo-Castri (Gratzen), in monte Matris Dei prope Grulich, residentiae SS. Nominis Jesu in Rheinbach, residentiae SS. Angelorum Custo- dum in Wessely. Annales Servorum, t. III, p. 583. — Divisio provinciae Germanicae die 1 Martii 1715 a Generali Castelli ac die 11 Martii 1718 ab imperatore Carolo VI confirmata fuit. Ibidem, p. 596 et 677. 1716, Aprilis 9. Fratris Pii Mariae Wegscheider, Ordinis Servorum B. Mariae Virginis ad S. Michaelem prioris pro tempore, humilis petitio ad dominum Locumtenen- tem, et inquisitio de bonis pro summa 17. 560 florenorum, 43 kreutzer, 4 dena- riorum, quae remanebat. Inter bona numerantur duo coloni et unus servus in Zdrebis, et unus ager in Branik. Pragae, Statthalterei-Archiv : S. 141, 5/14.
132 Klöster, Kirchen und Kapellen, entworfen von JOHANN NEPOMUK ZIMMERMANN, Priester des ritterlichen Kreuzherrordens mit dem rothen Sterne, p. 89. Prag, 1831, in-8°. 1714. Circa haec tempora, insigne incrementum accipit D. Annuntiatae monaste- rium, accedentibus piis largitionibus D. viduae Jacobinae Schadnerin, quae diversis vicibus plus quam 6000 florenorum rhenensium, D. Magdalenae Preme- tim, quae ultra 1000 florenos, et sacerdotis D. Joannis Jacobi Francisci Kom- mornik, qui 3000 florenorum donavit. Annales Servorum, t. III, p. 572. 1714. Princeps Joannes Adamus de Lichtenstein, S. Philippi statuam marmoream in eminenti parte magnifici pontis Carolini erigendam curavit, apposita ad pedes hac epigraphe : PHILIPPUS BENITIUS ORDINIS SERVORUM B. M. V. QUINTUS GENERALIS. IN HUMILITATE PLACUIT DEO. Annales Servorum, t. III, p. 578. — Item, HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 596. — Hanc statuam in ponte Carolino adhuc videre est: tertia est a sinistris, venien- ti ab arce Hradchin. 1714, Maii 10. Facta 9 Februarii 1714 divisione provinciae Germanicae in Tyrolensem et Bohemicam provinciam, die 10 Maii sequentis habetur Viennae primum capitu- lum provinciale Bohemiae, in quo novem creati sunt priores, scilicet conventuum S. Michaelis Vetero-Pragae, S. Crucis prope Bonnam, D. Annuntiatae Neo- Pragae, Virginis Dolorosae in Rabenstein, D.Virginis Lauretanae in Jaromeritz, SS. Petri et Pauli Neo-Castri (Gratzen), in monte Matris Dei prope Grulich, residentiae SS. Nominis Jesu in Rheinbach, residentiae SS. Angelorum Custo- dum in Wessely. Annales Servorum, t. III, p. 583. — Divisio provinciae Germanicae die 1 Martii 1715 a Generali Castelli ac die 11 Martii 1718 ab imperatore Carolo VI confirmata fuit. Ibidem, p. 596 et 677. 1716, Aprilis 9. Fratris Pii Mariae Wegscheider, Ordinis Servorum B. Mariae Virginis ad S. Michaelem prioris pro tempore, humilis petitio ad dominum Locumtenen- tem, et inquisitio de bonis pro summa 17. 560 florenorum, 43 kreutzer, 4 dena- riorum, quae remanebat. Inter bona numerantur duo coloni et unus servus in Zdrebis, et unus ager in Branik. Pragae, Statthalterei-Archiv : S. 141, 5/14.
Strana 133
133 Pragae. 1719, Octobris. Domus, pro emeritis parochis et ecclesiasticis prope monasterium Slupense fundata, PP. Servitis venditur, qui eam sororibus Elisabethinis postea vendunt. De ecclesia Dolorosae Christi Matris B. Mariae penes mona- sterium Slupense. Ecclesiam in honorem Dolorosae Mariae Virginis, sub monte ventoso S. Apollinaris in Nova Pragensi Urbe sitam, expensis propriis erigi curavit Reverendissimus ac Illustrissimus dominus, dominus Joannes Ignatius Dlauhowesky de Longa Villa, prae- positus ac suffraganeus Pragensis, anno 1679 : quam anno 1681, 22 Junii, una cum adiacente capella S. Joannis ante Por- tam Latinam consecravit. Penes quam, domum pro emeritis pa- rochis et ecclesiasticis aedificavit, et pro illorum sustentatione decem millia florenorum assignavit. Quia autem domus haec pro emeritis ecclesiasticis non videbatur esse accommoda, vendita est deinde a pie defuncto celsissimo principe Joanne Josepho de Breuner, Archiepiscopo Pragensi, una cum adiacente vinea et horto, vicinis RR. PP. Servitis, pro quatuor millibus florenorum. Anno 1719 domum hanc iterum vendiderunt RR. PP. Servitae sanctimonialibus Elisabethinis seu Sororibus Misericordiae, ad quam eodem anno 1719 mense Octobri immigrarunt. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 330. 1720, Maii 19. Frater Placidus Maria Buonfrizieri scribit ad capitulum generale Ordinis Servorum de procuranda canonizatione fratrum Martyrum Pragensium. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. 1723, Novembris 22. Ab imperatore Carolo VI, rogantibus Servis S. Mariae, conceditur licentia habendi unum procuratorem provinciae pro quinque monasteriis Servorum S. Mariae in Bohemia, ad acta legalia conficienda. Refertur haec licentia in tabulis Regni. Prag, den 4 Januarii 1724. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 1/1. 1732. Dum in ecclesia D. Annuntiatae effoditur pavimentum ad erigendum novum altare maius, inveniuntur multa hominum ossa igne combusta, et sub antiquo altari calvaria ordine disposita : quod Patres interpretantur tanquam signum cultus ab antiquo fratribus suis, ab Hussitis combustis, praestiti. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus.
133 Pragae. 1719, Octobris. Domus, pro emeritis parochis et ecclesiasticis prope monasterium Slupense fundata, PP. Servitis venditur, qui eam sororibus Elisabethinis postea vendunt. De ecclesia Dolorosae Christi Matris B. Mariae penes mona- sterium Slupense. Ecclesiam in honorem Dolorosae Mariae Virginis, sub monte ventoso S. Apollinaris in Nova Pragensi Urbe sitam, expensis propriis erigi curavit Reverendissimus ac Illustrissimus dominus, dominus Joannes Ignatius Dlauhowesky de Longa Villa, prae- positus ac suffraganeus Pragensis, anno 1679 : quam anno 1681, 22 Junii, una cum adiacente capella S. Joannis ante Por- tam Latinam consecravit. Penes quam, domum pro emeritis pa- rochis et ecclesiasticis aedificavit, et pro illorum sustentatione decem millia florenorum assignavit. Quia autem domus haec pro emeritis ecclesiasticis non videbatur esse accommoda, vendita est deinde a pie defuncto celsissimo principe Joanne Josepho de Breuner, Archiepiscopo Pragensi, una cum adiacente vinea et horto, vicinis RR. PP. Servitis, pro quatuor millibus florenorum. Anno 1719 domum hanc iterum vendiderunt RR. PP. Servitae sanctimonialibus Elisabethinis seu Sororibus Misericordiae, ad quam eodem anno 1719 mense Octobri immigrarunt. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 330. 1720, Maii 19. Frater Placidus Maria Buonfrizieri scribit ad capitulum generale Ordinis Servorum de procuranda canonizatione fratrum Martyrum Pragensium. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. 1723, Novembris 22. Ab imperatore Carolo VI, rogantibus Servis S. Mariae, conceditur licentia habendi unum procuratorem provinciae pro quinque monasteriis Servorum S. Mariae in Bohemia, ad acta legalia conficienda. Refertur haec licentia in tabulis Regni. Prag, den 4 Januarii 1724. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 1/1. 1732. Dum in ecclesia D. Annuntiatae effoditur pavimentum ad erigendum novum altare maius, inveniuntur multa hominum ossa igne combusta, et sub antiquo altari calvaria ordine disposita : quod Patres interpretantur tanquam signum cultus ab antiquo fratribus suis, ab Hussitis combustis, praestiti. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus.
Strana 134
134 1757. In obsidione urbis Pragensis monasterium D. Annuntiatae multa damna ex bellicis tormentis sustinet : religiosi autem, invocato Martyrum suorum auxilio, illaesi omnes remanent. Ibidem. 1767, Martii 26. Joannes Andreas Kny, suffraganeus episcopus, recens aedificatam S. Michaelis ecclesiam consecrat. Originalinstrument über die von dem Prager Weihbischof Joannes Andreas Kny vorgenommene Consecrierung der neu- erbauten St. Michaelskirche. Prag, 26 März 1767 (1). SCHUBERT, Urkundenregesten, p. 241: Uebernahmsinventar der Aufhebungs- commission des Klosters St. Michael. — Documentum istud non inveni. 1767, Aprilis 15. 15 Aprilis. Pater Provincialis Ordinis Servorum B. M. V., Pius Maria Auer, supplicat ut consecretur ecclesia S. Michaelis ac monasterium eorundem PP. Servitarum Vetero-Pragae. Pragae, Archivum Archiepiscopatus : vol XIX (1766-1769). 1772, Julii 31. Capitalia conventus Divae Annuntiatae, ex diversis fontibus provenientia, ad summam 13.016 florenorum et 40 kreuzer ascendebant. Pragae, Stadt-Archiv : Liber decretorum, codex signatus 808 (olim 904), f. 211. Pragae. 1778, Martii 3. Domina Anna Joanna Gieblin, vidua Ullmanni, legat Servitis apud S. Mi- chaelem 100 florenos rhenanos pro missis, post mortem suam dicendis. So geschehen zu Prag, den 3ten Martii 1778 Jahres. Anna Johanna Gieblin, verwittibte Ullmannin. Praesentatum 1778, Aprilis 23. Pragae, Landes-Archiv : Smikover Grundbücher, Inventarium 8: Grundbuch der oberstburggräflichen Güter : das Gericht Holesovice, f. 228. (1) Diem non bene legisse videtur Schubert, prout ex sequenti petitione 15 Aprilis constat. Forte legendum 26 Maii.
134 1757. In obsidione urbis Pragensis monasterium D. Annuntiatae multa damna ex bellicis tormentis sustinet : religiosi autem, invocato Martyrum suorum auxilio, illaesi omnes remanent. Ibidem. 1767, Martii 26. Joannes Andreas Kny, suffraganeus episcopus, recens aedificatam S. Michaelis ecclesiam consecrat. Originalinstrument über die von dem Prager Weihbischof Joannes Andreas Kny vorgenommene Consecrierung der neu- erbauten St. Michaelskirche. Prag, 26 März 1767 (1). SCHUBERT, Urkundenregesten, p. 241: Uebernahmsinventar der Aufhebungs- commission des Klosters St. Michael. — Documentum istud non inveni. 1767, Aprilis 15. 15 Aprilis. Pater Provincialis Ordinis Servorum B. M. V., Pius Maria Auer, supplicat ut consecretur ecclesia S. Michaelis ac monasterium eorundem PP. Servitarum Vetero-Pragae. Pragae, Archivum Archiepiscopatus : vol XIX (1766-1769). 1772, Julii 31. Capitalia conventus Divae Annuntiatae, ex diversis fontibus provenientia, ad summam 13.016 florenorum et 40 kreuzer ascendebant. Pragae, Stadt-Archiv : Liber decretorum, codex signatus 808 (olim 904), f. 211. Pragae. 1778, Martii 3. Domina Anna Joanna Gieblin, vidua Ullmanni, legat Servitis apud S. Mi- chaelem 100 florenos rhenanos pro missis, post mortem suam dicendis. So geschehen zu Prag, den 3ten Martii 1778 Jahres. Anna Johanna Gieblin, verwittibte Ullmannin. Praesentatum 1778, Aprilis 23. Pragae, Landes-Archiv : Smikover Grundbücher, Inventarium 8: Grundbuch der oberstburggräflichen Güter : das Gericht Holesovice, f. 228. (1) Diem non bene legisse videtur Schubert, prout ex sequenti petitione 15 Aprilis constat. Forte legendum 26 Maii.
Strana 135
135 1783, Septembri exeunte. Regio decreto conventus in Slup apud D. Annuntiatam cum monasterio apud S. Michaelem unitur, et fratres in eo habitantes apud dictum S. Michaelem se conferunt. Anno 1783 venit ad Pragense Gubernium sequens dolorosissi- mum provinciae nostrae decretum, de dato 17 Julii, vigore cuius demandatur : Soll das kleine Serviten-Kloster in Slup mit dem Altstädter zu St. Michael vereiniget und die wenigen Geistlichen (1) dahin mit ihrem Vermögen übersetzt werden. Cui parendo in fine mensis Septembris anno praefato, decan- tata antiphona Salve Regina, ex conventu illo fratres nostri lacry- mabundi decesserunt et ad conventum S. Michaelis se contu- lerunt. Pro quo tempore in conventu Slupensi Prior fuit R. P. Ernestus M. Zemann, sacerdos iubilatus. Konoged, apud antiquam Servorum ecclesiam : Liber rerum memorabilium conventus Conogedensis, p. 19. 1783, Novembris 12. In prima Reductione conventuum suppressum fuit monasterium in Slup. Während der erwähnten ersten Aufhebungperiode (1782- 1784), wurden von der Commission Böhmens 11 Männer- und 14 Frauenstifte reduciert, u. z. in der chronologischen Reihe ihrer Verweltlichung: . . . . . . . . . . . . . . 18. Serviten-Stift, Prag, Neustadt (Slup). 12. November 1783. . . . Den Hauptstoss gegen den geschlossensten Theil der vor- josephinischen austrokatholischen Hierarchie‘ führte jedoch erst Kaiser Josephs II. Rescript vom 12. Januar 1782... Das obige Rescript vom 12. Januar 1782 bildete die erste und entscheidenste kaiserliche Folgeäusserung dieses Vortrages. Es leitete die so zu nennende erste Klosteraufhebungsperiode Oesterreichs, d. h. die Aufhebungen der Jahre 1782 bis 1784, ein. * In gesammt Oesterreich existerten vor 1782, 1533 Männer-und 590 Frauenklöster. SCHUBERT, Urkundenregesten, p. X. 1786, Julii 23. In secunda Suppressione conventuum suppressa sunt monasteria Vetero-Pra- gae, Rabenstein et Konoged, Servorum Mariae. (1) In eo tum temporis habitabant septem patres.
135 1783, Septembri exeunte. Regio decreto conventus in Slup apud D. Annuntiatam cum monasterio apud S. Michaelem unitur, et fratres in eo habitantes apud dictum S. Michaelem se conferunt. Anno 1783 venit ad Pragense Gubernium sequens dolorosissi- mum provinciae nostrae decretum, de dato 17 Julii, vigore cuius demandatur : Soll das kleine Serviten-Kloster in Slup mit dem Altstädter zu St. Michael vereiniget und die wenigen Geistlichen (1) dahin mit ihrem Vermögen übersetzt werden. Cui parendo in fine mensis Septembris anno praefato, decan- tata antiphona Salve Regina, ex conventu illo fratres nostri lacry- mabundi decesserunt et ad conventum S. Michaelis se contu- lerunt. Pro quo tempore in conventu Slupensi Prior fuit R. P. Ernestus M. Zemann, sacerdos iubilatus. Konoged, apud antiquam Servorum ecclesiam : Liber rerum memorabilium conventus Conogedensis, p. 19. 1783, Novembris 12. In prima Reductione conventuum suppressum fuit monasterium in Slup. Während der erwähnten ersten Aufhebungperiode (1782- 1784), wurden von der Commission Böhmens 11 Männer- und 14 Frauenstifte reduciert, u. z. in der chronologischen Reihe ihrer Verweltlichung: . . . . . . . . . . . . . . 18. Serviten-Stift, Prag, Neustadt (Slup). 12. November 1783. . . . Den Hauptstoss gegen den geschlossensten Theil der vor- josephinischen austrokatholischen Hierarchie‘ führte jedoch erst Kaiser Josephs II. Rescript vom 12. Januar 1782... Das obige Rescript vom 12. Januar 1782 bildete die erste und entscheidenste kaiserliche Folgeäusserung dieses Vortrages. Es leitete die so zu nennende erste Klosteraufhebungsperiode Oesterreichs, d. h. die Aufhebungen der Jahre 1782 bis 1784, ein. * In gesammt Oesterreich existerten vor 1782, 1533 Männer-und 590 Frauenklöster. SCHUBERT, Urkundenregesten, p. X. 1786, Julii 23. In secunda Suppressione conventuum suppressa sunt monasteria Vetero-Pra- gae, Rabenstein et Konoged, Servorum Mariae. (1) In eo tum temporis habitabant septem patres.
Strana 136
136 In jeder Beziehung reicher gestaltete sich das Ergebnis der zweiten Aufhebungsperiode. Sie wurde eingeleitet durch das kaiserliche Patent vom 18. Juni 1785 und fortgesetzt durch das gleichortige Decret vom 4. Januar 1786.... Aus diesen Gründen fielen in Böhmen 47 Stifte, u. z. durchwegs Männerklöster, mit 856 Professen. Es waren dies nach der Reihenfolge ihrer Aufhe- bung : 25. Servitenkloster zu Prag-Altstadt. 23 Junii 1786 (1). . . 42. Servitenkloster zu Rabenstein, circa 1787. . . 44. Servitenkloster zu Konoged, circa 1788 (2). Gar kein Archiv im gebräulichen Wortsinne hatten.... folgende Klöster.... 22. Das Serviten-Stift zu Prag-Slup... Dagegen erwarb die K. k. Universitätsbibliothek zu Prag : . . . . 42. Aus dem Servitenconvent zu Konoged, 10 diplome. 43. „ „ „ Prag Altstadt, 7 diplome (3). 44. „ „ Rabenstein, 17 fascikel (später den Landesämtern übergeben). Es wurden (auf Grund der Karmaschek'schen Vorarbeiten) von Fischer abgeliefert : Am 19 November 1801 : An die Kais : Landesgubernial Registratur, Aus dem Archive der Rabensteiner Serviten, 10 fasc. mit 294 Stücken. Aus dem Archive der Prager Serviten, 2 fasc. mit 48 Stücken. Aus dem Archive der Konogeder Serviten, 2 fasc.mit 30 Stücken. 2. An die Kai : Staatsbuchhaltung, (1) S. Michaelis monasterium anno 1789 domino Veith, ut p. 17 dictum est, ven- ditum est, qui illud tantummodo 2150 florenis emit. Anno autem 1880 dominus Ignatius Fuchs, Gubernii Consiliarius, illud 105.000 florenorum emit. In ecclesia S. Michaelis exstabant quinque altaria marmorea et tabellae pictae non medio- cris pretii : ex quibus duae datae fuerunt oppido Rokyan, duae Falkenau, duae Holany in Leitmericiensi dioecesi, duae tandem Libecnic. Haec omnia benigna communicatione Reverendissimi Mgr Jänig didici. (2) Documenta, in archivis monasteriorum apud Rabenstein et Konoged asser- vata, ex Gubernii decreto respective 28 Novembris 1787 et Septembris 1788, tra- dita sunt. SCHUBERT, p. XIII, nota 8. (3) Postea quinque ex eis Viennam transmissa sunt. SCHUBERT, p. XIII. Haec sunt diplomata supra, p. 66, 91, 94, 96, 131, relata.
136 In jeder Beziehung reicher gestaltete sich das Ergebnis der zweiten Aufhebungsperiode. Sie wurde eingeleitet durch das kaiserliche Patent vom 18. Juni 1785 und fortgesetzt durch das gleichortige Decret vom 4. Januar 1786.... Aus diesen Gründen fielen in Böhmen 47 Stifte, u. z. durchwegs Männerklöster, mit 856 Professen. Es waren dies nach der Reihenfolge ihrer Aufhe- bung : 25. Servitenkloster zu Prag-Altstadt. 23 Junii 1786 (1). . . 42. Servitenkloster zu Rabenstein, circa 1787. . . 44. Servitenkloster zu Konoged, circa 1788 (2). Gar kein Archiv im gebräulichen Wortsinne hatten.... folgende Klöster.... 22. Das Serviten-Stift zu Prag-Slup... Dagegen erwarb die K. k. Universitätsbibliothek zu Prag : . . . . 42. Aus dem Servitenconvent zu Konoged, 10 diplome. 43. „ „ „ Prag Altstadt, 7 diplome (3). 44. „ „ Rabenstein, 17 fascikel (später den Landesämtern übergeben). Es wurden (auf Grund der Karmaschek'schen Vorarbeiten) von Fischer abgeliefert : Am 19 November 1801 : An die Kais : Landesgubernial Registratur, Aus dem Archive der Rabensteiner Serviten, 10 fasc. mit 294 Stücken. Aus dem Archive der Prager Serviten, 2 fasc. mit 48 Stücken. Aus dem Archive der Konogeder Serviten, 2 fasc.mit 30 Stücken. 2. An die Kai : Staatsbuchhaltung, (1) S. Michaelis monasterium anno 1789 domino Veith, ut p. 17 dictum est, ven- ditum est, qui illud tantummodo 2150 florenis emit. Anno autem 1880 dominus Ignatius Fuchs, Gubernii Consiliarius, illud 105.000 florenorum emit. In ecclesia S. Michaelis exstabant quinque altaria marmorea et tabellae pictae non medio- cris pretii : ex quibus duae datae fuerunt oppido Rokyan, duae Falkenau, duae Holany in Leitmericiensi dioecesi, duae tandem Libecnic. Haec omnia benigna communicatione Reverendissimi Mgr Jänig didici. (2) Documenta, in archivis monasteriorum apud Rabenstein et Konoged asser- vata, ex Gubernii decreto respective 28 Novembris 1787 et Septembris 1788, tra- dita sunt. SCHUBERT, p. XIII, nota 8. (3) Postea quinque ex eis Viennam transmissa sunt. SCHUBERT, p. XIII. Haec sunt diplomata supra, p. 66, 91, 94, 96, 131, relata.
Strana 137
137 Aus dem Archive der Rabensteiner Serviten, 7 fasc. mit 215 Stücken. Aus dem Archive der Konogeder Serviten, 1 fasc. mit 42 Stük- ken. 3. An die Kais : Staatsgüter-Administration, Aus dem Archive der Konogeder Serviten, 1 fasc. mit 4 Stük- ken. SCHUBERT, p. XI.XVIII. 1787, Decembris 14. Litterae P. Mannich de suppressione conventus S. Michaelis. Ave Maria. Multum Reverende ac Religiosissime in Christo Pater Ex- Pro- vincialis, Pater Colendissime. Ut neo-nasciturus Salvator copiosis gratiarum muneribus reli- giosissimam Paternitatem repleat felicioremque anni orbitam decurrere concedat, cordicitus opto. Petitis et mihi per R. P. Julianum insinuatis nunc tandem semel satisfacere pro possibili advenio, et quidem tantum quoad conventum S. Michaelis : nam qualiter acciderit cassatio conventus Sluppensis,optime R. P. Prior recensebit : ego enim tunc temporis Praga absens et in visita- tione existens, nonnisi aliunde relata afferre possem. Porro ad S. Michaelem publicatio decreti reducentis conventum accidit die 21 Decembris, in festo illo, cujus honori et nomini olim bonum Skalsko legatum et dicatum fuerat, scilicet in festo S. Thomae, cujus tituli pane vescebamur ex Skalsko Servitae ab origine. In eodem ergo festo pane illo privati declarabamur ; et dum secun- do decreto conventus petitioni domini Erben adjudicatus fuisset, isque manum apposuisset ad transvertendum iterato conventum in domum saecularem, dies erat illa, qua olim ante triginta aliquot annos lapis fundamentalis positus fuisset ad converten- dam domum saecularem in templum Dei. Facta igitur prima publicatione decreti reducentis conventum, concluserunt fratres unanimiter mox insistere ad petendam saecularizationem, ne primo in alios conventus, quorum reductio equidem brevi futura certa notitia constabat, migrare et abinde denuo exulare cogeremur, cum jactura rerum et sumptuum damno, utpote qui in locis illis, in quibus conventus existunt, permanentiam nullam invenire possemus. Sed negativa ab Aula advenerat resolutio, et interea D. Erben sub manu continuo quaerebat sibi conventum adjudicari. Quam adjudicationem, etiam accepta repulsa a Gubernio, ab Aula tandem evicit, mox-
137 Aus dem Archive der Rabensteiner Serviten, 7 fasc. mit 215 Stücken. Aus dem Archive der Konogeder Serviten, 1 fasc. mit 42 Stük- ken. 3. An die Kais : Staatsgüter-Administration, Aus dem Archive der Konogeder Serviten, 1 fasc. mit 4 Stük- ken. SCHUBERT, p. XI.XVIII. 1787, Decembris 14. Litterae P. Mannich de suppressione conventus S. Michaelis. Ave Maria. Multum Reverende ac Religiosissime in Christo Pater Ex- Pro- vincialis, Pater Colendissime. Ut neo-nasciturus Salvator copiosis gratiarum muneribus reli- giosissimam Paternitatem repleat felicioremque anni orbitam decurrere concedat, cordicitus opto. Petitis et mihi per R. P. Julianum insinuatis nunc tandem semel satisfacere pro possibili advenio, et quidem tantum quoad conventum S. Michaelis : nam qualiter acciderit cassatio conventus Sluppensis,optime R. P. Prior recensebit : ego enim tunc temporis Praga absens et in visita- tione existens, nonnisi aliunde relata afferre possem. Porro ad S. Michaelem publicatio decreti reducentis conventum accidit die 21 Decembris, in festo illo, cujus honori et nomini olim bonum Skalsko legatum et dicatum fuerat, scilicet in festo S. Thomae, cujus tituli pane vescebamur ex Skalsko Servitae ab origine. In eodem ergo festo pane illo privati declarabamur ; et dum secun- do decreto conventus petitioni domini Erben adjudicatus fuisset, isque manum apposuisset ad transvertendum iterato conventum in domum saecularem, dies erat illa, qua olim ante triginta aliquot annos lapis fundamentalis positus fuisset ad converten- dam domum saecularem in templum Dei. Facta igitur prima publicatione decreti reducentis conventum, concluserunt fratres unanimiter mox insistere ad petendam saecularizationem, ne primo in alios conventus, quorum reductio equidem brevi futura certa notitia constabat, migrare et abinde denuo exulare cogeremur, cum jactura rerum et sumptuum damno, utpote qui in locis illis, in quibus conventus existunt, permanentiam nullam invenire possemus. Sed negativa ab Aula advenerat resolutio, et interea D. Erben sub manu continuo quaerebat sibi conventum adjudicari. Quam adjudicationem, etiam accepta repulsa a Gubernio, ab Aula tandem evicit, mox-
Strana 138
138 que, antequam nobis quidquam publicatum fuisset, murarios et operarios in conventum misit, et passus sui juris fecit et incepit, die ut supra dixi, non obstante quod Gubernium, resolutionis Aulicae ad D. Erben datae, inscium, labori praefato murario- rum prohibitionem imposuerit. Interea temporis ab Aula ad ipsum quoque Gubernium advenit decretum jubens Servitas intra spatium quatuordecim dierum a conventu expediri, et in conventus adhuc subsistentes relegari extra Pragam ; quo facto, denuo, muniti favorabili referato Ecclesiasticae Commissionis, ad Aulam recurrimus pro saecularizatione, et denuo repulsam ac- cepimus, cum mandato ut quantocius expediamur. Quia vero hae resolutiones negativae ab ipsamet Viennensi tantum Commissione, et non ab ipso Augustissimo venerant, et idem casus cum PP. Augustinianis Discalceatis non pridem ante contigerat, hinc consilio inito, resolvebamus interpellandum esse ipsummet immediate Augustissimum, huicque ad manus dandum libellum supplicem, pro quo opportunissimam cense- bamus occasionem illam, qua Pragae tempore castrorum mora- retur : quod et factum est, et favorabilis obtenta ab ipso resolutio oretenus, tum P. Priori oretenus insinuata, tum desuper Referen- dario Pragensis Ecclesiasticae Commissionis dicta ab ipsomet Augustissimo, tum etiam Illustrissimo D. Episcopo intimata. Ast quia Augustissimus libellum supplicem secum tulit Viennam, et ibidem Ecclesiasticae Commissioni ad expediendum dedit, abinde iterato, et quidem tertio, negativa venit resolutio. Sed huius hodiedum nulla executio assumpta est, quinimo interea decretum advenit, placitans P. Cajetanum in quantum cooperatorem et concionatorem institui in parochiali ecclesia SS. Trinitatis, et interea etiam Inclytum Gubernium a Celsissimo sibi specificari petiit quotnam ex Servitis apti forent pro cura animarum exponi, et quotnam tantum pro missae celebratione servire valerent ; et huius ultimi tractatus exspectatur in dies exitus. Interim tamen etiam pro animarum cura praesentatus est R. P. Carolus pro parochia, et Viennam praesentatio missa. Reliqui expectant in dies suam sortem finalem.... Quod Strahoviense et Emautinum monasteria sint in listo re- ducibilium monasteriorum posita, fors jam constabit. De Emau- tino sub secreto communico, quod ex illo lupanar debeat fieri. Nullum denique monasterium in ditionibus Austriae mansurum undique proclamatur, et ipsemet Imperator Pragae existens fer- tur id expresse dixisse, occasione casus praelati Alto Vadensis depositi. Hisce diebus accepi (Eniponto litteras, in quibus video quod
138 que, antequam nobis quidquam publicatum fuisset, murarios et operarios in conventum misit, et passus sui juris fecit et incepit, die ut supra dixi, non obstante quod Gubernium, resolutionis Aulicae ad D. Erben datae, inscium, labori praefato murario- rum prohibitionem imposuerit. Interea temporis ab Aula ad ipsum quoque Gubernium advenit decretum jubens Servitas intra spatium quatuordecim dierum a conventu expediri, et in conventus adhuc subsistentes relegari extra Pragam ; quo facto, denuo, muniti favorabili referato Ecclesiasticae Commissionis, ad Aulam recurrimus pro saecularizatione, et denuo repulsam ac- cepimus, cum mandato ut quantocius expediamur. Quia vero hae resolutiones negativae ab ipsamet Viennensi tantum Commissione, et non ab ipso Augustissimo venerant, et idem casus cum PP. Augustinianis Discalceatis non pridem ante contigerat, hinc consilio inito, resolvebamus interpellandum esse ipsummet immediate Augustissimum, huicque ad manus dandum libellum supplicem, pro quo opportunissimam cense- bamus occasionem illam, qua Pragae tempore castrorum mora- retur : quod et factum est, et favorabilis obtenta ab ipso resolutio oretenus, tum P. Priori oretenus insinuata, tum desuper Referen- dario Pragensis Ecclesiasticae Commissionis dicta ab ipsomet Augustissimo, tum etiam Illustrissimo D. Episcopo intimata. Ast quia Augustissimus libellum supplicem secum tulit Viennam, et ibidem Ecclesiasticae Commissioni ad expediendum dedit, abinde iterato, et quidem tertio, negativa venit resolutio. Sed huius hodiedum nulla executio assumpta est, quinimo interea decretum advenit, placitans P. Cajetanum in quantum cooperatorem et concionatorem institui in parochiali ecclesia SS. Trinitatis, et interea etiam Inclytum Gubernium a Celsissimo sibi specificari petiit quotnam ex Servitis apti forent pro cura animarum exponi, et quotnam tantum pro missae celebratione servire valerent ; et huius ultimi tractatus exspectatur in dies exitus. Interim tamen etiam pro animarum cura praesentatus est R. P. Carolus pro parochia, et Viennam praesentatio missa. Reliqui expectant in dies suam sortem finalem.... Quod Strahoviense et Emautinum monasteria sint in listo re- ducibilium monasteriorum posita, fors jam constabit. De Emau- tino sub secreto communico, quod ex illo lupanar debeat fieri. Nullum denique monasterium in ditionibus Austriae mansurum undique proclamatur, et ipsemet Imperator Pragae existens fer- tur id expresse dixisse, occasione casus praelati Alto Vadensis depositi. Hisce diebus accepi (Eniponto litteras, in quibus video quod
Strana 139
139 etiam (Enipontani nostri sibi timeant modo in xenodochium, modo in alium convertendi usum proclamationem, scribit P. Ex-Provincialis. Reliqui duo, scilicet ad S. Carolum Weissensteinique, aliunde jam sunt nigro calculo notati, et Waldrastensis jam est cassatus. Concionator noster in parochia principali (nipontana, P. Maria- nus, ad Aulam delatus fuerat ob contionem habitam : Was halten die jetzigen Christen von Christo und seiner Person ? Und was von seiner Lehr ? Was von seinem Leben ? Et jussus est scripto tenus contionem mittere Viennam. Et favorabilem habet pro se assistentiam Gubernii. Nostri defuncti ibidem fratres debent in parochiae coemeterio sepeliri, et cantus choralis converti in recitationem divini officii. Duo ex Gradiscano conventu nostrates fuerant Romae, ex indirecta intentione illuc profecti. Et sic non dubito omnem nostram vicissitudinem notam factam Reverendissimo P. Grego- rio (1), Generali Patri Priori : [illi] enim omnia constant ex mea confidentia. Eidem omnia perscripsi de cassatis jam totaliter conventibus, a quibus fundatoribus fundati et sub quibus in praesentiarum cassati, quid ex illis factum, quae corpora quis- que conventus possederit, etc... P. Donatus scripsit ex Moravia, quod ipse et alii nostrates, etsi senes, in dies expectent deputa- tionem sui ad cooperandum parochis, etc. et hoc quidem sub periculo pensionis amittendae. Haecque sunt, quae celerrimo calamo perscribo, qui cetero- quin cum integerrima veneratione persisto Multum Reverendae Paternitatis Die 15 Decembris. Humillimus in Christo servus, F. E. M. M. O. S. B. M. V. . M. R. P. Ex-Prov. Leonem reverendissima salute revereor. 1 i. e. Frater Elias Maria Mannich, Ord. Serv. B M. V , qui tempore suppres- sionis conventus in Slup erat Socius Provincialis et ideo “Praga absens et in visitatione existens ". Konoged, apud ecclesiam Servorum. 1856, Februarii 2. Anno 1856, ecclesia D. Annunciatae rursus cultui divino redditur, et die 2 (1) Pater Gregorius Maria Clementi, Bellunensis, Generalis fuit Ordinis Ser- vorum a die 3 Junii 1786 usque ad diem 26 Maii 1792.
139 etiam (Enipontani nostri sibi timeant modo in xenodochium, modo in alium convertendi usum proclamationem, scribit P. Ex-Provincialis. Reliqui duo, scilicet ad S. Carolum Weissensteinique, aliunde jam sunt nigro calculo notati, et Waldrastensis jam est cassatus. Concionator noster in parochia principali (nipontana, P. Maria- nus, ad Aulam delatus fuerat ob contionem habitam : Was halten die jetzigen Christen von Christo und seiner Person ? Und was von seiner Lehr ? Was von seinem Leben ? Et jussus est scripto tenus contionem mittere Viennam. Et favorabilem habet pro se assistentiam Gubernii. Nostri defuncti ibidem fratres debent in parochiae coemeterio sepeliri, et cantus choralis converti in recitationem divini officii. Duo ex Gradiscano conventu nostrates fuerant Romae, ex indirecta intentione illuc profecti. Et sic non dubito omnem nostram vicissitudinem notam factam Reverendissimo P. Grego- rio (1), Generali Patri Priori : [illi] enim omnia constant ex mea confidentia. Eidem omnia perscripsi de cassatis jam totaliter conventibus, a quibus fundatoribus fundati et sub quibus in praesentiarum cassati, quid ex illis factum, quae corpora quis- que conventus possederit, etc... P. Donatus scripsit ex Moravia, quod ipse et alii nostrates, etsi senes, in dies expectent deputa- tionem sui ad cooperandum parochis, etc. et hoc quidem sub periculo pensionis amittendae. Haecque sunt, quae celerrimo calamo perscribo, qui cetero- quin cum integerrima veneratione persisto Multum Reverendae Paternitatis Die 15 Decembris. Humillimus in Christo servus, F. E. M. M. O. S. B. M. V. . M. R. P. Ex-Prov. Leonem reverendissima salute revereor. 1 i. e. Frater Elias Maria Mannich, Ord. Serv. B M. V , qui tempore suppres- sionis conventus in Slup erat Socius Provincialis et ideo “Praga absens et in visitatione existens ". Konoged, apud ecclesiam Servorum. 1856, Februarii 2. Anno 1856, ecclesia D. Annunciatae rursus cultui divino redditur, et die 2 (1) Pater Gregorius Maria Clementi, Bellunensis, Generalis fuit Ordinis Ser- vorum a die 3 Junii 1786 usque ad diem 26 Maii 1792.
Strana 140
140 Februarii, in festo Purificationis B. Mariae Virginis, missa prima vice post tot annos rursus celebratur. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. 1858. Monasterium D. Annuntiatae aegrotorum saluti dicatur. ECCLESIAM HANC[ CONVENTUS OLIM SERVORUM] AD B. MARIAM V. A.] CULTUI DIVINO RESTITUIT, I ET UNACUM AEDIBUS ADNEXIS] SALUTI AEGRORUM DICAVIT] FRANCISCUS JOSEPH I[ MDCCCLVIII. Inscriptio haec legitur in parte anteriori campanilis ecclesiae D. Annuntiatae. Hic subiungo duo scripta, ecclesiam S. Michaelis spectantia : primum ex opere Patris AUGUSTINI ROMER, Servitus Mariana inscripto, alterum ex quodam codice Bibliothecae Universitatis Pragensis. Benefactores conventus S. Michaelis usque ad annum 1668. Aliqui conventus Pragensis benefactores recensentur. Praeter supra laudatum Eminentissimum Dominum Cardina- lem ab Harrach, semper in minimam Servorum Divae Virginis familiam cum illustrissima sua domo propensissimum, et memo- ratos modo RR. Patres (1), numerat complures alios idem con- ventus Pragensis, qui in fratrum rem familiarem profectumque Ordinis benefici extiterunt. Nos recentiorum aliquorum, cum antiquiores edax tempus, ut plurimum, deleverit, non meminisse hic nefas iudicamus. Chorum ergo ducat Illustrissimus D. Iarus- laus de Hasenburg, antiquissimi ac per multas atavorum ceras descendentis nobilissimi in regno Bohemiae sanguinis, aliquot aureorum millibus D. Michaëli assignatis. Non minus liberalem se exhibuit Maximilianus L. Baro a Gerstorff, legatum fratris sui Caspari a Gerstorff, aliquot millium imperialium Silesiorum, optimo, quo per bellorum iniurias in Silesia licuit, exsolvens studio. Suum quoque in D. Michaëlis religiosos incolas ostendit affectum nobilis matrona Christina Cordesin, liberali per com- plures annos congesta stipe, quae eo acceptior fratribus accidit, quo opportuniori tempore manum aperuit, egentesque implevit benedictione, cum nimirum illa sterilitate soli alibi succisa esset. Haud cessit his eximie beneficus Admodum Reverendus D.Pau- (1) Scilicet Patres Archangelus Benivieni, Cherubinus O’Dale, Angelus Maria Fieger, Patres Societatis lesu.
140 Februarii, in festo Purificationis B. Mariae Virginis, missa prima vice post tot annos rursus celebratur. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. 1858. Monasterium D. Annuntiatae aegrotorum saluti dicatur. ECCLESIAM HANC[ CONVENTUS OLIM SERVORUM] AD B. MARIAM V. A.] CULTUI DIVINO RESTITUIT, I ET UNACUM AEDIBUS ADNEXIS] SALUTI AEGRORUM DICAVIT] FRANCISCUS JOSEPH I[ MDCCCLVIII. Inscriptio haec legitur in parte anteriori campanilis ecclesiae D. Annuntiatae. Hic subiungo duo scripta, ecclesiam S. Michaelis spectantia : primum ex opere Patris AUGUSTINI ROMER, Servitus Mariana inscripto, alterum ex quodam codice Bibliothecae Universitatis Pragensis. Benefactores conventus S. Michaelis usque ad annum 1668. Aliqui conventus Pragensis benefactores recensentur. Praeter supra laudatum Eminentissimum Dominum Cardina- lem ab Harrach, semper in minimam Servorum Divae Virginis familiam cum illustrissima sua domo propensissimum, et memo- ratos modo RR. Patres (1), numerat complures alios idem con- ventus Pragensis, qui in fratrum rem familiarem profectumque Ordinis benefici extiterunt. Nos recentiorum aliquorum, cum antiquiores edax tempus, ut plurimum, deleverit, non meminisse hic nefas iudicamus. Chorum ergo ducat Illustrissimus D. Iarus- laus de Hasenburg, antiquissimi ac per multas atavorum ceras descendentis nobilissimi in regno Bohemiae sanguinis, aliquot aureorum millibus D. Michaëli assignatis. Non minus liberalem se exhibuit Maximilianus L. Baro a Gerstorff, legatum fratris sui Caspari a Gerstorff, aliquot millium imperialium Silesiorum, optimo, quo per bellorum iniurias in Silesia licuit, exsolvens studio. Suum quoque in D. Michaëlis religiosos incolas ostendit affectum nobilis matrona Christina Cordesin, liberali per com- plures annos congesta stipe, quae eo acceptior fratribus accidit, quo opportuniori tempore manum aperuit, egentesque implevit benedictione, cum nimirum illa sterilitate soli alibi succisa esset. Haud cessit his eximie beneficus Admodum Reverendus D.Pau- (1) Scilicet Patres Archangelus Benivieni, Cherubinus O’Dale, Angelus Maria Fieger, Patres Societatis lesu.
Strana 141
141 lus Minzer, decanus Neo-Boleslaviensis et Eminentissimi Prin- cipis ac Cardinalis Ernesti Alberti ab Harrach Vicarius ibidem foraneus ; siquidem, post supra quatuor nummorum aureorum (i. e. ducatorum) millia conventui viginti annorum curriculo data legataque, omnem insuper supellectilem cum bonis reliquis fixis, non fixis, eidem a morte cessit, atque ut liquidius constaret, quanto in Religionem Servorum affectu teneretur, quo thesaurum suum deposuerat, eo et cor suum recondi voluit. Ut enim extre- mum diem anno MDCLXI, III Calendas Decembris, bina totius vitae exomologesi expiatus caeterisque christianorum more sacramentis perfunctus, pie clausit, in sacra D. Michaëlis aede pro mortuo tumulus, in quem iuxta viventis nutum sepeliretur, est apertus, ubi inter defunctos Mariae Servos eodem corporis cum illis cultu ac animi prioris indice iam tacitus accumbit. Parenta- tum est parenti optimo modis omnibus, creditumque a conventu iusta illi minime persolutum iri, nisi saepius repeterentur, lege eiusmodi in annos singulos decreta. Sed ut superstites in vita transeamus, ut puta Excellentissi- mum dominum Bernardum Borzitam, comitem a Martinitz, domi- num domus Smetzna, Aurei Velleris equitem ac Supremum regni Bohemiae Burggravium, cum sua contorali ex comitibus a Die- trichstain, horumque generum D. Ioannem Franciscum, comitem de Wirbna, Appellationis Regiae Assessorem, magnam etiam hac aetate nostra confert stipem pro aede Divae Annunciatae in conventum reexcitanda egregius vir Thomas Hladni, perpetuus Wirbnianae domus praefectus oeconomusque, cui etiamnum viventi, dum ista scriberemus, alterum pro dato beneficio reddi- mus, si plura taceamus. His utique omnibus longe supereminet, ut maiestate, ita muni- ficentia sua, Augustissimus Ferdinandus II gloriosae memoriae, qui ecclesiam S. Michaëlis Divae Annunciatae superadditam, ut memoravimus, Servitarum deinceps esse iussit, quod praecipuum Caesarearum gratiarum caput est. Indidit praeterea templo Archangelico, ut virtutis, ita et regnorum haeres, Ferdinandus III, filius Secundi, interventu Excellentissimi iam dicti comitis de Martinitz, altare praestantissimum, in cuius area admodum gra- phice cacodoemonem e coelo in tartara a Michaële fulminari ingenioso pictor penicillo fecit, quando interim Maria insidiantis sibi, at iamiam ruentis, calcaneum virgineo terit pede. Stipatur ara haec princeps aliis duabus, Christo nato et Trium Regum venerationi sacris ; uni ex latere adhuc alia D. Virgini Dolorosae a Pragae Veteris primate Nicolao Turek destinata ara, alteri sacellum D. Thomae Apostoli, unde primarii ecclesiae reditus
141 lus Minzer, decanus Neo-Boleslaviensis et Eminentissimi Prin- cipis ac Cardinalis Ernesti Alberti ab Harrach Vicarius ibidem foraneus ; siquidem, post supra quatuor nummorum aureorum (i. e. ducatorum) millia conventui viginti annorum curriculo data legataque, omnem insuper supellectilem cum bonis reliquis fixis, non fixis, eidem a morte cessit, atque ut liquidius constaret, quanto in Religionem Servorum affectu teneretur, quo thesaurum suum deposuerat, eo et cor suum recondi voluit. Ut enim extre- mum diem anno MDCLXI, III Calendas Decembris, bina totius vitae exomologesi expiatus caeterisque christianorum more sacramentis perfunctus, pie clausit, in sacra D. Michaëlis aede pro mortuo tumulus, in quem iuxta viventis nutum sepeliretur, est apertus, ubi inter defunctos Mariae Servos eodem corporis cum illis cultu ac animi prioris indice iam tacitus accumbit. Parenta- tum est parenti optimo modis omnibus, creditumque a conventu iusta illi minime persolutum iri, nisi saepius repeterentur, lege eiusmodi in annos singulos decreta. Sed ut superstites in vita transeamus, ut puta Excellentissi- mum dominum Bernardum Borzitam, comitem a Martinitz, domi- num domus Smetzna, Aurei Velleris equitem ac Supremum regni Bohemiae Burggravium, cum sua contorali ex comitibus a Die- trichstain, horumque generum D. Ioannem Franciscum, comitem de Wirbna, Appellationis Regiae Assessorem, magnam etiam hac aetate nostra confert stipem pro aede Divae Annunciatae in conventum reexcitanda egregius vir Thomas Hladni, perpetuus Wirbnianae domus praefectus oeconomusque, cui etiamnum viventi, dum ista scriberemus, alterum pro dato beneficio reddi- mus, si plura taceamus. His utique omnibus longe supereminet, ut maiestate, ita muni- ficentia sua, Augustissimus Ferdinandus II gloriosae memoriae, qui ecclesiam S. Michaëlis Divae Annunciatae superadditam, ut memoravimus, Servitarum deinceps esse iussit, quod praecipuum Caesarearum gratiarum caput est. Indidit praeterea templo Archangelico, ut virtutis, ita et regnorum haeres, Ferdinandus III, filius Secundi, interventu Excellentissimi iam dicti comitis de Martinitz, altare praestantissimum, in cuius area admodum gra- phice cacodoemonem e coelo in tartara a Michaële fulminari ingenioso pictor penicillo fecit, quando interim Maria insidiantis sibi, at iamiam ruentis, calcaneum virgineo terit pede. Stipatur ara haec princeps aliis duabus, Christo nato et Trium Regum venerationi sacris ; uni ex latere adhuc alia D. Virgini Dolorosae a Pragae Veteris primate Nicolao Turek destinata ara, alteri sacellum D. Thomae Apostoli, unde primarii ecclesiae reditus
Strana 142
142 obtingunt, adiacet. Ara D. Michaëlis supra tabernaculum tripal- mari Divae Virginis, Filium intra pectus foventis, ligneo simu- lacro decoratur. AUGUSTINUS MARIA ROMER, Servitus Mariana, liber V, caput XXII, p. 180-182. HISTORIA ET ORIGO ecclesiae et conventus S. Michaelis Archangeli, Vetero-Pragae. AVE MARIA Origo conventus S. Michaelis Archangeli, Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis, Vetero-Pragae. § 1. Narrantur origines ecclesiae Sancti Michaelis. § II. Narratur eiusdem ecclesiae historia ab anno 1386 ad 1433. § III. Eiusdem historia ab anno 1441 ad annum 1608. § IV. Curati apud S. Michaelem ab anno 1380 ad 1627. Donatio S. Michaelis fratri- bus Servorum B. Mariae, et alia usque ad 1673. Describuntur septem altaria. § V. Originem conventus S. Michaelis Diarium nostrum conventus seu Liber primus Campioni refert breviter in hunc modum : Narratur fundatio conventus D. Annuntiatae a Carolo IV, eiusque destru- ctio a Ziska ; tum Auctor sic prosequitur: Revocati post 16 annos tamen sunt, ut refert idem Hagezius, a rege Sigismundo nostri patres, et constantes perseveraverunt usque ad annum Domini 1554, uti ex epitaphio cuiusdam Prioris eo anno demortui cognoscere licet : ulterior eorum memoria non habetur. Illud constat ex relatione multorum, templum illud cum diu iniuriis coeli absque tecto expositum fuisset et adhuc rudera monasterii exstarent, a loci Ordinario una cum horto ad centum annos ea conditione concessum cuidam civi nomine Kalterthaler (alias dicitur nomine Petri Liebenthaler), ut templum restauraret et sarta tecta conservaret : quod est factum. Hic, narrata donatione S. Michaelis 28 Maii 1627, sequitur :
142 obtingunt, adiacet. Ara D. Michaëlis supra tabernaculum tripal- mari Divae Virginis, Filium intra pectus foventis, ligneo simu- lacro decoratur. AUGUSTINUS MARIA ROMER, Servitus Mariana, liber V, caput XXII, p. 180-182. HISTORIA ET ORIGO ecclesiae et conventus S. Michaelis Archangeli, Vetero-Pragae. AVE MARIA Origo conventus S. Michaelis Archangeli, Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis, Vetero-Pragae. § 1. Narrantur origines ecclesiae Sancti Michaelis. § II. Narratur eiusdem ecclesiae historia ab anno 1386 ad 1433. § III. Eiusdem historia ab anno 1441 ad annum 1608. § IV. Curati apud S. Michaelem ab anno 1380 ad 1627. Donatio S. Michaelis fratri- bus Servorum B. Mariae, et alia usque ad 1673. Describuntur septem altaria. § V. Originem conventus S. Michaelis Diarium nostrum conventus seu Liber primus Campioni refert breviter in hunc modum : Narratur fundatio conventus D. Annuntiatae a Carolo IV, eiusque destru- ctio a Ziska ; tum Auctor sic prosequitur: Revocati post 16 annos tamen sunt, ut refert idem Hagezius, a rege Sigismundo nostri patres, et constantes perseveraverunt usque ad annum Domini 1554, uti ex epitaphio cuiusdam Prioris eo anno demortui cognoscere licet : ulterior eorum memoria non habetur. Illud constat ex relatione multorum, templum illud cum diu iniuriis coeli absque tecto expositum fuisset et adhuc rudera monasterii exstarent, a loci Ordinario una cum horto ad centum annos ea conditione concessum cuidam civi nomine Kalterthaler (alias dicitur nomine Petri Liebenthaler), ut templum restauraret et sarta tecta conservaret : quod est factum. Hic, narrata donatione S. Michaelis 28 Maii 1627, sequitur :
Strana 143
143 Anno vero Domini 1631, mense Aprili die 16, agente P. Che- rubino Maria O’ Dale Ordinis nostri Hyberno, huius loci tunc Priore, S. C. Maiestas... hunc locum... Germanis tantum.... attri- buit... alioque peculiari diplomate, peculiaribus etiam insignibus, quibus Austriaca arma inserta, cohonestavit. Quae duo diplo- mata anno 1634, agente Adm. R. P. Josepho Suarez, Vicario Gene- rali Bohemiae, in tabulas regni inseri ab eodem Aug. Caesare sunt iussa. Quam originem Liber secundus secretariatus conventus S. Michaelis continet sequentibus. Primi patres nostri, cum pauci fuerint primis temporibus, tum ob penuriam sustentationis, tum ob incommoditatem habitationis, tandem substantia et religio- sitate adaucti fuere, ut domos coemptas in monasterium transfor- marint. Nempe, ubi nunc exstat una pars claustri ad orientem, ibi steterant duae domus, una vocata apud Tres Asinos, quae domus districtum ambiit, contigua domui Deuflianae (1) usque ad fenestras, ob quas tantas exantlavimus lites (2). Ex altera parte domus ista Asinina contigua fuit domui,“ apud Fontem Aureum" dictae (3). Ista domus Aurei Fontis steterat ubi nunc est angulus monasterii versus Schwefel Gasparu, et protendebatur usque ad domum aeditui seu ludimagistri. Situm hunc incolit R. P. Prior modo. Spatium harum duarum domorum occupat nunc pars septentrionalis claustri, domus aeditui contigua erat habita- tioni domini parochi; ea pars fuerat quae nunc est pars mona- sterii versus occidentem. Ergo ex his quatuor domibus R. P. Amideus Maria Stieber anno 1640 coepit fabricando combinare in claustrum quadrangulare ; coepit aedificare, sed non potuit consummare. In tantum vero consummavit, ut locus et commoditas facta sit RR. patribus incolendi pluribus. Quae structura fabricae postmodum incremento est adaucta sub Priore R. P. Leopoldo Maria, 1662 ; item Roberto Maria, 1664. Anno 1666 tandem, lite decisa de fenestris obserandis in domo Deufliana, in integrum et quadrum construebatur sub Priore R. P. Roberto Maria a. 1664, ut adeo monasterium S. Michae- lis habeat tres contignationes, cellis et cameris necessariis sit provisum, ut 20 personae commode incolere possint. 1 Ita codex. (1) De illa domo vide supra, p. 127. (2) Vide supra, p. 114, 125, 126. (3) De ea vide supra, p. 113.
143 Anno vero Domini 1631, mense Aprili die 16, agente P. Che- rubino Maria O’ Dale Ordinis nostri Hyberno, huius loci tunc Priore, S. C. Maiestas... hunc locum... Germanis tantum.... attri- buit... alioque peculiari diplomate, peculiaribus etiam insignibus, quibus Austriaca arma inserta, cohonestavit. Quae duo diplo- mata anno 1634, agente Adm. R. P. Josepho Suarez, Vicario Gene- rali Bohemiae, in tabulas regni inseri ab eodem Aug. Caesare sunt iussa. Quam originem Liber secundus secretariatus conventus S. Michaelis continet sequentibus. Primi patres nostri, cum pauci fuerint primis temporibus, tum ob penuriam sustentationis, tum ob incommoditatem habitationis, tandem substantia et religio- sitate adaucti fuere, ut domos coemptas in monasterium transfor- marint. Nempe, ubi nunc exstat una pars claustri ad orientem, ibi steterant duae domus, una vocata apud Tres Asinos, quae domus districtum ambiit, contigua domui Deuflianae (1) usque ad fenestras, ob quas tantas exantlavimus lites (2). Ex altera parte domus ista Asinina contigua fuit domui,“ apud Fontem Aureum" dictae (3). Ista domus Aurei Fontis steterat ubi nunc est angulus monasterii versus Schwefel Gasparu, et protendebatur usque ad domum aeditui seu ludimagistri. Situm hunc incolit R. P. Prior modo. Spatium harum duarum domorum occupat nunc pars septentrionalis claustri, domus aeditui contigua erat habita- tioni domini parochi; ea pars fuerat quae nunc est pars mona- sterii versus occidentem. Ergo ex his quatuor domibus R. P. Amideus Maria Stieber anno 1640 coepit fabricando combinare in claustrum quadrangulare ; coepit aedificare, sed non potuit consummare. In tantum vero consummavit, ut locus et commoditas facta sit RR. patribus incolendi pluribus. Quae structura fabricae postmodum incremento est adaucta sub Priore R. P. Leopoldo Maria, 1662 ; item Roberto Maria, 1664. Anno 1666 tandem, lite decisa de fenestris obserandis in domo Deufliana, in integrum et quadrum construebatur sub Priore R. P. Roberto Maria a. 1664, ut adeo monasterium S. Michae- lis habeat tres contignationes, cellis et cameris necessariis sit provisum, ut 20 personae commode incolere possint. 1 Ita codex. (1) De illa domo vide supra, p. 127. (2) Vide supra, p. 114, 125, 126. (3) De ea vide supra, p. 113.
Strana 144
144 Media, quibus nobis et annona et fabrica ampliabantur, nobis accrevere v. s. donum ab Illustrissimo domino de Hasenburg, qui 3000 fl. pro turri reparanda debitum Caesareum nobis cessit,et ob- tinuimus 1600 fl. Item haereditatem totius substantiae obtinuimus post mortem Adm. R. domini decani Neo- Boleslaviensis, circiter 8000 fl. Item R. P. Adalbertus Wencelius in professione religiosa contulit 6000 fl. Quae et alia impensa sunt, partim in exstruendo campanili (Glockenstuhl) per 16 annos, nec poterat pulsari cam- pana maior, partim in emendo praedio Decktary, quod ante 50 annos iam erat ecclesiae S. Michaelis proprium, partim in com- pletione architecturae monasterii. Et hae divitiae conventui illatae sunt ab anno 1657 usque ad annum 1662. Recenter hoc anno 1677 mense Augusti locupleta- tum est nostrum monasterium 1500 fl., pro quibus vendidimus hortum qui in testamento nobis addictus fuit, legato nobis loco 100 missarum per annum in perpetuum a domino Simone Wohuslao Morawek Pragensi. Postquam igitur claustro S. Michaelis colophon est additus, annonaque superum et divorum clementia est duplicata, iure merito secundae cogitationes maturabantur de laudibus Deo persolvendis per chorum diu noctuque celebrandum : qui formali rigore statutus est et inceptus sub Adm. R. P. Dionysio mense Octobri a. 1653. Musica semper erat nobis celebris, etiam ante celebritatem chori : pro pecuniis enim servierant nostrae ecclesiae pleno et figurato choro musici RR. Patrum Societatis Jesu, usque dum ab anno 1662 nobis adhibeamus cantorem seu magistrum capel- lae cum suis S. Mariae ad Lacum. Habet salarii 139 fl. ; obliga- tus e contra est ad officia cantata, Salve Regina cum litaniis omnibus festis solemnioribus, quotidie in Adventu, et in proces- sionibus confraternitatis, uti et missis de Requiem, prout specia- lis contractus cum eo pactus exstat. Confraternitas nostra Matris Dolorosae sub nigro scapulari, quia ante annum 1672 nondum erat devotionis publicae cum processionibus, ideo laudabiliter sancitum est anno 1672 ab Adm. R. P. Provinciali Hyacintho Maria Grandl, sub priore R.P. Gasparo Maria, in posterum solemnitate, qua in aliis conven- tibus consuetum, decorari. Pro maiori autem firmitate hanc direc- tionem non solum uni patri Ordinis, sed septem dominis secula- ribus utpote consultoribus conferri [decisum est] : quod et in opus deductum est. § VI. Narrata rursus Ordinis origine apud Pragam 1360, ruina 1420, restauratione
144 Media, quibus nobis et annona et fabrica ampliabantur, nobis accrevere v. s. donum ab Illustrissimo domino de Hasenburg, qui 3000 fl. pro turri reparanda debitum Caesareum nobis cessit,et ob- tinuimus 1600 fl. Item haereditatem totius substantiae obtinuimus post mortem Adm. R. domini decani Neo- Boleslaviensis, circiter 8000 fl. Item R. P. Adalbertus Wencelius in professione religiosa contulit 6000 fl. Quae et alia impensa sunt, partim in exstruendo campanili (Glockenstuhl) per 16 annos, nec poterat pulsari cam- pana maior, partim in emendo praedio Decktary, quod ante 50 annos iam erat ecclesiae S. Michaelis proprium, partim in com- pletione architecturae monasterii. Et hae divitiae conventui illatae sunt ab anno 1657 usque ad annum 1662. Recenter hoc anno 1677 mense Augusti locupleta- tum est nostrum monasterium 1500 fl., pro quibus vendidimus hortum qui in testamento nobis addictus fuit, legato nobis loco 100 missarum per annum in perpetuum a domino Simone Wohuslao Morawek Pragensi. Postquam igitur claustro S. Michaelis colophon est additus, annonaque superum et divorum clementia est duplicata, iure merito secundae cogitationes maturabantur de laudibus Deo persolvendis per chorum diu noctuque celebrandum : qui formali rigore statutus est et inceptus sub Adm. R. P. Dionysio mense Octobri a. 1653. Musica semper erat nobis celebris, etiam ante celebritatem chori : pro pecuniis enim servierant nostrae ecclesiae pleno et figurato choro musici RR. Patrum Societatis Jesu, usque dum ab anno 1662 nobis adhibeamus cantorem seu magistrum capel- lae cum suis S. Mariae ad Lacum. Habet salarii 139 fl. ; obliga- tus e contra est ad officia cantata, Salve Regina cum litaniis omnibus festis solemnioribus, quotidie in Adventu, et in proces- sionibus confraternitatis, uti et missis de Requiem, prout specia- lis contractus cum eo pactus exstat. Confraternitas nostra Matris Dolorosae sub nigro scapulari, quia ante annum 1672 nondum erat devotionis publicae cum processionibus, ideo laudabiliter sancitum est anno 1672 ab Adm. R. P. Provinciali Hyacintho Maria Grandl, sub priore R.P. Gasparo Maria, in posterum solemnitate, qua in aliis conven- tibus consuetum, decorari. Pro maiori autem firmitate hanc direc- tionem non solum uni patri Ordinis, sed septem dominis secula- ribus utpote consultoribus conferri [decisum est] : quod et in opus deductum est. § VI. Narrata rursus Ordinis origine apud Pragam 1360, ruina 1420, restauratione
Strana 145
145 1436, exstinctione 1554, iterum restauratione 1627, ex Servitute Mariana Augustini Romer et Annalibus Giani, auctor prosequitur : Quamvis enim apud D. Annunciatam pone Wisscheradum Ordinem olim habitasse... nemini compertum non esset, imo nonnulli etiamnum in eadem urbe viverent, qui nominis et coe- nobii Servorum B. Virginis antiquitus ibidem stantis, ab avis ata- visque edocti, meminissent, nullae tamen, vel exiguae nimis, loco illi superfuerant fortunae, quibus Servitae vitam tolerare possent, utique cuique proxime occupanti opportunum id temporis spo- lium factae. Hic refertur diploma Ferdinandi II ecclesiam S. Michaelis donantis : tum sequitur: Cumulavit augustum hoc donum imperator ecclesiae illi conti- gua domo, formando coenobio non incommoda : cui progressu temporis, alia adhuc et quidem opportunissima domus, pretio comparata, beneficio Caesaris accessit. Patre vero Sosteneo apud Caesarem agente ipsumque pro Servitis inclinante, ipsis decernebatur nova fabrica in Monte Albo civitatis eiusdem Pragensis, quae victoriae monimentum foret inibi adeptae contra rebellium principem electorem Fride- ricum Heidlbergicum, ea tamen lege ut Majestati suae non om- nino incumberet onus condendi ibidem coenobii cum ecclesia, sed ut, insigni ex se collato subsidio, principes et magnates alii auxiliaribus manibus praesto forent ad opus egregie coeptum ad fastigium usque absolvendum. Obtulerat quidem Augustissimus idem Caesar primitus, una cum aedificio iam inchoato, etiam fundationem patribus Carme- litis Discalceatis sub titulo S. Mariae de Victoria, voto ad hoc obstrictus: verum locum illum non acceptantibus, eo se exsolvit, fundatione in locum, ubi modo dicti Patres Pragae degunt, brevi post pugnam tempore translata (1). Ut autem Monti Albo tantae victoriae vestigia pius imperator imprimeret, illi quoque coe- nobio ac templo prospectum territorium proximum vel saltem bona quaedam alia, haud paulo longius remota, eum in finem comparanda, in dotem assignare decrevit. Interim non modice surgebat aedificium Montis Albi magnificum prorsus futurum, prout prima prae se ferebant rudimenta, nec regia Pragensis (1) Ecclesia illa, in ripa sinistra fluvii Moldavae sita, celebris facta est mira- culosa imagine lesu Infantis Pragensis, quae in ea in pulcherrimo ac ditissimo altari asservatur. Fratres vero Carmeli, tempore Iosephi II suppressi, locum saecularibus cesserunt. 10
145 1436, exstinctione 1554, iterum restauratione 1627, ex Servitute Mariana Augustini Romer et Annalibus Giani, auctor prosequitur : Quamvis enim apud D. Annunciatam pone Wisscheradum Ordinem olim habitasse... nemini compertum non esset, imo nonnulli etiamnum in eadem urbe viverent, qui nominis et coe- nobii Servorum B. Virginis antiquitus ibidem stantis, ab avis ata- visque edocti, meminissent, nullae tamen, vel exiguae nimis, loco illi superfuerant fortunae, quibus Servitae vitam tolerare possent, utique cuique proxime occupanti opportunum id temporis spo- lium factae. Hic refertur diploma Ferdinandi II ecclesiam S. Michaelis donantis : tum sequitur: Cumulavit augustum hoc donum imperator ecclesiae illi conti- gua domo, formando coenobio non incommoda : cui progressu temporis, alia adhuc et quidem opportunissima domus, pretio comparata, beneficio Caesaris accessit. Patre vero Sosteneo apud Caesarem agente ipsumque pro Servitis inclinante, ipsis decernebatur nova fabrica in Monte Albo civitatis eiusdem Pragensis, quae victoriae monimentum foret inibi adeptae contra rebellium principem electorem Fride- ricum Heidlbergicum, ea tamen lege ut Majestati suae non om- nino incumberet onus condendi ibidem coenobii cum ecclesia, sed ut, insigni ex se collato subsidio, principes et magnates alii auxiliaribus manibus praesto forent ad opus egregie coeptum ad fastigium usque absolvendum. Obtulerat quidem Augustissimus idem Caesar primitus, una cum aedificio iam inchoato, etiam fundationem patribus Carme- litis Discalceatis sub titulo S. Mariae de Victoria, voto ad hoc obstrictus: verum locum illum non acceptantibus, eo se exsolvit, fundatione in locum, ubi modo dicti Patres Pragae degunt, brevi post pugnam tempore translata (1). Ut autem Monti Albo tantae victoriae vestigia pius imperator imprimeret, illi quoque coe- nobio ac templo prospectum territorium proximum vel saltem bona quaedam alia, haud paulo longius remota, eum in finem comparanda, in dotem assignare decrevit. Interim non modice surgebat aedificium Montis Albi magnificum prorsus futurum, prout prima prae se ferebant rudimenta, nec regia Pragensis (1) Ecclesia illa, in ripa sinistra fluvii Moldavae sita, celebris facta est mira- culosa imagine lesu Infantis Pragensis, quae in ea in pulcherrimo ac ditissimo altari asservatur. Fratres vero Carmeli, tempore Iosephi II suppressi, locum saecularibus cesserunt. 10
Strana 146
146 Camera defuit, sedulam operi curam impendens, patre Sosteneo pari vigore nervum fabricae promovente, etiamnum exstante principum illorum albo, largam in hoc aedificium stipem prae- bentium. Verum, ingruentibus perpetim bellis, sanctae cogita- tiones disjectae fuerunt ; et opus fabricae imperfectum, hominum et coeli iniuriis expositum, deserere coacti fuerunt Servitae, ad coenobium divi Michaelis se recipientes. Quibus tandem conces- sum fuit anno 1631 coenobium quoque D. Annunciatae in Nova Urbe Pragensi adire. Hic sequitur profectio P. Odonii, locum patribus Germanis cedentis, et refer- tur diploma Ferdinandi II, 16 Aprilis 1631 datum. Vide supra, p.94. Reductus item (1436), paulo longius ibidem vixit (Ordo), annis nimirum prope centum et pluribus. Ita tamen hac secunda vice est intermortuus, ut ad tertiam usque revocationem obscura admodum Servitarum notitia inter Pragenses metropolitanos viguerit. Sequitur reditus Servorum Pragam, donatio S. Michaelis, etc. fere iisdem ver- bis quibus supra. Pragae, Bibliotheca Universitatis : codex signatus XIV. E. 17; chartaceus, anno 1677 exaratus, ut ex verbis : “ Recenter, hoc anno 1677, „ supra p. 144, con- stat, foliorum 18, formae in-8°, 351 X 217 millimetrorum. Citatur in opere : Cata- logus Codicum manu scriptorum latinorum qui in C. R. Bibliotheca publi- ca atque Universitatis Pragensis asservantur, auctore JOSEPHO TRUHLAR, t. II, p. 314, n. 2.551. — Codex ille non est opus perfectum, sed tantummodo inchoata operis lineamenta. — Apud HEROLD, Malerische Wanderungen durch Prag, 1866, p. 731 videre est pulchram ecclesiae S. Michaelis imaginem. In eadem Bibliotheca asservatur catalogus librorum conventus S. Michaelis, tenoris sequentis : Ave Maria. Catalogus Bibliothecae venerabilis conventus S. Michaelis Archangeli, Ordinis fratrum Servorum B. M. V. Vetero-Pragae. p. 1. Sacrae paginae 1. p. 2. Commentaristae. —p. 8. SS. Patres. p. 13. Theologi. p. 19. Canonistae et Civilistae. p. 29. Concionatores. p. 40. Controversistae. p. 48. Moralistae. p. 54. Philosophi. p. 62. Medici. p. 68. Ascetae. p. 74. Historici sacri et profani. p. 81. Humanistae. p. 93. Miscellanei. p. 101. Appendix. p. 105-115 vacuae sunt. 1 Ibi enumerantur plurimae Bibliorum editiones.
146 Camera defuit, sedulam operi curam impendens, patre Sosteneo pari vigore nervum fabricae promovente, etiamnum exstante principum illorum albo, largam in hoc aedificium stipem prae- bentium. Verum, ingruentibus perpetim bellis, sanctae cogita- tiones disjectae fuerunt ; et opus fabricae imperfectum, hominum et coeli iniuriis expositum, deserere coacti fuerunt Servitae, ad coenobium divi Michaelis se recipientes. Quibus tandem conces- sum fuit anno 1631 coenobium quoque D. Annunciatae in Nova Urbe Pragensi adire. Hic sequitur profectio P. Odonii, locum patribus Germanis cedentis, et refer- tur diploma Ferdinandi II, 16 Aprilis 1631 datum. Vide supra, p.94. Reductus item (1436), paulo longius ibidem vixit (Ordo), annis nimirum prope centum et pluribus. Ita tamen hac secunda vice est intermortuus, ut ad tertiam usque revocationem obscura admodum Servitarum notitia inter Pragenses metropolitanos viguerit. Sequitur reditus Servorum Pragam, donatio S. Michaelis, etc. fere iisdem ver- bis quibus supra. Pragae, Bibliotheca Universitatis : codex signatus XIV. E. 17; chartaceus, anno 1677 exaratus, ut ex verbis : “ Recenter, hoc anno 1677, „ supra p. 144, con- stat, foliorum 18, formae in-8°, 351 X 217 millimetrorum. Citatur in opere : Cata- logus Codicum manu scriptorum latinorum qui in C. R. Bibliotheca publi- ca atque Universitatis Pragensis asservantur, auctore JOSEPHO TRUHLAR, t. II, p. 314, n. 2.551. — Codex ille non est opus perfectum, sed tantummodo inchoata operis lineamenta. — Apud HEROLD, Malerische Wanderungen durch Prag, 1866, p. 731 videre est pulchram ecclesiae S. Michaelis imaginem. In eadem Bibliotheca asservatur catalogus librorum conventus S. Michaelis, tenoris sequentis : Ave Maria. Catalogus Bibliothecae venerabilis conventus S. Michaelis Archangeli, Ordinis fratrum Servorum B. M. V. Vetero-Pragae. p. 1. Sacrae paginae 1. p. 2. Commentaristae. —p. 8. SS. Patres. p. 13. Theologi. p. 19. Canonistae et Civilistae. p. 29. Concionatores. p. 40. Controversistae. p. 48. Moralistae. p. 54. Philosophi. p. 62. Medici. p. 68. Ascetae. p. 74. Historici sacri et profani. p. 81. Humanistae. p. 93. Miscellanei. p. 101. Appendix. p. 105-115 vacuae sunt. 1 Ibi enumerantur plurimae Bibliorum editiones.
Strana 147
147 In singulis scientiarum ramis, opera ordine alphabeti disposita sunt. Enume- rantur optima cuiusque generis opera. Pragae, Bibliotheca Universitatis : Codex signatus IX. C. 14 ; chartaceus, sae- culi XVIII, 402 X 238 millimetrorum, 118 paginarum, quarum quatuor primae et decem ultimae numeris non sunt distinctae. Recensetur a J. TRUHLAR, Cata- logus, etc. t. II, p. 16, n. 1727. APPENDIX. Hic subnecto nonnulla documenta quae me prius fugerant vel quae serius accepi quam ut supra locis suis ea inserere potuerim : quatuor autem, quae ex Archivo Pragae extracta sunt, mihi transmissa sunt a Clarissimo domino Doctore Teige, Directore Archivi Urbis Pragensis, cui rursus maximas gratias refero. P. S. De nomine Slup, et de processione ad ecclesiam D. Annuntiatae, quae quotannis dominica Passionis institui solebat. Annus 684. Anno 684 Držewoslaw des Kroken verwandter Freund, welcher auch dem Krok zu einem Mitrichter zugegeben, ein Mann von hohem alter, der noch mit dem Cžechen aus Crabaten herkommen was, derselbe betrachtet die Gestalt und Gelegen- heit desselbigen Crabatisches Landes, daraus sie kommen waren : und führete ihm zu Gemüthe, dass daselbst unter dem Schloss genannt Psary, ein Dorff gewesen, welches auch Psary geheissen. Derowegen er unter diesem Schloss Psary, jetzt Wischerad genannt, angefangen höfe und umher eine Verzäunng zu bauen, dieselben besetzte er mit seinem Gesinde und gab den gebäuden den Namen Psary. Ihme aber hat er auch eine Wohnung, auf einem sehr hohen Felsen, von dannen er alle dieselbigen höfe und das Dorff übersehen können, bauen lassen. Nachmals ist dieses Dorff eine lange Zeit gestanden, und wurde immerdar Psary genennet, an dem Ort, wo ietzo der Slaup genannt wird, über dem Botitzes Flusse, ist auch viel Yahr von den Fürsten aufn Wischerad gehalten worden. Nach langen Zeiten hernach hat es König Wratislaus, welcher die Kirche aufm Wischerad zu S. Petri zu bauen anlegen lassen, den Priestern derselben Kirchen gegeben, und sie habens gehalten, wie es die Kirchen- Register bezeugen, biss auf Kayzer Sigismundum. Endlich,
147 In singulis scientiarum ramis, opera ordine alphabeti disposita sunt. Enume- rantur optima cuiusque generis opera. Pragae, Bibliotheca Universitatis : Codex signatus IX. C. 14 ; chartaceus, sae- culi XVIII, 402 X 238 millimetrorum, 118 paginarum, quarum quatuor primae et decem ultimae numeris non sunt distinctae. Recensetur a J. TRUHLAR, Cata- logus, etc. t. II, p. 16, n. 1727. APPENDIX. Hic subnecto nonnulla documenta quae me prius fugerant vel quae serius accepi quam ut supra locis suis ea inserere potuerim : quatuor autem, quae ex Archivo Pragae extracta sunt, mihi transmissa sunt a Clarissimo domino Doctore Teige, Directore Archivi Urbis Pragensis, cui rursus maximas gratias refero. P. S. De nomine Slup, et de processione ad ecclesiam D. Annuntiatae, quae quotannis dominica Passionis institui solebat. Annus 684. Anno 684 Držewoslaw des Kroken verwandter Freund, welcher auch dem Krok zu einem Mitrichter zugegeben, ein Mann von hohem alter, der noch mit dem Cžechen aus Crabaten herkommen was, derselbe betrachtet die Gestalt und Gelegen- heit desselbigen Crabatisches Landes, daraus sie kommen waren : und führete ihm zu Gemüthe, dass daselbst unter dem Schloss genannt Psary, ein Dorff gewesen, welches auch Psary geheissen. Derowegen er unter diesem Schloss Psary, jetzt Wischerad genannt, angefangen höfe und umher eine Verzäunng zu bauen, dieselben besetzte er mit seinem Gesinde und gab den gebäuden den Namen Psary. Ihme aber hat er auch eine Wohnung, auf einem sehr hohen Felsen, von dannen er alle dieselbigen höfe und das Dorff übersehen können, bauen lassen. Nachmals ist dieses Dorff eine lange Zeit gestanden, und wurde immerdar Psary genennet, an dem Ort, wo ietzo der Slaup genannt wird, über dem Botitzes Flusse, ist auch viel Yahr von den Fürsten aufn Wischerad gehalten worden. Nach langen Zeiten hernach hat es König Wratislaus, welcher die Kirche aufm Wischerad zu S. Petri zu bauen anlegen lassen, den Priestern derselben Kirchen gegeben, und sie habens gehalten, wie es die Kirchen- Register bezeugen, biss auf Kayzer Sigismundum. Endlich,
Strana 148
148 als die Prager den Wischerad belägert (1), ist dasselbe Dorff von ihnen eingeäschert worden. WENCESLAI HAGECII von Libotschan Böhmische Chronik... aus Böhmischer Sprache in die Teutsche... übersetzet durch JOANNEM SANDEL, weiland der königlichen Stadt Cadan in Böhmen Notarium. Leipzig, 1718, in-fo, 880 pag. (624 — 1527). Annus 684. Ceterum multas hic pagus (Psary) vicissitudines pertulit, donec postremo civilibus etiam flammis arsit. Principio enim, cum sub nomine Psary trans flumen Botice complura saecula durasset, aetate nostra in cognomentum Slup (a) transiit, annisque bene multis principum Wischehradensium dominationi suberat. Inter- iecto deinde non pauco tempore, a rege Wratislao canonicorum ecclesiae Wischeradensis collegio donatus, ut tabularia istius ecclesiae testantur (b), atque ab illis ad imperatoris Sigismundi usque tempora legitima ditione possessus. Bohemia tunc bellis ardente, cum Pragenses Wischeradum obsidione premerent, in fumum cineresque abiit (2). (a) Admodum Reverendus Pater Faustinus M. Boehmstetten, olim Vicarius Generalis Ordinis Servorum B. M. V. (3), in suo M. S. quod mecum benevole communicavit Adm. R. ac Eximius P. Leo, hodie huius sacerrimi Ordinis dignissimus Vicarius Generalis, haec de etymologia nominis Slup refert 4. “ Vetustissima est traditio : quando duces gentiles in arce Wischehradensi residebant, subtus na Tráwnjčku, seu in viridi pratulo, quandam columnam erexe- runt, supra quam principale suum idolum (Suantovitum) impo- suerunt, ibique dicto idolo cultus divinos exhibebant. Columna ista de facto, saltem in inferiori parte, exstare videtur, quae nunc pro sustentanda fornice (chori musicalis) valet. Idolum vero, Bohemia sacro flumine tincta, ex ea dejectum, confractum et in proxime profluentem fluviolum Botiz praecipi- tatum fuit. Cuius rei memoria multis annis agebatur, signanter dominica Passionis, ubi pueri et puellae exstructum aliquod ido- lum in pegmate portare solebant, quod postea in dictum fluvio- 1 In margine: Historia memorabilium SSmae Annuntiatae Neo-Pragae, Ordinis Servorum B. M. V., c. 2. (1) A die 15 Septembris ad 1am Novembris 1420. Vide supra, p. 44. (2) Victorinus a Cruce non adeo fideliter Hagecii textum reddidit. (3) P. Faustinus Böhmstetten, anno 1694 natus, 1761 Pragae apud S. Michae- lem mortuus est.
148 als die Prager den Wischerad belägert (1), ist dasselbe Dorff von ihnen eingeäschert worden. WENCESLAI HAGECII von Libotschan Böhmische Chronik... aus Böhmischer Sprache in die Teutsche... übersetzet durch JOANNEM SANDEL, weiland der königlichen Stadt Cadan in Böhmen Notarium. Leipzig, 1718, in-fo, 880 pag. (624 — 1527). Annus 684. Ceterum multas hic pagus (Psary) vicissitudines pertulit, donec postremo civilibus etiam flammis arsit. Principio enim, cum sub nomine Psary trans flumen Botice complura saecula durasset, aetate nostra in cognomentum Slup (a) transiit, annisque bene multis principum Wischehradensium dominationi suberat. Inter- iecto deinde non pauco tempore, a rege Wratislao canonicorum ecclesiae Wischeradensis collegio donatus, ut tabularia istius ecclesiae testantur (b), atque ab illis ad imperatoris Sigismundi usque tempora legitima ditione possessus. Bohemia tunc bellis ardente, cum Pragenses Wischeradum obsidione premerent, in fumum cineresque abiit (2). (a) Admodum Reverendus Pater Faustinus M. Boehmstetten, olim Vicarius Generalis Ordinis Servorum B. M. V. (3), in suo M. S. quod mecum benevole communicavit Adm. R. ac Eximius P. Leo, hodie huius sacerrimi Ordinis dignissimus Vicarius Generalis, haec de etymologia nominis Slup refert 4. “ Vetustissima est traditio : quando duces gentiles in arce Wischehradensi residebant, subtus na Tráwnjčku, seu in viridi pratulo, quandam columnam erexe- runt, supra quam principale suum idolum (Suantovitum) impo- suerunt, ibique dicto idolo cultus divinos exhibebant. Columna ista de facto, saltem in inferiori parte, exstare videtur, quae nunc pro sustentanda fornice (chori musicalis) valet. Idolum vero, Bohemia sacro flumine tincta, ex ea dejectum, confractum et in proxime profluentem fluviolum Botiz praecipi- tatum fuit. Cuius rei memoria multis annis agebatur, signanter dominica Passionis, ubi pueri et puellae exstructum aliquod ido- lum in pegmate portare solebant, quod postea in dictum fluvio- 1 In margine: Historia memorabilium SSmae Annuntiatae Neo-Pragae, Ordinis Servorum B. M. V., c. 2. (1) A die 15 Septembris ad 1am Novembris 1420. Vide supra, p. 44. (2) Victorinus a Cruce non adeo fideliter Hagecii textum reddidit. (3) P. Faustinus Böhmstetten, anno 1694 natus, 1761 Pragae apud S. Michae- lem mortuus est.
Strana 149
149 lum projiciebant. Res deinde in sacram peregrinationem trans- ivit, quae magno populi confluxu hac ipsa dominica instituebatur in gratiarum actionem pro eo quod Bohemia e tenebris gentilita- tis ad lumen fidei christianae pervenerit. " Hactenus R. P. Faustinus. Haec opinio passim obtinet,et in quo- piam ms. bibliothecae Adm. RR. PP. Augustinianorum ad S. Ca- tharinam Neo-Pragae contineri asseritur. At rectius Hagecius exordia nominis Slup ad aetatem suam conjecit, idemque locum adhuc seculo XIV, cum isthic Ordo Servorum B. M. V. a Carolo IV fundatus esset, na Tráwnjcku appellatum affirmat. Cui consen- tiunt litterae publicae Burchardi praepositi et capituli Wische- hradensis de anno 1368, ubi vocatur locus: Ecclesiae seu capel- lae S. Mariae in Viridi sub Wishehrad prope rivulum Botiz...(1) Ceterum non inficior... invenisse'. Verum saeculo XVI post victoriam Ferdinandi II Albo-Monta- nam. cum de reductione religiosorum istorum in locum hunc ageretur, iam rursum nomen istud abolitum fuisse videtur. Nam nuspiam Slup appellatur in documentis illis quae in suo ms. pro- fert R. P. Faustinus: sic enim Ferdinandus II in litteris suis, anno 1626 die 18 Maii datis, prolixe describit locum : “ De ecclesia in Nova Civitate Pragensi, in valle media inter Wischehrad et coe- nobium de Carshoff ad torrentem Botiz sita et spectante ad Ordinem Servorum B. M. V. (2). In instrumento eodem anno dato Arsenii de Radbuza, decani metropolitani (3) vocatur“ ecclesia B. V. in Botiz sub Wischehrado ; " qua eadem appellatione refer- tur in decreto gubernatoris regni ad Commissarios eodem anno dato (4), ita ut resuscitatio huius nominis procul dubio restaurato ist hic monasterio cum primis adscribenda sit. (b) Diploma Vratislai... nullam mentionem huius pagi facit ; sed nec aliud quodpiam documentum hactenus in manus meas pertigisse memini, quo Psary istius memoria haberetur, ita ut Cosmae authoritas illibata maneat, ante excitatum Wissegradum locum hunc arbustis consitum et meram solitudinem fuisse. WENCESLAI HAGEK A LIBOCZAN Annales Bohemorum, e bohemica editione latine redditi a P. Victorino a S. Cruce e Scholis Piis, nunc plurimis animadver- sionibus historico-chronologico-criticis... aucti a P. Gelasio a S. Catharina, eius- dem instituti sacerdote. Pars II, p. 96 et 97. Pragae, MDCCLXIII, 3 vol. in-4°. 1 Ut supra, p. 49. (1) Vide supra, p. 30. (2) Vide supra, 1626, 7 Junii, p. 73. (3) Instrumentum illud non inveni. (4) Vide supra, 1626, 19 Septembris, p. 75.
149 lum projiciebant. Res deinde in sacram peregrinationem trans- ivit, quae magno populi confluxu hac ipsa dominica instituebatur in gratiarum actionem pro eo quod Bohemia e tenebris gentilita- tis ad lumen fidei christianae pervenerit. " Hactenus R. P. Faustinus. Haec opinio passim obtinet,et in quo- piam ms. bibliothecae Adm. RR. PP. Augustinianorum ad S. Ca- tharinam Neo-Pragae contineri asseritur. At rectius Hagecius exordia nominis Slup ad aetatem suam conjecit, idemque locum adhuc seculo XIV, cum isthic Ordo Servorum B. M. V. a Carolo IV fundatus esset, na Tráwnjcku appellatum affirmat. Cui consen- tiunt litterae publicae Burchardi praepositi et capituli Wische- hradensis de anno 1368, ubi vocatur locus: Ecclesiae seu capel- lae S. Mariae in Viridi sub Wishehrad prope rivulum Botiz...(1) Ceterum non inficior... invenisse'. Verum saeculo XVI post victoriam Ferdinandi II Albo-Monta- nam. cum de reductione religiosorum istorum in locum hunc ageretur, iam rursum nomen istud abolitum fuisse videtur. Nam nuspiam Slup appellatur in documentis illis quae in suo ms. pro- fert R. P. Faustinus: sic enim Ferdinandus II in litteris suis, anno 1626 die 18 Maii datis, prolixe describit locum : “ De ecclesia in Nova Civitate Pragensi, in valle media inter Wischehrad et coe- nobium de Carshoff ad torrentem Botiz sita et spectante ad Ordinem Servorum B. M. V. (2). In instrumento eodem anno dato Arsenii de Radbuza, decani metropolitani (3) vocatur“ ecclesia B. V. in Botiz sub Wischehrado ; " qua eadem appellatione refer- tur in decreto gubernatoris regni ad Commissarios eodem anno dato (4), ita ut resuscitatio huius nominis procul dubio restaurato ist hic monasterio cum primis adscribenda sit. (b) Diploma Vratislai... nullam mentionem huius pagi facit ; sed nec aliud quodpiam documentum hactenus in manus meas pertigisse memini, quo Psary istius memoria haberetur, ita ut Cosmae authoritas illibata maneat, ante excitatum Wissegradum locum hunc arbustis consitum et meram solitudinem fuisse. WENCESLAI HAGEK A LIBOCZAN Annales Bohemorum, e bohemica editione latine redditi a P. Victorino a S. Cruce e Scholis Piis, nunc plurimis animadver- sionibus historico-chronologico-criticis... aucti a P. Gelasio a S. Catharina, eius- dem instituti sacerdote. Pars II, p. 96 et 97. Pragae, MDCCLXIII, 3 vol. in-4°. 1 Ut supra, p. 49. (1) Vide supra, p. 30. (2) Vide supra, 1626, 7 Junii, p. 73. (3) Instrumentum illud non inveni. (4) Vide supra, 1626, 19 Septembris, p. 75.
Strana 150
150 Pragae. 1396, Novembris 8. Janko braseator emit a Johanne vinitore in Boticz domum sitam inter domos Nicolai Ortl et monasterium S. Mariae in Viridi. Anno XCVI. Iudicium feria iiij ante festum Sancti Martini. Jenco, braseator de vico canino, emit domum cum area, pro se et suis heredibus ac futuris, erga Johannem vinitorem in Botyecz, inter domos Nicolai Ortl (1) et monasterii Sancte Marie in Viridi, eo omni iure, prout ipse habuit, tenuit et possedit, salvo censu ij sexagenarum grossorum ad Sanctum Michaelem Cele- stinis. Idem vendens promisit disbrigare secundum ius civitatis. Publicavit judicio primo, ijo, iijo, iiijo. Pragae, Stadt-Archiv : Liber iudiciorum bannitorum (1388-1397), f. 121 : codex signatus 2095, olim Miscellanea 27. Pragae. 1404, Decembris 3. Mica, dictus Ortel, emit a Jankone braseatore domum sitam penes monaste- rium S. Mariae in Viridi. Anno M° CCCC IIII°. Iudicium feria iiij, in vigilia sancte Barbare virginis. Mica,dictus Ortel,civis Maioris Civitatis Pragensis,emit domum cum orto et vinea, pro se et heredibus ac futuris. erga Jankonem braseatorem de vico canino, sitam penes monasterium Sancte Marie in Viridi et ipsius domum propriam. eo omni jure, prout ipse habuit, tenuit et possedit, salvo censu duarum sexagenarum grossorum annuatim ad monasterium Sancti Michaelis ibidem in Botyecz. Idem vendens cum Welicone Krziemenecz promiserunt disbrigare secundum jus civitatis. Publicaverunt judicio primo, ij°, iij°. Pragae, Stadt-Archiv : Liber iudiciorum bannitorum (1390-1418), f. 135° : codex signatus 2076, olim Miscellanea 8. Pragae. 1418, Augusti 23. Amicabilis compositio facta inter fratrem Conradum, priorem monasterii B. Virginis in Viridi, et Mathiam hortulanum, occasione excessuum per Mathiam perpetratorum. (1) Confer supra, p. 35.
150 Pragae. 1396, Novembris 8. Janko braseator emit a Johanne vinitore in Boticz domum sitam inter domos Nicolai Ortl et monasterium S. Mariae in Viridi. Anno XCVI. Iudicium feria iiij ante festum Sancti Martini. Jenco, braseator de vico canino, emit domum cum area, pro se et suis heredibus ac futuris, erga Johannem vinitorem in Botyecz, inter domos Nicolai Ortl (1) et monasterii Sancte Marie in Viridi, eo omni iure, prout ipse habuit, tenuit et possedit, salvo censu ij sexagenarum grossorum ad Sanctum Michaelem Cele- stinis. Idem vendens promisit disbrigare secundum ius civitatis. Publicavit judicio primo, ijo, iijo, iiijo. Pragae, Stadt-Archiv : Liber iudiciorum bannitorum (1388-1397), f. 121 : codex signatus 2095, olim Miscellanea 27. Pragae. 1404, Decembris 3. Mica, dictus Ortel, emit a Jankone braseatore domum sitam penes monaste- rium S. Mariae in Viridi. Anno M° CCCC IIII°. Iudicium feria iiij, in vigilia sancte Barbare virginis. Mica,dictus Ortel,civis Maioris Civitatis Pragensis,emit domum cum orto et vinea, pro se et heredibus ac futuris. erga Jankonem braseatorem de vico canino, sitam penes monasterium Sancte Marie in Viridi et ipsius domum propriam. eo omni jure, prout ipse habuit, tenuit et possedit, salvo censu duarum sexagenarum grossorum annuatim ad monasterium Sancti Michaelis ibidem in Botyecz. Idem vendens cum Welicone Krziemenecz promiserunt disbrigare secundum jus civitatis. Publicaverunt judicio primo, ij°, iij°. Pragae, Stadt-Archiv : Liber iudiciorum bannitorum (1390-1418), f. 135° : codex signatus 2076, olim Miscellanea 8. Pragae. 1418, Augusti 23. Amicabilis compositio facta inter fratrem Conradum, priorem monasterii B. Virginis in Viridi, et Mathiam hortulanum, occasione excessuum per Mathiam perpetratorum. (1) Confer supra, p. 35.
Strana 151
151 Amicabilis unio facta est per prudentes viros Petrum Ssilhan, Theodricum portulanum et Walentinum brasiatorem, inter reli- giosum virum, fratrem Conradum, priorem monasterii gloriose Virginis Marie in Viridi, alias in Botiecz, ex una, et Mathiam ortulanum, parte ab altera, pretextu omnium excessuum per ipsum Mathiam perpetratorum (1), in hunc modum videlicet, quia Mathias antedictus debet et tenetur dominum priorem pretactum cum fratribus ipsius in honore habere in omnibus et in singulis factis una cum familia sua per tempora affutura, sique a modo excederet, tunc predictus dominus prior mox poterit ipsum alienare. Actum vigilia sancti Bartholomei, anno Domini millesimo qua- dringentesimo decimo octavo. Pragae, Stadt-Archiv. : Liber contractuum (1411-1423), f. J. 9) ; codex signatus 2079, olim Miscellanea 11. Pragae. 1512, Januarii 9. Wenceslaus Wlk emit a Johanne fabro hortum situm in Boticz penes ecclesiam Matris Dei. Wenceslaus Wlk (2) emit et suae domui adiunxit hortum, iam resignatum pro se et futuris suis, erga Johannem fabrum de Antiqua Civitate, situm in Botiecz penes ecclesiam Matris Dei et penes domum suam, omni eo iure, quo vendens tenuit, ad tenen- dum et hereditarie possidendum,pro IIII 1/2 sexagenis grossorum misnensium, iam plene et in totum solutis. Disbrigat secundum ius civitatis. Lingua bohemica. Pragae, Stadt-Archiv : Liber contractuum (1504-1513), f. O. 14 ; codex signatus 2091, olim Miscellanea 23. 1619. Moritur Anna Imperatrix, quae serio cogitabat de restaurando D. Annuntiatae monasterio. 1619. Anna imperatrix ac Tertii Ordinis nostri augusta soror (3), postquam in terris reverendissimae matris veneranda vestigia premere summo studio contenderat, prout dignitas imperatoria (1) Satis verosimile est hunc Mathiam Johannis Hussi sequacem fuisse, et priori Servorum contumelias intulisse. (2) Vide supra, p. 52. (3) Vide supra, p. 11 et 62.
151 Amicabilis unio facta est per prudentes viros Petrum Ssilhan, Theodricum portulanum et Walentinum brasiatorem, inter reli- giosum virum, fratrem Conradum, priorem monasterii gloriose Virginis Marie in Viridi, alias in Botiecz, ex una, et Mathiam ortulanum, parte ab altera, pretextu omnium excessuum per ipsum Mathiam perpetratorum (1), in hunc modum videlicet, quia Mathias antedictus debet et tenetur dominum priorem pretactum cum fratribus ipsius in honore habere in omnibus et in singulis factis una cum familia sua per tempora affutura, sique a modo excederet, tunc predictus dominus prior mox poterit ipsum alienare. Actum vigilia sancti Bartholomei, anno Domini millesimo qua- dringentesimo decimo octavo. Pragae, Stadt-Archiv. : Liber contractuum (1411-1423), f. J. 9) ; codex signatus 2079, olim Miscellanea 11. Pragae. 1512, Januarii 9. Wenceslaus Wlk emit a Johanne fabro hortum situm in Boticz penes ecclesiam Matris Dei. Wenceslaus Wlk (2) emit et suae domui adiunxit hortum, iam resignatum pro se et futuris suis, erga Johannem fabrum de Antiqua Civitate, situm in Botiecz penes ecclesiam Matris Dei et penes domum suam, omni eo iure, quo vendens tenuit, ad tenen- dum et hereditarie possidendum,pro IIII 1/2 sexagenis grossorum misnensium, iam plene et in totum solutis. Disbrigat secundum ius civitatis. Lingua bohemica. Pragae, Stadt-Archiv : Liber contractuum (1504-1513), f. O. 14 ; codex signatus 2091, olim Miscellanea 23. 1619. Moritur Anna Imperatrix, quae serio cogitabat de restaurando D. Annuntiatae monasterio. 1619. Anna imperatrix ac Tertii Ordinis nostri augusta soror (3), postquam in terris reverendissimae matris veneranda vestigia premere summo studio contenderat, prout dignitas imperatoria (1) Satis verosimile est hunc Mathiam Johannis Hussi sequacem fuisse, et priori Servorum contumelias intulisse. (2) Vide supra, p. 52. (3) Vide supra, p. 11 et 62.
Strana 152
152 patiebatur, ipsam hoc anno celerrime praeveniens, ad cae- lestia pie creditur petiisse, seculo, lugentibus omnibus, defuncta. Quod profecto non mediocri fuit Ordini nostro detrimento : iam enim Pragense coenobium, a Carolo IV imperatore fundatum et ab infensissimis hostibus catholicae fidei solo aequatum, iterum excitare meditabatur : immatura vero morte praeventa, nec sibi, nec nobis satisfacere potuit. Annales Servorum, t. II, p. 471. Pragae. 1653, Junii 13, ad 1654, Novembris 28. Extracta ex diario R. P. Dionysii Mariae Öttl, prioris conventus S. Michaelis Vetero-Pragae. Acta tum publica, tum privata conventus Pragensis ad S. Michaëlem, sub prioratu F. Dionysii Mariae Öttl, Ordinis Ser- vorum B. V., a 13 Junii anno 1653 usque ad annum 165. In capitulo provinciali, Oeniponti 5 et sequentibus diebus Maii anno 1653 celebrato, praeside Admodum R. P. Archangelo Beni- venio, Vicario Ordinis nostri per Germaniam, ego F. Dionysius Maria in priorem conventus Pragensis electus. die decima Iunii Pragam, comitibus P. Marcello, F. Wilhelmo et F. Ferdinando, perveni in curru, vulgo landgutsch, pro quo Vienna Pragam dedi pro 4 personis et 3 catulis et aliis reculis 14 taleros. 13 Junii, in capitulo coram omnibus patribus et fratribus curavi publicari meam obedientiam pro superioratu: qua publicata, omnes mihi homagium praestiterunt. Familia conventus Pragensis pro anno 1653 haec est : R. P. Dionysius Maria Öttl, prior, R. P. Cherubinus O'Dale, P. Hilarion Gstirner, P. Marcellus Serra, F. Wilhelmus Schwenck, diaconus, F. Ferdinandus de Mor, clericus, F. Felix Hamerer, laicus, F. Ber- nardus, F. Aegidius. Die 16 Junii, una cum P. Marcello et F. Aegidio, profectus fui ad pagum nostrum Scalzko et Covenez. Ibidem. perspectis omni- bus, a subditis homagium accepi. Postridie Admodum R. domi- num Decanum Neoboleslaviensem visitavi. 27 Junii, anno 1653, congregatis omnibus patribus capitularibus in loco capituli, campanula conventuali prius pulsata et omnibus aliis caeremoniis praemissis, praesentibus R. P. Dionysio Maria Öttl, priore, R. P. Cherubino, R. P. Hilarione, R. P. Marcello, et F. Wilhelmo, diacono, sequentes officiales conventus S. Michaëlis canonice electi sunt, partim per secreta suffragia, partim votis vocalibus.
152 patiebatur, ipsam hoc anno celerrime praeveniens, ad cae- lestia pie creditur petiisse, seculo, lugentibus omnibus, defuncta. Quod profecto non mediocri fuit Ordini nostro detrimento : iam enim Pragense coenobium, a Carolo IV imperatore fundatum et ab infensissimis hostibus catholicae fidei solo aequatum, iterum excitare meditabatur : immatura vero morte praeventa, nec sibi, nec nobis satisfacere potuit. Annales Servorum, t. II, p. 471. Pragae. 1653, Junii 13, ad 1654, Novembris 28. Extracta ex diario R. P. Dionysii Mariae Öttl, prioris conventus S. Michaelis Vetero-Pragae. Acta tum publica, tum privata conventus Pragensis ad S. Michaëlem, sub prioratu F. Dionysii Mariae Öttl, Ordinis Ser- vorum B. V., a 13 Junii anno 1653 usque ad annum 165. In capitulo provinciali, Oeniponti 5 et sequentibus diebus Maii anno 1653 celebrato, praeside Admodum R. P. Archangelo Beni- venio, Vicario Ordinis nostri per Germaniam, ego F. Dionysius Maria in priorem conventus Pragensis electus. die decima Iunii Pragam, comitibus P. Marcello, F. Wilhelmo et F. Ferdinando, perveni in curru, vulgo landgutsch, pro quo Vienna Pragam dedi pro 4 personis et 3 catulis et aliis reculis 14 taleros. 13 Junii, in capitulo coram omnibus patribus et fratribus curavi publicari meam obedientiam pro superioratu: qua publicata, omnes mihi homagium praestiterunt. Familia conventus Pragensis pro anno 1653 haec est : R. P. Dionysius Maria Öttl, prior, R. P. Cherubinus O'Dale, P. Hilarion Gstirner, P. Marcellus Serra, F. Wilhelmus Schwenck, diaconus, F. Ferdinandus de Mor, clericus, F. Felix Hamerer, laicus, F. Ber- nardus, F. Aegidius. Die 16 Junii, una cum P. Marcello et F. Aegidio, profectus fui ad pagum nostrum Scalzko et Covenez. Ibidem. perspectis omni- bus, a subditis homagium accepi. Postridie Admodum R. domi- num Decanum Neoboleslaviensem visitavi. 27 Junii, anno 1653, congregatis omnibus patribus capitularibus in loco capituli, campanula conventuali prius pulsata et omnibus aliis caeremoniis praemissis, praesentibus R. P. Dionysio Maria Öttl, priore, R. P. Cherubino, R. P. Hilarione, R. P. Marcello, et F. Wilhelmo, diacono, sequentes officiales conventus S. Michaëlis canonice electi sunt, partim per secreta suffragia, partim votis vocalibus.
Strana 153
153 In sacristam electus est, 3 favorabilibus, 1 contrario, P. Hila- rion Maria. In syndicum, omnibus votis, P. Dionysius Maria prior, propter paucitatem patrum. In depositarium, P. Hilarion, 4, id est omnibus, suffragiis favo- rabilibus. In procuratorem, P. Marcellus, 3 favorabilibus, 1 contrario. In secretarium capituli, F. Wilhelmus, 3 favorabilibus, 1 con- trario. In bibliothecarium, P. Hilarion, 4 favorabilibus, contrario 0. Cui assignatus est adiunctus, ad libros purgandos et in ordinem redigendos, F. Ferdinandus, clericus. Pro hospitalario et infirmario propositi sunt plures ; quia autem 3 vicibus in electione horum ultra medietatem non perve- nerunt et in dandis suffragiis non conveniebant, provisio horum duorum officiorum ad R. P. Priorem devoluta est; qui suo tem- pore huic officio aptis cum personis providebit. Coquus et ianitor omnium vocalibus votis electus est F. Ber- nardus Maria, conversus. Refectorii minister, cellarius et excitator F. Aegidius, laicus conversus. Socius sacristani et magister vestiarii, F. Felix, conversus lai- cus. 4 Novembris, petivi a domino Consule ingressum ad senatum ; et sequenti die, id est 5 Novembris, ingressus in Curiam, expositis nostris necessitatibus. auxilium in pecuniis vel vino petivi, et duo vasa vini impetravi. Quae nostro nomine dominus Primas sollicitare promisit. Die 5 Novembris, citavit nos Illustrissimus dominus Wences- laus comes de Michna. et nobis exposuit in confidentia quomodo nobis satisfacere velit ratione legati pii 300 florenorum, id est dare 200 florenos in diversis materialibus, dein suo tempore etiam compensare residuos illos 100 florenos, ita tamen ut aliis nil, nisi de solutione medietatis, diceremus. 7 dito, convocavi omnes patres capitulares in superiori hypo- causto, id est musaeo, et iis proposui praedictum negotium de domino Michna. Concluserunt omnes, cum sit magnus noster patronus et alia plura ab illo speranda sint, esse omni meliori modo cum ipso circa legatum nominatum conveniendum, id est esse in diversis materialibus accipiendos 200 florenos. N. B. Addidit in specificatis materialibus unum talerum, et promisit adhuc suo tempore addere reliquos 100 florenos. Ego chartam biancham, in Scalzko ad rationes profecturus, signatam
153 In sacristam electus est, 3 favorabilibus, 1 contrario, P. Hila- rion Maria. In syndicum, omnibus votis, P. Dionysius Maria prior, propter paucitatem patrum. In depositarium, P. Hilarion, 4, id est omnibus, suffragiis favo- rabilibus. In procuratorem, P. Marcellus, 3 favorabilibus, 1 contrario. In secretarium capituli, F. Wilhelmus, 3 favorabilibus, 1 con- trario. In bibliothecarium, P. Hilarion, 4 favorabilibus, contrario 0. Cui assignatus est adiunctus, ad libros purgandos et in ordinem redigendos, F. Ferdinandus, clericus. Pro hospitalario et infirmario propositi sunt plures ; quia autem 3 vicibus in electione horum ultra medietatem non perve- nerunt et in dandis suffragiis non conveniebant, provisio horum duorum officiorum ad R. P. Priorem devoluta est; qui suo tem- pore huic officio aptis cum personis providebit. Coquus et ianitor omnium vocalibus votis electus est F. Ber- nardus Maria, conversus. Refectorii minister, cellarius et excitator F. Aegidius, laicus conversus. Socius sacristani et magister vestiarii, F. Felix, conversus lai- cus. 4 Novembris, petivi a domino Consule ingressum ad senatum ; et sequenti die, id est 5 Novembris, ingressus in Curiam, expositis nostris necessitatibus. auxilium in pecuniis vel vino petivi, et duo vasa vini impetravi. Quae nostro nomine dominus Primas sollicitare promisit. Die 5 Novembris, citavit nos Illustrissimus dominus Wences- laus comes de Michna. et nobis exposuit in confidentia quomodo nobis satisfacere velit ratione legati pii 300 florenorum, id est dare 200 florenos in diversis materialibus, dein suo tempore etiam compensare residuos illos 100 florenos, ita tamen ut aliis nil, nisi de solutione medietatis, diceremus. 7 dito, convocavi omnes patres capitulares in superiori hypo- causto, id est musaeo, et iis proposui praedictum negotium de domino Michna. Concluserunt omnes, cum sit magnus noster patronus et alia plura ab illo speranda sint, esse omni meliori modo cum ipso circa legatum nominatum conveniendum, id est esse in diversis materialibus accipiendos 200 florenos. N. B. Addidit in specificatis materialibus unum talerum, et promisit adhuc suo tempore addere reliquos 100 florenos. Ego chartam biancham, in Scalzko ad rationes profecturus, signatam
Strana 154
154 sigillo nostro et propria manu subscriptam, datam 10 Novembris, reliqui R. P. Hilarioni. Die 3 Martii a. 1654, accepi decretum a Camera ad Rentambt D. D. Eliam Maggaurer, ut inter sua debita solvenda conscriberet et nobis uhrkhundt seu testimonium daret. Petiit ille quitantiam a domino de Hosenburg, et promisit dare recognitionem. Cui etiam debui tradere originale cessionis Hosenburgicae. Die 10 Martii,omnia rescripta et acta in causa contra dominum Ioannem Bernardum, ratione muri, in rotulationem redacta sunt a domino Lindeman. Die 22 Maii, anno 1654. una cum aliis superioribus aliarum reli- gionum et conventuum Tri-urbis Pragensis citatus fui ad Consi- storium venerabile in Hratschine in eum finem ut tandem circa ordinem praecedentiae in processionibus servandum certa ali- qua stabilitas esse posset. Quia vero illo die ob importunas fra- trum laicorum Misericordiae compositio fieri non potuit, nos patres ad S. Michaëlem consensimus die 25 Maii, id est feria 2 Pentecostes, ut ad evitandas rixas et potius bonum exemplum a nobis praestandum, servato tamen nostro iure, ut memoriale aliquod Eminentissimo Cardinali offerretur, in quo primo quidem momenta rationum demonstrarentur, dein vero omnia circa locum et modum praecedentiae ipsi tanquam patri nostro humi- liter remitterentur. Quod et factum : nam memoriale illud 26 huius a me illi oblatum est, quod ita sonat. Die 12 Iunii. ex commissione Admodum R. P. Vicarii Generalis nostri, a prandio hora tertia P. Hilarion Maria Gstirner examina- tus fuit pro concedenda licentia ad audiendas confessiones ; uti etiam die 12 Iunii Revmo domino Visentainer propositus et eodem die examinatus, licentiam excipiendi confessiones a Venerabili Consistorio adeptus est. tenore eiusdem licentiae hoc die et anno datae. Die 19, mortuus est dominus Ioannes Otto magister equitum, et cum consensu RR. PP. capitularium 20 dito in ecclesia nostra ad S. Michaëlem in tumba iuxta portam noctu hora 9 sepultus est; pro quo etiam postridie solemne officium celebratum est cum musica Iesuitica. — N. B. Omnia gratis. Die 13 (Iulii), vi actuum capitularium eodem die inscriptorum, conclusum est a PP. capitularibus ut domino Illustrissimo Ioanni Stephano Maximiliano de Sternberg census de capitali Nostiziani adhuc usque ad annum sequentem relinquerentur non solvendi, 4 Relictum est spatium vacuum ad scribendum memoriale, quod tamen deside- ratur.
154 sigillo nostro et propria manu subscriptam, datam 10 Novembris, reliqui R. P. Hilarioni. Die 3 Martii a. 1654, accepi decretum a Camera ad Rentambt D. D. Eliam Maggaurer, ut inter sua debita solvenda conscriberet et nobis uhrkhundt seu testimonium daret. Petiit ille quitantiam a domino de Hosenburg, et promisit dare recognitionem. Cui etiam debui tradere originale cessionis Hosenburgicae. Die 10 Martii,omnia rescripta et acta in causa contra dominum Ioannem Bernardum, ratione muri, in rotulationem redacta sunt a domino Lindeman. Die 22 Maii, anno 1654. una cum aliis superioribus aliarum reli- gionum et conventuum Tri-urbis Pragensis citatus fui ad Consi- storium venerabile in Hratschine in eum finem ut tandem circa ordinem praecedentiae in processionibus servandum certa ali- qua stabilitas esse posset. Quia vero illo die ob importunas fra- trum laicorum Misericordiae compositio fieri non potuit, nos patres ad S. Michaëlem consensimus die 25 Maii, id est feria 2 Pentecostes, ut ad evitandas rixas et potius bonum exemplum a nobis praestandum, servato tamen nostro iure, ut memoriale aliquod Eminentissimo Cardinali offerretur, in quo primo quidem momenta rationum demonstrarentur, dein vero omnia circa locum et modum praecedentiae ipsi tanquam patri nostro humi- liter remitterentur. Quod et factum : nam memoriale illud 26 huius a me illi oblatum est, quod ita sonat. Die 12 Iunii. ex commissione Admodum R. P. Vicarii Generalis nostri, a prandio hora tertia P. Hilarion Maria Gstirner examina- tus fuit pro concedenda licentia ad audiendas confessiones ; uti etiam die 12 Iunii Revmo domino Visentainer propositus et eodem die examinatus, licentiam excipiendi confessiones a Venerabili Consistorio adeptus est. tenore eiusdem licentiae hoc die et anno datae. Die 19, mortuus est dominus Ioannes Otto magister equitum, et cum consensu RR. PP. capitularium 20 dito in ecclesia nostra ad S. Michaëlem in tumba iuxta portam noctu hora 9 sepultus est; pro quo etiam postridie solemne officium celebratum est cum musica Iesuitica. — N. B. Omnia gratis. Die 13 (Iulii), vi actuum capitularium eodem die inscriptorum, conclusum est a PP. capitularibus ut domino Illustrissimo Ioanni Stephano Maximiliano de Sternberg census de capitali Nostiziani adhuc usque ad annum sequentem relinquerentur non solvendi, 4 Relictum est spatium vacuum ad scribendum memoriale, quod tamen deside- ratur.
Strana 155
155 eatenus, quatenus eos census deinde cum decursis ad capitale redigeret; interea tamen hoc capitale cum ea ratione, cum qua prius supra bonum Potsky habuit, in tabulas regni inscribi cura- retur. Eodem die conclusum, dass man 2 oder 3 pfeiler zu der sink- henden mauer bei Unser Lieben Frau ad Divam Annunciatam im nächst gelegenen garten machen solle. Die 27 Iulii, anno 1654, in capitulo novi officiales creati sunt, praeviis debitis caeremoniis et requisitis, sub meo prioratu secundi anni. P. sacristanus, P. Casimyrus, 3 favorabilibus, 1 contrario. Syndicus“, P. Casimyrus depositarius, P. Wilhelmus procurator, P. Hilarion secretarius, P. Hilarion bibliothecarius, P. Hilarion infirmarius, P. Cherubinus hospitalarius, electi sunt. Alia officia pro fratribus laicis oretenus a patribus, vocalibus suffragiis communibus, distributa sunt. Die 14 Octobris, anno 1654, ad nos venit Adm. R. P. Michaël Maria Rauscher Provincialis, una cum R. P. Hyacintho Maria Grandl pro Socio. Die ! incepit visitationem. Die autem 17, durante adhuc visitatione, cum praedictis RR. PP. in Skalsko ad dedicationem et visitandum praedium perreximus, et die 20 Octobris redivimus. 24 vero die Octobris noctu visitatio finita fuit, et aliquot monita publicata sunt. Die 26 Novembris, in tribus distinctis capitulis ', ad habitum et ad novitiatum suscepti fuere,6 favorabilibus votis,id est omnibus, Ioannes 5 —, Felix" ,et Franciscus Festa. Qui etiam 29 No- vembris, in dominica prima Adventus, habitu nostro publice in templo circa mediam decimam induti sunt. Et Ioannes vocatus fuit, in honorem Eminentissimi Cardinalis, Ernestus Maria, Felix F. Eliseus, Franciscus F. Wenceslaus Maria. niponte, Archivum conventus S. Joseph: codex signatus L. II,16., charta- ceus, 36 paginarum, 203X163 mm. — Continet varia acta et rationes conventus S. Michaelis a die 13 Junii 1653 ad 16 Decembris 1654. Res minoris momenti omisi. 1693. Lista patronorum insignum Pragensium (1). 1. Illma Dna Benedicta Theresia Vulvata, Sacri Romani Impe- 1 Spatium relictum est vacuum. 2 In margine: Ultimum capitulum habitum est 27 Novembris. 3 Spatium vacuum sequitur. (1) Haec lista confecta est, quando Rmus Pater Poggi Pragam venit. Vide supra, p. 127-130. Nonnulla patronorum nomina mendose scripta sunt.
155 eatenus, quatenus eos census deinde cum decursis ad capitale redigeret; interea tamen hoc capitale cum ea ratione, cum qua prius supra bonum Potsky habuit, in tabulas regni inscribi cura- retur. Eodem die conclusum, dass man 2 oder 3 pfeiler zu der sink- henden mauer bei Unser Lieben Frau ad Divam Annunciatam im nächst gelegenen garten machen solle. Die 27 Iulii, anno 1654, in capitulo novi officiales creati sunt, praeviis debitis caeremoniis et requisitis, sub meo prioratu secundi anni. P. sacristanus, P. Casimyrus, 3 favorabilibus, 1 contrario. Syndicus“, P. Casimyrus depositarius, P. Wilhelmus procurator, P. Hilarion secretarius, P. Hilarion bibliothecarius, P. Hilarion infirmarius, P. Cherubinus hospitalarius, electi sunt. Alia officia pro fratribus laicis oretenus a patribus, vocalibus suffragiis communibus, distributa sunt. Die 14 Octobris, anno 1654, ad nos venit Adm. R. P. Michaël Maria Rauscher Provincialis, una cum R. P. Hyacintho Maria Grandl pro Socio. Die ! incepit visitationem. Die autem 17, durante adhuc visitatione, cum praedictis RR. PP. in Skalsko ad dedicationem et visitandum praedium perreximus, et die 20 Octobris redivimus. 24 vero die Octobris noctu visitatio finita fuit, et aliquot monita publicata sunt. Die 26 Novembris, in tribus distinctis capitulis ', ad habitum et ad novitiatum suscepti fuere,6 favorabilibus votis,id est omnibus, Ioannes 5 —, Felix" ,et Franciscus Festa. Qui etiam 29 No- vembris, in dominica prima Adventus, habitu nostro publice in templo circa mediam decimam induti sunt. Et Ioannes vocatus fuit, in honorem Eminentissimi Cardinalis, Ernestus Maria, Felix F. Eliseus, Franciscus F. Wenceslaus Maria. niponte, Archivum conventus S. Joseph: codex signatus L. II,16., charta- ceus, 36 paginarum, 203X163 mm. — Continet varia acta et rationes conventus S. Michaelis a die 13 Junii 1653 ad 16 Decembris 1654. Res minoris momenti omisi. 1693. Lista patronorum insignum Pragensium (1). 1. Illma Dna Benedicta Theresia Vulvata, Sacri Romani Impe- 1 Spatium relictum est vacuum. 2 In margine: Ultimum capitulum habitum est 27 Novembris. 3 Spatium vacuum sequitur. (1) Haec lista confecta est, quando Rmus Pater Poggi Pragam venit. Vide supra, p. 127-130. Nonnulla patronorum nomina mendose scripta sunt.
Strana 156
156 rii Comitissa de Breda, recognita a sacra Religione pro formali fundatrice, propter erectam fundationem pro conventu S. Michaelis, per 10,000 fl. 2. Excellmus et Illmus Supremus Regni Bohemiae Burgravius, Comes de Sternberg. 3. Excellmus et Illmus Supremus Regni Bohemiae Praefectus, Comes de Wrbna. 4. Excellmus et Illmus Supremus Regni Bohemiae Mareschal- lus, Comes Czernin, a quo sperandum est novum monasterium fundandum. 5. Excellmus et Illmus Supremus Regni Bohemiae Feuder, Comes Khinzki, qui est primarius Commissarius in causa nostri negotii ratione domus, quam pretendit conventus S. Michaelis, et est affectus sacro Ordini. 6. Excellmus et Illmus Appellationum Praeses, Comes Wen- ceslaus de Sternberg. 7. Excellmus et Illmus Appellationum Vice-Praeses, Comes Ignatius de Sternberg. 8. Excellmus et Illmus Excelsae Camerae Praeses, Comes Schlik. 9. Illmus Dominus Comes de Walderochi, Excelsae Camerae Vice-Praeses, qui accepit filiationem ex manibus Reverendissimi P. Vincentii Luccasini (1), olim Generalis Ordinis. 10. Excellmus et Illmus Dominus Comes Ernestus de Wald- stein, Commissarius in causa nostra ratione domus notae. 11. Caeterum omnes Consiliarii Excelsae Camerae Bohemiae nobis favent, specialiter Perillustris Dominus de Schadner, alter Servita. 12. Ex Appellatione, praeter duos Praesides supra memoratos, specialiter est respiciendus Perillustris et Clarissimus Dominus de Ebelin, noster vicinus, utpote qui et factis et consiliis suis plu- rima bona nobis praestitit. Accepit filiantiam a praecedente P. Provinciali. 13. Illmus Dominus Baro de Hartman, Commissarius in causa nostra, ratione domus nobis contiguae. 14. Perillustris Dominus Shrall, benefactor conventus S.Michae- lis, a quo speramus aedificari nobis pulchram capellam et sump- tuosam, contiguam nostrae ecclesiae. (1) Lege Lucchesini, qui fuit Generalis Servorum ab anno 1672 ad 1678.
156 rii Comitissa de Breda, recognita a sacra Religione pro formali fundatrice, propter erectam fundationem pro conventu S. Michaelis, per 10,000 fl. 2. Excellmus et Illmus Supremus Regni Bohemiae Burgravius, Comes de Sternberg. 3. Excellmus et Illmus Supremus Regni Bohemiae Praefectus, Comes de Wrbna. 4. Excellmus et Illmus Supremus Regni Bohemiae Mareschal- lus, Comes Czernin, a quo sperandum est novum monasterium fundandum. 5. Excellmus et Illmus Supremus Regni Bohemiae Feuder, Comes Khinzki, qui est primarius Commissarius in causa nostri negotii ratione domus, quam pretendit conventus S. Michaelis, et est affectus sacro Ordini. 6. Excellmus et Illmus Appellationum Praeses, Comes Wen- ceslaus de Sternberg. 7. Excellmus et Illmus Appellationum Vice-Praeses, Comes Ignatius de Sternberg. 8. Excellmus et Illmus Excelsae Camerae Praeses, Comes Schlik. 9. Illmus Dominus Comes de Walderochi, Excelsae Camerae Vice-Praeses, qui accepit filiationem ex manibus Reverendissimi P. Vincentii Luccasini (1), olim Generalis Ordinis. 10. Excellmus et Illmus Dominus Comes Ernestus de Wald- stein, Commissarius in causa nostra ratione domus notae. 11. Caeterum omnes Consiliarii Excelsae Camerae Bohemiae nobis favent, specialiter Perillustris Dominus de Schadner, alter Servita. 12. Ex Appellatione, praeter duos Praesides supra memoratos, specialiter est respiciendus Perillustris et Clarissimus Dominus de Ebelin, noster vicinus, utpote qui et factis et consiliis suis plu- rima bona nobis praestitit. Accepit filiantiam a praecedente P. Provinciali. 13. Illmus Dominus Baro de Hartman, Commissarius in causa nostra, ratione domus nobis contiguae. 14. Perillustris Dominus Shrall, benefactor conventus S.Michae- lis, a quo speramus aedificari nobis pulchram capellam et sump- tuosam, contiguam nostrae ecclesiae. (1) Lege Lucchesini, qui fuit Generalis Servorum ab anno 1672 ad 1678.
Strana 157
157 Ex statu ecclesiastico. 1. Reverendissimus et Celsissimus Princeps et Archi-Episcopus Pragensis, natus Comes de Waldstein (1). 2. Reverendissimus Dominus Suffraganeus, qui intendit facere bonam fundationem pro ven. conventu Divae Annuntiatae Neo- Pragae. Adigi potest, ut haec fundatio, iam a multis annis pro- missa, ad effectum deveniat. 3. Reverendissimus Dominus Officialis, affectuosissimus sacro Ordini. 4. Reverendissimus Dominus Besser Scholasticus, alter Servita, a quo sacra Religio et quidem conventus S. Michaëlis bonam habebit memoriam aliquando. 5. Reverendissimus Dominus Joannes Liepure, Cancellarius Celsissimi Principis et Archi-Episcopi Pragensis. Quod si sequentes nostri boni amici et patroni essent venturi ad faciendam reverentiam Reverendissimo Patri Generali, erunt benigno oculo respiciendi. 1. Praenobilis Dominus Joannes Egghoffer, Praefectus Illmae Dominae Comitissae de Breda, verae fundatricis et benefactricis Excellentissimae. 2. Perillustris Dominus de Scheffzigg, Secretarius locum tenen- tiae (?) 3. Perillustris Dominus de Shambek, Secretarius locum tenen- tiae (?) 4. Consultissimus Dominus Wisehnaberzki, Excellentissimo supremo Burgravio valde gratus. 5. Praenobilis Dominus Krepin, qui potest et vult nos adiuvare in comparandis mediis pro emptione domus nobis contiguae. 6. Consultissimus Dominus Sax, Consiliarius in Curia. 7. Dominus Martinelli mercator, qui habet filium in novitiatu in conventu D. Annuntiatae Neo-Pragae. 8. Dominus Thomas Griesmiller mercator, benefactor eccle- siae. 9. Dominus Krom mercator, benefactor ecclesiae. 10. Magnificus et Clarissimus Dominus Doctor Schampogen, benefactor ecclesiae, curavit enim fieri altariolum S. P. N. Philippí. N. B. Si forte venirent aliqui alii de gremio magistratus, et (1) Johannes Fridericus von Waldstein, Maio 1675 electus, 3 Junii 1694 mor- tuus.
157 Ex statu ecclesiastico. 1. Reverendissimus et Celsissimus Princeps et Archi-Episcopus Pragensis, natus Comes de Waldstein (1). 2. Reverendissimus Dominus Suffraganeus, qui intendit facere bonam fundationem pro ven. conventu Divae Annuntiatae Neo- Pragae. Adigi potest, ut haec fundatio, iam a multis annis pro- missa, ad effectum deveniat. 3. Reverendissimus Dominus Officialis, affectuosissimus sacro Ordini. 4. Reverendissimus Dominus Besser Scholasticus, alter Servita, a quo sacra Religio et quidem conventus S. Michaëlis bonam habebit memoriam aliquando. 5. Reverendissimus Dominus Joannes Liepure, Cancellarius Celsissimi Principis et Archi-Episcopi Pragensis. Quod si sequentes nostri boni amici et patroni essent venturi ad faciendam reverentiam Reverendissimo Patri Generali, erunt benigno oculo respiciendi. 1. Praenobilis Dominus Joannes Egghoffer, Praefectus Illmae Dominae Comitissae de Breda, verae fundatricis et benefactricis Excellentissimae. 2. Perillustris Dominus de Scheffzigg, Secretarius locum tenen- tiae (?) 3. Perillustris Dominus de Shambek, Secretarius locum tenen- tiae (?) 4. Consultissimus Dominus Wisehnaberzki, Excellentissimo supremo Burgravio valde gratus. 5. Praenobilis Dominus Krepin, qui potest et vult nos adiuvare in comparandis mediis pro emptione domus nobis contiguae. 6. Consultissimus Dominus Sax, Consiliarius in Curia. 7. Dominus Martinelli mercator, qui habet filium in novitiatu in conventu D. Annuntiatae Neo-Pragae. 8. Dominus Thomas Griesmiller mercator, benefactor eccle- siae. 9. Dominus Krom mercator, benefactor ecclesiae. 10. Magnificus et Clarissimus Dominus Doctor Schampogen, benefactor ecclesiae, curavit enim fieri altariolum S. P. N. Philippí. N. B. Si forte venirent aliqui alii de gremio magistratus, et (1) Johannes Fridericus von Waldstein, Maio 1675 electus, 3 Junii 1694 mor- tuus.
Strana 158
158 proponerent aliquas difficultates ratione domus nobis contiguae a nobis emendae, non sunt audiendi, sed remittendi ad Commis- sionem Caesaream, quae est instituta ab Augustissimo Caesare ad omnes difficultates solvendas et dirimendas, ad hoc ut conventus possit potiri hac domo pro ampliatione illius : siquidem, res ista ex parte magistratus non amplius videtur esse integra quoad quaestionem an, quia imprimis Augustissimus vult ut nobis pro nostra consolatione vendatur, et ipse etiam magistratus in re- spectu Augustissimi coram Excellentissimis Dominis Dominis Commissariis se resolvit ad cedendam nobis atque relinquendam istam domum quaesitam. Admonendi tantummodo erunt, ne in modo excedant et pro aequivalenti a nobis petant tanta quanta nos ipsis praestare non valemus : siquidem ille qui dicit se favere, ponit autem conditiones impossibiles, favere velle nullatenus censeri debet. Archivum Ordinis : Filza F. 255.
158 proponerent aliquas difficultates ratione domus nobis contiguae a nobis emendae, non sunt audiendi, sed remittendi ad Commis- sionem Caesaream, quae est instituta ab Augustissimo Caesare ad omnes difficultates solvendas et dirimendas, ad hoc ut conventus possit potiri hac domo pro ampliatione illius : siquidem, res ista ex parte magistratus non amplius videtur esse integra quoad quaestionem an, quia imprimis Augustissimus vult ut nobis pro nostra consolatione vendatur, et ipse etiam magistratus in re- spectu Augustissimi coram Excellentissimis Dominis Dominis Commissariis se resolvit ad cedendam nobis atque relinquendam istam domum quaesitam. Admonendi tantummodo erunt, ne in modo excedant et pro aequivalenti a nobis petant tanta quanta nos ipsis praestare non valemus : siquidem ille qui dicit se favere, ponit autem conditiones impossibiles, favere velle nullatenus censeri debet. Archivum Ordinis : Filza F. 255.
Strana 159
JESUS † MARIA DE MARTYRIBUS PRAGENSIBUS ORDINIS SERVORUM SANCTAE MARIAE 1420 Saeculo decimo quarto, regnante Carolo IV eiusque filio Wenceslao I, mira prosperitate usa est Bohemia ; cuius felicem statum sic sequenti saeculo descri- bit Aeneas Sylvius, qui postea Summus Pontifex fuit cum nomine Pii II : “ Nul- lum ego regnum aetate nostra in tota Europa tam frequentibus, tam augustis, tam ornatis templis ditatum fuisse quam Bohemicum reor. Templa in coelum erecta, longitudine atque amplitudine mirabili, fornicibus tegebantur lapideis ; altaria in sublimi posita, auro et argento, quo Sanctorum reliquiae tegebantur, onusta; sacerdotum vestes margaritis textae, ornatus omnis dives, pretio- sissima supellex ; fenestrae altae atque amplissimae conspicuo vitro et admira- bili opere lucem praebebant. Neque haec tantuim in oppidis atque urbibus, sed in villis quoque admirari licebat (1). " Tam felicem vero statum penitus mutaverunt famosi professoris Oxoniensis, Johannis Wicliffe seu Wiclef, errores, qui exeunte saeculo in Bohemia dissemi- nari coeperunt. Mox enim eis adhaeserunt nonnulli Bohemiae doctores, ex se- nioribus quidem magister Nicolaus de Litomislia, magister Stanislaus de Znaim et magister Stephanus de Palecz (2), ex iunioribus vero magister Johannes de Husinec seu Hus et Hieronymus de Praga : hi autem tanto ardore tantaque per- tinacia errores illos atque alios quos de suo addiderant, defenderunt et propaga- verunt, ut haereticorum antesignani brevi facti fuerint. Neque eorum condemna- tio et supplicium in Concilio Constantiensi tumultus sedavit, sed potius auxit ; multi enim magistrum Johannem Hus tanquam martyrem venerari coeperunt. Itaque anno 1419, cum die 16 Augusti mortuus esset Wenceslaus, plebs hussitica, quam nemo, Sigismundo successore tum longe agente, continebat, in ecclesias et monasteria, in quibus sacra communio sub utraque specie non mini- strabatur, furorem suum effudit, eaque primum diripuit et spoliavit, mox vero flammis tradidit, ita ut infra unius anni spatium plurima Pragensia monasteria (1) AENEAE SYLVII De Bohemorum origine ac gestis historia, cap. XXXVI. Vetero-Pragae, per Joan. Georgium Schneider, [1458]. (2) Postea tamen Stanislaus et Stephanus errores illos reprobaverunt ; immo in Concilio Constantiensi contra Johannem Hus steterunt.
JESUS † MARIA DE MARTYRIBUS PRAGENSIBUS ORDINIS SERVORUM SANCTAE MARIAE 1420 Saeculo decimo quarto, regnante Carolo IV eiusque filio Wenceslao I, mira prosperitate usa est Bohemia ; cuius felicem statum sic sequenti saeculo descri- bit Aeneas Sylvius, qui postea Summus Pontifex fuit cum nomine Pii II : “ Nul- lum ego regnum aetate nostra in tota Europa tam frequentibus, tam augustis, tam ornatis templis ditatum fuisse quam Bohemicum reor. Templa in coelum erecta, longitudine atque amplitudine mirabili, fornicibus tegebantur lapideis ; altaria in sublimi posita, auro et argento, quo Sanctorum reliquiae tegebantur, onusta; sacerdotum vestes margaritis textae, ornatus omnis dives, pretio- sissima supellex ; fenestrae altae atque amplissimae conspicuo vitro et admira- bili opere lucem praebebant. Neque haec tantuim in oppidis atque urbibus, sed in villis quoque admirari licebat (1). " Tam felicem vero statum penitus mutaverunt famosi professoris Oxoniensis, Johannis Wicliffe seu Wiclef, errores, qui exeunte saeculo in Bohemia dissemi- nari coeperunt. Mox enim eis adhaeserunt nonnulli Bohemiae doctores, ex se- nioribus quidem magister Nicolaus de Litomislia, magister Stanislaus de Znaim et magister Stephanus de Palecz (2), ex iunioribus vero magister Johannes de Husinec seu Hus et Hieronymus de Praga : hi autem tanto ardore tantaque per- tinacia errores illos atque alios quos de suo addiderant, defenderunt et propaga- verunt, ut haereticorum antesignani brevi facti fuerint. Neque eorum condemna- tio et supplicium in Concilio Constantiensi tumultus sedavit, sed potius auxit ; multi enim magistrum Johannem Hus tanquam martyrem venerari coeperunt. Itaque anno 1419, cum die 16 Augusti mortuus esset Wenceslaus, plebs hussitica, quam nemo, Sigismundo successore tum longe agente, continebat, in ecclesias et monasteria, in quibus sacra communio sub utraque specie non mini- strabatur, furorem suum effudit, eaque primum diripuit et spoliavit, mox vero flammis tradidit, ita ut infra unius anni spatium plurima Pragensia monasteria (1) AENEAE SYLVII De Bohemorum origine ac gestis historia, cap. XXXVI. Vetero-Pragae, per Joan. Georgium Schneider, [1458]. (2) Postea tamen Stanislaus et Stephanus errores illos reprobaverunt ; immo in Concilio Constantiensi contra Johannem Hus steterunt.
Strana 160
160 destructa fuerint. Nec Pragae solum, sed multis aliis in locis variae sectae Hussitarum usque ad annum 1434 in ecclesias desaevierunt, totamque Bohe- miam ruinis repleverunt. “ Aventinus, quamvis haereticus, pro certissimo affir- mat Ziskam cum Taboritis suis facile 550 sacerdotiorum-fundationes evertisse, longeque maiorem sacerdotum numerum peremisse. In epitaphio Attilae huius Bohemici legimus Ziskam sua manu et ictu clavae ferreae quingentos sacer- dotes occidisse (1). „ Innumeras haereticorum fuisse victimas testatur Aeneas Sylvius, coaevus : “Viri constantes, qui vel exsilium, vel carcerem, vel caedem pro testamento Christi fortiter pertulere, cum Rege suo in coelo regnant, ex aliena (haereticorum) victoria triumphantes, quorum multa millia Bohemia tulit. Nam sicut Hussitarum insania Bohemicum nomen labefactavit, ita et fortium virorum constantia illustravit; nec provincia est quae tempore nostro plures Christi martyres quam Bohemia produxerit (2) ". Ex illis martyribus fuerunt sexaginta quatuor fratres Servorum Sanctae Mariae, qui mense Augusto anni 1420 a Taboritis flammis traditi sunt. Sed, antequam de illorum martyrio agam, pauca de aliis Servorum fratribus, qui contra Iohannis Hus errores fortiter dimicaverunt, referenda sunt : haec enim utilia erunt ad ea quae dicenda sunt, melius intelligenda. Ineunte saeculo decimo quinto, teste patre Philippo Buondelmonti in memo- riis conventus Senensis a se scriptis, Beatus Clemens de comitibus Elcis et Beatus Cornelius de celebri Burgensium (Borghesi) gente, ambo Senenses, varia ab haereticis tormenta passi sunt, praecipue Litomisliae, Gorae, Cuthnis et Litomericii ; anno autem 1408, die 14 Iulii, Pilsenae sanctam mortem obie- runt, non sine manifestis prodigiis (3). Beatus quoque Benincasa Rapaccioli, de loco Collescipoli in territorio Senensi, ex conventu Senarum in Bohemiam missus, multa pariter, Pragae praesertim et Cothumbaniae, perpessus est ; quem Deus tamen consolatus est, multis haereticis ad veram fidem reductis. Postea in Tartariam transgressus, ibi captus est, et cum Beato Pyritheo, e nobili Malvezzi gente Bononiensi, die 4 Septembris 1415 capite plexus est. Circa idem tempus quidam frater Berengarius, alias Berectarius Anglicus, vir doctissimus ex Ordine Servorum, contra errores Iohannis Hus fortiter decer- tavit ; immo, si Raphaeli Maphaei credamus, disputationes cum eo habuit eumque egregie confutavit. Frater autem Bernardus Bartholomaei Florentinus, ex Ordine Servorum B. M. V., Urbani VI familiaris et theologus, ob praeclara merita monasterii Sancti Michaelis de Podio Bonitii, Ordinis S. Benedicti, primum abbas com- (1) HAMMERSCHMID, Prodromus Gloriae Pragenae, Scintilla III Pragensium a martyrio pro fide christiana perpesso, p. 19. (2) AENEAS SYLVIUS, ibidem, praefatio, f. A2. (3) Auctoritates, ad haec et ad ea quae sequuntur spectantes, infra sub annis citatis invenies.
160 destructa fuerint. Nec Pragae solum, sed multis aliis in locis variae sectae Hussitarum usque ad annum 1434 in ecclesias desaevierunt, totamque Bohe- miam ruinis repleverunt. “ Aventinus, quamvis haereticus, pro certissimo affir- mat Ziskam cum Taboritis suis facile 550 sacerdotiorum-fundationes evertisse, longeque maiorem sacerdotum numerum peremisse. In epitaphio Attilae huius Bohemici legimus Ziskam sua manu et ictu clavae ferreae quingentos sacer- dotes occidisse (1). „ Innumeras haereticorum fuisse victimas testatur Aeneas Sylvius, coaevus : “Viri constantes, qui vel exsilium, vel carcerem, vel caedem pro testamento Christi fortiter pertulere, cum Rege suo in coelo regnant, ex aliena (haereticorum) victoria triumphantes, quorum multa millia Bohemia tulit. Nam sicut Hussitarum insania Bohemicum nomen labefactavit, ita et fortium virorum constantia illustravit; nec provincia est quae tempore nostro plures Christi martyres quam Bohemia produxerit (2) ". Ex illis martyribus fuerunt sexaginta quatuor fratres Servorum Sanctae Mariae, qui mense Augusto anni 1420 a Taboritis flammis traditi sunt. Sed, antequam de illorum martyrio agam, pauca de aliis Servorum fratribus, qui contra Iohannis Hus errores fortiter dimicaverunt, referenda sunt : haec enim utilia erunt ad ea quae dicenda sunt, melius intelligenda. Ineunte saeculo decimo quinto, teste patre Philippo Buondelmonti in memo- riis conventus Senensis a se scriptis, Beatus Clemens de comitibus Elcis et Beatus Cornelius de celebri Burgensium (Borghesi) gente, ambo Senenses, varia ab haereticis tormenta passi sunt, praecipue Litomisliae, Gorae, Cuthnis et Litomericii ; anno autem 1408, die 14 Iulii, Pilsenae sanctam mortem obie- runt, non sine manifestis prodigiis (3). Beatus quoque Benincasa Rapaccioli, de loco Collescipoli in territorio Senensi, ex conventu Senarum in Bohemiam missus, multa pariter, Pragae praesertim et Cothumbaniae, perpessus est ; quem Deus tamen consolatus est, multis haereticis ad veram fidem reductis. Postea in Tartariam transgressus, ibi captus est, et cum Beato Pyritheo, e nobili Malvezzi gente Bononiensi, die 4 Septembris 1415 capite plexus est. Circa idem tempus quidam frater Berengarius, alias Berectarius Anglicus, vir doctissimus ex Ordine Servorum, contra errores Iohannis Hus fortiter decer- tavit ; immo, si Raphaeli Maphaei credamus, disputationes cum eo habuit eumque egregie confutavit. Frater autem Bernardus Bartholomaei Florentinus, ex Ordine Servorum B. M. V., Urbani VI familiaris et theologus, ob praeclara merita monasterii Sancti Michaelis de Podio Bonitii, Ordinis S. Benedicti, primum abbas com- (1) HAMMERSCHMID, Prodromus Gloriae Pragenae, Scintilla III Pragensium a martyrio pro fide christiana perpesso, p. 19. (2) AENEAS SYLVIUS, ibidem, praefatio, f. A2. (3) Auctoritates, ad haec et ad ea quae sequuntur spectantes, infra sub annis citatis invenies.
Strana 161
161 mendatarius factus (1), deinde die 9 Octobris 1409 ab Alexandro V Civitatis Castelli (antiquitus Tipherni Tiberini) episcopus electus, tanta doctrina, dexteri- tate et morum integritate pollebat, ut in Poloniam Apostolicae Sedis Nuntius missus fuerit : ubi anno 1413 in Quadragesima, cum ad examen coram Alberto, Cracoviensi episcopo, vocatus fuisset famosus Hieronymus de Praga, eidem episcopo una cum metropolitano astitit. Postea in Concilio Constantiensi, una cum Ioanne de Contareno, patriarcha Constantinopolitano, et Ioanne de Bors- nitz, episcopo Lubucensi, mense Decembri 1414 per Ioannem XXIII super articulis extractis de processibus contra Ioannem Hus fulminatis, commissarius specialiter deputatus fuit ; mense autem Ianuario anni 1415, cum eisdem praelatis ad citandos et examinandos testes electus fuit. Eodem tempore, frater Conradus de Rueburg, prior monasterii Pragensis Servorum S. Mariae, praecipuos tractatus, contra Iohannem Hus editos, manu propria exscribebat (2), sane quo securius, tum publicis praedicationibus tum privatis colloquiis, ipse et conventus sui fratres eiusdem Iohannis errores impu- gnare et refellere possent. His praemissis, ad sexaginta quatuor fratres Pragae a Taboritis combustos veniamus. Die ergo 6 Aprilis anni 1420 magister Augustinus Cennini, sacrae paginae professor et prior conventus Servorum Sanctae Mariae de Senis, certiores faciebat omnes capituli fratres oportere ut a civitate et conventu Senarum una cum magistris Bartholomaeo Donati, Laurentio Neruccio et Iohanne Baptista Petruccio, abesset, pro quibusdam necessitatibus et negotiis Ordinis sui et Ecclesiae catholicae, praesertim apud Germanos, ad quos ipse et dicti magistri a Summo Pontifice Martino V concionatores apostolici desti- nati erant. Cum ergo in Bohemiam se contulissent hi quatuor patres, praedica- tionis munus sibi demandatum tanto animarum fructu et utilitate exsecuti sunt, ut haereticorum rabiem in se concitaverint. Quapropter quadam die, quum sexaginta quatuor fratres Servorum in monasterio D. Annuntiatae simul essent congregati,Taboritae,armata manu ad dictum coenobium venientes, fratribus mortem minati sunt, nisi erroribus suis adhaesissent. Quoniam vero omnes una voce responderunt se pro fide mori paratos esse, statim flammis traditum fuit coenobium, sanctis martyribus hymnum Te Deum laudamus alta voce canentibus. Dum vero sacra corpora igne cremarentur, quidam globuli, stellarum instar, de medio flammarum in altum ascenderunt, donec numerus sexaginta quatuor siderum impletus fuit: tunc enim formata stellarum corona ab oculis evanuit. Haec omnia ex tribus coaevis instrumentis cognoscimus : primum scilicet est actus capitularis diei 6 Aprilis 1420, in quo magister Augustinus Cennini, prior (1) Illis temporibus nonnulli inveniuntur fratres Servorum, ita monasteriis aliorum Ordinum praefecti. (2) Vide supra, p. 39. I1
161 mendatarius factus (1), deinde die 9 Octobris 1409 ab Alexandro V Civitatis Castelli (antiquitus Tipherni Tiberini) episcopus electus, tanta doctrina, dexteri- tate et morum integritate pollebat, ut in Poloniam Apostolicae Sedis Nuntius missus fuerit : ubi anno 1413 in Quadragesima, cum ad examen coram Alberto, Cracoviensi episcopo, vocatus fuisset famosus Hieronymus de Praga, eidem episcopo una cum metropolitano astitit. Postea in Concilio Constantiensi, una cum Ioanne de Contareno, patriarcha Constantinopolitano, et Ioanne de Bors- nitz, episcopo Lubucensi, mense Decembri 1414 per Ioannem XXIII super articulis extractis de processibus contra Ioannem Hus fulminatis, commissarius specialiter deputatus fuit ; mense autem Ianuario anni 1415, cum eisdem praelatis ad citandos et examinandos testes electus fuit. Eodem tempore, frater Conradus de Rueburg, prior monasterii Pragensis Servorum S. Mariae, praecipuos tractatus, contra Iohannem Hus editos, manu propria exscribebat (2), sane quo securius, tum publicis praedicationibus tum privatis colloquiis, ipse et conventus sui fratres eiusdem Iohannis errores impu- gnare et refellere possent. His praemissis, ad sexaginta quatuor fratres Pragae a Taboritis combustos veniamus. Die ergo 6 Aprilis anni 1420 magister Augustinus Cennini, sacrae paginae professor et prior conventus Servorum Sanctae Mariae de Senis, certiores faciebat omnes capituli fratres oportere ut a civitate et conventu Senarum una cum magistris Bartholomaeo Donati, Laurentio Neruccio et Iohanne Baptista Petruccio, abesset, pro quibusdam necessitatibus et negotiis Ordinis sui et Ecclesiae catholicae, praesertim apud Germanos, ad quos ipse et dicti magistri a Summo Pontifice Martino V concionatores apostolici desti- nati erant. Cum ergo in Bohemiam se contulissent hi quatuor patres, praedica- tionis munus sibi demandatum tanto animarum fructu et utilitate exsecuti sunt, ut haereticorum rabiem in se concitaverint. Quapropter quadam die, quum sexaginta quatuor fratres Servorum in monasterio D. Annuntiatae simul essent congregati,Taboritae,armata manu ad dictum coenobium venientes, fratribus mortem minati sunt, nisi erroribus suis adhaesissent. Quoniam vero omnes una voce responderunt se pro fide mori paratos esse, statim flammis traditum fuit coenobium, sanctis martyribus hymnum Te Deum laudamus alta voce canentibus. Dum vero sacra corpora igne cremarentur, quidam globuli, stellarum instar, de medio flammarum in altum ascenderunt, donec numerus sexaginta quatuor siderum impletus fuit: tunc enim formata stellarum corona ab oculis evanuit. Haec omnia ex tribus coaevis instrumentis cognoscimus : primum scilicet est actus capitularis diei 6 Aprilis 1420, in quo magister Augustinus Cennini, prior (1) Illis temporibus nonnulli inveniuntur fratres Servorum, ita monasteriis aliorum Ordinum praefecti. (2) Vide supra, p. 39. I1
Strana 162
162 conventus Senensis, in Germaniam profecturus, fratrem Laurentium Michaelis vicarium suum constituit; secundum est epistola cuiusdam fratris Gerardi, martyrium quatuor patrum Senensium et sexaginta sociorum fratribus Senensi- bus narrantis, die 30 Novembris 1420 de loco Stolberg data ; tertium tandem est attestatio fratris Dietmari de Mecklemburg et fratris Ewaldi de Halberstadt, qui, cum anno 1436 Pragam venissent, a viris fide dignis audiverunt in morte fratrum suorum visos fuisse globulos ad instar stellarum e flammis ad coelum ascenden- tes, idque Senis coram toto fratrum capitulo die 17 Februarii 1441 in verbo veri- tatis asseruerunt. Tria haec instrumenta legere est, tum in memoriis manuscriptis conventus Senensis, a patre Philippo Buondelmonti anno 1632 collectis, tum in opere patris Augustini Romer, Servitus Mariana inscripto, tum in editione secunda Annalium sacri Ordinis Servorum B. Mariae Virginis, a Garbi anno 1719 luci data. Eamdem narrationem referunt omnes Bohemiae historici sacri saeculi decimi septimi et octavi. Totam vero narrationem tanquam fabulam deridet Beausobre, auctor prote- stanticus saeculi decimi octavi : quod nullatenus mirari debemus. Illam pariter, de his Martyribus ab Archiepiscopo Pragensi anno 1856 interrogatus, penitus reiecit dominus W. Wladislaus Tomek, historiae Austriacae professor in Univer- sitate Pragensi : qui, dum actum capitularem diei 6 Aprilis 1420 genuinum esse admitteret, fratris Gerardi epistolam et fratrum Dietmari et Ewaldi declara- tionem omnino spurias esse declaravit, atque circa annum 1630 confictas fuisse suspicatus est, quando nempe Servis Mariae D. Annuntiatae monaste- rium a Ferdinando II restitutum fuit: ita enim exaltabatur gloria loci rursus recepti. Fatendum est, prima facie, rem satis incertam apparere; et ego quoque aliquamdiu valde dubius haesi. Ut enim recte animadvertit dominus Tomek, nullus veterum historicorum Bohemicorum quidquam de martyrio fratrum Servorum habet, neque Aeneas Sylvius (1458), neque Benessius Minorita (1496), neque Cochlaeus (1546), Lupacius (1584), aut Pontanus (1607) ; Laurentius autem de Breczina (1433), Hagecius (1541) et Theobaldus (1609) equidem referunt Ser- vorum monasterium una cum aliis Pragensibus coenobiis destructum fuisse, sed nihil de numero sexaginta quatuor fratrum, nihil de globulis, nihil denique de ipso martyrio referunt. Primus historicus Bohemus, qui de illis loquitur, est Albertus Chanowski, anno 1645 mortuus, cuius opus, Vestigium Bohemiae piae, post mortem ipsius anno 1659 a P. Tanner editum fuit. Immo, ipse Ordinis Servorum Mariae primus Annalista, Archangelus Giani, qui anno 1618 primum et anno 1622 secundum volumen Annalium sacri Ordinis fratrum Servorum B. Mariae Virginis (prima editio) in lucem dedit, ne verbum quidem de Mar- tyribus Pragensibus habet : solummodo refert locum Pragensem, furentium Hussitarum clade, post Constantiense Concilium circa annum 1420 cum aliis religiosorum coenobiis profanatum, singulis sacerdotibus turpiter e Praga
162 conventus Senensis, in Germaniam profecturus, fratrem Laurentium Michaelis vicarium suum constituit; secundum est epistola cuiusdam fratris Gerardi, martyrium quatuor patrum Senensium et sexaginta sociorum fratribus Senensi- bus narrantis, die 30 Novembris 1420 de loco Stolberg data ; tertium tandem est attestatio fratris Dietmari de Mecklemburg et fratris Ewaldi de Halberstadt, qui, cum anno 1436 Pragam venissent, a viris fide dignis audiverunt in morte fratrum suorum visos fuisse globulos ad instar stellarum e flammis ad coelum ascenden- tes, idque Senis coram toto fratrum capitulo die 17 Februarii 1441 in verbo veri- tatis asseruerunt. Tria haec instrumenta legere est, tum in memoriis manuscriptis conventus Senensis, a patre Philippo Buondelmonti anno 1632 collectis, tum in opere patris Augustini Romer, Servitus Mariana inscripto, tum in editione secunda Annalium sacri Ordinis Servorum B. Mariae Virginis, a Garbi anno 1719 luci data. Eamdem narrationem referunt omnes Bohemiae historici sacri saeculi decimi septimi et octavi. Totam vero narrationem tanquam fabulam deridet Beausobre, auctor prote- stanticus saeculi decimi octavi : quod nullatenus mirari debemus. Illam pariter, de his Martyribus ab Archiepiscopo Pragensi anno 1856 interrogatus, penitus reiecit dominus W. Wladislaus Tomek, historiae Austriacae professor in Univer- sitate Pragensi : qui, dum actum capitularem diei 6 Aprilis 1420 genuinum esse admitteret, fratris Gerardi epistolam et fratrum Dietmari et Ewaldi declara- tionem omnino spurias esse declaravit, atque circa annum 1630 confictas fuisse suspicatus est, quando nempe Servis Mariae D. Annuntiatae monaste- rium a Ferdinando II restitutum fuit: ita enim exaltabatur gloria loci rursus recepti. Fatendum est, prima facie, rem satis incertam apparere; et ego quoque aliquamdiu valde dubius haesi. Ut enim recte animadvertit dominus Tomek, nullus veterum historicorum Bohemicorum quidquam de martyrio fratrum Servorum habet, neque Aeneas Sylvius (1458), neque Benessius Minorita (1496), neque Cochlaeus (1546), Lupacius (1584), aut Pontanus (1607) ; Laurentius autem de Breczina (1433), Hagecius (1541) et Theobaldus (1609) equidem referunt Ser- vorum monasterium una cum aliis Pragensibus coenobiis destructum fuisse, sed nihil de numero sexaginta quatuor fratrum, nihil de globulis, nihil denique de ipso martyrio referunt. Primus historicus Bohemus, qui de illis loquitur, est Albertus Chanowski, anno 1645 mortuus, cuius opus, Vestigium Bohemiae piae, post mortem ipsius anno 1659 a P. Tanner editum fuit. Immo, ipse Ordinis Servorum Mariae primus Annalista, Archangelus Giani, qui anno 1618 primum et anno 1622 secundum volumen Annalium sacri Ordinis fratrum Servorum B. Mariae Virginis (prima editio) in lucem dedit, ne verbum quidem de Mar- tyribus Pragensibus habet : solummodo refert locum Pragensem, furentium Hussitarum clade, post Constantiense Concilium circa annum 1420 cum aliis religiosorum coenobiis profanatum, singulis sacerdotibus turpiter e Praga
Strana 163
163 eiectis, dirutumque fuisse (1). Inde satis pronum est concludere cum domino Tomek, totam historiam circa 1630 confictam fuisse. Fatendum est quoque originalia instrumenta non amplius inveniri, sola vero superesse transumpta seu exempla annis 1631 et 1632 exscripta. Impossibile est ergo ex apicum forma, ex chartae seu membranae natura et aliis similibus crite- riis iudicare utrum documenta nostra genuina sint an vero spuria (2). Illa autem esse spuria sine ulla dubitatione asserit Tomek: Epistola fratris Gerardi, ait, indubia prae se fert falsitatis signa. Omnino apodicticus in primis est ille locus, in quo nominantur Orphani. Ex certissimis enim coaevis fontibus scimus celeberrimi Ziskae sequaces nomen illud post ducis sui mortem sibi assumpsisse, quasi patrem amisissent. Ziska autem 16 Octobris 1424 mortuus est. Quomodo ergo frater Gerardus, qui die 30 Novembris 1420 scripsisse perhi- betur, de Orphanis loqui potuit ? Praeter Orphanos nominantur Adamitae. Hi autem nonnisi anno 1421, et quidem sub nomine Nicolaitarum, apparuerunt : primus Adamitas illos vocavit Aeneas Sylvius in sua Bohemorum historia. Eadem ergo recurrit difficul- tas. Insuper Adamitae cum Taboritis Servorum coenobium destruxisse dicuntur : nunc vero scimus Taboritas Adamitis infensissimos fuisse, adeo ut die 21 Octobris 1421 Ziska, dux Taboritarum, eos maxima clade affecerit ac penitus destruxerit. Alia difficultas ex numero sexaginta quatuor fratrum occisorum exsurgit. Monasterium D. Annuntiatae, quod sex tantum fratribus initio constabat, ad tantum numerum ascendere nequiverat: quapropter excogitata est circumstantia capituli provincialis ad explicandum illum numerum. Sed quis credat Servos Mariae ex aliis Germaniae conventibus Pragam, in urbem, ex qua tunc ad servandam vitam fugere coacti erant sacerdotes et monachi, capitulum indi- xisse? Praeterea, quomodo Laurentius de Breczina coaevus, qui tam accurate refert caedem etiam duorum vel trium religiosorum, tam ingentem stragem ignorare potuit? Tandem, illud valde suspectam reddit epistolam, quod lingua germanica scripta sit : illis enim temporibus sacerdotes et religiosi, diversarum praesertim nationum, latina lingua semper inter se utebantur. (1) Vide supra, p. 25. (2) Reverendissimus Pater Augustinus Morini, dum documenta praepararet ad conficiendum Summarium S. Rituum Congregationi exhibendum, quaesierat utrum in Archivo Notarili Senensi invenirentur protocolla Antonii Gori, qui actum capitularem 6 Aprilis 1420, et Bartholomaei olim Simonis de Casalis, qui actum 17 Februarii 1441 rogavit. Neutra exstant, sed solummodo protocolla alterius Antonii Mariae Gori de Sampugnano ab anno 1570 ad 1574, et Bartholo- maei Simonis de Casalis, ab anno 1473 ad 1481 : quod et ego anno practerito mense Octobri, dum Senis ad hunc finem diverterem, comperi. Permulta enim desiderantur antiquorum notariorum Senensium protocolla seu rogiti: nam nonnisi tempore dominationis familiae de Medicis constitutum fuit Archivum Notarile.
163 eiectis, dirutumque fuisse (1). Inde satis pronum est concludere cum domino Tomek, totam historiam circa 1630 confictam fuisse. Fatendum est quoque originalia instrumenta non amplius inveniri, sola vero superesse transumpta seu exempla annis 1631 et 1632 exscripta. Impossibile est ergo ex apicum forma, ex chartae seu membranae natura et aliis similibus crite- riis iudicare utrum documenta nostra genuina sint an vero spuria (2). Illa autem esse spuria sine ulla dubitatione asserit Tomek: Epistola fratris Gerardi, ait, indubia prae se fert falsitatis signa. Omnino apodicticus in primis est ille locus, in quo nominantur Orphani. Ex certissimis enim coaevis fontibus scimus celeberrimi Ziskae sequaces nomen illud post ducis sui mortem sibi assumpsisse, quasi patrem amisissent. Ziska autem 16 Octobris 1424 mortuus est. Quomodo ergo frater Gerardus, qui die 30 Novembris 1420 scripsisse perhi- betur, de Orphanis loqui potuit ? Praeter Orphanos nominantur Adamitae. Hi autem nonnisi anno 1421, et quidem sub nomine Nicolaitarum, apparuerunt : primus Adamitas illos vocavit Aeneas Sylvius in sua Bohemorum historia. Eadem ergo recurrit difficul- tas. Insuper Adamitae cum Taboritis Servorum coenobium destruxisse dicuntur : nunc vero scimus Taboritas Adamitis infensissimos fuisse, adeo ut die 21 Octobris 1421 Ziska, dux Taboritarum, eos maxima clade affecerit ac penitus destruxerit. Alia difficultas ex numero sexaginta quatuor fratrum occisorum exsurgit. Monasterium D. Annuntiatae, quod sex tantum fratribus initio constabat, ad tantum numerum ascendere nequiverat: quapropter excogitata est circumstantia capituli provincialis ad explicandum illum numerum. Sed quis credat Servos Mariae ex aliis Germaniae conventibus Pragam, in urbem, ex qua tunc ad servandam vitam fugere coacti erant sacerdotes et monachi, capitulum indi- xisse? Praeterea, quomodo Laurentius de Breczina coaevus, qui tam accurate refert caedem etiam duorum vel trium religiosorum, tam ingentem stragem ignorare potuit? Tandem, illud valde suspectam reddit epistolam, quod lingua germanica scripta sit : illis enim temporibus sacerdotes et religiosi, diversarum praesertim nationum, latina lingua semper inter se utebantur. (1) Vide supra, p. 25. (2) Reverendissimus Pater Augustinus Morini, dum documenta praepararet ad conficiendum Summarium S. Rituum Congregationi exhibendum, quaesierat utrum in Archivo Notarili Senensi invenirentur protocolla Antonii Gori, qui actum capitularem 6 Aprilis 1420, et Bartholomaei olim Simonis de Casalis, qui actum 17 Februarii 1441 rogavit. Neutra exstant, sed solummodo protocolla alterius Antonii Mariae Gori de Sampugnano ab anno 1570 ad 1574, et Bartholo- maei Simonis de Casalis, ab anno 1473 ad 1481 : quod et ego anno practerito mense Octobri, dum Senis ad hunc finem diverterem, comperi. Permulta enim desiderantur antiquorum notariorum Senensium protocolla seu rogiti: nam nonnisi tempore dominationis familiae de Medicis constitutum fuit Archivum Notarile.
Strana 164
164 Omnibus his de causis, concludit dominus To mek, tanquam spuria ricienda est fratris Gerardi epistola. Falsa pariter habenda est fratrum Dietmari et Ewal- di attestatio, quae nihil aliud est quam dict ae epistolae amplificatio, stylo seculi decimi septimi conscripta. Eius praeterea falsitas apparet ex patenti errore in computandis annis commisso : hi enim duo fratres referunt se anno Domini 1436 Pragam venisse,“ut ibi Ordinis sui monasterium, iampridem ab haereticis com- bustum, tunc vero denuo a fundamentis erectum a Sigismundo impera- tore, incolerent. „ Nunc vero Sigismundus nonnisi die 23 Augusti 1436 Pragam ingressus est, neque subito, propter odium populi Hussitici, religiosos in sua monasteria restituit. Aegerrime, nec nisi 14 Martii 1437 a magistratu Civitatis Antiquae Pragensis impetravit ut sibi restitueretur ecclesia S. Jacobi, fratrum Minorum, quae sola intacta remanserat (1), quia eam contra Ziska defenderat lanionum collegium seu corporatio. Tum rediere Mendicantes, Caelestini, Servi S. Mariae, et alii. Monasterium igitur Servorum a fundamentis denuo erigere anno 1436 Sigismundus non potuit. Graves equidem sunt illae difficultates, rem tamen non conficiunt. Quis enim nesciat nonnunquam contingere ut historica opera vel instrumenta, etiam cer- tissima et maxime authentica, materiam difficultatibus praebeant, quae facile solvi nequeant ? Non ideo ergo statim reicienda sunt documenta propter obie- ctiones, etiam gravissimas, sed tantummodo cautissime examinanda. Hic autem, non obstantibus omnibus rationibus quas urget dominus Tomek, tum fratris Gerardi epistolam, tum fratrum Dietmari et Ewaldi attestationem, genuinas habendas esse, salvo meliori peritorum iudicio, existimo. Hypothesis enim confictae epistolae nullo solido nititur argumento, et ipse Tomek non audet eam pro certa dare : “Non errabimus, ait enim, si suppona- mus restaurationem Ordinis Servorum Pragae,a Ferdinando II completam, pro- babiliter occasionem aperuisse ad illam historiam excogitandam, qua glorifi- caretur locus sanctus nuper receptus. " Nunc autem tam in supplicibus libellis ad imperatorem porrectis, quam in ipsis litteris Ferdinandi II, archiducis Leopoldi fratris eius, et principis Caroli de Lichtenstein, praedictis annis datis, ne verbum quidem de Martyribus nostris profertur (2). Ergo suppositio domini Tomek ex se cadit. Insuper in ea proferenda, fratribus Servorum crimen gravissimum infert Tomek, nempe quod ad gloriam Ordinis et conventus sui vane promovendam, quidam ex eis illa duo documenta confecerit, alii vero complices fuerint ad erro- rem propagandum : aliis verbis, quod fratres illi falsarii fuerint et quidem in re sacratissima. Tentassent enim Ecclesiam decipere et honores Sanctis debitos viris qui nunquam exstiterint, procurare : sacrilegum et exsecrandum menda- cium, quod validissimis rationibus probari debet, non autem gratuito religiosis imputari potest! (1) Vide supra, p. 46. (2) Vide supra, p. 67 et seq.
164 Omnibus his de causis, concludit dominus To mek, tanquam spuria ricienda est fratris Gerardi epistola. Falsa pariter habenda est fratrum Dietmari et Ewal- di attestatio, quae nihil aliud est quam dict ae epistolae amplificatio, stylo seculi decimi septimi conscripta. Eius praeterea falsitas apparet ex patenti errore in computandis annis commisso : hi enim duo fratres referunt se anno Domini 1436 Pragam venisse,“ut ibi Ordinis sui monasterium, iampridem ab haereticis com- bustum, tunc vero denuo a fundamentis erectum a Sigismundo impera- tore, incolerent. „ Nunc vero Sigismundus nonnisi die 23 Augusti 1436 Pragam ingressus est, neque subito, propter odium populi Hussitici, religiosos in sua monasteria restituit. Aegerrime, nec nisi 14 Martii 1437 a magistratu Civitatis Antiquae Pragensis impetravit ut sibi restitueretur ecclesia S. Jacobi, fratrum Minorum, quae sola intacta remanserat (1), quia eam contra Ziska defenderat lanionum collegium seu corporatio. Tum rediere Mendicantes, Caelestini, Servi S. Mariae, et alii. Monasterium igitur Servorum a fundamentis denuo erigere anno 1436 Sigismundus non potuit. Graves equidem sunt illae difficultates, rem tamen non conficiunt. Quis enim nesciat nonnunquam contingere ut historica opera vel instrumenta, etiam cer- tissima et maxime authentica, materiam difficultatibus praebeant, quae facile solvi nequeant ? Non ideo ergo statim reicienda sunt documenta propter obie- ctiones, etiam gravissimas, sed tantummodo cautissime examinanda. Hic autem, non obstantibus omnibus rationibus quas urget dominus Tomek, tum fratris Gerardi epistolam, tum fratrum Dietmari et Ewaldi attestationem, genuinas habendas esse, salvo meliori peritorum iudicio, existimo. Hypothesis enim confictae epistolae nullo solido nititur argumento, et ipse Tomek non audet eam pro certa dare : “Non errabimus, ait enim, si suppona- mus restaurationem Ordinis Servorum Pragae,a Ferdinando II completam, pro- babiliter occasionem aperuisse ad illam historiam excogitandam, qua glorifi- caretur locus sanctus nuper receptus. " Nunc autem tam in supplicibus libellis ad imperatorem porrectis, quam in ipsis litteris Ferdinandi II, archiducis Leopoldi fratris eius, et principis Caroli de Lichtenstein, praedictis annis datis, ne verbum quidem de Martyribus nostris profertur (2). Ergo suppositio domini Tomek ex se cadit. Insuper in ea proferenda, fratribus Servorum crimen gravissimum infert Tomek, nempe quod ad gloriam Ordinis et conventus sui vane promovendam, quidam ex eis illa duo documenta confecerit, alii vero complices fuerint ad erro- rem propagandum : aliis verbis, quod fratres illi falsarii fuerint et quidem in re sacratissima. Tentassent enim Ecclesiam decipere et honores Sanctis debitos viris qui nunquam exstiterint, procurare : sacrilegum et exsecrandum menda- cium, quod validissimis rationibus probari debet, non autem gratuito religiosis imputari potest! (1) Vide supra, p. 46. (2) Vide supra, p. 67 et seq.
Strana 165
165 Stultissime praeterea egissent hi falsarii : non enim ignorabant Ecclesiam in causis canonizationis districte omnia investigare et cribrare testimonia, ad pro- bandam Servorum Dei sanctitatem adducta, et in specie antiqua instrumenta accurato peritorum examini subicere : certissime fraus detecta fuisset, et ita finis intentus obtineri non potuisset. Immo, cum in causis Sanctorum testes iurare debeant, severissimis periurorum poenis condemnati fuissent. Haec autem clariora apparebunt, si exquiramus quisnam in hypothesi domini Tomek ista documenta confecerit. Pater ille nullus alius esse quam Buondel- monti potest : is enim primus de Martyribus Pragensibus locutus est, primus tria documenta supra citata protulit. Nunc vero nuspiam pater ille mendacem aut falsarium, sed e contrario ubique candidum ac veracem se prodit. Diligentissi- mus rerum monasterii Senensis investigator, innumera instrumenta, quae tunc in archivo illis conventus asservabantur (1), scrutatus fuerat, et ex eis omnia quae alicuius momenti ipsi videbantur esse, extraxerat : quae fideliter in me- moriis conventus, quas anno 1632 conscripsit, annotavit. Si ergo falsa sunt et confecta duo documenta ad Martyres Pragenses spectantia, falsa etiam dicenda erunt omnia alia quae vel citat vel ex integro exscribit. Quis unquam rem tam absurdam sustineat? Praeterea non omnia perierunt instrumenta conventus Senensis, et ex iis quae supersunt, Buondelmonti fidelitas in auctoritatibus allegandis plane constat. In specie autem, ut aiunt, tria documenta nostra multis exhibuit gravibus viris, exempla authentica a notariis exscribenda dedit, epistolam fratris Gerardi, quam non intelligebat, a quodam domino Vermeulen Flandrico sibi in linguam italicam vertendam et in codice suo exscribendam curavit : num talis est falsa- riorum agendi ratio ? Documenta illa vidit Garbi, antiquas scripturas legendo assuetus et huius scientiae peritissimus : qui sane fraudem statim detegisset, nec ea in Annalibus suis retulisset, si spuria reperiisset. Nulla ergo solida ratione nititur domini Tomek hypothesis. Sed longius progrediar: non solum documenta nostra non sunt confecta, sed interna prae se ferunt sinceritatis indicia. Nonnullae enim circumstantiae, in eis contentae, cum illius temporis historia tam apte congruunt, ut nonnisi a coaevo teste cognosci potuerint : falsarius saeculi decimi septimi circa illas quasi necessario erravisset, praesertim Buondelmonti, qui tam confuse Bohemorum gesta cogno- scebat, sicut ex eius textibus de Beato Clemente et aliis, infra referendis,apparet. In primis enim frater Gerardus dicit Pragenses fratres ante paucos menses combustos fuisse. Hoc autem omnino cum veritate congruit, mense enim Augusto (1) Tempore Buondelmonti 1632, imo et Garbii 1719, adhuc exstabant omnes chartae conventus. Anno autem 1739 iam multae perierant. In codice enim B. VIII. 7. Bibliothecae publicae Senarum, cui titulus : Deliberazioni dal 1575 al 1601, olim conventus Servorum, sub die 15 Julii 1586 legitur deliberatio de ordinandis conventus scripturis, et in margine additum est : “E finora che siamo nel 1739, non si è veduto effettuato questo bel partito, trovando mancanti le scritture quasi tutte dal 1600 in dietro.„ Annotatio Revmi Patris Aug. Morini.
165 Stultissime praeterea egissent hi falsarii : non enim ignorabant Ecclesiam in causis canonizationis districte omnia investigare et cribrare testimonia, ad pro- bandam Servorum Dei sanctitatem adducta, et in specie antiqua instrumenta accurato peritorum examini subicere : certissime fraus detecta fuisset, et ita finis intentus obtineri non potuisset. Immo, cum in causis Sanctorum testes iurare debeant, severissimis periurorum poenis condemnati fuissent. Haec autem clariora apparebunt, si exquiramus quisnam in hypothesi domini Tomek ista documenta confecerit. Pater ille nullus alius esse quam Buondel- monti potest : is enim primus de Martyribus Pragensibus locutus est, primus tria documenta supra citata protulit. Nunc vero nuspiam pater ille mendacem aut falsarium, sed e contrario ubique candidum ac veracem se prodit. Diligentissi- mus rerum monasterii Senensis investigator, innumera instrumenta, quae tunc in archivo illis conventus asservabantur (1), scrutatus fuerat, et ex eis omnia quae alicuius momenti ipsi videbantur esse, extraxerat : quae fideliter in me- moriis conventus, quas anno 1632 conscripsit, annotavit. Si ergo falsa sunt et confecta duo documenta ad Martyres Pragenses spectantia, falsa etiam dicenda erunt omnia alia quae vel citat vel ex integro exscribit. Quis unquam rem tam absurdam sustineat? Praeterea non omnia perierunt instrumenta conventus Senensis, et ex iis quae supersunt, Buondelmonti fidelitas in auctoritatibus allegandis plane constat. In specie autem, ut aiunt, tria documenta nostra multis exhibuit gravibus viris, exempla authentica a notariis exscribenda dedit, epistolam fratris Gerardi, quam non intelligebat, a quodam domino Vermeulen Flandrico sibi in linguam italicam vertendam et in codice suo exscribendam curavit : num talis est falsa- riorum agendi ratio ? Documenta illa vidit Garbi, antiquas scripturas legendo assuetus et huius scientiae peritissimus : qui sane fraudem statim detegisset, nec ea in Annalibus suis retulisset, si spuria reperiisset. Nulla ergo solida ratione nititur domini Tomek hypothesis. Sed longius progrediar: non solum documenta nostra non sunt confecta, sed interna prae se ferunt sinceritatis indicia. Nonnullae enim circumstantiae, in eis contentae, cum illius temporis historia tam apte congruunt, ut nonnisi a coaevo teste cognosci potuerint : falsarius saeculi decimi septimi circa illas quasi necessario erravisset, praesertim Buondelmonti, qui tam confuse Bohemorum gesta cogno- scebat, sicut ex eius textibus de Beato Clemente et aliis, infra referendis,apparet. In primis enim frater Gerardus dicit Pragenses fratres ante paucos menses combustos fuisse. Hoc autem omnino cum veritate congruit, mense enim Augusto (1) Tempore Buondelmonti 1632, imo et Garbii 1719, adhuc exstabant omnes chartae conventus. Anno autem 1739 iam multae perierant. In codice enim B. VIII. 7. Bibliothecae publicae Senarum, cui titulus : Deliberazioni dal 1575 al 1601, olim conventus Servorum, sub die 15 Julii 1586 legitur deliberatio de ordinandis conventus scripturis, et in margine additum est : “E finora che siamo nel 1739, non si è veduto effettuato questo bel partito, trovando mancanti le scritture quasi tutte dal 1600 in dietro.„ Annotatio Revmi Patris Aug. Morini.
Strana 166
166 flammis traditi sunt. Sed illud rescire non poterat Buondelmonti, qui vix scie- bat illa anno 1420 contigisse. Modus autem quo narratur fratres Servorum morti traditos fuisse, cum consueta agendi ratione Ziskae eiusque Taboritarum omnino quadrat, ut ex exemplis infra referendis patebit. Quod autem Hussitae tanto furore in Servos Mariae desaevierint, pariter optime concordat cum iis quae supra relata sunt, tum de Beatis Senensibus, qui errores Iohannis Hus ubique impugnaverant et haereticos ad veritatem reducere conati erant, tum de fratre Berengario, qui contra eumdem magistrum Iohannem disputationes habuerat eumque confuta- verat, tum praesertim de fratre Bernardo, qui cum duobus aliis episcopis a praesidentibus Concilii Constantiensis iudex et commissarius deputatus fuerat adversus eum. Nil ergo mirum Taboritas maximo odio Servos Mariae persecu- tos fuisse et acriter ad ultionem exarsisse. Sub fine epistolae, frater Gerardus magna fiducia fratris Antonii Salvani precibus sese commendat : quod rursus cum illius temporis circumstantiis ex omni parte convenit. Hic enim frater, Senensis origine, in monte Sena- rio, ubi primaevam observantiam instauraverat et Congregationi de Observan- tia Servorum S. Mariae principium dederat (1), sanctissime tunc vivebat, omnibusque ob eximias virtutes venerationi erat : quem cognoverat frater Gerardus per fratres Senenses, qui in Germaniam venerant. Loquitur etiam frater Gerardus de vexationibus et persecutionibus quas praeparabant haere- tici : furebat enim et desaeviebat Ziska cum Taboritis suis. Haec autem omnia tam accurate cognoscere non poterat Buondelmonti. Tandem nomen ipsum fratris Gerardi apprime congruit : in nonnullis enim documentis illius temporis, quae prorsus ignorabat Buondelmonti, apparet nomen fratris Gerardi de Bercka, alias de Bergh. Cum autem circa illa tempora Saxoniae provincialis esset, pronum erat illum de iis quae in conventu Pra- gensi acciderant inquirere atque fratres Senenses certiores facere. Tot circumstantias, cum rerum veritate tam perfecte cohaerentes, cognoscere non potuisset falsarius saeculi decimi septimi: et ideo, omnino rationi consen- taneum est epistolam fratris Gerardi genuinam habere. Sed haec non sunt omnia. Substantia saltem facti, nimirum quod monasterium Servorum in Boticz cum religiosis traditum fuit flammis, ex ipsius Laurentii de Breczina, auctoris coaevi (1433), quem Tomek toties invocat, necnon ex tertii Continuatoris Chronici Pulkavae (1470), et ex Hagecii testimonio plane constat, ut supra, p. 42 et 43, videre est. Praeterea duo de martyrio habemus testimonia patre Buondelmonti anteriora, scilicet quasdam additiones ad historiam Bohe- morum Aeneae Sylvii, a quodam fratre Henrico Wach Erfordiensi circa 1480 scri- ptas, et particulam cuiusdam libri rationum ecclesiae Senensis Servorum, anno (1) Vide Monumenta, t. III, p. 84, t. XI, p. 170,171. Frater autem Antonius die 2 Novembris 1421 mortuus est. Annales Servorum, t. 1, p. 401.
166 flammis traditi sunt. Sed illud rescire non poterat Buondelmonti, qui vix scie- bat illa anno 1420 contigisse. Modus autem quo narratur fratres Servorum morti traditos fuisse, cum consueta agendi ratione Ziskae eiusque Taboritarum omnino quadrat, ut ex exemplis infra referendis patebit. Quod autem Hussitae tanto furore in Servos Mariae desaevierint, pariter optime concordat cum iis quae supra relata sunt, tum de Beatis Senensibus, qui errores Iohannis Hus ubique impugnaverant et haereticos ad veritatem reducere conati erant, tum de fratre Berengario, qui contra eumdem magistrum Iohannem disputationes habuerat eumque confuta- verat, tum praesertim de fratre Bernardo, qui cum duobus aliis episcopis a praesidentibus Concilii Constantiensis iudex et commissarius deputatus fuerat adversus eum. Nil ergo mirum Taboritas maximo odio Servos Mariae persecu- tos fuisse et acriter ad ultionem exarsisse. Sub fine epistolae, frater Gerardus magna fiducia fratris Antonii Salvani precibus sese commendat : quod rursus cum illius temporis circumstantiis ex omni parte convenit. Hic enim frater, Senensis origine, in monte Sena- rio, ubi primaevam observantiam instauraverat et Congregationi de Observan- tia Servorum S. Mariae principium dederat (1), sanctissime tunc vivebat, omnibusque ob eximias virtutes venerationi erat : quem cognoverat frater Gerardus per fratres Senenses, qui in Germaniam venerant. Loquitur etiam frater Gerardus de vexationibus et persecutionibus quas praeparabant haere- tici : furebat enim et desaeviebat Ziska cum Taboritis suis. Haec autem omnia tam accurate cognoscere non poterat Buondelmonti. Tandem nomen ipsum fratris Gerardi apprime congruit : in nonnullis enim documentis illius temporis, quae prorsus ignorabat Buondelmonti, apparet nomen fratris Gerardi de Bercka, alias de Bergh. Cum autem circa illa tempora Saxoniae provincialis esset, pronum erat illum de iis quae in conventu Pra- gensi acciderant inquirere atque fratres Senenses certiores facere. Tot circumstantias, cum rerum veritate tam perfecte cohaerentes, cognoscere non potuisset falsarius saeculi decimi septimi: et ideo, omnino rationi consen- taneum est epistolam fratris Gerardi genuinam habere. Sed haec non sunt omnia. Substantia saltem facti, nimirum quod monasterium Servorum in Boticz cum religiosis traditum fuit flammis, ex ipsius Laurentii de Breczina, auctoris coaevi (1433), quem Tomek toties invocat, necnon ex tertii Continuatoris Chronici Pulkavae (1470), et ex Hagecii testimonio plane constat, ut supra, p. 42 et 43, videre est. Praeterea duo de martyrio habemus testimonia patre Buondelmonti anteriora, scilicet quasdam additiones ad historiam Bohe- morum Aeneae Sylvii, a quodam fratre Henrico Wach Erfordiensi circa 1480 scri- ptas, et particulam cuiusdam libri rationum ecclesiae Senensis Servorum, anno (1) Vide Monumenta, t. III, p. 84, t. XI, p. 170,171. Frater autem Antonius die 2 Novembris 1421 mortuus est. Annales Servorum, t. 1, p. 401.
Strana 167
167 1527 conscriptam. Ex quo apparet falsum esse neminem de illis Martyribus ante annum 1630 locutum fuisse. Exstabat praeterea olim in muro campanilis seu turris ecclesiae D. Annuntia- tae antiqua imago, quam in pueritia sua, id est circa 1600 vel 1610 adhuc vide- rant duo senes, qui de ea circa 1680 testificati sunt. Illius autem imaginis, qua monasterii incendium et fratrum martyrium cum globulis in altum ascenden- tibus exhibebatur, adhuc exstat delineatio seu imitatio, nempe tabella picta, quae ante conventus suppressionem (1783) super altari maiori D. Annuntiatae exposita erat et hodie apud Sorores Sanctae Elisabethae, in hospitali vicino, asservatur : haec enim tabella, praedictis senibus dirigentibus et aliam quam olim viderant describentibus, depicta fuit. Tandem anno 1732, dum effoderetur pavimentum ecclesiae ad restaurandum presbyterium et altare maius, inventa sunt plurima ossa combusta, cum cineribus mixta, et sub altari calvaria pariter combusta, optimo ordine disposita; quod erat signum cultus olim eisdem praestiti, cum solummodo Martyrum exsuviae sub altaribus ponantur. Haec autem ossa, teste domino Adalberto Ruffer, tunc canonico, postea decano ecclesiae Sanctorum Petri et Pauli Wissehradensis, rursus anno 1858, quando restaurata est ecclesia, a cornu epistolae reperta sunt. Haec omnia simul sumpta, ni fallor, satis valide duo documenta supra exami- nata confirmant, ac de martyrii veritate testantur. Nunc antem difficultates domini Tomek perpendamus. Sed antea notandum est epistolam fratris Gerardi non debita fidelitate in italicam et in latinam lin- guam redditam fuisse : in ea enim nullatenus agitur de capitulo seu dieta, neque de Orphanis, quorum loco Orfari legitur. Praeterea frater Gerardus non ex urbe Praga, sed ex Saxonia, non de iis quae ipse viderat, sed quae fama refe- rente audierat, scribebat : nullatenus ergo mirandum esset, etiamsi circa quas- dam circumstantias erravisset. Tandem oblivisci non debemus, non originalia instrumenta, sed tantummodo transumpta ad nos pervenisse : errores autem amanuensis imperitia in transcribendo irrepere potuerunt. His praenotatis, quod ad veterum historicorum silentium attinet, in univer- sum respondebo quod iam toties in similibus disputationibus dictum est, argu- menta a negatione nihil probare : ex iis enim, secundum logicae regulas, nihil aliud concludi potest nisi: de re non constare, nullatenus vero, rem fal- sam esse. Ut silentium auctorum quicquam probare posset, necesse esset ostendere, tum omnium scriptorum, qui de re de qua disceptatur, loqui potue- runt, opera ad nos pervenisse, tum auctores illos omnia cognovisse, tum tandem eos omnia quae cognoverint, ad nos fideliter transmisisse, nec quidpiam aut oblitos fuisse aut consulto reticuisse. In specie autem, seu quod ad quaestionem nostram spectat, si argumentatio a silentio ullam vim haberet, sic ratiocinari aliquis posset : Aeneas Sylvius, Benessius, Cochleus, Lupacius, Pontanus penitus silentio praetereunt combu- stum ab haereticis Servorum coenobium : ergo nunquam fuit combustum. Immo,
167 1527 conscriptam. Ex quo apparet falsum esse neminem de illis Martyribus ante annum 1630 locutum fuisse. Exstabat praeterea olim in muro campanilis seu turris ecclesiae D. Annuntia- tae antiqua imago, quam in pueritia sua, id est circa 1600 vel 1610 adhuc vide- rant duo senes, qui de ea circa 1680 testificati sunt. Illius autem imaginis, qua monasterii incendium et fratrum martyrium cum globulis in altum ascenden- tibus exhibebatur, adhuc exstat delineatio seu imitatio, nempe tabella picta, quae ante conventus suppressionem (1783) super altari maiori D. Annuntiatae exposita erat et hodie apud Sorores Sanctae Elisabethae, in hospitali vicino, asservatur : haec enim tabella, praedictis senibus dirigentibus et aliam quam olim viderant describentibus, depicta fuit. Tandem anno 1732, dum effoderetur pavimentum ecclesiae ad restaurandum presbyterium et altare maius, inventa sunt plurima ossa combusta, cum cineribus mixta, et sub altari calvaria pariter combusta, optimo ordine disposita; quod erat signum cultus olim eisdem praestiti, cum solummodo Martyrum exsuviae sub altaribus ponantur. Haec autem ossa, teste domino Adalberto Ruffer, tunc canonico, postea decano ecclesiae Sanctorum Petri et Pauli Wissehradensis, rursus anno 1858, quando restaurata est ecclesia, a cornu epistolae reperta sunt. Haec omnia simul sumpta, ni fallor, satis valide duo documenta supra exami- nata confirmant, ac de martyrii veritate testantur. Nunc antem difficultates domini Tomek perpendamus. Sed antea notandum est epistolam fratris Gerardi non debita fidelitate in italicam et in latinam lin- guam redditam fuisse : in ea enim nullatenus agitur de capitulo seu dieta, neque de Orphanis, quorum loco Orfari legitur. Praeterea frater Gerardus non ex urbe Praga, sed ex Saxonia, non de iis quae ipse viderat, sed quae fama refe- rente audierat, scribebat : nullatenus ergo mirandum esset, etiamsi circa quas- dam circumstantias erravisset. Tandem oblivisci non debemus, non originalia instrumenta, sed tantummodo transumpta ad nos pervenisse : errores autem amanuensis imperitia in transcribendo irrepere potuerunt. His praenotatis, quod ad veterum historicorum silentium attinet, in univer- sum respondebo quod iam toties in similibus disputationibus dictum est, argu- menta a negatione nihil probare : ex iis enim, secundum logicae regulas, nihil aliud concludi potest nisi: de re non constare, nullatenus vero, rem fal- sam esse. Ut silentium auctorum quicquam probare posset, necesse esset ostendere, tum omnium scriptorum, qui de re de qua disceptatur, loqui potue- runt, opera ad nos pervenisse, tum auctores illos omnia cognovisse, tum tandem eos omnia quae cognoverint, ad nos fideliter transmisisse, nec quidpiam aut oblitos fuisse aut consulto reticuisse. In specie autem, seu quod ad quaestionem nostram spectat, si argumentatio a silentio ullam vim haberet, sic ratiocinari aliquis posset : Aeneas Sylvius, Benessius, Cochleus, Lupacius, Pontanus penitus silentio praetereunt combu- stum ab haereticis Servorum coenobium : ergo nunquam fuit combustum. Immo,
Strana 168
168 quia nonnulli ne verbum quidem habent de Servis Mariae, concludendum erit Servos Mariae sedem Pragae nunquam habuisse. De caetero, Aeneas Sylvius pauca de monasteriis a Ziska destructis habet, Cochlaeus autem vix nonnullas lineas in genere (1), Lupacius vero nihil habet de Servis, ne de fundatione qui- dem conventus anno 1360 (2). Nunc ad singulas difficultates. In primis, quod ad vocem Orphani attinet, equidem in textibus latinis, quos prae oculis habuit dominus Tomek, haec vox reapse legitur; sed in textu germanico, ut iam dixi, clare legitur Orfari, quam vocem incaute in aliam Orphani correxere traductores. Quamnam vero sectam designet vox illa, reperire non potui. Suspicor dominum Vermeulen, qui textum transcripsit, verbum germanicum male legisse et in textu agi de fratribus Orebitis, qui tunc Pragenses adiuvabant. Quod nomen, cum non cognosceret Buondelmonti, mendose scriptum fuisse Orebite pro Orbati putavit, et ideo in versione italica Orfani scripsit. Adamitae vero iam ante 1418 in Bohemia erant, ut ostendit Beausobre in sua Dissertatione de Adamitis (3), et nihil impedit quin anno 1420 Taboritarum socii fuerint. Nonnisi enim anno 1421 illis infensum sese praebuit Ziska. Sed etiamsi iam ab anno 1420 inter se fuerint inimici Taboritae et Adamitae, illud in Saxonia facile ignorare poterat frater Gerardus, qui, ut supra animadverti, de auditu tantum loquebatur. Numerus autem sexaginta quatuor fratrum prima quidem specie nimium auctus neque verisimilis esse videtur ; et nisi rursus in actu capitulari anni 1441 et in particula anni 1527 legeretur, facile quis suspicetur fratrem Gerardum circa illum errasse (4). Sed tantus numerus minus etiam explicari potest in hypothesi domini Tomek : numquid falsarius numerum adeo ingentem unquam excogitas- set ? De cetero, non adeo difficile est talem numerum explicare. Conventus enim D. Annuntiatae statim a principio crescere coepit : cum fratres in eo devotum Altissimo redderent famulatum, Carolus IV iam anno 1366 cupiebat eorum nume- rum augere, et ideo ecclesiam S. Michaelis coenobio Servorum unire voluit (5). Cum autem illo tempore maxime florerent Pragensia monasteria, Praedicatores (1) Vide textum infra. (2) Rerum boemicarum Ephemeris, sive kalendarium historicum,... authore M. PROCOPIO LUPACIO Hlavvaczovvaeo Pragensi, opus nunc primum in lucem editum. Pragae, M.D.LXXXIIII, parvum in-8°. In illo opere, Wilhelmo Ursino a Rosenberga dedicato, auctor sub qualibet die cuiusque mensis, quae illa die evenerunt, ordine chronologico commemorat. (3) Dissertation de M. de Beausobre sur les Adamites de Bohême, à Mon- sieur Lenfant, sub fine operis : Histoire de la guerre des Hussites et du Concile de Bâle, par JACQUES LENFANT, tome second, p. 304-406. Amsterdam, chez Pierre Humbert, MDCCXXXI, in-4°. (4) Forte etiam dici posset, et fratres Dietmarum ac Ewaldum, et scriptorem particulae anni 1527 talem numerum ex litteris fratris Gerardi hausisse ; vel etiam XLIV, non LXIV scriptum fuisse. (5) Vide supra, p. 27.
168 quia nonnulli ne verbum quidem habent de Servis Mariae, concludendum erit Servos Mariae sedem Pragae nunquam habuisse. De caetero, Aeneas Sylvius pauca de monasteriis a Ziska destructis habet, Cochlaeus autem vix nonnullas lineas in genere (1), Lupacius vero nihil habet de Servis, ne de fundatione qui- dem conventus anno 1360 (2). Nunc ad singulas difficultates. In primis, quod ad vocem Orphani attinet, equidem in textibus latinis, quos prae oculis habuit dominus Tomek, haec vox reapse legitur; sed in textu germanico, ut iam dixi, clare legitur Orfari, quam vocem incaute in aliam Orphani correxere traductores. Quamnam vero sectam designet vox illa, reperire non potui. Suspicor dominum Vermeulen, qui textum transcripsit, verbum germanicum male legisse et in textu agi de fratribus Orebitis, qui tunc Pragenses adiuvabant. Quod nomen, cum non cognosceret Buondelmonti, mendose scriptum fuisse Orebite pro Orbati putavit, et ideo in versione italica Orfani scripsit. Adamitae vero iam ante 1418 in Bohemia erant, ut ostendit Beausobre in sua Dissertatione de Adamitis (3), et nihil impedit quin anno 1420 Taboritarum socii fuerint. Nonnisi enim anno 1421 illis infensum sese praebuit Ziska. Sed etiamsi iam ab anno 1420 inter se fuerint inimici Taboritae et Adamitae, illud in Saxonia facile ignorare poterat frater Gerardus, qui, ut supra animadverti, de auditu tantum loquebatur. Numerus autem sexaginta quatuor fratrum prima quidem specie nimium auctus neque verisimilis esse videtur ; et nisi rursus in actu capitulari anni 1441 et in particula anni 1527 legeretur, facile quis suspicetur fratrem Gerardum circa illum errasse (4). Sed tantus numerus minus etiam explicari potest in hypothesi domini Tomek : numquid falsarius numerum adeo ingentem unquam excogitas- set ? De cetero, non adeo difficile est talem numerum explicare. Conventus enim D. Annuntiatae statim a principio crescere coepit : cum fratres in eo devotum Altissimo redderent famulatum, Carolus IV iam anno 1366 cupiebat eorum nume- rum augere, et ideo ecclesiam S. Michaelis coenobio Servorum unire voluit (5). Cum autem illo tempore maxime florerent Pragensia monasteria, Praedicatores (1) Vide textum infra. (2) Rerum boemicarum Ephemeris, sive kalendarium historicum,... authore M. PROCOPIO LUPACIO Hlavvaczovvaeo Pragensi, opus nunc primum in lucem editum. Pragae, M.D.LXXXIIII, parvum in-8°. In illo opere, Wilhelmo Ursino a Rosenberga dedicato, auctor sub qualibet die cuiusque mensis, quae illa die evenerunt, ordine chronologico commemorat. (3) Dissertation de M. de Beausobre sur les Adamites de Bohême, à Mon- sieur Lenfant, sub fine operis : Histoire de la guerre des Hussites et du Concile de Bâle, par JACQUES LENFANT, tome second, p. 304-406. Amsterdam, chez Pierre Humbert, MDCCXXXI, in-4°. (4) Forte etiam dici posset, et fratres Dietmarum ac Ewaldum, et scriptorem particulae anni 1527 talem numerum ex litteris fratris Gerardi hausisse ; vel etiam XLIV, non LXIV scriptum fuisse. (5) Vide supra, p. 27.
Strana 169
169 v. g. aliquando centum quinquaginta fuerunt, non erret qui ab anno 1360 ad 1420 Servos Mariae usque ad viginti vel triginta, fratribus laicis computatis, crevisse existimet. Ceteri autem fratres, inter quos erant B. Augustinus Cennini eiusque socii, facile ex aliis Germaniae conventibus venire potuerunt: multos enim religiosos cruciatorum exercitum, contra Bohemos collectum, secutos fuisse refert ipse Tomek et confirmat Laurentius de Breczina. Jamvero initio mensis Junii cruciatorum exercitus,duce Sigismundo, ad Novum Castrum pervenerat, unde Sigismundus “ ad Wissegradum, occurrente sibi clero cum reliquiis San- ctorum, cum suis est deductus, " ita Laurentius de Breczina. Cum autem ecclesia Servorum Mariae sub arce illa sita sit, pronum est supponere fratres Servorum qui exercitum sequebantur, toto tempore quo Sigismundus ante Pragam, quam obsidebat, remansit, scilicet usque ad finem Julii, in illo conventu hospitasse : imperator enim die 28 Julii in ecclesia cathedrali, quae extra Pragam, ex altera parte fluvii Moldavae, in arce imperiali sita est, coronatus fuit, ac 2 Augusti apud Kuttenberg recessit, quin Pragam expugnaverit. Tum Taboritae, impotentia Sigismundi superbiores effecti, nec quidquam amplius timentes, in monasteria irruerunt. Facile autem fieri potuit ut improviso oppressi fuerint Servi Mariae, antequam exercitum Sigismundi rursus sequi cogitaverint. Laurentii vero de Breczina silentium de tanta strage nihil probat, vel quia eam non novit, vel potius quia, cum Calixtinus seu Utraquista esset, haereticorum foeda exempla, quoties potuit, silentio praeterivit, prout saepe notant Balbinus et alii. Giani vero silentium facillime explicatur : sicut enim animadvertunt Buon- delmonti et Salvi in textibus infra referendis, multum abest ut omnia cognoverit : permulta enim alia non minoris momenti penitus eum fugerunt, quae Garbi postea in secunda Annalium editione fideliter retulit. Et certo, quod ad conven- tus Germaniae attinet, ipse pluries conqueritur se nihil rescire potuisse (1). Tandem, quod lingua germanica scripta sit fratris Gerardi epistola, potius con- firmat illam genuinam esse: Buondelmonti enim, qui, si vera esset domini Tomek hypothesis, hanc epistolam confecisset, non illa lingua quam ignorabat, sed potius latina usus esset. Ceterum, nil mirum fratrem Gerardum germanice scripisse, siquidem Senenses fratres linguam illam non ignorasse, ex frequenti missione fratrum Senensium, quales fuerunt Beati Clemens, Cornelius, Benin- casa, Augustinus eiusque socii, satis superque constat. Nec praetereundum puto epistolam illam, saltem quantum iudicare possum, non XVII, sed XV, saeculi lingua scriptam esse : quod est novum authenticitatis argumentum. Immo, ipsa Senensium Beatorum nomina mendose scripta ostendunt extraneum fuisse epistolae auctorem : Buondelmonti enim recte ea scripsisset. Omnibus ergo sine praeiudicata opinione perpensis, nulla ex difficultatibus a domino Tomek allatis, nos cogit ut fratris Gerardi epistolam spuriam ac saeculo decimo septimo confectam esse reputemus. Nec magis cogit contra alterum in- (1) Vide supra, p. 63, 65, quam difficile reputaret Pater Suarez de Germaniae conventibus indagare.
169 v. g. aliquando centum quinquaginta fuerunt, non erret qui ab anno 1360 ad 1420 Servos Mariae usque ad viginti vel triginta, fratribus laicis computatis, crevisse existimet. Ceteri autem fratres, inter quos erant B. Augustinus Cennini eiusque socii, facile ex aliis Germaniae conventibus venire potuerunt: multos enim religiosos cruciatorum exercitum, contra Bohemos collectum, secutos fuisse refert ipse Tomek et confirmat Laurentius de Breczina. Jamvero initio mensis Junii cruciatorum exercitus,duce Sigismundo, ad Novum Castrum pervenerat, unde Sigismundus “ ad Wissegradum, occurrente sibi clero cum reliquiis San- ctorum, cum suis est deductus, " ita Laurentius de Breczina. Cum autem ecclesia Servorum Mariae sub arce illa sita sit, pronum est supponere fratres Servorum qui exercitum sequebantur, toto tempore quo Sigismundus ante Pragam, quam obsidebat, remansit, scilicet usque ad finem Julii, in illo conventu hospitasse : imperator enim die 28 Julii in ecclesia cathedrali, quae extra Pragam, ex altera parte fluvii Moldavae, in arce imperiali sita est, coronatus fuit, ac 2 Augusti apud Kuttenberg recessit, quin Pragam expugnaverit. Tum Taboritae, impotentia Sigismundi superbiores effecti, nec quidquam amplius timentes, in monasteria irruerunt. Facile autem fieri potuit ut improviso oppressi fuerint Servi Mariae, antequam exercitum Sigismundi rursus sequi cogitaverint. Laurentii vero de Breczina silentium de tanta strage nihil probat, vel quia eam non novit, vel potius quia, cum Calixtinus seu Utraquista esset, haereticorum foeda exempla, quoties potuit, silentio praeterivit, prout saepe notant Balbinus et alii. Giani vero silentium facillime explicatur : sicut enim animadvertunt Buon- delmonti et Salvi in textibus infra referendis, multum abest ut omnia cognoverit : permulta enim alia non minoris momenti penitus eum fugerunt, quae Garbi postea in secunda Annalium editione fideliter retulit. Et certo, quod ad conven- tus Germaniae attinet, ipse pluries conqueritur se nihil rescire potuisse (1). Tandem, quod lingua germanica scripta sit fratris Gerardi epistola, potius con- firmat illam genuinam esse: Buondelmonti enim, qui, si vera esset domini Tomek hypothesis, hanc epistolam confecisset, non illa lingua quam ignorabat, sed potius latina usus esset. Ceterum, nil mirum fratrem Gerardum germanice scripisse, siquidem Senenses fratres linguam illam non ignorasse, ex frequenti missione fratrum Senensium, quales fuerunt Beati Clemens, Cornelius, Benin- casa, Augustinus eiusque socii, satis superque constat. Nec praetereundum puto epistolam illam, saltem quantum iudicare possum, non XVII, sed XV, saeculi lingua scriptam esse : quod est novum authenticitatis argumentum. Immo, ipsa Senensium Beatorum nomina mendose scripta ostendunt extraneum fuisse epistolae auctorem : Buondelmonti enim recte ea scripsisset. Omnibus ergo sine praeiudicata opinione perpensis, nulla ex difficultatibus a domino Tomek allatis, nos cogit ut fratris Gerardi epistolam spuriam ac saeculo decimo septimo confectam esse reputemus. Nec magis cogit contra alterum in- (1) Vide supra, p. 63, 65, quam difficile reputaret Pater Suarez de Germaniae conventibus indagare.
Strana 170
170 strumentum difficultas ex anno 1436 petita. Imprimis enim fieri potuit ut ama- nuensis annum non recte exscripserit. Sed, tali vel alia simili suppositione etiam relicta, animadver to fratres Dietmarum et Ewaldum non dixisse ecclesiam D. Annuntiatae anno 1436 rursus apertam fuisse, sed tantummodo monasterium a Sigismundo a fundamentis denuo erectum fuisse. Hoc autem totam coenobii aedificationem anno 1436 completam fuisse non necessario significat : secus enim non duo tantum, sed multo plures fratres Pragam venissent. Immo satis verosimile est rem hoc modo contigisse : anno siquidem 1436,quando fratres Servorum Thu- ringiae et Saxoniae rescierunt Sigismundum Pragam tandem ingressum fuisse, duo illi fratres statim missi sunt ut monasterium recipere tentarent. Cum autem ecclesia D. Annuntiatae regiae esset fundationis et dotationis, ac regii patro- natus, ut ex fundationis instrumentis et ex litteris patris Berckmann (1554) constat (1), fratres Dietmarus et Ewaldus apud Sigismundum egerunt, ut monasterium restaurare dignaretur. Nihil autem prohibet quin imperator, qui die 23 Augusti Pragam intraverat, ante finem anni petitam restaurationem magna ex parte compleverit. Concludamus. Ex una parte, difficultates a domino Tomek adductae nulla- tenus probant spuria esse documenta nostra ; ex altera parte, hypothesis quod circa annum 1630 confecta fuerint, sustineri nequit ; imo martyrium fratrum Pragensium, quoad substantiam, omnino negari nequit; et quoad circumstan- tias, compluribus probationibus satis constat. Quo vero tempore flammis traditum fuerit monasterium Servorum, satis com- muniter post Hagecium recentiores scribunt, illud die lunae post festum SS. Trinitatis, id est die 3 Junii, contigisse (2). Sed manifeste erravit Hagecius, qui omnia monasteria a Pragensibus uno die combusta tradit: quod erat impos- sibile. Laurentius de Breczina coaevus, secundum ordinem describens mona- steria destructa et combusta, inter Mendicantium monasteria ponit : Thomae, Clementis, in Boticz in Viridi, id est Servorum (3). Antea vero refert die 7 Augusti S. Clementis monasterium flammis traditum fuisse ; aliunde Tabori- tae, a Pragensibus dissentientes, die 22 Augusti Praga recesserunt. Ergo post diem 7 et ante diem 22 Augusti combustum est Servorum monasterium. Nunc vero, ut unusquisque per se ipse iudicare possit, monumenta ad LXIV Martyres Pragenses spectantia referam. Eodem tempore exscribam omnia quae de Beatis Clemente de Elcis, Cornelio de Burgensibus, Benincasa Rapaccioli et Pyritheo Malvezzi refert Buondelmonti : illorum enim, non minus quam LXIV Martyrum Pragensium, memoria ab oblivione vindicari meretur; tum addam ea quae ad fratrem Berengarium et fratrum Bernardum Bartholomaei spectant, quippe quae ad historiam Ordinis Servorum in Bohemia referantur. Quo vero (1) Vide supra, p. 20-23, 26, 27, 30, 55. (2) Vide supra, p. 43. (3) Supra, p. 42.
170 strumentum difficultas ex anno 1436 petita. Imprimis enim fieri potuit ut ama- nuensis annum non recte exscripserit. Sed, tali vel alia simili suppositione etiam relicta, animadver to fratres Dietmarum et Ewaldum non dixisse ecclesiam D. Annuntiatae anno 1436 rursus apertam fuisse, sed tantummodo monasterium a Sigismundo a fundamentis denuo erectum fuisse. Hoc autem totam coenobii aedificationem anno 1436 completam fuisse non necessario significat : secus enim non duo tantum, sed multo plures fratres Pragam venissent. Immo satis verosimile est rem hoc modo contigisse : anno siquidem 1436,quando fratres Servorum Thu- ringiae et Saxoniae rescierunt Sigismundum Pragam tandem ingressum fuisse, duo illi fratres statim missi sunt ut monasterium recipere tentarent. Cum autem ecclesia D. Annuntiatae regiae esset fundationis et dotationis, ac regii patro- natus, ut ex fundationis instrumentis et ex litteris patris Berckmann (1554) constat (1), fratres Dietmarus et Ewaldus apud Sigismundum egerunt, ut monasterium restaurare dignaretur. Nihil autem prohibet quin imperator, qui die 23 Augusti Pragam intraverat, ante finem anni petitam restaurationem magna ex parte compleverit. Concludamus. Ex una parte, difficultates a domino Tomek adductae nulla- tenus probant spuria esse documenta nostra ; ex altera parte, hypothesis quod circa annum 1630 confecta fuerint, sustineri nequit ; imo martyrium fratrum Pragensium, quoad substantiam, omnino negari nequit; et quoad circumstan- tias, compluribus probationibus satis constat. Quo vero tempore flammis traditum fuerit monasterium Servorum, satis com- muniter post Hagecium recentiores scribunt, illud die lunae post festum SS. Trinitatis, id est die 3 Junii, contigisse (2). Sed manifeste erravit Hagecius, qui omnia monasteria a Pragensibus uno die combusta tradit: quod erat impos- sibile. Laurentius de Breczina coaevus, secundum ordinem describens mona- steria destructa et combusta, inter Mendicantium monasteria ponit : Thomae, Clementis, in Boticz in Viridi, id est Servorum (3). Antea vero refert die 7 Augusti S. Clementis monasterium flammis traditum fuisse ; aliunde Tabori- tae, a Pragensibus dissentientes, die 22 Augusti Praga recesserunt. Ergo post diem 7 et ante diem 22 Augusti combustum est Servorum monasterium. Nunc vero, ut unusquisque per se ipse iudicare possit, monumenta ad LXIV Martyres Pragenses spectantia referam. Eodem tempore exscribam omnia quae de Beatis Clemente de Elcis, Cornelio de Burgensibus, Benincasa Rapaccioli et Pyritheo Malvezzi refert Buondelmonti : illorum enim, non minus quam LXIV Martyrum Pragensium, memoria ab oblivione vindicari meretur; tum addam ea quae ad fratrem Berengarium et fratrum Bernardum Bartholomaei spectant, quippe quae ad historiam Ordinis Servorum in Bohemia referantur. Quo vero (1) Vide supra, p. 20-23, 26, 27, 30, 55. (2) Vide supra, p. 43. (3) Supra, p. 42.
Strana 171
171 omnia haec clariora simul et certiora fiant, ex causa Johannis Hus et ex gestis Taboritarum ea ex ordine referam, quae magis ad rem esse videbuntur. Post documenta vero quae ad Martyres ipsos spectant, omnia quae ad eorum causam introducendam et promovendam acta sunt, referam, animadvertens tamen admodum pauca inventa fuisse cultus vestigia. Quod facile explicatur variis vicibus monasterii D. Annuntiatae. Post restaurationem enim anni 1436, ut iam alibi dictum est (1). coenobium illud nunquam refloruit, (remanebat enim in populo fermentu modii adversus religiosos), ita ut anno 1554, exstinctis fratribus, vicino collegio Carlocuriensi unitum fuerit. Anno autem 1611 Passa- viensium procella rursus pessumdatum fuit, nec nisi anno 1669 a fratribus Servorum rursus habitari potuit. Sed tunc, fratres decepti falsa interpretatione decretorum Urbani VIII de Sanctorum honoribus sine Sanctae Sedis licentia Servis Dei non tribuendis, Martyrum cultum promovere non ausi sunt, prout ex illorum agendi ratione anno 1732 apparet. Anno autem 1783, suppresso monasterio, ecclesia saecularibus usibus adhibita fuit; et quando anno 1858 restaurata est, solorum amentium usui inserviebat, nec nisi semel in anno populo aperta erat. Scribebam Bruxellis, die 25 Julii 1911. Frater Peregrinus Maria Soulier, O.S. M. DE CAUSA JOHANNIS HUS Johannes Hus in oppido Hus, bohemice Husinec, in districtu Prachi, anno 1369 natus est. Anno 1393 artium, 1394 vero theologiae baccalaureus, 1396 mense Ianuario artium magister, 1398 publicus lector in Universitate Pragensi creatus est. Cum autem Wicleffi libri in Bohemiam propagati fuissent, huius haeretici opinionibus inter primos adhaesit : quod anno 1399, in ecclesia S. Michaelis publice disputando, satis ostendit. Die vero 15 Octobris 1401, Decani facultatis philosophiae, immo 2 Octobris 1402 Rectoris Universita- tis Studii Pragensis officium obtinuit, quod usque ad finem sequentis Aprilis exercuit. Eodem vero anno 1402, die 14 Martii, praedicator in capella Bethlehem investitus, in ea usque ad annum 1410 magno populi concursu praedicavit; quin immo ipse rex Wenceslaus eiusque uxor regina Sophia ad eum audien- dum saepe venerunt (2). (1) Supra, p. 9. (2) FRANZ PALACKY, Geschichte von Böhmen, Dritten Bandes erste Abthei- lung, p. 190-192. Prag, 1845, in-8°. Hic auctor, cum esset protestanticus, Iohan- nis Hus partes contra Ecclesiam catholicam ubique tenet.
171 omnia haec clariora simul et certiora fiant, ex causa Johannis Hus et ex gestis Taboritarum ea ex ordine referam, quae magis ad rem esse videbuntur. Post documenta vero quae ad Martyres ipsos spectant, omnia quae ad eorum causam introducendam et promovendam acta sunt, referam, animadvertens tamen admodum pauca inventa fuisse cultus vestigia. Quod facile explicatur variis vicibus monasterii D. Annuntiatae. Post restaurationem enim anni 1436, ut iam alibi dictum est (1). coenobium illud nunquam refloruit, (remanebat enim in populo fermentu modii adversus religiosos), ita ut anno 1554, exstinctis fratribus, vicino collegio Carlocuriensi unitum fuerit. Anno autem 1611 Passa- viensium procella rursus pessumdatum fuit, nec nisi anno 1669 a fratribus Servorum rursus habitari potuit. Sed tunc, fratres decepti falsa interpretatione decretorum Urbani VIII de Sanctorum honoribus sine Sanctae Sedis licentia Servis Dei non tribuendis, Martyrum cultum promovere non ausi sunt, prout ex illorum agendi ratione anno 1732 apparet. Anno autem 1783, suppresso monasterio, ecclesia saecularibus usibus adhibita fuit; et quando anno 1858 restaurata est, solorum amentium usui inserviebat, nec nisi semel in anno populo aperta erat. Scribebam Bruxellis, die 25 Julii 1911. Frater Peregrinus Maria Soulier, O.S. M. DE CAUSA JOHANNIS HUS Johannes Hus in oppido Hus, bohemice Husinec, in districtu Prachi, anno 1369 natus est. Anno 1393 artium, 1394 vero theologiae baccalaureus, 1396 mense Ianuario artium magister, 1398 publicus lector in Universitate Pragensi creatus est. Cum autem Wicleffi libri in Bohemiam propagati fuissent, huius haeretici opinionibus inter primos adhaesit : quod anno 1399, in ecclesia S. Michaelis publice disputando, satis ostendit. Die vero 15 Octobris 1401, Decani facultatis philosophiae, immo 2 Octobris 1402 Rectoris Universita- tis Studii Pragensis officium obtinuit, quod usque ad finem sequentis Aprilis exercuit. Eodem vero anno 1402, die 14 Martii, praedicator in capella Bethlehem investitus, in ea usque ad annum 1410 magno populi concursu praedicavit; quin immo ipse rex Wenceslaus eiusque uxor regina Sophia ad eum audien- dum saepe venerunt (2). (1) Supra, p. 9. (2) FRANZ PALACKY, Geschichte von Böhmen, Dritten Bandes erste Abthei- lung, p. 190-192. Prag, 1845, in-8°. Hic auctor, cum esset protestanticus, Iohan- nis Hus partes contra Ecclesiam catholicam ubique tenet.
Strana 172
172 1403. Anno Domini m.cccc.iii incepit notabilis dissensio in clero regni Bohe- miae, magistris, sacerdotibus et praelatis, propter quosdam articulos, ex Iohan- nis Wiclef, doctoris Anglici, non bene extractos (1). PALACKY, Documenta, etc., p. 730. 1406. Item, anno m.cccc.vi, D. Zbynko, archiepiscopus Pragensis (2), edidit statutum, et eodem anno in synodo publice mandavit, quod quicumque prae- dicaret, assereret vel disputaret errores Wicleff, in certas ibidem nominatas incideret poenas. Ibidem. 1408, post 15 Iunii. Querimonia cleri archiepiscopo Pragensi (Sbynkoni) contra magistrum Joannem Hus. Ibidem, p. 153. 1409. D. Zbynko contra M. Joannem Hus, praedicatorem in capella Bethle- hem, exhibet ex officio articulos, quibus medio iuramento responderi mandat. Ibidem, p. 164. 1410, 30 Septembris. " Sanctitati vestrae supplicamus quatenus dignetur pro- cessus huiusmodi (contra M.Ioannem Hus) tollere... Volumus etiam quod capella Bethlehem, quam pro praedicatione evangelii libertavimus, in suo stet vigore et confirmetur, sic quod mag. Iohannes Hus, capellanus noster fidelis devotus dile- ctus, ad eamdem capellam confirmatus, pacifice praedicet verbum Dei. „ Wen- ceslaus Iohanni XXIII. — Ibidem, p. 422. 1411, Februario. Dominus Cardinalis Commissarius (Otto Columna, postea Martinus V), de mense Februarii anni m.cccc.xi, eumdem M. Iohannem Hus, contumacem et non comparentem ac inobedientem, in scriptis excommunicavit et excommunicatum fecit denuntiari. Ibidem, p. 202. 1411, 15 Martii. Die dominico quo canitur Oculi, videlicet XV die Martii, denuntiatus est M. Iohannes Hus in omnibus ecclesiis Pragae, praeterquam in ecclesiis S. Michaelis et S. Benedicti Maioris Civitatis Pragensis. Ibidem, p. 735. 1412, Decembri. Ioannes Hus de anno Domini m cccc xii propter rebellio- nem et inobedientiam suas fuit de civitate Pragensi expulsus (3). Ibidem, p. 203. 1413, 2 Februarii. Iohannes XXIII libellos, tractatus et opuscula Ioannis Wicleff damnat et reprobat, et igne iubet publice concremari. MANSI, p. 505. 1414, 24 Septembris. Articuli quos fecerunt Parisienses (Ioannes de Gersono et alii magistri) contra M. Ioannem Hus. Documenta, p. 185 et 527. 1414, 3 Novembris. Mag. Ioannes Hus Constantiam venit. “ Stamus in Con- stantia in platea, prope Papae hospitium. „ PALACKY, Geschichte, p. 318. 1414, 5 Novembris. Solemnis inchoatio Concilii Constantiensis. MANSI, p. 532. 1414, 4 Decembris. Iohannes XXIII tres Commissarios ad instruendam M. Ioannis Hus causam constituit. PALACKY, Geschichte, p. 330. (1) Scriptor erat Hussita. In generali congregatione Universitatis Pragensis, 28 Maii 1403 habita, lecti fuerant 45 articuli, ex libris Johannis Wiclef extracti, et sancitum, ne quis eosdem docere posset. (2) Zbynco seu Zbyneck de Hasenburg, praepositus Melnicensis, 29 Novem- bris 1409 archiepiscopus Pragensis electus, 28 Septembris 1411 mortuus. (3) Apud locum Kozí hrádek exsulavit, ubi nonnullos tractatus scripsit.
172 1403. Anno Domini m.cccc.iii incepit notabilis dissensio in clero regni Bohe- miae, magistris, sacerdotibus et praelatis, propter quosdam articulos, ex Iohan- nis Wiclef, doctoris Anglici, non bene extractos (1). PALACKY, Documenta, etc., p. 730. 1406. Item, anno m.cccc.vi, D. Zbynko, archiepiscopus Pragensis (2), edidit statutum, et eodem anno in synodo publice mandavit, quod quicumque prae- dicaret, assereret vel disputaret errores Wicleff, in certas ibidem nominatas incideret poenas. Ibidem. 1408, post 15 Iunii. Querimonia cleri archiepiscopo Pragensi (Sbynkoni) contra magistrum Joannem Hus. Ibidem, p. 153. 1409. D. Zbynko contra M. Joannem Hus, praedicatorem in capella Bethle- hem, exhibet ex officio articulos, quibus medio iuramento responderi mandat. Ibidem, p. 164. 1410, 30 Septembris. " Sanctitati vestrae supplicamus quatenus dignetur pro- cessus huiusmodi (contra M.Ioannem Hus) tollere... Volumus etiam quod capella Bethlehem, quam pro praedicatione evangelii libertavimus, in suo stet vigore et confirmetur, sic quod mag. Iohannes Hus, capellanus noster fidelis devotus dile- ctus, ad eamdem capellam confirmatus, pacifice praedicet verbum Dei. „ Wen- ceslaus Iohanni XXIII. — Ibidem, p. 422. 1411, Februario. Dominus Cardinalis Commissarius (Otto Columna, postea Martinus V), de mense Februarii anni m.cccc.xi, eumdem M. Iohannem Hus, contumacem et non comparentem ac inobedientem, in scriptis excommunicavit et excommunicatum fecit denuntiari. Ibidem, p. 202. 1411, 15 Martii. Die dominico quo canitur Oculi, videlicet XV die Martii, denuntiatus est M. Iohannes Hus in omnibus ecclesiis Pragae, praeterquam in ecclesiis S. Michaelis et S. Benedicti Maioris Civitatis Pragensis. Ibidem, p. 735. 1412, Decembri. Ioannes Hus de anno Domini m cccc xii propter rebellio- nem et inobedientiam suas fuit de civitate Pragensi expulsus (3). Ibidem, p. 203. 1413, 2 Februarii. Iohannes XXIII libellos, tractatus et opuscula Ioannis Wicleff damnat et reprobat, et igne iubet publice concremari. MANSI, p. 505. 1414, 24 Septembris. Articuli quos fecerunt Parisienses (Ioannes de Gersono et alii magistri) contra M. Ioannem Hus. Documenta, p. 185 et 527. 1414, 3 Novembris. Mag. Ioannes Hus Constantiam venit. “ Stamus in Con- stantia in platea, prope Papae hospitium. „ PALACKY, Geschichte, p. 318. 1414, 5 Novembris. Solemnis inchoatio Concilii Constantiensis. MANSI, p. 532. 1414, 4 Decembris. Iohannes XXIII tres Commissarios ad instruendam M. Ioannis Hus causam constituit. PALACKY, Geschichte, p. 330. (1) Scriptor erat Hussita. In generali congregatione Universitatis Pragensis, 28 Maii 1403 habita, lecti fuerant 45 articuli, ex libris Johannis Wiclef extracti, et sancitum, ne quis eosdem docere posset. (2) Zbynco seu Zbyneck de Hasenburg, praepositus Melnicensis, 29 Novem- bris 1409 archiepiscopus Pragensis electus, 28 Septembris 1411 mortuus. (3) Apud locum Kozí hrádek exsulavit, ubi nonnullos tractatus scripsit.
Strana 173
173 1414, 6 Decembris. M. Ioannes Hus in monasterio Fratrum Praedicatorum carceri mancipatur. Ibidem, p. 326. 1414, Decembri. Primi articuli praesentati Papae Iohanni XXIII per Michae- lem de Causis pro condemnatione M. Ioannis Hus, cum incarceratus noviter fuit. Dоcumenta, p. 124. 1414, Decembri. Articuli extracti de processibus fulminatis contra Ioannem Hus. Ibidem, p. 199. 1415, 6 Aprilis. Sessio V. Committitur materia fidei dominis Cameracensi et S. Marci cardinalibus, necnon dominis episcopo Dolensi et abbati Cister- ciensi (1) : qui videant super materia Joannis Hus, hic propter errores Ioannis Wicleff detenti. Quibus etiam assignetur registrum processus causae, per Com- missarios contra eumdem Ioannem Hus facti. MANSI, p. 590. 1415, 4 Maii. Sessio VIII. Sententia damnationis doctrinae Joannis Wicleff et articulorum quadraginta quinque. MANSI, p. 632. 1415, 5, 7, 8 Junii. M. Ioannes Hus in monasterio fratrum Minorum, in quo detinebatur, de doctrina sua interrogatur. Documenta, p. 273, 276, 285. 1415, 15 Junii. Sessio XIII. Quod nullus presbyter, sub poena excommunica- tionis, communicet populum sub utraque specie panis et vini. MANSI, p. 728. 1415, 1 Julii. Ego Ioannes Hus... Item, de articulis extractis de meis libellis, non quemlibet illorum volo abiurare (2). MANSI, p. 764. 1415, 6 Julii. Sessio XV. Episcopus Concordiensis legit sententiam contra loannem Hus de regno Bohemiae. Qui fuit degradatus in praesentia Concilii et traditus curiae saeculari. Haec sacrosancta Synodus declarat et diffinit articulos infra scriptos, quos etiam idem Joannes Hus in publica audientia, coram patribus et praelatis huius sacri Concilii, confessus fuit in suis libris et opusculis contineri, non esse catholi- cos, sed ex eis plures esse erroneos et nonnullos notorie haereticos... Haec sacrosancta Synodus Constantiensis declarat dictum Iohannem Hus fuisse et esse verum et manifestum haereticum. MANSI, p. 752. 1416, 30 Maii. Hieronymus Pragensis condemnatur ac supplicio traditur (3). MANSI, p. 894. 1418, 22 Februarii. Bulla Martini V contra errores Joannis Wiclef de Anglia et Joannis Hus de Bohemia. MANSI, p. 1204. 1418, 22 Aprilis. Sessio XLV et ultima Concilii Constantiensis. MANSI, p. 1198. (1) Quum Iohannes XXIII (Baltassar Cossa) 20 Martii a Concilio aufugisset, tres Commissarii, ab eo electi, iure suo exciderant. (2) Die 5 Julii rursus interrogatus an vellet abiurare articulos qui erant in libris suis, respondit “ quod velit stare in eo quod scripsit manu sua in praesenti parte. „ (3) Primo quidem in Concilio Constantiensi palam haereses detestatus fidem- que catholicam professus est ; sed paulo post ad pristinos errores reversus, Wiclefi et Johannis Hus doctrinam, a Synodo condemnatam, defendere ausus est.
173 1414, 6 Decembris. M. Ioannes Hus in monasterio Fratrum Praedicatorum carceri mancipatur. Ibidem, p. 326. 1414, Decembri. Primi articuli praesentati Papae Iohanni XXIII per Michae- lem de Causis pro condemnatione M. Ioannis Hus, cum incarceratus noviter fuit. Dоcumenta, p. 124. 1414, Decembri. Articuli extracti de processibus fulminatis contra Ioannem Hus. Ibidem, p. 199. 1415, 6 Aprilis. Sessio V. Committitur materia fidei dominis Cameracensi et S. Marci cardinalibus, necnon dominis episcopo Dolensi et abbati Cister- ciensi (1) : qui videant super materia Joannis Hus, hic propter errores Ioannis Wicleff detenti. Quibus etiam assignetur registrum processus causae, per Com- missarios contra eumdem Ioannem Hus facti. MANSI, p. 590. 1415, 4 Maii. Sessio VIII. Sententia damnationis doctrinae Joannis Wicleff et articulorum quadraginta quinque. MANSI, p. 632. 1415, 5, 7, 8 Junii. M. Ioannes Hus in monasterio fratrum Minorum, in quo detinebatur, de doctrina sua interrogatur. Documenta, p. 273, 276, 285. 1415, 15 Junii. Sessio XIII. Quod nullus presbyter, sub poena excommunica- tionis, communicet populum sub utraque specie panis et vini. MANSI, p. 728. 1415, 1 Julii. Ego Ioannes Hus... Item, de articulis extractis de meis libellis, non quemlibet illorum volo abiurare (2). MANSI, p. 764. 1415, 6 Julii. Sessio XV. Episcopus Concordiensis legit sententiam contra loannem Hus de regno Bohemiae. Qui fuit degradatus in praesentia Concilii et traditus curiae saeculari. Haec sacrosancta Synodus declarat et diffinit articulos infra scriptos, quos etiam idem Joannes Hus in publica audientia, coram patribus et praelatis huius sacri Concilii, confessus fuit in suis libris et opusculis contineri, non esse catholi- cos, sed ex eis plures esse erroneos et nonnullos notorie haereticos... Haec sacrosancta Synodus Constantiensis declarat dictum Iohannem Hus fuisse et esse verum et manifestum haereticum. MANSI, p. 752. 1416, 30 Maii. Hieronymus Pragensis condemnatur ac supplicio traditur (3). MANSI, p. 894. 1418, 22 Februarii. Bulla Martini V contra errores Joannis Wiclef de Anglia et Joannis Hus de Bohemia. MANSI, p. 1204. 1418, 22 Aprilis. Sessio XLV et ultima Concilii Constantiensis. MANSI, p. 1198. (1) Quum Iohannes XXIII (Baltassar Cossa) 20 Martii a Concilio aufugisset, tres Commissarii, ab eo electi, iure suo exciderant. (2) Die 5 Julii rursus interrogatus an vellet abiurare articulos qui erant in libris suis, respondit “ quod velit stare in eo quod scripsit manu sua in praesenti parte. „ (3) Primo quidem in Concilio Constantiensi palam haereses detestatus fidem- que catholicam professus est ; sed paulo post ad pristinos errores reversus, Wiclefi et Johannis Hus doctrinam, a Synodo condemnatam, defendere ausus est.
Strana 174
174 Documenta, mag. Ioannis Hus vitam, doctrinam, causam in Constan- tiensi Concilio actam, et controversias de religione in Bohemia annis 1403-1418 motas, illustrantia, edidit FRANCISCUS PALACKY, regni Bohemiae historiographus. Pragae, 1869, in-8°, 768 pag. IOANNES DOMINICUS MANSI, Sacrorum Conciliorum nova et amplissima collectio, t. XXVII. Venetiis, 1784, in-f°. Extracta ex Laurentii de Breczina Chronica Hussitica (1). Anno Incarnationis Dominice m.cccc.xiv, venerabilis ac divi- nissima communio eukaristie sub utraque specie,panis scilicet et vini, populo communi fideli ministranda, per venerandum ac egregium virum magistrum lacobellum de Misa, sacre theologie baccalarium formatum (2), et aliquos sibi tunc in hac materia as- sistentes sacerdotes, est inchoata in urbe inclita et magnifica Pragensi, primum quidem in ecclesiis Sancti Adalberti in Nova Civitate, Sancti Martini in muro, et Sancti Michaelis ac capella in Bethleem in Civitate Antiqua Pragensi. Item, anno eodem (1419), dominico die post Iacobi, alias XXX die mensis Iulii, magister civium et consules aliqui Nove Civi- tatis cum subiudice, communionis calicis emuli, per communem populum et Iohannem Ziskam, regis Bohemie prefati (Wenceslai) familiarem... sunt de pretorio Nove Civitatis enormiter deiecti et atrociter mactati et interfecti. Item, feria V post Assumpcionem Beate Marie Virginis, alias die XVII mensis Augusti, sequenti scilicet die post mortem regis Wenceslai, quidam ex populo communi... per ecclesias ac mona- steria, in civitate sita Pragensi, omni timore postposito, discur- rebant, et organa ac ymagines ecclesiarum, praecipue illarum in quibus communio calicis minime adhibebatur, plebanis eccle- siarum ac religiosis fugam ineuntibus... confringebant, commi- nuebant ac violabant. (1) Laurentius de Brzezowa seu Breczina, Civitatis Pragensis cancellarius, utraquista moderatus, coaevus scripsit hanc chronicam usque ad a. 1433. (2) Palacky, Geschichte, t. III, p. 333, nullatenus fundatam esse ostendit nar- rationem qua cuidam Petro de Dresda, ecclesiae S. Michaelis ludimagistro, tri- buitur prima origo communionis sub utraque specie in urbe Praga. Omnia enim illius temporis scripta ad unum designant Jacobellum de Misa tanquam primum et unicum auctorem istius praxis. Corrigenda ergo quae supra, p. 13, post Ham- merschmid retuli.
174 Documenta, mag. Ioannis Hus vitam, doctrinam, causam in Constan- tiensi Concilio actam, et controversias de religione in Bohemia annis 1403-1418 motas, illustrantia, edidit FRANCISCUS PALACKY, regni Bohemiae historiographus. Pragae, 1869, in-8°, 768 pag. IOANNES DOMINICUS MANSI, Sacrorum Conciliorum nova et amplissima collectio, t. XXVII. Venetiis, 1784, in-f°. Extracta ex Laurentii de Breczina Chronica Hussitica (1). Anno Incarnationis Dominice m.cccc.xiv, venerabilis ac divi- nissima communio eukaristie sub utraque specie,panis scilicet et vini, populo communi fideli ministranda, per venerandum ac egregium virum magistrum lacobellum de Misa, sacre theologie baccalarium formatum (2), et aliquos sibi tunc in hac materia as- sistentes sacerdotes, est inchoata in urbe inclita et magnifica Pragensi, primum quidem in ecclesiis Sancti Adalberti in Nova Civitate, Sancti Martini in muro, et Sancti Michaelis ac capella in Bethleem in Civitate Antiqua Pragensi. Item, anno eodem (1419), dominico die post Iacobi, alias XXX die mensis Iulii, magister civium et consules aliqui Nove Civi- tatis cum subiudice, communionis calicis emuli, per communem populum et Iohannem Ziskam, regis Bohemie prefati (Wenceslai) familiarem... sunt de pretorio Nove Civitatis enormiter deiecti et atrociter mactati et interfecti. Item, feria V post Assumpcionem Beate Marie Virginis, alias die XVII mensis Augusti, sequenti scilicet die post mortem regis Wenceslai, quidam ex populo communi... per ecclesias ac mona- steria, in civitate sita Pragensi, omni timore postposito, discur- rebant, et organa ac ymagines ecclesiarum, praecipue illarum in quibus communio calicis minime adhibebatur, plebanis eccle- siarum ac religiosis fugam ineuntibus... confringebant, commi- nuebant ac violabant. (1) Laurentius de Brzezowa seu Breczina, Civitatis Pragensis cancellarius, utraquista moderatus, coaevus scripsit hanc chronicam usque ad a. 1433. (2) Palacky, Geschichte, t. III, p. 333, nullatenus fundatam esse ostendit nar- rationem qua cuidam Petro de Dresda, ecclesiae S. Michaelis ludimagistro, tri- buitur prima origo communionis sub utraque specie in urbe Praga. Omnia enim illius temporis scripta ad unum designant Jacobellum de Misa tanquam primum et unicum auctorem istius praxis. Corrigenda ergo quae supra, p. 13, post Ham- merschmid retuli.
Strana 175
175 Et in crastino, scilicel die Agapiti, monasterium ipsum Car- thusiense ignis consumunt voragine, muris ipsius dumtaxat resultantibus. Item, die XX Augusti, monasterium Praedicatorum in Pieska funditus per communem populum utriusque sexus est dirutum et combustum, religiosis aliquibus monasterii ipsius captivatis. Item, dominica Letare, die scilicet XVII Marcii (1420), de man- dato legati pape (1), in Wratislavia pro tunc cum Sigismundo, Romanorum ac Hungarie rege, existente, cruciata papalis contra Bohemos, precipue calicis zelantes communionem, velud contra hereticos et Ecclesie Romane rebelles, per ecclesias in sermo- nibus est proclamata. Item, in die Georgii (23 Aprilis), Thaborite de Hradisst... monasterium Milewsko de Ordine Praemonstratensi diruunt et comburunt. Item, iisdem diebus.... Inter que monasterium Nepomuk exu- runt et castrum Rabie firmissimum acquirunt, et VII monachos et sacerdotes, quos in prefato castro comprehendunt, extra ca- strum igne concremant. Item, eodem tempore,in confinio Gradecensi, in quodam monte iuxta Trzebochowicz, quem Oreb appellaverunt, magna multitu- dine laycorum... congregata, monasterium Hradisst... vi obtinent, et bonis que intus erant direptis, monasterioque ipso exusto, civi- tatem Pragensem in auxilium Pragensibus in copiosa multitu- dine... die Sancti Sigismundi (30 Aprilis) intraverunt et a com- munitate Pragensi... honorifice et grate sunt suscepti, et ad Sanctum Appollinarem ad tuendam civitatem contra Wyssegra- denses sunt locati, victualibus ipsis per communitatem copiose provisis. Pragenses... monasterio in Strahow igne succenso,... civitatem ingrediuntur ; et altera die monasterium Cruciferorum in pede pontis, cellas monasterii S. Thome... per ignis consumunt voragi- nem. Thaborienses vero prefati de Hradisst, peticioni Pragensium annuentes, Pragam cum suis presbiteris, mulieribus, parvulis, ac curruum multitudine venire non protrahunt... Die XX mense Maii, in multis millibus sexus utriusque, presbiteris ipsorum, sacramento Corporis Christi sursum in baculis erecto, populum (1) Apostolicus nuntius tunc erat Ferdinandus de Palacios, episcopus Lucensis (Lugo, in Hispania).Is, decanus Segobiensis, decretorum doctor, referendarius Sacri Palatii, 28 Novembris 1418 ad sedem illam electus fuerat. Anno 1435 mor- tuus est.
175 Et in crastino, scilicel die Agapiti, monasterium ipsum Car- thusiense ignis consumunt voragine, muris ipsius dumtaxat resultantibus. Item, die XX Augusti, monasterium Praedicatorum in Pieska funditus per communem populum utriusque sexus est dirutum et combustum, religiosis aliquibus monasterii ipsius captivatis. Item, dominica Letare, die scilicet XVII Marcii (1420), de man- dato legati pape (1), in Wratislavia pro tunc cum Sigismundo, Romanorum ac Hungarie rege, existente, cruciata papalis contra Bohemos, precipue calicis zelantes communionem, velud contra hereticos et Ecclesie Romane rebelles, per ecclesias in sermo- nibus est proclamata. Item, in die Georgii (23 Aprilis), Thaborite de Hradisst... monasterium Milewsko de Ordine Praemonstratensi diruunt et comburunt. Item, iisdem diebus.... Inter que monasterium Nepomuk exu- runt et castrum Rabie firmissimum acquirunt, et VII monachos et sacerdotes, quos in prefato castro comprehendunt, extra ca- strum igne concremant. Item, eodem tempore,in confinio Gradecensi, in quodam monte iuxta Trzebochowicz, quem Oreb appellaverunt, magna multitu- dine laycorum... congregata, monasterium Hradisst... vi obtinent, et bonis que intus erant direptis, monasterioque ipso exusto, civi- tatem Pragensem in auxilium Pragensibus in copiosa multitu- dine... die Sancti Sigismundi (30 Aprilis) intraverunt et a com- munitate Pragensi... honorifice et grate sunt suscepti, et ad Sanctum Appollinarem ad tuendam civitatem contra Wyssegra- denses sunt locati, victualibus ipsis per communitatem copiose provisis. Pragenses... monasterio in Strahow igne succenso,... civitatem ingrediuntur ; et altera die monasterium Cruciferorum in pede pontis, cellas monasterii S. Thome... per ignis consumunt voragi- nem. Thaborienses vero prefati de Hradisst, peticioni Pragensium annuentes, Pragam cum suis presbiteris, mulieribus, parvulis, ac curruum multitudine venire non protrahunt... Die XX mense Maii, in multis millibus sexus utriusque, presbiteris ipsorum, sacramento Corporis Christi sursum in baculis erecto, populum (1) Apostolicus nuntius tunc erat Ferdinandus de Palacios, episcopus Lucensis (Lugo, in Hispania).Is, decanus Segobiensis, decretorum doctor, referendarius Sacri Palatii, 28 Novembris 1418 ad sedem illam electus fuerat. Anno 1435 mor- tuus est.
Strana 176
176 precedentibus, Pragensem hora vesperarum introeunt civitatem. Quos Pragenses.... grate excipiunt, de victualibusque copiosis provident. ...Horum autem Thaboriensium... capitanei seculares hi fuere : Nicolaus de Hus... et Iohannes Ziska monoculus, supra modum audax et strenuus. Item, die XXII Maii,Thaborienses... Pragensibus ipsis adiunctis, claustrum Brzewniow exurunt, et novem monachis Pragam adductis, ipsos captivitati mancipant. Item, in vigilia Pentecostes, alias die XXV mensis Maii, mulie- res Thaborienses claustrum monialium ad Sanctam Katherinam in Nova Civitate Pragensi destruunt et evertunt, tecta primum deiciendo. Item, hiis diebus (post 30 Maii), rex Sigismundus... in Novum Castrum.. pervenit, a quo ad Wyssegradum, occurrente sibi clero cum reliquiis Sanctorum, cum suis est deductus... Item, in festo Corporis Christi, alias die VI Iunii, Thaborite duos monachos de Brzewniow, communioni calicis nolentes consen- tire... igne comburunt. Item, XII die Iunii, Thaborienses... quatuor monachos de Aula Regia, ut dicebatur, qui ad communionem calicis et capparum deposicionem ipsis nullatenus consentire voluerunt, comburunt. Item, XIV die Iunii, Pragenses cum Thaboriensibus et ceteris, monasterium Sancte Anne et monasterium S. Thome... succen- dunt. Item, XXI die mensis Iunii, monasterium monialium ad San- ctam Magdalenam est per eosdem (communitatem Pragensem et Thaborienses) igne consumptum. Item, XXX die Iunii, quae erat dies dominica proxima post Pe- tri apostoli, rex Hungariae Sigismundus cum exercitu valido tam Boemorum quam exterarum multarum et variarum nacionum castro Pragensi (1) appropinquat. Infra missarum ergo solem- pnia, ipse cum aliquibus pocioribus in castrum Pragense a clero processionaliter, pulsatis magnis campanis, cum ympnis et can- ticis solemuiter excipitur, exercitu ipsius tentoria seu taberna- cula in planicie camporum, inter Bruskam et Ouenecz ac ortum ferarum sitorum, extendente, ad expugnandam Pragam, velut hereticam civitatem, propter calicis sacri communionem et alias evangelicas veritates. Ad hunc itaque camporum locum gentes multe et varie, propter cruciatam pape, contra Boemos, praeser- tim communionem calicis zelantes, inique erectam, de die in (1) Id est Hradschin, arci imperiali.
176 precedentibus, Pragensem hora vesperarum introeunt civitatem. Quos Pragenses.... grate excipiunt, de victualibusque copiosis provident. ...Horum autem Thaboriensium... capitanei seculares hi fuere : Nicolaus de Hus... et Iohannes Ziska monoculus, supra modum audax et strenuus. Item, die XXII Maii,Thaborienses... Pragensibus ipsis adiunctis, claustrum Brzewniow exurunt, et novem monachis Pragam adductis, ipsos captivitati mancipant. Item, in vigilia Pentecostes, alias die XXV mensis Maii, mulie- res Thaborienses claustrum monialium ad Sanctam Katherinam in Nova Civitate Pragensi destruunt et evertunt, tecta primum deiciendo. Item, hiis diebus (post 30 Maii), rex Sigismundus... in Novum Castrum.. pervenit, a quo ad Wyssegradum, occurrente sibi clero cum reliquiis Sanctorum, cum suis est deductus... Item, in festo Corporis Christi, alias die VI Iunii, Thaborite duos monachos de Brzewniow, communioni calicis nolentes consen- tire... igne comburunt. Item, XII die Iunii, Thaborienses... quatuor monachos de Aula Regia, ut dicebatur, qui ad communionem calicis et capparum deposicionem ipsis nullatenus consentire voluerunt, comburunt. Item, XIV die Iunii, Pragenses cum Thaboriensibus et ceteris, monasterium Sancte Anne et monasterium S. Thome... succen- dunt. Item, XXI die mensis Iunii, monasterium monialium ad San- ctam Magdalenam est per eosdem (communitatem Pragensem et Thaborienses) igne consumptum. Item, XXX die Iunii, quae erat dies dominica proxima post Pe- tri apostoli, rex Hungariae Sigismundus cum exercitu valido tam Boemorum quam exterarum multarum et variarum nacionum castro Pragensi (1) appropinquat. Infra missarum ergo solem- pnia, ipse cum aliquibus pocioribus in castrum Pragense a clero processionaliter, pulsatis magnis campanis, cum ympnis et can- ticis solemuiter excipitur, exercitu ipsius tentoria seu taberna- cula in planicie camporum, inter Bruskam et Ouenecz ac ortum ferarum sitorum, extendente, ad expugnandam Pragam, velut hereticam civitatem, propter calicis sacri communionem et alias evangelicas veritates. Ad hunc itaque camporum locum gentes multe et varie, propter cruciatam pape, contra Boemos, praeser- tim communionem calicis zelantes, inique erectam, de die in (1) Id est Hradschin, arci imperiali.
Strana 177
177 diem confluebant de diversis mundi regnis, ducatibus, provinciis ac districtibus... In hoc ergo exercitu, cuius multitudo ultra quam ad centum quinquaginta millia armatorum se extendebat..., erant archiepiscopi, episcopi, patriarcha Aquilegiensis, doctores diversi ceterique prelati spirituales... Item, quinta die Augusti, Taborienses presbyteri, cum eorum capitaneis, XII infra scriptos articulos communitati Pragensi presentarunt:... Item, ut monasteria heretica destruant et corrumpant, eccle- sias non necessarias et altaria, imagines patenter et occulte ser- vatas, ornatus superbos et calices aureos et argenteos... Item, post hos itaque XII articulos per Taborienses publicatos, statim altera die Cruciferorum monasterium Zderaz et post, IVta die, S. Clementis monasterium ad rumpendum sunt aggressi... XXII die Augusti. Taborienses a Praga recesserunt, non haben- tes aliam causam recessus, nisi quod magistri (civitatis Pragensis) eorum ritibus et scripturis resistebant.... Et ita omnes non consencientes aut predictis phantasticis doctri- nis contradicentes multiformiter sunt persecuti (Taborite)... non clericis, non monachis, non monialibus, non religiosis, non ec- clesiis, nec domibus parcentes; sed omnia, timore Dei postposito, que manus Thaboritarum apprehendere poterant, discerpebant, rumpebant, comburebant vel ad nichilum redigebant. (Pragenses) multa dampna Wyssegradensibus intulerunt. Hiis sic dispositis, pro dominis Hynkone Crussina, Victorino dicto Boczkone et Thaboritis litteras, ut in auxilium pro expugnando castro Wyssegradensi Pragam venire non negligant, mittentes. Et factum est quod prefati barones Crussina cum fratre et Vic- torino Boczkone cum Orebitis venire Pragam non tardarunt, Thaboritis minime venientibus. (Apud Jaromirz). 16 Maii 1421. Sacerdotes siquidem, sequenti die, XXI qui noluerunt IV articulis consentire, combusserunt... LAURENTIUS DE BRZEZOWA SEU BRZEZINA, Origo et diarium belli Hussitici, (1414-1423), apud J. EMLER, Fontes Rerum Bohemicarum, t. V, p. 329-432, pas- sim. — His extractis tria alia addam. (1420, 26 Iulii). Den Tag nach St. Jacobi, haben sich die Präger samt den Taboriten entschlossen, dass sie ihre angefangene Arbeit vollenden, und die Präger Klöster, so sie beraubt und verbrannt, vollend gantz einreissen wolten, damit nicht ein Stein auf dem andern bleiben solte. Also rissen die Präger am dem 12
177 diem confluebant de diversis mundi regnis, ducatibus, provinciis ac districtibus... In hoc ergo exercitu, cuius multitudo ultra quam ad centum quinquaginta millia armatorum se extendebat..., erant archiepiscopi, episcopi, patriarcha Aquilegiensis, doctores diversi ceterique prelati spirituales... Item, quinta die Augusti, Taborienses presbyteri, cum eorum capitaneis, XII infra scriptos articulos communitati Pragensi presentarunt:... Item, ut monasteria heretica destruant et corrumpant, eccle- sias non necessarias et altaria, imagines patenter et occulte ser- vatas, ornatus superbos et calices aureos et argenteos... Item, post hos itaque XII articulos per Taborienses publicatos, statim altera die Cruciferorum monasterium Zderaz et post, IVta die, S. Clementis monasterium ad rumpendum sunt aggressi... XXII die Augusti. Taborienses a Praga recesserunt, non haben- tes aliam causam recessus, nisi quod magistri (civitatis Pragensis) eorum ritibus et scripturis resistebant.... Et ita omnes non consencientes aut predictis phantasticis doctri- nis contradicentes multiformiter sunt persecuti (Taborite)... non clericis, non monachis, non monialibus, non religiosis, non ec- clesiis, nec domibus parcentes; sed omnia, timore Dei postposito, que manus Thaboritarum apprehendere poterant, discerpebant, rumpebant, comburebant vel ad nichilum redigebant. (Pragenses) multa dampna Wyssegradensibus intulerunt. Hiis sic dispositis, pro dominis Hynkone Crussina, Victorino dicto Boczkone et Thaboritis litteras, ut in auxilium pro expugnando castro Wyssegradensi Pragam venire non negligant, mittentes. Et factum est quod prefati barones Crussina cum fratre et Vic- torino Boczkone cum Orebitis venire Pragam non tardarunt, Thaboritis minime venientibus. (Apud Jaromirz). 16 Maii 1421. Sacerdotes siquidem, sequenti die, XXI qui noluerunt IV articulis consentire, combusserunt... LAURENTIUS DE BRZEZOWA SEU BRZEZINA, Origo et diarium belli Hussitici, (1414-1423), apud J. EMLER, Fontes Rerum Bohemicarum, t. V, p. 329-432, pas- sim. — His extractis tria alia addam. (1420, 26 Iulii). Den Tag nach St. Jacobi, haben sich die Präger samt den Taboriten entschlossen, dass sie ihre angefangene Arbeit vollenden, und die Präger Klöster, so sie beraubt und verbrannt, vollend gantz einreissen wolten, damit nicht ein Stein auf dem andern bleiben solte. Also rissen die Präger am dem 12
Strana 178
178 Closter zum Creutzherren aufm Zderaz, und die Taboriten zu St. Clemens (1).... Also ist ein Theil der andern Mauer bis auf den heutigen Tag stehen blieben. HAGEK, editio Sandel, p. 685. Liber quintus. Soluta obsidione, (2 Augusti 1420,) Ziska qui civitatem conser- vaverat ne caperetur a rege, male persuasus a sacerdotibus suis, urbem a se conservatam ipse pulcherrimis aedificiorum orna- mentis despoliavit. Nam uno impetu insignes basilicas et ampla monasteria, quae in honorem et memoriam Beatae Mariae Virgi- nis aut cuiuslibet Sancti dedicata erant, disiecit ac diruit, tam- quam non sit fas alteri quam soli Deo basilicas aut templa con- secrare. Pragenses autem, aegre ferentes tot aedificiorum decora deperdi, obiurgaverunt Ziskam. Ille, orta dissensione, cum suis abiit ; et ad Thaboritas reversus, multa fidelium loca expu- gnavit. Historiae Hussitarum libri duodecim per IOANNEM COCHLAEUM, artium ac sacrae theologiae magistrum, canonicum Vratislaviensem, p. 181. Apud S. Vic- torem prope Moguntiam, MDXLIX, in-fo, 600 paginarum. — Nil aliud de mona- steriis combustis habet Cochlaeus. Non ergo mirum est quod de monasterio Servorum non sit locutus. Vide supra, p. 168. Turnoviae, Zisska,anno 1424, universum Ordinis Praedicatorum conventum delevit, et religiosos, quos pessime of defensionem catholicae religionis Taboritae oderant, captos universos, data, ut semper solebat, optione, si ad partes haereticorum transire vellent, cum nihil moverentur, omnes in rogos praeparatos inie- cit et flammis delevit. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 79. — Haec omnino similia sunt iis quae de fratribus Servorum refert Gerardus, infra p. 188. Pilsenae, 1408 [Julii 14]. Pilsenae in Bohemia post multas persecutiones pretiosam mortem obeunt Beati Clemens de Elcis et Cornelius de Burgensibus. Vide infra, 1415, Januarii 28, p. 182. — Secundum nonnullos die 14 Julii mortui sunt. Civitate Castelli. 1409. Frater Bernardus Ordinis Servorum S. Mariae, fit episcopus Civitatis Castelli. (1) Die 6 et 8a, ut supra ex textu Laurentii de Brzezina constat.
178 Closter zum Creutzherren aufm Zderaz, und die Taboriten zu St. Clemens (1).... Also ist ein Theil der andern Mauer bis auf den heutigen Tag stehen blieben. HAGEK, editio Sandel, p. 685. Liber quintus. Soluta obsidione, (2 Augusti 1420,) Ziska qui civitatem conser- vaverat ne caperetur a rege, male persuasus a sacerdotibus suis, urbem a se conservatam ipse pulcherrimis aedificiorum orna- mentis despoliavit. Nam uno impetu insignes basilicas et ampla monasteria, quae in honorem et memoriam Beatae Mariae Virgi- nis aut cuiuslibet Sancti dedicata erant, disiecit ac diruit, tam- quam non sit fas alteri quam soli Deo basilicas aut templa con- secrare. Pragenses autem, aegre ferentes tot aedificiorum decora deperdi, obiurgaverunt Ziskam. Ille, orta dissensione, cum suis abiit ; et ad Thaboritas reversus, multa fidelium loca expu- gnavit. Historiae Hussitarum libri duodecim per IOANNEM COCHLAEUM, artium ac sacrae theologiae magistrum, canonicum Vratislaviensem, p. 181. Apud S. Vic- torem prope Moguntiam, MDXLIX, in-fo, 600 paginarum. — Nil aliud de mona- steriis combustis habet Cochlaeus. Non ergo mirum est quod de monasterio Servorum non sit locutus. Vide supra, p. 168. Turnoviae, Zisska,anno 1424, universum Ordinis Praedicatorum conventum delevit, et religiosos, quos pessime of defensionem catholicae religionis Taboritae oderant, captos universos, data, ut semper solebat, optione, si ad partes haereticorum transire vellent, cum nihil moverentur, omnes in rogos praeparatos inie- cit et flammis delevit. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 79. — Haec omnino similia sunt iis quae de fratribus Servorum refert Gerardus, infra p. 188. Pilsenae, 1408 [Julii 14]. Pilsenae in Bohemia post multas persecutiones pretiosam mortem obeunt Beati Clemens de Elcis et Cornelius de Burgensibus. Vide infra, 1415, Januarii 28, p. 182. — Secundum nonnullos die 14 Julii mortui sunt. Civitate Castelli. 1409. Frater Bernardus Ordinis Servorum S. Mariae, fit episcopus Civitatis Castelli. (1) Die 6 et 8a, ut supra ex textu Laurentii de Brzezina constat.
Strana 179
179 Ad hunc annum 1409 referendus est Bernardus episcopus Tiphernas, qui olim magnae indolis puer, suscepto Ordinis nostri habitu, brevi ad eam doctrinae perfectionem devenit, ut inter Parisienses doctores cooptari meruerit, quemadmodum lucu- lentae conciones percelebrem apud suos patritios fecerunt, eius- que optimi mores omnibus amabilem simul et venerabilem reddiderunt. Annales Servorum, t. 1, p. 377. Tiphernates seu Civitatis Castelli episcopi. 44. Fratrem Bernardum de Bartholomaeis, Urbani Sexti fami- liarem, ex Ordine Servorum, abbatem commendatarium Sancti Michaelis de Podio Bonitio eiusdemque pontificis theologum, ad sedem Tiphernatem Alexander V promovit anno 1409, die 4 men- sis Septembris, obtentique episcopatus insecuto anno iniit pos- sessionem. Hanc ille Ecclesiam diuturniori mora administravit, arbitrorque ex hac vita migrasse anno 1423 (1). Italia sacra,sive de episcopis Italiae, authore D. FERDINANDO UGHELLO Flo- rentino, t. 1, p. 231'. Romae, MDCXLIIII, in-f°. Cracoviae. 1413, Aprilis 2. Bernardus, episcopus Civitatis Castelli, Apostolicae Sedis nuntius, episcopo Cracoviensi assistit in examinando Hieronymo de Praga. Hieronymus de Prachaticz... venit huc personaliter... Et tan- dem venit ad examen coram Nobis, loci Ordinario, assistente etiam provinciae huius metropolitano (2), necnon et Sedis Apo- stolicae nuntio, Reverendo patre D. Bernardo, episcopo Civitatis Castelli; ubi erat frequentia doctorum decretorum, magistrorum sacrae theologiae et artium liberalium magistrorum... Postremo vero remissus est ad locum suum nativum, ut ibi operaretur et laboraret terram in patria propria... Datum Krakoviae, die dominico Laetare, anno Domini MCCCCXIII. Albertus, Dei gratia episcopus Cracoviensis, regni Poloniae cancellarius (3). FRANCISCUS PALACKY, Documenta, etc. p. 506. (1) Mense Novembri 1424 obiit. EUBEL. (2) Nicolaus Tramba, praepositus ecclesiae S. Floriani extra muros Cracoviae, vicecancellarius regis Poloniae, 18 Junii 1410 archiepiscopus Haliciensis in Polonia, 30 Aprilis 1412 Gneznensis archiepiscopus, cuius Cracoviensis suffra- ganeus erat, 2 Decembris 1422 mortuus. (3) Albertus Jastrzembiec, 26 Aprilis 1399 Poznaniensis (Posen) episcopus, 9 Augusti 1412 Cracoviensis, 9 Julii 1423 Gneznensis archiepiscopus, 1436 mor- tuus.
179 Ad hunc annum 1409 referendus est Bernardus episcopus Tiphernas, qui olim magnae indolis puer, suscepto Ordinis nostri habitu, brevi ad eam doctrinae perfectionem devenit, ut inter Parisienses doctores cooptari meruerit, quemadmodum lucu- lentae conciones percelebrem apud suos patritios fecerunt, eius- que optimi mores omnibus amabilem simul et venerabilem reddiderunt. Annales Servorum, t. 1, p. 377. Tiphernates seu Civitatis Castelli episcopi. 44. Fratrem Bernardum de Bartholomaeis, Urbani Sexti fami- liarem, ex Ordine Servorum, abbatem commendatarium Sancti Michaelis de Podio Bonitio eiusdemque pontificis theologum, ad sedem Tiphernatem Alexander V promovit anno 1409, die 4 men- sis Septembris, obtentique episcopatus insecuto anno iniit pos- sessionem. Hanc ille Ecclesiam diuturniori mora administravit, arbitrorque ex hac vita migrasse anno 1423 (1). Italia sacra,sive de episcopis Italiae, authore D. FERDINANDO UGHELLO Flo- rentino, t. 1, p. 231'. Romae, MDCXLIIII, in-f°. Cracoviae. 1413, Aprilis 2. Bernardus, episcopus Civitatis Castelli, Apostolicae Sedis nuntius, episcopo Cracoviensi assistit in examinando Hieronymo de Praga. Hieronymus de Prachaticz... venit huc personaliter... Et tan- dem venit ad examen coram Nobis, loci Ordinario, assistente etiam provinciae huius metropolitano (2), necnon et Sedis Apo- stolicae nuntio, Reverendo patre D. Bernardo, episcopo Civitatis Castelli; ubi erat frequentia doctorum decretorum, magistrorum sacrae theologiae et artium liberalium magistrorum... Postremo vero remissus est ad locum suum nativum, ut ibi operaretur et laboraret terram in patria propria... Datum Krakoviae, die dominico Laetare, anno Domini MCCCCXIII. Albertus, Dei gratia episcopus Cracoviensis, regni Poloniae cancellarius (3). FRANCISCUS PALACKY, Documenta, etc. p. 506. (1) Mense Novembri 1424 obiit. EUBEL. (2) Nicolaus Tramba, praepositus ecclesiae S. Floriani extra muros Cracoviae, vicecancellarius regis Poloniae, 18 Junii 1410 archiepiscopus Haliciensis in Polonia, 30 Aprilis 1412 Gneznensis archiepiscopus, cuius Cracoviensis suffra- ganeus erat, 2 Decembris 1422 mortuus. (3) Albertus Jastrzembiec, 26 Aprilis 1399 Poznaniensis (Posen) episcopus, 9 Augusti 1412 Cracoviensis, 9 Julii 1423 Gneznensis archiepiscopus, 1436 mor- tuus.
Strana 180
180 Constantiae. 1414, mense Decembri. Articuli extracti de processibus fulminatis contra Ioannem Hus. Pro parte procuratorum et promotorum sacri Concilii, coram vobis Reverendissimis patribus dominis Ioanne patriarcha Con- stantinopolitano (1), Ioanne episcopo Lubucensi (2), et Bernardo episcopo Civitatis Castelli, per Sanctissimum in Christo patrem et dominum nostrum D. Johannem papam XXIII, super infra- scriptis, Commissariis specialiter deputatis, dantur et producun- tur infra scripta contra M. Ioannem Hus, presbyterum Pragensis diocesis.... Constantiae. 1415, Ianuario. Ego Ioannes Hus, in spe sacerdos Iesu Christi licet indignus, magister in artibus et sacrae theologiae baccalaureus formatus Universitatis Studii Pragensis, fateor me scripsisse quemdam libellum de Ecclesia, cuius exemplar est mihi exhibitum coram notariis per dominos Commissarios, patriarcham Constantinopo- litanum, episcopum Castellae et episcopum Libucensem. Qui quidem Commissarii ad reprehensionem praefati libelli obtule- runt mihi quosdam articulos, dicentes quod de ipso libello sint extracti et in ipso libello inscripti.... Processus ad captivitatem incipitur. Interim inimici sui instigabant praesidentes Concilii, ut eis iudices contra et adversus ipsum M. loannem Hus deputarent ; et deputaverunt eis tres Commissarios seu iudices, scilicet patriar- cham Constantinopolitanum, episcopum Castellae et episcopum Lubucensem, coram quibus testes citabantur et examinabantur, et ad magistrum ad carceres, ad videndum iurare ipsos, testes in maxima eius infirmitate ducebantur. Postquam igitur dictus M. Ioannes de infirmitate illa (3) aliqua- (1) Ioannes de Contareno de Venetiis, magister theologiae, ante 8 Octobris 1409 patriarcha Constantinopolitanus a Gregorio XII electus, anno 1414 ab eodem missus Apostolicae Sedis nuntius in Germaniam, anno 1415 in Concilio Constantiensi agit de cessione Gregorii XII a pontificatu ; 17 Iulii 1422 a Martino V Alexandriam, 14 Iulii 1424 rursus Constantinopolim translatus, 1455 mortuus. (2) Joannes de Borsnitz, canonicus Pragensis, decretorum doctor, capellanus papae, causarum palatii apostolici auditor, 24 Septembris 1397 a Bonifacio IX episcopus Lubucensis (Lebus in Marchia, Gneznensis suffraganeus) electus, ad Hungariae, Bohemiae, Poloniae regna ab Alexandro V 15 Januarii 1410 trans- missus, 27 Martii 1420 Strigoniensis (Gran in Hungaria) archiepiscopus, ante 10 Novembris 1423 mortuus. (3) Cum Ioannes Hus graviter aegrotaret, Ioannes XXIII 8 Ianuarii 1415 iussit eum in carcerem mitiorem mitti. PALACKY, Geschichte, p.330.
180 Constantiae. 1414, mense Decembri. Articuli extracti de processibus fulminatis contra Ioannem Hus. Pro parte procuratorum et promotorum sacri Concilii, coram vobis Reverendissimis patribus dominis Ioanne patriarcha Con- stantinopolitano (1), Ioanne episcopo Lubucensi (2), et Bernardo episcopo Civitatis Castelli, per Sanctissimum in Christo patrem et dominum nostrum D. Johannem papam XXIII, super infra- scriptis, Commissariis specialiter deputatis, dantur et producun- tur infra scripta contra M. Ioannem Hus, presbyterum Pragensis diocesis.... Constantiae. 1415, Ianuario. Ego Ioannes Hus, in spe sacerdos Iesu Christi licet indignus, magister in artibus et sacrae theologiae baccalaureus formatus Universitatis Studii Pragensis, fateor me scripsisse quemdam libellum de Ecclesia, cuius exemplar est mihi exhibitum coram notariis per dominos Commissarios, patriarcham Constantinopo- litanum, episcopum Castellae et episcopum Libucensem. Qui quidem Commissarii ad reprehensionem praefati libelli obtule- runt mihi quosdam articulos, dicentes quod de ipso libello sint extracti et in ipso libello inscripti.... Processus ad captivitatem incipitur. Interim inimici sui instigabant praesidentes Concilii, ut eis iudices contra et adversus ipsum M. loannem Hus deputarent ; et deputaverunt eis tres Commissarios seu iudices, scilicet patriar- cham Constantinopolitanum, episcopum Castellae et episcopum Lubucensem, coram quibus testes citabantur et examinabantur, et ad magistrum ad carceres, ad videndum iurare ipsos, testes in maxima eius infirmitate ducebantur. Postquam igitur dictus M. Ioannes de infirmitate illa (3) aliqua- (1) Ioannes de Contareno de Venetiis, magister theologiae, ante 8 Octobris 1409 patriarcha Constantinopolitanus a Gregorio XII electus, anno 1414 ab eodem missus Apostolicae Sedis nuntius in Germaniam, anno 1415 in Concilio Constantiensi agit de cessione Gregorii XII a pontificatu ; 17 Iulii 1422 a Martino V Alexandriam, 14 Iulii 1424 rursus Constantinopolim translatus, 1455 mortuus. (2) Joannes de Borsnitz, canonicus Pragensis, decretorum doctor, capellanus papae, causarum palatii apostolici auditor, 24 Septembris 1397 a Bonifacio IX episcopus Lubucensis (Lebus in Marchia, Gneznensis suffraganeus) electus, ad Hungariae, Bohemiae, Poloniae regna ab Alexandro V 15 Januarii 1410 trans- missus, 27 Martii 1420 Strigoniensis (Gran in Hungaria) archiepiscopus, ante 10 Novembris 1423 mortuus. (3) Cum Ioannes Hus graviter aegrotaret, Ioannes XXIII 8 Ianuarii 1415 iussit eum in carcerem mitiorem mitti. PALACKY, Geschichte, p.330.
Strana 181
181 liter convaluisset, mox dicti Commissarii obtulerunt ei articulos fere XLIV, quos ex libello suo De Ecclesia dicebant fuisse extractos. Ad quos postea magister responsiones suas manu propria signavit in carcere, sicut in libris suis continebatur.... Qui [articuli] incipiuntur : “Ego Joannes Hus, in spe sacerdos Jesu Christi licet indignus 4.... PALACKY, Documenta, p. 199, 204, 252, 254. Constantiae. 1415. Fr. Berectarius Anglicus operam adhibet ad tollendum schisma Ecclesiae et confutandum Iohannem Hus. Berectarius, vir bonae litteraturae, de Anglia etiam pro celesti patria peregrinus, Religionem nostram monastica vita exornat. Multa egit 1415 ut schisma Ecclesiae e medio tolleretur atque pro confutatione Iohannis Hus, quem superavit disputando, ut approbatum est apud viros doctissimos (1). Et multas Scotiae gentis provincias, quae diutius in haereticis dogmatibus oberra- verant, pia praedicatione convertit. Anno ab Incarnatione Domini 1421 obiit. Florentiae, Bibliotheca Nationalis : RAPHAELIS MAPHAEI De viris illustribus Ordinis (1557), f. 207. Codex signatus 1580. C. 8, chartaceus, 46 foliorum, 214 X 160 mm. Vide Monumenta, t. XI, p. 165. Idem ex Maphaeo refert Garbi, Annales Servorum, t. I, p. 369 et 401. Berengarius alius, Gallus, Ordinis Servorum, edidit libros duos : De caelesti praemio, ac de catholica fide. ANTONIUS POSSEVINUS, Apparatus sacer, t. I, p. 212. Coloniae Agrippinae, MDCVIII, in-fo. Berengarium. 5. similiter Gallum, alterum a primo, liceat hoc tempore commemorare, virum litteris ornatissimum, qui duos libros edidit : De coeli praemio et De catholica fide... Annotationes. Berengarius hic ex nostro Maphaeo, non Gallus erat, sed Anglus. Plurimum operae adhibuit in abolendo teterrimo illo- rum temporum schismate anno 1415 ; disputationes habuit cum Iohanne Hus, quem egregie confutavit ; plures in Scotia ab hae- 4 Ut supra. (1) Inter eos qui die 7 Iunii interrogationi Ioannis Hus interfuerunt, aderant quidam Anglici, quorum nomen non traditur. PALACKY, Documenta, etc. p. 277. Forte Berectarius noster unus ex illis erat.
181 liter convaluisset, mox dicti Commissarii obtulerunt ei articulos fere XLIV, quos ex libello suo De Ecclesia dicebant fuisse extractos. Ad quos postea magister responsiones suas manu propria signavit in carcere, sicut in libris suis continebatur.... Qui [articuli] incipiuntur : “Ego Joannes Hus, in spe sacerdos Jesu Christi licet indignus 4.... PALACKY, Documenta, p. 199, 204, 252, 254. Constantiae. 1415. Fr. Berectarius Anglicus operam adhibet ad tollendum schisma Ecclesiae et confutandum Iohannem Hus. Berectarius, vir bonae litteraturae, de Anglia etiam pro celesti patria peregrinus, Religionem nostram monastica vita exornat. Multa egit 1415 ut schisma Ecclesiae e medio tolleretur atque pro confutatione Iohannis Hus, quem superavit disputando, ut approbatum est apud viros doctissimos (1). Et multas Scotiae gentis provincias, quae diutius in haereticis dogmatibus oberra- verant, pia praedicatione convertit. Anno ab Incarnatione Domini 1421 obiit. Florentiae, Bibliotheca Nationalis : RAPHAELIS MAPHAEI De viris illustribus Ordinis (1557), f. 207. Codex signatus 1580. C. 8, chartaceus, 46 foliorum, 214 X 160 mm. Vide Monumenta, t. XI, p. 165. Idem ex Maphaeo refert Garbi, Annales Servorum, t. I, p. 369 et 401. Berengarius alius, Gallus, Ordinis Servorum, edidit libros duos : De caelesti praemio, ac de catholica fide. ANTONIUS POSSEVINUS, Apparatus sacer, t. I, p. 212. Coloniae Agrippinae, MDCVIII, in-fo. Berengarium. 5. similiter Gallum, alterum a primo, liceat hoc tempore commemorare, virum litteris ornatissimum, qui duos libros edidit : De coeli praemio et De catholica fide... Annotationes. Berengarius hic ex nostro Maphaeo, non Gallus erat, sed Anglus. Plurimum operae adhibuit in abolendo teterrimo illo- rum temporum schismate anno 1415 ; disputationes habuit cum Iohanne Hus, quem egregie confutavit ; plures in Scotia ab hae- 4 Ut supra. (1) Inter eos qui die 7 Iunii interrogationi Ioannis Hus interfuerunt, aderant quidam Anglici, quorum nomen non traditur. PALACKY, Documenta, etc. p. 277. Forte Berectarius noster unus ex illis erat.
Strana 182
182 reticorum erroribus convertit ; ac tandem anno 1421 extremum diem clausit. Annales Servorum, t. I, p. 368,369. Senis. 1415, Januarii 28. Frater Uldaricus Ratisponensis, Ordinis Servorum S. Mariae, fratribus con- ventus Senensis narrat pretiosam mortem Beatorum Clementis de Elcis et Cor- nelii de Burgensibus, amborum Senensium, qui Pilsenae in Bohemia, post multas persecutiones, anno 1408 obierant. Il Beato Clemente de conti d'Elci, et Il Beato Cornelio Borghesi. Il Beato Clemente fu figlio del conte Giovanni del conte Gaddo, si come appare nel seguente strumento..... In quanto al martirio di questi due Beati habbiamo nel nostro archivio l'infrascritta memoria : In nomine Domini. Amen. Anno Dominicae Incarnationis mil- lesimo quadringentesimo quarto decimo (1), indictione octava, secundum consuetudinem notariorum civitatis Senarum, die vero xxviij mensis Ianuarii, Romanorum Caesarea et Augusta Sede, ut Senis dicitur, Imperatore vacante. Appareat omnibus manifeste, hoc praesens publicum instru- mentum inspecturis, quod constitutus coram Reverendo patre fratre Thaddaeo Guidonis de Salvanis de Senis, sacrae theologiae magistro et Provinciali Ordinis Servorum in provincia Thusciae, nec non venerabili patre fratre Ioanne de Senis, priore fratrum, capituli et conventus Sanctae Mariae Servorum eiusdem civita- tis, religiosus vir frater Uldaricus Ratisponensis praedicti Ordinis dixit et pro veritate asseruit, quod iam sunt sex anni, quod ex hac ad coelestem vitam transierunt beati patres, frater Clemens quondam comitis Ioannis, et frater Cornelius de Burgensibus, apud Pilsenam Bohemiae civitatem. Qui, dum pro catholica fide fortiter decertarent, varia ab haereticis tormenta passi sunt, praesertim Litomesliae, Gorae, Cuthnis et Litomeritii ; ubi, cum ad mortem damnati, deberent sequenti die securi percuti, in ipsa nocte, illis orantibus, lumen refulsit in habitaculo et duo Angeli accedentes eduxerunt eos de carceribus. Quia vero amare flebant, nec poterant consolari, eo quod martyrii palma privarentur, apparuit eis Dominus, duas de auro purissimo gestans coronas, dixitque ad illos : “Nolite flere, his enim coronabimini in coelis 1 Sequitur instrumentum professionis. (1) Anno 1414 stylo Senensi, 1415 autem aerae vulgaris.
182 reticorum erroribus convertit ; ac tandem anno 1421 extremum diem clausit. Annales Servorum, t. I, p. 368,369. Senis. 1415, Januarii 28. Frater Uldaricus Ratisponensis, Ordinis Servorum S. Mariae, fratribus con- ventus Senensis narrat pretiosam mortem Beatorum Clementis de Elcis et Cor- nelii de Burgensibus, amborum Senensium, qui Pilsenae in Bohemia, post multas persecutiones, anno 1408 obierant. Il Beato Clemente de conti d'Elci, et Il Beato Cornelio Borghesi. Il Beato Clemente fu figlio del conte Giovanni del conte Gaddo, si come appare nel seguente strumento..... In quanto al martirio di questi due Beati habbiamo nel nostro archivio l'infrascritta memoria : In nomine Domini. Amen. Anno Dominicae Incarnationis mil- lesimo quadringentesimo quarto decimo (1), indictione octava, secundum consuetudinem notariorum civitatis Senarum, die vero xxviij mensis Ianuarii, Romanorum Caesarea et Augusta Sede, ut Senis dicitur, Imperatore vacante. Appareat omnibus manifeste, hoc praesens publicum instru- mentum inspecturis, quod constitutus coram Reverendo patre fratre Thaddaeo Guidonis de Salvanis de Senis, sacrae theologiae magistro et Provinciali Ordinis Servorum in provincia Thusciae, nec non venerabili patre fratre Ioanne de Senis, priore fratrum, capituli et conventus Sanctae Mariae Servorum eiusdem civita- tis, religiosus vir frater Uldaricus Ratisponensis praedicti Ordinis dixit et pro veritate asseruit, quod iam sunt sex anni, quod ex hac ad coelestem vitam transierunt beati patres, frater Clemens quondam comitis Ioannis, et frater Cornelius de Burgensibus, apud Pilsenam Bohemiae civitatem. Qui, dum pro catholica fide fortiter decertarent, varia ab haereticis tormenta passi sunt, praesertim Litomesliae, Gorae, Cuthnis et Litomeritii ; ubi, cum ad mortem damnati, deberent sequenti die securi percuti, in ipsa nocte, illis orantibus, lumen refulsit in habitaculo et duo Angeli accedentes eduxerunt eos de carceribus. Quia vero amare flebant, nec poterant consolari, eo quod martyrii palma privarentur, apparuit eis Dominus, duas de auro purissimo gestans coronas, dixitque ad illos : “Nolite flere, his enim coronabimini in coelis 1 Sequitur instrumentum professionis. (1) Anno 1414 stylo Senensi, 1415 autem aerae vulgaris.
Strana 183
183 non post multos hos dies: siquidem sufficit mihi vestra bona voluntas. " Quae omnia et singula idem frater Uldaricus dixit se audivisse ab eis, dum apud Slangessvverdum eorum confessio- nes sacramentaliter auscultaret. Actum Senis in ecclesia fratrum Servorum, coram Masso Ioan- nis Credis, Simone Ioannis Credis et Meo Iacobi mercatore de Senis, testibus [vocatis] et rogatis. Ego Marianus, quondam magistri Nicolai, imperiali auctori- tate notarius publicus et iudex ordinarius, praedictis omnibus interfui, et ea rogatus scripsi et publicavi (1). La copia delle predette scritture, per mano di Ser Zoroastro Guidi estratta da loro originali alla presenza dell'Illmo Signor Priore Pandolfo Pannilini, fu donata da noi al già Illmo Signor Conte Oratio d’Elci. Ne fa menzione il padre fra Gerardo nella relatione dell’incendio seguito in Praga, Don Papirio Mansueti, et altri. Senis, Bibliotheca Communalis : Codex signatus B. VII. 14, cui titulus : Memorie del monastero di Santa Maria dei Servi di Siena, scritte da FR. FILIPPO MONTEBUONO BUONDELMONTE, Sanese, f. 30. Vide infra ad annum 1632, p. 196. Impressum apud Pragen. Confirmationis cultus ab immemorabili tempore praestiti servis Dei Augustino Cennini, etc. : Summarium, p. 34. 1415, Septembris 4. Beati Benincasa Rapaccioli et Pyritheus Malvezzi, magnos labores multasque persecutiones tum in Bohemia, Pragae praesertim, tum in Hungaria perpessi, a Tartaris trucidantur. Negli Annali della nostra Religione non si trova mai fatta men- tione di alcuno de' nostri frati Sanesi martirizato : io, in quanto a me, non posso addurre altra ragione, se non perchè è verissimo il proverbio : “ Un huomo solo non può sapere ogni cosa. " É però certissimo che il nostro monastero è stato illustrato con lo spargimento del sangue di otto Martiri. Il primo fu : Il Beato BENINCASA RAPACCIOLI. Nacque in Collesipoli. Innamorato da fanciulletto della Impe- ratrice degli Angeli, se ne stava sempre intento alle sue lodi ; e nei più teneri anni macerava il corpo con molti digiuni e disci- pline, fin tanto che, comparso quivi a predicare l'anno 1365 il Padre Bartolomeo Luti dell' Ordine de Servi, egli, nell'età di 12 anni incirca, mosso dalle predicationi del detto Padre e dalle ispi- (1) Perierunt fere omnia ser Mariani protocolla : sola remanent in Archivo Notarili Senensi pauca acta anni 1429, nempe a die 26 Aprilis ad 14 Septembris.
183 non post multos hos dies: siquidem sufficit mihi vestra bona voluntas. " Quae omnia et singula idem frater Uldaricus dixit se audivisse ab eis, dum apud Slangessvverdum eorum confessio- nes sacramentaliter auscultaret. Actum Senis in ecclesia fratrum Servorum, coram Masso Ioan- nis Credis, Simone Ioannis Credis et Meo Iacobi mercatore de Senis, testibus [vocatis] et rogatis. Ego Marianus, quondam magistri Nicolai, imperiali auctori- tate notarius publicus et iudex ordinarius, praedictis omnibus interfui, et ea rogatus scripsi et publicavi (1). La copia delle predette scritture, per mano di Ser Zoroastro Guidi estratta da loro originali alla presenza dell'Illmo Signor Priore Pandolfo Pannilini, fu donata da noi al già Illmo Signor Conte Oratio d’Elci. Ne fa menzione il padre fra Gerardo nella relatione dell’incendio seguito in Praga, Don Papirio Mansueti, et altri. Senis, Bibliotheca Communalis : Codex signatus B. VII. 14, cui titulus : Memorie del monastero di Santa Maria dei Servi di Siena, scritte da FR. FILIPPO MONTEBUONO BUONDELMONTE, Sanese, f. 30. Vide infra ad annum 1632, p. 196. Impressum apud Pragen. Confirmationis cultus ab immemorabili tempore praestiti servis Dei Augustino Cennini, etc. : Summarium, p. 34. 1415, Septembris 4. Beati Benincasa Rapaccioli et Pyritheus Malvezzi, magnos labores multasque persecutiones tum in Bohemia, Pragae praesertim, tum in Hungaria perpessi, a Tartaris trucidantur. Negli Annali della nostra Religione non si trova mai fatta men- tione di alcuno de' nostri frati Sanesi martirizato : io, in quanto a me, non posso addurre altra ragione, se non perchè è verissimo il proverbio : “ Un huomo solo non può sapere ogni cosa. " É però certissimo che il nostro monastero è stato illustrato con lo spargimento del sangue di otto Martiri. Il primo fu : Il Beato BENINCASA RAPACCIOLI. Nacque in Collesipoli. Innamorato da fanciulletto della Impe- ratrice degli Angeli, se ne stava sempre intento alle sue lodi ; e nei più teneri anni macerava il corpo con molti digiuni e disci- pline, fin tanto che, comparso quivi a predicare l'anno 1365 il Padre Bartolomeo Luti dell' Ordine de Servi, egli, nell'età di 12 anni incirca, mosso dalle predicationi del detto Padre e dalle ispi- (1) Perierunt fere omnia ser Mariani protocolla : sola remanent in Archivo Notarili Senensi pauca acta anni 1429, nempe a die 26 Aprilis ad 14 Septembris.
Strana 184
184 rationi della Beata Vergine, che lo chiamava internamente alla Religione de Servi suoi, ottenuta licenza da genitori, abbandonò la patria e quanto haveva; e giunto a Siena con il Padre Luti, ricevè con molta devotione l’habito santo. Ed avanzandosi giornalmente nella perfettione, fece grandis- simo profitto nello spirito e nelle lettere. Onde, honorato del grado di Dottore con molto applauso, fu destinato da suoi Supe- riori a predicare a gl' infedeli et a gli heretici la verità del- l'Evangelo santo. Per il che, arrivato nella Bohemia, converti molti heretici, ritrahendoli dagli errori dell' empio Giovanni d'Hus al grembo della Chiesa Romana: si oppose coraggiosa- menta alla temerità di Othecz, che cosi chiamavano gli Adamiti il lor maestro e padre (1). E doppo d'haver ridotte al vero gregge molte pecorelle smar- rite, si nella Bohemia come nell' Hungheria, mostrandole l'ingan- no del demonio, che per tenerle allacciate operava molti prodigi, egli, non senza haver sofferto infinite ingiurie et essere stato carcerato più volte dal sacrilego Cisca (2), dalle mani del quale fu miracolosamente liberato, essendogli aperte le prigioni e spez- zate le catene da gli Angeli, particolarmente in Praga, e nella città di Kothumbania, si accinse alla fine ad entrare coraggioso ne regni di Tartaria (3). Ma accostatosi apena ai loro confini dalla parte di Pollonia, fu ritenuto e carcerato per ordine di Usone, che era uno delli canesii (4), cioè de ministri e governatori di giustizia in quelle bande. Il quale, doppo d'havere inteso qual- mente il pensiero del santo Padre era di predicare la fede christiana, e che discoprendo gli errori di quelle genti, le ripren- deva del troppo ardire che havevano, chiamando con titolo di Dio il loro prencipe Cham ed adorando il demonio, lo tenne più giorni senza cibo alcuno dentro della prigione. Di dove fattolo estrarre insieme con il Beato Periteo Malvezzi Bolognese, suo (1) Johannes de Picardia, Adamitarum caput, aliquando Adamus, aliquando Filius Dei, aliquando Otecz, id est pater voce sclavonica, vocari solebat. Notan- dum tamen non constare illum iam ante 1415 in Bohemiam venisse. (2) Jam anno 1410 Ioannes Ziska sub rege Wenceslao pugnabat. Sed non- dum se ferocem, ut postea 1420-1424, se proderat. (3) Circa haec tempora Tartari rursus regno Poloniae et aliis minabantur. Sic die 4 Septembris 1410 rex Wenceslaus congregationem procerum, die 14 Septembris habendam, convocavit "pro tractando qualiter saevissimis Tarta- ris et eorum adhaerentibus, qui regna et terras nostras, imo et dominia vestra, nituntur manu tyrannica invadere, obviare realiter valeamus. " PALACKY, Geschichte, t. III, p. 304. (4) Ita Buondelmonti vocem Kan seu Khan reddit, qua reges sive duces apud Tartaros significabantur.
184 rationi della Beata Vergine, che lo chiamava internamente alla Religione de Servi suoi, ottenuta licenza da genitori, abbandonò la patria e quanto haveva; e giunto a Siena con il Padre Luti, ricevè con molta devotione l’habito santo. Ed avanzandosi giornalmente nella perfettione, fece grandis- simo profitto nello spirito e nelle lettere. Onde, honorato del grado di Dottore con molto applauso, fu destinato da suoi Supe- riori a predicare a gl' infedeli et a gli heretici la verità del- l'Evangelo santo. Per il che, arrivato nella Bohemia, converti molti heretici, ritrahendoli dagli errori dell' empio Giovanni d'Hus al grembo della Chiesa Romana: si oppose coraggiosa- menta alla temerità di Othecz, che cosi chiamavano gli Adamiti il lor maestro e padre (1). E doppo d'haver ridotte al vero gregge molte pecorelle smar- rite, si nella Bohemia come nell' Hungheria, mostrandole l'ingan- no del demonio, che per tenerle allacciate operava molti prodigi, egli, non senza haver sofferto infinite ingiurie et essere stato carcerato più volte dal sacrilego Cisca (2), dalle mani del quale fu miracolosamente liberato, essendogli aperte le prigioni e spez- zate le catene da gli Angeli, particolarmente in Praga, e nella città di Kothumbania, si accinse alla fine ad entrare coraggioso ne regni di Tartaria (3). Ma accostatosi apena ai loro confini dalla parte di Pollonia, fu ritenuto e carcerato per ordine di Usone, che era uno delli canesii (4), cioè de ministri e governatori di giustizia in quelle bande. Il quale, doppo d'havere inteso qual- mente il pensiero del santo Padre era di predicare la fede christiana, e che discoprendo gli errori di quelle genti, le ripren- deva del troppo ardire che havevano, chiamando con titolo di Dio il loro prencipe Cham ed adorando il demonio, lo tenne più giorni senza cibo alcuno dentro della prigione. Di dove fattolo estrarre insieme con il Beato Periteo Malvezzi Bolognese, suo (1) Johannes de Picardia, Adamitarum caput, aliquando Adamus, aliquando Filius Dei, aliquando Otecz, id est pater voce sclavonica, vocari solebat. Notan- dum tamen non constare illum iam ante 1415 in Bohemiam venisse. (2) Jam anno 1410 Ioannes Ziska sub rege Wenceslao pugnabat. Sed non- dum se ferocem, ut postea 1420-1424, se proderat. (3) Circa haec tempora Tartari rursus regno Poloniae et aliis minabantur. Sic die 4 Septembris 1410 rex Wenceslaus congregationem procerum, die 14 Septembris habendam, convocavit "pro tractando qualiter saevissimis Tarta- ris et eorum adhaerentibus, qui regna et terras nostras, imo et dominia vestra, nituntur manu tyrannica invadere, obviare realiter valeamus. " PALACKY, Geschichte, t. III, p. 304. (4) Ita Buondelmonti vocem Kan seu Khan reddit, qua reges sive duces apud Tartaros significabantur.
Strana 185
185 compagno e del medesimo pensiero e santità di vita, furono am- bedue condotti al patibolo, cantando eglino e benedicendo il Signore. Giunti al luogo, esposero le sacre teste ai fieri colpi, e furono i loro ultimi accenti : Giesù è il vero Dio. Riceverono adunque la corona del martirio agli 4 Settembre 1415. E la di lui santissima imagine si vide dipinta anticamente nell' altare del Beato Francesco Patritii nella chiesa de Padri de Servi in Siena. Fin qui Don Papirio Mansueti da Collisipoli, nelle sua vita (1). Ragiona di questo Santo il Padre Alasia,e noi nel nostro Idilio (2) e nell' albero del monastero. Della sua imagine dipinta nel- l’ altare del Beato Francesco, se ne ragiona nel processo fatto in Siena per la canonizatione del Beato Francesco sopradetto. Gli anni passati, ritrovandoci in Roma, fussimo spediti a Siena dal Signor Pietro Rapaccioli per alcune scritture autentiche, et in particolare per quella della sua professione: le quali cavate et autenticate, ritornammo a Roma e glie le presentammo. Di presente è molto infervorato di questo martire monsignor Fran- cesco Rapaccioli, figlio del detto Pietro, Abbate e Crocifero del Papa, che con spesse lettere procura sapere di quello nuove cose da noi. Ne fa menzione ancora il P. Gerardo. BUONDELMONTI, Memorie, etc. f. 31v. Impressum apud Summarium, p. 31-33. Senis. 1420, Aprilis 6. Frater magister Augustinus Cennini, prior loci Servorum S. Mariae de Senis, a Martino V una cum fratribus magistris Bartholomaeo Donati, Laurentio Ne- ruccio et Joanne Baptista Petruccio concionator apostolicus apud Germanos destinatus, fratrem Laurentium Michaelis tempore absentiae vicarium suum constituit. In Dei nomine. Amen. Anno Domini millesimo quadringen- tesimo vigesimo, indictione quarta decima, die sexta mensis Aprilis. Convocatis omnibus fratribus et capitulo loci et conven- tus Servorum Sanctae Mariae,Ordinis Sancti Augustini, de Senis, ad locum et domum in dicto loco existentem et sitam, ad quem et quam fratres et capitulum dicti loci et conventus convocari, et convenire, et congregari consueverunt pro factis et negotiis ipsorum fratrum, capituli, loci et conventus conferendis et tra- ctandis, ad sonum campanae, et mandato magistri Augustini Cen- nini, sacrae paginae professoris et prioris dictorum loci, capituli, (1) In codice K. VII. 14, Bibliothecae communalis Senensis: in quo codice P. Papirius Mansueti scripsit vitam P. Petri Berti, Ordinis Servorum, vulgo Patris pauperum dicti. (2) Vide infra, sub anno 1628, p. 195.
185 compagno e del medesimo pensiero e santità di vita, furono am- bedue condotti al patibolo, cantando eglino e benedicendo il Signore. Giunti al luogo, esposero le sacre teste ai fieri colpi, e furono i loro ultimi accenti : Giesù è il vero Dio. Riceverono adunque la corona del martirio agli 4 Settembre 1415. E la di lui santissima imagine si vide dipinta anticamente nell' altare del Beato Francesco Patritii nella chiesa de Padri de Servi in Siena. Fin qui Don Papirio Mansueti da Collisipoli, nelle sua vita (1). Ragiona di questo Santo il Padre Alasia,e noi nel nostro Idilio (2) e nell' albero del monastero. Della sua imagine dipinta nel- l’ altare del Beato Francesco, se ne ragiona nel processo fatto in Siena per la canonizatione del Beato Francesco sopradetto. Gli anni passati, ritrovandoci in Roma, fussimo spediti a Siena dal Signor Pietro Rapaccioli per alcune scritture autentiche, et in particolare per quella della sua professione: le quali cavate et autenticate, ritornammo a Roma e glie le presentammo. Di presente è molto infervorato di questo martire monsignor Fran- cesco Rapaccioli, figlio del detto Pietro, Abbate e Crocifero del Papa, che con spesse lettere procura sapere di quello nuove cose da noi. Ne fa menzione ancora il P. Gerardo. BUONDELMONTI, Memorie, etc. f. 31v. Impressum apud Summarium, p. 31-33. Senis. 1420, Aprilis 6. Frater magister Augustinus Cennini, prior loci Servorum S. Mariae de Senis, a Martino V una cum fratribus magistris Bartholomaeo Donati, Laurentio Ne- ruccio et Joanne Baptista Petruccio concionator apostolicus apud Germanos destinatus, fratrem Laurentium Michaelis tempore absentiae vicarium suum constituit. In Dei nomine. Amen. Anno Domini millesimo quadringen- tesimo vigesimo, indictione quarta decima, die sexta mensis Aprilis. Convocatis omnibus fratribus et capitulo loci et conven- tus Servorum Sanctae Mariae,Ordinis Sancti Augustini, de Senis, ad locum et domum in dicto loco existentem et sitam, ad quem et quam fratres et capitulum dicti loci et conventus convocari, et convenire, et congregari consueverunt pro factis et negotiis ipsorum fratrum, capituli, loci et conventus conferendis et tra- ctandis, ad sonum campanae, et mandato magistri Augustini Cen- nini, sacrae paginae professoris et prioris dictorum loci, capituli, (1) In codice K. VII. 14, Bibliothecae communalis Senensis: in quo codice P. Papirius Mansueti scripsit vitam P. Petri Berti, Ordinis Servorum, vulgo Patris pauperum dicti. (2) Vide infra, sub anno 1628, p. 195.
Strana 186
186 et fratrum, et conventus ; et convenientibus ibidem fratribus infrascriptis, videlicet: Magister Joannest del Terna, magister Thadeus' Guidonis de Salvanis, magister Bartholomeus Donatus, magister Laurentius Neruccius, magister Ioannes Petruccius, magister Gabriel Nicolai de Tolomeis, sacrae paginae professores, frater Lucas de Arco, frater Matthaeus Jacobi, frater Petrus Petri, frater Franciscus Iohannis, frater Paulus Gratia, frater Laurentius Michaelis, frater Aurelius de Montepolitiano, frater Ioannes de Florentia, frater Ioachimus de Gazaja, frater Bartholomaeus de Petronibus, frater Philippus magistri Mini, frater Lucius de Lutis ; Praefatus magister Augustinus dixit et asseruit coram fratribus et capitulo supradictis et testibus infrascriptis, quod oporteret eum absentare a civitate et conventu Senarum, una cum magi- stro Bartholomaeo Donati, magistro Laurentio Neruccio et magi- stro Ioanne Baptista Petruccio, pro quibusdam necessitatibus et negotiis imminentibus suae Religioni et Catholicae Ecclesiae, praesertim apud Germanos, ad quos simul cum praefatis magi- stris destinatus et destinati erant concionatores Apostolici a Reverendo patre [et domino], domino Martino Papa V, et quod volebat loco sui vicarium constituere et relinquere in dicto loco et civitate de Senis. Qui frater et magister Augustinus prior, in praesentia, consilio, consensu, et auctoritate, et voluntate dictorum fratrum et capi- tuli, fecit, constituit, nominavit, et elegit, et decrevit fratrem Laurentium Michaelis de dicto conventu et loco suum generalem vicarium, loco sui et pro eo, cum libera et generali administra- tione in temporalibus et spiritualibus ; in quem commisit totaliter vices suas, ut possit omnia et singula dicere, et facere, et expe- dire, et exercere quae ipse posset, promittens se ratum et fir- mum habere et tenere totum et quicquid dictus frater Lauren- tius vicarius dixerit et fecerit. Qui fratres conventus praedictis omnibus et singulis praesentes consenserunt. Actum Senis in dicto loco et domo dictorum fratrum Servorum Sanctae Mariae, coram spectabili viro Thoma de Gazaja, equite, et spectabili et iurisperito Tinelloccio ser Mini Tinelli, Senensi- bus, ad haec vocatis et rogatis. Ego Antonius Gori, auctoritate imperiali iudex ordinarius et notarius, praedictis omnibus et singulis interfui, et ea rogatus scripsi et publicavi2. 1 Ita codex, et ita deinceps, nominativo pro ablativo adhibito. 2 Hic desinit textus Philippi Buondelmonti, patris Romer, Annalium et Sum- marii.
186 et fratrum, et conventus ; et convenientibus ibidem fratribus infrascriptis, videlicet: Magister Joannest del Terna, magister Thadeus' Guidonis de Salvanis, magister Bartholomeus Donatus, magister Laurentius Neruccius, magister Ioannes Petruccius, magister Gabriel Nicolai de Tolomeis, sacrae paginae professores, frater Lucas de Arco, frater Matthaeus Jacobi, frater Petrus Petri, frater Franciscus Iohannis, frater Paulus Gratia, frater Laurentius Michaelis, frater Aurelius de Montepolitiano, frater Ioannes de Florentia, frater Ioachimus de Gazaja, frater Bartholomaeus de Petronibus, frater Philippus magistri Mini, frater Lucius de Lutis ; Praefatus magister Augustinus dixit et asseruit coram fratribus et capitulo supradictis et testibus infrascriptis, quod oporteret eum absentare a civitate et conventu Senarum, una cum magi- stro Bartholomaeo Donati, magistro Laurentio Neruccio et magi- stro Ioanne Baptista Petruccio, pro quibusdam necessitatibus et negotiis imminentibus suae Religioni et Catholicae Ecclesiae, praesertim apud Germanos, ad quos simul cum praefatis magi- stris destinatus et destinati erant concionatores Apostolici a Reverendo patre [et domino], domino Martino Papa V, et quod volebat loco sui vicarium constituere et relinquere in dicto loco et civitate de Senis. Qui frater et magister Augustinus prior, in praesentia, consilio, consensu, et auctoritate, et voluntate dictorum fratrum et capi- tuli, fecit, constituit, nominavit, et elegit, et decrevit fratrem Laurentium Michaelis de dicto conventu et loco suum generalem vicarium, loco sui et pro eo, cum libera et generali administra- tione in temporalibus et spiritualibus ; in quem commisit totaliter vices suas, ut possit omnia et singula dicere, et facere, et expe- dire, et exercere quae ipse posset, promittens se ratum et fir- mum habere et tenere totum et quicquid dictus frater Lauren- tius vicarius dixerit et fecerit. Qui fratres conventus praedictis omnibus et singulis praesentes consenserunt. Actum Senis in dicto loco et domo dictorum fratrum Servorum Sanctae Mariae, coram spectabili viro Thoma de Gazaja, equite, et spectabili et iurisperito Tinelloccio ser Mini Tinelli, Senensi- bus, ad haec vocatis et rogatis. Ego Antonius Gori, auctoritate imperiali iudex ordinarius et notarius, praedictis omnibus et singulis interfui, et ea rogatus scripsi et publicavi2. 1 Ita codex, et ita deinceps, nominativo pro ablativo adhibito. 2 Hic desinit textus Philippi Buondelmonti, patris Romer, Annalium et Sum- marii.
Strana 187
187 Et ego Zoroaster q. Venturae Petri Pauli de Guidis, notarius publicus et iudex ordinarius civitatis et status Senarum, totum quod supra continetur, ut scriptum est, scriptum inveni, vidi et legi in quodam publico instrumento manu supradicti notarii; et prout in eo continebatur, hic fideliter scribere feci manu mihi fida, et cum dicto originali collationavi, nil addens vel minuens quod sensum mutet, vel variet intellectum, praeter ipsius notarii signum, coram et praesentibus Illustrissimo domino Pandulpho olim Illmi domini Ippoliti de Pannilinis, equite et priore Illmae ac sacrae Religionis Divi Stephani, et Romolo q. Joannis de Cafa- cis de Senis, testibus, etc. Acta fuerunt praedicta Senis in publico archivio RR. fratrum Sanctae Mariae Servorum, anno 1631, indictione decima quinta, die vero 4 mensis Septembris Quorum in fidem nomen et signum meum apposui et scripsi. Dum sono 1.L + S. Archivum Ordinis : Filza MMSS. Annales Ordinis Servorum B.M. V. Monu- menta: Codex signatus Q3. III. 12, n. 4. Transsumptum apud BUONDELMONTI, Memorie, etc. f. 30 et 31. — Impressum apud ROMER, Servitus Mariana, p. 171, in Annalibus Servorum, t. I, p. 397, et in Summario, p. 17. 1419, 1420. Mortuo Wenceslao imperatore, 16 Augusti 1419, Taboritae et populus Pra- gensis infra unius anni spatium multa monasteria spoliant, evertunt et flammis tradunt: inter quae fuit monasterium Servorum in Boticz Neo-Pragae. Vide supra, p. 42, 43. Stolberg. 1420, Novembris 30. Frater Gerardus, Ordinis Servorum, ex conventu Stolberg ad fratres conven- tus Senensis scribit complures Ordinis fratres, praecipue vero doctissimos patres Augustinum Cennini, Bartholomaeum Donati, Laurentium Nerucci et Joannem Baptistam Petrucci, tanto animarum fructu in Bohemia praedicasse, ut Hussi- tarum iram in se concitaverint. Quare quadam die, cum sexaginta quatuor fra- tres in monasterio Pragensi adunati essent, ab Hussitis circumdati, cum illorum erroribus consentire noluissent, statim flammis traditi sunt. Dum autem com- burerentur, hymnum Te Deum cantabant. Woll Ehrwürdige Patres, Ich muss wegen vilen ehren halben E. E. zu wissen thun den handell, so sich begeben in der statt Prag, vund also wenig monat, das es bewusst ist, dass sich auss göttliche schickung 1 Sigillum campanam exhibet.
187 Et ego Zoroaster q. Venturae Petri Pauli de Guidis, notarius publicus et iudex ordinarius civitatis et status Senarum, totum quod supra continetur, ut scriptum est, scriptum inveni, vidi et legi in quodam publico instrumento manu supradicti notarii; et prout in eo continebatur, hic fideliter scribere feci manu mihi fida, et cum dicto originali collationavi, nil addens vel minuens quod sensum mutet, vel variet intellectum, praeter ipsius notarii signum, coram et praesentibus Illustrissimo domino Pandulpho olim Illmi domini Ippoliti de Pannilinis, equite et priore Illmae ac sacrae Religionis Divi Stephani, et Romolo q. Joannis de Cafa- cis de Senis, testibus, etc. Acta fuerunt praedicta Senis in publico archivio RR. fratrum Sanctae Mariae Servorum, anno 1631, indictione decima quinta, die vero 4 mensis Septembris Quorum in fidem nomen et signum meum apposui et scripsi. Dum sono 1.L + S. Archivum Ordinis : Filza MMSS. Annales Ordinis Servorum B.M. V. Monu- menta: Codex signatus Q3. III. 12, n. 4. Transsumptum apud BUONDELMONTI, Memorie, etc. f. 30 et 31. — Impressum apud ROMER, Servitus Mariana, p. 171, in Annalibus Servorum, t. I, p. 397, et in Summario, p. 17. 1419, 1420. Mortuo Wenceslao imperatore, 16 Augusti 1419, Taboritae et populus Pra- gensis infra unius anni spatium multa monasteria spoliant, evertunt et flammis tradunt: inter quae fuit monasterium Servorum in Boticz Neo-Pragae. Vide supra, p. 42, 43. Stolberg. 1420, Novembris 30. Frater Gerardus, Ordinis Servorum, ex conventu Stolberg ad fratres conven- tus Senensis scribit complures Ordinis fratres, praecipue vero doctissimos patres Augustinum Cennini, Bartholomaeum Donati, Laurentium Nerucci et Joannem Baptistam Petrucci, tanto animarum fructu in Bohemia praedicasse, ut Hussi- tarum iram in se concitaverint. Quare quadam die, cum sexaginta quatuor fra- tres in monasterio Pragensi adunati essent, ab Hussitis circumdati, cum illorum erroribus consentire noluissent, statim flammis traditi sunt. Dum autem com- burerentur, hymnum Te Deum cantabant. Woll Ehrwürdige Patres, Ich muss wegen vilen ehren halben E. E. zu wissen thun den handell, so sich begeben in der statt Prag, vund also wenig monat, das es bewusst ist, dass sich auss göttliche schickung 1 Sigillum campanam exhibet.
Strana 188
188 unsere mitbrüder in die vier vund sechtzig versamleten vund vil wunder jnein geübten sich in predigen mit sehr grosser frucht vund nutzbarkeit deren zeelen, vund absonderlichen seheten die wort Gottes die gelehrte worter Augustini Cenini, Bartolome Donati, Lorenzo Nerucci vund Johan Baptista Petrucci, welche waren hergesandt gewest von dem jetzigen Papst Martino des fünfften für apostoliche prediger. Die frucht aber, welche sye machten, underichte so vil neydt vund unsinigkeit der ketzer Taboriti, Adamiti vund Orfari, so in völker ausschuss der ergsten secten des Husiten, welche nit forchten den tag das schon ge- dachte gottheit stürtzen möchte, lieffen mit gewehrter handt auff unser kloster vund draueten solches an zuanzinden vund zu verbrennen diesen, welche nit bewilligen volten oder sich bege- ben in ihre teufflische meinung : vund darumben allen heylig- klichen antworten das sie bereit sein zu sterben wegen dess glaubens, geschwindt wirdt das convent verbrent, dise heylige martirer singen mit heller stimme das Te Deum laudamus. Also diese, vilgeliebte brüder, ihr habt sehr grosse ursach Gott danck zu sagen die ehr, welche er hat gethan disen eweren sel- mächtig heyligen hauss von der heyligkeit dess Joachino Pic- ciolhomme, Francisco Patritio vund Bonaventura Chini, macht auch nit weinen von dem martirer Benicasa Rapaciole, gesellen des heyligen Periteo Malvezi, vund samd jetz gewaschen worden in dem blut dises unschuldigen brantopffers, auss zu lassen deren güete der grossen diener Gottes Clemente, ein sohn des graffen von Elci, uund des P. Cornelio Burgesio, welche zwolff jahr vil verfolgung haben gelitten von den ketzern in disen orten vund starben hernach in Pilsna nit ohne offentlich mitlei- den vund wunderzeichen. Vund begehr um allen hiemit dass die gottliche Majestät uns allen ansolchen geist gebe, darduch wir reiniglichen deroselbe thuen könen. Zur endt seit von grundt meines hertzens gegrüsset vund bitte euch wolt mich befehlen in dass gebett ewers Sant Antonio Salvani, auff das er vund ihro auch helffen, damit wir khönnen vund mögen mit frischer gemüt erleiden des mühe vund bekummernuss, welche taglichen zurichten die feind des Römischen glaubens. Datum in unseren convendt di Servi zu Storberg, den 30 No- vember 1420. Ihren E. E. mitbruder in Gott dem Heren. Frater Gherardo. La quale, volgarizzata nella nostra lingua, dice cosi :
188 unsere mitbrüder in die vier vund sechtzig versamleten vund vil wunder jnein geübten sich in predigen mit sehr grosser frucht vund nutzbarkeit deren zeelen, vund absonderlichen seheten die wort Gottes die gelehrte worter Augustini Cenini, Bartolome Donati, Lorenzo Nerucci vund Johan Baptista Petrucci, welche waren hergesandt gewest von dem jetzigen Papst Martino des fünfften für apostoliche prediger. Die frucht aber, welche sye machten, underichte so vil neydt vund unsinigkeit der ketzer Taboriti, Adamiti vund Orfari, so in völker ausschuss der ergsten secten des Husiten, welche nit forchten den tag das schon ge- dachte gottheit stürtzen möchte, lieffen mit gewehrter handt auff unser kloster vund draueten solches an zuanzinden vund zu verbrennen diesen, welche nit bewilligen volten oder sich bege- ben in ihre teufflische meinung : vund darumben allen heylig- klichen antworten das sie bereit sein zu sterben wegen dess glaubens, geschwindt wirdt das convent verbrent, dise heylige martirer singen mit heller stimme das Te Deum laudamus. Also diese, vilgeliebte brüder, ihr habt sehr grosse ursach Gott danck zu sagen die ehr, welche er hat gethan disen eweren sel- mächtig heyligen hauss von der heyligkeit dess Joachino Pic- ciolhomme, Francisco Patritio vund Bonaventura Chini, macht auch nit weinen von dem martirer Benicasa Rapaciole, gesellen des heyligen Periteo Malvezi, vund samd jetz gewaschen worden in dem blut dises unschuldigen brantopffers, auss zu lassen deren güete der grossen diener Gottes Clemente, ein sohn des graffen von Elci, uund des P. Cornelio Burgesio, welche zwolff jahr vil verfolgung haben gelitten von den ketzern in disen orten vund starben hernach in Pilsna nit ohne offentlich mitlei- den vund wunderzeichen. Vund begehr um allen hiemit dass die gottliche Majestät uns allen ansolchen geist gebe, darduch wir reiniglichen deroselbe thuen könen. Zur endt seit von grundt meines hertzens gegrüsset vund bitte euch wolt mich befehlen in dass gebett ewers Sant Antonio Salvani, auff das er vund ihro auch helffen, damit wir khönnen vund mögen mit frischer gemüt erleiden des mühe vund bekummernuss, welche taglichen zurichten die feind des Römischen glaubens. Datum in unseren convendt di Servi zu Storberg, den 30 No- vember 1420. Ihren E. E. mitbruder in Gott dem Heren. Frater Gherardo. La quale, volgarizzata nella nostra lingua, dice cosi :
Strana 189
189 Molto Reverendi Padri, Devo per molti rispetti notificare alle RR. loro il caso seguito nella città di Praga pochi mesi sono. Sappino dunque come, adunati in occasione della dieta (1) i nostri confratelli in numero 64, et esercitandosi molti di loro nelle predicationi con grandis- simo frutto et utilità dell'anime, et in particolare seminando la parola di Dio i dottissimi padri Agostino Cennini, Bartolomeo Donati, Lorenzo Nerucci, e Gio : Battista Petrucci, i quali erano qua státi mandati dal presente Pontefice Martino V predicatori apostolici', il frutto che facevano, cagionò tanta invidia e rabbia negh heretici Taboriti, Adamiti ed Orfani, empii germogli della pessima setta degli Hussiti, che non temerono, il giorno preciso della detta dieta, andare armata manu al nostro monastero e minacciare l'incendio a quelli che non havessero acconsentito alle loro diaboliche oppinioni. E perchè tutti risposero unita- mente essere pronti a morire per la fede, subbito fu abbruciato il convento, cantando quei santi martiri ad alta voce il Te Deum. Sichè, fratelli miei cari, havete molta occasione di ringratiare Dio dell'honore che ha fatto a cotesta santa casa, illustrata dalla santità di Giovacchino Piccolomini, Francesco Patritii e Bona- ventura Ghini, e poco fa dal beato martire Benincasa Rapaccioli, compagno del beato Periteo Malvezzi, et ora lavata con il sangue di queste vittime innocenti. Tralasso la bontà di quei gran servi di Dio, Clemente, figlio del Conte Giovanni d'Elci, e del Padre Cornelio Borghesi, i quali, dodici anni sono, patirono molte per- se utioni da gli heretici in queste parti, e morirono dopoi in Pilsna, non senza manifesti miracoli. E desidero solo che la Maestà Divina dia spirito tale a tutti noi, onde puramente ser- vire la possiamo. Vi saluto per fine con tutto l'affetto del cuore, e pregovi a raccomandarmi alle orationi del vostro Padre Antonio Salvani, acciò, aiutati e da voi e da quello, sopportiamo con franchezza d'animo i travagli, che ci preparano giornalmente li nemici della Romana Fede. Data nel nostro convento de Servi di Storbera alli 30 Novem- bre 1420. Delle RR. loro fratello nel Signore, Fra Gerardo 2. 1 In margine : Nel libro di Leoni del publico palazzo se vede dipinto il mar- tirio di questi Beati per ordine dell’Illmo Signor Ruberto Cennini, fratello dell'Eminentissimo Cardinale, e Capitano di popolo nel 1637, Luglio et Agosto. 2 Hic desinit textus Filza D. 4 et codicis : Copia etc. (1) Iam supra, p. 167, animadverti in textu germanico de dieta nullatenus agi.
189 Molto Reverendi Padri, Devo per molti rispetti notificare alle RR. loro il caso seguito nella città di Praga pochi mesi sono. Sappino dunque come, adunati in occasione della dieta (1) i nostri confratelli in numero 64, et esercitandosi molti di loro nelle predicationi con grandis- simo frutto et utilità dell'anime, et in particolare seminando la parola di Dio i dottissimi padri Agostino Cennini, Bartolomeo Donati, Lorenzo Nerucci, e Gio : Battista Petrucci, i quali erano qua státi mandati dal presente Pontefice Martino V predicatori apostolici', il frutto che facevano, cagionò tanta invidia e rabbia negh heretici Taboriti, Adamiti ed Orfani, empii germogli della pessima setta degli Hussiti, che non temerono, il giorno preciso della detta dieta, andare armata manu al nostro monastero e minacciare l'incendio a quelli che non havessero acconsentito alle loro diaboliche oppinioni. E perchè tutti risposero unita- mente essere pronti a morire per la fede, subbito fu abbruciato il convento, cantando quei santi martiri ad alta voce il Te Deum. Sichè, fratelli miei cari, havete molta occasione di ringratiare Dio dell'honore che ha fatto a cotesta santa casa, illustrata dalla santità di Giovacchino Piccolomini, Francesco Patritii e Bona- ventura Ghini, e poco fa dal beato martire Benincasa Rapaccioli, compagno del beato Periteo Malvezzi, et ora lavata con il sangue di queste vittime innocenti. Tralasso la bontà di quei gran servi di Dio, Clemente, figlio del Conte Giovanni d'Elci, e del Padre Cornelio Borghesi, i quali, dodici anni sono, patirono molte per- se utioni da gli heretici in queste parti, e morirono dopoi in Pilsna, non senza manifesti miracoli. E desidero solo che la Maestà Divina dia spirito tale a tutti noi, onde puramente ser- vire la possiamo. Vi saluto per fine con tutto l'affetto del cuore, e pregovi a raccomandarmi alle orationi del vostro Padre Antonio Salvani, acciò, aiutati e da voi e da quello, sopportiamo con franchezza d'animo i travagli, che ci preparano giornalmente li nemici della Romana Fede. Data nel nostro convento de Servi di Storbera alli 30 Novem- bre 1420. Delle RR. loro fratello nel Signore, Fra Gerardo 2. 1 In margine : Nel libro di Leoni del publico palazzo se vede dipinto il mar- tirio di questi Beati per ordine dell’Illmo Signor Ruberto Cennini, fratello dell'Eminentissimo Cardinale, e Capitano di popolo nel 1637, Luglio et Agosto. 2 Hic desinit textus Filza D. 4 et codicis : Copia etc. (1) Iam supra, p. 167, animadverti in textu germanico de dieta nullatenus agi.
Strana 190
190 La copia di questa lettera in lingua tedesca si fece estrarre dal suo originale per ordine del detto Signor Ruberto Cennini alla presenza dell'Eccellmo Signor Dottore Antonio Ugolini, del Cava- lier Girolamo Lunadori, e d'altri testimoni; e ne fece la recogni- zione Crescentio Vaselli, publico Notaro (1). Ragiona di questi martiri don Papirio Mansueti nelle Annota- tioni al nostro Idilio. Vedi il libro della fabbrica della nostra chiesa, a f. 137 (2). BUONDELMONTI, Memorie, etc. f. 34. — Textus italicus legitur etiam in : Filza D. 4. Memorie miscellanee, f. 58 ; et in codice manuscripto: Copia publica documentorum super cultu ab immemorabili tempore praestito Servis Dei Augustino Cennini, Bartholomaeo Donati, etc., f. 119, n. 60, apud S. Rituum Congregationem. Impressus est in Summario, p. 19. — Eadem epistola, latine reddita, legitur apud ROMER, Servitus Mariana, p. 169, et in Annalibus Ser- vorum, t. 1, p. 397. Anno Domini millesimo sexcentesimo trigesimo (3), indictione decima quarta, stylo Senensi, die decima quarta Februarii. Con- stitutus coram me notario publico et testibus infrascriptis, dominus Eugenius Vermeulen Flandriensis et Senis habitator, cum juramento manu tactis Scripturis, dixit traduxisse se supra- dictam litteram scriptam in pagina pecudina, id est in lingua Alemanica, existentem in archivio Reverendorum fratrum San- ctae Mariae Servorum in hac Senarum civitate, et significare ut supra scriptum fuit in italica lingua per Reverendissimum domi- num magistrum de Montebonis. Quae charta pecudina sic scripta, fuit visa et considerata ab infrascriptis testibus. Actum Senis in terzerio Sancti Martini, in conventu et archi- vio dominorum Reverendorum Patrum Sanctae Mariae Servo- rum, ibidem praesentibus perillustribus ac Excellentissimo domi- no Antonio, quaestore perillustris domini Alexandri de Ugolinis, et domino Hieronymo, quaestore Illustris domini Horatii de Lunadoris, Equitis Divi Stephani Papae et Martyris, et patriciis Senensibus, testibus. Nota. In originali desunt subscriptiones. Copia documentorum, etc., p. 122, n. 63. De fratre Gerardo haec annotare utile erit : Anno 1413, frater Gerhardus de Bercka fuit in Universitate Studii Erfordensis Vedi.... f. 137, alia manu. (1) Haec recognitio non invenitur inter protocolla Crescentii Vaselli, quia non erat verum instrumentum. (2) Textus infra, sub anno 1527, p. 194, refertur. (3) Id est 1631 aerae vulgaris.
190 La copia di questa lettera in lingua tedesca si fece estrarre dal suo originale per ordine del detto Signor Ruberto Cennini alla presenza dell'Eccellmo Signor Dottore Antonio Ugolini, del Cava- lier Girolamo Lunadori, e d'altri testimoni; e ne fece la recogni- zione Crescentio Vaselli, publico Notaro (1). Ragiona di questi martiri don Papirio Mansueti nelle Annota- tioni al nostro Idilio. Vedi il libro della fabbrica della nostra chiesa, a f. 137 (2). BUONDELMONTI, Memorie, etc. f. 34. — Textus italicus legitur etiam in : Filza D. 4. Memorie miscellanee, f. 58 ; et in codice manuscripto: Copia publica documentorum super cultu ab immemorabili tempore praestito Servis Dei Augustino Cennini, Bartholomaeo Donati, etc., f. 119, n. 60, apud S. Rituum Congregationem. Impressus est in Summario, p. 19. — Eadem epistola, latine reddita, legitur apud ROMER, Servitus Mariana, p. 169, et in Annalibus Ser- vorum, t. 1, p. 397. Anno Domini millesimo sexcentesimo trigesimo (3), indictione decima quarta, stylo Senensi, die decima quarta Februarii. Con- stitutus coram me notario publico et testibus infrascriptis, dominus Eugenius Vermeulen Flandriensis et Senis habitator, cum juramento manu tactis Scripturis, dixit traduxisse se supra- dictam litteram scriptam in pagina pecudina, id est in lingua Alemanica, existentem in archivio Reverendorum fratrum San- ctae Mariae Servorum in hac Senarum civitate, et significare ut supra scriptum fuit in italica lingua per Reverendissimum domi- num magistrum de Montebonis. Quae charta pecudina sic scripta, fuit visa et considerata ab infrascriptis testibus. Actum Senis in terzerio Sancti Martini, in conventu et archi- vio dominorum Reverendorum Patrum Sanctae Mariae Servo- rum, ibidem praesentibus perillustribus ac Excellentissimo domi- no Antonio, quaestore perillustris domini Alexandri de Ugolinis, et domino Hieronymo, quaestore Illustris domini Horatii de Lunadoris, Equitis Divi Stephani Papae et Martyris, et patriciis Senensibus, testibus. Nota. In originali desunt subscriptiones. Copia documentorum, etc., p. 122, n. 63. De fratre Gerardo haec annotare utile erit : Anno 1413, frater Gerhardus de Bercka fuit in Universitate Studii Erfordensis Vedi.... f. 137, alia manu. (1) Haec recognitio non invenitur inter protocolla Crescentii Vaselli, quia non erat verum instrumentum. (2) Textus infra, sub anno 1527, p. 194, refertur. (3) Id est 1631 aerae vulgaris.
Strana 191
191 intitulatus ; anle annum vero 1423 doctor theologiae creatus fuit (1). De illo autem hoc legitur in libro rationum conventus Florentiae : 1423, Luglio, 3a settimana. “Item, diedi in foresteria del maestro Gherardo di Sassonia con uno compagnio, in tre volte, soldi quindici (2). " Conciliis Ticinenci, Senensi et Basileensi interfuit, ut refert Giani : “Ex iis autem qui Ticini primum, mox Senis, translato illuc ob pestilentiam Concilio, interfuissent, hi praecipue ad nostram notitiam. 4. pervenerunt... Ad- fuit etiam M. Gerardus, provincialis Saxoniae, sive pro suo duce orator, sive alia quacumque ex causa : compertissimum enim est tunc in Italiam pro huius- modi publicis negotiis adventasse, et Florentiae ac Senis hoc tempore interfuisse. Annotationes in caput VI. 4. Ex diario expensarum conventus Florentiae, ubi apparent pecuniae pro expensis habitis in Concilio Senensi pro nostris theologis eo mittendis (3). " “P. Nicolaus Generalis... congregatis apud Forolivium comitiis generalibus, novam instare Basileensem Synodum inter patres evulgavit... Aderant igitur his in comitiis insignioris notae doctores. 2. M. Gerardus de Saxonia, eruditissimi ingenii.... Annotationes in cap. XVI. 2. Viri, qui hoc loco enumerantur, partim ex F. Simone in Chron. m.s., partim ex Pocciantio in Chron., partim ex diariis conventus Florentiae, et ex variis diversorum coenobiorum monumentis fideliter ab Auctore collecti fuerunt (4)." 1429, 16 Januarii. Gerhart von Bergh, Provincialis Ordinis Servorum, et Kon- rad von Vach, apud Germersheim magna dona accipiunt a Ludovico III, Pala- tino comite (5). Senis, 1441, Februarii 17. Fratres Ditmarus de Mechlemburg et Ewaldus de Halberstadt, Ordinis Ser- vorum, coram fratribus Senensibus referunt, se, cum Pragam anno 1436 venis- sent, saepius a viris fide dignis et testibus oculatis haec audivisse, scilicet : Dum sacra fratrum corpora igne cremarentur, quidam globuli, ad instar stellarum, de medio flammarum in altum ascendisse, donec numerus sexaginta quatuor siderum impletus fuit. Tunc, formata stellarum corona ab oculis evanuit. In nomine Domini Nostri Iesu Christi. Amen. Anno ab ipsius salutifera Incarnatione millesimo quadringentesimo quadrage- simo (6), indictione quarta, secundum stylum, cursum, compotum (1) Monumenta Ordinis Servorum S. M., t. III, p. 129 et 130. (2) Florentiae, Archivio di Stato, serie SS. Annunziata, vol. 686. (3) Annales Servorum, t. I, p. 402, 403. (4) Ibidem, p. 419. (5) JOSEPH PROBST, Geschichte der Stadt und Festung Germersheim, p. 156. Speyer, 1898, in-8°. (6) 1440 stylo Senensi, 1441 aerae vulgaris.
191 intitulatus ; anle annum vero 1423 doctor theologiae creatus fuit (1). De illo autem hoc legitur in libro rationum conventus Florentiae : 1423, Luglio, 3a settimana. “Item, diedi in foresteria del maestro Gherardo di Sassonia con uno compagnio, in tre volte, soldi quindici (2). " Conciliis Ticinenci, Senensi et Basileensi interfuit, ut refert Giani : “Ex iis autem qui Ticini primum, mox Senis, translato illuc ob pestilentiam Concilio, interfuissent, hi praecipue ad nostram notitiam. 4. pervenerunt... Ad- fuit etiam M. Gerardus, provincialis Saxoniae, sive pro suo duce orator, sive alia quacumque ex causa : compertissimum enim est tunc in Italiam pro huius- modi publicis negotiis adventasse, et Florentiae ac Senis hoc tempore interfuisse. Annotationes in caput VI. 4. Ex diario expensarum conventus Florentiae, ubi apparent pecuniae pro expensis habitis in Concilio Senensi pro nostris theologis eo mittendis (3). " “P. Nicolaus Generalis... congregatis apud Forolivium comitiis generalibus, novam instare Basileensem Synodum inter patres evulgavit... Aderant igitur his in comitiis insignioris notae doctores. 2. M. Gerardus de Saxonia, eruditissimi ingenii.... Annotationes in cap. XVI. 2. Viri, qui hoc loco enumerantur, partim ex F. Simone in Chron. m.s., partim ex Pocciantio in Chron., partim ex diariis conventus Florentiae, et ex variis diversorum coenobiorum monumentis fideliter ab Auctore collecti fuerunt (4)." 1429, 16 Januarii. Gerhart von Bergh, Provincialis Ordinis Servorum, et Kon- rad von Vach, apud Germersheim magna dona accipiunt a Ludovico III, Pala- tino comite (5). Senis, 1441, Februarii 17. Fratres Ditmarus de Mechlemburg et Ewaldus de Halberstadt, Ordinis Ser- vorum, coram fratribus Senensibus referunt, se, cum Pragam anno 1436 venis- sent, saepius a viris fide dignis et testibus oculatis haec audivisse, scilicet : Dum sacra fratrum corpora igne cremarentur, quidam globuli, ad instar stellarum, de medio flammarum in altum ascendisse, donec numerus sexaginta quatuor siderum impletus fuit. Tunc, formata stellarum corona ab oculis evanuit. In nomine Domini Nostri Iesu Christi. Amen. Anno ab ipsius salutifera Incarnatione millesimo quadringentesimo quadrage- simo (6), indictione quarta, secundum stylum, cursum, compotum (1) Monumenta Ordinis Servorum S. M., t. III, p. 129 et 130. (2) Florentiae, Archivio di Stato, serie SS. Annunziata, vol. 686. (3) Annales Servorum, t. I, p. 402, 403. (4) Ibidem, p. 419. (5) JOSEPH PROBST, Geschichte der Stadt und Festung Germersheim, p. 156. Speyer, 1898, in-8°. (6) 1440 stylo Senensi, 1441 aerae vulgaris.
Strana 192
192 et consuetudinem notariorum civitatis Senarum, tempore ponti- ficatus sanctissimi in Christo patris et domini, domini Eugenii, divina favente clementia, Papae Quarti, Caesarea, ut Senis com- muniter dicitur, sede vacante (1), die vero XVII Februarii. Omnibus et singulis praesentem publicam paginam inspe- cturis manifeste appareat, qualiter constituti coram fratre Bar- tholomaeo Mariani de Senis, priore conventus et fratrum Servo- rum Sanctae Mariae, Ordinis Sancti Augustini, eiusdem civitatis, frater Thetmarus de Meckelburg et frater Ewaldus de Halber- stadio, sacrae theologiae professores, Ordinis antedicti, dixerunt et in verbo veritatis asseruerunt, quod, cum anno Domini 1436. Pragam venissent, ut ibi sui Ordinis monasterium, iampridem ab haereticis combustum, tunc vero a Sigismundo imperatore denuo a fundamentis erectum, incolerent, pluries audierunt a viris om- ni exceptione maioribus et oculata fide eadem referentibus, quae sequuntur, videlicet : Dum sacra corpora, saevientibus haereticis, igne cremarentur, quidam globuli ad instar stellae de medio flammarum in altum ascendebant, donec numerus sexaginta quatuor siderum impletus est: tunc enim, formata stellarum corona, evanuit ab oculis. Qui autem viderant, dixerunt nihil aliud hoc indicasse, nisi quod fratrum crematorum animae, vera celi sidera, suum orbem petebant. Inter quos primarii erant beati patres Augustinus Cenninus, Bartholomaeus Donatus, Lau- rentius Neruccius et Joannes Baptista Petruccius. Actum Senis in conventu dictorum fratrum coram magistro Jacobo Pauli, magistro Dominico Bartholommei de Carpentariis de Senis, et Joanne Pollonii de S. Cusme, comitatus Senarum. Ego Bartolomaeus, olim Simonis de Casulis, publicus imperiali auctoritate notarius atque iudex ordinarius, praedictis omnibus, dum sic agerentur, interfui, et ea rogatus scribere, scripsi et publicavi, signumque meum consuetum apposui ad fidem et robur omnium praemissorum". Et ego Zoroaster q. Venturae domini Guidi, notarius publicus iudex ordinarius civitatis Senarum, totum quod supra contine- tur... ut supra, p. 187. Archivum Ordinis: SALVI, Catalogo di tutti i conventi, n. 112. Transsum- ptum. — Aliud transsumptum apud BUONDELMONTI, Memorie, etc. f. 32. Impres- sum apud ROMER, Servitus Mariana, p. 173, in Annalibus, t. 1, p. 397, et in Summario, p. 21. 4 Hic desinit textus Buondelmonti, Romer, Annalium et Summarii. (1) Revera vacabat imperium : Alberto II enim 27 Octobris 1439 mortuo, Fredericus III nonnisi 16 Martii 1452 imperator electus est.
192 et consuetudinem notariorum civitatis Senarum, tempore ponti- ficatus sanctissimi in Christo patris et domini, domini Eugenii, divina favente clementia, Papae Quarti, Caesarea, ut Senis com- muniter dicitur, sede vacante (1), die vero XVII Februarii. Omnibus et singulis praesentem publicam paginam inspe- cturis manifeste appareat, qualiter constituti coram fratre Bar- tholomaeo Mariani de Senis, priore conventus et fratrum Servo- rum Sanctae Mariae, Ordinis Sancti Augustini, eiusdem civitatis, frater Thetmarus de Meckelburg et frater Ewaldus de Halber- stadio, sacrae theologiae professores, Ordinis antedicti, dixerunt et in verbo veritatis asseruerunt, quod, cum anno Domini 1436. Pragam venissent, ut ibi sui Ordinis monasterium, iampridem ab haereticis combustum, tunc vero a Sigismundo imperatore denuo a fundamentis erectum, incolerent, pluries audierunt a viris om- ni exceptione maioribus et oculata fide eadem referentibus, quae sequuntur, videlicet : Dum sacra corpora, saevientibus haereticis, igne cremarentur, quidam globuli ad instar stellae de medio flammarum in altum ascendebant, donec numerus sexaginta quatuor siderum impletus est: tunc enim, formata stellarum corona, evanuit ab oculis. Qui autem viderant, dixerunt nihil aliud hoc indicasse, nisi quod fratrum crematorum animae, vera celi sidera, suum orbem petebant. Inter quos primarii erant beati patres Augustinus Cenninus, Bartholomaeus Donatus, Lau- rentius Neruccius et Joannes Baptista Petruccius. Actum Senis in conventu dictorum fratrum coram magistro Jacobo Pauli, magistro Dominico Bartholommei de Carpentariis de Senis, et Joanne Pollonii de S. Cusme, comitatus Senarum. Ego Bartolomaeus, olim Simonis de Casulis, publicus imperiali auctoritate notarius atque iudex ordinarius, praedictis omnibus, dum sic agerentur, interfui, et ea rogatus scribere, scripsi et publicavi, signumque meum consuetum apposui ad fidem et robur omnium praemissorum". Et ego Zoroaster q. Venturae domini Guidi, notarius publicus iudex ordinarius civitatis Senarum, totum quod supra contine- tur... ut supra, p. 187. Archivum Ordinis: SALVI, Catalogo di tutti i conventi, n. 112. Transsum- ptum. — Aliud transsumptum apud BUONDELMONTI, Memorie, etc. f. 32. Impres- sum apud ROMER, Servitus Mariana, p. 173, in Annalibus, t. 1, p. 397, et in Summario, p. 21. 4 Hic desinit textus Buondelmonti, Romer, Annalium et Summarii. (1) Revera vacabat imperium : Alberto II enim 27 Octobris 1439 mortuo, Fredericus III nonnisi 16 Martii 1452 imperator electus est.
Strana 193
193 Circa 1480. Pater magister Henricus Vach Erfordiensis Bohemorum Historiae, ab AEnea Sylvio, postea Pio II, conscriptae, nonnulla addidit, in quibus de martyribus Pragensibus Ordinis Servorum diffuse loquitur. Codex autem ille Senis in capsa trium clavium asservabatur. Dei quali (martiri) ragionan diffuse nella adizione alle Storie Boheme de Pio 2, che sono scritte a mano e se conservano nella chassa delle tre chiavi, venute di Germania. Vide infra, ad annum 1527, pag. sequenti. Cosi scrive il padre maestro Herrico Uuac Herfordiese, del medesimo Ordine, nell'aggiunta che egli fece all’Historie Bohe- miche di Pio 2. La copia della quale aggiunta viddemo nelle mani del Padre Alasia, ritrovandoci in Roma, dove predicammo, con l'occasione del capitolo generale l'anno 1625. BUONDELMONTI, Memorie, etc. f. 327. — Hanc additionem, quae magni esset momenti, — pater enim Wach a testibus immediatis ea quae scripsit potuit acci- pere, — hucusque invenire non potui. Frater Henricus Wach Erfordiensis, magister artium, definitor fuit in capitulo generali Tarvisii 23 Maii 1461 habito. Anno 1469, dum Bononiae magister in sacra theologia crearetur, Magni cognomen accepit. Anno sequenti, in capitulo generali Florentiae habito, publicas declamationes maxima laude habuit. In capitulo tandem provinciali, apud Germersheim anno 1486 habito (vide supra, p. 51), unus ex quatuor definitoribus fuit, et ibidem prior conventus Halber- stadii electus est. Haec omnia ex sequentibus documentis constant : MCCCCLXI, die XXIII Maii,... capitulum fuit celebratum Tarvi- sii.... In quo quidem capitulo, per ipsum Generalem noviter ele- ctum et sex diffinitores, qui fuerunt... magister artium Henricus de Erfordia pro provincia Allemanniae, fuit statutum.... Monumenta Ordinis Servorum S. M., t. II, p. 53. Idem refert GIANI, Anna- les Servorum, t. 1, p. 510. Neque certe deerant iis ipsis temporibus (circa 1463), qui per singulas provincias. 5. hunc Ordinem sua praeclara doctrina illu- strarent : ut inter Etruscos..., praeter ipsos Francigenas, Hispa- nos et Germanos, apud quos tunc maxime vigebant litterarum studia, ut Petrus Hispanus regens, Joannes de Hallis, Fridericus Alemannus, vir doctissimus et Bononiae regens... M. Gunifortis, Henricus Herfordiensis. Annotationes. 5. Haec F. Simon a Castellacio in Chron. m. s. Annales Servorum, t. 1, p. 515, 516. 13
193 Circa 1480. Pater magister Henricus Vach Erfordiensis Bohemorum Historiae, ab AEnea Sylvio, postea Pio II, conscriptae, nonnulla addidit, in quibus de martyribus Pragensibus Ordinis Servorum diffuse loquitur. Codex autem ille Senis in capsa trium clavium asservabatur. Dei quali (martiri) ragionan diffuse nella adizione alle Storie Boheme de Pio 2, che sono scritte a mano e se conservano nella chassa delle tre chiavi, venute di Germania. Vide infra, ad annum 1527, pag. sequenti. Cosi scrive il padre maestro Herrico Uuac Herfordiese, del medesimo Ordine, nell'aggiunta che egli fece all’Historie Bohe- miche di Pio 2. La copia della quale aggiunta viddemo nelle mani del Padre Alasia, ritrovandoci in Roma, dove predicammo, con l'occasione del capitolo generale l'anno 1625. BUONDELMONTI, Memorie, etc. f. 327. — Hanc additionem, quae magni esset momenti, — pater enim Wach a testibus immediatis ea quae scripsit potuit acci- pere, — hucusque invenire non potui. Frater Henricus Wach Erfordiensis, magister artium, definitor fuit in capitulo generali Tarvisii 23 Maii 1461 habito. Anno 1469, dum Bononiae magister in sacra theologia crearetur, Magni cognomen accepit. Anno sequenti, in capitulo generali Florentiae habito, publicas declamationes maxima laude habuit. In capitulo tandem provinciali, apud Germersheim anno 1486 habito (vide supra, p. 51), unus ex quatuor definitoribus fuit, et ibidem prior conventus Halber- stadii electus est. Haec omnia ex sequentibus documentis constant : MCCCCLXI, die XXIII Maii,... capitulum fuit celebratum Tarvi- sii.... In quo quidem capitulo, per ipsum Generalem noviter ele- ctum et sex diffinitores, qui fuerunt... magister artium Henricus de Erfordia pro provincia Allemanniae, fuit statutum.... Monumenta Ordinis Servorum S. M., t. II, p. 53. Idem refert GIANI, Anna- les Servorum, t. 1, p. 510. Neque certe deerant iis ipsis temporibus (circa 1463), qui per singulas provincias. 5. hunc Ordinem sua praeclara doctrina illu- strarent : ut inter Etruscos..., praeter ipsos Francigenas, Hispa- nos et Germanos, apud quos tunc maxime vigebant litterarum studia, ut Petrus Hispanus regens, Joannes de Hallis, Fridericus Alemannus, vir doctissimus et Bononiae regens... M. Gunifortis, Henricus Herfordiensis. Annotationes. 5. Haec F. Simon a Castellacio in Chron. m. s. Annales Servorum, t. 1, p. 515, 516. 13
Strana 194
194 Tempus interim celebrandorum comitiorum advenerat, quando ex diversis partibus Florentiam supra 430 Patres simul ad feren- da suffragia convenerant (12 Junii 1470)... Haec vero comitia suis publicis declamationibus et literariis concertationibus. 8. con- decorarunt M. Lucas de Fulgineo, Fridericus Alemannus... Henri- cus Vvac Herfordiensis, tantae doctrinae vir, ut in his comitiis, licet adhuc iuvenis, disserendo Magni cognomen illud denuo assequeretur, quod et Bononiae anno elapso, dum insignia magistralia suscepisset, honorifice adeptus fuerat. Annotationes. 8. Hos viros praeclaros hinc inde collegit ex variis diariis monumentisque Author, quos et multo plures iis comitiis inter- fuisse compertum habuit. Annales Servorum, t. I, p. 532. Senis. 1527. Joanna Andreae dat 50 solidos ut udo tectorio, in ecclesia Servorum Sanctae Mariae de Senis depingantur Beatus Augustinus Cennini eiusque Socii, tempore Ziskae Pragae combusti. Anno Christi mdxxvij. Ricordo come el Rdo Priore ordino che la ciaue de la chassa doue sta'l corpo del Beato Francesco Patrizi fusse tenuta dal Priore pro tempore. Ricordo come Giouanna d'Andrea dono per lemosina a la no- stra chiesa soldi cinquanta, acciochè seruisseno per fare una tauo- la ingessata, doue fusse dipento et messo a oro lo ritratto et la imagine del B° Austino de Petro Cennini et de tre suoi compagni, abruciati in Praga al tempo de Cisca, con altri sessanta de lo Ordine nostro, per la difesa de le sante imagine. Li nomi de li compagni sono Gio: Battista Petrucci, Lorenzo Nerucci et Bartolomeo Donati, tutti quattro Sanesi. De quali ragionan dif- fuse nella aditione alle Storie Boheme de Pio 2, che sono scritte a mano et se conservano nella chassa delle tre chiavi, venute di S. L. Germania, Senis, Bibliotheca Communalis : Codex signatus B. VIII. 22 : Fabbrica della chiesa dei Servi : Debitori e creditori. Anni dal 1511 al 1528, f. cxxxvijr. Codex chartaceus, 280 X 210 mm., foliorum 149, quorum 143 numeris distincta sunt, ultima vero vacua. Codex ille fuit quondam conventus Servorum B. Mariae Senis. In folio membraneo quo intus operitur codex, legitur manu medii saeculi decimi sexti fere evanida :“Vedi 137, nota del Beato Francesco Patrizi. „— Impres- sum in Summario, p: 23, sed incomplete nec sine mendis.
194 Tempus interim celebrandorum comitiorum advenerat, quando ex diversis partibus Florentiam supra 430 Patres simul ad feren- da suffragia convenerant (12 Junii 1470)... Haec vero comitia suis publicis declamationibus et literariis concertationibus. 8. con- decorarunt M. Lucas de Fulgineo, Fridericus Alemannus... Henri- cus Vvac Herfordiensis, tantae doctrinae vir, ut in his comitiis, licet adhuc iuvenis, disserendo Magni cognomen illud denuo assequeretur, quod et Bononiae anno elapso, dum insignia magistralia suscepisset, honorifice adeptus fuerat. Annotationes. 8. Hos viros praeclaros hinc inde collegit ex variis diariis monumentisque Author, quos et multo plures iis comitiis inter- fuisse compertum habuit. Annales Servorum, t. I, p. 532. Senis. 1527. Joanna Andreae dat 50 solidos ut udo tectorio, in ecclesia Servorum Sanctae Mariae de Senis depingantur Beatus Augustinus Cennini eiusque Socii, tempore Ziskae Pragae combusti. Anno Christi mdxxvij. Ricordo come el Rdo Priore ordino che la ciaue de la chassa doue sta'l corpo del Beato Francesco Patrizi fusse tenuta dal Priore pro tempore. Ricordo come Giouanna d'Andrea dono per lemosina a la no- stra chiesa soldi cinquanta, acciochè seruisseno per fare una tauo- la ingessata, doue fusse dipento et messo a oro lo ritratto et la imagine del B° Austino de Petro Cennini et de tre suoi compagni, abruciati in Praga al tempo de Cisca, con altri sessanta de lo Ordine nostro, per la difesa de le sante imagine. Li nomi de li compagni sono Gio: Battista Petrucci, Lorenzo Nerucci et Bartolomeo Donati, tutti quattro Sanesi. De quali ragionan dif- fuse nella aditione alle Storie Boheme de Pio 2, che sono scritte a mano et se conservano nella chassa delle tre chiavi, venute di S. L. Germania, Senis, Bibliotheca Communalis : Codex signatus B. VIII. 22 : Fabbrica della chiesa dei Servi : Debitori e creditori. Anni dal 1511 al 1528, f. cxxxvijr. Codex chartaceus, 280 X 210 mm., foliorum 149, quorum 143 numeris distincta sunt, ultima vero vacua. Codex ille fuit quondam conventus Servorum B. Mariae Senis. In folio membraneo quo intus operitur codex, legitur manu medii saeculi decimi sexti fere evanida :“Vedi 137, nota del Beato Francesco Patrizi. „— Impres- sum in Summario, p: 23, sed incomplete nec sine mendis.
Strana 195
195 1628. Papirius Mansueti, loquens de martyribus conventus Senensis, inter alios nominat B. Benincasam, ac B. Augustinum Cennini eiusque socios. Qua venerande spoglie Conservan l'are sacre, ove se adora, Di Giovacchino 55 la salma e di Francesco, Patritio questi, e quel Piccolomineo. E cento e mille appresso Verginelle 5 pudiche e Confessori, Campioni sacri e difensor di fede, C'affrettaron per Cristo 55 a morte il piede (1). 55 C'affrettaron per Cristo a morte il piede. Quel monasterio de Servi di Siena, fecondo seminario di Santi, è stato illustrato con lo spargimento del sangue di molti martiri, et in particolare del P. Bartolomeo Donati, Lorenzo Nerucci, Agostino Cennini, e Gio: Battista Petrucci: i quali, essendo in Germania, al tempo del- l'empio Cisca furono abbruciati insieme con altri sessanta della medesima Religione nella città di Praga, per la difesa della Romana Fede. Il Beato Paolo Spannocchi, del quale abbiamo detto di sopra, etc. Il Beato Benincasa Rapaccioli, che nato in Colliscipoli, mia patria, fu condotto a Siena dal P. Bartolomeo Luti, dei signori di Lattaia, l'anno 1365, nell’età di 12 anni in circa. Dove, ricevuto l’habito de Servi di Maria, attese agli studi ; et onorato de gradi magistrali, fu mandato nella Bohemia a predicare l'Evangelio. Si oppose coraggiosamente alla temerità di Oschecz : che cosi chiamavano gli Adamiti il loro maestro e padre. Scorse l'Unghe- ria, operando molti miracoli. Nella città di Cotumbania fu carce- rato dagli heretici; di dove liberato dagli Angeli, prese il cam- mino verso la Tarteria insieme con il P. Periteo Malvezzi Bolo- gnese, suo compagno. Dove giunti apena dalla parte di Pollonia, furono fatti prigioni da canesii per ordine di Usone, che era il maggiore tra loro; e sententiati alla morte, esposero le sacre teste alla mannara il dì 4 di Settembre l’anno 1415. Si vede la sua santa imagine nell’altare antico del B. Francesco Patritii nella chiesa de Servi di Siena. E il Sig. Pietro Rapaccioli, huomo di molti meriti e ricchezze, tratta adesso di ereggergli una super- bissima cappella nella chiesa che fa da fondamenti in Colliscipoli. (1) Hi versus sunt Patris Buondelmonti, annotatio vero quae sequitur, Papirii Mansueti.
195 1628. Papirius Mansueti, loquens de martyribus conventus Senensis, inter alios nominat B. Benincasam, ac B. Augustinum Cennini eiusque socios. Qua venerande spoglie Conservan l'are sacre, ove se adora, Di Giovacchino 55 la salma e di Francesco, Patritio questi, e quel Piccolomineo. E cento e mille appresso Verginelle 5 pudiche e Confessori, Campioni sacri e difensor di fede, C'affrettaron per Cristo 55 a morte il piede (1). 55 C'affrettaron per Cristo a morte il piede. Quel monasterio de Servi di Siena, fecondo seminario di Santi, è stato illustrato con lo spargimento del sangue di molti martiri, et in particolare del P. Bartolomeo Donati, Lorenzo Nerucci, Agostino Cennini, e Gio: Battista Petrucci: i quali, essendo in Germania, al tempo del- l'empio Cisca furono abbruciati insieme con altri sessanta della medesima Religione nella città di Praga, per la difesa della Romana Fede. Il Beato Paolo Spannocchi, del quale abbiamo detto di sopra, etc. Il Beato Benincasa Rapaccioli, che nato in Colliscipoli, mia patria, fu condotto a Siena dal P. Bartolomeo Luti, dei signori di Lattaia, l'anno 1365, nell’età di 12 anni in circa. Dove, ricevuto l’habito de Servi di Maria, attese agli studi ; et onorato de gradi magistrali, fu mandato nella Bohemia a predicare l'Evangelio. Si oppose coraggiosamente alla temerità di Oschecz : che cosi chiamavano gli Adamiti il loro maestro e padre. Scorse l'Unghe- ria, operando molti miracoli. Nella città di Cotumbania fu carce- rato dagli heretici; di dove liberato dagli Angeli, prese il cam- mino verso la Tarteria insieme con il P. Periteo Malvezzi Bolo- gnese, suo compagno. Dove giunti apena dalla parte di Pollonia, furono fatti prigioni da canesii per ordine di Usone, che era il maggiore tra loro; e sententiati alla morte, esposero le sacre teste alla mannara il dì 4 di Settembre l’anno 1415. Si vede la sua santa imagine nell’altare antico del B. Francesco Patritii nella chiesa de Servi di Siena. E il Sig. Pietro Rapaccioli, huomo di molti meriti e ricchezze, tratta adesso di ereggergli una super- bissima cappella nella chiesa che fa da fondamenti in Colliscipoli. (1) Hi versus sunt Patris Buondelmonti, annotatio vero quae sequitur, Papirii Mansueti.
Strana 196
196 Per la medesima cagione soffrirono molti travagli in Germania il P. Clemente de Conti d'Elci e il P. Cornelio Borghesi, nel 1408 ; che morirono dopoi con fama di singolar bontà. La gratitudine. Idilio del P. Baccellier FILIPPO MONTEBUONI BUONDELMONTE, Seruita Sanese, theologo dell’ Illustriss. et Eccellentiss. Signor Prencipe Don Aloisio di Portogallo, nella promozione di Monsig. Illustriss. e Reu. Ascanio Piccolomini Aragona all' arciuescouado di Siena, con le annotationi del R. Don Papirio Mansueti da Colliscepoli : p. 37, 64, 65. In Roma, appresso Paolo Masotti, 1628, in-12, 140 X 180 mm., 72 pag. Exemplum Senis in Bibliotheca publica, Mis- cellanee filologiche e polemiche, t. XV, n. 6. — Relatum in Summario, p. 28. 1632. P. Buondelmonti enumerat martyres e conventu Senensi oriundos, scilicet Beatos Benincasam Rapaccioli, Paulum Spannocchi, Clementem de Elcis, Cor- nelium de Burgensibus, Augustinum Cennini eiusque Socios. Negli Annali della nostra Religione non si trova mai fatta mentione di alcuno de' nostri frati Sanesi martirizato: io, in quanto a me, non posso addurre altra ragione, se non perchè è verissimo il proverbio : “ Un huomo solo non può sapere ogni cosa. " E però certissimo che il nostro monastero è stato illu- strato con lo spargimento del sangue di otto Martiri. Il primo fu il Beato Benincasa Rapaccioli. Nacque in Collesi- poli.... Ne fa mentione ancora el P. Gerardo." Il Beato Clemente de'conti d'Elci, et Il Beato Cornelio Borghesi.... Ne fa mentione il padre fra Gerardo.... et altri 2. Il Beato Agostino Cennini, Il Beato Bartolommeo Donati, Il Beato Lorenzo Nerucci, Il Beato Gio: Battista Petrucci 5. Delli quattro soprascritti Beati troviamo nel nostro Archivio una memoria del seguente tenore : In Dei nomine. Amen.... scripsi et publicavi“. Et in un’ altro istromento si legge : In nomine Domini nostri Jesu Christi. Amen.... Apposui ad fidem et robur omnium praemissorum s. Questi due soprascritti instrumenti li fecemo copiare dalli 1Ut supra, p. 183. 2 Ut supra, p. 182. 5 Alia manu additum est : Fu figlio di Bartolomeo Petrucci. 4 Vide supra, p. 185. 5. Vide supra, p. 191.
196 Per la medesima cagione soffrirono molti travagli in Germania il P. Clemente de Conti d'Elci e il P. Cornelio Borghesi, nel 1408 ; che morirono dopoi con fama di singolar bontà. La gratitudine. Idilio del P. Baccellier FILIPPO MONTEBUONI BUONDELMONTE, Seruita Sanese, theologo dell’ Illustriss. et Eccellentiss. Signor Prencipe Don Aloisio di Portogallo, nella promozione di Monsig. Illustriss. e Reu. Ascanio Piccolomini Aragona all' arciuescouado di Siena, con le annotationi del R. Don Papirio Mansueti da Colliscepoli : p. 37, 64, 65. In Roma, appresso Paolo Masotti, 1628, in-12, 140 X 180 mm., 72 pag. Exemplum Senis in Bibliotheca publica, Mis- cellanee filologiche e polemiche, t. XV, n. 6. — Relatum in Summario, p. 28. 1632. P. Buondelmonti enumerat martyres e conventu Senensi oriundos, scilicet Beatos Benincasam Rapaccioli, Paulum Spannocchi, Clementem de Elcis, Cor- nelium de Burgensibus, Augustinum Cennini eiusque Socios. Negli Annali della nostra Religione non si trova mai fatta mentione di alcuno de' nostri frati Sanesi martirizato: io, in quanto a me, non posso addurre altra ragione, se non perchè è verissimo il proverbio : “ Un huomo solo non può sapere ogni cosa. " E però certissimo che il nostro monastero è stato illu- strato con lo spargimento del sangue di otto Martiri. Il primo fu il Beato Benincasa Rapaccioli. Nacque in Collesi- poli.... Ne fa mentione ancora el P. Gerardo." Il Beato Clemente de'conti d'Elci, et Il Beato Cornelio Borghesi.... Ne fa mentione il padre fra Gerardo.... et altri 2. Il Beato Agostino Cennini, Il Beato Bartolommeo Donati, Il Beato Lorenzo Nerucci, Il Beato Gio: Battista Petrucci 5. Delli quattro soprascritti Beati troviamo nel nostro Archivio una memoria del seguente tenore : In Dei nomine. Amen.... scripsi et publicavi“. Et in un’ altro istromento si legge : In nomine Domini nostri Jesu Christi. Amen.... Apposui ad fidem et robur omnium praemissorum s. Questi due soprascritti instrumenti li fecemo copiare dalli 1Ut supra, p. 183. 2 Ut supra, p. 182. 5 Alia manu additum est : Fu figlio di Bartolomeo Petrucci. 4 Vide supra, p. 185. 5. Vide supra, p. 191.
Strana 197
197 medesimi originali per mano di Ser Zoroastro Guidi alla presen- za dell’Illmo Signor Priore Pandolfo Pannilini et d'altri testimoni, e li mandammo all'Illmo Signor Ruberto Cennini, fratello dell’Eminentissimo Signor Cardinale Vescovo di Faenza (1), il quale ce ne faceva per lettere grandissima istanza. Per maggiore intelligenza delle cose narrate, è da sapersi come la nostra Religione fu introdotta in Praga de Carlo 4° Imperadore nel 1360 : il quale gli assegnò il monastero nel luogo detto Vi- scerato sopra del fiume Potisch, nel sito, che li Boemi chiamano Matraviscu. Da questa città furono cacciati poi dagli heretici Hussiti l'anno 1420. Cosi scrive il Padre Giani, Centuria 2a, libro 2, cap. 10 (2). Vi ritornarono dopoi, mercè di Sigismondo Impera- dore l'anno 1436, sicome afferma Pio II, libro 4, Historiae Bohe- micae, pagina 2a, sotto queste parole : “Sigismundus Imperator Pragam venit, ubi extremis honoribus exceptus est. Ibi ecclesia- sticis introductis moribus ac ritibus, Mendicantes redierunt, vide- licet Celestini, Sclavi, Servi Sanctae Mariae, Theutones, etc. (3) ; " benchè di questo ritorno non habbia havuto contezza il Padre Giani. L'anno dunque 1420, perseguitando, come s' è detto, gli here- tici Hussiti i religiosi cattolici, Cisca all' incontro, capitano de Ta- boriti, non contento di scacciarli, essendo egli capo di setta più crudele, dava morte a quanti gliene comparivano avanti. Che perciò il medesimo Pio, libro 3 Historiae Bohemicae, parlando dei suoi seguaci, scrive in questa forma : “ Hujus sectae homines, quoties sacerdotes nostros intercepere, aut igne cremaverunt, aut nudos, rigente hieme, super glaciem colligatos dimisere. " E perchè in quell'anno, adunati i Padri de' Servi della provincia Bohemica nella detta città di Praga, con occasione di celebrare il capitolo, cercavano, con il mezzo delle predicationi, richiamare al grembo della Chiesa Romana le pecorelle smarrite, questa cagione pertanto mosse i Taboriti ad inviarsi armata manu al monastero de Servi e dargli fuoco. Et in questo incendio rice- verono la palma del martirio sessantaquattro frati della nostra Religione, tra quali furono li quattro nominati. Cosi scrive il padre maestro Herrico Uuac Herfordiese, del medesimo Ordine, nell'aggiunta che egli fece all'Historie Bohe- (1) Franciscus Cennini de Salamandri, 1 Octobris 1612 episcopus Ameliensis, 25 Februarii 1621 cardinalis tituli S. Sabinae, 27 Septembris 1623 usque ad 1643 episcopus Faventinus, 5 Martii 1645 episcopus Portuensis, 2 Octobris 1645 Romae mortuus. (2) Vide supra, p. 23-25. (3) Supra, p. 46.
197 medesimi originali per mano di Ser Zoroastro Guidi alla presen- za dell’Illmo Signor Priore Pandolfo Pannilini et d'altri testimoni, e li mandammo all'Illmo Signor Ruberto Cennini, fratello dell’Eminentissimo Signor Cardinale Vescovo di Faenza (1), il quale ce ne faceva per lettere grandissima istanza. Per maggiore intelligenza delle cose narrate, è da sapersi come la nostra Religione fu introdotta in Praga de Carlo 4° Imperadore nel 1360 : il quale gli assegnò il monastero nel luogo detto Vi- scerato sopra del fiume Potisch, nel sito, che li Boemi chiamano Matraviscu. Da questa città furono cacciati poi dagli heretici Hussiti l'anno 1420. Cosi scrive il Padre Giani, Centuria 2a, libro 2, cap. 10 (2). Vi ritornarono dopoi, mercè di Sigismondo Impera- dore l'anno 1436, sicome afferma Pio II, libro 4, Historiae Bohe- micae, pagina 2a, sotto queste parole : “Sigismundus Imperator Pragam venit, ubi extremis honoribus exceptus est. Ibi ecclesia- sticis introductis moribus ac ritibus, Mendicantes redierunt, vide- licet Celestini, Sclavi, Servi Sanctae Mariae, Theutones, etc. (3) ; " benchè di questo ritorno non habbia havuto contezza il Padre Giani. L'anno dunque 1420, perseguitando, come s' è detto, gli here- tici Hussiti i religiosi cattolici, Cisca all' incontro, capitano de Ta- boriti, non contento di scacciarli, essendo egli capo di setta più crudele, dava morte a quanti gliene comparivano avanti. Che perciò il medesimo Pio, libro 3 Historiae Bohemicae, parlando dei suoi seguaci, scrive in questa forma : “ Hujus sectae homines, quoties sacerdotes nostros intercepere, aut igne cremaverunt, aut nudos, rigente hieme, super glaciem colligatos dimisere. " E perchè in quell'anno, adunati i Padri de' Servi della provincia Bohemica nella detta città di Praga, con occasione di celebrare il capitolo, cercavano, con il mezzo delle predicationi, richiamare al grembo della Chiesa Romana le pecorelle smarrite, questa cagione pertanto mosse i Taboriti ad inviarsi armata manu al monastero de Servi e dargli fuoco. Et in questo incendio rice- verono la palma del martirio sessantaquattro frati della nostra Religione, tra quali furono li quattro nominati. Cosi scrive il padre maestro Herrico Uuac Herfordiese, del medesimo Ordine, nell'aggiunta che egli fece all'Historie Bohe- (1) Franciscus Cennini de Salamandri, 1 Octobris 1612 episcopus Ameliensis, 25 Februarii 1621 cardinalis tituli S. Sabinae, 27 Septembris 1623 usque ad 1643 episcopus Faventinus, 5 Martii 1645 episcopus Portuensis, 2 Octobris 1645 Romae mortuus. (2) Vide supra, p. 23-25. (3) Supra, p. 46.
Strana 198
198 miche di Pio 2°. La copia della quale aggiunta viddemo nelle mani del Padre Alasia, ritrovandoci in Roma, dove predicammo con l'occasione del capitolo generale l'anno 1625. Nel nostro archivio habbiamo in cartapecora una scrittura in lingua tedesca nella seguente forma : Woll Ehrwürdige Patres, Ich muss wegen vilen ehren halben E. E. zu wissen thun... Ragiona di questi Martiri Don Papirio Mansueti nelle Annota- tioni al nostro Idilio. Vedi il libro della fabbrica della nostra chiesa a f. 1371. BUONDELMONTI, Memorie del monastero di Sancta Maria dei Servi di Siena, f. 28-34. Impressum in Summario, p. 31-37. 1640. In quodam catalogo conventuum agitur de Martyribus Pragensibus. Ibidem refertur conventum in Albo Monte derelictum fuisse propter continuas hostium incursiones. Catalogo dei conventi dell’Ordine de Servi, che sono in Germa- nia, e dei nomi e cognomi de frati, che in quest'anno 1640 vi sono di famiglia, e vivono sotto l'obedienza e cura del suo Generale, il Padre Reverendissimo Maestro Angel Maria Berardi da Perugia... In Boemia, a Praga, è il convento di S. Michele in Cittá Vec- chia. Vi è anco la chiesa della SSma Nunziata, dov' era il con- vento antico della Religione, in quale furono fatti martiri, molti dei nostri Padri in Città Nuova. Inoltre, fuora della città, al Mon- te Bianco, s'era tirata a buon segno la fabbrica del convento e chiesa di Santa Maria della Vittoria, che al presente resta quasi del tutto destrutta e profanata da soldati heretici, inimici et amici, che più volte vi si sono quartierati, nel processo di tempo di questi ultimi venti anni (1). Famiglia si trova solo al convento di S. Michele, che è l'infra- scritta : il padre fra Carlo Maria Fieger da Tauster, Vicario Priore, figlio del convento di S. Gioseffe, fra Bernardo converso di Slesia, figlio del convento di S. Michele, fra Leopoldo di Austria, clerico novizio. Nel detto convento di S. Michele si teneva maggior famiglia, il che non si può fare al presente, essendo nell' anno passato man- cato sei frati, morti di peste (2), et essendo stato guastato il paese 4 Vide supra, p. 187-190. (1) Saeviebat tunc Triginta Annorum bellum. (2) Vide supra, p. 116. Ibi ergo agitur de peste anni 1639.
198 miche di Pio 2°. La copia della quale aggiunta viddemo nelle mani del Padre Alasia, ritrovandoci in Roma, dove predicammo con l'occasione del capitolo generale l'anno 1625. Nel nostro archivio habbiamo in cartapecora una scrittura in lingua tedesca nella seguente forma : Woll Ehrwürdige Patres, Ich muss wegen vilen ehren halben E. E. zu wissen thun... Ragiona di questi Martiri Don Papirio Mansueti nelle Annota- tioni al nostro Idilio. Vedi il libro della fabbrica della nostra chiesa a f. 1371. BUONDELMONTI, Memorie del monastero di Sancta Maria dei Servi di Siena, f. 28-34. Impressum in Summario, p. 31-37. 1640. In quodam catalogo conventuum agitur de Martyribus Pragensibus. Ibidem refertur conventum in Albo Monte derelictum fuisse propter continuas hostium incursiones. Catalogo dei conventi dell’Ordine de Servi, che sono in Germa- nia, e dei nomi e cognomi de frati, che in quest'anno 1640 vi sono di famiglia, e vivono sotto l'obedienza e cura del suo Generale, il Padre Reverendissimo Maestro Angel Maria Berardi da Perugia... In Boemia, a Praga, è il convento di S. Michele in Cittá Vec- chia. Vi è anco la chiesa della SSma Nunziata, dov' era il con- vento antico della Religione, in quale furono fatti martiri, molti dei nostri Padri in Città Nuova. Inoltre, fuora della città, al Mon- te Bianco, s'era tirata a buon segno la fabbrica del convento e chiesa di Santa Maria della Vittoria, che al presente resta quasi del tutto destrutta e profanata da soldati heretici, inimici et amici, che più volte vi si sono quartierati, nel processo di tempo di questi ultimi venti anni (1). Famiglia si trova solo al convento di S. Michele, che è l'infra- scritta : il padre fra Carlo Maria Fieger da Tauster, Vicario Priore, figlio del convento di S. Gioseffe, fra Bernardo converso di Slesia, figlio del convento di S. Michele, fra Leopoldo di Austria, clerico novizio. Nel detto convento di S. Michele si teneva maggior famiglia, il che non si può fare al presente, essendo nell' anno passato man- cato sei frati, morti di peste (2), et essendo stato guastato il paese 4 Vide supra, p. 187-190. (1) Saeviebat tunc Triginta Annorum bellum. (2) Vide supra, p. 116. Ibi ergo agitur de peste anni 1639.
Strana 199
199 dall' esercito heretico di Svetia, che anco haveva occupato li beni et entrate de Padri. Ma sentendosi ora, che gli inimici si siano partiti, si doverranno recuperare le perdute ville, benchè rovinate le case de villani, e poi ristorare, e secondo il frutto accrescere la famiglia. 1645. Antagonistae Hussi. Quam multi quantaque constantia sese pro fide catholica Hussitis opposuerint, patet vel solum ex numero occisorum in Bohemia catholicorum Boëmorum, qui ad ducenta millia ascen- disse creditur, ut patet ex historicis. Certe solus Ioannes Zisska eorum dux manu propria (ut impii Hussitae gloriabantur) mille sacerdotes interemisse jactabatur 4, Urbium Pragensium Senatores etiam multi crudelissime sunt a furiosis haereticis trucidati saepius. Animae 64 religiosorum Servitarum B. Virginis, ab Hussitis combustorum, e mediis flam- mis spectabiles instar stellarum in coenobio B. Virginis sub Wissegrad volasse sunt visae2. Rev. Patris ALBERTI CHANOWZKI, e Societate Iesu, Vestigium Bohemiae piae, seu res quaedam memoratu dignae quae in Boemia acciderunt, notis illustratae et auctae a P. Ioanne Tanner, eiusdem Societatis sacerdote, p. 143. Coloniae, 1659. 1664. Dominus Thomas Hladni antiquum D. Annuntiatae monasterium reaedificat. Illius antiqui monasterii tres exstant imagines. Citatis primum variis auctoribus qui de Pragensibus Martyribus locuti sunt, et narrata monasterii destructione ac restauratione sub Sigismundo, deinde dona- tione ecclesiae S. Michaelis anno 1627, auctor prosequitur : Tandem post 37 annos, scilicet anno 1664, inventus est benefac- tor quidam, qui antiquum ab Imperatore Carolo IV extructum monasterium reaedificavit. Is erat nobilis vir Thomas Kladni, praefectus emeritus domaniorum comitum de Wrbna. Maxima ex parte novum monasterium supra fundamenta antiqui aedifi- cavit, ac ecclesiam renovavit. Extant adhuc tres imagines antiqui conventus, nimirum 1 In editione Pragensi, p. 142, ita legitur : Huc etiam pertinent illi quos in odium fidei catholicae innumeros Hussitarum haereticorum furor absumpsit. Creduntur ducentorum millium numerum in sola Boëmia excessisse. Certe.... interemit. 2 Editio Pragensis : Certe animae religiosarum Servitarum... combustarum... spectabiles in coelum volasse traduntur.
199 dall' esercito heretico di Svetia, che anco haveva occupato li beni et entrate de Padri. Ma sentendosi ora, che gli inimici si siano partiti, si doverranno recuperare le perdute ville, benchè rovinate le case de villani, e poi ristorare, e secondo il frutto accrescere la famiglia. 1645. Antagonistae Hussi. Quam multi quantaque constantia sese pro fide catholica Hussitis opposuerint, patet vel solum ex numero occisorum in Bohemia catholicorum Boëmorum, qui ad ducenta millia ascen- disse creditur, ut patet ex historicis. Certe solus Ioannes Zisska eorum dux manu propria (ut impii Hussitae gloriabantur) mille sacerdotes interemisse jactabatur 4, Urbium Pragensium Senatores etiam multi crudelissime sunt a furiosis haereticis trucidati saepius. Animae 64 religiosorum Servitarum B. Virginis, ab Hussitis combustorum, e mediis flam- mis spectabiles instar stellarum in coenobio B. Virginis sub Wissegrad volasse sunt visae2. Rev. Patris ALBERTI CHANOWZKI, e Societate Iesu, Vestigium Bohemiae piae, seu res quaedam memoratu dignae quae in Boemia acciderunt, notis illustratae et auctae a P. Ioanne Tanner, eiusdem Societatis sacerdote, p. 143. Coloniae, 1659. 1664. Dominus Thomas Hladni antiquum D. Annuntiatae monasterium reaedificat. Illius antiqui monasterii tres exstant imagines. Citatis primum variis auctoribus qui de Pragensibus Martyribus locuti sunt, et narrata monasterii destructione ac restauratione sub Sigismundo, deinde dona- tione ecclesiae S. Michaelis anno 1627, auctor prosequitur : Tandem post 37 annos, scilicet anno 1664, inventus est benefac- tor quidam, qui antiquum ab Imperatore Carolo IV extructum monasterium reaedificavit. Is erat nobilis vir Thomas Kladni, praefectus emeritus domaniorum comitum de Wrbna. Maxima ex parte novum monasterium supra fundamenta antiqui aedifi- cavit, ac ecclesiam renovavit. Extant adhuc tres imagines antiqui conventus, nimirum 1 In editione Pragensi, p. 142, ita legitur : Huc etiam pertinent illi quos in odium fidei catholicae innumeros Hussitarum haereticorum furor absumpsit. Creduntur ducentorum millium numerum in sola Boëmia excessisse. Certe.... interemit. 2 Editio Pragensis : Certe animae religiosarum Servitarum... combustarum... spectabiles in coelum volasse traduntur.
Strana 200
200 incisio quaedam in cupro, quae habetur in libro P. Augustini M. Romer, et altera in Horto florum Mariano, quae sibi perfecte aequales sunt et monasterium absque dubio sic repraesentant, quomodo olim in rerum natura fuerat. Probatio huius fidelitatis haec est. Possideo delineationem pulchram et fidelem, quae in fine libri addita est, monasterii novi a Domino Thoma a Kladni exstructi : comparando incisiones praedictas cum hac delinea- tione, statim videbis mutuam earum similitudinem : ecclesia et in primis turris campanaria separata eaedem sunt quae in inci- sis imaginibus. Etiam in deambulacro inferiori conventus Viennensis, supra portam cancellariae parochialis, exstat in pariete pictura magna, antiquum monasterium flammis involutum repraesentans. Sed haec picta imago non est verae effigiei tam conformis, quam illae duae incisiones. Par fratrum nomine Gramberger eam, sicut et alias 24 imagines in eodem deambulacro suspensas, anno 1674 pixerunt. Pro singulis 10 florinos acceperunt. Romae, Archivum S. Rit. Congregationis : Narratio rerum quae conventui Pragensi Servorum Mariae, de Annuntiatione B. M. V. nuncupato, acciderunt, et martyrii 64 eiusdem Ordinis religiosorum. Codex ms. anno 1855 a Bibliothecario conventus Viennensis exaratus. — Impressum in Summa- rio, p. 165. 1667. 112. Conventus B. Virginis Annuntiatae de Praga. Quomodo et quando ex voto suscepto Carolus Quartus Impera- tor coenobium Pragae ad honorem admirandae imaginis D. An- nunciatae de Florentia pro Ordine Servorum fundaverit, satis explicatum fuit ex Historia Bohemorum, cent. 2... Hic auctor rem compendiose narrat. Non possum non hic demirari M. Archangelum Gianium, qui rerum Ordinis nostri tam accuratus tamque sedulus extitit inda- gator, de iis quae, quod ad res Germaniae attinet, ut clariora sole in prospectu sunt,nec verbum protulisse,nec apicem scripsisse,nec vel odore indigitasse, cum et ipsarum rerum gravitas, imo et Dei gloria, ut aureis imprimerentur non pagina,sed aere,characteribus maxime deposceret, praesertim cum ipsi, et auxilio et ope suffulto, eadem perquirendi quae mihi a P. Vicario Generali Germaniae authentice et certa fide scripta fuerunt quaeque ex monumentis conventus nostri Senarum accepi, cum sacras Hyades Bononiae typis mandaverim (1), ansa fuerit et commoditas. Verum, quia hic (1) Sacre Hiadi di Maria Vergine Addolorata Madre de Dio, p. 51. Bologna, 1662, in-16.
200 incisio quaedam in cupro, quae habetur in libro P. Augustini M. Romer, et altera in Horto florum Mariano, quae sibi perfecte aequales sunt et monasterium absque dubio sic repraesentant, quomodo olim in rerum natura fuerat. Probatio huius fidelitatis haec est. Possideo delineationem pulchram et fidelem, quae in fine libri addita est, monasterii novi a Domino Thoma a Kladni exstructi : comparando incisiones praedictas cum hac delinea- tione, statim videbis mutuam earum similitudinem : ecclesia et in primis turris campanaria separata eaedem sunt quae in inci- sis imaginibus. Etiam in deambulacro inferiori conventus Viennensis, supra portam cancellariae parochialis, exstat in pariete pictura magna, antiquum monasterium flammis involutum repraesentans. Sed haec picta imago non est verae effigiei tam conformis, quam illae duae incisiones. Par fratrum nomine Gramberger eam, sicut et alias 24 imagines in eodem deambulacro suspensas, anno 1674 pixerunt. Pro singulis 10 florinos acceperunt. Romae, Archivum S. Rit. Congregationis : Narratio rerum quae conventui Pragensi Servorum Mariae, de Annuntiatione B. M. V. nuncupato, acciderunt, et martyrii 64 eiusdem Ordinis religiosorum. Codex ms. anno 1855 a Bibliothecario conventus Viennensis exaratus. — Impressum in Summa- rio, p. 165. 1667. 112. Conventus B. Virginis Annuntiatae de Praga. Quomodo et quando ex voto suscepto Carolus Quartus Impera- tor coenobium Pragae ad honorem admirandae imaginis D. An- nunciatae de Florentia pro Ordine Servorum fundaverit, satis explicatum fuit ex Historia Bohemorum, cent. 2... Hic auctor rem compendiose narrat. Non possum non hic demirari M. Archangelum Gianium, qui rerum Ordinis nostri tam accuratus tamque sedulus extitit inda- gator, de iis quae, quod ad res Germaniae attinet, ut clariora sole in prospectu sunt,nec verbum protulisse,nec apicem scripsisse,nec vel odore indigitasse, cum et ipsarum rerum gravitas, imo et Dei gloria, ut aureis imprimerentur non pagina,sed aere,characteribus maxime deposceret, praesertim cum ipsi, et auxilio et ope suffulto, eadem perquirendi quae mihi a P. Vicario Generali Germaniae authentice et certa fide scripta fuerunt quaeque ex monumentis conventus nostri Senarum accepi, cum sacras Hyades Bononiae typis mandaverim (1), ansa fuerit et commoditas. Verum, quia hic (1) Sacre Hiadi di Maria Vergine Addolorata Madre de Dio, p. 51. Bologna, 1662, in-16.
Strana 201
201 in contractiori tractatu lucubranda ea non sunt, sed exactior et absoluta narratio ad Annales, cum, Deo dante, per meas, quan- tulae sint, vires ab erroribus purgabuntur, reservanda videtur, obiter fideliterque referam illius magni et illustris coenobii D. Annunciatae de Praga, quomodo impia et miserrima acciderit devastatio. Hic auctor martyrium fratrum Pragensium narrat, et in confirmationem docu- mentum anni 1441 cum testimonio domini Zoroastri Senensis notarii, die 4 Sep- tembris 1631 dato, affert. Addendum denique videtur quod cum nostris temporibus ades- set Pragae, eundem conventum visitans, P. Generalis Dionysius Bussottus Florentinus, ut in suo Registro habetur, e sepulchri fratrum et suggestus antiquitate in ecclesia nostra ea quae dicta sunt satis coniectarit. Archivum Ordinis : Filza MMSS. Annales Ordinis Servorum ab 1234 ad 1668. Catalogus conventuum... sacri Ordinis Servorum B. M. V., P. Mag. Archangeli Gianii Flor., cum additionibus P. Mag. Michaelis Angeli Salvi Pistoriensis. 1667. — Fr. Salvi Annales Gianii prosequi inceperat, sed morte praeventus, opus complere non potuit: die 20 Septembris 1668 mortuus est. 1669. Crugerius narrat martyrium LXIV fratrum Servorum. XXIV MARTII, 9 CAL. APRILIS. A. D. 1360, hoc ipso 9 cal. Aprilis, Carolus IV ad confinia Novae Pragae, infra Wissehradum, eo loco quem Boticz vocamus, coe- nobium Servorum Beatissimae Virginis Mariae fundavit, inductis in illud VI fratribus ex Italia Florentinis,in honorem totidem per- sonarum, quae hunc Ordinem inchoaverunt. Templum etiamnum cum turricula stat spectabile sua mediocritate; coenobii item modici nonnisi rudera in vastissima area videntur. Barbaram evastationem Zisska unaque plebs Pragensis haeretica sub A. D. 1420, die 3 Junii, crudeliter exercuerunt ; in qua illud memorabile Servitarum Annales accidisse ferunt, unde incolarum sanctitatem conjicias : Hussitae scilicet pro more suo ferrum imprimis in sanguine sanctorum religiosorum intinxerant, expilato fortunis omnibus monasterio ; placuit insuper flammas sacro aedificio admovere, ne ulla Beatissimae Virginis Mariae Servorum apud posteros extaret memoria. Ardebant ergo ligna, lapides ipsi ruptura vio- lenta cruciabantur, corpora ac etiam ossa caesorum Martyrum in cineres redigebantur. Sed Numinis vide, quantumvis haec enor-
201 in contractiori tractatu lucubranda ea non sunt, sed exactior et absoluta narratio ad Annales, cum, Deo dante, per meas, quan- tulae sint, vires ab erroribus purgabuntur, reservanda videtur, obiter fideliterque referam illius magni et illustris coenobii D. Annunciatae de Praga, quomodo impia et miserrima acciderit devastatio. Hic auctor martyrium fratrum Pragensium narrat, et in confirmationem docu- mentum anni 1441 cum testimonio domini Zoroastri Senensis notarii, die 4 Sep- tembris 1631 dato, affert. Addendum denique videtur quod cum nostris temporibus ades- set Pragae, eundem conventum visitans, P. Generalis Dionysius Bussottus Florentinus, ut in suo Registro habetur, e sepulchri fratrum et suggestus antiquitate in ecclesia nostra ea quae dicta sunt satis coniectarit. Archivum Ordinis : Filza MMSS. Annales Ordinis Servorum ab 1234 ad 1668. Catalogus conventuum... sacri Ordinis Servorum B. M. V., P. Mag. Archangeli Gianii Flor., cum additionibus P. Mag. Michaelis Angeli Salvi Pistoriensis. 1667. — Fr. Salvi Annales Gianii prosequi inceperat, sed morte praeventus, opus complere non potuit: die 20 Septembris 1668 mortuus est. 1669. Crugerius narrat martyrium LXIV fratrum Servorum. XXIV MARTII, 9 CAL. APRILIS. A. D. 1360, hoc ipso 9 cal. Aprilis, Carolus IV ad confinia Novae Pragae, infra Wissehradum, eo loco quem Boticz vocamus, coe- nobium Servorum Beatissimae Virginis Mariae fundavit, inductis in illud VI fratribus ex Italia Florentinis,in honorem totidem per- sonarum, quae hunc Ordinem inchoaverunt. Templum etiamnum cum turricula stat spectabile sua mediocritate; coenobii item modici nonnisi rudera in vastissima area videntur. Barbaram evastationem Zisska unaque plebs Pragensis haeretica sub A. D. 1420, die 3 Junii, crudeliter exercuerunt ; in qua illud memorabile Servitarum Annales accidisse ferunt, unde incolarum sanctitatem conjicias : Hussitae scilicet pro more suo ferrum imprimis in sanguine sanctorum religiosorum intinxerant, expilato fortunis omnibus monasterio ; placuit insuper flammas sacro aedificio admovere, ne ulla Beatissimae Virginis Mariae Servorum apud posteros extaret memoria. Ardebant ergo ligna, lapides ipsi ruptura vio- lenta cruciabantur, corpora ac etiam ossa caesorum Martyrum in cineres redigebantur. Sed Numinis vide, quantumvis haec enor-
Strana 202
202 mia permittentis, pro suorum tamen gloria sollicitudinem!! Viderunt tum plane, iique complures, ex illis flammis ac ignibus, aspectabili omnino prodigio, caesorum ac exustorum Servitarum animas, instar columbularum (1) ad coelos evolare. Ceterum ea- propter loci sacerrimi vastitas annis CC. circiter duravit. R. P. GEORGIUS CRUGERIUS, e Societate Jesu, Sacrorum pulverum inclyti regni Bohemiae et nobilium eiusdem pertinentiarum Moraviae et Silesiae Pars prima, p. 532. Litomisslii, M.DC. LXIX, in-4° parvum. Pragae. 1677, 1682. P. Balbinus, S. J., narrat martyrium fratrum Pragensium Ordinis Servorum Beatae Mariae. Anno sequenti (1360). Sub idem tempus, in Nova Urbe Pra- gensi, quae crescebat egregie et augebatur in dies, novum coe- nobium et ecclesiam Beatissimae Virginis venustissimam ad rivum Boticz sub Wissehrado excitavit et Servis Beatissimae Mariae inhabitandum dedit donavitque (Carolus IV). Id coeno- bium postea haereticorum temporibus incensum est, et animae purissimae Servorum B. Virginis, columbarum instar, ex ipso rogo ab ipsis latronibus in coelum evolare sunt visae. Epitomes rerum Bohemicarum, seu historiae Boleslaviensis liber III, caput XXI : Caroli IV in Bohemiae regno imperium ; authore BOHUSLAO BALBINO, e Societate Iesu, p. 369. Pragae, 1677, in-fo. At iidem Carthusiani Patres, cum Praga Sedlecium ad Cister- cienses contulissent se, una cum ingenti Cisterciensium multitu- dine, ab haereticis in coenobio deprehensi, partim ferro, partim flammis absumpti sunt anno 1421, ut Paulus Zidek et Chroni- con Liticense commemorant. Involvit eadem calamitas, paucis post diebus, Brzevnoviense ad Pragam, Ordinis S. Benedicti, Strahoviense, Norbertinorum, et Plassense, coenobia ditissima ; S. Thomae, Eremitarum Augustinianorum... S. Clementis, Prae- dicatorum,.... B. Virginis ad rivum Boticz, Servorum B. Virgi- nis, quorum animae e flammis in coelum evolantes catholici spectaverunt, ut vera manuscripta testantur. Haec anno praesenti 1419 et sequenti perpetrata cum multo 1 In margine : Miraculum in exustione Servitarum, quod animae eorundem instar columbarum evolarent ex ignibus. (1) En prima mentio columbarum, quae postea in Balbinum et in alios aucto- res transibit.
202 mia permittentis, pro suorum tamen gloria sollicitudinem!! Viderunt tum plane, iique complures, ex illis flammis ac ignibus, aspectabili omnino prodigio, caesorum ac exustorum Servitarum animas, instar columbularum (1) ad coelos evolare. Ceterum ea- propter loci sacerrimi vastitas annis CC. circiter duravit. R. P. GEORGIUS CRUGERIUS, e Societate Jesu, Sacrorum pulverum inclyti regni Bohemiae et nobilium eiusdem pertinentiarum Moraviae et Silesiae Pars prima, p. 532. Litomisslii, M.DC. LXIX, in-4° parvum. Pragae. 1677, 1682. P. Balbinus, S. J., narrat martyrium fratrum Pragensium Ordinis Servorum Beatae Mariae. Anno sequenti (1360). Sub idem tempus, in Nova Urbe Pra- gensi, quae crescebat egregie et augebatur in dies, novum coe- nobium et ecclesiam Beatissimae Virginis venustissimam ad rivum Boticz sub Wissehrado excitavit et Servis Beatissimae Mariae inhabitandum dedit donavitque (Carolus IV). Id coeno- bium postea haereticorum temporibus incensum est, et animae purissimae Servorum B. Virginis, columbarum instar, ex ipso rogo ab ipsis latronibus in coelum evolare sunt visae. Epitomes rerum Bohemicarum, seu historiae Boleslaviensis liber III, caput XXI : Caroli IV in Bohemiae regno imperium ; authore BOHUSLAO BALBINO, e Societate Iesu, p. 369. Pragae, 1677, in-fo. At iidem Carthusiani Patres, cum Praga Sedlecium ad Cister- cienses contulissent se, una cum ingenti Cisterciensium multitu- dine, ab haereticis in coenobio deprehensi, partim ferro, partim flammis absumpti sunt anno 1421, ut Paulus Zidek et Chroni- con Liticense commemorant. Involvit eadem calamitas, paucis post diebus, Brzevnoviense ad Pragam, Ordinis S. Benedicti, Strahoviense, Norbertinorum, et Plassense, coenobia ditissima ; S. Thomae, Eremitarum Augustinianorum... S. Clementis, Prae- dicatorum,.... B. Virginis ad rivum Boticz, Servorum B. Virgi- nis, quorum animae e flammis in coelum evolantes catholici spectaverunt, ut vera manuscripta testantur. Haec anno praesenti 1419 et sequenti perpetrata cum multo 1 In margine : Miraculum in exustione Servitarum, quod animae eorundem instar columbarum evolarent ex ignibus. (1) En prima mentio columbarum, quae postea in Balbinum et in alios aucto- res transibit.
Strana 203
203 sanguine, quamvis annales ab haereticis scripti caedes mona- chorum et sacerdotum, ut iam monui, consulto, ubi potuere, celaverint. Ibidem, liber IV, caput V, p. 432. § LXIX Sexaginta quatuor patres et fratres Ordinis Servorum Bea- tissimae Virginis a Taboritis in coenobio Boticensi ad eccle- siam Beatae Virginis Annunciatae Pragae in rogum injecti et flammis consumti. Anno Christi 1420,3 Junii, Tabores gens, ad excidium religio- nis in Bohemia nata, in coenobium Servorum Beatissimae Vir- ginis, in pratulo dictum, sub Wissehrado in Nova Civitate Pra- gensi ad rivum Boticz situm, furioso impetu incurrunt. Mirabili Numinis providentia factum reor, ut per id, licet tam periculo- sum, tempus capitulum seu comitia sancti illi patres Pragam indicerent celebrarentque : parabat nimirum religiosissimis viris lauream martyrii Deus, ideoque omnes in illam arenam collectos quodammodo evocarat. Nomina praecipuorum, qui e nobilissi- mis Florentiae et Senis familiis orti fuere : Augustinus Cennini, Bartholomaeus Donati, Laurentius Nerveci, Joannes Baptista Patricci ; et hi quatuor missionarii et concionatores Apostolici virique doctissimi. Tum Jovaccini, Piccolomini, Franciscus Datrius, Bonaventura Chuni, Benincasa, (praenobilis in urbe Senis stirps (1), ex qua, nisi fallor, S. Catharina Senensis prodiit) Rappaccioli (illustre genus), Periteus Malvecz, etc. Hos congre- gatos haeretici adoriuntur, quaerunt : Velintne quatuor illorum articulis subscribere ? Cum negarent omnes, seque pro fide mori- turos forti et invicto pectore responderent, statim religiosae domui et ecclesiae Marianae ab haereticis subjiciuntur faces, raptisque ex ardente coenobio torribus rogi parantur. At SS. Martyres altissima voce hymnum : Te Deum laudamus, incho- ant, et cantu laetissimo prosequuntur, velut cygni modulando morientes. Ergo injecti in rogos latronum pascebant oculos ; sed et atroci spectaculo coeleste prodigium iungebatur, quippe animae purissimae Servorum Beatissimae Virginis, columbarum instar, ex ipsis rogis evolantes in coelum a Taboritis spectatae sunt, ut veteres haereticorum manuscripti codices testantur (2). (1) Omnia confundit Balbinus : Benincasa erat nomen, non cognomen fratris Rapaccioli ex Collescipoli, qui nullatenus ad familiam S. Catharinae pertinebat. (2) Valde optandum fuisset ut Balbinus quinam essent et ubi asservarentur illi haereticorum codices, indicasset.
203 sanguine, quamvis annales ab haereticis scripti caedes mona- chorum et sacerdotum, ut iam monui, consulto, ubi potuere, celaverint. Ibidem, liber IV, caput V, p. 432. § LXIX Sexaginta quatuor patres et fratres Ordinis Servorum Bea- tissimae Virginis a Taboritis in coenobio Boticensi ad eccle- siam Beatae Virginis Annunciatae Pragae in rogum injecti et flammis consumti. Anno Christi 1420,3 Junii, Tabores gens, ad excidium religio- nis in Bohemia nata, in coenobium Servorum Beatissimae Vir- ginis, in pratulo dictum, sub Wissehrado in Nova Civitate Pra- gensi ad rivum Boticz situm, furioso impetu incurrunt. Mirabili Numinis providentia factum reor, ut per id, licet tam periculo- sum, tempus capitulum seu comitia sancti illi patres Pragam indicerent celebrarentque : parabat nimirum religiosissimis viris lauream martyrii Deus, ideoque omnes in illam arenam collectos quodammodo evocarat. Nomina praecipuorum, qui e nobilissi- mis Florentiae et Senis familiis orti fuere : Augustinus Cennini, Bartholomaeus Donati, Laurentius Nerveci, Joannes Baptista Patricci ; et hi quatuor missionarii et concionatores Apostolici virique doctissimi. Tum Jovaccini, Piccolomini, Franciscus Datrius, Bonaventura Chuni, Benincasa, (praenobilis in urbe Senis stirps (1), ex qua, nisi fallor, S. Catharina Senensis prodiit) Rappaccioli (illustre genus), Periteus Malvecz, etc. Hos congre- gatos haeretici adoriuntur, quaerunt : Velintne quatuor illorum articulis subscribere ? Cum negarent omnes, seque pro fide mori- turos forti et invicto pectore responderent, statim religiosae domui et ecclesiae Marianae ab haereticis subjiciuntur faces, raptisque ex ardente coenobio torribus rogi parantur. At SS. Martyres altissima voce hymnum : Te Deum laudamus, incho- ant, et cantu laetissimo prosequuntur, velut cygni modulando morientes. Ergo injecti in rogos latronum pascebant oculos ; sed et atroci spectaculo coeleste prodigium iungebatur, quippe animae purissimae Servorum Beatissimae Virginis, columbarum instar, ex ipsis rogis evolantes in coelum a Taboritis spectatae sunt, ut veteres haereticorum manuscripti codices testantur (2). (1) Omnia confundit Balbinus : Benincasa erat nomen, non cognomen fratris Rapaccioli ex Collescipoli, qui nullatenus ad familiam S. Catharinae pertinebat. (2) Valde optandum fuisset ut Balbinus quinam essent et ubi asservarentur illi haereticorum codices, indicasset.
Strana 204
204 Sed nimirum bene in ss. codice Evangeliorum de improbis legi- mus : Neque si quis a mortuis resurrexerit, credent. Ex epistola manuscripta R. P. Gerardi, Ordinis Servorum B. Virginis, data an. 1420, 30 Novembris. Freiberga. Miscellanea historica regni Bohemiae, Decadis I liber IV, hagiographicus, seu Bohemia Sancta, authore BOHUSLAO BALBINO, e Societate Jesu, p. 124. Pra- gae, 1682, in-fo. — In illo textu omnia miscet P. Balbinus erroresque accumulat, quod documenta supra scripta, p. 187-192, legenti statim apparebit : nomina pes- sime mutilat, cognomina pro nominibus accipit, Freiberga pro Storbera legit, inter Martyres Pragenses B. Joachimum Piccolomini, B. Franciscum Patrizi, etc. numerat, rogos e coenobüi torribus paratos, animas sub forma columbarum, non stellarum, ad coelos evolasse narrat, etc. Circa 1680. Duo senes, unus parochus, octogesimum annum, alter, Pragensis civis loci Podzkal, nonagesimum agens annum, narrant R. Patri Joanni Nepomuceno Maria Kozielusky, Provinciali Servorum S. Mariae, se in pueritia vidisse in muro campanilis ecclesiae D. Annuntiatae antiquam imaginem, BB. Martyres in flammis exhibentem. Vide infra sub anno 1732. 1693, 31 Augusti, 6 Septembris. Rmus P. Poggi, Generalis Ordinis Servorum B. M. V., scribens de suo itinere Pragam et de duobus conventibus Pragensibus, de Martyrum Pragensium causa promovenda loquitur. Sono al convento della Nunziata, già abbruciato co'nostri Martiri dagl’eretici. Il Generale Bussotti vedde le rovine, io lo abito riedificato.... Vide supra, p. 128. Ho già fatto la visita nel convento della SSma Nunziata, dove è il noviziato; ed è quella chiesa e convento che fu abbruciato dagli eretici Hussiti.... Ho fatte e fatte fare diligenze intorno a' nostri Martiri, e spero trovar qual cosa di più proprio di quello habbiamo. In tanto, procuro d'interessare tutte le altre religioni in hoc negotio in- teresse habentes, acciò unitamente con noi insistino perchè sia approvato il culto immemorabile, se sarà possibile; che non sarebbe poco... Vide supra, p. 128 et 130. — Haec est prima mentio, quantum scire possum, de promovenda Martyrum Pragensium causa.
204 Sed nimirum bene in ss. codice Evangeliorum de improbis legi- mus : Neque si quis a mortuis resurrexerit, credent. Ex epistola manuscripta R. P. Gerardi, Ordinis Servorum B. Virginis, data an. 1420, 30 Novembris. Freiberga. Miscellanea historica regni Bohemiae, Decadis I liber IV, hagiographicus, seu Bohemia Sancta, authore BOHUSLAO BALBINO, e Societate Jesu, p. 124. Pra- gae, 1682, in-fo. — In illo textu omnia miscet P. Balbinus erroresque accumulat, quod documenta supra scripta, p. 187-192, legenti statim apparebit : nomina pes- sime mutilat, cognomina pro nominibus accipit, Freiberga pro Storbera legit, inter Martyres Pragenses B. Joachimum Piccolomini, B. Franciscum Patrizi, etc. numerat, rogos e coenobüi torribus paratos, animas sub forma columbarum, non stellarum, ad coelos evolasse narrat, etc. Circa 1680. Duo senes, unus parochus, octogesimum annum, alter, Pragensis civis loci Podzkal, nonagesimum agens annum, narrant R. Patri Joanni Nepomuceno Maria Kozielusky, Provinciali Servorum S. Mariae, se in pueritia vidisse in muro campanilis ecclesiae D. Annuntiatae antiquam imaginem, BB. Martyres in flammis exhibentem. Vide infra sub anno 1732. 1693, 31 Augusti, 6 Septembris. Rmus P. Poggi, Generalis Ordinis Servorum B. M. V., scribens de suo itinere Pragam et de duobus conventibus Pragensibus, de Martyrum Pragensium causa promovenda loquitur. Sono al convento della Nunziata, già abbruciato co'nostri Martiri dagl’eretici. Il Generale Bussotti vedde le rovine, io lo abito riedificato.... Vide supra, p. 128. Ho già fatto la visita nel convento della SSma Nunziata, dove è il noviziato; ed è quella chiesa e convento che fu abbruciato dagli eretici Hussiti.... Ho fatte e fatte fare diligenze intorno a' nostri Martiri, e spero trovar qual cosa di più proprio di quello habbiamo. In tanto, procuro d'interessare tutte le altre religioni in hoc negotio in- teresse habentes, acciò unitamente con noi insistino perchè sia approvato il culto immemorabile, se sarà possibile; che non sarebbe poco... Vide supra, p. 128 et 130. — Haec est prima mentio, quantum scire possum, de promovenda Martyrum Pragensium causa.
Strana 205
205 1720, 19 Maii. Pater Bonfrizieri, Procurator in causa canonizationis Septem Beatorum Fun- datorum, petit a Definitorio capituli generalis Romae congegrati, ut post eorum canonizationem, iubeant causam Martyrum Pragensium prosequendam esse. Reverendissimo Padre Generale e M. RR. PP. Capitolari. Fr. Placido Ma Bonfrizzieri, umilissimo suddito et oratore di V. P. Revma e delle PP. VV. M. RR., e Procuratore, benchè im- meritevole, della Religione nella causa di Canonizazione dei nostri BB. Fondatori, ardisce di proporre alla somma loro prudenza: Che, terminata la detta causa dei nostri Beati Fondatori, il che si spera in breve, sembrerebbe molto confacente ad accre- scere la divozione altrui e l'onore dell’ abito, il proseguire la canonizazione dei nostri BB. Martiri di Praga, uccisi dagl' eretici in odio della cattolica fede. Nel qual caso si potrebbero pregare i M. RR. PP. nostri di Germania a volere anticipatamente procurare lettere commendatizie appresso la Santa Sede dalla Sagra Maestà dell' Imperator Carlo 6° e da altri Potentati di Germania, esibendosi l’oratore ad ogni fatica, viaggi et applica- zione, quando non vi siano altri soggetti che s'offeriscano a tanto. Die 19 Maji 1720. Ven. Definitorium generale respondit : Remittendas esse Rmo Patri Generali Ordinis. Archivum Ordinis: Codex signatus K.10, Memorie dei SS., BB. e VV. del- l'Ordine, circa medium. — Impressum in Summario, p. 113. 1732. Duo adducuntur argumenta,martyrium fratrum Pragensium probantia : nimi- rum ex una parte quaedam imago antiqua, in muro campanilis ecclesiae Servo- rum depicta, quam in pueritia se vidisse duo senes testantur, ex altera parte ossa combusta cum cineribus mixta et calvaria optimo ordine sub altari dispo- sita, anno 1732 inventa. Über diese so ausdruckliche Zeugnussen (1), befinden sich noch zwey ansehnliche Proben, welche diese herrliche Marter auf das kräfftigste bestättigen, und allen vorigen den gröste Nachdruck zulegen. Die erste von solchen ist diese : dass ein hochwürdiger Herr Pfarrer, so das achtzigste Jahr überstigen, wie dann auch (1) Bekovsky, Hammerschmid, Crugerius, Hagek, Balbinus, quorum testimo- nia allegaverat auctor.
205 1720, 19 Maii. Pater Bonfrizieri, Procurator in causa canonizationis Septem Beatorum Fun- datorum, petit a Definitorio capituli generalis Romae congegrati, ut post eorum canonizationem, iubeant causam Martyrum Pragensium prosequendam esse. Reverendissimo Padre Generale e M. RR. PP. Capitolari. Fr. Placido Ma Bonfrizzieri, umilissimo suddito et oratore di V. P. Revma e delle PP. VV. M. RR., e Procuratore, benchè im- meritevole, della Religione nella causa di Canonizazione dei nostri BB. Fondatori, ardisce di proporre alla somma loro prudenza: Che, terminata la detta causa dei nostri Beati Fondatori, il che si spera in breve, sembrerebbe molto confacente ad accre- scere la divozione altrui e l'onore dell’ abito, il proseguire la canonizazione dei nostri BB. Martiri di Praga, uccisi dagl' eretici in odio della cattolica fede. Nel qual caso si potrebbero pregare i M. RR. PP. nostri di Germania a volere anticipatamente procurare lettere commendatizie appresso la Santa Sede dalla Sagra Maestà dell' Imperator Carlo 6° e da altri Potentati di Germania, esibendosi l’oratore ad ogni fatica, viaggi et applica- zione, quando non vi siano altri soggetti che s'offeriscano a tanto. Die 19 Maji 1720. Ven. Definitorium generale respondit : Remittendas esse Rmo Patri Generali Ordinis. Archivum Ordinis: Codex signatus K.10, Memorie dei SS., BB. e VV. del- l'Ordine, circa medium. — Impressum in Summario, p. 113. 1732. Duo adducuntur argumenta,martyrium fratrum Pragensium probantia : nimi- rum ex una parte quaedam imago antiqua, in muro campanilis ecclesiae Servo- rum depicta, quam in pueritia se vidisse duo senes testantur, ex altera parte ossa combusta cum cineribus mixta et calvaria optimo ordine sub altari dispo- sita, anno 1732 inventa. Über diese so ausdruckliche Zeugnussen (1), befinden sich noch zwey ansehnliche Proben, welche diese herrliche Marter auf das kräfftigste bestättigen, und allen vorigen den gröste Nachdruck zulegen. Die erste von solchen ist diese : dass ein hochwürdiger Herr Pfarrer, so das achtzigste Jahr überstigen, wie dann auch (1) Bekovsky, Hammerschmid, Crugerius, Hagek, Balbinus, quorum testimo- nia allegaverat auctor.
Strana 206
206 ein neunzig jähriger Burger zu Prag im Podzkal (1), dem hoch- würdigen P. Nepomuceno Maria Kozielusky, dermahligen Provin- cial in der Böhmischen Provinz, urkundlich bezeuget haben, dass sie in ihrer Jugend, mithin in dem vorigen Jahr-Hundert, in unser Kirchen bey Maria-Verkündigung an der Maur des Thurn von aussenher, ein uraltes Gemähl, so die Marter deren 64 Die- nern Mariae vorgestellet, mit augen gesehen haben. Nachdeme aber dieses Gemähl, bey Erneuerung des Thurn ist verwüstet worden, so ist an statt selbigen, um dessen Gedächtnuss Erhal- tung, von denen vorsichtigen oberen ein anderes gleichförmiges zubereitet, und mit Vorwissen und Gutheissung des hochwür- digsten Herrn Wenceslao Bilek a Bilenberg, dermahligen Ertz- Bischöfflichen Vicario generali (2), in der Kirchen unter dem Chor offentlich aufgehänget worden, und noch zu diesen Tag anzusehen ist (3). Die anderte Probe, bestehet, in jener gantz unverhofften aber auch recht ansehnlicher Begebenheit, welche sich in dem Jahr 1732 ereignet hat : man begunte nemlich in erst-bemelten Jahr in der Kirchen bey Maria-Verkündigung zu Prag, sowohl den gantzen Kirchen-Boden, also auch die Stäpfel, und Fuss-Tritt des Hohen-Altars, samt den Communion-Gatter aus Marmor verfertigen zu lassen. Da nun von den Arbeitern, die Erden zur Grund-Veste des Speis-Gatters herausgegraben wurde, finden sie in selber etwelche von dem Feuer angebrändte Gebeiner ; nach deme, als sie aber in dieser Arbeit auch zu dem hoch- (1) Id est, pone Skalka. Skalka, i. e. rupes, vocatur collis parum altus, ubi situs est conventus Emaus Patrum Benedictinorum, non longe ab ecclesia D. Annun- tiatae. (2) Wenceslaus Bilek de Bilenberg iam erat officialis anno 1680, 17 Februarii. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 121. Anno 1704 mortuus est. (3) Haec tabella picta, satis magna, hodie, ut p. 167 dixi, in hospitali vicino sororum Elisabethinarum asservatur : eiusdem scalpturam vide hic ex opposito. Illi autem similes sunt: 1° tabella, circa medium saeculum XVII depicta, quae oratorium Sororum Ordinis Servorum Oeniponte olim adornabat et nunc apud Patres Capuccinos eiusdem urbis conservatur ; 2° scalptura anni 1667 in opere P. Romer, Servitus Mariana, p. 168 inserta ; 3° alia scalptura anni 1681, quam ex opposito videre est, cuius exemplar Pragae in Bibliotheca RR. Patrum Praemonstratensium apud Strahow, prope Hradschin, inveni. Unde concludere licet in tribus illis imaginibus ostendi D. Annunciatae monasterium, quale medio saeculo XVII erat, immo verosimiliter exhiberi antiquam imaginem quae in turri depicta erat. Aliqualis eiusdem similitudo in scalptura, Augustae Vindeli- corum anno 1678 excusa, et in tabella Florentiae in capitulo SS. Annuntiatae exstante, deprehendi potest. Omnes illae tabellae et scalpturae in Summario exhibentur. Confer etiam quae superius, p, 200, de imagine Patris Romer dicun- tur.
206 ein neunzig jähriger Burger zu Prag im Podzkal (1), dem hoch- würdigen P. Nepomuceno Maria Kozielusky, dermahligen Provin- cial in der Böhmischen Provinz, urkundlich bezeuget haben, dass sie in ihrer Jugend, mithin in dem vorigen Jahr-Hundert, in unser Kirchen bey Maria-Verkündigung an der Maur des Thurn von aussenher, ein uraltes Gemähl, so die Marter deren 64 Die- nern Mariae vorgestellet, mit augen gesehen haben. Nachdeme aber dieses Gemähl, bey Erneuerung des Thurn ist verwüstet worden, so ist an statt selbigen, um dessen Gedächtnuss Erhal- tung, von denen vorsichtigen oberen ein anderes gleichförmiges zubereitet, und mit Vorwissen und Gutheissung des hochwür- digsten Herrn Wenceslao Bilek a Bilenberg, dermahligen Ertz- Bischöfflichen Vicario generali (2), in der Kirchen unter dem Chor offentlich aufgehänget worden, und noch zu diesen Tag anzusehen ist (3). Die anderte Probe, bestehet, in jener gantz unverhofften aber auch recht ansehnlicher Begebenheit, welche sich in dem Jahr 1732 ereignet hat : man begunte nemlich in erst-bemelten Jahr in der Kirchen bey Maria-Verkündigung zu Prag, sowohl den gantzen Kirchen-Boden, also auch die Stäpfel, und Fuss-Tritt des Hohen-Altars, samt den Communion-Gatter aus Marmor verfertigen zu lassen. Da nun von den Arbeitern, die Erden zur Grund-Veste des Speis-Gatters herausgegraben wurde, finden sie in selber etwelche von dem Feuer angebrändte Gebeiner ; nach deme, als sie aber in dieser Arbeit auch zu dem hoch- (1) Id est, pone Skalka. Skalka, i. e. rupes, vocatur collis parum altus, ubi situs est conventus Emaus Patrum Benedictinorum, non longe ab ecclesia D. Annun- tiatae. (2) Wenceslaus Bilek de Bilenberg iam erat officialis anno 1680, 17 Februarii. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 121. Anno 1704 mortuus est. (3) Haec tabella picta, satis magna, hodie, ut p. 167 dixi, in hospitali vicino sororum Elisabethinarum asservatur : eiusdem scalpturam vide hic ex opposito. Illi autem similes sunt: 1° tabella, circa medium saeculum XVII depicta, quae oratorium Sororum Ordinis Servorum Oeniponte olim adornabat et nunc apud Patres Capuccinos eiusdem urbis conservatur ; 2° scalptura anni 1667 in opere P. Romer, Servitus Mariana, p. 168 inserta ; 3° alia scalptura anni 1681, quam ex opposito videre est, cuius exemplar Pragae in Bibliotheca RR. Patrum Praemonstratensium apud Strahow, prope Hradschin, inveni. Unde concludere licet in tribus illis imaginibus ostendi D. Annunciatae monasterium, quale medio saeculo XVII erat, immo verosimiliter exhiberi antiquam imaginem quae in turri depicta erat. Aliqualis eiusdem similitudo in scalptura, Augustae Vindeli- corum anno 1678 excusa, et in tabella Florentiae in capitulo SS. Annuntiatae exstante, deprehendi potest. Omnes illae tabellae et scalpturae in Summario exhibentur. Confer etiam quae superius, p, 200, de imagine Patris Romer dicun- tur.
Strana 207
207 Altar gelanget, da zeigete sich gleich in einem Gebein-Haus, eine gantze Sammlung dergleichen angebrändten Gebeinern, mit ebenfalls brandigen Aschen vermenget. Etwas näher aber zu dem Tisch des hoch Altars befunden sich auch viele Todten- Köpf, welche in schönster Ordnung zusamm geleget waren. Da nun zu dieser seltsamen und unvermutheten Begebenheit, der damalige Vorsteher des Closters die ältere Priester herbey geruffen, und mit ihnen alles in genauen Augenschein genom- men hatte, haben alle ein hellig und nicht ohne besten Grund geurtheilet, dass die Aschen, Gebein und Todten-Köpf in War- heit die Reliquien deren 64 Martyrer seynd; damit aber die- selbe in so wichtigen Geschäft denen heiligsten Verordnungen der Kirchen, und besonders Urbani des Achten genauist nach- kommeten, haben sie auf das weisslichst, alles wie sie solches angetroffen haben, unberühret gelassen ; und nur allein die gantze Begebenheit in schrifftliche Urkund verfasset (1), für jene nachkommende Zeiten, in welchem es dem höchsten Gott etwann belieben möchte diese stärkmutige fromme Diener Mariae, durch den unfelbaren Mund seiner heiligen Kirchen, als glorreiche Martyrer des allgemeinen Verehrung und offentlicher Anruffung vorzustellen. Unter dessen aber kan ja gar nicht widersprochen werden, dass diese jetzt angeführte Begebenheiten, nemlich das in aller Augen der Christglaubigen ausgestellte Bildnuss deren 64 geist- lichen Männern, und besonders deroselben, mit so genauen Fleiss zusammen gesammlete und in so schöne Ordnung ge- richte Gebeiner, als klare Zeichen der Hochschätzung und Ver- ehrung anzusehen seynd, welche gleich in selben Zeiten ihnen ist erwiesen worden, sowohl von denen frommen Pragerischen Christen, als auch von denen Ordens-Mit-Brüdern, besonders derjenigen, so, bey ihrer Widererhaltung dieses Closters, alles dieses löblichist veranstaltet haben. Marianischer Lust-und Blumen Garten von Maria der Grossmächtig- sten Himmels-Königin errichtet und fortgepflanzet. Das ist : Kurze Lob- und Lebens-Verfassung der lieben heiligen, seeligen und frommen Dienern und Dienerinnen Gottes, welche im H. Orden der Diener Unserer Lieben Frauen mit vollkommenen Wandel der Tugend und Heiligkeit geleuchtet haben. Von einem Ehrwürdigen Priester der Teutschen Provinz des bemeltens Ordens zusammen getragen, vermehret und mit gehöriger Obrigkeitlicher Genehmhaltung, das drittemal in Druck gegeben. (1) Pretiosum illud instrumentum periisse videtur. Vide infra, relationem domini Ruffer, sub anno 1856.
207 Altar gelanget, da zeigete sich gleich in einem Gebein-Haus, eine gantze Sammlung dergleichen angebrändten Gebeinern, mit ebenfalls brandigen Aschen vermenget. Etwas näher aber zu dem Tisch des hoch Altars befunden sich auch viele Todten- Köpf, welche in schönster Ordnung zusamm geleget waren. Da nun zu dieser seltsamen und unvermutheten Begebenheit, der damalige Vorsteher des Closters die ältere Priester herbey geruffen, und mit ihnen alles in genauen Augenschein genom- men hatte, haben alle ein hellig und nicht ohne besten Grund geurtheilet, dass die Aschen, Gebein und Todten-Köpf in War- heit die Reliquien deren 64 Martyrer seynd; damit aber die- selbe in so wichtigen Geschäft denen heiligsten Verordnungen der Kirchen, und besonders Urbani des Achten genauist nach- kommeten, haben sie auf das weisslichst, alles wie sie solches angetroffen haben, unberühret gelassen ; und nur allein die gantze Begebenheit in schrifftliche Urkund verfasset (1), für jene nachkommende Zeiten, in welchem es dem höchsten Gott etwann belieben möchte diese stärkmutige fromme Diener Mariae, durch den unfelbaren Mund seiner heiligen Kirchen, als glorreiche Martyrer des allgemeinen Verehrung und offentlicher Anruffung vorzustellen. Unter dessen aber kan ja gar nicht widersprochen werden, dass diese jetzt angeführte Begebenheiten, nemlich das in aller Augen der Christglaubigen ausgestellte Bildnuss deren 64 geist- lichen Männern, und besonders deroselben, mit so genauen Fleiss zusammen gesammlete und in so schöne Ordnung ge- richte Gebeiner, als klare Zeichen der Hochschätzung und Ver- ehrung anzusehen seynd, welche gleich in selben Zeiten ihnen ist erwiesen worden, sowohl von denen frommen Pragerischen Christen, als auch von denen Ordens-Mit-Brüdern, besonders derjenigen, so, bey ihrer Widererhaltung dieses Closters, alles dieses löblichist veranstaltet haben. Marianischer Lust-und Blumen Garten von Maria der Grossmächtig- sten Himmels-Königin errichtet und fortgepflanzet. Das ist : Kurze Lob- und Lebens-Verfassung der lieben heiligen, seeligen und frommen Dienern und Dienerinnen Gottes, welche im H. Orden der Diener Unserer Lieben Frauen mit vollkommenen Wandel der Tugend und Heiligkeit geleuchtet haben. Von einem Ehrwürdigen Priester der Teutschen Provinz des bemeltens Ordens zusammen getragen, vermehret und mit gehöriger Obrigkeitlicher Genehmhaltung, das drittemal in Druck gegeben. (1) Pretiosum illud instrumentum periisse videtur. Vide infra, relationem domini Ruffer, sub anno 1856.
Strana 208
208 Erster Theil, von Anfang des Ordens, nemlich vom Jahr der Gnaden-reichen Geburt unsers Seeligmachers 1233, bis auf das Jahr 1315. Wienn, 1753, in-4°, 312 paginarum. Marianischer... Königin fortgepflanzet... der lieben seeligen und from- men Dienern Gottes, welche in dem Orden... geleuchtet haben. Samt zum End gesetzter gründlicher Beschreibung der wunderbarlichen Wider-Einfüh- rung in das Teutschland erst-ermelten Marianischen Ordens. Anderter Theil, von dem Jahr der Gnaden-reichen Geburt unsers Seeligma- chers 1315, bis auf jetzige Zeiten, p. 257. Wienn, 1753, in-4°, 200 X 155 mm., 312 p. — Huius loci versio latina in Summario, p. 132, legitur. 1732. Inventis cineribus martyrum Pragensium, missae in corum honorem celebra- tae sunt. Narrato prius breviter martyrio fratrum Pragensuum, sequitur : Im Jahre 1732 wurden bei nothwendigen Kirchengebäude viele angebrannte Gebeine und Köpfe in guter Ordnung ange- troffen unter dem Hochaltar. Mir sagte ein alterlebter Priester und Mitbruder, welcher in Prag mehrere Jahre gestanden, es wären zu ihrer Ehre manche heilige Messen gelesen worden. Ex codice ms, cui titulus : Jahr einiger Lob und Merkwürdiger Diener und Dienerinnen Mariae, auctore M. R. P. GREIMBL, Provinciali Ord. Serv. B. M. V., ad diem 16 Julii. — R. P. Greimbl Provincialis fuit in Tyroli annis 1780 ad 1783, et 15 Martii 1804 mortuus est. 1757. In obsidione urbis Pragae, monasterium Servorum magna damna subiit ex globis ferreis ; Patres tamen, invocatis Martyribus, illaesi remanserunt. Bei der letzten Belagerung der Stadt ungefähr 1757, litt das Kloster grossen Schaden und eine Bombe zerriss das Speisezim- mer. Die Vatter namen ihre Zuflucht zu den Vorwort dieser 64 Martyrer und blieben ungeachtet so vieler feurigen Kugeln schadlos hiefür. Ibidem. 1769, 23 Martii. Epistola R. P. Christophori Robman ad P. Pecoroni, Procuratorem Ordinis, de causa canonizationis Martyrum Pragensium. Ave Maria. Reverendissime ac Religiosissime in Christo Pater Ex-Genera- lis,(1),Pater Procurator Generalis, Dignissime ac Observandissime. (1) Quamvis revera Generalis dignitatem non fuerit assecutus, attamen Ex- Generalis nomine et privilegiis ex indulto apostolico gaudebat Rmus P. Pecoroni.
208 Erster Theil, von Anfang des Ordens, nemlich vom Jahr der Gnaden-reichen Geburt unsers Seeligmachers 1233, bis auf das Jahr 1315. Wienn, 1753, in-4°, 312 paginarum. Marianischer... Königin fortgepflanzet... der lieben seeligen und from- men Dienern Gottes, welche in dem Orden... geleuchtet haben. Samt zum End gesetzter gründlicher Beschreibung der wunderbarlichen Wider-Einfüh- rung in das Teutschland erst-ermelten Marianischen Ordens. Anderter Theil, von dem Jahr der Gnaden-reichen Geburt unsers Seeligma- chers 1315, bis auf jetzige Zeiten, p. 257. Wienn, 1753, in-4°, 200 X 155 mm., 312 p. — Huius loci versio latina in Summario, p. 132, legitur. 1732. Inventis cineribus martyrum Pragensium, missae in corum honorem celebra- tae sunt. Narrato prius breviter martyrio fratrum Pragensuum, sequitur : Im Jahre 1732 wurden bei nothwendigen Kirchengebäude viele angebrannte Gebeine und Köpfe in guter Ordnung ange- troffen unter dem Hochaltar. Mir sagte ein alterlebter Priester und Mitbruder, welcher in Prag mehrere Jahre gestanden, es wären zu ihrer Ehre manche heilige Messen gelesen worden. Ex codice ms, cui titulus : Jahr einiger Lob und Merkwürdiger Diener und Dienerinnen Mariae, auctore M. R. P. GREIMBL, Provinciali Ord. Serv. B. M. V., ad diem 16 Julii. — R. P. Greimbl Provincialis fuit in Tyroli annis 1780 ad 1783, et 15 Martii 1804 mortuus est. 1757. In obsidione urbis Pragae, monasterium Servorum magna damna subiit ex globis ferreis ; Patres tamen, invocatis Martyribus, illaesi remanserunt. Bei der letzten Belagerung der Stadt ungefähr 1757, litt das Kloster grossen Schaden und eine Bombe zerriss das Speisezim- mer. Die Vatter namen ihre Zuflucht zu den Vorwort dieser 64 Martyrer und blieben ungeachtet so vieler feurigen Kugeln schadlos hiefür. Ibidem. 1769, 23 Martii. Epistola R. P. Christophori Robman ad P. Pecoroni, Procuratorem Ordinis, de causa canonizationis Martyrum Pragensium. Ave Maria. Reverendissime ac Religiosissime in Christo Pater Ex-Genera- lis,(1),Pater Procurator Generalis, Dignissime ac Observandissime. (1) Quamvis revera Generalis dignitatem non fuerit assecutus, attamen Ex- Generalis nomine et privilegiis ex indulto apostolico gaudebat Rmus P. Pecoroni.
Strana 209
209 Quamvis non dubitem Adm. R. P. Vicarium Generalem Ber- tholdum praeter documenta quae nostris Annalibus inserta sunt, etiam illis, quae in manuscriptis Procuratoriae nostrae inve- niuntur, abunde instructum esse, cultus tamen immemorabilis ex illis probari et processus Beatificationis formaliter fieri difficulter poterit. Nam ecclesia nostra D. Annuntiatae Pragae, ubi 64. Martyrum nostrorum ossa requiescunt, ob haereses, varias vicissitudines temporum, saepe a primis possessoribus deserta, ad alienas, etiam saecularium, manus transiit, omni- que cultu spoliata fuit : unde 64 Martyres cultum, quem a prin- cipio obtinuerunt, successu temporis facile rursus amiserunt. Nam, quod processum S. Joannis Nepomuceni per viam cultus immemorabilis facilitavit, fuit quod ecclesia metropolitana Pra- gensis, in qua praefati Sancti corpus requiescit, a dominis cano- nicis metropolitanis ad longius tempus deserta non fuerit, et sic cultus S. Joannis Nepomuceni in jugi memoria permanserit. Pro aliquo adminiculo servire posset prodigium, quod 64 Mar- tyrum animae post mortem, quam pro Christo perpessi sunt, ad modum igneorum globulorum ad instar stellarum, vel, ut alii volunt (1), ad modum columbarum, de medio flammarum ascen- dere visae sunt, donec omnes 64 congregatae ex oculis evanuis- sent. Quod prodigium qui viderunt, dixerunt hoc nihil aliud indicasse, quam quod crematorum animae, vera coeli sidera, suum orbem petebant. Quae verba, ex instrumento Senensi desumpta, 64 Martyribus immediate post obitum cultum conci- liant, quia mox ab eo tempore pro veris coeli civibus vulgo habebantur. Si ergo radii, in antiquis tabulis expressi, eius, cuius effigiem repraesentant, immemorabilem cultum probant, quanto magis fulgor coelestis id efficiet, qui eius potentia fabri- catus est, qui proprium sibi habet revera Sanctos facere. Deinde olim consuetum erat et martyrum corporibus honor praestari solebat, quod non solum in decenti loco, verum etiam sub aut prope altare collocarentur, quod indicabat illos vere esse Beatos. Pariter olim consuetum erat Martyres absque omni alia solemnitate in canonem Sanctorum referre, sed solummodo supra eorum tumbas et sepulchra sacra fiebant, et sic Sanctos esse Sanctorumque cultum illis competere declarabatur : de quo pro- lixe tractat Eminentissimus Cardinalis Lambertinius in opere de Canonizatione Sanctorum. Cum ergo 64 Martyrum corpora inspe- rate ita inventa sint collocata, quod ossa et cineres essent sub (1) Sed falso, post Balbinum. In documento anni 1441 clare legitur “ ad instar stellae. „ 14
209 Quamvis non dubitem Adm. R. P. Vicarium Generalem Ber- tholdum praeter documenta quae nostris Annalibus inserta sunt, etiam illis, quae in manuscriptis Procuratoriae nostrae inve- niuntur, abunde instructum esse, cultus tamen immemorabilis ex illis probari et processus Beatificationis formaliter fieri difficulter poterit. Nam ecclesia nostra D. Annuntiatae Pragae, ubi 64. Martyrum nostrorum ossa requiescunt, ob haereses, varias vicissitudines temporum, saepe a primis possessoribus deserta, ad alienas, etiam saecularium, manus transiit, omni- que cultu spoliata fuit : unde 64 Martyres cultum, quem a prin- cipio obtinuerunt, successu temporis facile rursus amiserunt. Nam, quod processum S. Joannis Nepomuceni per viam cultus immemorabilis facilitavit, fuit quod ecclesia metropolitana Pra- gensis, in qua praefati Sancti corpus requiescit, a dominis cano- nicis metropolitanis ad longius tempus deserta non fuerit, et sic cultus S. Joannis Nepomuceni in jugi memoria permanserit. Pro aliquo adminiculo servire posset prodigium, quod 64 Mar- tyrum animae post mortem, quam pro Christo perpessi sunt, ad modum igneorum globulorum ad instar stellarum, vel, ut alii volunt (1), ad modum columbarum, de medio flammarum ascen- dere visae sunt, donec omnes 64 congregatae ex oculis evanuis- sent. Quod prodigium qui viderunt, dixerunt hoc nihil aliud indicasse, quam quod crematorum animae, vera coeli sidera, suum orbem petebant. Quae verba, ex instrumento Senensi desumpta, 64 Martyribus immediate post obitum cultum conci- liant, quia mox ab eo tempore pro veris coeli civibus vulgo habebantur. Si ergo radii, in antiquis tabulis expressi, eius, cuius effigiem repraesentant, immemorabilem cultum probant, quanto magis fulgor coelestis id efficiet, qui eius potentia fabri- catus est, qui proprium sibi habet revera Sanctos facere. Deinde olim consuetum erat et martyrum corporibus honor praestari solebat, quod non solum in decenti loco, verum etiam sub aut prope altare collocarentur, quod indicabat illos vere esse Beatos. Pariter olim consuetum erat Martyres absque omni alia solemnitate in canonem Sanctorum referre, sed solummodo supra eorum tumbas et sepulchra sacra fiebant, et sic Sanctos esse Sanctorumque cultum illis competere declarabatur : de quo pro- lixe tractat Eminentissimus Cardinalis Lambertinius in opere de Canonizatione Sanctorum. Cum ergo 64 Martyrum corpora inspe- rate ita inventa sint collocata, quod ossa et cineres essent sub (1) Sed falso, post Balbinum. In documento anni 1441 clare legitur “ ad instar stellae. „ 14
Strana 210
210 subpedaneo arae maioris ecclesiae D. Annuntiatae, capita vero pulchro ordine disposita circa mensam altaris, et prorsus ignore- tur a quonam eo collocata fuerint, abunde patet eos ab immemo- rabili tempore cultum sanctorum Martyrum obtinuisse. Dubium quod moveri potest de identitate corporum, seu an ossa et calvariae, quae ad aram ecclesiae D. Annuntiatae collocatae reperiuntur, sint calvariae et ossa 64 Martyrum a Ziska concre- matorum, potest solvi ex decisione S. R. C. circa identitatem cor- poris S. Joannis de Matha, Roma ad Hispanias translati : nam ideo ossa praefati Sancti in Hispaniis pro iisdem agnita sunt quae aliquando Romae in ecclesia S. Thomae de Formis conser- vabantur, quia aderat authoritas coaevorum scriptorum et hi- storicorum, quod ea post mortem Sancti, resoluto corpore, mirum candorem receperint, et eum, translata in Hispaniam, adhucdum conservaverint. Atqui adest etiam consensus omnium historico- rum, quod 64 Martyres exusti fuerint, et ossa ac calvariae quae ad aram D. Annuntiatae reperiuntur, licet non totaliter in cineres sint resolutae, tamen multum adustae conspiciuntur : ergo, etc. Fateor magnum errorem commissum fuisse, quod, dum prae- fata lipsana, occasione marmorei pavimenti in ecclesia ponendi, casu reperta fuerunt, mox eorum juridica recognitio ab Ordi- nario non fuerit petita : quae, condito desuper instrumento, cul- tum immemorabilem 64 Martyrum multum facilitasset. Nihilo- minus, quia superior, qui tunc, quando saepe fata ossa inventa sunt, conventum gubernavit, evectus tandem ad officium Pro- vincialis, fide jurata et sacerdotali edixit nihil de praedictis ossibus ablatum et motum esse, sed ea, mox ut inventa, iterum jussu ejusdem superioris terra fuisse obruta, novo solum desuper marmoreo pavimento collocato, ideo hoc ipsum identitatem praefatorum ossium invalidare non potest. Deinde, priori saeculo XVII, extrinsecus in turri ecclesiae D. Annuntiatae antiquissima cernebatur pictura, repraesentans 64 virorum martyrium, cuius testes sunt quidam dominus curatus, octogenario major, item quidam civis Pragensis nonagenarius : qui coram P. Provinciali edixit, se in pueritia adhuc existentem talem picturam vidisse. Quae tamen pictura per nostros anteces- sores, ignorantes quantum talis pictura suo tempore prodesse posset, occasione dealbationis turris, deleta fuit ; re postea matu- rius considerata, loco hujus picturae, ex munificentia Illustrissi- mi ac Reverendissimi episcopi suffraganei ac praepositi metro- politani, alia pictura, seu magna imago, repraesentans eorum martyrium, substituta et in nostra ecclesia D. Annuntiatae collo- cata fuit, prout hodiedum visitur. Testimonium parochi, quod in
210 subpedaneo arae maioris ecclesiae D. Annuntiatae, capita vero pulchro ordine disposita circa mensam altaris, et prorsus ignore- tur a quonam eo collocata fuerint, abunde patet eos ab immemo- rabili tempore cultum sanctorum Martyrum obtinuisse. Dubium quod moveri potest de identitate corporum, seu an ossa et calvariae, quae ad aram ecclesiae D. Annuntiatae collocatae reperiuntur, sint calvariae et ossa 64 Martyrum a Ziska concre- matorum, potest solvi ex decisione S. R. C. circa identitatem cor- poris S. Joannis de Matha, Roma ad Hispanias translati : nam ideo ossa praefati Sancti in Hispaniis pro iisdem agnita sunt quae aliquando Romae in ecclesia S. Thomae de Formis conser- vabantur, quia aderat authoritas coaevorum scriptorum et hi- storicorum, quod ea post mortem Sancti, resoluto corpore, mirum candorem receperint, et eum, translata in Hispaniam, adhucdum conservaverint. Atqui adest etiam consensus omnium historico- rum, quod 64 Martyres exusti fuerint, et ossa ac calvariae quae ad aram D. Annuntiatae reperiuntur, licet non totaliter in cineres sint resolutae, tamen multum adustae conspiciuntur : ergo, etc. Fateor magnum errorem commissum fuisse, quod, dum prae- fata lipsana, occasione marmorei pavimenti in ecclesia ponendi, casu reperta fuerunt, mox eorum juridica recognitio ab Ordi- nario non fuerit petita : quae, condito desuper instrumento, cul- tum immemorabilem 64 Martyrum multum facilitasset. Nihilo- minus, quia superior, qui tunc, quando saepe fata ossa inventa sunt, conventum gubernavit, evectus tandem ad officium Pro- vincialis, fide jurata et sacerdotali edixit nihil de praedictis ossibus ablatum et motum esse, sed ea, mox ut inventa, iterum jussu ejusdem superioris terra fuisse obruta, novo solum desuper marmoreo pavimento collocato, ideo hoc ipsum identitatem praefatorum ossium invalidare non potest. Deinde, priori saeculo XVII, extrinsecus in turri ecclesiae D. Annuntiatae antiquissima cernebatur pictura, repraesentans 64 virorum martyrium, cuius testes sunt quidam dominus curatus, octogenario major, item quidam civis Pragensis nonagenarius : qui coram P. Provinciali edixit, se in pueritia adhuc existentem talem picturam vidisse. Quae tamen pictura per nostros anteces- sores, ignorantes quantum talis pictura suo tempore prodesse posset, occasione dealbationis turris, deleta fuit ; re postea matu- rius considerata, loco hujus picturae, ex munificentia Illustrissi- mi ac Reverendissimi episcopi suffraganei ac praepositi metro- politani, alia pictura, seu magna imago, repraesentans eorum martyrium, substituta et in nostra ecclesia D. Annuntiatae collo- cata fuit, prout hodiedum visitur. Testimonium parochi, quod in
Strana 211
211 archivo conventus existit (1),potius aliquod schedixoma,quam de- bite instructum instrumentum repraesentat. Civis autem, qui picturam repraesentantem 64 virorum martyrium se vidisse testatus est, adhuc ante exhibitum in scriptis testimonium, fatis concessit. Haec ex nostris manuscriptis communicari volui. Coeterum in provincia et civitate Pragensi, 64 Martyres specia- lem cultum non habent, nisi quod fratres conventus D. Annun- tiatae Pragae, ab aliquot abhinc annis, die anniversario eorun- dem martyrii missam votivam de Spiritu Sancto, addito in fine hymno Ambrosiano Te Deum, etc., choraliter decantent, fratres clerici et conversi mensam Eucharisticam accedant. Tabulae votivae nullae adsunt, neque aliqua lampas ante eorum imagi- nem ardens conspicitur; neque, saltem apud plebem, quae maiori ex parte eorum martyrium ignorat, titulo Beati gaudent ; depicti cum laureolis non sunt ; harum vices possent forte sup- plere ignei globuli, vel columbae, sub quarum specie animae Martyrum in coelum evolarunt, attestantibus historicis. Quae dum notifico, me ad quodcumque possibile officii genus paratissimum sisto, qui me pristino gratioso ac benevolo affectui commendans, Reverendissimi ac Religiosissimi Patris Ex-Generalis et Procu- ratoris Generalis, Pragae, 23 Martii 1769, Obsequiosissimus in Christo Servus Fr. Christophorus M. Rebmann Ord. Serv. B. M. V. m. p. Foris. Reverendissimo in Christo, Religiosissimo in Christo Patri Magistro Francisco Mariae Pecoroni, Ord. Servorum B. M. V. Ex-Generali, Procuratori Generali et S. R. C. Consul- tori, etc., ad Sanctam Mariam in Via, Romae. Copia documentorum, etc. — Item, Summarium, p. 143, sed incipit: “ Pro aliquo adminiculo " et explicit “ communicare volui. "— Ibi non indicatur ubi hanc epistolam invenire sit ; sed in Archivo S. Rituum Congregationis asservatur. 1795. Sacerdos Franciscus Pubitska, narrato martyrio fratrum Servorum, respondet difficultati ex silentio Laurentii de Brzezina petitae. Narrata obsidione arcis Pragensis a Pragensibus et Taboritis, sic prosequi- tur auctor : (1) Rursus documentum istud hodie desideratur.
211 archivo conventus existit (1),potius aliquod schedixoma,quam de- bite instructum instrumentum repraesentat. Civis autem, qui picturam repraesentantem 64 virorum martyrium se vidisse testatus est, adhuc ante exhibitum in scriptis testimonium, fatis concessit. Haec ex nostris manuscriptis communicari volui. Coeterum in provincia et civitate Pragensi, 64 Martyres specia- lem cultum non habent, nisi quod fratres conventus D. Annun- tiatae Pragae, ab aliquot abhinc annis, die anniversario eorun- dem martyrii missam votivam de Spiritu Sancto, addito in fine hymno Ambrosiano Te Deum, etc., choraliter decantent, fratres clerici et conversi mensam Eucharisticam accedant. Tabulae votivae nullae adsunt, neque aliqua lampas ante eorum imagi- nem ardens conspicitur; neque, saltem apud plebem, quae maiori ex parte eorum martyrium ignorat, titulo Beati gaudent ; depicti cum laureolis non sunt ; harum vices possent forte sup- plere ignei globuli, vel columbae, sub quarum specie animae Martyrum in coelum evolarunt, attestantibus historicis. Quae dum notifico, me ad quodcumque possibile officii genus paratissimum sisto, qui me pristino gratioso ac benevolo affectui commendans, Reverendissimi ac Religiosissimi Patris Ex-Generalis et Procu- ratoris Generalis, Pragae, 23 Martii 1769, Obsequiosissimus in Christo Servus Fr. Christophorus M. Rebmann Ord. Serv. B. M. V. m. p. Foris. Reverendissimo in Christo, Religiosissimo in Christo Patri Magistro Francisco Mariae Pecoroni, Ord. Servorum B. M. V. Ex-Generali, Procuratori Generali et S. R. C. Consul- tori, etc., ad Sanctam Mariam in Via, Romae. Copia documentorum, etc. — Item, Summarium, p. 143, sed incipit: “ Pro aliquo adminiculo " et explicit “ communicare volui. "— Ibi non indicatur ubi hanc epistolam invenire sit ; sed in Archivo S. Rituum Congregationis asservatur. 1795. Sacerdos Franciscus Pubitska, narrato martyrio fratrum Servorum, respondet difficultati ex silentio Laurentii de Brzezina petitae. Narrata obsidione arcis Pragensis a Pragensibus et Taboritis, sic prosequi- tur auctor : (1) Rursus documentum istud hodie desideratur.
Strana 212
212 Da es sich also mit der Belagerung verzog, machten sich die Taboriten, gleichsam um sich die Langeweile zu vertreiben, anderstwo etwas zu thun. In dem auf der Neustadt gelegenen Servitenkloster Slup (böhmisch, na Trawniczku) hatten sich eben die Väter dieses Ordens in Böhmen versammelt, um auf einem sogenannten Provinzialkapitel die Maassregeln zu ver- abreden, die sie bey so traurigen Zeitläuften zu nehmen hätten. Zizka liess die Frage an sie stellen : ob sie der Lehre vom Kelch im Abendmal, und den übrigen von der Parthey kurz bevor beliebten Sätzen beypflichten wollten ? Durch ihre standhafte Weigerung erbittert, liess er am 3ten Brachmonats (1) das Kloster von seinen Taboriten umringen und an mehrern Orten anstek- ken. 64 Mönche starben in Flammen eines martervollen Todes. Dass die Taboriten selbst die Seelen dieser Opfer ihrer Wuth unter der Gestalt der Tauben gegen Himmel fahren gesehen, erzählet Balbin, und beruft sich auf hussitische Annalisten(i). Ich will meinen Lesern den Glauben an dieses Wunder eben nicht aufdringen. Aber auf der andern Seite kann ich einem Beausobre auch nicht beyfallen, wenn er diess ganze schreck- liche Trauerspiel bloss darum für eine Fabel hält (k), weil Brze- zina davon schweigt. Brzezina, sagt er (1), war doch kein Lügner. Er lebte als kanzler der Stadt zu Prag, war also von allen Vor- fällen unterrichtet, hätte keine Gründe das, was er wusste, zu verschweigen : wie er dann auch der Zerstörung und Einäscher- ung der Gebäude sonst fleissig gedenket. Die Gründe zum Schweigen liessen sich doch noch wohl angeben ; oder bemüht man sich nicht gern den Hass, den sich unsere Parthey zugezo- gen hat, wenn man ihn nicht ganz ablehnen kann, doch zu ver- mindern ? dass er besonders die Mordthaten der Taboriten gern verschweigt, haben wir schon mehrmal gesehen. Ohne einen Brzezina geradezu einen Lügner zu nennen, kann ich doch nicht zugeben, dass man einen andern Gleichzeitigen dafür ansehe. Dieser ist ein angesehener Mann aus dem Servitenorden, Namens Gerardi, der in einem Briefe unter dem 30ten November eben dieses 1420ten Iahres von Freyberg (2) aus, den ganzen Vorfall (i) Balbin, L. IV Miscell., p. 125, § LXIX . (k) Suppl. zum Huss : Krieg ib. S. 250 deutscher Ausgabe. (1) Ebendaselbst, S. 248. 4 Textum vide supra, p. 203. (1) Supra, p. 170, dixi non die 3 Junii, sed post diem 7 Augusti haec contigisse. (2) Non a Freiberg, sed a Stolberg : errorem hunc a Balbino mutuatus est auctor.
212 Da es sich also mit der Belagerung verzog, machten sich die Taboriten, gleichsam um sich die Langeweile zu vertreiben, anderstwo etwas zu thun. In dem auf der Neustadt gelegenen Servitenkloster Slup (böhmisch, na Trawniczku) hatten sich eben die Väter dieses Ordens in Böhmen versammelt, um auf einem sogenannten Provinzialkapitel die Maassregeln zu ver- abreden, die sie bey so traurigen Zeitläuften zu nehmen hätten. Zizka liess die Frage an sie stellen : ob sie der Lehre vom Kelch im Abendmal, und den übrigen von der Parthey kurz bevor beliebten Sätzen beypflichten wollten ? Durch ihre standhafte Weigerung erbittert, liess er am 3ten Brachmonats (1) das Kloster von seinen Taboriten umringen und an mehrern Orten anstek- ken. 64 Mönche starben in Flammen eines martervollen Todes. Dass die Taboriten selbst die Seelen dieser Opfer ihrer Wuth unter der Gestalt der Tauben gegen Himmel fahren gesehen, erzählet Balbin, und beruft sich auf hussitische Annalisten(i). Ich will meinen Lesern den Glauben an dieses Wunder eben nicht aufdringen. Aber auf der andern Seite kann ich einem Beausobre auch nicht beyfallen, wenn er diess ganze schreck- liche Trauerspiel bloss darum für eine Fabel hält (k), weil Brze- zina davon schweigt. Brzezina, sagt er (1), war doch kein Lügner. Er lebte als kanzler der Stadt zu Prag, war also von allen Vor- fällen unterrichtet, hätte keine Gründe das, was er wusste, zu verschweigen : wie er dann auch der Zerstörung und Einäscher- ung der Gebäude sonst fleissig gedenket. Die Gründe zum Schweigen liessen sich doch noch wohl angeben ; oder bemüht man sich nicht gern den Hass, den sich unsere Parthey zugezo- gen hat, wenn man ihn nicht ganz ablehnen kann, doch zu ver- mindern ? dass er besonders die Mordthaten der Taboriten gern verschweigt, haben wir schon mehrmal gesehen. Ohne einen Brzezina geradezu einen Lügner zu nennen, kann ich doch nicht zugeben, dass man einen andern Gleichzeitigen dafür ansehe. Dieser ist ein angesehener Mann aus dem Servitenorden, Namens Gerardi, der in einem Briefe unter dem 30ten November eben dieses 1420ten Iahres von Freyberg (2) aus, den ganzen Vorfall (i) Balbin, L. IV Miscell., p. 125, § LXIX . (k) Suppl. zum Huss : Krieg ib. S. 250 deutscher Ausgabe. (1) Ebendaselbst, S. 248. 4 Textum vide supra, p. 203. (1) Supra, p. 170, dixi non die 3 Junii, sed post diem 7 Augusti haec contigisse. (2) Non a Freiberg, sed a Stolberg : errorem hunc a Balbino mutuatus est auctor.
Strana 213
213 erzählet, und mehrere aus den frommen Mönchen mit Namen nennet, die unter der Absingung des göttlichen Lobs ihr Leben in den Flammen verloren haben. Dieser Brief, von dem sich das Original in Klosterarchive zu Siena befindet, ist sowohl der Sternbergischen Geschichte von Tanner (m), als auch der geschriebenen Pilsner Geschichte eingeschaltet worden. Auch ich habe ihn wieder abdrucken lassen ; weil er mit zum Be- weise dienen kann, dass sich so manches zu Prag damals ereignet habe, was man bey Brzezina vergebens suchen würde. Wirklich ist Balbins Anmerkung gegründet, dass man sich auf Treu und Glauben dieses Skribenten nicht so ganz verlassen könne. Indess könnte man ihn doch hier dadurch entschuldigen, dass er unter dem als von den Taboriten zerstört angegebenen Kloster, vielleicht kein anderes, als das Servitenkloster Slup ver- stehe. Sonst gesteht er anderer um diese Zeit von den Taboriten ausgeüebte Grausamkeiten gegen katholische Priester ein : als dass sie am 6ten Brachmonats 2. Benediktinner (von Brzewnow)... und den 12ten darauf 4 Zisterzienser von Königsal... verbrannt haben (n). (m) P. 2. C. p. 183. (n) Brzezina, ms. FRANZ PUBITSCHKA'S Weltpriesters... Chronologische Geschichte Böhmens, VIter Theil (1419-1457). Prag., 1795, in-4°. In fine, p. 565, auctor textum germa- nicum epistolae fratris Gerardi ex Tanner refert ; ast textus ille non est textus originalis, supra, p. 187, relatus, sed mera versio ex latina epistola Patris Romer. 17.... P. Bernardinus Peregrinus, Ordinis Servorum, quaenam praevie agenda, quaenam exquirenda sint, ad causam Martyrum Pragensium, cum spe saltem probabili felicis exitus introducendam, indigitat. Pragensis seu Senarum. Beatificationis et Canonizationis, sive Declarationis martyrii Ven. Servorum Dei PP. Augustini Cennini, Bartholomaei Donati, Laurentii Neruc- cii, Joannisque Petrucci et Sociorum, Ordinis Servorum B. M. V., in numero sexaginta quatuor, Pragae pro fide catholica haere- ticorum Hussitarum furore combustorum. Pro introducenda hujusmodi Causa sub spe saltem probabili peroptati felicis exitus, quae facienda sunt, quaeque praeinda- ganda, libet hic insinuare. Supponitur in Romeriana historia Servitanae Religionis in Germaniae, Hungariae, Bohemiaeque regnis reparatae, prae-
213 erzählet, und mehrere aus den frommen Mönchen mit Namen nennet, die unter der Absingung des göttlichen Lobs ihr Leben in den Flammen verloren haben. Dieser Brief, von dem sich das Original in Klosterarchive zu Siena befindet, ist sowohl der Sternbergischen Geschichte von Tanner (m), als auch der geschriebenen Pilsner Geschichte eingeschaltet worden. Auch ich habe ihn wieder abdrucken lassen ; weil er mit zum Be- weise dienen kann, dass sich so manches zu Prag damals ereignet habe, was man bey Brzezina vergebens suchen würde. Wirklich ist Balbins Anmerkung gegründet, dass man sich auf Treu und Glauben dieses Skribenten nicht so ganz verlassen könne. Indess könnte man ihn doch hier dadurch entschuldigen, dass er unter dem als von den Taboriten zerstört angegebenen Kloster, vielleicht kein anderes, als das Servitenkloster Slup ver- stehe. Sonst gesteht er anderer um diese Zeit von den Taboriten ausgeüebte Grausamkeiten gegen katholische Priester ein : als dass sie am 6ten Brachmonats 2. Benediktinner (von Brzewnow)... und den 12ten darauf 4 Zisterzienser von Königsal... verbrannt haben (n). (m) P. 2. C. p. 183. (n) Brzezina, ms. FRANZ PUBITSCHKA'S Weltpriesters... Chronologische Geschichte Böhmens, VIter Theil (1419-1457). Prag., 1795, in-4°. In fine, p. 565, auctor textum germa- nicum epistolae fratris Gerardi ex Tanner refert ; ast textus ille non est textus originalis, supra, p. 187, relatus, sed mera versio ex latina epistola Patris Romer. 17.... P. Bernardinus Peregrinus, Ordinis Servorum, quaenam praevie agenda, quaenam exquirenda sint, ad causam Martyrum Pragensium, cum spe saltem probabili felicis exitus introducendam, indigitat. Pragensis seu Senarum. Beatificationis et Canonizationis, sive Declarationis martyrii Ven. Servorum Dei PP. Augustini Cennini, Bartholomaei Donati, Laurentii Neruc- cii, Joannisque Petrucci et Sociorum, Ordinis Servorum B. M. V., in numero sexaginta quatuor, Pragae pro fide catholica haere- ticorum Hussitarum furore combustorum. Pro introducenda hujusmodi Causa sub spe saltem probabili peroptati felicis exitus, quae facienda sunt, quaeque praeinda- ganda, libet hic insinuare. Supponitur in Romeriana historia Servitanae Religionis in Germaniae, Hungariae, Bohemiaeque regnis reparatae, prae-
Strana 214
214 nominatos Dei famulos Augustinum Cenninum, Bartholomaeum Donati, Laurentium Neruccium et Johannem Petruccium, e nobi- lioribus Senarum familiis natos dictaeque Religionis asseclas optimos, anno 1420 per Martinum Quintum in Germaniam, pro tunc imminentibus ibi necessitatibus Ecclesiae Catholicae, con- cionatores apostolicos fuisse transmissos; eodemque anno, ex quo cum eorum consociis in Pragensi civitate locisque convicinis verbi Dei praedicatione plurimum proficerent, haereticos Tabo- ritas, Adamitas, et Orphanos, impiae sectae Hussitarum geni- mina pessima, contra illos furore succensos, eos ad numerum praedictum in Pragensi coenobio Sanctissimae Annunciatae occasione dietae congregatos, diabolicis illorum opinionibus assentiri constantissime recusantes ac pro fide catholica Romana mori potius heroice eligentes, fuisse una cum toto coenobio combustos, Altissimo martyrium illustrante mirifica visione sexaginta quatuor globulorum, ad instar stellarum e flammis ad coelum evolantium. Pontificia missio praefatorum quatuor PP. Senensium ab antedicto historico deducitur ex asserto actu capitulari, Senis celebrato sub die 6 Aprilis dicti anni, occasione constituendi Vicarium ad gubernium conventus Senensis in locum dicti P. Augustini Cennini Prioris, ad effectum praedictum discessuri: quo in actu missio haec enunciatur. Factum vero combustionis omnium dictorum Dei Deiparaeque Servorum cum praenarratis circumstantiis elicitur ex epistola, per quemdam fratrem Gerardum sub die 30 Novembris dicti anni e conventu Storberae ad patres conventus Senarum conscripta, qua istis huiusmodi facinus candide significatur. Comprobatur- que prodigium praedictae visionis globulorum authentica testifi- catione duorum dicti Ordinis illustrium religiosorum, sacrae theologiae professorum, id asserentium a pluribus videntibus viris omni exceptione majoribus; quae testificatio recepta dicitur Senis anno 1436. (1) Ex his vero indigitantur extrema cuncta martyrii, pro felici Causae progressu verificanda, factum videlicet ipsius martyrii ejusque causa tam ex parte haereticorum qui patrarunt illud, quam ex parte passorum, quod nempe illi moti fuerint ad marty- rium inferendum ex odio fidei catholicae, quodque isti constan- ter ipsum passi fuerint ex fidei zelo; necnon etiam concursus praefati signi et prodigii, iuxta sensum Sacrae Congregationis (1) Pragae anno 1436 recepta, Senis vero 1441 declarata.
214 nominatos Dei famulos Augustinum Cenninum, Bartholomaeum Donati, Laurentium Neruccium et Johannem Petruccium, e nobi- lioribus Senarum familiis natos dictaeque Religionis asseclas optimos, anno 1420 per Martinum Quintum in Germaniam, pro tunc imminentibus ibi necessitatibus Ecclesiae Catholicae, con- cionatores apostolicos fuisse transmissos; eodemque anno, ex quo cum eorum consociis in Pragensi civitate locisque convicinis verbi Dei praedicatione plurimum proficerent, haereticos Tabo- ritas, Adamitas, et Orphanos, impiae sectae Hussitarum geni- mina pessima, contra illos furore succensos, eos ad numerum praedictum in Pragensi coenobio Sanctissimae Annunciatae occasione dietae congregatos, diabolicis illorum opinionibus assentiri constantissime recusantes ac pro fide catholica Romana mori potius heroice eligentes, fuisse una cum toto coenobio combustos, Altissimo martyrium illustrante mirifica visione sexaginta quatuor globulorum, ad instar stellarum e flammis ad coelum evolantium. Pontificia missio praefatorum quatuor PP. Senensium ab antedicto historico deducitur ex asserto actu capitulari, Senis celebrato sub die 6 Aprilis dicti anni, occasione constituendi Vicarium ad gubernium conventus Senensis in locum dicti P. Augustini Cennini Prioris, ad effectum praedictum discessuri: quo in actu missio haec enunciatur. Factum vero combustionis omnium dictorum Dei Deiparaeque Servorum cum praenarratis circumstantiis elicitur ex epistola, per quemdam fratrem Gerardum sub die 30 Novembris dicti anni e conventu Storberae ad patres conventus Senarum conscripta, qua istis huiusmodi facinus candide significatur. Comprobatur- que prodigium praedictae visionis globulorum authentica testifi- catione duorum dicti Ordinis illustrium religiosorum, sacrae theologiae professorum, id asserentium a pluribus videntibus viris omni exceptione majoribus; quae testificatio recepta dicitur Senis anno 1436. (1) Ex his vero indigitantur extrema cuncta martyrii, pro felici Causae progressu verificanda, factum videlicet ipsius martyrii ejusque causa tam ex parte haereticorum qui patrarunt illud, quam ex parte passorum, quod nempe illi moti fuerint ad marty- rium inferendum ex odio fidei catholicae, quodque isti constan- ter ipsum passi fuerint ex fidei zelo; necnon etiam concursus praefati signi et prodigii, iuxta sensum Sacrae Congregationis (1) Pragae anno 1436 recepta, Senis vero 1441 declarata.
Strana 215
215 pro tutiori martyrii, tam materialis quam formalis, probatione equidem necessarii. Pro introductione itaque Causae duobus in locis conficiendi sunt processus authoritate ordinaria, Senis nempe et Pragae, super paritione prius decretis SSmae Inquisitionis, tempore sanctae memoriae Urbani VIII. promulgatis, super cultu Servis Dei sine Sedis Apostolicae authoritate non exhibendo, subin- deque super fama sanctitatis, virtutum, martyrii et miraculorum dictorum Dei famulorum: ex quibus postremis processibus desu- mendum est ipsius introductionis motivum. Ad hoc autem ut ex iis non solum possit obtineri intentum dictae introductionis, verum etiam valeant haberi solida prin- cipia et fundamenta probationis, pro Causae prosecutione requi- sitae, ac in processibus, post ipsam introductionem, Deo dante, Apostolica authoritate faciendis, constituendae, sequentia sunt Senis et Pragae respective alibique, ut infra, praeindaganda. Primo scilicet, an utrobique sperari possit ex testibus sexage- nariis et ultra fideque dignis plena probatio universalis famae et opinionis sanctitatis et virtutum dictorum servorum Dei, tam illis viventibus, ex inconcussa seniorum traditione, cum requisi- tis Glossae in capitulo primo, verbo Memoriae, De praescri- ptionibus, in SEXTO, quam etiam post martyrium passum, de ipso quoque martyrio ex motivo fidei catholicae hilariter suscepto, cum ejusdem communis famae continuatione ac percrebrescen- tia usque in praesens, suo tempore congrue articulanda ; nec non etiam, utrum sperari possit similis probatio famae miracu- lorum, successive ad intercessionem et invocationem illorum a Deo patratorum, istorumque plena et specifica iustificatio, et de his, quatenus adsint, transmitti poterit Informatio distincta, super quam valeant articulari. Secundo, Senis compulsari debebunt in primis partitae baptis- matis, confirmationis, admissionis ad ordinem et professionis dictorum Dei famulorum Senensium, unde hae perquiri pote- runt ; et quatenus non reperirentur, praenotandum erit quomodo valeant saltem aequipollenter iustificari. Ulterius ibidem facienda similiter erit compulsatio supradicti actus capitularis anni 1420, dictae epistolae fratris Gherardi supra recensitae, ac praefatae attestationis dictorum duorum religiosorum super visione globu- lorum ; unde erit observandum et significandum an haec docu- menta sint publica et authentica fideque digna, quod respectu actus capitularis et attestationis facillime speratur. Praecipua tamen difficultas occurrere potest in identificatione dictae episto- lae, circa quam suggerendae erunt quae demonstrationes certe
215 pro tutiori martyrii, tam materialis quam formalis, probatione equidem necessarii. Pro introductione itaque Causae duobus in locis conficiendi sunt processus authoritate ordinaria, Senis nempe et Pragae, super paritione prius decretis SSmae Inquisitionis, tempore sanctae memoriae Urbani VIII. promulgatis, super cultu Servis Dei sine Sedis Apostolicae authoritate non exhibendo, subin- deque super fama sanctitatis, virtutum, martyrii et miraculorum dictorum Dei famulorum: ex quibus postremis processibus desu- mendum est ipsius introductionis motivum. Ad hoc autem ut ex iis non solum possit obtineri intentum dictae introductionis, verum etiam valeant haberi solida prin- cipia et fundamenta probationis, pro Causae prosecutione requi- sitae, ac in processibus, post ipsam introductionem, Deo dante, Apostolica authoritate faciendis, constituendae, sequentia sunt Senis et Pragae respective alibique, ut infra, praeindaganda. Primo scilicet, an utrobique sperari possit ex testibus sexage- nariis et ultra fideque dignis plena probatio universalis famae et opinionis sanctitatis et virtutum dictorum servorum Dei, tam illis viventibus, ex inconcussa seniorum traditione, cum requisi- tis Glossae in capitulo primo, verbo Memoriae, De praescri- ptionibus, in SEXTO, quam etiam post martyrium passum, de ipso quoque martyrio ex motivo fidei catholicae hilariter suscepto, cum ejusdem communis famae continuatione ac percrebrescen- tia usque in praesens, suo tempore congrue articulanda ; nec non etiam, utrum sperari possit similis probatio famae miracu- lorum, successive ad intercessionem et invocationem illorum a Deo patratorum, istorumque plena et specifica iustificatio, et de his, quatenus adsint, transmitti poterit Informatio distincta, super quam valeant articulari. Secundo, Senis compulsari debebunt in primis partitae baptis- matis, confirmationis, admissionis ad ordinem et professionis dictorum Dei famulorum Senensium, unde hae perquiri pote- runt ; et quatenus non reperirentur, praenotandum erit quomodo valeant saltem aequipollenter iustificari. Ulterius ibidem facienda similiter erit compulsatio supradicti actus capitularis anni 1420, dictae epistolae fratris Gherardi supra recensitae, ac praefatae attestationis dictorum duorum religiosorum super visione globu- lorum ; unde erit observandum et significandum an haec docu- menta sint publica et authentica fideque digna, quod respectu actus capitularis et attestationis facillime speratur. Praecipua tamen difficultas occurrere potest in identificatione dictae episto- lae, circa quam suggerendae erunt quae demonstrationes certe
Strana 216
216 valeant haberi, ex antiquitate videlicet originalis, ex illius con- servatione, ex peritorum recognitione, et similibus; et in hoc adhibenda est quaelibet possibilis diligentia. Insuper exquiren- dum erit in archivis dicti conventus ac etiam in aliis, an extet aliquod aliud documentum sive monumentum antiquum, concer- nens missionem supra memoratam quascumve alias ex circum- stantiis praenarratis, vel habeantur historiae antiquae et legales, quae conferre possint ad intentum et suo tempore compulsari. Et cuncta quae reperiri poterunt, erunt significanda. Tertio, Pragae ac in aliis Germaniae locis, exacta erit adhiben- da dilligentia, utrum aliquae reperiri queant memoriae, con- cernentes hoc martyrium et individuationem quarumcumque circumstantiarum eius et nominum passorum, videlicet ex an- tiquis documentis et monumentis, ex historicis pariter antiquis circa haereses Hussitarum, Wiclephi, Thaboritarum, Adamitarum et Orphanorum, circa istorum bella et persecutiones contra catholicos in regnis Germaniae, Hungariae et Bohemiae, ac cir- ca illarum confutationes, quibus historiis Germania solet affluere : nam quaecumque similia documenta, monumenta et historiae, praesertim antiquiores et martyrio viciniores vel contempora- neae, poterunt haberi, compulsari debebunt. Itidem erit potis- sime observandum an reperiri possit aliqua notitia supra recen- siti patris Gherardi Storberae, quod scilicet revera vixerit anno 1420, utrum adsit de illo aliqua scriptura seu memoria, et quae, ita ut vel ex istis, vel alicujus earum comparatione seu com- binatione, confirmari valeat identificatio supradictae eius epi- stolae; ac de singulis transmittenda erit exactissima notitia. Circa historias praetactas diligentiae poterunt adhiberi etiam hic in Urbe in celebrioribus bibliothecis, et apud viros in iis ver- satos, cumulando in materia, de sui natura gravissima, quascum- que notiones non solum historicas, sed cuiusvis alterius generis reperibiles, ac signanter videndi erunt : Aeneas Sylvius Picco- lomineus, alias Pius II, in historia Bohemiae, cap. 52 et 62, et alibi; Hagezius pariter historicus Bohemiae; et Botius (1): de qui- bus meminit Romerus, referens eorum dicta, multum conferen- tia tam ad probationem martyrii quam illins causae. Et quoad missionem apostolicam Servorum Dei Senensium, perscrutari quoque poterunt Regesta Brevium et Epistolarum Apostolicarum tempore Martini V, ad effectum videndi utrum forte super illa fuerit expeditum aliquod breve seu aliquae pro- dierint apostolicae litterae. (1) Fr. Peregrinus rivulum Boticz cum homine confundit.
216 valeant haberi, ex antiquitate videlicet originalis, ex illius con- servatione, ex peritorum recognitione, et similibus; et in hoc adhibenda est quaelibet possibilis diligentia. Insuper exquiren- dum erit in archivis dicti conventus ac etiam in aliis, an extet aliquod aliud documentum sive monumentum antiquum, concer- nens missionem supra memoratam quascumve alias ex circum- stantiis praenarratis, vel habeantur historiae antiquae et legales, quae conferre possint ad intentum et suo tempore compulsari. Et cuncta quae reperiri poterunt, erunt significanda. Tertio, Pragae ac in aliis Germaniae locis, exacta erit adhiben- da dilligentia, utrum aliquae reperiri queant memoriae, con- cernentes hoc martyrium et individuationem quarumcumque circumstantiarum eius et nominum passorum, videlicet ex an- tiquis documentis et monumentis, ex historicis pariter antiquis circa haereses Hussitarum, Wiclephi, Thaboritarum, Adamitarum et Orphanorum, circa istorum bella et persecutiones contra catholicos in regnis Germaniae, Hungariae et Bohemiae, ac cir- ca illarum confutationes, quibus historiis Germania solet affluere : nam quaecumque similia documenta, monumenta et historiae, praesertim antiquiores et martyrio viciniores vel contempora- neae, poterunt haberi, compulsari debebunt. Itidem erit potis- sime observandum an reperiri possit aliqua notitia supra recen- siti patris Gherardi Storberae, quod scilicet revera vixerit anno 1420, utrum adsit de illo aliqua scriptura seu memoria, et quae, ita ut vel ex istis, vel alicujus earum comparatione seu com- binatione, confirmari valeat identificatio supradictae eius epi- stolae; ac de singulis transmittenda erit exactissima notitia. Circa historias praetactas diligentiae poterunt adhiberi etiam hic in Urbe in celebrioribus bibliothecis, et apud viros in iis ver- satos, cumulando in materia, de sui natura gravissima, quascum- que notiones non solum historicas, sed cuiusvis alterius generis reperibiles, ac signanter videndi erunt : Aeneas Sylvius Picco- lomineus, alias Pius II, in historia Bohemiae, cap. 52 et 62, et alibi; Hagezius pariter historicus Bohemiae; et Botius (1): de qui- bus meminit Romerus, referens eorum dicta, multum conferen- tia tam ad probationem martyrii quam illins causae. Et quoad missionem apostolicam Servorum Dei Senensium, perscrutari quoque poterunt Regesta Brevium et Epistolarum Apostolicarum tempore Martini V, ad effectum videndi utrum forte super illa fuerit expeditum aliquod breve seu aliquae pro- dierint apostolicae litterae. (1) Fr. Peregrinus rivulum Boticz cum homine confundit.
Strana 217
217 Et haec dicta sint per modum discursus. Salvo, etc. Bernardinus Peregrinus. Archivum Ordinis : Filza 6, Memorie miscellanee, n. 19: sine anno, sed saeculi XVIII ineuntis. Impressum in Summario, p. 40. Neocastri. 1842, Aprilis 22. Admodum Rev. Pater Alexius Maria Axman, Ordinis Servorum B. M. V. per Bohemiam Provincialis, Notarius episcopalis et Parochus, ad P. Vicarium Pro- vincialem Tyrolensem, qui ipsi de LXIV Martyribus scripserat, respondet, satis diffuse narrans conditiones rerum tempore Ziskae et circumstantias martyrii fratrum Pragensium. Neocastri (Gratzen), die 22 Aprilis 1842. OEniponte, Archivum provinciale Servorum B. M. : Fasc. S. 39, n. 1. N. B. Hic et in sequentibus non omnes, sed illas tantummodo litteras referam, quae ad causam LXIV Martyrum Pragensium aliquid conferunt. OEniponte. 1843, Ianuarii 30. Adm. Rev. Pater Joannes Paulus M. Pehem (1), Provincialis Tyrolensis Ordi- nis Servorum B. M. V., rogat archiepiscopum Pragensem ut causam LXIV Martyrum suscipere dignetur. Reverendissime ac Celsissime Princeps domine, domine Archie- piscope Clementissime, etc. etc. Licentia a Celsitudine Sua Reverendissima mihi concessa, has ponere humillimas literas, plena spe fretus, pertento, quum istae praecipue de rebus maximi momenti, utpote ad honorem Dei Sanctorumque spectantibus, tractent, memoriamque piam ultra quatuor iamiam saecula in obscuro latitantium virorum pro fide Christi crudelissime per ignem interemtorum contineant, qui non tantum Ordinis Servorum B. M. V., sed etiam tamquam pretiosissimae totius Bohemiae inclyti regni coronae, adhuc sub sacris cineribus existunt margaritae. Hic, narrato prius dictorum fratrum martyrio, P. Pehem duobus argumentis veram esse historiam illam probari asserit, nempe ex antiqua imagine, dictum martyrium exhibenle, quae olim in pariete turris exstabat, et ex semiustis ossibus et calvariis sub pavimento ecclesiae anno 1732 repertis. Citatis deinde Hagecii, Hammerschmid, Bechovsky, Balbini et Crugerii testimoniis, et tran- scripta tota fratris Gerardi epistola, ita concludit: Haec ergo sunt, Celsissime Princeps, quae in succinctu de praenominatis Martyribus ad sedem Celsitudinis Suae metropo- (1) P. Pehem anno 1843 Provincialis electus, 3 Martii 1859 mortuus est.
217 Et haec dicta sint per modum discursus. Salvo, etc. Bernardinus Peregrinus. Archivum Ordinis : Filza 6, Memorie miscellanee, n. 19: sine anno, sed saeculi XVIII ineuntis. Impressum in Summario, p. 40. Neocastri. 1842, Aprilis 22. Admodum Rev. Pater Alexius Maria Axman, Ordinis Servorum B. M. V. per Bohemiam Provincialis, Notarius episcopalis et Parochus, ad P. Vicarium Pro- vincialem Tyrolensem, qui ipsi de LXIV Martyribus scripserat, respondet, satis diffuse narrans conditiones rerum tempore Ziskae et circumstantias martyrii fratrum Pragensium. Neocastri (Gratzen), die 22 Aprilis 1842. OEniponte, Archivum provinciale Servorum B. M. : Fasc. S. 39, n. 1. N. B. Hic et in sequentibus non omnes, sed illas tantummodo litteras referam, quae ad causam LXIV Martyrum Pragensium aliquid conferunt. OEniponte. 1843, Ianuarii 30. Adm. Rev. Pater Joannes Paulus M. Pehem (1), Provincialis Tyrolensis Ordi- nis Servorum B. M. V., rogat archiepiscopum Pragensem ut causam LXIV Martyrum suscipere dignetur. Reverendissime ac Celsissime Princeps domine, domine Archie- piscope Clementissime, etc. etc. Licentia a Celsitudine Sua Reverendissima mihi concessa, has ponere humillimas literas, plena spe fretus, pertento, quum istae praecipue de rebus maximi momenti, utpote ad honorem Dei Sanctorumque spectantibus, tractent, memoriamque piam ultra quatuor iamiam saecula in obscuro latitantium virorum pro fide Christi crudelissime per ignem interemtorum contineant, qui non tantum Ordinis Servorum B. M. V., sed etiam tamquam pretiosissimae totius Bohemiae inclyti regni coronae, adhuc sub sacris cineribus existunt margaritae. Hic, narrato prius dictorum fratrum martyrio, P. Pehem duobus argumentis veram esse historiam illam probari asserit, nempe ex antiqua imagine, dictum martyrium exhibenle, quae olim in pariete turris exstabat, et ex semiustis ossibus et calvariis sub pavimento ecclesiae anno 1732 repertis. Citatis deinde Hagecii, Hammerschmid, Bechovsky, Balbini et Crugerii testimoniis, et tran- scripta tota fratris Gerardi epistola, ita concludit: Haec ergo sunt, Celsissime Princeps, quae in succinctu de praenominatis Martyribus ad sedem Celsitudinis Suae metropo- (1) P. Pehem anno 1843 Provincialis electus, 3 Martii 1859 mortuus est.
Strana 218
218 litanam, tanquam iudicem competentem, iuxta voluntatem Reverendissimi Patris Generalis Ordinis mei, Francisci Michaelis M. Strigelli, scriptis devolvere ausus fui : haec iam sunt monu- menta martyrii huius historica. Humillime igitur rem hanc sacram meque commendans, omni quo possum devotionis vene- randissimo affectu, in finem usque perenno, Suae Altissimae ac Reverendissimae Celsitudinis Gratissimus obsequiosissimusque servus Ioannes Paulus M. Pehem, p. t. Provincialis Tyrolensis provinciae Ord. Serv. B.V.M. Oeniponti, die 30 Ianuarii 1843. OEniponte, Archivum provinciale : Fasc. S. 39, n. III. Pragae. 1843, Junii 3. Revmus Aloysius Josephus de Schrenck, archiepiscopus Pragensis, R. Patri Pehem scribit se iussisse ut quaereretur tabula picta de qua scripserat, necnon Martyrum reliquiae ; ac dictam quidem tabulam apud Sorores Elisabethinas repertam fuisse, reliquias vero nullas, nisi pauca quaedam ossa humana. Admodum Reverendo Domino Paulo M. Pehem, p. t. Provin- ciali provinciae Tyrolensis Ord. Servorum B. M. V. Litteris die 30ma Ianuarii anni currentis mihi succincte expo- suisti historiam Sexaginta Quatuor B. M. V. Servorum, qui anno Domini 1420, grassantibus turbis Hussiticis, igne martyrium Pragae passi sunt. Huic historiae adiecisti simul enumerationem fontium ex quibus ipsa hausta est, et argumentorum quibus veritas nititur, exprimens insuper votum, ut ego, ceu iudex com- petens (sunt verba tua), de eis iudicem, et piam horum martyrum memoriam ad honorem Dei eiusque Sanctorum, a cineribus, sub quibus plura iam saecula latent, in lucem proferam. Etsi mihi laetandum esse censeam, si non meo, sed Sedis Apostolicae iudicio, ea quae ad gloriam horum Martyrum spec- tant, rata haberentur, et canonizatione eorum non solum Ordini tuo, sed toti Bohemiae quoque novum adcresceret decus, minime tamen is sum qui ignorem difficultates, quibus proces- sus canonizationis iunctus est : quapropter de negotio hoc movendo ne cogitare quidem audeo, et dubito quin ab Ordine tuo ad felicem desideratumque perducatur finem. Licet enim historici, rem hanc referentes, inter quos praecipue Balbinus et antiquitate et sano iudicio commendatur, fide digni censendi sunt, ita ut de veritate facti relati dubium fulciri haud queat, tot tamen saeculorum spatium interiectum est, ut ipsius miraculi et illorum Martyrum memoria e mente Bohemorum fere prorsus evanuerit, et de eorum pio cultu ne indicium quidem
218 litanam, tanquam iudicem competentem, iuxta voluntatem Reverendissimi Patris Generalis Ordinis mei, Francisci Michaelis M. Strigelli, scriptis devolvere ausus fui : haec iam sunt monu- menta martyrii huius historica. Humillime igitur rem hanc sacram meque commendans, omni quo possum devotionis vene- randissimo affectu, in finem usque perenno, Suae Altissimae ac Reverendissimae Celsitudinis Gratissimus obsequiosissimusque servus Ioannes Paulus M. Pehem, p. t. Provincialis Tyrolensis provinciae Ord. Serv. B.V.M. Oeniponti, die 30 Ianuarii 1843. OEniponte, Archivum provinciale : Fasc. S. 39, n. III. Pragae. 1843, Junii 3. Revmus Aloysius Josephus de Schrenck, archiepiscopus Pragensis, R. Patri Pehem scribit se iussisse ut quaereretur tabula picta de qua scripserat, necnon Martyrum reliquiae ; ac dictam quidem tabulam apud Sorores Elisabethinas repertam fuisse, reliquias vero nullas, nisi pauca quaedam ossa humana. Admodum Reverendo Domino Paulo M. Pehem, p. t. Provin- ciali provinciae Tyrolensis Ord. Servorum B. M. V. Litteris die 30ma Ianuarii anni currentis mihi succincte expo- suisti historiam Sexaginta Quatuor B. M. V. Servorum, qui anno Domini 1420, grassantibus turbis Hussiticis, igne martyrium Pragae passi sunt. Huic historiae adiecisti simul enumerationem fontium ex quibus ipsa hausta est, et argumentorum quibus veritas nititur, exprimens insuper votum, ut ego, ceu iudex com- petens (sunt verba tua), de eis iudicem, et piam horum martyrum memoriam ad honorem Dei eiusque Sanctorum, a cineribus, sub quibus plura iam saecula latent, in lucem proferam. Etsi mihi laetandum esse censeam, si non meo, sed Sedis Apostolicae iudicio, ea quae ad gloriam horum Martyrum spec- tant, rata haberentur, et canonizatione eorum non solum Ordini tuo, sed toti Bohemiae quoque novum adcresceret decus, minime tamen is sum qui ignorem difficultates, quibus proces- sus canonizationis iunctus est : quapropter de negotio hoc movendo ne cogitare quidem audeo, et dubito quin ab Ordine tuo ad felicem desideratumque perducatur finem. Licet enim historici, rem hanc referentes, inter quos praecipue Balbinus et antiquitate et sano iudicio commendatur, fide digni censendi sunt, ita ut de veritate facti relati dubium fulciri haud queat, tot tamen saeculorum spatium interiectum est, ut ipsius miraculi et illorum Martyrum memoria e mente Bohemorum fere prorsus evanuerit, et de eorum pio cultu ne indicium quidem
Strana 219
219 reperiatur. Ordo Servorum B. M. V. in dioecesi Pragena iam- diu cessavit, et ecclesia huic Ordini propria utraque inde ab anno 1786 ad usus profanos destinata est. Illa ecclesia B. V. M., cum monasterio adiacenti, contra cuius moenia conventuales memorati flammis consumpti et a Deo miraculo clarificati esse traduntur, nunc ceu depositorium lectorum militiae inservit, omni ornamento sacro spoliata. Equidem, ut votis tuis gratificer, meos Ceremoniarios depu- tavi, ut cum permissione Inspectoris militaris istius depositorii, ecclesiam illam perlustrarent, et praecipue ad duo in literis tuis significata documenta veritatis historicae martyrii huius adten- derent, scilicet: 1° ad imaginem martyrium hoc cum miraculo repraesentantem, 2° ad reliquias horum Martyrum. Quod ad imaginem adtinet, nec in pariete depicta, nec in choro suspensa reperiebatur. Adfuit tamen scrinarius, aetate provectus, qui testis fuit secularizationis ecclesiae eius et recordabatur eo tempore fuisse imaginem coloris oliferi, miraculum hoc reprae- sentantem, in choro suspensam et inde ad vicinum monasterium Virginum Elisabethinarum translatum, ubi hodiedum asservatur et in pariete ambitus monasterii affixa a capellanis meis reperie- batur (1). Ego copiam illius creta nigra in charta conficiendam curavi et tibi in adiecto transmitto, gaudens si fors dono illo gratum fiat. In reliquiis investigandis secutus sum indicia in Annalibus Ordinis vestri, quibus inscriptio est: Marianischer Lust-und Blumen Garten. 1753. In crypta conventus aperta nil aliud repertum est nisi sarcophagi quamplurium conventualium sae- culo elapso defunctorum. Crypta haec in medio ecclesiae sita est ante altare majus (2). Altare ipsum prorsus demolitum est, relicto solum primo altaris gradu. Intra hujus gradus ambitum, juxta descriptionem in chronico memorato contentam, conji- cere fas est repositas esse reliquias illas, quae A. D. 1732 in reconstructione altaris majoris detegebantur, quaeque marty- rum illorum reliquiae esse credebantur. Spe ductus illas iterum repertum iri, ego pavimentum aperiri et humum longitudine et latitudine plurium cubitorum effodi jussi, et licet quaedam ossa humana detecta sint, calvaria tamen in ordinem redacta reperiri non poterant ; ulterius fodere vero non licuit ob co- (1) Haec tabula adhuc in conventu harum sororum exstat, ut iam, p. 167 et 206, dictum est. (2) Haec erat sepultura fratrum saeculo XVII et XVIII.
219 reperiatur. Ordo Servorum B. M. V. in dioecesi Pragena iam- diu cessavit, et ecclesia huic Ordini propria utraque inde ab anno 1786 ad usus profanos destinata est. Illa ecclesia B. V. M., cum monasterio adiacenti, contra cuius moenia conventuales memorati flammis consumpti et a Deo miraculo clarificati esse traduntur, nunc ceu depositorium lectorum militiae inservit, omni ornamento sacro spoliata. Equidem, ut votis tuis gratificer, meos Ceremoniarios depu- tavi, ut cum permissione Inspectoris militaris istius depositorii, ecclesiam illam perlustrarent, et praecipue ad duo in literis tuis significata documenta veritatis historicae martyrii huius adten- derent, scilicet: 1° ad imaginem martyrium hoc cum miraculo repraesentantem, 2° ad reliquias horum Martyrum. Quod ad imaginem adtinet, nec in pariete depicta, nec in choro suspensa reperiebatur. Adfuit tamen scrinarius, aetate provectus, qui testis fuit secularizationis ecclesiae eius et recordabatur eo tempore fuisse imaginem coloris oliferi, miraculum hoc reprae- sentantem, in choro suspensam et inde ad vicinum monasterium Virginum Elisabethinarum translatum, ubi hodiedum asservatur et in pariete ambitus monasterii affixa a capellanis meis reperie- batur (1). Ego copiam illius creta nigra in charta conficiendam curavi et tibi in adiecto transmitto, gaudens si fors dono illo gratum fiat. In reliquiis investigandis secutus sum indicia in Annalibus Ordinis vestri, quibus inscriptio est: Marianischer Lust-und Blumen Garten. 1753. In crypta conventus aperta nil aliud repertum est nisi sarcophagi quamplurium conventualium sae- culo elapso defunctorum. Crypta haec in medio ecclesiae sita est ante altare majus (2). Altare ipsum prorsus demolitum est, relicto solum primo altaris gradu. Intra hujus gradus ambitum, juxta descriptionem in chronico memorato contentam, conji- cere fas est repositas esse reliquias illas, quae A. D. 1732 in reconstructione altaris majoris detegebantur, quaeque marty- rum illorum reliquiae esse credebantur. Spe ductus illas iterum repertum iri, ego pavimentum aperiri et humum longitudine et latitudine plurium cubitorum effodi jussi, et licet quaedam ossa humana detecta sint, calvaria tamen in ordinem redacta reperiri non poterant ; ulterius fodere vero non licuit ob co- (1) Haec tabula adhuc in conventu harum sororum exstat, ut iam, p. 167 et 206, dictum est. (2) Haec erat sepultura fratrum saeculo XVII et XVIII.
Strana 220
220 lumnam ibidem consistentem et primum contigmentum eccle- siae fulcientem. Haec sunt quae tibi et per te fratribus tuis de re sacra scribere et testari possum, piis vestris memet commendans precibus, et sincero aestimationis affectu perennans, Admodum Reverendae Dominationis Tuae Obsequentissimus, Aloysius Josephus Archiepiscopus. Datum Pragae in Bohemia, die 3 Junii 1843. Romae, Archivum Ordinis : Litterae ad BB. 64 Martyres spectantes. Florentiae. 1844, Maii 6. Adm. Rev. Pater Cajetanus Bensi, Provincialis in Tuscia, Adm. Rev. Patri Joanni Paulo Pehem, Provinciali Tyrolensi scribit, ut omnia exquirat monu- menta, ad BB. Martyres spectantia, quae in provinciae suae conventibus exta- rent, indicato modo quo monumenta illa authentica esse probandum est. Admodum Rev. Patri Joanni Paulo Pehem, in Tyrolensi pro- vincia Ord. Serv. B. M. V. Priori Provinciali. Fr. Cajetanus Bensi, in provincia Tusciae eiusdem Ordinis Prior Provincialis, S. P. D. Cum reverendissimus P. Mag. Michael Franciscus Maria Stri- gelli, totius Ordinis Nostri Prior Generalis, litteris suis Romae datis die 22. Aprilis decurrentis anni et per Rev. P. Dominicum M. Linser ad me missis, significaverit mihi, te certiorem fieri velle de Causa adprobationis cultus BB.64. Martyribus Pragen- sibus Ordinis Nostri ab immemorabili praestiti, unaque simul iniunxerit, ut tibi hac de re, quod mihi visum fuerit, scriberem, iussa eius reserata libentissime facio. Mihi profecto totique Ordini nostro gratum et perjucundum foret, ac Germanicis praesertim Ordinis nostri provinciis deco- rem non modicum afferret huiusmodi cultus adprobatio, eo vel magis, quod nullus sit Ordinis nostri Martyr nullusque Germanus Ordinis nostri Beatus, de quo ex Apostolicae Sedis concessione recitetur officium. Facillima, meo videri judicio, res est. Nam nil aliud requiritur, quam ostendere Beatis praedictis cultum prae- stitum fuisse centum annos ante publicationem alteram decreto- rum, quae Urbanus Papa VIII edidit, nempe ante annum 1637, et exinde usque in praesentem diem cultum hunc perseverasse. Huius cultus argumenta haec sunt : Corpora et reliquiae eorum- dem, accensis luminibus, publicae venerationi expositae, ac etiam domi in thecis inclusae reverenter asservatae ; icones, tabulae pictae aliaeque picturae, sanctitatis cultusque signa praeferentes, cuiusmodi sunt radii, splendores, laureolae, praesertim si asser-
220 lumnam ibidem consistentem et primum contigmentum eccle- siae fulcientem. Haec sunt quae tibi et per te fratribus tuis de re sacra scribere et testari possum, piis vestris memet commendans precibus, et sincero aestimationis affectu perennans, Admodum Reverendae Dominationis Tuae Obsequentissimus, Aloysius Josephus Archiepiscopus. Datum Pragae in Bohemia, die 3 Junii 1843. Romae, Archivum Ordinis : Litterae ad BB. 64 Martyres spectantes. Florentiae. 1844, Maii 6. Adm. Rev. Pater Cajetanus Bensi, Provincialis in Tuscia, Adm. Rev. Patri Joanni Paulo Pehem, Provinciali Tyrolensi scribit, ut omnia exquirat monu- menta, ad BB. Martyres spectantia, quae in provinciae suae conventibus exta- rent, indicato modo quo monumenta illa authentica esse probandum est. Admodum Rev. Patri Joanni Paulo Pehem, in Tyrolensi pro- vincia Ord. Serv. B. M. V. Priori Provinciali. Fr. Cajetanus Bensi, in provincia Tusciae eiusdem Ordinis Prior Provincialis, S. P. D. Cum reverendissimus P. Mag. Michael Franciscus Maria Stri- gelli, totius Ordinis Nostri Prior Generalis, litteris suis Romae datis die 22. Aprilis decurrentis anni et per Rev. P. Dominicum M. Linser ad me missis, significaverit mihi, te certiorem fieri velle de Causa adprobationis cultus BB.64. Martyribus Pragen- sibus Ordinis Nostri ab immemorabili praestiti, unaque simul iniunxerit, ut tibi hac de re, quod mihi visum fuerit, scriberem, iussa eius reserata libentissime facio. Mihi profecto totique Ordini nostro gratum et perjucundum foret, ac Germanicis praesertim Ordinis nostri provinciis deco- rem non modicum afferret huiusmodi cultus adprobatio, eo vel magis, quod nullus sit Ordinis nostri Martyr nullusque Germanus Ordinis nostri Beatus, de quo ex Apostolicae Sedis concessione recitetur officium. Facillima, meo videri judicio, res est. Nam nil aliud requiritur, quam ostendere Beatis praedictis cultum prae- stitum fuisse centum annos ante publicationem alteram decreto- rum, quae Urbanus Papa VIII edidit, nempe ante annum 1637, et exinde usque in praesentem diem cultum hunc perseverasse. Huius cultus argumenta haec sunt : Corpora et reliquiae eorum- dem, accensis luminibus, publicae venerationi expositae, ac etiam domi in thecis inclusae reverenter asservatae ; icones, tabulae pictae aliaeque picturae, sanctitatis cultusque signa praeferentes, cuiusmodi sunt radii, splendores, laureolae, praesertim si asser-
Strana 221
221 ventur in ecclesia aut in sacrario, in altari sint positae, vel in coenobio una cum aliis Sanctorum et Beatorum appensae ; si praedicti Martyres Sancti et Beati nuncupentur in manuscriptis codicibus, in libris impressis, in publicis privatisque scripturis, communi denique loquendi sermone. Hic autem te admonitum velim necessum minime esse, ut haec omnia et alia, quae consulto praetermisi, signa et monumenta existant, reperiantur, afferan- turque, sed aliqua ex his sufficiunt, ut finis obtineatur. Hic P. Bensi enumerat picturas in provincia Tusciae existentes. Tum Patrem Pehem enixe rogat ut mandet in omnibus provinciae conventibus inquiri an in archivis et bibliothecis exstent monumenta quae causam iuvare possint, an tabulae pictae martyrium exprimentes ; et quid tum faciendum sit, indicat. Dein- de prosequitur: Interim scribe ad Adm. RR. PP. Provincialem Austriae et Provincialem Bohemiae, ut ipsi quoque idipsum praestent quoad suos conventus. Scribe demum ad Rmum D. Archiepiscopum Pragensem, eumque roga atque obsecra ut dignetur duos deputare pictores, qui tabulam pictam, de qua tibi scripsit, recognoscant, ut supra ; et una simul Archiepiscopus testetur, eam olim ad nostram eius urbis ecclesiam pertinuisse, et in eius choro a vetustis tempori- bus, usquedum ecclesia ipsa divino cultui dicata mansit, appen- sam stetisse... Scribebam Florentiae in conventu nostro D. Annuntiatae pridie Nonas Maias, anno 1844. OEniponte, Archivum provinciae : Fasc. S. 39, n. V. Romae. 1855, Aprilis 30. Fr. Philippus Caselli, Procurator generalis Ordinis Servorum S. M., ad Pro- vincialem Tyrolensem de causa Martyrum Pragensium pro viribus promovenda scribit. Admodum Reverend Pater. Da veniam, quaeso, si his meis literis molestiam tibi afferre audeo... Non te latet BB. Martyres Pragenses, necnon BB. Benin- casam Rapaccioli et Pyritheum Malvetium cultu tantum popu- lari gaudere ; nec ignoras quam universo Ordini nostro gloriosum et honorificum sit, si huiusmodi cultus Apostolicae Sedis iudicio firmaretur. Hoc quod in omnium nostrum iamdiu in votis est, ac a nonnullis ex nostris tentatum quidem fuit, sed a nemine perfectum, nunc pro viribus absolvendum assumpsi. Jam quae le his Martyribus apud nos extant, sive ad historiam, sive ad cultum spectantia, collegi ; iam datis. literis PP. Austriacae
221 ventur in ecclesia aut in sacrario, in altari sint positae, vel in coenobio una cum aliis Sanctorum et Beatorum appensae ; si praedicti Martyres Sancti et Beati nuncupentur in manuscriptis codicibus, in libris impressis, in publicis privatisque scripturis, communi denique loquendi sermone. Hic autem te admonitum velim necessum minime esse, ut haec omnia et alia, quae consulto praetermisi, signa et monumenta existant, reperiantur, afferan- turque, sed aliqua ex his sufficiunt, ut finis obtineatur. Hic P. Bensi enumerat picturas in provincia Tusciae existentes. Tum Patrem Pehem enixe rogat ut mandet in omnibus provinciae conventibus inquiri an in archivis et bibliothecis exstent monumenta quae causam iuvare possint, an tabulae pictae martyrium exprimentes ; et quid tum faciendum sit, indicat. Dein- de prosequitur: Interim scribe ad Adm. RR. PP. Provincialem Austriae et Provincialem Bohemiae, ut ipsi quoque idipsum praestent quoad suos conventus. Scribe demum ad Rmum D. Archiepiscopum Pragensem, eumque roga atque obsecra ut dignetur duos deputare pictores, qui tabulam pictam, de qua tibi scripsit, recognoscant, ut supra ; et una simul Archiepiscopus testetur, eam olim ad nostram eius urbis ecclesiam pertinuisse, et in eius choro a vetustis tempori- bus, usquedum ecclesia ipsa divino cultui dicata mansit, appen- sam stetisse... Scribebam Florentiae in conventu nostro D. Annuntiatae pridie Nonas Maias, anno 1844. OEniponte, Archivum provinciae : Fasc. S. 39, n. V. Romae. 1855, Aprilis 30. Fr. Philippus Caselli, Procurator generalis Ordinis Servorum S. M., ad Pro- vincialem Tyrolensem de causa Martyrum Pragensium pro viribus promovenda scribit. Admodum Reverend Pater. Da veniam, quaeso, si his meis literis molestiam tibi afferre audeo... Non te latet BB. Martyres Pragenses, necnon BB. Benin- casam Rapaccioli et Pyritheum Malvetium cultu tantum popu- lari gaudere ; nec ignoras quam universo Ordini nostro gloriosum et honorificum sit, si huiusmodi cultus Apostolicae Sedis iudicio firmaretur. Hoc quod in omnium nostrum iamdiu in votis est, ac a nonnullis ex nostris tentatum quidem fuit, sed a nemine perfectum, nunc pro viribus absolvendum assumpsi. Jam quae le his Martyribus apud nos extant, sive ad historiam, sive ad cultum spectantia, collegi ; iam datis. literis PP. Austriacae
Strana 222
222 provinciae, quae apud illos extant cultus monumenta, in dies accipiam : iam Pragae hominem bonae voluntatis inveni, qui pro viribus manus operi imponet; superest ut P. T., quae in hac tua Tyrolensi provincia asservari novi, in lucem prodere dignetur. Illum ergo enixe rogat ut in domibus sibi subiectis inquirat an et quae exstent cultus monumenta, ac modum procedendi indigitat. Romae, 20 aprilis 1855. OEniponte, Archivum provinciae : Fasc. S. 39, n. VI. OEniponte. 1855, Julio (?). R. P. Aurelius Ma Stech Revmo Patri Caselli respondet Adm. R. P. Paulum Mariam iam anno 1843 de Martyribus inquivisisse et nonnulla documenta scripta Romam misisse. Scripsit enim Adm. R. P. Provinciali Bohemiae, Neo-Castri habitanti, monasterio Praemonstratensi celeberrimo in Strahof Pragae vicino, et tandem Antecessori praesentis Emi Cardinalis Schwarzenberg. Qui invenit imaginem quae in choro ecclesiae D. Annuntialae usque ad 1783 affixa fuerat. OEniponte, Archivum provinciae : Fasc. S. 39, n. VIII. Romae. 1855, Augusti 22. P. Philippus Caselli, Procurator Ordinis Servorum, scribit ad P. Aurelium Mariam Stech, Provincialem Tyrolensem, ut inquirat de picturis Martyrum Pra- gensium in conventibus provinciae suae asservatis. ..Denuo P. T. rogo, ut, datis Prioribus conventuum literis, inquiras : 1. Utrum praefatae martyrii picturae exstent. 2. Quae signa prae se ferant beatitatis. 3. Quae sit, peritorum iudicio, ipsarum aetas. 4. Ubi, vel sacro, vel publico, domus vel ecclesiae loco asserventur... Age igitur pro tuo in SS. et Ordinem amore, ut quanto citius fieri potest, vel per te vel per alios ad me perveniant sub au- thentica forma praefatae relationes singulae, cum subcriptione Patrum conventus, et sigillo Prioris munitae; ac tandem tua sub- scriptione et sigillo singula firmentur. Rem forsan fastidio ple- nam P. T. committo, sed cogita, quod pro Dei et SS. gloria laboras, quod causa quae agitur in bonum et honorem venit totius Ordinis nostri ; quod patres nostri voluerunt videre et non potuerunt, nos videbimus, et quidem anno huic subse- quenti, videbimus BB. Martyres Pragenses cultui publico, iudicio Ecclesiae, restitutos vel adscriptos (1). Res certa est : hoc unum (1) Pulcherrimam illam fiduciam eventus non confirmavit.
222 provinciae, quae apud illos extant cultus monumenta, in dies accipiam : iam Pragae hominem bonae voluntatis inveni, qui pro viribus manus operi imponet; superest ut P. T., quae in hac tua Tyrolensi provincia asservari novi, in lucem prodere dignetur. Illum ergo enixe rogat ut in domibus sibi subiectis inquirat an et quae exstent cultus monumenta, ac modum procedendi indigitat. Romae, 20 aprilis 1855. OEniponte, Archivum provinciae : Fasc. S. 39, n. VI. OEniponte. 1855, Julio (?). R. P. Aurelius Ma Stech Revmo Patri Caselli respondet Adm. R. P. Paulum Mariam iam anno 1843 de Martyribus inquivisisse et nonnulla documenta scripta Romam misisse. Scripsit enim Adm. R. P. Provinciali Bohemiae, Neo-Castri habitanti, monasterio Praemonstratensi celeberrimo in Strahof Pragae vicino, et tandem Antecessori praesentis Emi Cardinalis Schwarzenberg. Qui invenit imaginem quae in choro ecclesiae D. Annuntialae usque ad 1783 affixa fuerat. OEniponte, Archivum provinciae : Fasc. S. 39, n. VIII. Romae. 1855, Augusti 22. P. Philippus Caselli, Procurator Ordinis Servorum, scribit ad P. Aurelium Mariam Stech, Provincialem Tyrolensem, ut inquirat de picturis Martyrum Pra- gensium in conventibus provinciae suae asservatis. ..Denuo P. T. rogo, ut, datis Prioribus conventuum literis, inquiras : 1. Utrum praefatae martyrii picturae exstent. 2. Quae signa prae se ferant beatitatis. 3. Quae sit, peritorum iudicio, ipsarum aetas. 4. Ubi, vel sacro, vel publico, domus vel ecclesiae loco asserventur... Age igitur pro tuo in SS. et Ordinem amore, ut quanto citius fieri potest, vel per te vel per alios ad me perveniant sub au- thentica forma praefatae relationes singulae, cum subcriptione Patrum conventus, et sigillo Prioris munitae; ac tandem tua sub- scriptione et sigillo singula firmentur. Rem forsan fastidio ple- nam P. T. committo, sed cogita, quod pro Dei et SS. gloria laboras, quod causa quae agitur in bonum et honorem venit totius Ordinis nostri ; quod patres nostri voluerunt videre et non potuerunt, nos videbimus, et quidem anno huic subse- quenti, videbimus BB. Martyres Pragenses cultui publico, iudicio Ecclesiae, restitutos vel adscriptos (1). Res certa est : hoc unum (1) Pulcherrimam illam fiduciam eventus non confirmavit.
Strana 223
223 restat, ut ad monumenta omnia colligenda omnes manus mihi tribuant. Interim meam omnimodam servitutem offerens tibi ac tuis, omni devotione et affectu me obsigno, Addictissimus Famulus, F. Philippus Caselli, Procurator Ord. Serv. B. M. V. Romae, 22 Augusti 1855. OEniponte, Archivum provinciae : Fasc. S. 39, n. VII. Pragae. 1856, Aprilis 22. Dominus Tomek, professor historiae Austriacae in Universitate Pragensi, de LXIV Martyribus Ordinis Servorum B. M. V. interrogatus, respondet totam historiam nihil aliud esse quam inventum anno 1630 circiter confectum, et spuria esse antiqua monumenta quibus nititur (1). Die Geschichte des Märtyrthums der Serviten im Kloster dieses Ordens am Botiecz in Prag. Die weitläufigste gleichzeitige Quelle über die Zerstörung und Plünderung der Klöster in Prag durch die Hussiten in den ersten Jahren des Hussitenkrieges ist das bisher ungedruckte Geschichtswerk des Laurentius von Brezina (2). Obgleich ein Utraquist, erzählt er manche dabei verübte Gräuel ziemlich unverhüllt, wohl besonders deswegen, weil sie meist von den Taboriten ausgingen, denen seine Partei beinahe eben so wie den Katholiken gram war. Hic D. Tomek seriem eventorum a morte Wenceslai regis, 16 Augusti 1419, ad 1 Novembris 1420 refert. Vermissen wir in diesen gleichzeitigen einheimischen Nach- richten jede Erwähnung von Gewaltthätigheiten gegen Per- sonen, die bei der Zerstörung des Servitenklosters vorgefallen wären, so ist dasselbe in allen späteren Quellen bis zum Anfan- ge des dreissigjährigen Krieges eben auch der Fall. Aeneas Sylvius (1458), Benessius Minorita (bei Dobner, Mo- num. tom. IV), Cochlaeus (1546), Lupacius (1584), Pontanus in seiner Bohemia pia (1607), machen von der Zerstörung des Servitenklosters überhaupt gar keine ausdrückliche Erwähnung. Wenceslaus Hajek in seiner böhmischen Chronik (1541) und nach ihm Theobaldus (1609) führen sie nur in einer trockenen (1) Vide quae dicta sunt supra, p. 162-164 et 167-170. (2) Laurentii de Brzezina Chronicon Hussiticum iam anno 1741 a LUDEWIG, Reliquiae, t. VI, sed ex parte tantum, impressum fuerat. Postea anno 1856 a Dr K. HÖFLER et 1886 a Dr J. EMLER, editum fuit. Vide p. 43.
223 restat, ut ad monumenta omnia colligenda omnes manus mihi tribuant. Interim meam omnimodam servitutem offerens tibi ac tuis, omni devotione et affectu me obsigno, Addictissimus Famulus, F. Philippus Caselli, Procurator Ord. Serv. B. M. V. Romae, 22 Augusti 1855. OEniponte, Archivum provinciae : Fasc. S. 39, n. VII. Pragae. 1856, Aprilis 22. Dominus Tomek, professor historiae Austriacae in Universitate Pragensi, de LXIV Martyribus Ordinis Servorum B. M. V. interrogatus, respondet totam historiam nihil aliud esse quam inventum anno 1630 circiter confectum, et spuria esse antiqua monumenta quibus nititur (1). Die Geschichte des Märtyrthums der Serviten im Kloster dieses Ordens am Botiecz in Prag. Die weitläufigste gleichzeitige Quelle über die Zerstörung und Plünderung der Klöster in Prag durch die Hussiten in den ersten Jahren des Hussitenkrieges ist das bisher ungedruckte Geschichtswerk des Laurentius von Brezina (2). Obgleich ein Utraquist, erzählt er manche dabei verübte Gräuel ziemlich unverhüllt, wohl besonders deswegen, weil sie meist von den Taboriten ausgingen, denen seine Partei beinahe eben so wie den Katholiken gram war. Hic D. Tomek seriem eventorum a morte Wenceslai regis, 16 Augusti 1419, ad 1 Novembris 1420 refert. Vermissen wir in diesen gleichzeitigen einheimischen Nach- richten jede Erwähnung von Gewaltthätigheiten gegen Per- sonen, die bei der Zerstörung des Servitenklosters vorgefallen wären, so ist dasselbe in allen späteren Quellen bis zum Anfan- ge des dreissigjährigen Krieges eben auch der Fall. Aeneas Sylvius (1458), Benessius Minorita (bei Dobner, Mo- num. tom. IV), Cochlaeus (1546), Lupacius (1584), Pontanus in seiner Bohemia pia (1607), machen von der Zerstörung des Servitenklosters überhaupt gar keine ausdrückliche Erwähnung. Wenceslaus Hajek in seiner böhmischen Chronik (1541) und nach ihm Theobaldus (1609) führen sie nur in einer trockenen (1) Vide quae dicta sunt supra, p. 162-164 et 167-170. (2) Laurentii de Brzezina Chronicon Hussiticum iam anno 1741 a LUDEWIG, Reliquiae, t. VI, sed ex parte tantum, impressum fuerat. Postea anno 1856 a Dr K. HÖFLER et 1886 a Dr J. EMLER, editum fuit. Vide p. 43.
Strana 224
224 Aufzählung an in ähnlicher Weise, wie Laurent von Brezina oder der böhmische Chronist bei Palacky. Endlich drückt sich der Verfasser der Annalen des Servitenordens (Annalium sacri Ordinis fratrum Servorum B. Mariae Virginis Centuriae quatuor), Archangelus Giani von Florenz, dessen Werk bis zum Jahre 1609 geführt ist, und welcher im Jahre 1623 starb, auch nur sehr allgemein aus, das Servitenkloster in Prag sei so wie viele andere Klöster eben daselbst zerstört, und die Priester des- selben schmählich vertrieben worden (locus vero ille..... circa annum 1420 cum aliis religiosorum coenobiis prophanatus, sin- gulis sacerdotibus turpiter e Praga ejectis, dirutusque.) Hic D. Tomek, exscripto Dobner textu supra, p. 49, relato, de significatione vocis Slup disserit. In auffallendem Gegensatze zu der Dürftigkeit aller dieser Nachrichten steht eine Quelle, mit welcher wir seit dem Jahre 1630 bekannt werden. Es ist dies ein Brief vom 30 November 1420, in welchem ein gewisser Frater Gerhardus aus dem Ser- vitenkloster zu “ Storbera „ (in conventu nostro Servorum Stor- berae) an die Serviten des Klosters zu Siena eine bestimmte Nachricht über die Verbrennung des Servitenklosters in Prag sammt 64 in demselben anwesenden Mitgliedern dieses Ordens gelangen lässt. Diesen Brief veröffentlicht Augustin Romer in seiner Geschichte des Servitenordens in Deutschland (Wien, 1667). Er beruft sich auf eine italienische Übersetzung des im Archive des Servitenklosters zu Siena aufbewahrten deutschen Originals dieses Briefes und auf eine am 10. Februar 1630 zu Siena ausgestellte Beglaubigungsurkunde, in welcher vier ange- sehene Bürger von Siena erklären, dass sie den in deutscher Sprache geschriebenen Brief gesehen haben, und dass vor ihnen der öffentliche Notar D. Eugen Vermeul, ein in Siena wohnhaf- ter Flanderer, die eidliche Erklärung abgegeben habe, der im Archive des Servitenklosters befindliche und auf Pergamen deutsch abgeschriebene Brief sei von ihm getreu ins Italienishe übersetzt. Aus diesem italienischen Texte übersetzte Romer den Brief in die lateinische Sprache. Nebst dieser Übersetzung veröf- fentlicht er ferner zwei Urkunden, die mit dem Inhalte dieses Briefes in Verbindung stehen, die eine vom 6. April 1420, die andere vom 17. Februar 1440. Von ersterer gibt er eine vom öffentlichen Notar beglaubigte Abschrift aus dem Siener Klos- terarchive vom 4. September 1631, von der letzteren sagt er, sie sei in Siena gedruckt. Alle diese drei Instrumente veröf- fentlicht auch Aloys Maria Garbius von Florenz in seiner zwei- ten vervollständigten Ausgabe der Gianischen Annalen des Ser-
224 Aufzählung an in ähnlicher Weise, wie Laurent von Brezina oder der böhmische Chronist bei Palacky. Endlich drückt sich der Verfasser der Annalen des Servitenordens (Annalium sacri Ordinis fratrum Servorum B. Mariae Virginis Centuriae quatuor), Archangelus Giani von Florenz, dessen Werk bis zum Jahre 1609 geführt ist, und welcher im Jahre 1623 starb, auch nur sehr allgemein aus, das Servitenkloster in Prag sei so wie viele andere Klöster eben daselbst zerstört, und die Priester des- selben schmählich vertrieben worden (locus vero ille..... circa annum 1420 cum aliis religiosorum coenobiis prophanatus, sin- gulis sacerdotibus turpiter e Praga ejectis, dirutusque.) Hic D. Tomek, exscripto Dobner textu supra, p. 49, relato, de significatione vocis Slup disserit. In auffallendem Gegensatze zu der Dürftigkeit aller dieser Nachrichten steht eine Quelle, mit welcher wir seit dem Jahre 1630 bekannt werden. Es ist dies ein Brief vom 30 November 1420, in welchem ein gewisser Frater Gerhardus aus dem Ser- vitenkloster zu “ Storbera „ (in conventu nostro Servorum Stor- berae) an die Serviten des Klosters zu Siena eine bestimmte Nachricht über die Verbrennung des Servitenklosters in Prag sammt 64 in demselben anwesenden Mitgliedern dieses Ordens gelangen lässt. Diesen Brief veröffentlicht Augustin Romer in seiner Geschichte des Servitenordens in Deutschland (Wien, 1667). Er beruft sich auf eine italienische Übersetzung des im Archive des Servitenklosters zu Siena aufbewahrten deutschen Originals dieses Briefes und auf eine am 10. Februar 1630 zu Siena ausgestellte Beglaubigungsurkunde, in welcher vier ange- sehene Bürger von Siena erklären, dass sie den in deutscher Sprache geschriebenen Brief gesehen haben, und dass vor ihnen der öffentliche Notar D. Eugen Vermeul, ein in Siena wohnhaf- ter Flanderer, die eidliche Erklärung abgegeben habe, der im Archive des Servitenklosters befindliche und auf Pergamen deutsch abgeschriebene Brief sei von ihm getreu ins Italienishe übersetzt. Aus diesem italienischen Texte übersetzte Romer den Brief in die lateinische Sprache. Nebst dieser Übersetzung veröf- fentlicht er ferner zwei Urkunden, die mit dem Inhalte dieses Briefes in Verbindung stehen, die eine vom 6. April 1420, die andere vom 17. Februar 1440. Von ersterer gibt er eine vom öffentlichen Notar beglaubigte Abschrift aus dem Siener Klos- terarchive vom 4. September 1631, von der letzteren sagt er, sie sei in Siena gedruckt. Alle diese drei Instrumente veröf- fentlicht auch Aloys Maria Garbius von Florenz in seiner zwei- ten vervollständigten Ausgabe der Gianischen Annalen des Ser-
Strana 225
225 vitenordens (Lucca, 1719), und zwar den Brief vom 30. Novem- ber 1420 in einer neuen, von der Romerischen nur in der Wort- fügung, durchaus nicht dem Inhalt nach abweichenden Überset- zung, die andern zwei Urkunden mit nur wenigen, in den eige- nen Namen abweichenden Lesearten. Er sagt, dass er alle drei Documente im Servitenkloster zu Siena selbst gesehen habe ; und es ist kein Zweifel, dass sie daselbst auch heutzutage vorhanden sind (1), wie aus der mir mitgetheilten Zuschrift des Hochwürdigen H. Generalprocurators Philipp Caselli dd. Rom 14. Januar 1856 (2) hervorzugehen scheint. Den Brief Bruder Ger- hards veröffentlicht ferner der Jesuit Tanner in seiner “ Ge- schichte der Helden von Sternberg „ (1732) in deutscher Sprache, jedoch nicht nach dem Originaltexte, sondern rückübersetzt aus der lateinischen Übersetzung, wahrscheinlich Romers. Der Brief des Bruders Gerhard lautet folgender Massen : Hic sequitur utraque versio latina epistolae, patris Romer scilicet et Garbi. Eine weitere Ausführung des hier erzählten Vorganges gibt die Urkunde vom Jahre 1440, welche so lautet : In nomine Domini. Amen. Anno ab ipsius salutifera Incar- natione"... Beide diese Documente erhalten eine nähere Erklärung durch das dritte vom 6 April 1420 : In Dei nomine. Amen. Anno Domini M.CCCC.XX'.... Die in diesen drei Documenten enthaltenen Nachrichten über die Zerstörung des Servitenklosters lassen sich in Folgendem zusammen fassen. Sequitur narratio martyrii ex tribus documentis. Leider trägt der Brief des Bruders Gerardus de Storbera untrügliche Zeichen der Unächtheit an sich. Völlig entscheidend in dieser Hinsicht ist die Stelle in demselben, an welcher unter den Hussitensekten, die sich an der Zerstörung betheiligt haben sollen, auch von den Waisen (Orphani) gesprochen wird. Es ist aus den klarsten gleichzeitigen Quellen hinreichend be kannt, dass die Secte der Taboriten sich im Laufe der Zeit in zwei Hauptfractionen getheilt hat, deren eine viel weiter, die andere bedeutend weniger von den Lehren der allgemeinen Kirche 4 Ut supra, p. 191. 2 Ut supra, p. 185. (1) Non originalia, sed tantummodo transumpta annorum 1631 et 1632 adhuc exstant. Vide supra, p. 163. (2) Litteras illas non vidi. 15
225 vitenordens (Lucca, 1719), und zwar den Brief vom 30. Novem- ber 1420 in einer neuen, von der Romerischen nur in der Wort- fügung, durchaus nicht dem Inhalt nach abweichenden Überset- zung, die andern zwei Urkunden mit nur wenigen, in den eige- nen Namen abweichenden Lesearten. Er sagt, dass er alle drei Documente im Servitenkloster zu Siena selbst gesehen habe ; und es ist kein Zweifel, dass sie daselbst auch heutzutage vorhanden sind (1), wie aus der mir mitgetheilten Zuschrift des Hochwürdigen H. Generalprocurators Philipp Caselli dd. Rom 14. Januar 1856 (2) hervorzugehen scheint. Den Brief Bruder Ger- hards veröffentlicht ferner der Jesuit Tanner in seiner “ Ge- schichte der Helden von Sternberg „ (1732) in deutscher Sprache, jedoch nicht nach dem Originaltexte, sondern rückübersetzt aus der lateinischen Übersetzung, wahrscheinlich Romers. Der Brief des Bruders Gerhard lautet folgender Massen : Hic sequitur utraque versio latina epistolae, patris Romer scilicet et Garbi. Eine weitere Ausführung des hier erzählten Vorganges gibt die Urkunde vom Jahre 1440, welche so lautet : In nomine Domini. Amen. Anno ab ipsius salutifera Incar- natione"... Beide diese Documente erhalten eine nähere Erklärung durch das dritte vom 6 April 1420 : In Dei nomine. Amen. Anno Domini M.CCCC.XX'.... Die in diesen drei Documenten enthaltenen Nachrichten über die Zerstörung des Servitenklosters lassen sich in Folgendem zusammen fassen. Sequitur narratio martyrii ex tribus documentis. Leider trägt der Brief des Bruders Gerardus de Storbera untrügliche Zeichen der Unächtheit an sich. Völlig entscheidend in dieser Hinsicht ist die Stelle in demselben, an welcher unter den Hussitensekten, die sich an der Zerstörung betheiligt haben sollen, auch von den Waisen (Orphani) gesprochen wird. Es ist aus den klarsten gleichzeitigen Quellen hinreichend be kannt, dass die Secte der Taboriten sich im Laufe der Zeit in zwei Hauptfractionen getheilt hat, deren eine viel weiter, die andere bedeutend weniger von den Lehren der allgemeinen Kirche 4 Ut supra, p. 191. 2 Ut supra, p. 185. (1) Non originalia, sed tantummodo transumpta annorum 1631 et 1632 adhuc exstant. Vide supra, p. 163. (2) Litteras illas non vidi. 15
Strana 226
226 abwich. An der Spitze der letzteren stand der oberste Tabori- tenhauptmann Zizka. Diese nun nahm nach seinem Tode den Namen der Waisen an (Sirotci, Orphani), gleichsam als ver- lassen von ihrem Vater. Ich will hier zum Belege nur zwei Schriftsteller ausdrücklich anführen : 1. den Chronisten bei Palacky vom Iahre 1432, dessen schon oben erwähnt wurde :“Da empfahl nun Bruder Zizka sich dem lieben Gott, und endete sein Leben am Mittwoch vor dem heil. Gallus. Und da nahmen seine Leute den Namen Waisen an, gleichsam als wäre ihnen der Vater gestorben. " 2. Aeneas Sylvius : De Orphanis haereticis, qui se post mortem Zischae separaverunt a Thaboritis. Capitulum XLVII. Zischa mortuo, ingens moeror invasit exercitum. Trepidari, lamentari milites, accusare fortunam, quae ducem invictum morti vincendum dederit. Nec mora, duae factiones exortae. Altera Procopium Magnum, quem Rasum vocavere cujusque supra meminimus, sibi ducem praefecit. Altera nullum inveniri posse dictitans, qui iure Zischae succederet, selectis paucis, qui communi consilio bellum administrarent, sese Ophanos appel- lavere ; inter quos potior habitus est Procopius cognomento minor. Atque ita Thaboritae in duos exercitus divisi, alii vetus nomen retinuere, aliis Orphanorum, ut diximus, ob mortem ducis inditum nomen. Nun starb aber Zizka im Jahre 1424. Es konnte also niemand am 30. November 1420 von einer Hussitensecte der Waisen sprechen oder schreiben. Ein Brief von diesem Datum, in wel- chem dieser Name vorkommt, ist eben deswegen kein ächter, sondern offenbar absichtlich erdichteter. Eben so anstössig ist auch die Erwähnung der Adamiten in Gerards Briefe. Wenn sich auch für den Ursprung des Namens dieser Secte kein so bestimmtes Datum erweisen lässt wie für die Waisen, so ist es doch bemerkenswerth, dass dieser Name in altern einheimischen Quellen nicht vorkömmt. Erst Aeneas Sylvius legt ihnen den Namen Adamiten bei, wohl deswegen, weil sie nackt herumgingen ; nach ihm nannten sie auch ihren Anführer Adam. Hingegen sagt der altere Laurenz von Brezina, der uns viel genauere und umständlichere Nachrichten über die Entstehung dieser Secte gibt, ihr Anführer sei ein Bauer Namens Nicolaus gewesen, den sie Moses nannten ; und damit stimmt es vollkommen überein, wenn sie in den späteren ein- heimischen Quellen aus dem 15. und 16. Jahrhunderte Nico-
226 abwich. An der Spitze der letzteren stand der oberste Tabori- tenhauptmann Zizka. Diese nun nahm nach seinem Tode den Namen der Waisen an (Sirotci, Orphani), gleichsam als ver- lassen von ihrem Vater. Ich will hier zum Belege nur zwei Schriftsteller ausdrücklich anführen : 1. den Chronisten bei Palacky vom Iahre 1432, dessen schon oben erwähnt wurde :“Da empfahl nun Bruder Zizka sich dem lieben Gott, und endete sein Leben am Mittwoch vor dem heil. Gallus. Und da nahmen seine Leute den Namen Waisen an, gleichsam als wäre ihnen der Vater gestorben. " 2. Aeneas Sylvius : De Orphanis haereticis, qui se post mortem Zischae separaverunt a Thaboritis. Capitulum XLVII. Zischa mortuo, ingens moeror invasit exercitum. Trepidari, lamentari milites, accusare fortunam, quae ducem invictum morti vincendum dederit. Nec mora, duae factiones exortae. Altera Procopium Magnum, quem Rasum vocavere cujusque supra meminimus, sibi ducem praefecit. Altera nullum inveniri posse dictitans, qui iure Zischae succederet, selectis paucis, qui communi consilio bellum administrarent, sese Ophanos appel- lavere ; inter quos potior habitus est Procopius cognomento minor. Atque ita Thaboritae in duos exercitus divisi, alii vetus nomen retinuere, aliis Orphanorum, ut diximus, ob mortem ducis inditum nomen. Nun starb aber Zizka im Jahre 1424. Es konnte also niemand am 30. November 1420 von einer Hussitensecte der Waisen sprechen oder schreiben. Ein Brief von diesem Datum, in wel- chem dieser Name vorkommt, ist eben deswegen kein ächter, sondern offenbar absichtlich erdichteter. Eben so anstössig ist auch die Erwähnung der Adamiten in Gerards Briefe. Wenn sich auch für den Ursprung des Namens dieser Secte kein so bestimmtes Datum erweisen lässt wie für die Waisen, so ist es doch bemerkenswerth, dass dieser Name in altern einheimischen Quellen nicht vorkömmt. Erst Aeneas Sylvius legt ihnen den Namen Adamiten bei, wohl deswegen, weil sie nackt herumgingen ; nach ihm nannten sie auch ihren Anführer Adam. Hingegen sagt der altere Laurenz von Brezina, der uns viel genauere und umständlichere Nachrichten über die Entstehung dieser Secte gibt, ihr Anführer sei ein Bauer Namens Nicolaus gewesen, den sie Moses nannten ; und damit stimmt es vollkommen überein, wenn sie in den späteren ein- heimischen Quellen aus dem 15. und 16. Jahrhunderte Nico-
Strana 227
227 laiten genannt werden. Wenn nun auch das erste Erscheinen dieser Secte nach Laurenz und anderen Gleichzeitigen in das Jahr 1421 fallt, in welchem die meisten Anhänger derselben am 21. October von Zizka selbst, als ein Schandfleck für die böh- mischen Religionsneuerer überhaupt, vertilgt wurden, so könnte man immerhin die Möglichkeit einräumen, dass verborgene Anfänge derselben auch schon im Jahre 1420 vorhanden waren ; aber ein offenes Auftreten derselben als Partei in der Haupt- stadt des Landes, und zwar an der Taboriten Seite, wie es im Briefe Gerards kundgegeben wird, ist absurd, historisch un- möglich. Wohl lässt sich nur aus der Unächtheit des Briefes die innere Unwahrscheinlichkeit des Factums selbst erklären. Nach Giani zählte der convent des Prager Servitenklosters bei seiner Grün- dung im Jahre 1360 nur 6 Mitglieder. Es ist unwahrscheinlich, dass diese Zahl im Jahre 1420 sechzig betragen hätte, (von 64 nämlich die vier fremden Brüder aus Siena abgerechnet). Da- rum haben spätere Schriftsteller angenommen, die im Briefe Gerards erwähnte Versammlung (diaeta) sei nicht ein Local- sondern ein Provincialcapitel gewesen. In diesem Falle hätte das Capitel nicht aus den Klöstern Böhmens allein bestehen können, weil es damals eben nur ein einziges Servitenkloster in ganz Böhmen gab, nämlich eben das am Botic in Prag. (Siehe Pontani, Bohemia pia, 1607, pag. 53). Es hätte also ein Capitel aus mehreren umliegenden Ländern zusammen sein müssen. In diesem Falle wäre es aber höchst sonderbar, dass man eine so grossartige Versammlung eben nach Prag gelegt hätte, der von dem deutschen Kreuzheere bedrohten, hierauf belagerten, und nicht eroberten Stadt, in welcher sowohl vor als nach dieser Belagerung, wie die oben aus Laurenz von Bre- zina gegebene Übersicht zeigt, ein Schreckniss dem andern folgte, und aus welcher die katholische Geistlichkeit und insbe- sondere die Ordensgeistlichkeit im Allgemeinen nur durch die Flucht das Leben retten oder sich vor Gewaltthätigkeiten zu schützen genöthigt war. Wäre nun die Gräuelthat der Ver- brennung von 64 Klosterbrüdern sammt dem Klostergebäude geschehen, welche an Zahl der vernichteten Menschenleben alles andere überbietet, was uns Laurentius von Brezina von Verbrennungen und von Misshandlungen anderer Ordensgeist- lichen in Prag und dessen Umgegend erzählt ; wie hätte dieser gerade von dieser That nichts wissen sollen, da er uns doch viel geringere Vorfälle der Art erzählt ! Auch mit der von Dobner mitgetheilten kurzen Nachricht aus
227 laiten genannt werden. Wenn nun auch das erste Erscheinen dieser Secte nach Laurenz und anderen Gleichzeitigen in das Jahr 1421 fallt, in welchem die meisten Anhänger derselben am 21. October von Zizka selbst, als ein Schandfleck für die böh- mischen Religionsneuerer überhaupt, vertilgt wurden, so könnte man immerhin die Möglichkeit einräumen, dass verborgene Anfänge derselben auch schon im Jahre 1420 vorhanden waren ; aber ein offenes Auftreten derselben als Partei in der Haupt- stadt des Landes, und zwar an der Taboriten Seite, wie es im Briefe Gerards kundgegeben wird, ist absurd, historisch un- möglich. Wohl lässt sich nur aus der Unächtheit des Briefes die innere Unwahrscheinlichkeit des Factums selbst erklären. Nach Giani zählte der convent des Prager Servitenklosters bei seiner Grün- dung im Jahre 1360 nur 6 Mitglieder. Es ist unwahrscheinlich, dass diese Zahl im Jahre 1420 sechzig betragen hätte, (von 64 nämlich die vier fremden Brüder aus Siena abgerechnet). Da- rum haben spätere Schriftsteller angenommen, die im Briefe Gerards erwähnte Versammlung (diaeta) sei nicht ein Local- sondern ein Provincialcapitel gewesen. In diesem Falle hätte das Capitel nicht aus den Klöstern Böhmens allein bestehen können, weil es damals eben nur ein einziges Servitenkloster in ganz Böhmen gab, nämlich eben das am Botic in Prag. (Siehe Pontani, Bohemia pia, 1607, pag. 53). Es hätte also ein Capitel aus mehreren umliegenden Ländern zusammen sein müssen. In diesem Falle wäre es aber höchst sonderbar, dass man eine so grossartige Versammlung eben nach Prag gelegt hätte, der von dem deutschen Kreuzheere bedrohten, hierauf belagerten, und nicht eroberten Stadt, in welcher sowohl vor als nach dieser Belagerung, wie die oben aus Laurenz von Bre- zina gegebene Übersicht zeigt, ein Schreckniss dem andern folgte, und aus welcher die katholische Geistlichkeit und insbe- sondere die Ordensgeistlichkeit im Allgemeinen nur durch die Flucht das Leben retten oder sich vor Gewaltthätigkeiten zu schützen genöthigt war. Wäre nun die Gräuelthat der Ver- brennung von 64 Klosterbrüdern sammt dem Klostergebäude geschehen, welche an Zahl der vernichteten Menschenleben alles andere überbietet, was uns Laurentius von Brezina von Verbrennungen und von Misshandlungen anderer Ordensgeist- lichen in Prag und dessen Umgegend erzählt ; wie hätte dieser gerade von dieser That nichts wissen sollen, da er uns doch viel geringere Vorfälle der Art erzählt ! Auch mit der von Dobner mitgetheilten kurzen Nachricht aus
Strana 228
228 den Neustädter Büchern über die Tödtung der “monachi nigri barbati " steht die hier erzählte Verbrennung im Widerspruche, indem jene, wenn dabei auch wirklich die Serviten zu verstehen sind, 1. an einem andern Orte, nicht in dem Kloster selbst statt- fand, und indem 2. in jener Nachricht nicht von Verbrennung, sondern von Tödtung (occisio) die Rede ist, was hier durchaus nicht durch blosse logische Subsumtionsmöglichkeit in Ein- klang zu bringen ist, sondern so genommen werden muss, wie es sich im Munde des Volkes ausnimmt, in welchem es, wenn eine Verbrennung gemeint gewesen wäre, sicherlich nicht gelautet hätte “ e regione columnae, ubi monachi nigri barbati occisi sunt, " sondern combusti (nicht zabiti, sondern upa- teni (1). Eine gründliche Prüfung des in Siena aufbewahrten deut- schen Originals des Gerardischen Briefes sowohl in sprachhi- storischer als in palaeografisch-diplomatischer Hinsicht müsste jedenfalls zur Würdigung seines eigentlichen Werthes sehr viel beitragen. Ich bemerke nur noch, dass selbst die ursprüngliche Verfassung des Briefes in deutscher Sprache Zweifel erregen muss, indem es damals in Deutschland unter geistlichen Per- sonen überhaupt nicht sehr üblich war, einander deutsch zu schreiben. Um so auffallender ist es, wenn hier aus Deutsch- land nach Italien deutsch und nicht lateinisch geschrieben wird. Die Urkunde vom Jahre 1440, in welcher die Nachricht vom Aufsteigen der Kügelchen aus dem brennenden Kloster gegeben wird, ist ihrem ganzen Inhalte nach eben nur ein Zusatz zu dem Inhalte des Gerardischen Briefes (2). Aus der Unächtheit des letztern folgt auch ihre Unächtheit von selbst. Da wir sie im lateinischen Urtexte besitzen, so verdient die Form ihrer Abfas- sung erwogen zu werden. Der Eingang : “In nomine Domini Amen " bis “ dixerunt et in verbo veritatis asseruerunt, " ist eine ganz gewöhnliche Formel, die so oder etwas anders in allen Notariatsurkunden aus jener Zeit vorkommt. Sie war von dem Pseudoverfasser daher nur einfach aus seiner solchen äch- ten Notariatsurkunde abzuschreiben. An. dem übrigen Wort- laute, der sich auf den eigentlichen Inhalt bezieht, wird der Kenner jede das 15. Jahrhundert charakteristisch andeutenden (1) Haec non ostendunt textum Dobner epistolae Gerardi contradicere. Sed etiamsi contradiceret, cum textus ille nimis vagus sit et incertus, neque constet hos monachos nigros barbatos esse Servos Mariae, nullatenus officeret epi- stolae nostrae. (2) Haec est mera affirmatio a priori.
228 den Neustädter Büchern über die Tödtung der “monachi nigri barbati " steht die hier erzählte Verbrennung im Widerspruche, indem jene, wenn dabei auch wirklich die Serviten zu verstehen sind, 1. an einem andern Orte, nicht in dem Kloster selbst statt- fand, und indem 2. in jener Nachricht nicht von Verbrennung, sondern von Tödtung (occisio) die Rede ist, was hier durchaus nicht durch blosse logische Subsumtionsmöglichkeit in Ein- klang zu bringen ist, sondern so genommen werden muss, wie es sich im Munde des Volkes ausnimmt, in welchem es, wenn eine Verbrennung gemeint gewesen wäre, sicherlich nicht gelautet hätte “ e regione columnae, ubi monachi nigri barbati occisi sunt, " sondern combusti (nicht zabiti, sondern upa- teni (1). Eine gründliche Prüfung des in Siena aufbewahrten deut- schen Originals des Gerardischen Briefes sowohl in sprachhi- storischer als in palaeografisch-diplomatischer Hinsicht müsste jedenfalls zur Würdigung seines eigentlichen Werthes sehr viel beitragen. Ich bemerke nur noch, dass selbst die ursprüngliche Verfassung des Briefes in deutscher Sprache Zweifel erregen muss, indem es damals in Deutschland unter geistlichen Per- sonen überhaupt nicht sehr üblich war, einander deutsch zu schreiben. Um so auffallender ist es, wenn hier aus Deutsch- land nach Italien deutsch und nicht lateinisch geschrieben wird. Die Urkunde vom Jahre 1440, in welcher die Nachricht vom Aufsteigen der Kügelchen aus dem brennenden Kloster gegeben wird, ist ihrem ganzen Inhalte nach eben nur ein Zusatz zu dem Inhalte des Gerardischen Briefes (2). Aus der Unächtheit des letztern folgt auch ihre Unächtheit von selbst. Da wir sie im lateinischen Urtexte besitzen, so verdient die Form ihrer Abfas- sung erwogen zu werden. Der Eingang : “In nomine Domini Amen " bis “ dixerunt et in verbo veritatis asseruerunt, " ist eine ganz gewöhnliche Formel, die so oder etwas anders in allen Notariatsurkunden aus jener Zeit vorkommt. Sie war von dem Pseudoverfasser daher nur einfach aus seiner solchen äch- ten Notariatsurkunde abzuschreiben. An. dem übrigen Wort- laute, der sich auf den eigentlichen Inhalt bezieht, wird der Kenner jede das 15. Jahrhundert charakteristisch andeutenden (1) Haec non ostendunt textum Dobner epistolae Gerardi contradicere. Sed etiamsi contradiceret, cum textus ille nimis vagus sit et incertus, neque constet hos monachos nigros barbatos esse Servos Mariae, nullatenus officeret epi- stolae nostrae. (2) Haec est mera affirmatio a priori.
Strana 229
229 Eigenthümlichkeiten der Styles vermissen; die Urkunde hätte im 17. Jahrhunderte eben auch so lauten können. An dem Inhalte selbst glaube ich überdies chronologische Unzukömmlichkeiten ausstellen zu müssen. Die Servitenbrüder Dietmar und Ewald sind der Urkunde zufolge im Jahre 1436 nach Prag gekommen, um das Kloster am Botic zu beziehen, nachdem dasselbe von Kaiser Siegmund bereits wieder vom Grunde aufgebaut worden war (tunc a Sigismundo imperatore denuo a fundamentis erectum). Kaiser Siegmund kam selbst erst am 23. August dieses Jahres nach Prag ; die Zeit zur Wie- deraufbauung des Klosters wäre daher für dieses Jahr schon ziemlich kurz gewesen, wenn damit auch gleich den Tag nach zeiner Ankunft begonnen worden wäre. Nun ist es aber aus den gleichzeitigen Nachrichten bekannt, dass Kaiser Siegmund mit der Wiedereinführung der dem hussitischen Volke in Prag verhassten Ordensleute in die Hauptstadt Böhmens sehr vor- sichtig und langsam zu Werke ging, ohne auch so ein beden- kliches Missvergnügen darüber vermeiden zu können. Aeneas Sylvius erzählt in bester Übereinstimmung mit den Berichten der damaligen Gesandten des Basler Conciliums in Böhmen aus der ersten Zeit nach Siegmunds Ankunft in Prag (deren näherer Gebrauch mir leider diesen Augenblick nicht zu Ge- bothe steht,) zuerst von den Bemühungen eben dieser Gesand- ten um die Wiedereinführung der vernachlässigten kirchlichen Gebräuche in Prag und dem längern Widerstande von Seite Johann Rokycana, mit dem sie zu kämpfen hatten. Erst nach- dem dieser Widerstand besiegt war, erlangte Siegmund von der Altstädter Gemeinde die Zurückstellung der St. Jacobs- kirche, welche nicht gestört worden war, an die Minoriten, welche hierauf in dieselbe eingeführt wurden. Da kehrten nun, nach Aeneas Sylvius, auch andere Ordensleute nach Prag zurück, als Coelestiner, Slawen (vom Benedictinerorden), Ser- viten, u. s. w. (1) Der Zeitpunt der Übergabe des Iakobsklo- sters an die Minoriten ist uns sowohl aus den Scriptt. rer. Boh. Tom. III. pag. 99, als auch aus den Nachrichten der Basler (1) Sigismundus autem, cum ecclesias pollutas intrare nollet, templum S. Jacobi,quod fratrum Minorum fuerat, et in quo machinae bellicae tunc serva- bantur, restitui sibi poposcit. Annuit civitas, et aliqui monachi introducti sunt, qui verbum Dei praedicarent. Id olim ne Zischa subverteret, armati carnifices defendere, sepulchris majorum consulentes. Redierunt et alii Mendicantes, tum Coelestini, Slavi, Servi Sanctae Mariae, Theutones, Iherosolimitani et nonnul- lorum monasteriorum abbates.
229 Eigenthümlichkeiten der Styles vermissen; die Urkunde hätte im 17. Jahrhunderte eben auch so lauten können. An dem Inhalte selbst glaube ich überdies chronologische Unzukömmlichkeiten ausstellen zu müssen. Die Servitenbrüder Dietmar und Ewald sind der Urkunde zufolge im Jahre 1436 nach Prag gekommen, um das Kloster am Botic zu beziehen, nachdem dasselbe von Kaiser Siegmund bereits wieder vom Grunde aufgebaut worden war (tunc a Sigismundo imperatore denuo a fundamentis erectum). Kaiser Siegmund kam selbst erst am 23. August dieses Jahres nach Prag ; die Zeit zur Wie- deraufbauung des Klosters wäre daher für dieses Jahr schon ziemlich kurz gewesen, wenn damit auch gleich den Tag nach zeiner Ankunft begonnen worden wäre. Nun ist es aber aus den gleichzeitigen Nachrichten bekannt, dass Kaiser Siegmund mit der Wiedereinführung der dem hussitischen Volke in Prag verhassten Ordensleute in die Hauptstadt Böhmens sehr vor- sichtig und langsam zu Werke ging, ohne auch so ein beden- kliches Missvergnügen darüber vermeiden zu können. Aeneas Sylvius erzählt in bester Übereinstimmung mit den Berichten der damaligen Gesandten des Basler Conciliums in Böhmen aus der ersten Zeit nach Siegmunds Ankunft in Prag (deren näherer Gebrauch mir leider diesen Augenblick nicht zu Ge- bothe steht,) zuerst von den Bemühungen eben dieser Gesand- ten um die Wiedereinführung der vernachlässigten kirchlichen Gebräuche in Prag und dem längern Widerstande von Seite Johann Rokycana, mit dem sie zu kämpfen hatten. Erst nach- dem dieser Widerstand besiegt war, erlangte Siegmund von der Altstädter Gemeinde die Zurückstellung der St. Jacobs- kirche, welche nicht gestört worden war, an die Minoriten, welche hierauf in dieselbe eingeführt wurden. Da kehrten nun, nach Aeneas Sylvius, auch andere Ordensleute nach Prag zurück, als Coelestiner, Slawen (vom Benedictinerorden), Ser- viten, u. s. w. (1) Der Zeitpunt der Übergabe des Iakobsklo- sters an die Minoriten ist uns sowohl aus den Scriptt. rer. Boh. Tom. III. pag. 99, als auch aus den Nachrichten der Basler (1) Sigismundus autem, cum ecclesias pollutas intrare nollet, templum S. Jacobi,quod fratrum Minorum fuerat, et in quo machinae bellicae tunc serva- bantur, restitui sibi poposcit. Annuit civitas, et aliqui monachi introducti sunt, qui verbum Dei praedicarent. Id olim ne Zischa subverteret, armati carnifices defendere, sepulchris majorum consulentes. Redierunt et alii Mendicantes, tum Coelestini, Slavi, Servi Sanctae Mariae, Theutones, Iherosolimitani et nonnul- lorum monasteriorum abbates.
Strana 230
230 Gesandten bekannt. Sie fand nämlich im Jahre 1437, und zwar am 14. März statt. Hiernach wäre die Rückkehr der Serviten noch etwas später, folglich keinesfalls in Jahre 1436, erfolgt. Man könnte sich versucht fühlen, auch die dritte Urkunde, vom 6. April 1420, für unächt zu halten, weil sie mit den zwei andern im Zusammenhange steht. Dies scheint mir aber nicht nothwen- dig gefolgert werden zu müssen. An der Form dieser Urkunde, wie sie uns gedruckt vorliegt, lässt sich nichts aussetzen. Aber auch ihr Inhalt ist ganz unverfänglich, und nichts hindert uns, ihn für wahr zu halten. Papst Martin V sandte vier Mitglieder des Servitenordens von Siena aus als apostolische Prediger, und zwar “ pro quibusdam necessitatibus imminentibus sacrae religioni et catholicae Ecclesiae, praesertim apud Germanos. " Wenn auch der Zweck der Sendung nicht ganz bestimmt ange- geben wird, so können wir doch aus diesen Worten in Erwä- gung der damaligen Zeitverhältnisse, mit grosser Wahrschein- lichkeit schliessen, dass die Vorbereitungen zum Kreuzzuge gegen die Böhmen, welche damals in ganz Deutschland im Gange waren. mit dieser Sendung zusammenhingen Unter den apostolischen Predigern dürften hier Kreuzprediger verstanden sein, bestimmt zur Aneiferung des Volkes, sich an dem Kriege für die Interessen der Religion und der Kirche willig zu bethei- ligen, wie wir solche allerdings bei allen ähnlichen kriege- rischen Unternehmungen thätig finden. Gewöhnlich wurden dazu Mönche von den Bettelorden verwendet. Als Kreuzpre- diger werden aber die hier genannten vier Personen nach Deutschland gezogen sein, wohl auch das deutsche Kreuzheer nach Böhmen, vielleicht bis vor Prag, begleitet haben ; an eine Sendung nach Prag selbst, um in dem dortigen Servitenkloster an die Mitglieder desselben oder gar an das Volk Erbauungs- reden zu halten, können wir nicht denken. Wohl aber mag dem Verfasser der untergeschobenen zwei Documente eben dieses ächte Aktenstück als passendes Substrat gedient haben. Er bekam aus demselben die vier Namen und ein sicheres Fac- tum, woran er die ersonnene Märtyrergeschichte anknüpfen konnte. Wann das Falsificat zu Stande gebracht wurde, dafür haben wir einerseits einen Anhaltspunct an dem Datum der ersten bekannten Abschrift des Gerardschen Briefes, wovon uns Ro- mer Nachricht gibt. Diese ist vom 10. Februar 1630. Erwägen wir andererseits, dass Giani, der doch die archivalischen Quel- len Italiens für sein Werk benutzte, im Jahre 1609 noch keine Kenntnis von diesem Briefe hatte, so muss die Verfertigung
230 Gesandten bekannt. Sie fand nämlich im Jahre 1437, und zwar am 14. März statt. Hiernach wäre die Rückkehr der Serviten noch etwas später, folglich keinesfalls in Jahre 1436, erfolgt. Man könnte sich versucht fühlen, auch die dritte Urkunde, vom 6. April 1420, für unächt zu halten, weil sie mit den zwei andern im Zusammenhange steht. Dies scheint mir aber nicht nothwen- dig gefolgert werden zu müssen. An der Form dieser Urkunde, wie sie uns gedruckt vorliegt, lässt sich nichts aussetzen. Aber auch ihr Inhalt ist ganz unverfänglich, und nichts hindert uns, ihn für wahr zu halten. Papst Martin V sandte vier Mitglieder des Servitenordens von Siena aus als apostolische Prediger, und zwar “ pro quibusdam necessitatibus imminentibus sacrae religioni et catholicae Ecclesiae, praesertim apud Germanos. " Wenn auch der Zweck der Sendung nicht ganz bestimmt ange- geben wird, so können wir doch aus diesen Worten in Erwä- gung der damaligen Zeitverhältnisse, mit grosser Wahrschein- lichkeit schliessen, dass die Vorbereitungen zum Kreuzzuge gegen die Böhmen, welche damals in ganz Deutschland im Gange waren. mit dieser Sendung zusammenhingen Unter den apostolischen Predigern dürften hier Kreuzprediger verstanden sein, bestimmt zur Aneiferung des Volkes, sich an dem Kriege für die Interessen der Religion und der Kirche willig zu bethei- ligen, wie wir solche allerdings bei allen ähnlichen kriege- rischen Unternehmungen thätig finden. Gewöhnlich wurden dazu Mönche von den Bettelorden verwendet. Als Kreuzpre- diger werden aber die hier genannten vier Personen nach Deutschland gezogen sein, wohl auch das deutsche Kreuzheer nach Böhmen, vielleicht bis vor Prag, begleitet haben ; an eine Sendung nach Prag selbst, um in dem dortigen Servitenkloster an die Mitglieder desselben oder gar an das Volk Erbauungs- reden zu halten, können wir nicht denken. Wohl aber mag dem Verfasser der untergeschobenen zwei Documente eben dieses ächte Aktenstück als passendes Substrat gedient haben. Er bekam aus demselben die vier Namen und ein sicheres Fac- tum, woran er die ersonnene Märtyrergeschichte anknüpfen konnte. Wann das Falsificat zu Stande gebracht wurde, dafür haben wir einerseits einen Anhaltspunct an dem Datum der ersten bekannten Abschrift des Gerardschen Briefes, wovon uns Ro- mer Nachricht gibt. Diese ist vom 10. Februar 1630. Erwägen wir andererseits, dass Giani, der doch die archivalischen Quel- len Italiens für sein Werk benutzte, im Jahre 1609 noch keine Kenntnis von diesem Briefe hatte, so muss die Verfertigung
Strana 231
231 derselben in die Jahre 1609 bis 1630 fallen. Und da dabei jeden- falls eine Absicht im Spiele war, so werden wir nicht irren, wenn wir annehmen, dass höchst wahrscheinlich die Wieder- einführung der Serviten in Prag durch Kaiser Ferdinand II in Folge des auf dem Weissen Berge erfochtenen Sieges im Jahre 1626 den eigentlichen Anlass zur Erfindung dieser Ge- schichte gab, um den wieder gewonnenen heiligen Ort dadurch zu verherrlichen. Nach der Bekanntschaft mit den hier besprochenen Docu- menten ist es von nur geringem Interesse, die Werke der späteren Geschichtschreiber, nämlich seit 1630, durchzugehen, indem diese sämmtlich aus dieser einzigen Quelle, nur nicht alle ganz getreu, geschöpft haben. Ihre Zeugnisse sind eben darum von keinem Belange. weil ihre Glaubwürdigkeit mit der Quelle selbst zusammenfällt. Zuerst finden wir die Verbrennung des Servitenklosters und der Ordensleute daselbst im Sinne des Gerardschen Briefes und der Urkunde von 1440 kurz erzählt in Albert Chanowsky's Ve- stigium Bohemiae piae, herausgegeben nach des Verfassers Tode (1645) von Iohann Tanner (1659). Im Jahre 1667 erschien Romers Werk, in welchem die Zer- störung des Servitenklosters zuerst nach Hájek ganz kurz erzählt wird, hierauf aber die drei Documente in der bereits auseinander gesetzten Weise dem ganzen Wortlaute nach mit- getheilt werden. Romer nennt zur Erklärung des Datums “Storbera „ diesen Ort eine Stadt in Sachsen (Saxoniae oppi- dum). In dem Werke befindet sich auch eine Abbildung jener Begebenheit, welche mit dem jetzt im Kloster der Elisabethi- nerinnen in Prag aufbewahrten Bilde der Sache nach vollkom- men übereinstimmt. Diese Abbildung ist ganz nach der Dar- stellung in der Urkunde vom Jahre 1440 gemacht. Aus den Flammen des von den Hussiten umringten Klosters steigen Kügelchen in die Höhe, und zwar in einer Linie eine nach der andern, bis sie sich oben zu einem Kranze sammeln. Um aber die brennenden Körper der Märtyrer bemerkbar zu machen, erscheinen diese vor dem Kloster sämmtlich auf einen Haufen geworfen, was insofern von dem Briefe Gerards abweicht, als dieser einfach das Klostergebäude selbst anzünden, und die Ordensleute dadurch in demselben ihren Untergang finden lässt. Georg Cruger in seinen Pulveribus sacris (1668) beruft sich bei seiner Erzählung ausdrücklich auf die Annalen der Servi- ten, worunter er wohl keine andern als die Romerischen, kurz
231 derselben in die Jahre 1609 bis 1630 fallen. Und da dabei jeden- falls eine Absicht im Spiele war, so werden wir nicht irren, wenn wir annehmen, dass höchst wahrscheinlich die Wieder- einführung der Serviten in Prag durch Kaiser Ferdinand II in Folge des auf dem Weissen Berge erfochtenen Sieges im Jahre 1626 den eigentlichen Anlass zur Erfindung dieser Ge- schichte gab, um den wieder gewonnenen heiligen Ort dadurch zu verherrlichen. Nach der Bekanntschaft mit den hier besprochenen Docu- menten ist es von nur geringem Interesse, die Werke der späteren Geschichtschreiber, nämlich seit 1630, durchzugehen, indem diese sämmtlich aus dieser einzigen Quelle, nur nicht alle ganz getreu, geschöpft haben. Ihre Zeugnisse sind eben darum von keinem Belange. weil ihre Glaubwürdigkeit mit der Quelle selbst zusammenfällt. Zuerst finden wir die Verbrennung des Servitenklosters und der Ordensleute daselbst im Sinne des Gerardschen Briefes und der Urkunde von 1440 kurz erzählt in Albert Chanowsky's Ve- stigium Bohemiae piae, herausgegeben nach des Verfassers Tode (1645) von Iohann Tanner (1659). Im Jahre 1667 erschien Romers Werk, in welchem die Zer- störung des Servitenklosters zuerst nach Hájek ganz kurz erzählt wird, hierauf aber die drei Documente in der bereits auseinander gesetzten Weise dem ganzen Wortlaute nach mit- getheilt werden. Romer nennt zur Erklärung des Datums “Storbera „ diesen Ort eine Stadt in Sachsen (Saxoniae oppi- dum). In dem Werke befindet sich auch eine Abbildung jener Begebenheit, welche mit dem jetzt im Kloster der Elisabethi- nerinnen in Prag aufbewahrten Bilde der Sache nach vollkom- men übereinstimmt. Diese Abbildung ist ganz nach der Dar- stellung in der Urkunde vom Jahre 1440 gemacht. Aus den Flammen des von den Hussiten umringten Klosters steigen Kügelchen in die Höhe, und zwar in einer Linie eine nach der andern, bis sie sich oben zu einem Kranze sammeln. Um aber die brennenden Körper der Märtyrer bemerkbar zu machen, erscheinen diese vor dem Kloster sämmtlich auf einen Haufen geworfen, was insofern von dem Briefe Gerards abweicht, als dieser einfach das Klostergebäude selbst anzünden, und die Ordensleute dadurch in demselben ihren Untergang finden lässt. Georg Cruger in seinen Pulveribus sacris (1668) beruft sich bei seiner Erzählung ausdrücklich auf die Annalen der Servi- ten, worunter er wohl keine andern als die Romerischen, kurz
Strana 232
232 vorher erschienenen verstehen kann, da die Gianischen nichts von der Verbrennung erwähnen. Bei ihm finden wir eine be- stimmte Zeitangabe für diese Begebenheit, nämlich den 3. Juni 1420. Diese Angabe ist offenbar aus Hájek geschöpft, bei wel- chem sie aber irrig und willkürlich angebracht wurde. Hájek setzt nämlich im Widerspruche mit den ausführlichen Nach- richten des Laurenz von Brezina die Zerstörung von 10 Prager Klöstern, darunter auch des am Botič, sämmtlich auf einen Tag, und zwar auf den Montag nach der heil. Dreifaltigkeit, was im Jahre 1420 der 3. Juni war. Er scheint die Aufzählung der zerstörten Klöster in dem Chronisten bei Palacky dahin missverstanden zu haben, als ob diese Zerstörung an einem einzigen Tage stattgefunden hätte, wo doch Laurenz von Bre- zina verschiedene Data für die einzelnen Klöster bestimmt angibt. Sonst weicht Cruger von der Erzählung der Urkunden bei Romer nur in dem Punkte ab, dass er die Seelen der ver- brannten Serviten nicht in Form von Kügelchen, sondern in Taubengestalt auffliegen lässt. Balbin spricht von der Sache kürzer in seiner Epitome hi- storiae Bohemiae (1677), weitläufiger in seinen Miscellaneen (1682). In der Epitome zählt er die zerstörten Klöster den Na- men nach auf, und nennt darunter auf letzter Stelle das Kloster der Serviten am Botic. mit der Bemerkung, dass ihre Seelen von den Katholiken aus den Flammen gen Himmel aufsteigend gesehen wurden (quorum animas e flammis in coelum evolantes catholici spectaverunt.) Er sagt, dies bezeugten wahrhaftige Handschriften (vera manuscripta testantur), wobei er offenbar die von Romer mitgetheilten Documente im Sinne hatte. Dazu macht er dann die Bemerkung : “Haec anno praesenti 1419 et sequenti perpetrata cum multo sanguine, quamvis annales ab haereticis scripti caedes monachorum et sacerdotum (ut jam monui) consulto, ubi potuere, celaverint. " In den Miscellaneen geht er in das nähere Detail der Erzählung ein, welche der Brief Gerards und die Urkunde von 1440 geben. Nur legt er in der Benützung dieser Quelle eine ausserordentliche, ihm übrigens eigene, Flüchtigkeit an den Tag. Ausser den von ihm zum Theile in falscher Leseart wiedergegebenen vier Namen der ausgesandten apostolischen Prediger von Siena zählt er unter den Verbrannten ferner auf : Jovaccini, Piccolomini, Franciscus Datrius, Bonaventura Chuni. Benincasa, Rapaccioli, Periteus Malvecz, Namen, welche man trotz den vielen Schreib- fehlern Balbins sämmtlich in dem Gerhardischen Briefe eben- falls findet, wo sie aber nicht unter den in Prag verbrannten,
232 vorher erschienenen verstehen kann, da die Gianischen nichts von der Verbrennung erwähnen. Bei ihm finden wir eine be- stimmte Zeitangabe für diese Begebenheit, nämlich den 3. Juni 1420. Diese Angabe ist offenbar aus Hájek geschöpft, bei wel- chem sie aber irrig und willkürlich angebracht wurde. Hájek setzt nämlich im Widerspruche mit den ausführlichen Nach- richten des Laurenz von Brezina die Zerstörung von 10 Prager Klöstern, darunter auch des am Botič, sämmtlich auf einen Tag, und zwar auf den Montag nach der heil. Dreifaltigkeit, was im Jahre 1420 der 3. Juni war. Er scheint die Aufzählung der zerstörten Klöster in dem Chronisten bei Palacky dahin missverstanden zu haben, als ob diese Zerstörung an einem einzigen Tage stattgefunden hätte, wo doch Laurenz von Bre- zina verschiedene Data für die einzelnen Klöster bestimmt angibt. Sonst weicht Cruger von der Erzählung der Urkunden bei Romer nur in dem Punkte ab, dass er die Seelen der ver- brannten Serviten nicht in Form von Kügelchen, sondern in Taubengestalt auffliegen lässt. Balbin spricht von der Sache kürzer in seiner Epitome hi- storiae Bohemiae (1677), weitläufiger in seinen Miscellaneen (1682). In der Epitome zählt er die zerstörten Klöster den Na- men nach auf, und nennt darunter auf letzter Stelle das Kloster der Serviten am Botic. mit der Bemerkung, dass ihre Seelen von den Katholiken aus den Flammen gen Himmel aufsteigend gesehen wurden (quorum animas e flammis in coelum evolantes catholici spectaverunt.) Er sagt, dies bezeugten wahrhaftige Handschriften (vera manuscripta testantur), wobei er offenbar die von Romer mitgetheilten Documente im Sinne hatte. Dazu macht er dann die Bemerkung : “Haec anno praesenti 1419 et sequenti perpetrata cum multo sanguine, quamvis annales ab haereticis scripti caedes monachorum et sacerdotum (ut jam monui) consulto, ubi potuere, celaverint. " In den Miscellaneen geht er in das nähere Detail der Erzählung ein, welche der Brief Gerards und die Urkunde von 1440 geben. Nur legt er in der Benützung dieser Quelle eine ausserordentliche, ihm übrigens eigene, Flüchtigkeit an den Tag. Ausser den von ihm zum Theile in falscher Leseart wiedergegebenen vier Namen der ausgesandten apostolischen Prediger von Siena zählt er unter den Verbrannten ferner auf : Jovaccini, Piccolomini, Franciscus Datrius, Bonaventura Chuni. Benincasa, Rapaccioli, Periteus Malvecz, Namen, welche man trotz den vielen Schreib- fehlern Balbins sämmtlich in dem Gerhardischen Briefe eben- falls findet, wo sie aber nicht unter den in Prag verbrannten,
Strana 233
233 sondern als altere berühmte Märtyrer des Servitenordens er- wähnt werden. Verzeihlich ist wohl der Anachronismus, womit er am 3. Juni, den auch er als den Tag dieser Begebenheit an- führt, schon von der Aufforderung an die Serviten spricht, den ketzerischen vier Prager Artikeln beizustimmen. die doch da- mals noch gar nicht verfasst waren (1). Eine andere Abwei- chung in der Darstellung entlehnte Balbin offenbar der Rome- rischen Abbildung oder vielleicht der gleichen Abbildung auf dem Thurme des Servitenklosters, indem er die Mönche nicht einfach mit dem Klostergebäude verbrennen lässt. sondern erzählt. die Ketzer hätten über die Weigerung der Klosterbrü- der das Gebäude angezündet, hierauf aus dem brennenden Kloster Balken herausgerissen, und daraus Scheiterhaufen ge- macht, auf welche die Ordensbrüder vor den Augen der toben- den Menge gelegt wurden. Ihre Seelen flogen von den Schei- terhaufen, bei ihm so wie bei Cruger, in der Gestalt von Tauben auf. Nun kommt er aber mit derselben Zerstreutheit, mit der er früher die Namen so arg vermischt hat, in den auffallend- sten Widerspruch mit seiner Epitome. Dort wurden die Tau- bengestalten von Katholiken gesehen. hier von den Taboriten selbst, (a Taboritis spectatae sunt), und zwar “ ut veteres hae- reticorum manuscripti codices testantur " da er doch in der Epitome behauptet, die ketzerischen Schriftsteller hätten der- gleichen Gräuelthaten absichtlich zu verbergen gesucht. Hatte Balbin hier wirklich handschriftliche Nachrichten der Ketzer vor sich, so sind es woll nur die kurzen Erwähnungen im Laurenz von Brezina. in dem Chronisten von 1432 und ähnliche gewesen, die aber von keiner Verbrennung erzählen. Darum begleitet wohl Balbin auch diese Stelle mit einem tadelnden Beisatze gegen die Ketzer : “Sed nimirum bene in SS. codice Evangeliorum de improbis legimus : Neque si quis a mortuis resurrexerit, credent. „ Um uns aber vollends den Zweifel über die Nichtexistenz eingehender ketzerischen Nachrichten über diesen Gegenstand zu benehmen, schliesst er mit dem Citate: “ Ex epistola manuscripta R. P. Gerardi Ordinis Servorum B. Virginis, data anno 1420, 30 Novembris, Freiberga : „ wobei nur die Erklärung des etwas räthselhaften Storbera mit Freiberg neu ist. Beckowsky in seiner Posekyne pribehu ceskych (1700) gibt, so (1) Hic errat Tomek. Jam die 3 Julii 1420 Taboritae quatuor illos articulos proposuerant in littera missa in universum mundum. Vide Palacky, Ge- schichte, etc., t. 1II, p. 135.
233 sondern als altere berühmte Märtyrer des Servitenordens er- wähnt werden. Verzeihlich ist wohl der Anachronismus, womit er am 3. Juni, den auch er als den Tag dieser Begebenheit an- führt, schon von der Aufforderung an die Serviten spricht, den ketzerischen vier Prager Artikeln beizustimmen. die doch da- mals noch gar nicht verfasst waren (1). Eine andere Abwei- chung in der Darstellung entlehnte Balbin offenbar der Rome- rischen Abbildung oder vielleicht der gleichen Abbildung auf dem Thurme des Servitenklosters, indem er die Mönche nicht einfach mit dem Klostergebäude verbrennen lässt. sondern erzählt. die Ketzer hätten über die Weigerung der Klosterbrü- der das Gebäude angezündet, hierauf aus dem brennenden Kloster Balken herausgerissen, und daraus Scheiterhaufen ge- macht, auf welche die Ordensbrüder vor den Augen der toben- den Menge gelegt wurden. Ihre Seelen flogen von den Schei- terhaufen, bei ihm so wie bei Cruger, in der Gestalt von Tauben auf. Nun kommt er aber mit derselben Zerstreutheit, mit der er früher die Namen so arg vermischt hat, in den auffallend- sten Widerspruch mit seiner Epitome. Dort wurden die Tau- bengestalten von Katholiken gesehen. hier von den Taboriten selbst, (a Taboritis spectatae sunt), und zwar “ ut veteres hae- reticorum manuscripti codices testantur " da er doch in der Epitome behauptet, die ketzerischen Schriftsteller hätten der- gleichen Gräuelthaten absichtlich zu verbergen gesucht. Hatte Balbin hier wirklich handschriftliche Nachrichten der Ketzer vor sich, so sind es woll nur die kurzen Erwähnungen im Laurenz von Brezina. in dem Chronisten von 1432 und ähnliche gewesen, die aber von keiner Verbrennung erzählen. Darum begleitet wohl Balbin auch diese Stelle mit einem tadelnden Beisatze gegen die Ketzer : “Sed nimirum bene in SS. codice Evangeliorum de improbis legimus : Neque si quis a mortuis resurrexerit, credent. „ Um uns aber vollends den Zweifel über die Nichtexistenz eingehender ketzerischen Nachrichten über diesen Gegenstand zu benehmen, schliesst er mit dem Citate: “ Ex epistola manuscripta R. P. Gerardi Ordinis Servorum B. Virginis, data anno 1420, 30 Novembris, Freiberga : „ wobei nur die Erklärung des etwas räthselhaften Storbera mit Freiberg neu ist. Beckowsky in seiner Posekyne pribehu ceskych (1700) gibt, so (1) Hic errat Tomek. Jam die 3 Julii 1420 Taboritae quatuor illos articulos proposuerant in littera missa in universum mundum. Vide Palacky, Ge- schichte, etc., t. 1II, p. 135.
Strana 234
234 wie Hájek zum 3. Juni 1420. eine Aufzählung der in Prag ver- wüsteten Klöster, wobei er nur bei dem Servitenkloster bemerkt: deren Seelen viele glaubwürdige Leute in der Gestalt von feuri- gen Kugeln aus dem Brande des Klosters gegen den Himmel fliegen sahen. Hammerschmied in seinem Prodromus Gloriae Pragenae (1743) citirt und excerpirt nur Cruger und beide Werke Balbins. Bei ihm wird das im Kloster am Botic vor der Verbrennung dessel- ben abgehaltene Capitel zum ersten Male ein Provincialcapitel Böhmens genannt (obeundis comitiis provincialibus provinciae Bohemiae sexaginta quatuor Ordinis Servorum religiosi erant congregati). Dieselbe Erklärung der zahlreichen Versammlung findet man auch bei Tanner in seiner Geschichte der Helden von Sternberg, 1732 ; er nennt sie “eine Zusammenkunft aus der ganzen Pro- vinz. „ Auch Pubitschka in seiner Chronologischen Geschichte Böh- mens folgt diesen spätern Schriftstellern, insbesondere Tanner, dessen deutsche Rückübersetzung des Gerardischen Briefes er seinem Werke anhängt. Ob die Erzählung von der Verbrennung der Serviten im Volke der böhmischen Hauptstadt fortlebt, ist mir aus eigener unmit- telbarer Überzeugung nicht bekannt ; es ist aber sehr wahrschein- lich, dass dasjenige, was seit zwei lahrhunderten in allen Büchern und auf Abbildungen öffentlich vorkam, auch jetzt noch nach der Aufhebung des Servitenklosters von Einzelnen gemerkt werde. Eine Tradition jedoch, von der sich nicht nachweisen lässt, dass sie ihre Quelle ursprünglich im Volke selbst hat, son- dern welche erst aus Büchern in das Volk verpflanzt ist, hat eben nur so viel Gewicht, als diese ihre ursprüngliche Quelle. Prag, den 22. April 1856. W. WLADIWOJ TOMEK K. k. Professor der österr. Geschichte an der Prager Universität. Romae, Archivum Ordinis : Litterae ad 64 BB. Martyres spectantes. — Non uno in loco huius epistolae notanda esset falsa argumentandi methodus scriptoris; sed quae p. 162-170 dixi, sufficiunt, ut puto, ad ostendendum non omnia quae tam asseverate affirmat dominus Tomek, tanquam Evangelii verba esse acci- pienda. Unum tantum huius sophistici et paralogismis pleni modi arguendi exemplum hic addam, nempe conclusionem epistolae. Traditio, inquit dominus Tomek, de qua ostendi non potest originem esse ex populo, sed quae ex libris in populum derivata est, nihil amplius ponderis habet quam illi fontes. Nunc vero
234 wie Hájek zum 3. Juni 1420. eine Aufzählung der in Prag ver- wüsteten Klöster, wobei er nur bei dem Servitenkloster bemerkt: deren Seelen viele glaubwürdige Leute in der Gestalt von feuri- gen Kugeln aus dem Brande des Klosters gegen den Himmel fliegen sahen. Hammerschmied in seinem Prodromus Gloriae Pragenae (1743) citirt und excerpirt nur Cruger und beide Werke Balbins. Bei ihm wird das im Kloster am Botic vor der Verbrennung dessel- ben abgehaltene Capitel zum ersten Male ein Provincialcapitel Böhmens genannt (obeundis comitiis provincialibus provinciae Bohemiae sexaginta quatuor Ordinis Servorum religiosi erant congregati). Dieselbe Erklärung der zahlreichen Versammlung findet man auch bei Tanner in seiner Geschichte der Helden von Sternberg, 1732 ; er nennt sie “eine Zusammenkunft aus der ganzen Pro- vinz. „ Auch Pubitschka in seiner Chronologischen Geschichte Böh- mens folgt diesen spätern Schriftstellern, insbesondere Tanner, dessen deutsche Rückübersetzung des Gerardischen Briefes er seinem Werke anhängt. Ob die Erzählung von der Verbrennung der Serviten im Volke der böhmischen Hauptstadt fortlebt, ist mir aus eigener unmit- telbarer Überzeugung nicht bekannt ; es ist aber sehr wahrschein- lich, dass dasjenige, was seit zwei lahrhunderten in allen Büchern und auf Abbildungen öffentlich vorkam, auch jetzt noch nach der Aufhebung des Servitenklosters von Einzelnen gemerkt werde. Eine Tradition jedoch, von der sich nicht nachweisen lässt, dass sie ihre Quelle ursprünglich im Volke selbst hat, son- dern welche erst aus Büchern in das Volk verpflanzt ist, hat eben nur so viel Gewicht, als diese ihre ursprüngliche Quelle. Prag, den 22. April 1856. W. WLADIWOJ TOMEK K. k. Professor der österr. Geschichte an der Prager Universität. Romae, Archivum Ordinis : Litterae ad 64 BB. Martyres spectantes. — Non uno in loco huius epistolae notanda esset falsa argumentandi methodus scriptoris; sed quae p. 162-170 dixi, sufficiunt, ut puto, ad ostendendum non omnia quae tam asseverate affirmat dominus Tomek, tanquam Evangelii verba esse acci- pienda. Unum tantum huius sophistici et paralogismis pleni modi arguendi exemplum hic addam, nempe conclusionem epistolae. Traditio, inquit dominus Tomek, de qua ostendi non potest originem esse ex populo, sed quae ex libris in populum derivata est, nihil amplius ponderis habet quam illi fontes. Nunc vero
Strana 235
235 scriptor primo supponit et affirmat quod probandum esset, nempe traditionem populi ex libris originem habere ; secundo, si adesset solum traditio in populo sine scriptis testimoniis, illam despiceret tanquam popularem sine fundamento narrationem. 1856, 28 Aprilis. Relatio de martyrio et cultu LXIV Martyrum Pragensium, a domino Adal- berto Ruffer, canonico Pragensi, conscripta. RELATIO de martyrio et cultu LXIV Martyrum ex Ordine Servorum S. Mariae Virginis, pro fide catholica Pragae in Bohemia in mona- sterio in Viridi, vel Slup quoque dicto, die 3 Junii anni 1420 ab Hussitis combustorum, cum historicis documentis allegatis. Monasterii originem narrat primum scriptor ; tum zelum fratrum Servorum pro fide catholica defendenda, et martyrium sexaginta quatuor ex eis refert. Monasterii historia usque ad 1783 deinde narrata, varia de veneratione erga Martyres testimonia adducit, nempe Crugerii, Balbini, Hammerschmid, operis Lust- und Blumen Garten. Postea prosequitur : Cum ante nonnullos annos quaestio orta est et fama hac de re ferebatur de Beatificatione horum Martyrum, quivis illis et sibi gratulabatur, et eventum prosperum exspectat... Qua solicitudine ac pietate memoria horum athletarum Christi picturis et imaginibus celebrata fuit, patet ex facto sequenti. Super faciem externam turris ad ecclesiam in Slup ab immemo- rabili tempore eleganti pictura repraesentatum fuit martyrium horum 64 Servitarum; injuria temporum corrupta ac tandem deleta fuit. Populus fidelis detrimentum hujus memoriae piae aegerrime tulit. Loco hujus procuravit P. Nepomucenus Maria Kozelusky, tunc temporis Provincialis bohemicae provinciae, pic- turam in tela. Ne imago ab originali suo, in pariete turris exi- stenti, quondam divergeret, et pictor ne fingeret, testes qui picturam in pariete turris a juventute sua considerare ac propter miraculum indicatum venerari consueverant, duo praeprimis fide dignissimi, alter sacerdos tunc octogenarius, alter civis in Podskal, quae pars est urbis Neopragensis vicina circuitui in Viridi, aetate sua nonagenarius, cavebant. Haec imago, facultate data a Reverendissimo D. Wenceslao Bilek a Bilenberg, tunc temporis Vicario Generali Archiepiscopali Pragensi, qui, qua membrum capituli metropolitanae ecclesiae, vixit ab a. 1668 usque dum a. 1704 fatis cessit, venerationi publicae in ecclesia in Slup exposita fuit, et usque ad a. 1783, quo ecclesia clausa et
235 scriptor primo supponit et affirmat quod probandum esset, nempe traditionem populi ex libris originem habere ; secundo, si adesset solum traditio in populo sine scriptis testimoniis, illam despiceret tanquam popularem sine fundamento narrationem. 1856, 28 Aprilis. Relatio de martyrio et cultu LXIV Martyrum Pragensium, a domino Adal- berto Ruffer, canonico Pragensi, conscripta. RELATIO de martyrio et cultu LXIV Martyrum ex Ordine Servorum S. Mariae Virginis, pro fide catholica Pragae in Bohemia in mona- sterio in Viridi, vel Slup quoque dicto, die 3 Junii anni 1420 ab Hussitis combustorum, cum historicis documentis allegatis. Monasterii originem narrat primum scriptor ; tum zelum fratrum Servorum pro fide catholica defendenda, et martyrium sexaginta quatuor ex eis refert. Monasterii historia usque ad 1783 deinde narrata, varia de veneratione erga Martyres testimonia adducit, nempe Crugerii, Balbini, Hammerschmid, operis Lust- und Blumen Garten. Postea prosequitur : Cum ante nonnullos annos quaestio orta est et fama hac de re ferebatur de Beatificatione horum Martyrum, quivis illis et sibi gratulabatur, et eventum prosperum exspectat... Qua solicitudine ac pietate memoria horum athletarum Christi picturis et imaginibus celebrata fuit, patet ex facto sequenti. Super faciem externam turris ad ecclesiam in Slup ab immemo- rabili tempore eleganti pictura repraesentatum fuit martyrium horum 64 Servitarum; injuria temporum corrupta ac tandem deleta fuit. Populus fidelis detrimentum hujus memoriae piae aegerrime tulit. Loco hujus procuravit P. Nepomucenus Maria Kozelusky, tunc temporis Provincialis bohemicae provinciae, pic- turam in tela. Ne imago ab originali suo, in pariete turris exi- stenti, quondam divergeret, et pictor ne fingeret, testes qui picturam in pariete turris a juventute sua considerare ac propter miraculum indicatum venerari consueverant, duo praeprimis fide dignissimi, alter sacerdos tunc octogenarius, alter civis in Podskal, quae pars est urbis Neopragensis vicina circuitui in Viridi, aetate sua nonagenarius, cavebant. Haec imago, facultate data a Reverendissimo D. Wenceslao Bilek a Bilenberg, tunc temporis Vicario Generali Archiepiscopali Pragensi, qui, qua membrum capituli metropolitanae ecclesiae, vixit ab a. 1668 usque dum a. 1704 fatis cessit, venerationi publicae in ecclesia in Slup exposita fuit, et usque ad a. 1783, quo ecclesia clausa et
Strana 236
236 usui profano tradita est, valde aestimata fuit. Translata ex ecclesia B. M. V. in vicinum monasterium S. Elisabethae, in por- ticu inter alias imagines Sanctorum servatur. Haec pictura in tela, bene servata, est latitudinis 7', altitudinis 5' 5", cum inscriptione quae in copia hujus imaginis hic allegata legenda est. Quo anno imago haec in tela confecta est, stricte affirmari nequit, ast certe tempore Vicariatus D. Bilek, ab a. 1680 ad 1704. Haec imago per typographiam minusculo formatu mille- nis exemplaribus excusa et divulgata fuit. De hoc martyrio spe- cialis historicus tractatus in opere teutonico, in urbe Neyss a. 1709 edito et iterum ampliato ac reimprimato Viennae in Austria a. 1753. habetur, addito exemplari hujus imaginis, inter effigies sanctorum et piissimorum Servorum B. M. V. Piissima memoria martyrum non solum apud cultos, sed et apud minus cultos servatur, uti effatum civium Wysehradensium allegatum comprobat (1). Pia memoria et Pragae et in tota Bohe- mia et apud nationes longinquas horum martyrum servatur. Nam thermis regni Bohemiae innumeri peregrini ex omnibus Eu- ropae provinciis, imo Americani et Asiatae, quotannis utuntur. Hac occasione memorabilia et visu digna scire cupiunt Pragae commorantes. In usum eorum opuscula, res Pragae memoratu dignas continentia, saepius imprimuntur, ubi plerumque de mar- tyrio Servitarum 64 in Slup mentio fit. Quo in honore et reliquiae eorum sunt, patet ex libro saepius citato Marianischer Lust- und Blumengarten. In hoc libro describitur actus restaurationis pavimenti et erectionis cancel- lorum ex marmore in ecclesia Slupensi a. 1732, narraturque inventam fuisse reliquiarum copiam magnam in loco, ubi can- celli erigebantur ; et propius erga altare principale calvas dili- genter ordinatas multas. Ne quid contra decretum Urbani VIII. Summi Pontificis hac in re fieret, convocata est Commissio, instrumentum de visu reperto confectum, et reliquiae intactae in suo loco relictae, terra et novo pavimento tectae fuerunt, fide firmissima fore ut lipsana haec pretiosissima auctoritate Eccle- siae a Deo tempore ordinato leventur et publicae venerationi exponantur. De hac inventione actus hic publicus desideratur, uti omnia manuscripta huc pertinentia. At reliquiarum massa (1) Una cum Relatione domini Ruffer iuncta erat attestatio quinque Wissehra- densium civium, quae, latine versa, sic incipit : “ Nos qui nomina subscripsimus, a parentibus avisque nostris de illo prodigio audivimus quod in concremandis Servitis in coenobio Slupensi Pragae tempore belli Hussitici accidit... „ apud Summarium, p. 167.
236 usui profano tradita est, valde aestimata fuit. Translata ex ecclesia B. M. V. in vicinum monasterium S. Elisabethae, in por- ticu inter alias imagines Sanctorum servatur. Haec pictura in tela, bene servata, est latitudinis 7', altitudinis 5' 5", cum inscriptione quae in copia hujus imaginis hic allegata legenda est. Quo anno imago haec in tela confecta est, stricte affirmari nequit, ast certe tempore Vicariatus D. Bilek, ab a. 1680 ad 1704. Haec imago per typographiam minusculo formatu mille- nis exemplaribus excusa et divulgata fuit. De hoc martyrio spe- cialis historicus tractatus in opere teutonico, in urbe Neyss a. 1709 edito et iterum ampliato ac reimprimato Viennae in Austria a. 1753. habetur, addito exemplari hujus imaginis, inter effigies sanctorum et piissimorum Servorum B. M. V. Piissima memoria martyrum non solum apud cultos, sed et apud minus cultos servatur, uti effatum civium Wysehradensium allegatum comprobat (1). Pia memoria et Pragae et in tota Bohe- mia et apud nationes longinquas horum martyrum servatur. Nam thermis regni Bohemiae innumeri peregrini ex omnibus Eu- ropae provinciis, imo Americani et Asiatae, quotannis utuntur. Hac occasione memorabilia et visu digna scire cupiunt Pragae commorantes. In usum eorum opuscula, res Pragae memoratu dignas continentia, saepius imprimuntur, ubi plerumque de mar- tyrio Servitarum 64 in Slup mentio fit. Quo in honore et reliquiae eorum sunt, patet ex libro saepius citato Marianischer Lust- und Blumengarten. In hoc libro describitur actus restaurationis pavimenti et erectionis cancel- lorum ex marmore in ecclesia Slupensi a. 1732, narraturque inventam fuisse reliquiarum copiam magnam in loco, ubi can- celli erigebantur ; et propius erga altare principale calvas dili- genter ordinatas multas. Ne quid contra decretum Urbani VIII. Summi Pontificis hac in re fieret, convocata est Commissio, instrumentum de visu reperto confectum, et reliquiae intactae in suo loco relictae, terra et novo pavimento tectae fuerunt, fide firmissima fore ut lipsana haec pretiosissima auctoritate Eccle- siae a Deo tempore ordinato leventur et publicae venerationi exponantur. De hac inventione actus hic publicus desideratur, uti omnia manuscripta huc pertinentia. At reliquiarum massa (1) Una cum Relatione domini Ruffer iuncta erat attestatio quinque Wissehra- densium civium, quae, latine versa, sic incipit : “ Nos qui nomina subscripsimus, a parentibus avisque nostris de illo prodigio audivimus quod in concremandis Servitis in coenobio Slupensi Pragae tempore belli Hussitici accidit... „ apud Summarium, p. 167.
Strana 237
237 ex parte saltem servata. Hocce enim anno, divina favente gratia, opera Eminentissimi Domini Cardinalis Friderici Archiepiscopi Pragensis Gratiosissimi (1), atque munificentia Suae Caesareae Regiae Apostolicae Maiestatis Francisci Josephi, pietati catho- licae positum erat, ut ecclesia Slupensis, ab a. 1783 usui profano data, cultui divino restituta et die 2 Februarii a. 1856 in festo Purificationis B. V. M. primum missae sacrificium celebratum esset. Hac occasione, levato inferiori gradu ad cancellos in cornu epistolae, non exigua massa reliquiarum, i. e. ossium hominum, reperta et iterum in hoc loco piissime conservata est. Existunt adhuc in Bohemia duo coenobia Servitarum, alterum Grulichii in diocesi Reginoheodecensi, alterum Neo Castri in diocesi Budvicensi. Praepositi amicissime requisiti, ut commu- nicarent documenta martyrii historiam tangentia, magno cum dolore reposuerunt in litteris allegatis igne consumptum fuisse archivum Ordinis a. 1846, Grulichii solummodo picturam ad similitudinem eius, quae Pragae in monasterio S. Elisabeth ser- vatur, in pariete super ianuam cuiusdam cellae esse videre. Wyssehradii, die 28 Aprilis a. 1856. L. †S. Adalbertus Ruffer capituli et ecclesiae SS. Apostolorum Petri et Pauli Collegiatae Decanus. Copia documentorum, f. 111-116. Summarium, p. 3-10. 1856, Octobris 16. Relatio tum domini Tomek, tum domini Adalberti Ruffer, a Consistorio Pra- gensi Romam ad R. P. Maurum Schrutta, Definitorem Generalem Ordinis Mino- rum, mittuntur. Vide infra, p. 240. 1882, Decembris 1. Fr. Petrus Franciscus Maria Testa, Ordinis Servorum B. M. V. Prior Genera- lis, Revmum Patrem Mag. Andream Mariam Corrado constituit et declarat Procu- ratorem, Actorem et Postulatorem generalem ad promovendas et pertractandas in Romana Curia causas Beatificationum et Canonizationum Venerabilium et Beatorum Ordinis eiusdem : dat igitur illi omnes necessarias et opportunas facul- tates. (1) Emus Fridericus Coelestinus von Schwarzenberg, 20 Martii 1850 electus, 27 Martii 1885 mortuus.
237 ex parte saltem servata. Hocce enim anno, divina favente gratia, opera Eminentissimi Domini Cardinalis Friderici Archiepiscopi Pragensis Gratiosissimi (1), atque munificentia Suae Caesareae Regiae Apostolicae Maiestatis Francisci Josephi, pietati catho- licae positum erat, ut ecclesia Slupensis, ab a. 1783 usui profano data, cultui divino restituta et die 2 Februarii a. 1856 in festo Purificationis B. V. M. primum missae sacrificium celebratum esset. Hac occasione, levato inferiori gradu ad cancellos in cornu epistolae, non exigua massa reliquiarum, i. e. ossium hominum, reperta et iterum in hoc loco piissime conservata est. Existunt adhuc in Bohemia duo coenobia Servitarum, alterum Grulichii in diocesi Reginoheodecensi, alterum Neo Castri in diocesi Budvicensi. Praepositi amicissime requisiti, ut commu- nicarent documenta martyrii historiam tangentia, magno cum dolore reposuerunt in litteris allegatis igne consumptum fuisse archivum Ordinis a. 1846, Grulichii solummodo picturam ad similitudinem eius, quae Pragae in monasterio S. Elisabeth ser- vatur, in pariete super ianuam cuiusdam cellae esse videre. Wyssehradii, die 28 Aprilis a. 1856. L. †S. Adalbertus Ruffer capituli et ecclesiae SS. Apostolorum Petri et Pauli Collegiatae Decanus. Copia documentorum, f. 111-116. Summarium, p. 3-10. 1856, Octobris 16. Relatio tum domini Tomek, tum domini Adalberti Ruffer, a Consistorio Pra- gensi Romam ad R. P. Maurum Schrutta, Definitorem Generalem Ordinis Mino- rum, mittuntur. Vide infra, p. 240. 1882, Decembris 1. Fr. Petrus Franciscus Maria Testa, Ordinis Servorum B. M. V. Prior Genera- lis, Revmum Patrem Mag. Andream Mariam Corrado constituit et declarat Procu- ratorem, Actorem et Postulatorem generalem ad promovendas et pertractandas in Romana Curia causas Beatificationum et Canonizationum Venerabilium et Beatorum Ordinis eiusdem : dat igitur illi omnes necessarias et opportunas facul- tates. (1) Emus Fridericus Coelestinus von Schwarzenberg, 20 Martii 1850 electus, 27 Martii 1885 mortuus.
Strana 238
238 Datum Romae, in conventu S. Mariae in Via, die 1. Decembris 1882. Copia documentorum, f. 2. 1888, Aprilis 22. R. P. Andreas Corrado Adm. Rev. P. D. Odilonem Wolff, O. S. B., regalis abbatiae in Emaus Pragae Priorem, in processu de confirmatione cultus ab imme- morabili tempore praestiti servis Dei Aug. Cennini, Barth. Donati, Laurentio Nerucci, J.-B. Petrucci et aliis sexaginta fratribus Germanicis O. N. Martyribus ac Beatis nuncupatis, in processu, inquam, super casu excepto Pragae confi- ciendo substituit et in locum suum subrogat et declarat Actorem et Postulatorem, cum ampla et plenissima potestate ea omnia peragendi quae non modo neces- saria, sed etiam opportuna et utilia fuerint ad processum feliciter terminandum. Datum Romae, ad S. Marcelli, die 22 Aprilis 1888. Copia documentorum, f. 37. Romae. 1888, Aprilis 22. F. Andreas Corrado D. Odilonem certiorem facit se ad eum, per R. P. Ber- nardum M. Marschalck, ex Italia in Austriam revertentem, documenta ad Mar- tyres Pragenses spectantia, misisse. Copia documentorum, f. 47. Romae. 1888, Octobris 8. Capitulum generale Ordinis Servorum B.M.V. Romae congregatum, supplices porrigit preces Emo ac Revmo Cardinali Schönborn, Archiepiscopo Pragensi, ut benigne velit auctoritate ordinaria processum instituere super cultu ab immemo- rabili tempore praestito LXIV fratribus Ordinis praedicti, qui anno 1420, Pragae ab Hussitis adusti fuerunt. Acta capituli. — Diversis ex causis, Emus Cardinalis impeditus fuit ne dic- tum processum institueret. Ideo litteris, 1a Martii 1894 datis, rogante admodum Rev. Patre Karner, Tyrolensi Provinciali, benigne assensit ut totus processus Romae conficeretur. Romae. 1895. Augusti 22. Leo XIII dispensat a confectione processus Ordinarii. Cum Emus ac Revmus Archiepiscopus Pragensis impeditus esset ne proces- sum ordinarium conficeret, SS. dominus Leo XIII, rogante Rmo P. Augustino Morini, Postulatore generali Causarum Ordinis Servorum, “Benigne indulsit ut causa cultus immemorialis LXIV famulorum Dei Ordinis Servorum B. M. V., quos ab Hussitis anno 1420 in odium catholicae fidei flammis fuisse absumptos fertur, per documenta authentica absolvi possit, absque praevia confectione processus Ordinarii et eiusdem sententia, derogando decreto hac de re edito
238 Datum Romae, in conventu S. Mariae in Via, die 1. Decembris 1882. Copia documentorum, f. 2. 1888, Aprilis 22. R. P. Andreas Corrado Adm. Rev. P. D. Odilonem Wolff, O. S. B., regalis abbatiae in Emaus Pragae Priorem, in processu de confirmatione cultus ab imme- morabili tempore praestiti servis Dei Aug. Cennini, Barth. Donati, Laurentio Nerucci, J.-B. Petrucci et aliis sexaginta fratribus Germanicis O. N. Martyribus ac Beatis nuncupatis, in processu, inquam, super casu excepto Pragae confi- ciendo substituit et in locum suum subrogat et declarat Actorem et Postulatorem, cum ampla et plenissima potestate ea omnia peragendi quae non modo neces- saria, sed etiam opportuna et utilia fuerint ad processum feliciter terminandum. Datum Romae, ad S. Marcelli, die 22 Aprilis 1888. Copia documentorum, f. 37. Romae. 1888, Aprilis 22. F. Andreas Corrado D. Odilonem certiorem facit se ad eum, per R. P. Ber- nardum M. Marschalck, ex Italia in Austriam revertentem, documenta ad Mar- tyres Pragenses spectantia, misisse. Copia documentorum, f. 47. Romae. 1888, Octobris 8. Capitulum generale Ordinis Servorum B.M.V. Romae congregatum, supplices porrigit preces Emo ac Revmo Cardinali Schönborn, Archiepiscopo Pragensi, ut benigne velit auctoritate ordinaria processum instituere super cultu ab immemo- rabili tempore praestito LXIV fratribus Ordinis praedicti, qui anno 1420, Pragae ab Hussitis adusti fuerunt. Acta capituli. — Diversis ex causis, Emus Cardinalis impeditus fuit ne dic- tum processum institueret. Ideo litteris, 1a Martii 1894 datis, rogante admodum Rev. Patre Karner, Tyrolensi Provinciali, benigne assensit ut totus processus Romae conficeretur. Romae. 1895. Augusti 22. Leo XIII dispensat a confectione processus Ordinarii. Cum Emus ac Revmus Archiepiscopus Pragensis impeditus esset ne proces- sum ordinarium conficeret, SS. dominus Leo XIII, rogante Rmo P. Augustino Morini, Postulatore generali Causarum Ordinis Servorum, “Benigne indulsit ut causa cultus immemorialis LXIV famulorum Dei Ordinis Servorum B. M. V., quos ab Hussitis anno 1420 in odium catholicae fidei flammis fuisse absumptos fertur, per documenta authentica absolvi possit, absque praevia confectione processus Ordinarii et eiusdem sententia, derogando decreto hac de re edito
Strana 239
239 anno 1868 a sa. me. Pio IX (1) : servatis tamen in reliquis, quae de iure, stylo et consuetudine servanda sunt. Contrariis non obstantibus quibuscumque. Die 22 Augusti 1895. L. M. Card. Parocchi. Summarium,p. 1-3. Romae. 1899, 1900. Typis mandatur Informatio et Summarium in causa Pragensi LXIV Martyrum ex Ordine Servorum S. Mariae. Sacra Rituum Congregatione, Emo et Rmo Domino Card. Lucido Maria Parocchi Relatore. PRAGEN. CONFIRMATIONIS CULTUS ab immemorabili tempore praestiti Servis Dei Augustino Cenni- ni, Bartholomaeo Donati, Joanni Petrucci, Laurentio Nerucci et aliis sexaginta fratribus Ordinis Servorum Beatae Mariae Virgi- nis, ab haereticis in odium fidei combustis, Martyribus et Beatis nuncupatis. POSITIO super dubio : An constet de casu excepto a decretis sa : me : Urbani PP. VIII, in casu et ad effectum de quo agitur. Romae, typis Guerra et Mirri, 1900, in-f°. Sequentia in hac POSITIONE continentur : I. INFORMATIO super dubio : An constet... agitur. In ea exponitur status Causae LXIV Martyrum. — 16 paginae. Desinit : 13 Septembris 1899. Angelus Mariani Adv. Adulphus Guidi. Revisa: Alexander Adv. Verde, S. R. C. Assessor et S. Fidei Subpromotor. II. SUMMARIUM super dubio : An constet... Pag. 1-16 narratur historia martyrii. Dein,p. 17-191, sequitur Tenor documen- torum, ubi producuntur 58 testimonia auctorum et 11 imagines. In fine : Revisa : Alexander Adv. Verde, S. R. C. Assessor et S. Fidei Subpromotor. III. APPENDIX ad Summarium. Producuntur attestationes de 6 imaginibus,mense Octobri 1900 datae.— 9 pag. IV. ANIMADVERSIONES R. P. D. Promotoris Fidei super dubio : An constet... 9 paginae. In fine : (1) Decretum illud agit de processibus conficiendis ad CASUS EXCEPTI adpro- bationem impetrandam.
239 anno 1868 a sa. me. Pio IX (1) : servatis tamen in reliquis, quae de iure, stylo et consuetudine servanda sunt. Contrariis non obstantibus quibuscumque. Die 22 Augusti 1895. L. M. Card. Parocchi. Summarium,p. 1-3. Romae. 1899, 1900. Typis mandatur Informatio et Summarium in causa Pragensi LXIV Martyrum ex Ordine Servorum S. Mariae. Sacra Rituum Congregatione, Emo et Rmo Domino Card. Lucido Maria Parocchi Relatore. PRAGEN. CONFIRMATIONIS CULTUS ab immemorabili tempore praestiti Servis Dei Augustino Cenni- ni, Bartholomaeo Donati, Joanni Petrucci, Laurentio Nerucci et aliis sexaginta fratribus Ordinis Servorum Beatae Mariae Virgi- nis, ab haereticis in odium fidei combustis, Martyribus et Beatis nuncupatis. POSITIO super dubio : An constet de casu excepto a decretis sa : me : Urbani PP. VIII, in casu et ad effectum de quo agitur. Romae, typis Guerra et Mirri, 1900, in-f°. Sequentia in hac POSITIONE continentur : I. INFORMATIO super dubio : An constet... agitur. In ea exponitur status Causae LXIV Martyrum. — 16 paginae. Desinit : 13 Septembris 1899. Angelus Mariani Adv. Adulphus Guidi. Revisa: Alexander Adv. Verde, S. R. C. Assessor et S. Fidei Subpromotor. II. SUMMARIUM super dubio : An constet... Pag. 1-16 narratur historia martyrii. Dein,p. 17-191, sequitur Tenor documen- torum, ubi producuntur 58 testimonia auctorum et 11 imagines. In fine : Revisa : Alexander Adv. Verde, S. R. C. Assessor et S. Fidei Subpromotor. III. APPENDIX ad Summarium. Producuntur attestationes de 6 imaginibus,mense Octobri 1900 datae.— 9 pag. IV. ANIMADVERSIONES R. P. D. Promotoris Fidei super dubio : An constet... 9 paginae. In fine : (1) Decretum illud agit de processibus conficiendis ad CASUS EXCEPTI adpro- bationem impetrandam.
Strana 240
240 10 Augusti 1900. Io : Baptista Lugari, S. C. Adv., S. Fidei Promotor. V. RESPONSIO ad Animadversiones R. P. D. Promotoris Fidei super dubio : An constet... 62 paginae. In fine : Die 23 Octobris 1900. Ferdinandus Morani Adv. Adulphus Guidi. Revisa: Alexander Adv. Verde, S. R. C. Assessor et S. Fidei Subpromotor. Pragae. 1900, Januarii 9. Dominus Ruml, capellanus ecclesiae D. Annuntiatae, Pragae, scribit ex actis Consistorii Pragensis constare relationes de 64 Martyribus anno 1856 Romam ad Definitorem Generalem Minorum missas fuisse. Prag, 9/1, 1900. Euer Hochwürden! Hochverehrter Herr P. Provincial ! In den Consistorialacten habe ich Folgendes vorgefunden: Im Iahre 1856 brachte H. P. Philipp Caselli, Procurator gene- ralis, dem Consist. die Bitte vor : Dasselbe möge zur Eröffnung der Gruft in der Sluper-Kirche einige berühmten Geschichtsfor- scher gütig delegieren. Das Consist. willfahrte der Bitte und de- legirte zur Erforschung der für den Serviten-Orden interessanten Angelegenheit unter anderen Capacitäten den H. Propst Adal- bert Ruffer und den Universitäts-Professor Tomek. Das gemein- schaftliche Resultat wurde vom Consistorium 16/10 1856, Nr. 3193/856 an den General-Definitor der Franciscaner P. Maurus Schrutta nach Rom geschickt ; die Copie dieses Berichtes befin- det sich aber nicht in den Consistorial-Acten. Damit Euer Hoch- würden etwas Amtliches in der Hand haben, wollen Sie sich nur an das Consistorium ämtlich wenden, welches bereit ist, einen amtlichen Bericht zu schicken, mit welchem Sie sich Ihrem H General ausweisen könnten.... Ihnen dankbarst die Hände küssend, verbleibe ich mit beson- derer Hochachtung ergebenster P. J. RUML, Seelsorger in Slup. OEniponte, Archivum Provinciae: Fasc. S. 39, n. XIX. Romae. 1900, 25 Maii. Fit exemplum publicum monumentorum omnium ad cultum Martyrum spec- tantium.
240 10 Augusti 1900. Io : Baptista Lugari, S. C. Adv., S. Fidei Promotor. V. RESPONSIO ad Animadversiones R. P. D. Promotoris Fidei super dubio : An constet... 62 paginae. In fine : Die 23 Octobris 1900. Ferdinandus Morani Adv. Adulphus Guidi. Revisa: Alexander Adv. Verde, S. R. C. Assessor et S. Fidei Subpromotor. Pragae. 1900, Januarii 9. Dominus Ruml, capellanus ecclesiae D. Annuntiatae, Pragae, scribit ex actis Consistorii Pragensis constare relationes de 64 Martyribus anno 1856 Romam ad Definitorem Generalem Minorum missas fuisse. Prag, 9/1, 1900. Euer Hochwürden! Hochverehrter Herr P. Provincial ! In den Consistorialacten habe ich Folgendes vorgefunden: Im Iahre 1856 brachte H. P. Philipp Caselli, Procurator gene- ralis, dem Consist. die Bitte vor : Dasselbe möge zur Eröffnung der Gruft in der Sluper-Kirche einige berühmten Geschichtsfor- scher gütig delegieren. Das Consist. willfahrte der Bitte und de- legirte zur Erforschung der für den Serviten-Orden interessanten Angelegenheit unter anderen Capacitäten den H. Propst Adal- bert Ruffer und den Universitäts-Professor Tomek. Das gemein- schaftliche Resultat wurde vom Consistorium 16/10 1856, Nr. 3193/856 an den General-Definitor der Franciscaner P. Maurus Schrutta nach Rom geschickt ; die Copie dieses Berichtes befin- det sich aber nicht in den Consistorial-Acten. Damit Euer Hoch- würden etwas Amtliches in der Hand haben, wollen Sie sich nur an das Consistorium ämtlich wenden, welches bereit ist, einen amtlichen Bericht zu schicken, mit welchem Sie sich Ihrem H General ausweisen könnten.... Ihnen dankbarst die Hände küssend, verbleibe ich mit beson- derer Hochachtung ergebenster P. J. RUML, Seelsorger in Slup. OEniponte, Archivum Provinciae: Fasc. S. 39, n. XIX. Romae. 1900, 25 Maii. Fit exemplum publicum monumentorum omnium ad cultum Martyrum spec- tantium.
Strana 241
241 COPIA PUBLICA DOCUMENTORUM super cultu ab immemorabili tempore praestito Servis Dei AUGUSTINO CENNINI, BARTHOLOMAEO DONATI, JOANNI PETRUCCI, LAU- RENTIO NERUCCI et aliis sexaginta Fratribus Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis, ab Hussitis in odium fidei combustis, Martyribus et Beatis nuncupatis. Vol. unicum. Gustavus Adr. Savignoni, S. R. C. Cancellarius et Archivista. Anno 1900 PRAGEN. CONFIRMATIONIS CULTUS ab immemorabili praestiti Sexaginta Quatuor Famulis Dei, ex Ordine Servorum B. M. V. ab Hussitis in odium fidei combustis. Primum referuntur litterae variae ; tum, p. 8, incipit : Collectio documentorum pro instituendo processu ordinario super martyrio et cultu immemorabili sexaginta quatuor Marty- rum Ordinis Servorum B. M. V. ab Hussitis in conventu B. M. V. Annuntiatae, dicto olim in Viridi seu Pratulo, nunc vero in Slup, ad ripam rivuli Boticz Neo-Pragae sub castro Wissehrad in Bohemia, die 3 Junii an. 1420 crematorum. Sequuntur 64 documenta, fere eadem quae in Summario leguntur. lta explicit : Ex aedibus Cancellariae Congregationis Sacrorum Rituum. Testor ego subscriptus praesentem copiam publicam, quae con- stat foliis 122, hoc comprehenso, fideliter extractam et exempla- tam fuisse ab authenticis documentis, a Rmo Causae Postulatore exhibitis et in hac Cancellaria asservatis, super cultu ab immemo- rabili tempore praestito Servis Dei Augustino Cennini, Bartho- lomaeo Donati, Ioanni Petrucci, Laurentio Nerucci et aliis sexaginta Fratribus Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis, ab Hussitis in odium fidei combustis, Martyribus et Beatis nuncupa- tis ; eamdemque copiam, diligenter collatam, opportune emen- datam, rubricisque per me subscriptum munitam, cum dictis authenticis documentis in omnibus et per omnia concordare, salvo, etc. omni, etc. In quorum fidem, etc. Romae, hac die 25 Maii 1900. GUSTAVUS ADV. SAVIGNONI, S. R. C. Cancellarius et Archivista. Romae, archivum S. Rituum Congregationis. 16
241 COPIA PUBLICA DOCUMENTORUM super cultu ab immemorabili tempore praestito Servis Dei AUGUSTINO CENNINI, BARTHOLOMAEO DONATI, JOANNI PETRUCCI, LAU- RENTIO NERUCCI et aliis sexaginta Fratribus Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis, ab Hussitis in odium fidei combustis, Martyribus et Beatis nuncupatis. Vol. unicum. Gustavus Adr. Savignoni, S. R. C. Cancellarius et Archivista. Anno 1900 PRAGEN. CONFIRMATIONIS CULTUS ab immemorabili praestiti Sexaginta Quatuor Famulis Dei, ex Ordine Servorum B. M. V. ab Hussitis in odium fidei combustis. Primum referuntur litterae variae ; tum, p. 8, incipit : Collectio documentorum pro instituendo processu ordinario super martyrio et cultu immemorabili sexaginta quatuor Marty- rum Ordinis Servorum B. M. V. ab Hussitis in conventu B. M. V. Annuntiatae, dicto olim in Viridi seu Pratulo, nunc vero in Slup, ad ripam rivuli Boticz Neo-Pragae sub castro Wissehrad in Bohemia, die 3 Junii an. 1420 crematorum. Sequuntur 64 documenta, fere eadem quae in Summario leguntur. lta explicit : Ex aedibus Cancellariae Congregationis Sacrorum Rituum. Testor ego subscriptus praesentem copiam publicam, quae con- stat foliis 122, hoc comprehenso, fideliter extractam et exempla- tam fuisse ab authenticis documentis, a Rmo Causae Postulatore exhibitis et in hac Cancellaria asservatis, super cultu ab immemo- rabili tempore praestito Servis Dei Augustino Cennini, Bartho- lomaeo Donati, Ioanni Petrucci, Laurentio Nerucci et aliis sexaginta Fratribus Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis, ab Hussitis in odium fidei combustis, Martyribus et Beatis nuncupa- tis ; eamdemque copiam, diligenter collatam, opportune emen- datam, rubricisque per me subscriptum munitam, cum dictis authenticis documentis in omnibus et per omnia concordare, salvo, etc. omni, etc. In quorum fidem, etc. Romae, hac die 25 Maii 1900. GUSTAVUS ADV. SAVIGNONI, S. R. C. Cancellarius et Archivista. Romae, archivum S. Rituum Congregationis. 16
Strana 242
242 Romae. 1900, Decembris 10. S Rituum Congregatio de causa LXIV Martyrum suspensive respondet. In congregatione ordinaria, die 13 Novembris 1900, responsum fuit suspensive: Coadiuventur probationes. Die 10 Decembris SSmus ratum habuit et confirmavit. Romae, Archivum S. R. Congregationis: vol. anni 1900. De LXIV Martyribus Pragensibus Ordinis Servorum B. Mariae Virginis, praeter auctores supra citatos, locuti sunt: ANGELO SALVI, Sacre Hiadi di Maria Vergine Addolorata. Bologna, 1662. VINCENZO LUCCHESINI, Vita di S. Filippo Benizi. Roma, 1671. CHERUBINUS O'DALE, Vita et gesta Revmae ac Serenissimae Annae Julia- nae, Archiducissae Austriae. (Eniponti, 1672. PROSPERO BERNARDI, Storia panigirica della B. Giuliana Falconieri. Firenze, 1681. Gio : BATTISTA BENAMATI, Il tesoro delle grazie di Maria Vergine Addolo- rata. Parma, 1683. AGOSTINO ALEVAZOLI, La Reina dei Martiri compatita nei suoi dolori. Mi- lano, 1692. LEONARDO COZZANDO, Il tempio Servitano. Vienna, 1693. JOHANNES BECHOWSKY, Nuntia veterum rerum Bohemicarum. Pragae, 1700. Jo. FLORIANUS HAMMERSCHMID, Prodromus gloriae Pragenae. Pragae, 1723. AMIDEUS Ma MAERKEL, Speculum virtutis et scientiae. Norimbergae, 1748. MENOLOGIUM MARIANUM. Duaci, 1768. P.BOCCASSO, Gli Ussiti e i Martiri di Praga dell' Ordine dei Servi di Maria. Roma, 1895. Omnium istorum scriptorum textus in Summario locis suis referuntur. Deficiente spatio, documenta lingua bohemica scripta edi non possunt.
242 Romae. 1900, Decembris 10. S Rituum Congregatio de causa LXIV Martyrum suspensive respondet. In congregatione ordinaria, die 13 Novembris 1900, responsum fuit suspensive: Coadiuventur probationes. Die 10 Decembris SSmus ratum habuit et confirmavit. Romae, Archivum S. R. Congregationis: vol. anni 1900. De LXIV Martyribus Pragensibus Ordinis Servorum B. Mariae Virginis, praeter auctores supra citatos, locuti sunt: ANGELO SALVI, Sacre Hiadi di Maria Vergine Addolorata. Bologna, 1662. VINCENZO LUCCHESINI, Vita di S. Filippo Benizi. Roma, 1671. CHERUBINUS O'DALE, Vita et gesta Revmae ac Serenissimae Annae Julia- nae, Archiducissae Austriae. (Eniponti, 1672. PROSPERO BERNARDI, Storia panigirica della B. Giuliana Falconieri. Firenze, 1681. Gio : BATTISTA BENAMATI, Il tesoro delle grazie di Maria Vergine Addolo- rata. Parma, 1683. AGOSTINO ALEVAZOLI, La Reina dei Martiri compatita nei suoi dolori. Mi- lano, 1692. LEONARDO COZZANDO, Il tempio Servitano. Vienna, 1693. JOHANNES BECHOWSKY, Nuntia veterum rerum Bohemicarum. Pragae, 1700. Jo. FLORIANUS HAMMERSCHMID, Prodromus gloriae Pragenae. Pragae, 1723. AMIDEUS Ma MAERKEL, Speculum virtutis et scientiae. Norimbergae, 1748. MENOLOGIUM MARIANUM. Duaci, 1768. P.BOCCASSO, Gli Ussiti e i Martiri di Praga dell' Ordine dei Servi di Maria. Roma, 1895. Omnium istorum scriptorum textus in Summario locis suis referuntur. Deficiente spatio, documenta lingua bohemica scripta edi non possunt.
Strana 243
ERRATA. p. 7 et 36, ima : Nicolaus de Burgensibus ; lege : Cornelius. p. 48 media : codex 2084, f. 2, 28° ; lege : f. E. 28v. p. 145 ima: prospectum ; lege : prospecturus. p. 146 media : reductus item ; lege : iterum. p. 179, nota 1 : Novembri 1424; lege : 1423. p. 134 media: SCHUBERT, Urkunden-Regesten, ita comple : Dr ANTON SCHU- BERT, Urkunden-Regesten aus den ehemaligen Archiven der von Kaiser Joseph II aufgehobenen Klöster Böhmens. Innspruck, 1901, in-4°, XXXVII- 300 pag. p. 223, nota 2: LUDEWIG, Reliquiac, ita comple : Reliquiae manuscriptorum monumentorum ineditorum. Nonnulli errores qui in scribendis nominibus irrepserunt, in sequentibus Indi- cibus locis suis correcti sunt.
ERRATA. p. 7 et 36, ima : Nicolaus de Burgensibus ; lege : Cornelius. p. 48 media : codex 2084, f. 2, 28° ; lege : f. E. 28v. p. 145 ima: prospectum ; lege : prospecturus. p. 146 media : reductus item ; lege : iterum. p. 179, nota 1 : Novembri 1424; lege : 1423. p. 134 media: SCHUBERT, Urkunden-Regesten, ita comple : Dr ANTON SCHU- BERT, Urkunden-Regesten aus den ehemaligen Archiven der von Kaiser Joseph II aufgehobenen Klöster Böhmens. Innspruck, 1901, in-4°, XXXVII- 300 pag. p. 223, nota 2: LUDEWIG, Reliquiac, ita comple : Reliquiae manuscriptorum monumentorum ineditorum. Nonnulli errores qui in scribendis nominibus irrepserunt, in sequentibus Indi- cibus locis suis correcti sunt.
Strana 244
I. INDEX: PERSONARUM 1. Ex ORDINE SERVORUM S. MARIAE. Sancti et Beati. Ven. Anna Iuliana, 10, 11, 14, 15, 64,65, 68, 86, 94, 95, 101. B. Antonius Salvani de Senis, 166, 188, 189. B. Augustinus Cennini, 8, 42, 53, 107, 161, 169, 183-196, 203, 213, 214, 238-241. B. Bartholomaeus Donati, 8, 42, 161, 185-196, 203, 213, 214, 238-241. B. Benincasa Rapaccioli, 7, 39, 160, 169, 170, 183-185, 188, 189, 195, 196, 908, 991, 232. B. Bonaventura Ghini, 188, 189, 903,232. B. Clemens de Elcis, 7, 36, 39, 1060, 165, 169, 170, 178, 182, 188, 189, 196. B. Cornelius de Burgensibus, 7, 36, 39, 160, 169, 170, 178, 182, 188, 189, 196. B. Franciscus Patrizi, 185, 188, 189, 194, 195, 203, 232. SS. Fundatores, 205. B. Joachim Piccolomini, 195, 203, 204, 232. B. Joannes Baptista Petrucci, 8,42,161, 185-188, 192-196, 203,213, 214, 238-241. Ven. Julius Arrighetti, 16, 109, 127. B. Laurentius Nerucci, 8, 42, 161, 185-189,192-196,203, 213, 214, 938-241. B. Paulus Spannoechi, 195, 196. Ven. Petrus de Bertis, 185. S. Philippus Benitii, 16, 32, 64, 70, 128, 129, 132, 157. B. Pyritheus Malvezzi, 8, 39, 160, 170, 183-189, 195, 208, 221, 232. 188, 189, Cardinales et Episcopi. Bartholomaeis, Bernardus de, ep. Civi- tatis Castelli. 160, 166, 170, 178, 179. Bussotti Dionysius, Prior Generalis, dein ep. Biturgiensis, 15, 16, 92, 103- 112, 128, 201, 204. Castelli Carolus Franciscus, Prior Ge- neralis, dein archiep. Sidensis, ep. Parmensis, card. tit. S.Marcelli, 132. Lucchesini Vincentius, archiep. Ragu- sinus, ep. Assisiensis, 156, 242. Poggi Ioannes Franciscus, Prior Gene- ralis, dein ep. Miniatensis, 16, 127- 130, 155, 204. Fratres. Aegidius, 152, 153. Alabanti Antonius, Generalis, 51, 52. Alasia, Gregorius, 185, 193, 198. Amigonius Hyacinthus, 106. Andreas Manfredi de Faventia, Gene- ralis, 6, 33. Anna Catharina, 10. Anreiter Archangelus Maria, 196. Antoniellus Jacobus Maria, 106-109, 112, 113. Antonius Maria, 64. Auer Lucas Maria, 130; Pius Maria, 134. Aurelius de Montepolitiano, 186. Axman Alexius Maria, 217. Bartholomaeus Mariani, 192. Bellieri Dionysius, 127-129. Benivieni Archangelus, 11, 14, 15, 85, 92, 100, 101, 103, 109, 114, 140, 152. Bensi Caietanus, 220, 221. Berardi Angelus Maria, Generalis, 106, 198. Berckmann Andreas, 10, 54-57, 170. Berengarius vel Berectarius Anglicus, 160, 166, 170, 181. Bernardi Prosper, 109, 242. Bernardinus Peregrinus, 213-217. Bernardus Maria, 125, 152, 153, 198. Bertholdus, Vic. Gen., 209. Böhmstetten Faustinus, 148, 149. Bolognetti Balthassar, Generalis, 11. Bonaventura, 16. Brancaccius Franciscus, 106. Buondelmonti Philippus Montebuo-
I. INDEX: PERSONARUM 1. Ex ORDINE SERVORUM S. MARIAE. Sancti et Beati. Ven. Anna Iuliana, 10, 11, 14, 15, 64,65, 68, 86, 94, 95, 101. B. Antonius Salvani de Senis, 166, 188, 189. B. Augustinus Cennini, 8, 42, 53, 107, 161, 169, 183-196, 203, 213, 214, 238-241. B. Bartholomaeus Donati, 8, 42, 161, 185-196, 203, 213, 214, 238-241. B. Benincasa Rapaccioli, 7, 39, 160, 169, 170, 183-185, 188, 189, 195, 196, 908, 991, 232. B. Bonaventura Ghini, 188, 189, 903,232. B. Clemens de Elcis, 7, 36, 39, 1060, 165, 169, 170, 178, 182, 188, 189, 196. B. Cornelius de Burgensibus, 7, 36, 39, 160, 169, 170, 178, 182, 188, 189, 196. B. Franciscus Patrizi, 185, 188, 189, 194, 195, 203, 232. SS. Fundatores, 205. B. Joachim Piccolomini, 195, 203, 204, 232. B. Joannes Baptista Petrucci, 8,42,161, 185-188, 192-196, 203,213, 214, 238-241. Ven. Julius Arrighetti, 16, 109, 127. B. Laurentius Nerucci, 8, 42, 161, 185-189,192-196,203, 213, 214, 938-241. B. Paulus Spannoechi, 195, 196. Ven. Petrus de Bertis, 185. S. Philippus Benitii, 16, 32, 64, 70, 128, 129, 132, 157. B. Pyritheus Malvezzi, 8, 39, 160, 170, 183-189, 195, 208, 221, 232. 188, 189, Cardinales et Episcopi. Bartholomaeis, Bernardus de, ep. Civi- tatis Castelli. 160, 166, 170, 178, 179. Bussotti Dionysius, Prior Generalis, dein ep. Biturgiensis, 15, 16, 92, 103- 112, 128, 201, 204. Castelli Carolus Franciscus, Prior Ge- neralis, dein archiep. Sidensis, ep. Parmensis, card. tit. S.Marcelli, 132. Lucchesini Vincentius, archiep. Ragu- sinus, ep. Assisiensis, 156, 242. Poggi Ioannes Franciscus, Prior Gene- ralis, dein ep. Miniatensis, 16, 127- 130, 155, 204. Fratres. Aegidius, 152, 153. Alabanti Antonius, Generalis, 51, 52. Alasia, Gregorius, 185, 193, 198. Amigonius Hyacinthus, 106. Andreas Manfredi de Faventia, Gene- ralis, 6, 33. Anna Catharina, 10. Anreiter Archangelus Maria, 196. Antoniellus Jacobus Maria, 106-109, 112, 113. Antonius Maria, 64. Auer Lucas Maria, 130; Pius Maria, 134. Aurelius de Montepolitiano, 186. Axman Alexius Maria, 217. Bartholomaeus Mariani, 192. Bellieri Dionysius, 127-129. Benivieni Archangelus, 11, 14, 15, 85, 92, 100, 101, 103, 109, 114, 140, 152. Bensi Caietanus, 220, 221. Berardi Angelus Maria, Generalis, 106, 198. Berckmann Andreas, 10, 54-57, 170. Berengarius vel Berectarius Anglicus, 160, 166, 170, 181. Bernardi Prosper, 109, 242. Bernardinus Peregrinus, 213-217. Bernardus Maria, 125, 152, 153, 198. Bertholdus, Vic. Gen., 209. Böhmstetten Faustinus, 148, 149. Bolognetti Balthassar, Generalis, 11. Bonaventura, 16. Brancaccius Franciscus, 106. Buondelmonti Philippus Montebuo-
Strana 245
nus, 97, 39, 42, 45, 47, 160, 162, 165- 170, 183-198. Buonfrizieri Placidus Maria, 133, 205. Burgus Henricus, Generalis, 11, 12, 14, 66, 71, 75, 80, 83-86, 100, 104. Caietanus, 138. Carinius Carolus, 106. Carl Robertus Maria, 124. Carolus, 138. Caselli Philippus Maria, Generalis, 221-223, 225, 240. Casimirus, 155. Ceccharelli Petrus Nicolaus, Genera- lis, 191. Chilonus Alexander Bonaiuncta, 108, 110. Clementi Gregorius Maria, Generalis, 139. Colleschius Bonaiuncta, 109. Congregatio de Observantia, 166. Conradus de Rueburg, 8, 38, 39, 40, 150, 151, 161. Conradus de Vach, 191. Corrado Andreas, Generalis, 237, 238. Cosimus de Florentia, 12,71, 75. Dietmarus de Mecklemburg, 9, 47. 162, 164, 168, 170, 191, 192, 229. Donatus, 139. Dorotheus Maria, 108. Eliseus, 155. Ernestus Maria, 155. Evangelista, 65. Ewaldus de Halberstadt, 9, 47, 162, 164, 168, 170, 191, 192, 229. Ferrari Philippus, Generalis, 85. Festa Wenceslaus Maria, 155 Fiegher Angelus Marin, 103, 110, 140 ; Augustinus, 107; Carolus Maria, 106- 108, 198. Floriani Caelestinus Maria, 130 Franciscus Ioannis, 186. Franciscus, Gallus, 32. Fridericus, Alemannus, 193, 194. Gabriel, 66. Garbi Aloysius, 6, 24, 63, 101, 162, 165, 169, 181, 224. Gasparus Maria, 144. Gerardus de Bercka, Provincialis Sa- xoniae, 8, 45, 162-169, 178, 183, 185- 191, 196, 204, 212-217, 224-234. Giani Archangelus, 6, 24, 26, 32, 34, 245 62-66, 145, 162, 169, 191, 193, 197, 200, 201, 224-232. Grandl Hyacinthus Maria, 144, 155. Gratia Paulus, 186. Greimbl, 208. Gstirner Hilario Maria, 152-155. Gunifortis M., 198. Hamerer Felix, 159-155. Henricus de Vach, 51. Ioachimus de Gazaia, 186. Ioachimus Maria, 11. Ioannes, 155. Ioannes Baptista, 104, 105. Ioannes Digiti, 51, 52. Ioannes de Florentia, 186. Ioannes de Hallis, 198. Ioannes Riccardi, 51. Ioannes de Senis, 182. Ioannes de Sermeto, 12, 73, 74. Ioannes Teutonicus, 32. Klumps Ambrosius, 51. Kozielusky Joannes Nepomucenus, 204, 206, 235. Laurentius Michaelis, 42, 162, 185, 186. Laurentius de Roma, 12, 71, 75. Lelius, Aretinus, 109. Lelius de Mediolano, 65. Leo, Vic. Gen. in Germania, 148. Leopoldus Maria, 143, 198. Linser Dominicus, 220. Lucas de Arco, 186. Lucas de Fulgineo, 194. Luti, Bartholomaeus, 183, 184, 195 ; Lucius, 186. Manfredi Andreas, 6, 33. Manikhor Ludovicus Maria, 196. Mannich Elias Maria, 189. Marianus, 139. Marschalck Bernardus, 938. Matthaeus Iacobi, 186. Mazzonius Eliseus, 92. Medices Antonius Maria, 11. Mezzettus Henricus Antonius, 109. Mor, Ferdinandus de, 153, 153. Morini Augustinus, 163, 165, 238. O'Dale Cherubinus, 14, 86, 94, 101, 102, 103, 107, 140, 143, 152, 155, 249. Odonius Sosteneus de Alexandria, 11- 14, 66, 67, 71-75, 80-92, 100, 107, 108, 145, 146. ОН Dionysius Maria, 144, 152, 153.
nus, 97, 39, 42, 45, 47, 160, 162, 165- 170, 183-198. Buonfrizieri Placidus Maria, 133, 205. Burgus Henricus, Generalis, 11, 12, 14, 66, 71, 75, 80, 83-86, 100, 104. Caietanus, 138. Carinius Carolus, 106. Carl Robertus Maria, 124. Carolus, 138. Caselli Philippus Maria, Generalis, 221-223, 225, 240. Casimirus, 155. Ceccharelli Petrus Nicolaus, Genera- lis, 191. Chilonus Alexander Bonaiuncta, 108, 110. Clementi Gregorius Maria, Generalis, 139. Colleschius Bonaiuncta, 109. Congregatio de Observantia, 166. Conradus de Rueburg, 8, 38, 39, 40, 150, 151, 161. Conradus de Vach, 191. Corrado Andreas, Generalis, 237, 238. Cosimus de Florentia, 12,71, 75. Dietmarus de Mecklemburg, 9, 47. 162, 164, 168, 170, 191, 192, 229. Donatus, 139. Dorotheus Maria, 108. Eliseus, 155. Ernestus Maria, 155. Evangelista, 65. Ewaldus de Halberstadt, 9, 47, 162, 164, 168, 170, 191, 192, 229. Ferrari Philippus, Generalis, 85. Festa Wenceslaus Maria, 155 Fiegher Angelus Marin, 103, 110, 140 ; Augustinus, 107; Carolus Maria, 106- 108, 198. Floriani Caelestinus Maria, 130 Franciscus Ioannis, 186. Franciscus, Gallus, 32. Fridericus, Alemannus, 193, 194. Gabriel, 66. Garbi Aloysius, 6, 24, 63, 101, 162, 165, 169, 181, 224. Gasparus Maria, 144. Gerardus de Bercka, Provincialis Sa- xoniae, 8, 45, 162-169, 178, 183, 185- 191, 196, 204, 212-217, 224-234. Giani Archangelus, 6, 24, 26, 32, 34, 245 62-66, 145, 162, 169, 191, 193, 197, 200, 201, 224-232. Grandl Hyacinthus Maria, 144, 155. Gratia Paulus, 186. Greimbl, 208. Gstirner Hilario Maria, 152-155. Gunifortis M., 198. Hamerer Felix, 159-155. Henricus de Vach, 51. Ioachimus de Gazaia, 186. Ioachimus Maria, 11. Ioannes, 155. Ioannes Baptista, 104, 105. Ioannes Digiti, 51, 52. Ioannes de Florentia, 186. Ioannes de Hallis, 198. Ioannes Riccardi, 51. Ioannes de Senis, 182. Ioannes de Sermeto, 12, 73, 74. Ioannes Teutonicus, 32. Klumps Ambrosius, 51. Kozielusky Joannes Nepomucenus, 204, 206, 235. Laurentius Michaelis, 42, 162, 185, 186. Laurentius de Roma, 12, 71, 75. Lelius, Aretinus, 109. Lelius de Mediolano, 65. Leo, Vic. Gen. in Germania, 148. Leopoldus Maria, 143, 198. Linser Dominicus, 220. Lucas de Arco, 186. Lucas de Fulgineo, 194. Luti, Bartholomaeus, 183, 184, 195 ; Lucius, 186. Manfredi Andreas, 6, 33. Manikhor Ludovicus Maria, 196. Mannich Elias Maria, 189. Marianus, 139. Marschalck Bernardus, 938. Matthaeus Iacobi, 186. Mazzonius Eliseus, 92. Medices Antonius Maria, 11. Mezzettus Henricus Antonius, 109. Mor, Ferdinandus de, 153, 153. Morini Augustinus, 163, 165, 238. O'Dale Cherubinus, 14, 86, 94, 101, 102, 103, 107, 140, 143, 152, 155, 249. Odonius Sosteneus de Alexandria, 11- 14, 66, 67, 71-75, 80-92, 100, 107, 108, 145, 146. ОН Dionysius Maria, 144, 152, 153.
Strana 246
246 Paini Apollonius, 32, 34. Pecoroni Franciscus Maria, 908-211. Pehem Joannes Paulus, 217-222. Petronibus, Bartholomaeus de, 186. Petrus Hispanus, 193. Petrus Petri, 186. Philippus Mini, 186. Poccianti Michael, 32, 34, 191. Raphael Maphaei, 160, 181. Rauscher Michael Maria, 123, 155. Raymundus, Germanus, 6, 7, 18, 25, 31-34. Rebman Christophorus, 208-211. Ridmayer Basilius, 126. Robertus Maria, 143. Rochus, 16, 125. Romer Augustinns, 63, 86, 96, 101, 103, 140-142, 145, 162, 186, 187, 190, - 192, 200, 206, 213, 216, 224-233. Rossi, Procurator Gen., 129, 130. Ruota Thaddeus, 32. Salvanis, Thaddeus Guidonis de, 182, 186. Salvi Michael Angelus, 169, 201, 242. Schwenck Wilhelmus, 152, 153, 155. Seraphinus, 65. Serra Marcellus, 152, 153. Servi Reformati Montis Senarii, 14, 15, 94, 95, 97. Simon a Castellatio, 191, 193. Sosteneus de Oviliis. Vide Odonius. Stanislaus, 16, 125. Steck Aurelius Maria, 222. Stieber Amideus Maria, 143. Strigelli Franciseus Michaël, Genera- lis, 218, 220. Suarez Joseph Maria, 11, 12, 15, 16, 26, 62-66, 71, 75, 104, 114, 115, 143, 169. Terna, Ioannes del, 186. Testa Petrus Franciscus,Generalis,237. Tolomaeis, Gabriel Nicolai de, 186. Trost Ioannes, 51. Udalricus, Ratisponensis, 39, 182, 183. Wach Henricus, Erfordiensis, 49, 166, 193, 194, 197. Wegscheider Pius Maria, 132. Wenceslaus de Hayn, 51. Wenceslaus Maria, 108, 110. Wenzelius de Bochaw Adalbertus Maria, 16, 122, 125, 144. Wenzl Bernardinus Maria, 119, 126. Wilhelmus, 152, 155. Zemann Ernestus Maria, 17, 185. Zenobius, 106. 9. ExrRA OnDiNEM SERVORUM. Sancti. S. Augustinus, 106. S. Bernardus, 40. S. Catharina de Senis, 908. SS. Cyrillus et Methodius, 30. S. Hieronymus, 30. S. Ioannes de Malha, 210. S. Ioannes Nepomucenus, 7, 196,209. S. Ioseph, 10. S. Maria Virgo, 30, 37, 108, 111, 116, 131, 141, 144, 184. S. Procopius, 30. SS. Tres Reges, 39, 40, 141. B. Urbanus V, 7, 27, 28 S. Wenceslaus, 19, 29, 130. Summi Pontifices. Alexander V, 161, 179, 180. Bonifacius IX, 180. Clemens VI, 20-23, 84. Clemens VII, 7, 33. Clemens XI, 197. Eugenius IV, 192. Gregorius XII, 84, 35, 180. Innocentius VI, 6, 7, 20-22, 26, 27. Innocentius XII, 127. Ioannes XXIII, 35, 161, 172, 173, 180. Leo XIII, 238. Martinus V, 8, 34, 42, 161, 172, 180, 185- 189, 214, 216, 230. Pius II, 47, 49, 159-168, 193, 194, 197, 198, 216, 223, 226, 229. Urbanus VI, 7, 27, 32, 33, 34, 160, 179. Urbanus VIII, 12, 70, 75, 92, 106. Cardinales et Episcopi. Barberini, 109. Cameracensis cardinalis, 173. Cennini Franciscus, ep. Faventiae et card , 107, 190, 197.
246 Paini Apollonius, 32, 34. Pecoroni Franciscus Maria, 908-211. Pehem Joannes Paulus, 217-222. Petronibus, Bartholomaeus de, 186. Petrus Hispanus, 193. Petrus Petri, 186. Philippus Mini, 186. Poccianti Michael, 32, 34, 191. Raphael Maphaei, 160, 181. Rauscher Michael Maria, 123, 155. Raymundus, Germanus, 6, 7, 18, 25, 31-34. Rebman Christophorus, 208-211. Ridmayer Basilius, 126. Robertus Maria, 143. Rochus, 16, 125. Romer Augustinns, 63, 86, 96, 101, 103, 140-142, 145, 162, 186, 187, 190, - 192, 200, 206, 213, 216, 224-233. Rossi, Procurator Gen., 129, 130. Ruota Thaddeus, 32. Salvanis, Thaddeus Guidonis de, 182, 186. Salvi Michael Angelus, 169, 201, 242. Schwenck Wilhelmus, 152, 153, 155. Seraphinus, 65. Serra Marcellus, 152, 153. Servi Reformati Montis Senarii, 14, 15, 94, 95, 97. Simon a Castellatio, 191, 193. Sosteneus de Oviliis. Vide Odonius. Stanislaus, 16, 125. Steck Aurelius Maria, 222. Stieber Amideus Maria, 143. Strigelli Franciseus Michaël, Genera- lis, 218, 220. Suarez Joseph Maria, 11, 12, 15, 16, 26, 62-66, 71, 75, 104, 114, 115, 143, 169. Terna, Ioannes del, 186. Testa Petrus Franciscus,Generalis,237. Tolomaeis, Gabriel Nicolai de, 186. Trost Ioannes, 51. Udalricus, Ratisponensis, 39, 182, 183. Wach Henricus, Erfordiensis, 49, 166, 193, 194, 197. Wegscheider Pius Maria, 132. Wenceslaus de Hayn, 51. Wenceslaus Maria, 108, 110. Wenzelius de Bochaw Adalbertus Maria, 16, 122, 125, 144. Wenzl Bernardinus Maria, 119, 126. Wilhelmus, 152, 155. Zemann Ernestus Maria, 17, 185. Zenobius, 106. 9. ExrRA OnDiNEM SERVORUM. Sancti. S. Augustinus, 106. S. Bernardus, 40. S. Catharina de Senis, 908. SS. Cyrillus et Methodius, 30. S. Hieronymus, 30. S. Ioannes de Malha, 210. S. Ioannes Nepomucenus, 7, 196,209. S. Ioseph, 10. S. Maria Virgo, 30, 37, 108, 111, 116, 131, 141, 144, 184. S. Procopius, 30. SS. Tres Reges, 39, 40, 141. B. Urbanus V, 7, 27, 28 S. Wenceslaus, 19, 29, 130. Summi Pontifices. Alexander V, 161, 179, 180. Bonifacius IX, 180. Clemens VI, 20-23, 84. Clemens VII, 7, 33. Clemens XI, 197. Eugenius IV, 192. Gregorius XII, 84, 35, 180. Innocentius VI, 6, 7, 20-22, 26, 27. Innocentius XII, 127. Ioannes XXIII, 35, 161, 172, 173, 180. Leo XIII, 238. Martinus V, 8, 34, 42, 161, 172, 180, 185- 189, 214, 216, 230. Pius II, 47, 49, 159-168, 193, 194, 197, 198, 216, 223, 226, 229. Urbanus VI, 7, 27, 32, 33, 34, 160, 179. Urbanus VIII, 12, 70, 75, 92, 106. Cardinales et Episcopi. Barberini, 109. Cameracensis cardinalis, 173. Cennini Franciscus, ep. Faventiae et card , 107, 190, 197.
Strana 247
Colonna Oddo. Vide Martinus V. Cossa Balthassar. Vide Ioannes XXIII. Harrach, Ernestus Adalbertus de, card., archiep. Pragensis, 11-15, 69, 77-91, 108, 109, 114, 199-194, 140, 141, 154. Marci, card. S., 173. Lambertini, card., 209., Parocchi Lucidus Maria, card., 239. Sacchetti Yulius, card., 109. Schónborn Franciscus, card., archiep. Pragensis, 238. Schwarzenberg, card.,archiep. Pragen- sis, 222, 237. Albertus, Magdeburgensis, 35. Aquileiensis Patriarcha, 177. Brenner, Ioannes Ioseph de, Pragen- sis, 130, 133. Burchardus de Ellerbach, Augustensis, 99. Concordiensis episcopus, 178. Dolensis episcopus, 1778. Ernestus de Pardubicz, Pragensis, 6, 23. Ferdinandus, Coloniensis, 108. Fiorelli Ghiri Matthaeus, Urbin., 34, 35. Franciseus Thomae, O. M., Urbin., 34. Georgius, Urbin., 35. Guillelinus, O. M., Narniensis, Urbinat. Constantinopolitanus, 34. Iastrzembiec Albertus, Cracoviensis, Gneznensis, 161, 179. loannes de Borsnitz, Lubucensis, 161, 180. Kny, Joannes Andreas, 16, 184. Ioannes de Contareuno de Venetiis, Constantinopolitanus, 161, 180. Matthaeus Ferdinandus, Pragensis,125. Marquardus a Reindeck, Augustensis, Aquileiensis, 29. Palacios, Ferdinandus de, Lucensis. 175. . Pessina Thomas Ioannes de Czecho- rod, Samandriensis, 45. Piccolomini Ascanius Aragona, Senen- sis, 196. Roscius, nuntius apostolicus, 100. Schrenck Aloysius Ioseph, Pragensis, 217-220. Tramba Nicolaus, Haliciensis, Gnez- nensis, 179. 247 Waldstein Ioannes Fridericus, Pragen- sis, 157. Zbynco de 172. Hasenburg, Pragensis, Imperatores, Reges, Principes. Aloysius, Portugalliae princeps, 196. Anna, uxor Caroli IV, 5, 94. Anna Austriaca, uxor Matthiae, 11, 62, 151. Anna Catharina Austriae. Vide Ven. Anna Iuliana. Carolus IV, imperator, 5, 7, 16, 19-34, 63-66, 89, 109, 112, 123, 132, 149, 152, 159, 168, 197-202. Carolus VI, imperator, 131-133, 205. Christina Lotharingiae, magna ducissa, 106. Eleonora Magdalena Theresia, impe- ratrix, 131. Ferdinandus, archidux Austriae, 10,57. Ferdinandus I, imperator, 10, 56-59. , Ferdinandus II, imperator, 15, 66-124, 141, 145, 149, 162, 164, 991. Ferdinandus III, imperator,83, 117-121, : 124. Ferdinandus Ernestus, rex Hungariae, 106. Franciscus Iosephus I, imperator, 17, 140, 237. Fridericus V, elector Palatinus, 13, 83, 84, 145. Gonzaga Eleonora, imperatrix, 83, 106. Guillelmus III, dux Mantuae, 10. Gustavus, rex Sueciae, 102. Isabella, uxor Ferdinandi, 106. Ioannes Georgius, dux Saxoniae, 15, 101, 102. Ioseph I, imperator, 131. Ioseph II, imperator, 17, 185, 145. Leopoldus, archidux Austriae, 12, 14, 68, 71, 76, 71, 78, 94; 95, 100, 164. Leopoldus, imperator, 68, 1%, 125, 197. Lucemburgenses principes, 6, 32. Ludovicus III, comes palatinus, 191. Mathias I, imperator, 10, 11, 13, 39, 60-63, 95. Maximilianus, imperator, 59. Medices, 163. Medici Claudia, archiducissa Austriae,
Colonna Oddo. Vide Martinus V. Cossa Balthassar. Vide Ioannes XXIII. Harrach, Ernestus Adalbertus de, card., archiep. Pragensis, 11-15, 69, 77-91, 108, 109, 114, 199-194, 140, 141, 154. Marci, card. S., 173. Lambertini, card., 209., Parocchi Lucidus Maria, card., 239. Sacchetti Yulius, card., 109. Schónborn Franciscus, card., archiep. Pragensis, 238. Schwarzenberg, card.,archiep. Pragen- sis, 222, 237. Albertus, Magdeburgensis, 35. Aquileiensis Patriarcha, 177. Brenner, Ioannes Ioseph de, Pragen- sis, 130, 133. Burchardus de Ellerbach, Augustensis, 99. Concordiensis episcopus, 178. Dolensis episcopus, 1778. Ernestus de Pardubicz, Pragensis, 6, 23. Ferdinandus, Coloniensis, 108. Fiorelli Ghiri Matthaeus, Urbin., 34, 35. Franciseus Thomae, O. M., Urbin., 34. Georgius, Urbin., 35. Guillelinus, O. M., Narniensis, Urbinat. Constantinopolitanus, 34. Iastrzembiec Albertus, Cracoviensis, Gneznensis, 161, 179. loannes de Borsnitz, Lubucensis, 161, 180. Kny, Joannes Andreas, 16, 184. Ioannes de Contareuno de Venetiis, Constantinopolitanus, 161, 180. Matthaeus Ferdinandus, Pragensis,125. Marquardus a Reindeck, Augustensis, Aquileiensis, 29. Palacios, Ferdinandus de, Lucensis. 175. . Pessina Thomas Ioannes de Czecho- rod, Samandriensis, 45. Piccolomini Ascanius Aragona, Senen- sis, 196. Roscius, nuntius apostolicus, 100. Schrenck Aloysius Ioseph, Pragensis, 217-220. Tramba Nicolaus, Haliciensis, Gnez- nensis, 179. 247 Waldstein Ioannes Fridericus, Pragen- sis, 157. Zbynco de 172. Hasenburg, Pragensis, Imperatores, Reges, Principes. Aloysius, Portugalliae princeps, 196. Anna, uxor Caroli IV, 5, 94. Anna Austriaca, uxor Matthiae, 11, 62, 151. Anna Catharina Austriae. Vide Ven. Anna Iuliana. Carolus IV, imperator, 5, 7, 16, 19-34, 63-66, 89, 109, 112, 123, 132, 149, 152, 159, 168, 197-202. Carolus VI, imperator, 131-133, 205. Christina Lotharingiae, magna ducissa, 106. Eleonora Magdalena Theresia, impe- ratrix, 131. Ferdinandus, archidux Austriae, 10,57. Ferdinandus I, imperator, 10, 56-59. , Ferdinandus II, imperator, 15, 66-124, 141, 145, 149, 162, 164, 991. Ferdinandus III, imperator,83, 117-121, : 124. Ferdinandus Ernestus, rex Hungariae, 106. Franciscus Iosephus I, imperator, 17, 140, 237. Fridericus V, elector Palatinus, 13, 83, 84, 145. Gonzaga Eleonora, imperatrix, 83, 106. Guillelmus III, dux Mantuae, 10. Gustavus, rex Sueciae, 102. Isabella, uxor Ferdinandi, 106. Ioannes Georgius, dux Saxoniae, 15, 101, 102. Ioseph I, imperator, 131. Ioseph II, imperator, 17, 185, 145. Leopoldus, archidux Austriae, 12, 14, 68, 71, 76, 71, 78, 94; 95, 100, 164. Leopoldus, imperator, 68, 1%, 125, 197. Lucemburgenses principes, 6, 32. Ludovicus III, comes palatinus, 191. Mathias I, imperator, 10, 11, 13, 39, 60-63, 95. Maximilianus, imperator, 59. Medices, 163. Medici Claudia, archiducissa Austriae,
Strana 248
248 106, 108, 115; Ferdinandus I, magnus dux Etruriae, 106; Ferdinandus II, magnus dux Etruriae, 106. Michael, rex Poloniarum, 126. Hobertus I, comes palatinus, 51. Robure, Victoria de, magna ducissa Etruriae, 106. Rudolphus, comes palatinus, 94. Rudolphus 1l, imperator, 10, 59, 60, 61, 89, 95. Sigismundus, imperator, 8, 9, 42-47, 142, 147, 148, 159, 164, 169, 170, 176, 192, 197, 199. Sophia, uxor Wenceslai, 171. Waldstein Albertus, dux Mecklem- burgicus, 108. Wenceslaus, rex Bohemiae, 6, 7, 18, 99.33, 37, 38, 43, 159, 171, 172, 174, 184, 187, 293. Wratislaus, rex Bohemiae 147-149. Alii. Adamitae, 163, 168, 184, 188, 189, 195, 214, 216, 226. Adalbertus de Prosece et Pellerstain, 122. Aeneas Sylvius. Vide Pius II. Althan, Michael Adolphus comes de, 11, 66. Andreas de Krczie, 54. Anna Andreae Trezkae, 53. Antonius de Senis, 190. Arsenius de Radbuza, 149. Aventinus, haereticus, 160. Balbinus Bohuslaus, S. J., 47, 169, 909.905, 909, 212-218, 232-235. Bartossius Bartholomaeus, 53. Bavari, 34. Beausobre, 162, 168, 219. Bechowsky, 205, 217, 235, 242,. Benedictini, 5, 14, 29, 160, 202, 206, 213. Benessius de Horowic, O. M., 22, 43, 162, 167, 223. Bergl Joannes, 20. Berhardus, Cruciger, 29. Besser, 157. Bilek de Bilenberg Wenceslaus, 206, 235, 236. Biskup Bartoss, 50 ; Catharina, 50. Boczko Victorinus, 177. Böhmer Johann Friedrich, 26. Borovy, Dr Clemens, 36. Bredau, comites de, 14, 125, 126; Bene- dicta Theresia, 131, 156. Buquoy, comes de, 126. Burchardus, Wissehradensis, 29, 149. Bzdina Ioannes, 45. Cafacis, Romulus Ioaanis de, 187. Calixtini, 18. Capuccini, 206. Carpentariis, Dominicus Bartholomaei de, 192. Casalis, Barlholomaeus Simonis de, 163, 192 Casparus a Gerstorff, 140. Catharina, filia Nicolai, 53. Catharina Petri, 50. Cennini Robertus, de Senis, 190, 197. Cham seu Kham, 184. Chanowzki Albertus, S. J., 162, 199, 231. Chobotski Wilhelm, 122. Cistercienses, 178, 209, 213. Cochlaeus Ioannes, 162, 167, 168, 178, 993. Conradus de Kreig, 36. Continuatores Pulkavae, 43, 166. Cordesin Christina, 140. Credis, Massus loannis, 183; Simon Ioannis, 183. Crugerius Georgius, S. I., 47, 115, 116, 201, 202, 205, 217, 231-235. Crussina Hynko, 177. Czechiades de Plobenstein Ioannes Pe- trus, 103. Czernin, comes, 156. Daczycky Martinus, 53. Dietrichstain, 141. Dlauhowesry Ioannes Ignatius, 133. Dobner Gelasius & S Catharina, Scho- larum Piarum, 43, 49, 149, 223-998. Dorothea, vidua Iacobi, 9, 47. DrZewoslaw, 147. Ebelin, dominus de, 156. Egghoffer Ioannes, 157. Elcis, Gaddus de, 182 ; Horatius de, 183. Emler Ioseph, 13, 22, 39, 43, 44, 177, 293. Erben, 137, 138. Ernst Ioseph, 127.
248 106, 108, 115; Ferdinandus I, magnus dux Etruriae, 106; Ferdinandus II, magnus dux Etruriae, 106. Michael, rex Poloniarum, 126. Hobertus I, comes palatinus, 51. Robure, Victoria de, magna ducissa Etruriae, 106. Rudolphus, comes palatinus, 94. Rudolphus 1l, imperator, 10, 59, 60, 61, 89, 95. Sigismundus, imperator, 8, 9, 42-47, 142, 147, 148, 159, 164, 169, 170, 176, 192, 197, 199. Sophia, uxor Wenceslai, 171. Waldstein Albertus, dux Mecklem- burgicus, 108. Wenceslaus, rex Bohemiae, 6, 7, 18, 99.33, 37, 38, 43, 159, 171, 172, 174, 184, 187, 293. Wratislaus, rex Bohemiae 147-149. Alii. Adamitae, 163, 168, 184, 188, 189, 195, 214, 216, 226. Adalbertus de Prosece et Pellerstain, 122. Aeneas Sylvius. Vide Pius II. Althan, Michael Adolphus comes de, 11, 66. Andreas de Krczie, 54. Anna Andreae Trezkae, 53. Antonius de Senis, 190. Arsenius de Radbuza, 149. Aventinus, haereticus, 160. Balbinus Bohuslaus, S. J., 47, 169, 909.905, 909, 212-218, 232-235. Bartossius Bartholomaeus, 53. Bavari, 34. Beausobre, 162, 168, 219. Bechowsky, 205, 217, 235, 242,. Benedictini, 5, 14, 29, 160, 202, 206, 213. Benessius de Horowic, O. M., 22, 43, 162, 167, 223. Bergl Joannes, 20. Berhardus, Cruciger, 29. Besser, 157. Bilek de Bilenberg Wenceslaus, 206, 235, 236. Biskup Bartoss, 50 ; Catharina, 50. Boczko Victorinus, 177. Böhmer Johann Friedrich, 26. Borovy, Dr Clemens, 36. Bredau, comites de, 14, 125, 126; Bene- dicta Theresia, 131, 156. Buquoy, comes de, 126. Burchardus, Wissehradensis, 29, 149. Bzdina Ioannes, 45. Cafacis, Romulus Ioaanis de, 187. Calixtini, 18. Capuccini, 206. Carpentariis, Dominicus Bartholomaei de, 192. Casalis, Barlholomaeus Simonis de, 163, 192 Casparus a Gerstorff, 140. Catharina, filia Nicolai, 53. Catharina Petri, 50. Cennini Robertus, de Senis, 190, 197. Cham seu Kham, 184. Chanowzki Albertus, S. J., 162, 199, 231. Chobotski Wilhelm, 122. Cistercienses, 178, 209, 213. Cochlaeus Ioannes, 162, 167, 168, 178, 993. Conradus de Kreig, 36. Continuatores Pulkavae, 43, 166. Cordesin Christina, 140. Credis, Massus loannis, 183; Simon Ioannis, 183. Crugerius Georgius, S. I., 47, 115, 116, 201, 202, 205, 217, 231-235. Crussina Hynko, 177. Czechiades de Plobenstein Ioannes Pe- trus, 103. Czernin, comes, 156. Daczycky Martinus, 53. Dietrichstain, 141. Dlauhowesry Ioannes Ignatius, 133. Dobner Gelasius & S Catharina, Scho- larum Piarum, 43, 49, 149, 223-998. Dorothea, vidua Iacobi, 9, 47. DrZewoslaw, 147. Ebelin, dominus de, 156. Egghoffer Ioannes, 157. Elcis, Gaddus de, 182 ; Horatius de, 183. Emler Ioseph, 13, 22, 39, 43, 44, 177, 293. Erben, 137, 138. Ernst Ioseph, 127.
Strana 249
Eubel, 29, 34, 179. Fischer, 136. Franko, 46. Frantz Maximilianus, 127. Fuchs, Ignatius, 17, 136. Gallus, praedicator, 40, 41. Garampi, 34. Gaspar, abbas Carloviensis, 60. Georgius, ligator, 40. Gerstorff, Gasparus, Maximilianus,140. Gestlaurin Magdalena, 113, 114. Gieblin Anna Ioanna, 134. Gira Frankonis, 46. Gori Antonius, 163, 186. Gori Antonius Maria a Sampugnano, 163. Gramaius Ioannes Baptista, 11, 66. Gramberger, pictores, 200. Griesmiller Thomas, 157. Guarinonius, Tridentinus, 108. Guidi, Zoroaster Venturae, 183, 187, 192, 197, 201 ; Petrus Paulus, 187. Guidi Adulphus 239, 240, Guillelmus Peraltus, O. P., 8,39, 40. Hagecius Wenceslaus, 11, 18, 23, 43-51, 62, 112, 113, 142, 148, 149, 162, 166, 170, 178, 205, 216, 217, 223, 231-234. Hammerschmid Io. Florianus, 9, 13- 17, 18, 23, 29, 31, 34, 45, 47, 58, 60, 69, 72, 83-88, 98, 100-108, 120, 125, 127, 174-178, 205, 206, 217, 234, 235. Hardt, 41. Hartmann, Franciseus Maximilianus, baro de, 127, 156. Hasenburg, dominus de, 144, 154 ; Ja- ruslaus, 140. Hawlova Ludmilla, 53. Hehn, dominus de, 49. Heinrieus Rebdorfensis, 26. Helmling L., O. S. B. 81. Herold, 146. Hieronymus de Praga, 41, 159, 161, 178, 179. Hilsen de Goldberg Wenceslaus, 98. Hladni Thomas, 16, 195, 141, 199, 900. Hoffalsky Adamus Ferdinandus, 112, 118. Hoffkirchen, Laurentius de, 102. Hoffmann Melchior, 60. Hofler K., 42, 43, 44, 223. Hoger Christianus, 126. Horcuka Ad., 31. 249 Hradecky Magdalena de Clicebus, 59. Hradrecenses, 45. Huerta, Anna Martini de, 121. Hus Ioannes. Vide Ioannes. Hus Nicolaus, 45, 176. Hussitae, 8, 9, 25, 45, 63, 107, 129, 133, 160, 162, 166, 174, 187, 199, 201, 204, 213, 214, 216, 223. Hylsowy Venceslaus, 86. Isidorus de Cruce, abbas Carloviensis, 119. Iacobellus de Misa, 13, 174. Iacobus, decanus Wissehradensis, 39. Iacobus Parisiensis, 8, 41. Iacobus Pauli, 192. Iacobus Pytle, 53. Ianig Mgr, 127, 136. Ianko, braseator, 150. Ianko Wenceslai, 45. Iessenitz, magister, 41. Ioachim de Nova Domo, 59. Ioanna Andreae, Senensis, 53, 194. Ioannes Bernardus, 154. Ioannes, braseator, 9, 46. Ioannes de Castro Ambrosii, 40. Ioannes faber, 151. Ioannes de Gersono, 172. Ioannes Hildesheim, 8, 40, 41. Ioannes Hus, kaereticus, 7, 8, 13, 40, 41. 151, 159, 160, 161, 166, 171-174, 180, 181, 184. Ioannes Otto, 154. Ioannes de Picardia, 184. Ioannes Pollonii de S. Cusme, 192. Ioannes Przibiconis, 46. | Ioannes, vinitor, 36, 150. Ioannes, Wissehradensis, 29. Judaei, 51. Kalenicze Joannes Carolus, 117. Kaltenhaler, 10, 57, 142. Kaplirs Casparus, 120 ; Eva, 190. Kasper, 82, 88. Kbel Ioannes, 41. Khinszki, comites de, 127, 156 ; Nor- bertus Octavianus, 127, 186. Khönig W., 75. Knap Catharina, Ioannes, 52. Kober Andreas, 60, Kolecznik Mathias, 52,
Eubel, 29, 34, 179. Fischer, 136. Franko, 46. Frantz Maximilianus, 127. Fuchs, Ignatius, 17, 136. Gallus, praedicator, 40, 41. Garampi, 34. Gaspar, abbas Carloviensis, 60. Georgius, ligator, 40. Gerstorff, Gasparus, Maximilianus,140. Gestlaurin Magdalena, 113, 114. Gieblin Anna Ioanna, 134. Gira Frankonis, 46. Gori Antonius, 163, 186. Gori Antonius Maria a Sampugnano, 163. Gramaius Ioannes Baptista, 11, 66. Gramberger, pictores, 200. Griesmiller Thomas, 157. Guarinonius, Tridentinus, 108. Guidi, Zoroaster Venturae, 183, 187, 192, 197, 201 ; Petrus Paulus, 187. Guidi Adulphus 239, 240, Guillelmus Peraltus, O. P., 8,39, 40. Hagecius Wenceslaus, 11, 18, 23, 43-51, 62, 112, 113, 142, 148, 149, 162, 166, 170, 178, 205, 216, 217, 223, 231-234. Hammerschmid Io. Florianus, 9, 13- 17, 18, 23, 29, 31, 34, 45, 47, 58, 60, 69, 72, 83-88, 98, 100-108, 120, 125, 127, 174-178, 205, 206, 217, 234, 235. Hardt, 41. Hartmann, Franciseus Maximilianus, baro de, 127, 156. Hasenburg, dominus de, 144, 154 ; Ja- ruslaus, 140. Hawlova Ludmilla, 53. Hehn, dominus de, 49. Heinrieus Rebdorfensis, 26. Helmling L., O. S. B. 81. Herold, 146. Hieronymus de Praga, 41, 159, 161, 178, 179. Hilsen de Goldberg Wenceslaus, 98. Hladni Thomas, 16, 195, 141, 199, 900. Hoffalsky Adamus Ferdinandus, 112, 118. Hoffkirchen, Laurentius de, 102. Hoffmann Melchior, 60. Hofler K., 42, 43, 44, 223. Hoger Christianus, 126. Horcuka Ad., 31. 249 Hradecky Magdalena de Clicebus, 59. Hradrecenses, 45. Huerta, Anna Martini de, 121. Hus Ioannes. Vide Ioannes. Hus Nicolaus, 45, 176. Hussitae, 8, 9, 25, 45, 63, 107, 129, 133, 160, 162, 166, 174, 187, 199, 201, 204, 213, 214, 216, 223. Hylsowy Venceslaus, 86. Isidorus de Cruce, abbas Carloviensis, 119. Iacobellus de Misa, 13, 174. Iacobus, decanus Wissehradensis, 39. Iacobus Parisiensis, 8, 41. Iacobus Pauli, 192. Iacobus Pytle, 53. Ianig Mgr, 127, 136. Ianko, braseator, 150. Ianko Wenceslai, 45. Iessenitz, magister, 41. Ioachim de Nova Domo, 59. Ioanna Andreae, Senensis, 53, 194. Ioannes Bernardus, 154. Ioannes, braseator, 9, 46. Ioannes de Castro Ambrosii, 40. Ioannes faber, 151. Ioannes de Gersono, 172. Ioannes Hildesheim, 8, 40, 41. Ioannes Hus, kaereticus, 7, 8, 13, 40, 41. 151, 159, 160, 161, 166, 171-174, 180, 181, 184. Ioannes Otto, 154. Ioannes de Picardia, 184. Ioannes Pollonii de S. Cusme, 192. Ioannes Przibiconis, 46. | Ioannes, vinitor, 36, 150. Ioannes, Wissehradensis, 29. Judaei, 51. Kalenicze Joannes Carolus, 117. Kaltenhaler, 10, 57, 142. Kaplirs Casparus, 120 ; Eva, 190. Kasper, 82, 88. Kbel Ioannes, 41. Khinszki, comites de, 127, 156 ; Nor- bertus Octavianus, 127, 186. Khönig W., 75. Knap Catharina, Ioannes, 52. Kober Andreas, 60, Kolecznik Mathias, 52,
Strana 250
250 Kommornik Ioannes Iacobus Franci- scus, 132, Kraus Thomas Ioannes, 88, 127. Krezky Andreas, 59. Krepin, 157. Kroken, 147. Krom, 157. Krussina, dux Orebitarum, 45. Krziemenecz Welico, 150. Kunczo Snek, 38. Kuntzen, Catharina, 118, 120 ; Petrus, 118. Launenses, 45. Laurentius de Brzezowa seu Bzrezina, 13, 43, 44, 162-178, 211-213, 223-234. Laurentius Ezechiel,abbas Carlocurien- sis, 88. Lazarowsky, 52. Lenfant, 168. Libbenthaler Petrus, 10, 57, 142. Lichtenstein, Carolus de, 12, 72-79, 89, 164 ; Ioannes Adamus, 16, 132. Liepure Ioannes, 157. Lindeman, 154. Link Gregorius, abbas, 61. Lobkowicz Adalbertus, 74 ; Polixena, 82 ; Sdencold Adalbertus, 78, 74, 82 ; Wenceslaus, 82. Lochowsky, Wenceslaus Maximilia- nus, 62, Ludewig, 223. Lugari Ioannes Baptista, 240. Lunadoris, Hieronymus, Horatius de, 190. Lunenses, 45. Luniak Mathias, 48. Lupacius Procopius, 162, 167, 168, 223. Magdalena, 35, 36, Maggaurer Elias, 154. Mansi Ioannes Dominicus, 172, 174. Mansueti Papirius, 183, 185, 190, 195, 196, 198. Mara Przibiconis, 46. Marcus, 48. Mariani Angelus, Adv., 239. Marianus Nicolai, not. Senensis, 183. Martinelli, 157. Martinitz, Bernardus Borzita, 141; Georgius, 117; Maximilianus Valen- tinus, 14, 125. Martinus, 9, 45, 46. Massopust Petrus, 46. Matthias, 39. Matthias, hortulanus, 150, 151. Mauritius, sutor, 48. Meus Iacobi de Senis, 183. Mica, dictus Ortel, 150. Michael Aegidius de Potworovicz, 41. Michael de Causis, 173. Michalowitz, Bohuslaus de, 62. Michna, Wenceslaus, comes de, 153. Milek Bartholomaeus, 53. Minores fratres, 46, 108, 173. Minzer Paulus, decanus Neo-Bolesla- viensis, 141, 144. Mirek, vinitor, 31. Mirrus Ioannes abbas Carloviensis, 10, 59, 61. Misericordia, fratres de, 154. Mlezik Petrus, 50. Mnissovius Raphael, 96, 99. Morani Ferdinandus, Adv., 240. Morawek Simon Wohuslaus, 144. Müller, architectus, 16. Nicolaitae, 163, 226. Nicolaus, olitor, 49, 50. Nicolaus, abbas Carlocuriensis, 55, 56, 58. Nicolaus de Litomislia, 159. Nicolaus Ortel, 35, 150. Nicolaus de Wozycz, 39. Nostiz Otto, 70, 73, 93 ; familia, 154. Novak, Ioannes Fridericus, 21. Orebitae, 45, 168, 177. Orfari, 167, 168, 188. Orphani, 163, 168, 189, 214, 216, 225, 226. Ortel, 150. Ostrstok Franciscus de Astfeld, 79. Othecz, 184, 195. Palacky Franciscus, 171-174, 179-184, 294, 296, 232, 233. Pannilini, Hippolytus, 187; Pandol- phus, 183, 187, 197. Passavienses, 58, 60, 68, 89, 171. Pecelius Ad., 117. Pechaczek Henricus Guillelmus, 131. Pessiko de Telecz, 39. Petrucci Bartholomaeus de Senis, 196. Petrus de Dresden, 13, 174. Petrus, dictus Mlezik, 50. Petrus, plebanus de Tuchmoricz, 81.
250 Kommornik Ioannes Iacobus Franci- scus, 132, Kraus Thomas Ioannes, 88, 127. Krezky Andreas, 59. Krepin, 157. Kroken, 147. Krom, 157. Krussina, dux Orebitarum, 45. Krziemenecz Welico, 150. Kunczo Snek, 38. Kuntzen, Catharina, 118, 120 ; Petrus, 118. Launenses, 45. Laurentius de Brzezowa seu Bzrezina, 13, 43, 44, 162-178, 211-213, 223-234. Laurentius Ezechiel,abbas Carlocurien- sis, 88. Lazarowsky, 52. Lenfant, 168. Libbenthaler Petrus, 10, 57, 142. Lichtenstein, Carolus de, 12, 72-79, 89, 164 ; Ioannes Adamus, 16, 132. Liepure Ioannes, 157. Lindeman, 154. Link Gregorius, abbas, 61. Lobkowicz Adalbertus, 74 ; Polixena, 82 ; Sdencold Adalbertus, 78, 74, 82 ; Wenceslaus, 82. Lochowsky, Wenceslaus Maximilia- nus, 62, Ludewig, 223. Lugari Ioannes Baptista, 240. Lunadoris, Hieronymus, Horatius de, 190. Lunenses, 45. Luniak Mathias, 48. Lupacius Procopius, 162, 167, 168, 223. Magdalena, 35, 36, Maggaurer Elias, 154. Mansi Ioannes Dominicus, 172, 174. Mansueti Papirius, 183, 185, 190, 195, 196, 198. Mara Przibiconis, 46. Marcus, 48. Mariani Angelus, Adv., 239. Marianus Nicolai, not. Senensis, 183. Martinelli, 157. Martinitz, Bernardus Borzita, 141; Georgius, 117; Maximilianus Valen- tinus, 14, 125. Martinus, 9, 45, 46. Massopust Petrus, 46. Matthias, 39. Matthias, hortulanus, 150, 151. Mauritius, sutor, 48. Meus Iacobi de Senis, 183. Mica, dictus Ortel, 150. Michael Aegidius de Potworovicz, 41. Michael de Causis, 173. Michalowitz, Bohuslaus de, 62. Michna, Wenceslaus, comes de, 153. Milek Bartholomaeus, 53. Minores fratres, 46, 108, 173. Minzer Paulus, decanus Neo-Bolesla- viensis, 141, 144. Mirek, vinitor, 31. Mirrus Ioannes abbas Carloviensis, 10, 59, 61. Misericordia, fratres de, 154. Mlezik Petrus, 50. Mnissovius Raphael, 96, 99. Morani Ferdinandus, Adv., 240. Morawek Simon Wohuslaus, 144. Müller, architectus, 16. Nicolaitae, 163, 226. Nicolaus, olitor, 49, 50. Nicolaus, abbas Carlocuriensis, 55, 56, 58. Nicolaus de Litomislia, 159. Nicolaus Ortel, 35, 150. Nicolaus de Wozycz, 39. Nostiz Otto, 70, 73, 93 ; familia, 154. Novak, Ioannes Fridericus, 21. Orebitae, 45, 168, 177. Orfari, 167, 168, 188. Orphani, 163, 168, 189, 214, 216, 225, 226. Ortel, 150. Ostrstok Franciscus de Astfeld, 79. Othecz, 184, 195. Palacky Franciscus, 171-174, 179-184, 294, 296, 232, 233. Pannilini, Hippolytus, 187; Pandol- phus, 183, 187, 197. Passavienses, 58, 60, 68, 89, 171. Pecelius Ad., 117. Pechaczek Henricus Guillelmus, 131. Pessiko de Telecz, 39. Petrucci Bartholomaeus de Senis, 196. Petrus de Dresden, 13, 174. Petrus, dictus Mlezik, 50. Petrus, plebanus de Tuchmoricz, 81.
Strana 251
Pezius Bernardus, 0. S. B., 40, 41. Podhrobsky Catharina, 46 ; Joannes, 9,45, 46 ; Regina, 46. Podivinus, 29. Podlaha, canonicus, 19. Polta Nicolaus, 94. -Pontanus, 162, 167, 223, 227. Possevinus Antonius, 32, 34, 181, Praczko de Zrb, 49. Praedicatores, fratres, 9, 168, 173, 178, 202. Vide Guillelmus. Praum Nicolaus, 117. Prczka, Andreas, Anna, 53. Premetin Magdalena, 132. Probst Ioseph, 191. Procopius, notarius, 42. Procopius Magnus, 226. Procopius Minor, 226. | Przibico, 46 ; Joannes, filius, 46. Przybyl Sophia, 54. Pubitska Franciscus, 211-213, 234. Pulkavae Continuatores, 43. Rapaccioli, Franciscus, 185; Petrus, 185, 195. Redkowiz Nicolaus, 117. Richterssicz Michael, 74, 75. Rokycana Ioannes, 129. Roschich von Rosensweig, loannes Baptista, 118, 120. Rosenberg, domini de, 44 ; Willehmus Ursinus, 168. Rosnkart Nicolaus, 38. Ruffer Adalbertus, 17,18,167, 235, 237, 240. Ruml, 240. Sandel Ioannes, 98, 43, 65, 113, 148. Saraceni, 40. Savignoni Gustavus, Adv ,941. Sax dominus, 157. Saxones, 34, 101-103. Scbadner, dominus de, 156 ; Iacobina, 132. Schampogen, 157. Scheffzigg, dominus de, 157. Schilling de Gkleeberg Antonius, 91. Schlik, 156. Schneider Ioannes Georgius, 159. Scholae piae. Vide Dobner, Victorinus. Schrutta Maurus, O. M., 237, 240. Schubert, 134, 136, 137. Schwefel Gasparus, 143. Sebesta, 20. 251 Seneca, 40. Shambek, dominus de, 157. Shrall, 156. Slanenses, 45. Slavata, Guillelmus comes, 88, 93, 96, 99. Smetzna, 141. Snek Kunczo, 38. Societas Jesu, 9, 93, 108, 115-117, 140, 144, 154. Vide Balbinus, Chanowsky, Crugerius, Tanner. Sowa Anna, Laurentius, 59. Ssilhawy Jacobus, braseator, 9, 47 ; Joannes, 47; Petrus, 151. Ssilink Franciscus, 48. Ssrinel, Catharina, Joannes, 54. Stanislaus de Znaim, 8, 40, 41, 159. Steinerth Ioannes Petrus, 127. Stephanus Christus, 105. Stephanus de Dolan, Carthusiensis, 8, 40, 41. Stephanus de Palecz, 159. Sternberg, Adamus de, 72 ; Ignatius, 156 ; Joannes Stephanus Maximi- lianus, 192, 154, 156 ; Lucas, 192; Wenceslaus, 156 ; comites de, 213. Stokes Ioannes, 41. Sueci, 102. Sweerts, comites de, 131. Taboritae,9, 29, 42, 44, 45, 160-178, 187 189, 197, 203, 211-216, 223-232. Talmberg, Fridericus de, 120 ; Geor- gius, 120 ; Franciscus Guillelmus, 122 ; Joannes senior, 16. Tanner Ioannes, S J., 162, 199, 219,995, 994. Tarmann Ioannes, 48. Tartari, 39, 183, 184. Teige, Dr, 20. Theobaldus, 162, 223. Theodricus, 151. Thomas, curatus S. Michaelis, 29. Thomas de Gazaia, 186. Tilly, comes de, 102. Tinelli Tinelluccius Mini, 186. Tomek Wenceslaus, 36, 162-170, 176, 187, 188, 223-234, 237, 240. Trczka Andreas, 53. Truhlar loseph, 22, 40, 91, 146, 147. Turek Nicolaus, 141. Twaruziek, Ioanna, 53; Wenceslaus, 53, 54.
Pezius Bernardus, 0. S. B., 40, 41. Podhrobsky Catharina, 46 ; Joannes, 9,45, 46 ; Regina, 46. Podivinus, 29. Podlaha, canonicus, 19. Polta Nicolaus, 94. -Pontanus, 162, 167, 223, 227. Possevinus Antonius, 32, 34, 181, Praczko de Zrb, 49. Praedicatores, fratres, 9, 168, 173, 178, 202. Vide Guillelmus. Praum Nicolaus, 117. Prczka, Andreas, Anna, 53. Premetin Magdalena, 132. Probst Ioseph, 191. Procopius, notarius, 42. Procopius Magnus, 226. Procopius Minor, 226. | Przibico, 46 ; Joannes, filius, 46. Przybyl Sophia, 54. Pubitska Franciscus, 211-213, 234. Pulkavae Continuatores, 43. Rapaccioli, Franciscus, 185; Petrus, 185, 195. Redkowiz Nicolaus, 117. Richterssicz Michael, 74, 75. Rokycana Ioannes, 129. Roschich von Rosensweig, loannes Baptista, 118, 120. Rosenberg, domini de, 44 ; Willehmus Ursinus, 168. Rosnkart Nicolaus, 38. Ruffer Adalbertus, 17,18,167, 235, 237, 240. Ruml, 240. Sandel Ioannes, 98, 43, 65, 113, 148. Saraceni, 40. Savignoni Gustavus, Adv ,941. Sax dominus, 157. Saxones, 34, 101-103. Scbadner, dominus de, 156 ; Iacobina, 132. Schampogen, 157. Scheffzigg, dominus de, 157. Schilling de Gkleeberg Antonius, 91. Schlik, 156. Schneider Ioannes Georgius, 159. Scholae piae. Vide Dobner, Victorinus. Schrutta Maurus, O. M., 237, 240. Schubert, 134, 136, 137. Schwefel Gasparus, 143. Sebesta, 20. 251 Seneca, 40. Shambek, dominus de, 157. Shrall, 156. Slanenses, 45. Slavata, Guillelmus comes, 88, 93, 96, 99. Smetzna, 141. Snek Kunczo, 38. Societas Jesu, 9, 93, 108, 115-117, 140, 144, 154. Vide Balbinus, Chanowsky, Crugerius, Tanner. Sowa Anna, Laurentius, 59. Ssilhawy Jacobus, braseator, 9, 47 ; Joannes, 47; Petrus, 151. Ssilink Franciscus, 48. Ssrinel, Catharina, Joannes, 54. Stanislaus de Znaim, 8, 40, 41, 159. Steinerth Ioannes Petrus, 127. Stephanus Christus, 105. Stephanus de Dolan, Carthusiensis, 8, 40, 41. Stephanus de Palecz, 159. Sternberg, Adamus de, 72 ; Ignatius, 156 ; Joannes Stephanus Maximi- lianus, 192, 154, 156 ; Lucas, 192; Wenceslaus, 156 ; comites de, 213. Stokes Ioannes, 41. Sueci, 102. Sweerts, comites de, 131. Taboritae,9, 29, 42, 44, 45, 160-178, 187 189, 197, 203, 211-216, 223-232. Talmberg, Fridericus de, 120 ; Geor- gius, 120 ; Franciscus Guillelmus, 122 ; Joannes senior, 16. Tanner Ioannes, S J., 162, 199, 219,995, 994. Tarmann Ioannes, 48. Tartari, 39, 183, 184. Teige, Dr, 20. Theobaldus, 162, 223. Theodricus, 151. Thomas, curatus S. Michaelis, 29. Thomas de Gazaia, 186. Tilly, comes de, 102. Tinelli Tinelluccius Mini, 186. Tomek Wenceslaus, 36, 162-170, 176, 187, 188, 223-234, 237, 240. Trczka Andreas, 53. Truhlar loseph, 22, 40, 91, 146, 147. Turek Nicolaus, 141. Twaruziek, Ioanna, 53; Wenceslaus, 53, 54.
Strana 252
252 Ughelli Ferdinandus, 179. Ugolinis, Alexander de, 190. Ullmannus, 134. Ulricus, sellator, 36. Uso, 184, 195. Utraquistae, haeretici, 18, 29. Valentinus, braseator, 151. Vaselli Crescentius, 190. Veith Elias, 17, 136. Verde Alexander, Adv., 239, 240. Vermeulen Eugenius de Flandria, 165, 168, 190, 224. Victorinus Boezko, dux Orebitarum, 45, 171. Victorinus a S. Cruce, e Scholis Piis, 148, 149. Villani Matthaeus, 5, 24. Visentainer, 154. Vojtisek, 20. Vulvata Benedicta Theresia, 155. Walderochi, comes de, 156. Waldstein, Adamus de, 72; Eleonora, 194 ; Ernestus loseph, 127, 156. Wankowiez Ioannes, 94. Wenceslaus, vinitor, 85. Wenzelius de Bochaw, Ioannes Igna- natius, Paulus, 192. Widlak, Anniczka, Catharina, Wence- slaus, 48. Wiklefitae, 42. Wiklefus Ioannes, 41, 159, 171-178. Wilhelmus decanus Wissehradensis, 99. Wisehnaberzki, 157. Wilk, Dorothea, 52; Wenceslaus, 59, 151. Wolff Odilo, 0. S. B., 237, 238. Wrbna, comites de, 125, 156, 199 ; Ioannes Franciscus, 141. Zatecenses, 45. Zidek Paulus, 202. Zimmermann Ioannes Nepomuk, 132. Ziska Ioannes, 47, 53, 121, 142, 160, 163-168, 174-178, 184, 194-201, 210, 919, 2177, 226-229. II. INDEX LOCORUM 1. CONVENTUS ORDINIS SERVORUM B. MARIAE. Alexandria, 11. Althan, 68. Asmetet seu Ossmanstedt, 68. Badrach, 68. Bamberga, 68. Bernburg, 9. Bonna, 16, 108, 132. Bononia: S. [oseph, 32 : Sanctae Mariae Servorum, 33, 129, 193, 194. Butrium, 128. Colonia, 68. Cordigiani, 68. Embda, 68. Erfordia, 9, 35, 52, 68. Florentia, 6, 14, 23, 24, 25, 32, 64, 66, 82, 86, 106, 109, 191-194, 200, 201, 206, 221. Forolivium, 191. Francfordia ad Oderam, 68. Gandavum, 68. Germesheim, 9, 51, 52, 68, 191, 193. Gradisca, 139, Gratzen, 16, 126, 132, 169, 217, 222, 237. Grossenhain, 9. Grulich, 132; 237. Guterborch, 68. Halberstadt, 9, 52, 68, 193. Hallae, 9, 85, 51, 68. Hortus B. Mariae, 35, 68. Jeromaritz seu Lauretum, 16, 119, 128, 129, 132, 177. Konoged, 16, 135-139. Labacum, 68. Landesberg, 68 Langegg, 16. Lintium, 15, 67. Luggau, 16. Mantua, 106. Monasterium, 68. Mons Senarius, eremus, 11, 14, 15, 71, 75, 85, 94, 95. Neuburg, 68. Nordhausen, 9, 35, 68. Oenipons : conv. S. Ioseph, 10, 11, 14,
252 Ughelli Ferdinandus, 179. Ugolinis, Alexander de, 190. Ullmannus, 134. Ulricus, sellator, 36. Uso, 184, 195. Utraquistae, haeretici, 18, 29. Valentinus, braseator, 151. Vaselli Crescentius, 190. Veith Elias, 17, 136. Verde Alexander, Adv., 239, 240. Vermeulen Eugenius de Flandria, 165, 168, 190, 224. Victorinus Boezko, dux Orebitarum, 45, 171. Victorinus a S. Cruce, e Scholis Piis, 148, 149. Villani Matthaeus, 5, 24. Visentainer, 154. Vojtisek, 20. Vulvata Benedicta Theresia, 155. Walderochi, comes de, 156. Waldstein, Adamus de, 72; Eleonora, 194 ; Ernestus loseph, 127, 156. Wankowiez Ioannes, 94. Wenceslaus, vinitor, 85. Wenzelius de Bochaw, Ioannes Igna- natius, Paulus, 192. Widlak, Anniczka, Catharina, Wence- slaus, 48. Wiklefitae, 42. Wiklefus Ioannes, 41, 159, 171-178. Wilhelmus decanus Wissehradensis, 99. Wisehnaberzki, 157. Wilk, Dorothea, 52; Wenceslaus, 59, 151. Wolff Odilo, 0. S. B., 237, 238. Wrbna, comites de, 125, 156, 199 ; Ioannes Franciscus, 141. Zatecenses, 45. Zidek Paulus, 202. Zimmermann Ioannes Nepomuk, 132. Ziska Ioannes, 47, 53, 121, 142, 160, 163-168, 174-178, 184, 194-201, 210, 919, 2177, 226-229. II. INDEX LOCORUM 1. CONVENTUS ORDINIS SERVORUM B. MARIAE. Alexandria, 11. Althan, 68. Asmetet seu Ossmanstedt, 68. Badrach, 68. Bamberga, 68. Bernburg, 9. Bonna, 16, 108, 132. Bononia: S. [oseph, 32 : Sanctae Mariae Servorum, 33, 129, 193, 194. Butrium, 128. Colonia, 68. Cordigiani, 68. Embda, 68. Erfordia, 9, 35, 52, 68. Florentia, 6, 14, 23, 24, 25, 32, 64, 66, 82, 86, 106, 109, 191-194, 200, 201, 206, 221. Forolivium, 191. Francfordia ad Oderam, 68. Gandavum, 68. Germesheim, 9, 51, 52, 68, 191, 193. Gradisca, 139, Gratzen, 16, 126, 132, 169, 217, 222, 237. Grossenhain, 9. Grulich, 132; 237. Guterborch, 68. Halberstadt, 9, 52, 68, 193. Hallae, 9, 85, 51, 68. Hortus B. Mariae, 35, 68. Jeromaritz seu Lauretum, 16, 119, 128, 129, 132, 177. Konoged, 16, 135-139. Labacum, 68. Landesberg, 68 Langegg, 16. Lintium, 15, 67. Luggau, 16. Mantua, 106. Monasterium, 68. Mons Senarius, eremus, 11, 14, 15, 71, 75, 85, 94, 95. Neuburg, 68. Nordhausen, 9, 35, 68. Oenipons : conv. S. Ioseph, 10, 11, 14,
Strana 253
15, 64, 65, 68, 71-78, 85, 86, 94, 95, 101- 109, 114, 115, 122, 126, 128, 138, 152, 155, 198, 223 ; sorores, 10, 206. Passovia, 68. Praga : Divae Annuntiatae, alias in Boticz, in Viridi, na Trawniczku, in Slup, 5-78, 94, 121-130, 171, 197-233. — S. Michaelis, 5-7, 12-19, 27-29, 76, 80-86, 93-119, 127, 132, 135, 142, 146, 152-157, 168-174, 198, 199. — S. Mariae de Victoria, in Albo Mon- te, 14, 83.88, 91, 92, 100, 106-110, 115, 125, 145, 198, Rabenstein, 16, 1%, 132, 135, 136, 137. Radeburg, 68. Rheinbach, 132. 253 Roma: S. Marcelli, 127, 130, 205, 220, 998 ; S. Mariae in Via, 211. Schornsheim, 68. Senae, 8, 9, 37, 39, 42, 45, 47, 53, 109, 160-169, 182-196, 209, 214, 224.228. Spirensis dioec., conv. S. Ioannis, 68. Storbera, i. e. Stolberg, 162, 187, 188, 189, 212, 214, 224, 225, 231. Tarvisium, 193. Vach, 9, 35, 68. Vallis pia, 68. Vienna, 15, 16, 35, 71, 72, 80, 86, 104, 114, 115, 127, 132, 200. Volders, 108, 139. Waldrast, 16, 68, 108, 139. Weissenstein, 139. Wessely, 132. 9. PRAGA. Ecclesiae et monasteria : S. Adalberti maioris, 28, 174. — S. Ambrosii, 0. S. B., S. 98, 42,493, 119. — S. An- nae, 176. — S. Apollinaris, 5, 19, 133, 175. — Aula regia, 42, 176, 218. — S. Barbarae, 43, 119. — S. Benedicti, 48, 112, 172. — Bethlehem, 171-174. — Carmelitae, 5, 145. — S. Caroli, 5,. 10, 12, 19, 43, 54-63, 72-74, 88, 89, 113, 119-193, 149. — Carthusiani, 42, 43, 175, 202. — S. Catharinae, 5, 42, 43, 113, 127, 142, 149, 176. — S. Clemen- tis, O. P., 9, 42, 43, 112, 170, 177, 178, 202. — S. Clementis in Wissehrad, 45. — Coelestini, 9, 36, 47, 150, 164, 177, 197, 299. — SS. Cosmae et Damiani, postea Einaus. Vide Slavi. — Cruciferi, 29, 42, 43, 132, 175-178. — Dolorosae Virginis, 131, 133, 144. — S. Elisabeth, 45, 54, 133, 167, 206, 218, 219, 231, 236, 237. — S. Fran- cisci, 43, 112. — Hierosolymitani, 47, 229, — S. Jacobi, O. M., 46, 164, 229. '— S. Joannis, 45, 133. — S. Joannis Nepomuceni, 126, 152. — S. Margari- tae ad Boticz, 44. — S. Mariae ad Nives, 5, 19, 120, 145. — S. Mariae ad pedem pontis, 49. — S. Mariae Magdalenae, 43, 112, 176. — S. Mar- tini, 18, 45, 174. — S. Michaelis maioris, 7, 27, 98. — S. Michaelis Coelestinorum, 36, 150. — S. Michae- lis in Opatowiez, 28. — S. Nicolai, 62. — Observantes, 108. — S. Pan- eratii, 44, 45. — SS. Petri et Pauli in Wissehrad, 7, 17-19, 29-31, 39, 45, 84, 147, 149, 167, 287. — S. Procopii, 62. — Slavorum, 5, 7,9, 29, 31, 47, 197, 137, 138, 153, 155, 206. — Socie- tatis Iesu, 9, 98, 108, 115, 116, 140, 141, 154. — Strahof, Praem., 42, 43, 188, 175, 202, 206, 222, 29. — Teu- tones, 47, 197, 229. — Teynum, 15, 18, 101, 102. — S. Thomae, 0. S. A., 18, 42, 43, 47, 127, 149, 170, 175, 176, 202. — S. Viti, 19, 23. — Zderaz, Cist. 29, 42, 177, 178. Archiva, 19, 20 et passim. — Arx, 19, 41, 44, 59-62, 124, 127, 130, 154. — Bibliotheca Universitatis, 8, 19-22, 40, 84, 146. — Camera regia, 56, 59, 80, 86, 88, 93, 94, 105, 114, 117, 146, 154, 156. — Consistorium, 105, 117, 123, 124, 154, 237, 940. —Domus dia- boli, 127, 143; ad fontem aureum, 113,114, 143 ; ad tres asinos, 143 ; ad tres haedos, 118, 120. — Podskal, 204, 235. — Pons Carolinus, 16, 19, 132. — Universitas, 6, 8, 17, 23, 83-36, 41, 171, 180. — Wissehrad,
15, 64, 65, 68, 71-78, 85, 86, 94, 95, 101- 109, 114, 115, 122, 126, 128, 138, 152, 155, 198, 223 ; sorores, 10, 206. Passovia, 68. Praga : Divae Annuntiatae, alias in Boticz, in Viridi, na Trawniczku, in Slup, 5-78, 94, 121-130, 171, 197-233. — S. Michaelis, 5-7, 12-19, 27-29, 76, 80-86, 93-119, 127, 132, 135, 142, 146, 152-157, 168-174, 198, 199. — S. Mariae de Victoria, in Albo Mon- te, 14, 83.88, 91, 92, 100, 106-110, 115, 125, 145, 198, Rabenstein, 16, 1%, 132, 135, 136, 137. Radeburg, 68. Rheinbach, 132. 253 Roma: S. Marcelli, 127, 130, 205, 220, 998 ; S. Mariae in Via, 211. Schornsheim, 68. Senae, 8, 9, 37, 39, 42, 45, 47, 53, 109, 160-169, 182-196, 209, 214, 224.228. Spirensis dioec., conv. S. Ioannis, 68. Storbera, i. e. Stolberg, 162, 187, 188, 189, 212, 214, 224, 225, 231. Tarvisium, 193. Vach, 9, 35, 68. Vallis pia, 68. Vienna, 15, 16, 35, 71, 72, 80, 86, 104, 114, 115, 127, 132, 200. Volders, 108, 139. Waldrast, 16, 68, 108, 139. Weissenstein, 139. Wessely, 132. 9. PRAGA. Ecclesiae et monasteria : S. Adalberti maioris, 28, 174. — S. Ambrosii, 0. S. B., S. 98, 42,493, 119. — S. An- nae, 176. — S. Apollinaris, 5, 19, 133, 175. — Aula regia, 42, 176, 218. — S. Barbarae, 43, 119. — S. Benedicti, 48, 112, 172. — Bethlehem, 171-174. — Carmelitae, 5, 145. — S. Caroli, 5,. 10, 12, 19, 43, 54-63, 72-74, 88, 89, 113, 119-193, 149. — Carthusiani, 42, 43, 175, 202. — S. Catharinae, 5, 42, 43, 113, 127, 142, 149, 176. — S. Clemen- tis, O. P., 9, 42, 43, 112, 170, 177, 178, 202. — S. Clementis in Wissehrad, 45. — Coelestini, 9, 36, 47, 150, 164, 177, 197, 299. — SS. Cosmae et Damiani, postea Einaus. Vide Slavi. — Cruciferi, 29, 42, 43, 132, 175-178. — Dolorosae Virginis, 131, 133, 144. — S. Elisabeth, 45, 54, 133, 167, 206, 218, 219, 231, 236, 237. — S. Fran- cisci, 43, 112. — Hierosolymitani, 47, 229, — S. Jacobi, O. M., 46, 164, 229. '— S. Joannis, 45, 133. — S. Joannis Nepomuceni, 126, 152. — S. Margari- tae ad Boticz, 44. — S. Mariae ad Nives, 5, 19, 120, 145. — S. Mariae ad pedem pontis, 49. — S. Mariae Magdalenae, 43, 112, 176. — S. Mar- tini, 18, 45, 174. — S. Michaelis maioris, 7, 27, 98. — S. Michaelis Coelestinorum, 36, 150. — S. Michae- lis in Opatowiez, 28. — S. Nicolai, 62. — Observantes, 108. — S. Pan- eratii, 44, 45. — SS. Petri et Pauli in Wissehrad, 7, 17-19, 29-31, 39, 45, 84, 147, 149, 167, 287. — S. Procopii, 62. — Slavorum, 5, 7,9, 29, 31, 47, 197, 137, 138, 153, 155, 206. — Socie- tatis Iesu, 9, 98, 108, 115, 116, 140, 141, 154. — Strahof, Praem., 42, 43, 188, 175, 202, 206, 222, 29. — Teu- tones, 47, 197, 229. — Teynum, 15, 18, 101, 102. — S. Thomae, 0. S. A., 18, 42, 43, 47, 127, 149, 170, 175, 176, 202. — S. Viti, 19, 23. — Zderaz, Cist. 29, 42, 177, 178. Archiva, 19, 20 et passim. — Arx, 19, 41, 44, 59-62, 124, 127, 130, 154. — Bibliotheca Universitatis, 8, 19-22, 40, 84, 146. — Camera regia, 56, 59, 80, 86, 88, 93, 94, 105, 114, 117, 146, 154, 156. — Consistorium, 105, 117, 123, 124, 154, 237, 940. —Domus dia- boli, 127, 143; ad fontem aureum, 113,114, 143 ; ad tres asinos, 143 ; ad tres haedos, 118, 120. — Podskal, 204, 235. — Pons Carolinus, 16, 19, 132. — Universitas, 6, 8, 17, 23, 83-36, 41, 171, 180. — Wissehrad,
Strana 254
254 6, 8, 19, 22-24, 36, 42-45, 60, 65, 66, 72, 74, 78, 94, 112, 147, 148, 169, 175- 177, 236. Loca vicina : Boticz, locus et rivulus, passim. — Bruska, 176. — Brzenov, 0. S. B., 14, 42, 43, 176, 202, 213. — Buben, 42. — Mons Albus, 13, 83, 87, 92, 107, 146, 231. — Owin. seu Ovenec, 36, 41, 112, 176. — Plas, 43, 112,202. — Psary, 41, 42, 147-149. — Smikow, 134. — Viridarium, 44, 48. — Zirhoff (?), 49. 9. ALIA LOCA. Avinio, 21, 22, 26, 28. Basilea, 191. Bechina, 13. Boleslaus Vetus, 18, 59, 117, 131, Boleslaus Novus, 141, 144, 152. Bononia, 33, 106, 109, 193, 194.—Eccle- sia S. Petronii, 33. — Universitas, 34. Bossetus, mons, 34. Branik, 132. Brodu bohemicus, 86. Bruska, 176. Cadan, 23, 38, 148. Castrum S. Ambrosii, 40. Chrustoklad, 7, 29, 30. Chudovicz, 53. Civitas Castelli, 161, 178, 179. Collescipoli, 8, 160, 183, 195, 196. Constantia, concilium, 7, 25, 41, 159, 161,162, 166, 172, 173, 180, 181. — Praedicatores, Minores, 173. Cothumbania, 160, 195. Covenez, 152. Cracovia, 179. Cuthnae, 45, 160, 182. Dechtary, 98, 127, 144. Dolan, 8, 40, 41. Erfordia, Universitas Studii, 190. Eugubium, abbatia S. Petri, 35. Falkenau, 136. Florentia, 106. — Archivio di Stato, 82. Freiberg, 204, 212, 233. Gora, 160, 182. Görtz, 78. Hala, 108. Hildesheim, 40. Holany, 136. Horowic, 43. Hradisst, 175. Hungaria, 39, 183, 184, 195. Tankow, 190, 191. Jaromeritz, 177. Kluky, 131. Komvan, 59. Kothumbania, 184. Kozihradek, 172. Kuttenberg, 169. Lacum, S. Maria ad, 144. Landestein, 36. Lebus, 180. Libenic, 136. Libiediczych, 38. Litomericium, 45, 160, 182, Litomislia, 160, 182. Longa Villa, 133. Luna, 42. Luniewicz, 42. Magdeburgum, 35. Matrei, 68. Melsna, 172. Milewsko, 175. Nepomuk, 17%. Novum Castrum, 126, 169, 176, 222. OEnipons, 77, 78, 206. Oppavia, 75. Oreb, 1775. Pannonia, 45. Parisii, Universitas, 6, 94. Patavium, 109. Pieska, 175. Pilsena, 7, 36, 39, 42, 160, 178, 182, 188, 189, 213. Pisae, Universitas, 67, 109, 127. Podium Bonitii, 160, 179. Polonia, 161. Posen, 179. Potsky, 155. Potworowiez, 41. Prunersdorf, 195. Ratisbona, 98, 118, 119, 198, 130. Rokyan, 186. Roma, 33, 71, 85, 108-105, 139, 193, 216,
254 6, 8, 19, 22-24, 36, 42-45, 60, 65, 66, 72, 74, 78, 94, 112, 147, 148, 169, 175- 177, 236. Loca vicina : Boticz, locus et rivulus, passim. — Bruska, 176. — Brzenov, 0. S. B., 14, 42, 43, 176, 202, 213. — Buben, 42. — Mons Albus, 13, 83, 87, 92, 107, 146, 231. — Owin. seu Ovenec, 36, 41, 112, 176. — Plas, 43, 112,202. — Psary, 41, 42, 147-149. — Smikow, 134. — Viridarium, 44, 48. — Zirhoff (?), 49. 9. ALIA LOCA. Avinio, 21, 22, 26, 28. Basilea, 191. Bechina, 13. Boleslaus Vetus, 18, 59, 117, 131, Boleslaus Novus, 141, 144, 152. Bononia, 33, 106, 109, 193, 194.—Eccle- sia S. Petronii, 33. — Universitas, 34. Bossetus, mons, 34. Branik, 132. Brodu bohemicus, 86. Bruska, 176. Cadan, 23, 38, 148. Castrum S. Ambrosii, 40. Chrustoklad, 7, 29, 30. Chudovicz, 53. Civitas Castelli, 161, 178, 179. Collescipoli, 8, 160, 183, 195, 196. Constantia, concilium, 7, 25, 41, 159, 161,162, 166, 172, 173, 180, 181. — Praedicatores, Minores, 173. Cothumbania, 160, 195. Covenez, 152. Cracovia, 179. Cuthnae, 45, 160, 182. Dechtary, 98, 127, 144. Dolan, 8, 40, 41. Erfordia, Universitas Studii, 190. Eugubium, abbatia S. Petri, 35. Falkenau, 136. Florentia, 106. — Archivio di Stato, 82. Freiberg, 204, 212, 233. Gora, 160, 182. Görtz, 78. Hala, 108. Hildesheim, 40. Holany, 136. Horowic, 43. Hradisst, 175. Hungaria, 39, 183, 184, 195. Tankow, 190, 191. Jaromeritz, 177. Kluky, 131. Komvan, 59. Kothumbania, 184. Kozihradek, 172. Kuttenberg, 169. Lacum, S. Maria ad, 144. Landestein, 36. Lebus, 180. Libenic, 136. Libiediczych, 38. Litomericium, 45, 160, 182, Litomislia, 160, 182. Longa Villa, 133. Luna, 42. Luniewicz, 42. Magdeburgum, 35. Matrei, 68. Melsna, 172. Milewsko, 175. Nepomuk, 17%. Novum Castrum, 126, 169, 176, 222. OEnipons, 77, 78, 206. Oppavia, 75. Oreb, 1775. Pannonia, 45. Parisii, Universitas, 6, 94. Patavium, 109. Pieska, 175. Pilsena, 7, 36, 39, 42, 160, 178, 182, 188, 189, 213. Pisae, Universitas, 67, 109, 127. Podium Bonitii, 160, 179. Polonia, 161. Posen, 179. Potsky, 155. Potworowiez, 41. Prunersdorf, 195. Ratisbona, 98, 118, 119, 198, 130. Rokyan, 186. Roma, 33, 71, 85, 108-105, 139, 193, 216,
Strana 255
255 — Archivum Vaticanum, 20, 21, 27, 28, 34. — Ecclesiae: S. Mariae in Thermis, 69 ; S. Petri, 71 ; S. Tho- mae de Formis, 210. Saxum, 102. Sedlecium, 202. Senae, 162, 182, 191, 215. — Archivum Notarile, 163. — Bibliotheca Com- munalis, 194. — Concilium, 191. Skalsko, 131, 137, 152, 153, 155. Slangesswerdum, 183. Stierzin, 124. Tabor, mons, 13. Tartaria 8, 160, 184, 195. Telecz, 39. Ticinum: Concilium, 191 ; Universitas, 67. Tiphernum, 179. Trebona seu Wittingau, monasterium, 62. Tridentum, 107. Trzebochowicz, 175. Tuchmoricz, 31. Turnovia, 178. Vallis Iosaphat, 41. Vienna, 57, 69-74, 82, 88, 96, 99, 117, 124, 127, 131, 136, 139. Wlczkowiz, 16, 120, 121, Wostrzedekh, 122. Woziecz, 7, 29, 30, 39. Wratislavia, 175. Wruticz, 131. Zacz, 42. Zdrebis, 132. Znaim, 8, 40, 41. HOC TOMO XIII CONTINENTUR: De monasteriis D. Annuntiatae et S. Michaelis, Ordinis Servorum Sanctae Mariae. Fundatio . Restauratio. Appendix . De Martyribus Pragensibus Ordinis Servorum Sanetae Mariae Index personarum . Index locorum. . 20 62 147 159 244 252
255 — Archivum Vaticanum, 20, 21, 27, 28, 34. — Ecclesiae: S. Mariae in Thermis, 69 ; S. Petri, 71 ; S. Tho- mae de Formis, 210. Saxum, 102. Sedlecium, 202. Senae, 162, 182, 191, 215. — Archivum Notarile, 163. — Bibliotheca Com- munalis, 194. — Concilium, 191. Skalsko, 131, 137, 152, 153, 155. Slangesswerdum, 183. Stierzin, 124. Tabor, mons, 13. Tartaria 8, 160, 184, 195. Telecz, 39. Ticinum: Concilium, 191 ; Universitas, 67. Tiphernum, 179. Trebona seu Wittingau, monasterium, 62. Tridentum, 107. Trzebochowicz, 175. Tuchmoricz, 31. Turnovia, 178. Vallis Iosaphat, 41. Vienna, 57, 69-74, 82, 88, 96, 99, 117, 124, 127, 131, 136, 139. Wlczkowiz, 16, 120, 121, Wostrzedekh, 122. Woziecz, 7, 29, 30, 39. Wratislavia, 175. Wruticz, 131. Zacz, 42. Zdrebis, 132. Znaim, 8, 40, 41. HOC TOMO XIII CONTINENTUR: De monasteriis D. Annuntiatae et S. Michaelis, Ordinis Servorum Sanctae Mariae. Fundatio . Restauratio. Appendix . De Martyribus Pragensibus Ordinis Servorum Sanetae Mariae Index personarum . Index locorum. . 20 62 147 159 244 252
- I: Array
- 112: Array
- 115: Array
- 142: Array
- 147: Array
- 159: Array
- 244: Array
- 252: Array