z 371 stránek
Titul
I
Anonymi de Conrado, Milicio
1
2
3
De veritate Urbani
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Augustiniani cuiusdam
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
Joannes de Jenstein De morbo
45
46
47
48
De fugiendo seculo
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
Libellus apologorum
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
Stanislai de Znoyma Tractatus
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
Epistola ad Mgrm Joh. Hübner
94
95
96
97
98
Mgri J.Hus Epistola responsiva
99
100
101
102
Mgri J.Hus Quaestiones duae
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
Mgri J.Hus Sermo de ecclesia
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
Mgri J.Hus Sermones dogmatici
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
Mgri J. de Jesenic Quaestio
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
Listy škotské
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
Epistola Joannis Andreae
197
Husovo odvolání ke Kristu
198
199
200
201
Mgri Steph. de Páleč Tractatus
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
Responsione J.Hus ad articulos
305
306
307
308
309
310
Articuli e processu J.Hus
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
Koncepty rozsudku nad Husem
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
Opravy a doplňky
354
Rejstřík jmenný a věcný
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
Obsah
369
370
Název:
M. Jan Hus
Autor:
Sedlák, Jan
Rok vydání:
1915
Místo vydání:
Praha
Česká národní bibliografie:
Počet stran celkem:
371
Počet stran předmluvy plus obsahu:
I+370
Obsah:
- I: Titul
- 1: Anonymi de Conrado, Milicio
- 4: De veritate Urbani
- 21: Augustiniani cuiusdam
- 45: Joannes de Jenstein De morbo
- 49: De fugiendo seculo
- 68: Libellus apologorum
- 81: Stanislai de Znoyma Tractatus
- 94: Epistola ad Mgrm Joh. Hübner
- 99: Mgri J.Hus Epistola responsiva
- 103: Mgri J.Hus Quaestiones duae
- 116: Mgri J.Hus Sermo de ecclesia
- 127: Mgri J.Hus Sermones dogmatici
- 171: Mgri J. de Jesenic Quaestio
- 182: Listy škotské
- 197: Epistola Joannis Andreae
- 198: Husovo odvolání ke Kristu
- 202: Mgri Steph. de Páleč Tractatus
- 305: Responsione J.Hus ad articulos
- 311: Articuli e processu J.Hus
- 344: Koncepty rozsudku nad Husem
- 354: Opravy a doplňky
- 355: Rejstřík jmenný a věcný
- 369: Obsah
upravit
Strana I
M. JAN HUS. lapsal Dr. JAN SEDLÁK, loví v Brně. PŘÍLOHY. V PRHZE 1915. Náklade sv. Prokopa. — Tiskem B. Stýbla v Praze.
M. JAN HUS. lapsal Dr. JAN SEDLÁK, loví v Brně. PŘÍLOHY. V PRHZE 1915. Náklade sv. Prokopa. — Tiskem B. Stýbla v Praze.
Strana 1
I. ANONYMI DE CONRADO, MILICIO ALIOQUE PRAEDICA- TORE PRAGENSI RELATIO. Z rkp. seitenstetského č. 262. Audivi et novi in puericia mea dom. Conradum Waldhuser ord. s. Aug., cuius in omnibus supra et infra scriptis condicionibus non vidi similem nec audivi, neque in Alamania neque in Bohemia nec in Bavaria neque in Francia. Qui cum ad suam [concionem] inter ceteras multitudines quasi infinitas Pragensi in studio vidisset adesse imperatricem, collum suum protendentem per unam fenestram cuiusdam do- mus, ita exorsus fuit suum sermonem cum firmata versa facie contra faciem predicte imperatricis in communi sic verba sua applicabat correctoria, sed cum voce non aspera sed blanda: »Czwar, czwar, sy ist nicht fichs an den Grad, dy das Fenster zu vil am holse hat.« Ecce quomodo prudenti usus applicacione cum ceteris precedentibus et sequentibus verbis sciebat ille pis- cari corda multorum et precipue tantorum maximorum pis- 25 cium... (fol. 2092 s.). Hec ideo volui interserere, sicut expertus sum per me 40 annis de quam pluribus predicatoribus, quorum aliqui dileccio- nem inter suos confratres et predicatores observare vel non vo- lebant vel nolebant vel nesciebant, moventes sibi suis predica- cionibus lites et cavillaciones, accusaciones et detracciones et inimicicias nimis graves et scandalosas vel animarum pericula multarum involventes. Habui enim in flore iuventutis et predi- cacionis mee favonium, sicut Boecius habuit Athenis, ut scribit in libro De disciplina scolarium, quando intrare debui hanc Nornbergam civitatem, qui me informavit et exempla pre- Mistr Jan Hus. (Přil.)
I. ANONYMI DE CONRADO, MILICIO ALIOQUE PRAEDICA- TORE PRAGENSI RELATIO. Z rkp. seitenstetského č. 262. Audivi et novi in puericia mea dom. Conradum Waldhuser ord. s. Aug., cuius in omnibus supra et infra scriptis condicionibus non vidi similem nec audivi, neque in Alamania neque in Bohemia nec in Bavaria neque in Francia. Qui cum ad suam [concionem] inter ceteras multitudines quasi infinitas Pragensi in studio vidisset adesse imperatricem, collum suum protendentem per unam fenestram cuiusdam do- mus, ita exorsus fuit suum sermonem cum firmata versa facie contra faciem predicte imperatricis in communi sic verba sua applicabat correctoria, sed cum voce non aspera sed blanda: »Czwar, czwar, sy ist nicht fichs an den Grad, dy das Fenster zu vil am holse hat.« Ecce quomodo prudenti usus applicacione cum ceteris precedentibus et sequentibus verbis sciebat ille pis- cari corda multorum et precipue tantorum maximorum pis- 25 cium... (fol. 2092 s.). Hec ideo volui interserere, sicut expertus sum per me 40 annis de quam pluribus predicatoribus, quorum aliqui dileccio- nem inter suos confratres et predicatores observare vel non vo- lebant vel nolebant vel nesciebant, moventes sibi suis predica- cionibus lites et cavillaciones, accusaciones et detracciones et inimicicias nimis graves et scandalosas vel animarum pericula multarum involventes. Habui enim in flore iuventutis et predi- cacionis mee favonium, sicut Boecius habuit Athenis, ut scribit in libro De disciplina scolarium, quando intrare debui hanc Nornbergam civitatem, qui me informavit et exempla pre- Mistr Jan Hus. (Přil.)
Strana 2
23 dicatorum multorum michi proposuit, quorum sermones et con- versaciones vidit et novit et expertus fuit et ego similiter. Ecce, inquit, illum nosti predicatorem 1) in sermone po- tentem et opere, virum laudabilis vite, et multum acceptabilis erat in auribus cunctorum auditorum. Sed unum eciam sibi de- fuit, sc. quod cum religiosis ordinum mendican- cium nunquam cessare voluit litigare. Et tu tibi ergo de talibus cave, eciam cum hiis predictis vivas paci- ficus et cum hiis eciam, qui pacem oderunt. Hoc tamen dico, si fieri potest, quia cum predictis litigando modicum fructum facies et in sermonibus tuis multos supervacuos labores tibi fa- cies in plebe. Item novisti, inquit, talem suum sequacem et compredi- catorem2) fuisse vite sanctissime et strictissime et in predica- cione sua loqui eciam devotissime. Sed unum sibi defuisse scias, quod sicut modum in sui corporis et capitis non habuit casti- gacione, sic nec medium nec modum in suorum sermonum ha- buit correccione. Non solum predictos contra se, sed contra se eciam prelatos suos provocavit in indignacionem, qui eum per- sequebantur et ad curiam pape accedere cogerunt ibique de- functus est. Item novisti, inquit, suum filium spiritualem, ) quem post se instituit ex suis libris et conversacione et informacione post mortem suam predicare, qui erat multe puritatis et abstinencie et zeli ac fervoris ac audacie et magnanimitatis contra hostes veritatis. Sed illa omnia eum exhauserunt et deficere in vite sa- nitate fecerunt et in morum honestate, ita ut cogebatur multas provincias lustrare et intrare tam diras et scandalosas litiga- ciones cum predictis religiosis, quod suus labor maximus pau- culos sibi et ecclesie attulit fructus. Ita in civitatibus ubi predi- cavit solempnibus faciebat scismata, quod clerici in clericos et clerici in religiosos et laici inter se de sua et contrariorum suorum predicacione litigarent, ut eciam tandem sibi consules locum predicandi denegarent. Ecce ab hiis et a multis aliorum predicatorum malis mo- 22b 2 1a) ribus tibi precaveto... (fol. 2122 2132). 1) Tu míní opět Waldhausera. 2) To jest Milíč z Kroměříže. 3) Kdo je tu míněn? Vojtěch Raňkův?
23 dicatorum multorum michi proposuit, quorum sermones et con- versaciones vidit et novit et expertus fuit et ego similiter. Ecce, inquit, illum nosti predicatorem 1) in sermone po- tentem et opere, virum laudabilis vite, et multum acceptabilis erat in auribus cunctorum auditorum. Sed unum eciam sibi de- fuit, sc. quod cum religiosis ordinum mendican- cium nunquam cessare voluit litigare. Et tu tibi ergo de talibus cave, eciam cum hiis predictis vivas paci- ficus et cum hiis eciam, qui pacem oderunt. Hoc tamen dico, si fieri potest, quia cum predictis litigando modicum fructum facies et in sermonibus tuis multos supervacuos labores tibi fa- cies in plebe. Item novisti, inquit, talem suum sequacem et compredi- catorem2) fuisse vite sanctissime et strictissime et in predica- cione sua loqui eciam devotissime. Sed unum sibi defuisse scias, quod sicut modum in sui corporis et capitis non habuit casti- gacione, sic nec medium nec modum in suorum sermonum ha- buit correccione. Non solum predictos contra se, sed contra se eciam prelatos suos provocavit in indignacionem, qui eum per- sequebantur et ad curiam pape accedere cogerunt ibique de- functus est. Item novisti, inquit, suum filium spiritualem, ) quem post se instituit ex suis libris et conversacione et informacione post mortem suam predicare, qui erat multe puritatis et abstinencie et zeli ac fervoris ac audacie et magnanimitatis contra hostes veritatis. Sed illa omnia eum exhauserunt et deficere in vite sa- nitate fecerunt et in morum honestate, ita ut cogebatur multas provincias lustrare et intrare tam diras et scandalosas litiga- ciones cum predictis religiosis, quod suus labor maximus pau- culos sibi et ecclesie attulit fructus. Ita in civitatibus ubi predi- cavit solempnibus faciebat scismata, quod clerici in clericos et clerici in religiosos et laici inter se de sua et contrariorum suorum predicacione litigarent, ut eciam tandem sibi consules locum predicandi denegarent. Ecce ab hiis et a multis aliorum predicatorum malis mo- 22b 2 1a) ribus tibi precaveto... (fol. 2122 2132). 1) Tu míní opět Waldhausera. 2) To jest Milíč z Kroměříže. 3) Kdo je tu míněn? Vojtěch Raňkův?
Strana 3
3* Unde consuevit et ipse imperator Karolus et rex Bohemie in eo tempore cuidam tali doctori et predicatori dicto Adal- berto Rankonis filio, parysiensi magistro et Bohemo nacione, dicere: Qui proficit in scienciis et deficit in moribus, plus de- fecit quam profecit. Quem vidi et audivi heu post suis cum dis- putacionibus alios magistros inpugnare et vexare non solum in Pragensi studio, sed eciam eos ad curiam romanam ci- 2а ) tare et ibidem arrestare.1) (fol. 2062 ). 1) totiž mistra Oytu.
3* Unde consuevit et ipse imperator Karolus et rex Bohemie in eo tempore cuidam tali doctori et predicatori dicto Adal- berto Rankonis filio, parysiensi magistro et Bohemo nacione, dicere: Qui proficit in scienciis et deficit in moribus, plus de- fecit quam profecit. Quem vidi et audivi heu post suis cum dis- putacionibus alios magistros inpugnare et vexare non solum in Pragensi studio, sed eciam eos ad curiam romanam ci- 2а ) tare et ibidem arrestare.1) (fol. 2062 ). 1) totiž mistra Oytu.
Strana 4
II. ARCHIEPISCOPI IOANNIS DE JENSTEIN DE VERITATE URBANI. 1) Z rkp. vatikánského č. 1122. 382b Capit. I. Sed forte conceditur potestatem hanc Petro convenire et eius successorem ipsumque quemlibet verum apostolicum fore, sed in dubium verti, quis ille sit, presertim in divisione pre- sentis scismatis. Dici namque potest: ecce hic, ecce illic, 2) qui- busdam ipsorum hesitantibus, quemadmodum cuius filius sit, aliis “) Johannem aliis 2) Heliam dicentibus. 3) Simile nimirum in apostolis contigit, e quibus alii quidem domini resurreccio- nem crediderunt, alii vero dubitaverunt, quorum exprobravit dominus incredulitatem et duriciam cordis.") Quibus recte dici potest illud, quod Helyas ydolatrico populo dixit: 5) Usquequo claudicatis in duas partes: Si dominus est deus, sequimini eum; si vero Baal, sequimini illum. Ego vero cum Johanne, Johannes non quidem hesitando, sed pocius asserendo et aliorum dubie- tatem de cordibus auferendo, dicam:") Tu es an alium expecta- mus? Nec vero nobis conatus incessit aut mora sufficit, ut dis- putemus de eleccione sancta, que inter cardinales de Ur- a) Psáno: alii. — b) Psáno: usque. 1) V rkp. jest nadpis: Secundus intitulatur tractatulus »de veritate Urbani«. 2) Mat. 24, 23. — 3) Mat. 16, 14. — 4) Mar. 16, 14. 5) III. Král. 18, 21. — 6) Mat. 11, 3.
II. ARCHIEPISCOPI IOANNIS DE JENSTEIN DE VERITATE URBANI. 1) Z rkp. vatikánského č. 1122. 382b Capit. I. Sed forte conceditur potestatem hanc Petro convenire et eius successorem ipsumque quemlibet verum apostolicum fore, sed in dubium verti, quis ille sit, presertim in divisione pre- sentis scismatis. Dici namque potest: ecce hic, ecce illic, 2) qui- busdam ipsorum hesitantibus, quemadmodum cuius filius sit, aliis “) Johannem aliis 2) Heliam dicentibus. 3) Simile nimirum in apostolis contigit, e quibus alii quidem domini resurreccio- nem crediderunt, alii vero dubitaverunt, quorum exprobravit dominus incredulitatem et duriciam cordis.") Quibus recte dici potest illud, quod Helyas ydolatrico populo dixit: 5) Usquequo claudicatis in duas partes: Si dominus est deus, sequimini eum; si vero Baal, sequimini illum. Ego vero cum Johanne, Johannes non quidem hesitando, sed pocius asserendo et aliorum dubie- tatem de cordibus auferendo, dicam:") Tu es an alium expecta- mus? Nec vero nobis conatus incessit aut mora sufficit, ut dis- putemus de eleccione sancta, que inter cardinales de Ur- a) Psáno: alii. — b) Psáno: usque. 1) V rkp. jest nadpis: Secundus intitulatur tractatulus »de veritate Urbani«. 2) Mat. 24, 23. — 3) Mat. 16, 14. — 4) Mar. 16, 14. 5) III. Král. 18, 21. — 6) Mat. 11, 3.
Strana 5
5* bano facta est, cum satis toto orbe disputatum existat per scolas universalium studiorum determinatumque perhabunde sit. Et ut taceamus de ceteris, vir ille toto orbi egregius atque mirabilis, Johannes dictus de Lignano,1) magister quondam noster Bononie, lepide atque limpide huius negocii materiam pertractavit, cui cum ex adverso resisteret Petrus Flandrini, quondam anticardinalis scelerati antipape, scriptis contrariis altera vice, ut audio, scripta eius confutavit. Quorum per nonnullos hincinde concertaciones retinentur, no- stro tri umphi gloriam reportante. Non ergo de decretalibus nobis nunc cura est legibus, que per eosdem viros copiosissime sunt tractate. Volumus autem cum modis tamen aliis, ut puta nondum per alios scriptis et cognitis, theologiam imitantes, ve- rum apostolicum et urbis romane antistitem aliqualiter com- probare. Quocirca inquirendum prius nobis erit in hac civitate, quis in ea dignus sit, et occurrit nomen presto ydoneum, nomen omni reverencia dignum, quod summum decet pontificem, cum respondetur: Urbanus. Quod quidem tripharie eidem con- venit et adaptari videtur: primo ut proprium, secundo ut com- mune, tercio ut generalius. Nempe vocabulum si rite perpen- dimus, apostolicorum proprium nomen est Urbanus, Urbanus eciam idem est quod sapiens, Urbanus quoque Romanus dicitur, quia appellacione urbis, ut constituerunt leges, Roma intelli- gitur. Propter quod Urbanus vere ex proprio nomine dicitur, et ex recta gubernacione sapiens et ex iusta possessione Roma- nus. Est ergo in hac urbe reputatus ydoneus, quia dicitur pro- prio nomine Urbanus. 39 1a Capit. II. De presciencia.a) Hoc premisso pro comprobacione eius, quod sc. ipse verus successor sit Petri, illud dictum apostoli in medium deduco, vid.:2) Quos prescivit, illos et predestinavit, quos autem prede- a) Psáno: de presencia. 1) Zemřel 19. února 1383. — 2) Řím. 8, 29 n.
5* bano facta est, cum satis toto orbe disputatum existat per scolas universalium studiorum determinatumque perhabunde sit. Et ut taceamus de ceteris, vir ille toto orbi egregius atque mirabilis, Johannes dictus de Lignano,1) magister quondam noster Bononie, lepide atque limpide huius negocii materiam pertractavit, cui cum ex adverso resisteret Petrus Flandrini, quondam anticardinalis scelerati antipape, scriptis contrariis altera vice, ut audio, scripta eius confutavit. Quorum per nonnullos hincinde concertaciones retinentur, no- stro tri umphi gloriam reportante. Non ergo de decretalibus nobis nunc cura est legibus, que per eosdem viros copiosissime sunt tractate. Volumus autem cum modis tamen aliis, ut puta nondum per alios scriptis et cognitis, theologiam imitantes, ve- rum apostolicum et urbis romane antistitem aliqualiter com- probare. Quocirca inquirendum prius nobis erit in hac civitate, quis in ea dignus sit, et occurrit nomen presto ydoneum, nomen omni reverencia dignum, quod summum decet pontificem, cum respondetur: Urbanus. Quod quidem tripharie eidem con- venit et adaptari videtur: primo ut proprium, secundo ut com- mune, tercio ut generalius. Nempe vocabulum si rite perpen- dimus, apostolicorum proprium nomen est Urbanus, Urbanus eciam idem est quod sapiens, Urbanus quoque Romanus dicitur, quia appellacione urbis, ut constituerunt leges, Roma intelli- gitur. Propter quod Urbanus vere ex proprio nomine dicitur, et ex recta gubernacione sapiens et ex iusta possessione Roma- nus. Est ergo in hac urbe reputatus ydoneus, quia dicitur pro- prio nomine Urbanus. 39 1a Capit. II. De presciencia.a) Hoc premisso pro comprobacione eius, quod sc. ipse verus successor sit Petri, illud dictum apostoli in medium deduco, vid.:2) Quos prescivit, illos et predestinavit, quos autem prede- a) Psáno: de presencia. 1) Zemřel 19. února 1383. — 2) Řím. 8, 29 n.
Strana 6
6" 391b stinavit, illos et vocavit, et quos vocavit, hos iustificavit, quos autem iustificavit, illos et magnificavit. Ex quibus quasi verbis intencionem meam probare intendo. Et primo perpendendum est breviter eum verum et legi- timum fore apostolicum ex eo, quia ipse est prescitus. Circa quod advertendum: quamvis nullum ens preter almam trinitatem sit, quod prescitum non sit, cum et Christus non ut ab eterno a patre genitus, sed tantumdem ut in/ carnatus ex vir- gine prescitus sit, unde sicut dictum est Petro: 1) Antequam de navi vocarem te, novi te sc. per presciencie disposicionem in- fallibilem, sic dicitur huic: Priusquam te formarem in utero, novi te et apostolicum te constitui. Sed hec generalitas non sa- tis, quod verus papa sit, reddere racionem potest, tum quia presciencia non infert rebus necessitatem, tum quia non est no- bis pervium de presciencia divina, cum iudicia eius sint abissus multa. 2) Sed sciendum, quod dupliciter hic licet accipere prescien- ciam: uno modo quidem in quantum salutem tangit et alio quantum ad huius mundi monarchiam regendam spectat, quia posset esse quis prescitus ad dampnacionem, qui prescitus tamen esset ad monarchie regende ") dignitatem. Iam sepe legimus malos et dampnatos pontifices summos iuste, recte feliciterque, quantum ad statum huius mundi attinet, gubernasse. Posset ergo prescitus atque dampnandus iuste monarchiam tenere ac regere, posset denique predestinatus et salvandus iniuste eam tenere et regere. Ideo enim semper presciencia dampnandorum presciencia dicitur ad dampnacionem, verum-eciam ad ea, que dampnacionem augent vel perficiunt, utpote dignitatum vel rerum temporalium regimina, que utique sic recta aggravare videntur delictum, sicut ewangelii dicit veritas: ) Quid enim proficit homini, si mundum universum lucretur, anime vero sue detrimentum paciatur? Sed hec parum, ut prediximus, pro nostro proposito videtur induccio facere, quia revera non nostre cognicionis est secundum dei beneplacitum vas unum facere in a) Psáno: regendam. 1) Jest resp. I. lekce I. noct. na svátek sv. Petra a Pavla, utvořené dle Jana 1, 48. 2) Ž. 35, 7. — 3) Mat. 16, 26.
6" 391b stinavit, illos et vocavit, et quos vocavit, hos iustificavit, quos autem iustificavit, illos et magnificavit. Ex quibus quasi verbis intencionem meam probare intendo. Et primo perpendendum est breviter eum verum et legi- timum fore apostolicum ex eo, quia ipse est prescitus. Circa quod advertendum: quamvis nullum ens preter almam trinitatem sit, quod prescitum non sit, cum et Christus non ut ab eterno a patre genitus, sed tantumdem ut in/ carnatus ex vir- gine prescitus sit, unde sicut dictum est Petro: 1) Antequam de navi vocarem te, novi te sc. per presciencie disposicionem in- fallibilem, sic dicitur huic: Priusquam te formarem in utero, novi te et apostolicum te constitui. Sed hec generalitas non sa- tis, quod verus papa sit, reddere racionem potest, tum quia presciencia non infert rebus necessitatem, tum quia non est no- bis pervium de presciencia divina, cum iudicia eius sint abissus multa. 2) Sed sciendum, quod dupliciter hic licet accipere prescien- ciam: uno modo quidem in quantum salutem tangit et alio quantum ad huius mundi monarchiam regendam spectat, quia posset esse quis prescitus ad dampnacionem, qui prescitus tamen esset ad monarchie regende ") dignitatem. Iam sepe legimus malos et dampnatos pontifices summos iuste, recte feliciterque, quantum ad statum huius mundi attinet, gubernasse. Posset ergo prescitus atque dampnandus iuste monarchiam tenere ac regere, posset denique predestinatus et salvandus iniuste eam tenere et regere. Ideo enim semper presciencia dampnandorum presciencia dicitur ad dampnacionem, verum-eciam ad ea, que dampnacionem augent vel perficiunt, utpote dignitatum vel rerum temporalium regimina, que utique sic recta aggravare videntur delictum, sicut ewangelii dicit veritas: ) Quid enim proficit homini, si mundum universum lucretur, anime vero sue detrimentum paciatur? Sed hec parum, ut prediximus, pro nostro proposito videtur induccio facere, quia revera non nostre cognicionis est secundum dei beneplacitum vas unum facere in a) Psáno: regendam. 1) Jest resp. I. lekce I. noct. na svátek sv. Petra a Pavla, utvořené dle Jana 1, 48. 2) Ž. 35, 7. — 3) Mat. 16, 26.
Strana 7
7* contumeliam et aliud ad honorem,1) nobis vero scrutari talia non permissum est, quia in hiis plus sapere est minus intelli- gere, plura asserere nichil scire, cum dicat psalmista:2) Accedet homoI ad cor altum et exaltabitur deus et iuxta sapientis 392a edictum scrutator divine maiestatis opprimatur a gloria.) Capit. III. De predestinacione. Sed nunc est nobis ad materiam predestinacionis eundum. Porro stili nostri seriem in predestinacionis aciem figere durum profecto erit, presertim cum non noscant angeli, ast tantum dei filius aut cui voluerit filius revelare.*) Nam sicut plebs inferior sepius obiurgat seniorum et superiorum sanxita, utpote vilibus implicati minime alta percipiunt: sic et nos infixi in limo pro- fundi5) huius mundane abissi de celestibus archanis nonnisi ce- cucientes cognoscimus ex parte6), in enigmate et speculo. 7) Quocirca in dignitatum huius mundi fastigiis, gloria et diviciis, que sunt ignorancie et obscuritates abissi, predestinacionis no- bis non valet agnosci sublimitas, quamvis nonnunquam ob boni regiminis graciam meritum augeatur. Et licet apostolus presci- cionem ante predestinacionem posuerit, actamen inter prescien- ciam et predestinacionem nulla reperitur temporis prioritas, sed eque sibi sunt, cum ab eterno presciverit deus universa et pre- destinaverit. Modificacio tantumdem ibi perpendenda est, quia vid. presciencia non tantum de malis sed et de bonis dici potest, predestinacionem vero de bonis oportet accipi. Nichil autem [potest] presciri vel predestinari, nisi sit vel futurum sit; unde Christus, etsi secundum quod a patre ab eterno genitus prede- stinatus non sit, secundum tamen carnem, quam sumpsit, ut eloquitur apostolus, predestinatus est filius dei, ) nos vero in eo tamquam adopcionis filii sumus predestinati, ) si tamen patri nostro celesti conformamur, qui nos predestinavit in ad- mirabile lumen suum. 10) 1) Řím. 9, 21. — 2) Ž. 63, 7. — 3) Přísl. 25, 27. 4) Mat. 11, 27; Luk. 10, 22. — 5) Ž. 68, 3. — 6) I. Kor. 13, 9. 7) I. Kor. 13, 12. — 8) Řím. 1, 4. — 9) Ef. 1, 5. — 10) I. Pet. 2, 9.
7* contumeliam et aliud ad honorem,1) nobis vero scrutari talia non permissum est, quia in hiis plus sapere est minus intelli- gere, plura asserere nichil scire, cum dicat psalmista:2) Accedet homoI ad cor altum et exaltabitur deus et iuxta sapientis 392a edictum scrutator divine maiestatis opprimatur a gloria.) Capit. III. De predestinacione. Sed nunc est nobis ad materiam predestinacionis eundum. Porro stili nostri seriem in predestinacionis aciem figere durum profecto erit, presertim cum non noscant angeli, ast tantum dei filius aut cui voluerit filius revelare.*) Nam sicut plebs inferior sepius obiurgat seniorum et superiorum sanxita, utpote vilibus implicati minime alta percipiunt: sic et nos infixi in limo pro- fundi5) huius mundane abissi de celestibus archanis nonnisi ce- cucientes cognoscimus ex parte6), in enigmate et speculo. 7) Quocirca in dignitatum huius mundi fastigiis, gloria et diviciis, que sunt ignorancie et obscuritates abissi, predestinacionis no- bis non valet agnosci sublimitas, quamvis nonnunquam ob boni regiminis graciam meritum augeatur. Et licet apostolus presci- cionem ante predestinacionem posuerit, actamen inter prescien- ciam et predestinacionem nulla reperitur temporis prioritas, sed eque sibi sunt, cum ab eterno presciverit deus universa et pre- destinaverit. Modificacio tantumdem ibi perpendenda est, quia vid. presciencia non tantum de malis sed et de bonis dici potest, predestinacionem vero de bonis oportet accipi. Nichil autem [potest] presciri vel predestinari, nisi sit vel futurum sit; unde Christus, etsi secundum quod a patre ab eterno genitus prede- stinatus non sit, secundum tamen carnem, quam sumpsit, ut eloquitur apostolus, predestinatus est filius dei, ) nos vero in eo tamquam adopcionis filii sumus predestinati, ) si tamen patri nostro celesti conformamur, qui nos predestinavit in ad- mirabile lumen suum. 10) 1) Řím. 9, 21. — 2) Ž. 63, 7. — 3) Přísl. 25, 27. 4) Mat. 11, 27; Luk. 10, 22. — 5) Ž. 68, 3. — 6) I. Kor. 13, 9. 7) I. Kor. 13, 12. — 8) Řím. 1, 4. — 9) Ef. 1, 5. — 10) I. Pet. 2, 9.
Strana 8
8* Porro in predestinacionis firmo decreto infirma nos ! cer- titudo fallit, actamen opinio et iudicia quodammodo certos red- dunt, vid. si mandatorum dei fervidi et indeclinabiles assecle invenimur. Sufficit igitur michi ad nostram militantem eccle- siam, ut quis predestinatus dicatur, si de eo fame bone opinio a) respergatur et vite sancte devocio testetur laudabilis, et hoc se- cundum iudicium ecclesie militantis, in qua plures reputantur sancti, qui tamen in inferno videntur sepulti. Quod haud dubium secus est de ecclesia triumphante, quam nemo inquinatorum ingreditur, que solis sanctis repletur. Papa igitur noster Urbanus predestinatus presumitur ex preterita et presenti bona vita laudabili [et] ex fastigio potestatis admirabili. Quis enim sanctum hunc esse dubitet, quem apex tante dignitatis attollit, quem titulus magne opinionis extollit,b) quem patracio mirabi- lium operum clarum facit? Qui revera sicut vasto orbe sanctus dicitur, sic pre ceteris coronam glorie et sanctitatis in celis, quam repromisit deus diligentibus se, 1) promereri ) presumitur. Po- test insuper predestinatus dici quantum ad regiminis dignita- tem et maxime illam, quam modo habet a deo, que est guber- nacio alme matris ecclesie; nam quoad temporales adipiscendas potestates seu divicias, ut prefertur, quis predestinatus eciam dicitur. 392b Capit. IV. De vocacione. 40 la Ut autem aciem nostre mentis ad ulteriora dirigamus, se- quens dictum apostoli necesse est disseramus, vid. hos et vo- cavit. Quod si rite perpenditur, duplicem vocacionem quoad mundi huius dignitatum fastigia distinguere possumus, utpote generalem unam, qua eciam mali vocati sunt, de qua ve- ritas dicit, quod multi vocati et pauci electi,2) qua Saul vocatus et Yeu creditur cum quam plurimis [ad] populi! Israhelitici a) Psáno: opinionis. — b) Psáno opět: attollit. c) Psáno: promeretur presumitur. 1) Jak. 1, 12. — 2) Mat. 22, 14.
8* Porro in predestinacionis firmo decreto infirma nos ! cer- titudo fallit, actamen opinio et iudicia quodammodo certos red- dunt, vid. si mandatorum dei fervidi et indeclinabiles assecle invenimur. Sufficit igitur michi ad nostram militantem eccle- siam, ut quis predestinatus dicatur, si de eo fame bone opinio a) respergatur et vite sancte devocio testetur laudabilis, et hoc se- cundum iudicium ecclesie militantis, in qua plures reputantur sancti, qui tamen in inferno videntur sepulti. Quod haud dubium secus est de ecclesia triumphante, quam nemo inquinatorum ingreditur, que solis sanctis repletur. Papa igitur noster Urbanus predestinatus presumitur ex preterita et presenti bona vita laudabili [et] ex fastigio potestatis admirabili. Quis enim sanctum hunc esse dubitet, quem apex tante dignitatis attollit, quem titulus magne opinionis extollit,b) quem patracio mirabi- lium operum clarum facit? Qui revera sicut vasto orbe sanctus dicitur, sic pre ceteris coronam glorie et sanctitatis in celis, quam repromisit deus diligentibus se, 1) promereri ) presumitur. Po- test insuper predestinatus dici quantum ad regiminis dignita- tem et maxime illam, quam modo habet a deo, que est guber- nacio alme matris ecclesie; nam quoad temporales adipiscendas potestates seu divicias, ut prefertur, quis predestinatus eciam dicitur. 392b Capit. IV. De vocacione. 40 la Ut autem aciem nostre mentis ad ulteriora dirigamus, se- quens dictum apostoli necesse est disseramus, vid. hos et vo- cavit. Quod si rite perpenditur, duplicem vocacionem quoad mundi huius dignitatum fastigia distinguere possumus, utpote generalem unam, qua eciam mali vocati sunt, de qua ve- ritas dicit, quod multi vocati et pauci electi,2) qua Saul vocatus et Yeu creditur cum quam plurimis [ad] populi! Israhelitici a) Psáno: opinionis. — b) Psáno opět: attollit. c) Psáno: promeretur presumitur. 1) Jak. 1, 12. — 2) Mat. 22, 14.
Strana 9
s 93 93 regnum gubernandum; alia vero specialis qua3) ad mo- narchias regendas nemo dignus reperitur, nisi fuerit vocatus a domino tamquam Aaron.1) Preter hec eciam vocacio multiplex est. Equidem iusti vocantur hii quidem, qui eliguntur; unde de David dicitur:2) Elegi michi virum secundum cor meum, item Yosue vocatur et Samuel cum similibus, qui tamen revera electi in ministerium domini sunt, ut vocacio id pretendat quod elec- cio. Quocirca et quis vocatur, quando rite eligitur ante spiritus sancti gracia invocata, quod in Mathie apostoli eleccione seu vocacione factum est dicentibus apostolis: 3) Tu domine, qui co- gnitor es universorum, ostende, quem elegeris ex duobus etc. Stare ergo potest, quod quis sit electus ab hominibus, quamvis vocatus et electus a domino censeatur. Est et alia vocacio seu eleccio inmediate a domino sine humano adiutorio facta et hac vocati sunt omnes alii apostoli, unde et dominus ait:4) Non vos me elegistis, sed ego elegi vos. Quos tamen revera vocaverat, ut Petrum et Andream, Johan- nem et Jacobum et sic de ceteris. Paulus quoque vas eleccionis dicitur, qui in terram prostratus et a domino vocatus exstitit, unde et dominus ad Ananyam de ipso dicit: ) Vade, quia vas eleccionis est michi iste. Quibus sic premissis et decreto eleccionis de Urbano papa moderno pensato liquet sine omni scrupulo veram esse vocacio- nem ipsius; nam ipse quidem, ut constat veridice, iuxta consue- tum morem spiritus sancti gracia prius invocata exstitit voca- tus ut Aaron, qui prius inmediate per dei prescienciam sive predestinacionem vocatus fuerat. Ipse secundo nichilominus vere vocatus est et electus legitime ministerio car- dinalium adhibitis omnibus cerimoniis et cir- cumstanciis in decreto eleccionis et vocacionis. Sequitur ergo vere eum/ electum atque vocatum. At vero adversarium eius antipapam non quidem electum sed iniectum, non vocatum sed vi locatum manifestum est econtrario, cum revera spiritu pocius maligno fuerit inspi- rata vel pocius insufflata eius intrusio. 40 " a) Psáno: quo. 1) Žid. 5, 4. — 2) I. Král. 13, 14. — 3) Skut. ap. 2, 4. 4) Jan 15, 16. — 5) Skut. ap. 9, 15. —
s 93 93 regnum gubernandum; alia vero specialis qua3) ad mo- narchias regendas nemo dignus reperitur, nisi fuerit vocatus a domino tamquam Aaron.1) Preter hec eciam vocacio multiplex est. Equidem iusti vocantur hii quidem, qui eliguntur; unde de David dicitur:2) Elegi michi virum secundum cor meum, item Yosue vocatur et Samuel cum similibus, qui tamen revera electi in ministerium domini sunt, ut vocacio id pretendat quod elec- cio. Quocirca et quis vocatur, quando rite eligitur ante spiritus sancti gracia invocata, quod in Mathie apostoli eleccione seu vocacione factum est dicentibus apostolis: 3) Tu domine, qui co- gnitor es universorum, ostende, quem elegeris ex duobus etc. Stare ergo potest, quod quis sit electus ab hominibus, quamvis vocatus et electus a domino censeatur. Est et alia vocacio seu eleccio inmediate a domino sine humano adiutorio facta et hac vocati sunt omnes alii apostoli, unde et dominus ait:4) Non vos me elegistis, sed ego elegi vos. Quos tamen revera vocaverat, ut Petrum et Andream, Johan- nem et Jacobum et sic de ceteris. Paulus quoque vas eleccionis dicitur, qui in terram prostratus et a domino vocatus exstitit, unde et dominus ad Ananyam de ipso dicit: ) Vade, quia vas eleccionis est michi iste. Quibus sic premissis et decreto eleccionis de Urbano papa moderno pensato liquet sine omni scrupulo veram esse vocacio- nem ipsius; nam ipse quidem, ut constat veridice, iuxta consue- tum morem spiritus sancti gracia prius invocata exstitit voca- tus ut Aaron, qui prius inmediate per dei prescienciam sive predestinacionem vocatus fuerat. Ipse secundo nichilominus vere vocatus est et electus legitime ministerio car- dinalium adhibitis omnibus cerimoniis et cir- cumstanciis in decreto eleccionis et vocacionis. Sequitur ergo vere eum/ electum atque vocatum. At vero adversarium eius antipapam non quidem electum sed iniectum, non vocatum sed vi locatum manifestum est econtrario, cum revera spiritu pocius maligno fuerit inspi- rata vel pocius insufflata eius intrusio. 40 " a) Psáno: quo. 1) Žid. 5, 4. — 2) I. Král. 13, 14. — 3) Skut. ap. 2, 4. 4) Jan 15, 16. — 5) Skut. ap. 9, 15. —
Strana 10
10* Quod rite probari videtur; nam constat in prima eleccione Urbani propter recentem mortem summi pontificis, propter eciam timorem et metum, que iidem ipsi pretendunt et postea sumus dicturi, tunc eciam racionabiliter humiliatos exinde fuisse et ideo necessario fervencius egisse et humilius se habuisse; secun- dario vero, quando se in Roberti antipape 3) non eleccione sed negleccione et intrusione spiritum sanctum impetrare credebant, ubi iam erant liberi ad malum et soluti ad nequiciam et non in conclavi divine positi custodie, ibi eciam rebelles deo et tu- midi spiritui sancto ymmo verius spiritum superbie quam ve- ritatis videbantur invocare — quid enim spiritui bono cum malicia aut quid benignitati cum iniquitate et luci ad tene- bras?1) 402a Quod aliter videtur constare. Nam super unius eleccione summi pontificis non requiritur nisi unus actus spiritus sancti invocacionis, tunc vid. quando eligitur. Quod si sic est, post unam invocacionem illusivum erit et perversum eundem spiritum sanctum super alterius eleccione summi pontificis priori penitus contraria iterum invocare, cum unus tan- tum verus papa in ecclesia sancta dei et non plures requirantur; alias enim esset dare absurdita- tem non modicam, ymmo heresim magnam incurrere, spiritum sanctum super uno papa inspiracionem suam operatum fuisse, similiterque et super antipapa ) consimilem; quia sic vide- retur eundem spiritum et bene et male super uno, qui tantum requiritur, pontifice et contrariis duobus, uno vid. vero et alio falso, inspirasse, quod/ dissonum videretur veritati et catholice fidei contrarium, presertim cum spiritus s. discipline effugiat fictum et non permaneat in corpore subdito peccatis.) Potes ergo colligere Urbanum papam vere per spiri- tum sanctum vocatum et electum fore legitime, antipapam vero, ut dictum est, per spiritum superbie iniectum et intrusum. a) Rkp.: Ruperti et antipape. — b) Rkp.: secundum antipapam. 1) II. Kor. 6, 14. — 2) Sap. 1, 5.
10* Quod rite probari videtur; nam constat in prima eleccione Urbani propter recentem mortem summi pontificis, propter eciam timorem et metum, que iidem ipsi pretendunt et postea sumus dicturi, tunc eciam racionabiliter humiliatos exinde fuisse et ideo necessario fervencius egisse et humilius se habuisse; secun- dario vero, quando se in Roberti antipape 3) non eleccione sed negleccione et intrusione spiritum sanctum impetrare credebant, ubi iam erant liberi ad malum et soluti ad nequiciam et non in conclavi divine positi custodie, ibi eciam rebelles deo et tu- midi spiritui sancto ymmo verius spiritum superbie quam ve- ritatis videbantur invocare — quid enim spiritui bono cum malicia aut quid benignitati cum iniquitate et luci ad tene- bras?1) 402a Quod aliter videtur constare. Nam super unius eleccione summi pontificis non requiritur nisi unus actus spiritus sancti invocacionis, tunc vid. quando eligitur. Quod si sic est, post unam invocacionem illusivum erit et perversum eundem spiritum sanctum super alterius eleccione summi pontificis priori penitus contraria iterum invocare, cum unus tan- tum verus papa in ecclesia sancta dei et non plures requirantur; alias enim esset dare absurdita- tem non modicam, ymmo heresim magnam incurrere, spiritum sanctum super uno papa inspiracionem suam operatum fuisse, similiterque et super antipapa ) consimilem; quia sic vide- retur eundem spiritum et bene et male super uno, qui tantum requiritur, pontifice et contrariis duobus, uno vid. vero et alio falso, inspirasse, quod/ dissonum videretur veritati et catholice fidei contrarium, presertim cum spiritus s. discipline effugiat fictum et non permaneat in corpore subdito peccatis.) Potes ergo colligere Urbanum papam vere per spiri- tum sanctum vocatum et electum fore legitime, antipapam vero, ut dictum est, per spiritum superbie iniectum et intrusum. a) Rkp.: Ruperti et antipape. — b) Rkp.: secundum antipapam. 1) II. Kor. 6, 14. — 2) Sap. 1, 5.
Strana 11
11* Capit. V. De iustificacione. Iam nunc quod magis ad propositum nostrum videtur attinere, verbum sequens apostoli tamquam luculencius pre- missa explanans est pertractandum; nempe sequitur: quos autem vocavit, illos et iustificavit. Sane quia per scismaticorum pravitatem et catholice fidei inimicos summus noster pontifex Urbanus multipliciter sit lacessitus, libet ergo modo ostendere, qualiter multipliciter econtra per catholicos et orthodoxe 3) ec- clesie fideles fuerit iustificatus. Ubi reor pensandum, quod ipse fuerit iustificatus primo per deum, vid. quia fuit rectus et protectus a domino per miraculorum iustificacionem, quia ipse fuit declaratus pro papa vero. Ipse nichilominus fuit a mundo iustificatus, vid. in decreto sue eleccionis, a malis et inimicis, a gentilibus et Judeis. Quid plura? Si licet dicere, et a spiritibus malignis. Quod autem iustificatus ipse a deo fuerit, dupliciter hoc constare poterit: primo ex miraculorum ostentacione, que per nonnullas partes orbis dignacione divina certe b) mul- tipliciter et veraciter per singulares manifestaciones facta sunt. Quarum aliquas a fide dignis digna relacione audivimus et ipsi unam, si phas est dicere propter veritatem sciendam, viliunculam habuimus, prout hoc veraciter constat per testimonium prelatorum pluri- morum, quos presentibus non inserimus propter moram non modicam. Secundo iustificatur ex eo precipue, quia ipse a do- mino mirabiliterl et potenter ereptus et pro- 402b tectus est, vid. in sua eleccione, in cardinalium rebellium erga eum congressione, inpotencia et confusione, inimicorum domesticorum aliorumque traditorum conspiracione, bellorum, pugnarum pluriumque insidiarum crassacione hostium dura et longa multisque aliis, que propter famam notoriam tamquam publica prescindimus, in quibus omnibus gracia sibi divina suf- fragante gloriose superavit ac plurima c) opera mirifice est a) Psáno: et orthodoxeque. — b) Psáno: certis. c) Text: ac plurimaque.
11* Capit. V. De iustificacione. Iam nunc quod magis ad propositum nostrum videtur attinere, verbum sequens apostoli tamquam luculencius pre- missa explanans est pertractandum; nempe sequitur: quos autem vocavit, illos et iustificavit. Sane quia per scismaticorum pravitatem et catholice fidei inimicos summus noster pontifex Urbanus multipliciter sit lacessitus, libet ergo modo ostendere, qualiter multipliciter econtra per catholicos et orthodoxe 3) ec- clesie fideles fuerit iustificatus. Ubi reor pensandum, quod ipse fuerit iustificatus primo per deum, vid. quia fuit rectus et protectus a domino per miraculorum iustificacionem, quia ipse fuit declaratus pro papa vero. Ipse nichilominus fuit a mundo iustificatus, vid. in decreto sue eleccionis, a malis et inimicis, a gentilibus et Judeis. Quid plura? Si licet dicere, et a spiritibus malignis. Quod autem iustificatus ipse a deo fuerit, dupliciter hoc constare poterit: primo ex miraculorum ostentacione, que per nonnullas partes orbis dignacione divina certe b) mul- tipliciter et veraciter per singulares manifestaciones facta sunt. Quarum aliquas a fide dignis digna relacione audivimus et ipsi unam, si phas est dicere propter veritatem sciendam, viliunculam habuimus, prout hoc veraciter constat per testimonium prelatorum pluri- morum, quos presentibus non inserimus propter moram non modicam. Secundo iustificatur ex eo precipue, quia ipse a do- mino mirabiliterl et potenter ereptus et pro- 402b tectus est, vid. in sua eleccione, in cardinalium rebellium erga eum congressione, inpotencia et confusione, inimicorum domesticorum aliorumque traditorum conspiracione, bellorum, pugnarum pluriumque insidiarum crassacione hostium dura et longa multisque aliis, que propter famam notoriam tamquam publica prescindimus, in quibus omnibus gracia sibi divina suf- fragante gloriose superavit ac plurima c) opera mirifice est a) Psáno: et orthodoxeque. — b) Psáno: certis. c) Text: ac plurimaque.
Strana 12
12" 41 1a operatus. Psallere ergo potuit cum David: 1) Dominus michi adiutor, non timebo quid faciat michi homo; dominus michi ad- iutor et ego despiciam inimicos meos etc. et iterum:2) Si con- sistant adversum me castra, in hoc ego sperabo. Hec iustifi- cacio dextere excelsi.3) Sed quod eciam ab hominibus iustificatus fuerit iuxta illud apostoli: 4) Non solum providemus vobis bona apud deum, sed eciam coram hominibus, primo hoc constat in decreto sue eleccionis, de quo me refero ad scripta felicis memorie ma- gistri mei Johannis de Lignano et aliorum doctorum, qui sufficienter de hoc disseruerunt, nisi forte magis precipua magisque ardua refricare velim et ea, in quibus eorum perver- sitas fundamentaliter radicari videtur, attingere. Ut itaque in- iustum eum papam iudicent, circa eleccionis decretum quidam eorum aliqua obiciunt, utpote metu m, in constantem qui ca- dere poterat, et metu cogente fictam eleccionem. Tu quo- que alia obicis, vid. »ex liberob) arbitrio te li- berum esse credere vel non credere hunc vel illum papam.« Insuper et de facto dicis »eius elecci- onem dubiam errareque potuisse cardinales« et addis »idcirco non sic de facili fulminari de- bere sentencias«, dicis item »verisimiliter ex- cusari debere credere vel non credere A vel B esse papam et non forel huncunum de articu- lis fidei«. Audivi eciam quendam Gallicum conscienciam allegasse suam, ob quam non sibi liceret alium quam suum Clementem tenere pro papa. Hiis et aliis quam plurimis modis iusticiam videntur Urbani inficere et antipape iniusti- ciam colorare. Quocirca ut Urbanus iustificatus appareat, licet ad pre- tacta, quamvis non paciatur tempus, breviter respondere. Nam ad hoc, quod communiter insultant scismatici, per metum astruentes eleccionem Urbani celebratam, licet diffuse de hoc doctores tractaverint et habunde determinaverint, hic tamen nulla eis occasio conviciandi tribuitur, cum in apostolico- rum ut frequenter eleccione id sit consuetum 1) Ž. 117, 6 n. — 2) Ž. 26, 3. — 3) Ž. 76, 11. — 4) II. Kor. 8, 21. 5) Slova Vojtěchova v traktátu »De scismate«.
12" 41 1a operatus. Psallere ergo potuit cum David: 1) Dominus michi adiutor, non timebo quid faciat michi homo; dominus michi ad- iutor et ego despiciam inimicos meos etc. et iterum:2) Si con- sistant adversum me castra, in hoc ego sperabo. Hec iustifi- cacio dextere excelsi.3) Sed quod eciam ab hominibus iustificatus fuerit iuxta illud apostoli: 4) Non solum providemus vobis bona apud deum, sed eciam coram hominibus, primo hoc constat in decreto sue eleccionis, de quo me refero ad scripta felicis memorie ma- gistri mei Johannis de Lignano et aliorum doctorum, qui sufficienter de hoc disseruerunt, nisi forte magis precipua magisque ardua refricare velim et ea, in quibus eorum perver- sitas fundamentaliter radicari videtur, attingere. Ut itaque in- iustum eum papam iudicent, circa eleccionis decretum quidam eorum aliqua obiciunt, utpote metu m, in constantem qui ca- dere poterat, et metu cogente fictam eleccionem. Tu quo- que alia obicis, vid. »ex liberob) arbitrio te li- berum esse credere vel non credere hunc vel illum papam.« Insuper et de facto dicis »eius elecci- onem dubiam errareque potuisse cardinales« et addis »idcirco non sic de facili fulminari de- bere sentencias«, dicis item »verisimiliter ex- cusari debere credere vel non credere A vel B esse papam et non forel huncunum de articu- lis fidei«. Audivi eciam quendam Gallicum conscienciam allegasse suam, ob quam non sibi liceret alium quam suum Clementem tenere pro papa. Hiis et aliis quam plurimis modis iusticiam videntur Urbani inficere et antipape iniusti- ciam colorare. Quocirca ut Urbanus iustificatus appareat, licet ad pre- tacta, quamvis non paciatur tempus, breviter respondere. Nam ad hoc, quod communiter insultant scismatici, per metum astruentes eleccionem Urbani celebratam, licet diffuse de hoc doctores tractaverint et habunde determinaverint, hic tamen nulla eis occasio conviciandi tribuitur, cum in apostolico- rum ut frequenter eleccione id sit consuetum 1) Ž. 117, 6 n. — 2) Ž. 26, 3. — 3) Ž. 76, 11. — 4) II. Kor. 8, 21. 5) Slova Vojtěchova v traktátu »De scismate«.
Strana 13
13* similiter. Nec obicere valent quovismodo, quod iste metus propter Urbanum factus sit, cum constet eum universalem fuisse, ut vid. papam eligerent Romanum. Erubescant eciam hii, qui ob metus causam eleccionem eandem fingere dixerunt, cum profecto in hoc videantur spiritui sancto mentiri ficteque invocasse eundem. Ex quorum figmentis christifidelibus ac ecclesie orthodoxe minime videtur satisfactum, presertim cum veritatis constet iudicium non in occultis ficcionibus quidem, sed ex veris amminiculis et mani- festis consistere. Ad hoc autem, cum innuis »unum1) egregium doctorem argute multum disserentem allegari et dicere in libertate arbitrii esse credere vel non credere, quia nemo necessitatur ad cre- dendum, quia sic nullum haberet meritum« etc., taliter respondemus, quod quamvis in libertate hominis est credere falsum vel verum, propter hominum tamen credere vel non credere non oportet veritatem se aliter habere. Sive ergo credas ipsum Urbanum papam esse2) sive non credas ipsum esse, non minus ideo papa est et erit. Ac nec illud obiectum obviare valet, quo dicis, quod »in facto3) huius scismatis ad censuras eccle- sie non tam subito procedendum«, subdis et ra- cionem: »nam ignorancia facti probabilis po- test aliquos verisimiliter excusare« et addis: »cum A esse papam vel B esse papam non sit articulus fidei, nisi quis legitime servatis servandis sit electus et ipse eleccioni de se facte consenserit« etc. Ad que breviter respondentes dicimus censuras fulminandas et legitime fulminatas et permaxime debere teneri in facto istius scismatis, iam hoc malicia eius exquirit, nec sic subito processum est, quin ea, que precedere iustum erat, precesserint. Et racio illa irraciona- bilis pocius est, qua3) dicis, quodb) ignorancia facti probabilis posset aliquos verisimiliter excusare. Iam profecto ignoran- 411b a) Psáno: que. — b) V textu dvakrát. 1) Z traktátu Vojtěchova. — 2) Rkp.: non esse. 3) Z traktátu Vojtěchova.
13* similiter. Nec obicere valent quovismodo, quod iste metus propter Urbanum factus sit, cum constet eum universalem fuisse, ut vid. papam eligerent Romanum. Erubescant eciam hii, qui ob metus causam eleccionem eandem fingere dixerunt, cum profecto in hoc videantur spiritui sancto mentiri ficteque invocasse eundem. Ex quorum figmentis christifidelibus ac ecclesie orthodoxe minime videtur satisfactum, presertim cum veritatis constet iudicium non in occultis ficcionibus quidem, sed ex veris amminiculis et mani- festis consistere. Ad hoc autem, cum innuis »unum1) egregium doctorem argute multum disserentem allegari et dicere in libertate arbitrii esse credere vel non credere, quia nemo necessitatur ad cre- dendum, quia sic nullum haberet meritum« etc., taliter respondemus, quod quamvis in libertate hominis est credere falsum vel verum, propter hominum tamen credere vel non credere non oportet veritatem se aliter habere. Sive ergo credas ipsum Urbanum papam esse2) sive non credas ipsum esse, non minus ideo papa est et erit. Ac nec illud obiectum obviare valet, quo dicis, quod »in facto3) huius scismatis ad censuras eccle- sie non tam subito procedendum«, subdis et ra- cionem: »nam ignorancia facti probabilis po- test aliquos verisimiliter excusare« et addis: »cum A esse papam vel B esse papam non sit articulus fidei, nisi quis legitime servatis servandis sit electus et ipse eleccioni de se facte consenserit« etc. Ad que breviter respondentes dicimus censuras fulminandas et legitime fulminatas et permaxime debere teneri in facto istius scismatis, iam hoc malicia eius exquirit, nec sic subito processum est, quin ea, que precedere iustum erat, precesserint. Et racio illa irraciona- bilis pocius est, qua3) dicis, quodb) ignorancia facti probabilis posset aliquos verisimiliter excusare. Iam profecto ignoran- 411b a) Psáno: que. — b) V textu dvakrát. 1) Z traktátu Vojtěchova. — 2) Rkp.: non esse. 3) Z traktátu Vojtěchova.
Strana 14
14* 412a cia probabilis non constat, quod fuerit ex parte eleccionis, cum prout hoc extensius alii probant, servatis ser- vandis facta fuerit. Sed hec [est] pocius ignorancia de facto ex malicia non credencium, que etsi ignorancia dici debet, verius tamen crassa et supina dicitur et sic nulla. Nam cum ignorancia in hoc casu sit non bene probabilis, sequitur quod nec excusabilis. Potest ergo quoad incredulos et scisma- ticos ecclesie hec [eleccio] de facto [dubia] dici tantum, que ta- men quoad catholicos ymmo quantum est ad se probabiliter dici debeta) et de iure facta non ambigitur. At secunda de scisma- tico eleccio probabiliter de facto dici debet et [est] nulla, que expostfacto fere decursa quarta parte anni facta de facto fuit iure repugnante. Constat insuper et nequaquam hesitandum, quod et huic vere et legitime eleccioni suum dederit assensum, quod et hucusque manifeste apparet. Nam quod assenserit, probatur, quia hodie voluntarie possidet et feliciter gubernat. Quocirca! ex premissis liquet ne- cessario pro iusticie execucione fulminari de- bere censuras et permaxime in facto presentis scisma- tis, in quo spiritali est propensius mucrone dimicandum. Non eciam obstat vel movere quippiam debet corda fide- lium, quia infers, quod A vel B esse papam non sit articulus fidei. Quod quidem verum non reputo, presertim cum ipse sit caput ecclesie et interpretacio et auctori- zacio articulorum fidei principaliter ad eum pertineat. Cur igitur si verus papa abnegatur etc., arti- culus aliquis fidei quodammodo non negetur? Nam hoc aliqua- liter sic potest deduci: Negare verum papam est negare pote- statem veram pape. Hoc probatur, quia negare causam est ne- gare et effectum, sic per consequens potestatem clavium, que maxime certa in potestate fidei articulorum consistit. Negare igitur verum papam est negare quodammodo fidei articulum vel ea que sunt circa fidei articulum vel que pertinent ad fidei articulum. Denique ut noster iustificetur Urbanus, adhuc quidam de Gallis, prior vid. dictus de Carnoto, cuius in decreto Parisiis lecciones audieram, una cum Parisiensi episcopo et a) Psáno jen: det.
14* 412a cia probabilis non constat, quod fuerit ex parte eleccionis, cum prout hoc extensius alii probant, servatis ser- vandis facta fuerit. Sed hec [est] pocius ignorancia de facto ex malicia non credencium, que etsi ignorancia dici debet, verius tamen crassa et supina dicitur et sic nulla. Nam cum ignorancia in hoc casu sit non bene probabilis, sequitur quod nec excusabilis. Potest ergo quoad incredulos et scisma- ticos ecclesie hec [eleccio] de facto [dubia] dici tantum, que ta- men quoad catholicos ymmo quantum est ad se probabiliter dici debeta) et de iure facta non ambigitur. At secunda de scisma- tico eleccio probabiliter de facto dici debet et [est] nulla, que expostfacto fere decursa quarta parte anni facta de facto fuit iure repugnante. Constat insuper et nequaquam hesitandum, quod et huic vere et legitime eleccioni suum dederit assensum, quod et hucusque manifeste apparet. Nam quod assenserit, probatur, quia hodie voluntarie possidet et feliciter gubernat. Quocirca! ex premissis liquet ne- cessario pro iusticie execucione fulminari de- bere censuras et permaxime in facto presentis scisma- tis, in quo spiritali est propensius mucrone dimicandum. Non eciam obstat vel movere quippiam debet corda fide- lium, quia infers, quod A vel B esse papam non sit articulus fidei. Quod quidem verum non reputo, presertim cum ipse sit caput ecclesie et interpretacio et auctori- zacio articulorum fidei principaliter ad eum pertineat. Cur igitur si verus papa abnegatur etc., arti- culus aliquis fidei quodammodo non negetur? Nam hoc aliqua- liter sic potest deduci: Negare verum papam est negare pote- statem veram pape. Hoc probatur, quia negare causam est ne- gare et effectum, sic per consequens potestatem clavium, que maxime certa in potestate fidei articulorum consistit. Negare igitur verum papam est negare quodammodo fidei articulum vel ea que sunt circa fidei articulum vel que pertinent ad fidei articulum. Denique ut noster iustificetur Urbanus, adhuc quidam de Gallis, prior vid. dictus de Carnoto, cuius in decreto Parisiis lecciones audieram, una cum Parisiensi episcopo et a) Psáno jen: det.
Strana 15
15* quibusdam aliis, in ambasiata quondam regis Fran- cie Karoli ad serenissimum regem Romano- rum et Boemie missus, cum per plures concertaciones a nobis, cur antipapam pro vero apostolico teneret, conventus fuisset, inter ceteras claudicantes raciones, quas pro predicti antipape veritate pertinaciter inducebat, nam »me« inquit »ad eundem tenendum consciencia mea urget«. Ad quem illico aiebam: Similiter dyabolum consci- enciam habuisse. Qui tamen cum 3) quomodo hec fierent, inquisisset, subintuli: Tunc vid. quando dixit ad do- minum: In manibus portabunt te, ne forte offendas ad/ lapidem pedem tuumb). Qui intra se fremens mox obmutuit. Expediebat enim falsitatem falsi- tate comprimere et malam conscienciam cum mala dyaboli consciencia condempnare. Nam quid in hoc conscienciam alle- gare erat necesse, que tamquam privata diversimode sese offert diversis nullamque foris, utpote in cordibus diversorum occul- tata c), probacionem efficiat sitque in suis effectibus singulis singularis et non valet collective unitati et credulitati fidelium, qui sanctam videntur ecclesiam facere, proficere vel nocere. An eciam non ex hoc plurimum veritas iustificatur Urbani, cum ea idem vid. regis Francie ambasiata felicis memorie Johanni tituli basilice XII aposto- lorum presbitero cardinali, pretacto antipape in ti- tulo cardinalatus subrogato, et nobis, qui eidem cardi- nali in ecclesia Pragensi successimus, e parte regis Francie duas literas presentavit, ubi prefatum cardinalem nosque archiepiscopum Pragensem in suis literis describebat, quarum unam nos concernentem adhuc retinemus, cum tamen uter- que per sanctissimum in Christo patrem et do- minum Urbanum papam VI. ad eas dignitates promoti fuerimus? Poterit quoque et iustificacionis eius titulum decorare, quod eciam ipse a scismaticis et inimicis fuerit iustificatus, quando vid. hii, qui eum legitime et vere elegerunt cardinales, eius modo emuli et inimici, ut verum et 412b a) Psáno: ut. — b) Psáno: suum. — c) Psáno: occultatam.
15* quibusdam aliis, in ambasiata quondam regis Fran- cie Karoli ad serenissimum regem Romano- rum et Boemie missus, cum per plures concertaciones a nobis, cur antipapam pro vero apostolico teneret, conventus fuisset, inter ceteras claudicantes raciones, quas pro predicti antipape veritate pertinaciter inducebat, nam »me« inquit »ad eundem tenendum consciencia mea urget«. Ad quem illico aiebam: Similiter dyabolum consci- enciam habuisse. Qui tamen cum 3) quomodo hec fierent, inquisisset, subintuli: Tunc vid. quando dixit ad do- minum: In manibus portabunt te, ne forte offendas ad/ lapidem pedem tuumb). Qui intra se fremens mox obmutuit. Expediebat enim falsitatem falsi- tate comprimere et malam conscienciam cum mala dyaboli consciencia condempnare. Nam quid in hoc conscienciam alle- gare erat necesse, que tamquam privata diversimode sese offert diversis nullamque foris, utpote in cordibus diversorum occul- tata c), probacionem efficiat sitque in suis effectibus singulis singularis et non valet collective unitati et credulitati fidelium, qui sanctam videntur ecclesiam facere, proficere vel nocere. An eciam non ex hoc plurimum veritas iustificatur Urbani, cum ea idem vid. regis Francie ambasiata felicis memorie Johanni tituli basilice XII aposto- lorum presbitero cardinali, pretacto antipape in ti- tulo cardinalatus subrogato, et nobis, qui eidem cardi- nali in ecclesia Pragensi successimus, e parte regis Francie duas literas presentavit, ubi prefatum cardinalem nosque archiepiscopum Pragensem in suis literis describebat, quarum unam nos concernentem adhuc retinemus, cum tamen uter- que per sanctissimum in Christo patrem et do- minum Urbanum papam VI. ad eas dignitates promoti fuerimus? Poterit quoque et iustificacionis eius titulum decorare, quod eciam ipse a scismaticis et inimicis fuerit iustificatus, quando vid. hii, qui eum legitime et vere elegerunt cardinales, eius modo emuli et inimici, ut verum et 412b a) Psáno: ut. — b) Psáno: suum. — c) Psáno: occultatam.
Strana 16
16" 42 1a catholicum papam et sic iuste et vere ut sanctum Petrum suis propriis scriptis quidam eorum testabantur electum. Quarum puto XVIII copiatas literas habere ob fidem futurorum, quas sancte olim memorie christianissimo Karolo Romanorum imperatori et regi Boemie illustrissimo pro- priis consignatas annulis transmiserunt. De quarum missione nequaquam metum allegare poterant, utpote cum extra locum metus hincinde date earum fuerunt an- notate. Ceterum ipse quidem iustificatus est similiter ab infi- delibus, Grecis vid., gentibus et Judeis. Nam- que in eis rebus eos concernentibus non ad prophanum currunt antipapam, sed verius ad Urbanum verum papam, eius obe- dienter et humiliter preceptum in oportunis eorum necessita- tibus suscipientes. Quid dicam? Ymmo et terra Litvanie, que per sacri baptismatis regeneracionem de die in diem per maiora incre- menta consurgit et in sinum sancte matris ecclesie suscipitur, non sub illius antipape sed pocius sub Urbani professione et proteccione gaudenter respiratur 3). Adeo ergo iustificatus est noster Urbanus, ut vix modica in Yspaniarum et Galliarum partibus sit pars, que saltem occulte non manifeste Urbanum papam cognoscat. Denique cum cottidie virtus et potestas antipape ut domus Saul de- crescat et pereat, Urbano de die in diem potencia et iusticia ut domus David amplietur et increscat: cur hesitemus deum hunc elegisse, illum vero abiecisse? Ast ut penitus a malignis eorum fiduciis videarb) am- putare confidencie presidium, si phas est et expedit dicere, eciam spiritus inmundos et demonia, cum per exorcismos coniurantur et eiciuntur, ut plures referunt audi- visse veraciter, acclamare ac dicere solere Avinionensem anti- papam eorum fore consortem et pontificem, ob quod in eum introire non valere ymmo nolle Urbanoque utpote divino fulto e) auxilio nil posse nocere, sed pocius metuere et timere, diversis eum iustificantes testimoniis, si tamen huiusmodi iusti- a) Sic! — b) Psáno zase: penitus videar. — c) Psáno: fultum.
16" 42 1a catholicum papam et sic iuste et vere ut sanctum Petrum suis propriis scriptis quidam eorum testabantur electum. Quarum puto XVIII copiatas literas habere ob fidem futurorum, quas sancte olim memorie christianissimo Karolo Romanorum imperatori et regi Boemie illustrissimo pro- priis consignatas annulis transmiserunt. De quarum missione nequaquam metum allegare poterant, utpote cum extra locum metus hincinde date earum fuerunt an- notate. Ceterum ipse quidem iustificatus est similiter ab infi- delibus, Grecis vid., gentibus et Judeis. Nam- que in eis rebus eos concernentibus non ad prophanum currunt antipapam, sed verius ad Urbanum verum papam, eius obe- dienter et humiliter preceptum in oportunis eorum necessita- tibus suscipientes. Quid dicam? Ymmo et terra Litvanie, que per sacri baptismatis regeneracionem de die in diem per maiora incre- menta consurgit et in sinum sancte matris ecclesie suscipitur, non sub illius antipape sed pocius sub Urbani professione et proteccione gaudenter respiratur 3). Adeo ergo iustificatus est noster Urbanus, ut vix modica in Yspaniarum et Galliarum partibus sit pars, que saltem occulte non manifeste Urbanum papam cognoscat. Denique cum cottidie virtus et potestas antipape ut domus Saul de- crescat et pereat, Urbano de die in diem potencia et iusticia ut domus David amplietur et increscat: cur hesitemus deum hunc elegisse, illum vero abiecisse? Ast ut penitus a malignis eorum fiduciis videarb) am- putare confidencie presidium, si phas est et expedit dicere, eciam spiritus inmundos et demonia, cum per exorcismos coniurantur et eiciuntur, ut plures referunt audi- visse veraciter, acclamare ac dicere solere Avinionensem anti- papam eorum fore consortem et pontificem, ob quod in eum introire non valere ymmo nolle Urbanoque utpote divino fulto e) auxilio nil posse nocere, sed pocius metuere et timere, diversis eum iustificantes testimoniis, si tamen huiusmodi iusti- a) Sic! — b) Psáno zase: penitus videar. — c) Psáno: fultum.
Strana 17
17* ficaciones dicantur, que a perfidissimis spiritibus sic malignis et non ydoneis testibus, quorum testimonia 3) non sunt laude digna, sicut et de peccatore ait propheta: 1) Peccatori inquit dicit deus: Quare tu enarras iusticias meas/ et assumis lau- dem meam per os tuum, et dominus manifestantes seipsum demones: 2) Quid nobis et tibi Jesu Nazarene tamquam indignos testes loqui prohibuit, qui tamen veritatem dicebant, prout ibi- dem dicitur: quia sciebant ipsum Christum esse. Sed quicquid est, etsi indigni quidem sunt testificari, interdum tamen eis permittitur, unde et dicitur: 3) Omnis spiritus laudet dominum, ubi et mali includuntur. Qui enim »omne« dicit, nichil excipit. Valet ergo in quibusdam eorum testimonium, quando vid. per exorcismos compelluntur et maxime quando de malis testifi- cantur, ut est in proposito. Non enim dividitur sathanas in seipsum") nisi coactus, per contrarium eciam nullum mani- festum proferentes testimonium videntur b) Urbanum verum fateri. 42 1b Et hucusque sit de iustificacione Urbani processum. Cap. VI. De magnificacione. Ast et ex nunc eundum ad postremum, quomodo vid. eum, quem iustificavit, similiter magnificavit. Hoc liquido seriatim ewangelii explicat veritas Christus, cum dicit Petro: 5) Tibi dabo claves regni celorum. Porro inter ceteras Petro et succes- soribus suis traditas potestates non mediocriter ingenciorem hanc putaverim dignioremque, que in celis est. Quam si quis divina sibi suffragante gracia adeptus fuerit, nimirum 2) pre ceteris manifestatus existit sublimius, utpote cum ibi sancta trinitas in maiestate sua sit ibique sit sanctorum habitacio et vita sine morte. a) Psáno: testimonio. — b) Psáno: videantur. c) Psáno: nimirum si; snad: non mirum si, nebo: nimium. Místo manifestatus jest asi čísti: magnificatus. 1) Ž. 49, 16. — 2) Luk. 4, 34. 41. — 3) Ž. 150, 6. 4) Luk. 11, 18. — 5) Mat. 16, 19.
17* ficaciones dicantur, que a perfidissimis spiritibus sic malignis et non ydoneis testibus, quorum testimonia 3) non sunt laude digna, sicut et de peccatore ait propheta: 1) Peccatori inquit dicit deus: Quare tu enarras iusticias meas/ et assumis lau- dem meam per os tuum, et dominus manifestantes seipsum demones: 2) Quid nobis et tibi Jesu Nazarene tamquam indignos testes loqui prohibuit, qui tamen veritatem dicebant, prout ibi- dem dicitur: quia sciebant ipsum Christum esse. Sed quicquid est, etsi indigni quidem sunt testificari, interdum tamen eis permittitur, unde et dicitur: 3) Omnis spiritus laudet dominum, ubi et mali includuntur. Qui enim »omne« dicit, nichil excipit. Valet ergo in quibusdam eorum testimonium, quando vid. per exorcismos compelluntur et maxime quando de malis testifi- cantur, ut est in proposito. Non enim dividitur sathanas in seipsum") nisi coactus, per contrarium eciam nullum mani- festum proferentes testimonium videntur b) Urbanum verum fateri. 42 1b Et hucusque sit de iustificacione Urbani processum. Cap. VI. De magnificacione. Ast et ex nunc eundum ad postremum, quomodo vid. eum, quem iustificavit, similiter magnificavit. Hoc liquido seriatim ewangelii explicat veritas Christus, cum dicit Petro: 5) Tibi dabo claves regni celorum. Porro inter ceteras Petro et succes- soribus suis traditas potestates non mediocriter ingenciorem hanc putaverim dignioremque, que in celis est. Quam si quis divina sibi suffragante gracia adeptus fuerit, nimirum 2) pre ceteris manifestatus existit sublimius, utpote cum ibi sancta trinitas in maiestate sua sit ibique sit sanctorum habitacio et vita sine morte. a) Psáno: testimonio. — b) Psáno: videantur. c) Psáno: nimirum si; snad: non mirum si, nebo: nimium. Místo manifestatus jest asi čísti: magnificatus. 1) Ž. 49, 16. — 2) Luk. 4, 34. 41. — 3) Ž. 150, 6. 4) Luk. 11, 18. — 5) Mat. 16, 19.
Strana 18
18* 422a Sciendum quoque in hac clavium tradicione post Petrum et eius successores Urbanum quatuor suscepisse similiter potestates, ex quibus merito agnoscitur magnificatus, vid. subter terram, supra terram, supra mare et in celis, que omnia regni celorum vocabulo et ambitu complectuntur. Nam quod habuerit subter terram, ewangelii hoc edocet misterium, ubi cum alio discipulo currens Petrus solus ingreditur monu- mentum, quod sub terra erat. 1) Quod non in vacuum esse factum credimus nec misterio carere, presertim cum et sub terra anathemate constrictos ut frequenter exemplo Petri eius successores absolvant necnon 3) eciam per cottidiana ecclesie suffragia fidelium e penis purgatorii animas eruant. Super terram vero quod habuerit, veritas similiter manifestat, que alibi ut Petri successores comprehenderet, plu- raliter et ut singulis loquitur apostolis dicens:2) Quodcunque ligaveritis super terram, erit ligatum et in celis, et quodcunque solveritis super terram, erit solutum et in celis. Quocirca super terram in monte tempore transfiguracionis domini in extasi positus Petrus superne contemplacionis acucius pre ceteris archana transcendens solus dicere ausus est: ) Domine, faciamus hic tria tabernacula, tibi unum, Moysi unum et Helie unum, quod et aliis summis pontificibus id ipsum pre ceteris excellencius eciam contingit et videtur esse concessum.3) Supra mare denique quia est °) potestas eius, hoc Petrus ostendit, qui aliis navigio venientibus solus pedibus pro- cellas calcavit, quem tamen dominus iam mergi incipientem manu erigit.*) Quod non a misterio vacat; nam ecclesie navi- cula cum suo rectore inter temptacionum scopulos persecucionis mundialis quasi a ventis validis sepe mergitur et emergit divina ipsos manu misericorditer sustinente. Cui enim umquam alteri dictum est:5) Duc in altum et iterum:*) Iam amplius eris ex hoc homines capiens, sicut Petro et cuilibet eius successori vero? Denique quod super omnia mirandum est, in celo quo- a) Psáno: nec ne. — b) Psáno: esse concessum est. c) Psáno: via et 1) Jan 20, 4. — 2) Mat. 18, 18. — 3) Mat. 17, 4. 4) Mat. 14, 30 n. — 5) Luk. 5, 4. — 6) Luk. 5, 10.
18* 422a Sciendum quoque in hac clavium tradicione post Petrum et eius successores Urbanum quatuor suscepisse similiter potestates, ex quibus merito agnoscitur magnificatus, vid. subter terram, supra terram, supra mare et in celis, que omnia regni celorum vocabulo et ambitu complectuntur. Nam quod habuerit subter terram, ewangelii hoc edocet misterium, ubi cum alio discipulo currens Petrus solus ingreditur monu- mentum, quod sub terra erat. 1) Quod non in vacuum esse factum credimus nec misterio carere, presertim cum et sub terra anathemate constrictos ut frequenter exemplo Petri eius successores absolvant necnon 3) eciam per cottidiana ecclesie suffragia fidelium e penis purgatorii animas eruant. Super terram vero quod habuerit, veritas similiter manifestat, que alibi ut Petri successores comprehenderet, plu- raliter et ut singulis loquitur apostolis dicens:2) Quodcunque ligaveritis super terram, erit ligatum et in celis, et quodcunque solveritis super terram, erit solutum et in celis. Quocirca super terram in monte tempore transfiguracionis domini in extasi positus Petrus superne contemplacionis acucius pre ceteris archana transcendens solus dicere ausus est: ) Domine, faciamus hic tria tabernacula, tibi unum, Moysi unum et Helie unum, quod et aliis summis pontificibus id ipsum pre ceteris excellencius eciam contingit et videtur esse concessum.3) Supra mare denique quia est °) potestas eius, hoc Petrus ostendit, qui aliis navigio venientibus solus pedibus pro- cellas calcavit, quem tamen dominus iam mergi incipientem manu erigit.*) Quod non a misterio vacat; nam ecclesie navi- cula cum suo rectore inter temptacionum scopulos persecucionis mundialis quasi a ventis validis sepe mergitur et emergit divina ipsos manu misericorditer sustinente. Cui enim umquam alteri dictum est:5) Duc in altum et iterum:*) Iam amplius eris ex hoc homines capiens, sicut Petro et cuilibet eius successori vero? Denique quod super omnia mirandum est, in celo quo- a) Psáno: nec ne. — b) Psáno: esse concessum est. c) Psáno: via et 1) Jan 20, 4. — 2) Mat. 18, 18. — 3) Mat. 17, 4. 4) Mat. 14, 30 n. — 5) Luk. 5, 4. — 6) Luk. 5, 10.
Strana 19
19* que sibi potestas data conspicitur, cum dicitur: 1) Tibi dabo cla ! ves regni celorum. O magnum magnificencie indicium! 422b O prodigium obstupendum! Homo de terra terrenus pre angelis ceterisque sanctis celos claudit et aperit, in ymis degens su- perna regit, in terra manens pandit ethera, luteas domos in- habitans celestia palacia reserat et quodammodo imperat spiri- tibus angelicis et obediunt ei! Homo super homines preficitur, paulo minus diminutus ab angelis,2) ymmo multum prelatus angelis, quia claves celi tenet pre angelis, aereis spiritibus im- perat, cum tradit hominem sathane, quin ymmo et per exorcismos eciam Flegetontis hic precipit furiis et ei obtemperant! Siqui- dem ut sibi attributa quodammodo videatur potestas in celo et in terra, in mari et in omnibus abissis, ut nil iam resultet dicere [nisi] cum admiracione et magna gratitudine cum propheta: 3) Quid enim michi est in celo quasi diceret: valde multum et a te quid volui sc. amplius super terram? Et idcirco haud mirum, si ipse sit quodammodo admiracio celi, stupor mundi et si sibi dulia debeatur, eciam cum ipse animarum sit rex, vicarius Christi, claviger celi, apostolorum coapostolus, prophetarum compropheta, angelorum coangelus, sanctus pre sanctis, qui sunt in terra eius, primus expectans introitum sanctorum, summus pontificum, pater patrum, sacerdotum sacerdos, pene supra homines mediator dei et hominum, sponsus ecclesie, mi- nister Christi! Hec quidem sua in celis magnificencia et po- testas. In terris quoque evellendi, plantandi, dissipandi, edi- ficandi*) et dominandi, ut iuxta prophetam sit simul in po- tentatibus salus dextere eius, ) interdum faciat potenciam in brachio suo, deponens potentes de sede et exaltans humiles. 6) Confringit enim reges,7) ut serviant sibi et offerant munera, adducant dona, ) flectant cervices et deosculentur/ vestigia pe- dum suorum2) adorentque eum super terram et regna sua regno eius subicere recognoscant et sic sit regnum suum regnum omnium populorum et dominacio sua in generacionem et gene- 10) racionem." 43 1a 1) Mat. 16, 19. — 2) Ž. 8, 6. — 3) Ž. 72, 25. — 4) Jer. 1, 10. 5) Ž. 19, 7. — 6) Luk. 1, 51 n. — 7) ž. 2, 9. — 8) Ž. 71, 10. 9) Esth. 13, 13. — 10) Ž. 144, 13. —
19* que sibi potestas data conspicitur, cum dicitur: 1) Tibi dabo cla ! ves regni celorum. O magnum magnificencie indicium! 422b O prodigium obstupendum! Homo de terra terrenus pre angelis ceterisque sanctis celos claudit et aperit, in ymis degens su- perna regit, in terra manens pandit ethera, luteas domos in- habitans celestia palacia reserat et quodammodo imperat spiri- tibus angelicis et obediunt ei! Homo super homines preficitur, paulo minus diminutus ab angelis,2) ymmo multum prelatus angelis, quia claves celi tenet pre angelis, aereis spiritibus im- perat, cum tradit hominem sathane, quin ymmo et per exorcismos eciam Flegetontis hic precipit furiis et ei obtemperant! Siqui- dem ut sibi attributa quodammodo videatur potestas in celo et in terra, in mari et in omnibus abissis, ut nil iam resultet dicere [nisi] cum admiracione et magna gratitudine cum propheta: 3) Quid enim michi est in celo quasi diceret: valde multum et a te quid volui sc. amplius super terram? Et idcirco haud mirum, si ipse sit quodammodo admiracio celi, stupor mundi et si sibi dulia debeatur, eciam cum ipse animarum sit rex, vicarius Christi, claviger celi, apostolorum coapostolus, prophetarum compropheta, angelorum coangelus, sanctus pre sanctis, qui sunt in terra eius, primus expectans introitum sanctorum, summus pontificum, pater patrum, sacerdotum sacerdos, pene supra homines mediator dei et hominum, sponsus ecclesie, mi- nister Christi! Hec quidem sua in celis magnificencia et po- testas. In terris quoque evellendi, plantandi, dissipandi, edi- ficandi*) et dominandi, ut iuxta prophetam sit simul in po- tentatibus salus dextere eius, ) interdum faciat potenciam in brachio suo, deponens potentes de sede et exaltans humiles. 6) Confringit enim reges,7) ut serviant sibi et offerant munera, adducant dona, ) flectant cervices et deosculentur/ vestigia pe- dum suorum2) adorentque eum super terram et regna sua regno eius subicere recognoscant et sic sit regnum suum regnum omnium populorum et dominacio sua in generacionem et gene- 10) racionem." 43 1a 1) Mat. 16, 19. — 2) Ž. 8, 6. — 3) Ž. 72, 25. — 4) Jer. 1, 10. 5) Ž. 19, 7. — 6) Luk. 1, 51 n. — 7) ž. 2, 9. — 8) Ž. 71, 10. 9) Esth. 13, 13. — 10) Ž. 144, 13. —
Strana 20
20* Quia autem hec breviter de veritate nostri Urbani scripta, utpote nondum ut credimus per aliquem ut taliter annotata, conquisivimus, nequaquam existimo reprehensione notari. Si forte, quod divina avertat clemencia, aliquid in premissis dei occulta fuerit providencia inmutatum, hec tamen nequaquam putaverim evenirent ex iusticia, quam prefatum nostrum Urba- num papam ad universalem sanctam ecclesiam habere credi- mus, sed magis ex peccatis, quod absit, propter que nonnun- quam legitur dominium et reges, quos magnificaverat, deiecisse, ne regnarent. Sed hoc dei misericordia a nostro summo avertat pontifice, qui vivit et regnat per infinita secula seculorum Amen. 1) 1) Za tím: Explicit tractatus de veritate Urbani etc.
20* Quia autem hec breviter de veritate nostri Urbani scripta, utpote nondum ut credimus per aliquem ut taliter annotata, conquisivimus, nequaquam existimo reprehensione notari. Si forte, quod divina avertat clemencia, aliquid in premissis dei occulta fuerit providencia inmutatum, hec tamen nequaquam putaverim evenirent ex iusticia, quam prefatum nostrum Urba- num papam ad universalem sanctam ecclesiam habere credi- mus, sed magis ex peccatis, quod absit, propter que nonnun- quam legitur dominium et reges, quos magnificaverat, deiecisse, ne regnarent. Sed hoc dei misericordia a nostro summo avertat pontifice, qui vivit et regnat per infinita secula seculorum Amen. 1) 1) Za tím: Explicit tractatus de veritate Urbani etc.
Strana 21
III. AUGUSTINIANI CUIUSDAM TRACTATUS CONTRA ERRO- RES MATHIAE DE IANOV. Z rkp. oseckého č. 2. Heu modernis nunc temporibus salva reverencia omnium sapientum fidelium et orthodoxorum omnis error ex ore quo- rundam insipienter predicancium vel gignitur vel predicatur inventus. Qui volunt plus sapere quam oportet, 1) ideo errant ab utero 2) matris ecclesie, quibus adhuc lac opus est; 3) locun- tur falsa, 4) ut se autenticent stultis et dicantur ab errantibus rabi 5) ponanturque in capite mensarum, quique lingwam suam 6) licet incultam magnificant dicentes: Quis noster dominus est? ) Hii et similes eorum sunt satores omnium viciorum, con- ductores inferni et demoniorum, sunt plantatores heresum et errorum, sunt caupones iniqui cum admixtione falsorum, de quibus pulcherrime frater noster/ Symon de Cassia lib. X 241a de vita christiana...") Sed queris forsitan, qui sunt errores, quos de novo stulti 242a latravere prevaricatores. Respondetur: Nam nuper in qua- dragesima et antea anno domini 1389 quidam suis innitentes sensibus dicentes se sapientes stulti facti sunt (Rom. 1), ) publice in suis prohibuerunt sermonibus sanctorum corporum et reliquia- rum veneracionem, 2. ymaginum sanctorumet 1) Řím. 12, 3. — 2) Ž. 57, 4. — 3) Žid. 5, 12. — 4) Ž. 57, 4. 5) Mat. 23, 7. — 6) Ž. 11, 5. 7) Dlouhé citáty otiskovati mám za zbytečné. Autor uvádí dále 241a 241b Řehořova Mor., Cassiana a Aug. De catech. rud. 8) v. 22.
III. AUGUSTINIANI CUIUSDAM TRACTATUS CONTRA ERRO- RES MATHIAE DE IANOV. Z rkp. oseckého č. 2. Heu modernis nunc temporibus salva reverencia omnium sapientum fidelium et orthodoxorum omnis error ex ore quo- rundam insipienter predicancium vel gignitur vel predicatur inventus. Qui volunt plus sapere quam oportet, 1) ideo errant ab utero 2) matris ecclesie, quibus adhuc lac opus est; 3) locun- tur falsa, 4) ut se autenticent stultis et dicantur ab errantibus rabi 5) ponanturque in capite mensarum, quique lingwam suam 6) licet incultam magnificant dicentes: Quis noster dominus est? ) Hii et similes eorum sunt satores omnium viciorum, con- ductores inferni et demoniorum, sunt plantatores heresum et errorum, sunt caupones iniqui cum admixtione falsorum, de quibus pulcherrime frater noster/ Symon de Cassia lib. X 241a de vita christiana...") Sed queris forsitan, qui sunt errores, quos de novo stulti 242a latravere prevaricatores. Respondetur: Nam nuper in qua- dragesima et antea anno domini 1389 quidam suis innitentes sensibus dicentes se sapientes stulti facti sunt (Rom. 1), ) publice in suis prohibuerunt sermonibus sanctorum corporum et reliquia- rum veneracionem, 2. ymaginum sanctorumet 1) Řím. 12, 3. — 2) Ž. 57, 4. — 3) Žid. 5, 12. — 4) Ž. 57, 4. 5) Mat. 23, 7. — 6) Ž. 11, 5. 7) Dlouhé citáty otiskovati mám za zbytečné. Autor uvádí dále 241a 241b Řehořova Mor., Cassiana a Aug. De catech. rud. 8) v. 22.
Strana 22
22 242b picturarum eorum honoracionem, 3. docuerunt, iusserunt et mandaverunt publice continuam cor- poris Christi laycis et vetulis communionem. Hec tria, etsi antiquitus apud Grecos oberrantes primitus adinventa et apud hereticos Valdenses custodita, nunquam tamen apud nos ausa fuerunt publice prolatrari. Que etsi cuilibet christiano nota sint esse penitus erronea, falsa et heretica, maxime duo priora: tamen non inane censeo contra ipsa aliquid christiane veritatis scripturare. Primo prohibent sanctorum corporum et reliquiarum veneracionem dicentes, ut probatum est per ydoneos testes me presente, quod nichil pos- sunt nec valent sibi aut aliis iuvare corpora sanctorum, qui tamen sunt ossa mortuorum sicut aliorum hominum. Respondetur. Huic tam impio errori respondet Augu- stinus lib. De eccl. dogm. cap. 4 dicens: 1) Sanctorum cor- pora et precipue sanctorum martirum reliquias acsi Christi membra sincerissime honoranda et basilicas eorum nominibus appellatas vel loca eorum divino cultui mancipata affectu piis- simo et devocione fidelissima adeundas. Si quis contra hanc sentenciam venit, non christianus sed Vigilancianus credatur et excommunicatus. Hec Augustinus. De quibus infertur: Si) corpora sanctorum non sunt se- cundum tales veneranda, cur ecclesie ipsis edificantur, cur se- pulchra eorum auro et lapidibus preciosis ornata elevantur, cur omnis populus christianus Romam tanta devocione currit et ad S. Jacobum et sic de ceteris sanctis? Si nil iuvant nec possunt, ut isti asserunt, quare ecclesia spiritu sancto regulata et dotata ieiunia, missarum officia statuit et letanias et ceteras solem- pnitates? Possunt igitur et valent nunc plus quam antea nos suis adiuvare suffragiis teste b. Bernhardo in serm. de vig. b. Petri et Pauli, qui dicit:2) Qui potens est in terra, potencior est in celis... Hec ille. Ex quibus eliditur fatuitas eorundem dicencium inter se: Nos sumus vivi sancti, qui possumus et sci- mus et valemus melius orare pro hominibus 11) Migne P. L. 42 col. 1219 n. — 2) Migne P. L. 183 col. 404.
22 242b picturarum eorum honoracionem, 3. docuerunt, iusserunt et mandaverunt publice continuam cor- poris Christi laycis et vetulis communionem. Hec tria, etsi antiquitus apud Grecos oberrantes primitus adinventa et apud hereticos Valdenses custodita, nunquam tamen apud nos ausa fuerunt publice prolatrari. Que etsi cuilibet christiano nota sint esse penitus erronea, falsa et heretica, maxime duo priora: tamen non inane censeo contra ipsa aliquid christiane veritatis scripturare. Primo prohibent sanctorum corporum et reliquiarum veneracionem dicentes, ut probatum est per ydoneos testes me presente, quod nichil pos- sunt nec valent sibi aut aliis iuvare corpora sanctorum, qui tamen sunt ossa mortuorum sicut aliorum hominum. Respondetur. Huic tam impio errori respondet Augu- stinus lib. De eccl. dogm. cap. 4 dicens: 1) Sanctorum cor- pora et precipue sanctorum martirum reliquias acsi Christi membra sincerissime honoranda et basilicas eorum nominibus appellatas vel loca eorum divino cultui mancipata affectu piis- simo et devocione fidelissima adeundas. Si quis contra hanc sentenciam venit, non christianus sed Vigilancianus credatur et excommunicatus. Hec Augustinus. De quibus infertur: Si) corpora sanctorum non sunt se- cundum tales veneranda, cur ecclesie ipsis edificantur, cur se- pulchra eorum auro et lapidibus preciosis ornata elevantur, cur omnis populus christianus Romam tanta devocione currit et ad S. Jacobum et sic de ceteris sanctis? Si nil iuvant nec possunt, ut isti asserunt, quare ecclesia spiritu sancto regulata et dotata ieiunia, missarum officia statuit et letanias et ceteras solem- pnitates? Possunt igitur et valent nunc plus quam antea nos suis adiuvare suffragiis teste b. Bernhardo in serm. de vig. b. Petri et Pauli, qui dicit:2) Qui potens est in terra, potencior est in celis... Hec ille. Ex quibus eliditur fatuitas eorundem dicencium inter se: Nos sumus vivi sancti, qui possumus et sci- mus et valemus melius orare pro hominibus 11) Migne P. L. 42 col. 1219 n. — 2) Migne P. L. 183 col. 404.
Strana 23
23* quam alii mortui. 3) Contra quos clamat Christi scrip- tura Eccl. IX:1) Sunt iusti atque sapientes et opera eorum in manu dei et tamen nescit homo, utrum amore an odio dignus sit, sed omnia in futurum servantur incerta. Ymo in eo, quod dicunt se sanctos, probant se esse omni sanctitate vacuos et inanes ac omni inmundicia plenos. Dicit Christus Judeis, et hiis peioribus utique Judeis, Joh. V: 2) Quomodo potestis credere, qui gloriam ab invicem queritis, et gloriam, que a solo deo est, non queritis? Et Katho ayt: Nec/ te collaudes nec te culpaveris ipsum; hoc faciunt stulti, quos gloria vexat inanis. 243a Sic fecit ille pharizeus, qui ayt: ) Non sum sicut ceteri ho- minum, fures, raptores, iniusti et sequitur: Descendit hic publi- canus iustificatus ab illo sc. pharizeo. Conclusio Christi: Quia omnis qui se exaltat humiliabitur et qui se humiliat exaltabitur. In tantam eosdem dyabolus induxit vesaniam, ut eciam in Christimatrem virginem immaculatam os venenatum dyabolico aperirent furore dicentes:b) Quid de Maria, que fuit mulier ut altera et sola humilitate fuit a deo in matrem Christi accepta, quam si non habuisset, ut altera pagana fuisset dam- pnata? Quequiaplenaest [gracia] ut vas liquore et corpus aliquod cibo, quod sibi ipsi tantum sufficitetsi quid detali plenitudine demitur, iam non erit plenum — ergo cum ei tantum per se sufficit, nulli alteri graciam impartiri po- test. Ego, ) ait idem, servivi ei septem annis, nul- lam michi graciam fecit, ideo penitet me et re- voco coram omnibus vobis stans in ambone. O virgo beata, vindica iniuriam tuam, qua te talis ab omnibus electis eternaliter separat! Quibus dicit apostolus ad Eph. 1,4) quod deus elegit nos ante mundi constitucionem et predestinavit nos in adopcionem filiorum per Jesum Christum a) In marg. rubr.: O nequam, nequam! b) In marg. rubr.: Hereticus contra Mariam. c) In marg. rubr.: Peior es dyabolo. 1) v. 1 n. — 2) v. 44. — 3) Luk. 18, 11. 14. — 4) v. 4 n.
23* quam alii mortui. 3) Contra quos clamat Christi scrip- tura Eccl. IX:1) Sunt iusti atque sapientes et opera eorum in manu dei et tamen nescit homo, utrum amore an odio dignus sit, sed omnia in futurum servantur incerta. Ymo in eo, quod dicunt se sanctos, probant se esse omni sanctitate vacuos et inanes ac omni inmundicia plenos. Dicit Christus Judeis, et hiis peioribus utique Judeis, Joh. V: 2) Quomodo potestis credere, qui gloriam ab invicem queritis, et gloriam, que a solo deo est, non queritis? Et Katho ayt: Nec/ te collaudes nec te culpaveris ipsum; hoc faciunt stulti, quos gloria vexat inanis. 243a Sic fecit ille pharizeus, qui ayt: ) Non sum sicut ceteri ho- minum, fures, raptores, iniusti et sequitur: Descendit hic publi- canus iustificatus ab illo sc. pharizeo. Conclusio Christi: Quia omnis qui se exaltat humiliabitur et qui se humiliat exaltabitur. In tantam eosdem dyabolus induxit vesaniam, ut eciam in Christimatrem virginem immaculatam os venenatum dyabolico aperirent furore dicentes:b) Quid de Maria, que fuit mulier ut altera et sola humilitate fuit a deo in matrem Christi accepta, quam si non habuisset, ut altera pagana fuisset dam- pnata? Quequiaplenaest [gracia] ut vas liquore et corpus aliquod cibo, quod sibi ipsi tantum sufficitetsi quid detali plenitudine demitur, iam non erit plenum — ergo cum ei tantum per se sufficit, nulli alteri graciam impartiri po- test. Ego, ) ait idem, servivi ei septem annis, nul- lam michi graciam fecit, ideo penitet me et re- voco coram omnibus vobis stans in ambone. O virgo beata, vindica iniuriam tuam, qua te talis ab omnibus electis eternaliter separat! Quibus dicit apostolus ad Eph. 1,4) quod deus elegit nos ante mundi constitucionem et predestinavit nos in adopcionem filiorum per Jesum Christum a) In marg. rubr.: O nequam, nequam! b) In marg. rubr.: Hereticus contra Mariam. c) In marg. rubr.: Peior es dyabolo. 1) v. 1 n. — 2) v. 44. — 3) Luk. 18, 11. 14. — 4) v. 4 n.
Strana 24
243b 24" in ipsum — ergo et te in matrem Christi. Quia vero te angelus salutans dixit1) gracia plena, et ut superhabundares universis, ultra hoc: spiritus sanctus descendet in te et virtus altissimi obumbrabit tibi, et ideo mater es misericordie, fons pietatis et gracie et mare graciarum inexhauribile. Et licet omnia, que de increata leguntur sapiencia, ut illud:2) Ab inicio et ante secula Eccli 24 et illud: ) Dominus possedit me inicio viarum suarum Prov. VIII, tamen bene, recte et veraciter racione ma- terne! dignitatis et eterne eleccionis tibi sancta appropriat ecclesia, utique spiritu sancto edocta, cuius auctoritas est ir- reprehensibilis. Unde Johannes Damascenus libro 4. De trin. cap. VI dicit: Vere enim Maria dei genitrix est et nomi- natur. Ipsa enim eterno piissimo consilio dei predeterminata et diversis ymaginibus et sermonibus prophetarum per spiritum sanctum preymaginata et prepredicata in predeterminato tem- pore ex davidica radice germinata est propter eas que ad ipsum facte sunt repromissiones. Et infra: Parturit igitur gracia hec — hoc enim Anna interpretatur — dominam — hoc enim signi- ficat Marie nomen. Domina enim vere facta est omnium crea- turarum, conditoris existens mater, deinde in domo domini plantata et inpinguata spiritu ut oliva fructifera omnis virtutis habitaculum facta est et ita virginem observans animam cum corpore ut decebat deum in sinu recipere futuram. Ecce quod deus elegit et preelegit eam non in tempore sed in eternitate. Nec ideo fuisset dampnata, si mater Christi non fuisset effecta, ut patet de multis mulieribus sanctis Test. Vet. Quod autem ipsa tantum sibi sufficiat et nulli alteri, huic contradicunt universa ipsius miracula, que quasi sunt innu- mera, contradicit s. mater ecclesia, que et collecta ipsius suffra- gia inplorans missarum solempnia et festivitates sincero devo- cionis affectu celebrat. Que quanto in graciis divinis est pocior, tanto in celis in omnibus, pre omnibus et super omnes po- tencior. Unde Bernhardus super Cant. ait: 4) Etsi tota illa celestis curie ierarchia creatori suo divina super se lucente vo- luntate obediat et strenue militet, audeo tamen dicere: nil audet sine nutu regine misericordie. Quodsi forte aliquid rigoris iussio 1) Luk. 1, 28. 35. — 2) Eccli 24, 14. — 3) Přísl. 8, 22. 4) U Migne 183 nenalézám.
243b 24" in ipsum — ergo et te in matrem Christi. Quia vero te angelus salutans dixit1) gracia plena, et ut superhabundares universis, ultra hoc: spiritus sanctus descendet in te et virtus altissimi obumbrabit tibi, et ideo mater es misericordie, fons pietatis et gracie et mare graciarum inexhauribile. Et licet omnia, que de increata leguntur sapiencia, ut illud:2) Ab inicio et ante secula Eccli 24 et illud: ) Dominus possedit me inicio viarum suarum Prov. VIII, tamen bene, recte et veraciter racione ma- terne! dignitatis et eterne eleccionis tibi sancta appropriat ecclesia, utique spiritu sancto edocta, cuius auctoritas est ir- reprehensibilis. Unde Johannes Damascenus libro 4. De trin. cap. VI dicit: Vere enim Maria dei genitrix est et nomi- natur. Ipsa enim eterno piissimo consilio dei predeterminata et diversis ymaginibus et sermonibus prophetarum per spiritum sanctum preymaginata et prepredicata in predeterminato tem- pore ex davidica radice germinata est propter eas que ad ipsum facte sunt repromissiones. Et infra: Parturit igitur gracia hec — hoc enim Anna interpretatur — dominam — hoc enim signi- ficat Marie nomen. Domina enim vere facta est omnium crea- turarum, conditoris existens mater, deinde in domo domini plantata et inpinguata spiritu ut oliva fructifera omnis virtutis habitaculum facta est et ita virginem observans animam cum corpore ut decebat deum in sinu recipere futuram. Ecce quod deus elegit et preelegit eam non in tempore sed in eternitate. Nec ideo fuisset dampnata, si mater Christi non fuisset effecta, ut patet de multis mulieribus sanctis Test. Vet. Quod autem ipsa tantum sibi sufficiat et nulli alteri, huic contradicunt universa ipsius miracula, que quasi sunt innu- mera, contradicit s. mater ecclesia, que et collecta ipsius suffra- gia inplorans missarum solempnia et festivitates sincero devo- cionis affectu celebrat. Que quanto in graciis divinis est pocior, tanto in celis in omnibus, pre omnibus et super omnes po- tencior. Unde Bernhardus super Cant. ait: 4) Etsi tota illa celestis curie ierarchia creatori suo divina super se lucente vo- luntate obediat et strenue militet, audeo tamen dicere: nil audet sine nutu regine misericordie. Quodsi forte aliquid rigoris iussio 1) Luk. 1, 28. 35. — 2) Eccli 24, 14. — 3) Přísl. 8, 22. 4) U Migne 183 nenalézám.
Strana 25
25* divine maiestatis contineat, precibus maternis non cessat illud evertere in molliciem miseracionis. Cuius racionem assignat Lactancius dicens: Omnis enim feritas materne subiacet affec- cioni et ei subiugata est. Materna enim pietas omnia subiugat et superat. Quapropter canit ecclesia: Audi nos, nam te etc. Quia igitur Maria est domina mundi, regina celi, mater dei, iure omnimodo sibi congruit et debetur omnia habere in manu sua et distribuere quidquid voluerit et cui voluerit et quantum voluerit. Audi heretice et blasphemator! virginis beatum Bernhardum, qui in serm. Nativitatis eiusdem dicit: 1) Redempturus deus humanum genus precium universum contulit in Mariam. Alcius ergo intuemini, quanto devocionis affectu a nobis voluerit honorari, qui tocius boni plenitudinem posuit in Mariam, ut si quid spei in nobis est, si quid gracie, si quid salutis, ab ea noverimus redundare. Totis ergo medullis cordium, precordiorum affectibus et votis omni- bus Mariam hanc veneremur, quia sic est voluntas eius, qui totum nos habere voluit per Mariam. Et infra:2) Ceterum quid- quid est illud, quod offerre paras, Marie commendare memento, si non vis sustinere repulsam filioli. Hec peccatorum scala, hec mea maxima fiducia, hec tota racio spei mee. Dico vobis, si pie a nobis pulsata, si pie fuerit invocata, compacietur vobis, non deerit necessitati nostre. Siquidem nec facultas ei deesse poterit nec voluntas, quoniam celorum regina est, domina mundi mi- sericors est et mater misericordie. Propter ista et similia salutat eam s. mater ecclesia dicens: Salve regina mater misericordie, vita, dulcedo et spes nostra. Ad istum errorem reprobandum plenarie prius deficiet michi tempus et vita, antequam scribere valeam universa. Scio, quod nullus fidelis huic dissentit tam manifeste et probate ve- ritati. Secundus error fatuorum est, quod prohibent ymaginum sanctorum et picturarum eorum honoracionem, cum tamen in scolis puerilibus didicerunt: Effigiem Christi dum transis, pronus adora, nec tamen effigiem sed quem designat honora, non intelligentes impietate cecati, quod et in cruce et in ymagi- 244a 1) Migne P. L. 183 col. 441. — 2) ibid. 448.
25* divine maiestatis contineat, precibus maternis non cessat illud evertere in molliciem miseracionis. Cuius racionem assignat Lactancius dicens: Omnis enim feritas materne subiacet affec- cioni et ei subiugata est. Materna enim pietas omnia subiugat et superat. Quapropter canit ecclesia: Audi nos, nam te etc. Quia igitur Maria est domina mundi, regina celi, mater dei, iure omnimodo sibi congruit et debetur omnia habere in manu sua et distribuere quidquid voluerit et cui voluerit et quantum voluerit. Audi heretice et blasphemator! virginis beatum Bernhardum, qui in serm. Nativitatis eiusdem dicit: 1) Redempturus deus humanum genus precium universum contulit in Mariam. Alcius ergo intuemini, quanto devocionis affectu a nobis voluerit honorari, qui tocius boni plenitudinem posuit in Mariam, ut si quid spei in nobis est, si quid gracie, si quid salutis, ab ea noverimus redundare. Totis ergo medullis cordium, precordiorum affectibus et votis omni- bus Mariam hanc veneremur, quia sic est voluntas eius, qui totum nos habere voluit per Mariam. Et infra:2) Ceterum quid- quid est illud, quod offerre paras, Marie commendare memento, si non vis sustinere repulsam filioli. Hec peccatorum scala, hec mea maxima fiducia, hec tota racio spei mee. Dico vobis, si pie a nobis pulsata, si pie fuerit invocata, compacietur vobis, non deerit necessitati nostre. Siquidem nec facultas ei deesse poterit nec voluntas, quoniam celorum regina est, domina mundi mi- sericors est et mater misericordie. Propter ista et similia salutat eam s. mater ecclesia dicens: Salve regina mater misericordie, vita, dulcedo et spes nostra. Ad istum errorem reprobandum plenarie prius deficiet michi tempus et vita, antequam scribere valeam universa. Scio, quod nullus fidelis huic dissentit tam manifeste et probate ve- ritati. Secundus error fatuorum est, quod prohibent ymaginum sanctorum et picturarum eorum honoracionem, cum tamen in scolis puerilibus didicerunt: Effigiem Christi dum transis, pronus adora, nec tamen effigiem sed quem designat honora, non intelligentes impietate cecati, quod et in cruce et in ymagi- 244a 1) Migne P. L. 183 col. 441. — 2) ibid. 448.
Strana 26
26* 244b nibus aliud est materia aliud forma. Non honoramus materiam ligni aut lapidis aut colorum, sed in eis et per ea ostensa, nec propter ea tantum sed propter illa que designant. Sed quereret aliquis: Quid pretendunt tales in prohi- bicione? Respondetur: Cum enim ymagines sint doctrinis natura- liter nobis priora, quia sensitiva, cognicio autem nostra oritur a sensu, quo a particularibus/ ad universalia, a visibilibus ad invisibilia transimus, sic per hominem deum cognoscere et dis- cere incipimus, prout canit ecclesia: 1) ut dum visibiliter deum cognoscimus, per hec in invisibilium amorem rapiamur: hinc ergo sensum conantur tollere a simplicibus, ut omnium bono- rum obliviscantur eternorum. Item talia exempla et ymagines sunt magis oculorum ac cordium penetrativa, quia sensus visus primus est cordis nunccius, ut dicit Augustinus, ideo species visas defert ad cor immediacius quam alter sensus; visis ergo ymaginibus sanctorum mox movetur cor vel ad amandum illum, quem signant, vel ad compaciendum passioni sue vel ad ro- gandum pro necessitate sua: ista conantur tollere, qui yma- gines volunt delere. Talia exempla, figure vel ymagines sunt cordium pene- trativa et mencium vulnerativa, quia nemo tam lapideum cor habet, qui videns hominem violenter iugulare non compaciatur ei; vel si potest adiuvat ipsum, si vero non potest, clamat, plorat et toto corde turbatur, quod nequaquam solo auditu fa- ceret vel legendo, quia talis visio penetrat cor et vulnerat na- turaliter ad compassionem, quam tales conantur auferre. Quid- quid autem oculis videtur, intimius cordi imprimitur, forcius tenetur et diucius reservatur. Quia enim Christi passionem nec sanctorum vidimus, ostenditur nobis crucifixus, vulneratus, percussus, sanguinolentus, spinis coronatus, et sic de operibus sanctorum. Quibus visis contremiscit cor, vulneratur anima, afficitur mens, compatitur spiritus et in seipso totam Christi et sanctorum configurat passionem. Et hec ut in memoria eterna permaneant et ne futurus ignoret populus, quasi hereditarie fidem Christi et passionem eius et martirum ipsis in ymagi- nibus fideliter relinquimus. 1) V praefaci vánoční.
26* 244b nibus aliud est materia aliud forma. Non honoramus materiam ligni aut lapidis aut colorum, sed in eis et per ea ostensa, nec propter ea tantum sed propter illa que designant. Sed quereret aliquis: Quid pretendunt tales in prohi- bicione? Respondetur: Cum enim ymagines sint doctrinis natura- liter nobis priora, quia sensitiva, cognicio autem nostra oritur a sensu, quo a particularibus/ ad universalia, a visibilibus ad invisibilia transimus, sic per hominem deum cognoscere et dis- cere incipimus, prout canit ecclesia: 1) ut dum visibiliter deum cognoscimus, per hec in invisibilium amorem rapiamur: hinc ergo sensum conantur tollere a simplicibus, ut omnium bono- rum obliviscantur eternorum. Item talia exempla et ymagines sunt magis oculorum ac cordium penetrativa, quia sensus visus primus est cordis nunccius, ut dicit Augustinus, ideo species visas defert ad cor immediacius quam alter sensus; visis ergo ymaginibus sanctorum mox movetur cor vel ad amandum illum, quem signant, vel ad compaciendum passioni sue vel ad ro- gandum pro necessitate sua: ista conantur tollere, qui yma- gines volunt delere. Talia exempla, figure vel ymagines sunt cordium pene- trativa et mencium vulnerativa, quia nemo tam lapideum cor habet, qui videns hominem violenter iugulare non compaciatur ei; vel si potest adiuvat ipsum, si vero non potest, clamat, plorat et toto corde turbatur, quod nequaquam solo auditu fa- ceret vel legendo, quia talis visio penetrat cor et vulnerat na- turaliter ad compassionem, quam tales conantur auferre. Quid- quid autem oculis videtur, intimius cordi imprimitur, forcius tenetur et diucius reservatur. Quia enim Christi passionem nec sanctorum vidimus, ostenditur nobis crucifixus, vulneratus, percussus, sanguinolentus, spinis coronatus, et sic de operibus sanctorum. Quibus visis contremiscit cor, vulneratur anima, afficitur mens, compatitur spiritus et in seipso totam Christi et sanctorum configurat passionem. Et hec ut in memoria eterna permaneant et ne futurus ignoret populus, quasi hereditarie fidem Christi et passionem eius et martirum ipsis in ymagi- nibus fideliter relinquimus. 1) V praefaci vánoční.
Strana 27
27 Per ymaginum devotam inspeccionem diligitur deus corde dulciter, mens devota sursum ad invisibilia trahitur spiritua- liter. Argumentum inde trahitur, quod ob hoc verbum caro 245a factum est veraciter. Que pulchre declarat Bernhardus super Cant. serm. XX dicens: 1) Nota amorem cordis quodam modo esse... Volunt ergo tollere memoriam Christi et sanctorum suo- rum et nomina eorum, que vivunt, in eternum volunt abradere de cordibus piorum, dicentes cum Judeis Jerem. XI:2) Venite, eradamus eum de terra vivencium et nomen eius non memo- retur amplius. Dicunt enim sanctos nichil valere nec posse — ergo eorum volunt per ymagines memoriam de mundo tollere. Audiant ergo, quid sancta synodus Nicena VII 3) contra tales determinavit contra yconomacos i. e. impugnatores yma- ginum et figurarum Christi crucis, b. virginis et aliorum san- ctorum, quas asserebant nullo modo esse colendas. Ignorabant enim tales infelices heretici, quod honor, qui ymaginibus im- penditur, non propter se sed propter illum, quem ymago re- presentat, exhibeatur et quod/ propter huiusmodi picturas anti- 245b qua et strenua facta sanctorum infiguntur memorie simplicium hominum, qui per scripturarum noticiam ea capere non possunt et successivo ordine transmittuntur in posteros, ut horum glo- riosi triumphi per oblivionem non deleantur, sed cum omni pie- tate venerentur, eorum imitatores facti per exempla eorum. Horum igitur barbaram et erroneam opinionem multis sacre scripture testimoniis confutantes ab ecclesia eliminamus, per- petuo anathemate dampnantes eos, qui de cetero sub hoc ali- quid temerarie attemptarent. Ecce sancta synodus utrumque errorem dampnat! Sed sicut dyabolus temptans Christum sacram contra ipsum allegavit scripturam Mat. IV, ita et hic unus talium magister, volens suum errorem probare, publice dixit: »In Vet. Test. quia adoraverunt vitulum conflati- lem, fuerunt occisi XX milia hominum Ex. 32, similiter serpentem eneum ne adorarent Num. 21, Ezechias rex combussiteum, ne Judei ydola- trarent, ut dicit Augustinus VI. De civ. dei: a 1) Migne P. L. 183 col. 870. — 2) v. 19. — 3) sněm VII, Nic. II.
27 Per ymaginum devotam inspeccionem diligitur deus corde dulciter, mens devota sursum ad invisibilia trahitur spiritua- liter. Argumentum inde trahitur, quod ob hoc verbum caro 245a factum est veraciter. Que pulchre declarat Bernhardus super Cant. serm. XX dicens: 1) Nota amorem cordis quodam modo esse... Volunt ergo tollere memoriam Christi et sanctorum suo- rum et nomina eorum, que vivunt, in eternum volunt abradere de cordibus piorum, dicentes cum Judeis Jerem. XI:2) Venite, eradamus eum de terra vivencium et nomen eius non memo- retur amplius. Dicunt enim sanctos nichil valere nec posse — ergo eorum volunt per ymagines memoriam de mundo tollere. Audiant ergo, quid sancta synodus Nicena VII 3) contra tales determinavit contra yconomacos i. e. impugnatores yma- ginum et figurarum Christi crucis, b. virginis et aliorum san- ctorum, quas asserebant nullo modo esse colendas. Ignorabant enim tales infelices heretici, quod honor, qui ymaginibus im- penditur, non propter se sed propter illum, quem ymago re- presentat, exhibeatur et quod/ propter huiusmodi picturas anti- 245b qua et strenua facta sanctorum infiguntur memorie simplicium hominum, qui per scripturarum noticiam ea capere non possunt et successivo ordine transmittuntur in posteros, ut horum glo- riosi triumphi per oblivionem non deleantur, sed cum omni pie- tate venerentur, eorum imitatores facti per exempla eorum. Horum igitur barbaram et erroneam opinionem multis sacre scripture testimoniis confutantes ab ecclesia eliminamus, per- petuo anathemate dampnantes eos, qui de cetero sub hoc ali- quid temerarie attemptarent. Ecce sancta synodus utrumque errorem dampnat! Sed sicut dyabolus temptans Christum sacram contra ipsum allegavit scripturam Mat. IV, ita et hic unus talium magister, volens suum errorem probare, publice dixit: »In Vet. Test. quia adoraverunt vitulum conflati- lem, fuerunt occisi XX milia hominum Ex. 32, similiter serpentem eneum ne adorarent Num. 21, Ezechias rex combussiteum, ne Judei ydola- trarent, ut dicit Augustinus VI. De civ. dei: a 1) Migne P. L. 183 col. 870. — 2) v. 19. — 3) sněm VII, Nic. II.
Strana 28
28" 246- simili videtur, quod multi adorant ymagines et scelus ydolatrie committunt et per conse- quens ymagines esse non debent. Sic,« inquit, »una mulier michi confessa est.« Ad primum dicitur, quod sicut in Vet. Test. qui ydola- trabant lapidabantur, occidebantur, exterminabantur, sed qui ad honorem dei faciebant talia, probabantur a deo et grata ha- bebantur a deo et ab hominibus. Hoc enim probat Damiani lib. IV. De trin. 1) cap. VIII. Mosaicus enim populus thaber- naculum in circuitu adorabat, ymaginem et tipum ferens supercelestem, magis autem universe creacionis. Ait autem de- nique deus Moysi Ex. 25:2) Inspice et fac secundum exemplar, quod tibi in monte monstratum est. Sed et cherubim obum- brantes propiciatorium nonne opera hominum? Similiter et templum. Divina autem scriptura accusat adorantes sculptilia, sed et immolantes demoniis. Immolabant quidem gentiles! et Greci, immolabant eciam et Judei, sed Greci demonibus, Judei deo, sed detestabilis quidem [erat immolacio] Grecorum, Jude- orum autem acceptabilis. Immolavit enim Noe et odoratus est dominus odorem suavitatis, odorem bone dileccionis ac elec- cionis et bone ad eum voluntatis. Et posito, quod in Vet. Test. ista figurarum veneracio nusquam reperiretur, tamen non valet consequencia: In Vet. Test. fuerunt et sunt ista prohibita et tamquam ydolatria pu- nita — ergo in N. Test. debet fieri similiter, quia gens Judeo- rum semper fuit prona et inclinata et quodammodo facilis ad ydolatriam, non autem christiani. Omnis ergo occasio fuit eis sublata, quod fieri debuit, ydolatrandi, et ideo secundum Egi- dium Romanum doctorem nostrum deus nunquam voluit eis apparere in aliqua pingibili forma, ne huius ydolatrie occa- sionem haberent, sed semper aut in igne vel fulgure, tonitruo vel voce, que non sunt figurabilia. Quia vero secundum Damiani quo supra deus propter viscera misericordie sue secundum veritatem factus est homo, non ut Abrahe [apparuit] in specie hominis, non ut prophetis, sed secundum substanciam vere factus est homo et perambulavit terram, miracula fecit, passus est, crucifixus est, assumptus est et omnia secundum veritatem facta sunt et 1) Není mezi spisy Damian. Migne 145. — 2) v. 40.
28" 246- simili videtur, quod multi adorant ymagines et scelus ydolatrie committunt et per conse- quens ymagines esse non debent. Sic,« inquit, »una mulier michi confessa est.« Ad primum dicitur, quod sicut in Vet. Test. qui ydola- trabant lapidabantur, occidebantur, exterminabantur, sed qui ad honorem dei faciebant talia, probabantur a deo et grata ha- bebantur a deo et ab hominibus. Hoc enim probat Damiani lib. IV. De trin. 1) cap. VIII. Mosaicus enim populus thaber- naculum in circuitu adorabat, ymaginem et tipum ferens supercelestem, magis autem universe creacionis. Ait autem de- nique deus Moysi Ex. 25:2) Inspice et fac secundum exemplar, quod tibi in monte monstratum est. Sed et cherubim obum- brantes propiciatorium nonne opera hominum? Similiter et templum. Divina autem scriptura accusat adorantes sculptilia, sed et immolantes demoniis. Immolabant quidem gentiles! et Greci, immolabant eciam et Judei, sed Greci demonibus, Judei deo, sed detestabilis quidem [erat immolacio] Grecorum, Jude- orum autem acceptabilis. Immolavit enim Noe et odoratus est dominus odorem suavitatis, odorem bone dileccionis ac elec- cionis et bone ad eum voluntatis. Et posito, quod in Vet. Test. ista figurarum veneracio nusquam reperiretur, tamen non valet consequencia: In Vet. Test. fuerunt et sunt ista prohibita et tamquam ydolatria pu- nita — ergo in N. Test. debet fieri similiter, quia gens Judeo- rum semper fuit prona et inclinata et quodammodo facilis ad ydolatriam, non autem christiani. Omnis ergo occasio fuit eis sublata, quod fieri debuit, ydolatrandi, et ideo secundum Egi- dium Romanum doctorem nostrum deus nunquam voluit eis apparere in aliqua pingibili forma, ne huius ydolatrie occa- sionem haberent, sed semper aut in igne vel fulgure, tonitruo vel voce, que non sunt figurabilia. Quia vero secundum Damiani quo supra deus propter viscera misericordie sue secundum veritatem factus est homo, non ut Abrahe [apparuit] in specie hominis, non ut prophetis, sed secundum substanciam vere factus est homo et perambulavit terram, miracula fecit, passus est, crucifixus est, assumptus est et omnia secundum veritatem facta sunt et 1) Není mezi spisy Damian. Migne 145. — 2) v. 40.
Strana 29
29* visa sunt ab hominibus, quia vero non omnes noscunt literas neque leccioni vacant: patres excogitaverunt velut quosdam triumphos in ymaginibus hoc scribere ad meliorem memoriam. Quapropter multociens non secundum manentem memoriam habentes domini passionem, ymagines Christi et crucifixum vi- dentes et salutaris passionis in rememoracionem venientes pro- cidentes adoramus non materiam sed ymaginatum, quemad- modum neque ewangelii neque crucis materiam adoramus, sed typum i. e. figuratum. Item idem Christus regi Abagaro misit ymaginem faciei sue sudario impressam, similiter et Veronice, que habetur Rome. Similiter Lucas ewangelista depinxit do- minum et matrem eius in Roma, in Jerosolimis autem cum di- ligencia consistunt. Hec ille. Ad secundum vero, si arguatur sic: Quod est indu- ctivum ad ydolatriam, debet deleri, sed ymagines sunt tales — patet, quia plures vetule sunt michi talia confesse — respon- detur: Si antecedens esset universalis, omnium et pro omnibus inductiva, forte concluderet, sed in paucis istud invenitur, ergo non valet. Nam si concluderet, necessarium esset omnia ewan- gelia Christi et epistolas Pauli simpliciter cremare vel penitus delere — patet, quia ut plurimum omnes hereses ab erroneis inde sunt orte, que de non intellectis scripturis oriuntur teste Augustino lib. VII super Gen. ad lit. cap. IX... Sed quod aliquibus fantasticis mulieribus in ymaginibus errantibus non debeant propter hoc ymagines deleri, probatur per magnum doctorem Hilarium, qui in libro exposicionum orientalium synodorum symbolum Nicenum exponens dicit... Ex quibus verbis patet, quod si aliqui utique scelerati in yma- ginibus errent, quod propter eorum non debeant deleri erro- rem. 1) Sed iterum dixit erroneus: »Idcirco debere yma- gines deleri, quia non virtus divina sed dya- bolica in eis et ex eis operatur plerumque mi- a racula.« Hic respondetur, quod omnis qui vincitur ab alio,) natura ipsum timet et fugit quantum potest; sed dyabolus a quo- 246b 247. a) Psáno: illo. 1) Autor tu cituje ještě Augustina De vera relig. cap. XII.
29* visa sunt ab hominibus, quia vero non omnes noscunt literas neque leccioni vacant: patres excogitaverunt velut quosdam triumphos in ymaginibus hoc scribere ad meliorem memoriam. Quapropter multociens non secundum manentem memoriam habentes domini passionem, ymagines Christi et crucifixum vi- dentes et salutaris passionis in rememoracionem venientes pro- cidentes adoramus non materiam sed ymaginatum, quemad- modum neque ewangelii neque crucis materiam adoramus, sed typum i. e. figuratum. Item idem Christus regi Abagaro misit ymaginem faciei sue sudario impressam, similiter et Veronice, que habetur Rome. Similiter Lucas ewangelista depinxit do- minum et matrem eius in Roma, in Jerosolimis autem cum di- ligencia consistunt. Hec ille. Ad secundum vero, si arguatur sic: Quod est indu- ctivum ad ydolatriam, debet deleri, sed ymagines sunt tales — patet, quia plures vetule sunt michi talia confesse — respon- detur: Si antecedens esset universalis, omnium et pro omnibus inductiva, forte concluderet, sed in paucis istud invenitur, ergo non valet. Nam si concluderet, necessarium esset omnia ewan- gelia Christi et epistolas Pauli simpliciter cremare vel penitus delere — patet, quia ut plurimum omnes hereses ab erroneis inde sunt orte, que de non intellectis scripturis oriuntur teste Augustino lib. VII super Gen. ad lit. cap. IX... Sed quod aliquibus fantasticis mulieribus in ymaginibus errantibus non debeant propter hoc ymagines deleri, probatur per magnum doctorem Hilarium, qui in libro exposicionum orientalium synodorum symbolum Nicenum exponens dicit... Ex quibus verbis patet, quod si aliqui utique scelerati in yma- ginibus errent, quod propter eorum non debeant deleri erro- rem. 1) Sed iterum dixit erroneus: »Idcirco debere yma- gines deleri, quia non virtus divina sed dya- bolica in eis et ex eis operatur plerumque mi- a racula.« Hic respondetur, quod omnis qui vincitur ab alio,) natura ipsum timet et fugit quantum potest; sed dyabolus a quo- 246b 247. a) Psáno: illo. 1) Autor tu cituje ještě Augustina De vera relig. cap. XII.
Strana 30
30* 247b libet sancto est victus et maxime cum in armis Christi, que sunt crux, lancea, clavi etc. vicerint eum virtute divina in ipsis ha- bitante, ergo fugit sanctos et ymagines ipsorum, quorum nomi- nibus sunt dedicata. Si fugit ea, ergo nullo modo habitat nec operatur in eis virtus dyabolica. Et probatur a simili: Si enim nomen alicuius sancti nominatum fugat dyabolum, ergo et ymago et figura ostensa vel visa cum nomine. Sed cum dya- bolus se transformasset / in figuram et similitudinem sancte virginis Justine et venisset ad Ciprianum magum, mox ut no- minavit eam dicens: »Bene venias, dilecta Justina«, dyabolus quasi fumus evanuit, non valens nomen eius sustinere; quod videns renuncciavit dyabolo Ciprianus et factus est bonus chri- stianus, episcopus, doctor et martir gloriosus. Quis enim fidelis dubitare potest, quin virtus divina in ymaginibus sanctis dedicatis multa operetur mira ad sui no- minis gloriam, qui omnia in omnibus ubique et semper ope- ratur, et ad exaltacionem sanctorum et ad fidelium devocio- nem? Sic enim canit ecclesia: 1) Mirificavit dominus sanctos suos et exaudivit eos clamantes ad se. Fugiunt ergo demones sanctorum corpora, fugiunt sanctorum nomina, fugiunt et yma- gines, in quibus deus ob gloriam et merita sanctorum inhabitat, circa que deus invocatur et sanctus pia devocione invocatur. 2) Si dyabolus fugit nec audet manere, ubi sacra aspergitur aqua et thuris incensum spargitur, multo minus audet manere, ubi frequentantur res figurate... Sed ultra dixit publice ille fatibulus, quem non doctrina sana magistrum, sed pileus in capite autenticat illum, qui ad- huc aptus est ferule: quod »nemo existens in peccato 248a debet se signo crucisI munire, quia magis obinde confunditur quam iuvetur«. Qui ad pauca respicit, de facili iudicat et errat. Nonne omnes sumus peccatores, secundum magis tamen et minus? Numquid ideo salutifero crucis signo non indigemus? Ymo idcirco magis, quanto plus timemus, ne nos quasi immunitos dyabolus totaliter in precipicium erroris et mortis inducat. Dicit 1) Ant. 2. v Matut. na Všecky Svaté (Ž. 4, 4). 2) Na doklad uvádí autor Bernardovo kázání v den Všech Svatých.
30* 247b libet sancto est victus et maxime cum in armis Christi, que sunt crux, lancea, clavi etc. vicerint eum virtute divina in ipsis ha- bitante, ergo fugit sanctos et ymagines ipsorum, quorum nomi- nibus sunt dedicata. Si fugit ea, ergo nullo modo habitat nec operatur in eis virtus dyabolica. Et probatur a simili: Si enim nomen alicuius sancti nominatum fugat dyabolum, ergo et ymago et figura ostensa vel visa cum nomine. Sed cum dya- bolus se transformasset / in figuram et similitudinem sancte virginis Justine et venisset ad Ciprianum magum, mox ut no- minavit eam dicens: »Bene venias, dilecta Justina«, dyabolus quasi fumus evanuit, non valens nomen eius sustinere; quod videns renuncciavit dyabolo Ciprianus et factus est bonus chri- stianus, episcopus, doctor et martir gloriosus. Quis enim fidelis dubitare potest, quin virtus divina in ymaginibus sanctis dedicatis multa operetur mira ad sui no- minis gloriam, qui omnia in omnibus ubique et semper ope- ratur, et ad exaltacionem sanctorum et ad fidelium devocio- nem? Sic enim canit ecclesia: 1) Mirificavit dominus sanctos suos et exaudivit eos clamantes ad se. Fugiunt ergo demones sanctorum corpora, fugiunt sanctorum nomina, fugiunt et yma- gines, in quibus deus ob gloriam et merita sanctorum inhabitat, circa que deus invocatur et sanctus pia devocione invocatur. 2) Si dyabolus fugit nec audet manere, ubi sacra aspergitur aqua et thuris incensum spargitur, multo minus audet manere, ubi frequentantur res figurate... Sed ultra dixit publice ille fatibulus, quem non doctrina sana magistrum, sed pileus in capite autenticat illum, qui ad- huc aptus est ferule: quod »nemo existens in peccato 248a debet se signo crucisI munire, quia magis obinde confunditur quam iuvetur«. Qui ad pauca respicit, de facili iudicat et errat. Nonne omnes sumus peccatores, secundum magis tamen et minus? Numquid ideo salutifero crucis signo non indigemus? Ymo idcirco magis, quanto plus timemus, ne nos quasi immunitos dyabolus totaliter in precipicium erroris et mortis inducat. Dicit 1) Ant. 2. v Matut. na Všecky Svaté (Ž. 4, 4). 2) Na doklad uvádí autor Bernardovo kázání v den Všech Svatých.
Strana 31
31" enim Christus Mat. IX: 1) Non est opus valentibus medicus, sed male habentibus. Omnes enim peccatores male habent, ergo opus est eis medicus Christus et medicina ipsius sc. crux, sanguis et mors. Et probatur ut supra: Si enim figure istarum rerum iam dictarum valuerunt ad bonum utentibus eis et grate suscipien- tibus, multo magis per amplius et perfeccius ipse res valuerunt, valent et valebunt omnibus desiderantibus ea. Sed crucis figura valuit, Ez. IX: 2) Signa, inquit deus, thau super frontes a virorum gemencium et dolencium. Signum vel figura sanguinis Christi munivit a lesione angeli percucientis, Ex. XII dicitur: 3) Transibit enim dominus percuciens Egipcios, cumque viderit sanguinem in superliminari et in utroque poste, transcendet ostium domus et non sinet percussorem ingredi domos vestras et ledere. Manifestum autem est, quod non omnes tunc Judei fuerunt boni nec electi et iusti, cum semper populus dure cer- vicis fuerit et contra dominum, et tamen signum crucis et san- guinis Christi protexit eos; multo magis nunc non figura sed veritas. Mors insuper Christi valuit omnibus, qui digni erant ab Adam primo homine usque ad ultimum, qui nasciturus est. Vnde Apok. XIII“) dicitur agnus qui occisus est ab origine mundi — constat quod non realiter, ergo virtualiter et effica- citer. Vnde Bernhardus in sermone vel tractatu de corpore Christi5) dicit: Quid est hoc? et respondet: Occisus est ab ini- cio, hiis sc. qui fuerunt ab inicio h. e. ad redempcionem, ad salutem, ad reconciliacionem eorum, qui fuerunt ab inicio, ita ut per hoc, quod dicitur, ab inicio determines non tempus occi- sionis, sed salutis. Prius enim mors eius profuit quam fuerit, prius promissio, deinde exhibicio. Ab inicio ergo seculi occisus est, quia ab inicio seculi illi fuerunt, pro quibus in fine seculi occisus est. Patet ergo, quod crux, sanguis et mors Christi valuerunt eciam omnibus in figura, qui ipsa gratanter inspirati a deo sibi valere postularunt — necessarium ergo homini eciam pec- catori munire ") se signo crucis in omni sua necessitate. Vnde a) Rkp.: ferentibus. — b) Rkp.: muniri. 1) v. 12. — 2) v. 4. — 3) v. 23. — 4) v. 8. 5) Není mezi spisy Bernardovými.
31" enim Christus Mat. IX: 1) Non est opus valentibus medicus, sed male habentibus. Omnes enim peccatores male habent, ergo opus est eis medicus Christus et medicina ipsius sc. crux, sanguis et mors. Et probatur ut supra: Si enim figure istarum rerum iam dictarum valuerunt ad bonum utentibus eis et grate suscipien- tibus, multo magis per amplius et perfeccius ipse res valuerunt, valent et valebunt omnibus desiderantibus ea. Sed crucis figura valuit, Ez. IX: 2) Signa, inquit deus, thau super frontes a virorum gemencium et dolencium. Signum vel figura sanguinis Christi munivit a lesione angeli percucientis, Ex. XII dicitur: 3) Transibit enim dominus percuciens Egipcios, cumque viderit sanguinem in superliminari et in utroque poste, transcendet ostium domus et non sinet percussorem ingredi domos vestras et ledere. Manifestum autem est, quod non omnes tunc Judei fuerunt boni nec electi et iusti, cum semper populus dure cer- vicis fuerit et contra dominum, et tamen signum crucis et san- guinis Christi protexit eos; multo magis nunc non figura sed veritas. Mors insuper Christi valuit omnibus, qui digni erant ab Adam primo homine usque ad ultimum, qui nasciturus est. Vnde Apok. XIII“) dicitur agnus qui occisus est ab origine mundi — constat quod non realiter, ergo virtualiter et effica- citer. Vnde Bernhardus in sermone vel tractatu de corpore Christi5) dicit: Quid est hoc? et respondet: Occisus est ab ini- cio, hiis sc. qui fuerunt ab inicio h. e. ad redempcionem, ad salutem, ad reconciliacionem eorum, qui fuerunt ab inicio, ita ut per hoc, quod dicitur, ab inicio determines non tempus occi- sionis, sed salutis. Prius enim mors eius profuit quam fuerit, prius promissio, deinde exhibicio. Ab inicio ergo seculi occisus est, quia ab inicio seculi illi fuerunt, pro quibus in fine seculi occisus est. Patet ergo, quod crux, sanguis et mors Christi valuerunt eciam omnibus in figura, qui ipsa gratanter inspirati a deo sibi valere postularunt — necessarium ergo homini eciam pec- catori munire ") se signo crucis in omni sua necessitate. Vnde a) Rkp.: ferentibus. — b) Rkp.: muniri. 1) v. 12. — 2) v. 4. — 3) v. 23. — 4) v. 8. 5) Není mezi spisy Bernardovými.
Strana 32
32" 248b Augustinus super Ps. LXI dicit: 1) Eya, fratres karissimi, opus erat sanguine iusti ad delendum cyrographum peccato- rum nostrorum, opus erat exemplo paciencie, exemplo humili- talis, opus erat signo crucis ad dyabolum et angelos eius debel- landos, opus nobis erat passione domini, qua redemptus est or- bis. Quanta bona egit passio huius,! que non esset, nisi iniqui deum occidissent, semper et ubique et omnibus valet ista po- scentibus. Sed idem, cum sibi obicerentur ista, misero- rum aggressus refugium, glosare cepit false, quod inique dixe- rat. Ayt enim: »Qui vult male agere et signo crucis se munire, quasi in adiutorium sui peccati et adiuvamen, dico eum magis confundi quam iuvari.« Respondetur: Quis enim dubitet fidelis, quod in adiutorium sui criminis vel sanctorum precibus vel signo crucis non debeat se munire, eo“) quod magis peccet, qui sanctis abu- titur rebus ad peccandum? Quod optime declarat Crisosto- mus in omelia super Mat. om. 222) dicens: Colonus enim dyaboli auxilium dei non requirit et si querit, non invenit. Exemplum: Vidisti aliquando euntem ad furtum deum orare, ut bene prosperetur in furto?b) aut qui vadit ad fornicacionem, numquid signum crucis ponit sibi ad frontem, ut non compre- hendatur in crimine? Quod si fecerit, non solum non iuvat eum, sed amplius traditur. Racio, quia nescit iusticia dei patroci- nium dare criminibus. Si sic dixisset, bene dixisset, sed aliud testes audiverunt. Et si sic dixit, erronee et false dixit, quia dyabolus ubique fugit crucem, ut patet in legenda s. Christofori, et omnibus est adiutorium, non solum christianis bonis, verum eciam Judeis in tempore necessitatis illo se signantibus confidenter, ut patet III. lib. Dyalogorum Gregorii cap. VII3) de Judeo, qui in templo Apollinis per- noctans, turbam demoniorum illuc venire conspiciens, qui quam- a) Rkp.: ego. — b) Rkp.: furtu. 1) Migne P. L. 36 col. 745. 2) Opp. vyd. Frankf. 1697 N. T. tom. I col. 263—270; ale výrok ten není ani v hom. 22, ani v následující, kde by jej spíše bylo lze očekávati. 3) Migne P. L. 77 col. 232.
32" 248b Augustinus super Ps. LXI dicit: 1) Eya, fratres karissimi, opus erat sanguine iusti ad delendum cyrographum peccato- rum nostrorum, opus erat exemplo paciencie, exemplo humili- talis, opus erat signo crucis ad dyabolum et angelos eius debel- landos, opus nobis erat passione domini, qua redemptus est or- bis. Quanta bona egit passio huius,! que non esset, nisi iniqui deum occidissent, semper et ubique et omnibus valet ista po- scentibus. Sed idem, cum sibi obicerentur ista, misero- rum aggressus refugium, glosare cepit false, quod inique dixe- rat. Ayt enim: »Qui vult male agere et signo crucis se munire, quasi in adiutorium sui peccati et adiuvamen, dico eum magis confundi quam iuvari.« Respondetur: Quis enim dubitet fidelis, quod in adiutorium sui criminis vel sanctorum precibus vel signo crucis non debeat se munire, eo“) quod magis peccet, qui sanctis abu- titur rebus ad peccandum? Quod optime declarat Crisosto- mus in omelia super Mat. om. 222) dicens: Colonus enim dyaboli auxilium dei non requirit et si querit, non invenit. Exemplum: Vidisti aliquando euntem ad furtum deum orare, ut bene prosperetur in furto?b) aut qui vadit ad fornicacionem, numquid signum crucis ponit sibi ad frontem, ut non compre- hendatur in crimine? Quod si fecerit, non solum non iuvat eum, sed amplius traditur. Racio, quia nescit iusticia dei patroci- nium dare criminibus. Si sic dixisset, bene dixisset, sed aliud testes audiverunt. Et si sic dixit, erronee et false dixit, quia dyabolus ubique fugit crucem, ut patet in legenda s. Christofori, et omnibus est adiutorium, non solum christianis bonis, verum eciam Judeis in tempore necessitatis illo se signantibus confidenter, ut patet III. lib. Dyalogorum Gregorii cap. VII3) de Judeo, qui in templo Apollinis per- noctans, turbam demoniorum illuc venire conspiciens, qui quam- a) Rkp.: ego. — b) Rkp.: furtu. 1) Migne P. L. 36 col. 745. 2) Opp. vyd. Frankf. 1697 N. T. tom. I col. 263—270; ale výrok ten není ani v hom. 22, ani v následující, kde by jej spíše bylo lze očekávati. 3) Migne P. L. 77 col. 232.
Strana 33
33* vis fidem crucis minime haberet, signo tamen se crucis munire curavit. Quem conspiciens demoniorum princeps ayt: Videte, quis ibi iaceat. Quem malignus spiritus subtilius intuens cruce signatum, dixit: Ve, Ve, vas vacuum et signatum. Mox omnis demoniorum turba disparuit. Videtur enim michi, salva tamen omnium reverencia quo- rum interest, quod nec in hoc casu nec in supra- dictis possit se taliter predicans aliqua ex- cusacione defendere, cum omnis racionalis predicacio studiosa fiat et fieri deliberacione debeat sollicita. Et maxime cum multis vicibus et temporum intervallis eadem quasi erronea predicaverint ipse idem et sui discipuli et in diversis temporibus et locis, ergo deliberate et per consequens ex proposito dictos errores convincuntur pre- dicasse. Patet II. q. III. Si quis iratus 1) in textu et in glosa I. q. 8 Constat. 2) Quasi enim persequendo et omnino destruere volentes sanctorum cor- pora et ymagines eorum et maxime signum sancte crucis, quod omnibus modis cremare eciam suis inpensis pecuniarum et librorum vendicione proclamarunt, unde Augustinus resp. III: propter talia non incongrue potest quis racionalis dicere, quod omnis talis talia taliter predicans vere dici et haberi potest ut apostata fidei et destructor fidelium, a fide recta seductor et de/ monum desperatus cultor. Quod patet a simili: Legitur enim in detestabili vita Juliani apostate, qui instructus fuit a puericia arte magica et ideo plures magistros secum habebat, hic die quadam, dum adhuc puer esset et solus absente ma- gistro in domo esset, incepit legere adiuraciones demonum. Mox venit ante ipsum maxima multitudo demonum nigrorum ut Ethiopes, tunc fecit signum crucis pre timore, mox omnes eva- nuerunt. Quod cum referret magistro suo, respondit: Hoc signum maxime timent demones et fugiunt. Sublimatus ergo per furtum et fraudem ad imperium, huius rei memor, cum per artem magicam operari vellet, signa crucis ubique destruxit 249- 1) c. 5. — 2) c. 111. I, 1.
33* vis fidem crucis minime haberet, signo tamen se crucis munire curavit. Quem conspiciens demoniorum princeps ayt: Videte, quis ibi iaceat. Quem malignus spiritus subtilius intuens cruce signatum, dixit: Ve, Ve, vas vacuum et signatum. Mox omnis demoniorum turba disparuit. Videtur enim michi, salva tamen omnium reverencia quo- rum interest, quod nec in hoc casu nec in supra- dictis possit se taliter predicans aliqua ex- cusacione defendere, cum omnis racionalis predicacio studiosa fiat et fieri deliberacione debeat sollicita. Et maxime cum multis vicibus et temporum intervallis eadem quasi erronea predicaverint ipse idem et sui discipuli et in diversis temporibus et locis, ergo deliberate et per consequens ex proposito dictos errores convincuntur pre- dicasse. Patet II. q. III. Si quis iratus 1) in textu et in glosa I. q. 8 Constat. 2) Quasi enim persequendo et omnino destruere volentes sanctorum cor- pora et ymagines eorum et maxime signum sancte crucis, quod omnibus modis cremare eciam suis inpensis pecuniarum et librorum vendicione proclamarunt, unde Augustinus resp. III: propter talia non incongrue potest quis racionalis dicere, quod omnis talis talia taliter predicans vere dici et haberi potest ut apostata fidei et destructor fidelium, a fide recta seductor et de/ monum desperatus cultor. Quod patet a simili: Legitur enim in detestabili vita Juliani apostate, qui instructus fuit a puericia arte magica et ideo plures magistros secum habebat, hic die quadam, dum adhuc puer esset et solus absente ma- gistro in domo esset, incepit legere adiuraciones demonum. Mox venit ante ipsum maxima multitudo demonum nigrorum ut Ethiopes, tunc fecit signum crucis pre timore, mox omnes eva- nuerunt. Quod cum referret magistro suo, respondit: Hoc signum maxime timent demones et fugiunt. Sublimatus ergo per furtum et fraudem ad imperium, huius rei memor, cum per artem magicam operari vellet, signa crucis ubique destruxit 249- 1) c. 5. — 2) c. 111. I, 1.
Strana 34
34* et christianos valde persecutus est, puta, ) quod ei aliter de- mones non obedirent et ubicunque iret sine impedimento crucis signo ipsos ad nutum vocare posset et operari cum ipsis. De talibus dicit sapiens Eccli. 10: 1) Inicium superbie hominis apostatare a deo, quoniam ab eo, qui fecit illum, recessit cor eius, quoniam inicium peccati omnis est superbia. Qui tenuerit illam, adimplebitur maledictis et subvertet eum in finem. Nobis autem deus dedit significacionem fidelibus, ut fugiamus a facie arcus, 2) de quo dicit Ys.: 3) Et levabit signum in naciones et congregabit profugos Israhel et dispersos Juda colliget a qua- tuor plagis terre et auferetur zelus Effraym et hostes Juda peribunt (Ys. XI). Tercius error principalis nunc de novo predicatur, quo precipiunt et iubent et inducunt continuam lay- cis, viduis et vetulis fedatis corpore et mente corporis Christi communionem. Dicunt enim, quod tales sui sequaces vivi sunt sancti pociores utique mortuis et ideo sacra semper digni communione, quam si sacerdos negaverit, rapere debent de manibus sacerdotis et sumere. Quidam vero, ut negligencia non impediret ipsum, oblatam in pera portabat et veniens ad sacerdotem celebrantem unam extraxit hostiam et dans sacerdoti dixit: Ac- cipe, consecra michi hoc; alii vero in die Chri- sti tribus vicibus communicaverunt dicentes: Si non sumus exterius ut sacerdotes, sumus tamen interius plus sacerdotibus quibusdam consecrati, ergo licet nobis ter communicare. Ad primum de continua corporis Christi com- munione respondetur, quod bonum bene sumptum quanto crebrius bene sumitur, tanto utilius sumitur a bonis. Verum quis potest dicere: Bonus sum, ergo dignus sum omni die bo- num corpus Christi sumere, cum nemo bonus nisi solus deus? (Luc. XVIII)“) Augustinus tamen in libro De eccl. dogm. dicit cap. XXVI: ) Cottidie eukaristie communionem a) A: putas. 1) v. 14 n. — 2) Is. 21, 15. — 3) Is. 11, 12 n. — 4) v. 19. 5) Migne P. L. 42 col. 1217.
34* et christianos valde persecutus est, puta, ) quod ei aliter de- mones non obedirent et ubicunque iret sine impedimento crucis signo ipsos ad nutum vocare posset et operari cum ipsis. De talibus dicit sapiens Eccli. 10: 1) Inicium superbie hominis apostatare a deo, quoniam ab eo, qui fecit illum, recessit cor eius, quoniam inicium peccati omnis est superbia. Qui tenuerit illam, adimplebitur maledictis et subvertet eum in finem. Nobis autem deus dedit significacionem fidelibus, ut fugiamus a facie arcus, 2) de quo dicit Ys.: 3) Et levabit signum in naciones et congregabit profugos Israhel et dispersos Juda colliget a qua- tuor plagis terre et auferetur zelus Effraym et hostes Juda peribunt (Ys. XI). Tercius error principalis nunc de novo predicatur, quo precipiunt et iubent et inducunt continuam lay- cis, viduis et vetulis fedatis corpore et mente corporis Christi communionem. Dicunt enim, quod tales sui sequaces vivi sunt sancti pociores utique mortuis et ideo sacra semper digni communione, quam si sacerdos negaverit, rapere debent de manibus sacerdotis et sumere. Quidam vero, ut negligencia non impediret ipsum, oblatam in pera portabat et veniens ad sacerdotem celebrantem unam extraxit hostiam et dans sacerdoti dixit: Ac- cipe, consecra michi hoc; alii vero in die Chri- sti tribus vicibus communicaverunt dicentes: Si non sumus exterius ut sacerdotes, sumus tamen interius plus sacerdotibus quibusdam consecrati, ergo licet nobis ter communicare. Ad primum de continua corporis Christi com- munione respondetur, quod bonum bene sumptum quanto crebrius bene sumitur, tanto utilius sumitur a bonis. Verum quis potest dicere: Bonus sum, ergo dignus sum omni die bo- num corpus Christi sumere, cum nemo bonus nisi solus deus? (Luc. XVIII)“) Augustinus tamen in libro De eccl. dogm. dicit cap. XXVI: ) Cottidie eukaristie communionem a) A: putas. 1) v. 14 n. — 2) Is. 21, 15. — 3) Is. 11, 12 n. — 4) v. 19. 5) Migne P. L. 42 col. 1217.
Strana 35
35* accipere nec laudo nec vitupero vel reprehendo, omnibus ta- 249b men dominicis diebus suadeo et hortor, si tamen mens hominis tunc sine affectu peccandi sit. Relinquitur ergo in voluntate hominis. Sed quid videtur utilius, large vel parce corpus Christi sumere? ut quidam dixit. Large intel- ligo cottidie, parce raro, et loquor hic de laycis utriusque ge- neris. Videtur michi salva reverencia illius, qui dixit: large, quod parcius sumi debet quam largius. Racio mea est: Quis- quis enim laycus potest vitam suam ita innocentem, puram, sanctam, immaculatam reservare, sicut fecerunt homines in exordio ecclesie, ille bene posset large i. e. omni die communi- care. Sed hoc videtur rarum esse, ymo proch dolor nimis a vita nunc vivencium 2) rarum, cum inter bonos eciam sacerdotes, qui ex officio hoc facere possunt, rarum videatur, eo quod vita fragilis, demonum illusio, plurimi temptatus et infirmi- tas b) sepius subrepat, cibi potusque superfluitas, ire et odii furor et sompniorum decepcio et rerum temporalium vel ne- cessitatis alicuius occupacio, que animum distrahunt, cor in- quietant et totam occupant mentem et per consequens ineptum ad communionem reddunt.° ) Quid cogitandum de beghar- dis et beginis, quorum vita ut in pluribus exe- crabilis esse videtur et a iure reprobata et reparata est certo cercius? Et posito, quod sint ut ceteri christiani, non tamen confidendum d) est eis nec de facili assenciendum est eis, ne ubi credimus pie facere, provocemus Christum ad ira- cundiam et ad vindictam contra nos. Dicit enim Augustinus lib. 26 super Joh.:1) Quantum accedit finis mundi, crescunt errores, crescunt tenebre, crescit iniquitas, crescit infidelitas. Quodsi quis noluerit Augustino credere, credat vel Christo et Paulo eius apostolo. Ecce Christus Mat. 24 dicit: 2) Multi pseu- doprophete surgent et seducent multos, Paulus quoque I. ad Thim. IV. dicit: 3) Spiritus autem manifeste dicit, quod in no- vissimis temporibus discedent quidam a fide, attendentes spiri- a) Psáno: vincencium. — b) Psáno: infirmitati. c) Psáno: reddant. — d) Psáno: confitendum. 1) V Migne 35 nenalézám. — 2) v. 11. — 3) v. 1 n.
35* accipere nec laudo nec vitupero vel reprehendo, omnibus ta- 249b men dominicis diebus suadeo et hortor, si tamen mens hominis tunc sine affectu peccandi sit. Relinquitur ergo in voluntate hominis. Sed quid videtur utilius, large vel parce corpus Christi sumere? ut quidam dixit. Large intel- ligo cottidie, parce raro, et loquor hic de laycis utriusque ge- neris. Videtur michi salva reverencia illius, qui dixit: large, quod parcius sumi debet quam largius. Racio mea est: Quis- quis enim laycus potest vitam suam ita innocentem, puram, sanctam, immaculatam reservare, sicut fecerunt homines in exordio ecclesie, ille bene posset large i. e. omni die communi- care. Sed hoc videtur rarum esse, ymo proch dolor nimis a vita nunc vivencium 2) rarum, cum inter bonos eciam sacerdotes, qui ex officio hoc facere possunt, rarum videatur, eo quod vita fragilis, demonum illusio, plurimi temptatus et infirmi- tas b) sepius subrepat, cibi potusque superfluitas, ire et odii furor et sompniorum decepcio et rerum temporalium vel ne- cessitatis alicuius occupacio, que animum distrahunt, cor in- quietant et totam occupant mentem et per consequens ineptum ad communionem reddunt.° ) Quid cogitandum de beghar- dis et beginis, quorum vita ut in pluribus exe- crabilis esse videtur et a iure reprobata et reparata est certo cercius? Et posito, quod sint ut ceteri christiani, non tamen confidendum d) est eis nec de facili assenciendum est eis, ne ubi credimus pie facere, provocemus Christum ad ira- cundiam et ad vindictam contra nos. Dicit enim Augustinus lib. 26 super Joh.:1) Quantum accedit finis mundi, crescunt errores, crescunt tenebre, crescit iniquitas, crescit infidelitas. Quodsi quis noluerit Augustino credere, credat vel Christo et Paulo eius apostolo. Ecce Christus Mat. 24 dicit: 2) Multi pseu- doprophete surgent et seducent multos, Paulus quoque I. ad Thim. IV. dicit: 3) Spiritus autem manifeste dicit, quod in no- vissimis temporibus discedent quidam a fide, attendentes spiri- a) Psáno: vincencium. — b) Psáno: infirmitati. c) Psáno: reddant. — d) Psáno: confitendum. 1) V Migne 35 nenalézám. — 2) v. 11. — 3) v. 1 n.
Strana 36
36* 250a tibus erroris et doctrinis demoniorum, in hypocrisi loquencium mendacium, cauteriatam habentes conscienciam suam. Quero ergo ab aliquo huiusmodi vel docente vel propu- gnante, utrum tales, de quibus dicit prophetice Paulus, sint digni non dico omni die sed vel semel corpus Christi sumere? Si dicit sic, erit eiusdem erroris ut illi. Si dicit non, quia vero tales non sunt, ergo dico: Quomodo non sunt tales, qui vere fidei contradicunt, prohibentes crucem Christi adorare vper- dulie/ adoracione, matrem Christi, ymagines eius et sanctorum venerari et corpora eorum? Qui hoc non facerent, nisi atten- derent spiritibus erroris, quia ut dicit glosa in illis maligni spiritus loquuntur, et doctrinis demoniorum, quia in illis et ex illis loquuntur, in ypocrisi loquentes mendacium i. e. in simu- lata religione et sanctitate falsa. Quia secundum Augustinum simulata equitas vel sanctitas non est sanctitas, sed duplex iniquitas, quia decipit se et proximum. An non falsa sanctitas, qui dicunt: Nonne nos su- mus vivi sancti plus valentes pro hominibus orare quam mortui? Hoc mendacium locuntur in ypo- crisi et cauteriatam habentes conscienciam, glosa: i. e. corru- ptam prava cogitacione et ustam igne male concupiscencie et signo mendacii aperte notabilem, ut omnes caveant. Quomodo conscienciam bonam habere possunt illi cottidie communican- tes, qui secundum apostolum 2. ad Tym. III 1) sunt homines se ipsos amantes, cupidi, elati, superbi, blasphemi, qui omnibus diebus vite sue mundo servierunt, carni militaverunt modo carnis, 2) avari, scelestes et iam inveterati malorum dierum3) dicunt intra se: Fodere non valeo, mendicare erubesco (Luc. XVI), 4) quid ergo faciam, quibus nutriar? Scio, quid faciam.3) Induam [me] veste lugubri et sedebo in bivio cum Thamar (Gen. 38) 5), exterminabo faciem meam, ut videar ab hominibus ieiunans (Mat. VI) 6) et sic lavari (!) facie quasi fletu devo- cionis adusta egrediar et ingrediar, quo [et] ad quos voluero, et ero spiritus mendax in ore omnium prophetarum (III. Reg. ult.) "), qui credunt me sanctam, cum sim nequicia plena; a) In marg. rubr.: Audi, nequam, quid dicat. 1) v. 2. — 2) II. Kor. 10, 3. — 3) Dan. 13, 52. — 4) v. 3. — 5) v. 14. 6) v. 16. — 7) III. Král. 22, 22.
36* 250a tibus erroris et doctrinis demoniorum, in hypocrisi loquencium mendacium, cauteriatam habentes conscienciam suam. Quero ergo ab aliquo huiusmodi vel docente vel propu- gnante, utrum tales, de quibus dicit prophetice Paulus, sint digni non dico omni die sed vel semel corpus Christi sumere? Si dicit sic, erit eiusdem erroris ut illi. Si dicit non, quia vero tales non sunt, ergo dico: Quomodo non sunt tales, qui vere fidei contradicunt, prohibentes crucem Christi adorare vper- dulie/ adoracione, matrem Christi, ymagines eius et sanctorum venerari et corpora eorum? Qui hoc non facerent, nisi atten- derent spiritibus erroris, quia ut dicit glosa in illis maligni spiritus loquuntur, et doctrinis demoniorum, quia in illis et ex illis loquuntur, in ypocrisi loquentes mendacium i. e. in simu- lata religione et sanctitate falsa. Quia secundum Augustinum simulata equitas vel sanctitas non est sanctitas, sed duplex iniquitas, quia decipit se et proximum. An non falsa sanctitas, qui dicunt: Nonne nos su- mus vivi sancti plus valentes pro hominibus orare quam mortui? Hoc mendacium locuntur in ypo- crisi et cauteriatam habentes conscienciam, glosa: i. e. corru- ptam prava cogitacione et ustam igne male concupiscencie et signo mendacii aperte notabilem, ut omnes caveant. Quomodo conscienciam bonam habere possunt illi cottidie communican- tes, qui secundum apostolum 2. ad Tym. III 1) sunt homines se ipsos amantes, cupidi, elati, superbi, blasphemi, qui omnibus diebus vite sue mundo servierunt, carni militaverunt modo carnis, 2) avari, scelestes et iam inveterati malorum dierum3) dicunt intra se: Fodere non valeo, mendicare erubesco (Luc. XVI), 4) quid ergo faciam, quibus nutriar? Scio, quid faciam.3) Induam [me] veste lugubri et sedebo in bivio cum Thamar (Gen. 38) 5), exterminabo faciem meam, ut videar ab hominibus ieiunans (Mat. VI) 6) et sic lavari (!) facie quasi fletu devo- cionis adusta egrediar et ingrediar, quo [et] ad quos voluero, et ero spiritus mendax in ore omnium prophetarum (III. Reg. ult.) "), qui credunt me sanctam, cum sim nequicia plena; a) In marg. rubr.: Audi, nequam, quid dicat. 1) v. 2. — 2) II. Kor. 10, 3. — 3) Dan. 13, 52. — 4) v. 3. — 5) v. 14. 6) v. 16. — 7) III. Král. 22, 22.
Strana 37
37" curram per vicos et plateas nudis pedibus, sed intencione frau- dis calciata, teram ecclesiarum limina, posterioribus thurifi- cabo altaria, sequar magistrum erroris, qui me coram homi- nibus verbis magnificabit melleis, et sic de multis. Postremo quia nullibi maior apparet sanctitas, omni die communicabo, et sic diligent me homines sicque miseram transigam vitam. In talibus completur dictum Christi Luc. XI:1) Cum in- mundus spiritus exierit ab homine s. cum de apertis et mani- festis se exuerit viciis, non amore iusticie sed carnis inpossi- bilitate, quia non ipse 2) vicia dimittit, sed pocius repudiatur ab ipsis, et cum videt ipsam vel ipsum scopis mundatum ut supra, tunc vadit et assumit VII spiritus nequiores se et in- gressi habitant ibi, quia quod fuit apertum, fit occultum, quod fuit carnis, fit mentis et spiritus, et per consequens erunt no- vissima hominis illius peiora prioribus, quia plures / seducit 250b quam prius, peiora operatur quam antea. Et timeo valde, ne communicando non honorem dei sed vituperium eius intendant et exquirant, prout ab antea factum est et probatum, quia in examine contra magnum notum sed non nominandum apostolico fuit scri- ptum. Qui taliter cottidie communicantes, dum accederent, intra se dicebant: Accipio te in tuum vituperium, in meum iocum et in populi apparenciam. Sic et Pater noster dicebant: Pater noster, qui es in celis per violenciam, fiat voluntas mea sub sancta terra. Cum igitur ex iam dictis persuasum sit, videtur salva reverencia cuiuscunque, quod pro communi utilitate sancte matris ecclesie et ad honorem dei et ad salutem animarum utilius, sanccius et se- curius sit tales a continua communione pro- hibere quam eis favere, nichil tamen determinando sed consultive loquendo. Nam quanta feriantur plaga indigne sumentes, patet per apostolum I. Cor. XI:2) Qui enim man- ducat et bibit indigne, iudicium sc. eternum manducat et bibit et sequitur:*) ideo inter vos multi infirmi et inbecilles et dor- a) A: ipsa. 1) v. 24—26. — 2) v. 29. — 3) v. 30.
37" curram per vicos et plateas nudis pedibus, sed intencione frau- dis calciata, teram ecclesiarum limina, posterioribus thurifi- cabo altaria, sequar magistrum erroris, qui me coram homi- nibus verbis magnificabit melleis, et sic de multis. Postremo quia nullibi maior apparet sanctitas, omni die communicabo, et sic diligent me homines sicque miseram transigam vitam. In talibus completur dictum Christi Luc. XI:1) Cum in- mundus spiritus exierit ab homine s. cum de apertis et mani- festis se exuerit viciis, non amore iusticie sed carnis inpossi- bilitate, quia non ipse 2) vicia dimittit, sed pocius repudiatur ab ipsis, et cum videt ipsam vel ipsum scopis mundatum ut supra, tunc vadit et assumit VII spiritus nequiores se et in- gressi habitant ibi, quia quod fuit apertum, fit occultum, quod fuit carnis, fit mentis et spiritus, et per consequens erunt no- vissima hominis illius peiora prioribus, quia plures / seducit 250b quam prius, peiora operatur quam antea. Et timeo valde, ne communicando non honorem dei sed vituperium eius intendant et exquirant, prout ab antea factum est et probatum, quia in examine contra magnum notum sed non nominandum apostolico fuit scri- ptum. Qui taliter cottidie communicantes, dum accederent, intra se dicebant: Accipio te in tuum vituperium, in meum iocum et in populi apparenciam. Sic et Pater noster dicebant: Pater noster, qui es in celis per violenciam, fiat voluntas mea sub sancta terra. Cum igitur ex iam dictis persuasum sit, videtur salva reverencia cuiuscunque, quod pro communi utilitate sancte matris ecclesie et ad honorem dei et ad salutem animarum utilius, sanccius et se- curius sit tales a continua communione pro- hibere quam eis favere, nichil tamen determinando sed consultive loquendo. Nam quanta feriantur plaga indigne sumentes, patet per apostolum I. Cor. XI:2) Qui enim man- ducat et bibit indigne, iudicium sc. eternum manducat et bibit et sequitur:*) ideo inter vos multi infirmi et inbecilles et dor- a) A: ipsa. 1) v. 24—26. — 2) v. 29. — 3) v. 30.
Strana 38
38* miunt multi. Vnde Augustinus in tractatu De visitacione infirmorum serm. 1.1) dicit, quod infirmi debent signum crucis ante oculos habere. Habent, inquit, christianorum archana illius dominice crucis venerabile quoddam munimentum, quod de crucis ipsius ymagine crucem cognominant, quod et nos omni veneracione dignissimum fatemur et ad recordacionem crucifixi veneramur. Conspicitur ibi in cruce quedam hominis pacientis ymago, per quam salutifera Jesu Christi renovatur passio. Hanc complectere humiliter, venerare suppliciter. Cum ad memoriam hanc tibi reduces, dic: Nec deus est nec homo presens, quem cerno, sed figura, sed deus et homo, quem signat sacra figura. Verus homo verusque deus, tamen unus uterque, probra crucis patitur, mortem subit et sepelitur idemque in crucis ligno triumphat ab hoste. Hanc ego crucem veneror, Jesum quoque adoro. Tu autem, bone Jesu, qui pro me pendens in cruce ita es passus, michi misereri digneris et presta, ut qui michi mortuus es, ut mundo moriens tibi vivam, bone Jesu. Sequitur: Propter talia ut supra. Et de cons. dist. 3. Perlatum 2) dicitur: Aliud est picturam adorare, aliud in pictura quid sit adorandum discere, nam quod legentibus scriptura, ydiotis prestat pictura. Hec ibi. Item propheta in Ps. LXVIII inpre- catur eis: ) Fiat mensa eorum coram illis in laqueum et in scandalum etc. ibi omnia que secuntur. Exemplum in Juda, qui suspensus crepuit medius Act. 1. ) Nam ob hanc causam fuit a b. Gregorio maior letania instituta, dum Romani in die pasche continenter antea viventes corpus domini suscepissent, postmodum commessacionibus, ludis, ebrietatibus, et luxuriis frena laxabant, propter quod inmisit in eos / deus pestilenciam tantam, ut in via, in mensa, in lectis, in ludis, colloquiis su- bito morerentur. 251a Quis enim dubitare potest fidelis, quod propter sic com- municantes et irracionabiliter ipsis dantes deus hodierna die plaget mundum continua pestilencia, rerum visibilium caren- cia, ignium combustione et omnium rerum paupertate? De quibus dicit dominus Jer. XI: b) Quid est quod dilectus meus sc. nomine et non re in domo mea fecit scelera multa? Numquid 1) lib. II. cap. 3. Migne P. L. 40 col. 1154. 2) c. 27. de cons. dist. III. — 3) v. 23. — 4) v. 18. — 5) v. 15.
38* miunt multi. Vnde Augustinus in tractatu De visitacione infirmorum serm. 1.1) dicit, quod infirmi debent signum crucis ante oculos habere. Habent, inquit, christianorum archana illius dominice crucis venerabile quoddam munimentum, quod de crucis ipsius ymagine crucem cognominant, quod et nos omni veneracione dignissimum fatemur et ad recordacionem crucifixi veneramur. Conspicitur ibi in cruce quedam hominis pacientis ymago, per quam salutifera Jesu Christi renovatur passio. Hanc complectere humiliter, venerare suppliciter. Cum ad memoriam hanc tibi reduces, dic: Nec deus est nec homo presens, quem cerno, sed figura, sed deus et homo, quem signat sacra figura. Verus homo verusque deus, tamen unus uterque, probra crucis patitur, mortem subit et sepelitur idemque in crucis ligno triumphat ab hoste. Hanc ego crucem veneror, Jesum quoque adoro. Tu autem, bone Jesu, qui pro me pendens in cruce ita es passus, michi misereri digneris et presta, ut qui michi mortuus es, ut mundo moriens tibi vivam, bone Jesu. Sequitur: Propter talia ut supra. Et de cons. dist. 3. Perlatum 2) dicitur: Aliud est picturam adorare, aliud in pictura quid sit adorandum discere, nam quod legentibus scriptura, ydiotis prestat pictura. Hec ibi. Item propheta in Ps. LXVIII inpre- catur eis: ) Fiat mensa eorum coram illis in laqueum et in scandalum etc. ibi omnia que secuntur. Exemplum in Juda, qui suspensus crepuit medius Act. 1. ) Nam ob hanc causam fuit a b. Gregorio maior letania instituta, dum Romani in die pasche continenter antea viventes corpus domini suscepissent, postmodum commessacionibus, ludis, ebrietatibus, et luxuriis frena laxabant, propter quod inmisit in eos / deus pestilenciam tantam, ut in via, in mensa, in lectis, in ludis, colloquiis su- bito morerentur. 251a Quis enim dubitare potest fidelis, quod propter sic com- municantes et irracionabiliter ipsis dantes deus hodierna die plaget mundum continua pestilencia, rerum visibilium caren- cia, ignium combustione et omnium rerum paupertate? De quibus dicit dominus Jer. XI: b) Quid est quod dilectus meus sc. nomine et non re in domo mea fecit scelera multa? Numquid 1) lib. II. cap. 3. Migne P. L. 40 col. 1154. 2) c. 27. de cons. dist. III. — 3) v. 23. — 4) v. 18. — 5) v. 15.
Strana 39
39* carnes sancte auferent a te malicias tuas, in quibus gloriata es? Et infra:1) Propterea hec dicit dominus deus exercituum: Ecce ego visitabo super eos, iuvenes eorum morientur in gladio, filii eorum et filie eorum morientur fame et reliquie non erunt ex eis. Inducam enim malum super viros Anathot i. e. signo viventes. 2) Bene signo et non veritate viventes et quecunque alia sub apparencia simulate sanctitatis operantes. Secundo predicaverunt, quod si non daretur eis corpus Christi, debent violenter rapere. Qui statutus coram nobis et multis dixit: »Sicut enim Joseph rapuit mortuum corpus Jesu ad sepeliendum, ita dixi, quod cum inportuna instancia debe- rent corpus Christi petere.« Qualis gloria in falso adductob) textu? Nusquam in aliquo ewangeliari legitur, quod Yoseph violenter rapuisset corpus Jesu. Mat. enim dicit cap. 27: 2) At Yoseph accessit ad Pylatum et peciit corpus Jesu. Eadem verba dicit Mar. XV. ) Similiter et Lucas 23, ) Joh. vero cap. 19 dicit:5) Post hec autem rogavit Pylatum Yoseph, ut tolleret corpus Jesu. Ecce nullus ewangelista dicit, quod Yoseph violenter rapuit corpus Jesu. Et posito casu, quod omnes dixissent »rapuit«, numquid sic faciendum esset de corpore Christi? Licet enim sit idem corpus, aliter tamen multo hic quam ibi. Nam ibi mortuum, hic vivum; ibi nondum glorificatum, hic vero per omnia glori- ficatum; ibi iacebat in terris, hic regnat in celis; ibi tradebatur sepulture in monumento, hic principatur super omnia et in sinu°) patris cum patre residet in throno; illud tangebat Yoseph nobilis decurio sed laycus, hic nullus audet tangere nisi con- secratus clerus. Stulte autem dictum est, quod viles et inmunde debeant rapere persone corpus Christi de manibus sacerdotum, qui soli digni sunt et quibus sic congruit, ut sumant et dent ceteris, ut canit ecclesia dicens: ) a) Psáno: vendentes. — b) Psáno: aducta. c) Doplněno na: summo. 1) v. 22 n. — 2) v. 58. — 3) v. 43. — 4) v. 52. — 5) v. 38. 6) V hymnu »Sacris solemniis«.
39* carnes sancte auferent a te malicias tuas, in quibus gloriata es? Et infra:1) Propterea hec dicit dominus deus exercituum: Ecce ego visitabo super eos, iuvenes eorum morientur in gladio, filii eorum et filie eorum morientur fame et reliquie non erunt ex eis. Inducam enim malum super viros Anathot i. e. signo viventes. 2) Bene signo et non veritate viventes et quecunque alia sub apparencia simulate sanctitatis operantes. Secundo predicaverunt, quod si non daretur eis corpus Christi, debent violenter rapere. Qui statutus coram nobis et multis dixit: »Sicut enim Joseph rapuit mortuum corpus Jesu ad sepeliendum, ita dixi, quod cum inportuna instancia debe- rent corpus Christi petere.« Qualis gloria in falso adductob) textu? Nusquam in aliquo ewangeliari legitur, quod Yoseph violenter rapuisset corpus Jesu. Mat. enim dicit cap. 27: 2) At Yoseph accessit ad Pylatum et peciit corpus Jesu. Eadem verba dicit Mar. XV. ) Similiter et Lucas 23, ) Joh. vero cap. 19 dicit:5) Post hec autem rogavit Pylatum Yoseph, ut tolleret corpus Jesu. Ecce nullus ewangelista dicit, quod Yoseph violenter rapuit corpus Jesu. Et posito casu, quod omnes dixissent »rapuit«, numquid sic faciendum esset de corpore Christi? Licet enim sit idem corpus, aliter tamen multo hic quam ibi. Nam ibi mortuum, hic vivum; ibi nondum glorificatum, hic vero per omnia glori- ficatum; ibi iacebat in terris, hic regnat in celis; ibi tradebatur sepulture in monumento, hic principatur super omnia et in sinu°) patris cum patre residet in throno; illud tangebat Yoseph nobilis decurio sed laycus, hic nullus audet tangere nisi con- secratus clerus. Stulte autem dictum est, quod viles et inmunde debeant rapere persone corpus Christi de manibus sacerdotum, qui soli digni sunt et quibus sic congruit, ut sumant et dent ceteris, ut canit ecclesia dicens: ) a) Psáno: vendentes. — b) Psáno: aducta. c) Doplněno na: summo. 1) v. 22 n. — 2) v. 58. — 3) v. 43. — 4) v. 52. — 5) v. 38. 6) V hymnu »Sacris solemniis«.
Strana 40
40* Sic sacrificium Christus instituit, cuius officium committi voluit solis presbiteris, quibus sic congruit, ut sumant et dent ceteris. 251b Irreverencia est magna et penalis plaga mortis eterne, qui audet corpus Christi non consecratus tangere. Huius enim figuram habemus hostilem 2. Reg. VI, quando Oza tetigit archam do- mini manu sua, ne caderet, et sequitur: 1) Iratusque est deus indignacione contra Ozam et percussit eum super temeritate, qui mortuus est ibi iuxta archam dei. Si igitur figura tante dignitatis fuit, ! ut eam indignus eciam bono zelo tangens a deo morte percussus est, quid facturus esset deus veram divi- nitatis archam i. e. corpus Christi pollutis manibus, incircum- cisis cordibus temerarie tangentibus? Credo, quod omnibus pla- gis Egipti tangeret eos, sicut dixit dominus Moysi Ex. XI: 2) Adhuc una plaga tangam pharaonem et Egiptum et in hac plaga omnis plaga virtualiter continetur, quia morietur omne primogenitum Egipciorum. Et merito, quia tales sacrilegium committunt, quod est maximum peccatum teste Augustino, qui contra Cresconium grammaticum dicit lib. 4:3) Sacrilegium tanto est gravius peccatum, quanto non potest committi nisi in deum — sed istud est tale, ergo. Timeo, ut supra dixi, ne in confusionem Christi sumant corpus Christi, eo quod sibi quasi carnem de macellis corpus Christi comparent, dum unus illorum hostias in pera ferebat et sacerdoti celebranti unam dabat dicens: Consecra michi hoc et quamvis obiectum sibi furiose negaret, fuit tamen a multis, qui noverant, dictum. Credo quod sicut Rome quedam, michi tamen nota, dixit quod plures essent ibi, que omni die communicabant begine,3) sed non in una tantum ecclesia, sed hodie hic cras alibi et sic alter- nando vices de ecclesia in ecclesiam modo circulari per totum annum: sic et iste facit forte transeundo de ecclesia ad eccle- siam velut a taberna in tabernam, ubique comedit perfusum panem cum confusione. De quibus dicit Bernardus in fine a) Psáno: qui... benigne. 1) v. 7. — 2) v. 1. 5. — 3) Migne P. L. 43 col. 555.
40* Sic sacrificium Christus instituit, cuius officium committi voluit solis presbiteris, quibus sic congruit, ut sumant et dent ceteris. 251b Irreverencia est magna et penalis plaga mortis eterne, qui audet corpus Christi non consecratus tangere. Huius enim figuram habemus hostilem 2. Reg. VI, quando Oza tetigit archam do- mini manu sua, ne caderet, et sequitur: 1) Iratusque est deus indignacione contra Ozam et percussit eum super temeritate, qui mortuus est ibi iuxta archam dei. Si igitur figura tante dignitatis fuit, ! ut eam indignus eciam bono zelo tangens a deo morte percussus est, quid facturus esset deus veram divi- nitatis archam i. e. corpus Christi pollutis manibus, incircum- cisis cordibus temerarie tangentibus? Credo, quod omnibus pla- gis Egipti tangeret eos, sicut dixit dominus Moysi Ex. XI: 2) Adhuc una plaga tangam pharaonem et Egiptum et in hac plaga omnis plaga virtualiter continetur, quia morietur omne primogenitum Egipciorum. Et merito, quia tales sacrilegium committunt, quod est maximum peccatum teste Augustino, qui contra Cresconium grammaticum dicit lib. 4:3) Sacrilegium tanto est gravius peccatum, quanto non potest committi nisi in deum — sed istud est tale, ergo. Timeo, ut supra dixi, ne in confusionem Christi sumant corpus Christi, eo quod sibi quasi carnem de macellis corpus Christi comparent, dum unus illorum hostias in pera ferebat et sacerdoti celebranti unam dabat dicens: Consecra michi hoc et quamvis obiectum sibi furiose negaret, fuit tamen a multis, qui noverant, dictum. Credo quod sicut Rome quedam, michi tamen nota, dixit quod plures essent ibi, que omni die communicabant begine,3) sed non in una tantum ecclesia, sed hodie hic cras alibi et sic alter- nando vices de ecclesia in ecclesiam modo circulari per totum annum: sic et iste facit forte transeundo de ecclesia ad eccle- siam velut a taberna in tabernam, ubique comedit perfusum panem cum confusione. De quibus dicit Bernardus in fine a) Psáno: qui... benigne. 1) v. 7. — 2) v. 1. 5. — 3) Migne P. L. 43 col. 555.
Strana 41
41* tractatus corporis Christi loquens tamen sacerdotibus, quod omnibus non incongrue convenit taliter communicantibus: Sunt enim qui lotis manibus tantum, illotis vero operibus, cruenta consciencia ad divina accedunt sacrificia, comedunt sine timore et reverencia carnes agni, qui presidet in celo, sicut carnes agni, qui venditur in foro. Plures habemus tales, plures quidem numero non merito, simulacione non fide, specie non virtute, commixtione corporali non vinculo spirituali, carnis adiunc- cione non cordis unitate. Grave igitur pondus, grave periculum istius honoris et communicacionis, nisi meritis illustretur dignitas unccionis et cottidiane sumpcionis, nobilitate morum, exercitacione virtutum et instancia bonorum operum, et dicat eis Christus: Comedite, amici, bibite et inebriamini, karissimi (Cant. V). 1) Sed quid dicemus de illis mulierculis, que in die Christi ter communicaverunt dicentes: Etsi non sumus sacerdotes, sumus tamen pluribus sacerdotibus sancciores, non foris oleo sed intus uncte spiritu sancto? O superba stulticia et stulta superbia, que se ipsam dicit sanctam, spiritu sancto unctam, sacerdo- tibus digniorem, et forte omnibus vicio est substrata,“) ut in multis patuit! Nescit miser homo, quod in eo quod dicit se san- ctum, iam a celsitudine sanctitatis cum lucifero cadit, eo quod omnis superbia proxima est ruine, ut dicit Augustinus. Patet, quia quanto homo sanccior, tanto humilior. Sic suos Christus docuit discipulos Luc. XVII dicens: 2) Si feceritis omnia, que precepta sunt vobis, dicite Servi inutiles sumus, et Eccli. III dicitur: 3) Quanto magnus es, humilia te in omnibus et coram deo invenies graciam, quoniam magna potencia dei solius et ab humilibus honoratur. Cum igitur sit inicium, medium et finis omnium et mater peccatorum, qua fronte, qua audacia et qua temeritate audent sibi graciam sacerdotalis dignitatis vendicare? Sed quid facit hoc? Non nisi superba audacia, teste Augustino, qui lib. 3. de libero arbitrio dicit:") Superbia avertit a sapiencia, aversionem 252a a) Psáno: omnibus viciose substratam. 1) v. 1. — 2) v. 10. — 3) v. 20 n. 4) Migne P. L. 32 col. 1307.
41* tractatus corporis Christi loquens tamen sacerdotibus, quod omnibus non incongrue convenit taliter communicantibus: Sunt enim qui lotis manibus tantum, illotis vero operibus, cruenta consciencia ad divina accedunt sacrificia, comedunt sine timore et reverencia carnes agni, qui presidet in celo, sicut carnes agni, qui venditur in foro. Plures habemus tales, plures quidem numero non merito, simulacione non fide, specie non virtute, commixtione corporali non vinculo spirituali, carnis adiunc- cione non cordis unitate. Grave igitur pondus, grave periculum istius honoris et communicacionis, nisi meritis illustretur dignitas unccionis et cottidiane sumpcionis, nobilitate morum, exercitacione virtutum et instancia bonorum operum, et dicat eis Christus: Comedite, amici, bibite et inebriamini, karissimi (Cant. V). 1) Sed quid dicemus de illis mulierculis, que in die Christi ter communicaverunt dicentes: Etsi non sumus sacerdotes, sumus tamen pluribus sacerdotibus sancciores, non foris oleo sed intus uncte spiritu sancto? O superba stulticia et stulta superbia, que se ipsam dicit sanctam, spiritu sancto unctam, sacerdo- tibus digniorem, et forte omnibus vicio est substrata,“) ut in multis patuit! Nescit miser homo, quod in eo quod dicit se san- ctum, iam a celsitudine sanctitatis cum lucifero cadit, eo quod omnis superbia proxima est ruine, ut dicit Augustinus. Patet, quia quanto homo sanccior, tanto humilior. Sic suos Christus docuit discipulos Luc. XVII dicens: 2) Si feceritis omnia, que precepta sunt vobis, dicite Servi inutiles sumus, et Eccli. III dicitur: 3) Quanto magnus es, humilia te in omnibus et coram deo invenies graciam, quoniam magna potencia dei solius et ab humilibus honoratur. Cum igitur sit inicium, medium et finis omnium et mater peccatorum, qua fronte, qua audacia et qua temeritate audent sibi graciam sacerdotalis dignitatis vendicare? Sed quid facit hoc? Non nisi superba audacia, teste Augustino, qui lib. 3. de libero arbitrio dicit:") Superbia avertit a sapiencia, aversionem 252a a) Psáno: omnibus viciose substratam. 1) v. 1. — 2) v. 10. — 3) v. 20 n. 4) Migne P. L. 32 col. 1307.
Strana 42
42* autem stulticia sequitur. Stulticia quippe cecitas quedam est, sicut apostolus dicit: Obscuratum est cor insipiens eorum. Vnde 2) autem hec obscuracio nisi ex aversione a lumine sa- piencie? Vnde autem hec aversio nisi cui bonum est deus, ipse wlt bonum sibi esse, sicuti sibi est deus? sic lucifer voluit esse sibi bonum suum, cum dicebat in corde suo: 1) In celum con- scendam, super astra exaltabo solium meum et ero similis altis- simo Ys. XIV et sequitur: Verumtamen in infernum detraheris in profundum laci. Detracta est ad inferos superbia tua, con- cidit cadaver tuum. Subter te sternetur tinea et operimentum tuum erunt vermes. Ecce superba sanctitas, que apparuit in phariseo sicut in istis. De quo dicit Augustinus: Meliora enim sunt peccata cum humilitate quam innocencia cum superbia, quia deus superbis resistit, humilibus autem dat graciam (Jac. IV).») 252b Sed dices: Numquid non aliquando non sacerdos sanc- cior, iustior, devocior reperitur sacerdote? Respondetur: utique sepe sepius, ymo ut proch dolor [sepissime]. Et si sic, ergo bene dicunt, ut supra probatur, quia omnis christianus est sa- cerdos. Patet Apok. 1, ) ubi dicitur de Christo: qui dilexit nos et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo et fecit nos regnum et sacerdotes deo patri et Augustinus lib. II. De civ. dei cap. X:4) Non solum episcopi et presbiteri, qui iam in ecclesia vocantur sacerdotes, sed sicut omnes christianos propter mi- sticum crisma dicimus, I sic omnes sacerdotes dicimus, quo- niam membra sunt unius sacerdotis. De quibus apostolus Pe- trus: Et ipsi tamquam lapides vivi superedificamini in domos spirituales, sacerdocium sanctum, offerte spirituales hostias acceptabiles deo per Jesum Christum (1. Pet. 2) 5) et paulo post ayt: 6) Vos autem genus electum, regale sacerdocium, gens sancta, populus acquisicionis. Concluditur ergo ex iam dictis, quod omnis christianus est sacerdos, ergo omni die potest com- municare et ter in die Christi. Sed ad istam questionem respondet Augustinus lib. 1. a) Psáno: ut. 1) Is. 14, 13. 15. 11. — 2) v. 6. — 3) v. 5. 4) Migne P. L. 41. není. — 5) v. 5. — 8) v. 9.
42* autem stulticia sequitur. Stulticia quippe cecitas quedam est, sicut apostolus dicit: Obscuratum est cor insipiens eorum. Vnde 2) autem hec obscuracio nisi ex aversione a lumine sa- piencie? Vnde autem hec aversio nisi cui bonum est deus, ipse wlt bonum sibi esse, sicuti sibi est deus? sic lucifer voluit esse sibi bonum suum, cum dicebat in corde suo: 1) In celum con- scendam, super astra exaltabo solium meum et ero similis altis- simo Ys. XIV et sequitur: Verumtamen in infernum detraheris in profundum laci. Detracta est ad inferos superbia tua, con- cidit cadaver tuum. Subter te sternetur tinea et operimentum tuum erunt vermes. Ecce superba sanctitas, que apparuit in phariseo sicut in istis. De quo dicit Augustinus: Meliora enim sunt peccata cum humilitate quam innocencia cum superbia, quia deus superbis resistit, humilibus autem dat graciam (Jac. IV).») 252b Sed dices: Numquid non aliquando non sacerdos sanc- cior, iustior, devocior reperitur sacerdote? Respondetur: utique sepe sepius, ymo ut proch dolor [sepissime]. Et si sic, ergo bene dicunt, ut supra probatur, quia omnis christianus est sa- cerdos. Patet Apok. 1, ) ubi dicitur de Christo: qui dilexit nos et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo et fecit nos regnum et sacerdotes deo patri et Augustinus lib. II. De civ. dei cap. X:4) Non solum episcopi et presbiteri, qui iam in ecclesia vocantur sacerdotes, sed sicut omnes christianos propter mi- sticum crisma dicimus, I sic omnes sacerdotes dicimus, quo- niam membra sunt unius sacerdotis. De quibus apostolus Pe- trus: Et ipsi tamquam lapides vivi superedificamini in domos spirituales, sacerdocium sanctum, offerte spirituales hostias acceptabiles deo per Jesum Christum (1. Pet. 2) 5) et paulo post ayt: 6) Vos autem genus electum, regale sacerdocium, gens sancta, populus acquisicionis. Concluditur ergo ex iam dictis, quod omnis christianus est sacerdos, ergo omni die potest com- municare et ter in die Christi. Sed ad istam questionem respondet Augustinus lib. 1. a) Psáno: ut. 1) Is. 14, 13. 15. 11. — 2) v. 6. — 3) v. 5. 4) Migne P. L. 41. není. — 5) v. 5. — 8) v. 9.
Strana 43
43* Questionum N. et V. T. questione 46 dicens: 1) Aliud est bene vivere, aliud potestatem alicuius officii accipere. Sicut enim qui sacerdos est, non ex eo vitam suam commendatam putare debet, ita qui sancte conversacionis et vite est, non iam ex eo sacer- docium sibi vendicare debebit. Quamvis bonum est sacerdocium, tamen malum erit ei, cui non est concessum et presumit. Sed talibus beghardis et beginis non est conces- sum ab ecclesia, licet sancti vel sancte sint, ut missas celebrent et sacramenta ceteris ministrent et eciam2) per consequens non ut omni die et in Nativitate Christi ter communicent, quia fatua presumpcio est. Hic error quondam me eciam presente a similiter oberrante fuit in eodem loco vel civitate predicatus, qui, ut scribit papa Gregorius XI,2) velut tenebrarum princeps in angelum lucis se transformans, ovis vestimento lupi rabiem vulpisque fallaciam ac sub mellis dulcedine venenum tegens, in sanctitatis specie seu ypocrisi articulos infrascri- ptos erroneos, falsos, temerarios, scismaticos et hereticos in ecclesia dei sancta veluti zi- zania in tritico seminavit, inter quos quartus est in ordine, quod »omnis homo tenetur de necessitate salutis ad minus bis in ebdomada sumere cor- poris dominici sacramentum eucaristie«, di- centes quod essent interius consecrati sicut sacerdotes exterius ad accipiendam eukaristiam benedictam. Gregorius: Quod di- ctum est erroneum et repugnans sanccionibus ecclesie sacro- sancte et sanctorum determinacionibus, ut patet satis in scri- ptis eorum et usu cottidiano, quem docet ecclesia sancta dei. Hec papa Gregorius XI. Finem huius tractatuli concludentes verbum repetamus Christi dicentis: 3) Attendite a falsis prophetis i. e. custodite vos diligenter ab eis. Quod satis figuraliter dominus expressit in VI nacionibus Ex. XXXIV b) dicens: 4) Ego eiciam ante faciem tuam Amorreum et Cananeum et Etheum, Phereseum quoque 253a a) Psáno: eciam et. — b) Psáno: XIIII. 1) Migne P. L. 35 col. 2248. 2) V bulle, v níž přikazuje arcibiskupovi Očkovi, aby vyšetřil bludy vy- týkané Milíčovi (13. ledna 1374. Raynald XVI). 3) Mat. 7, 15. — 4) v. 11—13.
43* Questionum N. et V. T. questione 46 dicens: 1) Aliud est bene vivere, aliud potestatem alicuius officii accipere. Sicut enim qui sacerdos est, non ex eo vitam suam commendatam putare debet, ita qui sancte conversacionis et vite est, non iam ex eo sacer- docium sibi vendicare debebit. Quamvis bonum est sacerdocium, tamen malum erit ei, cui non est concessum et presumit. Sed talibus beghardis et beginis non est conces- sum ab ecclesia, licet sancti vel sancte sint, ut missas celebrent et sacramenta ceteris ministrent et eciam2) per consequens non ut omni die et in Nativitate Christi ter communicent, quia fatua presumpcio est. Hic error quondam me eciam presente a similiter oberrante fuit in eodem loco vel civitate predicatus, qui, ut scribit papa Gregorius XI,2) velut tenebrarum princeps in angelum lucis se transformans, ovis vestimento lupi rabiem vulpisque fallaciam ac sub mellis dulcedine venenum tegens, in sanctitatis specie seu ypocrisi articulos infrascri- ptos erroneos, falsos, temerarios, scismaticos et hereticos in ecclesia dei sancta veluti zi- zania in tritico seminavit, inter quos quartus est in ordine, quod »omnis homo tenetur de necessitate salutis ad minus bis in ebdomada sumere cor- poris dominici sacramentum eucaristie«, di- centes quod essent interius consecrati sicut sacerdotes exterius ad accipiendam eukaristiam benedictam. Gregorius: Quod di- ctum est erroneum et repugnans sanccionibus ecclesie sacro- sancte et sanctorum determinacionibus, ut patet satis in scri- ptis eorum et usu cottidiano, quem docet ecclesia sancta dei. Hec papa Gregorius XI. Finem huius tractatuli concludentes verbum repetamus Christi dicentis: 3) Attendite a falsis prophetis i. e. custodite vos diligenter ab eis. Quod satis figuraliter dominus expressit in VI nacionibus Ex. XXXIV b) dicens: 4) Ego eiciam ante faciem tuam Amorreum et Cananeum et Etheum, Phereseum quoque 253a a) Psáno: eciam et. — b) Psáno: XIIII. 1) Migne P. L. 35 col. 2248. 2) V bulle, v níž přikazuje arcibiskupovi Očkovi, aby vyšetřil bludy vy- týkané Milíčovi (13. ledna 1374. Raynald XVI). 3) Mat. 7, 15. — 4) v. 11—13.
Strana 44
44* et Eveum et Yebuzeum. Cave, ne umquam cum habitatoribus terre illius iungas amicicias, que tibi sint in ruinam, sed aras eorum destrue, confringe statuas lucosque succide. Per quos fi- gurantur erronei ypocrite, scismatici et heretici. Hos fuge, non converseris cum illis, nullas amicicias cum ipsis contrahe! Quare? Quia habent crudelitatem erroneam. Sunt enim homines corrupti mente, reprobi circa fidem,1) habentes conscienciam cauteriatam,2) familiaritatem deceptoriam, vitam simulatam, habentes speciem pietatis, virtutem autem eius abnegantes.3) Habent denique doctrinam pestiferam, quia molliti sunt ser- mones eorum super oleum et ipsi sunt iacula.") Intencio quo- que eorum perversa, quia intrinsecus sunt lupi rapaces, ) et mens obstinata, quoniam sicut Yamnes et Mambres restiterunt Moysi, sic isti resistunt veritati. 6) Horum ergo aras false de- vocionis destruamus, statuas fortitudinis et superbie confrin- gamus, lucosque inique solitudinis, conversacionis prave et so- cietatis dyabolice, qui in tenebris ambulant et in umbra mor- tis ") conversantur, penitus succidamus, adiuvante nos divina virtute, cui nullus resistere potest, que sit in eternum benedicta Amen.") a) Pod tím: Finitum a. d. MCCC nonagesimo quinto feria quarta ante divisionem apostolorum. 1) II. Tim. 3, 8. — 2) I. Tim. 4, 2. — 3) II. Tim. 3, 5. 4) Ž. 54, 22. — 5) Mat. 7, 15. — 6) II. Tim. 3, 8. 7) Luk. 1, 79.
44* et Eveum et Yebuzeum. Cave, ne umquam cum habitatoribus terre illius iungas amicicias, que tibi sint in ruinam, sed aras eorum destrue, confringe statuas lucosque succide. Per quos fi- gurantur erronei ypocrite, scismatici et heretici. Hos fuge, non converseris cum illis, nullas amicicias cum ipsis contrahe! Quare? Quia habent crudelitatem erroneam. Sunt enim homines corrupti mente, reprobi circa fidem,1) habentes conscienciam cauteriatam,2) familiaritatem deceptoriam, vitam simulatam, habentes speciem pietatis, virtutem autem eius abnegantes.3) Habent denique doctrinam pestiferam, quia molliti sunt ser- mones eorum super oleum et ipsi sunt iacula.") Intencio quo- que eorum perversa, quia intrinsecus sunt lupi rapaces, ) et mens obstinata, quoniam sicut Yamnes et Mambres restiterunt Moysi, sic isti resistunt veritati. 6) Horum ergo aras false de- vocionis destruamus, statuas fortitudinis et superbie confrin- gamus, lucosque inique solitudinis, conversacionis prave et so- cietatis dyabolice, qui in tenebris ambulant et in umbra mor- tis ") conversantur, penitus succidamus, adiuvante nos divina virtute, cui nullus resistere potest, que sit in eternum benedicta Amen.") a) Pod tím: Finitum a. d. MCCC nonagesimo quinto feria quarta ante divisionem apostolorum. 1) II. Tim. 3, 8. — 2) I. Tim. 4, 2. — 3) II. Tim. 3, 5. 4) Ž. 54, 22. — 5) Mat. 7, 15. — 6) II. Tim. 3, 8. 7) Luk. 1, 79.
Strana 45
IV. JOANNES DE JENSTEIN DE MORBO SUO. (Z rkp. kláštera oseckého č. 37.) Cum anni jubilei gracia votoque urgente certis ex causis 1352a et legittimis aliis urbem Romanam peciissem, vetustam pellem renovare desiderans ac novum satagens 2) induere hominem, 1) remeandi ad propria tempus aderat prosperoque itinere dei favente gracia feliciter peracto cum a Pragensi urbe miliaribus tribus tantum distarem, repentinus in me languor irruit hor- ribili febre et naturalis unius diei spacio miserabiliter me qua- ciendo detinuit et ad usque internecionem prostravit. Vehemen- tissimo igitur dolore et gravi infirmitate per plures dies con- sumpto medicis de vita desperantibus et alii spe frustrati si- militer fuerunt noti, vid. mei amici et proximi, ego quoque similiter non me amplius vivere debere nullatenus reputabam et de me tamquam de morituro, quo bene determinarem finem meum, cogitare cepi. Affuit tempus matutinum et presbiter, qui misse perageret officium, in quo vite viaticum salutare domini nostri Jesu Christi corpus sacratissimum sumpturus eram, quo mediante de seculo nequam 2) iturus perduci debueram in viam salutis eterne, 3) de quo nempe firmiter confidebam. Accumbebam ergo ego flexis poblicibus tunc quodam cervicali, ast debilitate me nimia invadente amencia quedam succrescebat, quam cum percepissem notabiliter augeri, cepi surgere et ad presbiterum festinare hinc et hinc me duobus ducentibus, quia formido mortis ceciderat super me 4), et ad genua incurvatus fixus here- a) Psáno: satagerem. 1) Ef. 4, 24. — 2) Gal. 1, 4. — 3) Žid. 5, 9. — 4) Ž. 54, 5.
IV. JOANNES DE JENSTEIN DE MORBO SUO. (Z rkp. kláštera oseckého č. 37.) Cum anni jubilei gracia votoque urgente certis ex causis 1352a et legittimis aliis urbem Romanam peciissem, vetustam pellem renovare desiderans ac novum satagens 2) induere hominem, 1) remeandi ad propria tempus aderat prosperoque itinere dei favente gracia feliciter peracto cum a Pragensi urbe miliaribus tribus tantum distarem, repentinus in me languor irruit hor- ribili febre et naturalis unius diei spacio miserabiliter me qua- ciendo detinuit et ad usque internecionem prostravit. Vehemen- tissimo igitur dolore et gravi infirmitate per plures dies con- sumpto medicis de vita desperantibus et alii spe frustrati si- militer fuerunt noti, vid. mei amici et proximi, ego quoque similiter non me amplius vivere debere nullatenus reputabam et de me tamquam de morituro, quo bene determinarem finem meum, cogitare cepi. Affuit tempus matutinum et presbiter, qui misse perageret officium, in quo vite viaticum salutare domini nostri Jesu Christi corpus sacratissimum sumpturus eram, quo mediante de seculo nequam 2) iturus perduci debueram in viam salutis eterne, 3) de quo nempe firmiter confidebam. Accumbebam ergo ego flexis poblicibus tunc quodam cervicali, ast debilitate me nimia invadente amencia quedam succrescebat, quam cum percepissem notabiliter augeri, cepi surgere et ad presbiterum festinare hinc et hinc me duobus ducentibus, quia formido mortis ceciderat super me 4), et ad genua incurvatus fixus here- a) Psáno: satagerem. 1) Ef. 4, 24. — 2) Gal. 1, 4. — 3) Žid. 5, 9. — 4) Ž. 54, 5.
Strana 46
46* 135 2b bam. Presbitero autem retardante in salu/ taris hostie tradicione contexerunt me tenebre 1) et apertis oculis videre non poteram, obsurdui et obmutui penitus et prout astantes asseruerunt et hii qui me tenebant plurimi ossa mea ad instar mortuorum collidi et frangi videbantur ac signa morituri hominis nota- biliter foris aliis apparebant, intus vero anima mea inenarra- bili dolore torquebatur. Nam ultra modum stupefactus primum de vita desperavi; nullatenus enim amplius putabam ultra vi- dere hominem inhabitatorem quietis. 2) Et ultimum quam terri- bilissima mors furit, vehementissimo pavore tunc perterritus comprobavi; totus certificatus de morte ea que mortis sunt gessi et per experienciam didici. Spiritus namque meus in arto et supremo erat constitutus et non erat iam ibi nisi vexacio, tedium, pavor, terror, dolor, anxietas et nimia perplexitas et maxime quedam amencia horribilis, que effari lingua omnium vivencium non poterit. Sed cum a domino petissem truculen- tissimum hunc dolorem minui, intellexi in anima mea quendam dicere:") »Quid miraris de tantis doloribus? Nichil est respectu eorum, que in agone et spiritus exalacione fiunt.« 1361a Hiis sic intra me doloribus vehementissimis sevientibus maior ineffabiliter alter dolor erat consciencie interius accusantis et moriendi difficultas. Nam anima separari a cor- pore valde timuit, anxie ingemiscens quod sola pergeret et so- cium non haberet, quod certam dimitteret habitacionem et ad incertum quem ignorabat locum iret, omnia que possidebat post se relinqueret necnon et proprio corpore privaretur, ad po- stremum nullum quod haberet, cui calamitatis sue miseriam ex- plicaret et quid expediret sibi pocius indicaret, sed omnibus auxiliis orbata sola quid faceret ignoravit. Vnde et cogitare in anima mea cepi: Heu me! ubi erit/ dieta mea hodie, quo pergam, ubi nocturnus meus erit? Stupebamque pavore inenarrabili, quid tunc facerem, si horrores demonum viderem, qui me ra- pere vellent, si hii me ad inferna vel ad purgatorium protra- herent. Nesciebam enim, utrum odio an amore dignus 3) habitus fuerim. Vnde qui antea mori affectaveram deum rogando, ut a) Psáno: diceremus. 1) Ž. 54, 6. — 2) Is. 38, 11. — 3) Eccl. 9, 1.
46* 135 2b bam. Presbitero autem retardante in salu/ taris hostie tradicione contexerunt me tenebre 1) et apertis oculis videre non poteram, obsurdui et obmutui penitus et prout astantes asseruerunt et hii qui me tenebant plurimi ossa mea ad instar mortuorum collidi et frangi videbantur ac signa morituri hominis nota- biliter foris aliis apparebant, intus vero anima mea inenarra- bili dolore torquebatur. Nam ultra modum stupefactus primum de vita desperavi; nullatenus enim amplius putabam ultra vi- dere hominem inhabitatorem quietis. 2) Et ultimum quam terri- bilissima mors furit, vehementissimo pavore tunc perterritus comprobavi; totus certificatus de morte ea que mortis sunt gessi et per experienciam didici. Spiritus namque meus in arto et supremo erat constitutus et non erat iam ibi nisi vexacio, tedium, pavor, terror, dolor, anxietas et nimia perplexitas et maxime quedam amencia horribilis, que effari lingua omnium vivencium non poterit. Sed cum a domino petissem truculen- tissimum hunc dolorem minui, intellexi in anima mea quendam dicere:") »Quid miraris de tantis doloribus? Nichil est respectu eorum, que in agone et spiritus exalacione fiunt.« 1361a Hiis sic intra me doloribus vehementissimis sevientibus maior ineffabiliter alter dolor erat consciencie interius accusantis et moriendi difficultas. Nam anima separari a cor- pore valde timuit, anxie ingemiscens quod sola pergeret et so- cium non haberet, quod certam dimitteret habitacionem et ad incertum quem ignorabat locum iret, omnia que possidebat post se relinqueret necnon et proprio corpore privaretur, ad po- stremum nullum quod haberet, cui calamitatis sue miseriam ex- plicaret et quid expediret sibi pocius indicaret, sed omnibus auxiliis orbata sola quid faceret ignoravit. Vnde et cogitare in anima mea cepi: Heu me! ubi erit/ dieta mea hodie, quo pergam, ubi nocturnus meus erit? Stupebamque pavore inenarrabili, quid tunc facerem, si horrores demonum viderem, qui me ra- pere vellent, si hii me ad inferna vel ad purgatorium protra- herent. Nesciebam enim, utrum odio an amore dignus 3) habitus fuerim. Vnde qui antea mori affectaveram deum rogando, ut a) Psáno: diceremus. 1) Ž. 54, 6. — 2) Is. 38, 11. — 3) Eccl. 9, 1.
Strana 47
47* me de hoc medio tolleret, pretactis doloribus et timoribus mo- tus inducias a domino deo flagitabam dicens: O domine, memor esto mei! 2) Nondum enim testamentum feci, nondum sacra unc- cione sum perunctus; verumtamen quia sum postmodum mori- turus, non sicut ego volo, sed fiat voluntas tua. 1) Pater, trahe me post te. 2) In manus tuas domine commendo spiritum meum. 3) Et certissime postmodum cognovi, quomodo corpus nichil prodest et quod tota vis consistat in anima, que in corpore dominabatur ut rex in regno, dominus in domo, que aliquando ex perplexi- tate expellebatur ad exitum et renitens corpus exire iterum re- vertebatur introrsum. Contigit interea michi in memoriam revocari, qualiter ad- huc communicare debeam; nam in premissis pressuris oblitus eram de communione. Dixi ergo mecum: Etsi oculi mei caligant,) ut intueri dominum meum non valeam, saltem os meum ape- riam, ut hoc venerabile recipiam sacramentum. Sic sicque os meum aperui et ad reverenter suscipiendum corpus domini attraxi spiritum. 5) Et statim aperti sunt oculi mei et presbiterum ante altare exspectantem cum eukaristia cum ceteris circum- stantibus illitum lacrimis vidi. Cumque panem vivum, qui dat vitam mundo, ) conspexi, resolutum est eciam vinculum labii et dicere cepi: Domine mi rex. 7) Sacerdos autem mox michi corpus 1361b dominicum porrexit et statim a me omnis dolor abscessit mo- dico vestigio debilitatis remanente. Vita siquidem veniente mors fugata fuit et ego sanitatem recepi. Sed minime eam conservavi; nam post salutarem medi- cum et salubre medicamentum, quod in Christi corpore sum- pseram, carnales medici inportunis admonicionibus [instabant, ut medicinam corporalem sumerem]. Quibus aiebam alia me non agere nisi ea que sanant.b) Cogitabam enim in animo meo alias michi non expedire sumere ulterius medicinas, si perfecte sanari volo; quodsi secus facerem, pro certo hoc scire me in priorem relabi egritudinem. Sed perseverante medico et instante cum aliis, ut aliquid pro sustentacione sumerem, ego miser et fragilis proclivis ad malum parui, ut obediens fierem et ne me- a) Psáno: mi. — b) Psáno: sanavit. 1) Mat. 26, 39; Luk. 22, 42. — 2) Cant. 1, 3. — 3) Luk. 23, 46. 4) Gen. 27, 1. a j. — 5) Ž. 118, 131. — 6) Jan 6, 41, 33.—7) Esth. 13,9.
47* me de hoc medio tolleret, pretactis doloribus et timoribus mo- tus inducias a domino deo flagitabam dicens: O domine, memor esto mei! 2) Nondum enim testamentum feci, nondum sacra unc- cione sum perunctus; verumtamen quia sum postmodum mori- turus, non sicut ego volo, sed fiat voluntas tua. 1) Pater, trahe me post te. 2) In manus tuas domine commendo spiritum meum. 3) Et certissime postmodum cognovi, quomodo corpus nichil prodest et quod tota vis consistat in anima, que in corpore dominabatur ut rex in regno, dominus in domo, que aliquando ex perplexi- tate expellebatur ad exitum et renitens corpus exire iterum re- vertebatur introrsum. Contigit interea michi in memoriam revocari, qualiter ad- huc communicare debeam; nam in premissis pressuris oblitus eram de communione. Dixi ergo mecum: Etsi oculi mei caligant,) ut intueri dominum meum non valeam, saltem os meum ape- riam, ut hoc venerabile recipiam sacramentum. Sic sicque os meum aperui et ad reverenter suscipiendum corpus domini attraxi spiritum. 5) Et statim aperti sunt oculi mei et presbiterum ante altare exspectantem cum eukaristia cum ceteris circum- stantibus illitum lacrimis vidi. Cumque panem vivum, qui dat vitam mundo, ) conspexi, resolutum est eciam vinculum labii et dicere cepi: Domine mi rex. 7) Sacerdos autem mox michi corpus 1361b dominicum porrexit et statim a me omnis dolor abscessit mo- dico vestigio debilitatis remanente. Vita siquidem veniente mors fugata fuit et ego sanitatem recepi. Sed minime eam conservavi; nam post salutarem medi- cum et salubre medicamentum, quod in Christi corpore sum- pseram, carnales medici inportunis admonicionibus [instabant, ut medicinam corporalem sumerem]. Quibus aiebam alia me non agere nisi ea que sanant.b) Cogitabam enim in animo meo alias michi non expedire sumere ulterius medicinas, si perfecte sanari volo; quodsi secus facerem, pro certo hoc scire me in priorem relabi egritudinem. Sed perseverante medico et instante cum aliis, ut aliquid pro sustentacione sumerem, ego miser et fragilis proclivis ad malum parui, ut obediens fierem et ne me- a) Psáno: mi. — b) Psáno: sanavit. 1) Mat. 26, 39; Luk. 22, 42. — 2) Cant. 1, 3. — 3) Luk. 23, 46. 4) Gen. 27, 1. a j. — 5) Ž. 118, 131. — 6) Jan 6, 41, 33.—7) Esth. 13,9.
Strana 48
48" dicos spernerem, qui de sanitate mea erant solliciti; conforta- cionem corporalem recepi et confortacionem spiritualem quan- tum ad corporis sospitatem amisi. Inde confestim debilitas per paululum augebatur, quam cum percepissem, testamentum feci sacroque sum infirmorum oleo eodem die ante vel citra meri- diem perunctus. Credebam enim deum meum, ut hoc peragerem, inducias michi dedisse, quod postmodum plurimis paratissimis supervenientibus factum fuisset, si non michi divina dignacio pepercisset. Cui soli laus et graciarum accio sit in secula secu- lorum Amen.
48" dicos spernerem, qui de sanitate mea erant solliciti; conforta- cionem corporalem recepi et confortacionem spiritualem quan- tum ad corporis sospitatem amisi. Inde confestim debilitas per paululum augebatur, quam cum percepissem, testamentum feci sacroque sum infirmorum oleo eodem die ante vel citra meri- diem perunctus. Credebam enim deum meum, ut hoc peragerem, inducias michi dedisse, quod postmodum plurimis paratissimis supervenientibus factum fuisset, si non michi divina dignacio pepercisset. Cui soli laus et graciarum accio sit in secula secu- lorum Amen.
Strana 49
V. ARCHIEPISCOPI JOANNIS DE JENSTEIN DE FUGIENDO SECULO (LIBELLUS SECUNDUS). Z rkp. vatikánského č. 1122. Quos cum lugeo, me lugeo non minus carnalem illis. Nam 272 1a ut cum rubore dicam et lacrimarum suffusione inferam retro- acta tempora, »adolescencie 3) floride lascive b) deduxi annos citra vel ultra duodecim fede proch pudor et luxuriose, resi- duum temporis infructuose, temporalibus mersus curis, heu flebiliter consumpsi. Ab infancia delicate nutritus crapulose vixi, puer cum essem nec mereri possem« non mea sed cura parentum »septem successive beneficia aut verius michi vene- ficia habui inficiebantque animam meam, orare dum nescirem ) nec pro me nec pro mortuis, quorum tamen stipendia et elemo- sinas edebam et bibebam. Superflue et sumptuose d) induebar ac denique adhuc puer ad literas e) traditus fui, competenter li- beralibus artibus eruditus, cepi girare mundum gracia studio- rum. Pragam primum, Paduam, Bononiam, Montepessulanum, Parisios ivi, ubi mala et bona vidi, didici et feci. Nescio si 2721b profeci, quando in moribus defeci. Perversissimam quibusdam locis currebam viam nec proderat discere scienciam ac peccando cadere in ignoranciam« vel peccatum, quod nichil est, quin ut peccando in nichilum redigerer et nescirem. Nescirem quippe a veritate aversus et sui ipsius peccando oblitus. »Hinc denique ego 1) nec 8) plene viginti sex annorum nullo previo labore vel a) Co jest v uvozovacích znaménkách, uveřejnil Höfler SS. II. p. 12—14. — b) Psáno: lascivie, Höfl. nemá. c) Text: nescire. — d) Psáno: subtuose. — e) Höfl.: libros. f) Höfl.: Tamen ego. — g) Höfl.: necdum. Mistr Jan Hus. (Příl.)
V. ARCHIEPISCOPI JOANNIS DE JENSTEIN DE FUGIENDO SECULO (LIBELLUS SECUNDUS). Z rkp. vatikánského č. 1122. Quos cum lugeo, me lugeo non minus carnalem illis. Nam 272 1a ut cum rubore dicam et lacrimarum suffusione inferam retro- acta tempora, »adolescencie 3) floride lascive b) deduxi annos citra vel ultra duodecim fede proch pudor et luxuriose, resi- duum temporis infructuose, temporalibus mersus curis, heu flebiliter consumpsi. Ab infancia delicate nutritus crapulose vixi, puer cum essem nec mereri possem« non mea sed cura parentum »septem successive beneficia aut verius michi vene- ficia habui inficiebantque animam meam, orare dum nescirem ) nec pro me nec pro mortuis, quorum tamen stipendia et elemo- sinas edebam et bibebam. Superflue et sumptuose d) induebar ac denique adhuc puer ad literas e) traditus fui, competenter li- beralibus artibus eruditus, cepi girare mundum gracia studio- rum. Pragam primum, Paduam, Bononiam, Montepessulanum, Parisios ivi, ubi mala et bona vidi, didici et feci. Nescio si 2721b profeci, quando in moribus defeci. Perversissimam quibusdam locis currebam viam nec proderat discere scienciam ac peccando cadere in ignoranciam« vel peccatum, quod nichil est, quin ut peccando in nichilum redigerer et nescirem. Nescirem quippe a veritate aversus et sui ipsius peccando oblitus. »Hinc denique ego 1) nec 8) plene viginti sex annorum nullo previo labore vel a) Co jest v uvozovacích znaménkách, uveřejnil Höfler SS. II. p. 12—14. — b) Psáno: lascivie, Höfl. nemá. c) Text: nescire. — d) Psáno: subtuose. — e) Höfl.: libros. f) Höfl.: Tamen ego. — g) Höfl.: necdum. Mistr Jan Hus. (Příl.)
Strana 50
50" 2722a merito per Gregorium papam undecimum in ecclesiam fui mys- nensem promotus. Me in scampno dormientem meridie nunccio excitante, ut surgerem, et nova recitante, a) que dum perce- pissem, iacens fingensque me dormire, intra me tamen pen- sabam, quantos michi dominus iugiter augeret honores quamque nichilominus indignus et ingratus essem, actamen quia vanus excitanti nunccio inproperare cepi dicens: Cur me dormire non sinis? Qui respondit: Deo b) et hominibus es ingratus. Nonne tibi solempnem ecclesiam sine labore aporto, quam si ) haberet alter, vasta laboriose orbis spacia peragraret? Cui ego rursum: Numquid ergo exdormivi vel exsompniavi michi illam?d) Taci- tus tamen rem considerans deo in corde gracias referebam. O deus meus, quam secularis quamque inutilis tunc eram epi- scopus, confundor erubescencia enarrare. Nec ob hoc divina michi largitas defuit, quin infra paucos annos amplius subli- masset.) Me nempe inscio f) meisque parentibus cesareque felici 8) Karolo imperatore ac rege Boemie ignorantibus per Urbanum papam sextum fui ad Pragensem metropolim motu proprio translatus, predecessore meo et patruo in cardinalem presbiterum tituli basilice duodecim apostolorum promoto. Quod michi cum miraculose innotescereth) per beatam Virginem circa eius quandam ecclesiam, carnalis quamvis adhuc, i) conferebam hec tamen in corde meo, 1) vitam meam satagens in melius emendare. Sic paucis denique 1) interiectis diebus in cancella- rium fui per eundem imperatorem serenissimi Wenceslai regis filii sui presentisk) institutus. Quantos vero honores et divicias fui consecutus in mundo, nescio presentibus enarrare. Nam tres papas et novem reges vidisse me memini et principes innumeros, a quibus secundum ambicionem seculi non modicos tuli profectus 1) et honores. a) Höfl.: recitantem audirem. — b) Höfl.: domine, deo... c) Höfl.: ut. — d) Höfl.: numquid somniari illa? e) Höfl.: sublimavit. — f) Höfl.: nescio. — g) Höfl. nemá. h) Höfl.: innotuisset. i) Místo následujícího má Höfl.: »tamen in corde meo vitam in melius emendare statui.« j) Höfl. nemá. — k) Höfl. nemá a ve větě má jiný slovosled. 1) Höfl.: proventus. 1) Luk. 2, 51.
50" 2722a merito per Gregorium papam undecimum in ecclesiam fui mys- nensem promotus. Me in scampno dormientem meridie nunccio excitante, ut surgerem, et nova recitante, a) que dum perce- pissem, iacens fingensque me dormire, intra me tamen pen- sabam, quantos michi dominus iugiter augeret honores quamque nichilominus indignus et ingratus essem, actamen quia vanus excitanti nunccio inproperare cepi dicens: Cur me dormire non sinis? Qui respondit: Deo b) et hominibus es ingratus. Nonne tibi solempnem ecclesiam sine labore aporto, quam si ) haberet alter, vasta laboriose orbis spacia peragraret? Cui ego rursum: Numquid ergo exdormivi vel exsompniavi michi illam?d) Taci- tus tamen rem considerans deo in corde gracias referebam. O deus meus, quam secularis quamque inutilis tunc eram epi- scopus, confundor erubescencia enarrare. Nec ob hoc divina michi largitas defuit, quin infra paucos annos amplius subli- masset.) Me nempe inscio f) meisque parentibus cesareque felici 8) Karolo imperatore ac rege Boemie ignorantibus per Urbanum papam sextum fui ad Pragensem metropolim motu proprio translatus, predecessore meo et patruo in cardinalem presbiterum tituli basilice duodecim apostolorum promoto. Quod michi cum miraculose innotescereth) per beatam Virginem circa eius quandam ecclesiam, carnalis quamvis adhuc, i) conferebam hec tamen in corde meo, 1) vitam meam satagens in melius emendare. Sic paucis denique 1) interiectis diebus in cancella- rium fui per eundem imperatorem serenissimi Wenceslai regis filii sui presentisk) institutus. Quantos vero honores et divicias fui consecutus in mundo, nescio presentibus enarrare. Nam tres papas et novem reges vidisse me memini et principes innumeros, a quibus secundum ambicionem seculi non modicos tuli profectus 1) et honores. a) Höfl.: recitantem audirem. — b) Höfl.: domine, deo... c) Höfl.: ut. — d) Höfl.: numquid somniari illa? e) Höfl.: sublimavit. — f) Höfl.: nescio. — g) Höfl. nemá. h) Höfl.: innotuisset. i) Místo následujícího má Höfl.: »tamen in corde meo vitam in melius emendare statui.« j) Höfl. nemá. — k) Höfl. nemá a ve větě má jiný slovosled. 1) Höfl.: proventus. 1) Luk. 2, 51.
Strana 51
51* Erant similiter gloria et divicie in domo patris mei«, que sin- gula amputo tamquam ea, que de facili nequeunt enarrari. »Hec autem 3) ideo promsi, ) ut magis confunderer et ingratitudo liqueret et quantis huius seculi vanitatibus me in- seruic) constaret.« Arridente michi mundo et desiderio meo satisfaciente »diligebam igitur mundum cum viciis et concupi- scenciis suis 1) et ab co similiter diligebar«, et parva michi pro- tunc cura de conditore mundi erat, qui me licet vanissimum diligebat tamen multum, magna michi dona spiritualia largi- endo interdum et similiter visiones et revelaciones quasdam no- tabiles, quas pro tunc non multum levissimus estimabam. De infirmitatibus et persecucionibus. »Ast ne me sic linqueret in peccatis putentem, ") cum nec temporalibus e) nec spiritualibus flecterer donis, ut ad se tra- heret renitentem compelleretque intrare, 2) iam perse cucio-272ab nibus iamque f) gravissimis affecit infirmitatibus multis, qua- rum amaritudine mundus vilesceret et in deliciis suis dulce- sceret Christus.« Et michi quoque factum est, ut consuevere par- vulis facere perite nutrices, que ne semper velint ubera lambere, aleo pupillas inungunt, amaritudinem ut senciant et sugere disuescant. Et quamquam lac dedisset3) prima fronte michi ut parvulo dominus et multipliciter invitaret ad solidiorem su- mendum cibum, ut evacuarem ea que sunt parvuli“) et sugerem mel de petra, que Christus est, et oleum misericordie de saxo durissimo 5) sue iusticie, solis tantum penitentibus sugi apto: »non equa tamen lance ) vicem rependi,« sed sicut ablactatus super matre sua interdum indignanter eam pede ferit, ita re- tribucio ingratitudinis fuit in anima mea. »Celestis namque patris gratuita quandoque dereliqui dona et incipiebam iterum reverti ad pristina et caduca. Ast ne denuo errarem sicut ovis a) Höfl.: Hec autem singula. — b) Höfl.: premisi. c) Höfl.: inservi. — d) Höfl.: putrentem. — e) Höfl. nemá. f) Höfl. nemá a vkládá: et (infirmitatibus). g) Psáno: laute. Höfl.: non aqua tamen laude. 1) Gal. 5, 24. — 2) Luk. 14, 23. — 3) I. Kor. 3, 2. 4) I. Kor. 13, 11. — 5) Deut. 32, 13.
51* Erant similiter gloria et divicie in domo patris mei«, que sin- gula amputo tamquam ea, que de facili nequeunt enarrari. »Hec autem 3) ideo promsi, ) ut magis confunderer et ingratitudo liqueret et quantis huius seculi vanitatibus me in- seruic) constaret.« Arridente michi mundo et desiderio meo satisfaciente »diligebam igitur mundum cum viciis et concupi- scenciis suis 1) et ab co similiter diligebar«, et parva michi pro- tunc cura de conditore mundi erat, qui me licet vanissimum diligebat tamen multum, magna michi dona spiritualia largi- endo interdum et similiter visiones et revelaciones quasdam no- tabiles, quas pro tunc non multum levissimus estimabam. De infirmitatibus et persecucionibus. »Ast ne me sic linqueret in peccatis putentem, ") cum nec temporalibus e) nec spiritualibus flecterer donis, ut ad se tra- heret renitentem compelleretque intrare, 2) iam perse cucio-272ab nibus iamque f) gravissimis affecit infirmitatibus multis, qua- rum amaritudine mundus vilesceret et in deliciis suis dulce- sceret Christus.« Et michi quoque factum est, ut consuevere par- vulis facere perite nutrices, que ne semper velint ubera lambere, aleo pupillas inungunt, amaritudinem ut senciant et sugere disuescant. Et quamquam lac dedisset3) prima fronte michi ut parvulo dominus et multipliciter invitaret ad solidiorem su- mendum cibum, ut evacuarem ea que sunt parvuli“) et sugerem mel de petra, que Christus est, et oleum misericordie de saxo durissimo 5) sue iusticie, solis tantum penitentibus sugi apto: »non equa tamen lance ) vicem rependi,« sed sicut ablactatus super matre sua interdum indignanter eam pede ferit, ita re- tribucio ingratitudinis fuit in anima mea. »Celestis namque patris gratuita quandoque dereliqui dona et incipiebam iterum reverti ad pristina et caduca. Ast ne denuo errarem sicut ovis a) Höfl.: Hec autem singula. — b) Höfl.: premisi. c) Höfl.: inservi. — d) Höfl.: putrentem. — e) Höfl. nemá. f) Höfl. nemá a vkládá: et (infirmitatibus). g) Psáno: laute. Höfl.: non aqua tamen laude. 1) Gal. 5, 24. — 2) Luk. 14, 23. — 3) I. Kor. 3, 2. 4) I. Kor. 13, 11. — 5) Deut. 32, 13.
Strana 52
52" 273 la que periit, 1) posuit frenum in maxillis et chamum2) in na- ribus meis traxitque potenter post se 3) et afflixit plagis multis, gravissima me febre decoxit et« conquassavit valide, »pene mor- tuum dereliquit a medicis penitus 2) desperatum. Vix tamen misero vexacio prebuit intellectum 4) et infirmitas gravis so- briam fecit animam et b) intelligere cepi misterium et de re- troactis malise) penitenciam agere: ast d) quanto plus sapiebat deus, tanto amplius displicebat mundus ac magis displicebam mundo forcioribusque angebar e) persecucionibus.« Sed non debet qui regit stivam ideo post tergum respicere,5) non insul- tus hominum mundanorum metuere, ast au/ dacter et intrepide vincere detrahencium subdolas linguas, subsanancium falsas fabulas, inproperancium argutas malicias. Maximaque animo- sitas hec est spernere 1) mundum maiorque quam hostes confli- gere, fallax quia mundus meticulosos terrore concutit, fortes blande pellicere novit hacque sagena ad se trahere genus omne humanum. De cessione ecclesie. Gravissimis igitur persecucionibus et infirmitatibus »mul- tipliciter 8) attritus sub annis, quibus ecclesiam Pragensem re- gebam, cum diuturno labore non h) proficerem sed deficerem et de die in diem rebellio et inobediencia in clero et populo auge- retur et maliciam eorum minis et blandiciis avertere non pos- sem sepiusque morti expositus sub periculo vite mee et meo- rum, prout est notorium« per experienciam, supervacue la- borassem, »superbia eorum ascendente semper, ) raciona- bilissimis et efficacissimis plurimis de causis meam conscien- ciam moventibus, malui pocius dilectissimam matrem et spon- sam meam Pragensem ecclesiam in manus summi pontificis re- signare, quam eam male regere vel 1) destruere. Et cui alteri j) teneor quam vicario Christi et ecclesie dei sancte defectus enunc- a) Höfl.: paene.— b) Höfl.: tandem. — c) Höfl.: peccatis. d) Höfl.: et. — e) Psáno: augebar. — f) Rkp.: spernendi. g) Höfl.: Et cum multipliciter. — h) Höfl.: nihil. i) Höfl.: aut. — j) Höfl.: Et quia alteri non... 1) Ž. 118, 176. — 2) Ž. 31, 9. — 3) Cant. 1, 3. — 4) Is. 28, 19. 5) Luk. 9, 62. — 6) Ž. 73, 23.
52" 273 la que periit, 1) posuit frenum in maxillis et chamum2) in na- ribus meis traxitque potenter post se 3) et afflixit plagis multis, gravissima me febre decoxit et« conquassavit valide, »pene mor- tuum dereliquit a medicis penitus 2) desperatum. Vix tamen misero vexacio prebuit intellectum 4) et infirmitas gravis so- briam fecit animam et b) intelligere cepi misterium et de re- troactis malise) penitenciam agere: ast d) quanto plus sapiebat deus, tanto amplius displicebat mundus ac magis displicebam mundo forcioribusque angebar e) persecucionibus.« Sed non debet qui regit stivam ideo post tergum respicere,5) non insul- tus hominum mundanorum metuere, ast au/ dacter et intrepide vincere detrahencium subdolas linguas, subsanancium falsas fabulas, inproperancium argutas malicias. Maximaque animo- sitas hec est spernere 1) mundum maiorque quam hostes confli- gere, fallax quia mundus meticulosos terrore concutit, fortes blande pellicere novit hacque sagena ad se trahere genus omne humanum. De cessione ecclesie. Gravissimis igitur persecucionibus et infirmitatibus »mul- tipliciter 8) attritus sub annis, quibus ecclesiam Pragensem re- gebam, cum diuturno labore non h) proficerem sed deficerem et de die in diem rebellio et inobediencia in clero et populo auge- retur et maliciam eorum minis et blandiciis avertere non pos- sem sepiusque morti expositus sub periculo vite mee et meo- rum, prout est notorium« per experienciam, supervacue la- borassem, »superbia eorum ascendente semper, ) raciona- bilissimis et efficacissimis plurimis de causis meam conscien- ciam moventibus, malui pocius dilectissimam matrem et spon- sam meam Pragensem ecclesiam in manus summi pontificis re- signare, quam eam male regere vel 1) destruere. Et cui alteri j) teneor quam vicario Christi et ecclesie dei sancte defectus enunc- a) Höfl.: paene.— b) Höfl.: tandem. — c) Höfl.: peccatis. d) Höfl.: et. — e) Psáno: augebar. — f) Rkp.: spernendi. g) Höfl.: Et cum multipliciter. — h) Höfl.: nihil. i) Höfl.: aut. — j) Höfl.: Et quia alteri non... 1) Ž. 118, 176. — 2) Ž. 31, 9. — 3) Cant. 1, 3. — 4) Is. 28, 19. 5) Luk. 9, 62. — 6) Ž. 73, 23.
Strana 53
53* ciare“) meos, ut adiuvaret«b) manus lassas et genua dissoluta? 1) »En ) ea de causa et vice altera exulavi nec tamen proinde re- medium inveni,« quoniamd) sui interest confractum consoli- dare, infirmum curare et quod forte et pingue est custodire. 2) Quodsi non ita sit, profecto exsiccantur rivuli denegante fonte aquas, arefiunt rami non ministrante radice sucos, putrescunt 2731b et corrumpuntur cicatrices, si non prudentis coniectoris anti- dotis fulciuntur, alvearia vacuantur favis, si quo vivat non habet apis, quia sicut in capite, quod descendit et defluit in bar- bam Aaron, 3) sic capitis nostri summi pontificis supereffluens habundancia debet pertingere membra atque denique in oram vestimenti descendere, ut virtus ab eo exiret et sanaret omnes. 4) »Morbum ergo,°) quo languebam, detexi, f) vulnera, qui- bus sauciabar, ostendi, circumstancias infructuosi regiminis denudavi g) atque successorem, quis aptus esset, sibih) indicavi, ne forte tyrannus succederet vel alius inutilis et indignus.« Ac inperfectum meum viderunt oculi sui5) et inpossibilitatem boni regiminis; »de fratrum i) igitur suorum maturo 1) consilio cau- sisque racionabilibus ad hoc eum moventibus a nexu, quo astric- tus ecclesie Pragensi«) fui, sua me benignitate absolvit et eun- dem, pro quo rogavi, successorem instituit principibus magis acceptum ecclesieque Pragensi k) forte magis aptum.« De inproperacione, quare cessi. »Quod cum factum esset, hoc ipsum in caritate detracta- bant viri clarissimi et precipue cordialissimus preceptor et do- minus meus reverendissimus in Christo pater in terris Angelus re et nomine dictus 1) dei gracia patriarcha Constantinopoli- tanus cum pluribus episcopis« ac gnaris »et religiosissimis viris ceteris,m) tu quoque cum illis,« quidam vero laudabant. Primi male iudicabant quod gestum est; unde et quidam vir venera- a) Höfl.: elucidare a jiný slovosled. — b) Höfl.: adiuvarer. c) Höfl.: et. — d) Psáno: qui. — e) Höfl.: igitur. f) Höfl.: ipsi detexi. — g) Höfl.: denuntiavi. — h) Höfl.: ipsi. i) Höfl.: patrum. — j) Höfl. nemá. — k) Rkp. Pragensis. 1) Höfl.: ita dictus. — m) Höfl. nemá. 1) Job. 4, 3 n.; Is. 35, 3. — 2) Srv. Ez. 34, 3 n. — 3) Ž. 132, 2. 4) Luk. 6, 19. — 5) Ž. 138, 16.
53* ciare“) meos, ut adiuvaret«b) manus lassas et genua dissoluta? 1) »En ) ea de causa et vice altera exulavi nec tamen proinde re- medium inveni,« quoniamd) sui interest confractum consoli- dare, infirmum curare et quod forte et pingue est custodire. 2) Quodsi non ita sit, profecto exsiccantur rivuli denegante fonte aquas, arefiunt rami non ministrante radice sucos, putrescunt 2731b et corrumpuntur cicatrices, si non prudentis coniectoris anti- dotis fulciuntur, alvearia vacuantur favis, si quo vivat non habet apis, quia sicut in capite, quod descendit et defluit in bar- bam Aaron, 3) sic capitis nostri summi pontificis supereffluens habundancia debet pertingere membra atque denique in oram vestimenti descendere, ut virtus ab eo exiret et sanaret omnes. 4) »Morbum ergo,°) quo languebam, detexi, f) vulnera, qui- bus sauciabar, ostendi, circumstancias infructuosi regiminis denudavi g) atque successorem, quis aptus esset, sibih) indicavi, ne forte tyrannus succederet vel alius inutilis et indignus.« Ac inperfectum meum viderunt oculi sui5) et inpossibilitatem boni regiminis; »de fratrum i) igitur suorum maturo 1) consilio cau- sisque racionabilibus ad hoc eum moventibus a nexu, quo astric- tus ecclesie Pragensi«) fui, sua me benignitate absolvit et eun- dem, pro quo rogavi, successorem instituit principibus magis acceptum ecclesieque Pragensi k) forte magis aptum.« De inproperacione, quare cessi. »Quod cum factum esset, hoc ipsum in caritate detracta- bant viri clarissimi et precipue cordialissimus preceptor et do- minus meus reverendissimus in Christo pater in terris Angelus re et nomine dictus 1) dei gracia patriarcha Constantinopoli- tanus cum pluribus episcopis« ac gnaris »et religiosissimis viris ceteris,m) tu quoque cum illis,« quidam vero laudabant. Primi male iudicabant quod gestum est; unde et quidam vir venera- a) Höfl.: elucidare a jiný slovosled. — b) Höfl.: adiuvarer. c) Höfl.: et. — d) Psáno: qui. — e) Höfl.: igitur. f) Höfl.: ipsi detexi. — g) Höfl.: denuntiavi. — h) Höfl.: ipsi. i) Höfl.: patrum. — j) Höfl. nemá. — k) Rkp. Pragensis. 1) Höfl.: ita dictus. — m) Höfl. nemá. 1) Job. 4, 3 n.; Is. 35, 3. — 2) Srv. Ez. 34, 3 n. — 3) Ž. 132, 2. 4) Luk. 6, 19. — 5) Ž. 138, 16.
Strana 54
54* bilis in Veneciis pape nunccius, quem nosti, cuius ex causa 2732s nomen subticeo, cum sibi quod gestum erat in curia enarassem, in quadam indignacione respondit bene factum esse, eo quod deo servire intenderem, acsi id crimen esset et causa, qua licite episcopi privarentur sede sua. Alii vero: Numquid ut episcopus, inquiunt, servire deo non poteras? At alii cur non persevera- verim usque in finem et multa hincinde talia recitabantur a multis. Ast ne in hac re, tamquam male gesserim, scandalisarem unum ex pusillis minimis, qui in deum credunt, 1) vel viros egregios, mundi luminaria, ecclesie sancte dei prelatos, huius rei veritatem nescientes, et ut ab eorum cordibus sinistras su- spiciones submoveam, ut quoque quo scandalisentur in me non habeant, eos cupio non latere, quod id quod feci adhuc facerem iisdem me racionabilibus causis moventibus. Sed cum nonnulli illuminati viri in diversis mundi partibus non commendent id ipsum, timui igitur, ne quid lateret suspecti, unde et vehementer expavi, non quod me peniteat, quod bene factum esse credo, ast ne deum meum viderer quantumlibet offendisse aut proximum. Movent nempe illustrium virorum verba corda fidelium, ut cul- pam ibi suspicentur esse, cum non sit, unde et iterum in se re- deunt, rimantur singula atque discuciunt, conscienciam pro- bant denuo, si quid lateret, si quis latet anguis in herba. Compellor igitur in hiis scriptis et illis satisfacere, qui mecum id ipsum sapiunt, atque illis, quibus secus videtur esse, quod sencio, ut exinde aliqualiter mundi possit contemptus col- ligi atque capi. 2732b De rei veritate, que in hac re contigit. Illos ergo, qui obiciunt me propter deum, ut in pace et tranquillitate sibi servirem, ecclesiam resignasse, scire volo me in hoc apostolum imitasse, qui inquit:2) Omnia quecunque facitis, omnia in nomine domini nostri Jesu Christi facite. Nam et revera propter deum cessi et tamen non cessi propter deum, quin alia eciam vid. me movissent. Nam non principalis hec causa resignacionis mee fuit, quia ut episcopus deo servire potui et melius potui. 1) Mat. 18, 6. — 2) Kolos. 3, 17.
54* bilis in Veneciis pape nunccius, quem nosti, cuius ex causa 2732s nomen subticeo, cum sibi quod gestum erat in curia enarassem, in quadam indignacione respondit bene factum esse, eo quod deo servire intenderem, acsi id crimen esset et causa, qua licite episcopi privarentur sede sua. Alii vero: Numquid ut episcopus, inquiunt, servire deo non poteras? At alii cur non persevera- verim usque in finem et multa hincinde talia recitabantur a multis. Ast ne in hac re, tamquam male gesserim, scandalisarem unum ex pusillis minimis, qui in deum credunt, 1) vel viros egregios, mundi luminaria, ecclesie sancte dei prelatos, huius rei veritatem nescientes, et ut ab eorum cordibus sinistras su- spiciones submoveam, ut quoque quo scandalisentur in me non habeant, eos cupio non latere, quod id quod feci adhuc facerem iisdem me racionabilibus causis moventibus. Sed cum nonnulli illuminati viri in diversis mundi partibus non commendent id ipsum, timui igitur, ne quid lateret suspecti, unde et vehementer expavi, non quod me peniteat, quod bene factum esse credo, ast ne deum meum viderer quantumlibet offendisse aut proximum. Movent nempe illustrium virorum verba corda fidelium, ut cul- pam ibi suspicentur esse, cum non sit, unde et iterum in se re- deunt, rimantur singula atque discuciunt, conscienciam pro- bant denuo, si quid lateret, si quis latet anguis in herba. Compellor igitur in hiis scriptis et illis satisfacere, qui mecum id ipsum sapiunt, atque illis, quibus secus videtur esse, quod sencio, ut exinde aliqualiter mundi possit contemptus col- ligi atque capi. 2732b De rei veritate, que in hac re contigit. Illos ergo, qui obiciunt me propter deum, ut in pace et tranquillitate sibi servirem, ecclesiam resignasse, scire volo me in hoc apostolum imitasse, qui inquit:2) Omnia quecunque facitis, omnia in nomine domini nostri Jesu Christi facite. Nam et revera propter deum cessi et tamen non cessi propter deum, quin alia eciam vid. me movissent. Nam non principalis hec causa resignacionis mee fuit, quia ut episcopus deo servire potui et melius potui. 1) Mat. 18, 6. — 2) Kolos. 3, 17.
Strana 55
55* »Habeta) papa cartulam meam propria manu scriptam, racionabiles causas continentem«, vid. inobedienciam cleri et populi, destruccionem ecclesie imminentem et debita magna sive ereccionem cuiusdam de novo cathe- dralis ecclesie in eadem Pragensi civitate, que non in tantum mee quantum Romane eccle- sie fuisset nocitura, b) ob quam et scisma fieri pertimescebam, et alias raciones. »Cui se papa confor- mat in bullis, affirmans in causis racionabilibus se hanc re- signacionem admisisse et provisionem 2) fecisse.« Nec quid- quam ibi de servicio divino scriptum est, ac insuper nichil per me fieri desideravi, quam ut voluntas impleretur divina. Vnde in principio cartule prefate post salutacionem pape factam hec verba premisi: Sanctissime pater, presupposita in omnibus di- vina voluntate etc. Nec abnuo, ") cum sic angebar curis superfluis et nil pro- ficerem, interdum causa devocionis optasse me pacem et po- stulasse eam michi a domino tribui; non tamen sequitur: ideo laborem recusavi. Nec me voto aliquo astrinxi, ut amplius la- borare desisterem, qui tribuente domino felici labore residuum 274 1a temporis consumare propono. Finxit ergo ut falsarius veritatis, si quis ausus fuit dicere me preesse amplius nolle, devocionem meam nimium attollentes, propter quam inutilis essem et re- missus, hanc inidoneitatem e) esse existimantes officii pastoralis. Nec eciam sequitur: quia post resignacionem nullam aliam prelaturam a papa petere volui, ergo in futurum statu carere disposui, cum deo teste horum nil desiderem, utpote quia in omnibus disposicioni me divine commisi. Cur ergo »volo« vel »nolo« dicerem, eciamsi hiis in eternum carere deberem? Ast hec feci, ne sinistra de me presumeretur suspicio, maxime per- versorum ambicioni et avaricie inputancium, expresse nunccios meos prohibui, ne quidquam peterent, sed tantum pensionem aliquam provisionis debite, que consueta est eciam dari aliis resignantibus prelatis, quam ut Petrus Damyani dicit, Jero- nimus et Gregorius cedentibus episcopis instituerunt sufficienter largiri, nec carere ea quamdiu studiosus sum et incolumis a) Höfl.: Sed habet. — b) Rkp.: fuisse nocituram. c) Höfl.: novam alteri provisionem. — d) Psáno: ab uno. e) Psáno: inydeonitatem. — f) Psáno: incolomis.
55* »Habeta) papa cartulam meam propria manu scriptam, racionabiles causas continentem«, vid. inobedienciam cleri et populi, destruccionem ecclesie imminentem et debita magna sive ereccionem cuiusdam de novo cathe- dralis ecclesie in eadem Pragensi civitate, que non in tantum mee quantum Romane eccle- sie fuisset nocitura, b) ob quam et scisma fieri pertimescebam, et alias raciones. »Cui se papa confor- mat in bullis, affirmans in causis racionabilibus se hanc re- signacionem admisisse et provisionem 2) fecisse.« Nec quid- quam ibi de servicio divino scriptum est, ac insuper nichil per me fieri desideravi, quam ut voluntas impleretur divina. Vnde in principio cartule prefate post salutacionem pape factam hec verba premisi: Sanctissime pater, presupposita in omnibus di- vina voluntate etc. Nec abnuo, ") cum sic angebar curis superfluis et nil pro- ficerem, interdum causa devocionis optasse me pacem et po- stulasse eam michi a domino tribui; non tamen sequitur: ideo laborem recusavi. Nec me voto aliquo astrinxi, ut amplius la- borare desisterem, qui tribuente domino felici labore residuum 274 1a temporis consumare propono. Finxit ergo ut falsarius veritatis, si quis ausus fuit dicere me preesse amplius nolle, devocionem meam nimium attollentes, propter quam inutilis essem et re- missus, hanc inidoneitatem e) esse existimantes officii pastoralis. Nec eciam sequitur: quia post resignacionem nullam aliam prelaturam a papa petere volui, ergo in futurum statu carere disposui, cum deo teste horum nil desiderem, utpote quia in omnibus disposicioni me divine commisi. Cur ergo »volo« vel »nolo« dicerem, eciamsi hiis in eternum carere deberem? Ast hec feci, ne sinistra de me presumeretur suspicio, maxime per- versorum ambicioni et avaricie inputancium, expresse nunccios meos prohibui, ne quidquam peterent, sed tantum pensionem aliquam provisionis debite, que consueta est eciam dari aliis resignantibus prelatis, quam ut Petrus Damyani dicit, Jero- nimus et Gregorius cedentibus episcopis instituerunt sufficienter largiri, nec carere ea quamdiu studiosus sum et incolumis a) Höfl.: Sed habet. — b) Rkp.: fuisse nocituram. c) Höfl.: novam alteri provisionem. — d) Psáno: ab uno. e) Psáno: inydeonitatem. — f) Psáno: incolomis.
Strana 56
56* valeo; in comparandis nempe et scribendis libris aliisque ope- ribus piis eam oportuit ut haberem. Contestor ergo presentem et futuram ecclesiam, ut non scandalisetur in hiis meis factis; si quis forte post meam mor- tem hanc meam resignacionem reprehenderit vel scandalisari in hac voluerit, noverit quod sic factum se et non aliter habet, prout scripsi, fiatque in munimentum perpetuum seculis post futuris. Responsio contra dicta magistri cuiusdam venerabilis. Denique ut respondere valeam cuiusdam venerabilis in 2741b theologia magistri ob iectis, sua qui in litera inproperanda scribebat, quo spiritu ductus cesserim ecclesie supradicte, su- spectum habens, si id spiritu sancto fuerit gestum, quia scri- ptum est: 1) Probate spiritus, si ex deo sint: si probavi, quidquid factum est, non erit reprehensibile, magis vero in illis quo spi- ritu reprehendant, quia non eodem spiritu reprehenditur id, quod actum spiritu sancto videtur. Neutre oportet vel utreque ut unanimiter partes concordent, ut unus spiritus et una fides 2) sit in eis. Si contrariantur, non est ibi unus et idem spiritus. Vnde probare, utrum ex deo sit spiritus, non est hoc proprium nosse hominis sed dei inspirantis. Non enim ut vinum sic spi- ritum sanctum probare possumus, cum plerique spiritu sancto careant et nonnisi malignum probant, quem almum esse pu- tant. Nec quidem noscere poterant, quo spiritu quadringenti viri Achab unanimiter prospera prophetabant, quamvis essent multi, spiritus tamen mendacii in ore eorum prevaluit et solus Micheas spiritu vero se prophetasse cognovit, unde per Sedechiam in maxillam percutitur et ab eo obprobriose obruitur: ) Mene ergo, inquit, dimisit spiritus domini et locutus est tibi? Levius ferrem, si ad vapulandum alteram maxillam") offerrem, quam quod illusione sathane id me arbitrarer fecisse. Ast in paciencia libet hec obprobria ferre, magistri nostri Christi vestigiis inherere, cui talia a scribis et phariseis obiecta sunt, cum in Beelzebub demoniorum principe eum eicere demo- 1) I. Jan. 4, 1. — 2) Ef. 4, 4 n. — 3) III. Král. 22, 24. 4) Mat. 5, 39.
56* valeo; in comparandis nempe et scribendis libris aliisque ope- ribus piis eam oportuit ut haberem. Contestor ergo presentem et futuram ecclesiam, ut non scandalisetur in hiis meis factis; si quis forte post meam mor- tem hanc meam resignacionem reprehenderit vel scandalisari in hac voluerit, noverit quod sic factum se et non aliter habet, prout scripsi, fiatque in munimentum perpetuum seculis post futuris. Responsio contra dicta magistri cuiusdam venerabilis. Denique ut respondere valeam cuiusdam venerabilis in 2741b theologia magistri ob iectis, sua qui in litera inproperanda scribebat, quo spiritu ductus cesserim ecclesie supradicte, su- spectum habens, si id spiritu sancto fuerit gestum, quia scri- ptum est: 1) Probate spiritus, si ex deo sint: si probavi, quidquid factum est, non erit reprehensibile, magis vero in illis quo spi- ritu reprehendant, quia non eodem spiritu reprehenditur id, quod actum spiritu sancto videtur. Neutre oportet vel utreque ut unanimiter partes concordent, ut unus spiritus et una fides 2) sit in eis. Si contrariantur, non est ibi unus et idem spiritus. Vnde probare, utrum ex deo sit spiritus, non est hoc proprium nosse hominis sed dei inspirantis. Non enim ut vinum sic spi- ritum sanctum probare possumus, cum plerique spiritu sancto careant et nonnisi malignum probant, quem almum esse pu- tant. Nec quidem noscere poterant, quo spiritu quadringenti viri Achab unanimiter prospera prophetabant, quamvis essent multi, spiritus tamen mendacii in ore eorum prevaluit et solus Micheas spiritu vero se prophetasse cognovit, unde per Sedechiam in maxillam percutitur et ab eo obprobriose obruitur: ) Mene ergo, inquit, dimisit spiritus domini et locutus est tibi? Levius ferrem, si ad vapulandum alteram maxillam") offerrem, quam quod illusione sathane id me arbitrarer fecisse. Ast in paciencia libet hec obprobria ferre, magistri nostri Christi vestigiis inherere, cui talia a scribis et phariseis obiecta sunt, cum in Beelzebub demoniorum principe eum eicere demo- 1) I. Jan. 4, 1. — 2) Ef. 4, 4 n. — 3) III. Král. 22, 24. 4) Mat. 5, 39.
Strana 57
57" nia dicerent. 1) Qui et alibi cum sibi iterum insultarent, bla- sphemanter dixerunt: 2) Nonne bene dicimus nos, quia Samari- tanus es et demonium habes, mansuete respondit: Ego demo- niuma) non habeo. Sufficiat et nunc me respondere michi ex- 2742a probrantibus cum Christo: Ego demoniuma) non habeo. Sunt ergo quidam, qui quod per me factum est, male factum iudicant, quidam qui laudant. Alii ergo dicunt bene factum, alii male. Quis diiudicabit, quid sit horum verum? Nonne eodem spiritu ambulamus? Probare est difficile, quoniam cerni- mus opinionem utramque gnaros magistros et excellentes in de- vocione viros affirmare, licet videantur contrarii in opinione b), sed si bene perpenditur minime dissidere videntur, quia quando- que secundum raciones, quas habet, unusquisque secum rectum esse iudicat, quod putat. Plerumque ergo in illis iudicium falli- tur, qui pertinaciter astruunt, quod verisimile non videtur, per- fecte vero nemo noscere poterit. Nam nemo novit, spiritus do- mini unde veniat vel quo vadat, ) nisi cui voluerit spiritus do- mini revelare,“) qui verus est ponderator spirituum, ) quia so- lus unicuique dividit prout vult 6) et unusquisque eum recipit secundum mensuram donacionis sue.") Potest ergo ex eodem spiritu reprehendi minus bonum, quod fit, cum maius posset bonum fieri. Nec frustra Heliseus in Yoas regem Israhel iratus cernitur, cur tribus tantum vicibus iaculo terram percuteret, sed illi inquit: ) Si percussisses quinquies aut sexies aut sepcies, percussisses Syriam usque ad consumacionem. Eodem forte ut opinor modo, quia amicus est ille magister meus, me arguit, cur minus bonum, ut ipse existimat, fecerim cedendo, cum pre- sidendo maius bonum facere poteram, quoque spiritu fecerim exprobrat confidenter. Cuius tamen contrarium in preceden- tibus potest et sequentibus constare luculencius ( scriptis, melius 274ab me cessisse quam inutiliter prefuisse. Racio quare“) cessi. Quo igitur spiritu cessi? Respondeo, quod racionabilibus ex causis, zelo iusticie motus conscienciaque dictante. Non alio a) Text: dominium. — b) Psáno: opinionem. — c) Text: quia. 1) Mat. 12, 24. — 2) Jan 8, 48 n. — 3) Jan 3, 8. 4) Mat. 11, 27. — 5) Přísl. 16, 2. — 6) I. Kor. 12, 11. 7) Efes. 4, 7. — 8) IV. Král. 13, 19.
57" nia dicerent. 1) Qui et alibi cum sibi iterum insultarent, bla- sphemanter dixerunt: 2) Nonne bene dicimus nos, quia Samari- tanus es et demonium habes, mansuete respondit: Ego demo- niuma) non habeo. Sufficiat et nunc me respondere michi ex- 2742a probrantibus cum Christo: Ego demoniuma) non habeo. Sunt ergo quidam, qui quod per me factum est, male factum iudicant, quidam qui laudant. Alii ergo dicunt bene factum, alii male. Quis diiudicabit, quid sit horum verum? Nonne eodem spiritu ambulamus? Probare est difficile, quoniam cerni- mus opinionem utramque gnaros magistros et excellentes in de- vocione viros affirmare, licet videantur contrarii in opinione b), sed si bene perpenditur minime dissidere videntur, quia quando- que secundum raciones, quas habet, unusquisque secum rectum esse iudicat, quod putat. Plerumque ergo in illis iudicium falli- tur, qui pertinaciter astruunt, quod verisimile non videtur, per- fecte vero nemo noscere poterit. Nam nemo novit, spiritus do- mini unde veniat vel quo vadat, ) nisi cui voluerit spiritus do- mini revelare,“) qui verus est ponderator spirituum, ) quia so- lus unicuique dividit prout vult 6) et unusquisque eum recipit secundum mensuram donacionis sue.") Potest ergo ex eodem spiritu reprehendi minus bonum, quod fit, cum maius posset bonum fieri. Nec frustra Heliseus in Yoas regem Israhel iratus cernitur, cur tribus tantum vicibus iaculo terram percuteret, sed illi inquit: ) Si percussisses quinquies aut sexies aut sepcies, percussisses Syriam usque ad consumacionem. Eodem forte ut opinor modo, quia amicus est ille magister meus, me arguit, cur minus bonum, ut ipse existimat, fecerim cedendo, cum pre- sidendo maius bonum facere poteram, quoque spiritu fecerim exprobrat confidenter. Cuius tamen contrarium in preceden- tibus potest et sequentibus constare luculencius ( scriptis, melius 274ab me cessisse quam inutiliter prefuisse. Racio quare“) cessi. Quo igitur spiritu cessi? Respondeo, quod racionabilibus ex causis, zelo iusticie motus conscienciaque dictante. Non alio a) Text: dominium. — b) Psáno: opinionem. — c) Text: quia. 1) Mat. 12, 24. — 2) Jan 8, 48 n. — 3) Jan 3, 8. 4) Mat. 11, 27. — 5) Přísl. 16, 2. — 6) I. Kor. 12, 11. 7) Efes. 4, 7. — 8) IV. Král. 13, 19.
Strana 58
58* 2751a quam spiritu sancto actus sum. Os namque domini ante omnia interrogavi, in oracione procumbens sibi revelavi causam meam,1) spiritum sanctum invocavi, ne in contemptibus meis et deside- riis alieno spiritu defraudarer. Divine insuper disposicioni hec omnia, que fieri affectabam, et voluntati commisi. Absit autem a fidelium cordibus, ut spiritu sancto rite invocato se interserat nequam spiritus decepcionemque posset efficere. Aut si ego de- ceptus sum petendo, ergo et mecum quam plurimi alii videren- tur decepti. Quo paraclito paranimphi ob hanc causam missi, qui mee postulacionis recitatores fuere et baiuli, legacionem peregerunt? Quo spiritu cetus venerabilis cardinalium consu- luit aut summus noster pontifex consensit? Vel reverendissimus in Christo pater et magne vir devocionis, michi cordialis et carissimus, Cosmas tituli sancte Crucis in Jerusalem presbiter cardinalis, cui hoc extitit factum commissum, perfecit? Absit habere suspectos, qui haud dubium spiritu sancto inspirati 2) hec fecere. Ecclesia namque dei spiritu sancto regitur. Cum papa in bullis testetur ex racionabilibus causis de fratrum suo- rum maturo consilio hoc fecisse factum. Minus autem inter ce- tera fuit, quod ego feci. Solum namque petivi, quia per me li- berum volitum cedendi non habui, et plurimum pecierunt, qui- bus dictum est: 3) Nescitis, quid petatis et illud:") Petitis et non accipitis,| ideo quod male petatis. Ego vero ex racionabilibus videor causis a sacris canonibus approbatis petivisse, uno eodemque spiritu hec omnia operante.) Vnde ut residuis eiusdem magistri videar respondere obiectis, non me iugum domini iam abiecisse, [sed] suave ymmo et leve iugum ) domini pro oneroso et infructuoso iuxta pre- ceptum domini commutasse. Responsio tacite questioni. Hinc michi obicere posset iterum, cum episcopus sit spi- ritualis rector iugum domini ferens, cedens ergo iugum domini videtur abicere, vel aliter: Numquid videtur mundum fugere, qui episcopatum intendit dimittere? Nam episcopi est curam 1) Jer. 11, 20. — 2) II. Pet. 1, 21. — 3) Mat. 20, 22. 4) Jak. 4, 3. — 5) I. Kor. 12, 11. — 6) Mat. 11, 30.
58* 2751a quam spiritu sancto actus sum. Os namque domini ante omnia interrogavi, in oracione procumbens sibi revelavi causam meam,1) spiritum sanctum invocavi, ne in contemptibus meis et deside- riis alieno spiritu defraudarer. Divine insuper disposicioni hec omnia, que fieri affectabam, et voluntati commisi. Absit autem a fidelium cordibus, ut spiritu sancto rite invocato se interserat nequam spiritus decepcionemque posset efficere. Aut si ego de- ceptus sum petendo, ergo et mecum quam plurimi alii videren- tur decepti. Quo paraclito paranimphi ob hanc causam missi, qui mee postulacionis recitatores fuere et baiuli, legacionem peregerunt? Quo spiritu cetus venerabilis cardinalium consu- luit aut summus noster pontifex consensit? Vel reverendissimus in Christo pater et magne vir devocionis, michi cordialis et carissimus, Cosmas tituli sancte Crucis in Jerusalem presbiter cardinalis, cui hoc extitit factum commissum, perfecit? Absit habere suspectos, qui haud dubium spiritu sancto inspirati 2) hec fecere. Ecclesia namque dei spiritu sancto regitur. Cum papa in bullis testetur ex racionabilibus causis de fratrum suo- rum maturo consilio hoc fecisse factum. Minus autem inter ce- tera fuit, quod ego feci. Solum namque petivi, quia per me li- berum volitum cedendi non habui, et plurimum pecierunt, qui- bus dictum est: 3) Nescitis, quid petatis et illud:") Petitis et non accipitis,| ideo quod male petatis. Ego vero ex racionabilibus videor causis a sacris canonibus approbatis petivisse, uno eodemque spiritu hec omnia operante.) Vnde ut residuis eiusdem magistri videar respondere obiectis, non me iugum domini iam abiecisse, [sed] suave ymmo et leve iugum ) domini pro oneroso et infructuoso iuxta pre- ceptum domini commutasse. Responsio tacite questioni. Hinc michi obicere posset iterum, cum episcopus sit spi- ritualis rector iugum domini ferens, cedens ergo iugum domini videtur abicere, vel aliter: Numquid videtur mundum fugere, qui episcopatum intendit dimittere? Nam episcopi est curam 1) Jer. 11, 20. — 2) II. Pet. 1, 21. — 3) Mat. 20, 22. 4) Jak. 4, 3. — 5) I. Kor. 12, 11. — 6) Mat. 11, 30.
Strana 59
59* animarum gerere et ideo dicit apostolus: 1) Qui episcopatum desideral, bonum opus desiderat. Fateor quidem spiritualem curam regiminis habere epi- scopum, ast si exercere non valet, quid libet regere? Si spiritua- liter non valet vivere, quid prodest episcopum esse aut quid proficit desiderare episcopatum spiritualiter et consummare car- naliter? Secundum spiritum enim loquor non carnem, flebiliter ut subinferam, episcopatum iam non desiderari propter spiri- tualia, ast fastu ambicionis aut libidine dominacionis sive a) avaricie bona temporalia conquirendi. Nec enim ulla cura est de spiritualibus inbuendis hominibus, sed de alendis pecoribus, non de cultu divino augendo sed de peculio congregando, non quid deficiat menti sed quid inferat ventri. Sub quorum regi- mine spiritus caritatis extinguitur et caro per concupiscenciam incenditur, dileccio proximi attenuatur b) et/ invidia ampliatur, 275 1b fides in perfidiam transformatur. Norunt nempe hii animales antistites gubernare temporaliter, quia caro et sanguis reve- lavit eis, 2) et quod ewangelium intelligit, cum Petro dicatur3) Pasce oves meas, de pascendis hominibus, hoc ipsi intelligunt de agnis et ovibus, et animarum pastores pocius rerum sunt et corporum zelatores. Nec vetare ideo hospitalitatem intendo, que episcopis precipitur,‘) ast ei c) curam prefero animarum, quia illa oportet facere et ista non obmittere.5) Solum solercia tua noscat me iugum durum et carnale relinquere, spirituale vero relinquere nolle, quo opitulante domino cupio modo forcius mancipari humerosque submittere ad ferendum. De difficultate regendi. Ego vero cum in spiritualibus non proficerem, adeo fui secularibus factis inplicatus nocte dieque laborando, ut tederet me vivere. ) Visus est quippe michi ut Moysi intolerabilis *) labor iste,d) totaque Boemia intrinsecus preliis scindebatur et a) Psáno: sue. — b) Rkp.: attenuabitur. — c) Text: is. d) Psáno: ista. 1) I. Tim. 3, 1. — 2) Mat. 16, 17. — 3) Jan 21, 17. 4) I. Tim. 3, 2. — 5) Mat. 23, 23. — 6) II. Kor. 1, 8. 7) Num. 11, 10.
59* animarum gerere et ideo dicit apostolus: 1) Qui episcopatum desideral, bonum opus desiderat. Fateor quidem spiritualem curam regiminis habere epi- scopum, ast si exercere non valet, quid libet regere? Si spiritua- liter non valet vivere, quid prodest episcopum esse aut quid proficit desiderare episcopatum spiritualiter et consummare car- naliter? Secundum spiritum enim loquor non carnem, flebiliter ut subinferam, episcopatum iam non desiderari propter spiri- tualia, ast fastu ambicionis aut libidine dominacionis sive a) avaricie bona temporalia conquirendi. Nec enim ulla cura est de spiritualibus inbuendis hominibus, sed de alendis pecoribus, non de cultu divino augendo sed de peculio congregando, non quid deficiat menti sed quid inferat ventri. Sub quorum regi- mine spiritus caritatis extinguitur et caro per concupiscenciam incenditur, dileccio proximi attenuatur b) et/ invidia ampliatur, 275 1b fides in perfidiam transformatur. Norunt nempe hii animales antistites gubernare temporaliter, quia caro et sanguis reve- lavit eis, 2) et quod ewangelium intelligit, cum Petro dicatur3) Pasce oves meas, de pascendis hominibus, hoc ipsi intelligunt de agnis et ovibus, et animarum pastores pocius rerum sunt et corporum zelatores. Nec vetare ideo hospitalitatem intendo, que episcopis precipitur,‘) ast ei c) curam prefero animarum, quia illa oportet facere et ista non obmittere.5) Solum solercia tua noscat me iugum durum et carnale relinquere, spirituale vero relinquere nolle, quo opitulante domino cupio modo forcius mancipari humerosque submittere ad ferendum. De difficultate regendi. Ego vero cum in spiritualibus non proficerem, adeo fui secularibus factis inplicatus nocte dieque laborando, ut tederet me vivere. ) Visus est quippe michi ut Moysi intolerabilis *) labor iste,d) totaque Boemia intrinsecus preliis scindebatur et a) Psáno: sue. — b) Rkp.: attenuabitur. — c) Text: is. d) Psáno: ista. 1) I. Tim. 3, 1. — 2) Mat. 16, 17. — 3) Jan 21, 17. 4) I. Tim. 3, 2. — 5) Mat. 23, 23. — 6) II. Kor. 1, 8. 7) Num. 11, 10.
Strana 60
60* 2752a nullo modo sic regendo evitare poteram ingens peccatum, iam- que deficiebam eciam in sanitate corporis et revera nisi cicius exivissem de patria, fuissem mortuus vel gravissima infirmitate prostratus. Iam namque una obsurdueram aure nec malagma proficiebat nec ingenium medicorum, quin ut rota plaustri stri- deret 3) intus in aure vel ut uterque molaris cum celeriter vol- vitur sive sonitus aquarum multarum 1) in capite sentiretur, donec post tempus Venecias veniens qua habitabam domo in missa, quam legi de s. Lucia in die eius, eadem hora eius meritis fui sanatus. Hec ideo pretuli, ut labor et dolor consideretur epi- scopi, qui in temporalibus frustra proficiens vires consumit, conquisita spargit, inaniter iactat et perdit, quorum inpedi- mentis et in spiritualibus oportuit deficere, cum proficere non valerem. Habet namque dependenciam bonorum temporalium epi- scopus, qua deorsum trahitur, et exorte spine rerum tempora- lium suffocant spirituale granum.2) Cura namque rei familiaris hec est, ut habundancia detur habundantibus et auferatur ab illis qui non habent. 3) Nec videtur satis, quod tribuitur ; adhuc vel murmur fit aut sediciones murmurancium famulorum ebre- orum garriencium in officiorum prepositos, eis omnia quod non tribuantur ad votum. Nec pesti huic provideri eciam diffi- culter potest, quin iuxta terre ritum pascantur superflue; si restringitur, habebis domesticos inimicos *)aut certe contumeliosos et rebelles b) servos obsequium denegantes. Hinc tot equi, tot equites, tantum pabulum nimis appreciatarum bestiarum, quin ymo expedit ut habeat currus et equites, barones plurimos et nobiles catervatim per turmas gradientes, miliciam copiosam, clientelam superfluam, qua circumquaque vallatus eat pompa nobili, qui ceu locuste cuncta devastent et devorent, bursam va- cuent pariterque consumant. Dilecte igitur perpende mi compater, si cedendo ob hoc ecclesie non sit mundum fugere sique in spiritu viventibus 5) hec liceant sique expediat similis vita. a) Psáno: studeret. — b) Psáno: reuelles. 1) Ž. 76, 18. — 2) Mat. 13, 7. — 3) Luk. 19, 26. 4) Mat. 10, 36. — 5) Gal. 5, 25.
60* 2752a nullo modo sic regendo evitare poteram ingens peccatum, iam- que deficiebam eciam in sanitate corporis et revera nisi cicius exivissem de patria, fuissem mortuus vel gravissima infirmitate prostratus. Iam namque una obsurdueram aure nec malagma proficiebat nec ingenium medicorum, quin ut rota plaustri stri- deret 3) intus in aure vel ut uterque molaris cum celeriter vol- vitur sive sonitus aquarum multarum 1) in capite sentiretur, donec post tempus Venecias veniens qua habitabam domo in missa, quam legi de s. Lucia in die eius, eadem hora eius meritis fui sanatus. Hec ideo pretuli, ut labor et dolor consideretur epi- scopi, qui in temporalibus frustra proficiens vires consumit, conquisita spargit, inaniter iactat et perdit, quorum inpedi- mentis et in spiritualibus oportuit deficere, cum proficere non valerem. Habet namque dependenciam bonorum temporalium epi- scopus, qua deorsum trahitur, et exorte spine rerum tempora- lium suffocant spirituale granum.2) Cura namque rei familiaris hec est, ut habundancia detur habundantibus et auferatur ab illis qui non habent. 3) Nec videtur satis, quod tribuitur ; adhuc vel murmur fit aut sediciones murmurancium famulorum ebre- orum garriencium in officiorum prepositos, eis omnia quod non tribuantur ad votum. Nec pesti huic provideri eciam diffi- culter potest, quin iuxta terre ritum pascantur superflue; si restringitur, habebis domesticos inimicos *)aut certe contumeliosos et rebelles b) servos obsequium denegantes. Hinc tot equi, tot equites, tantum pabulum nimis appreciatarum bestiarum, quin ymo expedit ut habeat currus et equites, barones plurimos et nobiles catervatim per turmas gradientes, miliciam copiosam, clientelam superfluam, qua circumquaque vallatus eat pompa nobili, qui ceu locuste cuncta devastent et devorent, bursam va- cuent pariterque consumant. Dilecte igitur perpende mi compater, si cedendo ob hoc ecclesie non sit mundum fugere sique in spiritu viventibus 5) hec liceant sique expediat similis vita. a) Psáno: studeret. — b) Psáno: reuelles. 1) Ž. 76, 18. — 2) Mat. 13, 7. — 3) Luk. 19, 26. 4) Mat. 10, 36. — 5) Gal. 5, 25.
Strana 61
61" De officialibus ingratis. Denique cum stulto labore ab/ sumitur, nisi quis in plures 275ab laboris onus distribuat, constitui igitur officiales singulos sin- gulis officiis necessarios, at non inveni aptos, non fideles, ast in- geniosissimos exactores, avidissimos congregatores, tenacissimos pecuniarum invisceratores, pro se non domino, solis verbis ser- vientes et colorantes forefacta mendaciis. Proprium qui defe- ctum suis ascribunt dominis: aiunt siquidem dominos culpa- biles esse, qui non sinunt eos bene regere, hospitales esse: furta autem silent atque inportune repellunt quidquid eis obicitur. Dicunt fideliter se servivisse, portare pondus diei et estus 1) dominosque ingratos seseque gravari, licenciam fingentes su- mere. Explorantes suorum dominorum mentes petunt compotum et racionem fieri, quam irracionabilem racionem astruunt esse rectam, probant clamore, que nequeunt racione, mensam verbe- rant pugno, surgunt cum impetu ad excusandas excusaciones in peccatis, 2) incipiunt anathematisare et iurare iuste fecisse se, fideliter servivisse: �Non salvet me, inquit, deus' vel ,Mala decidam morte' aut ,Antequam abhinc egrediar, caput fran- gam, si non fideliter et recte egi." Hec et plurimum maiora et execrabiliora ausi sunt teme- rarie perierando asserere, cum revera contrarium per nonnullos sciatur. Vnde petunt sibi protinus dari quittacionis literas, quas inportune exigunt, licenciam sumunt, quam per complices eorum eis dari inpediunt. Si qui vero in officiis suis sunt fideles epi- scopis et bene presunt, non paciuntur illos socios plurimisque nigrant in famiis, crassantur in eorum malum, ut cogantur 2761a discedere vel officium resignare. De consilio perverso. Hinc denique consilium carnalium consiliariorum, qui nil aliud quam ad favorem humanum et proprium lucrum consu- lunt. Si igitur quid arduum in medium proponitur vel ambi- guum, prius simul discuciunt et quod illud fiat artant episco- pum, sive sit contra conscienciam sive [in] dei et proximi offen- sam. Nam sepe ex metu principum vel sub aliqua spe tempora- 1) Mat. 20, 12. — 2) Ž. 140, 4.
61" De officialibus ingratis. Denique cum stulto labore ab/ sumitur, nisi quis in plures 275ab laboris onus distribuat, constitui igitur officiales singulos sin- gulis officiis necessarios, at non inveni aptos, non fideles, ast in- geniosissimos exactores, avidissimos congregatores, tenacissimos pecuniarum invisceratores, pro se non domino, solis verbis ser- vientes et colorantes forefacta mendaciis. Proprium qui defe- ctum suis ascribunt dominis: aiunt siquidem dominos culpa- biles esse, qui non sinunt eos bene regere, hospitales esse: furta autem silent atque inportune repellunt quidquid eis obicitur. Dicunt fideliter se servivisse, portare pondus diei et estus 1) dominosque ingratos seseque gravari, licenciam fingentes su- mere. Explorantes suorum dominorum mentes petunt compotum et racionem fieri, quam irracionabilem racionem astruunt esse rectam, probant clamore, que nequeunt racione, mensam verbe- rant pugno, surgunt cum impetu ad excusandas excusaciones in peccatis, 2) incipiunt anathematisare et iurare iuste fecisse se, fideliter servivisse: �Non salvet me, inquit, deus' vel ,Mala decidam morte' aut ,Antequam abhinc egrediar, caput fran- gam, si non fideliter et recte egi." Hec et plurimum maiora et execrabiliora ausi sunt teme- rarie perierando asserere, cum revera contrarium per nonnullos sciatur. Vnde petunt sibi protinus dari quittacionis literas, quas inportune exigunt, licenciam sumunt, quam per complices eorum eis dari inpediunt. Si qui vero in officiis suis sunt fideles epi- scopis et bene presunt, non paciuntur illos socios plurimisque nigrant in famiis, crassantur in eorum malum, ut cogantur 2761a discedere vel officium resignare. De consilio perverso. Hinc denique consilium carnalium consiliariorum, qui nil aliud quam ad favorem humanum et proprium lucrum consu- lunt. Si igitur quid arduum in medium proponitur vel ambi- guum, prius simul discuciunt et quod illud fiat artant episco- pum, sive sit contra conscienciam sive [in] dei et proximi offen- sam. Nam sepe ex metu principum vel sub aliqua spe tempora- 1) Mat. 20, 12. — 2) Ž. 140, 4.
Strana 62
62" 276 1b lium habendarum rerum vel favores humanos aquirendos pra- vissima dant consilia; cumque illis obicitur secundum deum non esse hec recta, ayunt ex adverso: "Non ut olym sic modo fiunt signa et miracula, ast secundum quod cursus est mundi sic sua- demus fieri; dimittamus modo deum in pace et obediamus magis regi quam legi', cum econtra magis sit obediendum deo quam hominibus. 1) Cumque futura, que exinde possint oriri mala et scandala, eis innotescerem, audire nolunt, pertinaciter re- sistunt atque iterum subdunt: �Nos consuluimus vobis, quod nunc nobis videtur fiendum; si se vero aliter res habuerit in posterum, de hoc nolumus inculpari. Non sumus prophete, ut futuros possimus diiudicare eventus.' Sicque tota dies transivit in cassum et vacua fuit anima mea. Expediebat ergo se ad ora- cionem colligere ut deus solus iuvet et consulat. Vnde et fateor me ob hoc sepius consiliarios meos reliquisse et ad extraneos quoscunque deum timentes pro consilio confugisse. Cumque sepe propter negligencias, que fiebant, eos reprehendissem, dicebant: „Numquid de hac re in consilio tractatum fuisse?’ vel aliter mutabant: ,sic et sic tractavimus'. Quare feci quendam librum papireum fieri, quem parabolarum nominavi, et omnia que illo die per consilium tractabantur, nominatis que ibi in consilio erant personis, iussi conscribi et annotari. Cumque transactis diebus aliquot quererem, si hec vel illa, que in consilio alias sunt digesta, expleta essent, si se non recordari dicebant vel aliter se habere factum, iubebam apportari librum, per quem eos con- vincebam. Quibus cognitis magis exprobrabant dicentes me eis tanta iniungere, quod si centum essent, ea non possent quo- modolibet adimplere. De impedimentis quietis et devocionis. Et quod videtur grave et inportabile, non paciuntur epi- scopos oracioni, leccioni vel consideracioni vacare. Dicunt esse illas maledictas oraciones nonque dare audienciam hominibus, non facere iusticiam pauperibus, negligencias multas commit- tere, et multa alia confingunt similia. Vnde cum missam lege- rem, alii concuciebant ostia, alii super tectum ligna et lapides proiciebant, ut intermitterem incepta vel cicius finirem. Nec 1) Sk an 5 99
62" 276 1b lium habendarum rerum vel favores humanos aquirendos pra- vissima dant consilia; cumque illis obicitur secundum deum non esse hec recta, ayunt ex adverso: "Non ut olym sic modo fiunt signa et miracula, ast secundum quod cursus est mundi sic sua- demus fieri; dimittamus modo deum in pace et obediamus magis regi quam legi', cum econtra magis sit obediendum deo quam hominibus. 1) Cumque futura, que exinde possint oriri mala et scandala, eis innotescerem, audire nolunt, pertinaciter re- sistunt atque iterum subdunt: �Nos consuluimus vobis, quod nunc nobis videtur fiendum; si se vero aliter res habuerit in posterum, de hoc nolumus inculpari. Non sumus prophete, ut futuros possimus diiudicare eventus.' Sicque tota dies transivit in cassum et vacua fuit anima mea. Expediebat ergo se ad ora- cionem colligere ut deus solus iuvet et consulat. Vnde et fateor me ob hoc sepius consiliarios meos reliquisse et ad extraneos quoscunque deum timentes pro consilio confugisse. Cumque sepe propter negligencias, que fiebant, eos reprehendissem, dicebant: „Numquid de hac re in consilio tractatum fuisse?’ vel aliter mutabant: ,sic et sic tractavimus'. Quare feci quendam librum papireum fieri, quem parabolarum nominavi, et omnia que illo die per consilium tractabantur, nominatis que ibi in consilio erant personis, iussi conscribi et annotari. Cumque transactis diebus aliquot quererem, si hec vel illa, que in consilio alias sunt digesta, expleta essent, si se non recordari dicebant vel aliter se habere factum, iubebam apportari librum, per quem eos con- vincebam. Quibus cognitis magis exprobrabant dicentes me eis tanta iniungere, quod si centum essent, ea non possent quo- modolibet adimplere. De impedimentis quietis et devocionis. Et quod videtur grave et inportabile, non paciuntur epi- scopos oracioni, leccioni vel consideracioni vacare. Dicunt esse illas maledictas oraciones nonque dare audienciam hominibus, non facere iusticiam pauperibus, negligencias multas commit- tere, et multa alia confingunt similia. Vnde cum missam lege- rem, alii concuciebant ostia, alii super tectum ligna et lapides proiciebant, ut intermitterem incepta vel cicius finirem. Nec 1) Sk an 5 99
Strana 63
63* hic modum ut in aliis mundi habent partibus, ut certis horis, quibus audiencia datur, venirent, sed dormiat vel comedat epi- scopus vel missam legat, si presencia eius non presto fuerit, increpant, iudicant, recedunt. Cumque quandoque interrum- perem horas [et] descendissem, ut viderem, si tanta esset neces- sitas, nil audivi nisi curiosas fabulas et verba va na; nam qui 2762a audienciam postulabant, non alia racione quam ut ibi comede- rent convenerant, sepeque oportebat me ociosum ibi sedere, ne eorum animos perturbarem. Igitur contestor deum meum in consciencia mea, nisi ali- qua oblivione deceptus, de scitu meo neminem obmisisse in ex- cepcione iusticie, sed per me vel meos iusticiam eis debitam feci fieri et cum per meos negligenciam factam cognovi aut semi- plenam iusticiam, omni labore solus consummabam. Ob que non modicam indignacionem capiebam, quia post missam sepe usque ad noctem stabam vel sedebam et quandoque pro magna parte noctem deducebam insompnem, finem dando negociis, re- linquentibus me consiliariis meis omnibusque subtractis. Qui tamen ob hoc non minus detrahebant michi, negligenciam in- pingentes. Sileam multa ex paucis que non facile annotantur, unum tamen subdo: Episcopus, si non carnaliter vixerit, non est aptus regimini et ab hominibus carnalibus despicitur, ut parum eciam vel nil in spiritualibus proficere possit. Nil igitur, compater di- lecte, hiis difficultatibus agnitis perturbacionis videtur ingigni materia, si mere carnalia, que sine peccato fieri non possunt, vitavi, si similiter ne peccarem, seculum utcumque2) fugi, per- spectis similiter que post hunc libellum conscripsi verbis epistole diligenter. Quomodo mundus spiritualibus adversatur. Ut te autem minime lateat difficilis fuga seculi, recito nunc quod gestum est. Postquam de Veneciis ad Pragam redii, si ta- men proprie eloqui poterit, qualiter se erga me habuerint rex cum principibus, barones cum nobilibus sive clericis et popu-2762b a) Rkp.: utrumque.
63* hic modum ut in aliis mundi habent partibus, ut certis horis, quibus audiencia datur, venirent, sed dormiat vel comedat epi- scopus vel missam legat, si presencia eius non presto fuerit, increpant, iudicant, recedunt. Cumque quandoque interrum- perem horas [et] descendissem, ut viderem, si tanta esset neces- sitas, nil audivi nisi curiosas fabulas et verba va na; nam qui 2762a audienciam postulabant, non alia racione quam ut ibi comede- rent convenerant, sepeque oportebat me ociosum ibi sedere, ne eorum animos perturbarem. Igitur contestor deum meum in consciencia mea, nisi ali- qua oblivione deceptus, de scitu meo neminem obmisisse in ex- cepcione iusticie, sed per me vel meos iusticiam eis debitam feci fieri et cum per meos negligenciam factam cognovi aut semi- plenam iusticiam, omni labore solus consummabam. Ob que non modicam indignacionem capiebam, quia post missam sepe usque ad noctem stabam vel sedebam et quandoque pro magna parte noctem deducebam insompnem, finem dando negociis, re- linquentibus me consiliariis meis omnibusque subtractis. Qui tamen ob hoc non minus detrahebant michi, negligenciam in- pingentes. Sileam multa ex paucis que non facile annotantur, unum tamen subdo: Episcopus, si non carnaliter vixerit, non est aptus regimini et ab hominibus carnalibus despicitur, ut parum eciam vel nil in spiritualibus proficere possit. Nil igitur, compater di- lecte, hiis difficultatibus agnitis perturbacionis videtur ingigni materia, si mere carnalia, que sine peccato fieri non possunt, vitavi, si similiter ne peccarem, seculum utcumque2) fugi, per- spectis similiter que post hunc libellum conscripsi verbis epistole diligenter. Quomodo mundus spiritualibus adversatur. Ut te autem minime lateat difficilis fuga seculi, recito nunc quod gestum est. Postquam de Veneciis ad Pragam redii, si ta- men proprie eloqui poterit, qualiter se erga me habuerint rex cum principibus, barones cum nobilibus sive clericis et popu-2762b a) Rkp.: utrumque.
Strana 64
64" lus. Quidam nempe compassione ducti flebant, alii vix lacrimas continebant. Quidam tristi facie pectoris amaritudinem detege- bant vultusque aliorum vidi in diversa mutatos, gestu suo animi dolorem testantes. Cuius enim vel saxeum pectus non permol- liant hec talia, ut vel ad mundum redeat aut vix vel difficulter se a mundo") excuciat. Audivi eciam laudantes quosdam quod factum est, alios econtra vituperantes, quos vultu vlari et iocundo opportuit sustinere pacienter atque verbis levibus et dulcibus emolire, qui nequaquam amaro tulissent animo, si reversus fuissem idem vel consimilis prout exivi prelatus. Plane ut tibi fatear, mirabili quadam commutacione ini- micos vidi in amicos conversos, cordialiter de mea mutacione dolentes, amicos vero quosdam inimicorum larvas gerentes torvo me et procaci aspicere vultu, stuporque occupaverat plu- rimos et non modica admiracio multos. 2771a Hec ideo annotavi presentibus, quatenus constaret, qua- liter displiceant mundo facta spiritualia, quomodo vita solitaria sive fuga seculi ac refutacio terrenorum; et hoc est mundum spernere, amores et odia non curare, iras et amicicias contem- pnere, fletus et irrisiones pacienter ferre, multitudinem compa- ciencium amicorum flocci pendere. Ast hec de me non audeo dicere, qui se (!) tunc aliter habebam in pectore et aliter ostende- bam in facie, non ob causam aliam, quam quod eos cernebam me tenerrime diligere. Qui licet aliqui quondam michi pluri- mas fecissent offensas et privare consilio et auxilio me nite- rentur antefata ecclesia, expost facto tamen vinculo caritatis permoti, si fuisset possibile, propriis me sumptibus forsitan comparassent. Ecce hii favores quomodo pelliciunt mundum fugientes. Facilius ergo est adversa mundi devincere quam que demulcent prospera, quia suavius alliciunt amicos oblectamenta mellita. Temporalibus igitur nimium illectus laboribus carnalibusque placens hominibus, maxime nativis in partibus, nescio amande compater securus consistere desiderataque pace frui et devocione optata multoque tecum quiecius degebam Veneciis curis et la- boribus penitus postergatis. a) Rkp.: amando.
64" lus. Quidam nempe compassione ducti flebant, alii vix lacrimas continebant. Quidam tristi facie pectoris amaritudinem detege- bant vultusque aliorum vidi in diversa mutatos, gestu suo animi dolorem testantes. Cuius enim vel saxeum pectus non permol- liant hec talia, ut vel ad mundum redeat aut vix vel difficulter se a mundo") excuciat. Audivi eciam laudantes quosdam quod factum est, alios econtra vituperantes, quos vultu vlari et iocundo opportuit sustinere pacienter atque verbis levibus et dulcibus emolire, qui nequaquam amaro tulissent animo, si reversus fuissem idem vel consimilis prout exivi prelatus. Plane ut tibi fatear, mirabili quadam commutacione ini- micos vidi in amicos conversos, cordialiter de mea mutacione dolentes, amicos vero quosdam inimicorum larvas gerentes torvo me et procaci aspicere vultu, stuporque occupaverat plu- rimos et non modica admiracio multos. 2771a Hec ideo annotavi presentibus, quatenus constaret, qua- liter displiceant mundo facta spiritualia, quomodo vita solitaria sive fuga seculi ac refutacio terrenorum; et hoc est mundum spernere, amores et odia non curare, iras et amicicias contem- pnere, fletus et irrisiones pacienter ferre, multitudinem compa- ciencium amicorum flocci pendere. Ast hec de me non audeo dicere, qui se (!) tunc aliter habebam in pectore et aliter ostende- bam in facie, non ob causam aliam, quam quod eos cernebam me tenerrime diligere. Qui licet aliqui quondam michi pluri- mas fecissent offensas et privare consilio et auxilio me nite- rentur antefata ecclesia, expost facto tamen vinculo caritatis permoti, si fuisset possibile, propriis me sumptibus forsitan comparassent. Ecce hii favores quomodo pelliciunt mundum fugientes. Facilius ergo est adversa mundi devincere quam que demulcent prospera, quia suavius alliciunt amicos oblectamenta mellita. Temporalibus igitur nimium illectus laboribus carnalibusque placens hominibus, maxime nativis in partibus, nescio amande compater securus consistere desiderataque pace frui et devocione optata multoque tecum quiecius degebam Veneciis curis et la- boribus penitus postergatis. a) Rkp.: amando.
Strana 65
65* De contemptu mundi. Loquatur 3) igitur homo, psallat de me calumpniam, ver- tar in canticum eorum 1) tota die, ventiler in proverbium et fa- bulam, per gloriam et ignobilitatem, per infamiam et bonam famam,2) ut purgamentum fiam atque peripsima, 3) hec cogi- tabo pro peccato meo") et erit michi hec salubrior medicina. Sanant magis me increpaciones in populis 5) quam blande laudes in oculis; radicem magis fecundant hec stercora quam si appo- nantur aromata; livor et plaga tumens ) vino magis indiget quam oleo acticoque sale tumor est asininus curandus; servo malivolo tortura et compedes. Ingratitudo beneficiorum tantorum michi indigno a do- mino collatorum pena plectenda est; expianda sunt condigna penitencia peccata. Me genarum rubor et confusio, rectos autem decet collaudacio.7) Purgatorium meum est iste mundus; 2771b prius de me querebatur, cur preessem inutilis, modo magis que- ritur, prelature cur cesserim, cur traho ocia, cur pacem desi- dero. Plangit mundus suum quem perdidit filium, quemb) uti- nam perdidisset sibi mortuum, deo autem vivum. Qui mundo cum degeret vivebat, mortuus autem deo erat, ast qui mortuus deo fuit, iam revixit, perierat et inventus est. ) Venit enim princeps mundi huius et in me non habet quidquam. ) Opto saltem, quod non habeat,°) ut in me non inveniat aut inveniar ego in illo. Qui et revera multa adhuc agere secum habeo, cum se excutere sit difficile ab illo. Quis etenim it inter arva, quem lappa non tangat? quis rosas colligens non aliquando configitur spina? quis ligna secans se sudibus non quandoque offendit? Lenid) quacunque parte erinacium et te punget aculeo, blan- dire mundo et eius capieris hamo. Fuge eum nec tamen aufu- gies ab eius laqueo. Vides ergo, quanta hiis, qui mundum fugiunt, est domi- nandi potencia. Spernunt enim mundi regna et universa crea- a) Text: loquar. — b) Psáno: quod. — c) Text: habeant. d) Psáno: levi. 1) Job 30, 9. — 2) II. Kor. 6, 8. — 3) I. Kor. 4, 13. — 4) Ž. 37, 19. 5) Ž. 149, 7. — 6) Is. 1, 6. — 7) Ž. 32, 1. — 8) Luk. 15, 24. 9) Jan 14, 30.
65* De contemptu mundi. Loquatur 3) igitur homo, psallat de me calumpniam, ver- tar in canticum eorum 1) tota die, ventiler in proverbium et fa- bulam, per gloriam et ignobilitatem, per infamiam et bonam famam,2) ut purgamentum fiam atque peripsima, 3) hec cogi- tabo pro peccato meo") et erit michi hec salubrior medicina. Sanant magis me increpaciones in populis 5) quam blande laudes in oculis; radicem magis fecundant hec stercora quam si appo- nantur aromata; livor et plaga tumens ) vino magis indiget quam oleo acticoque sale tumor est asininus curandus; servo malivolo tortura et compedes. Ingratitudo beneficiorum tantorum michi indigno a do- mino collatorum pena plectenda est; expianda sunt condigna penitencia peccata. Me genarum rubor et confusio, rectos autem decet collaudacio.7) Purgatorium meum est iste mundus; 2771b prius de me querebatur, cur preessem inutilis, modo magis que- ritur, prelature cur cesserim, cur traho ocia, cur pacem desi- dero. Plangit mundus suum quem perdidit filium, quemb) uti- nam perdidisset sibi mortuum, deo autem vivum. Qui mundo cum degeret vivebat, mortuus autem deo erat, ast qui mortuus deo fuit, iam revixit, perierat et inventus est. ) Venit enim princeps mundi huius et in me non habet quidquam. ) Opto saltem, quod non habeat,°) ut in me non inveniat aut inveniar ego in illo. Qui et revera multa adhuc agere secum habeo, cum se excutere sit difficile ab illo. Quis etenim it inter arva, quem lappa non tangat? quis rosas colligens non aliquando configitur spina? quis ligna secans se sudibus non quandoque offendit? Lenid) quacunque parte erinacium et te punget aculeo, blan- dire mundo et eius capieris hamo. Fuge eum nec tamen aufu- gies ab eius laqueo. Vides ergo, quanta hiis, qui mundum fugiunt, est domi- nandi potencia. Spernunt enim mundi regna et universa crea- a) Text: loquar. — b) Psáno: quod. — c) Text: habeant. d) Psáno: levi. 1) Job 30, 9. — 2) II. Kor. 6, 8. — 3) I. Kor. 4, 13. — 4) Ž. 37, 19. 5) Ž. 149, 7. — 6) Is. 1, 6. — 7) Ž. 32, 1. — 8) Luk. 15, 24. 9) Jan 14, 30.
Strana 66
66* 2772a tura inferior est eis suntque hiis que contempserunt maiores, vilipendentes divicias mundi et gloriam eius, que ut stercora arbitrati 1) sunt propter Christum universa. Creatore ergo ha- bito omnia que creata sunt nostra sunt, quia cum Christo omnia nobis donata sunt. 2) Respuimus ergo alia et Christum solum vo- lumus, ex quo omnia, per quem omnia, in quo omnia sunt. 3) Si Christum induistis,") omnia sprevistis. Est enim Christus victus et vita nostra. Non eget ergo diviciis, qui Christum vere amat, non dignitatis fastigia, non mundi querit gloriam et ho- nores. Fuisti enim rex et maior rege es, si terrenum spernis regnum. Ultra es omnem pontificem, si pro Christo cum Christo eius dominatum contempseris, carnalem dico et secundum glo- riam huius mundi. Inferius est enim quod contempnitur con- tempnente, nobilior est possessor eo quod possidetur. Facile contempnit omnia, qui deum vult lucrifacere.5) Contemptor ergo diviciarum et glorie superior est, inferiora vero eciam omnia alia sunt. Si bene ergo contempnit, omnibus supereminet, nec hiis quidem indiget, sed eo a quo et ipse esse suum habet. Confessio et exhortacio ad dei misericordiam impetrandam. Videat pro me dominus, si via iniquitatis in me est et de- ducat me in via eterna.") Ipse enim de ventre matris mee deus meus est. 7) Ipse me peccatorum multorum ) lepra luridum sui sanguinis unguine expiavit. Ipse me de vulva productum ) re- demit et pavit, ipse et olidum in peccatis fetentem excusavit et ab infamia liberavit. Ipse [mel, qui erravi sicut ovis que periit,*) sacris suis humeris reduxit et baiulavit. Ipse me semper in omnibus necessitatibus meis, cum ad eum supplices preces porri- gerem, exaudivit nec me noxie labi permisit. Ipse me sua, si lapsus sum, bonitate statuat misertusque mei propter ineffa- bilia, que indigno contulit, dona gratuita, ipse consoletur me in se, ut sic sibi serviam fideliter, sic attente et diligenter, ut a) Text: minorum. 1) Filip. 3, 8. — 2) Řím. 8, 32. — 3) Řím. 11, 36. — 4) Gal. 3, 27. 5) Filip. 3, 8. — 6) Ž. 138, 24. — 7) Ž. 21, 11. — 8) Job. 38, 8. 2) Ž. 118, 176.
66* 2772a tura inferior est eis suntque hiis que contempserunt maiores, vilipendentes divicias mundi et gloriam eius, que ut stercora arbitrati 1) sunt propter Christum universa. Creatore ergo ha- bito omnia que creata sunt nostra sunt, quia cum Christo omnia nobis donata sunt. 2) Respuimus ergo alia et Christum solum vo- lumus, ex quo omnia, per quem omnia, in quo omnia sunt. 3) Si Christum induistis,") omnia sprevistis. Est enim Christus victus et vita nostra. Non eget ergo diviciis, qui Christum vere amat, non dignitatis fastigia, non mundi querit gloriam et ho- nores. Fuisti enim rex et maior rege es, si terrenum spernis regnum. Ultra es omnem pontificem, si pro Christo cum Christo eius dominatum contempseris, carnalem dico et secundum glo- riam huius mundi. Inferius est enim quod contempnitur con- tempnente, nobilior est possessor eo quod possidetur. Facile contempnit omnia, qui deum vult lucrifacere.5) Contemptor ergo diviciarum et glorie superior est, inferiora vero eciam omnia alia sunt. Si bene ergo contempnit, omnibus supereminet, nec hiis quidem indiget, sed eo a quo et ipse esse suum habet. Confessio et exhortacio ad dei misericordiam impetrandam. Videat pro me dominus, si via iniquitatis in me est et de- ducat me in via eterna.") Ipse enim de ventre matris mee deus meus est. 7) Ipse me peccatorum multorum ) lepra luridum sui sanguinis unguine expiavit. Ipse me de vulva productum ) re- demit et pavit, ipse et olidum in peccatis fetentem excusavit et ab infamia liberavit. Ipse [mel, qui erravi sicut ovis que periit,*) sacris suis humeris reduxit et baiulavit. Ipse me semper in omnibus necessitatibus meis, cum ad eum supplices preces porri- gerem, exaudivit nec me noxie labi permisit. Ipse me sua, si lapsus sum, bonitate statuat misertusque mei propter ineffa- bilia, que indigno contulit, dona gratuita, ipse consoletur me in se, ut sic sibi serviam fideliter, sic attente et diligenter, ut a) Text: minorum. 1) Filip. 3, 8. — 2) Řím. 8, 32. — 3) Řím. 11, 36. — 4) Gal. 3, 27. 5) Filip. 3, 8. — 6) Ž. 138, 24. — 7) Ž. 21, 11. — 8) Job. 38, 8. 2) Ž. 118, 176.
Strana 67
67* sibi reddar, sibi restituar, secum in domo patris sui, in qua mansiones multe sunt, 1) inhabitem in longitudinem dierum. 2) In hac ergo cessione si deum offendi vel proximum, si car- nalitate aliqua motus fui vel si laborem fugere sive persecu- ciones per hec volui evitare, quas tamen sepe michi optabam 2772b fieri, a quibus sicut permissione temptabar divina, ita liberabar miraculosa eius victoria, erant quia tunc michi temptaciones mee saluberrima medicina: hec certe interdum mentem movent aliqualiterque conturbant, ne si forte scienter, ignoranter vel negligenter seu quoquomodo divinam in hoc offendissem cle- menciam: quantum ergo michi divina dederit gracia, opto pro remissione peccatorum in presenti vita purgari, ne indignacio- nem michi superbone bonitatis incurram. Quod a te et ab aliis servis dei, amande compater, efflagitari apud divinam muni- ficenciam et virginem Mariam desidero, quatenus pro me tur- pissimo prece sua advocet peccatore Jesum Christum filium suum, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat per omnia secula seculorum. 1) Jan 14, 2. — 2) Ž. 22, 6.
67* sibi reddar, sibi restituar, secum in domo patris sui, in qua mansiones multe sunt, 1) inhabitem in longitudinem dierum. 2) In hac ergo cessione si deum offendi vel proximum, si car- nalitate aliqua motus fui vel si laborem fugere sive persecu- ciones per hec volui evitare, quas tamen sepe michi optabam 2772b fieri, a quibus sicut permissione temptabar divina, ita liberabar miraculosa eius victoria, erant quia tunc michi temptaciones mee saluberrima medicina: hec certe interdum mentem movent aliqualiterque conturbant, ne si forte scienter, ignoranter vel negligenter seu quoquomodo divinam in hoc offendissem cle- menciam: quantum ergo michi divina dederit gracia, opto pro remissione peccatorum in presenti vita purgari, ne indignacio- nem michi superbone bonitatis incurram. Quod a te et ab aliis servis dei, amande compater, efflagitari apud divinam muni- ficenciam et virginem Mariam desidero, quatenus pro me tur- pissimo prece sua advocet peccatore Jesum Christum filium suum, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat per omnia secula seculorum. 1) Jan 14, 2. — 2) Ž. 22, 6.
Strana 68
VI. ARCHIEPISCOPI JOANNIS DE JENSTEIN LIBELLUS APOLOGORUM.a) Z rkp. vatikánského č. 1122. Epistola ad nobilem virum dominum Henricum de Roseo Monte alias de Rosemberg in Boemia. »Cordialissimeb) cur amicorum amice admiracione per- celleris, ingenue cur vir et nobilis mente turbaris, multis qui de causis legittimis deifico et sincero movente me zelo°) ad an- teriora conversus frugem cupio vite consequi melioris? An te latet vita prava, quam post crepundias puericie vaga adolescen- cia flebiliter peregi? An dispendiosa vite mora, quam tot illectus illecebris in hac mundi miseria noxie protraxi? An non nosti eciam innumeris quibus in peccatis degentem et post flagicia me evexerit honoribus respexeritque donis deus? Ob que necdum 2781a aliquantulas graciarum utcunque acciones persolvi. Nec te si militer adversa latent mala, que in hoc nequam seculo 1) per- tuli, sancte Pragensi ecclesie quamdiu prefui. Qui sine inter- missione aliis quiescentibus lacessebar iniuriis, labefactabar in- famiis, angebar pressuris; nec dabatur lasso requies« ulla, adeo ut labor quem faciebam esset inutilis et infructuosa circa com- missum michi gregem vigilia et quanto ardencius insistebam a) Psáno: Appollogorum. b) Co jest v uvozovacích znaménkách, uveřejnil Höfler SS. II 15—17. — c) Psáno: monente. Höfl.: monente me coelo. 1) Gal. 1, 4.
VI. ARCHIEPISCOPI JOANNIS DE JENSTEIN LIBELLUS APOLOGORUM.a) Z rkp. vatikánského č. 1122. Epistola ad nobilem virum dominum Henricum de Roseo Monte alias de Rosemberg in Boemia. »Cordialissimeb) cur amicorum amice admiracione per- celleris, ingenue cur vir et nobilis mente turbaris, multis qui de causis legittimis deifico et sincero movente me zelo°) ad an- teriora conversus frugem cupio vite consequi melioris? An te latet vita prava, quam post crepundias puericie vaga adolescen- cia flebiliter peregi? An dispendiosa vite mora, quam tot illectus illecebris in hac mundi miseria noxie protraxi? An non nosti eciam innumeris quibus in peccatis degentem et post flagicia me evexerit honoribus respexeritque donis deus? Ob que necdum 2781a aliquantulas graciarum utcunque acciones persolvi. Nec te si militer adversa latent mala, que in hoc nequam seculo 1) per- tuli, sancte Pragensi ecclesie quamdiu prefui. Qui sine inter- missione aliis quiescentibus lacessebar iniuriis, labefactabar in- famiis, angebar pressuris; nec dabatur lasso requies« ulla, adeo ut labor quem faciebam esset inutilis et infructuosa circa com- missum michi gregem vigilia et quanto ardencius insistebam a) Psáno: Appollogorum. b) Co jest v uvozovacích znaménkách, uveřejnil Höfler SS. II 15—17. — c) Psáno: monente. Höfl.: monente me coelo. 1) Gal. 1, 4.
Strana 69
69* corrigendo rebelles, tanto amplius extimplo prodiebant3) recentes. Ac humiles, quas caulis pavi oves, feros imitabantur leones, larvam menciebantur luporum, subdolis vulpeculis erant si- miles, caninis latratibus quedam detrahendo vivebant. Cum scorpionibus degebam, 1) a quorum crebrius blandiciis armatis vulneribus sauciabar. »Operabar terram et non dabat fructum suum, sed spinas et tribulos germinabat 2) michi. b) Vineam pastinavi 3) et expectavi, ut faceret uvas et fecit labruscas.«*) Agellum severam bono semine, qui et zyzania pullulavit. Frustra appendebam pecuniam meam et non in panibus, argentum meum et non in saturitate. ) Si quid devocionis, si quid erat humilitatis, si denique virtutis aliquid videbatur, ypocrisi et simplicitati imputabatur suspecte omnesque actus, gestus et opera inspexerunt et consideraverunt in me,“) »adversum me loque- bantur qui sedebant in porta et in me psallebant qui bibebant vinum, 7) dicentes tante ecclesie regimini non aptum me esse, hospitalitatem nescire, inordinate vivere, instrenuum 2) pro de- fensione ecclesie multa negligere, in iusticie exhibicione remis- sum, in execucione negociorum tardum«, ecclesiamque destru- ctam solempnem. »Hec famabat populus et presertimd) domestici ini/ mici, 2781b qui edebant panes meos, ) amici similiter et proximi mei, qui dulces mecum capiebant cibos, ) non animadvertentes, ) quan- tas iacturas bonorum, pressurasque tulerim quotque impedi- menta a tanto tempore, quo ecclesiam gubernare cepi, habui quantisque involvebar dampnis«, f) magnisque hospitalitas sum- ptibus conquisita pecoribusque et frugibus repletis curiis sub una ira principis tollebantur ac inde incredibilibus dampnis per- a) Jenst. píše: prodiebam, fugierunt. b) Höfl. nemá a dále: plantavi vineam. c) Höfl. nemá. — d) Höfl. nemá. e) Höfl.: advertentes. f) Höfl.: quotque impedimentis a toto tempore, quo ecclesiam gu- bernavi, involvebar. A dále: nam magnis sumptibus conquisita pecoribusque et frugibus repleta horrea sub una principis ira tollebantur; hinc dampnis per- ceptis, debitis... 1) Ez. 2, 6. — 2) Gen. 3, 18. — 3) Is. 5, 2. — 4) Mar. 12, 1. 5) Is. 55, 2. — 6) Ž. 21, 18. — 7) Z. 68, 13. — 8) Ž. 40, 10. 9) Š. 54, 15.
69* corrigendo rebelles, tanto amplius extimplo prodiebant3) recentes. Ac humiles, quas caulis pavi oves, feros imitabantur leones, larvam menciebantur luporum, subdolis vulpeculis erant si- miles, caninis latratibus quedam detrahendo vivebant. Cum scorpionibus degebam, 1) a quorum crebrius blandiciis armatis vulneribus sauciabar. »Operabar terram et non dabat fructum suum, sed spinas et tribulos germinabat 2) michi. b) Vineam pastinavi 3) et expectavi, ut faceret uvas et fecit labruscas.«*) Agellum severam bono semine, qui et zyzania pullulavit. Frustra appendebam pecuniam meam et non in panibus, argentum meum et non in saturitate. ) Si quid devocionis, si quid erat humilitatis, si denique virtutis aliquid videbatur, ypocrisi et simplicitati imputabatur suspecte omnesque actus, gestus et opera inspexerunt et consideraverunt in me,“) »adversum me loque- bantur qui sedebant in porta et in me psallebant qui bibebant vinum, 7) dicentes tante ecclesie regimini non aptum me esse, hospitalitatem nescire, inordinate vivere, instrenuum 2) pro de- fensione ecclesie multa negligere, in iusticie exhibicione remis- sum, in execucione negociorum tardum«, ecclesiamque destru- ctam solempnem. »Hec famabat populus et presertimd) domestici ini/ mici, 2781b qui edebant panes meos, ) amici similiter et proximi mei, qui dulces mecum capiebant cibos, ) non animadvertentes, ) quan- tas iacturas bonorum, pressurasque tulerim quotque impedi- menta a tanto tempore, quo ecclesiam gubernare cepi, habui quantisque involvebar dampnis«, f) magnisque hospitalitas sum- ptibus conquisita pecoribusque et frugibus repletis curiis sub una ira principis tollebantur ac inde incredibilibus dampnis per- a) Jenst. píše: prodiebam, fugierunt. b) Höfl. nemá a dále: plantavi vineam. c) Höfl. nemá. — d) Höfl. nemá. e) Höfl.: advertentes. f) Höfl.: quotque impedimentis a toto tempore, quo ecclesiam gu- bernavi, involvebar. A dále: nam magnis sumptibus conquisita pecoribusque et frugibus repleta horrea sub una principis ira tollebantur; hinc dampnis per- ceptis, debitis... 1) Ez. 2, 6. — 2) Gen. 3, 18. — 3) Is. 5, 2. — 4) Mar. 12, 1. 5) Is. 55, 2. — 6) Ž. 21, 18. — 7) Z. 68, 13. — 8) Ž. 40, 10. 9) Š. 54, 15.
Strana 70
70" 2782a ceptis debitisque crebrescentibus egere oportuit, nisi forte in- providencie mee causa sit illa,") quod census libere repetere non potui, ymmo et b) debitum egentibus dimisi, ) culpas delin- quencium parcissime exegi, mortuorum devoluciones sumere nolui« peccatum incurrere pertimescens. »In hoc etsi preterito tempore fuerim inprovidus, in futurum tamen anime mee pro- vidi«,") quia providencia rerum temporalium est inprovidencia spiritualium eternorum. »Denique de pauco tantum et modico e) censu vixi, michi, familief) et ecclesie inde 8) satisfaciendo. Castra edificiis sumptuosis construxi nec pro uno quidem crine h) ab ecclesia alienavi. Et ut de multis sileam aliis, 1) causa premissorum alia non existit, quam quod propheta sine honore non esset nisi in patria 1) sua« 1) et in cognacione et in domo sua.2) Et quamquam frequenter michi exprobrassent inutilem- que me dicerent nescireque regere credereque michi utilius esse [orarel quam curam pastoralem dirigere: miror inmodum, cur aliqui eorum reprehendunt modo quod feci, cum desiderium eorum cedendo compleverim. Ast ut ad inobedienciam videar venisse mei cleri et pauca de multis perstringam, qui hoc scismate aut guerrarum tem- pore, ymmo et sicut rexi Pra gensem ecclesiam, non dico de omnibus sed de eorum plurimis, tantis me iniuriis vexavit, iam coram principibus iam coram populo, modo in curia romana subdola de me mendacia confingentes, iurisiurandi inmemores fideique et obediencie sue.«) »Nam cum 1) diligentissime collegia conventusque visitassem, eorumm) volens mores et vitam corri- gere, nil proficere valui,") quin ymo cum omnia crederem bene gesta«°) ex eo quod visitassem, »maiora mala et discordie se- a) Höfl.: improvidencie mee imputandum sit. b) Höfl. nemá ymmo et. — c) Höfl.: remisi. d) Höfl.: In hoc autem si improvidus dicar, anime tamen mee providi. — e) Höfl. jen: de modico tantum. f) Höfl.: mee familie. — g) Höfl.: exinde. — h) Höfl.: teruncio. i) Höfl.: et ut aliis sileam. — j) Höfl.: esset in patria sua. k) Text: suis. 1) Höfl. z předchozího: Ceterum ut de cleri mei inobediencia de multis pauca perstringam, cum diligentissime... m) Höfl.: omnium. — n) Höfl.: potui. — o) Höfl.: iam stabilita. 1) Mat. 13, 57. — 2) Gen. 12, 1.
70" 2782a ceptis debitisque crebrescentibus egere oportuit, nisi forte in- providencie mee causa sit illa,") quod census libere repetere non potui, ymmo et b) debitum egentibus dimisi, ) culpas delin- quencium parcissime exegi, mortuorum devoluciones sumere nolui« peccatum incurrere pertimescens. »In hoc etsi preterito tempore fuerim inprovidus, in futurum tamen anime mee pro- vidi«,") quia providencia rerum temporalium est inprovidencia spiritualium eternorum. »Denique de pauco tantum et modico e) censu vixi, michi, familief) et ecclesie inde 8) satisfaciendo. Castra edificiis sumptuosis construxi nec pro uno quidem crine h) ab ecclesia alienavi. Et ut de multis sileam aliis, 1) causa premissorum alia non existit, quam quod propheta sine honore non esset nisi in patria 1) sua« 1) et in cognacione et in domo sua.2) Et quamquam frequenter michi exprobrassent inutilem- que me dicerent nescireque regere credereque michi utilius esse [orarel quam curam pastoralem dirigere: miror inmodum, cur aliqui eorum reprehendunt modo quod feci, cum desiderium eorum cedendo compleverim. Ast ut ad inobedienciam videar venisse mei cleri et pauca de multis perstringam, qui hoc scismate aut guerrarum tem- pore, ymmo et sicut rexi Pra gensem ecclesiam, non dico de omnibus sed de eorum plurimis, tantis me iniuriis vexavit, iam coram principibus iam coram populo, modo in curia romana subdola de me mendacia confingentes, iurisiurandi inmemores fideique et obediencie sue.«) »Nam cum 1) diligentissime collegia conventusque visitassem, eorumm) volens mores et vitam corri- gere, nil proficere valui,") quin ymo cum omnia crederem bene gesta«°) ex eo quod visitassem, »maiora mala et discordie se- a) Höfl.: improvidencie mee imputandum sit. b) Höfl. nemá ymmo et. — c) Höfl.: remisi. d) Höfl.: In hoc autem si improvidus dicar, anime tamen mee providi. — e) Höfl. jen: de modico tantum. f) Höfl.: mee familie. — g) Höfl.: exinde. — h) Höfl.: teruncio. i) Höfl.: et ut aliis sileam. — j) Höfl.: esset in patria sua. k) Text: suis. 1) Höfl. z předchozího: Ceterum ut de cleri mei inobediencia de multis pauca perstringam, cum diligentissime... m) Höfl.: omnium. — n) Höfl.: potui. — o) Höfl.: iam stabilita. 1) Mat. 13, 57. — 2) Gen. 12, 1.
Strana 71
71. quebantur« sicque compescere rebelles minime valui, »quia 2) iam ad regem aliosque principes accedebant et ut in errore per- manerent, potenter efficiebant; sicque de die in diem obediencia decrescebat et accrescebatb) rebellio.« Quare et tam solempnis ecclesia a sancte memorie Arnesto predecessore meo tercio visi- tata non fuit, in quantoque errore divisioneque consistat et dampnis, non faciliter poterit enarrari. Quorum tantum fictam obedienciam habui, qui iam quarta vice lites mecum non sunt veriti seminare, qui denique et ecclesiasticam spernentes cen- suram multiplicibusque sentenciis involuti ultro se immiscuere divinis, irregularitatibus implicati. »Diu quoque negociis sic durantibus ad tantam est de- ventum inobedienciam,°) ut vix vel nichild) proficerem«, sed ocio vacarem frustraque stipendia ecclesiastica sumerem, cum nil efficere valerem. Ast »novissime cum exulare me contigisset e patria pro ecclesie mee eorumque e) libertate« attenuatus magnis debitis »caritativum subsidium postulassem« a clero, »informatus in curia romana, quod in hoc casu michi de iure e) competeret,« a carissimis meis sincerissimisque amicis plebanis et aliis, quos concernebat factum, petivissem, qui se id fa 2782b cturos libenti animo spondebant dicentes, quod in hoc non sint gravati propter graves labores meos ac modicam quam pecii pecunie quantitatem: sed carnalissimis et avarissimis decepti fallaciis quorundam prelatorum et canonicorum, mendaciter qui confinxerant, quod eos in servitutem perpetuam redigere vellem, credentes, id quod erant polliciti modo facere renuerunt, ast »turmatim in me fere per omnes archidiaconatus consur- gentes, et contumeliosis verbis restiterunt et contra me conspira- verunt, appellacionem formantes«,f) quamvis nonnulli eorum et quasi omnes postea de veritate edocti non modicum doluissent michique dedissent, si exigere voluissem, a quibus propter mala modo vigencia tempora nil recepi. Hec tamen hii carnalissimi et avarissimi ideo faciebant, ut soli deciperent et subtili ingenio aurum a clero extorquerent, cum ecclesie Pragensis archidiaconi nil deberent sine licencia a) Höfl.: que. — b) Höfl.: crescebat. — c) Höfl.: eo res devenit. d) Höfl. jen nihil a přidává: amplius. — e) Höfl. nemá. f) Höfl.: conspirantes appellacionem formarunt.
71. quebantur« sicque compescere rebelles minime valui, »quia 2) iam ad regem aliosque principes accedebant et ut in errore per- manerent, potenter efficiebant; sicque de die in diem obediencia decrescebat et accrescebatb) rebellio.« Quare et tam solempnis ecclesia a sancte memorie Arnesto predecessore meo tercio visi- tata non fuit, in quantoque errore divisioneque consistat et dampnis, non faciliter poterit enarrari. Quorum tantum fictam obedienciam habui, qui iam quarta vice lites mecum non sunt veriti seminare, qui denique et ecclesiasticam spernentes cen- suram multiplicibusque sentenciis involuti ultro se immiscuere divinis, irregularitatibus implicati. »Diu quoque negociis sic durantibus ad tantam est de- ventum inobedienciam,°) ut vix vel nichild) proficerem«, sed ocio vacarem frustraque stipendia ecclesiastica sumerem, cum nil efficere valerem. Ast »novissime cum exulare me contigisset e patria pro ecclesie mee eorumque e) libertate« attenuatus magnis debitis »caritativum subsidium postulassem« a clero, »informatus in curia romana, quod in hoc casu michi de iure e) competeret,« a carissimis meis sincerissimisque amicis plebanis et aliis, quos concernebat factum, petivissem, qui se id fa 2782b cturos libenti animo spondebant dicentes, quod in hoc non sint gravati propter graves labores meos ac modicam quam pecii pecunie quantitatem: sed carnalissimis et avarissimis decepti fallaciis quorundam prelatorum et canonicorum, mendaciter qui confinxerant, quod eos in servitutem perpetuam redigere vellem, credentes, id quod erant polliciti modo facere renuerunt, ast »turmatim in me fere per omnes archidiaconatus consur- gentes, et contumeliosis verbis restiterunt et contra me conspira- verunt, appellacionem formantes«,f) quamvis nonnulli eorum et quasi omnes postea de veritate edocti non modicum doluissent michique dedissent, si exigere voluissem, a quibus propter mala modo vigencia tempora nil recepi. Hec tamen hii carnalissimi et avarissimi ideo faciebant, ut soli deciperent et subtili ingenio aurum a clero extorquerent, cum ecclesie Pragensis archidiaconi nil deberent sine licencia a) Höfl.: que. — b) Höfl.: crescebat. — c) Höfl.: eo res devenit. d) Höfl. jen nihil a přidává: amplius. — e) Höfl. nemá. f) Höfl.: conspirantes appellacionem formarunt.
Strana 72
72* 2791a episcopi a suis plebanis exigere, qui tamen omni quasi anno curialiter ab eis argentum extorquent, ab ymagine dei rece- dentes seque ad ymaginem cesaris convertentes. Vnde frustra visitabam et corrigere clerum non potui, quoniam pro culpa pecuniam recipiebant et quod ego perficiebam, ipsi destruebant, quia alter edificans et alter destruens non est utilitas in utris- que.1) »Ecce quomodo filii consurgunt3) in parentes« 2) suos, floc- cipendunt antistites, a iugo se proprii excucientes pastoris, filii utique Belial,3) de quibus scriptum est:“) Generacio enim per- versa est et infideles filii, »de quibus Ysaias dicit: 5) Filios enu- trivi et exaltavi illos, ipsi autemb) spreverunt me. Popu/ le meus, quid feci tibi aut in quo contristavi te? responde michi. ) Quia pro te in mortibus frequenter fui,7) pro libertate tua strenue pugnavi, te virtutibus quasi monilibus decoravi: cur ingrati- tudine moveris, cur indignacione absumeris? An quia nondum ad sanguinem restiti?") sudores tamen pro te sanguineos desu- davi, vires mee iuventutis consumpsi, substanciam meam pro- tua libertate impendi et pro uno aureo centum meos ) pro te solvi. Cur, ingrati,« vestri quondam prelati lampadem humili- tatis »mee contempnitis et diligitis libencius presules habere re- centes?d) En vestro desiderio parui, en cessi illi quem vestra pocior pars desiderabat successorem2) fieri. Vel f) si forte adhuc exprobrare velint, carnalitate me motum quadam 5) dicant nepoti pocius favisseh) quam alteri, forsitan pro parte i) verum dicent,« quin ymo et imitatus sum Christum, qui Johannem cognatum suum precursorem bapti- stam et plus quam prophetam3) constituit, Jacobum et Johan- nem fratres suos apostolos fecit. Hoc eciam docet apostolus: 10) Si quis inquit et maxime domesticorum suorum curam non ha- a) Höfl.: exsurgunt. — b) Höfl.: vero; a dále: O popule... c) Höfl.: de meis. d) Höfl.: me contempnitis et presulem recentem habere diligitis. e) Höfl.: mihi successorem. — f) Höfl.: Quod. — g) Höfl. nemá. h) Höfl.: quod in hoc nepoti pocius faverim. — i) Höfl. nemá. 1) Eccli 34, 23. — 2) Mar. 13, 12. — 5) Deut. 13, 13 a j. 4) Deut. 32, 20. — 5) Is. 1, 2. — 6) Mich. 6, 2. 7) II. Kor. 11, 23. — 8) Žid. 12, 4. — 9) Mat. 11, 9. 10) I. Tim. 5, 8.
72* 2791a episcopi a suis plebanis exigere, qui tamen omni quasi anno curialiter ab eis argentum extorquent, ab ymagine dei rece- dentes seque ad ymaginem cesaris convertentes. Vnde frustra visitabam et corrigere clerum non potui, quoniam pro culpa pecuniam recipiebant et quod ego perficiebam, ipsi destruebant, quia alter edificans et alter destruens non est utilitas in utris- que.1) »Ecce quomodo filii consurgunt3) in parentes« 2) suos, floc- cipendunt antistites, a iugo se proprii excucientes pastoris, filii utique Belial,3) de quibus scriptum est:“) Generacio enim per- versa est et infideles filii, »de quibus Ysaias dicit: 5) Filios enu- trivi et exaltavi illos, ipsi autemb) spreverunt me. Popu/ le meus, quid feci tibi aut in quo contristavi te? responde michi. ) Quia pro te in mortibus frequenter fui,7) pro libertate tua strenue pugnavi, te virtutibus quasi monilibus decoravi: cur ingrati- tudine moveris, cur indignacione absumeris? An quia nondum ad sanguinem restiti?") sudores tamen pro te sanguineos desu- davi, vires mee iuventutis consumpsi, substanciam meam pro- tua libertate impendi et pro uno aureo centum meos ) pro te solvi. Cur, ingrati,« vestri quondam prelati lampadem humili- tatis »mee contempnitis et diligitis libencius presules habere re- centes?d) En vestro desiderio parui, en cessi illi quem vestra pocior pars desiderabat successorem2) fieri. Vel f) si forte adhuc exprobrare velint, carnalitate me motum quadam 5) dicant nepoti pocius favisseh) quam alteri, forsitan pro parte i) verum dicent,« quin ymo et imitatus sum Christum, qui Johannem cognatum suum precursorem bapti- stam et plus quam prophetam3) constituit, Jacobum et Johan- nem fratres suos apostolos fecit. Hoc eciam docet apostolus: 10) Si quis inquit et maxime domesticorum suorum curam non ha- a) Höfl.: exsurgunt. — b) Höfl.: vero; a dále: O popule... c) Höfl.: de meis. d) Höfl.: me contempnitis et presulem recentem habere diligitis. e) Höfl.: mihi successorem. — f) Höfl.: Quod. — g) Höfl. nemá. h) Höfl.: quod in hoc nepoti pocius faverim. — i) Höfl. nemá. 1) Eccli 34, 23. — 2) Mar. 13, 12. — 5) Deut. 13, 13 a j. 4) Deut. 32, 20. — 5) Is. 1, 2. — 6) Mich. 6, 2. 7) II. Kor. 11, 23. — 8) Žid. 12, 4. — 9) Mat. 11, 9. 10) I. Tim. 5, 8.
Strana 73
73* bet, fidem negavit et est infideli deterior. Certe et plurimi sunt nobiliores sed elati, docciores 2) sed inflati, prudenciores sed avari; illi vero, qui sunt dignissimi, utpote servi et amici dei, licet sint nobiliores, docciores "), prudenciores, non sunt tamen ydonei, quia non noverunt regere, apti non sunt ecclesias gu- bernare, et cum sint tales plurimi, pro tanto tamen regimine iudicantur invalidi. Isto namque tempore qui seculariter vivit, episcopatui preficitur estque aptus hominibus et qui avarus prudens, qui dives sapiens, qui violentus ecclesie dicitur esse defensor. »Hunc vero, quem ab in fancia novi, b) scio qualis 2791 fuerit: ) in laudibus eius me non laxo, quia suspectus ego ero« d) meque eciam sua mala latent; non ergo hunc iudicabo indignum, si turbam aspicio honorem hunc aspirancium tot indignorum. In hoc ergo lavabo inter innocentes manus meas, 1) quia »caroe) et sanguis non revelavit michi, sed pater meus, qui in celis est.« 2) Si quis vero peccata sua, que me latent, novit, si sine peccato est, primus in eum lapidem mittat. 3) Ecclesie placuit et deus sic fieri voluit, »rex pro eo intercessit et scri- psit,« 1) non ergo culpa hec cedendi mea fuit; ac si peccavi, mi- sericors et miserator ignoscat michi dominus.4) »Nec me criminet blasphemarum compositor infamiarum arguatque, quod provisionem 8) prout moris est receperim ad vite dumtaxat tempora michique hanc non competere« ) dicat, ex eo presertim arguens talibus non indigere servos dei, 1) qui omnia debent pro Christo relinquere,« quos quasi irrisione dignos confutare racionibus possem plurimis, si fastidium non generarem legentibus propter prolixitatem epistole. »Ast tan- tundem 1) noscant non pro me eandem sumpsisse sed pro 3) Christo eamque sine reprehensione velle impendere,« nec mea a) Psáno: doctores. — b) Höfl.: Sed hunc ab infancia novi. c) Höfl.: sit. — d) Höfl.: suspectus forem. e) Höfl.: id tamen caro. f) Höfl.: scripsit insuper rex pro illo et intercessit. g) Höfl.: Nec me criminent, quod provisionem... h) Text: compescere. i) Höfl.: ex eo quod talibus servi dei non indigeant. j) Höfl. nemá. 1) ž. 25, 6. — 2) Mat. 16, 17. — 3) Jan 8, 7. — 4) Ž. 85, 15 a j.
73* bet, fidem negavit et est infideli deterior. Certe et plurimi sunt nobiliores sed elati, docciores 2) sed inflati, prudenciores sed avari; illi vero, qui sunt dignissimi, utpote servi et amici dei, licet sint nobiliores, docciores "), prudenciores, non sunt tamen ydonei, quia non noverunt regere, apti non sunt ecclesias gu- bernare, et cum sint tales plurimi, pro tanto tamen regimine iudicantur invalidi. Isto namque tempore qui seculariter vivit, episcopatui preficitur estque aptus hominibus et qui avarus prudens, qui dives sapiens, qui violentus ecclesie dicitur esse defensor. »Hunc vero, quem ab in fancia novi, b) scio qualis 2791 fuerit: ) in laudibus eius me non laxo, quia suspectus ego ero« d) meque eciam sua mala latent; non ergo hunc iudicabo indignum, si turbam aspicio honorem hunc aspirancium tot indignorum. In hoc ergo lavabo inter innocentes manus meas, 1) quia »caroe) et sanguis non revelavit michi, sed pater meus, qui in celis est.« 2) Si quis vero peccata sua, que me latent, novit, si sine peccato est, primus in eum lapidem mittat. 3) Ecclesie placuit et deus sic fieri voluit, »rex pro eo intercessit et scri- psit,« 1) non ergo culpa hec cedendi mea fuit; ac si peccavi, mi- sericors et miserator ignoscat michi dominus.4) »Nec me criminet blasphemarum compositor infamiarum arguatque, quod provisionem 8) prout moris est receperim ad vite dumtaxat tempora michique hanc non competere« ) dicat, ex eo presertim arguens talibus non indigere servos dei, 1) qui omnia debent pro Christo relinquere,« quos quasi irrisione dignos confutare racionibus possem plurimis, si fastidium non generarem legentibus propter prolixitatem epistole. »Ast tan- tundem 1) noscant non pro me eandem sumpsisse sed pro 3) Christo eamque sine reprehensione velle impendere,« nec mea a) Psáno: doctores. — b) Höfl.: Sed hunc ab infancia novi. c) Höfl.: sit. — d) Höfl.: suspectus forem. e) Höfl.: id tamen caro. f) Höfl.: scripsit insuper rex pro illo et intercessit. g) Höfl.: Nec me criminent, quod provisionem... h) Text: compescere. i) Höfl.: ex eo quod talibus servi dei non indigeant. j) Höfl. nemá. 1) ž. 25, 6. — 2) Mat. 16, 17. — 3) Jan 8, 7. — 4) Ž. 85, 15 a j.
Strana 74
74* archana illis revelare 2) intendo nec [quo] zelo fecerim reddere racionem, cum servi non debeant dei vilioris condicionis existere quam ministri sathane, consuevere qui sibi mamonam cupidius inbursare. Neque sic scribens alios arguo innocentes, sive sint in clero vel populo, quia a me nulla suspicione notantur, a quorum dileccione nemo me poterit separare, sed sola mors in presenti dividere et caritas divina colligere in futurum. Illos tantum 2792a sermo tangit, qui pretactis sunt viciis obfuscati, quos si tua velit prudencia diligenter cognoscere, hanc eis velis epistolam legere et illico consternatos vultus eorum invenies aut con- tractam rugis faciem aut ceruleum eorum aspectum vel rubore perfusas genas indignanteque obtrectabunt labello et prurien- tibus auribus 1) audient detestantes cunctaque interius scripta reprehendent, et sic a fructibus eorum cognosces eos.2) Qui denique eadem cupientes laute reprehendere, iterum ayent ex adverso premissas iniurias pro Christi me ferre pa- cienter nomine debuisse: Beati 3) qui dicunt eritis, cum vos oderint homines et exprobraverint et eiecerint nomen vestrum tamquam malum propter filium hominis, non solum eciam talia pati, sed eciam usque ad mortem decertare debere, adicientes premissis: 4) Qui autem perseveraverit usque in finem, hic sal- vus erit. Non me ergo cedere et resignare ecclesiam ideo de- buisse. Ad quod breviter respondetur verum esse, si sic ut dictum est res se haberet. Nam si hec causa cedendi esset, ante sexdecim annos cedere expediebat magis, a quo tempore mortificabar tota die 5) ac plurimas sum persecuciones perpessus, nunc vero partita in plures persecucione b) aliis pacientibus solus quiesco nec aliqua notabilia dampna percepi. Sed esto quod inferunt, ) numquid ut more seculi loquar castra non habui, in quibus confidunt filii hominum, quibus nunc careo? et quia non tan- tam potenciam habeo, erit ergo facilius me comprehendere. Modo superinpendi pro Christo desidero quam longis crucia- a) Rkp.: vigilare. — b) Psáno: persecuciones. c) Text: inferant. 1) II. Tim. 4, 3. — 2) Mat. 7, 20. — 3) Mat. 5, 11. 4) Mat. 24, 13. — 5) Řím. 8, 26.
74* archana illis revelare 2) intendo nec [quo] zelo fecerim reddere racionem, cum servi non debeant dei vilioris condicionis existere quam ministri sathane, consuevere qui sibi mamonam cupidius inbursare. Neque sic scribens alios arguo innocentes, sive sint in clero vel populo, quia a me nulla suspicione notantur, a quorum dileccione nemo me poterit separare, sed sola mors in presenti dividere et caritas divina colligere in futurum. Illos tantum 2792a sermo tangit, qui pretactis sunt viciis obfuscati, quos si tua velit prudencia diligenter cognoscere, hanc eis velis epistolam legere et illico consternatos vultus eorum invenies aut con- tractam rugis faciem aut ceruleum eorum aspectum vel rubore perfusas genas indignanteque obtrectabunt labello et prurien- tibus auribus 1) audient detestantes cunctaque interius scripta reprehendent, et sic a fructibus eorum cognosces eos.2) Qui denique eadem cupientes laute reprehendere, iterum ayent ex adverso premissas iniurias pro Christi me ferre pa- cienter nomine debuisse: Beati 3) qui dicunt eritis, cum vos oderint homines et exprobraverint et eiecerint nomen vestrum tamquam malum propter filium hominis, non solum eciam talia pati, sed eciam usque ad mortem decertare debere, adicientes premissis: 4) Qui autem perseveraverit usque in finem, hic sal- vus erit. Non me ergo cedere et resignare ecclesiam ideo de- buisse. Ad quod breviter respondetur verum esse, si sic ut dictum est res se haberet. Nam si hec causa cedendi esset, ante sexdecim annos cedere expediebat magis, a quo tempore mortificabar tota die 5) ac plurimas sum persecuciones perpessus, nunc vero partita in plures persecucione b) aliis pacientibus solus quiesco nec aliqua notabilia dampna percepi. Sed esto quod inferunt, ) numquid ut more seculi loquar castra non habui, in quibus confidunt filii hominum, quibus nunc careo? et quia non tan- tam potenciam habeo, erit ergo facilius me comprehendere. Modo superinpendi pro Christo desidero quam longis crucia- a) Rkp.: vigilare. — b) Psáno: persecuciones. c) Text: inferant. 1) II. Tim. 4, 3. — 2) Mat. 7, 20. — 3) Mat. 5, 11. 4) Mat. 24, 13. — 5) Řím. 8, 26.
Strana 75
75* tibus mori in grabato. Absit ergo a me fugere, ad que debeo properare. Ast si placet, fugio — et martires fugierunt, sed non effugierunt, caputque nostrum Christus fugit in Egyp/ tum, 2792b qui eciam appropinquante passione non palam ambulare voluit, quia querebant eum Judei interficere,1) ac ne interficeretur, ab- scondit se ab eis, 2) qui idcirco in hanc terram 2) advenerat, ut animam suam poneret pro amicis suis. ) Si te vero scire delectat, cur abscessi, cur ecclesiam resi- gnavi; post raciones premissas alias tibi subiungam. Vexa- ciones respondeo, quas ex presencia mea habui, declinavi, pro- pter quas et sumptus magnos feci et dampna maiora percepi et ad antiqua debita alia maxima adauxi, magnas gentes tenendo, civitates et castra muniendo et tocius anni victum cum censibus paucis diebus expendendo, nec sumptus habere potui nec ullum mutuum nec subsidium in toto regno. Hic creditores, hinc debi- tores, illinc exactores utcunque exigebant pecuniam et eis que non rapui, tunc exsolvebam") meamque ecclesiam, si man- sissem, utique destruxissem. Nec solvere debita simul potui et bella gerere, cum experienciam armorum sicut David non ha- bebam, quibus hostes devincerem sicque b) me vindicarem de inimicis, quos precepit dominus diligere, vel resarcire hiis qui vi rapiebant, similiter atque propellendo pauperum iniuriam alios pauperes spoliare, cum non modus sit alius propria et pauperum bona defendendi nisi vim vi repellere, que utique fecissem, si faciendo deum et proximum non offenderem. Vidi me undique perplexum, undique vexatum, et proculdubio sine peccatis maximis, incommodo et iactura pauperum mee ecclesie non potuissem proficere: igitur ut eadem peccata fugerem et dampna maiora evitarem, disposita modo meliori ut po[ teram 280la ecclesia tanta declinavi mala. Parcas cum paucis tuli expensas Veneciis, ne gravarem ecclesiam, ut solverem debita. An non me racionabiliter cruciabat dolor, anxiabat ma- lum, regni divisio, pauperum iactura, tot homicidia, virginum, viduarum et coniugatarum prostitucio, rapine, iniurie aliaque infinita mala, que hincinde gerebantur, que arcere ) erat in- possibile ac audire nimium michi grave? a) Psáno: horam. — b) Text: utque. — c) Psáno: arte. 1) Jan 7, 1. — 2) Jan 8, 59. — 3) Jan 15, 13. — 4) Ž. 68, 5.
75* tibus mori in grabato. Absit ergo a me fugere, ad que debeo properare. Ast si placet, fugio — et martires fugierunt, sed non effugierunt, caputque nostrum Christus fugit in Egyp/ tum, 2792b qui eciam appropinquante passione non palam ambulare voluit, quia querebant eum Judei interficere,1) ac ne interficeretur, ab- scondit se ab eis, 2) qui idcirco in hanc terram 2) advenerat, ut animam suam poneret pro amicis suis. ) Si te vero scire delectat, cur abscessi, cur ecclesiam resi- gnavi; post raciones premissas alias tibi subiungam. Vexa- ciones respondeo, quas ex presencia mea habui, declinavi, pro- pter quas et sumptus magnos feci et dampna maiora percepi et ad antiqua debita alia maxima adauxi, magnas gentes tenendo, civitates et castra muniendo et tocius anni victum cum censibus paucis diebus expendendo, nec sumptus habere potui nec ullum mutuum nec subsidium in toto regno. Hic creditores, hinc debi- tores, illinc exactores utcunque exigebant pecuniam et eis que non rapui, tunc exsolvebam") meamque ecclesiam, si man- sissem, utique destruxissem. Nec solvere debita simul potui et bella gerere, cum experienciam armorum sicut David non ha- bebam, quibus hostes devincerem sicque b) me vindicarem de inimicis, quos precepit dominus diligere, vel resarcire hiis qui vi rapiebant, similiter atque propellendo pauperum iniuriam alios pauperes spoliare, cum non modus sit alius propria et pauperum bona defendendi nisi vim vi repellere, que utique fecissem, si faciendo deum et proximum non offenderem. Vidi me undique perplexum, undique vexatum, et proculdubio sine peccatis maximis, incommodo et iactura pauperum mee ecclesie non potuissem proficere: igitur ut eadem peccata fugerem et dampna maiora evitarem, disposita modo meliori ut po[ teram 280la ecclesia tanta declinavi mala. Parcas cum paucis tuli expensas Veneciis, ne gravarem ecclesiam, ut solverem debita. An non me racionabiliter cruciabat dolor, anxiabat ma- lum, regni divisio, pauperum iactura, tot homicidia, virginum, viduarum et coniugatarum prostitucio, rapine, iniurie aliaque infinita mala, que hincinde gerebantur, que arcere ) erat in- possibile ac audire nimium michi grave? a) Psáno: horam. — b) Text: utque. — c) Psáno: arte. 1) Jan 7, 1. — 2) Jan 8, 59. — 3) Jan 15, 13. — 4) Ž. 68, 5.
Strana 76
76* 2801b Nec cum omnia fecerim, suspicionibus ideo carui, menda- cissimis de me querulantibus iam regi iam baronibus, sicque hincinde suspicionibus pressus malui pocius una culpa notari quam mille aliis, si presencia affuisset. Sed quia non est angulus, qui detractoribus careat, et alia opido obici possunt me insipienter egisse tantamque dignitatem dimittere, de supremo gradu ad infimum descendisse, de per- fecto ad minus perfectum, quodque magis mereri potuerim ma- nendo episcopus, multaque similia, qui utique secundum carna- litatem videntur sibi dicere veritatem, si non alia multitudo fidelium in contrarium affirmaret: fateor me hanc fecisse stulti- ciam. Non enim michi providere valui ut villicus iniquitatis, qui ne amoveretur a villicacione, prudenter egit et a domino suo extitit commendatus, quia filii huius seculi prudenciores sunt filiis lucis in generacionibus suis, 1) sed stultus fieri prius volui, ut denique sapiens fierem, 2) cum David vilior 3) apparere curavi, cum quo et ego psallo:*) Elegi abiectus esse in domo domini magis quam habitare in thabernaculis peccatorum. An 5) non stulta mundi eligit dominus, ut forcia quoque devinceret? 5) Certe utique stulte egi secundum animalium hominum racio- nem, prudenter tamen michi pro vidi secundum spiritualium hominum consideracionem, quia sic agendo providebam domi- num in conspectu meo semper. ) Et ideo gibbum deposui, qui obstabat, ne foramen acus") michi parvum esset sollicitudinum mundialium; spinas contrivi, ut fructificare magis possim; bo- nam commutacionem feci pro anima mea") derelinquendo tempo- ralia, spiritualibus inherendo, tradens momentanea pro eternis, caduca pro stabilibus, marcida pro incorruptis, transitoria pro permanentibus, falsa pro veris. »Porro« nec sane se loqui credant,") »qui a supremo me gradu ad novissimum autumant descendisse,b) utpote qui se- cundum dignitatem idem ) semper maneo. Per unccionem quippe caracter impressus est, quem si velim linquere non valeo a) Rkp.: credunt. — b) Höfl.: decipiuntur, nam... c) Text: ideo. 1) Luk. 16, 8. — 2) I. Kor. 3, 18. — 3) II. Král. 6, 22. 4) Ž. 83, 11. — 5) I. Kor. 1, 27. — 6) Ž. 15, 8. 7) Mat. 19, 24. — 8) Mat. 16, 26.
76* 2801b Nec cum omnia fecerim, suspicionibus ideo carui, menda- cissimis de me querulantibus iam regi iam baronibus, sicque hincinde suspicionibus pressus malui pocius una culpa notari quam mille aliis, si presencia affuisset. Sed quia non est angulus, qui detractoribus careat, et alia opido obici possunt me insipienter egisse tantamque dignitatem dimittere, de supremo gradu ad infimum descendisse, de per- fecto ad minus perfectum, quodque magis mereri potuerim ma- nendo episcopus, multaque similia, qui utique secundum carna- litatem videntur sibi dicere veritatem, si non alia multitudo fidelium in contrarium affirmaret: fateor me hanc fecisse stulti- ciam. Non enim michi providere valui ut villicus iniquitatis, qui ne amoveretur a villicacione, prudenter egit et a domino suo extitit commendatus, quia filii huius seculi prudenciores sunt filiis lucis in generacionibus suis, 1) sed stultus fieri prius volui, ut denique sapiens fierem, 2) cum David vilior 3) apparere curavi, cum quo et ego psallo:*) Elegi abiectus esse in domo domini magis quam habitare in thabernaculis peccatorum. An 5) non stulta mundi eligit dominus, ut forcia quoque devinceret? 5) Certe utique stulte egi secundum animalium hominum racio- nem, prudenter tamen michi pro vidi secundum spiritualium hominum consideracionem, quia sic agendo providebam domi- num in conspectu meo semper. ) Et ideo gibbum deposui, qui obstabat, ne foramen acus") michi parvum esset sollicitudinum mundialium; spinas contrivi, ut fructificare magis possim; bo- nam commutacionem feci pro anima mea") derelinquendo tempo- ralia, spiritualibus inherendo, tradens momentanea pro eternis, caduca pro stabilibus, marcida pro incorruptis, transitoria pro permanentibus, falsa pro veris. »Porro« nec sane se loqui credant,") »qui a supremo me gradu ad novissimum autumant descendisse,b) utpote qui se- cundum dignitatem idem ) semper maneo. Per unccionem quippe caracter impressus est, quem si velim linquere non valeo a) Rkp.: credunt. — b) Höfl.: decipiuntur, nam... c) Text: ideo. 1) Luk. 16, 8. — 2) I. Kor. 3, 18. — 3) II. Král. 6, 22. 4) Ž. 83, 11. — 5) I. Kor. 1, 27. — 6) Ž. 15, 8. 7) Mat. 19, 24. — 8) Mat. 16, 26.
Strana 77
77* nec papa hunc tollere, nisi forte in manibus eius resignare vellem dignitati, quod non aliud esset, quam quod non uterer pontificalibus actibus et insigniis, que2) nondum feci,« ne me- ritum, ut ipsi ayunt, minorarem. »Castra ergo, civitates et temporalia dimisi inutilemque laborem, quo in vacuumb) labo- ravi, 1) gradum vero dignitatis episcopi °) non minorare potui magisque sic me credo mereri, pia alia opera faciendo, quam in laboribus et erumpnis tantis nichil.« Et sic eciam illud am- biguum de perfeccione tollitur. Nam etsi status episcopi per- feccior sit propter auctoritatem regiminis, perfeccior tamen status est, qui se non innumeris seculi mergitat involucris, sed se ad unionem divine contemplacionis committit, de quo scrip- tum est: 2) Maria optimam partem elegit. »Numquid non merui, qui viginti annis et plusd) episco- pus et archiepiscopus rexi? Debeone idcirco meritum perdere?« Sed esto quod non/ cesserunt Martinus, Nicolaus, Ambrosius et 2802a ceteri; ) »plures tamen alii ecclesias suas resignasse leguntur et forsitan ex causa minori.« f) Fecit sic Valerius Ypponensis episcopus, Augustino qui cessit; fecit eciam Valerius episcopus Cesaraugustanus Vincencium quodammodo coepiscopum suum [faciendo], dum sibi totum exercicium presulatus commisit et ipse soli oracioni sive" ) contemplacioni vacabat. Quid de Cele- stino summo ayemus pontifice, qui simpliciter resignavit papa- tui et habuit successorem Bonifacium? Aut non de Jeronimo dicam, qui cardinalatum quodammodo et papatum, quo dignus ab omnibus reputabatur, heremum confugiens refutavit? Petrus quoque Damyani Ravenatensis episcopus hoc eciam egit existens cardinalis. Thomas similiter Cantuariensis postmodum iterum restitutus, ymmo et predecessor quondam meus sanctus martir Adalbertus, de quo Petrus Damyani fere quadraginta enume- rando alios sanctos episcopos scribit dicens: Nonne Adalbertus Boemensis episcopus ecclesiam dimisit et monachum induit? a) Höfl.: quod. — b) Höfl.: vanum. — c) Höfl.: episcopalis. d) Höfl.: amplius. — e) Rkp.: cetera. f) Höfl.: multi certe ecclesias suas resignasse leguntur et forsitan ob causas minores. — g) Psáno: sue. 1) Filip. 2, 16. — 2) Luk. 10, 42.
77* nec papa hunc tollere, nisi forte in manibus eius resignare vellem dignitati, quod non aliud esset, quam quod non uterer pontificalibus actibus et insigniis, que2) nondum feci,« ne me- ritum, ut ipsi ayunt, minorarem. »Castra ergo, civitates et temporalia dimisi inutilemque laborem, quo in vacuumb) labo- ravi, 1) gradum vero dignitatis episcopi °) non minorare potui magisque sic me credo mereri, pia alia opera faciendo, quam in laboribus et erumpnis tantis nichil.« Et sic eciam illud am- biguum de perfeccione tollitur. Nam etsi status episcopi per- feccior sit propter auctoritatem regiminis, perfeccior tamen status est, qui se non innumeris seculi mergitat involucris, sed se ad unionem divine contemplacionis committit, de quo scrip- tum est: 2) Maria optimam partem elegit. »Numquid non merui, qui viginti annis et plusd) episco- pus et archiepiscopus rexi? Debeone idcirco meritum perdere?« Sed esto quod non/ cesserunt Martinus, Nicolaus, Ambrosius et 2802a ceteri; ) »plures tamen alii ecclesias suas resignasse leguntur et forsitan ex causa minori.« f) Fecit sic Valerius Ypponensis episcopus, Augustino qui cessit; fecit eciam Valerius episcopus Cesaraugustanus Vincencium quodammodo coepiscopum suum [faciendo], dum sibi totum exercicium presulatus commisit et ipse soli oracioni sive" ) contemplacioni vacabat. Quid de Cele- stino summo ayemus pontifice, qui simpliciter resignavit papa- tui et habuit successorem Bonifacium? Aut non de Jeronimo dicam, qui cardinalatum quodammodo et papatum, quo dignus ab omnibus reputabatur, heremum confugiens refutavit? Petrus quoque Damyani Ravenatensis episcopus hoc eciam egit existens cardinalis. Thomas similiter Cantuariensis postmodum iterum restitutus, ymmo et predecessor quondam meus sanctus martir Adalbertus, de quo Petrus Damyani fere quadraginta enume- rando alios sanctos episcopos scribit dicens: Nonne Adalbertus Boemensis episcopus ecclesiam dimisit et monachum induit? a) Höfl.: quod. — b) Höfl.: vanum. — c) Höfl.: episcopalis. d) Höfl.: amplius. — e) Rkp.: cetera. f) Höfl.: multi certe ecclesias suas resignasse leguntur et forsitan ob causas minores. — g) Psáno: sue. 1) Filip. 2, 16. — 2) Luk. 10, 42.
Strana 78
78" 2802b Et »rex noster plurimis annis cupiens hec3) fieri pape Urbano et nunc Bonifacio scripsit, papa annuit, ecclesia consensit,« deo placuit — »ut quid et non michi placeat,« quod oculis pla- cuit maiestatis divine, cum me in hoc et aliis sue conforma- verim voluntati? Alias in cassum orarem cottidie: Fiat voluntas tua sicut in celo et in terra. Ipse namque quid de me statuit novit, in quibus nec unus quidem apex preteribit, donec omnia fiant. 1) Nichil opto, nichil desidero, nil nisi quod ipse velit volo. Misericordiam solum fieri mecum/ hanc afflicto unam pecii a domino et hanc requiram, 2) ut inhabitem in domo domini in longitudinem dierum.3) Ab hiis autem, qui detrectant de singulis et omnia facta aliorum iudicant et discuciunt diligenter, cupio edoceri, si sic vellent regere, prout cernunt me rexisse. Sed nec dubium: ne- quaquam, inquient, sed aliis optimis remediis providerent. Qui- bus ex adverso respondeo, nec me sic velle regere, prout ipsi norunt. Ego ut ipsi nolo, ipsi ut ego non possunt, nam eorum regiminis me non fallit sciencia, sed sola accusat quam nolo fieri experiencia. Potuissem denique et ego, si voluissem, per- functorie regere et hominibus plus quam deo placere, cum iactura aliorum propria bona querere, de inimicis vindictam expetere, pauperes pro augendo peculio spoliare. Hec autem nolui facere — ergo nescivi regere. Hec mansuetudo non pa- titur, hec non novit humilitas, hec puritas consciencie non ad- mittit. Non poteris ergo ecclesiam regere ut rexi, quia et ego ut tu nolui. »Habes hanc causam resignacionis b) potissimam,« si ad- vertis, ex qua ut plures elicere poteris, cur ecclesie renunccia- verim. Obediencia enim cleri et populi carui et ideo nil proficere valui; in corrigendo plus defeci quam profeci, igitur in cassum displicui; ecclesiam destruere nolui, pocius ergo ea carui; scan- dalum et infamiam declinavi, ideo et carius resignavi; incur- rere mortale peccatum timui, eam idcirco ne peccarem dimisi; nullam sum consecutus iusticiam a tempore quo prefui, et ideo in cassum gubernavi; bona ecclesie manu sunt occupata potenti, 281 1a que extrahere non valeo sine detrimento alieno, malo pocius a) Höfl.: hoc. — b) Höfl.: resignacionis mee. 1) Mat. 5, 18. — 2) Ž. 26, 4. — 3) Ž. 22, 6.
78" 2802b Et »rex noster plurimis annis cupiens hec3) fieri pape Urbano et nunc Bonifacio scripsit, papa annuit, ecclesia consensit,« deo placuit — »ut quid et non michi placeat,« quod oculis pla- cuit maiestatis divine, cum me in hoc et aliis sue conforma- verim voluntati? Alias in cassum orarem cottidie: Fiat voluntas tua sicut in celo et in terra. Ipse namque quid de me statuit novit, in quibus nec unus quidem apex preteribit, donec omnia fiant. 1) Nichil opto, nichil desidero, nil nisi quod ipse velit volo. Misericordiam solum fieri mecum/ hanc afflicto unam pecii a domino et hanc requiram, 2) ut inhabitem in domo domini in longitudinem dierum.3) Ab hiis autem, qui detrectant de singulis et omnia facta aliorum iudicant et discuciunt diligenter, cupio edoceri, si sic vellent regere, prout cernunt me rexisse. Sed nec dubium: ne- quaquam, inquient, sed aliis optimis remediis providerent. Qui- bus ex adverso respondeo, nec me sic velle regere, prout ipsi norunt. Ego ut ipsi nolo, ipsi ut ego non possunt, nam eorum regiminis me non fallit sciencia, sed sola accusat quam nolo fieri experiencia. Potuissem denique et ego, si voluissem, per- functorie regere et hominibus plus quam deo placere, cum iactura aliorum propria bona querere, de inimicis vindictam expetere, pauperes pro augendo peculio spoliare. Hec autem nolui facere — ergo nescivi regere. Hec mansuetudo non pa- titur, hec non novit humilitas, hec puritas consciencie non ad- mittit. Non poteris ergo ecclesiam regere ut rexi, quia et ego ut tu nolui. »Habes hanc causam resignacionis b) potissimam,« si ad- vertis, ex qua ut plures elicere poteris, cur ecclesie renunccia- verim. Obediencia enim cleri et populi carui et ideo nil proficere valui; in corrigendo plus defeci quam profeci, igitur in cassum displicui; ecclesiam destruere nolui, pocius ergo ea carui; scan- dalum et infamiam declinavi, ideo et carius resignavi; incur- rere mortale peccatum timui, eam idcirco ne peccarem dimisi; nullam sum consecutus iusticiam a tempore quo prefui, et ideo in cassum gubernavi; bona ecclesie manu sunt occupata potenti, 281 1a que extrahere non valeo sine detrimento alieno, malo pocius a) Höfl.: hoc. — b) Höfl.: resignacionis mee. 1) Mat. 5, 18. — 2) Ž. 26, 4. — 3) Ž. 22, 6.
Strana 79
79* ecclesia carere quam eam male regere. Quidnam prodest aerem verberare, litus arare, ventum seminare et turbinem metere? 1) Arida namque nescit ferre fructum humus nec eciam si biblica fuerit dabit fructum suum. In vacuum igitur stivam rexi, ara- trum verti, humum proscidi, sulcos“) formavi, si fructum michi denegavit terra, si spinas et tribulos germinavit. 2) En fimum miscui, stercora misi, consumpsi vomerem, sarculum fregi, com- planavi ligonem, quia versa est terra in salsuginem a malicia inhabitancium in ea.3) Ast qui sic diu rexi, numquid me recolligere iam vergen- tem ad senium non debui, ut reliquos dies in pace deducerem, consideracioni vacarem, gracias deo redderem de michi a deo collatis in hoc seculo bonis, maxime vero spiritualibus donis, ne ingratus essem de inmensis suis graciis, pro quarum una munia graciarum exsolvere ad condignum non sufficio, quomodo autem de multis potero? Igitur psalmigraphib) expedit versiculum frequenter repetere: 4) Benedic anima dominum et noli oblivisci omnes retribuciones eius. Numquid non ut Helias expedit di- cere: 5) Sufficit michi domine, tolle animam meam? Neque enim melior sum quam patres mei, vel iterum cum propheta: ) Con- vertere anima mea in requiem tuam, quia dominus benefecit tibi. Adhereat") lingua mea faucibus meis, si non meminero tui do- mine omnibus diebus vite mee. Dignare igitur laudare te, orare te, amare te, gracias tibi agere, Jesu care, da michi virtutem contra hostes tuos.) Ecce quam plures vides causas racionabiles et pregnantes, ex quarum eciam qualibet“) resignare ecclesiam vir conscien- ciosus deberet. Hanc igitur »amicissime amicorum sume epi 281 1b stolam tibi utique scriptam,« emulos vero tangentem causasque racionabiles mee cessionis invenies, ut liquide cognoscere valeas ex plurimis earum causis ymo et ex singulis »me") potuisse sine reprehensione cedere et cessisse. a) Text: scultos. — b) Psáno: plasmigraphi. c) Text: quilibet. — d.) Höfl.: et disces me... 1) Os. 8, 7. — 2) Gen. 3, 18. — 3) Ž. 106, 34. — 4) Ž. 102, 2. 5) III. Král. 19, 4. — 6) Ž. 114, 7. — 7) Ž. 136, 6. 8) Církevní invokace mariánská.
79* ecclesia carere quam eam male regere. Quidnam prodest aerem verberare, litus arare, ventum seminare et turbinem metere? 1) Arida namque nescit ferre fructum humus nec eciam si biblica fuerit dabit fructum suum. In vacuum igitur stivam rexi, ara- trum verti, humum proscidi, sulcos“) formavi, si fructum michi denegavit terra, si spinas et tribulos germinavit. 2) En fimum miscui, stercora misi, consumpsi vomerem, sarculum fregi, com- planavi ligonem, quia versa est terra in salsuginem a malicia inhabitancium in ea.3) Ast qui sic diu rexi, numquid me recolligere iam vergen- tem ad senium non debui, ut reliquos dies in pace deducerem, consideracioni vacarem, gracias deo redderem de michi a deo collatis in hoc seculo bonis, maxime vero spiritualibus donis, ne ingratus essem de inmensis suis graciis, pro quarum una munia graciarum exsolvere ad condignum non sufficio, quomodo autem de multis potero? Igitur psalmigraphib) expedit versiculum frequenter repetere: 4) Benedic anima dominum et noli oblivisci omnes retribuciones eius. Numquid non ut Helias expedit di- cere: 5) Sufficit michi domine, tolle animam meam? Neque enim melior sum quam patres mei, vel iterum cum propheta: ) Con- vertere anima mea in requiem tuam, quia dominus benefecit tibi. Adhereat") lingua mea faucibus meis, si non meminero tui do- mine omnibus diebus vite mee. Dignare igitur laudare te, orare te, amare te, gracias tibi agere, Jesu care, da michi virtutem contra hostes tuos.) Ecce quam plures vides causas racionabiles et pregnantes, ex quarum eciam qualibet“) resignare ecclesiam vir conscien- ciosus deberet. Hanc igitur »amicissime amicorum sume epi 281 1b stolam tibi utique scriptam,« emulos vero tangentem causasque racionabiles mee cessionis invenies, ut liquide cognoscere valeas ex plurimis earum causis ymo et ex singulis »me") potuisse sine reprehensione cedere et cessisse. a) Text: scultos. — b) Psáno: plasmigraphi. c) Text: quilibet. — d.) Höfl.: et disces me... 1) Os. 8, 7. — 2) Gen. 3, 18. — 3) Ž. 106, 34. — 4) Ž. 102, 2. 5) III. Král. 19, 4. — 6) Ž. 114, 7. — 7) Ž. 136, 6. 8) Církevní invokace mariánská.
Strana 80
80* Cupio tibi in domino cum consorte tua et filio salutem mentis et corporis.« Deum rogo, ut faciat pacem et tranquilli- tatem in terra. »Venissem utique ad preceptum serenissimi do- mini nostri regis Ungarie ad vos, sicut michi scripsistis, sed in me modicum consistit modo stantibus sic negociis,« prout mu- tacio dextere excelsi 1) sic disposuit. Tarde eciam literas recepi, equis eciam et expensis carui. »Prescietis eciam3) adventum meum favente domino, ) si fuerit fructuosus.« a) Höfl.: tamen. — b) Höfl. nemá favente domino. 1) Ž. 76, 11.
80* Cupio tibi in domino cum consorte tua et filio salutem mentis et corporis.« Deum rogo, ut faciat pacem et tranquilli- tatem in terra. »Venissem utique ad preceptum serenissimi do- mini nostri regis Ungarie ad vos, sicut michi scripsistis, sed in me modicum consistit modo stantibus sic negociis,« prout mu- tacio dextere excelsi 1) sic disposuit. Tarde eciam literas recepi, equis eciam et expensis carui. »Prescietis eciam3) adventum meum favente domino, ) si fuerit fructuosus.« a) Höfl.: tamen. — b) Höfl. nemá favente domino. 1) Ž. 76, 11.
Strana 81
VII. MGRI STANISLAI DE ZNOYMA TRACTATUS DE UNI- VERSALIBUS REALIBUS. Z rkp. víd. dv. knih. 4483 (A), srv. s rkp. téže knih. 4296 (B) a rkp. univ. praž. VIII E 11 (C). Quia nonnulli modernorum contra res nature communes 48a et universales adeo sunt inflammati, ut eciam apud sedem apostolicam interpellare conentur, quatenus res huiusmodi preciose, veras diffiniciones et demon- strativas sciencias per se primo obiectantes, auctoritate sedis illius de finibus ecclesie proscripte et a fidelium mentibus prorsus fugate forent: ideo contra huiusmodi sub direccione et correccione sancte sedis apostolice et sacrosancte romane ecclesie cum subscriptis mo- tivis et responsionibus ponitur conclusio talis: Res communes et nature generales et spe- ciales existunt in creatis et in divinis. Pro illa conclusione arguitur primo: Christifideles te- nentur katholice credere, tenere et usque in mortem defendere, quod omnes et singule creature sunt sub pote- state dei, cum secundum fidem katholicam deus dominetur universis et singulis creaturis. Et non tenentur christifideles credere catholice, tenere et defendere usque in mortem nisi 3) veritatem catholicam, quam christianus usque in mortem pro- pugnare tenetur. Igitur est veritas usque in mortem propu- gnanda, puta quod omnes et singule creature sunt sub pote- state dei. Et talis veritas, que est omnes et singulas creaturas a) A vynech.
VII. MGRI STANISLAI DE ZNOYMA TRACTATUS DE UNI- VERSALIBUS REALIBUS. Z rkp. víd. dv. knih. 4483 (A), srv. s rkp. téže knih. 4296 (B) a rkp. univ. praž. VIII E 11 (C). Quia nonnulli modernorum contra res nature communes 48a et universales adeo sunt inflammati, ut eciam apud sedem apostolicam interpellare conentur, quatenus res huiusmodi preciose, veras diffiniciones et demon- strativas sciencias per se primo obiectantes, auctoritate sedis illius de finibus ecclesie proscripte et a fidelium mentibus prorsus fugate forent: ideo contra huiusmodi sub direccione et correccione sancte sedis apostolice et sacrosancte romane ecclesie cum subscriptis mo- tivis et responsionibus ponitur conclusio talis: Res communes et nature generales et spe- ciales existunt in creatis et in divinis. Pro illa conclusione arguitur primo: Christifideles te- nentur katholice credere, tenere et usque in mortem defendere, quod omnes et singule creature sunt sub pote- state dei, cum secundum fidem katholicam deus dominetur universis et singulis creaturis. Et non tenentur christifideles credere catholice, tenere et defendere usque in mortem nisi 3) veritatem catholicam, quam christianus usque in mortem pro- pugnare tenetur. Igitur est veritas usque in mortem propu- gnanda, puta quod omnes et singule creature sunt sub pote- state dei. Et talis veritas, que est omnes et singulas creaturas a) A vynech.
Strana 82
82* esse sub potestate dei, non est significabile complexe, quod esset solum equaliter esse et non esse, et non esset quid- quam nec aliqua res alicuius infinite vel finite bonitatis, sicut plures conati sunt probare 3) esse significabile complexe. Quis enim nisi insanus pro re nullius infiniti vel finiti valoris vitam suam in mortem exponeret? Nec talis veritas catholica est in se aliquod signum proposicionale, cum eque perfidus sicut fidelis fabricare vel formare possit in scripto, voce vel mente tale signum proposicionale, sc. omnes et singule crea- ture sunt sub potestate dei. Nec eciam illa veritas catholica est in se aliqua res singularis, cum nulla res singularis sit omnes et singulas creaturas esse sub potestate dei, sicut nulla res singularis est omnes et singule creature sub potestate dei existentes. Nec veritas illa catholica est aliquod aggre- gatum in se ex quibuscunque rebus singularibus, cum nullum tale aggregatum est omnes et singule creature sub potestate dei existentes. Relinquitur igitur, quod veritas illa est in se omnium et singularum creaturarum existencia com- munis sub potestate dei. Cui veritati debet quilibet christia- nus vel christifidelis firmiter adherere et in mortem se pro illa exponere, cum ipsa sit communis preciosa et constantissima veritas creata, sole clarius lucens per totum mundum in omni- bus et singulis creaturis velut ipsarum creata intellectualis lux manifestissima et communissima. Quodsi adversarii huius ve- ritatis aut putant se illam non noscere aut non vere eam in propria forma agnoscunt, non est mirum, cum reputaciores phi- losophi in hac vita ignoraverunt hanc veritatem, puta deum esse trinum et unum, que tamen est simpliciter inmense cla- ritatis. Secundo arguitur sic: Non est diligendum 48b nisi bonum,I sed diligendum est omnes et sin- gulas creaturas esse, cum deus amorose velit omnes et singulas creaturas esse, igitur bonum est omnes et singulas creaturas esse. Et tale bonum, quod est omnes et singulas creaturas esse, iuxta deductumb) superius oportet quod sit commune esse seu communis existencia omnium et sin- a) A vynech. — b) Rkpp.: deduccionem.
82* esse sub potestate dei, non est significabile complexe, quod esset solum equaliter esse et non esse, et non esset quid- quam nec aliqua res alicuius infinite vel finite bonitatis, sicut plures conati sunt probare 3) esse significabile complexe. Quis enim nisi insanus pro re nullius infiniti vel finiti valoris vitam suam in mortem exponeret? Nec talis veritas catholica est in se aliquod signum proposicionale, cum eque perfidus sicut fidelis fabricare vel formare possit in scripto, voce vel mente tale signum proposicionale, sc. omnes et singule crea- ture sunt sub potestate dei. Nec eciam illa veritas catholica est in se aliqua res singularis, cum nulla res singularis sit omnes et singulas creaturas esse sub potestate dei, sicut nulla res singularis est omnes et singule creature sub potestate dei existentes. Nec veritas illa catholica est aliquod aggre- gatum in se ex quibuscunque rebus singularibus, cum nullum tale aggregatum est omnes et singule creature sub potestate dei existentes. Relinquitur igitur, quod veritas illa est in se omnium et singularum creaturarum existencia com- munis sub potestate dei. Cui veritati debet quilibet christia- nus vel christifidelis firmiter adherere et in mortem se pro illa exponere, cum ipsa sit communis preciosa et constantissima veritas creata, sole clarius lucens per totum mundum in omni- bus et singulis creaturis velut ipsarum creata intellectualis lux manifestissima et communissima. Quodsi adversarii huius ve- ritatis aut putant se illam non noscere aut non vere eam in propria forma agnoscunt, non est mirum, cum reputaciores phi- losophi in hac vita ignoraverunt hanc veritatem, puta deum esse trinum et unum, que tamen est simpliciter inmense cla- ritatis. Secundo arguitur sic: Non est diligendum 48b nisi bonum,I sed diligendum est omnes et sin- gulas creaturas esse, cum deus amorose velit omnes et singulas creaturas esse, igitur bonum est omnes et singulas creaturas esse. Et tale bonum, quod est omnes et singulas creaturas esse, iuxta deductumb) superius oportet quod sit commune esse seu communis existencia omnium et sin- a) A vynech. — b) Rkpp.: deduccionem.
Strana 83
83* gularum creaturarum. Quod quidem esse est primum omnium creaturarum, sicut dicit Auctor de causis proposicione 4.: Pri- mum inquit rerum creatarum est esse et non est ante ipsum creatum aliud. Et consimili deduccione arguitur, quod bonum sit omne suppositum humanum esse hominem et bonum sit omnem bestiam esse animal et per consequens quod sit communis humanitas humanorum suppositorum, que sit specifica bonitas ipsorum, et quod sit communis animalitas, que sit generalis eorum bonitas essencialis. Ex quibus consequenter arguitur conclusionem superius positam esse veram. Tercio sic: Quia si predicta conclusio non est vera, sed falsa et erronea, tunc in contra- rium illius erunt tales conclusiones conce- dendè et dogmatizande in ecclesia dei. Prima: Non est racionabile neque licitum, quod qui- libet laycus christianus debet subesse papali potestati. Secunda: Non est dignum neque iu- stum, quod quelibet creatura est sub potestate divina. Tercia: deus non potest intelligere hoc, quod omnes et singule creature sunt sub pote- state eius. Quarta: Deo non placet, quod quod- libet bonum est bonum.1) Tales conclusiones sunt de assercione et doctrina adver- sancium conclusioni superius posite. Nam secundum eos non est veritas, quod quilibet laycus debet subesse papali potestati, quia nec veritas communis nec singularis, et per consequens non est racionabile neque licitum, quod quilibet christianus lay- cus debet subesse papali potestati. Similiter secundum eos non est veritas, quod quelibet creatura est sub potestate divina et per consequens non est dignum nec iustum, quod quelibet crea- tura dei est sub potestate dei. Et secundum eos nequaquam potest esse hoc, quod omnes et singule creature sunt sub pote- state dei, quia nulla res communis vel singularis possit esse hoc, quod omnes et singule creature sunt sub potestate dei, et 1) Srv. větší traktát Stanislavův »De universalibus« mezi Viklefovými spisy vydaný v »Miscellanea philosophica« II., str. 23—26.
83* gularum creaturarum. Quod quidem esse est primum omnium creaturarum, sicut dicit Auctor de causis proposicione 4.: Pri- mum inquit rerum creatarum est esse et non est ante ipsum creatum aliud. Et consimili deduccione arguitur, quod bonum sit omne suppositum humanum esse hominem et bonum sit omnem bestiam esse animal et per consequens quod sit communis humanitas humanorum suppositorum, que sit specifica bonitas ipsorum, et quod sit communis animalitas, que sit generalis eorum bonitas essencialis. Ex quibus consequenter arguitur conclusionem superius positam esse veram. Tercio sic: Quia si predicta conclusio non est vera, sed falsa et erronea, tunc in contra- rium illius erunt tales conclusiones conce- dendè et dogmatizande in ecclesia dei. Prima: Non est racionabile neque licitum, quod qui- libet laycus christianus debet subesse papali potestati. Secunda: Non est dignum neque iu- stum, quod quelibet creatura est sub potestate divina. Tercia: deus non potest intelligere hoc, quod omnes et singule creature sunt sub pote- state eius. Quarta: Deo non placet, quod quod- libet bonum est bonum.1) Tales conclusiones sunt de assercione et doctrina adver- sancium conclusioni superius posite. Nam secundum eos non est veritas, quod quilibet laycus debet subesse papali potestati, quia nec veritas communis nec singularis, et per consequens non est racionabile neque licitum, quod quilibet christianus lay- cus debet subesse papali potestati. Similiter secundum eos non est veritas, quod quelibet creatura est sub potestate divina et per consequens non est dignum nec iustum, quod quelibet crea- tura dei est sub potestate dei. Et secundum eos nequaquam potest esse hoc, quod omnes et singule creature sunt sub pote- state dei, quia nulla res communis vel singularis possit esse hoc, quod omnes et singule creature sunt sub potestate dei, et 1) Srv. větší traktát Stanislavův »De universalibus« mezi Viklefovými spisy vydaný v »Miscellanea philosophica« II., str. 23—26.
Strana 84
84* per consequens deus non potest intelligere hoc, quod omnes et singule creature sunt eius. Item iuxta eosdem non placet deo, quod quodlibet bonum est bonum, quia nec est placens com- mune nec est placens singulare quodlibet bonum esse bonum, igitur non est placens deo nec placet deo quodlibet bonum esse bonum, licet deus voluntate complacencie placenter velit quod- libet bonum esse bonum. Verum quia spes est, quod sancta sedes apo- stolica cito ammovebit tales conclusiones cum huiusmodi dogmatizacionibus ab ecclesia dei, ne aures beatarum mencium diucius a talibus offendantur: ideo contra tales dogmatizaciones et conclusiones pro conclusione 49a superius / posita arguitur quarto auctoritatibus. Nam Gen. 1. scribitur sic: 1) Creavitque deus cete gran- dia et omnem animam viventem atque motabilem, quam pro- duxerant aque secundum species suas et omne volatile secundum genus tuum, ubi loquendo de produccione substanciali quiddita- tiva illorum animalium videntur nulla pertinencius intelligi per genera et species quam generales et speciales quidditates seu raciones substanciales, in quas et secundum quas ipsa animata essent producta produccione eorum substanciali quidditativa, sicut in materiam et formam substancialem propriam sunt producta produccione substan- ciali qualitativa, et in partes suas integrales sunt producta produccione substanciali quantitativa.3) Si enim est dare composicionem substancialem infimam velut totalitatem gros- sam, quam sensuales percipiunt, qualis est composicio sub- stancialis b) quantitativa ex partibus quantitativis, ut pe- dibus, manibus etc.; et est dare composicionem substancialem mediocrem, veluti partim grossam et partim subtilem, quam communes philosophi percipiunt, qualis est composicio substan- cialis qualitativa«) ex partibus qualitativis, puta materia et forma propria individui: igitur eciam est dare composicio- nem substancialem supremam, velud totaliter subtilem et te- nuem, quam puriores philosophi perceperunt, et talis compo- a) Psáno: qualificativa. — b) A: substancie. c) Rkpp.: qualificativa. 1) Gen. 1, 21.
84* per consequens deus non potest intelligere hoc, quod omnes et singule creature sunt eius. Item iuxta eosdem non placet deo, quod quodlibet bonum est bonum, quia nec est placens com- mune nec est placens singulare quodlibet bonum esse bonum, igitur non est placens deo nec placet deo quodlibet bonum esse bonum, licet deus voluntate complacencie placenter velit quod- libet bonum esse bonum. Verum quia spes est, quod sancta sedes apo- stolica cito ammovebit tales conclusiones cum huiusmodi dogmatizacionibus ab ecclesia dei, ne aures beatarum mencium diucius a talibus offendantur: ideo contra tales dogmatizaciones et conclusiones pro conclusione 49a superius / posita arguitur quarto auctoritatibus. Nam Gen. 1. scribitur sic: 1) Creavitque deus cete gran- dia et omnem animam viventem atque motabilem, quam pro- duxerant aque secundum species suas et omne volatile secundum genus tuum, ubi loquendo de produccione substanciali quiddita- tiva illorum animalium videntur nulla pertinencius intelligi per genera et species quam generales et speciales quidditates seu raciones substanciales, in quas et secundum quas ipsa animata essent producta produccione eorum substanciali quidditativa, sicut in materiam et formam substancialem propriam sunt producta produccione substan- ciali qualitativa, et in partes suas integrales sunt producta produccione substanciali quantitativa.3) Si enim est dare composicionem substancialem infimam velut totalitatem gros- sam, quam sensuales percipiunt, qualis est composicio sub- stancialis b) quantitativa ex partibus quantitativis, ut pe- dibus, manibus etc.; et est dare composicionem substancialem mediocrem, veluti partim grossam et partim subtilem, quam communes philosophi percipiunt, qualis est composicio substan- cialis qualitativa«) ex partibus qualitativis, puta materia et forma propria individui: igitur eciam est dare composicio- nem substancialem supremam, velud totaliter subtilem et te- nuem, quam puriores philosophi perceperunt, et talis compo- a) Psáno: qualificativa. — b) A: substancie. c) Rkpp.: qualificativa. 1) Gen. 1, 21.
Strana 85
85* sicio est quidditativasubstancialis ex partibus quidditativis, puta genere et differencia spe- cifica, que differencia est in rebus alia eciam maior distan- cia essencialis quam significat differencia essencialis materialis. Alioquin circumscriptis conceptibus et signis humanis Pe- trus existens cum lapide et Paulo 2) non amplius differt a lapide essencialiter quam ipse differt essencialiter a Paulo, quod est inconveniens. Preterea quomodo est dare triplicem huiusmodi composi- cionem in substanciis, sic triplicem produccionem. Quodsi aucto- ritas allegata de produccione animatorum quidditativa intelli- gitur, per genera et species nature generales et speciales seu quidditates intelligende viden- tur. Sicut enim cum dicunt philosophi: »Genus est, quod predi- catur de pluribus specie differentibus in eo quod quid est«, vi- dentur nulla pertinencius intelligi per genus et speciem quam generalis quidditas plurium specierum et specialis quidditas plurium individuorum, loquendo ibi de vera et propria predicacione reali, qua sc. ipse gloriosus deus vere et realiter dicit et predicat aliquid de aliquo apud seipsum non mediantibus signis vocalibus mentalibus vel scriptis sibi realiter condistinctis, que essent ibi subiecta et predicata. Sineb) talibus enim signis vere et proprie dicit deus et predicat realiter, quod2) omnis homo est animal et quod omnis leo est animal, ubi predicatum non est aliquod tale signum, sed ipsa ani- malitas, que est quidditas seu/ substancialis racio equi, 49b hominis etc. Sicut enim urina equivoce est sana, quia signum sanitatis, sic vox, scriptura vel conceptus mentis sunt equivoce predicata in proposicionibus, quia signa predicatorum vere et realiter per deum et creaturas racionales. Nec valet dici: cum deus apud se et coram beatis suis dicit et predicat, quod omnis homo est animal, quod ibi non predicet predicatum aliquod de aliquo vel aliquibus aut quod ibi non predicet communem animalitatem de omni homine, sed solum de singulis hominibus singulas suas animalitates; quia tunc eciam cum deus sic predicat omnes res esse ens, solum de sin- a) Rkpp.: Paulus. — b) A: Unde. — c) A: ut.
85* sicio est quidditativasubstancialis ex partibus quidditativis, puta genere et differencia spe- cifica, que differencia est in rebus alia eciam maior distan- cia essencialis quam significat differencia essencialis materialis. Alioquin circumscriptis conceptibus et signis humanis Pe- trus existens cum lapide et Paulo 2) non amplius differt a lapide essencialiter quam ipse differt essencialiter a Paulo, quod est inconveniens. Preterea quomodo est dare triplicem huiusmodi composi- cionem in substanciis, sic triplicem produccionem. Quodsi aucto- ritas allegata de produccione animatorum quidditativa intelli- gitur, per genera et species nature generales et speciales seu quidditates intelligende viden- tur. Sicut enim cum dicunt philosophi: »Genus est, quod predi- catur de pluribus specie differentibus in eo quod quid est«, vi- dentur nulla pertinencius intelligi per genus et speciem quam generalis quidditas plurium specierum et specialis quidditas plurium individuorum, loquendo ibi de vera et propria predicacione reali, qua sc. ipse gloriosus deus vere et realiter dicit et predicat aliquid de aliquo apud seipsum non mediantibus signis vocalibus mentalibus vel scriptis sibi realiter condistinctis, que essent ibi subiecta et predicata. Sineb) talibus enim signis vere et proprie dicit deus et predicat realiter, quod2) omnis homo est animal et quod omnis leo est animal, ubi predicatum non est aliquod tale signum, sed ipsa ani- malitas, que est quidditas seu/ substancialis racio equi, 49b hominis etc. Sicut enim urina equivoce est sana, quia signum sanitatis, sic vox, scriptura vel conceptus mentis sunt equivoce predicata in proposicionibus, quia signa predicatorum vere et realiter per deum et creaturas racionales. Nec valet dici: cum deus apud se et coram beatis suis dicit et predicat, quod omnis homo est animal, quod ibi non predicet predicatum aliquod de aliquo vel aliquibus aut quod ibi non predicet communem animalitatem de omni homine, sed solum de singulis hominibus singulas suas animalitates; quia tunc eciam cum deus sic predicat omnes res esse ens, solum de sin- a) Rkpp.: Paulus. — b) A: Unde. — c) A: ut.
Strana 86
86* gulis singulas suas entitates predicaret, et per consequens sicut deus contingenter non necessario dicit, quod hec res est hoc ens et hec res est hoc ens et sic de aliis: sic contingenter non neces- sario diceret, quod omnis res est ens, quod est inconveniens, cum non possit esse, quin omnis res sit ens et per consequens non possit esse, quin dicat omnem rem esse ens. Sic ad propositum respondendo s. Myoses, conformando se in quid nominis cum illis philosophis, per 2) genus et speciem videtur intelligere generales et speciales quidditates, in quas et secundum quas animata dixit esse producta, si loquatur ibi de illorum produccione quidditativa. Verum quia in alio sensu accipiuntur illa verba de produccione illorum anima- torum in esse suo virtuali et secundum esse substanciale virtuale et non in esse formali, et tunc per genus solet intelligi racio seminalis remota seu generalis, sicut est dare remotum esse potenciale et virtuale: et per species solent intelligi raciones animatorum seminales propinque seu speciales, sicut est dare esse propinquum et virtuale et potenciale animati — sed nulla- tenus ego intelligo per genus et species tales generales et spe- ciales raciones seminales animatorum: habetur intentum pro conclusione. Item licet apostolus dicat I Cor. XV:1) Non omnis caro eadem caro, loquens ibi de ydemptitate, que excludit diversi- tatem specificam, tamen quia ibidem subdit: sed alia homi- num, alia volucrum, alia pecorum, alia piscium, ponit ibi speci- alem carnem hominum, generalem carnem pecorum etc. Quo- modo alias esset verum, quod alia sc. per substanciam est caro hominum et alia pecorum etc.? Non enim individua est caro pecorum, maxime specie differencium — igitur etc. Item apostolus Ep h. 4 loquens de principiis unius cor- poris mistici et eius membrorum, ita ait: 2) Unus dominus, una fides, unum baptisma, unus deus et pater omnium. Et cum lo- quatur ibi de fide, qua credimus, et non est una numeralis talis fides omnium — igitur una communis. Item b) dicit insuper apostolus I. ad Tit. salutans eum 50a dicit: 3) Tito dilecto filio/ secundum communem fidem gracia a) Rkpp.: et per. — b) A: ibidem. 1) v. 39. — 2) Ef. 4, 5 n. — 3) Tit. 1, 4.
86* gulis singulas suas entitates predicaret, et per consequens sicut deus contingenter non necessario dicit, quod hec res est hoc ens et hec res est hoc ens et sic de aliis: sic contingenter non neces- sario diceret, quod omnis res est ens, quod est inconveniens, cum non possit esse, quin omnis res sit ens et per consequens non possit esse, quin dicat omnem rem esse ens. Sic ad propositum respondendo s. Myoses, conformando se in quid nominis cum illis philosophis, per 2) genus et speciem videtur intelligere generales et speciales quidditates, in quas et secundum quas animata dixit esse producta, si loquatur ibi de illorum produccione quidditativa. Verum quia in alio sensu accipiuntur illa verba de produccione illorum anima- torum in esse suo virtuali et secundum esse substanciale virtuale et non in esse formali, et tunc per genus solet intelligi racio seminalis remota seu generalis, sicut est dare remotum esse potenciale et virtuale: et per species solent intelligi raciones animatorum seminales propinque seu speciales, sicut est dare esse propinquum et virtuale et potenciale animati — sed nulla- tenus ego intelligo per genus et species tales generales et spe- ciales raciones seminales animatorum: habetur intentum pro conclusione. Item licet apostolus dicat I Cor. XV:1) Non omnis caro eadem caro, loquens ibi de ydemptitate, que excludit diversi- tatem specificam, tamen quia ibidem subdit: sed alia homi- num, alia volucrum, alia pecorum, alia piscium, ponit ibi speci- alem carnem hominum, generalem carnem pecorum etc. Quo- modo alias esset verum, quod alia sc. per substanciam est caro hominum et alia pecorum etc.? Non enim individua est caro pecorum, maxime specie differencium — igitur etc. Item apostolus Ep h. 4 loquens de principiis unius cor- poris mistici et eius membrorum, ita ait: 2) Unus dominus, una fides, unum baptisma, unus deus et pater omnium. Et cum lo- quatur ibi de fide, qua credimus, et non est una numeralis talis fides omnium — igitur una communis. Item b) dicit insuper apostolus I. ad Tit. salutans eum 50a dicit: 3) Tito dilecto filio/ secundum communem fidem gracia a) Rkpp.: et per. — b) A: ibidem. 1) v. 39. — 2) Ef. 4, 5 n. — 3) Tit. 1, 4.
Strana 87
87" et pax etc., ubi ponit communem fidem, qua credimus, quam Athanasius “) in symbolo vocat fidem catholicam h. e. univer- salem, cum dicit: Fides autem catholica est hec, ut unum deum in trinitate et trinitatem in unitate veneremur. Fide autem for- mata credimus et veneramur materiam trinitatis et materiam incarnacionis et totam materiam fidei catholice. Pro illa eciam conclusione est b. Dyonisius de divinis nominibus cap. ult.: Non est multitudo, inquit, non participans in uno. Que enim sunt multab) partibus, sunt unum toto, et que sunt multa numero, sunt unum specie, et que sunt multa specie, sunt unum genere, et que sunt multa processibus, sunt иnum principio. Item b. Johannes Crisostomus in exposicione ep. ad Hebr. omel 4: 1) Hoc enim etsi de communi humanitate dictum est, verumtamen proprie aptatur ad Christum secundum car- nem. Item Augustinus b. in dyalogo ad Felicianum: 2) Ecce homo pater habet hominem filium: est quidem commune utri- que, quod homo est, uni tamen quod filius, alteri proprium quod pater est. Nam inter utramque personam sic discernitur, ut com- munis humanitas non negetur. Item Gregorius in omel. super illo ewangelii »Predi- cate omni creature«. Sic enim inquit b. Gregorius: 3) Omnis enim creature aliquid habet homo. Habet enim commune esse cum lapidibus, vivere cum arboribus, sentire cum animalibus, intelligere cum angelis etc. Anshelmus de incarnacione verbi cap. 3 ita ait: 4) Cumque omnes ut cautissime ad sacre pagine questiones acce- dant, sint commonendi, illi utique nostri temporis dyaletici ymmo dyabolice heretici, qui nonnisi flatum vocis putant esse universales substancias et qui colorem non aliud queunt intelli- gere quam corpus nec sapienciam hominis aliud quam animam, prorsus a spiritualium questionum disputacione sunt exsuf- flandi. In eorum quippe animabus racio, que princeps et iudex a) Rkpp.: Anasthasius. — b) A: multis. 1) Opp. vyd. Frankf. 1697 N. T. tom. VI. col. 730. 2) Migne, P. L. 42 col. 1159. — 3) Migne, P. L. 76 cel. 1214. 4) Migne, P. L. 158 col. 265.
87" et pax etc., ubi ponit communem fidem, qua credimus, quam Athanasius “) in symbolo vocat fidem catholicam h. e. univer- salem, cum dicit: Fides autem catholica est hec, ut unum deum in trinitate et trinitatem in unitate veneremur. Fide autem for- mata credimus et veneramur materiam trinitatis et materiam incarnacionis et totam materiam fidei catholice. Pro illa eciam conclusione est b. Dyonisius de divinis nominibus cap. ult.: Non est multitudo, inquit, non participans in uno. Que enim sunt multab) partibus, sunt unum toto, et que sunt multa numero, sunt unum specie, et que sunt multa specie, sunt unum genere, et que sunt multa processibus, sunt иnum principio. Item b. Johannes Crisostomus in exposicione ep. ad Hebr. omel 4: 1) Hoc enim etsi de communi humanitate dictum est, verumtamen proprie aptatur ad Christum secundum car- nem. Item Augustinus b. in dyalogo ad Felicianum: 2) Ecce homo pater habet hominem filium: est quidem commune utri- que, quod homo est, uni tamen quod filius, alteri proprium quod pater est. Nam inter utramque personam sic discernitur, ut com- munis humanitas non negetur. Item Gregorius in omel. super illo ewangelii »Predi- cate omni creature«. Sic enim inquit b. Gregorius: 3) Omnis enim creature aliquid habet homo. Habet enim commune esse cum lapidibus, vivere cum arboribus, sentire cum animalibus, intelligere cum angelis etc. Anshelmus de incarnacione verbi cap. 3 ita ait: 4) Cumque omnes ut cautissime ad sacre pagine questiones acce- dant, sint commonendi, illi utique nostri temporis dyaletici ymmo dyabolice heretici, qui nonnisi flatum vocis putant esse universales substancias et qui colorem non aliud queunt intelli- gere quam corpus nec sapienciam hominis aliud quam animam, prorsus a spiritualium questionum disputacione sunt exsuf- flandi. In eorum quippe animabus racio, que princeps et iudex a) Rkpp.: Anasthasius. — b) A: multis. 1) Opp. vyd. Frankf. 1697 N. T. tom. VI. col. 730. 2) Migne, P. L. 42 col. 1159. — 3) Migne, P. L. 76 cel. 1214. 4) Migne, P. L. 158 col. 265.
Strana 88
88 debet esse omnium, que sunt in homine, sic est in ymaginacione corporalibus obvoluta, ut ex eis se non possit evolvere nec ab ipsis ea, que ipsa sola et pura contemplari debet, valeat discer- nere. Qui enim nondum intelligit, quomodo plures homines in specie sunt unus homo, qualiter in illa secretissima 3) et altis- sima natura comprehendet, quomodo plures persone, quarum singula queque perfectus est deus, sint unus deus etc. Item b. Anshelmus in suo Monologion: 1) Substan- ciarum quedam universalis, quedam singularis. Universalis, que in pluribus substanciis essencialiter communis est, ut esse ho- minem commune est omnibus hominibus. Item Robertus Lyncon. in exposicione libri Poste- riorum ponens quintuplicia universalia dicit, quod quarto modo 50b universalia sunt genera / et species principia cognoscendi et essendi intrinseca rerum. Intellectus autem, inquit, debilis ille, qui non potest ascendere ad cognicionem horum verorum gene- rum et specierum et cognoscit res solum in accidentibus conse- quentibus veras essencias rerum; et apud intellectum sunt acci- dencia communia genera et species cognoscendi principia solum et non essendi. Item Albertus Magnus Ratisponens. in exposicione super Peri hermenias ita dicit: Universale duplicem habet con- sideracionem sc. secundum quod in se ipso est natura simplex et secundum quod refertur ad intelligenciam et secundum quod est in isto vel in isto per esse, quod habet in hoc vel in hoc. Primo quidem modo simplex natura est, que dat esse, nomen et racionem et verissime est inter omnia que sunt et nichil habet aliene nature admixtum neque concrecione aliene nature vala- lum. Per hoc quod est in illo vel in isto multa accidunt ei, quo- rum primum est, quod est particulatum et individuatum, se- cundum autem est, quod est multiplicabile vel multiplicatum, tercium quod est incorporatum et habens materie diversas for- mas sive passiones etc. Et ibidem dicit raciones pro hac sen- tencia introductas incontradicibiliter probare universalia esse naturas simplices et dicentes oppositum vocat nomin ales. a) Rkpp.: sacratissima. — b) A: moniales. 1) Migne, P. L. 158 col. 180.
88 debet esse omnium, que sunt in homine, sic est in ymaginacione corporalibus obvoluta, ut ex eis se non possit evolvere nec ab ipsis ea, que ipsa sola et pura contemplari debet, valeat discer- nere. Qui enim nondum intelligit, quomodo plures homines in specie sunt unus homo, qualiter in illa secretissima 3) et altis- sima natura comprehendet, quomodo plures persone, quarum singula queque perfectus est deus, sint unus deus etc. Item b. Anshelmus in suo Monologion: 1) Substan- ciarum quedam universalis, quedam singularis. Universalis, que in pluribus substanciis essencialiter communis est, ut esse ho- minem commune est omnibus hominibus. Item Robertus Lyncon. in exposicione libri Poste- riorum ponens quintuplicia universalia dicit, quod quarto modo 50b universalia sunt genera / et species principia cognoscendi et essendi intrinseca rerum. Intellectus autem, inquit, debilis ille, qui non potest ascendere ad cognicionem horum verorum gene- rum et specierum et cognoscit res solum in accidentibus conse- quentibus veras essencias rerum; et apud intellectum sunt acci- dencia communia genera et species cognoscendi principia solum et non essendi. Item Albertus Magnus Ratisponens. in exposicione super Peri hermenias ita dicit: Universale duplicem habet con- sideracionem sc. secundum quod in se ipso est natura simplex et secundum quod refertur ad intelligenciam et secundum quod est in isto vel in isto per esse, quod habet in hoc vel in hoc. Primo quidem modo simplex natura est, que dat esse, nomen et racionem et verissime est inter omnia que sunt et nichil habet aliene nature admixtum neque concrecione aliene nature vala- lum. Per hoc quod est in illo vel in isto multa accidunt ei, quo- rum primum est, quod est particulatum et individuatum, se- cundum autem est, quod est multiplicabile vel multiplicatum, tercium quod est incorporatum et habens materie diversas for- mas sive passiones etc. Et ibidem dicit raciones pro hac sen- tencia introductas incontradicibiliter probare universalia esse naturas simplices et dicentes oppositum vocat nomin ales. a) Rkpp.: sacratissima. — b) A: moniales. 1) Migne, P. L. 158 col. 180.
Strana 89
89* Item Petrus Hispanus in tractatibus communibus loyce sue describit universale dicens: Quod aptum natum est esse in pluribus et exponens textum Aristotelis dicentis: Sub- stancia prima significat hoc aliquid et substancia secunda signi- ficat quale quid sit, dicit: Substancia prima significat hoc ali- quid i. e. substanciam communem et secunda substancia quale quid i. e. substanciam singularem.3) Et in hac sentencia se- cuntur eum famosiores sui expositores in glosis suis. Item Johannes Scotus II. Sent. circa dist. 3. qu. 1. arguit per multa media et concludit in creaturis aliam esse uni- tatem realem quam numeralem et hoc esse aliquid commune unum unitate reali minori unitate numerali. Et ibidem: Dico, inquit ipse, quod universale in actu est idem, quod habet ali- quam unitatem indifferentem, secundum quam ipsum idem est in potencia propinqua, ut dicatur de quolibet supposito, quia secundum philosophum I. Posteriorum universale est, quod est unum in multis et unum de multis. Item Boecius in libro divisionum: Alia divisio est, qua dividitur terminus in sua significata, alia qua totum integrale dividitur in suas partes integrales, alia qua totum universale dividitur in suas partes subiectivas. Et in hoc differt divisio media a tercia, quod totum integrale non est quelibet pars sui integralis, sed totum universale est quelibet sui pars. Item Waltherus Burley in exposicione prohemii Phisicorum ponit genera et species naturas generales et spe- ciales rerum singularium. Item Aristoteles in principio Peri ermenias: Rerum quedam sunt universalia, quedam autem singularia. Dico/ au- 51a tem universale, quod de pluribus natum est predicari. Et in prin- cipio Posteriorum: Universale est, quod est unum in multis et de multis. Item commentator Averois V. Methaf. commento XXXI: Universale predicatum de partibus facit ea esse unum, ut homo et equus sunt unum in animalitate. Item Avicenna V. Methaf. loquens de universali in es- sendo dicit, quod triplex est universale sc. actuale, potencionale et intellectuale. a) Rkpp. naopak: Substancia prima — singularem, substancia secunda — communem.
89* Item Petrus Hispanus in tractatibus communibus loyce sue describit universale dicens: Quod aptum natum est esse in pluribus et exponens textum Aristotelis dicentis: Sub- stancia prima significat hoc aliquid et substancia secunda signi- ficat quale quid sit, dicit: Substancia prima significat hoc ali- quid i. e. substanciam communem et secunda substancia quale quid i. e. substanciam singularem.3) Et in hac sentencia se- cuntur eum famosiores sui expositores in glosis suis. Item Johannes Scotus II. Sent. circa dist. 3. qu. 1. arguit per multa media et concludit in creaturis aliam esse uni- tatem realem quam numeralem et hoc esse aliquid commune unum unitate reali minori unitate numerali. Et ibidem: Dico, inquit ipse, quod universale in actu est idem, quod habet ali- quam unitatem indifferentem, secundum quam ipsum idem est in potencia propinqua, ut dicatur de quolibet supposito, quia secundum philosophum I. Posteriorum universale est, quod est unum in multis et unum de multis. Item Boecius in libro divisionum: Alia divisio est, qua dividitur terminus in sua significata, alia qua totum integrale dividitur in suas partes integrales, alia qua totum universale dividitur in suas partes subiectivas. Et in hoc differt divisio media a tercia, quod totum integrale non est quelibet pars sui integralis, sed totum universale est quelibet sui pars. Item Waltherus Burley in exposicione prohemii Phisicorum ponit genera et species naturas generales et spe- ciales rerum singularium. Item Aristoteles in principio Peri ermenias: Rerum quedam sunt universalia, quedam autem singularia. Dico/ au- 51a tem universale, quod de pluribus natum est predicari. Et in prin- cipio Posteriorum: Universale est, quod est unum in multis et de multis. Item commentator Averois V. Methaf. commento XXXI: Universale predicatum de partibus facit ea esse unum, ut homo et equus sunt unum in animalitate. Item Avicenna V. Methaf. loquens de universali in es- sendo dicit, quod triplex est universale sc. actuale, potencionale et intellectuale. a) Rkpp. naopak: Substancia prima — singularem, substancia secunda — communem.
Strana 90
90* Ex hiis et aliis pluribus auctoritatibus et testimoniis sacre scripture, sanctorum sapientum katholicorum, philosophorum et famosarum locucionum, quibus dicitur: »commune est hoc, quod homines credunt, generale est hoc, quod homines moriuntur« etc., ex hiis inquam testimoniis relinquitur conclusionem superius positam fore veram. Sed neque qualescunque apparentes et pre- tense forme arguendi sylogistice vel alie in- fringunt hanc conclusionem, quia omnes tales in materia trinitatis sancte instanciam paciuntur mani- festam, ut patet sedule intuenti. Obicitur tamen contra conclusionem illam cum suis probacionibus, quia ex eis videtur sequi, quod eadem substancia sit deus, homo et asinus, lapis etc. Hic solet dici, quod quedam est y demptitas essen- cialis numeralis, quedam substancialis, quedam generalis et quedam analoga. Sola autem ydemptitas numeralis inter has est accepta, tenta et credita apud omnes sc. sapientes et simplices simul, et ideo cum nichil additur ad hoc, quod est eadem substancia deus, homo, asinus, lapis etc., solus sensus est apud omnes simul, quod eadem substancia nu- meralis sit deus, homo, asinus etc. Qui sensus cum sit hereticus, bene et sancte prohibitum est a sede apostolica ad talem famo- sum et solum apprehensum apud omnes sensum3) credere, te- nere et docere, quod eadem substancia sit deus, homo et asinus etc. Verum quia in equivocis non est contradiccio, stat simul, quod non est tenendum, quod eadem substancia numeralis b) est deus, homo et asinus etc., et licitum est tenere, quod e adem substancia analoga est deus, homo et asinus. Si a parte rei est veritas, quod quodlibet suppositum substanciale est substancia, que veritas a parte rei cum sit omne suppositum substanciale esse substanciam, ipsa est veritas et substancia analoga existens quodlibet suppositum substanciale. Et quid miri, si catholicus vere credat, quod substancia eadem secundum analogiam sit quelibet substancia, cum secun- dum b. Augustinum, s. Thomam de Aquino et alios sanctos et catholicos doctores et expositores catholice credendum sit, quod a) A vynech. — b) V A připsáno.
90* Ex hiis et aliis pluribus auctoritatibus et testimoniis sacre scripture, sanctorum sapientum katholicorum, philosophorum et famosarum locucionum, quibus dicitur: »commune est hoc, quod homines credunt, generale est hoc, quod homines moriuntur« etc., ex hiis inquam testimoniis relinquitur conclusionem superius positam fore veram. Sed neque qualescunque apparentes et pre- tense forme arguendi sylogistice vel alie in- fringunt hanc conclusionem, quia omnes tales in materia trinitatis sancte instanciam paciuntur mani- festam, ut patet sedule intuenti. Obicitur tamen contra conclusionem illam cum suis probacionibus, quia ex eis videtur sequi, quod eadem substancia sit deus, homo et asinus, lapis etc. Hic solet dici, quod quedam est y demptitas essen- cialis numeralis, quedam substancialis, quedam generalis et quedam analoga. Sola autem ydemptitas numeralis inter has est accepta, tenta et credita apud omnes sc. sapientes et simplices simul, et ideo cum nichil additur ad hoc, quod est eadem substancia deus, homo, asinus, lapis etc., solus sensus est apud omnes simul, quod eadem substancia nu- meralis sit deus, homo, asinus etc. Qui sensus cum sit hereticus, bene et sancte prohibitum est a sede apostolica ad talem famo- sum et solum apprehensum apud omnes sensum3) credere, te- nere et docere, quod eadem substancia sit deus, homo et asinus etc. Verum quia in equivocis non est contradiccio, stat simul, quod non est tenendum, quod eadem substancia numeralis b) est deus, homo et asinus etc., et licitum est tenere, quod e adem substancia analoga est deus, homo et asinus. Si a parte rei est veritas, quod quodlibet suppositum substanciale est substancia, que veritas a parte rei cum sit omne suppositum substanciale esse substanciam, ipsa est veritas et substancia analoga existens quodlibet suppositum substanciale. Et quid miri, si catholicus vere credat, quod substancia eadem secundum analogiam sit quelibet substancia, cum secun- dum b. Augustinum, s. Thomam de Aquino et alios sanctos et catholicos doctores et expositores catholice credendum sit, quod a) A vynech. — b) V A připsáno.
Strana 91
91* omne quod factum est, in deo erat vita sc. divina et essencia iuxta illud: 1) Quod factum est, in ipso vita erat, ubi illa pura indefinita valet universalem et pro universali ponitur. Nam secundum sapienciam laycorum ubi pure indefinite et sic pure indifferenter pro singulari uno non plus quam pro alio per in- diffinitam/ proposicionem fit locucio, ibi pro universis fit lo- cucio. Vnde s. Thomas I. parte Summe sue qu. XVIII. art. 4. ad questionem, qua querebatur »Utrum omnia sunt vita in deo« dicit in hec verba: Respondeo dicendum, quia sicut dictum est vivere dei est intelligere eius, unde quidquid est in deo ut in- tellectum, est vivere ipsum seu vita eius. Vnde cum omnia, que sunt facta a deo, sint in ipso ut intellecta, sequitur quod omnia in ipso sunt vita divina. Et infra idem inquit s. Thomas: Alio modo dicuntur res esse in deo sicut in cognoscente et sic sunt in deo per proprias raciones, que non sunt aliud in deo a di- vina esencia, unde res prout sic sunt in deo, sunt essencie di- vine. Hec ille. Videtur ergo iuxta hoc consonum, quod substancia eadem analoga sit deus et quelibet alia substancia creata3), ymmo quod entitas eadem analoga sit deus et omne ens, si omnia alia in hoc realiter conveniunt cum deo, quod sint encia. Illud enim, in quo deus et alia conveniunt et in quo sive secundum quod sunt encia, oportet esse entitatem communem ana- logam deo et aliis rebus. Si enim deus et omnia alia conveniunt entitative, tunc in eadem communi entitate, sicut si aliqua conveniunt localiter, tunc in eodem loco, si temporaliter, tunc eodem tempore etc. Et licet talis entitas analoga ponatur simpliciter infinita et infinite bonitatis in quocunque sit formaliter, et ponatur se- cundum analogiam, per prius esse essencia divina et per poste- rius essencia alia a divina: b) sicut tamen deus tres habet gradusdifferencie, ) supremum, medium et infimum — supremum, que est differencia es sencialis etrealis, quo modo deus essencialiter differt a creaturis; medium, que est differencia realis et non essencialis, quo modo per- 51b a) A zase: analoga. — b) Rkpp.: alia divina. 1) Jan 1, 3 n. Srv. větší traktát Stanislavův, Misc. phil. II, str. 11 n. 2) Srv. větší traktát, Misc. II, str. 58.
91* omne quod factum est, in deo erat vita sc. divina et essencia iuxta illud: 1) Quod factum est, in ipso vita erat, ubi illa pura indefinita valet universalem et pro universali ponitur. Nam secundum sapienciam laycorum ubi pure indefinite et sic pure indifferenter pro singulari uno non plus quam pro alio per in- diffinitam/ proposicionem fit locucio, ibi pro universis fit lo- cucio. Vnde s. Thomas I. parte Summe sue qu. XVIII. art. 4. ad questionem, qua querebatur »Utrum omnia sunt vita in deo« dicit in hec verba: Respondeo dicendum, quia sicut dictum est vivere dei est intelligere eius, unde quidquid est in deo ut in- tellectum, est vivere ipsum seu vita eius. Vnde cum omnia, que sunt facta a deo, sint in ipso ut intellecta, sequitur quod omnia in ipso sunt vita divina. Et infra idem inquit s. Thomas: Alio modo dicuntur res esse in deo sicut in cognoscente et sic sunt in deo per proprias raciones, que non sunt aliud in deo a di- vina esencia, unde res prout sic sunt in deo, sunt essencie di- vine. Hec ille. Videtur ergo iuxta hoc consonum, quod substancia eadem analoga sit deus et quelibet alia substancia creata3), ymmo quod entitas eadem analoga sit deus et omne ens, si omnia alia in hoc realiter conveniunt cum deo, quod sint encia. Illud enim, in quo deus et alia conveniunt et in quo sive secundum quod sunt encia, oportet esse entitatem communem ana- logam deo et aliis rebus. Si enim deus et omnia alia conveniunt entitative, tunc in eadem communi entitate, sicut si aliqua conveniunt localiter, tunc in eodem loco, si temporaliter, tunc eodem tempore etc. Et licet talis entitas analoga ponatur simpliciter infinita et infinite bonitatis in quocunque sit formaliter, et ponatur se- cundum analogiam, per prius esse essencia divina et per poste- rius essencia alia a divina: b) sicut tamen deus tres habet gradusdifferencie, ) supremum, medium et infimum — supremum, que est differencia es sencialis etrealis, quo modo deus essencialiter differt a creaturis; medium, que est differencia realis et non essencialis, quo modo per- 51b a) A zase: analoga. — b) Rkpp.: alia divina. 1) Jan 1, 3 n. Srv. větší traktát Stanislavův, Misc. phil. II, str. 11 n. 2) Srv. větší traktát, Misc. II, str. 58.
Strana 92
92" 52a sona divina differt a reliqua; infimum que est differencia ra- cionis vel formalis non realis, quo modo persona divina differt ab essencia divina, cum aliquid predicetur de persona divina, quod non de divina essencia et econtra: sic entitas illa analoga ponitur habere triplicem gradum formalis inexistencie, supremum, medium et infi- mum — supremum, quo omnino simpliciter et non se- cundum quid inest et tali modo entitas illa analoga ponitur deo formaliter inesse, dicens ipsum omnino simpliciter infinite ens et nullo modo secundum quid ens; medium gradum, quo talis analoga entitas velut partim simpliciter et par- timsecundum quid inest et hoc modo entitas illa ponitur inesse substancie create, dicens ipsam velut partim simpliciter et partim/ secundum quid ens, non omnino simpliciter nec omnino secundum quid; infimum, quo entitas illa est formaliter secundum quid solum et non aliquo modo simpliciter et tali modo formalis inexistencie ponitur entitas formaliter inesse accidenti habenti esse in subiecto et ex subiecto, dicens ipsum solum secundum quid esse ens. Vnde sic albedo gracia exempli secundum philosophos solum secundum quid est ens seu entitas; si enim esset simpliciter entitas, tunc esset simplex entitas substancie, cui formaliter inesset, ut gracia exempli lapis, et per consequens homo a sua albedine sibi accidente et adveniente esset simpliciter et vere ens, quod falsum est, cum ab illa albedine non sit hoc ens sc. ipso lapide demonstrato, non enim minus homo esset hoc ens, si albedo sibi deesset, nec illa albedine ipse homo esset aliud ens quam ille homo, ut notum est. Deus ergo volens non solus esse ens, sed quod eciam sub- stancia creata post ipsum sit ens et quod post substanciam crea- tam ulterius eius accidens sit ens, volensque non solum secun- dum dici, secundum racionem vel secundum conceptum esse ens sed cum omnibus entibus in eo quod sunt encia convenire realiter et consequenter entitative et sic secundum entitatem: tunc vi- detur velle, quod decentissimo et completissimo ordine entitas eadem analoga secundum tres gradus formalis inexistencie, supreme et omnino simpliciter sibi, medie et partim simpliciter et partim secundum quid create substancie, infime et totaliter se- cundum quid accidenti formaliter inexistat, dicens deum sim- pliciter et omnino esse ens, substanciam creatam partim secun-
92" 52a sona divina differt a reliqua; infimum que est differencia ra- cionis vel formalis non realis, quo modo persona divina differt ab essencia divina, cum aliquid predicetur de persona divina, quod non de divina essencia et econtra: sic entitas illa analoga ponitur habere triplicem gradum formalis inexistencie, supremum, medium et infi- mum — supremum, quo omnino simpliciter et non se- cundum quid inest et tali modo entitas illa analoga ponitur deo formaliter inesse, dicens ipsum omnino simpliciter infinite ens et nullo modo secundum quid ens; medium gradum, quo talis analoga entitas velut partim simpliciter et par- timsecundum quid inest et hoc modo entitas illa ponitur inesse substancie create, dicens ipsam velut partim simpliciter et partim/ secundum quid ens, non omnino simpliciter nec omnino secundum quid; infimum, quo entitas illa est formaliter secundum quid solum et non aliquo modo simpliciter et tali modo formalis inexistencie ponitur entitas formaliter inesse accidenti habenti esse in subiecto et ex subiecto, dicens ipsum solum secundum quid esse ens. Vnde sic albedo gracia exempli secundum philosophos solum secundum quid est ens seu entitas; si enim esset simpliciter entitas, tunc esset simplex entitas substancie, cui formaliter inesset, ut gracia exempli lapis, et per consequens homo a sua albedine sibi accidente et adveniente esset simpliciter et vere ens, quod falsum est, cum ab illa albedine non sit hoc ens sc. ipso lapide demonstrato, non enim minus homo esset hoc ens, si albedo sibi deesset, nec illa albedine ipse homo esset aliud ens quam ille homo, ut notum est. Deus ergo volens non solus esse ens, sed quod eciam sub- stancia creata post ipsum sit ens et quod post substanciam crea- tam ulterius eius accidens sit ens, volensque non solum secun- dum dici, secundum racionem vel secundum conceptum esse ens sed cum omnibus entibus in eo quod sunt encia convenire realiter et consequenter entitative et sic secundum entitatem: tunc vi- detur velle, quod decentissimo et completissimo ordine entitas eadem analoga secundum tres gradus formalis inexistencie, supreme et omnino simpliciter sibi, medie et partim simpliciter et partim secundum quid create substancie, infime et totaliter se- cundum quid accidenti formaliter inexistat, dicens deum sim- pliciter et omnino esse ens, substanciam creatam partim secun-
Strana 93
93* dum quid et partim simpliciter ens, accidens autem tantum se- cundum quid ens. Et ulterius videtur iuxta illa, quod deus sit idem ens analogum quod est homo et econtra, sed deus non est homo. Quod autem eadem communis substancia quodlibet indi- viduum substancie sit per omnia, sicut eadem essencia divina est tres persone divine, est inpossibile. Nam tres persone divine non sunt plures dii, plures essencie vel substancie divine, sed unicus deus, unica substancia et essencia divina. Individua autem substancie, sicut Petrus et Paulus, Johannes etc., sunt plures substancie, habent plures et diversas essencias et na- turas, non sunt unica substancia, unicum animal, unicus homo, sed plures substancie, plura animalia, plures homines. Et hec sub direccione et correccione sancte sedis aposto- lice et romane ecclesie ad presens sufficiant.
93* dum quid et partim simpliciter ens, accidens autem tantum se- cundum quid ens. Et ulterius videtur iuxta illa, quod deus sit idem ens analogum quod est homo et econtra, sed deus non est homo. Quod autem eadem communis substancia quodlibet indi- viduum substancie sit per omnia, sicut eadem essencia divina est tres persone divine, est inpossibile. Nam tres persone divine non sunt plures dii, plures essencie vel substancie divine, sed unicus deus, unica substancia et essencia divina. Individua autem substancie, sicut Petrus et Paulus, Johannes etc., sunt plures substancie, habent plures et diversas essencias et na- turas, non sunt unica substancia, unicum animal, unicus homo, sed plures substancie, plura animalia, plures homines. Et hec sub direccione et correccione sancte sedis aposto- lice et romane ecclesie ad presens sufficiant.
Strana 94
VIII. [MGRI STANISLAI DE ZNOYMA] EPISTOLA AD MGRM JOH. HÜBNER. Z rkp. univ. praž. IX B 1. Venerabilis magister, dixistis in proximo, quod Vicleph est hereticus. Racio? Quia in libris suis scripserit heresim. Hec non videtur causa sufficiens, cum per idem b. Augustinus et quotquot alii forent heretici, in dictis suis scolastice ponentes hereses, ut Mgr Sentenciarum, s. Thomas et [alii] in pluribus locis. Cur igitur non tam exacerbamini in hos, ut in istum? Timeo, ne sit ibi aliud quam caritas. Item dixistis, quia Vicleph appellet sanctam matrem ecclesiam synagogam sathane. Hoc non est verum, salva reverencia. Et fortassis si ita sit scriptum in libro vestro, est ex errore, aut non bene legistis vel perlecta non bene memorie commendatis. Nam non sequitur: »Curia romana est synagoga sathane,« ergo »sancta mater ecclesia est syna- goga sathane. Et si diceret ,ecclesia’, non addendo ,sancta’, con- cors 2) foret David dicenti: 1) Odivi ecclesiam malignancium. Et quid, mi domine magister, si foret hereticus, dato et non concesso, non foret fortassis mirum, cum supposita ydyo- matis vestri ut frequenter sunt heretica ex communi fama: Teo- tunicus hereticus, Boemus fur naturaliter. Et cum ipse Vicleph sit Anglicus, qui ex ydyomate saxonico ex cronicis ortum tra- xerunt, concludatis. De hiis vero, qui libros suos habent, legunt, publicant, disputant let defendunt], ) si vera a) Psáno: conchors. — b) In marg. 1) Ž. 25, 5.
VIII. [MGRI STANISLAI DE ZNOYMA] EPISTOLA AD MGRM JOH. HÜBNER. Z rkp. univ. praž. IX B 1. Venerabilis magister, dixistis in proximo, quod Vicleph est hereticus. Racio? Quia in libris suis scripserit heresim. Hec non videtur causa sufficiens, cum per idem b. Augustinus et quotquot alii forent heretici, in dictis suis scolastice ponentes hereses, ut Mgr Sentenciarum, s. Thomas et [alii] in pluribus locis. Cur igitur non tam exacerbamini in hos, ut in istum? Timeo, ne sit ibi aliud quam caritas. Item dixistis, quia Vicleph appellet sanctam matrem ecclesiam synagogam sathane. Hoc non est verum, salva reverencia. Et fortassis si ita sit scriptum in libro vestro, est ex errore, aut non bene legistis vel perlecta non bene memorie commendatis. Nam non sequitur: »Curia romana est synagoga sathane,« ergo »sancta mater ecclesia est syna- goga sathane. Et si diceret ,ecclesia’, non addendo ,sancta’, con- cors 2) foret David dicenti: 1) Odivi ecclesiam malignancium. Et quid, mi domine magister, si foret hereticus, dato et non concesso, non foret fortassis mirum, cum supposita ydyo- matis vestri ut frequenter sunt heretica ex communi fama: Teo- tunicus hereticus, Boemus fur naturaliter. Et cum ipse Vicleph sit Anglicus, qui ex ydyomate saxonico ex cronicis ortum tra- xerunt, concludatis. De hiis vero, qui libros suos habent, legunt, publicant, disputant let defendunt], ) si vera a) Psáno: conchors. — b) In marg. 1) Ž. 25, 5.
Strana 95
95* sunt, a spiritu sancto sunt, si falsa et scolastice fiunt, ymmo cum protestacione, quomodo potestis hos dicere hereticos, nisi false? Item dixistis, quod prelati sc. capitulum pra- gense pro vobis quid declaraverit seu pro parte articulorum vestrorum, quos false et sinistro oculo tamquam privata persona, non in karitate sed nescio quo ductus spiritu, obtuleratis, quorum nullum credo ipsum Vicleph aut sequentes suos assertive 3) tenuisse aut tenere: quomodo queso ceci iudi- cabunt de coloribus, ut hii de doctrina sacra, quos dixistis? Nec est verum, quod conclusissent aliquid, sed bene retroce- dunt, dicentes se fore male informatos. Et esto, quodb) aliquid concluderent, quomodo c) ipsis fides adhiberi deberet, cum sint omnes et fere singuli simoniaci et in propria causa nemo iudex. Item dicitis: Qui dicit contra canones, here- ticus est. Falsum universaliter, ymo dicendo contra cano- nes, sanctus ") est in casu. Dicunt namque canones, quod si iudici constet habenti potestatem, Sortem esse iustum et con- vincitur a Platone falsis testibus esse reus, secundum canones debet abiudicari tamquam reus, et hoc hodie tenetur et practi- catur contra conscienciam et Christi doctrinam atque apostoli et doctorum sacre pagine. Multique sunt casus alii, qui sacre adversantur Christi doctrine. Item dicitis, quod summo pontifici est simpli- citer obediendum et in nullo debemus eum re- prehendere. Dicitis contra canones, ergo estis hereticus, si assertive et pertinaciter hoc tenetis. Consequencia est vestra et assumptum patet per plures canones, in quibus continetur, quod plures pontifices summi sunt reprehensi usque ad depo- sicionem ipsorum, quia heretici. Et cum hicsit talis (po- test ex operibus suis convinci), ) quia symoniacus publicus et manifestus, quod negare non poteritis, 4) et cum, licet vos negastis, symonia sit prima et pessima heresis, cur instatis in oppositum? a) Psáno: asertire. — b) Truhl.: estoque. — c) Truhl.: quanta. d) Truhl.: factus. — e) Truhl.: ut ex operibus suis convincitur. f) Truhl.: potestis.
95* sunt, a spiritu sancto sunt, si falsa et scolastice fiunt, ymmo cum protestacione, quomodo potestis hos dicere hereticos, nisi false? Item dixistis, quod prelati sc. capitulum pra- gense pro vobis quid declaraverit seu pro parte articulorum vestrorum, quos false et sinistro oculo tamquam privata persona, non in karitate sed nescio quo ductus spiritu, obtuleratis, quorum nullum credo ipsum Vicleph aut sequentes suos assertive 3) tenuisse aut tenere: quomodo queso ceci iudi- cabunt de coloribus, ut hii de doctrina sacra, quos dixistis? Nec est verum, quod conclusissent aliquid, sed bene retroce- dunt, dicentes se fore male informatos. Et esto, quodb) aliquid concluderent, quomodo c) ipsis fides adhiberi deberet, cum sint omnes et fere singuli simoniaci et in propria causa nemo iudex. Item dicitis: Qui dicit contra canones, here- ticus est. Falsum universaliter, ymo dicendo contra cano- nes, sanctus ") est in casu. Dicunt namque canones, quod si iudici constet habenti potestatem, Sortem esse iustum et con- vincitur a Platone falsis testibus esse reus, secundum canones debet abiudicari tamquam reus, et hoc hodie tenetur et practi- catur contra conscienciam et Christi doctrinam atque apostoli et doctorum sacre pagine. Multique sunt casus alii, qui sacre adversantur Christi doctrine. Item dicitis, quod summo pontifici est simpli- citer obediendum et in nullo debemus eum re- prehendere. Dicitis contra canones, ergo estis hereticus, si assertive et pertinaciter hoc tenetis. Consequencia est vestra et assumptum patet per plures canones, in quibus continetur, quod plures pontifices summi sunt reprehensi usque ad depo- sicionem ipsorum, quia heretici. Et cum hicsit talis (po- test ex operibus suis convinci), ) quia symoniacus publicus et manifestus, quod negare non poteritis, 4) et cum, licet vos negastis, symonia sit prima et pessima heresis, cur instatis in oppositum? a) Psáno: asertire. — b) Truhl.: estoque. — c) Truhl.: quanta. d) Truhl.: factus. — e) Truhl.: ut ex operibus suis convincitur. f) Truhl.: potestis.
Strana 96
96* »Tres1) namque sunt maneries heresis a) secundum doctores plus famose sc. symonia, blasphe- mia et apostasia, ) que licet non distingwantur realiter ex opposito, racione tamen distingwuntur, cum apostasia sit generaliter secundum racionem, qua homo a religione dei ex- orbitat, blasphemia secundum racionem, qua homo virtuti dei imponit calumpniam, sed symonia secundum racionem, qua homo nititur ordinacionem dei dirumpere. Et sic per istam triplicitatem tota trinitas est offensa: per apostasiam deus pa- ter, qui secundum religionem mundam et immaculatam po- tenter ligat sponsam sibi; per blasphemiam deus filius, cum sit virtus et sapiencia dei; et deus spiritus sanctus, qui cum ex summa benignitate sapienter ordinat et pacifice domum suam, ex pravitate symoniaca ordinacioni contraria sue ) [irritatur]. Nititur symoniacus spiritum sanctum benignum blaspheme dis- solvere, isti ordinacioni resistens, et sic pacem. Vnde cum se- cundum veritatis testimonium peccatum in spiritum sanctum sit irremissibile tam in hoc seculo quam in futuro, quod est symonia, que est lepra contracta,“) ex natura morbi et indu- racione eius continua impotens est, nisi per insolitum mira- culum oporteret quod sanetur.« »Vnde 2) Parisiensis tractatu de avaricia narrando, que faciunt ad detestacionem huius peccati, dicit in eius horrorem, quod est spiritualis So- doma.2) Sicut enim in corporali Sodoma contra naturam se- men perditur, ex quo individuum humani generis formetur: sic in ista symonia semen verbi dei deicitur, per quod Christo Jesu spiritualis generacio crearetur. Et sicut ista Sodoma tem- pore legis nature contra ipsam naturam erat unum de peccatis gravissimis: sic symonia est tempore [legis] gracie contra ipsam graciam gravissimum peccatum. Et cum gravius peccant mem- bra dyaboli tempore legis gracie quam tempore legis nature peccaverant, signanter dicit Christus symoniacis Mat. X,3) quod a) Truhl.: maxime hereses. — b) Až potud uveřejnil Truhlář. c) Psáno: sua, in marg.: sui. d) Ve vyd. Vikl. opraveno v »quam«. — e) Tak, místo sodomia. 1) Co jest v uvozovacích znaménkách, jest z Viklefa, De simonia, vyd. Herzberg-Fränkel a Dziewicki, Lond. 1898, str. 1. 2) Viklef, De simonia, vyd. uv. str. 8 n. — 3) v. 15.
96* »Tres1) namque sunt maneries heresis a) secundum doctores plus famose sc. symonia, blasphe- mia et apostasia, ) que licet non distingwantur realiter ex opposito, racione tamen distingwuntur, cum apostasia sit generaliter secundum racionem, qua homo a religione dei ex- orbitat, blasphemia secundum racionem, qua homo virtuti dei imponit calumpniam, sed symonia secundum racionem, qua homo nititur ordinacionem dei dirumpere. Et sic per istam triplicitatem tota trinitas est offensa: per apostasiam deus pa- ter, qui secundum religionem mundam et immaculatam po- tenter ligat sponsam sibi; per blasphemiam deus filius, cum sit virtus et sapiencia dei; et deus spiritus sanctus, qui cum ex summa benignitate sapienter ordinat et pacifice domum suam, ex pravitate symoniaca ordinacioni contraria sue ) [irritatur]. Nititur symoniacus spiritum sanctum benignum blaspheme dis- solvere, isti ordinacioni resistens, et sic pacem. Vnde cum se- cundum veritatis testimonium peccatum in spiritum sanctum sit irremissibile tam in hoc seculo quam in futuro, quod est symonia, que est lepra contracta,“) ex natura morbi et indu- racione eius continua impotens est, nisi per insolitum mira- culum oporteret quod sanetur.« »Vnde 2) Parisiensis tractatu de avaricia narrando, que faciunt ad detestacionem huius peccati, dicit in eius horrorem, quod est spiritualis So- doma.2) Sicut enim in corporali Sodoma contra naturam se- men perditur, ex quo individuum humani generis formetur: sic in ista symonia semen verbi dei deicitur, per quod Christo Jesu spiritualis generacio crearetur. Et sicut ista Sodoma tem- pore legis nature contra ipsam naturam erat unum de peccatis gravissimis: sic symonia est tempore [legis] gracie contra ipsam graciam gravissimum peccatum. Et cum gravius peccant mem- bra dyaboli tempore legis gracie quam tempore legis nature peccaverant, signanter dicit Christus symoniacis Mat. X,3) quod a) Truhl.: maxime hereses. — b) Až potud uveřejnil Truhlář. c) Psáno: sua, in marg.: sui. d) Ve vyd. Vikl. opraveno v »quam«. — e) Tak, místo sodomia. 1) Co jest v uvozovacích znaménkách, jest z Viklefa, De simonia, vyd. Herzberg-Fränkel a Dziewicki, Lond. 1898, str. 1. 2) Viklef, De simonia, vyd. uv. str. 8 n. — 3) v. 15.
Strana 97
97* tollerabilius erit terre Sodomorum in die iudicii, quam populo eicienti dignos prepositos. Et in signum detestacionis huius pec- cati Christus legitur bis intrasse templum ut dominus« (Joh. 2 et Mat. 21), quia secundum Gregorium in omeliis super ew. omel. 17 subditorum culpas percutit per pastores, sed pastorum vicia per semetipsum ferit. 1) Quod eciam symonia sit prima et precipua heresis, sacri edocent canones, quibus vos contraire pro heresi reputatis. Vnde questione prima ult. ex decreto Pascasii sic habetur: 2) Patet symoniacos veluti primos et precipuos hereticos ab omni- bus fidelibus respuendos et si commoniti non resipuerint, ab ex- teris potestatibus opprimendos. Omnia enim crimina ad com- paracionem symoniace heresis quasi pro nichilo reputantur. Ab exteris — dicit glosa: i. e. a laycis, qui habent potestatem hanc extra cleri ecclesiam, ut dist. 17. Nec licuit 3) et 23. q. 5. Prin- cipes.*) Ex quo patet, quod symoniaca heresis non est par pre- dictis aliis, ymo maior, quia peccatum in spiritum sanctum, et pessima, quia Sodoma spiritualis, et contagiosa, quia lepra spi- ritualis. Vellem igitur, bone domine magister, quod dimissis ambagibus et glosis extraneis in ca- ritate vera cum Christo Jesu paupertatem ewangelisaretis, quod idem dominus noster docuit verbo et exemplo et discipuli sui, ut Petrus et Johannes: 5) Argentum et aurum non est michi, Paulus: 6) Habentes victum et quibus tegamur, hiis contenti simus. Augustinus testamentum nullum fecit, quia pauper Christi vix facere potuit, Martinus pauper et modicus celum dives ingreditur, 7) Nicolaus tres massas auri proiecit etc. Beatus quoque Jeronimus: 3) Clericus, inquit, qui Christi servit ecclesie, interpretetur primo vocabulum suum et nominis diffinicione prolata nitatur esse quod dicitur. Si enim cleros grece sors latine appellatur, propterea vocantur clerici, vel quia de sorte sunt domini vel quia dominus sors i. e. pars clericorum est. Qui autem vel ipse pars domini est vel do- minum partem habet, talem se exhibere debet, ut et ipse possi- deat dominum et possideatur a domino. Qui dominum possidet 1) Migne, O. L. 76 col. 1145. — 2) c. 27. I, 1. — 3) c. 4. — 4) c. 20. 5) Sk. ap. 3, 6. — 6) I. Tim. 6, 8. — 7) 5. ant. v Laudech sv. Mart. 8) c. 5. XII, 1.
97* tollerabilius erit terre Sodomorum in die iudicii, quam populo eicienti dignos prepositos. Et in signum detestacionis huius pec- cati Christus legitur bis intrasse templum ut dominus« (Joh. 2 et Mat. 21), quia secundum Gregorium in omeliis super ew. omel. 17 subditorum culpas percutit per pastores, sed pastorum vicia per semetipsum ferit. 1) Quod eciam symonia sit prima et precipua heresis, sacri edocent canones, quibus vos contraire pro heresi reputatis. Vnde questione prima ult. ex decreto Pascasii sic habetur: 2) Patet symoniacos veluti primos et precipuos hereticos ab omni- bus fidelibus respuendos et si commoniti non resipuerint, ab ex- teris potestatibus opprimendos. Omnia enim crimina ad com- paracionem symoniace heresis quasi pro nichilo reputantur. Ab exteris — dicit glosa: i. e. a laycis, qui habent potestatem hanc extra cleri ecclesiam, ut dist. 17. Nec licuit 3) et 23. q. 5. Prin- cipes.*) Ex quo patet, quod symoniaca heresis non est par pre- dictis aliis, ymo maior, quia peccatum in spiritum sanctum, et pessima, quia Sodoma spiritualis, et contagiosa, quia lepra spi- ritualis. Vellem igitur, bone domine magister, quod dimissis ambagibus et glosis extraneis in ca- ritate vera cum Christo Jesu paupertatem ewangelisaretis, quod idem dominus noster docuit verbo et exemplo et discipuli sui, ut Petrus et Johannes: 5) Argentum et aurum non est michi, Paulus: 6) Habentes victum et quibus tegamur, hiis contenti simus. Augustinus testamentum nullum fecit, quia pauper Christi vix facere potuit, Martinus pauper et modicus celum dives ingreditur, 7) Nicolaus tres massas auri proiecit etc. Beatus quoque Jeronimus: 3) Clericus, inquit, qui Christi servit ecclesie, interpretetur primo vocabulum suum et nominis diffinicione prolata nitatur esse quod dicitur. Si enim cleros grece sors latine appellatur, propterea vocantur clerici, vel quia de sorte sunt domini vel quia dominus sors i. e. pars clericorum est. Qui autem vel ipse pars domini est vel do- minum partem habet, talem se exhibere debet, ut et ipse possi- deat dominum et possideatur a domino. Qui dominum possidet 1) Migne, O. L. 76 col. 1145. — 2) c. 27. I, 1. — 3) c. 4. — 4) c. 20. 5) Sk. ap. 3, 6. — 6) I. Tim. 6, 8. — 7) 5. ant. v Laudech sv. Mart. 8) c. 5. XII, 1.
Strana 98
98" et cum propheta dicit »Pars mea dominus«, nichil extra do- minum habere potest. Quodsi quippiam aliud habuerit preter dominum, pars eius non erit dominus, v. gr. si aurum, si ar- gentum, si possessiones, si variam suppellectilem, cum istis par- tibus dominus pars eius fieri dedignatur. Pacem igitur et caritatem diligentes rogemus domi- num cum ecclesia, ut nos dignetur custodire a symoniaca heresi et pravitate. Amen. Anno do- mini MCCCC4.
98" et cum propheta dicit »Pars mea dominus«, nichil extra do- minum habere potest. Quodsi quippiam aliud habuerit preter dominum, pars eius non erit dominus, v. gr. si aurum, si ar- gentum, si possessiones, si variam suppellectilem, cum istis par- tibus dominus pars eius fieri dedignatur. Pacem igitur et caritatem diligentes rogemus domi- num cum ecclesia, ut nos dignetur custodire a symoniaca heresi et pravitate. Amen. Anno do- mini MCCCC4.
Strana 99
IX. MGRI JOANNIS HUS EPISTOLA RESPONSIVA.*). Z rkp. víd. knih. dv. 4902. Salus a domino Jesu Christo, preter quem aliud funda- 123b mentum nemo potest ponere, 1) quia ipse est alpha et o, prin- cipium et finis 2) nostre redempcionis et beatitudinis, ipse est petra de se dicens: 3) Super hanc petram edificabo ecclesiam meam, que est predestinatorum numerus, et ideo porte inferi, que sunt temptaciones carnis, mundi et dyaboli, non prevale- bunt adversus eam finaliter. Fundata est enim supra firmam petram, ipsum Christum, fide, spe et caritate. Ille autem super Christo edificat, 4) qui venit ad Christum et audit sermones eius et facit eos. Testatur hoc ipse Christus dicens »Luc.b) 6:5) Quid vocatis me domine domine et non facitis quod dico? Omnis, qui venit ad me et audit sermones meos et facit eos, ostendam vobis, cui similis est. Similis est, inquit, homini edificanti do- mum, qui fodit in altum et posuit fundamentum supra petram« — ecce edificacio in petra, »fossio“) profunda« fidei, spei et caritatis, in Christo, ut per fidem veniat, in spe audiat et in caritate faciat sermonem domini nostri Jesu Christi. Sic enim fundat in illa petra domum spiritualem, ponendo »fidem ut pa- vimentum et erigendo spem super 4 muros, ut spes, qua sperat se esse predestinatum, stet ab oriente, et spes, qua sperat se a) V rkp. nadepsáno: Epistola describens edificium ecclesie apostolice — b) Podobně Hus v Postile, Erb. II, 418. c) Totéž v Postile, Erb. II, 419 n. Jinak v »Diliges« (Opp. II.). 1) I. Kor. 3, 11. — 2) Apok. 1, 8. — 3) Mat. 16, 18. 4) I. Kor. 3, 12. — 5) V. 46—48.
IX. MGRI JOANNIS HUS EPISTOLA RESPONSIVA.*). Z rkp. víd. knih. dv. 4902. Salus a domino Jesu Christo, preter quem aliud funda- 123b mentum nemo potest ponere, 1) quia ipse est alpha et o, prin- cipium et finis 2) nostre redempcionis et beatitudinis, ipse est petra de se dicens: 3) Super hanc petram edificabo ecclesiam meam, que est predestinatorum numerus, et ideo porte inferi, que sunt temptaciones carnis, mundi et dyaboli, non prevale- bunt adversus eam finaliter. Fundata est enim supra firmam petram, ipsum Christum, fide, spe et caritate. Ille autem super Christo edificat, 4) qui venit ad Christum et audit sermones eius et facit eos. Testatur hoc ipse Christus dicens »Luc.b) 6:5) Quid vocatis me domine domine et non facitis quod dico? Omnis, qui venit ad me et audit sermones meos et facit eos, ostendam vobis, cui similis est. Similis est, inquit, homini edificanti do- mum, qui fodit in altum et posuit fundamentum supra petram« — ecce edificacio in petra, »fossio“) profunda« fidei, spei et caritatis, in Christo, ut per fidem veniat, in spe audiat et in caritate faciat sermonem domini nostri Jesu Christi. Sic enim fundat in illa petra domum spiritualem, ponendo »fidem ut pa- vimentum et erigendo spem super 4 muros, ut spes, qua sperat se esse predestinatum, stet ab oriente, et spes, qua sperat se a) V rkp. nadepsáno: Epistola describens edificium ecclesie apostolice — b) Podobně Hus v Postile, Erb. II, 418. c) Totéž v Postile, Erb. II, 419 n. Jinak v »Diliges« (Opp. II.). 1) I. Kor. 3, 11. — 2) Apok. 1, 8. — 3) Mat. 16, 18. 4) I. Kor. 3, 12. — 5) V. 46—48.
Strana 100
100* 1249 salvandum, 2) stet ab occidente«, ) et spes, qua sperat se esse in gracia, stet ad meridiem, »et spes, qua sperat se evadere dampnacionem in finali iudicio, stet a parte boreali. Primus ergo murus spes predestinacionis contra prescienciam, secun- dus murus spes prope mortem erecta ad novissimam cibacio- nem,« tercius murus [spes] de gracia gratum faciente, »quar- tus murus est spes finalis ad patriam acceptacionis«. Erigit autem tectum super hiis 4 muris, qui propter Christum et in Christo ex intima caritate singula observat mandata domini Jesu Christi. »Tectum ergo est caritas, que operit« multitudinem peccatorum. 1) Ecce Christus fundamentum fidei, spei et caritatis et sic omnis boni! In quo fundamento aurum edificat, qui mundo corde doctrinam deitatis ac celestium ad edificacionem ecclesie dis- seminat; argentum edificat, qui mundo corde doctrinam humanitatis Christi et creaturarum, per quam ascenditur in dei amorem et noticiam, seminat; lapides/ preciosos superedificat, qui mundo corde edocet veritates et virtutes ani- mam exornantes; et quicunque in illo finaliter permanserit, mercedem accipiet adstatim post mortem, quia plene hic ad Christum conversus ignem evadet purgatorii. Lignum edi- ficat, qui maiora peccata venialia existens in gracia committit; fenum, qui media venialia; stipulam, qui minima. Vel per lignum amor temporalium, per fenum amor carnis, per stipulam amor vane glorie intelliguntur, semper intelligendo venialia esse illa, ut lignum ardeat diutissime, quia maxime de terrestribus comparatur, fenum carnis medio modo, sed sti- pula fame mundi transibilis citissime. Ecce cuiuslibet sic edi- ficantis opus ardebit i. e. ipse pro opere, ipse autem salvus erit, sic tamen quasi per ignem purgatorii. Ad illud, ubi salvator dicit: 2) Sit sermo vester est est, non non scito, quod secundum Philosophum et Augustinum verum a) Dle Postily: naděje věčného nasycenie, jež sluje poslední ve- čeře; tedy asi saciandum, s čímž by se shodovalo v dalším: »ad novissimam cibacionem«. V Postile Hus místo třetí naděje klade čtvrtou a jako čtvrtou má »naději požívání věčné v Kristu radosti«. b) 1) I. Pet. 4, 8. — 2) Mat. 5, 37.
100* 1249 salvandum, 2) stet ab occidente«, ) et spes, qua sperat se esse in gracia, stet ad meridiem, »et spes, qua sperat se evadere dampnacionem in finali iudicio, stet a parte boreali. Primus ergo murus spes predestinacionis contra prescienciam, secun- dus murus spes prope mortem erecta ad novissimam cibacio- nem,« tercius murus [spes] de gracia gratum faciente, »quar- tus murus est spes finalis ad patriam acceptacionis«. Erigit autem tectum super hiis 4 muris, qui propter Christum et in Christo ex intima caritate singula observat mandata domini Jesu Christi. »Tectum ergo est caritas, que operit« multitudinem peccatorum. 1) Ecce Christus fundamentum fidei, spei et caritatis et sic omnis boni! In quo fundamento aurum edificat, qui mundo corde doctrinam deitatis ac celestium ad edificacionem ecclesie dis- seminat; argentum edificat, qui mundo corde doctrinam humanitatis Christi et creaturarum, per quam ascenditur in dei amorem et noticiam, seminat; lapides/ preciosos superedificat, qui mundo corde edocet veritates et virtutes ani- mam exornantes; et quicunque in illo finaliter permanserit, mercedem accipiet adstatim post mortem, quia plene hic ad Christum conversus ignem evadet purgatorii. Lignum edi- ficat, qui maiora peccata venialia existens in gracia committit; fenum, qui media venialia; stipulam, qui minima. Vel per lignum amor temporalium, per fenum amor carnis, per stipulam amor vane glorie intelliguntur, semper intelligendo venialia esse illa, ut lignum ardeat diutissime, quia maxime de terrestribus comparatur, fenum carnis medio modo, sed sti- pula fame mundi transibilis citissime. Ecce cuiuslibet sic edi- ficantis opus ardebit i. e. ipse pro opere, ipse autem salvus erit, sic tamen quasi per ignem purgatorii. Ad illud, ubi salvator dicit: 2) Sit sermo vester est est, non non scito, quod secundum Philosophum et Augustinum verum a) Dle Postily: naděje věčného nasycenie, jež sluje poslední ve- čeře; tedy asi saciandum, s čímž by se shodovalo v dalším: »ad novissimam cibacionem«. V Postile Hus místo třetí naděje klade čtvrtou a jako čtvrtou má »naději požívání věčné v Kristu radosti«. b) 1) I. Pet. 4, 8. — 2) Mat. 5, 37.
Strana 101
101* est esse quod est et non esse quod non est. »Cum2) autem dicit salvator: Sit sermo vester est est, vult quod veritas affirmativa affirmetur« sineiuramento, ut si queritur a me: Est deus trinus? debeo respondere: est; similiter: Est verum, quod tu peccasti? debeo respondere: est. Et cum dicit: Sit sermo vester non non, vult »quod veritas negativa negative confirmetur«, ut si queritur a me: Non est deus malus? debeo dicere: non est; similiter si dicitur: Non es tu reus facti? si scio, quod ita est, quod non sum reus facti, debeo dicere: non sum. Plana ergo intencio Christi est, quod veritas affirmetur sine iuramento et falsitas negetur sine iuramento, quia quod amplius est, a malo est. »Augustinus b) dicit: Loquebatur dominus de iuracione, ubi nos voluit intelligere, ipsam iura- cionem a malo esse. Si ab alio provocatus fueris, ab ipsius malo est, quod iuras, non a tuo, et hoc est proprie a malo communi generis humani, quoniam corda nostra videre non possumus; nam si corda nostra videremus, cui monstraremus, quando exi- geretur a nobis iuracio, quando videretur oculis proximi ipsa cogitacio?« Hec Augustinus. Ecce ostendit, quod iuracio est a malo, quod est ignoran- cia. Quando ergo illicite quis iurat, tunc est a malo i. e. a ma- licia iurantis et a malo ignorancie illius, cui iuratur. Quando 124b vero bene quis iurat ad confirmandam veritatem, ut Christus et suus apostolus, tunc iuracio non est a malo iurantis, sed a malo ignorancie, quibus iuratur. In Christo ergo non fuit ,est' et ,non’ i. e. affirmacio et negacio de eodem, quia tunc in ore eius inventum fuisset mendacium, quod non est verum, dicente Petro quod peccatum non fecit nec in ore eius inventum est mendacium. 1) Qui ergo cognoscens veritatem dicit ,non’, negat veritatem; qui vero cognoscens, quia falsum dicitur, dicit ,est', affirmat falsitatem. Sed non sic Christus. Quamvis ergo Chri- stus dixit hoc verbum substantivum ,est' et hoc adverbium ,non', tamen in ore eius non fuit, ,est' et ,non’ i. e. affirmacio et negacio de eodem. De illo Luc. 19: 2) Inimicos etc. adducite et interficite a) Podobně ve Výkladu desatera, Erb. I, 98. b) Jest také ve Výkladu desatera, Erb. I, 96 n., ale více. 1) I. Pet. 2, 22. — 2) v. 27.
101* est esse quod est et non esse quod non est. »Cum2) autem dicit salvator: Sit sermo vester est est, vult quod veritas affirmativa affirmetur« sineiuramento, ut si queritur a me: Est deus trinus? debeo respondere: est; similiter: Est verum, quod tu peccasti? debeo respondere: est. Et cum dicit: Sit sermo vester non non, vult »quod veritas negativa negative confirmetur«, ut si queritur a me: Non est deus malus? debeo dicere: non est; similiter si dicitur: Non es tu reus facti? si scio, quod ita est, quod non sum reus facti, debeo dicere: non sum. Plana ergo intencio Christi est, quod veritas affirmetur sine iuramento et falsitas negetur sine iuramento, quia quod amplius est, a malo est. »Augustinus b) dicit: Loquebatur dominus de iuracione, ubi nos voluit intelligere, ipsam iura- cionem a malo esse. Si ab alio provocatus fueris, ab ipsius malo est, quod iuras, non a tuo, et hoc est proprie a malo communi generis humani, quoniam corda nostra videre non possumus; nam si corda nostra videremus, cui monstraremus, quando exi- geretur a nobis iuracio, quando videretur oculis proximi ipsa cogitacio?« Hec Augustinus. Ecce ostendit, quod iuracio est a malo, quod est ignoran- cia. Quando ergo illicite quis iurat, tunc est a malo i. e. a ma- licia iurantis et a malo ignorancie illius, cui iuratur. Quando 124b vero bene quis iurat ad confirmandam veritatem, ut Christus et suus apostolus, tunc iuracio non est a malo iurantis, sed a malo ignorancie, quibus iuratur. In Christo ergo non fuit ,est' et ,non’ i. e. affirmacio et negacio de eodem, quia tunc in ore eius inventum fuisset mendacium, quod non est verum, dicente Petro quod peccatum non fecit nec in ore eius inventum est mendacium. 1) Qui ergo cognoscens veritatem dicit ,non’, negat veritatem; qui vero cognoscens, quia falsum dicitur, dicit ,est', affirmat falsitatem. Sed non sic Christus. Quamvis ergo Chri- stus dixit hoc verbum substantivum ,est' et hoc adverbium ,non', tamen in ore eius non fuit, ,est' et ,non’ i. e. affirmacio et negacio de eodem. De illo Luc. 19: 2) Inimicos etc. adducite et interficite a) Podobně ve Výkladu desatera, Erb. I, 98. b) Jest také ve Výkladu desatera, Erb. I, 96 n., ale více. 1) I. Pet. 2, 22. — 2) v. 27.
Strana 102
102" ante me videtur michi, quod illi inimici hominis Christi, qui nunc abiit in regionem longinquam, 1) sunt omnes presciti, qui finaliter recusabunt regnacionem Christi super se. Illi de- bent adduci in die iudicii et interfici gladio verbi dei sc. Ite maledicti in ignem eternum, 2) in quo mors dampnacionis vos depascet. De citacione nescio consulere, nisi ut dominus vester cum aliorum auxilio petat dominum episcopum, ut absolvat vos vel quod sub treugis compareatis, quia alias excommuni- cabit et persequetur et nullibi poteritis stare in dyocesi. ) a) Nečitelná slova na konci snad znamenají: »Regracior de mu- nere vestro.« 1) Luk. 19, 12. — 2) Mat. 25, 41.
102" ante me videtur michi, quod illi inimici hominis Christi, qui nunc abiit in regionem longinquam, 1) sunt omnes presciti, qui finaliter recusabunt regnacionem Christi super se. Illi de- bent adduci in die iudicii et interfici gladio verbi dei sc. Ite maledicti in ignem eternum, 2) in quo mors dampnacionis vos depascet. De citacione nescio consulere, nisi ut dominus vester cum aliorum auxilio petat dominum episcopum, ut absolvat vos vel quod sub treugis compareatis, quia alias excommuni- cabit et persequetur et nullibi poteritis stare in dyocesi. ) a) Nečitelná slova na konci snad znamenají: »Regracior de mu- nere vestro.« 1) Luk. 19, 12. — 2) Mat. 25, 41.
Strana 103
X. MGRI JOANNIS HUS QUAESTIONES DUAE. 1. Z rkp. univ. praž. X E 24. Utrum supremus rector universi secundum optimas 338a leges possibiles regulat universum. Ista questio duo presupponit: primo quod supremus rector universi est, secundo quod optime leges sunt, et tunc querit tercio, utrum secundum illas supremus rector regulat uni- versum. Suppono pro intellectu tituli, quod supremus rector est rector, quo non potest esse superior, et quod lex optima est lex, qua non potest esse melior, et quod universum in propo- sito est multitudo encium ad extra productorum. Patet ista sup- posicio ex accepcione communissima terminorum. Suppono secundo, quod supremus rector est poten- tissimus, sapientissimus et optimus. Patet ista supposicio, quia si supremo rectore posset esse potencior, sapiencior vel melior, tunc eo ipso posset eo esse superior, quod est contra primam supposicionem. Ex ista supposicione patet (corr. 1) 1. quod in supremo rectore est summa potencia, summa sapiencia et summa bonitas et per consequens preclarissima et prestantissima trinitas, po- tentissime, sapientissime et optime vivens, vita una et optima sine principio atque fine; (corr. 2) 2. patet, quod supremus rector racione summe potencie non potest vinci et in proteccione deficere, et racione summe sapiencie non potest errare nec falli, et racione summe bonitatis non potest peccare et male facere.
X. MGRI JOANNIS HUS QUAESTIONES DUAE. 1. Z rkp. univ. praž. X E 24. Utrum supremus rector universi secundum optimas 338a leges possibiles regulat universum. Ista questio duo presupponit: primo quod supremus rector universi est, secundo quod optime leges sunt, et tunc querit tercio, utrum secundum illas supremus rector regulat uni- versum. Suppono pro intellectu tituli, quod supremus rector est rector, quo non potest esse superior, et quod lex optima est lex, qua non potest esse melior, et quod universum in propo- sito est multitudo encium ad extra productorum. Patet ista sup- posicio ex accepcione communissima terminorum. Suppono secundo, quod supremus rector est poten- tissimus, sapientissimus et optimus. Patet ista supposicio, quia si supremo rectore posset esse potencior, sapiencior vel melior, tunc eo ipso posset eo esse superior, quod est contra primam supposicionem. Ex ista supposicione patet (corr. 1) 1. quod in supremo rectore est summa potencia, summa sapiencia et summa bonitas et per consequens preclarissima et prestantissima trinitas, po- tentissime, sapientissime et optime vivens, vita una et optima sine principio atque fine; (corr. 2) 2. patet, quod supremus rector racione summe potencie non potest vinci et in proteccione deficere, et racione summe sapiencie non potest errare nec falli, et racione summe bonitatis non potest peccare et male facere.
Strana 104
104* (Corr. 3.) Ad quod ulterius sequitur, quod potentissime sine de- fectu et sapientissime sine errore et optime sine ulla2) malicia regulat universum. Suppono tercio, quod supremus rector habet sub suo regimine creaturas duplices sc. racionales et irracionales, quibus leges condidit, ut secundum illas obediant sicut decet. Nam celo dedit legem, ut moveretur circulariter, lapidi ut na- turaliter tenderet deorsum, igni ut tenderet sursum, et crea- ture racionali ut naturaliter affectaret bonum, et sic de aliis. Patet ista supposicio ex sentencia omnium sapientum. Ex ista supposicione patet, quod quelibet creatura ad supremi rectoris obedienciam est astricta. Ex omnibus iam dictis sequitur, quod questio ad primum suppositum sit vera. Quantum ad secundum suppositum noto primo, quod lex in communissimo suo esse est veritas directiva creature ad se habendum erga suum principium sicut debet. Et hec di- viditur, quia alia est creata, alia nature, alia contra naturam, alia divina, alia humana. Divina, que re- gulat hominem in moribus; humana, que ordinat hominem quoad bona naturalia fame vel fortune, quo modo regulantur hec etc. 338b Secundo noto, quod supremus rector dedit legem creature racionali, ut ei debite serviat, que cum sit diversificata secundum sua supposita in capacitate et obediencia, dedit eam 1. ad revocacionem errancium, 2. ad declaracionem viciorum, 3. ad erudicionem rudium, 4. ad domacionem superborum, 5. ad punicionem transgressorum, 6. ad premiacionem bonorum. Lege ergo supremi rectoris revocantur errantes, patefiunt peccantes, rudes erudiuntur, superbi domantur, puniuntur transgressores et boni salubriter premiantur. Ex isto notabili sequitur, quod inpossibile est creaturam esse et nullam dei legem penitus observare. Conclusio 1. Optime leges sunt. Probatur: Deum velle bonum est lex optima et deum nolle malum moris est lex alia optima — ergo optime leges sunt. Consequencia nota est de se; sed assumptum arguitur sic: Deum velle bonum a) Rkp.: sua.
104* (Corr. 3.) Ad quod ulterius sequitur, quod potentissime sine de- fectu et sapientissime sine errore et optime sine ulla2) malicia regulat universum. Suppono tercio, quod supremus rector habet sub suo regimine creaturas duplices sc. racionales et irracionales, quibus leges condidit, ut secundum illas obediant sicut decet. Nam celo dedit legem, ut moveretur circulariter, lapidi ut na- turaliter tenderet deorsum, igni ut tenderet sursum, et crea- ture racionali ut naturaliter affectaret bonum, et sic de aliis. Patet ista supposicio ex sentencia omnium sapientum. Ex ista supposicione patet, quod quelibet creatura ad supremi rectoris obedienciam est astricta. Ex omnibus iam dictis sequitur, quod questio ad primum suppositum sit vera. Quantum ad secundum suppositum noto primo, quod lex in communissimo suo esse est veritas directiva creature ad se habendum erga suum principium sicut debet. Et hec di- viditur, quia alia est creata, alia nature, alia contra naturam, alia divina, alia humana. Divina, que re- gulat hominem in moribus; humana, que ordinat hominem quoad bona naturalia fame vel fortune, quo modo regulantur hec etc. 338b Secundo noto, quod supremus rector dedit legem creature racionali, ut ei debite serviat, que cum sit diversificata secundum sua supposita in capacitate et obediencia, dedit eam 1. ad revocacionem errancium, 2. ad declaracionem viciorum, 3. ad erudicionem rudium, 4. ad domacionem superborum, 5. ad punicionem transgressorum, 6. ad premiacionem bonorum. Lege ergo supremi rectoris revocantur errantes, patefiunt peccantes, rudes erudiuntur, superbi domantur, puniuntur transgressores et boni salubriter premiantur. Ex isto notabili sequitur, quod inpossibile est creaturam esse et nullam dei legem penitus observare. Conclusio 1. Optime leges sunt. Probatur: Deum velle bonum est lex optima et deum nolle malum moris est lex alia optima — ergo optime leges sunt. Consequencia nota est de se; sed assumptum arguitur sic: Deum velle bonum a) Rkp.: sua.
Strana 105
105* est veritas directiva creature ad se habendum erga suum prin- cipium sicut debet — ergo deum velle bonum est lex. Conse- quencia tenet ex primo notabili huius secundi suppositi. Sed cum non possit esse melior lex quam deum velle bonum, se- quitur quod deum velle bonum est lex optima. Et par est argu- mentum de hoc, quod est deum nolle malum moris. Confirmatur: Sapiencia dei est lex et non potest ea esse melior, cum ipsa vincit maliciam, attingens a fine usque ad finem fortiter et disponens omnia suaviter 1) — ergo conclusio vera. Secunda pars patet omnibus philosophis, sed prima pars probatur: Sapiencia dei est veritas directiva creature ad se habendum erga suum principium sicut debet, ergo est lex. Con- sequencia tenet ex notabili primo huius secundi suppositi et antecedens probatur ex secunda parte argumenti, que dicit quod sapiencia dei disponit omnia suaviter. Ex ista conclusione sequitur correlarie, 1. quod increate leges optime sunt, 2. quod suppositum questionis secundum est verum. Conclusio 2. Optime leges creature racio- nali inscripte sunt. Probatur: Creaturam racionalem debere amare supremum rectorem super omnia et creaturam racionalem debere declinare malum moris sunt leges optime ad vitam felicem finaliter obtinendam inscripte — ergo con- clusio vera. Assumptum arguitur: Creaturam racionalem de- bere amare supremum rectorem super omnia est veritas dire- ctiva creature racionalis ad se habendum erga suum principium sicut debet, ergo est lex. Consequencia tenet ex notabili primo. Sed cum non possit esse lex melior creature racionali tradita, quam creaturam racionalem debere amare supremum rectorem super omnia, similiter quam creaturam racionalem debere de- clinare malum moris: sequitur quod hee due leges sunt optime et per consequens conclusio vera. Et hec conclusio confirmat secundi suppositi veritatem. Ad quesitum in se primo noto, quod regulare vel regere est creaturam in finem debitum ordinare, et sic univer- sum regere est ipsum secundum se totum et secundum quam- libet sui partem in finem debitum ordinare. Vnde regere ethi- 1) Sap. 8, 1.
105* est veritas directiva creature ad se habendum erga suum prin- cipium sicut debet — ergo deum velle bonum est lex. Conse- quencia tenet ex primo notabili huius secundi suppositi. Sed cum non possit esse melior lex quam deum velle bonum, se- quitur quod deum velle bonum est lex optima. Et par est argu- mentum de hoc, quod est deum nolle malum moris. Confirmatur: Sapiencia dei est lex et non potest ea esse melior, cum ipsa vincit maliciam, attingens a fine usque ad finem fortiter et disponens omnia suaviter 1) — ergo conclusio vera. Secunda pars patet omnibus philosophis, sed prima pars probatur: Sapiencia dei est veritas directiva creature ad se habendum erga suum principium sicut debet, ergo est lex. Con- sequencia tenet ex notabili primo huius secundi suppositi et antecedens probatur ex secunda parte argumenti, que dicit quod sapiencia dei disponit omnia suaviter. Ex ista conclusione sequitur correlarie, 1. quod increate leges optime sunt, 2. quod suppositum questionis secundum est verum. Conclusio 2. Optime leges creature racio- nali inscripte sunt. Probatur: Creaturam racionalem debere amare supremum rectorem super omnia et creaturam racionalem debere declinare malum moris sunt leges optime ad vitam felicem finaliter obtinendam inscripte — ergo con- clusio vera. Assumptum arguitur: Creaturam racionalem de- bere amare supremum rectorem super omnia est veritas dire- ctiva creature racionalis ad se habendum erga suum principium sicut debet, ergo est lex. Consequencia tenet ex notabili primo. Sed cum non possit esse lex melior creature racionali tradita, quam creaturam racionalem debere amare supremum rectorem super omnia, similiter quam creaturam racionalem debere de- clinare malum moris: sequitur quod hee due leges sunt optime et per consequens conclusio vera. Et hec conclusio confirmat secundi suppositi veritatem. Ad quesitum in se primo noto, quod regulare vel regere est creaturam in finem debitum ordinare, et sic univer- sum regere est ipsum secundum se totum et secundum quam- libet sui partem in finem debitum ordinare. Vnde regere ethi- 1) Sap. 8, 1.
Strana 106
106" 339a mologice dicitur quasi recte agere, recte autem agere ad extra est creaturam in finem debitum ordinare. Ex quo notabili patet, quod quicunque aliquam creaturam non in finem debitum ordinat, ille eam non regit. Et iterum: Quicunque non omnes actus suos in finem debitum ordinat, ille non se debite regit. Et hinc dicitur: Rex eris, si recte feceris, et iterum: Si bene regna regis, dignus es nomine regis. Secundo noto, quod primo auctoritative legem con- dere solum deo competit, quia solum ipse habet primum aucto- ritativum dominium super singulas creaturas et solum ipse non potest errare et propter utilitatem propriam a bono communi discedere et solum ipse scit secundum qualitatem proporcionis subditis onera inponere, I quia solum ipse est potentissimus quoad primum et solum ipse est sapientissimus quoad secun- dum et solum ipse est benignissimus quoad tercium. (Corr. 1.) Ex quo notabili 1. patet, quod propter primum est a creatura racionali super omnia timendus et propter se- cundum super omnia venerandus et propter tercium super omnia diligendus. (Corr. 2.) 2. patet, quod nullam legem licet ho- mini docere, perficere et inplere, nisi legem supremi rectoris universi, eo quod nullam aliam licet servare, inplere et perficere. Si enim aliquid servus dei facit, quod non precipit vel non consulit deus, quomodo ab ipso deo informante et dirigente plenissime aliquid mereretur? (Corr. 3.) 3. patet, quod lex dei est levissima, brevissima, completissima et utilissima. Le- vissima quia a quolibet, ubilibet et quandolibet inpleri potest; brevissima, quia in uno verbo inpletur; completissima, quia nullo indiget supplemento; utilissima, quia nulla lex affert uti- litatem homini, nisi in reduccione ad prestantissimam istam legem. (Corr. 4.) Ex quibus ulterius sequitur, quod quilibet homo vehementer isti legi debet intendere, ipsam pre ceteris legibus audire, studere, docere ac inplere opere, si vult beatitudinem eternaliter possidere. Conclusio responsalis: Supremus rector uni- versi secundum leges optimas possibiles regulat universum. Pro- batur: Supremus rector universi est, ut dicit correlarium primi
106" 339a mologice dicitur quasi recte agere, recte autem agere ad extra est creaturam in finem debitum ordinare. Ex quo notabili patet, quod quicunque aliquam creaturam non in finem debitum ordinat, ille eam non regit. Et iterum: Quicunque non omnes actus suos in finem debitum ordinat, ille non se debite regit. Et hinc dicitur: Rex eris, si recte feceris, et iterum: Si bene regna regis, dignus es nomine regis. Secundo noto, quod primo auctoritative legem con- dere solum deo competit, quia solum ipse habet primum aucto- ritativum dominium super singulas creaturas et solum ipse non potest errare et propter utilitatem propriam a bono communi discedere et solum ipse scit secundum qualitatem proporcionis subditis onera inponere, I quia solum ipse est potentissimus quoad primum et solum ipse est sapientissimus quoad secun- dum et solum ipse est benignissimus quoad tercium. (Corr. 1.) Ex quo notabili 1. patet, quod propter primum est a creatura racionali super omnia timendus et propter se- cundum super omnia venerandus et propter tercium super omnia diligendus. (Corr. 2.) 2. patet, quod nullam legem licet ho- mini docere, perficere et inplere, nisi legem supremi rectoris universi, eo quod nullam aliam licet servare, inplere et perficere. Si enim aliquid servus dei facit, quod non precipit vel non consulit deus, quomodo ab ipso deo informante et dirigente plenissime aliquid mereretur? (Corr. 3.) 3. patet, quod lex dei est levissima, brevissima, completissima et utilissima. Le- vissima quia a quolibet, ubilibet et quandolibet inpleri potest; brevissima, quia in uno verbo inpletur; completissima, quia nullo indiget supplemento; utilissima, quia nulla lex affert uti- litatem homini, nisi in reduccione ad prestantissimam istam legem. (Corr. 4.) Ex quibus ulterius sequitur, quod quilibet homo vehementer isti legi debet intendere, ipsam pre ceteris legibus audire, studere, docere ac inplere opere, si vult beatitudinem eternaliter possidere. Conclusio responsalis: Supremus rector uni- versi secundum leges optimas possibiles regulat universum. Pro- batur: Supremus rector universi est, ut dicit correlarium primi
Strana 107
107* suppositi ultimum, et optime leges sunt, ut dicunt conclusiones secundi suppositi, et supremus rector non ociatur nec leges illas frustra posuit, ut dicit Philosophus I. Celi, quod deus nil facit frustra — ergo supremus rector per leges optimas possibiles regulat universum. Consequencia tenet, quia ex opposito con- sequentis contradictorie cum primis verbis potest inferri oppo- situm minoris, et totum antecedens est verum, ergo et conclusio. Ad istam conclusionem sequitur problema, quod in omni- bus etatibus et apud omnes naciones homines fuerunt et sunt ad sacrificandum inclinati. Patet, quia deo debent sacrificare ex eo, quod ipse potentissime sine defectu et sapientissime sine errore et optime sine malicie convolucione secundum leges opti- mas possibiles regulat universum. 2. Z rkp. univ. praž. X E 24 col. s víd. dv. 4518 a olom. kapit. 233. Utrum Moyses legislator fuit sacerdos. Videtur, quod non. Nam non est / consecutus sacerdocium 143a per revelacionem ut Aaron nec per sue tribus successionem, cum non fuerit de tribu Levi, nec per specialem dei eleccionem nec eciam hostias carnales pro populo obtulit — igitur videtur, quod sacerdos non fuit. In oppositum videtur psalmista dicere, cum dicit: 1) Moy- ses et Aaron in sacerdotibus eius i. e. in numero sacerdotum et Samuel inter eos, qui invocant nomen eius — ergo videtur, quod Moyses fuerit sacerdos, quia alias non poneretur in nu- mero sacerdotum. Et videtur patere per b. Augustinum super Ps. 98 super isto versu ,Moyses et Aaron in sacerdotibus eius, ubi dicit:2) Isti antiqui Moyses et Aaron et Samuel servi dei magni apud antiquos. Nostis, quia Moyses eduxit in virtute dei populum Israhel de Egipto per Rubrum mare et duxit in heremo et quanta mirabilia illo tempore fecit deus per manus Moysi, noverunt omnes, qui istam scripturam libenter audiunt in eccle- sia vel apud se legunt vel quocunque modo didicerunt. Aaron frater ipsius fuit, quem ordinavit eciam sacerdotem. Aperte 1) Ž. 98, 6. — 2) Migne, P. L. 37, col. 1265.
107* suppositi ultimum, et optime leges sunt, ut dicunt conclusiones secundi suppositi, et supremus rector non ociatur nec leges illas frustra posuit, ut dicit Philosophus I. Celi, quod deus nil facit frustra — ergo supremus rector per leges optimas possibiles regulat universum. Consequencia tenet, quia ex opposito con- sequentis contradictorie cum primis verbis potest inferri oppo- situm minoris, et totum antecedens est verum, ergo et conclusio. Ad istam conclusionem sequitur problema, quod in omni- bus etatibus et apud omnes naciones homines fuerunt et sunt ad sacrificandum inclinati. Patet, quia deo debent sacrificare ex eo, quod ipse potentissime sine defectu et sapientissime sine errore et optime sine malicie convolucione secundum leges opti- mas possibiles regulat universum. 2. Z rkp. univ. praž. X E 24 col. s víd. dv. 4518 a olom. kapit. 233. Utrum Moyses legislator fuit sacerdos. Videtur, quod non. Nam non est / consecutus sacerdocium 143a per revelacionem ut Aaron nec per sue tribus successionem, cum non fuerit de tribu Levi, nec per specialem dei eleccionem nec eciam hostias carnales pro populo obtulit — igitur videtur, quod sacerdos non fuit. In oppositum videtur psalmista dicere, cum dicit: 1) Moy- ses et Aaron in sacerdotibus eius i. e. in numero sacerdotum et Samuel inter eos, qui invocant nomen eius — ergo videtur, quod Moyses fuerit sacerdos, quia alias non poneretur in nu- mero sacerdotum. Et videtur patere per b. Augustinum super Ps. 98 super isto versu ,Moyses et Aaron in sacerdotibus eius, ubi dicit:2) Isti antiqui Moyses et Aaron et Samuel servi dei magni apud antiquos. Nostis, quia Moyses eduxit in virtute dei populum Israhel de Egipto per Rubrum mare et duxit in heremo et quanta mirabilia illo tempore fecit deus per manus Moysi, noverunt omnes, qui istam scripturam libenter audiunt in eccle- sia vel apud se legunt vel quocunque modo didicerunt. Aaron frater ipsius fuit, quem ordinavit eciam sacerdotem. Aperte 1) Ž. 98, 6. — 2) Migne, P. L. 37, col. 1265.
Strana 108
108" 143b enim in illis literis Aaron nominatur sacerdos. De Moyse non ibi dicitur, quia non erat sacerdos. Sed si hoc non erat, quid erat? Numquid maior sacerdote esse poterat? Exprimit Psal- mus iste, quia et ipse sacerdos erat: Moyses et Aaron in sacer- dotibus eius — ergo illi erant domini sacerdotes. Hec Augusti- nus. Ubi plane infert ex verbis psalmiste, quod Moyses et Aaron erant domini sacerdotes. Istam questionem glosa solvit, cum dicit: Moyses sacerdos non fuit consecucione 3) et institucione, sed b) officio dignissimo. Nam etsi carnales hostias non obtulit pro populo peccante, spirituales tamen sc. devotissimas ora- ciones frequenter obtulit pro populo delinquente. Ubi notandum, quod aliquis est sacerdos institucione vel consecucione ad hoc positus, ut offerat hostiam vel sacrificium pro populo iuxta illud apostoli Heb. 5:1) Omnis pontifex ex hominibus assumptus pro hominibus constituitur in hiis, que sunt ad deum, ut offerat dona et sacrificia pro peccatis; secundo dicitur aliquis sacerdos non consecucione 2) nec institucione, sed sui devota oblacione et humili devocione iuxta illud verbum Petri apostoli, quo alloquitur christianos singulos electos di- cens I. Pet. 2: 2) Superedificamini in domos spirituales, sacer- docium sanctum, offerre spirituales hostias acceptabiles deo per Jesum Christum, et infra:3) Vos estis genus electum, regale sacerdocium, gens sancta, populus acquisicionis. Ista distinccione stante patet, quod aliquis est sacerdos institucione, ut Aaron, aliquis consecucione, ut sacerdos de tribu Levi, aliquis sui devota oblacione et devocione, ut Moyses, ali- quis divina institucione et consecucione et devota sui oblacione pro peccatis populi, ut Jesus pontifex noster, de quo Hebr. 5 dicit apostolus: *) Christus non semetipsum clarificavit, ut pon- tifex fieret, sed qui locutus est ad eum: Filius meus es tu, ego hodie genui te. Quemadmodum et in alio loco dicit: Tu es sa- cerdos in eternum/ secundum ordinem Melchisedech. Qui in diebus carnis sue preces supplicacionesque ad eum, qui possit illum salvum facere a morte, cum clamore valido et lacrimis offerens exauditus est pro sua reverencia. Aliquis est sacerdos a) Tak rkpp.; asi: consecracione. — b) A: sed quod. c) A: constitucione. 1) v. 1. — 2) v. 5. — 3) v. 9. — 4) v. 5 nn.
108" 143b enim in illis literis Aaron nominatur sacerdos. De Moyse non ibi dicitur, quia non erat sacerdos. Sed si hoc non erat, quid erat? Numquid maior sacerdote esse poterat? Exprimit Psal- mus iste, quia et ipse sacerdos erat: Moyses et Aaron in sacer- dotibus eius — ergo illi erant domini sacerdotes. Hec Augusti- nus. Ubi plane infert ex verbis psalmiste, quod Moyses et Aaron erant domini sacerdotes. Istam questionem glosa solvit, cum dicit: Moyses sacerdos non fuit consecucione 3) et institucione, sed b) officio dignissimo. Nam etsi carnales hostias non obtulit pro populo peccante, spirituales tamen sc. devotissimas ora- ciones frequenter obtulit pro populo delinquente. Ubi notandum, quod aliquis est sacerdos institucione vel consecucione ad hoc positus, ut offerat hostiam vel sacrificium pro populo iuxta illud apostoli Heb. 5:1) Omnis pontifex ex hominibus assumptus pro hominibus constituitur in hiis, que sunt ad deum, ut offerat dona et sacrificia pro peccatis; secundo dicitur aliquis sacerdos non consecucione 2) nec institucione, sed sui devota oblacione et humili devocione iuxta illud verbum Petri apostoli, quo alloquitur christianos singulos electos di- cens I. Pet. 2: 2) Superedificamini in domos spirituales, sacer- docium sanctum, offerre spirituales hostias acceptabiles deo per Jesum Christum, et infra:3) Vos estis genus electum, regale sacerdocium, gens sancta, populus acquisicionis. Ista distinccione stante patet, quod aliquis est sacerdos institucione, ut Aaron, aliquis consecucione, ut sacerdos de tribu Levi, aliquis sui devota oblacione et devocione, ut Moyses, ali- quis divina institucione et consecucione et devota sui oblacione pro peccatis populi, ut Jesus pontifex noster, de quo Hebr. 5 dicit apostolus: *) Christus non semetipsum clarificavit, ut pon- tifex fieret, sed qui locutus est ad eum: Filius meus es tu, ego hodie genui te. Quemadmodum et in alio loco dicit: Tu es sa- cerdos in eternum/ secundum ordinem Melchisedech. Qui in diebus carnis sue preces supplicacionesque ad eum, qui possit illum salvum facere a morte, cum clamore valido et lacrimis offerens exauditus est pro sua reverencia. Aliquis est sacerdos a) Tak rkpp.; asi: consecracione. — b) A: sed quod. c) A: constitucione. 1) v. 1. — 2) v. 5. — 3) v. 9. — 4) v. 5 nn.
Strana 109
109* institucione, sed non devota sui oblacione, ut Judas Scarioth, quem dominus elegit ad sacerdocii officium, quia ad episco- patum, quamvis non ad vitam eternam, unde Joh. 6 dixit sum- mus pontifex: 1) Ego igitur vos elegi sc. ad sacerdocium et unus ex vobis dyabolus est. Fuit ergo Judas sacerdos et episcopus institucione, sed non devota sui oblacione et propterea de eo dicit psalmista:2) Episcopatum eius accipiat alter et adducit Petrus Act. 1. 5) Omnes autem sacerdotes institucione et devota sui obla- cione, quales fuerunt apostoli, custodit Christus, ne perdantur, unde Joh. 17 rogans pro illis patrem dicit:*) Pater sancte, serva eos in nomine tuo, quos dedisti michi, ut sint unum, sicut et nos. Cum essem cum eis, ego servabam eos in nomine tuo. Quos dedisti michi, custodivi et nemo ex eis periit, nisi filius perdicionis, ut scriptura impleatur sc. illa: Episcopatum eius accipiat alter. Vnde liquide patet, quod omnis sacerdos, qui est sacerdos humana institucione et non est sacerdos humili et pia sui oblacione, omnis talis, nisi se devote finaliter domino obtulerit, cum filio perdi- cionis in eternum peribit et vivens in crimine tunc con- versatur inter sacerdotes domini, sicut Scarioth inter discipulos Christi eciam cum Christo pontifice versabatur. Ex iam dictis patet et eciam ex hoc nomine sacerdos, quod componitur ex greco et latino, quod est sacrum dans (dist. 21. Clericos)5), quod omnis bonus christianus est sacerdos, quia est dans se sacrum deo et est dans devotam oracionem, humilitatem et sic de aliis rebus sacris datis in veris christianis domino deo suo. Et isto modo intelligendi sunt Ori- genes et Crisostomus, Augustinus et ceteri doctores, qui senten- ciant, quod omnis bonus christianus est sacerdos, sed non omnis sacerdos est bonus christianus. Bonus enim christianus dat se sacrum deo, malus autem sacerdos, quamvis det sacra, quia hostias sacras, non tamen dat se sacrum, sed execratum ho- minem dat se dyabolo, qui habitat in corde suo, qualiter dedit se Judas Scarioth, de quo dicitur Luc. 22. cap.: ) Intravit autem 1) v. 71. — 2) Ž. 108, 8. — 3) v. 20. — 4) v. 11 n. 5) c. 1. — 6) v. 3 n.
109* institucione, sed non devota sui oblacione, ut Judas Scarioth, quem dominus elegit ad sacerdocii officium, quia ad episco- patum, quamvis non ad vitam eternam, unde Joh. 6 dixit sum- mus pontifex: 1) Ego igitur vos elegi sc. ad sacerdocium et unus ex vobis dyabolus est. Fuit ergo Judas sacerdos et episcopus institucione, sed non devota sui oblacione et propterea de eo dicit psalmista:2) Episcopatum eius accipiat alter et adducit Petrus Act. 1. 5) Omnes autem sacerdotes institucione et devota sui obla- cione, quales fuerunt apostoli, custodit Christus, ne perdantur, unde Joh. 17 rogans pro illis patrem dicit:*) Pater sancte, serva eos in nomine tuo, quos dedisti michi, ut sint unum, sicut et nos. Cum essem cum eis, ego servabam eos in nomine tuo. Quos dedisti michi, custodivi et nemo ex eis periit, nisi filius perdicionis, ut scriptura impleatur sc. illa: Episcopatum eius accipiat alter. Vnde liquide patet, quod omnis sacerdos, qui est sacerdos humana institucione et non est sacerdos humili et pia sui oblacione, omnis talis, nisi se devote finaliter domino obtulerit, cum filio perdi- cionis in eternum peribit et vivens in crimine tunc con- versatur inter sacerdotes domini, sicut Scarioth inter discipulos Christi eciam cum Christo pontifice versabatur. Ex iam dictis patet et eciam ex hoc nomine sacerdos, quod componitur ex greco et latino, quod est sacrum dans (dist. 21. Clericos)5), quod omnis bonus christianus est sacerdos, quia est dans se sacrum deo et est dans devotam oracionem, humilitatem et sic de aliis rebus sacris datis in veris christianis domino deo suo. Et isto modo intelligendi sunt Ori- genes et Crisostomus, Augustinus et ceteri doctores, qui senten- ciant, quod omnis bonus christianus est sacerdos, sed non omnis sacerdos est bonus christianus. Bonus enim christianus dat se sacrum deo, malus autem sacerdos, quamvis det sacra, quia hostias sacras, non tamen dat se sacrum, sed execratum ho- minem dat se dyabolo, qui habitat in corde suo, qualiter dedit se Judas Scarioth, de quo dicitur Luc. 22. cap.: ) Intravit autem 1) v. 71. — 2) Ž. 108, 8. — 3) v. 20. — 4) v. 11 n. 5) c. 1. — 6) v. 3 n.
Strana 110
110" sathanas in Judam, qui cognominabatur Iscariothes, unum de duodecim, et abiit. Expavescant hoc sacerdotes mali, quia dyabolo dediti non sunt veri sacerdotes, sicut nec veri christiani. Vnde Jeronimus ad Eliodorum dicit: Non omnes episcopi sunt episcopi. Attendis Petrum, Judam considera, Stephanum suscipis, Nicolaum respice. Non facit ecclesiastica dignitas christianum. Cornelius centurio adhuc ethnicus dono sancti spiritus mundatur, presbiteros Da- niel puer iudicat. Non est facile stare loco Petri, tenere gradum Petri iam cum Christo regnancium. Infatuatum sal ad nichilum prodest, nisi ut proiciatur foras et a porcis conculcetur, glosa: infatuatum sal dicitur prelatus, qui condire debet et saporem non confert (et habetur II. q. 7 Non omnes). 1) Et Augustinus omel. 6 dicit: 2) Non omnis, qui dicit ,Pax vobiscum', quasi co- lumba est audiendus. Corvi quidem de morticino pascuntur, hoc columba non habet, que de frugibus terre vivit. 144a Et patet, quod non omnes episcopi vel sacerdotes sunt boni christiani, quamvis sunt in gradu huiusmodi ab hominibus ordinati. Cognoscuntur ! autem huiusmodi, cum ab inplecione deficiunt sui officii. Vnde dicit Crisostomus omel. 53:3) Deus secundum prescienciam suam licet sciat, qui iusti futuri sint et qui iniusti, tamen omnes vocat ad fidem, dans eis graciam credendi in Christum, quod est talentum bonis quidem ad sa- lutem, malis autem ad preiudicium, ut inexcusabiles fiant. Dya- conibus et doctoribus secundum suam providenciam illis deus videtur iniungere ministerium dyaconatus vel presbiteratus, qui sunt iusti; qui autem inveniuntur iniusti, illos homines videntur ordinasse, non deus. Qui enim bene ministerium suum conser- vaverit, ) apparet quod a deo fuerat ordinatus; qui autem mi- nisterium suum non bene conservaverit, ex hominibus ordinatus est, qui vere quantum ad deum non est dyaconus aut sacerdos. Hec sanctum Os aureum. a) Ed.: consummaverit. 1) c. 29. — 2) c. 30. II, 7. 3) Pseudo-Chrysostomi Opus imperf. in Matth. Opp. Chrys. ed. Frankf. N. T. II. col. 145b.
110" sathanas in Judam, qui cognominabatur Iscariothes, unum de duodecim, et abiit. Expavescant hoc sacerdotes mali, quia dyabolo dediti non sunt veri sacerdotes, sicut nec veri christiani. Vnde Jeronimus ad Eliodorum dicit: Non omnes episcopi sunt episcopi. Attendis Petrum, Judam considera, Stephanum suscipis, Nicolaum respice. Non facit ecclesiastica dignitas christianum. Cornelius centurio adhuc ethnicus dono sancti spiritus mundatur, presbiteros Da- niel puer iudicat. Non est facile stare loco Petri, tenere gradum Petri iam cum Christo regnancium. Infatuatum sal ad nichilum prodest, nisi ut proiciatur foras et a porcis conculcetur, glosa: infatuatum sal dicitur prelatus, qui condire debet et saporem non confert (et habetur II. q. 7 Non omnes). 1) Et Augustinus omel. 6 dicit: 2) Non omnis, qui dicit ,Pax vobiscum', quasi co- lumba est audiendus. Corvi quidem de morticino pascuntur, hoc columba non habet, que de frugibus terre vivit. 144a Et patet, quod non omnes episcopi vel sacerdotes sunt boni christiani, quamvis sunt in gradu huiusmodi ab hominibus ordinati. Cognoscuntur ! autem huiusmodi, cum ab inplecione deficiunt sui officii. Vnde dicit Crisostomus omel. 53:3) Deus secundum prescienciam suam licet sciat, qui iusti futuri sint et qui iniusti, tamen omnes vocat ad fidem, dans eis graciam credendi in Christum, quod est talentum bonis quidem ad sa- lutem, malis autem ad preiudicium, ut inexcusabiles fiant. Dya- conibus et doctoribus secundum suam providenciam illis deus videtur iniungere ministerium dyaconatus vel presbiteratus, qui sunt iusti; qui autem inveniuntur iniusti, illos homines videntur ordinasse, non deus. Qui enim bene ministerium suum conser- vaverit, ) apparet quod a deo fuerat ordinatus; qui autem mi- nisterium suum non bene conservaverit, ex hominibus ordinatus est, qui vere quantum ad deum non est dyaconus aut sacerdos. Hec sanctum Os aureum. a) Ed.: consummaverit. 1) c. 29. — 2) c. 30. II, 7. 3) Pseudo-Chrysostomi Opus imperf. in Matth. Opp. Chrys. ed. Frankf. N. T. II. col. 145b.
Strana 111
111* Ex cuius dicto et opere sanctorum videtur, quod pauci sunt sacerdotes et multi sacerdotes, pauci boni, multi mali, ut ponitur post eum dist. 40.1) Mallem ergo esse bonus christianus constitutus quam papa vel epi- scopus iniquus. Nam fiendo vel existendo bonus simpliciter christianus forem rex et sacerdos ex illo genere, cui dicit immediatus Christi vica- rius I. Pet. 2: 2) Vos estis genus electum, regale sacerdocium, gens sancta, populus aquisicionis. De quo genere est Moyses, qui rite secundum legem dei rexit populum et sic fuit rex et se deo obtulit devotum et pro populo oraciones devotas. Ipse enim a deo electus fuit, ut regeret, ut offerret, ipse de gente sancta unus, ipse de populo aquisicionis, ut virtutes annunc- ciaret prophetice ipsius Christi, qui nos vocavit de tenebris in admirabile lumen suum.3) Propter quod dicit psalmista: Moyses et Aaron in sacerdotibus eius et Samuel inter eos, qui invocant nomen domini, quasi diceret: Moyses legislator et Aaron sum- mus sacerdos fuerunt in sacerdotibus eius sc. Christi. Hos imi- tamini, quia magni fuerunt isti, qui eum predicant. Moyses Christum predicat dicens Deut. 18: 4) Prophetam de gente tua et de fratribus tuis sicut me suscitabit tibi dominus deus tuus, ipsum audies — ergo propheta dicitur Moyses. Deum pro po- pulo exoravit, quamvis non carnales hostias obtulit — ergo sa- cerdos dicitur. Nam ayt propheta: Moyses et Aaron in sacer- dotibus eius et Samuel, qui fuit dono prophecie privilegiatus I. Reg. 3, ubi dicitur: 5) Cognovit universus Israhel a Dan usque Bersabee, quod fidelis Samuel esset propheta domini. Non nu- meratur autem Samuel inter sacerdotes, quia fuit de Effraym, de qua tribu non fiebant sacerdotes secundum legem, sed de Levi, et ideo eum psalmista inter sacerdotes domini non posuit, sed inter eos, qui invocant nomen domini, deputavît. Fuit enim sacerdos i. e. vices sacerdotis egit post mortem Heli et filiorum eius. Et quia dicit Augustinus Psalmo 98 super isto versu ,Moyses et Aaron in sacerdotibus eius et Samuel inter eos, qui invocant nomen domini', quod per istos omnes sanctos nos vult 1) c. 12, z téhož díla Pseudo-Chrys. homil. 43 (ibid. col. 119a). 2) v. 9. — 3) I. Pet. 2, 9. — 4) v. 15. — 5) v. 20.
111* Ex cuius dicto et opere sanctorum videtur, quod pauci sunt sacerdotes et multi sacerdotes, pauci boni, multi mali, ut ponitur post eum dist. 40.1) Mallem ergo esse bonus christianus constitutus quam papa vel epi- scopus iniquus. Nam fiendo vel existendo bonus simpliciter christianus forem rex et sacerdos ex illo genere, cui dicit immediatus Christi vica- rius I. Pet. 2: 2) Vos estis genus electum, regale sacerdocium, gens sancta, populus aquisicionis. De quo genere est Moyses, qui rite secundum legem dei rexit populum et sic fuit rex et se deo obtulit devotum et pro populo oraciones devotas. Ipse enim a deo electus fuit, ut regeret, ut offerret, ipse de gente sancta unus, ipse de populo aquisicionis, ut virtutes annunc- ciaret prophetice ipsius Christi, qui nos vocavit de tenebris in admirabile lumen suum.3) Propter quod dicit psalmista: Moyses et Aaron in sacerdotibus eius et Samuel inter eos, qui invocant nomen domini, quasi diceret: Moyses legislator et Aaron sum- mus sacerdos fuerunt in sacerdotibus eius sc. Christi. Hos imi- tamini, quia magni fuerunt isti, qui eum predicant. Moyses Christum predicat dicens Deut. 18: 4) Prophetam de gente tua et de fratribus tuis sicut me suscitabit tibi dominus deus tuus, ipsum audies — ergo propheta dicitur Moyses. Deum pro po- pulo exoravit, quamvis non carnales hostias obtulit — ergo sa- cerdos dicitur. Nam ayt propheta: Moyses et Aaron in sacer- dotibus eius et Samuel, qui fuit dono prophecie privilegiatus I. Reg. 3, ubi dicitur: 5) Cognovit universus Israhel a Dan usque Bersabee, quod fidelis Samuel esset propheta domini. Non nu- meratur autem Samuel inter sacerdotes, quia fuit de Effraym, de qua tribu non fiebant sacerdotes secundum legem, sed de Levi, et ideo eum psalmista inter sacerdotes domini non posuit, sed inter eos, qui invocant nomen domini, deputavît. Fuit enim sacerdos i. e. vices sacerdotis egit post mortem Heli et filiorum eius. Et quia dicit Augustinus Psalmo 98 super isto versu ,Moyses et Aaron in sacerdotibus eius et Samuel inter eos, qui invocant nomen domini', quod per istos omnes sanctos nos vult 1) c. 12, z téhož díla Pseudo-Chrys. homil. 43 (ibid. col. 119a). 2) v. 9. — 3) I. Pet. 2, 9. — 4) v. 15. — 5) v. 20.
Strana 112
112* 144b intelligere, unde subdit: 1) Videte, fratres, quos et quales sanctos nominat, quia qui custodiebant testimonia eius et precepta eius, que dedit illis; unde notando spirituale templum, de quo dicit apostolus I. Cor. 3: 2) Templum dei sanctum est, quod estis vos, queramus qui sunt isti Moyses et Aaron/ et Samuel. Per Moysen lex data est, in Aaron sacerdocium inchoatum est, Samuel do- num prophecie concessum est. Officium itaque Moysi est fa- cienda precipere, obmittenda prohibere; officium Aaron est ad ea, que Moyses facienda mandat, domini implorare auxilium et transgressoribus oracionibus et oblacionibus deum iterum reddere propicium; officium Samuelis est predicere, quod pre- mium sperare valeant legis executores, quam penam expectare legis transgressores. Si igitur videris aliquem de seculo nuper venientem tota die circa hoc intentum, in hoc omni hora occu- patum, quid pro preteritis peccatis faciat, quomodo de futuris se cautum custodiat, quid quo ordine gerendum, quantum vel quando cuilibet rei insistendum: scias Moysen in eius qui huius- modi est corde surrexisse et quasi novam quandam legem con- dere. Noto itaque Moyse et iam adulto mores componit, vitam disponit, mala reicit, bona suscipit. Cognosce ergo nunc in hoc signo Moysen, cum videris dura precipientem, districte punien- tem. Sed quia data illa lege et accepta incipit velle perficere, nec datur adimplere, ita ut cum apostolo clamet: velle adiacet michi, perficere autem non invenio, ) quia non est volentis nec currentis, sed dei miserentis") — abiecta ergo spe de propria con- fidencia tota ad deum convertitur et hausto prius igne de ex- teriori ara in sancta sanctorum currit, non tamen sine vituli sanguine. Mactato enim superbie vitulo incipit mens de domini sperare auxilio et post exteriores hostias, ut post ieiunia, fri- gora, afflicciones et post cetera carnis compressiva in carne tamquam in exteriori ara oblatas hostias, in ara iam interiori offerre domino consuescit gemitus, preces, suspiria et lacrimas. Ara ergo exterior sensus carnis, ara interior affectus cordis. In ara ergo interiori gemitus, suspiria, que cordis affectum commovent, sint in ara exteriori vigilie, ieiunia, labor et inedia, que ad sensum carnis pertinent. De altari exteriori ignis hau- 1) Migne 1. c. col. 1266. — 2) v. 17. — 3) Řím. 7, 18. 4) Řím. 9, 16.
112* 144b intelligere, unde subdit: 1) Videte, fratres, quos et quales sanctos nominat, quia qui custodiebant testimonia eius et precepta eius, que dedit illis; unde notando spirituale templum, de quo dicit apostolus I. Cor. 3: 2) Templum dei sanctum est, quod estis vos, queramus qui sunt isti Moyses et Aaron/ et Samuel. Per Moysen lex data est, in Aaron sacerdocium inchoatum est, Samuel do- num prophecie concessum est. Officium itaque Moysi est fa- cienda precipere, obmittenda prohibere; officium Aaron est ad ea, que Moyses facienda mandat, domini implorare auxilium et transgressoribus oracionibus et oblacionibus deum iterum reddere propicium; officium Samuelis est predicere, quod pre- mium sperare valeant legis executores, quam penam expectare legis transgressores. Si igitur videris aliquem de seculo nuper venientem tota die circa hoc intentum, in hoc omni hora occu- patum, quid pro preteritis peccatis faciat, quomodo de futuris se cautum custodiat, quid quo ordine gerendum, quantum vel quando cuilibet rei insistendum: scias Moysen in eius qui huius- modi est corde surrexisse et quasi novam quandam legem con- dere. Noto itaque Moyse et iam adulto mores componit, vitam disponit, mala reicit, bona suscipit. Cognosce ergo nunc in hoc signo Moysen, cum videris dura precipientem, districte punien- tem. Sed quia data illa lege et accepta incipit velle perficere, nec datur adimplere, ita ut cum apostolo clamet: velle adiacet michi, perficere autem non invenio, ) quia non est volentis nec currentis, sed dei miserentis") — abiecta ergo spe de propria con- fidencia tota ad deum convertitur et hausto prius igne de ex- teriori ara in sancta sanctorum currit, non tamen sine vituli sanguine. Mactato enim superbie vitulo incipit mens de domini sperare auxilio et post exteriores hostias, ut post ieiunia, fri- gora, afflicciones et post cetera carnis compressiva in carne tamquam in exteriori ara oblatas hostias, in ara iam interiori offerre domino consuescit gemitus, preces, suspiria et lacrimas. Ara ergo exterior sensus carnis, ara interior affectus cordis. In ara ergo interiori gemitus, suspiria, que cordis affectum commovent, sint in ara exteriori vigilie, ieiunia, labor et inedia, que ad sensum carnis pertinent. De altari exteriori ignis hau- 1) Migne 1. c. col. 1266. — 2) v. 17. — 3) Řím. 7, 18. 4) Řím. 9, 16.
Strana 113
113* ritur, cum ad interiorem aram properatur; nam de affliccione corporis vis doloris ad cor trahitur, unde postmodum com- punccionis incensum et caritatis ignis inextinguibilis inflam- metur. De quo igne locutus est dominus Lev. 6 dicens: 1) Ignis in altari semper ardebit, quem nutriet sacerdos, ignis iste erit perpetuus, qui nunquam deficiet in altari. Quis rogo est ignis perpetuus, qui nunquam deficiet in altari, nisi accensio cari- tatis in corde hominis sancti, qui tunc ignem nutrit, dum cari- tatem ad deum et ad proximum auget? Vult igitur ignem ardere salvator dicens Luc. 12: 2) Ignem veni mittere in terram et quid volo nisi ut ardeat? Cum ergo sic videris hostias in te offerri et ignem nutriri, non dubites in Aaron sacerdocium iniciari. Nam ad Aaron, ut dictum est, pertinet divinum implorare auxilium et deum oblacionibus et oracionibus iterum reddere propicium. Ut igitur sacerdocii officium cognoscatur plenius, I duo sunt precipua, que ad ipsum pertinere videntur, populum vid. instruere et sibi et domino populum placare. Quorum unum plene Moyses exequitur, alterum per Aaron magnifice impletur. Vnde merito de eis dicitur: Moyses et Aaron in sacerdotibus eius et additur: et Samuel inter eos, qui invocant nomen domini. Sed dictum est, quod sicut in Moyse legislacio et in Aaron sacerdocium claruerat, sic et in Samuel donum prophecie emi- nebat. Quid ergo est, quod de eo dicitur: Samuel inter eos, qui invocant nomen domini? cum pocius dici debeat ,et Samuel inter prophetas eius'? Cur ergo inter eos, qui invocant, et non inter eos pocius, qui prophetant? Dicit Augustinus ubi supra:3) Natus s. Samuel fuit apud matrem tempore lactis, mox ut eum ablactavit, dedit eum in templum, ut ibi cresceret, ibi robora- retur in spiritu, ibi deo serviret, factus est sacerdos magnus, sacerdos sanctus. Hec Augustinus. Ex quo patet, quod Samuel a principio puericie erat inter sanctos, qui invocant nomen eius. Sed cur non pocius inter eos, qui prophetant? Sed forte ex eo dicitur ,inter eos, qui invocant nomen eius', quia inter eos, qui dominum invocant, Samuel li- benter prophetavit. Novit enim Samuel propheta vere invocantes et in veritate orantes facere. Quanto enim quis plenius noverit, quanto attencius cogitaverit, que premia iustis in celo, que tor- 145a 1) v. 12. — 2) v. 49. — 3) Migne 1. c. col. 1265.
113* ritur, cum ad interiorem aram properatur; nam de affliccione corporis vis doloris ad cor trahitur, unde postmodum com- punccionis incensum et caritatis ignis inextinguibilis inflam- metur. De quo igne locutus est dominus Lev. 6 dicens: 1) Ignis in altari semper ardebit, quem nutriet sacerdos, ignis iste erit perpetuus, qui nunquam deficiet in altari. Quis rogo est ignis perpetuus, qui nunquam deficiet in altari, nisi accensio cari- tatis in corde hominis sancti, qui tunc ignem nutrit, dum cari- tatem ad deum et ad proximum auget? Vult igitur ignem ardere salvator dicens Luc. 12: 2) Ignem veni mittere in terram et quid volo nisi ut ardeat? Cum ergo sic videris hostias in te offerri et ignem nutriri, non dubites in Aaron sacerdocium iniciari. Nam ad Aaron, ut dictum est, pertinet divinum implorare auxilium et deum oblacionibus et oracionibus iterum reddere propicium. Ut igitur sacerdocii officium cognoscatur plenius, I duo sunt precipua, que ad ipsum pertinere videntur, populum vid. instruere et sibi et domino populum placare. Quorum unum plene Moyses exequitur, alterum per Aaron magnifice impletur. Vnde merito de eis dicitur: Moyses et Aaron in sacerdotibus eius et additur: et Samuel inter eos, qui invocant nomen domini. Sed dictum est, quod sicut in Moyse legislacio et in Aaron sacerdocium claruerat, sic et in Samuel donum prophecie emi- nebat. Quid ergo est, quod de eo dicitur: Samuel inter eos, qui invocant nomen domini? cum pocius dici debeat ,et Samuel inter prophetas eius'? Cur ergo inter eos, qui invocant, et non inter eos pocius, qui prophetant? Dicit Augustinus ubi supra:3) Natus s. Samuel fuit apud matrem tempore lactis, mox ut eum ablactavit, dedit eum in templum, ut ibi cresceret, ibi robora- retur in spiritu, ibi deo serviret, factus est sacerdos magnus, sacerdos sanctus. Hec Augustinus. Ex quo patet, quod Samuel a principio puericie erat inter sanctos, qui invocant nomen eius. Sed cur non pocius inter eos, qui prophetant? Sed forte ex eo dicitur ,inter eos, qui invocant nomen eius', quia inter eos, qui dominum invocant, Samuel li- benter prophetavit. Novit enim Samuel propheta vere invocantes et in veritate orantes facere. Quanto enim quis plenius noverit, quanto attencius cogitaverit, que premia iustis in celo, que tor- 145a 1) v. 12. — 2) v. 49. — 3) Migne 1. c. col. 1265.
Strana 114
114* menta sint pravis reposita in inferno, tanto ut arbitror verius deum invocat, tanto eciam ardencius orat. Sed si desinit Samuel prophetare, desistunt sacerdotes invocare, et quanto fit futu- rorum contemplacio rarior, tanto redditur oracio tepidior, tanto surgit invocacio tardior. Ut ergo Moyses sit discretus in pre- cepcione, ut Aaron permaneat devotus in oracione, necesse est ut Samuel subtilis permaneat in contemplacione. Ex dictis ergo hiis colligitur, quod Moyses fuit sacerdos devota sui oblacione sed non institucione, Samuel sacerdos vicis vicarie et devota sui oblacione. 145b Vosergo, pater reverendissime, ut questio facta ad fructum perveniat, sitis Moyses pre- cipiendo facienda et obmittenda prohibendo. Compellite ad bonum, prohibete mala. Sitis Aaron deum invocando in auxilium et deum populo transgressori reddendo propicium. Sitis Samuel comminando malis penam et pro- mittendo bonis vitam eternam. Sitis Moyses zelanter defendendo legem domini, sitis Aaron devote invocando auxilium Christi, sitis Samuel in divinorum contemplacione, ut possitis cum vestris subditis liberari a per- petua dampnacione. Tunc enim vere exaltabitis dominum deum vestrum et adorabitis in monte sancto eius, 1) ad quem montem dignetur Paternitatem Vestram perducere dominus omnipotens, qui tunc est propicius, cum ulciscitur in homine, dum est reus, dicente propheta:2) Tu propicius fuisti eis, ulciscens in omnes adinvenciones eorum, ubi dicit Augustinus:3) Eciam vindicans propicius fuisti, non solum donans peccata, et vin- dicans propicius fuisti. Audite, fratres, quid hic commendavit, advertite. Illi deus irascitur, I quem sc. peccantem non flagellat. Nam cum vere propicius est, non solum donat peccata, ne no- ceant ad futurum, sed eciam castigat, ne semper peccare de- lectet. Hec Augustinus. Et obiciens de Moyse, Aaron et Samuele querit, quid in ipsis vindicavit, et respondens dicit,“) quod Moyses percusso homine fugit de Egypto, Aaron instanti populo et querenti ydolum permisit, ut fieret, et factum est populo dei 1) Ž. 98, 9. — 2) Ž. 98, 8. — 3) Migne 1. c. col. 1266. 4) Migne 1. c. col. 1267.
114* menta sint pravis reposita in inferno, tanto ut arbitror verius deum invocat, tanto eciam ardencius orat. Sed si desinit Samuel prophetare, desistunt sacerdotes invocare, et quanto fit futu- rorum contemplacio rarior, tanto redditur oracio tepidior, tanto surgit invocacio tardior. Ut ergo Moyses sit discretus in pre- cepcione, ut Aaron permaneat devotus in oracione, necesse est ut Samuel subtilis permaneat in contemplacione. Ex dictis ergo hiis colligitur, quod Moyses fuit sacerdos devota sui oblacione sed non institucione, Samuel sacerdos vicis vicarie et devota sui oblacione. 145b Vosergo, pater reverendissime, ut questio facta ad fructum perveniat, sitis Moyses pre- cipiendo facienda et obmittenda prohibendo. Compellite ad bonum, prohibete mala. Sitis Aaron deum invocando in auxilium et deum populo transgressori reddendo propicium. Sitis Samuel comminando malis penam et pro- mittendo bonis vitam eternam. Sitis Moyses zelanter defendendo legem domini, sitis Aaron devote invocando auxilium Christi, sitis Samuel in divinorum contemplacione, ut possitis cum vestris subditis liberari a per- petua dampnacione. Tunc enim vere exaltabitis dominum deum vestrum et adorabitis in monte sancto eius, 1) ad quem montem dignetur Paternitatem Vestram perducere dominus omnipotens, qui tunc est propicius, cum ulciscitur in homine, dum est reus, dicente propheta:2) Tu propicius fuisti eis, ulciscens in omnes adinvenciones eorum, ubi dicit Augustinus:3) Eciam vindicans propicius fuisti, non solum donans peccata, et vin- dicans propicius fuisti. Audite, fratres, quid hic commendavit, advertite. Illi deus irascitur, I quem sc. peccantem non flagellat. Nam cum vere propicius est, non solum donat peccata, ne no- ceant ad futurum, sed eciam castigat, ne semper peccare de- lectet. Hec Augustinus. Et obiciens de Moyse, Aaron et Samuele querit, quid in ipsis vindicavit, et respondens dicit,“) quod Moyses percusso homine fugit de Egypto, Aaron instanti populo et querenti ydolum permisit, ut fieret, et factum est populo dei 1) Ž. 98, 9. — 2) Ž. 98, 8. — 3) Migne 1. c. col. 1266. 4) Migne 1. c. col. 1267.
Strana 115
115* ydolum, quod adoraret; Samuel etsi coram hominibus mundus fuit, noverat tamen deus ibi aliquid, quod purgaret. Ecce, pater, hii sancti valde magni in suis adinvencio- nibus sunt correpti, ergo fugite novas adinvenciones, restaurate legem Christi. Sequimini Moysi ardorem in dileccione legis dei, sequimini Aaron in frequenti oracione, Samuelem in di- vinorum contemplacione. Gaudete de ulcione dei in vobis, dum venerit, quia sic scit ulciscens esse deus propicius; dolete de peccatis pristinis, timete prosperitatem, fugite seculi leticiam, ut possitis in eternam gloriam pervenire.
115* ydolum, quod adoraret; Samuel etsi coram hominibus mundus fuit, noverat tamen deus ibi aliquid, quod purgaret. Ecce, pater, hii sancti valde magni in suis adinvencio- nibus sunt correpti, ergo fugite novas adinvenciones, restaurate legem Christi. Sequimini Moysi ardorem in dileccione legis dei, sequimini Aaron in frequenti oracione, Samuelem in di- vinorum contemplacione. Gaudete de ulcione dei in vobis, dum venerit, quia sic scit ulciscens esse deus propicius; dolete de peccatis pristinis, timete prosperitatem, fugite seculi leticiam, ut possitis in eternam gloriam pervenire.
Strana 116
XI. MGRI JOANNIS HUS SERMO DE ECCLESIA. Z rkp. univ. praž. IV G 6. Ite et vos in vineam meam (scribitur Mat. 20). Reverendi magistri et domini! Constat ex serie ewangelii, quomodo veritas docet suos discipulos ad edificacionem ecclesie laborare. Nam pater noster familias exiit in opere primo mane conducere operarios in vineam suam, quando in prima etate mundi produxit genus humanum et convenit cum eis, quod daret eis beatitudinem pro labore, quo laborarent opus suum, non opus eorum 2) proprium in vinea sua. Nam trinitas est pater familias, cum omnem familiam creat, gubernat et instruit, et specialiter sibi competit hoc nomen quoad regimen sponse Christi. Constat eciam ex serie ewangelii, quod nostrum thema sit dictum ad ocio torpentes et in foro stantes, dum dicitur per patrem familias: »Ite et vos in vineam meam.« Que quidem huius patris familias vinea quamvis iuxta diversas significaciones diversa significat, tamen iuxta preci- puorum doctorum sentencias in hoc loco ecclesiam san- ctam videtur significare. Sed quia ecclesia sancta catholica se- cundum varios varie accipitur, ideo quantum sufficit ad pro- positum de tribus famosioribus significacionibus erit michi sermo. Ecclesia ergo sancta catholica uno modo sumitur large proomnibus confitentibus eandem fidem verbo vel in facto, et sic accipitur 1) pro predestinatis mixtim et a) Psáno: eius. 1) Viklef de eccl. 409. Hus také de eccl. Opp. I, 206b.
XI. MGRI JOANNIS HUS SERMO DE ECCLESIA. Z rkp. univ. praž. IV G 6. Ite et vos in vineam meam (scribitur Mat. 20). Reverendi magistri et domini! Constat ex serie ewangelii, quomodo veritas docet suos discipulos ad edificacionem ecclesie laborare. Nam pater noster familias exiit in opere primo mane conducere operarios in vineam suam, quando in prima etate mundi produxit genus humanum et convenit cum eis, quod daret eis beatitudinem pro labore, quo laborarent opus suum, non opus eorum 2) proprium in vinea sua. Nam trinitas est pater familias, cum omnem familiam creat, gubernat et instruit, et specialiter sibi competit hoc nomen quoad regimen sponse Christi. Constat eciam ex serie ewangelii, quod nostrum thema sit dictum ad ocio torpentes et in foro stantes, dum dicitur per patrem familias: »Ite et vos in vineam meam.« Que quidem huius patris familias vinea quamvis iuxta diversas significaciones diversa significat, tamen iuxta preci- puorum doctorum sentencias in hoc loco ecclesiam san- ctam videtur significare. Sed quia ecclesia sancta catholica se- cundum varios varie accipitur, ideo quantum sufficit ad pro- positum de tribus famosioribus significacionibus erit michi sermo. Ecclesia ergo sancta catholica uno modo sumitur large proomnibus confitentibus eandem fidem verbo vel in facto, et sic accipitur 1) pro predestinatis mixtim et a) Psáno: eius. 1) Viklef de eccl. 409. Hus také de eccl. Opp. I, 206b.
Strana 117
117* pro prescitis, presertim dum sunt in gracia secundum presen- tem iusticiam. Et ista ecclesia vocatur mixtim granum et palea, frumentum et zyzania, necnon regnum celorum de fatuis vir- ginibus et prudentibus quinque, ymmo sagena missa in mare in se bonos et malos pisces congregans. Et istam ecclesiam ap- pellavit errando Ticonius corpus domini bipartitum, ut patet 3. de doctr. christ. 32.; non enim sunt presciti corpus domini nec pars eius. Alio modo sumitur ecclesia sancta catholica stricte pro congregacione predestinatorum, ut pro puro grano a palea de- purgato, ut patet 32. q. 4 Recurrat, 1) ubi sic scribitur et sunt verba Augustini: »Sive intus versari videantur sive aperte foris sint, quod caro est caro est et quod palea est palea est et semper ab illius ecclesie, que sine macula est et ruga, unitate est de- cisus.« Vult iste sanctus dicere, ut patet ex dictis, quod in- possibile est prescitum esse membrum sancte matris ecclesie vel predestinatum a materni- tate illa deficere, quomodocunque secundum presentem iusticiam varietur. Tercio modo accipitur ecclesia pro papa et cetu cardinalium, qui debent precipua esse membra et offi- ciales domini Jesu Christi et in sancta ecclesia primo et secundo modis dicta. Pro intellectu autem sancte matris ecclesie catholice large et primo modo dicte, que in se racione unius fidei analogice dicte claudit tam prescitos quam predestinatos, sed nimis dis- pariter, est notandum, quod quamvis Christus sit quoad suffi- cienciam propiciacio i. e. medium vel medicina propiciativa tocius humani generis, quod habet ultra diabolum post ruinam angelorum libertatem arbitrii ut salvetur, cum totum genus hu- manum sit homo quidam, qui descendendo ab Jerusalem in Jericho incidit in latrones, ! qui relictus secundum se totum se- mivivus ex gracia Samaritani habuit medicinam dispositam 2) et ministros mercede et instruccione duplicis testamenti exinde a) dispensantes, secundum quam totus ille homo sanari poterit: 249 a) Rkp.: proinde. 1) Co následuje, jest podobně u Viklefa de eccl. 82. 2) Luk. 10, 30 nn.
117* pro prescitis, presertim dum sunt in gracia secundum presen- tem iusticiam. Et ista ecclesia vocatur mixtim granum et palea, frumentum et zyzania, necnon regnum celorum de fatuis vir- ginibus et prudentibus quinque, ymmo sagena missa in mare in se bonos et malos pisces congregans. Et istam ecclesiam ap- pellavit errando Ticonius corpus domini bipartitum, ut patet 3. de doctr. christ. 32.; non enim sunt presciti corpus domini nec pars eius. Alio modo sumitur ecclesia sancta catholica stricte pro congregacione predestinatorum, ut pro puro grano a palea de- purgato, ut patet 32. q. 4 Recurrat, 1) ubi sic scribitur et sunt verba Augustini: »Sive intus versari videantur sive aperte foris sint, quod caro est caro est et quod palea est palea est et semper ab illius ecclesie, que sine macula est et ruga, unitate est de- cisus.« Vult iste sanctus dicere, ut patet ex dictis, quod in- possibile est prescitum esse membrum sancte matris ecclesie vel predestinatum a materni- tate illa deficere, quomodocunque secundum presentem iusticiam varietur. Tercio modo accipitur ecclesia pro papa et cetu cardinalium, qui debent precipua esse membra et offi- ciales domini Jesu Christi et in sancta ecclesia primo et secundo modis dicta. Pro intellectu autem sancte matris ecclesie catholice large et primo modo dicte, que in se racione unius fidei analogice dicte claudit tam prescitos quam predestinatos, sed nimis dis- pariter, est notandum, quod quamvis Christus sit quoad suffi- cienciam propiciacio i. e. medium vel medicina propiciativa tocius humani generis, quod habet ultra diabolum post ruinam angelorum libertatem arbitrii ut salvetur, cum totum genus hu- manum sit homo quidam, qui descendendo ab Jerusalem in Jericho incidit in latrones, ! qui relictus secundum se totum se- mivivus ex gracia Samaritani habuit medicinam dispositam 2) et ministros mercede et instruccione duplicis testamenti exinde a) dispensantes, secundum quam totus ille homo sanari poterit: 249 a) Rkp.: proinde. 1) Co následuje, jest podobně u Viklefa de eccl. 82. 2) Luk. 10, 30 nn.
Strana 118
118" tamen preter illum hominem naturalem oportet secundum Adam generare spiritualiter unam generacionem priori permixtam, que est sancta mater ecclesia. Et in illo magno cor- pore sunt aliqui vere membra, ut predestinati, qua- druplici dignacione principali membro assimilati; illi autem, qui sunt intra dictam sanctam ecclesiam non ut partes, sunt in gradu duplici, ut quidam in sua infidelitate perpetue perma- nentes, qui nunquam receperunt graciam vel caritatem, et hii sunt tamquam aer vel ventus in homine, in quem nunquam agit suus calor naturalis. Hii autem sive commixti sint localiter sive solum in genere humano, prosunt ad refrigerium sancte matris ecclesie. Alii autem sunt tamquam superfluitates cibi sponse ecclesie, que spiritualiter digerit predestinatos et demum assi- milat. Et iste est cibus, de quo loquitur sponsus ecclesie Joh. 4: 1) »Ego 3) cibum habeo manducare, quem vos nescitis.« Vnde superflua huius cibi sunt in secta duplici: ut ali- qui sunt in stomachum sancte matris ecclesie recepti per gra- ciam secundum presentem iusticiam, sed ex eorum ypocrisi vel heresi non sunt propter abhominacionem caritatis operantis digesti,b) sed in hac vita sensibiliter evomendi. De quibus lo- quitur spiritus s. Apok. 3: 2) »Neque calidus es neque frigidus, ideo incipiam te evomere de ore meo.« Tales autem sunt sive clerici sive laici, pretendentes se operari ad edificacionem sancte matris ecclesie quicquid agunt, sed tamen quia habent inten- ciones frigidas temporalium, propter quas principaliter agunt, ideo sunt ypocrite deo abhominabiles racione falsitatis in dupli- citate latentes, que opponitur veritati. Hec autem tota et tam magna ecclesia signata per sage- nam missam in mare, que in se congregat bonos pisces et malos, quamvis dicatur per b. Gregorium in suis omeliis sancta eccle- sia, tum propter predestinatos vere sanctos, que sunt pars pre- cipua huius sc. magne ecclesie, tum propter unam fidem se- cundum se absolute sanctam, tum eciam propter graciam se- cundum presentem iusticiam: tamen hec tota ecclesia, hoc tam magnum corpus non est secundum se a) Rkp.: ecce. — b) Psáno: dignati. 1) v. 32. — 2) v. 15.
118" tamen preter illum hominem naturalem oportet secundum Adam generare spiritualiter unam generacionem priori permixtam, que est sancta mater ecclesia. Et in illo magno cor- pore sunt aliqui vere membra, ut predestinati, qua- druplici dignacione principali membro assimilati; illi autem, qui sunt intra dictam sanctam ecclesiam non ut partes, sunt in gradu duplici, ut quidam in sua infidelitate perpetue perma- nentes, qui nunquam receperunt graciam vel caritatem, et hii sunt tamquam aer vel ventus in homine, in quem nunquam agit suus calor naturalis. Hii autem sive commixti sint localiter sive solum in genere humano, prosunt ad refrigerium sancte matris ecclesie. Alii autem sunt tamquam superfluitates cibi sponse ecclesie, que spiritualiter digerit predestinatos et demum assi- milat. Et iste est cibus, de quo loquitur sponsus ecclesie Joh. 4: 1) »Ego 3) cibum habeo manducare, quem vos nescitis.« Vnde superflua huius cibi sunt in secta duplici: ut ali- qui sunt in stomachum sancte matris ecclesie recepti per gra- ciam secundum presentem iusticiam, sed ex eorum ypocrisi vel heresi non sunt propter abhominacionem caritatis operantis digesti,b) sed in hac vita sensibiliter evomendi. De quibus lo- quitur spiritus s. Apok. 3: 2) »Neque calidus es neque frigidus, ideo incipiam te evomere de ore meo.« Tales autem sunt sive clerici sive laici, pretendentes se operari ad edificacionem sancte matris ecclesie quicquid agunt, sed tamen quia habent inten- ciones frigidas temporalium, propter quas principaliter agunt, ideo sunt ypocrite deo abhominabiles racione falsitatis in dupli- citate latentes, que opponitur veritati. Hec autem tota et tam magna ecclesia signata per sage- nam missam in mare, que in se congregat bonos pisces et malos, quamvis dicatur per b. Gregorium in suis omeliis sancta eccle- sia, tum propter predestinatos vere sanctos, que sunt pars pre- cipua huius sc. magne ecclesie, tum propter unam fidem se- cundum se absolute sanctam, tum eciam propter graciam se- cundum presentem iusticiam: tamen hec tota ecclesia, hoc tam magnum corpus non est secundum se a) Rkp.: ecce. — b) Psáno: dignati. 1) v. 32. — 2) v. 15.
Strana 119
119* totum illa sancta ecclesia catholica, que est sponsa Christi, corpus eius misticum, de qua lo- quitur apostolus Eph. 5:1) »Christus«, inquit, »tradidit semet ipsum pro ecclesia, ut ipsam sibi exhiberet ecclesiam gloriosam, non habentem maculam aut rugam.« Et de illa dicit s. Thomas tractatu de Christo qu. VIII. art. 3, quod ille est ultimus finis, ad quem perducitur a) sancta mater ecclesia per passionem Christi pro statu patrie, non autem pro statu vie, in quo si di- xerimus quia peccata non habemus, nos ipsos seducimus et ve- ritas in nobis non est, ut dicitur 1. Joh. 1.2) »Quomodo«, ait b. Augustinus, ) »hec tota ecclesia corpus domini est, quod cum illo non manebit in eternum?« acsi diceret Augustinus, quod nullo modo est suum corpus, quod cum illo non manebit etc./ Ecclesia autem in secunda accepcione fuit limitata stricte pro congregacione*) predestinatorum et hec ecclesia est vere corpus Christi misticum manens secum perpetue, sponsa Christi, de qua est processus Cantici cant. et de qua loquitur scriptura Ys. 61: »Tamquam sponsam decoravit me corona.«5) Ista est Jerusalem mater nostra, templum domini, regnum celorum et civitas regis magni. »Que tota«, inquit Augustinus Enchir. 46, »accipienda est, non solum ex parte, que peregrinatur in terra, a solis ortu usque ad occasum laudans nomen domini, verum eciam ex illa, que in celis semper ex quo condita est cohesit deo nec ullum malum sui casus est experta. Hec enim in sanctis angelis beata persistit et sue parti peregrinantib) sicut oportet opitulatur, quia utraque una erit consorcio eternitatis et nunc est una vinculo caritatis.« Hec est sancta ecclesia catholica, quam confitentur christiani inmediate post fidem in spiritum s. Huius autem tam sancte ecclesie catholice nullus preter Christum est caput, cum capitalem huius ecclesie oportet esse supra5) omnes angelos beatos, cum illi sint membra illius ec- clesie, quod soli Christo potest competere inter omnes predesti- natos. 24b a) Rkp.: producitur. — b) Psáno: opitulanti. 1) v. 26 n. — 2) v. 8. 3) De doctr. christ. III, 32 (Migne P. L. 34 col. 82). 4) Viklef de eccl. 2 n. Hus také de eccl. Opp. I, 197a. 5) Viklef ještě: mulier fortis... corpus Christi misticum. 6) Viklef de eccl. 17. Hus také de eccl. Opp. I, 202b.
119* totum illa sancta ecclesia catholica, que est sponsa Christi, corpus eius misticum, de qua lo- quitur apostolus Eph. 5:1) »Christus«, inquit, »tradidit semet ipsum pro ecclesia, ut ipsam sibi exhiberet ecclesiam gloriosam, non habentem maculam aut rugam.« Et de illa dicit s. Thomas tractatu de Christo qu. VIII. art. 3, quod ille est ultimus finis, ad quem perducitur a) sancta mater ecclesia per passionem Christi pro statu patrie, non autem pro statu vie, in quo si di- xerimus quia peccata non habemus, nos ipsos seducimus et ve- ritas in nobis non est, ut dicitur 1. Joh. 1.2) »Quomodo«, ait b. Augustinus, ) »hec tota ecclesia corpus domini est, quod cum illo non manebit in eternum?« acsi diceret Augustinus, quod nullo modo est suum corpus, quod cum illo non manebit etc./ Ecclesia autem in secunda accepcione fuit limitata stricte pro congregacione*) predestinatorum et hec ecclesia est vere corpus Christi misticum manens secum perpetue, sponsa Christi, de qua est processus Cantici cant. et de qua loquitur scriptura Ys. 61: »Tamquam sponsam decoravit me corona.«5) Ista est Jerusalem mater nostra, templum domini, regnum celorum et civitas regis magni. »Que tota«, inquit Augustinus Enchir. 46, »accipienda est, non solum ex parte, que peregrinatur in terra, a solis ortu usque ad occasum laudans nomen domini, verum eciam ex illa, que in celis semper ex quo condita est cohesit deo nec ullum malum sui casus est experta. Hec enim in sanctis angelis beata persistit et sue parti peregrinantib) sicut oportet opitulatur, quia utraque una erit consorcio eternitatis et nunc est una vinculo caritatis.« Hec est sancta ecclesia catholica, quam confitentur christiani inmediate post fidem in spiritum s. Huius autem tam sancte ecclesie catholice nullus preter Christum est caput, cum capitalem huius ecclesie oportet esse supra5) omnes angelos beatos, cum illi sint membra illius ec- clesie, quod soli Christo potest competere inter omnes predesti- natos. 24b a) Rkp.: producitur. — b) Psáno: opitulanti. 1) v. 26 n. — 2) v. 8. 3) De doctr. christ. III, 32 (Migne P. L. 34 col. 82). 4) Viklef de eccl. 2 n. Hus také de eccl. Opp. I, 197a. 5) Viklef ještě: mulier fortis... corpus Christi misticum. 6) Viklef de eccl. 17. Hus také de eccl. Opp. I, 202b.
Strana 120
120" 25a Hec autem universalis sancta mater ecclesia 1) continet in se ista tria: partem in celo triumphantem, partem in purgatorio dormientem et partem in terris militantem. Et in figuram illius dicunt doctores hostiam vel sacramentum dividi in tres partes: primam inmersam calici dicunt significare ecclesiam trium- phantem, que insorbta et inebriata est intuicione divine essen- cie, ut loquitur caput ecclesie Cant. 5 exhilarans cives et com- mensales suos: »Inebriamini«, inquit, »carissimi«; due autem partes in manu domini et merito ecclesie expurgande signan- tur per illas duas partes, quas sacerdos tenet in manibus; maior supposita minori significat ecclesiam militantem et minor in- nixa supposite significat ecclesiam in purgatorio expectantem — ipsa enim innititur suffragiis militantis ecclesie. Et pro istis duabus partibus geminamus preces à) agno, qui est caput ecclesie, ut misereatur nobis, sed pro tercia parte, ad cuius lo- cum et requiem aspiramus, petimus ut idem agnus triplicis na- ture donet nobis finaliter pacem. Et hinc dictus sponsus secun- dum humanitatem suam visitavit tria loca ecclesie sc. umbili- cum nostre habitabilis, triginta tribus annis in Judea et Jeru- salem conversando; limbum in quo patres purgati sunt, morsel- lum sue ecclesie in anima extrahendo; sed tercio finaliter ascen- dens in celum cepit captivitatem, quam post triumphum coro- navit ad dei dextram collocando. Ista 2) igitur est triplex pars unius ecclesie universalis sive catholice, quam in simbolo ecclesia confitetur se credere unam sanctam catholicam/ et apostolicam ecclesiam. Apostoli enim sunt modo in celo in eadem personalitate, qua vixerunt in terris, et sunt modo partes plene purgate eiusdem matris ecclesie, auctoritate quorum sui vicarii iam regunt adolescen- tulam modo querentem sponsum ecclesie. Et sic loquitur de- cretum 24. q. 1: »Manet«, inquit Leo papa, »Petri privilegium ubicunque ex ipsius equitate fertur iudicium; ipse enim residet in celis videns et procurans, quod deus liget et solvat.« Hec insuper mater ecclesia ) est patris familias vinea, a) Psáno: partes. 1) Viklef de eccl. 8. Hus také de eccl. Opp. I, 198a. 2) Viklef de eccl. 9. Hus také de eccl. Opp. I, 198b. 3) Viklef de eccl. 23.
120" 25a Hec autem universalis sancta mater ecclesia 1) continet in se ista tria: partem in celo triumphantem, partem in purgatorio dormientem et partem in terris militantem. Et in figuram illius dicunt doctores hostiam vel sacramentum dividi in tres partes: primam inmersam calici dicunt significare ecclesiam trium- phantem, que insorbta et inebriata est intuicione divine essen- cie, ut loquitur caput ecclesie Cant. 5 exhilarans cives et com- mensales suos: »Inebriamini«, inquit, »carissimi«; due autem partes in manu domini et merito ecclesie expurgande signan- tur per illas duas partes, quas sacerdos tenet in manibus; maior supposita minori significat ecclesiam militantem et minor in- nixa supposite significat ecclesiam in purgatorio expectantem — ipsa enim innititur suffragiis militantis ecclesie. Et pro istis duabus partibus geminamus preces à) agno, qui est caput ecclesie, ut misereatur nobis, sed pro tercia parte, ad cuius lo- cum et requiem aspiramus, petimus ut idem agnus triplicis na- ture donet nobis finaliter pacem. Et hinc dictus sponsus secun- dum humanitatem suam visitavit tria loca ecclesie sc. umbili- cum nostre habitabilis, triginta tribus annis in Judea et Jeru- salem conversando; limbum in quo patres purgati sunt, morsel- lum sue ecclesie in anima extrahendo; sed tercio finaliter ascen- dens in celum cepit captivitatem, quam post triumphum coro- navit ad dei dextram collocando. Ista 2) igitur est triplex pars unius ecclesie universalis sive catholice, quam in simbolo ecclesia confitetur se credere unam sanctam catholicam/ et apostolicam ecclesiam. Apostoli enim sunt modo in celo in eadem personalitate, qua vixerunt in terris, et sunt modo partes plene purgate eiusdem matris ecclesie, auctoritate quorum sui vicarii iam regunt adolescen- tulam modo querentem sponsum ecclesie. Et sic loquitur de- cretum 24. q. 1: »Manet«, inquit Leo papa, »Petri privilegium ubicunque ex ipsius equitate fertur iudicium; ipse enim residet in celis videns et procurans, quod deus liget et solvat.« Hec insuper mater ecclesia ) est patris familias vinea, a) Psáno: partes. 1) Viklef de eccl. 8. Hus také de eccl. Opp. I, 198a. 2) Viklef de eccl. 9. Hus také de eccl. Opp. I, 198b. 3) Viklef de eccl. 23.
Strana 121
121* de qua in nostro themate nobis sermo testante b. Gregorio super illo Mat. 23 Ecce ego mitto ad vos sapientes et scribas: »Est inquit vinea domini plantata a principio mundi usque ad finem fructificans, que quot sanctos gignit, tot palmites producit.« Sancta denique militans 1) ecclesia catholica fiet trium- phans post resurreccionem universaliter et cottidie fit trium- phans in membris particulariter, ita quod militans ecclesia est sponsa, sed ducta in domum sponsi universaliter vel in suis membris fit uxor. Vnde Apok. 19 dixit angelus b. Johanni: »Veni et ostendam tibi sponsam uxorem agni.« Hanc eciam sanctam2) catholicam ecclesiam militantem suppono esse et nominari romana ecclesia, quia ipsa diffunditur ubicunque sunt fideles predestinati. Vnde Augustinus in ep. ad Dardanum cap. 17 exponens illud Joh. 19 Expedit ut unus homo moriatur pro populo: »Caiphas inquit prophetavit, quod deus filios suos congregaret in unum, non inquit in unum ali- quem locum corporalem, sed congregavit in unum spiritum et unum corpus, cuius unum caput est Christus.« Ex quo patet, quod unitas sancte matris ecclesie stat in unitate fidei et virtu- tum, licet fideles quamcunque varie localiter sint diffusi. Vnde b. Ysidorus lib. 1. de summo bono cap. 19 ita scribit: »Sancta ecclesia dicitur catholica, eo quod universaliter per omnem mundum sit diffusa.« Et Hugo de sacramentis parte II. cap. 2: »Sancta ecclesia i. e. universitas fidelium corpus Christi vo- catur.« Et istam sentenciam innuunt decreta 21. dist.: »Quam- vis universe per orbem catholice ecclesie unus thalamus sint Christi, tamen sancta romana ecclesia catholica et apostolica multis sinodicis institutis ceteris ecclesiis est prelata«; quod pro- bat ex illo Mat. 16: »Tu es Petrus et super hanc petram edifi- cabo ecclesiam meam.« Et illam ecclesiam vocat postmodum ecclesiam romanam, primam apostoli Petri sedem, non haben- tem maculam neque rugam. Et super illo textu dicit glosa: »Argumentum«, inquit, »est quod ubicunque sint boni, ibi est romana ecclesia«. 3) Et sic intelligitur*) decretum 24. q. 1. A recta, ubi canon de romana ecclesia sic loquitur: »Hec est sancta et apostolica mater omnium ecclesiarum Christi ecclesia, 1) Viklef de eccl. 420. — 2) Viklef de eccl. 85—88. 3) Viklef: Et hoc argumentum daret plenam fidem fidelibus. 4) Viklef: sic intelligo.
121* de qua in nostro themate nobis sermo testante b. Gregorio super illo Mat. 23 Ecce ego mitto ad vos sapientes et scribas: »Est inquit vinea domini plantata a principio mundi usque ad finem fructificans, que quot sanctos gignit, tot palmites producit.« Sancta denique militans 1) ecclesia catholica fiet trium- phans post resurreccionem universaliter et cottidie fit trium- phans in membris particulariter, ita quod militans ecclesia est sponsa, sed ducta in domum sponsi universaliter vel in suis membris fit uxor. Vnde Apok. 19 dixit angelus b. Johanni: »Veni et ostendam tibi sponsam uxorem agni.« Hanc eciam sanctam2) catholicam ecclesiam militantem suppono esse et nominari romana ecclesia, quia ipsa diffunditur ubicunque sunt fideles predestinati. Vnde Augustinus in ep. ad Dardanum cap. 17 exponens illud Joh. 19 Expedit ut unus homo moriatur pro populo: »Caiphas inquit prophetavit, quod deus filios suos congregaret in unum, non inquit in unum ali- quem locum corporalem, sed congregavit in unum spiritum et unum corpus, cuius unum caput est Christus.« Ex quo patet, quod unitas sancte matris ecclesie stat in unitate fidei et virtu- tum, licet fideles quamcunque varie localiter sint diffusi. Vnde b. Ysidorus lib. 1. de summo bono cap. 19 ita scribit: »Sancta ecclesia dicitur catholica, eo quod universaliter per omnem mundum sit diffusa.« Et Hugo de sacramentis parte II. cap. 2: »Sancta ecclesia i. e. universitas fidelium corpus Christi vo- catur.« Et istam sentenciam innuunt decreta 21. dist.: »Quam- vis universe per orbem catholice ecclesie unus thalamus sint Christi, tamen sancta romana ecclesia catholica et apostolica multis sinodicis institutis ceteris ecclesiis est prelata«; quod pro- bat ex illo Mat. 16: »Tu es Petrus et super hanc petram edifi- cabo ecclesiam meam.« Et illam ecclesiam vocat postmodum ecclesiam romanam, primam apostoli Petri sedem, non haben- tem maculam neque rugam. Et super illo textu dicit glosa: »Argumentum«, inquit, »est quod ubicunque sint boni, ibi est romana ecclesia«. 3) Et sic intelligitur*) decretum 24. q. 1. A recta, ubi canon de romana ecclesia sic loquitur: »Hec est sancta et apostolica mater omnium ecclesiarum Christi ecclesia, 1) Viklef de eccl. 420. — 2) Viklef de eccl. 85—88. 3) Viklef: Et hoc argumentum daret plenam fidem fidelibus. 4) Viklef: sic intelligo.
Strana 122
122" 25b que per dei omnipotentis graciam a tramite apostolice tradi- cionis nunquam errasse probatur nec hereticis succubuit.«1) Super quo canone sic dicit glosa: »Quero,« inquit, »de qua eccle- sia loquitur?! quia non potest intelligi de papa, qui dicitur ecclesia ut supra eodem Quodcunque 7. q. 1. Scire debes. Sed certum est, quod papa errare potest, ut 19. dist. Anastasius et 40. dist. Si papa. Ideo nec ipse nec eius familia est illa ecclesia, de qua hic loquitur, quod errare non potest. Vnde congregacio fidelium dicitur hec ecclesia.« Et sic intelligitur dictum b. Jero- nimi, quod scribit ad Augustinum, quem nominat papam, et ponitur 24. q. 1. Hec est fides, papa beatissime.2) Et sic mani- feste sequitur, quod tota mater in omni gente et lingua dispersa est illa sancta romana ecclesia et non solum illud tam parvum collegium. Verumtamen ) inter partes eius in comparacione ad quantitatem sunt papa et suum collegium pars precipua officio et dignitate,“) ymmo sunt in tercia accepcione supradicta iuxta communiter loquentes ecclesia romana in regimine et virtute, de quanto iuxta legem dei dirigunt et regunt alios fideliter ad salutem. Nec egre debet quis ferre, si sub pio sensu dominus papa caput universalis sancte matris ecclesie ab aliquibus nuncu- patur; et sic scribit5) dominus Archidiaconus Innocencio pape de pauperie Christi tamquam capiti ecclesie universalis, quia debet s) intelligi quod ipse sit caput tante ecclesie quantam ipse regit et quanta sibi ad obedienciam fidelem et racionabilem obli- gatur. Et que debet supponi extensior quam alia militans, cui alius 3) vicarius preest. Sub hac racione pia quidemb) summus romanus pontifex potest et debet reputari et supponi caput ecclesie iam dicte. a) Viklef: eius. — b) Text: quibus. 1) Viklef: Ubi notum est hoc non posse intelligi de quolibet papa et suis domesticis. 2) Hus vynechal tu 19 řádků z Viklefa str. 87. 3) Vynecháno 10 řádků z Vikl. str. 88. 4) Viklef dále: dum tamen sequantur Christum propinquius et deserendo fastum atque primatum serviant matri sue efficacius atque humilius. Nam fa- ciendo oppositum sunt nidus hereticorum, apostema putridum et ydolum deso- lacionis... 5) Viklef de eccl. 92. — 6) Viklef de eccl. 96.
122" 25b que per dei omnipotentis graciam a tramite apostolice tradi- cionis nunquam errasse probatur nec hereticis succubuit.«1) Super quo canone sic dicit glosa: »Quero,« inquit, »de qua eccle- sia loquitur?! quia non potest intelligi de papa, qui dicitur ecclesia ut supra eodem Quodcunque 7. q. 1. Scire debes. Sed certum est, quod papa errare potest, ut 19. dist. Anastasius et 40. dist. Si papa. Ideo nec ipse nec eius familia est illa ecclesia, de qua hic loquitur, quod errare non potest. Vnde congregacio fidelium dicitur hec ecclesia.« Et sic intelligitur dictum b. Jero- nimi, quod scribit ad Augustinum, quem nominat papam, et ponitur 24. q. 1. Hec est fides, papa beatissime.2) Et sic mani- feste sequitur, quod tota mater in omni gente et lingua dispersa est illa sancta romana ecclesia et non solum illud tam parvum collegium. Verumtamen ) inter partes eius in comparacione ad quantitatem sunt papa et suum collegium pars precipua officio et dignitate,“) ymmo sunt in tercia accepcione supradicta iuxta communiter loquentes ecclesia romana in regimine et virtute, de quanto iuxta legem dei dirigunt et regunt alios fideliter ad salutem. Nec egre debet quis ferre, si sub pio sensu dominus papa caput universalis sancte matris ecclesie ab aliquibus nuncu- patur; et sic scribit5) dominus Archidiaconus Innocencio pape de pauperie Christi tamquam capiti ecclesie universalis, quia debet s) intelligi quod ipse sit caput tante ecclesie quantam ipse regit et quanta sibi ad obedienciam fidelem et racionabilem obli- gatur. Et que debet supponi extensior quam alia militans, cui alius 3) vicarius preest. Sub hac racione pia quidemb) summus romanus pontifex potest et debet reputari et supponi caput ecclesie iam dicte. a) Viklef: eius. — b) Text: quibus. 1) Viklef: Ubi notum est hoc non posse intelligi de quolibet papa et suis domesticis. 2) Hus vynechal tu 19 řádků z Viklefa str. 87. 3) Vynecháno 10 řádků z Vikl. str. 88. 4) Viklef dále: dum tamen sequantur Christum propinquius et deserendo fastum atque primatum serviant matri sue efficacius atque humilius. Nam fa- ciendo oppositum sunt nidus hereticorum, apostema putridum et ydolum deso- lacionis... 5) Viklef de eccl. 92. — 6) Viklef de eccl. 96.
Strana 123
123" Similiter si reverendissimus, 1) sanctissimus vel beatissi- mus nominatur, dum tamen nomen reale et meritorium ministerium correspondent, quod supponi debet in tali prepo- sito reputative et non diffinitive asseri. Ex alia eciam parte ne 2) vicarii Christi inducantur in blasphemiam usurpando ex verbis floridis honorem deo proprium, necesse est doctores et alios cavere ab adulacionibus et instar b. Gregorii unum et alium alternare. Nam secundum Commentatorem in prologo III. Phis. sicut quidam assuescunt sic venenum comedere, quod totum cibarium vertitur in venenum, sic quidam sic assuescunt opinionibus falsis, quod instruccioni veritatis redduntur inha- biles. Correspondenter evenit de honoribus: Ecce enim in tali- bus superlativis »sanctissimum, reverendissimum, beatissimum« est communiter latrie subintellectus honor, quo maior esse non potest. In omnibus igitur illis necesse est, ut fidelis prudencia apponatur. Quia igitur dominus papa est prepositus sanctematris ecclesie, ut supponimus, non autem diffinimus, restat ut propter deum suis salu- taribus stemus preceptis, semper de quanto sunt conformia legi dei et non erranti racioni; et ante mentis oculos semper nobis ponamus pro obiecto, quod virtus obediencie super sacrificium et victimam commendatur, inobediencia autem super peccatum ariolandi a) habet in ma- licia principatum. ) Regula autem omnium virtutum, que est prudencia, debet eciam et in execucione obediencie/ non obmitti. Intelli- 26a gere enim debemus secundum b. Bernhardum in ep. ad Adam monachum, que incipit Si maneres in caritate,“) quod nullo modo in indifferentibus male quis prepositis debet obedire nec eciam ad tantum debemus nos nostro spoliare intellectu, quod non vellemus intelligere, si papa vel alius prepositus bene vel male nobis talia media precipiat. Nec obviat alia s. Bernhardi nostre sentencie clausula cum dicit: ) »In hiis profecto phas non est nostrum sensum prescibere sentencie magistrorum, in a) Psáno: arrogandi. 1) Viklef de eccl. 95. 2) Viklef de eccl. 95 před předchozím; konec volněji. 3) I. Král. 15, 23. — 4) Migne, P. L. 182 col. 95. — 5) Ibid.
123" Similiter si reverendissimus, 1) sanctissimus vel beatissi- mus nominatur, dum tamen nomen reale et meritorium ministerium correspondent, quod supponi debet in tali prepo- sito reputative et non diffinitive asseri. Ex alia eciam parte ne 2) vicarii Christi inducantur in blasphemiam usurpando ex verbis floridis honorem deo proprium, necesse est doctores et alios cavere ab adulacionibus et instar b. Gregorii unum et alium alternare. Nam secundum Commentatorem in prologo III. Phis. sicut quidam assuescunt sic venenum comedere, quod totum cibarium vertitur in venenum, sic quidam sic assuescunt opinionibus falsis, quod instruccioni veritatis redduntur inha- biles. Correspondenter evenit de honoribus: Ecce enim in tali- bus superlativis »sanctissimum, reverendissimum, beatissimum« est communiter latrie subintellectus honor, quo maior esse non potest. In omnibus igitur illis necesse est, ut fidelis prudencia apponatur. Quia igitur dominus papa est prepositus sanctematris ecclesie, ut supponimus, non autem diffinimus, restat ut propter deum suis salu- taribus stemus preceptis, semper de quanto sunt conformia legi dei et non erranti racioni; et ante mentis oculos semper nobis ponamus pro obiecto, quod virtus obediencie super sacrificium et victimam commendatur, inobediencia autem super peccatum ariolandi a) habet in ma- licia principatum. ) Regula autem omnium virtutum, que est prudencia, debet eciam et in execucione obediencie/ non obmitti. Intelli- 26a gere enim debemus secundum b. Bernhardum in ep. ad Adam monachum, que incipit Si maneres in caritate,“) quod nullo modo in indifferentibus male quis prepositis debet obedire nec eciam ad tantum debemus nos nostro spoliare intellectu, quod non vellemus intelligere, si papa vel alius prepositus bene vel male nobis talia media precipiat. Nec obviat alia s. Bernhardi nostre sentencie clausula cum dicit: ) »In hiis profecto phas non est nostrum sensum prescibere sentencie magistrorum, in a) Psáno: arrogandi. 1) Viklef de eccl. 95. 2) Viklef de eccl. 95 před předchozím; konec volněji. 3) I. Král. 15, 23. — 4) Migne, P. L. 182 col. 95. — 5) Ibid.
Strana 124
124" hiis omnino prelatorum nec iussio nec prohibicio contempnenda,« quia loquitur de mandato ad personam, quod supponit bene fieri, alias enim insipiens prelatus non bene discuciens modum et alias condiciones, quibus media bene mandarentur, cecus dux ducatum preberet ceco, cui si obediret subditus, ambo in foveam precipitarentur,1) ad quod nullus subditus ex doctrina ewan- gelica est obligatus. Non enim debemus ad tantum insanire, quod dicamus papam et suos cardi- nales, qui ex eleccione sepe erronea suum ha- bent statum, non posse") deviare. Memoremur enim de magno eleccionis errore, quo quedam2) femina in papam fuit electa, in papatu autem sedit duobus annis et quinque men- sibus post Leonem. Hec dicitur fuisse puella Agnes vocata, na- cione Maguntina, a suo amasio Athenis in habitu virili adducta et Johannes Anglicus nominata. Que in diversis scienciis sic profecit, quod Romam veniens magnos magistros habens audi- tores trivium legit, demum in papam electa per suum amasium inpregnatur et cum Lateranensem ecclesiam ab ecclesia Petri pergeret, angustiata pariendi doloribus inter Colosseum et 8. Clementem peperit et postmodum ibi fuit mortua et sepulta. Et dicitur hinc papam hanc viam obliquare communiter. Multi eciam nomine pape a papatu defecerunt, sicut de hoc nimis late narrant cronicantes, ymmo plures pape in fide errantes in heresim sunt prolapsi. Qui quidem errores tam no- tabiles in factis nostrorum magnorum prelatorum nos docerent, super quo nostram fidem debeamus stabilire. Certum enim est ex proprietate fidei,b) quod nullo modo subest fidei falsum nec erroneum, dum [sicut] omne diligibile est bonum, ita omne cre- dendum debet esse verum. Nullus tamen hiis auditis debet erigere calcaneum contra suos prepositos aut vicio inobediencie denigrari, sed debemus ipsos supponendo esse nostros legittimos pre- positos, in omnibus racionabilibus humiliter obedire, quia sic est voluntas dei nostri patris familias, qui nos in suam vocat vineam dicens: »Ite et vos in vineam meam.« a) Psáno: possent. — b) Psáno: fide. 1) Mat. 15, 14. 2) Viklef de pot. pape 309. Hus stejně de eccl. Opp. I, 220a.
124" hiis omnino prelatorum nec iussio nec prohibicio contempnenda,« quia loquitur de mandato ad personam, quod supponit bene fieri, alias enim insipiens prelatus non bene discuciens modum et alias condiciones, quibus media bene mandarentur, cecus dux ducatum preberet ceco, cui si obediret subditus, ambo in foveam precipitarentur,1) ad quod nullus subditus ex doctrina ewan- gelica est obligatus. Non enim debemus ad tantum insanire, quod dicamus papam et suos cardi- nales, qui ex eleccione sepe erronea suum ha- bent statum, non posse") deviare. Memoremur enim de magno eleccionis errore, quo quedam2) femina in papam fuit electa, in papatu autem sedit duobus annis et quinque men- sibus post Leonem. Hec dicitur fuisse puella Agnes vocata, na- cione Maguntina, a suo amasio Athenis in habitu virili adducta et Johannes Anglicus nominata. Que in diversis scienciis sic profecit, quod Romam veniens magnos magistros habens audi- tores trivium legit, demum in papam electa per suum amasium inpregnatur et cum Lateranensem ecclesiam ab ecclesia Petri pergeret, angustiata pariendi doloribus inter Colosseum et 8. Clementem peperit et postmodum ibi fuit mortua et sepulta. Et dicitur hinc papam hanc viam obliquare communiter. Multi eciam nomine pape a papatu defecerunt, sicut de hoc nimis late narrant cronicantes, ymmo plures pape in fide errantes in heresim sunt prolapsi. Qui quidem errores tam no- tabiles in factis nostrorum magnorum prelatorum nos docerent, super quo nostram fidem debeamus stabilire. Certum enim est ex proprietate fidei,b) quod nullo modo subest fidei falsum nec erroneum, dum [sicut] omne diligibile est bonum, ita omne cre- dendum debet esse verum. Nullus tamen hiis auditis debet erigere calcaneum contra suos prepositos aut vicio inobediencie denigrari, sed debemus ipsos supponendo esse nostros legittimos pre- positos, in omnibus racionabilibus humiliter obedire, quia sic est voluntas dei nostri patris familias, qui nos in suam vocat vineam dicens: »Ite et vos in vineam meam.« a) Psáno: possent. — b) Psáno: fide. 1) Mat. 15, 14. 2) Viklef de pot. pape 309. Hus stejně de eccl. Opp. I, 220a.
Strana 125
125* In quibus verbis duo brevissime innuuntur: 1. ad labo- rem incitacio in vinea domini torpencium ocio, 2. uni- tas et singularitas vinee huius patris familias ad la- borem conducentis. Primum tangitur ibi: »Ite et vos,« secun- 26b dum ibi: »in vineam meam.« De primo sciendum, cum ociositas sit mater omnium viciorum, oportet quod sit summe odiosa deo nostro. Est autem ocium omnium viciorum mater, cum inpossibile sit creaturam committendo peccare, nisi prius omissione peccaverit, cum prius ociatur a dei servicio, quam sic peccat. Nos autem torporem ocii excludamus a nobis, sed fideliter in vinea nostri patris fa- milias pro denario diurno laboremus. Denudemus terrenam af- feccionem a radicibus cordium membrorum Christi, amputemus facta superflua et coniungamus ea ad invicem et ipsi ligno vin- culo caritatis. Sic enim fideliter laborabimus in vinea nostri patris familias sibi fideliter complacendo. Secundo dixi, quod in verbis predictis innuitur unitas et singularitas vinee huius patris familias ad laborem condu- centis, cum dicitur: »in vineam meam.« Tantum enim unica est, ita quod non plures universales ecclesie catholice, que est hec vinea patris familias electa. Patet sic: Eo ipso quod est ecclesia universalis sive catholica, ipsa continet in se omnes predestinatos, nec est possibile quod sint plures tales, ergo non est possibile quod sit nisi una universalis ecclesia. Patet hoc idem ex scripturis. 1) Primo per illud Cant. 6: »Una est co- lumba mea, perfecta mea, una est matri sue electa genitrici sue.« Ista columba secundum concordem sanctorum sentenciam est mater ecclesia, cuius mater quia creatrix à) est trinitas vel divina essencia, cuius genitrix vel fotrix est patris sapiencia et ipsa mater virgo et sponsa humanitatis Christi sui capitis, ex quibus parentibus parientibus spiritualiter et per consequens gignicione virginea filii ecclesie procreantur. Idem protestatur 2) unitas arche, de qua Gen. 6, que ad sensum misticum figurat a) Rkp.: genitrix. 1) Viklef de eccl. 9—11. 2) U Viklefa je to »testimonium tercium«. Druhý příklad Ps. 21 Hus vynechal.
125* In quibus verbis duo brevissime innuuntur: 1. ad labo- rem incitacio in vinea domini torpencium ocio, 2. uni- tas et singularitas vinee huius patris familias ad la- borem conducentis. Primum tangitur ibi: »Ite et vos,« secun- 26b dum ibi: »in vineam meam.« De primo sciendum, cum ociositas sit mater omnium viciorum, oportet quod sit summe odiosa deo nostro. Est autem ocium omnium viciorum mater, cum inpossibile sit creaturam committendo peccare, nisi prius omissione peccaverit, cum prius ociatur a dei servicio, quam sic peccat. Nos autem torporem ocii excludamus a nobis, sed fideliter in vinea nostri patris fa- milias pro denario diurno laboremus. Denudemus terrenam af- feccionem a radicibus cordium membrorum Christi, amputemus facta superflua et coniungamus ea ad invicem et ipsi ligno vin- culo caritatis. Sic enim fideliter laborabimus in vinea nostri patris familias sibi fideliter complacendo. Secundo dixi, quod in verbis predictis innuitur unitas et singularitas vinee huius patris familias ad laborem condu- centis, cum dicitur: »in vineam meam.« Tantum enim unica est, ita quod non plures universales ecclesie catholice, que est hec vinea patris familias electa. Patet sic: Eo ipso quod est ecclesia universalis sive catholica, ipsa continet in se omnes predestinatos, nec est possibile quod sint plures tales, ergo non est possibile quod sit nisi una universalis ecclesia. Patet hoc idem ex scripturis. 1) Primo per illud Cant. 6: »Una est co- lumba mea, perfecta mea, una est matri sue electa genitrici sue.« Ista columba secundum concordem sanctorum sentenciam est mater ecclesia, cuius mater quia creatrix à) est trinitas vel divina essencia, cuius genitrix vel fotrix est patris sapiencia et ipsa mater virgo et sponsa humanitatis Christi sui capitis, ex quibus parentibus parientibus spiritualiter et per consequens gignicione virginea filii ecclesie procreantur. Idem protestatur 2) unitas arche, de qua Gen. 6, que ad sensum misticum figurat a) Rkp.: genitrix. 1) Viklef de eccl. 9—11. 2) U Viklefa je to »testimonium tercium«. Druhý příklad Ps. 21 Hus vynechal.
Strana 126
126" unicam sanctam matrem ecclesiam catholicam. Et 1) apostolus ad Eph. 4 asserit, quod unus dominus, una fides, unum ba- ptisma, ex cuius unitate sequitur quod sit correspondenter una lex, unum regnum sive familia, que indubie est universalis ec- clesia. Quintum2) testimonium est de una tunica inconsutili, que non sine misterio ex testimonio2) ewangelii ) remanserat indivisa — correspondenter oportet esse unicam Christi eccle- siam infringibilibus vinculis caritatis contextam iuxta illud:4) Quis nos separabit a caritate Christi? Sextum testimonium est illud Joh. 10: »Fiet unum ovile et unus pastor,« quod ovile oportet confiteri eandem matrem ecclesiam, et satis constat, quod extra5) hanc ecclesiam san- ctam catholicam non est salus vel remissio peccatorum, que est unica vinea domini Sabbaoth, in qua manentes fideliter ope- remur et confidenter expectemus a nostro patre familias pro mercede denarium diurnum, qui est circularis sine fine beati- tudo eterna, ad quam nos perducere dignetur pius pater fami- lias dominus Jesus Christus in secula benedictus Amen Amen. a) Psáno: testamento. 1) Viklef: quartum testimonium. 2) Tak u Viklefa; u Husa arci čtyř svědectví předešlých není, nýbrž jen tři a nedosti jasně rozlišená. 3) Viklef: Joh. 19 (v. 23). — 4) Viklef: Rom. 8 (v. 35). 5) U Viklefa str. 11 po 17 řádcích jako »tercia conclusio«.
126" unicam sanctam matrem ecclesiam catholicam. Et 1) apostolus ad Eph. 4 asserit, quod unus dominus, una fides, unum ba- ptisma, ex cuius unitate sequitur quod sit correspondenter una lex, unum regnum sive familia, que indubie est universalis ec- clesia. Quintum2) testimonium est de una tunica inconsutili, que non sine misterio ex testimonio2) ewangelii ) remanserat indivisa — correspondenter oportet esse unicam Christi eccle- siam infringibilibus vinculis caritatis contextam iuxta illud:4) Quis nos separabit a caritate Christi? Sextum testimonium est illud Joh. 10: »Fiet unum ovile et unus pastor,« quod ovile oportet confiteri eandem matrem ecclesiam, et satis constat, quod extra5) hanc ecclesiam san- ctam catholicam non est salus vel remissio peccatorum, que est unica vinea domini Sabbaoth, in qua manentes fideliter ope- remur et confidenter expectemus a nostro patre familias pro mercede denarium diurnum, qui est circularis sine fine beati- tudo eterna, ad quam nos perducere dignetur pius pater fami- lias dominus Jesus Christus in secula benedictus Amen Amen. a) Psáno: testamento. 1) Viklef: quartum testimonium. 2) Tak u Viklefa; u Husa arci čtyř svědectví předešlých není, nýbrž jen tři a nedosti jasně rozlišená. 3) Viklef: Joh. 19 (v. 23). — 4) Viklef: Rom. 8 (v. 35). 5) U Viklefa str. 11 po 17 řádcích jako »tercia conclusio«.
Strana 127
XII. MGRI JOANNIS HUS SERMONES DOGMATICI ATQUE POLEMICI (a. 1410). Z rkp. olom. knih. lyc. č. 34 (A) srv. s rkp. praž. kapit. knih. N 7 (B), praž. univ. X H 13 (C), XI D 9 (D), X H 17 (E), VIII G 34 (F). 1. Tu es Petrus et super banc petram edificabo ecclesiam meam et porte inferi non prevalebunt adversus eam; et tibi dabo claves regni celorum et quodcunque ligaveris super terram, erit ligatum in celis et quodcunque solveris super terram, erit solutum et in celis (Mat. 16). Beda in omelia hodierna dicit: 1) Leccio sancti ewan- gelii, quam modo fratres audistis, tanto intencius cogitanda et sine oblivione iugiter est tenenda, quanto constat, quia ma- gnam nobis fidei perfeccionem commendat, magnum eiusdem perfecte fidei contra omnia temptamenta robur eque demon- strat. Si enim scire volumus, quomodo in Christum credi opor- teat, quid lucidius est eo, quod ait ad eum Petrus: Tu es Chri- stus, filius dei vivi? Rursus si audire delectat, quantum fides hec valeat, quid apercius eo, quod ait dominus de ecclesia, que super euma) edificanda erat: Et porte inferi non prevalebunt adversus eam? Hec Beda. Quia igitur Petrus a petra,b) que est Chri- stus, habuit humilitatem, paupertatem et fidei firmitatem, inde dictus est Petrus. Vnde Joh. 1 a) A glosa: vid. dominum. — b) C D: a petra ecclesie. 1) Migne, P. L. 94 col. 219.
XII. MGRI JOANNIS HUS SERMONES DOGMATICI ATQUE POLEMICI (a. 1410). Z rkp. olom. knih. lyc. č. 34 (A) srv. s rkp. praž. kapit. knih. N 7 (B), praž. univ. X H 13 (C), XI D 9 (D), X H 17 (E), VIII G 34 (F). 1. Tu es Petrus et super banc petram edificabo ecclesiam meam et porte inferi non prevalebunt adversus eam; et tibi dabo claves regni celorum et quodcunque ligaveris super terram, erit ligatum in celis et quodcunque solveris super terram, erit solutum et in celis (Mat. 16). Beda in omelia hodierna dicit: 1) Leccio sancti ewan- gelii, quam modo fratres audistis, tanto intencius cogitanda et sine oblivione iugiter est tenenda, quanto constat, quia ma- gnam nobis fidei perfeccionem commendat, magnum eiusdem perfecte fidei contra omnia temptamenta robur eque demon- strat. Si enim scire volumus, quomodo in Christum credi opor- teat, quid lucidius est eo, quod ait ad eum Petrus: Tu es Chri- stus, filius dei vivi? Rursus si audire delectat, quantum fides hec valeat, quid apercius eo, quod ait dominus de ecclesia, que super euma) edificanda erat: Et porte inferi non prevalebunt adversus eam? Hec Beda. Quia igitur Petrus a petra,b) que est Chri- stus, habuit humilitatem, paupertatem et fidei firmitatem, inde dictus est Petrus. Vnde Joh. 1 a) A glosa: vid. dominum. — b) C D: a petra ecclesie. 1) Migne, P. L. 94 col. 219.
Strana 128
128* dicit ewangelium: 1) Tu vocaberis Cephas, quod interpretatur Petrus. Quidam autem sine fundamento scripture dicunt: 3) Cephas interpretatur caput. Jeronimus autem peritus lin- guarum dicit, quod Cephas interpretatur Petrus vel firmitas, et syrum est, non hebreum, et Petrus interpretatur agnoscens vel discalcians sive agnitus vel dissolvens. Patet ergo, quod Petrus fuit finaliter in fide firmus et agnoscens, cum dixit: 2) Tu es Christus, filius dei vivi, et agnitus a deo, cum sibi dixit do- minus: b) Beatus es Symon bar Jona, et discalcians i. e. humi- liter se a peccatis exuens et dissolvens verbo predicacionis et exemplo boni operis peccata aliorum. Ergo bene sibi dixit sal- vator: Tu es Petrus i. e. in confessione fidei firmus, quia dicis michi: Tu es Christus, filius dei vivi — magna enim firmitas est fidei caritative finaliter confiteri, quod Jesus est Christus, filius dei vivi et sic ) verus deus et verus homo. Sed quia talis firma confessio fidei non venit principa- liter ab homine sed a deo, cum beatificet hominem, ideo dicit salvator: Beatus es Symon bar Jona, quia caro et sanguis non revelavit tibi,d) sed pater meus, qui est in celis. Qui ergo finaliter confitetur Christum in fide, sequitur e) humilis in corde, imitatur f) in pauperie, est 8) beatus Symon i. e. obe- diens, bar Jona i. e. filius gracie, et hoc non principaliter ex revelacione carnis i. e. hominis terreni, sed ex revelacione patris celestis. Utinam nostrum cuilibet illis precedentibus virtutibus diceret salvator: Beatus es etc. Et super banc petram edificabo ecclesiam meam i. e. super me petram, quam confessus es et a qua accepisti firmitatem, edificabo ecclesiam meam i. e. predestinato- rum universitatem; et porte inferi i. e. peccata, per- secuciones et temptaciones inmundorum spirituum non pre- valebunt adversus eam.1) Cum enim deus sit cum suis pre- a) C D vynech. — b) C vynech. — c) C: sic est. d) V A glosa: hanc confessionem. — e) V A glosa: Christum. f) C D: imitatur ipsum. — g) A: et. h) A in marg.: sc. finaliter discedendo. 1) v. 42. — 2) Mat. 16, 16.
128* dicit ewangelium: 1) Tu vocaberis Cephas, quod interpretatur Petrus. Quidam autem sine fundamento scripture dicunt: 3) Cephas interpretatur caput. Jeronimus autem peritus lin- guarum dicit, quod Cephas interpretatur Petrus vel firmitas, et syrum est, non hebreum, et Petrus interpretatur agnoscens vel discalcians sive agnitus vel dissolvens. Patet ergo, quod Petrus fuit finaliter in fide firmus et agnoscens, cum dixit: 2) Tu es Christus, filius dei vivi, et agnitus a deo, cum sibi dixit do- minus: b) Beatus es Symon bar Jona, et discalcians i. e. humi- liter se a peccatis exuens et dissolvens verbo predicacionis et exemplo boni operis peccata aliorum. Ergo bene sibi dixit sal- vator: Tu es Petrus i. e. in confessione fidei firmus, quia dicis michi: Tu es Christus, filius dei vivi — magna enim firmitas est fidei caritative finaliter confiteri, quod Jesus est Christus, filius dei vivi et sic ) verus deus et verus homo. Sed quia talis firma confessio fidei non venit principa- liter ab homine sed a deo, cum beatificet hominem, ideo dicit salvator: Beatus es Symon bar Jona, quia caro et sanguis non revelavit tibi,d) sed pater meus, qui est in celis. Qui ergo finaliter confitetur Christum in fide, sequitur e) humilis in corde, imitatur f) in pauperie, est 8) beatus Symon i. e. obe- diens, bar Jona i. e. filius gracie, et hoc non principaliter ex revelacione carnis i. e. hominis terreni, sed ex revelacione patris celestis. Utinam nostrum cuilibet illis precedentibus virtutibus diceret salvator: Beatus es etc. Et super banc petram edificabo ecclesiam meam i. e. super me petram, quam confessus es et a qua accepisti firmitatem, edificabo ecclesiam meam i. e. predestinato- rum universitatem; et porte inferi i. e. peccata, per- secuciones et temptaciones inmundorum spirituum non pre- valebunt adversus eam.1) Cum enim deus sit cum suis pre- a) C D vynech. — b) C vynech. — c) C: sic est. d) V A glosa: hanc confessionem. — e) V A glosa: Christum. f) C D: imitatur ipsum. — g) A: et. h) A in marg.: sc. finaliter discedendo. 1) v. 42. — 2) Mat. 16, 16.
Strana 129
129* destinatis,") quis ergo contra eos potencior ut vincat? Et patet, ) quia nullus. Hinc enim dicit apostolus ad Rom. 8: 1) Si deus pro nobis, quis contra nos? Quis accusabit adversus electos dei? Infra: Quis ergo nos separabit a caritate dei? Infra: Certus sum, quia neque mors neque vita neque angeli neque princi- patus ) poterit nos separare a caritate Christi, que est in Christo Jesu domino nostro. 161b Ex dictis colligitur, quod Christus est petra,“) super quam ipsemet ut vir sapiens edificavit domumsuami. e. ecclesia m. Fundamentum enim aliud nemo potest ponere preter id, quod positum est, quod est Chri- 3) stus Jesus (I. Cor. 3). 2) Petra autem erat Christus (I. Cor. X).*) Ipse ergo Christus est fundamentum apostolorum — ad Eph. 2:4) Superedificati supra fundamentum apostolorum et prophetarum. Non ergo super Petro, sed supra petram Chri- stum ipse Christus fundavit ecclesiam suam. 5) Vnde ) Augustinus de verbis domini serm. 13 dicit:5) Dominus noster Jesus Christus dixit b. Petro: Tu es Petrus et super hanc petram edificabo ecclesiam meam. Super hanc pe- tram, quam confessus es, super hanc petram, quam cognovisti dicens: »Tu es Christus, filius dei vivi,« edificabo ecclesiam meam i. e. super me ipsum filium dei vivi edificabo ecclesiam meam. Super me edificabo te, non me super te. Nam volentes homines edificari super homines dicebant: f) Ego sum Pauli, ego Apollo, ego vero Cephe, ipse est Petrus; alii vero nolentes edificari super Petrum sed super petram, dicebant: Ego autem sum Christi. Hec Augustinus. Idem super Joh. omelia finali: 6) Quando ei sc. Petro di- ctum est: Tibi dabo claves regni celorum et quodcunque liga- veris super terram, erit ligatum etc., universalem significabat ecclesiam, que in hoc mundo diversis temptacionibus velut ym- a) A in marg.: in karitate finaliter perseverantibus. b) A nad tím: ex fide. — c) A nad tím: potestas tenebrarum. d) A nadeps.: similitudine. — e) C D vynech. f) A glosa: I. Cor. 3. 1) v. 31. 33. 35. 38 n. — 2) v. 11. — 3) v. 4. — 4) v. 20. 5) Migne, P. L. 38 col. 479 n. — 6) Migne, P. L. 35 col. 1973.
129* destinatis,") quis ergo contra eos potencior ut vincat? Et patet, ) quia nullus. Hinc enim dicit apostolus ad Rom. 8: 1) Si deus pro nobis, quis contra nos? Quis accusabit adversus electos dei? Infra: Quis ergo nos separabit a caritate dei? Infra: Certus sum, quia neque mors neque vita neque angeli neque princi- patus ) poterit nos separare a caritate Christi, que est in Christo Jesu domino nostro. 161b Ex dictis colligitur, quod Christus est petra,“) super quam ipsemet ut vir sapiens edificavit domumsuami. e. ecclesia m. Fundamentum enim aliud nemo potest ponere preter id, quod positum est, quod est Chri- 3) stus Jesus (I. Cor. 3). 2) Petra autem erat Christus (I. Cor. X).*) Ipse ergo Christus est fundamentum apostolorum — ad Eph. 2:4) Superedificati supra fundamentum apostolorum et prophetarum. Non ergo super Petro, sed supra petram Chri- stum ipse Christus fundavit ecclesiam suam. 5) Vnde ) Augustinus de verbis domini serm. 13 dicit:5) Dominus noster Jesus Christus dixit b. Petro: Tu es Petrus et super hanc petram edificabo ecclesiam meam. Super hanc pe- tram, quam confessus es, super hanc petram, quam cognovisti dicens: »Tu es Christus, filius dei vivi,« edificabo ecclesiam meam i. e. super me ipsum filium dei vivi edificabo ecclesiam meam. Super me edificabo te, non me super te. Nam volentes homines edificari super homines dicebant: f) Ego sum Pauli, ego Apollo, ego vero Cephe, ipse est Petrus; alii vero nolentes edificari super Petrum sed super petram, dicebant: Ego autem sum Christi. Hec Augustinus. Idem super Joh. omelia finali: 6) Quando ei sc. Petro di- ctum est: Tibi dabo claves regni celorum et quodcunque liga- veris super terram, erit ligatum etc., universalem significabat ecclesiam, que in hoc mundo diversis temptacionibus velut ym- a) A in marg.: in karitate finaliter perseverantibus. b) A nad tím: ex fide. — c) A nad tím: potestas tenebrarum. d) A nadeps.: similitudine. — e) C D vynech. f) A glosa: I. Cor. 3. 1) v. 31. 33. 35. 38 n. — 2) v. 11. — 3) v. 4. — 4) v. 20. 5) Migne, P. L. 38 col. 479 n. — 6) Migne, P. L. 35 col. 1973.
Strana 130
130* bribus, fluminibus et tempestatibus quatitur et non cadit, quo- niam firmata est super petram, unde3) Petrus nomen recipit. b) Non enim a Petro petra, sed Petrus a petra; sicut non Christus a christiano, sed christianus a Christo vocatur. Ideo quippe ait dominus: »Super hanc petram edificabo ecclesiam meam,« quia dixerat Petrus: »Tu es Christus, filius dei vivi.« Super hanc igiture) petram, quam confessus es, edificabo ecclesiam meam. Petra enim erat Christus, super quod fundamentum et ipse edi- ficatus est Petrus. Fundamentum quippe aliud nemo potest po- nere preter id, quod positum est, quod est Christus Jesus. Eccle- sia ergo, que fundatur in Christo, claves ab eo regni celorum accepit in Petro i. e. potestatem ligandi solvendique peccata. Hec Augustinus. Et tibi dabo claves regni celorum. Claves dicit pluraliter, quia una non sufficit. Claves iste sunt discernendi scien- cia et potencia iudicandi i. e. ligandi et solvendi, qua dignos recipere, indignos debet excludere a regno d) ecclesia- sticus iudex — hec Mgr Sent. lib. 4. ) dist. 18. cap. 2; 1) et quid est potestas ligandi et solvendi, ostendit in eadem dist. cap. 6. dicens: 2) Non autem hoc sc. mundare ab interiori macula con- cessit sacerdotibus, quibus tamen tribuit potestatem solvendi et ligandi i. e. ostendendi homines ligatos vel solutos. Hec Mgr. Jeronimus super isto »Tibi dabo claves regni celorum et quodcunque ligaveris super terram, erit ligatum et in celis« dicit sic:3) Hunc locum non intelligentes quidam aliquid su- munt de supercilio i. e. superbia phariseorum, ut dampnare innoxios vel solvere putent noxios, f) cum apud deum non sen- tencia sacerdotum, sed eorum vita queratur. In Levitico se sa- cerdotibus ostendere iubentur leprosi, quos illi non faciunt le- prosos vel mundos, sed discernunt, qui mundi vel inmundi sunt. Ita et hic. Hec Jeronimus. a) A nad tím: a qua. — b) C D: accipit, Migne: accepit. c) C D: inquit. — d) A glosa: celorum. e) C D: hec Mgr in IV. Sent. — f) A nad tím: pro libito. 1) Migne P. L. 192 col. 885. — 2) ibid. col. 887. 3) Migne P. L. 26 col. 118. Citováno z Lombarda 1. c. col. 887.
130* bribus, fluminibus et tempestatibus quatitur et non cadit, quo- niam firmata est super petram, unde3) Petrus nomen recipit. b) Non enim a Petro petra, sed Petrus a petra; sicut non Christus a christiano, sed christianus a Christo vocatur. Ideo quippe ait dominus: »Super hanc petram edificabo ecclesiam meam,« quia dixerat Petrus: »Tu es Christus, filius dei vivi.« Super hanc igiture) petram, quam confessus es, edificabo ecclesiam meam. Petra enim erat Christus, super quod fundamentum et ipse edi- ficatus est Petrus. Fundamentum quippe aliud nemo potest po- nere preter id, quod positum est, quod est Christus Jesus. Eccle- sia ergo, que fundatur in Christo, claves ab eo regni celorum accepit in Petro i. e. potestatem ligandi solvendique peccata. Hec Augustinus. Et tibi dabo claves regni celorum. Claves dicit pluraliter, quia una non sufficit. Claves iste sunt discernendi scien- cia et potencia iudicandi i. e. ligandi et solvendi, qua dignos recipere, indignos debet excludere a regno d) ecclesia- sticus iudex — hec Mgr Sent. lib. 4. ) dist. 18. cap. 2; 1) et quid est potestas ligandi et solvendi, ostendit in eadem dist. cap. 6. dicens: 2) Non autem hoc sc. mundare ab interiori macula con- cessit sacerdotibus, quibus tamen tribuit potestatem solvendi et ligandi i. e. ostendendi homines ligatos vel solutos. Hec Mgr. Jeronimus super isto »Tibi dabo claves regni celorum et quodcunque ligaveris super terram, erit ligatum et in celis« dicit sic:3) Hunc locum non intelligentes quidam aliquid su- munt de supercilio i. e. superbia phariseorum, ut dampnare innoxios vel solvere putent noxios, f) cum apud deum non sen- tencia sacerdotum, sed eorum vita queratur. In Levitico se sa- cerdotibus ostendere iubentur leprosi, quos illi non faciunt le- prosos vel mundos, sed discernunt, qui mundi vel inmundi sunt. Ita et hic. Hec Jeronimus. a) A nad tím: a qua. — b) C D: accipit, Migne: accepit. c) C D: inquit. — d) A glosa: celorum. e) C D: hec Mgr in IV. Sent. — f) A nad tím: pro libito. 1) Migne P. L. 192 col. 885. — 2) ibid. col. 887. 3) Migne P. L. 26 col. 118. Citováno z Lombarda 1. c. col. 887.
Strana 131
131* Vnde Mgr 1) statim ibidem subdit: 3) Aperte hic osten- ditur, quod non sequitur deus ecclesie iudicium, que per sur- repcionemb) et ignoranciam interdum iudicat; deus autem semper iudicat secundum veritatem et in remittendis vel reti- nendis culpis. Id iuris et officii habent ewangelici sacerdotes, quod olim habebant sub lege legales in curandis leprosis. Hii ergo 2) peccata dimittunt vel retinent, dum dimissa a deo vel retenta iudicant et ostendunt. Ponunt enim sacerdotes nomen dei super filios Israhel, sed ipse benedicit, ut legitur in Num. 6. cap. Hunc modum ligandi et solvendi Jeronimus supra no- tavit. Hec Mgr. Item nota, quod Mgr in IV. dist. 19. cap. 1. dicit: 2) Sane dici potest, quod alteram clavium vid. scienciam discernendi non habent omnes sacerdotes. Vnde dolendum atque lugendum — multi enim licet indiscreti atque sciencie, qua eminere debent sacerdotes, “) exsortes i. e. ignari sacerdocii gradum presumunt recipere, vita et sciencia eo indigni, qui nec sacerdocium nec post scienciam habent discernendi, qui ligandi sunt vel solvendi. Hec Mgr. Item cap. 3. eiusdem dist., ostendens ante cap. 2, quod non omnes sacerdotes habente) illas duas claves, de clave ligandi et solvendi dicit: 3) Aliis autem videtur, quod et michi placere fa- teor, cunctis sacerdotibus hanc clavem dari sc. ligandi et sol- vendi, sed non eam recte ac digne habent, nisi qui vitam ) et apostolicam doctrinam servant. Hec Mgr. Cum ergo dicitur Petro: Tibi dabo claves regni celorum, toti ecclesie dicitur, ut dicunt Augustinus et Beda. Vnde Augustinus in omelia super Joh. dicit: *) Ecclesia ergo, que fundatur in Christo, claves ab eo regni celorum accepit in Petro i. e. potestatem ligandi solvendique peccata; quod est per proprietatem ) in Christo ecclesia, hoc est per significa- 162a a) A in marg.: Nota circa adduccionem huius auctoritatis. b) A nad tím: i. e. per furtum. — c) A nad tím: ewangelici. d) C: debet sacerdos. — e) A vynech. f) A glosa: quoad se, quoad alios. g) A: proprietates, C D: per proprietates. 1) ibid. col. 887. — 2) ibid. col. 889. — 3) ibid. col. 890. 4) Migne P. L. 35 col. 1973.
131* Vnde Mgr 1) statim ibidem subdit: 3) Aperte hic osten- ditur, quod non sequitur deus ecclesie iudicium, que per sur- repcionemb) et ignoranciam interdum iudicat; deus autem semper iudicat secundum veritatem et in remittendis vel reti- nendis culpis. Id iuris et officii habent ewangelici sacerdotes, quod olim habebant sub lege legales in curandis leprosis. Hii ergo 2) peccata dimittunt vel retinent, dum dimissa a deo vel retenta iudicant et ostendunt. Ponunt enim sacerdotes nomen dei super filios Israhel, sed ipse benedicit, ut legitur in Num. 6. cap. Hunc modum ligandi et solvendi Jeronimus supra no- tavit. Hec Mgr. Item nota, quod Mgr in IV. dist. 19. cap. 1. dicit: 2) Sane dici potest, quod alteram clavium vid. scienciam discernendi non habent omnes sacerdotes. Vnde dolendum atque lugendum — multi enim licet indiscreti atque sciencie, qua eminere debent sacerdotes, “) exsortes i. e. ignari sacerdocii gradum presumunt recipere, vita et sciencia eo indigni, qui nec sacerdocium nec post scienciam habent discernendi, qui ligandi sunt vel solvendi. Hec Mgr. Item cap. 3. eiusdem dist., ostendens ante cap. 2, quod non omnes sacerdotes habente) illas duas claves, de clave ligandi et solvendi dicit: 3) Aliis autem videtur, quod et michi placere fa- teor, cunctis sacerdotibus hanc clavem dari sc. ligandi et sol- vendi, sed non eam recte ac digne habent, nisi qui vitam ) et apostolicam doctrinam servant. Hec Mgr. Cum ergo dicitur Petro: Tibi dabo claves regni celorum, toti ecclesie dicitur, ut dicunt Augustinus et Beda. Vnde Augustinus in omelia super Joh. dicit: *) Ecclesia ergo, que fundatur in Christo, claves ab eo regni celorum accepit in Petro i. e. potestatem ligandi solvendique peccata; quod est per proprietatem ) in Christo ecclesia, hoc est per significa- 162a a) A in marg.: Nota circa adduccionem huius auctoritatis. b) A nad tím: i. e. per furtum. — c) A nad tím: ewangelici. d) C: debet sacerdos. — e) A vynech. f) A glosa: quoad se, quoad alios. g) A: proprietates, C D: per proprietates. 1) ibid. col. 887. — 2) ibid. col. 889. — 3) ibid. col. 890. 4) Migne P. L. 35 col. 1973.
Strana 132
132" cionem Petrus in petra. Hec Augustinus. Beda autem super presenti ewangelio dicit: 1) Sicut interrogatis generaliter omni- bus unus respondit pro omnibus, ita quod Petro dominus re- spondit, in Petro omnibus respondit: Tibi dabo claves regni ce- lorum et quodcunque ligaveris sc. conformiter triumphanti eccle- sie, erit ligatum et in celis i. e. a triumphante approbatum eccle- sia.a) Quod autem dominus ecclesie principa- liter solvendiligandique dedit potestatem in Petro, patet Mat. 18, ubi dicit Christus: 2) Si peccaverit in te frater tuus, argue eum inter te et ipsum etc. et infra: dic eccle- sie i. e. communitati vel multis secundum Jeronimum; si autem ecclesiam non audierit, fiat tibi sicut ethnicus b) et publicanus. Et sequitur: Amen dico vobis, quecunque ligaveritis super ter- ram — ecce, pluraliter dicit »vobis« — erunt ligata et in celo. Item Joh. 20: 3) Accipite spiritum sanctum; quorum remiseritis peccata, remittuntur eis. Vnde Augustinus super illo di- cit: 4) Spiritus s. remittit, ) non vos, sc. principaliter. Nota eciam: Hic dicit Quecunque ligaveritis etc. et non d) »quecunque volueritis, illa solvatis«, cum nec s. Petrus omnia solvere potuit et eciam ligare. Non enim potuit solvere scripturam, Joh. X: 5) Non potest solvi scri- ptura; item non potuit solvere nolentem penitere, ergo dixit Act. 8 Symoni: 6) Utique age penitenciam de hac nequicia tua et roga, si forsitan remittatur tibi hec cogitacio") cordis tui. Item 3) non potuit solvere uxorem a viro legitimo, quia dixit salvator Mat. 19: 7) Quod deus coniunxit, homo non separet; 4) non potuit solvere Judam a peccato, quia erat filius perdi- cionis, Joh. 17: 8) Nemo ex hiis periit nisi filius perdicionis, ut 162b scriptura impleatur. Exponitur ergo: Quecunque solveritis spiritu sancto solvente, quem accipietis. 1) Item:2) Tibi dabo claves regni a) Až potud v rkp. univ. VI F 18. — b) A glosa: i. e. gentilis. c) C: remittit peccata. — d) C D: non dicit. e) A nad tím: symoniaca. — f) A: accepistis. 1) Migne P. L. 92 není. — 2) v. 15—18. — 3) v. 22 n. 4) Migne P. L. 35 col. 1958 není. — 5) v. 35. — 6) v. 22. — 7) v. 6. 8) v. 12. — 9) Mat. 16, 19.
132" cionem Petrus in petra. Hec Augustinus. Beda autem super presenti ewangelio dicit: 1) Sicut interrogatis generaliter omni- bus unus respondit pro omnibus, ita quod Petro dominus re- spondit, in Petro omnibus respondit: Tibi dabo claves regni ce- lorum et quodcunque ligaveris sc. conformiter triumphanti eccle- sie, erit ligatum et in celis i. e. a triumphante approbatum eccle- sia.a) Quod autem dominus ecclesie principa- liter solvendiligandique dedit potestatem in Petro, patet Mat. 18, ubi dicit Christus: 2) Si peccaverit in te frater tuus, argue eum inter te et ipsum etc. et infra: dic eccle- sie i. e. communitati vel multis secundum Jeronimum; si autem ecclesiam non audierit, fiat tibi sicut ethnicus b) et publicanus. Et sequitur: Amen dico vobis, quecunque ligaveritis super ter- ram — ecce, pluraliter dicit »vobis« — erunt ligata et in celo. Item Joh. 20: 3) Accipite spiritum sanctum; quorum remiseritis peccata, remittuntur eis. Vnde Augustinus super illo di- cit: 4) Spiritus s. remittit, ) non vos, sc. principaliter. Nota eciam: Hic dicit Quecunque ligaveritis etc. et non d) »quecunque volueritis, illa solvatis«, cum nec s. Petrus omnia solvere potuit et eciam ligare. Non enim potuit solvere scripturam, Joh. X: 5) Non potest solvi scri- ptura; item non potuit solvere nolentem penitere, ergo dixit Act. 8 Symoni: 6) Utique age penitenciam de hac nequicia tua et roga, si forsitan remittatur tibi hec cogitacio") cordis tui. Item 3) non potuit solvere uxorem a viro legitimo, quia dixit salvator Mat. 19: 7) Quod deus coniunxit, homo non separet; 4) non potuit solvere Judam a peccato, quia erat filius perdi- cionis, Joh. 17: 8) Nemo ex hiis periit nisi filius perdicionis, ut 162b scriptura impleatur. Exponitur ergo: Quecunque solveritis spiritu sancto solvente, quem accipietis. 1) Item:2) Tibi dabo claves regni a) Až potud v rkp. univ. VI F 18. — b) A glosa: i. e. gentilis. c) C: remittit peccata. — d) C D: non dicit. e) A nad tím: symoniaca. — f) A: accepistis. 1) Migne P. L. 92 není. — 2) v. 15—18. — 3) v. 22 n. 4) Migne P. L. 35 col. 1958 není. — 5) v. 35. — 6) v. 22. — 7) v. 6. 8) v. 12. — 9) Mat. 16, 19.
Strana 133
133* celorum i. e. faciam te ostiarium regni celorum et quecunque solveris sc. ad istum officium pertinens. Vnde Christus est ostia- rius primus Joh. X: 1) Ego sum ostium, per me si quis introi- erit, salvabitur. Si ergo Christus est primus ostiarius et ipse ostium, patet quod nemo primo aperit et3) claudit nisi ipse. Vnde ipse est clavis David, patris dei, que claudit et nemo aperit. 2) Solvit 1. divinitas, 2. humanitas, 3. passio Christi, 4. voluntas penitentis, 5. sacerdos; ligat dyabolus, carnalitas, delectacio, voluntas prava, peccatum. Ambrosius (et po- nitur de penit. I): 3) Verbum dei i. e. Christus dimittit peccata, b) sacerdos est iudex. Sacerdos quidem officium suum exhibet, b) sed non potestatis iura exercet i. e. secundum glosam: non habet potestatem dimissionis culpe et pene eterne, sed ministerium de- nuncciacionis. ) In IV. dist. 18. cap. 4. ibidem:4) Ille solus peccata dimittit, qui solus pro peccatis mortuus est. Si d) pensaremus nos sacerdotes, quantam potestatem dedit nobis dominus, deberemus ita vivere, ut posse- mus illam potestatem licite exercere. Vnde quoad hoc dicit Origenes: ) Qui episcopatus ) vendicant locum, utuntur hoc textu. 1) Sed bene dicunt de potestate, si opera illa habent, propter que dictum est Petro: Tu es Petrus, ut super tales edificeturg) ecclesia. Alioquin ridiculum 2) est, ut dicamus eum, qui vinculis peccatorum suorum ligatus est et trahit pec- cata sua sicut funem longum, propter hoc solum quod est epi- scopus, potestatem huiusmodi habere. Hec ille. Ex hiis patet, quod in persona Petrifuit dictum toti ecclesie militanti, non quod quelibet persona huius ecclesie indifferenter habeat illas claves, sed quod to t a a) C D: vel. — b) A nad tím: vel exercet. c) A nad tím: sc. tantum. d) Odtud zase v rkp. univ. praž. VI F 18. e) A nadeps.: sacerdocii. f) A: sc. Quodcunque solveritis etc. g) A glosa: ministerialiter. 1) v. 9. — 2) Is. 22, 22; Apok. 3, 7. 3) c. 51. Také v Lombardovi 1. c. col. 886. — 4) 1. c. col. 886. — 5) Kde? 6) Srv. c. 45. XI, 3., kde podobný výrok uveden jako Augustinův.
133* celorum i. e. faciam te ostiarium regni celorum et quecunque solveris sc. ad istum officium pertinens. Vnde Christus est ostia- rius primus Joh. X: 1) Ego sum ostium, per me si quis introi- erit, salvabitur. Si ergo Christus est primus ostiarius et ipse ostium, patet quod nemo primo aperit et3) claudit nisi ipse. Vnde ipse est clavis David, patris dei, que claudit et nemo aperit. 2) Solvit 1. divinitas, 2. humanitas, 3. passio Christi, 4. voluntas penitentis, 5. sacerdos; ligat dyabolus, carnalitas, delectacio, voluntas prava, peccatum. Ambrosius (et po- nitur de penit. I): 3) Verbum dei i. e. Christus dimittit peccata, b) sacerdos est iudex. Sacerdos quidem officium suum exhibet, b) sed non potestatis iura exercet i. e. secundum glosam: non habet potestatem dimissionis culpe et pene eterne, sed ministerium de- nuncciacionis. ) In IV. dist. 18. cap. 4. ibidem:4) Ille solus peccata dimittit, qui solus pro peccatis mortuus est. Si d) pensaremus nos sacerdotes, quantam potestatem dedit nobis dominus, deberemus ita vivere, ut posse- mus illam potestatem licite exercere. Vnde quoad hoc dicit Origenes: ) Qui episcopatus ) vendicant locum, utuntur hoc textu. 1) Sed bene dicunt de potestate, si opera illa habent, propter que dictum est Petro: Tu es Petrus, ut super tales edificeturg) ecclesia. Alioquin ridiculum 2) est, ut dicamus eum, qui vinculis peccatorum suorum ligatus est et trahit pec- cata sua sicut funem longum, propter hoc solum quod est epi- scopus, potestatem huiusmodi habere. Hec ille. Ex hiis patet, quod in persona Petrifuit dictum toti ecclesie militanti, non quod quelibet persona huius ecclesie indifferenter habeat illas claves, sed quod to t a a) C D: vel. — b) A nad tím: vel exercet. c) A nad tím: sc. tantum. d) Odtud zase v rkp. univ. praž. VI F 18. e) A nadeps.: sacerdocii. f) A: sc. Quodcunque solveritis etc. g) A glosa: ministerialiter. 1) v. 9. — 2) Is. 22, 22; Apok. 3, 7. 3) c. 51. Také v Lombardovi 1. c. col. 886. — 4) 1. c. col. 886. — 5) Kde? 6) Srv. c. 45. XI, 3., kde podobný výrok uveden jako Augustinův.
Strana 134
134* 163a illa ecclesia secundum singulas eius partes ad hoc habiles habeat illas claves, que sunt spi- ritualis potestas et noticia sciencie ewangelice. Vnde propter istam potestatem atque noticiam creditur, quod Christus plura- liter nominat istas claves, que sequentibus Christum in moribus sunt collate. Nam dicit Mgr. in IV. dist. 19. circa finem, 1) quod sacerdos, qui alios ligat et solvit, debet esse discretus et iustus; alioquin mortificatà) sepe animas, que non moriuntur, et vivificat,") que non vivunt, et ita incidit in malediccionis iudicium sc. illud Malach. 2: 2) Maledicam bene- diccionibus vestris et illud Ezech. 13: 3) Ve hiis, qui vivificant animas, que non vivunt, et mortificant animas, que non mori- untur. Et ista habentur in eodem cap. 19. dist. Quoad istud loquitur bene b. Gregorius in omelia de octava Pasce tractans illud »Quorum remiseritis peccata, re- mittuntur eis« etc.: *) Grandis honor, sed grande pondus ho- noris est istius.") Durum quippe est, ut qui nescit tenere mode- ramina vite sue, iudex fiat aliene vite. Et plerumque contingit, ut iudicii locum teneat, cui ad locum vita minime sufficiat, ac sepe agitur, ut vel dampnet inmeritos vel alios ipse ligatus ab- solvat; sepe in solvendis ac ligandis subditis sue voluntatis mo- tus, non autem causarum merita sequitur. Vnde fit, ut ipsa li- gandi ac solvendi potestate se privet, qui hanc pro suis volup- tatibus et non subiectorum utilitatibus ) exercet. Hec Gregorius. Plura vide ibi consequenter. De potestate eciam ista ligandi et solvendi Mgr in IV. dist. 18. cap. penultimo dicit: 5) Quomodo verum est, quod dicitur »Quodcunque solveritis super terram, erit solutum et in celis, et quodcunque ligaveritis super terram, erit ligatum et in celis?« Aliquando enim ostendunt solutos vel ligatos, qui non sunt apud deum, et pena satisfaccionis vel excommunicacionis interdum indignos ligant vel solvunt et indignos sacramentis admittunt et dignos admitti arcent. Sed intelligendum est hoc in illis, a) A nad tím: putative. b) A: istud, B: istius est honoris. c) A glosa: alias moribus; vynech.: exercet. 1) 1. c. col. 892. — 2) v. 2. — 3) v. 19. 4) Migne P. L. 76 col. 1200. — 5) 1. c. col. 888.
134* 163a illa ecclesia secundum singulas eius partes ad hoc habiles habeat illas claves, que sunt spi- ritualis potestas et noticia sciencie ewangelice. Vnde propter istam potestatem atque noticiam creditur, quod Christus plura- liter nominat istas claves, que sequentibus Christum in moribus sunt collate. Nam dicit Mgr. in IV. dist. 19. circa finem, 1) quod sacerdos, qui alios ligat et solvit, debet esse discretus et iustus; alioquin mortificatà) sepe animas, que non moriuntur, et vivificat,") que non vivunt, et ita incidit in malediccionis iudicium sc. illud Malach. 2: 2) Maledicam bene- diccionibus vestris et illud Ezech. 13: 3) Ve hiis, qui vivificant animas, que non vivunt, et mortificant animas, que non mori- untur. Et ista habentur in eodem cap. 19. dist. Quoad istud loquitur bene b. Gregorius in omelia de octava Pasce tractans illud »Quorum remiseritis peccata, re- mittuntur eis« etc.: *) Grandis honor, sed grande pondus ho- noris est istius.") Durum quippe est, ut qui nescit tenere mode- ramina vite sue, iudex fiat aliene vite. Et plerumque contingit, ut iudicii locum teneat, cui ad locum vita minime sufficiat, ac sepe agitur, ut vel dampnet inmeritos vel alios ipse ligatus ab- solvat; sepe in solvendis ac ligandis subditis sue voluntatis mo- tus, non autem causarum merita sequitur. Vnde fit, ut ipsa li- gandi ac solvendi potestate se privet, qui hanc pro suis volup- tatibus et non subiectorum utilitatibus ) exercet. Hec Gregorius. Plura vide ibi consequenter. De potestate eciam ista ligandi et solvendi Mgr in IV. dist. 18. cap. penultimo dicit: 5) Quomodo verum est, quod dicitur »Quodcunque solveritis super terram, erit solutum et in celis, et quodcunque ligaveritis super terram, erit ligatum et in celis?« Aliquando enim ostendunt solutos vel ligatos, qui non sunt apud deum, et pena satisfaccionis vel excommunicacionis interdum indignos ligant vel solvunt et indignos sacramentis admittunt et dignos admitti arcent. Sed intelligendum est hoc in illis, a) A nad tím: putative. b) A: istud, B: istius est honoris. c) A glosa: alias moribus; vynech.: exercet. 1) 1. c. col. 892. — 2) v. 2. — 3) v. 19. 4) Migne P. L. 76 col. 1200. — 5) 1. c. col. 888.
Strana 135
135* quorum merita solvi vel ligari postulant. Tunc enim sentencia sacerdotis iudicio dei et tocius curie celestis approbatur vel con- firmatur, cum ita ex discrecione prodit, ut reorum merita non contradicant. Quoscunque ergo solvunt vel ligant adhibentes clavem discrecionis reorum meritis, solvuntur vel ligantur in celis sc. apud deum, quia divino iudicio sentencia sacerdotis sic progressa approbatur et confirmatur. Hec Mgr per totum. Augustinus de verbis domini: 1) Cepisti habere fra- trem a) tamquam publicanum;b) ligas illum in terra, sed ut iuste alliges, vide. Nam iniusta vincula dirumpit iusticia. Quem ligas, c) inquit, in terra, solutus est in celo. Hec ille. Idem d) ad clerum Yponensem: 2) Quid obest homini, quod ex illa ta- bula) vult eum delere humana ignorancia, si de libro viven- cium non eum deleat iniqua consciencia? Idem ad Secundum Manicheum: 3) Senti de Augustino quidquid libet, f) sola me in oculis dei consciencia non accuset. Idem in Ps. 37: 4) Et si dampnaberis ad tempus ab homine 5) et si dixeris sentenciam proconsulis in Ciprianum:h) aliud est sella i) terrena, aliud est tribunal celeste; ab inferiore accipies sentenciam, a superiore coronam. J) Gelasius papa: 5) Si iniusta est sentencia, tanto curare eam non debet, quanto apud deum et eius ecclesiam ne- minem gravare potest iniqua sentencia. Ita ergo ea se absolvi nullatenus desideret, qua se nullatenus perspicit obligari.) De sentencia ista et excommunicacione plus dixi in dominica post Ascensionem super illo verbo: »Absque sinagogis facient vos,« ubi dixi, quid est ex- communicacio et quando ligat. a) A nad tím: i. e. proximum. b) A nadeps.: propter excommunicacionem aut ligacionem. c) C D: solvis. — d) B C D: Aug. e) A nad tím: terrena. — f) A nad tím: supple tibi. g) A nadeps.: supple: non nocet. h) A glosa: in Cipr. illum martirem. i) A glosa: iudiciaria humana potestas. j) A glosa: si humiliter sentenciam fers; v C: si humilis sen- tenciam ferat. k) D: obligatum. Až potud praž. univ. VI F 18. 1) c. 48. XI, 3. — 2) c. 50. XI, 3. — 3) c. 51. XI, 3. 4) c. 53. XI, 3. — 5) c. 46. XI, 3.
135* quorum merita solvi vel ligari postulant. Tunc enim sentencia sacerdotis iudicio dei et tocius curie celestis approbatur vel con- firmatur, cum ita ex discrecione prodit, ut reorum merita non contradicant. Quoscunque ergo solvunt vel ligant adhibentes clavem discrecionis reorum meritis, solvuntur vel ligantur in celis sc. apud deum, quia divino iudicio sentencia sacerdotis sic progressa approbatur et confirmatur. Hec Mgr per totum. Augustinus de verbis domini: 1) Cepisti habere fra- trem a) tamquam publicanum;b) ligas illum in terra, sed ut iuste alliges, vide. Nam iniusta vincula dirumpit iusticia. Quem ligas, c) inquit, in terra, solutus est in celo. Hec ille. Idem d) ad clerum Yponensem: 2) Quid obest homini, quod ex illa ta- bula) vult eum delere humana ignorancia, si de libro viven- cium non eum deleat iniqua consciencia? Idem ad Secundum Manicheum: 3) Senti de Augustino quidquid libet, f) sola me in oculis dei consciencia non accuset. Idem in Ps. 37: 4) Et si dampnaberis ad tempus ab homine 5) et si dixeris sentenciam proconsulis in Ciprianum:h) aliud est sella i) terrena, aliud est tribunal celeste; ab inferiore accipies sentenciam, a superiore coronam. J) Gelasius papa: 5) Si iniusta est sentencia, tanto curare eam non debet, quanto apud deum et eius ecclesiam ne- minem gravare potest iniqua sentencia. Ita ergo ea se absolvi nullatenus desideret, qua se nullatenus perspicit obligari.) De sentencia ista et excommunicacione plus dixi in dominica post Ascensionem super illo verbo: »Absque sinagogis facient vos,« ubi dixi, quid est ex- communicacio et quando ligat. a) A nad tím: i. e. proximum. b) A nadeps.: propter excommunicacionem aut ligacionem. c) C D: solvis. — d) B C D: Aug. e) A nad tím: terrena. — f) A nad tím: supple tibi. g) A nadeps.: supple: non nocet. h) A glosa: in Cipr. illum martirem. i) A glosa: iudiciaria humana potestas. j) A glosa: si humiliter sentenciam fers; v C: si humilis sen- tenciam ferat. k) D: obligatum. Až potud praž. univ. VI F 18. 1) c. 48. XI, 3. — 2) c. 50. XI, 3. — 3) c. 51. XI, 3. 4) c. 53. XI, 3. — 5) c. 46. XI, 3.
Strana 136
136* 2. In illo tempore respiciens Jesus3) in discipulos suos dixit Symoni.1) Salvator in ewangelio presenti precipit b) caritative pro- ximos arguere delinquentes, 2) offensam proximi relaxare, 3) prelatis precipit debite ligare et solvere. Dicit ergo: In illo tempore. Tempus ewangelii ex pro- cessu eius colligitur. Nam ante istud ewangelium dixit ) Chri- stus, quod bonus pastor gaudet plus de invencione unius ovis errabunde quam de 1) nonaginta novem, quas dimittens e) in deserto vadit et querit erroneam, et subdit: 2) Sic non est vo- luntas ante patrem vestrum, ut depereat unus de pusillis istis. Nam Luc. 5 dicitur: 3) Gaudium est angelis dei super uno pecca- tore penitenciam agente quam super 99 iustis, qui non indigent penitencia. Volens ergo Christus nos docere, qualiter nos habere debeamus circa oves errabundas, quia ipsas karitative corripere et hinc ad ovile domini reducere, f) dicit: Si peccaverit in te i. e. contra te, tibi iniurias infe- rendo. Ecce dicit: argue eum, alias: corripe, et subiecit causam: si peccaverit in te. Ex quo elicitur, quod nullus debet argui, nisi propter peccata, que si non habet, nullus debet corripi, et si cor- ripitur quis sine demerito peccatorum, tunc corripiens peccat. Et sic Pilatus corripuit Christum innocentem a peccatis et di- mittere voluit eum. Frater tuus. Quis autem est 8) frater noster? Certe omnis homo, ut dicit Augustinus, qui est et proximus noster; specia- liter tamen germani fratres sunt ad invicem, qui sunt sine pec- catis mortalibus, perseverantes in gracia dei, quorum quilibet a) Hoc addit ecclesia, eciam: dixit Symoni Petro. Et non solum illi dixit, sed cuilibet membro ecclesie, sicut et illud Mat. 16: Tibi, inquit, dabo claves regni celorum, quod secundum Aug. in omel. super Joh. dictum est ecclesie in Petro. — Rkpp. mají tuto glosu Husovu v textu. b) C D: precepit. — c) C: dicit. — d) A vynech. e) A B D: mittens. — f) A: deducere, C D: adducere. — g) A: sit. 1) Mat. 18, 15—18. — 2) Mat. 18, 14. — 3) v. 7.
136* 2. In illo tempore respiciens Jesus3) in discipulos suos dixit Symoni.1) Salvator in ewangelio presenti precipit b) caritative pro- ximos arguere delinquentes, 2) offensam proximi relaxare, 3) prelatis precipit debite ligare et solvere. Dicit ergo: In illo tempore. Tempus ewangelii ex pro- cessu eius colligitur. Nam ante istud ewangelium dixit ) Chri- stus, quod bonus pastor gaudet plus de invencione unius ovis errabunde quam de 1) nonaginta novem, quas dimittens e) in deserto vadit et querit erroneam, et subdit: 2) Sic non est vo- luntas ante patrem vestrum, ut depereat unus de pusillis istis. Nam Luc. 5 dicitur: 3) Gaudium est angelis dei super uno pecca- tore penitenciam agente quam super 99 iustis, qui non indigent penitencia. Volens ergo Christus nos docere, qualiter nos habere debeamus circa oves errabundas, quia ipsas karitative corripere et hinc ad ovile domini reducere, f) dicit: Si peccaverit in te i. e. contra te, tibi iniurias infe- rendo. Ecce dicit: argue eum, alias: corripe, et subiecit causam: si peccaverit in te. Ex quo elicitur, quod nullus debet argui, nisi propter peccata, que si non habet, nullus debet corripi, et si cor- ripitur quis sine demerito peccatorum, tunc corripiens peccat. Et sic Pilatus corripuit Christum innocentem a peccatis et di- mittere voluit eum. Frater tuus. Quis autem est 8) frater noster? Certe omnis homo, ut dicit Augustinus, qui est et proximus noster; specia- liter tamen germani fratres sunt ad invicem, qui sunt sine pec- catis mortalibus, perseverantes in gracia dei, quorum quilibet a) Hoc addit ecclesia, eciam: dixit Symoni Petro. Et non solum illi dixit, sed cuilibet membro ecclesie, sicut et illud Mat. 16: Tibi, inquit, dabo claves regni celorum, quod secundum Aug. in omel. super Joh. dictum est ecclesie in Petro. — Rkpp. mají tuto glosu Husovu v textu. b) C D: precepit. — c) C: dicit. — d) A vynech. e) A B D: mittens. — f) A: deducere, C D: adducere. — g) A: sit. 1) Mat. 18, 15—18. — 2) Mat. 18, 14. — 3) v. 7.
Strana 137
137* in spe est frater Christi. Luc. 12 dicit Christus: 1) Quicunque fecerit voluntatem patris mei, qui in celis est, hic frater meus, mater mea et soror mea est. Et Joh. 20 dixit Marie Magda- lene: 2) Vade autem et dic fratribus meis, quia precedam vos in Galileam. Et apostolus ad Heb. 2: 3) Per omnia inquit fratribus assimilari voluit. Qui ergo elacione tumentes 3) aliorum fratres appellari dedignantur, manifestum de se prestant iudicium, quia non sunt fratres Jesu Christi; qui vero humiliter et in gracia dei existentes subditorum fratres appellari delectantur, illi sunt vere germani ex uno patre deo et eciam ex uno alvo et gremio sancte matris ecclesie spiritualiter geniti, qua genera- cione solum filii dei gignuntur, in una domo et mansione habitaturi et eandem hereditatem regni celorum eternaliter pos- sessuri. Et talis generacio est in fine prestancior generacione corporali, qua geniti fratres finaliter hii ad regnum celorum, alii ad dampnacionem ituri ) sequestrabuntur. 1649 Si ergo frater tuus quicunque, sive christianus sive Ju- deus sive paganus, in te peccaverit. Quod autem paganus sit frater noster, ostendit Christus in Samaritano *) ewangelico, qui vulnerato a latronibus ab Jerusalem in Jericho descendenti, sa- cerdote et levita pretereunte, misericordiam ostendit. Ideo Chri- stus confirmavit illum Samaritanum esse proximum et sic fra- trem vulnerati. Vade et corripe eum. Glosa: Qui non corripit, peccat, sicut qui non indulget, et quia non indulgens peccat contra dei mandatum, ideod) a simili et non corripiens. Nam dicit Augu- stinus de verbis domini:5) Si neglexeris corrigere, peior eo factus es, qui peccavit. Inter te et ipsum solum. Sed dicet ) aliquis: Tamen I. Thim. 5 dicitur: 6) Peccantem coram omnibus argue, ut ceteri timorem habeant — quomodo ergo hic solitarie peccantem dicit arguendum? Solvit hanc obieccionem b. Augustinus de verbis a) C: timentes. — b) C: mansione dei. — c) A: eternam. d) C D: nemá. — e) D: diceret. 1) Jest Mat. 12, 50. — 2) v. 17. volně. — 3) v. 17. 4) Luk. 10, 30 nn. — 5) Migne P. L. 38 col. 508. volně. — 6) v. 20.
137* in spe est frater Christi. Luc. 12 dicit Christus: 1) Quicunque fecerit voluntatem patris mei, qui in celis est, hic frater meus, mater mea et soror mea est. Et Joh. 20 dixit Marie Magda- lene: 2) Vade autem et dic fratribus meis, quia precedam vos in Galileam. Et apostolus ad Heb. 2: 3) Per omnia inquit fratribus assimilari voluit. Qui ergo elacione tumentes 3) aliorum fratres appellari dedignantur, manifestum de se prestant iudicium, quia non sunt fratres Jesu Christi; qui vero humiliter et in gracia dei existentes subditorum fratres appellari delectantur, illi sunt vere germani ex uno patre deo et eciam ex uno alvo et gremio sancte matris ecclesie spiritualiter geniti, qua genera- cione solum filii dei gignuntur, in una domo et mansione habitaturi et eandem hereditatem regni celorum eternaliter pos- sessuri. Et talis generacio est in fine prestancior generacione corporali, qua geniti fratres finaliter hii ad regnum celorum, alii ad dampnacionem ituri ) sequestrabuntur. 1649 Si ergo frater tuus quicunque, sive christianus sive Ju- deus sive paganus, in te peccaverit. Quod autem paganus sit frater noster, ostendit Christus in Samaritano *) ewangelico, qui vulnerato a latronibus ab Jerusalem in Jericho descendenti, sa- cerdote et levita pretereunte, misericordiam ostendit. Ideo Chri- stus confirmavit illum Samaritanum esse proximum et sic fra- trem vulnerati. Vade et corripe eum. Glosa: Qui non corripit, peccat, sicut qui non indulget, et quia non indulgens peccat contra dei mandatum, ideod) a simili et non corripiens. Nam dicit Augu- stinus de verbis domini:5) Si neglexeris corrigere, peior eo factus es, qui peccavit. Inter te et ipsum solum. Sed dicet ) aliquis: Tamen I. Thim. 5 dicitur: 6) Peccantem coram omnibus argue, ut ceteri timorem habeant — quomodo ergo hic solitarie peccantem dicit arguendum? Solvit hanc obieccionem b. Augustinus de verbis a) C: timentes. — b) C: mansione dei. — c) A: eternam. d) C D: nemá. — e) D: diceret. 1) Jest Mat. 12, 50. — 2) v. 17. volně. — 3) v. 17. 4) Luk. 10, 30 nn. — 5) Migne P. L. 38 col. 508. volně. — 6) v. 20.
Strana 138
138" domini serm. X. dicens: 1) Si quis distinguit tempora, solvit questionem. Si peccatum occultum est, argue occulte; sin autem manifestum, arguatur manifeste, ut emendetur et ceteri timeant. Quia vero in corripiendo peccata argui nolentes dicunt, quod subditi et minores maiores corrigere non debent: ibi dicendum est, quod quicunque vult alium corri- gere de peccato aliquo, oportet quod solus sit inmunis ab illo, alias male corripit et inordinate, cum ordinata caritas incipit a se ipso. Et sic Luc. 6 tali cuilibet dicitur: 2) Ypocrita, eice pri- mum trabem de oculo tuo et tunc veniens dices fratri tuo: Sine, ut eiciam festucam de oculo tuo. Si vero arguens est coram hominibus parvus et despectus et est sine peccato mortali et in spe in gracia dei, talis in veritate cum sit magnus coram deo et filius eius adoptivus, est maior quam magnus prelatus mani- feste mortaliter peccans, cum talis ut 2) sic peccans sit filius dyaboli miser et miserabilis, ut patet Apok. 3, ) ubi dictum est episcopo cuidam: Tu dicis, quia dives es et nullius eges et nescis, quia miser et miserabilis es. Ex quo ergo peccator talis miser est, sequitur ergo, quod sit corripiendus. Tunc consequenter salvator ponit fructum, qui pro- cedit ex caritativa proximi correpcione, dicens quia si te au- dierit, lucratus es — primo illum perditum peccatis, ipsum deo restituendo, et salutem anime ex ipsius fructuosa conver- sione. Vnde Jac. 5: 4) Qui avertit fratrem ab errore vie sue, lu- cratus est animam eius et operuit multitudinem peccatorum, que finaliter in die iudicii non cedent illi ad confusionem. Si autem non audierit te sc. post monicionem factam peccata relinquendo, adbibe tecum cum cautela et discrecione unumb) sc. fratrem deum timentem, fratris amatorem, vel duos similiter veros fratres, non criminis propalatores vel ve- ritatis oppressores, ut in ore duorum vel trium testium verorum°) contra peccata testancium, non maleficorum, qui a) A vynech. — b) Rkpp.: alium. c) A: vel trium stet omne testimonium verum; D: verorum vel veriorum (místo: veridicorum). 1) Migne P. L. 38 col. 510 n., cit. volně. 2) v. 42. — 3) v. 17. — 4) v. 20.
138" domini serm. X. dicens: 1) Si quis distinguit tempora, solvit questionem. Si peccatum occultum est, argue occulte; sin autem manifestum, arguatur manifeste, ut emendetur et ceteri timeant. Quia vero in corripiendo peccata argui nolentes dicunt, quod subditi et minores maiores corrigere non debent: ibi dicendum est, quod quicunque vult alium corri- gere de peccato aliquo, oportet quod solus sit inmunis ab illo, alias male corripit et inordinate, cum ordinata caritas incipit a se ipso. Et sic Luc. 6 tali cuilibet dicitur: 2) Ypocrita, eice pri- mum trabem de oculo tuo et tunc veniens dices fratri tuo: Sine, ut eiciam festucam de oculo tuo. Si vero arguens est coram hominibus parvus et despectus et est sine peccato mortali et in spe in gracia dei, talis in veritate cum sit magnus coram deo et filius eius adoptivus, est maior quam magnus prelatus mani- feste mortaliter peccans, cum talis ut 2) sic peccans sit filius dyaboli miser et miserabilis, ut patet Apok. 3, ) ubi dictum est episcopo cuidam: Tu dicis, quia dives es et nullius eges et nescis, quia miser et miserabilis es. Ex quo ergo peccator talis miser est, sequitur ergo, quod sit corripiendus. Tunc consequenter salvator ponit fructum, qui pro- cedit ex caritativa proximi correpcione, dicens quia si te au- dierit, lucratus es — primo illum perditum peccatis, ipsum deo restituendo, et salutem anime ex ipsius fructuosa conver- sione. Vnde Jac. 5: 4) Qui avertit fratrem ab errore vie sue, lu- cratus est animam eius et operuit multitudinem peccatorum, que finaliter in die iudicii non cedent illi ad confusionem. Si autem non audierit te sc. post monicionem factam peccata relinquendo, adbibe tecum cum cautela et discrecione unumb) sc. fratrem deum timentem, fratris amatorem, vel duos similiter veros fratres, non criminis propalatores vel ve- ritatis oppressores, ut in ore duorum vel trium testium verorum°) contra peccata testancium, non maleficorum, qui a) A vynech. — b) Rkpp.: alium. c) A: vel trium stet omne testimonium verum; D: verorum vel veriorum (místo: veridicorum). 1) Migne P. L. 38 col. 510 n., cit. volně. 2) v. 42. — 3) v. 17. — 4) v. 20.
Strana 139
139* peccata soli vellent perpetrare cum illo, super quo testantur, ut patet Dan. 7 de duobus/ falsis testibus senibus in malicia in- 164b veteratis, qui Susannam innoxiam falsa testificacione ipsis in peccato non assencientem condempnare nitebantur. Stet omne verbum sc. vere depositum et testatum, ut patet Deut. 22. Quodsi non audierit, dic ecclesie — secundum Jeroni- mum: i. e. dicendum est multis, quod sic confusus 3) a peccatis resiliat aut puniatur. Quodsi ecclesiam non audierit, sit tibi sicut etbnicus et publicanus, cum quibus non sic debes conversari sicut cum fidelibus christianis I. Cor. 5: 1) Si quis inter vos frater nomi- natur et est fornicator, avarus aut maledicus vel ydolis serviens, cum tali nec cibum oportet sumere; et II. Joh. 1: 2) Si quis venit ad vos et non affert hanc doctrinam, illi neque Ave dixeritis nec in domum suscipiatis. Hmen dico vobis — ecce pluraliter dicit, non uni tan- tum, sed omnibus meis discipulis et toti ecclesie. Quecunque ligaveritis super terram, erunt ligata et in celis. Quia ergo in sermone precedenti habitum est, quomodo disponi debeant, qui alios debent ligare et solvere et qualiter deus solvit et ligat, sacerdos tamquam instrumentum dei ligatum ostendit et solutum.b) Et innuitur Mat. 8, ubi Chri- stus leproso mundari petenti et sic dicenti: 3) Domine si vis, potes me mundare dixit: Volo, mundare i. e.2) mundus sis. Illi ergo a se mundato dixit: Vade, ostende te sacerdotibus et offer munus tuum, quod precepit Moyses in testimonium illis, sc. ut illi te per me curatum videntes testimonium perhibeant tue curacioni. Et iterum Luc. 17 Christus decem leprosis dixit: 4) Ite, osten- dite vos sacerdotibus, et sequitur: dum autem irent, mundati sunt. Ecce quia mundati, antequam sacerdotes adirent! Nam ab illis non sunt mundati, sed a Christo, quorum unus solum demundatum se a Christo cernens d) gratitudinem ostendens a) A: quod confusus, C: quod sic aut confessus, D: quod sic autem confusus. —b) Tak! Anakoluth! — c) Rkpp.: et. d) C D: solum unus se a Christo mundatum decernens. 1) v. 11. — 2) v. 10. — 3) v. 2—4. — 4) v. 14.
139* peccata soli vellent perpetrare cum illo, super quo testantur, ut patet Dan. 7 de duobus/ falsis testibus senibus in malicia in- 164b veteratis, qui Susannam innoxiam falsa testificacione ipsis in peccato non assencientem condempnare nitebantur. Stet omne verbum sc. vere depositum et testatum, ut patet Deut. 22. Quodsi non audierit, dic ecclesie — secundum Jeroni- mum: i. e. dicendum est multis, quod sic confusus 3) a peccatis resiliat aut puniatur. Quodsi ecclesiam non audierit, sit tibi sicut etbnicus et publicanus, cum quibus non sic debes conversari sicut cum fidelibus christianis I. Cor. 5: 1) Si quis inter vos frater nomi- natur et est fornicator, avarus aut maledicus vel ydolis serviens, cum tali nec cibum oportet sumere; et II. Joh. 1: 2) Si quis venit ad vos et non affert hanc doctrinam, illi neque Ave dixeritis nec in domum suscipiatis. Hmen dico vobis — ecce pluraliter dicit, non uni tan- tum, sed omnibus meis discipulis et toti ecclesie. Quecunque ligaveritis super terram, erunt ligata et in celis. Quia ergo in sermone precedenti habitum est, quomodo disponi debeant, qui alios debent ligare et solvere et qualiter deus solvit et ligat, sacerdos tamquam instrumentum dei ligatum ostendit et solutum.b) Et innuitur Mat. 8, ubi Chri- stus leproso mundari petenti et sic dicenti: 3) Domine si vis, potes me mundare dixit: Volo, mundare i. e.2) mundus sis. Illi ergo a se mundato dixit: Vade, ostende te sacerdotibus et offer munus tuum, quod precepit Moyses in testimonium illis, sc. ut illi te per me curatum videntes testimonium perhibeant tue curacioni. Et iterum Luc. 17 Christus decem leprosis dixit: 4) Ite, osten- dite vos sacerdotibus, et sequitur: dum autem irent, mundati sunt. Ecce quia mundati, antequam sacerdotes adirent! Nam ab illis non sunt mundati, sed a Christo, quorum unus solum demundatum se a Christo cernens d) gratitudinem ostendens a) A: quod confusus, C: quod sic aut confessus, D: quod sic autem confusus. —b) Tak! Anakoluth! — c) Rkpp.: et. d) C D: solum unus se a Christo mundatum decernens. 1) v. 11. — 2) v. 10. — 3) v. 2—4. — 4) v. 14.
Strana 140
140" gracias egit, alii vero novem cum sacerdotibus manserunt, a quibus, false tamen, mundari credebant et ad reddendum glo- riam deo non sunt reversi. Item Joh. XI suscitando Lazarum dixit Christus: 1) Lazare, veni foras et statim prodiit mortuus ligatus manibus et pedibus; et sequitur: solvite illum. Quem illi non suscita- verunt, sed suscitati a Christo pedes solverunt, in signum susci- tacionis eius a Christo, non a discipulis. 165a Item Luc. 7 dixit Christus Marie Magdalene: 2) Remittun- tur ei peccata multa, quoniam dilexit multum, iterum: 3) Remit- tuntur tibi peccata; et ceperunt qui simul discumbebant dicere: Quis est hic, qui peccata dimittit? Dixit autem ad mulierem: Fides tua te salvam fecit. Quia ergo fidem habuit, speravit et multum dilexit, ideo fides, spes et dileccio ipsam salvam fecit. Vade in pace sc. ut pacificeris a peccatis tuis et deinde a mur- muracione phariseorum contra me peccata remittentem. Au- gustinus super illo Luc. 7 Remittuntur ei peccata multa etc. in omelia declarans, quod purus homo non potest dimittere peccata et quod phariseus minus malus fuit credens Christum purum hominem non posse dimittere peccata, quam hereticus dicens se homini dimittere peccata, loquitur isto modo: 4) Pha- riseus melior, quia hominem Christum cum putaret, non cre- debat ab homine posse dimitti peccata. Melior ergo Judeis quam hereticis apparuit intellectus. Judei dixerunt: Quis est hic, qui eciam peccata dimittit? Audet sibi hoc homo usurpare! Quid contra hereticus? Ego dimitto, ego mundo, ego sanctifico. Re- spondeat illi non ego sed Christus: O homo, quando ego a Judeis putatus sum homo, dimissionem peccatorum a me fieri non pu- tabant. Non ego michi, sed respondet sibi Christus: O heretice, tu cum sis homo, dicis: Veni mulier, ego te salvam faciam? Ego cum putarer homo, dixi: Vade mulier, fides tua te salvam fecit. Respondent nescientes, sicut ait apostolus, neque que locuntur neque de quibus affirmant, respondent et dicunt: Si non dimit- tunt homines peccata, falsum est, quod ait Christus: Que solve- ritis in terra, soluta erunt et in celo. Nescitis, quare hoc dictum sit? Daturus erat dominus hominibus spiritum sanctum et ab 1) v. 43 n. — 2) v. 47. — 3) v. 48—50. 4) Migne P. L. 38 col. 600.
140" gracias egit, alii vero novem cum sacerdotibus manserunt, a quibus, false tamen, mundari credebant et ad reddendum glo- riam deo non sunt reversi. Item Joh. XI suscitando Lazarum dixit Christus: 1) Lazare, veni foras et statim prodiit mortuus ligatus manibus et pedibus; et sequitur: solvite illum. Quem illi non suscita- verunt, sed suscitati a Christo pedes solverunt, in signum susci- tacionis eius a Christo, non a discipulis. 165a Item Luc. 7 dixit Christus Marie Magdalene: 2) Remittun- tur ei peccata multa, quoniam dilexit multum, iterum: 3) Remit- tuntur tibi peccata; et ceperunt qui simul discumbebant dicere: Quis est hic, qui peccata dimittit? Dixit autem ad mulierem: Fides tua te salvam fecit. Quia ergo fidem habuit, speravit et multum dilexit, ideo fides, spes et dileccio ipsam salvam fecit. Vade in pace sc. ut pacificeris a peccatis tuis et deinde a mur- muracione phariseorum contra me peccata remittentem. Au- gustinus super illo Luc. 7 Remittuntur ei peccata multa etc. in omelia declarans, quod purus homo non potest dimittere peccata et quod phariseus minus malus fuit credens Christum purum hominem non posse dimittere peccata, quam hereticus dicens se homini dimittere peccata, loquitur isto modo: 4) Pha- riseus melior, quia hominem Christum cum putaret, non cre- debat ab homine posse dimitti peccata. Melior ergo Judeis quam hereticis apparuit intellectus. Judei dixerunt: Quis est hic, qui eciam peccata dimittit? Audet sibi hoc homo usurpare! Quid contra hereticus? Ego dimitto, ego mundo, ego sanctifico. Re- spondeat illi non ego sed Christus: O homo, quando ego a Judeis putatus sum homo, dimissionem peccatorum a me fieri non pu- tabant. Non ego michi, sed respondet sibi Christus: O heretice, tu cum sis homo, dicis: Veni mulier, ego te salvam faciam? Ego cum putarer homo, dixi: Vade mulier, fides tua te salvam fecit. Respondent nescientes, sicut ait apostolus, neque que locuntur neque de quibus affirmant, respondent et dicunt: Si non dimit- tunt homines peccata, falsum est, quod ait Christus: Que solve- ritis in terra, soluta erunt et in celo. Nescitis, quare hoc dictum sit? Daturus erat dominus hominibus spiritum sanctum et ab 1) v. 43 n. — 2) v. 47. — 3) v. 48—50. 4) Migne P. L. 38 col. 600.
Strana 141
141* ipso spiritu sancto fidelibus dimitti peccata, non meritis homi- num volebat intelligi dimitti peccata. Nam quid est homo nisi eger sanandus? Vis michi esse medicus? Mecum quere medi- cinam. Nam ut hoc evidencius ostenderet dominus, a spiritu sancto, quem donavit discipulis suis, dimitti peccata, non me- ritis hominum, quodam loco sic ait: Accipite spiritum sanctum, continuo subiecit: Si cui dimiseritis peccata, dimittuntur ei h. e. spiritus sanctus dimittit, non vos. Hec Augustinus in omelia ubi supra per totum. Ex quibus verbis b. Augustini elicitur, quod pertinaces heretici sunt, qui dicunt se hominum dimittere posse peccata et eos iustificare, quia peiores sunt Judeis, qui Christum purum hominem credentes dicebant: Quis est, qui eciam peccata di- mittit? quasi innuere velint, quod purus homo auctoritate pro- pria peccata dimittere non potest. 3. Fratres, obedite prepositis vestris et subiacete eis. (Heb. XIII.“) Apostolus Christi in presenti epistola ostendit, qualiter subditi debent se habere ad prepositos suos, quia debent ipsis obedire, 2) qualiter ipsi prepositi debent diligenter super sub- ditos vigilare et pro ipsis racionem reddere, 3) optat apostolus Christi cum ceteris coapostolis, ut fideles orent pro ipsis, quam- vis confidant, quod habeant bonam conscienciam, in omnibus bene volentes conversari; b) 4) optat, ut deus pacis aptet volun- tatem fidelium ad hoc, ut impleant voluntatem dei sui. Quantum ad primum dicit: Obedite prepositis vestris, ubi glosa: quantum ad precepta, ut sc. faciatis, que per eos pre- cepit ecclesia. Ubi notandum, quod non intendit apostolus, quod subditi debeant in malo culpe obedire. Hoc enim docens vel pre- cipiens doceret vel preciperet contrarium voluntati divine, quod in veritate foret plus non obedire. Nam est racioni contrarium, que semper secundum philosophum deprecatur ad optima, in malo culpe cuiquam obedire. Omne enim malum huiusmodi a) A nadeps.: Sermo de obediencia; in marg.: de correpcione. b) A in marg.: obczowaty.
141* ipso spiritu sancto fidelibus dimitti peccata, non meritis homi- num volebat intelligi dimitti peccata. Nam quid est homo nisi eger sanandus? Vis michi esse medicus? Mecum quere medi- cinam. Nam ut hoc evidencius ostenderet dominus, a spiritu sancto, quem donavit discipulis suis, dimitti peccata, non me- ritis hominum, quodam loco sic ait: Accipite spiritum sanctum, continuo subiecit: Si cui dimiseritis peccata, dimittuntur ei h. e. spiritus sanctus dimittit, non vos. Hec Augustinus in omelia ubi supra per totum. Ex quibus verbis b. Augustini elicitur, quod pertinaces heretici sunt, qui dicunt se hominum dimittere posse peccata et eos iustificare, quia peiores sunt Judeis, qui Christum purum hominem credentes dicebant: Quis est, qui eciam peccata di- mittit? quasi innuere velint, quod purus homo auctoritate pro- pria peccata dimittere non potest. 3. Fratres, obedite prepositis vestris et subiacete eis. (Heb. XIII.“) Apostolus Christi in presenti epistola ostendit, qualiter subditi debent se habere ad prepositos suos, quia debent ipsis obedire, 2) qualiter ipsi prepositi debent diligenter super sub- ditos vigilare et pro ipsis racionem reddere, 3) optat apostolus Christi cum ceteris coapostolis, ut fideles orent pro ipsis, quam- vis confidant, quod habeant bonam conscienciam, in omnibus bene volentes conversari; b) 4) optat, ut deus pacis aptet volun- tatem fidelium ad hoc, ut impleant voluntatem dei sui. Quantum ad primum dicit: Obedite prepositis vestris, ubi glosa: quantum ad precepta, ut sc. faciatis, que per eos pre- cepit ecclesia. Ubi notandum, quod non intendit apostolus, quod subditi debeant in malo culpe obedire. Hoc enim docens vel pre- cipiens doceret vel preciperet contrarium voluntati divine, quod in veritate foret plus non obedire. Nam est racioni contrarium, que semper secundum philosophum deprecatur ad optima, in malo culpe cuiquam obedire. Omne enim malum huiusmodi a) A nadeps.: Sermo de obediencia; in marg.: de correpcione. b) A in marg.: obczowaty.
Strana 142
142" 165b prohibet deus, scriptura et racio, quo contra dyabolus, error et malus homo abducit in contrarium. Ex quo trahitur regula, quod quicunque alicui obedit in malo culpe, ille est inobediens. Et hinc dicit b. Bernhardus in quadam epistola: 1) Facere malum quolibet eciam iubente constat non esse obedienciam, sed pocius inobedienciam. Ex isto ultra patet, quod recte vel iuste obedire 2) est voluntarie et discrete submittere se alterius voluntati. Et nota, quod obedire proprie est actus voluntatis creature racionalis. Et hinc patet, quod omnis creatura racionalis ante omnia debet deo humiliter obe- dire. Et ulterius patet, quod omnis virtus moralis presupponit obedienciam vel est ipsab) obediencia vel consequitur ad ipsam. Sciendum autem, quod triplex est obediencia humana ) sc. spiritualis, secularis et ecclesia- stica.2) Spiritualis, que est pure secundum legem dei debita, sub quali vixerunt Christus et apostoli et debent vivere singuli christiani. Obediencia secularis est obediencia de- bita secundum leges civiles, obediencia ecclesiastica est obediencia secundum adinvenciones sacerdotum ecclesie preter auctoritatem expressam scripture. Prima obediencia excludit semper d) malum, tam ex parte precipientis quam ex parte obedientis. Qui enim iuxta scri- pturam precipit et qui obedit iuxta primam obedienciam, recte procedit. Vnde quoad hoc dicitur Deut. 24: 3) Facies quecunque docuerint te sacerdotes levitici iuxta illud quod precepi eis. Ubi dominus obedienciario ostendit, quod solum debet obedire sa- cerdotibus iuxta preceptum suum. Et hinc dominus Mat. 23 dicit: 4) Supra kathedram Moysi sederunt scribe et pharisei, que- cunque dicunt vobis, sc. de lege Moysi, facite, secundum eorum opera nolite facere. Item I. Reg. 15:5) Numquid vult domi- nus holocausta et victimas et non pocius ut obediatur ei? Et I. Pet. 2 dicitur: 6) Servi subditi estote in omni timore dominis a) A in marg.: Quid sit obedire. — b) C D: met ipsa. c) A in marg.: Obediencia triplex. d) C D: semper excludit de se malum. 1) Ad Adam monachum. — Migne P. L. 182 col. 95. 2) Viklef, De officio regis, Pollard-Sayle str. 102. 3) v. 8. — 4) v. 2. — 3) v. 22. — 6) v. 18.
142" 165b prohibet deus, scriptura et racio, quo contra dyabolus, error et malus homo abducit in contrarium. Ex quo trahitur regula, quod quicunque alicui obedit in malo culpe, ille est inobediens. Et hinc dicit b. Bernhardus in quadam epistola: 1) Facere malum quolibet eciam iubente constat non esse obedienciam, sed pocius inobedienciam. Ex isto ultra patet, quod recte vel iuste obedire 2) est voluntarie et discrete submittere se alterius voluntati. Et nota, quod obedire proprie est actus voluntatis creature racionalis. Et hinc patet, quod omnis creatura racionalis ante omnia debet deo humiliter obe- dire. Et ulterius patet, quod omnis virtus moralis presupponit obedienciam vel est ipsab) obediencia vel consequitur ad ipsam. Sciendum autem, quod triplex est obediencia humana ) sc. spiritualis, secularis et ecclesia- stica.2) Spiritualis, que est pure secundum legem dei debita, sub quali vixerunt Christus et apostoli et debent vivere singuli christiani. Obediencia secularis est obediencia de- bita secundum leges civiles, obediencia ecclesiastica est obediencia secundum adinvenciones sacerdotum ecclesie preter auctoritatem expressam scripture. Prima obediencia excludit semper d) malum, tam ex parte precipientis quam ex parte obedientis. Qui enim iuxta scri- pturam precipit et qui obedit iuxta primam obedienciam, recte procedit. Vnde quoad hoc dicitur Deut. 24: 3) Facies quecunque docuerint te sacerdotes levitici iuxta illud quod precepi eis. Ubi dominus obedienciario ostendit, quod solum debet obedire sa- cerdotibus iuxta preceptum suum. Et hinc dominus Mat. 23 dicit: 4) Supra kathedram Moysi sederunt scribe et pharisei, que- cunque dicunt vobis, sc. de lege Moysi, facite, secundum eorum opera nolite facere. Item I. Reg. 15:5) Numquid vult domi- nus holocausta et victimas et non pocius ut obediatur ei? Et I. Pet. 2 dicitur: 6) Servi subditi estote in omni timore dominis a) A in marg.: Quid sit obedire. — b) C D: met ipsa. c) A in marg.: Obediencia triplex. d) C D: semper excludit de se malum. 1) Ad Adam monachum. — Migne P. L. 182 col. 95. 2) Viklef, De officio regis, Pollard-Sayle str. 102. 3) v. 8. — 4) v. 2. — 3) v. 22. — 6) v. 18.
Strana 143
143* non tantum bonis et modestis, sed eciam dyscolis. Sed caveat ypocrita, ne inferat, quod servi sint subditi dominis in discoliis. Hoc enim esset contra illud dictum domini: Secundum opera eorum nolite facere. Et in presenti epistola dicitur: 1) Obedite prepositis vestris et subiacete eis, ubi glosa ordinaria: 2) i. e. re- verenciam exhibeatis; obediendum est utique prelatis et predica- toribus, in quantum doctrina et mores illorum sancte et pie exi- stunt, si autem a via rectitudinis deviaverint, non faciamus qua- lia agunt, sed qualia dicunt, nisi forte in doctrina aberrent. Vnde dominus ait: Que dicunt facite, que autem faciunt, nolite facere. Hec glosa. Crisostomus serm. 34. super ad Heb. super textu illo »Obedite prepositis vestris« querit sic: 3) Quid ergo dicit ali- quis: Dum prepositus malus extiterit, num 3) obediemus ma- ligno? Qualiter dicis? Si quidem in causa fidei, fuge illum et evita, non solum si fuerit homo, sed eciam si angelus de celo descenderit. Hec Crisostomus. Gregorius (et habetur XI. q. 3):") Sciendum b) tamen est nunquam per obedienciam malum debere fieri, aliquando autem debet per obedienciam bonum quod agitur intermitti. Ysyodorus (et habetur XI. q. 3): 5) Si is, qui preest, fecerit quidquam, quod a domino prohibitum est, aut facere iusserit vel quod scriptum est preterierit aut preterire mandaverit, sancti Pauli sentencia ingerenda est sibi dicentis: Eciamsi nos vel an- gelus descenderit de celo et ewangelizaverit vobis, preterquam quod ewangelizamus, anathema sit. Et sequitur: Si quis prohibet vobis, quod a domino preceptum est, vel rursus imperat fieri, quod dominus fieri prohibet, execrabilis sit omnibus, qui dili- gunt dominum. Et sequitur: Is qui preest si preter voluntatem dei vel preter quod in scripturis sanctis evidenter precipitur, dicit aliquid vel imperat, tamquam falsus testis dei vel sacri- legus habeatur. a) A nad tím: numquid. b) A vynech. Sciendum... q. 3. 1) Žid. 13, 17. — 2) Migne P. L. 114 col. 670 není. 3) Opp. Chrys. vyd. Frankf. N. T. VI col. 971. 4) c. 99 Quid ergo mirum. — 5) c. 101.
143* non tantum bonis et modestis, sed eciam dyscolis. Sed caveat ypocrita, ne inferat, quod servi sint subditi dominis in discoliis. Hoc enim esset contra illud dictum domini: Secundum opera eorum nolite facere. Et in presenti epistola dicitur: 1) Obedite prepositis vestris et subiacete eis, ubi glosa ordinaria: 2) i. e. re- verenciam exhibeatis; obediendum est utique prelatis et predica- toribus, in quantum doctrina et mores illorum sancte et pie exi- stunt, si autem a via rectitudinis deviaverint, non faciamus qua- lia agunt, sed qualia dicunt, nisi forte in doctrina aberrent. Vnde dominus ait: Que dicunt facite, que autem faciunt, nolite facere. Hec glosa. Crisostomus serm. 34. super ad Heb. super textu illo »Obedite prepositis vestris« querit sic: 3) Quid ergo dicit ali- quis: Dum prepositus malus extiterit, num 3) obediemus ma- ligno? Qualiter dicis? Si quidem in causa fidei, fuge illum et evita, non solum si fuerit homo, sed eciam si angelus de celo descenderit. Hec Crisostomus. Gregorius (et habetur XI. q. 3):") Sciendum b) tamen est nunquam per obedienciam malum debere fieri, aliquando autem debet per obedienciam bonum quod agitur intermitti. Ysyodorus (et habetur XI. q. 3): 5) Si is, qui preest, fecerit quidquam, quod a domino prohibitum est, aut facere iusserit vel quod scriptum est preterierit aut preterire mandaverit, sancti Pauli sentencia ingerenda est sibi dicentis: Eciamsi nos vel an- gelus descenderit de celo et ewangelizaverit vobis, preterquam quod ewangelizamus, anathema sit. Et sequitur: Si quis prohibet vobis, quod a domino preceptum est, vel rursus imperat fieri, quod dominus fieri prohibet, execrabilis sit omnibus, qui dili- gunt dominum. Et sequitur: Is qui preest si preter voluntatem dei vel preter quod in scripturis sanctis evidenter precipitur, dicit aliquid vel imperat, tamquam falsus testis dei vel sacri- legus habeatur. a) A nad tím: numquid. b) A vynech. Sciendum... q. 3. 1) Žid. 13, 17. — 2) Migne P. L. 114 col. 670 není. 3) Opp. Chrys. vyd. Frankf. N. T. VI col. 971. 4) c. 99 Quid ergo mirum. — 5) c. 101.
Strana 144
144* Item in can. 22. dist. 1) de Constantinopolitana ecclesia, 166a quam dicit esse subiectam sedi apostolice: Si tamen, inquit, quid boni vel ipsa vel altera ecclesia habet, ego et minores meos, quos ab illicitis prohibeo, in bono imitari paratus sum. Stultus est enim, qui in eo se primum existimat, ut bona que viderit discere contemnat, quia, ut docetur 3) 38. dist., 2) nullus episco- pus propter obprobrium senectutis vel nobilitatem generis a par- vulis vel minimis eruditis, si quid forte est utilitatis aut salutis, inquirere negligat. Qui enim rebelliter vivit et discere atque agere bona recusat, magis dyaboli quam Christi membrum ostenditur esse.b) Ex iam dictis colligitur, quod subditus 3) debet obedire affirmative“) mandatis prepositi, de quanto precipit voluntatem dei; nam deo debet precise obedire ad tantum, quomodo ergo obediretur homini plus quam deo? Obediendum itaque est homini negative et ita secundum aliam racionem quam obediretur immediate deo, non tamen multiplicius quam deo, cum omnis obediencia debet referri ad deum. Nec umquam debet obediri homini negative, nisi quando cognoscitur, quod deus vult oppositum mandato ho- minis. Tunc enim cognoscitur, quod deus mandat in eo oppo- situm, et cum unum oppositorum dicat reliquum, ipse dicit in- directe, quod pareatur deo in eius opposito, et sic non est obe- diendum homini contra voluntatem dei. Quodsi debeat obediri, oportet ut deus velit, ut sic obediatur. Et si queratur, quid valeat preceptum hominis vel obe- diencia sibi facta, dicitur quod multum per omnia, cum sa- pientis scientis voluntatem dei sit illam precipere et minus sa- pientis sit credere et preceptum obedienter perficere. Quodsi stultus ex superbia luciferina mandat voluntati dei contrarium, racio magni meriti est sibid) resistere. Et ita pseudochristi per accidens prosunt ecclesie, cum difficultant membra Christi ad faciendum eius voluntatem, cuius complecio est eo meritorior, et racione resistencie insurgit novum meritum resistenti. a) A glosa: per b. Clementem. b) Až potud v rkp. univ. praž. III G 16. c) Rkpp.: affirmativis. — d) C D: prudenter sibi. 1) c. 4. — 2) c. 16. — 3) Viklef, De officio regis str. 234.
144* Item in can. 22. dist. 1) de Constantinopolitana ecclesia, 166a quam dicit esse subiectam sedi apostolice: Si tamen, inquit, quid boni vel ipsa vel altera ecclesia habet, ego et minores meos, quos ab illicitis prohibeo, in bono imitari paratus sum. Stultus est enim, qui in eo se primum existimat, ut bona que viderit discere contemnat, quia, ut docetur 3) 38. dist., 2) nullus episco- pus propter obprobrium senectutis vel nobilitatem generis a par- vulis vel minimis eruditis, si quid forte est utilitatis aut salutis, inquirere negligat. Qui enim rebelliter vivit et discere atque agere bona recusat, magis dyaboli quam Christi membrum ostenditur esse.b) Ex iam dictis colligitur, quod subditus 3) debet obedire affirmative“) mandatis prepositi, de quanto precipit voluntatem dei; nam deo debet precise obedire ad tantum, quomodo ergo obediretur homini plus quam deo? Obediendum itaque est homini negative et ita secundum aliam racionem quam obediretur immediate deo, non tamen multiplicius quam deo, cum omnis obediencia debet referri ad deum. Nec umquam debet obediri homini negative, nisi quando cognoscitur, quod deus vult oppositum mandato ho- minis. Tunc enim cognoscitur, quod deus mandat in eo oppo- situm, et cum unum oppositorum dicat reliquum, ipse dicit in- directe, quod pareatur deo in eius opposito, et sic non est obe- diendum homini contra voluntatem dei. Quodsi debeat obediri, oportet ut deus velit, ut sic obediatur. Et si queratur, quid valeat preceptum hominis vel obe- diencia sibi facta, dicitur quod multum per omnia, cum sa- pientis scientis voluntatem dei sit illam precipere et minus sa- pientis sit credere et preceptum obedienter perficere. Quodsi stultus ex superbia luciferina mandat voluntati dei contrarium, racio magni meriti est sibid) resistere. Et ita pseudochristi per accidens prosunt ecclesie, cum difficultant membra Christi ad faciendum eius voluntatem, cuius complecio est eo meritorior, et racione resistencie insurgit novum meritum resistenti. a) A glosa: per b. Clementem. b) Až potud v rkp. univ. praž. III G 16. c) Rkpp.: affirmativis. — d) C D: prudenter sibi. 1) c. 4. — 2) c. 16. — 3) Viklef, De officio regis str. 234.
Strana 145
145* Et patet, quomodo hii qui presunt debent attendere doctri- nam Jac. 11), quod sint tardi ad loquendum, specialiter ad im- perandum in neutris, nisi desuper haberent revelacionem vel specialem noticiam, quia aliter nescirent, si deus velit contra- rium. Et hinc videtur, quod ex nimia multiplicacione prelatorum et prepositorum inprudencium et novellarum religionum precipiencium2) novi- tates perturbatur Christi ecclesia, cum tam illi quam ille religiones sepe mandando a consiliis et preceptis Christi exhorbitant et hinc multiplicantur mendacia preposi- torum et eorum preconum dicencium, quod est taliter facien- dum, et denuncciancium rebellantem eis ex- communicatum tamquam hostem ecclesie pu- niendum. Causa autem omnium istorum est, quia receditur a religione domini nostri Jesu Christi, cesaris novitatibus in- tendendo. Non enim debet quis precipere sed ne- que simpliciter consulere, nisi quod sciret vel minime speraret esse de voluntate dei. Sed do- minantes in clero faciunt hanc doctrinam cor- ruere, machinantes multa media blasfema, quibus zophisti- cent dogma suum; ut hii dicunt: Aliter periret status ecclesie; hii autem blasfemius, quod secundum leges eorum et execu- ciones quandoque iniuste faciende sunt, ut subditi terreantur; et hii, quod hec culpa solum cadit in prepositos, sed maius/ 166b meritum in subiectis — nam subiecti sepe contrariantur vo- luntati divine, quod omnimode sapit culpam subiecti. Eciam exinde plus timent hominem propter eius penam inflictam con- tradicentibus, quam timent dominum penam infligentem insen- sibilem et remotam. Sed si talis titubans infidelitas continue infuisset marti- ribus, quomodo ex eorum aggressu tantum viguisset ecclesia? Licet enim persecucio ista a preterita sit periculosior, ut patet Mat. 242), eo quod est dolo subtilior, tamen ex fide scripture est pio christiano doctrina sufficiens ad declinandum et destruen- dum hos errores. Nam si cecus prepositus ceco subdito ducatum a) V A psáno: precipicium. 1) v. 19. — 2) v. 21.
145* Et patet, quomodo hii qui presunt debent attendere doctri- nam Jac. 11), quod sint tardi ad loquendum, specialiter ad im- perandum in neutris, nisi desuper haberent revelacionem vel specialem noticiam, quia aliter nescirent, si deus velit contra- rium. Et hinc videtur, quod ex nimia multiplicacione prelatorum et prepositorum inprudencium et novellarum religionum precipiencium2) novi- tates perturbatur Christi ecclesia, cum tam illi quam ille religiones sepe mandando a consiliis et preceptis Christi exhorbitant et hinc multiplicantur mendacia preposi- torum et eorum preconum dicencium, quod est taliter facien- dum, et denuncciancium rebellantem eis ex- communicatum tamquam hostem ecclesie pu- niendum. Causa autem omnium istorum est, quia receditur a religione domini nostri Jesu Christi, cesaris novitatibus in- tendendo. Non enim debet quis precipere sed ne- que simpliciter consulere, nisi quod sciret vel minime speraret esse de voluntate dei. Sed do- minantes in clero faciunt hanc doctrinam cor- ruere, machinantes multa media blasfema, quibus zophisti- cent dogma suum; ut hii dicunt: Aliter periret status ecclesie; hii autem blasfemius, quod secundum leges eorum et execu- ciones quandoque iniuste faciende sunt, ut subditi terreantur; et hii, quod hec culpa solum cadit in prepositos, sed maius/ 166b meritum in subiectis — nam subiecti sepe contrariantur vo- luntati divine, quod omnimode sapit culpam subiecti. Eciam exinde plus timent hominem propter eius penam inflictam con- tradicentibus, quam timent dominum penam infligentem insen- sibilem et remotam. Sed si talis titubans infidelitas continue infuisset marti- ribus, quomodo ex eorum aggressu tantum viguisset ecclesia? Licet enim persecucio ista a preterita sit periculosior, ut patet Mat. 242), eo quod est dolo subtilior, tamen ex fide scripture est pio christiano doctrina sufficiens ad declinandum et destruen- dum hos errores. Nam si cecus prepositus ceco subdito ducatum a) V A psáno: precipicium. 1) v. 19. — 2) v. 21.
Strana 146
146* prestiterit 1) ad agendum contra divinam voluntatem, cum deus vult generaliter, quod homo faciat deo placencius et sibi a) utilius, ad tantum posset subditus esse in peccati fovea pro- fundatus, quod faciat omnino deo displicens et sibi inutile. Vnde ad hoc dedit deus homini scripturam voluntatis sue, ut con- temptis tradicionibus hominum scripture con- trariis secundum ipsam scripturam eligat po- ciora. Et sic perversa ecclesia ab unitate capitis in multitudinem capitum, a privilegio in privilegium et omnino ab obediencia in obedienciam necesse est ipsamire in precipicium. Omnis enim creatura eciam pseudochristi dicit michi naturaliter et per consequens proprie, quod de o est superomnia obediendum et infinitum plus quam ipsi pseudochristo, qui dicit michi innatura- liter et inproprie, quod debeo ad mandatum suum facere divine voluntati contrarium, et tamen obaudiens muteo quoad illud, quod deus in ipso loquitur, et obedio mandato, quod in ipso lu- cifer loquitur, et ideo non mirum, si religio ex defectu vere obediencie sit eversa. Sed contra: Non obediens pape, archiepiscopo vel alteri suo preposito excommunicatur, sicut ego iam excom- municor, et cum omnis excommunicacio sit timenda, eciamsi sit iniusta, ut dicit Gregorius in omelia de octava Phasce 2) — igitur propter excommunicacionem vitandam est omnino pape, archiepiscopo vel alteri preposito obediendum. Ad hoc dixi alibi 3) et adhuc dico, quod excommuni- cacio est timenda*) et principaliter illi qui ex- communicat, ne se ipsum inficiat; excommunicatus eciam habens rectam conscienciam timebit, ne excommunicacio noceat proximo insontib) et sic post error excommunicacionis late noceat ecclesie militanti; non tamen timebit vel cessabit a bono opere propter ) excommunica- a) C D: sibi ipsi. — b) C: inserenti, D: inferenti. c) A: per. 1) Mat. 15, 14. — 2) c. 1. XI, 3. 3) Srv. Lekturu IV, 18 a zde kázání 5. str. 157a. 4) Viklef, De officio regis str. 234.
146* prestiterit 1) ad agendum contra divinam voluntatem, cum deus vult generaliter, quod homo faciat deo placencius et sibi a) utilius, ad tantum posset subditus esse in peccati fovea pro- fundatus, quod faciat omnino deo displicens et sibi inutile. Vnde ad hoc dedit deus homini scripturam voluntatis sue, ut con- temptis tradicionibus hominum scripture con- trariis secundum ipsam scripturam eligat po- ciora. Et sic perversa ecclesia ab unitate capitis in multitudinem capitum, a privilegio in privilegium et omnino ab obediencia in obedienciam necesse est ipsamire in precipicium. Omnis enim creatura eciam pseudochristi dicit michi naturaliter et per consequens proprie, quod de o est superomnia obediendum et infinitum plus quam ipsi pseudochristo, qui dicit michi innatura- liter et inproprie, quod debeo ad mandatum suum facere divine voluntati contrarium, et tamen obaudiens muteo quoad illud, quod deus in ipso loquitur, et obedio mandato, quod in ipso lu- cifer loquitur, et ideo non mirum, si religio ex defectu vere obediencie sit eversa. Sed contra: Non obediens pape, archiepiscopo vel alteri suo preposito excommunicatur, sicut ego iam excom- municor, et cum omnis excommunicacio sit timenda, eciamsi sit iniusta, ut dicit Gregorius in omelia de octava Phasce 2) — igitur propter excommunicacionem vitandam est omnino pape, archiepiscopo vel alteri preposito obediendum. Ad hoc dixi alibi 3) et adhuc dico, quod excommuni- cacio est timenda*) et principaliter illi qui ex- communicat, ne se ipsum inficiat; excommunicatus eciam habens rectam conscienciam timebit, ne excommunicacio noceat proximo insontib) et sic post error excommunicacionis late noceat ecclesie militanti; non tamen timebit vel cessabit a bono opere propter ) excommunica- a) C D: sibi ipsi. — b) C: inserenti, D: inferenti. c) A: per. 1) Mat. 15, 14. — 2) c. 1. XI, 3. 3) Srv. Lekturu IV, 18 a zde kázání 5. str. 157a. 4) Viklef, De officio regis str. 234.
Strana 147
147* cionem huiusmodi, sed pocius ad intelligendum a) ex- communicacionis maliciam acuetur. Et ad regulandum con- scienciam excommunicati est fides scripture infinitum utilior quam potestas vel affeccio vel purab) prudencia talis excom- municantis. Vnde inter alias versucias, quas sibi usurpant vicarii patris mendacii1), hec est una, quod plus vel tantum credatur sue excommu- nicacioni sicut sripture fidei, cum evidencius sit subdito humili, quod prepositus iniuste excommunicans excom- municat se ipsum, quia non allegat pro se dominum Jesum Christum. Amen. 4. Cum descendisset Jesus de monte. (Mat. 9, Luc. 5, 167a Mar. 1). In presenti ewangelio ostenditur divinitas et humanitas Christi; divinitas, quia dixit verbo et sanatus est leprosus, cum hoc nullus purus homo propria manu potest efficere, nisi virtute divinitatis hoc principaliter fiat; 2) ostenditur huma- nitas Christi, quia descendens de monte ambulabat et docebat salutem nostram desiderando. Ex parte illius divinitatis notatur potencia, sapiencia et benivolencia, que omnia in curacione huius leprosi sunt ostensa, quem sapienter, potenter et benivolenter mundando curavit. Et quia plenaria misericordia ibi non fuisset, nisi humanitas ap- parens ibi divinitati suppositaliter unita esset domini Jesu Christi, unde apostolus ad Titum: 2) Apparuit benignitas et hu- manitas salvatoris nostri dei et subdit: 3) non ex operibus iusticie, que fecimus nos, sed secundum misericordiam suam salvos nos fecit, ex humanitate emanantem: ergo fuit et ibi hu- manitas Jesu Christi. Quam misericordiam ostendit Christus in leproso mundato et servo centurionis curato et sanato. Dicit ergo: Cum descendisset Jesus de monte, secun- dum Jeronimum sc. Thabor, in quo sermonem Christus de a) C D: mitigandum. — b) C D nemá. 1) Jan 8, 44. — 2) Tit. 2, 11. — 3) Tit. 3, 5.
147* cionem huiusmodi, sed pocius ad intelligendum a) ex- communicacionis maliciam acuetur. Et ad regulandum con- scienciam excommunicati est fides scripture infinitum utilior quam potestas vel affeccio vel purab) prudencia talis excom- municantis. Vnde inter alias versucias, quas sibi usurpant vicarii patris mendacii1), hec est una, quod plus vel tantum credatur sue excommu- nicacioni sicut sripture fidei, cum evidencius sit subdito humili, quod prepositus iniuste excommunicans excom- municat se ipsum, quia non allegat pro se dominum Jesum Christum. Amen. 4. Cum descendisset Jesus de monte. (Mat. 9, Luc. 5, 167a Mar. 1). In presenti ewangelio ostenditur divinitas et humanitas Christi; divinitas, quia dixit verbo et sanatus est leprosus, cum hoc nullus purus homo propria manu potest efficere, nisi virtute divinitatis hoc principaliter fiat; 2) ostenditur huma- nitas Christi, quia descendens de monte ambulabat et docebat salutem nostram desiderando. Ex parte illius divinitatis notatur potencia, sapiencia et benivolencia, que omnia in curacione huius leprosi sunt ostensa, quem sapienter, potenter et benivolenter mundando curavit. Et quia plenaria misericordia ibi non fuisset, nisi humanitas ap- parens ibi divinitati suppositaliter unita esset domini Jesu Christi, unde apostolus ad Titum: 2) Apparuit benignitas et hu- manitas salvatoris nostri dei et subdit: 3) non ex operibus iusticie, que fecimus nos, sed secundum misericordiam suam salvos nos fecit, ex humanitate emanantem: ergo fuit et ibi hu- manitas Jesu Christi. Quam misericordiam ostendit Christus in leproso mundato et servo centurionis curato et sanato. Dicit ergo: Cum descendisset Jesus de monte, secun- dum Jeronimum sc. Thabor, in quo sermonem Christus de a) C D: mitigandum. — b) C D nemá. 1) Jan 8, 44. — 2) Tit. 2, 11. — 3) Tit. 3, 5.
Strana 148
148" beatitudinibus predicavit, sequebantur eum turbe, que non ascenderant. Turbe autem diverse et diversa intencione Chri- stum sequebantur: quidam ut curentur, qui fuerunt infirmi, alii ut sacientur ab eo, alii ut miracula videant, qui fuerunt curiosi et gens adultera 1), alii ut detraccionis sue occasionem accipiant in verbis vel factis eius et tales frequenter fuerunt scribe et pharisei, ultimo boni qui sequebantur eum, ut discant et sic ut boni fiant, que diversitas adhuc est inter eos, qui vi- sitant predicaciones. Ecce leprosus, qui erat exspectans sub monte, veniens — Mat. dicit genu flexo reverenter — hic discant tamquam alteri bubones (wyrowe), ut coram domino deo suo genua fle- ctant ex humilitate, quod tamen non faciunt multi, qui plus do- minos terrenos genuflexione quam deum venerantur. Adorabat — non simpliciter petebat ut ab artifice medicinam, sed ado- rabat ut deum, ut dicit Crisostomus. Et hec adoracio latrie soli deo debetur. Dicens: Domine, si vis potes q. d. credo, quia quod bo- num est vis, sed nescio si est michi bonum — potes. Ubi docemur et nos, ut principaliter voluntatem dei in omni infirmitate no- stra preponamus, si est pro salute anime nostre et nobis bonum, ut sanemur. Et dicit domine sine additamento, innuens ipsum esse dominum tocius mundi, regem regum et dominum domi- nancium, quod nulli simpliciter dici competit, sed cum addita- mento diminuente dominum, ut unus dominus vel rex Boemie, alter Hungarie dicitur, Christus vero simpliciter dominus. Vnde leprosus iste in corpore significat mortaliter peccantem. Et bene hoc patet ex interpretacione huius no- minis. Nam boemice dicitur malomoczny quasi modicum potens, teutonice vero ausseczig i. e. extra communitatem positus. Primum patet de peccatore mortali, quia talis modicum ymo nichil potest ex se operari deo gratanter, cum iam peccato et sic dyabolo se subiugavit in servitutem, ut dicit Christus: Qui facit peccatum, servus est peccati et Petrus apostolus: A quo quis superatus est, illius servus est. 3) Ex quo patet, quod omnes pro fornicacione instantes servi 1) Mat. 12, 39. — 2) Jan 8, 14. — 3) II. Pet. 2, 19.
148" beatitudinibus predicavit, sequebantur eum turbe, que non ascenderant. Turbe autem diverse et diversa intencione Chri- stum sequebantur: quidam ut curentur, qui fuerunt infirmi, alii ut sacientur ab eo, alii ut miracula videant, qui fuerunt curiosi et gens adultera 1), alii ut detraccionis sue occasionem accipiant in verbis vel factis eius et tales frequenter fuerunt scribe et pharisei, ultimo boni qui sequebantur eum, ut discant et sic ut boni fiant, que diversitas adhuc est inter eos, qui vi- sitant predicaciones. Ecce leprosus, qui erat exspectans sub monte, veniens — Mat. dicit genu flexo reverenter — hic discant tamquam alteri bubones (wyrowe), ut coram domino deo suo genua fle- ctant ex humilitate, quod tamen non faciunt multi, qui plus do- minos terrenos genuflexione quam deum venerantur. Adorabat — non simpliciter petebat ut ab artifice medicinam, sed ado- rabat ut deum, ut dicit Crisostomus. Et hec adoracio latrie soli deo debetur. Dicens: Domine, si vis potes q. d. credo, quia quod bo- num est vis, sed nescio si est michi bonum — potes. Ubi docemur et nos, ut principaliter voluntatem dei in omni infirmitate no- stra preponamus, si est pro salute anime nostre et nobis bonum, ut sanemur. Et dicit domine sine additamento, innuens ipsum esse dominum tocius mundi, regem regum et dominum domi- nancium, quod nulli simpliciter dici competit, sed cum addita- mento diminuente dominum, ut unus dominus vel rex Boemie, alter Hungarie dicitur, Christus vero simpliciter dominus. Vnde leprosus iste in corpore significat mortaliter peccantem. Et bene hoc patet ex interpretacione huius no- minis. Nam boemice dicitur malomoczny quasi modicum potens, teutonice vero ausseczig i. e. extra communitatem positus. Primum patet de peccatore mortali, quia talis modicum ymo nichil potest ex se operari deo gratanter, cum iam peccato et sic dyabolo se subiugavit in servitutem, ut dicit Christus: Qui facit peccatum, servus est peccati et Petrus apostolus: A quo quis superatus est, illius servus est. 3) Ex quo patet, quod omnes pro fornicacione instantes servi 1) Mat. 12, 39. — 2) Jan 8, 14. — 3) II. Pet. 2, 19.
Strana 149
149* sunt Azmodei dyaboli; nam servitutem suam sibi soli in canti- lenis profitentur dicentes: Protos sluzim twe mylosty. 167b Si ergo servit amasie sue, qualiter servit ei, nisi ut diligat eum? Et quare vult diligi ab ea? Certe ut ei consenciat in luxuria. Ecce finis servicii luxuria et per consequens Azmodeus, qui di- citur princeps fornicarionum. Item talis modicum potest, quia nec panem quem comedit, qui panis est dei, potest digne comedere, cum sit inimicus Christi, a quo recedens dyabolo est confederatus, ut impleatur illud propheticum: 1) Qui edebat panes meos, magnificavit super me subplantacionem. Eciam iuxta theutonicam interpretacionem talis leprosus in anima est extra positus, quia extra communionem sanctorum hic militancium, cum quibus in omnibus sanctis operibus, ora- cionibus et elemosinis etc. participabat, est eiectus et abscisus per mala opera et sic a deo divisus iniquitate, qui finaliter in tenebras exteriores eterni luctus eicietur. Illi ergo omnes in ve- ritate coram deo cum sint excommunicati, non tamen a sacerdotibus manifestati. Adulteri foventur et pie tractantur et membra viva eius- dem sancte matris per eosdem preciduntur, quia cum leprosi in corpore oculis corporeis lepra videtur a nobis, fugimus illos, ne coinquinemur: quanto magis fugere debemus illos, qui sunt infecti lepra peccati mortalis in anima, quia tales cum sint membra infecta diaboli, finaliter a membris Jesu Christi filiis eicientur, qui tamen nunc latent inter illos. Quomodo autem excommunicantur tales coram deo? Sic certe quia cum erant sine mortali peccato, erant in gracia dei et de numero electorum dei, cum quibus oracionibus et omni- bus bonis participabant, iam vero per peccatum mortale sunt ab illis eiecti totaliter. Et ergo si homo timeret lepram corpo- ralem, ne eiciatur a communitate, multo magis timere debet lepram peccati mortalis, ne finaliter a communitate omnium sanctorum coram toto mundo eiectus in tenebras mittatur ex- teriores. 1) Ž. 40, 10.
149* sunt Azmodei dyaboli; nam servitutem suam sibi soli in canti- lenis profitentur dicentes: Protos sluzim twe mylosty. 167b Si ergo servit amasie sue, qualiter servit ei, nisi ut diligat eum? Et quare vult diligi ab ea? Certe ut ei consenciat in luxuria. Ecce finis servicii luxuria et per consequens Azmodeus, qui di- citur princeps fornicarionum. Item talis modicum potest, quia nec panem quem comedit, qui panis est dei, potest digne comedere, cum sit inimicus Christi, a quo recedens dyabolo est confederatus, ut impleatur illud propheticum: 1) Qui edebat panes meos, magnificavit super me subplantacionem. Eciam iuxta theutonicam interpretacionem talis leprosus in anima est extra positus, quia extra communionem sanctorum hic militancium, cum quibus in omnibus sanctis operibus, ora- cionibus et elemosinis etc. participabat, est eiectus et abscisus per mala opera et sic a deo divisus iniquitate, qui finaliter in tenebras exteriores eterni luctus eicietur. Illi ergo omnes in ve- ritate coram deo cum sint excommunicati, non tamen a sacerdotibus manifestati. Adulteri foventur et pie tractantur et membra viva eius- dem sancte matris per eosdem preciduntur, quia cum leprosi in corpore oculis corporeis lepra videtur a nobis, fugimus illos, ne coinquinemur: quanto magis fugere debemus illos, qui sunt infecti lepra peccati mortalis in anima, quia tales cum sint membra infecta diaboli, finaliter a membris Jesu Christi filiis eicientur, qui tamen nunc latent inter illos. Quomodo autem excommunicantur tales coram deo? Sic certe quia cum erant sine mortali peccato, erant in gracia dei et de numero electorum dei, cum quibus oracionibus et omni- bus bonis participabant, iam vero per peccatum mortale sunt ab illis eiecti totaliter. Et ergo si homo timeret lepram corpo- ralem, ne eiciatur a communitate, multo magis timere debet lepram peccati mortalis, ne finaliter a communitate omnium sanctorum coram toto mundo eiectus in tenebras mittatur ex- teriores. 1) Ž. 40, 10.
Strana 150
150" 168a O si saperent tales mortaliter peccantes, quod milesies plus deberent eligere lepram fedissimam in corpore quam uno pec- cato fedari in anima mortali, nunquam tantum ad ea anhela- rent! Quid autem talis quilibet facere debeat, ostenditur in ewan- gelio: primo genu flexo in humilitate adoret deum, superbiam abiciendo, que currit circa omnia peccata mortalia. Nam si quis luxuriatur, transcendit mandatum domini dei et sic est superbus, quia deo suo non obedivit. Iterum talis luxuriosus est accidiosus, quia opus dei obmittit et servicium, servicio dya- boli se submittens. Talis eciam est iratus, si non prosperatur ei in luxurie perpetracione, quia eciam iniquitatem diligens anime sue irascendo odit ipsam, et sic de aliis peccatis mortalibus, quorum omnium est transgressor. Item talis est transgressor decalogi: Primo quia a deo suo recedens ad Azmodeum, cui confederatus obe- divit, deos alienos habuit. Secundo talis nomen dei sui in vanum recipit, cum a christianitate recedit et sic a Christo false dicitur christianus, quem tamen minime imitatur. Tercio eciam diem sabbati non sanctificat, ymmo opere suo malefico quantum in eo fuit execravit. Quarto patrem suum deum et matrem suam ecclesiam sanctam non honoravit, sed scelere toti trinitati displicenti dehonestavit. Quinto talis est occisor primum sui ipsius in anima et deinde amasie sue, quia forni- cans quasi forme i. e. anime necator dicitur. Sexto actualiter est fornicatus. Septimo furatus est animam suam! et amasie sue deo suo, ipsam pro peccato luxurie gratis dyabolo venum- dans. Octavo talis contra proximum falsum testimonium dicit, ymmo et contra deum, cuius imitatorem se ficto nomine chri- stianum vocavit, quem tamen operibus in toto negavit. Nono talis non solum proximi sui quia dei vel alterius virginem vel coniugatam concupiscebat, sed eam actualiter subreptam coin- quinando maculavit, et sic finaliter rem quia uxorem proximi sui concupiscens ipsi maius nocumentum coram deo fecit, quam quod eidem omnes vaccas abstulisset. Talis ergo si vult curari, genu flectat non corporale tan- tum, quia illud forte coram lictore flecteret compulsus, sed ge- nuflexus ex humilitate, quod prius flectebat Azmodeo, et petat veniam habens intencionem firmam non recidivandi amplius in eternum. Que penitencia si non habetur a penitente, quam
150" 168a O si saperent tales mortaliter peccantes, quod milesies plus deberent eligere lepram fedissimam in corpore quam uno pec- cato fedari in anima mortali, nunquam tantum ad ea anhela- rent! Quid autem talis quilibet facere debeat, ostenditur in ewan- gelio: primo genu flexo in humilitate adoret deum, superbiam abiciendo, que currit circa omnia peccata mortalia. Nam si quis luxuriatur, transcendit mandatum domini dei et sic est superbus, quia deo suo non obedivit. Iterum talis luxuriosus est accidiosus, quia opus dei obmittit et servicium, servicio dya- boli se submittens. Talis eciam est iratus, si non prosperatur ei in luxurie perpetracione, quia eciam iniquitatem diligens anime sue irascendo odit ipsam, et sic de aliis peccatis mortalibus, quorum omnium est transgressor. Item talis est transgressor decalogi: Primo quia a deo suo recedens ad Azmodeum, cui confederatus obe- divit, deos alienos habuit. Secundo talis nomen dei sui in vanum recipit, cum a christianitate recedit et sic a Christo false dicitur christianus, quem tamen minime imitatur. Tercio eciam diem sabbati non sanctificat, ymmo opere suo malefico quantum in eo fuit execravit. Quarto patrem suum deum et matrem suam ecclesiam sanctam non honoravit, sed scelere toti trinitati displicenti dehonestavit. Quinto talis est occisor primum sui ipsius in anima et deinde amasie sue, quia forni- cans quasi forme i. e. anime necator dicitur. Sexto actualiter est fornicatus. Septimo furatus est animam suam! et amasie sue deo suo, ipsam pro peccato luxurie gratis dyabolo venum- dans. Octavo talis contra proximum falsum testimonium dicit, ymmo et contra deum, cuius imitatorem se ficto nomine chri- stianum vocavit, quem tamen operibus in toto negavit. Nono talis non solum proximi sui quia dei vel alterius virginem vel coniugatam concupiscebat, sed eam actualiter subreptam coin- quinando maculavit, et sic finaliter rem quia uxorem proximi sui concupiscens ipsi maius nocumentum coram deo fecit, quam quod eidem omnes vaccas abstulisset. Talis ergo si vult curari, genu flectat non corporale tan- tum, quia illud forte coram lictore flecteret compulsus, sed ge- nuflexus ex humilitate, quod prius flectebat Azmodeo, et petat veniam habens intencionem firmam non recidivandi amplius in eternum. Que penitencia si non habetur a penitente, quam
Strana 151
151* Christus dedit mulieri adultere dicens: 1) Vade et amplius noli peccare, eius penitencia est frustra. Nam dicit Gregorius: 2) Inanis est penitencia, quam sequens coinquinat culpa. Iam ergo firmam voluntatem habeat non peccandi. Nam voluntas est in homine tamquam regina et racio consiliarius, qui semper ad optima deprecatur. Si ergo regina voluntas obedit racioni consiliario, finaliter non confundetur. Que si fuerit depravata, dicat cum isto leproso deo: 3) Domine si vis, potes me mundare. Cui Christus ex humilitate sic dicet: Volo mundare i. e. mun- deris. Vnde Augustinus ostendens, quod nullus potest sine adiutorio dei non solum alium, sed nec se iustificare, dicit ibi- dem: 4) Facilius est mundum creare quam impium iustificare. Quia vero nullus homo purus potest creare mundum, quia tunc oporteret, quod se ipsum prius creasset et sic nichil fuisset, ex quo hoc nullus facere potest, nec propria auctoritate se ipsum iustificare potest. Quod autem mundum creare sit facilius, patet sic: quia in creacione mundi nichil obstabat nec aliqua erat re- sistencia, quia ipse dixit et facta sunt5), in iustificacione vero impii est resistencia, quia impius deum suum peccatis impu- gnans eidem contrariatur et sua prava dissentit voluntate. Nos vero primum in iustificacione nostra dei voluntatem prepona- mus et deinde nostram voluntatem eidem conformemus divine voluntati, firmam intencionem non recidivandi statuentes, et tunc merito curabimur a Christo, qui suam voluntatem nostre voluntati conformans dicet:6) Volo, sc. unanimiter tecum, mun- dare i. e. sis mundus in anima a lepra peccati mortalis. Ut autem de illa curacione spiritualis emundacionis et re- missionis intelligamus, est sciendum, quod primo deus per se primo superexcellentissime et auctoritative habet potenciam di- mittendi peccata, secundo Christus ut homo suppositaliter divinitati unitus habet subauctoritativam3) potenciam dimit- tendi peccata, tercio passio Christi meritorie, quia Chri- stus per passionem suam meruit remissionem omnium pecca- a) Rkpp.: superauctoritativam. 1) Jan 8, 11. — 2) Kde? — 3) Luk. 5, 12 n. 4) Migne P. L. 35 nenalézám. — 5) Ž. 32, 9. — 6) Luk. 5, 13.
151* Christus dedit mulieri adultere dicens: 1) Vade et amplius noli peccare, eius penitencia est frustra. Nam dicit Gregorius: 2) Inanis est penitencia, quam sequens coinquinat culpa. Iam ergo firmam voluntatem habeat non peccandi. Nam voluntas est in homine tamquam regina et racio consiliarius, qui semper ad optima deprecatur. Si ergo regina voluntas obedit racioni consiliario, finaliter non confundetur. Que si fuerit depravata, dicat cum isto leproso deo: 3) Domine si vis, potes me mundare. Cui Christus ex humilitate sic dicet: Volo mundare i. e. mun- deris. Vnde Augustinus ostendens, quod nullus potest sine adiutorio dei non solum alium, sed nec se iustificare, dicit ibi- dem: 4) Facilius est mundum creare quam impium iustificare. Quia vero nullus homo purus potest creare mundum, quia tunc oporteret, quod se ipsum prius creasset et sic nichil fuisset, ex quo hoc nullus facere potest, nec propria auctoritate se ipsum iustificare potest. Quod autem mundum creare sit facilius, patet sic: quia in creacione mundi nichil obstabat nec aliqua erat re- sistencia, quia ipse dixit et facta sunt5), in iustificacione vero impii est resistencia, quia impius deum suum peccatis impu- gnans eidem contrariatur et sua prava dissentit voluntate. Nos vero primum in iustificacione nostra dei voluntatem prepona- mus et deinde nostram voluntatem eidem conformemus divine voluntati, firmam intencionem non recidivandi statuentes, et tunc merito curabimur a Christo, qui suam voluntatem nostre voluntati conformans dicet:6) Volo, sc. unanimiter tecum, mun- dare i. e. sis mundus in anima a lepra peccati mortalis. Ut autem de illa curacione spiritualis emundacionis et re- missionis intelligamus, est sciendum, quod primo deus per se primo superexcellentissime et auctoritative habet potenciam di- mittendi peccata, secundo Christus ut homo suppositaliter divinitati unitus habet subauctoritativam3) potenciam dimit- tendi peccata, tercio passio Christi meritorie, quia Chri- stus per passionem suam meruit remissionem omnium pecca- a) Rkpp.: superauctoritativam. 1) Jan 8, 11. — 2) Kde? — 3) Luk. 5, 12 n. 4) Migne P. L. 35 nenalézám. — 5) Ž. 32, 9. — 6) Luk. 5, 13.
Strana 152
152" 168b torum nostrorum; quarto et ultimo sacerdos solvit et di- mittit tamquam instrumentum. Vnde in simili sicut in seccione vel alia accione corporali tria sunt concurrencia: primum est homo secans, 2) manus eius, 3) securis, sic eciam est hic, ut dictum est. Nam sacerdos confitenti dicere debet: Ecce si doles de peccatis cordintime et non vis recidivare, sed firmam habes spem ad deum cum proposito emendandi, ego nunccio tibi peccatorum tuorum remissionem, tibi in- quam sincere dolenti, tibi sincere speranti, ! tibi totaliter sine ullius minimi peccati palliacione confitenti. Vnde Augustinus et similiter Mgr Sent. lib. IV. 1) exponit illud verbum »Quorum remiseritis peccata« i. e. remissa nuncciaveritis, »remittuntur eis« a Christo, »et quorum retinueritis« i. e. retenta nunccia- veritis, »retenta sunt eis«. Nos ergo in curacione nostre spiri- tualis lepre ad deum principaliter [et eius] superexcellentem dimissionem fugiamus, deinde ad Christum et eius passionem, qua nostram meruit curacionem, et consequenter ad sacerdotem ydoneum tamquam Christi instrumentum, ut ille auctoritate dei per meritum passionis Christi nostrorum nobis peccatorum nuncciet remissionem. Amen. 5. Cum venerit paraclitus, quem ego mittam vobis a patre, spiritum veritatis, qui a patre procedit, ille testi- monium perbibebit de me.2) Quia apostoli erant ad tempus desolandi, contristandi, ignari et timidi, propterea salvator, ne estimarent se remanere desolatos continue, dixit quod veniat ad eos paraclitus et per consequens quod non erunt desolati; 2) quia erant con- tristati, ideo dixit quod veniet paraclitus i. e. consolator in adversis; 3) quia erant ignari, ideo dixit quod veniet eis spiritus veritatis, qui eos docebit omnem veritatem; 4) quia erant timidi, ideo dixit quod ille testimonium perhibebit sc. per eos sine timore et per consequens ipsi de domino Jesu Christo. Unde sequitur:3) Et vos testimonium perhibebitis, quia ab inicio mecum estis. 1) dist. 18. Migne P. L. 192 col. 886 n. — 2) Jan 15, 26. — 3) v. 27.
152" 168b torum nostrorum; quarto et ultimo sacerdos solvit et di- mittit tamquam instrumentum. Vnde in simili sicut in seccione vel alia accione corporali tria sunt concurrencia: primum est homo secans, 2) manus eius, 3) securis, sic eciam est hic, ut dictum est. Nam sacerdos confitenti dicere debet: Ecce si doles de peccatis cordintime et non vis recidivare, sed firmam habes spem ad deum cum proposito emendandi, ego nunccio tibi peccatorum tuorum remissionem, tibi in- quam sincere dolenti, tibi sincere speranti, ! tibi totaliter sine ullius minimi peccati palliacione confitenti. Vnde Augustinus et similiter Mgr Sent. lib. IV. 1) exponit illud verbum »Quorum remiseritis peccata« i. e. remissa nuncciaveritis, »remittuntur eis« a Christo, »et quorum retinueritis« i. e. retenta nunccia- veritis, »retenta sunt eis«. Nos ergo in curacione nostre spiri- tualis lepre ad deum principaliter [et eius] superexcellentem dimissionem fugiamus, deinde ad Christum et eius passionem, qua nostram meruit curacionem, et consequenter ad sacerdotem ydoneum tamquam Christi instrumentum, ut ille auctoritate dei per meritum passionis Christi nostrorum nobis peccatorum nuncciet remissionem. Amen. 5. Cum venerit paraclitus, quem ego mittam vobis a patre, spiritum veritatis, qui a patre procedit, ille testi- monium perbibebit de me.2) Quia apostoli erant ad tempus desolandi, contristandi, ignari et timidi, propterea salvator, ne estimarent se remanere desolatos continue, dixit quod veniat ad eos paraclitus et per consequens quod non erunt desolati; 2) quia erant con- tristati, ideo dixit quod veniet paraclitus i. e. consolator in adversis; 3) quia erant ignari, ideo dixit quod veniet eis spiritus veritatis, qui eos docebit omnem veritatem; 4) quia erant timidi, ideo dixit quod ille testimonium perhibebit sc. per eos sine timore et per consequens ipsi de domino Jesu Christo. Unde sequitur:3) Et vos testimonium perhibebitis, quia ab inicio mecum estis. 1) dist. 18. Migne P. L. 192 col. 886 n. — 2) Jan 15, 26. — 3) v. 27.
Strana 153
153* Et notanter dixit salvator prius: Ipse testimonium perhi- bebit de me et demum subiunxit: Et vos testimonium perhibe- bitis. Ubi innuit, quod spiritus s.est principalissi- mus testis cuiuslibet veritatis et demum apostoli, qui de Jesu Christo domino sunt testati. Notanter eciam salvator tres personas divini- tatis implicat, sc. personam spiritus sancti, cum dicit: para- clitus; personam sui, cum dicit: quem ego mittam; personam patris, cum dicit: qui a patre procedit, ad innuendum quod pater dabit discipulis 3) potenciam, sed filius sapienciam et spiritus s. benivolenciam ad perhibendum testimonium veritatis. Unde ipsi apostoli fuerunt fortes, sapientes et benivoli perhibentes testi- monium veritati. Perhibuerunt autem apostoli testimonium de Chri- sto, de se et de proximo, qualiter quilibet fidelis christi- anus debet perhibere. Sed heu nunc falsi christiani perhibent testimonium falsitatis adversus Christum, ut sunt mendaces falsi testes pagani, Judei et heretici, ita quod nunc potest dicere dolenter ecclesia illud Mat. 27: 1) Non audis, quanta dicunt adversum te testimonia? Omnis enim mendax perniciosus falsus testis et sic de aliis si- milibus dicit cum dyabolo mendace 2) primo testimonium contra Christum. Unde illis eciam dicit Christus Malach. 3:3) Accedam ad vos in iudicio et ero testis velox maleficis, adulteris et per- iuris. O quantum habundat nunc terra illis men- dacibus, qui menciuntur se esse quales non sunt! Dicunt enim se esse veros christianos et non sunt, sed sunt pseudochristi, de quibus lo- quitur testimonium perhibens ipse Christus Mat. 24: 4) Surgent inquit pseudochristi. Unde bene dicit ad hoc Ambrosius:5) Mendacium est christianum se dicere et opera Christi non fa- cere, mendacium est sacerdotem vel clericum se confiteri et contrarium huic ordini operari. Et quoad hoc sonat dictum a) C D E: apostolis. 1) v. 13. — 2) Jan 8, 44. — 3) v. 5. — 4) v. 24. 5) V Migne P. L. 15 nenalézám.
153* Et notanter dixit salvator prius: Ipse testimonium perhi- bebit de me et demum subiunxit: Et vos testimonium perhibe- bitis. Ubi innuit, quod spiritus s.est principalissi- mus testis cuiuslibet veritatis et demum apostoli, qui de Jesu Christo domino sunt testati. Notanter eciam salvator tres personas divini- tatis implicat, sc. personam spiritus sancti, cum dicit: para- clitus; personam sui, cum dicit: quem ego mittam; personam patris, cum dicit: qui a patre procedit, ad innuendum quod pater dabit discipulis 3) potenciam, sed filius sapienciam et spiritus s. benivolenciam ad perhibendum testimonium veritatis. Unde ipsi apostoli fuerunt fortes, sapientes et benivoli perhibentes testi- monium veritati. Perhibuerunt autem apostoli testimonium de Chri- sto, de se et de proximo, qualiter quilibet fidelis christi- anus debet perhibere. Sed heu nunc falsi christiani perhibent testimonium falsitatis adversus Christum, ut sunt mendaces falsi testes pagani, Judei et heretici, ita quod nunc potest dicere dolenter ecclesia illud Mat. 27: 1) Non audis, quanta dicunt adversum te testimonia? Omnis enim mendax perniciosus falsus testis et sic de aliis si- milibus dicit cum dyabolo mendace 2) primo testimonium contra Christum. Unde illis eciam dicit Christus Malach. 3:3) Accedam ad vos in iudicio et ero testis velox maleficis, adulteris et per- iuris. O quantum habundat nunc terra illis men- dacibus, qui menciuntur se esse quales non sunt! Dicunt enim se esse veros christianos et non sunt, sed sunt pseudochristi, de quibus lo- quitur testimonium perhibens ipse Christus Mat. 24: 4) Surgent inquit pseudochristi. Unde bene dicit ad hoc Ambrosius:5) Mendacium est christianum se dicere et opera Christi non fa- cere, mendacium est sacerdotem vel clericum se confiteri et contrarium huic ordini operari. Et quoad hoc sonat dictum a) C D E: apostolis. 1) v. 13. — 2) Jan 8, 44. — 3) v. 5. — 4) v. 24. 5) V Migne P. L. 15 nenalézám.
Strana 154
154* s. Cipriani in libro de duodecim abusionibus: 1) Frustra inquit christianitatis nomen sortitur, qui Christum in moribus non imitatur. In illo ergo spiritus s. solum perhibet testimonium veri- tatis de Christo, qui vere credens in deum in moribus imitatur Christum. Unde dicit 2) Christus: Vos testimonium perbibe- bitis, quia ab inicio mecum estis. 169a Debent autem christiani perhibere testimonium/ de Christo, quia ipse est verus deus et verus homo, et quia est potentissi- mus ad protegendum bonos et puniendum malos, et quia in die iudicii erit terribilissimus malis et delectabilissimus bonis, et quia est piissimus bonis et crudelissimus malis, permittendo eos b) eternaliter pena intolerabili puniri. Unde quilibet chri- stianus ab inicio sue christianitatis incipiens esse cum Christo, debet in habitu, dum est puer, et in actu, dum est racione utens, confiteri mente, verbo et opere vitam domini Jesu Christi. Et per consequens debet homo perhibere mente testimo- nium sibimet coram deo, sed apud sacerdotem in confes- sione et apud proximos in sancta conversacione, quia tunc homini perhibet 2) testimonium sua consciencia Rom. 2: 2) Testimonium reddente illis consciencia eorum, 2) propria opera Joh. 10: 3) Opera que ego facio, illa perhibent testi- monium de me, 3) hominum fama I. Thim. 3: 1) Oportet episcopum testimonium habere bonum ab hiis, qui foris sunt, 4) divina sciencia Job 16:5) Ecce in celo testis meus. Istud testimonium est efficacissimum, deinde consciencie, 3. ope- rum, 4. hominum, quod potest esse falsum. Vere ergo dicit ve- ritas veris christianis: Vos testimonium perhibebitis, quia ab inicio mecum estis, sc. in gracia nunc per devocionem in terris et per contemplacionem in celis, ut sitis per glorificacionem in gaudiis eternis. Paraclitus ergo ille principaliter testimonium perhibet de a) C D: quoad hoc dicit. — b) C D: ipsos. — c) C: perhibebit. 1) Migne P. L. 4 col. 876: christianus enim nemo recte dicitur, nisi qui Christo moribus coaequatur. 2) Řím. 2, 15. — 3) v. 25. — 4) v. 2. — 5) v. 19.
154* s. Cipriani in libro de duodecim abusionibus: 1) Frustra inquit christianitatis nomen sortitur, qui Christum in moribus non imitatur. In illo ergo spiritus s. solum perhibet testimonium veri- tatis de Christo, qui vere credens in deum in moribus imitatur Christum. Unde dicit 2) Christus: Vos testimonium perbibe- bitis, quia ab inicio mecum estis. 169a Debent autem christiani perhibere testimonium/ de Christo, quia ipse est verus deus et verus homo, et quia est potentissi- mus ad protegendum bonos et puniendum malos, et quia in die iudicii erit terribilissimus malis et delectabilissimus bonis, et quia est piissimus bonis et crudelissimus malis, permittendo eos b) eternaliter pena intolerabili puniri. Unde quilibet chri- stianus ab inicio sue christianitatis incipiens esse cum Christo, debet in habitu, dum est puer, et in actu, dum est racione utens, confiteri mente, verbo et opere vitam domini Jesu Christi. Et per consequens debet homo perhibere mente testimo- nium sibimet coram deo, sed apud sacerdotem in confes- sione et apud proximos in sancta conversacione, quia tunc homini perhibet 2) testimonium sua consciencia Rom. 2: 2) Testimonium reddente illis consciencia eorum, 2) propria opera Joh. 10: 3) Opera que ego facio, illa perhibent testi- monium de me, 3) hominum fama I. Thim. 3: 1) Oportet episcopum testimonium habere bonum ab hiis, qui foris sunt, 4) divina sciencia Job 16:5) Ecce in celo testis meus. Istud testimonium est efficacissimum, deinde consciencie, 3. ope- rum, 4. hominum, quod potest esse falsum. Vere ergo dicit ve- ritas veris christianis: Vos testimonium perhibebitis, quia ab inicio mecum estis, sc. in gracia nunc per devocionem in terris et per contemplacionem in celis, ut sitis per glorificacionem in gaudiis eternis. Paraclitus ergo ille principaliter testimonium perhibet de a) C D: quoad hoc dicit. — b) C D: ipsos. — c) C: perhibebit. 1) Migne P. L. 4 col. 876: christianus enim nemo recte dicitur, nisi qui Christo moribus coaequatur. 2) Řím. 2, 15. — 3) v. 25. — 4) v. 2. — 5) v. 19.
Strana 155
155* Christo, deinde fideles, qui iuvantur ab ipso paraclito, ut non scandalizentur. Et hinc sequitur:1) Hec locutus sum vobis, ut non scandalizemini. Hbsque synagogis facient vos, sed venit bora, ut omnis qui inter- ficit vos, arbitretur obsequium se prestare deo. Et bec facient vobis, quia non noverunt patrem neque me. Duas penas posuit salvator, sc. excommunicacio- nem et interfeccionem, sed terciam obmisit, que ambas precedit, quasi notam [per] se, sc. diffamacionem. Nam primo fidelis Christi testis diffimatur, 2) excommunicatur, 3) interficitur, ut patet de apostolis et de Christo teste dei fide- lissimo. Notandum hic, quod absque synagogis effici est extra sy- nagogam proici et sic excommunicari. Unde excommunicacio a) est extra communionem ecclesie separacio (XI. q. 3 Nichil et cap. Canonica2), 27. q. 1 Viduas3), 24. q. 3 Cum sacerdos. 4) Excommunicacio autem est duplex sc. occulta et manifesta. Occulta, qua homo propter peccatum occultum mortale se- paratur a Christi corpore ab ipso deo, qui traditb) peccatorem dyabolo, relinquens domum eius vacuam a gracia. Mani- festa, cum peccatum est manifestum ecclesie et peccator per sacerdotem ab ecclesia pellitur, ut notatus ab hominibus eru- bescat et iuxta apostolum I. Cor. 55) salvus fiat. Et de ista est maxima praxis nunc in clero. Et ista secunda sc. manifesta si debet esse iusta, tunc oportet quod semper presupponat primam, quia non potest ho- minem sacerdos separare a Christi corpore, ) nisieum deus prius separet propter crimen. Unde Origenes super Lev. om. 48 dicit: *) Interdum fit, ut aliquis non recto iudicio eorum, qui presunt ecclesie, depellatur et foras mittatur, sed si non exierit ante, h. e. si non egerit, ut mereretur exire, nichil a) A in marg.: »Excommunicacio quid sit et quotuplex sit.« Odtud počínajíc jest také v F. b) F: facit et tradit. — c) C E: corpore mistico. 1) Jan 16, 1—3. — 2) c. 33. a 107. — 3) c. 7. De viduis 4) c. 14. Tam sacerdotes. — 5) v. 5. 6) Citováno z Lombarda 1. c. col. 888.
155* Christo, deinde fideles, qui iuvantur ab ipso paraclito, ut non scandalizentur. Et hinc sequitur:1) Hec locutus sum vobis, ut non scandalizemini. Hbsque synagogis facient vos, sed venit bora, ut omnis qui inter- ficit vos, arbitretur obsequium se prestare deo. Et bec facient vobis, quia non noverunt patrem neque me. Duas penas posuit salvator, sc. excommunicacio- nem et interfeccionem, sed terciam obmisit, que ambas precedit, quasi notam [per] se, sc. diffamacionem. Nam primo fidelis Christi testis diffimatur, 2) excommunicatur, 3) interficitur, ut patet de apostolis et de Christo teste dei fide- lissimo. Notandum hic, quod absque synagogis effici est extra sy- nagogam proici et sic excommunicari. Unde excommunicacio a) est extra communionem ecclesie separacio (XI. q. 3 Nichil et cap. Canonica2), 27. q. 1 Viduas3), 24. q. 3 Cum sacerdos. 4) Excommunicacio autem est duplex sc. occulta et manifesta. Occulta, qua homo propter peccatum occultum mortale se- paratur a Christi corpore ab ipso deo, qui traditb) peccatorem dyabolo, relinquens domum eius vacuam a gracia. Mani- festa, cum peccatum est manifestum ecclesie et peccator per sacerdotem ab ecclesia pellitur, ut notatus ab hominibus eru- bescat et iuxta apostolum I. Cor. 55) salvus fiat. Et de ista est maxima praxis nunc in clero. Et ista secunda sc. manifesta si debet esse iusta, tunc oportet quod semper presupponat primam, quia non potest ho- minem sacerdos separare a Christi corpore, ) nisieum deus prius separet propter crimen. Unde Origenes super Lev. om. 48 dicit: *) Interdum fit, ut aliquis non recto iudicio eorum, qui presunt ecclesie, depellatur et foras mittatur, sed si non exierit ante, h. e. si non egerit, ut mereretur exire, nichil a) A in marg.: »Excommunicacio quid sit et quotuplex sit.« Odtud počínajíc jest také v F. b) F: facit et tradit. — c) C E: corpore mistico. 1) Jan 16, 1—3. — 2) c. 33. a 107. — 3) c. 7. De viduis 4) c. 14. Tam sacerdotes. — 5) v. 5. 6) Citováno z Lombarda 1. c. col. 888.
Strana 156
156" leditur in eo, quod sc. non recto iudicio videtur ab hominibus expulsus, et ita fit, ut ille qui interdum foras mittitur, intus sit, 169b et ille foris sit, qui intus retineri videtur. Hec Origenes. Et veritas dicti illius primo capit veritatem in capite nostro domino Jesu Christo"), qui fuit excommunicatus et ta- men non fuit a corpore suo mistico separatus, pontifices vero excommunicantes fuerunt separati. Et hinc dixit eis: 1) Vos ex patre dyabolo estis. Et patet eciam de aliis multis; nam Joh. 9 dicitur: 2) Iam enim conspiraverant, ut si quis confiteretur eum esse Christum, extra synagogam fieret. Patet ulterius ex istis, quod non debet quis excom- municari nisi propter peccatum mortale, eo quod nullus a deo excommunicatur i. e. separatur a corpore Christi mistico, quod est ecclesia, nisi per b) peccatum mortale — ergo nec ab homine debet excommunicari, nisi subsit crimen, quod est causa excommunicacionis. Patet istud XI. q. 3, ubi dicitur:3) Nemo episcoporum quomodolibet sine certa et ma- nifesta peccati causa a communione privet ecclesiastica sub ana- themate aut sine consciencia archiepiscopi, et subditur causa, cum dicitur, quod anathema eterne est mortis dampnacio et nonnisi pro mortali inponi debet crimine et illi qui aliter non potuerit corrigi. Ad idem est s. Thomas II—II. Ex istis ulterius habetur, quod omnis impius sive peccator mortalis est excommunicatus i. e. a corpore Christi mistico pro tunc separatus. Unde 24. q. 3 di- citur: *) Omnis impius etsi non ab ecclesia, tamen a deo sepa- ratus est. Item XI. q. 3 Omnis.5) Et pro isto dicit psalmista"): Maledicti qui declinant a mandatis tuis. Ista autem excommu- nicacio patebit in die iudicii, quia tunc rex separabit oves ab edis et zyzaniam a tritico et dicet:") Ite maledicti in ignem eter- num. O stupenda separacio a deo, a tota sancta ecclesia et ab eterno gaudio! O gravis male- diccio! Quomodo impii sustinebunt malediccionem illius summi pontificis, cum dicet: Ite maledicti in ignem eternum! a) A vynech: domino J. Christo. — b) F: propter. 1) Jan 8, 44. — 2) v. 22. — 3) c. 41. 4) Causa XXIV. toho nemá; myšlenka jest v can. 9 (Certum est). 5) c. 32. — 6) ž. 118, 21. — 7) Mat. 25, 41.
156" leditur in eo, quod sc. non recto iudicio videtur ab hominibus expulsus, et ita fit, ut ille qui interdum foras mittitur, intus sit, 169b et ille foris sit, qui intus retineri videtur. Hec Origenes. Et veritas dicti illius primo capit veritatem in capite nostro domino Jesu Christo"), qui fuit excommunicatus et ta- men non fuit a corpore suo mistico separatus, pontifices vero excommunicantes fuerunt separati. Et hinc dixit eis: 1) Vos ex patre dyabolo estis. Et patet eciam de aliis multis; nam Joh. 9 dicitur: 2) Iam enim conspiraverant, ut si quis confiteretur eum esse Christum, extra synagogam fieret. Patet ulterius ex istis, quod non debet quis excom- municari nisi propter peccatum mortale, eo quod nullus a deo excommunicatur i. e. separatur a corpore Christi mistico, quod est ecclesia, nisi per b) peccatum mortale — ergo nec ab homine debet excommunicari, nisi subsit crimen, quod est causa excommunicacionis. Patet istud XI. q. 3, ubi dicitur:3) Nemo episcoporum quomodolibet sine certa et ma- nifesta peccati causa a communione privet ecclesiastica sub ana- themate aut sine consciencia archiepiscopi, et subditur causa, cum dicitur, quod anathema eterne est mortis dampnacio et nonnisi pro mortali inponi debet crimine et illi qui aliter non potuerit corrigi. Ad idem est s. Thomas II—II. Ex istis ulterius habetur, quod omnis impius sive peccator mortalis est excommunicatus i. e. a corpore Christi mistico pro tunc separatus. Unde 24. q. 3 di- citur: *) Omnis impius etsi non ab ecclesia, tamen a deo sepa- ratus est. Item XI. q. 3 Omnis.5) Et pro isto dicit psalmista"): Maledicti qui declinant a mandatis tuis. Ista autem excommu- nicacio patebit in die iudicii, quia tunc rex separabit oves ab edis et zyzaniam a tritico et dicet:") Ite maledicti in ignem eter- num. O stupenda separacio a deo, a tota sancta ecclesia et ab eterno gaudio! O gravis male- diccio! Quomodo impii sustinebunt malediccionem illius summi pontificis, cum dicet: Ite maledicti in ignem eternum! a) A vynech: domino J. Christo. — b) F: propter. 1) Jan 8, 44. — 2) v. 22. — 3) c. 41. 4) Causa XXIV. toho nemá; myšlenka jest v can. 9 (Certum est). 5) c. 32. — 6) ž. 118, 21. — 7) Mat. 25, 41.
Strana 157
157* Notandum eciama), quod excommunicacio debet esse medicinalis. Unde Augustinus omelia de penitencia et habetur 2. q. 1 Multi: 1) Excommunicacio non debet esse mor- talis, sed medicinalis, quod intelligendum est de excommuni- cacione ecclesie militantis. Et hoc innuit apostolus I. Cor. 5, ubi dicit talem tradere in interitum carnis, ut spiritus salvus fiat. 2) Ad hoc ergo excommunicacio inventa est, ut unum mem- brum putridum alia non inficiat et una ovis totum gregem, et ut tale membrum se abiectum ab ecclesia b) considerans non pereat sed salvetur. Istud videtur innuere salvator Mat. 18, ubi dicit:3) Si manus tua vel pes tuus scandalisat te, abscide eum et proice abs te. Ex isto ulterius patet, ) quod sicut homo et suum totum corpus timet, ne membrum eius abscindatur vel in abscindendo sanum membrum ledatur vel abscindatur: sic prelatus vel communitas debet timere, ne aliquis separetur ab ecclesia et ne aliquis per illam excommunicacionem sive sepa- racionem ledatur. Magna enim est pena, dum membrum ab- scinditur, unde nulla est maior pena quam excommunicacio (24. q. 3 Corripiantur).) Ista pensans b. Gregorius in omelia de octava Pasche dicit: ) Pastor ergo vel absolvere indiscrete timeat vel ligare. Is autem, qui sub manu pastoris est, ligari timeat vel iniuste nec pastoris sui iudicium temere reprehendat, ne etsi iniuste ligatus est, ex ipsa tumidad) reprehensionis superbia culpa que non erat fiat. 170a Debet ergo pastor timere, ne iniuste excommu- nicet, quod potest contingere 1) si propter lucrum tem- porale principaliter, 2) propter honorem proprium, 3) propter iniuriam seu vindictam propriam, 4) ex errore, 5) ex intencione excommunicet innocentem. Unde contingit, quod asserens alium 2) excommunicatum se ipsum excommunicat et non illum. Patet de principibus sacer- a) A D: est. — b) C D F: a communitate. — c) C E: habetur. d) C F: timida; Migne: timidae. — e) C D: alium esse. 1) c. 18, ale toho výroku tam není. — 2) I. Kor. 5. 5. 3) v. 8. — 4) c. 17. — 5) Migne, P. L. 76 col. 1201.
157* Notandum eciama), quod excommunicacio debet esse medicinalis. Unde Augustinus omelia de penitencia et habetur 2. q. 1 Multi: 1) Excommunicacio non debet esse mor- talis, sed medicinalis, quod intelligendum est de excommuni- cacione ecclesie militantis. Et hoc innuit apostolus I. Cor. 5, ubi dicit talem tradere in interitum carnis, ut spiritus salvus fiat. 2) Ad hoc ergo excommunicacio inventa est, ut unum mem- brum putridum alia non inficiat et una ovis totum gregem, et ut tale membrum se abiectum ab ecclesia b) considerans non pereat sed salvetur. Istud videtur innuere salvator Mat. 18, ubi dicit:3) Si manus tua vel pes tuus scandalisat te, abscide eum et proice abs te. Ex isto ulterius patet, ) quod sicut homo et suum totum corpus timet, ne membrum eius abscindatur vel in abscindendo sanum membrum ledatur vel abscindatur: sic prelatus vel communitas debet timere, ne aliquis separetur ab ecclesia et ne aliquis per illam excommunicacionem sive sepa- racionem ledatur. Magna enim est pena, dum membrum ab- scinditur, unde nulla est maior pena quam excommunicacio (24. q. 3 Corripiantur).) Ista pensans b. Gregorius in omelia de octava Pasche dicit: ) Pastor ergo vel absolvere indiscrete timeat vel ligare. Is autem, qui sub manu pastoris est, ligari timeat vel iniuste nec pastoris sui iudicium temere reprehendat, ne etsi iniuste ligatus est, ex ipsa tumidad) reprehensionis superbia culpa que non erat fiat. 170a Debet ergo pastor timere, ne iniuste excommu- nicet, quod potest contingere 1) si propter lucrum tem- porale principaliter, 2) propter honorem proprium, 3) propter iniuriam seu vindictam propriam, 4) ex errore, 5) ex intencione excommunicet innocentem. Unde contingit, quod asserens alium 2) excommunicatum se ipsum excommunicat et non illum. Patet de principibus sacer- a) A D: est. — b) C D F: a communitate. — c) C E: habetur. d) C F: timida; Migne: timidae. — e) C D: alium esse. 1) c. 18, ale toho výroku tam není. — 2) I. Kor. 5. 5. 3) v. 8. — 4) c. 17. — 5) Migne, P. L. 76 col. 1201.
Strana 158
158* dotum, qui Christum excommunicatum asseruerunt et omnes ipsum Christum confitentes, 1) quia ipsi ut sic fuerunt excom- municati. Hee sunt cause, quare excommunicans debet caute excommunicare et timere, ne iniuste excommunicet. Excommunicatus autem iustus, qui in veritate non est excommunicatus, cum non sit a Christi corpore mistico per crimen separatus, debet, ut ait Gregorius in dicto iam alle- gato, timere ligari sive excommunicari 1) propter hoc, ne pre- latus iniuste excommunicet modis supra dictis et sic sibimet noceat, 2) debet timere, ne ipse sit inpaciens et sic in superbiam prorumpat, 3) debet timere, ne proximi scandalisentur. ) Sed non debet timere, dum scit se esse iustum, quod illa excommu- nicacio ipsum in anima dampnificet, sed magis confidere, quod beatificet iuxta verbum salvatoris Mat. 5 dicentis: 2) Beati estis, cum maledixerint vobis homines et persecuti vos fuerint et di- xerint omne malum adversus vos mencientes propter me. Gau- dete et exultate, quoniam merces vestra est in celis. Istud debent pensare predicantes ewangelium ex caritate et dicere, si excommunicantur propter ewangelisacionem, cum propheta: 3) Maledicent ipsi, tu autem benedices. Omnes autem fideles viantes debent diligentissime cavere et timere maxime iustam excommunicacionem. Unde Augustinus super Joh.: 4) Nichil sic debet formidare christianus quam separari a corpore Christi. Si enim separatur a corpore Christi, non est membrum eius, si non est membrum eius, non vegetatur spiritu eius. Quis- quis autem, inquit apostolus, spiritum Christi non habet, non est eius. Hec Augustinus. Hec videbantur michi fore vobis utilia, ideo sic loquebar. Unde et salvator subiungit: Sed bec locutus sum vobis, ut cum venerit bora eorum, reminiscamini, quia ego dixi vobis. Quomodo ista verba audiens veritatis discipulus timeret verba exprobrancium, minas excommunicacionum et terrores occisionis, ut sic a veritate discederet? Oportet enim sic fieri in a) F ještě: 4) debet timere, ne illa excommunicacio fiat sibi propter peccata preterita. 1) Jan 9, 22. — 2) v. 11. — 3) ž. 108, 28. — 4) c. 33. XI, 3.
158* dotum, qui Christum excommunicatum asseruerunt et omnes ipsum Christum confitentes, 1) quia ipsi ut sic fuerunt excom- municati. Hee sunt cause, quare excommunicans debet caute excommunicare et timere, ne iniuste excommunicet. Excommunicatus autem iustus, qui in veritate non est excommunicatus, cum non sit a Christi corpore mistico per crimen separatus, debet, ut ait Gregorius in dicto iam alle- gato, timere ligari sive excommunicari 1) propter hoc, ne pre- latus iniuste excommunicet modis supra dictis et sic sibimet noceat, 2) debet timere, ne ipse sit inpaciens et sic in superbiam prorumpat, 3) debet timere, ne proximi scandalisentur. ) Sed non debet timere, dum scit se esse iustum, quod illa excommu- nicacio ipsum in anima dampnificet, sed magis confidere, quod beatificet iuxta verbum salvatoris Mat. 5 dicentis: 2) Beati estis, cum maledixerint vobis homines et persecuti vos fuerint et di- xerint omne malum adversus vos mencientes propter me. Gau- dete et exultate, quoniam merces vestra est in celis. Istud debent pensare predicantes ewangelium ex caritate et dicere, si excommunicantur propter ewangelisacionem, cum propheta: 3) Maledicent ipsi, tu autem benedices. Omnes autem fideles viantes debent diligentissime cavere et timere maxime iustam excommunicacionem. Unde Augustinus super Joh.: 4) Nichil sic debet formidare christianus quam separari a corpore Christi. Si enim separatur a corpore Christi, non est membrum eius, si non est membrum eius, non vegetatur spiritu eius. Quis- quis autem, inquit apostolus, spiritum Christi non habet, non est eius. Hec Augustinus. Hec videbantur michi fore vobis utilia, ideo sic loquebar. Unde et salvator subiungit: Sed bec locutus sum vobis, ut cum venerit bora eorum, reminiscamini, quia ego dixi vobis. Quomodo ista verba audiens veritatis discipulus timeret verba exprobrancium, minas excommunicacionum et terrores occisionis, ut sic a veritate discederet? Oportet enim sic fieri in a) F ještě: 4) debet timere, ne illa excommunicacio fiat sibi propter peccata preterita. 1) Jan 9, 22. — 2) v. 11. — 3) ž. 108, 28. — 4) c. 33. XI, 3.
Strana 159
159* discipulo sicut in magistro et in servo sicut in domino, qui pre- muniens et prophetans dicit: 1) Hec locutus sum vobis, ut cum venerit hora, sc. exprobracionis, malediccionis et interfeccionis, eorum verborum reminiscamini, ut non scandalizemini cadendo a paciencia et perseverancia. Nam quoad exprobracionem dicit salvator Mat. X: 2) Si patrem familias belzebub vocaverunt, quanto magis domesticos eius? ne ergo eos timueritis. Et quoad excommunicacionem dicitur ibidem: 3)/ Cum persequentur vos in civitate ista, fugite in aliam. Et quoad interfeccionem dicit ibidem: 4) Nolite timere eos, qui occidunt corpus. Et quia ipse salvator omnia illa sustinuit, ideo dicit ibidem: 5) Non est discipulus super magistrum nec servus super dominum suum; sufficit discipulo, ut sit sicut magister eius et servus sicut do- minus eius. O quantum sufficeret ad salutem Christi discipulo et servo, si pacienter perseveraret in obprobriis, persecucionibus et in morte propter Christum, qui dicit Mat. 10: 6) Eritis odio omni- bus hominibus propter nomen meum; qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit. Hec ergo reminisci debemus, quia ipse dixit nobis, dominus et magister Jesus in secula benedictus. Amen. 170b 6. Cum turbe irruerent ad Jesum, ut audirent verbum dei. (Luc. V). Ostendit ewangelista, quomodo salvator noster predicavit verbum dei sollicite et populus audiebat avide. Predicavit autem stans secus stagnum Genesareth, ut facto ostenderet, quia u bi- cunque fuerit populi a) audiencia, ibi potest esse predicacio sancta. Turbe autem irruerunt, ut audirent verbum dei, et sic facto scribis et phariseis contradi- xerunt, qui volebant, quod ipse turbe non audirent verbum dei. Et quianostri scribe hoc idem volunt, man- dantes quod non predicetur in capellis, eciam apostolica auctoritate confirmatis, ideo ego, a) A vynech. 1) Jan 16, 4. — 2) v. 25 n. — 3) v. 23. — 4) v. 28. — 5) v. 24 n. s) v. 22.
159* discipulo sicut in magistro et in servo sicut in domino, qui pre- muniens et prophetans dicit: 1) Hec locutus sum vobis, ut cum venerit hora, sc. exprobracionis, malediccionis et interfeccionis, eorum verborum reminiscamini, ut non scandalizemini cadendo a paciencia et perseverancia. Nam quoad exprobracionem dicit salvator Mat. X: 2) Si patrem familias belzebub vocaverunt, quanto magis domesticos eius? ne ergo eos timueritis. Et quoad excommunicacionem dicitur ibidem: 3)/ Cum persequentur vos in civitate ista, fugite in aliam. Et quoad interfeccionem dicit ibidem: 4) Nolite timere eos, qui occidunt corpus. Et quia ipse salvator omnia illa sustinuit, ideo dicit ibidem: 5) Non est discipulus super magistrum nec servus super dominum suum; sufficit discipulo, ut sit sicut magister eius et servus sicut do- minus eius. O quantum sufficeret ad salutem Christi discipulo et servo, si pacienter perseveraret in obprobriis, persecucionibus et in morte propter Christum, qui dicit Mat. 10: 6) Eritis odio omni- bus hominibus propter nomen meum; qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit. Hec ergo reminisci debemus, quia ipse dixit nobis, dominus et magister Jesus in secula benedictus. Amen. 170b 6. Cum turbe irruerent ad Jesum, ut audirent verbum dei. (Luc. V). Ostendit ewangelista, quomodo salvator noster predicavit verbum dei sollicite et populus audiebat avide. Predicavit autem stans secus stagnum Genesareth, ut facto ostenderet, quia u bi- cunque fuerit populi a) audiencia, ibi potest esse predicacio sancta. Turbe autem irruerunt, ut audirent verbum dei, et sic facto scribis et phariseis contradi- xerunt, qui volebant, quod ipse turbe non audirent verbum dei. Et quianostri scribe hoc idem volunt, man- dantes quod non predicetur in capellis, eciam apostolica auctoritate confirmatis, ideo ego, a) A vynech. 1) Jan 16, 4. — 2) v. 25 n. — 3) v. 23. — 4) v. 28. — 5) v. 24 n. s) v. 22.
Strana 160
160" 171a volens magis obedire deo quam hominibus et facto Christi conformari pocius quam ipsorum, ab huiusmodi mandato iniquo appello primo ad deum, cuius est principaliter dare aucto- ritatem predicandi, demum ad sedem aposto- licam, in qua maior auctoritas quam in nostris prelatis debet2) rutilare. Sed videtur, quod sic non obediendo resisto voluntati dei, quia cum omnis potestas est a deo, ex quo concludit apostolus, quod qui potestati resistit, dei voluntati resistit (Rom. XIII; XI. q. 3 Qui resistit 1), et archiepisco- pus habet potestatem dei, qua utitur, mandans utin capellis non predicetur — sequitur quod ei resistendo voluntati dei resisto sibi non obediendo. Notandum hic, quod obediencia est actus voluntatis crea- ture racionalis, quo voluntarie et discrete submittit se suo pre- posito. Et ista diffinicio convenit obediencie solum virtuose. Nam obediencia sonat in bonum virtutis, sicut non obedire b) sonat in malum. Unde sicut omne peccatum est inobediencia vel ipsam consequitur, sic omnis virtuosa obediencia est virtus. Omnis enim virtuosus obedit deo, sicut omnis peccator est deo inobediens. Unde obediencia est in racione et voluntate, effectus autem eius sunt in ceteris potenciis et exterius in effectu. Obedire ) vero in sua communitate est precipientis vo- luntatem implere, et hoc potest fieri male et bene. Male, cum precipitur contrarium voluntati divine aut scripturis sacris vel sanctis moribus vel quod re pugnat vite necessitatibus, item cum precipitur aliquid, quod precipientis auctoritati vel officio non pertinet, sicut sepius male mandant. Bene autem obedire, cum sit bonum moraliter, presupponit hominem sive creatu- ram racionalem esse in gracia. Cum ergo creatura racionalis existens in gracia voluntarie et discrete submittit se precipienti, tunc [bene] obedit. Non autem debet obedirenisi in preceptis ewangelicis aut consiliis, in quibus a) C D: dicitur. — b) A: sed obaudire. c) Odtud jest také v F. 1) Řím. 13, 2; c. 97. XI, 3.
160" 171a volens magis obedire deo quam hominibus et facto Christi conformari pocius quam ipsorum, ab huiusmodi mandato iniquo appello primo ad deum, cuius est principaliter dare aucto- ritatem predicandi, demum ad sedem aposto- licam, in qua maior auctoritas quam in nostris prelatis debet2) rutilare. Sed videtur, quod sic non obediendo resisto voluntati dei, quia cum omnis potestas est a deo, ex quo concludit apostolus, quod qui potestati resistit, dei voluntati resistit (Rom. XIII; XI. q. 3 Qui resistit 1), et archiepisco- pus habet potestatem dei, qua utitur, mandans utin capellis non predicetur — sequitur quod ei resistendo voluntati dei resisto sibi non obediendo. Notandum hic, quod obediencia est actus voluntatis crea- ture racionalis, quo voluntarie et discrete submittit se suo pre- posito. Et ista diffinicio convenit obediencie solum virtuose. Nam obediencia sonat in bonum virtutis, sicut non obedire b) sonat in malum. Unde sicut omne peccatum est inobediencia vel ipsam consequitur, sic omnis virtuosa obediencia est virtus. Omnis enim virtuosus obedit deo, sicut omnis peccator est deo inobediens. Unde obediencia est in racione et voluntate, effectus autem eius sunt in ceteris potenciis et exterius in effectu. Obedire ) vero in sua communitate est precipientis vo- luntatem implere, et hoc potest fieri male et bene. Male, cum precipitur contrarium voluntati divine aut scripturis sacris vel sanctis moribus vel quod re pugnat vite necessitatibus, item cum precipitur aliquid, quod precipientis auctoritati vel officio non pertinet, sicut sepius male mandant. Bene autem obedire, cum sit bonum moraliter, presupponit hominem sive creatu- ram racionalem esse in gracia. Cum ergo creatura racionalis existens in gracia voluntarie et discrete submittit se precipienti, tunc [bene] obedit. Non autem debet obedirenisi in preceptis ewangelicis aut consiliis, in quibus a) C D: dicitur. — b) A: sed obaudire. c) Odtud jest také v F. 1) Řím. 13, 2; c. 97. XI, 3.
Strana 161
161 sive bonus prepositus mandaverit christiano sive malus, debet obedire, non tamquam sibi sed tamquam deo, cui obediunt sin- gule creature. Sicut enim Christus obedivit Pylato in iniustis 2) passionibus, quas sibi iniunxerat, taliter et nos debemus obedire iniustis prepositis in hiis, que non sapiunt peccatum, cuiusmodi sunt omnes passiones, quas patimur propter Christum, non autem in agenciis iniustis, cuiusmodi sunt agencie contra do- mini consilia et precepta. Unde passiones propter inobedien- ciam in malo, ymmo verius propter obedienciam deo suo, in sic paciendo est thezaurus securissimus christiano. Hinc dicit Christus discipulis Luc. 21: 1) In paciencia etc. Ex iam dictis sequitur, quod nullus debet obedire cuiquam in malo. Patet, quia oppositum faciendo non obediret deo, quia ait Augustinus in libro De verbis domini omel. 6: 2) Dominus precepit, ut in malis nulli potestati obe- diamus. Item Gregorius ultimo Mor.: 3) Sciendum est, quod nunquam per obedienciam malum debet fieri, aliquando autem per obedienciam bonum quod agitur debet intermitti. Fundatur istud dictum de obediencia primo in hoc, quod obediencia principaliter debetur supremo domino, qui non po- test errare in precipiendo.") Et hinc apostoli Act. 5:") Obedire oportet magis deo quam hominibus dixerunt principibus preci- pientibus, ne predicarent Christum. Item Gregorius in Pa- storali (et habetur II. q. 7): 5) Admonendi sunt subditi, ne plus quam expediat sint subiecti, ne cum student plus quam necesse est hominibus subici, compellantur eciam vicia venerari. Item Jeronimus ad Rusticum Narbonensem episcopum:c) Nemo hinc episcoporum invidia dyabolice temptacionis inflatus iras- catur, si plebem interdiu sacerdotes exhortentur, si in ecclesia predicent, si plebi ut dictum est benedicant. Etenim abneganti michi istad) dicam: Qui ) non vult facere presbiteros, que iubentur a deo, dicat, quid maius est Christo? a) Rkpp.: in iustis. — b) C: incipiendo. c) A in marg.: Ponitur dist. XCV cap. Ecce ego (c. 6. § 1.). d) A nad tím: sc. presbiteros posse facere ista. e) A: episcopus. 1) v. 19. — 2) Migne P. L. 38 není. — 3) c. 99. XI, 3. 4) v. 29. — 5) c. 62.
161 sive bonus prepositus mandaverit christiano sive malus, debet obedire, non tamquam sibi sed tamquam deo, cui obediunt sin- gule creature. Sicut enim Christus obedivit Pylato in iniustis 2) passionibus, quas sibi iniunxerat, taliter et nos debemus obedire iniustis prepositis in hiis, que non sapiunt peccatum, cuiusmodi sunt omnes passiones, quas patimur propter Christum, non autem in agenciis iniustis, cuiusmodi sunt agencie contra do- mini consilia et precepta. Unde passiones propter inobedien- ciam in malo, ymmo verius propter obedienciam deo suo, in sic paciendo est thezaurus securissimus christiano. Hinc dicit Christus discipulis Luc. 21: 1) In paciencia etc. Ex iam dictis sequitur, quod nullus debet obedire cuiquam in malo. Patet, quia oppositum faciendo non obediret deo, quia ait Augustinus in libro De verbis domini omel. 6: 2) Dominus precepit, ut in malis nulli potestati obe- diamus. Item Gregorius ultimo Mor.: 3) Sciendum est, quod nunquam per obedienciam malum debet fieri, aliquando autem per obedienciam bonum quod agitur debet intermitti. Fundatur istud dictum de obediencia primo in hoc, quod obediencia principaliter debetur supremo domino, qui non po- test errare in precipiendo.") Et hinc apostoli Act. 5:") Obedire oportet magis deo quam hominibus dixerunt principibus preci- pientibus, ne predicarent Christum. Item Gregorius in Pa- storali (et habetur II. q. 7): 5) Admonendi sunt subditi, ne plus quam expediat sint subiecti, ne cum student plus quam necesse est hominibus subici, compellantur eciam vicia venerari. Item Jeronimus ad Rusticum Narbonensem episcopum:c) Nemo hinc episcoporum invidia dyabolice temptacionis inflatus iras- catur, si plebem interdiu sacerdotes exhortentur, si in ecclesia predicent, si plebi ut dictum est benedicant. Etenim abneganti michi istad) dicam: Qui ) non vult facere presbiteros, que iubentur a deo, dicat, quid maius est Christo? a) Rkpp.: in iustis. — b) C: incipiendo. c) A in marg.: Ponitur dist. XCV cap. Ecce ego (c. 6. § 1.). d) A nad tím: sc. presbiteros posse facere ista. e) A: episcopus. 1) v. 19. — 2) Migne P. L. 38 není. — 3) c. 99. XI, 3. 4) v. 29. — 5) c. 62.
Strana 162
162* 171b Item Anacletus papa:3) Scimus autem multosb) ob id infestare doctores, ut eos perdant et proprie voluntatis placita adimpleant, non propterea tamen doctores in quantum vires suppetunt a recta emulacione et bona intencione recedere de- bent, scientes quia beati qui persecucionem paciuntur propter iusticiam (dist. 43 Scimus). 1) Item Beda super illo verbo »In- venietis asinam alligatam et pullum cum ea, solvite et adducite michi et si quid vobis / aliquis dixerit, dicite quia dominus hiis opus habet« dicit: 2) Hic mistice precipitur doctoribus, ut si quid obstiterit adversitatis, si quis prohibuerit peccatores a laqueis solvi, per confessionem fidei domino adduci, non tamen a predicacione desistant, sed constanter insinuent, quod dominus talibus ad edificandam ecclesiam opus habet. ) Item Isidorus: 3) Is qui preest si preter voluntatem dei vel preter quod in scripturis sanctis evidenter precipitur vel dicit aliquid vel imperat, tamquam falsus testis dei vel sacri- legus habeatur. Item Ciprianus De lapsis: Mandant aliqua martires fieri, sed si non sunt scripta in lege domini que man- dant, ante est ut sciamus illos de deo impetrasse que postulant, tunc facere quod mandant. Neque enim statim videri potest de divina maiestate concessum, quod fuerit humana pollicitacione promissum. Nam et Moyses pro peccatis populi peciit, nec ta- men peccantibus veniam dum peciisset accepit (dist. 50. Si quis prepostera). 4) Idem in epist. contra hereticos: 5) Non statim suscipienda sunt et assumenda, que iactantur in Christi nomine, sed que geruntur in Christi veritate. Quomodo enim perficere que agunt aut impetrare aliquid illicitis conatibus a deo pos- sunt, qui contra deum que eis non licent molliuntur? a) A in marg.: Sub tali titulo ponitur in decretis: Verba predica- cionis persecutoribus suis prelati non subtrahant. b) V A glosa: episcopos. c) A pod textem: B. Petrus in ordinacione Clementis (et ponitur XI. q. 3): Quicunque contristaverit (prohibendo) doctorem ve- ritatis, peccat in Christum et patrem omnium exacerbat (i. e. provocat) deum, propter quod vita carebit (eterna, si sic dece- det). Hec ille. 1) c. 3. 2) Migne, P. L. 92 col. 91; silně interpolováno. 3) c. 101. XI, 3. — 4) c. 27 (prepropera). — 5) Migne, P. L. 3 není.
162* 171b Item Anacletus papa:3) Scimus autem multosb) ob id infestare doctores, ut eos perdant et proprie voluntatis placita adimpleant, non propterea tamen doctores in quantum vires suppetunt a recta emulacione et bona intencione recedere de- bent, scientes quia beati qui persecucionem paciuntur propter iusticiam (dist. 43 Scimus). 1) Item Beda super illo verbo »In- venietis asinam alligatam et pullum cum ea, solvite et adducite michi et si quid vobis / aliquis dixerit, dicite quia dominus hiis opus habet« dicit: 2) Hic mistice precipitur doctoribus, ut si quid obstiterit adversitatis, si quis prohibuerit peccatores a laqueis solvi, per confessionem fidei domino adduci, non tamen a predicacione desistant, sed constanter insinuent, quod dominus talibus ad edificandam ecclesiam opus habet. ) Item Isidorus: 3) Is qui preest si preter voluntatem dei vel preter quod in scripturis sanctis evidenter precipitur vel dicit aliquid vel imperat, tamquam falsus testis dei vel sacri- legus habeatur. Item Ciprianus De lapsis: Mandant aliqua martires fieri, sed si non sunt scripta in lege domini que man- dant, ante est ut sciamus illos de deo impetrasse que postulant, tunc facere quod mandant. Neque enim statim videri potest de divina maiestate concessum, quod fuerit humana pollicitacione promissum. Nam et Moyses pro peccatis populi peciit, nec ta- men peccantibus veniam dum peciisset accepit (dist. 50. Si quis prepostera). 4) Idem in epist. contra hereticos: 5) Non statim suscipienda sunt et assumenda, que iactantur in Christi nomine, sed que geruntur in Christi veritate. Quomodo enim perficere que agunt aut impetrare aliquid illicitis conatibus a deo pos- sunt, qui contra deum que eis non licent molliuntur? a) A in marg.: Sub tali titulo ponitur in decretis: Verba predica- cionis persecutoribus suis prelati non subtrahant. b) V A glosa: episcopos. c) A pod textem: B. Petrus in ordinacione Clementis (et ponitur XI. q. 3): Quicunque contristaverit (prohibendo) doctorem ve- ritatis, peccat in Christum et patrem omnium exacerbat (i. e. provocat) deum, propter quod vita carebit (eterna, si sic dece- det). Hec ille. 1) c. 3. 2) Migne, P. L. 92 col. 91; silně interpolováno. 3) c. 101. XI, 3. — 4) c. 27 (prepropera). — 5) Migne, P. L. 3 není.
Strana 163
163* Istud verbum est contra illud, quando mandant illicitum vel ferunt sentenciam illicitam et predicant »Christi no- mine invocato in virtute sancte obediencie mandamus.« Numquid in Christi nomine et vir- tute sancte obediencie debet predicacio pro- hiberi? Revera pocius deberent dicere: Anti- christi nomine invocato in virtute maledicte obediencie mandamus, ne verbum dei in capel- lis predicetur! Item Jeronimus super ep. ad Eph.: Si dominus vel prelatus iubet ea, que non sunt contraria fidei vel adversa sacris scripturis, subicitur illis servus. Si vero contraria precipit, magis obediat spiritus quam corpus domino. Infra: Si bonum est, quod precipit imperator, iubentis exequere voluntatem, si malum, re- sponde: Oportet deo magis obedire quam hominibus (XI. q. 3. Si dominus).1) Augustinus in lib. De verbis domini omel. 6, quem Mgr ultima dist. II. libri allegat in libro De natura boni, sed non est ibi, dicit: 2) Si illud iubet potestas, quod non debeas fa- cere, hic sane contempne potestatem, timendo maiorem potesta- tem. Ipsos humanarum legum2) gradus adverte. Si quid ius- serit procurator, numquid est faciendum, si contra proconsulem iubeat? Rursus si quid ipse proconsul iubeat et aliud iubeat im- perator, numquid dubitatur illo contempto illi esse serviendum? Ergo si aliud imperator aliud deus iubeat, contempto illo obe- diendum est deo. Potestati ergo dyaboli vel hominis tunc resi- stimus, cum aliquid contra deum suggesserit, in quo dei ordi- nacioni non resistimus sed obtemperamus. Sic enim deus pre- b cepit, ut in malis nulli potestati obediamus. Hec Augustinus. ) Ex hiis auctoritatibus patet, quod nulli potestati in malo est obediendum. Et patet, quod ego resistendo potestati archi- episcopi et prelatorum, dum mandant, quod nul- libi predicetur in capellis, non resisto deo, sed a) C F: rerum. — b) Až potud F. 1) c. 93. 2) c. 97. XI, 3, ale na konci jinak. Hus cituje z Lombarda 1. c. col. 758.
163* Istud verbum est contra illud, quando mandant illicitum vel ferunt sentenciam illicitam et predicant »Christi no- mine invocato in virtute sancte obediencie mandamus.« Numquid in Christi nomine et vir- tute sancte obediencie debet predicacio pro- hiberi? Revera pocius deberent dicere: Anti- christi nomine invocato in virtute maledicte obediencie mandamus, ne verbum dei in capel- lis predicetur! Item Jeronimus super ep. ad Eph.: Si dominus vel prelatus iubet ea, que non sunt contraria fidei vel adversa sacris scripturis, subicitur illis servus. Si vero contraria precipit, magis obediat spiritus quam corpus domino. Infra: Si bonum est, quod precipit imperator, iubentis exequere voluntatem, si malum, re- sponde: Oportet deo magis obedire quam hominibus (XI. q. 3. Si dominus).1) Augustinus in lib. De verbis domini omel. 6, quem Mgr ultima dist. II. libri allegat in libro De natura boni, sed non est ibi, dicit: 2) Si illud iubet potestas, quod non debeas fa- cere, hic sane contempne potestatem, timendo maiorem potesta- tem. Ipsos humanarum legum2) gradus adverte. Si quid ius- serit procurator, numquid est faciendum, si contra proconsulem iubeat? Rursus si quid ipse proconsul iubeat et aliud iubeat im- perator, numquid dubitatur illo contempto illi esse serviendum? Ergo si aliud imperator aliud deus iubeat, contempto illo obe- diendum est deo. Potestati ergo dyaboli vel hominis tunc resi- stimus, cum aliquid contra deum suggesserit, in quo dei ordi- nacioni non resistimus sed obtemperamus. Sic enim deus pre- b cepit, ut in malis nulli potestati obediamus. Hec Augustinus. ) Ex hiis auctoritatibus patet, quod nulli potestati in malo est obediendum. Et patet, quod ego resistendo potestati archi- episcopi et prelatorum, dum mandant, quod nul- libi predicetur in capellis, non resisto deo, sed a) C F: rerum. — b) Až potud F. 1) c. 93. 2) c. 97. XI, 3, ale na konci jinak. Hus cituje z Lombarda 1. c. col. 758.
Strana 164
164* obedio iuxta illud apostolicum: 1) Obedire oportet magis deo quam hominibus. Ipsi enim apostoli resistendo pre- latis in mandato simili obedierunt deo. Et ista obediencia se- cundum Augustinum vocatur obediencia resistiva2) etc. Amen. 7. Z rkp. univ. praž. VIII G 34. Hmen amen dico vobis, nisi babundaverit iusticia vestra plus quam scribarum et phariseorum, non intra- bitis regnum celorum. (Mat. 5). Salvator noster dat salutacionem scribis et phariseis et ypocritis bonisque informacionem sic dicens: 3) Amen amen dico vobis, nisi habundaverit iusticia vestra plus quam scri- barum et phariseorum, non intrabitis regnum celorum, et sub- dit huic generacioni Mat. 23, salutans eos ve octuplici, primo dicens:") Ve vobis scribe et pharisei, ypocrite, qui clauditis regnum celorum ante homines; vos enim non intratis nec in- troeuntes intrare sinitis, et sic de ceteris salutacionibus. Homo cave a fermento phariseorum, audi scripturam et sectare eam et ne sinas fabulis talium trium generacionum te seducere, ut scripturam adimpleas et ei actu consencias. Ubi Joh. 21 sic aitur, quod isti ypocrite regnum celorum claudunt, quia fabulis seducunt populum et necessitant ipsos sequi, cum fingant censuras et dampnabilem obedien- ciam 2) sibi rebellibus, sicut nunc nostri, qui prohibent predicare in capellis ewangelium [et] excommunicacionem proclamant, verba ewangelii fidelibus predicantibus et audien- tibus precludentes. Nisi ergo habundaverit iusticia fidelium plus quam isto- rum, quomodo intrabunt in regnum celorum? Quia ipsi sunt, a) Rkp.: inobedienciam. 1) Sk. ap. 5, 29. 2) Viklef, De ordine christ. (Loserth, Opera minora, str. 138): Et illam obedienciam vocat Linconiensis obedienciam resistivam. 3) Mat. 5, 20. — 4) Mat. 23, 13.
164* obedio iuxta illud apostolicum: 1) Obedire oportet magis deo quam hominibus. Ipsi enim apostoli resistendo pre- latis in mandato simili obedierunt deo. Et ista obediencia se- cundum Augustinum vocatur obediencia resistiva2) etc. Amen. 7. Z rkp. univ. praž. VIII G 34. Hmen amen dico vobis, nisi babundaverit iusticia vestra plus quam scribarum et phariseorum, non intra- bitis regnum celorum. (Mat. 5). Salvator noster dat salutacionem scribis et phariseis et ypocritis bonisque informacionem sic dicens: 3) Amen amen dico vobis, nisi habundaverit iusticia vestra plus quam scri- barum et phariseorum, non intrabitis regnum celorum, et sub- dit huic generacioni Mat. 23, salutans eos ve octuplici, primo dicens:") Ve vobis scribe et pharisei, ypocrite, qui clauditis regnum celorum ante homines; vos enim non intratis nec in- troeuntes intrare sinitis, et sic de ceteris salutacionibus. Homo cave a fermento phariseorum, audi scripturam et sectare eam et ne sinas fabulis talium trium generacionum te seducere, ut scripturam adimpleas et ei actu consencias. Ubi Joh. 21 sic aitur, quod isti ypocrite regnum celorum claudunt, quia fabulis seducunt populum et necessitant ipsos sequi, cum fingant censuras et dampnabilem obedien- ciam 2) sibi rebellibus, sicut nunc nostri, qui prohibent predicare in capellis ewangelium [et] excommunicacionem proclamant, verba ewangelii fidelibus predicantibus et audien- tibus precludentes. Nisi ergo habundaverit iusticia fidelium plus quam isto- rum, quomodo intrabunt in regnum celorum? Quia ipsi sunt, a) Rkp.: inobedienciam. 1) Sk. ap. 5, 29. 2) Viklef, De ordine christ. (Loserth, Opera minora, str. 138): Et illam obedienciam vocat Linconiensis obedienciam resistivam. 3) Mat. 5, 20. — 4) Mat. 23, 13.
Strana 165
165* qui decimant mentam, anetum et ciminum, sed non iudicium, misericordiam et fidem. Unde salutat eos salvator Mat. 23: 1) Ve vobis scribe et pharisei, ypocrite, qui decimatis mentam etc., duces ceci excolantes culicem, camelum autem glucientes. Ecce »tres 2) herbas decimant diligenter, sed virtutes in lege potissi- mas: iudicium quoad scribas, misericordiam quoad phariseos et fidem quoad ypocritas derelinquunt. Istum autem ternarium oportuit eos facere et ternarium priorem non omittere. Unde notandum, quod trium herbarum hortensium predictarum prima minime valet, licet sit odorifera, secunda plus, licet sit diu- retica,“) et tercia plus, licet sit a fetore et putrefaccione cor- poris preservativa. Per primam possunt notari ypocrite, qui cavent de peccatis levibus, ne peccent publice, quia fama sen- sibilis est ypocritis bonus odor; per secundam possunt notari ypocrite ex eo, quod subeunt penas sensibiles, ut ex sanctitate [in] populo honorentur; et per terciam possunt notari ipsi ypo- crite de sua oracione diuturna sensibili, ut videatur eorum de- vocio non extincta. Et sic in habitu sensibili, qui penalitatem eorum indicet, in honestate b) circa sensibilem cultum ! dei, que pietatem clamet, et in oracione sensibili, que devocionem eorum ad extra reseret, faciunt singula facta sua; sed iudicium insensibile conformiter legi dei isti prevaricatores non ponde- rant. Et quomodo onerent pauperes, non attendunt, et quomodo fides ewangelii insensibilis, quod excedit eorum omnes tradi- ciones, zophisticetur in populo, minus curant. Et propterea sal- vator nominat eos duces cecos, quia ducunt per zophisticam semitam preter ewangelium simplices christianos. c) Et quia super peccatis levibus habent horribilem conscienciam et super gravibus nullam, ideo dicit veritas, quod excolant culicem, ne ipsum ingluciant, sed peccata gravia parvipendunt, quia sunt camelum informem et irregularem voluntarie glucientes. Ipsi videant, quos verba domini vere tangant. ") Ipsi sunt, 49a a) Psáno: diuturna. — b) Los.: veste. c) Vikl.: quia ducunt populum per sophisticam semitam sanctitatis. d) Vikl.: Et in isto laborant homines prime secte. 1) v. 23. 2) Co jest v uvozovacích znaménkách, jest z Viklefova traktátu »De ve octuplici« (Loserth, Opera minora, str. 344 n.).
165* qui decimant mentam, anetum et ciminum, sed non iudicium, misericordiam et fidem. Unde salutat eos salvator Mat. 23: 1) Ve vobis scribe et pharisei, ypocrite, qui decimatis mentam etc., duces ceci excolantes culicem, camelum autem glucientes. Ecce »tres 2) herbas decimant diligenter, sed virtutes in lege potissi- mas: iudicium quoad scribas, misericordiam quoad phariseos et fidem quoad ypocritas derelinquunt. Istum autem ternarium oportuit eos facere et ternarium priorem non omittere. Unde notandum, quod trium herbarum hortensium predictarum prima minime valet, licet sit odorifera, secunda plus, licet sit diu- retica,“) et tercia plus, licet sit a fetore et putrefaccione cor- poris preservativa. Per primam possunt notari ypocrite, qui cavent de peccatis levibus, ne peccent publice, quia fama sen- sibilis est ypocritis bonus odor; per secundam possunt notari ypocrite ex eo, quod subeunt penas sensibiles, ut ex sanctitate [in] populo honorentur; et per terciam possunt notari ipsi ypo- crite de sua oracione diuturna sensibili, ut videatur eorum de- vocio non extincta. Et sic in habitu sensibili, qui penalitatem eorum indicet, in honestate b) circa sensibilem cultum ! dei, que pietatem clamet, et in oracione sensibili, que devocionem eorum ad extra reseret, faciunt singula facta sua; sed iudicium insensibile conformiter legi dei isti prevaricatores non ponde- rant. Et quomodo onerent pauperes, non attendunt, et quomodo fides ewangelii insensibilis, quod excedit eorum omnes tradi- ciones, zophisticetur in populo, minus curant. Et propterea sal- vator nominat eos duces cecos, quia ducunt per zophisticam semitam preter ewangelium simplices christianos. c) Et quia super peccatis levibus habent horribilem conscienciam et super gravibus nullam, ideo dicit veritas, quod excolant culicem, ne ipsum ingluciant, sed peccata gravia parvipendunt, quia sunt camelum informem et irregularem voluntarie glucientes. Ipsi videant, quos verba domini vere tangant. ") Ipsi sunt, 49a a) Psáno: diuturna. — b) Los.: veste. c) Vikl.: quia ducunt populum per sophisticam semitam sanctitatis. d) Vikl.: Et in isto laborant homines prime secte. 1) v. 23. 2) Co jest v uvozovacích znaménkách, jest z Viklefova traktátu »De ve octuplici« (Loserth, Opera minora, str. 344 n.).
Strana 166
166" qui peccata levia, que lucrum suum sapiunt, ponderant ut hor- renda et pro ipsis excommunicant et transgressores tradicionis humane persecuntur crudeliter, sed peccata gravia contra de- calogum minus curant.« Quomodo autem secundum salvatoris vocem Mat. 23 mun- dant quod deforis est calicis et paropsidis, intus autem sunt pleni rapina et iniquitate, 1) patet quoad eorum »utensilia,2) que sunt aurea et argentea, de bonis pauperum fa- bricata, de quibus eciam in ecclesiis sunt solliciti, dicentes quod hoc faciunt propter honorem domini Jesu Christi, sed de mun- dicia anime parum curant et sic infideliter plus ponderant facta corporis quam anime, plus sensibile bonum corporis quam anime bonum insensibile. Et idem est iudicium de illis, 3) qui gloriose volunt incedere quoad mundum et de mundicia anime et cura pastorali, quomodo edificent populum, parum curant«. Sed quia taliter predicanti indignantur scribe et pharisei et quidam si non mortem volunt in- ferre corporalem, tamen persecuntur odio, ideo salvator ad con- fundendum ipsorum odium dicit:3) Dictum est antiquis: Non occides sc. corpus iniuste, qui autem occiderit, reus erit iudicio sc. ad penam talionis; ego autem dico vobis: Omnis, qui irascitur fratri suo sc. iniuste, reus erit iudicio sc. quo iudicetur, qui autem dixerit racha, quod est signum osten- sivum ire ad extra, reus erit concilio sc. quo abiudicetur, qui autem dixerit fatue, reus erit gebenna ignis, in qua eterne puniatur. Ista tria indignacionis mala habuerunt scribe et pha- risei et ypocrite respectu Christi; nam ipsos arguenti irasce- bantur, unde Luc. 4, cum dixit eis:*) Amen dico quia nemo propheta acceptus est in patria sua; in veritate dico vobis, quia multe vidue erant in diebus Helie etc. sequitur: Et repleti sunt omnes in synagoga ira hec audientes — ecce ira; et quoad si- gnum [ad] extra ire ostensivum sequitur:5) Et surrexerunt et eiecerunt eum extra civitatem et Luc. 16 reprehendentem de a) Vikl.: Et idem videtur de episcopis. 1) Mat. 23, 25. — 2) Vikl.: 1. c. 346 n., zde poněkud zpracováno. 3) Mat. 5, 21 n. — 4) Luk. 4, 24 n., 28. — 5) v. 29.
166" qui peccata levia, que lucrum suum sapiunt, ponderant ut hor- renda et pro ipsis excommunicant et transgressores tradicionis humane persecuntur crudeliter, sed peccata gravia contra de- calogum minus curant.« Quomodo autem secundum salvatoris vocem Mat. 23 mun- dant quod deforis est calicis et paropsidis, intus autem sunt pleni rapina et iniquitate, 1) patet quoad eorum »utensilia,2) que sunt aurea et argentea, de bonis pauperum fa- bricata, de quibus eciam in ecclesiis sunt solliciti, dicentes quod hoc faciunt propter honorem domini Jesu Christi, sed de mun- dicia anime parum curant et sic infideliter plus ponderant facta corporis quam anime, plus sensibile bonum corporis quam anime bonum insensibile. Et idem est iudicium de illis, 3) qui gloriose volunt incedere quoad mundum et de mundicia anime et cura pastorali, quomodo edificent populum, parum curant«. Sed quia taliter predicanti indignantur scribe et pharisei et quidam si non mortem volunt in- ferre corporalem, tamen persecuntur odio, ideo salvator ad con- fundendum ipsorum odium dicit:3) Dictum est antiquis: Non occides sc. corpus iniuste, qui autem occiderit, reus erit iudicio sc. ad penam talionis; ego autem dico vobis: Omnis, qui irascitur fratri suo sc. iniuste, reus erit iudicio sc. quo iudicetur, qui autem dixerit racha, quod est signum osten- sivum ire ad extra, reus erit concilio sc. quo abiudicetur, qui autem dixerit fatue, reus erit gebenna ignis, in qua eterne puniatur. Ista tria indignacionis mala habuerunt scribe et pha- risei et ypocrite respectu Christi; nam ipsos arguenti irasce- bantur, unde Luc. 4, cum dixit eis:*) Amen dico quia nemo propheta acceptus est in patria sua; in veritate dico vobis, quia multe vidue erant in diebus Helie etc. sequitur: Et repleti sunt omnes in synagoga ira hec audientes — ecce ira; et quoad si- gnum [ad] extra ire ostensivum sequitur:5) Et surrexerunt et eiecerunt eum extra civitatem et Luc. 16 reprehendentem de a) Vikl.: Et idem videtur de episcopis. 1) Mat. 23, 25. — 2) Vikl.: 1. c. 346 n., zde poněkud zpracováno. 3) Mat. 5, 21 n. — 4) Luk. 4, 24 n., 28. — 5) v. 29.
Strana 167
167* avaricia irridebant, nam dicitur ibi: 1) Audientes hec pharisei, qui erant avari, deridebant eum; et ad tercium sc. fatue/ dixe- runt Joh. 10: 2) Demonium habet, insanit, quid eum auditis? Quid ergo mirum, si nunc in causa simili Christi predicatori quidam scribe, pharisei et ypocrite nostris temporibus irascuntur occulte, quidam signa ire ostendunt manifeste, etsi tacent ore, quidam autem non solum di- cunt fatue, sed heretice, etsi non in faciem, sed seorsum. Paveant hii iudicium, concilium et gehennam nec accedant ad altare, quia habet frater Chri- stus adversus eos aliquid. Vadant ergo primo reconciliari Christo fratri, nam dicit ipse Christus, qui factus est frater noster, ut nos pie redimeret: 3) Si offers munus tuum ad al- tare et ibi recordatus fueris, quia frater tuus babet aliquid adversum te, relinque ibi munus tuum ante altare etc. O sanctum consilium et preciosum preceptum! Innuis concordiam, innuis caritatem, plus pen- sas fraternam concordiam quam oblacionem! Et bene, quia dixit dominus: 4) Ite 3) discite, quid est »miseri- cordiam volo et non sacrificium«. Sed ubi nunc est in scribis et phariseis et ypocritis misericordia, cum impie irascun- tur, persecuntur et excommunicant fratres suos! Non debet autem illa triplicitas movere predicantes a con- stancia. Sic enim de Christo Joh. 7 quidam dicebant, quia bo- nus est, alii autem: non, sed seducit turbas *) et demonium habet et insanit (Joh. 10) 6), non tamen a constancia predicacionis motus fuit. Et si de audientibus pontifices et pharisei dicebant maledicentes:7) Numquid aliquis ex principibus credit in eum aut ex phariseis, sed turba hec, que non novit legem, maledicti sunt: quid miri, quod et nunc fideles audientes ewangelium pontifices, pseudopredicatores et pharisei excommunicant et maledicunt? Vere quilibet fidelis ewangelizans meritorie et audiens utiliter debet dicere cum Augustino: 49b a) Rkp.: Quid est hoc, ite. 1) v. 14. — 2) v. 20. — 32) Mat. 5, 23. — 4) Mat. 9, 13. 5) Jan 7, 12. — 6) v. 20. — 7) Jan 7, 48 n.
167* avaricia irridebant, nam dicitur ibi: 1) Audientes hec pharisei, qui erant avari, deridebant eum; et ad tercium sc. fatue/ dixe- runt Joh. 10: 2) Demonium habet, insanit, quid eum auditis? Quid ergo mirum, si nunc in causa simili Christi predicatori quidam scribe, pharisei et ypocrite nostris temporibus irascuntur occulte, quidam signa ire ostendunt manifeste, etsi tacent ore, quidam autem non solum di- cunt fatue, sed heretice, etsi non in faciem, sed seorsum. Paveant hii iudicium, concilium et gehennam nec accedant ad altare, quia habet frater Chri- stus adversus eos aliquid. Vadant ergo primo reconciliari Christo fratri, nam dicit ipse Christus, qui factus est frater noster, ut nos pie redimeret: 3) Si offers munus tuum ad al- tare et ibi recordatus fueris, quia frater tuus babet aliquid adversum te, relinque ibi munus tuum ante altare etc. O sanctum consilium et preciosum preceptum! Innuis concordiam, innuis caritatem, plus pen- sas fraternam concordiam quam oblacionem! Et bene, quia dixit dominus: 4) Ite 3) discite, quid est »miseri- cordiam volo et non sacrificium«. Sed ubi nunc est in scribis et phariseis et ypocritis misericordia, cum impie irascun- tur, persecuntur et excommunicant fratres suos! Non debet autem illa triplicitas movere predicantes a con- stancia. Sic enim de Christo Joh. 7 quidam dicebant, quia bo- nus est, alii autem: non, sed seducit turbas *) et demonium habet et insanit (Joh. 10) 6), non tamen a constancia predicacionis motus fuit. Et si de audientibus pontifices et pharisei dicebant maledicentes:7) Numquid aliquis ex principibus credit in eum aut ex phariseis, sed turba hec, que non novit legem, maledicti sunt: quid miri, quod et nunc fideles audientes ewangelium pontifices, pseudopredicatores et pharisei excommunicant et maledicunt? Vere quilibet fidelis ewangelizans meritorie et audiens utiliter debet dicere cum Augustino: 49b a) Rkp.: Quid est hoc, ite. 1) v. 14. — 2) v. 20. — 32) Mat. 5, 23. — 4) Mat. 9, 13. 5) Jan 7, 12. — 6) v. 20. — 7) Jan 7, 48 n.
Strana 168
168" In me sit malediccio illa Christe; nam male- diccio huiusmodi occasionaliter est benediccio. Sciebat hoc David, ideo dicebat: 1) Maledicent ipsi, tu autem benedices et Malachie ore cap. 3. dixit dominus: 2) Benedicam malediccionibus vestris. Implevit hoc, cum ore proprio dixit Mat. 5:3) Beati estis, cum maledixerint vobis et persecuti vos fuerint et dixerint omne malum adversum vos mencientes pro- pter me, gaudete et exultate, quoniam merces etc. 8. Z rkp. univ. praž. VIII G 34. 50a Quia ergo iuxta Augustinum de verbis domini, qui ait: 4) Si non corrigis fratrem tuum, peior es eo qui peccat, unde glosa: Peccat, qui non corripit fratrem, sicut is qui non indulget; et idem ait: 5) Qui peccat coram hominibus, et coram hominibus arguendus est, ut omnes timeant, qui secrete peccat, secrete cor- ripe; nam si solus nosti et eum vis coram aliis corripere, non es correptor, sed proditor./ Peccatum unius, quod cognitum non arguitur, multos contaminat, ideo omnes, qui notant et non devitant, quod possunt arguere et dissimulant, [peccant] — non enim sibi videtur peccare, quando a nullo corripitur vel vitatur. Ideo omnes dilectores mundi verbi dei cum b. Gregorio dicamus:") Ille michi solus amicus est, qui ante adventum di- stricti iudicis maculas mentis mee extergit. Et ait idem: Stultus viator est, qui in itinere prata avene conspiciens obliviscitur, quo tendebat. Quia Sap. 3 ait: 7) Qui sapienciam et disciplinam abicit, infelix est et vana est spes eius. Viatores ergo domini nostri Jesu Christi caveant a fermento phariseorum et estote solliciti verbum dei audire, quia ait Gregorius b. papa: 8) Qui in predicacione ewangelii non est studiosus, erit particeps dampnacionis. Hec ille. Quia iuxta apostolum ad Eph. 6: Verbum dei non potest alligari, ) quia non est nobis colluctacio adversus carnem et sanguinem, sed adversus prin- 1) Ž. 108, 28. — 2) Malach. 2, 2: maledicam benediccionibus. 3) v. 11 n. — 4) Migne, P. L. 38 col. 508. volně. 5) Migne, P. L. 38 col. 510 n. — 6) Kde? — 7) v. 11. — 8) Kde? 9) I. Tim. 2, 9.
168" In me sit malediccio illa Christe; nam male- diccio huiusmodi occasionaliter est benediccio. Sciebat hoc David, ideo dicebat: 1) Maledicent ipsi, tu autem benedices et Malachie ore cap. 3. dixit dominus: 2) Benedicam malediccionibus vestris. Implevit hoc, cum ore proprio dixit Mat. 5:3) Beati estis, cum maledixerint vobis et persecuti vos fuerint et dixerint omne malum adversum vos mencientes pro- pter me, gaudete et exultate, quoniam merces etc. 8. Z rkp. univ. praž. VIII G 34. 50a Quia ergo iuxta Augustinum de verbis domini, qui ait: 4) Si non corrigis fratrem tuum, peior es eo qui peccat, unde glosa: Peccat, qui non corripit fratrem, sicut is qui non indulget; et idem ait: 5) Qui peccat coram hominibus, et coram hominibus arguendus est, ut omnes timeant, qui secrete peccat, secrete cor- ripe; nam si solus nosti et eum vis coram aliis corripere, non es correptor, sed proditor./ Peccatum unius, quod cognitum non arguitur, multos contaminat, ideo omnes, qui notant et non devitant, quod possunt arguere et dissimulant, [peccant] — non enim sibi videtur peccare, quando a nullo corripitur vel vitatur. Ideo omnes dilectores mundi verbi dei cum b. Gregorio dicamus:") Ille michi solus amicus est, qui ante adventum di- stricti iudicis maculas mentis mee extergit. Et ait idem: Stultus viator est, qui in itinere prata avene conspiciens obliviscitur, quo tendebat. Quia Sap. 3 ait: 7) Qui sapienciam et disciplinam abicit, infelix est et vana est spes eius. Viatores ergo domini nostri Jesu Christi caveant a fermento phariseorum et estote solliciti verbum dei audire, quia ait Gregorius b. papa: 8) Qui in predicacione ewangelii non est studiosus, erit particeps dampnacionis. Hec ille. Quia iuxta apostolum ad Eph. 6: Verbum dei non potest alligari, ) quia non est nobis colluctacio adversus carnem et sanguinem, sed adversus prin- 1) Ž. 108, 28. — 2) Malach. 2, 2: maledicam benediccionibus. 3) v. 11 n. — 4) Migne, P. L. 38 col. 508. volně. 5) Migne, P. L. 38 col. 510 n. — 6) Kde? — 7) v. 11. — 8) Kde? 9) I. Tim. 2, 9.
Strana 169
169* cipes et potestates, adversus mundi rectores tenebrarum 1) et subdit: 2) State ergo succincti lumbos vestros in veritate et in- duti loricam iusticie et calceati pedes in preparacione ewangelii pacis, in omnibus sumentes scutum fidei, in quo possitis omnia tela nequissimi ignea extinguere, et galeam salutis assumite et gladium spiritus, quod est verbum dei (Eph. 6). Et idem ad Philip. 1: 3) Scire autem vos volo fratres, quia que circa me sunt, magis ad profectum venerunt ewangelii, ita ut vincula mea manifesta fierent in Christo in omni pretorio et in ceteris omnibus et plures e fratribus in domino confidentes vinculis meis, abundancius auderent sine timore verbum dei loqui. De nostris prelatis, si non penituerint, quomodo manifeste contrariantur scripturis, ille pur- gravius, ille subcamerarius, ille concubina- rius, ille symoniacus et sic de multis, et obliti sunt verbi apostoli 2. Thim. 2: 4) Nemo militans deo implicat se ne- gociis secularibus, obliti sunt verbi Christi: 5) Nemo mittens [manum] ad aratrum et aspiciens retro aptus est regno dei. Unde dicit Odo super illum textum Mat. »Beatus es Petrus Bar- iona«: Prelati spoliatores non speculatores, Herodiani Herodis non heredes salvatoris. Et nunc nostri prelati audaciores sunt Chri- sto, qui dicit Joh. VIII: 6) Ego non iudico quemquam et si ego iudico, iudicium meum verum est, quia solus non sum, sed ego et qui misit me pater et Joh. 5 dicit: ") Amen amen dico vobis, non potest filius a se facere quidquam, nisi quod viderit patrem facientem. Quomodo ergo isti rite fecerunt con- dempnacione de libris M. Johannis Wicleff et iudicaverunt sub excommunicacionis pena, quod nullibi predicetur nisi in ecclesiis par- rochialibus et claustris? Numquid est ipsis nuncciatum a deo, quod Christus in N. T. erravit et do- ctores sancti, qui sunt statuta s. matris ecclesie, erraverunt et 1) Ef. 6, 12. — 2) v. 14—17. — 3) v. 12—14. — 4) v. 4. 5) Luk. 9, 62. — 6) v. 15 n. — 7) v. 19.
169* cipes et potestates, adversus mundi rectores tenebrarum 1) et subdit: 2) State ergo succincti lumbos vestros in veritate et in- duti loricam iusticie et calceati pedes in preparacione ewangelii pacis, in omnibus sumentes scutum fidei, in quo possitis omnia tela nequissimi ignea extinguere, et galeam salutis assumite et gladium spiritus, quod est verbum dei (Eph. 6). Et idem ad Philip. 1: 3) Scire autem vos volo fratres, quia que circa me sunt, magis ad profectum venerunt ewangelii, ita ut vincula mea manifesta fierent in Christo in omni pretorio et in ceteris omnibus et plures e fratribus in domino confidentes vinculis meis, abundancius auderent sine timore verbum dei loqui. De nostris prelatis, si non penituerint, quomodo manifeste contrariantur scripturis, ille pur- gravius, ille subcamerarius, ille concubina- rius, ille symoniacus et sic de multis, et obliti sunt verbi apostoli 2. Thim. 2: 4) Nemo militans deo implicat se ne- gociis secularibus, obliti sunt verbi Christi: 5) Nemo mittens [manum] ad aratrum et aspiciens retro aptus est regno dei. Unde dicit Odo super illum textum Mat. »Beatus es Petrus Bar- iona«: Prelati spoliatores non speculatores, Herodiani Herodis non heredes salvatoris. Et nunc nostri prelati audaciores sunt Chri- sto, qui dicit Joh. VIII: 6) Ego non iudico quemquam et si ego iudico, iudicium meum verum est, quia solus non sum, sed ego et qui misit me pater et Joh. 5 dicit: ") Amen amen dico vobis, non potest filius a se facere quidquam, nisi quod viderit patrem facientem. Quomodo ergo isti rite fecerunt con- dempnacione de libris M. Johannis Wicleff et iudicaverunt sub excommunicacionis pena, quod nullibi predicetur nisi in ecclesiis par- rochialibus et claustris? Numquid est ipsis nuncciatum a deo, quod Christus in N. T. erravit et do- ctores sancti, qui sunt statuta s. matris ecclesie, erraverunt et 1) Ef. 6, 12. — 2) v. 14—17. — 3) v. 12—14. — 4) v. 4. 5) Luk. 9, 62. — 6) v. 15 n. — 7) v. 19.
Strana 170
170* ipse solus deus in A. L. erravit, ubi Moyses dixit: 1) Utinam omnes predicarent et dixit deus: 2) Faciam michi presbiterum, qui non possidebit agros, vineas, villas et sic de aliis, sed de decimis vivet? Et Christus mandat presbiteris ducere aposto- licam vitam et elegit eos et dixit: 3) Quemadmodum ego feci, et vos faciatis. Sed quia deus non poterit, non potest, non potuit errare, ergo omnes nostri prelati repugnantes sacre scripture erraverunt, errant et utinam non errarent. Amen. 1) Num. 11, 29: Quis tribuat, ut omnis populus prophetet. 2) Num. 18, 20 nn. — 3) Jan 13, 15.
170* ipse solus deus in A. L. erravit, ubi Moyses dixit: 1) Utinam omnes predicarent et dixit deus: 2) Faciam michi presbiterum, qui non possidebit agros, vineas, villas et sic de aliis, sed de decimis vivet? Et Christus mandat presbiteris ducere aposto- licam vitam et elegit eos et dixit: 3) Quemadmodum ego feci, et vos faciatis. Sed quia deus non poterit, non potest, non potuit errare, ergo omnes nostri prelati repugnantes sacre scripture erraverunt, errant et utinam non errarent. Amen. 1) Num. 11, 29: Quis tribuat, ut omnis populus prophetet. 2) Num. 18, 20 nn. — 3) Jan 13, 15.
Strana 171
XIII. MGRI JOANNIS DE JESENIC QUAESTIO. Z rkp. univ. praž. X E 24. Utrum iudex corruptus ferens sentenciam pro parte 369 corrumpente gravius peccat quam pars corrumpens. Arguitur quod non; quia ille plus peccat, qui in plures peccat, sed pars corrumpens est huiusmodi, igitur etc. Maior nota; probatur minor: quia pars corrumpens peccat in iudicem ipsum corrumpendo et in partem adversam, iudex autem tantum in partem adversam alteri. Oppositum videtur esse de intencione Aristotelis lib. 5. Etic. Noto, quod iudex secundum Philosophum V. Etic. di- citur custos iusti seu iustum animatum racione recta regula- tum. Nam iudex dictus est, quia ius dictat populo sive quod iure disceptet, ut dicit Ysodorus XX. lib. Etym. 1) Ius autem secundum legistas idem est quod iustum apud philosophos, ut patet I. dist. et V. Etic. Et ergo notandum, quod triplex est iustum sive ius: quoddam est ius divinum, quoddam canonicum seu ecclesiasticum, quoddam vero civile sive politicum. Ius divinum est ius a solo deo institutum, per Christum verbo et opere exemplatum, ut lex ewangelica, qui Christus, cum sit deus et homo, per se et simpliciter dominus noster, iudex noster, rex noster et legifer noster est (Ys. 33 cap. in fine) 2). Ipse enim est iudex vivorum et mortuorum, habens omne iudicium et omnem potestatem in celo et in terra, ut dicitur Joh. V. et 1) Migne, P. L. 82 není. — 2) v. 22.
XIII. MGRI JOANNIS DE JESENIC QUAESTIO. Z rkp. univ. praž. X E 24. Utrum iudex corruptus ferens sentenciam pro parte 369 corrumpente gravius peccat quam pars corrumpens. Arguitur quod non; quia ille plus peccat, qui in plures peccat, sed pars corrumpens est huiusmodi, igitur etc. Maior nota; probatur minor: quia pars corrumpens peccat in iudicem ipsum corrumpendo et in partem adversam, iudex autem tantum in partem adversam alteri. Oppositum videtur esse de intencione Aristotelis lib. 5. Etic. Noto, quod iudex secundum Philosophum V. Etic. di- citur custos iusti seu iustum animatum racione recta regula- tum. Nam iudex dictus est, quia ius dictat populo sive quod iure disceptet, ut dicit Ysodorus XX. lib. Etym. 1) Ius autem secundum legistas idem est quod iustum apud philosophos, ut patet I. dist. et V. Etic. Et ergo notandum, quod triplex est iustum sive ius: quoddam est ius divinum, quoddam canonicum seu ecclesiasticum, quoddam vero civile sive politicum. Ius divinum est ius a solo deo institutum, per Christum verbo et opere exemplatum, ut lex ewangelica, qui Christus, cum sit deus et homo, per se et simpliciter dominus noster, iudex noster, rex noster et legifer noster est (Ys. 33 cap. in fine) 2). Ipse enim est iudex vivorum et mortuorum, habens omne iudicium et omnem potestatem in celo et in terra, ut dicitur Joh. V. et 1) Migne, P. L. 82 není. — 2) v. 22.
Strana 172
172" 370 Mat. ult. 1) Qui quidem iudex omnia in numero, pondere et mensura discernens 2) et diiudicans non corrumpitur, nec mu- tatur, cum sit invariabilis et inmutabilis, 8. Phis. et 12. Me- thaph. et teste propheta in persona ipsius dicente: Ego sum do- minus et non mutor (Malach. III. cap. 3) 3). Ius autem canonicum seu ecclesiasticum est ius a prelatis ecclesie institutum et promulgatum ad rebelles sacris regulis cohercendum. Et potest intelligi ut communi- cans 2) iuri ewangelico, ut sunt articuli fidei in sanctis synodis sive conciliis exemplati. Sicut enim idem est homo in vestibus aut accidentibus noticiam inducentibus variatus: sic eadem est lex vel veritas ewangelica in ewangelio inplicata et per eccle- siam postmodum aliter sed non contrarie exemplata, ut patet de fide quam credimus. Nec capit lex canonica inpugnacionem a lege dei quoad istam partem, cum ipsa sit tracta et processit ex auctoritatibus V. et N. T. (Ex. de accus. Qualiter 4) et quest. 5.); sed b) quoad aliam partem, puta ad decreta et constituciones beneficiorum cum similibus capit inpugnacionem, cum sepius fallit et fallitur (Extra de sent. A nobis II.) 5) ac plurimum communicat cum iure civili. Et huiusmodi iuris iudices supremi sunt papa, cardinales, patriarche et legati de latere; medii vero sunt legati constituti et legati nati, / conservatores, auditores, subconservatores, archiepiscopi, episcopi, et abbates; infimi vero sunt archidiaconi, decani, plebani et alii notarii et tabelliones. Ius autem civile seu politicum est ius occasione peccati humanitus adinventum ad amplificandum rem publicam coactive quoad bona corporis et fortune, sicut ius ewangelicum rectificat quoad bonum gracie. Et istius iuris iudices supremi sunt imperator, reges, senatores, urbis prefecti, duces, marchi- ones et comites palatini; medii sunt langravii, purgravii, ba- rones et ceteri districtuum et civitatum nobiles; infimi sunt iudices civitatum, oppidorum et villarum. Et isti sicut et se- cundi sunt valde equivoce et secundum quid iudices respectu dei, cum solum sint ministri et organa veri et per se iudicis, omnem auctoritatem et iurisdiccionem ac potestatem, ymmo esse a) Rkp.: incommunicans. — b) Rkp.: et. 1) Jan 5, 27; Mat. 28, 18. — 2) Sap. 11, 21. — 3) Mal. 3, 6. 4) can 18 X V. 1 — 5) can. 28. X V. 39.
172" 370 Mat. ult. 1) Qui quidem iudex omnia in numero, pondere et mensura discernens 2) et diiudicans non corrumpitur, nec mu- tatur, cum sit invariabilis et inmutabilis, 8. Phis. et 12. Me- thaph. et teste propheta in persona ipsius dicente: Ego sum do- minus et non mutor (Malach. III. cap. 3) 3). Ius autem canonicum seu ecclesiasticum est ius a prelatis ecclesie institutum et promulgatum ad rebelles sacris regulis cohercendum. Et potest intelligi ut communi- cans 2) iuri ewangelico, ut sunt articuli fidei in sanctis synodis sive conciliis exemplati. Sicut enim idem est homo in vestibus aut accidentibus noticiam inducentibus variatus: sic eadem est lex vel veritas ewangelica in ewangelio inplicata et per eccle- siam postmodum aliter sed non contrarie exemplata, ut patet de fide quam credimus. Nec capit lex canonica inpugnacionem a lege dei quoad istam partem, cum ipsa sit tracta et processit ex auctoritatibus V. et N. T. (Ex. de accus. Qualiter 4) et quest. 5.); sed b) quoad aliam partem, puta ad decreta et constituciones beneficiorum cum similibus capit inpugnacionem, cum sepius fallit et fallitur (Extra de sent. A nobis II.) 5) ac plurimum communicat cum iure civili. Et huiusmodi iuris iudices supremi sunt papa, cardinales, patriarche et legati de latere; medii vero sunt legati constituti et legati nati, / conservatores, auditores, subconservatores, archiepiscopi, episcopi, et abbates; infimi vero sunt archidiaconi, decani, plebani et alii notarii et tabelliones. Ius autem civile seu politicum est ius occasione peccati humanitus adinventum ad amplificandum rem publicam coactive quoad bona corporis et fortune, sicut ius ewangelicum rectificat quoad bonum gracie. Et istius iuris iudices supremi sunt imperator, reges, senatores, urbis prefecti, duces, marchi- ones et comites palatini; medii sunt langravii, purgravii, ba- rones et ceteri districtuum et civitatum nobiles; infimi sunt iudices civitatum, oppidorum et villarum. Et isti sicut et se- cundi sunt valde equivoce et secundum quid iudices respectu dei, cum solum sint ministri et organa veri et per se iudicis, omnem auctoritatem et iurisdiccionem ac potestatem, ymmo esse a) Rkp.: incommunicans. — b) Rkp.: et. 1) Jan 5, 27; Mat. 28, 18. — 2) Sap. 11, 21. — 3) Mal. 3, 6. 4) can 18 X V. 1 — 5) can. 28. X V. 39.
Strana 173
173* et vivere ab eodem recipientes ut patet 12. Methaph. Omnis enim potestas a domino deo est et sic a primo iudice est (ad Rom. XIII,1) XXII. q. 1. § Sciendum2), XXIII. q. 1. Quid culpa- tur) 3). Ex quibus sequitur [1.] correlarie, quod diffinicio iuris, in qua dicitur: »Ius est constans et perpetua voluntas tribuens unicuique quod suum est,« soli iuri divino convenit. Ex quibus [2.] sequitur correlarie, quod supposito lapsu humani generis necesse fuit leges vel ordinaciones humanas statuere, ne quilibet lapsus de bonis fortune caperet, quantum- cunque voluptas indebite inclinaret. Sequitur 3. si totum genus humanum perfecte observaret regulam caritatis, superfluum2) foret ponere et statuere dictas leges: nam tales sunt posite propter transgressores et non pro- pter iustos, qui sibi ipsi sunt lex, ut patet 5. Etic. et 3. Polit., ad Rom. II,“) XIX. q. II. Due sunt.5) Secundo noto, quod corrupcio est multiplex et quantum ad propositum tunc quedam est corrupcio cogita- cionis, unde Soph. 3:6) Diluculo surgentes corruperunt omnes cogitaciones suas; alia est corrupcio mentis, unde II. ad Thym. 3. 7) dicitur et XXVI. q. V. Nec mirum: 8) Quemad- modum Jamnes et Mambres restiterunt Moysi, ita et isti resi- stunt veritati, homines corrupti mente reprobi circa fidem; alia est corrupcio intencionis Ps.:2) Corrupti sunt et abhomi- nabiles facti sunt; alia pravi operisb) ad Gal. V:16) Modicum fermenti totam massam corrumpit; item pravi exempli Prov. XXV: 11) Fons turbatus pede et vena corrupta; item prave conversacionis I. ad Cor. 12: 12) Corrumpunt bonos mores, item prave erudicionis II. Cor. VII. 13) Neminem lesimus, neminem corrupimus etc. Iste autem corrupciones fiunt et cau- santur) quatuor modis in iudice. Nam secundum Gregorium 14 (et habetur in can. XI. q. III.) 14) quatuor modis humanum per- vertitur iudicium: timore, dum metu potestatis alicuius veri- tatem loqui pertimescimus, cupiditate, dum premio ani- 370" a) Rkp.: superflue. — b) Rkp. před tím: alia prave erudicionis. 1) v. 1. — 2) c. 10. VIII, 1. — 3) c. 4. — 4) v. 14. — 5:) c. 2. 6) v. 7. — 7) v. 8. — 8) c. 14. § 8. — 9) Ž. 52, 2. — 10) v. 9. 11) v. 26. — 12) I. Kor. 15, 33. — 13) v. 2. — 14) c. 78.
173* et vivere ab eodem recipientes ut patet 12. Methaph. Omnis enim potestas a domino deo est et sic a primo iudice est (ad Rom. XIII,1) XXII. q. 1. § Sciendum2), XXIII. q. 1. Quid culpa- tur) 3). Ex quibus sequitur [1.] correlarie, quod diffinicio iuris, in qua dicitur: »Ius est constans et perpetua voluntas tribuens unicuique quod suum est,« soli iuri divino convenit. Ex quibus [2.] sequitur correlarie, quod supposito lapsu humani generis necesse fuit leges vel ordinaciones humanas statuere, ne quilibet lapsus de bonis fortune caperet, quantum- cunque voluptas indebite inclinaret. Sequitur 3. si totum genus humanum perfecte observaret regulam caritatis, superfluum2) foret ponere et statuere dictas leges: nam tales sunt posite propter transgressores et non pro- pter iustos, qui sibi ipsi sunt lex, ut patet 5. Etic. et 3. Polit., ad Rom. II,“) XIX. q. II. Due sunt.5) Secundo noto, quod corrupcio est multiplex et quantum ad propositum tunc quedam est corrupcio cogita- cionis, unde Soph. 3:6) Diluculo surgentes corruperunt omnes cogitaciones suas; alia est corrupcio mentis, unde II. ad Thym. 3. 7) dicitur et XXVI. q. V. Nec mirum: 8) Quemad- modum Jamnes et Mambres restiterunt Moysi, ita et isti resi- stunt veritati, homines corrupti mente reprobi circa fidem; alia est corrupcio intencionis Ps.:2) Corrupti sunt et abhomi- nabiles facti sunt; alia pravi operisb) ad Gal. V:16) Modicum fermenti totam massam corrumpit; item pravi exempli Prov. XXV: 11) Fons turbatus pede et vena corrupta; item prave conversacionis I. ad Cor. 12: 12) Corrumpunt bonos mores, item prave erudicionis II. Cor. VII. 13) Neminem lesimus, neminem corrupimus etc. Iste autem corrupciones fiunt et cau- santur) quatuor modis in iudice. Nam secundum Gregorium 14 (et habetur in can. XI. q. III.) 14) quatuor modis humanum per- vertitur iudicium: timore, dum metu potestatis alicuius veri- tatem loqui pertimescimus, cupiditate, dum premio ani- 370" a) Rkp.: superflue. — b) Rkp. před tím: alia prave erudicionis. 1) v. 1. — 2) c. 10. VIII, 1. — 3) c. 4. — 4) v. 14. — 5:) c. 2. 6) v. 7. — 7) v. 8. — 8) c. 14. § 8. — 9) Ž. 52, 2. — 10) v. 9. 11) v. 26. — 12) I. Kor. 15, 33. — 13) v. 2. — 14) c. 78.
Strana 174
174* mum alicuius corrumpimus, odi o, dum contra quemlibet ad- versarium molimur, amore, dum amico vel propinquo auxi- lium prestare contendimus. Amor enim et odium pervertunt iudicium (I. Rhet.). Noto tercio, quod sicut diffinicio se habet in specula- bilibus, sic se habet sentencia in agibilibus (2. Rhet.) et diffi- nitur sic: »Sentencia est universalis enuncciacio de agibilibus humanis« secundum philosophum, secundum legistas vero »sen- tencia est mandatum seu preceptum iudicis, nature, iuri et bonis moribus consonum.« Ex quo sequitur, quod sicut iudex non est, in quo iusticia non est (XXIII. q. II Iustum)1), nisi equivoce: sic sentencia non est, ubi ordo nature, iuris vel morum non servatur, nisi valde equivoce. Sentencia autem quantum ad presens est duplex: puta diffinitiva et interlocutoria. Sentencia diffinitiva est sen- tencia, que finem controversiis pronuncciacione iudicis inponit, condempnacionem vel absolucionem in se continendo. Sentencia autem interlocutoria est sentencia, que fertur contra contumacem reum absentem, vel pro alia materia date questi- onis emergenti, ut patet II. q. VI § diffinitiva sentencia2) et in glosa ibidem. Quarto noto, quod gravitas peccati potest at- tendi tripliciter: Primo intensive et sic defectus gracie Petri, a qua cecidit negando dominum, fuit maius peccatum quam peccatum traditoris, posito quod nunquam fuerat ita gratus. Nam sicut cadens a gradu alciori ad situm eque bassum patitur ruinam cum paribus graviorem, sic cadens spiritualiter seu moraliter a maiori gracia ad non graciam simpliciter magis peccat, et sic fuit de Petro et de Juda, ut patet. Secundo modo dicitur peccatum reliquo gravius exten- sive et sic quodlibet peccatum finalis inpenitencie est in in- finitum gravius quam peccatum aliquod, quod deletur. Et tercio dicitur peccatum gravius effective in hoc, quod magis nocet rei publice quoad sensum, et sic occidens plu- res homines vel meliores iniuste plus peccat quam ad hoc con- sulens vel consenciens, cum tamen secundum regulam iuris 1) c. 1. — 2) c. 41, § 2. Gratian.
174* mum alicuius corrumpimus, odi o, dum contra quemlibet ad- versarium molimur, amore, dum amico vel propinquo auxi- lium prestare contendimus. Amor enim et odium pervertunt iudicium (I. Rhet.). Noto tercio, quod sicut diffinicio se habet in specula- bilibus, sic se habet sentencia in agibilibus (2. Rhet.) et diffi- nitur sic: »Sentencia est universalis enuncciacio de agibilibus humanis« secundum philosophum, secundum legistas vero »sen- tencia est mandatum seu preceptum iudicis, nature, iuri et bonis moribus consonum.« Ex quo sequitur, quod sicut iudex non est, in quo iusticia non est (XXIII. q. II Iustum)1), nisi equivoce: sic sentencia non est, ubi ordo nature, iuris vel morum non servatur, nisi valde equivoce. Sentencia autem quantum ad presens est duplex: puta diffinitiva et interlocutoria. Sentencia diffinitiva est sen- tencia, que finem controversiis pronuncciacione iudicis inponit, condempnacionem vel absolucionem in se continendo. Sentencia autem interlocutoria est sentencia, que fertur contra contumacem reum absentem, vel pro alia materia date questi- onis emergenti, ut patet II. q. VI § diffinitiva sentencia2) et in glosa ibidem. Quarto noto, quod gravitas peccati potest at- tendi tripliciter: Primo intensive et sic defectus gracie Petri, a qua cecidit negando dominum, fuit maius peccatum quam peccatum traditoris, posito quod nunquam fuerat ita gratus. Nam sicut cadens a gradu alciori ad situm eque bassum patitur ruinam cum paribus graviorem, sic cadens spiritualiter seu moraliter a maiori gracia ad non graciam simpliciter magis peccat, et sic fuit de Petro et de Juda, ut patet. Secundo modo dicitur peccatum reliquo gravius exten- sive et sic quodlibet peccatum finalis inpenitencie est in in- finitum gravius quam peccatum aliquod, quod deletur. Et tercio dicitur peccatum gravius effective in hoc, quod magis nocet rei publice quoad sensum, et sic occidens plu- res homines vel meliores iniuste plus peccat quam ad hoc con- sulens vel consenciens, cum tamen secundum regulam iuris 1) c. 1. — 2) c. 41, § 2. Gratian.
Strana 175
175* »facientes et consencientes pari pena sunt puniendi« propter equalitatem peccati et alia regula: »Qui facit per alium, est perinde acsi faciat per seipsum.« Et istam gravedinem atten- dunt iudices secundum faciem solum iudicantes et in opinione gravedinis talis peccati sensibilis sicut et sue pene plurimi er- rant, putantes quod pena sensus propter eius sensibilitatem equiparari poterit pene dampni. Universaliter tamen peccatum grave est ex parte obiecti et sic quodlibet peccatum, de quanto est contra deum, est infinitum, licet aliunde unum gravius reliquo sit in se. Noto quinto, quod peccare, in proposito tantum valet sicut deficere in iusticia et sic in moribus et ex hoc pec- catum sive vicium fit defectus sive deficiencia seu carencia iusticie et sic virtutis. Conclusio 1. Uterque, tam iudex corruptus quam pars corrumpens ipsum pro sentencia ferenda peccat. Probatur: Omnis homo deficiens a iusti- cia sive iuribus superius expressis peccat, uterque istorum est huiusmodi, igitur uterque ut sic peccat. Consequencia bona est et antecedens patet ex ultimo notabili ex quid nominis, quod est peccare. Sed minor probatur, quia tam iudex corruptus quam pars corrumpens faciunt contra iura premissa, puta divina, canonica et civilia, in quibus prohibetur, ne quis odio vel amore, timore vel avaricia sentenciam dampnacionis vel iustificacionis proferat vel ad id faciendum corrumpat. Unde canon ex conc. Lugd. et habetur XI. q. III. cap. Summopere 1) et de sent. et re iudicata cap. Eterni lib. VI. 2), ubi dicitur: Cum eterni tribunal iudicis... poterit liberari. Ecce non solum prohibicio, sed et pena apponitur iudicum corruptorum! Aliter probatur sic minor: Quidquid quis fecerit contra conscienciam, ut sic peccat; uterque 3) istorum facit contra con- scienciam — ergo uterque ut sic peccat. Maior patet, quia omne quod fit contra conscienciam, edificat ad iehennam (Extra de rest. spol. Literas 3) et in can. XXVIII. q. 1 c. Omnes 4) et ad Rom. 14. cap.). ) Minor probatur sic: quia sicut iustum et sic 371a a) Rkp.: uter. 1) c. 70. — 2) cap. 1. in VI. II, 14. — Opisuje skoro celou kap. 3) cap. 13. X. II, 13. — 4) c. 14. — 5) v. 23.
175* »facientes et consencientes pari pena sunt puniendi« propter equalitatem peccati et alia regula: »Qui facit per alium, est perinde acsi faciat per seipsum.« Et istam gravedinem atten- dunt iudices secundum faciem solum iudicantes et in opinione gravedinis talis peccati sensibilis sicut et sue pene plurimi er- rant, putantes quod pena sensus propter eius sensibilitatem equiparari poterit pene dampni. Universaliter tamen peccatum grave est ex parte obiecti et sic quodlibet peccatum, de quanto est contra deum, est infinitum, licet aliunde unum gravius reliquo sit in se. Noto quinto, quod peccare, in proposito tantum valet sicut deficere in iusticia et sic in moribus et ex hoc pec- catum sive vicium fit defectus sive deficiencia seu carencia iusticie et sic virtutis. Conclusio 1. Uterque, tam iudex corruptus quam pars corrumpens ipsum pro sentencia ferenda peccat. Probatur: Omnis homo deficiens a iusti- cia sive iuribus superius expressis peccat, uterque istorum est huiusmodi, igitur uterque ut sic peccat. Consequencia bona est et antecedens patet ex ultimo notabili ex quid nominis, quod est peccare. Sed minor probatur, quia tam iudex corruptus quam pars corrumpens faciunt contra iura premissa, puta divina, canonica et civilia, in quibus prohibetur, ne quis odio vel amore, timore vel avaricia sentenciam dampnacionis vel iustificacionis proferat vel ad id faciendum corrumpat. Unde canon ex conc. Lugd. et habetur XI. q. III. cap. Summopere 1) et de sent. et re iudicata cap. Eterni lib. VI. 2), ubi dicitur: Cum eterni tribunal iudicis... poterit liberari. Ecce non solum prohibicio, sed et pena apponitur iudicum corruptorum! Aliter probatur sic minor: Quidquid quis fecerit contra conscienciam, ut sic peccat; uterque 3) istorum facit contra con- scienciam — ergo uterque ut sic peccat. Maior patet, quia omne quod fit contra conscienciam, edificat ad iehennam (Extra de rest. spol. Literas 3) et in can. XXVIII. q. 1 c. Omnes 4) et ad Rom. 14. cap.). ) Minor probatur sic: quia sicut iustum et sic 371a a) Rkp.: uter. 1) c. 70. — 2) cap. 1. in VI. II, 14. — Opisuje skoro celou kap. 3) cap. 13. X. II, 13. — 4) c. 14. — 5) v. 23.
Strana 176
176* verum, a quo iste uterque deficit, cum sit obiectum intellectus, congruit consciencie: sic iniustum et per consequens / falsum, quo isti sunt corrupti, repugnat intellectui et est contra con- scienciam, ut patet VI. Etic. Igitur conclusio vera. Corr. 1. Iudices supremi corrupti, ut papa, imperator et alii principes gravius peccant quam iudices infimi corrupti, ut cives, rustici et eis similes, intensive et effective, eo quod ab alciori gradu cadunt et plures scandalisant et offendunt. Corr. 2. Persone supreme, ut principes, corrumpentes iudicem gravius peccant quam persone infime corrumpentes, ut milites vel clientes. Corr. 3. Sequitur bene: Iste iudex corruptus est primus et supremus nutriens scisma et vendens spiritualia, ergo iste iudex corruptus est pri- muset supremus symoniacus et ydolatra. Corre- larium patet ex conclusione et eius probacione ad particularia peccata descendenti et presertim de Errorio supremo iudice nunc in concilio Pysano generali dam- pnato. Corr. 4. Corrupti sunt et abhominabiles facti sunt in studiis suis 1) pro opinione vel constitucione quacunque in iure divino non fundata ad ignem seu mortem se exponere volentes. Patet de quibusdam in practica presentis anni, qui amore beneficiorum Errorio adherentes et odio intrinseco cardinales redarguentes corrupti sunt et in concilio tamquam erronei condempnati sunt, abhominabiles facti sunt in studiis suis tamquam cancri conversi retrorsum. Conclusio 2. Iudex corruptus cupiditate gravius peccat quam iudex corruptus timore, amore vel odio. Probatur sic: Peccatum de tanto est gra- vius, quanto magis est voluntarium, ut patet 3. Etic.; sed iudex corruptus cupiditate et avaricia magis voluntarie peccat quam iudex corruptus timore — igitur conclusio vera. Et racio est: nam qui operatur ex timore, quasi invitus et cum displicencia operatur; qui autem operatur male ex avaricia, quasi ex propria malicia voluntarie et cum complacencia peccat 371» 1) Ž. 52, 2.
176* verum, a quo iste uterque deficit, cum sit obiectum intellectus, congruit consciencie: sic iniustum et per consequens / falsum, quo isti sunt corrupti, repugnat intellectui et est contra con- scienciam, ut patet VI. Etic. Igitur conclusio vera. Corr. 1. Iudices supremi corrupti, ut papa, imperator et alii principes gravius peccant quam iudices infimi corrupti, ut cives, rustici et eis similes, intensive et effective, eo quod ab alciori gradu cadunt et plures scandalisant et offendunt. Corr. 2. Persone supreme, ut principes, corrumpentes iudicem gravius peccant quam persone infime corrumpentes, ut milites vel clientes. Corr. 3. Sequitur bene: Iste iudex corruptus est primus et supremus nutriens scisma et vendens spiritualia, ergo iste iudex corruptus est pri- muset supremus symoniacus et ydolatra. Corre- larium patet ex conclusione et eius probacione ad particularia peccata descendenti et presertim de Errorio supremo iudice nunc in concilio Pysano generali dam- pnato. Corr. 4. Corrupti sunt et abhominabiles facti sunt in studiis suis 1) pro opinione vel constitucione quacunque in iure divino non fundata ad ignem seu mortem se exponere volentes. Patet de quibusdam in practica presentis anni, qui amore beneficiorum Errorio adherentes et odio intrinseco cardinales redarguentes corrupti sunt et in concilio tamquam erronei condempnati sunt, abhominabiles facti sunt in studiis suis tamquam cancri conversi retrorsum. Conclusio 2. Iudex corruptus cupiditate gravius peccat quam iudex corruptus timore, amore vel odio. Probatur sic: Peccatum de tanto est gra- vius, quanto magis est voluntarium, ut patet 3. Etic.; sed iudex corruptus cupiditate et avaricia magis voluntarie peccat quam iudex corruptus timore — igitur conclusio vera. Et racio est: nam qui operatur ex timore, quasi invitus et cum displicencia operatur; qui autem operatur male ex avaricia, quasi ex propria malicia voluntarie et cum complacencia peccat 371» 1) Ž. 52, 2.
Strana 177
177* et operatur — igitur etc. Eciam peccatum cupiditatis provenit ex minori motivo quam peccatum timoris et ex vehemen- cia motivi seu obiecti vehementis redditur aliquando peccatum veniale, ut dicitur de timore, qui potest cadere in constantem virum. Propter quod dicitur 7. Etic.: Si quis a fortibus et super- excellentibus delectacionibus vel tristiciis vincitur, non admira- bile sed condonabile est — sed notum est, quod timor est ex forciori motivo quam cupiditas, quia sicut dicitur 3. Etic., diffi- cilius est tristia sustinere quam a delectabilibus abstinere. Timor vero cum sit de numero tristium, ut de morte, bonorum fortune ablacione et honoris privacione, difficilius sustinebitur et per consequens plus movebit quam avaricia delectabilis, a qua est abstinendum; quare peccare ex cupiditate est magis volunta- rium quam ex timore — igitur conclusio vera. Ista conclusio cum probacione habetur plane ex can. XV. q. VI. cap. Si a sacerdotibus 1), ubi dicitur: Amplius enim respicit deus/ ad cogitaciones et spontaneas voluntates quam 372a ad actus, qui per simplicitatem ac necessitatem vel timorem fiunt. Pocius enim respicienda est causa facti quam ipsum factum (de pen. dist. 1. Aut facta).2) Corr. 1. Sicut avaricia est ydolorum servitus et radix omnium malorum, ita iudex avaricia corruptus est ydololatra et caput omnium peccatorum. Patet corr. 1. Pet. 4,3) ad Col. 3, 4) I. q. 1 Cum omnis 5) et ad experienciam communem, cum pro avaricia omnes transcurrunt terram et maria, a maximo usque ad minimum omnes student avaricie nec est qui se ab- scondat a calore eius. ) Corr. 2. Metus sive timor viciosus non cadit in virum virtuosum et constantem. Patet, nam virtuosus in omnibus equa- nimiter se habet tamquam tetragonus sine vituperio (I. Etic.). Corr. 3. Non sunt vere viri constantes, metu, vi vel ti- more peccantes vel malis consencientes. Patet, nam propter to- tum mundum salvandum minimum malum non est faciendum, ut deducit Augustinus lib. de mendacio et habetur in can. XXII. q. II. Ne quis arbitretur.") Conclusio 3. Iudex corruptus cupiditate 1) c. 1. § 7. — 2) cap. 19. — 3) v. 3. — 4) v. 5. — 5) c. 20. 6) Ž. 18, 7. — 7) c. 14.
177* et operatur — igitur etc. Eciam peccatum cupiditatis provenit ex minori motivo quam peccatum timoris et ex vehemen- cia motivi seu obiecti vehementis redditur aliquando peccatum veniale, ut dicitur de timore, qui potest cadere in constantem virum. Propter quod dicitur 7. Etic.: Si quis a fortibus et super- excellentibus delectacionibus vel tristiciis vincitur, non admira- bile sed condonabile est — sed notum est, quod timor est ex forciori motivo quam cupiditas, quia sicut dicitur 3. Etic., diffi- cilius est tristia sustinere quam a delectabilibus abstinere. Timor vero cum sit de numero tristium, ut de morte, bonorum fortune ablacione et honoris privacione, difficilius sustinebitur et per consequens plus movebit quam avaricia delectabilis, a qua est abstinendum; quare peccare ex cupiditate est magis volunta- rium quam ex timore — igitur conclusio vera. Ista conclusio cum probacione habetur plane ex can. XV. q. VI. cap. Si a sacerdotibus 1), ubi dicitur: Amplius enim respicit deus/ ad cogitaciones et spontaneas voluntates quam 372a ad actus, qui per simplicitatem ac necessitatem vel timorem fiunt. Pocius enim respicienda est causa facti quam ipsum factum (de pen. dist. 1. Aut facta).2) Corr. 1. Sicut avaricia est ydolorum servitus et radix omnium malorum, ita iudex avaricia corruptus est ydololatra et caput omnium peccatorum. Patet corr. 1. Pet. 4,3) ad Col. 3, 4) I. q. 1 Cum omnis 5) et ad experienciam communem, cum pro avaricia omnes transcurrunt terram et maria, a maximo usque ad minimum omnes student avaricie nec est qui se ab- scondat a calore eius. ) Corr. 2. Metus sive timor viciosus non cadit in virum virtuosum et constantem. Patet, nam virtuosus in omnibus equa- nimiter se habet tamquam tetragonus sine vituperio (I. Etic.). Corr. 3. Non sunt vere viri constantes, metu, vi vel ti- more peccantes vel malis consencientes. Patet, nam propter to- tum mundum salvandum minimum malum non est faciendum, ut deducit Augustinus lib. de mendacio et habetur in can. XXII. q. II. Ne quis arbitretur.") Conclusio 3. Iudex corruptus cupiditate 1) c. 1. § 7. — 2) cap. 19. — 3) v. 3. — 4) v. 5. — 5) c. 20. 6) Ž. 18, 7. — 7) c. 14.
Strana 178
178" 372b plus peccat quam pars corrumpens. Probatur: Iudex abutitur potestate iudiciaria et voluntate in ferendo ini- quam sentenciam, sed corrumpens abutitur solum voluntate et non potestate — ergo iudex plus peccat quam pars corrumpens. Consequencia tenet, quia iudex abutitur duabus rebus nobilibus, sed pars corrumpens tantum una — ergo. Eciam iudex fert sentenciam: in nomine domini Amen, sed facere malum in no- mine domini gravius est peccatum quam facere malum ex alio motivo, puta vindicta, odio vel similibus — igitur conclusio vera. Ex alio: Magis est in potestate voluntaria iudicis iniqua sentencia quam partis corrumpentis — ergo iudex plus peccat quam pars corrumpens. Consequencia tenet ex prioribus, quia de quanto aliquod peccatum est magis in voluntaria potestate, de tanto universaliter est gravius. Item argumento Aristotelis: Ille magis facit rem, qui pro- pria potestate facit, quam qui non facit nisi virtute alterius; sed iudex propria potestate iustificat sc. auferendo a parte quod suum est vel sibi tradendo minus debita"), hec autem non potest facere pars nisi per iudicis potenciam — igitur conclusio vera. Corr. Iudices corrupti cupiditate sunt equales Jude proditori. Nam sicut Judas Christum et sic veritatem ven- didit, sic isti caritatis et veritatis iussa spernentes deum, qui caritas et veritas est, produnt et maxime cum non infirmitate vel ignorancia peccant, sed in similitudinem Jude querunt opor- tunitatem, qualiter veritatem mendacio et munere mutent (scri- bitur XI. q. III. Abiit Judas). 1) Conclusio 4. Iudex corruptus timore minus peccat quam pars corrumpens. Conclusio ista patet ex prioribus,) probatur tamen sic: Principale agens plus peccat quam subditum et instrumentale, ut dicit Aristoteles 5. Etic., sed inferens timorem est sicut agens principale, iudex autem est sicut ei subditus, aliter non timeret ab eo, ducitur enim impetu inferentis timorem. Ideo iudex tamquam instrumentale agens minus peccat quam pars corrumpens tamquam prin- cipale agens. Et ista conclusio sicut alie precedentes sunt bene a) Rkp.: debito. 1) c. 83.
178" 372b plus peccat quam pars corrumpens. Probatur: Iudex abutitur potestate iudiciaria et voluntate in ferendo ini- quam sentenciam, sed corrumpens abutitur solum voluntate et non potestate — ergo iudex plus peccat quam pars corrumpens. Consequencia tenet, quia iudex abutitur duabus rebus nobilibus, sed pars corrumpens tantum una — ergo. Eciam iudex fert sentenciam: in nomine domini Amen, sed facere malum in no- mine domini gravius est peccatum quam facere malum ex alio motivo, puta vindicta, odio vel similibus — igitur conclusio vera. Ex alio: Magis est in potestate voluntaria iudicis iniqua sentencia quam partis corrumpentis — ergo iudex plus peccat quam pars corrumpens. Consequencia tenet ex prioribus, quia de quanto aliquod peccatum est magis in voluntaria potestate, de tanto universaliter est gravius. Item argumento Aristotelis: Ille magis facit rem, qui pro- pria potestate facit, quam qui non facit nisi virtute alterius; sed iudex propria potestate iustificat sc. auferendo a parte quod suum est vel sibi tradendo minus debita"), hec autem non potest facere pars nisi per iudicis potenciam — igitur conclusio vera. Corr. Iudices corrupti cupiditate sunt equales Jude proditori. Nam sicut Judas Christum et sic veritatem ven- didit, sic isti caritatis et veritatis iussa spernentes deum, qui caritas et veritas est, produnt et maxime cum non infirmitate vel ignorancia peccant, sed in similitudinem Jude querunt opor- tunitatem, qualiter veritatem mendacio et munere mutent (scri- bitur XI. q. III. Abiit Judas). 1) Conclusio 4. Iudex corruptus timore minus peccat quam pars corrumpens. Conclusio ista patet ex prioribus,) probatur tamen sic: Principale agens plus peccat quam subditum et instrumentale, ut dicit Aristoteles 5. Etic., sed inferens timorem est sicut agens principale, iudex autem est sicut ei subditus, aliter non timeret ab eo, ducitur enim impetu inferentis timorem. Ideo iudex tamquam instrumentale agens minus peccat quam pars corrumpens tamquam prin- cipale agens. Et ista conclusio sicut alie precedentes sunt bene a) Rkp.: debito. 1) c. 83.
Strana 179
179* moderande. De talibus enim actibus et defectibus, cum sint prin- cipaliter circa singularia, de quibus non est ars neque sciencia, nulla certa regula potest dari, sed solum tipo et figuraliter, ut docet Aristoteles 1. et 2. Etic., de talibus est determinandum. Corr. 1. Iudices timore corrupti sunt socii et fra- tres Pilati et eorum sentencia est vere pilatina. Corr. 2. Pilatus minus peccavit timore corruptus quam Judei ipsum corrumpentes. Patet corr. ex conclusione et Joh. XIX: 1) Qui me tibi tradidit, maius peccatum habet. Conclusio responsalis. Universaliter ita est ce- teris paribus, quod pars corrumpens gravius peccet quam iudex corruptus. Conclusio probatur sic: Qui- cunque vult plus, intensius et vehemencius iniustum quam alius, ille plus peccat; pars corrumpens universaliter vult plus, inten- sius et vehemencius iniustum quam iudex — igitur plus et gra- vius peccat quam iudex. Consequencia nota est, similiter et maior, cum voluntas seu velle sit principale agens et originale peccati. Qui ergo plus, intensius et vehemencius vult quam alius iniustum, talis plus, intensius et vehemencius recedit et deficit a iusto — ergo; plus deficere est plus peccare. Sed minor pro- batur: quia pars corrumpens communiter querit tria mala sc. vincere et pervertere iudicem, 2. falsum iudicium, 3. commu- niter rem alienam, et hoc cum magna et vehementi instancia, munera dando vel timorem incuciendo et sic de aliis; sed iudex hoc non querit, ita saltem intense — graviter enim abiudicat iniuste et cum remorsu et valde remisse. Unde iudex bene querit pecuniam, sed non falsum iudicium vel rem alienam, sicut pars facit. Ista conclusio cum sua probacione patet per primum le- giferum, qui in talibus scit bene et distincte solus diffinire, unde dixit Joh. XIX: 1) Propterea qui me tradidit tibi, maius pecca- tum habet. Sunt verba ipsius ad Pilatum, ubi expresse patet, quod Judei, principes sacerdotum et scribe gravius peccaverunt in morte domini Pilatum corrumpentes quam Pilatus iudex ab eis corruptus. Corr. Coniuratores et moderni conspira- tores sunt Judeis et phariseis Christum cruci- 1) v. 11.
179* moderande. De talibus enim actibus et defectibus, cum sint prin- cipaliter circa singularia, de quibus non est ars neque sciencia, nulla certa regula potest dari, sed solum tipo et figuraliter, ut docet Aristoteles 1. et 2. Etic., de talibus est determinandum. Corr. 1. Iudices timore corrupti sunt socii et fra- tres Pilati et eorum sentencia est vere pilatina. Corr. 2. Pilatus minus peccavit timore corruptus quam Judei ipsum corrumpentes. Patet corr. ex conclusione et Joh. XIX: 1) Qui me tibi tradidit, maius peccatum habet. Conclusio responsalis. Universaliter ita est ce- teris paribus, quod pars corrumpens gravius peccet quam iudex corruptus. Conclusio probatur sic: Qui- cunque vult plus, intensius et vehemencius iniustum quam alius, ille plus peccat; pars corrumpens universaliter vult plus, inten- sius et vehemencius iniustum quam iudex — igitur plus et gra- vius peccat quam iudex. Consequencia nota est, similiter et maior, cum voluntas seu velle sit principale agens et originale peccati. Qui ergo plus, intensius et vehemencius vult quam alius iniustum, talis plus, intensius et vehemencius recedit et deficit a iusto — ergo; plus deficere est plus peccare. Sed minor pro- batur: quia pars corrumpens communiter querit tria mala sc. vincere et pervertere iudicem, 2. falsum iudicium, 3. commu- niter rem alienam, et hoc cum magna et vehementi instancia, munera dando vel timorem incuciendo et sic de aliis; sed iudex hoc non querit, ita saltem intense — graviter enim abiudicat iniuste et cum remorsu et valde remisse. Unde iudex bene querit pecuniam, sed non falsum iudicium vel rem alienam, sicut pars facit. Ista conclusio cum sua probacione patet per primum le- giferum, qui in talibus scit bene et distincte solus diffinire, unde dixit Joh. XIX: 1) Propterea qui me tradidit tibi, maius pecca- tum habet. Sunt verba ipsius ad Pilatum, ubi expresse patet, quod Judei, principes sacerdotum et scribe gravius peccaverunt in morte domini Pilatum corrumpentes quam Pilatus iudex ab eis corruptus. Corr. Coniuratores et moderni conspira- tores sunt Judeis et phariseis Christum cruci- 1) v. 11.
Strana 180
180* 373a figentibus deteriores. Nam sicut Judei conspiraverunt contra Christum et eum falsis testibus criminosis accusacionibus mendose multipliciter coram Pilato accusarunt dicentes reus est mortis:1) sic isti moderni conspiratores non solum contra Christum, sed contra totum regnum Boemie et universitatem nostram Pragensem conspi- rarunt, ipsam non solum falsis testibus crimi- nosis accusacionibus mendaciter! coram prin- cipe regni accusantes, sed in diversis regnis et provinciis suis scriptis“) et literis proditorie, quantum est in eis, diffamarunt dicentes: Boemi sunt hereticieterroneiet reimortis. Sed prin- ceps et dominus noster non sicut Pilatus timore vel muneribus ipsorum corruptus, sed sicut iustissimus Romano- rum rex vere et semper Augustus, sciens quod per in- vidiam2) ista commisissent, eosdem iuste de regnis et dominiis suis bannivit et exulavit. Sed quod sint Judeis deteriores, patet. Judei namque per ignoranciam sicut et eorum principes 3) Christum accusarunt et multi compuncti corde penituerunt, ut dicitur Act. 2. et 3. cap.: 4) isti autem ex malicia et superbia dyabo- lica, non ignorancia talia perpetraverunt, non compuncti sed obstinati in malicia sua sicut dyaboli perse- 5) verantes usque modo. De quibus verificatur illud:5) Superbia eorum qui te puta universitatem Pragen- sem oderunt, ascendit semper. Et de talibus conspiratoribus dicit ecclesia per Calixtum papam XI. q. I. ex conc. Calced.: 5) Conspiracionum crimina vestris in partibus vigere audivi- mus... infames esse censuerunt et non solum facientes sed et eis consencientes. XI. q. 1 cap. Conspiracionum Calixtus papa ex conc. Calced.b), quod tamquam ewangelium est servandum, ut patet XV. dist. Sicut s. ewangelio.7) Corr. 1. Omnes titinilli pro eis garrientes in angulis sicut garulic) de regno Boemie post a) Rkp.: scripturis. — b) Tak! znova. — c) Rkp.: garrilli. 1) Mat. 26, 66. — 2) Mat. 27, 18. — 3) Sk. ap. 3, 7. Rkp.: princeps. 4) Sk. ap. 2, 41; 4, 4. — 5) Ž. 73, 23. — 6) c. 22, opisuje celý. 7) c. 2.
180* 373a figentibus deteriores. Nam sicut Judei conspiraverunt contra Christum et eum falsis testibus criminosis accusacionibus mendose multipliciter coram Pilato accusarunt dicentes reus est mortis:1) sic isti moderni conspiratores non solum contra Christum, sed contra totum regnum Boemie et universitatem nostram Pragensem conspi- rarunt, ipsam non solum falsis testibus crimi- nosis accusacionibus mendaciter! coram prin- cipe regni accusantes, sed in diversis regnis et provinciis suis scriptis“) et literis proditorie, quantum est in eis, diffamarunt dicentes: Boemi sunt hereticieterroneiet reimortis. Sed prin- ceps et dominus noster non sicut Pilatus timore vel muneribus ipsorum corruptus, sed sicut iustissimus Romano- rum rex vere et semper Augustus, sciens quod per in- vidiam2) ista commisissent, eosdem iuste de regnis et dominiis suis bannivit et exulavit. Sed quod sint Judeis deteriores, patet. Judei namque per ignoranciam sicut et eorum principes 3) Christum accusarunt et multi compuncti corde penituerunt, ut dicitur Act. 2. et 3. cap.: 4) isti autem ex malicia et superbia dyabo- lica, non ignorancia talia perpetraverunt, non compuncti sed obstinati in malicia sua sicut dyaboli perse- 5) verantes usque modo. De quibus verificatur illud:5) Superbia eorum qui te puta universitatem Pragen- sem oderunt, ascendit semper. Et de talibus conspiratoribus dicit ecclesia per Calixtum papam XI. q. I. ex conc. Calced.: 5) Conspiracionum crimina vestris in partibus vigere audivi- mus... infames esse censuerunt et non solum facientes sed et eis consencientes. XI. q. 1 cap. Conspiracionum Calixtus papa ex conc. Calced.b), quod tamquam ewangelium est servandum, ut patet XV. dist. Sicut s. ewangelio.7) Corr. 1. Omnes titinilli pro eis garrientes in angulis sicut garulic) de regno Boemie post a) Rkp.: scripturis. — b) Tak! znova. — c) Rkp.: garrilli. 1) Mat. 26, 66. — 2) Mat. 27, 18. — 3) Sk. ap. 3, 7. Rkp.: princeps. 4) Sk. ap. 2, 41; 4, 4. — 5) Ž. 73, 23. — 6) c. 22, opisuje celý. 7) c. 2.
Strana 181
181" eos iuste sunt banniendi et expellendi. Patet corr. ex premissis. Unde lex dicit et habetur in can. VI. q. I. cap. Quero, ) ubi dicit imperator: Iubemus eciam notabiles esse infamia sine venia, qui pro talibus umquam apud nos tempta- verint intervenire.") Corr. 2. Questio ut proponitur est vera, quamvis con- clusio ultima sibi contradicere videatur. Nam regula docto- rum b) est, quod proposicio habens multiplices sensus si in uno sensu est vera, ipsa proposita simpliciter est concedenda, et non ut falsa, ergo ut vera; et quod questio in uno sensu est vera, patet ex conclusione tercia et eius probacione. Et tanta dixerim de hac questione. ) a) Rkp.: venire. — b) Rkp.: doctoris. o) Za tím: Jessenycz mistr moy. 1) Není v c. Quero (21), nýbrž v následujícím. (Si quis.)
181" eos iuste sunt banniendi et expellendi. Patet corr. ex premissis. Unde lex dicit et habetur in can. VI. q. I. cap. Quero, ) ubi dicit imperator: Iubemus eciam notabiles esse infamia sine venia, qui pro talibus umquam apud nos tempta- verint intervenire.") Corr. 2. Questio ut proponitur est vera, quamvis con- clusio ultima sibi contradicere videatur. Nam regula docto- rum b) est, quod proposicio habens multiplices sensus si in uno sensu est vera, ipsa proposita simpliciter est concedenda, et non ut falsa, ergo ut vera; et quod questio in uno sensu est vera, patet ex conclusione tercia et eius probacione. Et tanta dixerim de hac questione. ) a) Rkp.: venire. — b) Rkp.: doctoris. o) Za tím: Jessenycz mistr moy. 1) Není v c. Quero (21), nýbrž v následujícím. (Si quis.)
Strana 182
XIV. LISTY ŠKOTSKÉ. 1. Hec sunt Nova Scocie a. 1410 Pragam portata. Z rkp. budyš. VIIIo 7 (A) col. s praž. univ. X E 24 (B). 106b Est quidam armiger nomine Quintinus Folkhyrde3), qui insurgit in causa dei manu forti equitando per patrias et palam publicando in materna lingua ista que sequuntur in epistolis, ea per cartulas et cedulas dividendo et cuilibet manum exten- denti porrigendo.") Epistola prima. Quintinus universitati christianorum. Fiat voluntas dei nunc et semper Amen. Cunctis pateat evidenter, quod eccle- sia Christi°) hic militans in hac miserabili vita ad- versus diabolum, mundum et carnem, integratur ex tribus partibus. Quarum prima et infima perfeccione est vulgus vivens de laboricio vel arte mechanica et ista pars est bona et secura, si servet mandata dei et labori sit fideliter intenta, suis superioribus ewangelice obediendo. Secunda pars ecclesie sunt domini temporales et ista pars perficiens quod incumbit suo officio est melior sed periculosior. Officium autem suum est legem dei cognoscere et eam defendere, servos Christi pro- tegere et antichristi ministros opprimere. Hec est enim causa, a) A nad tím: i. e. pastor populi, B v textu. A píše: Folkherde. b) B: que secuntur in data et divisa per cedulas cuicunque manus extendenti. — c) A in marg.: ex dyalogo Wik.
XIV. LISTY ŠKOTSKÉ. 1. Hec sunt Nova Scocie a. 1410 Pragam portata. Z rkp. budyš. VIIIo 7 (A) col. s praž. univ. X E 24 (B). 106b Est quidam armiger nomine Quintinus Folkhyrde3), qui insurgit in causa dei manu forti equitando per patrias et palam publicando in materna lingua ista que sequuntur in epistolis, ea per cartulas et cedulas dividendo et cuilibet manum exten- denti porrigendo.") Epistola prima. Quintinus universitati christianorum. Fiat voluntas dei nunc et semper Amen. Cunctis pateat evidenter, quod eccle- sia Christi°) hic militans in hac miserabili vita ad- versus diabolum, mundum et carnem, integratur ex tribus partibus. Quarum prima et infima perfeccione est vulgus vivens de laboricio vel arte mechanica et ista pars est bona et secura, si servet mandata dei et labori sit fideliter intenta, suis superioribus ewangelice obediendo. Secunda pars ecclesie sunt domini temporales et ista pars perficiens quod incumbit suo officio est melior sed periculosior. Officium autem suum est legem dei cognoscere et eam defendere, servos Christi pro- tegere et antichristi ministros opprimere. Hec est enim causa, a) A nad tím: i. e. pastor populi, B v textu. A píše: Folkherde. b) B: que secuntur in data et divisa per cedulas cuicunque manus extendenti. — c) A in marg.: ex dyalogo Wik.
Strana 183
1837 cur portant gladium, et rex secundum Augustinum est vicarius deitatis. Est autem iste status periculosus et pronus, ut superetur a 1) superbia, cupiditate mundana et voluptate accidiosa. Tercia vero pars ecclesie et optima est clerus, dum perficit quod in- cumbit suo officio. Debet autem iste status mundum et eius so- licitudinem perfecte relinquere et studio, intelligencia") et vera verbi dei predicacione ambas priores partes vivificare, sacra- menta dei gratis et libere ministrare et undiquaque proxime sequi Christum. Sed quia ista pars apostatat et faciendo contrarium suum officium culpabiliter omittit, videtur quod nulla harum par- cium deo plus inimicatur, quia apostolus dicit: 2) Qui suorum et maxime domesticorum curam non habet, fidem negavit et est infideli deterior. Et cum apostolus dicit hoc de quolibet patre et matre familias, qui sue familie curam gerere debet, a forciori verificatur de sacerdotibus, qui spiritualem habent curam do- mus dei/ et propter hancb) recipiunt decimas et oblaciones quasi pro mercede laboris et opus non faciunt, ut ayt Gregorius, sed dampnabiliter vivunt in suis voluptatibus et defraudant pau- peres dei in hiis que secuntur, vid. in non docendo eos legem dei, articulos fidei, oracionem dominicalem, mandata dei et ewangelium Christi in materna lingua, in non disponendo bona ecclesie, que remanent supra eorum parcam necessitatem, rele- vacioni pauperum°) cecorum, pauperum claudorum, pauperum infirmorum, pauperum debilium, pauperum viduarum, paupe- rum orphanorum, sicut ait Gregorius, 3) quod causa ruine populi sunt mali sacerdotes. Et quia hec tota iniquitas et multo maior vecorditer, negligenter et ceciter passa est et relicta minime emen- data ab hiis, qui a deo ordinantur d) ad hoc, vid. ab ipsis summis sacerdotibus et specialiter a dominis temporalibus sc. regibus et ducibus, comitibus, baronibus, militibus et armigeris, qui propter hanc causam portant gladium, ut ait apostolus: ideo ego Quintinus Folkhyrde, servus dei pauperri- mus, in defectu horum temporalium dominorum et pro timore, 1074 a) B: studio intelligencie. — b) B: hoc. c) B: »pauperum... debilium« nemá. d) A: emendantur, B: ordinant et ad hoc. 1) B nemá. — 2) I. Tim. 5, 8. — 3) Citátů z Řehoře nenalézám.
1837 cur portant gladium, et rex secundum Augustinum est vicarius deitatis. Est autem iste status periculosus et pronus, ut superetur a 1) superbia, cupiditate mundana et voluptate accidiosa. Tercia vero pars ecclesie et optima est clerus, dum perficit quod in- cumbit suo officio. Debet autem iste status mundum et eius so- licitudinem perfecte relinquere et studio, intelligencia") et vera verbi dei predicacione ambas priores partes vivificare, sacra- menta dei gratis et libere ministrare et undiquaque proxime sequi Christum. Sed quia ista pars apostatat et faciendo contrarium suum officium culpabiliter omittit, videtur quod nulla harum par- cium deo plus inimicatur, quia apostolus dicit: 2) Qui suorum et maxime domesticorum curam non habet, fidem negavit et est infideli deterior. Et cum apostolus dicit hoc de quolibet patre et matre familias, qui sue familie curam gerere debet, a forciori verificatur de sacerdotibus, qui spiritualem habent curam do- mus dei/ et propter hancb) recipiunt decimas et oblaciones quasi pro mercede laboris et opus non faciunt, ut ayt Gregorius, sed dampnabiliter vivunt in suis voluptatibus et defraudant pau- peres dei in hiis que secuntur, vid. in non docendo eos legem dei, articulos fidei, oracionem dominicalem, mandata dei et ewangelium Christi in materna lingua, in non disponendo bona ecclesie, que remanent supra eorum parcam necessitatem, rele- vacioni pauperum°) cecorum, pauperum claudorum, pauperum infirmorum, pauperum debilium, pauperum viduarum, paupe- rum orphanorum, sicut ait Gregorius, 3) quod causa ruine populi sunt mali sacerdotes. Et quia hec tota iniquitas et multo maior vecorditer, negligenter et ceciter passa est et relicta minime emen- data ab hiis, qui a deo ordinantur d) ad hoc, vid. ab ipsis summis sacerdotibus et specialiter a dominis temporalibus sc. regibus et ducibus, comitibus, baronibus, militibus et armigeris, qui propter hanc causam portant gladium, ut ait apostolus: ideo ego Quintinus Folkhyrde, servus dei pauperri- mus, in defectu horum temporalium dominorum et pro timore, 1074 a) B: studio intelligencie. — b) B: hoc. c) B: »pauperum... debilium« nemá. d) A: emendantur, B: ordinant et ad hoc. 1) B nemá. — 2) I. Tim. 5, 8. — 3) Citátů z Řehoře nenalézám.
Strana 184
184* quem habeo eterne dampnacionis, que michi poterit evenire, nisi faciam quod in me est ad emendacionem horum malorum et in remissionem omnium peccatorum meorum palam moveoa) guerram divinam super istos dei inimicos et eorum cunctos auxiliatores, in quan- tum deus suam graciam michi exhibere dignabitur, ) sine quo nullum opus bonum poterit iniciari, ) veraciter prosequi neque perfecte consumari. In nomine ergo patris et filii et spiritus sancti d) Amen. Si quis est domini, ponat gladium super femur suum et iungatur michi — hunc sermonem dixit Moyses, quando adivit bellum in causa dei, ut habetur Ex. XXXII.1) Secunda epistola.) 107b Cum autem hec ad aures cleri pervenirent, graviter ea ferebant et cum maxima indignacione primo monebant do- minos temporales sibi faventes in dicti Quintini finalem destruc- cionem et secundo contra ipsum infideliter processerunt cen- suris ) suis indiscretis. Quibus per dictum Quintinum sic auditis, tali forma que sequitur specialiter eis perscribebat: Quintinus episcopo Glatonensi 8) cum suis complicibus totoqueh) clero regni Scocie. Fiat voluntas dei nunc et semper Amen. Per quorundam fidelium relacionem plane intelleximus, quod mirabiliter grave capitis cum proposito 1) nostro assumpto in purgacionem ecclesie per auctoritatem spiritus dei, qui spirat ubi vult 2) et dat libere sua dona singulis,1) prout sibi placet. Sic quod videtur tum per vestram crudelem regni temporalis pro- curacionem super nos tum per vestrum infidelem processum, quem fatue ducitis super nos, quod occultare nitimini a christia- norum noticia veritatem, informando eos quod totum illud, quod veraciter scripsimus in nostra communi cedula de officio vestro et de defectibus per vos factis in vestro *) officio, sit erroneum et hereticum, cum sit plana veritas. a) B: movere. — b) B: dignetur. — c) B: bene iniciari. d) B dále: fiat voluntas domini nunc et semper. — e) B: cedula. f) A psáno: esse furis. — g) Tak rkpp. místo Glasgoviensi. h) B: toto sc. — i) Tak rkpp. — j) B: singulis singulariter. k) Rkpp.: vestri. 1) v. 26 n. — 2) Jan 3, 8.
184* quem habeo eterne dampnacionis, que michi poterit evenire, nisi faciam quod in me est ad emendacionem horum malorum et in remissionem omnium peccatorum meorum palam moveoa) guerram divinam super istos dei inimicos et eorum cunctos auxiliatores, in quan- tum deus suam graciam michi exhibere dignabitur, ) sine quo nullum opus bonum poterit iniciari, ) veraciter prosequi neque perfecte consumari. In nomine ergo patris et filii et spiritus sancti d) Amen. Si quis est domini, ponat gladium super femur suum et iungatur michi — hunc sermonem dixit Moyses, quando adivit bellum in causa dei, ut habetur Ex. XXXII.1) Secunda epistola.) 107b Cum autem hec ad aures cleri pervenirent, graviter ea ferebant et cum maxima indignacione primo monebant do- minos temporales sibi faventes in dicti Quintini finalem destruc- cionem et secundo contra ipsum infideliter processerunt cen- suris ) suis indiscretis. Quibus per dictum Quintinum sic auditis, tali forma que sequitur specialiter eis perscribebat: Quintinus episcopo Glatonensi 8) cum suis complicibus totoqueh) clero regni Scocie. Fiat voluntas dei nunc et semper Amen. Per quorundam fidelium relacionem plane intelleximus, quod mirabiliter grave capitis cum proposito 1) nostro assumpto in purgacionem ecclesie per auctoritatem spiritus dei, qui spirat ubi vult 2) et dat libere sua dona singulis,1) prout sibi placet. Sic quod videtur tum per vestram crudelem regni temporalis pro- curacionem super nos tum per vestrum infidelem processum, quem fatue ducitis super nos, quod occultare nitimini a christia- norum noticia veritatem, informando eos quod totum illud, quod veraciter scripsimus in nostra communi cedula de officio vestro et de defectibus per vos factis in vestro *) officio, sit erroneum et hereticum, cum sit plana veritas. a) B: movere. — b) B: dignetur. — c) B: bene iniciari. d) B dále: fiat voluntas domini nunc et semper. — e) B: cedula. f) A psáno: esse furis. — g) Tak rkpp. místo Glasgoviensi. h) B: toto sc. — i) Tak rkpp. — j) B: singulis singulariter. k) Rkpp.: vestri. 1) v. 26 n. — 2) Jan 3, 8.
Strana 185
185* Quapropter requirimus vos et monemus ex parte dei, ut in manifestacione veritatis pro communi ") comodo rescribatis no- bis et inprobate, si scitis et potestis, per auctoritatem vite et doctrine Christi et suorum apostolorum et per sensum et scri- pturas vestrorum primitus approbatorum doctorum et sacre scripture expositorum id, quod de vobis scripsimus et de vestro officio, quo facto obligamus nos corrigi, secundum quod Chri- stus et sua lex corrigi statuit quemcunque hereticum hominem et errantem. Et ex altera parte si id, quod diximus de vobis vestroque officio, reperiatur firmum et verum per auctoritates scripture, tunc non feratis hoc graviter, sed prudenter et humi- liter prout decet corrigiteb) errores vestros anteactos, ut et nos et omnes homines clare videamus vestram emendacionem per operum vestrorum atestacionem manifestam. Et hoc eciam per vos facto promittimus vobis supersedere a nostro interponere penes vos et vestra. Et si defeceritis dedignando respondere huic nostre racionabili promissioni, testes manifestos vosmet- ipsos exhibetis et nobis et cunctis hec presencia scripta visuris vel audituris, quod superbi, stulti estis et obstinati, qui nulla ) tractacione vultis emendari, quousque divine ulcionis gladius potenter cadat super vos. Provideatis igitur et scire nos faciatis per presencium por- titorem, ") quid agere proponitis in premissis, scientes deo vo- lente quod non proponimus/ nostrum dimittere propositum, do- nec vixerimus, et quod firmiter cogitamus mori in isto proposito, cum oportet, et nunquam vobiscum tractare de falsa pace seu treuga in decepcionem communis populi, quemadmodum faciunt omnes vos sustentantes et succurrentes in vestra vita maledicta et non exclamant super vos crudelius quam super fures et la- trones, quia exules estis a deo et eius inimici et non sacer- dotes in opere, sed solum in nomine. Ideoque nos et omnes chri- stiani, sed specialiter domini temporales tenemur tractare vos non sicut bonos sacerdotes, sed sicut lupos rapaces in pellibus ovinis coopertos. Et non miremini, quod tam austere vobis loquimur, quia scitote firmiter, quod ex habundancia cordis ad hoc artamur; 108a a) B: omni. — b) B: tunc facite ad hoc prudenter et humiliter, prout decet et corrigite. — c) B vynech.: exhibetis... nulla. d) A: presencium per tenorem.
185* Quapropter requirimus vos et monemus ex parte dei, ut in manifestacione veritatis pro communi ") comodo rescribatis no- bis et inprobate, si scitis et potestis, per auctoritatem vite et doctrine Christi et suorum apostolorum et per sensum et scri- pturas vestrorum primitus approbatorum doctorum et sacre scripture expositorum id, quod de vobis scripsimus et de vestro officio, quo facto obligamus nos corrigi, secundum quod Chri- stus et sua lex corrigi statuit quemcunque hereticum hominem et errantem. Et ex altera parte si id, quod diximus de vobis vestroque officio, reperiatur firmum et verum per auctoritates scripture, tunc non feratis hoc graviter, sed prudenter et humi- liter prout decet corrigiteb) errores vestros anteactos, ut et nos et omnes homines clare videamus vestram emendacionem per operum vestrorum atestacionem manifestam. Et hoc eciam per vos facto promittimus vobis supersedere a nostro interponere penes vos et vestra. Et si defeceritis dedignando respondere huic nostre racionabili promissioni, testes manifestos vosmet- ipsos exhibetis et nobis et cunctis hec presencia scripta visuris vel audituris, quod superbi, stulti estis et obstinati, qui nulla ) tractacione vultis emendari, quousque divine ulcionis gladius potenter cadat super vos. Provideatis igitur et scire nos faciatis per presencium por- titorem, ") quid agere proponitis in premissis, scientes deo vo- lente quod non proponimus/ nostrum dimittere propositum, do- nec vixerimus, et quod firmiter cogitamus mori in isto proposito, cum oportet, et nunquam vobiscum tractare de falsa pace seu treuga in decepcionem communis populi, quemadmodum faciunt omnes vos sustentantes et succurrentes in vestra vita maledicta et non exclamant super vos crudelius quam super fures et la- trones, quia exules estis a deo et eius inimici et non sacer- dotes in opere, sed solum in nomine. Ideoque nos et omnes chri- stiani, sed specialiter domini temporales tenemur tractare vos non sicut bonos sacerdotes, sed sicut lupos rapaces in pellibus ovinis coopertos. Et non miremini, quod tam austere vobis loquimur, quia scitote firmiter, quod ex habundancia cordis ad hoc artamur; 108a a) B: omni. — b) B: tunc facite ad hoc prudenter et humiliter, prout decet et corrigite. — c) B vynech.: exhibetis... nulla. d) A: presencium per tenorem.
Strana 186
186* namque cor nostrum tam graviter et dire vulneratur, quo- ciens occurrit memorie vestra iniqua et maledicta oppressio legis dei et communis populi, per vos et per vestros diucius perpetrata, 3) quod pocius eligimus mori pro ea destruenda, quam vivere et non facere quod in nobis est ad eius correp- cionem. b) Et in huiusmodi rei testimonium in literis tripar- titis, c) una vobis, alia communitati, pro cuius comodo labo- ramus, et tercia nobismetipsis, sigillum nostri officii fecimus hic apponi. Forma autem sigilli sui est circulus et in medio circuli scutum cum figura crucis cum tribus clavis cruci affi- xis; in vacuo autem circuli supra scutum forma corone spinee, scriptura vero circularis in circumferencia circuli") est hec: Adiuva, domine deus omnipotens. Epistola tercia Folkhyrde.") 108b Quintinus Folkhyrde omnibus secularibus dominis et com- munitati. Fiat voluntas dei nunc et semper. Omnibus dominis chri- stianis et militibus et armigeris, gladium armave gerentibus in legis dei defensionem aut terram tenentibus per fidem et veri- tatem a domino summi celi, supplicamus ex parte dei necnon et eosdem requirimus et omni communitati et subiectis fidei chri- stiane istud onus iniungimus auctoritate spiritus dei et peri- culo, quod quilibet hic necnon in die iudicii terribilis conseque- tur, quod sacerdos quilibet in sacerdotali ordine constitutus, ubi- cunque fuerit repertus, qui noscatur a vobis contineri extra li- mites legis dei, qui quoad mundi pompam f) ut dives in corpore apparatur indumentis et penulis preciosis, cultellis et cingulis per- ornatis auro aliquo vel argento aut qui indutus est pro temporali defensione, ut8) diploide, pileo, gladio, pelta, sicca, dagardo, lan- cea, arcu et sagittis aut armorum aliqua parte pugne pertinente, vel qui communis est mango, venditor aut emptor, aliter quam veraciter censetur suo victui necessario pertinere, exercensque thabernas communes ) vini aut alterius potus; insuper sciatis a) A: pertractata. — b) B: correccionem. c) B: videntur litere tripartite; A: une, alie. — d) B: sigilli. e) A: Folkharde. B: Folkherde. — f) B: pompalis. g) B: cum. - 11) B: thabernam communem.
186* namque cor nostrum tam graviter et dire vulneratur, quo- ciens occurrit memorie vestra iniqua et maledicta oppressio legis dei et communis populi, per vos et per vestros diucius perpetrata, 3) quod pocius eligimus mori pro ea destruenda, quam vivere et non facere quod in nobis est ad eius correp- cionem. b) Et in huiusmodi rei testimonium in literis tripar- titis, c) una vobis, alia communitati, pro cuius comodo labo- ramus, et tercia nobismetipsis, sigillum nostri officii fecimus hic apponi. Forma autem sigilli sui est circulus et in medio circuli scutum cum figura crucis cum tribus clavis cruci affi- xis; in vacuo autem circuli supra scutum forma corone spinee, scriptura vero circularis in circumferencia circuli") est hec: Adiuva, domine deus omnipotens. Epistola tercia Folkhyrde.") 108b Quintinus Folkhyrde omnibus secularibus dominis et com- munitati. Fiat voluntas dei nunc et semper. Omnibus dominis chri- stianis et militibus et armigeris, gladium armave gerentibus in legis dei defensionem aut terram tenentibus per fidem et veri- tatem a domino summi celi, supplicamus ex parte dei necnon et eosdem requirimus et omni communitati et subiectis fidei chri- stiane istud onus iniungimus auctoritate spiritus dei et peri- culo, quod quilibet hic necnon in die iudicii terribilis conseque- tur, quod sacerdos quilibet in sacerdotali ordine constitutus, ubi- cunque fuerit repertus, qui noscatur a vobis contineri extra li- mites legis dei, qui quoad mundi pompam f) ut dives in corpore apparatur indumentis et penulis preciosis, cultellis et cingulis per- ornatis auro aliquo vel argento aut qui indutus est pro temporali defensione, ut8) diploide, pileo, gladio, pelta, sicca, dagardo, lan- cea, arcu et sagittis aut armorum aliqua parte pugne pertinente, vel qui communis est mango, venditor aut emptor, aliter quam veraciter censetur suo victui necessario pertinere, exercensque thabernas communes ) vini aut alterius potus; insuper sciatis a) A: pertractata. — b) B: correccionem. c) B: videntur litere tripartite; A: une, alie. — d) B: sigilli. e) A: Folkharde. B: Folkherde. — f) B: pompalis. g) B: cum. - 11) B: thabernam communem.
Strana 187
187* omnes sacerdotes esse extra limites preassumptos, qui sunt in plateis tripudiatores, in foris contuberniones aut ex consuetu- dine luxurie dediti, inhabitatores domorum cum mulieribus in- honestis, sustinentes viros et feminas luxuriosas, aut equitantes superbe cum sellis, frenis aut calcaribus deauratis aut cum pompa hominum armatorum exibitorum sumptibus eorundem in de- struccionem bonorum, que pauperes possiderent; aut si aliquis reperiatur sacerdos, qui magni et boni beneficii est possessor aut redditus alicuius, non trahens moram ad eius ecclesiam nec dis- ponens bona dei remanencia") ultra eius victum necessarium pauperibus fide dignis, ut in nostra cedula declaratur, conver- sacionem trium statuum explicante, sed in locis residet defen- sivis, civitate, castro, burgob), ubi exercet vendiciones et empcio- nes mercimoniorum, bona latenter cumulans a profectu aut comodo communitatis, vitam ducendo in pigricia, gula vel lu- xuria: talem quemlibet agnoscatis a lege domini deviantem et in extremo residentem cornu°) dei.") Super quos cornua flamus et adhuc flabimus") de die in diem, donec viderimus eorum cor- reccionem in foribus apparentem. Et voluntas est domini, quod consimiliter vos/ agatis, cum in lege dei virtutum sit, quod qui talibus se miscet vel qui talem ut hospitem recipit talibusque favet aut cum tali comedit aut potat aut ei vultum exhibet ali- qualem aut eos salutat in plateis, nisi ob eorum emendacionem, est eorundem particeps peccatorum et qui non quantum ad eum pertinet eorum mala corrigit, eis consentit et partem penarum eorumdem est finaliter recepturus. Quilibet ergo vitam ducens in hac via, caveat 1) et quantum potest nitatur 8), ut dei voluntas fiat nunc et semper Amen. 109a Epistola quarta. Quintinus Folkhyrde h) suo curato, omnibus et singulis aliis. Fiat dei voluntas nunc et semper Amen. Non est tibi igno- a) B: permanencia. — b) B: aut castro sive burgo. c) A: i. e. potestate. d) A: resident, B: in extremo cornu residentem. e) B: flavimus et adhuc flamus. — f) A: teneat. g) A: nitet, B: iuvet. — h) A píše: Foklherde.
187* omnes sacerdotes esse extra limites preassumptos, qui sunt in plateis tripudiatores, in foris contuberniones aut ex consuetu- dine luxurie dediti, inhabitatores domorum cum mulieribus in- honestis, sustinentes viros et feminas luxuriosas, aut equitantes superbe cum sellis, frenis aut calcaribus deauratis aut cum pompa hominum armatorum exibitorum sumptibus eorundem in de- struccionem bonorum, que pauperes possiderent; aut si aliquis reperiatur sacerdos, qui magni et boni beneficii est possessor aut redditus alicuius, non trahens moram ad eius ecclesiam nec dis- ponens bona dei remanencia") ultra eius victum necessarium pauperibus fide dignis, ut in nostra cedula declaratur, conver- sacionem trium statuum explicante, sed in locis residet defen- sivis, civitate, castro, burgob), ubi exercet vendiciones et empcio- nes mercimoniorum, bona latenter cumulans a profectu aut comodo communitatis, vitam ducendo in pigricia, gula vel lu- xuria: talem quemlibet agnoscatis a lege domini deviantem et in extremo residentem cornu°) dei.") Super quos cornua flamus et adhuc flabimus") de die in diem, donec viderimus eorum cor- reccionem in foribus apparentem. Et voluntas est domini, quod consimiliter vos/ agatis, cum in lege dei virtutum sit, quod qui talibus se miscet vel qui talem ut hospitem recipit talibusque favet aut cum tali comedit aut potat aut ei vultum exhibet ali- qualem aut eos salutat in plateis, nisi ob eorum emendacionem, est eorundem particeps peccatorum et qui non quantum ad eum pertinet eorum mala corrigit, eis consentit et partem penarum eorumdem est finaliter recepturus. Quilibet ergo vitam ducens in hac via, caveat 1) et quantum potest nitatur 8), ut dei voluntas fiat nunc et semper Amen. 109a Epistola quarta. Quintinus Folkhyrde h) suo curato, omnibus et singulis aliis. Fiat dei voluntas nunc et semper Amen. Non est tibi igno- a) B: permanencia. — b) B: aut castro sive burgo. c) A: i. e. potestate. d) A: resident, B: in extremo cornu residentem. e) B: flavimus et adhuc flamus. — f) A: teneat. g) A: nitet, B: iuvet. — h) A píše: Foklherde.
Strana 188
109b 188* tum, quomodo premonuimus“) omnes tres status ecclesie in gene- rali, quid sit officium cuiuslibet status eiusdem, et super quo proposito fundamur, donec ab hoc seculo exeamus auctoritate spiritus dei. Et tibi in speciali talem damus premonicionem") ex parte dei et periculo, quod in hac vita necnon in futurob) con- sequitur, quod tu te ipsum disponas cum omni festinancia ad tuos errores preteritos emendandos, sic quod non videamus eos per te amplius sustineri, sed quod hec perficias manifeste que secuntur, h. e. dicere quod dimittas omnem assiduitatem mun- danam et domi, ubi tua est ecclesia, moram trahas, ) quodque dei mandata in materna lingua tuos vere doceas parochianos. 1) Insuper predica manifeste tempore competenti ad minus diebus dominicis ewangelium et e) epistolam in facie ecclesie omnibus accedentibus ad eandem, et quod a te sint sacramenta libere ministrata sisque decimarum et oblacionum, que sunt pars dei, fidelis dispensator, primo tibi accipiens alimenta et tegimenta necessaria, non tamen omnia illicite delectabilia, residuum vero bonorum dei disponas discrete, cum aliqua eius parte tibi libros emendo legis dei aliquamque eius partem dando pauperibus parochianis et aliis habentibus necessitatem. f) Sic quod consi- derato/ modo vivendi cuiuslibet christiani in suo genere8) in tuo sis gradu minimis sumptibus contentus, a mundo maxime lon- ginquus, in tua vita Christo magis propinquus. Et istis in te ad effectum deductis iuxta scire atque posse nos recognoscas tibi amicum plenarium contra volentes te nequiter 1) impedire. Con- trario vero contingenti, quod nullatenus affectamus, vid. quod inobediens sis isti precepto nostro edito auctoritate spiritus dei, tibi notum sit, quod super te et tibi pertinentes faciemus bellum erigi manifestum cum maiori vehemencia quam affectamus super Judeos aut Sarracenos bellum inducere i) qualecunque, quia te peiorem tali quocunque tuis operibus es ostendens. In omnium istorum testimonium hiis literis sigillum no- stri officii est appensum. Finis epistolarum Quintini armigeri Scocie. 1) a) B: premunivimus, premunicionem. — b) B: futura. c ) B ještě: quod studeas solum in lege divina nec non Pater noster et Credo omniaque. — d) V A psáno: parochiales a opraveno. e) B: aut. — f) B: indigentibus. — g) B: gradu. h) B: in predictis nequiter. — i) B: introducere. j) B ještě: fidelis Amen.
109b 188* tum, quomodo premonuimus“) omnes tres status ecclesie in gene- rali, quid sit officium cuiuslibet status eiusdem, et super quo proposito fundamur, donec ab hoc seculo exeamus auctoritate spiritus dei. Et tibi in speciali talem damus premonicionem") ex parte dei et periculo, quod in hac vita necnon in futurob) con- sequitur, quod tu te ipsum disponas cum omni festinancia ad tuos errores preteritos emendandos, sic quod non videamus eos per te amplius sustineri, sed quod hec perficias manifeste que secuntur, h. e. dicere quod dimittas omnem assiduitatem mun- danam et domi, ubi tua est ecclesia, moram trahas, ) quodque dei mandata in materna lingua tuos vere doceas parochianos. 1) Insuper predica manifeste tempore competenti ad minus diebus dominicis ewangelium et e) epistolam in facie ecclesie omnibus accedentibus ad eandem, et quod a te sint sacramenta libere ministrata sisque decimarum et oblacionum, que sunt pars dei, fidelis dispensator, primo tibi accipiens alimenta et tegimenta necessaria, non tamen omnia illicite delectabilia, residuum vero bonorum dei disponas discrete, cum aliqua eius parte tibi libros emendo legis dei aliquamque eius partem dando pauperibus parochianis et aliis habentibus necessitatem. f) Sic quod consi- derato/ modo vivendi cuiuslibet christiani in suo genere8) in tuo sis gradu minimis sumptibus contentus, a mundo maxime lon- ginquus, in tua vita Christo magis propinquus. Et istis in te ad effectum deductis iuxta scire atque posse nos recognoscas tibi amicum plenarium contra volentes te nequiter 1) impedire. Con- trario vero contingenti, quod nullatenus affectamus, vid. quod inobediens sis isti precepto nostro edito auctoritate spiritus dei, tibi notum sit, quod super te et tibi pertinentes faciemus bellum erigi manifestum cum maiori vehemencia quam affectamus super Judeos aut Sarracenos bellum inducere i) qualecunque, quia te peiorem tali quocunque tuis operibus es ostendens. In omnium istorum testimonium hiis literis sigillum no- stri officii est appensum. Finis epistolarum Quintini armigeri Scocie. 1) a) B: premunivimus, premunicionem. — b) B: futura. c ) B ještě: quod studeas solum in lege divina nec non Pater noster et Credo omniaque. — d) V A psáno: parochiales a opraveno. e) B: aut. — f) B: indigentibus. — g) B: gradu. h) B: in predictis nequiter. — i) B: introducere. j) B ještě: fidelis Amen.
Strana 189
189* 2. Toto sú nové věci Skockej2) vlasti. Z rkp. víd. knih. dv. 4916. Bieše jeden rytieř řádu a snad ještě jest, jménem Quin- 5a tinus, Folkhyerde přiemím, jenž sě vykládá pastýř lida, kte- rýžto b) povstal jest v buožie při rukú silnú, jezdě po vlastech a krajinách a zjevně ohlašuje přirozeným jazykem tyto věci, ješto dole budú položeny, a ty věci rozdával po listech každému, ktožkoli jemu ruku podal. Quintinus všie obci křěstanské pán zemi Škocské. Buď buožie vóle již nynie i po všě časy Amen. Všem buď známo zjevně, že ta cierkev Kristova, ješto zde rytieří v tomto biedném životě proti ďáblu, světu i tělu, zetříčástek zvláště sě naplňuje. Z kterýchžto částek prvnie a najnižšie2) stránka všem prospievání jest obecný lid, ješto sě živí svú prací a ře- meslem svým, a ta částka cierkvi svaté Kristovy tehdy sě dobřě má a bezpečně prospievá, zachovává-li božie přikázánie a k tomu věrně-li sě obierá svú prací a poslúchá-li všěch nad sebú podle nového zákona a zvláště ve všěm v tom,/ což jest z buožieho 5b zákona. Druhá stránka té cierkvi svaté jsú páni světští a zem- ští, 1) rytieři a panošie, králové, kniežata. A tato stránka koná-li to, co slušie na její úřad, jest lepšie nežli prvnie, ale nebezpeč- nějšie, neb má viece příčin k hřiechu nežli prvnie. A úřad té stránky jest boží zákon právě poznati a poznajíc jej jeho věrně brániti mečem a Kristovy služebníky a dobrú kněži a kazatele taky brániti, ješto pravdu boží ohlašují, a služebníky a posly antikristovy, ješto sě božie pravdě protiví, všudy je kaziti. Neb proto jest od Boha dán meč světským a proto podle řeči sv. Au- gustina král jest náměstek božstvie pána Jezu Krista. Ale ten stav jest velmi nebezpečný a hotov velmi ku přěmožení ot pýchy světské, ot lakomstvie a ot rozkoši tělesné. a) Rkp.: Skociece. — b) Rkp.: kterzysto. — c) Rkp.: naynyssie. d) Psáno: swyestczii a zemstzii.
189* 2. Toto sú nové věci Skockej2) vlasti. Z rkp. víd. knih. dv. 4916. Bieše jeden rytieř řádu a snad ještě jest, jménem Quin- 5a tinus, Folkhyerde přiemím, jenž sě vykládá pastýř lida, kte- rýžto b) povstal jest v buožie při rukú silnú, jezdě po vlastech a krajinách a zjevně ohlašuje přirozeným jazykem tyto věci, ješto dole budú položeny, a ty věci rozdával po listech každému, ktožkoli jemu ruku podal. Quintinus všie obci křěstanské pán zemi Škocské. Buď buožie vóle již nynie i po všě časy Amen. Všem buď známo zjevně, že ta cierkev Kristova, ješto zde rytieří v tomto biedném životě proti ďáblu, světu i tělu, zetříčástek zvláště sě naplňuje. Z kterýchžto částek prvnie a najnižšie2) stránka všem prospievání jest obecný lid, ješto sě živí svú prací a ře- meslem svým, a ta částka cierkvi svaté Kristovy tehdy sě dobřě má a bezpečně prospievá, zachovává-li božie přikázánie a k tomu věrně-li sě obierá svú prací a poslúchá-li všěch nad sebú podle nového zákona a zvláště ve všěm v tom,/ což jest z buožieho 5b zákona. Druhá stránka té cierkvi svaté jsú páni světští a zem- ští, 1) rytieři a panošie, králové, kniežata. A tato stránka koná-li to, co slušie na její úřad, jest lepšie nežli prvnie, ale nebezpeč- nějšie, neb má viece příčin k hřiechu nežli prvnie. A úřad té stránky jest boží zákon právě poznati a poznajíc jej jeho věrně brániti mečem a Kristovy služebníky a dobrú kněži a kazatele taky brániti, ješto pravdu boží ohlašují, a služebníky a posly antikristovy, ješto sě božie pravdě protiví, všudy je kaziti. Neb proto jest od Boha dán meč světským a proto podle řeči sv. Au- gustina král jest náměstek božstvie pána Jezu Krista. Ale ten stav jest velmi nebezpečný a hotov velmi ku přěmožení ot pýchy světské, ot lakomstvie a ot rozkoši tělesné. a) Rkp.: Skociece. — b) Rkp.: kterzysto. — c) Rkp.: naynyssie. d) Psáno: swyestczii a zemstzii.
Strana 190
190* 6a 6b Třětí stránka cierkvi*) svaté Kristovy pravé, jenž má býti najlepšie, když učiní což na její úřad slušie, a to jest du- chovnie žákovstvo. A na ten stav slušie svět i jich všecko pečo- vánie o světských věcechb)I dokonale opustiti a slovem buožím a ze všie plnosti obieráním v zákoně božiem ve dne i v noci a věrným kázáním aby obě dřěvnie stránce obživoval a svátosti buoží aby jiným stránkám posluhoval svobodně, darmo, pro buoh, a ve všem svém běhu aby nad jiné stránky blíže Krista následoval. Ale že ta stránka žákovstva daleko již pobiehá od božieho zákona a činí spět mnoho velmi nešlechetně a téměř všecko, což na ten úřad slušie, opúštie, tak že sě zdá mnohým, že žádná stránka jiná tak nepřátelsky“) sě neprotiví buohu svému, jako tato třetí kněská d), a jako die sv. Pavel, »ktož o svých a najviece domácích péčě nemá, viery jest zapřěl a horší jest nežli pohan nevěrný,« a poněvadž to sv. Pavel die o každém hospodáři v jeho čeledi domácie, o niežto má péči mieti, ovšem pak mnoho viec sě to plní o kněžích, ješto duchovní péči mají mieti o domu bo- žím a proto berú desátky, oběti mnohé jakžto za svú práci, avšak skutkem toho neukazují2),/ jakož die sv. Řehoř, ale hanebně sú živi v svých rozkoších a lstivě klamají chudé lidi, zvláště [vl těchto kusích: Najprve že neučí lidu zákona buožieho ani lid spravují o článciech viery křesťanské ani vypravují lidem, kterak mají rozoměti páteři ani buožiemu přikázánie ani Kri- stovu čtenie jazykem přirozeným, ani z těch všěch almužen, kte- réžto berú, kostelních, ješto jim mimo potřěbu zóstávají, chu- dým dávají, nuznýmf), potřěbným ani chudým vdovám ani chudým sirotkóm, tak že, jakož die sv. Řehoř, toho že sú lidé daleko padli ot boha, ot jeho cesty i pravdy, příčina najvětčie obecně sú kněží zlí. A z toho ze všeho, co ta stránka kněská trpí ot světských tresktánie, co pótek a protivenstvie ot králev, ot kniežat, ot ry- tieřóv, ot panoší, ješto proto meč nesú, aby sě té třetí stránce v zlém protivili, avšak ještě málo nebo nic nechce sě polepšiti v duchovním prospievání. a) Rkp.: cierkev. — b) Psáno: vyezyech. c) Psáno: neprzatelskie. — d) Tak obyčejně rkp. e) Psáno: nevezasugij. — f) Rkp.: nuzym.
190* 6a 6b Třětí stránka cierkvi*) svaté Kristovy pravé, jenž má býti najlepšie, když učiní což na její úřad slušie, a to jest du- chovnie žákovstvo. A na ten stav slušie svět i jich všecko pečo- vánie o světských věcechb)I dokonale opustiti a slovem buožím a ze všie plnosti obieráním v zákoně božiem ve dne i v noci a věrným kázáním aby obě dřěvnie stránce obživoval a svátosti buoží aby jiným stránkám posluhoval svobodně, darmo, pro buoh, a ve všem svém běhu aby nad jiné stránky blíže Krista následoval. Ale že ta stránka žákovstva daleko již pobiehá od božieho zákona a činí spět mnoho velmi nešlechetně a téměř všecko, což na ten úřad slušie, opúštie, tak že sě zdá mnohým, že žádná stránka jiná tak nepřátelsky“) sě neprotiví buohu svému, jako tato třetí kněská d), a jako die sv. Pavel, »ktož o svých a najviece domácích péčě nemá, viery jest zapřěl a horší jest nežli pohan nevěrný,« a poněvadž to sv. Pavel die o každém hospodáři v jeho čeledi domácie, o niežto má péči mieti, ovšem pak mnoho viec sě to plní o kněžích, ješto duchovní péči mají mieti o domu bo- žím a proto berú desátky, oběti mnohé jakžto za svú práci, avšak skutkem toho neukazují2),/ jakož die sv. Řehoř, ale hanebně sú živi v svých rozkoších a lstivě klamají chudé lidi, zvláště [vl těchto kusích: Najprve že neučí lidu zákona buožieho ani lid spravují o článciech viery křesťanské ani vypravují lidem, kterak mají rozoměti páteři ani buožiemu přikázánie ani Kri- stovu čtenie jazykem přirozeným, ani z těch všěch almužen, kte- réžto berú, kostelních, ješto jim mimo potřěbu zóstávají, chu- dým dávají, nuznýmf), potřěbným ani chudým vdovám ani chudým sirotkóm, tak že, jakož die sv. Řehoř, toho že sú lidé daleko padli ot boha, ot jeho cesty i pravdy, příčina najvětčie obecně sú kněží zlí. A z toho ze všeho, co ta stránka kněská trpí ot světských tresktánie, co pótek a protivenstvie ot králev, ot kniežat, ot ry- tieřóv, ot panoší, ješto proto meč nesú, aby sě té třetí stránce v zlém protivili, avšak ještě málo nebo nic nechce sě polepšiti v duchovním prospievání. a) Rkp.: cierkev. — b) Psáno: vyezyech. c) Psáno: neprzatelskie. — d) Tak obyčejně rkp. e) Psáno: nevezasugij. — f) Rkp.: nuzym.
Strana 191
191* Ale že světštía) páni právě božie pravdy neznajíc, velmi jsú léní/ sě protiviti kněskéb) zlosti, protož já Quintinus Folkhyerde služebník boží chtě některak nahraditi světské ruky a pro bázeň boží, ježto sě bojím, abych na věky nebyl buoha otlúčen proto, nepřičiním-li ) sě a nepostavím-li sě plně proti zlosti kněské, toho sě boje, učiním což jest na mně, abych také za to vzal“) od boha všěch hřiechóv otpuščenie. Protož již zjevně počínám válku držeti proti zlosti a pokrytství kněskému2), a toť jest buožie válka proti božím nepřátelóm i proti jich všěm pomocníkóm. A to miením tak daleko vésti, jakž daleko pán buch z své pójčí milosti, bez jeho[ž] nic dobrého ani se móž počieti ani konati. Protož ve jmě otcě i syna i svatého ducha, buď vóle boží vždy i nynie i po všě časy Amen. Jest-li kto věrný boží slu- žebník, vopas sě mečem na svá bedra a buď se mnú, jakožto někdyf) tak jest řekl Mojžieš, když jest počal boj v při božie, mstě pána boha. 7a Druhý list. 7b. Když tyto věci, jakž8) psáno napřěd, přišly sú v uši žá- kovstvu, těžko sú to sobě vzěli a z velikého hněvu a protivenstvie jeli sú sě napomínati světských pánóv, ješto jim přějiechu, aby toho pana Quintina konečně zetřěli a zkazili; a druhé proti němu pozdvihli sú sě kledbami a póhonyh) neřádnými, jenž sú proti bohu a jeho zákonu. Kteréžto věci uslyšav pan Quintinus, jal sě jest jim list psáti tiemto řádem. Pan Quintinus biskupu Glotoneskému i s jeho preláty i všěmu žákovstvu královstvie Skocského.1) Buď vóle boží již nynie i po všě časy Amen. Skrzě ně- kterých věrných zprávu věrnú a upřiemnú sme rozuměli, že divně j) a těžce béřete to sobě, že z úmysla našeho mienieme a) Rkp.: swyetsczii. — b) Zde psáno: knyescke. c) Rkp. neprzyczynymyly sie a nepostavymyly sie. d) Psáno: vssal. — e) Psáno: knyetskemu. f) Psáno: nyetkdy. — 8) Rkp.: již. h) Rkp.: kledbamy, pohonymy. — i) Psáno: Skoczeskeho. j) Rkp.: dywny.
191* Ale že světštía) páni právě božie pravdy neznajíc, velmi jsú léní/ sě protiviti kněskéb) zlosti, protož já Quintinus Folkhyerde služebník boží chtě některak nahraditi světské ruky a pro bázeň boží, ježto sě bojím, abych na věky nebyl buoha otlúčen proto, nepřičiním-li ) sě a nepostavím-li sě plně proti zlosti kněské, toho sě boje, učiním což jest na mně, abych také za to vzal“) od boha všěch hřiechóv otpuščenie. Protož již zjevně počínám válku držeti proti zlosti a pokrytství kněskému2), a toť jest buožie válka proti božím nepřátelóm i proti jich všěm pomocníkóm. A to miením tak daleko vésti, jakž daleko pán buch z své pójčí milosti, bez jeho[ž] nic dobrého ani se móž počieti ani konati. Protož ve jmě otcě i syna i svatého ducha, buď vóle boží vždy i nynie i po všě časy Amen. Jest-li kto věrný boží slu- žebník, vopas sě mečem na svá bedra a buď se mnú, jakožto někdyf) tak jest řekl Mojžieš, když jest počal boj v při božie, mstě pána boha. 7a Druhý list. 7b. Když tyto věci, jakž8) psáno napřěd, přišly sú v uši žá- kovstvu, těžko sú to sobě vzěli a z velikého hněvu a protivenstvie jeli sú sě napomínati světských pánóv, ješto jim přějiechu, aby toho pana Quintina konečně zetřěli a zkazili; a druhé proti němu pozdvihli sú sě kledbami a póhonyh) neřádnými, jenž sú proti bohu a jeho zákonu. Kteréžto věci uslyšav pan Quintinus, jal sě jest jim list psáti tiemto řádem. Pan Quintinus biskupu Glotoneskému i s jeho preláty i všěmu žákovstvu královstvie Skocského.1) Buď vóle boží již nynie i po všě časy Amen. Skrzě ně- kterých věrných zprávu věrnú a upřiemnú sme rozuměli, že divně j) a těžce béřete to sobě, že z úmysla našeho mienieme a) Rkp.: swyetsczii. — b) Zde psáno: knyescke. c) Rkp. neprzyczynymyly sie a nepostavymyly sie. d) Psáno: vssal. — e) Psáno: knyetskemu. f) Psáno: nyetkdy. — 8) Rkp.: již. h) Rkp.: kledbamy, pohonymy. — i) Psáno: Skoczeskeho. j) Rkp.: dywny.
Strana 192
192* 8a očiščení kostela kněského skrze právo a moc ducha božieho, jenž dýchá kdež ráčí a svobodně dává dary své každému zvláště, jakž mu sě líbí. Tak že zdá sě skrze vašě ukrutné panování nad světským sbožím i nad námi lidské i našě/ spasenie velmi od- meškáváte a té pravdy boží, ješto jest proti vám, nechcete lidem ohlašovati: protož to všecko sme napsali, což jest na tomto listu pravdy boží proti vám, z našeho úřadu panského a rytieř- ského3) proti vašim velikým nedostatkóm a proti vašim bludóm a kacieřství. A jednoť zjevnú pravdú boží, jenž jest zjevně po- ložena v božím zákonu, pójdu proti vašie zlosti a vašemu bludu. 8b Protož napomínáme vás ot boha, abyste o zjevné pravdě boží což by bylo k obecnému řádu božímu a k lidskému spasení, abyste nám otepsali a podobnú toho otpověď dali. A byl-li bych na čěm scestieb), [dokažtel viete-li a móžete-li, skrze zákon Kri- stóv a jeho apoštolóv, skrze smysl a písmo vašich svatých prvních doctoróv a svatého písma, zvláště v tom, co o vás sem psal i o va- šem úřadě, co na vás slušie, a chci rád od vás tresktán býti řádem tiem, kterýžto jest Kristus a jeho zákon ustavil k tresktání tak bludného člověka. Pakli s druhé strany což smy řekli o vás a o vašem úřadu, bude nalezeno pravé a podobné a písmem sva- tým potvrzené, tehdy učiňte k tomu múdřě a pokorně jakož to slušie a opravte bludy vašě dřieve řečené, abychme i my všichni lidé zjevně seznalic) vašě opravenie skrzě zjevné vašich dobrých skutkóv ukázánie a svědčenie. A to také i my slibujeme vám, že ostanete-li zlého a polepšíte sě jako slušie na váš řád, chceme toho nechati, což sme počeli vésti a vám ke všemu dobrému chceme pomocni býti, ač budete toho potřěbovati. Pakli však d) toto psanie i našě sliby zavrzete, již sě nám zjevíty tiem, že ste bláznivi a hrdi a zatvrzeni v zlosti, jakožto takoví, ješto ni- žádným obyčějem nechcete tresktáni býti, ažť meč božské pomsty zjevně přide na vás. Protož jednajteže) tak jako slušie a nám otpověď dajte, co mieniete činiti v tomto běhu, což my nynie vám píšeme. Než to vězte, že s boží pomocí a vólí nemienieme toho našeho úmysla otpustiti, ale před sě 1) vésti a konati, doněvadž smy živi, a což a) Psáno: rytierzkeho. — b) Psáno: sczyestye. c) Rkp.: szesnaly. — d) Rkp.: Pakly wassye. e) Rkp.: zdyenaytez. — f) Psáno: pryed ze.
192* 8a očiščení kostela kněského skrze právo a moc ducha božieho, jenž dýchá kdež ráčí a svobodně dává dary své každému zvláště, jakž mu sě líbí. Tak že zdá sě skrze vašě ukrutné panování nad světským sbožím i nad námi lidské i našě/ spasenie velmi od- meškáváte a té pravdy boží, ješto jest proti vám, nechcete lidem ohlašovati: protož to všecko sme napsali, což jest na tomto listu pravdy boží proti vám, z našeho úřadu panského a rytieř- ského3) proti vašim velikým nedostatkóm a proti vašim bludóm a kacieřství. A jednoť zjevnú pravdú boží, jenž jest zjevně po- ložena v božím zákonu, pójdu proti vašie zlosti a vašemu bludu. 8b Protož napomínáme vás ot boha, abyste o zjevné pravdě boží což by bylo k obecnému řádu božímu a k lidskému spasení, abyste nám otepsali a podobnú toho otpověď dali. A byl-li bych na čěm scestieb), [dokažtel viete-li a móžete-li, skrze zákon Kri- stóv a jeho apoštolóv, skrze smysl a písmo vašich svatých prvních doctoróv a svatého písma, zvláště v tom, co o vás sem psal i o va- šem úřadě, co na vás slušie, a chci rád od vás tresktán býti řádem tiem, kterýžto jest Kristus a jeho zákon ustavil k tresktání tak bludného člověka. Pakli s druhé strany což smy řekli o vás a o vašem úřadu, bude nalezeno pravé a podobné a písmem sva- tým potvrzené, tehdy učiňte k tomu múdřě a pokorně jakož to slušie a opravte bludy vašě dřieve řečené, abychme i my všichni lidé zjevně seznalic) vašě opravenie skrzě zjevné vašich dobrých skutkóv ukázánie a svědčenie. A to také i my slibujeme vám, že ostanete-li zlého a polepšíte sě jako slušie na váš řád, chceme toho nechati, což sme počeli vésti a vám ke všemu dobrému chceme pomocni býti, ač budete toho potřěbovati. Pakli však d) toto psanie i našě sliby zavrzete, již sě nám zjevíty tiem, že ste bláznivi a hrdi a zatvrzeni v zlosti, jakožto takoví, ješto ni- žádným obyčějem nechcete tresktáni býti, ažť meč božské pomsty zjevně přide na vás. Protož jednajteže) tak jako slušie a nám otpověď dajte, co mieniete činiti v tomto běhu, což my nynie vám píšeme. Než to vězte, že s boží pomocí a vólí nemienieme toho našeho úmysla otpustiti, ale před sě 1) vésti a konati, doněvadž smy živi, a což a) Psáno: rytierzkeho. — b) Psáno: sczyestye. c) Rkp.: szesnaly. — d) Rkp.: Pakly wassye. e) Rkp.: zdyenaytez. — f) Psáno: pryed ze.
Strana 193
193* sobě na mysli pevně ukládáme, v tom když bude potřěba, až do smrti stanem a nechceme sě s vámi sjednati nižádných rokóv! 9a a žádný falešný pokoj tohoto světa ani kterého příměří chceme s vámi mieti; neb by to bylo na svedenie obecného lidu, jakož činí všichni, ješto vás trpie u vašie zlosti a vám sú pomocni, ješto proti vám nekřičie, jakožto to [slušie] na zloděje“) a lotry a na boží nepřátely, ješto ste vešken svět svedli, ješto néste kněží skutkem, než toliko jménem. Protož my i všichni křesťané a zvláště my páni zemští b), rytieři i panošie dlužnib) sme již povstati proti vám, ne jakožto proti dobrým kněžím, ale jakožto proti vlkóm dravým ovčí koží přikrytým. A nedivte sě, že vám tak tvrdě mluvíme na tomto listu; nebo zajisté to vězte, že z hojnosti srdce k tomu sme při- nuceni, nebo srdce našě těžcě raněno bývá, kolikrát na paměť přicházie) váš zlořečený život a z toho ot vás potupenie veliké božieho zákona a netbánie spasení lidského d) a že tak dávno a dlúho v tom stojíte, že již radějše sobě zvolujem umřieti za zetřěnie a zkaženie těch vašich velikých neřádóv, nežli živu býti a nic k tomu neučiniti/ což jest na nás.e) A tomuto listu na svědectvie listy posieláme troje: jeden vám kněžím, druhý všie obci křesťanské, pro kteréžto obci řádu navedenie my chceme s boží pomocí o to státi a pracovati, a třetí list světské moci našeho řádu posieláme. f) Pečeť našeho řádu tuto smy kázali přiložiti a zpósoba té pečeti jest okršlek nebo kolo a v prostředce toho kola štít [s] zna- mením 8) kříže a se třěmi6) hřěbíky k kříži přibitými, v prá- zném poli toho okršlka nad štítem spósoba koruny hlohové, a písmo všudy vuokol toho okršlka té pečeti jest toto: Pomoz, pane bože všemohúcí. 9b Třetí list pan Quintinus posielá pánóm světským a všie obci. Buď vóle božie již nynie i po všě časy Amen. Všem pánóm, rytieřóm, panošiem křesťanóm, ješto meč a oděnie nesú ku a) Rkp.: slogyge, lotrzy. — b) Psáno: zemstcii, dlusny. c) Psáno: przychassye. — d) Psáno: lidsczkeho. — e) Rkp.: was. f) Rkp.: pozyelame. — g) Rkp.: snamenym, trzymy.
193* sobě na mysli pevně ukládáme, v tom když bude potřěba, až do smrti stanem a nechceme sě s vámi sjednati nižádných rokóv! 9a a žádný falešný pokoj tohoto světa ani kterého příměří chceme s vámi mieti; neb by to bylo na svedenie obecného lidu, jakož činí všichni, ješto vás trpie u vašie zlosti a vám sú pomocni, ješto proti vám nekřičie, jakožto to [slušie] na zloděje“) a lotry a na boží nepřátely, ješto ste vešken svět svedli, ješto néste kněží skutkem, než toliko jménem. Protož my i všichni křesťané a zvláště my páni zemští b), rytieři i panošie dlužnib) sme již povstati proti vám, ne jakožto proti dobrým kněžím, ale jakožto proti vlkóm dravým ovčí koží přikrytým. A nedivte sě, že vám tak tvrdě mluvíme na tomto listu; nebo zajisté to vězte, že z hojnosti srdce k tomu sme při- nuceni, nebo srdce našě těžcě raněno bývá, kolikrát na paměť přicházie) váš zlořečený život a z toho ot vás potupenie veliké božieho zákona a netbánie spasení lidského d) a že tak dávno a dlúho v tom stojíte, že již radějše sobě zvolujem umřieti za zetřěnie a zkaženie těch vašich velikých neřádóv, nežli živu býti a nic k tomu neučiniti/ což jest na nás.e) A tomuto listu na svědectvie listy posieláme troje: jeden vám kněžím, druhý všie obci křesťanské, pro kteréžto obci řádu navedenie my chceme s boží pomocí o to státi a pracovati, a třetí list světské moci našeho řádu posieláme. f) Pečeť našeho řádu tuto smy kázali přiložiti a zpósoba té pečeti jest okršlek nebo kolo a v prostředce toho kola štít [s] zna- mením 8) kříže a se třěmi6) hřěbíky k kříži přibitými, v prá- zném poli toho okršlka nad štítem spósoba koruny hlohové, a písmo všudy vuokol toho okršlka té pečeti jest toto: Pomoz, pane bože všemohúcí. 9b Třetí list pan Quintinus posielá pánóm světským a všie obci. Buď vóle božie již nynie i po všě časy Amen. Všem pánóm, rytieřóm, panošiem křesťanóm, ješto meč a oděnie nesú ku a) Rkp.: slogyge, lotrzy. — b) Psáno: zemstcii, dlusny. c) Psáno: przychassye. — d) Psáno: lidsczkeho. — e) Rkp.: was. f) Rkp.: pozyelame. — g) Rkp.: snamenym, trzymy.
Strana 194
194" 103 obraně buožieho zákona, ješto země panstvie držie a vládnú skrze vieru a pravdu ot najvyššieho pána boha nebeského. K nimžto prosby podáváme i od boha jich napomínáme, aby nám kněské zlosti pomáhali zkaziti, a k té muž všie obcě kře- sťanské napomínáme mocí a právem ducha svatého, aby s námi túž práci podstúpili, chtie-li zachováni býti od budúcie hrozné božie pomsty. Neb najprve slušie na vás staviti to na knězi, když kto3) bude nalezen, an nedrží božieho zákona, gešto sě pyšně vede podle světa, ješto velmi stojí po sboží a po lakom- ství a ješto v drahém a rozkošném rúše chodie i v střiebrných pasích i v odění světském, s mečem, [s] samostřielem a s koněm a střělci a s panošemi neb s jinú světskú pomocí; neb povede-li které světské běhy, ješto neslušie na jeho kněstvie, aby jemu všecko bylo pobráno i otjato. 10b by Dále vězte všichni páni světští, že ti všickni kněží jsú by zle živi proti božiemu zákonu, ješto sě po krčmách túlají a opí- její sě a frejóv hledají a tančie po sobě, neb ješto v kostky hrají neb krčmy držie nebo ješto doma cuběny chovají a jiným zlý příklad dávají, slepí sú a lid k spasení zpravovati nic neumějí a chudých almužnu zle tratie, ani káží čtení boží ani/ epištol ani učie božie přikázánie aniž tu almužnu, kterúž berú mimo svú potřebu, chudým rozdávají, než v domiech, hradiech [v] roz- koši a v marnosti mrhají, v lakotě, v smilstvie, v pýše sú živi v pokryctví, ješto sě milovníkóm božie pravdy*) protivie a jich pohonie a ješto je klnú a do žaláře sázějí. Ey těm všem sě protivíme a chceme sě protiviti den ote dne, doněvadž neuzříme na nich polepšenie. A vóleť jest boží k tomu, abyste vy všichni páni též činili. Neboť jest psáno, že ktožkolivěk sě přiměšuje k takovým neb přěje d) takovým neb ktož přijímá takové do svého domu neb kto s takovým jie neb pie neb ukáže jim ochotnú tvář neb jich na ulici pozdraví, ne k jich polepšení, jest účasten jich hřiechóv; a ktožkolivěk což móž najdále jich sě zlosti neprotiví, ten jim zlosti povoluje a částku vezme té konečně pomsty s nimi, kterúžto mají oni trpěti. Protož každý na tomto životě chtě živ býti bez hřiechóv a) Rkp.: kdyzto. — b) Rkp.: gsucz. — c) Rkp.: pravdye. d) Rkp.: przyge.
194" 103 obraně buožieho zákona, ješto země panstvie držie a vládnú skrze vieru a pravdu ot najvyššieho pána boha nebeského. K nimžto prosby podáváme i od boha jich napomínáme, aby nám kněské zlosti pomáhali zkaziti, a k té muž všie obcě kře- sťanské napomínáme mocí a právem ducha svatého, aby s námi túž práci podstúpili, chtie-li zachováni býti od budúcie hrozné božie pomsty. Neb najprve slušie na vás staviti to na knězi, když kto3) bude nalezen, an nedrží božieho zákona, gešto sě pyšně vede podle světa, ješto velmi stojí po sboží a po lakom- ství a ješto v drahém a rozkošném rúše chodie i v střiebrných pasích i v odění světském, s mečem, [s] samostřielem a s koněm a střělci a s panošemi neb s jinú světskú pomocí; neb povede-li které světské běhy, ješto neslušie na jeho kněstvie, aby jemu všecko bylo pobráno i otjato. 10b by Dále vězte všichni páni světští, že ti všickni kněží jsú by zle živi proti božiemu zákonu, ješto sě po krčmách túlají a opí- její sě a frejóv hledají a tančie po sobě, neb ješto v kostky hrají neb krčmy držie nebo ješto doma cuběny chovají a jiným zlý příklad dávají, slepí sú a lid k spasení zpravovati nic neumějí a chudých almužnu zle tratie, ani káží čtení boží ani/ epištol ani učie božie přikázánie aniž tu almužnu, kterúž berú mimo svú potřebu, chudým rozdávají, než v domiech, hradiech [v] roz- koši a v marnosti mrhají, v lakotě, v smilstvie, v pýše sú živi v pokryctví, ješto sě milovníkóm božie pravdy*) protivie a jich pohonie a ješto je klnú a do žaláře sázějí. Ey těm všem sě protivíme a chceme sě protiviti den ote dne, doněvadž neuzříme na nich polepšenie. A vóleť jest boží k tomu, abyste vy všichni páni též činili. Neboť jest psáno, že ktožkolivěk sě přiměšuje k takovým neb přěje d) takovým neb ktož přijímá takové do svého domu neb kto s takovým jie neb pie neb ukáže jim ochotnú tvář neb jich na ulici pozdraví, ne k jich polepšení, jest účasten jich hřiechóv; a ktožkolivěk což móž najdále jich sě zlosti neprotiví, ten jim zlosti povoluje a částku vezme té konečně pomsty s nimi, kterúžto mají oni trpěti. Protož každý na tomto životě chtě živ býti bez hřiechóv a) Rkp.: kdyzto. — b) Rkp.: gsucz. — c) Rkp.: pravdye. d) Rkp.: przyge.
Strana 195
195* a buohu sě chtě slíbiti, budiž pomocen tomuto dobrému úmyslu, a) ať by sě buoží vóle plnila již nynie i po všě časy Amen.3) Čtvrtý list pan Quintin psal jest svému faráři i všem jiným farářóm. Buď vóle boží již nynie i po všeb) časy Amen. Nebuď ) tebe tajno, že sme obeslali") všeckny tři stránky vóbec v cierkvi svaté a co by slušelo na úřad každého stavu, a na ten úmysl, kteréž sme jim psali, zadámee) sě mocí a právem ducha svatého, až i s tohoto světa sejdeme. A již tobě zvláště od boha přikázánie dáváme a vystříháme tě, aby všech svých bludóv ostal minutých a aby nechal všech běhóv světských 1), aby u kostela svého seděl 8) a tu aby sě vždy učil božiemu zákonu a Otče náš a vieru a božie přikázánie a čtenie a epištole v svátky aby svým osad- ním b) kázal obecně, svobodně, darmo pro buch svátost rozdával kostelní tu kdež jest potřebie, desátky [a] oběti, ty které sě do- stávají, věrně rozdávaj i) tu kdež mají rozdány býti a najprve sám z toho sobě vezmeš sprostný pokrm 1) a oděv ku potřebě, ne k rozkoši, a ostatek mimo potřebu kněh potřebných v osadě nebo jinde rozdávaj.k) A tak znamenaj,«) kterak každý právě živ má býti podle svého řádu. Ty měj dosti na nejmenšie věci, od světa sě najdále vzdaluj, v životě pána Jezu Krista najblíže ná- sleduj, a když to všecko naplníš jak najdále budeš moci a naj- lépe, věziš, že na nás budeš mieti dobrého přietele a velikého obránce proti těm všem, ještoť by v tom dobrém počatém pře- káželi. 1) Pakli toho neučiníš, což tuto/ boží mocí a právem při- kazujem, čehož bože nedaj, tehdy to věz, že sě proti tobě vzdvihnem silně a horlivěji nežli proti Židóm am) Saracenóm, též proti každému zlému knězi nepříteli pravdy božie. ) Neb a) Za tím rubr.: Pane Bože, pomoz. — b) Rkp.: sve. c) Rkp.: Neb bud. — d) obeslai. — e) zakládáme? (fundamur). f) Rkp.: swiecztkych. — g) Rkp.: swu sedil. h) Rkp.: swymi ossadnymy. — i) Rkp.: rozdawagi. j) Psáno: porkmy. — k) Rkp.: rozdawagi, znamenagi. 1) Rkp.: przekazali. — m) Rkp. any. n) Rkp.: neprzateli pravdie bozie. 11b
195* a buohu sě chtě slíbiti, budiž pomocen tomuto dobrému úmyslu, a) ať by sě buoží vóle plnila již nynie i po všě časy Amen.3) Čtvrtý list pan Quintin psal jest svému faráři i všem jiným farářóm. Buď vóle boží již nynie i po všeb) časy Amen. Nebuď ) tebe tajno, že sme obeslali") všeckny tři stránky vóbec v cierkvi svaté a co by slušelo na úřad každého stavu, a na ten úmysl, kteréž sme jim psali, zadámee) sě mocí a právem ducha svatého, až i s tohoto světa sejdeme. A již tobě zvláště od boha přikázánie dáváme a vystříháme tě, aby všech svých bludóv ostal minutých a aby nechal všech běhóv světských 1), aby u kostela svého seděl 8) a tu aby sě vždy učil božiemu zákonu a Otče náš a vieru a božie přikázánie a čtenie a epištole v svátky aby svým osad- ním b) kázal obecně, svobodně, darmo pro buch svátost rozdával kostelní tu kdež jest potřebie, desátky [a] oběti, ty které sě do- stávají, věrně rozdávaj i) tu kdež mají rozdány býti a najprve sám z toho sobě vezmeš sprostný pokrm 1) a oděv ku potřebě, ne k rozkoši, a ostatek mimo potřebu kněh potřebných v osadě nebo jinde rozdávaj.k) A tak znamenaj,«) kterak každý právě živ má býti podle svého řádu. Ty měj dosti na nejmenšie věci, od světa sě najdále vzdaluj, v životě pána Jezu Krista najblíže ná- sleduj, a když to všecko naplníš jak najdále budeš moci a naj- lépe, věziš, že na nás budeš mieti dobrého přietele a velikého obránce proti těm všem, ještoť by v tom dobrém počatém pře- káželi. 1) Pakli toho neučiníš, což tuto/ boží mocí a právem při- kazujem, čehož bože nedaj, tehdy to věz, že sě proti tobě vzdvihnem silně a horlivěji nežli proti Židóm am) Saracenóm, též proti každému zlému knězi nepříteli pravdy božie. ) Neb a) Za tím rubr.: Pane Bože, pomoz. — b) Rkp.: sve. c) Rkp.: Neb bud. — d) obeslai. — e) zakládáme? (fundamur). f) Rkp.: swiecztkych. — g) Rkp.: swu sedil. h) Rkp.: swymi ossadnymy. — i) Rkp.: rozdawagi. j) Psáno: porkmy. — k) Rkp.: rozdawagi, znamenagi. 1) Rkp.: przekazali. — m) Rkp. any. n) Rkp.: neprzateli pravdie bozie. 11b
Strana 196
196* svými sě skutky ukazujete, žeť ste horší 2) než zjevnie 3) hřieš- níci. A tomu všemu na svědomie těmto listóm pečeť jest při- věšena. A tak jest konec těch epištol b) pana Quintina rytíře Skotckého Amen. a) Psáno: horzi, zevnie. — b) Rkp.: epistolech.
196* svými sě skutky ukazujete, žeť ste horší 2) než zjevnie 3) hřieš- níci. A tomu všemu na svědomie těmto listóm pečeť jest při- věšena. A tak jest konec těch epištol b) pana Quintina rytíře Skotckého Amen. a) Psáno: horzi, zevnie. — b) Rkp.: epistolech.
Strana 197
XV. EPISTOLA JOANNIS ANDREAE RECTORIS AD PAPAM JOANNEM XXIII. Z rkp. víd. dv. 4902. Petit, ut in universitate Pragensi libri Wiclef adhiberi possint. (12. Sept. 1410.) Subieccione humili ad oscula sanctitatis. Beatissime pater! 119b Spectabilem dominum Anthonium de Montecatino Vestre Sancti- tatis nunccium cum ea qua decuit reverencia grato suscepimus animo et gaudentes in domino visis mandatis Vestre Beatitu- dinis ea mox solenniter deduximus ad effectum, rogantes altis- simum dominum, quatenus suam ecclesiam Vestre Sanctitatis mediante regimine in pace tranquilla dignaretur graciosius gu- bernare. Unde vere pacis, in qua bene pacis colitur auctor, po- stulantes vinculum, Vestre Sanctitati flexis poplicibus suppli- camus, quatenus ad elidendum regni Boemie discidium, honorem conservandum et ad fructificacionem scienciarum in nostre uni- versitatis suppositis libris Mgri Johannis Wyclef uti in veris et licitis concedere dignaretur. Novit enim Vestre Sanctitatis clemencia, qualiter sanctorum concors sentencia edocet libros hereticorum legere, falsa in eis rescindere et vera in usum convertere ecclesie militantis. Hec speramus Vestra pie dignabitur exaudire Sanctitas, fructum respiciens uberem filiorum. Datum... Joh. Andree ut supra.
XV. EPISTOLA JOANNIS ANDREAE RECTORIS AD PAPAM JOANNEM XXIII. Z rkp. víd. dv. 4902. Petit, ut in universitate Pragensi libri Wiclef adhiberi possint. (12. Sept. 1410.) Subieccione humili ad oscula sanctitatis. Beatissime pater! 119b Spectabilem dominum Anthonium de Montecatino Vestre Sancti- tatis nunccium cum ea qua decuit reverencia grato suscepimus animo et gaudentes in domino visis mandatis Vestre Beatitu- dinis ea mox solenniter deduximus ad effectum, rogantes altis- simum dominum, quatenus suam ecclesiam Vestre Sanctitatis mediante regimine in pace tranquilla dignaretur graciosius gu- bernare. Unde vere pacis, in qua bene pacis colitur auctor, po- stulantes vinculum, Vestre Sanctitati flexis poplicibus suppli- camus, quatenus ad elidendum regni Boemie discidium, honorem conservandum et ad fructificacionem scienciarum in nostre uni- versitatis suppositis libris Mgri Johannis Wyclef uti in veris et licitis concedere dignaretur. Novit enim Vestre Sanctitatis clemencia, qualiter sanctorum concors sentencia edocet libros hereticorum legere, falsa in eis rescindere et vera in usum convertere ecclesie militantis. Hec speramus Vestra pie dignabitur exaudire Sanctitas, fructum respiciens uberem filiorum. Datum... Joh. Andree ut supra.
Strana 198
XVI. HUSOVO ODVOLÁNÍ KE KRISTU. Z rkp. kapit. knih. staroboleslavské C 132. 171a Že pán buoh všemohúcí, jeden v bytu a troy v osobách, utisknutých jest najprvnějšie a najposlednějšie útočiště a pán, jenž pravdy ostřiehá na věky, činie súd těm, jenž křivdu trpie1), blízek jsa všem, jenž volající jsú k němu2), v pravdě rozvazuje svázané3), vóli těch, jenž sě jeho bojie, čině a ostřiehaje všech milujících sěbe, a rozptyluje všěchny, jenž nechtie sě polepšiti hřiešníky4); a Kristus, jenž jest pravý buch a pravý člověk, v úzkosti své od biskupóv, mistróv a zákoníkóv i od kněží, od nepravých súdcí a svědkóv jsa obklíčen, skrzě smrt najukrut- nější a najohavnější od zatracenie věčného vyvolené přěd světa stvořením5) božie syny chtě vykúpiti, tento najdraší příklad ostavil jest na památku svým následovníkóm, aby při svú všě- mohúciemu a všeho dobrého chtějíciemu2) pánu poručili, takto řka: Viz pane zmařenie méb), nebť jest povstal nepřietel6), neb ty jsi pomocník a příjemník mój?); ty pane ukázal si mi a seznal sem, ty si ukázal mi pilné chytrosti jich a já jako be- ránek krotký, jenž nešen bývá k oběti, a neseznal sem, že my- slili radu řkúce: Pustme dřevo v chléb jeho a vyhlaďme jeho z země živých a jméno jeho nebuď v paměti živých viece. Ale ty pane sabbaoth (t. j. zástupuov), jenž súdíš spravedlivě a zku- šuješ ledvin i srdcí (t. j. tajemných věcí nebo myšlení), ať uzřím a) Doc. 464 má »omnivolenti« místo »omnis boni volenti«. b) Doc. nemají: meam. 1) Ž. 145, 7. — 2) Ž. 144, 18. — 3) Ž. 145, 7. — 4) Ž. 144, 19 n. 5) Ef. 1, 4. — 6) Lament. 1, 9. — 7) Ž. 118, 114.
XVI. HUSOVO ODVOLÁNÍ KE KRISTU. Z rkp. kapit. knih. staroboleslavské C 132. 171a Že pán buoh všemohúcí, jeden v bytu a troy v osobách, utisknutých jest najprvnějšie a najposlednějšie útočiště a pán, jenž pravdy ostřiehá na věky, činie súd těm, jenž křivdu trpie1), blízek jsa všem, jenž volající jsú k němu2), v pravdě rozvazuje svázané3), vóli těch, jenž sě jeho bojie, čině a ostřiehaje všech milujících sěbe, a rozptyluje všěchny, jenž nechtie sě polepšiti hřiešníky4); a Kristus, jenž jest pravý buch a pravý člověk, v úzkosti své od biskupóv, mistróv a zákoníkóv i od kněží, od nepravých súdcí a svědkóv jsa obklíčen, skrzě smrt najukrut- nější a najohavnější od zatracenie věčného vyvolené přěd světa stvořením5) božie syny chtě vykúpiti, tento najdraší příklad ostavil jest na památku svým následovníkóm, aby při svú všě- mohúciemu a všeho dobrého chtějíciemu2) pánu poručili, takto řka: Viz pane zmařenie méb), nebť jest povstal nepřietel6), neb ty jsi pomocník a příjemník mój?); ty pane ukázal si mi a seznal sem, ty si ukázal mi pilné chytrosti jich a já jako be- ránek krotký, jenž nešen bývá k oběti, a neseznal sem, že my- slili radu řkúce: Pustme dřevo v chléb jeho a vyhlaďme jeho z země živých a jméno jeho nebuď v paměti živých viece. Ale ty pane sabbaoth (t. j. zástupuov), jenž súdíš spravedlivě a zku- šuješ ledvin i srdcí (t. j. tajemných věcí nebo myšlení), ať uzřím a) Doc. 464 má »omnivolenti« místo »omnis boni volenti«. b) Doc. nemají: meam. 1) Ž. 145, 7. — 2) Ž. 144, 18. — 3) Ž. 145, 7. — 4) Ž. 144, 19 n. 5) Ef. 1, 4. — 6) Lament. 1, 9. — 7) Ž. 118, 114.
Strana 199
199* pomstu tvú nad nimi, neb sem tobě zjevil (t. j. poručil) při svú 1); neboť jsú ti rozmnoženi, jenž trápie mě2), a radu jsú spolu vzěli řkúce: Buoha) ho jest opustil, puďte jeho a chopte jeho, nejnie kto by ho vysvobodil.3) Protož viz pane a zna- menaj“), neb ty si trpělivost má5), vytrhni mě z nepřátel mých ), buoh mój ty si, neodchoď ode mne, nebť násilé blízké jest a nenieb) klo by mi pomohl. 7) Bože mój, bože mój, vzezři ) na mě, proč si mě2) tak opustil*), neb jsú mě obklíčili psové mnozí, zbor zlostníkóv obsědl mě2),I neb jsú mluvili proti mně jazykem lstivým a řečmi nenávisti obklíčili sú mě a vybojovali sú mě darmo; proto, proč by měli milovati mě, utrhali sú mně d) a položili sú proti mně zlostné věci za dobré a nenávist za mé 10 ) milovánie. Aj na tomto najsvětějšiem podepřěn jsa vykupitele pří- kladě2), od násilé těžkého, od křivého súdu a kletie domnělého omylně biskupuov, mistróv, zákonníkóv a súdcí na stolici Moj- žiešě sediecích 11) k bohu sě odvolávám (to jest v obtie- žení těch súdcí boží pomoc přivolávám), porúčeje jemu svú při, spasitele našeho pána Jezu Krista šlápěje následuje, jakožto svatý a veliký kněz patriarcha Constantinopolitanský Jan Zlatoústý ode dvú zború biskupuov a žákovstva nebo kněží odvolal sě, a v naději blahoslavený biskup kněz Ondřěj praský biskup a Robertus linconský biskup od papeže k naj- vyššiemu a k najspravedlivějšiemu súdci, jenž ani strachem sě zhrozuje, ani přiezní slibuje, ani darem ukřivuje, ani falešnými neb křivými sklamán bývá svědky, křivě súc utištěni pokorně a užitečně sú sě odvolali. A žádám, aby všichni věrní křěsťané a zvláště kniežata, páni, šlechtici, rytieři, panoši a jiní královstvie českého zeměné věděli a slitovali sě nade mú nad kletbú nehodnú neb omylnú utištěnému (!) tak těžce dobytú zvláště od nabadače a nepřietele mého Michala Súdného, někdy faráře sv. Vojtěcha v No- vém Městě praském s vólí a s pomocí kanovníkóv pražského 1715 a) Psáno: buoch. — b) Rkp.: nynie. — c) Rkp.: vezři, my. d) Rkp.: mě. — e) Rkp.: příkladem. 1) Jer. 11, 18—20. — 2) Ž. 3, 2. — 3) Ž. 70, 10 n. 4) Lament. 1, 11. — 5) Ž. 70, 5. — 6) Ž. 58, 2. — 7) Ž. 21, 11 n. 8) Ž. 21, 2. — 9) ž. 21, 17. — 10) Ž. 108, 3—5. — 11) Mat. 23, 2.
199* pomstu tvú nad nimi, neb sem tobě zjevil (t. j. poručil) při svú 1); neboť jsú ti rozmnoženi, jenž trápie mě2), a radu jsú spolu vzěli řkúce: Buoha) ho jest opustil, puďte jeho a chopte jeho, nejnie kto by ho vysvobodil.3) Protož viz pane a zna- menaj“), neb ty si trpělivost má5), vytrhni mě z nepřátel mých ), buoh mój ty si, neodchoď ode mne, nebť násilé blízké jest a nenieb) klo by mi pomohl. 7) Bože mój, bože mój, vzezři ) na mě, proč si mě2) tak opustil*), neb jsú mě obklíčili psové mnozí, zbor zlostníkóv obsědl mě2),I neb jsú mluvili proti mně jazykem lstivým a řečmi nenávisti obklíčili sú mě a vybojovali sú mě darmo; proto, proč by měli milovati mě, utrhali sú mně d) a položili sú proti mně zlostné věci za dobré a nenávist za mé 10 ) milovánie. Aj na tomto najsvětějšiem podepřěn jsa vykupitele pří- kladě2), od násilé těžkého, od křivého súdu a kletie domnělého omylně biskupuov, mistróv, zákonníkóv a súdcí na stolici Moj- žiešě sediecích 11) k bohu sě odvolávám (to jest v obtie- žení těch súdcí boží pomoc přivolávám), porúčeje jemu svú při, spasitele našeho pána Jezu Krista šlápěje následuje, jakožto svatý a veliký kněz patriarcha Constantinopolitanský Jan Zlatoústý ode dvú zború biskupuov a žákovstva nebo kněží odvolal sě, a v naději blahoslavený biskup kněz Ondřěj praský biskup a Robertus linconský biskup od papeže k naj- vyššiemu a k najspravedlivějšiemu súdci, jenž ani strachem sě zhrozuje, ani přiezní slibuje, ani darem ukřivuje, ani falešnými neb křivými sklamán bývá svědky, křivě súc utištěni pokorně a užitečně sú sě odvolali. A žádám, aby všichni věrní křěsťané a zvláště kniežata, páni, šlechtici, rytieři, panoši a jiní královstvie českého zeměné věděli a slitovali sě nade mú nad kletbú nehodnú neb omylnú utištěnému (!) tak těžce dobytú zvláště od nabadače a nepřietele mého Michala Súdného, někdy faráře sv. Vojtěcha v No- vém Městě praském s vólí a s pomocí kanovníkóv pražského 1715 a) Psáno: buoch. — b) Rkp.: nynie. — c) Rkp.: vezři, my. d) Rkp.: mě. — e) Rkp.: příkladem. 1) Jer. 11, 18—20. — 2) Ž. 3, 2. — 3) Ž. 70, 10 n. 4) Lament. 1, 11. — 5) Ž. 70, 5. — 6) Ž. 58, 2. — 7) Ž. 21, 11 n. 8) Ž. 21, 2. — 9) ž. 21, 17. — 10) Ž. 108, 3—5. — 11) Mat. 23, 2.
Strana 200
200" 1729 kostela a danú a ohlášenú od Petra sv. Anjela římského ko- stela kardinála, súdcie vydaného od římského kostela 3) Jana dvadcátého třetieho, jenž jednak po dvě létě nižádného mým náměstkóm a poručníkóm pře nechtěl dáti slyšení, kteréžto nemá yžádnému, ani pohanu ani kacieři, zapřeno býti, aniž jest chtěl kteréžkolivěk podobné/ hodné výmluvě o nestání mém osobném přivoliti ani obcě učenie pražského svědectvie s visutú pečetí a svědectvie obecných písařóv k svědectvie povolaných chtěl jako milostivý otec přijeti. Protož zjevno jest, že neupadl sem v ne- poslušenstvie, neb ne z potupení a z hrdosti, ale z příčin hod- ných, pohnán jsa u dvora papežova nestál sem, i proto že lsti nepřátel položeny sú mi v cěstě, i protože jiných příhody jsú mě vystřiehli: mistrab) Stanislava a mistra Štěpána Pálčě oblúpenie a vězenie, kteřížto v Bononii pohnáni jsúc chtiec státi, z peněz i z jiných věcí oblúpeni a vězněni“) v šatlavě šeredné d) a přěmětáni jakožto zlořěčení beze všěho přeslyšenie; i proto že moji poručníci chtěli sú sě ku pokutě ohně s každým, jenž by chtěl proti mně stranú sě postaviti, u dvora papežova zavázati; i proto také že mého poručníka řádem ustaveného v žalář jsú vsadili u toho dvora jakož mním beze všě viny; i proto také že sem byl smieřen svaté paměti s knězem Sbin- kem pražským arcibiskupem královú milostí, mezi nímž a mezi mnú i mezi jinými mistry vyřkla sú kniežata a páni rada krá- lova a své pečeti jsú přiložili, aby kněz arcibiskup psal ku pa- peži, že kacierských bludóv v králevstvie českém v městě praž- ském a v markravství moravském nevie a že nižádný nejnie v kacieřstvie přemožen a že se mnú mistrem Husí a jinými mistry smířen. A také měl psáti papeži, aby mě stánie, póhonóv a kleteb sprostil. 172b A poněvadž všěch starých práv duchovních jest spóso- benie, aby súdcí navštěvovali miesta, kdež by bylo viny narčenie a tu aby vztázali sě proti obžalovanému na vinu od těch, jenž mají s obžalovaným obecenstvie, kteříž by také nebyli zlostni, hněvivi neb nepřietelé obžalovaného člověka a jenž by byli po- ctivi, ne hance ale zákona buožieho horliví milovníci a také aby pohnanému hodné a ujištěné a zjevné bylo k miestu při- a) Tak, místo: papeže. — b) Psáno: mynystra. c) Rkp.: vězenie. — d) Rkp.: šeredně.
200" 1729 kostela a danú a ohlášenú od Petra sv. Anjela římského ko- stela kardinála, súdcie vydaného od římského kostela 3) Jana dvadcátého třetieho, jenž jednak po dvě létě nižádného mým náměstkóm a poručníkóm pře nechtěl dáti slyšení, kteréžto nemá yžádnému, ani pohanu ani kacieři, zapřeno býti, aniž jest chtěl kteréžkolivěk podobné/ hodné výmluvě o nestání mém osobném přivoliti ani obcě učenie pražského svědectvie s visutú pečetí a svědectvie obecných písařóv k svědectvie povolaných chtěl jako milostivý otec přijeti. Protož zjevno jest, že neupadl sem v ne- poslušenstvie, neb ne z potupení a z hrdosti, ale z příčin hod- ných, pohnán jsa u dvora papežova nestál sem, i proto že lsti nepřátel položeny sú mi v cěstě, i protože jiných příhody jsú mě vystřiehli: mistrab) Stanislava a mistra Štěpána Pálčě oblúpenie a vězenie, kteřížto v Bononii pohnáni jsúc chtiec státi, z peněz i z jiných věcí oblúpeni a vězněni“) v šatlavě šeredné d) a přěmětáni jakožto zlořěčení beze všěho přeslyšenie; i proto že moji poručníci chtěli sú sě ku pokutě ohně s každým, jenž by chtěl proti mně stranú sě postaviti, u dvora papežova zavázati; i proto také že mého poručníka řádem ustaveného v žalář jsú vsadili u toho dvora jakož mním beze všě viny; i proto také že sem byl smieřen svaté paměti s knězem Sbin- kem pražským arcibiskupem královú milostí, mezi nímž a mezi mnú i mezi jinými mistry vyřkla sú kniežata a páni rada krá- lova a své pečeti jsú přiložili, aby kněz arcibiskup psal ku pa- peži, že kacierských bludóv v králevstvie českém v městě praž- ském a v markravství moravském nevie a že nižádný nejnie v kacieřstvie přemožen a že se mnú mistrem Husí a jinými mistry smířen. A také měl psáti papeži, aby mě stánie, póhonóv a kleteb sprostil. 172b A poněvadž všěch starých práv duchovních jest spóso- benie, aby súdcí navštěvovali miesta, kdež by bylo viny narčenie a tu aby vztázali sě proti obžalovanému na vinu od těch, jenž mají s obžalovaným obecenstvie, kteříž by také nebyli zlostni, hněvivi neb nepřietelé obžalovaného člověka a jenž by byli po- ctivi, ne hance ale zákona buožieho horliví milovníci a také aby pohnanému hodné a ujištěné a zjevné bylo k miestu při- a) Tak, místo: papeže. — b) Psáno: mynystra. c) Rkp.: vězenie. — d) Rkp.: šeredně.
Strana 201
201* stüpenie a súdce aby nebyl nepřietel obžalovaného i svědkové: zjevno jest, že poněvadž těch příčin mně k stání sě nedostává, k zachování života sem přěd buohem od neposlušenstvie a od kletby křivé a omylné vymluven: já mistr Jan Hus, kněz a kazatel stvrzený kaple řěčené Bethleem, toto odvolánie obětuji pánu Jezu Kristovi, súdci najspravedlivějšiemu, jenž zná, obraňuje i súdí, oznamuje i daruje bez nedostatka každého člo- věka spravedlivú při. Amen.
201* stüpenie a súdce aby nebyl nepřietel obžalovaného i svědkové: zjevno jest, že poněvadž těch příčin mně k stání sě nedostává, k zachování života sem přěd buohem od neposlušenstvie a od kletby křivé a omylné vymluven: já mistr Jan Hus, kněz a kazatel stvrzený kaple řěčené Bethleem, toto odvolánie obětuji pánu Jezu Kristovi, súdci najspravedlivějšiemu, jenž zná, obraňuje i súdí, oznamuje i daruje bez nedostatka každého člo- věka spravedlivú při. Amen.
Strana 202
XVII. MGRI STEPHANI DE PÁLEČ TRACTATUS DE ECCLESIA (PARTES SELECTAE). Z rkp. krakovské knih. jagiel. 1761 (A) col. s mnichov. 5835 (M) a lips. 2110 (L). 1. De ecclesia militante. [E cap. VI—16 b]. Et hec ecclesia proprie vocatur a po- stolica, quia eam apostoli vita sua et doctrina post Christi ascensionem fundaverunt a), eciam quia ritus ipsius a scri- ptura et a tradicione apostolica et a consuetudine sancta pullu- laverunt (dist. XI. Ecclesiasticarum 1) et cap. Catholica 2)). Et hoc considerantes patres COC b) et XVIII in concilio Niceno quod est primum inter quatuor concilia, que sicut quatuor ewan- gelia debent venerari (dist. XV. Sicut sancti ewangelii3) ), appo- suerunt ,apostolicam' dicentes: et unam, sanctam ecclesiam, ca- tholicam et apostolicam. Propter quod istius ecclesie Petrus fuit primum caput vicarium et consequenter quilibet successorum, qui in eius sede rite et legittime residebat, ut de hoc dicetur capitulis de ecclesia romana. Ex quibus infertur correlarie, quod Huss in primo capitulo et secundo suitractatus ponens uni- cam ecclesiam sanctam et universalem graviter errat sic dicens in principio capituli secundi 4): Dicto quid est universalis sancta ecclesia et quod tantum est una, sicut tan- tum unus est numerus omnium predestinatorum, et quod per a) L: plantaverunt post ascensionem Christi. b) A: ecclesiastici. 1) c. 5. — 2) c. 8. — 3) c. 2. — 4) Opp. I. 118a.
XVII. MGRI STEPHANI DE PÁLEČ TRACTATUS DE ECCLESIA (PARTES SELECTAE). Z rkp. krakovské knih. jagiel. 1761 (A) col. s mnichov. 5835 (M) a lips. 2110 (L). 1. De ecclesia militante. [E cap. VI—16 b]. Et hec ecclesia proprie vocatur a po- stolica, quia eam apostoli vita sua et doctrina post Christi ascensionem fundaverunt a), eciam quia ritus ipsius a scri- ptura et a tradicione apostolica et a consuetudine sancta pullu- laverunt (dist. XI. Ecclesiasticarum 1) et cap. Catholica 2)). Et hoc considerantes patres COC b) et XVIII in concilio Niceno quod est primum inter quatuor concilia, que sicut quatuor ewan- gelia debent venerari (dist. XV. Sicut sancti ewangelii3) ), appo- suerunt ,apostolicam' dicentes: et unam, sanctam ecclesiam, ca- tholicam et apostolicam. Propter quod istius ecclesie Petrus fuit primum caput vicarium et consequenter quilibet successorum, qui in eius sede rite et legittime residebat, ut de hoc dicetur capitulis de ecclesia romana. Ex quibus infertur correlarie, quod Huss in primo capitulo et secundo suitractatus ponens uni- cam ecclesiam sanctam et universalem graviter errat sic dicens in principio capituli secundi 4): Dicto quid est universalis sancta ecclesia et quod tantum est una, sicut tan- tum unus est numerus omnium predestinatorum, et quod per a) L: plantaverunt post ascensionem Christi. b) A: ecclesiastici. 1) c. 5. — 2) c. 8. — 3) c. 2. — 4) Opp. I. 118a.
Strana 203
203* orbem terrarum sit diffusa secundum sua membra... et infra sic infert: Ex hiis patet quomodo universalis sancta ecclesia est unica sponsa Jesu Christi, virgo finaliter castissima. Hec ibi. Necesse enim est esse aliam sanctam universalem ecclesiam omnes credentes continentem, ut dictum est, cum sit de hoc scriptura plana. Et ergo sancta universalis ecclesia non est unica, prout unica dicit exclusionem plurium, sicut ipse intel- ligit sic2) et asserit, sed eque bene illa ecclesia predestinatorum est una vel unica propter inclusionem omnium salvandorum a primo predestinato usque ad ultimum in fine mundi protensa, que semper mansit manet et manebit b) una et invariata ), sicut dictum est supra, et ita debet intelligi scriptura sanctorum, que dicit multitudinem omnium predestinatorum esse unicam san- ctam universalem ecclesiam. Et motivum sui erroris est, quia illam ecclesiam militantem omnes credentes continentem non dicit nec vult dicere sanctam, propter malos et prescitos in ea contentos. Sed in hoc errat, cum b. Gregorius in omelia de sagena et in omelia de decem virginibus sanctam eam d) appellat et in pluribus locis librorum Moralium, sicut supra est declaratum. Alias nec ecclesia predestinatorum deberet 28 dici sancta [162] ex eadem causa, cum multi christiani predestinati sint mali et plures adhuc Christum per fidem non cognoverunt. Si malicia illorum non impedit ecclesie illius primo modo dicte sanctitatem, ergo et in proposito. Quia, sicut dictum est, sicut in composito racionali ut homine culpa homini non ex parte corporis sed ex parte anime imputatur, sic et sanctitas non ex parte corporis sed ex parte anime composito attribuitur: sic in isto mistico corpore culpa non ex parte ali- quarum parcium materialium vel sanctitas, sed ex parte forme debete) imputari vel ascribi. Nunc autem quia forma istius ecclesie semper sancta permanet et inmunis, ista ) ecclesia semper est et dicitur sancta. Vel 5) dicitur sancta racione per- a) M: ita, L: et ita asserit. — b) L: permansit et permanebit. c) L: immaculata. d) M: ecclesiam; ,et in pluribus... declaratum' L M nemá. e) A: deberet. — f) L M: igitur ista. g) �Vel dicitur... cap. 4. B.“ L M nemá.
203* orbem terrarum sit diffusa secundum sua membra... et infra sic infert: Ex hiis patet quomodo universalis sancta ecclesia est unica sponsa Jesu Christi, virgo finaliter castissima. Hec ibi. Necesse enim est esse aliam sanctam universalem ecclesiam omnes credentes continentem, ut dictum est, cum sit de hoc scriptura plana. Et ergo sancta universalis ecclesia non est unica, prout unica dicit exclusionem plurium, sicut ipse intel- ligit sic2) et asserit, sed eque bene illa ecclesia predestinatorum est una vel unica propter inclusionem omnium salvandorum a primo predestinato usque ad ultimum in fine mundi protensa, que semper mansit manet et manebit b) una et invariata ), sicut dictum est supra, et ita debet intelligi scriptura sanctorum, que dicit multitudinem omnium predestinatorum esse unicam san- ctam universalem ecclesiam. Et motivum sui erroris est, quia illam ecclesiam militantem omnes credentes continentem non dicit nec vult dicere sanctam, propter malos et prescitos in ea contentos. Sed in hoc errat, cum b. Gregorius in omelia de sagena et in omelia de decem virginibus sanctam eam d) appellat et in pluribus locis librorum Moralium, sicut supra est declaratum. Alias nec ecclesia predestinatorum deberet 28 dici sancta [162] ex eadem causa, cum multi christiani predestinati sint mali et plures adhuc Christum per fidem non cognoverunt. Si malicia illorum non impedit ecclesie illius primo modo dicte sanctitatem, ergo et in proposito. Quia, sicut dictum est, sicut in composito racionali ut homine culpa homini non ex parte corporis sed ex parte anime imputatur, sic et sanctitas non ex parte corporis sed ex parte anime composito attribuitur: sic in isto mistico corpore culpa non ex parte ali- quarum parcium materialium vel sanctitas, sed ex parte forme debete) imputari vel ascribi. Nunc autem quia forma istius ecclesie semper sancta permanet et inmunis, ista ) ecclesia semper est et dicitur sancta. Vel 5) dicitur sancta racione per- a) M: ita, L: et ita asserit. — b) L: permansit et permanebit. c) L: immaculata. d) M: ecclesiam; ,et in pluribus... declaratum' L M nemá. e) A: deberet. — f) L M: igitur ista. g) �Vel dicitur... cap. 4. B.“ L M nemá.
Strana 204
204" sonarum sanctarum, quas in se semper inclusit et includit, de quo supra cap. 4. B. Secundo sequitur correlarie, quod graviter errat negando prescitos, eciam dum sunt in gracia gratum faciente, esse partes vel membra sancte ecclesie catholice. De hoc tractat in cap. 3. et 4. diffuse et signanter in cap. 4 sic concludit ex dictis 1): Sed pro obieccione ex iam dictis colligitur, quod nullus prescitus est membrum sancte matris ecclesie catholice. Nam solum unica est mater ecclesia sancta catholica, que impermixte amplexanda est ex caritate perpetua a sponsi dextra post diem iudicii et cum ipsa non habebit alia membra post diem iudicii quam habet et habebit ante diem iudicii, sed omnes post diem iudicii salvandi sunt pre- destinati, ergo nulli ex hiis ante diem iudicii sunt presciti et per consequens nulli presciti fuerunt membra ecclesie sponse Christi. Hec ibi. Et in predictis capitulis pluries replicat hoc. Sed quamvis probacio a) sit vera, quod nulli presciti sunt membra illius ecclesie sancte universalis, que est multitudo pre- destinatorum, cum hoc sit per se notum, cum in tali ecclesia presciti nec sunt nomine b) nec merito: tamen illa probacio non infert illud consequens, quod nulli presciti sint membra sancte matris ecclesie catholice, quia per hoc illum errorem vult implicare, quod si papa est prescitus, quod tunc non est membrum ecclesie et sic nec caput ecclesie, quod est error insanus. Vnde sicut errat [16 b] unicam sanctam catholicam ecclesiam ponendo, oportet ) eum errare conse- quenter a membris ecclesie prescitos abscidendo. Cum etsi pre- scitus non sit membrum sancte ecclesie catholice primo modo dicte, est tamen pars et membrum ecclesie militantis, in se pre- destinatos et prescitos congregantis. Quod sic probatur. Quia quilibet existens in gracia vita vivit spirituali, cum gracia formaliter d) gratificans et acceptam reddens animam suo creatori vocatur eius vita formalis super- naturalis, sicut deus per talem graciam ab anima ) habitus et a) L: probacio sua. — b) L M: numero. c) M: sic oportet eum consequenter errare; L: sic consequenter oportet eum errare. — d) A: formatur. e) M: ab ipsa anima; A vynech. 1) Оpp. I. 203b.
204" sonarum sanctarum, quas in se semper inclusit et includit, de quo supra cap. 4. B. Secundo sequitur correlarie, quod graviter errat negando prescitos, eciam dum sunt in gracia gratum faciente, esse partes vel membra sancte ecclesie catholice. De hoc tractat in cap. 3. et 4. diffuse et signanter in cap. 4 sic concludit ex dictis 1): Sed pro obieccione ex iam dictis colligitur, quod nullus prescitus est membrum sancte matris ecclesie catholice. Nam solum unica est mater ecclesia sancta catholica, que impermixte amplexanda est ex caritate perpetua a sponsi dextra post diem iudicii et cum ipsa non habebit alia membra post diem iudicii quam habet et habebit ante diem iudicii, sed omnes post diem iudicii salvandi sunt pre- destinati, ergo nulli ex hiis ante diem iudicii sunt presciti et per consequens nulli presciti fuerunt membra ecclesie sponse Christi. Hec ibi. Et in predictis capitulis pluries replicat hoc. Sed quamvis probacio a) sit vera, quod nulli presciti sunt membra illius ecclesie sancte universalis, que est multitudo pre- destinatorum, cum hoc sit per se notum, cum in tali ecclesia presciti nec sunt nomine b) nec merito: tamen illa probacio non infert illud consequens, quod nulli presciti sint membra sancte matris ecclesie catholice, quia per hoc illum errorem vult implicare, quod si papa est prescitus, quod tunc non est membrum ecclesie et sic nec caput ecclesie, quod est error insanus. Vnde sicut errat [16 b] unicam sanctam catholicam ecclesiam ponendo, oportet ) eum errare conse- quenter a membris ecclesie prescitos abscidendo. Cum etsi pre- scitus non sit membrum sancte ecclesie catholice primo modo dicte, est tamen pars et membrum ecclesie militantis, in se pre- destinatos et prescitos congregantis. Quod sic probatur. Quia quilibet existens in gracia vita vivit spirituali, cum gracia formaliter d) gratificans et acceptam reddens animam suo creatori vocatur eius vita formalis super- naturalis, sicut deus per talem graciam ab anima ) habitus et a) L: probacio sua. — b) L M: numero. c) M: sic oportet eum consequenter errare; L: sic consequenter oportet eum errare. — d) A: formatur. e) M: ab ipsa anima; A vynech. 1) Оpp. I. 203b.
Strana 205
205* possessus vocatur ipsius anime vita obiectivalis; et talis vita for- malis, cum ipsa secundum se ipsam inexistens creature racio- nali reddit eo ipso illam creaturam gratam et acceptam deo et diffundens se super opera creature racionalis et redundans in eis facit illa esse vitalia et vivere, quia esse grata et accepta in oculis dei: quodsi talis vita auferretur, tunc sicut ipsa creatura racionalis sic et opera eius mortificantur. Sed notum est, quod illa vita active, cum sit supernaturalis, non dirivatur nisi a Christo capite in membrum sibi caritate colligatum, ergo qui- libet in gracia gratum faciente est membrum Christi et per con- sequens membrum corporis Christi mistici. Sed non quilibet talis est membrum corporis mistici predestinatorum, quia pre- scitus non, ut ipsemet ponit et bene. Igitur, oportet dare aliud corpus misticum, cuius prescitus existens in gracia sit mem- brum, et tale corpus misticum erit3) ista ecclesia secundo modo dicta, quod fuit probandum. Itemb) talis vita formalis est longe nobilior quam vita substancialis creature racionalis, cum ipsa secundum se inexi- stens creature racionali, reddens eo ipso creaturam °) gratam et acceptam deo ipsam deificat, cum ipsa sit vita supernatu- ralis et deifica, quod substancialis vita racionalis creature se sola facere non potest. Si ergo vita substancialis creature racio- nalis propagata ab alio per generacionem facit illum esse filium illius hominis naturalem: multo a forciori vita ista supernatu- ralis incomparabiliter nobilior in aliquam dirivata creaturam racionalem per creatam infusionem et infusam creacionem faciet esse illum filium dei et per consequens membrum eius, igitur membrum ecclesie, que est eius corpus misticum. [171a] Sed non ecclesie predestinatorum, cum nullus prescitus in gracia eciam existens ") potest esse membrum illius ecclesie, sicut ipse- met et vere asserit — ergo oportet dare aliam ecclesiam, cuius prescitus existens in gracia sit membrum: illa erit ecclesia militans supra dicta. Et de hiis filiis loquitur Augustinus in libro de cor- repcione et gracia sic inquiens: 1) »Et sunt rursus quidam, qui a) L: est. — b) L: secundo sic. — c) M: illam creaturam. d) M: existens eciam in gracia, L: eciam in gracia existens. 1) cap. 8. § 1 de pen. dist. IV.
205* possessus vocatur ipsius anime vita obiectivalis; et talis vita for- malis, cum ipsa secundum se ipsam inexistens creature racio- nali reddit eo ipso illam creaturam gratam et acceptam deo et diffundens se super opera creature racionalis et redundans in eis facit illa esse vitalia et vivere, quia esse grata et accepta in oculis dei: quodsi talis vita auferretur, tunc sicut ipsa creatura racionalis sic et opera eius mortificantur. Sed notum est, quod illa vita active, cum sit supernaturalis, non dirivatur nisi a Christo capite in membrum sibi caritate colligatum, ergo qui- libet in gracia gratum faciente est membrum Christi et per con- sequens membrum corporis Christi mistici. Sed non quilibet talis est membrum corporis mistici predestinatorum, quia pre- scitus non, ut ipsemet ponit et bene. Igitur, oportet dare aliud corpus misticum, cuius prescitus existens in gracia sit mem- brum, et tale corpus misticum erit3) ista ecclesia secundo modo dicta, quod fuit probandum. Itemb) talis vita formalis est longe nobilior quam vita substancialis creature racionalis, cum ipsa secundum se inexi- stens creature racionali, reddens eo ipso creaturam °) gratam et acceptam deo ipsam deificat, cum ipsa sit vita supernatu- ralis et deifica, quod substancialis vita racionalis creature se sola facere non potest. Si ergo vita substancialis creature racio- nalis propagata ab alio per generacionem facit illum esse filium illius hominis naturalem: multo a forciori vita ista supernatu- ralis incomparabiliter nobilior in aliquam dirivata creaturam racionalem per creatam infusionem et infusam creacionem faciet esse illum filium dei et per consequens membrum eius, igitur membrum ecclesie, que est eius corpus misticum. [171a] Sed non ecclesie predestinatorum, cum nullus prescitus in gracia eciam existens ") potest esse membrum illius ecclesie, sicut ipse- met et vere asserit — ergo oportet dare aliam ecclesiam, cuius prescitus existens in gracia sit membrum: illa erit ecclesia militans supra dicta. Et de hiis filiis loquitur Augustinus in libro de cor- repcione et gracia sic inquiens: 1) »Et sunt rursus quidam, qui a) L: est. — b) L: secundo sic. — c) M: illam creaturam. d) M: existens eciam in gracia, L: eciam in gracia existens. 1) cap. 8. § 1 de pen. dist. IV.
Strana 206
206* filii dei propter susceptam vel temporaliter graciam dicuntur a nobis, nec tamen sunt filii dei, de quibus ait idem Joh.: Ex nobis exierunt, sed non erant ex nobis, hoc est et quando vide- bantur in nobis (subaudi: i. e. in nostra societate vel numero), sed non erant ex nobis (subaudi: per perseveranciam vel pre- destinacionem). Vnde subdit: Quodsi fuissent ex nobis, perman- sissent utique nobiscum. Johannes loquitur, in filiis dei loco precipuo constitutus. Cum ergo filii dicunt de hiis, qui perse- veranciam non habuerunt: ,exierunt ex nobis, sed non erant ex nobis', et addunt: ,quoniam si fuissent ex nobis, perman- sissent utique nobiscum', quid aliud dicunt nisi: ,non erant filii dei, eciam quando erant et professione et nomine filii“) dei?“. Subaudi sane: non erant filii dei sc. per predestinacionem vel per perseveranciam, sed eque bene erant veri filii dei tunc quando erant in gracia. Vnde subdit Augustinus: »Non quia iusticiam simulaverunt, sed quia in ea non permanserunt. Ne- que enim ait: ,Nam si fuissent utique ex nobis, veram non fictam iusticiam tenuissent utique nobiscum', sed ,si fuissent inquit ex nobis, permansissent utique nobiscum'. In bono illos volebat procul dubio permanere. Erant utique in bono, sed quia in eo non permanserunt i. e. non usque finem persevera- verunt, non erant inquit ex nobis, et quando erant nobiscum, h. e. non erant ex numero filiorum, et quando erant in fide fi- liorum, quoniam qui vere filii [sunt] presciti et predestinati, sunt conformes ymaginis filii dei et secundum propositum vo- cati sunt sancti.« Hec Augustinus. Ex quibus elicitur plane, quod veri filii dei sunt duplices, 7 h quidam secundum [17 ] predestinacionem, quibus dat perse- veranciam in bono, alii filii dei veri sunt secundum veram iusti- ciam presentem tantum, quibus non dedit perseveranciam in bono et racione illius carencie perseverancie non dicuntur veri filii dei, cum eis non debeatur finaliter hereditas regni sicut predestinatis. Quemadmodum dicit ipse ad patrem: »ut omne quod dedisti michi, non pereat, sed habeat vitam eternam,« 1) super quo Augustinus ubi supra: »Hii ergo Christo intelli- a ) L M: filiorum. 1) Jan 6, 39: ut omne, quod dedit mihi, non perdam ex eo.
206* filii dei propter susceptam vel temporaliter graciam dicuntur a nobis, nec tamen sunt filii dei, de quibus ait idem Joh.: Ex nobis exierunt, sed non erant ex nobis, hoc est et quando vide- bantur in nobis (subaudi: i. e. in nostra societate vel numero), sed non erant ex nobis (subaudi: per perseveranciam vel pre- destinacionem). Vnde subdit: Quodsi fuissent ex nobis, perman- sissent utique nobiscum. Johannes loquitur, in filiis dei loco precipuo constitutus. Cum ergo filii dicunt de hiis, qui perse- veranciam non habuerunt: ,exierunt ex nobis, sed non erant ex nobis', et addunt: ,quoniam si fuissent ex nobis, perman- sissent utique nobiscum', quid aliud dicunt nisi: ,non erant filii dei, eciam quando erant et professione et nomine filii“) dei?“. Subaudi sane: non erant filii dei sc. per predestinacionem vel per perseveranciam, sed eque bene erant veri filii dei tunc quando erant in gracia. Vnde subdit Augustinus: »Non quia iusticiam simulaverunt, sed quia in ea non permanserunt. Ne- que enim ait: ,Nam si fuissent utique ex nobis, veram non fictam iusticiam tenuissent utique nobiscum', sed ,si fuissent inquit ex nobis, permansissent utique nobiscum'. In bono illos volebat procul dubio permanere. Erant utique in bono, sed quia in eo non permanserunt i. e. non usque finem persevera- verunt, non erant inquit ex nobis, et quando erant nobiscum, h. e. non erant ex numero filiorum, et quando erant in fide fi- liorum, quoniam qui vere filii [sunt] presciti et predestinati, sunt conformes ymaginis filii dei et secundum propositum vo- cati sunt sancti.« Hec Augustinus. Ex quibus elicitur plane, quod veri filii dei sunt duplices, 7 h quidam secundum [17 ] predestinacionem, quibus dat perse- veranciam in bono, alii filii dei veri sunt secundum veram iusti- ciam presentem tantum, quibus non dedit perseveranciam in bono et racione illius carencie perseverancie non dicuntur veri filii dei, cum eis non debeatur finaliter hereditas regni sicut predestinatis. Quemadmodum dicit ipse ad patrem: »ut omne quod dedisti michi, non pereat, sed habeat vitam eternam,« 1) super quo Augustinus ubi supra: »Hii ergo Christo intelli- a ) L M: filiorum. 1) Jan 6, 39: ut omne, quod dedit mihi, non perdam ex eo.
Strana 207
207* guntur dati, qui ordinati sunt in vitam eternam, ipsi autem sunt illi predestinati et secundum propositum vocati sancti, quorum nullus perit ac per hoc nullus eorum ex bono in malum com- mutatus finit hanc vitam, quoniam sic est ordinatus et ideo Christo datus, ut non pereat sed habeat vitam eternam.« Hec Augustinus. Presciti autem, qui pie vivere cernuntur, tales filii eciam 2) a nobis esse estimantur, qui tamen in rei veritate, quia non ha- buerunt perseveranciam, nunquam fuerunt tales filii vel vere filii, quibus hereditas regni celestis finaliter debebatur. Vnde Au- gustinus ubi supra: 1) »Quia ergo non manserunt [et] non habuerunt perseveranciam, non vere fuerunt, et quando esse videbantur et ita vocabantur; appellamus ergo hos electos et Christi discipulos et dei filios, quia appellandi sunt, quos re- generatos pie vivere cernimus, sed tunc vere sunt quod appel- lantur, si manserint in eo propter quod sic appellantur; sed cum perseveranciam non habent i. e. in eo quod ceperunt esse non manent, non vere appellantur, propter quod appellantur et non sunt. Apud enim eum sc. deum hoc non sunt, cui notum est quod futuri sunt i. e. ex bonis mali.« Hec Augustinus ubi supra. Ecce Augustinus non negat in hiis verbis prescitos existentes in gracia pie viventes esse filios dei, ymmo appellandi sunt, sed quia nos tales reputamus esse filios dei electosb) ex bona vita, qui tamen in bono non finient vitam, et hoc est notum ab eterno deo quales futuri sunt, quia in bono finaliter non permanebunt: ideo apud deum et sic in rei veritate nunquam fuerunt tales sc. electi quibus debebatur regnum celeste finaliter, licet apud nos videbantur et appellabantur esse tales. [E cap. VII—182a]. Ex hiis iam dictis multa eliciuntur. Primo quod gracia predestinacionis est gracia dei activa in- creata gratificans, cum sit volicio dei eterna, qua disponit ali- cui dare graciam finaliter hic in via et beatitudinem eternam. Et cum illa volicio dei eterna mutari non potest, ergo nec pre- destinatus potest unquam ab illa gracia excidere. Secundo elicitur, quod illa gracia ex se non accedente a) A L: electi. — b) M: et electos. 1) ibid. § 2.
207* guntur dati, qui ordinati sunt in vitam eternam, ipsi autem sunt illi predestinati et secundum propositum vocati sancti, quorum nullus perit ac per hoc nullus eorum ex bono in malum com- mutatus finit hanc vitam, quoniam sic est ordinatus et ideo Christo datus, ut non pereat sed habeat vitam eternam.« Hec Augustinus. Presciti autem, qui pie vivere cernuntur, tales filii eciam 2) a nobis esse estimantur, qui tamen in rei veritate, quia non ha- buerunt perseveranciam, nunquam fuerunt tales filii vel vere filii, quibus hereditas regni celestis finaliter debebatur. Vnde Au- gustinus ubi supra: 1) »Quia ergo non manserunt [et] non habuerunt perseveranciam, non vere fuerunt, et quando esse videbantur et ita vocabantur; appellamus ergo hos electos et Christi discipulos et dei filios, quia appellandi sunt, quos re- generatos pie vivere cernimus, sed tunc vere sunt quod appel- lantur, si manserint in eo propter quod sic appellantur; sed cum perseveranciam non habent i. e. in eo quod ceperunt esse non manent, non vere appellantur, propter quod appellantur et non sunt. Apud enim eum sc. deum hoc non sunt, cui notum est quod futuri sunt i. e. ex bonis mali.« Hec Augustinus ubi supra. Ecce Augustinus non negat in hiis verbis prescitos existentes in gracia pie viventes esse filios dei, ymmo appellandi sunt, sed quia nos tales reputamus esse filios dei electosb) ex bona vita, qui tamen in bono non finient vitam, et hoc est notum ab eterno deo quales futuri sunt, quia in bono finaliter non permanebunt: ideo apud deum et sic in rei veritate nunquam fuerunt tales sc. electi quibus debebatur regnum celeste finaliter, licet apud nos videbantur et appellabantur esse tales. [E cap. VII—182a]. Ex hiis iam dictis multa eliciuntur. Primo quod gracia predestinacionis est gracia dei activa in- creata gratificans, cum sit volicio dei eterna, qua disponit ali- cui dare graciam finaliter hic in via et beatitudinem eternam. Et cum illa volicio dei eterna mutari non potest, ergo nec pre- destinatus potest unquam ab illa gracia excidere. Secundo elicitur, quod illa gracia ex se non accedente a) A L: electi. — b) M: et electos. 1) ibid. § 2.
Strana 208
208* gracia formali non facit hominem iustum, bonum et virtuosum simpliciter, cum illa gracia homini non insit forma- liter et per modum forme, sed est gracia gratum faciens active per modum agentis, eo quod talis gracia sit ipse deus ordinans et disponens cuilibet predestinato dare vitam eternam, sicut patet ex dictis Augustini supra allegatis. Et per consequens sta- bit aliquem esse predestinatum et cum hoc iniustum, viciosum et malum, quia infidelem omnino, et sine fide iusticia vel virtus vera haberi non potest, ut dictum est supra. Tercio elicitur, quod gracia predestinacionis ex se sufficit aliquem denominare filium dei, eciamsi non sit in gracia formali, cum predesti- natus pro omni tempore habeat illam graciam predestinacionis, quia volenciam dei ad dandum sibi vitam eternam, que mutari non potest, cum talis nec incipere nec desinere potest, que suf- ficit eum denominare filium dei, quia ut dicit Augustinus et habetur 32. q. 4. cap. Recurrat: 1) »Sive intus versari vide- antur sive aperte foris sunt, quod caro est caro est, et sic quod triticum est triticum est« et per consequens quod filius dei est filius dei est. Et sicut 3) secundum sentenciam Augustini supra allegatam presciti in gracia existentes, quando esse videbantur et appellabantur itab), non erant filii ) dei sc. quibus debe- batur finaliter hereditas regni celestis: sic ab opposito pre- destinati extra existentes vel intra ecclesiam male conversantes, quando esse non videbantur nec ita appellabantur, erant filii dei veri sc. quibus debebatur finaliter d) premium regni ce- lorum. Quarto elicitur, quod stat predestinatum esse et secundum talem graciam filium dei et tamen pro certo tempore non esse membrum corporis mistici vivum. Patet quia non potest esse quis membrum corporis Christi mistici vivum, nisi habeat vitam in se supernaturalem 2b formalem, que reddat ipsum gratum [182 ] et acceptum deo a) A nemá sicut; L: Et secundum sent. supra allegatam. b) M L: videbantur ita et appellabantur. c) M: veri filii, L: vere filii. d) L: quibus suo tempore debebatur. 1) c. 2.
208* gracia formali non facit hominem iustum, bonum et virtuosum simpliciter, cum illa gracia homini non insit forma- liter et per modum forme, sed est gracia gratum faciens active per modum agentis, eo quod talis gracia sit ipse deus ordinans et disponens cuilibet predestinato dare vitam eternam, sicut patet ex dictis Augustini supra allegatis. Et per consequens sta- bit aliquem esse predestinatum et cum hoc iniustum, viciosum et malum, quia infidelem omnino, et sine fide iusticia vel virtus vera haberi non potest, ut dictum est supra. Tercio elicitur, quod gracia predestinacionis ex se sufficit aliquem denominare filium dei, eciamsi non sit in gracia formali, cum predesti- natus pro omni tempore habeat illam graciam predestinacionis, quia volenciam dei ad dandum sibi vitam eternam, que mutari non potest, cum talis nec incipere nec desinere potest, que suf- ficit eum denominare filium dei, quia ut dicit Augustinus et habetur 32. q. 4. cap. Recurrat: 1) »Sive intus versari vide- antur sive aperte foris sunt, quod caro est caro est, et sic quod triticum est triticum est« et per consequens quod filius dei est filius dei est. Et sicut 3) secundum sentenciam Augustini supra allegatam presciti in gracia existentes, quando esse videbantur et appellabantur itab), non erant filii ) dei sc. quibus debe- batur finaliter hereditas regni celestis: sic ab opposito pre- destinati extra existentes vel intra ecclesiam male conversantes, quando esse non videbantur nec ita appellabantur, erant filii dei veri sc. quibus debebatur finaliter d) premium regni ce- lorum. Quarto elicitur, quod stat predestinatum esse et secundum talem graciam filium dei et tamen pro certo tempore non esse membrum corporis mistici vivum. Patet quia non potest esse quis membrum corporis Christi mistici vivum, nisi habeat vitam in se supernaturalem 2b formalem, que reddat ipsum gratum [182 ] et acceptum deo a) A nemá sicut; L: Et secundum sent. supra allegatam. b) M L: videbantur ita et appellabantur. c) M: veri filii, L: vere filii. d) L: quibus suo tempore debebatur. 1) c. 2.
Strana 209
209* et sic secundum talem vitam vivum spiritualiter. Sed cum pre- destinatus est in ecclesia in peccato mortali vel extra ecclesiam Christum nondum cognoscens per fidem, non habet talem vitam in se formalem, cum sit mortuus spiritualiter, eo quod fides sine operibus mortua est (Jac. 2) 1) et omnia opera sine fide mortua sunt — igitur talis predestinatus ad tunc non est mem- brum corporis Christi vivum, alias a Christo capite reciperet influxum vite spiritualis ad tunc et sic viveret ad tunc spiri- tualiter, quod non est verum. Vnde ergo predestinacio non facit esse membrum vivum corporis Christi mistici, sed oportet quod accedat gracia formalis, que per modum forme hominem gratificans facit predestinatum mem- brum esse vivum. Predestinacio enim est dileccio dei formalis et increata, qua vult predestinatos regnare beatifice in patria, et illa nunquam interrumpitur. Sed gracia secundum presen- tem iusticiam in predestinatis deperditur, sicut patet in Paulo interim quod fuit blasphemus et in Petro qui“) negavit Chri- stum. Quinto elicitur, quod gracia gratum faciens homini inexistens facit ipsum esse membrum Christivivum. Patet, quia cum gracia talis sit spiritualis vita creature racionalis, que non educitur de potencia mentis create et omnino non de potencia materie corporee, cum sit res omnino spiritualis, que non ab infimis sed solum desursum in- mittitur et infunditur iuxta illud Jac. 1: 2) »Omne datum opti- mum et omne donum perfectum desursum descendens est a patre luminum«: igitur oportet quod talis vita a Christo capite dirivetur. Sed non potest dirivari in aliquem, nisi sibi caritate et gracia coniungatur et ut membrum vivum colligetur, quia alias non esset capax influxus spiritualis; et per consequens si habet illam vitam, habet eam a capite influente, cui est spi- ritualiter colligatum — igitur est membrum vivum illius ca- pitis, cum sicut membra naturalia non habent vitam corpo- ralem nisi ex influxu capitis mediante anima, sic nec membra mistica habent vitam misticam nisi ab ipso b) capite et eius influxu mediante gracia. a) M: quando. — b) L M: a Christo. 1) v. 17. — 2) v. 17.
209* et sic secundum talem vitam vivum spiritualiter. Sed cum pre- destinatus est in ecclesia in peccato mortali vel extra ecclesiam Christum nondum cognoscens per fidem, non habet talem vitam in se formalem, cum sit mortuus spiritualiter, eo quod fides sine operibus mortua est (Jac. 2) 1) et omnia opera sine fide mortua sunt — igitur talis predestinatus ad tunc non est mem- brum corporis Christi vivum, alias a Christo capite reciperet influxum vite spiritualis ad tunc et sic viveret ad tunc spiri- tualiter, quod non est verum. Vnde ergo predestinacio non facit esse membrum vivum corporis Christi mistici, sed oportet quod accedat gracia formalis, que per modum forme hominem gratificans facit predestinatum mem- brum esse vivum. Predestinacio enim est dileccio dei formalis et increata, qua vult predestinatos regnare beatifice in patria, et illa nunquam interrumpitur. Sed gracia secundum presen- tem iusticiam in predestinatis deperditur, sicut patet in Paulo interim quod fuit blasphemus et in Petro qui“) negavit Chri- stum. Quinto elicitur, quod gracia gratum faciens homini inexistens facit ipsum esse membrum Christivivum. Patet, quia cum gracia talis sit spiritualis vita creature racionalis, que non educitur de potencia mentis create et omnino non de potencia materie corporee, cum sit res omnino spiritualis, que non ab infimis sed solum desursum in- mittitur et infunditur iuxta illud Jac. 1: 2) »Omne datum opti- mum et omne donum perfectum desursum descendens est a patre luminum«: igitur oportet quod talis vita a Christo capite dirivetur. Sed non potest dirivari in aliquem, nisi sibi caritate et gracia coniungatur et ut membrum vivum colligetur, quia alias non esset capax influxus spiritualis; et per consequens si habet illam vitam, habet eam a capite influente, cui est spi- ritualiter colligatum — igitur est membrum vivum illius ca- pitis, cum sicut membra naturalia non habent vitam corpo- ralem nisi ex influxu capitis mediante anima, sic nec membra mistica habent vitam misticam nisi ab ipso b) capite et eius influxu mediante gracia. a) M: quando. — b) L M: a Christo. 1) v. 17. — 2) v. 17.
Strana 210
210* Sexto elicitur, quod Huss in suo tractatu errat, ponens cap. 4 K et 8 3) prescitum existentem in caritate non esse mem- brum Christi et predestinatum non existentem in gracia for- mali esse membrum Christi. [19 a] Et sic scribit 1): Et si obicitur per hoc, quod prescitus existens in caritate temporaliter habet hoc vinculum et per consequens unionem cum Christo, sicut predestinatus existens in crimine caret hoc vinculo et per con- sequens unione Christi — et respondet, quod sicut in humano corpore est dare liquidum fluens et humidum radicale, sic in corpore Christi mistico est dare graciam secundum presentem iusticiam et graciam consumatam. Vnde sicut apostemata per humidum fluens sunt adnata non continuatab) propter dispa- ritatem nature, sic est de membris dyaboli, licet pro tempore secundum presentem iusticiam sunt adnati; predestinati vero licet ad tempus priventur fluente gracia, habent tamen radi- calem graciam, a qua non possunt excidere, et sic predestinati iam iusti habentes duplicem graciam duplici vinculo sunt ligati. Hec ibi. Respondetur quod obieccio est vera, quia ita est, quod prescitus existens in caritate habet hoc vinculum et unionem cum Christo, sicut predestinatus existens in crimine vel infide- litate ad tunc non habet hoc vinculum et unionem cum Christo. Potest enim dici, quod nuda predestinacio ut huiusmodi quoad ecclesiam primo modo dictam habet se ad aliqualiter confor- miter sicut fides nuda ut huiusmodi ad ecclesiam secundo modo°) dictam. Fides autem nuda habet se sicut materia prima, que si remanet informis, non iuvat ad beatitudinem; si autem performata fuerit forma vite deifice sc. caritate, iam illa iusti- ficat et vivificat hominem et facit esse verum membrum Christi. Sic suo modo nuda predestinacio ut huiusmodi respiciens prede- stinatum, si ipsa remanet informis, ad tunc non facit eum esse membrum Christi et habere unionem cum Christo; si autem performata fuerit gracia gratum faciente, reddit hominem iustum et vivum et membrum Christi, duplici vinculo colli- gatum forciusque Christo adherentem quam prescitus uno vin- culo temporali colligatus. Nichilominus prescitus tali vinculo a) L M jen: in cap. 4°. — b) A: contaminata, M: concinata. c) A L: primo modo. 1) Оpp. I, 204ab.
210* Sexto elicitur, quod Huss in suo tractatu errat, ponens cap. 4 K et 8 3) prescitum existentem in caritate non esse mem- brum Christi et predestinatum non existentem in gracia for- mali esse membrum Christi. [19 a] Et sic scribit 1): Et si obicitur per hoc, quod prescitus existens in caritate temporaliter habet hoc vinculum et per consequens unionem cum Christo, sicut predestinatus existens in crimine caret hoc vinculo et per con- sequens unione Christi — et respondet, quod sicut in humano corpore est dare liquidum fluens et humidum radicale, sic in corpore Christi mistico est dare graciam secundum presentem iusticiam et graciam consumatam. Vnde sicut apostemata per humidum fluens sunt adnata non continuatab) propter dispa- ritatem nature, sic est de membris dyaboli, licet pro tempore secundum presentem iusticiam sunt adnati; predestinati vero licet ad tempus priventur fluente gracia, habent tamen radi- calem graciam, a qua non possunt excidere, et sic predestinati iam iusti habentes duplicem graciam duplici vinculo sunt ligati. Hec ibi. Respondetur quod obieccio est vera, quia ita est, quod prescitus existens in caritate habet hoc vinculum et unionem cum Christo, sicut predestinatus existens in crimine vel infide- litate ad tunc non habet hoc vinculum et unionem cum Christo. Potest enim dici, quod nuda predestinacio ut huiusmodi quoad ecclesiam primo modo dictam habet se ad aliqualiter confor- miter sicut fides nuda ut huiusmodi ad ecclesiam secundo modo°) dictam. Fides autem nuda habet se sicut materia prima, que si remanet informis, non iuvat ad beatitudinem; si autem performata fuerit forma vite deifice sc. caritate, iam illa iusti- ficat et vivificat hominem et facit esse verum membrum Christi. Sic suo modo nuda predestinacio ut huiusmodi respiciens prede- stinatum, si ipsa remanet informis, ad tunc non facit eum esse membrum Christi et habere unionem cum Christo; si autem performata fuerit gracia gratum faciente, reddit hominem iustum et vivum et membrum Christi, duplici vinculo colli- gatum forciusque Christo adherentem quam prescitus uno vin- culo temporali colligatus. Nichilominus prescitus tali vinculo a) L M jen: in cap. 4°. — b) A: contaminata, M: concinata. c) A L: primo modo. 1) Оpp. I, 204ab.
Strana 211
211* colligatus est membrum verum corporis Christi mistici, non ut apostema [et] stercus finaliter egerendum vel ut sputum, flecma, urina, sicut prescitum eciam existentem in gracia talibus assi- milat in uno notabili cap. 3. E 1). Et racio? 3) Ista iam nominata licet sint in homine, non tamen vere sunt partes corporis na- turalis, quia corpori non continuanturb) [191b] propter dispari- tatem nature, prescitus autem quoad naturam racionalem Christo capiti et membris predestinatis conformatur et forma vivens sicut gracia gratum faciens est eque bene mire dignitatis, preciosi- tatis, nobilitatis et efficacie in prescitis sicut in predestinatis quoad tale vinculum et unionem. Igitur talis prescitus existens in gracia est vere membrum Christi et pars corporis mistici et non sicut apostema, stercus, sputum, flecma vel urina sunt in corpore humano. Si autem aliquando a sanctis doctoribus prescitus humori comparatur, hoc non debet intelligi quoad naturam, sed quoad graciam gratum facientem, que in homine variatur, sicut humor certus aliquando est in homine, aliquando exit ab homine, sic certe prescitus vel certe eciam predestinatus quoad talem gra- ciam, que aliquando sibi inexistit, aliquando non inexistit; et secundum hoc fit frequens variacio membrorum misticorum a corpore Christi, qualiter non fit in membris naturalibus, quia prima colligacio cum sit meritoria est voluntaria, secunda est naturalis, voluntas autem humana post lapsum prona est ad malum, sensus enim et cognicio humani cordis in malum prona 2) sunt ab adolescencia sua (Gen. VIII). 2) Septimo elicitur, quod Huss graviter errat cap. 4. K ubi supra concedendo quod idem est iustus et iniustus et sic scribit 3): Sed quod dicitur contra ista, quod oportet concedere, quod idem simul et semel sit iustus et iniustus, fidelis verus christianus et hereticus, in gracia et akaris i. e. sine gracia et sic de aliis denominacionibus, ex quibus sequitur contradiccio manifesta, respondetur: Hic debet concedi quod idem est simul iustus et iniustus, iustus ex gracia predestinacionis, iniustus ex vicio deperdibili, qualis fuit Petrus in negando Christum et a) M: racio, oprav: ideo; L: Et est racio. b) M po str. červ.: vel connumerantur. 1) Opp. I, 199b. — 2) v. 21. — 3) Opp. I, 204b,
211* colligatus est membrum verum corporis Christi mistici, non ut apostema [et] stercus finaliter egerendum vel ut sputum, flecma, urina, sicut prescitum eciam existentem in gracia talibus assi- milat in uno notabili cap. 3. E 1). Et racio? 3) Ista iam nominata licet sint in homine, non tamen vere sunt partes corporis na- turalis, quia corpori non continuanturb) [191b] propter dispari- tatem nature, prescitus autem quoad naturam racionalem Christo capiti et membris predestinatis conformatur et forma vivens sicut gracia gratum faciens est eque bene mire dignitatis, preciosi- tatis, nobilitatis et efficacie in prescitis sicut in predestinatis quoad tale vinculum et unionem. Igitur talis prescitus existens in gracia est vere membrum Christi et pars corporis mistici et non sicut apostema, stercus, sputum, flecma vel urina sunt in corpore humano. Si autem aliquando a sanctis doctoribus prescitus humori comparatur, hoc non debet intelligi quoad naturam, sed quoad graciam gratum facientem, que in homine variatur, sicut humor certus aliquando est in homine, aliquando exit ab homine, sic certe prescitus vel certe eciam predestinatus quoad talem gra- ciam, que aliquando sibi inexistit, aliquando non inexistit; et secundum hoc fit frequens variacio membrorum misticorum a corpore Christi, qualiter non fit in membris naturalibus, quia prima colligacio cum sit meritoria est voluntaria, secunda est naturalis, voluntas autem humana post lapsum prona est ad malum, sensus enim et cognicio humani cordis in malum prona 2) sunt ab adolescencia sua (Gen. VIII). 2) Septimo elicitur, quod Huss graviter errat cap. 4. K ubi supra concedendo quod idem est iustus et iniustus et sic scribit 3): Sed quod dicitur contra ista, quod oportet concedere, quod idem simul et semel sit iustus et iniustus, fidelis verus christianus et hereticus, in gracia et akaris i. e. sine gracia et sic de aliis denominacionibus, ex quibus sequitur contradiccio manifesta, respondetur: Hic debet concedi quod idem est simul iustus et iniustus, iustus ex gracia predestinacionis, iniustus ex vicio deperdibili, qualis fuit Petrus in negando Christum et a) M: racio, oprav: ideo; L: Et est racio. b) M po str. červ.: vel connumerantur. 1) Opp. I, 199b. — 2) v. 21. — 3) Opp. I, 204b,
Strana 212
212* Paulus persequendo ipsum. Ipsi enim a caritate predestinacionis tunc non exciderunt et per consequens secundum illam erant in gracia et sic iusti, et quia tunc erant in crimine et sic pri- vati fluente gracia temporali. Hec ibi. Respondetur, quod impossibile est, quod idem simul et semel sit iustus et iniustus, cum tunc esset membrum corporis mistici et non esset membrum corporis mistici et mereretur simul et semel et demereretur. Sed hoc est absurdum. Nec mo- tivum suum concludit. Petrus enim dum Christum negavit, si- militer Paulus dum ipsum persequebatur, semper erant in gracia predestinacionis, sed ex hoc [19 ] non sequitur, quod tunc erant iusti, quia gracia predestinacionis, cum non insit predestinato per modum forme, eo quod sit volicio dei eterna, non denominat eos iustos, cum predestinati fuerunt antequam fuerunt,3) sed non iusti, ut supra dictum est. Ergo ad tempus b) Petrus et Paulus fuerunt simpliciter iniusti. Nec contraria habent ibi locum sc. iusticia et iniusticia, quia dicit non repugnare simul et semel inesse eidem sed non secundum idem. Oporteret enim inesse illa eidem secundum idem, nec possunt illa contraria aliter inesse nisi secundum idem, quia secundum eandem ani- mam indivisibilem, cui simul iusticia et iniusticia inesse non potest. Secus est de aliis contrariis, que insunt corpori, que pos- sunt simul et semel inesse eidem corpori sed non secundum idem i. e. secundum eandem partem, in anima autem racionali non possunt esse tales partes, cum sit indivisibilis. Vnde licet gracia predestinacionis sufficiat denominare predestinatum pro quolibet tempore filium dei, quia filium dei futurum, non tamen sufficit denominare eundem pro quolibet tempore iustum, cum iusticia sit forma absoluta, que non potest denominare aliquem iustum pro aliquo tempore, nisi eidem pro eodem tempore inesset per modum forme. Nam dicit Aymo super illo verbo apostoli,ut adopcionem filiorum reciperemus': 1) »Predestinatus per peccatum mortale demeretur eligi ad vitam eternam et reddit se indignum talis eleccionis et omnis boni et sic per peccatum mortale perdit deum et suam graciam et elec- cionem, quam nichilominus deus de gracia sua illi servat re- a) M: nati fuerunt. — b) L M: ad tunc. 1) Migne P. L. 117 col. 685 není.
212* Paulus persequendo ipsum. Ipsi enim a caritate predestinacionis tunc non exciderunt et per consequens secundum illam erant in gracia et sic iusti, et quia tunc erant in crimine et sic pri- vati fluente gracia temporali. Hec ibi. Respondetur, quod impossibile est, quod idem simul et semel sit iustus et iniustus, cum tunc esset membrum corporis mistici et non esset membrum corporis mistici et mereretur simul et semel et demereretur. Sed hoc est absurdum. Nec mo- tivum suum concludit. Petrus enim dum Christum negavit, si- militer Paulus dum ipsum persequebatur, semper erant in gracia predestinacionis, sed ex hoc [19 ] non sequitur, quod tunc erant iusti, quia gracia predestinacionis, cum non insit predestinato per modum forme, eo quod sit volicio dei eterna, non denominat eos iustos, cum predestinati fuerunt antequam fuerunt,3) sed non iusti, ut supra dictum est. Ergo ad tempus b) Petrus et Paulus fuerunt simpliciter iniusti. Nec contraria habent ibi locum sc. iusticia et iniusticia, quia dicit non repugnare simul et semel inesse eidem sed non secundum idem. Oporteret enim inesse illa eidem secundum idem, nec possunt illa contraria aliter inesse nisi secundum idem, quia secundum eandem ani- mam indivisibilem, cui simul iusticia et iniusticia inesse non potest. Secus est de aliis contrariis, que insunt corpori, que pos- sunt simul et semel inesse eidem corpori sed non secundum idem i. e. secundum eandem partem, in anima autem racionali non possunt esse tales partes, cum sit indivisibilis. Vnde licet gracia predestinacionis sufficiat denominare predestinatum pro quolibet tempore filium dei, quia filium dei futurum, non tamen sufficit denominare eundem pro quolibet tempore iustum, cum iusticia sit forma absoluta, que non potest denominare aliquem iustum pro aliquo tempore, nisi eidem pro eodem tempore inesset per modum forme. Nam dicit Aymo super illo verbo apostoli,ut adopcionem filiorum reciperemus': 1) »Predestinatus per peccatum mortale demeretur eligi ad vitam eternam et reddit se indignum talis eleccionis et omnis boni et sic per peccatum mortale perdit deum et suam graciam et elec- cionem, quam nichilominus deus de gracia sua illi servat re- a) M: nati fuerunt. — b) L M: ad tunc. 1) Migne P. L. 117 col. 685 není.
Strana 213
213* vocando eum a statu perdicionis et indignitatis ad statum di- gnitatis et invencionis gracie et eleccionis dei.« Igitur Huss concedendo predestinatum in mortali crimine existentem esse iustum, errat fatue et decipitur circa loycam et gravius deceptus circa di- stinccionem ecclesie, circa membra ecclesie et partes eius sicut cecus palpitat, ponens varias distincciones ecclesie et esse in ecclesia, in quibus sibi ipsi contradicit. Ponit enim primo quod presciti non sunt de ecclesia cap. 3. E et postea in eodem cap. F ponit distinccionem, quod dupliciter possunt esse homines de sancta matre ecclesia sc. secundum predestinacionem ad vitam eternam et secundum predestinacionem solum ad presentem iusticiam. [1925] Et ex hac distinccione sequitur, quod presciti sunt de ecclesia sancta, quod est oppositum primi. Ponit eciam ante hoc in eodem cap. quatuor modos essendi in ecclesia et postea in principio capituli quinti ponit quinque modos, qui modi omnes sufficienter ad duos modos reducuntur. Pro illo ergo sciendum, quod dupliciter sunt homines in ecclesia sancta, primo modo vel secundo modo dicta: quidam sunt numero tantum, alii numero et merito. Est enim triplex meritum, quo qui Christo tamquam capiti membra in ecclesia militante precipue colligantur sc. fides, spes et caritas. Hic est triplex funiculus, qui difficiliter rumpitur (Eccl. 4) 1). Nam si unus rumpitur vel duo rumpuntur, si remanet fides quoad cre- dita, adhuc illo funiculo talis christianus nomine tantum ipsi Christo capiti colligatur. Fides enim est primum, minimum 3) et infimum genus adhesionis et cognicionis in mente humana, qua ipsa mens humana primo et infime secundum genus habitu vel actu vel utrimque simul adheret prime veritati; postea via ascendendi ab imperfecciori ad perfectum succedit secundum genus et tercium perfeccius sc. spei et caritatis. Fides enim est sicut materia prima vite deifice, qua unitur deo et per conse- quens primus funiculus vel vinculum unionis cum Christo. Et sicut creatura vitalis corporea cum debet deduci de nichilo ad vitam nature, oportet primo quod de esse nichili procedatur ad materiam primam corpoream, que naturaliter prius est infor- a) L: necessarium. 1) v. 12.
213* vocando eum a statu perdicionis et indignitatis ad statum di- gnitatis et invencionis gracie et eleccionis dei.« Igitur Huss concedendo predestinatum in mortali crimine existentem esse iustum, errat fatue et decipitur circa loycam et gravius deceptus circa di- stinccionem ecclesie, circa membra ecclesie et partes eius sicut cecus palpitat, ponens varias distincciones ecclesie et esse in ecclesia, in quibus sibi ipsi contradicit. Ponit enim primo quod presciti non sunt de ecclesia cap. 3. E et postea in eodem cap. F ponit distinccionem, quod dupliciter possunt esse homines de sancta matre ecclesia sc. secundum predestinacionem ad vitam eternam et secundum predestinacionem solum ad presentem iusticiam. [1925] Et ex hac distinccione sequitur, quod presciti sunt de ecclesia sancta, quod est oppositum primi. Ponit eciam ante hoc in eodem cap. quatuor modos essendi in ecclesia et postea in principio capituli quinti ponit quinque modos, qui modi omnes sufficienter ad duos modos reducuntur. Pro illo ergo sciendum, quod dupliciter sunt homines in ecclesia sancta, primo modo vel secundo modo dicta: quidam sunt numero tantum, alii numero et merito. Est enim triplex meritum, quo qui Christo tamquam capiti membra in ecclesia militante precipue colligantur sc. fides, spes et caritas. Hic est triplex funiculus, qui difficiliter rumpitur (Eccl. 4) 1). Nam si unus rumpitur vel duo rumpuntur, si remanet fides quoad cre- dita, adhuc illo funiculo talis christianus nomine tantum ipsi Christo capiti colligatur. Fides enim est primum, minimum 3) et infimum genus adhesionis et cognicionis in mente humana, qua ipsa mens humana primo et infime secundum genus habitu vel actu vel utrimque simul adheret prime veritati; postea via ascendendi ab imperfecciori ad perfectum succedit secundum genus et tercium perfeccius sc. spei et caritatis. Fides enim est sicut materia prima vite deifice, qua unitur deo et per conse- quens primus funiculus vel vinculum unionis cum Christo. Et sicut creatura vitalis corporea cum debet deduci de nichilo ad vitam nature, oportet primo quod de esse nichili procedatur ad materiam primam corpoream, que naturaliter prius est infor- a) L: necessarium. 1) v. 12.
Strana 214
214" mis quam formata, et nisi talis materia vita naturali corporali performetur, non surgit creatura vitalis corporea: sic cum omnes per peccatum originale deciderunt in nichilum peccati iuxta illud Ps.: ,ad nichilum redactus sum et nescivi,“ 1) si debent creari et deduci in esse vite gratuite spiritualis, oportet con- formiter, quod ibi de illo esse nichili procedatur ad materiam primam illius vite spiritualis sc. ad fidem, que si remanet in- formis, non surgit vita gratuita spiritualis, si autem performata fuerit forma vite deifice sc. caritate, iustificat 2) hominem, red- dens eum carum et gratum deo et per consequens faciens ipsum esse membrum Christi vivum tamquam membrum Christo capiti colligatum. Si autem remanet informis, facit illum esse mem- brum Christi aridum et sic esse in ecclesia numero tantum. Sicut enim homo habens duas manus, unam aridam non susci- pientem influxum a capite et aliam vivam [20 a] influxus parti- cipem, dicitur habere duas manus: sic omnis christianus habens fidem informem est membrum Christi aridum, non suscipiens influxum a capite Christo, et sic est in ecclesia numero tantum. [202b] Ex quibus elicitur, quod nullus hereticus vel infidelis est in ecclesia dei militante, quia introitus in ecclesiam est per fidem integram quoad credita, cum sit ille primus, minimus et infimus funiculus, quo quis Christo aliquali amicicia et sic unione colligatur. Secundo elicitur, quod predestinatus interim quod est infidelis non est in ecclesia militante, quia nec numero tantum nec numero et merito, qui fidem nondum habet. Pre- destinacio enim eum non facit esse in ecclesia militante, post- quam nullo funiculo ecclesie militantis sc. fide, spe vel caritate Christo colligatur. Non obstat tamen, quod talis predestinatus sit in ecclesia primo modo dicta numero tantum, cum sit unus ex illo cumulo predestinatorum, non tamen in ecclesia militante. Tercio elicitur, quod omnes fideles quoad credita in caritate non existentes sunt in ecclesia et de ecclesia militante, sed sunt sicut membra a) L M: iustificat et vivificat. 1) ž. 72, 22.
214" mis quam formata, et nisi talis materia vita naturali corporali performetur, non surgit creatura vitalis corporea: sic cum omnes per peccatum originale deciderunt in nichilum peccati iuxta illud Ps.: ,ad nichilum redactus sum et nescivi,“ 1) si debent creari et deduci in esse vite gratuite spiritualis, oportet con- formiter, quod ibi de illo esse nichili procedatur ad materiam primam illius vite spiritualis sc. ad fidem, que si remanet in- formis, non surgit vita gratuita spiritualis, si autem performata fuerit forma vite deifice sc. caritate, iustificat 2) hominem, red- dens eum carum et gratum deo et per consequens faciens ipsum esse membrum Christi vivum tamquam membrum Christo capiti colligatum. Si autem remanet informis, facit illum esse mem- brum Christi aridum et sic esse in ecclesia numero tantum. Sicut enim homo habens duas manus, unam aridam non susci- pientem influxum a capite et aliam vivam [20 a] influxus parti- cipem, dicitur habere duas manus: sic omnis christianus habens fidem informem est membrum Christi aridum, non suscipiens influxum a capite Christo, et sic est in ecclesia numero tantum. [202b] Ex quibus elicitur, quod nullus hereticus vel infidelis est in ecclesia dei militante, quia introitus in ecclesiam est per fidem integram quoad credita, cum sit ille primus, minimus et infimus funiculus, quo quis Christo aliquali amicicia et sic unione colligatur. Secundo elicitur, quod predestinatus interim quod est infidelis non est in ecclesia militante, quia nec numero tantum nec numero et merito, qui fidem nondum habet. Pre- destinacio enim eum non facit esse in ecclesia militante, post- quam nullo funiculo ecclesie militantis sc. fide, spe vel caritate Christo colligatur. Non obstat tamen, quod talis predestinatus sit in ecclesia primo modo dicta numero tantum, cum sit unus ex illo cumulo predestinatorum, non tamen in ecclesia militante. Tercio elicitur, quod omnes fideles quoad credita in caritate non existentes sunt in ecclesia et de ecclesia militante, sed sunt sicut membra a) L M: iustificat et vivificat. 1) ž. 72, 22.
Strana 215
215* arida, que dum non habent in se vitam spiritualem et dei- ficam, non sunt capacia influxus spiritualis a Christo capite in membra viva descendentis et per consequens non sunt capacia communionis sanctorum. Nam ad capacitatem huiusmodi sunt tria necessaria et ad minus requiruntur sc. fides, obediencia et caritas, ut volens esse capax influxus spiritualis et particeps communionis sanctorum oportet quod fideliter credat quoad omnia credita explicite vel implicite, humiliter obediat et vera- ta citer diligat. Qui rumpit fidem, fit hereticus; qui rumpit [21 ] obedienciam, fit scismaticus et qui rumpit caritatem, fit de facto excommunicatus, saltem excommunicacione minore, qua separatur ab influxu Christi capitis et a sanctorum commu- nione. Studeamus ergo fidem habere integram erga deum, obe- dienciam erga superiores et precipue supremum vicarium Jesu Christi et caritatem erga proximum conservare et in illis tribus amplius et amplius proficere, quia secundum quod aliquis per dictas2 ) tres virtutes se plus disponit ad capacitatem applicando vires suas cum maiori fervore et labore, ut habeat fidem et obe- dienciam et caritatem perfectamb), tanto plus participat de in- fluxu c) a Christo capite et bonorum, que fiunt per sanctos in ecclesia militante. Vnde ergo illi Vyclefiste, qui ex contemptu pape vi- cario Jesu Christi nolunt obedire, sciant se de bonis ecclesie mi- litantis non participare nec claves eiusdem ecclesie se extendere ad ipsos, quia frustra implorat auxilium ecclesie, qui in ipsam delinquit (XVII. q. IV. Ad episcopos 1) et Extra de immunit. eccl. cap. ult.) 2). Notum autem est, quod qui delinquit in caput ecclesie vicarium sc. ipsum apostolicum, delinquit in ipsum Chri- stum, caput eiusdem ecclesie principale, et per consequens in ecclesiam delinquit. Quare auxilia ecclesie militantis tali debent merito denegari, quia sicut ,si quis dixerit quoniam diligo deum et fratrem suum odit, mendax est‘ 3), sic qui dixerit ,obedio deo et nolens obedire suo vicario mendax est, cum ipse salvator dicit a) A M: predictas. Korektor v M doplňuje: secundum predictas. b) M: caritate performatam. — c) A: fluxu. 1) c. 11. — 2) cap. 10. X III, 49. — 3) Jan 4, 20.
215* arida, que dum non habent in se vitam spiritualem et dei- ficam, non sunt capacia influxus spiritualis a Christo capite in membra viva descendentis et per consequens non sunt capacia communionis sanctorum. Nam ad capacitatem huiusmodi sunt tria necessaria et ad minus requiruntur sc. fides, obediencia et caritas, ut volens esse capax influxus spiritualis et particeps communionis sanctorum oportet quod fideliter credat quoad omnia credita explicite vel implicite, humiliter obediat et vera- ta citer diligat. Qui rumpit fidem, fit hereticus; qui rumpit [21 ] obedienciam, fit scismaticus et qui rumpit caritatem, fit de facto excommunicatus, saltem excommunicacione minore, qua separatur ab influxu Christi capitis et a sanctorum commu- nione. Studeamus ergo fidem habere integram erga deum, obe- dienciam erga superiores et precipue supremum vicarium Jesu Christi et caritatem erga proximum conservare et in illis tribus amplius et amplius proficere, quia secundum quod aliquis per dictas2 ) tres virtutes se plus disponit ad capacitatem applicando vires suas cum maiori fervore et labore, ut habeat fidem et obe- dienciam et caritatem perfectamb), tanto plus participat de in- fluxu c) a Christo capite et bonorum, que fiunt per sanctos in ecclesia militante. Vnde ergo illi Vyclefiste, qui ex contemptu pape vi- cario Jesu Christi nolunt obedire, sciant se de bonis ecclesie mi- litantis non participare nec claves eiusdem ecclesie se extendere ad ipsos, quia frustra implorat auxilium ecclesie, qui in ipsam delinquit (XVII. q. IV. Ad episcopos 1) et Extra de immunit. eccl. cap. ult.) 2). Notum autem est, quod qui delinquit in caput ecclesie vicarium sc. ipsum apostolicum, delinquit in ipsum Chri- stum, caput eiusdem ecclesie principale, et per consequens in ecclesiam delinquit. Quare auxilia ecclesie militantis tali debent merito denegari, quia sicut ,si quis dixerit quoniam diligo deum et fratrem suum odit, mendax est‘ 3), sic qui dixerit ,obedio deo et nolens obedire suo vicario mendax est, cum ipse salvator dicit a) A M: predictas. Korektor v M doplňuje: secundum predictas. b) M: caritate performatam. — c) A: fluxu. 1) c. 11. — 2) cap. 10. X III, 49. — 3) Jan 4, 20.
Strana 216
216* Luc. X:1) »Qui vos audit me audit et qui vos spernit me sper- nit.« Propter quod precipiendo dicit singulis Mat. 23: 2) »Super cathedram Moysi sederunt scribe et pharisei, quecunque dixerint vobis, servate et facite, secundum opera autem eorum nolite facere.« Nunc autem papa et prelati non in sede Moysi, sed in ea resident que est Jesu Christi. Quarto elicitur, quod Huss cap. 3. F errorem scripsit sic inquiens3) : Vnde videtur esse probabile, quod sicut Paulus fuit simul blasphemus secundum presentem iniusticiam et de sancta matre ecclesia et cum hoc fidelis [21 1b] atque in gracia secun- dum predestinacionem vite eterne, sic Scharioth fuit simul in gracia secundum presentem iusticiam et nunquam de sancta matre ecclesia secundum predestinacionem vite eterne, cum de- fecit sibi predestinacio, et sic Scarioth licet fuit apostolus vel episcopus a Christo electus, quod est nomen officii, nunquam tamen fuit pars sancte universalis ecclesie, sicut Paulus nun- quam fuit membrum dyaboli. Hec ibi. Quia sicut supra dictum est, Paulus cum fuit blasfemus, licet fuerit in gracia prede- stinacionis, tamen tunc non fuit fidelis, sed reddidit se indignum talis eleccionis et omnis boni et per infidelitatem suam et per- secucionem, qua ecclesiam persequebatur, perdidit ad tunc deum et suam graciam et eleccionem et sic fuit membrum dyaboli, licet postea ex gracia dei ad statum eleccionis fuit revocatus: sic suo modo Judas interim quod fuit in gracia gratum faciente fuit pars sancte universalis ecclesie sc. militantis, de qua iam per totum fuit sermo, licet nunquam fuit pars vel membrum ecclesie sancte predestinatorum, cum nunquam fuit predestinatus. Ex istis ultimo elicitur error suus gravis in non ponendo istam ecclesiam sanctam univer- salem, alteram a prima ecclesia predestina- torum, quia oportet eum in plures errores incidere, ut osten- sum est. Et non mirum, quia uno inconvenienti dato multa se- cuntur. Et tantum de illa ecclesia. 1) v. 16. — 2) v. 2 n. — 3) Opp. I, 200a.
216* Luc. X:1) »Qui vos audit me audit et qui vos spernit me sper- nit.« Propter quod precipiendo dicit singulis Mat. 23: 2) »Super cathedram Moysi sederunt scribe et pharisei, quecunque dixerint vobis, servate et facite, secundum opera autem eorum nolite facere.« Nunc autem papa et prelati non in sede Moysi, sed in ea resident que est Jesu Christi. Quarto elicitur, quod Huss cap. 3. F errorem scripsit sic inquiens3) : Vnde videtur esse probabile, quod sicut Paulus fuit simul blasphemus secundum presentem iniusticiam et de sancta matre ecclesia et cum hoc fidelis [21 1b] atque in gracia secun- dum predestinacionem vite eterne, sic Scharioth fuit simul in gracia secundum presentem iusticiam et nunquam de sancta matre ecclesia secundum predestinacionem vite eterne, cum de- fecit sibi predestinacio, et sic Scarioth licet fuit apostolus vel episcopus a Christo electus, quod est nomen officii, nunquam tamen fuit pars sancte universalis ecclesie, sicut Paulus nun- quam fuit membrum dyaboli. Hec ibi. Quia sicut supra dictum est, Paulus cum fuit blasfemus, licet fuerit in gracia prede- stinacionis, tamen tunc non fuit fidelis, sed reddidit se indignum talis eleccionis et omnis boni et per infidelitatem suam et per- secucionem, qua ecclesiam persequebatur, perdidit ad tunc deum et suam graciam et eleccionem et sic fuit membrum dyaboli, licet postea ex gracia dei ad statum eleccionis fuit revocatus: sic suo modo Judas interim quod fuit in gracia gratum faciente fuit pars sancte universalis ecclesie sc. militantis, de qua iam per totum fuit sermo, licet nunquam fuit pars vel membrum ecclesie sancte predestinatorum, cum nunquam fuit predestinatus. Ex istis ultimo elicitur error suus gravis in non ponendo istam ecclesiam sanctam univer- salem, alteram a prima ecclesia predestina- torum, quia oportet eum in plures errores incidere, ut osten- sum est. Et non mirum, quia uno inconvenienti dato multa se- cuntur. Et tantum de illa ecclesia. 1) v. 16. — 2) v. 2 n. — 3) Opp. I, 200a.
Strana 217
217* 2. De primatu romano. [E cap. IX—271 ]. Est enim potestas et auctoritas sedis apostolice universalis, habens ut est sepe dictum non parcialiter et particulariter sed universaliter et totaliter cognoscere et diffi- nire non solum in causa ecclesiastica, sed in civilibus causis i. e. secularibus, de quanto ad materiam et in materiam eccle- siasticam ordinande sunt ut in per se finem. Vnde Paulus ut plenitudinem potestatis illius exponeret I. ad Cor. VI ait: 1) »Nescitis quoniam angelos iudicabitis, quanto magis secularia.« Hanc eciam plenitudinem potestatis idem Paulus recognoscens a conversione sua post tres annos venit Jerusalem videre Pe- trum, ut patet ad Gal. 1. 2) Que et qualis causa potuit sibi fuisse per longam viam pergere Jerusalem? Non ut ab eo “) disceret, ut dicit glosa ibidem, quia iam supra modum magnus fuit et divinus in sapiencia et moribus; nec venit, ut videret eum tan- tum corporaliter, cum Christus discipulis suis dixit, [272a] quo- modo expediret eis, ut ipse iret ad patrem subtrahendo eis pre- senciam corporalem, cum alias spiritus sanctus non veniret cum plenitudine donorum, nisi ipse abiret consolacionem corporalem subtrahendo et in spiritualem alciorem commutando, de quo Joh. XVI. 3) Si ergo expediebat illis discipulis, quod homo Chri- stus, in quo est et erit b) plenitudo divinitatis corporaliter (ad Col. 1) 4), abstrahit se ab illorum visione corporali, quid expe- diencie erat Paulo apostolo videre Petrum corporaliter, propter quod ipse venit Jerusalem? In quo autem fuit sibi causa sic veniendi ad Petrum, non habemus ita plenam certitudinem, sed videtur quod causa fuit hec, quia Paulus scivit unam esse uni- versalem et totam ecclesiam dei super terram, que et regnum celorum presentis temporis dicitur, scivit eciam unum esse caput illius ecclesie super terram sc. Petrum, ne esset acephala super terram, in quo capite solum esset plenitudo potestatis super terram discernendi et diffiniendi c) in qualibet causa super terram respiciente salutem vel periculum animarum secundum 1a) M: aliquid, L: aliquid addisceret. — b) M: erat. c) L M ještě: ligandi et solvendi. 1) v. 3. — 2) v. 18. — 3) v. 7. — 4.) Kol. 2. 9.
217* 2. De primatu romano. [E cap. IX—271 ]. Est enim potestas et auctoritas sedis apostolice universalis, habens ut est sepe dictum non parcialiter et particulariter sed universaliter et totaliter cognoscere et diffi- nire non solum in causa ecclesiastica, sed in civilibus causis i. e. secularibus, de quanto ad materiam et in materiam eccle- siasticam ordinande sunt ut in per se finem. Vnde Paulus ut plenitudinem potestatis illius exponeret I. ad Cor. VI ait: 1) »Nescitis quoniam angelos iudicabitis, quanto magis secularia.« Hanc eciam plenitudinem potestatis idem Paulus recognoscens a conversione sua post tres annos venit Jerusalem videre Pe- trum, ut patet ad Gal. 1. 2) Que et qualis causa potuit sibi fuisse per longam viam pergere Jerusalem? Non ut ab eo “) disceret, ut dicit glosa ibidem, quia iam supra modum magnus fuit et divinus in sapiencia et moribus; nec venit, ut videret eum tan- tum corporaliter, cum Christus discipulis suis dixit, [272a] quo- modo expediret eis, ut ipse iret ad patrem subtrahendo eis pre- senciam corporalem, cum alias spiritus sanctus non veniret cum plenitudine donorum, nisi ipse abiret consolacionem corporalem subtrahendo et in spiritualem alciorem commutando, de quo Joh. XVI. 3) Si ergo expediebat illis discipulis, quod homo Chri- stus, in quo est et erit b) plenitudo divinitatis corporaliter (ad Col. 1) 4), abstrahit se ab illorum visione corporali, quid expe- diencie erat Paulo apostolo videre Petrum corporaliter, propter quod ipse venit Jerusalem? In quo autem fuit sibi causa sic veniendi ad Petrum, non habemus ita plenam certitudinem, sed videtur quod causa fuit hec, quia Paulus scivit unam esse uni- versalem et totam ecclesiam dei super terram, que et regnum celorum presentis temporis dicitur, scivit eciam unum esse caput illius ecclesie super terram sc. Petrum, ne esset acephala super terram, in quo capite solum esset plenitudo potestatis super terram discernendi et diffiniendi c) in qualibet causa super terram respiciente salutem vel periculum animarum secundum 1a) M: aliquid, L: aliquid addisceret. — b) M: erat. c) L M ještě: ligandi et solvendi. 1) v. 3. — 2) v. 18. — 3) v. 7. — 4.) Kol. 2. 9.
Strana 218
218" duas claves predicti regni celorum, que a) dicuntur clavis sciencie et clavis potestatis i. e. potestas discernendi in causa et potestas diffiniendi, ligandi et solvendi in qualibet causa super terram. Vnde ergo potest dici:b) Paulus doctor gencium post trien- nium a die conversionis venit videre Petrum corporaliter ad recognoscendum corporaliter illam plenitudinem potestatis supra se in Petro firmatam a firmitate petre, que est Christus, et ad recognoscendum sua presencia corporali, quod sua potestas discernendi et diffiniendi, ligandi et solvendi super terram ema- nat de illa plenitudine potestatis concessa Petro viventi corpo- raliter super terram°) et quod illa plenitudo potestatis non po- tuit esse equalis in utrisque. Cum illa plenitudo potestatis non potest plurificari") ; sed oportet esse totam unicam et integram talem plenitudinem potestatis in uno sicut capite existente, eo quod fontalis et capitalis plenitudo potestatis ecclesiastice ministerialis super terram non potest pluribus personis humanis divisim inexistere simul et semel, quia sicut monstruosissimum esset in natura, quod in eodem genere cause essent due cause totales eiusdem effectus, cum tunc utraque illarum esset superflua et frustra ad illum effectum causandum et tamen quelibet esset utilis [27" ] et conveniens et sic quelibet illarum esset a deo et nulla illarum esset a deo, quod est contradiccio: sic valde monstruo- sum esset in ecclesia dei in terris, quod simul et semel essent duo vicaria capita illius ecclesie et in quolibet illorum esset fon- talis et capitalis plenitudo potestatis ecclesiastice et apostolice, cum tunc quelibet illarum respectu alterius esset superflua et frustra, cum in uno illorum capitum et foncium omnes eccle- siastice potestates continerentur super terram sicut in vicario fonte et capite, ut supra est declaratum. Propter quod non est possibile plures simul in illa sede sc. plenitudine potestatis sedere, cum quilibet eorum eam totaliter habens totaliter occu- a) A: qui. — b) L M: dici quod. c) M pokračuje: et quod illa plenitudo potestatis in Petro esset late maior quam potestas clavium in Paulo, quia potestas Petri potuit potestatem Pauli ordinare, suspendere, ligare, contra eam dispensare, ligamenta eius, instituciones, precepta, leges et similia tollere, solvere, mutare vel cassare sicut maior minorem, quia illa... d) Srv. Stanislavovo »De ecclesia romana« 2 »Alma et venerabilis«.
218" duas claves predicti regni celorum, que a) dicuntur clavis sciencie et clavis potestatis i. e. potestas discernendi in causa et potestas diffiniendi, ligandi et solvendi in qualibet causa super terram. Vnde ergo potest dici:b) Paulus doctor gencium post trien- nium a die conversionis venit videre Petrum corporaliter ad recognoscendum corporaliter illam plenitudinem potestatis supra se in Petro firmatam a firmitate petre, que est Christus, et ad recognoscendum sua presencia corporali, quod sua potestas discernendi et diffiniendi, ligandi et solvendi super terram ema- nat de illa plenitudine potestatis concessa Petro viventi corpo- raliter super terram°) et quod illa plenitudo potestatis non po- tuit esse equalis in utrisque. Cum illa plenitudo potestatis non potest plurificari") ; sed oportet esse totam unicam et integram talem plenitudinem potestatis in uno sicut capite existente, eo quod fontalis et capitalis plenitudo potestatis ecclesiastice ministerialis super terram non potest pluribus personis humanis divisim inexistere simul et semel, quia sicut monstruosissimum esset in natura, quod in eodem genere cause essent due cause totales eiusdem effectus, cum tunc utraque illarum esset superflua et frustra ad illum effectum causandum et tamen quelibet esset utilis [27" ] et conveniens et sic quelibet illarum esset a deo et nulla illarum esset a deo, quod est contradiccio: sic valde monstruo- sum esset in ecclesia dei in terris, quod simul et semel essent duo vicaria capita illius ecclesie et in quolibet illorum esset fon- talis et capitalis plenitudo potestatis ecclesiastice et apostolice, cum tunc quelibet illarum respectu alterius esset superflua et frustra, cum in uno illorum capitum et foncium omnes eccle- siastice potestates continerentur super terram sicut in vicario fonte et capite, ut supra est declaratum. Propter quod non est possibile plures simul in illa sede sc. plenitudine potestatis sedere, cum quilibet eorum eam totaliter habens totaliter occu- a) A: qui. — b) L M: dici quod. c) M pokračuje: et quod illa plenitudo potestatis in Petro esset late maior quam potestas clavium in Paulo, quia potestas Petri potuit potestatem Pauli ordinare, suspendere, ligare, contra eam dispensare, ligamenta eius, instituciones, precepta, leges et similia tollere, solvere, mutare vel cassare sicut maior minorem, quia illa... d) Srv. Stanislavovo »De ecclesia romana« 2 »Alma et venerabilis«.
Strana 219
219* paret, quod esset magis incongruum quam quod duo corpora eundem locum corporalem simul equaliter et totaliter occu- parent. Non est igitur racionabile dicere, quod illa plenitudo po- testatis 3) fuisset equalis in utrisque sc. Petro et Paulo, sed in Petro longe maior fuit quam in Paulo et ob hoc dicunt iuriste et theologi, quod papa quicunque fuerit potest dispensare contra Paulum apostolum in suis aliquibus preceptis, institucionibus et ordinacionibus, que emanare poterant ex propria potestate ordinaria, quam habuit Paulus apostolus super terram. Et hoc est verum, si papa habuerit racionem et causam racionabilem sic dispensandi, verumtamen quia Paulus ad Gal. 1 dicit: »Si quis ewangelizaverit vobis preter illud quod accepistis, anathema sit,« 1) ideo juriste videant diligenter, ubi papa posset contra epistolas Pauli dispensare intellectis debitis verbis et sentenciis earundem.") Illam eciam plenitudinem potestatis in papa sicut capite et collegio cardinalium sicut in corpore tamquam in veris et manifestis successoribus Petri principis apostolorum et aliorum apostolorum collegii Christi profitentur sancti doctores: Jeronimus, Augustinus, Ambrosius, Gregorius, Bernardus et ceteri, communitas sapientum ecclesiasticorum et scolasticorum plus quam per mille annos et similiter communitas tocius cleri in mundo et tocius christianitatis, semper habentes illud eccle- siasticum et misticum compositum ex capite papa et corpore collegio cardinalium pro romana ecclesia existente in officio ecclesiastico ac fontali et capitali plenitudine potestatis ecclesia- stice super terram. Hoc idem eciam testatur varia et [281 ] innumera scrip- tura“) iuris canonici. Ideo b. Jeronimus in pluribus locis suadebat hiis, quibus epistolas dirigebat, ut aliis de fide sentencias variantibus ab illo qui in cathedra Petri sedet veri- tatem peterent et eius sentencie et diffinicioni adhererent. Vnde in epist. ad Demetriadem virginem que incipit ,Inter omnes a) A M: potestas plenitudinis. b) M: epistolarum earundem, L: epistolarum eiusdem. c) L: testantur... scripta. 1) v. 8.
219* paret, quod esset magis incongruum quam quod duo corpora eundem locum corporalem simul equaliter et totaliter occu- parent. Non est igitur racionabile dicere, quod illa plenitudo po- testatis 3) fuisset equalis in utrisque sc. Petro et Paulo, sed in Petro longe maior fuit quam in Paulo et ob hoc dicunt iuriste et theologi, quod papa quicunque fuerit potest dispensare contra Paulum apostolum in suis aliquibus preceptis, institucionibus et ordinacionibus, que emanare poterant ex propria potestate ordinaria, quam habuit Paulus apostolus super terram. Et hoc est verum, si papa habuerit racionem et causam racionabilem sic dispensandi, verumtamen quia Paulus ad Gal. 1 dicit: »Si quis ewangelizaverit vobis preter illud quod accepistis, anathema sit,« 1) ideo juriste videant diligenter, ubi papa posset contra epistolas Pauli dispensare intellectis debitis verbis et sentenciis earundem.") Illam eciam plenitudinem potestatis in papa sicut capite et collegio cardinalium sicut in corpore tamquam in veris et manifestis successoribus Petri principis apostolorum et aliorum apostolorum collegii Christi profitentur sancti doctores: Jeronimus, Augustinus, Ambrosius, Gregorius, Bernardus et ceteri, communitas sapientum ecclesiasticorum et scolasticorum plus quam per mille annos et similiter communitas tocius cleri in mundo et tocius christianitatis, semper habentes illud eccle- siasticum et misticum compositum ex capite papa et corpore collegio cardinalium pro romana ecclesia existente in officio ecclesiastico ac fontali et capitali plenitudine potestatis ecclesia- stice super terram. Hoc idem eciam testatur varia et [281 ] innumera scrip- tura“) iuris canonici. Ideo b. Jeronimus in pluribus locis suadebat hiis, quibus epistolas dirigebat, ut aliis de fide sentencias variantibus ab illo qui in cathedra Petri sedet veri- tatem peterent et eius sentencie et diffinicioni adhererent. Vnde in epist. ad Demetriadem virginem que incipit ,Inter omnes a) A M: potestas plenitudinis. b) M: epistolarum earundem, L: epistolarum eiusdem. c) L: testantur... scripta. 1) v. 8.
Strana 220
220 materias' sic scribit: 1) »Pene preterii quod quasi precipuum est; dum esses parvula et sancte ac beate memorie Anastasius episcopus romanam regeret ecclesiam, de orientis partibus he- reticorum seva tempestas simplicitatem fidei, que apostoli voce laudata est, polluere et labefacere conata est. Sed vir ditissime paupertatis et apostolice sollicitudinis statim noxium perculit caput et sibilancia ydre ora compescuit. Et quia vereor, ymmo rumore comperi in quibusdam adhuc vivere et pullulare vene- nata plantaria, ideo te pio caritatis affectu ammonendam puto, ut sancti Innocencii, qui apostolice cathedre et supradicti viri successor et filius est, teneas fidem nec peregrinam, quamvis tibi prudens callidaque videatur, doctrinam recipias. Solent enim huiuscemodi quasi iusticiam dei querere et per angulos muscitare.« Hec ille. Vere benedictus Jeronimus, qui de loco manifesto et securo, ubi in materia fidei debent recurrere, fideles assecuravit, suadens ut in fide romane ecclesie permanerent! Hoc ipsum a) in se ipso ostendit, dum fidem christianam, quam quasi in omni- bus punctis explanavit, per romanam ecclesiam peciit appro- bari, ut habetur in unab) epistola sua longa de explanacione fidei dicens: »Hec est fides, papa beatissime« et habetur 24. q. 1,2) ut supra est allegatum. Et idem dicit: »Omnibus consideratis puto me non te- mere dicere alios ita esse in domo dei, ut ipsi eciam sint eadem domus dei, que dicitur edificari supra firmam petram, que unica columba appellatur, que sponsa pulcra sine macula et ruga, et ortus conclusus et fons signatus et puteus aque vive et paradisus cum pomorum fructibus, que domus eciam claves accepit et po- testatem ligandi et solvendi. Hanc domum si quis corrigentem corripientemque con [281b] tempserit, sit tibi sicut ethnicus et publicanus.« Hec ille et habetur 24. q. 1 Omnibus.3) Eece quomodo doctor iste ) plane ostendit compositum misticum ecclesiasticum sc. papam cum cardinalibus esse ita in domo dei i. e. in ecclesia militante, ita tamen quod a) M: ipsum met. — b) M nemá. — c) M: iste doctor katholicus. 1) Migne P. L. 22 col. 1120. — 2) c. 14. 3) c. 20. August. de bapt. lib. VII.
220 materias' sic scribit: 1) »Pene preterii quod quasi precipuum est; dum esses parvula et sancte ac beate memorie Anastasius episcopus romanam regeret ecclesiam, de orientis partibus he- reticorum seva tempestas simplicitatem fidei, que apostoli voce laudata est, polluere et labefacere conata est. Sed vir ditissime paupertatis et apostolice sollicitudinis statim noxium perculit caput et sibilancia ydre ora compescuit. Et quia vereor, ymmo rumore comperi in quibusdam adhuc vivere et pullulare vene- nata plantaria, ideo te pio caritatis affectu ammonendam puto, ut sancti Innocencii, qui apostolice cathedre et supradicti viri successor et filius est, teneas fidem nec peregrinam, quamvis tibi prudens callidaque videatur, doctrinam recipias. Solent enim huiuscemodi quasi iusticiam dei querere et per angulos muscitare.« Hec ille. Vere benedictus Jeronimus, qui de loco manifesto et securo, ubi in materia fidei debent recurrere, fideles assecuravit, suadens ut in fide romane ecclesie permanerent! Hoc ipsum a) in se ipso ostendit, dum fidem christianam, quam quasi in omni- bus punctis explanavit, per romanam ecclesiam peciit appro- bari, ut habetur in unab) epistola sua longa de explanacione fidei dicens: »Hec est fides, papa beatissime« et habetur 24. q. 1,2) ut supra est allegatum. Et idem dicit: »Omnibus consideratis puto me non te- mere dicere alios ita esse in domo dei, ut ipsi eciam sint eadem domus dei, que dicitur edificari supra firmam petram, que unica columba appellatur, que sponsa pulcra sine macula et ruga, et ortus conclusus et fons signatus et puteus aque vive et paradisus cum pomorum fructibus, que domus eciam claves accepit et po- testatem ligandi et solvendi. Hanc domum si quis corrigentem corripientemque con [281b] tempserit, sit tibi sicut ethnicus et publicanus.« Hec ille et habetur 24. q. 1 Omnibus.3) Eece quomodo doctor iste ) plane ostendit compositum misticum ecclesiasticum sc. papam cum cardinalibus esse ita in domo dei i. e. in ecclesia militante, ita tamen quod a) M: ipsum met. — b) M nemá. — c) M: iste doctor katholicus. 1) Migne P. L. 22 col. 1120. — 2) c. 14. 3) c. 20. August. de bapt. lib. VII.
Strana 221
221* ipsi per se eciam sunt eadem domus dei, que est in officio eccle- siastico secundum duas claves, quas recepit, sc. sciencie et po- testatis cognoscendi, diffiniendi et iudicandi in universa materia catholica et ecclesiastica et quod cognitum iudicatum et diffinitum est exequendi et man- dandi et faciendi exequi. Qui autem contempserit exequi vel obedire, sicut ethnicus et publicanus per censuras ecclesie a communione populi repellatur. Adillam ergo romanam ecclesiam pro asse- curacione et certificacione in hiis que sunt fidei vel pro salute animarum est sine formi- dine recurrendum nec alie persone, ad quas in talibus est recurrendum, possunt super terram dari et assignari quam hoc compositum ecclesiasticum ex papa capite et corpore colle- gio cardinalium, qui sunt veri et manifesti successores in officio ecclesiastico supradicto principis apostolorum Petri et aliorum apostolorum.) Non enim potest dici, sicut dicunt Viclefiste, quod ecclesia predestinatorum et electorum esset illa, ad quam in dubiis esset recurrendum et que habeat cognoscere et diffinire in universa materia catholica et ecclesiastica. Tum quia nemo de se 5) scit, si odio vel amore dignus sit (Eccli 9), 1) quanto minus de quocunque adulto vel quibuscunque adultis, nisi revelacio specialis dei interveniat, quod talis sit electus, tum eciam quia illa multitudo nunquam fuit in officio ecclesia- stico cognoscendi et diffiniendi manifeste et sensibiliter nec se- cundum se totam nec secundum aliquam eius partem post pri- mum collegium Christi, quia nunquam fuit revelacio facta de aliquo vel aliquibus, quod ipsi sint predestinati in tali officio existentes. Nec eciam militans est illa, cuius sentencie et determinacioni esset standum in materia catholica et eccle- siastica et ad quam in dubiis in tali materia esset recurrendum, quia nunquam talis universitas et multitudo fuit congregata c) sensibiliter et perceptibiliter nec potest humanitus congregari ad hoc faciendum. a) L M: et collegii aliorum apostolorum Christi. b) L M: de se ipso. — c) M: aggregari. 1) v. 1.
221* ipsi per se eciam sunt eadem domus dei, que est in officio eccle- siastico secundum duas claves, quas recepit, sc. sciencie et po- testatis cognoscendi, diffiniendi et iudicandi in universa materia catholica et ecclesiastica et quod cognitum iudicatum et diffinitum est exequendi et man- dandi et faciendi exequi. Qui autem contempserit exequi vel obedire, sicut ethnicus et publicanus per censuras ecclesie a communione populi repellatur. Adillam ergo romanam ecclesiam pro asse- curacione et certificacione in hiis que sunt fidei vel pro salute animarum est sine formi- dine recurrendum nec alie persone, ad quas in talibus est recurrendum, possunt super terram dari et assignari quam hoc compositum ecclesiasticum ex papa capite et corpore colle- gio cardinalium, qui sunt veri et manifesti successores in officio ecclesiastico supradicto principis apostolorum Petri et aliorum apostolorum.) Non enim potest dici, sicut dicunt Viclefiste, quod ecclesia predestinatorum et electorum esset illa, ad quam in dubiis esset recurrendum et que habeat cognoscere et diffinire in universa materia catholica et ecclesiastica. Tum quia nemo de se 5) scit, si odio vel amore dignus sit (Eccli 9), 1) quanto minus de quocunque adulto vel quibuscunque adultis, nisi revelacio specialis dei interveniat, quod talis sit electus, tum eciam quia illa multitudo nunquam fuit in officio ecclesia- stico cognoscendi et diffiniendi manifeste et sensibiliter nec se- cundum se totam nec secundum aliquam eius partem post pri- mum collegium Christi, quia nunquam fuit revelacio facta de aliquo vel aliquibus, quod ipsi sint predestinati in tali officio existentes. Nec eciam militans est illa, cuius sentencie et determinacioni esset standum in materia catholica et eccle- siastica et ad quam in dubiis in tali materia esset recurrendum, quia nunquam talis universitas et multitudo fuit congregata c) sensibiliter et perceptibiliter nec potest humanitus congregari ad hoc faciendum. a) L M: et collegii aliorum apostolorum Christi. b) L M: de se ipso. — c) M: aggregari. 1) v. 1.
Strana 222
222* Quomodo ergo in dubiis circa materiam catholicam et ecclesiasticam ad ecclesiam predestinatorum vel ad aliquos [28 2a) predestinatos pro certificacione per sensibilem et apertam infor- macionem est recurrendum, cum de nullo in toto mundo constet alicui sine speciali revelacione dei, si iustus et electus sit? Quo- modo eciam ad ecclesiam militantem sic est recurrendum, cum talis simul haberi non potest? Et si recurretur ad aliquam eius partem preter compositum misticum et ecclesiasticum supra dictum ex papa et collegio cardinalium, unde illi parti aucto- ritas sit cognoscendi et diffiniendi? et cur plus uni parti in uno loco quam alteri eciam quocunque loco esset ascribenda? Et cum non sit aliqua pars eiusdem ecclesie preter illud compo- situm sepe dictum in tali auctoritate et officio constituta in regno Christi, esset magna perplexitas et disturbium nimis magnum. Perplexitas in eo, quia fideles ignorarent, ubi secure deberent recurrere pro illuminacione et certificacione in materia fidei, quando in aliqua dubitarent; disturbium magnum, quia variatis") sentenciis in fide, que variacio iam per Vicle- fistas nunc currit, multi christiani parti contrarie in fide seducti adhererent b), si non esset auctoritas et potestas eccle- siastica super terram manifesta et sensibilis talia corrigendi, et multi vacillarent, aliqui illi parti aliqui alteri et alii iterum alteri et sic consequenter adhererent et una pars alterius sen- tenciam et diffinicionem contra se factam reputans se confundi non acceptaret, qualiter iam de facto heu currit ), et fierent infinita scismata in regno Christi sc. ecclesia militante. Stultum ergo et nimis vesanum est talia dicere et ponere et ab ecclesia romana in talibus contra scripturam sacram, contra sanctos doctores et sacros canones ac contra racionem, ut iam supra declaratum est, contempti- biliter declinare. Vnde ergo Huss non ponens istam ecclesiam nec volens ponere, cum de posicione eius doctores reprehendit cum ceteris Viclefistis, qui ad posicionem illius ecclesie romane, cuius papa est caput corpus vero collegium cardinalium, nullo- modo volunt consentire nisi illusorie et zophistice, errant gra- vissime et se ipsos cum sibi adherentibus precipitant in infer- a) A: varietates. b) L M ještě: ex favore et in erroribus decederent. — c) L: fit.
222* Quomodo ergo in dubiis circa materiam catholicam et ecclesiasticam ad ecclesiam predestinatorum vel ad aliquos [28 2a) predestinatos pro certificacione per sensibilem et apertam infor- macionem est recurrendum, cum de nullo in toto mundo constet alicui sine speciali revelacione dei, si iustus et electus sit? Quo- modo eciam ad ecclesiam militantem sic est recurrendum, cum talis simul haberi non potest? Et si recurretur ad aliquam eius partem preter compositum misticum et ecclesiasticum supra dictum ex papa et collegio cardinalium, unde illi parti aucto- ritas sit cognoscendi et diffiniendi? et cur plus uni parti in uno loco quam alteri eciam quocunque loco esset ascribenda? Et cum non sit aliqua pars eiusdem ecclesie preter illud compo- situm sepe dictum in tali auctoritate et officio constituta in regno Christi, esset magna perplexitas et disturbium nimis magnum. Perplexitas in eo, quia fideles ignorarent, ubi secure deberent recurrere pro illuminacione et certificacione in materia fidei, quando in aliqua dubitarent; disturbium magnum, quia variatis") sentenciis in fide, que variacio iam per Vicle- fistas nunc currit, multi christiani parti contrarie in fide seducti adhererent b), si non esset auctoritas et potestas eccle- siastica super terram manifesta et sensibilis talia corrigendi, et multi vacillarent, aliqui illi parti aliqui alteri et alii iterum alteri et sic consequenter adhererent et una pars alterius sen- tenciam et diffinicionem contra se factam reputans se confundi non acceptaret, qualiter iam de facto heu currit ), et fierent infinita scismata in regno Christi sc. ecclesia militante. Stultum ergo et nimis vesanum est talia dicere et ponere et ab ecclesia romana in talibus contra scripturam sacram, contra sanctos doctores et sacros canones ac contra racionem, ut iam supra declaratum est, contempti- biliter declinare. Vnde ergo Huss non ponens istam ecclesiam nec volens ponere, cum de posicione eius doctores reprehendit cum ceteris Viclefistis, qui ad posicionem illius ecclesie romane, cuius papa est caput corpus vero collegium cardinalium, nullo- modo volunt consentire nisi illusorie et zophistice, errant gra- vissime et se ipsos cum sibi adherentibus precipitant in infer- a) A: varietates. b) L M ještě: ex favore et in erroribus decederent. — c) L: fit.
Strana 223
223* num, quia dicit Bonifacius VIII. in Extravaganti decretali ), quod subesse romano pontifici [282 ] omni creature racionali est de necessitate salutis. Quod autem Huss et Viclefiste nolunt subesse ro- mano pontifici nec ponere romanam ecclesiam, non est alia causa, nisi quia de suis erroribus nolunt per aliquem iudicem in terris ecclesiasticum iudicari, ne seipsos et sibi confunderent adherentes. Sciunt enim sentenciam illius romane ecclesie contra multos et quasi contra omnes XLV articulos, quos nituntur de- fendere, textibus iuris canonici inscriptam et sic sciunt se ex hoc tamquam hereticos erroneos vel condempnandos. Quam con- dempnacionem volunt auffugere per potenciam secula- rem, sed timendum est, ne eis accidat illud Ys. 39: 2) »Propter hec dicit dominus: Propterea quod exprobrastis verbum hoc et sperastis in calumpniam et tumultum et innixi estis super eo, propterea erit vobis iniquitas hec sicut interrupcio cadens et requisita in muro excelso, quoniam subito dum non speratur veniet contricio eius.« Multi enim fuerunt heretici retroactis temporibus validi et potentes, habentes sibi adherens a) bra- chium seculare, et tamen nunquam contra ecclesiam et fidem Petri triumpharunt, sed semper ultimo sunt contriti et fides Petri mansit et navicula semper salva. 3. De antichristo et de Wiclef. [E cap. XVI—501b]. Planum est ergo ex predictisb), quod antichristum illum summum esse papam nominis signi- ficacioni et interpretacioni contradicit, cum antichristus dicatur ab anti, quod est contra, et Christus, quasi contra Christum vel contrarius Christo, quia omnia hec, que antichristus faciet, erunt contraria illis, que de Christo legimus. Contrariatur eciam scripture sacre et sanctorum doctorum et sapientum expositorum et tracta- a) A L: adherentes. b) Páleč tu používá traktátu Stanislavova »De antichristo«. 1) Unam sanctam, cap. 1. Extrav. com. I, 8. — 2) Is. 30, 12 n.
223* num, quia dicit Bonifacius VIII. in Extravaganti decretali ), quod subesse romano pontifici [282 ] omni creature racionali est de necessitate salutis. Quod autem Huss et Viclefiste nolunt subesse ro- mano pontifici nec ponere romanam ecclesiam, non est alia causa, nisi quia de suis erroribus nolunt per aliquem iudicem in terris ecclesiasticum iudicari, ne seipsos et sibi confunderent adherentes. Sciunt enim sentenciam illius romane ecclesie contra multos et quasi contra omnes XLV articulos, quos nituntur de- fendere, textibus iuris canonici inscriptam et sic sciunt se ex hoc tamquam hereticos erroneos vel condempnandos. Quam con- dempnacionem volunt auffugere per potenciam secula- rem, sed timendum est, ne eis accidat illud Ys. 39: 2) »Propter hec dicit dominus: Propterea quod exprobrastis verbum hoc et sperastis in calumpniam et tumultum et innixi estis super eo, propterea erit vobis iniquitas hec sicut interrupcio cadens et requisita in muro excelso, quoniam subito dum non speratur veniet contricio eius.« Multi enim fuerunt heretici retroactis temporibus validi et potentes, habentes sibi adherens a) bra- chium seculare, et tamen nunquam contra ecclesiam et fidem Petri triumpharunt, sed semper ultimo sunt contriti et fides Petri mansit et navicula semper salva. 3. De antichristo et de Wiclef. [E cap. XVI—501b]. Planum est ergo ex predictisb), quod antichristum illum summum esse papam nominis signi- ficacioni et interpretacioni contradicit, cum antichristus dicatur ab anti, quod est contra, et Christus, quasi contra Christum vel contrarius Christo, quia omnia hec, que antichristus faciet, erunt contraria illis, que de Christo legimus. Contrariatur eciam scripture sacre et sanctorum doctorum et sapientum expositorum et tracta- a) A L: adherentes. b) Páleč tu používá traktátu Stanislavova »De antichristo«. 1) Unam sanctam, cap. 1. Extrav. com. I, 8. — 2) Is. 30, 12 n.
Strana 224
224* torum. Licet enim secundum sentenciam misticam et simili- tudinariam plures scripture possent trahi ad antichristum mi- sticum, qui esset mistica persona ex capite et membris multi- tudinis reproborum hominum vel ad excellencia mistica et si- militudinaria membra antichristi, sicut ad papam quando vivit contrarie Christo secundum superbiam, avariciam et luxuriam, tamen non omnes locuciones in scriptura et condiciones et cir- cumstancie veri antichristi possunt trahi2) ad ipsum papam. Vnde ergo peccant tales gravissime, qui secundum sen- tenciam eorum quantum in eis est vellent papam haberi ut sum- mum nunc antichristum et post eum cardinales, archiepiscopos, episcopos et usque ad infimum curatum ut sathallites illius anti- christi et sic papam cum illis sicut precipuum nunc antichri- stum cum suo corpore mistico a fidelibus detestandum, perse- quendum, in iudicio et mandatis suis contempnendum, in foro suo legislatorio et iudicatorio horrendum et ita de aliis. Quo dato fieret imperium et regnum Christi, quod est su- per terram militans presens ecclesia, peior et crudelior tyran- nis, quam esset aliqua quoad bona temporalia in tota gentili- tate, cum daretur discolis libertas et occasio circa quamcunque materiam fidei non clare et plane in scriptura expressam, ymmo forte et expressam, ut illi iuxta suam apparenciam et caput unam partem contradiccionis docerent et dogmatisarent esse 2а fidem catholicam, alii autem aliam partem contradiccionis, [50" sicut iam currit de erroribus Wykleff, et nec unus nec plures nec aliqua communitas visibiliter conversans in terris posset aucto- ritative illam vel aliam partem corrigere, cohercere aut com- pescere per virtutem, legem et iura sue fidei et sue confessionis et per claves ligandi et solvendi et sic tunc presens Jerusalem i. e. visio pacis 1) et concordie, ubi omnes deberent idem sapere iuxta consilium apostoli I. ad Cor. 1: 2) »Obsecro vos per nomen domini nostri Jesu Christi, ut idipsum dicatis omnes et non sint in vobis scismata; sitis autem perfecti in eodem sensu et in eadem sentencia,« converteretur in Babiloniam confusionis, a) A: locuciones in scriptura possunt trahi condiciones et circum- stancie veri antichristi ad ipsum... 1) Ez. 13, 16. — 2) v. 10.
224* torum. Licet enim secundum sentenciam misticam et simili- tudinariam plures scripture possent trahi ad antichristum mi- sticum, qui esset mistica persona ex capite et membris multi- tudinis reproborum hominum vel ad excellencia mistica et si- militudinaria membra antichristi, sicut ad papam quando vivit contrarie Christo secundum superbiam, avariciam et luxuriam, tamen non omnes locuciones in scriptura et condiciones et cir- cumstancie veri antichristi possunt trahi2) ad ipsum papam. Vnde ergo peccant tales gravissime, qui secundum sen- tenciam eorum quantum in eis est vellent papam haberi ut sum- mum nunc antichristum et post eum cardinales, archiepiscopos, episcopos et usque ad infimum curatum ut sathallites illius anti- christi et sic papam cum illis sicut precipuum nunc antichri- stum cum suo corpore mistico a fidelibus detestandum, perse- quendum, in iudicio et mandatis suis contempnendum, in foro suo legislatorio et iudicatorio horrendum et ita de aliis. Quo dato fieret imperium et regnum Christi, quod est su- per terram militans presens ecclesia, peior et crudelior tyran- nis, quam esset aliqua quoad bona temporalia in tota gentili- tate, cum daretur discolis libertas et occasio circa quamcunque materiam fidei non clare et plane in scriptura expressam, ymmo forte et expressam, ut illi iuxta suam apparenciam et caput unam partem contradiccionis docerent et dogmatisarent esse 2а fidem catholicam, alii autem aliam partem contradiccionis, [50" sicut iam currit de erroribus Wykleff, et nec unus nec plures nec aliqua communitas visibiliter conversans in terris posset aucto- ritative illam vel aliam partem corrigere, cohercere aut com- pescere per virtutem, legem et iura sue fidei et sue confessionis et per claves ligandi et solvendi et sic tunc presens Jerusalem i. e. visio pacis 1) et concordie, ubi omnes deberent idem sapere iuxta consilium apostoli I. ad Cor. 1: 2) »Obsecro vos per nomen domini nostri Jesu Christi, ut idipsum dicatis omnes et non sint in vobis scismata; sitis autem perfecti in eodem sensu et in eadem sentencia,« converteretur in Babiloniam confusionis, a) A: locuciones in scriptura possunt trahi condiciones et circum- stancie veri antichristi ad ipsum... 1) Ez. 13, 16. — 2) v. 10.
Strana 225
225* ubi quilibet posset pro arbitrio suo non fidem pro fide vel fidem pro non fide offerre vel dogmatisare et sic fidei catholice vene- num ad eternam mortem pestiferum inmittere, nulla legisla- toria, iusticiaria et iudiciaria potestate in terris sensibiliter existente, que haberet hoc prohibere, corrigere et compescere et desperatum et incorrigibilem exterminare. Quod esset incompa- rabiliter peius et nocivius in illo regno dei, quam quod quilibet pro suo arbitrio et apparencia prout posset res temporales quas- cunque sibi usurparet, aliis subtraheret, raperet, minueret, dis- traheret, destrueret, annichilaret, eciam si essent corpora pro- pria aliorum, uxores, pueri, bona quecunque mobilia et inmo- bilia, nulla existente potestate iusticiaria et iudiciaria, que hoc posset et haberet prohibere, cohercere, exterminare visibili per- cepcione — et sic regnum Christi ecclesia eius esset in terris confusissimum, ymmo tyrannis summe abhominabilis et hor- renda. Sed quod Vicleffiste illam abhominacionem et con- fusionem non perpendunt cecati malicia, subest causa non ex- cusans sed accusans, cum in hoc fures, predones et alios male- ficos imitantur. Sicut enim hii nollent aliqua patibula nec ali- quam iusticiariam potestatem, que eos de malicia eorum posset et haberet corrigere et punire: sic et isti romanam ecclesiam negantes, papam antichristum appellantes et alios prelatos ut sathalites illius antichristi, quid aliud querunt et conantur, nisi omnem iudiciariam potestatem et iusticiariam spiritualem an- nullare, ut in sua malicia et erroribus maneant inpuniti? Non ergo ad hanc intencionem dyabolicam et pure anti- christicam et dolosam et violenciam pro subsidio querentem accedat fidelis, sed dolens de vita mala in pre- latis [502b] et principibus spiritualibus et secularibus, fide teneat sentenciam supradictam de persona hominis antichristi novis- simis temporibus venturi, cum ad integritatem fidei et creduli- tatis christiane pertineat fideliter et vere credere antichristum hominem suo tempore ut principem et caput omnium malorum hominum et sic ecclesie malignancium circa finem seculi, oppo- situm et contrarium directe et capitaliter in congerie malarum circumstanciarum et condicionum ipsi Christo homini in con- gerie bonarum condicionum.
225* ubi quilibet posset pro arbitrio suo non fidem pro fide vel fidem pro non fide offerre vel dogmatisare et sic fidei catholice vene- num ad eternam mortem pestiferum inmittere, nulla legisla- toria, iusticiaria et iudiciaria potestate in terris sensibiliter existente, que haberet hoc prohibere, corrigere et compescere et desperatum et incorrigibilem exterminare. Quod esset incompa- rabiliter peius et nocivius in illo regno dei, quam quod quilibet pro suo arbitrio et apparencia prout posset res temporales quas- cunque sibi usurparet, aliis subtraheret, raperet, minueret, dis- traheret, destrueret, annichilaret, eciam si essent corpora pro- pria aliorum, uxores, pueri, bona quecunque mobilia et inmo- bilia, nulla existente potestate iusticiaria et iudiciaria, que hoc posset et haberet prohibere, cohercere, exterminare visibili per- cepcione — et sic regnum Christi ecclesia eius esset in terris confusissimum, ymmo tyrannis summe abhominabilis et hor- renda. Sed quod Vicleffiste illam abhominacionem et con- fusionem non perpendunt cecati malicia, subest causa non ex- cusans sed accusans, cum in hoc fures, predones et alios male- ficos imitantur. Sicut enim hii nollent aliqua patibula nec ali- quam iusticiariam potestatem, que eos de malicia eorum posset et haberet corrigere et punire: sic et isti romanam ecclesiam negantes, papam antichristum appellantes et alios prelatos ut sathalites illius antichristi, quid aliud querunt et conantur, nisi omnem iudiciariam potestatem et iusticiariam spiritualem an- nullare, ut in sua malicia et erroribus maneant inpuniti? Non ergo ad hanc intencionem dyabolicam et pure anti- christicam et dolosam et violenciam pro subsidio querentem accedat fidelis, sed dolens de vita mala in pre- latis [502b] et principibus spiritualibus et secularibus, fide teneat sentenciam supradictam de persona hominis antichristi novis- simis temporibus venturi, cum ad integritatem fidei et creduli- tatis christiane pertineat fideliter et vere credere antichristum hominem suo tempore ut principem et caput omnium malorum hominum et sic ecclesie malignancium circa finem seculi, oppo- situm et contrarium directe et capitaliter in congerie malarum circumstanciarum et condicionum ipsi Christo homini in con- gerie bonarum condicionum.
Strana 226
226* Huius autem fidei preter scripturam sacram, sanctorum doctorum, sapientum expositorum potest esse non discolis et protervis sed studiose et prompte obedientibus fidei facillima et clarissima probacio talis. Nam transcurrendo omnes et singulos episcopatus et ecclesias kathedrales inci- piendo a summo et primo episcopatu et prima kathedrali ec- clesia sc. romana sc. ubi presidet summus pontifex papa, cuius collegium est cetus cardinalium, et querendo in singulis talibus ecclesiis, si ipsi cum clero et populo sibi subiecto firmiter se- cundum scripturam sacram et dicta sanctorum doctorum et sa- pientum expositorum scripture teneant et credant huiusmodi antichristum hominem in novissimis temporibus circa finem seculi contrariaturum Christo et contra Christum et legem eius et fideles eius seviturum vi et dolo ac gravissimis tribulacionibus, quales non fuerunt nec fient 1) in hoc seculo, et hoc per tempus paucum, per annos tres cum dimidio, et quomodo talis anti- christus extolletur supra omne quod dicitur aut colitur deus 2), querendo eciam si hec umquam discrediderint aut non credide- rint vel oppositum senserint, et similiter queratur a qualibet universitate theologorum in quibuscunque studiis: et cum aliud inveniri non poterit, nisi quod omnes et singuli epi- scopatus et ecclesie cathedrales et similiter3) omnes universitates et per universa loca tocius sancte matris ecclesie simplices vil- lani et puri plus quam a mille annis sic teneant, credant et asse- rant secundum scripturam et dicta sanctorum et sapientum tractatorum: igitur clarum est hoc ad integritatem creduli- tatis et fidei christiane pertinere. Qui autem oppositum pre- dicant, dogmatisant et asserunt, sunt velut heretici devitandi iuxta illud apostoli ad Rom. XVI:“) »Rogo autem vos, fratres, ut observetis eos, qui dissensiones et offendicula preter doctri- nam quam didicistis faciunt et declinate ab illis. Huiusmodi 1a enim Christo domino non serviunt sed suo ventri et [511a] per dulces sermones et benedicciones seducunt corda innocencium.« Et vere seducunt, cum innitentes suis capitibus Wicleffiste et sentenciis Wicleff heresiarche, dicta sanctorum, canones. a) A: simpliciter. 1) Mat. 24, 21. — 2) II. Sol. 2, 4. — 3) v. 17 n.
226* Huius autem fidei preter scripturam sacram, sanctorum doctorum, sapientum expositorum potest esse non discolis et protervis sed studiose et prompte obedientibus fidei facillima et clarissima probacio talis. Nam transcurrendo omnes et singulos episcopatus et ecclesias kathedrales inci- piendo a summo et primo episcopatu et prima kathedrali ec- clesia sc. romana sc. ubi presidet summus pontifex papa, cuius collegium est cetus cardinalium, et querendo in singulis talibus ecclesiis, si ipsi cum clero et populo sibi subiecto firmiter se- cundum scripturam sacram et dicta sanctorum doctorum et sa- pientum expositorum scripture teneant et credant huiusmodi antichristum hominem in novissimis temporibus circa finem seculi contrariaturum Christo et contra Christum et legem eius et fideles eius seviturum vi et dolo ac gravissimis tribulacionibus, quales non fuerunt nec fient 1) in hoc seculo, et hoc per tempus paucum, per annos tres cum dimidio, et quomodo talis anti- christus extolletur supra omne quod dicitur aut colitur deus 2), querendo eciam si hec umquam discrediderint aut non credide- rint vel oppositum senserint, et similiter queratur a qualibet universitate theologorum in quibuscunque studiis: et cum aliud inveniri non poterit, nisi quod omnes et singuli epi- scopatus et ecclesie cathedrales et similiter3) omnes universitates et per universa loca tocius sancte matris ecclesie simplices vil- lani et puri plus quam a mille annis sic teneant, credant et asse- rant secundum scripturam et dicta sanctorum et sapientum tractatorum: igitur clarum est hoc ad integritatem creduli- tatis et fidei christiane pertinere. Qui autem oppositum pre- dicant, dogmatisant et asserunt, sunt velut heretici devitandi iuxta illud apostoli ad Rom. XVI:“) »Rogo autem vos, fratres, ut observetis eos, qui dissensiones et offendicula preter doctri- nam quam didicistis faciunt et declinate ab illis. Huiusmodi 1a enim Christo domino non serviunt sed suo ventri et [511a] per dulces sermones et benedicciones seducunt corda innocencium.« Et vere seducunt, cum innitentes suis capitibus Wicleffiste et sentenciis Wicleff heresiarche, dicta sanctorum, canones. a) A: simpliciter. 1) Mat. 24, 21. — 2) II. Sol. 2, 4. — 3) v. 17 n.
Strana 227
227* et exposiciones sapientum eis contrarias non recipiunt. Bene Apok. 8 scribitur: 1) »Cecidit de celo stella magna ardens tam- quam facula et cecidit in terciam partem fluminum.« Hec stella secundum doctores significat perniciosum he- resiarcham, qualis fuit Wicleff. Et dicitur stella propter doctrinam erroneam apparentem et coloratam, dicitur magna propter multitudinem errorum. Nullus enim he- reticorum tot hereses seminavit sicut ipse, qui in libris suis male scripsit de sacramentis ecclesie, de offi- ciis, censuris ecclesie, de moribus, ritibus, cerimoniis, iuribus, libertatibus et sacris rebus ecclesie, de veneracione reliquiarum et indulgenciis, de ordinibus et religionibus in ecclesia. Alii enim heretici vel circa divinitatem Christi vel eius humanitatem erraverunt uno vel paucis erroribus, hic autem Wiclef quantum fuit in eo totam ecclesiam quasi in omnibus suis punctis et arti- culis voluit annullare. Dicitur facula ardens propter incen- dium et alleccionem, quia scripta sua fucata verbis coloratis, racionibus sophisticis, subtilibus et scripturis male sed appa- renter valde applicatis adeo legentes alliciunt et incendunt, quod vix qui suos libros legerit, ab infeccione poterit preservari. Hec stella cecidit de celo i. e. ecclesia vel fide catholica in terciam partem fluminum — flumina enim in propo- sito sunt sacra scriptura continens tres partes: prima pars est textus veteris testamenti et secunda pars novi testamenti et tercia pars dicta sanctorum, canones et exposiciones sapientum. Et in hanc terciam partem Viclef cecidit et sui sequaces Vicle- fiste, qui dicta3 ) sanctorum, canones et exposiciones sanctorum doctorum non capiunt, nisi quantum pro sentencia eorum so- nuerint, si autem contra eos adducuntur, non acceptant in omnibus, [non] nisi scripturam requirentes novi et veteris te- stamenti. Et tantum de illa ecclesia maledicta. a) Rkpp.: quidam. 1) v. 10.
227* et exposiciones sapientum eis contrarias non recipiunt. Bene Apok. 8 scribitur: 1) »Cecidit de celo stella magna ardens tam- quam facula et cecidit in terciam partem fluminum.« Hec stella secundum doctores significat perniciosum he- resiarcham, qualis fuit Wicleff. Et dicitur stella propter doctrinam erroneam apparentem et coloratam, dicitur magna propter multitudinem errorum. Nullus enim he- reticorum tot hereses seminavit sicut ipse, qui in libris suis male scripsit de sacramentis ecclesie, de offi- ciis, censuris ecclesie, de moribus, ritibus, cerimoniis, iuribus, libertatibus et sacris rebus ecclesie, de veneracione reliquiarum et indulgenciis, de ordinibus et religionibus in ecclesia. Alii enim heretici vel circa divinitatem Christi vel eius humanitatem erraverunt uno vel paucis erroribus, hic autem Wiclef quantum fuit in eo totam ecclesiam quasi in omnibus suis punctis et arti- culis voluit annullare. Dicitur facula ardens propter incen- dium et alleccionem, quia scripta sua fucata verbis coloratis, racionibus sophisticis, subtilibus et scripturis male sed appa- renter valde applicatis adeo legentes alliciunt et incendunt, quod vix qui suos libros legerit, ab infeccione poterit preservari. Hec stella cecidit de celo i. e. ecclesia vel fide catholica in terciam partem fluminum — flumina enim in propo- sito sunt sacra scriptura continens tres partes: prima pars est textus veteris testamenti et secunda pars novi testamenti et tercia pars dicta sanctorum, canones et exposiciones sapientum. Et in hanc terciam partem Viclef cecidit et sui sequaces Vicle- fiste, qui dicta3 ) sanctorum, canones et exposiciones sanctorum doctorum non capiunt, nisi quantum pro sentencia eorum so- nuerint, si autem contra eos adducuntur, non acceptant in omnibus, [non] nisi scripturam requirentes novi et veteris te- stamenti. Et tantum de illa ecclesia maledicta. a) Rkpp.: quidam. 1) v. 10.
Strana 228
228* 4. De fide. [E cap. XIX—5812]. Credendum est eciam bullis pape et romane ecclesie in hiis que concernunt salutem animarum et in hiis que sunt fidei. Illa enim romana ecclesia, papa et collegium cardinalium, nunquam errat in iudicio et senten- cia, quam tradit fidelibus in quacunque materia, ubi altera pars contradiccionis fideliter et catholice credi debet et teneri, sicut superius est ostensum cap. 9. E et 12. B C. In materia autem iuridica falli et fallere potest, ut cum in materia iuridica habens pro pietate sua testes insuspectos, qui tamen de falso testarentur, secundum allegata et probata ex testimonio iudi- caret, ubi non satis informata per relaciones, testimonia vel si- milia humana habet pro vero, ubi non subest veritas, et secun- dum hoc iudicat, non est culpanda, cum nec sic est inconsona vel non consona sed consona in rectitudine ipsi sacre scripture, iuxta eius doctrinam et constitucionem iudicans, cum ipsa scri- ptura dicat, quod in ore duorum vel trium testium stat omne verbum 1); nec ibi iniuste vel male sed sancte et iuste iudicat pro illo habens, quod verum sit illud, quod per testes diligenti examine testificatum est, quamvis illud non sit verum. Sicut Abraham non male et iniuste sed sancte et iuste habuit pro illo, quod occidendo ymmolaturus esset filium suum Ysaac, ut patet Gen. 22, quamvis hoc non fuerit verum, similiter eciam meri- torie habuit pro illo, quod dominus deus voluntate beneplaciti vellet, quod filium suum Ysaac ymmolaret occidendo, licet hoc non fuerit verum: sic et romana ecclesia laudabiliter potest non- nunquam testificatum habere pro vero, quod non sit verum, sed quando per inferiores recte informatur de veritate, sentencias suas in talibus non veretur revocare. Ecclesia enim romana sen- tencias suas quandoque revocat, quandoque in melius mutat, ut 35. q. 9 Sentenciam 2) et capitulo sequenti, ymo et ipsa statuta conciliorum secundum eventum temporum vel in toto vel in parte mutat 25. q. ult. Hiis ita. 3) Ex hiis itaque patet, in quo scriptum Huss capitulo VIII. F habeat veritatem, ubi sic scribit 4), quod bullis papalibus [58 1b— 1) Mat. 18, 16. — 2) c. 6. — 3) c. 16. Grat. § 1. XXV, 1. 4) Оpp. I, 209a.
228* 4. De fide. [E cap. XIX—5812]. Credendum est eciam bullis pape et romane ecclesie in hiis que concernunt salutem animarum et in hiis que sunt fidei. Illa enim romana ecclesia, papa et collegium cardinalium, nunquam errat in iudicio et senten- cia, quam tradit fidelibus in quacunque materia, ubi altera pars contradiccionis fideliter et catholice credi debet et teneri, sicut superius est ostensum cap. 9. E et 12. B C. In materia autem iuridica falli et fallere potest, ut cum in materia iuridica habens pro pietate sua testes insuspectos, qui tamen de falso testarentur, secundum allegata et probata ex testimonio iudi- caret, ubi non satis informata per relaciones, testimonia vel si- milia humana habet pro vero, ubi non subest veritas, et secun- dum hoc iudicat, non est culpanda, cum nec sic est inconsona vel non consona sed consona in rectitudine ipsi sacre scripture, iuxta eius doctrinam et constitucionem iudicans, cum ipsa scri- ptura dicat, quod in ore duorum vel trium testium stat omne verbum 1); nec ibi iniuste vel male sed sancte et iuste iudicat pro illo habens, quod verum sit illud, quod per testes diligenti examine testificatum est, quamvis illud non sit verum. Sicut Abraham non male et iniuste sed sancte et iuste habuit pro illo, quod occidendo ymmolaturus esset filium suum Ysaac, ut patet Gen. 22, quamvis hoc non fuerit verum, similiter eciam meri- torie habuit pro illo, quod dominus deus voluntate beneplaciti vellet, quod filium suum Ysaac ymmolaret occidendo, licet hoc non fuerit verum: sic et romana ecclesia laudabiliter potest non- nunquam testificatum habere pro vero, quod non sit verum, sed quando per inferiores recte informatur de veritate, sentencias suas in talibus non veretur revocare. Ecclesia enim romana sen- tencias suas quandoque revocat, quandoque in melius mutat, ut 35. q. 9 Sentenciam 2) et capitulo sequenti, ymo et ipsa statuta conciliorum secundum eventum temporum vel in toto vel in parte mutat 25. q. ult. Hiis ita. 3) Ex hiis itaque patet, in quo scriptum Huss capitulo VIII. F habeat veritatem, ubi sic scribit 4), quod bullis papalibus [58 1b— 1) Mat. 18, 16. — 2) c. 6. — 3) c. 16. Grat. § 1. XXV, 1. 4) Оpp. I, 209a.
Strana 229
229* non tenetur homo credere, nisi quod dixerint ex scriptura vel fundaretur implicite in scriptura, sed potest opinative homo credere bullis, quia tam papa quam sua curia potest falli propter ignoranciam veritatis; de illa enim verificatur quod fallit et fallilur, fallit propter lucrum, fallitur propter ignoranciam. Quomodo autem debet credi literis principum, instrumentis no- tariorum et narracionibus hominum, docet experiencia, que est magistra. Ipsa enim docet, quod hec tria sepe fallunt. Aliter igitur creditur deo, qui nec falli nec fallere potest, aliter pape, qui falli et fallere potest, et sic aliter sacre scripture et aliter bulle humanitus excogitate: nam scripture sacre nec licet dis- credere nec contradicere, sed bullis aliquando licet et discredere et contradicere, dum vel indignos promovent vel avariciam sa- piunt vel iniustos magnificant et innocentes deprimunt vel man- datis dei vel consiliis implicite contradicunt. Hec ibi. Ecce loquens de veritate catholica inpertinenter admiscet bullas pape, literas principum, instrumenta notariorum, nar- raciones hominum, cum iam equivocat de fide. Quis enim du- bitat, quod bulle pape, litere principum etc. non sunt fides ca- tholica nec eis tanta fides sicut articulis est adhibenda, sed non per hoc excluditur, quin eis fides communi modo i. e. credulitas sit apponenda secundum magis et minus. Vnde ergo ad bullas pape descendendo cum dicit, quod bullis pape non tenetur homo credere i. e. fidem adhibere et credulitatem, nisi quod dixerint ex scriptura vel fundaretur implicite in scriptura, vocando authono- mastice scripturam scripturam biblie, si intelligit de bullis pape in materia iuridica, non est verum sed error, cum tunc nulli sentencie vel iudicio pape esset fides adhibenda, nisi illa funda- retur in scriptura biblie; sed notum est quod sint infiniti casus particulares circa materiam iuridicam, qui quoad modum sen- tenciandi in scriptura biblie nec expresse nec implicite conti- nentur, quia alias totum corpus iuris superflueret. Nichilominus inter autentica humana bullis pape in materia quacunque iuri- dica est fides summe adhibenda et cum omni qua decet reve- rencia sunt recipiende et sicut de pape iudicio nulli iudicare permittitur, sic nec de eius literis. Cum vero papa possit fallere et falli, ubi de aliquo minus informatus in literis suis scriberet, inferiores absque iudicio literarum [58 a] papalium et presertim quem tangit factum humiliter et reverenter papam de veritate
229* non tenetur homo credere, nisi quod dixerint ex scriptura vel fundaretur implicite in scriptura, sed potest opinative homo credere bullis, quia tam papa quam sua curia potest falli propter ignoranciam veritatis; de illa enim verificatur quod fallit et fallilur, fallit propter lucrum, fallitur propter ignoranciam. Quomodo autem debet credi literis principum, instrumentis no- tariorum et narracionibus hominum, docet experiencia, que est magistra. Ipsa enim docet, quod hec tria sepe fallunt. Aliter igitur creditur deo, qui nec falli nec fallere potest, aliter pape, qui falli et fallere potest, et sic aliter sacre scripture et aliter bulle humanitus excogitate: nam scripture sacre nec licet dis- credere nec contradicere, sed bullis aliquando licet et discredere et contradicere, dum vel indignos promovent vel avariciam sa- piunt vel iniustos magnificant et innocentes deprimunt vel man- datis dei vel consiliis implicite contradicunt. Hec ibi. Ecce loquens de veritate catholica inpertinenter admiscet bullas pape, literas principum, instrumenta notariorum, nar- raciones hominum, cum iam equivocat de fide. Quis enim du- bitat, quod bulle pape, litere principum etc. non sunt fides ca- tholica nec eis tanta fides sicut articulis est adhibenda, sed non per hoc excluditur, quin eis fides communi modo i. e. credulitas sit apponenda secundum magis et minus. Vnde ergo ad bullas pape descendendo cum dicit, quod bullis pape non tenetur homo credere i. e. fidem adhibere et credulitatem, nisi quod dixerint ex scriptura vel fundaretur implicite in scriptura, vocando authono- mastice scripturam scripturam biblie, si intelligit de bullis pape in materia iuridica, non est verum sed error, cum tunc nulli sentencie vel iudicio pape esset fides adhibenda, nisi illa funda- retur in scriptura biblie; sed notum est quod sint infiniti casus particulares circa materiam iuridicam, qui quoad modum sen- tenciandi in scriptura biblie nec expresse nec implicite conti- nentur, quia alias totum corpus iuris superflueret. Nichilominus inter autentica humana bullis pape in materia quacunque iuri- dica est fides summe adhibenda et cum omni qua decet reve- rencia sunt recipiende et sicut de pape iudicio nulli iudicare permittitur, sic nec de eius literis. Cum vero papa possit fallere et falli, ubi de aliquo minus informatus in literis suis scriberet, inferiores absque iudicio literarum [58 a] papalium et presertim quem tangit factum humiliter et reverenter papam de veritate
Strana 230
230" habent sine convicio informare et tempore medio fideles habent presumere et fidem adhibere bullis pape, quod veritatem conti- neant, nisi fuerit declaratum oppositum et probatum. Alias litere pape, bulle vel processus repellerentur et inpugnarentur per quemcunque, contra quem emanarent, et sic veniret magna perturbacio ordinis in potestate spirituali et seculari. Si autem predictam proposicionem intelligit de materia fidei, tunc innuit in hoc, quod papa nec per se nec cum cardi- nalibus haberent Christi fidelibus pro sentencia tenenda catholice tradere vel aliquid racionabiliter concedere, nisi quod in scri- ptura veteris et novi testamenti continetur, quod iterum est error gravis. Nam et Christus suis discipulis volens ab eis per passio- nem recedere dixit: »Adhuc multa vobis dicere habeo, sed non potestis portare modo« Joh. 161), ergo multa reliquit per apo- stolos et alios patres sanctos dicenda suo tempore pro infor- macione fidelium et statuenda. Vnde ergo Christus et spiritus s. per romanam ecclesiam multas sentencias catholice tenendas, senciendas et credendas Christi fidelibus tradidit, que in texti- bus veteris et novi testamenti non continentur. Ubi enim in bi- blia continetur, quod vigilie Christi, beate Virginis vel sancto- rum apostolorum sunt ieiunande et ex precepto videntur dies eorum sollempniter celebrandi? Ubi in biblia continetur, quod quadragesima est sub precepto ieiunanda et sic de aliis multis? Ideo dicit b. Augustinus in libro de fide christiana: »Catholica ecclesia per orbem diffusa tribus modis probatur existere i. e. regi. Quicquid in ea tenetur, aut auctoritas est scripturarum aut tradicio universalis i. e. constitucio aut certe propria et particularis. Sed auctoritate (subaudi scripture) tota (sc. ecclesia) constringitur, universali tradicione maiorum nichilo minus tota, privatis vero constitucionibus et propriis informa- cionibus unaqueque (sc. ecclesia) pro locorum varietate, prout unicuique visum est subsistit et regitur.« Ecce quam plane iste doctor catholicus ponit, quod preter auctoritatem scripture est dare tradiciones universales, sicut concilia et determinaciones ecclesie romane, que omnes obligant ecclesias et supposita ipsarum, et est dare statuta provincialia, quibus ecclesie particulares [58 ] in certis provinciis constrin- 1) v. 12. — 2) c. 8. d. 11.
230" habent sine convicio informare et tempore medio fideles habent presumere et fidem adhibere bullis pape, quod veritatem conti- neant, nisi fuerit declaratum oppositum et probatum. Alias litere pape, bulle vel processus repellerentur et inpugnarentur per quemcunque, contra quem emanarent, et sic veniret magna perturbacio ordinis in potestate spirituali et seculari. Si autem predictam proposicionem intelligit de materia fidei, tunc innuit in hoc, quod papa nec per se nec cum cardi- nalibus haberent Christi fidelibus pro sentencia tenenda catholice tradere vel aliquid racionabiliter concedere, nisi quod in scri- ptura veteris et novi testamenti continetur, quod iterum est error gravis. Nam et Christus suis discipulis volens ab eis per passio- nem recedere dixit: »Adhuc multa vobis dicere habeo, sed non potestis portare modo« Joh. 161), ergo multa reliquit per apo- stolos et alios patres sanctos dicenda suo tempore pro infor- macione fidelium et statuenda. Vnde ergo Christus et spiritus s. per romanam ecclesiam multas sentencias catholice tenendas, senciendas et credendas Christi fidelibus tradidit, que in texti- bus veteris et novi testamenti non continentur. Ubi enim in bi- blia continetur, quod vigilie Christi, beate Virginis vel sancto- rum apostolorum sunt ieiunande et ex precepto videntur dies eorum sollempniter celebrandi? Ubi in biblia continetur, quod quadragesima est sub precepto ieiunanda et sic de aliis multis? Ideo dicit b. Augustinus in libro de fide christiana: »Catholica ecclesia per orbem diffusa tribus modis probatur existere i. e. regi. Quicquid in ea tenetur, aut auctoritas est scripturarum aut tradicio universalis i. e. constitucio aut certe propria et particularis. Sed auctoritate (subaudi scripture) tota (sc. ecclesia) constringitur, universali tradicione maiorum nichilo minus tota, privatis vero constitucionibus et propriis informa- cionibus unaqueque (sc. ecclesia) pro locorum varietate, prout unicuique visum est subsistit et regitur.« Ecce quam plane iste doctor catholicus ponit, quod preter auctoritatem scripture est dare tradiciones universales, sicut concilia et determinaciones ecclesie romane, que omnes obligant ecclesias et supposita ipsarum, et est dare statuta provincialia, quibus ecclesie particulares [58 ] in certis provinciis constrin- 1) v. 12. — 2) c. 8. d. 11.
Strana 231
231* guntur. Que tamen concilia, determinaciones, canones et statuta, etsi non sunt contraria sed in veritate et rectitudine consona scripture, non tamen in textibus veteris et novi testamenti con- tinentur, quibus fideles Christi tenentur fidem adhibere et eis sub pena peccati mortalis non contraire ex contemptu iuxta scripturam b. Augustini ad Cassulanum presbiterum sic dicentem: 1) »In hiis rebus, de quibus nichil certi statuit scri- ptura divina, mos populi dei et instituta maiorum pro lege te- nenda sunt et sicut prevaricatores legum divinarum ita con- temptores consuetudinum ecclesiasticarum cohercendi sunt.« Hec ille. Et a forciori contemptores conciliorum, canonum et statutorum puniendi sunt, quia in spiritum s. blasphemant qui canones violant; 25. q. 1. Violatores 2), ubi sic scribit Damasus papa: »Violatores canonum voluntarii graviter a sanctis patri- bus iudicantur et sancto spiritu, instinctu cuius ac dono dictati [sunt], dampnantur, quoniam blasphemare spiritum sanctum non incongrue videntur, qui contra eosdem sacros canones non necessitate compulsi, sed libenter ut premissum est aut aliquid proterve agunt aut loqui presumunt aut facere volentibus sponte consenciunt. Talis enim presumpcio manifeste unum genus est blasphemancium spiritum sanctum, quoniam ut iam prelibatum est contra eum agit, cuius iussu et gracia sancti canones editi sunt.« Dimittat ergo Huss cum suis Wikleffistis gan- nitus 2) vulpinos et ululatus luporum, qui mencientes dolose voces habere ewangelicas sacris canonibus contradicunt et re- pugnant, in hoc infideliter deviantes et suos sequaces dampna- biliter involventes, cum prima salus est recte fidei regulam cu- stodire et a constitutis patrum nullatenus deviare (25. q. 1 Prima salus). ) Vnde ergo fideles Christi in communi fide et in omnibus punctis religionis christiane deberent stabiliter et inmobiliter perseverare, ut non circumferantur omni vento doctrine") et de facili erroribus acquiescant, cum fides nostra quoad articulos est tot testimoniis et tam efficacibus signis confirmata, que non- a) L: garritus. 1) c. 7. d. 11. — 2) c. 5. — 3) c. 9. — 4) Ef. 4, 14.
231* guntur. Que tamen concilia, determinaciones, canones et statuta, etsi non sunt contraria sed in veritate et rectitudine consona scripture, non tamen in textibus veteris et novi testamenti con- tinentur, quibus fideles Christi tenentur fidem adhibere et eis sub pena peccati mortalis non contraire ex contemptu iuxta scripturam b. Augustini ad Cassulanum presbiterum sic dicentem: 1) »In hiis rebus, de quibus nichil certi statuit scri- ptura divina, mos populi dei et instituta maiorum pro lege te- nenda sunt et sicut prevaricatores legum divinarum ita con- temptores consuetudinum ecclesiasticarum cohercendi sunt.« Hec ille. Et a forciori contemptores conciliorum, canonum et statutorum puniendi sunt, quia in spiritum s. blasphemant qui canones violant; 25. q. 1. Violatores 2), ubi sic scribit Damasus papa: »Violatores canonum voluntarii graviter a sanctis patri- bus iudicantur et sancto spiritu, instinctu cuius ac dono dictati [sunt], dampnantur, quoniam blasphemare spiritum sanctum non incongrue videntur, qui contra eosdem sacros canones non necessitate compulsi, sed libenter ut premissum est aut aliquid proterve agunt aut loqui presumunt aut facere volentibus sponte consenciunt. Talis enim presumpcio manifeste unum genus est blasphemancium spiritum sanctum, quoniam ut iam prelibatum est contra eum agit, cuius iussu et gracia sancti canones editi sunt.« Dimittat ergo Huss cum suis Wikleffistis gan- nitus 2) vulpinos et ululatus luporum, qui mencientes dolose voces habere ewangelicas sacris canonibus contradicunt et re- pugnant, in hoc infideliter deviantes et suos sequaces dampna- biliter involventes, cum prima salus est recte fidei regulam cu- stodire et a constitutis patrum nullatenus deviare (25. q. 1 Prima salus). ) Vnde ergo fideles Christi in communi fide et in omnibus punctis religionis christiane deberent stabiliter et inmobiliter perseverare, ut non circumferantur omni vento doctrine") et de facili erroribus acquiescant, cum fides nostra quoad articulos est tot testimoniis et tam efficacibus signis confirmata, que non- a) L: garritus. 1) c. 7. d. 11. — 2) c. 5. — 3) c. 9. — 4) Ef. 4, 14.
Strana 232
232 nisi divina fieri poterant virtute, eo quod miracula pro fidei confirmacione facta tocius nature superant facultatem, ut patet in mortuorum suscitacione, cecorum illuminacione, demonum eieccione, languidorum subita curacione, celestium corporum mirabili inmutacione, [591a] mencium humanarum et ydiotarum scienciarum et misteriorum replecione, ut quod subito simplices et ydiote fuerunt sine doctrina humana docti facti, eloquentes et audaces et quod inter persecuciones horribilissimas tyran- norum magis turba crevit fidelium, non solum simplicium sed eciam secundum mundum sapientissimorum, qui tempore perse- cucionis fuerunt ad fidem conversi catholicam, ut patet in di- versis libris et legendis sanctorum. Apparet eciam ex hoc veritas fidei communis in omnibus aliis punctis, que Christi fideles a multis centenis annorum fide- liter tenuerunt iuxta sanctorum patrum et ecclesie romane de- terminaciones, diffiniciones et instituta de sacramentis, clavi- bus, officiis, censuris ecclesie et veneracione reliquiarum, de in- dulgenciis, de ordinibus et religionibus in ecclesia, de cerimo- niis, iuribus, libertatibus et sacris rebus ecclesie. Hiis enim punctis religionis christiane sancti et mortui veram adesse fidem miraculis attestantur et quam vivi tenuerunt, eciam post mortem miraculis approbant et confirmant et si error esset in fide in aliquo puncto religionis christiane, a deo essemus decepti, qui tantis signis et talibus, que nonnisi per deum possunt fieri, hec puncta nedum articulos in nobis confirmavit. Vnde dicere pos- semus: domine deus, tu decepisti nos, ut dicit Richardus I. libro de Trinitate. 1) Omnes enim veritates catholice credite sunt et recepte ab ecclesia dei testimonio vel testimoniis, sive talia testimonia sint sacre scripture sive per miracula sive per reve- lacionem. Soli enim deo in hiis credit ecclesia catholica, credens fideliter et constanter quod a) huiusmodi fidei deus est dator, doctor, testificator et approbator, credens et asserens fideliter et constanter innumeros sanctos esse salvatos in hac fide, quo- rum sanctitas et salvacio et miraculorum post mortem operacio arguit veritatem fidei, quam vivi tenuerunt. Et ideo fides christiana per omnia b) est veridica et salu- a) A: vynech. — b) A: per omnes. 1) Migne P. L. 196 col. 891.
232 nisi divina fieri poterant virtute, eo quod miracula pro fidei confirmacione facta tocius nature superant facultatem, ut patet in mortuorum suscitacione, cecorum illuminacione, demonum eieccione, languidorum subita curacione, celestium corporum mirabili inmutacione, [591a] mencium humanarum et ydiotarum scienciarum et misteriorum replecione, ut quod subito simplices et ydiote fuerunt sine doctrina humana docti facti, eloquentes et audaces et quod inter persecuciones horribilissimas tyran- norum magis turba crevit fidelium, non solum simplicium sed eciam secundum mundum sapientissimorum, qui tempore perse- cucionis fuerunt ad fidem conversi catholicam, ut patet in di- versis libris et legendis sanctorum. Apparet eciam ex hoc veritas fidei communis in omnibus aliis punctis, que Christi fideles a multis centenis annorum fide- liter tenuerunt iuxta sanctorum patrum et ecclesie romane de- terminaciones, diffiniciones et instituta de sacramentis, clavi- bus, officiis, censuris ecclesie et veneracione reliquiarum, de in- dulgenciis, de ordinibus et religionibus in ecclesia, de cerimo- niis, iuribus, libertatibus et sacris rebus ecclesie. Hiis enim punctis religionis christiane sancti et mortui veram adesse fidem miraculis attestantur et quam vivi tenuerunt, eciam post mortem miraculis approbant et confirmant et si error esset in fide in aliquo puncto religionis christiane, a deo essemus decepti, qui tantis signis et talibus, que nonnisi per deum possunt fieri, hec puncta nedum articulos in nobis confirmavit. Vnde dicere pos- semus: domine deus, tu decepisti nos, ut dicit Richardus I. libro de Trinitate. 1) Omnes enim veritates catholice credite sunt et recepte ab ecclesia dei testimonio vel testimoniis, sive talia testimonia sint sacre scripture sive per miracula sive per reve- lacionem. Soli enim deo in hiis credit ecclesia catholica, credens fideliter et constanter quod a) huiusmodi fidei deus est dator, doctor, testificator et approbator, credens et asserens fideliter et constanter innumeros sanctos esse salvatos in hac fide, quo- rum sanctitas et salvacio et miraculorum post mortem operacio arguit veritatem fidei, quam vivi tenuerunt. Et ideo fides christiana per omnia b) est veridica et salu- a) A: vynech. — b) A: per omnes. 1) Migne P. L. 196 col. 891.
Strana 233
233* taris, quia dei testimonia non possunt esse falsa in aliquo, quia ipse veritas est (Joh. 14) 1) et ad hoc venit in mundum, ut testi- monium perhibeat veritati (Joh. XVIII) 2), et ipse est testis fidelis (Apok. 1) 3) et si testimonium hominum accipimus, testi- monium dei maius est (Joh. 5). 4) Vnde Maximus in quo- dam sermone inquit 5) : »Noverimus itaque, quod non sine magno discrimine de veritate fidei dubitamus, quam tantorum sanguine consignatam videmus. Magni etenim periculi res est, si post pro- phetarum [591b] oracula, post apostolorum testimonia, post martirum vulnera veterem fidem quasi novellam discutere pre- sumas et post tam manifestos duces in errore permaneas et post moriencium pro ea sudores ociosa disputacione contendas.« Hec ille. Et ergo intrepide et absque formidine debent Christi fi- deles sentencias et leges ecclesiasticas circa materiam catholicam et ecclesiasticam servare fideliter et pro eis mori viriliter, in hoc Machabeos imitantes, quam et quas patres nostri et patres patrum nostrorum fideliter et constanter custodiebant, hec dicta simul ad patres nostros ecclesiasticos et naturales referendo. Sed heu istis malis temporibus hec fides patrum anti- quorum a multis est derelicta propter predica- cionem Viclefistarum scandalosam, qui adherentes sentenciis Wikleff heretici plus quam sanctis doctrinis doctorum sanctorum [et] canonum ecclesiasticorum sanccionibus, pere- grinis doctrinis et erroneis nimis populum infecerunt, qui nec videntes miracula illorum predicatorum, nisi ypocriticam san- ctitatem ut timetur, sicut eorum fructus declaravit manifeste, a fide communi tocius christianitatis leviter et facile declina- verunt, ymmo ad tantum amant illas doctrinas peregrinas et erroneas, ut veritatem eis contrariam sanctorum, dictis docto- rum et patrum approbatam, nolint acceptare implentes illud propheticum apostoli 2. ad Thimot. 4°): »Erit enim tempus, cum sanam doctrinam non sustinebunt, sed ad sua desideria coacer- vabunt sibi magistros prurientes auribus et a veritate quidem auditum avertent, ad fabulas autem convertentur.« Et hoc tem- pus heu est iam, cum multi illius virulenti heresiarche senten- 1) v. 17. — 2) v. 37. — 3) v. 5. — 4) I. Jan. 5, 9. 5) Migne P. L. 57 col. 707. — 6) v. 3 n.
233* taris, quia dei testimonia non possunt esse falsa in aliquo, quia ipse veritas est (Joh. 14) 1) et ad hoc venit in mundum, ut testi- monium perhibeat veritati (Joh. XVIII) 2), et ipse est testis fidelis (Apok. 1) 3) et si testimonium hominum accipimus, testi- monium dei maius est (Joh. 5). 4) Vnde Maximus in quo- dam sermone inquit 5) : »Noverimus itaque, quod non sine magno discrimine de veritate fidei dubitamus, quam tantorum sanguine consignatam videmus. Magni etenim periculi res est, si post pro- phetarum [591b] oracula, post apostolorum testimonia, post martirum vulnera veterem fidem quasi novellam discutere pre- sumas et post tam manifestos duces in errore permaneas et post moriencium pro ea sudores ociosa disputacione contendas.« Hec ille. Et ergo intrepide et absque formidine debent Christi fi- deles sentencias et leges ecclesiasticas circa materiam catholicam et ecclesiasticam servare fideliter et pro eis mori viriliter, in hoc Machabeos imitantes, quam et quas patres nostri et patres patrum nostrorum fideliter et constanter custodiebant, hec dicta simul ad patres nostros ecclesiasticos et naturales referendo. Sed heu istis malis temporibus hec fides patrum anti- quorum a multis est derelicta propter predica- cionem Viclefistarum scandalosam, qui adherentes sentenciis Wikleff heretici plus quam sanctis doctrinis doctorum sanctorum [et] canonum ecclesiasticorum sanccionibus, pere- grinis doctrinis et erroneis nimis populum infecerunt, qui nec videntes miracula illorum predicatorum, nisi ypocriticam san- ctitatem ut timetur, sicut eorum fructus declaravit manifeste, a fide communi tocius christianitatis leviter et facile declina- verunt, ymmo ad tantum amant illas doctrinas peregrinas et erroneas, ut veritatem eis contrariam sanctorum, dictis docto- rum et patrum approbatam, nolint acceptare implentes illud propheticum apostoli 2. ad Thimot. 4°): »Erit enim tempus, cum sanam doctrinam non sustinebunt, sed ad sua desideria coacer- vabunt sibi magistros prurientes auribus et a veritate quidem auditum avertent, ad fabulas autem convertentur.« Et hoc tem- pus heu est iam, cum multi illius virulenti heresiarche senten- 1) v. 17. — 2) v. 37. — 3) v. 5. — 4) I. Jan. 5, 9. 5) Migne P. L. 57 col. 707. — 6) v. 3 n.
Strana 234
234* cias, contrarias romane ecclesie, scriptis sanctorum doctorum et patrum, acceptant et sustinent, sanam autem doctrinam romane ecclesie, sanctorum doctorum et sacrorum canonum nolunt acceptare. Et hoc facit affeccio inordinata, qua homo trahitur ad contraria fidei, et hoc fit aliquando ex amore, aliquando timore, spe vel odio, ut puta quando ex amore vel timore aut spe pro- mocionis contra fidem communem alicui creditur et recta fides dimittitur, aliquando ex invidia vel odio illius, qui dicit veri- tatem aut docet, veritas fidei derelinquitur. Et ex talibus pas- sionibus multum inordinata affeccione istis temporibus multi a fide sunt aversi et ad ipsam fidei veritatem non inclinantur, quidam ex amore personarum, quas reputant sanctas, quia a peccatis carnis, avaricia et superbia extrin- seca [59 a] eorum estimacione sunt inmunes, non perpendentes peccata spiritualia, que sunt graviora, et superbiam interiorem, qua de se nimis presumunt, ypocrisim et errores, quos publice seminant verbo et in scriptis; cum tamen dicat b. Grego- rius ") in Mor. 1): »Sepe namque homo multis occulte peccatis involvitur et in una aliqua virtute magnus videtur« et infra: »Plerumque enim sicut diximus latet superbia et castitas inno- tescit atque ideo diu ostensa castitas circa finem vite perditur, quia cooperata superbia usque ad finem incorrecta retinetur.« Alii ex timore propter potenciam secularem, quam sibi illi attraxerunt, fidem antiquam et per multa centena annorum per universum orbem tentam trans- gressi sunt, spirituales et seculares, temporalia perdere formi- dando, et alii ex spepromocionis, quiaiam habent ludum in manibus promovendi et amovendi, sinistre et inique accusantes. Ideo dicit b. Gregorius lib. XVIII2): »Nam fit plerumque, ut infirmorum animus eo magis de auditu veritatis trepidet, quo florere contemptores videt, sed cum iusta ulcio iniustos subtrahit, alios a pravitate compescit. Vnde per Salomonem dicitur: Multato pestilente sapiencior erit parvulus (Prov. 21).« a) L nemá citátů z Řehoře. 1) Migne P. L. 75 n. nenalézám. — 2) Migne P. L. 76 col. 57.
234* cias, contrarias romane ecclesie, scriptis sanctorum doctorum et patrum, acceptant et sustinent, sanam autem doctrinam romane ecclesie, sanctorum doctorum et sacrorum canonum nolunt acceptare. Et hoc facit affeccio inordinata, qua homo trahitur ad contraria fidei, et hoc fit aliquando ex amore, aliquando timore, spe vel odio, ut puta quando ex amore vel timore aut spe pro- mocionis contra fidem communem alicui creditur et recta fides dimittitur, aliquando ex invidia vel odio illius, qui dicit veri- tatem aut docet, veritas fidei derelinquitur. Et ex talibus pas- sionibus multum inordinata affeccione istis temporibus multi a fide sunt aversi et ad ipsam fidei veritatem non inclinantur, quidam ex amore personarum, quas reputant sanctas, quia a peccatis carnis, avaricia et superbia extrin- seca [59 a] eorum estimacione sunt inmunes, non perpendentes peccata spiritualia, que sunt graviora, et superbiam interiorem, qua de se nimis presumunt, ypocrisim et errores, quos publice seminant verbo et in scriptis; cum tamen dicat b. Grego- rius ") in Mor. 1): »Sepe namque homo multis occulte peccatis involvitur et in una aliqua virtute magnus videtur« et infra: »Plerumque enim sicut diximus latet superbia et castitas inno- tescit atque ideo diu ostensa castitas circa finem vite perditur, quia cooperata superbia usque ad finem incorrecta retinetur.« Alii ex timore propter potenciam secularem, quam sibi illi attraxerunt, fidem antiquam et per multa centena annorum per universum orbem tentam trans- gressi sunt, spirituales et seculares, temporalia perdere formi- dando, et alii ex spepromocionis, quiaiam habent ludum in manibus promovendi et amovendi, sinistre et inique accusantes. Ideo dicit b. Gregorius lib. XVIII2): »Nam fit plerumque, ut infirmorum animus eo magis de auditu veritatis trepidet, quo florere contemptores videt, sed cum iusta ulcio iniustos subtrahit, alios a pravitate compescit. Vnde per Salomonem dicitur: Multato pestilente sapiencior erit parvulus (Prov. 21).« a) L nemá citátů z Řehoře. 1) Migne P. L. 75 n. nenalézám. — 2) Migne P. L. 76 col. 57.
Strana 235
235" Alii autem ex invidia cleri alterius partis, quam ipsi fetere fecerunt coram populo, ut Ju- deos plus diligant quam presbiteros et clericos eis non adhe- rentes, a quibus et si in confessionibus et predicacionibus corri- guntur, ut ab erroribus Vikleff pestiferi resipiscant, reclamant et informacionem non acceptant, implentes illud Prov. XVIII 1): »Non recipit stultus verba prudencia, nisi dixeris ea que ver- santur in corde eius.« Et vere si istis temporibus antichristus apparéret, predicandoa) contra statum cleri et ecclesie et contra Christum et legem eius, miracula et signa licet apparencia fa- ciens et terrorem incuciens, putasne filius hominis fidem in- veniret 2) hic in regno, postquam abiecta tota communitate cleri per mundum universum ex affeccione inordinata unius per- soneb), a quo nec miracula viderunt nec sanctitatem experti sunt, plurimi a fide communi ita leviter recesserunt, se, suos successores et patres predecessores in eo gravissime confudentes. 5. De Petro capite ecclesiae. [E cap. XXI—641 ]. Attentis autem scripturis et racio- nibus in hoc capitulo adductis cum scripturis et racionibus pro eadem materia in cap. VIII. et XII. annotatis ) quis nisi in- sanus Petrum apostolum et principem aposto- lorum et suum successorem consequenter c aput esse negabit et fundamentum ecclesie ministeriale et vicarium, cum de hoc sit scriptura plana [641b] et copiosa? Et revera talis vesanus est heu Huss cum suis complicibus in hac parte, qui ista negare non formidat, sicut patet ex prioribus et presertim in cap. VII sui tractatus ista expresse inpugnat, errores varios ad lapsum aliorum conscribendo. Et signanter cap. IX. G sic scribit3): Con- ceditur autem, quod Petrus a petra ecclesie, que est Christus, habuit humilitatem, paupertatem, fidei firmitatem et conse- quenter beatitudinem. Sed quod ex isto verbo ewangelii ,Super hanc petram edificabo ecclesiam meam' Christus intendat super a) A: predicacio. — b) L: scil. Hus. — c) L: supra annotatis. 1) v. 2. — 2) Luk. 18, 8. — 3) Opp. I, 211ab
235" Alii autem ex invidia cleri alterius partis, quam ipsi fetere fecerunt coram populo, ut Ju- deos plus diligant quam presbiteros et clericos eis non adhe- rentes, a quibus et si in confessionibus et predicacionibus corri- guntur, ut ab erroribus Vikleff pestiferi resipiscant, reclamant et informacionem non acceptant, implentes illud Prov. XVIII 1): »Non recipit stultus verba prudencia, nisi dixeris ea que ver- santur in corde eius.« Et vere si istis temporibus antichristus apparéret, predicandoa) contra statum cleri et ecclesie et contra Christum et legem eius, miracula et signa licet apparencia fa- ciens et terrorem incuciens, putasne filius hominis fidem in- veniret 2) hic in regno, postquam abiecta tota communitate cleri per mundum universum ex affeccione inordinata unius per- soneb), a quo nec miracula viderunt nec sanctitatem experti sunt, plurimi a fide communi ita leviter recesserunt, se, suos successores et patres predecessores in eo gravissime confudentes. 5. De Petro capite ecclesiae. [E cap. XXI—641 ]. Attentis autem scripturis et racio- nibus in hoc capitulo adductis cum scripturis et racionibus pro eadem materia in cap. VIII. et XII. annotatis ) quis nisi in- sanus Petrum apostolum et principem aposto- lorum et suum successorem consequenter c aput esse negabit et fundamentum ecclesie ministeriale et vicarium, cum de hoc sit scriptura plana [641b] et copiosa? Et revera talis vesanus est heu Huss cum suis complicibus in hac parte, qui ista negare non formidat, sicut patet ex prioribus et presertim in cap. VII sui tractatus ista expresse inpugnat, errores varios ad lapsum aliorum conscribendo. Et signanter cap. IX. G sic scribit3): Con- ceditur autem, quod Petrus a petra ecclesie, que est Christus, habuit humilitatem, paupertatem, fidei firmitatem et conse- quenter beatitudinem. Sed quod ex isto verbo ewangelii ,Super hanc petram edificabo ecclesiam meam' Christus intendat super a) A: predicacio. — b) L: scil. Hus. — c) L: supra annotatis. 1) v. 2. — 2) Luk. 18, 8. — 3) Opp. I, 211ab
Strana 236
236" personam Petri edificare totam ecclesiam militantem, fides ewangelii cum exposicione Augustini et racione contradicunt. Nam super petram, que est Christus, a quo Petrus accepit fir- mitatem, fuit Christus edificaturus ecclesiam, cum Christus sit caput et fundamentum tocius ecclesie, sed non Petrus. Et supra E scribit 1): Nusquam legitur in scriptura expresse, quod Petrus est petra, nec Christus, qui leviter potuit dicere, dixit: ,Tu es Petrus et super te edificabo ecclesiam meam‘, sed dixit: Tu es Petrus i. e. confessor vere petre, ,et super hanc petram, quam tu confessus es, ,edificabo ecclesiam meam. Hec ibi. Ecce planus error, cum supra dictum sit, quod ille textus scripture iuxta tercium sensum potest vere et catholice intelligi de Petroracione auctoritatis et racione sue fidei firmitatis. Fuit enim Petrus firma petra racione fidei et auctoritatis universalis sibi et ecclesie sue romane tradite, quam Christus miseracione sua nunquam deseruit, sed per beatos apostolos suos, precipue Petrum et Paulum singulares eiusdem ecclesie defensores, pia benignitate et continua pietate custodit, ut iisdem rectoribus gubernata in sua fide et auctoritate firma et stabilis permaneret. Ipsa etenim est sancta et apostolica mater omnium ecclesiarum Christi, que per dei omnipotentis graciam a tramite apostolice tradicionis nunquam errasse probatur nec hereticis novitatibus depravanda succubuit, sed ut in exordio normam fidei christiane suscepit ab auctoribus suis apostolorum Christi principibus, illibata finetenus manet (24. q. 1 A recta ergo fide) 2), pro qua eciam ut in se firma subsisteret, passionis sue tempore salvator noster Jesus patrem exorasse perhibetur dicens [64 a] Luc. 223): »Symon, ecce sathanas expetivit vos, ut cribraret sicut triticum; ego autem rogavi pro te, ut non deficiat fides tua,« vocando fidem Petri fidem ecclesie militantis. Ecclesie enim regnum firmissimum est, dum non est sub- versum nec infirmatum per tyrannos impiissimos sc. Neronem et Dioclecianum, qui fortissime impugnaverunt ecclesiam et conati sunt exterminare. Et hec crudelitas persecucionis a tem- pore Neronis incepit et duravit usque ad tempus Constantini Magni, in quo sunt cesa multa milia martirum pro Christo, et 1) ibid. 210b. — 2) c. 9. — 3) v. 31 n.
236" personam Petri edificare totam ecclesiam militantem, fides ewangelii cum exposicione Augustini et racione contradicunt. Nam super petram, que est Christus, a quo Petrus accepit fir- mitatem, fuit Christus edificaturus ecclesiam, cum Christus sit caput et fundamentum tocius ecclesie, sed non Petrus. Et supra E scribit 1): Nusquam legitur in scriptura expresse, quod Petrus est petra, nec Christus, qui leviter potuit dicere, dixit: ,Tu es Petrus et super te edificabo ecclesiam meam‘, sed dixit: Tu es Petrus i. e. confessor vere petre, ,et super hanc petram, quam tu confessus es, ,edificabo ecclesiam meam. Hec ibi. Ecce planus error, cum supra dictum sit, quod ille textus scripture iuxta tercium sensum potest vere et catholice intelligi de Petroracione auctoritatis et racione sue fidei firmitatis. Fuit enim Petrus firma petra racione fidei et auctoritatis universalis sibi et ecclesie sue romane tradite, quam Christus miseracione sua nunquam deseruit, sed per beatos apostolos suos, precipue Petrum et Paulum singulares eiusdem ecclesie defensores, pia benignitate et continua pietate custodit, ut iisdem rectoribus gubernata in sua fide et auctoritate firma et stabilis permaneret. Ipsa etenim est sancta et apostolica mater omnium ecclesiarum Christi, que per dei omnipotentis graciam a tramite apostolice tradicionis nunquam errasse probatur nec hereticis novitatibus depravanda succubuit, sed ut in exordio normam fidei christiane suscepit ab auctoribus suis apostolorum Christi principibus, illibata finetenus manet (24. q. 1 A recta ergo fide) 2), pro qua eciam ut in se firma subsisteret, passionis sue tempore salvator noster Jesus patrem exorasse perhibetur dicens [64 a] Luc. 223): »Symon, ecce sathanas expetivit vos, ut cribraret sicut triticum; ego autem rogavi pro te, ut non deficiat fides tua,« vocando fidem Petri fidem ecclesie militantis. Ecclesie enim regnum firmissimum est, dum non est sub- versum nec infirmatum per tyrannos impiissimos sc. Neronem et Dioclecianum, qui fortissime impugnaverunt ecclesiam et conati sunt exterminare. Et hec crudelitas persecucionis a tem- pore Neronis incepit et duravit usque ad tempus Constantini Magni, in quo sunt cesa multa milia martirum pro Christo, et 1) ibid. 210b. — 2) c. 9. — 3) v. 31 n.
Strana 237
237* ut dicit Richardus super illo verbo Apok. VI ,Et datus est illi gladius magnus‘ loquens de illa persecucione sic inquit 1): »Vere gladius magnus, quia non solum communes et minores in ecclesia iste gladius occidit, sed et maiores et universitatis fidelium sustentatores, 2) ut apostolos excellentissimosque do- ctores interfecit. Vere magnus gladius, quo intra solam urbem Romanam quodam tempore ab impiissimo Diocleciano impera- tore paucis diebus XVII milia martirum pro Christo cesa le- guntur.« Sed quanto plus illi tyranni fideles martirisaverunt, tanto plus multiplicati sunt, sicut filii Israhel a pharaone op- pressi plus fuerunt multiplicati (Ex. 1). Et tamen semper eccle- sia in fide stetit salva hucusque, quia Christus non est in sua peticione frustratus, sed pro sua reverencia exauditus (ad Hebr. 5).2) Sed cum vidisset dyabolus, quod nichil proficeret in occi- sione sanctorum, sed magis videbat ex eorum paciencia et vir- tute ecclesiam roborari et augeri, suscitavit hereticos per- verse scripturam exponentes, ut Arrium, Sabellium, Mani- cheum, Faustum et quam plures alios, per quorum maliciam hereticam et heresim maliciosam fideles decipere attemptavit, quos non potuit per apertam maliciam vincere tyrannorum. Sed quanto post tyrannos ecclesia inpugnata est per hereticos, tanto plus illuminatores accepit doctores et hereticorum fortissimos confutatoresb), per quos veritas est declarata et errores aucto- ritate romane ecclesie eliminati per concilia ipsius auctoritate celebrata magisque quam ante solidata. Ideo Augustinus dicit de ecclesia 3): »Hoc est proprium ecclesie, dum persequitur floret, [64"] dum opprimitur crescit, dum contempnitur pro- ficit, dum leditur vincit, dum arguitur intelligit, tunc stat dum superari videtur.« Hec Augustinus. Cum autem fides militantis ecclesie sit fides ipsius Petri et ecclesie romane, cum ipsius aucto- ritate semper regebatur et regitur in hiis que sunt fidei et que respiciunt salutem animarum, cum in talibus sub eius magi- a) L: suscitatores. — b) V A psáno: confautores. 1) Migne P. L. 196 col. 764. — 2) Žid. 5, 7. 3) Nepodařilo se mi nalézti.
237* ut dicit Richardus super illo verbo Apok. VI ,Et datus est illi gladius magnus‘ loquens de illa persecucione sic inquit 1): »Vere gladius magnus, quia non solum communes et minores in ecclesia iste gladius occidit, sed et maiores et universitatis fidelium sustentatores, 2) ut apostolos excellentissimosque do- ctores interfecit. Vere magnus gladius, quo intra solam urbem Romanam quodam tempore ab impiissimo Diocleciano impera- tore paucis diebus XVII milia martirum pro Christo cesa le- guntur.« Sed quanto plus illi tyranni fideles martirisaverunt, tanto plus multiplicati sunt, sicut filii Israhel a pharaone op- pressi plus fuerunt multiplicati (Ex. 1). Et tamen semper eccle- sia in fide stetit salva hucusque, quia Christus non est in sua peticione frustratus, sed pro sua reverencia exauditus (ad Hebr. 5).2) Sed cum vidisset dyabolus, quod nichil proficeret in occi- sione sanctorum, sed magis videbat ex eorum paciencia et vir- tute ecclesiam roborari et augeri, suscitavit hereticos per- verse scripturam exponentes, ut Arrium, Sabellium, Mani- cheum, Faustum et quam plures alios, per quorum maliciam hereticam et heresim maliciosam fideles decipere attemptavit, quos non potuit per apertam maliciam vincere tyrannorum. Sed quanto post tyrannos ecclesia inpugnata est per hereticos, tanto plus illuminatores accepit doctores et hereticorum fortissimos confutatoresb), per quos veritas est declarata et errores aucto- ritate romane ecclesie eliminati per concilia ipsius auctoritate celebrata magisque quam ante solidata. Ideo Augustinus dicit de ecclesia 3): »Hoc est proprium ecclesie, dum persequitur floret, [64"] dum opprimitur crescit, dum contempnitur pro- ficit, dum leditur vincit, dum arguitur intelligit, tunc stat dum superari videtur.« Hec Augustinus. Cum autem fides militantis ecclesie sit fides ipsius Petri et ecclesie romane, cum ipsius aucto- ritate semper regebatur et regitur in hiis que sunt fidei et que respiciunt salutem animarum, cum in talibus sub eius magi- a) L: suscitatores. — b) V A psáno: confautores. 1) Migne P. L. 196 col. 764. — 2) Žid. 5, 7. 3) Nepodařilo se mi nalézti.
Strana 238
238% sterio semper deguit et deget ac sub eius disciplina et correc- cione semper permaneat et permansit, ne in illa aliquid do- gmatisetur perversum, inseratur incautum, in fide temerarium ingeratur; quodsi secus a quoquam fuerit attemptatum, id pro- tinus sua auctoritate penis eciam adiunctis prorsus evellatur. Quociens enim fidei racio ventillatur, nonnisi ad Petrum i. e. sui nominis et honoris auctoritatem referri debet (24. q. 1 Quo- ciens) 1) et omnis sancte religionis dubitacio ad romanam eccle- siam et sedem apostolicam, que est caput ecclesiarum, est refe- renda et inde normam sumere et informacionem, unde sumpsit exordium (dist. XII. Preceptis). 2) Hec enim cum spiritu sancto regitur, in hiis, que sunt fidei et religionis christiane, non potest oberrare, ut supra cap. XII est declaratum. Navicula enim Petri mergi potest, sed spiritu sancto eam implente nullatenus sub- mergi permittitur. De qua salvator dixit 3) : »Et porte inferi non prevalebunt adversus eam« i. e. cavillaciones heresum. Multe enim hereses durante ecclesia romana suborte fuerant et nun- quam ipsa ecclesia romana aliqua heresi fuit depravata, sed omnes et singulas auctoritate sua confutavit, ut patet in corpore iuris practicanti. Ideo benedictus sit deus Jesus Christus, qui suis fidelibus ita securum refugium ordinavit et solidum tamquam petram sacrosanctam romanam ecclesiam, quam ut vineam plantavit dextera sua, quam eciam in precipuam matrem omnium eccle- siarum et universorum Christi fidelium erexit ac in caput et in verticem sublimavit domino dicente ad Petrum: »Tu es Petrus et super hanc petram« etc. Nec hoc textui ewangelii, exposicioni b. Augustini vel racioni contradicit, cum textus quoad illum sensum sit verus [65'a] et catholicus, ut inmediate probatum est per b. Ambrosium et canones allegatos. Exposi- cioni eciam b. Augustini non contradicit, cum exposicio b. Au- gustini loquitur de petra et fundamento principali, b. autem Ambrosius et canones loquuntur de fundamento et petra se- cundaria, vicaria et ministeriali, quia sicut dictum est, quod Christus est fundamentum et petra tocius ecclesie et Petrus, sed differenter: Christus per auctoritatem, quia omnes 1) c. 12. — 2) c. 2. — 3) Mat. 16, 18.
238% sterio semper deguit et deget ac sub eius disciplina et correc- cione semper permaneat et permansit, ne in illa aliquid do- gmatisetur perversum, inseratur incautum, in fide temerarium ingeratur; quodsi secus a quoquam fuerit attemptatum, id pro- tinus sua auctoritate penis eciam adiunctis prorsus evellatur. Quociens enim fidei racio ventillatur, nonnisi ad Petrum i. e. sui nominis et honoris auctoritatem referri debet (24. q. 1 Quo- ciens) 1) et omnis sancte religionis dubitacio ad romanam eccle- siam et sedem apostolicam, que est caput ecclesiarum, est refe- renda et inde normam sumere et informacionem, unde sumpsit exordium (dist. XII. Preceptis). 2) Hec enim cum spiritu sancto regitur, in hiis, que sunt fidei et religionis christiane, non potest oberrare, ut supra cap. XII est declaratum. Navicula enim Petri mergi potest, sed spiritu sancto eam implente nullatenus sub- mergi permittitur. De qua salvator dixit 3) : »Et porte inferi non prevalebunt adversus eam« i. e. cavillaciones heresum. Multe enim hereses durante ecclesia romana suborte fuerant et nun- quam ipsa ecclesia romana aliqua heresi fuit depravata, sed omnes et singulas auctoritate sua confutavit, ut patet in corpore iuris practicanti. Ideo benedictus sit deus Jesus Christus, qui suis fidelibus ita securum refugium ordinavit et solidum tamquam petram sacrosanctam romanam ecclesiam, quam ut vineam plantavit dextera sua, quam eciam in precipuam matrem omnium eccle- siarum et universorum Christi fidelium erexit ac in caput et in verticem sublimavit domino dicente ad Petrum: »Tu es Petrus et super hanc petram« etc. Nec hoc textui ewangelii, exposicioni b. Augustini vel racioni contradicit, cum textus quoad illum sensum sit verus [65'a] et catholicus, ut inmediate probatum est per b. Ambrosium et canones allegatos. Exposi- cioni eciam b. Augustini non contradicit, cum exposicio b. Au- gustini loquitur de petra et fundamento principali, b. autem Ambrosius et canones loquuntur de fundamento et petra se- cundaria, vicaria et ministeriali, quia sicut dictum est, quod Christus est fundamentum et petra tocius ecclesie et Petrus, sed differenter: Christus per auctoritatem, quia omnes 1) c. 12. — 2) c. 2. — 3) Mat. 16, 18.
Strana 239
239* portat et a nemine portatur, Petrus per administracionem ut eius vicarius summus, quia alios portat sua auctoritate et ab eo portatur. Si autem filius dei racione administracionis com- municat esse deum, esse Christum, esse salvatorem, esse redem- ptorem, ut est dictum supra: cur non esse petram, fundamentum vel caput eis participative communicaret, cum non in tantam sonent perfeccionem sicut prima nec apud vulgus et estimacione vulgi talia nomina hominibus attributa tantum honori dei vi- dentur derogare sicut prima, cum virum esse caput mulieris ipsum vulgus sciat et in quolibet exercitu supremum, ad quem debet fieri respectus, caput appellent. Quod ergo inconveniens vulgus reputabit, si papa vel episcopus in sua dyocesi caput appellatur, quod denique inconveniens, si Petrus petra vel fun- damentum nominatur, cum quasi omnes sciant christicole, quod ista nomina ,ovis, agnus, leo, vermis‘ etc. Christo conveniant non per proprietatem sed per similitudinem?") Petra enim Christus dicitur a firmitate et soliditate, qua ipse sic firmus fuit hic in humanis conversans, quod nulla potuit temptacione moveri, qua eciam ex gracia sua alios confirmavit et solidavit, ut nullo timore, nulla suggestione ruant superve- niente — et hanc firmitatem Petro contulit et sic ipsum petram fecit inmobilem. Audi Gregorium in omelia Penthec. de eius firmitate sic loquentem 1) : »Certe iste pastor ecclesie quante debilitatis quanteque formidinis ante adventum spiritus sancti fuerit, ancilla hostiaria requisita dicat. Una enim voce mulieris percussus, dum mori timuit, vitam negavit. Sed vir iste quante [651b] fortitudinis post adventum existat, audiamus. Fit con- ventus magistratus et seniorum, cesis denuncciatur apostolis, ne in nomine Jesu loqui debeant. Petrus magna auctoritate re- spondit: ,Obedire oportet deo magis quam hominibus.' Et rursus: ,Si est iustum in conspectu dei, vos pocius audire quam deum, iudicate. Non enim possumus que vidimus et audivimus non loqui. Et illi quidem ibant gaudentes a conspectu consilii, quo- niam digni habiti sunt pro nomine Jesu contumeliam pati.' Ecce gaudet Petrus in verberibus, qui ante in verbis metuebat et qui a) L: appropriate, similitudinarie. 1) Migne P. L. 76 col. 1225.
239* portat et a nemine portatur, Petrus per administracionem ut eius vicarius summus, quia alios portat sua auctoritate et ab eo portatur. Si autem filius dei racione administracionis com- municat esse deum, esse Christum, esse salvatorem, esse redem- ptorem, ut est dictum supra: cur non esse petram, fundamentum vel caput eis participative communicaret, cum non in tantam sonent perfeccionem sicut prima nec apud vulgus et estimacione vulgi talia nomina hominibus attributa tantum honori dei vi- dentur derogare sicut prima, cum virum esse caput mulieris ipsum vulgus sciat et in quolibet exercitu supremum, ad quem debet fieri respectus, caput appellent. Quod ergo inconveniens vulgus reputabit, si papa vel episcopus in sua dyocesi caput appellatur, quod denique inconveniens, si Petrus petra vel fun- damentum nominatur, cum quasi omnes sciant christicole, quod ista nomina ,ovis, agnus, leo, vermis‘ etc. Christo conveniant non per proprietatem sed per similitudinem?") Petra enim Christus dicitur a firmitate et soliditate, qua ipse sic firmus fuit hic in humanis conversans, quod nulla potuit temptacione moveri, qua eciam ex gracia sua alios confirmavit et solidavit, ut nullo timore, nulla suggestione ruant superve- niente — et hanc firmitatem Petro contulit et sic ipsum petram fecit inmobilem. Audi Gregorium in omelia Penthec. de eius firmitate sic loquentem 1) : »Certe iste pastor ecclesie quante debilitatis quanteque formidinis ante adventum spiritus sancti fuerit, ancilla hostiaria requisita dicat. Una enim voce mulieris percussus, dum mori timuit, vitam negavit. Sed vir iste quante [651b] fortitudinis post adventum existat, audiamus. Fit con- ventus magistratus et seniorum, cesis denuncciatur apostolis, ne in nomine Jesu loqui debeant. Petrus magna auctoritate re- spondit: ,Obedire oportet deo magis quam hominibus.' Et rursus: ,Si est iustum in conspectu dei, vos pocius audire quam deum, iudicate. Non enim possumus que vidimus et audivimus non loqui. Et illi quidem ibant gaudentes a conspectu consilii, quo- niam digni habiti sunt pro nomine Jesu contumeliam pati.' Ecce gaudet Petrus in verberibus, qui ante in verbis metuebat et qui a) L: appropriate, similitudinarie. 1) Migne P. L. 76 col. 1225.
Strana 240
240" prius voce ancille requisitus timuit, post adventum spiritus sancti vires principum cesus premit.« Ecce firma petra, et de hac est scriptura expressa b. Ambrosii et canonum supra alle- gata et pro illa sentencia est textus ewangelii. Si enim Christus primum sensum tantum iuxta exposi- cionem b. Augustini voluisset pretendisse et alios sensus ampu- tasse, leviter dicere potuit: �Tu es Petrus et super me petram edificabo ecclesiam meam.' Si secundum sensum de fide Christi per Petrum promulgatam tantum pretendisset, leviter Christus dicere potuit: �Tu es Petrus et super hanc petram, quam con- fessus es, edificabo ecclesiam meam.' Si denique tercium sensum tantum pretendisset alios excludendo, leviter Christus dicere potuit: �Tu es Petrus et super te petram edificabo ecclesiam meam." Sed nullum illorum dixit, cum ad unum illorum verba sua limitando alios exclusisset, ideo maluit illimitate et genera- liter dicere: �Tu es Petrus et super hanc petram‘ etc., volens omnes tres sensus supradictos velut catholicos inculcare. Et in hoc quod ipsum fundamentum primum post se fecit ecclesie, in hoc ipso ipsum dedit caput toti ecclesie militanti. Quod iterum Huss negat sic scribens consequenter ubi supra 1): Suppositis dictis in primo, secundo, tercio et quarto ca- pitulis, quod unica est sancta universalis ecclesia, que est omnes predestinati salvandi, et quod solum Christus est caput illius ecclesie, sicut ipse solus est persona dignissima in illa ecclesia, conferens ei et membris eius motum et sensum in vita gracie, tunc manifestum est, quod Petrus-non fuit nec est caput ecclesie [652a] sancte catholice. Et dictum b. Dyonisii est verum, quod Petrus fuit capitaneus inter apostolos et fuit fundamentum ecclesiarum, ut in proximo dictum est de apostolis; et dictum b. Augustini est verum, quod fuit inter apostolos in aliqua pre- rogativa; et dictum Marcelli pape verum est, quod fuit caput tocius ecclesie, quam regebat doctrina et exemplo. Non autem persona fuit dignior matre Christi nec equalis Christo nec rector angelorum tunc erat triumphantis ecclesie constitutus. Vnde non est fideli simplici ullum dubium, quin Petrus non auderet se asserere forte caput sancte ecclesie catholice, eo quod 1) Оpp. I, 211b.
240" prius voce ancille requisitus timuit, post adventum spiritus sancti vires principum cesus premit.« Ecce firma petra, et de hac est scriptura expressa b. Ambrosii et canonum supra alle- gata et pro illa sentencia est textus ewangelii. Si enim Christus primum sensum tantum iuxta exposi- cionem b. Augustini voluisset pretendisse et alios sensus ampu- tasse, leviter dicere potuit: �Tu es Petrus et super me petram edificabo ecclesiam meam.' Si secundum sensum de fide Christi per Petrum promulgatam tantum pretendisset, leviter Christus dicere potuit: �Tu es Petrus et super hanc petram, quam con- fessus es, edificabo ecclesiam meam.' Si denique tercium sensum tantum pretendisset alios excludendo, leviter Christus dicere potuit: �Tu es Petrus et super te petram edificabo ecclesiam meam." Sed nullum illorum dixit, cum ad unum illorum verba sua limitando alios exclusisset, ideo maluit illimitate et genera- liter dicere: �Tu es Petrus et super hanc petram‘ etc., volens omnes tres sensus supradictos velut catholicos inculcare. Et in hoc quod ipsum fundamentum primum post se fecit ecclesie, in hoc ipso ipsum dedit caput toti ecclesie militanti. Quod iterum Huss negat sic scribens consequenter ubi supra 1): Suppositis dictis in primo, secundo, tercio et quarto ca- pitulis, quod unica est sancta universalis ecclesia, que est omnes predestinati salvandi, et quod solum Christus est caput illius ecclesie, sicut ipse solus est persona dignissima in illa ecclesia, conferens ei et membris eius motum et sensum in vita gracie, tunc manifestum est, quod Petrus-non fuit nec est caput ecclesie [652a] sancte catholice. Et dictum b. Dyonisii est verum, quod Petrus fuit capitaneus inter apostolos et fuit fundamentum ecclesiarum, ut in proximo dictum est de apostolis; et dictum b. Augustini est verum, quod fuit inter apostolos in aliqua pre- rogativa; et dictum Marcelli pape verum est, quod fuit caput tocius ecclesie, quam regebat doctrina et exemplo. Non autem persona fuit dignior matre Christi nec equalis Christo nec rector angelorum tunc erat triumphantis ecclesie constitutus. Vnde non est fideli simplici ullum dubium, quin Petrus non auderet se asserere forte caput sancte ecclesie catholice, eo quod 1) Оpp. I, 211b.
Strana 241
241* nec totam rexit nec totam dignitate precessit nec sponsus ipsius ecclesie catholice fuit. Johannes Baptista, quo secundum veri- tatis testimonium non surrexit maior inter natos mulieris (Mat XI), non se ausus est dicere sponsum ecclesie, sed ami- cum sponsi humiliter se esse confitetur Joh. 3. Et infra: Et patet quod nimis magna presumpcio et stulticia foret homini preter Christum se caput vel sponsum sancte ecclesie catholice appellare. Hec ibi. Respondetur, quod supposicio sua, sicut ostensum est supra, est falsa et erronea, cum ipsa supposicio supponit non esse aliquam sanctam ecclesiam militantem, in qua simul commixti sunt presciti et predestinati; supponit 2. non esse ro- manam ecclesiam, cuius papa est caput, corpus vero collegium cardinalium, quas necesse est ponere, ut supra est declaratum. Ideo non mirum, quod errat Petrum apostolum dicendo non esse caput ecclesie catholice, quia si non fuit caput illius tocius sancte ecclesie catholice pro multitudine omnium predestina- torum nec illam totam rexit, sed solus Christus fuit caput ec- clesie illius: fuit tamen caput vicarium tocius ecclesie militantis et similiter ecclesie romane, cum inter apostolos ipse caput fuit et supremus vicarius Jesu Christi. Nec tamen ex eo quoad vitam fuit dignior matre Christi nec equalis Christo nec rector angelorum, quia hoc est inper- tinens, sed quoad officium ecclesiasticum fuit persona dignissima in ecclesia militante et sic caput, non principale sed caput eius vicarium, et sic sponsus fuit ecclesie non principalis sed vicarius et ministe- 2b rialis, capitalis principalis et veri [652 ] sponsi Christi supreme vices tenens, habens supreme potestatem in terris ligandi et solvendi, cognoscendi et diffiniendi in universa materia catho- lica et ecclesiastica et curam habendi omnium ecclesiarum et universorum Christi fidelium. Tales autem vices Johannes Baptista non habuit, cum baptismus Jude Johannis prepo- natur, ut dicit Augustinus et habetur 1. q. 1 Dedit 1), nec prin- cipalis sponsus ecclesie ipse fuit, quem tamen Judei pro tali sponso habere voluerunt, ideo non se sponsum nec principalem 1) c. 46.
241* nec totam rexit nec totam dignitate precessit nec sponsus ipsius ecclesie catholice fuit. Johannes Baptista, quo secundum veri- tatis testimonium non surrexit maior inter natos mulieris (Mat XI), non se ausus est dicere sponsum ecclesie, sed ami- cum sponsi humiliter se esse confitetur Joh. 3. Et infra: Et patet quod nimis magna presumpcio et stulticia foret homini preter Christum se caput vel sponsum sancte ecclesie catholice appellare. Hec ibi. Respondetur, quod supposicio sua, sicut ostensum est supra, est falsa et erronea, cum ipsa supposicio supponit non esse aliquam sanctam ecclesiam militantem, in qua simul commixti sunt presciti et predestinati; supponit 2. non esse ro- manam ecclesiam, cuius papa est caput, corpus vero collegium cardinalium, quas necesse est ponere, ut supra est declaratum. Ideo non mirum, quod errat Petrum apostolum dicendo non esse caput ecclesie catholice, quia si non fuit caput illius tocius sancte ecclesie catholice pro multitudine omnium predestina- torum nec illam totam rexit, sed solus Christus fuit caput ec- clesie illius: fuit tamen caput vicarium tocius ecclesie militantis et similiter ecclesie romane, cum inter apostolos ipse caput fuit et supremus vicarius Jesu Christi. Nec tamen ex eo quoad vitam fuit dignior matre Christi nec equalis Christo nec rector angelorum, quia hoc est inper- tinens, sed quoad officium ecclesiasticum fuit persona dignissima in ecclesia militante et sic caput, non principale sed caput eius vicarium, et sic sponsus fuit ecclesie non principalis sed vicarius et ministe- 2b rialis, capitalis principalis et veri [652 ] sponsi Christi supreme vices tenens, habens supreme potestatem in terris ligandi et solvendi, cognoscendi et diffiniendi in universa materia catho- lica et ecclesiastica et curam habendi omnium ecclesiarum et universorum Christi fidelium. Tales autem vices Johannes Baptista non habuit, cum baptismus Jude Johannis prepo- natur, ut dicit Augustinus et habetur 1. q. 1 Dedit 1), nec prin- cipalis sponsus ecclesie ipse fuit, quem tamen Judei pro tali sponso habere voluerunt, ideo non se sponsum nec principalem 1) c. 46.
Strana 242
242 nec vicarium sed amicum sponsi esse humiliter confessus est. Vnde ergo catholice hoc asserendum est, quod sicut Petrus fuit maioris dignitatis et potestatis ecclesiastice quam Johannes Baptista, sic quilibet successor Petri, licet non fuerit tante san- ctitatis sicut Johannes, ymmo si fuerit malus, quia malicia persone non derogat dignitati. Et in hoc communiter Huss errat, qui clauso oculo dextro, quo in vicario Christi papa et in aliis prelatis est auctoritas ecclesiastica intuenda, aperto oculo si- nistro solum ad vitam respicit pape et prela- torum, cum tamen in persona pape principalior sit aucto- ritas et potestas ecclesiastica quam vita sua. Non enim ex vita sua, sed ex auctoritate ecclesiastica Christi vicarius supremus principaliter est censendus, cum non vita sua ligare et solvere, alios iudicare habet et cognoscere in universa materia catholica et ecclesiastica, sed auctoritate et potestate universali sibi a Christo in Petro concessa. Vnde ergo errat Huss consequenter scribendo 1): Quare autem Christus Petrum post se capitaneum et pastorem consti- tuit, fuit preeminencia virtutum ad regendum ecclesiam. Aliter enim sapiencia patris inprovide eum constituisset ecclesie sue episcopum. Et postea declarat eum habere tres virtutes excel- lenter sc. humilitatem, caritatem et fidem et concludit M 2): Si iam dictis virtutum viis incedit vocatus Petri vicarius, credimus quod sit eius verus vicarius et precipuus pontifex ecclesie quam regit; si vero vadit viis contrariis, est antichristi nunccius con- trarius Petro et domino Jesu Christo. Vnde Bernhardus lib. 4. ad Eugenium papam ita scribit: Inter hec tu pastor procedis deauratus [661a] tam multa circumdatus varietate; oves quid capiunt? Si auderem dicere, demonum magis quam ovium sunt pascua hec. Non sic factitabat Petrus vel Paulus ludebat. Et sequitur: Pastorem te populo aut nega aut exhibe, non negabis, ne cuius sedem tenes te neges heredem. Petrus hic est qui nescitur processisse vel gemmis ornatus vel sericis, non tectus auro vel vectus equo albo nec stipatus milite nec circumstrepen- tibus ministris, absque hiis cum satis credidit posse implere salutare mandatum: Si amas me, pasce oves meas. In hiis suc- 1) Opp. I, 211b. — 2) ibid. 212b.
242 nec vicarium sed amicum sponsi esse humiliter confessus est. Vnde ergo catholice hoc asserendum est, quod sicut Petrus fuit maioris dignitatis et potestatis ecclesiastice quam Johannes Baptista, sic quilibet successor Petri, licet non fuerit tante san- ctitatis sicut Johannes, ymmo si fuerit malus, quia malicia persone non derogat dignitati. Et in hoc communiter Huss errat, qui clauso oculo dextro, quo in vicario Christi papa et in aliis prelatis est auctoritas ecclesiastica intuenda, aperto oculo si- nistro solum ad vitam respicit pape et prela- torum, cum tamen in persona pape principalior sit aucto- ritas et potestas ecclesiastica quam vita sua. Non enim ex vita sua, sed ex auctoritate ecclesiastica Christi vicarius supremus principaliter est censendus, cum non vita sua ligare et solvere, alios iudicare habet et cognoscere in universa materia catholica et ecclesiastica, sed auctoritate et potestate universali sibi a Christo in Petro concessa. Vnde ergo errat Huss consequenter scribendo 1): Quare autem Christus Petrum post se capitaneum et pastorem consti- tuit, fuit preeminencia virtutum ad regendum ecclesiam. Aliter enim sapiencia patris inprovide eum constituisset ecclesie sue episcopum. Et postea declarat eum habere tres virtutes excel- lenter sc. humilitatem, caritatem et fidem et concludit M 2): Si iam dictis virtutum viis incedit vocatus Petri vicarius, credimus quod sit eius verus vicarius et precipuus pontifex ecclesie quam regit; si vero vadit viis contrariis, est antichristi nunccius con- trarius Petro et domino Jesu Christo. Vnde Bernhardus lib. 4. ad Eugenium papam ita scribit: Inter hec tu pastor procedis deauratus [661a] tam multa circumdatus varietate; oves quid capiunt? Si auderem dicere, demonum magis quam ovium sunt pascua hec. Non sic factitabat Petrus vel Paulus ludebat. Et sequitur: Pastorem te populo aut nega aut exhibe, non negabis, ne cuius sedem tenes te neges heredem. Petrus hic est qui nescitur processisse vel gemmis ornatus vel sericis, non tectus auro vel vectus equo albo nec stipatus milite nec circumstrepen- tibus ministris, absque hiis cum satis credidit posse implere salutare mandatum: Si amas me, pasce oves meas. In hiis suc- 1) Opp. I, 211b. — 2) ibid. 212b.
Strana 243
243* cessisti non Petro, sed Constantino. Hec Bernhardus. Novit iste sanctus, quod Eugenius papa debuit esse vicarius in paupertate et humilitate, non in fastu sed in pastu ovium sequens Petrum. Nam illius est homo vere vicarius, cuius vicem gerit et a quo procuratoriam potestatem legittime accepit. Sed nemo vere et Christo acceptabiliter gerit vicem Christi vel Petri, nisi sequatur eum in moribus, cum nulla alia sequela est pertinens nec aliter nisi sub illa condicione recepit a deo procuratoriam potestatem. Et ideo ad tale officium requiritur et morum conformitas et instituentis auctoritas. Hec ibi. Ecce error manifestus in hoc scripto, in quo fide- libus vult inculcare, sicut et multis heu illum errorem incul- cavit, quod si papa sit malus, non sequens Chri- stum in moribus, non est verus vicarius Jesu Christi. Vnde ergo inchoando illum punctum ponit causam, quare Christus elegerit Petrum, propter eminenciam virtutum, alias dicit quod inprovide constituisset eum sue ecclesie epi- scopum. Ex quo sequitur, quod Judam eligens episcopum fecit inprovide, quem scivit suum furem fore et proditorem, qui tamen verus fuit apostolus et episcopus, quem Christus dicit se elegisse inter duodecim et esse dyabolum contestatur. Sicut ergo aposto- latus in Juda et episcopatus in Caypha fuit gracia gratis data, stans cum malicia persone: sic papatus cum non sit donum gratuitum, stare poterit cum malicia pape, sicut de hoc vide сар. Х. С. Et licet ibi raciones et auctoritates sint adducte, tamen adhuc auctoritas b. Bernardi pro confirmacione inducatur, qui super Cantica istum errorem destruens in sermone LXVI. sic scribit: 1) »Iam vero [qui] ecclesiam non cognoscunt, non est mirum si ecclesie ordinibus detrahunt, [661b] si instituta non recipiunt, si sacramenta contempnunt, si mandatis non obediunt prelatorum. Peccatores, inquiunt, sunt apostolici, archi- episcopi, episcopi, presbiteri ac per hoc nec dandis nec reci- piendis ydonei sacramentis. Numquid ista duo conveniunt epi- scopum esse et peccatorem? Falsum est.« Respondet: »Episcopus erat Cayphas et tamen quantus peccator, qui in dominum mortis 1) Migne P. L. 183 col. 1100.
243* cessisti non Petro, sed Constantino. Hec Bernhardus. Novit iste sanctus, quod Eugenius papa debuit esse vicarius in paupertate et humilitate, non in fastu sed in pastu ovium sequens Petrum. Nam illius est homo vere vicarius, cuius vicem gerit et a quo procuratoriam potestatem legittime accepit. Sed nemo vere et Christo acceptabiliter gerit vicem Christi vel Petri, nisi sequatur eum in moribus, cum nulla alia sequela est pertinens nec aliter nisi sub illa condicione recepit a deo procuratoriam potestatem. Et ideo ad tale officium requiritur et morum conformitas et instituentis auctoritas. Hec ibi. Ecce error manifestus in hoc scripto, in quo fide- libus vult inculcare, sicut et multis heu illum errorem incul- cavit, quod si papa sit malus, non sequens Chri- stum in moribus, non est verus vicarius Jesu Christi. Vnde ergo inchoando illum punctum ponit causam, quare Christus elegerit Petrum, propter eminenciam virtutum, alias dicit quod inprovide constituisset eum sue ecclesie epi- scopum. Ex quo sequitur, quod Judam eligens episcopum fecit inprovide, quem scivit suum furem fore et proditorem, qui tamen verus fuit apostolus et episcopus, quem Christus dicit se elegisse inter duodecim et esse dyabolum contestatur. Sicut ergo aposto- latus in Juda et episcopatus in Caypha fuit gracia gratis data, stans cum malicia persone: sic papatus cum non sit donum gratuitum, stare poterit cum malicia pape, sicut de hoc vide сар. Х. С. Et licet ibi raciones et auctoritates sint adducte, tamen adhuc auctoritas b. Bernardi pro confirmacione inducatur, qui super Cantica istum errorem destruens in sermone LXVI. sic scribit: 1) »Iam vero [qui] ecclesiam non cognoscunt, non est mirum si ecclesie ordinibus detrahunt, [661b] si instituta non recipiunt, si sacramenta contempnunt, si mandatis non obediunt prelatorum. Peccatores, inquiunt, sunt apostolici, archi- episcopi, episcopi, presbiteri ac per hoc nec dandis nec reci- piendis ydonei sacramentis. Numquid ista duo conveniunt epi- scopum esse et peccatorem? Falsum est.« Respondet: »Episcopus erat Cayphas et tamen quantus peccator, qui in dominum mortis 1) Migne P. L. 183 col. 1100.
Strana 244
244* dictabat sentenciam. Si negas ipsum episcopum esse, arguet te Johannis testimonium, qui eum in testimonium sui pontificatus prophetasse refert. Apostolus erat Judas et licet avarissimus et sceleratissimus, electus a domino. An tu de illius apostolatu dubitas, quem dominus elegit? Nonne, inquit, ego, vos XII elegi et unus ex vobis dyabolus est. Audis episcopum et eundem ex- titisse dyabolum? Negas posse esse episcopum qui peccator est?« Hec ille. Numquid Bernardus in spiritu sancto non hec previdisse est censendus, cum ista predicta omnia heu ex scriptura Huss et sermonibus suis et sibi adherencium sunt adimpleta, qui sta- tum pape, archiepiscoporum, episcoporum et ceterorum prela- torum exposuerunt vilipendio, eorum peccata et malam vitam ad confundendum detegentes in presencia populi incessanter, officium et auctoritatem ecclesiasticam in prelatis propter malam vitam aliquorum con- temptui exposuerunt ad tantum, quod ex hiis sermo- nibus papam vulgares Wiklefiste maledicunt et auctoritatem sui officii omnino parvipendunt, quia ipsum esse de mala vita ex eorum infamia facta in sermonibus perceperunt, utrimque a) inique et temerarie iudicantes, ecclesiam romanam et sedem apostolicam totaliter non recognoscunt, ordinibus ecclesie de- trahunt, quia superioritatem et inferioritatem quoad claves ec- clesie non admittunt, instituta patrum, concilia et determina- ciones non recipiunt, sacramenta contempnunt et precipue sa- cramentum corporis Christi, in quo sacra- mento dicunt panem materialem post conse- cracionem remanere vel adminus ponunt pro- blema neutrum, quod quidquid tenuerint in hac materia non peccabunt, allegantes publice in sermone, quia ecclesia antiqua posuit panem materia- lem remanere, sed ecclesia novella illa asse- rit non)) remanere panem, et suadent homini- bus, quod ipsi maneant de hoc in suspenso, cum tamen ecclesia oppositum teneat et determinavit; [66"] man- datis prelatorum omnino non obediunt, mandata et censuras deridentes et censuris publice reclamantes, clerum spoliant, ma- a) L: utrumque. — b) Rkpp.: non asserit.
244* dictabat sentenciam. Si negas ipsum episcopum esse, arguet te Johannis testimonium, qui eum in testimonium sui pontificatus prophetasse refert. Apostolus erat Judas et licet avarissimus et sceleratissimus, electus a domino. An tu de illius apostolatu dubitas, quem dominus elegit? Nonne, inquit, ego, vos XII elegi et unus ex vobis dyabolus est. Audis episcopum et eundem ex- titisse dyabolum? Negas posse esse episcopum qui peccator est?« Hec ille. Numquid Bernardus in spiritu sancto non hec previdisse est censendus, cum ista predicta omnia heu ex scriptura Huss et sermonibus suis et sibi adherencium sunt adimpleta, qui sta- tum pape, archiepiscoporum, episcoporum et ceterorum prela- torum exposuerunt vilipendio, eorum peccata et malam vitam ad confundendum detegentes in presencia populi incessanter, officium et auctoritatem ecclesiasticam in prelatis propter malam vitam aliquorum con- temptui exposuerunt ad tantum, quod ex hiis sermo- nibus papam vulgares Wiklefiste maledicunt et auctoritatem sui officii omnino parvipendunt, quia ipsum esse de mala vita ex eorum infamia facta in sermonibus perceperunt, utrimque a) inique et temerarie iudicantes, ecclesiam romanam et sedem apostolicam totaliter non recognoscunt, ordinibus ecclesie de- trahunt, quia superioritatem et inferioritatem quoad claves ec- clesie non admittunt, instituta patrum, concilia et determina- ciones non recipiunt, sacramenta contempnunt et precipue sa- cramentum corporis Christi, in quo sacra- mento dicunt panem materialem post conse- cracionem remanere vel adminus ponunt pro- blema neutrum, quod quidquid tenuerint in hac materia non peccabunt, allegantes publice in sermone, quia ecclesia antiqua posuit panem materia- lem remanere, sed ecclesia novella illa asse- rit non)) remanere panem, et suadent homini- bus, quod ipsi maneant de hoc in suspenso, cum tamen ecclesia oppositum teneat et determinavit; [66"] man- datis prelatorum omnino non obediunt, mandata et censuras deridentes et censuris publice reclamantes, clerum spoliant, ma- a) L: utrumque. — b) Rkpp.: non asserit.
Strana 245
245* ledicunt, ubi possunt eorum malum procurantes. Et quis posset enumerare omnia mala, que heu fiunt in populo ex eorum ser- monibus ortum habencia, qui inter officium et vitam non di- stinguentes predicaverunt erronee et scandalose, quod si papa Christum non sequitur in moribus, non est papa sed antichristus, et sic consequenter de aliis prelatis asserendo, sicut et Huss in hoc scripto id affirmat, in hoc ipso plurimos seducens, qui ad vitam solum et non ad officium re- spiciunt prelatorum et ita non credunt esse papam vel episco- pum et peccatorem, quod est error insanus et stultus.) Si enim non derogantes potestati et auctoritati ecclesiastice propter malam vitam prelatorum contra eorum vicia clamassent non cessando, sicut fecerunt ante eos predicatores autentici et sollempnes, iste error pessimus et insa- nus et multi alii in populo non succrevissent. Nunc autem quia predicaverunt sequelam Christi in moribus auctoritati et pote- stati ecclesiastice necessario colligari, foderunt foveam nimis periculosam, in quam multi plebei et clerici inciderunt. Quem errorem palliate in hoc suo scripto Huss approbat, dicendo papam non esse verum vicarium Christi, nisi ipsum in moribus sequatur. Et arguit sic: Nam illius est homo vicarius, cuius vicem gerit et a quo procuratoriam potestatem legittime accepit. Sed nemo vere et acceptabiliter Christo gerit vicem Christi vel Petri, nisi eum sequatur in moribus. Respondetur, quod maior est vera simpliciter de bono et malo vicario, quia non est dubium, quod Judas a Christo habens procuratoriam potestatem eius fuit vicarius. Sed minor habet duplicem sensum: unus sensus est, quod nemo vere i. e. meritorie et acceptabiliter Christo gerit vicem Christi, nisi eum sequatur in moribus — sic vera est minor et catholica quoad illum sensum, sed inpertinens ad maiorem, cum stat et in po- testate seculari hominem esse pessimum in officio regis et tamen ipsum esse vere ex officio vicarium vel officialem regis: sic et in spirituali potestate, quia non bonitas vite sed eleccio et in- stitucio legittima?) facit esse vere vicarium vel officialem in a) L: nimis stultus. — b) L: canonica.
245* ledicunt, ubi possunt eorum malum procurantes. Et quis posset enumerare omnia mala, que heu fiunt in populo ex eorum ser- monibus ortum habencia, qui inter officium et vitam non di- stinguentes predicaverunt erronee et scandalose, quod si papa Christum non sequitur in moribus, non est papa sed antichristus, et sic consequenter de aliis prelatis asserendo, sicut et Huss in hoc scripto id affirmat, in hoc ipso plurimos seducens, qui ad vitam solum et non ad officium re- spiciunt prelatorum et ita non credunt esse papam vel episco- pum et peccatorem, quod est error insanus et stultus.) Si enim non derogantes potestati et auctoritati ecclesiastice propter malam vitam prelatorum contra eorum vicia clamassent non cessando, sicut fecerunt ante eos predicatores autentici et sollempnes, iste error pessimus et insa- nus et multi alii in populo non succrevissent. Nunc autem quia predicaverunt sequelam Christi in moribus auctoritati et pote- stati ecclesiastice necessario colligari, foderunt foveam nimis periculosam, in quam multi plebei et clerici inciderunt. Quem errorem palliate in hoc suo scripto Huss approbat, dicendo papam non esse verum vicarium Christi, nisi ipsum in moribus sequatur. Et arguit sic: Nam illius est homo vicarius, cuius vicem gerit et a quo procuratoriam potestatem legittime accepit. Sed nemo vere et acceptabiliter Christo gerit vicem Christi vel Petri, nisi eum sequatur in moribus. Respondetur, quod maior est vera simpliciter de bono et malo vicario, quia non est dubium, quod Judas a Christo habens procuratoriam potestatem eius fuit vicarius. Sed minor habet duplicem sensum: unus sensus est, quod nemo vere i. e. meritorie et acceptabiliter Christo gerit vicem Christi, nisi eum sequatur in moribus — sic vera est minor et catholica quoad illum sensum, sed inpertinens ad maiorem, cum stat et in po- testate seculari hominem esse pessimum in officio regis et tamen ipsum esse vere ex officio vicarium vel officialem regis: sic et in spirituali potestate, quia non bonitas vite sed eleccio et in- stitucio legittima?) facit esse vere vicarium vel officialem in a) L: nimis stultus. — b) L: canonica.
Strana 246
246* ecclesia militante; secundus [662b] sensus est venenosus, quem iste scriptor pretendit illius minoris sub pulcris verbis quasi venenum sub melle tectum simplicibus propinando, sc. quod nullum Christus vere acceptat pro vices gerenti suo vel Petri, nisi illum qui sequitur eum in moribus, et ad illum sensum minor illa est erronea, cum Judam ad officium apostolatus a) elegit et per consequens acceptavit, qui tamen fuit fur et latro (Joh. VI). 1) Nonne eciam Samueli mandavit deus populo ac- quiescere petenti sibi regem dare (I. Reg. 8) et ipsum Saulem in regem ungere (I. Reg. 9. et X.), quem tamen scivit esse malum et non facientem voluntatem suam, et tamen Saul vere accepit a deo per Samuelem regiam potestatem et verus vicarius fuit dei in regimine populi israelitici quoad potestatem secularem? In hoc enim inprovidencia dei non arguitur, cum ipsum Saulem et Judam quales forent prescivit ab eterno, sed in hoc magna dei bonitas ostenditur, quod sicut solem suum facit oriri super bonos et malos 2), ita dona gratis data vite gratuite excellenter subserviencia in ecclesia militante communicat bonis et malis ex suo iudicio occulto et providencia speciali. Et tamen ad probandam illam minorem in illo sensu se- cundo sic arguit, quod nulla est alia sequela pertinens nec aliter nisi sub illa condicione recepit a deo procuratoriam potestatem. Quod illum sensum secundum pretendat, manifeste ostendit in ista probacione. Si enim nulla est alia sequela pertinens in po- testate procuratoria quacunque spirituali vel seculari, nisi se- quendi Christum in moribus, nec aliter nisi sub illa condicione aliquis recepit procuratoriam potestatem, ergo ubi illa condicio non adesset circa procuratoriam potestatem, non esset verus Christi procurator, quod est falsum de Juda et Saule in spiri- tuali et seculari potestate. Et secundo sequitur, quod si aliquid factum esset ex illa procuratoria potestate, esset irritum et inane, cum talis malus non fuisset verus procurator. Et sic sequitur, quod si a Juda aliqui fuissent absoluti et baptisati, non vere fuissent ab- soluti et baptisati et omnes tales Christo ipsum eligenti deberent a) Psáno: appellatus, pozd. rukou nad textem oprav. 1) v. 71. — 2) Mat. 5, 45.
246* ecclesia militante; secundus [662b] sensus est venenosus, quem iste scriptor pretendit illius minoris sub pulcris verbis quasi venenum sub melle tectum simplicibus propinando, sc. quod nullum Christus vere acceptat pro vices gerenti suo vel Petri, nisi illum qui sequitur eum in moribus, et ad illum sensum minor illa est erronea, cum Judam ad officium apostolatus a) elegit et per consequens acceptavit, qui tamen fuit fur et latro (Joh. VI). 1) Nonne eciam Samueli mandavit deus populo ac- quiescere petenti sibi regem dare (I. Reg. 8) et ipsum Saulem in regem ungere (I. Reg. 9. et X.), quem tamen scivit esse malum et non facientem voluntatem suam, et tamen Saul vere accepit a deo per Samuelem regiam potestatem et verus vicarius fuit dei in regimine populi israelitici quoad potestatem secularem? In hoc enim inprovidencia dei non arguitur, cum ipsum Saulem et Judam quales forent prescivit ab eterno, sed in hoc magna dei bonitas ostenditur, quod sicut solem suum facit oriri super bonos et malos 2), ita dona gratis data vite gratuite excellenter subserviencia in ecclesia militante communicat bonis et malis ex suo iudicio occulto et providencia speciali. Et tamen ad probandam illam minorem in illo sensu se- cundo sic arguit, quod nulla est alia sequela pertinens nec aliter nisi sub illa condicione recepit a deo procuratoriam potestatem. Quod illum sensum secundum pretendat, manifeste ostendit in ista probacione. Si enim nulla est alia sequela pertinens in po- testate procuratoria quacunque spirituali vel seculari, nisi se- quendi Christum in moribus, nec aliter nisi sub illa condicione aliquis recepit procuratoriam potestatem, ergo ubi illa condicio non adesset circa procuratoriam potestatem, non esset verus Christi procurator, quod est falsum de Juda et Saule in spiri- tuali et seculari potestate. Et secundo sequitur, quod si aliquid factum esset ex illa procuratoria potestate, esset irritum et inane, cum talis malus non fuisset verus procurator. Et sic sequitur, quod si a Juda aliqui fuissent absoluti et baptisati, non vere fuissent ab- soluti et baptisati et omnes tales Christo ipsum eligenti deberent a) Psáno: appellatus, pozd. rukou nad textem oprav. 1) v. 71. — 2) Mat. 5, 45.
Strana 247
247* inputare. Et similiter si Saul in temporalibus bona aliqua ex regia potestate alicui aliquid [671 ] contulisset, non bene possi- deret ea, cum non fuisset verus rex et sic ex illa potestate nichil vere facere potuit et si quid fecit, vigorem non habuit, et illa illusio iterum venisset ex parte dei ipsum in regem eligentis. Tercio sequitur, quod fideles essent nimis perplexi circa salutem animarum, cum circa pastores suos et prelatos nun- quam scirent illam sequelam et condicionem adesse pastoribus et prelatis. Possent tamen esse interius ypocrite ymo heretici occulti, a quibus si pretensam susciperent absolucionem vel alia sacramenta, cum non essent veri procuratores Christi, non ha- bentes aliquam sequelam pertinentem in sequendo Christum, cum illam in moribus non haberent, omnes tales deciperentur a deo, qui fecit salutem eorum ex vita prelatorum et pastorum mutabili et variabili et eis in toto incognita dependere. Sed quis ista nisi insanus vellet Christo ascribere? Ideo oportet poni aliam sequelam in prelatis et pastoribus ex parte potestatis et auctoritatis ecclesiastice et illa est in sacramentorum dispensacione et consecracione, quando illa consecrant et dispensant eo ordine sicut Christus instituit vel ecclesia per spiritum sanctum infor- mata, in quibus Christus non vitam sed officium respicit sacer- dotum, sicut de hoc diffuse est deductum cap. X, ubi iste error manifeste reprobatur. Nec ad probandam illam intencionem venenosam sub ver- bis fucatis facit aliquid auctoritas b. Bernardi ad Eugenium papam per eum adducta, in qua b. Bernardus reprehendit pom- pam pape, sicut est merito arguenda, ex ornatu et superfluitate vestium, equorum, militum et ministrorum ipsum stipancium, asserens, ipsum in hoc succedere non Petro sed Constantino, non tamen ex hoc negans ipsum in officio et auctoritate ecclesiastica Petri esse verum et legittimum successorem, non vicarium Petri, sicut Huss asserit ,vocatum Petri vicarium, si non se- quitur Christum in moribus, et in hoc falsum dicit, cum quilibet papa quoad officium ecclesiasticum sit non minoris sed tante auctoritatis et potestatis vicarie, quante fuit Petrus, habens illam auctoritatem et potestatem non a Petro, sed a Christo solo sibi 71b] cum sit in Petro concessam. Ideo non vicarius Petri, [67
247* inputare. Et similiter si Saul in temporalibus bona aliqua ex regia potestate alicui aliquid [671 ] contulisset, non bene possi- deret ea, cum non fuisset verus rex et sic ex illa potestate nichil vere facere potuit et si quid fecit, vigorem non habuit, et illa illusio iterum venisset ex parte dei ipsum in regem eligentis. Tercio sequitur, quod fideles essent nimis perplexi circa salutem animarum, cum circa pastores suos et prelatos nun- quam scirent illam sequelam et condicionem adesse pastoribus et prelatis. Possent tamen esse interius ypocrite ymo heretici occulti, a quibus si pretensam susciperent absolucionem vel alia sacramenta, cum non essent veri procuratores Christi, non ha- bentes aliquam sequelam pertinentem in sequendo Christum, cum illam in moribus non haberent, omnes tales deciperentur a deo, qui fecit salutem eorum ex vita prelatorum et pastorum mutabili et variabili et eis in toto incognita dependere. Sed quis ista nisi insanus vellet Christo ascribere? Ideo oportet poni aliam sequelam in prelatis et pastoribus ex parte potestatis et auctoritatis ecclesiastice et illa est in sacramentorum dispensacione et consecracione, quando illa consecrant et dispensant eo ordine sicut Christus instituit vel ecclesia per spiritum sanctum infor- mata, in quibus Christus non vitam sed officium respicit sacer- dotum, sicut de hoc diffuse est deductum cap. X, ubi iste error manifeste reprobatur. Nec ad probandam illam intencionem venenosam sub ver- bis fucatis facit aliquid auctoritas b. Bernardi ad Eugenium papam per eum adducta, in qua b. Bernardus reprehendit pom- pam pape, sicut est merito arguenda, ex ornatu et superfluitate vestium, equorum, militum et ministrorum ipsum stipancium, asserens, ipsum in hoc succedere non Petro sed Constantino, non tamen ex hoc negans ipsum in officio et auctoritate ecclesiastica Petri esse verum et legittimum successorem, non vicarium Petri, sicut Huss asserit ,vocatum Petri vicarium, si non se- quitur Christum in moribus, et in hoc falsum dicit, cum quilibet papa quoad officium ecclesiasticum sit non minoris sed tante auctoritatis et potestatis vicarie, quante fuit Petrus, habens illam auctoritatem et potestatem non a Petro, sed a Christo solo sibi 71b] cum sit in Petro concessam. Ideo non vicarius Petri, [67
Strana 248
248* secum equalis dignitatis et potestatis in officio ecclesiastico, sed successor eius in potestate et sede et Jesu Christi est vicarius appellandus. 6. De excommunicacione. [E cap. XXVI—831b]. Primum modum ligandi et solvendi cum auctoritate allegata Richardi in tractatu de ecclesia c a p. X. O posuisti, secundum autem modum maxime necessarium in ecclesia pociorem 3), potestatem clavium concernentem, silencio pertransisti! Cur hoc, nisi quia excommunicacionem ab hominelatam non pensas et ad vilipendendum tue sortis complices inducere voluisti? Quod et factum est: qui altis vocibus in castro Pragensiet in aliis ec- clesiis civitatis Pragensis tue et ceterorum denuncciacionitibi in hac parte coniunctorum sepissime reclamarunt. Cuius argumentum est, quod hoc facere pretendebas, tua rebellio pertinax et indurata, qua in excommunicacione maiori, aggravacione et reaggravacione perseveras. Praesertim tuum scriptum te de hoc convincit, in quo manu propria uni amicorum tuorum scri- psisti inter cetera haec verba: Habui literas de Anglia et pre- sertim unam bonam epistolam, quam fidelibus Christi et spe- cialiter mihi scripsit Richardus Witz presbiter magistri Johan- nis Wicleff confortando nos, ut sine advertencia censure fulmi- nacionum predicemus efficaciter verbum dei. Hoc utique cum tue sortis coapostolis ostendis et quod in mente ruminabas, iam b in publicum protulisti, scindens periculose ecclesie unitatem.) Audisti Magistrum sentenciarum excommunicacionem penam gravissimam asserentem. Usque quo claudicabis in duas partes 1), partem scripturarum pro tua intencione et fulcimento acceptando, aliam partem contra te et tuas sentencias reclaman- tem non perpendens? Si Magistrum inducis pro tuo proposito, a) A: paraciorem. b) »Presertim... ecclesie unitatem« A nemá. 1) III. Král. 18, 21.
248* secum equalis dignitatis et potestatis in officio ecclesiastico, sed successor eius in potestate et sede et Jesu Christi est vicarius appellandus. 6. De excommunicacione. [E cap. XXVI—831b]. Primum modum ligandi et solvendi cum auctoritate allegata Richardi in tractatu de ecclesia c a p. X. O posuisti, secundum autem modum maxime necessarium in ecclesia pociorem 3), potestatem clavium concernentem, silencio pertransisti! Cur hoc, nisi quia excommunicacionem ab hominelatam non pensas et ad vilipendendum tue sortis complices inducere voluisti? Quod et factum est: qui altis vocibus in castro Pragensiet in aliis ec- clesiis civitatis Pragensis tue et ceterorum denuncciacionitibi in hac parte coniunctorum sepissime reclamarunt. Cuius argumentum est, quod hoc facere pretendebas, tua rebellio pertinax et indurata, qua in excommunicacione maiori, aggravacione et reaggravacione perseveras. Praesertim tuum scriptum te de hoc convincit, in quo manu propria uni amicorum tuorum scri- psisti inter cetera haec verba: Habui literas de Anglia et pre- sertim unam bonam epistolam, quam fidelibus Christi et spe- cialiter mihi scripsit Richardus Witz presbiter magistri Johan- nis Wicleff confortando nos, ut sine advertencia censure fulmi- nacionum predicemus efficaciter verbum dei. Hoc utique cum tue sortis coapostolis ostendis et quod in mente ruminabas, iam b in publicum protulisti, scindens periculose ecclesie unitatem.) Audisti Magistrum sentenciarum excommunicacionem penam gravissimam asserentem. Usque quo claudicabis in duas partes 1), partem scripturarum pro tua intencione et fulcimento acceptando, aliam partem contra te et tuas sentencias reclaman- tem non perpendens? Si Magistrum inducis pro tuo proposito, a) A: paraciorem. b) »Presertim... ecclesie unitatem« A nemá. 1) III. Král. 18, 21.
Strana 249
249* adhibeas eciam sibi fidem de excommunicacione et gravitate excommunicacionis determinanti, ut superius est declaratum. Sed forte dices, sicut dicis publice et scribis pro tua excusacione in peccatis 1), quod gaudes quia excommunicaris, sperans quod illa excommunicacio est passiva 2) tua benediccio, cum dicit summus pontifex Mat. quinto: 2) »Beati estis, cum maledixerint vobis homines et persecuti vos fuerint et di [832a] xerint omne malum adversum vos mencientes propter me: gaudete et exultate, quoniam merces vestra copiosa est in celis.« Ó racio, non tam racio, quam ad excusandas excusaciones in peccatis contra deum iustum irritacio! Ubi mencientes ad- versus te propter Jesum demonstrasti? Non enim propter Jesum3) hec mendaciter pateris, sed propter errores, quos large seminasti, veraciter con- funderis! Et cum frons tua facta est frons meretricis, quia erubescere non vis et penitere, ut cum tibi omnis vere et catho- lice racionis defecerit concertacio, pro stolidorum tuorum ab- usione sensuum antequam superbie tue cathedram humiliatus descenderes, revocanda revocans, estimo (utinam male!) quod pocius ignibus te subi- cere sis paratus. Non legisti Magistrum dist. 18. cap. 7 sic dicentem inter cetera“): »Quos ergo secundum merita sentencia ecclesie percellit vel ledit, et illi foris sunt apud deum, qui autem non meruit, sentencia ecclesie non leditur, nisi contempnat.« Audi et Gregorium in omelia super illo verbo ,Quorum remise- ritis‘ 5): »Sed utrum iuste an iniuste obliget pastor, pastoris tamen sentencia gregi timenda est, ne is qui subest et cum in- iuste forsitan ligatur, ipsam obligacionis sue sentenciam ex alia culpa mereatur. Pastor ergo vel indiscrete absolvere timeat vel ligare; is autem, qui sub manu pastoris est, ligari timeat vel iniuste nec pastoris sui iudicium temere reprehendat, ne etsi 1) Ž. 140, 4. — 2) v. 11 n. 3) Následující jest stejně v Pálčově Antihusovi str. 13. 4) Migne P. L. 192 col. 888. — 5) Migne P. L. 76 col. 1201.
249* adhibeas eciam sibi fidem de excommunicacione et gravitate excommunicacionis determinanti, ut superius est declaratum. Sed forte dices, sicut dicis publice et scribis pro tua excusacione in peccatis 1), quod gaudes quia excommunicaris, sperans quod illa excommunicacio est passiva 2) tua benediccio, cum dicit summus pontifex Mat. quinto: 2) »Beati estis, cum maledixerint vobis homines et persecuti vos fuerint et di [832a] xerint omne malum adversum vos mencientes propter me: gaudete et exultate, quoniam merces vestra copiosa est in celis.« Ó racio, non tam racio, quam ad excusandas excusaciones in peccatis contra deum iustum irritacio! Ubi mencientes ad- versus te propter Jesum demonstrasti? Non enim propter Jesum3) hec mendaciter pateris, sed propter errores, quos large seminasti, veraciter con- funderis! Et cum frons tua facta est frons meretricis, quia erubescere non vis et penitere, ut cum tibi omnis vere et catho- lice racionis defecerit concertacio, pro stolidorum tuorum ab- usione sensuum antequam superbie tue cathedram humiliatus descenderes, revocanda revocans, estimo (utinam male!) quod pocius ignibus te subi- cere sis paratus. Non legisti Magistrum dist. 18. cap. 7 sic dicentem inter cetera“): »Quos ergo secundum merita sentencia ecclesie percellit vel ledit, et illi foris sunt apud deum, qui autem non meruit, sentencia ecclesie non leditur, nisi contempnat.« Audi et Gregorium in omelia super illo verbo ,Quorum remise- ritis‘ 5): »Sed utrum iuste an iniuste obliget pastor, pastoris tamen sentencia gregi timenda est, ne is qui subest et cum in- iuste forsitan ligatur, ipsam obligacionis sue sentenciam ex alia culpa mereatur. Pastor ergo vel indiscrete absolvere timeat vel ligare; is autem, qui sub manu pastoris est, ligari timeat vel iniuste nec pastoris sui iudicium temere reprehendat, ne etsi 1) Ž. 140, 4. — 2) v. 11 n. 3) Následující jest stejně v Pálčově Antihusovi str. 13. 4) Migne P. L. 192 col. 888. — 5) Migne P. L. 76 col. 1201.
Strana 250
250" iniuste ligatus est, ex ipsa tumida") reprehensionis superbia culpa que non erat fiat.« Hec Gregorius. Vide, quantum et quo terrore, si recta recte saperes, de- beres concuti, dum hec in te manifesta concurrunt veritate! Crasse 1) siquidem contumax a sancte ecclesie ca- tholice obediencia recessisti in multorum scandalum et peri- culum; in sentenciis plurimarum ecclesiarum et super b) omnia summi pontificis Christi vicarii positus et publice denuncciatus timorem dei abicis nec censuram ecclesiasticam advertis, de verbo dei in cathe [83 ] dra superbie tue et quod amplius est de divino missarum officio bona reiecta consciencia audaci et sathanica pre- sumpcione plena gemitu te per plures iam annos audes ingerere et cum rege Saule contra divinam obedienciam non victimas offerre sed scelus ydolatrie perpetrare.2) Proinde ut hec licencius posses facere, absque iugo factus es quasi arcus dolosus, potestatem clavium vilipendio quantum in te est ex- ponis et annullas et papam verum vicarium Jesu Christi pre- fatam potestatem clavium supreme habentem hic in terris non solum inobediens contempnis, sed eciam turpibus lingue tue detraccionibus cum tue secte coapostolis antichristum esse turpiter et mendaciter describis, sibi ab- hominabilia crimina ex temerario iudicio ascribendo, ut per hoc ab obediencia sancta, iusta, sibi debita populum amoveres. Considera ergo, que et quanta mala perpetras furore lin- gue tue et erubesce; qui ut scindas ritum ecclesie, etsi unus ex illa sed non unus in illa, romanam ecclesiam matrem omnium ecclesiarum esse abnegas, papam esse supremum vicarium Jesu Christi et caput in terris nullatenus concedis sed derides, po- testatem clavium nimis deicis, indulgencias vilipendis, absolucionem peccatorum virtute clavium in papa et in aliis prelatis excessive restringis et in te ipso et tuis coapostolis ni- mis laxas; qui ut multos fautores seculares tibi allicias, a) Migne: timidae. — b) A: insuper. 1) Další stejně v Pálčově Antihusovi str. 13 n. — 2) I. Král. 15, 23.
250" iniuste ligatus est, ex ipsa tumida") reprehensionis superbia culpa que non erat fiat.« Hec Gregorius. Vide, quantum et quo terrore, si recta recte saperes, de- beres concuti, dum hec in te manifesta concurrunt veritate! Crasse 1) siquidem contumax a sancte ecclesie ca- tholice obediencia recessisti in multorum scandalum et peri- culum; in sentenciis plurimarum ecclesiarum et super b) omnia summi pontificis Christi vicarii positus et publice denuncciatus timorem dei abicis nec censuram ecclesiasticam advertis, de verbo dei in cathe [83 ] dra superbie tue et quod amplius est de divino missarum officio bona reiecta consciencia audaci et sathanica pre- sumpcione plena gemitu te per plures iam annos audes ingerere et cum rege Saule contra divinam obedienciam non victimas offerre sed scelus ydolatrie perpetrare.2) Proinde ut hec licencius posses facere, absque iugo factus es quasi arcus dolosus, potestatem clavium vilipendio quantum in te est ex- ponis et annullas et papam verum vicarium Jesu Christi pre- fatam potestatem clavium supreme habentem hic in terris non solum inobediens contempnis, sed eciam turpibus lingue tue detraccionibus cum tue secte coapostolis antichristum esse turpiter et mendaciter describis, sibi ab- hominabilia crimina ex temerario iudicio ascribendo, ut per hoc ab obediencia sancta, iusta, sibi debita populum amoveres. Considera ergo, que et quanta mala perpetras furore lin- gue tue et erubesce; qui ut scindas ritum ecclesie, etsi unus ex illa sed non unus in illa, romanam ecclesiam matrem omnium ecclesiarum esse abnegas, papam esse supremum vicarium Jesu Christi et caput in terris nullatenus concedis sed derides, po- testatem clavium nimis deicis, indulgencias vilipendis, absolucionem peccatorum virtute clavium in papa et in aliis prelatis excessive restringis et in te ipso et tuis coapostolis ni- mis laxas; qui ut multos fautores seculares tibi allicias, a) Migne: timidae. — b) A: insuper. 1) Další stejně v Pálčově Antihusovi str. 13 n. — 2) I. Král. 15, 23.
Strana 251
251* sacrilegium et violentam manuum inieccionem in sacerdotes eis propeccatis non reputas, nulli petenti et potenti presumis absolucionem denegare, timens ne eos a te et a tua defensa vel adhesione repellas, de et ab omnibus cum tuis coapostolis 2) indifferenter absolvis; et quem ecclesia excommunicat, tu cum tuis co- apostolis non ligatum affirmas, et quem ecclesia iuste con- dempnat, tu iustificas. Sic iniurie atroces suntb) iusticie, te cum tuis sequacibus approbante vilescunt claves ecclesie, gla- dius Petri non timetur et cum perversorum penis non com- pescatur effrenitas, pravis [841a] continuo invalescentibus tan- dem victor sedebit in solio maiestatis princeps tenebrarum, 1) artifex iniquitatis, firmaturus circumquaque propugnacula po- testatis sue tyrannice, cui resistite fortes in fide2) omnes filii sancte matris ecclesie. Ex hiis animadverte, si beatus et non pocius male- dictus dignius appellaris et si non benediccionem sed malediccionem a deo iuste consequaris. Vnde non merces copiosa in celis tibi iuste preparatur, qua attenta deberes gau- dere et letari, sed pena infinita inferni et horribilis tibi ex tuis demeritis disponitur, si non penitebis. Nempe enim sicut qui errantem ad viam ducit veritatis, non parvum habet me- ritum, sic nimirum qui male dogmatisando seducit, magnum sibi accumulat demeritum et penam in inferno, quam ante oculos tuos si poneres, deberes gemere et tristari et agere penitenciam fructuosam, emendans emendanda et revocans revocanda, ut sicut fuisti multis tua do- ctrina [et] scriptis pestiferis in ruinam, ita [sis] tibi et tuis se- quacibus in resurreccionem per salubrem conversionem et emen- dam. 6) Credens et aliis credendum predicans, quod potestas clavium ad culpe remissionem se extendat et ut viatores libenter et proni suscepcionem sacramentalis absolu- cionis cum reverencia frequentent; quia cum graviter sepe pec- cent, habent se inde ") coram sacerdotibus accusare in confes- a) L: sequacibus. — b) L: fiunt. c) A: conversacionem, L: emendacionem. — d) L: bene. 1) Ef. 6, 12. — 2) I. Pet. 5, 9.
251* sacrilegium et violentam manuum inieccionem in sacerdotes eis propeccatis non reputas, nulli petenti et potenti presumis absolucionem denegare, timens ne eos a te et a tua defensa vel adhesione repellas, de et ab omnibus cum tuis coapostolis 2) indifferenter absolvis; et quem ecclesia excommunicat, tu cum tuis co- apostolis non ligatum affirmas, et quem ecclesia iuste con- dempnat, tu iustificas. Sic iniurie atroces suntb) iusticie, te cum tuis sequacibus approbante vilescunt claves ecclesie, gla- dius Petri non timetur et cum perversorum penis non com- pescatur effrenitas, pravis [841a] continuo invalescentibus tan- dem victor sedebit in solio maiestatis princeps tenebrarum, 1) artifex iniquitatis, firmaturus circumquaque propugnacula po- testatis sue tyrannice, cui resistite fortes in fide2) omnes filii sancte matris ecclesie. Ex hiis animadverte, si beatus et non pocius male- dictus dignius appellaris et si non benediccionem sed malediccionem a deo iuste consequaris. Vnde non merces copiosa in celis tibi iuste preparatur, qua attenta deberes gau- dere et letari, sed pena infinita inferni et horribilis tibi ex tuis demeritis disponitur, si non penitebis. Nempe enim sicut qui errantem ad viam ducit veritatis, non parvum habet me- ritum, sic nimirum qui male dogmatisando seducit, magnum sibi accumulat demeritum et penam in inferno, quam ante oculos tuos si poneres, deberes gemere et tristari et agere penitenciam fructuosam, emendans emendanda et revocans revocanda, ut sicut fuisti multis tua do- ctrina [et] scriptis pestiferis in ruinam, ita [sis] tibi et tuis se- quacibus in resurreccionem per salubrem conversionem et emen- dam. 6) Credens et aliis credendum predicans, quod potestas clavium ad culpe remissionem se extendat et ut viatores libenter et proni suscepcionem sacramentalis absolu- cionis cum reverencia frequentent; quia cum graviter sepe pec- cent, habent se inde ") coram sacerdotibus accusare in confes- a) L: sequacibus. — b) L: fiunt. c) A: conversacionem, L: emendacionem. — d) L: bene. 1) Ef. 6, 12. — 2) I. Pet. 5, 9.
Strana 252
252" sione ad sacramentum penitencie suscipiendum; quodsi sunt in gracia, graciam consequentur ampliorem, si autem nondum sunt in gracia sed atteruntur, pro consequenda gracia quantum in eis faciendo, tunc dupliciter illam graciam consecuntur; quodsi nec sic nec sic, dummodo voluntate hoc sacramentum recipiunt, eius effectui obicem non ponendo, graciam remis- sionis consecuntur non ex suo merito sed ex dei pacto, ut supra est declaratum, sicut est et contingit in baptismate parvuli et adulti. 7. Contra argumenta Joannis Hus. [Cap. XXVII—872b]. Quantum ergo ad potestatem, qua gloriantur clerici, est notandum, quod potestas aliquando su- mitur pro potentatu vel potestate vera, ut Rom. 13: ,Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit,' aliquando sumitur equivoce pro potestate pretensa vel palliata, ut Luc. 22 dicit Christus suis captoribus missis a potestate pontificum: Hec est hora vestra et potestas tenebrarum‘ et Apok. 6 dicitur: ,Ecce equus palidus et qui sedebat super eum, nomen illi mors et in- fernus sequebatur eum et data est illi potestas super 4 partes terre interficere fame et morte et bestils terre, et Apok. 13 ha- betur, quomodo draco dedit potestatem bestie et quis pugnare poterit cum ea? Et infra: �Datum est illi bellum facere cum sanctis et vincere illos et data est ei potestas in omnem tribum et populum et linguam et gentem et adorabunt eam omnes qui habitant terram, quorum non sunt nomina scripta in libro vite et agni, qui occisus est. Que est ista bestia, quam adorant ho- mines timentes eius potestatem? Qui legit, intelligat et potestati huiusmodi pretense resistat... ad vite sue tempora non pro- babunt. Hec ibi et est finis capituli XI.1) Attendite, fideles christicole, iuxta doctrinam salvatoris Mat. VII a falsis prophetis, qui veniunt ad vos in vestimentis ovium, intus autem sunt lupi rapaces. 2) Et hic est falsus propheta Huss, qui adducens scripturam false et inper- tinenter quasi in vestimentis ovium venit, intus autem est lupus 1) Opp. I, 217b, 218b. — 2) Mat. 7, 15.
252" sione ad sacramentum penitencie suscipiendum; quodsi sunt in gracia, graciam consequentur ampliorem, si autem nondum sunt in gracia sed atteruntur, pro consequenda gracia quantum in eis faciendo, tunc dupliciter illam graciam consecuntur; quodsi nec sic nec sic, dummodo voluntate hoc sacramentum recipiunt, eius effectui obicem non ponendo, graciam remis- sionis consecuntur non ex suo merito sed ex dei pacto, ut supra est declaratum, sicut est et contingit in baptismate parvuli et adulti. 7. Contra argumenta Joannis Hus. [Cap. XXVII—872b]. Quantum ergo ad potestatem, qua gloriantur clerici, est notandum, quod potestas aliquando su- mitur pro potentatu vel potestate vera, ut Rom. 13: ,Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit,' aliquando sumitur equivoce pro potestate pretensa vel palliata, ut Luc. 22 dicit Christus suis captoribus missis a potestate pontificum: Hec est hora vestra et potestas tenebrarum‘ et Apok. 6 dicitur: ,Ecce equus palidus et qui sedebat super eum, nomen illi mors et in- fernus sequebatur eum et data est illi potestas super 4 partes terre interficere fame et morte et bestils terre, et Apok. 13 ha- betur, quomodo draco dedit potestatem bestie et quis pugnare poterit cum ea? Et infra: �Datum est illi bellum facere cum sanctis et vincere illos et data est ei potestas in omnem tribum et populum et linguam et gentem et adorabunt eam omnes qui habitant terram, quorum non sunt nomina scripta in libro vite et agni, qui occisus est. Que est ista bestia, quam adorant ho- mines timentes eius potestatem? Qui legit, intelligat et potestati huiusmodi pretense resistat... ad vite sue tempora non pro- babunt. Hec ibi et est finis capituli XI.1) Attendite, fideles christicole, iuxta doctrinam salvatoris Mat. VII a falsis prophetis, qui veniunt ad vos in vestimentis ovium, intus autem sunt lupi rapaces. 2) Et hic est falsus propheta Huss, qui adducens scripturam false et inper- tinenter quasi in vestimentis ovium venit, intus autem est lupus 1) Opp. I, 217b, 218b. — 2) Mat. 7, 15.
Strana 253
253* rapax, cum adducit scripturam, non ut doceat sed ut fallat. Et a talibus monet quemlibet christianum cavere super illo verbo Mat. 4 allegato per dyabolum ,Scriptum est enim: angelis suis" etc. b. Ambrosius sic inquiens: 1) »Non te decipiat hereticus in hoc, quod potest aliqua de scripturis exempla proferre; uti- tur enim dyabolus testimoniis scripturarum, non ut doceat sed ut fallat.« Hec ille. In hoc enim scripto cum adduccione scripturarum falsa [881b] et inpertinenti quinque nititur per suum scriptum fidelibus inculcare, et quedam sunt erronea et alia falsa, ut in- ferius ostendetur. Primo in distinccione potestatis cum supra notatis in- tendit fidelibus inculcare, quod si vita potestati non correspondet, non est vera potestas sed pre- tensa2), et ille est suus error communis in hoc tractatu, quo semper respicit ad vitam et non ad officium prelatorum, in hoc graviter errans et suos sequaces infideliter errare faciens, cum veritas potestatis quoad alios non dependet ex veritate et san- ctitate vite, sed ex veritate sacramentorum, que ex tali officio conficiuntur, consecrantur et administrantur. Si enim vera sa- cramenta sunt, que malus prelatus conficit, consecrat et ad- ministrat, vera est potestas, que talia facit; sed ita est, quod vera sunt sacramenta, que malus prelatus servato ordine ecclesie conficit, consecrat vel administrat — igitur et vera est potestas eius. Consequencia est nota, quia si effectus potestatis verus est, et potestas, a qua ministerialiter procedit ille effectus, vera est. Et antecedens patet per illud Augustini contra hereticos (habetur 1. q. 1) 3): »Si iustus fuerit minister, com- puto eum cum Paulo, qui gloriam suam non quesivit dicens: Ego plantavi, Apollo rigavit, deus incrementum dedit; qui vero superbus minister fuerit, cum dyabolo computatur. Sed non contaminatur donum Christi, quia per illum purus fluvius transit et venit ad fertilem terram. Scio quia lapis per se fructum ferre non potest et per lapideos canales transit aqua ad areolas et in canali lapideo nichil generatur, sed ortus plu- rimum fructum affert. Spiritualis vero virtus sacramenti ut 1) Migne P. L. 17 nenalézám. 2) Srv. k následujícímu Pálčova Antihusa str. 17 nn. — 3) c. 30.
253* rapax, cum adducit scripturam, non ut doceat sed ut fallat. Et a talibus monet quemlibet christianum cavere super illo verbo Mat. 4 allegato per dyabolum ,Scriptum est enim: angelis suis" etc. b. Ambrosius sic inquiens: 1) »Non te decipiat hereticus in hoc, quod potest aliqua de scripturis exempla proferre; uti- tur enim dyabolus testimoniis scripturarum, non ut doceat sed ut fallat.« Hec ille. In hoc enim scripto cum adduccione scripturarum falsa [881b] et inpertinenti quinque nititur per suum scriptum fidelibus inculcare, et quedam sunt erronea et alia falsa, ut in- ferius ostendetur. Primo in distinccione potestatis cum supra notatis in- tendit fidelibus inculcare, quod si vita potestati non correspondet, non est vera potestas sed pre- tensa2), et ille est suus error communis in hoc tractatu, quo semper respicit ad vitam et non ad officium prelatorum, in hoc graviter errans et suos sequaces infideliter errare faciens, cum veritas potestatis quoad alios non dependet ex veritate et san- ctitate vite, sed ex veritate sacramentorum, que ex tali officio conficiuntur, consecrantur et administrantur. Si enim vera sa- cramenta sunt, que malus prelatus conficit, consecrat et ad- ministrat, vera est potestas, que talia facit; sed ita est, quod vera sunt sacramenta, que malus prelatus servato ordine ecclesie conficit, consecrat vel administrat — igitur et vera est potestas eius. Consequencia est nota, quia si effectus potestatis verus est, et potestas, a qua ministerialiter procedit ille effectus, vera est. Et antecedens patet per illud Augustini contra hereticos (habetur 1. q. 1) 3): »Si iustus fuerit minister, com- puto eum cum Paulo, qui gloriam suam non quesivit dicens: Ego plantavi, Apollo rigavit, deus incrementum dedit; qui vero superbus minister fuerit, cum dyabolo computatur. Sed non contaminatur donum Christi, quia per illum purus fluvius transit et venit ad fertilem terram. Scio quia lapis per se fructum ferre non potest et per lapideos canales transit aqua ad areolas et in canali lapideo nichil generatur, sed ortus plu- rimum fructum affert. Spiritualis vero virtus sacramenti ut 1) Migne P. L. 17 nenalézám. 2) Srv. k následujícímu Pálčova Antihusa str. 17 nn. — 3) c. 30.
Strana 254
254* lux pura ab illuminandis excipitur, sed per inmundos transiens non coinquinatur.« Idem in lib. de corpore domini sic dicit1) : »Intra catholicam ecclesiam in misterio corporis et sanguinis domini [882 ] nichil a bono maius, nichil a malo minus con- ficitur sacerdote, quia non in merito consecrantis, sed in verbo perficitur creatoris et virtute spiritus sancti. Si enim in merito sacerdotis esset, nequaquam ad Christum pertineret. Nunc autem sicut Christus est qui baptisat, ita ipse est, qui per spi- ritum s. suam efficit carnem et transfundit in sanguinem (ha- betur 1. q. 1 cap. ubi supra). Alias si in malo prelato non esset vera potestas sed pre- tensa, ille error sequeretur, quod si papa vel prelatus non se- quitur vitam Christi, sed est in peccato mortali et male vivens, non est papa vel prelatus. Quia cum non sit verus papa vel pre- latus sed falsus, non est papa vel prelatus. Sed hoc est graviter errare, in quo errore sui discipuli generaliter sunt conclusi, non considerantes, [quod] sicut stat aliquem esse malum ho- minem vel christianum et cum hoc esse bonum vel verum ma- gistrum in officio vel artificio, sic stat esse aliquem malum hominem et christianum et esse bonum vel verum papam vel prelatum. In primo est malicia vite, in secundo est bonitas vel veritas officii, que simul se compaciuntur, ut superius est de- claratum cap. X. Nec obstat illud Jeronimi ad Luciferianum sic dicentis2): »Sicut Christus est qui baptisat, ita ipse est qui sanctificat; unde oro te, ut aut sanctificandi ei licenciam tribuas, cuius ba- ptisma probas, aut reprobes eius baptisma, quem non putas esse sacerdotem. Neque enim fieri potest, ut qui in baptismo sanctus est, sit ad altare peccator.« Solvit Gracianus sic subdens: »sed hoc de peccatore tantum catholico et non heretico intelligendum est. Quicquid cum fide pro officio facit licet indignus, cum di- vina gracia cooperante ratum esse conceditur. Alioquin si de hereticis dictum intelligeretur, ipse contrarius sibi esset, cum dicit in Ozee: ,Sacrificia eorum quasi panis lugencium; omnes qui [882 ] comedunt eum contaminabuntur, quia panis eorum anime ipsorum, non intrabit in domum domini‘ et alibi in per- 1) c. 77. I, 1. — 2) c. 75. I, 1.
254* lux pura ab illuminandis excipitur, sed per inmundos transiens non coinquinatur.« Idem in lib. de corpore domini sic dicit1) : »Intra catholicam ecclesiam in misterio corporis et sanguinis domini [882 ] nichil a bono maius, nichil a malo minus con- ficitur sacerdote, quia non in merito consecrantis, sed in verbo perficitur creatoris et virtute spiritus sancti. Si enim in merito sacerdotis esset, nequaquam ad Christum pertineret. Nunc autem sicut Christus est qui baptisat, ita ipse est, qui per spi- ritum s. suam efficit carnem et transfundit in sanguinem (ha- betur 1. q. 1 cap. ubi supra). Alias si in malo prelato non esset vera potestas sed pre- tensa, ille error sequeretur, quod si papa vel prelatus non se- quitur vitam Christi, sed est in peccato mortali et male vivens, non est papa vel prelatus. Quia cum non sit verus papa vel pre- latus sed falsus, non est papa vel prelatus. Sed hoc est graviter errare, in quo errore sui discipuli generaliter sunt conclusi, non considerantes, [quod] sicut stat aliquem esse malum ho- minem vel christianum et cum hoc esse bonum vel verum ma- gistrum in officio vel artificio, sic stat esse aliquem malum hominem et christianum et esse bonum vel verum papam vel prelatum. In primo est malicia vite, in secundo est bonitas vel veritas officii, que simul se compaciuntur, ut superius est de- claratum cap. X. Nec obstat illud Jeronimi ad Luciferianum sic dicentis2): »Sicut Christus est qui baptisat, ita ipse est qui sanctificat; unde oro te, ut aut sanctificandi ei licenciam tribuas, cuius ba- ptisma probas, aut reprobes eius baptisma, quem non putas esse sacerdotem. Neque enim fieri potest, ut qui in baptismo sanctus est, sit ad altare peccator.« Solvit Gracianus sic subdens: »sed hoc de peccatore tantum catholico et non heretico intelligendum est. Quicquid cum fide pro officio facit licet indignus, cum di- vina gracia cooperante ratum esse conceditur. Alioquin si de hereticis dictum intelligeretur, ipse contrarius sibi esset, cum dicit in Ozee: ,Sacrificia eorum quasi panis lugencium; omnes qui [882 ] comedunt eum contaminabuntur, quia panis eorum anime ipsorum, non intrabit in domum domini‘ et alibi in per- 1) c. 77. I, 1. — 2) c. 75. I, 1.
Strana 255
255* sona domini: ,Maledicam benediccionibus vestris‘ h. e. quicquid a vobis benedicetur, per me erit maledictum. Hoc ergo intelli- gendum est de heretico, illud autem ad Luciferianum de pecca- tore ecclesiastico. Vnde Augustinus in lib. de corp. dom.: Intra catholicam ut supra« (et habetur illa obieccio cum solu- cione 1. q. 1. Sicut Christus est qui baptisat) 1). Ubi sciendum, sicut dicit glosa super illo Augustini Si iustus 1. q. 1.2), [quod] ab illo capitulo usque ad cap. Eciam corde 3) ostendit magister, quod sacramenta hereticorum vera sunt et vere ab eis conferuntur, si in forma ecclesie confe- rantur; non tamen quoad virtutem. Distinguit tamen, quod sa- cramenta necessitatis si in necessitate quis sumat ab heretico vel eciam si ignoranter sumat, et virtutem et veritatem quidem accipit sacramenti; si vero non necessitate vel scienter acceperit, veritatem quidem accipit sacramenti, non virtutem; si tamen agit penitenciam, habebit utrumque (de cons. dist. IV. Tunc valere 4) et c. Sed notandum 5). In sacramento vero dignitatis, ut in ordine, distingue secundum illam distinccionem que ha- betur IX. q. 1. Ordinaciones "), ubi sic habetur: »Ordinaciones, que ab heresiarchis nominatim excommunicatis facte sunt et ab eis, qui catholicorum adhuc vivencium episcoporum sedes inva- serunt, irritas esse iudicamus, nisi probare voluerint se cum ordinarentur eos nescisse dampnatos. Qui vero ab episcopis quondam catholice ordinatis, sed in scismate a romana ecclesia separatis consecrati sunt, eos nimirum [cum] ad ecclesie uni- tatem redierunt, servatis propriis ordinibus misericorditer su- scipi iubemus, si vita et sciencia eos commendat.« Hec ibi. Sub- dit glosa: In sacramento eukaristie [8912] dicimus, quod de manu heretici sumendum non est (XXIV. q. 1. cap. ult.)7) si tamen accipitur, verum est corpus Christi, si in forma ecclesie est confectum, non prout quidam dicunt, quod ipsi non con- ficiunt (XXIV. q. 1. Scisma) ). Nec obstat auctoritas iterum s. Jeronimi supra allegata in Sophoniam, cuius glosam vide in margine ex opposito illius auctoritatis, ubi supra Huss eam allegavit. 1) c. 75 nn. — 2) c. 30. — 3) c. 48. — 4) c. 42. 5) dict. Grat. § 1. po c. 39. I, 1. — 6) c. 5. — 7) c. 42. — 8) c. 34.
255* sona domini: ,Maledicam benediccionibus vestris‘ h. e. quicquid a vobis benedicetur, per me erit maledictum. Hoc ergo intelli- gendum est de heretico, illud autem ad Luciferianum de pecca- tore ecclesiastico. Vnde Augustinus in lib. de corp. dom.: Intra catholicam ut supra« (et habetur illa obieccio cum solu- cione 1. q. 1. Sicut Christus est qui baptisat) 1). Ubi sciendum, sicut dicit glosa super illo Augustini Si iustus 1. q. 1.2), [quod] ab illo capitulo usque ad cap. Eciam corde 3) ostendit magister, quod sacramenta hereticorum vera sunt et vere ab eis conferuntur, si in forma ecclesie confe- rantur; non tamen quoad virtutem. Distinguit tamen, quod sa- cramenta necessitatis si in necessitate quis sumat ab heretico vel eciam si ignoranter sumat, et virtutem et veritatem quidem accipit sacramenti; si vero non necessitate vel scienter acceperit, veritatem quidem accipit sacramenti, non virtutem; si tamen agit penitenciam, habebit utrumque (de cons. dist. IV. Tunc valere 4) et c. Sed notandum 5). In sacramento vero dignitatis, ut in ordine, distingue secundum illam distinccionem que ha- betur IX. q. 1. Ordinaciones "), ubi sic habetur: »Ordinaciones, que ab heresiarchis nominatim excommunicatis facte sunt et ab eis, qui catholicorum adhuc vivencium episcoporum sedes inva- serunt, irritas esse iudicamus, nisi probare voluerint se cum ordinarentur eos nescisse dampnatos. Qui vero ab episcopis quondam catholice ordinatis, sed in scismate a romana ecclesia separatis consecrati sunt, eos nimirum [cum] ad ecclesie uni- tatem redierunt, servatis propriis ordinibus misericorditer su- scipi iubemus, si vita et sciencia eos commendat.« Hec ibi. Sub- dit glosa: In sacramento eukaristie [8912] dicimus, quod de manu heretici sumendum non est (XXIV. q. 1. cap. ult.)7) si tamen accipitur, verum est corpus Christi, si in forma ecclesie est confectum, non prout quidam dicunt, quod ipsi non con- ficiunt (XXIV. q. 1. Scisma) ). Nec obstat auctoritas iterum s. Jeronimi supra allegata in Sophoniam, cuius glosam vide in margine ex opposito illius auctoritatis, ubi supra Huss eam allegavit. 1) c. 75 nn. — 2) c. 30. — 3) c. 48. — 4) c. 42. 5) dict. Grat. § 1. po c. 39. I, 1. — 6) c. 5. — 7) c. 42. — 8) c. 34.
Strana 256
256* Item secundo cum dicit: Que est ista bestia etc., pre- tendit inculcare hominibus, quod illa bestia est papa, quam homines adorant, patrem sanctissimum appellant et ha- bentem universalem potestatem hic in terris, quam innuit esse datam a dracone i. e. a dyabolo. Vnde dicit: Que est ista bestia, quam adorant homines timentes eius potestatem? Qui legit, intelligat et potestati huiusmodi pretense resistat etc. ut supra. Et ad hoc adducit false scripturam Apok. 13, ipsam truncando, ponens principium et finem et medium subtrahens. Nam sic scribitur ibi 1): quomodo »draco dedit potestatem bestie et adoraverunt bestiam dicentes: Quis similis bestie et quis po- terit pugnare cum ea? Et datum est ei os loquens magna et blasphemans et data est illi potestas facere menses XLII et ape- ruit os suum in blasphemias ad deum blasphemare nomen eius et tabernaculum eius et eos qui in celis habitant, et datum est illi facere bellum cum sanctis et vincere illos et data est ei po- testas in omnem tribum et populum et linguam et gentem.« Revera qui legit, intelligat, quod ille textus scripture ad literam non potest intelligi nisi de antichristo, qui in fine mundi est venturus, sicut de hoc est satis dictum cap. XIV, ubi eciam ista auctoritas exposita est, que ad literam de papa nullomodo intelligi potest, ut ibi est deductum. Vnde ergo truncando scripturam et ad alium sensum, quem spiritus s. non efflagitat, [89" ] inducens, licet quis ab ecclesia non re- cesserit, tamen ex [hoc] solo hereticus appellari potest, maxime is qui ignorancia non excusatur. Hic autem ignoran- ciam pretendere non potest, cum partem scripture, que suo de- servire non potest proposito, subtrahit scariothice et aliam partem scripture, que secundum corticem et non sensum spiritus sancti videtur pro suo errore, inducere non veretur. Nisi forte velit di- cere, sicut et quidam suus coapostolus publice asseruit2), quod papaiste modernus Johannes 23. sit ille antichristus realis nec alius esset expectan- dus, quod iterum est error, sicut deductum est de ecclesia ma- lignancium cap. XV. Et si illa verba Apok. sic ut supra positum est allegata de antichristo mistico vellet intelligere, tunc non de papa, sed 1) v. 4—7. — 2) Jakoubek ze Stříbra v quodlibetu Čížkově r. 1412.
256* Item secundo cum dicit: Que est ista bestia etc., pre- tendit inculcare hominibus, quod illa bestia est papa, quam homines adorant, patrem sanctissimum appellant et ha- bentem universalem potestatem hic in terris, quam innuit esse datam a dracone i. e. a dyabolo. Vnde dicit: Que est ista bestia, quam adorant homines timentes eius potestatem? Qui legit, intelligat et potestati huiusmodi pretense resistat etc. ut supra. Et ad hoc adducit false scripturam Apok. 13, ipsam truncando, ponens principium et finem et medium subtrahens. Nam sic scribitur ibi 1): quomodo »draco dedit potestatem bestie et adoraverunt bestiam dicentes: Quis similis bestie et quis po- terit pugnare cum ea? Et datum est ei os loquens magna et blasphemans et data est illi potestas facere menses XLII et ape- ruit os suum in blasphemias ad deum blasphemare nomen eius et tabernaculum eius et eos qui in celis habitant, et datum est illi facere bellum cum sanctis et vincere illos et data est ei po- testas in omnem tribum et populum et linguam et gentem.« Revera qui legit, intelligat, quod ille textus scripture ad literam non potest intelligi nisi de antichristo, qui in fine mundi est venturus, sicut de hoc est satis dictum cap. XIV, ubi eciam ista auctoritas exposita est, que ad literam de papa nullomodo intelligi potest, ut ibi est deductum. Vnde ergo truncando scripturam et ad alium sensum, quem spiritus s. non efflagitat, [89" ] inducens, licet quis ab ecclesia non re- cesserit, tamen ex [hoc] solo hereticus appellari potest, maxime is qui ignorancia non excusatur. Hic autem ignoran- ciam pretendere non potest, cum partem scripture, que suo de- servire non potest proposito, subtrahit scariothice et aliam partem scripture, que secundum corticem et non sensum spiritus sancti videtur pro suo errore, inducere non veretur. Nisi forte velit di- cere, sicut et quidam suus coapostolus publice asseruit2), quod papaiste modernus Johannes 23. sit ille antichristus realis nec alius esset expectan- dus, quod iterum est error, sicut deductum est de ecclesia ma- lignancium cap. XV. Et si illa verba Apok. sic ut supra positum est allegata de antichristo mistico vellet intelligere, tunc non de papa, sed 1) v. 4—7. — 2) Jakoubek ze Stříbra v quodlibetu Čížkově r. 1412.
Strana 257
257* de ipso et suis coapostolis verius possunt in- telligi. Ipse enim et sui coapostoli iam fere per XLII menses i. e. per medium quartum annum habuerunt potestatem re- gnantes et dominantes, ita quod nullus prelatorum in eos manus audebat extendere et a suis sequa- cibus ipse Husstamquamilla bestia adoratur, cum omnibus prelatis ecclesie per totam christianitatem et papa et omnibus doctoribus abiectis et vilipensis ipsum reputant scienciorem et sancciorem dicentes: Quis similis bestie et quis poterit pugnare cum ea? Tam enim excelsam 3) turrim ei edificare conati sunt, ut eum primo natum pro pa- tribus 1) et pre patribus post quosque doctores previos novos et veteres fateantur, qui solus et in modernis primicerius recte scripturam tractat et digerit, cecorum oculos illuminat pre ce- teris et lumen est sedentibus in tenebris et umbra mortis 2). Quis ergo similis huic bestie? Nec est qui se disputando sibi audeat opponere — quis igitur poterit pugnare cum ea? Turris hec novis structuris suis sequacibus visa est altis- sima — ideo hac intumescens superbia posuit in celum os suum et lingua eius transivit in terra3), [892a] dum loquens magna et blasphemansb) aperuit os suum in blasphemias ad deum blasphemare nomen eius et tabernaculum eius et eos qui in celis habitant. Blasphemare nomen eius secundum glosam est blasphemare fidem et obedienciam Christi, per quam nomi- nabilis et laudabilis et dignus est nominacione et memoria, quia memoria iusti laudabilis et nomen impiorum putrescit (Prov. IV) 4). Hanc fidem Christi blasphemat, quando sancte romane ecclesie sponse Christi de septem sacramentis ecclesie, de cla- vibus, officiis et censuris ecclesie, de moribus, ritibus, cerimo- niis, libertatibus et sacris rebus ecclesie, de veneracione reli- quiarum, de indulgenciis, religionibus et ordinibus in ecclesia in fide se cum suis coapostolis non vult conformare et prefatis verbo, facto et scriptis manifeste contradicit, nolens eciam fateri a) A: excessam. — b) A: blasphemias. 1) Ž. 44, 17 (srv. Antihusa str. 154). — 2) Luk. 1, 79. — 3) Ž. 72, 9. 4) Přísl. 10, 6.
257* de ipso et suis coapostolis verius possunt in- telligi. Ipse enim et sui coapostoli iam fere per XLII menses i. e. per medium quartum annum habuerunt potestatem re- gnantes et dominantes, ita quod nullus prelatorum in eos manus audebat extendere et a suis sequa- cibus ipse Husstamquamilla bestia adoratur, cum omnibus prelatis ecclesie per totam christianitatem et papa et omnibus doctoribus abiectis et vilipensis ipsum reputant scienciorem et sancciorem dicentes: Quis similis bestie et quis poterit pugnare cum ea? Tam enim excelsam 3) turrim ei edificare conati sunt, ut eum primo natum pro pa- tribus 1) et pre patribus post quosque doctores previos novos et veteres fateantur, qui solus et in modernis primicerius recte scripturam tractat et digerit, cecorum oculos illuminat pre ce- teris et lumen est sedentibus in tenebris et umbra mortis 2). Quis ergo similis huic bestie? Nec est qui se disputando sibi audeat opponere — quis igitur poterit pugnare cum ea? Turris hec novis structuris suis sequacibus visa est altis- sima — ideo hac intumescens superbia posuit in celum os suum et lingua eius transivit in terra3), [892a] dum loquens magna et blasphemansb) aperuit os suum in blasphemias ad deum blasphemare nomen eius et tabernaculum eius et eos qui in celis habitant. Blasphemare nomen eius secundum glosam est blasphemare fidem et obedienciam Christi, per quam nomi- nabilis et laudabilis et dignus est nominacione et memoria, quia memoria iusti laudabilis et nomen impiorum putrescit (Prov. IV) 4). Hanc fidem Christi blasphemat, quando sancte romane ecclesie sponse Christi de septem sacramentis ecclesie, de cla- vibus, officiis et censuris ecclesie, de moribus, ritibus, cerimo- niis, libertatibus et sacris rebus ecclesie, de veneracione reli- quiarum, de indulgenciis, religionibus et ordinibus in ecclesia in fide se cum suis coapostolis non vult conformare et prefatis verbo, facto et scriptis manifeste contradicit, nolens eciam fateri a) A: excessam. — b) A: blasphemias. 1) Ž. 44, 17 (srv. Antihusa str. 154). — 2) Luk. 1, 79. — 3) Ž. 72, 9. 4) Přísl. 10, 6.
Strana 258
258* cum suis esse standum in omni materia catholica et ecclesia- stica sentencie et determinacioni sedis apostolice et ecclesie ro- mane, cuius papa supremus Christi vicarius est caput, sed ut scindat ritum unitatis ecclesie, summum pontificem Christi vi- carium inmediatum et eius supremam auctoritatem hic in terris blasphemat inpudice, ut ab eius obediencia populum retrahat catholicum et fidelem. In hoc eciam tabernaculum Christi blasphemat, quia papam Christi vicarium in cuius potestate universali et vicaria Christus residens ut in tabernaculo, in illa et per illam regit et dirigit ecclesiam; in hoc eciam quod sanctam romanam ecclesiam blasphemat, tabernaculum Christi blasphemat indubie, a qua milites Christi suscipiunt arma i. e. doctrinam catholice fidei et sacramenta. Blasphemavit eciam s anctos eius, qui in celis habitant, quando non accedente aliqua auctoritate ecclesie laicos ex ino- bediencia et eorum superbia decollatos ausus est san- ctificare et sanctos predicare ex semetipso, sanctitatem autem sanctorum patronorum et aliorum sanctorum ab ecclesia approbatorum ac corpora eorum et reliquias vilificans predi- cando. Blasphemaverunt deinde sui apostoli Virginem Mariam, [892b] que Christum in utero suo sicut in taberna- culo novem mensibus baiulavit, dum ab eius honore et vene- racione fideles retrahentes ausi sunt matrem Christi, sic pri- mama) creaturam et sanctissimam racionalem post Christum hominem, aliis mulieribus coequare dicentes, quod est mulier sicut alia mulier, et ritum sancte matris ecclesie circa eius pe- plum et reliquias hactenus observatum vilificare studuerunt, dicentes de peplo suo habito pro tali pie a priscis temporibus, quod sit plastab) sicut alia plasta. Et sequitur in auctoritate allegata: »Et datum est illi bellum facere cum sanctis et vincere illos.« Nonne et hoc fac- tum est, cum eius suggestione, consilio et horta- cione sacerdotes multi sancti quoad vitam et omnes sancti quoad officium persecucionem passi sunt, e quibus quidam percussi, alii depopulati, alii a propriis eccle- a) Rkpp.: previam. — b) Tak, místo: plachta.
258* cum suis esse standum in omni materia catholica et ecclesia- stica sentencie et determinacioni sedis apostolice et ecclesie ro- mane, cuius papa supremus Christi vicarius est caput, sed ut scindat ritum unitatis ecclesie, summum pontificem Christi vi- carium inmediatum et eius supremam auctoritatem hic in terris blasphemat inpudice, ut ab eius obediencia populum retrahat catholicum et fidelem. In hoc eciam tabernaculum Christi blasphemat, quia papam Christi vicarium in cuius potestate universali et vicaria Christus residens ut in tabernaculo, in illa et per illam regit et dirigit ecclesiam; in hoc eciam quod sanctam romanam ecclesiam blasphemat, tabernaculum Christi blasphemat indubie, a qua milites Christi suscipiunt arma i. e. doctrinam catholice fidei et sacramenta. Blasphemavit eciam s anctos eius, qui in celis habitant, quando non accedente aliqua auctoritate ecclesie laicos ex ino- bediencia et eorum superbia decollatos ausus est san- ctificare et sanctos predicare ex semetipso, sanctitatem autem sanctorum patronorum et aliorum sanctorum ab ecclesia approbatorum ac corpora eorum et reliquias vilificans predi- cando. Blasphemaverunt deinde sui apostoli Virginem Mariam, [892b] que Christum in utero suo sicut in taberna- culo novem mensibus baiulavit, dum ab eius honore et vene- racione fideles retrahentes ausi sunt matrem Christi, sic pri- mama) creaturam et sanctissimam racionalem post Christum hominem, aliis mulieribus coequare dicentes, quod est mulier sicut alia mulier, et ritum sancte matris ecclesie circa eius pe- plum et reliquias hactenus observatum vilificare studuerunt, dicentes de peplo suo habito pro tali pie a priscis temporibus, quod sit plastab) sicut alia plasta. Et sequitur in auctoritate allegata: »Et datum est illi bellum facere cum sanctis et vincere illos.« Nonne et hoc fac- tum est, cum eius suggestione, consilio et horta- cione sacerdotes multi sancti quoad vitam et omnes sancti quoad officium persecucionem passi sunt, e quibus quidam percussi, alii depopulati, alii a propriis eccle- a) Rkpp.: previam. — b) Tak, místo: plachta.
Strana 259
259* siis expulsi, alii male et inhoneste tractati sunt, alii autem exilium paciuntur, et ex hoc quasi victi habentur, dum sic angustiati et afflicti caput non audent erigere. Sed in hoc tempore tribulacionis nullus sic ingemiscat, quasi finis seculi instet. Oportet enim hec fieri, sed nondum statim finis. 1) Non miremur, non murmuremus quasi tribula- cionis nostre causa in nobis non fuerit, sed flagelli huius per- cussionem merente iniquitate nostra multiplici sc. avaricia, superbia, gula, luxuria, symonia subortam estimemus. Consolati tamen divine sapiencie subtilitate, ex malis bona sciente et volente deducere in salutem fidelium, recte sub hoc flagello se habencium, speremus hanc tribulacionem a deo iuste permissam, sed in necessariam opportu- namque ecclesie reformacionem occasiona- liter convertendam. Pro quo mente revolvendum, quo- modo ad ingentem sepe utilitatem divino iudicio fideles diverso flagellacionis verbere agitantur et plerumque percussi leguntur, qui si deo ut debent gracias egerint sueque culpe, quod talibus digni fuerunt, imputaverint3), hoc quod in tribulacione tolerant, pro virtutibus reputabitur, qui et divinam agnoscunt iusticiam [90'a] et intelligunt suam culpam. Flagellum autem tunc diluit culpam, cum mutaverit vitam, et cuius mores non mutat, ini- quitatem non expiat. Discat ergo non murmurare, qui tribulaciones patitur, eciamsi ignoret cur malis quatitur, per hoc iuste se pati ar- bitrans, quoniam ab illo iudicatur, cuius nunquam iniusta iudi- cia sunt. Ideo dicit Augustinus de verbis domini2): »Nonne melius est tibi, ut te flagellet et recipiat, quam tibi parcat et te repellat?« Hec ille. Et ideo ut levius portet quod patitur, sua discuciat mala, pro quibus sibi infertur retribucio iusta et tunc iustificabitur, quia seipsum accusat et dei iusticiam laudat. Vnde b. Jeronimus3): »Quia sine peccato non vivitur nec ad ipsum cum peccato acceditur, pius per ardorem verberis rubi- ginem exurit iniquitatis.« Hec ille. a) Psáno: reputaverint. 1) Mat. 24, 6. — 2) Migne P. L. 38 nenalézám. — 3) Kde?
259* siis expulsi, alii male et inhoneste tractati sunt, alii autem exilium paciuntur, et ex hoc quasi victi habentur, dum sic angustiati et afflicti caput non audent erigere. Sed in hoc tempore tribulacionis nullus sic ingemiscat, quasi finis seculi instet. Oportet enim hec fieri, sed nondum statim finis. 1) Non miremur, non murmuremus quasi tribula- cionis nostre causa in nobis non fuerit, sed flagelli huius per- cussionem merente iniquitate nostra multiplici sc. avaricia, superbia, gula, luxuria, symonia subortam estimemus. Consolati tamen divine sapiencie subtilitate, ex malis bona sciente et volente deducere in salutem fidelium, recte sub hoc flagello se habencium, speremus hanc tribulacionem a deo iuste permissam, sed in necessariam opportu- namque ecclesie reformacionem occasiona- liter convertendam. Pro quo mente revolvendum, quo- modo ad ingentem sepe utilitatem divino iudicio fideles diverso flagellacionis verbere agitantur et plerumque percussi leguntur, qui si deo ut debent gracias egerint sueque culpe, quod talibus digni fuerunt, imputaverint3), hoc quod in tribulacione tolerant, pro virtutibus reputabitur, qui et divinam agnoscunt iusticiam [90'a] et intelligunt suam culpam. Flagellum autem tunc diluit culpam, cum mutaverit vitam, et cuius mores non mutat, ini- quitatem non expiat. Discat ergo non murmurare, qui tribulaciones patitur, eciamsi ignoret cur malis quatitur, per hoc iuste se pati ar- bitrans, quoniam ab illo iudicatur, cuius nunquam iniusta iudi- cia sunt. Ideo dicit Augustinus de verbis domini2): »Nonne melius est tibi, ut te flagellet et recipiat, quam tibi parcat et te repellat?« Hec ille. Et ideo ut levius portet quod patitur, sua discuciat mala, pro quibus sibi infertur retribucio iusta et tunc iustificabitur, quia seipsum accusat et dei iusticiam laudat. Vnde b. Jeronimus3): »Quia sine peccato non vivitur nec ad ipsum cum peccato acceditur, pius per ardorem verberis rubi- ginem exurit iniquitatis.« Hec ille. a) Psáno: reputaverint. 1) Mat. 24, 6. — 2) Migne P. L. 38 nenalézám. — 3) Kde?
Strana 260
260* Eya ergo episcopi, prelati, plebani et sa- cerdotes singuli in Bohemia degentes summo- pere caveatis, ne sitis hodie, quos dominus per prophetam ar- guens dixit 1) : »Frustra percussi filios vestros, disciplinam non receperunt.« Humiliamini sub potenti manu dei2), convertimini ad dominum penitenciam agentes super iniquitate5) et vitam vestram emendetis, pompam superfluam in equis, familia et vestitu deponentes, symoniacam heresim abhorrentes, plurali- tatem prebendarum non habentes, unde cultus divinus minuitur, pauperes spoliantur et fidelibus mala exempla dantur. Videte, ne corpora vestra graventur crapula et ebrietate“) et omnino ut concubinas non teneatis, que patrimonium Christi comedant et consumant, quod in pauperum usus, in divini cultus amplifi- cacionem et pro infidelium conversione aut in huiusmodi pie- tatis operibus sit modis congruis expendendum. Cavete, ne pro sepultura, confessione, ordinacione aliquid inportune exigatur et ne tabernas visitetis, ludos alearum et taxillorum quoslibet et venaciones non exerceatis, sed singu- laris decor continencie victu, ritu vos perornet et vestitu, ut lux vestra luceat coram hominibus et glorificent patrem vestrum qui in celis est ). Non sitis officiales plus fisci quam Christi, ut sub [90"b] camerarii, purgravii, forestarii etc., totis nisibus militantes mundo in curiis principum et secularium iudiciorum seu parlamentorum. Ubi enim est cum secularibus negociis fre- quens vel continua implicacio, ubi inter ambiciones et pompas et voluptates assidua conversacio, ibi non consuevit esse lacri- marum irrigacio vel devocio. Ideo dicit Apostolus5): »Nemo militans deo implicat se negociis secularibus.« Vnde ab impli- cacione et cura secularium negociorum expediti officio sacerdo- tali vel cure pastorali, si estis pastores, vigilanter intendatis aut dimissis officio sacerdotali et cura pastorali secularibus officiis vos implicetis, quia utrumque simul apostolo teste agere non potestis. Et ut in unum multa concludam, audite consilium apostoli ad Eph. 5 dicentis "): »Videte itaque fratres, quomodo caute 1) Jer. 2, 30. — 2) I. Pet. 5, 6. — 3) Ez. 18, 30. — 4) Luk. 21, 34. 51) Mat. 5, 16. — 6) I. Tim. 2, 4. — 7) v. 15—21, 3—8.
260* Eya ergo episcopi, prelati, plebani et sa- cerdotes singuli in Bohemia degentes summo- pere caveatis, ne sitis hodie, quos dominus per prophetam ar- guens dixit 1) : »Frustra percussi filios vestros, disciplinam non receperunt.« Humiliamini sub potenti manu dei2), convertimini ad dominum penitenciam agentes super iniquitate5) et vitam vestram emendetis, pompam superfluam in equis, familia et vestitu deponentes, symoniacam heresim abhorrentes, plurali- tatem prebendarum non habentes, unde cultus divinus minuitur, pauperes spoliantur et fidelibus mala exempla dantur. Videte, ne corpora vestra graventur crapula et ebrietate“) et omnino ut concubinas non teneatis, que patrimonium Christi comedant et consumant, quod in pauperum usus, in divini cultus amplifi- cacionem et pro infidelium conversione aut in huiusmodi pie- tatis operibus sit modis congruis expendendum. Cavete, ne pro sepultura, confessione, ordinacione aliquid inportune exigatur et ne tabernas visitetis, ludos alearum et taxillorum quoslibet et venaciones non exerceatis, sed singu- laris decor continencie victu, ritu vos perornet et vestitu, ut lux vestra luceat coram hominibus et glorificent patrem vestrum qui in celis est ). Non sitis officiales plus fisci quam Christi, ut sub [90"b] camerarii, purgravii, forestarii etc., totis nisibus militantes mundo in curiis principum et secularium iudiciorum seu parlamentorum. Ubi enim est cum secularibus negociis fre- quens vel continua implicacio, ubi inter ambiciones et pompas et voluptates assidua conversacio, ibi non consuevit esse lacri- marum irrigacio vel devocio. Ideo dicit Apostolus5): »Nemo militans deo implicat se negociis secularibus.« Vnde ab impli- cacione et cura secularium negociorum expediti officio sacerdo- tali vel cure pastorali, si estis pastores, vigilanter intendatis aut dimissis officio sacerdotali et cura pastorali secularibus officiis vos implicetis, quia utrumque simul apostolo teste agere non potestis. Et ut in unum multa concludam, audite consilium apostoli ad Eph. 5 dicentis "): »Videte itaque fratres, quomodo caute 1) Jer. 2, 30. — 2) I. Pet. 5, 6. — 3) Ez. 18, 30. — 4) Luk. 21, 34. 51) Mat. 5, 16. — 6) I. Tim. 2, 4. — 7) v. 15—21, 3—8.
Strana 261
261* ambuletis, non quasi insipientes sed ut sapientes redimentes tempus, quoniam dies mali sunt. Propterea nolite fieri inpru- dentes sed intelligentes, que sit voluntas dei et nolite inebriari vino, in quo est luxuria, sed impleamini spiritu sancto, lo- quentes vobismetipsis in psalmis et in ympnis et canticis spiri- tualibus cantantes et psallentes in cordibus vestris domino, gra- cias agentes semper pro omnibus vobis in nomine domini nostri Jesu Christi deo et patri, subiecti invicem in timore Christi.« »Fornicacio autem et omnis inmundicia aut avaricia, quod est ydolorum servitus, nec nominetur in vobis, sicut decet sanctos, aut turpitudo aut stultiloquium aut scurilitas, que ad rem non pertinet, sed magis graciarum accio. Hoc autem scitote intelli- gentes, quia omnis fornicator aut inmundus aut avarus non habebit hereditatem in regno Christi et dei. Nemo vos seducat inanibus verbis: ecce propter hoc venit ira dei in filios diffi- dencie. Nolite ergo fieri participes eorum. Et si eratis aliquando tenebre, nunc autem lux in domino: ut filii lucis ambulate.« Sed numquid hodie omnes sacerdotes do- mini et prelati in antedictis culpabiles fue- runt malis, ut ista persecucio et ira dei in sortem- 2a dei perveniret? Absit! Reliquit enim dominus sibi [90 2 — in Israel septem milia virorum, quorum genua non sunt cur- vata ante Baal (3. Reg. 19) 1). Non ergo credendum est omnes sacerdotes et prelatos persecucionem passos predictis malis fuisse obnoxios. Deus enim peritissimus medicus diversis di- versimode tribulacionis applicat medicinas. Quosdam enim vi- dens deus nolle proprio voto corrigi, adversitatum tangit sti- mulis, quod comoda racione facere consuevit, quoniam percutit ad dampnacionem reprobos, ad probacionem quos errare videt electos, ad purgandam vero meritorum gloriam iustos. Non idcirco iudicemus nos alienari a Christo talia passi, sed magis ad se hac occasione nos emendatos velle induci speremus dicente Amos propheta 2): »Tantummodo vos cognovi ex omnibus nacio- nibus terre, ideo visitavi super vos omnes iniquitates vestras.« Quem enim dominus diligit, corripit, flagellat autem omnem filium, quem recipit 3). Si enim extra disciplinam essemus, adulteri et non filii essemus. Quis enim est filius, quem non 1) v. 18. — 2) Am. 3, 2. — 3) Přísl. 3, 12.
261* ambuletis, non quasi insipientes sed ut sapientes redimentes tempus, quoniam dies mali sunt. Propterea nolite fieri inpru- dentes sed intelligentes, que sit voluntas dei et nolite inebriari vino, in quo est luxuria, sed impleamini spiritu sancto, lo- quentes vobismetipsis in psalmis et in ympnis et canticis spiri- tualibus cantantes et psallentes in cordibus vestris domino, gra- cias agentes semper pro omnibus vobis in nomine domini nostri Jesu Christi deo et patri, subiecti invicem in timore Christi.« »Fornicacio autem et omnis inmundicia aut avaricia, quod est ydolorum servitus, nec nominetur in vobis, sicut decet sanctos, aut turpitudo aut stultiloquium aut scurilitas, que ad rem non pertinet, sed magis graciarum accio. Hoc autem scitote intelli- gentes, quia omnis fornicator aut inmundus aut avarus non habebit hereditatem in regno Christi et dei. Nemo vos seducat inanibus verbis: ecce propter hoc venit ira dei in filios diffi- dencie. Nolite ergo fieri participes eorum. Et si eratis aliquando tenebre, nunc autem lux in domino: ut filii lucis ambulate.« Sed numquid hodie omnes sacerdotes do- mini et prelati in antedictis culpabiles fue- runt malis, ut ista persecucio et ira dei in sortem- 2a dei perveniret? Absit! Reliquit enim dominus sibi [90 2 — in Israel septem milia virorum, quorum genua non sunt cur- vata ante Baal (3. Reg. 19) 1). Non ergo credendum est omnes sacerdotes et prelatos persecucionem passos predictis malis fuisse obnoxios. Deus enim peritissimus medicus diversis di- versimode tribulacionis applicat medicinas. Quosdam enim vi- dens deus nolle proprio voto corrigi, adversitatum tangit sti- mulis, quod comoda racione facere consuevit, quoniam percutit ad dampnacionem reprobos, ad probacionem quos errare videt electos, ad purgandam vero meritorum gloriam iustos. Non idcirco iudicemus nos alienari a Christo talia passi, sed magis ad se hac occasione nos emendatos velle induci speremus dicente Amos propheta 2): »Tantummodo vos cognovi ex omnibus nacio- nibus terre, ideo visitavi super vos omnes iniquitates vestras.« Quem enim dominus diligit, corripit, flagellat autem omnem filium, quem recipit 3). Si enim extra disciplinam essemus, adulteri et non filii essemus. Quis enim est filius, quem non 1) v. 18. — 2) Am. 3, 2. — 3) Přísl. 3, 12.
Strana 262
262" corripit pater? Igitur in disciplina perseveremus — tamquam filiis se offert nobis deus — et mutemus mores, ut discipline flagellum reatum et penam expiet delicti, et miserebitur nostri deus noster, inceptam a populo suo electo indignacionem cicius aversurus. Sed redeundo ad propositum quilibet fidelis christicola ponderet in libramine sue racionis: si scriptura sacra debeat capillari, numquid verba Apocalipsis supra allegata sine trun- cacione posita non pocius Huss et suis coapostolis tamquam antichristis misticis et non pape pocius valeant coaptari? Ut ergo veraces christicole a fide vera et catholica, quam patres eorum et patres patrum tenuerunt, propter pesti- feram doctrinam Viclefistarum non discedant, quia nituntur eos ab imitacione Christi violenter vel subdole removere — subdole inquam, cum ad vilipendium sacramen- torum, clavium, censurarum ecclesie, indulgenciarum et reli- quiarum suis callidis suggestionibus populum inducere conan- tur, violenter autem, cum per terrorem brachii se- cularis ad illud com [90"b] pellere nitebantur. Prophanare enim plures sacerdotes et parochianos seculares prophanas ecclesias cogebant visitare. Item tercio, cum scribitur consequenter: Vnde veraces christicole etc., inducit populum palliate ad resistendum papali potestati, quam vocat pretensam potestatem et seducentem ab imitacione Christi subdole vel violenter: subdole indulgenciarum concessione, violenter in ecclesiasticarum censurarum fulmina- cione. Scribit enim, quod sic resistendo illi potestati dei potestati non resistitur, sed abusui potestatis et illum abusum exercent circa potestatem clavium symoniaci, qui pretendunt se vel dam- pnare inmeritos vel solvere ligatos et propter negacionem ficte obediencie eorum vel propter eorum questum. Ecce quomodo palliate suam colorare volens inobedien- ciam, papam innuit abuti clavium potestate, acsi inmeritum dampnaret ecclesiasticas per censuras et alios ligatos solveret propter questum indulgencias concedendo! Et licet hoc ali- quando possit contingere, cum papa in talibus errare posset, in facto tamen suo errorem locum habere non
262" corripit pater? Igitur in disciplina perseveremus — tamquam filiis se offert nobis deus — et mutemus mores, ut discipline flagellum reatum et penam expiet delicti, et miserebitur nostri deus noster, inceptam a populo suo electo indignacionem cicius aversurus. Sed redeundo ad propositum quilibet fidelis christicola ponderet in libramine sue racionis: si scriptura sacra debeat capillari, numquid verba Apocalipsis supra allegata sine trun- cacione posita non pocius Huss et suis coapostolis tamquam antichristis misticis et non pape pocius valeant coaptari? Ut ergo veraces christicole a fide vera et catholica, quam patres eorum et patres patrum tenuerunt, propter pesti- feram doctrinam Viclefistarum non discedant, quia nituntur eos ab imitacione Christi violenter vel subdole removere — subdole inquam, cum ad vilipendium sacramen- torum, clavium, censurarum ecclesie, indulgenciarum et reli- quiarum suis callidis suggestionibus populum inducere conan- tur, violenter autem, cum per terrorem brachii se- cularis ad illud com [90"b] pellere nitebantur. Prophanare enim plures sacerdotes et parochianos seculares prophanas ecclesias cogebant visitare. Item tercio, cum scribitur consequenter: Vnde veraces christicole etc., inducit populum palliate ad resistendum papali potestati, quam vocat pretensam potestatem et seducentem ab imitacione Christi subdole vel violenter: subdole indulgenciarum concessione, violenter in ecclesiasticarum censurarum fulmina- cione. Scribit enim, quod sic resistendo illi potestati dei potestati non resistitur, sed abusui potestatis et illum abusum exercent circa potestatem clavium symoniaci, qui pretendunt se vel dam- pnare inmeritos vel solvere ligatos et propter negacionem ficte obediencie eorum vel propter eorum questum. Ecce quomodo palliate suam colorare volens inobedien- ciam, papam innuit abuti clavium potestate, acsi inmeritum dampnaret ecclesiasticas per censuras et alios ligatos solveret propter questum indulgencias concedendo! Et licet hoc ali- quando possit contingere, cum papa in talibus errare posset, in facto tamen suo errorem locum habere non
Strana 263
263* ostendet nec indulgencias propter abusum contingentem ex scitu vel preter scitum pape totaliter annullabit. Item quarto scribit, cum dicit: Illum eciam abusum exercent symoniaci sacros ordines vendentes et ementes, episco- patus, canonicatus et plebanias symoniace acquirentes, de sacra- mentis inportune exigentes, voluptuose luxuriose avare vel quo- modolibet criminose viventes et sacerdocii polluentes potestatem, illi sunt infideles et clerus pestifer, infideliter senciens de septem sacramentis ecclesie, de clavibus, censuris et aliis pertinentibus legi Christi, et quod dictum doctorum in consilio dato per eos verificaretur in talibus. Sed salva reverencia sua errat graviter, non distinguens inter fidem formatam et informem. Hii enim, quos nominat, male nequiciose agunt, quia tales, ut asserit et est verum, nomen dei despiciunt, filium dei crucifigunt, blasphemant maiestatem domini, inpie agunt in legem Christi, non credunt in deum — ex hiis tamen omnibus non sequitur [91 a] eos infideliter sentire de septem sacramentis ecclesie, de clavibus, de officiis, de cen- suris ecclesie, de veneracione reliquiarum, de indulgenciis, ordi- nibus, religionibus in ecclesia etc. Veram habent fidem, infor- mem licet, non formatam. Sed hii infideliter senciunt, qui aliter de talibus tenent, asserunt et dogmatisant quam romana ecclesia determinavit et diffi- nivit, et tales omnes et singuli sunt clerus pestifer, quos do- ctores in suo denotaverunt consilio. Et qui sunt, illi doctores eosdem noluerunt nominare nec aliquos ex nomine infamare, si forte ad penitenciam redire vellent non confusi nec coacti. Sed indurata sunt corda eorum sicut cor pharaonis et nolunt cessare ab erroribus, nisi deus plagas in eos inmiserit in manu potenti et brachio extenso. 1) Et utinam finaliter tunc cessarent! Tanta enim est eorum rebellio et cordis duricia obfirmata, quod informacionem non recipiunt, sed pro informacione et bene- ficiis convicia reddunt et contumelias more Judeorum et dum leviter exagitati fuerunt, ad atroces iniurias se convertunt. Quod in eorum duce et capite Huss ostenditur evidenter, qui scribens se servum Jesu Christi Christum non imitatur. 1) Deut. 5, 15 a j.
263* ostendet nec indulgencias propter abusum contingentem ex scitu vel preter scitum pape totaliter annullabit. Item quarto scribit, cum dicit: Illum eciam abusum exercent symoniaci sacros ordines vendentes et ementes, episco- patus, canonicatus et plebanias symoniace acquirentes, de sacra- mentis inportune exigentes, voluptuose luxuriose avare vel quo- modolibet criminose viventes et sacerdocii polluentes potestatem, illi sunt infideles et clerus pestifer, infideliter senciens de septem sacramentis ecclesie, de clavibus, censuris et aliis pertinentibus legi Christi, et quod dictum doctorum in consilio dato per eos verificaretur in talibus. Sed salva reverencia sua errat graviter, non distinguens inter fidem formatam et informem. Hii enim, quos nominat, male nequiciose agunt, quia tales, ut asserit et est verum, nomen dei despiciunt, filium dei crucifigunt, blasphemant maiestatem domini, inpie agunt in legem Christi, non credunt in deum — ex hiis tamen omnibus non sequitur [91 a] eos infideliter sentire de septem sacramentis ecclesie, de clavibus, de officiis, de cen- suris ecclesie, de veneracione reliquiarum, de indulgenciis, ordi- nibus, religionibus in ecclesia etc. Veram habent fidem, infor- mem licet, non formatam. Sed hii infideliter senciunt, qui aliter de talibus tenent, asserunt et dogmatisant quam romana ecclesia determinavit et diffi- nivit, et tales omnes et singuli sunt clerus pestifer, quos do- ctores in suo denotaverunt consilio. Et qui sunt, illi doctores eosdem noluerunt nominare nec aliquos ex nomine infamare, si forte ad penitenciam redire vellent non confusi nec coacti. Sed indurata sunt corda eorum sicut cor pharaonis et nolunt cessare ab erroribus, nisi deus plagas in eos inmiserit in manu potenti et brachio extenso. 1) Et utinam finaliter tunc cessarent! Tanta enim est eorum rebellio et cordis duricia obfirmata, quod informacionem non recipiunt, sed pro informacione et bene- ficiis convicia reddunt et contumelias more Judeorum et dum leviter exagitati fuerunt, ad atroces iniurias se convertunt. Quod in eorum duce et capite Huss ostenditur evidenter, qui scribens se servum Jesu Christi Christum non imitatur. 1) Deut. 5, 15 a j.
Strana 264
264" Christus iniuriam suscipiens non irascitur, non contumeliosa verba respondit, sed sibi false exprobrancium mala tacuit, ne ministerium iuste increpacionis in arma verteret furoris—Huss autem archiepiscopum bone memorie Sbinkonem, magistros seniores et doctores multosque pre- latos, canonicos et sacerdotes suis erroribus non faventes ausus est in ambone et in scri- ptis ex nomine confundere, occulta facta pre- dictorum detegens coram populo et plerumque quod deterius est mendacia eis pro veris ascri- bens verbo et in scriptis. Quis est 1), cui non expro- braverit, qui se abscondere valuit a detraccione et vituperio lingue sue, nisi sue sortis coapostoli? Alii omnes iniqui, omnes perniciosi, qui sibi non adherent. Et dum se sibi opponunt, ipsum et suos sequaces verbo et in scriptis fraterne vel in ge- nere corrigendo, more reproborum et servorum antichristi verba veritatis non valens sustinere, ad lapides iacientes i. e. 1b convicia se convertit, quod pluries [91 "b] in hoc fecit tractatu et presertim in isto scripto, dum doctores ex nomine ponens confundit, quosdam dicens 2) alios per eos attractos et unum ex eis Merdam appellando. Non legit forte Gregorium super illo Joh. VIII ,Jesus autem abscondit se et exivit de templo sic dicentem2): »Quanta humilitate iram proximi fere debeat, perpendat homo, si fu- rores irascencium abscondendo se declinavit deus:« Et ad pro- positum: »Nemo ergo se contra acceptas contumelias erigat, nemo conviciis convicium reddat. Imitacione etenim dei glorio- sius est iniuriam tacendo fugere quam respondendo superare.« Hec ille. Ipse autem a doctoribus in consilio eorum sano et ca- tholico nullam iniuriam passus nec nominatus eorum dicta sub- sanavit et eos verbis et in scriptis ex nomine infamavit, iniu- riam tacendo nedum non propulsans, sed iusticiam et veri- tatem catholicam inpugnavit, personas ex nomine confundendo. Ex quo superbia palam sua ostenditur, ut non servus Jesu Christi, sed antichristi appellari pocius mereatur. a) A: duces. 1) Srv. úvod Pálčova Antihusa str. 4. — 2) Migne P. L. 76 col. 1152 n.
264" Christus iniuriam suscipiens non irascitur, non contumeliosa verba respondit, sed sibi false exprobrancium mala tacuit, ne ministerium iuste increpacionis in arma verteret furoris—Huss autem archiepiscopum bone memorie Sbinkonem, magistros seniores et doctores multosque pre- latos, canonicos et sacerdotes suis erroribus non faventes ausus est in ambone et in scri- ptis ex nomine confundere, occulta facta pre- dictorum detegens coram populo et plerumque quod deterius est mendacia eis pro veris ascri- bens verbo et in scriptis. Quis est 1), cui non expro- braverit, qui se abscondere valuit a detraccione et vituperio lingue sue, nisi sue sortis coapostoli? Alii omnes iniqui, omnes perniciosi, qui sibi non adherent. Et dum se sibi opponunt, ipsum et suos sequaces verbo et in scriptis fraterne vel in ge- nere corrigendo, more reproborum et servorum antichristi verba veritatis non valens sustinere, ad lapides iacientes i. e. 1b convicia se convertit, quod pluries [91 "b] in hoc fecit tractatu et presertim in isto scripto, dum doctores ex nomine ponens confundit, quosdam dicens 2) alios per eos attractos et unum ex eis Merdam appellando. Non legit forte Gregorium super illo Joh. VIII ,Jesus autem abscondit se et exivit de templo sic dicentem2): »Quanta humilitate iram proximi fere debeat, perpendat homo, si fu- rores irascencium abscondendo se declinavit deus:« Et ad pro- positum: »Nemo ergo se contra acceptas contumelias erigat, nemo conviciis convicium reddat. Imitacione etenim dei glorio- sius est iniuriam tacendo fugere quam respondendo superare.« Hec ille. Ipse autem a doctoribus in consilio eorum sano et ca- tholico nullam iniuriam passus nec nominatus eorum dicta sub- sanavit et eos verbis et in scriptis ex nomine infamavit, iniu- riam tacendo nedum non propulsans, sed iusticiam et veri- tatem catholicam inpugnavit, personas ex nomine confundendo. Ex quo superbia palam sua ostenditur, ut non servus Jesu Christi, sed antichristi appellari pocius mereatur. a) A: duces. 1) Srv. úvod Pálčova Antihusa str. 4. — 2) Migne P. L. 76 col. 1152 n.
Strana 265
265* Item quinto scribit, cum dicit, quod ideo suborta est dissensio, quia sacerdotes Christi contra cleri pestifera crimina predicarunt. Quod non est verum, cum ab antiquis tem- poribus, cum adhuc Huss fuit in lumbis patris sui, predicatores in regno Bohemie autentici et sollempnes predicaverunt contra symonia- cam heresim et contra alias hereses ubicunque vigebant, contra avariciam, voluptatem, superbiam et luxuriam cleri. Et quia in talibus predicacionibus errores XL quinque articulorum non miscuerunt, populum communem sentire et credere sicut romana ecclesia credit do- cuerunt de septem sacramentis ecclesie, de clavibus, officiis et censuris ecclesie, de veneracione reliquiarum, de moribus, riti- bus, cerimoniis, de libertatibus ecclesie: talis dissensio in clero regni Bohemie non surrexit, sicut hodie est suborta. Nam com- munitate cleri sic credente et senciente de predictis quidam, sacerdotes Christi se appellantes, cum sint pocius antichristi, melli venena in predicacione miscuerunt, XLV articulos erroneos 2а] aut hereticos vel scandalosos approbantes et a communi [91 a] fide tocius christianitatis de omnibus supradictis populum ab- ducentes, nolentes fateri sentencias Vicleff pestiferi, contrarias sentencie, determinacioni et diffinicioni romane ecclesie et sue fidei de predictis, esse falsas et erroneas: ideo suborta est in clero dissensio, dum quidam clerus, non ewangelicus ut asserit sed antichristicus, com- munitati tocius cleri ymmo tocius christiani- tatis in credendo se noluit conformare. Cuius facilis est probacio, quia talis clerus condempna- cioni sancte et iuste illorum XLV articulorum contradixit et die hodierna contradicit, quorum tamen nullus est catholicus, sed quilibet eorum aut hereticus aut erroneus aut scandalosus, qui- dam autem ex illo clero multos ex eisdem articulis asserunt habere veritatem, unde et plures ex illis in scolis pu- blice esse veros et catholicos determinaverunt, unus autem ex eis dux eorum dixit pluribus fide dignis, quod negare non poterit, quia vellet omnes preter unum tamquam veros [et] catho- licos defensare.
265* Item quinto scribit, cum dicit, quod ideo suborta est dissensio, quia sacerdotes Christi contra cleri pestifera crimina predicarunt. Quod non est verum, cum ab antiquis tem- poribus, cum adhuc Huss fuit in lumbis patris sui, predicatores in regno Bohemie autentici et sollempnes predicaverunt contra symonia- cam heresim et contra alias hereses ubicunque vigebant, contra avariciam, voluptatem, superbiam et luxuriam cleri. Et quia in talibus predicacionibus errores XL quinque articulorum non miscuerunt, populum communem sentire et credere sicut romana ecclesia credit do- cuerunt de septem sacramentis ecclesie, de clavibus, officiis et censuris ecclesie, de veneracione reliquiarum, de moribus, riti- bus, cerimoniis, de libertatibus ecclesie: talis dissensio in clero regni Bohemie non surrexit, sicut hodie est suborta. Nam com- munitate cleri sic credente et senciente de predictis quidam, sacerdotes Christi se appellantes, cum sint pocius antichristi, melli venena in predicacione miscuerunt, XLV articulos erroneos 2а] aut hereticos vel scandalosos approbantes et a communi [91 a] fide tocius christianitatis de omnibus supradictis populum ab- ducentes, nolentes fateri sentencias Vicleff pestiferi, contrarias sentencie, determinacioni et diffinicioni romane ecclesie et sue fidei de predictis, esse falsas et erroneas: ideo suborta est in clero dissensio, dum quidam clerus, non ewangelicus ut asserit sed antichristicus, com- munitati tocius cleri ymmo tocius christiani- tatis in credendo se noluit conformare. Cuius facilis est probacio, quia talis clerus condempna- cioni sancte et iuste illorum XLV articulorum contradixit et die hodierna contradicit, quorum tamen nullus est catholicus, sed quilibet eorum aut hereticus aut erroneus aut scandalosus, qui- dam autem ex illo clero multos ex eisdem articulis asserunt habere veritatem, unde et plures ex illis in scolis pu- blice esse veros et catholicos determinaverunt, unus autem ex eis dux eorum dixit pluribus fide dignis, quod negare non poterit, quia vellet omnes preter unum tamquam veros [et] catho- licos defensare.
Strana 266
266* Alia probacio. Nam cum communitas cleri in regno Bo- hemie de septem sacramentis ecclesie, de clavibus, censuris et aliis sepe nominatis nedum cum communitate tocius cleri in mundo, sed eciam tocius christianitatis semper sentit fideliter et credit sicut romana ecclesia et non aliter, cuius romane eccle- sie papa est caput, corpus vero collegium cardinalium, et quod in omni materia catholica et ecclesiastica est standum fidei, sentencie et determinacioni sedis apostolice et romane ecclesie, eo quod papa existens caput, collegium vero cardinalium corpus, sunt in officio ecclesiastico cognoscendi et diffiniendi causas ecclesiasticas in universa tali materia veri successores prin- cipis apostolorum Petri et collegii aliorum apostolorum; cum autem communitas tocius cleri in mundo et tocius christiani- tatis sic sentit et credit, sicut est supra dictum, et quidam clerus in regno Bohemie non sic credit et sentit: numquid non clerus erroneus et pestifer est appellandus, cum fidei et credulitati, sentencie et diffinicioni de predictis manifeste contradicunt, sicut patet in replicacionibus et in isto tractatu [912b] et alio Quida- mon appellato, in quibus Huss pro se et suis complicibus prefatas impugnat veritates. Nec super dicta conclusione con- dempnacionis articulorum et super veritatibus prefatis volunt stare sentencie et diffinicioni sedis apostolice et romane ecclesie nec alicuius iudicis ecclesiastici super terram. Videat ergo Huss, si adhuc doctoribus viventibus eum male sentire et credere sit probatum. 8. Utrum papalis dignitas sit a caesare. [E cap. XXIX—97 ]. Et patet notantibus cronicas, quo- modo inolevit papalis dignitas... ut specificat decretum 96. dist. Constantinus. Hec Huss.1) Respondetur: Falsum est, quod papalis digni- tas inolevit ex statuto et precepto Constantini et Foce imperatoris, cum ante conversionem Constantini san- ctus Silvester fuit papa et multi alii, licet hoc nomen papa non semper denominavit illam potestatem capitalem et fontalem super 1) Оpp. I, 220b.
266* Alia probacio. Nam cum communitas cleri in regno Bo- hemie de septem sacramentis ecclesie, de clavibus, censuris et aliis sepe nominatis nedum cum communitate tocius cleri in mundo, sed eciam tocius christianitatis semper sentit fideliter et credit sicut romana ecclesia et non aliter, cuius romane eccle- sie papa est caput, corpus vero collegium cardinalium, et quod in omni materia catholica et ecclesiastica est standum fidei, sentencie et determinacioni sedis apostolice et romane ecclesie, eo quod papa existens caput, collegium vero cardinalium corpus, sunt in officio ecclesiastico cognoscendi et diffiniendi causas ecclesiasticas in universa tali materia veri successores prin- cipis apostolorum Petri et collegii aliorum apostolorum; cum autem communitas tocius cleri in mundo et tocius christiani- tatis sic sentit et credit, sicut est supra dictum, et quidam clerus in regno Bohemie non sic credit et sentit: numquid non clerus erroneus et pestifer est appellandus, cum fidei et credulitati, sentencie et diffinicioni de predictis manifeste contradicunt, sicut patet in replicacionibus et in isto tractatu [912b] et alio Quida- mon appellato, in quibus Huss pro se et suis complicibus prefatas impugnat veritates. Nec super dicta conclusione con- dempnacionis articulorum et super veritatibus prefatis volunt stare sentencie et diffinicioni sedis apostolice et romane ecclesie nec alicuius iudicis ecclesiastici super terram. Videat ergo Huss, si adhuc doctoribus viventibus eum male sentire et credere sit probatum. 8. Utrum papalis dignitas sit a caesare. [E cap. XXIX—97 ]. Et patet notantibus cronicas, quo- modo inolevit papalis dignitas... ut specificat decretum 96. dist. Constantinus. Hec Huss.1) Respondetur: Falsum est, quod papalis digni- tas inolevit ex statuto et precepto Constantini et Foce imperatoris, cum ante conversionem Constantini san- ctus Silvester fuit papa et multi alii, licet hoc nomen papa non semper denominavit illam potestatem capitalem et fontalem super 1) Оpp. I, 220b.
Strana 267
267* terram, tum quia non statim fuit inventum, quando hec po- testas a Christo fuit instituta, tum eciam et quando primum fuit adinventum, fuit nomen commune episcopis. Sed postea 1a quando hec potestas capitalis et fontalis fuit cognita, [98 tunc hoc nomen reservatum est pro solo episcopo romano, ne omnes episcopi crederentur esse equalis auctoritatis et pote- statis ecclesiastice. Nichilominus hec potestas capitalis et fon- talis et generalis cognoscendi et diffiniendi in universa materia catholica et ecclesiastica et curam habendi universorum Christi fidelium a Christo inmediate est instituta et data Petro et suis successoribus, cum dixit Petro 1): »Tu es Petrus et super hanc petram edificabo ecclesiam meam« et »Tibi dabo claves regni celorum« 2) et iterum cum dixit sibi3): »Pasce oves meas« non distinguens inter illas vel illas, ut ostenderet ad oves suas mi- nime pertinere, qui Petrum habere recusat principem et pa- storem. Verum est tamen, quod tempore Silvestri pape papalis dignitas et ecclesia romana fuit exaltata. Ipsa enim ecclesia ante Silvestrum erat parva quantum ad numerum, erat odiosa et despecta propter cultum, erat timori subiecta propter seviciam tyrannorum, erat pau- perrima propter violenciam raptorum. Sed facta est mutacio dextere excelsi 4), dum Christus post tempestatem tranquillum fecit et post lacrimacionem et fletum exultacionem infudit, si- quidem parva est multiplicata, despecta exaltata, timida robo- rata et pauperrima locupletata. Erat enim ecclesia primo parva quoad nu- merum et magna quoad meritum, nunc autem no- stris temporibus, ubi habundat iniquitas et refriguit caritas, ) aucta est quoad numerum, sed angusta quoad meritum. Olym preficiebatur Joseph i. e. homines sapiencia prediti et casti- tate ac ceteris virtutibus decori, et ideo ecclesia in merito cres- cebat, Gen. penultimo ubi dicitur “): »Filius accrescens Joseph, filius accrescens et decorus aspectu«; modo autem sepe presunt 1) Mat. 16, 18. — 2) Mat. 16, 19. — 3) Jan 21, 17. — 4) Ž. 76, 11. 5) Mat. 24, 12. — 6) Gen. 49, 22.
267* terram, tum quia non statim fuit inventum, quando hec po- testas a Christo fuit instituta, tum eciam et quando primum fuit adinventum, fuit nomen commune episcopis. Sed postea 1a quando hec potestas capitalis et fontalis fuit cognita, [98 tunc hoc nomen reservatum est pro solo episcopo romano, ne omnes episcopi crederentur esse equalis auctoritatis et pote- statis ecclesiastice. Nichilominus hec potestas capitalis et fon- talis et generalis cognoscendi et diffiniendi in universa materia catholica et ecclesiastica et curam habendi universorum Christi fidelium a Christo inmediate est instituta et data Petro et suis successoribus, cum dixit Petro 1): »Tu es Petrus et super hanc petram edificabo ecclesiam meam« et »Tibi dabo claves regni celorum« 2) et iterum cum dixit sibi3): »Pasce oves meas« non distinguens inter illas vel illas, ut ostenderet ad oves suas mi- nime pertinere, qui Petrum habere recusat principem et pa- storem. Verum est tamen, quod tempore Silvestri pape papalis dignitas et ecclesia romana fuit exaltata. Ipsa enim ecclesia ante Silvestrum erat parva quantum ad numerum, erat odiosa et despecta propter cultum, erat timori subiecta propter seviciam tyrannorum, erat pau- perrima propter violenciam raptorum. Sed facta est mutacio dextere excelsi 4), dum Christus post tempestatem tranquillum fecit et post lacrimacionem et fletum exultacionem infudit, si- quidem parva est multiplicata, despecta exaltata, timida robo- rata et pauperrima locupletata. Erat enim ecclesia primo parva quoad nu- merum et magna quoad meritum, nunc autem no- stris temporibus, ubi habundat iniquitas et refriguit caritas, ) aucta est quoad numerum, sed angusta quoad meritum. Olym preficiebatur Joseph i. e. homines sapiencia prediti et casti- tate ac ceteris virtutibus decori, et ideo ecclesia in merito cres- cebat, Gen. penultimo ubi dicitur “): »Filius accrescens Joseph, filius accrescens et decorus aspectu«; modo autem sepe presunt 1) Mat. 16, 18. — 2) Mat. 16, 19. — 3) Jan 21, 17. — 4) Ž. 76, 11. 5) Mat. 24, 12. — 6) Gen. 49, 22.
Strana 268
268* Rubenite, de quo Ruben dicitur ibidem1): »Effusus es sicut aqua, non crescas, quia ascendisti cubile patris tui.« Secundo erat eciam odiosa et despecta pro- pter cultum, quia unum solum deum colebat et ceterorum ydolorum cultum evacuabat et maxime quia videbatur colere quendam hominem crucifixum, ideo odiebatur et despiciebatur, sed despecta est exaltata tempore Constantini. Nam Constantinus imperator admisit concilia [98b] celebrari et prelatos invicem congregari, per que heresibus fuit obviatum. Nam Constantinus contra Arrium congregari fecit Nicenum concilium, ubi interfuerunt 318 episcopi, ubi symbolus fidei, qui per ecclesias sollempniter in missis cantatur, editus fuit et error Arrii apertis auctoritatibus confutatus, qui eciam Arrius, ut dicit Ambrosius, in faciem suam cecidit et medius crepuit et nephando ore, quo Christum blasphemaverat, viscera sua evomuit. Tunc eciam christianus factus publice dedit li- cenciam christianos fieri et ecclesias fabricari (12. q. 1. Fu- turam) 2), ipse ecclesiam b. Petri construxit et sedem impe- rialem successoribus b. Petri reliquit (12. q. 1. Futuram et dist. XCVI Coronam)3), ipse pallacium Latranense et romanam urbem et omnium Ytalie et occidencium regionum provincias successoribus b. Petri assignavit (dist. XCVI Constantinus)"), ipse maximam reverenciam habuit ad clericos et sacerdotes (XCVI. In scripturis 5), 12. q. 1. Futuram, XI. q. 1. Constan- tinus ) et cap. Sacerdotes) 7), ipse dedit privilegium quod sicut romanus imperator est caput mundi, sic et romanus pontifex est caput omnium [982a] ecclesiarum (dist. XCVI Constantinus). Vnde ergo status christiani cleri tempore ipsius Constan- tini imperatoris mutatus fuit de paupertate ad divicias, de tri- sticiis ad delicias, de contemptu ad honores, de subieccione ad dominaciones, de labore ad requiem, de tribulacione ad pacem, de oppressione ad libertatem. Et omnia ista Silvester ab eo vice ecclesie recepit et uterque bene fecit, et Silvester recipiendo et Constantinus dando, quia videbant recto usu talium divine ho- norificencie cultum gloriose magnificandum, etsi ex parte con- 1) Gen. 49, 4. — 2) c. 15. — 3) c. 13. — 4) c. 14. — 5) c. 8. 6) c. 14. d. 96. — 7) c. 41. XI, 1.
268* Rubenite, de quo Ruben dicitur ibidem1): »Effusus es sicut aqua, non crescas, quia ascendisti cubile patris tui.« Secundo erat eciam odiosa et despecta pro- pter cultum, quia unum solum deum colebat et ceterorum ydolorum cultum evacuabat et maxime quia videbatur colere quendam hominem crucifixum, ideo odiebatur et despiciebatur, sed despecta est exaltata tempore Constantini. Nam Constantinus imperator admisit concilia [98b] celebrari et prelatos invicem congregari, per que heresibus fuit obviatum. Nam Constantinus contra Arrium congregari fecit Nicenum concilium, ubi interfuerunt 318 episcopi, ubi symbolus fidei, qui per ecclesias sollempniter in missis cantatur, editus fuit et error Arrii apertis auctoritatibus confutatus, qui eciam Arrius, ut dicit Ambrosius, in faciem suam cecidit et medius crepuit et nephando ore, quo Christum blasphemaverat, viscera sua evomuit. Tunc eciam christianus factus publice dedit li- cenciam christianos fieri et ecclesias fabricari (12. q. 1. Fu- turam) 2), ipse ecclesiam b. Petri construxit et sedem impe- rialem successoribus b. Petri reliquit (12. q. 1. Futuram et dist. XCVI Coronam)3), ipse pallacium Latranense et romanam urbem et omnium Ytalie et occidencium regionum provincias successoribus b. Petri assignavit (dist. XCVI Constantinus)"), ipse maximam reverenciam habuit ad clericos et sacerdotes (XCVI. In scripturis 5), 12. q. 1. Futuram, XI. q. 1. Constan- tinus ) et cap. Sacerdotes) 7), ipse dedit privilegium quod sicut romanus imperator est caput mundi, sic et romanus pontifex est caput omnium [982a] ecclesiarum (dist. XCVI Constantinus). Vnde ergo status christiani cleri tempore ipsius Constan- tini imperatoris mutatus fuit de paupertate ad divicias, de tri- sticiis ad delicias, de contemptu ad honores, de subieccione ad dominaciones, de labore ad requiem, de tribulacione ad pacem, de oppressione ad libertatem. Et omnia ista Silvester ab eo vice ecclesie recepit et uterque bene fecit, et Silvester recipiendo et Constantinus dando, quia videbant recto usu talium divine ho- norificencie cultum gloriose magnificandum, etsi ex parte con- 1) Gen. 49, 4. — 2) c. 15. — 3) c. 13. — 4) c. 14. — 5) c. 8. 6) c. 14. d. 96. — 7) c. 41. XI, 1.
Strana 269
269* trarium eventurum cognovit ex malicia abutencium, eternam recepturorum suo tempore penam. Verumtamen tali mutacioni et exaltacioni ecclesiastici status Silvester resistere non debuit propter excellenciam et dignitatem ro- mane ecclesie et ecclesiastice potestatis. Ipsa enim excellit et excedit omnem aliam potestatem sicut caput quodlibet membrum, sicut aurum plumbum, sicut anima corpus humanum, sicut sol lunarem globum, pater filium, magister discipulum et pastor gregem suum. 9. De Mgro Joanne Hus. [E cap. XXXII—1071b]. Illud igitur verbum »oportet« po- situm in quinto dicto doctorum dicit necessitatem vel oportu- nitatem et ex parte dei et ex parte ecclesie, et cum hoc necessi- tatem, quam salvator notavit Mat. 18 dicens 1) : »Necesse est, ut veniant scandala, ve autem homini illi, per quem scandalum venit.« Ecclesia siquidem romana pro statu primitive ecclesie Judeorum perfidia vexabatur, principum tyrannide premebatur, hereticorum surrepcione undique oppugnabatur et iam graviter per istum scriptorem et alios suos coapostolos inpugnatur, ad tantum quod auctoritatem pape et collegii cardinalium in toto quantum in eis est annullare laborarunt, cuius argumentum evidens, quia ista puncta sancta et catho- lica de ecclesia romana et eius potestate nituntur annullare, que tamen esse sancta et catholica tota universitas christianorum, nedum communitas literatorum et sapientum profitetur. Et bene hoc. Certe oportet scripturam adimpleri salvatoris: »Necesse est ut veniant scandala,« oportet enim et necesse est esse potestates sublimiores propter ordinem policie conservandum et propter obedienciam, que est virtus magna et deo placens plus quam victima2). Est enim impossibile, quod in religione christiana sit quies et rectus ordo, nisi acciones et affecciones subditorum subiciantur voluntatibus prelatorum. Ad quam subieccionem apostolus fideles diligentissime exhortatur dicens: »Omnis 1) v. 7. — 2) I. Král. 15, 22.
269* trarium eventurum cognovit ex malicia abutencium, eternam recepturorum suo tempore penam. Verumtamen tali mutacioni et exaltacioni ecclesiastici status Silvester resistere non debuit propter excellenciam et dignitatem ro- mane ecclesie et ecclesiastice potestatis. Ipsa enim excellit et excedit omnem aliam potestatem sicut caput quodlibet membrum, sicut aurum plumbum, sicut anima corpus humanum, sicut sol lunarem globum, pater filium, magister discipulum et pastor gregem suum. 9. De Mgro Joanne Hus. [E cap. XXXII—1071b]. Illud igitur verbum »oportet« po- situm in quinto dicto doctorum dicit necessitatem vel oportu- nitatem et ex parte dei et ex parte ecclesie, et cum hoc necessi- tatem, quam salvator notavit Mat. 18 dicens 1) : »Necesse est, ut veniant scandala, ve autem homini illi, per quem scandalum venit.« Ecclesia siquidem romana pro statu primitive ecclesie Judeorum perfidia vexabatur, principum tyrannide premebatur, hereticorum surrepcione undique oppugnabatur et iam graviter per istum scriptorem et alios suos coapostolos inpugnatur, ad tantum quod auctoritatem pape et collegii cardinalium in toto quantum in eis est annullare laborarunt, cuius argumentum evidens, quia ista puncta sancta et catho- lica de ecclesia romana et eius potestate nituntur annullare, que tamen esse sancta et catholica tota universitas christianorum, nedum communitas literatorum et sapientum profitetur. Et bene hoc. Certe oportet scripturam adimpleri salvatoris: »Necesse est ut veniant scandala,« oportet enim et necesse est esse potestates sublimiores propter ordinem policie conservandum et propter obedienciam, que est virtus magna et deo placens plus quam victima2). Est enim impossibile, quod in religione christiana sit quies et rectus ordo, nisi acciones et affecciones subditorum subiciantur voluntatibus prelatorum. Ad quam subieccionem apostolus fideles diligentissime exhortatur dicens: »Omnis 1) v. 7. — 2) I. Král. 15, 22.
Strana 270
270* anima potestatibus sublimioribus subdita sit. Non enim est po- testas nisi a deo, que autem sunt, a deo ordinata sunt. Itaque qui potestati resistit, ordinacioni dei resistit« (ad Rom. 13) 1). Propter quod in prima religione sc. in celo et in primo claustro sc. paradisi inter deum et angelum, inter deum et hominem per non subieccionem fuit primus error subortus et primum scan- dalum introductum, et per oppositum rectus ordo [107 a] factus est, quando ille qui fuit et est semper equalis patri, se ad tantum subiecit et exinanivit formam servi accipiens 2), in qua non solum serviret, sed ut eum servia) mali vapularent. Hinc est quod apostolus dicit ad Rom. 5 3): »Sicut enim per inobedien- ciam unius peccatores constituti sunt multi, ita per unius obe- dienciam iusti constituuntur multi.« Quo contra presens scriptor4) in omnibus operibus suis et sancte romane ecclesie rebellibus predi- cacionibus non que sunt Jesu predicavit, sed que dissen- sionem faciunt, pacem communem perturbant, inobedienciam ad prelatos inducunt et que errores sapiunt docere non erubuit, dum septem sacramentis ecclesie, clavibus, officiis, censuris ec- clesie, moribus, ritibus, cerimoniis, iuribus, libertatibus et sacris rebus ecclesie, veneracioni reliquiarum et indulgenciis, ordinibus et religionibus in ecclesia latrando contradixit et omnia supra- dicta inpugnavit, aliter dogmatisando quam de hiis sancta mater sentit et credit romana ecclesia, ymmo tota multitudo chri- stiana; dum eciam auctoritatem pape et ecclesie romane et obe- dienciam sanctam ad prelatos verbo, scripto, suo exemplo quan- tum in eo fuit nisus est annullare et suorum contemptuum cu- mulum et errorum multiplicans predicando, publice colloquendo et scribendo, occulte apostolos suos hincinde mittens nobilibus militaribus, mercatoribus, plebeis mulieribus et deo dicatis virginibus inculcare sollicitus fuit et in hiis discordias inter caros et scandala gravia seminavit, quod semen pessimum ita undique disseminatum non utique in paucis annis a) A: servum. 1) v. 1 n. — 2) Filip. 2, 7. — 3) v. 19. 4) K následujícímu srv. Pálčova Antihusa str. 128.
270* anima potestatibus sublimioribus subdita sit. Non enim est po- testas nisi a deo, que autem sunt, a deo ordinata sunt. Itaque qui potestati resistit, ordinacioni dei resistit« (ad Rom. 13) 1). Propter quod in prima religione sc. in celo et in primo claustro sc. paradisi inter deum et angelum, inter deum et hominem per non subieccionem fuit primus error subortus et primum scan- dalum introductum, et per oppositum rectus ordo [107 a] factus est, quando ille qui fuit et est semper equalis patri, se ad tantum subiecit et exinanivit formam servi accipiens 2), in qua non solum serviret, sed ut eum servia) mali vapularent. Hinc est quod apostolus dicit ad Rom. 5 3): »Sicut enim per inobedien- ciam unius peccatores constituti sunt multi, ita per unius obe- dienciam iusti constituuntur multi.« Quo contra presens scriptor4) in omnibus operibus suis et sancte romane ecclesie rebellibus predi- cacionibus non que sunt Jesu predicavit, sed que dissen- sionem faciunt, pacem communem perturbant, inobedienciam ad prelatos inducunt et que errores sapiunt docere non erubuit, dum septem sacramentis ecclesie, clavibus, officiis, censuris ec- clesie, moribus, ritibus, cerimoniis, iuribus, libertatibus et sacris rebus ecclesie, veneracioni reliquiarum et indulgenciis, ordinibus et religionibus in ecclesia latrando contradixit et omnia supra- dicta inpugnavit, aliter dogmatisando quam de hiis sancta mater sentit et credit romana ecclesia, ymmo tota multitudo chri- stiana; dum eciam auctoritatem pape et ecclesie romane et obe- dienciam sanctam ad prelatos verbo, scripto, suo exemplo quan- tum in eo fuit nisus est annullare et suorum contemptuum cu- mulum et errorum multiplicans predicando, publice colloquendo et scribendo, occulte apostolos suos hincinde mittens nobilibus militaribus, mercatoribus, plebeis mulieribus et deo dicatis virginibus inculcare sollicitus fuit et in hiis discordias inter caros et scandala gravia seminavit, quod semen pessimum ita undique disseminatum non utique in paucis annis a) A: servum. 1) v. 1 n. — 2) Filip. 2, 7. — 3) v. 19. 4) K následujícímu srv. Pálčova Antihusa str. 128.
Strana 271
271* nec humana industria bene poterit suffocari, nisi omnipotens deus specialiter provideat de remedio opportuno. Revera ve homini illi, per quem nedum scan- dalum venit, sed innumera scandala venerunt! 72b Si enim est illi ve [107 b] iuxta testimonium salvatoris, qui scandalisaverit unum de pusillis, qui in eum credunt 1), vere gravius ve illi, qui non unum sed innumeram multitudinem, nec unum de pusillis sed multos de maioribus et optimatibus scan- dalisavit! Tali inquam expedit iuxta sentenciam Jesu Christi, ut suspendatur mola asinaria in collo eius et demergatur in pro- fundum maris et eum multo tolerabilior pena inferni cruciaret! Multo enim graviora sunt hec scandala, quam quod papa et cardinales per suam pom- pam et avariciam populum scandalisant, cum in primo scandalo populus active in supranominatis est scan- dalisatus, aliter de predictis quam romana ecclesia et tota chri- stianitas senciendo; in secundo autem scandalo pape et cardi- nalium non active sed passive scandalisantur, non hec eadem faciendo, sed hec male esse facta non ex caritate temere iudi- cando, in quibus tamen malis non Petro et apostolis, sed in offi- cio successerunt, in quo eciam mali existentes sunt veri et ma- nifesti vicarii et successores Petri apostoli et aliorum aposto- lorum Christi. [E cap. XXXV—1232a]. Scribit enim ex vera sentencia Lyre, quod2) si rabim i. e. magistri vel magni — et exemplificat: sicut sunt pape et cardinales — preceperint vel docuerint aliquid preter veritatem eciam cum tota curia romana, non est fideli parendum, dum cognoverit veritatem. Nam dicit deus: Ne se- quaris turbam ad faciendum malum etc. Et licet ista verba sint vera, ipse tamen sub vpocrisi tecta pulcris verbis errorem ro- mane ecclesie ascribit et se ab errore excusans, acsi veritatem melius cognovisset, inplicite confitetur, suam per hoc pretendens colorare inobedienciam, quia romane ecclesie sc. pape cum car- dinalibus non obedit. Vnde pro maiori fuco sue inobediencie allegat Danielem, Nicodemum et latronem in cruce pendentem, qui in 1) Mat. 18, 6. — 2) Opp. I, 227b.
271* nec humana industria bene poterit suffocari, nisi omnipotens deus specialiter provideat de remedio opportuno. Revera ve homini illi, per quem nedum scan- dalum venit, sed innumera scandala venerunt! 72b Si enim est illi ve [107 b] iuxta testimonium salvatoris, qui scandalisaverit unum de pusillis, qui in eum credunt 1), vere gravius ve illi, qui non unum sed innumeram multitudinem, nec unum de pusillis sed multos de maioribus et optimatibus scan- dalisavit! Tali inquam expedit iuxta sentenciam Jesu Christi, ut suspendatur mola asinaria in collo eius et demergatur in pro- fundum maris et eum multo tolerabilior pena inferni cruciaret! Multo enim graviora sunt hec scandala, quam quod papa et cardinales per suam pom- pam et avariciam populum scandalisant, cum in primo scandalo populus active in supranominatis est scan- dalisatus, aliter de predictis quam romana ecclesia et tota chri- stianitas senciendo; in secundo autem scandalo pape et cardi- nalium non active sed passive scandalisantur, non hec eadem faciendo, sed hec male esse facta non ex caritate temere iudi- cando, in quibus tamen malis non Petro et apostolis, sed in offi- cio successerunt, in quo eciam mali existentes sunt veri et ma- nifesti vicarii et successores Petri apostoli et aliorum aposto- lorum Christi. [E cap. XXXV—1232a]. Scribit enim ex vera sentencia Lyre, quod2) si rabim i. e. magistri vel magni — et exemplificat: sicut sunt pape et cardinales — preceperint vel docuerint aliquid preter veritatem eciam cum tota curia romana, non est fideli parendum, dum cognoverit veritatem. Nam dicit deus: Ne se- quaris turbam ad faciendum malum etc. Et licet ista verba sint vera, ipse tamen sub vpocrisi tecta pulcris verbis errorem ro- mane ecclesie ascribit et se ab errore excusans, acsi veritatem melius cognovisset, inplicite confitetur, suam per hoc pretendens colorare inobedienciam, quia romane ecclesie sc. pape cum car- dinalibus non obedit. Vnde pro maiori fuco sue inobediencie allegat Danielem, Nicodemum et latronem in cruce pendentem, qui in 1) Mat. 18, 6. — 2) Opp. I, 227b.
Strana 272
272" iudicio plurimorum non aquievere, ut a veritate deviarent. Et Nicodemum in suo dicto commendat, sicut in veritate est commendandus, cum dixit pontificibus et phariseis 1): »Num- quid lex nostra iudicat hominem, nisi audierit ab ipso prius, quid fecerit,« innuens se fore iterum in cathalogo istorum et se consimilem [1232b] casum habere, in eo quod pape et cardina- lium sentencie non aquiescit. Sed dicat: qualis est com- paracio Suzanne innocentis ad Huss nocentem, quia multis erroribus implicatum? Qualis est comparacio Huss de heresi accusato, ymo iam pro heretico declarato, ad Christum, qui errare non potuit? Item si cathalogo supra nominatorum vellet annotari, deberet esse innocens cum Susanna vel Christo et illam innocenciam declarare, quia eundem colorem haberet quilibet hereticus protervus et obstinatus sue excusa- cionis, qui dum condempnatus nollet obedire, diceret cum Da- niele, Nicodemo et latrone [quod] nollet plurimorum sentencie consentire, quia scriptum est“): »Non sequaris turbam ad fa- ciendum malum nec in iudicio plurimorum aquiesces sentencie nec a vero devies.« Dicat secundo et exprimat, a quo vero deviasset, si sentencie paparum obtemperasset obediendo, et quod malum per papam et cardinales sibi fuit imperatum, in quo eis sequi recusat, nisi forte prohibicionem predicacionis allegaret, que tamen iuste et sancte facta est, quia dicit Gre- gorius: »Nunquam propter obedienciam debet malum fieri, aliquando autem debet per obedienciam bonum quod agitur in- termitti (et habetur XI. q. 3 Quid ergo mirum)"). Utinam obmutuisset et a predicacione siluisset, non a vero deviasset, sed eum obediencia sancta coronasset! Sed qui prohibitus iuste et sancte a predicacione, ut infra loco suo osten- detur, cessare noluit, iam vagus et latitans velit nolit silencio comprimitur et ori suo eructuanti magnalia digitum supponit. 4) Utinam eciam citatus personaliter in materia fidei coram sede apostolica comparuisset! nunquam ad tanta mala, ad tantam infamiam devenisset! Commendat Nicodemum, sicut in veritate est commen- dandus, qui legem in medium produxit, quod nullus condem- 1) Jan 7, 51. — 2) Ex. 23, 2. — 3) c. 99. — 4) Antihus str. 129.
272" iudicio plurimorum non aquievere, ut a veritate deviarent. Et Nicodemum in suo dicto commendat, sicut in veritate est commendandus, cum dixit pontificibus et phariseis 1): »Num- quid lex nostra iudicat hominem, nisi audierit ab ipso prius, quid fecerit,« innuens se fore iterum in cathalogo istorum et se consimilem [1232b] casum habere, in eo quod pape et cardina- lium sentencie non aquiescit. Sed dicat: qualis est com- paracio Suzanne innocentis ad Huss nocentem, quia multis erroribus implicatum? Qualis est comparacio Huss de heresi accusato, ymo iam pro heretico declarato, ad Christum, qui errare non potuit? Item si cathalogo supra nominatorum vellet annotari, deberet esse innocens cum Susanna vel Christo et illam innocenciam declarare, quia eundem colorem haberet quilibet hereticus protervus et obstinatus sue excusa- cionis, qui dum condempnatus nollet obedire, diceret cum Da- niele, Nicodemo et latrone [quod] nollet plurimorum sentencie consentire, quia scriptum est“): »Non sequaris turbam ad fa- ciendum malum nec in iudicio plurimorum aquiesces sentencie nec a vero devies.« Dicat secundo et exprimat, a quo vero deviasset, si sentencie paparum obtemperasset obediendo, et quod malum per papam et cardinales sibi fuit imperatum, in quo eis sequi recusat, nisi forte prohibicionem predicacionis allegaret, que tamen iuste et sancte facta est, quia dicit Gre- gorius: »Nunquam propter obedienciam debet malum fieri, aliquando autem debet per obedienciam bonum quod agitur in- termitti (et habetur XI. q. 3 Quid ergo mirum)"). Utinam obmutuisset et a predicacione siluisset, non a vero deviasset, sed eum obediencia sancta coronasset! Sed qui prohibitus iuste et sancte a predicacione, ut infra loco suo osten- detur, cessare noluit, iam vagus et latitans velit nolit silencio comprimitur et ori suo eructuanti magnalia digitum supponit. 4) Utinam eciam citatus personaliter in materia fidei coram sede apostolica comparuisset! nunquam ad tanta mala, ad tantam infamiam devenisset! Commendat Nicodemum, sicut in veritate est commen- dandus, qui legem in medium produxit, quod nullus condem- 1) Jan 7, 51. — 2) Ex. 23, 2. — 3) c. 99. — 4) Antihus str. 129.
Strana 273
273* pnetur, nisi prius audiatur. Hic scriptor de erroribus et heresibus coram [124 a ] sede apostolica est denunccia- tus et per sedem apostolicam secundum legem istam, antequam condempnaretur, per citacionem personalem voca- tus est, ut per se in materia fidei audiretur. Sed ipse hucusque sprevit comparere, papam et cardinales false convicians, quod audienciam habere non po- tuisset, cum tamen recto ordine citatus personaliter ad sedem apostolicam nunquam venit. Si enim prius debuit audiri iuxta legem per Nicodemum allegatam, antequam fuisset con- dempnatus, sed audiri non potuit, nisi coram sede apostolica comparuisset: i deo omni racione deifica et humana concurrente debuit comparere. O benedicte Nico- deme, dedisti vim tantam legi dei, ut secundum eam iudex con- formiter iudicaret — et tamen iste scriptor secundum illam legem, quam commendat, renuit iudicari et omne iudicium su- periorum contempnit, vilipendium clavium peragere non eru- bescens et suos superiores conviciari non formidans. Scribit enim false de doctoribus duo. Primo, quod 1) ipsi volunt, quod scriptura non sit iudex, sed ut ipsis cre- datur, quicquid ipsi condepnant quod sit condempnandum, et quicquid ipsi approbant, quod sit approbandum. Hoc enim in pretorio quesierunt et pecierunt ad hoc subscripcionem a ma- gistris, qui contradicerent. Sed dissipatum est consilium phari- seorum, scribarum et pontificum, quia fideles contradixerunt, nolentes consentire, nisi audierint probacionem ex lege, que omnem implicat credibilem veritatem. Respondetur, quod iste scriptor est falsarius doctorum, dum hic et in aliis pluribus punctis false allegat verba eorum. Hic enim turpi furto subtrahit illam diccionem exclusivam »solum«, quia verba doctorum fuerunt illa, quod quidam de clero in regno Bohemie, papam et collegium cardinalium parvipendentes, ad hoc con- sentire non volunt, [1241b] solum sacram scripturam in talibus materiis pro iudice habere volentes. 2) Hoc ergo iuste repre- henderunt in illis, quod solum scripturam sacram, quam vellent trahere ad libitum suum et interpretari coram secula- ribus, et non in aliquem hominem iudicem ecclesiasticum com- 1) Opp. I, 228a. — 2) Doc. 476.
273* pnetur, nisi prius audiatur. Hic scriptor de erroribus et heresibus coram [124 a ] sede apostolica est denunccia- tus et per sedem apostolicam secundum legem istam, antequam condempnaretur, per citacionem personalem voca- tus est, ut per se in materia fidei audiretur. Sed ipse hucusque sprevit comparere, papam et cardinales false convicians, quod audienciam habere non po- tuisset, cum tamen recto ordine citatus personaliter ad sedem apostolicam nunquam venit. Si enim prius debuit audiri iuxta legem per Nicodemum allegatam, antequam fuisset con- dempnatus, sed audiri non potuit, nisi coram sede apostolica comparuisset: i deo omni racione deifica et humana concurrente debuit comparere. O benedicte Nico- deme, dedisti vim tantam legi dei, ut secundum eam iudex con- formiter iudicaret — et tamen iste scriptor secundum illam legem, quam commendat, renuit iudicari et omne iudicium su- periorum contempnit, vilipendium clavium peragere non eru- bescens et suos superiores conviciari non formidans. Scribit enim false de doctoribus duo. Primo, quod 1) ipsi volunt, quod scriptura non sit iudex, sed ut ipsis cre- datur, quicquid ipsi condepnant quod sit condempnandum, et quicquid ipsi approbant, quod sit approbandum. Hoc enim in pretorio quesierunt et pecierunt ad hoc subscripcionem a ma- gistris, qui contradicerent. Sed dissipatum est consilium phari- seorum, scribarum et pontificum, quia fideles contradixerunt, nolentes consentire, nisi audierint probacionem ex lege, que omnem implicat credibilem veritatem. Respondetur, quod iste scriptor est falsarius doctorum, dum hic et in aliis pluribus punctis false allegat verba eorum. Hic enim turpi furto subtrahit illam diccionem exclusivam »solum«, quia verba doctorum fuerunt illa, quod quidam de clero in regno Bohemie, papam et collegium cardinalium parvipendentes, ad hoc con- sentire non volunt, [1241b] solum sacram scripturam in talibus materiis pro iudice habere volentes. 2) Hoc ergo iuste repre- henderunt in illis, quod solum scripturam sacram, quam vellent trahere ad libitum suum et interpretari coram secula- ribus, et non in aliquem hominem iudicem ecclesiasticum com- 1) Opp. I, 228a. — 2) Doc. 476.
Strana 274
274" petentem volunt consentire, sicut usque hodie docet experiencia, quia nec pape nec sui dyocesani et eorum officialibus“) volunt se submittere sentencie et diffinicioni, sicut supra est decla- ratum. Et si tunc ex ordinacione consilium san- ctum pro condempnacione articulorum XLV fuit dissipatum, ubi illi condempnacioni dudum facte per tres famosas communitates et tunc replicate pauci contradixerunt, quos doctores [ad] id denuncciandum scire voluerunt et ideo interscripcionem eorum petiverunt, iam con- silium in Constancia maioris auctoritatis et vigoris celebrabitur — ibi vadant et condem- pnacioni Vicleff tamquam heretici pestiferi et XLV articulorum contradicant et illam condem- pnacionem impetant tamquam falsam! Quod si ibidem non venerint, manifeste convincentur de erro- ribus et falsa et iniqua impeticione, quam faciunt de facto et innitentes brachio seculari, nolentes habere aliquem iudicem ecclesiasticum competentem in terris. Sed tunc spero per ecclesiam errores illi XLV una cum Vicleff eorum apostolo dampnabun- tur ex auctoritate, et persuasiones eorum pro illis erro- ribus, qui nunc ut rami virides apud quosdam approbantur, rami aridi et combustione digni apparebunt. Secundo inpingit doctoribus ibidem dicens 1): Congre- gacionem turbe in pretorio, ut quos non possunt scriptura vel racione vincere, opprimerent terrore. Pontifices, scribe et pha- risei non audebant introire in pretorium accusantes Jesum, ut non contaminarentur, isti autem letanter congregatis scribis, phariseis et senioribus introierunt [1242a] et unus ex illis, qui Palecz dicitur, omnibus audientibus legit: Si difficile etc. Et infra: Qui autem superbierit nolens obedire decreto iudicis, mo- rietur homo ille. Iste non timuit irregularitatem incidere; si fuisset cum Judeis in accusacione Christi, forte dixisset: San- a) Tak, místo: officialium. 1) Оpp. I, 227b.
274" petentem volunt consentire, sicut usque hodie docet experiencia, quia nec pape nec sui dyocesani et eorum officialibus“) volunt se submittere sentencie et diffinicioni, sicut supra est decla- ratum. Et si tunc ex ordinacione consilium san- ctum pro condempnacione articulorum XLV fuit dissipatum, ubi illi condempnacioni dudum facte per tres famosas communitates et tunc replicate pauci contradixerunt, quos doctores [ad] id denuncciandum scire voluerunt et ideo interscripcionem eorum petiverunt, iam con- silium in Constancia maioris auctoritatis et vigoris celebrabitur — ibi vadant et condem- pnacioni Vicleff tamquam heretici pestiferi et XLV articulorum contradicant et illam condem- pnacionem impetant tamquam falsam! Quod si ibidem non venerint, manifeste convincentur de erro- ribus et falsa et iniqua impeticione, quam faciunt de facto et innitentes brachio seculari, nolentes habere aliquem iudicem ecclesiasticum competentem in terris. Sed tunc spero per ecclesiam errores illi XLV una cum Vicleff eorum apostolo dampnabun- tur ex auctoritate, et persuasiones eorum pro illis erro- ribus, qui nunc ut rami virides apud quosdam approbantur, rami aridi et combustione digni apparebunt. Secundo inpingit doctoribus ibidem dicens 1): Congre- gacionem turbe in pretorio, ut quos non possunt scriptura vel racione vincere, opprimerent terrore. Pontifices, scribe et pha- risei non audebant introire in pretorium accusantes Jesum, ut non contaminarentur, isti autem letanter congregatis scribis, phariseis et senioribus introierunt [1242a] et unus ex illis, qui Palecz dicitur, omnibus audientibus legit: Si difficile etc. Et infra: Qui autem superbierit nolens obedire decreto iudicis, mo- rietur homo ille. Iste non timuit irregularitatem incidere; si fuisset cum Judeis in accusacione Christi, forte dixisset: San- a) Tak, místo: officialium. 1) Оpp. I, 227b.
Strana 275
275* guis eius super nos et super filios nostros, quia nos legem ha- bemus et secundum legem debet mori. Respondetur, quod hic scriptor falsum iterum inpingit doctoribus, ut consuevit, in hoc hereticos imitando. Nam secun- dum b. Gregorium lib. XII. Mor. cap. XV.1) »cum mala vera heretici contra bonos non inveniunt, fingunt que redar- guant, ut iusti esse videantur, et sic plerumque ut ad aperta contumeliarum verba perveniant.« Hoc sepissime exper- tum est in isto scriptore. Ecce enim congrega- cionem turbe false ascribere non veretur, cum notorium sit et luce clarius pateat, quod do- ctores colligacionem nunquam quesierunt, sed ipsi se per iuramenta et instrumenta in Beth- lehemreclusiet in aliis locis ad defensam mu- tuam constrinxerunt. Quod cottidiana docet experiencia. Cum enim contra eos predicatur vel per superiores attemptatur, statim sicut scrophe ad clamorem unius cum insultu pro unius tuicione et liberacione congregantur. Et non sine causa, nam secundum b. Gregorium lib. 33. cap. 42): »Quos similis reatus sociat, concordat a) pertinacia, eciam defensio constipat, ut de facinoribus suis alterna se invicem defensione tueantur. Sibi enim quisque metuit, dum ammoneri vel corrigi alterum cernit — et idcirco contra corripientem verbo unanimiter assur- gunt, quia se in altero protegunt« et sibi invicem adherentes et se tuentes nequaquam separantur, sed cum insultu et inportune absque rubore et reverencia se tuentur et defendunt. Et hec uni- tas et colligacio est maledicta. Nam dicit Gregorius ibi3): »Sicut esse noxium solet, si unitas desit [1242b] bonis, ita perni- ciosum est, si non desit malis. Perversos enim unitas corroborat, dum concordat, et tanto magis incorrigibiles quanto unanimes facit. Qui enim divisi corrigi poterant, iniquitatum suarum per- tinacia uniti tanto magis cottidie a cogitacione iusticie sepa- rabiliores sunt, quanto ad se invicem nulla increpacione sepa- rantur. De hac unitate reproborum per Salomonem dicitur: a) Psáno: concorditer; Migne: concordi. 1) Migne P. L. 75 col. 1000. — 2) Migne P. L. 76 col. 708. 3) ibid. col. 708 n.
275* guis eius super nos et super filios nostros, quia nos legem ha- bemus et secundum legem debet mori. Respondetur, quod hic scriptor falsum iterum inpingit doctoribus, ut consuevit, in hoc hereticos imitando. Nam secun- dum b. Gregorium lib. XII. Mor. cap. XV.1) »cum mala vera heretici contra bonos non inveniunt, fingunt que redar- guant, ut iusti esse videantur, et sic plerumque ut ad aperta contumeliarum verba perveniant.« Hoc sepissime exper- tum est in isto scriptore. Ecce enim congrega- cionem turbe false ascribere non veretur, cum notorium sit et luce clarius pateat, quod do- ctores colligacionem nunquam quesierunt, sed ipsi se per iuramenta et instrumenta in Beth- lehemreclusiet in aliis locis ad defensam mu- tuam constrinxerunt. Quod cottidiana docet experiencia. Cum enim contra eos predicatur vel per superiores attemptatur, statim sicut scrophe ad clamorem unius cum insultu pro unius tuicione et liberacione congregantur. Et non sine causa, nam secundum b. Gregorium lib. 33. cap. 42): »Quos similis reatus sociat, concordat a) pertinacia, eciam defensio constipat, ut de facinoribus suis alterna se invicem defensione tueantur. Sibi enim quisque metuit, dum ammoneri vel corrigi alterum cernit — et idcirco contra corripientem verbo unanimiter assur- gunt, quia se in altero protegunt« et sibi invicem adherentes et se tuentes nequaquam separantur, sed cum insultu et inportune absque rubore et reverencia se tuentur et defendunt. Et hec uni- tas et colligacio est maledicta. Nam dicit Gregorius ibi3): »Sicut esse noxium solet, si unitas desit [1242b] bonis, ita perni- ciosum est, si non desit malis. Perversos enim unitas corroborat, dum concordat, et tanto magis incorrigibiles quanto unanimes facit. Qui enim divisi corrigi poterant, iniquitatum suarum per- tinacia uniti tanto magis cottidie a cogitacione iusticie sepa- rabiliores sunt, quanto ad se invicem nulla increpacione sepa- rantur. De hac unitate reproborum per Salomonem dicitur: a) Psáno: concorditer; Migne: concordi. 1) Migne P. L. 75 col. 1000. — 2) Migne P. L. 76 col. 708. 3) ibid. col. 708 n.
Strana 276
276* Stuppa collecta sinagoga reproborum, quia [eo] ad defensionem suam vicissim constricti sunt, quo se sibi per omnia similes esse meminerunt.« Hec Gregorius. Idcirco spirituales et seculares, prelati et domini, deberent illam conspiracionem et maledictam colligacionem suffocare. Ecce ex illa liga percuciunt, infamant, inclamant et faciunt quicquid volunt, nulla obediencia et reverencia conservata, dum contra eos aliquid attem- ptatur, quia teste b. Gregorio ubi supra1): »Reproborum quippe unitas viam bonorum tanto durius prepedit, quanto se ei per colleccionem durior opponit. Hanc unitatem perniciosam sibi Paulus conspexerat, cum in medio Saduceorum phari- seorumque comprehensus aiebat: de spe et resurreccione mor- tuorum ego iudicor (Act. 23), qua nimirum voce percussa pro- tinus contra se vicissim audiencium turba dissolvitur, cumque in duas partes tumultuancium multitudo divideretur, Paulo via erepcionis aperitur, quia quam turba unita constrinxerat, divisa laxabat. Eripiuntur enim iusti, dum dividuntur iniusti.« Hec Gregorius. Vnde ergo ad extirpandumerrores in regno et disturbia primus modus sicut fundamentalis est discerpere 3) illam unitatem. Tunc enim supe- riorum vota ad profectum perveniunt, quando agmina repro- borum per discordiam confunduntur. Si malorum unitas noxia non esset, nequaquam divina providencia superbiencium linguas in tanta diversitate dissipasset, [1251a ] sicut scribitur Gen. XI°); si unitas malorum noxia non fuisset, de sancte ecclesie hostibus per prophetam non diceretur 3): »Precipita domine et divide linguas eorum.« Qui coniuncti ita obdurantur mali, ne ab ore predicancium vel corrigencium aliquo spiraculo vite penetren- tur, ut ab erroribus resilirent. Non ergo doctores illam unitatem [quesiverunt], sed Vi- cleffiste qui sibi populum et potentes huius se- a) A: discernere. 1) ibid. col. 722. — 2) v. 7. — 3) ž. 54, 10.
276* Stuppa collecta sinagoga reproborum, quia [eo] ad defensionem suam vicissim constricti sunt, quo se sibi per omnia similes esse meminerunt.« Hec Gregorius. Idcirco spirituales et seculares, prelati et domini, deberent illam conspiracionem et maledictam colligacionem suffocare. Ecce ex illa liga percuciunt, infamant, inclamant et faciunt quicquid volunt, nulla obediencia et reverencia conservata, dum contra eos aliquid attem- ptatur, quia teste b. Gregorio ubi supra1): »Reproborum quippe unitas viam bonorum tanto durius prepedit, quanto se ei per colleccionem durior opponit. Hanc unitatem perniciosam sibi Paulus conspexerat, cum in medio Saduceorum phari- seorumque comprehensus aiebat: de spe et resurreccione mor- tuorum ego iudicor (Act. 23), qua nimirum voce percussa pro- tinus contra se vicissim audiencium turba dissolvitur, cumque in duas partes tumultuancium multitudo divideretur, Paulo via erepcionis aperitur, quia quam turba unita constrinxerat, divisa laxabat. Eripiuntur enim iusti, dum dividuntur iniusti.« Hec Gregorius. Vnde ergo ad extirpandumerrores in regno et disturbia primus modus sicut fundamentalis est discerpere 3) illam unitatem. Tunc enim supe- riorum vota ad profectum perveniunt, quando agmina repro- borum per discordiam confunduntur. Si malorum unitas noxia non esset, nequaquam divina providencia superbiencium linguas in tanta diversitate dissipasset, [1251a ] sicut scribitur Gen. XI°); si unitas malorum noxia non fuisset, de sancte ecclesie hostibus per prophetam non diceretur 3): »Precipita domine et divide linguas eorum.« Qui coniuncti ita obdurantur mali, ne ab ore predicancium vel corrigencium aliquo spiraculo vite penetren- tur, ut ab erroribus resilirent. Non ergo doctores illam unitatem [quesiverunt], sed Vi- cleffiste qui sibi populum et potentes huius se- a) A: discernere. 1) ibid. col. 722. — 2) v. 7. — 3) ž. 54, 10.
Strana 277
277* culi attraxerunt, ut errores libere predicarent et inpuniti remanerent. Dicit enim b. Gregorius lib. XVIII. Mor. cap. 17 quia »sepe heretici in contemptum univer- salis ecclesie potentum seculi patrociniis fulciuntur eisque divi- tes proteccione atque amministracione quanta prevalent opitu- lari non cessant« 1). Hoc istis temporibus heu docet ex- periencia, quomodo potentes seculi Vicleffistas promovent, protegunt et tuentur, quia per suo- rum errorum astuciam huius mundi potentes rapuerunt, qui suis iniquis accusacionibus, terroribus, spoliis et violenciis clerum sancte suis obedientem prelatis ex omni parte gra- vare non verentur. Doctores autem quod pretorium introierunt, fecerunt ad mandatum domini archiepiscopi et serenissimi principis domini regis, nec ipsi illam congregacionem ordinaverunt, ut presens scriptor false asserit, sicut de hoc docere pos- sent, si foret opportunum. Et si in illam congre- gacionem consensissent, non essent culpandi, quia sancta fuit congregacio et virtuosa, cum in ea mandata sancta et iusta domini regis pronuncciata sunt et articuli XLV auctoritate eiusdem regis de novo sunt prohi- biti sub magnis penis propter incussionem terroris, ut illos arti- culos tenere et dogmatisare quispiam non auderet. Quidam ta- men non fideles in hoc facto, sed pestiferi, huic condempnacioni tunc et prius dudum facte contradixerunt et hodie contradicunt in suum scandalum et regni. Quod autem Palecz auctoritatem domini Deut. XVII scriptam »Si difficile« etc. ibidem legit 1b adiuncta [1251b] cauda illa, que penam insinuat rebellantis, non incurrit nec timuit irregularitatem incurrere, quia non fe- rendo sentenciam sed pro confirmacione suorum dictorum, sc. quod ad papam et cardinales in dubiis et difficilibus in uni- versa materia catholica et ecclesiastica est recurrendum, et illam et plures auctoritates allegavit. Si enim Huss vel alius catho- 1) Migne P. L. 76 col. 51.
277* culi attraxerunt, ut errores libere predicarent et inpuniti remanerent. Dicit enim b. Gregorius lib. XVIII. Mor. cap. 17 quia »sepe heretici in contemptum univer- salis ecclesie potentum seculi patrociniis fulciuntur eisque divi- tes proteccione atque amministracione quanta prevalent opitu- lari non cessant« 1). Hoc istis temporibus heu docet ex- periencia, quomodo potentes seculi Vicleffistas promovent, protegunt et tuentur, quia per suo- rum errorum astuciam huius mundi potentes rapuerunt, qui suis iniquis accusacionibus, terroribus, spoliis et violenciis clerum sancte suis obedientem prelatis ex omni parte gra- vare non verentur. Doctores autem quod pretorium introierunt, fecerunt ad mandatum domini archiepiscopi et serenissimi principis domini regis, nec ipsi illam congregacionem ordinaverunt, ut presens scriptor false asserit, sicut de hoc docere pos- sent, si foret opportunum. Et si in illam congre- gacionem consensissent, non essent culpandi, quia sancta fuit congregacio et virtuosa, cum in ea mandata sancta et iusta domini regis pronuncciata sunt et articuli XLV auctoritate eiusdem regis de novo sunt prohi- biti sub magnis penis propter incussionem terroris, ut illos arti- culos tenere et dogmatisare quispiam non auderet. Quidam ta- men non fideles in hoc facto, sed pestiferi, huic condempnacioni tunc et prius dudum facte contradixerunt et hodie contradicunt in suum scandalum et regni. Quod autem Palecz auctoritatem domini Deut. XVII scriptam »Si difficile« etc. ibidem legit 1b adiuncta [1251b] cauda illa, que penam insinuat rebellantis, non incurrit nec timuit irregularitatem incurrere, quia non fe- rendo sentenciam sed pro confirmacione suorum dictorum, sc. quod ad papam et cardinales in dubiis et difficilibus in uni- versa materia catholica et ecclesiastica est recurrendum, et illam et plures auctoritates allegavit. Si enim Huss vel alius catho- 1) Migne P. L. 76 col. 51.
Strana 278
278* licus predicator illam auctoritatem in ambone pronunccians illam irregularitatem non incurrit, nec Palecz in ipsam in- cidit, quamvis in pretorio eam legerit, cum eandem intencionem ibi habuerit in pronuncciando, qualem habuisset eam predi- cando. Si autem tu male interpretaris, intromittens te de iudicio dei temerarie, non adverto; nam dicit b. Gregorius lib. XXV. Mor. cap. 141): »Quid obest, si a rectitudine veritatis humano iudicio verba nostra superficietenus discordant, quando in cor- dis cardine ei compaginata concordant? Humane aures verba nostra talia iudicant, qualiter foris sonant, divina vero iudicia talia ea audiunt, qualia corde proferuntur; apud homines cor ex verbis, apud deum vero verba pensantur ex corde.« Hec Gregorius. Item in eodem scripto supra D 2) inproperat doctoribus iterum false, cur illam scripturam Deut. 17 non teneant, inqui- rendo quia scolaribus eius secte de bulla pape querentibus et ad questiones sex vel octo bur- dosas per eos factas in convocacione univer- sitatis respondere noluerunt. Respondetur, quod illa scriptura doctores non con- cernit, sed concernit supremum iudicem sc. papam cum sacer- dotibus levitici generis, ubi in ambiguis et difficilibus recursus debet fieri. Et ergo inpertinenter invehit contra doctores, nam licet doctores in omni materia catholica et ecclesiastica possunt iudicare iudicii veritatem et docere secundum legem dei [125 2a) informative, non autem auctoritative et diffinitive, quia hoc est solius ecclesie romane, ut patet de baptismo et eius effectu cap. Maiores") et in canone dist. XVII. cap. Huic sedi"); III. q. VI. Dudum5) et 9. q. III Aliorum 3). Et illo modo se- cundo iudicare veritatem de questionibus sco- lares sui romane ecclesie contrarii et rebelles a doctoribus postularunt, non informacionem sed occasionem querentes, ut possint contra bullas pape licencius et coloracius oblatrare, auctoritatem et diffinicionem doctorum alle- 1) Migne P. L. 76 col. 357. — 2) Opp. I, 227b. 3) cap. 3. X III, 42. — 4) c. 7. — 5) c. 9. — 6) c. 14.
278* licus predicator illam auctoritatem in ambone pronunccians illam irregularitatem non incurrit, nec Palecz in ipsam in- cidit, quamvis in pretorio eam legerit, cum eandem intencionem ibi habuerit in pronuncciando, qualem habuisset eam predi- cando. Si autem tu male interpretaris, intromittens te de iudicio dei temerarie, non adverto; nam dicit b. Gregorius lib. XXV. Mor. cap. 141): »Quid obest, si a rectitudine veritatis humano iudicio verba nostra superficietenus discordant, quando in cor- dis cardine ei compaginata concordant? Humane aures verba nostra talia iudicant, qualiter foris sonant, divina vero iudicia talia ea audiunt, qualia corde proferuntur; apud homines cor ex verbis, apud deum vero verba pensantur ex corde.« Hec Gregorius. Item in eodem scripto supra D 2) inproperat doctoribus iterum false, cur illam scripturam Deut. 17 non teneant, inqui- rendo quia scolaribus eius secte de bulla pape querentibus et ad questiones sex vel octo bur- dosas per eos factas in convocacione univer- sitatis respondere noluerunt. Respondetur, quod illa scriptura doctores non con- cernit, sed concernit supremum iudicem sc. papam cum sacer- dotibus levitici generis, ubi in ambiguis et difficilibus recursus debet fieri. Et ergo inpertinenter invehit contra doctores, nam licet doctores in omni materia catholica et ecclesiastica possunt iudicare iudicii veritatem et docere secundum legem dei [125 2a) informative, non autem auctoritative et diffinitive, quia hoc est solius ecclesie romane, ut patet de baptismo et eius effectu cap. Maiores") et in canone dist. XVII. cap. Huic sedi"); III. q. VI. Dudum5) et 9. q. III Aliorum 3). Et illo modo se- cundo iudicare veritatem de questionibus sco- lares sui romane ecclesie contrarii et rebelles a doctoribus postularunt, non informacionem sed occasionem querentes, ut possint contra bullas pape licencius et coloracius oblatrare, auctoritatem et diffinicionem doctorum alle- 1) Migne P. L. 76 col. 357. — 2) Opp. I, 227b. 3) cap. 3. X III, 42. — 4) c. 7. — 5) c. 9. — 6) c. 14.
Strana 279
279* gando, si aliquid contra bullas pape per do- ctores fuisset diffinitum. Sed cum hoc non erat officii doctorum, merito doctores hoc facere denegarunt. Et quod illa eorum fuit intencio, arguitur ex fructibus i. e. operibus sequentibus; nam ex post facto non habita respon- sione doctorum sui coapostoli, magistri et predicatores sui ad- herentes, scolares et laici, [contra] bullas pape publice oblatra- runt, ipsas mendosas et iniquas appellantes, copiasque bulle in ecclesiis affixas cum cistulis, ad quas fideles sub- sidium reponere debuerunt, cum pice et cum stercoribus maculando in vilipendium sedis apostolice et auctoritatis eius et literarum. Illius malicie stulte doctores fieri participes horruerunt et non literam regis, quam legati habuerunt in subsidium, dum bullas pape ad fatuam requisicionem iudicare et interpretari racionabiliter recusarunt. Eciam per illam convocacionem, quam secte sue discipuli et sancte romane ecclesie antichristi fieri subordina- verunt, doctores sicut oculati involucionem periculo- sam perceperunt. Pretendebant enim ipsi convocatores “) bullam pape non reverenter pertractare, sed oppositum bulle diffinire et sic involvere doctores et universita- tem, ut sic involutos ad inobedienciam sedis apostolice et romane ecclesie ipsos inducerent capciose et consequenter laicos ad id facilius inclinarent. Ad 52b hoc enim exquisite laborabant, dum eis pros [125 ] peri- tate presentis temporis aliqualiter arridente quosdam ad se violenter trahere temptaverunt, quosdam suis dolosis persuasionibus et multiplicibus cautelis allexerunt, ut per multitudinem colorarent maliciam et ipsa inpunita remaneret, dum multitudini parcerent. Et hoc doctores previdentes fatuis quesitis et cap- ciosis et non propter literam regis respondere denegarunt, nedum in publico, sed animo delibe- rato in sua convocacione secrete celebrata hoc faciendum decreverunt, et ergo non aliud senserunt in angulis, ut eis hoc false ascribere non veretur. a) Rkp.: doctores.
279* gando, si aliquid contra bullas pape per do- ctores fuisset diffinitum. Sed cum hoc non erat officii doctorum, merito doctores hoc facere denegarunt. Et quod illa eorum fuit intencio, arguitur ex fructibus i. e. operibus sequentibus; nam ex post facto non habita respon- sione doctorum sui coapostoli, magistri et predicatores sui ad- herentes, scolares et laici, [contra] bullas pape publice oblatra- runt, ipsas mendosas et iniquas appellantes, copiasque bulle in ecclesiis affixas cum cistulis, ad quas fideles sub- sidium reponere debuerunt, cum pice et cum stercoribus maculando in vilipendium sedis apostolice et auctoritatis eius et literarum. Illius malicie stulte doctores fieri participes horruerunt et non literam regis, quam legati habuerunt in subsidium, dum bullas pape ad fatuam requisicionem iudicare et interpretari racionabiliter recusarunt. Eciam per illam convocacionem, quam secte sue discipuli et sancte romane ecclesie antichristi fieri subordina- verunt, doctores sicut oculati involucionem periculo- sam perceperunt. Pretendebant enim ipsi convocatores “) bullam pape non reverenter pertractare, sed oppositum bulle diffinire et sic involvere doctores et universita- tem, ut sic involutos ad inobedienciam sedis apostolice et romane ecclesie ipsos inducerent capciose et consequenter laicos ad id facilius inclinarent. Ad 52b hoc enim exquisite laborabant, dum eis pros [125 ] peri- tate presentis temporis aliqualiter arridente quosdam ad se violenter trahere temptaverunt, quosdam suis dolosis persuasionibus et multiplicibus cautelis allexerunt, ut per multitudinem colorarent maliciam et ipsa inpunita remaneret, dum multitudini parcerent. Et hoc doctores previdentes fatuis quesitis et cap- ciosis et non propter literam regis respondere denegarunt, nedum in publico, sed animo delibe- rato in sua convocacione secrete celebrata hoc faciendum decreverunt, et ergo non aliud senserunt in angulis, ut eis hoc false ascribere non veretur. a) Rkp.: doctores.
Strana 280
280* Et presertim Palecz et Briccium ex nominibus confundere niteris, si valeres, dum scribis Palecz tibi dixisse, quod articuli, qui erant per legatos presentati ad promovendum pape factum, manifestos continerent errores manu palpabiles; et de mgro Briccio scribis te audivisse, quod dixerit se velle pocius mori quam eosdem articulos populo intimare. Magnam in hoc fatuitatem ostendis. Postquam illa parvula in publicum deducere non erubescis, quodsi magnalia scires, omnino de illis personis vel aliis doctoribus non taceres, sed scripto tuo ad fu- turorum perpetuam memoriam commendares, quia scriptum est: »Qui fidelis est in minimo, et in maiori fidelis est et qui in modico iniquus est, et in maiori iniquus est« (Luc. XVI) 1). Ex ista enim non probabilium occultorum prolacione te ipsum nimis dehonestas, quia denudare secreta non est sapientis iuxta illud Prov. XI 2): »Qui ambulat fraudulenter, revelat archana, qui autem fidelis est, celat amici sui commissum« et iterum: »Denudare amici misteria desperacio anime infelicis est« (Eccli. XXVII)3). Ex causa enim ista, quia secretorum ad confunden- dum es revelator, te ipsum convincis, ut quilibet probus a tua caveat societate. An ignoras, [126 a] quod tibi multa gravia et scandalosa vere obici possent, que in collacionibus vespertinis et conviviis publice practicasti, et tunc incaute loquens multos studentes et laicos scandalizasti? Sed absit, quod illa in lucem prodeant, que in societate et amicicia sunt pertractata! Sufficiunt enim tua scripta patula et in magna parte, ut error illorum scriptura et racionibus convincatur. Contra enim talia invehere, que ma- nifestum continent errorem, non malicie est sed caritatis, non odii sed iusticie, ut legentes scripta illa non inficiantur per errores. Sed ut ad convicia tua redeam, ne in illis eciam parvulis victor videaris, respondeo*) confitendo me tibi illos articulos presentasse et dixisse esse in illis articulis errores manu palpabiles, ex eo quod illi articuli venacionem continerent pecuni- 1) v. 10. — 2) v. 13. — 3.) v. 24. 4) Srv. k následujícímu Pálčova Antihusa str. 147.
280* Et presertim Palecz et Briccium ex nominibus confundere niteris, si valeres, dum scribis Palecz tibi dixisse, quod articuli, qui erant per legatos presentati ad promovendum pape factum, manifestos continerent errores manu palpabiles; et de mgro Briccio scribis te audivisse, quod dixerit se velle pocius mori quam eosdem articulos populo intimare. Magnam in hoc fatuitatem ostendis. Postquam illa parvula in publicum deducere non erubescis, quodsi magnalia scires, omnino de illis personis vel aliis doctoribus non taceres, sed scripto tuo ad fu- turorum perpetuam memoriam commendares, quia scriptum est: »Qui fidelis est in minimo, et in maiori fidelis est et qui in modico iniquus est, et in maiori iniquus est« (Luc. XVI) 1). Ex ista enim non probabilium occultorum prolacione te ipsum nimis dehonestas, quia denudare secreta non est sapientis iuxta illud Prov. XI 2): »Qui ambulat fraudulenter, revelat archana, qui autem fidelis est, celat amici sui commissum« et iterum: »Denudare amici misteria desperacio anime infelicis est« (Eccli. XXVII)3). Ex causa enim ista, quia secretorum ad confunden- dum es revelator, te ipsum convincis, ut quilibet probus a tua caveat societate. An ignoras, [126 a] quod tibi multa gravia et scandalosa vere obici possent, que in collacionibus vespertinis et conviviis publice practicasti, et tunc incaute loquens multos studentes et laicos scandalizasti? Sed absit, quod illa in lucem prodeant, que in societate et amicicia sunt pertractata! Sufficiunt enim tua scripta patula et in magna parte, ut error illorum scriptura et racionibus convincatur. Contra enim talia invehere, que ma- nifestum continent errorem, non malicie est sed caritatis, non odii sed iusticie, ut legentes scripta illa non inficiantur per errores. Sed ut ad convicia tua redeam, ne in illis eciam parvulis victor videaris, respondeo*) confitendo me tibi illos articulos presentasse et dixisse esse in illis articulis errores manu palpabiles, ex eo quod illi articuli venacionem continerent pecuni- 1) v. 10. — 2) v. 13. — 3.) v. 24. 4) Srv. k následujícímu Pálčova Antihusa str. 147.
Strana 281
281" arum et quod legati vel questores illos arti- culos confingentes rethe ad venandum pecu- nias extenderunt, et hoc adhuc hodie fateor. Sedilli articuli in bulla pape non contineban- tur nec extrahi poterant implicite vel expresse, quamquam questores ipsos ad promulgandum populo presen- tassent, quos eciam articulos in mea ecclesia pu- blicare non permisi, licet admiserim subdelegatos pape iuxta bullam de ereccione crucis a fidelibus subsidium racio- nabiliter postulare, necessitate pape et ecclesie romane contra inimicum ecclesie populo declarata. Vnde ergo illum abusum circa illas indulgencias sum execratus et hodie essem paratus ex animo cooperari et consulere, ut mendacia et deordinaciones per questores ecclesiarum et monachos mendican- tes de medio tollerentur. Sed propter illum abusum summum pontificem et eius bullas non debuisti blasphemare, sicut fecisti convocaciones sub- ordinando, ad vulgus predicando et in scolis prohibitis in determinacionibus cum sollempnitate contra bullam pape tua auctoritate [126 ] diffiniendo et tuos discipulos, studentes et laicos per te et tuos coapostolos ad reclamandum et deriden- dum bullas pape incitando; ad quod eciam doctores et universitatem totam attemptasti implicare, sed non valuisti, et ab illa hora in tua malicia cognitus non profecisti, licet plures, quos ante ceperas, adhuc habeas irretitos. Sed de magistro Briccio, quamvis me non tangat factum, tamen caritas, eius probitas et sollicitudo circa verbum dei, per quod errores inpugnat animose et fidem promovet christianam, me contingit pro ipso advocare. Fateor enim eum talia verba dixisse in mensa collegii me presente et aliis pluribus collegiatis et quod tunc dixit, in facto ostendit, quia eosdem articulos vena- cionis nec pronuncciavit nec voluit pronunc- ciare, sicut de hoc plebanus s. Galli cum suis sociis requiratur. Si ergo ab hiis tacuisses, philosophus fuisses, cum
281" arum et quod legati vel questores illos arti- culos confingentes rethe ad venandum pecu- nias extenderunt, et hoc adhuc hodie fateor. Sedilli articuli in bulla pape non contineban- tur nec extrahi poterant implicite vel expresse, quamquam questores ipsos ad promulgandum populo presen- tassent, quos eciam articulos in mea ecclesia pu- blicare non permisi, licet admiserim subdelegatos pape iuxta bullam de ereccione crucis a fidelibus subsidium racio- nabiliter postulare, necessitate pape et ecclesie romane contra inimicum ecclesie populo declarata. Vnde ergo illum abusum circa illas indulgencias sum execratus et hodie essem paratus ex animo cooperari et consulere, ut mendacia et deordinaciones per questores ecclesiarum et monachos mendican- tes de medio tollerentur. Sed propter illum abusum summum pontificem et eius bullas non debuisti blasphemare, sicut fecisti convocaciones sub- ordinando, ad vulgus predicando et in scolis prohibitis in determinacionibus cum sollempnitate contra bullam pape tua auctoritate [126 ] diffiniendo et tuos discipulos, studentes et laicos per te et tuos coapostolos ad reclamandum et deriden- dum bullas pape incitando; ad quod eciam doctores et universitatem totam attemptasti implicare, sed non valuisti, et ab illa hora in tua malicia cognitus non profecisti, licet plures, quos ante ceperas, adhuc habeas irretitos. Sed de magistro Briccio, quamvis me non tangat factum, tamen caritas, eius probitas et sollicitudo circa verbum dei, per quod errores inpugnat animose et fidem promovet christianam, me contingit pro ipso advocare. Fateor enim eum talia verba dixisse in mensa collegii me presente et aliis pluribus collegiatis et quod tunc dixit, in facto ostendit, quia eosdem articulos vena- cionis nec pronuncciavit nec voluit pronunc- ciare, sicut de hoc plebanus s. Galli cum suis sociis requiratur. Si ergo ab hiis tacuisses, philosophus fuisses, cum
Strana 282
282" per omnia ista allegata inprudenter non probas, quod in aliquo bullis pape fuisset derogatum, sicut tu derogasti. Ideo non alios, sed te ipsum confudisti iuxta illud Senece epistola LXXIII: »Multi cum maledicunt aliis, sibi ipsis convicium faciunt.« Item ibidem in illo contextu scribis ex dictis Lire eliciens, quod lex dei est mensura, iuxta quam et non aliter debent singuli iudices presertim ecclesiastici iudicare. Ista pro- posicio habet duos sensus: unum catholicum et alium erroneum et venenosum, de qua materia satis diffuse scripsi in tractatu Antihuss dicto cap. VIII. G 1) et ergo de illo scribere hic pre- termitto. 10. De obedientia et libertate praedicandi. [E cap. XLII—148 a]. Vnde si per prelatum preciperetur purum malum vel prohiberetur purum bonum, non est ei obe- diendum, tum quia ibi preceptum dei iustum, sanctum et verum contempneretur et iniquo falso precepto obediretur et sic pre- ceptum dei, quod est iustissimo iure aliquid, contempneretur et precepto eodem iure penitus nullo obediretur, sed hoc est in- conveniens quoad partem utramque. Tum eciam, sicut sciunt methaphisici,3) [quia] ibi prelatus non precipit quicquam, sed in toto nichil, cum et preceptum de obmissione puri boni et preceptum de faccione puri mali non sit de aliquo, sed de ni- chilo criminoso. Ubi vero prelatus quicquam precipit, obediendum est. Sic enim dicit Salvator 2): »Omnia quecunque super cathedram Moysi sedentes scribe et pharizei dixerint, servate et facite.« Semper autem prelatus quicquam precipit media precipiendo b [148" ] vel prohibendo, que pro modo, loco, tempore et persona bona possunt esse et mala. Tunc enim semper prelatus pro- hibet,b) quod licitum est inferiori dimittere, vel precipit, quod licitum [est] inferiori exequi, et per consequens aut prohibet consonum, quod secundum illam legem dei debet obmittere, aut precipit, quod secundum illam legem debet exequi. Et ubi in- a) Rkp.: methaphorici. — b) Rkp.: precipit. 1) Mého vyd. str. 105 nn. — 2) Mat. 23, 2 n.
282" per omnia ista allegata inprudenter non probas, quod in aliquo bullis pape fuisset derogatum, sicut tu derogasti. Ideo non alios, sed te ipsum confudisti iuxta illud Senece epistola LXXIII: »Multi cum maledicunt aliis, sibi ipsis convicium faciunt.« Item ibidem in illo contextu scribis ex dictis Lire eliciens, quod lex dei est mensura, iuxta quam et non aliter debent singuli iudices presertim ecclesiastici iudicare. Ista pro- posicio habet duos sensus: unum catholicum et alium erroneum et venenosum, de qua materia satis diffuse scripsi in tractatu Antihuss dicto cap. VIII. G 1) et ergo de illo scribere hic pre- termitto. 10. De obedientia et libertate praedicandi. [E cap. XLII—148 a]. Vnde si per prelatum preciperetur purum malum vel prohiberetur purum bonum, non est ei obe- diendum, tum quia ibi preceptum dei iustum, sanctum et verum contempneretur et iniquo falso precepto obediretur et sic pre- ceptum dei, quod est iustissimo iure aliquid, contempneretur et precepto eodem iure penitus nullo obediretur, sed hoc est in- conveniens quoad partem utramque. Tum eciam, sicut sciunt methaphisici,3) [quia] ibi prelatus non precipit quicquam, sed in toto nichil, cum et preceptum de obmissione puri boni et preceptum de faccione puri mali non sit de aliquo, sed de ni- chilo criminoso. Ubi vero prelatus quicquam precipit, obediendum est. Sic enim dicit Salvator 2): »Omnia quecunque super cathedram Moysi sedentes scribe et pharizei dixerint, servate et facite.« Semper autem prelatus quicquam precipit media precipiendo b [148" ] vel prohibendo, que pro modo, loco, tempore et persona bona possunt esse et mala. Tunc enim semper prelatus pro- hibet,b) quod licitum est inferiori dimittere, vel precipit, quod licitum [est] inferiori exequi, et per consequens aut prohibet consonum, quod secundum illam legem dei debet obmittere, aut precipit, quod secundum illam legem debet exequi. Et ubi in- a) Rkp.: methaphorici. — b) Rkp.: precipit. 1) Mého vyd. str. 105 nn. — 2) Mat. 23, 2 n.
Strana 283
283* feriores in talibus obedientes faciunt, quod prelati precipiunt, preceptum implent Jesu Christi teste b. Bernardo de pre- ceptis et dispensacione et in regula s. Benedicti sic inquiente 1), quod »obediencia que maioribus debetur, deo exhibetur. Quam- obrem quicquid vice dei precipit homo, quod non sit certum deo displicere, secus non est accipiendum quam si deus preci- piat. Quid enim interest, utrum per se aut suos ministros sive homines sive angelos hominibus innotescat suum beneplacitum? Nec dicatur, quod loquitur de hiis, que tradidit scriptura vel racio manifesta, quia de hiis non est preceptor expectandus nec prohibitor auscultandus, sed quod ita latere vel occultum esse cognoscitur, ut in dubium venire possit, utrum deus sic vel aliter forte velit.« Hec Bernardus. Et hec sentencia b. Bernardi iterum fundatur super verbo salvatoris Luc. X 2): »Qui vos audit, me audit et qui vos spernit, me spernit.« In talibus enim mediis inferiores prelatis obedien- tes obediunt deo et domino Jesu Christo, quia in illis et per illos hoc precipit; et ab opposito ubi in talibus mediis inferiores in- obedienter [non] faciunt, que prelati precipiunt, inobediunt do- mino Jesu Christo. Cum autem mandatum dive memorie Allex- andri V., ne per aliquos predicaciones aut sermones ad po- pulum fiant, nisi in cathedralibus, collegiatis, parochialibus aut monasteriorum ecclesiis sive eorum cimiteriis, non sit certum deo displicere, cum illud mandatum non sit per se [1482a] et pure malum nec per se et pure bonum sed medium, cum possit bene et male fieri: ideo Huss eidem non resistere de- buit, sed pocius obedire. Ad audienciam enim domini pape pervenit testimonio fide digno, quomodo nonnulli errores in capella Bethlehem sunt seminati, qui inter sollicitudines suas hanc debet habere precipuam, ut errores et hereses non permittat crescere, dum eas agnoscat pululasse, sed quantocius easdem studeat extirpare beato A u- gustino attestante: »Pastoris necessitas habet, ne per populos serpant dira contagia, separare ab ovibus sanis morbidam, ab 1) Migne P. L. 182 col. 873. — 2) v. 16.
283* feriores in talibus obedientes faciunt, quod prelati precipiunt, preceptum implent Jesu Christi teste b. Bernardo de pre- ceptis et dispensacione et in regula s. Benedicti sic inquiente 1), quod »obediencia que maioribus debetur, deo exhibetur. Quam- obrem quicquid vice dei precipit homo, quod non sit certum deo displicere, secus non est accipiendum quam si deus preci- piat. Quid enim interest, utrum per se aut suos ministros sive homines sive angelos hominibus innotescat suum beneplacitum? Nec dicatur, quod loquitur de hiis, que tradidit scriptura vel racio manifesta, quia de hiis non est preceptor expectandus nec prohibitor auscultandus, sed quod ita latere vel occultum esse cognoscitur, ut in dubium venire possit, utrum deus sic vel aliter forte velit.« Hec Bernardus. Et hec sentencia b. Bernardi iterum fundatur super verbo salvatoris Luc. X 2): »Qui vos audit, me audit et qui vos spernit, me spernit.« In talibus enim mediis inferiores prelatis obedien- tes obediunt deo et domino Jesu Christo, quia in illis et per illos hoc precipit; et ab opposito ubi in talibus mediis inferiores in- obedienter [non] faciunt, que prelati precipiunt, inobediunt do- mino Jesu Christo. Cum autem mandatum dive memorie Allex- andri V., ne per aliquos predicaciones aut sermones ad po- pulum fiant, nisi in cathedralibus, collegiatis, parochialibus aut monasteriorum ecclesiis sive eorum cimiteriis, non sit certum deo displicere, cum illud mandatum non sit per se [1482a] et pure malum nec per se et pure bonum sed medium, cum possit bene et male fieri: ideo Huss eidem non resistere de- buit, sed pocius obedire. Ad audienciam enim domini pape pervenit testimonio fide digno, quomodo nonnulli errores in capella Bethlehem sunt seminati, qui inter sollicitudines suas hanc debet habere precipuam, ut errores et hereses non permittat crescere, dum eas agnoscat pululasse, sed quantocius easdem studeat extirpare beato A u- gustino attestante: »Pastoris necessitas habet, ne per populos serpant dira contagia, separare ab ovibus sanis morbidam, ab 1) Migne P. L. 182 col. 873. — 2) v. 16.
Strana 284
284* ipso, cui nichil est impossibile, ipsa forte separacione meden- dam (et habetur 24. q. III. Corrigantur).1) Illo zelo fidei motus noluit ex nomine Bethlehem singulariter interdicto supponere, ne persone, que ibi sermonem audiverunt, confunderentur et scisma fieret in populo et discidium, dum Bethlehem non visitantes ipsis heresim obi- cerent visitantibus, sed super hoc provida paternitate et paterna provisione cupiens providere, loca privata capellarum predicacionis ad tempus supposuit interdicto, ut et officio suo satisfaceret et nidum errorum Vicleff ca- pellam Bethlehem absque confusione destru- eret personarum. Vere sanctum, iustum et ra- cionabile fuit mandatum, omnino placens deo, cum per ipsum honor dei, profectus ecclesie et salus populi quere- batur. Error enim, cui non resistitur, approbatur et veritas cum minime defensatur, opprimitur. Negligere quippe, cum possis perturbare perversos, nichil aliud est quam fovere, nec caret scrupulo societatis occulte, qui manifesto facinori desinit ob- viare, ut habetur dist. LXXXIII. Error 2). Hinc est quod dicit b. Bernardus super Cantica3): »Maiora crimina et tarde cre- denda sunt, cum audiuntur et cicius punienda, cum [148 b] vera- citer agnoscuntur.« Ideo merito a Huss istud mandatum sanctum, iustum et racionabile erat acceptandum. Male ergo confidens in domino Jesu Christo hoc mandatum pertinaciter refutavit, de qua re- futacione ipsemet sic scribit cap. XVIII. K 4): Vnde confidens in domino Jesu Christo, qui potenter et sapienter sue veritatis pro- fessores protegit et premio remunerat glorie sempiterne, bulle pape Allexandri V. restiti, quam de anno domini MCCCCIX do- minus Sbinco Pragensis archiepiscopus acquisivit, in qua man- dat, ne per aliquos, eciamsi sint super hoc apostolico vel alio quovis indulto muniti, predicaciones vel sermones ad populum fiant, nisi in cathedralibus, collegiatis, parochialibus aut mona- steriorum ecclesiis sive earum cimiteriis. Hec Huss. 1) c. 17. Corripiantur. — 2) c. 3. — 3) Migne P. L. 183 nenalézám. 4) Оpp. I, 235b.
284* ipso, cui nichil est impossibile, ipsa forte separacione meden- dam (et habetur 24. q. III. Corrigantur).1) Illo zelo fidei motus noluit ex nomine Bethlehem singulariter interdicto supponere, ne persone, que ibi sermonem audiverunt, confunderentur et scisma fieret in populo et discidium, dum Bethlehem non visitantes ipsis heresim obi- cerent visitantibus, sed super hoc provida paternitate et paterna provisione cupiens providere, loca privata capellarum predicacionis ad tempus supposuit interdicto, ut et officio suo satisfaceret et nidum errorum Vicleff ca- pellam Bethlehem absque confusione destru- eret personarum. Vere sanctum, iustum et ra- cionabile fuit mandatum, omnino placens deo, cum per ipsum honor dei, profectus ecclesie et salus populi quere- batur. Error enim, cui non resistitur, approbatur et veritas cum minime defensatur, opprimitur. Negligere quippe, cum possis perturbare perversos, nichil aliud est quam fovere, nec caret scrupulo societatis occulte, qui manifesto facinori desinit ob- viare, ut habetur dist. LXXXIII. Error 2). Hinc est quod dicit b. Bernardus super Cantica3): »Maiora crimina et tarde cre- denda sunt, cum audiuntur et cicius punienda, cum [148 b] vera- citer agnoscuntur.« Ideo merito a Huss istud mandatum sanctum, iustum et racionabile erat acceptandum. Male ergo confidens in domino Jesu Christo hoc mandatum pertinaciter refutavit, de qua re- futacione ipsemet sic scribit cap. XVIII. K 4): Vnde confidens in domino Jesu Christo, qui potenter et sapienter sue veritatis pro- fessores protegit et premio remunerat glorie sempiterne, bulle pape Allexandri V. restiti, quam de anno domini MCCCCIX do- minus Sbinco Pragensis archiepiscopus acquisivit, in qua man- dat, ne per aliquos, eciamsi sint super hoc apostolico vel alio quovis indulto muniti, predicaciones vel sermones ad populum fiant, nisi in cathedralibus, collegiatis, parochialibus aut mona- steriorum ecclesiis sive earum cimiteriis. Hec Huss. 1) c. 17. Corripiantur. — 2) c. 3. — 3) Migne P. L. 183 nenalézám. 4) Оpp. I, 235b.
Strana 285
285* Sed vere vana et stulta est hec confidencia et spes in domino Jesu Christo, qua a te virtutem obediencie repellis! Vide, quantum inobediencia et recal- citracio est dampnabilis christiano et iuxta scripturas sanctas nullis umquam ex se ipsa expiabilis sacrificiis, vere digna de- mergi in profundum! Attende ruinam angeli Luciferi, pri- morumque nostrorum parentum levissimi mandati prevarica- cionem 1), in filiis Noe paternam collusionem2), in lepra Marie sororis Moysi arrogantem contradiccionem 3), in illius Ose, qui contra ritum cerimonialis legis edicti etsi bona inten- cione archam domini, ne everteretur bobus calcitrantibus, manu tetigit, mortis subitanee infliccionem 4)! Reduc ad memoriam Dathan et Abyron dampnabilem contumaciam: vocatis enim eisdem per Moysen, ut venirent, quibus non vox hominis 1a sed vox dei per homines insonuit, ut venirent, at illi non [149 " homine sed deo contempto in homine prelatorum principe, pro- phane sue iustificacionis fingentes sibi ad non2) obediendum causas quasi legittimasb), non solum rebelles sed eciam tanto suo prelato contumeliam irrogantes superbissima latrabant et relatrabant cervice dicentes: »Non venimus! Numquid parum est tibi, quod eduxisti nos de terra, que lacte et melle manabat, ut occideres in deserto, ubi dominatus fueris nostri? Revera induxisti nos in terram, que fluit ruinis lactis et mellis et de- disti nobis possessiones agrorum et vinearum — an et oculos nostros vis eruere? Non venimus!«) Cave ergo, magister, ex illa stulta spe et diligenter pro- spice, ne forte et tu cum societatis tue collegio obediencie sancte rebellibus corruas insperate, presertim cum cause quas fingis tue inobediencie non habent fundamentum. Arguis enim ubi supra sic6): Istud mandatum factis et verbis Christi et suorum apostolorum contrarium non est apo- stolicum, cum Christus in mari, in deserto, in campestri loco, in domibus, in synagogis, in vicis, in plateis predicavit ad po- pulum, precepitque discipulis suis dicens Marc. ult.: Euntes in a) Rkp.: a domino. — b) Rkp.: non legittimas. 1) Gen. 3. — 2) Gen. 9, 21 nn. — 3) Num. 12, 1 nn. 4) II. Král. 6, 7 n. — 5) Num. 16, 1 nn.; 12—14. — 6) Opp. I, 235b.
285* Sed vere vana et stulta est hec confidencia et spes in domino Jesu Christo, qua a te virtutem obediencie repellis! Vide, quantum inobediencia et recal- citracio est dampnabilis christiano et iuxta scripturas sanctas nullis umquam ex se ipsa expiabilis sacrificiis, vere digna de- mergi in profundum! Attende ruinam angeli Luciferi, pri- morumque nostrorum parentum levissimi mandati prevarica- cionem 1), in filiis Noe paternam collusionem2), in lepra Marie sororis Moysi arrogantem contradiccionem 3), in illius Ose, qui contra ritum cerimonialis legis edicti etsi bona inten- cione archam domini, ne everteretur bobus calcitrantibus, manu tetigit, mortis subitanee infliccionem 4)! Reduc ad memoriam Dathan et Abyron dampnabilem contumaciam: vocatis enim eisdem per Moysen, ut venirent, quibus non vox hominis 1a sed vox dei per homines insonuit, ut venirent, at illi non [149 " homine sed deo contempto in homine prelatorum principe, pro- phane sue iustificacionis fingentes sibi ad non2) obediendum causas quasi legittimasb), non solum rebelles sed eciam tanto suo prelato contumeliam irrogantes superbissima latrabant et relatrabant cervice dicentes: »Non venimus! Numquid parum est tibi, quod eduxisti nos de terra, que lacte et melle manabat, ut occideres in deserto, ubi dominatus fueris nostri? Revera induxisti nos in terram, que fluit ruinis lactis et mellis et de- disti nobis possessiones agrorum et vinearum — an et oculos nostros vis eruere? Non venimus!«) Cave ergo, magister, ex illa stulta spe et diligenter pro- spice, ne forte et tu cum societatis tue collegio obediencie sancte rebellibus corruas insperate, presertim cum cause quas fingis tue inobediencie non habent fundamentum. Arguis enim ubi supra sic6): Istud mandatum factis et verbis Christi et suorum apostolorum contrarium non est apo- stolicum, cum Christus in mari, in deserto, in campestri loco, in domibus, in synagogis, in vicis, in plateis predicavit ad po- pulum, precepitque discipulis suis dicens Marc. ult.: Euntes in a) Rkp.: a domino. — b) Rkp.: non legittimas. 1) Gen. 3. — 2) Gen. 9, 21 nn. — 3) Num. 12, 1 nn. 4) II. Král. 6, 7 n. — 5) Num. 16, 1 nn.; 12—14. — 6) Opp. I, 235b.
Strana 286
286" mundum universum predicate ewangelium omni creature. Illi autem profecti predicaverunt ubique, i. e. ubicunque voluit audire populus, domino cooperante. Hec Huss. O insensate, ymmo verius cecate, cur scripturam ad pro- positum non legisti? Nonne supremus papa dominus noster Jesus Christus in certis locis ad tempus predicacionis posuit interdictum, dicens et precipiens Mat. X 1): »In viam gencium ne abieritis, in civitates Samaritanorum ne intraveritis« sc. ad predicandum. Et iterum illi duo preclari predicatores Paulus 1b] et Barnabas vetiti sunt a spiritu s. loqui verbum in Asia [149 ] et cum temptabant ire Bithiniam, non permisit eos spiritus Jesu (Act. XVI) 2). Quod interdictum postea relaxavit, cum dixit eis Marc. ult. 3): »Euntes in mundum universum predicate ewangelium omni creature.« Hoc dixit Christus non preceptive, et si preceptive, non tantum preceptive, ut tu asseris, sed rela- xative. Interdixerat enim prius apostolis, ne ubilibet predicarent dicens: »In viam gencium ne abieritis« etc., interdixerat eciam ad tempus, ne singulis predicarent sed solis filiis Israel, sub- iungens et precipiens“): »Sed pocius ite ad oves que perierunt domus Israel« — propter quod Paulus et Barnabas dixerunt ad Judeos 5): »Vobis oportebat primum loqui verbum dei, sed quoniam repellitis illud et indignos vos iudicatis vite eterne, ecce convertimur ad gentes; sic enim precepit nobis dominus« (Act. 14) — precepit inquam relaxando quoad locum, cum dixit: »Euntes in mundum universum« et sic in viam gencium et civitates Samaritanorum eos ire permisit, precepit denique interdictum oris relaxando quoad populum, cum subiungit: »Predicate ewangelium omni creature« i. e. singulis hominibus, quia huiusmodi nomine omnis creature omnis homo et solus homo designatur, ut exponunt sancti doctores. Sicut ergo contra interdictum facta Christi et verba allegasti, sic eciam pro- interdicto licite fiendo habes scripturam sacram, facta Christi et apostolorum, et per consequens ex scriptura et factis Christi et apostolorum convincitur evidenter, quod liceat certa loca et personas quoad predicacionis exerci- cium ecclesiastico subponere interdicto. 1) v. 5. — 2) v. 6. — 3) Mar. 16, 15. — 4) Mat. 10, 6. 5) Sk. ap. 13, 46 n.
286" mundum universum predicate ewangelium omni creature. Illi autem profecti predicaverunt ubique, i. e. ubicunque voluit audire populus, domino cooperante. Hec Huss. O insensate, ymmo verius cecate, cur scripturam ad pro- positum non legisti? Nonne supremus papa dominus noster Jesus Christus in certis locis ad tempus predicacionis posuit interdictum, dicens et precipiens Mat. X 1): »In viam gencium ne abieritis, in civitates Samaritanorum ne intraveritis« sc. ad predicandum. Et iterum illi duo preclari predicatores Paulus 1b] et Barnabas vetiti sunt a spiritu s. loqui verbum in Asia [149 ] et cum temptabant ire Bithiniam, non permisit eos spiritus Jesu (Act. XVI) 2). Quod interdictum postea relaxavit, cum dixit eis Marc. ult. 3): »Euntes in mundum universum predicate ewangelium omni creature.« Hoc dixit Christus non preceptive, et si preceptive, non tantum preceptive, ut tu asseris, sed rela- xative. Interdixerat enim prius apostolis, ne ubilibet predicarent dicens: »In viam gencium ne abieritis« etc., interdixerat eciam ad tempus, ne singulis predicarent sed solis filiis Israel, sub- iungens et precipiens“): »Sed pocius ite ad oves que perierunt domus Israel« — propter quod Paulus et Barnabas dixerunt ad Judeos 5): »Vobis oportebat primum loqui verbum dei, sed quoniam repellitis illud et indignos vos iudicatis vite eterne, ecce convertimur ad gentes; sic enim precepit nobis dominus« (Act. 14) — precepit inquam relaxando quoad locum, cum dixit: »Euntes in mundum universum« et sic in viam gencium et civitates Samaritanorum eos ire permisit, precepit denique interdictum oris relaxando quoad populum, cum subiungit: »Predicate ewangelium omni creature« i. e. singulis hominibus, quia huiusmodi nomine omnis creature omnis homo et solus homo designatur, ut exponunt sancti doctores. Sicut ergo contra interdictum facta Christi et verba allegasti, sic eciam pro- interdicto licite fiendo habes scripturam sacram, facta Christi et apostolorum, et per consequens ex scriptura et factis Christi et apostolorum convincitur evidenter, quod liceat certa loca et personas quoad predicacionis exerci- cium ecclesiastico subponere interdicto. 1) v. 5. — 2) v. 6. — 3) Mar. 16, 15. — 4) Mat. 10, 6. 5) Sk. ap. 13, 46 n.
Strana 287
287* Cum autem facta Christi allegas, qui predicavit in locis indifferenter, non omnia facta Christi sunt ab omni- bus in consequens trahenda, sed ex causa, loco et tempore et persona interpretanda. [149 2a] Scimus enim, quod Christus virginitatem servavit in facto et verbo eam maxime commendavit et nunquam mulierem in matrimonio cognovit, non tamen ex hoc matrimonium esse arguitur illicitum. Simi- liter Christus fuit pauper in facto, non habens nedum posses- siones temporales sed eciam casam a), ubi caput reclinaret (Mat. 9) 1), non tamen ex hoc arguitur illicitum b) nedum se- cularibus sed spiritualibus habere possessiones temporales et presertim decimas et domos ad inhabitandum, cum hoc eis liceat ex iure divino, ut supra cap. [XXXIII] est deductum. Item quod Christus post cenam celebravit et suos apostolos communicavit, non est a nobis sic faciendum, quia tunc suberat necessitas et causa sic faciendi, nos autem de mane ieiuni celebrantes et alios fideles communicantes non in hoc contrariamur Christi factis. In scripturis etenim locus, tempus, persona sunt consideranda. Qui enim in exposicione scripture hec non attendite), in er- roris cadit de facili laberintum, ut dicit Ysidorus: »Sciendum quod pleraque capitula ex causa, persona, ex loco et tempore consideranda sunt, quorum modi quia medullitus non indagan- tur, in erroris laberintum nonnulli intricando inpinguntur (et 2.) habetur dist. 29). ) Vnde ergo etsi Christus in locis per adver- sarium nominatis predicavit, papa tamen con- siderata causa et persona potest racionabiliter non in hoc Christo contrarius loca et personas a predicacione suspendere ad tempus vel in toto, qualiter iam fecit in hoc casu capellas subiciens predicacionis interdicto. Causam inquam consideravit, quia in capella Bethlehem percepit errores seminari et quia in locis privatis errores liberius seminantur et ne fieret discidium in populo ex unius loci pro- 2b hibicione singulari, ut supra dictum est, [149 2] in capellis generaliter prohibuit facere predicaciones, a) Rkp.: gazam. — b) Rkp.: illicita. — c) Rkp.: attendunt. 1) Mat. 8, 20; Luk. 9, 58. — 2) c. 1.
287* Cum autem facta Christi allegas, qui predicavit in locis indifferenter, non omnia facta Christi sunt ab omni- bus in consequens trahenda, sed ex causa, loco et tempore et persona interpretanda. [149 2a] Scimus enim, quod Christus virginitatem servavit in facto et verbo eam maxime commendavit et nunquam mulierem in matrimonio cognovit, non tamen ex hoc matrimonium esse arguitur illicitum. Simi- liter Christus fuit pauper in facto, non habens nedum posses- siones temporales sed eciam casam a), ubi caput reclinaret (Mat. 9) 1), non tamen ex hoc arguitur illicitum b) nedum se- cularibus sed spiritualibus habere possessiones temporales et presertim decimas et domos ad inhabitandum, cum hoc eis liceat ex iure divino, ut supra cap. [XXXIII] est deductum. Item quod Christus post cenam celebravit et suos apostolos communicavit, non est a nobis sic faciendum, quia tunc suberat necessitas et causa sic faciendi, nos autem de mane ieiuni celebrantes et alios fideles communicantes non in hoc contrariamur Christi factis. In scripturis etenim locus, tempus, persona sunt consideranda. Qui enim in exposicione scripture hec non attendite), in er- roris cadit de facili laberintum, ut dicit Ysidorus: »Sciendum quod pleraque capitula ex causa, persona, ex loco et tempore consideranda sunt, quorum modi quia medullitus non indagan- tur, in erroris laberintum nonnulli intricando inpinguntur (et 2.) habetur dist. 29). ) Vnde ergo etsi Christus in locis per adver- sarium nominatis predicavit, papa tamen con- siderata causa et persona potest racionabiliter non in hoc Christo contrarius loca et personas a predicacione suspendere ad tempus vel in toto, qualiter iam fecit in hoc casu capellas subiciens predicacionis interdicto. Causam inquam consideravit, quia in capella Bethlehem percepit errores seminari et quia in locis privatis errores liberius seminantur et ne fieret discidium in populo ex unius loci pro- 2b hibicione singulari, ut supra dictum est, [149 2] in capellis generaliter prohibuit facere predicaciones, a) Rkp.: gazam. — b) Rkp.: illicita. — c) Rkp.: attendunt. 1) Mat. 8, 20; Luk. 9, 58. — 2) c. 1.
Strana 288
288" non per hoc intendens verbo dei et saluti po- puli derogare, sed ut occasio conventiculi et satanice scole illius impii Wykleff de medio tolleretur. Consideravit eciam postea et personam multi- pliciter de erroribus accusatam testimonio fide digno, propter quod licite illa loca et conventicula angularia a predicacione suspendit, et specialiter Huss ex nomine propter suam pertinaciam induratam, quia citatus in materia fidei non vult contemptibiliter com- parere, quem ex hoc a missacione prohibuit racionabiliter et predicacione. Alias quilibet hereticorum vel suspectus de heresi se consimili modo tueretur seu argucia, sic dicens contra mandatum apostolicum de non predicando, quia Christus precepit suis discipulis predicare dicens: »Euntes in mundum universum« etc. et quia Christus predicavit absque licencia pape, episcopi loci vel plebani in mari, in deserto, in campestribus et sic de aliis, quod sic liceret cuilibet predicatori predicare, quod est error Vicleff condempnatus inter articulos XLV. Non solum ergo licet pape, sed et debet su- spectum de heresi vel denuncciatum a predica- cione suspendere, ne veneno suorum errorum vel heresum animas inficiat Christi sanguine re- demptas. Sic etenim 1) Christus increpans demonia non sinebat ea loqui (Luc. 4) 2), ubi Beda assignat racionem 3): »Ne quis dum predicantem audit, sequatur errantem. Improbus enim magister est dyabolus, qui falsa sepe veris permiscet, ut specie veritatis testimonium fraudis obtegat.« Ad idem Innocen- cius III super illo verbo ponens tres causas facti Christi supradicti et istam inter alias ponit 4): »ut doceret nos pravi- tatem hereticam vitare, quatenus hoc exemplo inhibeamus he- reticis, ne predicent eciam veritatem, [15012] quia fel draconum propinant in aureo calice Babilonis.« Hec Innocencius. Vnde conformiter dicit Gregorius lib. XVIII. Mor. cap. XXVII5): »Heretici, ut facile valeant perversa persuadere, dictis suis que- 1) Stejně v Antihusovi str. 130. — 2) v. 41. — 3) Migne P. L. 92 col. 381. 4) Migne P. L. 217 col. 390. — 5) Migne P. L. 76 col. 51.
288" non per hoc intendens verbo dei et saluti po- puli derogare, sed ut occasio conventiculi et satanice scole illius impii Wykleff de medio tolleretur. Consideravit eciam postea et personam multi- pliciter de erroribus accusatam testimonio fide digno, propter quod licite illa loca et conventicula angularia a predicacione suspendit, et specialiter Huss ex nomine propter suam pertinaciam induratam, quia citatus in materia fidei non vult contemptibiliter com- parere, quem ex hoc a missacione prohibuit racionabiliter et predicacione. Alias quilibet hereticorum vel suspectus de heresi se consimili modo tueretur seu argucia, sic dicens contra mandatum apostolicum de non predicando, quia Christus precepit suis discipulis predicare dicens: »Euntes in mundum universum« etc. et quia Christus predicavit absque licencia pape, episcopi loci vel plebani in mari, in deserto, in campestribus et sic de aliis, quod sic liceret cuilibet predicatori predicare, quod est error Vicleff condempnatus inter articulos XLV. Non solum ergo licet pape, sed et debet su- spectum de heresi vel denuncciatum a predica- cione suspendere, ne veneno suorum errorum vel heresum animas inficiat Christi sanguine re- demptas. Sic etenim 1) Christus increpans demonia non sinebat ea loqui (Luc. 4) 2), ubi Beda assignat racionem 3): »Ne quis dum predicantem audit, sequatur errantem. Improbus enim magister est dyabolus, qui falsa sepe veris permiscet, ut specie veritatis testimonium fraudis obtegat.« Ad idem Innocen- cius III super illo verbo ponens tres causas facti Christi supradicti et istam inter alias ponit 4): »ut doceret nos pravi- tatem hereticam vitare, quatenus hoc exemplo inhibeamus he- reticis, ne predicent eciam veritatem, [15012] quia fel draconum propinant in aureo calice Babilonis.« Hec Innocencius. Vnde conformiter dicit Gregorius lib. XVIII. Mor. cap. XXVII5): »Heretici, ut facile valeant perversa persuadere, dictis suis que- 1) Stejně v Antihusovi str. 130. — 2) v. 41. — 3) Migne P. L. 92 col. 381. 4) Migne P. L. 217 col. 390. — 5) Migne P. L. 76 col. 51.
Strana 289
289* dam recta inmiscent, ut animas audiencium et rectis sensibus trahant et perversis feriant.« Ex hiis namque causis suspectus de heresi a predicacione racionabiliter prohibetur. Item secundam causam fingis tue inobediencie contra mandatum apostolicum sic arguendo: Est eciam hoc mandatum in detrimentum ecclesie in alligando verbum dei, ne currat li- bere. Hec Huss. Sed numquid debet esse hec libertas verbi dei, ut quilibet ut placet et quando vel sicut placet predicaret? Hec etenim li- bertas disturbaret et confunderet totum ecclesiasticum ordinem super terram, cum sicut cuicunque sacerdoti in quocunque loco coram singulis, quibus posset in sermone communicare, liceret predicare verbum dei: ita consimili racione liceret cuicunque sacerdoti in quacunque dyocesi et in quacunque parochia audire confessiones et alia porrigere sacramenta. Sic eciam non missi, ymmo a sede apostolica vel episcopo prohibiti ex eadem causa haberent licenciam predicandi, quod utique in magnum ecclesie vergeret detrimentum, cum et errores libere seminarentur et fieret magna confusio et disturbium in regno spirituali, quolibet et quandolibet, ubilibet et coram quibuslibet predicante. Et re- vera maior incomparabiliter fieret confusio quam quod quilibet quemlibet agrum corporalem in quocunque regno et in quocun- que territorio quando placeret araret et seminaret. Non talem libertatem intendebat apostolus concedere verbo dei, cum dicit II. ad Thim. 21): »Verbum dei non est alligatum,« sed secun- Ib dum [1501b] b. Gregorium lib. 31. cap. 39. super verbo „Vibrabitur hasta et clipeus‘ 2): »Sic verbum dei non est alli- gatum, quia predicatores sancti, cum pro defensione fidei sup- plicia subeunt, ad eandem fidem quos valent rapere eciam inter verbera non desistunt, unde apostolus: In quo sc. ewangelio laboro usque ad vincula quasi male operans, sed verbum dei non est alligatum. Acsi diceret: Hasta quidem suppliciorum ferior, sed tamen verborum sagittas emittere non desisto, vul- nera crudelitatis accipio, sed cor infidelium verba loquendo transfigo. Ideo cum sancti pacienter vulnera suscipiunt, pru- denter contra infidelium verbera sagittas predicacionis reddunt. 1) v. 9. — 2) Migne P. L. 76 col. 609.
289* dam recta inmiscent, ut animas audiencium et rectis sensibus trahant et perversis feriant.« Ex hiis namque causis suspectus de heresi a predicacione racionabiliter prohibetur. Item secundam causam fingis tue inobediencie contra mandatum apostolicum sic arguendo: Est eciam hoc mandatum in detrimentum ecclesie in alligando verbum dei, ne currat li- bere. Hec Huss. Sed numquid debet esse hec libertas verbi dei, ut quilibet ut placet et quando vel sicut placet predicaret? Hec etenim li- bertas disturbaret et confunderet totum ecclesiasticum ordinem super terram, cum sicut cuicunque sacerdoti in quocunque loco coram singulis, quibus posset in sermone communicare, liceret predicare verbum dei: ita consimili racione liceret cuicunque sacerdoti in quacunque dyocesi et in quacunque parochia audire confessiones et alia porrigere sacramenta. Sic eciam non missi, ymmo a sede apostolica vel episcopo prohibiti ex eadem causa haberent licenciam predicandi, quod utique in magnum ecclesie vergeret detrimentum, cum et errores libere seminarentur et fieret magna confusio et disturbium in regno spirituali, quolibet et quandolibet, ubilibet et coram quibuslibet predicante. Et re- vera maior incomparabiliter fieret confusio quam quod quilibet quemlibet agrum corporalem in quocunque regno et in quocun- que territorio quando placeret araret et seminaret. Non talem libertatem intendebat apostolus concedere verbo dei, cum dicit II. ad Thim. 21): »Verbum dei non est alligatum,« sed secun- Ib dum [1501b] b. Gregorium lib. 31. cap. 39. super verbo „Vibrabitur hasta et clipeus‘ 2): »Sic verbum dei non est alli- gatum, quia predicatores sancti, cum pro defensione fidei sup- plicia subeunt, ad eandem fidem quos valent rapere eciam inter verbera non desistunt, unde apostolus: In quo sc. ewangelio laboro usque ad vincula quasi male operans, sed verbum dei non est alligatum. Acsi diceret: Hasta quidem suppliciorum ferior, sed tamen verborum sagittas emittere non desisto, vul- nera crudelitatis accipio, sed cor infidelium verba loquendo transfigo. Ideo cum sancti pacienter vulnera suscipiunt, pru- denter contra infidelium verbera sagittas predicacionis reddunt. 1) v. 9. — 2) Migne P. L. 76 col. 609.
Strana 290
290" Vnde nonnunquam agitur, ut ipsi qui in persecucione seviunt, non tam doleant quod cor predicatoris non emoliunt, quam quod per eius verba eciam alios amittunt.« Hec Gregorius ubi supra. Si ergo non missi vel infames de heresi a pre- dicacione suspenduntur, non ex hoc verbum dei est alligatum, quia illis cessantibus adhuc sunt predicatores catholici innumeri, per quos verbum dei predicatur. Nec talis prohibicio fit in contemptum vel alligacionem verbi dei, sedut seminancium errores tolleretur predi- cacio, quorum sermo ut cancer serpit 1) in perniciem tam propriam quam alienam. Conveniebat ergo omni concurrente racione, deifica et humana, etsi bona predicacio boni, ad tempus ex obediencie virtute eciam a bono abstinere et quiescere iuxta illud Gregorii lib. 35. Mor. cap. XLI: »Sciendum vero, quod nunquam propter obedienciam malum debet fieri, aliquando autem per obedienciam bonum quod agitur debet intermitti. Neque enim in paradiso mala arbor extitit, quam deus homini ne contingeret interdixit, sed ut melius per obediencie meritum homo bene conditus cresceret, dignum fuit, ut hunc eciam a 28 bono prohiberet, quatinus tanto verius hoc [150 ] quod ageret virtus esset, quanto et a bono cessans auctori suo se subditum et humilem exhiberet« (et habetur XI. q. III. Quid mirum).2) Hinc eciam dicit Augustinus super Psalterios): »Non potuit deus perfeccius demonstrare, quantum sit bonum obediencie nisi cum prohibuit ab ea re abstinere, que non erat mala. Sola ibi obediencia tenet palmam, sola ibi inobediencia meruit pe- nam.« Hec Augustinus. Ex quibus collige, quantum conveniebat te debuisse fieri humilem quantumque reverenter tuis prelatis et pastoribus obedientem, a quibus ve- tatus primum ab uno bono, quia a predicacione unius capelle, nequaquam autem tunc fuisti prohibitus in civitate Pragensi sive extra ubilibet in locis aptis predicare.") At tu cathedram pestilencie 5) 1) II. Tim. 2, 17. — 2) c. 99. — 3.) Migne P. L. 36 col. 897. 4) Srv. Pálčova Antihusa str. 130. — 5) Ž. 1, 1.
290" Vnde nonnunquam agitur, ut ipsi qui in persecucione seviunt, non tam doleant quod cor predicatoris non emoliunt, quam quod per eius verba eciam alios amittunt.« Hec Gregorius ubi supra. Si ergo non missi vel infames de heresi a pre- dicacione suspenduntur, non ex hoc verbum dei est alligatum, quia illis cessantibus adhuc sunt predicatores catholici innumeri, per quos verbum dei predicatur. Nec talis prohibicio fit in contemptum vel alligacionem verbi dei, sedut seminancium errores tolleretur predi- cacio, quorum sermo ut cancer serpit 1) in perniciem tam propriam quam alienam. Conveniebat ergo omni concurrente racione, deifica et humana, etsi bona predicacio boni, ad tempus ex obediencie virtute eciam a bono abstinere et quiescere iuxta illud Gregorii lib. 35. Mor. cap. XLI: »Sciendum vero, quod nunquam propter obedienciam malum debet fieri, aliquando autem per obedienciam bonum quod agitur debet intermitti. Neque enim in paradiso mala arbor extitit, quam deus homini ne contingeret interdixit, sed ut melius per obediencie meritum homo bene conditus cresceret, dignum fuit, ut hunc eciam a 28 bono prohiberet, quatinus tanto verius hoc [150 ] quod ageret virtus esset, quanto et a bono cessans auctori suo se subditum et humilem exhiberet« (et habetur XI. q. III. Quid mirum).2) Hinc eciam dicit Augustinus super Psalterios): »Non potuit deus perfeccius demonstrare, quantum sit bonum obediencie nisi cum prohibuit ab ea re abstinere, que non erat mala. Sola ibi obediencia tenet palmam, sola ibi inobediencia meruit pe- nam.« Hec Augustinus. Ex quibus collige, quantum conveniebat te debuisse fieri humilem quantumque reverenter tuis prelatis et pastoribus obedientem, a quibus ve- tatus primum ab uno bono, quia a predicacione unius capelle, nequaquam autem tunc fuisti prohibitus in civitate Pragensi sive extra ubilibet in locis aptis predicare.") At tu cathedram pestilencie 5) 1) II. Tim. 2, 17. — 2) c. 99. — 3.) Migne P. L. 36 col. 897. 4) Srv. Pálčova Antihusa str. 130. — 5) Ž. 1, 1.
Strana 291
291* capelle Bethlehem ex superbia nolens deserere, mandatis tuorum prelatorum racionabilibus rebellasti et us- que hodie rebellas, iustificans te in tuis adinvencionibus et asserens ex illis, quod nequaquam summus pontifex te a bono predicacionis debuit prohibere. Sed qui prohibitus a tuis supe- rioribus iuste et racionabiliter cessare noluisti, iam vagus et latitans velis nolis silencio comprimeris et ori tuo eructuanti magnalia in illa sede pestilencie digitum [apponis]. Et amotis duabus causis supradictis, quas pro colore tue inobediencie adduxisti, per tuam compressionem tercia causa, quam allegas, amovetur. Asseris 1) enim pro una causa, quod si conticuisses a predicacione prohibitus, multa bona et salutem animarum neglexisses.2) Absit! Absit! Utinam obedisses nec hereticum Vicleff defendisses! Vidisses utique, quanta bona tibi et compli- cibus tuis salutaris obediencia contulisset! O utinam sequens prophetam [1502b] cum tuis coapostolis obmutuisses et siluisses a bonis! 3) Sine dubio te obediencia coronasset nec utique aliquid neglexisses nec ex eo verbum dei fuisset alligatum. Supposito enim, quod impletis “) tui prelati racionabilibus processibus in biduo vel in triduo viam carnis transisses universe, cum mor- tales sumus et horab) mortis semper suspecta, dic rogo quid in tuo perpetuo silencio catholice fidei velterre Bohemie vel saluti hominum vel bonis moribus obfuisses? Multo minus, si vivens quasi mor- tuum te virtute obediencie reputasses, superbiam proprie vo- luntatis nimis tumidam silencio pro tempore humiliter compri- mendo; multum utique et multis, primum tibi ipsi, per omnia utilis fuisses. Ymmo si cum tuis complicibus propter pestiferas doctri- nas Vicleph, quas seminasti in populo, fidei ecclesie romane et tocius christianitatis contrarias, nunquam predicasses, incli- tum regnum Bohemie nunquam fuisset infa- a) Rkp.: intellectis. — b) Rkp.: de hora. 1) Podobně v Antihusovi str. 154. 2) To v XVIII. hl. není, nýbrž později v XXI. (Opp. I, 244b). 3) Ž. 38, 3.
291* capelle Bethlehem ex superbia nolens deserere, mandatis tuorum prelatorum racionabilibus rebellasti et us- que hodie rebellas, iustificans te in tuis adinvencionibus et asserens ex illis, quod nequaquam summus pontifex te a bono predicacionis debuit prohibere. Sed qui prohibitus a tuis supe- rioribus iuste et racionabiliter cessare noluisti, iam vagus et latitans velis nolis silencio comprimeris et ori tuo eructuanti magnalia in illa sede pestilencie digitum [apponis]. Et amotis duabus causis supradictis, quas pro colore tue inobediencie adduxisti, per tuam compressionem tercia causa, quam allegas, amovetur. Asseris 1) enim pro una causa, quod si conticuisses a predicacione prohibitus, multa bona et salutem animarum neglexisses.2) Absit! Absit! Utinam obedisses nec hereticum Vicleff defendisses! Vidisses utique, quanta bona tibi et compli- cibus tuis salutaris obediencia contulisset! O utinam sequens prophetam [1502b] cum tuis coapostolis obmutuisses et siluisses a bonis! 3) Sine dubio te obediencia coronasset nec utique aliquid neglexisses nec ex eo verbum dei fuisset alligatum. Supposito enim, quod impletis “) tui prelati racionabilibus processibus in biduo vel in triduo viam carnis transisses universe, cum mor- tales sumus et horab) mortis semper suspecta, dic rogo quid in tuo perpetuo silencio catholice fidei velterre Bohemie vel saluti hominum vel bonis moribus obfuisses? Multo minus, si vivens quasi mor- tuum te virtute obediencie reputasses, superbiam proprie vo- luntatis nimis tumidam silencio pro tempore humiliter compri- mendo; multum utique et multis, primum tibi ipsi, per omnia utilis fuisses. Ymmo si cum tuis complicibus propter pestiferas doctri- nas Vicleph, quas seminasti in populo, fidei ecclesie romane et tocius christianitatis contrarias, nunquam predicasses, incli- tum regnum Bohemie nunquam fuisset infa- a) Rkp.: intellectis. — b) Rkp.: de hora. 1) Podobně v Antihusovi str. 154. 2) To v XVIII. hl. není, nýbrž později v XXI. (Opp. I, 244b). 3) Ž. 38, 3.
Strana 292
292" matum, sed in sua gloria antiqua continue rutilasset. Sed cum predicaciones tue et tuorum coapostolorum ex germine pesti- fere doctrine Vicleff ortum habentes non redolere sed olere ceperunt, regnum Bohemie per omnes provincias circum- circa longe lateque diffusas confunditur et hereti- catur. Interrogentur de hoc, qui extere nacionis alienas terras sive milicie sive peregrinacionis causa gyraverunt, quid quantumve in dedecus Bohemie gentis confusionis sustinuerunt nobilis, populus et sacerdos! Quis eciam fructus in regno venerit ex illa predicacione, cottidiana docet experiencia. 1) Olim inter proximos ex predicacione caritas augebatur, nunc autem ex sermonibus la tuis et tuorum complicum odium excitatur, ymmo [151 ] ex vestris sermonibus ad tantum odium pululavit, ut pene rara sit domus, que in se non habeat discrepantes. Olim vidit proximus proximum cum omni dulcedine, cum suavitate, complacencia et humanitate, iam se respiciunt curvo vultu, mutuam conver- sacionem fugientes, ymmo socii prius et amici carissimi ex ve- stris predicacionibus facti sunt inimici et alterutrum alieni. Quanta eciam audita et cognita sunt in terra Bohemie, que per vestras doctrinas pestiferas vestris acutis et dolo concoloratis publicis predicacionibus et occulte insidiosis persuasionibus ex- citata sunt in maximam turbacionem plurimorum, presertim cleri, et excidium veritatis, cum predicatores catholice verbum dei predicantes, vestris do- ctrinis contrarios, repulistis et exilium pati ordinastis et sic in rei veritate per vos ver- bum dei fuit alligatum, qui contra vestram inobedien- ciam et germen pernoxium Vicleff pestiferi catholice predicantes mendose accusastis, ipsos inclamastis et ultimo terroribus et verberibus repulistis! Multi tamen in ewangelio et defensione fidei inter tot et tanta discrimina de gracia dei perstiterunt, in antiqua fide eciam inter ipsos terrores et pericula manere po- pulum 2) adhortantes! Clerum eciam vobis contrarium bonis tem- a) Rkp. za »populum« zase: »manere«. 1) Podobně v Antihusovi str. 153.
292" matum, sed in sua gloria antiqua continue rutilasset. Sed cum predicaciones tue et tuorum coapostolorum ex germine pesti- fere doctrine Vicleff ortum habentes non redolere sed olere ceperunt, regnum Bohemie per omnes provincias circum- circa longe lateque diffusas confunditur et hereti- catur. Interrogentur de hoc, qui extere nacionis alienas terras sive milicie sive peregrinacionis causa gyraverunt, quid quantumve in dedecus Bohemie gentis confusionis sustinuerunt nobilis, populus et sacerdos! Quis eciam fructus in regno venerit ex illa predicacione, cottidiana docet experiencia. 1) Olim inter proximos ex predicacione caritas augebatur, nunc autem ex sermonibus la tuis et tuorum complicum odium excitatur, ymmo [151 ] ex vestris sermonibus ad tantum odium pululavit, ut pene rara sit domus, que in se non habeat discrepantes. Olim vidit proximus proximum cum omni dulcedine, cum suavitate, complacencia et humanitate, iam se respiciunt curvo vultu, mutuam conver- sacionem fugientes, ymmo socii prius et amici carissimi ex ve- stris predicacionibus facti sunt inimici et alterutrum alieni. Quanta eciam audita et cognita sunt in terra Bohemie, que per vestras doctrinas pestiferas vestris acutis et dolo concoloratis publicis predicacionibus et occulte insidiosis persuasionibus ex- citata sunt in maximam turbacionem plurimorum, presertim cleri, et excidium veritatis, cum predicatores catholice verbum dei predicantes, vestris do- ctrinis contrarios, repulistis et exilium pati ordinastis et sic in rei veritate per vos ver- bum dei fuit alligatum, qui contra vestram inobedien- ciam et germen pernoxium Vicleff pestiferi catholice predicantes mendose accusastis, ipsos inclamastis et ultimo terroribus et verberibus repulistis! Multi tamen in ewangelio et defensione fidei inter tot et tanta discrimina de gracia dei perstiterunt, in antiqua fide eciam inter ipsos terrores et pericula manere po- pulum 2) adhortantes! Clerum eciam vobis contrarium bonis tem- a) Rkp. za »populum« zase: »manere«. 1) Podobně v Antihusovi str. 153.
Strana 293
293* poralibus spoliari procurastis, principibus, baro- nibus, militibus et clientibus, quod possunt et debent auferre licite clero bona temporalia, persuadendo, in eo ipsorum animas vestimentis i. e. virtutibus spoliantes, dum ipsos ad malum li- cenciatis contra scripturam sacram et canonicas sancciones, ita quod de vobis bene potest adduci illud Job 241): »Agrum non suum demetunt et vineam eius, quem vi oppreserunt, vinde- miant,« ubi Gregorius 2): Potest agri vel vinee nomine uni- 1b versa ecclesia signari, quam perversi predicatores deme [151 . tunt et auctoritatem in eius membris opprimendo vindemiant, quia creatoris nostri graciam persequentes dum quosdam de illa, qui recti videbantur, rapiunt, quid aliud quam spicas vel botros animarum tollunt?« De quibus subditur 3): »nudos di- mittunt homines indumenta tollentes, quibus non est operi- mentum in frigore,« ubi Gregorius 4): »Sicut vestimenta corpus, sic bona opera protegunt animam. Vnde cuidam dicitur Apok. 16: Beatus qui vigilat et custodit vestimenta sua, ne nudus ambulet3). Heretici itaque cum in quorumdam mentibus per- versis allegacionibus recte fidei opera subtrahunt, quid agunt, nisi ut hiis qui adhuc desideriorum carnalium frigora senciunt, nimirum velamina indumentorum tollunt, ut sine bonorum ac- tuum vestimento moriantur. De quibus infra subditur: Nudis et incedentibus absque vestitu et esurientibus tulerunt spicas. Omnis enim qui nec bona nec mala operatur, nudus est et ociosus, qui autem mala agit, nudus incedit, quia sine velamine boni operis per iter pravitatis pergit. Sunt vero nonnulli, qui malum ne- quicie sue cognoscentes saciari pane iusticie festinant, perci- pere sacri eloquii dicta desiderant. Hii itaque quociens patrum sentencias pro edificandis mentibus in cogitacione versant, quasi de bona segete spicas portant. Heretici igitur nudis et inceden- tibus absque vestitu et esurientibus spicas tollunt, quia sive qui- dam ociosi sint et in nullis bonis operibus se exerceant seu per iter inpudicicie absque velamine boni operis pergant, eciam si qui ad penitenciam redire cupiunt et pabulum verbi concu- a) Rkp.: ambules. 1) v. 6. — 2) Migne P. L. 75 col. 1150. — 3.) Job 24, 7. 4) Migne P. L. 75 col. 1150—1152 (kompil.).
293* poralibus spoliari procurastis, principibus, baro- nibus, militibus et clientibus, quod possunt et debent auferre licite clero bona temporalia, persuadendo, in eo ipsorum animas vestimentis i. e. virtutibus spoliantes, dum ipsos ad malum li- cenciatis contra scripturam sacram et canonicas sancciones, ita quod de vobis bene potest adduci illud Job 241): »Agrum non suum demetunt et vineam eius, quem vi oppreserunt, vinde- miant,« ubi Gregorius 2): Potest agri vel vinee nomine uni- 1b versa ecclesia signari, quam perversi predicatores deme [151 . tunt et auctoritatem in eius membris opprimendo vindemiant, quia creatoris nostri graciam persequentes dum quosdam de illa, qui recti videbantur, rapiunt, quid aliud quam spicas vel botros animarum tollunt?« De quibus subditur 3): »nudos di- mittunt homines indumenta tollentes, quibus non est operi- mentum in frigore,« ubi Gregorius 4): »Sicut vestimenta corpus, sic bona opera protegunt animam. Vnde cuidam dicitur Apok. 16: Beatus qui vigilat et custodit vestimenta sua, ne nudus ambulet3). Heretici itaque cum in quorumdam mentibus per- versis allegacionibus recte fidei opera subtrahunt, quid agunt, nisi ut hiis qui adhuc desideriorum carnalium frigora senciunt, nimirum velamina indumentorum tollunt, ut sine bonorum ac- tuum vestimento moriantur. De quibus infra subditur: Nudis et incedentibus absque vestitu et esurientibus tulerunt spicas. Omnis enim qui nec bona nec mala operatur, nudus est et ociosus, qui autem mala agit, nudus incedit, quia sine velamine boni operis per iter pravitatis pergit. Sunt vero nonnulli, qui malum ne- quicie sue cognoscentes saciari pane iusticie festinant, perci- pere sacri eloquii dicta desiderant. Hii itaque quociens patrum sentencias pro edificandis mentibus in cogitacione versant, quasi de bona segete spicas portant. Heretici igitur nudis et inceden- tibus absque vestitu et esurientibus spicas tollunt, quia sive qui- dam ociosi sint et in nullis bonis operibus se exerceant seu per iter inpudicicie absque velamine boni operis pergant, eciam si qui ad penitenciam redire cupiunt et pabulum verbi concu- a) Rkp.: ambules. 1) v. 6. — 2) Migne P. L. 75 col. 1150. — 3.) Job 24, 7. 4) Migne P. L. 75 col. 1150—1152 (kompil.).
Strana 294
294" piscunt, eis esurientibus spicas tollunt, quia in eorum mente perniciosis persuasionibus patrum sentencias destruunt et cor- rumpunt.« Hec Gregorius. [1512a] Item terciam causam fingis tue ino- bediencie ibidem in cap. XVIII. L contra mandatum apo- stolicum Allexandri V. sic obiciendo 1): Est eciam hoc mandatum in preiudicium capellarum erectarum confirmatarum a dyoce- sanis et privilegiatarum racionabiliter a sede apostolica ad ver- bum domini in illis predicandum. Non enim profectus aliquis ex illo mandato provenire cernitur, sed fallax et inconstans illu- sio in hoc, quod loca propter privatam affeccionem et iniuriosam supplicacionem vel inportunam vel propter comodum temporale a suis licitis libertatibus spoliantur. Hec Huss. Verum forte scriberes, si illud mandatum foret ad impe- diendum verbum dei, quod nequaquam factum est, sed ad de- struendam insidiosam speluncam 2), in qua cathe- dram tibi, non predicacionis sed prevaricacio- nis, statuisti, ubi sicut probatum est contra sedem apo- stolicam multa scandalosa et erronea sunt predicata, contra fidem communem ecclesie romane et tocius chri- stianitatis de sacramentis, clavibus, officiis, censuris ecclesie, de iuribus, libertatibus, moribus, ritibus ecclesie, de ordinibus et religionibus in ecclesia, de veneracione reliquiarum et in- dulgenciis, ubi eciam pro perniciosissimo heretico Vicleff contra sanctam romanam ecclesiam et sedem apo- stolicam et contra dyocesanum est advocatum, pro cuius patrocinio sedens et predicans adversus patres tuos ac fratres nepharia loquebaris et adversus communem pastorem matris ecclesie gravissimum seminabas in populis scandalum, eius mandata vilipendens et subsanans, ubi eciam dyocesano tuo reverendo olim domino Sbinkoni, prelatis et toti clero sevissimam tribulacionem tuis publicis sermonibus excitasti, [1512 ] cui eciam usque ad mortem cum contemptu recalcitrans 8) durius rebellasti.3) 1) Opp. I, 235b. — 2) K následujícímu srv. Pálčova Antihusa str. 128. 3) Srv. Pálčova Antihusa str. 153 a Antihusa Štěpána Dolanského.
294" piscunt, eis esurientibus spicas tollunt, quia in eorum mente perniciosis persuasionibus patrum sentencias destruunt et cor- rumpunt.« Hec Gregorius. [1512a] Item terciam causam fingis tue ino- bediencie ibidem in cap. XVIII. L contra mandatum apo- stolicum Allexandri V. sic obiciendo 1): Est eciam hoc mandatum in preiudicium capellarum erectarum confirmatarum a dyoce- sanis et privilegiatarum racionabiliter a sede apostolica ad ver- bum domini in illis predicandum. Non enim profectus aliquis ex illo mandato provenire cernitur, sed fallax et inconstans illu- sio in hoc, quod loca propter privatam affeccionem et iniuriosam supplicacionem vel inportunam vel propter comodum temporale a suis licitis libertatibus spoliantur. Hec Huss. Verum forte scriberes, si illud mandatum foret ad impe- diendum verbum dei, quod nequaquam factum est, sed ad de- struendam insidiosam speluncam 2), in qua cathe- dram tibi, non predicacionis sed prevaricacio- nis, statuisti, ubi sicut probatum est contra sedem apo- stolicam multa scandalosa et erronea sunt predicata, contra fidem communem ecclesie romane et tocius chri- stianitatis de sacramentis, clavibus, officiis, censuris ecclesie, de iuribus, libertatibus, moribus, ritibus ecclesie, de ordinibus et religionibus in ecclesia, de veneracione reliquiarum et in- dulgenciis, ubi eciam pro perniciosissimo heretico Vicleff contra sanctam romanam ecclesiam et sedem apo- stolicam et contra dyocesanum est advocatum, pro cuius patrocinio sedens et predicans adversus patres tuos ac fratres nepharia loquebaris et adversus communem pastorem matris ecclesie gravissimum seminabas in populis scandalum, eius mandata vilipendens et subsanans, ubi eciam dyocesano tuo reverendo olim domino Sbinkoni, prelatis et toti clero sevissimam tribulacionem tuis publicis sermonibus excitasti, [1512 ] cui eciam usque ad mortem cum contemptu recalcitrans 8) durius rebellasti.3) 1) Opp. I, 235b. — 2) K následujícímu srv. Pálčova Antihusa str. 128. 3) Srv. Pálčova Antihusa str. 153 a Antihusa Štěpána Dolanského.
Strana 295
295* Deinde quali tyrannide clerus fuerit quas- satus contra libertates ecclesie et patrum canonicas sancciones propter tuas predicaciones factas in cathedra pestilencie Beth- lehem et propter tua scripta pestifera et occultas suasiones, quis possit enarrare?! E quibus quidam captivati et sicut latrones hincinde ducti vinculis sunt mancipati, quidam percussi, alii inhoneste tractati, alii depopulati, alii de propriis ecclesiis ex- pulsi et alii usque hodie exules et vagi sunt et in exilio quidam iam defuncti et plures de populo interfecti. Hec fecisti et videns angustias fratrum tuorum tot et tantas propter interdictum propter te sancte et iuste tentum, noluisti a tua predicacione ad mandatum tuorum prelatorum ad tempus abstinere, et dum tuis senioribus et eorum licitis mandatis obedire hortareris non audisti, sed quasi solus inter mortuos liber 1) et tibi soli suffi- ciens repugnans et rebellis sic hactenus permansisti. Ideo merito illa capella sathanice scole una tecum ecclesiastico supposita est inter- dicto ab eo, qui loca ecclesiastica privilegiare habet et privi- legium tollere habita causa. Vnde sicut racionabiliter sedes apostolica privilegiavit capellam Beth- lehem ad verbum dei predicandum, sic racio- nabiliter ex causis iam dictis propter nimium abusum illud privilegium interdixit, et presertim ut dogma pestiferum vergens in detrimentum fidei et religionis christiane sopiretur. Et hic est profectus magnus ex illo man- dato proveniens et propter hunc profectum et mala supradicta tollenda apostolicum exiit mandatum, non propter [152 1 a] pri- vatam affeccionem nec iniuriosam supplicacionem, ut asseris, vel comodum temporale. Nisi enim sic per illa mandata et pro- hibiciones obviatum fuisset, verisimiliter timetur, quod ex pre- dicacionibus illius loci fides3) et religio christiana quoad sin- gula supra nominata quasi totaliter fuisset iam subversa. Quare si non exaltasses cor tuum nec elatis super te oculis ambulasses2), te sapienciorem et prudenciorem cunctis repu- tando, sed humiliter cum romana ecclesia et tota christianitate a) Rkp.: sedes. 1) Ž. 87, 6. — 2) Ž. 130, 1.
295* Deinde quali tyrannide clerus fuerit quas- satus contra libertates ecclesie et patrum canonicas sancciones propter tuas predicaciones factas in cathedra pestilencie Beth- lehem et propter tua scripta pestifera et occultas suasiones, quis possit enarrare?! E quibus quidam captivati et sicut latrones hincinde ducti vinculis sunt mancipati, quidam percussi, alii inhoneste tractati, alii depopulati, alii de propriis ecclesiis ex- pulsi et alii usque hodie exules et vagi sunt et in exilio quidam iam defuncti et plures de populo interfecti. Hec fecisti et videns angustias fratrum tuorum tot et tantas propter interdictum propter te sancte et iuste tentum, noluisti a tua predicacione ad mandatum tuorum prelatorum ad tempus abstinere, et dum tuis senioribus et eorum licitis mandatis obedire hortareris non audisti, sed quasi solus inter mortuos liber 1) et tibi soli suffi- ciens repugnans et rebellis sic hactenus permansisti. Ideo merito illa capella sathanice scole una tecum ecclesiastico supposita est inter- dicto ab eo, qui loca ecclesiastica privilegiare habet et privi- legium tollere habita causa. Vnde sicut racionabiliter sedes apostolica privilegiavit capellam Beth- lehem ad verbum dei predicandum, sic racio- nabiliter ex causis iam dictis propter nimium abusum illud privilegium interdixit, et presertim ut dogma pestiferum vergens in detrimentum fidei et religionis christiane sopiretur. Et hic est profectus magnus ex illo man- dato proveniens et propter hunc profectum et mala supradicta tollenda apostolicum exiit mandatum, non propter [152 1 a] pri- vatam affeccionem nec iniuriosam supplicacionem, ut asseris, vel comodum temporale. Nisi enim sic per illa mandata et pro- hibiciones obviatum fuisset, verisimiliter timetur, quod ex pre- dicacionibus illius loci fides3) et religio christiana quoad sin- gula supra nominata quasi totaliter fuisset iam subversa. Quare si non exaltasses cor tuum nec elatis super te oculis ambulasses2), te sapienciorem et prudenciorem cunctis repu- tando, sed humiliter cum romana ecclesia et tota christianitate a) Rkp.: sedes. 1) Ž. 87, 6. — 2) Ž. 130, 1.
Strana 296
296* senciens te superioribus cum Saule humiliasses dicente: »Num- quid non filius Iemini ego sum de minima tribu Israel et co- gnacio mea novissima inter omnes familias de tribu Benjamin?« (I. Reg. XV)1) — quo contra tu in oculis tuissapiens et coram te ipso prudens omnes alios spernis, super omnes te extollis, diversarum novitatum ger- mina in populo disseminans contra communem fidem et reli- gionem christianam, nec in hiis vis romane ecclesie et sedi apo- stolice [te] submittere direccioni vel eciam alicuius universi- tatis approbate, reputans te2) inter quosque doctores et predica- tores previos novos et veteres iam primo natum principem pro patribus 3) et pre patribus. Qui solus et in modernis primicerius recte scripturas tractas et digeris, cecorum illuminas oculos, quasi tu solus sis pre ceteris lumen sedentibus in umbra mortis 4), cum te errare non reputas et alios patres nostros et patrum nostrorum patres in fide deviasse facto astruis, novam fidem et religionem in christiano populo predicando. Sed numquid propter te derelinquetur terra et transfe- lb [152 ] rentur rupes de loco suo (Job)?") Si enim hoc est ve- rum, quod tu docmatisas, sentencians contrarium in multis fidei romane ecclesie et tocius christianitatis, omnis terra a deo dere- licta est, quem pre multitudine in sua fide hucusque tenuit 3) sancta universalis ecclesia. Sancta enim ecclesia universalis pre- dicat veraciter, deum nisi intra se coli non posse, asserens quod omnes qui extra ipsam sunt minime salvabuntur. At contra tu, quia extra ipsam propter doctrinas varias et peregrinas salvare te posse confidis et tuis sequacibus salutem repromittis, tibi et tuis divinum adiutorium adesse profitendo — numquid ergo propter te derelinquetur terra? i. e. ut quisquis extra te fuerit, minime salvetur? Absit! Sed prudenciam tuam ostendisti plu- rimam, Job XXVI 1), ubi Gregorius"): »Omnis cui pru- dencia recta est, plurima non est, quia iuxta vocem Pauli ad Rom. 12 non plus appetit sapere quam oportet; cui vero plu- 3) Rkp.: te tenuit. 1) I. Král. 9, 21. — 2) Podobně v Antihusovi str. 154. — 3) Ž. 44, 17. 4) Luk. 1, 79. — 5) Job 18, 4. — 6) v. 3. 7) Migne P. L. 76 col. 24.
296* senciens te superioribus cum Saule humiliasses dicente: »Num- quid non filius Iemini ego sum de minima tribu Israel et co- gnacio mea novissima inter omnes familias de tribu Benjamin?« (I. Reg. XV)1) — quo contra tu in oculis tuissapiens et coram te ipso prudens omnes alios spernis, super omnes te extollis, diversarum novitatum ger- mina in populo disseminans contra communem fidem et reli- gionem christianam, nec in hiis vis romane ecclesie et sedi apo- stolice [te] submittere direccioni vel eciam alicuius universi- tatis approbate, reputans te2) inter quosque doctores et predica- tores previos novos et veteres iam primo natum principem pro patribus 3) et pre patribus. Qui solus et in modernis primicerius recte scripturas tractas et digeris, cecorum illuminas oculos, quasi tu solus sis pre ceteris lumen sedentibus in umbra mortis 4), cum te errare non reputas et alios patres nostros et patrum nostrorum patres in fide deviasse facto astruis, novam fidem et religionem in christiano populo predicando. Sed numquid propter te derelinquetur terra et transfe- lb [152 ] rentur rupes de loco suo (Job)?") Si enim hoc est ve- rum, quod tu docmatisas, sentencians contrarium in multis fidei romane ecclesie et tocius christianitatis, omnis terra a deo dere- licta est, quem pre multitudine in sua fide hucusque tenuit 3) sancta universalis ecclesia. Sancta enim ecclesia universalis pre- dicat veraciter, deum nisi intra se coli non posse, asserens quod omnes qui extra ipsam sunt minime salvabuntur. At contra tu, quia extra ipsam propter doctrinas varias et peregrinas salvare te posse confidis et tuis sequacibus salutem repromittis, tibi et tuis divinum adiutorium adesse profitendo — numquid ergo propter te derelinquetur terra? i. e. ut quisquis extra te fuerit, minime salvetur? Absit! Sed prudenciam tuam ostendisti plu- rimam, Job XXVI 1), ubi Gregorius"): »Omnis cui pru- dencia recta est, plurima non est, quia iuxta vocem Pauli ad Rom. 12 non plus appetit sapere quam oportet; cui vero plu- 3) Rkp.: te tenuit. 1) I. Král. 9, 21. — 2) Podobně v Antihusovi str. 154. — 3) Ž. 44, 17. 4) Luk. 1, 79. — 5) Job 18, 4. — 6) v. 3. 7) Migne P. L. 76 col. 24.
Strana 297
297* rima, recta non est, quia ultra modum tenditur et in quolibet latere culpe declinatur. Prudenciam vero suam plurimam osten- dunt, qui videri pre aliis prudenciores appetunt. Vnde fit ple- rumque, ut dum moderate sapere nesciunt, et fatua loquantur.« Hec Gregorius lib. XVII. cap. XXVI. Sed et numquid eciam rupes propter te de loco suo trans- ferentur? Rupes doctores vocantur sancti et patres sancti, quos sublimibus in humano genere excedere sensibus estimamus, quos perfectos doctores se habere ecclesia gloriatur. Numquid ergo hii in ecclesia sancta recte sencientes humiliter et suis doctrinis et constitucionibus ac decretis fideles stabi- lientes tibi de loco suo cedent, ut ipsi falsa in comparacione tui sentire reputentur? Absit! Sed timendum est, ne de te et tuis coapostolis alta sencientibus et nimis de se pre [1522a] sumen- tibus verificetur illud Job 241): »Alii terminos transtulerunt et diripuerunt greges,« ubi Gregorius lib. XVI 2): »Quos ali- orum nomine nisi hereticos designat, qui a sancte ecclesie gre- mio extranei existunt? Ipsi enim terminos transferunt, quia constituciones patrum prevaricando transcendunt, de quibus nimirum constitucionibus scriptum est: Ne transgrediaris ter- minos antiquos, quos posuerunt patres. Qui greges diripiunt et pascunt, quia inperitos quosque perversis ad se persuasio- nibus trahunt et doctrinis pestiferis ad interficiendum nutriunt.« Hec Gregorius. Utilius ergotibi foret sensum tuum humi- liter deprimere, cum sapiencioribus et pru- dencioribus conformiter senciendo. Recole, ut ceperam de Saul dicere, quomodo per obedienciam et humili- tatem regnum et spiritum bonum dei adeptus fuit dicente scri- ptura I. Reg. XV 3): »Nonne cum parvulus esses in oculis tuis, caput in tribubus Israel factus es?« et iterum 4): »Et insiluit super eum spiritus domini et prophetavit in medio cunei pro- phetarum, ita ut pro miraculo veniret in proverbium: Numquid et Saul inter prophetas?« Quo contra per inobedienciam et su- perbiam a regno eiectus mali spiritus ludibrio est comprehen- 1) v. 2. — 2) Migne P. L. 75 col. 1148. — 3) v. 17. 4) I. Král. 10, 10.
297* rima, recta non est, quia ultra modum tenditur et in quolibet latere culpe declinatur. Prudenciam vero suam plurimam osten- dunt, qui videri pre aliis prudenciores appetunt. Vnde fit ple- rumque, ut dum moderate sapere nesciunt, et fatua loquantur.« Hec Gregorius lib. XVII. cap. XXVI. Sed et numquid eciam rupes propter te de loco suo trans- ferentur? Rupes doctores vocantur sancti et patres sancti, quos sublimibus in humano genere excedere sensibus estimamus, quos perfectos doctores se habere ecclesia gloriatur. Numquid ergo hii in ecclesia sancta recte sencientes humiliter et suis doctrinis et constitucionibus ac decretis fideles stabi- lientes tibi de loco suo cedent, ut ipsi falsa in comparacione tui sentire reputentur? Absit! Sed timendum est, ne de te et tuis coapostolis alta sencientibus et nimis de se pre [1522a] sumen- tibus verificetur illud Job 241): »Alii terminos transtulerunt et diripuerunt greges,« ubi Gregorius lib. XVI 2): »Quos ali- orum nomine nisi hereticos designat, qui a sancte ecclesie gre- mio extranei existunt? Ipsi enim terminos transferunt, quia constituciones patrum prevaricando transcendunt, de quibus nimirum constitucionibus scriptum est: Ne transgrediaris ter- minos antiquos, quos posuerunt patres. Qui greges diripiunt et pascunt, quia inperitos quosque perversis ad se persuasio- nibus trahunt et doctrinis pestiferis ad interficiendum nutriunt.« Hec Gregorius. Utilius ergotibi foret sensum tuum humi- liter deprimere, cum sapiencioribus et pru- dencioribus conformiter senciendo. Recole, ut ceperam de Saul dicere, quomodo per obedienciam et humili- tatem regnum et spiritum bonum dei adeptus fuit dicente scri- ptura I. Reg. XV 3): »Nonne cum parvulus esses in oculis tuis, caput in tribubus Israel factus es?« et iterum 4): »Et insiluit super eum spiritus domini et prophetavit in medio cunei pro- phetarum, ita ut pro miraculo veniret in proverbium: Numquid et Saul inter prophetas?« Quo contra per inobedienciam et su- perbiam a regno eiectus mali spiritus ludibrio est comprehen- 1) v. 2. — 2) Migne P. L. 75 col. 1148. — 3) v. 17. 4) I. Král. 10, 10.
Strana 298
298* sus, David electum domini et plures vexans, ipse plurimum ymmo usque ad extremum iusto dei iudicio vexabatur. Vnde inter plurima inprecacionis verba adversus Saulem per Samu- elem iniecta hec inter cetera secuntur 1) : »Pro eo quod abiecisti sermonem domini, sc. per inobedienciam et superbiam, abiecit te dominus, ne sis rex.« Et infra2): »Et directus est spiritus domini in David« et deinceps 3): »Spiritus autem domini recessit a Saul et exagitavit eum spiritus domini malus.« Time, Hussko, ne forteex tua grandi rebel- lione et inobediencia crassa [1522 ] et superbia nimis magna malo exagiteris spiritu, cum tot prelatorum proiecta obediencia et tot doctorum sanctorum et patrum doctrina vilipensa quasi equus sine freno discurrens doctrinas, quas apostolus vocat varias et peregrinas*), in populo spargere non formidas et nullius subiectus obediencie, divini iuris imperio, quasi deum te exaltato corde constituis tuorum coapostolorum et sequacium, sicut cernitur manifeste. Vnde tibi dici potest conformiter, quod dictum est Sauli per Samuelem improperanter, cum de allacione prede per oblaciones factas in Galgalis suam inobedienciam voluit colorare: »Numquid vult dominus holocausta et victimas et non pocius [ut] obediatur voci domini? Melior est enim obediencia quam victima« (I. Reg. XV)5). Et quia actus predicacionis et missacionis non incon- sone inter holocausta et victimas computantur, eo quod per holo- causta et victimas quilibet actus merendi potest intelligi: ideo merito eisdem verbis poterit tibi inprecari: Numquid vult do- minus missacionis holocausta et victimas predicacionis et non pocius [ut] obediatur voci domini? Ideo sicut Saul pro eo, quod abiecit sermonem domini, abiecit eum dominus a dignitate, ne sit rex: sic Husko, quia abiecisti mandatum domini per Alle- xandrum V. iuste et sancte factum, ut est ostensum supra, digne ab hiis, quibus sancte ecclesie commissa est disciplina, ruine tue dolore es prostratus; et qui apostolicis noluisti obedire de- cretis, locum deinceps inter sacerdotes quoad execucionem officii non habeas, sed a ministerio missacionis et predicacionis fias extraneus et suspensus. 1) I. Král. 15, 23. — 2) I. Král. 16, 13. — 3) v. 14. — 4) Žid. 13, 9. 5) v. 22.
298* sus, David electum domini et plures vexans, ipse plurimum ymmo usque ad extremum iusto dei iudicio vexabatur. Vnde inter plurima inprecacionis verba adversus Saulem per Samu- elem iniecta hec inter cetera secuntur 1) : »Pro eo quod abiecisti sermonem domini, sc. per inobedienciam et superbiam, abiecit te dominus, ne sis rex.« Et infra2): »Et directus est spiritus domini in David« et deinceps 3): »Spiritus autem domini recessit a Saul et exagitavit eum spiritus domini malus.« Time, Hussko, ne forteex tua grandi rebel- lione et inobediencia crassa [1522 ] et superbia nimis magna malo exagiteris spiritu, cum tot prelatorum proiecta obediencia et tot doctorum sanctorum et patrum doctrina vilipensa quasi equus sine freno discurrens doctrinas, quas apostolus vocat varias et peregrinas*), in populo spargere non formidas et nullius subiectus obediencie, divini iuris imperio, quasi deum te exaltato corde constituis tuorum coapostolorum et sequacium, sicut cernitur manifeste. Vnde tibi dici potest conformiter, quod dictum est Sauli per Samuelem improperanter, cum de allacione prede per oblaciones factas in Galgalis suam inobedienciam voluit colorare: »Numquid vult dominus holocausta et victimas et non pocius [ut] obediatur voci domini? Melior est enim obediencia quam victima« (I. Reg. XV)5). Et quia actus predicacionis et missacionis non incon- sone inter holocausta et victimas computantur, eo quod per holo- causta et victimas quilibet actus merendi potest intelligi: ideo merito eisdem verbis poterit tibi inprecari: Numquid vult do- minus missacionis holocausta et victimas predicacionis et non pocius [ut] obediatur voci domini? Ideo sicut Saul pro eo, quod abiecit sermonem domini, abiecit eum dominus a dignitate, ne sit rex: sic Husko, quia abiecisti mandatum domini per Alle- xandrum V. iuste et sancte factum, ut est ostensum supra, digne ab hiis, quibus sancte ecclesie commissa est disciplina, ruine tue dolore es prostratus; et qui apostolicis noluisti obedire de- cretis, locum deinceps inter sacerdotes quoad execucionem officii non habeas, sed a ministerio missacionis et predicacionis fias extraneus et suspensus. 1) I. Král. 15, 23. — 2) I. Král. 16, 13. — 3) v. 14. — 4) Žid. 13, 9. 5) v. 22.
Strana 299
299* [E cap. XLV—1662b]. Probat autem illam partem suppo- sicionis sic scribens 1): Patet autem secundo supposicio ex verbis doctorum, cum dicunt: Quidam autem de clero in regno Bohemie ad hoc nolunt consentire, conantes quantum in eis est inducere fidelem populum ad inobedienciam respectu prelatorum et ad irreverenciam erga papalem, episcopalem, sacerdotalem et cleri- calem dignitatem. Modo notum est, quod inobediencia et irreve- rencia, quam doctores hic innuunt, foret peccatum mortale. Hec Huss. Respondetur, quod verum est, quod inobedien- ciaet irreverencia, quam doctores ibi innuunt, est peccatum mortale. Nam rogo iuxta sentenciam b. Bernhardi quomodo te vis racionabiliter a peccato mortali excusare, cum silencium a predicacione et suspensionem a mis- sacione, a sede apostolica tibi sancte et iuste iniunctam, ut patet ex prioribus, rupisti ex contemptu, cum iam fere per 4 annos hoc silencii 3) mandatum transgrediens missasti et predicasti, non curans irregularitatem incurrere et prophanare in scan- dalum plurimorum? Sed ex hoc non sequitur, quod ergo hoc verbum »debet« in quolibet precepto prelatorum dicat debitum 7 1a obligacionis ad inobedienciam [167"] et irreverenciam sub pena peccati mortalis. Illa enim probacio est valde insufficiens se- cunde supposicioni. Secundo probat illam supposicionem ex auctoritate b. Au- gustini per doctores allegata, ubi dicitur 2): Si obediens patri tuo non fueris (intellige non patri corporali sed spirituali), omnes virtutes perdidisti. Modo planum est, quod non potest homo vir- tuosus omnes virtutes perdere nisi per peccatum mortale, et sic in auctoritate illa inobediencia crimen mortale inculcat. Istud ergo dictum doctorum ex supposicione sc. romane ecclesie et prelatis obediendum esse per inferiores in omnibus quibuscunque etc. tantum valet: i. e. debet obediri sub pena peccati mortalis. Vnde ad istum sensum clamant nunc, quod sim romane ecclesie inobediens et propter hoc me excommunicant. Et planum est ex a) Rkp.: silencium. 1) Opp. I, 240b. — 2) ibid. 240b.
299* [E cap. XLV—1662b]. Probat autem illam partem suppo- sicionis sic scribens 1): Patet autem secundo supposicio ex verbis doctorum, cum dicunt: Quidam autem de clero in regno Bohemie ad hoc nolunt consentire, conantes quantum in eis est inducere fidelem populum ad inobedienciam respectu prelatorum et ad irreverenciam erga papalem, episcopalem, sacerdotalem et cleri- calem dignitatem. Modo notum est, quod inobediencia et irreve- rencia, quam doctores hic innuunt, foret peccatum mortale. Hec Huss. Respondetur, quod verum est, quod inobedien- ciaet irreverencia, quam doctores ibi innuunt, est peccatum mortale. Nam rogo iuxta sentenciam b. Bernhardi quomodo te vis racionabiliter a peccato mortali excusare, cum silencium a predicacione et suspensionem a mis- sacione, a sede apostolica tibi sancte et iuste iniunctam, ut patet ex prioribus, rupisti ex contemptu, cum iam fere per 4 annos hoc silencii 3) mandatum transgrediens missasti et predicasti, non curans irregularitatem incurrere et prophanare in scan- dalum plurimorum? Sed ex hoc non sequitur, quod ergo hoc verbum »debet« in quolibet precepto prelatorum dicat debitum 7 1a obligacionis ad inobedienciam [167"] et irreverenciam sub pena peccati mortalis. Illa enim probacio est valde insufficiens se- cunde supposicioni. Secundo probat illam supposicionem ex auctoritate b. Au- gustini per doctores allegata, ubi dicitur 2): Si obediens patri tuo non fueris (intellige non patri corporali sed spirituali), omnes virtutes perdidisti. Modo planum est, quod non potest homo vir- tuosus omnes virtutes perdere nisi per peccatum mortale, et sic in auctoritate illa inobediencia crimen mortale inculcat. Istud ergo dictum doctorum ex supposicione sc. romane ecclesie et prelatis obediendum esse per inferiores in omnibus quibuscunque etc. tantum valet: i. e. debet obediri sub pena peccati mortalis. Vnde ad istum sensum clamant nunc, quod sim romane ecclesie inobediens et propter hoc me excommunicant. Et planum est ex a) Rkp.: silencium. 1) Opp. I, 240b. — 2) ibid. 240b.
Strana 300
300* lege dei et ex lege canonica, quod non debet quis excommunicari nisi propter peccatum mortale, ut dixi alibi. Hec Huss. Respondetur. Verum est, quod secundum auctorita- tem b. Augustini inobediencia peccatum mortale inculcat, sed non quelibet inobediencia, ut dictum est inmediate — et ergo supposicio est improbata. Verum est tamen, quod in obedien- ciatuaest mortifera. Quis enim hoc poterit exprimere, quantum in clerum huius regni et romanam ecclesiam deli- quisti, cum despexeris pertinaciter Petri claves et ecclesiasticam leseris potestatem, cum non solum interdicti sentenciam, quam servare utique debueras, ab inicio temere violasti, ymmo ipsum non servare multos induxisti et quod peius est, per seculares tibi faventes ad non servandum interdicti sentenciam plurimos compulisti et quos monitis et falsis persuasionibus ad violandam interdicti sentenciam non potuisti inducere, minis ac [167 — terroribus flectere [et] captivitate plurimorum sacerdotum per seculares hincinde per Boemiam compellere suggessisti, ita quod tua suggestione plurimi plebani et altariste beneficiis, bonis tem- poralibus et censibus spoliati exulare sunt coacti. Sed forte et sine forte hoc procurans et ad hec consen- ciens manus lavare poteris cum Pilato, ut innocens habearis a peccato mortali denudatus! Revera gravius peccasti quam Pi- latus, qui propter timorem cesaris sibi obiectum a Judeis di- centibus: ,Si hunc dimittis, non es amicus cesaris (Joh. 19) 1) Jesum innocentem condempnavit, tu autem propter contemptum et superbiam adversus romanam ecclesiam et tuos prelatos vo- lens tue malicie et obduracionis multos habere complices, ut multitudini parceretur, predicta fieri procurasti et quos doctrina tua et suggestionibus corrumpere non valuisti, saltem accusa- cionibus mendosis et terroribus incussis ad tuam inobedienciam attrahere per tuos complices laborasti. Vnde bene de te scripsit Psalmista dicens 2): »Sub lingua eius labor et dolor, sedit in insidiis cum divitibus in occultis, ut interficiat innocentem.« Propter enim perversa dogmata sub lingua tua labor et dolor est; propter vero sanctitatis speciem, quam simulas et ostentas, sedes in insidiis; propter autem secularis potestatis violenciam 1) v. 12. — 2) Ž. 92, 7 n.
300* lege dei et ex lege canonica, quod non debet quis excommunicari nisi propter peccatum mortale, ut dixi alibi. Hec Huss. Respondetur. Verum est, quod secundum auctorita- tem b. Augustini inobediencia peccatum mortale inculcat, sed non quelibet inobediencia, ut dictum est inmediate — et ergo supposicio est improbata. Verum est tamen, quod in obedien- ciatuaest mortifera. Quis enim hoc poterit exprimere, quantum in clerum huius regni et romanam ecclesiam deli- quisti, cum despexeris pertinaciter Petri claves et ecclesiasticam leseris potestatem, cum non solum interdicti sentenciam, quam servare utique debueras, ab inicio temere violasti, ymmo ipsum non servare multos induxisti et quod peius est, per seculares tibi faventes ad non servandum interdicti sentenciam plurimos compulisti et quos monitis et falsis persuasionibus ad violandam interdicti sentenciam non potuisti inducere, minis ac [167 — terroribus flectere [et] captivitate plurimorum sacerdotum per seculares hincinde per Boemiam compellere suggessisti, ita quod tua suggestione plurimi plebani et altariste beneficiis, bonis tem- poralibus et censibus spoliati exulare sunt coacti. Sed forte et sine forte hoc procurans et ad hec consen- ciens manus lavare poteris cum Pilato, ut innocens habearis a peccato mortali denudatus! Revera gravius peccasti quam Pi- latus, qui propter timorem cesaris sibi obiectum a Judeis di- centibus: ,Si hunc dimittis, non es amicus cesaris (Joh. 19) 1) Jesum innocentem condempnavit, tu autem propter contemptum et superbiam adversus romanam ecclesiam et tuos prelatos vo- lens tue malicie et obduracionis multos habere complices, ut multitudini parceretur, predicta fieri procurasti et quos doctrina tua et suggestionibus corrumpere non valuisti, saltem accusa- cionibus mendosis et terroribus incussis ad tuam inobedienciam attrahere per tuos complices laborasti. Vnde bene de te scripsit Psalmista dicens 2): »Sub lingua eius labor et dolor, sedit in insidiis cum divitibus in occultis, ut interficiat innocentem.« Propter enim perversa dogmata sub lingua tua labor et dolor est; propter vero sanctitatis speciem, quam simulas et ostentas, sedes in insidiis; propter autem secularis potestatis violenciam 1) v. 12. — 2) Ž. 92, 7 n.
Strana 301
301* et tyrannidem sedes cum divitibus in occultis, quia simul et specie sanctitatis fraudulenta et terrena po- testate uteris et in occultis cum divitibus sedere per- hiberis. Tua enim predicacio ab auditoribus facile despici poterat et tue sanctitatis simulacio, si non eam adiunctus terror 728 [167 ] secularium exaltasset. Sed numquid hec legi dei sunt consona et vite apostolorum? Quis inquam apostolorum se brachio protexit seculari et sedicionem in populo excitavit? Omnes enim apostolorum legende perlegantur studiose et nus- quam reperientur per eos ista facta. Lege in vita s. Andree apostoli! 1) Cum eum Egeas iratus in carcerem reclusisset, ubi cum clausus esset, venit ad eum multitudo magna provincie Achaie, ita ut Egeam vellent perdere et Andream de carcere li- berare, quibus s. Andreas dixit: »Nolite fratres karissimi quie- tem domini mei Jesu Christi in sedicionem diabolicam excitare, sed magis estote parati, ut per tribulaciones temporales ad eterna gaudia pertingatis.« Tu autem oppositum patras, cum ut tribulaciones iustas et sanctas, quas condigne meruisti, eva- deres, sedicionem nedum in populo communi dyabolicam ex- citasti, sed populum communem quod peius est contra clerum concitasti, quia interdictum violare et coram te officiare nolue- runt, quorum beneficia tui sequaces in villis et civitatibus occu- parunt et adhuc aliqui die occupant hodierna. Sed hec non solum vite obviant et conversacioni aposto- lorum, sed et legi Christi. Dicit enim lex Christi Ex. XX et Mat. XIX2): "Non concupisces rem proximi tui, non furtum facies“, sed tui sequaces tuo ortatu istam legem in pa- rietibus depingunt, ore assidue pronuncciant et per tabernas inebriati et taxillos ludentes cantant, sed in corde habent opposita illorum inscripta mandatorum. Quod in opere demonstrant evidenter, ut a fructibus suis cognoscantur, dum res proxi- 72b morum [1672b] nedum concupiscunt, sed violenter contra deum et iusticiam ex tua suggestione licenciati rapiunt, bona cleri- corum spoliantes, ubi plus quam furtum, quia spolium et sacri- 1) Apokryfní »Acta Andreae«. — 2) Ex. 20, 17. 15; Mat. 19, 18.
301* et tyrannidem sedes cum divitibus in occultis, quia simul et specie sanctitatis fraudulenta et terrena po- testate uteris et in occultis cum divitibus sedere per- hiberis. Tua enim predicacio ab auditoribus facile despici poterat et tue sanctitatis simulacio, si non eam adiunctus terror 728 [167 ] secularium exaltasset. Sed numquid hec legi dei sunt consona et vite apostolorum? Quis inquam apostolorum se brachio protexit seculari et sedicionem in populo excitavit? Omnes enim apostolorum legende perlegantur studiose et nus- quam reperientur per eos ista facta. Lege in vita s. Andree apostoli! 1) Cum eum Egeas iratus in carcerem reclusisset, ubi cum clausus esset, venit ad eum multitudo magna provincie Achaie, ita ut Egeam vellent perdere et Andream de carcere li- berare, quibus s. Andreas dixit: »Nolite fratres karissimi quie- tem domini mei Jesu Christi in sedicionem diabolicam excitare, sed magis estote parati, ut per tribulaciones temporales ad eterna gaudia pertingatis.« Tu autem oppositum patras, cum ut tribulaciones iustas et sanctas, quas condigne meruisti, eva- deres, sedicionem nedum in populo communi dyabolicam ex- citasti, sed populum communem quod peius est contra clerum concitasti, quia interdictum violare et coram te officiare nolue- runt, quorum beneficia tui sequaces in villis et civitatibus occu- parunt et adhuc aliqui die occupant hodierna. Sed hec non solum vite obviant et conversacioni aposto- lorum, sed et legi Christi. Dicit enim lex Christi Ex. XX et Mat. XIX2): "Non concupisces rem proximi tui, non furtum facies“, sed tui sequaces tuo ortatu istam legem in pa- rietibus depingunt, ore assidue pronuncciant et per tabernas inebriati et taxillos ludentes cantant, sed in corde habent opposita illorum inscripta mandatorum. Quod in opere demonstrant evidenter, ut a fructibus suis cognoscantur, dum res proxi- 72b morum [1672b] nedum concupiscunt, sed violenter contra deum et iusticiam ex tua suggestione licenciati rapiunt, bona cleri- corum spoliantes, ubi plus quam furtum, quia spolium et sacri- 1) Apokryfní »Acta Andreae«. — 2) Ex. 20, 17. 15; Mat. 19, 18.
Strana 302
302" legium committunt, concepta audacia temera presumpcione ex tuis sermonibus et tuorum coapostolorum publicis et privatis. Estne hec vera obediencia tibi in hac parte et tuis coapostolis consentire, cum sepius in capitulis de obediencia replicasti, quod nemo debet obedire homini in ali- quo eciam minimo, quod divino obviat mandato? Et si hoc verum reputas, quod loqueris et scribis, quomodo te et tuos coa- apostolos talia suggerentes et laycos hec ipsa facientes a peccato mortali poteris excusare et exhinc contra te et tuos complices excommunicacionis sentenciam iniuste latam, nisi forte pre- latos et ceteros sacerdotes proximos tibi et complicibus tuis non reputares, more Judeorum solum tibi adherentes proximos arbitrando, quod utique asserere non audebis. Ideo cum tu ipse cum tuis certis coapostolis horum criminum causa extitisti principalis, quomodo ex lege dei et canonum vis te a peccato mortali excusare ac per hoc iniuste excommunicatum estimare? [1692a] Respondetur ad argumentum 1) negando conse- quenciam. Ad probacionem dicitur, quod nunquam fuerunt mo- niti in debita forma, quod non fecissent sibi debitum, quo sen- tencias et penas non incurrerunt servata omni obediencia et reverencia circa sedem apostolicam et papam Innocencium. Et supposito sed non concesso, quod fuissent moniti in debita forma, non ad statim tenebantur obedire, quia in illa bulla papa concessit personis pluribus facultatia) et statutis ipsius preiu- dicialia, non bene informatus per mag. Mauricium; ideo po- terant racionabiliter obedienciam illam suspendere ad [169 2b" informacionem ipsius meliorem. Quodsi post informacionem utique tale mandatum de dando sibi locum quem postulavit cognovissent, omnino cum reverencia paruissent. Nec ista cavillacio ut prior est contra veritatem catholicam b. Bernardi et doctorum, quia secus est de concessis et preceptis simpliciter. Non enim posuerunt b. Bernardus et doctores, quod obediendum est per inferiores in omnibus quibuscunque, ubi non denegatur purum bonum nec conceditur purum malum, sed medium. Sciunt enim doctores, quod in talibus concessis requi- a) Rkp.: facultatis. 1) De mag. Mauricio — Opp. I, 241b.
302" legium committunt, concepta audacia temera presumpcione ex tuis sermonibus et tuorum coapostolorum publicis et privatis. Estne hec vera obediencia tibi in hac parte et tuis coapostolis consentire, cum sepius in capitulis de obediencia replicasti, quod nemo debet obedire homini in ali- quo eciam minimo, quod divino obviat mandato? Et si hoc verum reputas, quod loqueris et scribis, quomodo te et tuos coa- apostolos talia suggerentes et laycos hec ipsa facientes a peccato mortali poteris excusare et exhinc contra te et tuos complices excommunicacionis sentenciam iniuste latam, nisi forte pre- latos et ceteros sacerdotes proximos tibi et complicibus tuis non reputares, more Judeorum solum tibi adherentes proximos arbitrando, quod utique asserere non audebis. Ideo cum tu ipse cum tuis certis coapostolis horum criminum causa extitisti principalis, quomodo ex lege dei et canonum vis te a peccato mortali excusare ac per hoc iniuste excommunicatum estimare? [1692a] Respondetur ad argumentum 1) negando conse- quenciam. Ad probacionem dicitur, quod nunquam fuerunt mo- niti in debita forma, quod non fecissent sibi debitum, quo sen- tencias et penas non incurrerunt servata omni obediencia et reverencia circa sedem apostolicam et papam Innocencium. Et supposito sed non concesso, quod fuissent moniti in debita forma, non ad statim tenebantur obedire, quia in illa bulla papa concessit personis pluribus facultatia) et statutis ipsius preiu- dicialia, non bene informatus per mag. Mauricium; ideo po- terant racionabiliter obedienciam illam suspendere ad [169 2b" informacionem ipsius meliorem. Quodsi post informacionem utique tale mandatum de dando sibi locum quem postulavit cognovissent, omnino cum reverencia paruissent. Nec ista cavillacio ut prior est contra veritatem catholicam b. Bernardi et doctorum, quia secus est de concessis et preceptis simpliciter. Non enim posuerunt b. Bernardus et doctores, quod obediendum est per inferiores in omnibus quibuscunque, ubi non denegatur purum bonum nec conceditur purum malum, sed medium. Sciunt enim doctores, quod in talibus concessis requi- a) Rkp.: facultatis. 1) De mag. Mauricio — Opp. I, 241b.
Strana 303
303* ritur narracio, que si falsa est, contingit sedem apostolicam et ecclesiam romanam fallere et falli et sic sciunt doctores, quod non omnia talia concessa sunt tamquam fides acceptanda nec eis ad statim est obediendum sub pena peccati mortalis usque ad informacionem saniorem. Sed mirandum est de Huss stulticia puerili, quod in hac cavillacione nititur confundere personas, ipsis crimina obiciendo ex nomine. Si enim modum cor- reccionis pretendisset, eos in genere absque nominacione per- sonarum correxisset et utique iuxta suum ordinem et senium posuisset, sed contra quem plus stomachatur, quia sibi in suis erroribus non adheret et contra errores Viclef quos approbat publice predicavit, 1) illum primum in ordine quasi ex amore Jude collocavit, unum autem noluit nominare, quem bene de- notavit, de quo bene constat fuisse participem in crimine.2) Si fraternam correccionem et non detraccionem intendisset adhi- bere, illum amorem fraternum in illo non nominato implevisset, ipsum cum aliis specificando, sed quia sibi deferre voluit, ne ipsum confunderet, quia non est multum contrarius viis suis, ex hoc arguitur, quod alios nominatos non corrigere sed con- fundere laboravit iuxta exemplum salvatoris, [1701a] quod nobis reliquit, quod nunquam mala pro malis sed bona pro malis rein- pendere debeamus, habens eciam scripturam pro se apostoli ad Rom. XII3): Nulli malum pro malo reddentes, benedicite per- sequentibus vos, benedicite et nolite maledicere. Revera non cor- rector nec argumentator, sed detractor viciosus convincitur. Non enim hoc Christus vel lex eius docuit, cuius titulum sibi vpocritice usurpat, se scribens in literis missilibus servum Jesu Christi et legis eius. Christus enim crimen Jude sui pro- ditoris noluit publice nec pera) ipsum requisitus nominare, sed dixit in genere): Unus vestrum me traditurus est (Mat. 26), quia a malo retrahere voluit et emendare. Iste autem scriptor, ostendens se in eo servum antichristi, malum suis magistris false imponens non est eos cum hoc veritus nominare, quia per- a) Rkp.: vynech. 1) Stanislav ze Znojma. — 2) Kdo je tu míněn, nelze určiti. 3) v. 14. — 4) Mat. 26, 21.
303* ritur narracio, que si falsa est, contingit sedem apostolicam et ecclesiam romanam fallere et falli et sic sciunt doctores, quod non omnia talia concessa sunt tamquam fides acceptanda nec eis ad statim est obediendum sub pena peccati mortalis usque ad informacionem saniorem. Sed mirandum est de Huss stulticia puerili, quod in hac cavillacione nititur confundere personas, ipsis crimina obiciendo ex nomine. Si enim modum cor- reccionis pretendisset, eos in genere absque nominacione per- sonarum correxisset et utique iuxta suum ordinem et senium posuisset, sed contra quem plus stomachatur, quia sibi in suis erroribus non adheret et contra errores Viclef quos approbat publice predicavit, 1) illum primum in ordine quasi ex amore Jude collocavit, unum autem noluit nominare, quem bene de- notavit, de quo bene constat fuisse participem in crimine.2) Si fraternam correccionem et non detraccionem intendisset adhi- bere, illum amorem fraternum in illo non nominato implevisset, ipsum cum aliis specificando, sed quia sibi deferre voluit, ne ipsum confunderet, quia non est multum contrarius viis suis, ex hoc arguitur, quod alios nominatos non corrigere sed con- fundere laboravit iuxta exemplum salvatoris, [1701a] quod nobis reliquit, quod nunquam mala pro malis sed bona pro malis rein- pendere debeamus, habens eciam scripturam pro se apostoli ad Rom. XII3): Nulli malum pro malo reddentes, benedicite per- sequentibus vos, benedicite et nolite maledicere. Revera non cor- rector nec argumentator, sed detractor viciosus convincitur. Non enim hoc Christus vel lex eius docuit, cuius titulum sibi vpocritice usurpat, se scribens in literis missilibus servum Jesu Christi et legis eius. Christus enim crimen Jude sui pro- ditoris noluit publice nec pera) ipsum requisitus nominare, sed dixit in genere): Unus vestrum me traditurus est (Mat. 26), quia a malo retrahere voluit et emendare. Iste autem scriptor, ostendens se in eo servum antichristi, malum suis magistris false imponens non est eos cum hoc veritus nominare, quia per- a) Rkp.: vynech. 1) Stanislav ze Znojma. — 2) Kdo je tu míněn, nelze určiti. 3) v. 14. — 4) Mat. 26, 21.
Strana 304
304* cutere eos infamia curavit non emendare. Vnde Ysidorus lib. 3 cap. XLI. de summo bono sic inquit ): Qui deliquentem superbo vel odioso animo corrigit, non emendat sed percutit. Quicquid enim protervus vel indignans animus protulit, obiur- gantis furor est, non dileccio corrigentis. Hec ille. Et vere furor obiurgantis est, quia cum nunquam fuisset in convocacione facultatis theoloyce, ubi doctorum denegacionem in recepcione bulle Bonifacii certitudinaliter cognovisset, pre- sumpsit tamen scribere tamquam certum, quod ipsi moniti in debita forma bullis pape parere noluerunt ac excommunica- cionem in non parendo et demum prophanacionem incurrerunt, quod nunquam probare poterit in eternum iste conviciator de doctoribus per eum nominatis, [170'b] per hoc volens excom- municacionem [et] prophanacionem in se ipso colorare, si istos haberet in predictis consodales. 1) Migne P. L. 83 col. 711.
304* cutere eos infamia curavit non emendare. Vnde Ysidorus lib. 3 cap. XLI. de summo bono sic inquit ): Qui deliquentem superbo vel odioso animo corrigit, non emendat sed percutit. Quicquid enim protervus vel indignans animus protulit, obiur- gantis furor est, non dileccio corrigentis. Hec ille. Et vere furor obiurgantis est, quia cum nunquam fuisset in convocacione facultatis theoloyce, ubi doctorum denegacionem in recepcione bulle Bonifacii certitudinaliter cognovisset, pre- sumpsit tamen scribere tamquam certum, quod ipsi moniti in debita forma bullis pape parere noluerunt ac excommunica- cionem in non parendo et demum prophanacionem incurrerunt, quod nunquam probare poterit in eternum iste conviciator de doctoribus per eum nominatis, [170'b] per hoc volens excom- municacionem [et] prophanacionem in se ipso colorare, si istos haberet in predictis consodales. 1) Migne P. L. 83 col. 711.
Strana 305
XVIII. RESPONSIONES MGRI JOHANNIS HUS AD ARTICULOS JOHANNIS WICLEF. 1) Ad 1. vid. Substancia panis materialis et similiter sub- 54a stancia vini manent in sacramento altaris, Hus: Nunquam tenui nec teneo, quia sanctorum sentenciam et ecclesie sequor. Ad 2. art. vid. 2) Accidencia panis non manent sine sub- iecto in eodem sacramento, Hus: Istum non teneo nec tenui sicut primum, sed sanctorum sentenciam et ecclesie sequor. Ad 3. vid. Christus non est in eodem sacramento idem- ptice et realiter in propria essencia corporali: Non recordor, ubi stat; falsa est. Ad 4. vid. Si episcopus vel sacerdos existat in peccato mortali, non ordinat, non conficit, nec consecrat nec baptisat: Nescio, ubi stat. Ad istum sensum vera, ut sancti dicunt, quod non ordinat, non conficit, non consecrat digne, sed alias pes- simus sacerdos ita facit, quia deus per eum facit. Ad 5. vid. Non est fundatum in ewangelio, quod Christus missam ordinaverit: Nescio, ubi stat. Vera est ad istum sensum, quod officium misse Christus in ewangelio non expressit, sed sacerdotibus dedit potestatem missandi. Ad 6. vid. Deus debet obedire dyabolo: Falsa est. Ad 7. vid. Si homo fuerit debite contritus, omnis confessio exterior est sibi superflua et inutilis: Nescio, ubi stat. Non teneo 1) Z rkp. kapit. knih. pražské E 79; otištěno již v Hlídce 1911 a v Ně- kolika textech I, str. 60—64. 2) Rkp. nevypisuje článků Viklefových; připojuji je, aby byl text jasnější. Mistr Jan Hus. (Přil.) 20
XVIII. RESPONSIONES MGRI JOHANNIS HUS AD ARTICULOS JOHANNIS WICLEF. 1) Ad 1. vid. Substancia panis materialis et similiter sub- 54a stancia vini manent in sacramento altaris, Hus: Nunquam tenui nec teneo, quia sanctorum sentenciam et ecclesie sequor. Ad 2. art. vid. 2) Accidencia panis non manent sine sub- iecto in eodem sacramento, Hus: Istum non teneo nec tenui sicut primum, sed sanctorum sentenciam et ecclesie sequor. Ad 3. vid. Christus non est in eodem sacramento idem- ptice et realiter in propria essencia corporali: Non recordor, ubi stat; falsa est. Ad 4. vid. Si episcopus vel sacerdos existat in peccato mortali, non ordinat, non conficit, nec consecrat nec baptisat: Nescio, ubi stat. Ad istum sensum vera, ut sancti dicunt, quod non ordinat, non conficit, non consecrat digne, sed alias pes- simus sacerdos ita facit, quia deus per eum facit. Ad 5. vid. Non est fundatum in ewangelio, quod Christus missam ordinaverit: Nescio, ubi stat. Vera est ad istum sensum, quod officium misse Christus in ewangelio non expressit, sed sacerdotibus dedit potestatem missandi. Ad 6. vid. Deus debet obedire dyabolo: Falsa est. Ad 7. vid. Si homo fuerit debite contritus, omnis confessio exterior est sibi superflua et inutilis: Nescio, ubi stat. Non teneo 1) Z rkp. kapit. knih. pražské E 79; otištěno již v Hlídce 1911 a v Ně- kolika textech I, str. 60—64. 2) Rkp. nevypisuje článků Viklefových; připojuji je, aby byl text jasnější. Mistr Jan Hus. (Přil.) 20
Strana 306
306" 54 nec tenui, sed contrarium legi in ewangelio Descendit Jesus de monte. Ad 8. vid. Si papa sit prescitus et malus et per consequens membrum dyaboli, non habet potestatem super fideles ab ali- quo sibi datam, nisi forte a cesare: Non teneo nec tenui, sed dico: Si papa esset pessimus, ipse habet potestatem tamquam minister, per quem deus operatur, iuxta illud Mat. 23: Super kathedram Moysi etc. Ad 9. vid. Post Urbanum VI. non est aliquis recipiendus in papam, sed vivendum est more Grecorum sub legibus pro- priis: Nunquam tenui nec teneo, quia habui papas Bonifacium, Innocencium, Gregorium, Alexandrum et Johannem XXIII. pre- sentem dominum papam. Ad 10. vid. Contra scripturam sacram est, quod viri eccle- siastici habeant possessiones: Non teneo nec tenui, sed sto in isto ad sentenciam sanctorum Augustini, Jeronimi, Gregorii et aliorum sanctorum. Ad 11. vid. Nullus prelatus debet aliquem excommunicare, nisi prius sciat ipsum excommunicatum a deo; et qui sic ex- communicat, fit hereticus ex hoc vel excommunicatus: Prima pars videtur michi esse vera istius articuli ex hoc, quod nullus prelatus debet excommunicare aliquem nisi propter peccatum mortale, ut patet ex canone. Ad 12. vid. Prelatus excommunicans clericum, qui appel- lavit ad regem et ad consilium regni, eo ipso traditor est regis et regni: Non tenui nec teneo nec credo esse verum. Ad 13. vid. Illi, qui dimittunt predicare sive audire ver- bum dei propter excommunicacionem hominum, sunt excom- municati et in die iudicii traditores Christi habebuntur: Ista potest habere unum sensum verum; nam michi contigit, quod propter abstraccionem obediencie I a Gregorio archiepiscopus pragensis me a predicatione et ab officio suspendit, ego tamen predicavi non obstante sua excommunicacione. Ad 14. vid. Licet alicui dyacono vel presbitero predicare verbum dei absque auctoritate sedis apostolice et episcopi catho- lici: Ista potest habere unum sensum verum, sic vid. quod sine speciali licencia ingruente magna necessitate liceret presbitero vel dyacono predicare. Ad 15. vid. Nullus est dominus civilis, nullus est prelatus,
306" 54 nec tenui, sed contrarium legi in ewangelio Descendit Jesus de monte. Ad 8. vid. Si papa sit prescitus et malus et per consequens membrum dyaboli, non habet potestatem super fideles ab ali- quo sibi datam, nisi forte a cesare: Non teneo nec tenui, sed dico: Si papa esset pessimus, ipse habet potestatem tamquam minister, per quem deus operatur, iuxta illud Mat. 23: Super kathedram Moysi etc. Ad 9. vid. Post Urbanum VI. non est aliquis recipiendus in papam, sed vivendum est more Grecorum sub legibus pro- priis: Nunquam tenui nec teneo, quia habui papas Bonifacium, Innocencium, Gregorium, Alexandrum et Johannem XXIII. pre- sentem dominum papam. Ad 10. vid. Contra scripturam sacram est, quod viri eccle- siastici habeant possessiones: Non teneo nec tenui, sed sto in isto ad sentenciam sanctorum Augustini, Jeronimi, Gregorii et aliorum sanctorum. Ad 11. vid. Nullus prelatus debet aliquem excommunicare, nisi prius sciat ipsum excommunicatum a deo; et qui sic ex- communicat, fit hereticus ex hoc vel excommunicatus: Prima pars videtur michi esse vera istius articuli ex hoc, quod nullus prelatus debet excommunicare aliquem nisi propter peccatum mortale, ut patet ex canone. Ad 12. vid. Prelatus excommunicans clericum, qui appel- lavit ad regem et ad consilium regni, eo ipso traditor est regis et regni: Non tenui nec teneo nec credo esse verum. Ad 13. vid. Illi, qui dimittunt predicare sive audire ver- bum dei propter excommunicacionem hominum, sunt excom- municati et in die iudicii traditores Christi habebuntur: Ista potest habere unum sensum verum; nam michi contigit, quod propter abstraccionem obediencie I a Gregorio archiepiscopus pragensis me a predicatione et ab officio suspendit, ego tamen predicavi non obstante sua excommunicacione. Ad 14. vid. Licet alicui dyacono vel presbitero predicare verbum dei absque auctoritate sedis apostolice et episcopi catho- lici: Ista potest habere unum sensum verum, sic vid. quod sine speciali licencia ingruente magna necessitate liceret presbitero vel dyacono predicare. Ad 15. vid. Nullus est dominus civilis, nullus est prelatus,
Strana 307
307* nullus episcopus, dum est in peccato mortali: Iuxta sanctorum sentenciam Augustini, Jeronimi, Ambrosii, Gregorii, Criso- stomi, Remigii et Graciani ista proposicio habet sensum verum, vid. quod nullus talis est digne, quamvis secundum officium sit talis. Ad 16. vid. Domini temporales possunt ad arbitrium suum auferre bona temporalia ab ecclesia, possessionatis habitualiter delinquentibus: Nec assero nec nego, sed quia forte potest ha- bere unum sensum verum. Ad 17. vid. Populares possunt ad arbitrium suum dominos delinquentes corrigere: Si corrigere accipitur pro ammonicione caritativa iuxta illud Mat. 8: Si peccaverit etc., tunc potest ha- bere sensum verum. Ad 18. vid. Decime sunt pure elemosine et parochiani possunt eas propter peccata suorum prelatorum ad libitum suum auferre: Primam partem non audeo negare nec affirmare, secundam partem nego. Ad 19. vid. Speciales oraciones applicate uni persone per prelatos vel religiosos non plus prosunt eidem quam generales ceteris paribus: Ista proposicio est indefinita negativa, que habet examinari per eius contradictoriam affirmativam, et quia vi- detur michi intricata, explico sentenciam sic, quod oraciones speciales applicate uni persone per prelatos aliquando plus pro- sunt quam generales ceteris paribus. Ad 20. vid. Conferens elemosinam fratribus est excommu- nicatus eo facto: Non teneo etc.; nego istam proposicionem. Ad 21. vid. Si aliquis ingreditur religionem privatam qua- lemcunque, tam possessionatorum quam mendicancium, reddi- tur inepcior et inhabilior ad observanciam mandatorum dei: Non teneo nec tenui. Ad 22. vid. Sancti instituentes religiones sic instituendo peccaverunt: Non teneo nec tenui, quamvis estimo, quod ad istum sensum est vera illa proposicio, quod quando instituerunt religiones, peccaverunt saltim venialiter iuxta ewangeliste: Si dixerimus, quia peccatum non habemus etc. Ad 23. vid. Religiosi viventes in religionibus privatis non sunt de religione christiana: Ista indefinita potest habere istum sensum verum, quod religiosi viventes criminaliter non sunt de
307* nullus episcopus, dum est in peccato mortali: Iuxta sanctorum sentenciam Augustini, Jeronimi, Ambrosii, Gregorii, Criso- stomi, Remigii et Graciani ista proposicio habet sensum verum, vid. quod nullus talis est digne, quamvis secundum officium sit talis. Ad 16. vid. Domini temporales possunt ad arbitrium suum auferre bona temporalia ab ecclesia, possessionatis habitualiter delinquentibus: Nec assero nec nego, sed quia forte potest ha- bere unum sensum verum. Ad 17. vid. Populares possunt ad arbitrium suum dominos delinquentes corrigere: Si corrigere accipitur pro ammonicione caritativa iuxta illud Mat. 8: Si peccaverit etc., tunc potest ha- bere sensum verum. Ad 18. vid. Decime sunt pure elemosine et parochiani possunt eas propter peccata suorum prelatorum ad libitum suum auferre: Primam partem non audeo negare nec affirmare, secundam partem nego. Ad 19. vid. Speciales oraciones applicate uni persone per prelatos vel religiosos non plus prosunt eidem quam generales ceteris paribus: Ista proposicio est indefinita negativa, que habet examinari per eius contradictoriam affirmativam, et quia vi- detur michi intricata, explico sentenciam sic, quod oraciones speciales applicate uni persone per prelatos aliquando plus pro- sunt quam generales ceteris paribus. Ad 20. vid. Conferens elemosinam fratribus est excommu- nicatus eo facto: Non teneo etc.; nego istam proposicionem. Ad 21. vid. Si aliquis ingreditur religionem privatam qua- lemcunque, tam possessionatorum quam mendicancium, reddi- tur inepcior et inhabilior ad observanciam mandatorum dei: Non teneo nec tenui. Ad 22. vid. Sancti instituentes religiones sic instituendo peccaverunt: Non teneo nec tenui, quamvis estimo, quod ad istum sensum est vera illa proposicio, quod quando instituerunt religiones, peccaverunt saltim venialiter iuxta ewangeliste: Si dixerimus, quia peccatum non habemus etc. Ad 23. vid. Religiosi viventes in religionibus privatis non sunt de religione christiana: Ista indefinita potest habere istum sensum verum, quod religiosi viventes criminaliter non sunt de
Strana 308
308" religione christiana secundum graciam pro tunc, quamvis vo- centur et sint nomine christiani. Ad 24. vid. Fratres tenentur per laborem manuum victum acquirere, non per mendicitatem: Non tenui nec teneo, bonum tamen esset, quod interdum laborent, sicut eorum predecessores laboraverunt, ymmo dignior fratribus Paulus Christi apostolus per laborem se et alios fovit. Ad 25. vid. Omnes sunt symoniaci, qui se obligant orare pro aliis eis in temporalibus subvenientibus: Non tenui nec teneo. Ad 26. vid. Oracio presciti nulli valet: Non tenui nec teneo. Ad 27. vid. Omnia de necessitate absoluta eveniunt: Non tenui nec teneo. Ad 28. vid. Confirmacio iuvenum, clericorum ordinacio, locorum consecracio sunt reservata pape et episcopis propter cupiditatem lucri temporalis et honoris: Non teneo nec tenui, quia sancti, non papa, illam causam instituerunt. Ad 29. vid. Universitates, studia, collegia, graduaciones et magisteria in eisdem sunt vana gentilitate introducta et tantum prosunt ecclesie sicut dyabolus: Non teneo nec tenui. Ad 30. vid. Excommunicacio pape vel cuiuscunque prelati non est curanda, quia est censura antichristi: Non teneo nec tenui, sed dico, quod excommunicacio propter peccatum mor- tale indicta est sancta et iusta et maxime secundum Augustinum timenda. Ad 31. vid. Peccant fundantes claustra et ingredientes sunt viri dyabolici: Non teneo nec tenui, sed habeo pro illo, quod utrique merentur, dum bona intencione observande Christi legis sic faciunt. 3) Ad 32. vid. Ditare clerum est contra regulam Christi: Nec tenui nec teneo, nam possunt habere divicias clerici licite, dum eis non abutuntur. Ad 33. vid. Silvester papa et Constantinus imperator erra- verunt ecclesiam dotando: Nec audeo asserere nec negare, quia uterque potuit peccare venialiter, ille dando et iste suscipiendo. Ad 34. vid. Omnes de ordine mendicancium sunt heretici et dantes eis elemosinam sunt excommunicati: Nec tenui nec a) Rkp.: observande Christi lege sic facit.
308" religione christiana secundum graciam pro tunc, quamvis vo- centur et sint nomine christiani. Ad 24. vid. Fratres tenentur per laborem manuum victum acquirere, non per mendicitatem: Non tenui nec teneo, bonum tamen esset, quod interdum laborent, sicut eorum predecessores laboraverunt, ymmo dignior fratribus Paulus Christi apostolus per laborem se et alios fovit. Ad 25. vid. Omnes sunt symoniaci, qui se obligant orare pro aliis eis in temporalibus subvenientibus: Non tenui nec teneo. Ad 26. vid. Oracio presciti nulli valet: Non tenui nec teneo. Ad 27. vid. Omnia de necessitate absoluta eveniunt: Non tenui nec teneo. Ad 28. vid. Confirmacio iuvenum, clericorum ordinacio, locorum consecracio sunt reservata pape et episcopis propter cupiditatem lucri temporalis et honoris: Non teneo nec tenui, quia sancti, non papa, illam causam instituerunt. Ad 29. vid. Universitates, studia, collegia, graduaciones et magisteria in eisdem sunt vana gentilitate introducta et tantum prosunt ecclesie sicut dyabolus: Non teneo nec tenui. Ad 30. vid. Excommunicacio pape vel cuiuscunque prelati non est curanda, quia est censura antichristi: Non teneo nec tenui, sed dico, quod excommunicacio propter peccatum mor- tale indicta est sancta et iusta et maxime secundum Augustinum timenda. Ad 31. vid. Peccant fundantes claustra et ingredientes sunt viri dyabolici: Non teneo nec tenui, sed habeo pro illo, quod utrique merentur, dum bona intencione observande Christi legis sic faciunt. 3) Ad 32. vid. Ditare clerum est contra regulam Christi: Nec tenui nec teneo, nam possunt habere divicias clerici licite, dum eis non abutuntur. Ad 33. vid. Silvester papa et Constantinus imperator erra- verunt ecclesiam dotando: Nec audeo asserere nec negare, quia uterque potuit peccare venialiter, ille dando et iste suscipiendo. Ad 34. vid. Omnes de ordine mendicancium sunt heretici et dantes eis elemosinam sunt excommunicati: Nec tenui nec a) Rkp.: observande Christi lege sic facit.
Strana 309
309* teneo, quia spero, quod sunt boni christiani, et elemosinam sepe eis solus dedi et dare procuravi. Ad 35. vid. Ingrediens ordinem aut aliquam religionem eo ipso inhabilis est ad observandum divina precepta et per conse- quens perveniendi ad regnum celorum, nisi apostataverit ab eisdem: Nec tenui nec teneo, quamvis forte aliquibus gravius est illam religionem quam Christi legem communem observare. Ad 36. vid. Papa cum omnibus clericis suis possessionem habentibus sunt heretici, eo quod possessiones habent, et omnes consencientes eis sc. domini seculares et laici ceteri: Nec tenui nec teneo, quia solus possessionem habeo. Ad 37. vid. Ecclesia romana est synagoga sathane nec papa est inmediatus et proximus vicarius Christi et apostolo- rum: Nec tenui nec teneo, quia oppositum scripsi in tractatu »De ecclesia«. Ad 38. vid. Decretales epistole sunt apocrife et seducunt a fide Christi et clerici sunt stulti, qui eas student: Nec tenui nec teneo, quia decretales sunt sancte et ego eas studui, legi et in predicacionibus latinis et vulgaribus allegavi. Ad 39. vid. Imperator et domini seculares seducti sunt a dyabolo, ut ecclesiam dotarent de bonis temporalibus: Nec tenui nec teneo. Ad 40. vid. Eleccio pape a cardinalibus per dyabolum est introducta: Nec tenui nec teneo. Ad 41. vid. Non est de necessitate salutis credere romanam ecclesiam esse supremam inter alias ecclesias: Nec tenui nec teneo. Ad 42. vid. Fatuum est credere indulgencias pape et epi- scoporum: Nec tenui nec teneo. Ad 43. vid. Iuramenta illicita sunt, que fiunt ad robo- randum humanos contractus et commercia civilia: Ista est pro- posicio indefinita affirmativa, cuius contradictoria est ista: Illa iuramenta sunt licita 3), que fiunt ad roborandos humanos con- tractus et commercia civilia, et ista videtur michi esse falsa, cum proch dolor multa sunt talia illicita iuramenta. Ad 44. vid. Augustinus, Benedictus et Bernhardus dam- pnati sunt, nisi penituerunt de hoc, quod habuerunt possessiones a) Rkp.: illicita.
309* teneo, quia spero, quod sunt boni christiani, et elemosinam sepe eis solus dedi et dare procuravi. Ad 35. vid. Ingrediens ordinem aut aliquam religionem eo ipso inhabilis est ad observandum divina precepta et per conse- quens perveniendi ad regnum celorum, nisi apostataverit ab eisdem: Nec tenui nec teneo, quamvis forte aliquibus gravius est illam religionem quam Christi legem communem observare. Ad 36. vid. Papa cum omnibus clericis suis possessionem habentibus sunt heretici, eo quod possessiones habent, et omnes consencientes eis sc. domini seculares et laici ceteri: Nec tenui nec teneo, quia solus possessionem habeo. Ad 37. vid. Ecclesia romana est synagoga sathane nec papa est inmediatus et proximus vicarius Christi et apostolo- rum: Nec tenui nec teneo, quia oppositum scripsi in tractatu »De ecclesia«. Ad 38. vid. Decretales epistole sunt apocrife et seducunt a fide Christi et clerici sunt stulti, qui eas student: Nec tenui nec teneo, quia decretales sunt sancte et ego eas studui, legi et in predicacionibus latinis et vulgaribus allegavi. Ad 39. vid. Imperator et domini seculares seducti sunt a dyabolo, ut ecclesiam dotarent de bonis temporalibus: Nec tenui nec teneo. Ad 40. vid. Eleccio pape a cardinalibus per dyabolum est introducta: Nec tenui nec teneo. Ad 41. vid. Non est de necessitate salutis credere romanam ecclesiam esse supremam inter alias ecclesias: Nec tenui nec teneo. Ad 42. vid. Fatuum est credere indulgencias pape et epi- scoporum: Nec tenui nec teneo. Ad 43. vid. Iuramenta illicita sunt, que fiunt ad robo- randum humanos contractus et commercia civilia: Ista est pro- posicio indefinita affirmativa, cuius contradictoria est ista: Illa iuramenta sunt licita 3), que fiunt ad roborandos humanos con- tractus et commercia civilia, et ista videtur michi esse falsa, cum proch dolor multa sunt talia illicita iuramenta. Ad 44. vid. Augustinus, Benedictus et Bernhardus dam- pnati sunt, nisi penituerunt de hoc, quod habuerunt possessiones a) Rkp.: illicita.
Strana 310
310* et instituerunt et intraverunt religiones; et sic a papa usque ad infimum religiosum omnes sunt heretici: Nec tenui nec teneo, ymmo habeo sanctum Augustinum, Bernhardum et Benedictum pro magnis sanctis et specialiter beatum Augustinum pro magno et sancto doctore ecclesie. Ad 45. vid. Omnes religiones indifferenter introducte sunt a dyabolo: Nec tenui nec teneo, quia multe sunt religiones sancte. Item quod suprascripte conclusiones et articuli fuerunt et sunt erronei, falsi, a sacra scriptura et sanctorum patrum tradicionibus, conciliis generalibus et apostolicis constitucio- nibus deviantes, scandalosi, contra bonos mores, sediciosi, teme- rarii et heretici, et sic fuit et est verum. Hus: Ad istum arti- culum responsio patet ex predictis. Hus interrogatus a scindico concilii generalis in concilio generali Constan- ciensi respondit ut supra a. dom. MOCCCXV.
310* et instituerunt et intraverunt religiones; et sic a papa usque ad infimum religiosum omnes sunt heretici: Nec tenui nec teneo, ymmo habeo sanctum Augustinum, Bernhardum et Benedictum pro magnis sanctis et specialiter beatum Augustinum pro magno et sancto doctore ecclesie. Ad 45. vid. Omnes religiones indifferenter introducte sunt a dyabolo: Nec tenui nec teneo, quia multe sunt religiones sancte. Item quod suprascripte conclusiones et articuli fuerunt et sunt erronei, falsi, a sacra scriptura et sanctorum patrum tradicionibus, conciliis generalibus et apostolicis constitucio- nibus deviantes, scandalosi, contra bonos mores, sediciosi, teme- rarii et heretici, et sic fuit et est verum. Hus: Ad istum arti- culum responsio patet ex predictis. Hus interrogatus a scindico concilii generalis in concilio generali Constan- ciensi respondit ut supra a. dom. MOCCCXV.
Strana 311
XIX. ARTICULI E PROCESSU MGRI J. HUS CONSTANTIENSI. 1. Articuli e scriptis. a) Articuli 42 Mgri Stephani de Páleč. In tractatu »Deecclesia«. Concilio propositi. (Doc. 204 ss.) 1. Ecclesia catholica sive uni- versalis est omnium predestina- borum dumtaxat. 2. Nullus mortali crimine ma- culatus est de ecclesia. 3. Sicut Christus non fuit val- latus temporalibus et apostoli eius, ita nec vicarii et succes- sores eorum debent temporalia possidere. 4. Nulla pars ecclesiae um- quam excidit a corpore, sicut nec caritas ligans. 5. Paulus secundum praesen- tem iniustitiam fuit blasphemus et non de ecclesia, et cum hoc simul fuit in gratia secundum Ecclesia autem sancta catho- lica i. e. universalis est omni- um praedestinatorum universi- tas (cap. I, Оpp. I, 196 b). Qui autem peccator est aut aliqua sorde maculatus, de ec- clesia Christi non potest appel- lari (cap. I, Opp. 1973). Et sicut oculi et facies carent in operationibus velamine..., sic Christus et apostoli... non erant temporalibus saeculariter involuti, quales oculi debent esse eorum vicarii omnes cle- rici (cap. III, Орp. 1995). Nulla pars eius ab ea fina- liter excidit, eo quod praedesti- nationis charitas, quae ipsam ligat, non excidit (cap. III, Орр. 199b). Sicut Paulus fuit simul blas- phemus secundum praesentem iniustitiam et [non] de sancta matre ecclesia et cum hoc fide-
XIX. ARTICULI E PROCESSU MGRI J. HUS CONSTANTIENSI. 1. Articuli e scriptis. a) Articuli 42 Mgri Stephani de Páleč. In tractatu »Deecclesia«. Concilio propositi. (Doc. 204 ss.) 1. Ecclesia catholica sive uni- versalis est omnium predestina- borum dumtaxat. 2. Nullus mortali crimine ma- culatus est de ecclesia. 3. Sicut Christus non fuit val- latus temporalibus et apostoli eius, ita nec vicarii et succes- sores eorum debent temporalia possidere. 4. Nulla pars ecclesiae um- quam excidit a corpore, sicut nec caritas ligans. 5. Paulus secundum praesen- tem iniustitiam fuit blasphemus et non de ecclesia, et cum hoc simul fuit in gratia secundum Ecclesia autem sancta catho- lica i. e. universalis est omni- um praedestinatorum universi- tas (cap. I, Оpp. I, 196 b). Qui autem peccator est aut aliqua sorde maculatus, de ec- clesia Christi non potest appel- lari (cap. I, Opp. 1973). Et sicut oculi et facies carent in operationibus velamine..., sic Christus et apostoli... non erant temporalibus saeculariter involuti, quales oculi debent esse eorum vicarii omnes cle- rici (cap. III, Орp. 1995). Nulla pars eius ab ea fina- liter excidit, eo quod praedesti- nationis charitas, quae ipsam ligat, non excidit (cap. III, Орр. 199b). Sicut Paulus fuit simul blas- phemus secundum praesentem iniustitiam et [non] de sancta matre ecclesia et cum hoc fide-
Strana 312
312* praedestinationem vitae aeter- nae. 6. Paułus nunquam fuit mem- brum diaboli nec Petrus, quan- do negavit Christum. 7. Praedestinatus non potest finaliter excidere. 8. Quemlibet praedestinatum criminosum plus diligit Chri- stus quam aliquem praescitum, in quacunque graiia sibi possi- bili fuerit. 9. Praedestinati habent radi- calem gratiam, a qua non pos- sunt excidere. 10. Nimis magna foret prae- sumptio quemquam sine reve- latione vel formidine asserere, quod ipse sit membrum sanctae universalis ecclesiae; nam nemo nisi praedestinatus, tempore suo sine macula sive ruga, est mem- brum illius ecclesiae. 11. Judas nunquam fuit ve- rus Christi discipulus. 12. Ecclesia praedestinatorum, Sive sint in gratia sive non se- lis atque in gratia secundum praedestinationem vitae aeter- nae... (cap. III, Opp. 200*). Sicut Paulus nunquam fuit membrum diaboli, licet fecit quosdam actus actibus ecclesiae malignantium consimiles, simi- liter Petrus, qui in grave in- cidit periurium (ibid.). . gratia praedestinationis aeternae, a qua praeordinatus non potest finaliter excidere (ibid.). ... quemlibet praedestinatum criminosum plus diligit quam aliquem praescitum, in quacun- que gratia fuerit temporali (cap. IV, Opp. 201"). Praedestinati vero, licet ad tempus priventur fluente gra- tia, habent tamen radicalem gratiam, a qua non possunt excidere (cap. IV, Opp. 202"). Ex quo patet, quod magna foret praesumptio quemquam sine revelatione vel formidine asserere, quod ipse sit mem- brum illius sanctae ecclesiae; nam nemo nisi praedestinatus, tempore suo sine macula vel ruga, est membrum illius ec- clesiae (cap. V, Opp. 204^) Nam in Juda electo ad mini- Sterium episcopatus per Chri- stum ... datur instantia; ipse enim praescitus nunquam fuit verus Christi discipulus (ibid.). Tertio modo sumitur ecclesia pro convocatione praedestina-
312* praedestinationem vitae aeter- nae. 6. Paułus nunquam fuit mem- brum diaboli nec Petrus, quan- do negavit Christum. 7. Praedestinatus non potest finaliter excidere. 8. Quemlibet praedestinatum criminosum plus diligit Chri- stus quam aliquem praescitum, in quacunque graiia sibi possi- bili fuerit. 9. Praedestinati habent radi- calem gratiam, a qua non pos- sunt excidere. 10. Nimis magna foret prae- sumptio quemquam sine reve- latione vel formidine asserere, quod ipse sit membrum sanctae universalis ecclesiae; nam nemo nisi praedestinatus, tempore suo sine macula sive ruga, est mem- brum illius ecclesiae. 11. Judas nunquam fuit ve- rus Christi discipulus. 12. Ecclesia praedestinatorum, Sive sint in gratia sive non se- lis atque in gratia secundum praedestinationem vitae aeter- nae... (cap. III, Opp. 200*). Sicut Paulus nunquam fuit membrum diaboli, licet fecit quosdam actus actibus ecclesiae malignantium consimiles, simi- liter Petrus, qui in grave in- cidit periurium (ibid.). . gratia praedestinationis aeternae, a qua praeordinatus non potest finaliter excidere (ibid.). ... quemlibet praedestinatum criminosum plus diligit quam aliquem praescitum, in quacun- que gratia fuerit temporali (cap. IV, Opp. 201"). Praedestinati vero, licet ad tempus priventur fluente gra- tia, habent tamen radicalem gratiam, a qua non possunt excidere (cap. IV, Opp. 202"). Ex quo patet, quod magna foret praesumptio quemquam sine revelatione vel formidine asserere, quod ipse sit mem- brum illius sanctae ecclesiae; nam nemo nisi praedestinatus, tempore suo sine macula vel ruga, est membrum illius ec- clesiae (cap. V, Opp. 204^) Nam in Juda electo ad mini- Sterium episcopatus per Chri- stum ... datur instantia; ipse enim praescitus nunquam fuit verus Christi discipulus (ibid.). Tertio modo sumitur ecclesia pro convocatione praedestina-
Strana 313
cundum praesentem iustitiam, est articulus fidei, et illa est non habens maculam neque rugam, sed est sancta et immaculata et illa est, quam Christus vocat suam. 13. Omnes criminosi sunt in- fideles, cum impossibile sit quemquam peccare mortaliter, nisi de guanto in fide deficit. 14. Verba Christi dicta Petro ‚Quodcunque ligaveris‘ etc. ex de- fectu intelligentiae terrent mul- tos christianos, ut timeant ser- viliter, et alii decipiuntur in praedictis verbis, praesumentes de plenitudine potestatis. 15. Si papa vel alius prae- tendit se quovis signo solvere vel ligare, tunc eo ipso solvitur vel ligatur; nam hoc concedens habet consequenter concedere, papam esse inpeccabilem et sic deum, aliter enim posset errare et facere difformiter clavi Christi. 16. Sacerdotes omne dictum scripturae et praesertim ewan- zelii, quod videtur eis sonare, ut essent divites, delicati, mundo 313* torum, sive sint in gratia se- cundum praesentem iustitiam sive non, et isto modo ecclesia est articulus fidei... non ha- bentem maculam aut rugam aut aliquid huiusmodi, sed ut sit sancta et immaculata. Et istam ecclesiam vocat salvator suam ecclesiam (eap. VII, Opp. 206"). Omnes autem criminosi se- cundum praesentem iniustitiam sunt infideles, cum impossibile est quemquam peccare morta- liter, nisi de quanto in fide de- ficit (cap. VIII, Opp. 208^). Mat. 16 Petro et ecclesiae in ipso dictum est: Quodcunque li- gaveris etc. Et ista verba ex de- fectu intelligentiae terrent mul- tos christianos, ut timeant ser- viliter, et alii decipiuntur in eis, praesumentes de plenitudine po- testatis (cap. X, Opp. 214^). Unde oportet fidelem cavere ab isto dicto: Si papa vel alius praetendit se quovis signo sol- vere vel ligare, tunc eo ipso sol- vitur vel ligatur; nam hoc con- cedens habet consequenter con- cedere, papam esse impeccabi- lem et sic deum, aliter enim posset errare et facere difformi- ter clavi Christi (cap. X, Opp. 215%). Et ut perstringam breviter, omne dictum scripturae et prae- sertim ewangelii, quod videtur eis sonare, ut essent divites, de-
cundum praesentem iustitiam, est articulus fidei, et illa est non habens maculam neque rugam, sed est sancta et immaculata et illa est, quam Christus vocat suam. 13. Omnes criminosi sunt in- fideles, cum impossibile sit quemquam peccare mortaliter, nisi de guanto in fide deficit. 14. Verba Christi dicta Petro ‚Quodcunque ligaveris‘ etc. ex de- fectu intelligentiae terrent mul- tos christianos, ut timeant ser- viliter, et alii decipiuntur in praedictis verbis, praesumentes de plenitudine potestatis. 15. Si papa vel alius prae- tendit se quovis signo solvere vel ligare, tunc eo ipso solvitur vel ligatur; nam hoc concedens habet consequenter concedere, papam esse inpeccabilem et sic deum, aliter enim posset errare et facere difformiter clavi Christi. 16. Sacerdotes omne dictum scripturae et praesertim ewan- zelii, quod videtur eis sonare, ut essent divites, delicati, mundo 313* torum, sive sint in gratia se- cundum praesentem iustitiam sive non, et isto modo ecclesia est articulus fidei... non ha- bentem maculam aut rugam aut aliquid huiusmodi, sed ut sit sancta et immaculata. Et istam ecclesiam vocat salvator suam ecclesiam (eap. VII, Opp. 206"). Omnes autem criminosi se- cundum praesentem iniustitiam sunt infideles, cum impossibile est quemquam peccare morta- liter, nisi de quanto in fide de- ficit (cap. VIII, Opp. 208^). Mat. 16 Petro et ecclesiae in ipso dictum est: Quodcunque li- gaveris etc. Et ista verba ex de- fectu intelligentiae terrent mul- tos christianos, ut timeant ser- viliter, et alii decipiuntur in eis, praesumentes de plenitudine po- testatis (cap. X, Opp. 214^). Unde oportet fidelem cavere ab isto dicto: Si papa vel alius praetendit se quovis signo sol- vere vel ligare, tunc eo ipso sol- vitur vel ligatur; nam hoc con- cedens habet consequenter con- cedere, papam esse impeccabi- lem et sic deum, aliter enim posset errare et facere difformi- ter clavi Christi (cap. X, Opp. 215%). Et ut perstringam breviter, omne dictum scripturae et prae- sertim ewangelii, quod videtur eis sonare, ut essent divites, de-
Strana 314
314* inclyti et nihil patientes pro Christo improperii, illud rumi- nant, proclamant, extendunt ni- mis late; quod autem sonat in sequelam Jesu Christi, ut pau- pertatem, mititiam, humilitatem, tolerantiam, castitatem vel pa- tientiam, illud supprimunt vel glossant ad suum libitum vel ex- presse repudiant tamquam im- pertinens ad salutem. 17. Potestas papae non imi- tantis vitam Christi non est ti- menda. 18. Dignitas papalis a caesare vel Romanis habet ortum. 19. De nullo debet concedi, quod sit cardinalis alicuius ec- clesiae particularis vel univer- salis, nisi in vita Christo et apo- stolis conformetur. 20. Papa vitae beati Petri non conformis non debet dici papa vel vicarius Petri, sed pocius antichristi. 21. Papa in vita difformis non est verus praelatus, nec car- dinales sunt apostolorum suc- cessores, sed Judae, fures et latrones. licati, mundo inclyti et nihil patientes pro Christo imprope- rii, id ruminant, proclamant et extendunt nimis late; quidquid autem sonat in sequelam Jesu Christi, ut paupertatem, man- suetudinem, humilitatem, tole- rantiam, castitatem, laborem vel patientiam, id supprimunt vel glosant ad suum libitum vel ex- presse repudiant tamquam im- pertinens ad salutem (cap. XI, Орр. 2175). Quae est ista bestia, quam adorant homines, timentes eius potestatem? (ibid.). Et patet per chronicas, quo- modo inolevit papalis dignitas; nam Constantinus imperator... (сар. XIII, Орр. 220 ). Et pari evidentia cardinales non sunt manifesti et veri suc- cessores collegii aliorum aposto- lorum Christi, nisi vixerint more apostolorum (cap. XIV, Opp. 223 ). Si autem vivit istis virtutibus (Petri) contrarie,... quomodo est verus et manifestus Christi vel Petri vicarius et non magis antichristi vicarius, obvians Christo in moribus et in vita? (cap. XIV, Орр. 222 b). ... non est papa manifestus et verus successor principis apo- stolorum Petri, si vivit moribus contrariis Petro et si quaerit avaritiam, tunc est vicarius Ju- dae Schariothis... Et pari evi-
314* inclyti et nihil patientes pro Christo improperii, illud rumi- nant, proclamant, extendunt ni- mis late; quod autem sonat in sequelam Jesu Christi, ut pau- pertatem, mititiam, humilitatem, tolerantiam, castitatem vel pa- tientiam, illud supprimunt vel glossant ad suum libitum vel ex- presse repudiant tamquam im- pertinens ad salutem. 17. Potestas papae non imi- tantis vitam Christi non est ti- menda. 18. Dignitas papalis a caesare vel Romanis habet ortum. 19. De nullo debet concedi, quod sit cardinalis alicuius ec- clesiae particularis vel univer- salis, nisi in vita Christo et apo- stolis conformetur. 20. Papa vitae beati Petri non conformis non debet dici papa vel vicarius Petri, sed pocius antichristi. 21. Papa in vita difformis non est verus praelatus, nec car- dinales sunt apostolorum suc- cessores, sed Judae, fures et latrones. licati, mundo inclyti et nihil patientes pro Christo imprope- rii, id ruminant, proclamant et extendunt nimis late; quidquid autem sonat in sequelam Jesu Christi, ut paupertatem, man- suetudinem, humilitatem, tole- rantiam, castitatem, laborem vel patientiam, id supprimunt vel glosant ad suum libitum vel ex- presse repudiant tamquam im- pertinens ad salutem (cap. XI, Орр. 2175). Quae est ista bestia, quam adorant homines, timentes eius potestatem? (ibid.). Et patet per chronicas, quo- modo inolevit papalis dignitas; nam Constantinus imperator... (сар. XIII, Орр. 220 ). Et pari evidentia cardinales non sunt manifesti et veri suc- cessores collegii aliorum aposto- lorum Christi, nisi vixerint more apostolorum (cap. XIV, Opp. 223 ). Si autem vivit istis virtutibus (Petri) contrarie,... quomodo est verus et manifestus Christi vel Petri vicarius et non magis antichristi vicarius, obvians Christo in moribus et in vita? (cap. XIV, Орр. 222 b). ... non est papa manifestus et verus successor principis apo- stolorum Petri, si vivit moribus contrariis Petro et si quaerit avaritiam, tunc est vicarius Ju- dae Schariothis... Et pari evi-
Strana 315
22. Papa est illa bestia, de qua habetur in Apocalypsi: Da- tum est illi bellum facere cum sanctis. 23. Ouilvils potest licite prae- dicare contra inhibitionem pa- palem. 24. Papa non quia tenet vices Petri, sed quia habet magnam do- tationem, ideo est sanctissimus. 25. Papae praefectio et insti- tutio a caesaris potentia ema- navit. 26. Vae illis, qui videntes in papa opera Christo directe con- traria, vocant eum patrem sanctissimum. 27. Christus obedivit diabolo. 28. Quilibet fidelis catholicus debet videre, utrum mandatum papae sit in doctrina evangelica vel apostolorum, et si sic, est obediendum, si non, mon. 315* dentia cardinales... fures et latrones (cap. XIV, Opp. 223 *). Et Apoc. 4 habetur, quomodo draco dedit potestatem bestiae ... Datum est illi bellum facere cum sanctis (cap. XI, Opp. 217). ... quod si papa vel alius praepositus mandat sacerdoti non praedicare sic disposito ut dictum est... non debet subdi- tus obedire (cap. XX, Opp. 245 *). ... non enim quia vices tenet Petri, sed quia magnam habet dotationem, ex eo est sanctis- simus (cap. XIV, Opp. 223°). Ecce quod papae praefectio et institutio a caesaris potentia emanavit (cap. XV, Opp. 224"). Sed vae illis, qui videntes in papa opera Christo directe con- traria, vocant ipsum patrem sanctissimum (eap. XVI, Opp. 229 *). ... diabolus persuasit Christo ... et Christus virtuosissime sibi in hoc consensit et voluntatem eius implevit (cap. XVII, Opp. 232 *). Pensare ergo debet fidelis Christi discipulus, quando a papa mandatum emanat, utrum expresse est mandatum alicuius apostoli vel legis Christi vel ha- bens fundamentum in lege Chri- sti, et illo cognito debet reveren- ter et humiliter maudato huius- modi obedire (cap. XVIII, Opp. 235°).
22. Papa est illa bestia, de qua habetur in Apocalypsi: Da- tum est illi bellum facere cum sanctis. 23. Ouilvils potest licite prae- dicare contra inhibitionem pa- palem. 24. Papa non quia tenet vices Petri, sed quia habet magnam do- tationem, ideo est sanctissimus. 25. Papae praefectio et insti- tutio a caesaris potentia ema- navit. 26. Vae illis, qui videntes in papa opera Christo directe con- traria, vocant eum patrem sanctissimum. 27. Christus obedivit diabolo. 28. Quilibet fidelis catholicus debet videre, utrum mandatum papae sit in doctrina evangelica vel apostolorum, et si sic, est obediendum, si non, mon. 315* dentia cardinales... fures et latrones (cap. XIV, Opp. 223 *). Et Apoc. 4 habetur, quomodo draco dedit potestatem bestiae ... Datum est illi bellum facere cum sanctis (cap. XI, Opp. 217). ... quod si papa vel alius praepositus mandat sacerdoti non praedicare sic disposito ut dictum est... non debet subdi- tus obedire (cap. XX, Opp. 245 *). ... non enim quia vices tenet Petri, sed quia magnam habet dotationem, ex eo est sanctis- simus (cap. XIV, Opp. 223°). Ecce quod papae praefectio et institutio a caesaris potentia emanavit (cap. XV, Opp. 224"). Sed vae illis, qui videntes in papa opera Christo directe con- traria, vocant ipsum patrem sanctissimum (eap. XVI, Opp. 229 *). ... diabolus persuasit Christo ... et Christus virtuosissime sibi in hoc consensit et voluntatem eius implevit (cap. XVII, Opp. 232 *). Pensare ergo debet fidelis Christi discipulus, quando a papa mandatum emanat, utrum expresse est mandatum alicuius apostoli vel legis Christi vel ha- bens fundamentum in lege Chri- sti, et illo cognito debet reveren- ter et humiliter maudato huius- modi obedire (cap. XVIII, Opp. 235°).
Strana 316
316" 29. Si homo est virtuosus, guidguid agit, virtuose agit. 30. Si homo est vitiosus, guid- guid agit, vitiose agit. 31. Nulli praelato est obedien- dum, nisi in Christi consiliis vel praeceptis. 32. Licet clericis et laicis iu- dicare iurisdictione potestativa de omnibus pertinentibus ad sa- lutem et de operibus praela- torum. 33. Deus suspendit per se quemlibet criminosum praela- tum a suo officio vel ministerio, dum actualiter est in crimine, quia eo facto, quo est in mortali crimine, peccat quidquid fecerit et per consequens prohibetur, ne sic faciat, et per consequens sus- penditur ab illo officio quoad se. 34. Clerus ad sui exaltatio- nem populum laicalem sibi sup- peditat, avaritiam multiplicat, malitiam protegit et viam prae- parat antichristo. Patet quia si homo sit vitio- sus et agit quidquam, tunc agit vitiose, et si est virtuosus et agit quidquam, tunc agit virtuose (cap. XIX, Opp. 238"). Patet quod nulli praelato post sanctos apostolos obedire tene- mur, nisi de quanto praecipit vel consulit Christi consilia vel mandata (cap. XIX, Opp. 239 *). ...Sequitur, quod licet cleri- cis subditis imo et laicis de suo- rum praepositorum operibus iu- dicare... et secundo (iudicio potestativae iurisdictionis) debet iudicare omnia sibi consequen- ter ad salutem pertinentia (cap. XIX, Opp. 239”). ... per se autem deus suspen- dit quemlibet criminosum prae- latum a suo officio vel ministe- rio, dum actualiter est in cri- mine, guia eo facto guo incidit in peccatum mortale, peccat quidquid fecerit et per conse- quens prohibetur a deo, ne sic faciat, et per consequens sus- penditur a deo ab illo officio (eap. XXIII, Opp. 250*). Illis enim tribus censuris: ex- communicatione, suspensione, interdicto ad sui exaltationem clerus populum laicalem sibi suppeditat, avaritiam multipli- cat, malitiam protegit et viam praeparat antichristo (cap. XXIII, Opp. 251).
316" 29. Si homo est virtuosus, guidguid agit, virtuose agit. 30. Si homo est vitiosus, guid- guid agit, vitiose agit. 31. Nulli praelato est obedien- dum, nisi in Christi consiliis vel praeceptis. 32. Licet clericis et laicis iu- dicare iurisdictione potestativa de omnibus pertinentibus ad sa- lutem et de operibus praela- torum. 33. Deus suspendit per se quemlibet criminosum praela- tum a suo officio vel ministerio, dum actualiter est in crimine, quia eo facto, quo est in mortali crimine, peccat quidquid fecerit et per consequens prohibetur, ne sic faciat, et per consequens sus- penditur ab illo officio quoad se. 34. Clerus ad sui exaltatio- nem populum laicalem sibi sup- peditat, avaritiam multiplicat, malitiam protegit et viam prae- parat antichristo. Patet quia si homo sit vitio- sus et agit quidquam, tunc agit vitiose, et si est virtuosus et agit quidquam, tunc agit virtuose (cap. XIX, Opp. 238"). Patet quod nulli praelato post sanctos apostolos obedire tene- mur, nisi de quanto praecipit vel consulit Christi consilia vel mandata (cap. XIX, Opp. 239 *). ...Sequitur, quod licet cleri- cis subditis imo et laicis de suo- rum praepositorum operibus iu- dicare... et secundo (iudicio potestativae iurisdictionis) debet iudicare omnia sibi consequen- ter ad salutem pertinentia (cap. XIX, Opp. 239”). ... per se autem deus suspen- dit quemlibet criminosum prae- latum a suo officio vel ministe- rio, dum actualiter est in cri- mine, guia eo facto guo incidit in peccatum mortale, peccat quidquid fecerit et per conse- quens prohibetur a deo, ne sic faciat, et per consequens sus- penditur a deo ab illo officio (eap. XXIII, Opp. 250*). Illis enim tribus censuris: ex- communicatione, suspensione, interdicto ad sui exaltationem clerus populum laicalem sibi suppeditat, avaritiam multipli- cat, malitiam protegit et viam praeparat antichristo (cap. XXIII, Opp. 251).
Strana 317
317 35. Item quod supradictus J. Hus suprascriptas conclusiones et propositiones asseruit et asserit esse veras ipsasque publicavit et publicat, dogmatisavit et dogmatisat palam et publice. 36. Item quod dictae conclusiones et propositiones vel aliquae earum sunt falsae, erroneae, scandalosae, temerariae, seditiosae, pacis ecclesiae turbativae, iurisdictionis ecclesiasticae enervativae, insanae, contra scripturam sacram et universalem ecclesiam ac determinatio- nem sanctorum patrum confictae et compositae et alias haereticae. Et sic est et fuit verum. 37. Item quod de praemissis omnibus fuit et est publica vox et fama. 38. Item ponit et probare intendit idem procurator, quod idem Mgr J. Hus in vanitate sua ambulans et in perversis dogmatibus et erroribus continuando et persistendo quoddam opusculum fecit et compilavit contra quaedam scripta M. Stephani Palecz doctoris in theologia, quod incipit: Quia M. Stephanus Palecz etc. et intitulavit nomine nuncupativo Quidamon, in quo posuit multos malos et per- versos errores. Et ita fuit et est verum. 39. Item fecit, composuit, compilavit et ordinavit quendam alium damnatum tractatum contra scripta M. Stanislai, qui incipit: Responsio etc., in quo varia vana graviaque et perversa scripsit palam, publice et notorie. 40. Item quod sententiam latam in concilio generali Romae ibidem ultimate celebrato contra doctrinam et libros Wiklef necnon bullas indulgentiarum et cruciatae datae et concessae contra Ladis- laum tunc se dicentem regem Siciliae glossavit et postillavit perverse et erronee ac quandam scripturam fecit et ordinavit contra bullas, quae incipit: Pax Christi etc. Et ipsam scripturam ac perversas glos- sationes praedicavit et dogmatisavit pluries et diversis vicibus ad se- ductionem populi vere et notorie. 41. Item dixit seu praedicavit, quod iturus erat ad concilium generale Constantiense et ignorare poterat, quid sibi contingeret, et si ex aliquo eventu revocaret vel negaret doctrinam, quae eis in prae- dicationibus dixerat et docuerat, volens intelligere de 45 articulis con- demnatis Pragae, de materia libri De ecclesia, quem composuit, et de materiis contentis in dictis scripturis per eum factis contra praefatos magistros et de aliis, de quibus supra proxime, quodsi hoc faceret verbo, nunquam mente hoc intenderet facere, eo quod esset vera et sana Christi doctrina et quod semper in illa persisterent et perseverarent. Et ita est verum. 42. Item quod postquam fuit et applicuit Constantiae, scripsit seu scribi fecit ad regnum Bohemiae, quod papa et imperator hono- raverunt eum et cum honore susceperunt et quod papa miserat ad eum duos episcopos ad confoederandum eum sibi; et hoc scripsisse vi- detur ad hoe, quod se confirmaret in suis erroribus et perversis dog- matibus, quae praedicavit et docuit in illis partibus. Et ita fuit et est verum, notorium et manifestum.
317 35. Item quod supradictus J. Hus suprascriptas conclusiones et propositiones asseruit et asserit esse veras ipsasque publicavit et publicat, dogmatisavit et dogmatisat palam et publice. 36. Item quod dictae conclusiones et propositiones vel aliquae earum sunt falsae, erroneae, scandalosae, temerariae, seditiosae, pacis ecclesiae turbativae, iurisdictionis ecclesiasticae enervativae, insanae, contra scripturam sacram et universalem ecclesiam ac determinatio- nem sanctorum patrum confictae et compositae et alias haereticae. Et sic est et fuit verum. 37. Item quod de praemissis omnibus fuit et est publica vox et fama. 38. Item ponit et probare intendit idem procurator, quod idem Mgr J. Hus in vanitate sua ambulans et in perversis dogmatibus et erroribus continuando et persistendo quoddam opusculum fecit et compilavit contra quaedam scripta M. Stephani Palecz doctoris in theologia, quod incipit: Quia M. Stephanus Palecz etc. et intitulavit nomine nuncupativo Quidamon, in quo posuit multos malos et per- versos errores. Et ita fuit et est verum. 39. Item fecit, composuit, compilavit et ordinavit quendam alium damnatum tractatum contra scripta M. Stanislai, qui incipit: Responsio etc., in quo varia vana graviaque et perversa scripsit palam, publice et notorie. 40. Item quod sententiam latam in concilio generali Romae ibidem ultimate celebrato contra doctrinam et libros Wiklef necnon bullas indulgentiarum et cruciatae datae et concessae contra Ladis- laum tunc se dicentem regem Siciliae glossavit et postillavit perverse et erronee ac quandam scripturam fecit et ordinavit contra bullas, quae incipit: Pax Christi etc. Et ipsam scripturam ac perversas glos- sationes praedicavit et dogmatisavit pluries et diversis vicibus ad se- ductionem populi vere et notorie. 41. Item dixit seu praedicavit, quod iturus erat ad concilium generale Constantiense et ignorare poterat, quid sibi contingeret, et si ex aliquo eventu revocaret vel negaret doctrinam, quae eis in prae- dicationibus dixerat et docuerat, volens intelligere de 45 articulis con- demnatis Pragae, de materia libri De ecclesia, quem composuit, et de materiis contentis in dictis scripturis per eum factis contra praefatos magistros et de aliis, de quibus supra proxime, quodsi hoc faceret verbo, nunquam mente hoc intenderet facere, eo quod esset vera et sana Christi doctrina et quod semper in illa persisterent et perseverarent. Et ita est verum. 42. Item quod postquam fuit et applicuit Constantiae, scripsit seu scribi fecit ad regnum Bohemiae, quod papa et imperator hono- raverunt eum et cum honore susceperunt et quod papa miserat ad eum duos episcopos ad confoederandum eum sibi; et hoc scripsisse vi- detur ad hoe, quod se confirmaret in suis erroribus et perversis dog- matibus, quae praedicavit et docuit in illis partibus. Et ita fuit et est verum, notorium et manifestum.
Strana 318
318* Articuli 42. b) Articuli 39 Articuli J. Gerson. (Doc. 185 ss.) 1. Ecclesia catholica sive uni- versalis est omnium praedesti- natorum dumtaxat. 6. Paulus nunquam fuit mem- brum diaboli nec Petrus, quan- do negavit Christum. 4. Nulla pars ecclesiae um- quam excidit a corpore, sicut nec caritas ligans. 4. Quod nulli praesciti sunt de ecclesia neque similiter qui non imitantur vitam Christi. 11. Judas nunquam fuit verus Christi discipulus.
318* Articuli 42. b) Articuli 39 Articuli J. Gerson. (Doc. 185 ss.) 1. Ecclesia catholica sive uni- versalis est omnium praedesti- natorum dumtaxat. 6. Paulus nunquam fuit mem- brum diaboli nec Petrus, quan- do negavit Christum. 4. Nulla pars ecclesiae um- quam excidit a corpore, sicut nec caritas ligans. 4. Quod nulli praesciti sunt de ecclesia neque similiter qui non imitantur vitam Christi. 11. Judas nunquam fuit verus Christi discipulus.
Strana 319
319* e III. audientia.*) Articuli 39 in IIT. 43udien-|In tractatu»Deecclesia«. tia propositi. Doc. 986 ss.) 1. Tantum una est sancta uni- versalis ecclesia, quae est prae- destinatorum universitas. 2. Sicut Paulus nunquam fuit membrum diaboli, licet fecerit quosdam actus actibus ecclesiae malignantium consimiles, simi- liter Petrus, qui in grave in- cidit periurium ex permissione domini, ut fortius resurgeret. 3. Nulla pars ecclesiae ab ea finaliter excidet, eo quod prae- destinationis caritas, quae ip- sam ligat, non excidit. 4. Praedestinatus, non exi- stens in gratia secundum prae- sentem iustitiam, semper est membrum sanctae universalis ecclesiae. 5. Nullus locus dignitatis vel humana electio vel aliquod sig- num sensibile facit membrum sanctae ecclesiae catholicae. 6. Nunquam praescitus est membrum sanctae matris ec- clesiae. 7. Judas nunquam fuit verus discipulus Christi. Unica est sancta universalis ecclesia, quae est praedestina- torum universitas (cap. I, Opp. 1972). Sicut Paulus nunquam fuit membrum diaboli, licet fecerit quosdam actus actibus ecclesiae malignantium consimiles, simi- liter Petrus, qui in grave inci- dit periurium ex permissione domini, ut fortius resurgeret (cap. III, Opp. 200"). Nulla pars eius ab ea finaliter excidit, eo quod praedestinatio- nis charitas, quae ipsam ligat, non excidit (cap. III, Opp. 199 ^). Praedestinatus semper manet praedestinatus et membrum ec- clesiae, licet aliquando excidat a gratia adventitia (cap. V, Opp. 204"). ...membrum ecclesiae sanc- tae catholicae facit praedesti- natio, non autem locus digni- tatis vel humana electio vel ali- quod signum sensibile (ibid.). Ex iam dictis colligitur, quod nullus praescitus est membrum sanctae matris ecclesiae (cap. IV, Opp. 201"). Nam in Juda electo ad mini- sterium episcopatus per Chri- stum... datur instantia; ipse enim praescitus nunquam fuit verus Christi discipulus (cap. V, Opp. 204"). *) Od str. 318* a 319* aż do str. 326* a 327* jest dvoustranná sazba čtyřsloupcová.
319* e III. audientia.*) Articuli 39 in IIT. 43udien-|In tractatu»Deecclesia«. tia propositi. Doc. 986 ss.) 1. Tantum una est sancta uni- versalis ecclesia, quae est prae- destinatorum universitas. 2. Sicut Paulus nunquam fuit membrum diaboli, licet fecerit quosdam actus actibus ecclesiae malignantium consimiles, simi- liter Petrus, qui in grave in- cidit periurium ex permissione domini, ut fortius resurgeret. 3. Nulla pars ecclesiae ab ea finaliter excidet, eo quod prae- destinationis caritas, quae ip- sam ligat, non excidit. 4. Praedestinatus, non exi- stens in gratia secundum prae- sentem iustitiam, semper est membrum sanctae universalis ecclesiae. 5. Nullus locus dignitatis vel humana electio vel aliquod sig- num sensibile facit membrum sanctae ecclesiae catholicae. 6. Nunquam praescitus est membrum sanctae matris ec- clesiae. 7. Judas nunquam fuit verus discipulus Christi. Unica est sancta universalis ecclesia, quae est praedestina- torum universitas (cap. I, Opp. 1972). Sicut Paulus nunquam fuit membrum diaboli, licet fecerit quosdam actus actibus ecclesiae malignantium consimiles, simi- liter Petrus, qui in grave inci- dit periurium ex permissione domini, ut fortius resurgeret (cap. III, Opp. 200"). Nulla pars eius ab ea finaliter excidit, eo quod praedestinatio- nis charitas, quae ipsam ligat, non excidit (cap. III, Opp. 199 ^). Praedestinatus semper manet praedestinatus et membrum ec- clesiae, licet aliquando excidat a gratia adventitia (cap. V, Opp. 204"). ...membrum ecclesiae sanc- tae catholicae facit praedesti- natio, non autem locus digni- tatis vel humana electio vel ali- quod signum sensibile (ibid.). Ex iam dictis colligitur, quod nullus praescitus est membrum sanctae matris ecclesiae (cap. IV, Opp. 201"). Nam in Juda electo ad mini- sterium episcopatus per Chri- stum... datur instantia; ipse enim praescitus nunquam fuit verus Christi discipulus (cap. V, Opp. 204"). *) Od str. 318* a 319* aż do str. 326* a 327* jest dvoustranná sazba čtyřsloupcová.
Strana 320
320* Articuli 42. Articuli J. Gerson. (Doc. 185 ss.) 12. Ecclesia praedestinatorum, sive sint in gratia sive non se- cundum praesentem iustitiam, est articulus fidei, et illa est non habens maculam neque rugam, sed est sancta et immaculata et illa est, quam Christus vocat suam. 12. Quod sola ecclesia conti- nens praedestinatos et bene vi- ventes est universalis ecclesia et non illa Romana, quae aliarum magistra male nominatur. 11. Quod solus Christus et non papa est caput ecclesiae. 20. Papa vitae beati Petri non conformis non debet dici papa vel vicarius Petri, sed po- cius antichristi. 5. Quod illi soli sunt de eccle- sia et sedent in sede Petri, ha- bentes auctoritatem apostolicam, qui Christum et apostolos eius imitantur in vita. 17. ... fuerunt et sunt anti- christi et synagoga sathanae et clerus Judae. 18. Dignitas papalis a cae- sare vel Romanis habet ortum. 25. Papae praefectio et insti- tutio a caesaris potentia ema- navit. 7. Quod papa romanus alius a Christo non est universalis episcopus nec ecclesia romana habet primatum super alias, nisi forsan a caesare, non a Christo.
320* Articuli 42. Articuli J. Gerson. (Doc. 185 ss.) 12. Ecclesia praedestinatorum, sive sint in gratia sive non se- cundum praesentem iustitiam, est articulus fidei, et illa est non habens maculam neque rugam, sed est sancta et immaculata et illa est, quam Christus vocat suam. 12. Quod sola ecclesia conti- nens praedestinatos et bene vi- ventes est universalis ecclesia et non illa Romana, quae aliarum magistra male nominatur. 11. Quod solus Christus et non papa est caput ecclesiae. 20. Papa vitae beati Petri non conformis non debet dici papa vel vicarius Petri, sed po- cius antichristi. 5. Quod illi soli sunt de eccle- sia et sedent in sede Petri, ha- bentes auctoritatem apostolicam, qui Christum et apostolos eius imitantur in vita. 17. ... fuerunt et sunt anti- christi et synagoga sathanae et clerus Judae. 18. Dignitas papalis a cae- sare vel Romanis habet ortum. 25. Papae praefectio et insti- tutio a caesaris potentia ema- navit. 7. Quod papa romanus alius a Christo non est universalis episcopus nec ecclesia romana habet primatum super alias, nisi forsan a caesare, non a Christo.
Strana 321
Articuli 39 in III. audien- tia propositi. (Doc. 286 ss.) 8. Convocatio praedestinato- rum, sive sint in gratia sive non secundum praesentem iustitiam, est ecclesia sancta universalis, et illo modo ecclesia est arti- culus fidei. 9. Petrus non fuit nec est ca- put sanctae ecclesiae catholicae principale. 10. Si vocatus Christi vica- rius Christum sequitur in vita, tunc est eius vicarius; si vero vadit viis contrariis, tunc est antichristi nuntius, contrarius Petro et domino Jesu Christo et vicarius Judae Schariothis. 11. Omnes simoniaci et sa- cerdotes criminose viventes ut filii infides infideliter sentiunt de septem sacramentis ecclesiae, de clavibus, officiis, censuris, moribus, cerimoniis et sacris re- bus ecclesiae, veneratione reli- quiarum, indulgentiis et ordi- nibus in ecclesia. 12. Dignitas papalis a caesa- ribus inolevit. Papae praefectio et institutio a caesaris potestate emanavit. Mistr Jan Hus (Příl.) 321" Intractatu»Deecclesia«. Tertio modo sumitur ecclesia pro convocatione praedestina- torum, sive sint in gratia se- cundum praesentem iustitiam sive non, et isto modo ecclesia est articulus fidei (cap. VII, Opp. 206 "). ... manifestum est, quod Pe- trus non fuit nec est caput sanc- tae ecclesiae catholicae (cap. IX, Opp. 211?). Si iam dictis virtutum viis incedit vocatus Petri vicarius, eredimus quod est verus eius vicarius et praecipuus pontifex ecclesiae, quam regit; si vero vadit viis contrariis, tunc est antichristi nuntius, contrarius Petro et domino Jesu Christo (cap. IX, Opp. 212 9). . avare, voluptuose, luxu- riose et quomodolibet criminose viventes sacerdotii polluunt po- testatem; ili enim... ut filii infideles sentiunt infideliter de septem sacramentis ecclesiae, de clavibus, officiis et censuris, mo- ribus, cerimoniis et sacris rebus ecclesiae, veneratione reliqui- arum, indulgentiis et ordinibus (cap. XI, Opp. 218 *). Et patet per chronicas, quo- modo inolevit papalis dignitas; nam Constantinus (cap. XIII, Opp. 220*). Ecce quod papae praefectio et institutio a cae- 21
Articuli 39 in III. audien- tia propositi. (Doc. 286 ss.) 8. Convocatio praedestinato- rum, sive sint in gratia sive non secundum praesentem iustitiam, est ecclesia sancta universalis, et illo modo ecclesia est arti- culus fidei. 9. Petrus non fuit nec est ca- put sanctae ecclesiae catholicae principale. 10. Si vocatus Christi vica- rius Christum sequitur in vita, tunc est eius vicarius; si vero vadit viis contrariis, tunc est antichristi nuntius, contrarius Petro et domino Jesu Christo et vicarius Judae Schariothis. 11. Omnes simoniaci et sa- cerdotes criminose viventes ut filii infides infideliter sentiunt de septem sacramentis ecclesiae, de clavibus, officiis, censuris, moribus, cerimoniis et sacris re- bus ecclesiae, veneratione reli- quiarum, indulgentiis et ordi- nibus in ecclesia. 12. Dignitas papalis a caesa- ribus inolevit. Papae praefectio et institutio a caesaris potestate emanavit. Mistr Jan Hus (Příl.) 321" Intractatu»Deecclesia«. Tertio modo sumitur ecclesia pro convocatione praedestina- torum, sive sint in gratia se- cundum praesentem iustitiam sive non, et isto modo ecclesia est articulus fidei (cap. VII, Opp. 206 "). ... manifestum est, quod Pe- trus non fuit nec est caput sanc- tae ecclesiae catholicae (cap. IX, Opp. 211?). Si iam dictis virtutum viis incedit vocatus Petri vicarius, eredimus quod est verus eius vicarius et praecipuus pontifex ecclesiae, quam regit; si vero vadit viis contrariis, tunc est antichristi nuntius, contrarius Petro et domino Jesu Christo (cap. IX, Opp. 212 9). . avare, voluptuose, luxu- riose et quomodolibet criminose viventes sacerdotii polluunt po- testatem; ili enim... ut filii infideles sentiunt infideliter de septem sacramentis ecclesiae, de clavibus, officiis et censuris, mo- ribus, cerimoniis et sacris rebus ecclesiae, veneratione reliqui- arum, indulgentiis et ordinibus (cap. XI, Opp. 218 *). Et patet per chronicas, quo- modo inolevit papalis dignitas; nam Constantinus (cap. XIII, Opp. 220*). Ecce quod papae praefectio et institutio a cae- 21
Strana 322
322* Articuli 42. Articuli J. Gerson. (Doc. 185 ss.) 1. Quod nullus praescitus est verus papa vel dominus vel praelatus. 17. Potestas papae non imi- tantis vitam Christi non est timenda. (Srv. 20. 21.) 13. Quod praelatis et superio- ribus praescitis vel male viven- tibus nulla debetur obedientia vel reverentia a subditis. 24. Papa non quia tenet vices Petri, sed quia habet magnam dotationem, ideo est sanctissi- mus. 8. Quod papa non debet vo- cari sanctissimus nec pedes eius beati nec sunt osculandi. 19. De nullo debet concedi, quod sit cardinalis alicuius ec- clesiae particularis vel univer- salis, nisi in vita Christo et apo- stolis conformetur.
322* Articuli 42. Articuli J. Gerson. (Doc. 185 ss.) 1. Quod nullus praescitus est verus papa vel dominus vel praelatus. 17. Potestas papae non imi- tantis vitam Christi non est timenda. (Srv. 20. 21.) 13. Quod praelatis et superio- ribus praescitis vel male viven- tibus nulla debetur obedientia vel reverentia a subditis. 24. Papa non quia tenet vices Petri, sed quia habet magnam dotationem, ideo est sanctissi- mus. 8. Quod papa non debet vo- cari sanctissimus nec pedes eius beati nec sunt osculandi. 19. De nullo debet concedi, quod sit cardinalis alicuius ec- clesiae particularis vel univer- salis, nisi in vita Christo et apo- stolis conformetur.
Strana 323
Articuli 39 in IIT. audien- tia propositi. (Doc. 286 ss.) 13. Nullus sine revelatione assercret rationabiliter de se vel de alio, quod esset caput eocle- siae particularis sanctae. 14. Non oportet credere, quod iste quicunque romanus ponti- fex sit caput cuiuscunque par- ticularis ecclesiae, nisi deus eum praedestinavit. 15. Potestas papae vicaria frustratur, nisi ipse papa oon- formetur Christo vel Petro in moribus et in vita, nec aliter a deo recipit procuratoriam po- testatem, quia nulla alia sequela est pertinentior. 16. Non quia papa tenet vices Petri, sed quia magnam habet dotationem, ex eo est sanctis- Simus. 17. Cardinales non sunt ma- nifesti et veri successores colle- gii aliorum apostolorum Christi, nisi vixerint more apostolorum, servantes mandata et consilia domini Jesu Christi. 323° Intractatu»Deecclesia«. saris potentia emanavit (cap. XV, Opp. 224). ...Sequitur, quod nullus sine revelatione assereret rationabi- liter de se vel de alio, quod esset caput ecclesiae particularis san- ctae (cap. XIII, Opp. 221 *). Item non oportet credere, quod iste quicunque romanus pontifex sit caput cuiuscunque particularis ecclesiae sanctae, nisi deus eum praedestinaverit (ibid.). Et quia vicarius debet gerere vicem superioris... ergo opor- tet quod immediatius illi, cuius vicem gerit, in operibus confor- metur, nam alias potestas in eo frustratur... Nemo vere gerit vicem Christi vel Petri, nisi se- quatur eum in moribus, cum nulla alia sequela est pertinen- tior nec aliter a deo recipit pro- euratoriam potestatem (cap. XIV, Opp. 222). ...non enim quia vices tenet Petri, sed quia magnam habet dotationem, ex eo est sanctis- simus (cap. XIV, Opp. 223 ?). Et pari evidentia cardinales non suní manifesti et veri suc- cessores collegii aliorum aposto- lorum Christi, nisi vixerint more apostolorum, servantes mandata et consilia domini nostri Jesu Christi (cap. XIV, Opp. 223 *). 91*
Articuli 39 in IIT. audien- tia propositi. (Doc. 286 ss.) 13. Nullus sine revelatione assercret rationabiliter de se vel de alio, quod esset caput eocle- siae particularis sanctae. 14. Non oportet credere, quod iste quicunque romanus ponti- fex sit caput cuiuscunque par- ticularis ecclesiae, nisi deus eum praedestinavit. 15. Potestas papae vicaria frustratur, nisi ipse papa oon- formetur Christo vel Petro in moribus et in vita, nec aliter a deo recipit procuratoriam po- testatem, quia nulla alia sequela est pertinentior. 16. Non quia papa tenet vices Petri, sed quia magnam habet dotationem, ex eo est sanctis- Simus. 17. Cardinales non sunt ma- nifesti et veri successores colle- gii aliorum apostolorum Christi, nisi vixerint more apostolorum, servantes mandata et consilia domini Jesu Christi. 323° Intractatu»Deecclesia«. saris potentia emanavit (cap. XV, Opp. 224). ...Sequitur, quod nullus sine revelatione assereret rationabi- liter de se vel de alio, quod esset caput ecclesiae particularis san- ctae (cap. XIII, Opp. 221 *). Item non oportet credere, quod iste quicunque romanus pontifex sit caput cuiuscunque particularis ecclesiae sanctae, nisi deus eum praedestinaverit (ibid.). Et quia vicarius debet gerere vicem superioris... ergo opor- tet quod immediatius illi, cuius vicem gerit, in operibus confor- metur, nam alias potestas in eo frustratur... Nemo vere gerit vicem Christi vel Petri, nisi se- quatur eum in moribus, cum nulla alia sequela est pertinen- tior nec aliter a deo recipit pro- euratoriam potestatem (cap. XIV, Opp. 222). ...non enim quia vices tenet Petri, sed quia magnam habet dotationem, ex eo est sanctis- simus (cap. XIV, Opp. 223 ?). Et pari evidentia cardinales non suní manifesti et veri suc- cessores collegii aliorum aposto- lorum Christi, nisi vixerint more apostolorum, servantes mandata et consilia domini nostri Jesu Christi (cap. XIV, Opp. 223 *). 91*
Strana 324
324* Articuli 42. Articuli J. Gerson. (Doc. 185 ss.) 9. Quod secundum doctrinam Christi non est infligenda mors etiam haereticis incorrigibilibus, nec fulminandum est interdi- ctum. 19. Quod excommunicatus a papa, si appellet ad Christum, praeservatur, ut excommunica- tionem huiusmodi non timeat sed spernat. 29. Si homo est virtuosus, quidquid agit, virtuose agit. 30. Si homo est vitiosus, quid- quid agit, vitiose agit. 20. Quod omnis actus factus extra caritatem est peccatum. 23. Quivis potest licite prae- dicare contra inhibitionem pa- palem. 6. Quod omnis bene vivens se- cundum vitam Christi potest et debet docere palam et praedi- care, etiam non missus per
324* Articuli 42. Articuli J. Gerson. (Doc. 185 ss.) 9. Quod secundum doctrinam Christi non est infligenda mors etiam haereticis incorrigibilibus, nec fulminandum est interdi- ctum. 19. Quod excommunicatus a papa, si appellet ad Christum, praeservatur, ut excommunica- tionem huiusmodi non timeat sed spernat. 29. Si homo est virtuosus, quidquid agit, virtuose agit. 30. Si homo est vitiosus, quid- quid agit, vitiose agit. 20. Quod omnis actus factus extra caritatem est peccatum. 23. Quivis potest licite prae- dicare contra inhibitionem pa- palem. 6. Quod omnis bene vivens se- cundum vitam Christi potest et debet docere palam et praedi- care, etiam non missus per
Strana 325
325* Articuli 39 in III. audien- tia propositi. (Doc. 286 ss.) In tractatu »Deecclesia«. 18. Nullus haereticus ultra censuram ecclesiasticam est re- linquendus iudicio saeculari morte corporis puniendus. 19. Mundi nobiles debent com- pellere sacerdotes ad observan- tiam legis Christi. 20. Obedientia ecclesiastica est obedientia secundum adin- ventionem sacerdotum ecclesiae praeter expressam auctoritatem scripturarum. 21. Quod excommunicatus a papa, obmisso iudicio papae et concilii generalis, si appellet ad Christum, praeservatur, ut ex- communicatio huiusmodi non afficiat eum. 22. Si homo est vitiosus et agit quidquam, agit vitiose; et si est virtuosus et agit quid- quam, tunc agit virtuose. 23. Sacerdos Christi, vivens secundum legem eius, habens scripturae notitiam et affectum ad aedificandum populum, de- ... doctores... adiunxerunt dictis suis hoc sanguinolentum correlarium dicentes: Si quis ... talis per censuram ecclesiasti- cam est emendandus; quodsi corrigi noluerit, saeculari bra- chio est tradendus... Numquid non sunt homicidae? Vere gra- viores sunt quam Pilatus (cap. XVI, Оpp. 228 b). ... ex mundo nobilibus ad ob- servantiam ordinationis Christi compellentibus (cap. XVII, Opp. 231 a). Obedientia ecclesiastica est obe- dientia secundum adinventiones sacerdotum ecclesiae praeter ex- pressam auctoritatem scripturae (сар. XVII, Орр. 2333). Cum ergo appellatio ab uno papa ad suum successorem mihi non profuit et a papa ad conci- lium appellare est in longum et incertum auxilium in gravamine postulare, ideo ad caput ecclesiae dominum Jesum Christum ul- timo appellavi (cap. XVIII, Оpр. 235 ). Patet quia si homo sit viti- osus et agit quidquam, tunc agit vitiose; et si est virtuosus et agit quidquam, tunc agit virtuose (сар. XIX, Орр. 238b). Ex isto consequenter sequitur, quod sacerdos Christi, vivens secundum legem eius, habens scripturae notitiam et affectum
325* Articuli 39 in III. audien- tia propositi. (Doc. 286 ss.) In tractatu »Deecclesia«. 18. Nullus haereticus ultra censuram ecclesiasticam est re- linquendus iudicio saeculari morte corporis puniendus. 19. Mundi nobiles debent com- pellere sacerdotes ad observan- tiam legis Christi. 20. Obedientia ecclesiastica est obedientia secundum adin- ventionem sacerdotum ecclesiae praeter expressam auctoritatem scripturarum. 21. Quod excommunicatus a papa, obmisso iudicio papae et concilii generalis, si appellet ad Christum, praeservatur, ut ex- communicatio huiusmodi non afficiat eum. 22. Si homo est vitiosus et agit quidquam, agit vitiose; et si est virtuosus et agit quid- quam, tunc agit virtuose. 23. Sacerdos Christi, vivens secundum legem eius, habens scripturae notitiam et affectum ad aedificandum populum, de- ... doctores... adiunxerunt dictis suis hoc sanguinolentum correlarium dicentes: Si quis ... talis per censuram ecclesiasti- cam est emendandus; quodsi corrigi noluerit, saeculari bra- chio est tradendus... Numquid non sunt homicidae? Vere gra- viores sunt quam Pilatus (cap. XVI, Оpp. 228 b). ... ex mundo nobilibus ad ob- servantiam ordinationis Christi compellentibus (cap. XVII, Opp. 231 a). Obedientia ecclesiastica est obe- dientia secundum adinventiones sacerdotum ecclesiae praeter ex- pressam auctoritatem scripturae (сар. XVII, Орр. 2333). Cum ergo appellatio ab uno papa ad suum successorem mihi non profuit et a papa ad conci- lium appellare est in longum et incertum auxilium in gravamine postulare, ideo ad caput ecclesiae dominum Jesum Christum ul- timo appellavi (cap. XVIII, Оpр. 235 ). Patet quia si homo sit viti- osus et agit quidquam, tunc agit vitiose; et si est virtuosus et agit quidquam, tunc agit virtuose (сар. XIX, Орр. 238b). Ex isto consequenter sequitur, quod sacerdos Christi, vivens secundum legem eius, habens scripturae notitiam et affectum
Strana 326
326* Articuli 42. Articuli J. Gerson. (Doc. 185 ss.) quemcunque praelatum vel cu- ratum, imo etiam adhuc potest et debet, licet sit prohibitus ab eis vel excommunicatus, sicut elemosynam dare posset et de- beret, quia bona vita et scientia sufficienter mittunt eum. 34. Clerus ad sui exaltatio- nem populum laicalem sibi sup- peditat, avaritiam multiplicat, malitiam protegit et viam prae- parat antichristo.
326* Articuli 42. Articuli J. Gerson. (Doc. 185 ss.) quemcunque praelatum vel cu- ratum, imo etiam adhuc potest et debet, licet sit prohibitus ab eis vel excommunicatus, sicut elemosynam dare posset et de- beret, quia bona vita et scientia sufficienter mittunt eum. 34. Clerus ad sui exaltatio- nem populum laicalem sibi sup- peditat, avaritiam multiplicat, malitiam protegit et viam prae- parat antichristo.
Strana 327
327* Articuli 39 in III. audien- tia propositi. (Doc. 286 ss.) In tractatu »Deecclesia«. bet praedicare non obstante praetensa excommunicatione. Et infra: Quodsi papa vel alius praepositus mandat sacerdoti sic disposito non praedicare, non debet obedire. 24. Quilibet praedicantis offi- cium accepit, qui ad sacerdo- tium accessit, et eius mandatum debet exequi, excommunicatione praetensa non obstante. 25. Censurae ecclesiasticae sunt antichristivae, quas clerus excogitavit ad sui exaltationem et populi subpeditationem, si ipsis clericis laici ad eorum non obedierint voluntatem. 26. Non debet poni interdi- ctum in populo, quia Christus summus pontifex nec propter Johannem Baptistam nec pro- pter suas iniurias posuit inter- dictum. ad aedificandum populum, de- bet praedicare non obstante prae- tensa excommunicatione... Ul- terius patet, quod si papa vel alius praepositus mandat sacer- doti non praedicare sic dispo- sito ut dictum est vel non dare elemosynas diviti, non debet sub- ditus obedire (cap. XX, Opp. 244b, 245 a). Cum ergo ex iam dictis qui- libet praedicantis officium de mandato accipit, qui ad sacer- dotium accedit, patet quod illud mandatum debet exequi, pre- tensa excommunicatione non ob- stante (ibid. 244b). Istis enim tribus censuris: ex- communicatione, suspensione, interdicto ad sui exaltationem clerus populum laicalem sibi suppeditat... quicunque ipsis ad voluntatem eorum non obe- dierit, illum excommunicant et suspendunt... Signum autem evidens est, quod ab antichristo tales procedunt censurae (cap. XXIII, Оpp. 2511). Christus autem summus pon- tifex detento propheta, quo non surrexit maior inter natos mu- lierum, non posuit interdictum, nec dum eum Herodes decolla- vit; imo dum ipsemet spolia- batur, percutiebatur, .. . non tunc maledictionem intulit (cap. XXIII, Орр. 2522).
327* Articuli 39 in III. audien- tia propositi. (Doc. 286 ss.) In tractatu »Deecclesia«. bet praedicare non obstante praetensa excommunicatione. Et infra: Quodsi papa vel alius praepositus mandat sacerdoti sic disposito non praedicare, non debet obedire. 24. Quilibet praedicantis offi- cium accepit, qui ad sacerdo- tium accessit, et eius mandatum debet exequi, excommunicatione praetensa non obstante. 25. Censurae ecclesiasticae sunt antichristivae, quas clerus excogitavit ad sui exaltationem et populi subpeditationem, si ipsis clericis laici ad eorum non obedierint voluntatem. 26. Non debet poni interdi- ctum in populo, quia Christus summus pontifex nec propter Johannem Baptistam nec pro- pter suas iniurias posuit inter- dictum. ad aedificandum populum, de- bet praedicare non obstante prae- tensa excommunicatione... Ul- terius patet, quod si papa vel alius praepositus mandat sacer- doti non praedicare sic dispo- sito ut dictum est vel non dare elemosynas diviti, non debet sub- ditus obedire (cap. XX, Opp. 244b, 245 a). Cum ergo ex iam dictis qui- libet praedicantis officium de mandato accipit, qui ad sacer- dotium accedit, patet quod illud mandatum debet exequi, pre- tensa excommunicatione non ob- stante (ibid. 244b). Istis enim tribus censuris: ex- communicatione, suspensione, interdicto ad sui exaltationem clerus populum laicalem sibi suppeditat... quicunque ipsis ad voluntatem eorum non obe- dierit, illum excommunicant et suspendunt... Signum autem evidens est, quod ab antichristo tales procedunt censurae (cap. XXIII, Оpp. 2511). Christus autem summus pon- tifex detento propheta, quo non surrexit maior inter natos mu- lierum, non posuit interdictum, nec dum eum Herodes decolla- vit; imo dum ipsemet spolia- batur, percutiebatur, .. . non tunc maledictionem intulit (cap. XXIII, Орр. 2522).
Strana 328
328" Articuli 39 in III. audien- tia propositi. (Doc. 286 ss.) Contra Páleč. Articuli 27—33 sunt de tractatu »Contra Páleč«: 27. Si papa, episcopus vel praelatus est in peccato mor- tali, quod tunc non est papa, episcopus vel praelatus. Ponit iterum fictor quidamista in secundo item, quod nostra pars ponit, quod si papa, epi- scopus vel praelatus est in pec- cato mortali, quod tunc non est papa, episcopus vel praelatus... fictorem istum remitto ad deter- minationem illius articuli, quam posui in scholis (Opp. I, 256a). 28. Gratia praedestinationis est vinculum, quo corpus eccle- siae et quodlibet eius membrum iungitur ipsi capiti insolubiliter. Discat etiam fictor, quod gra- tia praedestinationis est vincu- lum, quo corpus ecclesiae et quodlibet membrum eius iun- gitur Christo capiti insolubiliter (Орр. 257 3). 29. Si papa est malus et prae- sertim praescitus, tunc ut Ju- das apostolus est diabolus, fur et filius perditionis et non caput sanctae ecclesiae militantis, cum nec sit membrum ecclesiae mi- litantis. Si enim papa est malus et praesertim si est praescitus, tunc ut Judas apostolus est dia- bolus, fur et filius perditionis — quomodo est caput sanctae militantis ecclesiae... cum nec sit membrum sanctae militantis ecclesiae (Opp. 258a). 30. Papa vel praelatus malus vel praescitus non est vere pa- stor, sed aequivoce, sed vere fur et latro. Talis ergo papa vel praelatus malus et praescitus, est aequi- voce pastor, sed vere fur et la- tro (ibid.). 31. Papa nec est nec debet dici sanctissimus etiam secun- dum officium, alias rex etiam deberet dici sanctissimus secun- dum officium, et tortores, prae- Et si ratione officii papa di- citur sanctissimus, quare rex Romanorum non diceretur san- ctissimus ratione sancti officii? ...quare etiam iudices et iusti-
328" Articuli 39 in III. audien- tia propositi. (Doc. 286 ss.) Contra Páleč. Articuli 27—33 sunt de tractatu »Contra Páleč«: 27. Si papa, episcopus vel praelatus est in peccato mor- tali, quod tunc non est papa, episcopus vel praelatus. Ponit iterum fictor quidamista in secundo item, quod nostra pars ponit, quod si papa, epi- scopus vel praelatus est in pec- cato mortali, quod tunc non est papa, episcopus vel praelatus... fictorem istum remitto ad deter- minationem illius articuli, quam posui in scholis (Opp. I, 256a). 28. Gratia praedestinationis est vinculum, quo corpus eccle- siae et quodlibet eius membrum iungitur ipsi capiti insolubiliter. Discat etiam fictor, quod gra- tia praedestinationis est vincu- lum, quo corpus ecclesiae et quodlibet membrum eius iun- gitur Christo capiti insolubiliter (Орр. 257 3). 29. Si papa est malus et prae- sertim praescitus, tunc ut Ju- das apostolus est diabolus, fur et filius perditionis et non caput sanctae ecclesiae militantis, cum nec sit membrum ecclesiae mi- litantis. Si enim papa est malus et praesertim si est praescitus, tunc ut Judas apostolus est dia- bolus, fur et filius perditionis — quomodo est caput sanctae militantis ecclesiae... cum nec sit membrum sanctae militantis ecclesiae (Opp. 258a). 30. Papa vel praelatus malus vel praescitus non est vere pa- stor, sed aequivoce, sed vere fur et latro. Talis ergo papa vel praelatus malus et praescitus, est aequi- voce pastor, sed vere fur et la- tro (ibid.). 31. Papa nec est nec debet dici sanctissimus etiam secun- dum officium, alias rex etiam deberet dici sanctissimus secun- dum officium, et tortores, prae- Et si ratione officii papa di- citur sanctissimus, quare rex Romanorum non diceretur san- ctissimus ratione sancti officii? ...quare etiam iudices et iusti-
Strana 329
329* cones, diaboli deberent dici sancti. tiarii, imo tortores et praecones non dicerentur sancti... imo sic diabolus deberet vocari san- ctus, cum sit officiarius dei (Орр. 258 ). 32. Si papa vivit Christo con- trarie, etiam, rite, legitime et canonice electus secundum hu- manam electionem, ascendit ali- unde in papatum quam per Christum. Si ergo papa vivit Christo contrarie in superbia, quomodo non ascendit aliunde in ovile ovium, quam per humile ostium dominum Jesum Christum? Et dato, quod dicis, quod ascende- ret per ritam et legitimam elec- tionem, quam ego voco electi- onem a deo principaliter factam, non secundum constitutionem humanam sc. vulgatam, adhuc staret, quod ascenderet aliunde. Nam Judas Scarioth rite et le- gitime est electus a deo Christo ad episcopatum ... et tamen ascendit aliunde (Opp. 2593). 33. Condemnatio 45 articulo- rum Wiclef per doctores facta est irrationabilis et iniqua, et causa per eos allegata est ficta, vid. quod nullus ex eis est ca- tholicus, sed quilibet eorum aut est haereticus aut erroneus aut scandalosus. ... scripsimus publice, quod vestra condempnatio super arti- culis est irrationalis et iniqua... sed ratio vestra est, ut tu ponis, quod quilibet eorum est haere- ticus aut erroneus aut scanda- losus. Sed iam dixi tuum asse- rere vel negare non est factum aliquod liquide probare (Opp. 260 3). Articuli 34—39 sunt de tractatu »Contra Sta- nislaum«: 34. Non eo ipso quod electores vel maior pars eorum assense- rint una voce secundum ritus Et patet, quod non eo ipso quod electores vel maior pars eorum consensit una voce se-
329* cones, diaboli deberent dici sancti. tiarii, imo tortores et praecones non dicerentur sancti... imo sic diabolus deberet vocari san- ctus, cum sit officiarius dei (Орр. 258 ). 32. Si papa vivit Christo con- trarie, etiam, rite, legitime et canonice electus secundum hu- manam electionem, ascendit ali- unde in papatum quam per Christum. Si ergo papa vivit Christo contrarie in superbia, quomodo non ascendit aliunde in ovile ovium, quam per humile ostium dominum Jesum Christum? Et dato, quod dicis, quod ascende- ret per ritam et legitimam elec- tionem, quam ego voco electi- onem a deo principaliter factam, non secundum constitutionem humanam sc. vulgatam, adhuc staret, quod ascenderet aliunde. Nam Judas Scarioth rite et le- gitime est electus a deo Christo ad episcopatum ... et tamen ascendit aliunde (Opp. 2593). 33. Condemnatio 45 articulo- rum Wiclef per doctores facta est irrationabilis et iniqua, et causa per eos allegata est ficta, vid. quod nullus ex eis est ca- tholicus, sed quilibet eorum aut est haereticus aut erroneus aut scandalosus. ... scripsimus publice, quod vestra condempnatio super arti- culis est irrationalis et iniqua... sed ratio vestra est, ut tu ponis, quod quilibet eorum est haere- ticus aut erroneus aut scanda- losus. Sed iam dixi tuum asse- rere vel negare non est factum aliquod liquide probare (Opp. 260 3). Articuli 34—39 sunt de tractatu »Contra Sta- nislaum«: 34. Non eo ipso quod electores vel maior pars eorum assense- rint una voce secundum ritus Et patet, quod non eo ipso quod electores vel maior pars eorum consensit una voce se-
Strana 330
330* hominum in personam aliquam, eo ipso persona illa est legitime electa vel quod eo ipso est ma- nifestus et verus successor Chri- sti vel vicarius Petri apostoli in officio ecclesiastico, sed eo ipso quod quis copiosius operatur meritorie ad profectum eccle- siae, habet a deo ad hoc copio- sius potestatem. cundum ritum hominum in per- sonam aliquam, eo ipso illa per- sona legitime est electa vel quod eo ipso est verus et manifestus successor vel vicarius Petri apo- stoli vel alterius apostoli in of- ficio ecclesiastico... Unde sive electores bene vel male elegerint, operibus eorum debemus cre- dere. Nam eo ipso quo quis co- piosius operatur meritorie ad profectum ecclesiae, habet a deo ad hoc copiosius potestatem 1аb) (Орр. 271 ). 35. Papa praescitus non est caput ecclesiae sanctae dei. Et ecce ego quaero a scribis: Si papa est praescitus et sic progenies viperarum, quomodo est caput ecclesiae sanctae dei? (Орр. 271 »). 36. Non est scintilla apparen- tiae, quod oporteat esse unum caput in spiritualibus regens ecclesiam, quod semper cum ipsa ecclesia militante conver- setur. Et non est scintilla apparen- tiae, quod oportet esse unum caput in spiritualibus regens ec- clesiam et quod semper cum ipsa militante ecclesia conver- setur (Opp. 272a). 37. Christus sine talibus mon- struosis capitibus per suos ve- races discipulos sparsos per or- bem terrarum melius suam ec- clesiam regularet. ... cum Christus sine talibus monstruosis capitibus per suos veraces discipulos sparsos per orbem terrarum melius suam ecclesiam regularet (Opp. 272 b). 38. Petrus non fuit universa- lis pastor ovium Christi nec ro- manus pontifex. Sicut ergo non sequitur: Pe- trus pavit oves Christi — ergo Petrus pavit omnes oves Christi, sic non sequitur: Romanus pon- tifex est pastor ovium Christi, ergo romanus pontifex pascit omnes oves Christi (Opp. 282 a).
330* hominum in personam aliquam, eo ipso persona illa est legitime electa vel quod eo ipso est ma- nifestus et verus successor Chri- sti vel vicarius Petri apostoli in officio ecclesiastico, sed eo ipso quod quis copiosius operatur meritorie ad profectum eccle- siae, habet a deo ad hoc copio- sius potestatem. cundum ritum hominum in per- sonam aliquam, eo ipso illa per- sona legitime est electa vel quod eo ipso est verus et manifestus successor vel vicarius Petri apo- stoli vel alterius apostoli in of- ficio ecclesiastico... Unde sive electores bene vel male elegerint, operibus eorum debemus cre- dere. Nam eo ipso quo quis co- piosius operatur meritorie ad profectum ecclesiae, habet a deo ad hoc copiosius potestatem 1аb) (Орр. 271 ). 35. Papa praescitus non est caput ecclesiae sanctae dei. Et ecce ego quaero a scribis: Si papa est praescitus et sic progenies viperarum, quomodo est caput ecclesiae sanctae dei? (Орр. 271 »). 36. Non est scintilla apparen- tiae, quod oporteat esse unum caput in spiritualibus regens ecclesiam, quod semper cum ipsa ecclesia militante conver- setur. Et non est scintilla apparen- tiae, quod oportet esse unum caput in spiritualibus regens ec- clesiam et quod semper cum ipsa militante ecclesia conver- setur (Opp. 272a). 37. Christus sine talibus mon- struosis capitibus per suos ve- races discipulos sparsos per or- bem terrarum melius suam ec- clesiam regularet. ... cum Christus sine talibus monstruosis capitibus per suos veraces discipulos sparsos per orbem terrarum melius suam ecclesiam regularet (Opp. 272 b). 38. Petrus non fuit universa- lis pastor ovium Christi nec ro- manus pontifex. Sicut ergo non sequitur: Pe- trus pavit oves Christi — ergo Petrus pavit omnes oves Christi, sic non sequitur: Romanus pon- tifex est pastor ovium Christi, ergo romanus pontifex pascit omnes oves Christi (Opp. 282 a).
Strana 331
39. Apostoli et fideles sacer- dotes domini strenue in neces- sariis ad salutem regularunt ecclesiam, antequam papae of- fieium fuerat introductum; sic facerent deficiente per summe possibile papa usque diem iu- dicii. C) Articuli Articuli 39. (Doc. 286 ss.) 1. Tantum una est sancta uni- versalis ecclesia, quae est prae- destinatorum universitas. 2. Sicut Paulus nunquam fuit membrum diaboli, licet fecerit quosdam actus actibus ecclesiae malignantium consimiles, simi- liter Petrus, qui in grave incidit periurium ex permissione dei, ut fortius resurgeret. 3. Nulla pars ecclesiae ab ea finaliter excidet, eo quod prae- destinationis caritas, quae ipsam ligat, non excidit. 1) Otisténo ze Studif a textů II, 331* ...ceteri etiam apostoli et fi- deles sacerdotes domini strenue in necessariis ad salutem regu- larunt ecclesiam, antequam pa- pae officium fuerat introdu- ctum; sic facerent deficiente per summe possibile papa usque ad diem iudicii (Opp. 283^). 30 ultimi. ') Articuli 30. (Doe. 225 ss.) 1. Unica est sancta univer- salis ecclesia, quae est praede- stinatorum universitas. Ft infra sequitur: Universalis sancta ec- clesia tantum est una, sicut tan- tum est unus numerus praede- stinatorum. 2. Paulus nunquam fuit mem- brum diaboli, licet fecerit quos- dam actus actibus ecclesiae ma- lignantium consimiles. 3. Praesciti non sunt partes ecclesiae, cum nulla pars ab ea finaliter excidit, eo quod prae- destinationis caritas, quae ipsam ligat, non excidit. 4. Duae naturae, divinitas et humanitas, sunt unus Christus. Et infra cap. 10: Omnis homo est spiritus, cum sit duarum naturarum utraque. str. 27—34.
39. Apostoli et fideles sacer- dotes domini strenue in neces- sariis ad salutem regularunt ecclesiam, antequam papae of- fieium fuerat introductum; sic facerent deficiente per summe possibile papa usque diem iu- dicii. C) Articuli Articuli 39. (Doc. 286 ss.) 1. Tantum una est sancta uni- versalis ecclesia, quae est prae- destinatorum universitas. 2. Sicut Paulus nunquam fuit membrum diaboli, licet fecerit quosdam actus actibus ecclesiae malignantium consimiles, simi- liter Petrus, qui in grave incidit periurium ex permissione dei, ut fortius resurgeret. 3. Nulla pars ecclesiae ab ea finaliter excidet, eo quod prae- destinationis caritas, quae ipsam ligat, non excidit. 1) Otisténo ze Studif a textů II, 331* ...ceteri etiam apostoli et fi- deles sacerdotes domini strenue in necessariis ad salutem regu- larunt ecclesiam, antequam pa- pae officium fuerat introdu- ctum; sic facerent deficiente per summe possibile papa usque ad diem iudicii (Opp. 283^). 30 ultimi. ') Articuli 30. (Doe. 225 ss.) 1. Unica est sancta univer- salis ecclesia, quae est praede- stinatorum universitas. Ft infra sequitur: Universalis sancta ec- clesia tantum est una, sicut tan- tum est unus numerus praede- stinatorum. 2. Paulus nunquam fuit mem- brum diaboli, licet fecerit quos- dam actus actibus ecclesiae ma- lignantium consimiles. 3. Praesciti non sunt partes ecclesiae, cum nulla pars ab ea finaliter excidit, eo quod prae- destinationis caritas, quae ipsam ligat, non excidit. 4. Duae naturae, divinitas et humanitas, sunt unus Christus. Et infra cap. 10: Omnis homo est spiritus, cum sit duarum naturarum utraque. str. 27—34.
Strana 332
332* 4. Praedestinatus, non exi- stens in gratia secundum prae- sentem iustitiam, semper est membrum sanctae universalis ecclesiae. 5. Nullus locus dignitatis vel humana electio vel aliquod si- gnum sensibile facıt membrum sanctae eccles'ae catholicae. 7. Judas nunguam fuit verus discipulus Christi. 8. Convocatio praedestinato- rum, sive sint in gratia sive non secundum praesentem iustitiam, est ecclesia sancta universalis, et illo modo ecclesia est arti- culus fidei. 9. Petrus non fuit nec est caput sanctae ecclesiae catho- licae principale. 10. Si vocatus Christi vica- rius Christum sequitur in vita, tunc est eius vicarius; si vero vadit viis contrariis, tunc est antichristi nuntius, contrarius Petro et domino Jesu Christo et vicarius Judae Schariothis. 11. Omnes simoniaci et sacer- dotes criminose viventes ut filii infideles infideliter sentiunt de septem sacramentis ecclesiae, de clavibus, officiis, censuris, mo- ribus, cerimoniis et sacris rebus ecclesiae, veneratione reliqui- 5. Praescitus, etsi aliquando sit in gratia secundum praesen- tem iustitiam, tamen nunquam est pars sanctae ecclesiae, et praedestinatus semper manet membrum ecclesiae, licet ali- quando excidit a gratia adven- titia, sed non a gratia praede- stinationis. 6. Nunquam praescitus est membrum sanctae matris eccle- siae. 6. Sumendo ecclesiam pro con- vocatione praedestinatorum, sive sint in gratia sive non secun- dum praesentem iustitiam, isto modo ecclesia est articulus fidei. 7. Petrus non fuit nec est ca- put sanctae ecclesiae catholicae. ef. 13. 8. Sacerdotes quomodolibet criminose viventes sacerdotii polluunt potestatem et sicut fi- lii infideles sentiunt infideliter de septem sacramentis ecclesiae, de clavibus, officiis et sacris rebus ecclesiae, cerimoniis, cen-
332* 4. Praedestinatus, non exi- stens in gratia secundum prae- sentem iustitiam, semper est membrum sanctae universalis ecclesiae. 5. Nullus locus dignitatis vel humana electio vel aliquod si- gnum sensibile facıt membrum sanctae eccles'ae catholicae. 7. Judas nunguam fuit verus discipulus Christi. 8. Convocatio praedestinato- rum, sive sint in gratia sive non secundum praesentem iustitiam, est ecclesia sancta universalis, et illo modo ecclesia est arti- culus fidei. 9. Petrus non fuit nec est caput sanctae ecclesiae catho- licae principale. 10. Si vocatus Christi vica- rius Christum sequitur in vita, tunc est eius vicarius; si vero vadit viis contrariis, tunc est antichristi nuntius, contrarius Petro et domino Jesu Christo et vicarius Judae Schariothis. 11. Omnes simoniaci et sacer- dotes criminose viventes ut filii infideles infideliter sentiunt de septem sacramentis ecclesiae, de clavibus, officiis, censuris, mo- ribus, cerimoniis et sacris rebus ecclesiae, veneratione reliqui- 5. Praescitus, etsi aliquando sit in gratia secundum praesen- tem iustitiam, tamen nunquam est pars sanctae ecclesiae, et praedestinatus semper manet membrum ecclesiae, licet ali- quando excidit a gratia adven- titia, sed non a gratia praede- stinationis. 6. Nunquam praescitus est membrum sanctae matris eccle- siae. 6. Sumendo ecclesiam pro con- vocatione praedestinatorum, sive sint in gratia sive non secun- dum praesentem iustitiam, isto modo ecclesia est articulus fidei. 7. Petrus non fuit nec est ca- put sanctae ecclesiae catholicae. ef. 13. 8. Sacerdotes quomodolibet criminose viventes sacerdotii polluunt potestatem et sicut fi- lii infideles sentiunt infideliter de septem sacramentis ecclesiae, de clavibus, officiis et sacris rebus ecclesiae, cerimoniis, cen-
Strana 333
arum, indulgentiis et ordinibus in ecclesia. 12. Dignitas papalis a caesa- ribus inolevit. Papae praefectio et institutio a caesaris potestate emanavit. 13. Nullus sine revelatione as- sereret rationabiliter de se vel de alio, quod esset caput ecclesiae particularis sanctae. 14. Non oportet credere, quod iste quieunque romanus ponti- fex sit caput cuiuscunque par- ticularis ecclesiae, nisi deus eum praedestinaverit. 15. Potestas papae vicaria fru- stratur, nisi ipse papa confor- metur Christo vel Petro in mo- ribus et in vita, nec aliter a deo recipit procuratoriam potesta- tem, quia nulla alia sequela est pertinentior. 16. Non quia papa vices tenet Petri, sed quia magnam habet dotationem, ex eo est sanctis- simus. 17. Cardinales non sunt ma- nifesti et veri successores colle- gii aliorum apostolorum Christi, nisi vixerint more apostolorum, servantes mandata et consilia domini Jesu Christi. 333* suris, moribus, veneratione re- liquiarum, indulgentiis et ordi- nibus. 9. Papalis dignitas a caesare inolevit et papae praefectio et institutio a caesaris potestate emanavit. 10. Nullus sine revelatione assereret rationabiliter de se vel de alio, quod esset caput eccle- siae particularis sanctae, nec ro- manus pontifex caput romanae ecclesiae. 11. Non oportet credere, quod iste quicunque romanus ponti- fex sit caput cuiuscunque parti- ceularis ecclesiae sanctae, nisi deus eum praedestinaverit. 12. Nemo gerit vicem Christi vel Petri, nisi sequatur eum in moribus, cum nulla alia sequela sit pertinentior nec aliter reci- piat a deo procuratoriam po- testatem, quia ad illud officium vicarium requiritur morum con- formitas et instituentis aucto- ritas. 13. Papa non est manifestus et verus successor principis apo- stolorum Petri, si vivit moribus contrariis Petro, et si quaerit avaritiam, tunc est vicarius Ju- dae Scharioth secundum imita- tionem avaritiae. Et pari evi- dentia cardinales non sunt ma-
arum, indulgentiis et ordinibus in ecclesia. 12. Dignitas papalis a caesa- ribus inolevit. Papae praefectio et institutio a caesaris potestate emanavit. 13. Nullus sine revelatione as- sereret rationabiliter de se vel de alio, quod esset caput ecclesiae particularis sanctae. 14. Non oportet credere, quod iste quieunque romanus ponti- fex sit caput cuiuscunque par- ticularis ecclesiae, nisi deus eum praedestinaverit. 15. Potestas papae vicaria fru- stratur, nisi ipse papa confor- metur Christo vel Petro in mo- ribus et in vita, nec aliter a deo recipit procuratoriam potesta- tem, quia nulla alia sequela est pertinentior. 16. Non quia papa vices tenet Petri, sed quia magnam habet dotationem, ex eo est sanctis- simus. 17. Cardinales non sunt ma- nifesti et veri successores colle- gii aliorum apostolorum Christi, nisi vixerint more apostolorum, servantes mandata et consilia domini Jesu Christi. 333* suris, moribus, veneratione re- liquiarum, indulgentiis et ordi- nibus. 9. Papalis dignitas a caesare inolevit et papae praefectio et institutio a caesaris potestate emanavit. 10. Nullus sine revelatione assereret rationabiliter de se vel de alio, quod esset caput eccle- siae particularis sanctae, nec ro- manus pontifex caput romanae ecclesiae. 11. Non oportet credere, quod iste quicunque romanus ponti- fex sit caput cuiuscunque parti- ceularis ecclesiae sanctae, nisi deus eum praedestinaverit. 12. Nemo gerit vicem Christi vel Petri, nisi sequatur eum in moribus, cum nulla alia sequela sit pertinentior nec aliter reci- piat a deo procuratoriam po- testatem, quia ad illud officium vicarium requiritur morum con- formitas et instituentis aucto- ritas. 13. Papa non est manifestus et verus successor principis apo- stolorum Petri, si vivit moribus contrariis Petro, et si quaerit avaritiam, tunc est vicarius Ju- dae Scharioth secundum imita- tionem avaritiae. Et pari evi- dentia cardinales non sunt ma-
Strana 334
334* 18. Nullus haereticus ultra censuram ecclesiasticam est re- linquendus iudicio saeculari morte corporis puniendus. nifesti et veri successores colle- gii aliorum apostolorum Chri- sti, nisi vixerint more aposto- lorum, servantes mandata et consilia domini Jesu Christi. 14. Doctores, ponentes quod aliquis per censuram ecclesia- sticam emendandus si corrigi noluerit, saeculari iudicio est tradendus, pro certo sequuntur in hoc pontifices, scribas et pha- riseos, qui Christum non volen- tem eis obedire in omnibus, di- centes: »Nobis non licet interfi- cere quemquam«, ipsum saecu- lari iudicio tradiderunt, et quod tales sunt graviores homicidae quam Pilatus. 19. Mundi nobiles debent com- pellere sacerdotes ad observan- tiam legis Christi. 20. Obedientia ecclesiastica est obedientia secundum adin- ventionem sacerdotum ecclesiae praeter expressam auctoritatem scripturarum. 21. Quod excommunicatus a papa, obmisso iudicio papae et concilii generalis si appellet ad Christum, praeservatur, ut ex- communicatio huiusmodi non afficiat eum. 22. Si homo est vitiosus et agit quidquam, agit vitiose; et si est virtuosus et agit quid- quam, tunc agit virtuose. 15. Obedientia ecclesiastica est obedientia secundum adin- ventionem sacerdotum ecclesiae praeter expressam auctoritatem scripturarum. 16. Divisio immediata huma- norum operum est, quod sunt vel virtuosa vel vitiosa. Quia si homo est vitiosus et agit quid- quam, tunc agit vitiose; et si est virtuosus et agit quidquam, tunc agit virtuose, quia sicut
334* 18. Nullus haereticus ultra censuram ecclesiasticam est re- linquendus iudicio saeculari morte corporis puniendus. nifesti et veri successores colle- gii aliorum apostolorum Chri- sti, nisi vixerint more aposto- lorum, servantes mandata et consilia domini Jesu Christi. 14. Doctores, ponentes quod aliquis per censuram ecclesia- sticam emendandus si corrigi noluerit, saeculari iudicio est tradendus, pro certo sequuntur in hoc pontifices, scribas et pha- riseos, qui Christum non volen- tem eis obedire in omnibus, di- centes: »Nobis non licet interfi- cere quemquam«, ipsum saecu- lari iudicio tradiderunt, et quod tales sunt graviores homicidae quam Pilatus. 19. Mundi nobiles debent com- pellere sacerdotes ad observan- tiam legis Christi. 20. Obedientia ecclesiastica est obedientia secundum adin- ventionem sacerdotum ecclesiae praeter expressam auctoritatem scripturarum. 21. Quod excommunicatus a papa, obmisso iudicio papae et concilii generalis si appellet ad Christum, praeservatur, ut ex- communicatio huiusmodi non afficiat eum. 22. Si homo est vitiosus et agit quidquam, agit vitiose; et si est virtuosus et agit quid- quam, tunc agit virtuose. 15. Obedientia ecclesiastica est obedientia secundum adin- ventionem sacerdotum ecclesiae praeter expressam auctoritatem scripturarum. 16. Divisio immediata huma- norum operum est, quod sunt vel virtuosa vel vitiosa. Quia si homo est vitiosus et agit quid- quam, tunc agit vitiose; et si est virtuosus et agit quidquam, tunc agit virtuose, quia sicut
Strana 335
335* 23. Sacerdos Christi, vivens secundum legem eius, habens scripturae notitiam et affectum ad aedificandum populum, de- bet praedicare non obstante praetensa excommunicatione. Et infra: Quodsi papa vel alius praepositus mandat sacerdoti sic disposito non praedicare, non debet obedire. 24. Quilibet praedicantis offi- cium accepit, qui ad sacerdo- tium accessit, et eius mandatum debet exequi excommunicatione praetensa non obstante. 25. Censurae ecclesiasticae sunt antichristivae, quas cle- rus excogitavit ad sui exalta- tionem et populi subpeditatio- nem, si ipsis clericis laici ad eorum non obedierint volunta- tem. vitium, quod crimen dicitur sive mortale peccatum, inficit uni- versaliter actus hominis, sic virtus vivificat omnes actus ho- minis virtuose. 17. Sacerdos Christi, vivens secundum legem eius, habens scripturae notitiam et affectum ad aedificandum populum, de- bet praedicare non obstante praetensa excommunicatione. Et infra: Quodsi papa vel alius praepositus mandat sacerdoti sic disposito non praedicare, non debet subditus obedire. 18. Quilibet praedicantis offi- cium de mandato accipit, qui ad sacerdotium accedit, et illud mandatum debet exequi prae- tensa excommunicatione non ob- stante. 19. Per censuras ecclesiasti- cas excommunicationis, suspen- sionis, interdicti ad sui exalta- tionem clerus populum laicalem sibi subpeditat, avaritiam multi- plicat, malitiam protegit et viam praeparat antichristo. Signum autem evidens est, quod ab an- tichristo procedunt tales censu- rae, quas vocant in suis pro- cessibus fulminationes, quibus clerus procedit principalissime contra illos, qui denudant ne- quitiam antichristi, qui clerum pro se maxime usurpavit. 26. Non debet poni interdic- tum in populo, quia Christus summus pontifex nec propter
335* 23. Sacerdos Christi, vivens secundum legem eius, habens scripturae notitiam et affectum ad aedificandum populum, de- bet praedicare non obstante praetensa excommunicatione. Et infra: Quodsi papa vel alius praepositus mandat sacerdoti sic disposito non praedicare, non debet obedire. 24. Quilibet praedicantis offi- cium accepit, qui ad sacerdo- tium accessit, et eius mandatum debet exequi excommunicatione praetensa non obstante. 25. Censurae ecclesiasticae sunt antichristivae, quas cle- rus excogitavit ad sui exalta- tionem et populi subpeditatio- nem, si ipsis clericis laici ad eorum non obedierint volunta- tem. vitium, quod crimen dicitur sive mortale peccatum, inficit uni- versaliter actus hominis, sic virtus vivificat omnes actus ho- minis virtuose. 17. Sacerdos Christi, vivens secundum legem eius, habens scripturae notitiam et affectum ad aedificandum populum, de- bet praedicare non obstante praetensa excommunicatione. Et infra: Quodsi papa vel alius praepositus mandat sacerdoti sic disposito non praedicare, non debet subditus obedire. 18. Quilibet praedicantis offi- cium de mandato accipit, qui ad sacerdotium accedit, et illud mandatum debet exequi prae- tensa excommunicatione non ob- stante. 19. Per censuras ecclesiasti- cas excommunicationis, suspen- sionis, interdicti ad sui exalta- tionem clerus populum laicalem sibi subpeditat, avaritiam multi- plicat, malitiam protegit et viam praeparat antichristo. Signum autem evidens est, quod ab an- tichristo procedunt tales censu- rae, quas vocant in suis pro- cessibus fulminationes, quibus clerus procedit principalissime contra illos, qui denudant ne- quitiam antichristi, qui clerum pro se maxime usurpavit. 26. Non debet poni interdic- tum in populo, quia Christus summus pontifex nec propter
Strana 336
336* Johannem Baptistam nec pro- pter suas iniurias posuit inter- dictum. 27. Si papa, episcopus vel praelatus est in peccato mor- tali, quod tunc non est papa, episcopus vel praelatus. 29. Si papa est malus et prae- sertim praescitus, tunc ut Ju- das apostolus est diabolus, fur et filius perditionis et non caput sanctae ecclesiae militantis, cum nec sit membrum ecclesiae mi- litantis. 28. Gratia praedestinationis est vinculum, quo corpus eccle- siae et quodlibet eius membrum iungitur ipsi capiti insolubiliter. 30. Papa vel praelatus malus vel praescitus non est vere pa- stor, sed aequivoce, sed vere fur et latro. 31. Papa nec est nec debet dici sanctissimus etiam secun- dum officium, alias rex etiam deberet dici sanctissimus secun- dum officium, et tortores, prae- cones, diaboli deberent dici sancti. 32. Si papa vivit Christo con- trarie, etiam rite, legitime et canonice electus secundum hu- manam electionem, ascendit ali- unde in papatum quam per Christum. 20. Si papa est malus et prae- sertim si est praescitus, tunc ut Judas apostolus est diabolus, fur et filius perditionis et non eaput sanctae militantis eccle- siae, cum nec sit membrum eius, 21. (quia) gratia praedesti- nationis est vinculum, quo cor- pus ecclesiae et quodlibet eius membrum iungitur ipsi capiti insolubiliter. 22. Papa vel praelatus malus et praescitus aequivoce est pa- Stor et vere fur et latro. 28. Papa non debet dici san- etissimus etiam secundum offi- cium, quia alias rex etiam de- beret dici sanctissimus secun- dum officium, et tortores et praecones dicerentur sancti, imo etiam diabolus deberet dici sanctus, cum sit officiarius dei. 24. Si papa vivit Christo con- trarie, etiamsi ascenderet per ritam et legitimam electionem secundum constitutionem hu- manam vulgatam, tamen ali- unde ascenderet quam per Chri- stum, dato etiam quod intraret per electionem a deo principa-
336* Johannem Baptistam nec pro- pter suas iniurias posuit inter- dictum. 27. Si papa, episcopus vel praelatus est in peccato mor- tali, quod tunc non est papa, episcopus vel praelatus. 29. Si papa est malus et prae- sertim praescitus, tunc ut Ju- das apostolus est diabolus, fur et filius perditionis et non caput sanctae ecclesiae militantis, cum nec sit membrum ecclesiae mi- litantis. 28. Gratia praedestinationis est vinculum, quo corpus eccle- siae et quodlibet eius membrum iungitur ipsi capiti insolubiliter. 30. Papa vel praelatus malus vel praescitus non est vere pa- stor, sed aequivoce, sed vere fur et latro. 31. Papa nec est nec debet dici sanctissimus etiam secun- dum officium, alias rex etiam deberet dici sanctissimus secun- dum officium, et tortores, prae- cones, diaboli deberent dici sancti. 32. Si papa vivit Christo con- trarie, etiam rite, legitime et canonice electus secundum hu- manam electionem, ascendit ali- unde in papatum quam per Christum. 20. Si papa est malus et prae- sertim si est praescitus, tunc ut Judas apostolus est diabolus, fur et filius perditionis et non eaput sanctae militantis eccle- siae, cum nec sit membrum eius, 21. (quia) gratia praedesti- nationis est vinculum, quo cor- pus ecclesiae et quodlibet eius membrum iungitur ipsi capiti insolubiliter. 22. Papa vel praelatus malus et praescitus aequivoce est pa- Stor et vere fur et latro. 28. Papa non debet dici san- etissimus etiam secundum offi- cium, quia alias rex etiam de- beret dici sanctissimus secun- dum officium, et tortores et praecones dicerentur sancti, imo etiam diabolus deberet dici sanctus, cum sit officiarius dei. 24. Si papa vivit Christo con- trarie, etiamsi ascenderet per ritam et legitimam electionem secundum constitutionem hu- manam vulgatam, tamen ali- unde ascenderet quam per Chri- stum, dato etiam quod intraret per electionem a deo principa-
Strana 337
33. Condemnatio 45 articulo- rum Wiclef per doctores facta est irrationabilis et inigua et causa per eos allegata est ficta, vid. guod nullus ex cis est ca- tholicus, sed guilibet eorum aut est haereticus aut erroneus aut scandalosus. 34. Non eo ipso quod electo- res vel maior pars eorum as- senserint una voce secundum ritus hominum in personam ali- quam, eo ipso persona illa est legitime electa vel quod eo ipso est manifestus et verus succes- sor Christi vel vicarius Petri apostoli in officio ecclesiastico, sed eo ipso quod quis copiosius operatur meritorie ad profe- ctum ecclesiae, habet a deo ad hoc copiosius potestatem. 35. Papa praescitus non est caput ecclesiae dei. 36. Non est scintilla apparen- tiae quod oporteat esse unum caput in spiritualibus regens ecclesiam, quod semper cum ipsa ecclesia militante conver- setur. Mistr Jan Hus (Pril.) 337* liter factam; nam Judas Scha- rioth rite et legitime est electus a deo Christo Jesu ad episco- patum et tamen ascendit ali- unde in ovile ovium. 25. Condemnatio 45 articulo- rum Wiclef per doctores facta est irrationabilis et iniqua et male ficta est causa per eos allegata, vid. quod mullus ex eis est catholicus, sed quilibet eorum aut est haereticus aut er- roneus aut scandalosus. 26. Non eo ipso quod electo- res vel maior pars eorum con- senserint una voce secundum ritus hominum in personam ali- quam, eo ipso illa persona legi- time est electa vel quod eo ipso est verus et manifestus succes- sor vel vicarius Petri apostoli vel alterius apostoli in officio ecclesiastico; unde sive electores bene vel male elegerunt, operi- bus electi debemus credere, nam eo ipso quod quis copiosius ope- ratur meritorie ad profectum ecclesiae, habet a deo ad hoc copiosius potestatem. 27. Non est scintilla appa- rentiae, quod oportet esse unum caput in spiritualibus regens ec- clesiam, quod semper cum ipsa militante ecclesia conversetur; patet, quia stat ecclesiam pro magno tempore esse sine papa, 22
33. Condemnatio 45 articulo- rum Wiclef per doctores facta est irrationabilis et inigua et causa per eos allegata est ficta, vid. guod nullus ex cis est ca- tholicus, sed guilibet eorum aut est haereticus aut erroneus aut scandalosus. 34. Non eo ipso quod electo- res vel maior pars eorum as- senserint una voce secundum ritus hominum in personam ali- quam, eo ipso persona illa est legitime electa vel quod eo ipso est manifestus et verus succes- sor Christi vel vicarius Petri apostoli in officio ecclesiastico, sed eo ipso quod quis copiosius operatur meritorie ad profe- ctum ecclesiae, habet a deo ad hoc copiosius potestatem. 35. Papa praescitus non est caput ecclesiae dei. 36. Non est scintilla apparen- tiae quod oporteat esse unum caput in spiritualibus regens ecclesiam, quod semper cum ipsa ecclesia militante conver- setur. Mistr Jan Hus (Pril.) 337* liter factam; nam Judas Scha- rioth rite et legitime est electus a deo Christo Jesu ad episco- patum et tamen ascendit ali- unde in ovile ovium. 25. Condemnatio 45 articulo- rum Wiclef per doctores facta est irrationabilis et iniqua et male ficta est causa per eos allegata, vid. quod mullus ex eis est catholicus, sed quilibet eorum aut est haereticus aut er- roneus aut scandalosus. 26. Non eo ipso quod electo- res vel maior pars eorum con- senserint una voce secundum ritus hominum in personam ali- quam, eo ipso illa persona legi- time est electa vel quod eo ipso est verus et manifestus succes- sor vel vicarius Petri apostoli vel alterius apostoli in officio ecclesiastico; unde sive electores bene vel male elegerunt, operi- bus electi debemus credere, nam eo ipso quod quis copiosius ope- ratur meritorie ad profectum ecclesiae, habet a deo ad hoc copiosius potestatem. 27. Non est scintilla appa- rentiae, quod oportet esse unum caput in spiritualibus regens ec- clesiam, quod semper cum ipsa militante ecclesia conversetur; patet, quia stat ecclesiam pro magno tempore esse sine papa, 22
Strana 338
338* 37. Christus sine talibus mon- struosis capitibus per suos ve- races discipulos sparsos per or- bem terrarum melius suam ec- clesiam regularet. 38. Petrus non fuit univer- salis pastor ovium Christi nec romanus pontifex. 39. Apostoli et fideles sacer- dotes domini strenue in neces- sariis ad salutem regularunt ecclesiam, antequam papae offi- cium fuerat introductum; sic facerent deficiente per summe possibile papa usque in diem iudicii. ut iam stat post condemnati- onem Joannis XXIII. 28. Christus sine talibus mon- struosis capitibus per suos ve- races discipulos sparsos per or- bem terrarum melius suam ec- clesiam regularet. 29. Apostoli et fideles sacer- dotes domini strenue in neces- sariis ad salutem regularunt ec- clesiam, antequam papae offi- cium fuerat introductum; sic facerent deficiente per summe possibile papa usque in diem iudicii. 30. Nullus est dominus civilis, nullus est praelatus, nullus est episcopus, dum est in peccato mortali. 2. Articuli testium. a) Constantiensium.1) 1. Johannes Wicleff diversos libros et opuscula in facul- tate tam theologica quam philosophica composuit, vid. Dialo- gum, Trialogum etc. 2. 45 articuli. 3. Suprascripte conclusiones et articuli sunt erronei. 4. Johannes Huss sepe et sepius in disputationibus et ser- 1) Jsou u Hardta IV, 411—414 v té podobě, jak byly předloženy Husovi 18. června (A), 415—425 s odpovědmi svědků (B). První mají leckdy plnější znění článků, druhé úplnější jich počet. Předlohou byla proposice komisařů, jež spojením obojí formy částečně se restituuje. První jsou také v Doc. 230—232 s odpovědmi Husovými.
338* 37. Christus sine talibus mon- struosis capitibus per suos ve- races discipulos sparsos per or- bem terrarum melius suam ec- clesiam regularet. 38. Petrus non fuit univer- salis pastor ovium Christi nec romanus pontifex. 39. Apostoli et fideles sacer- dotes domini strenue in neces- sariis ad salutem regularunt ecclesiam, antequam papae offi- cium fuerat introductum; sic facerent deficiente per summe possibile papa usque in diem iudicii. ut iam stat post condemnati- onem Joannis XXIII. 28. Christus sine talibus mon- struosis capitibus per suos ve- races discipulos sparsos per or- bem terrarum melius suam ec- clesiam regularet. 29. Apostoli et fideles sacer- dotes domini strenue in neces- sariis ad salutem regularunt ec- clesiam, antequam papae offi- cium fuerat introductum; sic facerent deficiente per summe possibile papa usque in diem iudicii. 30. Nullus est dominus civilis, nullus est praelatus, nullus est episcopus, dum est in peccato mortali. 2. Articuli testium. a) Constantiensium.1) 1. Johannes Wicleff diversos libros et opuscula in facul- tate tam theologica quam philosophica composuit, vid. Dialo- gum, Trialogum etc. 2. 45 articuli. 3. Suprascripte conclusiones et articuli sunt erronei. 4. Johannes Huss sepe et sepius in disputationibus et ser- 1) Jsou u Hardta IV, 411—414 v té podobě, jak byly předloženy Husovi 18. června (A), 415—425 s odpovědmi svědků (B). První mají leckdy plnější znění článků, druhé úplnější jich počet. Předlohou byla proposice komisařů, jež spojením obojí formy částečně se restituuje. První jsou také v Doc. 230—232 s odpovědmi Husovými.
Strana 339
339* monibus publicis conclusiones, articulos et libros etc. docuit et defendit. 5. Praemissa omnia et singula sunt vera. 6. ? 7. In civitate Pragensi est studium... 8. Johannes Huss pertinaciter articulos erroneos Wicleff in civitate Pragensi in scholis publicis praedicavit et defendit. 9. Propter praemissa in civitate Pragensi fuit facta magna seditio et scandala dolo et culpa Johannis Huss, in tantum quod notabiles viri catholici et deum timentes coacti sunt exire et latere extra civitatem praedictam, stragesque, depraedationes, sacrilegia aliaque horribilia et execrabilia orta et secuta sunt, operam dante et procurante praefato Johanne Huss cum suis complicibus. 10. Praefatus Johannes Huss continue in dicta civitate fuit sectator et fautor et eruditor ac defensor errorum Johannis Wicleff haeresiarchae et ut talis et pro tali tentus, nominatus et reputatus in dicta civitate Pragensi et in partibus circum- vicinis. 11. 12. (sunt generales). 13. Archiepiscopo Pragensi facta est commissio per Alex- andrum papam V. bone memorie... 14. Archiepiscopus condempnavit libros Wicleff igni com- burendos... 15. Archiepiscopus Pragensis exequendo mandatum do- mini Alexandri fel. record. papae V., quo sibi commisit et man- davit, ne ex tunc in antea aliquis auderet in locis privatis dictae civitatis nisi in ecclesiis cathedralibus, collegiatis, parrochia- libus, monasteriis et eorum cimiteriis ad populum praedicare, continuando executionem literarum apostolicarum huiusmodi inhibuit in generali synodo tunc Pragae congregata. 16. Ipse vero Johannes Huss executioni dictarum lite- rarum necnon sententiae et prohibitioni huiusmodi de facto se opposuit et post eandem prohibitionem de mense Junii et prae- sertim 22. die eiusdem mensis et expost pluribus et diversis vi- cibus in quadam capella Bethlehem nuncupata ad populum praedicavit et ibidem populum copiosum convocavit et convo- cari procuravit contra inhibitionem antedictam. 22*
339* monibus publicis conclusiones, articulos et libros etc. docuit et defendit. 5. Praemissa omnia et singula sunt vera. 6. ? 7. In civitate Pragensi est studium... 8. Johannes Huss pertinaciter articulos erroneos Wicleff in civitate Pragensi in scholis publicis praedicavit et defendit. 9. Propter praemissa in civitate Pragensi fuit facta magna seditio et scandala dolo et culpa Johannis Huss, in tantum quod notabiles viri catholici et deum timentes coacti sunt exire et latere extra civitatem praedictam, stragesque, depraedationes, sacrilegia aliaque horribilia et execrabilia orta et secuta sunt, operam dante et procurante praefato Johanne Huss cum suis complicibus. 10. Praefatus Johannes Huss continue in dicta civitate fuit sectator et fautor et eruditor ac defensor errorum Johannis Wicleff haeresiarchae et ut talis et pro tali tentus, nominatus et reputatus in dicta civitate Pragensi et in partibus circum- vicinis. 11. 12. (sunt generales). 13. Archiepiscopo Pragensi facta est commissio per Alex- andrum papam V. bone memorie... 14. Archiepiscopus condempnavit libros Wicleff igni com- burendos... 15. Archiepiscopus Pragensis exequendo mandatum do- mini Alexandri fel. record. papae V., quo sibi commisit et man- davit, ne ex tunc in antea aliquis auderet in locis privatis dictae civitatis nisi in ecclesiis cathedralibus, collegiatis, parrochia- libus, monasteriis et eorum cimiteriis ad populum praedicare, continuando executionem literarum apostolicarum huiusmodi inhibuit in generali synodo tunc Pragae congregata. 16. Ipse vero Johannes Huss executioni dictarum lite- rarum necnon sententiae et prohibitioni huiusmodi de facto se opposuit et post eandem prohibitionem de mense Junii et prae- sertim 22. die eiusdem mensis et expost pluribus et diversis vi- cibus in quadam capella Bethlehem nuncupata ad populum praedicavit et ibidem populum copiosum convocavit et convo- cari procuravit contra inhibitionem antedictam. 22*
Strana 340
340" 17.1) Praefatus Johannes Huss tam de dicto mense Junii anno domini MCCCCX quam etiam ante et post in dicta capella praedicando ad populum ibidem collectum et etiam in diversis aliis locis civitatis Pragensis diversis vicibus multos errores et haereses tam ex dictis libris dicti quondam Johannis Wicleff quam ex sua protervitate et dolositate astruxit, docuit, dispu- tavit et pro posse defendit, maxime infrasciptos vid.: Quod post consecrationem hostiae in altari maneat panis materialis vel substantia panis. 18. Quod sacerdos existens in peccato mortali non con- ficit corpus Christi, non ordinat, non baptizat. 19. Quod indulgentiae papae seu episcoporum concessae nihil prosunt. 20. Quod papa sit antichristus.2) 21. Quod romana ecclesia (B: vel curia) sit synagoga sathanae. 22. ) Quod praefatus Johannes Huss iam dictos et di- versos alios errores saepius ore polluto coram populi multi- tudine et in locis tam publicis quam privatis et diversis vicibus in dicta civitate Pragensi asseruit, tenuit et defendit. 23. Dictus Johannes Huss docentibus et defendentibus er- rores huiusmodi astitit in defensionibus eorum. 24. Quod nulla haeresis debet dampnari per potentiam, sed per disputationem in scholis. 25.? *) 26. 5) Johannes Huss ad seducendum populum et simplices ausu temerario dixit, quod in Anglia multi monachi et alii ma- gistri convenissent in quadam capella s. Pauli contra Mgrm Johannem Wicleff et non potuerint ipsum convincere, sed sta- tim tonitru et fulgur de coelo descendisset super eos et rupisset ostium ecclesiae, ita quod ipsi magistri et monachi vix ad civi- tatem Londoniensem evasissent. Et hoc dixit ad auctorizandum dictum Johannem Wicleff. 27. Item dixit, quod populus non deberet credere bullis pаpаe. 1) Srv. žalobu Michalovu v Doc. 169 n. (Studie a texty II, 23—25.) 2) Ze žaloby Michalovy, Doc. 170. 3) Ze žaloby Michalovy, Doc. 170. 4) B 25. 26 omittuntur tamquam superflui. A spojil 26 a 28, vynechav 27. 5) Srv. Mladenovice v Doc. 279 n.
340" 17.1) Praefatus Johannes Huss tam de dicto mense Junii anno domini MCCCCX quam etiam ante et post in dicta capella praedicando ad populum ibidem collectum et etiam in diversis aliis locis civitatis Pragensis diversis vicibus multos errores et haereses tam ex dictis libris dicti quondam Johannis Wicleff quam ex sua protervitate et dolositate astruxit, docuit, dispu- tavit et pro posse defendit, maxime infrasciptos vid.: Quod post consecrationem hostiae in altari maneat panis materialis vel substantia panis. 18. Quod sacerdos existens in peccato mortali non con- ficit corpus Christi, non ordinat, non baptizat. 19. Quod indulgentiae papae seu episcoporum concessae nihil prosunt. 20. Quod papa sit antichristus.2) 21. Quod romana ecclesia (B: vel curia) sit synagoga sathanae. 22. ) Quod praefatus Johannes Huss iam dictos et di- versos alios errores saepius ore polluto coram populi multi- tudine et in locis tam publicis quam privatis et diversis vicibus in dicta civitate Pragensi asseruit, tenuit et defendit. 23. Dictus Johannes Huss docentibus et defendentibus er- rores huiusmodi astitit in defensionibus eorum. 24. Quod nulla haeresis debet dampnari per potentiam, sed per disputationem in scholis. 25.? *) 26. 5) Johannes Huss ad seducendum populum et simplices ausu temerario dixit, quod in Anglia multi monachi et alii ma- gistri convenissent in quadam capella s. Pauli contra Mgrm Johannem Wicleff et non potuerint ipsum convincere, sed sta- tim tonitru et fulgur de coelo descendisset super eos et rupisset ostium ecclesiae, ita quod ipsi magistri et monachi vix ad civi- tatem Londoniensem evasissent. Et hoc dixit ad auctorizandum dictum Johannem Wicleff. 27. Item dixit, quod populus non deberet credere bullis pаpаe. 1) Srv. žalobu Michalovu v Doc. 169 n. (Studie a texty II, 23—25.) 2) Ze žaloby Michalovy, Doc. 170. 3) Ze žaloby Michalovy, Doc. 170. 4) B 25. 26 omittuntur tamquam superflui. A spojil 26 a 28, vynechav 27. 5) Srv. Mladenovice v Doc. 279 n.
Strana 341
341* 28. Unde 1) prorumpendo in hec verba ad populum dixit: Utinam anima mea esset ibi, ubi anima Johannis Wicleff. 29. Item 2) dixit, quod saeculares deberent auferre cleri- corum bona temporalia et quod hoc esset meritorium. 30. (generalis). 31. Johannes Huss fuit excommunicatus. 32. Post huiusmodi excommunicationem divinis se admis- cuit et populo praedicavit et [dixit] quod non posset excommu- nicari per alium nisi per deum. 33. (est superius probatus). 34. Johannes Huss commovit populum contra clerum in sermone dicens haec verba in effectu: Vere foret necessarium, quod quilibet, prout in L. A. Moysi fuit mandatum, ut qui vellet legem dei defendere, se gladio praecingeret [et foret paratus, ut ita nos praecingamus et legem dei defenderemus]. ) 35.*) Et statim die crastina fuerunt intimationes in plu- ribus locis, ipsius ut praesumitur ordinatione et inductione, ut unusquisque accingat se gladio suo super femur suum poten- tissime et non parcat fratri suo aut unusquisque proximo suo. 36. (generalis). 37. ) Johannes Huss praedicavit, quod nullus potest ex- communicari ab homine, nisi deus excommunicaret eum. 38. ) Johannes Huss diversos errores praedicavit, ex qui- bus magna divisio inter magistros scholaresque dicti studii et deinde inter archiepiscopum, clerum et populum est orta, quod etiam exorta sunt magna scandala et inobedientia populi ad archiepiscopum et suos praelatos. 39.7) Johannes Huss fuit fautor et nutritor errorum et haeresum praedictorum in libris dicti quondam Johannis Wi- cleff haeresiarchae descriptorum atque de hiis omnibus in civi- tate et dioecesi Pragensi publice diffamatus. 40. (generalis). 1) Srv. Mladenovice v Doc. 280. 2) Srv. žalobu Michalovu, Doc. 170. 3) Srv. žalobu Zbyňkovu, Doc. 405. Z Mladenovice, Doc. 281. A připojil ke 32. 6) Srv. žalobu Muchalovu v Doc. 172 n., Mladenovice tamže 281. 7) Srv. žalobu Michalovu v Doc. 173. 4) 5)
341* 28. Unde 1) prorumpendo in hec verba ad populum dixit: Utinam anima mea esset ibi, ubi anima Johannis Wicleff. 29. Item 2) dixit, quod saeculares deberent auferre cleri- corum bona temporalia et quod hoc esset meritorium. 30. (generalis). 31. Johannes Huss fuit excommunicatus. 32. Post huiusmodi excommunicationem divinis se admis- cuit et populo praedicavit et [dixit] quod non posset excommu- nicari per alium nisi per deum. 33. (est superius probatus). 34. Johannes Huss commovit populum contra clerum in sermone dicens haec verba in effectu: Vere foret necessarium, quod quilibet, prout in L. A. Moysi fuit mandatum, ut qui vellet legem dei defendere, se gladio praecingeret [et foret paratus, ut ita nos praecingamus et legem dei defenderemus]. ) 35.*) Et statim die crastina fuerunt intimationes in plu- ribus locis, ipsius ut praesumitur ordinatione et inductione, ut unusquisque accingat se gladio suo super femur suum poten- tissime et non parcat fratri suo aut unusquisque proximo suo. 36. (generalis). 37. ) Johannes Huss praedicavit, quod nullus potest ex- communicari ab homine, nisi deus excommunicaret eum. 38. ) Johannes Huss diversos errores praedicavit, ex qui- bus magna divisio inter magistros scholaresque dicti studii et deinde inter archiepiscopum, clerum et populum est orta, quod etiam exorta sunt magna scandala et inobedientia populi ad archiepiscopum et suos praelatos. 39.7) Johannes Huss fuit fautor et nutritor errorum et haeresum praedictorum in libris dicti quondam Johannis Wi- cleff haeresiarchae descriptorum atque de hiis omnibus in civi- tate et dioecesi Pragensi publice diffamatus. 40. (generalis). 1) Srv. Mladenovice v Doc. 280. 2) Srv. žalobu Michalovu, Doc. 170. 3) Srv. žalobu Zbyňkovu, Doc. 405. Z Mladenovice, Doc. 281. A připojil ke 32. 6) Srv. žalobu Muchalovu v Doc. 172 n., Mladenovice tamže 281. 7) Srv. žalobu Michalovu v Doc. 173. 4) 5)
Strana 342
342* b) Pragensium.1) 1. 2. ? 3. Johannes Huss in contemptum clavium existens ex- communicatus quandoque praedicabat et divinis se immiscuit. 4.2) Johannes Huss multos errores et haereses docuit et praedicavit etc. 5. Johannes Huss populum in multitudine copiosa in ca- pella Bethlehem congregatum diversimode induxit seu instruxit et confortavit in dictis erroneis opinionibus. 6. de exclusione Theutonicorum de civitate Pragensi et ex- pulsione eorundem.3) 7. Johannes Huss ad populum dixit: Ecce papa nuper defunctus, vid. Alexander papa V, nuper scripsit archiepiscopo Pragensi pro exstirpandis erroribus J. Wiclef in Bohemia et Moravia et quod ibi sunt multi homines opiniones et errores Wicleff contra fidem tenentes, quorum corda sunt haeresi in- fecta: et ego dico et deo regratior, quod ego nullum Bohemum vidi haereticum. 8. Ad verba praedicta totus populus acclamavit: Mentitur, mentitur. 9. Idem Johannes Huss dixit in vulgari ad populum: Ecce impleta est prophetia, quam praedixit Jacobus de Tharamo, quod a. d. MCCCCIX surget unus, qui evangelium et epistolas et fidem Christi persequetur. 10. Item ponitur, quod hoc dixit denotando dom. Alex- andrum, qui in suis bullis mandavit libros Wiclef cremari. 11. Johannes Huss dixit, quod Alexander papa nuper de- functus, nescio tamen, si sit in coelo vel in inferno, scribit in cutibus suis asininis, quod archiepiscopus cremare deberet libros J. Wiclef, in quibus multa bona continentur. 12. Item dixit: Ecce appellavi contra mandata archiepi- scopi et ex nunc appello, vultis mihi adhaerere? Ad quod totus populus clamabat in vulgari bohemico: Volumus et adhaeremus. 1) Hardl IV má zase ve dvojí formě fol. 414 a 425 ss. A je také v Doc. 232 n. s odpovědmi Husovými. 2) Srv. žalobu Zbyňkovu v Doc. 404 n. (Studie a texty II, 25—27.) 3) Tak B dodávaje: omittitur, quia non tangit praecise materiam Wicleff, licet videatur esse probatus.
342* b) Pragensium.1) 1. 2. ? 3. Johannes Huss in contemptum clavium existens ex- communicatus quandoque praedicabat et divinis se immiscuit. 4.2) Johannes Huss multos errores et haereses docuit et praedicavit etc. 5. Johannes Huss populum in multitudine copiosa in ca- pella Bethlehem congregatum diversimode induxit seu instruxit et confortavit in dictis erroneis opinionibus. 6. de exclusione Theutonicorum de civitate Pragensi et ex- pulsione eorundem.3) 7. Johannes Huss ad populum dixit: Ecce papa nuper defunctus, vid. Alexander papa V, nuper scripsit archiepiscopo Pragensi pro exstirpandis erroribus J. Wiclef in Bohemia et Moravia et quod ibi sunt multi homines opiniones et errores Wicleff contra fidem tenentes, quorum corda sunt haeresi in- fecta: et ego dico et deo regratior, quod ego nullum Bohemum vidi haereticum. 8. Ad verba praedicta totus populus acclamavit: Mentitur, mentitur. 9. Idem Johannes Huss dixit in vulgari ad populum: Ecce impleta est prophetia, quam praedixit Jacobus de Tharamo, quod a. d. MCCCCIX surget unus, qui evangelium et epistolas et fidem Christi persequetur. 10. Item ponitur, quod hoc dixit denotando dom. Alex- andrum, qui in suis bullis mandavit libros Wiclef cremari. 11. Johannes Huss dixit, quod Alexander papa nuper de- functus, nescio tamen, si sit in coelo vel in inferno, scribit in cutibus suis asininis, quod archiepiscopus cremare deberet libros J. Wiclef, in quibus multa bona continentur. 12. Item dixit: Ecce appellavi contra mandata archiepi- scopi et ex nunc appello, vultis mihi adhaerere? Ad quod totus populus clamabat in vulgari bohemico: Volumus et adhaeremus. 1) Hardl IV má zase ve dvojí formě fol. 414 a 425 ss. A je také v Doc. 232 n. s odpovědmi Husovými. 2) Srv. žalobu Zbyňkovu v Doc. 404 n. (Studie a texty II, 25—27.) 3) Tak B dodávaje: omittitur, quia non tangit praecise materiam Wicleff, licet videatur esse probatus.
Strana 343
343* 13.1) Item post aliqua verba dictus Johannes Huss in eodem sermone in dicto vulgari subiunxit alloquendo populum: Sciatis, quod proposui et propono [praedicare), quia aut oportet me praedicare aut extra terram expelli aut in carcere mori, quia papae possunt mentiri et mentiuntur, sed deus non men- titur. 14. Item dixit: Ideo deliberetis, si vultis mihi adhaerere, non timeatis excommunicationem, quia secundum consuetudi- nem appellatis mecum. 15. 2) Item dixit: Vere necessarium foret, quod quilibet, prout in A. L. per Moysen fuit mandatum, ut qui vellet legem dei defendere, se gladio praecingeret et foret paratus, ut ita nos praecingamus et legem dei defenderemus. 16. Item dictus Johannes Huss literam post suum reces- sum de Bohemia dimisit ad legendum populo, quae continet, ut pensantes laborem eius sollicitum, quem cum eis habuit, ora- rent pro se et starent in doctrina domini Jesu Christi, scientes, quia nunquam eis praedicavit errores, quos sibi inimici ascri- bunt, et si vinceretur per falsos testes, quod non turbarentur, sed starent fixi in veritate. 1) Ze žaloby Zbyňkovy, Doc. 405; B jej vynechal, řka: »non est multum pertinens, ideo omittitur, licet sit probatus.« 2) B 15. a 16. vynechal, řka: »sunt probati per testes in Constantia re- ceptos et in partibus coram vicario archiepiscopi receptos et examinatos.« Článek 15. lze restituovati ze žaloby Zbyňkovy, 16. z odpovědi Husovy v Doc. 233, ač snad i ten byl ze Zbyňkova podání a vytýkal pohoršení v Praze a bouře.
343* 13.1) Item post aliqua verba dictus Johannes Huss in eodem sermone in dicto vulgari subiunxit alloquendo populum: Sciatis, quod proposui et propono [praedicare), quia aut oportet me praedicare aut extra terram expelli aut in carcere mori, quia papae possunt mentiri et mentiuntur, sed deus non men- titur. 14. Item dixit: Ideo deliberetis, si vultis mihi adhaerere, non timeatis excommunicationem, quia secundum consuetudi- nem appellatis mecum. 15. 2) Item dixit: Vere necessarium foret, quod quilibet, prout in A. L. per Moysen fuit mandatum, ut qui vellet legem dei defendere, se gladio praecingeret et foret paratus, ut ita nos praecingamus et legem dei defenderemus. 16. Item dictus Johannes Huss literam post suum reces- sum de Bohemia dimisit ad legendum populo, quae continet, ut pensantes laborem eius sollicitum, quem cum eis habuit, ora- rent pro se et starent in doctrina domini Jesu Christi, scientes, quia nunquam eis praedicavit errores, quos sibi inimici ascri- bunt, et si vinceretur per falsos testes, quod non turbarentur, sed starent fixi in veritate. 1) Ze žaloby Zbyňkovy, Doc. 405; B jej vynechal, řka: »non est multum pertinens, ideo omittitur, licet sit probatus.« 2) B 15. a 16. vynechal, řka: »sunt probati per testes in Constantia re- ceptos et in partibus coram vicario archiepiscopi receptos et examinatos.« Článek 15. lze restituovati ze žaloby Zbyňkovy, 16. z odpovědi Husovy v Doc. 233, ač snad i ten byl ze Zbyňkova podání a vytýkal pohoršení v Praze a bouře.
Strana 344
XX. KONCEPTY ROZSUDKU NAD HUSEM.) Sacros(anctum generale con- cilium Constanciense divinitus con)gregatum et ecclesiam ca- tholicam represent(ans ad per- petuam rei memoriam. Quia te- ste veri)tate arbor mala fructus malos (facere consuevit, hinc est, quod vir dampnab)te me- morie Johannes Wicleff sua 6) pestifera doctrina non in Chri- sto Jesu per ewangelium, ut olim sancti patres fideles filios genuered), sed contra Christi salutarem fidem velut radix vi- rulenta plures genuit filios pe- stiferos, quos sui perversi dog- matis reliquit successores. Ad- versus quos hec sancta synodus Constanciensis tamquam contra spurios et illegitimos filios co- gitur insurgere et eorum errores ab agro dominico tamquam ve- Sacrosanctum generale con- cilium Constanciense divinitus congregatum et ecclesiam catho- licam representans ad perpe- tuam rei memoriam. Quia teste veritate arbor mala fructus ma- los facere consuevit, hinc est, quod vir dampnate memorie Johannes Wikleff sua mortifera doctrina non in Christo Jesu per ewangelium, ut olim sancti patres fideles filios genuere, sed contra Christi salutarem fidem velut radix virulenta plures ge- nuit filios pestiferos, quos sui perversi dogmatis reliquit suc- cessores. Adversus quos hec sancta sinodus Constanciensis tamquam contra spurios et ille- gitimos filios cogitur insurgere et eorum errores ab agro domi- nico tamquam vepres nocivas a) Uveřejnil jsem je z rkp. krakov. 1478 ve Studiích a textech I, str. 353—361 a pro jejich zajímavost je zde otiskuji. Opravy druhého konceptu, polo- žené pod čáru, jsou definitivní znění rozsudku. b) Tři řádky textu uprostřed vytrženy; přejímám je z konceptu druhého. c) Za tím psáno eius a přetrženo. d) Před tím psáno generare a přetrženo. 323a
XX. KONCEPTY ROZSUDKU NAD HUSEM.) Sacros(anctum generale con- cilium Constanciense divinitus con)gregatum et ecclesiam ca- tholicam represent(ans ad per- petuam rei memoriam. Quia te- ste veri)tate arbor mala fructus malos (facere consuevit, hinc est, quod vir dampnab)te me- morie Johannes Wicleff sua 6) pestifera doctrina non in Chri- sto Jesu per ewangelium, ut olim sancti patres fideles filios genuered), sed contra Christi salutarem fidem velut radix vi- rulenta plures genuit filios pe- stiferos, quos sui perversi dog- matis reliquit successores. Ad- versus quos hec sancta synodus Constanciensis tamquam contra spurios et illegitimos filios co- gitur insurgere et eorum errores ab agro dominico tamquam ve- Sacrosanctum generale con- cilium Constanciense divinitus congregatum et ecclesiam catho- licam representans ad perpe- tuam rei memoriam. Quia teste veritate arbor mala fructus ma- los facere consuevit, hinc est, quod vir dampnate memorie Johannes Wikleff sua mortifera doctrina non in Christo Jesu per ewangelium, ut olim sancti patres fideles filios genuere, sed contra Christi salutarem fidem velut radix virulenta plures ge- nuit filios pestiferos, quos sui perversi dogmatis reliquit suc- cessores. Adversus quos hec sancta sinodus Constanciensis tamquam contra spurios et ille- gitimos filios cogitur insurgere et eorum errores ab agro domi- nico tamquam vepres nocivas a) Uveřejnil jsem je z rkp. krakov. 1478 ve Studiích a textech I, str. 353—361 a pro jejich zajímavost je zde otiskuji. Opravy druhého konceptu, polo- žené pod čáru, jsou definitivní znění rozsudku. b) Tři řádky textu uprostřed vytrženy; přejímám je z konceptu druhého. c) Za tím psáno eius a přetrženo. d) Před tím psáno generare a přetrženo. 323a
Strana 345
pres nocivas cura sollicila ex- purgare. Cum itaque in sacro generali concilio nuper Rome celebrato decretum fuerit, doctrinam dam- pnate memorie Johannis Wicleff dampnandam esse et libros eius, huiusmodi doctrinam continen- tes, fore tamquam hereticos com- burendos, et huiusmodi decre- tum huius sacri auctoritate con- cilii fuerit approbatum: verwm quod Johannes Huss, magisler in arlibus el baccalarius in theo- logia formatus universitalis słu- dii Pragensis, non discipulus Christi, sed pocius prefati Jo- hannis Wicleff heresiarche dis- cipulus, certos articulos infra- scriptos a pluribus diversorum studiorum magistris et docto- ribus scolaslice reprobatos et plures alios merito dampnabiles, qui notorie in libris prefati Jo- hannis Huss per eum. confessa- lis el de manu propria scriplis continentur, et tamquam catho- licos ab eodem juisse publica- £os") post el contra dampna- cionem et decretum hwiusmodi, non ul premiltilur condempna- los, denuo dogmatisavit, asseruit 4) Nesouvislé. 845* cura pervigili el culiro auctori- tatis ecclesiastice resecare, ne uł cancer serpani in perniciem ali- orum. Cum itaque in sacro generali concilio nuper Rome celebrato decretum fuerit, doctrinam dampnate memorie Johannis Wikleff dampnandam esse et libros eius, huiusmodi doctri- nam continentes, fore tamquam hereticos comburendos ef do- ctrinam ipsam dampnatam et libros eius, lalem | doclrinam insanam el pestijeram inclu- dentes *) combustos fuisse *) cum efjecłu, et huiusmodi decretum huius sacri auctoritate conci- li fuerit approbatum: michilo- minus lamen quidam?) Johan- nes Huss, in hoc sacro concilio presencialiler | hic | constitutus, non Christi sed pocius Johan- nis W ykleff heresiarche discipu- lus, post ei contra condempna- cionem el decrelwm huiusmodi ausu lemerario contraveniens, errores eius plures el hereses, łam ab ecclesia dei quam eciam a cerlis olim reverendis in Chri- sto patribus dominis archiepi- 8copis, episcopis diversorum reg- norum ei magistris in theolo- gia plurium studiorum condem- 1) Bylo psáno continentes a pfetrZeno. 2) Vloženo poněkud neobratně. 3) Před tím bylo ipse a je přetrženo.
pres nocivas cura sollicila ex- purgare. Cum itaque in sacro generali concilio nuper Rome celebrato decretum fuerit, doctrinam dam- pnate memorie Johannis Wicleff dampnandam esse et libros eius, huiusmodi doctrinam continen- tes, fore tamquam hereticos com- burendos, et huiusmodi decre- tum huius sacri auctoritate con- cilii fuerit approbatum: verwm quod Johannes Huss, magisler in arlibus el baccalarius in theo- logia formatus universitalis słu- dii Pragensis, non discipulus Christi, sed pocius prefati Jo- hannis Wicleff heresiarche dis- cipulus, certos articulos infra- scriptos a pluribus diversorum studiorum magistris et docto- ribus scolaslice reprobatos et plures alios merito dampnabiles, qui notorie in libris prefati Jo- hannis Huss per eum. confessa- lis el de manu propria scriplis continentur, et tamquam catho- licos ab eodem juisse publica- £os") post el contra dampna- cionem et decretum hwiusmodi, non ul premiltilur condempna- los, denuo dogmatisavit, asseruit 4) Nesouvislé. 845* cura pervigili el culiro auctori- tatis ecclesiastice resecare, ne uł cancer serpani in perniciem ali- orum. Cum itaque in sacro generali concilio nuper Rome celebrato decretum fuerit, doctrinam dampnate memorie Johannis Wikleff dampnandam esse et libros eius, huiusmodi doctri- nam continentes, fore tamquam hereticos comburendos ef do- ctrinam ipsam dampnatam et libros eius, lalem | doclrinam insanam el pestijeram inclu- dentes *) combustos fuisse *) cum efjecłu, et huiusmodi decretum huius sacri auctoritate conci- li fuerit approbatum: michilo- minus lamen quidam?) Johan- nes Huss, in hoc sacro concilio presencialiler | hic | constitutus, non Christi sed pocius Johan- nis W ykleff heresiarche discipu- lus, post ei contra condempna- cionem el decrelwm huiusmodi ausu lemerario contraveniens, errores eius plures el hereses, łam ab ecclesia dei quam eciam a cerlis olim reverendis in Chri- sto patribus dominis archiepi- 8copis, episcopis diversorum reg- norum ei magistris in theolo- gia plurium studiorum condem- 1) Bylo psáno continentes a pfetrZeno. 2) Vloženo poněkud neobratně. 3) Před tím bylo ipse a je přetrženo.
Strana 346
346* et predicavit: quapropter habita per prius plenaria informacione de premissis et diligenti delibe- racione reverendissimorum in Christo patrum dominorum sancte romane ecclesie cardi- nalium, prelatorum, doctorum sacre pagine et iuris canonici, auctoritale presentis concilii di- cimus, declaramus el diffinimus articulos infrascriptos") non esse catholicos nec tamquam tales esse dogmatisandos, sed esse plures erroneos, alios scan- dalosos et aliquos piarum auri- um offensivos pluresque eorum esse temerarios et sediciosos et nonnullos eorundem esse noto- rie hereticos et iam dudum a sanctis patribus et generalibus conciliis reprobatos atque dam- pnatos, ipsosque predicare, dog- matisare aut quomodolibet ap- probare districte inhibemus. pnatos^) dogmatizavit, asseruit et predicavit, preserlim con- dempnacioni scolaslice ipsorum articulorum Wikleff, facle plu- ries in wniversilale Pragensi, cum, suis complicibus in scolis et in predicacionibus publice re- sislendo ac ipsum Johannem Wikleff virum catholicum et do- clorem ewangelicum in favorem eius docirine coram multitudine cleri el populi declaravit, certos eciam articulos infrascriptos et plures alios merito dampnabiles tamquam catholicos asseruit et publicavit, qui in libris ipsius?) Johannis Huss et opusculis no- torie continentur. Quapropter habita per prius plenaria infor- macione / de premissis et dili- genti deliberacione reverendis- simorum in Christo patrum, do- minorum sancte romane eccle- sie cardinalium, patriarcharum, archiepiscorum, episcoporum el celerorwm prelatorum ac docto- rum sacre pagine et [iuris ca- nonici ?)] in multitudine copiosa, hoc sacrosancłum concilium Conslanciense declaral et diffi- nil articulos infrascriptos *) non a) Psáno bylo: predictos aliquos; aliquos je dvakrát pfetrZeno a ikrabáno, za predictos nadepsal druhy písar infrascriptos. 1) Bylo vynecháno, připsáno po straně. 2) Před tím napsané suis přetrženo. 8) Korektor opravil in marg. na: wiriusque iuris. 4) K. přidal tv in marg.: qui habila collacione per jilurcs magistros in sacra pagina reperti fuerunt contineri in eius libris et opusculis, eius manu propria scriplis, ct quos eciam idem Jo. in publica audiencia coram palribus et prelatis huius saeri concilii confessus fuil in. suis libris cl opusculis conlincyi. 324»
346* et predicavit: quapropter habita per prius plenaria informacione de premissis et diligenti delibe- racione reverendissimorum in Christo patrum dominorum sancte romane ecclesie cardi- nalium, prelatorum, doctorum sacre pagine et iuris canonici, auctoritale presentis concilii di- cimus, declaramus el diffinimus articulos infrascriptos") non esse catholicos nec tamquam tales esse dogmatisandos, sed esse plures erroneos, alios scan- dalosos et aliquos piarum auri- um offensivos pluresque eorum esse temerarios et sediciosos et nonnullos eorundem esse noto- rie hereticos et iam dudum a sanctis patribus et generalibus conciliis reprobatos atque dam- pnatos, ipsosque predicare, dog- matisare aut quomodolibet ap- probare districte inhibemus. pnatos^) dogmatizavit, asseruit et predicavit, preserlim con- dempnacioni scolaslice ipsorum articulorum Wikleff, facle plu- ries in wniversilale Pragensi, cum, suis complicibus in scolis et in predicacionibus publice re- sislendo ac ipsum Johannem Wikleff virum catholicum et do- clorem ewangelicum in favorem eius docirine coram multitudine cleri el populi declaravit, certos eciam articulos infrascriptos et plures alios merito dampnabiles tamquam catholicos asseruit et publicavit, qui in libris ipsius?) Johannis Huss et opusculis no- torie continentur. Quapropter habita per prius plenaria infor- macione / de premissis et dili- genti deliberacione reverendis- simorum in Christo patrum, do- minorum sancte romane eccle- sie cardinalium, patriarcharum, archiepiscorum, episcoporum el celerorwm prelatorum ac docto- rum sacre pagine et [iuris ca- nonici ?)] in multitudine copiosa, hoc sacrosancłum concilium Conslanciense declaral et diffi- nil articulos infrascriptos *) non a) Psáno bylo: predictos aliquos; aliquos je dvakrát pfetrZeno a ikrabáno, za predictos nadepsal druhy písar infrascriptos. 1) Bylo vynecháno, připsáno po straně. 2) Před tím napsané suis přetrženo. 8) Korektor opravil in marg. na: wiriusque iuris. 4) K. přidal tv in marg.: qui habila collacione per jilurcs magistros in sacra pagina reperti fuerunt contineri in eius libris et opusculis, eius manu propria scriplis, ct quos eciam idem Jo. in publica audiencia coram palribus et prelatis huius saeri concilii confessus fuil in. suis libris cl opusculis conlincyi. 324»
Strana 347
347* esse catholicos nec tamquam ta- les esse dogmatizandos, sed ex eis plures esse erroneos, alios scandalosos, aliquos piarum au- rium offensivos pluresque eorum esse temerarios et sediciosos et nonnullos eorundem esse noto- rie hereticos et iam dudum a sanctis patribus et generalibus conciliis reprobatos et dampna- tos ipsosque predicare, dogma- tizare aut quomodolibet appro- bare districte inhibendo 1). 323b Sed cum infrascripti articuli notorie contineantur in libris seu tractatibus suis, vid. in li- bro, quem intitulavit De eccle- sia, et aliis suis opusculis: ideo libros predictos et doctrinam suam et singulos alios tractatus et opuscula, in latino sive vul- gari bohemico vel quocunque alio ydiomate 2) per eum editos et edita, sacri auctoritate con- cilii reprobamus atque dam- pnamus ipsosque comburendos sollempniter et publice per ip- sum in presencia cleri et populi in civitate Constanciensi et alibi decernimus et diffinimus,I adi- cientes propter premissa (om- Sed cum infrascripti articuli expresse contineantur in libris seu tractatibus suis, vid. in libro, quem intitulavit De ecclesia, et aliis suis opusculis: ideo libros predictos et doctrinam suam et singulos alios tractatus et opus- cula Iac exangeliorum et episto- larum postillaciones 2) ] in latino sive vulgari boemico per ipsum editos [et editas et edita 2) ] aut in quocunque alio ydiomate per alium vel alios translatos hoc sacrum concilium 3) reprobat at- que dampnat ipsosque lipsas et ipsa2)) comburendos [combu- rendas et comburenda2)) solemp- niter et publice4) in presencia a) »Vel quocunque alio ydiomate« nadepsáno drobně touže rukou. 1) Tak! Mělo by býti »inhibet« nebo »ipsos predicare... in- hibendo«. 2) Přetrženo. 3) Za tím bylo nad textem připsáno: tamquam de fide suspectos a potom přetrženo. 4) Za tím bylo per ipsum, pak podtržením smazáno.
347* esse catholicos nec tamquam ta- les esse dogmatizandos, sed ex eis plures esse erroneos, alios scandalosos, aliquos piarum au- rium offensivos pluresque eorum esse temerarios et sediciosos et nonnullos eorundem esse noto- rie hereticos et iam dudum a sanctis patribus et generalibus conciliis reprobatos et dampna- tos ipsosque predicare, dogma- tizare aut quomodolibet appro- bare districte inhibendo 1). 323b Sed cum infrascripti articuli notorie contineantur in libris seu tractatibus suis, vid. in li- bro, quem intitulavit De eccle- sia, et aliis suis opusculis: ideo libros predictos et doctrinam suam et singulos alios tractatus et opuscula, in latino sive vul- gari bohemico vel quocunque alio ydiomate 2) per eum editos et edita, sacri auctoritate con- cilii reprobamus atque dam- pnamus ipsosque comburendos sollempniter et publice per ip- sum in presencia cleri et populi in civitate Constanciensi et alibi decernimus et diffinimus,I adi- cientes propter premissa (om- Sed cum infrascripti articuli expresse contineantur in libris seu tractatibus suis, vid. in libro, quem intitulavit De ecclesia, et aliis suis opusculis: ideo libros predictos et doctrinam suam et singulos alios tractatus et opus- cula Iac exangeliorum et episto- larum postillaciones 2) ] in latino sive vulgari boemico per ipsum editos [et editas et edita 2) ] aut in quocunque alio ydiomate per alium vel alios translatos hoc sacrum concilium 3) reprobat at- que dampnat ipsosque lipsas et ipsa2)) comburendos [combu- rendas et comburenda2)) solemp- niter et publice4) in presencia a) »Vel quocunque alio ydiomate« nadepsáno drobně touže rukou. 1) Tak! Mělo by býti »inhibet« nebo »ipsos predicare... in- hibendo«. 2) Přetrženo. 3) Za tím bylo nad textem připsáno: tamquam de fide suspectos a potom přetrženo. 4) Za tím bylo per ipsum, pak podtržením smazáno.
Strana 348
348" nem eius doctrinam merito esse et fore suspectam de fide) et ab omnibus fidelibus evitandam. Et 2) (ut de medio ecclesie illa perniciosa doctrina eliminetur, hec sancta) synodus iubet per locorum (ordinarios tractatus et opuscula huiusmodi auctori- tate c)oncilii per censuram ec- clesiasticam, eciam, si sit (opus, cum adieccione pene et (!) fau- torie heresis, diligenter inquiri) et repertos ignibus publice con- cremari. Si quis autem huius sen(tencie aut decreti violator aut contemptor) extiterit, sta- tuit eadem s. synodus contra ipsum veluti suspectum de he- resi procedendum. cleri et populi in civitate Con- stanciensi et alibi decernit et diffinit, adiciens propter pre- missa omnem eius doctrinam merito esse et fore suspectam de fide et ab omnibus christifide- libus evitandam. Et ut de medio ecclesie illa perniciosa doctrina eliminetur, hec sancta synodus lymmo 1)] iubet per locorum or- dinarios tractatus, opuscula [et postilaciones 2)] huiusmodi per censuram ecclesiasticam, eciam, si sit opus, cum adieccione pene et (!) fautorie heresis, diligenter inquiri et repertos Ireperta et repertas 3) ] ignibus publice con- cremari. Si quis autem huius sentencie aut decreti violator aut contemptor extiterit, statuit eadem sancta sinodus per loco- rum ordinarios contra talem vel tales veluti suspectum vel suspectos de heresi proceden- dum. In nomine Patris et Filii et Spiritus sancti Amen. Visis in- super actis et actitatis in causa inquisicionis de et super heresi contra ipsum Johannem Huss habitis et factis et habita per prius fideli et plenaria commis- sariorum in huiusmodi causa deputatorum relacione aliorum- Visis insuper actis et actitatis in causa inquisicionis de et su- per heresi contra prefatum Jo- hannem Hus/ habitis et factis 325a et habita per prius fideli et ple- naria commissariorum, in hu- iusmodi causa deputatorum, re- lacione aliorumque magistro- rum in theologia [ac] doctorum a) Toto až do konce odstavce jest připsáno oním drobnějším písmem. Co je v závorkách, je zase vytrženo a doplněno jest z konceptu druhého. 1) K. opravil in marg. v prorsus. — 2) Podtržením smazáno. 3) K. in marg. pridal: et inquisitores heretice pravitatis.
348" nem eius doctrinam merito esse et fore suspectam de fide) et ab omnibus fidelibus evitandam. Et 2) (ut de medio ecclesie illa perniciosa doctrina eliminetur, hec sancta) synodus iubet per locorum (ordinarios tractatus et opuscula huiusmodi auctori- tate c)oncilii per censuram ec- clesiasticam, eciam, si sit (opus, cum adieccione pene et (!) fau- torie heresis, diligenter inquiri) et repertos ignibus publice con- cremari. Si quis autem huius sen(tencie aut decreti violator aut contemptor) extiterit, sta- tuit eadem s. synodus contra ipsum veluti suspectum de he- resi procedendum. cleri et populi in civitate Con- stanciensi et alibi decernit et diffinit, adiciens propter pre- missa omnem eius doctrinam merito esse et fore suspectam de fide et ab omnibus christifide- libus evitandam. Et ut de medio ecclesie illa perniciosa doctrina eliminetur, hec sancta synodus lymmo 1)] iubet per locorum or- dinarios tractatus, opuscula [et postilaciones 2)] huiusmodi per censuram ecclesiasticam, eciam, si sit opus, cum adieccione pene et (!) fautorie heresis, diligenter inquiri et repertos Ireperta et repertas 3) ] ignibus publice con- cremari. Si quis autem huius sentencie aut decreti violator aut contemptor extiterit, statuit eadem sancta sinodus per loco- rum ordinarios contra talem vel tales veluti suspectum vel suspectos de heresi proceden- dum. In nomine Patris et Filii et Spiritus sancti Amen. Visis in- super actis et actitatis in causa inquisicionis de et super heresi contra ipsum Johannem Huss habitis et factis et habita per prius fideli et plenaria commis- sariorum in huiusmodi causa deputatorum relacione aliorum- Visis insuper actis et actitatis in causa inquisicionis de et su- per heresi contra prefatum Jo- hannem Hus/ habitis et factis 325a et habita per prius fideli et ple- naria commissariorum, in hu- iusmodi causa deputatorum, re- lacione aliorumque magistro- rum in theologia [ac] doctorum a) Toto až do konce odstavce jest připsáno oním drobnějším písmem. Co je v závorkách, je zase vytrženo a doplněno jest z konceptu druhého. 1) K. opravil in marg. v prorsus. — 2) Podtržením smazáno. 3) K. in marg. pridal: et inquisitores heretice pravitatis.
Strana 349
que magistrorum in theologia ac doctorum in decretis in, de et super articulis infrascriptis ac erroribus el heresibus, qui in libris et opuseulis per eundem Johannem Huss conceptis et composilis continentur, dataque sibi audiencia publica per plu- res vices aliisque premissis pro- bacionibus legitimis prehabitis: Christi nomine invocato hec sa- crosancta synodus Constancien- sis, in spiritu sancto legitime congregata, per hanc diffiniti- vam sentenciam, quam profert in hiis scriptis, pronuncciat, de- cernit et declarat dictum Jo- hannem Huss fuisse verum et manifestum hereticum ipsumque dogmatisasse et predicasse pu- blice hereses et errores, ab ec- clesia dei dudum dampnatas et dampnatos, ac plurima scanda- losa, piarum aurium offensiva necnon errores quondam Johan- nis Wicleff heresiarche, similiter ab ecclesia dei et ab aliis catho- licis prelatis el magistris in theo- logia in diversis studiis con- dempnalos lemerarie dogmati- sasse, predicasse el publice de- fendisse in non modicam offen- 349* lin decretis ')] in, de et super [articulis infrascriptis, qui in libris et opusculis per eundem Johannem Huss compilalis con- tinentur, dataque sibi audiencia publica per plures vices aliis- que probacionibus legitimis pre- habitis cum matura collacione articulorum infrascriplorum ad libros suos, manu propria con- scriptos, ipso approbante el vi- dente *)]: Christi nomine invo- cato hec sacrosancta sinodus Constanciensis, solum deum pre oculis habens [et in spiritu sancto legitime congregata ?)] per hanc diffinitivam senten- eciam, quam profert in hiis scri- ptis, pronuncciat, decernit et de- clarat dictum Johannem Huss fuisse [et esse *)] verum et ma- nifestum hereticum | ipsumque errores et hereses, ab ecclesia dei dudum dampnatos et dampna- tas, ac plura scandalosa, piarum aurium offensiva, lemeraria et sediciosa dogmatisasse et publice predicasse in non modicam of- fensam divine maiestatis ac uni- versalis ecclesie scandalum et fidei catholice detrimentum, cla- ves eciam, ecclesie et censuras 1) K. pfetrhnuv ae in decretis napsal in marg.: ac iuris ulriusqu, 2) Co je v závorkách, K. pfetrhl a in marg. napsal: actis el aclitatis ct diclis Leslium (pfipsal nad textem: fide dignorum eb plurimormm, que dicla) ipsi Johauni palum cL jublice lecta fuerunt coram patribus el prelalis huius sacri con- cilii eL per quorum leslium dicta apertissime conslal eundem Jo. multa mala, scan- dulesa et sediciosa el periculozas hereses dogmalixasse et. publie per multa an- norum curricula predicasse: 3) PodtiZením smazáne. — +) Pfetrżeno.
que magistrorum in theologia ac doctorum in decretis in, de et super articulis infrascriptis ac erroribus el heresibus, qui in libris et opuseulis per eundem Johannem Huss conceptis et composilis continentur, dataque sibi audiencia publica per plu- res vices aliisque premissis pro- bacionibus legitimis prehabitis: Christi nomine invocato hec sa- crosancta synodus Constancien- sis, in spiritu sancto legitime congregata, per hanc diffiniti- vam sentenciam, quam profert in hiis scriptis, pronuncciat, de- cernit et declarat dictum Jo- hannem Huss fuisse verum et manifestum hereticum ipsumque dogmatisasse et predicasse pu- blice hereses et errores, ab ec- clesia dei dudum dampnatas et dampnatos, ac plurima scanda- losa, piarum aurium offensiva necnon errores quondam Johan- nis Wicleff heresiarche, similiter ab ecclesia dei et ab aliis catho- licis prelatis el magistris in theo- logia in diversis studiis con- dempnalos lemerarie dogmati- sasse, predicasse el publice de- fendisse in non modicam offen- 349* lin decretis ')] in, de et super [articulis infrascriptis, qui in libris et opusculis per eundem Johannem Huss compilalis con- tinentur, dataque sibi audiencia publica per plures vices aliis- que probacionibus legitimis pre- habitis cum matura collacione articulorum infrascriplorum ad libros suos, manu propria con- scriptos, ipso approbante el vi- dente *)]: Christi nomine invo- cato hec sacrosancta sinodus Constanciensis, solum deum pre oculis habens [et in spiritu sancto legitime congregata ?)] per hanc diffinitivam senten- eciam, quam profert in hiis scri- ptis, pronuncciat, decernit et de- clarat dictum Johannem Huss fuisse [et esse *)] verum et ma- nifestum hereticum | ipsumque errores et hereses, ab ecclesia dei dudum dampnatos et dampna- tas, ac plura scandalosa, piarum aurium offensiva, lemeraria et sediciosa dogmatisasse et publice predicasse in non modicam of- fensam divine maiestatis ac uni- versalis ecclesie scandalum et fidei catholice detrimentum, cla- ves eciam, ecclesie et censuras 1) K. pfetrhnuv ae in decretis napsal in marg.: ac iuris ulriusqu, 2) Co je v závorkách, K. pfetrhl a in marg. napsal: actis el aclitatis ct diclis Leslium (pfipsal nad textem: fide dignorum eb plurimormm, que dicla) ipsi Johauni palum cL jublice lecta fuerunt coram patribus el prelalis huius sacri con- cilii eL per quorum leslium dicta apertissime conslal eundem Jo. multa mala, scan- dulesa et sediciosa el periculozas hereses dogmalixasse et. publie per multa an- norum curricula predicasse: 3) PodtiZením smazáne. — +) Pfetrżeno.
Strana 350
350* sam divine maiestatis et fidei catholice detrimentum ac uni- versalis ecclesie scandalum con- temptumque sedis apostolice et (contra“) sanctorum patrum decreta et sancciones, ipsumque populum christianum, maxime in regno Bohemie, cum huius- modi erroribus, sic ut premitti- tur condempnatis, in predicaci- onibus suis publicis seduxisse ac eiusdem populi christiani non veracem predicatorem ewange- lii Christi secundum exposicio- nem sanctorum doctorum, sed verius seductorem fuisse. Id- circo propter premissa prefa- tum Johannem Huss hereticum fuisseb) pronuncciat et tam- quam hereticum iudicandum fore iudicat et condempnat per presentes. Sequitur conclusio, si abiuraverit. ecclesiasticas vilipendisse, in qui- bus 1) per annos multos perstitit animo indurato christifideles per suam pertinaciam nimium scan- dalisans, cum appellacionem ad dominum Jesum Christum tamquam ad supremum iudi- cem omissis ecclesiasticis mediis [in vilipendium 2)I interposuerit [censurarum2)], in qua multa falsa, iniuriosa, Ifrivola2)] po- suit et scandalosa, ipsius sedis apostolice, censurarum ecclesia- sticarum et clavium in contem- ptum. Idcirco propter premissa et alia plura prefatum Johan- nem Huss hereticum fuisse [et esse 2)] hec sancta sinodus pro- nuncciat et tamquam hereticum iudicandum et condempnandum fore iudicat et condempnat per presentes dictamque appellaci- onem tamquam Ifrivolam3)] et illusoriam iurisdiccioni ecclesia- stice reprobando 4) ipsumque Jo. Huss populum christianum ma- xime in regno Boemie in predi- cacionibus suis publicis et scri- pturis per eum compilatis sedu- xisse ac eiusdem populi christi- ani non veracem predicatorem ewangelii Christi secundum ex- posicionem sanctorum doctorum sed fuisse verius seductorem 5). a) Vynecháno. — b) Za tím bylo et esse. To je přetrženo. 1) Za tím fere přetrženo. — 2) Přetrženo. 3) K. přetrhl a napsal in marg.: iniuriosam et scandalosam. 4) Tak, místo »reprobat« neb »dictam appellacionem... reprobando«. 5 ) V prvním konceptu je závislé na »pronuncciat, decernit et declarat«, zde chybí výrok.
350* sam divine maiestatis et fidei catholice detrimentum ac uni- versalis ecclesie scandalum con- temptumque sedis apostolice et (contra“) sanctorum patrum decreta et sancciones, ipsumque populum christianum, maxime in regno Bohemie, cum huius- modi erroribus, sic ut premitti- tur condempnatis, in predicaci- onibus suis publicis seduxisse ac eiusdem populi christiani non veracem predicatorem ewange- lii Christi secundum exposicio- nem sanctorum doctorum, sed verius seductorem fuisse. Id- circo propter premissa prefa- tum Johannem Huss hereticum fuisseb) pronuncciat et tam- quam hereticum iudicandum fore iudicat et condempnat per presentes. Sequitur conclusio, si abiuraverit. ecclesiasticas vilipendisse, in qui- bus 1) per annos multos perstitit animo indurato christifideles per suam pertinaciam nimium scan- dalisans, cum appellacionem ad dominum Jesum Christum tamquam ad supremum iudi- cem omissis ecclesiasticis mediis [in vilipendium 2)I interposuerit [censurarum2)], in qua multa falsa, iniuriosa, Ifrivola2)] po- suit et scandalosa, ipsius sedis apostolice, censurarum ecclesia- sticarum et clavium in contem- ptum. Idcirco propter premissa et alia plura prefatum Johan- nem Huss hereticum fuisse [et esse 2)] hec sancta sinodus pro- nuncciat et tamquam hereticum iudicandum et condempnandum fore iudicat et condempnat per presentes dictamque appellaci- onem tamquam Ifrivolam3)] et illusoriam iurisdiccioni ecclesia- stice reprobando 4) ipsumque Jo. Huss populum christianum ma- xime in regno Boemie in predi- cacionibus suis publicis et scri- pturis per eum compilatis sedu- xisse ac eiusdem populi christi- ani non veracem predicatorem ewangelii Christi secundum ex- posicionem sanctorum doctorum sed fuisse verius seductorem 5). a) Vynecháno. — b) Za tím bylo et esse. To je přetrženo. 1) Za tím fere přetrženo. — 2) Přetrženo. 3) K. přetrhl a napsal in marg.: iniuriosam et scandalosam. 4) Tak, místo »reprobat« neb »dictam appellacionem... reprobando«. 5 ) V prvním konceptu je závislé na »pronuncciat, decernit et declarat«, zde chybí výrok.
Strana 351
Verum quia ex nonnullis con- iecturis et signis apparuit, di- ctum Johannem Huss de pre- missis suis peccatis contrici- onem habere ?), ad abiurandum, qui se ad hoc sponte obtulit "), admisimus. Sed quia ex doctri- nis dicti Johannis énfinita scan- dala in ecclesia dei et in populo sunt exorta): idcirco auctori- late huiusmodi presentis con- cilii eundem Johannem Huss tamquam hominem scandalo- sum et sediciosum ab ordine sa- cerdotali et aliis ordinibus, qui- bus extitit insignitus, degradan- dum fore declaramus, commil- ienies nichilominus vobis, reve- rendis in Cho patribus A B C, ut in presencia huius sacrosancte synodi dictam degradacionem, secundum quod ordo iuris re- quirit, debite execucioni deman- delis, ipsumque Johannem Huss propter premissa in perpetuis carceribus *) inmurandum et in- cludendum inmurari et includi 351* Verum quia ex nonnullis con- iecturis et signis apparuit exlie- rioribus dictum Jo. Huss de pre- missis suis peccatis commissis contricionem habere et sano uti (!) consilio, ut asseruit, ad unitatem ecclesie de puro corde et fide non ficta redire [adop- tantem *)]: idcirco ipsum ad ab- iurandum ef revocandum, qui se ad hoc sponte obtulit, omnem hereticam pravitatem et errores el preserlim Jo. Wikleff, hec sancia sinodus gaudens admil- tit, ipsum cum filio [prodigo )] peccata sua sponte confitentem el ad penilenciam reversum [in eius collum irruens] suscipit [amplexando?)]. Sed quia ex doctrinis dicti Jo. Huss *) innu- | mera. scandala ef sediciones in ecclesia dei et in populo sunt exorta el per ipsum in deum el sanclam. ecclesiam ex docírina perversa el vilipendio claviwm ecclesie censurarum gravia sunt commissa"): ideo presens sacrum a) Jiná ruka hranatéjéím písmem pfidává in matg.: e£ sano usus consilio, ul asserit, ad unilulem ecclesie de puro corde el fide non ficta redire (v opise: velle redire). b) Tj£ in marg. dopliuje: omnem hereticam pravitatem et errores. ©) Tyż in marg.: e£ alias quia dictus Johannes in deum et sanctam eccle- siam modis predielis temerarie deliquit. d) In a carceribus pfetrieno a perpetuis opraveno v »perpeluo«. 1) Pictrieno. — 2) K. pfetrh| a napsal nad tím: perdito. 3) K. pietrhl a suscipit opravil v suscipiendo, a in marg. pfipsal: el ab excommunicacionis sentencia, qua tenelur astrictus, ipsum se absolvi hu- militer pelentem absolvil. 4) K. nad tím pfipsal: minus sanis el a fide deviis ac erroneis. 5) K. in marg. pfidal: in fidei catholice gravissimum periculum. 325°
Verum quia ex nonnullis con- iecturis et signis apparuit, di- ctum Johannem Huss de pre- missis suis peccatis contrici- onem habere ?), ad abiurandum, qui se ad hoc sponte obtulit "), admisimus. Sed quia ex doctri- nis dicti Johannis énfinita scan- dala in ecclesia dei et in populo sunt exorta): idcirco auctori- late huiusmodi presentis con- cilii eundem Johannem Huss tamquam hominem scandalo- sum et sediciosum ab ordine sa- cerdotali et aliis ordinibus, qui- bus extitit insignitus, degradan- dum fore declaramus, commil- ienies nichilominus vobis, reve- rendis in Cho patribus A B C, ut in presencia huius sacrosancte synodi dictam degradacionem, secundum quod ordo iuris re- quirit, debite execucioni deman- delis, ipsumque Johannem Huss propter premissa in perpetuis carceribus *) inmurandum et in- cludendum inmurari et includi 351* Verum quia ex nonnullis con- iecturis et signis apparuit exlie- rioribus dictum Jo. Huss de pre- missis suis peccatis commissis contricionem habere et sano uti (!) consilio, ut asseruit, ad unitatem ecclesie de puro corde et fide non ficta redire [adop- tantem *)]: idcirco ipsum ad ab- iurandum ef revocandum, qui se ad hoc sponte obtulit, omnem hereticam pravitatem et errores el preserlim Jo. Wikleff, hec sancia sinodus gaudens admil- tit, ipsum cum filio [prodigo )] peccata sua sponte confitentem el ad penilenciam reversum [in eius collum irruens] suscipit [amplexando?)]. Sed quia ex doctrinis dicti Jo. Huss *) innu- | mera. scandala ef sediciones in ecclesia dei et in populo sunt exorta el per ipsum in deum el sanclam. ecclesiam ex docírina perversa el vilipendio claviwm ecclesie censurarum gravia sunt commissa"): ideo presens sacrum a) Jiná ruka hranatéjéím písmem pfidává in matg.: e£ sano usus consilio, ul asserit, ad unilulem ecclesie de puro corde el fide non ficta redire (v opise: velle redire). b) Tj£ in marg. dopliuje: omnem hereticam pravitatem et errores. ©) Tyż in marg.: e£ alias quia dictus Johannes in deum et sanctam eccle- siam modis predielis temerarie deliquit. d) In a carceribus pfetrieno a perpetuis opraveno v »perpeluo«. 1) Pictrieno. — 2) K. pfetrh| a napsal nad tím: perdito. 3) K. pietrhl a suscipit opravil v suscipiendo, a in marg. pfipsal: el ab excommunicacionis sentencia, qua tenelur astrictus, ipsum se absolvi hu- militer pelentem absolvil. 4) K. nad tím pfipsal: minus sanis el a fide deviis ac erroneis. 5) K. in marg. pfidal: in fidei catholice gravissimum periculum. 325°
Strana 352
352 debere 2) et alias procedi in pre- missis deberi secundum cano- nicas sancciones. Secuntur articuli, de quibus supra fit mencio. concilium eundem Jo. Huss tamquam hominem 1) scandalo- sum et sediciosum ab ordine sa- cerdotali et aliis ordinibus, qui- bus existit insignitus, deponen- dum et degradandum fore de- cernit et declarat, committens nichilominus reverendo in Chri- sto patri A, ut in presencia huius sacrosancte sinodi dictam degradacionem, secundum quod ordo iuris requirit, debite exe- quatur ipsumque Jo. Huss tam- quam hominem periculosum fi- dei christiane propter premissa inmurandum et includendum in carcere inmurari et includi de- bere et ibidem perpétue rema- nere 2) aliasque procedi in pre- missis deberi secundum cano- nicas sancciones. Secuntur articuli. 324b Verum quia per ea, que vidi- mus, cognovimus eundem Jo- hannem Huss pertinacem, in- corrigibilem et adeo talem, quod non cupiebat ad gremium sancte matris ecclesie redire neque he- reses et errores, per eum publice defensatas et predicatas, defen- satos et predicatos, velle abiu- rare: idcirco auctoritate huius- Verum quia per ea, que vidi- mus et audivimus3), cognovimus eundem Jo. Huss pertinacem, incorrigibilem et adeo talem, quod non cupiebat ad gremium sancte matris ecclesie redire ne- que hereses et errores, per eum publice defensatas et predicatas, defensatos et predicatos, velle 4) abiurare: idcirco hoc sacrum a) Týž in marg.: ad agendum perpetuam penitenciam. Ale to třikrát pře- trženo. 1) K. in marg. přidal: ecclesie sancte dei perniciosum. 2) K. in marg.: pronuncciat et decernit. 3) Vynecháno. — 4) Psáno vel.
352 debere 2) et alias procedi in pre- missis deberi secundum cano- nicas sancciones. Secuntur articuli, de quibus supra fit mencio. concilium eundem Jo. Huss tamquam hominem 1) scandalo- sum et sediciosum ab ordine sa- cerdotali et aliis ordinibus, qui- bus existit insignitus, deponen- dum et degradandum fore de- cernit et declarat, committens nichilominus reverendo in Chri- sto patri A, ut in presencia huius sacrosancte sinodi dictam degradacionem, secundum quod ordo iuris requirit, debite exe- quatur ipsumque Jo. Huss tam- quam hominem periculosum fi- dei christiane propter premissa inmurandum et includendum in carcere inmurari et includi de- bere et ibidem perpétue rema- nere 2) aliasque procedi in pre- missis deberi secundum cano- nicas sancciones. Secuntur articuli. 324b Verum quia per ea, que vidi- mus, cognovimus eundem Jo- hannem Huss pertinacem, in- corrigibilem et adeo talem, quod non cupiebat ad gremium sancte matris ecclesie redire neque he- reses et errores, per eum publice defensatas et predicatas, defen- satos et predicatos, velle abiu- rare: idcirco auctoritate huius- Verum quia per ea, que vidi- mus et audivimus3), cognovimus eundem Jo. Huss pertinacem, incorrigibilem et adeo talem, quod non cupiebat ad gremium sancte matris ecclesie redire ne- que hereses et errores, per eum publice defensatas et predicatas, defensatos et predicatos, velle 4) abiurare: idcirco hoc sacrum a) Týž in marg.: ad agendum perpetuam penitenciam. Ale to třikrát pře- trženo. 1) K. in marg. přidal: ecclesie sancte dei perniciosum. 2) K. in marg.: pronuncciat et decernit. 3) Vynecháno. — 4) Psáno vel.
Strana 353
353* modi sacri concilii) eundem Johannem Huss ab ordine pres- biterali et aliis ordinibus, qui- bus extitit insignitus, degradan- dum b) fore declaramus, com- mittentes nichilominus reveren- dissimis patribus A B C, ut in presencia huiusmodi sacri ge- neralis concilii Constanciensis dictam degradacionem actuali- ter, secundum quod ordo iuris requirit, debite execucioni de- mandetis. concilium eundem Jo. Huss ab ordine sacerdotali et aliis ordi- nibus, quibus existit insignitus, deponendum et degradandum fore declarat et decernit, com- mittens nichilominus 1) reveren— do in Christo patri A, ut in pre- sencia huius sacrosancte sinodi dictam degradacionem, secun- dum quod ordo iuris requirit, debite exequatur. Secuntur articuli, de quibus supra fit mencio. Hec sacrosancta synodus Con- stanciensis Johannem Huss, at- tento quod ecclesia dei non ha- beat ultra quid agere, iudicio seculari derelinquit et ipsum curie seculari derelinquendum fore decernit. Hec sacrosancta synodus Con- stan. Jo. Huss attento, quod ec- clesia dei non habeat ultra quid agere, iudicio seculari derelin- quit et ipsum curie seculari re- linquendum fore decernit. a) Odtud píše druhý písař bledším inkoustem a hrubší rukou. b) V tomto konceptu psáno: degradendum. 1) Za tím etc. supra přetrženo a psáno dále. Mistr Jan Hus (Příl.) 23
353* modi sacri concilii) eundem Johannem Huss ab ordine pres- biterali et aliis ordinibus, qui- bus extitit insignitus, degradan- dum b) fore declaramus, com- mittentes nichilominus reveren- dissimis patribus A B C, ut in presencia huiusmodi sacri ge- neralis concilii Constanciensis dictam degradacionem actuali- ter, secundum quod ordo iuris requirit, debite execucioni de- mandetis. concilium eundem Jo. Huss ab ordine sacerdotali et aliis ordi- nibus, quibus existit insignitus, deponendum et degradandum fore declarat et decernit, com- mittens nichilominus 1) reveren— do in Christo patri A, ut in pre- sencia huius sacrosancte sinodi dictam degradacionem, secun- dum quod ordo iuris requirit, debite exequatur. Secuntur articuli, de quibus supra fit mencio. Hec sacrosancta synodus Con- stanciensis Johannem Huss, at- tento quod ecclesia dei non ha- beat ultra quid agere, iudicio seculari derelinquit et ipsum curie seculari derelinquendum fore decernit. Hec sacrosancta synodus Con- stan. Jo. Huss attento, quod ec- clesia dei non habeat ultra quid agere, iudicio seculari derelin- quit et ipsum curie seculari re- linquendum fore decernit. a) Odtud píše druhý písař bledším inkoustem a hrubší rukou. b) V tomto konceptu psáno: degradendum. 1) Za tím etc. supra přetrženo a psáno dále. Mistr Jan Hus (Příl.) 23
Strana 354
Opravy a doplňky. Str. 21 ř. 3 zd. místo kázání čti: kárání. Str. 61 pozn. 2. Traktát »Diffamacio Theotunicorum« nebyl ve Studiích a textech II, pro něž jsem jej měl připravený, vydán, protože jej zatím otiskl V. Wostry v Mitth. Ver. Gesch. d. B. LIII str. 193—238: »Ein deutsch-feindliches Pamphlet aus Böhmen aus dem 14. Jahrh.« Str. 195 ř. 24 místo »a zákona Božího« čti: »od zákona Božího«. Str. 222 pozn. 2. Kázání Jakoubkova »Non enim viae meae viae vestraec. »Dilexerunt homines magis tenebras quam lucem« a jeho výzva k duchovenstvu nemohly býti vydány ve Studiích a textech II, čís. 3, na něž odkazuji; budou uveřejněny ve Studiích a textech III. Str. 227 ř. 4 zd. místo 21. června 1413 čti: 6. června 1414. Str. 352 ř. 11 zd. místo fackrabě čti: falckrabě. Str. 100* ř. 13 nn. jest z Viklefa De civili dominio III (Los. IV, 634). Str. 117* ř. 9 zd. až 118° ř. 26 jest z Viklefa De ecclesia (Los. 60 u.). ř. 2—10 jest z Viklefa De ecclesia 78. Str. 119* Str. 127* ř. 3 zd. až 128* ř. 6 jest z Viklefa Ad argumenta aemuli (Los. W. Op. min. 268 n.). Str. 133* ř. 3 zd. až 134* ř. 5 jest z Viklefa ibid. 262 n. Str. 142* ř. 13—20 jest z Viklefa De officio regis (Pollard-Sayle 102). Str. 144*—147e jest celé vypsáno z Viklefa ibid. 234—237 (mimo od- »Sed contra...« na str. 146*). Str. 149* ř. 7 místo fornicarionum čti: fornicariorum. Str. 155* ř. 10 místo diffimatur čti: diffamatur. Str. 160* ř. 16—24 jest z Viklefa De civili dominio III, 39. Str. 171* ř. 8—6 zd. jest z Viklefa De civili dominio I (Poole 124 n.). ř. 6—15, 19 n., 25—28 jest z Viklefa ibid. 125. Str. 172* Str. 174* ř. 15—12, 7—1 zd. a 175° ř. 3—7 jest tamže 71. stavec
Opravy a doplňky. Str. 21 ř. 3 zd. místo kázání čti: kárání. Str. 61 pozn. 2. Traktát »Diffamacio Theotunicorum« nebyl ve Studiích a textech II, pro něž jsem jej měl připravený, vydán, protože jej zatím otiskl V. Wostry v Mitth. Ver. Gesch. d. B. LIII str. 193—238: »Ein deutsch-feindliches Pamphlet aus Böhmen aus dem 14. Jahrh.« Str. 195 ř. 24 místo »a zákona Božího« čti: »od zákona Božího«. Str. 222 pozn. 2. Kázání Jakoubkova »Non enim viae meae viae vestraec. »Dilexerunt homines magis tenebras quam lucem« a jeho výzva k duchovenstvu nemohly býti vydány ve Studiích a textech II, čís. 3, na něž odkazuji; budou uveřejněny ve Studiích a textech III. Str. 227 ř. 4 zd. místo 21. června 1413 čti: 6. června 1414. Str. 352 ř. 11 zd. místo fackrabě čti: falckrabě. Str. 100* ř. 13 nn. jest z Viklefa De civili dominio III (Los. IV, 634). Str. 117* ř. 9 zd. až 118° ř. 26 jest z Viklefa De ecclesia (Los. 60 u.). ř. 2—10 jest z Viklefa De ecclesia 78. Str. 119* Str. 127* ř. 3 zd. až 128* ř. 6 jest z Viklefa Ad argumenta aemuli (Los. W. Op. min. 268 n.). Str. 133* ř. 3 zd. až 134* ř. 5 jest z Viklefa ibid. 262 n. Str. 142* ř. 13—20 jest z Viklefa De officio regis (Pollard-Sayle 102). Str. 144*—147e jest celé vypsáno z Viklefa ibid. 234—237 (mimo od- »Sed contra...« na str. 146*). Str. 149* ř. 7 místo fornicarionum čti: fornicariorum. Str. 155* ř. 10 místo diffimatur čti: diffamatur. Str. 160* ř. 16—24 jest z Viklefa De civili dominio III, 39. Str. 171* ř. 8—6 zd. jest z Viklefa De civili dominio I (Poole 124 n.). ř. 6—15, 19 n., 25—28 jest z Viklefa ibid. 125. Str. 172* Str. 174* ř. 15—12, 7—1 zd. a 175° ř. 3—7 jest tamže 71. stavec
Strana 355
Rejstřík jmenný a věcný. Čísla bez indexu označují stránky části životopisné, čísla s + poukazují, že odkaz třeba hledati v poznámce téže části životopisné, čísla s hvězdičkou třeba hledati v přílohách. Abeck, bakalář, dominikán 45, 47. Abraham viz z Velenovic Mikuláš. A dam, kanonista 322. d’Ailly (Alliacus) Petr, kardinál Cam- brejsky 315, 328, 325, 329, 334, 336, 337, 338, 339, 340, 545. Albert Veliký 817, 88*. Albík z Uničova, osobní lékař Vá- clava IV. 203, arcibisk. 2047, 231, 236, 239, 268, 276, 377. Alexander V., papež 141, 153, 156, 157, 165, 166, 167, 168, 169, 173, 175, 181, 187, 188, 209, 219, 320, 283*, 284°, 294°, 99g», 339*, 342°, Alexander Haleský 224. A lž běta, zbožná žena 5. Ambrož sv. 1384, 317, 77*, 139*, 153*, 253*. de S. Amore Vilém, filosof 72. Angelus, patriarcha cafihradsk$ 53*. Anglie 8, 29, 44, 80, 114, 150, 197, 199, 200, 216, 980. Anna, královna anglická 74. Anselm sv. 147. antikrist: 67, 103, 120, 179, 200, 206, 227, 229, 234, 240, 293, 305; papeže jmenují 71, 219, 220, 221, 22, 242, 257, 259, 291, 223°, 2259, 2455, 2505, 256*, 262*, 340*; Sta- nislavův traktát o... 291, 222; Hus »servus antichristi« 262*, 263*, 264*, Antonín Burgundský 149. apelace: 165, 166, 168, 175, 176, 188, 192, 248, 265. apokalyptisinus 220. 133*, . Augustinüv z Prahy apoštolská stolice (viz fo. pe£ství, paped) 29, 30, 32, 30, 190 09 282, 248, 259, 274, 279. Aristoteles 78, 84+, 175, 180, 89*, 178*. Arius 268*. Arnoldüv Jan, inkvisitor apost. 45. Arnošt z Pardubice, arcib. prai. 11, 12; péče o círk. život 13, 21, 29, 107, n statuta synodální 11, 12, 13, 14, Arundel Kaze 254. Arunde máš, arcibiskup kanterb. Augustin sv. 37, 84, 97, 100, 114, 116, 121, 147, 180, 185, 206, 298, 224, 227$, 228, 254, 317, 339, 342, 375, 22°, 26°, 29°, 30%, 38°, 34s, 350, 86*, 40*, 41*, 42*, 77», 87*, 90*, 97%, 101°, 1075, 1095, 1105, 111*, 113%, 114%, 1175, 1194, 129*, 1324, 185*, 137%, 140*, 151*, 1575, 158», 161°, 163°, 167°, 205%, 206*, 207°, 208°, 230°, 237, 238*, 253*, 255*, 283*, 294%. Mikuláš, vrch- ní písař král. urbury 748, 1441, 145, 154, 1911. Averroes (Ibn Ruśd) 175, 89*. Avicenna 89*. Avignon, „panek. zajetí 27, 351, 36, Aymo (Haimo) 84, 212*. 28, 34, 23*
Rejstřík jmenný a věcný. Čísla bez indexu označují stránky části životopisné, čísla s + poukazují, že odkaz třeba hledati v poznámce téže části životopisné, čísla s hvězdičkou třeba hledati v přílohách. Abeck, bakalář, dominikán 45, 47. Abraham viz z Velenovic Mikuláš. A dam, kanonista 322. d’Ailly (Alliacus) Petr, kardinál Cam- brejsky 315, 328, 325, 329, 334, 336, 337, 338, 339, 340, 545. Albert Veliký 817, 88*. Albík z Uničova, osobní lékař Vá- clava IV. 203, arcibisk. 2047, 231, 236, 239, 268, 276, 377. Alexander V., papež 141, 153, 156, 157, 165, 166, 167, 168, 169, 173, 175, 181, 187, 188, 209, 219, 320, 283*, 284°, 294°, 99g», 339*, 342°, Alexander Haleský 224. A lž běta, zbožná žena 5. Ambrož sv. 1384, 317, 77*, 139*, 153*, 253*. de S. Amore Vilém, filosof 72. Angelus, patriarcha cafihradsk$ 53*. Anglie 8, 29, 44, 80, 114, 150, 197, 199, 200, 216, 980. Anna, královna anglická 74. Anselm sv. 147. antikrist: 67, 103, 120, 179, 200, 206, 227, 229, 234, 240, 293, 305; papeže jmenují 71, 219, 220, 221, 22, 242, 257, 259, 291, 223°, 2259, 2455, 2505, 256*, 262*, 340*; Sta- nislavův traktát o... 291, 222; Hus »servus antichristi« 262*, 263*, 264*, Antonín Burgundský 149. apelace: 165, 166, 168, 175, 176, 188, 192, 248, 265. apokalyptisinus 220. 133*, . Augustinüv z Prahy apoštolská stolice (viz fo. pe£ství, paped) 29, 30, 32, 30, 190 09 282, 248, 259, 274, 279. Aristoteles 78, 84+, 175, 180, 89*, 178*. Arius 268*. Arnoldüv Jan, inkvisitor apost. 45. Arnošt z Pardubice, arcib. prai. 11, 12; péče o círk. život 13, 21, 29, 107, n statuta synodální 11, 12, 13, 14, Arundel Kaze 254. Arunde máš, arcibiskup kanterb. Augustin sv. 37, 84, 97, 100, 114, 116, 121, 147, 180, 185, 206, 298, 224, 227$, 228, 254, 317, 339, 342, 375, 22°, 26°, 29°, 30%, 38°, 34s, 350, 86*, 40*, 41*, 42*, 77», 87*, 90*, 97%, 101°, 1075, 1095, 1105, 111*, 113%, 114%, 1175, 1194, 129*, 1324, 185*, 137%, 140*, 151*, 1575, 158», 161°, 163°, 167°, 205%, 206*, 207°, 208°, 230°, 237, 238*, 253*, 255*, 283*, 294%. Mikuláš, vrch- ní písař král. urbury 748, 1441, 145, 154, 1911. Averroes (Ibn Ruśd) 175, 89*. Avicenna 89*. Avignon, „panek. zajetí 27, 351, 36, Aymo (Haimo) 84, 212*. 28, 34, 23*
Strana 356
Barbatus 351, 354. z Beckhus Menso, licenc. theol. 46*. Beda (vencrabilis sv.) 84, 112, 131*, 162*, 2885. Bedřich II. (císař) 351. Bedřich, purkrabi Norimbersky 336. Bedřich (IV., vévoda rakouský) 329. Bedřich, misty Drážďanský 219. beghardi 35*, 37°, 40°, 41*. bekyné 35*, 37%, 40*, 43*. Be zo dikt XIIL, pap. avign. 155, 948. Beneš, kazatel 171, 298, 310. Berlín, kazič šafránu 93. Berengar 109, 135, 138%, 171, 172. Bernard sv. 84, 105, 112, 120, 147, 317, 22°, 94%, 25%, 27*, 31*, 40*, 123*, 243*, 283*. Bernard, kastelsky biskup 320. Berunec 322. Betlem (betlemská kaple) 95, 96, 97, 103, 104, 105, 115, 117, 122, 123; útoky na kněze v ní 138, 149, 153, 154; zápověď kázání v ní 165, 167, 172, 175; střed odboje proti arcibi- skupovi 176; 187, 189, 190, a styky s Anglií 199, 200; 212, 214, 227; proti odpustkům 233, 234; pochováni popravení mlad. 244; 262, útok na... 263, 265; rozkaz sbořiti 266; 271, 281, 294, 298, 341, 362, 366, 367, 871, 373, 376, 201*, 275*, 283*, 284*, hnízdo bludü Viclef. 285*, 287*, 291*, 295%, 339%, 340% 342°, Bibrach (město) 314. Biceps Mikuláš, mistr, vikář gener. domin. 25, 88, 44, "1T, 74, 79, 80. biřmování 289. Bitterfeld Jindřich, dominikán 10, 84, 47, 78, 370. bližní kdo jest 136*, 137*. Boček viz z Kunštatu. Boëcius 81, 112, 1*, 89*. Bohuslav, kapit. dékan 54. Bologna 140, 188, 189, 190. Bonaventura sv. 147. Bonifác VIII., papež 77%, 223". Bonifác IX., pape 70%, 97, 99, 102, 108+, 105, 304°. z Boru Jiri, doktor 134, 169%, 183, , . de Braclis Jan, profesor bohosl, 49, 50. Bradáček 325. Bradvardin Tomás, arcib. kantuar. scholastik 375. z Brandýsa Jan 1751. Brankas Ludvík, kardinál 192, 205, 259, 2607. bratrské pokárání 149, 185, 137*, 138*. bratrstvo Obruče 97. Braybrook, osada Lollardův 197. Brikcí, mistr 233, 250%, 281*. z Brodu (Něm.) Michal viz de Causis. z Brodu Ondiej, profesor 124; 126%, 127$, 134, 143, 145; 169%, 171, 173, 2587, 2927, 2934, 298, 802, 303; 305, 310, 317, 322. z Brodu Sigmund, bakalář 198. Brogni Jan, kard. ostijský 3467. z Budína Řehoř, mistr 89. bula odpustková 231, 232, 234—239, 240; 249, 251, 258, 265, kard. Petra 260, zavrhující čl. Viclef. 280, pap. pohanéna 279*, 281*. Buridan (Jan), filosof 70, 79, 180. Burley (Burleigh) Walter, filos. 89* bursa studentská 76. Bůlow Jindřich, rytíř 105. Cacabus Mikuláš, bakal. práv. 265. de Carnoto, pfevor 491, 14%. Cathedra Petri, svátek 225. de Causis Michael (Süádny) z Brodu Německ., farář u sv. Vojtěcha pod Zderazem 259, 260+, 293, 305, 316. 318, 319, 328, 341+, 199%. Cifra Jan, kanovník praž. 124. církev 43, 44, 87, 103, 116, 119, 129, 148, 212, 213, 218, 220, 221, 224, 230, 264, 267, 273, 277, 282, 284, 285, 287, 288, 307, 311. 337, 940, 100*, 117*, 190*; jaká je 43, 267, 191*, 189*. 183%, 188*, 189*, 900*, 208*, 213*, 215%, 9228*; zří- zenf 43, 289, 290, 291, 292, 293, 122*, 200*, 236*, 237*, 238; autorita jeji 129, 151, 162, 164, 193, 225, 228, 345. 375; jest poslouchati 215*, 216*, 269*; prvotní 71, 72, 207, 267*, 968*, 269*; bludné názory 43, 44, 116, 119, 121, 148, 219, 325, 362, 374, 375, 204*, 215*, 215*, 311*, 318*, 319*, 320*, 321*, 331*, 340°; a Viklef 119, 148, 219, 94*, 221*: a Hus 161, 164, 177, 178, 181, 182, 185, 196, 198, 230, 99*, 117+, 118*, 119+, 122*, 128+, 203*, 204%, 205%, 206*, 213+, 215%, 223¢ 229+ 231*, 245%, 269%, 270%, 271% 272% 311%, 812%, 313%, 340°. církevní rok 3, 6. cirkevni zpév v kéz. Hus. 85; 107.
Barbatus 351, 354. z Beckhus Menso, licenc. theol. 46*. Beda (vencrabilis sv.) 84, 112, 131*, 162*, 2885. Bedřich II. (císař) 351. Bedřich, purkrabi Norimbersky 336. Bedřich (IV., vévoda rakouský) 329. Bedřich, misty Drážďanský 219. beghardi 35*, 37°, 40°, 41*. bekyné 35*, 37%, 40*, 43*. Be zo dikt XIIL, pap. avign. 155, 948. Beneš, kazatel 171, 298, 310. Berlín, kazič šafránu 93. Berengar 109, 135, 138%, 171, 172. Bernard sv. 84, 105, 112, 120, 147, 317, 22°, 94%, 25%, 27*, 31*, 40*, 123*, 243*, 283*. Bernard, kastelsky biskup 320. Berunec 322. Betlem (betlemská kaple) 95, 96, 97, 103, 104, 105, 115, 117, 122, 123; útoky na kněze v ní 138, 149, 153, 154; zápověď kázání v ní 165, 167, 172, 175; střed odboje proti arcibi- skupovi 176; 187, 189, 190, a styky s Anglií 199, 200; 212, 214, 227; proti odpustkům 233, 234; pochováni popravení mlad. 244; 262, útok na... 263, 265; rozkaz sbořiti 266; 271, 281, 294, 298, 341, 362, 366, 367, 871, 373, 376, 201*, 275*, 283*, 284*, hnízdo bludü Viclef. 285*, 287*, 291*, 295%, 339%, 340% 342°, Bibrach (město) 314. Biceps Mikuláš, mistr, vikář gener. domin. 25, 88, 44, "1T, 74, 79, 80. biřmování 289. Bitterfeld Jindřich, dominikán 10, 84, 47, 78, 370. bližní kdo jest 136*, 137*. Boček viz z Kunštatu. Boëcius 81, 112, 1*, 89*. Bohuslav, kapit. dékan 54. Bologna 140, 188, 189, 190. Bonaventura sv. 147. Bonifác VIII., papež 77%, 223". Bonifác IX., pape 70%, 97, 99, 102, 108+, 105, 304°. z Boru Jiri, doktor 134, 169%, 183, , . de Braclis Jan, profesor bohosl, 49, 50. Bradáček 325. Bradvardin Tomás, arcib. kantuar. scholastik 375. z Brandýsa Jan 1751. Brankas Ludvík, kardinál 192, 205, 259, 2607. bratrské pokárání 149, 185, 137*, 138*. bratrstvo Obruče 97. Braybrook, osada Lollardův 197. Brikcí, mistr 233, 250%, 281*. z Brodu (Něm.) Michal viz de Causis. z Brodu Ondiej, profesor 124; 126%, 127$, 134, 143, 145; 169%, 171, 173, 2587, 2927, 2934, 298, 802, 303; 305, 310, 317, 322. z Brodu Sigmund, bakalář 198. Brogni Jan, kard. ostijský 3467. z Budína Řehoř, mistr 89. bula odpustková 231, 232, 234—239, 240; 249, 251, 258, 265, kard. Petra 260, zavrhující čl. Viclef. 280, pap. pohanéna 279*, 281*. Buridan (Jan), filosof 70, 79, 180. Burley (Burleigh) Walter, filos. 89* bursa studentská 76. Bůlow Jindřich, rytíř 105. Cacabus Mikuláš, bakal. práv. 265. de Carnoto, pfevor 491, 14%. Cathedra Petri, svátek 225. de Causis Michael (Süádny) z Brodu Německ., farář u sv. Vojtěcha pod Zderazem 259, 260+, 293, 305, 316. 318, 319, 328, 341+, 199%. Cifra Jan, kanovník praž. 124. církev 43, 44, 87, 103, 116, 119, 129, 148, 212, 213, 218, 220, 221, 224, 230, 264, 267, 273, 277, 282, 284, 285, 287, 288, 307, 311. 337, 940, 100*, 117*, 190*; jaká je 43, 267, 191*, 189*. 183%, 188*, 189*, 900*, 208*, 213*, 215%, 9228*; zří- zenf 43, 289, 290, 291, 292, 293, 122*, 200*, 236*, 237*, 238; autorita jeji 129, 151, 162, 164, 193, 225, 228, 345. 375; jest poslouchati 215*, 216*, 269*; prvotní 71, 72, 207, 267*, 968*, 269*; bludné názory 43, 44, 116, 119, 121, 148, 219, 325, 362, 374, 375, 204*, 215*, 215*, 311*, 318*, 319*, 320*, 321*, 331*, 340°; a Viklef 119, 148, 219, 94*, 221*: a Hus 161, 164, 177, 178, 181, 182, 185, 196, 198, 230, 99*, 117+, 118*, 119+, 122*, 128+, 203*, 204%, 205%, 206*, 213+, 215%, 223¢ 229+ 231*, 245%, 269%, 270%, 271% 272% 311%, 812%, 313%, 340°. církevní rok 3, 6. cirkevni zpév v kéz. Hus. 85; 107.
Strana 357
cisiojan 3. Clux Hartung, rytíř 216. Cobha m de Oldeastle John 201, 202. Cochlaeus Jan, theol. 210. Condemone, viz Mikuláš, b. Naza- retský. Coro Vilém, mistr 330. Co zh m a s, kardinál tit. sv. Kříže Jerus. 58* Cossa Baltazar, kardinál (pozd. Jan XXIIL) 1 Cyprian e. 317, 30°, 153*, 162*, z Czewy Jakub, kanonista 50. z Castolovic Pôta 314. u Černé růže, dûm na v Praze viz Praha. Čeští hratři 360. Čúch (Jan ze Zásady), dvořenín krále Václava IV. 52. Příkopě Damasus, papež 231*. Damiani Petr, kard. a círk. uč. 84, 28*, 55*, 77°. degradace 350, 351. dekret kutnohorský 145, 310; arc. Zbyňka o nejsv. 174, 175 n. desátk y 65, 212, 292, 321, 362. Didak mistr, minorita 319. dispensatoři 81. disputace 180, 217, 233, 256, 257, 259, 241, 340. Dlouhý Zdeněk, kanovník 191+. doktoři bohosloví 234, 235, 238, 240, 241, 242, 247, 249, 254, 257, 265, 267; prohlášení jejich 270, 273; a tři pravdy 274, 277, 278; vypově- zeni 281; Hus o nich píše klamně 273*, 274*; 271*, 278*, 279*, 299*, 302*, 804*. z Drážďan Mikuláš, mistr 34, 123, 127, 1364, 218, 219, 250, 254, 300, 3017, 302, 304, 305, 344}, 354, 355, 146, 153, Svátosti 250, 250, 251, 255, 372. 374, 377. z Drážďan Petr, mistr 219, 300, 302, 305%. z Drnovic Michal, student praž. uč. 134+, 1754. z Dubé a z Leštna Václav, český pin 306, 312, 313, 316, 330, 336, L3) .. Duchek, kněz 967. duchovenstvo (viz též kněz) před Husem 11, 13; výchova a vzdělání 14, 15. 16, 17, 359; uvolnéní mravnosti 18; počet 18; sociální otázka 18, 19; patronátní poměry 19, 20; klášterní 24, 68; útoky na 99, 102, 104, 158, 159, 163, 1647 198, 250, 255, 260; náprava mravů 117, 118, 122, 128, 138, 140, 860, 361, 862; 188*, 190°, 185%, 192%, 194% 86, 186*, 187, "199%, 259%, 260%, 188%, 191%, 1955; rozbroj mezi českým d. proč vznikl 265%, 267%, 268%, 295*, Durand, biskup z Mende 27. Ebendorfer z Haselbachu Tomáš, mistr vídeňský 56. z Ebrachu Konrád 22. Egidius Romanus 28*. EliásSüv Jan, profesor 1261, 134, 143, 145, 169$, Eliška Zhoïelské 149. Emausy 58. Embeke Jindfich 24. Engelschalk Albert, mistr boho- slovi 33. E p in ge Bedřich, právník 246, 247, ražský 124, 277. Errorius (potup. název pap. Ře- hoře XII.) 15837, 176*, 1794. eucharistie viz oltářní svátost. examinator bakal. 81, 89. exkommunikace viz klatba. fakulta artistská 149, 154, 169, 193, 247. fakulta theologická 149, 155, 221, 287, 241, 249, 273, 277, 278, 279, 281, 288. fariseové (pfivrZenci viklef. a husit.) 164, 165*, 166*, 167*, 180*, Faulfiš Mikuláš, student pražský 114, 115%, 197, 200. ‘Fides, vdova v Kostnici 316. Fillaster Vilém, kardinál a arcib. 3307. fiskální soustava kurie pap. 28, 30. Fitz-Ralph Richard, arcib. armagh., učitel oxfordský 4, 851. Flandrini Petr, kard, 5*. Focas, cisar byz. 266*. Folkhyrde Krintin, rytif skotsky 198, 199, 182*, 183*, 186*, 187*, 189*, 191*, 193*, 195*, 196*. Francie 50, 312, F T idmann, mistr, prof. theolog. 451, 6. Gebelin, bakal. theol. 47f. Gerson Jan, kancléf univ. pafíZské 807, 312, 315, 397, 338, 344, 362; články jeho v procesu Husové 318* nn.
cisiojan 3. Clux Hartung, rytíř 216. Cobha m de Oldeastle John 201, 202. Cochlaeus Jan, theol. 210. Condemone, viz Mikuláš, b. Naza- retský. Coro Vilém, mistr 330. Co zh m a s, kardinál tit. sv. Kříže Jerus. 58* Cossa Baltazar, kardinál (pozd. Jan XXIIL) 1 Cyprian e. 317, 30°, 153*, 162*, z Czewy Jakub, kanonista 50. z Castolovic Pôta 314. u Černé růže, dûm na v Praze viz Praha. Čeští hratři 360. Čúch (Jan ze Zásady), dvořenín krále Václava IV. 52. Příkopě Damasus, papež 231*. Damiani Petr, kard. a círk. uč. 84, 28*, 55*, 77°. degradace 350, 351. dekret kutnohorský 145, 310; arc. Zbyňka o nejsv. 174, 175 n. desátk y 65, 212, 292, 321, 362. Didak mistr, minorita 319. dispensatoři 81. disputace 180, 217, 233, 256, 257, 259, 241, 340. Dlouhý Zdeněk, kanovník 191+. doktoři bohosloví 234, 235, 238, 240, 241, 242, 247, 249, 254, 257, 265, 267; prohlášení jejich 270, 273; a tři pravdy 274, 277, 278; vypově- zeni 281; Hus o nich píše klamně 273*, 274*; 271*, 278*, 279*, 299*, 302*, 804*. z Drážďan Mikuláš, mistr 34, 123, 127, 1364, 218, 219, 250, 254, 300, 3017, 302, 304, 305, 344}, 354, 355, 146, 153, Svátosti 250, 250, 251, 255, 372. 374, 377. z Drážďan Petr, mistr 219, 300, 302, 305%. z Drnovic Michal, student praž. uč. 134+, 1754. z Dubé a z Leštna Václav, český pin 306, 312, 313, 316, 330, 336, L3) .. Duchek, kněz 967. duchovenstvo (viz též kněz) před Husem 11, 13; výchova a vzdělání 14, 15. 16, 17, 359; uvolnéní mravnosti 18; počet 18; sociální otázka 18, 19; patronátní poměry 19, 20; klášterní 24, 68; útoky na 99, 102, 104, 158, 159, 163, 1647 198, 250, 255, 260; náprava mravů 117, 118, 122, 128, 138, 140, 860, 361, 862; 188*, 190°, 185%, 192%, 194% 86, 186*, 187, "199%, 259%, 260%, 188%, 191%, 1955; rozbroj mezi českým d. proč vznikl 265%, 267%, 268%, 295*, Durand, biskup z Mende 27. Ebendorfer z Haselbachu Tomáš, mistr vídeňský 56. z Ebrachu Konrád 22. Egidius Romanus 28*. EliásSüv Jan, profesor 1261, 134, 143, 145, 169$, Eliška Zhoïelské 149. Emausy 58. Embeke Jindfich 24. Engelschalk Albert, mistr boho- slovi 33. E p in ge Bedřich, právník 246, 247, ražský 124, 277. Errorius (potup. název pap. Ře- hoře XII.) 15837, 176*, 1794. eucharistie viz oltářní svátost. examinator bakal. 81, 89. exkommunikace viz klatba. fakulta artistská 149, 154, 169, 193, 247. fakulta theologická 149, 155, 221, 287, 241, 249, 273, 277, 278, 279, 281, 288. fariseové (pfivrZenci viklef. a husit.) 164, 165*, 166*, 167*, 180*, Faulfiš Mikuláš, student pražský 114, 115%, 197, 200. ‘Fides, vdova v Kostnici 316. Fillaster Vilém, kardinál a arcib. 3307. fiskální soustava kurie pap. 28, 30. Fitz-Ralph Richard, arcib. armagh., učitel oxfordský 4, 851. Flandrini Petr, kard, 5*. Focas, cisar byz. 266*. Folkhyrde Krintin, rytif skotsky 198, 199, 182*, 183*, 186*, 187*, 189*, 191*, 193*, 195*, 196*. Francie 50, 312, F T idmann, mistr, prof. theolog. 451, 6. Gebelin, bakal. theol. 47f. Gerson Jan, kancléf univ. pafíZské 807, 312, 315, 397, 338, 344, 362; články jeho v procesu Husové 318* nn.
Strana 358
lejt Sigmundův pro Husa 308, 309, B 818, 316, 918, 329, 991, 982, 388, 956, 357, 358. Gottlieben, hrad 329, 334, 336. Gratian 254*. Grossetest Robert, bisk. lincoln. 147, 185$}, 89*, 199*. Gubin Mikuláš, rektor 467. Harasser Walter, rektor university (r. 1403) 93, 1491. Harnsmeister Štěpán 308. Havlík, kazatel 263, 305, 344, z Heidelberka Ludvik viz Ludvik. Henelín viz Henzlův Mikuláš. Henin 8, z Baltenhagenu rektor univ. 142, 144, 154. Henzlův ze Sulejovic Mikuláš, ka- novník 140, 153, 166. Heršík, zbožný muž 5. . He im a n, mistr fádu sv. August. 169$, 73. Heřman z Huxarie viz z Huxarie. Hess (Détfich z Makova), panos král. 52. Hilarius sv. 29*. Hildessen Jan, dékan theol. fak. 169t, 1961. Hirsava (mésto) 330. Hoffmann, prof. 1491. z Hole&ova Jan, benediktin bfevnov- sky 224, 225, 288. Holubśf, Čech 266. hospodářské poměry v době Hus. 62, 63; desátky, úvěr 65, 155. z Hradce Marek, mistr praž. 152, 166, 1677, 168+, 169, 191, 234, 238, 245, 246, 2477, 2591. z Hradce Králové Jan, mistr 314. Hroch z Podvěk, student 13417. hřích 100, 118, 183, 185, 250, 255, 148*, 149*, 150*, 151*, 152*%, 174*, 176*. Hübner Jan, mistr pražský 92, 98, 100*, 102, 108, 109, 130, 162, 370; dopis Stanislavüv H. 94*. Hugo Strassburgskÿ 147, 365. Huler (Sigm.), podkomoří král. 52. z Hurvína Jan, dominikán 45. Hus Jan 34, 47, 53, 72; v družině vi- elefské 75, 79; mládí, studie 76, 77, 78; učitelská činnost 78, 79, 81, 89, 93, 1067; knězem 82, 83; kazatel 83, 84, 85, 86, 87, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 103, 104, 105, 106, 107, 113, 114, 115, 117, 118, 119, 120, 122, 182; a Viclef 97, 112, 113, 116, 119. 122, 123, 1264, 127, 132, 133, 134, 155, 137, 139, 140, 217, 218, 249, 251, 254, 338, 369 nn.; a rema- nence 109, 136, 137; a arcib. Zbyněk 134, 137, 138, 142, 147, 148, 149, 152, 154, 156, 158, 159, 165, 166, 167, 168, 1694, 175, 176, 177, 189, 190, 191, 206, 210, 211, 212, 213; styky s cizinou 198, 199, 201, 2021; věroučné názory 181, 182, 183, 184, 185, 216, 217, 218, 221, 222, 226, 227, 228, 229, 230, 258, 259, 264, 375, 376, 377; proti odpustkim 231, 232, 233, 234, 235, 236, 238, 239, 244, 245, 247; odvolání ke Kristu 261, 358, 198*, 199*, 200*, 201*; klatba 261; odehod z Prahy 263, 269, 970, 271, 987; na cestě do Kostnice 309, 310, 311, 312; v Kostnici 316, 917, 318; proces 320, 322, 324, 327, 328, 332, 333, 334, 385, 337, 338, 339, 340, 342, 343, 345; odsouzeni a smrt 347—350; a sněm kostniek 356 nn.; následky smrti 353, 354, 355; povaha 359, 360, 361, 362, 563; zésluhy o pravopis 363, o jazyk čes. 864, 867, o universitu 369 a reforma zpěvu 367, 368+, 369; výsl. činnosti 374, 375, 376. epistola responsiva 99* nn.; nedbá klatby 248*, 249*, 250*; bloudí 222*, 298*, 229*, 231*, 245*, 250*, 251*, 253* nn.; kázal bludy 294*; nechce býti podoben pape£i a církvi římské 223*; falešný prorok 252*; servus antiehristi 262*, 263*, 264*; veřejně haní 263*; nekázal proti chybám du- choven. první 265*; hájil bludných článkův 265*; snažil se představ, cír- kve zlehčiti 269*; kázal odboj proti církvi 270*; způsobil tím mnoho po- horsenf 270*, 271*; pfipisuje církvi fímské blud 271*, 272*; nedostavil se pfed stoliei apost. 273*; klamné mlu- ví o doktorech bohosl., laje a převrací jejich slova 264*, 273*, 274*, 280*; opírá se o moe svétskon 974*, 280* a jeho stoupenci dopouštějí se chyb, které kárají 2065*; dělají, co chtějí 276*; lze jim vytýkati mnohá pohor- šení 280*, 283*, 284*, 288*; snaží se klerus stojící proti nim zbaviti statků 293*; jeho pycha a neposlušnost 296*, 298*, 300*, 501%; vzbudil bouři proti areib. 204*, 317*, 338*, 339*, 340*, 341*, 342*, 343*; bludy: o církvi 311*%, 312*, 313*, 318*, 319*, 320*, 321*, 331*, 340°; o moci papežské a papeži 315*. 314*,
lejt Sigmundův pro Husa 308, 309, B 818, 316, 918, 329, 991, 982, 388, 956, 357, 358. Gottlieben, hrad 329, 334, 336. Gratian 254*. Grossetest Robert, bisk. lincoln. 147, 185$}, 89*, 199*. Gubin Mikuláš, rektor 467. Harasser Walter, rektor university (r. 1403) 93, 1491. Harnsmeister Štěpán 308. Havlík, kazatel 263, 305, 344, z Heidelberka Ludvik viz Ludvik. Henelín viz Henzlův Mikuláš. Henin 8, z Baltenhagenu rektor univ. 142, 144, 154. Henzlův ze Sulejovic Mikuláš, ka- novník 140, 153, 166. Heršík, zbožný muž 5. . He im a n, mistr fádu sv. August. 169$, 73. Heřman z Huxarie viz z Huxarie. Hess (Détfich z Makova), panos král. 52. Hilarius sv. 29*. Hildessen Jan, dékan theol. fak. 169t, 1961. Hirsava (mésto) 330. Hoffmann, prof. 1491. z Hole&ova Jan, benediktin bfevnov- sky 224, 225, 288. Holubśf, Čech 266. hospodářské poměry v době Hus. 62, 63; desátky, úvěr 65, 155. z Hradce Marek, mistr praž. 152, 166, 1677, 168+, 169, 191, 234, 238, 245, 246, 2477, 2591. z Hradce Králové Jan, mistr 314. Hroch z Podvěk, student 13417. hřích 100, 118, 183, 185, 250, 255, 148*, 149*, 150*, 151*, 152*%, 174*, 176*. Hübner Jan, mistr pražský 92, 98, 100*, 102, 108, 109, 130, 162, 370; dopis Stanislavüv H. 94*. Hugo Strassburgskÿ 147, 365. Huler (Sigm.), podkomoří král. 52. z Hurvína Jan, dominikán 45. Hus Jan 34, 47, 53, 72; v družině vi- elefské 75, 79; mládí, studie 76, 77, 78; učitelská činnost 78, 79, 81, 89, 93, 1067; knězem 82, 83; kazatel 83, 84, 85, 86, 87, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 103, 104, 105, 106, 107, 113, 114, 115, 117, 118, 119, 120, 122, 182; a Viclef 97, 112, 113, 116, 119. 122, 123, 1264, 127, 132, 133, 134, 155, 137, 139, 140, 217, 218, 249, 251, 254, 338, 369 nn.; a rema- nence 109, 136, 137; a arcib. Zbyněk 134, 137, 138, 142, 147, 148, 149, 152, 154, 156, 158, 159, 165, 166, 167, 168, 1694, 175, 176, 177, 189, 190, 191, 206, 210, 211, 212, 213; styky s cizinou 198, 199, 201, 2021; věroučné názory 181, 182, 183, 184, 185, 216, 217, 218, 221, 222, 226, 227, 228, 229, 230, 258, 259, 264, 375, 376, 377; proti odpustkim 231, 232, 233, 234, 235, 236, 238, 239, 244, 245, 247; odvolání ke Kristu 261, 358, 198*, 199*, 200*, 201*; klatba 261; odehod z Prahy 263, 269, 970, 271, 987; na cestě do Kostnice 309, 310, 311, 312; v Kostnici 316, 917, 318; proces 320, 322, 324, 327, 328, 332, 333, 334, 385, 337, 338, 339, 340, 342, 343, 345; odsouzeni a smrt 347—350; a sněm kostniek 356 nn.; následky smrti 353, 354, 355; povaha 359, 360, 361, 362, 563; zésluhy o pravopis 363, o jazyk čes. 864, 867, o universitu 369 a reforma zpěvu 367, 368+, 369; výsl. činnosti 374, 375, 376. epistola responsiva 99* nn.; nedbá klatby 248*, 249*, 250*; bloudí 222*, 298*, 229*, 231*, 245*, 250*, 251*, 253* nn.; kázal bludy 294*; nechce býti podoben pape£i a církvi římské 223*; falešný prorok 252*; servus antiehristi 262*, 263*, 264*; veřejně haní 263*; nekázal proti chybám du- choven. první 265*; hájil bludných článkův 265*; snažil se představ, cír- kve zlehčiti 269*; kázal odboj proti církvi 270*; způsobil tím mnoho po- horsenf 270*, 271*; pfipisuje církvi fímské blud 271*, 272*; nedostavil se pfed stoliei apost. 273*; klamné mlu- ví o doktorech bohosl., laje a převrací jejich slova 264*, 273*, 274*, 280*; opírá se o moe svétskon 974*, 280* a jeho stoupenci dopouštějí se chyb, které kárají 2065*; dělají, co chtějí 276*; lze jim vytýkati mnohá pohor- šení 280*, 283*, 284*, 288*; snaží se klerus stojící proti nim zbaviti statků 293*; jeho pycha a neposlušnost 296*, 298*, 300*, 501%; vzbudil bouři proti areib. 204*, 317*, 338*, 339*, 340*, 341*, 342*, 343*; bludy: o církvi 311*%, 312*, 313*, 318*, 319*, 320*, 321*, 331*, 340°; o moci papežské a papeži 315*. 314*,
Strana 359
315*, 320°, 321°, 322*, 323%, 329%, 380*, 232*, 333°, 336*, 340*; o moci knéZské 813*, 816*, 321*, 822*, 323*, 324*, 325*, 337*, 338*, 340°; o po- slušnosti $15% 316*, 324*, 325°, 333*; o predestinaci 312*, 319*, 328*, 332*, 336*; o přirozenosti Kristově à lidské 315*, 331*; o remanenci 340*: o svobodě slova Božího 315*, 326% 327*, 335*, 338*; o statcích světských duch. 311*, 341*; o trestech církevních 326*, 327°, 335*, 341*, 342*; o trestání bludaře 324°, 325°, 334°, 340°; bludné články sestavené M. štěp. z Pálče 311* nn.; Gersonem 318* nn.; ze spisu de Ecclesia 319* nn.; ve ve- fejném slyšení 319* nn.; svědků kost- niekfch 388* nn.; svédkü pražských 342° nn.; spisy a) latinské: Contra cantores francigenas in Ecclesia 1071; Contra oceultum adversarium (Contra Mauri- tium monachum) 214, 887, 864; Con- tra octo doctores 241, 368; Contra Pále& 387, 868; eontra Stanislaum 337, 868; Contra Stokes 364; De cor- pore Christi (Impugnantibus) 137, 148, 172, 364, 3711; De credere 8365; De Ecclesia 182, 226, 285, 286, 294, 319, 824, 328, 337, 363, 365, 372, 373, 817%, Defensio articulor. Viclef 365; De orthografia bohem. 363; De sanguine Christi 106, 107; De sex erroribus 297, 365; De tribus dubiis 365; Expositio in VII epistolas cano- nicas 364; Expositio in Ps. 109—118 364; Lectura in Sentencias 217, 258, 302, 364; Quadragesimale 163, 171; Quidamon 319, 346, 266*, 317*; b) české: Dcerka 366; Devět kusů zlatých 366; Jádro učení křesťanského 366; Knížky proti knězi kuchmistrovi 366; Krátký výklad víry 366; Krátký výklad pateře 366; O hříchu smrtel- ném 327; O manželství 327, 366; O odúmrtech 366; O panenství 366; O pokání 327; O poznání a milování Boha 327; O přikázání Páně a mo- dlitbě 327; O svatokupectví 34, 82, 266, 361, 365; O svátosti oltářní 327; O šesti bludech 366; O tanci 366; O třech nepřátelích člověka 327; 0 víře 366; Páteř zlých lidi 366; Postily 97, 98, 158—162, 281, 296, 297, 361, 365; Provázek iffpramenny 360; Vj- klady 263, 266, 361, 364, 865; Výklad Velepisné Salamounovy 367. husitstvi 254, 279, 375, 376. z Huxarie Herman, mistr medic. 471. z 1844 zné Přibík, student uč. praż. z Chebu Václav, mistr 89. z Chlumu Jan, český pán 306, 312, 314, 316, 318, 319, 322, 328, 328, 330, 336, 349, 357. z Chlumu Jindřich, řeč. Lacembok, český pán 312, 316. Chotek Bernard, farář 262. z Chrudimě Václav, mistr 89. Chrysostom viz Jan Zlatoústý. chudoba evangelická 102, 130, 131, 142, 168, 204, 206, 254, 255, 376, Ingelheim 352. inkvisitoři 757, 127. Innocence III., papež 172, 288*, 302°, Innocenc VIL, papez 110, 166. interdikt 77, 103; v Praze 156, 162, 205, 206, 207, 208, 210, 215, 259, 261, 262, 264, 271, 273, 281, 293, 297, 317. Isidor 304*. Isnerüv Jan, mistr uméní 471. Jakoubek viz ze Stříbra. Jakub, biskup z Lodi 850. Jakub, děkan Vyšehradský 277. Jakub, kazatel 69, 70+. Jakub, žalářní strážce Husův 327. Jakub z Czewy viz z Czewy Jakub. Jakub z Nouviona viz z Nouviona Jak. Jakub ze Sušice viz ze Sušice Jak. Jakub z Terama viz z Terama Jak. Jan Zlatoústý (Chrysostom) sv. 84, 97, 127, 200, 32*, 87*%, 109*, 110°, 199*. Jan XXII., papež 29. Jan XXIII., papež 1681, 175, 187, 188, 208, 909, 212, 219, 231, 259, 277, 279, 280, 308, 321, 326, 329, 353, 342%, 350, 362, 197*, 200°, 256°. Jan, kardinál tit. XII. apoštolů (Očko z Vlašimě) 15*. Jan, patriarcha cařihradský 315, 319. Jan, biskup Lubuský 314, 319. Jan, kněz 2911. Jan, mladík 243, 244. Jan z Brandýsa viz z Brandýsa. Jan z Holešova viz z Holešova. Jan z Hradce Králové viz z Hradce Králové. Jan z Hurvína viz z Hurvína.
315*, 320°, 321°, 322*, 323%, 329%, 380*, 232*, 333°, 336*, 340*; o moci knéZské 813*, 816*, 321*, 822*, 323*, 324*, 325*, 337*, 338*, 340°; o po- slušnosti $15% 316*, 324*, 325°, 333*; o predestinaci 312*, 319*, 328*, 332*, 336*; o přirozenosti Kristově à lidské 315*, 331*; o remanenci 340*: o svobodě slova Božího 315*, 326% 327*, 335*, 338*; o statcích světských duch. 311*, 341*; o trestech církevních 326*, 327°, 335*, 341*, 342*; o trestání bludaře 324°, 325°, 334°, 340°; bludné články sestavené M. štěp. z Pálče 311* nn.; Gersonem 318* nn.; ze spisu de Ecclesia 319* nn.; ve ve- fejném slyšení 319* nn.; svědků kost- niekfch 388* nn.; svédkü pražských 342° nn.; spisy a) latinské: Contra cantores francigenas in Ecclesia 1071; Contra oceultum adversarium (Contra Mauri- tium monachum) 214, 887, 864; Con- tra octo doctores 241, 368; Contra Pále& 387, 868; eontra Stanislaum 337, 868; Contra Stokes 364; De cor- pore Christi (Impugnantibus) 137, 148, 172, 364, 3711; De credere 8365; De Ecclesia 182, 226, 285, 286, 294, 319, 824, 328, 337, 363, 365, 372, 373, 817%, Defensio articulor. Viclef 365; De orthografia bohem. 363; De sanguine Christi 106, 107; De sex erroribus 297, 365; De tribus dubiis 365; Expositio in VII epistolas cano- nicas 364; Expositio in Ps. 109—118 364; Lectura in Sentencias 217, 258, 302, 364; Quadragesimale 163, 171; Quidamon 319, 346, 266*, 317*; b) české: Dcerka 366; Devět kusů zlatých 366; Jádro učení křesťanského 366; Knížky proti knězi kuchmistrovi 366; Krátký výklad víry 366; Krátký výklad pateře 366; O hříchu smrtel- ném 327; O manželství 327, 366; O odúmrtech 366; O panenství 366; O pokání 327; O poznání a milování Boha 327; O přikázání Páně a mo- dlitbě 327; O svatokupectví 34, 82, 266, 361, 365; O svátosti oltářní 327; O šesti bludech 366; O tanci 366; O třech nepřátelích člověka 327; 0 víře 366; Páteř zlých lidi 366; Postily 97, 98, 158—162, 281, 296, 297, 361, 365; Provázek iffpramenny 360; Vj- klady 263, 266, 361, 364, 865; Výklad Velepisné Salamounovy 367. husitstvi 254, 279, 375, 376. z Huxarie Herman, mistr medic. 471. z 1844 zné Přibík, student uč. praż. z Chebu Václav, mistr 89. z Chlumu Jan, český pán 306, 312, 314, 316, 318, 319, 322, 328, 328, 330, 336, 349, 357. z Chlumu Jindřich, řeč. Lacembok, český pán 312, 316. Chotek Bernard, farář 262. z Chrudimě Václav, mistr 89. Chrysostom viz Jan Zlatoústý. chudoba evangelická 102, 130, 131, 142, 168, 204, 206, 254, 255, 376, Ingelheim 352. inkvisitoři 757, 127. Innocence III., papež 172, 288*, 302°, Innocenc VIL, papez 110, 166. interdikt 77, 103; v Praze 156, 162, 205, 206, 207, 208, 210, 215, 259, 261, 262, 264, 271, 273, 281, 293, 297, 317. Isidor 304*. Isnerüv Jan, mistr uméní 471. Jakoubek viz ze Stříbra. Jakub, biskup z Lodi 850. Jakub, děkan Vyšehradský 277. Jakub, kazatel 69, 70+. Jakub, žalářní strážce Husův 327. Jakub z Czewy viz z Czewy Jakub. Jakub z Nouviona viz z Nouviona Jak. Jakub ze Sušice viz ze Sušice Jak. Jakub z Terama viz z Terama Jak. Jan Zlatoústý (Chrysostom) sv. 84, 97, 127, 200, 32*, 87*%, 109*, 110°, 199*. Jan XXII., papež 29. Jan XXIII., papež 1681, 175, 187, 188, 208, 909, 212, 219, 231, 259, 277, 279, 280, 308, 321, 326, 329, 353, 342%, 350, 362, 197*, 200°, 256°. Jan, kardinál tit. XII. apoštolů (Očko z Vlašimě) 15*. Jan, patriarcha cařihradský 315, 319. Jan, biskup Lubuský 314, 319. Jan, kněz 2911. Jan, mladík 243, 244. Jan z Brandýsa viz z Brandýsa. Jan z Holešova viz z Holešova. Jan z Hradce Králové viz z Hradce Králové. Jan z Hurvína viz z Hurvína.
Strana 360
Jan z Chlumu viz z Chlumu. Jan z Jesenice viz z Jesenice. Jan z Landstejna viz z Land- stejna. Janz Lignana viz z Lignana. Jan z Litomyšle viz z Litomyšle. Jan z Milheimu viz z Milheimu. Jan z Moravy viz z Moravy. Jan z Myta viz z Myta. Jan Ondřej viz Ondřej. Jan z Oustí viz z Ousti. Jan z Pomuka viz z Pomuka. Jan z Příbramě viz z Příbramě. Janz Rakovníka viz z Rakovníka. Jan ze Švábska viz ze Švábska. Jan de Thomariis viz de Tho- mariis. Janz Velhlav viz z Velhlav. Janz Vohburgu viz z Vohburgu. z Janova Matěj, mistr pařížský, kanovník pražský 29, 43, 45; život a působení 68,.69; 70, 71, 72, 75, 77, 78, 1007, 102, 116; Regule 71, 73, 179, 196, 207, 219, 220, 254. 284, 294, 300, 304, "367, 370, 878, 974. z Janovic Pavel, arcijáhen 17. Jarek, řeč. Jinoch, kanovník 166, 171. z Jaroměřic Šimon, mistr 193. Jaroslav, bisk. Sareptský, inkvisitor 127, 166, 171. Jenek Václavův viz Václavův. z Jenštejna Jan, arcibiskup pra’ sky 4, 61, 14, 25, 35, 37, 39, 41; spor s Vojtěchem Raňkovým 40, 41, 445; . 481; a Urban VI. 49, 50, 52, 4* nn.; a Sv. Jan Nep. 55, 56, 57; 621, 63, 64, 73, 74, 77, 107, 175, 2071, 208, 988; cesta do Říma 44*, 45*; nemoc před Prahou 45*, 46*, 479, 48%: de fugiendo saeculo 49* nn.; život 49*, 50*, 51%, 59% 53% 54%, 56°, 57%, 58*; nepofádky v Cechśch 60*, 61*; 62*, 63*, 64*. 65*, 68*, 69*. zlo- řády a nepořádky v kleru 70%, 71*, 157 78%; 72%, 73%, 76%, 77*, 78%, 708 Jeronym sv., učitel círk. 97, 317, 55*, 97*, 110*, 128*, 180*, 132*, 161*, 163*, 219*. 220*, 254*, 259*. Jeronym Pražský 123, 145, 1467, 1491, 150, 1507, 151, 152; 169%, 170, 177, 240%, 251%, 252, 293%, 295, 296, 330, 357+, 377. J eru salem, útulek zřízený Milíčem 67. z Jesenice Jan, mistr 123, 125%, 146, 153, 155, 1697, 179+, 188, 191, 250, 2607, 264, 269, 2731, 275, 277, 279%, 280, 287, 309, 321, 322, 363. Jičín 305%. z Jičína Janu, mistr 179, 244, Jindřich (IV.), král anglický 216. Jindřich, mistr theologie 477. Jindřichz Chlumu viz z Chlumu. Jindřich Leflz La£an viz Letl. Jiří, žalářní strážce 327. Jiří z Kašavy viz z Kašavy Z Jistebnice Mikuláš, bakalät 88, ot Joachim (da Celico), opat 196. Johanna, papezka 124*. J % : i markrabě moravský 170, 208, jubileum 77, 78. Julian, Apostata, císař řím. 33*. Kacífství (kacíř) 69, 73, 93, 102. 113, 136, 138%, 148, 155, 164, 192, 203, 211, 216, 217, 266, 275, 307, 310, 351, 95*, 96*. kapitula pražská 93, 102, 169, 205. kapitulní shromáždění 2. kardinálové 51, 116, 136, 140. 141, 189, 213, 277, 318, 319, - 323, 226*. Karel IV., císař řím. 1, 7, 48, 51, 58, 63, 66, 67, 146, 364, 3*, 50*. Karel, król francouzský 15*. Karel z Malatesty viz z Malatesty. Karlstein 204. z Kašavy Jiří, bakalář 193. Kato 23*. kázání 116, 128, 162, 174, 184, 194. 195, 198, 206, 230, 159*; odpor proti zakazu 163*, 164*, 169*, 286%, 987*, 988*, 280*, 290*; synodälni 16, 22, 23. kazatel 91, 34, 87, 100, 200, 942, 243, 1*, 2*, 3*, 167*; potulni 377, 378. Kbel (Jan), generální vikář 105, 124, 127, 131, 188, 239. Kenmerton, osada Lollardův 197. Kladruby 58, 54, 55. klatba círk. 149, 164, 175, 176, 185. 184, 186, 187, 203, 208, 915, 298, 258, 259, 260, 267, 268, 269, 291, 298, 248*, 249*. Klement sv., papež 12*. Klemův syn Ludvík (I11.) viz Lndvík. Kliment VII., papež avign. 43, 44, 41, 491. Kliment z Mnichovie viz z Mni- chovie.
Jan z Chlumu viz z Chlumu. Jan z Jesenice viz z Jesenice. Jan z Landstejna viz z Land- stejna. Janz Lignana viz z Lignana. Jan z Litomyšle viz z Litomyšle. Jan z Milheimu viz z Milheimu. Jan z Moravy viz z Moravy. Jan z Myta viz z Myta. Jan Ondřej viz Ondřej. Jan z Oustí viz z Ousti. Jan z Pomuka viz z Pomuka. Jan z Příbramě viz z Příbramě. Janz Rakovníka viz z Rakovníka. Jan ze Švábska viz ze Švábska. Jan de Thomariis viz de Tho- mariis. Janz Velhlav viz z Velhlav. Janz Vohburgu viz z Vohburgu. z Janova Matěj, mistr pařížský, kanovník pražský 29, 43, 45; život a působení 68,.69; 70, 71, 72, 75, 77, 78, 1007, 102, 116; Regule 71, 73, 179, 196, 207, 219, 220, 254. 284, 294, 300, 304, "367, 370, 878, 974. z Janovic Pavel, arcijáhen 17. Jarek, řeč. Jinoch, kanovník 166, 171. z Jaroměřic Šimon, mistr 193. Jaroslav, bisk. Sareptský, inkvisitor 127, 166, 171. Jenek Václavův viz Václavův. z Jenštejna Jan, arcibiskup pra’ sky 4, 61, 14, 25, 35, 37, 39, 41; spor s Vojtěchem Raňkovým 40, 41, 445; . 481; a Urban VI. 49, 50, 52, 4* nn.; a Sv. Jan Nep. 55, 56, 57; 621, 63, 64, 73, 74, 77, 107, 175, 2071, 208, 988; cesta do Říma 44*, 45*; nemoc před Prahou 45*, 46*, 479, 48%: de fugiendo saeculo 49* nn.; život 49*, 50*, 51%, 59% 53% 54%, 56°, 57%, 58*; nepofádky v Cechśch 60*, 61*; 62*, 63*, 64*. 65*, 68*, 69*. zlo- řády a nepořádky v kleru 70%, 71*, 157 78%; 72%, 73%, 76%, 77*, 78%, 708 Jeronym sv., učitel círk. 97, 317, 55*, 97*, 110*, 128*, 180*, 132*, 161*, 163*, 219*. 220*, 254*, 259*. Jeronym Pražský 123, 145, 1467, 1491, 150, 1507, 151, 152; 169%, 170, 177, 240%, 251%, 252, 293%, 295, 296, 330, 357+, 377. J eru salem, útulek zřízený Milíčem 67. z Jesenice Jan, mistr 123, 125%, 146, 153, 155, 1697, 179+, 188, 191, 250, 2607, 264, 269, 2731, 275, 277, 279%, 280, 287, 309, 321, 322, 363. Jičín 305%. z Jičína Janu, mistr 179, 244, Jindřich (IV.), král anglický 216. Jindřich, mistr theologie 477. Jindřichz Chlumu viz z Chlumu. Jindřich Leflz La£an viz Letl. Jiří, žalářní strážce 327. Jiří z Kašavy viz z Kašavy Z Jistebnice Mikuláš, bakalät 88, ot Joachim (da Celico), opat 196. Johanna, papezka 124*. J % : i markrabě moravský 170, 208, jubileum 77, 78. Julian, Apostata, císař řím. 33*. Kacífství (kacíř) 69, 73, 93, 102. 113, 136, 138%, 148, 155, 164, 192, 203, 211, 216, 217, 266, 275, 307, 310, 351, 95*, 96*. kapitula pražská 93, 102, 169, 205. kapitulní shromáždění 2. kardinálové 51, 116, 136, 140. 141, 189, 213, 277, 318, 319, - 323, 226*. Karel IV., císař řím. 1, 7, 48, 51, 58, 63, 66, 67, 146, 364, 3*, 50*. Karel, król francouzský 15*. Karel z Malatesty viz z Malatesty. Karlstein 204. z Kašavy Jiří, bakalář 193. Kato 23*. kázání 116, 128, 162, 174, 184, 194. 195, 198, 206, 230, 159*; odpor proti zakazu 163*, 164*, 169*, 286%, 987*, 988*, 280*, 290*; synodälni 16, 22, 23. kazatel 91, 34, 87, 100, 200, 942, 243, 1*, 2*, 3*, 167*; potulni 377, 378. Kbel (Jan), generální vikář 105, 124, 127, 131, 188, 239. Kenmerton, osada Lollardův 197. Kladruby 58, 54, 55. klatba círk. 149, 164, 175, 176, 185. 184, 186, 187, 203, 208, 915, 298, 258, 259, 260, 267, 268, 269, 291, 298, 248*, 249*. Klement sv., papež 12*. Klemův syn Ludvík (I11.) viz Lndvík. Kliment VII., papež avign. 43, 44, 41, 491. Kliment z Mnichovie viz z Mni- chovie.
Strana 361
Kluk Hynek, kanovník 49. kněz 116, 120, 187, 198, 206, 215, 216, 225, 226, 227, 228, 229, 240, 251, 281, 108*, 109*, 110*; mé moc klíčů jen když žije podle toho 133*; nástrojem odpuštění hříchů 152*; pro- následování přívrženci Husovými '288*, z Knihnice Řehoř, student 114, 197. Z Knína Mati, fet. Pater, mistr 81, 124, 195, 185, 149, 150, 151, 172, 174, 349. kolegium kardinaliv 165, 188, 190, 213, 275. kolej 76, 111. 173, 212, 236. z Kolína Štěpán, mistr 10, 24, 53, 75, 80, 91. 65, 96, 106, 112, 1504, 171, 370, 571. z Kolonny Odo, kardinál 165, 188, 189, 190, 191, 194, 259+, 260, 320. komisaři odpustk. 232, 238. komise královská 277, 278. kompaktata 376. Konopištský ze Petr 314. Konrád z Vechty viz z Vechty K. Konrád z Veselé viz z Veselé K Konstantin, cisu? 266*, 268*, korektoři nad kněžími 21, 104, Šternberka 119. Kostnice 85, 182, 190, 261, 280, 281, 8006, 307, 508, 510, 312, 345, 353, 356, 357, 558, 362, 374, 317%, z Krakova Matouš, profesor theolo- gie 5, 9, 22, 23, 31, 52, 19*. Krakovec, hrad 299, 306, 308, 309, Králfk z Bufenie Váela v, patri- archa antiošský, probošt vyšehradský , 53, 55, 245, 268, 295, 299. království české 125, 154, 177, 204, 274, 275, 279, 333; špatná po- věst o něm rozšířena 292*; škody vzešlé z neposlušnosti Husovy 292%, 203s, 204+, 205%, z Kravař Lacek, nejv. hofmistr 189. Kristus 161. 182, 212, 214, 220, 225, 227. 252. 261. 276. 285, 66%, 118% 119*, 128*, 129*, 197*, 147*, 4; KriZe Martin, bakolár 89, 219T. Krumhart z Westerholze Jin- dfich, auditor 166. Křišťan z Prachatic viz z Pra- chatie. kříž (znamení) 51*. 32°, 70°, Kří íž Václav, kramář 95, "06+, 1381. Kříž z Telče Oldřich 125+. křížová výprava (kruciata) 281, 285, 372, kult mařianský viz Maria. Kuneš z Třebovle viz z Třebovle. Kuneš z Vilic viz z Vilic. Kuneš ze Zvole viz ze Zvole. z Kunštátu Boček Hynek 312. Kunšův Matěj z Prahy 81. kurie římská (papežská) 102, 166, 190, 191, 192, 194, 212, 214, 218, 242, 245, 275, 275, 279. Kutná Hora 144, 152, 218. kvodlibet na univ. 149, 150, 193, 194, 219, 257. z Labouně Zdeněk, kanovník, re- ktor univ. praž. 154, 277, 281. Ladisla Y král neapolský 281, 235, 236, 317* z Land st ejna Jan, student učení praźsk. 1347, 1757. Landulf (z Bari), kardinál 146, 147. Lang B stein (Jindfich), theolog Lauf (městečko vc Francích) 318. Lefl z Lażan Jindřich, český pán 299, 308. legát papežský 230. de Leniaco Antonius 514. z Ligna n A Jan, mistr bolognsky 49, 50, 5*, Lichva 2 65. Listy škotské 182*, 189*. Litomyšl 210. z Litomyšle Jan, bakalář 77, 103; biskup řeč. Železný 275, 278, 299, 307, 314, 331. z Litomyšle Mikuláš, mistr 91, 93. L HH lardi (styky s Čechy) 197, 198, Lombardus Petr, magister senten- tiarum, seholast. filosof a theol. 14, 59, 112, 147, 149, 175, 185. L ns olf Zaháňský, opat 517, 55, 561, +. Ludvík, falekrabě 330, 336, 351, 352. Ludvík z Heidclberka viz L. falc- krabě. Ludvík Klemův viz L. falekrabě. Lyra Mikuláš, exegeta 112, 317. z Lysé Beneš, bakalář 1751. majetek 62, 64, 102, 116, 121, 129, 131, 207, 280, 931, 950, 252, 255, 292, 221. z Malatesty Karel, pap. vyslanec 350.
Kluk Hynek, kanovník 49. kněz 116, 120, 187, 198, 206, 215, 216, 225, 226, 227, 228, 229, 240, 251, 281, 108*, 109*, 110*; mé moc klíčů jen když žije podle toho 133*; nástrojem odpuštění hříchů 152*; pro- následování přívrženci Husovými '288*, z Knihnice Řehoř, student 114, 197. Z Knína Mati, fet. Pater, mistr 81, 124, 195, 185, 149, 150, 151, 172, 174, 349. kolegium kardinaliv 165, 188, 190, 213, 275. kolej 76, 111. 173, 212, 236. z Kolína Štěpán, mistr 10, 24, 53, 75, 80, 91. 65, 96, 106, 112, 1504, 171, 370, 571. z Kolonny Odo, kardinál 165, 188, 189, 190, 191, 194, 259+, 260, 320. komisaři odpustk. 232, 238. komise královská 277, 278. kompaktata 376. Konopištský ze Petr 314. Konrád z Vechty viz z Vechty K. Konrád z Veselé viz z Veselé K Konstantin, cisu? 266*, 268*, korektoři nad kněžími 21, 104, Šternberka 119. Kostnice 85, 182, 190, 261, 280, 281, 8006, 307, 508, 510, 312, 345, 353, 356, 357, 558, 362, 374, 317%, z Krakova Matouš, profesor theolo- gie 5, 9, 22, 23, 31, 52, 19*. Krakovec, hrad 299, 306, 308, 309, Králfk z Bufenie Váela v, patri- archa antiošský, probošt vyšehradský , 53, 55, 245, 268, 295, 299. království české 125, 154, 177, 204, 274, 275, 279, 333; špatná po- věst o něm rozšířena 292*; škody vzešlé z neposlušnosti Husovy 292%, 203s, 204+, 205%, z Kravař Lacek, nejv. hofmistr 189. Kristus 161. 182, 212, 214, 220, 225, 227. 252. 261. 276. 285, 66%, 118% 119*, 128*, 129*, 197*, 147*, 4; KriZe Martin, bakolár 89, 219T. Krumhart z Westerholze Jin- dfich, auditor 166. Křišťan z Prachatic viz z Pra- chatie. kříž (znamení) 51*. 32°, 70°, Kří íž Václav, kramář 95, "06+, 1381. Kříž z Telče Oldřich 125+. křížová výprava (kruciata) 281, 285, 372, kult mařianský viz Maria. Kuneš z Třebovle viz z Třebovle. Kuneš z Vilic viz z Vilic. Kuneš ze Zvole viz ze Zvole. z Kunštátu Boček Hynek 312. Kunšův Matěj z Prahy 81. kurie římská (papežská) 102, 166, 190, 191, 192, 194, 212, 214, 218, 242, 245, 275, 275, 279. Kutná Hora 144, 152, 218. kvodlibet na univ. 149, 150, 193, 194, 219, 257. z Labouně Zdeněk, kanovník, re- ktor univ. praž. 154, 277, 281. Ladisla Y král neapolský 281, 235, 236, 317* z Land st ejna Jan, student učení praźsk. 1347, 1757. Landulf (z Bari), kardinál 146, 147. Lang B stein (Jindfich), theolog Lauf (městečko vc Francích) 318. Lefl z Lażan Jindřich, český pán 299, 308. legát papežský 230. de Leniaco Antonius 514. z Ligna n A Jan, mistr bolognsky 49, 50, 5*, Lichva 2 65. Listy škotské 182*, 189*. Litomyšl 210. z Litomyšle Jan, bakalář 77, 103; biskup řeč. Železný 275, 278, 299, 307, 314, 331. z Litomyšle Mikuláš, mistr 91, 93. L HH lardi (styky s Čechy) 197, 198, Lombardus Petr, magister senten- tiarum, seholast. filosof a theol. 14, 59, 112, 147, 149, 175, 185. L ns olf Zaháňský, opat 517, 55, 561, +. Ludvík, falekrabě 330, 336, 351, 352. Ludvík z Heidclberka viz L. falc- krabě. Ludvík Klemův viz L. falekrabě. Lyra Mikuláš, exegeta 112, 317. z Lysé Beneš, bakalář 1751. majetek 62, 64, 102, 116, 121, 129, 131, 207, 280, 931, 950, 252, 255, 292, 221. z Malatesty Karel, pap. vyslanec 350.
Strana 362
z Malenic Michal řeč. Čížek, mistr praž. uč. 208$, 219, 296. z Mal e&ie Jan, kanovník 108. mansionáti 206. manželství 114. Mar e k z Hradce viz z Hradce. Maria 88, 226, 228, 24%, 25*, 258*; úcta 69; Neposkvrn. "Početí 37, '38, 39, 109; svátek Navštívení 39, 40, 41. Marienwer d er Jan, prof. theol. 46, Marsilius z Paduy 27. Martin, mladik 243, 244. Martin z Krife viz z KriZe. Martin Kunšův z Prahy viz Kunšúv. Martin z Volyné viz z Volynč. Mařík Rvačka viz Rvačka. Matěj, sentenciář 471. Matěj z Újezda viz z Újezda. Matou š z Krakova viz z Krakova. Matouš ze Zbraslavě viz ze Zbraslavě. Maximus 233". de Media Villa Richard (Middle- town) Min., scholastik 147. Meistermann Ludolf, mistr 92, 110+, 124. Michael, otec Husův 76, 83. Michal, notář 1257. Michal Súdný viz de Causis. Michal z Drnovic viz z Drnovic. Michal z Malenic viz z Malenic. z Michalovic pán 189. Mikuláš II., papež 135, 171, 172. Mikuláš, bisk. nazaretsky (snad Con- demone), f. dominik., inkvisitor 245, 246, 2 7, 299, 309, 3281, 338. Mi ikul k u! láš, mistr umění a bakal. theo- og Mikuláš, ineeptor 141. Mikuláš È, farář všetatský 310. Mikuláš Augustinúv z Prahy viz Augustinův. Mikuláš z Drážďan viz' z Drážďan. Mikuláš z Litomyšle (Litomyšlský) viz z Litomyšle. Mikuláš š z Pavlíkova viz z Pavlíkova. Mikuláš z Podviní viz z Podviní. Mikuláš ze Stojčína viz ze Stojčína. Mikuláš z Velenovic viz z Velenovie. z Milheimu Jan, rytíř 95. Milíč z Kroměříže, kanovník 2, 4, 22, 29, 65, 67, 68, 71, 72, 73, 102, 206, 207, 219, 220, 300, 367, 370, 373. z X Ali ičína Mikuláš, bakalář 89, 1251, mládenci odpravení tři 258*. z Mladenovie Petr, bakaláf 306+, m 322, 336, 337, 3381, 339, 352, z Mnichovic Kliment, rektor 195f. moc klíčů 41, 87, 162, 181, 185, 218, 242, 255, 259, 283, 289. 290, 521, 339, 130*, 131*, 132*, 133", 134*. moe papeZská (té£ cirkevni) 262*, 263*, 266*. moc světská (též vrchnost) 22, 156, 157, 163, 164, 188, 204, 206, 215, 231, 250, 377. modlitba 2. de Montecatino Antonín, pap. 189, 197*. z Morav y Jan, mistr uméní 471. mše sv. 2, 217, 244; gregorianské 3, univeraitní 24, 187. Münczinger Jan, rektor školní 45, 46, 47+, 74, 370. z Münsterberka Jan, mistr pra£. uč. 92, 322. mysticismus 72. myślenka národní 58, 59, 60, 61, z Mýta Jan, mistr praž. uč. 777. legát náboženský život 2, 7, 8. z Nahosic Petr, bakalář 89. Náz Jan, kanovník 1457, 190. 338}, 349. Nejedlý Zd., Dr. 133}, 367, 369 T. Něpr, rytíř, hofmistr arcib. 54. neutralita 38, 44, 109, 143, z N ežetic Adam, kanovník 134. z Niem u Dótfich, kurialista 102%, 192, 312 Lo R 3, 908, 144, nominalismus (nominalisté) 79, 80, 92, 150, 870. Norimberk 66, 318. z Nouviona Jakub, mistr pařížský 128, 129, 130, 131, 132, 204, 216, 238+, 293. obcování svatých 253. obrazoborstvi 27°. obrazy svatých 6, 68, 69, 71. 292, 293, 21*, 23*. obřady 162, 292. očistec 39, 217, 218, 227. Očko z Vlašimě Jan, arcib. praž. 6, 13, 36, 51, 107. O do 169%. odpustky 8, 9, 10, 31, 47, 97, 99, 109, 105) 113, 129, 131, 161, 162, 195,
z Malenic Michal řeč. Čížek, mistr praž. uč. 208$, 219, 296. z Mal e&ie Jan, kanovník 108. mansionáti 206. manželství 114. Mar e k z Hradce viz z Hradce. Maria 88, 226, 228, 24%, 25*, 258*; úcta 69; Neposkvrn. "Početí 37, '38, 39, 109; svátek Navštívení 39, 40, 41. Marienwer d er Jan, prof. theol. 46, Marsilius z Paduy 27. Martin, mladik 243, 244. Martin z Krife viz z KriZe. Martin Kunšův z Prahy viz Kunšúv. Martin z Volyné viz z Volynč. Mařík Rvačka viz Rvačka. Matěj, sentenciář 471. Matěj z Újezda viz z Újezda. Matou š z Krakova viz z Krakova. Matouš ze Zbraslavě viz ze Zbraslavě. Maximus 233". de Media Villa Richard (Middle- town) Min., scholastik 147. Meistermann Ludolf, mistr 92, 110+, 124. Michael, otec Husův 76, 83. Michal, notář 1257. Michal Súdný viz de Causis. Michal z Drnovic viz z Drnovic. Michal z Malenic viz z Malenic. z Michalovic pán 189. Mikuláš II., papež 135, 171, 172. Mikuláš, bisk. nazaretsky (snad Con- demone), f. dominik., inkvisitor 245, 246, 2 7, 299, 309, 3281, 338. Mi ikul k u! láš, mistr umění a bakal. theo- og Mikuláš, ineeptor 141. Mikuláš È, farář všetatský 310. Mikuláš Augustinúv z Prahy viz Augustinův. Mikuláš z Drážďan viz' z Drážďan. Mikuláš z Litomyšle (Litomyšlský) viz z Litomyšle. Mikuláš š z Pavlíkova viz z Pavlíkova. Mikuláš z Podviní viz z Podviní. Mikuláš ze Stojčína viz ze Stojčína. Mikuláš z Velenovic viz z Velenovie. z Milheimu Jan, rytíř 95. Milíč z Kroměříže, kanovník 2, 4, 22, 29, 65, 67, 68, 71, 72, 73, 102, 206, 207, 219, 220, 300, 367, 370, 373. z X Ali ičína Mikuláš, bakalář 89, 1251, mládenci odpravení tři 258*. z Mladenovie Petr, bakaláf 306+, m 322, 336, 337, 3381, 339, 352, z Mnichovic Kliment, rektor 195f. moc klíčů 41, 87, 162, 181, 185, 218, 242, 255, 259, 283, 289. 290, 521, 339, 130*, 131*, 132*, 133", 134*. moe papeZská (té£ cirkevni) 262*, 263*, 266*. moc světská (též vrchnost) 22, 156, 157, 163, 164, 188, 204, 206, 215, 231, 250, 377. modlitba 2. de Montecatino Antonín, pap. 189, 197*. z Morav y Jan, mistr uméní 471. mše sv. 2, 217, 244; gregorianské 3, univeraitní 24, 187. Münczinger Jan, rektor školní 45, 46, 47+, 74, 370. z Münsterberka Jan, mistr pra£. uč. 92, 322. mysticismus 72. myślenka národní 58, 59, 60, 61, z Mýta Jan, mistr praž. uč. 777. legát náboženský život 2, 7, 8. z Nahosic Petr, bakalář 89. Náz Jan, kanovník 1457, 190. 338}, 349. Nejedlý Zd., Dr. 133}, 367, 369 T. Něpr, rytíř, hofmistr arcib. 54. neutralita 38, 44, 109, 143, z N ežetic Adam, kanovník 134. z Niem u Dótfich, kurialista 102%, 192, 312 Lo R 3, 908, 144, nominalismus (nominalisté) 79, 80, 92, 150, 870. Norimberk 66, 318. z Nouviona Jakub, mistr pařížský 128, 129, 130, 131, 132, 204, 216, 238+, 293. obcování svatých 253. obrazoborstvi 27°. obrazy svatých 6, 68, 69, 71. 292, 293, 21*, 23*. obřady 162, 292. očistec 39, 217, 218, 227. Očko z Vlašimě Jan, arcib. praž. 6, 13, 36, 51, 107. O do 169%. odpustky 8, 9, 10, 31, 47, 97, 99, 109, 105) 113, 129, 131, 161, 162, 195,
Strana 363
163, 212, 213, 231, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 242, 243, 257, 261, 267, 298, 307, 321, 281°. ndümrt 6, 40, 41, 63, 65, 120. Okkam (Oceam) Vilém, O. Min. filo- sof 27, 79, 92, 147, 180. Olbram, arcib. praž. 4, 621. Oldřich 336. O len, opat kladrubský 54, 561. Olomouc 223, 268. oltářnictví 82. oltářní svátost (viz též remanence, řijímání) 4, 5, 47, 74, 88, 94, 99, 108, 109, 110, 124, 181, 132, 184, 135, 197, 139, 149, 171, 172, 173, 174, 192, 212, 213, ' 289, 971, $74. Ondřej, biskup praž. 199“, Ondřej Jan, rektor 197*. Ondřej, kazatel 69. opravné snahy 20, 21, 22, 23, 24, 25. 26, 27, 29, 82, 88, 101, 102, 108, 107, 118, 117, 142, 158, 157, 163, 376, 877. ordalie 20, 21. Origenes, spisov. cirk. 84, 116, 170, 175, 180, 138°, 155°. Ort1 Johânek, purkmistr praz. 197. ostatky svatých 99, 195, 242, 298, 21*, 22*, 26*, 28*, 29*, 30*. z Questi Jan "starší, český pán 294, Oxford 180. Oyta Jindřich, profesor theol. 35, 36, 37, 88, 39. 60, 73, 74 z Ozenburka Bruno, mistr medie. 4TT. Palacký Fr. 2314, 369. z Pálče Štěpán, mistr praž. vys. uč. 44, 80, 90, 91, 92, 93, 122, 123, 125, 126, 140, 141, 184, 190, 198, 2007, 92011, 207, 2087, 210, 221, 225, 233, 235, 241, 242, 2457, 246, 2491, 9581, 254, 255, 256, 257, 2591, 2601, 2614, 267, 273, 277, 281, 282, 284, 287, 294, 295, 314, 318, 322, 324, 328, 334, 388, 341}, 346, 355, 364, 370, 378, 200*, 213*, 274*, 277*, 278*, 280*, 281*, 317°. pallium 231. papež 27, 30, 31, 43, 48, 99, 116, 132, 160, 163, 164, 182, 213, 219, 223, 224, 242, 261, 276, 286, 290, 330, 6*, 10*, 95*, 122*, 124*, 176°, 204%, 223+ 224* 298*, 229*, 242*, 245“, 256%, 958%, 266%, 267%, 343°. papeźstvi 397, 34, 43, 44, 48, 50, 160, 161, 182, 187, 219, 228, 225, 228, 276, 286, 287, 288, 821, 339, z Pappenheimu (Haupt), fíšsk maršálek 852 P y Paříž 68, 145, 312. Pater viz z Knína Matěj. Pater, příznivec Husův na sněmu kost. 348. patronové čeští 85; sv. Václav 85, 85%; sv. Ludmila 85; sv. Prokop 85. Pavel, faráf 145, 193%. Pave L kazatel 173, 310. Pavel z Janovic viz z Janovic. z Pavlíkova Mikuláš, mistr 193. Payne Petr (zv. Engliš), mistr ox- fordský 125+, 136, 3731. Peklo Jan, kazatel 98}, 253+t, 310. Perchtink Jindřich, mistr 24. Pernov 313. Petr sv.. apoštol 127*, 128*, 132*, 216%, 217*, 219%, 235%, 238*, 239*, 240*, 241*. Petr, kardinál tit. sv. Angela 259, 260, 269, 320, 200*. Petr, opat u sv. Ambrože 322. Petr (Hus píše mu list) 298. Petr d’Ailly (Alliacus) viz d’Ailly. Petr z Drážďan viz z Drážďan. Petr Konopištský viz Konopištský ze Šternberka. Petr z Mladenovic viz z Mlade- novic. Petrz Rakovníka viz z Rakovníka. Petrz Nahosie viz z Nahosic. PetrzeSepekova viz ze Sepekova. Petr z Tarantasie viz z Tarant- asie. Petr z Uničova viz z Uničova. Petr z Valencie viz z Valencie. Petr ze Znojma viz ze Znojma. Pileus (de Prato), kardinál, pap. le- gát 56. Píseň 3, 1337, 135, 1374, 1517, 176, 239, 278, 367, 368; Sv. náš Václave 367, 368, 369$; Hospodi, pomiluj 367, 368, 3691: ; Buoh všemohúcí 367; Jesu Kriste ščedrý kněže 367, 368; Navštčy nás Kriste 368, 3691. Písmo sv. 177, 200, 222, 274, 375. Plato, filosof 95°. Plumlovská Kateřina, paní 267. Plzeň 226. z Plzně Martin, mistr umění 471. 130*, 236*, 241, 255,
163, 212, 213, 231, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 242, 243, 257, 261, 267, 298, 307, 321, 281°. ndümrt 6, 40, 41, 63, 65, 120. Okkam (Oceam) Vilém, O. Min. filo- sof 27, 79, 92, 147, 180. Olbram, arcib. praž. 4, 621. Oldřich 336. O len, opat kladrubský 54, 561. Olomouc 223, 268. oltářnictví 82. oltářní svátost (viz též remanence, řijímání) 4, 5, 47, 74, 88, 94, 99, 108, 109, 110, 124, 181, 132, 184, 135, 197, 139, 149, 171, 172, 173, 174, 192, 212, 213, ' 289, 971, $74. Ondřej, biskup praž. 199“, Ondřej Jan, rektor 197*. Ondřej, kazatel 69. opravné snahy 20, 21, 22, 23, 24, 25. 26, 27, 29, 82, 88, 101, 102, 108, 107, 118, 117, 142, 158, 157, 163, 376, 877. ordalie 20, 21. Origenes, spisov. cirk. 84, 116, 170, 175, 180, 138°, 155°. Ort1 Johânek, purkmistr praz. 197. ostatky svatých 99, 195, 242, 298, 21*, 22*, 26*, 28*, 29*, 30*. z Questi Jan "starší, český pán 294, Oxford 180. Oyta Jindřich, profesor theol. 35, 36, 37, 88, 39. 60, 73, 74 z Ozenburka Bruno, mistr medie. 4TT. Palacký Fr. 2314, 369. z Pálče Štěpán, mistr praž. vys. uč. 44, 80, 90, 91, 92, 93, 122, 123, 125, 126, 140, 141, 184, 190, 198, 2007, 92011, 207, 2087, 210, 221, 225, 233, 235, 241, 242, 2457, 246, 2491, 9581, 254, 255, 256, 257, 2591, 2601, 2614, 267, 273, 277, 281, 282, 284, 287, 294, 295, 314, 318, 322, 324, 328, 334, 388, 341}, 346, 355, 364, 370, 378, 200*, 213*, 274*, 277*, 278*, 280*, 281*, 317°. pallium 231. papež 27, 30, 31, 43, 48, 99, 116, 132, 160, 163, 164, 182, 213, 219, 223, 224, 242, 261, 276, 286, 290, 330, 6*, 10*, 95*, 122*, 124*, 176°, 204%, 223+ 224* 298*, 229*, 242*, 245“, 256%, 958%, 266%, 267%, 343°. papeźstvi 397, 34, 43, 44, 48, 50, 160, 161, 182, 187, 219, 228, 225, 228, 276, 286, 287, 288, 821, 339, z Pappenheimu (Haupt), fíšsk maršálek 852 P y Paříž 68, 145, 312. Pater viz z Knína Matěj. Pater, příznivec Husův na sněmu kost. 348. patronové čeští 85; sv. Václav 85, 85%; sv. Ludmila 85; sv. Prokop 85. Pavel, faráf 145, 193%. Pave L kazatel 173, 310. Pavel z Janovic viz z Janovic. z Pavlíkova Mikuláš, mistr 193. Payne Petr (zv. Engliš), mistr ox- fordský 125+, 136, 3731. Peklo Jan, kazatel 98}, 253+t, 310. Perchtink Jindřich, mistr 24. Pernov 313. Petr sv.. apoštol 127*, 128*, 132*, 216%, 217*, 219%, 235%, 238*, 239*, 240*, 241*. Petr, kardinál tit. sv. Angela 259, 260, 269, 320, 200*. Petr, opat u sv. Ambrože 322. Petr (Hus píše mu list) 298. Petr d’Ailly (Alliacus) viz d’Ailly. Petr z Drážďan viz z Drážďan. Petr Konopištský viz Konopištský ze Šternberka. Petr z Mladenovic viz z Mlade- novic. Petrz Rakovníka viz z Rakovníka. Petrz Nahosie viz z Nahosic. PetrzeSepekova viz ze Sepekova. Petr z Tarantasie viz z Tarant- asie. Petr z Uničova viz z Uničova. Petr z Valencie viz z Valencie. Petr ze Znojma viz ze Znojma. Pileus (de Prato), kardinál, pap. le- gát 56. Píseň 3, 1337, 135, 1374, 1517, 176, 239, 278, 367, 368; Sv. náš Václave 367, 368, 369$; Hospodi, pomiluj 367, 368, 3691: ; Buoh všemohúcí 367; Jesu Kriste ščedrý kněže 367, 368; Navštčy nás Kriste 368, 3691. Písmo sv. 177, 200, 222, 274, 375. Plato, filosof 95°. Plumlovská Kateřina, paní 267. Plzeň 226. z Plzně Martin, mistr umění 471. 130*, 236*, 241, 255,
Strana 364
z Plzně Prokop, mistr uč. praž. 1251, 180, 246, 2477. z Podvěk Hroch viz Hroch. z Podviní Mikuláš, mistr 310. pokání (svátost) 289, 290. okušení 342, 67°. olic Petr, mistr u& praZ. 196t. poměry církevní 27, 28, 29, 376. z Pomuka Jan sv., generální vikář 54, 55, 56, 77, 108. posluśnost 164, 184, 185, 186, 228, 292, 334, 95*, 141*, 142*, 143*, 144*, 145*, 146*, 160*, 161*, 282*, 285*. Póta z Castolovie viz z Často- lovic. z Potensteina páni 189. pouti 98, 104, 105, 106. pověra 21. povolání 8*, 9*. praedestinalianismus i45, 375, praedeterminismus 375. pragmatická sankce (ve Fran- cii) 28, 29. Praha 1, 5, 58, 205, 244, 206, 271; Budovy: Radnice starom. 196, 243, 245, 246, 247, 248, 265; hrad pražský 239, 248*; mosl Karlův 240; palác arcibisk. 170; dům u Černé růže ia Příkopě (schůze národa) 125, 126, 130, 133, 135, 133, 149. 151, 219. Kostely: sv. Beuedżkta 191; sv. Filipa a Jakuba na Star. m. 95, 96, 243; sv. Havla 66, 104, 256; sv. Jiljí na Star. m. 67; sv. Martina 301; sv. Michala 109, 191, 301, 304, 308, 309; sv. Mikuláše 209, 801; sv. Mikuláše na Malé straně 67; Týn 66, 232, 243, 254, 256; dóm sv. Víta 176, 204, 206, 210, 232, 243; sv. Vojtěcha 301; chrám wvysehradskÿ 232; kaple betlem- ska viz Betlem; kaple Božího Těla 97, Prahy Pavel, mistr 975. Prahy Petr 312. Prahy Prokop, bakalář 195. Prahy Václav, bakalář 77. Prachatic Křišťan, rektor univ. praž. 109, 265, 275, 276, 277, 2781, 281, 287, 328. Prachatice 76. právo emtyt. 63; 205, 292, 171*, 172*. predestinace 374, 6*, 7*, 102*, 119*, 205%. 204*. 205^, 206*, 207*, 208*, 209*, 210*, 211*, 212*, 213%, 215%. preláti 138. 142, 164. 186, 187, 302. 95*, 145*, 169*, 170*, 247*, 253%, 2948, NNNNN Prespurk 210. rimát pap. 219, 334, 375 216°, 217%, 218+, 219%, 221%, 222¢, 223°, princip formální katol. víry 279, prokurátofri 191, 192, 259+, 323. pronásledování církve 236*, 237*. protipapeż 49, 9*, 11*, 12*, 16*. Protiva Jan, mistr, farář u sv. Kli- menta na Poříčí 78, 83, 87, 95, 103, 109, 156$, 157, 103%, 310. provise apost. 19, 30, 321, 48, 82. z Přemyšlu Bernard, mistr 193%. z mye Zachariáš, mistr medic. TT. Přibík z Hůúzné viz z Hizne. z pont pramé Jan, mistr 1257, 96. přijímání sv. časté 68, 70, 71, 171, 800, 3083, 304, 21*, 34^, 85*. 56*, 40*, 41°, 42*, 43%; z kalicha 301, 302, 303, 304, 305, 316, 317, 319, 331, 332, 344. přísaha 121, 101*. půhon osobní 189, 190, 213, 219, . 820, 330, 532. Puchnik Mikulas, oficial arcib. 54, 60, 93. 103, 2037. püst 230% 259%, quidditas 84*, 85°, 86°. z R 2 bstcina Albrecht, český pán Raimund, generál řádu domin. 25. z Rakovníka Jan, 132, 133, 1381, 363, 377. z Rakovníka Mikuláš, mistr 370. z Rakovníka Petr, bakaláf 14, 15+. Racek, opat kladrubský 54, 561. Racek, řeč. Kobyla, purkrabí vyše- hradský 205. Raňkův Vojtěch z Ježova (de Eri- cinio), pražský scholastik 22, 31, 347, 85, 86, 37, 38, 39, 40, 41, 43, 45, 50, 51, 63, 73, 75, 77, 284, 370, 3*. realismus (též realisté atd.) 79, 80, 81. 89, 90, 92, 107, 108, 122, 150, 152, 180, 181, 337, 364, 370. Reinher 697. z Reinstcina Jan, Fei. Kardinal, mistr 144, 190, 191, 193, 295, 312, 3171. remanentni nauka (tóż remanence) 108, 109, 110, 111, 124, 127, 131,
z Plzně Prokop, mistr uč. praž. 1251, 180, 246, 2477. z Podvěk Hroch viz Hroch. z Podviní Mikuláš, mistr 310. pokání (svátost) 289, 290. okušení 342, 67°. olic Petr, mistr u& praZ. 196t. poměry církevní 27, 28, 29, 376. z Pomuka Jan sv., generální vikář 54, 55, 56, 77, 108. posluśnost 164, 184, 185, 186, 228, 292, 334, 95*, 141*, 142*, 143*, 144*, 145*, 146*, 160*, 161*, 282*, 285*. Póta z Castolovie viz z Často- lovic. z Potensteina páni 189. pouti 98, 104, 105, 106. pověra 21. povolání 8*, 9*. praedestinalianismus i45, 375, praedeterminismus 375. pragmatická sankce (ve Fran- cii) 28, 29. Praha 1, 5, 58, 205, 244, 206, 271; Budovy: Radnice starom. 196, 243, 245, 246, 247, 248, 265; hrad pražský 239, 248*; mosl Karlův 240; palác arcibisk. 170; dům u Černé růže ia Příkopě (schůze národa) 125, 126, 130, 133, 135, 133, 149. 151, 219. Kostely: sv. Beuedżkta 191; sv. Filipa a Jakuba na Star. m. 95, 96, 243; sv. Havla 66, 104, 256; sv. Jiljí na Star. m. 67; sv. Martina 301; sv. Michala 109, 191, 301, 304, 308, 309; sv. Mikuláše 209, 801; sv. Mikuláše na Malé straně 67; Týn 66, 232, 243, 254, 256; dóm sv. Víta 176, 204, 206, 210, 232, 243; sv. Vojtěcha 301; chrám wvysehradskÿ 232; kaple betlem- ska viz Betlem; kaple Božího Těla 97, Prahy Pavel, mistr 975. Prahy Petr 312. Prahy Prokop, bakalář 195. Prahy Václav, bakalář 77. Prachatic Křišťan, rektor univ. praž. 109, 265, 275, 276, 277, 2781, 281, 287, 328. Prachatice 76. právo emtyt. 63; 205, 292, 171*, 172*. predestinace 374, 6*, 7*, 102*, 119*, 205%. 204*. 205^, 206*, 207*, 208*, 209*, 210*, 211*, 212*, 213%, 215%. preláti 138. 142, 164. 186, 187, 302. 95*, 145*, 169*, 170*, 247*, 253%, 2948, NNNNN Prespurk 210. rimát pap. 219, 334, 375 216°, 217%, 218+, 219%, 221%, 222¢, 223°, princip formální katol. víry 279, prokurátofri 191, 192, 259+, 323. pronásledování církve 236*, 237*. protipapeż 49, 9*, 11*, 12*, 16*. Protiva Jan, mistr, farář u sv. Kli- menta na Poříčí 78, 83, 87, 95, 103, 109, 156$, 157, 103%, 310. provise apost. 19, 30, 321, 48, 82. z Přemyšlu Bernard, mistr 193%. z mye Zachariáš, mistr medic. TT. Přibík z Hůúzné viz z Hizne. z pont pramé Jan, mistr 1257, 96. přijímání sv. časté 68, 70, 71, 171, 800, 3083, 304, 21*, 34^, 85*. 56*, 40*, 41°, 42*, 43%; z kalicha 301, 302, 303, 304, 305, 316, 317, 319, 331, 332, 344. přísaha 121, 101*. půhon osobní 189, 190, 213, 219, . 820, 330, 532. Puchnik Mikulas, oficial arcib. 54, 60, 93. 103, 2037. püst 230% 259%, quidditas 84*, 85°, 86°. z R 2 bstcina Albrecht, český pán Raimund, generál řádu domin. 25. z Rakovníka Jan, 132, 133, 1381, 363, 377. z Rakovníka Mikuláš, mistr 370. z Rakovníka Petr, bakaláf 14, 15+. Racek, opat kladrubský 54, 561. Racek, řeč. Kobyla, purkrabí vyše- hradský 205. Raňkův Vojtěch z Ježova (de Eri- cinio), pražský scholastik 22, 31, 347, 85, 86, 37, 38, 39, 40, 41, 43, 45, 50, 51, 63, 73, 75, 77, 284, 370, 3*. realismus (též realisté atd.) 79, 80, 81. 89, 90, 92, 107, 108, 122, 150, 152, 180, 181, 337, 364, 370. Reinher 697. z Reinstcina Jan, Fei. Kardinal, mistr 144, 190, 191, 193, 295, 312, 3171. remanentni nauka (tóż remanence) 108, 109, 110, 111, 124, 127, 131,
Strana 365
134, 135, 136, 137, 138, 151, 170, 171, 172, 173, 174, 181, 310, 319, 921, 337, 359, 368, 570, 374, 244*. Richard (II.), král anglický 74. Richard de Media Villa viz de Media Villa. Richard a S. Victore viz a So. Victore. Robert, biskup lincolnsky, viz Gros- getest. Robert, 10*. Rohle Václav z Jičína, mistr (8+. rondely 107, 361. Roudnice 54, 156, 175, 204. Roudnický Štčp án 12. rozkol (též schisma) 42, 43, 47, 75, 101, 141, 219, 254, 350, 376. Z Rožemberka Jindřich 68*. Rubín z Risenburka, český pán 3 Ruprecht, císař něm. 141, 147, 148. Rvačka Mařík (= Mauritius), mistr theol., inkvisitor 127, 157, 214. 215, 216, 275, 314, 302*. protipapez (Klement VII.) řehole (též řeholníci) 100, 120, 129, 18% 133, 159, 160, 187, 195, 251, Řehoř Veliký sv. 112, 114, 183, 32*, 38%, 55*, 87*, 97*, 121*, 134*, 146*, 151*, 157*, 158%, 161%, 168%, 173%, 183*, 190*, 203*, 234*, 239*, 249%, 264*, 272*, 275%, 976%, 277*, 278%, 2889, 989*, 990*, 293*, 996*, 297", Řehoř X., papež 269. Řehoř XI., papež 47, 68, 43*, 50*. Řehoř XII, papež 51, 124, 125, 134, 1381, 140, 141, 142, 145, 147, 153, 155, 166, 1791, 209, 918, 231, 348. Řehoř z Budína viz z Budína. Saaltwood, zámek arcib. 197. Scotus Duns, scholastický fil. 147. Seidenberg Jeronym, mistr 190. ze Sepekova Petr, bakaláf 1751. shromáždění viz kapitulní shrom. Schwab viz Sváb. Silvester, papcZ 261*, 266*, 267*, 268*, 269*. simonie viz svatokupectví. sněmy církevní 27; v Římě 261, 279, 306, 330; viennský 27; v Kost- niei 264, 330, 348, 353, 354, 357, 274*; nicejský 209%, 368*; trident- sky 15; lateránsky IV. 108, 171; v Pise 144, 147, 155, 176, 332. sněm zemský 205. sodomský hřích 2 Soltau Konrád, profesor v Praze 38, 46, 60, 105. soud zemský 268, 269, 312. soudce kdy hřeší 171*, 175*, 178*. soudní akta 16. Stašek, mladík 243. 244. ze Stojčína Mikuláš, mistr 1257, 191, 193, 259. 5 tokes Jan, mistr anglicky 216, 217, Storch Petr, prof. theolog. 1497, 322. strana pražská 294. ze Strassburku Tomáš 148. Strich Mikuláš, mistr umění 471. ze Stříbra Jakoubek, mistr 72, 75, 123. 130, 151, 132, 135, 136, 137, „ 170, 171, 178, 179, 194, 195, 199, 204, 2057, 219, 221, 222, 252, 254, 255, 257, 264, 272, 277, 289, 292, 294, 300, 801, 2, 317, 332, 334, 353, 354, 370, 373, 376, 877. studentstvo (též studenti) 60, 134, 243, 244, 246, 376, 377 ze Stupna Petr, mistr 112, 1201. Sulzbach 313, 330. ze Sušice Jakub, farář 1251. ze Sušice Václav, bakalář 81. sratośupoczwi (též simonie) 33, 34, 35, 47, 87, 99, 102, 113, 119, 120, 138, 139, 149, 158, 159, 162, 163, 178, 298, 861, 95*, 96*, 97*, 98*. 268°. svátost oltářní viz oltářní svátost. svátosti 3, 4, 68, 70, 242, 289, 374. svitostniny 7. svěcení kněžstva 289, 76°. svoboda evangelická 196; slova Bož. 189, 228, 243, 249, 250, 254, 255, 256, 270, '876. Sybart, mistr vídeňský 295, 296. synoda nicejská VII. 27*; londýnská 249, 330; pražské 68, 69, 104, 111, 127, 138, 69, 229, 239, 273, 274, 275, 809; v Českém Brodě 271. synodální kázání 22, 23, 117, 118, 119, 120. theologie 176*, Šimo n, kardinál remešský 312. Šimon, doručitel listu Wychova 199. Šimon z Jaroměřic viz z Jaroměřic. Šimon z Tišnova viz z Tišnova. Šindel Jan, rektor univ. 189 škotské noviny (listy) 197, ^08, 199. šlechta česká 58, 881, 371
134, 135, 136, 137, 138, 151, 170, 171, 172, 173, 174, 181, 310, 319, 921, 337, 359, 368, 570, 374, 244*. Richard (II.), král anglický 74. Richard de Media Villa viz de Media Villa. Richard a S. Victore viz a So. Victore. Robert, biskup lincolnsky, viz Gros- getest. Robert, 10*. Rohle Václav z Jičína, mistr (8+. rondely 107, 361. Roudnice 54, 156, 175, 204. Roudnický Štčp án 12. rozkol (též schisma) 42, 43, 47, 75, 101, 141, 219, 254, 350, 376. Z Rožemberka Jindřich 68*. Rubín z Risenburka, český pán 3 Ruprecht, císař něm. 141, 147, 148. Rvačka Mařík (= Mauritius), mistr theol., inkvisitor 127, 157, 214. 215, 216, 275, 314, 302*. protipapez (Klement VII.) řehole (též řeholníci) 100, 120, 129, 18% 133, 159, 160, 187, 195, 251, Řehoř Veliký sv. 112, 114, 183, 32*, 38%, 55*, 87*, 97*, 121*, 134*, 146*, 151*, 157*, 158%, 161%, 168%, 173%, 183*, 190*, 203*, 234*, 239*, 249%, 264*, 272*, 275%, 976%, 277*, 278%, 2889, 989*, 990*, 293*, 996*, 297", Řehoř X., papež 269. Řehoř XI., papež 47, 68, 43*, 50*. Řehoř XII, papež 51, 124, 125, 134, 1381, 140, 141, 142, 145, 147, 153, 155, 166, 1791, 209, 918, 231, 348. Řehoř z Budína viz z Budína. Saaltwood, zámek arcib. 197. Scotus Duns, scholastický fil. 147. Seidenberg Jeronym, mistr 190. ze Sepekova Petr, bakaláf 1751. shromáždění viz kapitulní shrom. Schwab viz Sváb. Silvester, papcZ 261*, 266*, 267*, 268*, 269*. simonie viz svatokupectví. sněmy církevní 27; v Římě 261, 279, 306, 330; viennský 27; v Kost- niei 264, 330, 348, 353, 354, 357, 274*; nicejský 209%, 368*; trident- sky 15; lateránsky IV. 108, 171; v Pise 144, 147, 155, 176, 332. sněm zemský 205. sodomský hřích 2 Soltau Konrád, profesor v Praze 38, 46, 60, 105. soud zemský 268, 269, 312. soudce kdy hřeší 171*, 175*, 178*. soudní akta 16. Stašek, mladík 243. 244. ze Stojčína Mikuláš, mistr 1257, 191, 193, 259. 5 tokes Jan, mistr anglicky 216, 217, Storch Petr, prof. theolog. 1497, 322. strana pražská 294. ze Strassburku Tomáš 148. Strich Mikuláš, mistr umění 471. ze Stříbra Jakoubek, mistr 72, 75, 123. 130, 151, 132, 135, 136, 137, „ 170, 171, 178, 179, 194, 195, 199, 204, 2057, 219, 221, 222, 252, 254, 255, 257, 264, 272, 277, 289, 292, 294, 300, 801, 2, 317, 332, 334, 353, 354, 370, 373, 376, 877. studentstvo (též studenti) 60, 134, 243, 244, 246, 376, 377 ze Stupna Petr, mistr 112, 1201. Sulzbach 313, 330. ze Sušice Jakub, farář 1251. ze Sušice Václav, bakalář 81. sratośupoczwi (též simonie) 33, 34, 35, 47, 87, 99, 102, 113, 119, 120, 138, 139, 149, 158, 159, 162, 163, 178, 298, 861, 95*, 96*, 97*, 98*. 268°. svátost oltářní viz oltářní svátost. svátosti 3, 4, 68, 70, 242, 289, 374. svitostniny 7. svěcení kněžstva 289, 76°. svoboda evangelická 196; slova Bož. 189, 228, 243, 249, 250, 254, 255, 256, 270, '876. Sybart, mistr vídeňský 295, 296. synoda nicejská VII. 27*; londýnská 249, 330; pražské 68, 69, 104, 111, 127, 138, 69, 229, 239, 273, 274, 275, 809; v Českém Brodě 271. synodální kázání 22, 23, 117, 118, 119, 120. theologie 176*, Šimo n, kardinál remešský 312. Šimon, doručitel listu Wychova 199. Šimon z Jaroměřic viz z Jaroměřic. Šimon z Tišnova viz z Tišnova. Šindel Jan, rektor univ. 189 škotské noviny (listy) 197, ^08, 199. šlechta česká 58, 881, 371
Strana 366
Stókna Jan, mistr, kazatel у kapli betl. 73, 78, 95, 110. Štěpán, převor. dolanský 407, 131, 132, 1697, 1761, 184, 2101, 2114, 224, 2431, 288, 3711. těpán z Kolína ^ vis z Kolína Št. tčpán z Pálče viz z Pálče Št. těpán Roudnický viz Roudnický. e Štítného Tomáš, zeman český 58, 59, 60, 108t, 1741. Šváb Jan (Schwab, ze Švábska) mistr medic. 474, 149+, 196+. 8 8 8 z T E Fi (té% tdborstvi) 294, 360, 375, z Talvendy Ursin, mistr 330. tanec 98. z Tarantasie Petr (sv.) 147. Tempelfeld Mikulés, kanovník vra- tislavský 1541. z Terama Jakub (Paladini) biskup a kanonista 177, 342*. Tesser 152. Tévák, purkrabí král. 52. de Thomariis Jan, auditor 191. Thorp Vilém, žák Viclefiv 197. Ti d n Václav, "děkan pasovský 231, 232, z Tišnova Simon, mistr 154, 179, 193, 212, 277, 375. Točník, hrad 1461, 245. Tomáš Akvinský 147, 180, 317, 90*, s . 94*, 119*. To máš (Bekket), arcib. kanterburský Tomáš irský 12 Tomáš trassburku viz ze Strass- burku. Tomáš ze Štítného viz ze Štítného. Tomáš z Udine viz z Udine. tradice 375. transsubstanciace 108, 124. trestání hříchův 163, 254, 255. z Tłeborle Kuneš, gener. vikář 68, 64. z Tučap Matěj, oltářník 967. úcta obrazův a ostatküv 6, 7, 70, 133, 292, 293. úcta svatých 6, 133, 36*. z Udine Tomáš, dominikán 1881. z Üjezda Matěj 81. ukazování svátostí (ostatků) 7, 204, 298. Ulm 45. z Uničova Petr, dominikán 169+, 301, 902t, 314, 322. universalie 79, 80, 89, 90, 91, 92, 152, 81*, 90*. universita pražská 38, 60, 73, 74, 79, 86, 93, 94, 140, 142, 143, 144, 146, 154, 155, 169, 170, 176, 177, 196, 197, 207, 212, 219, 288, 284, 235, 236, 246, 247, 249, 250, 265, 269, 271, 272, 275, 280, 295, 369, 375, 376, 180*, 200*; bolognská 188; lipská 154; oxfordská 150, 188, 216, 830; pařížská 144, 150; vídeňská 296. Urban VI., papež 45, 47, 48, 49, 50, 51, 105, 213, 235, 5*, 89, 9*, 10*, — oo oc 11°, 19°, 13*, 15% 16*, 17*, 18*, 195, 20*, 50%. utrakvismus 68, 72, 264, 308, 359. úvěr 65, 66. uvolnění mravnosti 2. Václav (IV.), král český 18, 22, 23, 24; 39, 51, 53, 54; 55, 56; 57, 60, 77, 102, 109, 133, 141, 144, 145, 146, 147, 149, 154, 155, 170, 175, 176, 188, 189, 190, 191, 197, 201, 202, 208, 204, 208, 215, 240, 242, 244, 261, 262, 2681, 297, 3064, 307, 312, 377, 50*. Václav, patriarcha antiošský viz Krá- lík. Václav, probošt míšeňský 54. Václav, plevor dominik. 46+. Václav, řeholník premonstr. 26. Václav, češíř 103, 157. Václav z Dubé viz z Dubé. Václav z Chebu viz z Chebu. Václav z Chrudimě viz z Chru- dimě. Václav Olomúcký 299. Václav z Prahy viz z Prahy. Václav ze Sušice viz ze Sušice. Václav z Voděrad viz z Voděrad. Václavův Jenek, profesor theologie 46. Vajd t 918. Valdství (též Valdsti, valdsky blud, ideál, nauky, proudy) 44, 69, 72, 75, 127, 204, 218, 219, M "250, 252, 254, 294, 319, 374, 92». z valencie an student vys. uč. praž. 1341, 1 z Vartemberka Čeněk, český pán 312. z Vechty Konrád, bisk. Low pak arcib. pražský 245, 264, 26 299. 307, 309, 312, 328, 377.
Stókna Jan, mistr, kazatel у kapli betl. 73, 78, 95, 110. Štěpán, převor. dolanský 407, 131, 132, 1697, 1761, 184, 2101, 2114, 224, 2431, 288, 3711. těpán z Kolína ^ vis z Kolína Št. tčpán z Pálče viz z Pálče Št. těpán Roudnický viz Roudnický. e Štítného Tomáš, zeman český 58, 59, 60, 108t, 1741. Šváb Jan (Schwab, ze Švábska) mistr medic. 474, 149+, 196+. 8 8 8 z T E Fi (té% tdborstvi) 294, 360, 375, z Talvendy Ursin, mistr 330. tanec 98. z Tarantasie Petr (sv.) 147. Tempelfeld Mikulés, kanovník vra- tislavský 1541. z Terama Jakub (Paladini) biskup a kanonista 177, 342*. Tesser 152. Tévák, purkrabí král. 52. de Thomariis Jan, auditor 191. Thorp Vilém, žák Viclefiv 197. Ti d n Václav, "děkan pasovský 231, 232, z Tišnova Simon, mistr 154, 179, 193, 212, 277, 375. Točník, hrad 1461, 245. Tomáš Akvinský 147, 180, 317, 90*, s . 94*, 119*. To máš (Bekket), arcib. kanterburský Tomáš irský 12 Tomáš trassburku viz ze Strass- burku. Tomáš ze Štítného viz ze Štítného. Tomáš z Udine viz z Udine. tradice 375. transsubstanciace 108, 124. trestání hříchův 163, 254, 255. z Tłeborle Kuneš, gener. vikář 68, 64. z Tučap Matěj, oltářník 967. úcta obrazův a ostatküv 6, 7, 70, 133, 292, 293. úcta svatých 6, 133, 36*. z Udine Tomáš, dominikán 1881. z Üjezda Matěj 81. ukazování svátostí (ostatků) 7, 204, 298. Ulm 45. z Uničova Petr, dominikán 169+, 301, 902t, 314, 322. universalie 79, 80, 89, 90, 91, 92, 152, 81*, 90*. universita pražská 38, 60, 73, 74, 79, 86, 93, 94, 140, 142, 143, 144, 146, 154, 155, 169, 170, 176, 177, 196, 197, 207, 212, 219, 288, 284, 235, 236, 246, 247, 249, 250, 265, 269, 271, 272, 275, 280, 295, 369, 375, 376, 180*, 200*; bolognská 188; lipská 154; oxfordská 150, 188, 216, 830; pařížská 144, 150; vídeňská 296. Urban VI., papež 45, 47, 48, 49, 50, 51, 105, 213, 235, 5*, 89, 9*, 10*, — oo oc 11°, 19°, 13*, 15% 16*, 17*, 18*, 195, 20*, 50%. utrakvismus 68, 72, 264, 308, 359. úvěr 65, 66. uvolnění mravnosti 2. Václav (IV.), král český 18, 22, 23, 24; 39, 51, 53, 54; 55, 56; 57, 60, 77, 102, 109, 133, 141, 144, 145, 146, 147, 149, 154, 155, 170, 175, 176, 188, 189, 190, 191, 197, 201, 202, 208, 204, 208, 215, 240, 242, 244, 261, 262, 2681, 297, 3064, 307, 312, 377, 50*. Václav, patriarcha antiošský viz Krá- lík. Václav, probošt míšeňský 54. Václav, plevor dominik. 46+. Václav, řeholník premonstr. 26. Václav, češíř 103, 157. Václav z Dubé viz z Dubé. Václav z Chebu viz z Chebu. Václav z Chrudimě viz z Chru- dimě. Václav Olomúcký 299. Václav z Prahy viz z Prahy. Václav ze Sušice viz ze Sušice. Václav z Voděrad viz z Voděrad. Václavův Jenek, profesor theologie 46. Vajd t 918. Valdství (též Valdsti, valdsky blud, ideál, nauky, proudy) 44, 69, 72, 75, 127, 204, 218, 219, M "250, 252, 254, 294, 319, 374, 92». z valencie an student vys. uč. praž. 1341, 1 z Vartemberka Čeněk, český pán 312. z Vechty Konrád, bisk. Low pak arcib. pražský 245, 264, 26 299. 307, 309, 312, 328, 377.
Strana 367
z Velenovic Mikuláš, řeč. Abraham, kazatel u sv. Ducha 127, 128, 138. z Velhlav Jan, bakalář 193. à & Victore Hu o 147. & & Victore Richard 147, 232*, 237*, 248*. z Veselé Konrád, kanovník 49. Vielef Jan, mistr oxfordskÿ 36, 43, FA 72, "4, "4T, 78, 79, 80, 84, 85, 91, 92, 93, 94, 96, 97, 101, 108, 108, 131, 182, 148, 164, 169, 170, 176, 206, 285, 248, 249, 254, 256, 257, 267, 278, 275, 279, 284, 295, 321, 330, 359, 365, 367, 370, 871, 875, 377; 94*, 169*, '197*, 224", 226*, 227%, 233*, 248*, 265*, 274*, 77%, 288*, 291+, 292, 294*, 317*, 329%, 337%, 338", 339+ 340%, 341%, 342*, 348": bludné články 305* nn.; z spis Ü jeho: Ad argumenta aemuli 312; Conclusiones 2061, 872; De apo- stasia 108, 169+; De attributis 180; De benedicta incarnatione 148, 371; De blasphemia 108, 1697; Decalog UB 97, 100, 122, 138%, 178, 179, 366, 377; De civili dominio 138+, 157, 179, 250. 251+, 365, 871, 372; De Eeclesia 119, 122, 130, 169%, 182, 250, 371, 372: De Eucharistia 108, 127, 138, 1691. 171, 188+, 371; De fide catholica 182, 365, 372; De ideis 180; De mandatis 365, 371; De ma- teria et forma 179; De officio regis 142, 157, 169%, 186, 204, 206+, 250, 371; De paupertate Christi 250, 366, 872; De potestate papae 1691, 182, 985, 372; De probationibus proposi- tionum 179; De simonia 102, 2, 138%, 179, 865, 871; De statu E centiae 148; De trinitate 148, 177; De universalibus 150; De ve octuplici 186; De veritate sacrae scripturae 113, 115, 116, 122, 142, 1691, 250, 371; De ypoteticis 180; Dialogus 109, 119, 122, 127, 130, 1881, 157, 1694, 179, 1884, 199, 871, 372; Opus evange- liceum 97, 116, 122, 871; Pastorale 365, 371; Responsiones 372; Speeu- lum eeclesiae militantis 199; ria- he 102, 108, 127, 131, 148, 169+, 188+, 871. viklefisté 126, 127, 130, 132, 134, 135, 148, 150, 151, 153, 154, 170, 174, 204, 209, 211. 219, 225, 262, 280, 368; 215, 221°, 9959, 226%, 227*, 231*, 233*, 944*, 262%, 277%. viklefství (české) 74, 75, 94, 111, 124, 130, 131, 132. 138, 135, 141, 105, 143, 145, 154, 170, 192, 201, 202, 296, 362, 370. Vilém, biskup dolský 329. Vilém de S. Amore viz de S. Amore. z Vilic Kuneš 22. Vilsnack 98, 105, 106. Vinklerüv Jan, mistr umění 471. vira 171, 236, 284, 213*, 214*, 225*, 228*, 229*, 232+ 233*, 234*, 235*. visitace arcijśh. 17; světská 205. Vit, proba měřínský, benediktin tře- bíčs Vik, mistr 1o. 289. Vlašká, kazič šafránu 93. z Voděrad Václav, notář 143}, 173, 310. z Vohbur u Jan 1467, 1507. Voksa z Waldsteina viz z Waldsteina. z Volyně Martin, mistr 263. Všerub Petr, kanovník 138, 139. ry? obcování 146*, 147*, 155%, 156%, 157%, 158%. Waldhauser Konrád, kazatel, 2, 29, 35, 66, 73, 87, 366, 370, 1*. z Waldsteina Voksa, dvořan 201, 205, 240. Weyburg Sigmund, protonotář praž. 242, 245. Witz Richard, kněz viclef. 248*. W A h HE Richard, kněz viclef. 199, 200, král. Zabarella Frant., kardinál florent- ský 191, 192, 2691, 315, 336$, 341, 345, 348. ze Záhřebu Dominik, žák univ. praž. 295. zahálka 125*. Zach Petr z Pulky, mistr. vídeňský 3051, 344. zákon 113, 115, 139, 214, 215, 227, 286, 375, 104*, 105*, 106°. Záviš, farář prachatický 1871. ze ot braslavě Matouš, doktor theol. 5. Zbyněk Zajíc z Hasenburka, arcibi- skup pražský 4, 98, 99, 103, 104, 105, 106, 107, 110, 111, 117, 118, 122, 124, 133, 134, 135, 138, 144, 1511, 152, 155, 156, 157, 165, 166, 167, 169, 172, 173, 174, 175, 176, 184, 188, 189, 190, 192, 208, 205, 207, 208, 209, 210, 212, 218, 216, 268, 272, 284, 321, 399, 938, 362, 364, 368, 871, 371; 200», 264*, 284*, 294*.
z Velenovic Mikuláš, řeč. Abraham, kazatel u sv. Ducha 127, 128, 138. z Velhlav Jan, bakalář 193. à & Victore Hu o 147. & & Victore Richard 147, 232*, 237*, 248*. z Veselé Konrád, kanovník 49. Vielef Jan, mistr oxfordskÿ 36, 43, FA 72, "4, "4T, 78, 79, 80, 84, 85, 91, 92, 93, 94, 96, 97, 101, 108, 108, 131, 182, 148, 164, 169, 170, 176, 206, 285, 248, 249, 254, 256, 257, 267, 278, 275, 279, 284, 295, 321, 330, 359, 365, 367, 370, 871, 875, 377; 94*, 169*, '197*, 224", 226*, 227%, 233*, 248*, 265*, 274*, 77%, 288*, 291+, 292, 294*, 317*, 329%, 337%, 338", 339+ 340%, 341%, 342*, 348": bludné články 305* nn.; z spis Ü jeho: Ad argumenta aemuli 312; Conclusiones 2061, 872; De apo- stasia 108, 169+; De attributis 180; De benedicta incarnatione 148, 371; De blasphemia 108, 1697; Decalog UB 97, 100, 122, 138%, 178, 179, 366, 377; De civili dominio 138+, 157, 179, 250. 251+, 365, 871, 372; De Eeclesia 119, 122, 130, 169%, 182, 250, 371, 372: De Eucharistia 108, 127, 138, 1691. 171, 188+, 371; De fide catholica 182, 365, 372; De ideis 180; De mandatis 365, 371; De ma- teria et forma 179; De officio regis 142, 157, 169%, 186, 204, 206+, 250, 371; De paupertate Christi 250, 366, 872; De potestate papae 1691, 182, 985, 372; De probationibus proposi- tionum 179; De simonia 102, 2, 138%, 179, 865, 871; De statu E centiae 148; De trinitate 148, 177; De universalibus 150; De ve octuplici 186; De veritate sacrae scripturae 113, 115, 116, 122, 142, 1691, 250, 371; De ypoteticis 180; Dialogus 109, 119, 122, 127, 130, 1881, 157, 1694, 179, 1884, 199, 871, 372; Opus evange- liceum 97, 116, 122, 871; Pastorale 365, 371; Responsiones 372; Speeu- lum eeclesiae militantis 199; ria- he 102, 108, 127, 131, 148, 169+, 188+, 871. viklefisté 126, 127, 130, 132, 134, 135, 148, 150, 151, 153, 154, 170, 174, 204, 209, 211. 219, 225, 262, 280, 368; 215, 221°, 9959, 226%, 227*, 231*, 233*, 944*, 262%, 277%. viklefství (české) 74, 75, 94, 111, 124, 130, 131, 132. 138, 135, 141, 105, 143, 145, 154, 170, 192, 201, 202, 296, 362, 370. Vilém, biskup dolský 329. Vilém de S. Amore viz de S. Amore. z Vilic Kuneš 22. Vilsnack 98, 105, 106. Vinklerüv Jan, mistr umění 471. vira 171, 236, 284, 213*, 214*, 225*, 228*, 229*, 232+ 233*, 234*, 235*. visitace arcijśh. 17; světská 205. Vit, proba měřínský, benediktin tře- bíčs Vik, mistr 1o. 289. Vlašká, kazič šafránu 93. z Voděrad Václav, notář 143}, 173, 310. z Vohbur u Jan 1467, 1507. Voksa z Waldsteina viz z Waldsteina. z Volyně Martin, mistr 263. Všerub Petr, kanovník 138, 139. ry? obcování 146*, 147*, 155%, 156%, 157%, 158%. Waldhauser Konrád, kazatel, 2, 29, 35, 66, 73, 87, 366, 370, 1*. z Waldsteina Voksa, dvořan 201, 205, 240. Weyburg Sigmund, protonotář praž. 242, 245. Witz Richard, kněz viclef. 248*. W A h HE Richard, kněz viclef. 199, 200, král. Zabarella Frant., kardinál florent- ský 191, 192, 2691, 315, 336$, 341, 345, 348. ze Záhřebu Dominik, žák univ. praž. 295. zahálka 125*. Zach Petr z Pulky, mistr. vídeňský 3051, 344. zákon 113, 115, 139, 214, 215, 227, 286, 375, 104*, 105*, 106°. Záviš, farář prachatický 1871. ze ot braslavě Matouš, doktor theol. 5. Zbyněk Zajíc z Hasenburka, arcibi- skup pražský 4, 98, 99, 103, 104, 105, 106, 107, 110, 111, 117, 118, 122, 124, 133, 134, 135, 138, 144, 1511, 152, 155, 156, 157, 165, 166, 167, 169, 172, 173, 174, 175, 176, 184, 188, 189, 190, 192, 208, 205, 207, 208, 209, 210, 212, 218, 216, 268, 272, 284, 321, 399, 938, 362, 364, 368, 871, 371; 200», 264*, 284*, 294*.
Strana 368
Zeiselmeister Mikuláš, farář u sv. Filipa a Jakuba 78†, 96, 98†, 322. Zikmund, král český 102, 208, 210, 308, 310, 312, 313, 216, 306, 307, 317, 323, 325, 326, 329, 331, 338, 340, 341, 343, 350, 351, 353, 357, 358. ze Znojma Petr, doktor theologie 33, 80, 196†, 277. ze Znojma Stanislav, mistr pražský 24, 39, 44, 47, 75, 77, 80, 81, 89, 90, 92, 93, 94, 100, 101, 102, 103, 105, 108, 109, 110, 111, 112, 118, 120, 123, 126†, 130, 135, 136, 140, 141, 150†, 169†, 171, 172, 173, 174, 190, 196†, 201†, 210, 211, 221, 225, 235, 245†, 249†, 253†, 254, 257, 2597, 265, 267, 273, 277, 281, 282, 283, 314, 330, 342, 359, 364, 370, 371, 374; 81*, 94*, 200*, 317“. ze Zvířetic Vilém, český pán 312. ze Zvířetic Zdislav, mistr pražský 125†, 175, 180, 193, 201†. ze Zvole Kuneš, mistr 191†. Zúla, rytíř 104†. Žatec 291†/. Žebrák 146†, 241, 242, 245, 295. Žídek Pavel, kanovník 56. Žofie, královna 189, 190.
Zeiselmeister Mikuláš, farář u sv. Filipa a Jakuba 78†, 96, 98†, 322. Zikmund, král český 102, 208, 210, 308, 310, 312, 313, 216, 306, 307, 317, 323, 325, 326, 329, 331, 338, 340, 341, 343, 350, 351, 353, 357, 358. ze Znojma Petr, doktor theologie 33, 80, 196†, 277. ze Znojma Stanislav, mistr pražský 24, 39, 44, 47, 75, 77, 80, 81, 89, 90, 92, 93, 94, 100, 101, 102, 103, 105, 108, 109, 110, 111, 112, 118, 120, 123, 126†, 130, 135, 136, 140, 141, 150†, 169†, 171, 172, 173, 174, 190, 196†, 201†, 210, 211, 221, 225, 235, 245†, 249†, 253†, 254, 257, 2597, 265, 267, 273, 277, 281, 282, 283, 314, 330, 342, 359, 364, 370, 371, 374; 81*, 94*, 200*, 317“. ze Zvířetic Vilém, český pán 312. ze Zvířetic Zdislav, mistr pražský 125†, 175, 180, 193, 201†. ze Zvole Kuneš, mistr 191†. Zúla, rytíř 104†. Žatec 291†/. Žebrák 146†, 241, 242, 245, 295. Žídek Pavel, kanovník 56. Žofie, královna 189, 190.
Strana 369
OBSHH. Přílohy. I. Anonymi de Conrado, Milicio alioque praedicatore Pragensi relatio II. Archiepiscopi Ioannis de Jenstein De veritate Urbani . III. Augustiniani cuiusdam tractatus contra errores Mathiae de Ianov . . . „ . IV. Joannes de Jenstein de morbo suo V. Archiepiscopi Joannis de Jenstein De fugiendo seculo (libel- lus secundus) . . VI. Archiepiscopi Joannis de Jenstein Libellus apologorum . VII. Mgri Stanislai de Znoyma tractatus de universalibus rea- libus . VIII. [Mgri Stanislai de Znoyma] epistola ad Mgrm Joh. Hübner IX. Mgri Joannis Hus epistola responsiva . . X. Mgri Joannis Hus quaestiones duae . . . . . XI. Mgri Joannis Hus sermo de ecclesia . XII. Mgri Joannis Hus sermones dogmatici atque polemici (a. 1410) . . . . XIII. Mgri Joannis de Jesenic quaestio . . XIV. Listy škotské. 1. Hec sunt Nova Scocie a. 1410 Pragam portata . 2. Toto sú nové věci Skockej vlasti . . . . . 1*—3* 4°—20— 21°—44* 45°—48* 49.—67* 68*—80* 81°—935 94.—98* 99°—102* 103*—115* 116.—126* 127*—170* 1715—181* 182*—188* 189*—196*
OBSHH. Přílohy. I. Anonymi de Conrado, Milicio alioque praedicatore Pragensi relatio II. Archiepiscopi Ioannis de Jenstein De veritate Urbani . III. Augustiniani cuiusdam tractatus contra errores Mathiae de Ianov . . . „ . IV. Joannes de Jenstein de morbo suo V. Archiepiscopi Joannis de Jenstein De fugiendo seculo (libel- lus secundus) . . VI. Archiepiscopi Joannis de Jenstein Libellus apologorum . VII. Mgri Stanislai de Znoyma tractatus de universalibus rea- libus . VIII. [Mgri Stanislai de Znoyma] epistola ad Mgrm Joh. Hübner IX. Mgri Joannis Hus epistola responsiva . . X. Mgri Joannis Hus quaestiones duae . . . . . XI. Mgri Joannis Hus sermo de ecclesia . XII. Mgri Joannis Hus sermones dogmatici atque polemici (a. 1410) . . . . XIII. Mgri Joannis de Jesenic quaestio . . XIV. Listy škotské. 1. Hec sunt Nova Scocie a. 1410 Pragam portata . 2. Toto sú nové věci Skockej vlasti . . . . . 1*—3* 4°—20— 21°—44* 45°—48* 49.—67* 68*—80* 81°—935 94.—98* 99°—102* 103*—115* 116.—126* 127*—170* 1715—181* 182*—188* 189*—196*
Strana 370
XV. Epistola Joannis Andreae rectoris ad papam Joannem XXIII. . XVI. Husovo odvolání ke Kristu . . XVII. Mgri Stephani de Pâleč tractatus de ecclesia (partes selectae) Responsiones Mgri Johannis Hus ad articulos Johannis XVIII. Wiclef XIX. Articuli e processu Mgri J. Hus Constantiensi. 1. Articuli e scriptis: a) Articuli 42 Mgri Stephani de Páleč b) Articuli 39 e III. audientia . c) Articuli 30 ultimi 2. Articuli testium: a) Constantiensium . b) Pragensium XX. Koncepty rozsudku nad Husem Stránka 197. 198°—201* 202°—304* 305°—310* 311°—317* 318°—331* 331°—338* 338*—341* 342°—343* 344°—353* Opravy a doplňky. Rejstřík jmenný a věcný.
XV. Epistola Joannis Andreae rectoris ad papam Joannem XXIII. . XVI. Husovo odvolání ke Kristu . . XVII. Mgri Stephani de Pâleč tractatus de ecclesia (partes selectae) Responsiones Mgri Johannis Hus ad articulos Johannis XVIII. Wiclef XIX. Articuli e processu Mgri J. Hus Constantiensi. 1. Articuli e scriptis: a) Articuli 42 Mgri Stephani de Páleč b) Articuli 39 e III. audientia . c) Articuli 30 ultimi 2. Articuli testium: a) Constantiensium . b) Pragensium XX. Koncepty rozsudku nad Husem Stránka 197. 198°—201* 202°—304* 305°—310* 311°—317* 318°—331* 331°—338* 338*—341* 342°—343* 344°—353* Opravy a doplňky. Rejstřík jmenný a věcný.
- I: Array
- 1: Array
- 4: Array
- 21: Array
- 45: Array
- 49: Array
- 68: Array
- 81: Array
- 94: Array
- 99: Array
- 103: Array
- 116: Array
- 127: Array
- 171: Array
- 182: Array
- 197: Array
- 198: Array
- 202: Array
- 305: Array
- 311: Array
- 344: Array
- 354: Array
- 355: Array
- 369: Array