z 331 stránek
Cancellaria Arnesti
267
268
Einleitung
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
Edition
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
Inhalt
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
Index
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
Název:
Cancellaria Arnesti: Formelbuch des ersten Prager Erzbischofs Arnest von Pardubic
Autor:
Tadra, Ferdinand
Rok vydání:
1880
Místo vydání:
Wien
Počet stran celkem:
331
Počet stran předmluvy plus obsahu:
331
Obsah:
- 267: Cancellaria Arnesti
- 269: Einleitung
- 291: Edition
- 568: Inhalt
- 587: Index
upravit
Strana 267
CANCELLARIA ARNESTI. FORMELBUCH DES ERSTEN PRAGER ERZBISCHOFS ARNEST VON PARDUBIC. NACH EINER HAN DSCHRIFT DER K. K. UNIVERSITÄTS-BIBLIOTHEK ZU PRAG. HERAUSGEGEBEN VON FERDINAND TADRA, SCRIPTOR AX DER K. K. UNIVERSITÄTSBIBLIOTHEK ZU PRAG. Archiv. Bd. LXI. II. Hülfte. 18
CANCELLARIA ARNESTI. FORMELBUCH DES ERSTEN PRAGER ERZBISCHOFS ARNEST VON PARDUBIC. NACH EINER HAN DSCHRIFT DER K. K. UNIVERSITÄTS-BIBLIOTHEK ZU PRAG. HERAUSGEGEBEN VON FERDINAND TADRA, SCRIPTOR AX DER K. K. UNIVERSITÄTSBIBLIOTHEK ZU PRAG. Archiv. Bd. LXI. II. Hülfte. 18
Strana 268
Strana 269
EINLEITUNG. Unter der Signatur XII. C. 17. steht in der k. k. Univer- sitäts-Bibliothek zu Prag, ein ziemlich gut erhaltener Papier- codex, auf dessen Deckel und Rücken die Aufschrift ,Formae consistorii Pragensis‘ und die Jahreszahl 1386 sich befindet. Unter diesem Titel ist der Codex auch im Handschriftencatalog eingetragen. Anlässlich einer Arbeit, welche die zweite Halfte des 14. Jahrhunderts betraf, nahm ich auch diesen Codex zur Hand und bei näherer Durchsicht desselben fand ich, dass er beinahe ausschliesslich Urkunden von dem ersten Prager Erz- bischof Arnest von Pardubic oder aus seiner Zeit enthalte und nach einigen Stichproben kam ich zu der Ueberzeugung, dass die meisten der hier gesammelten Briefe des berühmten Prager Metropoliten unbekannt sind und dass der ziemlich umfang- reiche Codex in seiner Gänze noch nicht benützt wurde. 1 Die Handschrift selbst ist ein Papiercodex in kl. Folio- format von 112 Blättern (in 10 Lagen), von denen jedoch Blatt 1—8 und 107—112 spätere Zuschriften enthalten, so dass für unsere Briefe nur die Blätter 9—107 in Betracht kommen.2 Das Ganze bildet ein Formelbuch, indem die ein- zelnen Briefe ihrem Inhalte nach gesondert und als Formeln — jedoch gewöhnlich mit Ausnahme des Datums ganz aus- geschrieben — in die entsprechenden Abtheilungen aufge- 1 Nebst Schulte, eanon. Handschr. (Nr. 63) finden wir eine Erwihnung des Codex als,Cancellaria Arnesti' in Dr. Otts Receptions-Geschichte (S. 109), wo überhaupt erst einzelne Formeln desselben benützt erscheinen. Auch hier finden sich manche spätere Zuschriften, die hernach angeführt werden. 18*
EINLEITUNG. Unter der Signatur XII. C. 17. steht in der k. k. Univer- sitäts-Bibliothek zu Prag, ein ziemlich gut erhaltener Papier- codex, auf dessen Deckel und Rücken die Aufschrift ,Formae consistorii Pragensis‘ und die Jahreszahl 1386 sich befindet. Unter diesem Titel ist der Codex auch im Handschriftencatalog eingetragen. Anlässlich einer Arbeit, welche die zweite Halfte des 14. Jahrhunderts betraf, nahm ich auch diesen Codex zur Hand und bei näherer Durchsicht desselben fand ich, dass er beinahe ausschliesslich Urkunden von dem ersten Prager Erz- bischof Arnest von Pardubic oder aus seiner Zeit enthalte und nach einigen Stichproben kam ich zu der Ueberzeugung, dass die meisten der hier gesammelten Briefe des berühmten Prager Metropoliten unbekannt sind und dass der ziemlich umfang- reiche Codex in seiner Gänze noch nicht benützt wurde. 1 Die Handschrift selbst ist ein Papiercodex in kl. Folio- format von 112 Blättern (in 10 Lagen), von denen jedoch Blatt 1—8 und 107—112 spätere Zuschriften enthalten, so dass für unsere Briefe nur die Blätter 9—107 in Betracht kommen.2 Das Ganze bildet ein Formelbuch, indem die ein- zelnen Briefe ihrem Inhalte nach gesondert und als Formeln — jedoch gewöhnlich mit Ausnahme des Datums ganz aus- geschrieben — in die entsprechenden Abtheilungen aufge- 1 Nebst Schulte, eanon. Handschr. (Nr. 63) finden wir eine Erwihnung des Codex als,Cancellaria Arnesti' in Dr. Otts Receptions-Geschichte (S. 109), wo überhaupt erst einzelne Formeln desselben benützt erscheinen. Auch hier finden sich manche spätere Zuschriften, die hernach angeführt werden. 18*
Strana 270
270 nommen wurden. Das Formelbuch umtasst also nachstehende 24 Abtheilungen (Tituli") mit sehr ungleicher Formelanzahl: I. Titulus oder Formae Citationum auf fol. 9 — 13 mit 15 Formeln Monitionum . . . . . . „ „ 13/v.— 16 „ 15 II „ Commissionum . . . . . „ " 16/v.— 29 „ 59 III. IV. Dispensationum . . . . „ „ 30 — 37 „ 32 Petitionum . . . . . . V. „ „ 38 — 41 „ 6 Processuum . . . . . . „ „ 43 — 48 „ 23 VI. diversarum Incorpora- VII. „ tionum . . . . . . . „ „ 50 — 52 „ 5 Erectionum . . . . . . " „ 54 — 57 „ 7 Donationum . . . . . „ „ 59 — 62 „ 9 Confirmationum et Ruti- ficationum . . . . . „ „ 64 — 71 „ 23 XI. Indulgentiarum . . . . . „ 72 — 74 „ 11 Declarationum . . . . . XII. „ „ 75/v. Auctoritatum . . . . . „ „ 76/V.— 78 „ XIII. XIV. Inhibitionum . . . . . „ „ 79 XV. Locationum . . . . . . „ „ 80 XVI. Permutationum. . . . . „ 11 „ „ 81 — 83 Consensuum . . . . . . XVII. " „ 84 — 86 „ 11 Emptionum et Vendi- XVIII. tionum . . . . . . . „ „ 87 Confirmationis abbatissae XIX. „ „ 88 Arengae. . . . . . . . XX. „ - 89 — 90 „ 18 3 Sequestrationum . . . . XXI. „ „ 90.v.— 91 „ de coadjutore dando etc. XXII. „ „ „ 93 de libertatibus . . . . . XXIII. „ „ „ 94 XXIV. Diversa (Formae indifferenter se- cundum materias diversas) . . „ „ 95 —107 „ 76 VIII. IX. X. Wie bereits erwähnt, stammt die grosse Mohrzahl der hier mitgetheilten Formeln vom Prager Erzbischof Arnest und aus dieser Ursache haben wir der ganzen Sammlung den Titel ,Cancellaria Arnesti‘ als den kürzesten und zutreffondston, der auch bereits von derselben gebraucht wurde, gelassen. Von den anderen nicht von Arnest ausgestellten Formeln stammen zwei vom Papste (Commiss. III, 51, Disp. IV, 13), vier von Kaiser Karl IV. (Cons. XVII. 7, Div. XXIV. 57, 59, 67, bisher unbekannt), einige von päpstlichen Nuncien und anderen Bevollmächtigten (Commiss. III. 13, 57, Div. XXIV. 72—74), mehrere vom Bischof Johann IV. von Drazic, dem Vorgänger Arnest’s in den Jahren 1301—1343 (Disp. IV. 28—32, Pro- cess. VI. 9—22, Incorp. VII. 5, Confirm. X, 23), vom Breslauer
270 nommen wurden. Das Formelbuch umtasst also nachstehende 24 Abtheilungen (Tituli") mit sehr ungleicher Formelanzahl: I. Titulus oder Formae Citationum auf fol. 9 — 13 mit 15 Formeln Monitionum . . . . . . „ „ 13/v.— 16 „ 15 II „ Commissionum . . . . . „ " 16/v.— 29 „ 59 III. IV. Dispensationum . . . . „ „ 30 — 37 „ 32 Petitionum . . . . . . V. „ „ 38 — 41 „ 6 Processuum . . . . . . „ „ 43 — 48 „ 23 VI. diversarum Incorpora- VII. „ tionum . . . . . . . „ „ 50 — 52 „ 5 Erectionum . . . . . . " „ 54 — 57 „ 7 Donationum . . . . . „ „ 59 — 62 „ 9 Confirmationum et Ruti- ficationum . . . . . „ „ 64 — 71 „ 23 XI. Indulgentiarum . . . . . „ 72 — 74 „ 11 Declarationum . . . . . XII. „ „ 75/v. Auctoritatum . . . . . „ „ 76/V.— 78 „ XIII. XIV. Inhibitionum . . . . . „ „ 79 XV. Locationum . . . . . . „ „ 80 XVI. Permutationum. . . . . „ 11 „ „ 81 — 83 Consensuum . . . . . . XVII. " „ 84 — 86 „ 11 Emptionum et Vendi- XVIII. tionum . . . . . . . „ „ 87 Confirmationis abbatissae XIX. „ „ 88 Arengae. . . . . . . . XX. „ - 89 — 90 „ 18 3 Sequestrationum . . . . XXI. „ „ 90.v.— 91 „ de coadjutore dando etc. XXII. „ „ „ 93 de libertatibus . . . . . XXIII. „ „ „ 94 XXIV. Diversa (Formae indifferenter se- cundum materias diversas) . . „ „ 95 —107 „ 76 VIII. IX. X. Wie bereits erwähnt, stammt die grosse Mohrzahl der hier mitgetheilten Formeln vom Prager Erzbischof Arnest und aus dieser Ursache haben wir der ganzen Sammlung den Titel ,Cancellaria Arnesti‘ als den kürzesten und zutreffondston, der auch bereits von derselben gebraucht wurde, gelassen. Von den anderen nicht von Arnest ausgestellten Formeln stammen zwei vom Papste (Commiss. III, 51, Disp. IV, 13), vier von Kaiser Karl IV. (Cons. XVII. 7, Div. XXIV. 57, 59, 67, bisher unbekannt), einige von päpstlichen Nuncien und anderen Bevollmächtigten (Commiss. III. 13, 57, Div. XXIV. 72—74), mehrere vom Bischof Johann IV. von Drazic, dem Vorgänger Arnest’s in den Jahren 1301—1343 (Disp. IV. 28—32, Pro- cess. VI. 9—22, Incorp. VII. 5, Confirm. X, 23), vom Breslauer
Strana 271
271 Bischof Przedslaus (Erect. VIII. 2, Div. XXIV. 16, 17), vom Leitomyschler Bischof Johann von Neumarkt (Div. XXIV. 49), vom Leitmeritzer Propst Tammo Pflug von Rabstein (Erect. VIII. 6, Donat. IX. 8), einige endlich von erzbischöflichen Generalvicaron und anderen geistlichen Würdenträgern aus der Zeit Arnest's von Pardubic. Was nun dic Beschaffenheit der meiston hier mitgetheilten Formeln betrifft, gehören diesclben unter diejenigen, welche Palacky! in die viorte Klasse stellt, d. h. solche, in welchen die Namen der Aussteller sowie der Empfänger der Urkunden und Briefe gewöhnlich beibohalten, und nur die Daten der Zeit ganz weggelassen werden. Dies gilt namentlich von den wichtigeren Formeln unserer Sammlung; manche — gewöhn- lich aber nur minder wichtige Formeln — machen eine Aus- nahme. Das Datum lässt sich zwar nicht immer genau be- stimmen, da aber die grosse Mehrzahl der Briefe in die Zeit nach der Veröffentlichung der Arnestinischen Statuten und zwar in das Decennium 1350—1360 fallt (nur wenigo dürften aus der Zeit nach 1360 herrühren), bei den übrigen, so z. B. bei den Formeln des Bischofs Johann IV. die Zeit aus anderem Zusammenhange wenigstens annähernd bestimmt werden kann, so werden bei der Benützung unseres Formelbuches in Bezug auf Zeitbestimmung keinc besonderen Schwierigkeiten sich ergeben. Wir haben nur theilweiso eine nähore Zeitangabe versucht, zweifeln aber nicht, dass dies bei eingehenderem Studium auch bei den übrigen Formeln wird möglich soin. Die Eintheilung in die obengenannten vierundzwanzig Tituli, von welchen zu Ende (auf Blatt 112/v.) ein Verzeichniss angefortigt wurde, war bei der Benützung jedenfalls von Vor- theil und in dieser Bezichung gebührt unserem Formelbuch vor vielen gleichzeitigen und späteren der Vorzug. Während aber in einzelnen Abtheilungen z. B. Citationes, Erectiones, Confirmationes abbatissae etc. der Inhalt der Formeln streng abgegrenzt war, boten andere z. B. Commissiones, Monitiones, Processus etc. in dieser Beziehung weiten Spielraum. Aus dicsem Grunde hauptsächlich — wenn wir auch von der An- zahl der in den einzelnen Abtheilungen enthaltenen Formeln absehen — ist die Bedeutung derselben auch verschieden. Eine 1 Ueber Formelbücher Abh. der k. böhm. Ges. der Wiss. V. 2, S. 221.
271 Bischof Przedslaus (Erect. VIII. 2, Div. XXIV. 16, 17), vom Leitomyschler Bischof Johann von Neumarkt (Div. XXIV. 49), vom Leitmeritzer Propst Tammo Pflug von Rabstein (Erect. VIII. 6, Donat. IX. 8), einige endlich von erzbischöflichen Generalvicaron und anderen geistlichen Würdenträgern aus der Zeit Arnest's von Pardubic. Was nun dic Beschaffenheit der meiston hier mitgetheilten Formeln betrifft, gehören diesclben unter diejenigen, welche Palacky! in die viorte Klasse stellt, d. h. solche, in welchen die Namen der Aussteller sowie der Empfänger der Urkunden und Briefe gewöhnlich beibohalten, und nur die Daten der Zeit ganz weggelassen werden. Dies gilt namentlich von den wichtigeren Formeln unserer Sammlung; manche — gewöhn- lich aber nur minder wichtige Formeln — machen eine Aus- nahme. Das Datum lässt sich zwar nicht immer genau be- stimmen, da aber die grosse Mehrzahl der Briefe in die Zeit nach der Veröffentlichung der Arnestinischen Statuten und zwar in das Decennium 1350—1360 fallt (nur wenigo dürften aus der Zeit nach 1360 herrühren), bei den übrigen, so z. B. bei den Formeln des Bischofs Johann IV. die Zeit aus anderem Zusammenhange wenigstens annähernd bestimmt werden kann, so werden bei der Benützung unseres Formelbuches in Bezug auf Zeitbestimmung keinc besonderen Schwierigkeiten sich ergeben. Wir haben nur theilweiso eine nähore Zeitangabe versucht, zweifeln aber nicht, dass dies bei eingehenderem Studium auch bei den übrigen Formeln wird möglich soin. Die Eintheilung in die obengenannten vierundzwanzig Tituli, von welchen zu Ende (auf Blatt 112/v.) ein Verzeichniss angefortigt wurde, war bei der Benützung jedenfalls von Vor- theil und in dieser Bezichung gebührt unserem Formelbuch vor vielen gleichzeitigen und späteren der Vorzug. Während aber in einzelnen Abtheilungen z. B. Citationes, Erectiones, Confirmationes abbatissae etc. der Inhalt der Formeln streng abgegrenzt war, boten andere z. B. Commissiones, Monitiones, Processus etc. in dieser Beziehung weiten Spielraum. Aus dicsem Grunde hauptsächlich — wenn wir auch von der An- zahl der in den einzelnen Abtheilungen enthaltenen Formeln absehen — ist die Bedeutung derselben auch verschieden. Eine 1 Ueber Formelbücher Abh. der k. böhm. Ges. der Wiss. V. 2, S. 221.
Strana 272
272 Ausnahme bilden die ,Diversa‘, welche Abtheilung verschieden- artige Formeln enthält, deren Zahl auch die der anderen Ab- theilungen übertrifft. Was nun die Zoit betrifft, in welcher unser Codex ent- standen sein dürfto, so finden wir in diesem selbst koinen sicheren Anhaltspunkt, aus welchem dieselbe genau bestimmt werden könnte. Die Jahreszahl 1386 auf dem Rücken desselben ist später geschrieben worden, auf dem Deckel selbst ist nur ...XVII (1367?) zu schen. Auch über den Schreiber können wir nichts positives mittheilen. Die systematische und auch ziemlich consequent durchgeführte Eintheilung, die wir in den späteren Formelbüchern des Consistoriums nicht finden, weiter der Umstand, dass die ursprünglich aufgenommenen Formeln beinahe ausschliesslich von Arnest und zwar grösstentheils aus den Jahren 1350—1360 herrühren, scheint dafür zu sprechen, dass der Codex — wenn nicht in den letzton Jahren des Erz- bischofs Arnost, wenigstens — in den ersten Jahren scines Nachfolgers, des Erzbischofs Johann Ocko von Wlasim, und für seine Kanzlei, und zwar so lange noch einige von den hervorragenden Kanzleibeamten des Erzbischofs Arnest am Leben und in Thätigkeit waren, in Angriff genommen wurde. Der ganze Codex ist — so weit man urtheilen kann — nur von drei verschiedenen Händen geschrieben worden (abgesehen von den Zuschriften aus dem 15. Jahrhundert), das meiste aber rührt von der erston ursprünglichen rocht doutlichen und leserlichen Hand her, in welcher wir nach cinigen Originalien die Hand eines Kanzleibcamten aus der Zeit Arnost's yon Pardubic zu erkennen glauben.! Die Ucberschriften bei den einzelnen Formeln waren ursprünglich allgemein gehalten, bei vielen aber wurden von einer späteren Hand Zusätze und nähere Bestimmungen hinzugefügt, die in unsorer Ausgabe in Klammern erscheinen. Das Formelbuch war nach sciner inneren Einrichtung für die erzbischöfliche Kanzlei bestimmt (der Deckel trägt die Aufschrift ,Ecclesiae Pragensis liber") und wurde unter den 1 Schulte, can. Handsch. Nr. 63 setzt unseren Codex ins 15. Jahrhundert. Dies kann aber nur von einigen späteren Zuschriften gelten, denn ab- gesehen von anderen Gründen spricht schon der Charakter der ursprüng- lichen Schrift dagegen.
272 Ausnahme bilden die ,Diversa‘, welche Abtheilung verschieden- artige Formeln enthält, deren Zahl auch die der anderen Ab- theilungen übertrifft. Was nun die Zoit betrifft, in welcher unser Codex ent- standen sein dürfto, so finden wir in diesem selbst koinen sicheren Anhaltspunkt, aus welchem dieselbe genau bestimmt werden könnte. Die Jahreszahl 1386 auf dem Rücken desselben ist später geschrieben worden, auf dem Deckel selbst ist nur ...XVII (1367?) zu schen. Auch über den Schreiber können wir nichts positives mittheilen. Die systematische und auch ziemlich consequent durchgeführte Eintheilung, die wir in den späteren Formelbüchern des Consistoriums nicht finden, weiter der Umstand, dass die ursprünglich aufgenommenen Formeln beinahe ausschliesslich von Arnest und zwar grösstentheils aus den Jahren 1350—1360 herrühren, scheint dafür zu sprechen, dass der Codex — wenn nicht in den letzton Jahren des Erz- bischofs Arnost, wenigstens — in den ersten Jahren scines Nachfolgers, des Erzbischofs Johann Ocko von Wlasim, und für seine Kanzlei, und zwar so lange noch einige von den hervorragenden Kanzleibeamten des Erzbischofs Arnest am Leben und in Thätigkeit waren, in Angriff genommen wurde. Der ganze Codex ist — so weit man urtheilen kann — nur von drei verschiedenen Händen geschrieben worden (abgesehen von den Zuschriften aus dem 15. Jahrhundert), das meiste aber rührt von der erston ursprünglichen rocht doutlichen und leserlichen Hand her, in welcher wir nach cinigen Originalien die Hand eines Kanzleibcamten aus der Zeit Arnost's yon Pardubic zu erkennen glauben.! Die Ucberschriften bei den einzelnen Formeln waren ursprünglich allgemein gehalten, bei vielen aber wurden von einer späteren Hand Zusätze und nähere Bestimmungen hinzugefügt, die in unsorer Ausgabe in Klammern erscheinen. Das Formelbuch war nach sciner inneren Einrichtung für die erzbischöfliche Kanzlei bestimmt (der Deckel trägt die Aufschrift ,Ecclesiae Pragensis liber") und wurde unter den 1 Schulte, can. Handsch. Nr. 63 setzt unseren Codex ins 15. Jahrhundert. Dies kann aber nur von einigen späteren Zuschriften gelten, denn ab- gesehen von anderen Gründen spricht schon der Charakter der ursprüng- lichen Schrift dagegen.
Strana 273
273 Nachfolgern Arnest’s und auch später zur Zeit der Admini- stratoren benützt. Beweis dafür sind einestheils die späteren Zuschriften im Codex selbst, anderntheils z. B. Formeln in einem Codex aus der Zeit der Administratoren (Univ.-Biblioth. in Prag III, B. 21), welche mit den Arnestinischen beinahe gleichlautend sind. Das Metropolitanarchiv in Prag besitzt unter anderen ein Formelbuch (Cod. VI. 4, Formae consistorii Pra- gensis 1343—1480), in welchem wir eine beträchtliche Anzahl der in unserem Formelbuch vorkommenden Formeln wieder- finden und zwar erscheint hier aufgenommen: die ganze Ab- theilung ,Citationes‘ und ,Monitiones‘, von ,Commissiones‘ die Nr. 1—24 und der grösste Theil der ,Diversa‘ (Nr. 37, 71—77 fehlen). Von den übrigen Abtheilungen findet sich in dem Capitelcodex keine mehr. Was das Alter betrifft, ist jedenfalls unser Codex früher entstanden, denn im Capitelcodex findet man bereits Formeln des Erzbischofs Arnest mit späteren ver- mengt. Die wenigen geringen Unterschiede in den Formeln unseres und des Capitelcodex bringen wir in den Anmerkungen. Im Nachstchenden geben wir nun die Ueberschriften der in unserem Formelbuch enthaltenen späteren Aufzeichnungen, die wir nicht aufgenommen haben. Die beiden inneren Deckel- seiten sind überklebt mit je einer verstümmelten Urkunde des Erzbischofs Johann von Jenzenstein über päpstliche Gnaden- briefe an Priester des Kreuzherrnordens in Prag. Ausserdem findet man auf beiden verschiedene Aufzeichnungen über Sterbe- falle von geistlichen Würdenträgern. Auf Blatt 1 befindet sich ,Procuratorium postulari ad aliquam ecclesiam cathedralem‘; auf Blatt 2: ,Consilia salubria cuilibet salubriter vivere volenti" mit der Anmerkung zu Ende derselben: ,Praemissa sunt ex- tracta de libello domini Arnesti olim archiepiscopi Pragensis, in quo conscribebat sua gesta et facta‘;" auf Blatt 2/v: ,Litera super exemptione ecclesie et diocesis Missnensis ab archiepi- scopis Magdeburgensi et Pragensi'.2 Auf Blatt 3 ist: ,Copia bulle contra illos, qui per pecuniam aut munera obtinent ali- quas gracias‘ (vom Papste Innocenz); auf Blatt 4/v—6 sind: Wir haben diese ,Consilia‘, weil sie zur Characteristik des Erzbischofs wichtig sind, aufgenommen. Sie dürften wohl zur Zeit Johanns von Jenzenstein in unser Formelbuch eingetragen worden sein. Abgedruckt bei Frind, Kirchengesch. III, Urkb. 1, und Urkb. von Meissen II. 2, S. 284 (dd. 12. Dec. 1399).
273 Nachfolgern Arnest’s und auch später zur Zeit der Admini- stratoren benützt. Beweis dafür sind einestheils die späteren Zuschriften im Codex selbst, anderntheils z. B. Formeln in einem Codex aus der Zeit der Administratoren (Univ.-Biblioth. in Prag III, B. 21), welche mit den Arnestinischen beinahe gleichlautend sind. Das Metropolitanarchiv in Prag besitzt unter anderen ein Formelbuch (Cod. VI. 4, Formae consistorii Pra- gensis 1343—1480), in welchem wir eine beträchtliche Anzahl der in unserem Formelbuch vorkommenden Formeln wieder- finden und zwar erscheint hier aufgenommen: die ganze Ab- theilung ,Citationes‘ und ,Monitiones‘, von ,Commissiones‘ die Nr. 1—24 und der grösste Theil der ,Diversa‘ (Nr. 37, 71—77 fehlen). Von den übrigen Abtheilungen findet sich in dem Capitelcodex keine mehr. Was das Alter betrifft, ist jedenfalls unser Codex früher entstanden, denn im Capitelcodex findet man bereits Formeln des Erzbischofs Arnest mit späteren ver- mengt. Die wenigen geringen Unterschiede in den Formeln unseres und des Capitelcodex bringen wir in den Anmerkungen. Im Nachstchenden geben wir nun die Ueberschriften der in unserem Formelbuch enthaltenen späteren Aufzeichnungen, die wir nicht aufgenommen haben. Die beiden inneren Deckel- seiten sind überklebt mit je einer verstümmelten Urkunde des Erzbischofs Johann von Jenzenstein über päpstliche Gnaden- briefe an Priester des Kreuzherrnordens in Prag. Ausserdem findet man auf beiden verschiedene Aufzeichnungen über Sterbe- falle von geistlichen Würdenträgern. Auf Blatt 1 befindet sich ,Procuratorium postulari ad aliquam ecclesiam cathedralem‘; auf Blatt 2: ,Consilia salubria cuilibet salubriter vivere volenti" mit der Anmerkung zu Ende derselben: ,Praemissa sunt ex- tracta de libello domini Arnesti olim archiepiscopi Pragensis, in quo conscribebat sua gesta et facta‘;" auf Blatt 2/v: ,Litera super exemptione ecclesie et diocesis Missnensis ab archiepi- scopis Magdeburgensi et Pragensi'.2 Auf Blatt 3 ist: ,Copia bulle contra illos, qui per pecuniam aut munera obtinent ali- quas gracias‘ (vom Papste Innocenz); auf Blatt 4/v—6 sind: Wir haben diese ,Consilia‘, weil sie zur Characteristik des Erzbischofs wichtig sind, aufgenommen. Sie dürften wohl zur Zeit Johanns von Jenzenstein in unser Formelbuch eingetragen worden sein. Abgedruckt bei Frind, Kirchengesch. III, Urkb. 1, und Urkb. von Meissen II. 2, S. 284 (dd. 12. Dec. 1399).
Strana 274
274 ,Procuratorium ad obligandum se pro mediis fructibus camere apostolice racione alicuius prebende, de qua existit provisum', dann ,Procuratorium ad concordandum pro mediis fructibus alicuius episcopatus vel prepositure‘, beide vomn Papst Inno- cenz (VII?); �Procuratorium ad compromittendum‘ und ,Pro- cessus pro officio notarii per sedem apostolicam concesso‘ vom Papst Innocenz VII. (1411?). Auf Blatt 7/V—8 (auf beige- klebten Zetteln) drei ,litere formate‘ aus den Jahren 1440 und 1441 vom Administrator des Prager Erzbisthums Johann von Duba in Zittau, ein (eigenhändiges?) Concept des Prager De- cans Johann von Krumau dd. 28. Juli 1480 (Formata für den Priester Venceslaus de Crumlow), die Verleihung des König- grätzer Archidiaconats an Sigismund de Nessaticz (Nečeticz?), auf Blatt 8/v ein ,Alphabetum juris‘1 und der Anfang einer Formel mit der Ueberschrift: �Quando aliquis vult mutare donacionem'. Innerhalb der ursprünglich angelegten Abtheilungen sind nachstehende spätere Zuschriften. Auf Blatt 28/v—29/v: ,Inti- macio visitationis ad ecclesiam cathedralem in Olomucz‘ und „Reformacio facta post decani visitacionem‘ (diese aus dem Jahre 1392). Auf Blatt 42/v ,Excommunicacio contra abbates Plassensem ct Nepomucensem etc. ordinis Cistorc. pretextu privilegiorum jurisdictioni archiepiscopali contravenientes (dd. 16. Juli 1381). Auf Blatt 48/v—49/v: ,Processus, qui aliquos errores fecerit; — Processus contra antipapistas (dd. 9. Octob. 1388); — Processus contra depredatores bonorum ecclosie Pra- gensis'. Auf Blatt 52/v : ,Incorporacio pro monasterio in Rudnicz" (parochialis ecclosie in Brloh et Dolyna durch Papst Bonifa- cius IX. vom Jahre 1397). Endlich auf Blatt 107—112: ,Contra eos qui dicunt so confessos fratribus de ordinibus mendican- cium; Litera super provisione alicuius archidiaconatus (Beli- nensis), vom Erzbischof Johann von Jonzonstein ; — Ratificacio provisionis prescripto cum nova provisione auctoritato aposto- lica; — Exccutoria super provisione prescripta; — Processus super provisionibus prescriptis; — Processus legati super con- tribucione‘ (vom Jahre 1380), vom päpstlichen Legaten Car- dinal Pileus; �Litera quando alique novitates supersticioso 1 Eine Erklärung der gobräuchigen Abkürzungen ,in jure ac in Summa Raimundi'.
274 ,Procuratorium ad obligandum se pro mediis fructibus camere apostolice racione alicuius prebende, de qua existit provisum', dann ,Procuratorium ad concordandum pro mediis fructibus alicuius episcopatus vel prepositure‘, beide vomn Papst Inno- cenz (VII?); �Procuratorium ad compromittendum‘ und ,Pro- cessus pro officio notarii per sedem apostolicam concesso‘ vom Papst Innocenz VII. (1411?). Auf Blatt 7/V—8 (auf beige- klebten Zetteln) drei ,litere formate‘ aus den Jahren 1440 und 1441 vom Administrator des Prager Erzbisthums Johann von Duba in Zittau, ein (eigenhändiges?) Concept des Prager De- cans Johann von Krumau dd. 28. Juli 1480 (Formata für den Priester Venceslaus de Crumlow), die Verleihung des König- grätzer Archidiaconats an Sigismund de Nessaticz (Nečeticz?), auf Blatt 8/v ein ,Alphabetum juris‘1 und der Anfang einer Formel mit der Ueberschrift: �Quando aliquis vult mutare donacionem'. Innerhalb der ursprünglich angelegten Abtheilungen sind nachstehende spätere Zuschriften. Auf Blatt 28/v—29/v: ,Inti- macio visitationis ad ecclesiam cathedralem in Olomucz‘ und „Reformacio facta post decani visitacionem‘ (diese aus dem Jahre 1392). Auf Blatt 42/v ,Excommunicacio contra abbates Plassensem ct Nepomucensem etc. ordinis Cistorc. pretextu privilegiorum jurisdictioni archiepiscopali contravenientes (dd. 16. Juli 1381). Auf Blatt 48/v—49/v: ,Processus, qui aliquos errores fecerit; — Processus contra antipapistas (dd. 9. Octob. 1388); — Processus contra depredatores bonorum ecclosie Pra- gensis'. Auf Blatt 52/v : ,Incorporacio pro monasterio in Rudnicz" (parochialis ecclosie in Brloh et Dolyna durch Papst Bonifa- cius IX. vom Jahre 1397). Endlich auf Blatt 107—112: ,Contra eos qui dicunt so confessos fratribus de ordinibus mendican- cium; Litera super provisione alicuius archidiaconatus (Beli- nensis), vom Erzbischof Johann von Jonzonstein ; — Ratificacio provisionis prescripto cum nova provisione auctoritato aposto- lica; — Exccutoria super provisione prescripta; — Processus super provisionibus prescriptis; — Processus legati super con- tribucione‘ (vom Jahre 1380), vom päpstlichen Legaten Car- dinal Pileus; �Litera quando alique novitates supersticioso 1 Eine Erklärung der gobräuchigen Abkürzungen ,in jure ac in Summa Raimundi'.
Strana 275
275 pullulant, ut quiescant mandare fieri processiones‘ vom Erz- bischof Sbinco und endlich ,Processus super procuracione legati a sede apostolica transmissi (Petrus von Pisa, vom Jahre 1387). Wir haben diese Stücke nicht aufgenommen, weil sie sämmt- lich aus späterer Zeit stammen und in anderem Zusammen- hange zweekmässiger veröffentlicht werden können. Der Text der in unserem Codex enthaltonen und hier mitgetheilten Formeln ist mit geringen Ausnahmen correct. In der Ausgabe haben wir die Schreibwoise des Originals so weit als möglich beibehalten; von Ausnahmen wäre zu erwähnen dass wir z. B. bei Eigennamen die grossen, übrigens die kleinen Anfangsbuchstaben durchwegs anwonden, während dies im Original gemongt vorkommt. Auch die Reihenfolge der Abtheilungen und der einzelnen Formeln innerhalb derselben wurde beinahe durchwegs beibehalten und nur dort cine Aus- nahme gemacht, wo es galt, gleichartige Formeln innerhalb einer Abtheilung einander anzureihen. Auch haben wir uns aus verschiedenen Gründen für die vollständige Wiedergabe aller, selbst unbedeutender Formeln entschlossen und nur ein- zelne allgemein gehaltene und mit anderen gleichartige For- meln, bei anderen die Einleitungen, Titel etc. ausgelassen und durch Punkte angedeutet, wie es auch theilweise bereits im Original geschchen ist. Die einzige Ausnahme wurde bei der Abtheilung ,Arengac‘ gemacht, welche nicht aufgenommen wurde, weil sie nur allgemeine Sätze als Einlcitungen zu Ur- kunden enthält. Ueber den inneren Werth des Formelbuches ist wohl nicht nöthig Worte zu verlieren. Bei der Bedeutung, welche der erste Prager Erzbischof auf sämmtlichen Gebicten des öffentlichen Lebens zur Zeit Karls IV. und namentlich als Organisator der Kirchenverwaltung orlangt hatto, ist es selbst- verständlich, dass auch seine Briefe und amtlichen Erlässe von Bedeutung sein müssen. Was die anderen nicht von Arnest herrührenden Formeln betrifft, so sind auch diese wichtig, namentlich gilt dies von jonen, die von Karl IV., den Bischöfen und den päpstlichen Nuncien ausgestellt worden sind. Dem Inhalte nach bezichen sich die Formeln — wie schon dio Ueberschriften der einzelnen Abtheilungen zeigen — fast durch- gehends auf die innere Einrichtung der Prager Erzdiöcese und es dürfte daher angezeigt sein, über diese, über die kirchliche
275 pullulant, ut quiescant mandare fieri processiones‘ vom Erz- bischof Sbinco und endlich ,Processus super procuracione legati a sede apostolica transmissi (Petrus von Pisa, vom Jahre 1387). Wir haben diese Stücke nicht aufgenommen, weil sie sämmt- lich aus späterer Zeit stammen und in anderem Zusammen- hange zweekmässiger veröffentlicht werden können. Der Text der in unserem Codex enthaltonen und hier mitgetheilten Formeln ist mit geringen Ausnahmen correct. In der Ausgabe haben wir die Schreibwoise des Originals so weit als möglich beibehalten; von Ausnahmen wäre zu erwähnen dass wir z. B. bei Eigennamen die grossen, übrigens die kleinen Anfangsbuchstaben durchwegs anwonden, während dies im Original gemongt vorkommt. Auch die Reihenfolge der Abtheilungen und der einzelnen Formeln innerhalb derselben wurde beinahe durchwegs beibehalten und nur dort cine Aus- nahme gemacht, wo es galt, gleichartige Formeln innerhalb einer Abtheilung einander anzureihen. Auch haben wir uns aus verschiedenen Gründen für die vollständige Wiedergabe aller, selbst unbedeutender Formeln entschlossen und nur ein- zelne allgemein gehaltene und mit anderen gleichartige For- meln, bei anderen die Einleitungen, Titel etc. ausgelassen und durch Punkte angedeutet, wie es auch theilweise bereits im Original geschchen ist. Die einzige Ausnahme wurde bei der Abtheilung ,Arengac‘ gemacht, welche nicht aufgenommen wurde, weil sie nur allgemeine Sätze als Einlcitungen zu Ur- kunden enthält. Ueber den inneren Werth des Formelbuches ist wohl nicht nöthig Worte zu verlieren. Bei der Bedeutung, welche der erste Prager Erzbischof auf sämmtlichen Gebicten des öffentlichen Lebens zur Zeit Karls IV. und namentlich als Organisator der Kirchenverwaltung orlangt hatto, ist es selbst- verständlich, dass auch seine Briefe und amtlichen Erlässe von Bedeutung sein müssen. Was die anderen nicht von Arnest herrührenden Formeln betrifft, so sind auch diese wichtig, namentlich gilt dies von jonen, die von Karl IV., den Bischöfen und den päpstlichen Nuncien ausgestellt worden sind. Dem Inhalte nach bezichen sich die Formeln — wie schon dio Ueberschriften der einzelnen Abtheilungen zeigen — fast durch- gehends auf die innere Einrichtung der Prager Erzdiöcese und es dürfte daher angezeigt sein, über diese, über die kirchliche
Strana 276
276 Verwaltung und das kirchliche Leben überhaupt einiges anzu- deuten, so weit es nämlich mit den hier mitgetheilten erz- bischöflichen Verordnungen zusammenhängt und aus ihnen ersichtlich ist. 1 Vorerst möge uns aber gestattet sein, einiges über den ersten Prager Metropoliten vorauszuschicken. An der Spitze der Kirchenverwaltung Böhmens seit 1343—1364 stand Arnest von Pardubic. Arnest stammte aus dem alten böhmischen Geschlechte der Ritter von Weissenburg (Wissmburk). Seines Grossvaters Tas geschieht in Dalimils Chronik eine chrende Erwähnung und auch anderwärts wird derselbe als ein horvorragender Kriegs- und Staatsmann zur Zeit König Wenzels II. genannt. Tas hatte drei Söhne: Arnest, Dietrich und Milota, welche alle den Familiennamen ,von Weissenburg‘ führten. Der älteste Arnest schrieb sich aber auch öfters ,de Hostina‘ nach ciner Burg dieses Namens in der Nähe von Böhmisch Brod, wo er auch wohnte und wo ihm höchst wahrscheinlich sein altester Sohn, der später berühmte erste Prager Erzbischof, geboren wurde.2 Später schrieb sich der Vater des Erzbischofs auch ,de Stara‘ und nachdem er sein väterliches Erbe Weissenburg für Pardubic eingetauscht hatte (c. 1321) auch ,Arnest von Pardubicz‘. Er starb wahrscheinlich am Anfange des Jahres 1342, denn sein Testament ist datirt vom 29. December 1341 (Balbin, Vita Arnesti 75). In diesem bestimmte er seinen ältesten Sohn, den damaligen Prager Decan Arnest, zum Exe- cutor des Testaments und zum Verweser aller Familionbe- sitzungen in Vertretung der Mutter und der übrigen Söhne," 1 Eine eingehende Schilderung der kirchlichen Verhültnisse Böhmens in diesor Zeit findet man im III. Theile von W. W. Tomek, Dej. Prahy, auf welche wir uns hier im Allgemeinen bezichen. Beness de Weitmil (Script. r. boh. II, 373) sagt : Fuit autem idem Ar- nestus natione Boemus Arnesti militis de Pardubicz filius, alias de Hostyna prope Brodam Boemicalem. Vgl. Urkunde im Archiv Český IV, 174; — Tomek O rodišti Arnošta z P. in Památky X, 167; — J. Jireček, Rodina Arnošta z P. ebenda 711. Bohuslaus (Bohuss), Smil und Wilhelm (mit dem Beinamen Flaška). Bohuss widmete sich ebenfalls dem geistlichen Stande und ward 1349
276 Verwaltung und das kirchliche Leben überhaupt einiges anzu- deuten, so weit es nämlich mit den hier mitgetheilten erz- bischöflichen Verordnungen zusammenhängt und aus ihnen ersichtlich ist. 1 Vorerst möge uns aber gestattet sein, einiges über den ersten Prager Metropoliten vorauszuschicken. An der Spitze der Kirchenverwaltung Böhmens seit 1343—1364 stand Arnest von Pardubic. Arnest stammte aus dem alten böhmischen Geschlechte der Ritter von Weissenburg (Wissmburk). Seines Grossvaters Tas geschieht in Dalimils Chronik eine chrende Erwähnung und auch anderwärts wird derselbe als ein horvorragender Kriegs- und Staatsmann zur Zeit König Wenzels II. genannt. Tas hatte drei Söhne: Arnest, Dietrich und Milota, welche alle den Familiennamen ,von Weissenburg‘ führten. Der älteste Arnest schrieb sich aber auch öfters ,de Hostina‘ nach ciner Burg dieses Namens in der Nähe von Böhmisch Brod, wo er auch wohnte und wo ihm höchst wahrscheinlich sein altester Sohn, der später berühmte erste Prager Erzbischof, geboren wurde.2 Später schrieb sich der Vater des Erzbischofs auch ,de Stara‘ und nachdem er sein väterliches Erbe Weissenburg für Pardubic eingetauscht hatte (c. 1321) auch ,Arnest von Pardubicz‘. Er starb wahrscheinlich am Anfange des Jahres 1342, denn sein Testament ist datirt vom 29. December 1341 (Balbin, Vita Arnesti 75). In diesem bestimmte er seinen ältesten Sohn, den damaligen Prager Decan Arnest, zum Exe- cutor des Testaments und zum Verweser aller Familionbe- sitzungen in Vertretung der Mutter und der übrigen Söhne," 1 Eine eingehende Schilderung der kirchlichen Verhültnisse Böhmens in diesor Zeit findet man im III. Theile von W. W. Tomek, Dej. Prahy, auf welche wir uns hier im Allgemeinen bezichen. Beness de Weitmil (Script. r. boh. II, 373) sagt : Fuit autem idem Ar- nestus natione Boemus Arnesti militis de Pardubicz filius, alias de Hostyna prope Brodam Boemicalem. Vgl. Urkunde im Archiv Český IV, 174; — Tomek O rodišti Arnošta z P. in Památky X, 167; — J. Jireček, Rodina Arnošta z P. ebenda 711. Bohuslaus (Bohuss), Smil und Wilhelm (mit dem Beinamen Flaška). Bohuss widmete sich ebenfalls dem geistlichen Stande und ward 1349
Strana 277
277 sowie auch der Söhne nach seinem Bruder Dietrich, welche also das väterliche Erbe zusammen in gemeinschaftlicher Haus- haltung behielten (vergl. Erect. VIII. 4). Ueber das Geburtsjahr des Erzbischofs Arnest herrschen nur Vermuthungen.1 Mit seinem Vater, der als königlicher Hauptmann nach Glaz geschickt wurde, ging auch unser Arnest in diese Stadt, dic er dann so lieb gewann, und besuchte die Schule bei der Kirche des Johanniterordens. Ueber seinen Auf- enthalt daselbst und namentlich über eine Vision, die er in dieser Kirche hatte, schrieb er in seinen späteren Lebensjahren selbst einen Bericht (Miraculum d. Arnesti archiep. Prag.). Nach cinigen Monaten nach der Vision ging Arnest auf die drei Meilen von Glaz entfernte Klosterschule der Benedictiner in Braunau, wo er längere Zeit verblieb (,ibi mansi plurimo tempore‘ p. 399). Hierauf kam er nach Prag und besuchte hier wahrscheinlich die Metropolitanschule (studium particulare) und begab sich sodann — nachdem er wohl bereits früher die niederen geistlichen Weihen empfangen hatto — auf die Uni- versitäton in Bologna und Padua, an welchen er das canonische Recht studierte und den Grad eines Licentiatus erwarb. Nach- dem er sich noch cinigo Zeit am päpstlichen Hofe aufgehalten hatte, kohrte er nach vierzehn Jahren in sein Vaterland zurück, Propst in Leitmeritz, Smil führte die Wirthschaft in Pardubic und Wil- helm auf Stará. Ein Sohn des lotzteren, Smil Flaška von Pardubic, ist später als Dichter und Staatsmann berühmt geworden. Illustr. Chronik v. Böhmen I, 665 und Frind II, 91 neunen als Geburts- tag Arnests den 25. März 1297 (Wedekind, G. v. Glatz den 27. März 1297), ohne die Quelle zu nennen; Jireček, Pam. X, 712 sagt, dass Arnest c. 1310 geboren wurde. — Wie bekannt war der Vator des Erz- bischofs königlicher Hauptmann in Glaz und zwar kaum vor 1318 (Jireček a. a. O.); Arnest besuchte die Schule in Glaz und später durch längere Zeit in Braunau, ging dann auf ausländische Universitäten und nach Rom, verbrachte vierzehn Jahre im Auslande (Vita Arnesti vom Wyšehrader Decan Wilhelm von Lestkow, nicht Wilhelm von Hasen- burg, wic man nach Balbin in vielen Schriften findet), wurde Canonicus und Decan in Sadska, gleichzeitig Canonicus und 1338 Decan des Prager Capitels. Indem nun einestheils nicht anzunehmen ist, dass Arnest erst in seinem zweiundzwanzigsten Lebensjahre (was sich auch mit dem Aus- druck des Biographen ,sub etate tenera‘ nicht vertrigt) die Schule in Glaz, später die Klosterschule in Braunau und sodann die Universitäten besucht hätte, können wir anderntheils auch nicht annehmen, dass er vor seinem 18.—20. Lebensjahre auf die Universitäten abgegangen wäre.
277 sowie auch der Söhne nach seinem Bruder Dietrich, welche also das väterliche Erbe zusammen in gemeinschaftlicher Haus- haltung behielten (vergl. Erect. VIII. 4). Ueber das Geburtsjahr des Erzbischofs Arnest herrschen nur Vermuthungen.1 Mit seinem Vater, der als königlicher Hauptmann nach Glaz geschickt wurde, ging auch unser Arnest in diese Stadt, dic er dann so lieb gewann, und besuchte die Schule bei der Kirche des Johanniterordens. Ueber seinen Auf- enthalt daselbst und namentlich über eine Vision, die er in dieser Kirche hatte, schrieb er in seinen späteren Lebensjahren selbst einen Bericht (Miraculum d. Arnesti archiep. Prag.). Nach cinigen Monaten nach der Vision ging Arnest auf die drei Meilen von Glaz entfernte Klosterschule der Benedictiner in Braunau, wo er längere Zeit verblieb (,ibi mansi plurimo tempore‘ p. 399). Hierauf kam er nach Prag und besuchte hier wahrscheinlich die Metropolitanschule (studium particulare) und begab sich sodann — nachdem er wohl bereits früher die niederen geistlichen Weihen empfangen hatto — auf die Uni- versitäton in Bologna und Padua, an welchen er das canonische Recht studierte und den Grad eines Licentiatus erwarb. Nach- dem er sich noch cinigo Zeit am päpstlichen Hofe aufgehalten hatte, kohrte er nach vierzehn Jahren in sein Vaterland zurück, Propst in Leitmeritz, Smil führte die Wirthschaft in Pardubic und Wil- helm auf Stará. Ein Sohn des lotzteren, Smil Flaška von Pardubic, ist später als Dichter und Staatsmann berühmt geworden. Illustr. Chronik v. Böhmen I, 665 und Frind II, 91 neunen als Geburts- tag Arnests den 25. März 1297 (Wedekind, G. v. Glatz den 27. März 1297), ohne die Quelle zu nennen; Jireček, Pam. X, 712 sagt, dass Arnest c. 1310 geboren wurde. — Wie bekannt war der Vator des Erz- bischofs königlicher Hauptmann in Glaz und zwar kaum vor 1318 (Jireček a. a. O.); Arnest besuchte die Schule in Glaz und später durch längere Zeit in Braunau, ging dann auf ausländische Universitäten und nach Rom, verbrachte vierzehn Jahre im Auslande (Vita Arnesti vom Wyšehrader Decan Wilhelm von Lestkow, nicht Wilhelm von Hasen- burg, wic man nach Balbin in vielen Schriften findet), wurde Canonicus und Decan in Sadska, gleichzeitig Canonicus und 1338 Decan des Prager Capitels. Indem nun einestheils nicht anzunehmen ist, dass Arnest erst in seinem zweiundzwanzigsten Lebensjahre (was sich auch mit dem Aus- druck des Biographen ,sub etate tenera‘ nicht vertrigt) die Schule in Glaz, später die Klosterschule in Braunau und sodann die Universitäten besucht hätte, können wir anderntheils auch nicht annehmen, dass er vor seinem 18.—20. Lebensjahre auf die Universitäten abgegangen wäre.
Strana 278
278 mit umfassenden Kenntnissen ausgestattet, welche im Verein mit seiner Frömmigkeit und seinem Geschlechtsadel ihm den Weg zu den höchsten geistlichen Würden in seinem Vaterlande bereiteten. Es ist schr wahrscheinlich, dass er bereits während seiner Abwesenheit im Auslande durch den Einfluss seiner Verwandten an der Collogiatkirche in Sadska und vielleicht auch in Prag oin Canonicat erlangte — wie dics so häufig ge- schah, — denn er wurde bald nach seiner Rückkelr zum Decan des Collegiatcapitels in Sadska! und bereits im Jahre 1338 zum Decan des Capitels in Prag erwählt. Es ist natürlich, dass ein Mann von dem Charakter, der Frömmigkeit und Gelehrsamkeit wic Arnost, die Aufmerksam- keit Karls IV. auf sich lenken musste. Karl IV. brauchte zur Durchführung seiner grossen Vorsütze und Pläne energische und taugliche Persönlichkeiten zu seinen Helfern und Rath- gebern, und es gelang ihm auch wirklich dieselben zu finden. Wir glauben bereits in der Wahl des verhältnissmässig jungen Mannes zum Prager Decan den Einfluss Karls zu erblicken; in weit höherem Grade ist dies wirklich der Fall bei der am 14. Januar 1343 erfolgten Wall Arnests zum Bischof von Prag an Stelle des verstorbenen Johann IV. von Dražic. Von nun an stand Arnest als einer der hervorragendsten und treuesten Rathgeber und Freunde dem Markgrafen und späteren Könige und Kaiser Karl IV. zur Seite, während er auch dabei als Bischof und später als Metropolit von Böhmen, die ihm unterstehende Kirche in jeder Bezichung so vorzüglich leitete und organisirte, dass ihm auch in dicser Hinsicht das Andenken eines der besten geistlichen Oberhirten Böhmens für alle Zeiten gewahrt bleibt. 1 In Formel Donat. IX, 1 sagt Arnest: �Sane cum occlesia s. Apollinaris in Saczka, cnius quondam decanum nos fuissc meminimus etc." Einon an- dern Bolog dafür, dass Arnest in Sadska auch lebto, glauben wir im Nachstohenden zu finden. Im Cod. univ. bibl. Prag. XII, Bl. 2 (Arnesti liber de apibus) sind Anmerkungen (allgemeine Sentenzon) des Erzbischofs Arnest, welche — wie es da heisst — nach dem eigenhändigen Original des Erzbischofs geschrieben wurden: ,Quem quidem libellum sic manu sua propria (Arnesti) annotatun de monasterio Sacconsi accepimus mu- tuatum et eum rescribi procurantes ecium ipsas oraciunculas ob memo- riam ipsius et devocionom legencium in presenti nostro libro in margi- nibus fecimus consignari (die Sentonzen sind abgedruckt boi Balbin Misc. IV, 89).
278 mit umfassenden Kenntnissen ausgestattet, welche im Verein mit seiner Frömmigkeit und seinem Geschlechtsadel ihm den Weg zu den höchsten geistlichen Würden in seinem Vaterlande bereiteten. Es ist schr wahrscheinlich, dass er bereits während seiner Abwesenheit im Auslande durch den Einfluss seiner Verwandten an der Collogiatkirche in Sadska und vielleicht auch in Prag oin Canonicat erlangte — wie dics so häufig ge- schah, — denn er wurde bald nach seiner Rückkelr zum Decan des Collegiatcapitels in Sadska! und bereits im Jahre 1338 zum Decan des Capitels in Prag erwählt. Es ist natürlich, dass ein Mann von dem Charakter, der Frömmigkeit und Gelehrsamkeit wic Arnost, die Aufmerksam- keit Karls IV. auf sich lenken musste. Karl IV. brauchte zur Durchführung seiner grossen Vorsütze und Pläne energische und taugliche Persönlichkeiten zu seinen Helfern und Rath- gebern, und es gelang ihm auch wirklich dieselben zu finden. Wir glauben bereits in der Wahl des verhältnissmässig jungen Mannes zum Prager Decan den Einfluss Karls zu erblicken; in weit höherem Grade ist dies wirklich der Fall bei der am 14. Januar 1343 erfolgten Wall Arnests zum Bischof von Prag an Stelle des verstorbenen Johann IV. von Dražic. Von nun an stand Arnest als einer der hervorragendsten und treuesten Rathgeber und Freunde dem Markgrafen und späteren Könige und Kaiser Karl IV. zur Seite, während er auch dabei als Bischof und später als Metropolit von Böhmen, die ihm unterstehende Kirche in jeder Bezichung so vorzüglich leitete und organisirte, dass ihm auch in dicser Hinsicht das Andenken eines der besten geistlichen Oberhirten Böhmens für alle Zeiten gewahrt bleibt. 1 In Formel Donat. IX, 1 sagt Arnest: �Sane cum occlesia s. Apollinaris in Saczka, cnius quondam decanum nos fuissc meminimus etc." Einon an- dern Bolog dafür, dass Arnest in Sadska auch lebto, glauben wir im Nachstohenden zu finden. Im Cod. univ. bibl. Prag. XII, Bl. 2 (Arnesti liber de apibus) sind Anmerkungen (allgemeine Sentenzon) des Erzbischofs Arnest, welche — wie es da heisst — nach dem eigenhändigen Original des Erzbischofs geschrieben wurden: ,Quem quidem libellum sic manu sua propria (Arnesti) annotatun de monasterio Sacconsi accepimus mu- tuatum et eum rescribi procurantes ecium ipsas oraciunculas ob memo- riam ipsius et devocionom legencium in presenti nostro libro in margi- nibus fecimus consignari (die Sentonzen sind abgedruckt boi Balbin Misc. IV, 89).
Strana 279
279 Durch die Bulle vom 30. April 1344 wurde vom Papste Clemens VI. die Erhebung des Prager Bisthums zum Erz- bisthum ausgesprochen. Arnest, der im vorangehenden Jahre seine Confirmation und Weihe zum Bischofe in Avignon selbst empfangen und bei dieser Gelegenheit für die Erhebung auch seinerseits gewirkt hatte, schickte nun seine Bevollmächtigten, den Bischof Przedslaus von Breslau und den Canonicus Nico- laus an den päpstlichen Hof, um das erzbischöfliche Pallium in Empfang zu nehmen. Durch eine noue päpstliche Bulle vom 25. August d. J. erhielt er das erbetene Ehrenzeichen, am 21. November darauf fand im Dome zu Prag die feierliche Vorlesung der Bulle, dann die Vereidigung des neuen Metro- politen und die Uebergabe des Palliums statt; gleichzeitig wurde auch der neuernannte Bischof Johann von Leitomyschl und der Bischof von Olmütz als Suffragane vorgestellt, und unmittelbar darauf im Beisein des Königs Johann, des Mark- grafen Karl und anderer fürstlichen Persönlichkeiten der Grund- stein zu der neuen erzbischöflichen Cathedrale gelegt. 1 Der orste Erzbischof entfaltete nun eine geradezu bewun- dernswerthe Thätigkeit auf allen Gebieten. Die noch heute bewunderten Statuta provincialia Arnesti vom Jahre 1349, die Statuta ecclesiae Pragensis vom Jahre 1350, und die gleich- artigen Statuta eccl. Olomucensis,2 die Libri erectionum," Libri confirmationum,4 seine eigenen Stiftungen sowie die Theil- nahme an der Gründung der Universität in Prag und den übrigen grossartigen Unternehmungen Karls IV. durch geistige und materielle Unterstützung derselben, seine zahlreichen das allgemeine Wohl und namentlich die Regelung des Lebens der Geistlichkeit bezweckenden Synodalverordnungen 5 und andere Erlässe, in welche zum Theil unser Formelbuch Einsicht ge- währt, die Unterstützung der berühmten Sittenprediger Conrad ...... 1 Frind, Kircheng. II, 92. — Tomek II, 76. Beide heransgegeben von Dr. B. Dudík im Arch. für österr. Gesch. Bd. 37, S. 411 und Bd. 41, S. 195. — Die Statuta eccl. Boleslaviensis, doron nuch in unserm Formelbuch Erwähnung geschicht, haben sich bis jetzt nicht gefunden. Auszugsweise mitgetheilt von Balbin in Mise. II. Neu herausgegeben von Dr. Borový, bisher Buch I—III. 4 Herausgegeben von P. Tingl und Dr. Emler. 5 Höfler, Concilia Pragensia.
279 Durch die Bulle vom 30. April 1344 wurde vom Papste Clemens VI. die Erhebung des Prager Bisthums zum Erz- bisthum ausgesprochen. Arnest, der im vorangehenden Jahre seine Confirmation und Weihe zum Bischofe in Avignon selbst empfangen und bei dieser Gelegenheit für die Erhebung auch seinerseits gewirkt hatte, schickte nun seine Bevollmächtigten, den Bischof Przedslaus von Breslau und den Canonicus Nico- laus an den päpstlichen Hof, um das erzbischöfliche Pallium in Empfang zu nehmen. Durch eine noue päpstliche Bulle vom 25. August d. J. erhielt er das erbetene Ehrenzeichen, am 21. November darauf fand im Dome zu Prag die feierliche Vorlesung der Bulle, dann die Vereidigung des neuen Metro- politen und die Uebergabe des Palliums statt; gleichzeitig wurde auch der neuernannte Bischof Johann von Leitomyschl und der Bischof von Olmütz als Suffragane vorgestellt, und unmittelbar darauf im Beisein des Königs Johann, des Mark- grafen Karl und anderer fürstlichen Persönlichkeiten der Grund- stein zu der neuen erzbischöflichen Cathedrale gelegt. 1 Der orste Erzbischof entfaltete nun eine geradezu bewun- dernswerthe Thätigkeit auf allen Gebieten. Die noch heute bewunderten Statuta provincialia Arnesti vom Jahre 1349, die Statuta ecclesiae Pragensis vom Jahre 1350, und die gleich- artigen Statuta eccl. Olomucensis,2 die Libri erectionum," Libri confirmationum,4 seine eigenen Stiftungen sowie die Theil- nahme an der Gründung der Universität in Prag und den übrigen grossartigen Unternehmungen Karls IV. durch geistige und materielle Unterstützung derselben, seine zahlreichen das allgemeine Wohl und namentlich die Regelung des Lebens der Geistlichkeit bezweckenden Synodalverordnungen 5 und andere Erlässe, in welche zum Theil unser Formelbuch Einsicht ge- währt, die Unterstützung der berühmten Sittenprediger Conrad ...... 1 Frind, Kircheng. II, 92. — Tomek II, 76. Beide heransgegeben von Dr. B. Dudík im Arch. für österr. Gesch. Bd. 37, S. 411 und Bd. 41, S. 195. — Die Statuta eccl. Boleslaviensis, doron nuch in unserm Formelbuch Erwähnung geschicht, haben sich bis jetzt nicht gefunden. Auszugsweise mitgetheilt von Balbin in Mise. II. Neu herausgegeben von Dr. Borový, bisher Buch I—III. 4 Herausgegeben von P. Tingl und Dr. Emler. 5 Höfler, Concilia Pragensia.
Strana 280
280 Waldhauser und Milič von Kremsier, die Abschaffung der Gottesgerichte und anderes, was über sein Wirken überhaupt bekannt ist, sind eben so viele Beweise des grossen aufge- klärten Geistes und der ausdauernden Thätigkeit dieses wür- digen Zeitgenossen Karls IV. Trotz dieser seiner umfassenden Thätigkeit in der Verwaltung der böhmischen Kirche behielt Arnest, wie bereits erwähnt, auch als Staatsmann und Rath- geber des Kaisers bis an seinen Tod den hervorragendsten Platz und betheiligte sich an den wichtigsten diplomatischen Missionen, so namentlich häufig an den Papst. Es ist wirklich höchst zu bedauern, dass sich nicht jenes Buch erhalten hatte, in welchem Arnest seine Lebensgeschichte niederschrieb (in quo conscribebat sua gesta et facta), es würde uns gewiss hochbedeutende Aufschlüsse ertheilen. Was nun die Verwaltung der Metropolie betrifft, so war das Augenmerk Arnests hauptsächlich auf deren innere Erhe- bung gerichtet, und dazu sollten eben die von ihm ins Leben gerufenen Statuta beitragen, welche hinfort als Gesetzbuch gelten sollten. Abstellung aller Missbräuche in der Erlangung von Weihen und Kirchenämtern, Regelung des sittlichen und kirchlichen Lebens der Geistlichkeit, moralische Hebung des Volkes, strenge Ordnung im Gottesdienste, eine sichere Pro- cedur in kirchlichen Streitsachen, regelmässige Abhaltung von Synoden und Visitationen u. s. w., das war der Weg, den Arnest eingeschlagen hatte, um dem neuen Gebäude dauernde Fundamente zu verschaffen und den wir in seinen Statuten, den auf ihrer Grundlage erflossenen Verordnungen und anderen Werken erkennen. Die ungemein grosse Zahl der Saecular- und Regular-Geistlichkeit, ihre bedeutenden unter sich ver- schiedenen Privilegien und Rechte, die reichen Dotationen einzelner Pfründen, die unter König Johann und auch früher bereits eingerissenen Missbräuche u. a. erschwerten natürlich sehr die Durchführung der heilsamen Massregeln Arnests; aber seine Ausdauer verbunden mit der Unterstützung von Seite des Königs hatten doch ihre Wirkung und mit Recht wird die Zeit Arnests die Blüthezeit der böhmischen Kirche genannt. Die Verwaltung der Kirche blieb im Grossen und Ganzen dieselbe, wie sie zur Zeit der Bischöfe war. Sämmtliche Pflichten und Rechte seines Amtes verrichtete der Erzbischof je nach Gelegenheit entweder selbst oder durch seine Vertreter, und
280 Waldhauser und Milič von Kremsier, die Abschaffung der Gottesgerichte und anderes, was über sein Wirken überhaupt bekannt ist, sind eben so viele Beweise des grossen aufge- klärten Geistes und der ausdauernden Thätigkeit dieses wür- digen Zeitgenossen Karls IV. Trotz dieser seiner umfassenden Thätigkeit in der Verwaltung der böhmischen Kirche behielt Arnest, wie bereits erwähnt, auch als Staatsmann und Rath- geber des Kaisers bis an seinen Tod den hervorragendsten Platz und betheiligte sich an den wichtigsten diplomatischen Missionen, so namentlich häufig an den Papst. Es ist wirklich höchst zu bedauern, dass sich nicht jenes Buch erhalten hatte, in welchem Arnest seine Lebensgeschichte niederschrieb (in quo conscribebat sua gesta et facta), es würde uns gewiss hochbedeutende Aufschlüsse ertheilen. Was nun die Verwaltung der Metropolie betrifft, so war das Augenmerk Arnests hauptsächlich auf deren innere Erhe- bung gerichtet, und dazu sollten eben die von ihm ins Leben gerufenen Statuta beitragen, welche hinfort als Gesetzbuch gelten sollten. Abstellung aller Missbräuche in der Erlangung von Weihen und Kirchenämtern, Regelung des sittlichen und kirchlichen Lebens der Geistlichkeit, moralische Hebung des Volkes, strenge Ordnung im Gottesdienste, eine sichere Pro- cedur in kirchlichen Streitsachen, regelmässige Abhaltung von Synoden und Visitationen u. s. w., das war der Weg, den Arnest eingeschlagen hatte, um dem neuen Gebäude dauernde Fundamente zu verschaffen und den wir in seinen Statuten, den auf ihrer Grundlage erflossenen Verordnungen und anderen Werken erkennen. Die ungemein grosse Zahl der Saecular- und Regular-Geistlichkeit, ihre bedeutenden unter sich ver- schiedenen Privilegien und Rechte, die reichen Dotationen einzelner Pfründen, die unter König Johann und auch früher bereits eingerissenen Missbräuche u. a. erschwerten natürlich sehr die Durchführung der heilsamen Massregeln Arnests; aber seine Ausdauer verbunden mit der Unterstützung von Seite des Königs hatten doch ihre Wirkung und mit Recht wird die Zeit Arnests die Blüthezeit der böhmischen Kirche genannt. Die Verwaltung der Kirche blieb im Grossen und Ganzen dieselbe, wie sie zur Zeit der Bischöfe war. Sämmtliche Pflichten und Rechte seines Amtes verrichtete der Erzbischof je nach Gelegenheit entweder selbst oder durch seine Vertreter, und
Strana 281
281 zwar entweder durch einzelne zu besonderen Verrichtungen bestimmte geistliche Würdenträger oder gewöhnlich durch seine ständigen Beamten, welche zusammen das Consistorium bildeten. Die vornehmsten unter diesen waren die erzbischöflichen Ge- neralvicare (vicarii generales in spiritualibus), und die erz- bischöflichen Officiale (officiales curiae archiepiscopalis). Wäh- rend von dem Official Streitsachen zwischen Priestern unter einander sowie zwischen Priestern und Laien entschieden wurden, gehörte dem Generalvicar die Entscheidung in Ver- waltungssachen, wie die Bestätigung zu kirchlichen Beneficien, Errichtung neuer Beneficien und Stiftungen, Patronatsstreitig- keiten (vgl. Commiss. III, 2, P. Streit zwischen dem König und dem Erzbischof), Dispensationen u. ä. (Ueber die Amts- verrichtungen der Generalvicare vgl. Formel Commiss. III, 18, über jene der Officiale Commiss. III, 30). Zur Zeit des Erz- bischofs Arnest waren gewöhnlich zwei Generalvicare und nur ein Official ; manchmal aber war das Amt beider in einer Person vereinigt. Neben diesen beiden seit älterer Zeit bestehenden Aem- tern errichtete Arnest von Pardubic gleich in den ersten Jahren nach seiner Erhobung das neue Amt der ,Correctores cleri', welche über die kirchliche Zucht der Geistlichkeit zu wachen hatten, und mit besonderen Vollmachten ausgerüstet waren, so dass sie unter anderem auch die Decane (decani rurales) und Pfarrer absetzen konnten (vgl. Lib. conf. I, 86, Kunicz. — Commiss. III, 26). Das Amt der Correctoren erstreckte sich entweder auf die ganze Diöcese oder nur auf einzelne Archi- diaconate (Peter von Rosenberg als Corrector cleri des Bechiner Archidiaconats, vgl. Commiss. III, 6). Neben dem gewöhnlichen geistlichen Gericht unter den eben genannten Beamten bestand seit früherer Zeit zur Aus- forschung und Bestrafung von Ketzern das sogenannte Inqui- sitionsgericht (inquisitio haereticae pravitatis), worüber unser Formelbuch mehrere bisher unbekannte Nachrichten bringt (vgl. Commiss. III, 15 und Anmerkung, sowie das Vorwort zu Div. XXIV.). Diese hervorragenden Beamten hatten zur Verrichtung der Kanzleigeschäfte mehrere Notare und Schreiber in der erzbischöf lichen Kanzlei (notarii actorum und andere ,homines" cancellariae archiep.), von denen der erste ,erzbischöflicher
281 zwar entweder durch einzelne zu besonderen Verrichtungen bestimmte geistliche Würdenträger oder gewöhnlich durch seine ständigen Beamten, welche zusammen das Consistorium bildeten. Die vornehmsten unter diesen waren die erzbischöflichen Ge- neralvicare (vicarii generales in spiritualibus), und die erz- bischöflichen Officiale (officiales curiae archiepiscopalis). Wäh- rend von dem Official Streitsachen zwischen Priestern unter einander sowie zwischen Priestern und Laien entschieden wurden, gehörte dem Generalvicar die Entscheidung in Ver- waltungssachen, wie die Bestätigung zu kirchlichen Beneficien, Errichtung neuer Beneficien und Stiftungen, Patronatsstreitig- keiten (vgl. Commiss. III, 2, P. Streit zwischen dem König und dem Erzbischof), Dispensationen u. ä. (Ueber die Amts- verrichtungen der Generalvicare vgl. Formel Commiss. III, 18, über jene der Officiale Commiss. III, 30). Zur Zeit des Erz- bischofs Arnest waren gewöhnlich zwei Generalvicare und nur ein Official ; manchmal aber war das Amt beider in einer Person vereinigt. Neben diesen beiden seit älterer Zeit bestehenden Aem- tern errichtete Arnest von Pardubic gleich in den ersten Jahren nach seiner Erhobung das neue Amt der ,Correctores cleri', welche über die kirchliche Zucht der Geistlichkeit zu wachen hatten, und mit besonderen Vollmachten ausgerüstet waren, so dass sie unter anderem auch die Decane (decani rurales) und Pfarrer absetzen konnten (vgl. Lib. conf. I, 86, Kunicz. — Commiss. III, 26). Das Amt der Correctoren erstreckte sich entweder auf die ganze Diöcese oder nur auf einzelne Archi- diaconate (Peter von Rosenberg als Corrector cleri des Bechiner Archidiaconats, vgl. Commiss. III, 6). Neben dem gewöhnlichen geistlichen Gericht unter den eben genannten Beamten bestand seit früherer Zeit zur Aus- forschung und Bestrafung von Ketzern das sogenannte Inqui- sitionsgericht (inquisitio haereticae pravitatis), worüber unser Formelbuch mehrere bisher unbekannte Nachrichten bringt (vgl. Commiss. III, 15 und Anmerkung, sowie das Vorwort zu Div. XXIV.). Diese hervorragenden Beamten hatten zur Verrichtung der Kanzleigeschäfte mehrere Notare und Schreiber in der erzbischöf lichen Kanzlei (notarii actorum und andere ,homines" cancellariae archiep.), von denen der erste ,erzbischöflicher
Strana 282
282 Protonotar‘ hiess (protonotarius cancellariac curiae archiepiscopi oder officii vicariatus, dominorum vicariorum). Als solche werden in unserm Formelbuch genannt: Nicolaus de Cremsir (Commiss. III, 3) und Stephanus archidiaconus Litomerccensis (Commiss. III, 55, Proc. VI, 2, Permut. XVI. 2, 5). Der Official hatte nebstdem seinen ,Sigillifer'. Neben diesen Beamten waren noch die eigentlichen erz- bischöflichen Beamten, welche die Verwaltung der erzbischöf- lichen Güter und Einkünfte besorgton, als welche sowohl weltliche adelige Personen (namentlich Burggrafen, Hofmeister) als Geistliche genannt werden; von den letzteren nennen wir z. B. die Schatzmeister (thesaurarius, notarius thesauri curiae Pragens., vgl. Auctor. XIII. 1, 2, Div. XXIV. 14, 49, 51, 75), Kanzler (cancellarius archiepiscopi). Als Vertreter der Parteien vor dem geistlichen Gerichte fungirten die ,Advocaten oder Procuratoren‘ (advocati, procu- ratores consistorii, vgl. Commiss. III, 30). Zur Anfertigung von rechtsgiltigen Urkunden durften nur die dazu berechtigten öffentlichen Notare (notarius publicus, tabellio) berufen werden. Das Recht diese zu ernennen wurde 1358 von Kaiser Karl IV. an den Prager Erzbischof abgetreten, welcher bestimmte, dass nur Geistliche mit niederen Weihen dieses Amt ansüben dürfen (vgl. Process. VI, 6 und Anmerk. Inhib. XIV, 1). Einzelne Functionen wie z. B. die Priesterweihe, Firmung, die Einweihung von Kirchen und Altären etc. wurde nicht vom Erzbischof sondern — wie in frühoren Zeiten — von dem dazu eigens bestimmten Weihbischof verrichtet. (Als solche werden in unserem Formelbuche Adam und Hermann genannt; vgl. Commiss. III, 31, Inhib. XIV, 3, Div. XXIV, 58.) Auch die Beichte und Absolution in jenen Fällen, die dem Erzbischof reservirt waren, geschah von den dazu eigens bestimmten erz- bischöflichen Poenitentiarien. Unter dem Prager Erzbischof standen als dessen Suffra- gane die Bischöfe von Olmütz und Leitomyschl, welche als solche ihre Consecration in Prag empfingen. Der Geistlichkeit beider Diöcesen stand das Appellationsrecht von dem bischöf- lichen Gerichte an den Erzbischof offen (vgl. Commiss. III, 43, 52). Ebenso wie in seiner Diöcese nahm der Erzbischof auch in den beiden Suffragandiëcesen von Zeit zu Zeit Visita- tionen vor, und zwar entweder selbst oder durch seine Bevoll-
282 Protonotar‘ hiess (protonotarius cancellariac curiae archiepiscopi oder officii vicariatus, dominorum vicariorum). Als solche werden in unserm Formelbuch genannt: Nicolaus de Cremsir (Commiss. III, 3) und Stephanus archidiaconus Litomerccensis (Commiss. III, 55, Proc. VI, 2, Permut. XVI. 2, 5). Der Official hatte nebstdem seinen ,Sigillifer'. Neben diesen Beamten waren noch die eigentlichen erz- bischöflichen Beamten, welche die Verwaltung der erzbischöf- lichen Güter und Einkünfte besorgton, als welche sowohl weltliche adelige Personen (namentlich Burggrafen, Hofmeister) als Geistliche genannt werden; von den letzteren nennen wir z. B. die Schatzmeister (thesaurarius, notarius thesauri curiae Pragens., vgl. Auctor. XIII. 1, 2, Div. XXIV. 14, 49, 51, 75), Kanzler (cancellarius archiepiscopi). Als Vertreter der Parteien vor dem geistlichen Gerichte fungirten die ,Advocaten oder Procuratoren‘ (advocati, procu- ratores consistorii, vgl. Commiss. III, 30). Zur Anfertigung von rechtsgiltigen Urkunden durften nur die dazu berechtigten öffentlichen Notare (notarius publicus, tabellio) berufen werden. Das Recht diese zu ernennen wurde 1358 von Kaiser Karl IV. an den Prager Erzbischof abgetreten, welcher bestimmte, dass nur Geistliche mit niederen Weihen dieses Amt ansüben dürfen (vgl. Process. VI, 6 und Anmerk. Inhib. XIV, 1). Einzelne Functionen wie z. B. die Priesterweihe, Firmung, die Einweihung von Kirchen und Altären etc. wurde nicht vom Erzbischof sondern — wie in frühoren Zeiten — von dem dazu eigens bestimmten Weihbischof verrichtet. (Als solche werden in unserem Formelbuche Adam und Hermann genannt; vgl. Commiss. III, 31, Inhib. XIV, 3, Div. XXIV, 58.) Auch die Beichte und Absolution in jenen Fällen, die dem Erzbischof reservirt waren, geschah von den dazu eigens bestimmten erz- bischöflichen Poenitentiarien. Unter dem Prager Erzbischof standen als dessen Suffra- gane die Bischöfe von Olmütz und Leitomyschl, welche als solche ihre Consecration in Prag empfingen. Der Geistlichkeit beider Diöcesen stand das Appellationsrecht von dem bischöf- lichen Gerichte an den Erzbischof offen (vgl. Commiss. III, 43, 52). Ebenso wie in seiner Diöcese nahm der Erzbischof auch in den beiden Suffragandiëcesen von Zeit zu Zeit Visita- tionen vor, und zwar entweder selbst oder durch seine Bevoll-
Strana 283
283 mächtigte. Die Verpflegs- und Reisekosten bei der Visitation mussten von der Geistlichkeit der betreffenden Diöcese getragen werden (vgl. Commiss. III, 55). Die gesetzgebende Gewalt in der ganzen böhmischen Provinz übte der Erzbischof durch die Provinzialsynoden aus d. i. durch Versammlungen, zu denen die Bischöfe, Acbte, Archidiacone, Pfarrer und andere Geist- liche regelmässig zweimal im Jahre berufen wurden (vgl. Monit. II, 5, 6, 7, 12). Auf der Provinzialsynode im Jahre 1349 wurden wie bekannt die berühmten Statuta provincialia Arnesti zum Beschluss erhoben. Die Prager Erzdiöcese war zur Zeit Arnests in zehn Archidiaconate getheilt; deren Vororte waren: Prag, Kauřim, Bechin, Pilsen, Tyn Horšův (Bischofteiniz), Saaz, Bilin, Leit- meritz, J. Bunzlau und Königgrätz. Jedes Archidiaconat um- fasste je nach seiner Grösse mehrere Decanate, deren Vorsteher Decane (decani rurales) hiessen, und welche aus den Pfarrern des betreffenden Decanats ernaunt wurden, ohne dass dabei auf den Vorort immer Rücksicht genommen werden musste. Das Prager Archidiaconat umfasste zehn Decanate, von denen Prag mit der nächsten Umgegend das Stadtdecanat (decanatus civitatensis) bildete. Wyšehrad war exemt und gehörte zu keinem Decanat. Das Amt der Archidiacone war ein höchst- wichtiges. Ihnen gebührte neben den Officialen das Entschei- dungsrecht in Ehe- und Geldstreitigkeiten, sie bestraften Geist- liche wegen Vergehen gegen die clericale Zucht, sie waren verpflichtet, alle Vergehen und Verbrechen der Geistlichen auszuforschen und die Schuldigen dem Erzbischof und seinem Gerichte einzuliefern, die Ketzer zu verfolgen und der Ketzerei verdächtige, dem Erzbischof oder dem Inquisitor anzugeben, überhaupt die Beobachtung der kirchlichen Gesetze und Verord- nungen zu beaufsichtigen und alles was ihnen vom Erzbischof beſohlen wurde zu vollführen (vgl. Commiss. III, 35). Die Archidiacone unternahmen zu diesem Zwecke öfters Visitationen der ihnen unterstehenden Geistlichkeit, indem sie von Ort zu Ort gingen und sich über den Zustand einer jeden Kirche und der Seelsorge bei derselben eingehend überzeugten. In beson- deren Fällen liess der Erzbischof auch durch andere dazu bestimmte geistliche Würdenträger solche Visitationen vor- nehmen. Die Geistlichkeit des Archidiaconats war verpflichtet, den Visitator zu verpflegen und zur Bestreitung der Reisekosten 19 Archiv. Bd. LXI. II. Halfte.
283 mächtigte. Die Verpflegs- und Reisekosten bei der Visitation mussten von der Geistlichkeit der betreffenden Diöcese getragen werden (vgl. Commiss. III, 55). Die gesetzgebende Gewalt in der ganzen böhmischen Provinz übte der Erzbischof durch die Provinzialsynoden aus d. i. durch Versammlungen, zu denen die Bischöfe, Acbte, Archidiacone, Pfarrer und andere Geist- liche regelmässig zweimal im Jahre berufen wurden (vgl. Monit. II, 5, 6, 7, 12). Auf der Provinzialsynode im Jahre 1349 wurden wie bekannt die berühmten Statuta provincialia Arnesti zum Beschluss erhoben. Die Prager Erzdiöcese war zur Zeit Arnests in zehn Archidiaconate getheilt; deren Vororte waren: Prag, Kauřim, Bechin, Pilsen, Tyn Horšův (Bischofteiniz), Saaz, Bilin, Leit- meritz, J. Bunzlau und Königgrätz. Jedes Archidiaconat um- fasste je nach seiner Grösse mehrere Decanate, deren Vorsteher Decane (decani rurales) hiessen, und welche aus den Pfarrern des betreffenden Decanats ernaunt wurden, ohne dass dabei auf den Vorort immer Rücksicht genommen werden musste. Das Prager Archidiaconat umfasste zehn Decanate, von denen Prag mit der nächsten Umgegend das Stadtdecanat (decanatus civitatensis) bildete. Wyšehrad war exemt und gehörte zu keinem Decanat. Das Amt der Archidiacone war ein höchst- wichtiges. Ihnen gebührte neben den Officialen das Entschei- dungsrecht in Ehe- und Geldstreitigkeiten, sie bestraften Geist- liche wegen Vergehen gegen die clericale Zucht, sie waren verpflichtet, alle Vergehen und Verbrechen der Geistlichen auszuforschen und die Schuldigen dem Erzbischof und seinem Gerichte einzuliefern, die Ketzer zu verfolgen und der Ketzerei verdächtige, dem Erzbischof oder dem Inquisitor anzugeben, überhaupt die Beobachtung der kirchlichen Gesetze und Verord- nungen zu beaufsichtigen und alles was ihnen vom Erzbischof beſohlen wurde zu vollführen (vgl. Commiss. III, 35). Die Archidiacone unternahmen zu diesem Zwecke öfters Visitationen der ihnen unterstehenden Geistlichkeit, indem sie von Ort zu Ort gingen und sich über den Zustand einer jeden Kirche und der Seelsorge bei derselben eingehend überzeugten. In beson- deren Fällen liess der Erzbischof auch durch andere dazu bestimmte geistliche Würdenträger solche Visitationen vor- nehmen. Die Geistlichkeit des Archidiaconats war verpflichtet, den Visitator zu verpflegen und zur Bestreitung der Reisekosten 19 Archiv. Bd. LXI. II. Halfte.
Strana 284
284 beizutragen (vgl. Commiss. III, 57, Process. VI, 4, 8). Die Archidiacone wurden vom Erzbischof ernannt, nur der Archi- diacon von Prag wurde vom Prager Capitel gewählt. Zumeist wurden Prager Canonici zu diesen Aemtern berufen, welche dann auch gewöhnlich in Prag wohnten; manche aber und zwar gewöhnlich jene, welche nicht Prager Canonici waren, residirten in dem Vororte, nach welchem das Archidiaconat genannt wurde (vgl. Cit. I, 13). Den Archidiaconen zur Seite standen die Decane, welche in ihren Bezirken dieselben Befugnisse hatten (ausser der Ge� richtsbarkeit in Ehesachen, welche ihnen ausdrücklich unter- sagt wurde); ausserdem besorgten sie die Einsammlung des bischöflichen Zehends (fumales, vgl. Div. XXIV, 40). Wenn ein Pfarrer oder Rector einer Kircho oder eines Altars im Decanat starb, so sollte der Decan ihn begraben und dafür sorgen, dass die Kirchensachen in Ordnung erhalten und die kirchlichen Functionen, so lange das Beneficium nicht besetzt wird, durch einen ordentlichen Priester verrichtet werden. Die Archidiacone und Decane beriefen regelmüssig die ilmen unter- stehende Geistlichkeit zu Versammlungen (convocationes), wo ihnen die Synodal- und andere erzbischöfliche Verordnungen mitgetheilt und die nöthigen Berathungen abgehalten wurden (vgl. Petit. V, 2). Was die Functionen des Seelsorgeamtes betrifft (Taufe, Beichte, Communion, Ehe und letzte Oelung), so durften diese nur von denjenigen Geistlichen verrichtet werden, die dazu berechtigt waren, also nur von Pfarrern und ihren Gehilfen in ihren Pfarrsprengeln; ohne Zustimmung des Pfarrers durfte dies kein fremder Priester thun (mit der einzigen Ausnahme, dass Mönchen des Dominicaner- und Minoritenordens, die von ihren Oberen dazu bestimmt wurden, das Beichten in der ganzen Diöcese durch päpstliche Verordnungen gestattet war; vgl. Div. XXIV. 68, 69). Dagegen war wieder die ganze Kirchengemeinde und ein jeder Angehöriger derselben streng angewiesen, nur in der eigenen Pfarrkirche dem Gottesdienst beizuwohnen. Dasselbe galt auch von den übrigen kirchlichen Verrichtungen, namentlich vom Begräbniss. Nach den allgemeinen Kirchengesetzen waren die Pfarrer und andere geistliche Beneficiaten verpflichtet, bei ihrer Kirche zu wohnen, und die Provinzialstatuten setzten fest, dass
284 beizutragen (vgl. Commiss. III, 57, Process. VI, 4, 8). Die Archidiacone wurden vom Erzbischof ernannt, nur der Archi- diacon von Prag wurde vom Prager Capitel gewählt. Zumeist wurden Prager Canonici zu diesen Aemtern berufen, welche dann auch gewöhnlich in Prag wohnten; manche aber und zwar gewöhnlich jene, welche nicht Prager Canonici waren, residirten in dem Vororte, nach welchem das Archidiaconat genannt wurde (vgl. Cit. I, 13). Den Archidiaconen zur Seite standen die Decane, welche in ihren Bezirken dieselben Befugnisse hatten (ausser der Ge� richtsbarkeit in Ehesachen, welche ihnen ausdrücklich unter- sagt wurde); ausserdem besorgten sie die Einsammlung des bischöflichen Zehends (fumales, vgl. Div. XXIV, 40). Wenn ein Pfarrer oder Rector einer Kircho oder eines Altars im Decanat starb, so sollte der Decan ihn begraben und dafür sorgen, dass die Kirchensachen in Ordnung erhalten und die kirchlichen Functionen, so lange das Beneficium nicht besetzt wird, durch einen ordentlichen Priester verrichtet werden. Die Archidiacone und Decane beriefen regelmüssig die ilmen unter- stehende Geistlichkeit zu Versammlungen (convocationes), wo ihnen die Synodal- und andere erzbischöfliche Verordnungen mitgetheilt und die nöthigen Berathungen abgehalten wurden (vgl. Petit. V, 2). Was die Functionen des Seelsorgeamtes betrifft (Taufe, Beichte, Communion, Ehe und letzte Oelung), so durften diese nur von denjenigen Geistlichen verrichtet werden, die dazu berechtigt waren, also nur von Pfarrern und ihren Gehilfen in ihren Pfarrsprengeln; ohne Zustimmung des Pfarrers durfte dies kein fremder Priester thun (mit der einzigen Ausnahme, dass Mönchen des Dominicaner- und Minoritenordens, die von ihren Oberen dazu bestimmt wurden, das Beichten in der ganzen Diöcese durch päpstliche Verordnungen gestattet war; vgl. Div. XXIV. 68, 69). Dagegen war wieder die ganze Kirchengemeinde und ein jeder Angehöriger derselben streng angewiesen, nur in der eigenen Pfarrkirche dem Gottesdienst beizuwohnen. Dasselbe galt auch von den übrigen kirchlichen Verrichtungen, namentlich vom Begräbniss. Nach den allgemeinen Kirchengesetzen waren die Pfarrer und andere geistliche Beneficiaten verpflichtet, bei ihrer Kirche zu wohnen, und die Provinzialstatuten setzten fest, dass
Strana 285
285 derjenige, der sich ohne Erlaubniss entfernt, seines Beneficiums verlustig erklärt werde, wenn er der ,citatio ad residentiam" keine Folge leistet. Von dieser Pflicht wurden zwar häufig Dispensationen ertheilt, häufig aber erlaubten sich dies Pfarrer auch ohne Erlaubniss, und die Archidiacone, ja der Erzbischof selbst musste durch häufige ,citationes ad residentiam‘ solchen sänmigen Priestern ihre Pflicht ins Gedächtniss zurückrufen (vgl. die Abth. Citationes I und das Vorwort). Durch die Provinzialstatuten (Artikel: de vita et hone- state clericorum, de cohabitatione clericorum et mulierum etc.) wurde den Geistlichen anbefohlen, dass sie durch tugendhaften Lebenswandel ihren Pfarrkindern als gutes Beispiel voran- gehen sollen. Sie sollten im Essen und Trinken mässig sein, keine Wirthshäuser besuchen, Würfelspiele, Tanz und andere derartige Vergnügungen meiden, keine Waffen tragen ausser auf Reisen zu eigener Sicherheit und mit Erlaubniss der Oberen; auch in ihrem äusseren Auftreten sollten sie immer ihre geistliche Würde wahren, durch priesterliche Kleidung und gehörige Tonsur sich stets vor den weltlichen Mitbürgern erkenntlich machen und die Keuschheit strenge beobachten. Uebertretungen in allen diesen Einzelnheiten sollten nament- lich bei Gelegenheit der Visitation von den Archidiaconen und anderen Visitatoren erforscht und geahndet werden (der- artige Verordnungen sind in unserem Formelbuch zahlreich). Die höhere Geistlichkeit bei den Collegiatcapiteln, auf welche sich die Visitation nicht erstreckte, unterstand in jeder Be- ziehung nur dem Erzbischof, welcher nöthigenfalls selbst (vgl. Commiss. III, 59) oder durch besonders verordnete höhere geist- liche Würdenträger Visitationen derselben vornehmen konnte (vgl. Commiss. III. 21, 49, 59). Dadurch aber, dass zur Er- langung von vielen reich dotirten Pfründen nicht einmal die priesterliche, sondern nur die niederen Weihen erforderlich waren, und dass in einer Person mehrere Beneficien und zwar in verschiedenen weit von einander entfernten Orten, ja in verschiedenen Diöcesen, vereinigt wurden, dadurch auch die Residenzpflicht nicht eingehalten werden konnte, gewöhnte sich ein grosser Theil der höheren Geistlichkeit, zumeist Angehörige der reichen Adelsgeschlechter, an ein derartiges freies und ungebundenes Leben, welches den Intentionen des sittenstrengen Erzbischofs in keiner Weise entsprach und gegen welches er 19*
285 derjenige, der sich ohne Erlaubniss entfernt, seines Beneficiums verlustig erklärt werde, wenn er der ,citatio ad residentiam" keine Folge leistet. Von dieser Pflicht wurden zwar häufig Dispensationen ertheilt, häufig aber erlaubten sich dies Pfarrer auch ohne Erlaubniss, und die Archidiacone, ja der Erzbischof selbst musste durch häufige ,citationes ad residentiam‘ solchen sänmigen Priestern ihre Pflicht ins Gedächtniss zurückrufen (vgl. die Abth. Citationes I und das Vorwort). Durch die Provinzialstatuten (Artikel: de vita et hone- state clericorum, de cohabitatione clericorum et mulierum etc.) wurde den Geistlichen anbefohlen, dass sie durch tugendhaften Lebenswandel ihren Pfarrkindern als gutes Beispiel voran- gehen sollen. Sie sollten im Essen und Trinken mässig sein, keine Wirthshäuser besuchen, Würfelspiele, Tanz und andere derartige Vergnügungen meiden, keine Waffen tragen ausser auf Reisen zu eigener Sicherheit und mit Erlaubniss der Oberen; auch in ihrem äusseren Auftreten sollten sie immer ihre geistliche Würde wahren, durch priesterliche Kleidung und gehörige Tonsur sich stets vor den weltlichen Mitbürgern erkenntlich machen und die Keuschheit strenge beobachten. Uebertretungen in allen diesen Einzelnheiten sollten nament- lich bei Gelegenheit der Visitation von den Archidiaconen und anderen Visitatoren erforscht und geahndet werden (der- artige Verordnungen sind in unserem Formelbuch zahlreich). Die höhere Geistlichkeit bei den Collegiatcapiteln, auf welche sich die Visitation nicht erstreckte, unterstand in jeder Be- ziehung nur dem Erzbischof, welcher nöthigenfalls selbst (vgl. Commiss. III, 59) oder durch besonders verordnete höhere geist- liche Würdenträger Visitationen derselben vornehmen konnte (vgl. Commiss. III. 21, 49, 59). Dadurch aber, dass zur Er- langung von vielen reich dotirten Pfründen nicht einmal die priesterliche, sondern nur die niederen Weihen erforderlich waren, und dass in einer Person mehrere Beneficien und zwar in verschiedenen weit von einander entfernten Orten, ja in verschiedenen Diöcesen, vereinigt wurden, dadurch auch die Residenzpflicht nicht eingehalten werden konnte, gewöhnte sich ein grosser Theil der höheren Geistlichkeit, zumeist Angehörige der reichen Adelsgeschlechter, an ein derartiges freies und ungebundenes Leben, welches den Intentionen des sittenstrengen Erzbischofs in keiner Weise entsprach und gegen welches er 19*
Strana 286
286 — natürlich oft ohne Erfolg — mit Ernst auftrat. Namentlich waren es die Provinzialsynoden, auf welchen der Erzbischof durch hervorragende Synodalredner die Gebrechen der höheren Geistlichkeit geisseln liess. Die Klöster standen theils unter der Oberaufsicht des Erzbischofs, theils waren sie von derselben gänzlich befreit (monasteria exempta et non exempta); dies waren besonders die Ritter- und die Bettelorden, in Prag ausserdem das Kloster Strahow, welche nur dem Papst und ihren Ordensvorstehern unterstanden. Bei den ersteren erstreckte sich das Recht des Erzbischofs dahin, dass er die Oberaufsicht bei der Wahl der Ordensvorstände und die Bestätigung derselben ausübte, Visi- tationen nöthigenfalls anordnen konnte und Streitigkeiten zwi- schen den Ordenspersonen durch seine Officiale und General- vicare entscheiden liess. Die Beobachtung der Ordensregeln und das Leben in den Klöstern selbst beauſsichtigten nur die unmittelbaren Klostervorsteher. Häufige Nachrichton (auch in unserm Formelbuche) bezeugen, dass in den Klöstern häufig Unruhen und zwischen dem Vorgesetzten und den Mönchen unter einander Streitigkeiten herrschten, die die Intervention des Erzbischofs erheischten (vgl. Commiss. III. 16, 17, 20). Dies gilt auch von den Frauenklöstern, bei denen zur Ver- richtung des Gottesdienstes Priester, gewöhnlich Mönche des- selben Ordens, bestimmt waren, deren Vorsteher praepositus hiess. (Ueber das Georgskloster in Prag und die Streitig- keiten bei demselben vgl. Monit. II. 10, 15, Commiss. III. 22, 23 u. a.) Es lässt sich nicht läugnen, dass selbst unter Erzbischof Arnest die kirchliche Zucht nicht so streng gehandhabt wurde, wie es hätte geschehen sollen; vielmehr bot der geistliche Stand vielen namentlich adeligen Leuten Gelegenheit, sich der weltlichen Gerichtsbarkeit zu entziehen, während sie von ihrem geistlichen Gerichte für ihre Vergehen nicht die verdiente Strafe zu befürchten hatten. Mit viel grösserer Strenge traten aber die geistlichen Gerichte dort auf, wo es galt, die kirch- liche Gewalt und die kirchlichen Einkünfte gegen weltliche und selbst geistliche Personen zu schützen. Das gewöhnlichste Strafmittel, welches ausserordentlich häufig angewendet wurde, war die Excommunication und das Interdict. Wurde ein
286 — natürlich oft ohne Erfolg — mit Ernst auftrat. Namentlich waren es die Provinzialsynoden, auf welchen der Erzbischof durch hervorragende Synodalredner die Gebrechen der höheren Geistlichkeit geisseln liess. Die Klöster standen theils unter der Oberaufsicht des Erzbischofs, theils waren sie von derselben gänzlich befreit (monasteria exempta et non exempta); dies waren besonders die Ritter- und die Bettelorden, in Prag ausserdem das Kloster Strahow, welche nur dem Papst und ihren Ordensvorstehern unterstanden. Bei den ersteren erstreckte sich das Recht des Erzbischofs dahin, dass er die Oberaufsicht bei der Wahl der Ordensvorstände und die Bestätigung derselben ausübte, Visi- tationen nöthigenfalls anordnen konnte und Streitigkeiten zwi- schen den Ordenspersonen durch seine Officiale und General- vicare entscheiden liess. Die Beobachtung der Ordensregeln und das Leben in den Klöstern selbst beauſsichtigten nur die unmittelbaren Klostervorsteher. Häufige Nachrichton (auch in unserm Formelbuche) bezeugen, dass in den Klöstern häufig Unruhen und zwischen dem Vorgesetzten und den Mönchen unter einander Streitigkeiten herrschten, die die Intervention des Erzbischofs erheischten (vgl. Commiss. III. 16, 17, 20). Dies gilt auch von den Frauenklöstern, bei denen zur Ver- richtung des Gottesdienstes Priester, gewöhnlich Mönche des- selben Ordens, bestimmt waren, deren Vorsteher praepositus hiess. (Ueber das Georgskloster in Prag und die Streitig- keiten bei demselben vgl. Monit. II. 10, 15, Commiss. III. 22, 23 u. a.) Es lässt sich nicht läugnen, dass selbst unter Erzbischof Arnest die kirchliche Zucht nicht so streng gehandhabt wurde, wie es hätte geschehen sollen; vielmehr bot der geistliche Stand vielen namentlich adeligen Leuten Gelegenheit, sich der weltlichen Gerichtsbarkeit zu entziehen, während sie von ihrem geistlichen Gerichte für ihre Vergehen nicht die verdiente Strafe zu befürchten hatten. Mit viel grösserer Strenge traten aber die geistlichen Gerichte dort auf, wo es galt, die kirch- liche Gewalt und die kirchlichen Einkünfte gegen weltliche und selbst geistliche Personen zu schützen. Das gewöhnlichste Strafmittel, welches ausserordentlich häufig angewendet wurde, war die Excommunication und das Interdict. Wurde ein
Strana 287
287 Geistlicher vom weltlichen Gerichte gefänglich eingezogen oder Kirchengut entwendet, sollten sogleich dort wo der Geistliche gefangen gehalten oder das Geraubte bewahrt wurde, der Gottesdienst eingestellt, diejenige Person aber, die an einen Geistlichen Hand anlegto oder Kirchengut entwendete, excom- municirt werden. Dasselbe geschah, wenn von Geistlichen, die bezüglich der zu ihrem eigenen Bedarf bestimmten Waaren zollfrei waron, Zoll cingefordert wurde (Excommunication der Stadt Prag aus dieser Ursache s. Proc. VI, 7). Die Excom- munication war nicht nur Strafe für begangene Vergehen, dieselbe wurde in den meisten Verträgen und Verordnungen und zwar nicht nur bei geistlichen sondern auch bei weltlichen Personen als Drohung im Falle der Nichteinhaltung des Ver- trages angewendet. Die meisten Verordnungen (auch in unserem Formelbuch) schliessen mit der Androhung von Excommuni- cation und Interdict im Falle der Nichtbefolgung. Excommu- nication war auch die gewöhnliche Strafe für diejenigen, welche mit der Abführung des päpstlichen Zehents (Monit. II. 11, Commiss. III. 27, 56) oder der ,fumales‘ (Auct. XIII. 2, Div. XXIV. 40) säumig waren, welche bei Convocationen nicht er- schienen sind u. s. W. Um dem Missbrauche geistlicher Privilegien durch unbe- fugte Personen zu begegnen, erliess der Erzbischof ausser seinen Statuton noch vielfache Verordnungen, namentlich be- züglich der geistlichen Kleidung und Tonsur.1 In Prag, wo wegen der grossen Menge der Geistlichen auch die Missbräuche häufiger waren, sollten nach einer Verordnung des Erzbischofs (Monit. II. 9) alle Cleriker und Geistliche, welche überhaupt die Privilegion ihres Standes genicssen wollten, ihre Namen in eigene Verzeichnisse eintragen. Eine andere Verordnung (Auct. XIII. 1) gab dem Prager Magistrat die Befugniss, auch Geist- liche bei gewisson Uebertretungen gefänglich einziehen zu können (vgl. Anm. zu Monit. II. 9). Was nun endlich die Würdenträger und die übrigen Mit- glieder der Collegiatcapitel, namentlich des Prager Metropo- litancapitels betrifft, so verweisen wir auf die Statuta Arnesti, welche nähere Bestimmungen über deren Pflichten und Rechte 1 Vgl. Ott, Receptg. S. 21.
287 Geistlicher vom weltlichen Gerichte gefänglich eingezogen oder Kirchengut entwendet, sollten sogleich dort wo der Geistliche gefangen gehalten oder das Geraubte bewahrt wurde, der Gottesdienst eingestellt, diejenige Person aber, die an einen Geistlichen Hand anlegto oder Kirchengut entwendete, excom- municirt werden. Dasselbe geschah, wenn von Geistlichen, die bezüglich der zu ihrem eigenen Bedarf bestimmten Waaren zollfrei waron, Zoll cingefordert wurde (Excommunication der Stadt Prag aus dieser Ursache s. Proc. VI, 7). Die Excom- munication war nicht nur Strafe für begangene Vergehen, dieselbe wurde in den meisten Verträgen und Verordnungen und zwar nicht nur bei geistlichen sondern auch bei weltlichen Personen als Drohung im Falle der Nichteinhaltung des Ver- trages angewendet. Die meisten Verordnungen (auch in unserem Formelbuch) schliessen mit der Androhung von Excommuni- cation und Interdict im Falle der Nichtbefolgung. Excommu- nication war auch die gewöhnliche Strafe für diejenigen, welche mit der Abführung des päpstlichen Zehents (Monit. II. 11, Commiss. III. 27, 56) oder der ,fumales‘ (Auct. XIII. 2, Div. XXIV. 40) säumig waren, welche bei Convocationen nicht er- schienen sind u. s. W. Um dem Missbrauche geistlicher Privilegien durch unbe- fugte Personen zu begegnen, erliess der Erzbischof ausser seinen Statuton noch vielfache Verordnungen, namentlich be- züglich der geistlichen Kleidung und Tonsur.1 In Prag, wo wegen der grossen Menge der Geistlichen auch die Missbräuche häufiger waren, sollten nach einer Verordnung des Erzbischofs (Monit. II. 9) alle Cleriker und Geistliche, welche überhaupt die Privilegion ihres Standes genicssen wollten, ihre Namen in eigene Verzeichnisse eintragen. Eine andere Verordnung (Auct. XIII. 1) gab dem Prager Magistrat die Befugniss, auch Geist- liche bei gewisson Uebertretungen gefänglich einziehen zu können (vgl. Anm. zu Monit. II. 9). Was nun endlich die Würdenträger und die übrigen Mit- glieder der Collegiatcapitel, namentlich des Prager Metropo- litancapitels betrifft, so verweisen wir auf die Statuta Arnesti, welche nähere Bestimmungen über deren Pflichten und Rechte 1 Vgl. Ott, Receptg. S. 21.
Strana 288
288 enthalten. Die Besetzung dieser meist sehr reich dotirten Pfründen geschah grösstentheils durch freie Wahl der Capitel selbst (eine electio per compromissum s. Div. XXIV. 71); theilweise stand auch dom Könige (z. B. bei der Allerheiligen- capelle, auf dom Wyšehrad) oder dem Erzbischof das Er- nennungsrecht zu. Seit einiger Zeit übten jedoch dic Päpste grossen Einfluss auf die Besetzung dicser und anderer Bene- ficien aus, indem sie oftmals nach eigenem Gefallen und mit Ausserachtlassung der Rochte Anderer entweder erledigte Bene- ficien vergaben, oder sogar bei Lebzeiten eines Beneficiaten die Anwartschaft auf seine Präbende anderen verlichen. Eine solche Verleihung nannte man ,ex gratia apostolica‘ und zu diesem Zwecke stollte der Papst der betreffenden Person einen Gnadenbrief (litera gratiosa) aus und durch cine andere ,litera executoria‘ bestimimte er Jemanden aus der höhoren Geistlich- keit zum Executor der päpstlichen Verordnung. Aus der Zeit Arnests sind Beispiele solcher Besetzungen ex gratia apostolica nicht zahlreich; doch finden wir 1358 einen Gnadenbrief des Papstes Innocenz VI. auf ein Canonicat und eine Präbende bei der Wyšehrader Kirche, zum Jahre 1359 finden sich in den Libri confirmationum fünfzehn Fälle verzeichnet, wo derselbe Papst Geistlichen die Anwartschaft auf Beneficien ertheilte, die sie nach ihrer Erledigung bekommen sollten. Sehr häufig fand zwischen Inhabern geistlicher Beneficien ein Tausch der- selben statt (vgl. Abth. Permut. XVI, Consens. XVII). Es gab aber ausserdem noch ungebührliche Wege, auf welchen man zu Beneficien gelangte, darunter namentlich die Simonie. Erz- bischof Arnest trat auch diesen Uebelständen, so weit es ihm möglich war, entgegen, wie er denn überhaupt die Patronats- verhältnisse zu regeln bestrebt war, wozu auch die Libri erectionum und confirmationum cine Grundlage bildeten. Wir mögen hier ein besonderes Recht der böhmischen Könige nicht unerwähnt lassen, die sogenannten ,primariac preces‘, dass nämlich dieselben alle zur Zeit ihres Regierungsantrittes er- ledigten Bencticien, gleichviel zu wessen Collatur dieselben gehörten, selbst besetzen konnton (vgl. Confirm. X. 13, 14). Wir hätten hiemit im Grossen das wesentlichste über die Kirchenverwaltung Böhmens zur Zeit des Erzbischofs Arnest, soweit es mit unserem Formelbuch in Verbindung steht, ange- deutet; über manche Einzelnheiten, deren hier nicht Erwähnung
288 enthalten. Die Besetzung dieser meist sehr reich dotirten Pfründen geschah grösstentheils durch freie Wahl der Capitel selbst (eine electio per compromissum s. Div. XXIV. 71); theilweise stand auch dom Könige (z. B. bei der Allerheiligen- capelle, auf dom Wyšehrad) oder dem Erzbischof das Er- nennungsrecht zu. Seit einiger Zeit übten jedoch dic Päpste grossen Einfluss auf die Besetzung dicser und anderer Bene- ficien aus, indem sie oftmals nach eigenem Gefallen und mit Ausserachtlassung der Rochte Anderer entweder erledigte Bene- ficien vergaben, oder sogar bei Lebzeiten eines Beneficiaten die Anwartschaft auf seine Präbende anderen verlichen. Eine solche Verleihung nannte man ,ex gratia apostolica‘ und zu diesem Zwecke stollte der Papst der betreffenden Person einen Gnadenbrief (litera gratiosa) aus und durch cine andere ,litera executoria‘ bestimimte er Jemanden aus der höhoren Geistlich- keit zum Executor der päpstlichen Verordnung. Aus der Zeit Arnests sind Beispiele solcher Besetzungen ex gratia apostolica nicht zahlreich; doch finden wir 1358 einen Gnadenbrief des Papstes Innocenz VI. auf ein Canonicat und eine Präbende bei der Wyšehrader Kirche, zum Jahre 1359 finden sich in den Libri confirmationum fünfzehn Fälle verzeichnet, wo derselbe Papst Geistlichen die Anwartschaft auf Beneficien ertheilte, die sie nach ihrer Erledigung bekommen sollten. Sehr häufig fand zwischen Inhabern geistlicher Beneficien ein Tausch der- selben statt (vgl. Abth. Permut. XVI, Consens. XVII). Es gab aber ausserdem noch ungebührliche Wege, auf welchen man zu Beneficien gelangte, darunter namentlich die Simonie. Erz- bischof Arnest trat auch diesen Uebelständen, so weit es ihm möglich war, entgegen, wie er denn überhaupt die Patronats- verhältnisse zu regeln bestrebt war, wozu auch die Libri erectionum und confirmationum cine Grundlage bildeten. Wir mögen hier ein besonderes Recht der böhmischen Könige nicht unerwähnt lassen, die sogenannten ,primariac preces‘, dass nämlich dieselben alle zur Zeit ihres Regierungsantrittes er- ledigten Bencticien, gleichviel zu wessen Collatur dieselben gehörten, selbst besetzen konnton (vgl. Confirm. X. 13, 14). Wir hätten hiemit im Grossen das wesentlichste über die Kirchenverwaltung Böhmens zur Zeit des Erzbischofs Arnest, soweit es mit unserem Formelbuch in Verbindung steht, ange- deutet; über manche Einzelnheiten, deren hier nicht Erwähnung
Strana 289
289 geschehen ist, sowie über viele besondere Nachrichten, die unser Formelbuch bringt, werden wir nach Vermögen das Nothige in den Anmerkungen erwähnen, auf welche wir hier im Allgemeinen verweisen. -- Consilia salubria cuilibet salubriter vivere volenti." Primo timor domini omnibus antecedat. Sobrius esse in cibo, potu, sompno, ioco et sermone valde utique (?) sit premeditatus et gravis in suis dicendis. Irasci eciam si causa subsit non debeo, maxime membro lingue non cum furia seu vehemencia nec garulitate (?) nec mendacio nec incomposito seu inordinato motu corporis. Membra corporis sint in suis agendis modesta et ordinata, quodlibet suum officium decenter et irreprehensibiliter exerceat. Cum debilitas corporis, demonis temptacio, lascivitas carnis, delectacio temporalium seu cuiusvis peccati prosperitas, iniuria vel tribulacio, displicencia aut desidia seu quodcunque tale causale (?) aut extraordinarium te invaserit seu tibi eve- nerit, statim pro auxilio suppliciter recurre ad deum omnipo- tentem et virginem gloriosam, deinde ad racionem qua utatur recto iudicio et virtute fortitudinis ad habendam magnam pacienciam et mansuctam et hilarem maxime spiritualiter resi- stenciam. Cave, ne proximis malum exemplum des ullo modo. Rumina diligenter ea que ad tuum spectant officium or- dinis et jurisdiccionis ut per te sciantur et expleantur. Domus tua et familia tua sint ordinata et regulata, hospi- talitas non desit. Sis contentus quatuor portaturis cibariorum, in cenis vero unico, ex quo nullatenus ingurgitaris. Ab hiis que dant materiam luxus aut lascivie precavere. Humile sit cor tuum et ocia fuge, scripturis, contempla- cioni aut piis actibus insiste. Vgl. die Einleitung. Hier wurde auch der — in Balbini Misc. IV, 89 gedruckten - Sentenzen gedacht.
289 geschehen ist, sowie über viele besondere Nachrichten, die unser Formelbuch bringt, werden wir nach Vermögen das Nothige in den Anmerkungen erwähnen, auf welche wir hier im Allgemeinen verweisen. -- Consilia salubria cuilibet salubriter vivere volenti." Primo timor domini omnibus antecedat. Sobrius esse in cibo, potu, sompno, ioco et sermone valde utique (?) sit premeditatus et gravis in suis dicendis. Irasci eciam si causa subsit non debeo, maxime membro lingue non cum furia seu vehemencia nec garulitate (?) nec mendacio nec incomposito seu inordinato motu corporis. Membra corporis sint in suis agendis modesta et ordinata, quodlibet suum officium decenter et irreprehensibiliter exerceat. Cum debilitas corporis, demonis temptacio, lascivitas carnis, delectacio temporalium seu cuiusvis peccati prosperitas, iniuria vel tribulacio, displicencia aut desidia seu quodcunque tale causale (?) aut extraordinarium te invaserit seu tibi eve- nerit, statim pro auxilio suppliciter recurre ad deum omnipo- tentem et virginem gloriosam, deinde ad racionem qua utatur recto iudicio et virtute fortitudinis ad habendam magnam pacienciam et mansuctam et hilarem maxime spiritualiter resi- stenciam. Cave, ne proximis malum exemplum des ullo modo. Rumina diligenter ea que ad tuum spectant officium or- dinis et jurisdiccionis ut per te sciantur et expleantur. Domus tua et familia tua sint ordinata et regulata, hospi- talitas non desit. Sis contentus quatuor portaturis cibariorum, in cenis vero unico, ex quo nullatenus ingurgitaris. Ab hiis que dant materiam luxus aut lascivie precavere. Humile sit cor tuum et ocia fuge, scripturis, contempla- cioni aut piis actibus insiste. Vgl. die Einleitung. Hier wurde auch der — in Balbini Misc. IV, 89 gedruckten - Sentenzen gedacht.
Strana 290
290 Futuris periculis quantum secundum deum poteris occurre. Monita salubria et mansueta eciam vindictas iuste infe- rendas frequenter precedant. In verbis que audis sapiens sis in respondendo et in faciendo petito, ut non offendatur deus nec vituperetur mini- sterium tuum. Non delectoris in muneribus recipiendis nec propterea ad offerentes ipsa favore te sinistre convertas. In reddenda (?) justicia nulla sit personarum accepcio. Verba tua et promissa licita non varientur et actus liciti constantes sint. Elemosyna larga sit indigentibus et primo tuis egestatem et necessitatem pacientibus. Injustos census, exacciones, subsidia non recipe nec pene exquisite racione culparum desiderentur. Ubi sine peccato fieri potest gratus sis tuis benefactoribus et revolve que fuerunt (?). Frequenter ubi dubietas seu difficultas loquendi, respon- dendi aut faciendi occurrit deliberatus sis et cum sapientibus et fidelibus tuis conferre. Servientes tibi secundum ipsorum merita remunera. Eciam cum solitarius es virtuosis et pudicis actibus insiste ac si totus mundus presens esset. Des audienciam tibi loqui volentibus et rectum consilium petentibus. Diligenter defectus tuos et vicia considera ut emendes et stude ut ipsa ab aliis tibi secreto nuncientur. Ex animo increpaciones, sentencie et processus in sub- ditos tibi non fulminentur. Principibus tuis sis fidelis, commune bonum diligas. In conviviis faciendis, in muneribus dandis sit discrecio. In prandiis de leccione sacra legatur. Certo tempore pedes pauperum per te limentur et infirmi et tribulati consolentur.
290 Futuris periculis quantum secundum deum poteris occurre. Monita salubria et mansueta eciam vindictas iuste infe- rendas frequenter precedant. In verbis que audis sapiens sis in respondendo et in faciendo petito, ut non offendatur deus nec vituperetur mini- sterium tuum. Non delectoris in muneribus recipiendis nec propterea ad offerentes ipsa favore te sinistre convertas. In reddenda (?) justicia nulla sit personarum accepcio. Verba tua et promissa licita non varientur et actus liciti constantes sint. Elemosyna larga sit indigentibus et primo tuis egestatem et necessitatem pacientibus. Injustos census, exacciones, subsidia non recipe nec pene exquisite racione culparum desiderentur. Ubi sine peccato fieri potest gratus sis tuis benefactoribus et revolve que fuerunt (?). Frequenter ubi dubietas seu difficultas loquendi, respon- dendi aut faciendi occurrit deliberatus sis et cum sapientibus et fidelibus tuis conferre. Servientes tibi secundum ipsorum merita remunera. Eciam cum solitarius es virtuosis et pudicis actibus insiste ac si totus mundus presens esset. Des audienciam tibi loqui volentibus et rectum consilium petentibus. Diligenter defectus tuos et vicia considera ut emendes et stude ut ipsa ab aliis tibi secreto nuncientur. Ex animo increpaciones, sentencie et processus in sub- ditos tibi non fulminentur. Principibus tuis sis fidelis, commune bonum diligas. In conviviis faciendis, in muneribus dandis sit discrecio. In prandiis de leccione sacra legatur. Certo tempore pedes pauperum per te limentur et infirmi et tribulati consolentur.
Strana 291
291 Premissa sunt extracta de libello domini Arnesti olim archiepiscopi Pragensis, in quo conscribebat sua gesta et facta. I. Citationes. Es sind zumeist Citationes ad residentiam. Die Statuta Arnesti enthalten diesbezüglich in dem Artikel ,De clericis non residentibus in beneficiis‘ die Bestimmung, dass der Inhaber eines Beneficiums verpflichtct sei, bei demselben seinen steten Wohnsitz zu haben. Doch konnte die Bestimmung — da die kirchliche Zucht in den früheren Jahren stark gelockert war und die Missbräuche in dieser Hinsicht besonders bei reich dotirten Pfründen beinahe zur Regel wurden — auch unter Erzbischof Arnest nicht so leicht durchgeführt werden. Neben denjenigen, die von der steten Residenz bei ihren Beneficien den Statuten gemäss dispensirt wurden, gab es immer noch viele Priester, welche ohne Erlaubniss und ohne sich um dies- bezügliche Ermahnungen der Decane zu kümmern, längere Zeit von ihrem Berufsorte sich absentirten, nachdem sie ihr Beneficium und die damit verbundenen Einkünfte an einen andern Priester als ihren Stellvertreter (conventor fructuum ecclesiae oder kurz conventor ecclesiac, bei Pfarrkirchen auch viceplebanus genannt) pachtweise überlassen hatten. Erzbischof Arnest, der die Beobachtung seiner Statuten strenge beauf- sichtigte, trat auch gegen solche Priester mit Strenge auf, obwohl nicht immer mit Erfolg, wie man sich aus unseren Formeln überzeugen kann. Auch waren es nicht immer ein- fache Pfarrer, selbst Archidiacone mussten zur Beobachtung des betreffenden Artikels der Statuten gemahnt werden (v. N. 13). Wie strenge überdies Erzbischof Arnest darauf achtete, dass seine Statuten nach einer darin enthaltenen Bestimmung sämmtlichen Priestern seiner Diöcese bekannt gemacht und diese zu ihrer Befolgung crmahnt werden, sehen wir aus Nr. 12. Nach jener Bestimmung sollten nämlich alle Cathedral- und Collegiatkirchen je zwei, alle Archidiacone, Decane und Pfarrer je einc Abschrift der Statuten haben und drei Monate nach deren Kundmachung sollte sich Niemand mehr durch Unkenntniss
291 Premissa sunt extracta de libello domini Arnesti olim archiepiscopi Pragensis, in quo conscribebat sua gesta et facta. I. Citationes. Es sind zumeist Citationes ad residentiam. Die Statuta Arnesti enthalten diesbezüglich in dem Artikel ,De clericis non residentibus in beneficiis‘ die Bestimmung, dass der Inhaber eines Beneficiums verpflichtct sei, bei demselben seinen steten Wohnsitz zu haben. Doch konnte die Bestimmung — da die kirchliche Zucht in den früheren Jahren stark gelockert war und die Missbräuche in dieser Hinsicht besonders bei reich dotirten Pfründen beinahe zur Regel wurden — auch unter Erzbischof Arnest nicht so leicht durchgeführt werden. Neben denjenigen, die von der steten Residenz bei ihren Beneficien den Statuten gemäss dispensirt wurden, gab es immer noch viele Priester, welche ohne Erlaubniss und ohne sich um dies- bezügliche Ermahnungen der Decane zu kümmern, längere Zeit von ihrem Berufsorte sich absentirten, nachdem sie ihr Beneficium und die damit verbundenen Einkünfte an einen andern Priester als ihren Stellvertreter (conventor fructuum ecclesiae oder kurz conventor ecclesiac, bei Pfarrkirchen auch viceplebanus genannt) pachtweise überlassen hatten. Erzbischof Arnest, der die Beobachtung seiner Statuten strenge beauf- sichtigte, trat auch gegen solche Priester mit Strenge auf, obwohl nicht immer mit Erfolg, wie man sich aus unseren Formeln überzeugen kann. Auch waren es nicht immer ein- fache Pfarrer, selbst Archidiacone mussten zur Beobachtung des betreffenden Artikels der Statuten gemahnt werden (v. N. 13). Wie strenge überdies Erzbischof Arnest darauf achtete, dass seine Statuten nach einer darin enthaltenen Bestimmung sämmtlichen Priestern seiner Diöcese bekannt gemacht und diese zu ihrer Befolgung crmahnt werden, sehen wir aus Nr. 12. Nach jener Bestimmung sollten nämlich alle Cathedral- und Collegiatkirchen je zwei, alle Archidiacone, Decane und Pfarrer je einc Abschrift der Statuten haben und drei Monate nach deren Kundmachung sollte sich Niemand mehr durch Unkenntniss
Strana 292
292 derselben entschuldigen dürfen. Diese Bestimmung beachtete der Archidiacon Przibik von Bilin nicht, wurde aber deshalb vom Erzbischof zur Verantwortung gezogen. 1. Forma citacionis primo ad residenciam (omnium pleba- norum in decanatu Slanensi). Arnestus dei et apostolice sedis gracia sancte Pragensis ecclesie archiepiscopus provido et discreto viro . . . decano Slanensi 1 salutem in domino. Licet sepius tam in sinodis nostris quam per literas nostras rectores ecclesiarum parochialium nostrae dioecesis monuerimus eisdemque preceperimus, ut aput ecclesiam suam residenciam facerent personalem officium in- cumbens faciendo in ipsis et circa ipsas, nonnulli tamen sue salutis ac nostrorum mandatorum immemores quod premittitur hactenus officium mancipare non curarunt neque curant. Nos igitur ipsorum inobedienciam ac negligenciam ulterius pati nolentes indempnitatique ecclesiarum et saluti subditorum no- strorum in quantum possumus volentes providere, discrecioni tue per presentes committimus sub pena excommunicacionis mandantes, quatenus omnes parochialium ecclesiarum rectores tui decanatus Slanensis, qui aput ecclesias suas residenciam non faciunt personalem, aput ipsas in presencia aliquarum fide dignarum personarum, quarum nomina aput te retineas, moneas, requiras et cites, quos et nos et ipsorum quemlibet monemus, requirimus et citamus, quatenus ipsorum quilibet a data pre- sencium usque ad diem cinerum inclusive ad ecclesiam suam personaliter se recipiat, residenciam personalem facturus aput ipsam, vel cur hoc facere non debeat seu non possit nos suffi- cienter infra terminum eundem informet, quem terminum ipsis et cuilibet ipsorum pro canonica monicione assignes, nosque ipsis et ipsorum cuilibet eundem pro peremptorio termino et canonica monicione exnunc prout extunc assignamus, alias eum vel eos, qui infra terminum predictum quod promissum est 1 Als decanus Slanensis wird 1357 der Pfarrer von Brzysuk (Brzesko?) genannt (Lib. confirmationum od. Tingl I. 17). Die decani rurales hatten nicht immer ihren Sitz in dem Vororte, nach welchem das Decanat ge- nannt wurde, es wurden öfters auch andere Pfarrer mit diesem Amt betraut, wie es bei den jetzigen Vicaren auch der Fall ist.
292 derselben entschuldigen dürfen. Diese Bestimmung beachtete der Archidiacon Przibik von Bilin nicht, wurde aber deshalb vom Erzbischof zur Verantwortung gezogen. 1. Forma citacionis primo ad residenciam (omnium pleba- norum in decanatu Slanensi). Arnestus dei et apostolice sedis gracia sancte Pragensis ecclesie archiepiscopus provido et discreto viro . . . decano Slanensi 1 salutem in domino. Licet sepius tam in sinodis nostris quam per literas nostras rectores ecclesiarum parochialium nostrae dioecesis monuerimus eisdemque preceperimus, ut aput ecclesiam suam residenciam facerent personalem officium in- cumbens faciendo in ipsis et circa ipsas, nonnulli tamen sue salutis ac nostrorum mandatorum immemores quod premittitur hactenus officium mancipare non curarunt neque curant. Nos igitur ipsorum inobedienciam ac negligenciam ulterius pati nolentes indempnitatique ecclesiarum et saluti subditorum no- strorum in quantum possumus volentes providere, discrecioni tue per presentes committimus sub pena excommunicacionis mandantes, quatenus omnes parochialium ecclesiarum rectores tui decanatus Slanensis, qui aput ecclesias suas residenciam non faciunt personalem, aput ipsas in presencia aliquarum fide dignarum personarum, quarum nomina aput te retineas, moneas, requiras et cites, quos et nos et ipsorum quemlibet monemus, requirimus et citamus, quatenus ipsorum quilibet a data pre- sencium usque ad diem cinerum inclusive ad ecclesiam suam personaliter se recipiat, residenciam personalem facturus aput ipsam, vel cur hoc facere non debeat seu non possit nos suffi- cienter infra terminum eundem informet, quem terminum ipsis et cuilibet ipsorum pro canonica monicione assignes, nosque ipsis et ipsorum cuilibet eundem pro peremptorio termino et canonica monicione exnunc prout extunc assignamus, alias eum vel eos, qui infra terminum predictum quod promissum est 1 Als decanus Slanensis wird 1357 der Pfarrer von Brzysuk (Brzesko?) genannt (Lib. confirmationum od. Tingl I. 17). Die decani rurales hatten nicht immer ihren Sitz in dem Vororte, nach welchem das Decanat ge- nannt wurde, es wurden öfters auch andere Pfarrer mit diesem Amt betraut, wie es bei den jetzigen Vicaren auch der Fall ist.
Strana 293
293 vere ac realiter officium non curaverit seu non curaverint mancipare, ad nostram cites presenciam, quem seu quos et nos extunc prout exnunc citamus, ut in crastino diei cinerum, si non fuerit dies feriata vel proxima sequenti juridica coram nobis vel nobis absentibus coram eo, cui in hac parte spe- cialiter vices nostras commiserimus, Prage in curia nostra archiepiscopali hora terciarum compareat et compareant peremp- torie sentenciam privacionis ecclesie sue sou ecclesiarum suarum alia citacione cessante auditurus seu audituri, diligenciam in premissis talem adhibiturus, quod proinde merito possis com- mendari, de qua et de ordine exccucionis presentium nec non de rectoribus ecclesiarum parochialium decanatus tui, qui aput ecclesias suas residenciam personalem infra terminum memo- ratum non fecerint, nominatim et clare ante terminum prefatum per tuas patentes literas nos informare nullatenus pretermittas. Date . . . 2. Citacio cuiusdam presbyteri, qui altare habet pro derelicto. Arnestus etc. . discreto viro . . . plebano in Lompnicz1 salutem in domino. Ad nostram nuper pervenit audienciam, quod Petrus rector altaris omnium sanctorum in ecclesia paro- chiali in Wittinguaw2 auctoritate temeraria a dicto se absen- tavit altari, quodque inofficiatum steterit per annum et ultra et sic ipsum altare pro derelicto censetur. Quare tibi commit- timus et in virtute sancte obediencie praecipiendo mandamus, quatenus ad praedictam accedens in Wittinguaw ecclesiam ipsum Petrum cites publice, quem et nos per praesentes cita- mus, quatenus infra sex menses a data presencium continue computando et eisdem sex mensibus elapsis prima die iuridica coram nobis aut . . . vicario nostro in spiritualibus Prage in 1 Libri confirm. nennen als Pfarrer in Lomnitz: 1354 Venceslaus (I. 22), 1358 Voyslaus (1. 59), 1359 Andreas (I. 83). 2 Die Praesentation dieses Altaristen gehörte den Herrn von Landstein; 1359 und zwar nach dem Tode des Altaristen Stephan wurde auf Prae- sentation des Melniker Probstes Johann und seines Bruders Lutold von Landstein der Priester Sebastian dazu confirmirt (Lib. conf. I. 105). Unsere Formel gehört also vor 1359.
293 vere ac realiter officium non curaverit seu non curaverint mancipare, ad nostram cites presenciam, quem seu quos et nos extunc prout exnunc citamus, ut in crastino diei cinerum, si non fuerit dies feriata vel proxima sequenti juridica coram nobis vel nobis absentibus coram eo, cui in hac parte spe- cialiter vices nostras commiserimus, Prage in curia nostra archiepiscopali hora terciarum compareat et compareant peremp- torie sentenciam privacionis ecclesie sue sou ecclesiarum suarum alia citacione cessante auditurus seu audituri, diligenciam in premissis talem adhibiturus, quod proinde merito possis com- mendari, de qua et de ordine exccucionis presentium nec non de rectoribus ecclesiarum parochialium decanatus tui, qui aput ecclesias suas residenciam personalem infra terminum memo- ratum non fecerint, nominatim et clare ante terminum prefatum per tuas patentes literas nos informare nullatenus pretermittas. Date . . . 2. Citacio cuiusdam presbyteri, qui altare habet pro derelicto. Arnestus etc. . discreto viro . . . plebano in Lompnicz1 salutem in domino. Ad nostram nuper pervenit audienciam, quod Petrus rector altaris omnium sanctorum in ecclesia paro- chiali in Wittinguaw2 auctoritate temeraria a dicto se absen- tavit altari, quodque inofficiatum steterit per annum et ultra et sic ipsum altare pro derelicto censetur. Quare tibi commit- timus et in virtute sancte obediencie praecipiendo mandamus, quatenus ad praedictam accedens in Wittinguaw ecclesiam ipsum Petrum cites publice, quem et nos per praesentes cita- mus, quatenus infra sex menses a data presencium continue computando et eisdem sex mensibus elapsis prima die iuridica coram nobis aut . . . vicario nostro in spiritualibus Prage in 1 Libri confirm. nennen als Pfarrer in Lomnitz: 1354 Venceslaus (I. 22), 1358 Voyslaus (1. 59), 1359 Andreas (I. 83). 2 Die Praesentation dieses Altaristen gehörte den Herrn von Landstein; 1359 und zwar nach dem Tode des Altaristen Stephan wurde auf Prae- sentation des Melniker Probstes Johann und seines Bruders Lutold von Landstein der Priester Sebastian dazu confirmirt (Lib. conf. I. 105). Unsere Formel gehört also vor 1359.
Strana 294
294 curia nostra archiepiscopali compareat peremptorie allegaturus, cur se tanto tempore absentarit curque dicto altari privari non debeat ostensurus; interim eciam, quod dictum altare non stet inofficiatum, provideas quantum potes, fidem execucionis faciens presentes sigillatas tuo sigillo remittas. Datum Prage etc. . . . 3. Citacio interfectoris cuiusdam presbyteri (ut dicat, quare excommunicatus denunciari non debeat). Arnestus etc. . . . Tibi . . plebano in Zabyehlicz in vir- tute sancte obediencie mandamus, quatenus Mathiam laicum dictum Machus ! natum Blazye de Wyssicz, qui homicidium nuper in persona bone memorie Martini presbyteri dicti Ma- lyska, prout ex inquisicione super hoc facta agnovimus, sua- dente dyabolo dicitur perpetrasse, si ipsius copiam habere poteritis personaliter alias in ecclesia in Wrssowicz infra missa- rum solempnia ad nostram cites presenciam, quem et nos pre- sentibus citamus, ut feria sexta proxima hora terciarum Prage in curia archiepiscopali coram domino Stephano,2 canonico ecclesie nostre Pragensis, nostro in spiritualibus vicario gene- rali, per se vel ydoneum responsalem compareat contra inqui- sicionem huiusmodi ut cur excommunicatus publice denunciari non debeat si quid vult dicturus, fidem execucionis praesen- tibus remissis predicto nostro vicario facias, cui premissa ex- pediendi presentibus committimus ad terminum memoratum. Datum Prage etc. . . 4. Citatio ad residentiam (plebani p.). Arnestus etc. . . discreto viro . . . decano Styepan(ovi- censi) salutem in domino. Quia discretus vir Olenus de Adlo- chouicz, rector parochialis ecclesie in Slapanow nostre diocesis, ab eadem ecclesia sua se temeritate propria absontando perso- nalem residenciam aput ipsam hactenus facere non curavit 1 Der Cod. capit. VI. 4 hat richtiger ,Matuss'. 2 Stephanus canonicus und vicarius generalis kommt in unseren Formeln mehrmals vor. Er war (vor 1356?) mit Johann Paduanus Vicar; vgl. Cit. 5.
294 curia nostra archiepiscopali compareat peremptorie allegaturus, cur se tanto tempore absentarit curque dicto altari privari non debeat ostensurus; interim eciam, quod dictum altare non stet inofficiatum, provideas quantum potes, fidem execucionis faciens presentes sigillatas tuo sigillo remittas. Datum Prage etc. . . . 3. Citacio interfectoris cuiusdam presbyteri (ut dicat, quare excommunicatus denunciari non debeat). Arnestus etc. . . . Tibi . . plebano in Zabyehlicz in vir- tute sancte obediencie mandamus, quatenus Mathiam laicum dictum Machus ! natum Blazye de Wyssicz, qui homicidium nuper in persona bone memorie Martini presbyteri dicti Ma- lyska, prout ex inquisicione super hoc facta agnovimus, sua- dente dyabolo dicitur perpetrasse, si ipsius copiam habere poteritis personaliter alias in ecclesia in Wrssowicz infra missa- rum solempnia ad nostram cites presenciam, quem et nos pre- sentibus citamus, ut feria sexta proxima hora terciarum Prage in curia archiepiscopali coram domino Stephano,2 canonico ecclesie nostre Pragensis, nostro in spiritualibus vicario gene- rali, per se vel ydoneum responsalem compareat contra inqui- sicionem huiusmodi ut cur excommunicatus publice denunciari non debeat si quid vult dicturus, fidem execucionis praesen- tibus remissis predicto nostro vicario facias, cui premissa ex- pediendi presentibus committimus ad terminum memoratum. Datum Prage etc. . . 4. Citatio ad residentiam (plebani p.). Arnestus etc. . . discreto viro . . . decano Styepan(ovi- censi) salutem in domino. Quia discretus vir Olenus de Adlo- chouicz, rector parochialis ecclesie in Slapanow nostre diocesis, ab eadem ecclesia sua se temeritate propria absontando perso- nalem residenciam aput ipsam hactenus facere non curavit 1 Der Cod. capit. VI. 4 hat richtiger ,Matuss'. 2 Stephanus canonicus und vicarius generalis kommt in unseren Formeln mehrmals vor. Er war (vor 1356?) mit Johann Paduanus Vicar; vgl. Cit. 5.
Strana 295
295 sicut nec adhuc curat, propter quod ecclesia sua iam dicta in spiritualibus et temporalibus prout nichilominus non modicum passa est et patitur detrimentum. Nos vero, qui ex debite nostri officii talibus debemus occurrere, discrecioni vestre com- mittimus per presentes, quatenus predictum Olenum, si ipsius copiam personaliter habere potestis, personaliter, alias vero aput ecclesiam suam iam dictam proximo die dominico seu alio festivo publice infra missarum solempnia auctoritate nostra citetis, quem et nos presentibus citamus, ut infra hinc et festum omnium sanctorum ad ecclesiam suam iam dictam se peremp- torie conferat facturus aput ipsam residenciam personalem, quodque ab eadem se absentare non posset citra nostram licen- ciam specialem, qui si secus fecerit, extunc ipsum iterum si ipsius copiam habere poteritis personaliter, alias vero aput prefatam suam ecclesiam in Slapanow publice infra missarum selempnia, dum populus ad divina convenerit citetis, quem et nos presentibus citamus, ut quarta die iuridica post festum omnium sanctorum Prage in curia nostra archiepiscopali hora tercia peremptorie compareat coram nobis, super premissis nostram auditurus voluntatem, fidem et ordinacionem execu- cionis vestram nobis facere non obmittatis ad terminum memo- ratum cum diligencia et sollicitudine quibus potestis. Datum in Rudnicz! etc. . . . 5. Citatio ad residentiam. Arnestus etc. discretis viris Alberto Seczmik et Petro Horssoviensi,2 ministris ecclesie nostre Pragensis salutem in domino. Quamvis ministri ecclesie nostre iam dicte parochiales ecelesias habentes pluries per nos fuerint citati et moniti, eciam sinodaliter per generales vicarios nostros in spiritualibus, ut ad ecclesias suas se conferant facturi personalem residenciam circa ipsas, et si quidam ex ipsis paruissent aliqui tamen, 1 Auch diese Formel gehört vor 1359, denn nach Lib. conf. I. 83 wurde am 4. Februar 1359 nach dem Tode des in unserer Formel genannten Olenus, Przibico de Bystrzizan zum Pfarrer von Slapanow confirmirt. Vgl. auch Cit. 14. 2 Vielleicht Petrus de Cunzendorf, archidiac. Horssoviensis c. 1358—1363 (Borový, Lib. erect. I. 7. — Lib. conf. I. 66. 130).
295 sicut nec adhuc curat, propter quod ecclesia sua iam dicta in spiritualibus et temporalibus prout nichilominus non modicum passa est et patitur detrimentum. Nos vero, qui ex debite nostri officii talibus debemus occurrere, discrecioni vestre com- mittimus per presentes, quatenus predictum Olenum, si ipsius copiam personaliter habere potestis, personaliter, alias vero aput ecclesiam suam iam dictam proximo die dominico seu alio festivo publice infra missarum solempnia auctoritate nostra citetis, quem et nos presentibus citamus, ut infra hinc et festum omnium sanctorum ad ecclesiam suam iam dictam se peremp- torie conferat facturus aput ipsam residenciam personalem, quodque ab eadem se absentare non posset citra nostram licen- ciam specialem, qui si secus fecerit, extunc ipsum iterum si ipsius copiam habere poteritis personaliter, alias vero aput prefatam suam ecclesiam in Slapanow publice infra missarum selempnia, dum populus ad divina convenerit citetis, quem et nos presentibus citamus, ut quarta die iuridica post festum omnium sanctorum Prage in curia nostra archiepiscopali hora tercia peremptorie compareat coram nobis, super premissis nostram auditurus voluntatem, fidem et ordinacionem execu- cionis vestram nobis facere non obmittatis ad terminum memo- ratum cum diligencia et sollicitudine quibus potestis. Datum in Rudnicz! etc. . . . 5. Citatio ad residentiam. Arnestus etc. discretis viris Alberto Seczmik et Petro Horssoviensi,2 ministris ecclesie nostre Pragensis salutem in domino. Quamvis ministri ecclesie nostre iam dicte parochiales ecelesias habentes pluries per nos fuerint citati et moniti, eciam sinodaliter per generales vicarios nostros in spiritualibus, ut ad ecclesias suas se conferant facturi personalem residenciam circa ipsas, et si quidam ex ipsis paruissent aliqui tamen, 1 Auch diese Formel gehört vor 1359, denn nach Lib. conf. I. 83 wurde am 4. Februar 1359 nach dem Tode des in unserer Formel genannten Olenus, Przibico de Bystrzizan zum Pfarrer von Slapanow confirmirt. Vgl. auch Cit. 14. 2 Vielleicht Petrus de Cunzendorf, archidiac. Horssoviensis c. 1358—1363 (Borový, Lib. erect. I. 7. — Lib. conf. I. 66. 130).
Strana 296
296 utpote Rudko sanctorum Johannis et Pauli, Thomasco sti Petri in ecclesia nostra altarium rectores, nec non Andreas plebanus in Merunicz! ipsis hactenus parere non curaverunt neque curant in suarum et subditorum suorum non modicum periculum animarum. Et licet contra predictos rebelles et inobedientes eciam aliis monicionibus cessantibus ad privacionem ecclesiarum, quas inutiliter et sine fructu detinent, procedere possemus, ad- huc tamen ad ipsorum convincendam maliciam vobis in vir- tute sancte obediencie et sub excommunicacionis pena districte precipiendo mandamus, quatenus vos ambo vel alter vestrum Rudkonem, Thomasconem et Andream predictos presentibus receptis ex parte nostra moneatis et requiratis, quos et nos presentibus monemus et requirimus, ut saltim adhuc infra hinc et festum beate Marie Magdalene se ad ecclesias suas predictas peremptorie conferant personalem residenciam aput ipsas facturi vel causam racionabilem seu racionabiles, cur hoc facere non debeant allegent ac infra eundem terminum efficaciter probent eandem seu easdem. Alioquin si secus fecerint extunc citetis eos, nos quoque in eventum huius condicionis ipsos et ipsorum quemlibet citamus, ut proxima die iuridica predictum festum sequenti hora tercia in curia nostra archiepiscopali Pragensi coram nobis vel nobis absentibus coram dominis Johanne de- cano Wissegradensi2 et Stephano canonico ecclesie nostre Pra- gensis, nostris in spiritualibus generalibus vicariis peremptorie compareant sentenciam privacionis predictarum suarum eccle- siarum audituri. Damus enim predictis nostris vicariis contra 1 Vgl. Anm. zn Cit. 8. Johannes Paduanus, decretorum doctor, decanus Wyssegradensis, wird als solcher bis 1357 genannt, um welche Zeit er wohl gestorben ist. (Tomek, Dej. Prahy III. 180.) In letzter Zeit (seit 1351) war er General- vicar, als welcher er in unserem Formelbuch hiufig vorkommt und zwar mit Stephanus und (1356—1357) mit Wratiwoj (Lib. Conf. I. 7. 18. 34); früher war er ,officialis curiae archiep. (Commiss. III. 30. 49), ,collector sive nuncius in partibus Bohemiae papalis camerae‘ (Disp. IV. 1. 2), ,in- quisitor hereticae pravitatis' (Commiss. III. 23. 24), ,conservator privi- legiorum et jurium monasterii Aulae Regiae‘ (Urk. der Univ. Bibl. zu Prag vom Jahre 1351). Die erste Erwähnung des Joh. Paduanns finden wir in der Urkunde vom Jahre 1330 (Boczek VI. 301), wo er ,canonicus Olomucensis, Wyssegrad, Boleslaviens und Zaccensis eccles. protonotarius episcopi Olomuc.“ genannt wird. In einer Urkunde vom 14. Januar 1340 (Orig. in Arch. Vyssegrad) wird er ,vicedecanus Vyssegradensis' genannt.
296 utpote Rudko sanctorum Johannis et Pauli, Thomasco sti Petri in ecclesia nostra altarium rectores, nec non Andreas plebanus in Merunicz! ipsis hactenus parere non curaverunt neque curant in suarum et subditorum suorum non modicum periculum animarum. Et licet contra predictos rebelles et inobedientes eciam aliis monicionibus cessantibus ad privacionem ecclesiarum, quas inutiliter et sine fructu detinent, procedere possemus, ad- huc tamen ad ipsorum convincendam maliciam vobis in vir- tute sancte obediencie et sub excommunicacionis pena districte precipiendo mandamus, quatenus vos ambo vel alter vestrum Rudkonem, Thomasconem et Andream predictos presentibus receptis ex parte nostra moneatis et requiratis, quos et nos presentibus monemus et requirimus, ut saltim adhuc infra hinc et festum beate Marie Magdalene se ad ecclesias suas predictas peremptorie conferant personalem residenciam aput ipsas facturi vel causam racionabilem seu racionabiles, cur hoc facere non debeant allegent ac infra eundem terminum efficaciter probent eandem seu easdem. Alioquin si secus fecerint extunc citetis eos, nos quoque in eventum huius condicionis ipsos et ipsorum quemlibet citamus, ut proxima die iuridica predictum festum sequenti hora tercia in curia nostra archiepiscopali Pragensi coram nobis vel nobis absentibus coram dominis Johanne de- cano Wissegradensi2 et Stephano canonico ecclesie nostre Pra- gensis, nostris in spiritualibus generalibus vicariis peremptorie compareant sentenciam privacionis predictarum suarum eccle- siarum audituri. Damus enim predictis nostris vicariis contra 1 Vgl. Anm. zn Cit. 8. Johannes Paduanus, decretorum doctor, decanus Wyssegradensis, wird als solcher bis 1357 genannt, um welche Zeit er wohl gestorben ist. (Tomek, Dej. Prahy III. 180.) In letzter Zeit (seit 1351) war er General- vicar, als welcher er in unserem Formelbuch hiufig vorkommt und zwar mit Stephanus und (1356—1357) mit Wratiwoj (Lib. Conf. I. 7. 18. 34); früher war er ,officialis curiae archiep. (Commiss. III. 30. 49), ,collector sive nuncius in partibus Bohemiae papalis camerae‘ (Disp. IV. 1. 2), ,in- quisitor hereticae pravitatis' (Commiss. III. 23. 24), ,conservator privi- legiorum et jurium monasterii Aulae Regiae‘ (Urk. der Univ. Bibl. zu Prag vom Jahre 1351). Die erste Erwähnung des Joh. Paduanns finden wir in der Urkunde vom Jahre 1330 (Boczek VI. 301), wo er ,canonicus Olomucensis, Wyssegrad, Boleslaviens und Zaccensis eccles. protonotarius episcopi Olomuc.“ genannt wird. In einer Urkunde vom 14. Januar 1340 (Orig. in Arch. Vyssegrad) wird er ,vicedecanus Vyssegradensis' genannt.
Strana 297
297 predictos sentenciam privacionis predictam si foret necesse ferendi, probaciones, raciones et allegaciones ipsorum recipiendi, audiendi et videndi et omnia et singula incidencia, emergencia, dependencia et connexa ipsis et ex ipsis nec non predictis faciendi et exercendi, eciam si tales seu talia essent, quod seu quae exigerent mandatum speciale, tenore presencium plenam et omnimodam potestatem, ratas habentes sentencias et gratas, quas in ipsos seu ipsorum alterum ipsi rite duxerint promul- gandas, testes autem, qui vocati fuerint, si se gracia, odio, timore vel favore subtraxerint perhibere testimonium veritati, censura ecclesiastica compellere. Reddite presentes mandato executo in testimonium vestre execucionis vestra eisdem sigilla imprimentes. Datum Prage etc. . . . 6. Citacio cum cause expressione super falsificacione sigilli. Arnestus etc. . . Ad nostram nuper fuit et est quod do- lentes referimus deductum noticiam, quod A. b. c. familiares prepositi in Slana! curie eiusdem sigillum falsificassent. Quare cum talis aliqua nota racio oculis conniventibus non debeat pertransiri, discrecioni vestre sub excommunicacionis pena districte precipiendo mandamus, quatenus vos duo vel alter vestrum, qui cum presentibus fueritis requisiti seu requisitus statim visis presentibus A. b. c. predictos in Slana die dominico de proximo venturo infra missarum solempnia, dum maior po- puli eis multitudo affuerit, ad nostram citetis presenciam, quos et nos et ipsorum quemlibet presentibus citamus, ut quarta feria dictum diem dominicum sequentem [sic] inmediate Prage in curia archiepiscopali hora tercia peremptorie compareant coram nobis ea que super facto predicto tunc facienda et agenda duxerimus audituri et visuri, hoc signanter in citacione huiusmodi addicentes, quod si qui de predictis in termino iam dicto non comparuerit coram nobis nos in facto huiusmodi quantum de iure poterit procedemus cuiuscunque absencia non obstante, fidem execucionis vestre premissis cum impressione vestrorum sigillorum in execucionis vestre testimonium remissis ad terminum memoratum. Datum etc. . . . 1 Die Pfarrer von Schlan, auch praepositi genannt, waren Benedictiner des Klosters Ostrow; vgl. Diversa XXIV. 50 und Anm. dazu.
297 predictos sentenciam privacionis predictam si foret necesse ferendi, probaciones, raciones et allegaciones ipsorum recipiendi, audiendi et videndi et omnia et singula incidencia, emergencia, dependencia et connexa ipsis et ex ipsis nec non predictis faciendi et exercendi, eciam si tales seu talia essent, quod seu quae exigerent mandatum speciale, tenore presencium plenam et omnimodam potestatem, ratas habentes sentencias et gratas, quas in ipsos seu ipsorum alterum ipsi rite duxerint promul- gandas, testes autem, qui vocati fuerint, si se gracia, odio, timore vel favore subtraxerint perhibere testimonium veritati, censura ecclesiastica compellere. Reddite presentes mandato executo in testimonium vestre execucionis vestra eisdem sigilla imprimentes. Datum Prage etc. . . . 6. Citacio cum cause expressione super falsificacione sigilli. Arnestus etc. . . Ad nostram nuper fuit et est quod do- lentes referimus deductum noticiam, quod A. b. c. familiares prepositi in Slana! curie eiusdem sigillum falsificassent. Quare cum talis aliqua nota racio oculis conniventibus non debeat pertransiri, discrecioni vestre sub excommunicacionis pena districte precipiendo mandamus, quatenus vos duo vel alter vestrum, qui cum presentibus fueritis requisiti seu requisitus statim visis presentibus A. b. c. predictos in Slana die dominico de proximo venturo infra missarum solempnia, dum maior po- puli eis multitudo affuerit, ad nostram citetis presenciam, quos et nos et ipsorum quemlibet presentibus citamus, ut quarta feria dictum diem dominicum sequentem [sic] inmediate Prage in curia archiepiscopali hora tercia peremptorie compareant coram nobis ea que super facto predicto tunc facienda et agenda duxerimus audituri et visuri, hoc signanter in citacione huiusmodi addicentes, quod si qui de predictis in termino iam dicto non comparuerit coram nobis nos in facto huiusmodi quantum de iure poterit procedemus cuiuscunque absencia non obstante, fidem execucionis vestre premissis cum impressione vestrorum sigillorum in execucionis vestre testimonium remissis ad terminum memoratum. Datum etc. . . . 1 Die Pfarrer von Schlan, auch praepositi genannt, waren Benedictiner des Klosters Ostrow; vgl. Diversa XXIV. 50 und Anm. dazu.
Strana 298
298 7. Citacio ad residenciam generalis. Arnestus etc. honorabilibus et discretis viris dominis archi- diaconis, decanis universis et singulis per civitatem et diocesem Pragensem constitutis et eorum vices gerentibus salutem etc. Suscepti regiminis nos cura sollicitat, ut utilitatibus subditorum in illis precipue, quibus animarum saluti consulatur, sollicite providere curemus. Ad nostrum sane pervenit auditum, quod nonnulli parochialium ecclesiarum rectores seu plebani, qui ex commissis sibi cura et regimine animarum constituti in specula subditorum circa commissas sibi plebes pastorum similiter et custodum partes implere tenentur, ut coram ipsis laudabilium operum exemplo lucere gregum suorum custodiam negligentes non verentur se ovium suarum curam mercenarii more longo deducere et querentes que sua sunt non que Jesu Christi pro- ventus ipsarum ecclesiarum sibi penitus cum magna inportu- nitate a subditis vendicantes, eisdem proventibus sibi sollicite usurpatis nullam omnino de gregibus curam gerentes sed in- pudenter sacerdotali gravitate et honestate relicta non erubes- cunt vagari per devia eciam moribus dissolutis, ex quo ani- marum salus negligitur, dum subditis periculose subtrahitur pabulum verbi dei, quo per eosdem rectores forent salubriter nutriendi et indevocio et scandala succrescunt in populo, dum ex eorundem rectorum vita laudabiliter informandi huiusmodi pernicioso ipsorum exemplo dampnabiliter corrumpuntur. Nos igitur Arnestus etc.. archiepiscopus predictus subditorum saluti prospicere ac talium insolenciis finem imponere cupientes ad memoriam redducimus, quod iuxta sacrorum canonum instituta is, qui ad regimen parochialis ecclesie assumitur, ut gregis sibi crediti diligencius gerere curam possit, in ipsa tenetur ecclesia personaliter residere, quocirca vobis archidiaconis, decanis etc. . sub excommunicacionis pena, quam nisi infra unius mensis spacium feceritis quod mandamus, cuiusquidem mensis decem dies pro primo, decem pro secundo et residuum pro tercio et peremptorio termino ac monicione canonica assignamus, in vos et vestrum quemlibet ferimus in hiis scriptis districte precipi- mus et mandamus, quatenus vos et vestrum quilibet omnes et singulos ecclesiarum parochialium rectores et plebanos . . . . . expressis eorum propriis nominibus et cognominibus nominatim
298 7. Citacio ad residenciam generalis. Arnestus etc. honorabilibus et discretis viris dominis archi- diaconis, decanis universis et singulis per civitatem et diocesem Pragensem constitutis et eorum vices gerentibus salutem etc. Suscepti regiminis nos cura sollicitat, ut utilitatibus subditorum in illis precipue, quibus animarum saluti consulatur, sollicite providere curemus. Ad nostrum sane pervenit auditum, quod nonnulli parochialium ecclesiarum rectores seu plebani, qui ex commissis sibi cura et regimine animarum constituti in specula subditorum circa commissas sibi plebes pastorum similiter et custodum partes implere tenentur, ut coram ipsis laudabilium operum exemplo lucere gregum suorum custodiam negligentes non verentur se ovium suarum curam mercenarii more longo deducere et querentes que sua sunt non que Jesu Christi pro- ventus ipsarum ecclesiarum sibi penitus cum magna inportu- nitate a subditis vendicantes, eisdem proventibus sibi sollicite usurpatis nullam omnino de gregibus curam gerentes sed in- pudenter sacerdotali gravitate et honestate relicta non erubes- cunt vagari per devia eciam moribus dissolutis, ex quo ani- marum salus negligitur, dum subditis periculose subtrahitur pabulum verbi dei, quo per eosdem rectores forent salubriter nutriendi et indevocio et scandala succrescunt in populo, dum ex eorundem rectorum vita laudabiliter informandi huiusmodi pernicioso ipsorum exemplo dampnabiliter corrumpuntur. Nos igitur Arnestus etc.. archiepiscopus predictus subditorum saluti prospicere ac talium insolenciis finem imponere cupientes ad memoriam redducimus, quod iuxta sacrorum canonum instituta is, qui ad regimen parochialis ecclesie assumitur, ut gregis sibi crediti diligencius gerere curam possit, in ipsa tenetur ecclesia personaliter residere, quocirca vobis archidiaconis, decanis etc. . sub excommunicacionis pena, quam nisi infra unius mensis spacium feceritis quod mandamus, cuiusquidem mensis decem dies pro primo, decem pro secundo et residuum pro tercio et peremptorio termino ac monicione canonica assignamus, in vos et vestrum quemlibet ferimus in hiis scriptis districte precipi- mus et mandamus, quatenus vos et vestrum quilibet omnes et singulos ecclesiarum parochialium rectores et plebanos . . . . . expressis eorum propriis nominibus et cognominibus nominatim
Strana 299
299 et specifice moneatis et citetis . . . quatenus ipsi et eorum quilibet, si infra provinciam nostram Pragensem fuerint con- stituti vel fuerit constitutus, infra duos menses, si vero extra provinciam predictam in remotis fuerint constituti . . . infra sex menses ab huiusmodi monicione et citacione continue com- putandum, ad prefatas suas ecclesias . . . revertantur et dein- ceps resideant personaliter in eisdem, aut infra eundem terminum ex causis racionabilibus, si quas habent, super residencia a nobis dispensacionis graciam studeant obtinere, alioquin ipsos et eorum quemlibet . . . . predictis ecclesiis et quemlibet sua privamus in hiis scriptis, post lapsum dicti temporis antedictis suis beneficiis fore privatos publice nuncietis, insinuantes nichi- lominus earundem ecclesiarum patronis, quatenus ad huiusmodi ecclesias post dicti temporis lapsum sic vacantes extunc per- sonas ydoneas, que possint et velint earundem ecclesiarum curam per se ipsos exercere, infra tempus legitimum studeant presentare instituendas et confirmandas canonice ad easdem etc... 8. Citacio ad residenciam ex superhabundanti. Arnestus etc. honestis et discretis viris Nicolao tumbario s. Adalberti! in ecclesia nostra Pragensi et Theodrico vicario decani ecclesie nostre predicte salutem etc. Dudum per nostras certi tenoris literas certis executoribus ad hoc deputatis An- dream in Mirovicz,2 Petrum dictum Wyssatam in Libyechow, Nicolaum in Valle s. Marie, Sebestianum in Unyetycz,3 Alber- tum dictum Saczek in Mssen et Bohunconem in Wodyerad 4 ecclesiarum plebanos nostre diocesis citavimus et publice aput ecclesiam nostram Pragensem, aput quam tunc residebant, citari mandavimus eis mandantes, quatenus infra triginta dierum spacium . . . sub pena privacionis beneficiorum suorum predic- torum ad ecclesias suas se transferre deberent et circa eas residenciam facerent personalem dictis ecclesiis suis deservituri, 1 Wird 1356 (4. März) genannt (Frind Kirchengesch. II. 432.) 2 In der Formel Cit. 5 heisst es Merunicz; es scheint dies jedoch ein Schreibfehler zu sein, denn die Lib. conf. I. 34 und 101 nennen einen Andreas pleb. de Mironicz (1357). 3 Wurde 1357, 11. Dec. confirmirt (Lib. conf. I. 11). 4 Wurde 1357, 9. Oct. confirmirt (Lib. conf. I. 57). Archiv. Bd. LXI. II. Hälfte. 20
299 et specifice moneatis et citetis . . . quatenus ipsi et eorum quilibet, si infra provinciam nostram Pragensem fuerint con- stituti vel fuerit constitutus, infra duos menses, si vero extra provinciam predictam in remotis fuerint constituti . . . infra sex menses ab huiusmodi monicione et citacione continue com- putandum, ad prefatas suas ecclesias . . . revertantur et dein- ceps resideant personaliter in eisdem, aut infra eundem terminum ex causis racionabilibus, si quas habent, super residencia a nobis dispensacionis graciam studeant obtinere, alioquin ipsos et eorum quemlibet . . . . predictis ecclesiis et quemlibet sua privamus in hiis scriptis, post lapsum dicti temporis antedictis suis beneficiis fore privatos publice nuncietis, insinuantes nichi- lominus earundem ecclesiarum patronis, quatenus ad huiusmodi ecclesias post dicti temporis lapsum sic vacantes extunc per- sonas ydoneas, que possint et velint earundem ecclesiarum curam per se ipsos exercere, infra tempus legitimum studeant presentare instituendas et confirmandas canonice ad easdem etc... 8. Citacio ad residenciam ex superhabundanti. Arnestus etc. honestis et discretis viris Nicolao tumbario s. Adalberti! in ecclesia nostra Pragensi et Theodrico vicario decani ecclesie nostre predicte salutem etc. Dudum per nostras certi tenoris literas certis executoribus ad hoc deputatis An- dream in Mirovicz,2 Petrum dictum Wyssatam in Libyechow, Nicolaum in Valle s. Marie, Sebestianum in Unyetycz,3 Alber- tum dictum Saczek in Mssen et Bohunconem in Wodyerad 4 ecclesiarum plebanos nostre diocesis citavimus et publice aput ecclesiam nostram Pragensem, aput quam tunc residebant, citari mandavimus eis mandantes, quatenus infra triginta dierum spacium . . . sub pena privacionis beneficiorum suorum predic- torum ad ecclesias suas se transferre deberent et circa eas residenciam facerent personalem dictis ecclesiis suis deservituri, 1 Wird 1356 (4. März) genannt (Frind Kirchengesch. II. 432.) 2 In der Formel Cit. 5 heisst es Merunicz; es scheint dies jedoch ein Schreibfehler zu sein, denn die Lib. conf. I. 34 und 101 nennen einen Andreas pleb. de Mironicz (1357). 3 Wurde 1357, 11. Dec. confirmirt (Lib. conf. I. 11). 4 Wurde 1357, 9. Oct. confirmirt (Lib. conf. I. 57). Archiv. Bd. LXI. II. Hälfte. 20
Strana 300
300 alioquin etc. .. Et licet dictum mandatum nostrum ad eos et eorum quemlibet pervenerit . . . tamen predicti Petrus, An- dreas, Sebestianus, Albertus et Bohunco nescimus qua occa- sione assumpta dictum mandatum nostrum minime adimplere curarunt contumaciter se ab ecclesiis suis absentando . . . . Quare vobis et cuilibet vestrum ... mandamus, quatenus citatos supradictos . . . adhuc ex superhabundanti, si personaliter haberi potuerunt, ipsos et eorum quemlibet in ecclesia nostra Pragensi, in qua vicarias canonicorum occupant, ad nostram citetis presenciam, quos et nos presentibus citamus, ut feria secunda proxima post instans festum s. Viti patroni nostri hora tercia Prage in domo habitacionis nostre coram nobis aut nobis absentibus coram vicariis nostris in spiritualibus peremptorie compareant, cur a dictis suis ecclesiis ammoveri non debeant et quare ad amocionem et privacionem ipsarum ecclesiarum non sit procedendum causas legitimas et racionabiles ostensuri, alioquin contra ipsos et ipsorum quemlibet in facto huiusmodi procedemus et procedi faciemus, prout postulaverit ordo iuris eorumque absencia seu contumacia non obstante. Insuper ne quis pretextu ignorancie se aliqualiter valeat excusare, pre- sentes portis dicte ecclesie nostre Pragensis affigi volumus etc... Datum Prage etc. 9. Citacio ad residenciam ex superhabundanti cum sen- tencia privacionis beneficiorum. (Enthält die in der vorangehenden Formel erwähnte frühere Citation derselben Priester ; die Vollstrecker waren ebenfalls Nicolaus tumbarius und Theodricus vicarius decani.) 10. Citacio plebanorum generalis ad residenciam. Arnestus etc. universis et singulis collegiatorum eccle- siarum, civitatis diocesis Pragensis decanis nec non decanis ruralibus per dictam diocesem constitutis salutem etc. Atten- dentes quod propter absenciam rectorum etc. . . . multa pro- veniebant pericula animarum, omnes et singulos ecclesiarum et capellarum predictarum rectores . .. citari mandavimus etc.... Ex quibus quidem monicionibus et mandatis, quod dolenter
300 alioquin etc. .. Et licet dictum mandatum nostrum ad eos et eorum quemlibet pervenerit . . . tamen predicti Petrus, An- dreas, Sebestianus, Albertus et Bohunco nescimus qua occa- sione assumpta dictum mandatum nostrum minime adimplere curarunt contumaciter se ab ecclesiis suis absentando . . . . Quare vobis et cuilibet vestrum ... mandamus, quatenus citatos supradictos . . . adhuc ex superhabundanti, si personaliter haberi potuerunt, ipsos et eorum quemlibet in ecclesia nostra Pragensi, in qua vicarias canonicorum occupant, ad nostram citetis presenciam, quos et nos presentibus citamus, ut feria secunda proxima post instans festum s. Viti patroni nostri hora tercia Prage in domo habitacionis nostre coram nobis aut nobis absentibus coram vicariis nostris in spiritualibus peremptorie compareant, cur a dictis suis ecclesiis ammoveri non debeant et quare ad amocionem et privacionem ipsarum ecclesiarum non sit procedendum causas legitimas et racionabiles ostensuri, alioquin contra ipsos et ipsorum quemlibet in facto huiusmodi procedemus et procedi faciemus, prout postulaverit ordo iuris eorumque absencia seu contumacia non obstante. Insuper ne quis pretextu ignorancie se aliqualiter valeat excusare, pre- sentes portis dicte ecclesie nostre Pragensis affigi volumus etc... Datum Prage etc. 9. Citacio ad residenciam ex superhabundanti cum sen- tencia privacionis beneficiorum. (Enthält die in der vorangehenden Formel erwähnte frühere Citation derselben Priester ; die Vollstrecker waren ebenfalls Nicolaus tumbarius und Theodricus vicarius decani.) 10. Citacio plebanorum generalis ad residenciam. Arnestus etc. universis et singulis collegiatorum eccle- siarum, civitatis diocesis Pragensis decanis nec non decanis ruralibus per dictam diocesem constitutis salutem etc. Atten- dentes quod propter absenciam rectorum etc. . . . multa pro- veniebant pericula animarum, omnes et singulos ecclesiarum et capellarum predictarum rectores . .. citari mandavimus etc.... Ex quibus quidem monicionibus et mandatis, quod dolenter
Strana 301
301 referimus, nullus fructus sentitur subsecutus. Quapropter vestrum cuilibet . . . mandamus, quatenus quilibet vestrum in ecclesiis et territoriis vobis subjectis, qui clerici et que persone sint absentes a suis beneficiis et per quantum tempus se absenta- verint ab eisdem et quanta et qualis sit necessitas predictis ecclesiis habere personas easdem diligenter inquiratis nobisque aut nostris in spiritualibus vicariis infra hinc et primam diem mensis Augusti proxime futuri cum descripcione personarum et aliarum circumstanciarum et instruccione debita fideliter refe- ratis, ut contra quemlibet dictorum absencium vel ad priva- cionem vel ad alias penas, prout qualitas facti exegerit, pro- cedere valeamus. Datum etc. 11. Citacio ad residenciam cum prefixione termini ad audiendam sentenciam privacionis. Arnestus etc. . Dudum Wernherum presbyterum, qui se dicit rectorem ecclesie in Crebol,! qui ab eadem in salutis sue dispendium et non modicum periculum animarum sibi tra- ditarum ab uno anno circa se absentavit, citaverimus, ut ad eandem suam ecclesiam redire deberet facturus aput eam resi- denciam personalem, qui, nescimus quo ductus spiritu, hoc facere hactenus non curavit neque curat. Unde . . . . vobis mandamus . . . quatenus predictam accedentes ecclesiam ipsum adhuc ex superhabundanti citetis . . . ut coram nobis vel . . coram nostro vicario in spiritualibus, cui omnia tunc incum- bencia eciam si sentenciam proferri oporteat exnunc committi- mus et committenda duximus, proxima die iuridica post festum s. spiritus Prage in curia nostra archiepiscopali per se vel ydoneum responsalem peremptorie compareat, causam seu causas racionabilem seu racionabiles, cur ecclesia sua predicta, quam tanto tempore pro derelicta habuit et tenuit inofficiatam, pri- vari non debeat ostensurus, in citacione huiusmodi addicentes, quod si in termino taliter ut premittitur non comparuerit, contra ipsum ad privacionis sentenciam . . . procedemus etc. . . . 1 In Cit. 15 Crohb (sic); wahrscheinlich Crabol (Lib. conf. I. 135), das jetzige Chroboly, Chrobold auf der Herrschaft Kruman. 20*
301 referimus, nullus fructus sentitur subsecutus. Quapropter vestrum cuilibet . . . mandamus, quatenus quilibet vestrum in ecclesiis et territoriis vobis subjectis, qui clerici et que persone sint absentes a suis beneficiis et per quantum tempus se absenta- verint ab eisdem et quanta et qualis sit necessitas predictis ecclesiis habere personas easdem diligenter inquiratis nobisque aut nostris in spiritualibus vicariis infra hinc et primam diem mensis Augusti proxime futuri cum descripcione personarum et aliarum circumstanciarum et instruccione debita fideliter refe- ratis, ut contra quemlibet dictorum absencium vel ad priva- cionem vel ad alias penas, prout qualitas facti exegerit, pro- cedere valeamus. Datum etc. 11. Citacio ad residenciam cum prefixione termini ad audiendam sentenciam privacionis. Arnestus etc. . Dudum Wernherum presbyterum, qui se dicit rectorem ecclesie in Crebol,! qui ab eadem in salutis sue dispendium et non modicum periculum animarum sibi tra- ditarum ab uno anno circa se absentavit, citaverimus, ut ad eandem suam ecclesiam redire deberet facturus aput eam resi- denciam personalem, qui, nescimus quo ductus spiritu, hoc facere hactenus non curavit neque curat. Unde . . . . vobis mandamus . . . quatenus predictam accedentes ecclesiam ipsum adhuc ex superhabundanti citetis . . . ut coram nobis vel . . coram nostro vicario in spiritualibus, cui omnia tunc incum- bencia eciam si sentenciam proferri oporteat exnunc committi- mus et committenda duximus, proxima die iuridica post festum s. spiritus Prage in curia nostra archiepiscopali per se vel ydoneum responsalem peremptorie compareat, causam seu causas racionabilem seu racionabiles, cur ecclesia sua predicta, quam tanto tempore pro derelicta habuit et tenuit inofficiatam, pri- vari non debeat ostensurus, in citacione huiusmodi addicentes, quod si in termino taliter ut premittitur non comparuerit, contra ipsum ad privacionis sentenciam . . . procedemus etc. . . . 1 In Cit. 15 Crohb (sic); wahrscheinlich Crabol (Lib. conf. I. 135), das jetzige Chroboly, Chrobold auf der Herrschaft Kruman. 20*
Strana 302
302 12. Citacio cum narracione facti (contra eum, qui statuta provincialia non servat). Arnestus etc. Quamvis in sinodo nuper celebrata omnibus archidiaconis nostrarum civitatum et diocesis dederimus in man- datis, quod statuta et mandata tunc lecta et publicata diligenter observarent et a suis subditis facerent observari, honorabilis tamen vir dominus Przybico archidiaconus Belinensis,' prout intelleximus, nescimus quo ductus spiritu, statuta et mandata huiusmodi subditis suis nedum ut ea observarent non mandavit, ymmo quod plus est eciam ipsorum copiam recipere non curavit. Quare tibi . . . plebano ecclesie in Hradczano . . . committimus per presentes, quatenus predictum d. Przybiconem, si ipsius copiam habere poteritis, personaliter, alias vero vices ipsius gerentem ad nostram cites presenciam, quem et nos presentibus citamus, ut proximo sabbato ante festum s. Martini in opido Janovicz domini Herbordi2 hora tercia peremptorie compareat coram nobis causam seu causas cur premissa non fecerit ostensurus etc. . . . 13. Citacio ad residenciam (archidiaconatus). Arnestus etc. . honorabili et religioso viro ... salutem etc. Cum Joannes archidiaconus Horssoviensis3 nostre Pragensis diocesis non petita a nobis licencia nec obtenta a predicto archidiaconatu temere se absentet nec ipsi archidiaconatui 1 Wird auch Canonicus bei St. Georg in Prag genannt; als Archidiacon von Bilin erscheint er in der Urkunde vom 4. März 1356 (Frind II. 432). Unsere Formel dürfte aber in frühere Jahre zu setzen sein und zwar in die Zeit bald nach der Publicirung der Statuten Arnests. Herbordus de Janovicz wird 1356 genannt (Reliq. tab. t. I. 69 u. 419). In Lib. conf. I. 32 wird ein Johannes plebanus Horssoviensis genannt, der 1355 auf diese Stelle resignirte. Da unsere Formel ausdrücklich sagt, dass die Pfarrkirche zu Horss-Týn der Sitz des Archidiacons sein solle, so scheint es, dass das Archidiaconat um diese Zeit mit dem Amt des Pfarrers von H.-T. verbunden war und dass sich unsere Formel auf den in den Lib. conf. genannten Johannes bezieht. Im Jahre 1354 wurde Nicolaus plebanus von Zabiehlicz zum Archidiacon von H. ernannt (Lib. conf. I. 2), und nach seinem Tode Petrus de Cunzendorf (v. Cit. I. 5, Conf. X, 8). Im Jahre 1343 wird Sdeslaus als Archidiacon von H. ge- nannt (Lib. conf. I. 45).
302 12. Citacio cum narracione facti (contra eum, qui statuta provincialia non servat). Arnestus etc. Quamvis in sinodo nuper celebrata omnibus archidiaconis nostrarum civitatum et diocesis dederimus in man- datis, quod statuta et mandata tunc lecta et publicata diligenter observarent et a suis subditis facerent observari, honorabilis tamen vir dominus Przybico archidiaconus Belinensis,' prout intelleximus, nescimus quo ductus spiritu, statuta et mandata huiusmodi subditis suis nedum ut ea observarent non mandavit, ymmo quod plus est eciam ipsorum copiam recipere non curavit. Quare tibi . . . plebano ecclesie in Hradczano . . . committimus per presentes, quatenus predictum d. Przybiconem, si ipsius copiam habere poteritis, personaliter, alias vero vices ipsius gerentem ad nostram cites presenciam, quem et nos presentibus citamus, ut proximo sabbato ante festum s. Martini in opido Janovicz domini Herbordi2 hora tercia peremptorie compareat coram nobis causam seu causas cur premissa non fecerit ostensurus etc. . . . 13. Citacio ad residenciam (archidiaconatus). Arnestus etc. . honorabili et religioso viro ... salutem etc. Cum Joannes archidiaconus Horssoviensis3 nostre Pragensis diocesis non petita a nobis licencia nec obtenta a predicto archidiaconatu temere se absentet nec ipsi archidiaconatui 1 Wird auch Canonicus bei St. Georg in Prag genannt; als Archidiacon von Bilin erscheint er in der Urkunde vom 4. März 1356 (Frind II. 432). Unsere Formel dürfte aber in frühere Jahre zu setzen sein und zwar in die Zeit bald nach der Publicirung der Statuten Arnests. Herbordus de Janovicz wird 1356 genannt (Reliq. tab. t. I. 69 u. 419). In Lib. conf. I. 32 wird ein Johannes plebanus Horssoviensis genannt, der 1355 auf diese Stelle resignirte. Da unsere Formel ausdrücklich sagt, dass die Pfarrkirche zu Horss-Týn der Sitz des Archidiacons sein solle, so scheint es, dass das Archidiaconat um diese Zeit mit dem Amt des Pfarrers von H.-T. verbunden war und dass sich unsere Formel auf den in den Lib. conf. genannten Johannes bezieht. Im Jahre 1354 wurde Nicolaus plebanus von Zabiehlicz zum Archidiacon von H. ernannt (Lib. conf. I. 2), und nach seinem Tode Petrus de Cunzendorf (v. Cit. I. 5, Conf. X, 8). Im Jahre 1343 wird Sdeslaus als Archidiacon von H. ge- nannt (Lib. conf. I. 45).
Strana 303
303 deserviat in aliquo, a quo prebende sue fructus non sine dei offensa et plurimorum Christi fidelium scandalo cum lesione sue consciencie percipit et proventus, presertim cum propter beneficium officium et obsequium debeatur etc. ... Quare... honestati vostre committimus et. . . mandamus, quatenus pre- dictum Joannem uno edicto pro tribus peremptorie evocetis, quem nos presentibus exnunc prout extunc evocamus, cita- cionis huiusmodi edictum aput ecclesiam parochialem opidi nostri Tin Horssovionsis, ubi sedes dicti archidiaconatus Horsso- viensis esse dinoscitur, publice proponendo, ut infra sex men- sium spacium a vigilia s. Andree apostoli futura proxime continue currencium ad dictum archidiaconatum Horssoviensem facturus aput ipsum residonciam personalem accedat ad exhi- bendum ipsi archidiaconatui officium et obsequium nec non et onera incumbencia una nobiscum et cum aliis archidiaconis nostre Pragensis diocesis comportandum, alioquin extunc contra ipsum eius absencia non obstante ad privacionem archidiaco- natus secundum iuris exigenciam dante deo procedemus etc. 14. Citacio ad residenciam (plebani). Arnestus etc. discreto viro . . . plebano ecclesie s. Nicolai in Minori civitate Pragensi sub castro Pragensi salutem etc. Quia discretus Olenus de Adlochovicz, rector parochialis ecclesie in Slapanow nostre diocesis ab cadem ecclesia sua se temeritate propria absentando personalem residenciam aput ipsam hactenus facere non curavit sicut noc adhuc curat etc. .. Nos vero... discrecioni vestre aut vestras vices gerenti committimus per presentes, quatenus predictum Olenum, quem alias per decanum Styepanoviensem citari mandavimus, ad residenciam aput dictam ecclesiam suam corporaliter faciendam nostra auctoritate citetis . . . uno edicto peremptorio pro tribus . . . ut infra mensem a citacione vestra . . . ad memoratam ecclesiam suam in Sla- panow se transferat etc. . . Que si non fecerit extunc ymo exnunc ipsum citetis peremptorie sicut premittitur, ut in cra- stino s. Katharine virginis in curia nostra archiepiscopali Prage coram nobis . . . compareat 1 ctc. . . Datum in Thin etc. . . 1 Vgl. auch. Cit. 4.
303 deserviat in aliquo, a quo prebende sue fructus non sine dei offensa et plurimorum Christi fidelium scandalo cum lesione sue consciencie percipit et proventus, presertim cum propter beneficium officium et obsequium debeatur etc. ... Quare... honestati vostre committimus et. . . mandamus, quatenus pre- dictum Joannem uno edicto pro tribus peremptorie evocetis, quem nos presentibus exnunc prout extunc evocamus, cita- cionis huiusmodi edictum aput ecclesiam parochialem opidi nostri Tin Horssovionsis, ubi sedes dicti archidiaconatus Horsso- viensis esse dinoscitur, publice proponendo, ut infra sex men- sium spacium a vigilia s. Andree apostoli futura proxime continue currencium ad dictum archidiaconatum Horssoviensem facturus aput ipsum residonciam personalem accedat ad exhi- bendum ipsi archidiaconatui officium et obsequium nec non et onera incumbencia una nobiscum et cum aliis archidiaconis nostre Pragensis diocesis comportandum, alioquin extunc contra ipsum eius absencia non obstante ad privacionem archidiaco- natus secundum iuris exigenciam dante deo procedemus etc. 14. Citacio ad residenciam (plebani). Arnestus etc. discreto viro . . . plebano ecclesie s. Nicolai in Minori civitate Pragensi sub castro Pragensi salutem etc. Quia discretus Olenus de Adlochovicz, rector parochialis ecclesie in Slapanow nostre diocesis ab cadem ecclesia sua se temeritate propria absentando personalem residenciam aput ipsam hactenus facere non curavit sicut noc adhuc curat etc. .. Nos vero... discrecioni vestre aut vestras vices gerenti committimus per presentes, quatenus predictum Olenum, quem alias per decanum Styepanoviensem citari mandavimus, ad residenciam aput dictam ecclesiam suam corporaliter faciendam nostra auctoritate citetis . . . uno edicto peremptorio pro tribus . . . ut infra mensem a citacione vestra . . . ad memoratam ecclesiam suam in Sla- panow se transferat etc. . . Que si non fecerit extunc ymo exnunc ipsum citetis peremptorie sicut premittitur, ut in cra- stino s. Katharine virginis in curia nostra archiepiscopali Prage coram nobis . . . compareat 1 ctc. . . Datum in Thin etc. . . 1 Vgl. auch. Cit. 4.
Strana 304
304 15. Citacio ob non residenciam (plebaní). Dudum Wernherum presbyterum, qui se dicit rectorem ecclesie in Crohb (sic, mit einem Abkürzungszeichen über hb) etc. . . (stimmt sonst wörtlich mit Citatio 11. zusammen). II. Monitiones. Diese Abtheilung unserer Formeln bietet in mancher Beziehung schon mehr Interesse. Es sind Briefe verschiedenen Inhalts, von denen die meisten wohl auch in der nächstfol- genden Abtheilung (Commissiones) Platz finden könnten, indem sie sowie diese Aufträge des Erzbischofs zu verschiedenen Verrichtungen enthalten. Die ausserordentliche Thätigkeit des ersten Prager Erzbischofs auf den verschiedensten Gebieten tritt uns schon mehr vor die Augen: er ist um das materielle Wohl seiner untergebenen Priester und Diener besorgt, er be- ruft die Suffraganbischöfe, Aebte, Archidiacone etc. zur Pro- vinzialsynode (5, 6, 7, 12), er bedroht einen ehebrecherischen Ritter mit der Excommunication (2), er nimmt einen Prager Handwerker gegen einen höheren geistlichen Würdenträger in Schutz; als die Prager Canonici ungeachtet der Statuten das Schulgebäude des Metropolitancapitels dem Verfalle überliessen, mahnt er sie categorisch zur Pflichterfüllung (3), er fordert die Geistlichen auf, ihre Namen in ein Verzeichniss einzu- tragen, falls sie überhaupt die Privilegien des geistlichen Standes geniessen wollen (9), ebenso lässt er männliche und weibliche Klöster zur Ordnung und Pflichterfüllung ermahnen (4, 10, 14, 15), als principalis colloctor decimae papalis sorgt er für das ordentliche Einkommen dieser Abgabe (11, 13). 1. Incipit titulus monicionum et primo monicio cum citacione. Arnestus etc. . . Conquestus est nobis Gymmramus de Nemmorzycz homo cancellarie nostre, quod Bohuta laycus de
304 15. Citacio ob non residenciam (plebaní). Dudum Wernherum presbyterum, qui se dicit rectorem ecclesie in Crohb (sic, mit einem Abkürzungszeichen über hb) etc. . . (stimmt sonst wörtlich mit Citatio 11. zusammen). II. Monitiones. Diese Abtheilung unserer Formeln bietet in mancher Beziehung schon mehr Interesse. Es sind Briefe verschiedenen Inhalts, von denen die meisten wohl auch in der nächstfol- genden Abtheilung (Commissiones) Platz finden könnten, indem sie sowie diese Aufträge des Erzbischofs zu verschiedenen Verrichtungen enthalten. Die ausserordentliche Thätigkeit des ersten Prager Erzbischofs auf den verschiedensten Gebieten tritt uns schon mehr vor die Augen: er ist um das materielle Wohl seiner untergebenen Priester und Diener besorgt, er be- ruft die Suffraganbischöfe, Aebte, Archidiacone etc. zur Pro- vinzialsynode (5, 6, 7, 12), er bedroht einen ehebrecherischen Ritter mit der Excommunication (2), er nimmt einen Prager Handwerker gegen einen höheren geistlichen Würdenträger in Schutz; als die Prager Canonici ungeachtet der Statuten das Schulgebäude des Metropolitancapitels dem Verfalle überliessen, mahnt er sie categorisch zur Pflichterfüllung (3), er fordert die Geistlichen auf, ihre Namen in ein Verzeichniss einzu- tragen, falls sie überhaupt die Privilegien des geistlichen Standes geniessen wollen (9), ebenso lässt er männliche und weibliche Klöster zur Ordnung und Pflichterfüllung ermahnen (4, 10, 14, 15), als principalis colloctor decimae papalis sorgt er für das ordentliche Einkommen dieser Abgabe (11, 13). 1. Incipit titulus monicionum et primo monicio cum citacione. Arnestus etc. . . Conquestus est nobis Gymmramus de Nemmorzycz homo cancellarie nostre, quod Bohuta laycus de
Strana 305
305 Slatina 1 44 capeciis auene ipsum spoliaverit minus iuste. Quare tibi plebano ibidem in Slatina committimus per presentes, qua- tenus si ita est predictum Bohutam ex parte nostri moneas sibique precipias, ut huiusmodi 44 capecia vel estimacionem ipsorum predicto Gimmramo infra sex dies a monicione et mandato tuis peremptorie sibi restituat, aut cum predicto Gim- bramo prout poterit super eisdem componant, alias si predic- torum aliquid non fecerit, tunc eundem Bohutam citare non obmittas, quem et nos ex nunc prout ex tunc presentibus cita- mus, ut in vigilia beati Andreae apostoli Prage in curia nostra archiepiscopali coram magistro Stephano nostro in spiritualibus vicario generali hora tercia peremptorie compareat, cur pre- dicta aut predictorum aliquid facere recuset seu non velit ostensurus, fidem de premissis execucionis tue sibi faciens ad terminum memoratum presentes remittendo. Datum etc. . . 2. Littera monicionis cum sentencia domini Alberti de Ugezdecz, qui cum duabus sororibus incestum dicitur per- petrasse. Arnestus etc. .. Honorabilibus viris decano Tinensi2 et plebano in Mlassicz salutem in domino. Clamoso ululatu popu- lorum ad nostram est deductum, quod dolenter referimus, noti- ciam, quod dominus Albertus de Ugezdecz3 spreta sua propria coniuge quasi publice palam et notorie in dei offensam non modicam, salutis sue dispendium et scandalum plurimorum cum Palka et Inna duabus sororibus dampnabilem incestum com- mittere non formidat. Verum cum tale delictum conniventer pertransire res foret perniciosa exemplo, ideo honestati vestre tenore presencium scriose committimus, quatenus si est ita vos ambo sine alia dilacione, postquam presentes ad vos perve- nerint, predictum dominum Albertum personaliter accedentes ipsum moneatis ex parte nostri sibique precipiatis, quod a commercio Pakle et Anne sororum predictarum infra sex dies simpliciter et totaliter desistat ac uxorem suam legitimam 1 Nemorzicz, Slatina, Dörfer bei Welwarn. 2 Moldautein. 3 Ugezdecz, eine Burg in der Nähe von Moldautein bei Neznassow.
305 Slatina 1 44 capeciis auene ipsum spoliaverit minus iuste. Quare tibi plebano ibidem in Slatina committimus per presentes, qua- tenus si ita est predictum Bohutam ex parte nostri moneas sibique precipias, ut huiusmodi 44 capecia vel estimacionem ipsorum predicto Gimmramo infra sex dies a monicione et mandato tuis peremptorie sibi restituat, aut cum predicto Gim- bramo prout poterit super eisdem componant, alias si predic- torum aliquid non fecerit, tunc eundem Bohutam citare non obmittas, quem et nos ex nunc prout ex tunc presentibus cita- mus, ut in vigilia beati Andreae apostoli Prage in curia nostra archiepiscopali coram magistro Stephano nostro in spiritualibus vicario generali hora tercia peremptorie compareat, cur pre- dicta aut predictorum aliquid facere recuset seu non velit ostensurus, fidem de premissis execucionis tue sibi faciens ad terminum memoratum presentes remittendo. Datum etc. . . 2. Littera monicionis cum sentencia domini Alberti de Ugezdecz, qui cum duabus sororibus incestum dicitur per- petrasse. Arnestus etc. .. Honorabilibus viris decano Tinensi2 et plebano in Mlassicz salutem in domino. Clamoso ululatu popu- lorum ad nostram est deductum, quod dolenter referimus, noti- ciam, quod dominus Albertus de Ugezdecz3 spreta sua propria coniuge quasi publice palam et notorie in dei offensam non modicam, salutis sue dispendium et scandalum plurimorum cum Palka et Inna duabus sororibus dampnabilem incestum com- mittere non formidat. Verum cum tale delictum conniventer pertransire res foret perniciosa exemplo, ideo honestati vestre tenore presencium scriose committimus, quatenus si est ita vos ambo sine alia dilacione, postquam presentes ad vos perve- nerint, predictum dominum Albertum personaliter accedentes ipsum moneatis ex parte nostri sibique precipiatis, quod a commercio Pakle et Anne sororum predictarum infra sex dies simpliciter et totaliter desistat ac uxorem suam legitimam 1 Nemorzicz, Slatina, Dörfer bei Welwarn. 2 Moldautein. 3 Ugezdecz, eine Burg in der Nähe von Moldautein bei Neznassow.
Strana 306
306 maritali affectione pertractet, quodque hec due sorores et qua- libet ipsarum similiter nullum commercium habeant cum ipso, alias si secus fecerit, statim lapso termino sex dierum predicto, quem sibi et prefatis sororibus coniunctim et divisim perem- ptorie assignamus, ipsum d. Albertum nominatim cum Pakla et Anna prenominatis in singulis ecclesiis decanatus Tinensis singulis diebus dominicis et festivis publice infra missarum solempnia per vos alium seu alios excommunicatum et excom- municatas nuncietis et nunciari faciatis, quem et quas nos exnunc prout extunc et extunc prout exnunc dicta monicione premissa in dei nomine excommunicamus in hiis scriptis, in denunciacione ipsius et ipsarum tamdiu processuri, quousque a nobis aliud receperitis in mandatum. Reddite presentes mandato executo, quibus in testimonium vestra imprimatis sigilla. Datum etc. . . 3. Forma monicionis ad dominos capituli ecclesie Pragensis pro scolis edificandis. Arnestus etc. . Providis et discretis viris Swatoslao medio prebendato 1 et Heroldo cantori, ministris ecclesie nostre Pra- gensis, salutem in domino. Licet dudum prout intelleximus ac eciam occulta fide vidimus scole ecclesie nostre iam dicte propter ipsarum nimiam vetustatem funditus et radicitus de- structe et collapse et quarum reparacionem et eciam de novo constructionem, quamvis secundum formam et disposicionem statutorum nostre ecclesie prelibate persone capituli ipsius secundum ratam teneantur,? tamen nescimus qua de causa ipsas 1 „De mediis prebendatis rubrica‘, v. Statuten der Prag. Metrop. Kirche herausg. von Dr. Dudik im Arch. f. öst. G. Bd. 37, S. 443. — Ein Swa- toslaus, clericus Pragensis dioecesis, hatte 1345 einen päpstlichen Gnaden- brief (Urk. d. Univ.-Bibl. zu Prag, Cap. 101). Swatoslaus med. preb., v. Sequestr. XXI. 1. In den Statuten und zwar im Absatz ,de officio et oneribus scolastici" (Arch. 37, S. 433) heisst es: �Reficit (scolasticus) et etiam si opus est de novo construit una cum capitulo . . . scolas ecclesie Pragensis etc.' Die Collegiatschulen wurden überhaupt von den Capiteln selbst erhalten, wogegen bei Pfarrschulen diese Sorge den eingepfarrten Bewohnern oblag.
306 maritali affectione pertractet, quodque hec due sorores et qua- libet ipsarum similiter nullum commercium habeant cum ipso, alias si secus fecerit, statim lapso termino sex dierum predicto, quem sibi et prefatis sororibus coniunctim et divisim perem- ptorie assignamus, ipsum d. Albertum nominatim cum Pakla et Anna prenominatis in singulis ecclesiis decanatus Tinensis singulis diebus dominicis et festivis publice infra missarum solempnia per vos alium seu alios excommunicatum et excom- municatas nuncietis et nunciari faciatis, quem et quas nos exnunc prout extunc et extunc prout exnunc dicta monicione premissa in dei nomine excommunicamus in hiis scriptis, in denunciacione ipsius et ipsarum tamdiu processuri, quousque a nobis aliud receperitis in mandatum. Reddite presentes mandato executo, quibus in testimonium vestra imprimatis sigilla. Datum etc. . . 3. Forma monicionis ad dominos capituli ecclesie Pragensis pro scolis edificandis. Arnestus etc. . Providis et discretis viris Swatoslao medio prebendato 1 et Heroldo cantori, ministris ecclesie nostre Pra- gensis, salutem in domino. Licet dudum prout intelleximus ac eciam occulta fide vidimus scole ecclesie nostre iam dicte propter ipsarum nimiam vetustatem funditus et radicitus de- structe et collapse et quarum reparacionem et eciam de novo constructionem, quamvis secundum formam et disposicionem statutorum nostre ecclesie prelibate persone capituli ipsius secundum ratam teneantur,? tamen nescimus qua de causa ipsas 1 „De mediis prebendatis rubrica‘, v. Statuten der Prag. Metrop. Kirche herausg. von Dr. Dudik im Arch. f. öst. G. Bd. 37, S. 443. — Ein Swa- toslaus, clericus Pragensis dioecesis, hatte 1345 einen päpstlichen Gnaden- brief (Urk. d. Univ.-Bibl. zu Prag, Cap. 101). Swatoslaus med. preb., v. Sequestr. XXI. 1. In den Statuten und zwar im Absatz ,de officio et oneribus scolastici" (Arch. 37, S. 433) heisst es: �Reficit (scolasticus) et etiam si opus est de novo construit una cum capitulo . . . scolas ecclesie Pragensis etc.' Die Collegiatschulen wurden überhaupt von den Capiteln selbst erhalten, wogegen bei Pfarrschulen diese Sorge den eingepfarrten Bewohnern oblag.
Strana 307
307 hactenus reparare et reedificare in non modicum ecclesie nostre dispendium et scandalum plurimorum non curarunt neque curant. Nos igitur tantam negligenciam sub dissimulacione amplius transire non volentes, scandalis quoque quantum nobis est possi- bile occurrere, discrecioni vestre presentibus committimus et mandamus, quatenus vos ambo vel alter vestrum omnes et sin- gulos dominos prolatos et canonicos ecclesie nostre memorate, quorum copiam habere poteritis personaliter, nec non absen- cium procuratores sine more diffugio vice et nomine nostris requiratis et moneatis, quos et nos et ipsorum quemlibet pre- sentibus requirimus et monemus, ut memoratas scolas usque ad festum s" Galli secundum formam et disposicionem statu- torum predictorum reparent et reedificent integraliter et ex toto, quem terminum ipsis et ipsorum cuilibet pro termino perem- ptorio et monicione canonica exnunc assignamus, alias lapso termino iamdicto, si id quod premittitur non fecerint cum effectu, prelatos et canonicos presentes nec non prelatorum et canonicorum absencium procuratores dicta canonica monicione premissa exnunc prout extunc ab ingressu ecclesiarum suspen- dimus in hiis scriptis, presentes eciam mandamus portis ecclesie nostre affigi, ne quis ipsorum ignorancie pretextu se possit excusare, quas execucione per vos vel alterum vestrum facta nobis, si presentes fuerimus, alias vicario nostro in spiritualibus cum impressione vestrorum sigillorum volumus reddi in testi- monium vestre execucionis. Datum etc. . . 4. Forma commissionis administracionis abbacie vacantis (facta priorisse). Arnestus etc. . Religiose virgini in Christo dilecte Bar- bare priorisse monasterii monialium ad misericordiam dei in Praga! salutem in domino. Ut semita religiosarum personarum 1 Ueber die Griindung dieses Klosters durch den Prager Bürger Nicolaus Rokyzaner imn Jahre 1346, s. Tomek III. 133, Frind II. 187. — Vgl. auch Commiss. III. 3. 4. — Wir werden noch öfters Gelogenheit haben zu schen, wie Erzbischof Arnest in jenen Klöstern, welche seiner Ober- aufsicht unterstanden, Ordnung aufrecht erhalten wollte, doch ist ihm dies durch öftere Renitenz sehr erschwert worden, und zwar nicht nur in den älteren Klöstern sondern auch in jenen, die unter oder von ihm selbst gegründot wurden.
307 hactenus reparare et reedificare in non modicum ecclesie nostre dispendium et scandalum plurimorum non curarunt neque curant. Nos igitur tantam negligenciam sub dissimulacione amplius transire non volentes, scandalis quoque quantum nobis est possi- bile occurrere, discrecioni vestre presentibus committimus et mandamus, quatenus vos ambo vel alter vestrum omnes et sin- gulos dominos prolatos et canonicos ecclesie nostre memorate, quorum copiam habere poteritis personaliter, nec non absen- cium procuratores sine more diffugio vice et nomine nostris requiratis et moneatis, quos et nos et ipsorum quemlibet pre- sentibus requirimus et monemus, ut memoratas scolas usque ad festum s" Galli secundum formam et disposicionem statu- torum predictorum reparent et reedificent integraliter et ex toto, quem terminum ipsis et ipsorum cuilibet pro termino perem- ptorio et monicione canonica exnunc assignamus, alias lapso termino iamdicto, si id quod premittitur non fecerint cum effectu, prelatos et canonicos presentes nec non prelatorum et canonicorum absencium procuratores dicta canonica monicione premissa exnunc prout extunc ab ingressu ecclesiarum suspen- dimus in hiis scriptis, presentes eciam mandamus portis ecclesie nostre affigi, ne quis ipsorum ignorancie pretextu se possit excusare, quas execucione per vos vel alterum vestrum facta nobis, si presentes fuerimus, alias vicario nostro in spiritualibus cum impressione vestrorum sigillorum volumus reddi in testi- monium vestre execucionis. Datum etc. . . 4. Forma commissionis administracionis abbacie vacantis (facta priorisse). Arnestus etc. . Religiose virgini in Christo dilecte Bar- bare priorisse monasterii monialium ad misericordiam dei in Praga! salutem in domino. Ut semita religiosarum personarum 1 Ueber die Griindung dieses Klosters durch den Prager Bürger Nicolaus Rokyzaner imn Jahre 1346, s. Tomek III. 133, Frind II. 187. — Vgl. auch Commiss. III. 3. 4. — Wir werden noch öfters Gelogenheit haben zu schen, wie Erzbischof Arnest in jenen Klöstern, welche seiner Ober- aufsicht unterstanden, Ordnung aufrecht erhalten wollte, doch ist ihm dies durch öftere Renitenz sehr erschwert worden, und zwar nicht nur in den älteren Klöstern sondern auch in jenen, die unter oder von ihm selbst gegründot wurden.
Strana 308
308 quasi splendescens procedat et usque in profectum diem succre- scat, oportet eas omni relegato corpore satagere in virtuosis actibus, ut de virtute transeant in virtutem. Cum igitur tibi nuper presente toto conventu monasterii curam et regimen tam monialium quam monasterii earumdem vive vocis oraculo, donec domino largiento abbatissam inibi prefecerimus, duximus com- mittendam, ne in hiis, que tibi incumbunt, ut deses vel negli- gens reprehensibilis habearis, hec subscripta noveris tue solli- citudini esse commissa, videlicet ut omnos et singulas dicti monasterii moniales attente moneas et diligenter inducas, ut cogitent, quomodo pompis et vanitatibus mundi renunciaverint et unanimes in domo dei uniant in omni dilectione et caritate perfecta omnemque livorem abiiciant et rancorem servientes domino in timore. Cumque omnes eiusdem professionis existant, non decet alias in speciali palacio alias in refectorio manducare causa infirmitatis excepta, sed oportet, ut omnes qui eandem subierunt regulam similem in moribus senciant disciplinam. Quapropter omnes et singule in communi dormitorio dormiant et in eodem refectorio communi manducent nullaque a frequen- tacione chori horis consuetis se sine evidenti causa debilitatis absentet et generaliter omnia onera similiter portent, ne unius remissio alteri tribulacio videatur. Tu igitur a te ipsa hoc facere incipiens omnibus aliis monialibus prefati monasterii ex parte nostra eadem iniungas significans nobis, si que a talibus esse velit excepta. Si enim indicendo et mandando talia negli- gens fueris aut si alique tibi in hiis obedire contempserint, tam tu pro negligencia quam ille pro inobediencia penas poteris et poterint condignas merito formidare. Datum etc. 5. Forma monicionis super celebrando concilio ad epi- scopum. Reverendo in Christo patri et domino . . . episcopo Olo- mucensi Johannes dictus Paduanus etc. vicarius in spirituali- bus etc. . . . reverenciam debitam cum sincera in domino caritate. Cum secundum sacrorum canonum instituta provinciale concilium metropolitanus annis singulis celebrare tencatur, 1 Vgl. auch Monit. 6, 7 und 12.
308 quasi splendescens procedat et usque in profectum diem succre- scat, oportet eas omni relegato corpore satagere in virtuosis actibus, ut de virtute transeant in virtutem. Cum igitur tibi nuper presente toto conventu monasterii curam et regimen tam monialium quam monasterii earumdem vive vocis oraculo, donec domino largiento abbatissam inibi prefecerimus, duximus com- mittendam, ne in hiis, que tibi incumbunt, ut deses vel negli- gens reprehensibilis habearis, hec subscripta noveris tue solli- citudini esse commissa, videlicet ut omnos et singulas dicti monasterii moniales attente moneas et diligenter inducas, ut cogitent, quomodo pompis et vanitatibus mundi renunciaverint et unanimes in domo dei uniant in omni dilectione et caritate perfecta omnemque livorem abiiciant et rancorem servientes domino in timore. Cumque omnes eiusdem professionis existant, non decet alias in speciali palacio alias in refectorio manducare causa infirmitatis excepta, sed oportet, ut omnes qui eandem subierunt regulam similem in moribus senciant disciplinam. Quapropter omnes et singule in communi dormitorio dormiant et in eodem refectorio communi manducent nullaque a frequen- tacione chori horis consuetis se sine evidenti causa debilitatis absentet et generaliter omnia onera similiter portent, ne unius remissio alteri tribulacio videatur. Tu igitur a te ipsa hoc facere incipiens omnibus aliis monialibus prefati monasterii ex parte nostra eadem iniungas significans nobis, si que a talibus esse velit excepta. Si enim indicendo et mandando talia negli- gens fueris aut si alique tibi in hiis obedire contempserint, tam tu pro negligencia quam ille pro inobediencia penas poteris et poterint condignas merito formidare. Datum etc. 5. Forma monicionis super celebrando concilio ad epi- scopum. Reverendo in Christo patri et domino . . . episcopo Olo- mucensi Johannes dictus Paduanus etc. vicarius in spirituali- bus etc. . . . reverenciam debitam cum sincera in domino caritate. Cum secundum sacrorum canonum instituta provinciale concilium metropolitanus annis singulis celebrare tencatur, 1 Vgl. auch Monit. 6, 7 und 12.
Strana 309
309 quibus dominus noster dominus Arnestus, sancte Pragensis ecclesie archiepiscopus supradictus parere volens concilium provinciale in festo beati Luce proxime venturo in ecclesia sua Pragensi modis omnibus disposuerit celebrare, quare R. Vam auctoritate qua fungimur presentibus requirimus et in domino hortamur, quatenus die et loco predictis eidem concilio vel canonico existente impedimento per vicarium vestrum in spiri- tualibus in religione et apparatu decenti interesse velitis, hiis que pro utilitate et profectu subiectorum provincie Pragensis tunc agentur prebituri vestrum consilium et assensum. Datum Prage etc. . . . 6. Item super eodem ad archidiaconos. Johannes etc. . . honorabili viro d . . archidiacono Curi- mensi in ecclesia Pragensi etc. . . Cum reverendus in Christo pater ut supra provinciale concilium in festo beati Luce pro- xime venturo in predicta Pragensi ecclesia disposuerit cele- brare, quare honestatem vestram auctoritate qua fungimur requirimus presentibus, quatenus die et loco predictis eidem concilio cum decanis et ecclesiarum parochialium rectoribus et aliis clericis vestri archidiaconatus, quos presentibus requirimus receptis, quavis excusacione cessante ad idem concilium in religione debita interesse ullatenus negligatis ea que in eodem concilio ordinabuntur audituri et recepturi. Datum etc. . . 7. Super eodem ad abbates. Venerabili et religioso viro d .. abbati Brevnoviensi ordinis s. Benedicti etc. .. Cum reverendus ut supra. Quare reverenciam vestram auctoritate qua fungimur requirimus et monemus, quatenus die et loco predictis eidem concilio in apparatu decenti interesse ullatenus negligatis ea que etc. . .
309 quibus dominus noster dominus Arnestus, sancte Pragensis ecclesie archiepiscopus supradictus parere volens concilium provinciale in festo beati Luce proxime venturo in ecclesia sua Pragensi modis omnibus disposuerit celebrare, quare R. Vam auctoritate qua fungimur presentibus requirimus et in domino hortamur, quatenus die et loco predictis eidem concilio vel canonico existente impedimento per vicarium vestrum in spiri- tualibus in religione et apparatu decenti interesse velitis, hiis que pro utilitate et profectu subiectorum provincie Pragensis tunc agentur prebituri vestrum consilium et assensum. Datum Prage etc. . . . 6. Item super eodem ad archidiaconos. Johannes etc. . . honorabili viro d . . archidiacono Curi- mensi in ecclesia Pragensi etc. . . Cum reverendus in Christo pater ut supra provinciale concilium in festo beati Luce pro- xime venturo in predicta Pragensi ecclesia disposuerit cele- brare, quare honestatem vestram auctoritate qua fungimur requirimus presentibus, quatenus die et loco predictis eidem concilio cum decanis et ecclesiarum parochialium rectoribus et aliis clericis vestri archidiaconatus, quos presentibus requirimus receptis, quavis excusacione cessante ad idem concilium in religione debita interesse ullatenus negligatis ea que in eodem concilio ordinabuntur audituri et recepturi. Datum etc. . . 7. Super eodem ad abbates. Venerabili et religioso viro d .. abbati Brevnoviensi ordinis s. Benedicti etc. .. Cum reverendus ut supra. Quare reverenciam vestram auctoritate qua fungimur requirimus et monemus, quatenus die et loco predictis eidem concilio in apparatu decenti interesse ullatenus negligatis ea que etc. . .
Strana 310
310 8. Monicio cum sententia excommunicacionis. Arnestus etc. . Licet dudum honorabilis vir dominus Bartholomeus! decanus ecclesie s“ Egidii in Praga officialis contra honorabilem virum dominum Johannem prepositum Mel- nicensem2 et pro Paulo sartore de Praga sentenciam diffini- tivam super quodam debito protulisset, a qua idem dominus prepositus dicitur appellasse, sed appellacionem candem infra annum et alias tempus legitimum non est prosecutus, quem eciam pluries monuimus, ut predicto Paulo sartori debitum huiusmodi persolveret, in quo sibi obligatur, aut causam seu causas, quare predicta sentencia execucioni debite non deberet demandari assignaret, ipse tamen hec ot ea que judicata sunt facere non curat neque curavit hucusque. Quare tibi plebano in Nyczeboh in virtute sancte obediencie iniungimus et man- damus, quatenus accedens ad dictum prepositum adhuc ex superhabundanti ex parte nostri moneas et requiras, quem et nos presentibus monemus et requirimus, ut a die monicionis tue infra unum mensem continuum, quem sibi pro termino peremptorio et monicione canonica assignamus, prefato Paulo debitum huiusmodi persolvat cum effectu, quod si non fecerit ipsum extunc prout exnunc excommunicamus in hiis scriptis mandantes tibi, quatenus predictum dominum prepositum lapso termino antedicto in tua et in aliis vicinis ecclesiis excommuni- catum denuncies et facias nunciari publice extinctis candelis et pulsatis campanis singulis diebus dominicis et festivis tam- diu donec a nobis aliud receperitis mandatum. Fidem autem de premissis execucionis nobis facere non obmittas ad terminum memoratum. Datum etc. . . 9. Monitio ut clerici volentes gaudere privilegio clericali dent nomina sua in scriptis in matrica ponenda. Arnestus etc. . Honorabili et discreto viro W.3 decano ecclesie Pragensis salutem in domino. Licet alias universos et 1 Wird in den Jahren 1344.�-1353 genannt, lebte wahrscheinlich aber noch später. Zuletzt war er Generalvicar mit Stephanus (vgl. Commis. III. 33). 2 Johann von Landstein (?) Probst zu Melnik, vgl. Frind II. 164. 3 Wratiwoj(?); vgl. Monit. 13. Anm. 2.
310 8. Monicio cum sententia excommunicacionis. Arnestus etc. . Licet dudum honorabilis vir dominus Bartholomeus! decanus ecclesie s“ Egidii in Praga officialis contra honorabilem virum dominum Johannem prepositum Mel- nicensem2 et pro Paulo sartore de Praga sentenciam diffini- tivam super quodam debito protulisset, a qua idem dominus prepositus dicitur appellasse, sed appellacionem candem infra annum et alias tempus legitimum non est prosecutus, quem eciam pluries monuimus, ut predicto Paulo sartori debitum huiusmodi persolveret, in quo sibi obligatur, aut causam seu causas, quare predicta sentencia execucioni debite non deberet demandari assignaret, ipse tamen hec ot ea que judicata sunt facere non curat neque curavit hucusque. Quare tibi plebano in Nyczeboh in virtute sancte obediencie iniungimus et man- damus, quatenus accedens ad dictum prepositum adhuc ex superhabundanti ex parte nostri moneas et requiras, quem et nos presentibus monemus et requirimus, ut a die monicionis tue infra unum mensem continuum, quem sibi pro termino peremptorio et monicione canonica assignamus, prefato Paulo debitum huiusmodi persolvat cum effectu, quod si non fecerit ipsum extunc prout exnunc excommunicamus in hiis scriptis mandantes tibi, quatenus predictum dominum prepositum lapso termino antedicto in tua et in aliis vicinis ecclesiis excommuni- catum denuncies et facias nunciari publice extinctis candelis et pulsatis campanis singulis diebus dominicis et festivis tam- diu donec a nobis aliud receperitis mandatum. Fidem autem de premissis execucionis nobis facere non obmittas ad terminum memoratum. Datum etc. . . 9. Monitio ut clerici volentes gaudere privilegio clericali dent nomina sua in scriptis in matrica ponenda. Arnestus etc. . Honorabili et discreto viro W.3 decano ecclesie Pragensis salutem in domino. Licet alias universos et 1 Wird in den Jahren 1344.�-1353 genannt, lebte wahrscheinlich aber noch später. Zuletzt war er Generalvicar mit Stephanus (vgl. Commis. III. 33). 2 Johann von Landstein (?) Probst zu Melnik, vgl. Frind II. 164. 3 Wratiwoj(?); vgl. Monit. 13. Anm. 2.
Strana 311
311 singulos Maioris et Minoris civitatis Pragensis et suburbiorum eorundem ecclesiarum rectores certis ex causis monuerimus et moneri fecimus, quod nomina et congnomina altaristarum, vica- riorum et aliorum clericorum ecclesiarum et parochiarum suarum privilegio clericali gaudere volencium infra certum terminum nobis in scriptis dedissent, hoc tamen ex ipsis aliqui hactenus facere non curarunt. Quare in virtute sancte obediencie tibi precipiendo mandamus, quatenus adhuc ex superhabundancia universos et singulos Majoris et Minoris civitatis Pragensis et suburbiorum ipsarum ecclesiarum rectores, qui nondum sua et clericorum suorum nomina et congnomina in scriptis dederunt, ex parte nostri moneas et requiras, quos et nos etc. . . mone- mus, ut infra sex dies a monicione tua, quorum sex dierum duos pro primo, duos pro secundo et reliquos pro tercio et peremptorio termino ac monicione canonica eis et eorum cui- libet presentibus assignamus, nomina cum cognominibus altari- starum, vicariorum et aliorum clericorum ecclesiarum et paro- chiarum suarum privilegio clericali gaudere volencium nobis aut vicario nostro in spiritualibus dent et assignent in scriptis in matrica nostra reponenda, alioquin ipsos et ipsorum quem- libet, qui sua et clericorum suorum nomina et cognomina in scriptis non dederint, ab ingressu ecclesie suspensos denuncies et denunciari facias publice, quos dicta monicione canonica premissa exnunc prout extunc ab ingressu ecclesie suspendimus in hiis scriptis. 1 Fidem execucionis etc. . . Datum etc. . . 1 Vgl. dazu in den ,Statuta provicialia Arnesti‘ den Absatz ,De immunitate ecclesiarum et ecclesiasticarum personarum‘. Weil es nun häufig zu ge- schehen pflegte — zumal in der Hauptstadt, wo wegen der grossen Menge von Geistlichen die Controle sehr schwer war — dass junge Männer die niederen Weihen empfingen, um nur der geistlichen Privi- legien theilhaftig zu werder, sonst aber keine geistlichen Functionen verrichteten, nicht einmal die Tonsur und geistliche Kleidung trugen und mit Geistlichen gar nicht verkehren wollten, wenn sie aber etwas ver- brochen hatten, sich auf die ompfangenen Weihen beriefen und die Privi- legien als Geistliche beanspruchten, — erfolgten besondere Verordnungen des Erzbischofs zur Verhinderung solcher Missbräuche. Zu diesen gehört nebst obiger Verordnung auch Formel Auctoritates 1, beide für die Geistlichkeit Prags. Ausserdem wurde auf der Provincialsynode 1361 be- stimmt, dass Accoliten und Cleriker mit niederen Weihen nur dann die Privilegien als Geistliche geniessen sollten, wenn sie die gehörige Tonsur und Kleidung tragen. Vgl. auch Ott, Receptg. S. 21.
311 singulos Maioris et Minoris civitatis Pragensis et suburbiorum eorundem ecclesiarum rectores certis ex causis monuerimus et moneri fecimus, quod nomina et congnomina altaristarum, vica- riorum et aliorum clericorum ecclesiarum et parochiarum suarum privilegio clericali gaudere volencium infra certum terminum nobis in scriptis dedissent, hoc tamen ex ipsis aliqui hactenus facere non curarunt. Quare in virtute sancte obediencie tibi precipiendo mandamus, quatenus adhuc ex superhabundancia universos et singulos Majoris et Minoris civitatis Pragensis et suburbiorum ipsarum ecclesiarum rectores, qui nondum sua et clericorum suorum nomina et congnomina in scriptis dederunt, ex parte nostri moneas et requiras, quos et nos etc. . . mone- mus, ut infra sex dies a monicione tua, quorum sex dierum duos pro primo, duos pro secundo et reliquos pro tercio et peremptorio termino ac monicione canonica eis et eorum cui- libet presentibus assignamus, nomina cum cognominibus altari- starum, vicariorum et aliorum clericorum ecclesiarum et paro- chiarum suarum privilegio clericali gaudere volencium nobis aut vicario nostro in spiritualibus dent et assignent in scriptis in matrica nostra reponenda, alioquin ipsos et ipsorum quem- libet, qui sua et clericorum suorum nomina et cognomina in scriptis non dederint, ab ingressu ecclesie suspensos denuncies et denunciari facias publice, quos dicta monicione canonica premissa exnunc prout extunc ab ingressu ecclesie suspendimus in hiis scriptis. 1 Fidem execucionis etc. . . Datum etc. . . 1 Vgl. dazu in den ,Statuta provicialia Arnesti‘ den Absatz ,De immunitate ecclesiarum et ecclesiasticarum personarum‘. Weil es nun häufig zu ge- schehen pflegte — zumal in der Hauptstadt, wo wegen der grossen Menge von Geistlichen die Controle sehr schwer war — dass junge Männer die niederen Weihen empfingen, um nur der geistlichen Privi- legien theilhaftig zu werder, sonst aber keine geistlichen Functionen verrichteten, nicht einmal die Tonsur und geistliche Kleidung trugen und mit Geistlichen gar nicht verkehren wollten, wenn sie aber etwas ver- brochen hatten, sich auf die ompfangenen Weihen beriefen und die Privi- legien als Geistliche beanspruchten, — erfolgten besondere Verordnungen des Erzbischofs zur Verhinderung solcher Missbräuche. Zu diesen gehört nebst obiger Verordnung auch Formel Auctoritates 1, beide für die Geistlichkeit Prags. Ausserdem wurde auf der Provincialsynode 1361 be- stimmt, dass Accoliten und Cleriker mit niederen Weihen nur dann die Privilegien als Geistliche geniessen sollten, wenn sie die gehörige Tonsur und Kleidung tragen. Vgl. auch Ott, Receptg. S. 21.
Strana 312
312 10. Monicio ne bona monasterii de cetero ad vitam ven- dantur. Arnestus etc. . Honorabili viro Nicolao Donati canonico et discreto viro Dobroslao vicario scolastici ecclesie nostre Pragensis salutem in domino. Cum redditus, jura et possessiones monasteriorum cuiquam ad vitam eius vel aliud certum tempus preterquam in casu a iure permisso quovis modo concedi iura prohibeant bonaque et possessiones monasterii monialium sti Georgii in castro Pragensi, que et quas quidam Waczco de Kopldlna (sic) occupabat, per eius obitum ad ipsius monasterii redierunt potestatem, cupientes quantum possumus eiusdem monasterii indempnitatibus providere vobis seriose precipiendo mandamus, quatenus statim receptis presentibus Angnetem, que se pro abbatissa dicti monasterii gerit,' personaliter accedentes in presencia priorisse et aliarum monialium auctoritate et vice nostris expresse inhibeatis eidem, cui presentibus inhibemus, ymmo a iure inhibitum esse innotescimus, ne predictas memo- ratas vel alias memorati monasterii possessiones et bona ad vitam aut aliud tempus certum alicui alienare sou locare attemptent, presertim cum per eins imprudenciam et incuriam monasterium ipsum in suis facultatibus plurimum constet esse collapsum, sciens se si secus fecerit, sciens se si secus egerit (sic) subiacere ulcioni canonice et illi cui concessio de hiis facta fuerit per hec ius aliquid non aquiri. Priorisse vero et aliis monialibus similiter inhibere curetis, ut si forte predicta Agnes alienacionem aliquam attemptare presumeret, illi nequa- quam suum prestent assensum, prout ulcionem canonicam et divinam nichilominus offensam voluerint evitare. Fidem etc... 11. Forma monicionis et etiam excommunicacionis ob non solucionem decimarum. Arnestus etc. . Discreto viro . . . decano Curimensi salutem et mandatis nostris ymo verius apostolicis firmiter 1 Ueber die Widerspenstigkeit der Aebtissin Agnes berichtet die Urkunde der Prager Univ.-Bibl. dd. 29. October 1355 (vgl. Tomek III. 250). Ueber das St. Georgskloster siehe auch die Formeln Monit. 15. Commis. III. 22. 31. Disp. IV. 23 und Palacky, Formelbücher I. 246.
312 10. Monicio ne bona monasterii de cetero ad vitam ven- dantur. Arnestus etc. . Honorabili viro Nicolao Donati canonico et discreto viro Dobroslao vicario scolastici ecclesie nostre Pragensis salutem in domino. Cum redditus, jura et possessiones monasteriorum cuiquam ad vitam eius vel aliud certum tempus preterquam in casu a iure permisso quovis modo concedi iura prohibeant bonaque et possessiones monasterii monialium sti Georgii in castro Pragensi, que et quas quidam Waczco de Kopldlna (sic) occupabat, per eius obitum ad ipsius monasterii redierunt potestatem, cupientes quantum possumus eiusdem monasterii indempnitatibus providere vobis seriose precipiendo mandamus, quatenus statim receptis presentibus Angnetem, que se pro abbatissa dicti monasterii gerit,' personaliter accedentes in presencia priorisse et aliarum monialium auctoritate et vice nostris expresse inhibeatis eidem, cui presentibus inhibemus, ymmo a iure inhibitum esse innotescimus, ne predictas memo- ratas vel alias memorati monasterii possessiones et bona ad vitam aut aliud tempus certum alicui alienare sou locare attemptent, presertim cum per eins imprudenciam et incuriam monasterium ipsum in suis facultatibus plurimum constet esse collapsum, sciens se si secus fecerit, sciens se si secus egerit (sic) subiacere ulcioni canonice et illi cui concessio de hiis facta fuerit per hec ius aliquid non aquiri. Priorisse vero et aliis monialibus similiter inhibere curetis, ut si forte predicta Agnes alienacionem aliquam attemptare presumeret, illi nequa- quam suum prestent assensum, prout ulcionem canonicam et divinam nichilominus offensam voluerint evitare. Fidem etc... 11. Forma monicionis et etiam excommunicacionis ob non solucionem decimarum. Arnestus etc. . Discreto viro . . . decano Curimensi salutem et mandatis nostris ymo verius apostolicis firmiter 1 Ueber die Widerspenstigkeit der Aebtissin Agnes berichtet die Urkunde der Prager Univ.-Bibl. dd. 29. October 1355 (vgl. Tomek III. 250). Ueber das St. Georgskloster siehe auch die Formeln Monit. 15. Commis. III. 22. 31. Disp. IV. 23 und Palacky, Formelbücher I. 246.
Strana 313
313 obedire. Noveris quod . . . et . . . ecclesiarum plebani deca- natus tui decimas papales ! in terminis per subcollectores nostros eis sub sentenciis latis prefixis non solverunt et licet eos prop- terea non sit dubium sentencias excommunicacionis per ipsos subcollectores nostros in eos latas incurrisse et adhuc dyabolico instinctu in eis perdurare, ob quod ad privacionem beneficiorum et alias penas possemus procedere contra ipsos, tamen adhuc et ex superhabundanti ipsorum maliciam experiri volentes tibi sub pena excommunicacionis late sentencie precipimus et man- damus, quatenus dictis plebanis quantocius convocatis ipsos et quemlibet ipsorum ex parte nostri moneas et requiras, quos et nos presentibus requirimus et monemus, ut infra festum sti Viti proxime venturum magistro S.2 nostre Pragensis ecclesie scolastico dictas decimas eis pro rata impositas dent et assig- nent et realiter persolvant, alioquin si mandatum nostrum ymo verius apostolicum contempserint et solvere non curaverint in dicto termino, quem ipsis et cuilibet ipsorum pro primo, se- cundo et tercio ac peremptorio termino nec non monicione canonica premissa assignantes, ipsos et quemlibet ipsorum in hiis scriptis vinculo excommunicacionis innodamus et excom- municatos declaramus ad alia processuri prout ordo juris sua- debit. Nichilominus tu post lapsum dicti termini spacium ipsos et ipsorum quemlibet nominatim in omnibus ecclesiis tui deca- natus omnibus diebus dominicis et festivis infra missarum solempnia excommunicatos publice nuncies et tamdiu nun- ciari facias, donec beneficium absolucionis meruerint obtinere. Fidem etc. . . 12. Forma monicionis pro concilio habendo ad episcopos." Arnestus etc. . Venerabili in Christo patri domino Jo- hanni episcopo Lithomislensi, fratri nostro karissimo vel eo 1 Vgl. Registra dec. pap. ed. Tomek. Erzbischof Arnest war mehrmals principalis collector doc. pap. wie aus dieser und anderen Formeln (z. B. Monit. 13, Commis. III. 27, 56) erhellt, und hatte in den einzelnen De- canaten seine Subcollectores, gewöhnlich die Decane. Sdeslaus, scholasticos ecclesiae Prag c. 1347—1355, früher (1343) Archi- diacon von Horss-Týn (Lib. conf. I. 45. — Process. VI. 4). Vgl. Monit. 5, 6 und 7. Die Provincialsynoden fanden gewöhnlich im Jahre zweimal statt und zwar an den Tagen des heil. Veit und Lucas.
313 obedire. Noveris quod . . . et . . . ecclesiarum plebani deca- natus tui decimas papales ! in terminis per subcollectores nostros eis sub sentenciis latis prefixis non solverunt et licet eos prop- terea non sit dubium sentencias excommunicacionis per ipsos subcollectores nostros in eos latas incurrisse et adhuc dyabolico instinctu in eis perdurare, ob quod ad privacionem beneficiorum et alias penas possemus procedere contra ipsos, tamen adhuc et ex superhabundanti ipsorum maliciam experiri volentes tibi sub pena excommunicacionis late sentencie precipimus et man- damus, quatenus dictis plebanis quantocius convocatis ipsos et quemlibet ipsorum ex parte nostri moneas et requiras, quos et nos presentibus requirimus et monemus, ut infra festum sti Viti proxime venturum magistro S.2 nostre Pragensis ecclesie scolastico dictas decimas eis pro rata impositas dent et assig- nent et realiter persolvant, alioquin si mandatum nostrum ymo verius apostolicum contempserint et solvere non curaverint in dicto termino, quem ipsis et cuilibet ipsorum pro primo, se- cundo et tercio ac peremptorio termino nec non monicione canonica premissa assignantes, ipsos et quemlibet ipsorum in hiis scriptis vinculo excommunicacionis innodamus et excom- municatos declaramus ad alia processuri prout ordo juris sua- debit. Nichilominus tu post lapsum dicti termini spacium ipsos et ipsorum quemlibet nominatim in omnibus ecclesiis tui deca- natus omnibus diebus dominicis et festivis infra missarum solempnia excommunicatos publice nuncies et tamdiu nun- ciari facias, donec beneficium absolucionis meruerint obtinere. Fidem etc. . . 12. Forma monicionis pro concilio habendo ad episcopos." Arnestus etc. . Venerabili in Christo patri domino Jo- hanni episcopo Lithomislensi, fratri nostro karissimo vel eo 1 Vgl. Registra dec. pap. ed. Tomek. Erzbischof Arnest war mehrmals principalis collector doc. pap. wie aus dieser und anderen Formeln (z. B. Monit. 13, Commis. III. 27, 56) erhellt, und hatte in den einzelnen De- canaten seine Subcollectores, gewöhnlich die Decane. Sdeslaus, scholasticos ecclesiae Prag c. 1347—1355, früher (1343) Archi- diacon von Horss-Týn (Lib. conf. I. 45. — Process. VI. 4). Vgl. Monit. 5, 6 und 7. Die Provincialsynoden fanden gewöhnlich im Jahre zweimal statt und zwar an den Tagen des heil. Veit und Lucas.
Strana 314
314 absente eius vices gerenti salutem et sinceram in domino cari- tatem. Cum canonis dicat auctoritas, nos qui potentissimi sacer- dotis administramus officia transgressorum culpa recipiet, si in causis dei, hoc est in hiis, que nostro incumbunt officio, desides inventi fuerimus et remissi, quod in omnibus timere debemus, qualiter comminetur deus negligencie sacerdotum. Sicut enim arcium in suo quoque opere mater invenitur instancia, ita noverca erudicionis est negligencia. Ut igitur negligencie et desidie torporem abicere a nobis et excutere valeamus, neces- sarium fore prospeximus, quod ea que suscepti officii et regi- minis sollicitudo requirit cum debita maturitate et diligencia facere et exequi properemus. Sed quoniam iuxta preceptum canonum concilium provinciale annis singulis debeat celebrari, quinymo metropolitanus hoc agere negligons penis subiciatur canonicis, idcirco volentes satisfacere preceptis canonum pre- dictorum provinciale concilium intendimus et omnino propo- nimus in festo sti Luce proxime venturo aput nostram sanctam Pragensem ecclesiam favente domino celebrare. Unde cum ad dictum concilium suffraganei eiusdem provincie debeant evocari et eidem interesse concilio tencantur, fraternitatem vestram presentibus requirimus et monemus, ut ad prefatum concilium assumptis vobiscum aliquibus ecclesie vestre canonicis venire et eidem in religione et apparatu decenti interesse nullatenus obmittatis, ut in eodem de vestro et aliorum nobis et ipso concilio assistencium consilio et assensu aliqua pro communi et evidenti utilitate subditorum nostrorum statuere et edere valeamus. Datum etc. . . 13. Forma monicionis pro decima papali (cum arrestu). Arnestus etc. . principalis collector decime papalis1 a sede apostolica specialiter deputatus, honor. viris dominis Wrat. 2 preposito Tinensi et Busconi3 ministro altaris sancte 1 Vgl. Monit. 11. 2 Wratiwoj de Mlikowicz, früher Canonicus im Sadska, durch Tausch praepositus in Horss. Tyn c. 1352 (v. Commiss. III. 25), 1362—1372 Dechant der Prager Kirche (Lib. erect. I. 42), durch längere Zeit General- vicar (mit Johann Paduanus Cit. I. 5). Busco = Bohuta, vielleicht identisch mit dem öfters vorkommenden ,Bo- huta archidiaconus Curimensis, officialis und cancellarius archiepiscopi' etc..
314 absente eius vices gerenti salutem et sinceram in domino cari- tatem. Cum canonis dicat auctoritas, nos qui potentissimi sacer- dotis administramus officia transgressorum culpa recipiet, si in causis dei, hoc est in hiis, que nostro incumbunt officio, desides inventi fuerimus et remissi, quod in omnibus timere debemus, qualiter comminetur deus negligencie sacerdotum. Sicut enim arcium in suo quoque opere mater invenitur instancia, ita noverca erudicionis est negligencia. Ut igitur negligencie et desidie torporem abicere a nobis et excutere valeamus, neces- sarium fore prospeximus, quod ea que suscepti officii et regi- minis sollicitudo requirit cum debita maturitate et diligencia facere et exequi properemus. Sed quoniam iuxta preceptum canonum concilium provinciale annis singulis debeat celebrari, quinymo metropolitanus hoc agere negligons penis subiciatur canonicis, idcirco volentes satisfacere preceptis canonum pre- dictorum provinciale concilium intendimus et omnino propo- nimus in festo sti Luce proxime venturo aput nostram sanctam Pragensem ecclesiam favente domino celebrare. Unde cum ad dictum concilium suffraganei eiusdem provincie debeant evocari et eidem interesse concilio tencantur, fraternitatem vestram presentibus requirimus et monemus, ut ad prefatum concilium assumptis vobiscum aliquibus ecclesie vestre canonicis venire et eidem in religione et apparatu decenti interesse nullatenus obmittatis, ut in eodem de vestro et aliorum nobis et ipso concilio assistencium consilio et assensu aliqua pro communi et evidenti utilitate subditorum nostrorum statuere et edere valeamus. Datum etc. . . 13. Forma monicionis pro decima papali (cum arrestu). Arnestus etc. . principalis collector decime papalis1 a sede apostolica specialiter deputatus, honor. viris dominis Wrat. 2 preposito Tinensi et Busconi3 ministro altaris sancte 1 Vgl. Monit. 11. 2 Wratiwoj de Mlikowicz, früher Canonicus im Sadska, durch Tausch praepositus in Horss. Tyn c. 1352 (v. Commiss. III. 25), 1362—1372 Dechant der Prager Kirche (Lib. erect. I. 42), durch längere Zeit General- vicar (mit Johann Paduanus Cit. I. 5). Busco = Bohuta, vielleicht identisch mit dem öfters vorkommenden ,Bo- huta archidiaconus Curimensis, officialis und cancellarius archiepiscopi' etc..
Strana 315
315 Crucis in ecclesia Pragensi salutem in domino. Quia quondam honorabilis vir dominus Henricus prepositus Wissegradensis! decimam papalem morte preventus ut tenebatur et promiserat non persolvit, ideo proventus burse anni sui gracie 2 auctoritate apostolica arrestandos decrevimus et presentibus arrestamus vobis et cuilibet vestrum in virtute sancte obediencie seriose mandantes, quatenus honorabiles viros dominos Theobaldum et Hinconem de Malowar divisores porcionum3 et Sauissium4 sacristam ecclesie nostre predicte canonicos in eadem ecclesia personaliter accedentes ipsos et ipsorum quemlibet ex parte nostri efficaciter moneatis, quos et nos monemus presentibus, ut infra sex dies continuos a vestra monicione computando, quos ipsis et ipsorum cuilibet pro termino peremptorio ac monicione canonica presentibus assignamus, decimam papalem predictam de proventibus predictis teneant arrestatam, quous- que decima huiusmodi iuxta informacionem collectorum eius- dem decime integraliter et complete persolvant etc. . . 14. Monetur abbas, ut certa die presentet fratres suos pro committenda eis cura animarum. Scias decane Zacensis, quia pervenit ad nos, quod ecclesia in W.5 per fratres monasterii de Porta apostolorum citra -. - 1 Henricus de Lipa praepositus Wyssegrad. c. 1345—1352, ein noch ganz junger Mensch (Tomek III. 179). Im Jahre 1353 wird als praepositus Wyssegrad. bereits Wilhelm von Landstein genannt, Henricus verschwindet, ohne dass man bisher wusste, ob er gestorben ist oder eine andere Stelle erhalten hatte. Durch unsere Formel wird sein Tod im Jahre 1352 con- statirt, in welchem Jahre auch ein päpstlicher Zehent erhoben wurde (Reg. dec. pap. ed. Tomek). De anno gratiae v. Statuta eccles. Prag. im Arch. 37, S. 454. Ueber die ,proventus bursae canonicorum‘ vgl. Donationes IX. 8 und Statuta im Arch. f. ö. G. 37, S. 443, 450. Welche die verschiedenen Stiftungen und andere Einkünfte unter die canonicos und andere ministros et altaristas ecclesiae Pragensis ver- theilten (distributiones quotidianae, portiones. Vgl. Tomek III. 64). Hinco de Malowar wird als Canonicus in den Jahren 1337—1364 genannt (Lib. conf. I. 11. — Lib. erect. I. 41 u. a.) Zavissius canonicus wird (1356—1358) ,canonicus Prag.“ genannt (Reliq. tab. t. I. 420). 5 Wahrscheinlich Wrutek. Die Präsentation dieser Kirche gehörte dem Kloster Porta apostolorum (Lib. conf. I. 45). Archiv. Bd. LXI. II. Hilfte. 21
315 Crucis in ecclesia Pragensi salutem in domino. Quia quondam honorabilis vir dominus Henricus prepositus Wissegradensis! decimam papalem morte preventus ut tenebatur et promiserat non persolvit, ideo proventus burse anni sui gracie 2 auctoritate apostolica arrestandos decrevimus et presentibus arrestamus vobis et cuilibet vestrum in virtute sancte obediencie seriose mandantes, quatenus honorabiles viros dominos Theobaldum et Hinconem de Malowar divisores porcionum3 et Sauissium4 sacristam ecclesie nostre predicte canonicos in eadem ecclesia personaliter accedentes ipsos et ipsorum quemlibet ex parte nostri efficaciter moneatis, quos et nos monemus presentibus, ut infra sex dies continuos a vestra monicione computando, quos ipsis et ipsorum cuilibet pro termino peremptorio ac monicione canonica presentibus assignamus, decimam papalem predictam de proventibus predictis teneant arrestatam, quous- que decima huiusmodi iuxta informacionem collectorum eius- dem decime integraliter et complete persolvant etc. . . 14. Monetur abbas, ut certa die presentet fratres suos pro committenda eis cura animarum. Scias decane Zacensis, quia pervenit ad nos, quod ecclesia in W.5 per fratres monasterii de Porta apostolorum citra -. - 1 Henricus de Lipa praepositus Wyssegrad. c. 1345—1352, ein noch ganz junger Mensch (Tomek III. 179). Im Jahre 1353 wird als praepositus Wyssegrad. bereits Wilhelm von Landstein genannt, Henricus verschwindet, ohne dass man bisher wusste, ob er gestorben ist oder eine andere Stelle erhalten hatte. Durch unsere Formel wird sein Tod im Jahre 1352 con- statirt, in welchem Jahre auch ein päpstlicher Zehent erhoben wurde (Reg. dec. pap. ed. Tomek). De anno gratiae v. Statuta eccles. Prag. im Arch. 37, S. 454. Ueber die ,proventus bursae canonicorum‘ vgl. Donationes IX. 8 und Statuta im Arch. f. ö. G. 37, S. 443, 450. Welche die verschiedenen Stiftungen und andere Einkünfte unter die canonicos und andere ministros et altaristas ecclesiae Pragensis ver- theilten (distributiones quotidianae, portiones. Vgl. Tomek III. 64). Hinco de Malowar wird als Canonicus in den Jahren 1337—1364 genannt (Lib. conf. I. 11. — Lib. erect. I. 41 u. a.) Zavissius canonicus wird (1356—1358) ,canonicus Prag.“ genannt (Reliq. tab. t. I. 420). 5 Wahrscheinlich Wrutek. Die Präsentation dieser Kirche gehörte dem Kloster Porta apostolorum (Lib. conf. I. 45). Archiv. Bd. LXI. II. Hilfte. 21
Strana 316
316 institucionem et confirmacionem nostras regitur et per ipsos plebs ipsius ecclesie in sacramentis ecclesiasticis procuratur, quare tibi in virtute sancte obediencie mandamus, quatenus accedens ad presenciam honorabilis viri fratris Theodorici, abbatis monasterii supradicti, ipsum ex parte nostra moneas et requiras, ut a die monicionis tue infra 14 dies unam personam ydoneam ad dictam ecclesiam nobis studeat presentare, vel si secus fecerit oportebit nos eidem ecclesie providere pro legi- timo rectore. Innotescas eciam eidem domino abbati, quod propter temeritatem huiusmodi, cum qua constituciones sino- dales fregerit, petat sibi et fratribus, qui ipsam ecclesiam ad- ministrarunt, a nobis penitenciam iniungi salutarem. Fidem execucionis tue nobis facias nosque de die monicionis tue in- formes ad terminum memoratum. Datum etc. . . 15. Monitio (ut laici non impediant se [sic] contra archi- episcopi disposiciones in favorem moniallum). Nos Arnestus etc. Notum facimus universis, quod quidam iniquitatis filii deum pre oculis non habentes suis dolosis per- suasionibus pretendentes in hoc iurisdictionem nostram retar- dare ac impedire sanctimoniales monasterii sancti Georgii in castro Pragensi ordinis sti Benedicti nostre jurisdictioni jure ordinario subiectas in rebellione nostra et contra regularia in- stituta in grave periculum animarum ipsarum eorum malis consiliis fovent et manutenent. Unde volentes saluti animarum earum providere et a talibus supersticiosis consiliis, favoribus et auxiliis ipsos detrahere, ne per eorum vana consilia impe- diatur regularis disciplina, omnes et singulas ecclesiasticas per- sonas tam seculares quam regulares cuiuscunque status, con- dicionis, ordinis vel dignitatis existant, que dictas moniales suis persuasionibus, malis consiliis, auxiliis et favoribus ut prefertur in predicta eorum rebellione et inobediencie pertinacia per se vel interpositas personas fovent et manutenent, mone- mus et hortamur in domino, nichilominus in virtute sancte obediencie et sub excommunicacionis pena precipientes, qua- tenus infra sex dies a data presencium numerandos, quorum 1 Wird als Abt des Klosters Porta Apost. bis 1358 genannt, in welchem Jahre er starb (Lib. conf. I. 63, 78).
316 institucionem et confirmacionem nostras regitur et per ipsos plebs ipsius ecclesie in sacramentis ecclesiasticis procuratur, quare tibi in virtute sancte obediencie mandamus, quatenus accedens ad presenciam honorabilis viri fratris Theodorici, abbatis monasterii supradicti, ipsum ex parte nostra moneas et requiras, ut a die monicionis tue infra 14 dies unam personam ydoneam ad dictam ecclesiam nobis studeat presentare, vel si secus fecerit oportebit nos eidem ecclesie providere pro legi- timo rectore. Innotescas eciam eidem domino abbati, quod propter temeritatem huiusmodi, cum qua constituciones sino- dales fregerit, petat sibi et fratribus, qui ipsam ecclesiam ad- ministrarunt, a nobis penitenciam iniungi salutarem. Fidem execucionis tue nobis facias nosque de die monicionis tue in- formes ad terminum memoratum. Datum etc. . . 15. Monitio (ut laici non impediant se [sic] contra archi- episcopi disposiciones in favorem moniallum). Nos Arnestus etc. Notum facimus universis, quod quidam iniquitatis filii deum pre oculis non habentes suis dolosis per- suasionibus pretendentes in hoc iurisdictionem nostram retar- dare ac impedire sanctimoniales monasterii sancti Georgii in castro Pragensi ordinis sti Benedicti nostre jurisdictioni jure ordinario subiectas in rebellione nostra et contra regularia in- stituta in grave periculum animarum ipsarum eorum malis consiliis fovent et manutenent. Unde volentes saluti animarum earum providere et a talibus supersticiosis consiliis, favoribus et auxiliis ipsos detrahere, ne per eorum vana consilia impe- diatur regularis disciplina, omnes et singulas ecclesiasticas per- sonas tam seculares quam regulares cuiuscunque status, con- dicionis, ordinis vel dignitatis existant, que dictas moniales suis persuasionibus, malis consiliis, auxiliis et favoribus ut prefertur in predicta eorum rebellione et inobediencie pertinacia per se vel interpositas personas fovent et manutenent, mone- mus et hortamur in domino, nichilominus in virtute sancte obediencie et sub excommunicacionis pena precipientes, qua- tenus infra sex dies a data presencium numerandos, quorum 1 Wird als Abt des Klosters Porta Apost. bis 1358 genannt, in welchem Jahre er starb (Lib. conf. I. 63, 78).
Strana 317
317 sex dierum primos duos pro primo, secundos pro secundo et tercios pro tercio et peremptorio termino assignamus, ut a talibus desistant et se de ipsarum negociis non intromittant, quo termino sex dierum elapso, si non destiterint et se a talibus non abstraxerint, exnunc prout extunc omnes et sin- gulariter singulos in hiis scriptis excommunicamus ad aggra- vaciones processuri eorum contumacia exigente. Et ne ignorancia pretendi posset, portis ecclesie nostre archiepiscopalis nec non monasterii antedicti mandamus affigi ac in nostris registris ad cautelam registrari. In cuius rei testimonium etc. . .1 III. Commissiones. Unter diesem Titel konnten wohl noch viele Formeln aus anderen Abtheilungen unseres Formelbuches ihren Platz finden ; trotzdem ist diese Abtheilung wie durch die Zahl der aufge- nommenen Stücke (59) als durch die Mannigfaltigkeit und Wichtigkeit der behandelten Gegenstände von besonderer Be� deutung. Sie enthält Bestimmungen über Visitationen der Suffragan-Diöcesen, Archidiaconate, Klöster, Capitel durch die betreffenden erzbischöflichen Beamten oder durch besondere Bevollmächtigte, grossentheils neue Nachrichten über die Correctores cleri und die betreffenden Persönlichkeiten (6, 14, 26, 35), über die Inquisitores bereticae pravitatis (15, 23, 24), über die Amtsverrichtungen der Generalvicare (18), der Offi- ciale (30, 48), über Abgaben des päpstlichen Zehents (27, 56), über die Verpflegung des Erzbischofs oder seiner Bevoll- mächtigten bei Visitationen (55), über die Verpflegung der päpstlichen Nuntien (57) u. a. m. 1 Der Capitel-Codex VI. 4 hat ausser diesen Formeln in der Abtheilung Monitiones noch die nachstehende: �Arnestus etc. . Causam, que inter nobilem virum Cunratum, purgravium castri Pragensis, ex una et hones- tam dominam Elizabeth Petrumque filium ipsius de Orlik super jure patronatus ecclesie in Hodkaw parte vertitur ex altera, vobis duximus committendam mandantes, quatenus predictis partibus in termino cride coram vobis comparentibus causam audiatis eandem et eam fine canonico decidatis facientes quidquam decreveritis per censuram ecclesiam firmiter observari . . . . 21*
317 sex dierum primos duos pro primo, secundos pro secundo et tercios pro tercio et peremptorio termino assignamus, ut a talibus desistant et se de ipsarum negociis non intromittant, quo termino sex dierum elapso, si non destiterint et se a talibus non abstraxerint, exnunc prout extunc omnes et sin- gulariter singulos in hiis scriptis excommunicamus ad aggra- vaciones processuri eorum contumacia exigente. Et ne ignorancia pretendi posset, portis ecclesie nostre archiepiscopalis nec non monasterii antedicti mandamus affigi ac in nostris registris ad cautelam registrari. In cuius rei testimonium etc. . .1 III. Commissiones. Unter diesem Titel konnten wohl noch viele Formeln aus anderen Abtheilungen unseres Formelbuches ihren Platz finden ; trotzdem ist diese Abtheilung wie durch die Zahl der aufge- nommenen Stücke (59) als durch die Mannigfaltigkeit und Wichtigkeit der behandelten Gegenstände von besonderer Be� deutung. Sie enthält Bestimmungen über Visitationen der Suffragan-Diöcesen, Archidiaconate, Klöster, Capitel durch die betreffenden erzbischöflichen Beamten oder durch besondere Bevollmächtigte, grossentheils neue Nachrichten über die Correctores cleri und die betreffenden Persönlichkeiten (6, 14, 26, 35), über die Inquisitores bereticae pravitatis (15, 23, 24), über die Amtsverrichtungen der Generalvicare (18), der Offi- ciale (30, 48), über Abgaben des päpstlichen Zehents (27, 56), über die Verpflegung des Erzbischofs oder seiner Bevoll- mächtigten bei Visitationen (55), über die Verpflegung der päpstlichen Nuntien (57) u. a. m. 1 Der Capitel-Codex VI. 4 hat ausser diesen Formeln in der Abtheilung Monitiones noch die nachstehende: �Arnestus etc. . Causam, que inter nobilem virum Cunratum, purgravium castri Pragensis, ex una et hones- tam dominam Elizabeth Petrumque filium ipsius de Orlik super jure patronatus ecclesie in Hodkaw parte vertitur ex altera, vobis duximus committendam mandantes, quatenus predictis partibus in termino cride coram vobis comparentibus causam audiatis eandem et eam fine canonico decidatis facientes quidquam decreveritis per censuram ecclesiam firmiter observari . . . . 21*
Strana 318
318 1. Incipit titulus commissionum et primo commissio ad visitandum mansionarios. Arnestus etc. . Honorabili viro domino Johanni dicto Paduano, decano Wissegradensi, decretorum doctori et provido ac circumspecto viro Wratiwogio cappellano nostro commensali salutem in domino. Frequenti tam aliorum quam eciam ipsorum mansionariorum chori sancte Marie! in ecclesia nostra Pra- gensi insinuacione fuerimus et sumus edocti, quod per non- nullos ex ipsis tam in ecclesia quam extra multa commissa sunt talia et committuntur, quibus nisi provisionis debite reme- dio occurratur remedio (sic) res perniciose exemplo ex hoc verisimiliter possunt exoriri. Nos itaque ex debito pastoralis officii talibus quantum cum deo possumus provisionis et refor- macionis debite remedio obviare volentes, aliis ad presens nostris et ecclesie nostre negociis propediti honestati vestre, de qua specialem gerimus confidenciam, presentibus committi- mus, quatenus domum mansionariorum chori sancte Marie pre- dictorum, quam habent in castro Pragensi, personaliter acce- dentes, ipsos una cum precentore ipsorum solum deum habentes pre oculis visitetis, de statu, vita et conversacione, ac que- stionibus, rixis et contencionibus, que inter ipsos quod dolenter referimus frequenter geruntur et ventilantur, nec non de obser- vancia divini officii omnibus quoque et singulis, que vobis verbo vel scripto dicere seu dare voluerint diligencius veritatem inquiratis, corrigentes corrigenda et reformantes que videritis reformanda, nisi tale sive talia sit vel sint, propter quod seu que ad privacionem beneficii seu ad aliam penam graviorem merito esset procedendum, quod seu que ad nos omnino vo- lumus referri. Impedientem seu impedientes vos aut in com- misso vobis officio vos turbantem seu turbantes, nec non dispo- sicionibus, diffinicionibus, correccionibus ac reformacionibus vestris vobis rebellantem seu rebellantes ecclesiastica compellatis 1 Die Mansionarii wurden bekanntlich von Karl IV. gestiftet; es waren zwölf Priester (m. majores), sechs Diacone und sechs Subdiacone (m. mi- nores) mit einem Präcentor an der Spitze. Ihre gemeinschaftliche Woh- nung war in dem ehemaligen Capitelhaus bei der königl. Burg (jetzt Nr. 2, Tomek III. 66, 69). — Ueber die Streitigkeiten zwischen dem Präcentor und den Mansionarien siehe Urkundenb. der Mans. in Dobners Monum. III.
318 1. Incipit titulus commissionum et primo commissio ad visitandum mansionarios. Arnestus etc. . Honorabili viro domino Johanni dicto Paduano, decano Wissegradensi, decretorum doctori et provido ac circumspecto viro Wratiwogio cappellano nostro commensali salutem in domino. Frequenti tam aliorum quam eciam ipsorum mansionariorum chori sancte Marie! in ecclesia nostra Pra- gensi insinuacione fuerimus et sumus edocti, quod per non- nullos ex ipsis tam in ecclesia quam extra multa commissa sunt talia et committuntur, quibus nisi provisionis debite reme- dio occurratur remedio (sic) res perniciose exemplo ex hoc verisimiliter possunt exoriri. Nos itaque ex debito pastoralis officii talibus quantum cum deo possumus provisionis et refor- macionis debite remedio obviare volentes, aliis ad presens nostris et ecclesie nostre negociis propediti honestati vestre, de qua specialem gerimus confidenciam, presentibus committi- mus, quatenus domum mansionariorum chori sancte Marie pre- dictorum, quam habent in castro Pragensi, personaliter acce- dentes, ipsos una cum precentore ipsorum solum deum habentes pre oculis visitetis, de statu, vita et conversacione, ac que- stionibus, rixis et contencionibus, que inter ipsos quod dolenter referimus frequenter geruntur et ventilantur, nec non de obser- vancia divini officii omnibus quoque et singulis, que vobis verbo vel scripto dicere seu dare voluerint diligencius veritatem inquiratis, corrigentes corrigenda et reformantes que videritis reformanda, nisi tale sive talia sit vel sint, propter quod seu que ad privacionem beneficii seu ad aliam penam graviorem merito esset procedendum, quod seu que ad nos omnino vo- lumus referri. Impedientem seu impedientes vos aut in com- misso vobis officio vos turbantem seu turbantes, nec non dispo- sicionibus, diffinicionibus, correccionibus ac reformacionibus vestris vobis rebellantem seu rebellantes ecclesiastica compellatis 1 Die Mansionarii wurden bekanntlich von Karl IV. gestiftet; es waren zwölf Priester (m. majores), sechs Diacone und sechs Subdiacone (m. mi- nores) mit einem Präcentor an der Spitze. Ihre gemeinschaftliche Woh- nung war in dem ehemaligen Capitelhaus bei der königl. Burg (jetzt Nr. 2, Tomek III. 66, 69). — Ueber die Streitigkeiten zwischen dem Präcentor und den Mansionarien siehe Urkundenb. der Mans. in Dobners Monum. III.
Strana 319
319 censura. Ratas enim habebimus sentencias et gratas, quas occa- sione premissorum seu alterius ipsorum in quemcunque seu in quoscunque rite duxeritis promulgandas et faciemus una cum disposicionibus et diffinicionibus, correccionibus et reforma- cionibus vestris auctore domino firmiter observari. Datum etc... 2. Commissio super jurepatronatus alicuius ecclesie paro- chialis. Arnestus etc. . Honorabili viro domino Johanni Padwano salutem in domino. Causam jurispatronatus ecclesie parochialis in Slivicz,! que inter Ser. principem et dominum nostrum d. Karolum Romanorum regem semper augustum et Boemie regem ex una et nos ut archiepiscopum Pragensem parte vertitur ex altera, honestati vestre presentibus duximus committendam, quatenus vocatis hiis qui vocati forent et auditis, visis et receptis allegacionibus et juribus per eos, quorum interest vel interesse poterit, coram vobis exhibendis et producendis causam eandem concordia vel judicio terminetis facientes quod decre- veritis per censuram ecclesiasticam firmiter observare. Testes autem qui vocati fuerint si se odio, gracia, timore vel favore subtraxerint censura simili perhibere testimonium veritati com- pellatis. Datum etc. . . 3. Forma visitationis monasterii ad misericordiam domini (alias sti Spiritus) in Praga.2 Arnestus etc. . Honorabilibus viris dominis Przedborios abbati monasterii Brewnoviensis ordinis sancti Benedicti et 1 Slivicz, ehemals Pfarrdorf bei Milin (B. Přibram), jetzt Einschichte mit einer Kirche Petri et Pauli. — Der Streit um das Patronatsrecht über diese Kirche zwischen Kaiser Karl IV. und dem Erzbischof Arnest wurde wohl zu Gunsten des letzteren entschieden, denn Lib. conf. I. 169 dd. 1362, 3. Martii sagen: ,Venceslao de Chynow fuit provisum per d. vica- rios ex speciali mandato d. archiepiscopi de ecclesia in Slivicz, cuius pro- visio ad dictum d. archiepiscopum dinoscitur pertinere‘. — Unsere Formel gehört vor das Jahr 1355. Vgl. Monit. II. 4, Commiss. 4. 3 Sohn des böhmischen Edelmanns Zdeslaus von Chraustoklat, Abt des Klosters B. in den Jahren 1336—1360. (Ziegelbauer 66).
319 censura. Ratas enim habebimus sentencias et gratas, quas occa- sione premissorum seu alterius ipsorum in quemcunque seu in quoscunque rite duxeritis promulgandas et faciemus una cum disposicionibus et diffinicionibus, correccionibus et reforma- cionibus vestris auctore domino firmiter observari. Datum etc... 2. Commissio super jurepatronatus alicuius ecclesie paro- chialis. Arnestus etc. . Honorabili viro domino Johanni Padwano salutem in domino. Causam jurispatronatus ecclesie parochialis in Slivicz,! que inter Ser. principem et dominum nostrum d. Karolum Romanorum regem semper augustum et Boemie regem ex una et nos ut archiepiscopum Pragensem parte vertitur ex altera, honestati vestre presentibus duximus committendam, quatenus vocatis hiis qui vocati forent et auditis, visis et receptis allegacionibus et juribus per eos, quorum interest vel interesse poterit, coram vobis exhibendis et producendis causam eandem concordia vel judicio terminetis facientes quod decre- veritis per censuram ecclesiasticam firmiter observare. Testes autem qui vocati fuerint si se odio, gracia, timore vel favore subtraxerint censura simili perhibere testimonium veritati com- pellatis. Datum etc. . . 3. Forma visitationis monasterii ad misericordiam domini (alias sti Spiritus) in Praga.2 Arnestus etc. . Honorabilibus viris dominis Przedborios abbati monasterii Brewnoviensis ordinis sancti Benedicti et 1 Slivicz, ehemals Pfarrdorf bei Milin (B. Přibram), jetzt Einschichte mit einer Kirche Petri et Pauli. — Der Streit um das Patronatsrecht über diese Kirche zwischen Kaiser Karl IV. und dem Erzbischof Arnest wurde wohl zu Gunsten des letzteren entschieden, denn Lib. conf. I. 169 dd. 1362, 3. Martii sagen: ,Venceslao de Chynow fuit provisum per d. vica- rios ex speciali mandato d. archiepiscopi de ecclesia in Slivicz, cuius pro- visio ad dictum d. archiepiscopum dinoscitur pertinere‘. — Unsere Formel gehört vor das Jahr 1355. Vgl. Monit. II. 4, Commiss. 4. 3 Sohn des böhmischen Edelmanns Zdeslaus von Chraustoklat, Abt des Klosters B. in den Jahren 1336—1360. (Ziegelbauer 66).
Strana 320
320 Nicolao canonico Brunensi prothonotario nostro1 salutem in domino. Quamquam super commissum nobis gregem dominicum attente nos evigilare cura crediti nobis affectum pastoralis (sic) ammoneat, precipue tamen circa sacratas deo virgines cano- nica nos docent eloquia, discipline regularis custodes existere, a quibus Christus earum sponsus vite sanctimoniam et excel- lenciam muneris expetit amplioris, sane iam pluries ad audien- ciam nostram pervenit, qualiter in monasterio monialium ad misericordiam dei in Praga ordinis sancti Benedicti nonnulla gerantur et gesta sint hactenus, per que a proposito regulari disceditur, materia dissolucionis et levitatis exoritur ac scan- dala non parva in cordibus hominum generantur. Quibus con- sciencie et officii urgente nos debito occurrere quantum possu- mus cupientes, cum in presenti arduis nostris familiaribus et ecclesie nostre propediti negociis hiis personaliter intendere non possumus, de vestre circumspectionis industria plenam in domino fiduciam obtinentes visitacionem generalem in memo- rato monasterio tam in capite quam in membris vice et nomine nostris presencium vobis auctoritate committimus faciendam. Vos igitur locum accedentes eundem auctoritate premissa super statu dicti monasterii et abbatisse ac monialium et aliarum personarum professarum et non professarum, regularium et se- cularium intra et extra consistencium utriusque sexus a per- sonis monasterii et aliis, quibus constare credideritis inquiratis diligencius veritatem et si qua in hac visitacione seu eciam in registro visitacionis auctoritate nostra in eodem monasterio dudum facte reformacionis et correctionis ope digna inveneritis, auctoritate nostra predicta, qua in premissis et subsequentibus plene fungi vos volumus, reformetis, corrigatis et in statum debitum et ordinem salutiferum quantum poteritis reducatis, contradictores seu contradictrices et rebelles auctoritate iam dicta per censuram ecclesiasticam arcius compescendo, singu- laribus quoque dicti monasterii personis, si quis in hiis que 1 Nicolaus de Cremsir war c. 1359—1362 archidiaconus Boleslaviensis, dabei Pragensis, Olomucensis et s. Petri in Bruna canonicus und hatte 1359, 26. September das Brünner Canonicat mit Erlaubniss des Patrons (eines Brünner Bürgers) des Prager Erzbischofs und des Brünner Bischofs fir ein Canonicat in Sadska eingetauscht (Lib. conf. I. 101). Wohl iden- tisch mit dem Notar Karls IV. Nic. de Cremsir und dem spätern Scho- lasticus (vgl. Huber, Regesten XLIII).
320 Nicolao canonico Brunensi prothonotario nostro1 salutem in domino. Quamquam super commissum nobis gregem dominicum attente nos evigilare cura crediti nobis affectum pastoralis (sic) ammoneat, precipue tamen circa sacratas deo virgines cano- nica nos docent eloquia, discipline regularis custodes existere, a quibus Christus earum sponsus vite sanctimoniam et excel- lenciam muneris expetit amplioris, sane iam pluries ad audien- ciam nostram pervenit, qualiter in monasterio monialium ad misericordiam dei in Praga ordinis sancti Benedicti nonnulla gerantur et gesta sint hactenus, per que a proposito regulari disceditur, materia dissolucionis et levitatis exoritur ac scan- dala non parva in cordibus hominum generantur. Quibus con- sciencie et officii urgente nos debito occurrere quantum possu- mus cupientes, cum in presenti arduis nostris familiaribus et ecclesie nostre propediti negociis hiis personaliter intendere non possumus, de vestre circumspectionis industria plenam in domino fiduciam obtinentes visitacionem generalem in memo- rato monasterio tam in capite quam in membris vice et nomine nostris presencium vobis auctoritate committimus faciendam. Vos igitur locum accedentes eundem auctoritate premissa super statu dicti monasterii et abbatisse ac monialium et aliarum personarum professarum et non professarum, regularium et se- cularium intra et extra consistencium utriusque sexus a per- sonis monasterii et aliis, quibus constare credideritis inquiratis diligencius veritatem et si qua in hac visitacione seu eciam in registro visitacionis auctoritate nostra in eodem monasterio dudum facte reformacionis et correctionis ope digna inveneritis, auctoritate nostra predicta, qua in premissis et subsequentibus plene fungi vos volumus, reformetis, corrigatis et in statum debitum et ordinem salutiferum quantum poteritis reducatis, contradictores seu contradictrices et rebelles auctoritate iam dicta per censuram ecclesiasticam arcius compescendo, singu- laribus quoque dicti monasterii personis, si quis in hiis que 1 Nicolaus de Cremsir war c. 1359—1362 archidiaconus Boleslaviensis, dabei Pragensis, Olomucensis et s. Petri in Bruna canonicus und hatte 1359, 26. September das Brünner Canonicat mit Erlaubniss des Patrons (eines Brünner Bürgers) des Prager Erzbischofs und des Brünner Bischofs fir ein Canonicat in Sadska eingetauscht (Lib. conf. I. 101). Wohl iden- tisch mit dem Notar Karls IV. Nic. de Cremsir und dem spätern Scho- lasticus (vgl. Huber, Regesten XLIII).
Strana 321
321 ad nos deducta sunt et quorum vobis copiam tradidimus vel alias inveneritis, aut forsan in priori visitacione invente sunt, cuius vobis copiam dari mandaverimus, deliquisse, quacunque eciam prelacione, administracione vel statu preemineant, deum habendo pre oculis pro culparum modo penas canonicas refli- gendo, si que cuiuspiam excessus exegerit si monasterii ne- cessitas seu utilitas illud poposcerit et prelacionis vel admini- stracionis officio deponendo vel renunciantis administracionum vel prelacionum spontanee vice nostri in manibus vestris forte faciendas admittendo, aliaque omnia et singula circa hoc opor- tuna si speciale mandatum exigant faciendo. Ratum enim habe- bimus et gratum quidquid per vos actum fuerit sive gestum in premissis sive quolibet premissorum, presencium sub nostro sigillo literarum testimonio. 4. Forma commissionis super recipienda renunciatione abbatisse monasterii praedicti (ad misericordiam Dei).1 Arnestus etc. . Honorabili viro domino Nicolao canonico sti Petri in Brunna prothonotario nostro salutem in domino. Licet alias domino abbati Brewnoviensi et vobis visitacionem generalem in monasterio sanctimonialium ad misericordiam do- mini in Praga tam in capite quam in membris auctoritate nostra coniunctim commiserimus faciendam . . . . tamen si honora- bilis et religiosa domina Agnes abbatissa iam dicti monasterii loco et officio suo sponte renunciare voluerit, sive dictus do- minus abbas vester in hac parte collega necessitate sive volun- tate se absentaverit, ipso propter more periculum non expectato auctoritate nostra, qua vos in hiis plene fungi volumus, renun- ciacionem ipsam assumptis vobiscum publicis notariis et testi- bus ydoneis ac maturis vice nostra ad manus vestras recipiatis a cura et officio huiusmodi absolventes eandem. Sigillum vero abbatisse vestro et conventus dicti monasterii sigillis sig- natum priorisse eiusdem loci et custrici tradatis usque ad elec- tionem nove abbatisse fideliter reservandum, hortantes eas ex parte nostra sub obtestacione divini judicii, ut ad electionem nove abbatisse extunc propter varia diutina expectacio ecclesiis 1 Vgl. Commiss. 3.
321 ad nos deducta sunt et quorum vobis copiam tradidimus vel alias inveneritis, aut forsan in priori visitacione invente sunt, cuius vobis copiam dari mandaverimus, deliquisse, quacunque eciam prelacione, administracione vel statu preemineant, deum habendo pre oculis pro culparum modo penas canonicas refli- gendo, si que cuiuspiam excessus exegerit si monasterii ne- cessitas seu utilitas illud poposcerit et prelacionis vel admini- stracionis officio deponendo vel renunciantis administracionum vel prelacionum spontanee vice nostri in manibus vestris forte faciendas admittendo, aliaque omnia et singula circa hoc opor- tuna si speciale mandatum exigant faciendo. Ratum enim habe- bimus et gratum quidquid per vos actum fuerit sive gestum in premissis sive quolibet premissorum, presencium sub nostro sigillo literarum testimonio. 4. Forma commissionis super recipienda renunciatione abbatisse monasterii praedicti (ad misericordiam Dei).1 Arnestus etc. . Honorabili viro domino Nicolao canonico sti Petri in Brunna prothonotario nostro salutem in domino. Licet alias domino abbati Brewnoviensi et vobis visitacionem generalem in monasterio sanctimonialium ad misericordiam do- mini in Praga tam in capite quam in membris auctoritate nostra coniunctim commiserimus faciendam . . . . tamen si honora- bilis et religiosa domina Agnes abbatissa iam dicti monasterii loco et officio suo sponte renunciare voluerit, sive dictus do- minus abbas vester in hac parte collega necessitate sive volun- tate se absentaverit, ipso propter more periculum non expectato auctoritate nostra, qua vos in hiis plene fungi volumus, renun- ciacionem ipsam assumptis vobiscum publicis notariis et testi- bus ydoneis ac maturis vice nostra ad manus vestras recipiatis a cura et officio huiusmodi absolventes eandem. Sigillum vero abbatisse vestro et conventus dicti monasterii sigillis sig- natum priorisse eiusdem loci et custrici tradatis usque ad elec- tionem nove abbatisse fideliter reservandum, hortantes eas ex parte nostra sub obtestacione divini judicii, ut ad electionem nove abbatisse extunc propter varia diutina expectacio ecclesiis 1 Vgl. Commiss. 3.
Strana 322
322 consuevit inferre dispendia, procedant et eam habendo deum pre oculis de persona ydonea non differant celebrare, si eciam canonicam voluerint effugere ulcionem. Ceterum ipsis nostro nomine et vice attencius iniungatis, ut statim ex se duas vir- gines maturiores et ad id plus aptas eligant et assumant, que officium et curam abbatisse tamdiu gerant, donec abbatissa, in prefato monasterio canonice fuerit instituta. Ratum enim et gratum habebimus etc. . . . 5. Nota visitationis archidlaconatus. Arnestus etc. . Honorabili viro domino G.1 archidiacono Gradicensi in ecclesia nostra Pragensi salutem in domino. Etsi ex debito officii nobis incumbentis subditos nostros teneamus visitare, multis tamen ad presens nostris et ecclesie nostre pro- pediti negociis, quod premittitur personaliter facere non vale- mus, unde de circumspectione et legalitate vestris plurimum confidentes vobis per presentes duximus committendum, qua- tenus omnes et singulos clericos videlicet et laicos archidia- conatus vestri vice et nomine nostris visitetis corrigentes corrigenda et reformantes que inveneritis reformanda, eciam si talia sint, propter que pena incarceracionis vel privacionis perpetue beneficii esset infligenda. Inobedientes seu officium vestrum impedientes aut perturbantes ecclesiastica censura com- pescatis. Ratum enim et gratum habebimus etc. . . . 6. Forma commissionis super officio correcture in archi- diaconatu Bechinensi (domino Petro de Rosis canonico Pragensi). Arnestus etc. . Honorabili viro domino Petro de Rosem- berg 2 canonico eiusdem ecclesie nostre, amico nostro karissimo, 1 Gallus, vgl. Commiss. 8. 2 Seit 1358 bereits Probst des Collegiatstiftes Allerheiligen auf der Prager Burg, starb 1384 (seine Brüder waren Jodocus, Ulricus und Johannes). Nach unserer Formel wohnte Peter von Rosenberg als Prager Canonicus ausserhalb Prags im Süden Böhmens, also wahrscheinlich auf den Gütern seiner Familie. Das Amt eines ,Corrector cleri‘ wurde vom Erzbischof
322 consuevit inferre dispendia, procedant et eam habendo deum pre oculis de persona ydonea non differant celebrare, si eciam canonicam voluerint effugere ulcionem. Ceterum ipsis nostro nomine et vice attencius iniungatis, ut statim ex se duas vir- gines maturiores et ad id plus aptas eligant et assumant, que officium et curam abbatisse tamdiu gerant, donec abbatissa, in prefato monasterio canonice fuerit instituta. Ratum enim et gratum habebimus etc. . . . 5. Nota visitationis archidlaconatus. Arnestus etc. . Honorabili viro domino G.1 archidiacono Gradicensi in ecclesia nostra Pragensi salutem in domino. Etsi ex debito officii nobis incumbentis subditos nostros teneamus visitare, multis tamen ad presens nostris et ecclesie nostre pro- pediti negociis, quod premittitur personaliter facere non vale- mus, unde de circumspectione et legalitate vestris plurimum confidentes vobis per presentes duximus committendum, qua- tenus omnes et singulos clericos videlicet et laicos archidia- conatus vestri vice et nomine nostris visitetis corrigentes corrigenda et reformantes que inveneritis reformanda, eciam si talia sint, propter que pena incarceracionis vel privacionis perpetue beneficii esset infligenda. Inobedientes seu officium vestrum impedientes aut perturbantes ecclesiastica censura com- pescatis. Ratum enim et gratum habebimus etc. . . . 6. Forma commissionis super officio correcture in archi- diaconatu Bechinensi (domino Petro de Rosis canonico Pragensi). Arnestus etc. . Honorabili viro domino Petro de Rosem- berg 2 canonico eiusdem ecclesie nostre, amico nostro karissimo, 1 Gallus, vgl. Commiss. 8. 2 Seit 1358 bereits Probst des Collegiatstiftes Allerheiligen auf der Prager Burg, starb 1384 (seine Brüder waren Jodocus, Ulricus und Johannes). Nach unserer Formel wohnte Peter von Rosenberg als Prager Canonicus ausserhalb Prags im Süden Böhmens, also wahrscheinlich auf den Gütern seiner Familie. Das Amt eines ,Corrector cleri‘ wurde vom Erzbischof
Strana 323
323 salutem et sinceram in domino karitatem. Incumbencium nobis ex debito pontificalis officii tantorum negociorum varietate districti illos libenter in partem nostre sollicitudinis convoca- mus, qui deum timent suas a muneribus manus excuciunt et quos decus ecclesie statusque clericalis zelari non ambigimus honestatem. Hiis igitur donis virtutum vestram divinitus cog- noscentes fulgere personam, circumspectionem vestram attente requirimus et hortamur, quatenus cum vita et mores clericorum archidiaconatus Bechinensis pro locorum distancia per nos aut officiales nostros corrigi commode nequeant, qui habitacioni vestre ipsa sua et locorum suorum vicinitate iunguntur, hac presenti nostra delegacione ad laudem nominis altissimi nec non in vestrorum remissionem peccatorum correctionem cleri- corum dicti archidiaconatus cuiuscunque dignitatis, condicionis aut status existant, vestris humeris assumentes eos et eorum quemlibet, presertim in notoriis excessibus ad vestram presen- ciam evocatos corripere, corrigere et cohercere previa racione curetis, videlicet habitum et tonsuram clericali statui incon- gruos gestantes, arma portantes, tabernas et alia spectacula publica visitantes, mulieribus suspectis cohabitantes, negocia- cionibus et lucris turpibus inservientes, mandatis superiorum suorum et statutis non obtemperantes, rixas vel discordias suscitantes aut alias quomodolibet in vituperium ministerii no- stri grave et scandalosum quippiam committere non verentes. Damus enim vobis clericos in dicto archidiaconatu constitutos, qui in hiis forsan excesserunt vel in futurum excesserint, vo- candi, arguendi, corrigendi, corripiendi, cohercendi et prout dominus vobis inspiraverit per censuram ecclesiasticam et alias penas, quas magis tunc videritis puniendi plenam et liberam potestatem, quam libenti ac devoto animo placeat assumere et usque ad spacium unius anni a festo nativitatis gloriose vir- ginis transacto proxime numerandum continue exercere, invo- Arnest gleich in den ersten Jahren seiner Thätigkeit errichtet und zwar zum Behufe einer strengeren Ausführung seiner Anordnungen bezüglich des Lebens der Cleriker, und wurde vom Erzbischof nur auf kürzere Zeit an Geistliche, die durch ihr tugendhaftes Leben sich anszeichneten, verliehen. Wie ans unserer Formel hervorgeht, waren die correctores cleri auch befugt, im Falle es nothwendig sein sollte, die Hilfe der welt- lichen Obrigkeit gegen ungehorsame Priester anzurufen. Vgl. auch Com- miss. 14, 26.
323 salutem et sinceram in domino karitatem. Incumbencium nobis ex debito pontificalis officii tantorum negociorum varietate districti illos libenter in partem nostre sollicitudinis convoca- mus, qui deum timent suas a muneribus manus excuciunt et quos decus ecclesie statusque clericalis zelari non ambigimus honestatem. Hiis igitur donis virtutum vestram divinitus cog- noscentes fulgere personam, circumspectionem vestram attente requirimus et hortamur, quatenus cum vita et mores clericorum archidiaconatus Bechinensis pro locorum distancia per nos aut officiales nostros corrigi commode nequeant, qui habitacioni vestre ipsa sua et locorum suorum vicinitate iunguntur, hac presenti nostra delegacione ad laudem nominis altissimi nec non in vestrorum remissionem peccatorum correctionem cleri- corum dicti archidiaconatus cuiuscunque dignitatis, condicionis aut status existant, vestris humeris assumentes eos et eorum quemlibet, presertim in notoriis excessibus ad vestram presen- ciam evocatos corripere, corrigere et cohercere previa racione curetis, videlicet habitum et tonsuram clericali statui incon- gruos gestantes, arma portantes, tabernas et alia spectacula publica visitantes, mulieribus suspectis cohabitantes, negocia- cionibus et lucris turpibus inservientes, mandatis superiorum suorum et statutis non obtemperantes, rixas vel discordias suscitantes aut alias quomodolibet in vituperium ministerii no- stri grave et scandalosum quippiam committere non verentes. Damus enim vobis clericos in dicto archidiaconatu constitutos, qui in hiis forsan excesserunt vel in futurum excesserint, vo- candi, arguendi, corrigendi, corripiendi, cohercendi et prout dominus vobis inspiraverit per censuram ecclesiasticam et alias penas, quas magis tunc videritis puniendi plenam et liberam potestatem, quam libenti ac devoto animo placeat assumere et usque ad spacium unius anni a festo nativitatis gloriose vir- ginis transacto proxime numerandum continue exercere, invo- Arnest gleich in den ersten Jahren seiner Thätigkeit errichtet und zwar zum Behufe einer strengeren Ausführung seiner Anordnungen bezüglich des Lebens der Cleriker, und wurde vom Erzbischof nur auf kürzere Zeit an Geistliche, die durch ihr tugendhaftes Leben sich anszeichneten, verliehen. Wie ans unserer Formel hervorgeht, waren die correctores cleri auch befugt, im Falle es nothwendig sein sollte, die Hilfe der welt- lichen Obrigkeit gegen ungehorsame Priester anzurufen. Vgl. auch Com- miss. 14, 26.
Strana 324
324 cato si exigente cuiuspiam incorrigibili pertinacia opus fuerit auxilio brachii secularis. Ratum enim et gratum habebimus quidquid in premissis rite per vos factum fuerit nec non sen- tencias, quas in rebelles tuleritis ac faciemus usque ad satis- factionem condignam auctore domino inviolabiliter observari. Testes vere qui invocati fuerint etc. . . . 7. Forma commissionis super inquisicione insolenciarum cum auctoritate captivacionis. Arnestus etc. . Discreto viro Petro plebano in Benessaw salutem in domino. Ad nostram nuper pervenit audienciam, quod quidam clerici proprie salutis immemores noctis tempore opidum predictum Benessaw subintrantes in tabernis et aliis locis ibidem armati multas committant insolencias et vanitates diversas exercent illicitas in scandalum plurimorum. Quare discrecioni tue, de qua in domino confidimus, tenore presen- cium committimus et mandamus, quatenus tales clericos inor- dinatos et discretos arma ferentes et insolencias maxime nocturno tempore facientes ibidem nostra auctoritate, quam quoad hoc tibi presentibus impertimur ad nostrum duraturam beneplacitum, cum fide dignarum personarum testimonio capere possis et de- bite puniendos pro delictis nostre curie presentare. Datum etc... 8. Forma commissionis super offensa canonici. Arnestus etc. . Honorabilibus viris d. Gallo archidiacono Gradicensi1 in ecclesia nostra Pragensi et Nicolao canonico st Petri in Brunna, prothonotario nostro, salutem in domino. Ad nostram iam sepius quod dolentes referimus pervenit audien- ciam, quod Slawco, Pesco, Dubecz etc. . familiares honora- bilis viri domini Benessii de Crawar? canonici ecclesie nostre 1 Vgl. Commiss. 5. Den Archidiacon Gallus finden wir 1330 und 1338 in Palacky Formelb. I. 248 und 249, später in einer Urkunde dd. 17. Mai 1346 (Bienenberg, Gesch. von Königgrätz), dann auch 1349, 13. Februar (Urkundenb. von Goldenkron in Fontes r. a. Bd. 37. s. 107). 2 Dessen Wahl zum Scholasticus s. Diversa XXIV. 71.
324 cato si exigente cuiuspiam incorrigibili pertinacia opus fuerit auxilio brachii secularis. Ratum enim et gratum habebimus quidquid in premissis rite per vos factum fuerit nec non sen- tencias, quas in rebelles tuleritis ac faciemus usque ad satis- factionem condignam auctore domino inviolabiliter observari. Testes vere qui invocati fuerint etc. . . . 7. Forma commissionis super inquisicione insolenciarum cum auctoritate captivacionis. Arnestus etc. . Discreto viro Petro plebano in Benessaw salutem in domino. Ad nostram nuper pervenit audienciam, quod quidam clerici proprie salutis immemores noctis tempore opidum predictum Benessaw subintrantes in tabernis et aliis locis ibidem armati multas committant insolencias et vanitates diversas exercent illicitas in scandalum plurimorum. Quare discrecioni tue, de qua in domino confidimus, tenore presen- cium committimus et mandamus, quatenus tales clericos inor- dinatos et discretos arma ferentes et insolencias maxime nocturno tempore facientes ibidem nostra auctoritate, quam quoad hoc tibi presentibus impertimur ad nostrum duraturam beneplacitum, cum fide dignarum personarum testimonio capere possis et de- bite puniendos pro delictis nostre curie presentare. Datum etc... 8. Forma commissionis super offensa canonici. Arnestus etc. . Honorabilibus viris d. Gallo archidiacono Gradicensi1 in ecclesia nostra Pragensi et Nicolao canonico st Petri in Brunna, prothonotario nostro, salutem in domino. Ad nostram iam sepius quod dolentes referimus pervenit audien- ciam, quod Slawco, Pesco, Dubecz etc. . familiares honora- bilis viri domini Benessii de Crawar? canonici ecclesie nostre 1 Vgl. Commiss. 5. Den Archidiacon Gallus finden wir 1330 und 1338 in Palacky Formelb. I. 248 und 249, später in einer Urkunde dd. 17. Mai 1346 (Bienenberg, Gesch. von Königgrätz), dann auch 1349, 13. Februar (Urkundenb. von Goldenkron in Fontes r. a. Bd. 37. s. 107). 2 Dessen Wahl zum Scholasticus s. Diversa XXIV. 71.
Strana 325
325 predicte, timore dei postposito proprieque salutis et honoris immemores in honorabilem virum Ulricum presbyterum cano- nicum Wissegradensem ! manus inicientes temere violentas diris verberibus et eciam vulneribus affecerunt eo quasi semivivo dimisso. Quare honestati vestre committimus et mandamus, qua- tenus vocatis ad vestri presenciam evocandis super premissis inquiratis diligencius veritatem et ea que inveneritis ad nos quamprimum poteritis perferre studeatis. Testes autem etc. . . 9. Commissio denunciationis contra offensores canonici praedicti. Arnestus etc.. Dilectis sibi in Christo domino Nicolao Donati canonico ecclesie nostre predicte, Wenceslao decano Civitatensi,2 nec non universis et singulis ecclesiarum rectori- bus per Maiorem, Minorem et Novam civitates Pragenses et eorum suburbia constitutis et eorum vices gerentibus salutem in domino. Quia viri quidam scelerati iniquitatis filii timore dei abiecto proprieque salutis et honoris immemores dilectum nobis Ulricum 3 presbyterum canonicum Wissegradensem armata manu ausu sacrilego hostiliter invadentes manus in eum temere violentas inicere dirisque et multis eum verberibus et vulneri- bus afficere instinctu dyabolico presumpserunt in sue salutis dispendium dictique Ulrici grande preiudicium et iacturam et ecclesie dei et clericalis ordinis ac nostrum obprobrium et con- temptum, per quod ipsos non est dubium maioris excommuni- cacionis penam dampnabiliter incidisse, vobis omnibus in virtute sancte obediencie attente committimus et sub excommunicacionis pena districte precipiendo mandamus, quatenus sceleratos pre- dictos, predicti dampnati sceleris patratores in genere, primum in nostra Pragensi et demum in vestris ecclesiis publice infra 1 Ulricus Neumburger, canon. Wyssegrad. c. 1354—1380 (Tomek III. 182. Lib. conf. I. 119. II. 85. Urk. der Univ.-Bibl. zu Prag vom Jahre 1354). — Vgl. auch die nachfolgende Formel. 2 Das Prager Archidiaconat war in zehn Decanate eingetheilt, von denen das Prager Decanat ,decanatus civitatensis' genannt wurde, und nur die Prager Städte und einige in der nächsten Umgegend gelegene Kirchen umfasste. 3 Vgl. die vorangehende Formel.
325 predicte, timore dei postposito proprieque salutis et honoris immemores in honorabilem virum Ulricum presbyterum cano- nicum Wissegradensem ! manus inicientes temere violentas diris verberibus et eciam vulneribus affecerunt eo quasi semivivo dimisso. Quare honestati vestre committimus et mandamus, qua- tenus vocatis ad vestri presenciam evocandis super premissis inquiratis diligencius veritatem et ea que inveneritis ad nos quamprimum poteritis perferre studeatis. Testes autem etc. . . 9. Commissio denunciationis contra offensores canonici praedicti. Arnestus etc.. Dilectis sibi in Christo domino Nicolao Donati canonico ecclesie nostre predicte, Wenceslao decano Civitatensi,2 nec non universis et singulis ecclesiarum rectori- bus per Maiorem, Minorem et Novam civitates Pragenses et eorum suburbia constitutis et eorum vices gerentibus salutem in domino. Quia viri quidam scelerati iniquitatis filii timore dei abiecto proprieque salutis et honoris immemores dilectum nobis Ulricum 3 presbyterum canonicum Wissegradensem armata manu ausu sacrilego hostiliter invadentes manus in eum temere violentas inicere dirisque et multis eum verberibus et vulneri- bus afficere instinctu dyabolico presumpserunt in sue salutis dispendium dictique Ulrici grande preiudicium et iacturam et ecclesie dei et clericalis ordinis ac nostrum obprobrium et con- temptum, per quod ipsos non est dubium maioris excommuni- cacionis penam dampnabiliter incidisse, vobis omnibus in virtute sancte obediencie attente committimus et sub excommunicacionis pena districte precipiendo mandamus, quatenus sceleratos pre- dictos, predicti dampnati sceleris patratores in genere, primum in nostra Pragensi et demum in vestris ecclesiis publice infra 1 Ulricus Neumburger, canon. Wyssegrad. c. 1354—1380 (Tomek III. 182. Lib. conf. I. 119. II. 85. Urk. der Univ.-Bibl. zu Prag vom Jahre 1354). — Vgl. auch die nachfolgende Formel. 2 Das Prager Archidiaconat war in zehn Decanate eingetheilt, von denen das Prager Decanat ,decanatus civitatensis' genannt wurde, und nur die Prager Städte und einige in der nächsten Umgegend gelegene Kirchen umfasste. 3 Vgl. die vorangehende Formel.
Strana 326
326 missarum solempnia, dum maior affuerit populi multitudo pul- satis campanis et candelis extinctis tamdiu excommunicatos denuncietis et sine intermissione denunciari faciatis excommuni- catos singulis diebus dominicis et festivis et faciatis tamquam excommunicatos a Christi fidelibus arcius evitari, donec super aliud a nobis acceperitis in mandatis. In signum execucionis vestra sigilla presentibus imprimi faciatis. Datum etc. .. . 10. Forma commissionis (pro audiendis causis) ad unum annum. Arnestus etc. . Honorabili et religioso viro fratri . . . commendatori domus Sitaviensis ordinis sti Johannis Jerosoli- mitani ! salutem in domino. Querimoniam devotarum in Christo filiarum abbatisse et conventus sancti monialium monasterii Vallis s. Marie prope Stipris (sic) nostré diecesis nuper audi- vimus continentem, quod in censibus, testamentis et aliis debitis ipsarum impediantur permaxime et non possint iusticiam con- sequi nec pro eadem petenda propter loci distanciam et viarum discrimina nos aut nostram curiam visitare. Quare discrecioni vestre . . committimus et mandamus, quatenus dictis abbatisse et monialibus aut ipsarum procuratori pro huiusmodi censibus, testamentis et debitis iusticiam plenam in decanatu tantum Sitaviensi tamquam judex nostra auctoritate, quam vobis pre- sentibus impertimur quo ad hoc presentibus (sic) debeatis cum postulaverint ministrare facientes quod decreveritis per cen- suram ecclesiasticam firmiter observari presentibus post unum annum a data eorum numerando valituris. Datum etc. . . 11. Forma commissionis conservatoris fratrum heremitarum (s. Thome mon. in Praga). Arnestus etc. . conservator 2 religiosorum virorum fratrum heremitarum ordinis sti Augustini a sede apostolica iam dicta 1 Ueber die Johanniter-Ordenscommende St. Johann in Zittau s. Frind II. 199. — Zwischen Zittau und Ostritz im Neissethale das von Wenzel und seiner Gemalin Kunigunde im Jahre 1234 gestiftete Cisterzienserinnen- kloster Marienthal (Vallis s. Mariae). Es geschah hllufig, dass sich Klöster oder andere kirchliche Corporationen behufs Schlichtung ihrer Rechtsstreitigkeiten mit anderen geistlichen oder
326 missarum solempnia, dum maior affuerit populi multitudo pul- satis campanis et candelis extinctis tamdiu excommunicatos denuncietis et sine intermissione denunciari faciatis excommuni- catos singulis diebus dominicis et festivis et faciatis tamquam excommunicatos a Christi fidelibus arcius evitari, donec super aliud a nobis acceperitis in mandatis. In signum execucionis vestra sigilla presentibus imprimi faciatis. Datum etc. .. . 10. Forma commissionis (pro audiendis causis) ad unum annum. Arnestus etc. . Honorabili et religioso viro fratri . . . commendatori domus Sitaviensis ordinis sti Johannis Jerosoli- mitani ! salutem in domino. Querimoniam devotarum in Christo filiarum abbatisse et conventus sancti monialium monasterii Vallis s. Marie prope Stipris (sic) nostré diecesis nuper audi- vimus continentem, quod in censibus, testamentis et aliis debitis ipsarum impediantur permaxime et non possint iusticiam con- sequi nec pro eadem petenda propter loci distanciam et viarum discrimina nos aut nostram curiam visitare. Quare discrecioni vestre . . committimus et mandamus, quatenus dictis abbatisse et monialibus aut ipsarum procuratori pro huiusmodi censibus, testamentis et debitis iusticiam plenam in decanatu tantum Sitaviensi tamquam judex nostra auctoritate, quam vobis pre- sentibus impertimur quo ad hoc presentibus (sic) debeatis cum postulaverint ministrare facientes quod decreveritis per cen- suram ecclesiasticam firmiter observari presentibus post unum annum a data eorum numerando valituris. Datum etc. . . 11. Forma commissionis conservatoris fratrum heremitarum (s. Thome mon. in Praga). Arnestus etc. . conservator 2 religiosorum virorum fratrum heremitarum ordinis sti Augustini a sede apostolica iam dicta 1 Ueber die Johanniter-Ordenscommende St. Johann in Zittau s. Frind II. 199. — Zwischen Zittau und Ostritz im Neissethale das von Wenzel und seiner Gemalin Kunigunde im Jahre 1234 gestiftete Cisterzienserinnen- kloster Marienthal (Vallis s. Mariae). Es geschah hllufig, dass sich Klöster oder andere kirchliche Corporationen behufs Schlichtung ihrer Rechtsstreitigkeiten mit anderen geistlichen oder
Strana 327
327 specialiter deputatus, honorabilibus viris dominis Johanni dicto Paduano et Stephano, canonico nostre Pragensis ecclesie, sa- lutem in domino sempiternam. Literas sanctissimi in Christo patris et domini domini Johannis pape XXII eius vera bulla more Romane curie bullatas non abolitas etc. . ea qua decuit reverencia nos recepisse noveritis, quarum inicium noscitur esse tale: Johannes episcopus servus servorum etc. . venera- bilibus fratribus archiepiscopo Salczburgensi et Ratisponensi et Pragensi episcopis salutem et apostolicam benedictionem. Et si quibuslibet religiosis et personis et locis ex iniuncte nobis servitutis officio assistere defensionis presidio teneamur, illis tamen specialius et efficacius nos adesse convenit, qui sedi apostolice immediate subiecta non habent preter Romanum pontificem alium defensorem . . . Finis vero talis est: Datum Avinioni XIII kal. etc. . . . Quibus literis receptis religiosi viri fratres . . . prior et conventus monasterii s. Thome in Praga ordinis predicti nobis humiliter suplicarunt, ut contentis in literis huiusmodi cum effectu intendere dignaremur. Verum quia pronunc multis et arduis negociis nostris et ecclesie nostre propediti premissis intendere non valemus, idcirco vobis et cuilibet vestrum modo et forma melioribus quibus valemus et possumus in solidum committimus et subdelegamus vices nostras donec eas ad nos duxerimus revocandas, quatenus omnes et singulas causas per priorem et conventum predictos quibus- cunque personis cuiuscunque status, condicionis existant motas seu movendas, prout et in quantum conservatorium predictum patitur et eas fine debito decidatis facientes quod decreveritis per censuram ecclesiasticam firmiter observari. Testes etc. . . 12. Commissio super detencione clericorum. Arnestus etc. . Providis et discretis viris Damiano decano Curimensi et Francisco plebano in . . . salutem in domino. weltlichen Personen, wobei als letzte Instans der Papst selbst inter- veniren sollte, im Voraus die Delegirung eines Richters erbaten und zwar entweder zu einem bestimmten Fall oder für eine gewisse Zeit. Dieser vom Papst delegirte Richter hiess Conservator. Die Päpste waren mit der Delegirung solcher Conservatoren sehr freigebig, weil daffr nicht unbedeutende Summen eingingen (Tomek III. 255).
327 specialiter deputatus, honorabilibus viris dominis Johanni dicto Paduano et Stephano, canonico nostre Pragensis ecclesie, sa- lutem in domino sempiternam. Literas sanctissimi in Christo patris et domini domini Johannis pape XXII eius vera bulla more Romane curie bullatas non abolitas etc. . ea qua decuit reverencia nos recepisse noveritis, quarum inicium noscitur esse tale: Johannes episcopus servus servorum etc. . venera- bilibus fratribus archiepiscopo Salczburgensi et Ratisponensi et Pragensi episcopis salutem et apostolicam benedictionem. Et si quibuslibet religiosis et personis et locis ex iniuncte nobis servitutis officio assistere defensionis presidio teneamur, illis tamen specialius et efficacius nos adesse convenit, qui sedi apostolice immediate subiecta non habent preter Romanum pontificem alium defensorem . . . Finis vero talis est: Datum Avinioni XIII kal. etc. . . . Quibus literis receptis religiosi viri fratres . . . prior et conventus monasterii s. Thome in Praga ordinis predicti nobis humiliter suplicarunt, ut contentis in literis huiusmodi cum effectu intendere dignaremur. Verum quia pronunc multis et arduis negociis nostris et ecclesie nostre propediti premissis intendere non valemus, idcirco vobis et cuilibet vestrum modo et forma melioribus quibus valemus et possumus in solidum committimus et subdelegamus vices nostras donec eas ad nos duxerimus revocandas, quatenus omnes et singulas causas per priorem et conventum predictos quibus- cunque personis cuiuscunque status, condicionis existant motas seu movendas, prout et in quantum conservatorium predictum patitur et eas fine debito decidatis facientes quod decreveritis per censuram ecclesiasticam firmiter observari. Testes etc. . . 12. Commissio super detencione clericorum. Arnestus etc. . Providis et discretis viris Damiano decano Curimensi et Francisco plebano in . . . salutem in domino. weltlichen Personen, wobei als letzte Instans der Papst selbst inter- veniren sollte, im Voraus die Delegirung eines Richters erbaten und zwar entweder zu einem bestimmten Fall oder für eine gewisse Zeit. Dieser vom Papst delegirte Richter hiess Conservator. Die Päpste waren mit der Delegirung solcher Conservatoren sehr freigebig, weil daffr nicht unbedeutende Summen eingingen (Tomek III. 255).
Strana 328
328 Insinuacione . . . de Ryczano, Mnich(owicz?) et . . . pleba- norum accepimus, Theodricum, Johannem, Paulum et Slawconem, qui se dicunt clericos, per dominum Andream de Duba! vin- culis fore mancipatos. Quare vobis committimus per presentes, quatenus si notorium et eosdem fuisse et esse clericos, vel fama publica de hoc existat, aut quum ipsi pro clericis com- muniter habeantur, seu si alias premissa vera vobis consti- terint, Theodricum, Johannem, Paulum et Slawconem predictos vobis assignare, quibus assignatis correctori cleri nostri, qui est in nostra curia archiepiscopali Pragensi, cum fideli custodia assignare non tardetis. Fidem execucionis vestre super pre- missis quam primum poteritis eidem correctori nostro literatorie vel vive vocis oraculo facere non tardetis presentibus sibi assignatis. Datum etc. . . 13. Commissio ad absolvendum laicum a sentencia excom- municacionis cum condicionibus expressis (propter violentam iniectionem in clericum). Venerabili in Christo patri dei gracia archiepiscopo Pra- gensi vel eius vicariis in spiritualibus Franciscus dei gracia episcopus Florentinus? salutem et sinceram in domino kari- tatem. Sua nobis Johannis laicus vestre diecesis lator presen- cium peticione monstravit, quod ipse olim prout lacius vobis exponet . . . ." decanum ecclesie sti Egidii Pragensis officialem- que curie Pragensis vulneraverit, de quibus vulneribus plene convaluit, nec inde factus est inhabilis ad divina, quodque equum, quo ipse decanus equitabat, sub eo interfecit, super quibus supplicavit humiliter sibi super hiis per sedem aposto- licam misericorditer provideri. Nos igitur auctoritate domini pape, cuius penitenciarie curam in absencia reverendi in Christo patris domini Egidii miseracione divina tituli sti Clementis presbyteri cardinalis maioris penitenciarii curam (sic) gerimus et de ipsius domini pape commissione in talibus generaliter 1 Oberster Landrichter des Königreichs Böhmen seit 1343. Denselben s. Incorpor. VII. 4. 2 Wird 1355—1356 genannt (Gams, Ser. episc. 748). 3 Bartholomeus. Vgl. Commiss. 41.
328 Insinuacione . . . de Ryczano, Mnich(owicz?) et . . . pleba- norum accepimus, Theodricum, Johannem, Paulum et Slawconem, qui se dicunt clericos, per dominum Andream de Duba! vin- culis fore mancipatos. Quare vobis committimus per presentes, quatenus si notorium et eosdem fuisse et esse clericos, vel fama publica de hoc existat, aut quum ipsi pro clericis com- muniter habeantur, seu si alias premissa vera vobis consti- terint, Theodricum, Johannem, Paulum et Slawconem predictos vobis assignare, quibus assignatis correctori cleri nostri, qui est in nostra curia archiepiscopali Pragensi, cum fideli custodia assignare non tardetis. Fidem execucionis vestre super pre- missis quam primum poteritis eidem correctori nostro literatorie vel vive vocis oraculo facere non tardetis presentibus sibi assignatis. Datum etc. . . 13. Commissio ad absolvendum laicum a sentencia excom- municacionis cum condicionibus expressis (propter violentam iniectionem in clericum). Venerabili in Christo patri dei gracia archiepiscopo Pra- gensi vel eius vicariis in spiritualibus Franciscus dei gracia episcopus Florentinus? salutem et sinceram in domino kari- tatem. Sua nobis Johannis laicus vestre diecesis lator presen- cium peticione monstravit, quod ipse olim prout lacius vobis exponet . . . ." decanum ecclesie sti Egidii Pragensis officialem- que curie Pragensis vulneraverit, de quibus vulneribus plene convaluit, nec inde factus est inhabilis ad divina, quodque equum, quo ipse decanus equitabat, sub eo interfecit, super quibus supplicavit humiliter sibi super hiis per sedem aposto- licam misericorditer provideri. Nos igitur auctoritate domini pape, cuius penitenciarie curam in absencia reverendi in Christo patris domini Egidii miseracione divina tituli sti Clementis presbyteri cardinalis maioris penitenciarii curam (sic) gerimus et de ipsius domini pape commissione in talibus generaliter 1 Oberster Landrichter des Königreichs Böhmen seit 1343. Denselben s. Incorpor. VII. 4. 2 Wird 1355—1356 genannt (Gams, Ser. episc. 748). 3 Bartholomeus. Vgl. Commiss. 41.
Strana 329
329 nobis facta, ipsum laicum a generali excommunicacionis sen- tencia, quam propter hoc incurrit, ad vos in forma ecclesie remittimus absolutum mandantes ei inter alia sub debito pre- stiti iuramenti, ut passo iniuriam atque dampnum si non satis- fecit satisfaciat competenter, vos autem culpa ipsius diligenter considerata iniungatis inde sibi auctoritate predicta penitenciam salutarem, et si satisfacere forte contempserit, in eandem sen- tenciam se noviter incursurum. Datum Avinioni etc. . . . 14. Forma commissionis ad visitandum archidiaconatum. Arnestus etc. . Honorabili et religioso viro fratri Alberto canonico regulari montis sti Karoli in Praga, correctori cleri" per diecesim nostram Pragensem a nobis specialiter deputato, et discreto viro Milote plebano in ... salutem in domino. Cum visitacionis officium a sacris canonibus ad corrigendum et refor- mandum ea que correctione et reformacione indigent sit in- stitutum, nos vero licet huiusmodi visitacionis officio perso- naliter operam libenter daremus, tamen diversis nostris et ecclesie nostre propediti negociis hoc facere nullatenus possumus nec valemus, ea propter honestati vestre, de qua plenam in domino fiduciam gerimus, tenore presencium duximus commit- tendum, quatenus archidiaconatum Pragensem in octava sti Luce evangeliste ventura proxima personaliter accedentes offi- cium visitacionis sancte inpendatis in eodem, de vita et hone- state tam clericorum quam laicorum sollicitudineque et cura plebanorum archidiaconatus supradicti diligencius inquiratis veritatem, corrigentes corrigenda et reformantes que videritis reformanda. Et si quos manifestos concubinarios, taxillorum lusores, tabernarios, curtas tunicas plicatas et nodulatas defe- rentes et tonsuram clericalem non portantes, nec non senten- ciarum contemptores seu alias notabiliter delinquentes repereritis et si foret (sic) eciam carcerali custodia eos et eorum quem- libet pena tamen privacionis (sic) beneficiorum, si qualitas 1 Albertus der erste uns bekannte Corrector cleri (neben Peter v. Rosen- berg Commiss. 6) war also Augustiner des Klosters am Karlshof in Prag. — Bei einer (dieser?) Visitation des Prager Archidiaconats erfolgte die in Lib. conf. I. 86 erwähnte Enthebung des Pfarrers in Kunicz durch Albert (1359).
329 nobis facta, ipsum laicum a generali excommunicacionis sen- tencia, quam propter hoc incurrit, ad vos in forma ecclesie remittimus absolutum mandantes ei inter alia sub debito pre- stiti iuramenti, ut passo iniuriam atque dampnum si non satis- fecit satisfaciat competenter, vos autem culpa ipsius diligenter considerata iniungatis inde sibi auctoritate predicta penitenciam salutarem, et si satisfacere forte contempserit, in eandem sen- tenciam se noviter incursurum. Datum Avinioni etc. . . . 14. Forma commissionis ad visitandum archidiaconatum. Arnestus etc. . Honorabili et religioso viro fratri Alberto canonico regulari montis sti Karoli in Praga, correctori cleri" per diecesim nostram Pragensem a nobis specialiter deputato, et discreto viro Milote plebano in ... salutem in domino. Cum visitacionis officium a sacris canonibus ad corrigendum et refor- mandum ea que correctione et reformacione indigent sit in- stitutum, nos vero licet huiusmodi visitacionis officio perso- naliter operam libenter daremus, tamen diversis nostris et ecclesie nostre propediti negociis hoc facere nullatenus possumus nec valemus, ea propter honestati vestre, de qua plenam in domino fiduciam gerimus, tenore presencium duximus commit- tendum, quatenus archidiaconatum Pragensem in octava sti Luce evangeliste ventura proxima personaliter accedentes offi- cium visitacionis sancte inpendatis in eodem, de vita et hone- state tam clericorum quam laicorum sollicitudineque et cura plebanorum archidiaconatus supradicti diligencius inquiratis veritatem, corrigentes corrigenda et reformantes que videritis reformanda. Et si quos manifestos concubinarios, taxillorum lusores, tabernarios, curtas tunicas plicatas et nodulatas defe- rentes et tonsuram clericalem non portantes, nec non senten- ciarum contemptores seu alias notabiliter delinquentes repereritis et si foret (sic) eciam carcerali custodia eos et eorum quem- libet pena tamen privacionis (sic) beneficiorum, si qualitas 1 Albertus der erste uns bekannte Corrector cleri (neben Peter v. Rosen- berg Commiss. 6) war also Augustiner des Klosters am Karlshof in Prag. — Bei einer (dieser?) Visitation des Prager Archidiaconats erfolgte die in Lib. conf. I. 86 erwähnte Enthebung des Pfarrers in Kunicz durch Albert (1359).
Strana 330
330 culpe id exegerit, quam ad nos referri volumus, auctoritate nostra quam vobis presentibus impertimur, puniatis, rebelles eciam et inobedientes, vos vel officium visitacionis sancte per- turbantes ecclesiastica compescatis censura. Ratas enim et gratas habebimus sentencias, quas rite in rebelles duxeritis promul- gandas. Datum etc. . . 15. Commissio ad inquisitorem heretice pravitatis. Arnestus etc. . Honorabili et religioso viro fratri Zyfrido de . . . Misnensis diecesis, lectori domus fratrum minorum in Gorlycz, salutem in domino sempiternam. Ad fidem orthodoxam zelum habentes et per inquisicionem 1 solertem pravitatem here- ticam de diecesi nostra exstirpare ex debito nostri officii cupientes, de sinceritate et legalitate vestris specialiter presu- mentes, honestati vestre committimus per presentes, quatenus quoslibet suspectos de heresi utriusque sexus tam clericos quam laicos, religiosos et seculares cuiuscunque ordinis, reli- gionis, condicionis et status existant per nostram diecesim Pra- gensem constitutos per vos citare, arrestare, captivare in com- pedibus et manicis ferreis ponere et contra huiusmodi personas inquirere, iuramenta quelibet ipsis deferre, testes et probaciones quascunque recipere, attestaciones publicare, ab excommuni- cacionum sentenciis absolvere, penitere volentes ad graciam recipere, cruce signare, peregrinaciones et penitencias quaslibet alias imponere, incarcerare eciam ad penam perpetuo vel ad tempus et si videritis personas principales ad tormenta ponere et diffinitivas sentencias absolucionis seu condempnacionis pro- ferre et contra impedientes vestrum officium ac contradictores quoslibet et rebelles per censuram ecclesiasticam et alias iuris permissionem procedere et verisimiliter omnia alia et singula in huiusmodi inquisicionis negocio necessaria facere et exequi debeatis tamdiu donec a nobis aliud receperitis in mandatis, gratum et ratum habituri omnia et singula, que circa premissa 1 Ueber die Einführung des Inquisitionsgerichtes in Böhmen vgl. Frind II. 84. Tomek III. 223. — Unser Formelbuch bringt mehrfach Nachrichten über die böhmische Inquisition. S. unser Vorwort zu Diversa XXIV, Commiss. 23. 24 u. a.
330 culpe id exegerit, quam ad nos referri volumus, auctoritate nostra quam vobis presentibus impertimur, puniatis, rebelles eciam et inobedientes, vos vel officium visitacionis sancte per- turbantes ecclesiastica compescatis censura. Ratas enim et gratas habebimus sentencias, quas rite in rebelles duxeritis promul- gandas. Datum etc. . . 15. Commissio ad inquisitorem heretice pravitatis. Arnestus etc. . Honorabili et religioso viro fratri Zyfrido de . . . Misnensis diecesis, lectori domus fratrum minorum in Gorlycz, salutem in domino sempiternam. Ad fidem orthodoxam zelum habentes et per inquisicionem 1 solertem pravitatem here- ticam de diecesi nostra exstirpare ex debito nostri officii cupientes, de sinceritate et legalitate vestris specialiter presu- mentes, honestati vestre committimus per presentes, quatenus quoslibet suspectos de heresi utriusque sexus tam clericos quam laicos, religiosos et seculares cuiuscunque ordinis, reli- gionis, condicionis et status existant per nostram diecesim Pra- gensem constitutos per vos citare, arrestare, captivare in com- pedibus et manicis ferreis ponere et contra huiusmodi personas inquirere, iuramenta quelibet ipsis deferre, testes et probaciones quascunque recipere, attestaciones publicare, ab excommuni- cacionum sentenciis absolvere, penitere volentes ad graciam recipere, cruce signare, peregrinaciones et penitencias quaslibet alias imponere, incarcerare eciam ad penam perpetuo vel ad tempus et si videritis personas principales ad tormenta ponere et diffinitivas sentencias absolucionis seu condempnacionis pro- ferre et contra impedientes vestrum officium ac contradictores quoslibet et rebelles per censuram ecclesiasticam et alias iuris permissionem procedere et verisimiliter omnia alia et singula in huiusmodi inquisicionis negocio necessaria facere et exequi debeatis tamdiu donec a nobis aliud receperitis in mandatis, gratum et ratum habituri omnia et singula, que circa premissa 1 Ueber die Einführung des Inquisitionsgerichtes in Böhmen vgl. Frind II. 84. Tomek III. 223. — Unser Formelbuch bringt mehrfach Nachrichten über die böhmische Inquisition. S. unser Vorwort zu Diversa XXIV, Commiss. 23. 24 u. a.
Strana 331
331 et ea quomodolibet tangencia eciam si nostram commissionem specialem requirerent duxeritis facienda. Nos eciam auctoritate omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius meritis confisi vobis et omnibus aliis dictum inquisicionis nego- cium verbo vel facto promoventibus verepenitentibus et con- fessis 40 dies indulgencie de iniuncta penitencia misericorditer in domino relaxamus etc. . Datum etc. . 16. Intimacio visitacionis flende. Arnestus etc. . Honorabili ac religioso viro fratri . . . abbati totique conventui monasterii Cladrubensis ordinis sti Benedicti salutem in domino. Cum ex certis causis, que ad nostram audienciam devenerunt, monasterium vestrum tam in capite quam in membris personaliter aut per commissarios nostros visitare intendamus, vobis et cuilibet vestrum in vir- tute sancte obediencie iniungimus et mandamus, quatenus vos . . . . cali die (sic) ad sancte visitacionis officium suscipiendum cum ea qua decet reverencia preparetis personas absentes ad predictam diem convocando. Datum etc. . . 17. Commissio ad visitandum monasterium (in Cladrub). Arnestus etc. . Honorabilibus ac religiosis viris fratribus P.I abbati monasterii Brewnoviensis ordinis sti Benedicti et N. 2 preposito sancte Marie canonicorum regularium in Rudnicz ordinis sti Augustini salutem in domino. Quamvis super gregem dominicum nobis commissum cura crediti nobis officii pasto- ralis attente nos evigilare ammonent precipue tamen regularis discipline nobis persuadent circa regulares personas vigilare. Sane cum ex officii nobis iniuncti debito teneamur monasteria ordinis sancti Benedicti annis singulis visitare, tamen diversis nostris et ecclesie nostre propediti negociis monasterium Cla- drubense personaliter visitare non valentes honestati vestre, de 1 Przedbor: vgl. Commiss. 3. 2 Nicolaus; vgl. Commiss. 20. Archiv. Bd. LXI. II. Hülfte. 22
331 et ea quomodolibet tangencia eciam si nostram commissionem specialem requirerent duxeritis facienda. Nos eciam auctoritate omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius meritis confisi vobis et omnibus aliis dictum inquisicionis nego- cium verbo vel facto promoventibus verepenitentibus et con- fessis 40 dies indulgencie de iniuncta penitencia misericorditer in domino relaxamus etc. . Datum etc. . 16. Intimacio visitacionis flende. Arnestus etc. . Honorabili ac religioso viro fratri . . . abbati totique conventui monasterii Cladrubensis ordinis sti Benedicti salutem in domino. Cum ex certis causis, que ad nostram audienciam devenerunt, monasterium vestrum tam in capite quam in membris personaliter aut per commissarios nostros visitare intendamus, vobis et cuilibet vestrum in vir- tute sancte obediencie iniungimus et mandamus, quatenus vos . . . . cali die (sic) ad sancte visitacionis officium suscipiendum cum ea qua decet reverencia preparetis personas absentes ad predictam diem convocando. Datum etc. . . 17. Commissio ad visitandum monasterium (in Cladrub). Arnestus etc. . Honorabilibus ac religiosis viris fratribus P.I abbati monasterii Brewnoviensis ordinis sti Benedicti et N. 2 preposito sancte Marie canonicorum regularium in Rudnicz ordinis sti Augustini salutem in domino. Quamvis super gregem dominicum nobis commissum cura crediti nobis officii pasto- ralis attente nos evigilare ammonent precipue tamen regularis discipline nobis persuadent circa regulares personas vigilare. Sane cum ex officii nobis iniuncti debito teneamur monasteria ordinis sancti Benedicti annis singulis visitare, tamen diversis nostris et ecclesie nostre propediti negociis monasterium Cla- drubense personaliter visitare non valentes honestati vestre, de 1 Przedbor: vgl. Commiss. 3. 2 Nicolaus; vgl. Commiss. 20. Archiv. Bd. LXI. II. Hülfte. 22
Strana 332
332 qua plenam in domino fiduciam gerimus, committimus per pre- sentes, quatenus tali die ad predictum monasterium accedentes ipsum tam in capite quam in membris auctoritate nostra, quam vobis presentibus impertimur visitare debeatis corrigentes corrigenda et reformantes que videritis reformanda etc. . . . Datum etc. . 18. Forma super vicariatum (in spiritualibus). Arnestus etc. . Venerabilibus in Christo fratribus Olo- mucensi et Lythomislensi episcopis suffraganeis nostris et reve- rendis ac religiosis viris .. abbatibus, prioribus, prepositis regularibus et secularibus nec non honorabilibus viris . . . decanis, archidiaconis, scolasticis tam nostre quam aliarum cathedralium et collegiatarum ecclesiarum regularium et secu- larium canonicis, insuper discretis viris plebanis, viceplebanis, vicariis, altaristis, parochialium ecclesiarum rectoribus, omni- bus quoque et singulis clericis et laicis cuiuscunque preeminencie, condicionis ac status existant presentibus et futuris per et infra provinciam, civitatem et diocesem nostras constitutis salutem in domino. Pastoralis officii debitum nos ammonet et inducit, ut cure nobis credite tanto vigilancius intendamus, quanto de singulis nobis creditis in examine iusti iudicis districtam red- dituri sumus racionem, hoc autem tunc diligencius facimus, si eciam in alios onus quo premimur dirivemus, mandata etenim celestia tunc efficacius gerimus, si iniuncta et commissa nobis onera cum aliis dividamus. Qualibus autem, quot et quantis curis, oneribus et laboribus circa gregem creditum cottidie noster concutitur animus, ille scit qui nichil ignorat nec in- merito, nam tanto quis intencius gregi suo debet intendere quanto in eminenciori gradu dinoscitur residere. Hiis itaque sollicite et diligenter nobiscum pensatis cupientes quantum nobis exalto conceditur oneri nobis incumbenti intendere, in honora- biles viros dominos Johannem Padwanum decanum Wissegra- densem, decretorum doctorem, et Stephanum predicte nostre Pragensis et Olomucensis ecclesiarum canonicum, de quorum circumspectione, industria et legalitate dudum experiencia nos perdocuit, intuitum mentis nostre direximus ipsosque premis- sorum intuitu in spiritualibus vicarios fecimus et presentibus
332 qua plenam in domino fiduciam gerimus, committimus per pre- sentes, quatenus tali die ad predictum monasterium accedentes ipsum tam in capite quam in membris auctoritate nostra, quam vobis presentibus impertimur visitare debeatis corrigentes corrigenda et reformantes que videritis reformanda etc. . . . Datum etc. . 18. Forma super vicariatum (in spiritualibus). Arnestus etc. . Venerabilibus in Christo fratribus Olo- mucensi et Lythomislensi episcopis suffraganeis nostris et reve- rendis ac religiosis viris .. abbatibus, prioribus, prepositis regularibus et secularibus nec non honorabilibus viris . . . decanis, archidiaconis, scolasticis tam nostre quam aliarum cathedralium et collegiatarum ecclesiarum regularium et secu- larium canonicis, insuper discretis viris plebanis, viceplebanis, vicariis, altaristis, parochialium ecclesiarum rectoribus, omni- bus quoque et singulis clericis et laicis cuiuscunque preeminencie, condicionis ac status existant presentibus et futuris per et infra provinciam, civitatem et diocesem nostras constitutis salutem in domino. Pastoralis officii debitum nos ammonet et inducit, ut cure nobis credite tanto vigilancius intendamus, quanto de singulis nobis creditis in examine iusti iudicis districtam red- dituri sumus racionem, hoc autem tunc diligencius facimus, si eciam in alios onus quo premimur dirivemus, mandata etenim celestia tunc efficacius gerimus, si iniuncta et commissa nobis onera cum aliis dividamus. Qualibus autem, quot et quantis curis, oneribus et laboribus circa gregem creditum cottidie noster concutitur animus, ille scit qui nichil ignorat nec in- merito, nam tanto quis intencius gregi suo debet intendere quanto in eminenciori gradu dinoscitur residere. Hiis itaque sollicite et diligenter nobiscum pensatis cupientes quantum nobis exalto conceditur oneri nobis incumbenti intendere, in honora- biles viros dominos Johannem Padwanum decanum Wissegra- densem, decretorum doctorem, et Stephanum predicte nostre Pragensis et Olomucensis ecclesiarum canonicum, de quorum circumspectione, industria et legalitate dudum experiencia nos perdocuit, intuitum mentis nostre direximus ipsosque premis- sorum intuitu in spiritualibus vicarios fecimus et presentibus
Strana 333
333 facimus generales," dantes et concedentes ipsis in solidum ple- nam et omnimodam potestatem, quoscunque provincie, civitatis et diocesis nostrarum nobis subiectos tam mares quam feminas religiosos ac religiosas ac seculares citandi, suspendendi, ex- communicandi personas, monasteria, conventus, collegia, eccle- sias, cappellas, hospitalia, civitates, opida, castra, villas et loca alia, quecunque nobis iure ordinario subiecta per et infra civi- tatem et diocesim ac provinciam nostras consistencia inter- dicendi, beneficia ecclesiastica curata et non curata, quorum collacio, provisio et ordinacio seu disposicio ad nos quovis- modo est, fuit vel fuerit in antea devoluta, personas ydoneas conferendi et eis auctoritate et vice nostra providendi de ipsis, presentatos quoscunque ad quecunque ecclesiastica beneficia, dignitates, personatus seu officia examinandi, confirmandi, in- stituendi, destituendi, in possessionem mittendi, apostolicas literas inhibicionum, interposicionis, decreti, unionum, dimis- sorias, absenciarum, comendarum, receptatorias, indulgenciarum, absolucionum, visitacionis, formatarum, confessionales, innova- cionum, ratificacionum, reconciliacionum, de altari viatico dispo- sicionum, commissionum quorumcunque, approbaciones tabellio- num dandi et concedendi, visitandi, inquirendi, corrigendi et reformandi, ordinaciones clericorum quocies opus foret celebrare faciendi, clericos, alium seu alios capiendi, incarcerandi et de carceribus relaxandi, electos in episcopos examinandi et con- firmandi, abbates et alios prelatos kathedralium et collegiatarum ecclesiarum instituendi et destituendi, ecclesias de novo eri- gendi et erectas consecrare faciendi omniaque et singula que jurisdictionis existunt et que nos ipsi si presentes essemus faceremus et facere possemus, faciendi, disponendi, ordinandi et exequendi, eciam si mandatum exigeret speciale. Nos enim quidquid per ipsos aut ipsorum alterum in premissis seu pre- missorum aliquo aut aliis quibuscunque, que ut premittitur jurisdictionis existunt, rite actum fuerit sive gestum, ratum et gratum habebimus et faciemus auctore domino firmiter observari. 1 Da in den Jahren 1356 und 1357 als Generalvicare Johann Paduanus und Wratiwoj genannt werden, so dürfte diese Formel in das Jahr 1354 gehören und diese Ernennung der Generalvicare vielleicht vor der Ab- reise des Erzbischofs Arnest mit Karl IV. nach Rom geschehen sein. Stephanus canonicus wird in unseren Formeln öfters genannt. Vgl. auch die nachfolgende Formel. — Ott, Receptg. S. 86. 22*
333 facimus generales," dantes et concedentes ipsis in solidum ple- nam et omnimodam potestatem, quoscunque provincie, civitatis et diocesis nostrarum nobis subiectos tam mares quam feminas religiosos ac religiosas ac seculares citandi, suspendendi, ex- communicandi personas, monasteria, conventus, collegia, eccle- sias, cappellas, hospitalia, civitates, opida, castra, villas et loca alia, quecunque nobis iure ordinario subiecta per et infra civi- tatem et diocesim ac provinciam nostras consistencia inter- dicendi, beneficia ecclesiastica curata et non curata, quorum collacio, provisio et ordinacio seu disposicio ad nos quovis- modo est, fuit vel fuerit in antea devoluta, personas ydoneas conferendi et eis auctoritate et vice nostra providendi de ipsis, presentatos quoscunque ad quecunque ecclesiastica beneficia, dignitates, personatus seu officia examinandi, confirmandi, in- stituendi, destituendi, in possessionem mittendi, apostolicas literas inhibicionum, interposicionis, decreti, unionum, dimis- sorias, absenciarum, comendarum, receptatorias, indulgenciarum, absolucionum, visitacionis, formatarum, confessionales, innova- cionum, ratificacionum, reconciliacionum, de altari viatico dispo- sicionum, commissionum quorumcunque, approbaciones tabellio- num dandi et concedendi, visitandi, inquirendi, corrigendi et reformandi, ordinaciones clericorum quocies opus foret celebrare faciendi, clericos, alium seu alios capiendi, incarcerandi et de carceribus relaxandi, electos in episcopos examinandi et con- firmandi, abbates et alios prelatos kathedralium et collegiatarum ecclesiarum instituendi et destituendi, ecclesias de novo eri- gendi et erectas consecrare faciendi omniaque et singula que jurisdictionis existunt et que nos ipsi si presentes essemus faceremus et facere possemus, faciendi, disponendi, ordinandi et exequendi, eciam si mandatum exigeret speciale. Nos enim quidquid per ipsos aut ipsorum alterum in premissis seu pre- missorum aliquo aut aliis quibuscunque, que ut premittitur jurisdictionis existunt, rite actum fuerit sive gestum, ratum et gratum habebimus et faciemus auctore domino firmiter observari. 1 Da in den Jahren 1356 und 1357 als Generalvicare Johann Paduanus und Wratiwoj genannt werden, so dürfte diese Formel in das Jahr 1354 gehören und diese Ernennung der Generalvicare vielleicht vor der Ab- reise des Erzbischofs Arnest mit Karl IV. nach Rom geschehen sein. Stephanus canonicus wird in unseren Formeln öfters genannt. Vgl. auch die nachfolgende Formel. — Ott, Receptg. S. 86. 22*
Strana 334
334 In quorum omnium testimonium presentes ipsis dedimus sigil- lorum nostrorum appensione munitas. Datum etc. . . 19. Forma super eodem. Arnestus etc. . Honorabili viro magistro Stephano nostre Pragensis ecclesie canonico salutem in domino. Ne de officio vicariatus generalis in spiritualibus dudum per nos oraculo vive vocis vobis commisso per quempiam in dubium in antea posset revocari, commissionem huiusmodi in scriptis ad multas cavilla- ciones pretendendas redigentes vos nichilominus ad cautelam et ex superhabundanti tenore presencium vicarium nostrum in spiritualibus constituimus generalem, dantes et concedentes vobis plenam et omnimodam potestatem etc. . . . (wie in der vorangehenden Formel bis ,firmiter observari'; dann folgt noch:) excepta potestate licenciam dandi abessendi a beneficiis eccle- siasticis quibuscunque immutandique curie nostre officialem, qui pro nunc est et pro tempore fuerit aut sibi per nos com- missa aut eciam committenda, quam nobis specialiter reser- vamus presentibus tamdiu duraturum donec eas duxerimus revocandas. In quorum omnium testimonium etc. . . 20. Forma commissionis ad visitandum monasterium Scla- vorum. Arnestus etc. . Honorabilibus ac religiosis viris . . . abbati sti Ambrosii Nove civitatis Pragensis ordinis sti Bene- dicti, 1 Nicolao preposito ste Marie Virginis canonicorum regu- larium in Rudnicz2 ordinis sti Augustini monasteriorum et Nicolao decano Lythomericensi3 canonico nostre Pragensis 1 Es ist hier wohl der erste Abt des neugegründeten St. Ambros-Klosters „Henricus‘ gemeint, der als solcher bis 1359 genaunt wird. Später (1358) mit Dietleb Stormer Generalvicar und als solcher Mit- arbeiter an den Erectionsbüchern. Nicolaus de Horavicz, erster Decan des Collegiatcapitels in Leitmeritz (Frind II. 158), der hier auch als Prager Canonicus erscheint. Wir glauben nicht, dass er seine ständige Residenz in Leitmeritz hatte, es scheint vielmehr, dass er sich in Prag aufgehalten hatte, wie seine Er- nennung zum Visitator des Slavenklosters und der Kirche in Altbunzlau
334 In quorum omnium testimonium presentes ipsis dedimus sigil- lorum nostrorum appensione munitas. Datum etc. . . 19. Forma super eodem. Arnestus etc. . Honorabili viro magistro Stephano nostre Pragensis ecclesie canonico salutem in domino. Ne de officio vicariatus generalis in spiritualibus dudum per nos oraculo vive vocis vobis commisso per quempiam in dubium in antea posset revocari, commissionem huiusmodi in scriptis ad multas cavilla- ciones pretendendas redigentes vos nichilominus ad cautelam et ex superhabundanti tenore presencium vicarium nostrum in spiritualibus constituimus generalem, dantes et concedentes vobis plenam et omnimodam potestatem etc. . . . (wie in der vorangehenden Formel bis ,firmiter observari'; dann folgt noch:) excepta potestate licenciam dandi abessendi a beneficiis eccle- siasticis quibuscunque immutandique curie nostre officialem, qui pro nunc est et pro tempore fuerit aut sibi per nos com- missa aut eciam committenda, quam nobis specialiter reser- vamus presentibus tamdiu duraturum donec eas duxerimus revocandas. In quorum omnium testimonium etc. . . 20. Forma commissionis ad visitandum monasterium Scla- vorum. Arnestus etc. . Honorabilibus ac religiosis viris . . . abbati sti Ambrosii Nove civitatis Pragensis ordinis sti Bene- dicti, 1 Nicolao preposito ste Marie Virginis canonicorum regu- larium in Rudnicz2 ordinis sti Augustini monasteriorum et Nicolao decano Lythomericensi3 canonico nostre Pragensis 1 Es ist hier wohl der erste Abt des neugegründeten St. Ambros-Klosters „Henricus‘ gemeint, der als solcher bis 1359 genaunt wird. Später (1358) mit Dietleb Stormer Generalvicar und als solcher Mit- arbeiter an den Erectionsbüchern. Nicolaus de Horavicz, erster Decan des Collegiatcapitels in Leitmeritz (Frind II. 158), der hier auch als Prager Canonicus erscheint. Wir glauben nicht, dass er seine ständige Residenz in Leitmeritz hatte, es scheint vielmehr, dass er sich in Prag aufgehalten hatte, wie seine Er- nennung zum Visitator des Slavenklosters und der Kirche in Altbunzlau
Strana 335
335 ecclesie salutem in domino. Quamvis super universum gregem dominicum nobis divina permissione creditum cura pastoralis officii nos vigilare sollicitet, precipua tamen cura nos angit, ut illis qui de ipso grege ceteros supergressi se peculiariori modo divino servicio manciparunt tanto ampliori nostra sollicitudo non desit, ut remotis omnibus, que ipsos a iugo domini cui colla sua supposuerunt spontanea voluntate possent abducere in pacis tranquillitate secundum professionem suam pacis auctori iugiter valeant famulari. Sane non fama tantum in suis con- tenta limitibus, sed in clamorem usque perducta nostrum fre- quenter pulsavit auditum, qualiter monasterium Sclavorum ordinis sti Benedicti situm in Nova civitate Pragensi ad tantum disordinem sit deductum, quod si vera sunt que sic publice divulgantur propter inordinatam vitam monachorum eiusdem monasterii et inobedienciam manifestam regularis observancia inibi convicitur totaliter suffocata, unde nisi eidem monasterio celeri et oportuno remedio succurratur ad ruinam irreparabilem tam in spiritualibus quam temporalibus deducetur. Nos itaque ex debito pastoralis officii tanto discrimini ipsius monasterii quantum cum deo possumus provisionis et reformacionis debite remedio obviare volentes aliis ad presens ecclesie et nostris propediti negociis honestati vestre, de qua gerimus confidenciam specialem, visitacionem generalem in memorato monasterio tam in capite quam in membris vice et nomine nostris presencium vobis auctoritate committimus faciendam, vobis et cuilibet vestrum seriosius iniungentes, quatenus ad locum accedentes eundem auctoritate premissa super statu dicti monasterii nec non abbatis et monachorum, inter quos suborta dicitur magna et scandalosa materia questionis ac eciam aliarum personarum professarum et non professarum, regularium et secularium eius- dem monasterii intra et extra consistencium a personis ipsius monasterii et aliis, quibus constare credideritis, inquiratis dili- gencius veritatem et illa que reformacione et correctione digna invoneritis auctoritate nostra predicta, qua in premissis et subsequentibus plene vos fungi volumus, reformetis et in statum et ordinem salutiferum quantum poteritis reducatis, — (Commiss. 21) zu bezeugen scheint. Uebrigens stand es ja in der Hand des Erzbischofs, die Dispens von der Residenzpflicht zu ertheilen. — Horavicz ist die Stadt Horaždiowitz (wie aus der Urkunde der Univ.- Bibl. zu Prag. dd. 1340, 6. December, ersichtlich ist).
335 ecclesie salutem in domino. Quamvis super universum gregem dominicum nobis divina permissione creditum cura pastoralis officii nos vigilare sollicitet, precipua tamen cura nos angit, ut illis qui de ipso grege ceteros supergressi se peculiariori modo divino servicio manciparunt tanto ampliori nostra sollicitudo non desit, ut remotis omnibus, que ipsos a iugo domini cui colla sua supposuerunt spontanea voluntate possent abducere in pacis tranquillitate secundum professionem suam pacis auctori iugiter valeant famulari. Sane non fama tantum in suis con- tenta limitibus, sed in clamorem usque perducta nostrum fre- quenter pulsavit auditum, qualiter monasterium Sclavorum ordinis sti Benedicti situm in Nova civitate Pragensi ad tantum disordinem sit deductum, quod si vera sunt que sic publice divulgantur propter inordinatam vitam monachorum eiusdem monasterii et inobedienciam manifestam regularis observancia inibi convicitur totaliter suffocata, unde nisi eidem monasterio celeri et oportuno remedio succurratur ad ruinam irreparabilem tam in spiritualibus quam temporalibus deducetur. Nos itaque ex debito pastoralis officii tanto discrimini ipsius monasterii quantum cum deo possumus provisionis et reformacionis debite remedio obviare volentes aliis ad presens ecclesie et nostris propediti negociis honestati vestre, de qua gerimus confidenciam specialem, visitacionem generalem in memorato monasterio tam in capite quam in membris vice et nomine nostris presencium vobis auctoritate committimus faciendam, vobis et cuilibet vestrum seriosius iniungentes, quatenus ad locum accedentes eundem auctoritate premissa super statu dicti monasterii nec non abbatis et monachorum, inter quos suborta dicitur magna et scandalosa materia questionis ac eciam aliarum personarum professarum et non professarum, regularium et secularium eius- dem monasterii intra et extra consistencium a personis ipsius monasterii et aliis, quibus constare credideritis, inquiratis dili- gencius veritatem et illa que reformacione et correctione digna invoneritis auctoritate nostra predicta, qua in premissis et subsequentibus plene vos fungi volumus, reformetis et in statum et ordinem salutiferum quantum poteritis reducatis, — (Commiss. 21) zu bezeugen scheint. Uebrigens stand es ja in der Hand des Erzbischofs, die Dispens von der Residenzpflicht zu ertheilen. — Horavicz ist die Stadt Horaždiowitz (wie aus der Urkunde der Univ.- Bibl. zu Prag. dd. 1340, 6. December, ersichtlich ist).
Strana 336
336 contradictores quoslibet et rebelles auctoritate predicta per cen- suram ecclesiasticam arcius compescendo, singularibus quoque personis dicti monasterii, quas in premissis inveneritis deliquisse, quacunque eciam prelacione, administracione vel statu premineant deum habendo pre oculis pro qualitate et quantitate culparum penas canonicas et carceris infligendo, sique eciam cuiuspiam excessus exigerit seu monasterii necessitas vel utilitas illud poposcerit a prelacionis seu administracionis officio deponendo seu absolvendo, vel renunciaciones administracionum vel prela- cionum spontanos vice nostra in manibus vestris forte faciendas admittendo aliaque omnia et singula circa hoc oportuna faciendo eciam si speciale mandatum exigant. Ratum enim et gratum habebimus etc. . . Datum etc. . . 21. Commissio ad visitandum ecclesiam Boleslaviensem. Arnestus etc. . Honorabilibus viris Nicolao de Harauicz Lythomericensi decano! et Wilhelmo de Leskau2 canonicis ecclesie nostre Pragensis, capellanis nostris dilectis salutem in domino et debitam diligenciam in commissis. Frequenti insinua- cione quorundam prelatorum canonicorum et ministrorum ecclesie Boleslaviensis ac aliarum fide dignarum personarum fuimus et sumus edocti, quod pluries rixe, contenciones et dissensiones varie ex causis diversis inter prelatos et canonicos3 et alias personas ecclesie Boleslaviensis supradicte sunt exorte, que 1 Vgl. Anm. zur vorangehenden Formel. 2 Wilhelm von Leskau, hier noch Canonicus Prag. genannt, wurde nach dem Tode Johann's Paduanus (c. 1357) zum Deran des Wyšehrader Capitels gewählt. Er war ein gelehrter Mann und wurde öfters von Karl IV. zu wichtigen Sendungen, namentlich an den päpstlichen Hof, gebraucht (Huber, Reg. LII.). Nach dem Tode des Erzbischofs Arnest schrieb er dessen Biographie (Vita vener. Arnesti etc. in Fontes r. b.). Aus seinem Nachlasse hat Karl IV. für den Preis von 100 Mark Silber 114 werth- volle Handschriften angekauft, dieselben der Universität geschenkt und dadurch den Grund zur Prager Universitäts-Bibliothek gelegt (Tomek, Gesch. der Univ. — Gesch. von Prag III. 180; — Hanslik, Gesch. der Prager Univ.-Bibl. S. 17). Die ,praclati‘ waren nämlich der Probst, Dechant, Custos und Schola- sticus; die Zahl der übrigen Canonici betrug im Jahre 1298 dreizehn (Frind II. 173) und dürfte also unter Karl IV. noch grösser gewesen sein.
336 contradictores quoslibet et rebelles auctoritate predicta per cen- suram ecclesiasticam arcius compescendo, singularibus quoque personis dicti monasterii, quas in premissis inveneritis deliquisse, quacunque eciam prelacione, administracione vel statu premineant deum habendo pre oculis pro qualitate et quantitate culparum penas canonicas et carceris infligendo, sique eciam cuiuspiam excessus exigerit seu monasterii necessitas vel utilitas illud poposcerit a prelacionis seu administracionis officio deponendo seu absolvendo, vel renunciaciones administracionum vel prela- cionum spontanos vice nostra in manibus vestris forte faciendas admittendo aliaque omnia et singula circa hoc oportuna faciendo eciam si speciale mandatum exigant. Ratum enim et gratum habebimus etc. . . Datum etc. . . 21. Commissio ad visitandum ecclesiam Boleslaviensem. Arnestus etc. . Honorabilibus viris Nicolao de Harauicz Lythomericensi decano! et Wilhelmo de Leskau2 canonicis ecclesie nostre Pragensis, capellanis nostris dilectis salutem in domino et debitam diligenciam in commissis. Frequenti insinua- cione quorundam prelatorum canonicorum et ministrorum ecclesie Boleslaviensis ac aliarum fide dignarum personarum fuimus et sumus edocti, quod pluries rixe, contenciones et dissensiones varie ex causis diversis inter prelatos et canonicos3 et alias personas ecclesie Boleslaviensis supradicte sunt exorte, que 1 Vgl. Anm. zur vorangehenden Formel. 2 Wilhelm von Leskau, hier noch Canonicus Prag. genannt, wurde nach dem Tode Johann's Paduanus (c. 1357) zum Deran des Wyšehrader Capitels gewählt. Er war ein gelehrter Mann und wurde öfters von Karl IV. zu wichtigen Sendungen, namentlich an den päpstlichen Hof, gebraucht (Huber, Reg. LII.). Nach dem Tode des Erzbischofs Arnest schrieb er dessen Biographie (Vita vener. Arnesti etc. in Fontes r. b.). Aus seinem Nachlasse hat Karl IV. für den Preis von 100 Mark Silber 114 werth- volle Handschriften angekauft, dieselben der Universität geschenkt und dadurch den Grund zur Prager Universitäts-Bibliothek gelegt (Tomek, Gesch. der Univ. — Gesch. von Prag III. 180; — Hanslik, Gesch. der Prager Univ.-Bibl. S. 17). Die ,praclati‘ waren nämlich der Probst, Dechant, Custos und Schola- sticus; die Zahl der übrigen Canonici betrug im Jahre 1298 dreizehn (Frind II. 173) und dürfte also unter Karl IV. noch grösser gewesen sein.
Strana 337
337 nisi remediis oportunis amputentur plura scandala et pericula personarum per ipsas poterunt evenire. Intelleximus eciam, quod multe negligencie aput ipsam ecclesiam sunt commisse et cottidie committuntur, quibus omnibus ex debito pastoralis officii quantum cum deo possumus provisionis et reformacionis debite remedio obviare volentes, aliis ad presens nostris et ecclesie nostre negociis propediti honestati et legalitati vestris, de quibus specialem in domino fiduciam obtinemus, tenore presencium committimus et mandamus, quatenus prefatam Bo- leslaviensem ecclesiam personaliter accedentes visitacionem generalem in ipsa ecclesia tam in capite quam in membris auctoritate nostra faciatis ac super statu tocius ecclesie et pre- latorum, canonicorum, ministrorum ac aliarum personarum ecclesie eiusdem, nec non super rixis, litibus et dissensionibus predictis qualitercunque motis inquirentes diligencius veritatem, ea que corrigenda et emendanda inveneritis corrigere et emen- dare et ad statum salubrem reducere studeatis. Damus eciam et concedimus vobis plenam et liberam potestatem supradictis personis, que culpabiles fuerint, pro modo culpe penas cano- nicas infligendi dictasque personas, si opus fuerit et qualitas culpe id exegerit, eciam carcerali pena puniendi et generaliter omnia et singula alia faciendi, que in premissis et quolibet premissorum necessaria fuerint et oportuna, eciam si mandatum exigant speciale, contradictores quoslibet et rebelles seu offi- cium vestrum impedientes per censuram ecclesiasticam com- pescendo. Ratum enim et gratum habebimus etc.. Datum etc... 22. Forma commissionis super electione abbatisse [st Georg.] (propter negligenciam). Arnestus etc.. Honorabili viro domino Bohute1 nostro cancellario et dilecto nobis magistro Stephano 2 in ecclesia nostra iamdicta vicario salutem in domino. Cum dudum Agnes 1 Bohuta = Busco; vgl. Monit. II. 13 u. a. 2 Höchst wahrscheinlich der frühere Vicar des Propstes Tammo von Leit- meritz (Donat. IX. 8), später Archidiakon von Leitmeritz, erzbischöflicher Protonotar (und notarius terrae? Tomek, Reg. dec. pap. 25); nicht zu verwechseln mit dem ,Stephanus canonicus und vicar. general.“ (Urk. der Univ.-Bibl. zu Prag. dd. 1346, 8. Febr., nennt beide neben einander).
337 nisi remediis oportunis amputentur plura scandala et pericula personarum per ipsas poterunt evenire. Intelleximus eciam, quod multe negligencie aput ipsam ecclesiam sunt commisse et cottidie committuntur, quibus omnibus ex debito pastoralis officii quantum cum deo possumus provisionis et reformacionis debite remedio obviare volentes, aliis ad presens nostris et ecclesie nostre negociis propediti honestati et legalitati vestris, de quibus specialem in domino fiduciam obtinemus, tenore presencium committimus et mandamus, quatenus prefatam Bo- leslaviensem ecclesiam personaliter accedentes visitacionem generalem in ipsa ecclesia tam in capite quam in membris auctoritate nostra faciatis ac super statu tocius ecclesie et pre- latorum, canonicorum, ministrorum ac aliarum personarum ecclesie eiusdem, nec non super rixis, litibus et dissensionibus predictis qualitercunque motis inquirentes diligencius veritatem, ea que corrigenda et emendanda inveneritis corrigere et emen- dare et ad statum salubrem reducere studeatis. Damus eciam et concedimus vobis plenam et liberam potestatem supradictis personis, que culpabiles fuerint, pro modo culpe penas cano- nicas infligendi dictasque personas, si opus fuerit et qualitas culpe id exegerit, eciam carcerali pena puniendi et generaliter omnia et singula alia faciendi, que in premissis et quolibet premissorum necessaria fuerint et oportuna, eciam si mandatum exigant speciale, contradictores quoslibet et rebelles seu offi- cium vestrum impedientes per censuram ecclesiasticam com- pescendo. Ratum enim et gratum habebimus etc.. Datum etc... 22. Forma commissionis super electione abbatisse [st Georg.] (propter negligenciam). Arnestus etc.. Honorabili viro domino Bohute1 nostro cancellario et dilecto nobis magistro Stephano 2 in ecclesia nostra iamdicta vicario salutem in domino. Cum dudum Agnes 1 Bohuta = Busco; vgl. Monit. II. 13 u. a. 2 Höchst wahrscheinlich der frühere Vicar des Propstes Tammo von Leit- meritz (Donat. IX. 8), später Archidiakon von Leitmeritz, erzbischöflicher Protonotar (und notarius terrae? Tomek, Reg. dec. pap. 25); nicht zu verwechseln mit dem ,Stephanus canonicus und vicar. general.“ (Urk. der Univ.-Bibl. zu Prag. dd. 1346, 8. Febr., nennt beide neben einander).
Strana 338
338 quondam abbatissa monasterii sti Georgii in castro Pragensi 1 sit per certos nostros commissarios ab abbassatu huius certis ex causis absoluta, tamen sanctimoniales adhuc, nescimus qua de causa, ad electionem alterius abbatisse procedere non cura- runt. Quare vobis committimus per presentes, quatenus si mo- niales prefati monasterii ante lapsum terminum a iure ipsis concessum aliquam personam ydoneam in suam non elegerint abbatissam, lapso termino huiusmodi vos prefato monasterio nostro nomine de abbatissa provideatis et tali que eidem mo- nasterio et personis ipsius preesse valeat et prodesse et si quis, si qui, si que in hoc vos impedierint seu impedire vo- luerint, cuiuscunque preeminencie, condicionis seu status extiterit seu extiterint, ipsos, ipsum, ipsam per censuram ecclesiasticam compescatis, dantes vobis in testimonium presentes literas sigilli nostri impressione munitas. Datum etc. . . . 23. Commissio super officio inquisicionis heretice pravi- tatis.2 Arnestus etc. . Religiosis viris fratribus Leoni priori domus sti Clementis3 fratrum predicatorum in Praga et Svatiborio lectori in Yglavia fratrum ordinis predicti salutem in domino et debitam diligenciam in commissis. Ad illud diligencius inten- damus quo Christicolarum animas deo omnipotenti possemus lucrifacere et vepres orthodoxam fidem suffocantes radicitus extirpare. Hoc autem tunc efficacius exequemur, si onus quo premimur eciam aliis partimur. Quam strenue, diligenter et sollicite felicis memorie quondam frater Gallus, 4 frater ordinis vestri, nostrarum civitatum et diecesis pravitatis heretice in- quisitor, qui pridem diem clausit extremum, officium inquisi- cionis huiusmodi pravitatis sibi creditum et commissum agita- 1 Ueber die Vorgänge im St. Georgskloster vgl. Monit II. 10 und Anm. 2 Vgl. Commiss. 15 und Anm. Commiss. 24. Dazu auch das Vorwort zu Diversa XXIV. und die betreffenden Formeln dieser Abtheilung. 3 Leo prior wird c. 1349 genannt. Vgl. Urkundb. von Goldenkron in Fontes r. a. 37, S. 109. Gallus von Neuhaus, päpstlicher Inquisitor für die Prager Diöcese, im Jahre 1335 (zugleich mit dem Minoriten Petr von Načeradec fir die Olmützer Diöcese) ernannt. — Frind II. 86.
338 quondam abbatissa monasterii sti Georgii in castro Pragensi 1 sit per certos nostros commissarios ab abbassatu huius certis ex causis absoluta, tamen sanctimoniales adhuc, nescimus qua de causa, ad electionem alterius abbatisse procedere non cura- runt. Quare vobis committimus per presentes, quatenus si mo- niales prefati monasterii ante lapsum terminum a iure ipsis concessum aliquam personam ydoneam in suam non elegerint abbatissam, lapso termino huiusmodi vos prefato monasterio nostro nomine de abbatissa provideatis et tali que eidem mo- nasterio et personis ipsius preesse valeat et prodesse et si quis, si qui, si que in hoc vos impedierint seu impedire vo- luerint, cuiuscunque preeminencie, condicionis seu status extiterit seu extiterint, ipsos, ipsum, ipsam per censuram ecclesiasticam compescatis, dantes vobis in testimonium presentes literas sigilli nostri impressione munitas. Datum etc. . . . 23. Commissio super officio inquisicionis heretice pravi- tatis.2 Arnestus etc. . Religiosis viris fratribus Leoni priori domus sti Clementis3 fratrum predicatorum in Praga et Svatiborio lectori in Yglavia fratrum ordinis predicti salutem in domino et debitam diligenciam in commissis. Ad illud diligencius inten- damus quo Christicolarum animas deo omnipotenti possemus lucrifacere et vepres orthodoxam fidem suffocantes radicitus extirpare. Hoc autem tunc efficacius exequemur, si onus quo premimur eciam aliis partimur. Quam strenue, diligenter et sollicite felicis memorie quondam frater Gallus, 4 frater ordinis vestri, nostrarum civitatum et diecesis pravitatis heretice in- quisitor, qui pridem diem clausit extremum, officium inquisi- cionis huiusmodi pravitatis sibi creditum et commissum agita- 1 Ueber die Vorgänge im St. Georgskloster vgl. Monit II. 10 und Anm. 2 Vgl. Commiss. 15 und Anm. Commiss. 24. Dazu auch das Vorwort zu Diversa XXIV. und die betreffenden Formeln dieser Abtheilung. 3 Leo prior wird c. 1349 genannt. Vgl. Urkundb. von Goldenkron in Fontes r. a. 37, S. 109. Gallus von Neuhaus, päpstlicher Inquisitor für die Prager Diöcese, im Jahre 1335 (zugleich mit dem Minoriten Petr von Načeradec fir die Olmützer Diöcese) ernannt. — Frind II. 86.
Strana 339
339 verit et prosecutus fuerit, explicare non nostrum, cum sollicitudo et diligencia ipsius plerumque sit patens et aperta. Sed cum ut premisimus ipso de semente (?) vinculis canonicis sit exitus, ad fidem orthodoxam zelum habentes pravitatemque hereticam cum dei adiutorio de nostra diecesi cupientes modis omnibus exstirpare, sancte inquisicionis officium certis ex causis cum aliis partire decrevimus, ut sic onus quo premimur eciam alio- rum humoris inpositum efficacius et facilius supportemus, ad vos igitur, quos morum honestas, sciencie maturitas et zelus fidei orthodoxe multipliciter commendant et exornant, nostrum dirigentes intuitum, sperantes per vestrum ministerium deo suffragante animas hoc labe fedatas deo omnipotenti lucrifacere, vos inquisitores pravitatis heretice nostrarum civitatum et die- cesis presentibus facimus, constituimus et ordinamus, dantes et concedentes vobis super quascunque personas sexus utriusque tam ecclesiasticas quam seculares exemptis et non exemptis (sic) per et infra nostrarum civitatum et diececis consistentes cuiuscunque preeminencie, condicionis aut status existant, cri- mine seu nota pravitatis heretice fedatas seu irretitas, nec non credentes, fautores, receptatores et defensores earundem, per vos alium seu alios potestatem inquirendi, citandi, arrestandi, capiendi in compedibus et in manicis ferreis ponendi, ad tem- pus et perpetuo incarcerandi et si expedire videritis personas principales ad tormenta ponendi, penam carceralem mitigandi et si qualitas facti exegerit eciam in totum penam eandem relaxandi, iuramenta et probaciones alias quascunque juris et facti recipiendi, testes citandi, examinandi, publicandi, ad con- silium viros literatos quoscunque tam religiosos quam soculares, exemptos et non exemptos vocandi et non venientes per cen- suram ecclesiasticam cohercendi, penitere volentes ad graciam recipiendi, sentonciam absolucionis seu condempnacionis ferendi et promulgandi, contra impedientes vestrum officium ac contra- dictores quoslibet et rebelles per censuram ecclesiasticam et alias iuris permissione procedendi, omniaque et singula in et circa huiusmodi inquisicionis officium incidencia, occurrencia et connexa emergencia faciendi et agendi, eciam si talia sint, que mandatum exigant speciale, presentes nedum ad futura sed eciam ad negocia pendencia, que per memoratum fratrem Gallum morte preventum finiri non potuerunt nec fuerunt finita, volentes extendi. Ratum enim et gratum habebimus,
339 verit et prosecutus fuerit, explicare non nostrum, cum sollicitudo et diligencia ipsius plerumque sit patens et aperta. Sed cum ut premisimus ipso de semente (?) vinculis canonicis sit exitus, ad fidem orthodoxam zelum habentes pravitatemque hereticam cum dei adiutorio de nostra diecesi cupientes modis omnibus exstirpare, sancte inquisicionis officium certis ex causis cum aliis partire decrevimus, ut sic onus quo premimur eciam alio- rum humoris inpositum efficacius et facilius supportemus, ad vos igitur, quos morum honestas, sciencie maturitas et zelus fidei orthodoxe multipliciter commendant et exornant, nostrum dirigentes intuitum, sperantes per vestrum ministerium deo suffragante animas hoc labe fedatas deo omnipotenti lucrifacere, vos inquisitores pravitatis heretice nostrarum civitatum et die- cesis presentibus facimus, constituimus et ordinamus, dantes et concedentes vobis super quascunque personas sexus utriusque tam ecclesiasticas quam seculares exemptis et non exemptis (sic) per et infra nostrarum civitatum et diececis consistentes cuiuscunque preeminencie, condicionis aut status existant, cri- mine seu nota pravitatis heretice fedatas seu irretitas, nec non credentes, fautores, receptatores et defensores earundem, per vos alium seu alios potestatem inquirendi, citandi, arrestandi, capiendi in compedibus et in manicis ferreis ponendi, ad tem- pus et perpetuo incarcerandi et si expedire videritis personas principales ad tormenta ponendi, penam carceralem mitigandi et si qualitas facti exegerit eciam in totum penam eandem relaxandi, iuramenta et probaciones alias quascunque juris et facti recipiendi, testes citandi, examinandi, publicandi, ad con- silium viros literatos quoscunque tam religiosos quam soculares, exemptos et non exemptos vocandi et non venientes per cen- suram ecclesiasticam cohercendi, penitere volentes ad graciam recipiendi, sentonciam absolucionis seu condempnacionis ferendi et promulgandi, contra impedientes vestrum officium ac contra- dictores quoslibet et rebelles per censuram ecclesiasticam et alias iuris permissione procedendi, omniaque et singula in et circa huiusmodi inquisicionis officium incidencia, occurrencia et connexa emergencia faciendi et agendi, eciam si talia sint, que mandatum exigant speciale, presentes nedum ad futura sed eciam ad negocia pendencia, que per memoratum fratrem Gallum morte preventum finiri non potuerunt nec fuerunt finita, volentes extendi. Ratum enim et gratum habebimus,
Strana 340
340 quidquid per vos rite actum fuerit in premissis et in quolibet premissorum. In nullo tamen per presentes commissionem no- stram in personam honorabilis viri domini Johannis Paduani super prefato inquisicionis officio factam revocare intendimus, quinymo ipsam in suo robore firmiter volumus perdurare, pre- sentes tamdiu durare volentes, donec ea duxorimus revocanda. Nos eciam auctoritate dei omnipotentis et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius meritis confisi vobis et omnibus aliis dictum inquisicionis officium verbo vel facto promoventibus, vere penitentibus et confessis 40 dies indulgencie de iniuncta penitencia misericorditer in domino relaxamus. Datum etc. . . 24. Forma commissionis super heretica pravitate. Arnestus etc. . Honorabili ac religioso viro fratri Svato- borio lectori quondam in Yglauia fratrum ordinis predicatorum, inquisitori pravitatis heretice in civitate et diecesi nostris salu- tem in domino. Quia honorabilis vir dominus Johannes dictus Padwanus decretorum doctor, Wissegradensis decanus, vester in officio inquisicionis collega debilitate corporis propeditus vobis pro nunc in prosecucione officii predicti assistere non valeat, quare ne tam favorabile et sanctum officium ex ipsius absencia aliquam intardacionem seu impedimentum posset ha- bere, eapropter honestati vestre committimus per presentes, quatenus officium inquisicionis pravitatis heretice per nos vobis dudum commissum in omnibus et per omnia in districtu Pye- scensi 1 eciam diffinitivam sentenciam proferendo nec non dependencia, incidencia, emergencia et connexa ipsi seu ad ipsum solus facere et expedire possitis tamdiu, donec aliter fuerit per nos dispositum et provisum. Nostre tamen inten- cionis existit per premissa commissioni predicto domino Johanni Paduano per vos alias circa officium inquisicionis pravitatis heretice facere in nullo penitus derogare. Sic itaque vobis com- 1 Auf die Thätigkeit des Inquisitor Swatobor in der Piseker Gegend dürfte sich eine Stelle in den ,Acta consistorii de a. 1381' beziehen, wo es heisst, dass der Priester Johl von Pisek nicht ordinirt werden könne ,ex quo pater suus et eciam avus suus fuerint heretici et convicti de heresi ac eciam condempnati‘ (Tomek III. 223). Vgl. dazu die vorangehende Formel.
340 quidquid per vos rite actum fuerit in premissis et in quolibet premissorum. In nullo tamen per presentes commissionem no- stram in personam honorabilis viri domini Johannis Paduani super prefato inquisicionis officio factam revocare intendimus, quinymo ipsam in suo robore firmiter volumus perdurare, pre- sentes tamdiu durare volentes, donec ea duxorimus revocanda. Nos eciam auctoritate dei omnipotentis et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius meritis confisi vobis et omnibus aliis dictum inquisicionis officium verbo vel facto promoventibus, vere penitentibus et confessis 40 dies indulgencie de iniuncta penitencia misericorditer in domino relaxamus. Datum etc. . . 24. Forma commissionis super heretica pravitate. Arnestus etc. . Honorabili ac religioso viro fratri Svato- borio lectori quondam in Yglauia fratrum ordinis predicatorum, inquisitori pravitatis heretice in civitate et diecesi nostris salu- tem in domino. Quia honorabilis vir dominus Johannes dictus Padwanus decretorum doctor, Wissegradensis decanus, vester in officio inquisicionis collega debilitate corporis propeditus vobis pro nunc in prosecucione officii predicti assistere non valeat, quare ne tam favorabile et sanctum officium ex ipsius absencia aliquam intardacionem seu impedimentum posset ha- bere, eapropter honestati vestre committimus per presentes, quatenus officium inquisicionis pravitatis heretice per nos vobis dudum commissum in omnibus et per omnia in districtu Pye- scensi 1 eciam diffinitivam sentenciam proferendo nec non dependencia, incidencia, emergencia et connexa ipsi seu ad ipsum solus facere et expedire possitis tamdiu, donec aliter fuerit per nos dispositum et provisum. Nostre tamen inten- cionis existit per premissa commissioni predicto domino Johanni Paduano per vos alias circa officium inquisicionis pravitatis heretice facere in nullo penitus derogare. Sic itaque vobis com- 1 Auf die Thätigkeit des Inquisitor Swatobor in der Piseker Gegend dürfte sich eine Stelle in den ,Acta consistorii de a. 1381' beziehen, wo es heisst, dass der Priester Johl von Pisek nicht ordinirt werden könne ,ex quo pater suus et eciam avus suus fuerint heretici et convicti de heresi ac eciam condempnati‘ (Tomek III. 223). Vgl. dazu die vorangehende Formel.
Strana 341
341 missa exequi curetis, quod omnipotenti deo cuius contempla- cione precipua officio predicto viriliter et strenue debetis inten- dere et mercedem condignam reportare possitis. Datum etc. . . 25. Commissio introductionis in possessionem corporalem. Cum nos G. honestum virum dictum Sweync. (sic) cle- ricum et procuratorem honorabilis viri domini Rynhardi de Hanaw! olim ecclesie sti Cristofori in Tyn prepositi, exhibi- torem presencium habentem ad hoc speciale mandatum, ad canonicatum et prebendam in ecclesia sti Apollinaris in Sacka ex permutacione cum honorabili viro domino Wratiuogio2 capellano nostro commensali olim dicte ecclesie canonico pre- bendato facta vacantem procuratorio nomine legitime duxerimus transferendum, vobis honorabili viro domino decano Saccensis ecclesie predicte aut vestro vicario ibidem committimus et man- damus, quatenus predictum G. vel eius substitutum pro eo in corporalem possessionem vel quasi jurium et pertinenciarum universarum canonicatus et prebende predicte inducatis et defen- datis inductum, stallo sibi in choro et loco in capitulo assi- gnatis, facientes sibi de universis fructibus, redditibus et proventibus eorundem canonicatus et prebende integraliter responderi, contradictores quoslibet et rebelles per censuram ecclesiasticam compescendo. Datum etc. . . 26. Forma commissionis super correctore cleri.s Arnestus etc. . Honorabili viro etc. . . Tunc debitum nostri officii melius sufferimus, si onus nobis inpositum in alios eciam dirivemus. De circumspectione igitur et legalitate vestris plurimum confidentes, vobis tenore presencium committimus, 1 Rynardus wird als Canonicus in Sadska noch 1367 genannt (Tomek, Reg. dec. pap. 24). 2 Wird als praepositus Tynensis bereits 1352 genannt (Reg. dec. pap. 23). Vgl. Anm. zu Monit. II 13. — Andere Permutationen in Sadska s. Lib. conf. I. 101, 145. 3 Vgl. Commiss. 6.
341 missa exequi curetis, quod omnipotenti deo cuius contempla- cione precipua officio predicto viriliter et strenue debetis inten- dere et mercedem condignam reportare possitis. Datum etc. . . 25. Commissio introductionis in possessionem corporalem. Cum nos G. honestum virum dictum Sweync. (sic) cle- ricum et procuratorem honorabilis viri domini Rynhardi de Hanaw! olim ecclesie sti Cristofori in Tyn prepositi, exhibi- torem presencium habentem ad hoc speciale mandatum, ad canonicatum et prebendam in ecclesia sti Apollinaris in Sacka ex permutacione cum honorabili viro domino Wratiuogio2 capellano nostro commensali olim dicte ecclesie canonico pre- bendato facta vacantem procuratorio nomine legitime duxerimus transferendum, vobis honorabili viro domino decano Saccensis ecclesie predicte aut vestro vicario ibidem committimus et man- damus, quatenus predictum G. vel eius substitutum pro eo in corporalem possessionem vel quasi jurium et pertinenciarum universarum canonicatus et prebende predicte inducatis et defen- datis inductum, stallo sibi in choro et loco in capitulo assi- gnatis, facientes sibi de universis fructibus, redditibus et proventibus eorundem canonicatus et prebende integraliter responderi, contradictores quoslibet et rebelles per censuram ecclesiasticam compescendo. Datum etc. . . 26. Forma commissionis super correctore cleri.s Arnestus etc. . Honorabili viro etc. . . Tunc debitum nostri officii melius sufferimus, si onus nobis inpositum in alios eciam dirivemus. De circumspectione igitur et legalitate vestris plurimum confidentes, vobis tenore presencium committimus, 1 Rynardus wird als Canonicus in Sadska noch 1367 genannt (Tomek, Reg. dec. pap. 24). 2 Wird als praepositus Tynensis bereits 1352 genannt (Reg. dec. pap. 23). Vgl. Anm. zu Monit. II 13. — Andere Permutationen in Sadska s. Lib. conf. I. 101, 145. 3 Vgl. Commiss. 6.
Strana 342
342 quatenus vos ambo universos et singulos clericos nostre die- cesis nec non quascunque personas ecclesiasticas seculares vel regulares ordinario jure nobis subjectas, cuiuscunque preemi- nencie, condicionis aut status existant, visitari et ad vestri presenciam evocare possitis, ipsosque pro ipsorum excessibus veritate cognita et investigata, per quancunque viam excessus huiusmodi ad vos pervenerint, si opus foret suspendere, inter- dicere, incarcerare, beneficiis privare, excommunicare et qui- buscunque penis aliis, que vobis infligi videbuntur punire, in hoc plenam et omnimodam vobis tenore presencium concedimus potestatem. Concedimus eciam decanos rurales, si opus foret, mutare et alios in eorum locum nostra auctoritate, quam vobis tenore presencium impertimur, specialiter subrogare valeatis, eum eciam seu eos, qui seu quis in aliquo vobis rebel- lantem seu rebellantes videritis seu inveneritis ecclesiastica censura cohibentes. Nos enim ratum et gratum habebimus etc. Datum etc. . . 27. Forma commissionis super collectione decime papalis. Arnestus etc. collector decime per sanctissimum in Christo patrem et dominum dominum C. 1 divina providencia papam VI. domino nostro Romanorum et Bohemie regi per ipsum do- minum papam per nostram provinciam date et concesse prin- cipalis, honorabilibus viris . . . . et . . . . salutem in domino. Cum magnis et arduis nostris et ecclesie nostre predicte nego- ciis propediti collectioni et recepcioni ipsius decime ad presens vacare personaliter et intendere nequeamus, idcirco honestati vestre et cuiuslibet vestrum, de qua gerimus in domino fidu- ciam pleniorem, memorate decime collectionem et recepcionem subdelegando duximus committendum, quatenus si eidem collec- tioni et recepcioni simul omnes aut duo vestrum intendere aut vacare ut predicitur non possetis, extunc unus vestrum vice et auctoritate nostra, quam eidem in hac parte presentibus imper- timur, eandem decimam ab universo clero tam civitatis quam 1 Clemens VI. († 1352). — Vgl. Monit. II. 11 und Anm. — Es handelt sich hier um einen vom Papste dem Kaiser bewilligten Zehent; im Jahre 1352 gehörten zwei Drittel davon dem Könige und ein Drittel dem Papste (Tomek, Reg. dec. pap. VI).
342 quatenus vos ambo universos et singulos clericos nostre die- cesis nec non quascunque personas ecclesiasticas seculares vel regulares ordinario jure nobis subjectas, cuiuscunque preemi- nencie, condicionis aut status existant, visitari et ad vestri presenciam evocare possitis, ipsosque pro ipsorum excessibus veritate cognita et investigata, per quancunque viam excessus huiusmodi ad vos pervenerint, si opus foret suspendere, inter- dicere, incarcerare, beneficiis privare, excommunicare et qui- buscunque penis aliis, que vobis infligi videbuntur punire, in hoc plenam et omnimodam vobis tenore presencium concedimus potestatem. Concedimus eciam decanos rurales, si opus foret, mutare et alios in eorum locum nostra auctoritate, quam vobis tenore presencium impertimur, specialiter subrogare valeatis, eum eciam seu eos, qui seu quis in aliquo vobis rebel- lantem seu rebellantes videritis seu inveneritis ecclesiastica censura cohibentes. Nos enim ratum et gratum habebimus etc. Datum etc. . . 27. Forma commissionis super collectione decime papalis. Arnestus etc. collector decime per sanctissimum in Christo patrem et dominum dominum C. 1 divina providencia papam VI. domino nostro Romanorum et Bohemie regi per ipsum do- minum papam per nostram provinciam date et concesse prin- cipalis, honorabilibus viris . . . . et . . . . salutem in domino. Cum magnis et arduis nostris et ecclesie nostre predicte nego- ciis propediti collectioni et recepcioni ipsius decime ad presens vacare personaliter et intendere nequeamus, idcirco honestati vestre et cuiuslibet vestrum, de qua gerimus in domino fidu- ciam pleniorem, memorate decime collectionem et recepcionem subdelegando duximus committendum, quatenus si eidem collec- tioni et recepcioni simul omnes aut duo vestrum intendere aut vacare ut predicitur non possetis, extunc unus vestrum vice et auctoritate nostra, quam eidem in hac parte presentibus imper- timur, eandem decimam ab universo clero tam civitatis quam 1 Clemens VI. († 1352). — Vgl. Monit. II. 11 und Anm. — Es handelt sich hier um einen vom Papste dem Kaiser bewilligten Zehent; im Jahre 1352 gehörten zwei Drittel davon dem Könige und ein Drittel dem Papste (Tomek, Reg. dec. pap. VI).
Strana 343
343 diecesis nostrarum in terminis ad hoc eidem clero per vos assi- gnatis vel assignandis exquirere et expetere ac exigere et reci- pere fideliter studeatis, dantes vobis et cuilibet vestrum ut prefertur contra rebelles et inobedientes ac ipsam decimam solvere renitentes procedendi per censuram ecclesiasticam seu citandi eosdem ac excommunicandi, nec non eorum ecclesias et ipsos interdicendi, suspendendi, captivandi ac beneficiis, si qualitas culpe exegerit ... plenam et liberam facultatem etc. . . 28. Commissio ad decanum ut habeat potestatem arrestandi clericos insolentes. Quamvis nonnulli clerici in decanatu, prout ad nostrum pervenit auditum, sunt frequentatores tabernarum, lusores taxillorum, manifesti cohabitatores, sentencias excommunica- cionum parvipendentes et alia enormia quam plurima in con- temptum ordinis clericalis committentes, que sub dissimulacione aliquatenus non convenit pertransire, quapropter tibi decano decanatus predicti committimus per presentes, quatenus quen- cunque clericorum habentem tytulum beneficii certum in aliquo premissorum cognoveris, eundem sine mora nobis vel officiali nostro denunciare debeas, alios vero non beneficiatos, quos in actu aliquo premissorum sub testimonio ydoneo deprehenderis, auctoritate nostra, quam vobis presentibus impertimur, detinere, arrestare et si rebelles exstiterint carceribus nostris presentare valeas atque possis. Datum etc. . . 29. Forma commissionis super disbrigacione metarum. De legalitatis vestre industria specialiter presumentes vobis insolidum, quod metas et limites bonorum regalium et archiepiscopatus Pragensis in nonnullis locis regni Bohemie, super quibus que sint quove se protendant dubietas vertitur, distinguere et disbrigare possitis auctoritate presencium con- cedimus potestatem, committentes in ea parte vobis plenarie vices nostras. Et idcirco fidelitatem vestram hortamur attente, quatenus ad distinctionem metarum et limitum huiusmodi absque dilacione quavis mox dum ab eis quorum interest super hoc
343 diecesis nostrarum in terminis ad hoc eidem clero per vos assi- gnatis vel assignandis exquirere et expetere ac exigere et reci- pere fideliter studeatis, dantes vobis et cuilibet vestrum ut prefertur contra rebelles et inobedientes ac ipsam decimam solvere renitentes procedendi per censuram ecclesiasticam seu citandi eosdem ac excommunicandi, nec non eorum ecclesias et ipsos interdicendi, suspendendi, captivandi ac beneficiis, si qualitas culpe exegerit ... plenam et liberam facultatem etc. . . 28. Commissio ad decanum ut habeat potestatem arrestandi clericos insolentes. Quamvis nonnulli clerici in decanatu, prout ad nostrum pervenit auditum, sunt frequentatores tabernarum, lusores taxillorum, manifesti cohabitatores, sentencias excommunica- cionum parvipendentes et alia enormia quam plurima in con- temptum ordinis clericalis committentes, que sub dissimulacione aliquatenus non convenit pertransire, quapropter tibi decano decanatus predicti committimus per presentes, quatenus quen- cunque clericorum habentem tytulum beneficii certum in aliquo premissorum cognoveris, eundem sine mora nobis vel officiali nostro denunciare debeas, alios vero non beneficiatos, quos in actu aliquo premissorum sub testimonio ydoneo deprehenderis, auctoritate nostra, quam vobis presentibus impertimur, detinere, arrestare et si rebelles exstiterint carceribus nostris presentare valeas atque possis. Datum etc. . . 29. Forma commissionis super disbrigacione metarum. De legalitatis vestre industria specialiter presumentes vobis insolidum, quod metas et limites bonorum regalium et archiepiscopatus Pragensis in nonnullis locis regni Bohemie, super quibus que sint quove se protendant dubietas vertitur, distinguere et disbrigare possitis auctoritate presencium con- cedimus potestatem, committentes in ea parte vobis plenarie vices nostras. Et idcirco fidelitatem vestram hortamur attente, quatenus ad distinctionem metarum et limitum huiusmodi absque dilacione quavis mox dum ab eis quorum interest super hoc
Strana 344
344 requisiti fueritis plene de hoc primitus informati a personis antiquis et fide dignis continuo procedatis nullam in eo negli- genciam commissuri. Datum etc. . . 30. Forma commissionis officiolatus. Arnestus etc. . Universis ad quos presentes pervenerint salutem in domino. Cum honorabilis vir dominus Johannes1 etc. . . qui hactenus officium officiolatus curie nostre archiepisco- palis Pragensis laudabiliter exercuit, se absentaverit certis ex causis, ne igitur per ipsius absenciam negligencia committeretur in officio predicto, de legalitate magistri H.2 . . fiduciam gerentes ampliorem, eum officialem curie nostre predicte fecimus et constituimus dantes et concedentes sibi tenore presencium plenam et omnimodam potestatem causas audiendi et diffiniendi, item personas nobis subiectas suspendendi, interdicendi et ex- communicandi, clericos capiendi et incarcerandi, advocatos et procuratores recipiendi et revocandi et generaliter ad omnia et singula faciendi, que nos ipsi circa subditos nostre diecesis facturi essemus exceptis tamen hiis, que nobis a jure vel con- suetudine reservata dinoscuntur seu ad que non posset proce- dere sine nostra licencia speciali. Nos enim quidquid per ipsum in premissis seu aliquo premissorum rite et racionabiliter facere contingeret ratum et gratum habebimus et curabimus auctore domino firmiter observare. In quorum etc. . . 1 Sc. Paduanus; vgl. Commiss. 49. Wie in der Einleitung erwähnt wurde, war das Amt eines Officials neben dem Generalvicariat das wichtigste in der Diöcese. Vielleicht Hostislaus de Petrowicz, decretorum doctor, officialis c. a. (vgl. Commiss. 52), der 1347—1349 als solcher genaunt wird (Památky VIII. 150. — Ott, Receptg. S. 85). Sein Nachfolger war magister Henricus (1349; vgl. Urkundb. von Goldenkron in Fontes r. a. Bd. 37, S. 107); diesen nennt auch Formel Commiss. III. 42 und 52. Als Officiale sind noch bekannt: Simon Canonicus Prag. (1348), Bartholomeus decanus s. Egidii (1352—1353), Petrus de Cunzendorf archidiac. Horssov. (1356 bis 1363).
344 requisiti fueritis plene de hoc primitus informati a personis antiquis et fide dignis continuo procedatis nullam in eo negli- genciam commissuri. Datum etc. . . 30. Forma commissionis officiolatus. Arnestus etc. . Universis ad quos presentes pervenerint salutem in domino. Cum honorabilis vir dominus Johannes1 etc. . . qui hactenus officium officiolatus curie nostre archiepisco- palis Pragensis laudabiliter exercuit, se absentaverit certis ex causis, ne igitur per ipsius absenciam negligencia committeretur in officio predicto, de legalitate magistri H.2 . . fiduciam gerentes ampliorem, eum officialem curie nostre predicte fecimus et constituimus dantes et concedentes sibi tenore presencium plenam et omnimodam potestatem causas audiendi et diffiniendi, item personas nobis subiectas suspendendi, interdicendi et ex- communicandi, clericos capiendi et incarcerandi, advocatos et procuratores recipiendi et revocandi et generaliter ad omnia et singula faciendi, que nos ipsi circa subditos nostre diecesis facturi essemus exceptis tamen hiis, que nobis a jure vel con- suetudine reservata dinoscuntur seu ad que non posset proce- dere sine nostra licencia speciali. Nos enim quidquid per ipsum in premissis seu aliquo premissorum rite et racionabiliter facere contingeret ratum et gratum habebimus et curabimus auctore domino firmiter observare. In quorum etc. . . 1 Sc. Paduanus; vgl. Commiss. 49. Wie in der Einleitung erwähnt wurde, war das Amt eines Officials neben dem Generalvicariat das wichtigste in der Diöcese. Vielleicht Hostislaus de Petrowicz, decretorum doctor, officialis c. a. (vgl. Commiss. 52), der 1347—1349 als solcher genaunt wird (Památky VIII. 150. — Ott, Receptg. S. 85). Sein Nachfolger war magister Henricus (1349; vgl. Urkundb. von Goldenkron in Fontes r. a. Bd. 37, S. 107); diesen nennt auch Formel Commiss. III. 42 und 52. Als Officiale sind noch bekannt: Simon Canonicus Prag. (1348), Bartholomeus decanus s. Egidii (1352—1353), Petrus de Cunzendorf archidiac. Horssov. (1356 bis 1363).
Strana 345
345 31. Forma commissionis ad visltandum monasterium. (sti Georgii.) Arnestus etc. . Tunc debitum officii nostri persolvimus, si profectui subditorum nostrorum diligenter et sollicite insi- stamus. Sane fama referente nostrum pervenit ad auditum, quod in monasterio sti Georgii1 in castro Pragensi sunt et committantur talia, que religionis sancte statum dedecorant, in temporalibus eciam adeo ut dicitur male regitur, quod nisi in brevi et cum effectu circa hec provideatur in irrecuperabile dampnum eiusdem monasterii posset redundare. Cum igitur talibus nos officii nostri debito quantum nobis exalto con- ceditur occurrere debeamus, cum de singulis nostrorum sub- ditorum negligenciis coram deo omnipotenti teneamus reddere racionem, quod et si personaliter facere deberemus, diversis tamen ecclesie nostre propediti negociis hiis personaliter inten- dere non valemus. Quare de legalitate et circumspectione vestris plurimum confidentes vobis . . . . et . . . . per pre- sentes committimus in virtute sancte obediencie nichilominus vobis precipientes, quatenus monasterium predictum personaliter accedentes auctoritate nostra feria secunda proxima post domi- nicam Invocavit via regia incedentes deum solum pre oculis habendo tam in capite quam in membris specialiter tamen super predictis aliisque articulis, quos vobis in scriptis dabimus, cum ea qua valetis diligencia, in quo vestras oneramus con- sciencias, visitare debeatis universa et singula corrigenda ac reformanda sollicite ac diligenter rimando, nos singulis personis regularibus et preposito prefati monasterii diligenter et sollicite examinatis omnibusque que vos ipsi in prenominato monasterio ac personis ipsius videritis corrigenda clare reformaturi. Verum ut sancte visitacionis officium eo liberius possetis exequi, con- cedimus vobis ut inobedientem seu inobedientes ac in aliquo vobis seu vestrum alteri rebellantes ecclesiastica possitis coher- cere censura. Datum etc. . . 1 Vgl. Monit. II. 10.
345 31. Forma commissionis ad visltandum monasterium. (sti Georgii.) Arnestus etc. . Tunc debitum officii nostri persolvimus, si profectui subditorum nostrorum diligenter et sollicite insi- stamus. Sane fama referente nostrum pervenit ad auditum, quod in monasterio sti Georgii1 in castro Pragensi sunt et committantur talia, que religionis sancte statum dedecorant, in temporalibus eciam adeo ut dicitur male regitur, quod nisi in brevi et cum effectu circa hec provideatur in irrecuperabile dampnum eiusdem monasterii posset redundare. Cum igitur talibus nos officii nostri debito quantum nobis exalto con- ceditur occurrere debeamus, cum de singulis nostrorum sub- ditorum negligenciis coram deo omnipotenti teneamus reddere racionem, quod et si personaliter facere deberemus, diversis tamen ecclesie nostre propediti negociis hiis personaliter inten- dere non valemus. Quare de legalitate et circumspectione vestris plurimum confidentes vobis . . . . et . . . . per pre- sentes committimus in virtute sancte obediencie nichilominus vobis precipientes, quatenus monasterium predictum personaliter accedentes auctoritate nostra feria secunda proxima post domi- nicam Invocavit via regia incedentes deum solum pre oculis habendo tam in capite quam in membris specialiter tamen super predictis aliisque articulis, quos vobis in scriptis dabimus, cum ea qua valetis diligencia, in quo vestras oneramus con- sciencias, visitare debeatis universa et singula corrigenda ac reformanda sollicite ac diligenter rimando, nos singulis personis regularibus et preposito prefati monasterii diligenter et sollicite examinatis omnibusque que vos ipsi in prenominato monasterio ac personis ipsius videritis corrigenda clare reformaturi. Verum ut sancte visitacionis officium eo liberius possetis exequi, con- cedimus vobis ut inobedientem seu inobedientes ac in aliquo vobis seu vestrum alteri rebellantes ecclesiastica possitis coher- cere censura. Datum etc. . . 1 Vgl. Monit. II. 10.
Strana 346
346 32. Commissio visitacionis alicuius archidiaconatus bona cum sentencia. Arnestus etc. . Discreto viro . . . Cum ad exstirpandam pestem cohabitacionis manifeste, in qua proch dolor clerus nostre diocesis plurimum laborat, ut audimus, certos visitatores nostros ad archidiaconatum Boleslaviensem destinassemus, qui officium visitacionis ibidem exercentes ad decanatum . . . . descenderunt, ubi . . . de . . . et . . . de . . . ecclesiarum plebanos invenerunt in eodem vicio laborantes. Et cum omnes tales per constitucionem sinodalem sentenciam excommunica- cionis non est dubium incurrisse et in eadem officium divinum exercentes notam irregularitatis contraxisse ipso facto, a qua sentencia excommunicacionis eos auctoritate nostra absolvas sed pro irregularitate sic contracta eos pro beneficio absolu- cionis ad sedem apostolicam remittas, discrecioni tue committi- mus et mandamus, quatenus eosdem plebanos auctoritate nostra, quam tibi presentibus impertimur, ab officio suspendas, quos et nos suspendimus in hiis scriptis, in ecclesiisque ipsorum ponas personas ydoneas, que ipsas officiant et plebem earum ecclesiasticis procurent sacramentis tamdiu donec super hiis cum nostris sapientibus, quid ex hoc sit faciendum, delibera- verimus et a nobis aliud receperis etc.1 . . . 33. Commissio (contra occupantes et molestantes ecclesiam). Bartholomeus decanus ecclesie sti Egidii Maioris civitatis Pragensis et Stephanus canonici Pragenses, reverendi in Christo patris et domini domini Arnesti sancte Pragensis ecclesie archi- episcopi vicarii in spiritualibus generales,2 discretis viris in Zrucz et in Hodkow ecclesiarum plebanis salutem in domino. Conquestus est nobis Adam plebanus ecclesie de C.3 quod 1 Vgl. dazu Commiss. 53. 2 Barthol. und Steph. waren im Jahre 1353 Generalvicare (Urkundb. von Hohenfurt, Fontes r. a. Bd. 23, S. 102); Barthol. ist c. 1353 oder 1354 gestorben, worauf Stephanus und Johann Paduanus Generalvicare wurden. Czestin Kostel (im Časlauer Kreis). Darauf deuten die benachbarten Orte Zrucz und Hodkow; dies beweist ferner folgende Stelle aus den Lib.
346 32. Commissio visitacionis alicuius archidiaconatus bona cum sentencia. Arnestus etc. . Discreto viro . . . Cum ad exstirpandam pestem cohabitacionis manifeste, in qua proch dolor clerus nostre diocesis plurimum laborat, ut audimus, certos visitatores nostros ad archidiaconatum Boleslaviensem destinassemus, qui officium visitacionis ibidem exercentes ad decanatum . . . . descenderunt, ubi . . . de . . . et . . . de . . . ecclesiarum plebanos invenerunt in eodem vicio laborantes. Et cum omnes tales per constitucionem sinodalem sentenciam excommunica- cionis non est dubium incurrisse et in eadem officium divinum exercentes notam irregularitatis contraxisse ipso facto, a qua sentencia excommunicacionis eos auctoritate nostra absolvas sed pro irregularitate sic contracta eos pro beneficio absolu- cionis ad sedem apostolicam remittas, discrecioni tue committi- mus et mandamus, quatenus eosdem plebanos auctoritate nostra, quam tibi presentibus impertimur, ab officio suspendas, quos et nos suspendimus in hiis scriptis, in ecclesiisque ipsorum ponas personas ydoneas, que ipsas officiant et plebem earum ecclesiasticis procurent sacramentis tamdiu donec super hiis cum nostris sapientibus, quid ex hoc sit faciendum, delibera- verimus et a nobis aliud receperis etc.1 . . . 33. Commissio (contra occupantes et molestantes ecclesiam). Bartholomeus decanus ecclesie sti Egidii Maioris civitatis Pragensis et Stephanus canonici Pragenses, reverendi in Christo patris et domini domini Arnesti sancte Pragensis ecclesie archi- episcopi vicarii in spiritualibus generales,2 discretis viris in Zrucz et in Hodkow ecclesiarum plebanis salutem in domino. Conquestus est nobis Adam plebanus ecclesie de C.3 quod 1 Vgl. dazu Commiss. 53. 2 Barthol. und Steph. waren im Jahre 1353 Generalvicare (Urkundb. von Hohenfurt, Fontes r. a. Bd. 23, S. 102); Barthol. ist c. 1353 oder 1354 gestorben, worauf Stephanus und Johann Paduanus Generalvicare wurden. Czestin Kostel (im Časlauer Kreis). Darauf deuten die benachbarten Orte Zrucz und Hodkow; dies beweist ferner folgende Stelle aus den Lib.
Strana 347
347 Moyco cum . . . et filiis suis ibidem timore dei postposito bla- dum sibi occupant et ipsum in collectione census ecclesie sue et in villa Podole et in aliis rebus suis plurimum impedientes molestias sibi nonnullas inferunt, quas idem plebanus ulterius sustinere non valens ad nos refugit humiliter supplicando, ut sibi circa premissa dignaremur de oportuno remedio providere. Nos vero ipsius gravaminibus compacientes vobis tenore pre- sencium committimus et nichilominus in virtute sancte obe- diencie et sub excommunicacionis pena mandamus, quatenus ad predictam ecclesiam personaliter accedentes, si predicta vera esse inveneritis, predictos Moyconem . . . et filios eius ex parte nostra moneatis et requiratis, quos et nos et eorum quemlibet presentibus requirimus et monemus, ut ab occupa- cione bladi et aliis impedimentis et molestiis, quas Ade plebano predicto et sue familie ibidem in C. inferunt a monicione vestra infra sex dies, quem terminum ipsis et ipsorum cuilibet pro termino peremptorio ac monicione canonica assignamus, desistant cum effectu, innotescendo ipsis, quod si secus fece- rint contra eos et eorum quemlibet quantum de iure fuerit procedemus. Fidem execucionis vestre nobis presentibus remissis facite modum execucionis vestre sine dilacione totaliter descri- bentes. Datum etc. . . 34. Commissio audiendi causas laycorum pecuniales. Arnestus etc. . . Discreto viro Marco decano Wolinensi salutem in domino. Cum laici decanatus tui propter remotam distanciam et viarum discrimina et pericula, prout nobis ex- ponere curasti, consistorium nostrum Pragense pro iusticia habenda de clericis, qui ipsis in pecuniis obligantur et e con- verso accedere non possunt bono modo, discrecioni tue com- mittimus per presentes, quatenus causas pecuniales debitorum et non alias ad valorem duarum sexagenarum grossorum dena- riorum Pragensium et non ultra se extendentes partibus huius- modi ad tui presenciam evocatis audire et eas sine debito conf. I. 124: ,Ao. 1360, 8. Junii Sbinco . . ad presentacionem Moyconis . . . de Czestinacostel . . ad ecclesiam ibidem per mortem Ade plebani vacantem fuit institutus‘. Vgl. auch Lib. erect. I. 35. Archiv. Bd. LXI. II. Halfte. 23
347 Moyco cum . . . et filiis suis ibidem timore dei postposito bla- dum sibi occupant et ipsum in collectione census ecclesie sue et in villa Podole et in aliis rebus suis plurimum impedientes molestias sibi nonnullas inferunt, quas idem plebanus ulterius sustinere non valens ad nos refugit humiliter supplicando, ut sibi circa premissa dignaremur de oportuno remedio providere. Nos vero ipsius gravaminibus compacientes vobis tenore pre- sencium committimus et nichilominus in virtute sancte obe- diencie et sub excommunicacionis pena mandamus, quatenus ad predictam ecclesiam personaliter accedentes, si predicta vera esse inveneritis, predictos Moyconem . . . et filios eius ex parte nostra moneatis et requiratis, quos et nos et eorum quemlibet presentibus requirimus et monemus, ut ab occupa- cione bladi et aliis impedimentis et molestiis, quas Ade plebano predicto et sue familie ibidem in C. inferunt a monicione vestra infra sex dies, quem terminum ipsis et ipsorum cuilibet pro termino peremptorio ac monicione canonica assignamus, desistant cum effectu, innotescendo ipsis, quod si secus fece- rint contra eos et eorum quemlibet quantum de iure fuerit procedemus. Fidem execucionis vestre nobis presentibus remissis facite modum execucionis vestre sine dilacione totaliter descri- bentes. Datum etc. . . 34. Commissio audiendi causas laycorum pecuniales. Arnestus etc. . . Discreto viro Marco decano Wolinensi salutem in domino. Cum laici decanatus tui propter remotam distanciam et viarum discrimina et pericula, prout nobis ex- ponere curasti, consistorium nostrum Pragense pro iusticia habenda de clericis, qui ipsis in pecuniis obligantur et e con- verso accedere non possunt bono modo, discrecioni tue com- mittimus per presentes, quatenus causas pecuniales debitorum et non alias ad valorem duarum sexagenarum grossorum dena- riorum Pragensium et non ultra se extendentes partibus huius- modi ad tui presenciam evocatis audire et eas sine debito conf. I. 124: ,Ao. 1360, 8. Junii Sbinco . . ad presentacionem Moyconis . . . de Czestinacostel . . ad ecclesiam ibidem per mortem Ade plebani vacantem fuit institutus‘. Vgl. auch Lib. erect. I. 35. Archiv. Bd. LXI. II. Halfte. 23
Strana 348
348 valeatis terminare, facientes quod decreveritis per censuram ecclesiasticam firmiter observari. Testes autem qui nominati fuerint etc. . . . presentibus usque ad beneplacitum nostrum tantummodo duraturis. Datum etc. . . 35. Commissio ad archidiaconos, ut corrigant clerum, cum intimacione visitacionis flende. Arnestus etc. . Honorabilibus et discretis viris dominis archidiaconis universis et singulis per nostram diecesim con- stitutis et commorantibus aut eorum vices gerentibus salutem in domino sempiternam. Sollicitudo pastoralis officii nos excitat et inducit, ut negligendo a nobis excussa desidia pro ecclesia et grege dominico nobis superna disposicione commissis et creditis ac ipsorum statu et salute sicut possumus vigilemus. Hinc est quod nos Arnestus archiepiscopus supradictus vobis omnibus et singulis archidiaconis prenotatis in virtute sancte obediencie et sub incriminacione anathematis districte precipi- mus et mandamus, quatenus omnes et singuli per archidiaco- natus vestros in corrigendis subditorum vestrorum excessibus tam plebanorum quam eciam laicorum sitis pervigiles et dili- gentes. Et quum nostrum omnium salus primo et principaliter in fide catholica consistere dinoscitur, iniungimus vobis ! circa negocium fidei catholice per parochias et plebes vestras sitis solliciti et intenti et si quid erroris aut quod fidem nostram katholicam in aliquo offendere vel eidem contraire inveneritis ut puta hereticos, scismaticos, usurarios manifestos seu sorti- legiis vel aliis supersticiosis adinvencionibus insistentes nobis tam auctores sceleris quam qualitatem facinoris denunciare et intimare sine dilacione procuretis. Insuper volumus et manda- mus, ut vos omnes et singuli archidiaconi predicti circa correctionem cleri in vestris archidiaconatibus intendatis et maxime in corrigendo et puniendo concubinarios notorios, con- temptores sentenciarum, tonsuram et habitum clericalem non Vgl. dazu in Statuta prov. Arnesti ,de officio archidinconi'. — Einzelne hier vorkommende Bestimmungen scheinen durch besondere Zeitumstände geboten gewesen zu sein, so z. B. dass man keine neuen Gesänge ein- führe (vgl. dazu Inhibit. XIV. 2), dass man Kirchhöfe mit Mauern umgeben solle u. a.
348 valeatis terminare, facientes quod decreveritis per censuram ecclesiasticam firmiter observari. Testes autem qui nominati fuerint etc. . . . presentibus usque ad beneplacitum nostrum tantummodo duraturis. Datum etc. . . 35. Commissio ad archidiaconos, ut corrigant clerum, cum intimacione visitacionis flende. Arnestus etc. . Honorabilibus et discretis viris dominis archidiaconis universis et singulis per nostram diecesim con- stitutis et commorantibus aut eorum vices gerentibus salutem in domino sempiternam. Sollicitudo pastoralis officii nos excitat et inducit, ut negligendo a nobis excussa desidia pro ecclesia et grege dominico nobis superna disposicione commissis et creditis ac ipsorum statu et salute sicut possumus vigilemus. Hinc est quod nos Arnestus archiepiscopus supradictus vobis omnibus et singulis archidiaconis prenotatis in virtute sancte obediencie et sub incriminacione anathematis districte precipi- mus et mandamus, quatenus omnes et singuli per archidiaco- natus vestros in corrigendis subditorum vestrorum excessibus tam plebanorum quam eciam laicorum sitis pervigiles et dili- gentes. Et quum nostrum omnium salus primo et principaliter in fide catholica consistere dinoscitur, iniungimus vobis ! circa negocium fidei catholice per parochias et plebes vestras sitis solliciti et intenti et si quid erroris aut quod fidem nostram katholicam in aliquo offendere vel eidem contraire inveneritis ut puta hereticos, scismaticos, usurarios manifestos seu sorti- legiis vel aliis supersticiosis adinvencionibus insistentes nobis tam auctores sceleris quam qualitatem facinoris denunciare et intimare sine dilacione procuretis. Insuper volumus et manda- mus, ut vos omnes et singuli archidiaconi predicti circa correctionem cleri in vestris archidiaconatibus intendatis et maxime in corrigendo et puniendo concubinarios notorios, con- temptores sentenciarum, tonsuram et habitum clericalem non Vgl. dazu in Statuta prov. Arnesti ,de officio archidinconi'. — Einzelne hier vorkommende Bestimmungen scheinen durch besondere Zeitumstände geboten gewesen zu sein, so z. B. dass man keine neuen Gesänge ein- führe (vgl. dazu Inhibit. XIV. 2), dass man Kirchhöfe mit Mauern umgeben solle u. a.
Strana 349
349 habentes seu arma absque causa legitima deferentes, taber- nanos, lusores taxillorum et alias insolenter viventes, presertim in criminibus predictis notorie laborantes. Nosque sentencias et penas, quas vos domini archidiaconi predicti antedictis cle- ricis auctoritate nostra, qua tenore presencium vos in hac parte fungi volumus a data presencium usque ad unum annum dun- taxat, pro predictis excessibus imponendas duxeritis et eciam infligendas exnunc prout extunc et extunc prout exnunc ratas et gratas habentes, ipsasque presentis scripti patrocinio con- firmamus. Inhibeatis eciam eisdem clericis, quibus et nos pre- sentibus inhibemus, quod tunicis et paliis nodulatis vel voce- natis, nec non secularibus et calceis incisis et rostratis omnino non utantur. Ceterum mandamus vobis et vestrum cuilibet, ut inhibeatis omnibus et singulis clericis vestrorum archidiacona- tuum, ne infra missarum solempnia aut alia divina officia ali- quem novum cantum immisceant vel quid novi interserant nisi ea que de sanctis patribus vel a nobis instituta dinoscuntur. Preterea volumus, precipimus et mandamus, quod vos omnes et singuli archidiaconi predicti statuta nostra et maxime pro- vincialia inviolabiliter teneatis et observetis faciatisque ea a clericis vestrorum archidiaconatuum firmiter observari, quodque vos domini archidiaconi eadem statuta integraliter conscripta circa vos habeatis, ut cum opus fuerit possit ad ea recursus haberi. Mandamus eciam vobis, ut clericos et plebezanos vestro- rum archidiaconatuum moncatis et inducatis et si opus fuerit precipiatis eisdem, ut cimitheria suarum ecclesiarum muros vel sepes non habencia cum consilio et auxilio suorum plebeza- norum, quos ad hoc hortari mandamus, muro vel sepe muniant et circumdent sub pena unius sexagene gross., quam quilibet plebanus dare et solvere tenetur pro suo cimitherio impen- dendam, qui mandatum vestrum ymopocius nostrum in pre- dictis non curaverit adimplere. Iniungimus eciam vobis archi- diaconis predictis, ut vos et quilibet vestrum plebanis suorum archidiaconatuum insinuare studeat et intimare, quatenus se omnes et singuli ad sancte visitacionis officium digne susci- piendum quanto melius valeant preparent et adaptent, quod in brevi per provinciam et diecesim nostras intendimus exercere divina nobis gracia suffragante. Datum etc. 23*
349 habentes seu arma absque causa legitima deferentes, taber- nanos, lusores taxillorum et alias insolenter viventes, presertim in criminibus predictis notorie laborantes. Nosque sentencias et penas, quas vos domini archidiaconi predicti antedictis cle- ricis auctoritate nostra, qua tenore presencium vos in hac parte fungi volumus a data presencium usque ad unum annum dun- taxat, pro predictis excessibus imponendas duxeritis et eciam infligendas exnunc prout extunc et extunc prout exnunc ratas et gratas habentes, ipsasque presentis scripti patrocinio con- firmamus. Inhibeatis eciam eisdem clericis, quibus et nos pre- sentibus inhibemus, quod tunicis et paliis nodulatis vel voce- natis, nec non secularibus et calceis incisis et rostratis omnino non utantur. Ceterum mandamus vobis et vestrum cuilibet, ut inhibeatis omnibus et singulis clericis vestrorum archidiacona- tuum, ne infra missarum solempnia aut alia divina officia ali- quem novum cantum immisceant vel quid novi interserant nisi ea que de sanctis patribus vel a nobis instituta dinoscuntur. Preterea volumus, precipimus et mandamus, quod vos omnes et singuli archidiaconi predicti statuta nostra et maxime pro- vincialia inviolabiliter teneatis et observetis faciatisque ea a clericis vestrorum archidiaconatuum firmiter observari, quodque vos domini archidiaconi eadem statuta integraliter conscripta circa vos habeatis, ut cum opus fuerit possit ad ea recursus haberi. Mandamus eciam vobis, ut clericos et plebezanos vestro- rum archidiaconatuum moncatis et inducatis et si opus fuerit precipiatis eisdem, ut cimitheria suarum ecclesiarum muros vel sepes non habencia cum consilio et auxilio suorum plebeza- norum, quos ad hoc hortari mandamus, muro vel sepe muniant et circumdent sub pena unius sexagene gross., quam quilibet plebanus dare et solvere tenetur pro suo cimitherio impen- dendam, qui mandatum vestrum ymopocius nostrum in pre- dictis non curaverit adimplere. Iniungimus eciam vobis archi- diaconis predictis, ut vos et quilibet vestrum plebanis suorum archidiaconatuum insinuare studeat et intimare, quatenus se omnes et singuli ad sancte visitacionis officium digne susci- piendum quanto melius valeant preparent et adaptent, quod in brevi per provinciam et diecesim nostras intendimus exercere divina nobis gracia suffragante. Datum etc. 23*
Strana 350
350 36. Commissio contra lusores, virginum stupratores. Ad nostram, quod dolenter referimus, est deductum noti- ciam, quod nonnulli clerici et presbyteri in bonis monasterii vestri predicti! in vicina vestra constitutarum ecclesiarum dei timore postposito suique honoris et status clericalis immemores non causa necessitatis sed ebrietatis tabernas froquentando multos nephandos excessus, verba scurilia et turpia loquendo, arma deferendo videlicet balistas, taxillos ludendo, vicio in- continencie se maculando, quandoque eciam adulteria et stupra virginum perpetrando, furta committendo et a furibus res furatas colligendo ac fures fovendo et quamplura alia, que sta- tum et reverenciam dedecorant clericalem, non verentur exer- cere. Et licet exstirpacioni et eradicacioni talium excessuum per nos quantum nobis exalto conceditur nostrosque commissa- rios intenderimus et continue intendamus, tamen doctrinam beati Gregorii dicentis: Sequentes mandata celestia efficacius gerimus, si una cum fratribus nostra onera partiamur, hone- stati vestre, de qua plenam in domino gerimus fiduciam, com- mittimus per presentes, cum talia quociens in bonis monasterii vestri vel in vicino committuntur et nobis de facili non valeant ocultari, quatenus omnes et singulos clericos et presbyteros in Brodensi et Czaslaviensi decanatibus constitutos eciam si fuerint rectores ecclesiarum parochialium vel alias se in eisdem deca- natibus receperint, qui in predictis aut aliquo predictorum ex- cessuum seu eorum que status clericalis honestatem deturpant, culpabiles fuerint, auctoritate nostra, quam vobis presentibus impertimur, rite corrigere valeatis, que pena talium presumen- cium aliis sit exemplum. Si qua vero ex premissis ex aliqua causa forte emendare vel corrigere non possetis, ad nostram ea audienciam deducere studeatis. Et si quis vobis in premissis aut premissorum aliquo parere non curaverit seu vestrum pre- sumpserit officium perturbare, ipsum ecclesiastica constringatis censura, insuper eum vel eos, cuius vel quorum culpe qualitas id exegerit, per vos, amicos vel familiam vestram captivantes nostris carceribus mancipandum scu mancipandos curetis pre- sentare, presentibus a data presencium per spacium unius anni termino duraturis. Datum etc. . . 1 Vielleicht Sedlecz.
350 36. Commissio contra lusores, virginum stupratores. Ad nostram, quod dolenter referimus, est deductum noti- ciam, quod nonnulli clerici et presbyteri in bonis monasterii vestri predicti! in vicina vestra constitutarum ecclesiarum dei timore postposito suique honoris et status clericalis immemores non causa necessitatis sed ebrietatis tabernas froquentando multos nephandos excessus, verba scurilia et turpia loquendo, arma deferendo videlicet balistas, taxillos ludendo, vicio in- continencie se maculando, quandoque eciam adulteria et stupra virginum perpetrando, furta committendo et a furibus res furatas colligendo ac fures fovendo et quamplura alia, que sta- tum et reverenciam dedecorant clericalem, non verentur exer- cere. Et licet exstirpacioni et eradicacioni talium excessuum per nos quantum nobis exalto conceditur nostrosque commissa- rios intenderimus et continue intendamus, tamen doctrinam beati Gregorii dicentis: Sequentes mandata celestia efficacius gerimus, si una cum fratribus nostra onera partiamur, hone- stati vestre, de qua plenam in domino gerimus fiduciam, com- mittimus per presentes, cum talia quociens in bonis monasterii vestri vel in vicino committuntur et nobis de facili non valeant ocultari, quatenus omnes et singulos clericos et presbyteros in Brodensi et Czaslaviensi decanatibus constitutos eciam si fuerint rectores ecclesiarum parochialium vel alias se in eisdem deca- natibus receperint, qui in predictis aut aliquo predictorum ex- cessuum seu eorum que status clericalis honestatem deturpant, culpabiles fuerint, auctoritate nostra, quam vobis presentibus impertimur, rite corrigere valeatis, que pena talium presumen- cium aliis sit exemplum. Si qua vero ex premissis ex aliqua causa forte emendare vel corrigere non possetis, ad nostram ea audienciam deducere studeatis. Et si quis vobis in premissis aut premissorum aliquo parere non curaverit seu vestrum pre- sumpserit officium perturbare, ipsum ecclesiastica constringatis censura, insuper eum vel eos, cuius vel quorum culpe qualitas id exegerit, per vos, amicos vel familiam vestram captivantes nostris carceribus mancipandum scu mancipandos curetis pre- sentare, presentibus a data presencium per spacium unius anni termino duraturis. Datum etc. . . 1 Vielleicht Sedlecz.
Strana 351
351 37. Forma commissionis examinandi ordinandos. Ex pastoralis officii nostri debito clericis presertim bene- ficiatis quibus racione beneficiorum ipsorum que in nostra obtinent diocesi ad sacros et precipue sacerdocii ordinis pro- cedendi tempus currit, ne lapsu temporis beneficia ipsa perdant, providere cupientes decrevimus in proximis quatuortemporibus clericorum ordines facere celebrare. Et quia vobis ea que nostris incumbunt humeris libenter committimus facta nostra ideoque ad vestre circumspectionis et specialis devocionis industria ple- nam in domino fiduciam obtinentes vestre honestati committimus per presentes, quatenus examinacioni clericorum ordinandorum presideatis eosque, quos iusta examinacione premissa dignos repereritis, intitulari ad matricam faciatis per dominum . . . . episcopum . . . nostrum vicarium ordinandos.1 Inhibentes vobis 1 Wie in der Einloitung orwähnt wurde, war die Verpflichtung, die höheren (priesterlichon) Weihen zu empfangen, für geistliche Würdentrüger nicht allgemoin, selbst die höheren und die höchsten geistlichen Würden wurden Clorikern mit niederen Weihen verliehen. Einzelne Beneficien aber (nament- lich die Pfarreien) mussten durch Priester besetzt werden. Die Weihe ertheilte der Weihbischof. Bevor ein Cleriker die höhere Weihe empfing, musste er sich ciner Prüfung unterzichen und wurde, wenn or diese be- stand, in die ,Matrica ordinandorum‘ eingetragen, die dem Weihbischof übergeben wurde. Ausserdem musste er sich ausweisen, dass er bereits ein Boneficium oder die Anwartschaft dazu besitze (titulus beneficii). Von dieser Bestimmung wurde nur derjenige dispensirt, der andere (eigene) genügende Einkünfte nachweisen konnte (vgl. Diversa XXIV. 9, 10). Folgende Bruchstiücke der ältesten Matrica ordinandorum (vom Jahre 1355) fanden wir auf den Einbanddeckeln des Cod. IV. A. 15 (Univ.-Bibl. zu Prag): Matrica ordinandorum de a. 1355. I. Theil. . . . . . . de mandato Rev. in Christo patris et domini d. Arnesti, s. Pragensis ecelesie archiepiscopi per venerab. in Christo patrem H(er- mannum) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ecelesia Pragensis. (Es waren viele Namen eingetragen, die aber — weil sie ausradirt wurden und eine spätere Hand darüber ge- schrieben hatte — jetzt nicht mohr zu lesen sind, ausser:) . . . borius (?) . . . Buzco . . . d. Habardus canonicus Prag. . . . ad tyt. vicarii d. Wilhelmi canonici . . . . .
351 37. Forma commissionis examinandi ordinandos. Ex pastoralis officii nostri debito clericis presertim bene- ficiatis quibus racione beneficiorum ipsorum que in nostra obtinent diocesi ad sacros et precipue sacerdocii ordinis pro- cedendi tempus currit, ne lapsu temporis beneficia ipsa perdant, providere cupientes decrevimus in proximis quatuortemporibus clericorum ordines facere celebrare. Et quia vobis ea que nostris incumbunt humeris libenter committimus facta nostra ideoque ad vestre circumspectionis et specialis devocionis industria ple- nam in domino fiduciam obtinentes vestre honestati committimus per presentes, quatenus examinacioni clericorum ordinandorum presideatis eosque, quos iusta examinacione premissa dignos repereritis, intitulari ad matricam faciatis per dominum . . . . episcopum . . . nostrum vicarium ordinandos.1 Inhibentes vobis 1 Wie in der Einloitung orwähnt wurde, war die Verpflichtung, die höheren (priesterlichon) Weihen zu empfangen, für geistliche Würdentrüger nicht allgemoin, selbst die höheren und die höchsten geistlichen Würden wurden Clorikern mit niederen Weihen verliehen. Einzelne Beneficien aber (nament- lich die Pfarreien) mussten durch Priester besetzt werden. Die Weihe ertheilte der Weihbischof. Bevor ein Cleriker die höhere Weihe empfing, musste er sich ciner Prüfung unterzichen und wurde, wenn or diese be- stand, in die ,Matrica ordinandorum‘ eingetragen, die dem Weihbischof übergeben wurde. Ausserdem musste er sich ausweisen, dass er bereits ein Boneficium oder die Anwartschaft dazu besitze (titulus beneficii). Von dieser Bestimmung wurde nur derjenige dispensirt, der andere (eigene) genügende Einkünfte nachweisen konnte (vgl. Diversa XXIV. 9, 10). Folgende Bruchstiücke der ältesten Matrica ordinandorum (vom Jahre 1355) fanden wir auf den Einbanddeckeln des Cod. IV. A. 15 (Univ.-Bibl. zu Prag): Matrica ordinandorum de a. 1355. I. Theil. . . . . . . de mandato Rev. in Christo patris et domini d. Arnesti, s. Pragensis ecelesie archiepiscopi per venerab. in Christo patrem H(er- mannum) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ecelesia Pragensis. (Es waren viele Namen eingetragen, die aber — weil sie ausradirt wurden und eine spätere Hand darüber ge- schrieben hatte — jetzt nicht mohr zu lesen sind, ausser:) . . . borius (?) . . . Buzco . . . d. Habardus canonicus Prag. . . . ad tyt. vicarii d. Wilhelmi canonici . . . . .
Strana 352
352 sub pena anathematis firmiter et precise, ne ad subdiaconatus Weiter unten (wahrscheinlich bereits zu einer andern Collegiatkirche gehörig): . . . . Bohussii canonici . . . . de Cogetin . . . . man- sionarii . . . . . . . Henricus canonicus eccl. Pragensis (?) . . . . . . ad tyt, vicarii d. Genezonis canonici eccl. . . . . . . de Pylzna, Nicol. . . . . . . de Polanka, Swatho (?) . . . . . . Bohuss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ecclesia Melnicensis: accolite: Philipus, Jacobus (2), Johannes, Petrus, R . . . (?), Nico- laus, Venceslaus, Andreas, Nicolaus. subd. Nicol. (?) ad tyt. . . sacristani Melnicensis . . . . presb. Nicolaus ad tyt, vicarie Symonis canonici eccl. Meln. ... . Andreas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De domo s. Karoli canonicorum regul. in Praga: subd. Venceslaus, Conradus, Philippus, Zawissius, Paulus, Vences- laus, Theodricus. De domo s. Marie in Glacz: presb. Johannes, Nicolaus, Petrus. De domo s. Benedicti in Brewnow: subd. Petrus, Venceslaus, Sdeslaus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De domo s. Ambrosii in Praga: subd. Johannes. De domo orti s. Marie fratrum Carthusiensium. (Keine Namen). De domo s. Marie in Aula Regia: diac. Martinus. De domo s. Marie in Sedlecz. (Keine Namen). De domo s. Marie in Pomuk: accol. Goczwinus. presb. Henricus. De domo s. Marie in Plass. (Weggeschuitten). De domo s. Marie Cruciferorum .... accol. Paulus, Johannes. subd. Venceslaus, Johannes. presb. Nicolaus, Paulus. De domo s. Marie in pedepontis. (Keino Namen). De domo ss. Petri et Pauli (in Sderaz): accol. Sudomyr, Pe . .. . De domo s. Francisci Cruciferorum ... (Keine Namen). De domo s. Clementis fratrum praedicatorum: accol. Jacobus, Johannes On . . . (?), Procopius, Johannes, Mar- tinus, Johannes, Milco, Wenceslaus .. . . subd. Nicolaus, Tyrmannus, Venceslaus, Martinus .... diac. Venceslaus, Johannes, Johannes, Jacobus, Mart . . ., Zbinco, Martinus, Johannes, Nicolaus, Franciscus . . . presb. Nicolaus, Laurentius ...
352 sub pena anathematis firmiter et precise, ne ad subdiaconatus Weiter unten (wahrscheinlich bereits zu einer andern Collegiatkirche gehörig): . . . . Bohussii canonici . . . . de Cogetin . . . . man- sionarii . . . . . . . Henricus canonicus eccl. Pragensis (?) . . . . . . ad tyt, vicarii d. Genezonis canonici eccl. . . . . . . de Pylzna, Nicol. . . . . . . de Polanka, Swatho (?) . . . . . . Bohuss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ecclesia Melnicensis: accolite: Philipus, Jacobus (2), Johannes, Petrus, R . . . (?), Nico- laus, Venceslaus, Andreas, Nicolaus. subd. Nicol. (?) ad tyt. . . sacristani Melnicensis . . . . presb. Nicolaus ad tyt, vicarie Symonis canonici eccl. Meln. ... . Andreas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De domo s. Karoli canonicorum regul. in Praga: subd. Venceslaus, Conradus, Philippus, Zawissius, Paulus, Vences- laus, Theodricus. De domo s. Marie in Glacz: presb. Johannes, Nicolaus, Petrus. De domo s. Benedicti in Brewnow: subd. Petrus, Venceslaus, Sdeslaus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De domo s. Ambrosii in Praga: subd. Johannes. De domo orti s. Marie fratrum Carthusiensium. (Keine Namen). De domo s. Marie in Aula Regia: diac. Martinus. De domo s. Marie in Sedlecz. (Keine Namen). De domo s. Marie in Pomuk: accol. Goczwinus. presb. Henricus. De domo s. Marie in Plass. (Weggeschuitten). De domo s. Marie Cruciferorum .... accol. Paulus, Johannes. subd. Venceslaus, Johannes. presb. Nicolaus, Paulus. De domo s. Marie in pedepontis. (Keino Namen). De domo ss. Petri et Pauli (in Sderaz): accol. Sudomyr, Pe . .. . De domo s. Francisci Cruciferorum ... (Keine Namen). De domo s. Clementis fratrum praedicatorum: accol. Jacobus, Johannes On . . . (?), Procopius, Johannes, Mar- tinus, Johannes, Milco, Wenceslaus .. . . subd. Nicolaus, Tyrmannus, Venceslaus, Martinus .... diac. Venceslaus, Johannes, Johannes, Jacobus, Mart . . ., Zbinco, Martinus, Johannes, Nicolaus, Franciscus . . . presb. Nicolaus, Laurentius ...
Strana 353
353 et sacerdocii ordines alios preterquam beneficia obtinentes aut qui De domo s. Jacobi fratrum minorum: accol. Salwik, Nicolaus Nacze . . ., Markwardus, Jacobus, Ho- styco, Chocyen, Benessius . . . . subd. Johannes, Albertus, Nicolaus, Johannes, J . . . ., Petrus, Goczlinus, Nicolaus, Franciseus. diac. Hana, Leo, Johannes, Henzlinus .. . . . Nicolaus. presb. Franciscus, Mathias, Bussco, Henrieus . .. ., Henzlinus. De domo s. Thome fratrum heremitarum ... accol. Johannes, Nicolaus, Lin .. .. .(?), Johannes, Nicolaus, Nicolaus. . . . . . . . (Das Weitere weggeschnitten). De tytulo Boleslaviensi: diac. (?) . . . yetko (?) ad t. medie partis ecclesie in Rozdialowicz, Jablonecz, Wenceslaus ad t. p. e. in . . . (?) . . . . de Zytavia ad t. .. (?), Johannes . . . ., Wenceslaus quondam Ulmanni . . ., Math. Bohusl. de Glatovia. presb. (?) . . . . Henzlini de Czywietla. De tytulo Gradicensi: subd. Nicolaus ad t. p. e. in Trutlini villa, Lipmannus ad t. altaris in ecclesia in Antiquo Fago, Petrus ad t. p. c. in Peczina, Nico- laus ad t. p. e. in Wl .. . (?), Petrus Benesii de Greez de spe- ciali mandato d. archiepiscopi, Philippus Zdyslai de Grecz . . . . diac. Johannes Petri de Dobruska, Nicolaus Dalessii de Rokytna, Conradus Hanussii de Rychnaw, Radslaus Georgii de Czastolovicz, Petrus ad t. p. o. in Uhrzyn, Petrus ad t. p. c. in Ryhna. presb. Zdyslaus Zdyslai de Rakownik (?), Johannes S . . . de By- dzowia, Johannes ad t. altaris s. crucis in ecclesia . . . in Grecz, Laurencius pleb. de Mochow. De tytulo Pylznensi. (Weggeschnitten). Matrica ordinandorum de a. 1355. II. Theil. . . . . . . . . . quo cantatur Venite adoremus de mandato Rev. in Christô patris et domini d. Arnesti s. Pragensis ceclesic archiepiscopi per ven. in Christo patrem (Hermannum) Narratensem . . . Prag . . . . . cele- bratis infrascripti clorici in prosenti matrica conscripti sunt ordinati. (Ecelesia Pragensis) . . . elerici, hostiarii, exhorcisce, accolite, (sub- diac)oni, diaconi, presbiteri ordinandi procedant. (Diaconus) . . . ad ((itulum) vicar. domini Johannis de Sta (Sca?) . . . . ecclesin Prag. (Presb.) . . . vir d. Johannes canonicus ecclesie Pragensis . . . . . . vir d. Habardus canonicus ecelesie Pragensis . . . . . . s de Harauiez, Litoldus Andree de Uscz ... . . . de Costulecz, Bartolomeus Grego . .. . . . n1sk.
353 et sacerdocii ordines alios preterquam beneficia obtinentes aut qui De domo s. Jacobi fratrum minorum: accol. Salwik, Nicolaus Nacze . . ., Markwardus, Jacobus, Ho- styco, Chocyen, Benessius . . . . subd. Johannes, Albertus, Nicolaus, Johannes, J . . . ., Petrus, Goczlinus, Nicolaus, Franciseus. diac. Hana, Leo, Johannes, Henzlinus .. . . . Nicolaus. presb. Franciscus, Mathias, Bussco, Henrieus . .. ., Henzlinus. De domo s. Thome fratrum heremitarum ... accol. Johannes, Nicolaus, Lin .. .. .(?), Johannes, Nicolaus, Nicolaus. . . . . . . . (Das Weitere weggeschnitten). De tytulo Boleslaviensi: diac. (?) . . . yetko (?) ad t. medie partis ecclesie in Rozdialowicz, Jablonecz, Wenceslaus ad t. p. e. in . . . (?) . . . . de Zytavia ad t. .. (?), Johannes . . . ., Wenceslaus quondam Ulmanni . . ., Math. Bohusl. de Glatovia. presb. (?) . . . . Henzlini de Czywietla. De tytulo Gradicensi: subd. Nicolaus ad t. p. e. in Trutlini villa, Lipmannus ad t. altaris in ecclesia in Antiquo Fago, Petrus ad t. p. c. in Peczina, Nico- laus ad t. p. e. in Wl .. . (?), Petrus Benesii de Greez de spe- ciali mandato d. archiepiscopi, Philippus Zdyslai de Grecz . . . . diac. Johannes Petri de Dobruska, Nicolaus Dalessii de Rokytna, Conradus Hanussii de Rychnaw, Radslaus Georgii de Czastolovicz, Petrus ad t. p. o. in Uhrzyn, Petrus ad t. p. c. in Ryhna. presb. Zdyslaus Zdyslai de Rakownik (?), Johannes S . . . de By- dzowia, Johannes ad t. altaris s. crucis in ecclesia . . . in Grecz, Laurencius pleb. de Mochow. De tytulo Pylznensi. (Weggeschnitten). Matrica ordinandorum de a. 1355. II. Theil. . . . . . . . . . quo cantatur Venite adoremus de mandato Rev. in Christô patris et domini d. Arnesti s. Pragensis ceclesic archiepiscopi per ven. in Christo patrem (Hermannum) Narratensem . . . Prag . . . . . cele- bratis infrascripti clorici in prosenti matrica conscripti sunt ordinati. (Ecelesia Pragensis) . . . elerici, hostiarii, exhorcisce, accolite, (sub- diac)oni, diaconi, presbiteri ordinandi procedant. (Diaconus) . . . ad ((itulum) vicar. domini Johannis de Sta (Sca?) . . . . ecclesin Prag. (Presb.) . . . vir d. Johannes canonicus ecclesie Pragensis . . . . . . vir d. Habardus canonicus ecelesie Pragensis . . . . . . s de Harauiez, Litoldus Andree de Uscz ... . . . de Costulecz, Bartolomeus Grego . .. . . . n1sk.
Strana 354
354 ad titulum sufficientis patrimonii per fide dignorum testimonia OO. SS. capelle regie in castro Pragensi. (Keine Namen). SS. Petri et Pauli apostolorum in Wyssegrado: accolite ordinandi procedant. (Ein Name nicht mehr lesbar.) subd. .. .. .. diac. Henzlinus quondam Conr. de Praga, Zacharias . . de Praga. presb....Biczanus (?) do Luchaw d. s. g. d. Nicolaus . . . de s.g.d. De domo s. (Karoli?) canonicorum regularium in Praga: subd. Cunso. presb. Venceslaus, Thoodricus, Conradus, Venceslaus. De domo s. Marie in Glacz. (Keine Namen). De domo s. Benedicti in Brewnow: presb. Petrus. De domo s. Marie in Cladrub: accol. Martinus. subd. Dypoldus, Johannes. diac. Swoysic, Jacobus. presb. Mathias, Dyetlebus. De domo s. Johannis in Ostrow. (Keine Namen). De domo ss. Petri ot Pauli ap. in Wilemow. (Keine Namen). De domo s. Laurencii in Opatowicz. (Weggeschnitton). De domo s. Marie in Aula Regia. (Keine Namen). De domo s. Maric in Sedlecz. (Keine Namen). De domo s. Marie in Pomuk. (Keine Namen). De domo s. Marie in Plass: accol. (? cin Name). subd. Petrus. diac. Heuricus, Eyngelbortus, Wilhelmus. presb. Dyethmarus, Wilhelmus, Johannes. De domo s. Maric in Grediz. (Koine Namen). De domo s. Marie in Ossyek. (Keine Namen). De domo s. Marie ad sanctam Coronam. (Keine Namen). De domo s. Marie in Sacrocampo. (Weggeschnitten). De domo s. Marie in pedepontis Prag: subd. Nicolaus, Busco (?). diac. Johlinus, Michael. presb. Venceslaus. De domo ss. Petri ot Pauli ap. in Sderaz: subd. Valentinus. diac. Johannes, Sudymyrus. presb. Symeon. De domo s. Francisci cruciferorum cum stella: accol. Petrus. subd. Henzlinus. De domo . . . s. Clementis fratrum praedicatorum: accol. Petrus, Johannes, Leo, Johaunes.
354 ad titulum sufficientis patrimonii per fide dignorum testimonia OO. SS. capelle regie in castro Pragensi. (Keine Namen). SS. Petri et Pauli apostolorum in Wyssegrado: accolite ordinandi procedant. (Ein Name nicht mehr lesbar.) subd. .. .. .. diac. Henzlinus quondam Conr. de Praga, Zacharias . . de Praga. presb....Biczanus (?) do Luchaw d. s. g. d. Nicolaus . . . de s.g.d. De domo s. (Karoli?) canonicorum regularium in Praga: subd. Cunso. presb. Venceslaus, Thoodricus, Conradus, Venceslaus. De domo s. Marie in Glacz. (Keine Namen). De domo s. Benedicti in Brewnow: presb. Petrus. De domo s. Marie in Cladrub: accol. Martinus. subd. Dypoldus, Johannes. diac. Swoysic, Jacobus. presb. Mathias, Dyetlebus. De domo s. Johannis in Ostrow. (Keine Namen). De domo ss. Petri ot Pauli ap. in Wilemow. (Keine Namen). De domo s. Laurencii in Opatowicz. (Weggeschnitton). De domo s. Marie in Aula Regia. (Keine Namen). De domo s. Maric in Sedlecz. (Keine Namen). De domo s. Marie in Pomuk. (Keine Namen). De domo s. Marie in Plass: accol. (? cin Name). subd. Petrus. diac. Heuricus, Eyngelbortus, Wilhelmus. presb. Dyethmarus, Wilhelmus, Johannes. De domo s. Maric in Grediz. (Koine Namen). De domo s. Marie in Ossyek. (Keine Namen). De domo s. Marie ad sanctam Coronam. (Keine Namen). De domo s. Marie in Sacrocampo. (Weggeschnitten). De domo s. Marie in pedepontis Prag: subd. Nicolaus, Busco (?). diac. Johlinus, Michael. presb. Venceslaus. De domo ss. Petri ot Pauli ap. in Sderaz: subd. Valentinus. diac. Johannes, Sudymyrus. presb. Symeon. De domo s. Francisci cruciferorum cum stella: accol. Petrus. subd. Henzlinus. De domo . . . s. Clementis fratrum praedicatorum: accol. Petrus, Johannes, Leo, Johaunes.
Strana 355
355 docere poterit, recipere aliquatenus presumatis. Datum etc. . . subd. Petrus, Johannes, Ozwaldus, Milco . . . . diac. Nicolaus, Jacobus, Venceslaus, Dominicus, N . . . presb. Johannes, Sbinco, Raczko, Johannes, Martinus. De domo s. Thome fratrum heremitarum in Praga: subd. Leonardus, Augustinus, Johannes. diac. Stanislaus, Henricus, Georgius. presb. Wolflinus, Petrus, Zacharias. De domo s. Crucis de penitencia beatorum martyrum. (Keine Namen). De domo s. Marie fratrum Carmelitarum in (Praga): subd. Albertus. diac. Johanncs. presb. Petrus. De tytulo Pragensi accoliti ord. proc. . . . . . plebanus ad tyt. parochialis ccclesie in Eylaw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . (Diaconi ?) Nicol. Milote de Budecz. (Presbiteri) . . . cko ad tytulum parochialis ecclesie in Rozda- lonicz, Joannes ad t. p. e. in . . . . Venceslaus Ulmanni de Mel- niko, Johannes ad t. p. 6. . . . ecz Woyslaus ad t. p. e. in Arnolticz, Johannes . . . . de Zitavia. De tytulo Curimensi: (diac.) Martinus Dobrzate de Rathai. (presb.) Paulus Krzyzan de Jenicow de speciali gracia domini Ro- . . . . ad tyt. p. e. in Zdysslawicz, Henricus ad t. p. e. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De tytulo Pylznensi: diac. Johannes Wornheri de Borr ad perpet. vicariam in ... Iduch. presb. Johannes ad t. p. e. in Swietecz, Mathias Bohuslai (?) de Glatovia, Paulus Milothe de Chotietow (?). De tytulo Zacensi: subd. Reynhardus ad t. p. c. in Dobrzan, Nicolaus ad t. p. e. in Zelina, Dopoldus ad t. p. e. in Tyssow. . . . . . . . . . . . . . . . . . . De tytulo Belinensi: subd. Tymo ad t. p. o. in Wsseborzycz, qui probavit sufficienter, quod primo anno confirmacionis sue ordines celebrati non fuerunt et quod propter casum, quem fecit, Pragam ad ordines eundo procedore non potuit, quod per instrumentum eciam probavit. diac. Jacobus Nicolai de Usk. presb. Johanncs Treutlini de Usk, Radslaus ad t. p. e. in Teplicz. De tytulo Horssovionsi: subd. Vitus Michonis de Tyn de s. g. d. diac. Franciscus Conradi de Tusta.
355 docere poterit, recipere aliquatenus presumatis. Datum etc. . . subd. Petrus, Johannes, Ozwaldus, Milco . . . . diac. Nicolaus, Jacobus, Venceslaus, Dominicus, N . . . presb. Johannes, Sbinco, Raczko, Johannes, Martinus. De domo s. Thome fratrum heremitarum in Praga: subd. Leonardus, Augustinus, Johannes. diac. Stanislaus, Henricus, Georgius. presb. Wolflinus, Petrus, Zacharias. De domo s. Crucis de penitencia beatorum martyrum. (Keine Namen). De domo s. Marie fratrum Carmelitarum in (Praga): subd. Albertus. diac. Johanncs. presb. Petrus. De tytulo Pragensi accoliti ord. proc. . . . . . plebanus ad tyt. parochialis ccclesie in Eylaw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . (Diaconi ?) Nicol. Milote de Budecz. (Presbiteri) . . . cko ad tytulum parochialis ecclesie in Rozda- lonicz, Joannes ad t. p. e. in . . . . Venceslaus Ulmanni de Mel- niko, Johannes ad t. p. 6. . . . ecz Woyslaus ad t. p. e. in Arnolticz, Johannes . . . . de Zitavia. De tytulo Curimensi: (diac.) Martinus Dobrzate de Rathai. (presb.) Paulus Krzyzan de Jenicow de speciali gracia domini Ro- . . . . ad tyt. p. e. in Zdysslawicz, Henricus ad t. p. e. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De tytulo Pylznensi: diac. Johannes Wornheri de Borr ad perpet. vicariam in ... Iduch. presb. Johannes ad t. p. e. in Swietecz, Mathias Bohuslai (?) de Glatovia, Paulus Milothe de Chotietow (?). De tytulo Zacensi: subd. Reynhardus ad t. p. c. in Dobrzan, Nicolaus ad t. p. e. in Zelina, Dopoldus ad t. p. e. in Tyssow. . . . . . . . . . . . . . . . . . . De tytulo Belinensi: subd. Tymo ad t. p. o. in Wsseborzycz, qui probavit sufficienter, quod primo anno confirmacionis sue ordines celebrati non fuerunt et quod propter casum, quem fecit, Pragam ad ordines eundo procedore non potuit, quod per instrumentum eciam probavit. diac. Jacobus Nicolai de Usk. presb. Johanncs Treutlini de Usk, Radslaus ad t. p. e. in Teplicz. De tytulo Horssovionsi: subd. Vitus Michonis de Tyn de s. g. d. diac. Franciscus Conradi de Tusta.
Strana 356
356 38. Commissio in causa appellacionis. Arnestus ctc. . Honorabilibus viris Bartholomeo decano sti Egidii in Maiori civitate Pragensi et Stephano! nostro in ecclesia nostra iam dicta perpetuo vicario, nostris in spiritua- libus goneralibus vicariis salutem in domino. Causam appella- cionis per discretum virum Johannem Vilmanni presbyterum in Curzym a quadam sentencia per dominum Zyfridum2 cu- stodem Wissegradensem et Venceslaum Plauerii plebanum in Lyssa3 subexecutores gracie Johanni de Naczeracz per bone memorie dominum Clementem papam sextum ad collectionem, provisionem, presentacionem seu quamvis aliam disposicionem abbatis et conventus monasterii Cedlicensis Cysterciensis or- dinis in communi forma facte per nos ut dicitur deputatos, pro ipso Johanne de Naczyeracz et contra predictum Johannem Wilmanni late nuper ad nos interposite et negociis principali- bus cum suis dependentibus emergentibus et connexis hone- stati vestre in solidum presentibus duximus committendam, volentes, quatenus partibus predictis ad vestri evocatis presen- ciam causam huiusmodi audiatis et cam cum principali nec non dependentibus emergentibus et connexis fine debito doci- datis, facientes quod decreveritis per censuram ecclesiasticam firmiter observari. Testes autem etc. . Datum etc. . 39. Commissio super purificacione graciarum. Arnestus etc. . Vicariis nostris in spiritualibus 4 etc. . . Cum ex certis causis extra nostram diocesim cum serenissimo De tytulo .. . . (?) subd. Nicolaus ad t. p. c. in S . . . . . . sui opiscopi. De dyocese Wratislavionsi, Lubucensi, Ratisponensi. (Keine Namen). 1 Vgl. Commiss. 33. 2 Siffridus custos Wyssegr. wird 1349--1355 genaunt (Urkundei der Univ.- Bibl. zu Prag. — Tomek, Základy, Wyss. 182). 3 Venceslaus plob. in Lissa wird noch 1357 genannt (Lib. conf. I. 18). 4 Es dürften hier die in der vorangehenden Formel genannten General- vicare gemeint sein, wie auch die Bezeichnung des Carolus als Roma- noruim rex auf die Zeit vor der Kaiserkrönung 1355 schliessen lüsst.
356 38. Commissio in causa appellacionis. Arnestus ctc. . Honorabilibus viris Bartholomeo decano sti Egidii in Maiori civitate Pragensi et Stephano! nostro in ecclesia nostra iam dicta perpetuo vicario, nostris in spiritua- libus goneralibus vicariis salutem in domino. Causam appella- cionis per discretum virum Johannem Vilmanni presbyterum in Curzym a quadam sentencia per dominum Zyfridum2 cu- stodem Wissegradensem et Venceslaum Plauerii plebanum in Lyssa3 subexecutores gracie Johanni de Naczeracz per bone memorie dominum Clementem papam sextum ad collectionem, provisionem, presentacionem seu quamvis aliam disposicionem abbatis et conventus monasterii Cedlicensis Cysterciensis or- dinis in communi forma facte per nos ut dicitur deputatos, pro ipso Johanne de Naczyeracz et contra predictum Johannem Wilmanni late nuper ad nos interposite et negociis principali- bus cum suis dependentibus emergentibus et connexis hone- stati vestre in solidum presentibus duximus committendam, volentes, quatenus partibus predictis ad vestri evocatis presen- ciam causam huiusmodi audiatis et cam cum principali nec non dependentibus emergentibus et connexis fine debito doci- datis, facientes quod decreveritis per censuram ecclesiasticam firmiter observari. Testes autem etc. . Datum etc. . 39. Commissio super purificacione graciarum. Arnestus etc. . Vicariis nostris in spiritualibus 4 etc. . . Cum ex certis causis extra nostram diocesim cum serenissimo De tytulo .. . . (?) subd. Nicolaus ad t. p. c. in S . . . . . . sui opiscopi. De dyocese Wratislavionsi, Lubucensi, Ratisponensi. (Keine Namen). 1 Vgl. Commiss. 33. 2 Siffridus custos Wyssegr. wird 1349--1355 genaunt (Urkundei der Univ.- Bibl. zu Prag. — Tomek, Základy, Wyss. 182). 3 Venceslaus plob. in Lissa wird noch 1357 genannt (Lib. conf. I. 18). 4 Es dürften hier die in der vorangehenden Formel genannten General- vicare gemeint sein, wie auch die Bezeichnung des Carolus als Roma- noruim rex auf die Zeit vor der Kaiserkrönung 1355 schliessen lüsst.
Strana 357
357 principe et domino nostro domino Karolo Romanorum rege semper augusto et Bohemie rege nos necessario oporteat pro- ficisci, ne propter nostram absenciam clerici pauperes in puri- ficacione graciarum eis per sanctissimum in Christo patrem et dominum nostrum dominum Innocencium papam sextum ad collectionem quorumcunque vel quarumcunque in forma com- muni factarum nec non processibus super graciis huiusmodi fiendis quamlibet retardacionem paciantur, honestati vestre tenore presencium circa purificacionem graciarum carundem et processuum fiendorum super ipsis modo et forma melioribus quibus possumus et valemus plenarie et in totum committimus vices nostras, donec cas ad vos duxerimus revocandas, volentes, quatenus solum deum pre oculis habentes in hiis et aliis per nos commissis taliter procedere debeatis, quod fructum mer- cedis eterne provide possitis nancisci. Quod decreveritis per censuram ecclesiasticam firmiter observari facientes etc. . . . Datum etc. . . . 40. Forma commissionis in causa appellacionis. Arnestus etc. . Honorabili viro magistro Petro de B. (R? Rosis?) nostro in spiritualibus vicario generali salutem in domino. Cum in causa, que inter nobilem virum dominum Wilhelmum de Strakonicz et presentatum suum Leonem pres- byterum ex una ac dominum Bohunconem de Mladyerouicz (Mladějovicz) ! et presentatum ipsius Przyed (sic) clericum super jure patronatus ecclesie in Gemyn (Jenin?) 2 per mortem Ra- dyslai olim plebani ibidem vacantis parte vertitur ex altera, primo honorabilis vir dominus Welco3 decanus ecclesie Sac- censis, noster commissarius solus et unicus usque ad publica- cionem atestacionum exclusive, post hoc vero cum honorabili viro domino Bohuta archidiacono Curimensi in occlesia nostra Pragensi usque ad diffinitivam sentenciam, quam nobis reser- vamus et reservanda duximus legitime processisset, sicque non restat aliud nisi quod citatis partibus sentencia diffinitiva I Mladějowice, oin Gut bei Pisek. 2 Auch in der Nähe von Pisek. 3 Velislaus de Sedlëan, decanus Saccensis c. 1354—1364 (seit 1362 bei St. Apollinur in �rag).
357 principe et domino nostro domino Karolo Romanorum rege semper augusto et Bohemie rege nos necessario oporteat pro- ficisci, ne propter nostram absenciam clerici pauperes in puri- ficacione graciarum eis per sanctissimum in Christo patrem et dominum nostrum dominum Innocencium papam sextum ad collectionem quorumcunque vel quarumcunque in forma com- muni factarum nec non processibus super graciis huiusmodi fiendis quamlibet retardacionem paciantur, honestati vestre tenore presencium circa purificacionem graciarum carundem et processuum fiendorum super ipsis modo et forma melioribus quibus possumus et valemus plenarie et in totum committimus vices nostras, donec cas ad vos duxerimus revocandas, volentes, quatenus solum deum pre oculis habentes in hiis et aliis per nos commissis taliter procedere debeatis, quod fructum mer- cedis eterne provide possitis nancisci. Quod decreveritis per censuram ecclesiasticam firmiter observari facientes etc. . . . Datum etc. . . . 40. Forma commissionis in causa appellacionis. Arnestus etc. . Honorabili viro magistro Petro de B. (R? Rosis?) nostro in spiritualibus vicario generali salutem in domino. Cum in causa, que inter nobilem virum dominum Wilhelmum de Strakonicz et presentatum suum Leonem pres- byterum ex una ac dominum Bohunconem de Mladyerouicz (Mladějovicz) ! et presentatum ipsius Przyed (sic) clericum super jure patronatus ecclesie in Gemyn (Jenin?) 2 per mortem Ra- dyslai olim plebani ibidem vacantis parte vertitur ex altera, primo honorabilis vir dominus Welco3 decanus ecclesie Sac- censis, noster commissarius solus et unicus usque ad publica- cionem atestacionum exclusive, post hoc vero cum honorabili viro domino Bohuta archidiacono Curimensi in occlesia nostra Pragensi usque ad diffinitivam sentenciam, quam nobis reser- vamus et reservanda duximus legitime processisset, sicque non restat aliud nisi quod citatis partibus sentencia diffinitiva I Mladějowice, oin Gut bei Pisek. 2 Auch in der Nähe von Pisek. 3 Velislaus de Sedlëan, decanus Saccensis c. 1354—1364 (seit 1362 bei St. Apollinur in �rag).
Strana 358
358 proferatur. Quare honestati vestre certis ex causis committimus per presentes, quatenus partibus predictis ad certos diem et horam ad audiendam sentenciam huiusmodi per vos evocatis sentencia diffinitiva in persona nostra concepta ipsam in ter- mino huiusmodi et hoc mandato nostro speciali, quam presen- tibus vobis facimus, in scriptis recitotis et nichilominus ex- pensis litis taxatis apostolos, si per ipsas partes aut alterum ipsarum petiti fuerint, eos ipsis seu alteri ipsarum detis et assignetis, similiter in persona nostra conceptis. Datum etc. . . 41. Forma commissionis super eodem. Arnestus etc. . Honorabilibus viris dominis Busconi archi- diacono Curimensi et Wrativogio occlesie sti Christofori in Tin preposito salutem in domino. Causam appellacionis quam hono- rabilis ac religiosus vir dominus Petrus, abbas monasterii Montis Syon ordinis Premonstratensis, a quadam sentencia per honor. virum dominum Bartholomeum, decanum si Egidii in Praga, curie nostre archiepiscopalis Pragensis officialem, pro Martino so gerente pro rectore ccclesic in Radunicz et contra predictum dominum abbatem lata ad nos nuper interposuisse dicitur, de qua propter nostra et serenissimi domini nostri Romanorum et Bohemic regis 2 impedimonta varia cognoscere non valentes, honestati vestre insolidum presentibus duximus committendum, quatenus partibus predictis ad vestri vocatis presenciam causam huiusmodi audiatis et cam cum principali nec non cum depondentibus, emorgentibus et connoxis fine decidatis canonico, facientes quod decreveritis per censuram ecclesiasticam firmiter observari. Testes autem etc. . Datum etc.. 42. Commissio in causa appellacionis. Arnestus etc. . Honorabili viro domino Henrico3 canonico et custodi ecclesie Olomucensis ac officiali curie nostre archi- 1 Petrus abbas mon. Strahov. 1346 —1359. 2 Deutet auf die Zeit vor 1355. 3 Vgl. Anm. zu Commiss. 30.
358 proferatur. Quare honestati vestre certis ex causis committimus per presentes, quatenus partibus predictis ad certos diem et horam ad audiendam sentenciam huiusmodi per vos evocatis sentencia diffinitiva in persona nostra concepta ipsam in ter- mino huiusmodi et hoc mandato nostro speciali, quam presen- tibus vobis facimus, in scriptis recitotis et nichilominus ex- pensis litis taxatis apostolos, si per ipsas partes aut alterum ipsarum petiti fuerint, eos ipsis seu alteri ipsarum detis et assignetis, similiter in persona nostra conceptis. Datum etc. . . 41. Forma commissionis super eodem. Arnestus etc. . Honorabilibus viris dominis Busconi archi- diacono Curimensi et Wrativogio occlesie sti Christofori in Tin preposito salutem in domino. Causam appellacionis quam hono- rabilis ac religiosus vir dominus Petrus, abbas monasterii Montis Syon ordinis Premonstratensis, a quadam sentencia per honor. virum dominum Bartholomeum, decanum si Egidii in Praga, curie nostre archiepiscopalis Pragensis officialem, pro Martino so gerente pro rectore ccclesic in Radunicz et contra predictum dominum abbatem lata ad nos nuper interposuisse dicitur, de qua propter nostra et serenissimi domini nostri Romanorum et Bohemic regis 2 impedimonta varia cognoscere non valentes, honestati vestre insolidum presentibus duximus committendum, quatenus partibus predictis ad vestri vocatis presenciam causam huiusmodi audiatis et cam cum principali nec non cum depondentibus, emorgentibus et connoxis fine decidatis canonico, facientes quod decreveritis per censuram ecclesiasticam firmiter observari. Testes autem etc. . Datum etc.. 42. Commissio in causa appellacionis. Arnestus etc. . Honorabili viro domino Henrico3 canonico et custodi ecclesie Olomucensis ac officiali curie nostre archi- 1 Petrus abbas mon. Strahov. 1346 —1359. 2 Deutet auf die Zeit vor 1355. 3 Vgl. Anm. zu Commiss. 30.
Strana 359
359 episcopalis Pragensis salutem in domino. Causam, que inter nobiles viros Petrum et Jodocum de Rosemberg fratres et Bernhardum clericum ipsorum presentatum ex una ac Benes- sium dictum de Chusnyk et Nicolaum clericum similiter ipsius presentatum super jure patronatus et jure presentandi cum omnibus emergentibus et connexis ecclesie in Prczycz parte vertitur seu verti speratur ex altera, vestre honestati duximus et presentibus ducimus committendam mandantes, quatenus partibus predictis et omnibus quorum interest et qui sua cre- diderint interesse ad vestri evocatis presenciam causam audiatis, eandem ex nunc et in antea virtute commissionis presentis et non auctoritate ordinaria et eam fine canonico decidatis! etc... Datum etc. . . 43. Super eodem. Arnestus etc. . Honorabili viro domino Bohute archidia- cono Curimensi in ecclesia Pragensi cancellario nostro salutem in domino et debitam diligenciam in commissis. Causam seu causas appellacionis seu appellacionum et negocii principalis, que inter discretum virum Augustinum plebanum in Knyeuis (?) ex una et venerabilem in Christo fratrem nostrum et dominum Johannem episcopum Olomucensem dei et apostolice sedis gracia ac magistrum Conradum auditorem causarum dicti epi- scopi et Nicolaum carnificem dictum Kuczet civitatis Olomu- censis, super certis pecuniarum summis et utilitatem (?) summa- rum et processuum episcopi et auditoris predictorum vertitur, vertuntur seu verti sperantur parte ex altera, interposite seu interpositarum ex quibusdam certis gravaminibus et presertim de negacione juris communis et repulsione defensionis legitime dicti Augustini interiectis ad nos secundum Pragensis loci metropolitam predicti et proparte Augustini prefati honestati 1 Wir glauben annehmen zu dürfen, die Entscheidung habe gelautet, dass beide Parteien abwechselnd das Patronatsrecht der Kirche in Prezicz ausüben sollen. Für diesmal wurde nämlich Bernhardus confirmirt, dessen Tod 1357 gemeldet wird; an seine Stelle wurde auf Präsentation des „Beness de Chussnik, purggravii de Glacz‘ ein anderer Priester zum Pfarrer in Preziez ernaunt (Lib. conf. I. 34). — Nicolaus wurde Pfarrer von Czrniewes, wo das Präsentationsrecht dem Beness Chussnik gehörte (Lib. conf. I. 17).
359 episcopalis Pragensis salutem in domino. Causam, que inter nobiles viros Petrum et Jodocum de Rosemberg fratres et Bernhardum clericum ipsorum presentatum ex una ac Benes- sium dictum de Chusnyk et Nicolaum clericum similiter ipsius presentatum super jure patronatus et jure presentandi cum omnibus emergentibus et connexis ecclesie in Prczycz parte vertitur seu verti speratur ex altera, vestre honestati duximus et presentibus ducimus committendam mandantes, quatenus partibus predictis et omnibus quorum interest et qui sua cre- diderint interesse ad vestri evocatis presenciam causam audiatis, eandem ex nunc et in antea virtute commissionis presentis et non auctoritate ordinaria et eam fine canonico decidatis! etc... Datum etc. . . 43. Super eodem. Arnestus etc. . Honorabili viro domino Bohute archidia- cono Curimensi in ecclesia Pragensi cancellario nostro salutem in domino et debitam diligenciam in commissis. Causam seu causas appellacionis seu appellacionum et negocii principalis, que inter discretum virum Augustinum plebanum in Knyeuis (?) ex una et venerabilem in Christo fratrem nostrum et dominum Johannem episcopum Olomucensem dei et apostolice sedis gracia ac magistrum Conradum auditorem causarum dicti epi- scopi et Nicolaum carnificem dictum Kuczet civitatis Olomu- censis, super certis pecuniarum summis et utilitatem (?) summa- rum et processuum episcopi et auditoris predictorum vertitur, vertuntur seu verti sperantur parte ex altera, interposite seu interpositarum ex quibusdam certis gravaminibus et presertim de negacione juris communis et repulsione defensionis legitime dicti Augustini interiectis ad nos secundum Pragensis loci metropolitam predicti et proparte Augustini prefati honestati 1 Wir glauben annehmen zu dürfen, die Entscheidung habe gelautet, dass beide Parteien abwechselnd das Patronatsrecht der Kirche in Prezicz ausüben sollen. Für diesmal wurde nämlich Bernhardus confirmirt, dessen Tod 1357 gemeldet wird; an seine Stelle wurde auf Präsentation des „Beness de Chussnik, purggravii de Glacz‘ ein anderer Priester zum Pfarrer in Preziez ernaunt (Lib. conf. I. 34). — Nicolaus wurde Pfarrer von Czrniewes, wo das Präsentationsrecht dem Beness Chussnik gehörte (Lib. conf. I. 17).
Strana 360
360 vestre cum omnibus dependentibus, incidentibus, emergentibus et connexis presentibus duximus committendam, audiendam et audiendas et fine debito decidendas sive terminandas man- dantes, quatenus huiusmodi causa seu causas vocatis qui de jure fuerint evocandi previa racione procedatis facientes etc... 44. Commissio subdelegacionis pro audiendis causis. Arnestus etc. . Literas quasdam sanctissimi in Christo patris et domini domini Clementis etc. . . eius vera bulla plumbea in cordulis canapi pendenti bullatas, non cancellatas, von viciatas, nec in aliqua sui parte ut prima facie videbantur inspectas, nos recepisse noveritis per omnia in hec verba: Clemens episcopus etc. . quibusquidem literis cum ea qua decuit reverencia susceptis nos licet commissum nobis nego- cium libenter fuissemus executi, arduis tamen, ecclesie nostre propediti negociis cognicioni cause nobis commisse intendere non valemus, unde de circumspectione vestra plurimum con- fidentes vobis tenore presencium subdelegamus vices nostras, quatenus in causa huiusmodi nostro et vestro nomine facere velitis, quod de iure foret faciendum. Nos enim ratum et gratum etc. . . 45—47. (Formeln ähnlichen Inhalts, die aber - weil sämmtliche Namen ausgelassen sind — wenig bieten). 48. Commissio ad audiendas et decidendas causas ecclesie Melniczensis. Honorabili viro domino Ja! . . preposito Melniczensi salutem in domino. Cum propter varia negocia, ad que pasto- ralis cura nos sollicitat humeris nostris incumbencia profectibus ecclesie Melniczensis et personarum ipsius hac vice personaliter intendere non possumus, nos tamen ecclesic et personarum iam 1 Johann von Landstein (?), vgl. Monit. II. 8.
360 vestre cum omnibus dependentibus, incidentibus, emergentibus et connexis presentibus duximus committendam, audiendam et audiendas et fine debito decidendas sive terminandas man- dantes, quatenus huiusmodi causa seu causas vocatis qui de jure fuerint evocandi previa racione procedatis facientes etc... 44. Commissio subdelegacionis pro audiendis causis. Arnestus etc. . Literas quasdam sanctissimi in Christo patris et domini domini Clementis etc. . . eius vera bulla plumbea in cordulis canapi pendenti bullatas, non cancellatas, von viciatas, nec in aliqua sui parte ut prima facie videbantur inspectas, nos recepisse noveritis per omnia in hec verba: Clemens episcopus etc. . quibusquidem literis cum ea qua decuit reverencia susceptis nos licet commissum nobis nego- cium libenter fuissemus executi, arduis tamen, ecclesie nostre propediti negociis cognicioni cause nobis commisse intendere non valemus, unde de circumspectione vestra plurimum con- fidentes vobis tenore presencium subdelegamus vices nostras, quatenus in causa huiusmodi nostro et vestro nomine facere velitis, quod de iure foret faciendum. Nos enim ratum et gratum etc. . . 45—47. (Formeln ähnlichen Inhalts, die aber - weil sämmtliche Namen ausgelassen sind — wenig bieten). 48. Commissio ad audiendas et decidendas causas ecclesie Melniczensis. Honorabili viro domino Ja! . . preposito Melniczensi salutem in domino. Cum propter varia negocia, ad que pasto- ralis cura nos sollicitat humeris nostris incumbencia profectibus ecclesie Melniczensis et personarum ipsius hac vice personaliter intendere non possumus, nos tamen ecclesic et personarum iam 1 Johann von Landstein (?), vgl. Monit. II. 8.
Strana 361
361 dictarum commodis quantum valemus ipsarum submovendo in- commoda, ne persone dicte ecclesie coram nobis aut officiali nostro Pragensi tracti in causam occasione tali coram nobis aut iam dicto officiali contendendo iniure cogantur ecclesie predicte debitum solvere, subtrahere officium, cum sit pocius contrarium faciendum et non sine magno suo et ipsius ecclesie litigare dispendio prospicere cupientes, discrecioni vestre, de qua plurimam in domino fiduciam obtinemus tenore presencium committimus omnino volentes, quatenus auctoritate ordinaria, quam vobis impertimur presentibus, de causis omnibus tam presentibus quam futuris, maioribus, mediocribus et minoribus, eciam si privacionem, destitucionem seu deposicionem bene- ficiorum exposcant, cum omnibus et singulis dependentibus etc.. inter et contra canonicos, plebanum, ministros et alias personas quascunque ecclesie sepedicte cognoscatis et cas debito juris ordine . . . decidatis facientes in ipsis et earum qualibet quod decreveritis per censuram ecclosiasticam firmiter observare. Si qui vero de canonicis aut plebanis ministri sen alie persone dicte ecclesie circa ipsam residere contempserint, ipsos et eorum quemlibet per penam privacionis, quam auctoritate predicta per vos, si eorum culpa id postulaverit, in ipsos promulgari volumus, citetis ad continuam residenciam personalem. Nos enim quidquid . . . rite feceritis ratum et gratum habebimus etc... Vos itaque inter personas dicte ecclesie et super ipsis iuxta premissa omnia et singula nostrum constituimus officialem fora- neum et eciam ordinamus presentibus vero post biennium mi- nime duraturum. In cuius rei testimonium etc. . . . 49. Forma commissionis ad visitandum ecclesiam (s' Egidii). Arnestus etc.. Honorabilibus viris dominis Johanni Pa- duano decano Wissegradensi, officiali curie nostre archiepisco- palis Pragensis et Onssoni archidiacono Belinensi salutem in domino. Cum visitacionis officium a sacris canonibus ad corri- gendum et reformandum ea que correctione et reformacione indigent sit institutum, nos quoque ex hiis, que dum alias Prage essemus per honorabilem virum dominum Bartholomeum decanum sti Egidii in Maiori civitate Pragensi exhibita fuissent
361 dictarum commodis quantum valemus ipsarum submovendo in- commoda, ne persone dicte ecclesie coram nobis aut officiali nostro Pragensi tracti in causam occasione tali coram nobis aut iam dicto officiali contendendo iniure cogantur ecclesie predicte debitum solvere, subtrahere officium, cum sit pocius contrarium faciendum et non sine magno suo et ipsius ecclesie litigare dispendio prospicere cupientes, discrecioni vestre, de qua plurimam in domino fiduciam obtinemus tenore presencium committimus omnino volentes, quatenus auctoritate ordinaria, quam vobis impertimur presentibus, de causis omnibus tam presentibus quam futuris, maioribus, mediocribus et minoribus, eciam si privacionem, destitucionem seu deposicionem bene- ficiorum exposcant, cum omnibus et singulis dependentibus etc.. inter et contra canonicos, plebanum, ministros et alias personas quascunque ecclesie sepedicte cognoscatis et cas debito juris ordine . . . decidatis facientes in ipsis et earum qualibet quod decreveritis per censuram ecclosiasticam firmiter observare. Si qui vero de canonicis aut plebanis ministri sen alie persone dicte ecclesie circa ipsam residere contempserint, ipsos et eorum quemlibet per penam privacionis, quam auctoritate predicta per vos, si eorum culpa id postulaverit, in ipsos promulgari volumus, citetis ad continuam residenciam personalem. Nos enim quidquid . . . rite feceritis ratum et gratum habebimus etc... Vos itaque inter personas dicte ecclesie et super ipsis iuxta premissa omnia et singula nostrum constituimus officialem fora- neum et eciam ordinamus presentibus vero post biennium mi- nime duraturum. In cuius rei testimonium etc. . . . 49. Forma commissionis ad visitandum ecclesiam (s' Egidii). Arnestus etc.. Honorabilibus viris dominis Johanni Pa- duano decano Wissegradensi, officiali curie nostre archiepisco- palis Pragensis et Onssoni archidiacono Belinensi salutem in domino. Cum visitacionis officium a sacris canonibus ad corri- gendum et reformandum ea que correctione et reformacione indigent sit institutum, nos quoque ex hiis, que dum alias Prage essemus per honorabilem virum dominum Bartholomeum decanum sti Egidii in Maiori civitate Pragensi exhibita fuissent
Strana 362
362 coram nobis perpendimus, ecclesiam sti Egidii officio visitacionis indigere, verum quia arduis ecclesie nostre prepediti negociis ad presens visitacionis officio personaliter operam dare nou possumus ut vellemus, eapropter intuitum ad vos et considera- cionem dirigentes mentis nostre vobis in virtute s. obediencie per presentes districte precipiendo mandamus, quatenus quam primum poteritis ad locum predictum ecclesie sli Egidii acce- dere personaliter debeatis sancte visitacionis officium auctori- tate nostra . . . sollicite et diligenter tam in capite quam in membris et specialiter super articulis, quos predictus d. decanus vobis tradiderit, impensuri corrigentes corrigenda et refor- mantes que videritis reformanda, maiora tamen si que fuerint ea ad nos volumus perferri. Quod quidem officium impensuri omni metu, timore, amore et odio postpositis solum deum pre oculis habentes via regia incedatis volentesque ea que tenenda et observanda in posterum decreveritis in scriptis faciatis per notarios publicos redigi, ne de ipsis seu ipsorum aliquo in- posterum dubium aliquod possit suboriri. Datum etc. . . 50. Forma commissionis alicuius clerici, qui habet graciam a papa. Arnestus etc. . Honorabili viro domino Bartholomeo de- cano sti Egidii in Maiori civitate Pragensi salutem in domino. Henricum natum quondam Nicolai de Glacz pauperem clericum ad vos transmittimus volentes, ut informacione super legitti- macione et bona conversacione ab eo recepta ipsum habilem ad graciam per sedem apostolicam sibi factam pronuncietis mandantes eidem, ut processibus conquisitis ut est moris ad nos veniat pro sigillandis eisdem in signum comprobacionis vestre eum ad nos cum vestris literis remittentes. Datum etc... 51. Forma commissionis super appellacione a sede apostolica. Clemens episcopus etc. . dilecto filio ... preposito ecclesie Olomucensis salutem et apostolicam benedictionem. Sua nobis dilecte filie . . . et . . . de Bubouicz sorores, patrone paro-
362 coram nobis perpendimus, ecclesiam sti Egidii officio visitacionis indigere, verum quia arduis ecclesie nostre prepediti negociis ad presens visitacionis officio personaliter operam dare nou possumus ut vellemus, eapropter intuitum ad vos et considera- cionem dirigentes mentis nostre vobis in virtute s. obediencie per presentes districte precipiendo mandamus, quatenus quam primum poteritis ad locum predictum ecclesie sli Egidii acce- dere personaliter debeatis sancte visitacionis officium auctori- tate nostra . . . sollicite et diligenter tam in capite quam in membris et specialiter super articulis, quos predictus d. decanus vobis tradiderit, impensuri corrigentes corrigenda et refor- mantes que videritis reformanda, maiora tamen si que fuerint ea ad nos volumus perferri. Quod quidem officium impensuri omni metu, timore, amore et odio postpositis solum deum pre oculis habentes via regia incedatis volentesque ea que tenenda et observanda in posterum decreveritis in scriptis faciatis per notarios publicos redigi, ne de ipsis seu ipsorum aliquo in- posterum dubium aliquod possit suboriri. Datum etc. . . 50. Forma commissionis alicuius clerici, qui habet graciam a papa. Arnestus etc. . Honorabili viro domino Bartholomeo de- cano sti Egidii in Maiori civitate Pragensi salutem in domino. Henricum natum quondam Nicolai de Glacz pauperem clericum ad vos transmittimus volentes, ut informacione super legitti- macione et bona conversacione ab eo recepta ipsum habilem ad graciam per sedem apostolicam sibi factam pronuncietis mandantes eidem, ut processibus conquisitis ut est moris ad nos veniat pro sigillandis eisdem in signum comprobacionis vestre eum ad nos cum vestris literis remittentes. Datum etc... 51. Forma commissionis super appellacione a sede apostolica. Clemens episcopus etc. . dilecto filio ... preposito ecclesie Olomucensis salutem et apostolicam benedictionem. Sua nobis dilecte filie . . . et . . . de Bubouicz sorores, patrone paro-
Strana 363
363 chialis ecclesie eiusdem loci de Bubouicz Pragensis diocesis peticione monstrarunt, quod licet ipse sorores duntaxat essent vere patrone dicte ecclesie et in pacifica possessione vel quasi juris presentandi rectorem ad ipsam ecclesiam et ad eandem ecclesiam tunc vacantem Sdyslaum de Horka, clericum dicte diocesis bone memorie Johanni episcopo Pragensi infra tempus legitimum canonice presentassent, tamen Jaroslao et Gallo de Brzyeznycz fratribus laicis dicte diocesis false asserentibus, se veros patronos dicte ecclesie et indebite se opponentibus pre- sentacioni predicte, ortaque propterea super premissis inter sorores ex parte una et fratres predictos ex altera coram eodem episcopo non ex delegacione apostolica materia questionis pre- fatus episcopus causam huiusmodi Bohute archidiacono Curi- mensi in ecclesia Pragensi audiendam commisit et fine debito terminandam. Coram quo in judicio comparentibus partibus supradictis, dictisque sororibus petentibus pronunciari jus pa- tronatus eiusdem ecclesie ad ipsas tantummodo pertinere ac eundem Sdyslaum instituendum fore et institui in ecclesia supradicta, tandem idem archidiaconus cognitis ipsius cause meritis et juris ordine observata finaliter pronunciavit jus patro- natus dicte ecclesie ad premissas duntaxat pertinere sorores dictumque Sdislaum instituendum fore in ecclesia supradicta. A qua quidem sentencia predicti fratres asserentes eam unquam fore ad sedem apostolicam appellarunt et super appellacione huiusmodi cum ipsarum sororum sicut asserebant perhorrescentes potenciam eas infra civitatem et diocesim Pragensem non pos- sent convenire secure apostolicas ad dominum decanum Patha- viensem sub certa forma literas impetrarunt dictasque sorores fecerunt in causa appellacionis huiusmodi coram prefato decano ad iudicium evocari, qui perperam in causa huiusmodi pro- cedens eandem sentenciam contra justiciam infirmavit, propter quod pro parte dictarum sororum ad sedem fuit apostolicam appellatum eandem. Quocirca discrecioni tue per apostolica scripta mandamus, quatenus de utroque processu legitime co- gnoscens illum quem legitimum inveneris appellacione remota approbes reliquo sicut iustum fuerit infirmato. Datum etc. . . 1 Nach Lib. conf. I. 150 ist die Entscheidung des pipstlichen Schieds- richters zu Gunsten der Gebrüder von Brzezniez ausgefallen (,Andreas presb. ad ecclesiam in Bubowicz de consensu d. Jaroslai de Brzeznicz.. fuit translatus' 1361, 14. Aprilis). Archiv. Bd. LXI. II. Halfte. 24
363 chialis ecclesie eiusdem loci de Bubouicz Pragensis diocesis peticione monstrarunt, quod licet ipse sorores duntaxat essent vere patrone dicte ecclesie et in pacifica possessione vel quasi juris presentandi rectorem ad ipsam ecclesiam et ad eandem ecclesiam tunc vacantem Sdyslaum de Horka, clericum dicte diocesis bone memorie Johanni episcopo Pragensi infra tempus legitimum canonice presentassent, tamen Jaroslao et Gallo de Brzyeznycz fratribus laicis dicte diocesis false asserentibus, se veros patronos dicte ecclesie et indebite se opponentibus pre- sentacioni predicte, ortaque propterea super premissis inter sorores ex parte una et fratres predictos ex altera coram eodem episcopo non ex delegacione apostolica materia questionis pre- fatus episcopus causam huiusmodi Bohute archidiacono Curi- mensi in ecclesia Pragensi audiendam commisit et fine debito terminandam. Coram quo in judicio comparentibus partibus supradictis, dictisque sororibus petentibus pronunciari jus pa- tronatus eiusdem ecclesie ad ipsas tantummodo pertinere ac eundem Sdyslaum instituendum fore et institui in ecclesia supradicta, tandem idem archidiaconus cognitis ipsius cause meritis et juris ordine observata finaliter pronunciavit jus patro- natus dicte ecclesie ad premissas duntaxat pertinere sorores dictumque Sdislaum instituendum fore in ecclesia supradicta. A qua quidem sentencia predicti fratres asserentes eam unquam fore ad sedem apostolicam appellarunt et super appellacione huiusmodi cum ipsarum sororum sicut asserebant perhorrescentes potenciam eas infra civitatem et diocesim Pragensem non pos- sent convenire secure apostolicas ad dominum decanum Patha- viensem sub certa forma literas impetrarunt dictasque sorores fecerunt in causa appellacionis huiusmodi coram prefato decano ad iudicium evocari, qui perperam in causa huiusmodi pro- cedens eandem sentenciam contra justiciam infirmavit, propter quod pro parte dictarum sororum ad sedem fuit apostolicam appellatum eandem. Quocirca discrecioni tue per apostolica scripta mandamus, quatenus de utroque processu legitime co- gnoscens illum quem legitimum inveneris appellacione remota approbes reliquo sicut iustum fuerit infirmato. Datum etc. . . 1 Nach Lib. conf. I. 150 ist die Entscheidung des pipstlichen Schieds- richters zu Gunsten der Gebrüder von Brzezniez ausgefallen (,Andreas presb. ad ecclesiam in Bubowicz de consensu d. Jaroslai de Brzeznicz.. fuit translatus' 1361, 14. Aprilis). Archiv. Bd. LXI. II. Halfte. 24
Strana 364
364 52. Forma commissionis super appellacione. Arnestus etc. . Honorabilibus viris dominis Bohute can- cellario nostro et Hostislao! decretorum doctori, officiali curie nostre archiepiscopalis Pragensis salutem in domino et debitam diligenciam in commissis. Cum honorabilis vir magister Hen- ricus canonicus et custos ecclesic Olomucensis in nostri con- stitutus presencia a venerabili in Christo patre fratre nostro Johanne episcopo Olomucensi certis ex causis ad nos velut ad metropolitanum suum plures appellaciones et precipue a priva- cione et spoliacione custodie dicte ecclesie et provisione seu collacione eiusdem discreto viro magistro Theodorico de Nova Domo 2 per eundem dominum episcopum Olomucensem factis dudum se asseruerit et asserat interposuisse volens easdem prosequi coram nobis, nos vero multis et arduis nostre ecclesie propediti negociis cognicioni appellacionum earundem non va- lentes intendere, de industria ac circumspectione vestris plenam gerentes confidenciam, easdem causas appellacionum et prin- cipalis cum dependentibus et emergentibus vobis audiendas tenore presencium committimus fine debito decidendas etc. . . Datum etc. . . 53. Commissio absolucionis imparciende aliquibus. Arnestus etc. . Discreto viro etc. .. Quia ex insinuacione, quam nuper in archidiaconatu . . . per certas personas feci- mus . . . de . . . et . . . de . . . ecclesiarum plebanos in- venimus sentencia excommunicacionis nodatos pro eo et ex eo, quod mulieres suspectas tenuerit in suis domibus contra con- stitucionem synodalem et quia sic excommunicati existentes se divinis ingesserunt, ob quod non est dubium, cos et corum quemlibet notam irregularitatis incurrisse. Quare tibi commit- timus . . . quatenus recepto a quolibet ipsorum iuxta formam ecclesie solito iuramento ipsos a sentencia excommunicacionis . . . absolvas . . . . „, super irregularitate vero sic contracta, 1 Vgl. Commiss. 30. 2 Sohn des Diviss von Neuhaus; vgl. Ott, Receptg. S. 48.
364 52. Forma commissionis super appellacione. Arnestus etc. . Honorabilibus viris dominis Bohute can- cellario nostro et Hostislao! decretorum doctori, officiali curie nostre archiepiscopalis Pragensis salutem in domino et debitam diligenciam in commissis. Cum honorabilis vir magister Hen- ricus canonicus et custos ecclesic Olomucensis in nostri con- stitutus presencia a venerabili in Christo patre fratre nostro Johanne episcopo Olomucensi certis ex causis ad nos velut ad metropolitanum suum plures appellaciones et precipue a priva- cione et spoliacione custodie dicte ecclesie et provisione seu collacione eiusdem discreto viro magistro Theodorico de Nova Domo 2 per eundem dominum episcopum Olomucensem factis dudum se asseruerit et asserat interposuisse volens easdem prosequi coram nobis, nos vero multis et arduis nostre ecclesie propediti negociis cognicioni appellacionum earundem non va- lentes intendere, de industria ac circumspectione vestris plenam gerentes confidenciam, easdem causas appellacionum et prin- cipalis cum dependentibus et emergentibus vobis audiendas tenore presencium committimus fine debito decidendas etc. . . Datum etc. . . 53. Commissio absolucionis imparciende aliquibus. Arnestus etc. . Discreto viro etc. .. Quia ex insinuacione, quam nuper in archidiaconatu . . . per certas personas feci- mus . . . de . . . et . . . de . . . ecclesiarum plebanos in- venimus sentencia excommunicacionis nodatos pro eo et ex eo, quod mulieres suspectas tenuerit in suis domibus contra con- stitucionem synodalem et quia sic excommunicati existentes se divinis ingesserunt, ob quod non est dubium, cos et corum quemlibet notam irregularitatis incurrisse. Quare tibi commit- timus . . . quatenus recepto a quolibet ipsorum iuxta formam ecclesie solito iuramento ipsos a sentencia excommunicacionis . . . absolvas . . . . „, super irregularitate vero sic contracta, 1 Vgl. Commiss. 30. 2 Sohn des Diviss von Neuhaus; vgl. Ott, Receptg. S. 48.
Strana 365
365 cum ad hoc potestas nostra se non extendat, mandamus tibi, ut iuxta discrecionem a deo tibi datam ecclesiis ipsorum de personis ydoneis provideas, qui eas in divinis officient et ple- bezanis sacramenta ministrent tamdiu donec super irregularitate sic contracta dispensacionis beneficium mereantur obtinere, inhibentes eis expresse, ut ante dispensacionem nullus ipsorum se divinis officiis ingerere presumat, si penam carceris perpetui cupit evitare1 etc. . . . 54. Commissio super lesione presbyteri cum cause inqui- sicione. Vobis decano Chinoviensi committimus per presentes, quatenus de personis, que . . . . viceplebanum ecclesie in Tuczap in curia dotis et eciam in ecclesia male tractarunt et gravibus vulneribus et eciam verberibus affecerunt, et nomini- bus cognominibus ac locis earum nec non de causa conten- cionis facte inter ipsos inquiratis diligencius veritatem et hoc quod inquisieritis nos de hoc vestris clausis literis clare et distincte a recepcione presencium infra 8 dies informare stu- deatis. Testes autem etc. . Datum etc. . . 55. Forma visitacionis, quando archiepiscopus vult visitare diocesim sui suffraganei. Arnestus etc. . Venerabili fratri nostro in Christo do- mino . . . episcopo Olomucensi et honorabilibus viris . . . decano, . . - preposito, . . . archidiacono, . . . scolastico toti- que capitulo ecclesie eiusdem salutem in domino. Cum divina disponente clemencia meritis et intercessione beatorum mar- tirum patronorum nostrorum Viti, Wenceslai atque Adalberti nec non Serenissimorum principum dominorum nostrorum Jo- hannis quondam regis Boemie, illustris et invictissimi principis domini Karoli Romanorum regis semper augusti et Bohemie regis sui primogeniti procuracione ecclesia nostra in metro- politanam sit erecta, ita ut que prius erat discipula, filia et 1 Vgl. Commiss. 32. 24*
365 cum ad hoc potestas nostra se non extendat, mandamus tibi, ut iuxta discrecionem a deo tibi datam ecclesiis ipsorum de personis ydoneis provideas, qui eas in divinis officient et ple- bezanis sacramenta ministrent tamdiu donec super irregularitate sic contracta dispensacionis beneficium mereantur obtinere, inhibentes eis expresse, ut ante dispensacionem nullus ipsorum se divinis officiis ingerere presumat, si penam carceris perpetui cupit evitare1 etc. . . . 54. Commissio super lesione presbyteri cum cause inqui- sicione. Vobis decano Chinoviensi committimus per presentes, quatenus de personis, que . . . . viceplebanum ecclesie in Tuczap in curia dotis et eciam in ecclesia male tractarunt et gravibus vulneribus et eciam verberibus affecerunt, et nomini- bus cognominibus ac locis earum nec non de causa conten- cionis facte inter ipsos inquiratis diligencius veritatem et hoc quod inquisieritis nos de hoc vestris clausis literis clare et distincte a recepcione presencium infra 8 dies informare stu- deatis. Testes autem etc. . Datum etc. . . 55. Forma visitacionis, quando archiepiscopus vult visitare diocesim sui suffraganei. Arnestus etc. . Venerabili fratri nostro in Christo do- mino . . . episcopo Olomucensi et honorabilibus viris . . . decano, . . - preposito, . . . archidiacono, . . . scolastico toti- que capitulo ecclesie eiusdem salutem in domino. Cum divina disponente clemencia meritis et intercessione beatorum mar- tirum patronorum nostrorum Viti, Wenceslai atque Adalberti nec non Serenissimorum principum dominorum nostrorum Jo- hannis quondam regis Boemie, illustris et invictissimi principis domini Karoli Romanorum regis semper augusti et Bohemie regis sui primogeniti procuracione ecclesia nostra in metro- politanam sit erecta, ita ut que prius erat discipula, filia et 1 Vgl. Commiss. 32. 24*
Strana 366
366 subiecta modo facta est mater et magistra et domina. Ne igitur, qui eidem ecclesie licet immeriti deo propicio sumus prefecti, de negligencia et remissione contra statuta canonum quoquomodo notari possemus, ne eciam sanquis subditorum nostrorum, de quorum salute racionem in districti judicii exa- mine reddituri sumus, de nostris manibus requiratur, sancte visitacionis officium in ecclesia, in civitate et diocesi vestris tam in capite quam in membris duximus instaurandum, quod seu quam in die beati . . . apostoli proxime secuturo cum continuacione dierum sequencium propria in persona adiuvante domino intendimus inchoare. Quare vobis domino Johanni episcopo Olomucensi, fratri nostro in Christo karissimo, nec non honorab. viris decano etc. . . ecclesie Olomucensis pre- dicte precipimus et mandamus, quatenus ad sancte visitacionis officium suscipiendum, quod in die predicta in ecclesia vestra iam dicta dante domino ut premittitur sumus incepturi, sic vos preparare et disponere una cum subditis vestris clericis et laicis debeatis, quod commendari pocius quam notari in aliquo valeatis. Sed quam procuracionem nobis in pecunia vel in victualibus inpendere tenemini secundum sacra canonum in- stituta, ideo vobis una cum clero vestro concordari placeat, utrum in victualibus vel in pecunia procuracionem huiusmodi nobis velitis exhibere, super quo nos ante adventum termini superius expressi certos reddatis. Si autem aliquibus causis emergentibus nos visitacionis sancte officium personaliter im- pendere nequiverimus, extunc honorabilibus viris dominis Jo- hanni Padwano decano Wissegradensi, decretorum doctori et magistro Stephano archidiacono Lithomericensi,! nostro protho- notario, quoad visitacionis huiusmodi officium cum omnibus ipsius incidentibus, dependentibus et emergentibus tam in capite quam in membris exercendum vices nostras in totum et per omnia, donec eas duxerimus revocandas, commisimus et pre- sentibus duximus committendum. Quibus cum ad vos venerint debitas honorificenciam et reverenciam impendatis, quidquid enim reverencie, honoris et favoris eis ac sibi adherentibus inpenderitis, nobis reputabimus fore factum. Vobis nichilominus Olomucensi, Preroviensi, Brunensi, Znoymensi et Nausobur- gensi archidiaconis presentibus in virtute sancte obediencie 1 Vgl. Commiss. 22.
366 subiecta modo facta est mater et magistra et domina. Ne igitur, qui eidem ecclesie licet immeriti deo propicio sumus prefecti, de negligencia et remissione contra statuta canonum quoquomodo notari possemus, ne eciam sanquis subditorum nostrorum, de quorum salute racionem in districti judicii exa- mine reddituri sumus, de nostris manibus requiratur, sancte visitacionis officium in ecclesia, in civitate et diocesi vestris tam in capite quam in membris duximus instaurandum, quod seu quam in die beati . . . apostoli proxime secuturo cum continuacione dierum sequencium propria in persona adiuvante domino intendimus inchoare. Quare vobis domino Johanni episcopo Olomucensi, fratri nostro in Christo karissimo, nec non honorab. viris decano etc. . . ecclesie Olomucensis pre- dicte precipimus et mandamus, quatenus ad sancte visitacionis officium suscipiendum, quod in die predicta in ecclesia vestra iam dicta dante domino ut premittitur sumus incepturi, sic vos preparare et disponere una cum subditis vestris clericis et laicis debeatis, quod commendari pocius quam notari in aliquo valeatis. Sed quam procuracionem nobis in pecunia vel in victualibus inpendere tenemini secundum sacra canonum in- stituta, ideo vobis una cum clero vestro concordari placeat, utrum in victualibus vel in pecunia procuracionem huiusmodi nobis velitis exhibere, super quo nos ante adventum termini superius expressi certos reddatis. Si autem aliquibus causis emergentibus nos visitacionis sancte officium personaliter im- pendere nequiverimus, extunc honorabilibus viris dominis Jo- hanni Padwano decano Wissegradensi, decretorum doctori et magistro Stephano archidiacono Lithomericensi,! nostro protho- notario, quoad visitacionis huiusmodi officium cum omnibus ipsius incidentibus, dependentibus et emergentibus tam in capite quam in membris exercendum vices nostras in totum et per omnia, donec eas duxerimus revocandas, commisimus et pre- sentibus duximus committendum. Quibus cum ad vos venerint debitas honorificenciam et reverenciam impendatis, quidquid enim reverencie, honoris et favoris eis ac sibi adherentibus inpenderitis, nobis reputabimus fore factum. Vobis nichilominus Olomucensi, Preroviensi, Brunensi, Znoymensi et Nausobur- gensi archidiaconis presentibus in virtute sancte obediencie 1 Vgl. Commiss. 22.
Strana 367
367 mandantes, quatenus singulis clericis et regularibus et secu- laribus nec non et laycis in vestris archidiaconatibus consti- tutis insinuare debeatis sine mora, ut et ipsi dum ipsis intima- bitur sint parati ad sancte visitacionis officium cum honore et reverencia debitis humiliter suscipiendum.1 Datum etc. . . 56. Commissio cohercionis super non solucione decimarum bona. Arnestus etc. . Quia nonnulli sunt ecclesiarum rectores in diocesi nostra, qui decimam papalem pro plurimis terminis solvere non curarunt et qui occasione non solucionis ipsius decime sentenciis excommunicacionis et suspensionis ac inter- dicti innodati existentes se divinis officiis immiscuerunt et sic plures ex eis irregulares sunt effecti, quare ne tales protervi de sua inobediencia et rebellione commodum valeant reportare, honestati vestre, de qua plenam in domino fiduciam gerimus, committimus per presentes, quatenus eos omnes et singulos, qui predictam decimam non solverunt, auctoritate nostra, quam vobis presentibus impertimur, ad solucionem ipsius per ex- communicacionis, suspensionis et interdicti sentencias compel- latis, contra eos vero etc. . . 57. Commissio contra illos, qui allegantes quedam privilegia decimam dare contradicunt. Gerardus 2 ctc. . Intelleximus, quod quidam prelati exempti vestre diocesis occasione privilegiorum que allegant de pecunia racione procuracionis3 nobis debite respondere non curant. Quare tenore presencium in totum et per omnia vices nostras 3 1 Diese Visitation hat wahrscheinlich noch vor der Ausgabe der ,Statuta Arnesti‘ stattgefunden. Dudik (Arch. f. österr. Gesch. Bd. 41, S. 198) setzt die Visitation der Olmützer Kirche durch Erzbischof Arnest vor oder in das Jahr 1349. Vgl. Process. VI. 4. Ueber die Verpflegung der päpstl. Nuncien s. Diversa XXIV. 72—74. Ueber die Verpflegung der früheren Metropoliten von Mainz s. Palacky, Formelb. I. 127.
367 mandantes, quatenus singulis clericis et regularibus et secu- laribus nec non et laycis in vestris archidiaconatibus consti- tutis insinuare debeatis sine mora, ut et ipsi dum ipsis intima- bitur sint parati ad sancte visitacionis officium cum honore et reverencia debitis humiliter suscipiendum.1 Datum etc. . . 56. Commissio cohercionis super non solucione decimarum bona. Arnestus etc. . Quia nonnulli sunt ecclesiarum rectores in diocesi nostra, qui decimam papalem pro plurimis terminis solvere non curarunt et qui occasione non solucionis ipsius decime sentenciis excommunicacionis et suspensionis ac inter- dicti innodati existentes se divinis officiis immiscuerunt et sic plures ex eis irregulares sunt effecti, quare ne tales protervi de sua inobediencia et rebellione commodum valeant reportare, honestati vestre, de qua plenam in domino fiduciam gerimus, committimus per presentes, quatenus eos omnes et singulos, qui predictam decimam non solverunt, auctoritate nostra, quam vobis presentibus impertimur, ad solucionem ipsius per ex- communicacionis, suspensionis et interdicti sentencias compel- latis, contra eos vero etc. . . 57. Commissio contra illos, qui allegantes quedam privilegia decimam dare contradicunt. Gerardus 2 ctc. . Intelleximus, quod quidam prelati exempti vestre diocesis occasione privilegiorum que allegant de pecunia racione procuracionis3 nobis debite respondere non curant. Quare tenore presencium in totum et per omnia vices nostras 3 1 Diese Visitation hat wahrscheinlich noch vor der Ausgabe der ,Statuta Arnesti‘ stattgefunden. Dudik (Arch. f. österr. Gesch. Bd. 41, S. 198) setzt die Visitation der Olmützer Kirche durch Erzbischof Arnest vor oder in das Jahr 1349. Vgl. Process. VI. 4. Ueber die Verpflegung der päpstl. Nuncien s. Diversa XXIV. 72—74. Ueber die Verpflegung der früheren Metropoliten von Mainz s. Palacky, Formelb. I. 127.
Strana 368
368 vobis committimus, quatenus si tales prelati per vos requisiti de summa eos racione nostre contribucionis tagente vobis de ipsa plene et integre non curarunt respondere, auctoritate nostra ymo verius apostolica non obstantibus privilogiis, que allegant, eos ad persolvendum onus eis inpositum ecclesiastica com- pellatis censura, ipsis tandom, si humiliter peciorint absolucionis beneficium iuxta formam occlesie inpensuri. Datum ctc. . . 58. Commissio denunciacionis super plebano interfecto. Pervenit ad nos, quod dolenter referimus, quod quidam laicus dictus Welys do Swarov(?) dyabolo instiganto bone memorie Stiborium plebanum ibidem interfecit. Quare tibi... decano Usconsi committimus et mandamus, quatenus si ita csse repereris predictum Welissium in Sworov et in aliis omnibus decanatus tui ecclesiis una cum omnibus illis, qui sibi ad hoc crimen perpetrandum concilium, auxilium vel favorem dederunt excommunicatos sicut sunt denuncies et denunciari facias cte... tamdiu donec ad cor reversi a judice competenti benoficium absolucionis meruerint obtinere, et nichilominus si predictum laicum constiterit esse patronum ecclesie predicte in ipsa occle- siasticum facias servari interdictum, quod nos ex nunc prout ex tunc ponimus in hiis scriptis, provideas ociam quoad alia sepultura excepta plebs ciusdem ecclesic in nullo nogligatur, fidem etc. . . 59. (Pro reformacione post visitacionem.) (Von einer spltern Hand geschrieben.) Arnestus dei gracia etc. universis prelatis, canonicis, ministris, vicariis, clericis ac ceteris personis ecclesie Bolosla- viensis nostre Pragensis diocesis salutem etc. Inter cunctas solicititudines incumbentis pastoralis officii nos cura solicitat, ut ecclesiarum periculosis incommodis oportune reformacionis remediis succurramus illis precipue, que nostre direccioni im- mediate subiecto revorende antiquitatis et magnifice dignitatis titulis sunt pre coteris insignito, no de torpore seu nogligencia redargui sed de talento nobis credito racionem in districto judicio reddere valeamus. Dudum siquidem Boleslaviensem
368 vobis committimus, quatenus si tales prelati per vos requisiti de summa eos racione nostre contribucionis tagente vobis de ipsa plene et integre non curarunt respondere, auctoritate nostra ymo verius apostolica non obstantibus privilogiis, que allegant, eos ad persolvendum onus eis inpositum ecclesiastica com- pellatis censura, ipsis tandom, si humiliter peciorint absolucionis beneficium iuxta formam occlesie inpensuri. Datum ctc. . . 58. Commissio denunciacionis super plebano interfecto. Pervenit ad nos, quod dolenter referimus, quod quidam laicus dictus Welys do Swarov(?) dyabolo instiganto bone memorie Stiborium plebanum ibidem interfecit. Quare tibi... decano Usconsi committimus et mandamus, quatenus si ita csse repereris predictum Welissium in Sworov et in aliis omnibus decanatus tui ecclesiis una cum omnibus illis, qui sibi ad hoc crimen perpetrandum concilium, auxilium vel favorem dederunt excommunicatos sicut sunt denuncies et denunciari facias cte... tamdiu donec ad cor reversi a judice competenti benoficium absolucionis meruerint obtinere, et nichilominus si predictum laicum constiterit esse patronum ecclesie predicte in ipsa occle- siasticum facias servari interdictum, quod nos ex nunc prout ex tunc ponimus in hiis scriptis, provideas ociam quoad alia sepultura excepta plebs ciusdem ecclesic in nullo nogligatur, fidem etc. . . 59. (Pro reformacione post visitacionem.) (Von einer spltern Hand geschrieben.) Arnestus dei gracia etc. universis prelatis, canonicis, ministris, vicariis, clericis ac ceteris personis ecclesie Bolosla- viensis nostre Pragensis diocesis salutem etc. Inter cunctas solicititudines incumbentis pastoralis officii nos cura solicitat, ut ecclesiarum periculosis incommodis oportune reformacionis remediis succurramus illis precipue, que nostre direccioni im- mediate subiecto revorende antiquitatis et magnifice dignitatis titulis sunt pre coteris insignito, no de torpore seu nogligencia redargui sed de talento nobis credito racionem in districto judicio reddere valeamus. Dudum siquidem Boleslaviensem
Strana 369
369 ecclesiam, in cuius limine gloriosus patronus noster beatus Venceslaus gladiis impiorum occubuit, sanctorumque aposto- lorum Simonis et Jude et beatorum martyrum Benedicti, Mathei, Isac atque Cristini corpora et multe alie sanctorum reliquie requiescunt, nobis personaliter visitantibus, quamvis statum ipsius laudabilem invenerimus tamen ad conservacionem et ad corroboracionem perpetuam status ipsius infrascripta, que ex ipsius visitacionis sentencia necessaria et oportuna facere congnovimus, duximus annectenda. Statuimus igitur et perpotua ordinacione sancimus! . . . . (Das weitere wurde nicht ge- schrieben.) IV. Dispensationes. Der Erzbischof konnto entweder aus eigener Macht oder durch päpstliche Vollmacht von einzelnen Kirchenvorschriften Dispensationen orthoilen; so war es z. B. häufig der Fall mit der Erlassung der Residenzpflicht (vgl. die Citationes) und auch mit anderen Bestimmungen der Statuten, wie bezüglich der unehelichen Geburt und Unkeuschheit bei Priestern, Bluts- verwandtschaft bei Heiraten u. dergl. Nr. 5, 11 und 12 be- treffen Dispensationen von kirchlichen Strafen, welche über Anhänger Ludwigs des Baiern verhängt wurden. Nr. 1 und 2 sind nicht ohne Interesse; der Leitmeritzer Probst Tammo er- scheint beschuldigt seine Pfründe ,per abusum secularis potencie et pravitate symoniaca' erworben zu haben, der Papst ertheilt ihm Dispens davon, nachdem Tammo eine nicht unbedeutende Summe zu zahlen sich verpflichtet hatte; um aber wenigstens den Schein des Rechtes zu wahren, verzichtet Tammo auf dic Pfründe, uin sie aus den Händen des Erzbischofs sogleich wieder zurückzubekommen. Achnliches sagt Nr. 3. Der Un- ruhen im St. Georgskloster und der Widerspenstigkeit der Aebtissin wurde schon früher gedacht; durch dic Disponsation Nr. 23 wird die Angelegenheit beendet. Zu erwähnen ist noch, dass die Formeln Nr. 28—30 vom letzten Bischof Johann IV. von Drazic (1301-1343) stammen. I Es folgten wahrschoinlich die Statuta ecclosiae Boleslaviensis, die man bisher noch nicht gefunden hatte. Vgl. Dispens. IV. 15.
369 ecclesiam, in cuius limine gloriosus patronus noster beatus Venceslaus gladiis impiorum occubuit, sanctorumque aposto- lorum Simonis et Jude et beatorum martyrum Benedicti, Mathei, Isac atque Cristini corpora et multe alie sanctorum reliquie requiescunt, nobis personaliter visitantibus, quamvis statum ipsius laudabilem invenerimus tamen ad conservacionem et ad corroboracionem perpetuam status ipsius infrascripta, que ex ipsius visitacionis sentencia necessaria et oportuna facere congnovimus, duximus annectenda. Statuimus igitur et perpotua ordinacione sancimus! . . . . (Das weitere wurde nicht ge- schrieben.) IV. Dispensationes. Der Erzbischof konnto entweder aus eigener Macht oder durch päpstliche Vollmacht von einzelnen Kirchenvorschriften Dispensationen orthoilen; so war es z. B. häufig der Fall mit der Erlassung der Residenzpflicht (vgl. die Citationes) und auch mit anderen Bestimmungen der Statuten, wie bezüglich der unehelichen Geburt und Unkeuschheit bei Priestern, Bluts- verwandtschaft bei Heiraten u. dergl. Nr. 5, 11 und 12 be- treffen Dispensationen von kirchlichen Strafen, welche über Anhänger Ludwigs des Baiern verhängt wurden. Nr. 1 und 2 sind nicht ohne Interesse; der Leitmeritzer Probst Tammo er- scheint beschuldigt seine Pfründe ,per abusum secularis potencie et pravitate symoniaca' erworben zu haben, der Papst ertheilt ihm Dispens davon, nachdem Tammo eine nicht unbedeutende Summe zu zahlen sich verpflichtet hatte; um aber wenigstens den Schein des Rechtes zu wahren, verzichtet Tammo auf dic Pfründe, uin sie aus den Händen des Erzbischofs sogleich wieder zurückzubekommen. Achnliches sagt Nr. 3. Der Un- ruhen im St. Georgskloster und der Widerspenstigkeit der Aebtissin wurde schon früher gedacht; durch dic Disponsation Nr. 23 wird die Angelegenheit beendet. Zu erwähnen ist noch, dass die Formeln Nr. 28—30 vom letzten Bischof Johann IV. von Drazic (1301-1343) stammen. I Es folgten wahrschoinlich die Statuta ecclosiae Boleslaviensis, die man bisher noch nicht gefunden hatte. Vgl. Dispens. IV. 15.
Strana 370
370 1. Incipit titulus dispensationum et primo cum intruso et symoniaco ex commissione apostolica. Nos Arnestus etc. . Tenore presencium ad universorum noticiam cupimus porvenire, nos sanctissimi in Christo patris et d. domini Clementis pape VI. literas cius vera bulla plumbea in filis canapeis pendenti bullatas non cancellatas, non abolitas, non viciatas, non rasas nec in aliqua sui parte suspectas sed . . . omni vicio nota ac suspicione carentes recepisse per omnia in hec verba: Clemens episcopus etc. . . (inseratur totus tenor literarum apostolicarum, tandum dicatur) : Quibus quidem literis cum ea qua decuit reverencia susceptis cupientes ac volentes officium nobis commissum et iniunctum fini debito demandare, literas huiusmodi solempniter et publice in ecclesia nostra Pragensi ante solempnia missarum presente hominum multi- tudine copiosa fecimus publicari, quibus publicatis et notificatis tempore aliquo post publicacionem literarum carundem decurso honorabilis vir dominus T . . . . prepositus etc. . . nostram accedens presenciam honor. viro domino Johanni dicto Pa- dwano, decano ecclesie sti Petri in Wyssegrado, collectore sive nuncio 2 in partibus Bohemie pro camera domini nostri pape predicti deputato nobis assistente petivit humiliter, dicebat se intellexisse suam preposituram iam dictam per abusum secu- laris potencie et pravitate symoniaca intervenientibus forte adeptam, quamvis de predictis et ipsorum aliquo ipsum con- sciencia non remordebat ad cautelam tantum et ut alii, qui tantummodo famam bonam homini lacerare suis venenosis den- tibus nituntur et laborant, in sua venenatica malicia obruantur, secum in predictis vigore literarum predictarum dispensari et super fructibus de prepositura predicta medio tempore per ipsum aut quemcunque alium eius nomine perceptis seu qui 1 Tammo (Thamo) = Timothous Pflug von Rabstein bis c. 1349 Probst von Leitmeritz (Frind II. 153). Jene Geistlichen, wolche durch päpstliche Gnadenbriefe eine Pfründe er- langten, mussten dafür gewöhnlich die Hälfte ihrer Einkünfte im ersten Jahre (medios fructus) an die päpstliche Kammer zahlen. Zur Einforde- rung dieser und anderer päpstlicher Einkünfte ernannte der Papst ge- wöhnlich aus dem cinhoimischen Clerus seinen Collector (collector fructuum camerae apostolicae).
370 1. Incipit titulus dispensationum et primo cum intruso et symoniaco ex commissione apostolica. Nos Arnestus etc. . Tenore presencium ad universorum noticiam cupimus porvenire, nos sanctissimi in Christo patris et d. domini Clementis pape VI. literas cius vera bulla plumbea in filis canapeis pendenti bullatas non cancellatas, non abolitas, non viciatas, non rasas nec in aliqua sui parte suspectas sed . . . omni vicio nota ac suspicione carentes recepisse per omnia in hec verba: Clemens episcopus etc. . . (inseratur totus tenor literarum apostolicarum, tandum dicatur) : Quibus quidem literis cum ea qua decuit reverencia susceptis cupientes ac volentes officium nobis commissum et iniunctum fini debito demandare, literas huiusmodi solempniter et publice in ecclesia nostra Pragensi ante solempnia missarum presente hominum multi- tudine copiosa fecimus publicari, quibus publicatis et notificatis tempore aliquo post publicacionem literarum carundem decurso honorabilis vir dominus T . . . . prepositus etc. . . nostram accedens presenciam honor. viro domino Johanni dicto Pa- dwano, decano ecclesie sti Petri in Wyssegrado, collectore sive nuncio 2 in partibus Bohemie pro camera domini nostri pape predicti deputato nobis assistente petivit humiliter, dicebat se intellexisse suam preposituram iam dictam per abusum secu- laris potencie et pravitate symoniaca intervenientibus forte adeptam, quamvis de predictis et ipsorum aliquo ipsum con- sciencia non remordebat ad cautelam tantum et ut alii, qui tantummodo famam bonam homini lacerare suis venenosis den- tibus nituntur et laborant, in sua venenatica malicia obruantur, secum in predictis vigore literarum predictarum dispensari et super fructibus de prepositura predicta medio tempore per ipsum aut quemcunque alium eius nomine perceptis seu qui 1 Tammo (Thamo) = Timothous Pflug von Rabstein bis c. 1349 Probst von Leitmeritz (Frind II. 153). Jene Geistlichen, wolche durch päpstliche Gnadenbriefe eine Pfründe er- langten, mussten dafür gewöhnlich die Hälfte ihrer Einkünfte im ersten Jahre (medios fructus) an die päpstliche Kammer zahlen. Zur Einforde- rung dieser und anderer päpstlicher Einkünfte ernannte der Papst ge- wöhnlich aus dem cinhoimischen Clerus seinen Collector (collector fructuum camerae apostolicae).
Strana 371
371 percipi poterant componi, suplicans eciam cum instancia, sibi preposituram antedictam conferri de novo ac dicens, se velle facturum omnia et singula que sibi iuxta formam apostolicarum literarum imponerentur. Nos vero laudabile propositum bonam voluntatem considerantes, advertentes prostratis et humilibus graciam fore impondendam cum prefato domino T. preposito super duabus notis predictis auctoritate sedis apostolice nobis in hac parte specialiter commissa dispensavimus et presentibus dispensamus volentes, quod predicta seu ipsorum aliquid sibi in quibuscunque actibus legitimis aut eciam honoribus, digni- tatibus seu beneficiis ecclesiasticis cum cura vel sine cura iam adeptis seu inposterum adipiscendis nullum posset prejudicium seu impedimentum generare, ipsum si necesse est presentibus ad ea habilitantes et alia quecunque predictis impedimentis non obstantibus habilitantes ac habilem et ydoneum pronun- ciantes. Cui eciam mandamus, ut realiter cum effectu dimitteret preposituram predictam, quod dum fecisset eidem in manibus nostris sponte et libere renuncians assistente nobis domino Jo- hanne Padwano collectore sive nuncio domini pape predicto prefatus dominus T. super omnibus et singulis fructibus, reddi- tibus et proventibus prepositure predicte per eum vel alium eius nomine medio tempore perceptis, ut eos suos faceret de 250 flor. auri in quinque terminis se continuo sequentibus, in- cipiendo videlicet in festo beati Gregorii proxime venturo et post hoc in festo sti Galli ot sic deinceps usque ad extenua- cionem 250 flor. auri summe predicte nobiscum domini nostri C. pape prodicti camere nomine exposuit et pactavit petens sibi de novo conferri preposituram predictam ac ipsum inve- stiri de eadem. Cuius peticioni annuentes preposituram sti Ste- phani in Lithomericz predictam sibi auctoritate predicta recepto- que prius ab co solito iuramento contulimus, eum per capucium quod in manu nostra tunc tenebamus investivimus de eadem decernentes exnunc irritum et inane, si secus a quocunque quidquam in contrarium dispensacionis nostre contingerit. Nulli ergo homini liceat hanc paginam nostre dispensacionis et eorum que superius expressa sunt infringere vel ei ausu themerario contraire. Si quis autem hoc temere attemptare presumpserit, indignacionem dei omnipotentis et beatorum mar- tyrum patronorum nostrorum Viti, Venceslai atque Adalberti
371 percipi poterant componi, suplicans eciam cum instancia, sibi preposituram antedictam conferri de novo ac dicens, se velle facturum omnia et singula que sibi iuxta formam apostolicarum literarum imponerentur. Nos vero laudabile propositum bonam voluntatem considerantes, advertentes prostratis et humilibus graciam fore impondendam cum prefato domino T. preposito super duabus notis predictis auctoritate sedis apostolice nobis in hac parte specialiter commissa dispensavimus et presentibus dispensamus volentes, quod predicta seu ipsorum aliquid sibi in quibuscunque actibus legitimis aut eciam honoribus, digni- tatibus seu beneficiis ecclesiasticis cum cura vel sine cura iam adeptis seu inposterum adipiscendis nullum posset prejudicium seu impedimentum generare, ipsum si necesse est presentibus ad ea habilitantes et alia quecunque predictis impedimentis non obstantibus habilitantes ac habilem et ydoneum pronun- ciantes. Cui eciam mandamus, ut realiter cum effectu dimitteret preposituram predictam, quod dum fecisset eidem in manibus nostris sponte et libere renuncians assistente nobis domino Jo- hanne Padwano collectore sive nuncio domini pape predicto prefatus dominus T. super omnibus et singulis fructibus, reddi- tibus et proventibus prepositure predicte per eum vel alium eius nomine medio tempore perceptis, ut eos suos faceret de 250 flor. auri in quinque terminis se continuo sequentibus, in- cipiendo videlicet in festo beati Gregorii proxime venturo et post hoc in festo sti Galli ot sic deinceps usque ad extenua- cionem 250 flor. auri summe predicte nobiscum domini nostri C. pape prodicti camere nomine exposuit et pactavit petens sibi de novo conferri preposituram predictam ac ipsum inve- stiri de eadem. Cuius peticioni annuentes preposituram sti Ste- phani in Lithomericz predictam sibi auctoritate predicta recepto- que prius ab co solito iuramento contulimus, eum per capucium quod in manu nostra tunc tenebamus investivimus de eadem decernentes exnunc irritum et inane, si secus a quocunque quidquam in contrarium dispensacionis nostre contingerit. Nulli ergo homini liceat hanc paginam nostre dispensacionis et eorum que superius expressa sunt infringere vel ei ausu themerario contraire. Si quis autem hoc temere attemptare presumpserit, indignacionem dei omnipotentis et beatorum mar- tyrum patronorum nostrorum Viti, Venceslai atque Adalberti
Strana 372
372 et nostram se noverit incursurum. In quorum enim testimonio presentes fieri iussimus et sigillorum nostrorum appensione iussimus communiri. Datum etc. 2. Forma instrumenti super dispensacione Symoniacorum ex commissione apostolica. In nomine domini etc. . In moi notarii publici testium- que presencia subscriptorum honorabilis vir dominus T. pre- positus etc. . in presencia... Arnesti etc. . constitutus, honor. viro Johanne Padwano decano etc. collectore sive nuncio in partibus Bohemie pro camera domini C. pape deputato sibi assistente, petivit humiliter et ad cautelam quod intellexerat, se preposituram predictam per abusum potencie secularis et eciam pravitate symoniaca interveniente fore adeptum, licet tamen ipsum de predictis et predictorum aliquo consciencia in nullo remorderet secum in predictis disponsari et super fructi- bus medio tempore perceptis de bonis prepositure predicte componi, sibiquo eciam preposituram antedictam cum instancia supplicans de novo conferri etc. . . (Siehe die vorhergehende Formel.) 3. Forma dispensacionis cum symoniaco (et super etate). Nos Arnestus etc. . tenore presencium ad universorum noticiam volumus pervenire, nos sanctissimi patris etc. . . . literas . . . recepisse per omnia in hee verba: Clemens epi- scopus etc. . . Veniens igitur ad nostram presenciam Busco quondam Busconis de Lestyan nobis insinuacione monstravit, quod ipso in minori etate existente ecclesiam parochialem in Holot (sic), cui animarum cura imminet, per pravitatem symo- niacam est adeptus, ac ipsam ecclesiam parochialem ab ipso tempore usque nunc continue tenuit, rexit et de facto possedit in sue et plebis eiusdem parochie animarum periculum non modicum et grandem consciencie lesionem, fructus, proventus, redditus et utilitates indo ex ipsa provenientes percipiendo, ipsosque sibi dampnabiliter inbursando, verum quod de et super commissis penitencia ductus corde contrito nobis humiliter supplicare curavit, quatenus auctoritate apostolica nobis in hac
372 et nostram se noverit incursurum. In quorum enim testimonio presentes fieri iussimus et sigillorum nostrorum appensione iussimus communiri. Datum etc. 2. Forma instrumenti super dispensacione Symoniacorum ex commissione apostolica. In nomine domini etc. . In moi notarii publici testium- que presencia subscriptorum honorabilis vir dominus T. pre- positus etc. . in presencia... Arnesti etc. . constitutus, honor. viro Johanne Padwano decano etc. collectore sive nuncio in partibus Bohemie pro camera domini C. pape deputato sibi assistente, petivit humiliter et ad cautelam quod intellexerat, se preposituram predictam per abusum potencie secularis et eciam pravitate symoniaca interveniente fore adeptum, licet tamen ipsum de predictis et predictorum aliquo consciencia in nullo remorderet secum in predictis disponsari et super fructi- bus medio tempore perceptis de bonis prepositure predicte componi, sibiquo eciam preposituram antedictam cum instancia supplicans de novo conferri etc. . . (Siehe die vorhergehende Formel.) 3. Forma dispensacionis cum symoniaco (et super etate). Nos Arnestus etc. . tenore presencium ad universorum noticiam volumus pervenire, nos sanctissimi patris etc. . . . literas . . . recepisse per omnia in hee verba: Clemens epi- scopus etc. . . Veniens igitur ad nostram presenciam Busco quondam Busconis de Lestyan nobis insinuacione monstravit, quod ipso in minori etate existente ecclesiam parochialem in Holot (sic), cui animarum cura imminet, per pravitatem symo- niacam est adeptus, ac ipsam ecclesiam parochialem ab ipso tempore usque nunc continue tenuit, rexit et de facto possedit in sue et plebis eiusdem parochie animarum periculum non modicum et grandem consciencie lesionem, fructus, proventus, redditus et utilitates indo ex ipsa provenientes percipiendo, ipsosque sibi dampnabiliter inbursando, verum quod de et super commissis penitencia ductus corde contrito nobis humiliter supplicare curavit, quatenus auctoritate apostolica nobis in hac
Strana 373
373 parte specialiter concessa secum tam super defectu etatis, in quo tempore adepti beneficii crat constitutus, quam super vicio symonic predictis dignaremur miscricorditer dispensare. Nos considerantes itaque . . . canonum instituta etc. . . ., insuper puram et laudabilem intencionem dicti Busconis ad cor et ad mentem sanam redeuntis . . . . . et dimisso per eum prius vere et realiter in manibus nostris beneficio ecclesiastico pre- dicto, quod de facto tantummodo obtinebat, super defectu etatis et symoniaca pravitate predictis nec non super fructibus, pro- ventibus, redditibus, utilitatibus et obvencionibus, quos occa- sione dicte ecclesie percipere potuit ac diligens pater familias percipere potuisset auctoritate apostolica nobis in hac parte specialiter demandata et secundum formam ipsius cum ipso misericorditer in domino dispensare curavimus et presentibus dispensamus, dictam ecclesiam sicut premittitur in manibus nostris resignatam et dimissam suis sibi suffragantibus moritis sibi de novo canonice conferentes ipsum in eadem rectorem legitimum instituimus et plebanum ac decernentes, quod pre- dicta seu ipsorum aliquid in quibuscunque sibi actibus legittimis aut eciam honoribus, dignitatibus seu beneficiis ecclesiasticis cum cura vel sino cura iam adeptis seu inposterum adipiscondis nullum possint inpedimentum seu preiudicium generare etc... 4. Forma dispensacionis super receptione canonici de novo contra statutum synodale (quo cavetur, quod ultra unam personam ad non vacantes prebendas nullus recipiatur). Arnestus etc. . Honorabilibus viris dominis p. decano, p. scolastico totique ecclesie nostre iam dicte capitulo salutem in domino. Ut honor. virum dominum Jo. ctc.. . exhibitorem pre- sencium in canonicum predicte nostre ecclesie et in fratrem vestrum recipere valeatis statuto nostro provinciali super hoc edito, quo cavetur, quod ultra unam personam in prefata eccle- sia plures prebendas . . non vacantibus (sic) non recipiantur in canonicos, non obstante, certis et iustis ex causis vobiscum et secum quod recipi possit tenore prosencium generose dispen- samus etc. . .
373 parte specialiter concessa secum tam super defectu etatis, in quo tempore adepti beneficii crat constitutus, quam super vicio symonic predictis dignaremur miscricorditer dispensare. Nos considerantes itaque . . . canonum instituta etc. . . ., insuper puram et laudabilem intencionem dicti Busconis ad cor et ad mentem sanam redeuntis . . . . . et dimisso per eum prius vere et realiter in manibus nostris beneficio ecclesiastico pre- dicto, quod de facto tantummodo obtinebat, super defectu etatis et symoniaca pravitate predictis nec non super fructibus, pro- ventibus, redditibus, utilitatibus et obvencionibus, quos occa- sione dicte ecclesie percipere potuit ac diligens pater familias percipere potuisset auctoritate apostolica nobis in hac parte specialiter demandata et secundum formam ipsius cum ipso misericorditer in domino dispensare curavimus et presentibus dispensamus, dictam ecclesiam sicut premittitur in manibus nostris resignatam et dimissam suis sibi suffragantibus moritis sibi de novo canonice conferentes ipsum in eadem rectorem legitimum instituimus et plebanum ac decernentes, quod pre- dicta seu ipsorum aliquid in quibuscunque sibi actibus legittimis aut eciam honoribus, dignitatibus seu beneficiis ecclesiasticis cum cura vel sino cura iam adeptis seu inposterum adipiscondis nullum possint inpedimentum seu preiudicium generare etc... 4. Forma dispensacionis super receptione canonici de novo contra statutum synodale (quo cavetur, quod ultra unam personam ad non vacantes prebendas nullus recipiatur). Arnestus etc. . Honorabilibus viris dominis p. decano, p. scolastico totique ecclesie nostre iam dicte capitulo salutem in domino. Ut honor. virum dominum Jo. ctc.. . exhibitorem pre- sencium in canonicum predicte nostre ecclesie et in fratrem vestrum recipere valeatis statuto nostro provinciali super hoc edito, quo cavetur, quod ultra unam personam in prefata eccle- sia plures prebendas . . non vacantibus (sic) non recipiantur in canonicos, non obstante, certis et iustis ex causis vobiscum et secum quod recipi possit tenore prosencium generose dispen- samus etc. . .
Strana 374
374 5. Forma absolucionis Bauarorum (Pernau). Arnestus etc. . commissarius ad infra scripta a sede apo- stolica deputatus, tenore presencium recognoscimus, quod nos auctoritate sanctissimi in Christo patris et domini d. Clementis pape VI. servatoque tenore commissionis ab eodem d. Clemente papa sexto nobis facte, discretum virum The . . etc. . ple- banum de Perman (sic)2 Ratisponensis diocesis cum omnibus et singulis suis plebezanis sexus utriusque nec non familiaribus ipsorum ac eciam defunctis per ipsum The . . . procuratorem predictorum plebezanorum habentem ad hoc speciale mandatum a nobis humiliter infra scripta petentem pro se et nomine pro- curatorio pro predictis ab excommunicacionis, suspensionis et interdicti aliisque penis et sentenciis quibuscunque a jure vel ab homine in ipsum seu ipsos prolatis, quas inciderunt occa- sione processuum contra quondam Luduicum de Bauaria suos- que fautores et sibi adherentes per plures romanos pontifices olim promulgatorum premissa ipsius Petri et nomine procura- torio pro predictis confessione, receptoque ab codem Petro suo procuratorio nomine pro predictis iuramento de parendo man- datis ecclesie et aliis articulis observandis contentis in com- missione predicta secundum formam ecclesie, ipsum Petrum suo ac omnes et singulos predictos procuratorio nomine absol- vimus omnes eciam defunctos parochie sue predicte contritos et confessos et eos in quibus apparuerunt signa contricionis iniuncta ipsis pro modo culpe penitencia salutari, a predictis sentenciis absolvimus, ipsos sic absolutos publice denunciamus in hiis scriptis, nichilominus eciam cum P. in Pernau super irregularitate per eum occasione dictorum processuum quo- modocunque contracta misericorditer in domino dispensando ac eum ad ecclesiastica beneficia, que nunc obtinet et in futu- rum obtinebit, plebezanos quoque ipsius supradictos cum liberis ipsorum ad omnes actus legitimos habilitando, addicentes si contra huiusmodi per eos iurata fecerint cum effoctu, quod ex- nunc prout extunc in priores sentencias relabantur ipso facto. 1 Soll ,Petrus‘ heissen, wie aus dem Nachfolgenden ersichtlich ist. 2 Pernau oder Bernau.
374 5. Forma absolucionis Bauarorum (Pernau). Arnestus etc. . commissarius ad infra scripta a sede apo- stolica deputatus, tenore presencium recognoscimus, quod nos auctoritate sanctissimi in Christo patris et domini d. Clementis pape VI. servatoque tenore commissionis ab eodem d. Clemente papa sexto nobis facte, discretum virum The . . etc. . ple- banum de Perman (sic)2 Ratisponensis diocesis cum omnibus et singulis suis plebezanis sexus utriusque nec non familiaribus ipsorum ac eciam defunctis per ipsum The . . . procuratorem predictorum plebezanorum habentem ad hoc speciale mandatum a nobis humiliter infra scripta petentem pro se et nomine pro- curatorio pro predictis ab excommunicacionis, suspensionis et interdicti aliisque penis et sentenciis quibuscunque a jure vel ab homine in ipsum seu ipsos prolatis, quas inciderunt occa- sione processuum contra quondam Luduicum de Bauaria suos- que fautores et sibi adherentes per plures romanos pontifices olim promulgatorum premissa ipsius Petri et nomine procura- torio pro predictis confessione, receptoque ab codem Petro suo procuratorio nomine pro predictis iuramento de parendo man- datis ecclesie et aliis articulis observandis contentis in com- missione predicta secundum formam ecclesie, ipsum Petrum suo ac omnes et singulos predictos procuratorio nomine absol- vimus omnes eciam defunctos parochie sue predicte contritos et confessos et eos in quibus apparuerunt signa contricionis iniuncta ipsis pro modo culpe penitencia salutari, a predictis sentenciis absolvimus, ipsos sic absolutos publice denunciamus in hiis scriptis, nichilominus eciam cum P. in Pernau super irregularitate per eum occasione dictorum processuum quo- modocunque contracta misericorditer in domino dispensando ac eum ad ecclesiastica beneficia, que nunc obtinet et in futu- rum obtinebit, plebezanos quoque ipsius supradictos cum liberis ipsorum ad omnes actus legitimos habilitando, addicentes si contra huiusmodi per eos iurata fecerint cum effoctu, quod ex- nunc prout extunc in priores sentencias relabantur ipso facto. 1 Soll ,Petrus‘ heissen, wie aus dem Nachfolgenden ersichtlich ist. 2 Pernau oder Bernau.
Strana 375
375 Interdictum insuper in predicta ecclesia in Pernaw positum similiter presentibus relaxamus. In quorum omnium testi- monium! etc. . . . 6. Forma absolucionis plebani qui beneficium suum per- mutavit ad aliam diocesim ab obediencia. Arnestus etc. . Honor. et religiosis viris . . . administra- toribus in spiritualibus et temporalibus episcopatus Lythomis- lensis 2 salutem in domino. Cum Petrus presbyter olim rector ecclesie parochialis in Lychnow theutunicali nostre diocesis, exhibitor presencium, eidem ecclesie sue ex causa permuta- cionis, quam cum Wolf . . . olim plebano in Sambr. .. vestre diocesis Lythomyslensis facere intendit in manibus nostris renunciaverit, quem ab obediencia nostra absolventes ad vos remittimus, quatenus eum in hiis, que ad officium vestrum pertinere dinoscuntur, graciosius velitis expedire. Datum etc... 7. Dispensacio auctoritate sedis apostolice super defectu natalium. Arnestus etc. . Universis Christi fidelibus, ad quos pre- sentes pervenerint, salutem in domino. Literas reverendissimi etc. ipsius sigillo in filis albis et rubeis pendenti sigillatas per ... de . . . nobis presentatas cum ea qua decuit reverencia nos recepisse noveritis etc. . . . Quibus quidem literis per nos . . susceptis suplicatum nobis per ... predictum humiliter et cum instancia existit, ut ad execucionem contentorum in literis huiusmodi procederemus. Nos vero suplicacioni predicte favo- rabiliter inclinati per prefatum dominum de . . . nobis com- missa debite execucioni demandare volentes de omnibus et singulis in eisdem literis contentis inquisicionem fecimus dili- gentem, et quia nichil invenimus, quod ipsum a gracia dispen- 1 Vgl. dazn Disp. 11. 12. — Bezüglich der Absolvirung der Anhänger Ludwigs des Baiern durch den Papst s. Pelzl, Karl IV. Bd. I, S. 206 (Urkunde dd. 7. December 1347). Johann, der erste Bischof von Leitomischl, starb 1355; sein Nachfolger war der berühmte Kanzler Karls IV., Johann von Neumarkt.
375 Interdictum insuper in predicta ecclesia in Pernaw positum similiter presentibus relaxamus. In quorum omnium testi- monium! etc. . . . 6. Forma absolucionis plebani qui beneficium suum per- mutavit ad aliam diocesim ab obediencia. Arnestus etc. . Honor. et religiosis viris . . . administra- toribus in spiritualibus et temporalibus episcopatus Lythomis- lensis 2 salutem in domino. Cum Petrus presbyter olim rector ecclesie parochialis in Lychnow theutunicali nostre diocesis, exhibitor presencium, eidem ecclesie sue ex causa permuta- cionis, quam cum Wolf . . . olim plebano in Sambr. .. vestre diocesis Lythomyslensis facere intendit in manibus nostris renunciaverit, quem ab obediencia nostra absolventes ad vos remittimus, quatenus eum in hiis, que ad officium vestrum pertinere dinoscuntur, graciosius velitis expedire. Datum etc... 7. Dispensacio auctoritate sedis apostolice super defectu natalium. Arnestus etc. . Universis Christi fidelibus, ad quos pre- sentes pervenerint, salutem in domino. Literas reverendissimi etc. ipsius sigillo in filis albis et rubeis pendenti sigillatas per ... de . . . nobis presentatas cum ea qua decuit reverencia nos recepisse noveritis etc. . . . Quibus quidem literis per nos . . susceptis suplicatum nobis per ... predictum humiliter et cum instancia existit, ut ad execucionem contentorum in literis huiusmodi procederemus. Nos vero suplicacioni predicte favo- rabiliter inclinati per prefatum dominum de . . . nobis com- missa debite execucioni demandare volentes de omnibus et singulis in eisdem literis contentis inquisicionem fecimus dili- gentem, et quia nichil invenimus, quod ipsum a gracia dispen- 1 Vgl. dazn Disp. 11. 12. — Bezüglich der Absolvirung der Anhänger Ludwigs des Baiern durch den Papst s. Pelzl, Karl IV. Bd. I, S. 206 (Urkunde dd. 7. December 1347). Johann, der erste Bischof von Leitomischl, starb 1355; sein Nachfolger war der berühmte Kanzler Karls IV., Johann von Neumarkt.
Strana 376
376 sacionis huiusmodi removeret, cum ipso auctoritate nobis per prefatum dominum . . . in hac parte specialiter concessa non obstante, ad omnes posset ordines promoveri et beneficium ecclesiasticum, eciam si curam animarum haberet, obtinere secundum formam commissionis predicte et non aliter dispen- savimus et presentibus dispensamus. In quorum etc. . . 8. Forma dispensacionis super eodem. Arnestus etc. Universis etc. . . Literas sanctissimi in Christo patris et domino d. Innocencii providencia pape VI. etc. . . . per Nicolaum scolarem de Milyczyn nobis presentatas ... nos recepisse noveritis de verbo ad verbum tenoris infrascripti: „Innocencius etc. Venerabili . . archiepiscopo Pragensi sa- lutem etc. .. Ex parte dilecti filii Nicolai de Miliczyn scolaris tue diocesis fuit nobis humiliter suplicatum, ut cum eo, qui sicut asserit ascribi desiderat milicie clericali, super defectu natalium quem patitur de presbytero genitus et soluta, quod huiusmodi non obstante defectu ad omnes ordines promoveri et unum cum cura et aliud sine cura beneficia ecclesiastica obtinere possit dispensare misericorditer dignaremur. De tua igitur circumspectione plenam in domino fiduciam obtinentes . . . mandamus, quatenus consideratis diligenter circumstanciis universis, que circa ydoneitatem persone fuerint attendende, si dictus Nicolaus alias sit ydoneus nec sit paterne incon- tinencie imitator sed bone conversacionis et vite aliaque merita sibi suffragantur, ad huiusmodi dispensacionis graciam obti- nendam secum super premissis auctoritate nostra dispenses, prout secundum deum anime sue saluti videris expedire. Datum aput villam novam Avinion. dioc. III. idus pontificatus nostri anno primo.' — Quibus quidem literis per nos ut premittitur taliter receptis supplicatum nobis per Nicolaum scolarem ante- dictum humiliter et cum instancia exstitit, ut ad execucionem contentorum in literis huiusmodi procederemus. Nos vero suppli- cacioni predicti Nicolai favorabiliter inclinati per prefatum dominum papam nobis commissa debite execucioni demandare volentes, de omnibus et singulis . . . inquisicionem fecimus diligentem, et qui nichil invenimus, quod ipsum Nicolaum a gracia dispensacionis amoveret, cum ipso etc. . . (wie oben).
376 sacionis huiusmodi removeret, cum ipso auctoritate nobis per prefatum dominum . . . in hac parte specialiter concessa non obstante, ad omnes posset ordines promoveri et beneficium ecclesiasticum, eciam si curam animarum haberet, obtinere secundum formam commissionis predicte et non aliter dispen- savimus et presentibus dispensamus. In quorum etc. . . 8. Forma dispensacionis super eodem. Arnestus etc. Universis etc. . . Literas sanctissimi in Christo patris et domino d. Innocencii providencia pape VI. etc. . . . per Nicolaum scolarem de Milyczyn nobis presentatas ... nos recepisse noveritis de verbo ad verbum tenoris infrascripti: „Innocencius etc. Venerabili . . archiepiscopo Pragensi sa- lutem etc. .. Ex parte dilecti filii Nicolai de Miliczyn scolaris tue diocesis fuit nobis humiliter suplicatum, ut cum eo, qui sicut asserit ascribi desiderat milicie clericali, super defectu natalium quem patitur de presbytero genitus et soluta, quod huiusmodi non obstante defectu ad omnes ordines promoveri et unum cum cura et aliud sine cura beneficia ecclesiastica obtinere possit dispensare misericorditer dignaremur. De tua igitur circumspectione plenam in domino fiduciam obtinentes . . . mandamus, quatenus consideratis diligenter circumstanciis universis, que circa ydoneitatem persone fuerint attendende, si dictus Nicolaus alias sit ydoneus nec sit paterne incon- tinencie imitator sed bone conversacionis et vite aliaque merita sibi suffragantur, ad huiusmodi dispensacionis graciam obti- nendam secum super premissis auctoritate nostra dispenses, prout secundum deum anime sue saluti videris expedire. Datum aput villam novam Avinion. dioc. III. idus pontificatus nostri anno primo.' — Quibus quidem literis per nos ut premittitur taliter receptis supplicatum nobis per Nicolaum scolarem ante- dictum humiliter et cum instancia exstitit, ut ad execucionem contentorum in literis huiusmodi procederemus. Nos vero suppli- cacioni predicti Nicolai favorabiliter inclinati per prefatum dominum papam nobis commissa debite execucioni demandare volentes, de omnibus et singulis . . . inquisicionem fecimus diligentem, et qui nichil invenimus, quod ipsum Nicolaum a gracia dispensacionis amoveret, cum ipso etc. . . (wie oben).
Strana 377
377 9. Forma absolucionis alicuius clerici (in sacris, qui con- traxit matrimonium). Nos Arnestus etc. . tenore presencium notum facimus... quod accedens ad nostram presenciam . . . diaconus exhibitor presencium nobis exposuit, quod ipse tamquam juris ignarus cum . . . muliere contraxit et ei pluribus annis sicut vir uxori cohabitavit petens humiliter, ut eum a sentencia, quam hac de causa incurrerat, absolvere de benignitate solita dignaremur. Nos peticionibus eiusdem favorabiliter inclinati ipsum recepto ab eo de parendo mandatis ecclesie solito iuramento a sen- tencia seu sentenciis huiusmodi auctoritate ordinaria absol- vimus iniuncta sibi pro modo culpe penitencia salutari, dantes sibi etc. . . 10. Forma dispensacionis cum concubinario manifesto. Arnestus etc. . . Noveritis, nos cum discreto viro domino Johanne plebano de . . . . exhibitore presencium super irre- gularitate, quam ex eo, quod per plures annos notorie cohabi- tator existens se divinis officiis immiscuit, incurrerat, auctori- tate etc. . . domini C. domini nostri pape summi penitenciarii nobis nichilominus ad certum tempus ab execucione ordinum suspenso (sic). In cuius rei testimonium etc. . . 11. Forma dispensacionis auctoritate sedis apostolice cum excommunicatis Bauarinis. Nos Arnestus etc. . Scire volumus universitatem vestram per presentes, nos nobiles viros V. et P. de . . . Constan- ciensis diocesis, exhibitores presencium ad peticionem eorum humilem et devotam auctoritate sedis apostolice nobis in hac parte specialiter tradita et concessa, quod sentencia excom- municacionis, quam occasione adhesionis et fautoris Luduico Bauaro ab homine vel a jure aut alias quomodocunque in- currerunt, absolvisse et ad omnes actus legitimos et liberos eorum non obstante excommunicacione huiusmodi habilitasse,
377 9. Forma absolucionis alicuius clerici (in sacris, qui con- traxit matrimonium). Nos Arnestus etc. . tenore presencium notum facimus... quod accedens ad nostram presenciam . . . diaconus exhibitor presencium nobis exposuit, quod ipse tamquam juris ignarus cum . . . muliere contraxit et ei pluribus annis sicut vir uxori cohabitavit petens humiliter, ut eum a sentencia, quam hac de causa incurrerat, absolvere de benignitate solita dignaremur. Nos peticionibus eiusdem favorabiliter inclinati ipsum recepto ab eo de parendo mandatis ecclesie solito iuramento a sen- tencia seu sentenciis huiusmodi auctoritate ordinaria absol- vimus iniuncta sibi pro modo culpe penitencia salutari, dantes sibi etc. . . 10. Forma dispensacionis cum concubinario manifesto. Arnestus etc. . . Noveritis, nos cum discreto viro domino Johanne plebano de . . . . exhibitore presencium super irre- gularitate, quam ex eo, quod per plures annos notorie cohabi- tator existens se divinis officiis immiscuit, incurrerat, auctori- tate etc. . . domini C. domini nostri pape summi penitenciarii nobis nichilominus ad certum tempus ab execucione ordinum suspenso (sic). In cuius rei testimonium etc. . . 11. Forma dispensacionis auctoritate sedis apostolice cum excommunicatis Bauarinis. Nos Arnestus etc. . Scire volumus universitatem vestram per presentes, nos nobiles viros V. et P. de . . . Constan- ciensis diocesis, exhibitores presencium ad peticionem eorum humilem et devotam auctoritate sedis apostolice nobis in hac parte specialiter tradita et concessa, quod sentencia excom- municacionis, quam occasione adhesionis et fautoris Luduico Bauaro ab homine vel a jure aut alias quomodocunque in- currerunt, absolvisse et ad omnes actus legitimos et liberos eorum non obstante excommunicacione huiusmodi habilitasse,
Strana 378
378 nec non in ecclesiis ad collacionem corum pertinentibus vide- licet in . . . et in . . . castris interdictum écclesiasticum occa- sione predicti Luduici Bauari positum, auctoritate predicta sustulisse. Quare vobis in . . . et in . . . ecclesiarum rectori- bus auctoritate sedis apostolice predicta iniungimus et man- damus, quatenus coram predictis W. et P. fratribus cum uxo- ribus, liberis, familiaribus ac universis hominibus ipsorum, cum ad vos venerint, exclusis tamen illis et hominibus illorum, qui manifeste Bramburgensi et fratribus suis adherent, divina officia celebretis, nec non ipsos, uxores, liberos, familiares ac universos homines ipsorum publice admittentes ecclesiasticis sacramentis procuretis, corporaque ipsorum, predecessorum, familiarium ac hominum eorum exhumantes ea ecclesiastice tradere debeatis sepulture. In quorum omnium testimonium 1 etc. . . . 12. Forma instrumenti super dispensacione Bauarorum. In nomine domini Amen. Anno nativitatis eiusdem etc. . in mei notarii et testium presencia subscriptorum constitutus coram Reverendissimo etc. . discretus vir S. plebanus nove ecclesie sti Galli predicte Pathaviensis diocesis sibi humiliter et cum instancia supplicavit, ut secum super irregularitate, quam occasione huius quod divina officia in Bauaria celebrando et se illis inmiscendo contraxit auctoritate sedis apostolice sibi in hac parte specialiter tradita et concessa dispensare digna- remur. Cuius peticionibus idem dominus archiepiscopus iustis et racionabilibus favorabiliter annuens cum ipso super irr gu- laritate huiusmodi sic contracta . . dispensavit et a sentenciis excommunicacionis . . . absolvit, ipsum ad omnes actus legi- timos et ad omnia beneficia cum cura vel sine cura . . . habilitando. Acta sunt etc. . .2 13. Dispensacio in matrimonio a domino papa commissa (in 4. gradu consanquinitatis). Innocencius episcopus servus servorum etc. . Venera- bili fratri archiepiscopo Pragensi salutem et apostolicam bene- 1 Vgl. Disp. 5. 12. 2 Vgl. Disp. 5. 11.
378 nec non in ecclesiis ad collacionem corum pertinentibus vide- licet in . . . et in . . . castris interdictum écclesiasticum occa- sione predicti Luduici Bauari positum, auctoritate predicta sustulisse. Quare vobis in . . . et in . . . ecclesiarum rectori- bus auctoritate sedis apostolice predicta iniungimus et man- damus, quatenus coram predictis W. et P. fratribus cum uxo- ribus, liberis, familiaribus ac universis hominibus ipsorum, cum ad vos venerint, exclusis tamen illis et hominibus illorum, qui manifeste Bramburgensi et fratribus suis adherent, divina officia celebretis, nec non ipsos, uxores, liberos, familiares ac universos homines ipsorum publice admittentes ecclesiasticis sacramentis procuretis, corporaque ipsorum, predecessorum, familiarium ac hominum eorum exhumantes ea ecclesiastice tradere debeatis sepulture. In quorum omnium testimonium 1 etc. . . . 12. Forma instrumenti super dispensacione Bauarorum. In nomine domini Amen. Anno nativitatis eiusdem etc. . in mei notarii et testium presencia subscriptorum constitutus coram Reverendissimo etc. . discretus vir S. plebanus nove ecclesie sti Galli predicte Pathaviensis diocesis sibi humiliter et cum instancia supplicavit, ut secum super irregularitate, quam occasione huius quod divina officia in Bauaria celebrando et se illis inmiscendo contraxit auctoritate sedis apostolice sibi in hac parte specialiter tradita et concessa dispensare digna- remur. Cuius peticionibus idem dominus archiepiscopus iustis et racionabilibus favorabiliter annuens cum ipso super irr gu- laritate huiusmodi sic contracta . . dispensavit et a sentenciis excommunicacionis . . . absolvit, ipsum ad omnes actus legi- timos et ad omnia beneficia cum cura vel sine cura . . . habilitando. Acta sunt etc. . .2 13. Dispensacio in matrimonio a domino papa commissa (in 4. gradu consanquinitatis). Innocencius episcopus servus servorum etc. . Venera- bili fratri archiepiscopo Pragensi salutem et apostolicam bene- 1 Vgl. Disp. 5. 12. 2 Vgl. Disp. 5. 11.
Strana 379
379 dictionem. Exhibita nobis pro parte nobilis viri Pote de Plana militis et nobilis mulieris Katherine relicte quondam Borssonis juvenis de Rysemburg tue Pragensis diocesis peticio continebat, quod ipsi olim licet scirent predictos militem et Borssonem quarto consanquinitatis gradu invicem fuisse coniunctos tamen de consilio et assensu amicorum suorum matrimonium . . . contraxerunt illudque postmodum carnali copula consumarunt. Quare dicti miles et Katherina nobis humiliter supplicarunt, ut cum ipsi in matrimonio predicto absque dispensacione aposto- lica licite remanere non possint, providere eis de absolucionis beneficio ab excommunicacionis sentencia, quam propterea incurrerunt et oportune dispensacionis remedio misericorditer dignaremur. Nos igitur . .. fraternitati tue . . . committimus et mandamus, quatenus ipsis milite et Katherina ab invicem ad tempus de quo tibi videbitur separatis cos a dicta excom- municacionis sentencia quam propter premissa incurrisse noscun- tur auctoritate nostra inxta ecclesie formam absolvas iniunctis eis inter cetera sub virtute juramenti per eos prestandi, quod similia de cetero non committant nec facientibus prebeant con- silium, auxilium vel favorem et penitencia salutari et aliis que de jure fuerint iniungenda, et si tibi videatur expediens quod huiusmodi dispensacio concedatur, super quo tuam conscienciam oneramus, cum eisdem milite et Katherina, ut impedimento, quod ex consanquinitate huiusmodi provenit, non obstante matri- monium invicem de novo contrahere et in eo postquam con- tractum fuerit remanere licite valeant, eadem auctoritate dispenses prolem susceptam et suscipiendam ex huiusmodi ma- triinonio legitimam decernendo. Datum etc. . . 14. Forma dispensacionis super matrimonio contracto in tercio gradu ex una parte et ex alla in quarto. Arnestus etc. . executor unicus ad infrascripta per sanc- tissimum in Christo patrem et dominum dominum Innocencium divina providencia papam sextum specialiter deputatus, uni- versis . . . salutem in domino. Literas eiusdem sanctissimi .. patris eius vera bulla plumbea . . . bullatas, non rasas . . . ymo per omnia sanas et integras pro parte providi et honesti Archiv. Bd. LXI. II. Halfte. 25
379 dictionem. Exhibita nobis pro parte nobilis viri Pote de Plana militis et nobilis mulieris Katherine relicte quondam Borssonis juvenis de Rysemburg tue Pragensis diocesis peticio continebat, quod ipsi olim licet scirent predictos militem et Borssonem quarto consanquinitatis gradu invicem fuisse coniunctos tamen de consilio et assensu amicorum suorum matrimonium . . . contraxerunt illudque postmodum carnali copula consumarunt. Quare dicti miles et Katherina nobis humiliter supplicarunt, ut cum ipsi in matrimonio predicto absque dispensacione aposto- lica licite remanere non possint, providere eis de absolucionis beneficio ab excommunicacionis sentencia, quam propterea incurrerunt et oportune dispensacionis remedio misericorditer dignaremur. Nos igitur . .. fraternitati tue . . . committimus et mandamus, quatenus ipsis milite et Katherina ab invicem ad tempus de quo tibi videbitur separatis cos a dicta excom- municacionis sentencia quam propter premissa incurrisse noscun- tur auctoritate nostra inxta ecclesie formam absolvas iniunctis eis inter cetera sub virtute juramenti per eos prestandi, quod similia de cetero non committant nec facientibus prebeant con- silium, auxilium vel favorem et penitencia salutari et aliis que de jure fuerint iniungenda, et si tibi videatur expediens quod huiusmodi dispensacio concedatur, super quo tuam conscienciam oneramus, cum eisdem milite et Katherina, ut impedimento, quod ex consanquinitate huiusmodi provenit, non obstante matri- monium invicem de novo contrahere et in eo postquam con- tractum fuerit remanere licite valeant, eadem auctoritate dispenses prolem susceptam et suscipiendam ex huiusmodi ma- triinonio legitimam decernendo. Datum etc. . . 14. Forma dispensacionis super matrimonio contracto in tercio gradu ex una parte et ex alla in quarto. Arnestus etc. . executor unicus ad infrascripta per sanc- tissimum in Christo patrem et dominum dominum Innocencium divina providencia papam sextum specialiter deputatus, uni- versis . . . salutem in domino. Literas eiusdem sanctissimi .. patris eius vera bulla plumbea . . . bullatas, non rasas . . . ymo per omnia sanas et integras pro parte providi et honesti Archiv. Bd. LXI. II. Halfte. 25
Strana 380
380 viri Andree dicti Examinatoris ! ot Elizaboth mulieris de Mon- tibus Kuthne, ipsius Andree conthoralis, nobis per fratrem Venceslaum custodem monasterii Sedlicensis Cysterciensis dio- cesis (sic) exhibitas cum ea qua decuit reverencia nos recepisse noveritis tenoris et continencie de verbo ad verbum infrascripte : Innocencius etc. Venerabili fratri archiepiscopo Pragensi salutem et apostolicam benedictionem. Exhibita nobis peticio dilecti filii Andree dicti Examinatoris layci et dilecte in Christo filie Elizabeth de Monto Kuthna mulieris tue diocesis continebat, quod ipsi olim ignorantes impedimentum inter cos existere, quominus possint matrimonialiter copulari, matrimonium . . . contraxerunt et ex co prolem susceperunt, postmodum vero ad eorum noticiam deductum exstitit, quod quondam Lucia prior eiusdem Andree uxor eidem Elizabeth ox uno latere in tercio et ex alio in quarto consanquinitatis gradibus attinebat, propter quod in matrimonio huiusmodi licite remanere nequeunt dispen- sacione apostolica super hoc non obtenta. Cum autem, sicut eadem peticio subiungebat, ex corum separacione si fieret multa scandala sequerentur, nobis humiliter supplicarunt, ut providere eis super hoc de oportune dispensacionis benoficio misericor- diter dignaremur. Nos igitur, qui cunctorum fidelium pacem et tranquillitatem appetimus, scandalis huiusmodi precavere vo- lentes, eorum Andree et Elizabeth in hac parte poticionibus inclinati fraternitati tue . . . committimus et mandamus, qua- tenus est ita cum eisdem Andrea et Elizabeth imposita eis pro modo culpe penitencia salutari, ut impedimentis, que ex consanquinitate huiusmodi provenerunt, non obstantibus in sic contracto matrimonio licite remanere valeant, auctoritate nostra dispenses, prolem susceptam et suscipiendam . . legitimam decernendo. Datum etc. . . Quibus quidem literis per nos ut premittitur susceptis . . . omnibus et singulis inquisivimus et inquisicionem fecimus diligentem, qua facta quum omnia et singula capitula in literis apostolicis expressata invenimus vera esse, nec aliquid reperimus quod Andream et Elizabeth pre- fatos a gracia dispensacionis impediret, prius tamen ipsis pro modo culpe imposita ponitencia salutari . . . cos dispensavimus et presentibus dispensamus etc. . . 1 Wird 1361—1362 genannt (Tomek, Zákl. I. 236, 240). Wahrscheinlich examinator monetae, s. Urk. Karls IV. in Balbin Misc. VIII. 79.
380 viri Andree dicti Examinatoris ! ot Elizaboth mulieris de Mon- tibus Kuthne, ipsius Andree conthoralis, nobis per fratrem Venceslaum custodem monasterii Sedlicensis Cysterciensis dio- cesis (sic) exhibitas cum ea qua decuit reverencia nos recepisse noveritis tenoris et continencie de verbo ad verbum infrascripte : Innocencius etc. Venerabili fratri archiepiscopo Pragensi salutem et apostolicam benedictionem. Exhibita nobis peticio dilecti filii Andree dicti Examinatoris layci et dilecte in Christo filie Elizabeth de Monto Kuthna mulieris tue diocesis continebat, quod ipsi olim ignorantes impedimentum inter cos existere, quominus possint matrimonialiter copulari, matrimonium . . . contraxerunt et ex co prolem susceperunt, postmodum vero ad eorum noticiam deductum exstitit, quod quondam Lucia prior eiusdem Andree uxor eidem Elizabeth ox uno latere in tercio et ex alio in quarto consanquinitatis gradibus attinebat, propter quod in matrimonio huiusmodi licite remanere nequeunt dispen- sacione apostolica super hoc non obtenta. Cum autem, sicut eadem peticio subiungebat, ex corum separacione si fieret multa scandala sequerentur, nobis humiliter supplicarunt, ut providere eis super hoc de oportune dispensacionis benoficio misericor- diter dignaremur. Nos igitur, qui cunctorum fidelium pacem et tranquillitatem appetimus, scandalis huiusmodi precavere vo- lentes, eorum Andree et Elizabeth in hac parte poticionibus inclinati fraternitati tue . . . committimus et mandamus, qua- tenus est ita cum eisdem Andrea et Elizabeth imposita eis pro modo culpe penitencia salutari, ut impedimentis, que ex consanquinitate huiusmodi provenerunt, non obstantibus in sic contracto matrimonio licite remanere valeant, auctoritate nostra dispenses, prolem susceptam et suscipiendam . . legitimam decernendo. Datum etc. . . Quibus quidem literis per nos ut premittitur susceptis . . . omnibus et singulis inquisivimus et inquisicionem fecimus diligentem, qua facta quum omnia et singula capitula in literis apostolicis expressata invenimus vera esse, nec aliquid reperimus quod Andream et Elizabeth pre- fatos a gracia dispensacionis impediret, prius tamen ipsis pro modo culpe imposita ponitencia salutari . . . cos dispensavimus et presentibus dispensamus etc. . . 1 Wird 1361—1362 genannt (Tomek, Zákl. I. 236, 240). Wahrscheinlich examinator monetae, s. Urk. Karls IV. in Balbin Misc. VIII. 79.
Strana 381
381 15. Forma dispensacionis. Arnestus etc. . Licet inter alia ecclesie Boleslaviensis statuta! statuto, quod incipit: Ad hoc autem prelati teneantur et sit cautum expresse, quod obediencie ecclesie Boleslaviensis, quas deinceps quocunque modo contingerit attemptari ad resi- duum usum debeant converti, tamen ex certis causis cum hono- rabili viro domino Jo. Pauli 2 iam dicte Boleslaviensis ecclesie canonico, quod statuto huiusmodi non obstante taliter prout ante ipsum statutum optare poterat optare possit, auctoritate qua fungimur dispensamus etc. . . 16. Dispensacio super defectu natalium. Arnestus etc. . Literas sanctissimi etc. . Innocencii pape VI. eins vera bulla .. bullatas . . . . nos recepisse noveritis de verbo ad verbum tenoris infrascripti: Innocencius etc. . . Ex parte dilecti filii Iacobi de Novadomo, acoliti tue diocesis, fuit nobis humiliter supplicatum, ut cum eo qui dudum sicut asserit tacito, quod defectum natalium pateretur de coniugato genitus et soluta, primam clericalem tonsuram et deinde qua- tuor minores ordines alias tamen rite recepit, quod premissis ac defectu natalium huiusmodi nequaquam obstantibus dictis tonsura et ordinibus uti licite et ad omnes sacros ordines pro- moveri ac unum cum cura et aliud sine cura beneficia eccle- siastica obtinere possit dispensare misericorditer dignaremur. De tua igitur circumspectione plenam in domino fiduciam ob- tinentes fraternitati tue . . . mandamus, quatenus consideratis diligenter circumstanciis universis, que circa ydoneitatem per- sone fuerint attendende, si dictus Iacobus alias sit ydoneus, nec sit paterne incontinencie imitator sed bone conversacionis et vite aliaque sibi merita suffragentur ad huius dispensacionis graciam obtinendam, secum super premissis auctoritate nostra dispenses etc. . Datum etc. . Quibus quidem literis per nos 2 1 Vgl. Commiss. III. 59. Wird in Reliquine tab. terrae I. 422 ,canoniens Pragensis et Bolesla- viensis ecclesiae‘ genannt. Vgl. auch Lib. conf. I. 127. 25*
381 15. Forma dispensacionis. Arnestus etc. . Licet inter alia ecclesie Boleslaviensis statuta! statuto, quod incipit: Ad hoc autem prelati teneantur et sit cautum expresse, quod obediencie ecclesie Boleslaviensis, quas deinceps quocunque modo contingerit attemptari ad resi- duum usum debeant converti, tamen ex certis causis cum hono- rabili viro domino Jo. Pauli 2 iam dicte Boleslaviensis ecclesie canonico, quod statuto huiusmodi non obstante taliter prout ante ipsum statutum optare poterat optare possit, auctoritate qua fungimur dispensamus etc. . . 16. Dispensacio super defectu natalium. Arnestus etc. . Literas sanctissimi etc. . Innocencii pape VI. eins vera bulla .. bullatas . . . . nos recepisse noveritis de verbo ad verbum tenoris infrascripti: Innocencius etc. . . Ex parte dilecti filii Iacobi de Novadomo, acoliti tue diocesis, fuit nobis humiliter supplicatum, ut cum eo qui dudum sicut asserit tacito, quod defectum natalium pateretur de coniugato genitus et soluta, primam clericalem tonsuram et deinde qua- tuor minores ordines alias tamen rite recepit, quod premissis ac defectu natalium huiusmodi nequaquam obstantibus dictis tonsura et ordinibus uti licite et ad omnes sacros ordines pro- moveri ac unum cum cura et aliud sine cura beneficia eccle- siastica obtinere possit dispensare misericorditer dignaremur. De tua igitur circumspectione plenam in domino fiduciam ob- tinentes fraternitati tue . . . mandamus, quatenus consideratis diligenter circumstanciis universis, que circa ydoneitatem per- sone fuerint attendende, si dictus Iacobus alias sit ydoneus, nec sit paterne incontinencie imitator sed bone conversacionis et vite aliaque sibi merita suffragentur ad huius dispensacionis graciam obtinendam, secum super premissis auctoritate nostra dispenses etc. . Datum etc. . Quibus quidem literis per nos 2 1 Vgl. Commiss. III. 59. Wird in Reliquine tab. terrae I. 422 ,canoniens Pragensis et Bolesla- viensis ecclesiae‘ genannt. Vgl. auch Lib. conf. I. 127. 25*
Strana 382
382 . . . susceptis supplicatum nobis humilitor et cum instancia per Iacobum predictum exstitit, ut ad execucionem contentorum in literis huiusmodi . . . procederemus. Nos igitur mandatum huiusmodi debite execucioni demandare volentes de omnibus et singulis in eisdem literis contentis inquisicionem fecimus diligentem et quum nichil invenimus etc. . . eum dispensavimus et presentibus dispensamus, harum quibus etc. .. 17. Forma dispensacionis super assignaclone cape pro ecclesia Pragensi. Arnestus etc. . Licet statuto ecclesie nostre Pragensis iamdicte, quod incipit: Cum ecclesia nostra auxilante deo etc. . . teneatur et sit cautum expresse, quod canonicus a recep- tionis sue tempore infra trium mensium spacium capam sericeam ad valorem trium sexagenarum ad minus emere et custodie sacriste nostre ecclesie supradicte omni tergiversacione et ex- cusacione postpositis effectualiter teneatur consignare, alias suspensus est ab ingressu ecclesie tamdiu donec quod premit- titur non fecerit cum effectu. Cum honorabili tamen viro do- mino Stephano 2 quondam Iohannis de Wilemow, nostre ecclesie canonico, qui nuper vigore literarum sanctissimi in Christo patris . . . Innocencii pape VI. per prelatos et canonicos ecclesie iamdicte in canonicum et in fratrem fuit et est receptus, ob suorum prerogativam meritorum, quibus nobis et ecclesie nostre servivit, tum eciam quia in priori receptione in cano- nicum et in fratrem ecclesie nostre capam secundum formam statuti iam premissi dedit et assignavit et intencionis nostre non fuit nec est, pretextu statuti predicti quenquam duas aut tres capas sed tantum unam dare debere, quod statuto nostro obstante predicto racione secunde sue receptionis in canonicum et in fratrem ad dacionem seu assignacionem cape non sit astrictus, statutum huiusmodi declarantes secum nichilominus auctoritate qua fungimur dispensavimus et presentibus dispen- samus. In testimonium premissorum etc. . . 1 Vgl. Stat. eccl. Prag. im Arch. für österr. Gesch. Bd. 37, S. 435 Absatz: ,Qui teneantur ad procurationem capparum de serico'. 2 Vgl. Commiss. III. 22.
382 . . . susceptis supplicatum nobis humilitor et cum instancia per Iacobum predictum exstitit, ut ad execucionem contentorum in literis huiusmodi . . . procederemus. Nos igitur mandatum huiusmodi debite execucioni demandare volentes de omnibus et singulis in eisdem literis contentis inquisicionem fecimus diligentem et quum nichil invenimus etc. . . eum dispensavimus et presentibus dispensamus, harum quibus etc. .. 17. Forma dispensacionis super assignaclone cape pro ecclesia Pragensi. Arnestus etc. . Licet statuto ecclesie nostre Pragensis iamdicte, quod incipit: Cum ecclesia nostra auxilante deo etc. . . teneatur et sit cautum expresse, quod canonicus a recep- tionis sue tempore infra trium mensium spacium capam sericeam ad valorem trium sexagenarum ad minus emere et custodie sacriste nostre ecclesie supradicte omni tergiversacione et ex- cusacione postpositis effectualiter teneatur consignare, alias suspensus est ab ingressu ecclesie tamdiu donec quod premit- titur non fecerit cum effectu. Cum honorabili tamen viro do- mino Stephano 2 quondam Iohannis de Wilemow, nostre ecclesie canonico, qui nuper vigore literarum sanctissimi in Christo patris . . . Innocencii pape VI. per prelatos et canonicos ecclesie iamdicte in canonicum et in fratrem fuit et est receptus, ob suorum prerogativam meritorum, quibus nobis et ecclesie nostre servivit, tum eciam quia in priori receptione in cano- nicum et in fratrem ecclesie nostre capam secundum formam statuti iam premissi dedit et assignavit et intencionis nostre non fuit nec est, pretextu statuti predicti quenquam duas aut tres capas sed tantum unam dare debere, quod statuto nostro obstante predicto racione secunde sue receptionis in canonicum et in fratrem ad dacionem seu assignacionem cape non sit astrictus, statutum huiusmodi declarantes secum nichilominus auctoritate qua fungimur dispensavimus et presentibus dispen- samus. In testimonium premissorum etc. . . 1 Vgl. Stat. eccl. Prag. im Arch. für österr. Gesch. Bd. 37, S. 435 Absatz: ,Qui teneantur ad procurationem capparum de serico'. 2 Vgl. Commiss. III. 22.
Strana 383
383 18. Forma dispensacionis super defectu natalium. In derselben Form wie 16 für einen Priester Namens „Nicolaus‘. Hinzugefügt ist die Bestimmung: (ut ipse beneficia ecclesiastica, unum cum cura et aliud sine cura, possit et valeat obtinere) ,ita tamen, quod ipse Nicolaus prout requiret onus benoficii, quod post dispensacionem nostram presentem obtineret, se faciat ad ordines statutis a jure temporibus quan- tum in eo est promoveri et personaliter resideat in eodem, alioquin huius nostre dispensacionis gracia quoad ipsum bene- ficium nullius penitus sit momenti etc. . . 19. Forma dispensacionis super concubinatu. Arnestus ctc. . Noveritis, quod nos cum Nicolao pres- bytero Pragensis diocesis exhibitore presencium, ipso tamen prius a sentencia excommunicacionis et suspensionis, quam racione concubinatus notorie incurrerat in forma ecclesie abso- luto super irregularitate et inhabilitatis macula, quam occasione ipsius cohabitacionis manifeste contraxerat et incurrerat et sic a jure communi suspensus divina presumpsit officia non tamen in contemptum clavium celebrare. Recepta tamen prius ab ipso N. quod in sua vel aliena domo non tenebit de cetero con- cubinam, sufficienti fideiussoria caucione ipsoque per nos ad certum tempus prout expedire vidimus a suorum ordinum execucione suspenso, ex commissione venerabilis in Christo patris et domini Francisci dei gracia episcopi Cassinensis peni- tenciarii domini pape in absencia Rev. in Christo patris et domini Egidii tituli s. Clementis presb. cardinalis maioris dicte penitenciarie penitenciarii curam gerentis, auctoritate aposto- lica nobis in hoc specialiter commissa misericorditer dispen- savimus et presentibus dispensamus dantes sibi in testimonium presens scriptum sigillorum nostrorum impressione munitum. Datum etc. . . .
383 18. Forma dispensacionis super defectu natalium. In derselben Form wie 16 für einen Priester Namens „Nicolaus‘. Hinzugefügt ist die Bestimmung: (ut ipse beneficia ecclesiastica, unum cum cura et aliud sine cura, possit et valeat obtinere) ,ita tamen, quod ipse Nicolaus prout requiret onus benoficii, quod post dispensacionem nostram presentem obtineret, se faciat ad ordines statutis a jure temporibus quan- tum in eo est promoveri et personaliter resideat in eodem, alioquin huius nostre dispensacionis gracia quoad ipsum bene- ficium nullius penitus sit momenti etc. . . 19. Forma dispensacionis super concubinatu. Arnestus ctc. . Noveritis, quod nos cum Nicolao pres- bytero Pragensis diocesis exhibitore presencium, ipso tamen prius a sentencia excommunicacionis et suspensionis, quam racione concubinatus notorie incurrerat in forma ecclesie abso- luto super irregularitate et inhabilitatis macula, quam occasione ipsius cohabitacionis manifeste contraxerat et incurrerat et sic a jure communi suspensus divina presumpsit officia non tamen in contemptum clavium celebrare. Recepta tamen prius ab ipso N. quod in sua vel aliena domo non tenebit de cetero con- cubinam, sufficienti fideiussoria caucione ipsoque per nos ad certum tempus prout expedire vidimus a suorum ordinum execucione suspenso, ex commissione venerabilis in Christo patris et domini Francisci dei gracia episcopi Cassinensis peni- tenciarii domini pape in absencia Rev. in Christo patris et domini Egidii tituli s. Clementis presb. cardinalis maioris dicte penitenciarie penitenciarii curam gerentis, auctoritate aposto- lica nobis in hoc specialiter commissa misericorditer dispen- savimus et presentibus dispensamus dantes sibi in testimonium presens scriptum sigillorum nostrorum impressione munitum. Datum etc. . . .
Strana 384
384 20. Forma dispensacionis ordinum extra diocesem recep- torum. Johannes dictus Padwanus etc. . Literas Rev. d. Fran- cisci episcopi Cassinensis etc. . per Theodoricum de . . . nobis presentatas nos recepisse noveritis tenoris . . . infrascripti: Franciscus etc. . — Post quarum literarum presentacionem in- stante Theodrico predicto, ut ad execucionem nobis commis- sorum secundum formam literarum predictarum procederemus, nos . . . omnibus et singulis inquisivimus diligenter et quum nichil invenimus, quod ipsum a gracia dispensacionis repelleret . . . ipso ad certum tompus . . ab execucione maiorum or- dinum suspenso, deinde . . . dispensavimus et presentibus super execucione ordinum taliter ut supra premittitur per ipsum susceptorum cum ipso auctoritate predicta dispensamus. Datum etc. . . 21. Forma dispensacionis presbyteri super iniectione manuum. Johannes dictus Padwanus etc. . (In derselben Form wie 20). Post quarum literarum presentacionem instante nobis Miroslao presbytero antodicto . . . inquisivimus diligenter et quia ita esse invonimus et predictum presbyterum injuriam passo satisfactionem exhibuisse competentem, ipsum a sentencia excommunicacionis . . . absolvimus et . . . dispensamus ctc. . . 22. Dispensacio super irregularitate contracta. In derselben Form wic 20 und 21 vom Erzbischof Ernst ausgestellt für den Priester Nicolaus de . . . Pragensis dioccsis. 23. Litera absolucionis ad absolvendum moniales (st Georgii rebelles). Arnestus etc. . Honorabilibus et discretis viris dominis Prudothe in Wsyetat et Bernhardo ministro ecclosie Pragensis
384 20. Forma dispensacionis ordinum extra diocesem recep- torum. Johannes dictus Padwanus etc. . Literas Rev. d. Fran- cisci episcopi Cassinensis etc. . per Theodoricum de . . . nobis presentatas nos recepisse noveritis tenoris . . . infrascripti: Franciscus etc. . — Post quarum literarum presentacionem in- stante Theodrico predicto, ut ad execucionem nobis commis- sorum secundum formam literarum predictarum procederemus, nos . . . omnibus et singulis inquisivimus diligenter et quum nichil invenimus, quod ipsum a gracia dispensacionis repelleret . . . ipso ad certum tompus . . ab execucione maiorum or- dinum suspenso, deinde . . . dispensavimus et presentibus super execucione ordinum taliter ut supra premittitur per ipsum susceptorum cum ipso auctoritate predicta dispensamus. Datum etc. . . 21. Forma dispensacionis presbyteri super iniectione manuum. Johannes dictus Padwanus etc. . (In derselben Form wie 20). Post quarum literarum presentacionem instante nobis Miroslao presbytero antodicto . . . inquisivimus diligenter et quia ita esse invonimus et predictum presbyterum injuriam passo satisfactionem exhibuisse competentem, ipsum a sentencia excommunicacionis . . . absolvimus et . . . dispensamus ctc. . . 22. Dispensacio super irregularitate contracta. In derselben Form wic 20 und 21 vom Erzbischof Ernst ausgestellt für den Priester Nicolaus de . . . Pragensis dioccsis. 23. Litera absolucionis ad absolvendum moniales (st Georgii rebelles). Arnestus etc. . Honorabilibus et discretis viris dominis Prudothe in Wsyetat et Bernhardo ministro ecclosie Pragensis
Strana 385
385 salutem in domino. Quoniam secundum statuta canonum pastor, qui subditos delinquentes increpare noluerit eos procul dubio tacendo occidit, hinc est quod dudum ex officio pastorali nobis iniuncto causa visitacionis ad monasterium sti Georgii in castro Pragensi monialium ordinis st Benedicti accedentes et quan- tum in nobis crat nonnullos excessus, quos inter monasterii eiusdem moniales invenimus corrigendos corrigere et vicia exstirpare, plerosque mores earundem in melius reformare cupientes. Quia tamen religiose domine Angnes abbatissa cetere- que ipsius monasterii moniales nolentes consilii nostri salubri- tate sanari, ymo paternis monitis vilipensis mandatis nostris contumaciter obedire recusarunt, nos severitatem ecclesiastice discipline quodammodo ostendentes propter rebellionem et in- obedienciam huiusmodi in abbatissam nec non omnes et sin- gulas moniales predictas canonica monicione premissa ex- communicacionis et in conventum et monasterium earundem interdicti sentencias duximus promulgandas, quas eciam ali- quamdiu animis sustinuerunt induratis, verumque abbatissa et moniales monasterii supradicti reverse ad cor et desiderantes ad s. matris ecclosie redire gremium in presencia Sor. principis et domini nostri domini Karoli Roman. imperatoris asseruerunt se veraciter dolere de inobediencia predicta et submittentes se gracie nostre obtulerunt se promptas et paratas subire satis- factionem, quam ipsis propter premissa duxerimus iniungendam, promittentes nobis obedienciam et reverenciam debitas exhibere in omnibus licitis et honestis humiliter petiverunt a prefatis excommunicacionum sentenciis se absolvi et interdictum eciam predictum relaxari. Nos igitur attendentes, quod nulli peccatori est impunitas relaxanda ita nulli homini est misoricordia clau- denda . . . . intuitu eciam invictissimi principis domini impe- ratoris predicti nobis pro eisdem cum instancia supplicantis . . . . abbatisse et monialibus et earum cuilibet ab huiusmodi excommunicacionum sentenciis recepto prius ab eis . . . solito juramento absolucionis beneficium duximus impendendum, pre- fatam huiusmodi interdicti sentenciam relaxantes. Quocirca vobis et vestrum cuilibet . . . mandamus, quatenus abbatissam et moniales predictas a prefatis excommunicacionum sentenciis absolutas et sentenciam huiusmodi interdicti latam in conven- tum et monasterium prodicta relaxatam fore, in ecclesia Pra- gensi et monasterio supradicto ac alibi ubi quando et quociens
385 salutem in domino. Quoniam secundum statuta canonum pastor, qui subditos delinquentes increpare noluerit eos procul dubio tacendo occidit, hinc est quod dudum ex officio pastorali nobis iniuncto causa visitacionis ad monasterium sti Georgii in castro Pragensi monialium ordinis st Benedicti accedentes et quan- tum in nobis crat nonnullos excessus, quos inter monasterii eiusdem moniales invenimus corrigendos corrigere et vicia exstirpare, plerosque mores earundem in melius reformare cupientes. Quia tamen religiose domine Angnes abbatissa cetere- que ipsius monasterii moniales nolentes consilii nostri salubri- tate sanari, ymo paternis monitis vilipensis mandatis nostris contumaciter obedire recusarunt, nos severitatem ecclesiastice discipline quodammodo ostendentes propter rebellionem et in- obedienciam huiusmodi in abbatissam nec non omnes et sin- gulas moniales predictas canonica monicione premissa ex- communicacionis et in conventum et monasterium earundem interdicti sentencias duximus promulgandas, quas eciam ali- quamdiu animis sustinuerunt induratis, verumque abbatissa et moniales monasterii supradicti reverse ad cor et desiderantes ad s. matris ecclosie redire gremium in presencia Sor. principis et domini nostri domini Karoli Roman. imperatoris asseruerunt se veraciter dolere de inobediencia predicta et submittentes se gracie nostre obtulerunt se promptas et paratas subire satis- factionem, quam ipsis propter premissa duxerimus iniungendam, promittentes nobis obedienciam et reverenciam debitas exhibere in omnibus licitis et honestis humiliter petiverunt a prefatis excommunicacionum sentenciis se absolvi et interdictum eciam predictum relaxari. Nos igitur attendentes, quod nulli peccatori est impunitas relaxanda ita nulli homini est misoricordia clau- denda . . . . intuitu eciam invictissimi principis domini impe- ratoris predicti nobis pro eisdem cum instancia supplicantis . . . . abbatisse et monialibus et earum cuilibet ab huiusmodi excommunicacionum sentenciis recepto prius ab eis . . . solito juramento absolucionis beneficium duximus impendendum, pre- fatam huiusmodi interdicti sentenciam relaxantes. Quocirca vobis et vestrum cuilibet . . . mandamus, quatenus abbatissam et moniales predictas a prefatis excommunicacionum sentenciis absolutas et sentenciam huiusmodi interdicti latam in conven- tum et monasterium prodicta relaxatam fore, in ecclesia Pra- gensi et monasterio supradicto ac alibi ubi quando et quociens
Strana 386
386 opus fuerit et fueritis requisiti publice nuncietis et per alios nunciare faciatis, fidemque nobis de execucione predicta ple- nariam facientes. 1 Datum etc. . . 24. Forma dispensacionis. Johannes (Paduanus) etc. . Noveritis nos literas Rev .... d. Egidii . . . cardinalis etc. . per Divissium de Sdanicz2 Pragensis diocesis presbyterum nobis presentatas recepisse etc... Nos vero mandatum huiusmodi exequi . . . volentes cum pre- fato Divissio . . . quia premissa ita esso reperimus . . . dispen- savimus et presentibus disponsamus. (Das Vergehon des Diviss ist aus der Formel nicht ersichtlich.) 25. Forma dispensacionis circa matrimonium illicite con- tractum (propter cognacionem spiritualem). Arnestus etc. judex ad infra scripta a sanctissimo in Christo patre .. Clemente VI. ctc. . . specialiter deputatus, universis . . . salutem in domino sompiternam. Nuper discretus vir Petrus dictus Haph. (sic) civis de Montibus Kuthnis pre- senciam nostram accedens literam quandam cum vera bulla plumbea . . . . nobis presentavit tenoris et continencie infra- scripte: Clomens ctc. . . — Quaquidem litora . . . suscepta . . . inquisicionem solertem . . fecimus, qua facta invenimus . . . singula in literis huiusmodi contenta . . . vera csse . ... unde . . . recepta eciam juxta formam mandati apostolici ante omnia ab ipso Petro prefato et Angnete coniuge sua sufficienti et ydonea caucione super hoc videlicet, quod unam capellam deberent instituere et candem de redditibus 25 florenorum auri infra biennium a data presencium dotare, dispensavimus et dispensamus cum Petro et Angneto predictis, quod ipsi in matrimonio per cos dudum contracto licite permanere possint impedimento cognacionis spiritualis quod intervenerat inter eos non obstante, decernentos auctoritate eadem prolem sexus 1 Vgl. Monit. II. 10. 2 Starb 1358 (Lib. conf. I. 29).
386 opus fuerit et fueritis requisiti publice nuncietis et per alios nunciare faciatis, fidemque nobis de execucione predicta ple- nariam facientes. 1 Datum etc. . . 24. Forma dispensacionis. Johannes (Paduanus) etc. . Noveritis nos literas Rev .... d. Egidii . . . cardinalis etc. . per Divissium de Sdanicz2 Pragensis diocesis presbyterum nobis presentatas recepisse etc... Nos vero mandatum huiusmodi exequi . . . volentes cum pre- fato Divissio . . . quia premissa ita esso reperimus . . . dispen- savimus et presentibus disponsamus. (Das Vergehon des Diviss ist aus der Formel nicht ersichtlich.) 25. Forma dispensacionis circa matrimonium illicite con- tractum (propter cognacionem spiritualem). Arnestus etc. judex ad infra scripta a sanctissimo in Christo patre .. Clemente VI. ctc. . . specialiter deputatus, universis . . . salutem in domino sompiternam. Nuper discretus vir Petrus dictus Haph. (sic) civis de Montibus Kuthnis pre- senciam nostram accedens literam quandam cum vera bulla plumbea . . . . nobis presentavit tenoris et continencie infra- scripte: Clomens ctc. . . — Quaquidem litora . . . suscepta . . . inquisicionem solertem . . fecimus, qua facta invenimus . . . singula in literis huiusmodi contenta . . . vera csse . ... unde . . . recepta eciam juxta formam mandati apostolici ante omnia ab ipso Petro prefato et Angnete coniuge sua sufficienti et ydonea caucione super hoc videlicet, quod unam capellam deberent instituere et candem de redditibus 25 florenorum auri infra biennium a data presencium dotare, dispensavimus et dispensamus cum Petro et Angneto predictis, quod ipsi in matrimonio per cos dudum contracto licite permanere possint impedimento cognacionis spiritualis quod intervenerat inter eos non obstante, decernentos auctoritate eadem prolem sexus 1 Vgl. Monit. II. 10. 2 Starb 1358 (Lib. conf. I. 29).
Strana 387
387 utriusque ex matrimonio sic per eos contracto susceptam et imposterum suscipiendam legitimam fore, nec ei impedimentum spiritulalis cognacionis predictum obstaculum aliquod quoad actus legitimos per cum factos et fiendos inposterum posse gravare. In quorum testimonium etc. . . 26. Forma absolucionis super injectione manuum. Stephanus venerabilis in Christo patris etc. s. Pragensis ecclesie archiepiscopi perpetuus in ecclesia Pragensi vicarius . . . salutem. Sua nobis honorabilis vir dominus Dobr.1 per- petuus vicarius Rev. viri domini S. scolastici Pragensis con- fessione exposuit, quod cum quidam garcio Jurzico nomine dictus Kule familiaris domini Nicolai Donati tumbarii sepulcri beati Adalberti ecclesic Pragensis predicte ipsum suis indisci- plinatis actibus ad iracundiam provocasset, in ipsum Jurziconem, quem tamen clericum ignorabat, quia tonsura pro eo tempore clericali carebat, manus iniecit tomere violentas leviter tamen et moderate ipsum alapizando. Cumque sibi innotuisset, pre- dictum Jurziconem clericali caractere fore insignitum, idem dominus Dobr. ex superhabundanti et propter ora obloquencium sibi providero volens a nobis beneficium absolucionis humiliter sibi peciit impertiri. Nos igitur Stephanus perpetuus vicarius domini Arnosti archiepiscopi predicti, cuius penitenciarie curam gerimus, audita ipsius Dobr. confessione, ipsum a sentencia canonica, quam et si quam ex causa predicta incurrit, iniuncta sibi pro modo culpe penitencia salutari iuxta formam ecclesie absolvimus, ipsoque instante petente et consenciente cum pre- dicti facti serie sibi dedimus presentes literas sigilli nostri im- pressione munitas. Datum etc. . . 27. Forma dispensacionis (super beneficio). Stephanus . . . Arnesti archiepiscopi . . . perpetuus vica- rius ac ciusdem domini archiepiscopi in spiritualibus vicarius generalis, nec non a Rev. domino Stephano Ostiensi et Weltrensi 1 Dobroslaus porp. vicarius Sdeslai scolastici. Vgl. Monit. II. 10.
387 utriusque ex matrimonio sic per eos contracto susceptam et imposterum suscipiendam legitimam fore, nec ei impedimentum spiritulalis cognacionis predictum obstaculum aliquod quoad actus legitimos per cum factos et fiendos inposterum posse gravare. In quorum testimonium etc. . . 26. Forma absolucionis super injectione manuum. Stephanus venerabilis in Christo patris etc. s. Pragensis ecclesie archiepiscopi perpetuus in ecclesia Pragensi vicarius . . . salutem. Sua nobis honorabilis vir dominus Dobr.1 per- petuus vicarius Rev. viri domini S. scolastici Pragensis con- fessione exposuit, quod cum quidam garcio Jurzico nomine dictus Kule familiaris domini Nicolai Donati tumbarii sepulcri beati Adalberti ecclesic Pragensis predicte ipsum suis indisci- plinatis actibus ad iracundiam provocasset, in ipsum Jurziconem, quem tamen clericum ignorabat, quia tonsura pro eo tempore clericali carebat, manus iniecit tomere violentas leviter tamen et moderate ipsum alapizando. Cumque sibi innotuisset, pre- dictum Jurziconem clericali caractere fore insignitum, idem dominus Dobr. ex superhabundanti et propter ora obloquencium sibi providero volens a nobis beneficium absolucionis humiliter sibi peciit impertiri. Nos igitur Stephanus perpetuus vicarius domini Arnosti archiepiscopi predicti, cuius penitenciarie curam gerimus, audita ipsius Dobr. confessione, ipsum a sentencia canonica, quam et si quam ex causa predicta incurrit, iniuncta sibi pro modo culpe penitencia salutari iuxta formam ecclesie absolvimus, ipsoque instante petente et consenciente cum pre- dicti facti serie sibi dedimus presentes literas sigilli nostri im- pressione munitas. Datum etc. . . 27. Forma dispensacionis (super beneficio). Stephanus . . . Arnesti archiepiscopi . . . perpetuus vica- rius ac ciusdem domini archiepiscopi in spiritualibus vicarius generalis, nec non a Rev. domino Stephano Ostiensi et Weltrensi 1 Dobroslaus porp. vicarius Sdeslai scolastici. Vgl. Monit. II. 10.
Strana 388
388 episcopo, summo penitenciario . . Clementis pape VI. commis- sarius ad infra scripta deputatus, universis . . . salutem in domino. Literas predicti Rev. patris . . . Stephani eius vero sigillo de cera rubea in filis rubeis et albis pendenti sigillatas . . . per N(icolaum) Reclini plebanum in Slatnyk Pragensis diocesis nobis presentatas . . . recepisse noveritis tenoris .. . infrascripti: Venerabili otc. . . Quibusquidem . . . receptis pro parte discreti viri Nicolai Reclini, rectoris ecclesie parochialis in Slatnyk predicti instanter nobis exstitit supplicatum, ut ad execucionem commissi nobis officii procederemus. Nos igitur iniunctum nobis officium . . . execucioni demandare volentes, facta primo et ante omnia per ipsum Nicolaum in manibus nostris dicte parochialis ecclesie libera renunciacione, satis- facto eciam ad arbitrum nostrum de fructibus do dicta occlesia medio tempore perceptis in utilitatem occlesie ciusdem con- vertendis, injuncta sibi pro modo culpe absolucione previa penitencia salutari, auctoritate nobis . . . commissa super in- habilitate ex causa in literis predictis expressa per Nicolaum predictum contracta, quodque predictam ecclesiam in Slatnyk vel aliud beneficium ecclesiasticum . . . licite obtinere possit . . . dispensavimus et presentibus dispensamus etc. . . 28. Dispensacio auctoritate apostolica in quarto gradu (consanquinitatis). In nomine domini Amen. Veterum patrum auctoritas et s. christiane religionis devocio prohibent et defendunt, ut nulli Christiano liceat de consanquinitate et affinitate sua aliquem ducere in uxorem usque ad terminum quarti gradus. Cum itaque nobilis vir Odo de Chis cum nobili domina Elyza filia domini Raczconis quondam de Bor ! ignorantes aliquod fore impedi- mentum, per quod posset matrimonium inter ipsos impediri, bannis, ut est moris, in forma ecclesie editis matrimonium per verba de presenti invicem contraxerunt et carnalis copula postmodum exstitit subsecuta ac diu in simul ut coniuges habi- tarunt et filios et filias procrearunt, quodque post modum ad 1 Ueber die Schenkung des Städtchens Bor an das Kloster Zderaz, s. Incorp. VII. 3.
388 episcopo, summo penitenciario . . Clementis pape VI. commis- sarius ad infra scripta deputatus, universis . . . salutem in domino. Literas predicti Rev. patris . . . Stephani eius vero sigillo de cera rubea in filis rubeis et albis pendenti sigillatas . . . per N(icolaum) Reclini plebanum in Slatnyk Pragensis diocesis nobis presentatas . . . recepisse noveritis tenoris .. . infrascripti: Venerabili otc. . . Quibusquidem . . . receptis pro parte discreti viri Nicolai Reclini, rectoris ecclesie parochialis in Slatnyk predicti instanter nobis exstitit supplicatum, ut ad execucionem commissi nobis officii procederemus. Nos igitur iniunctum nobis officium . . . execucioni demandare volentes, facta primo et ante omnia per ipsum Nicolaum in manibus nostris dicte parochialis ecclesie libera renunciacione, satis- facto eciam ad arbitrum nostrum de fructibus do dicta occlesia medio tempore perceptis in utilitatem occlesie ciusdem con- vertendis, injuncta sibi pro modo culpe absolucione previa penitencia salutari, auctoritate nobis . . . commissa super in- habilitate ex causa in literis predictis expressa per Nicolaum predictum contracta, quodque predictam ecclesiam in Slatnyk vel aliud beneficium ecclesiasticum . . . licite obtinere possit . . . dispensavimus et presentibus dispensamus etc. . . 28. Dispensacio auctoritate apostolica in quarto gradu (consanquinitatis). In nomine domini Amen. Veterum patrum auctoritas et s. christiane religionis devocio prohibent et defendunt, ut nulli Christiano liceat de consanquinitate et affinitate sua aliquem ducere in uxorem usque ad terminum quarti gradus. Cum itaque nobilis vir Odo de Chis cum nobili domina Elyza filia domini Raczconis quondam de Bor ! ignorantes aliquod fore impedi- mentum, per quod posset matrimonium inter ipsos impediri, bannis, ut est moris, in forma ecclesie editis matrimonium per verba de presenti invicem contraxerunt et carnalis copula postmodum exstitit subsecuta ac diu in simul ut coniuges habi- tarunt et filios et filias procrearunt, quodque post modum ad 1 Ueber die Schenkung des Städtchens Bor an das Kloster Zderaz, s. Incorp. VII. 3.
Strana 389
389 eorum noticiam pervenit, quod ipsi quarto gradu consanquini- tatis sunt coniuncti, unde dicti Odo et Elyza reperientes se contra patrum decretum et christ. religionis mores et statuta excessisse et ideo non posse in huiusmodi matrimonio absque dispensacione sedis apostolice speciali ad eandem sedem recur- sum pro succursu habuerunt dispensandi graciam humiliter postulantes, huiusmodi quoque dispensacionis graciam ab eadem sede apostolica nobis Johanni dei gracia Pragensi episcopo committi obtinentes, nos igitur mandato sedis apostolice super hoc recepto reverenter et eidem sedi prout consuevimus obe- dire semper ipsisque mandatis parere cupientes honorabilem virum dominum P. archidiaconum Zacensem ad locum desti- navimus, in quo tractatus matrimonii predicti intervenit, ad exquirendum et inveniendum, si contenta in rescripto gracie dispensacionis contineant veritatem. Qui facta de hiis solerti indagine et condigna testes fidedignos recipiens et examinans iuxta formam juris de predictis ipsorum dicta coram nobis publicavit deposicionibus apparuit evidenter, quod narracionem predictorum Odo et Elyze veritas comitatur. Quare . . . cum predictis Odo et Elyza miscricorditer in hiis scriptis dispen- samus, ut predicto impedimento contractus non obstante in ... matrimonio valeant remanere licite, prolemque susceptam et suscipiendam ex eodem matrimonio legitimam . . . decernentes. Acta sunt hec et dispensacio facta auctoritate sedis apostolice supradicta in castro episcopali Rudnicz anno . . . etc. . . . 29. Nota dispensacionis transferendi se ad alium ordinem. Nos Johannes etc. executor et dispensator ad infrascripta auctoritate apostolica deputatus, universis . . . salutem etc. . . Noveritis nos a venerabili in Christo patre et domino . . . episcopo Albanensi cardinale summo penitenciario domini pape . . . recepisse in mandatum, ut Leonem presbyterum, exhibi- torem presencium ad ordinem fratrum Cruciferorum ordinis de domo Theutunica, in quo prius fuerat, si fieri posset recipi mandaremus, aut ipsum transferendo de illo ordine in alio equisimiliter et pari ordine possemus collocare, prout in litoris super hoc nobis missis plenius continetur. Verum quia idem Leo a summo magistro ordinis antedicti de domo Theutunica
389 eorum noticiam pervenit, quod ipsi quarto gradu consanquini- tatis sunt coniuncti, unde dicti Odo et Elyza reperientes se contra patrum decretum et christ. religionis mores et statuta excessisse et ideo non posse in huiusmodi matrimonio absque dispensacione sedis apostolice speciali ad eandem sedem recur- sum pro succursu habuerunt dispensandi graciam humiliter postulantes, huiusmodi quoque dispensacionis graciam ab eadem sede apostolica nobis Johanni dei gracia Pragensi episcopo committi obtinentes, nos igitur mandato sedis apostolice super hoc recepto reverenter et eidem sedi prout consuevimus obe- dire semper ipsisque mandatis parere cupientes honorabilem virum dominum P. archidiaconum Zacensem ad locum desti- navimus, in quo tractatus matrimonii predicti intervenit, ad exquirendum et inveniendum, si contenta in rescripto gracie dispensacionis contineant veritatem. Qui facta de hiis solerti indagine et condigna testes fidedignos recipiens et examinans iuxta formam juris de predictis ipsorum dicta coram nobis publicavit deposicionibus apparuit evidenter, quod narracionem predictorum Odo et Elyze veritas comitatur. Quare . . . cum predictis Odo et Elyza miscricorditer in hiis scriptis dispen- samus, ut predicto impedimento contractus non obstante in ... matrimonio valeant remanere licite, prolemque susceptam et suscipiendam ex eodem matrimonio legitimam . . . decernentes. Acta sunt hec et dispensacio facta auctoritate sedis apostolice supradicta in castro episcopali Rudnicz anno . . . etc. . . . 29. Nota dispensacionis transferendi se ad alium ordinem. Nos Johannes etc. executor et dispensator ad infrascripta auctoritate apostolica deputatus, universis . . . salutem etc. . . Noveritis nos a venerabili in Christo patre et domino . . . episcopo Albanensi cardinale summo penitenciario domini pape . . . recepisse in mandatum, ut Leonem presbyterum, exhibi- torem presencium ad ordinem fratrum Cruciferorum ordinis de domo Theutunica, in quo prius fuerat, si fieri posset recipi mandaremus, aut ipsum transferendo de illo ordine in alio equisimiliter et pari ordine possemus collocare, prout in litoris super hoc nobis missis plenius continetur. Verum quia idem Leo a summo magistro ordinis antedicti de domo Theutunica
Strana 390
390 licenciam iam recepit, ideo cum ipso auctoritate nobis com- missa dispensavimus, ut possit ad alium ordinem similis vel paris observancie se transferre, pro modo vero culpe sibi iniunximus penitenciam salutarem et ab execucione ordinum suscepimus usque ad festum . . . in hiis scriptis etc. . Super irregularitate inde contracta cum ipso misericorditer dispen- samus. Dantes otc. . . 30. Dispensatio super defectu natalium auctoritate ordinaria. Nos Johannes etc. . . Notum facimus universis ... quod statuta canonum attendentes, quibus precipitur et cavetur, quod undecunque nascantur homines, dummodo parentum vicia non sectentur, ut cum ipsis debeat dispensari. Cum igitur honora- bilis vir dominus Nicolaus, exhibitor presencium, de conjugato genitus et soluta . . . talem se aput nos et alios . . . meruit exhibere, quod ex hoc specialis laudis tytulo promeruit et meretur non immerito decorari . . . cum ipso d. Nicolao, qui clericali milicie ascribi desiderat et affectat, auctoritate nostra ordinaria super defectu natalium, quem ex premissa causa pati- tur, dispensamus, ut .. possit et valeat ad omnes minores ordines promoveri et ecclesiasticum beneficium, cui cura non iminct animarum, si alias ei rite et canonice collatum fuerit, obtinere, dantes etc. . . 31. Nota dispensacionis in tercio gradu. Nos Arnestus etc. . universis . . . cupimus fore notum, quod veniens ad nostri presenciam nobilis vir dominus Benessius de Wartnberg literam quandam sanctissimi ctc. Clementis pape VI. etc. . . . nobis exhibuit tenoris et continencie infra- scripte: Clemens etc. . . Quaquidem litera . . . suscepta . . . inquisicionem super punctis expressis fecimus diligentem, qua facta quia a fide dignis personis secreto et sigillatim iuxta formam recipiendorum testium examinatis investigavimus omnia puncta in eadem litera contenta vera esse .. . Eapropter dei invocato nomine auctoritate nobis . . . in hac parte specialtier
390 licenciam iam recepit, ideo cum ipso auctoritate nobis com- missa dispensavimus, ut possit ad alium ordinem similis vel paris observancie se transferre, pro modo vero culpe sibi iniunximus penitenciam salutarem et ab execucione ordinum suscepimus usque ad festum . . . in hiis scriptis etc. . Super irregularitate inde contracta cum ipso misericorditer dispen- samus. Dantes otc. . . 30. Dispensatio super defectu natalium auctoritate ordinaria. Nos Johannes etc. . . Notum facimus universis ... quod statuta canonum attendentes, quibus precipitur et cavetur, quod undecunque nascantur homines, dummodo parentum vicia non sectentur, ut cum ipsis debeat dispensari. Cum igitur honora- bilis vir dominus Nicolaus, exhibitor presencium, de conjugato genitus et soluta . . . talem se aput nos et alios . . . meruit exhibere, quod ex hoc specialis laudis tytulo promeruit et meretur non immerito decorari . . . cum ipso d. Nicolao, qui clericali milicie ascribi desiderat et affectat, auctoritate nostra ordinaria super defectu natalium, quem ex premissa causa pati- tur, dispensamus, ut .. possit et valeat ad omnes minores ordines promoveri et ecclesiasticum beneficium, cui cura non iminct animarum, si alias ei rite et canonice collatum fuerit, obtinere, dantes etc. . . 31. Nota dispensacionis in tercio gradu. Nos Arnestus etc. . universis . . . cupimus fore notum, quod veniens ad nostri presenciam nobilis vir dominus Benessius de Wartnberg literam quandam sanctissimi ctc. Clementis pape VI. etc. . . . nobis exhibuit tenoris et continencie infra- scripte: Clemens etc. . . Quaquidem litera . . . suscepta . . . inquisicionem super punctis expressis fecimus diligentem, qua facta quia a fide dignis personis secreto et sigillatim iuxta formam recipiendorum testium examinatis investigavimus omnia puncta in eadem litera contenta vera esse .. . Eapropter dei invocato nomine auctoritate nobis . . . in hac parte specialtier
Strana 391
391 commissa et concessa cum ipso domino Benessio et Anna nata quondam domini N. de . . . 1 dispensavimus et presentibus dispensamus, ut impedimento consanquinitatis non obstante matrimonium insimul contrahere possint et in contracto licite permanere, nichilominus eciam prolem . . . legitimam presen- tibus pronunciantes etc. . . 32. Forma dispensacionis cum concubinario manifesto. Stephanus Pragensis et Olomucensis ecclesiarum canonicus, venerabilis etc. Arnesti etc. vicarius in spiritualibus generalis, universis . . . salutem. Literas venerabilis in Christo patris d. Francisci etc. nobis de Romana curia transmissas, quarum principium fuit et est tale: Venerabili etc. d. Arnesto etc. vel eius vicario in spiritualibus Franciscus . . episcopus Cassi- nensis etc. .., finis vero talis est: proviso etc. .. Datum Avinioni etc. . . cum debita reverencia nos noveritis recipisse. Post quarum recepcionem per discretum virum W.2 rectorem parochialis ecclesie in Plass Pragensis diocesis nobis exstitit humiliter supplicatum, ut cum ipso super irregularitate racione concubinatus notorii contracta dispensare dignaremus. Nos vero . . . ipsius supplicacioni condescendentes, ipso tamen a sentencia excommunicacionis . . . absoluto etc. . . dispensa- vimus . . . V. Petitiones. Diese Abtheilung enthält interessante Einzelnheiten über Sammlungen zu wohlthätigen Zwecken. Nr. 1 und 2 betrifft die Einführung einer allgemeinen Sammlung von freiwilligen Beiträgen zum Ansbau der Prager Kirche und der Prager Brücke. König Johann von Luxemburg hatte im Jahre 1341 1 Beneš von Wartenberg, (mit seinem Bruder Johann) Besitzer der Herr- schaft Tetschen († 1372), war vermült mit Anna von Potenstein. Lib. conf. I. 28 nennen 1367 als Pfarrer von Plass den Priester Wyecze- milus.
391 commissa et concessa cum ipso domino Benessio et Anna nata quondam domini N. de . . . 1 dispensavimus et presentibus dispensamus, ut impedimento consanquinitatis non obstante matrimonium insimul contrahere possint et in contracto licite permanere, nichilominus eciam prolem . . . legitimam presen- tibus pronunciantes etc. . . 32. Forma dispensacionis cum concubinario manifesto. Stephanus Pragensis et Olomucensis ecclesiarum canonicus, venerabilis etc. Arnesti etc. vicarius in spiritualibus generalis, universis . . . salutem. Literas venerabilis in Christo patris d. Francisci etc. nobis de Romana curia transmissas, quarum principium fuit et est tale: Venerabili etc. d. Arnesto etc. vel eius vicario in spiritualibus Franciscus . . episcopus Cassi- nensis etc. .., finis vero talis est: proviso etc. .. Datum Avinioni etc. . . cum debita reverencia nos noveritis recipisse. Post quarum recepcionem per discretum virum W.2 rectorem parochialis ecclesie in Plass Pragensis diocesis nobis exstitit humiliter supplicatum, ut cum ipso super irregularitate racione concubinatus notorii contracta dispensare dignaremus. Nos vero . . . ipsius supplicacioni condescendentes, ipso tamen a sentencia excommunicacionis . . . absoluto etc. . . dispensa- vimus . . . V. Petitiones. Diese Abtheilung enthält interessante Einzelnheiten über Sammlungen zu wohlthätigen Zwecken. Nr. 1 und 2 betrifft die Einführung einer allgemeinen Sammlung von freiwilligen Beiträgen zum Ansbau der Prager Kirche und der Prager Brücke. König Johann von Luxemburg hatte im Jahre 1341 1 Beneš von Wartenberg, (mit seinem Bruder Johann) Besitzer der Herr- schaft Tetschen († 1372), war vermült mit Anna von Potenstein. Lib. conf. I. 28 nennen 1367 als Pfarrer von Plass den Priester Wyecze- milus.
Strana 392
392 den Beschluss gefasst, die Prager Metropolitankirche neu auf- zubauen, und hatte zu diesem Zweck den gesammten Zehent aus allen Silberbergwerken von Böhmen gewidmet. Als im Jahre 1344 namentlich durch die Bestrebungen Karls IV. das Prager Bisthum zum Erzbisthum erhoben wurde, erfolgte auch (21. November) die Grundsteinlegung zu der nouen Kirche. Die finanzielle Lage des Landes gestattete wahrscheinlich nicht die dazu nöthigen Auslagen in dem Masse, wie es die Absicht der Gründer erheischte, und so nahm man Zuflucht zu dem damals sehr verbreiteten und beliebten Mittel von Sammlungen freiwilliger Beiträge. Vor dem Jahre 1355 noch erliess Erz- bischof Arnest den in unserm Formelbuche (Nr. 1) enthaltenen Aufruf an die sämmtliche Geistlichkeit, um in diesem Sinne bei der Bevölkerung zu wirken und die Sammler zu unter- stützen. Es scheint, dass diese Sammlung ein befriedigendes Resultat hatte, denn nicht lange darauf brachte man dieses Mittel neuerlich in Anwendung, und zwar nicht nur zum Aus- baue der Kirche, sondern zugleich auch zum Besten des Banes dor Prager Brücke (Nr. 2). Im Jahre 1342 wurde die alte steinerne Prager (Judith-) Brücke in Folge heftigen Eisstosses zerstört. Die Kreuzherren an der Prager Brücke, welche ver- pflichtet waren, die nöthigen Reparaturen der Brücke selbst zu besorgen, konnten natürlich die zu einem Neubau nöthigen Mittel nicht herbeischaffen und selbst zu den dringendsten Herstellungen musste die allgemeine Wohlthätigkeit in An- spruch genommen werden. Im Jahre 1357 legte Karl IV. den Grundstein zu der neuen Karlsbrücke, und gleich zu Anfang des Baues wurde durch Arnest mit Hilfe der Geistlichkeit eine neue Sammlung zum Ausbaue der Kirche und der Brücke zu- gleich veranstaltet. Welche Bedeutung Erzbischof Arnest der Brücke zuerkannte, erhellt aus der Stelle: ,Ecce pons ille quondam lapideus etc." Neu und interessant ist auch jener Theil der Formel, wo die Art und Weise, wie die Sammlung anzustellen sei, angegeben wird. Wir erfahren auch, dass Samm- lungen zu wohlthätigen und Kirchenzwecken häufig waren, und dass bezügliche Aufforderungen durch die Kirchenväter auf Tafeln geschrieben wurden, die man dann in der Kirche aufhängte. Alle derartigen Sammlungen mussten in der Zeit der Sammlung für die Prager Kirche und Brücke aufgehoben werden. Dass die collectores und procuratores dieser Samm-
392 den Beschluss gefasst, die Prager Metropolitankirche neu auf- zubauen, und hatte zu diesem Zweck den gesammten Zehent aus allen Silberbergwerken von Böhmen gewidmet. Als im Jahre 1344 namentlich durch die Bestrebungen Karls IV. das Prager Bisthum zum Erzbisthum erhoben wurde, erfolgte auch (21. November) die Grundsteinlegung zu der nouen Kirche. Die finanzielle Lage des Landes gestattete wahrscheinlich nicht die dazu nöthigen Auslagen in dem Masse, wie es die Absicht der Gründer erheischte, und so nahm man Zuflucht zu dem damals sehr verbreiteten und beliebten Mittel von Sammlungen freiwilliger Beiträge. Vor dem Jahre 1355 noch erliess Erz- bischof Arnest den in unserm Formelbuche (Nr. 1) enthaltenen Aufruf an die sämmtliche Geistlichkeit, um in diesem Sinne bei der Bevölkerung zu wirken und die Sammler zu unter- stützen. Es scheint, dass diese Sammlung ein befriedigendes Resultat hatte, denn nicht lange darauf brachte man dieses Mittel neuerlich in Anwendung, und zwar nicht nur zum Aus- baue der Kirche, sondern zugleich auch zum Besten des Banes dor Prager Brücke (Nr. 2). Im Jahre 1342 wurde die alte steinerne Prager (Judith-) Brücke in Folge heftigen Eisstosses zerstört. Die Kreuzherren an der Prager Brücke, welche ver- pflichtet waren, die nöthigen Reparaturen der Brücke selbst zu besorgen, konnten natürlich die zu einem Neubau nöthigen Mittel nicht herbeischaffen und selbst zu den dringendsten Herstellungen musste die allgemeine Wohlthätigkeit in An- spruch genommen werden. Im Jahre 1357 legte Karl IV. den Grundstein zu der neuen Karlsbrücke, und gleich zu Anfang des Baues wurde durch Arnest mit Hilfe der Geistlichkeit eine neue Sammlung zum Ausbaue der Kirche und der Brücke zu- gleich veranstaltet. Welche Bedeutung Erzbischof Arnest der Brücke zuerkannte, erhellt aus der Stelle: ,Ecce pons ille quondam lapideus etc." Neu und interessant ist auch jener Theil der Formel, wo die Art und Weise, wie die Sammlung anzustellen sei, angegeben wird. Wir erfahren auch, dass Samm- lungen zu wohlthätigen und Kirchenzwecken häufig waren, und dass bezügliche Aufforderungen durch die Kirchenväter auf Tafeln geschrieben wurden, die man dann in der Kirche aufhängte. Alle derartigen Sammlungen mussten in der Zeit der Sammlung für die Prager Kirche und Brücke aufgehoben werden. Dass die collectores und procuratores dieser Samm-
Strana 393
393 lung mit besonderen Vollmachten ausgerüstet waren, ist selbst- verständlich. — Achnliche Sammlungen wurden zum Besten der durch Alter bereits verfallenden St. Stephanskiche in Leit- meritz und des Klosters in Jaroměř vor dem Jahre 1352 (Nr. 5), zum Besten des Hospitals in Freistadt (Nr. 3) u. a. veranstaltet. 1. Incipit tytulus peticionum (sive mendicacionum) et primo peticio ad ecelesiam Pragensem. Arnestus etc. . Universis abbatibus . . . prepositis . . . prioribus . . . archidiaconibus (sic) .. decanis et dilectis in Christo filiis plebanis, viceplebanis ceterisque ceclesiarum et capellarum rectoribus tam religiosis quam secularibus, exemptis et non exemptis per Pragensem civitatem et diocesem consti- tutis salutem in domino et pro karitatis officiis vitam in do- mino sempiternam. Quoniam deus, cuius providencia in sui disposicione non fallitur, laudabilis et gloriosus in factis suis mirifice predicatur, qui ineffabili sapiencie sue celsitudine, recti censura judicii celestia paritor et terrestria moderatur, sibi sponsam sanctam matrem ecclesiam ex multis electam milibus concupivit, de cuius clara filiorum genitura beatus vir Vences- laus processit oriundus singulariter fulgensque miro et ingenti privilegio sanctitatis, regali ex progenie secundum carnem ortus regi regum deo immortali militari decernens se totum ipsius servicio castus mente et corpore mancipavit. Cui gracia dei non desinens vitam eius omnium morum venustate, operum sanctitate ac miraculorum claritate mirabiliter adornavit, cuius judicia sanctitatis fidelium cordibus infallata movent et con- sulunt eius beneficia toto devocionis conamine postulare. Hinc est, quod universos sacrosancte orthodoxe fidei zelatores nostre diocesis volumus non latere, quod spiritus almifici gracia in- stiganti ac felicis memorie olim Johannis, regis Bohemie, filiique sui primogeniti serenissimi principis et domini nostri domini Karoli, Romanorum regis! semper augusti et Bohemie regis, nec non dominorum prelatorum et canonicorum ecclesie nostre Pragensis matricis nostre diocesis, matura deliberacione, 1 Deutet auf die Zeit vor der Kaiserkrönung (1355).
393 lung mit besonderen Vollmachten ausgerüstet waren, ist selbst- verständlich. — Achnliche Sammlungen wurden zum Besten der durch Alter bereits verfallenden St. Stephanskiche in Leit- meritz und des Klosters in Jaroměř vor dem Jahre 1352 (Nr. 5), zum Besten des Hospitals in Freistadt (Nr. 3) u. a. veranstaltet. 1. Incipit tytulus peticionum (sive mendicacionum) et primo peticio ad ecelesiam Pragensem. Arnestus etc. . Universis abbatibus . . . prepositis . . . prioribus . . . archidiaconibus (sic) .. decanis et dilectis in Christo filiis plebanis, viceplebanis ceterisque ceclesiarum et capellarum rectoribus tam religiosis quam secularibus, exemptis et non exemptis per Pragensem civitatem et diocesem consti- tutis salutem in domino et pro karitatis officiis vitam in do- mino sempiternam. Quoniam deus, cuius providencia in sui disposicione non fallitur, laudabilis et gloriosus in factis suis mirifice predicatur, qui ineffabili sapiencie sue celsitudine, recti censura judicii celestia paritor et terrestria moderatur, sibi sponsam sanctam matrem ecclesiam ex multis electam milibus concupivit, de cuius clara filiorum genitura beatus vir Vences- laus processit oriundus singulariter fulgensque miro et ingenti privilegio sanctitatis, regali ex progenie secundum carnem ortus regi regum deo immortali militari decernens se totum ipsius servicio castus mente et corpore mancipavit. Cui gracia dei non desinens vitam eius omnium morum venustate, operum sanctitate ac miraculorum claritate mirabiliter adornavit, cuius judicia sanctitatis fidelium cordibus infallata movent et con- sulunt eius beneficia toto devocionis conamine postulare. Hinc est, quod universos sacrosancte orthodoxe fidei zelatores nostre diocesis volumus non latere, quod spiritus almifici gracia in- stiganti ac felicis memorie olim Johannis, regis Bohemie, filiique sui primogeniti serenissimi principis et domini nostri domini Karoli, Romanorum regis! semper augusti et Bohemie regis, nec non dominorum prelatorum et canonicorum ecclesie nostre Pragensis matricis nostre diocesis, matura deliberacione, 1 Deutet auf die Zeit vor der Kaiserkrönung (1355).
Strana 394
394 consensu et voto parili annuente, simulque necessitate notoria prefate ecclesie nostre exigente, decrevimus eam funditus ex- struere, erigere et magnificare ac presumptuoso opere non immerito ampliare, in honore sancte et individue Trinitatis et gloriose dei genitricis Marie, specialiter tamen titulum funda- cionis gloriosis martiribus patronis nostris Vito, Venceslao atque Adalberto pre aliis annotando, ex qua tamquam fonte largifluo et a matre uberima in omnes filios et filias nostre diocesis Christicolas omnium sacramentorum fluenta dinoscuntur emanare. Quapropter tenemur ex debito ipsam veluti piam matrem aliis preferre et magnificis honoribus ampliare, in qua eciam ex divina providencia infallibiliter corpora sanctorum predictorum gloriosorum patronorum nostrorum requiescunt nobis in solacium et in animarum nostrarum salutem, unde pre ceteris omnes, quos clericalis condicio huic materno nexu connodavit, hanc tenemur filiali affectu prosequi et in omnibus tam per nosmetipsos quam per alios consilio et auxilio pro- movere. Igitur universitatem vestram plenissime rogamus, mo- nemus per presentes et devocius exhortamur per viscera misericordie dei nostri nichilominus obsecrantes vobisque in remissionem peccatorum vestrorum iniungimus universis et singulis auctoritate qua fungimur in virtute sancte obediencie et sub excummunicacionis pena et suspensionis firmiter man- dantes, quatenus illius intuitu, qui suo precioso sanquine a peccati vinculo nos redemit, negocium prefate ecclesie nostre Pragensis, matris omnium ecclesiarum, tam venerandum, tam pium et sanctum, benigno suscipientes affectu ipsum in eccle- siis vestris et in locis oportunis a recepcione presencium stu- diosissime de verbo ad verbum, prout vos procurator seu pro- curatores ipsius sancti negocii in convocacionibus plenius instruxerint, debite tamen et cessantibus quibuscunque menda- ciis, omni contradictione postposita fideliter et efficaciter pro- movere curetis etc. .. (Fortsetzung v. in der nachfolgenden Formel [Peticio ad pontem et ecclesiam Pragensem‘], welche mit Auslassung der auf den Brückenbau bezüglichen Stellen mit dieser beinahe gleichlautend ist).
394 consensu et voto parili annuente, simulque necessitate notoria prefate ecclesie nostre exigente, decrevimus eam funditus ex- struere, erigere et magnificare ac presumptuoso opere non immerito ampliare, in honore sancte et individue Trinitatis et gloriose dei genitricis Marie, specialiter tamen titulum funda- cionis gloriosis martiribus patronis nostris Vito, Venceslao atque Adalberto pre aliis annotando, ex qua tamquam fonte largifluo et a matre uberima in omnes filios et filias nostre diocesis Christicolas omnium sacramentorum fluenta dinoscuntur emanare. Quapropter tenemur ex debito ipsam veluti piam matrem aliis preferre et magnificis honoribus ampliare, in qua eciam ex divina providencia infallibiliter corpora sanctorum predictorum gloriosorum patronorum nostrorum requiescunt nobis in solacium et in animarum nostrarum salutem, unde pre ceteris omnes, quos clericalis condicio huic materno nexu connodavit, hanc tenemur filiali affectu prosequi et in omnibus tam per nosmetipsos quam per alios consilio et auxilio pro- movere. Igitur universitatem vestram plenissime rogamus, mo- nemus per presentes et devocius exhortamur per viscera misericordie dei nostri nichilominus obsecrantes vobisque in remissionem peccatorum vestrorum iniungimus universis et singulis auctoritate qua fungimur in virtute sancte obediencie et sub excummunicacionis pena et suspensionis firmiter man- dantes, quatenus illius intuitu, qui suo precioso sanquine a peccati vinculo nos redemit, negocium prefate ecclesie nostre Pragensis, matris omnium ecclesiarum, tam venerandum, tam pium et sanctum, benigno suscipientes affectu ipsum in eccle- siis vestris et in locis oportunis a recepcione presencium stu- diosissime de verbo ad verbum, prout vos procurator seu pro- curatores ipsius sancti negocii in convocacionibus plenius instruxerint, debite tamen et cessantibus quibuscunque menda- ciis, omni contradictione postposita fideliter et efficaciter pro- movere curetis etc. .. (Fortsetzung v. in der nachfolgenden Formel [Peticio ad pontem et ecclesiam Pragensem‘], welche mit Auslassung der auf den Brückenbau bezüglichen Stellen mit dieser beinahe gleichlautend ist).
Strana 395
395 2. Litera petitionis ad pontem et ecclesiam Pragensem. Arnestus etc. . Universis abbatibus, prepositis, prioribus, archidiaconis, decanis et dilectis in Christo filiis, plebanis, vice- plebanis ceterisque ecclesiarum et capellarum rectoribus tam religiosis quam secularibus, exemptis et non exemptis, nec non omnibus et singulis Christifidelibus per nostram Pragensem dioecesim constitutis, salutem cum benedictione paterna et pro caritativis officiis vitam in domino sempiternam. Quoniam deus, qui ineffabili sapiencie sue celsitudine recti censura judicii celestia pariter et terrestria moderatur, gubernat, ordinat et disponit sibi sponsam sanctam matrem ecclesiam elegit, de enius clara filiorum genitura beatus vir Venceslaus regia stirpe secundum carnem gentis nostrae Bohemicae dei clemencia lar- giente processit oriundus, cuius vitam dei omnipotentis, omnium morum venustate, operum sanctitate, miraculorum claritate adornans nobis ac universis Christi fidelibus imitabilem omni studio, honoribus, laudibus et devocione extollendam, veneran- dam mirabiliter declaravit. Hinc quod in honore sancte et individue Trinitatis et gloriose genitricis dei Virginis Marie ac omnium sanctorum una cum illustri principe felicis memorie domino Johanne, quondam Bohemie rege, ac eius primogenito serenissimo domino nostro domino Karolo Imperatore! Roma- norum semper augusto ac Bohemie rege sanctam ecclesiam nostram Pragensem evidenti necessitate urgente magnifico et sumptuoso opere ampliare et de novo exstruere cooperante spiritus sancti gracia cupientes dudum fundavimus, titulum fundationis eiusmodi specialiter gloriosis martyribus patronis nostris Vito, Venceslao atque Adalberto, quorum sacratissima corpora in ipsa ecclesia requiescunt, annotando. Est etiam in presenti, quod non sine dolore animi nostri vestre retulimus caritati. Ecce pons ille quondam lapideus Pragensis super fluvio ibidem decurrente, quem magnifica dispositio cum maxi- mis et sumptuosis expensis dive recordacionis principum con- struxerat fundatorum, dudum per glaciei et inundacionum im- petum divina permissione et antiqui hostis invidia funditus corruit et totaliter est diruptus. Ex cuius pontis dirupcione 1 Also bereits nach 1355. Archiv. Bd. LXI. II. Halfte. 26
395 2. Litera petitionis ad pontem et ecclesiam Pragensem. Arnestus etc. . Universis abbatibus, prepositis, prioribus, archidiaconis, decanis et dilectis in Christo filiis, plebanis, vice- plebanis ceterisque ecclesiarum et capellarum rectoribus tam religiosis quam secularibus, exemptis et non exemptis, nec non omnibus et singulis Christifidelibus per nostram Pragensem dioecesim constitutis, salutem cum benedictione paterna et pro caritativis officiis vitam in domino sempiternam. Quoniam deus, qui ineffabili sapiencie sue celsitudine recti censura judicii celestia pariter et terrestria moderatur, gubernat, ordinat et disponit sibi sponsam sanctam matrem ecclesiam elegit, de enius clara filiorum genitura beatus vir Venceslaus regia stirpe secundum carnem gentis nostrae Bohemicae dei clemencia lar- giente processit oriundus, cuius vitam dei omnipotentis, omnium morum venustate, operum sanctitate, miraculorum claritate adornans nobis ac universis Christi fidelibus imitabilem omni studio, honoribus, laudibus et devocione extollendam, veneran- dam mirabiliter declaravit. Hinc quod in honore sancte et individue Trinitatis et gloriose genitricis dei Virginis Marie ac omnium sanctorum una cum illustri principe felicis memorie domino Johanne, quondam Bohemie rege, ac eius primogenito serenissimo domino nostro domino Karolo Imperatore! Roma- norum semper augusto ac Bohemie rege sanctam ecclesiam nostram Pragensem evidenti necessitate urgente magnifico et sumptuoso opere ampliare et de novo exstruere cooperante spiritus sancti gracia cupientes dudum fundavimus, titulum fundationis eiusmodi specialiter gloriosis martyribus patronis nostris Vito, Venceslao atque Adalberto, quorum sacratissima corpora in ipsa ecclesia requiescunt, annotando. Est etiam in presenti, quod non sine dolore animi nostri vestre retulimus caritati. Ecce pons ille quondam lapideus Pragensis super fluvio ibidem decurrente, quem magnifica dispositio cum maxi- mis et sumptuosis expensis dive recordacionis principum con- struxerat fundatorum, dudum per glaciei et inundacionum im- petum divina permissione et antiqui hostis invidia funditus corruit et totaliter est diruptus. Ex cuius pontis dirupcione 1 Also bereits nach 1355. Archiv. Bd. LXI. II. Halfte. 26
Strana 396
396 quot et quanta mala humano generi provenerunt et continuo plura provenire certitudinaliter concernuntur, clarius patet oculorum intuitibus quam scriptorum possit apicibus declarari. Ex ipsius namque pontis ruina lugent vidue, plorant orphani, flent pupilli, vagiunt infantes, plangunt pauperes, peregrini turbantur laboratores, luunt mercatores, deficiunt cives et in- cole compaciuntur et condolent, tristantur quoque pariter uni- versi pontis ipsius solamine desolati, quandoque propter uauli defectum, quandoque propter distemperiem eris, quandoque per varia et diversa pericula transfretare, quod suis oportunitatibus et necessitatibus non valentes; cultus divinus minuitur et honor sanctissime dei genitricis virginis Marie et gloriosissimis sanctis Vito, Venceslao, Adalberto cum aliis sanctis et beatis patronis nostris debitus propter transitus periculum impeditur et quod lamentabilius est multi proch dolor submersi et plures in gra- vibus periculis fuerunt constituti. Et quum tam praefate nostre sancte Pragensis ecclesie structura et reedificatio, ex qua tan- quam fonte largifluo et matre uberrima in omnes filios et filias nostre dioecesis Christicolas omnium sacramentorum fluenta no- scuntur emanare, quam etiam pontis praefati Pragensis, qui precipue regnicolis nostris, omnibusque advenis peregrinis et pauperibus est maxime necessaria, utilis et oportuna, sine fide- lium subsidiis nequit consummari, nos volentes Christifideles donis spiritualibus armare et ad impendendum pro reedificacione et construccione ecclesie et pontis predictorum caritativa sub- sidia mutare, quatenus redemptoris et salvatoris nostri muta- cione et exemplo, cuius misericordia a nostra miseria sumus liberati, misericordie et pietatis operibus insistentes pro parvis magna, pro temporalibus perpetua, pro transitoriis gaudia con- sequi mereamur eterna, ad votivam instanciam prefati invic- tissimi principis et domini nostri domini Karoli Romanorum Imperatoris semper augusti et Bohemie regis, nonnullorumque baronum, clericorum et civium admisimus et concessimus peti- cionem per nostram Pragensem diecesim fieri graciose per spacium unius anni a festo ss. Philippi et Jacobi apostolorum proxime instanti duraturam. Idcirco universitatem vestram plenissime rogamus, monemus per presentes et devocius exhor- tamur per viscera misericordie dei nostri in domino obse- crantes, vobisque in remissionem peccatorum vestrorum injun- gimus universis et singulis auctoritate qua fungimur in virtute
396 quot et quanta mala humano generi provenerunt et continuo plura provenire certitudinaliter concernuntur, clarius patet oculorum intuitibus quam scriptorum possit apicibus declarari. Ex ipsius namque pontis ruina lugent vidue, plorant orphani, flent pupilli, vagiunt infantes, plangunt pauperes, peregrini turbantur laboratores, luunt mercatores, deficiunt cives et in- cole compaciuntur et condolent, tristantur quoque pariter uni- versi pontis ipsius solamine desolati, quandoque propter uauli defectum, quandoque propter distemperiem eris, quandoque per varia et diversa pericula transfretare, quod suis oportunitatibus et necessitatibus non valentes; cultus divinus minuitur et honor sanctissime dei genitricis virginis Marie et gloriosissimis sanctis Vito, Venceslao, Adalberto cum aliis sanctis et beatis patronis nostris debitus propter transitus periculum impeditur et quod lamentabilius est multi proch dolor submersi et plures in gra- vibus periculis fuerunt constituti. Et quum tam praefate nostre sancte Pragensis ecclesie structura et reedificatio, ex qua tan- quam fonte largifluo et matre uberrima in omnes filios et filias nostre dioecesis Christicolas omnium sacramentorum fluenta no- scuntur emanare, quam etiam pontis praefati Pragensis, qui precipue regnicolis nostris, omnibusque advenis peregrinis et pauperibus est maxime necessaria, utilis et oportuna, sine fide- lium subsidiis nequit consummari, nos volentes Christifideles donis spiritualibus armare et ad impendendum pro reedificacione et construccione ecclesie et pontis predictorum caritativa sub- sidia mutare, quatenus redemptoris et salvatoris nostri muta- cione et exemplo, cuius misericordia a nostra miseria sumus liberati, misericordie et pietatis operibus insistentes pro parvis magna, pro temporalibus perpetua, pro transitoriis gaudia con- sequi mereamur eterna, ad votivam instanciam prefati invic- tissimi principis et domini nostri domini Karoli Romanorum Imperatoris semper augusti et Bohemie regis, nonnullorumque baronum, clericorum et civium admisimus et concessimus peti- cionem per nostram Pragensem diecesim fieri graciose per spacium unius anni a festo ss. Philippi et Jacobi apostolorum proxime instanti duraturam. Idcirco universitatem vestram plenissime rogamus, monemus per presentes et devocius exhor- tamur per viscera misericordie dei nostri in domino obse- crantes, vobisque in remissionem peccatorum vestrorum injun- gimus universis et singulis auctoritate qua fungimur in virtute
Strana 397
397 sancte obedientie et sub pena suspensionis et excommunicacionis firmiter mandantes, quatenus illius intuitu, qui suo precioso sanquine a peccati vinculo nos redemit, negotium prefate ecclesie nostre Pragensis, matris omnium ecclesiarum, nec non negotium pontis Pragensis predicti tam venerandum, tam pium et tam sanctum benigno suscipientes affectu ipsum in ecclesiis vestris et in locis oportunis a recepcione presencium studio- sissime de verbo ad verbum, prout vos procuratores seu pro- curator ipsius sancti negocii in convocacionibus plenius instru- xerint, debite tamen et cessantibus quibuscunque mendaciis, omni contradictione postposita, fideliter et efficaciter promovere curetis, populum dei vobis commissum dominicis festivisque diebus per terminum, quem vobis predicti procuratores seu nuncii corum assignabunt, in predicacionibus, confessionibus, audiendo et ordinacione testamentorum a recepcione presen- cium usque ad diem reportacionis eleemosynarum vobis pre- figendum nullis aliis peticionibus nec tabulis ecclesiarum vestra- rum interpositis sed pocius amotis, tam studiose et fideliter promoveatis, ne per aliquam vestram negligenciam indignacionem dei omnipotentis et nostram offensam ac excommunicacionis penam graviter incurratis. Item volumus et precipimus sub penis predictis, quatenus cartas indulgenciarum et alias cartulas predicti sancti negocii amicabiliter recipiatis et eas singulis diebus dominicis et festivis plebibus vestris cum omni dili- gencia exponere in vulgari per omnia fideliter studeatis, vo- lentes, ut quilibet vestrum primo die promocionis hujus sancti negocii unum virum vel duos fide dignos de parochianis vestris in ecclesiis et villis parochiarum vestrarum statuatis eleemosy- narum collectores, qui annonas et alia caritatis subsidia pro peccatis suis colligant et easdem vobis ante diem reportacionis presentent assignandas per vos, procuratorem seu procuratores memoratos, nil pro vobis retinentes, praeterquam vobis per ipsos procuratores seu procuratorem liberaliter fuerit elargitum. Precipimus vobis insuper, ut nulla prohibicione obstante in ipsius procuratoris seu procuratorum adventu omnes subditos vestros annos discrecionis habentes ad diem, locum et horam, quam procurator seu procuratores predicti vel nuncii eorum vobis assignaverint, convocetis in unum negotium novum audi- turos devote et opere completuros. Illaque dies solempnis et festiva tamquam dominica dies ab omnibus celebretur, taliter 26*
397 sancte obedientie et sub pena suspensionis et excommunicacionis firmiter mandantes, quatenus illius intuitu, qui suo precioso sanquine a peccati vinculo nos redemit, negotium prefate ecclesie nostre Pragensis, matris omnium ecclesiarum, nec non negotium pontis Pragensis predicti tam venerandum, tam pium et tam sanctum benigno suscipientes affectu ipsum in ecclesiis vestris et in locis oportunis a recepcione presencium studio- sissime de verbo ad verbum, prout vos procuratores seu pro- curator ipsius sancti negocii in convocacionibus plenius instru- xerint, debite tamen et cessantibus quibuscunque mendaciis, omni contradictione postposita, fideliter et efficaciter promovere curetis, populum dei vobis commissum dominicis festivisque diebus per terminum, quem vobis predicti procuratores seu nuncii corum assignabunt, in predicacionibus, confessionibus, audiendo et ordinacione testamentorum a recepcione presen- cium usque ad diem reportacionis eleemosynarum vobis pre- figendum nullis aliis peticionibus nec tabulis ecclesiarum vestra- rum interpositis sed pocius amotis, tam studiose et fideliter promoveatis, ne per aliquam vestram negligenciam indignacionem dei omnipotentis et nostram offensam ac excommunicacionis penam graviter incurratis. Item volumus et precipimus sub penis predictis, quatenus cartas indulgenciarum et alias cartulas predicti sancti negocii amicabiliter recipiatis et eas singulis diebus dominicis et festivis plebibus vestris cum omni dili- gencia exponere in vulgari per omnia fideliter studeatis, vo- lentes, ut quilibet vestrum primo die promocionis hujus sancti negocii unum virum vel duos fide dignos de parochianis vestris in ecclesiis et villis parochiarum vestrarum statuatis eleemosy- narum collectores, qui annonas et alia caritatis subsidia pro peccatis suis colligant et easdem vobis ante diem reportacionis presentent assignandas per vos, procuratorem seu procuratores memoratos, nil pro vobis retinentes, praeterquam vobis per ipsos procuratores seu procuratorem liberaliter fuerit elargitum. Precipimus vobis insuper, ut nulla prohibicione obstante in ipsius procuratoris seu procuratorum adventu omnes subditos vestros annos discrecionis habentes ad diem, locum et horam, quam procurator seu procuratores predicti vel nuncii eorum vobis assignaverint, convocetis in unum negotium novum audi- turos devote et opere completuros. Illaque dies solempnis et festiva tamquam dominica dies ab omnibus celebretur, taliter 26*
Strana 398
398 eciam, quod si locus ipse auctoritate nostra vel inferiorum nostrorum ecclesiastico subjaceat interdicto, in ipsorum procu- ratorum adventu exclusis duntaxat excommunicatis divina pos- sint solempniter celebrari et quidquid subditi vestri in cele- brium dierum violacione et aliqua levitate commiserint, ipsis in domino relaxamus. Die vero reportacionis vobis per . . . exhibitores presencium prefigenda eleemosynas tam per socios dicti negocii tam per vos aquisitam (sic) ad diem, locum et horam sub penis predictis integraliter reportetis et repraesen- tetis eisdem. Vos autem decani absencium nomina plebanorum, qui in convocacionibus vel reportacionibus non intererunt, conscribatis, cartulas etiam predicti negocii sancti plebanis absentibus per vestros nuncios transmittatis, pena quam talibus pro negligenciis eorum infligimus nobis penitus reservata; pro- curatores seu procuratorem ipsius ecclesie sancte Pragensis et pontis Pragensis predicti et eorum nuncios, cum ad vos vene- rint fidelium eleemosynas petituri, in ecclesiis et hospiciis vestris benigne recipiatis et caritative absque qualibet remuneracione pertractetis in nullo eosdem molestantes, nam ipsos in nostram protectionem recepimus et tutelam, quos etiam per vos et vestros nuncios volumus conduci, cum ab eis fueritis requisiti. Si autem, quod absit, aliqui inventi fuerint, qui sepedictum negocium sanctum vel procuratorem seu procuratores vel nun- cios eorum verbo vel facto impedire vel turbare presumpserint, damus sepedictis procuratoribus vel procuratori et nunciis eorum monicione tamen premissa alias canonice auctoritatem excom- municandi laicos, clericos vero suspendendi a divinis usque ad satisfactionem congruam et ad nostram presenciam evocandi, scientes quod quidquid eis gracie vel honoris inpenderitis nobis reputabimus fore factum. Volumus eciam, quod a primo die promocionis huius sancti negocii tabule ecclesiarum et paro- chianorum vestrorum, qui vitrici ecclesie appellantur, totaliter cessent, quas cassamus;! nam predictum sanctum negocium in visceribus gerimus caritatis. Quicunque vero ex vobis tabulam pro sepedicto negocio constituere minime curaverit, taliter tales puniemus, quod aliis cedere poterit in exemplum. Nos enim de omnipotentis dei miscricordia et beatissime virginis Marie 1 Damit ist diese Formel beendet und verweist (mit etc. . . ut supra in praecedenti forma) auf die vorhergehende Formel.
398 eciam, quod si locus ipse auctoritate nostra vel inferiorum nostrorum ecclesiastico subjaceat interdicto, in ipsorum procu- ratorum adventu exclusis duntaxat excommunicatis divina pos- sint solempniter celebrari et quidquid subditi vestri in cele- brium dierum violacione et aliqua levitate commiserint, ipsis in domino relaxamus. Die vero reportacionis vobis per . . . exhibitores presencium prefigenda eleemosynas tam per socios dicti negocii tam per vos aquisitam (sic) ad diem, locum et horam sub penis predictis integraliter reportetis et repraesen- tetis eisdem. Vos autem decani absencium nomina plebanorum, qui in convocacionibus vel reportacionibus non intererunt, conscribatis, cartulas etiam predicti negocii sancti plebanis absentibus per vestros nuncios transmittatis, pena quam talibus pro negligenciis eorum infligimus nobis penitus reservata; pro- curatores seu procuratorem ipsius ecclesie sancte Pragensis et pontis Pragensis predicti et eorum nuncios, cum ad vos vene- rint fidelium eleemosynas petituri, in ecclesiis et hospiciis vestris benigne recipiatis et caritative absque qualibet remuneracione pertractetis in nullo eosdem molestantes, nam ipsos in nostram protectionem recepimus et tutelam, quos etiam per vos et vestros nuncios volumus conduci, cum ab eis fueritis requisiti. Si autem, quod absit, aliqui inventi fuerint, qui sepedictum negocium sanctum vel procuratorem seu procuratores vel nun- cios eorum verbo vel facto impedire vel turbare presumpserint, damus sepedictis procuratoribus vel procuratori et nunciis eorum monicione tamen premissa alias canonice auctoritatem excom- municandi laicos, clericos vero suspendendi a divinis usque ad satisfactionem congruam et ad nostram presenciam evocandi, scientes quod quidquid eis gracie vel honoris inpenderitis nobis reputabimus fore factum. Volumus eciam, quod a primo die promocionis huius sancti negocii tabule ecclesiarum et paro- chianorum vestrorum, qui vitrici ecclesie appellantur, totaliter cessent, quas cassamus;! nam predictum sanctum negocium in visceribus gerimus caritatis. Quicunque vero ex vobis tabulam pro sepedicto negocio constituere minime curaverit, taliter tales puniemus, quod aliis cedere poterit in exemplum. Nos enim de omnipotentis dei miscricordia et beatissime virginis Marie 1 Damit ist diese Formel beendet und verweist (mit etc. . . ut supra in praecedenti forma) auf die vorhergehende Formel.
Strana 399
399 genitricis ejus et sanctissimorum apostolorum ejus Petri et Pauli, nec non gloriosorum martyrum Viti, Venceslai atque Adalberti patronorum nostrorum meritis et intercessionibus con- fidentes, omnibus vere penitentibus et confessis ubicunque et quociescunque ad predictam sanctam ecclesiam manus suas porrexerint adiutrices, tocies 40 dierum peccatorum termina- lium venialium auctoritate qua fungimur misericorditer in do- mino relaxamus, indulgencias ipsius Pragensis ecclesie per septem sanctissimos patres Romanos pontifices et specialiter modo et ex novo per beatissimum patrem dominum C. papam modernum ac legatorum sedis apostolice eidem concessas, nostre indulgencie annectentes, insuper dominorum archiepisco- porum et episcoporum donatas eidem Pragensi ecclesie veras et gloriosas indulgencias similiter annectimus nostre indulgencie antedicte, item vota fracta, peccata oblita, poenitencias non studiose neglectas, offensas patrum et matrum sine injectione manuum violenta, juramenta quac fiunt ex animi levitate ipsis in domino relaxamus. Cetorum de iniuriis et rapinis, ubi veri heredes ignorantur, aliisque rebus male quesitis quoquomodo nisi sciatur cuius sint reddende, si de consilio procuratorum predictorum ad predictam Pragensem ecclesiam date fuerint, auctoritate nostra predicta sint penitus absoluti. Ipsis quoque in cumulum amplioris gracie conceditur, ut sint participes om- nium bonorum, que fiunt in predicta Pragensi ecclesia et fient in futurum durante quoque negocio predicto, quod nobis prorsus est cordi, omnis alia peticio quecunque sit illa per Pragensem civitatem et diecesim interim penitus conquiescat. Si autem aliquos alios qualescunque petitores cum quibuscunque litteris inveneritis, quos falsarios et truffatores reputamus, damus supra- dictis procuratoribus seu procuratori et nunciis eorum coram (sic, copiam) auctoritate nostra capiendi eosdem et ad nostram audienciam adducendi. Insuper antedicti procuratores sine casi- bus infrascriptis possunt libere dispensare votis simplicibus et peregrinacionibus ultra marina sanctorum Petri et Pauli ac Jacobi apostolorum peregrinacionibus duntaxat exceptis. Ceterum damus eisdem procuratoribus sou procuratori, nunciis eorum clavium potostatem habentibus, ut in casibus specialiter nobis a jure reservatis possint confessiones audire eisque iniungere penitentiam salutarem, ita tamen quod si predicti tantum ad predictam sanctam Pragensem ecclesiam quantum inveniendo,
399 genitricis ejus et sanctissimorum apostolorum ejus Petri et Pauli, nec non gloriosorum martyrum Viti, Venceslai atque Adalberti patronorum nostrorum meritis et intercessionibus con- fidentes, omnibus vere penitentibus et confessis ubicunque et quociescunque ad predictam sanctam ecclesiam manus suas porrexerint adiutrices, tocies 40 dierum peccatorum termina- lium venialium auctoritate qua fungimur misericorditer in do- mino relaxamus, indulgencias ipsius Pragensis ecclesie per septem sanctissimos patres Romanos pontifices et specialiter modo et ex novo per beatissimum patrem dominum C. papam modernum ac legatorum sedis apostolice eidem concessas, nostre indulgencie annectentes, insuper dominorum archiepisco- porum et episcoporum donatas eidem Pragensi ecclesie veras et gloriosas indulgencias similiter annectimus nostre indulgencie antedicte, item vota fracta, peccata oblita, poenitencias non studiose neglectas, offensas patrum et matrum sine injectione manuum violenta, juramenta quac fiunt ex animi levitate ipsis in domino relaxamus. Cetorum de iniuriis et rapinis, ubi veri heredes ignorantur, aliisque rebus male quesitis quoquomodo nisi sciatur cuius sint reddende, si de consilio procuratorum predictorum ad predictam Pragensem ecclesiam date fuerint, auctoritate nostra predicta sint penitus absoluti. Ipsis quoque in cumulum amplioris gracie conceditur, ut sint participes om- nium bonorum, que fiunt in predicta Pragensi ecclesia et fient in futurum durante quoque negocio predicto, quod nobis prorsus est cordi, omnis alia peticio quecunque sit illa per Pragensem civitatem et diecesim interim penitus conquiescat. Si autem aliquos alios qualescunque petitores cum quibuscunque litteris inveneritis, quos falsarios et truffatores reputamus, damus supra- dictis procuratoribus seu procuratori et nunciis eorum coram (sic, copiam) auctoritate nostra capiendi eosdem et ad nostram audienciam adducendi. Insuper antedicti procuratores sine casi- bus infrascriptis possunt libere dispensare votis simplicibus et peregrinacionibus ultra marina sanctorum Petri et Pauli ac Jacobi apostolorum peregrinacionibus duntaxat exceptis. Ceterum damus eisdem procuratoribus sou procuratori, nunciis eorum clavium potostatem habentibus, ut in casibus specialiter nobis a jure reservatis possint confessiones audire eisque iniungere penitentiam salutarem, ita tamen quod si predicti tantum ad predictam sanctam Pragensem ecclesiam quantum inveniendo,
Strana 400
400 stando, redeundo expenderint de consilio plebanorum suorum et procuratorum predictorum seu procuratore (sic) voluerint elargiri, sint penitus absoluti, quod locum habere volumus in hiis, quos paupertas vel alia rationabilis necessitas excusaret. Demum finaliter concedimus omnibus plebanis hoc negocium fideliter promoventibus in casibus nobis reservatis alterutrum confitendi duranteque negotio supradicto se mutuo absolvendi. In cujus rei testimonium etc. . . 3. Forma petitionis hostiaria (pro pauperibus ad hospitale liberae civitatis). Arnostus ctc. . Universis Christifidelibus per nostram Pragensem dioecesim constitutis salutom in domino sempi- ternam. Si juxta sentenciam sapientis intor tempus seminandi discernimus et metendi, seminare debomus in terris, quod multiplicato fructu recolligere valeamus in coclis. Et licet se- cundum hoc indigentibus omnibus aperire tencamus viscera caritatis, illis tamen specialius et habundancius quodammodo liberalitatis debemus graciam exhibere, qui cum sint paupcres spiritu sponte subount onera paupertatis, ut pauperibus possint copiosius subvenire, hoc vero quamvis multi laudabiliter exe- quuntur, illi tamen student laudabilius adimplere, qui hospita- litati vacantes non solum infirmos et egenos recipiunt sod ctiam trahunt. Cum igitur honesti ot discreti viri Ulricus dictus Osk. (sic) et Stophanus dictus Lodr cives libere civitatis, procura- tores et dispositores hospitalis gloriose virginis Mario, Thome apostoli, Stephani prothomartyris, Laurencii, Martini, Erasmi, Anthonii etc. et quam plurimorum sanctorum extra menia ejusdom libere civitatis constituti ad hoc totis viribus claborent, ut undique confluencium egenorum paritor et ogrorum sub- venire necessitatibus se exponant, de suisque non habcant facultatibus sou redditibus, quod numerositati ogenorum ibidem decumbencium victualium necessaria valeant ministrare; quod- que eciam praefatum hospitale ex incendii periculo bina vice fere totaliter est consumptum. Quare universitatom vestram monemus et hortamur in remissionom peccaminum vestrorum . - 1 Freistadt - Hühnerwasser (Kurivody), Stadt im Bunzlauer Kreise.
400 stando, redeundo expenderint de consilio plebanorum suorum et procuratorum predictorum seu procuratore (sic) voluerint elargiri, sint penitus absoluti, quod locum habere volumus in hiis, quos paupertas vel alia rationabilis necessitas excusaret. Demum finaliter concedimus omnibus plebanis hoc negocium fideliter promoventibus in casibus nobis reservatis alterutrum confitendi duranteque negotio supradicto se mutuo absolvendi. In cujus rei testimonium etc. . . 3. Forma petitionis hostiaria (pro pauperibus ad hospitale liberae civitatis). Arnostus ctc. . Universis Christifidelibus per nostram Pragensem dioecesim constitutis salutom in domino sempi- ternam. Si juxta sentenciam sapientis intor tempus seminandi discernimus et metendi, seminare debomus in terris, quod multiplicato fructu recolligere valeamus in coclis. Et licet se- cundum hoc indigentibus omnibus aperire tencamus viscera caritatis, illis tamen specialius et habundancius quodammodo liberalitatis debemus graciam exhibere, qui cum sint paupcres spiritu sponte subount onera paupertatis, ut pauperibus possint copiosius subvenire, hoc vero quamvis multi laudabiliter exe- quuntur, illi tamen student laudabilius adimplere, qui hospita- litati vacantes non solum infirmos et egenos recipiunt sod ctiam trahunt. Cum igitur honesti ot discreti viri Ulricus dictus Osk. (sic) et Stophanus dictus Lodr cives libere civitatis, procura- tores et dispositores hospitalis gloriose virginis Mario, Thome apostoli, Stephani prothomartyris, Laurencii, Martini, Erasmi, Anthonii etc. et quam plurimorum sanctorum extra menia ejusdom libere civitatis constituti ad hoc totis viribus claborent, ut undique confluencium egenorum paritor et ogrorum sub- venire necessitatibus se exponant, de suisque non habcant facultatibus sou redditibus, quod numerositati ogenorum ibidem decumbencium victualium necessaria valeant ministrare; quod- que eciam praefatum hospitale ex incendii periculo bina vice fere totaliter est consumptum. Quare universitatom vestram monemus et hortamur in remissionom peccaminum vestrorum . - 1 Freistadt - Hühnerwasser (Kurivody), Stadt im Bunzlauer Kreise.
Strana 401
401 vobis injungentes, quatenus ut cooperatores sitis operis pietatis, cum ad vos accesserint nuncii dictorum procuratorum ipsos benigne respicere ac honeste tractare curetis, eis grata subsidia et pias elcemosynas conforentes, ut vos per hoc et alia bona, quac domino inspirante feceritis, ad eterna possitis felicitatis gaudia pervenire. Nos enim de omnipotentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius meritis et inter- cessione confisi omnibus vere penitentibus, contritis et con- fessis, qui ad predictum hospitale manum porrexerint adju- tricem, 40 dies indulgencie de injunctis cis pocnitenciis misericorditer in domino relaxamus pracsentibus a data prae- sencium tantum ad unum annum duraturis, quos mitti per questuarios perhibemus eas si secus actum fuerit eadem viribus decernentes (sic). Datum etc. . . 4. Forma petitionis per Pragensem dioecesim pro aliqua misera persona mulieris a peccato conversae. Johannes dictus Paduanus etc. . et Wratiwoj etc. . uni- versis Christi fidelibus per Pragensem dioccesim constitutis salutem in domino sempiternam. Cum Katherina et Margaretha de Grecz, pauperes mulieres Pragensis dioecesis, exhibitores pracsencium desideriis inhiantes libidinosis actibus retroactis temporibus se publice exposuerunt, spiritus sancti gratia annuente ad cor reverse statum hujusmodi dampnabilem relinquentes de peccatis per eas publice commissis dolentes plurimum poeni- tenciam eis injunctam explerent libenter suique continencia corporis in antea libenti animo custodirent, si non gravarentur sarcina paupertate. Universitatem vestram requirimus, monemus ct in domino exhortamur per viscera misericordie dei depre- cantes, quatonus praedictis mulieribus, cum ad vos venerint hostiatim, ne propter defectum necessariorum vite in statum pristinum relabantur, de bonis a deo vobis collatis vestras pias cleemosynas et alia caritatis subsidia ipsis errogare velitis propter deum. Nos vero de omnipotentis dei miscricordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius meritis et intercessione confisi omnibus vere poenitentibus, contritis et confessis, qui predictis mulicribus pro agenda per cas poenitentia manus porrexerint adjutrices, 40 dics indulgencie de iniunctis eis
401 vobis injungentes, quatenus ut cooperatores sitis operis pietatis, cum ad vos accesserint nuncii dictorum procuratorum ipsos benigne respicere ac honeste tractare curetis, eis grata subsidia et pias elcemosynas conforentes, ut vos per hoc et alia bona, quac domino inspirante feceritis, ad eterna possitis felicitatis gaudia pervenire. Nos enim de omnipotentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius meritis et inter- cessione confisi omnibus vere penitentibus, contritis et con- fessis, qui ad predictum hospitale manum porrexerint adju- tricem, 40 dies indulgencie de injunctis cis pocnitenciis misericorditer in domino relaxamus pracsentibus a data prae- sencium tantum ad unum annum duraturis, quos mitti per questuarios perhibemus eas si secus actum fuerit eadem viribus decernentes (sic). Datum etc. . . 4. Forma petitionis per Pragensem dioecesim pro aliqua misera persona mulieris a peccato conversae. Johannes dictus Paduanus etc. . et Wratiwoj etc. . uni- versis Christi fidelibus per Pragensem dioccesim constitutis salutem in domino sempiternam. Cum Katherina et Margaretha de Grecz, pauperes mulieres Pragensis dioecesis, exhibitores pracsencium desideriis inhiantes libidinosis actibus retroactis temporibus se publice exposuerunt, spiritus sancti gratia annuente ad cor reverse statum hujusmodi dampnabilem relinquentes de peccatis per eas publice commissis dolentes plurimum poeni- tenciam eis injunctam explerent libenter suique continencia corporis in antea libenti animo custodirent, si non gravarentur sarcina paupertate. Universitatem vestram requirimus, monemus ct in domino exhortamur per viscera misericordie dei depre- cantes, quatonus praedictis mulieribus, cum ad vos venerint hostiatim, ne propter defectum necessariorum vite in statum pristinum relabantur, de bonis a deo vobis collatis vestras pias cleemosynas et alia caritatis subsidia ipsis errogare velitis propter deum. Nos vero de omnipotentis dei miscricordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius meritis et intercessione confisi omnibus vere poenitentibus, contritis et confessis, qui predictis mulicribus pro agenda per cas poenitentia manus porrexerint adjutrices, 40 dics indulgencie de iniunctis eis
Strana 402
402 poenitenciis misericorditer in domino relaxamus, presentibus tantum ad Epiphaniam domini venturam de proximo duraturis. Datum ctc. . . 5. Forma petitionis solempnis pro fabrica ecclesiarum (stl Stephani in Luthomierzicz). Arnestus etc. . Universis abbatibus, prepositis, decanis, plebanis, viceplebanis ceterisque ecclesiarum et capellarum rectoribus exemptis et non exemptis in Curimensi archidiaco- natu constitutis salutem in domino sempiternam. Ecclosiarum fabricis manum porrigere adjutricem pium aput deum et meri- torium reputantes, frequenter Christifideles ad impendendum ecclesiis ipsis auxilium nostris litteris exhortamur et ut ad id eo forcius annuentur quo magis ex hoc eis animarum commo- dum speraverint (?) adipisci, nonnunquam pro hiis temporalibus suffragiis spiritualia eis munera, videlicet remissionos ot indul- gencias elargimur. Cupientes igitur occlesiam s“ Stephani pro- thomartyris in suburbio civitatis Luthomericensis, que propter sui vetustatem minatur ruinam, de novo construere, nec non monasterium canonicorum regularium in Jarmir! per nos de novo erectum in edificiis et aliis emendare, quibus proch dolor proprie non suppetunt facultates, universitatem vestram rogamus et in domino exhortamur per viscera misericordic dei omni- potentis deprecantes et in remissionem vestrorum peccaminum vobis injungentes, quatenus negocium tam ecclesie sti Stephani quam monasterii supradictorum in vestris ecclesiis omni qua poteritis diligencia promoveatis, parochiales vestros ad diem locum et horam, quam latores praesencium vobis assignaverint, convocetis in unum, ipsaque dies et hora tanquam dies domi- nica festivetur, donec negocium dictarum ecclesie et monastorii producatur ad effectum. Volumus eciam et mandamus, ut cum nuncii praedicti negocii, exhibitores presencium, portantes sanc- tissimas reliquias vestris ecclesiis appropinquaverint, oisdem ipsi sacerdotes cum parochialibus processione et vexillis solemp- niter occurratis, inhibentes vobis ne aliquis vestrum hanc ordi- nacionem propter salutem animarum infringere presumat, nuncios 1 Die Gründung des Klosters in Jaroměř vgl. Erect. VIII. 1.
402 poenitenciis misericorditer in domino relaxamus, presentibus tantum ad Epiphaniam domini venturam de proximo duraturis. Datum ctc. . . 5. Forma petitionis solempnis pro fabrica ecclesiarum (stl Stephani in Luthomierzicz). Arnestus etc. . Universis abbatibus, prepositis, decanis, plebanis, viceplebanis ceterisque ecclesiarum et capellarum rectoribus exemptis et non exemptis in Curimensi archidiaco- natu constitutis salutem in domino sempiternam. Ecclosiarum fabricis manum porrigere adjutricem pium aput deum et meri- torium reputantes, frequenter Christifideles ad impendendum ecclesiis ipsis auxilium nostris litteris exhortamur et ut ad id eo forcius annuentur quo magis ex hoc eis animarum commo- dum speraverint (?) adipisci, nonnunquam pro hiis temporalibus suffragiis spiritualia eis munera, videlicet remissionos ot indul- gencias elargimur. Cupientes igitur occlesiam s“ Stephani pro- thomartyris in suburbio civitatis Luthomericensis, que propter sui vetustatem minatur ruinam, de novo construere, nec non monasterium canonicorum regularium in Jarmir! per nos de novo erectum in edificiis et aliis emendare, quibus proch dolor proprie non suppetunt facultates, universitatem vestram rogamus et in domino exhortamur per viscera misericordic dei omni- potentis deprecantes et in remissionem vestrorum peccaminum vobis injungentes, quatenus negocium tam ecclesie sti Stephani quam monasterii supradictorum in vestris ecclesiis omni qua poteritis diligencia promoveatis, parochiales vestros ad diem locum et horam, quam latores praesencium vobis assignaverint, convocetis in unum, ipsaque dies et hora tanquam dies domi- nica festivetur, donec negocium dictarum ecclesie et monastorii producatur ad effectum. Volumus eciam et mandamus, ut cum nuncii praedicti negocii, exhibitores presencium, portantes sanc- tissimas reliquias vestris ecclesiis appropinquaverint, oisdem ipsi sacerdotes cum parochialibus processione et vexillis solemp- niter occurratis, inhibentes vobis ne aliquis vestrum hanc ordi- nacionem propter salutem animarum infringere presumat, nuncios 1 Die Gründung des Klosters in Jaroměř vgl. Erect. VIII. 1.
Strana 403
403 eciam hujus negocii, cum ad vos vencrint, honorifice susci- piatis et caritative in domibus vestris pertractetis. Nos ipsos nuncios seu procuratorcs corum in nostram recipimus protec- tionem et tutelam, quicunque socus fecerit, quod non credimus nec speramus, sciat, quod talem taliter puniemus, quod aliis cedere poterit in exemplum, taliter vos nichilominus in hoc pio gerentes negocio, ut per hec et alia bona, que pro pre- dicto negocio domino inspirante feceritis, una cum subditis vestris possitis coram deo meritum obtinere et de prompta obodientia aput nos commendari. Nos enim de omnipotentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli etc. . (wie in der vorhergehenden Formel) . .. relaxamus, preter indulgencias sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Clementis pape VI., qui similiter omnibus vere penitentibus et confessis, qui ad opus dicte ecclesie sti Stephani manus porrexerint ad- jutrices, unum annum et unam quadragenam de injunctis eis penitentiis auctoritate apostolica condonavit, nec non preter indulgenciam predicti sti Stephani occlesia et monasterium ante- dictum dinoscitur obtinere. Ceterum volumus, ut primo die promocionis hujus sancti negocii omnes peticiones alie con- quicscant, quas omnino cassamus, inhibentes vobis et cuilibet vestrum in virtute sancte obediencie, quatenus pro vobis de hujusmodi eleemosyna nichil penitus recipere debeatis, sed ipsam a parochialibus vestris ad mandatum predictorum pro- curatorum plene recollectam procuratoribus ipsis aut eorum nunciis fideliter assignare curetis. Contrarium facientem pena puniemus condigna. Preterea in majorem graciam damus vobis et omnibus illis, qui pro opere ecclesie et monasterii predic- torum manus adjutrices porrigere vel negocium ipsius ecclesie et monasterii promovere curaverint, ut sint participes omnium bonorum, que in ipsa sti Stephani ecclesia et in monasterio in Jermer antedicto fiunt et sicut in perpetuum in orationibus et missis. Postremo nunciis hujus negotii, quorum nomina in alia nostra littera exprimuntur, concedimus, ut confessiones Christi- 1 Clomens VI. starb 1352. — Die Sammlung zum Neubau der St. Stephans- kirche in Leitinoritz dürfte höchst wahrscheinlich unter dem Propste Bohurlaus, dom Bruder des Erzbischofs Arnest (1349—1358) und zwar gleich in den ersten Jahren 1349—1352 stattgefunden haben. Vgl. Pelzel Karl IV. 1. 218.
403 eciam hujus negocii, cum ad vos vencrint, honorifice susci- piatis et caritative in domibus vestris pertractetis. Nos ipsos nuncios seu procuratorcs corum in nostram recipimus protec- tionem et tutelam, quicunque socus fecerit, quod non credimus nec speramus, sciat, quod talem taliter puniemus, quod aliis cedere poterit in exemplum, taliter vos nichilominus in hoc pio gerentes negocio, ut per hec et alia bona, que pro pre- dicto negocio domino inspirante feceritis, una cum subditis vestris possitis coram deo meritum obtinere et de prompta obodientia aput nos commendari. Nos enim de omnipotentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli etc. . (wie in der vorhergehenden Formel) . .. relaxamus, preter indulgencias sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Clementis pape VI., qui similiter omnibus vere penitentibus et confessis, qui ad opus dicte ecclesie sti Stephani manus porrexerint ad- jutrices, unum annum et unam quadragenam de injunctis eis penitentiis auctoritate apostolica condonavit, nec non preter indulgenciam predicti sti Stephani occlesia et monasterium ante- dictum dinoscitur obtinere. Ceterum volumus, ut primo die promocionis hujus sancti negocii omnes peticiones alie con- quicscant, quas omnino cassamus, inhibentes vobis et cuilibet vestrum in virtute sancte obediencie, quatenus pro vobis de hujusmodi eleemosyna nichil penitus recipere debeatis, sed ipsam a parochialibus vestris ad mandatum predictorum pro- curatorum plene recollectam procuratoribus ipsis aut eorum nunciis fideliter assignare curetis. Contrarium facientem pena puniemus condigna. Preterea in majorem graciam damus vobis et omnibus illis, qui pro opere ecclesie et monasterii predic- torum manus adjutrices porrigere vel negocium ipsius ecclesie et monasterii promovere curaverint, ut sint participes omnium bonorum, que in ipsa sti Stephani ecclesia et in monasterio in Jermer antedicto fiunt et sicut in perpetuum in orationibus et missis. Postremo nunciis hujus negotii, quorum nomina in alia nostra littera exprimuntur, concedimus, ut confessiones Christi- 1 Clomens VI. starb 1352. — Die Sammlung zum Neubau der St. Stephans- kirche in Leitinoritz dürfte höchst wahrscheinlich unter dem Propste Bohurlaus, dom Bruder des Erzbischofs Arnest (1349—1358) und zwar gleich in den ersten Jahren 1349—1352 stattgefunden haben. Vgl. Pelzel Karl IV. 1. 218.
Strana 404
404 fidelium utriusque sexus, ubicunque eis in eodem archidiaco- natu venire contingerit auctoritate nostra audire et etiam in casibus a jure nobis reservatis absolvere penitenciamque in- jungere valeant salutarem duobus duntaxat casibus exceptis, incendii videlicet et lesione (sic) bonorum archiepiscopatus nostri, quos casus nobis specialiter reservamus. Omnibus etiam plebanis seu vicoplebanis hoc negocium fideliter promoventibus damus auctoritatem alterutrum confitondi in casibus episcopa- libus et se invicem absolvendi durante nogocio supradicto praesentibus post instans festum su Michaclis numerando vali- turum. In cujus rei testimonium etc. . . 6. Forma petitionis hostiaria. Arnestus etc.. Universis Christifidelibus per Pragensem civitatem et diecesem constitutis salutem in domino sempi- ternam. Cum eternorum intuitu ea seminare debcamus in terris que reddeunte domino cum fructu multiplici juxta dictum apo- stoli recolligere valcamus in celis, cum igitur claustrum hone- starum dominarum abbatisse et conventus ordinis sti Francisci, que ibidem omnipotenti deo jugiter famulantur et idem clau- strum paupertate nimia sit astrictum, ad cujus paupertatem relevandam predictarum pauperum dominarum propric non suppetunt facultates, de bonis a deo vobis collatis vestras pias eleemosynas et alia caritatis subsidia taliter errogare curctis, cum ab ipsis vel eorum nunciis fueritis requisiti, ut per hee et alia bona, que inspirante domino feceritis, possitis ad eterna gaudia pervenire. Nos enim omnibus ponitentibus et confessis, qui predictis dominabus manum porrexerint adjutricem, de omnipotentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli etc... 40 dies indulgencie miscricorditor in domino relaxamus, con- donamus presentibus tantum ad unum annum valiturum. In cujus rei testimonium etc. . .
404 fidelium utriusque sexus, ubicunque eis in eodem archidiaco- natu venire contingerit auctoritate nostra audire et etiam in casibus a jure nobis reservatis absolvere penitenciamque in- jungere valeant salutarem duobus duntaxat casibus exceptis, incendii videlicet et lesione (sic) bonorum archiepiscopatus nostri, quos casus nobis specialiter reservamus. Omnibus etiam plebanis seu vicoplebanis hoc negocium fideliter promoventibus damus auctoritatem alterutrum confitondi in casibus episcopa- libus et se invicem absolvendi durante nogocio supradicto praesentibus post instans festum su Michaclis numerando vali- turum. In cujus rei testimonium etc. . . 6. Forma petitionis hostiaria. Arnestus etc.. Universis Christifidelibus per Pragensem civitatem et diecesem constitutis salutem in domino sempi- ternam. Cum eternorum intuitu ea seminare debcamus in terris que reddeunte domino cum fructu multiplici juxta dictum apo- stoli recolligere valcamus in celis, cum igitur claustrum hone- starum dominarum abbatisse et conventus ordinis sti Francisci, que ibidem omnipotenti deo jugiter famulantur et idem clau- strum paupertate nimia sit astrictum, ad cujus paupertatem relevandam predictarum pauperum dominarum propric non suppetunt facultates, de bonis a deo vobis collatis vestras pias eleemosynas et alia caritatis subsidia taliter errogare curctis, cum ab ipsis vel eorum nunciis fueritis requisiti, ut per hee et alia bona, que inspirante domino feceritis, possitis ad eterna gaudia pervenire. Nos enim omnibus ponitentibus et confessis, qui predictis dominabus manum porrexerint adjutricem, de omnipotentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli etc... 40 dies indulgencie miscricorditor in domino relaxamus, con- donamus presentibus tantum ad unum annum valiturum. In cujus rei testimonium etc. . .
Strana 405
405 VI. Processus. Von den Formeln dieser Abtheilung gehören nur Nr. 1—8 und 23 der Zeit des Erzbischofs Arnest an, die anderen Nr. 9—22 sind aus der Zeit des Bischofs Johann IV. von Dražic (Nr. 10 aus dem Jahre 1308). Alle enthalten Aufträge bezüglich strafbarer Handlungen von Laien und Priestern. Nr. 4 gibt uns Nachricht über die Verpflichtung der Diöcesan- geistlichkeit zur Zahlung der Reise- und Zehrungskosten der päpstlichen Nuntien (vgl. Commiss. III. 57 und Diversa XXIV. 73—75). Wichtig ist die Formel Nr. 6, welche uns Aufschlüsse über das Amt der öffentlichen Notare bietet. Die Formeln des Bischofs Johann handeln grossentheils von Plünderungen der bischöflichen Güter; Nr. 15 ist gegen den Wucher unter der Geistlichkeit gorichtet, Nr. 16 berichtet über Streitigkeiten des Bischofs mit der Stadt Leitmeritz wegen gewisser Salzabgaben, welche die Stadt dom Bischof zu leisten verpflichtet war u. a. Hic incipit tytulus processuum et primo 1. Processus contra percussorem clericorum. Arnestus etc. universis plebanis, viceplebanis nec non ecclesiarum parochialium et capellarum rectoribus Maioris et Minoris civitatis Pragensis et suburbiorum earundem, salutem in domino. Quia instigante dyabolo quidam iniquus homo Albertus nomine, ut dicitur, suc salutis immemor nuper in honorabilom ac religiosum virum fratrem Gallum ordinis fra- trum predicatorum! manus iniccit temere violentas eum usque ad sanguinis effusionem vulnerando, ob quod non est dubium cundem Albertum sentenciam canonis Si quis suadente inci- disse, verum quia nichilominus ipsum Albortum predictum hoc nephas sou delictum de consilio quorundam pravorum hominum perpetrasse, unde cum facientes et consencientes pena simili plectantur sacre canonum sanctiones, eapropter vobis omnibus 1 War Inquisitor hereticae pravitatis; Commiss. III. 23 und Anm.
405 VI. Processus. Von den Formeln dieser Abtheilung gehören nur Nr. 1—8 und 23 der Zeit des Erzbischofs Arnest an, die anderen Nr. 9—22 sind aus der Zeit des Bischofs Johann IV. von Dražic (Nr. 10 aus dem Jahre 1308). Alle enthalten Aufträge bezüglich strafbarer Handlungen von Laien und Priestern. Nr. 4 gibt uns Nachricht über die Verpflichtung der Diöcesan- geistlichkeit zur Zahlung der Reise- und Zehrungskosten der päpstlichen Nuntien (vgl. Commiss. III. 57 und Diversa XXIV. 73—75). Wichtig ist die Formel Nr. 6, welche uns Aufschlüsse über das Amt der öffentlichen Notare bietet. Die Formeln des Bischofs Johann handeln grossentheils von Plünderungen der bischöflichen Güter; Nr. 15 ist gegen den Wucher unter der Geistlichkeit gorichtet, Nr. 16 berichtet über Streitigkeiten des Bischofs mit der Stadt Leitmeritz wegen gewisser Salzabgaben, welche die Stadt dom Bischof zu leisten verpflichtet war u. a. Hic incipit tytulus processuum et primo 1. Processus contra percussorem clericorum. Arnestus etc. universis plebanis, viceplebanis nec non ecclesiarum parochialium et capellarum rectoribus Maioris et Minoris civitatis Pragensis et suburbiorum earundem, salutem in domino. Quia instigante dyabolo quidam iniquus homo Albertus nomine, ut dicitur, suc salutis immemor nuper in honorabilom ac religiosum virum fratrem Gallum ordinis fra- trum predicatorum! manus iniccit temere violentas eum usque ad sanguinis effusionem vulnerando, ob quod non est dubium cundem Albertum sentenciam canonis Si quis suadente inci- disse, verum quia nichilominus ipsum Albortum predictum hoc nephas sou delictum de consilio quorundam pravorum hominum perpetrasse, unde cum facientes et consencientes pena simili plectantur sacre canonum sanctiones, eapropter vobis omnibus 1 War Inquisitor hereticae pravitatis; Commiss. III. 23 und Anm.
Strana 406
406 et vestrum singulis in virtute sancte obediencie districte pre- cipiendo mandamus, quatonus prenominatum Albertum cum omnibus illis, qui ad perpetrandum scelus predictum sibi dede- runt consilium, auxilium vel favorem, singulis diebus dominicis et festivis in ecclesiis vestris infra missarum solempnia publice excommunicatos nuncietis. Ceterum si qui forent, qui scientes prenominatum Albertum perdicionis et nequicie filium dolictum predictum velle committere et oum a suo malo proposito non retraxerunt, ymo pocius exequendum disimulacione cundem consenserunt, eos exnunc monemus, ut ipsi coram nobis infra 14 dies a data presencium continue computandos comparere Prage vel alias ubi eciam fuerimus debeant, quos ipsis pro primo, secundo ac tercio et peremptorio termino assignavimus et exnunc assignamus misericordiam et graciam pro excessu huiusmodi a nobis quesituri, alias ubi hoc facere renuerent predicta monicione canonica premissa ipsos et corum quem- libet excommunicatos osse volumus, quos eciam exnunc prout extunc et extunc prout exnunc excommunicamus in hiis scriptis vobis universis . . . . districte precipientes, quatenus lapso termino predicto eos una cum aliis singulis diebus dominicis et festivis in ecclesiis vestris excommunicatos publice nuncietis tamdiu donec a nobis aliud receperitis in mandatum. Volumus eciam, ut hoc in ecclesiis vestris insinuare debeatis, quod si aliquos tales lapso termino predicto culpabiles invenerimus in predictis contra ipsos in quantum de jure poterimus proce- demus. Datum etc... 2. Processus contra Johannem de Drazycz (propter occu- pacionem bonorum eccles.). Arnestus etc. . honorabili viro archidiacono Boleslaviensi salutem in domino. Cum dominus Johannes de Drazicz! bona ecclesie nostre racione altaris sti Silvestri2 ad nostram perti- 1 In der Urkunde des Bischofs Johann IV. von Dražic dd. 2. Juli 1340 (Arch. cap. Wyssegrad.) wird ,uobilis vir d. Joanues de Draxicz nepos noster‘ genannt. — Densolbon s. in Consens. XVII. 7 und Lib. conf. 1. 131 (im Jahre 1360). Zu diesem Altar gehörten Einkünfte im Dorfe Jesenicz (Tomek III. 60). Aus Nr. 3 geht hervor, dass J. v. Dražicz sich an die an ihn ergungene
406 et vestrum singulis in virtute sancte obediencie districte pre- cipiendo mandamus, quatonus prenominatum Albertum cum omnibus illis, qui ad perpetrandum scelus predictum sibi dede- runt consilium, auxilium vel favorem, singulis diebus dominicis et festivis in ecclesiis vestris infra missarum solempnia publice excommunicatos nuncietis. Ceterum si qui forent, qui scientes prenominatum Albertum perdicionis et nequicie filium dolictum predictum velle committere et oum a suo malo proposito non retraxerunt, ymo pocius exequendum disimulacione cundem consenserunt, eos exnunc monemus, ut ipsi coram nobis infra 14 dies a data presencium continue computandos comparere Prage vel alias ubi eciam fuerimus debeant, quos ipsis pro primo, secundo ac tercio et peremptorio termino assignavimus et exnunc assignamus misericordiam et graciam pro excessu huiusmodi a nobis quesituri, alias ubi hoc facere renuerent predicta monicione canonica premissa ipsos et corum quem- libet excommunicatos osse volumus, quos eciam exnunc prout extunc et extunc prout exnunc excommunicamus in hiis scriptis vobis universis . . . . districte precipientes, quatenus lapso termino predicto eos una cum aliis singulis diebus dominicis et festivis in ecclesiis vestris excommunicatos publice nuncietis tamdiu donec a nobis aliud receperitis in mandatum. Volumus eciam, ut hoc in ecclesiis vestris insinuare debeatis, quod si aliquos tales lapso termino predicto culpabiles invenerimus in predictis contra ipsos in quantum de jure poterimus proce- demus. Datum etc... 2. Processus contra Johannem de Drazycz (propter occu- pacionem bonorum eccles.). Arnestus etc. . honorabili viro archidiacono Boleslaviensi salutem in domino. Cum dominus Johannes de Drazicz! bona ecclesie nostre racione altaris sti Silvestri2 ad nostram perti- 1 In der Urkunde des Bischofs Johann IV. von Dražic dd. 2. Juli 1340 (Arch. cap. Wyssegrad.) wird ,uobilis vir d. Joanues de Draxicz nepos noster‘ genannt. — Densolbon s. in Consens. XVII. 7 und Lib. conf. 1. 131 (im Jahre 1360). Zu diesem Altar gehörten Einkünfte im Dorfe Jesenicz (Tomek III. 60). Aus Nr. 3 geht hervor, dass J. v. Dražicz sich an die an ihn ergungene
Strana 407
407 nencia ecclesiam iam per multa tempora temeritate propria in salutis sue dispendium occupaverit et detineat occupata, nos licet hac de causa procedere potuissemus, dissimulavimus tamen et expectavimus, ut forte ipse ad cor rediens per se ipsum ab occupacione desisteret bonorum eorundem. Verum quia dissi- mulacionem et pacienciam nostras erga dominum Johannem predictum in nullo videmus prodesse nec ipsum ad dimissionem bonorum corundem quoquomodo inclinari, unde idempnitati ecclesie nostre prout tenemur et debemus consulere volentes, remedio oportuno vobis ambobus vel alteri vestrum in virtute sancte obediencie et sub excommunicacionis pena, quam in vos et vestrum quemlibet sex dierum canonica monicione pre- missa ferimus in hiis scriptis, si quid mandamus effectui non curaveritis mancipare, quatenus vos ambo vel alter vestrum dum requisiti fueritis accedentes d. Johannem predictum ipsum moneatis, quod ab occupacione bonorum in Jessenicz altaris predicti infra spacium dierum XV a tempore monicionis com- putando desistat cum effectu, quod sibi pro primo, secundo et tercio ac peremptorio termino assignamus, et quod ea que a tempore vacacionis prenominati altaris percepit integraliter et complete magistro Stephano prothonotario nostro, ministro seu rectori prefati altaris restituat et assignet, alias ubi contrarium predictis seu alteri predictorum faceret, vestris ymo verius nostris monicionibus non parendo, extunc ipsum excommuni- catum publice per ecclesias decanatus Curimensis nuncietis et nunciari faciatis seu procuretis etc. . . . Si quid autem pre- nominatus Johannes erga nos haberet racione altaris predicti questionis, postquam cesserit de bonis predictis in Jessenicz, que auctoritate propria temere invasit et detinet, coram quo- cunque judice competenti sibi volumus et fuimus (sic) parati de justicia respondere. Fidem eciam execucionis etc. .. 3. Nota agravacionis contra excommunicatum (J. de Drazicz). Arnestus etc. . Discreto viro . . decano Turnoviensi salutem in domino. Cum dominus Johannes de Drazicz dudum Mahnung nicht kehrte, und dass also gegen ihn die Aggravation ausgesprochen wurde.
407 nencia ecclesiam iam per multa tempora temeritate propria in salutis sue dispendium occupaverit et detineat occupata, nos licet hac de causa procedere potuissemus, dissimulavimus tamen et expectavimus, ut forte ipse ad cor rediens per se ipsum ab occupacione desisteret bonorum eorundem. Verum quia dissi- mulacionem et pacienciam nostras erga dominum Johannem predictum in nullo videmus prodesse nec ipsum ad dimissionem bonorum corundem quoquomodo inclinari, unde idempnitati ecclesie nostre prout tenemur et debemus consulere volentes, remedio oportuno vobis ambobus vel alteri vestrum in virtute sancte obediencie et sub excommunicacionis pena, quam in vos et vestrum quemlibet sex dierum canonica monicione pre- missa ferimus in hiis scriptis, si quid mandamus effectui non curaveritis mancipare, quatenus vos ambo vel alter vestrum dum requisiti fueritis accedentes d. Johannem predictum ipsum moneatis, quod ab occupacione bonorum in Jessenicz altaris predicti infra spacium dierum XV a tempore monicionis com- putando desistat cum effectu, quod sibi pro primo, secundo et tercio ac peremptorio termino assignamus, et quod ea que a tempore vacacionis prenominati altaris percepit integraliter et complete magistro Stephano prothonotario nostro, ministro seu rectori prefati altaris restituat et assignet, alias ubi contrarium predictis seu alteri predictorum faceret, vestris ymo verius nostris monicionibus non parendo, extunc ipsum excommuni- catum publice per ecclesias decanatus Curimensis nuncietis et nunciari faciatis seu procuretis etc. . . . Si quid autem pre- nominatus Johannes erga nos haberet racione altaris predicti questionis, postquam cesserit de bonis predictis in Jessenicz, que auctoritate propria temere invasit et detinet, coram quo- cunque judice competenti sibi volumus et fuimus (sic) parati de justicia respondere. Fidem eciam execucionis etc. .. 3. Nota agravacionis contra excommunicatum (J. de Drazicz). Arnestus etc. . Discreto viro . . decano Turnoviensi salutem in domino. Cum dominus Johannes de Drazicz dudum Mahnung nicht kehrte, und dass also gegen ihn die Aggravation ausgesprochen wurde.
Strana 408
408 per nos certis ex causis excommunicatus sentencias ipsas in ecclesiastice discipline et nostrum non modicum contemptum parvipendere non vereatur, ne igitur alii suo exemplo ad similia licencius prosiliant, cum crescente contumacia crescere debeat et pena iuxta legitimas sanctiones et quia nil obedien- tibus humilitas prodesset si pertinacia contumacibus non obesset, zelo igitur iusticie succensi, ut prodictus Johannes ad cor rediens ad gremium s. matris ecclesie, de qua suis exigentibus demeritis est eiectus, citius revertatur, considerantes cciam, quod nonnunquam propter culpam domini subditi premuntur . . . et loca sibi temporaliter subiecta in hiis scriptis eccle- siastico subicimus interdicto, inhibentes per presentos omnibus nobis subiectis et specialiter locorum predictorum plebanis, exemptos vero in domino hortamur, ne in locis predictis offi- cient seu officiari procurent, si penam contra violantes inter- dicta in iure proditam cupiunt evitare. Volumus autem hunc nostrum processum per te . . decanum Turnoviensem duobus diebus dominicis se immediate sequentibus in ecclesiis locorum prenominatorum publicari, ne quispiam ignorancie pretextu se possit excusare.' Fidem etc. .. 4. Processus contra non solventes procuracionem nuncio sedis apostolice debitam. Arnestus etc. . Venerabili in Christo patri et domino d. episcopo Pamburgensi et honorabilibus viris . . . capitulo ecclesie ejusdem totique clero civitatis et diocesis Pambur- gensis. Nos Bohuta archidiaconus Curimensis canonicusque Pragensis, executor ab honorabili viro magistro Geraldo de Maguncia, archidiacono de Bauch (Rauth?) in ecclesia Con- stanciensi et domini . . . pape Clementis VI. nuncio ad infra- scripta specialiter deputatus, salutem in domino et mandatis apostolicis firmiter obedire. Noveritis nos memorati magistri Geraldi literas suo sigillo . . . sigillatas, nobis per eum pre- sentatas . . . recepisse, quarum tenor: Geraldus de Magun- thia etc. . . . Volentes igitur eiusdem magistri Geraldi, ymo verius apostolicum mandatum nobis iniunctum . . . exequi ut 1 Vgl. Nr. 2.
408 per nos certis ex causis excommunicatus sentencias ipsas in ecclesiastice discipline et nostrum non modicum contemptum parvipendere non vereatur, ne igitur alii suo exemplo ad similia licencius prosiliant, cum crescente contumacia crescere debeat et pena iuxta legitimas sanctiones et quia nil obedien- tibus humilitas prodesset si pertinacia contumacibus non obesset, zelo igitur iusticie succensi, ut prodictus Johannes ad cor rediens ad gremium s. matris ecclesie, de qua suis exigentibus demeritis est eiectus, citius revertatur, considerantes cciam, quod nonnunquam propter culpam domini subditi premuntur . . . et loca sibi temporaliter subiecta in hiis scriptis eccle- siastico subicimus interdicto, inhibentes per presentos omnibus nobis subiectis et specialiter locorum predictorum plebanis, exemptos vero in domino hortamur, ne in locis predictis offi- cient seu officiari procurent, si penam contra violantes inter- dicta in iure proditam cupiunt evitare. Volumus autem hunc nostrum processum per te . . decanum Turnoviensem duobus diebus dominicis se immediate sequentibus in ecclesiis locorum prenominatorum publicari, ne quispiam ignorancie pretextu se possit excusare.' Fidem etc. .. 4. Processus contra non solventes procuracionem nuncio sedis apostolice debitam. Arnestus etc. . Venerabili in Christo patri et domino d. episcopo Pamburgensi et honorabilibus viris . . . capitulo ecclesie ejusdem totique clero civitatis et diocesis Pambur- gensis. Nos Bohuta archidiaconus Curimensis canonicusque Pragensis, executor ab honorabili viro magistro Geraldo de Maguncia, archidiacono de Bauch (Rauth?) in ecclesia Con- stanciensi et domini . . . pape Clementis VI. nuncio ad infra- scripta specialiter deputatus, salutem in domino et mandatis apostolicis firmiter obedire. Noveritis nos memorati magistri Geraldi literas suo sigillo . . . sigillatas, nobis per eum pre- sentatas . . . recepisse, quarum tenor: Geraldus de Magun- thia etc. . . . Volentes igitur eiusdem magistri Geraldi, ymo verius apostolicum mandatum nobis iniunctum . . . exequi ut 1 Vgl. Nr. 2.
Strana 409
409 tenemur, vos .. dominum episcopum et . . . capitulum ac singulariter singulos de clero predicto sollicite ac peremptorie requirimus et monemus, quatenus quinquaginta florenos auri vobis per dictum magistrum Geraldum pro rata solucionis ex- pensarum per eum in partibus Bohemie factarum impositos infra unius mensis spacium a receptione presencium nume- randum, quem terminum vobis et singulis ac aliis quorum interest pro omnibus dilacionibus et terminis assignamus, omni excusacione et difficultate remotis nobis aut nobis non existen- tibus ibidem magistro Sdeslao, archidiacono Horssoviensi! et thesaurario venerabilis . . Arnesti archiepiscopi in civitate Pragensi vestris sumptibus vestroque periculo dare et solvere studeatis, alioquin in non solventes seu difficultatem aliquam in solucione predictorum quinquaginta florenorum ingerentes, nisi infra predictum terminum satisfecerint, ut prefertur, ex- nunc prout extune in hiis scriptis canonica monicione premissa singulariter in singulos excommunicacionis, in capitulum vero predicte Pamburgensis ecclesie suspensionis sentencias promul- gamus, vobis vero domino episcopo, quem ob reverenciam vestre dignitatis nolumus prefatis nostris sentenciis sic ligari, si contra premissam solucionem aliquid impedimenti prestiteritis predicta canonica monicione premissa ingressum ecclesie interdicimus in hiis scriptis, tandem canonica monicione premissa suspen- dimus. Si vero predictum interdictum per sex dies immediate sequentes sustinueritis vos in hiis scriptis tandem canonica monicione premissa suspendimus a divinis, verum si prefatas interdicti et suspensionis sentencias per alios sex dies susti- nueritis, quod absit, animo indurato, vos exnunc prout extunc in hiis scriptis prelibata canonica monicione premissa excom- municacionis sentencia innodamus, scientes quod cum nostris presentibus processibus literam prefati magistri Geraldi, in qua tenor literarum legacionis et potestatis sue nobis tradite per eum inseritur et habetur, vobis duximus transmittendum. In quorum testimonium etc. ..2 1 Ueber diesen s. Monit. II. 11. 2 Vgl. Commiss. III. 57.
409 tenemur, vos .. dominum episcopum et . . . capitulum ac singulariter singulos de clero predicto sollicite ac peremptorie requirimus et monemus, quatenus quinquaginta florenos auri vobis per dictum magistrum Geraldum pro rata solucionis ex- pensarum per eum in partibus Bohemie factarum impositos infra unius mensis spacium a receptione presencium nume- randum, quem terminum vobis et singulis ac aliis quorum interest pro omnibus dilacionibus et terminis assignamus, omni excusacione et difficultate remotis nobis aut nobis non existen- tibus ibidem magistro Sdeslao, archidiacono Horssoviensi! et thesaurario venerabilis . . Arnesti archiepiscopi in civitate Pragensi vestris sumptibus vestroque periculo dare et solvere studeatis, alioquin in non solventes seu difficultatem aliquam in solucione predictorum quinquaginta florenorum ingerentes, nisi infra predictum terminum satisfecerint, ut prefertur, ex- nunc prout extune in hiis scriptis canonica monicione premissa singulariter in singulos excommunicacionis, in capitulum vero predicte Pamburgensis ecclesie suspensionis sentencias promul- gamus, vobis vero domino episcopo, quem ob reverenciam vestre dignitatis nolumus prefatis nostris sentenciis sic ligari, si contra premissam solucionem aliquid impedimenti prestiteritis predicta canonica monicione premissa ingressum ecclesie interdicimus in hiis scriptis, tandem canonica monicione premissa suspen- dimus. Si vero predictum interdictum per sex dies immediate sequentes sustinueritis vos in hiis scriptis tandem canonica monicione premissa suspendimus a divinis, verum si prefatas interdicti et suspensionis sentencias per alios sex dies susti- nueritis, quod absit, animo indurato, vos exnunc prout extunc in hiis scriptis prelibata canonica monicione premissa excom- municacionis sentencia innodamus, scientes quod cum nostris presentibus processibus literam prefati magistri Geraldi, in qua tenor literarum legacionis et potestatis sue nobis tradite per eum inseritur et habetur, vobis duximus transmittendum. In quorum testimonium etc. ..2 1 Ueber diesen s. Monit. II. 11. 2 Vgl. Commiss. III. 57.
Strana 410
410 5. Processus executoris cui mandatur, ut sentenciam pro aliquo latam exequatur. (Subdelegacionis forma contra occupatorem ecclesie.) Nos Arnestus etc. exccutor sive diffinitor pro Venceslao quondam Johannis de Slana clerico nostre diocesis, plebano . . . et contra Bartholomeum canonicum regularem Lithomis- lensis ecclesie per honorabilem virum dominum .. Auiruonem (?) de . . . legum doctorem, canonicum Cathaloniensem domini nostri pape capellanum et ipsius sacri palacii auditorem late una cum collegis nostris Czedlicensi videlicet et Podlazicensi monasteriorum abbatibus cum illa clausula, vos vel duo aut unus vestrum per vos alium seu alios etc. a sede apostolica specialiter deputatus, discreto viro decano Policensi salutem in domino etc. . Literas sanctissimi etc. . . Clementis pape VI. eius vera bulla bullatas etc. . . nobis per Venceslaum rectorem ecclesie parochialis in . . . nobis exhibitas nos recepisse nove- ritis, quarum principium erat tale: Clemens etc. . . . Quibus quidem literis . . . susceptis instante nobis Venceslao predicto, ut mandata sibi facta consequeremur, nos visis suis munimentis, quamvis personaliter mandatum nobis iniunctum huiusmodi ob reverenciam sedis apostolice libenter fuissemus executi, ex arduis tamen et multiplicibus ecclesie nostre negociis prepediti personaliter exequi non potuimus nec valuimus mandatum nobis directum. Unde de tua legalitate plurimum confidentes, tibi in virtute s. obediencie et sub excommunicacionis pena, quam in te trium dierum a receptione presencium canonica monicione premissa ferimus in hiis scriptis, si vero feceris que mandamus districte precipiendo mandamus, quatenus predictum Bartho- lomeum . . . canonicum regularem, qui prefatam in . . . eccle- siam in sue anime periculum occupat, licet per nostrum colle- gam . . . abbatem monasterii Czedlicensis monitus sit, ut ab occupacione ipsius desisteret, adhuc monere debeas, ut non impediat Venceslaum predictum verum ipsius ecclesic . . . plebanum, quominus eiusdem ecclesie juribus et pertinenciarum universarum ipsius possessione pacifica gaudere possit, faciasque sibi ab universis einsdem ecclesie plebezanis et hominibus veluti vero et legitimo plebano de iuribus universis respondere. Ubi autem prefatus Bartholomeus infra sex dierum spacium,
410 5. Processus executoris cui mandatur, ut sentenciam pro aliquo latam exequatur. (Subdelegacionis forma contra occupatorem ecclesie.) Nos Arnestus etc. exccutor sive diffinitor pro Venceslao quondam Johannis de Slana clerico nostre diocesis, plebano . . . et contra Bartholomeum canonicum regularem Lithomis- lensis ecclesie per honorabilem virum dominum .. Auiruonem (?) de . . . legum doctorem, canonicum Cathaloniensem domini nostri pape capellanum et ipsius sacri palacii auditorem late una cum collegis nostris Czedlicensi videlicet et Podlazicensi monasteriorum abbatibus cum illa clausula, vos vel duo aut unus vestrum per vos alium seu alios etc. a sede apostolica specialiter deputatus, discreto viro decano Policensi salutem in domino etc. . Literas sanctissimi etc. . . Clementis pape VI. eius vera bulla bullatas etc. . . nobis per Venceslaum rectorem ecclesie parochialis in . . . nobis exhibitas nos recepisse nove- ritis, quarum principium erat tale: Clemens etc. . . . Quibus quidem literis . . . susceptis instante nobis Venceslao predicto, ut mandata sibi facta consequeremur, nos visis suis munimentis, quamvis personaliter mandatum nobis iniunctum huiusmodi ob reverenciam sedis apostolice libenter fuissemus executi, ex arduis tamen et multiplicibus ecclesie nostre negociis prepediti personaliter exequi non potuimus nec valuimus mandatum nobis directum. Unde de tua legalitate plurimum confidentes, tibi in virtute s. obediencie et sub excommunicacionis pena, quam in te trium dierum a receptione presencium canonica monicione premissa ferimus in hiis scriptis, si vero feceris que mandamus districte precipiendo mandamus, quatenus predictum Bartho- lomeum . . . canonicum regularem, qui prefatam in . . . eccle- siam in sue anime periculum occupat, licet per nostrum colle- gam . . . abbatem monasterii Czedlicensis monitus sit, ut ab occupacione ipsius desisteret, adhuc monere debeas, ut non impediat Venceslaum predictum verum ipsius ecclesic . . . plebanum, quominus eiusdem ecclesie juribus et pertinenciarum universarum ipsius possessione pacifica gaudere possit, faciasque sibi ab universis einsdem ecclesie plebezanis et hominibus veluti vero et legitimo plebano de iuribus universis respondere. Ubi autem prefatus Bartholomeus infra sex dierum spacium,
Strana 411
411 quorum duos pro primo, secundos duos pro secundo et tercios pro tercio et peremptorio (termino) ac monicione canonica assignamus in hiis scriptis, quod premittitur si non fecerit cum effectu, extunc ipsum nominatim in ecclesia tua diebus domi- nicis et festivis excommunicatum publice nuncies etc. . . . Ceterum cum ipse dominus . . . prefatus ipsum Bartholomeum in expensis litis 60 flor. auri et universis perceptis tempore mote litis prefato Venceslao finaliter diffiniverit prout ipse Venceslaus de hoc fecit nobis plenam fidem, ipsum moneas, ut hos florenos auri boni et universa percepta infra unius mensis spacium a die requisicionis tue ipsi Venceslao restituat, alias si secus fecerit, ipsum lapso mense, quem sibi pro omni- bus assignamus dilacionibus et monicione canonica, excommu- nicatum modo quo supra publice nuncies . . . . Mandamus tibi insuper, ut omnes impedientes Venceslaum prefatum et promoventes Bartholomeum predictum monere debeas, ut ab impedimentis ipsius Venceslai et a promocionibus prefati Bar- tholomei desistant cum effectu, si penam seu penas in pro- cessibus dudum per nostrum predecessorem latas cupiunt evitare, nos enim dum nobis de hoc fides facta fuerit eos in penas incidisse processum curabimus manifestare. Fidem etc. . . 6. Processus contra tabelliones. Arnestus etc. universis per nostram diocesim constitutis, ad quos presentes pervenerint, salutem in domino. Iniuncte nobis servitutis debitum exposcit, ut qui ad reformandos in clero mores et actùs, prout nobis exalto permittitur, solertes intendimus, ibi precipue reformacionis accomodemus remedium apponamus, ubi minus conspicimus periculum imminere. Sane quum periculosum existat, quod quis in officio aliquo se esse asserat et pro tali eciam habeatur, nisi prius ipse quod asserit legitimis ostendat documentis, experiencia que optima, efficax rerum magistra existit, colligitur evidenter. Nonnulli siquidem sunt in nostra provincia et diocesi, qui se in tabellionatus officioI constitutos fore asserunt, qui tam rudes et ignari existunt, 1 Tabellio = notarius publicus. Das Recht, öffentliche Notare zu ernennen, gebührte dem böhmischen Könige. Karl IV. hatte im Jahre 1358 dieses Archiv. Bd. LXI. II. Hälfte. 27
411 quorum duos pro primo, secundos duos pro secundo et tercios pro tercio et peremptorio (termino) ac monicione canonica assignamus in hiis scriptis, quod premittitur si non fecerit cum effectu, extunc ipsum nominatim in ecclesia tua diebus domi- nicis et festivis excommunicatum publice nuncies etc. . . . Ceterum cum ipse dominus . . . prefatus ipsum Bartholomeum in expensis litis 60 flor. auri et universis perceptis tempore mote litis prefato Venceslao finaliter diffiniverit prout ipse Venceslaus de hoc fecit nobis plenam fidem, ipsum moneas, ut hos florenos auri boni et universa percepta infra unius mensis spacium a die requisicionis tue ipsi Venceslao restituat, alias si secus fecerit, ipsum lapso mense, quem sibi pro omni- bus assignamus dilacionibus et monicione canonica, excommu- nicatum modo quo supra publice nuncies . . . . Mandamus tibi insuper, ut omnes impedientes Venceslaum prefatum et promoventes Bartholomeum predictum monere debeas, ut ab impedimentis ipsius Venceslai et a promocionibus prefati Bar- tholomei desistant cum effectu, si penam seu penas in pro- cessibus dudum per nostrum predecessorem latas cupiunt evitare, nos enim dum nobis de hoc fides facta fuerit eos in penas incidisse processum curabimus manifestare. Fidem etc. . . 6. Processus contra tabelliones. Arnestus etc. universis per nostram diocesim constitutis, ad quos presentes pervenerint, salutem in domino. Iniuncte nobis servitutis debitum exposcit, ut qui ad reformandos in clero mores et actùs, prout nobis exalto permittitur, solertes intendimus, ibi precipue reformacionis accomodemus remedium apponamus, ubi minus conspicimus periculum imminere. Sane quum periculosum existat, quod quis in officio aliquo se esse asserat et pro tali eciam habeatur, nisi prius ipse quod asserit legitimis ostendat documentis, experiencia que optima, efficax rerum magistra existit, colligitur evidenter. Nonnulli siquidem sunt in nostra provincia et diocesi, qui se in tabellionatus officioI constitutos fore asserunt, qui tam rudes et ignari existunt, 1 Tabellio = notarius publicus. Das Recht, öffentliche Notare zu ernennen, gebührte dem böhmischen Könige. Karl IV. hatte im Jahre 1358 dieses Archiv. Bd. LXI. II. Hälfte. 27
Strana 412
412 quod a se ipsis et per se ipsos nec minimum possunt conficere instrumentum, unde fit, quod prout is seu hii, quem seu quos tangit negocium, eis dant seu faciunt prothocolla, ita per omnia et in totum ea redigunt in publicam formam, non intelligentes plerumque nec scientes quid scribant. Sunt eciam aliqui, quo- rum non habetur noticia et si habetur de auctoritate tamen eis data et concessa fidem non focerunt nec forte facere possunt. Aliqui eciam sunt ita levis opinionis, quod testimonium ipsorum eciam in factis levibus esset repellendum. Reperti sunt et alii, qui rebus aliter se habentibus publica confecerunt instrumenta, propter quod persone huiusmodi publica exercentes officia non- nulla periuria incurrunt et partes, pro quibus seu ad quarum instanciam instrumenta conficiuntur, personas huiusmodi inter- dum permaximis periculis et dampnis afficiuntur seu impli- cantur. Nos igitur ausibus talium periculisque evidentibus, que ex factis personarum huiusmodi occurrerunt, occurrunt et verisimiliter possunt occurrere in futurum, viam quantum nobis est possibile precludere volentes, universis et singulis personis nostre diocesis, que se notarios publicos dicunt et sic se gerunt, in virtute sancte obediencie et sub excommunicacionis pena, quam in ipsas et earum quamlibet hac monicione premissa ferimus in hiis scriptis, si que eis precipimus effectui non cura- verint mancipare districte precipiendo mandamus, quatenus earum quelibet a publicacione presencium infra duos menses se coram nobis presencialiter, ubicunque in diocesi nostra fuerimus, exhibeat seu exhibeant munimenta seu autentica sue creacionis ostensuri, volentes, quod deinceps nullus in diocesi nostra officium tabellionatus exerceat publice vel oculte, nisi prius de potestate sibi data et concessa coram nobis fecerit plenam fidem, super quo eciam ipsum literas nostras patentes volumus recipere et habere. Nos enim premissis sen premis- sorum alicui contrarium facientem seu facientes lapso termino Recht an den Prager Erzbischof abgetreten (Lib. orect. I. 20), so dass seit dieser Zeit die öffentlichen Notare durch die erzbischöfliche Kanzlei ernannt wurden. Nach den Kirchengesetzon durfte das Amt cines öffentlichen Notars nicht von Priestorn bekloidet worden (vgl. Inhib. XIV. 1), sondern nur von Clerikern mit den niederen Weihon (auch von weltlichen Personen, Tomek III. 222). Eine erzbischöfliche Einwilligung zur Ausübung des Notariats s. Diversa XXIV. 66. — Vgl. auch Ott, Receptg. S. 77 ff.
412 quod a se ipsis et per se ipsos nec minimum possunt conficere instrumentum, unde fit, quod prout is seu hii, quem seu quos tangit negocium, eis dant seu faciunt prothocolla, ita per omnia et in totum ea redigunt in publicam formam, non intelligentes plerumque nec scientes quid scribant. Sunt eciam aliqui, quo- rum non habetur noticia et si habetur de auctoritate tamen eis data et concessa fidem non focerunt nec forte facere possunt. Aliqui eciam sunt ita levis opinionis, quod testimonium ipsorum eciam in factis levibus esset repellendum. Reperti sunt et alii, qui rebus aliter se habentibus publica confecerunt instrumenta, propter quod persone huiusmodi publica exercentes officia non- nulla periuria incurrunt et partes, pro quibus seu ad quarum instanciam instrumenta conficiuntur, personas huiusmodi inter- dum permaximis periculis et dampnis afficiuntur seu impli- cantur. Nos igitur ausibus talium periculisque evidentibus, que ex factis personarum huiusmodi occurrerunt, occurrunt et verisimiliter possunt occurrere in futurum, viam quantum nobis est possibile precludere volentes, universis et singulis personis nostre diocesis, que se notarios publicos dicunt et sic se gerunt, in virtute sancte obediencie et sub excommunicacionis pena, quam in ipsas et earum quamlibet hac monicione premissa ferimus in hiis scriptis, si que eis precipimus effectui non cura- verint mancipare districte precipiendo mandamus, quatenus earum quelibet a publicacione presencium infra duos menses se coram nobis presencialiter, ubicunque in diocesi nostra fuerimus, exhibeat seu exhibeant munimenta seu autentica sue creacionis ostensuri, volentes, quod deinceps nullus in diocesi nostra officium tabellionatus exerceat publice vel oculte, nisi prius de potestate sibi data et concessa coram nobis fecerit plenam fidem, super quo eciam ipsum literas nostras patentes volumus recipere et habere. Nos enim premissis sen premis- sorum alicui contrarium facientem seu facientes lapso termino Recht an den Prager Erzbischof abgetreten (Lib. orect. I. 20), so dass seit dieser Zeit die öffentlichen Notare durch die erzbischöfliche Kanzlei ernannt wurden. Nach den Kirchengesetzon durfte das Amt cines öffentlichen Notars nicht von Priestorn bekloidet worden (vgl. Inhib. XIV. 1), sondern nur von Clerikern mit den niederen Weihon (auch von weltlichen Personen, Tomek III. 222). Eine erzbischöfliche Einwilligung zur Ausübung des Notariats s. Diversa XXIV. 66. — Vgl. auch Ott, Receptg. S. 77 ff.
Strana 413
413 predicto, quem ipsis et cuilibet ipsorum pro primo, secundo, tercio et peremptorio ac monicione canonica assignamus, ex- communicatum seu excommunicatos esse volumus eo ipso, ipsum eciam seu ipsorum quemlibet exnunc prout extunc et extunc prout exnunc excommunicamus in hiis scriptis. In- strumenta quoque per ipsos contra inhibicionem nostram con- fecta nullius esse volumus firmitatis. Nichilominus eciam ipsius seu ipsorum ausus temerarios aliis penis condignis prout sua- debit iusticia curabimus refrenare, presentes maioris ecclesie nostre fratrum predicatorum, minorum et Augustinensium, item sanctorum Egidii, Nicolai, Galli, nec non beate Marie virginis in leta curia ecclesiarum januis affigi volentes, ne ignorancie pretextu se ipsorum quisquam posset excusare. Datum etc. . . 7. Processus de interdicto ponendo contra cives Pragenses qui exigunt pedagia et gabellas a clericis. Arnestus etc. universis plebanis, viceplebanis nec non ecclesiarum parochialium rectoribus omnibusque et singulis, quos presentes tangunt, per civitatem Pragensem constitutis salutem in domino. Cum ecclesie ecclesiasticeque persone ac res ipsarum non solum jure humano quinymo divino a secu- larium personarum exactionibus sint immunes in tantum, quod collegium vel universitas seu aliqua singularis persona cuius- cunque dignitatis, condicionis aut status existat, ab ecclesiis aut personis ecclesiasticis seu rebus ipsarum, quas non nego- ciacionis causa deferunt por se vel alium suo nomine vel eciam alieno, pedagia, gvidagia, gabellas seu theolonea exigant vel extorquent, aut eas ad huiusmodi persolvenda compellant," persona singularis excommunicacionis, collegium vero seu uni- versitas civitatis, castri seu loci alterius cuiuscunque, ipsa civitas, castrum seu locus interdicti sentencias ipso facto incur- rant, quas sentencias diocesanus locorum ex precepto canonis publicare tenetur vel suos subditos facere publicari tamdiu, donec sic extorta restituantur et de transgressione competenter foret satisfactum. A. cum B. et C. salis et vini theolonarii civitatis Pragensis non in modicum animarum suarum detri- 1 Vgl. dazn Formel 158 in Palacky, Formelb. II. S. 133. 27*
413 predicto, quem ipsis et cuilibet ipsorum pro primo, secundo, tercio et peremptorio ac monicione canonica assignamus, ex- communicatum seu excommunicatos esse volumus eo ipso, ipsum eciam seu ipsorum quemlibet exnunc prout extunc et extunc prout exnunc excommunicamus in hiis scriptis. In- strumenta quoque per ipsos contra inhibicionem nostram con- fecta nullius esse volumus firmitatis. Nichilominus eciam ipsius seu ipsorum ausus temerarios aliis penis condignis prout sua- debit iusticia curabimus refrenare, presentes maioris ecclesie nostre fratrum predicatorum, minorum et Augustinensium, item sanctorum Egidii, Nicolai, Galli, nec non beate Marie virginis in leta curia ecclesiarum januis affigi volentes, ne ignorancie pretextu se ipsorum quisquam posset excusare. Datum etc. . . 7. Processus de interdicto ponendo contra cives Pragenses qui exigunt pedagia et gabellas a clericis. Arnestus etc. universis plebanis, viceplebanis nec non ecclesiarum parochialium rectoribus omnibusque et singulis, quos presentes tangunt, per civitatem Pragensem constitutis salutem in domino. Cum ecclesie ecclesiasticeque persone ac res ipsarum non solum jure humano quinymo divino a secu- larium personarum exactionibus sint immunes in tantum, quod collegium vel universitas seu aliqua singularis persona cuius- cunque dignitatis, condicionis aut status existat, ab ecclesiis aut personis ecclesiasticis seu rebus ipsarum, quas non nego- ciacionis causa deferunt por se vel alium suo nomine vel eciam alieno, pedagia, gvidagia, gabellas seu theolonea exigant vel extorquent, aut eas ad huiusmodi persolvenda compellant," persona singularis excommunicacionis, collegium vero seu uni- versitas civitatis, castri seu loci alterius cuiuscunque, ipsa civitas, castrum seu locus interdicti sentencias ipso facto incur- rant, quas sentencias diocesanus locorum ex precepto canonis publicare tenetur vel suos subditos facere publicari tamdiu, donec sic extorta restituantur et de transgressione competenter foret satisfactum. A. cum B. et C. salis et vini theolonarii civitatis Pragensis non in modicum animarum suarum detri- 1 Vgl. dazn Formel 158 in Palacky, Formelb. II. S. 133. 27*
Strana 414
414 mentum, sedis apostolice contemptum ac clericalis diminucionem privilegii, a rebus ecclesiasticarum personarum, quas ad usus suos non negociacionis causa deferunt seu vehunt, theolonea seu gabellas recipere non verentur. Nos igitur sanccionibus sacrorum canonum prout tenemur et debemus parere cupientes, A. B. et C. gabellarios predictos excommunicatos denunciamus, civitatemque Pragensem ecclesiastico subiacere interdicto man- dantes vobis generaliter, singulis et singulum universis, qua- tenus prefatos A. et B. et C. gabellarios in ecclesiis vestris singulis diebus dominicis et festivis excommunicatos publice nuncietis, interdictumque a jure positum et per nos publicatum servetis tamdiu, donec ipsi sic extorta plenarie restituerint et transgressione sua satisfecerint competenter. Datum etc. . . 8. Processus contra illos, qui in visitacione pro procura- cione pecunias exegerunt. Arnestus etc. universis, quos nuper visitatores archidia- conatuum nostre dioceseos deputaveramus salutem in domino. Querelis plurimorum ad nos perlatis intelleximus aliquos ex vobis a singulis decanatibus eorum quos visitastis archidiaco- natuum certam summam pecuniae procuratorio nomine exegisse et exactam recepisse, quequidem summa ad tantam ascendit quantitatem, quod aliqui ex vobis ipsam totam non expen- derunt in visitacionis existentes officio, ymmo ultra expensas necessarias aliquid remansit de huiusmodi pecunie summa. Nos autem an ea que ad nos sunt perlata vera existerent investi- gare volentes ex alia quoque parte periculis futuris occurrere cupientes, vobis et vestrum cuilibet, qui officium s. visitacionis nuper in nostra exercuistis diocesi, in virtute s. obediencie et sub excommunicacionis pena, quam in vos et vestrum quem- libet 6 dierum monicione canonica premissa . . . ferimus in hiis scriptis . . . et mandamus, quatenus vos omnes sou vestrum quilibet infra predictum terminum nos vel eum cui vices nostras in hac parte commiserimus, quantum a quolibet decanatu archi- diaconatus, quem visitastis, procuratorio nomine receperitis et si quid de summa eadem ultra expensas necessarias, dum in visitacionis essetis constituti officio, vobis vel alicui vestrum remanserit certificare seu informare debeatis clare et distincte.
414 mentum, sedis apostolice contemptum ac clericalis diminucionem privilegii, a rebus ecclesiasticarum personarum, quas ad usus suos non negociacionis causa deferunt seu vehunt, theolonea seu gabellas recipere non verentur. Nos igitur sanccionibus sacrorum canonum prout tenemur et debemus parere cupientes, A. B. et C. gabellarios predictos excommunicatos denunciamus, civitatemque Pragensem ecclesiastico subiacere interdicto man- dantes vobis generaliter, singulis et singulum universis, qua- tenus prefatos A. et B. et C. gabellarios in ecclesiis vestris singulis diebus dominicis et festivis excommunicatos publice nuncietis, interdictumque a jure positum et per nos publicatum servetis tamdiu, donec ipsi sic extorta plenarie restituerint et transgressione sua satisfecerint competenter. Datum etc. . . 8. Processus contra illos, qui in visitacione pro procura- cione pecunias exegerunt. Arnestus etc. universis, quos nuper visitatores archidia- conatuum nostre dioceseos deputaveramus salutem in domino. Querelis plurimorum ad nos perlatis intelleximus aliquos ex vobis a singulis decanatibus eorum quos visitastis archidiaco- natuum certam summam pecuniae procuratorio nomine exegisse et exactam recepisse, quequidem summa ad tantam ascendit quantitatem, quod aliqui ex vobis ipsam totam non expen- derunt in visitacionis existentes officio, ymmo ultra expensas necessarias aliquid remansit de huiusmodi pecunie summa. Nos autem an ea que ad nos sunt perlata vera existerent investi- gare volentes ex alia quoque parte periculis futuris occurrere cupientes, vobis et vestrum cuilibet, qui officium s. visitacionis nuper in nostra exercuistis diocesi, in virtute s. obediencie et sub excommunicacionis pena, quam in vos et vestrum quem- libet 6 dierum monicione canonica premissa . . . ferimus in hiis scriptis . . . et mandamus, quatenus vos omnes sou vestrum quilibet infra predictum terminum nos vel eum cui vices nostras in hac parte commiserimus, quantum a quolibet decanatu archi- diaconatus, quem visitastis, procuratorio nomine receperitis et si quid de summa eadem ultra expensas necessarias, dum in visitacionis essetis constituti officio, vobis vel alicui vestrum remanserit certificare seu informare debeatis clare et distincte.
Strana 415
415 Nos enim in contrarium facientes seu facientem sentenciam excommunicacionis iam per nos latam incurrere volumus eo ipso. Verum licet presens nostrum mandatum in ecclesia nostra mandavimus publicari, specialiter tamen tibi . . . decano civi- tatensi mandamus . . ., quatenus ipsum mandatum eis, qui visitacionis officium exercuerunt, quam primum poteris publices seu publicari procures, ne ignorancie pretextu se possent excu- sare, de qua publicacione te nobis fidem facere volumus per publicum instrumentum, eos quibus semel presentes publica- buntur volumus publicacione huiusmodi et non alia fore con- tentos. Datum etc. . . 9. Processus contra fures bonorum episcopalium et inva- sorum. Johannes! etc. . Licet iuxta sacrorum canonum instituta domus episcoporum simili prerogativa et imunitate gaudere debeant qua domus dei id est ecclesie gaudere consueverunt, tamen quia quidam scelerati seu iniquitatis filii sue salutis et huiusmodi statuti immemores domum nostram episcopalem more furum et latronum nocturno tempore invadentes diversarumque camerarum domus eiusdem hostia et clausuras hostiliter et temere disrumpentes ac honorabilem virum dominum . . . archidiaconum Plznensem et . . . diaconum, capellanos et alios familiares nostros, predictarum camerarum ac dicte domus pro custodia deputatos cum inieccione manuum violenta ausu sacri- lego captivantes ac dire et crudeliter colligantes, nonnullas res ecclesie nostre et aliarum ecclesiarum, utpote baculum nostrum pastoralem et alia vasa argentea pro divino ministerio depu- tata, pecunias in eadem domo causa securitatis depositas, pan- nos diversos, vestes et nonnulla jocalia seu clenodia et equos in predicta domo ausu dyabolico auferre et recipere et cum receptis et ablatis abire et recedere presumpserunt. Cum autem huiusmodi invasores et dicte curie violatores ac omnes et sin- gulos illos, qui ad hoc opem et operam, consilium, auxilium vel favorem publice vel occulto prestiterunt, propter predictam 1 Diese, sowie die nachfolgenden Formeln dieser Abtheilung (bis Nr. 22) stammen vom Bischof Johann IV. von Dražic (1301—1343).
415 Nos enim in contrarium facientes seu facientem sentenciam excommunicacionis iam per nos latam incurrere volumus eo ipso. Verum licet presens nostrum mandatum in ecclesia nostra mandavimus publicari, specialiter tamen tibi . . . decano civi- tatensi mandamus . . ., quatenus ipsum mandatum eis, qui visitacionis officium exercuerunt, quam primum poteris publices seu publicari procures, ne ignorancie pretextu se possent excu- sare, de qua publicacione te nobis fidem facere volumus per publicum instrumentum, eos quibus semel presentes publica- buntur volumus publicacione huiusmodi et non alia fore con- tentos. Datum etc. . . 9. Processus contra fures bonorum episcopalium et inva- sorum. Johannes! etc. . Licet iuxta sacrorum canonum instituta domus episcoporum simili prerogativa et imunitate gaudere debeant qua domus dei id est ecclesie gaudere consueverunt, tamen quia quidam scelerati seu iniquitatis filii sue salutis et huiusmodi statuti immemores domum nostram episcopalem more furum et latronum nocturno tempore invadentes diversarumque camerarum domus eiusdem hostia et clausuras hostiliter et temere disrumpentes ac honorabilem virum dominum . . . archidiaconum Plznensem et . . . diaconum, capellanos et alios familiares nostros, predictarum camerarum ac dicte domus pro custodia deputatos cum inieccione manuum violenta ausu sacri- lego captivantes ac dire et crudeliter colligantes, nonnullas res ecclesie nostre et aliarum ecclesiarum, utpote baculum nostrum pastoralem et alia vasa argentea pro divino ministerio depu- tata, pecunias in eadem domo causa securitatis depositas, pan- nos diversos, vestes et nonnulla jocalia seu clenodia et equos in predicta domo ausu dyabolico auferre et recipere et cum receptis et ablatis abire et recedere presumpserunt. Cum autem huiusmodi invasores et dicte curie violatores ac omnes et sin- gulos illos, qui ad hoc opem et operam, consilium, auxilium vel favorem publice vel occulto prestiterunt, propter predictam 1 Diese, sowie die nachfolgenden Formeln dieser Abtheilung (bis Nr. 22) stammen vom Bischof Johann IV. von Dražic (1301—1343).
Strana 416
416 inieccionem manuum in predictos capellanos nostros violenter et temere factam in canonem late sentencie non sit dubium incidisse et sint propter invasionem ct violenciam predicte curie maioris excommunicacionis vinculo innodati, quos extunc eciam ut exnunc ob premissam causam canonica monicione premissa excommunicatos denunciamus in hiis scriptis, unde ne dicti malefactores aut fautores et complices corundem pos- sint de sua malicia conciliari, sed pocius ut cum Dathan et Abiron, quos terra binos absorbuit, recipiant porcionom, et ut non solum hii, qui in iniuriam ecclesic nostre prosiliisse pro- bantur, merito consequenter pro facti sui qualitate vindictam, verum eciam ceteri a tali presumptione ulcionis istius timore revocentur, honestati vostre in virtute s. obediencie et sub excommunicacionis pena . . . mandamus, quatenus sepefatos malefactores, invasores et violatores ac omnes illos, qui ut premittitur dederunt ad hoc publice vel oculte, verbo vel facto consilium, auxilium vel favorem, in omnibus et singulis eccle- siis archidiaconatus predicti diebus dominicis et festivis infra missarum solempnia pulsatis campanis et candelis extinctis excommunicatos, prout sunt, publice nuncietis ipsosque faciatis a Christifidelibus tamdiu arcius evitari, donec satisfaccione premissa et restitutis omnibus sic ablatis merucrint se absolvi." Datum etc. . . 10. Processus contra offensores episcopatus. Johannes etc. . discretis viris . . . decano ct . . . salutem in domino. Cum nonnulli tam provincialibus quam sinodalibus constitucionibus et precipue constitucione nostra dudum per nos videlicet currente anno domini milesimo CCCVIII (1308) XIII kalendas Augusti pontificatus nostri anno VII editas et solempniter publicatas promulgatas, qui incipit: Occupatores quoque et raptores etc. . clare et lucide caveatur, quod omnes et singuli invasores, raptores et spoliatores ceterique male- factores et occupatores ac detentores bonorum ecclesiasticorum et ecclesiasticarum personarum ac omnes qui in hoc consilio, auxilio vel mandato aut favore culpabiles extiterunt vel existunt - 1 Vgl. dazu Process. 16.
416 inieccionem manuum in predictos capellanos nostros violenter et temere factam in canonem late sentencie non sit dubium incidisse et sint propter invasionem ct violenciam predicte curie maioris excommunicacionis vinculo innodati, quos extunc eciam ut exnunc ob premissam causam canonica monicione premissa excommunicatos denunciamus in hiis scriptis, unde ne dicti malefactores aut fautores et complices corundem pos- sint de sua malicia conciliari, sed pocius ut cum Dathan et Abiron, quos terra binos absorbuit, recipiant porcionom, et ut non solum hii, qui in iniuriam ecclesic nostre prosiliisse pro- bantur, merito consequenter pro facti sui qualitate vindictam, verum eciam ceteri a tali presumptione ulcionis istius timore revocentur, honestati vostre in virtute s. obediencie et sub excommunicacionis pena . . . mandamus, quatenus sepefatos malefactores, invasores et violatores ac omnes illos, qui ut premittitur dederunt ad hoc publice vel oculte, verbo vel facto consilium, auxilium vel favorem, in omnibus et singulis eccle- siis archidiaconatus predicti diebus dominicis et festivis infra missarum solempnia pulsatis campanis et candelis extinctis excommunicatos, prout sunt, publice nuncietis ipsosque faciatis a Christifidelibus tamdiu arcius evitari, donec satisfaccione premissa et restitutis omnibus sic ablatis merucrint se absolvi." Datum etc. . . 10. Processus contra offensores episcopatus. Johannes etc. . discretis viris . . . decano ct . . . salutem in domino. Cum nonnulli tam provincialibus quam sinodalibus constitucionibus et precipue constitucione nostra dudum per nos videlicet currente anno domini milesimo CCCVIII (1308) XIII kalendas Augusti pontificatus nostri anno VII editas et solempniter publicatas promulgatas, qui incipit: Occupatores quoque et raptores etc. . clare et lucide caveatur, quod omnes et singuli invasores, raptores et spoliatores ceterique male- factores et occupatores ac detentores bonorum ecclesiasticorum et ecclesiasticarum personarum ac omnes qui in hoc consilio, auxilio vel mandato aut favore culpabiles extiterunt vel existunt - 1 Vgl. dazu Process. 16.
Strana 417
417 publice vel oculte cuiuscunque preeminencie, condicionis aut status existant, sint maioris excommunicacionis ipso facto sen- tencia et vinculo innodati. Et quia . . . . et . . . . castrorum castellani seu purcravii sue salutis immemores et fame sue prodigi, fidefragi ac periuri noc non proprii destructores honoris coadjuvantibus sibi in hac parte complicibus bona nostra et ecclesie Pragensis scilicct in . . . spoliare et depredari ac ho- mines corundem bonorum captivare et captivatos carcerali custodie mancipare ausu sacrilego et temere presumpserunt, propter quod dubium non existit, cosdem videlicet ... et .. . ac complices ut predicitur eorundem ac omnes et singulos, qui cis in hoc ausu consilium, auxilium, mandatum aut favorem prestiterunt vel fecerunt, prefatam excommunicacionis senten- ciam et alias penas in eadem constitucione positas et insertas omnino penitus et certitudinaliter incurrisse. Et ideo ne pre- textu ignorancie quisquam eisdem scilicet . . . et . . . ac com- plicibus corum in sue salutis dispendium communicare et par- ticipare presumat, neve ipsi de sua malicia valeant conciliari, discrecioni vestre . . . mandamus, quatenus pretaxatos . . . et . . . in specie ac complices et mandatores corum in genere in omnibus decanatuum vestrorum ecclesiis singulis diebus do- minicis et festivis, cum clerus et populus convenerint ad divina infra missarum solempnia . . . excommunicatos tamdiu a recep- cionc presencium curctis denunciare ... donec ablatis plenarie restitutis ac hominibus memoratis libere et totaliter relaxatis a nobis in forma ecclesie meruerint se absolvi. Datum etc. .. 11. Processus de interdicto (contra prepositum Melni- censem). Johannes etc. . Cum constitucione sinodali dudum per nos edita caveatur, quod propter culpam et delictum invasorum, raptorum, depredatorum, spoliatorum bonorum ecclesiasticorum et homines eorundem bonorum capiencium vel capi mandan- cium omnes ecclesie, quarum predicti invasores, spoliatores et captivatores vel captivari mandantes patroni sunt vel existunt, 1 Vgl. dazu Process. 11—13; dann Palacky, Formelb. I. Nr. 121, II. Nr. fi a—e.
417 publice vel oculte cuiuscunque preeminencie, condicionis aut status existant, sint maioris excommunicacionis ipso facto sen- tencia et vinculo innodati. Et quia . . . . et . . . . castrorum castellani seu purcravii sue salutis immemores et fame sue prodigi, fidefragi ac periuri noc non proprii destructores honoris coadjuvantibus sibi in hac parte complicibus bona nostra et ecclesie Pragensis scilicct in . . . spoliare et depredari ac ho- mines corundem bonorum captivare et captivatos carcerali custodie mancipare ausu sacrilego et temere presumpserunt, propter quod dubium non existit, cosdem videlicet ... et .. . ac complices ut predicitur eorundem ac omnes et singulos, qui cis in hoc ausu consilium, auxilium, mandatum aut favorem prestiterunt vel fecerunt, prefatam excommunicacionis senten- ciam et alias penas in eadem constitucione positas et insertas omnino penitus et certitudinaliter incurrisse. Et ideo ne pre- textu ignorancie quisquam eisdem scilicet . . . et . . . ac com- plicibus corum in sue salutis dispendium communicare et par- ticipare presumat, neve ipsi de sua malicia valeant conciliari, discrecioni vestre . . . mandamus, quatenus pretaxatos . . . et . . . in specie ac complices et mandatores corum in genere in omnibus decanatuum vestrorum ecclesiis singulis diebus do- minicis et festivis, cum clerus et populus convenerint ad divina infra missarum solempnia . . . excommunicatos tamdiu a recep- cionc presencium curctis denunciare ... donec ablatis plenarie restitutis ac hominibus memoratis libere et totaliter relaxatis a nobis in forma ecclesie meruerint se absolvi. Datum etc. .. 11. Processus de interdicto (contra prepositum Melni- censem). Johannes etc. . Cum constitucione sinodali dudum per nos edita caveatur, quod propter culpam et delictum invasorum, raptorum, depredatorum, spoliatorum bonorum ecclesiasticorum et homines eorundem bonorum capiencium vel capi mandan- cium omnes ecclesie, quarum predicti invasores, spoliatores et captivatores vel captivari mandantes patroni sunt vel existunt, 1 Vgl. dazu Process. 11—13; dann Palacky, Formelb. I. Nr. 121, II. Nr. fi a—e.
Strana 418
418 sint ipso facto et jure ecclesiastico supposite interdicto. Et quia honorabilis vir... prepositus Melnicensis sue salutis im- memor et ingratus ecclesie nostre Pragensis, in qua beneficium obtinet illudque recipit ab ipsa, mandavit suis . . . et . . . purgraviis, homines bonorum ccclesic nostre videlicet in . . . contra deum et justiciam et libertatem ciusdem ecclesie inhu- maniter captivare, qui purcravii captivatos virtute et pretextu mandati predicti carcerali custodie manciparunt, propter quod dubium non existit, omnes prefatas ecclesias ad presentacionem dicti prepositi pertinentes fore predicto suppositas interdicto. Unde ne in eisdem ecclesiis divina officia prophanentur, neque dicti prepositi factum et presumptio propter transgressorum perniciem et exemplum transeat inpunitum, discrecioni tue ... mandamus, quatenus ad loca predictarum ecclesiarum videlicet in . . . et . . . et in quibus dictus prepositus jus obtinet pa- tronatus . . . plebanis et rectoribus carundem auctoritate nostra inhibeas expresse, ne in eisdem ecclosiis . . . tamdiu divina officia celebrare ymo pocius prophanare presumant, donec predictum interdictum . . . fuerit relaxatum, alioquin contra- rium facientes . . . irregularitatis notam, que nedum priva- cionem beneficii sed eciam detrusionom in perpetuum carce- ralem ducit et requirit se noveritis procul dubio incursuros. Datum etc. . . 12. Processus ad idem. Cum constitucione sinodali ctc. . (wie oben). Cum igitur nobilis vir ctc. . bona ecclesic nostre predicte quam pocius tanquam matrem et dominam suam in suis neccssitatibus ad- juvare suisque libertatibus confovere tenetur, invadi, spoliari et depredari mandaverit, seu invasionem et spoliacionem in dictis bonis factas ratas habuerit et habeat manifeste nolens de dampnis eidem ecclesie nostre notorie irrogatis satisfactionem congruam exhibere nec ablata restituere ut tenctur, propter quod dubium non cxistit, omnes prefatas occlesias, in quibus dictus dominus . . . jus obtinet patronatus fore predicto suppo- sitas interdicto, quare honestatem vestram etc. (ut supra) in vestris decanatibus et ecclesiis publice proponatis et dicere 1 Vgl. Proc. 10.
418 sint ipso facto et jure ecclesiastico supposite interdicto. Et quia honorabilis vir... prepositus Melnicensis sue salutis im- memor et ingratus ecclesie nostre Pragensis, in qua beneficium obtinet illudque recipit ab ipsa, mandavit suis . . . et . . . purgraviis, homines bonorum ccclesic nostre videlicet in . . . contra deum et justiciam et libertatem ciusdem ecclesie inhu- maniter captivare, qui purcravii captivatos virtute et pretextu mandati predicti carcerali custodie manciparunt, propter quod dubium non existit, omnes prefatas ecclesias ad presentacionem dicti prepositi pertinentes fore predicto suppositas interdicto. Unde ne in eisdem ecclesiis divina officia prophanentur, neque dicti prepositi factum et presumptio propter transgressorum perniciem et exemplum transeat inpunitum, discrecioni tue ... mandamus, quatenus ad loca predictarum ecclesiarum videlicet in . . . et . . . et in quibus dictus prepositus jus obtinet pa- tronatus . . . plebanis et rectoribus carundem auctoritate nostra inhibeas expresse, ne in eisdem ecclosiis . . . tamdiu divina officia celebrare ymo pocius prophanare presumant, donec predictum interdictum . . . fuerit relaxatum, alioquin contra- rium facientes . . . irregularitatis notam, que nedum priva- cionem beneficii sed eciam detrusionom in perpetuum carce- ralem ducit et requirit se noveritis procul dubio incursuros. Datum etc. . . 12. Processus ad idem. Cum constitucione sinodali ctc. . (wie oben). Cum igitur nobilis vir ctc. . bona ecclesic nostre predicte quam pocius tanquam matrem et dominam suam in suis neccssitatibus ad- juvare suisque libertatibus confovere tenetur, invadi, spoliari et depredari mandaverit, seu invasionem et spoliacionem in dictis bonis factas ratas habuerit et habeat manifeste nolens de dampnis eidem ecclesie nostre notorie irrogatis satisfactionem congruam exhibere nec ablata restituere ut tenctur, propter quod dubium non cxistit, omnes prefatas occlesias, in quibus dictus dominus . . . jus obtinet patronatus fore predicto suppo- sitas interdicto, quare honestatem vestram etc. (ut supra) in vestris decanatibus et ecclesiis publice proponatis et dicere 1 Vgl. Proc. 10.
Strana 419
419 studeatis, omnes huiusmodi ad dicti domini ... presentacionem vel quancunque aliam disposicionem spectantes fuisse et esse ex premissis causis subiectas ecclesiastico ut premittitur inter- dicto, auctoritate nostra expressius et striccius inhibentes, ne quispiam audeat et presumat divina officia in eisdem ecclesiis celebrare ymo pocius prophanare tamdiu donec interdicti sen- tencia congrua satisfaccione premissa in memoratis ecclesiis per nos fuerit relaxata.1 Alioquin etc. . . 13. Processus ad idem. Johannes etc. . Cum raptores, invasores, spoliatores et depredatores bonorum ecclesiasticorum et precipue ecclesie nostre Pragensis, que tamquam mater omnium in regno Bohe- mie degencium promeruit variis et diversis tam a Romanis pontificibus quam principibus nostris videlicet dicti regni duci- bus et regibus prerogativis et libertatibus ac immunitatibus decorari, iuxta provincialia et sinodalia statuta ipso facto maioris excommunicacionis pena et sontencia procellantur aliis- que penis in eisdem constitucionibus comprehensis multipliciter innodentur, a quibus absolvi et liberari non possunt, nisi prius per eos sufficiens tamquam pro manifesta iniuria prestetur emenda. Sanc cum tales etc. . sue salutis immemores, fame sue prodigi ac proprii destructores honoris bona ecclesie nostre predicte . . . ausu sacrilego invadere, spoliare ac inhumaniter depredari presumpsorint, nonnulla eidem ecclesie dampnabiliter intollerabilia inferendo, propter quod dubium non existit, fore ut predicitur ipso facto predicta excommunicacionis sentencia innodatos. Quare honestatem vestram2 etc. (ut supra). 14. Processus contra aliquem bonorum dilapidatorem. Johannes etc. universis presencium inspectoribus salutem in eo qui est omnium vera salus. Experiencia rerum que est efficax et magistra manifeste edocet et ostendit, quod plerumque 1Vgl. Proc. 10. 2 Vgl. Proc. 10.
419 studeatis, omnes huiusmodi ad dicti domini ... presentacionem vel quancunque aliam disposicionem spectantes fuisse et esse ex premissis causis subiectas ecclesiastico ut premittitur inter- dicto, auctoritate nostra expressius et striccius inhibentes, ne quispiam audeat et presumat divina officia in eisdem ecclesiis celebrare ymo pocius prophanare tamdiu donec interdicti sen- tencia congrua satisfaccione premissa in memoratis ecclesiis per nos fuerit relaxata.1 Alioquin etc. . . 13. Processus ad idem. Johannes etc. . Cum raptores, invasores, spoliatores et depredatores bonorum ecclesiasticorum et precipue ecclesie nostre Pragensis, que tamquam mater omnium in regno Bohe- mie degencium promeruit variis et diversis tam a Romanis pontificibus quam principibus nostris videlicet dicti regni duci- bus et regibus prerogativis et libertatibus ac immunitatibus decorari, iuxta provincialia et sinodalia statuta ipso facto maioris excommunicacionis pena et sontencia procellantur aliis- que penis in eisdem constitucionibus comprehensis multipliciter innodentur, a quibus absolvi et liberari non possunt, nisi prius per eos sufficiens tamquam pro manifesta iniuria prestetur emenda. Sanc cum tales etc. . sue salutis immemores, fame sue prodigi ac proprii destructores honoris bona ecclesie nostre predicte . . . ausu sacrilego invadere, spoliare ac inhumaniter depredari presumpsorint, nonnulla eidem ecclesie dampnabiliter intollerabilia inferendo, propter quod dubium non existit, fore ut predicitur ipso facto predicta excommunicacionis sentencia innodatos. Quare honestatem vestram2 etc. (ut supra). 14. Processus contra aliquem bonorum dilapidatorem. Johannes etc. universis presencium inspectoribus salutem in eo qui est omnium vera salus. Experiencia rerum que est efficax et magistra manifeste edocet et ostendit, quod plerumque 1Vgl. Proc. 10. 2 Vgl. Proc. 10.
Strana 420
420 propter inprovidam et indiscretam administracionem prela- torum et ecclesiarum rectorum eedem ecclesie, quibus presunt in suis facultatibus et possessionibus, quas dicti prelati ct rectores alienare, distrahere ac perpetuo et ad tempus non sine maximo earundem ecclesiarum dispendio exponere et locare presumunt dampna gravia et irrecuperabilia paciuntur, propter quod digne et iuste agitur, ubi talium prelatorum et rectorum maliciis et inprovidencie per aliquod oportunum remedium ob- viatur et dictarum ecclesiarum indempnitatibus providetur. Sane cum ecclesia seu monasterium Doxanense sanctimonialium ordinis premonstratensis in nostra diocesi constitutum per pre- positum eiusdem ordinis solitun gubernari, quod nostris et predecessorum nostrorum temporibus famosius et opulencius inter sui ordinis monasteria in dicta nostra diocesi situata communiter consueverat reputari, propter nonnullas alienaciones et dilapidaciones ac dampnosas locaciones, quas frater . . . eiusdem ordinis et monasterii ac dictarum sanctimonialium pre- positus, de bonis et possessionibus variis et diversis ad dictum monasterium spectantibus fecisse dinoscitur, adeo in facultatibus temporalibus misorabiliter est collapsum, tantoque per cundem prepositum contractorum debitorum onere progravetur, quod nisi celeriter adhibeatur remedium memoratum monasterium ad irrecuperabilis desolacionis obprobrium deducetur, prout hoc omnia, que nulla tergiversacione celari possunt, fide dignorum testimonia edocent atque probant et de hiis eciam tam in civi- tate quam in diocesi Pragensi est publica vox et fama. Aliena- ciones autem et locaciones, quas idem prepositus fecisse noscitur, ut est dictum, sunt hec que secuntur: primo namque ctc. . In quorum omnium testimonium etc. . . 15. Processus de usurariis. Johannes etc. . discretis viris Belinensi et Uscensi decanis salutem in domino. Frequens et assidua ac clamosa multorum insinuacio aures nostras impulsavit, quod avaricie cecitas, que ydolorum servituti comparatur, quam plurimorum nostre diocesis, quod dolenter referimus, animos inbuit et perfudit, quod ipsi usurarum1 lucris inhiantes sodis ad easdem usuras exercendas 1 S. Statuta provine. Arnesti ,De usuris et usurariis'.
420 propter inprovidam et indiscretam administracionem prela- torum et ecclesiarum rectorum eedem ecclesie, quibus presunt in suis facultatibus et possessionibus, quas dicti prelati ct rectores alienare, distrahere ac perpetuo et ad tempus non sine maximo earundem ecclesiarum dispendio exponere et locare presumunt dampna gravia et irrecuperabilia paciuntur, propter quod digne et iuste agitur, ubi talium prelatorum et rectorum maliciis et inprovidencie per aliquod oportunum remedium ob- viatur et dictarum ecclesiarum indempnitatibus providetur. Sane cum ecclesia seu monasterium Doxanense sanctimonialium ordinis premonstratensis in nostra diocesi constitutum per pre- positum eiusdem ordinis solitun gubernari, quod nostris et predecessorum nostrorum temporibus famosius et opulencius inter sui ordinis monasteria in dicta nostra diocesi situata communiter consueverat reputari, propter nonnullas alienaciones et dilapidaciones ac dampnosas locaciones, quas frater . . . eiusdem ordinis et monasterii ac dictarum sanctimonialium pre- positus, de bonis et possessionibus variis et diversis ad dictum monasterium spectantibus fecisse dinoscitur, adeo in facultatibus temporalibus misorabiliter est collapsum, tantoque per cundem prepositum contractorum debitorum onere progravetur, quod nisi celeriter adhibeatur remedium memoratum monasterium ad irrecuperabilis desolacionis obprobrium deducetur, prout hoc omnia, que nulla tergiversacione celari possunt, fide dignorum testimonia edocent atque probant et de hiis eciam tam in civi- tate quam in diocesi Pragensi est publica vox et fama. Aliena- ciones autem et locaciones, quas idem prepositus fecisse noscitur, ut est dictum, sunt hec que secuntur: primo namque ctc. . In quorum omnium testimonium etc. . . 15. Processus de usurariis. Johannes etc. . discretis viris Belinensi et Uscensi decanis salutem in domino. Frequens et assidua ac clamosa multorum insinuacio aures nostras impulsavit, quod avaricie cecitas, que ydolorum servituti comparatur, quam plurimorum nostre diocesis, quod dolenter referimus, animos inbuit et perfudit, quod ipsi usurarum1 lucris inhiantes sodis ad easdem usuras exercendas 1 S. Statuta provine. Arnesti ,De usuris et usurariis'.
Strana 421
421 absque rubore per omnia se dederunt et usque ad presens in eodem crimine perdurantes, sauciantes corda et consciencias nonnullorum, verum quum utriusque pagina tostamenti usurarum voragine prorsus detestatur, ideo nos non volentes tanti labem facinoris inpune pertransire, nec aliqua racione tollerare, vestre honestati committimus, iniungimus et mandamus . . . quatenus universis et singulis ccclesiarum plebanis in vestris decanatibus constitutis mandetis, quibus et nos sub eadem excommunica- cionis pena precipimus in hiis scriptis, ut quilibet ipsorum in sua parochia cum omni diligencia studiose et curiose a juratis et aliis fide dignis villarum civitatibus regalibus duntaxat ex- ceptis inquirat, utrum aliquis in parochia illa sit, qui usuras solet exercere et quoscunque aut qualescunque huiusmodi usu- rarios invenerint, nobis eos ex nomine qui sunt et in qua parochia demorantur usque instans proxime festum . . . stu- deant in scriptis assignare, sicut dei omnipotentis et nostram diligunt graciam obtinere. Datum etc. . . 16. Processus cum agravacione. Johannes etc. . discretis ac honestis viris etc. . . Licet invasores et malefactores curie nostre episcopalis, qui cum propter iniuriam nostre ecclesie irrogatam canonica monicione premissa cum ex co quod in honorabilem virum magistrum S. archidiaconum Plznensem et alios clericos in sacris ordinibus constitutos manus violentas temere iniecerunt ipsos manibus et pedibus vinciendo ipso facto et nichilominus nostra auctoritate excommunicati fuissent ac excommunicati publice nunciati, ipsi tamen malefactores et invasores in sua pertinacia ac peccatis sicut sus involuta bro .. (sic) in sue anime periculum et scan- dalum plurimorum volutantes huiusmodi sentencias parvipen- dunt, ad synum sancte matris ecclesie redire penitus non curantes et nichilominus tamen omnium fidelium in contemptum clavium se ingerere presumentes. Et quia humilibus obediencia nil prodesset si contomptus contumacibus non obesset, idcirco secundum apostolum omnem inobedienciam ulcisci et punire parati prefatas sentencias cogimur agravare. Quare honestati vestre . . mandamus, quatenus memoratos invasores et com- plices eorundem, si qui sunt in civitate vestra predicta ad
421 absque rubore per omnia se dederunt et usque ad presens in eodem crimine perdurantes, sauciantes corda et consciencias nonnullorum, verum quum utriusque pagina tostamenti usurarum voragine prorsus detestatur, ideo nos non volentes tanti labem facinoris inpune pertransire, nec aliqua racione tollerare, vestre honestati committimus, iniungimus et mandamus . . . quatenus universis et singulis ccclesiarum plebanis in vestris decanatibus constitutis mandetis, quibus et nos sub eadem excommunica- cionis pena precipimus in hiis scriptis, ut quilibet ipsorum in sua parochia cum omni diligencia studiose et curiose a juratis et aliis fide dignis villarum civitatibus regalibus duntaxat ex- ceptis inquirat, utrum aliquis in parochia illa sit, qui usuras solet exercere et quoscunque aut qualescunque huiusmodi usu- rarios invenerint, nobis eos ex nomine qui sunt et in qua parochia demorantur usque instans proxime festum . . . stu- deant in scriptis assignare, sicut dei omnipotentis et nostram diligunt graciam obtinere. Datum etc. . . 16. Processus cum agravacione. Johannes etc. . discretis ac honestis viris etc. . . Licet invasores et malefactores curie nostre episcopalis, qui cum propter iniuriam nostre ecclesie irrogatam canonica monicione premissa cum ex co quod in honorabilem virum magistrum S. archidiaconum Plznensem et alios clericos in sacris ordinibus constitutos manus violentas temere iniecerunt ipsos manibus et pedibus vinciendo ipso facto et nichilominus nostra auctoritate excommunicati fuissent ac excommunicati publice nunciati, ipsi tamen malefactores et invasores in sua pertinacia ac peccatis sicut sus involuta bro .. (sic) in sue anime periculum et scan- dalum plurimorum volutantes huiusmodi sentencias parvipen- dunt, ad synum sancte matris ecclesie redire penitus non curantes et nichilominus tamen omnium fidelium in contemptum clavium se ingerere presumentes. Et quia humilibus obediencia nil prodesset si contomptus contumacibus non obesset, idcirco secundum apostolum omnem inobedienciam ulcisci et punire parati prefatas sentencias cogimur agravare. Quare honestati vestre . . mandamus, quatenus memoratos invasores et com- plices eorundem, si qui sunt in civitate vestra predicta ad
Strana 422
422 presens peremptorie monere curetis, ut a data presencium usque ad dominicam diem proximam exclusive, quem terminum ipsis pro primo, secundo, tercio et peremptorio termino assignamus exeant et recedant, alioquin statim ipsa dominica die eciam non expectato alio nostro mandato et quamdiu dicti male- factores in dicta civitate moram fecerint et post recessum eorum per triduum a divinis penitus cessare curetis.1 Datum etc. . 17. Processus contra invasores ecclesie bonorum (cives Lithomericzenses). Johannes etc. . Cum graves ot intollerabiles injurias nobis et ecclesie nostre Pragensi per cives Lithomericenses, qui bona ecclesie nostre predicte videlicet in Wrbycz 2 spoliare, invadere et depredari temere presumpserunt, sal quoque nobis et ecclesie nostre sepedicte debitum et consuetum in nostrum preiudicium et gravamen indebite retinentes nobis et dicte nostre ecclesie dare et solvere contradicunt licet tam a domino Potro de Rosemberg capitanco quam a domino Ulrico Phlugonc sub- camerario3 regni Bohemie, ut dictum sal nobis nomine dicte ecclesie sine difficultate aliqua darent et solverent, habuerint in mandatis evidentissime et notorie irrogatos, sub dissimula- cione et conniventibus oculis ac sine iuris iniuria et divina offensa preterire ulterius nequeamus, ne ex dissimulacione et negligencia tam divinam quam humanam offensam incurrere valeamus, idcirco contra predictos cives procedere decrevimus ipsorum culpa ac iusticia exigente, sed quia canonica preci- piunt instituta, quod omnem vindictam debet precedere moni- cio, quare honestati vestre . . . mandamus, ut pretaxatos cives seu judicem et juratos statim a receptione presencium requi- retis et monere curetis, ut infra sex dies a monicionis tempore computandos, quorum duos pro primo, duos pro secundo et 1 Vgl. Proc. 9. 2 Ein Dorf auf der bischöflichen Herrschaft Raudnitz. 3 In den Jahren 1319- 1331. — Ueber den Streit des Bischofs Johann IV. mit den Bürgern von Leitmeritz haben wir keine Nachrichten gefunden. Im Jahre 1325 ertheilte König Johann der Stadt Leitmeritz ein Privi- legium, den Handel und die Schifffahrt auf der Elbe betreffend (Památky VIII. 577. — Lippert, Leitm. 48).
422 presens peremptorie monere curetis, ut a data presencium usque ad dominicam diem proximam exclusive, quem terminum ipsis pro primo, secundo, tercio et peremptorio termino assignamus exeant et recedant, alioquin statim ipsa dominica die eciam non expectato alio nostro mandato et quamdiu dicti male- factores in dicta civitate moram fecerint et post recessum eorum per triduum a divinis penitus cessare curetis.1 Datum etc. . 17. Processus contra invasores ecclesie bonorum (cives Lithomericzenses). Johannes etc. . Cum graves ot intollerabiles injurias nobis et ecclesie nostre Pragensi per cives Lithomericenses, qui bona ecclesie nostre predicte videlicet in Wrbycz 2 spoliare, invadere et depredari temere presumpserunt, sal quoque nobis et ecclesie nostre sepedicte debitum et consuetum in nostrum preiudicium et gravamen indebite retinentes nobis et dicte nostre ecclesie dare et solvere contradicunt licet tam a domino Potro de Rosemberg capitanco quam a domino Ulrico Phlugonc sub- camerario3 regni Bohemie, ut dictum sal nobis nomine dicte ecclesie sine difficultate aliqua darent et solverent, habuerint in mandatis evidentissime et notorie irrogatos, sub dissimula- cione et conniventibus oculis ac sine iuris iniuria et divina offensa preterire ulterius nequeamus, ne ex dissimulacione et negligencia tam divinam quam humanam offensam incurrere valeamus, idcirco contra predictos cives procedere decrevimus ipsorum culpa ac iusticia exigente, sed quia canonica preci- piunt instituta, quod omnem vindictam debet precedere moni- cio, quare honestati vestre . . . mandamus, ut pretaxatos cives seu judicem et juratos statim a receptione presencium requi- retis et monere curetis, ut infra sex dies a monicionis tempore computandos, quorum duos pro primo, duos pro secundo et 1 Vgl. Proc. 9. 2 Ein Dorf auf der bischöflichen Herrschaft Raudnitz. 3 In den Jahren 1319- 1331. — Ueber den Streit des Bischofs Johann IV. mit den Bürgern von Leitmeritz haben wir keine Nachrichten gefunden. Im Jahre 1325 ertheilte König Johann der Stadt Leitmeritz ein Privi- legium, den Handel und die Schifffahrt auf der Elbe betreffend (Památky VIII. 577. — Lippert, Leitm. 48).
Strana 423
423 reliquos duos pro tercio et peremptorio termino ipsis assigna- mus, quatenus fideiussores nostros a caucione fideiussoria, quam racione prede et ablatorum per eas et minus iuste reci- pere presumpserunt, absolvere et in totum ac penitus liberos et quietos reddere salque predictum infra tempus memoratum nobis dare et solvere studeant atque curent, quod si infra pre- dictum tempus nec fideiussores a predicta caucione absolvere nec predictum sal dare et solvere curaverint, ut prefertur, ex- tune post lapsum termini memorati ecclesiam parochialem ibidem in Lithomericz ac ipsos cives ex causa premissa auctoritate nostra, quam vobis concedimus in hac parte subiciatis eccle- siastico interdicto, quam et quos nos exnunc prout extunc in hiis scriptis eciam eidem subicimus interdicto tamdin duraturo, donec caucione predicta liberaliter relaxata et soluto sale pre- dicto integraliter et complete relaxacionem interdicti predicti a nobis meruerint in forma ecclesie obtinere. Datum etc. . . 18. Processus contra raptores violentos. Johannes etc. . honorabilibus viris dominis ... Pragensi et ... Curimensi archidiaconis salutem in domino sempiternam. Quia quidam iniquitatis alumpni sue salutis immemores vene- rabilem fratrem nostrum fratrem Przybiconem Sadorensem" episcopum et alios nostros et suos capellanos ac familiares ausu temerario in via invadentes spoliare equis, vestibus et aliis rebus universis, quas habuerunt, hostiliter et inhumaniter pre- sumpserunt, per quod non est dubium, eosdem malefactores ipso facto excommunicacionis sentenciam latam a canone inci- disse. Quare committimus vestre honestati et mandamus in virtute s. obediencie, quatenus eos omnes et singulos in genere statim post receptionem presencium in omnibus ecclesiis archi- diaconatuum vestrorum excommunicatos sicut sunt infra missa- rum solempnia, cum populus Christifidelium congregatus fuerit ad divina, denuncietis et denunciari faciatis . . . singulis diebus dominicis et festivis sine intermissione tamdiu donec restitutis ablatis et satisfactione pro dampnis et injuriis illatis predictis 1 Prager Weihbischof seit c. 1312, (Tomek L. 365, Frind II. 68).
423 reliquos duos pro tercio et peremptorio termino ipsis assigna- mus, quatenus fideiussores nostros a caucione fideiussoria, quam racione prede et ablatorum per eas et minus iuste reci- pere presumpserunt, absolvere et in totum ac penitus liberos et quietos reddere salque predictum infra tempus memoratum nobis dare et solvere studeant atque curent, quod si infra pre- dictum tempus nec fideiussores a predicta caucione absolvere nec predictum sal dare et solvere curaverint, ut prefertur, ex- tune post lapsum termini memorati ecclesiam parochialem ibidem in Lithomericz ac ipsos cives ex causa premissa auctoritate nostra, quam vobis concedimus in hac parte subiciatis eccle- siastico interdicto, quam et quos nos exnunc prout extunc in hiis scriptis eciam eidem subicimus interdicto tamdin duraturo, donec caucione predicta liberaliter relaxata et soluto sale pre- dicto integraliter et complete relaxacionem interdicti predicti a nobis meruerint in forma ecclesie obtinere. Datum etc. . . 18. Processus contra raptores violentos. Johannes etc. . honorabilibus viris dominis ... Pragensi et ... Curimensi archidiaconis salutem in domino sempiternam. Quia quidam iniquitatis alumpni sue salutis immemores vene- rabilem fratrem nostrum fratrem Przybiconem Sadorensem" episcopum et alios nostros et suos capellanos ac familiares ausu temerario in via invadentes spoliare equis, vestibus et aliis rebus universis, quas habuerunt, hostiliter et inhumaniter pre- sumpserunt, per quod non est dubium, eosdem malefactores ipso facto excommunicacionis sentenciam latam a canone inci- disse. Quare committimus vestre honestati et mandamus in virtute s. obediencie, quatenus eos omnes et singulos in genere statim post receptionem presencium in omnibus ecclesiis archi- diaconatuum vestrorum excommunicatos sicut sunt infra missa- rum solempnia, cum populus Christifidelium congregatus fuerit ad divina, denuncietis et denunciari faciatis . . . singulis diebus dominicis et festivis sine intermissione tamdiu donec restitutis ablatis et satisfactione pro dampnis et injuriis illatis predictis 1 Prager Weihbischof seit c. 1312, (Tomek L. 365, Frind II. 68).
Strana 424
424 spoliatis et lesis sufficienti premissa meruerint per sedem apostolicam se absolvi et a nobis aliud receperitis in man- datum etc. . . 19. Processus contra invasores plebanorum. Johannes etc. . discreto viro etc. . Quia nobiles viri... et . . . abiecto dei timore discretum virum Johannem plebanum ecclesie de Czrwat . . (sic) ab ipsa ecclesia in sue salutis dispendium repellentes ipsum omnibus bouis que habuit in domo dotis spoliarunt, librumque, calices et alium ornatum eccle- siasticum ac claves ecclesie receperunt, noc non et alia dampna quam plurima plebano et dicte ecclesie intulerunt, que sub dissimulacione nobis non competit pertransire. Quare discre- cioni tue in virtute s. obediencie . . . mandamus, quatenus accedens ad presenciam prodictorum dominorum .. . et . . . ipsos moneas ex parte nostri, ut a data presencium infra sex dies . . . . universa ablata plebano et ecclesie restituant et pro dampnis illatis satisfactionem exhibeant condecentem. Quod si non fecerint, mandamus tibi et universis plebanis, viceple- banis et aliis ecclesiarum rectoribus in tuo decanatu constitutis sub pena predicta, quam in eos eciam monocione premissa canonica etc. . quatenus statim predicto sex dierum termino elapso iam dictos dominos . . . et . . . ex nomine et alios eorum complices et qui eis in hoc auxilium et consilium pre- stiterunt, in omnibus ecclesiis vestris excommunicetis et ex- communicatos ab omnibus Christifidelibus arcius faciatis etc... 20. Processus contra impedientes possessionom pleba- norum. Johannes etc. . discretis viris . . decano civitatis Pra- gensis et religiosis viris fratribus . .. priori fratrum predica- torum et . . . lectori fratrum minorum in . . . nec non et plebanis, viceplebanis ceterisque ecclesiaru rectoribus tam in civitate Pragensi quam in aliis locis nostre diocesis, ad quos presentes pervenerint salutem in domino etc. .. Cum nobis sit auctoritate sedis apostolice commissum firmiter et iniunctum,
424 spoliatis et lesis sufficienti premissa meruerint per sedem apostolicam se absolvi et a nobis aliud receperitis in man- datum etc. . . 19. Processus contra invasores plebanorum. Johannes etc. . discreto viro etc. . Quia nobiles viri... et . . . abiecto dei timore discretum virum Johannem plebanum ecclesie de Czrwat . . (sic) ab ipsa ecclesia in sue salutis dispendium repellentes ipsum omnibus bouis que habuit in domo dotis spoliarunt, librumque, calices et alium ornatum eccle- siasticum ac claves ecclesie receperunt, noc non et alia dampna quam plurima plebano et dicte ecclesie intulerunt, que sub dissimulacione nobis non competit pertransire. Quare discre- cioni tue in virtute s. obediencie . . . mandamus, quatenus accedens ad presenciam prodictorum dominorum .. . et . . . ipsos moneas ex parte nostri, ut a data presencium infra sex dies . . . . universa ablata plebano et ecclesie restituant et pro dampnis illatis satisfactionem exhibeant condecentem. Quod si non fecerint, mandamus tibi et universis plebanis, viceple- banis et aliis ecclesiarum rectoribus in tuo decanatu constitutis sub pena predicta, quam in eos eciam monocione premissa canonica etc. . quatenus statim predicto sex dierum termino elapso iam dictos dominos . . . et . . . ex nomine et alios eorum complices et qui eis in hoc auxilium et consilium pre- stiterunt, in omnibus ecclesiis vestris excommunicetis et ex- communicatos ab omnibus Christifidelibus arcius faciatis etc... 20. Processus contra impedientes possessionom pleba- norum. Johannes etc. . discretis viris . . decano civitatis Pra- gensis et religiosis viris fratribus . .. priori fratrum predica- torum et . . . lectori fratrum minorum in . . . nec non et plebanis, viceplebanis ceterisque ecclesiaru rectoribus tam in civitate Pragensi quam in aliis locis nostre diocesis, ad quos presentes pervenerint salutem in domino etc. .. Cum nobis sit auctoritate sedis apostolice commissum firmiter et iniunctum,
Strana 425
425 ut discretum virum .. . presbyterum in corporalem posses- sionem ecclesie in . . . inducere et inductum defendere ac contra omnes et singulos impedientes eum vel suum procura- torem eius nomine in possessionem ecclesie memorate procedere debeamus, et quia constat, religiosos viros fratres . . . et . . . in . . . ordinis . . . impedimentum eidem . . . in possessione dicte ecclesie prestasse et prestare, licet moniti ut ab ipsis impedimentis desisterent, quod non curaverunt facere, ymo magis ac magis ad impediendum eundem prosilire presump- serunt, propter quod declaramus cosdem . . . et . . . ac ceteros impedimenta parantes in sentencias latas per judicem sedis apostolice deputatum ad hoc incidisse ipso facto. Quare discre- cioni vestre . . . mandamus, quatenus prefatos fratres . . . et . . . ac alios impedimenta parantes . . . excommunicatos denuncietis etc. . . 21. Processus super eodem ad eives. Johannes etc. . discretis viris judici et juratis- totique communitati civium in . . . salutem etc. . (Behandelt dieselbe Angelegenheit wie Nr. 20 und schliesst mit der Aufforderung an die Bürger:) . . . quatenus prefatum presbyterum pro ple- bano legitimo habeatis, sibique aut suo procuratori eius nomine intendere, ab eoque vel eius procuratore ac presbyteris per eum constitutis et non a fratre . . . vel aliis suis confratribus divina officia audire et sacramenta ecclesiastica recipere debeatis, scientes etc. . . 22. Processus contra fratres Augustinenses. Johannes etc. - Cum canonum dicat auctoritas, quod facientis culpam habet, qui quod potest corrigere negligit emen- dare, error cui non resistitur approbatur, volentes itaque erro- rem, qui in nostris videlicet civitate et diocesi irrepsit, toto ut tenemur conamine submovere et studio, vobis omnibus et sin- gulis . . . mandamus, ut quilibet vestrum suis subditis ac jure parochiali subiectis sub eadem excommunicacionis pena pre- cipiat et iniungat, ut nullus ipsorum fratribus heremitanis seu
425 ut discretum virum .. . presbyterum in corporalem posses- sionem ecclesie in . . . inducere et inductum defendere ac contra omnes et singulos impedientes eum vel suum procura- torem eius nomine in possessionem ecclesie memorate procedere debeamus, et quia constat, religiosos viros fratres . . . et . . . in . . . ordinis . . . impedimentum eidem . . . in possessione dicte ecclesie prestasse et prestare, licet moniti ut ab ipsis impedimentis desisterent, quod non curaverunt facere, ymo magis ac magis ad impediendum eundem prosilire presump- serunt, propter quod declaramus cosdem . . . et . . . ac ceteros impedimenta parantes in sentencias latas per judicem sedis apostolice deputatum ad hoc incidisse ipso facto. Quare discre- cioni vestre . . . mandamus, quatenus prefatos fratres . . . et . . . ac alios impedimenta parantes . . . excommunicatos denuncietis etc. . . 21. Processus super eodem ad eives. Johannes etc. . discretis viris judici et juratis- totique communitati civium in . . . salutem etc. . (Behandelt dieselbe Angelegenheit wie Nr. 20 und schliesst mit der Aufforderung an die Bürger:) . . . quatenus prefatum presbyterum pro ple- bano legitimo habeatis, sibique aut suo procuratori eius nomine intendere, ab eoque vel eius procuratore ac presbyteris per eum constitutis et non a fratre . . . vel aliis suis confratribus divina officia audire et sacramenta ecclesiastica recipere debeatis, scientes etc. . . 22. Processus contra fratres Augustinenses. Johannes etc. - Cum canonum dicat auctoritas, quod facientis culpam habet, qui quod potest corrigere negligit emen- dare, error cui non resistitur approbatur, volentes itaque erro- rem, qui in nostris videlicet civitate et diocesi irrepsit, toto ut tenemur conamine submovere et studio, vobis omnibus et sin- gulis . . . mandamus, ut quilibet vestrum suis subditis ac jure parochiali subiectis sub eadem excommunicacionis pena pre- cipiat et iniungat, ut nullus ipsorum fratribus heremitanis seu
Strana 426
426 Augustinensibus tam in civitate predicta, scilicet ad s. Thomam, quam in dicta nostra diocesi degentibus confiteri presumat et aput ipsos eligere ecclesiasticam sepulturam, nisi prius iuxta constitucionis formam, que incipit super kathedram, viros pro- vidos et discretos pro audiendis confessionibus per eos electos nobis presentaverint nosque ipsos duxerimus approbandos. Nam licet ceteri fratres ordinum mendicancium iuxta eandem con- stitucionem licenciam habeant predicta omnia et singula faciendi, memorati tamen fratres heremitani contempta constitucione predicta nostraque licencia minime expetita, omnium plebeza- norum nobis et vobis ut predicitur subiectorum temeritate pro- pria passim et indiferenter confessiones audire presumunt ipsos- que in prejudicium parochialium ecclesiarum, si aput ipsos elegerint sepeliri, ecclesiastice tradere sepulture, non soluta eisdem parochialibus ecclesiis canonica porcione, ceterum licet per nos sinodaliter sub pena excommunicacionis late sentencie sit et fuerit interdictum, ut nullus clericorum seu plebanorum tam secularium quam religiosorum in locis non exemptis in altari viatico citra nostram licenciam specialem presumeret officiare, predicti tamen fratres Augustinenses in contemptum constitucionis nostre sinodalis predicte citra requisicionem et auctoritatem nostram divina officia, ut prefertur, et presertim in predicto altari viatico dicere seu prophanare presumunt et hactenus presumpserunt, propter quod non est dubium, omnes tales ipso facto in excommunicacionis sentenciam incidisse. Datum etc. . . 23. Processus contra percussores cleri. Arnestus etc. . honorabili viro domino N. Donati2 cano- nico ecclesie nostre predicte salutem etc. Sieut alias ut inveni- mus vobis et aliis certis executoribus dedimus in mandatis, ut viros sceleratos iniquitatis filios, qui ... dilectum nobis Ulricum canonicum Wissegradensem capellanum nostrum armata manu ausu temerario et sacrilego hostiliter invadentes diris vulneri- 1 Frind II. 68. — Nach unserer Formel zu schliessen, bezog sich das Zer- würfniss des Bischofs Johann ausser den Franziscanern auch auf die Augustiner zun heil. Thomas in Prag. 2 Nicolaus Donati, vgl. Commiss. III. 8, 9.
426 Augustinensibus tam in civitate predicta, scilicet ad s. Thomam, quam in dicta nostra diocesi degentibus confiteri presumat et aput ipsos eligere ecclesiasticam sepulturam, nisi prius iuxta constitucionis formam, que incipit super kathedram, viros pro- vidos et discretos pro audiendis confessionibus per eos electos nobis presentaverint nosque ipsos duxerimus approbandos. Nam licet ceteri fratres ordinum mendicancium iuxta eandem con- stitucionem licenciam habeant predicta omnia et singula faciendi, memorati tamen fratres heremitani contempta constitucione predicta nostraque licencia minime expetita, omnium plebeza- norum nobis et vobis ut predicitur subiectorum temeritate pro- pria passim et indiferenter confessiones audire presumunt ipsos- que in prejudicium parochialium ecclesiarum, si aput ipsos elegerint sepeliri, ecclesiastice tradere sepulture, non soluta eisdem parochialibus ecclesiis canonica porcione, ceterum licet per nos sinodaliter sub pena excommunicacionis late sentencie sit et fuerit interdictum, ut nullus clericorum seu plebanorum tam secularium quam religiosorum in locis non exemptis in altari viatico citra nostram licenciam specialem presumeret officiare, predicti tamen fratres Augustinenses in contemptum constitucionis nostre sinodalis predicte citra requisicionem et auctoritatem nostram divina officia, ut prefertur, et presertim in predicto altari viatico dicere seu prophanare presumunt et hactenus presumpserunt, propter quod non est dubium, omnes tales ipso facto in excommunicacionis sentenciam incidisse. Datum etc. . . 23. Processus contra percussores cleri. Arnestus etc. . honorabili viro domino N. Donati2 cano- nico ecclesie nostre predicte salutem etc. Sieut alias ut inveni- mus vobis et aliis certis executoribus dedimus in mandatis, ut viros sceleratos iniquitatis filios, qui ... dilectum nobis Ulricum canonicum Wissegradensem capellanum nostrum armata manu ausu temerario et sacrilego hostiliter invadentes diris vulneri- 1 Frind II. 68. — Nach unserer Formel zu schliessen, bezog sich das Zer- würfniss des Bischofs Johann ausser den Franziscanern auch auf die Augustiner zun heil. Thomas in Prag. 2 Nicolaus Donati, vgl. Commiss. III. 8, 9.
Strana 427
427 bus . . . afficere presumpserunt, propter quod non est dubium maioris excommunicacionis sentencia esse dampnabiliter irre- titos, excommunicatos, in nostra ecclesia et aliis ecclesiis denun- ciare in genere deberetis. Sic vice iterata vobis . . . mandamus, quatenus eosdem malefactores et hos, qui ad actum huiusmodi scandalosum perpetrandum occulte vel aperte, directe vel in- directe dederint consilium vel auxilium aut favorem, similiter in genere excommunicatos nuncietis etc. . . monentes nichilo- minus in genere universos et singulos tam clericos quam laicos, dictis malefactoribus, ut in huiusmodi sua persistant contumacia et duricia prebentes . . . auxilium, consilium vel favorem ..., quatenus infra tres dies continuos vestram monicionem sequentes . . . ab huiusmodi consiliis, auxiliis et favoribus resipiscant, alioquin . . . eosdem in genere laicos et clericos excommuni- catos denuncietis publice etc. . . VII. Incorporationes. Von den hier vorkommenden Formeln, welche Einver- leibungen von Kirchen und Capellen zu Klöstern oder anderen geistlichen Beneficien enthalten, waren Nr. 1, 4 und 5 bisher unbekannt. Ueber das Kloster Kladrub und über die Burg Duba, den Sitz der beiden berühmten obersten Landrichter desselben Namens (Andreas de Duba), ist überhaupt so wenig bekannt, dass selbst minder wichtige Nachrichten willkommen sein könnten. Nr. 5 ist aus der Zeit Johanns IV. von Dražic. Incipit titulus diversarum incorporacionum et primo 1. Incorporacio (pro) monasterio Cladrubensi (ecclesie in Meczlow). Arnestus etc. . honorabili ac religioso viro fratri Raczconi abbati! et conventui monasterii s. Marie in Cladrub nostre diocesis salutem in domino sempiternam. Et si loca singula 1 Wird c. 1355 genannt. Lib. conf. I. Archiv. Bd. LXI. II. Halfto. 28
427 bus . . . afficere presumpserunt, propter quod non est dubium maioris excommunicacionis sentencia esse dampnabiliter irre- titos, excommunicatos, in nostra ecclesia et aliis ecclesiis denun- ciare in genere deberetis. Sic vice iterata vobis . . . mandamus, quatenus eosdem malefactores et hos, qui ad actum huiusmodi scandalosum perpetrandum occulte vel aperte, directe vel in- directe dederint consilium vel auxilium aut favorem, similiter in genere excommunicatos nuncietis etc. . . monentes nichilo- minus in genere universos et singulos tam clericos quam laicos, dictis malefactoribus, ut in huiusmodi sua persistant contumacia et duricia prebentes . . . auxilium, consilium vel favorem ..., quatenus infra tres dies continuos vestram monicionem sequentes . . . ab huiusmodi consiliis, auxiliis et favoribus resipiscant, alioquin . . . eosdem in genere laicos et clericos excommuni- catos denuncietis publice etc. . . VII. Incorporationes. Von den hier vorkommenden Formeln, welche Einver- leibungen von Kirchen und Capellen zu Klöstern oder anderen geistlichen Beneficien enthalten, waren Nr. 1, 4 und 5 bisher unbekannt. Ueber das Kloster Kladrub und über die Burg Duba, den Sitz der beiden berühmten obersten Landrichter desselben Namens (Andreas de Duba), ist überhaupt so wenig bekannt, dass selbst minder wichtige Nachrichten willkommen sein könnten. Nr. 5 ist aus der Zeit Johanns IV. von Dražic. Incipit titulus diversarum incorporacionum et primo 1. Incorporacio (pro) monasterio Cladrubensi (ecclesie in Meczlow). Arnestus etc. . honorabili ac religioso viro fratri Raczconi abbati! et conventui monasterii s. Marie in Cladrub nostre diocesis salutem in domino sempiternam. Et si loca singula 1 Wird c. 1355 genannt. Lib. conf. I. Archiv. Bd. LXI. II. Halfto. 28
Strana 428
428 divino cultui mancipata ex incumbenti nobis cure pastoralis officio benigno favore prosequi teneamur, illis tamen amplior debetur pietas, que cultus religionis exornat. Hinc est quod atten- dentes nonnullas eciam parochiales ecclesias nostre diocesis per religiosas personas ordinis sancti Benedicti laudabiliter guber- nari et devocius ac uberius divina obsequia per eos agi, nec non humanitatem ampliorem in recipiendis peregrinis et pau- peribus supervenientibus inxta preceptum domini exhiberi in eisdem, quapropter moti gracia et favore religionis predicte affectantes, quod divini cultus augmentum ac pietatis et ele- mosynarum exhibendarum pauperibus fructum ampliorem habito prius super hoc cum honorabilibus viris Padwano decano et Sdeslao scolastico et capitulo prefate nostre Pragensis ecclesie tractatu et deliberacione diligenti consensu eiusdem capituli nostri accedente ad laudem et gloriam domini et omnium sanc- torum eius et precipue sancti Michaelis archangeli, patroni parochialis ecclesie in Meclow dicte nostre Pragensis diocesis, eandem in Meczlow ecclesiam, cuius jus patronatus ad abbatem et conventum prefati monasterii Cladrubensis pertinet, predictis abbati, monasterio et conventui incorporamus, annectimus et unimus, juribus legatorum, nunciorum domini pape, nostris, successorumque nostrorum, archidiaconorum et aliorum semper salvis universis, ita quod cedente vel decedente rectore ecclesie supradicte, qui nunc est, abbas Cladrubensis prefatus, vel qui fuerit pro tempore, nobis vel successoribus nostris, qui erunt pro tempore, unam personam religiosam et alias ydoneam or- dinis s. Benedicti pro plebano in dicta ecclesia, quocies eam vacare continget, instituendam et confirmandam tenebitur pre- sentare, et quod eadem persona per nos in dicta ecclesia in- stituenda et omnes eius successores perpetue dictam ecclesiam cum fructibus, redditibus et proventibus, agris, obvencionibus, juribus, jurisdiccionibus, utilitatibus et pertinenciis universis prout nunc per secularem presbyterum dicte ecclesie plebanum possidetur, sine diminucione possideat et fratres sui ordinis iuxta consilium sui abbatis secum teneant, nec liceat abbati et conventui predicti monasterii Cladrubensis quidquam de hereditatibus, agris etc. . . ab ipsa parochiali ecclesia pro monasterio suo predicto, ne in ea cultus divinus, quem augeri cupimus vel pauperum subsidia et elemosyne ac hospitales minuantur. In quorum etc. . .
428 divino cultui mancipata ex incumbenti nobis cure pastoralis officio benigno favore prosequi teneamur, illis tamen amplior debetur pietas, que cultus religionis exornat. Hinc est quod atten- dentes nonnullas eciam parochiales ecclesias nostre diocesis per religiosas personas ordinis sancti Benedicti laudabiliter guber- nari et devocius ac uberius divina obsequia per eos agi, nec non humanitatem ampliorem in recipiendis peregrinis et pau- peribus supervenientibus inxta preceptum domini exhiberi in eisdem, quapropter moti gracia et favore religionis predicte affectantes, quod divini cultus augmentum ac pietatis et ele- mosynarum exhibendarum pauperibus fructum ampliorem habito prius super hoc cum honorabilibus viris Padwano decano et Sdeslao scolastico et capitulo prefate nostre Pragensis ecclesie tractatu et deliberacione diligenti consensu eiusdem capituli nostri accedente ad laudem et gloriam domini et omnium sanc- torum eius et precipue sancti Michaelis archangeli, patroni parochialis ecclesie in Meclow dicte nostre Pragensis diocesis, eandem in Meczlow ecclesiam, cuius jus patronatus ad abbatem et conventum prefati monasterii Cladrubensis pertinet, predictis abbati, monasterio et conventui incorporamus, annectimus et unimus, juribus legatorum, nunciorum domini pape, nostris, successorumque nostrorum, archidiaconorum et aliorum semper salvis universis, ita quod cedente vel decedente rectore ecclesie supradicte, qui nunc est, abbas Cladrubensis prefatus, vel qui fuerit pro tempore, nobis vel successoribus nostris, qui erunt pro tempore, unam personam religiosam et alias ydoneam or- dinis s. Benedicti pro plebano in dicta ecclesia, quocies eam vacare continget, instituendam et confirmandam tenebitur pre- sentare, et quod eadem persona per nos in dicta ecclesia in- stituenda et omnes eius successores perpetue dictam ecclesiam cum fructibus, redditibus et proventibus, agris, obvencionibus, juribus, jurisdiccionibus, utilitatibus et pertinenciis universis prout nunc per secularem presbyterum dicte ecclesie plebanum possidetur, sine diminucione possideat et fratres sui ordinis iuxta consilium sui abbatis secum teneant, nec liceat abbati et conventui predicti monasterii Cladrubensis quidquam de hereditatibus, agris etc. . . ab ipsa parochiali ecclesia pro monasterio suo predicto, ne in ea cultus divinus, quem augeri cupimus vel pauperum subsidia et elemosyne ac hospitales minuantur. In quorum etc. . .
Strana 429
429 2. Nota incorporacionis ecelesiarum (se. Neyzsmyl, Chcz[e- buz], Brumow circa Zwiekow [sic], Brisst pro monasterio Brzewnowiensi). 3. Nota incorporacionis ecclesie in Bor pro monasterio Zderasiensi auctoritate apostolica. Arnestus etc. . executor unicus ad infrascripta a beate memorie domino Clemente papa VI. proximo et immediato predecessore sanctissimi etc. .. Innocencii pape moderni spe- cialiter deputatus, universis etc. . . salutem. Literas predicti domini Clementis pape VI. dudum videlicet dum adhuc ageret in humanis per honorabilem et religiosum virum dominum Henrieum preposituu monasterii Sderaziensis 2 Pragensis sacro- sancti sepulcri dominici Jerosolimitani ordinis s. Augustini, ipsius vera bulla plumbea in filis canapis pendenti more Ro- mane curie bullatas, non viciatas etc. . . presentatas cum ea qua decuit reverencia nos recepisse noveritis, tenoris et con- tinencie de verbo ad verbum infrascripte : Clemens episcopus etc. . . . Post quarum literarum presentacionem licet nobis tunc domino Clemente predicto in solacio vite cursus presentis exi- stente per predictum fratrem Henricum, prepositum monasterii Sderaziensis predicti instanter fuisset supplicatum, ut execu- cionem in predictis literis apostolicis contentorum procederemus, ipsius tamen peticionem pro tune certis ex causis effectui ne- quivimus mancipare, nunc vero quia oportunitas so ingerit et ingessit, prefatus prepositus Sderasiensis commodum et pro- fectum monasterii sui antedicti prout debet et tenetur summo studio procurare affectans, nos iterum humilibus et instantivis pulsavit precibus, certas et racionabiles causas extra eas, que in litera continentur apostolica, exponens et exprimens, quibus Abgedruckt in: Ziegelbaner, Hist. mon. Brevnoviensis pag. 267—269. Die Namen der Dörfer nach dem Text der Formel: Neyzsmil (Ziegel- bauer hat richtiger Nezamislicz), Chez(ebuz), Brumow, Kostelecz circa Swyckow (nicht Kostelecz etiam Zwykow) et Brysst. — Bei Ziegelbauer ist die Urkunde datirt: V. Knlond. Octobris (27. Sept.) 1341. In den Jahren c. 1346—1358. 28*
429 2. Nota incorporacionis ecelesiarum (se. Neyzsmyl, Chcz[e- buz], Brumow circa Zwiekow [sic], Brisst pro monasterio Brzewnowiensi). 3. Nota incorporacionis ecclesie in Bor pro monasterio Zderasiensi auctoritate apostolica. Arnestus etc. . executor unicus ad infrascripta a beate memorie domino Clemente papa VI. proximo et immediato predecessore sanctissimi etc. .. Innocencii pape moderni spe- cialiter deputatus, universis etc. . . salutem. Literas predicti domini Clementis pape VI. dudum videlicet dum adhuc ageret in humanis per honorabilem et religiosum virum dominum Henrieum preposituu monasterii Sderaziensis 2 Pragensis sacro- sancti sepulcri dominici Jerosolimitani ordinis s. Augustini, ipsius vera bulla plumbea in filis canapis pendenti more Ro- mane curie bullatas, non viciatas etc. . . presentatas cum ea qua decuit reverencia nos recepisse noveritis, tenoris et con- tinencie de verbo ad verbum infrascripte : Clemens episcopus etc. . . . Post quarum literarum presentacionem licet nobis tunc domino Clemente predicto in solacio vite cursus presentis exi- stente per predictum fratrem Henricum, prepositum monasterii Sderaziensis predicti instanter fuisset supplicatum, ut execu- cionem in predictis literis apostolicis contentorum procederemus, ipsius tamen peticionem pro tune certis ex causis effectui ne- quivimus mancipare, nunc vero quia oportunitas so ingerit et ingessit, prefatus prepositus Sderasiensis commodum et pro- fectum monasterii sui antedicti prout debet et tenetur summo studio procurare affectans, nos iterum humilibus et instantivis pulsavit precibus, certas et racionabiles causas extra eas, que in litera continentur apostolica, exponens et exprimens, quibus Abgedruckt in: Ziegelbaner, Hist. mon. Brevnoviensis pag. 267—269. Die Namen der Dörfer nach dem Text der Formel: Neyzsmil (Ziegel- bauer hat richtiger Nezamislicz), Chez(ebuz), Brumow, Kostelecz circa Swyckow (nicht Kostelecz etiam Zwykow) et Brysst. — Bei Ziegelbauer ist die Urkunde datirt: V. Knlond. Octobris (27. Sept.) 1341. In den Jahren c. 1346—1358. 28*
Strana 430
430 et per quas efficaciter insistit et instabat affectuose postulans, ut quod tempore felicis memorie domini Clementis pape VI. ex causa et causis per nos pretermissum fuerat, suppleretur in presenti. Nos vero religionis et cultus divini favore, quem nostris temporibus adaugeri summo studio affectamus, peticioni prefati Henrici prepositi generosius annuentes, deliberacione super hiis nobis commissis prehabita diligenti, datis et assignatis eciam ante omnia perpetuo per prefatum prepositum et eius conventum ecclesie in maiori Bor incastellate pro meliori sustentacione sex fratrum sui monasterii, qui in ipsa deo omni- potenti perpetuis temporibus divina decantando officia fami- liabuntur duabus araturis ad laudem et gloriam domini nostri Jhesu Christi et gloriose matris eius b. Marie perpetue virginis specialem et singularem memoriam, sub cuius titulo et nomine predicta ecclesia fertur esse dedicata. Ipsam ecclesiam in maiori Bor ad presens incastellatam cum capella seu ecclesia ante iam dictam incastellatam ecclesiam erecta et que regitur et hactenus fuit recta per presbyterum secularem, in quibus pre- fatus prepositus et ipsius conventus jus patronatus seu pre- sentandi habere dinoscuntur, ac eciam capellam eandem cum omnibus suis agris, pratis, pascuis, silvis, aquis, rivulis, censi- bus, redditibus, juribus, utilitatibus, decimis, oblacionibus, obvencionibus et pertinenciis universis, quocunque nomine censeantur, undecunque et qualitercunque proveniant prefato monasterio Sderasiensi auctoritate apostolica, qua fungimur in hac parte, incorporamus, annectimus et unimus, ita tamen, quod ibidem videlicet in antiqua ecclesia in Bor, que nunc est ut dicitur incastellata, perpetuis temporibus in autea, postquam rector capelle memorate, qui nunc est, cesserit vel decesserit, cui per presentem unionem in nullo volumus derogare seu preiudicare, sint et debeant ad minus quinque vel sex presby- teri monasterii antedicti, qui in ipsa divina officia decantabunt, qui eciam pro sua sustentacione et oneribus incumbentibus ultra duas araturas predictas omnes proventus, agros, jura, redditus et emolumenta ad prefatam capellam spectancia habe- bunt et habere debent integre et sine quavis diminucione, cedente eciam vel decedente rectore moderno capelle prelibate prepositus Sderasiensis, qui nunc est seu qui pro tempore fuerit, una cum suo conventu aliquem fratrem ydoneum sui ordinis nobis et successoribus nostris Pragensibus archiepiscopis,
430 et per quas efficaciter insistit et instabat affectuose postulans, ut quod tempore felicis memorie domini Clementis pape VI. ex causa et causis per nos pretermissum fuerat, suppleretur in presenti. Nos vero religionis et cultus divini favore, quem nostris temporibus adaugeri summo studio affectamus, peticioni prefati Henrici prepositi generosius annuentes, deliberacione super hiis nobis commissis prehabita diligenti, datis et assignatis eciam ante omnia perpetuo per prefatum prepositum et eius conventum ecclesie in maiori Bor incastellate pro meliori sustentacione sex fratrum sui monasterii, qui in ipsa deo omni- potenti perpetuis temporibus divina decantando officia fami- liabuntur duabus araturis ad laudem et gloriam domini nostri Jhesu Christi et gloriose matris eius b. Marie perpetue virginis specialem et singularem memoriam, sub cuius titulo et nomine predicta ecclesia fertur esse dedicata. Ipsam ecclesiam in maiori Bor ad presens incastellatam cum capella seu ecclesia ante iam dictam incastellatam ecclesiam erecta et que regitur et hactenus fuit recta per presbyterum secularem, in quibus pre- fatus prepositus et ipsius conventus jus patronatus seu pre- sentandi habere dinoscuntur, ac eciam capellam eandem cum omnibus suis agris, pratis, pascuis, silvis, aquis, rivulis, censi- bus, redditibus, juribus, utilitatibus, decimis, oblacionibus, obvencionibus et pertinenciis universis, quocunque nomine censeantur, undecunque et qualitercunque proveniant prefato monasterio Sderasiensi auctoritate apostolica, qua fungimur in hac parte, incorporamus, annectimus et unimus, ita tamen, quod ibidem videlicet in antiqua ecclesia in Bor, que nunc est ut dicitur incastellata, perpetuis temporibus in autea, postquam rector capelle memorate, qui nunc est, cesserit vel decesserit, cui per presentem unionem in nullo volumus derogare seu preiudicare, sint et debeant ad minus quinque vel sex presby- teri monasterii antedicti, qui in ipsa divina officia decantabunt, qui eciam pro sua sustentacione et oneribus incumbentibus ultra duas araturas predictas omnes proventus, agros, jura, redditus et emolumenta ad prefatam capellam spectancia habe- bunt et habere debent integre et sine quavis diminucione, cedente eciam vel decedente rectore moderno capelle prelibate prepositus Sderasiensis, qui nunc est seu qui pro tempore fuerit, una cum suo conventu aliquem fratrem ydoneum sui ordinis nobis et successoribus nostris Pragensibus archiepiscopis,
Strana 431
431 quociens opus fuerit, pro institucione seu confirmacione ad predictam ecclesiam in maiori Bor et animarum cura reci- piendis presentabit et presentare tenebitur quavis excusacione cessante, juribus nostris et aliis successorum nostrorum nec non archidiaconorum et decanorum et aliorum quocunque in omnibus et per omnia semper salvis, quibus eciam per incor- poracionem et unionem presentes nullum prejudicium afferre. In quorum omnium testimonium ctc. . . 4. Incorporacio capelle castri Duba pro ecclesia in Hradyst. In nomine domini amen. Sollicitudo pastoralis officii nos inducit, ut ea que ecclesiarum commoda et augmentum cultus divini respiciunt benigno promocionis affectu prosequi debeamus. Eapropter nos Arnestus etc. - notum facimus universis etc. quod cum nobilis et strenuus miles dominus Andreas de Duba, divino fretus et ductus instinctu, capellam novam in castro Duba in remedium anime sue ac progenitorum suorum in ho- nore s. Clementis martiris fundaverit et construxerit dei sibi gracia suffragante, petens a nobis humiliter et devote, ut pre- dicte fundacioni ac constructioni pium assensum graciose pre- bere dignaremur, volentes igitur cultum divini nominis non minui sed augeri predictam fundacionem et constructionem ratas habentes et gratas, ipsas presentis scripti patrocinio con- firmamus. Sed quia prefatum castrum Duba, in quo dicta ca- pella est fundata, est situm infra limites parochialis ecclesie in Hradyst super ripam Sazewe2 fluminis et intencionis nostre non sit, dicte ecclesie in Hradyst per fundacionem predicte capelle nove aliquid debere preiudicium gencrari, dicimus, volumus et declaramus, quod dicta capella in castro Duba sit 1 Die Burg und das Städtchen Bor (bei Schüttenhofen) wurden dom Klostor Zderaz von den Gebrüdern Ulrich und Wilhelm de Bor und ihrer Mutter Benedicta zur Zeit König Johanns von Luxemburg geschenkt. Die beiden Brider sind in das Kloster Zderaz eingetreten und erneuerten die Stif- tung (Urkunden der Univ.-Bibl. zu Prag dd. 1353, 20. Januarii, 1362, 22. Junii). Hrádek nad Sazavou (Komorni, Kammerburg), in der Nähe die Ruinen der Burg Alt-Duba.
431 quociens opus fuerit, pro institucione seu confirmacione ad predictam ecclesiam in maiori Bor et animarum cura reci- piendis presentabit et presentare tenebitur quavis excusacione cessante, juribus nostris et aliis successorum nostrorum nec non archidiaconorum et decanorum et aliorum quocunque in omnibus et per omnia semper salvis, quibus eciam per incor- poracionem et unionem presentes nullum prejudicium afferre. In quorum omnium testimonium ctc. . . 4. Incorporacio capelle castri Duba pro ecclesia in Hradyst. In nomine domini amen. Sollicitudo pastoralis officii nos inducit, ut ea que ecclesiarum commoda et augmentum cultus divini respiciunt benigno promocionis affectu prosequi debeamus. Eapropter nos Arnestus etc. - notum facimus universis etc. quod cum nobilis et strenuus miles dominus Andreas de Duba, divino fretus et ductus instinctu, capellam novam in castro Duba in remedium anime sue ac progenitorum suorum in ho- nore s. Clementis martiris fundaverit et construxerit dei sibi gracia suffragante, petens a nobis humiliter et devote, ut pre- dicte fundacioni ac constructioni pium assensum graciose pre- bere dignaremur, volentes igitur cultum divini nominis non minui sed augeri predictam fundacionem et constructionem ratas habentes et gratas, ipsas presentis scripti patrocinio con- firmamus. Sed quia prefatum castrum Duba, in quo dicta ca- pella est fundata, est situm infra limites parochialis ecclesie in Hradyst super ripam Sazewe2 fluminis et intencionis nostre non sit, dicte ecclesie in Hradyst per fundacionem predicte capelle nove aliquid debere preiudicium gencrari, dicimus, volumus et declaramus, quod dicta capella in castro Duba sit 1 Die Burg und das Städtchen Bor (bei Schüttenhofen) wurden dom Klostor Zderaz von den Gebrüdern Ulrich und Wilhelm de Bor und ihrer Mutter Benedicta zur Zeit König Johanns von Luxemburg geschenkt. Die beiden Brider sind in das Kloster Zderaz eingetreten und erneuerten die Stif- tung (Urkunden der Univ.-Bibl. zu Prag dd. 1353, 20. Januarii, 1362, 22. Junii). Hrádek nad Sazavou (Komorni, Kammerburg), in der Nähe die Ruinen der Burg Alt-Duba.
Strana 432
432 et esse debeat perpetuis temporibus filialis occlesie in Hradyst supradicte, quam et nos presentibus in filialem eidem asscribi- mus et incorporamus decernentes, per eundem presbyterum et successores suos ac vicos eorum gerentes divina officia in dicta capella celebranda et agenda, harum quibus ctc. 5. Incorporacio (ecclesie in moute pulcro ad decanatum s. Egidil). Johannes etc. . dei gracia Pragensis episcopus etc. . . Cure pastoralis instancia, quam divini celsitudo consilii nostris induxit humeris perferendaim, vchementer nos excitat pulsatque propensius mentem nostram, ut intor cetera sollicitudinum studia, quibus noster animus multiplici redditur varietate distrac- tus, ad subiectas nobis ccclosias, presertim que nobis jure patronatus inserviunt, operose consideracionis intuituru conver- tentes, sic in eis ministrancium ordinem nostre circumspectionis providencia moderemur, ut debitus precellencie gradus suffi- ciencie pocius ubertate proficiat quam defectus necessitate vilescat. Quapropter statum occlesic s. Egidii Pragensis, in qua tam dignitatum quam prebendarum ad nos spectat ex jure patronatus provisio, ad examen neccssarium et exactione discus- sionis indaginem reducentes decanatum ipsius ecclesie, cui maior pre aliis in ecclesia labor et sollicitudo amplior est annexa, sic tamen sicque (sic) in tomporalibus invenimus de- fectum, quod in suc dignitatis obbrobrium ad expensarum necessaria supportanda non sufficit sed magis deficit in se ipso milicie quoque sue non adequatum stipendium laborem sibi in dampno constituit et dignitatis preeminenciam defert plus oneri quam honori, quod quidem nonnulli ex predecessoribus nostris eadem qua et nos contemplacionis soric providissent, non tamen decanatum ipsum umquam ad statum sufficiencie deduxerunt durabilem, sed eum semper inanem quasi et vacuum et pau- pertati deditum relinquerunt, propter quod decanatus ipsius sufficienciam nostre reservatam sollicitudini advertentes ad hoc nos dedimus et studium convertimus mentis nostre, ut sie de- canatus ipsius provideremus defectui, quod et sibi competens proveniret subsidium et Pragensi cui favente deo presidemus ecclesie dampnum vel losio non incsset. Vacante itaque nobis
432 et esse debeat perpetuis temporibus filialis occlesie in Hradyst supradicte, quam et nos presentibus in filialem eidem asscribi- mus et incorporamus decernentes, per eundem presbyterum et successores suos ac vicos eorum gerentes divina officia in dicta capella celebranda et agenda, harum quibus ctc. 5. Incorporacio (ecclesie in moute pulcro ad decanatum s. Egidil). Johannes etc. . dei gracia Pragensis episcopus etc. . . Cure pastoralis instancia, quam divini celsitudo consilii nostris induxit humeris perferendaim, vchementer nos excitat pulsatque propensius mentem nostram, ut intor cetera sollicitudinum studia, quibus noster animus multiplici redditur varietate distrac- tus, ad subiectas nobis ccclosias, presertim que nobis jure patronatus inserviunt, operose consideracionis intuituru conver- tentes, sic in eis ministrancium ordinem nostre circumspectionis providencia moderemur, ut debitus precellencie gradus suffi- ciencie pocius ubertate proficiat quam defectus necessitate vilescat. Quapropter statum occlesic s. Egidii Pragensis, in qua tam dignitatum quam prebendarum ad nos spectat ex jure patronatus provisio, ad examen neccssarium et exactione discus- sionis indaginem reducentes decanatum ipsius ecclesie, cui maior pre aliis in ecclesia labor et sollicitudo amplior est annexa, sic tamen sicque (sic) in tomporalibus invenimus de- fectum, quod in suc dignitatis obbrobrium ad expensarum necessaria supportanda non sufficit sed magis deficit in se ipso milicie quoque sue non adequatum stipendium laborem sibi in dampno constituit et dignitatis preeminenciam defert plus oneri quam honori, quod quidem nonnulli ex predecessoribus nostris eadem qua et nos contemplacionis soric providissent, non tamen decanatum ipsum umquam ad statum sufficiencie deduxerunt durabilem, sed eum semper inanem quasi et vacuum et pau- pertati deditum relinquerunt, propter quod decanatus ipsius sufficienciam nostre reservatam sollicitudini advertentes ad hoc nos dedimus et studium convertimus mentis nostre, ut sie de- canatus ipsius provideremus defectui, quod et sibi competens proveniret subsidium et Pragensi cui favente deo presidemus ecclesie dampnum vel losio non incsset. Vacante itaque nobis
Strana 433
433 parochiali ecclesia in pulcro monte,! cuius sicut et decanatus predicti collacio ad nos spectat, hoc provida et matura delibe- racione decrevimus, ut ecclosia ipsa predicto unirctur deca- natui sibique unione perpetua uniretur, per hoc enim mensam nostram non oportet diminui et ipsa ecclesia sic unita decanatui a nostre collacionis deponderet arbitrio sicut prius. Invocato ergo dei nomino ad honorabilium virorum Hinconis 2 prepositi, Jo(annis) decani" tociusque capituli nostri Pragensis ad hoc accedente connivencia et consensu ipsam ccclesiam parochialem in pulchro monte cum omnibus juribus et portinenciis suis tam presentibus quam futuris predicto decanatui s. Egidii perpetua unione conjungimus ecclesiamque ipsam in jus et proprietatem decanatus ipsius transferimus et totum ipsius ecclesie sive in spiritualibus et temporalibus sive in quacunque jurisdictione vel honore consistat in decanatum ipsum transfundimus et esse volumus presentis scripti annotacione transfusum, statuentes et constitucione perpetuo valitura firmantes, ut decanatus predictus et ipsa ecclesia sic uniti non duo sed unum tantum beneficium, decanatus videlicet s. Egidii et decanatus ipsius vocabulo cen- seatur, et quod discretus vir . . . qui in presencia ipsius s. Egidii ecclesiae est decanus4 et omnes qui eius in decanatu ipso fuerint successores, decanatum ipsum cum ecclesia et ecclesiam cum decanatu non tamquam duo diversa beneficia sed unum tantum, quod ut predictum est decanatus censebitur, tenere debeant et habere proviso taliter, quod salus fidelium, qui ad predictam ecclesiam in pulcro monte in spiritualium habent dispensacionem respectum debitis et consuetis non frau- dentur officiis et cura animarum que eidem ecclesie imminet, nullatenus negligatur et quod omnia episcopalia et archidia- conalia jura nec non et alia incumbencia onera (ad)quorum solucionem predicta ecclesia in pulcro monte ante presentis erat unionis constitucionem astricta, ab ipsa ecclesia sicut solvi consueverant persolvantur. In cuius rei testimonium etc. . . 1 Mons pulcer. Krásná hora, bei Deutschbrod. 2 Hynco Berka de Duba, nach 1311 Probst der Prager Kirche, 1324 Ad- ministrator des Bisthums, 1327 Bischof von Olmütz. Joannes decanus Prag. c. 1305—1311 (vielleicht aber noch später). In den Jahren 1308—1323, in welche unsere Formel fallen muss, war Gregor Decan bei St. Egidi. — Das Prisentationsrecht der Kirche Mons pulcer wurde später vom Decan der Kirche St. Egidii wirklich ausgeübt (Lib. conf. 1.57,93).
433 parochiali ecclesia in pulcro monte,! cuius sicut et decanatus predicti collacio ad nos spectat, hoc provida et matura delibe- racione decrevimus, ut ecclosia ipsa predicto unirctur deca- natui sibique unione perpetua uniretur, per hoc enim mensam nostram non oportet diminui et ipsa ecclesia sic unita decanatui a nostre collacionis deponderet arbitrio sicut prius. Invocato ergo dei nomino ad honorabilium virorum Hinconis 2 prepositi, Jo(annis) decani" tociusque capituli nostri Pragensis ad hoc accedente connivencia et consensu ipsam ccclesiam parochialem in pulchro monte cum omnibus juribus et portinenciis suis tam presentibus quam futuris predicto decanatui s. Egidii perpetua unione conjungimus ecclesiamque ipsam in jus et proprietatem decanatus ipsius transferimus et totum ipsius ecclesie sive in spiritualibus et temporalibus sive in quacunque jurisdictione vel honore consistat in decanatum ipsum transfundimus et esse volumus presentis scripti annotacione transfusum, statuentes et constitucione perpetuo valitura firmantes, ut decanatus predictus et ipsa ecclesia sic uniti non duo sed unum tantum beneficium, decanatus videlicet s. Egidii et decanatus ipsius vocabulo cen- seatur, et quod discretus vir . . . qui in presencia ipsius s. Egidii ecclesiae est decanus4 et omnes qui eius in decanatu ipso fuerint successores, decanatum ipsum cum ecclesia et ecclesiam cum decanatu non tamquam duo diversa beneficia sed unum tantum, quod ut predictum est decanatus censebitur, tenere debeant et habere proviso taliter, quod salus fidelium, qui ad predictam ecclesiam in pulcro monte in spiritualium habent dispensacionem respectum debitis et consuetis non frau- dentur officiis et cura animarum que eidem ecclesie imminet, nullatenus negligatur et quod omnia episcopalia et archidia- conalia jura nec non et alia incumbencia onera (ad)quorum solucionem predicta ecclesia in pulcro monte ante presentis erat unionis constitucionem astricta, ab ipsa ecclesia sicut solvi consueverant persolvantur. In cuius rei testimonium etc. . . 1 Mons pulcer. Krásná hora, bei Deutschbrod. 2 Hynco Berka de Duba, nach 1311 Probst der Prager Kirche, 1324 Ad- ministrator des Bisthums, 1327 Bischof von Olmütz. Joannes decanus Prag. c. 1305—1311 (vielleicht aber noch später). In den Jahren 1308—1323, in welche unsere Formel fallen muss, war Gregor Decan bei St. Egidi. — Das Prisentationsrecht der Kirche Mons pulcer wurde später vom Decan der Kirche St. Egidii wirklich ausgeübt (Lib. conf. 1.57,93).
Strana 434
434 VIII. Erectiones. Wie bekannt hat Erzbischof Arnest im Jahre 1358 die „Libri erectionum‘ begründet, welche alle Stiftungen und Schen- kungen an Kirchen der Prager Diöcese enthalten, und die kirchliche Landtafel derselben bilden. Aus der Zeit vor 1358 sind die diesbezüglichen Nachrichten nicht so zahlreich und daher jede Bereicherung dieses Materials schätzbar. Von den in dieser Abtheilung vorkommenden Erectionen ist z. B. die Gründungsurkunde des Augustinerklosters zu Jaroměř (Nr. 1) bis jetzt unbekannt gewesen. Aus derselben erfahren wir nun auch, dass die Pfarrkirche zu Jaroměř von Bischof Johann IV. von Dražic der Probstei bei der Allerheiligenkirche in Prag incorporirt wurde, und dass das Kloster, welches an Stelle der Pfarrkirche daselbst errichtet wurde, dem jeweiligen Probst bei Allerheiligen als Entschädigung 24 Schock Gr. jährlich zahlen musste. Ebenso war die Stiftung der Präbende bei der Kirche des heiligen Egidi in Breslau für den Leitmeritzer Probst Bohuss von Pardubitz (Nr. 2) nicht bekannt. Nota tytulum erectionum. 1. Erectionem monasterii in Jermer (pro canonicis regu- laribus sti Augustini). In nomine domini amen. Pastoralis officii cura nos am- monet, ut gregem nobis creditum cibo spiritualis alimonie pascere et eundem a luporum insidiis custodire omni cautele studio debeamus, que tunc efficacius adimplere possumus, si sacra religio in nostra diocesi recipiat incrementum, ad cuius exemplum plebs discat vivere et eius doctrinis salutaribus in- buatur. Hinc est quod ordo canonicorum regularium ordinis beati Augustini, licet a paucis citra tomporibus in istis partibus sit plantatus, in spirituali tamen vita et observancia regulari exercuit tantum, quod dignum ducimus, quod sicut in multorum edificacionis exemplum diffunditur et dilatatur vice merito sic eciam monasteriorum numero augeatur. Nos igitur Arnestus etc..
434 VIII. Erectiones. Wie bekannt hat Erzbischof Arnest im Jahre 1358 die „Libri erectionum‘ begründet, welche alle Stiftungen und Schen- kungen an Kirchen der Prager Diöcese enthalten, und die kirchliche Landtafel derselben bilden. Aus der Zeit vor 1358 sind die diesbezüglichen Nachrichten nicht so zahlreich und daher jede Bereicherung dieses Materials schätzbar. Von den in dieser Abtheilung vorkommenden Erectionen ist z. B. die Gründungsurkunde des Augustinerklosters zu Jaroměř (Nr. 1) bis jetzt unbekannt gewesen. Aus derselben erfahren wir nun auch, dass die Pfarrkirche zu Jaroměř von Bischof Johann IV. von Dražic der Probstei bei der Allerheiligenkirche in Prag incorporirt wurde, und dass das Kloster, welches an Stelle der Pfarrkirche daselbst errichtet wurde, dem jeweiligen Probst bei Allerheiligen als Entschädigung 24 Schock Gr. jährlich zahlen musste. Ebenso war die Stiftung der Präbende bei der Kirche des heiligen Egidi in Breslau für den Leitmeritzer Probst Bohuss von Pardubitz (Nr. 2) nicht bekannt. Nota tytulum erectionum. 1. Erectionem monasterii in Jermer (pro canonicis regu- laribus sti Augustini). In nomine domini amen. Pastoralis officii cura nos am- monet, ut gregem nobis creditum cibo spiritualis alimonie pascere et eundem a luporum insidiis custodire omni cautele studio debeamus, que tunc efficacius adimplere possumus, si sacra religio in nostra diocesi recipiat incrementum, ad cuius exemplum plebs discat vivere et eius doctrinis salutaribus in- buatur. Hinc est quod ordo canonicorum regularium ordinis beati Augustini, licet a paucis citra tomporibus in istis partibus sit plantatus, in spirituali tamen vita et observancia regulari exercuit tantum, quod dignum ducimus, quod sicut in multorum edificacionis exemplum diffunditur et dilatatur vice merito sic eciam monasteriorum numero augeatur. Nos igitur Arnestus etc..
Strana 435
435 ad perpetuam rei memoriam notum esse volumus tenore pre- sencium inspectoribus universis, quod nos cupientes divinum ac religionis cultum in nostra diocesi nostris temporibus ad- augere, parochialem occlesiam in opido regali Jermyr! super Albeam, solitam usque ad hee tempora per seculares clericos gubernari, que alias per bonc momorie dominum Johannem immediatum predecessorem nostrum propositure et capelle regie Omnium Sanctorum in castro Pragensi legitime incorporata extitit et unita, de ipsorum prepositi et capituli capelle regie consensu ut puta qui totum ius, quod eis in predicta ecclesia in Jermyr ac membris seu capellis suis spiritualiter ac tempo- raliter competebat et ex nomine jus patronatus ipsius ecclesie in nos unanimiter transfuderunt, ut eandom ecclesiam possemus libere de personis regularibus ordinare et nichilominus Sere- nissimi principis et domini nostri domini Karoli Romanorum regis semper augusti et Bohemie regis interveniente consensu et eciam capituli nostri, ad honorem dei omnipotentis et beate Marie semper virginis matris sue tociusque milicie triumphantis ecclesie predictam ecclesiam in Jermyr ab omni jure, subjec- tione et onere, quibus preposito et capitulo predicto capelle Omnium Sanctorum fuerat obnoxia, ipsam in conventualem canonicorum regularium ordinis sancti Augustini erigimus et eciam sublimamus, et ipsam ecclesiam in Jermyr una cum omnibus membris et capellis suis et universis suis redditibus et proventibus, in quibuscunque rebus consistant, in ipsorum canonicorum regularium jus et proprietatem transferimus et ea ipsis conferimus modo quo possumus meliori, decernentes, quod de cetero perpetuis futuris temporibus eadem ecclesia per ... prepositum canonicorum regularium gubernetur et conventus eiusdem monasterii vel maior et sanior pars prepositum sibi eligat quociens opus fuerit secundum sui ordinis instituta, qui 1 Jermer oder Jermyr Jaromèř. Balbin (Vita Arnesti 278) klagt über den Abgang sämmtlicher Urkunden dieses Kloster betreffend, so dass nicht einmal das Jahr der Gründung bestimmt werden könne, und setzt dieselbe in das Jahr 1356; Frind dagegen (Kircheng. II 320) in das Jahr c. 1349. — Unsere Formel stimmt mit dieser (Frinds) Angabe in- sofern überoin, als Karl IV. darin noch ,rex Romanorum‘ genannt wird, die Gründung also jedenfalls vor 1355 fallen muss. Da aber in Petit. V. 5, wo zur Sammlung von Beiträgen zum Baue des Klosters aufgefordert wird, noch Papst Clemens VI. genannt wird († 1352), so dürfte die An- nahme Frinds die richtige sein.
435 ad perpetuam rei memoriam notum esse volumus tenore pre- sencium inspectoribus universis, quod nos cupientes divinum ac religionis cultum in nostra diocesi nostris temporibus ad- augere, parochialem occlesiam in opido regali Jermyr! super Albeam, solitam usque ad hee tempora per seculares clericos gubernari, que alias per bonc momorie dominum Johannem immediatum predecessorem nostrum propositure et capelle regie Omnium Sanctorum in castro Pragensi legitime incorporata extitit et unita, de ipsorum prepositi et capituli capelle regie consensu ut puta qui totum ius, quod eis in predicta ecclesia in Jermyr ac membris seu capellis suis spiritualiter ac tempo- raliter competebat et ex nomine jus patronatus ipsius ecclesie in nos unanimiter transfuderunt, ut eandom ecclesiam possemus libere de personis regularibus ordinare et nichilominus Sere- nissimi principis et domini nostri domini Karoli Romanorum regis semper augusti et Bohemie regis interveniente consensu et eciam capituli nostri, ad honorem dei omnipotentis et beate Marie semper virginis matris sue tociusque milicie triumphantis ecclesie predictam ecclesiam in Jermyr ab omni jure, subjec- tione et onere, quibus preposito et capitulo predicto capelle Omnium Sanctorum fuerat obnoxia, ipsam in conventualem canonicorum regularium ordinis sancti Augustini erigimus et eciam sublimamus, et ipsam ecclesiam in Jermyr una cum omnibus membris et capellis suis et universis suis redditibus et proventibus, in quibuscunque rebus consistant, in ipsorum canonicorum regularium jus et proprietatem transferimus et ea ipsis conferimus modo quo possumus meliori, decernentes, quod de cetero perpetuis futuris temporibus eadem ecclesia per ... prepositum canonicorum regularium gubernetur et conventus eiusdem monasterii vel maior et sanior pars prepositum sibi eligat quociens opus fuerit secundum sui ordinis instituta, qui 1 Jermer oder Jermyr Jaromèř. Balbin (Vita Arnesti 278) klagt über den Abgang sämmtlicher Urkunden dieses Kloster betreffend, so dass nicht einmal das Jahr der Gründung bestimmt werden könne, und setzt dieselbe in das Jahr 1356; Frind dagegen (Kircheng. II 320) in das Jahr c. 1349. — Unsere Formel stimmt mit dieser (Frinds) Angabe in- sofern überoin, als Karl IV. darin noch ,rex Romanorum‘ genannt wird, die Gründung also jedenfalls vor 1355 fallen muss. Da aber in Petit. V. 5, wo zur Sammlung von Beiträgen zum Baue des Klosters aufgefordert wird, noch Papst Clemens VI. genannt wird († 1352), so dürfte die An- nahme Frinds die richtige sein.
Strana 436
436 prepositus demum per . . . archiepiscopum Pragensem, qui pro tempore fucrit, confirmetur addicientes quod prepositus, qui ibidem institutus fuerit et conventus pro propositura Omnium Sanctorum predicta 24 sexag. gross. pragens. perpetui census in aliquibus possessionibus aptis emere debeant in recomponsam onerum, que ipse prepositus Omnium Sanctorum et capitulum suum in predicta ecclosia in Jormyr et mombris suis obtine- bant, et antequam huiusmodi redditus comparaverint singulis annis predictas 24 sex. gross. ipsi prepositus et conventus in Jermyr predicto preposito Omnium Sanctorum sub cortis penis, ad quas se per suas literas obligabunt, solvere teneantur, juri- bus eciam et successorum nostrorum ct archidiaconi in eodem monasterio Jermirensi in omnibus semper salvis. In quorum etc.. 2. Erectio prebende (in ecclesia sti Egidii Wratislavie). In nomine domini Amen. Digne credimus agere, dum illis promocionis seu provisionis nostre liberalitatis dexteram aperimus, quibus propria virtutum opera et approbate vite commendacio iugiter suffragatur. Hec igitur nos Przyeczlaus dei gracia episcopus Wratislaviensis in honorabili viro domino Bohussio! preposito Lithomericensis Pragensis diocesis et cano- nico Magdeburgensis ecclesiarum nobis sincere dilecto conside- racione paterna pensantes ac propterea cupientes, ipsum tam- quam bene meritum specialis prerogative titulo decorare, pro ipso domino Bohussio canoniam in ecclesia collegiata s. Egidii Wratislavie creandam duximus et tonore presencium creamus et prebendam, quas aliis prebendis et canoniis inibi pro au- gmento divini nominis cultus ampliando sine cuiuspiam tamen preiudicio sociatas esse pro tempore volumus et adiunctas, de voluntate namque nostri Wratislaviensis capituli et consensu huic nove prebende taliter per nos erecte decen marcas gros- sorum in Conradswald Bregn.2 nec non in superiori Bela3 tres marcas et in Pyskerivilla! quatuor marcas gr. Rychenbachen- — 3 4 1 Bohuss von Pardubicz, Bruder des Prager Erzbischofs. 2 Konradswaldau, Kreis Brieg. Vgl. Heyne, Breslau 1. 903. Langenbielau (Heyne I. 702). Peiskersdorf bei Reichenbach im Schweidnitzer Archidiaconat. — Ueber die Stiftung selbst finden wir bei Heyne keine Erwähnung.
436 prepositus demum per . . . archiepiscopum Pragensem, qui pro tempore fucrit, confirmetur addicientes quod prepositus, qui ibidem institutus fuerit et conventus pro propositura Omnium Sanctorum predicta 24 sexag. gross. pragens. perpetui census in aliquibus possessionibus aptis emere debeant in recomponsam onerum, que ipse prepositus Omnium Sanctorum et capitulum suum in predicta ecclosia in Jormyr et mombris suis obtine- bant, et antequam huiusmodi redditus comparaverint singulis annis predictas 24 sex. gross. ipsi prepositus et conventus in Jermyr predicto preposito Omnium Sanctorum sub cortis penis, ad quas se per suas literas obligabunt, solvere teneantur, juri- bus eciam et successorum nostrorum ct archidiaconi in eodem monasterio Jermirensi in omnibus semper salvis. In quorum etc.. 2. Erectio prebende (in ecclesia sti Egidii Wratislavie). In nomine domini Amen. Digne credimus agere, dum illis promocionis seu provisionis nostre liberalitatis dexteram aperimus, quibus propria virtutum opera et approbate vite commendacio iugiter suffragatur. Hec igitur nos Przyeczlaus dei gracia episcopus Wratislaviensis in honorabili viro domino Bohussio! preposito Lithomericensis Pragensis diocesis et cano- nico Magdeburgensis ecclesiarum nobis sincere dilecto conside- racione paterna pensantes ac propterea cupientes, ipsum tam- quam bene meritum specialis prerogative titulo decorare, pro ipso domino Bohussio canoniam in ecclesia collegiata s. Egidii Wratislavie creandam duximus et tonore presencium creamus et prebendam, quas aliis prebendis et canoniis inibi pro au- gmento divini nominis cultus ampliando sine cuiuspiam tamen preiudicio sociatas esse pro tempore volumus et adiunctas, de voluntate namque nostri Wratislaviensis capituli et consensu huic nove prebende taliter per nos erecte decen marcas gros- sorum in Conradswald Bregn.2 nec non in superiori Bela3 tres marcas et in Pyskerivilla! quatuor marcas gr. Rychenbachen- — 3 4 1 Bohuss von Pardubicz, Bruder des Prager Erzbischofs. 2 Konradswaldau, Kreis Brieg. Vgl. Heyne, Breslau 1. 903. Langenbielau (Heyne I. 702). Peiskersdorf bei Reichenbach im Schweidnitzer Archidiaconat. — Ueber die Stiftung selbst finden wir bei Heyne keine Erwähnung.
Strana 437
437 sium districtuum nostre diocesis in fertonibus decimalibus ad mensam nostram episcopalem spectantes assignavimus, depu- tavimus et presentibus assignamus ac predicto domino Bohussio huiusmodi prebendam et canonicatum sic do novo creatas in prefata ecclesia s. Egidii conferimus sibique exigentibus suis multiplicibus virtutum meritis de illis providemus per presentes, ita tamen, quod post mortem ipsius domini Bohussii predicti canonicatus et prebenda, qui sunt cum ipsius persona taliter de novo creati, esse desinant cum persona. Supradicti quoque fertones decimales decem et septem marce statim ad episco- palem mensam nostram libere et integraliter revertantur, quos nos post mortem dicti Bohussii extunc prout exnunc ad eandem episcopalem mensam presentibus revocamus ac eos decernimus revocatos. Preterea ex gracia cum ipso nostro Wratislaviensi capitulo admittimus speciali, quod prefatus dominus Bohussius supradictos canonicatum et prebendam cum quacunque persona ydonea volucrit pro alio ecclosiastico beneficio permutare in semel in ecclesia, civitate et diocesi Wratislaviensi duntaxat consistentibus possit et valeat canonice permutare et ipsa per- sona, cum qua sic permutaverit, mortua seu defuncta canonia huiusmodi et prebenda modo superius expressato ad eandem nostram episcopalem mensam libere revertantur et sint eciam totaliter revocate. In cuius rei testimonium etc. . . Actum et datum Wratyslavie presentibus etc. . . 3. Erectio monasterfi in Scalicz ordinis Cisterciensis. 1 4. Forma creacionis misse s. Marie in Glacz (cantande perpetno). In nomine domini amen. Nos Arnestus etc. . (Es folgt eine längere Arenga, sodann :) Cupientes igitur terrena in cele- stia et transitoria in cterna felici commercio commutare vitam- que consequi sempiternam, ad honorem, laudem et gloriam dei 1 Dicse Formel (eigentlich erzbischöfliche Bestltigung der Stiftung des Kanzlers Dietrich von Kugelweit, Bischofs von Minden dd. 1357, 12. No- vembris) ist abgedruckt in Borový, Lib. erect. I. 13.
437 sium districtuum nostre diocesis in fertonibus decimalibus ad mensam nostram episcopalem spectantes assignavimus, depu- tavimus et presentibus assignamus ac predicto domino Bohussio huiusmodi prebendam et canonicatum sic do novo creatas in prefata ecclesia s. Egidii conferimus sibique exigentibus suis multiplicibus virtutum meritis de illis providemus per presentes, ita tamen, quod post mortem ipsius domini Bohussii predicti canonicatus et prebenda, qui sunt cum ipsius persona taliter de novo creati, esse desinant cum persona. Supradicti quoque fertones decimales decem et septem marce statim ad episco- palem mensam nostram libere et integraliter revertantur, quos nos post mortem dicti Bohussii extunc prout exnunc ad eandem episcopalem mensam presentibus revocamus ac eos decernimus revocatos. Preterea ex gracia cum ipso nostro Wratislaviensi capitulo admittimus speciali, quod prefatus dominus Bohussius supradictos canonicatum et prebendam cum quacunque persona ydonea volucrit pro alio ecclosiastico beneficio permutare in semel in ecclesia, civitate et diocesi Wratislaviensi duntaxat consistentibus possit et valeat canonice permutare et ipsa per- sona, cum qua sic permutaverit, mortua seu defuncta canonia huiusmodi et prebenda modo superius expressato ad eandem nostram episcopalem mensam libere revertantur et sint eciam totaliter revocate. In cuius rei testimonium etc. . . Actum et datum Wratyslavie presentibus etc. . . 3. Erectio monasterfi in Scalicz ordinis Cisterciensis. 1 4. Forma creacionis misse s. Marie in Glacz (cantande perpetno). In nomine domini amen. Nos Arnestus etc. . (Es folgt eine längere Arenga, sodann :) Cupientes igitur terrena in cele- stia et transitoria in cterna felici commercio commutare vitam- que consequi sempiternam, ad honorem, laudem et gloriam dei 1 Dicse Formel (eigentlich erzbischöfliche Bestltigung der Stiftung des Kanzlers Dietrich von Kugelweit, Bischofs von Minden dd. 1357, 12. No- vembris) ist abgedruckt in Borový, Lib. erect. I. 13.
Strana 438
438 eiusdemque genitricis virginis Marie et in divini cultus augmen- tum missam de ipsa virgine gloriosa in ecclesia parochiali fratrum Cruciferorum ordinis s. Johannis Jerosolimitani in Glacz, ad quam specialem graciam et devocionem habuimus et habemus per unum plebanum ex fratribus predictis et qua- tuor clericos seculares perpetuis temporibus in choro ciusdem ecclesie in altari maiori in honore ipsius sanctissime virginis Marie dedicato ordinamus et presentibus instituimus sub nota singulis diebus decantandam. Et quia spiritualia sine tempora- libus non subsistunt, idcirco ut memorati commendator, fratres et clerici, qui nunc sunt, erunt et pro tompore seu perpetuis temporibus fuerint et esse debent, eiusdem ecclesie in divinis officiis diurnis et nocturnis devote et laudabiliter servientes decencius valeant sustentari et alia necessaria exinde percipere et habere, villam nostram patrimonialem et fratrum nostrorum utpote Bohute prepositi Lithomericensis, Smilonis et Wilhelmi de Pardubicz dictam Lhotam districtus Mutensis cum agris cultis et incultis, pratis, pascuis, ortis, pomeriis, aquis aqua- rumque decursibus, piscacionibus, piscatoribus, fructibus, reddi- tibus, proventibus, juribus, honoribus, emolumentis, vinetis, gadibus, circumferenciis et limitibus et aliis universis utilitati- bus, pertinenciis ad premissa, accedente ad hoc voluntate et consensu fratrum nostrorum predictorum ecclesie prefate paro- chiali commendatori et fratribus domuique ipsorum ibidem in Glacz de pure mentis beneplacito sponte et liberaliter dona- vimus et donamus, errogamus, consensimus et concedimus, conferimus et contulimus ac donacionis titulo presentibus assignamus, omne jus proprictatis et directi dominii ac utili- tatis predictorum reddituum et bonorum in prefatos commen- datorem, fratres successoresque ipsorum liberalitor transferentes proprietatis jure per ipsos perpetuo procul dubio possidentes (sic, possidendos) seu possidenda ad usum et congruam susten- tacionem eorundem fratrum et clericorum antedictorum, ut eo quiecius genitricis dei prefate queant et delectentur expromere, quo sibi in temporalium rerum usibus agnoverint competencius fore provisum, renunciantes expresse pro nobis et fratribus nostris predictis omni iuri, auxilio aut actioni, que nobis competere possint in bonis predictis quomodolibet infuturum sub infra- scriptis tamen condicionibus, modis, pactis et oncribus per predictos commendatorem et fratres in Glacz, qui nunc sunt
438 eiusdemque genitricis virginis Marie et in divini cultus augmen- tum missam de ipsa virgine gloriosa in ecclesia parochiali fratrum Cruciferorum ordinis s. Johannis Jerosolimitani in Glacz, ad quam specialem graciam et devocionem habuimus et habemus per unum plebanum ex fratribus predictis et qua- tuor clericos seculares perpetuis temporibus in choro ciusdem ecclesie in altari maiori in honore ipsius sanctissime virginis Marie dedicato ordinamus et presentibus instituimus sub nota singulis diebus decantandam. Et quia spiritualia sine tempora- libus non subsistunt, idcirco ut memorati commendator, fratres et clerici, qui nunc sunt, erunt et pro tompore seu perpetuis temporibus fuerint et esse debent, eiusdem ecclesie in divinis officiis diurnis et nocturnis devote et laudabiliter servientes decencius valeant sustentari et alia necessaria exinde percipere et habere, villam nostram patrimonialem et fratrum nostrorum utpote Bohute prepositi Lithomericensis, Smilonis et Wilhelmi de Pardubicz dictam Lhotam districtus Mutensis cum agris cultis et incultis, pratis, pascuis, ortis, pomeriis, aquis aqua- rumque decursibus, piscacionibus, piscatoribus, fructibus, reddi- tibus, proventibus, juribus, honoribus, emolumentis, vinetis, gadibus, circumferenciis et limitibus et aliis universis utilitati- bus, pertinenciis ad premissa, accedente ad hoc voluntate et consensu fratrum nostrorum predictorum ecclesie prefate paro- chiali commendatori et fratribus domuique ipsorum ibidem in Glacz de pure mentis beneplacito sponte et liberaliter dona- vimus et donamus, errogamus, consensimus et concedimus, conferimus et contulimus ac donacionis titulo presentibus assignamus, omne jus proprictatis et directi dominii ac utili- tatis predictorum reddituum et bonorum in prefatos commen- datorem, fratres successoresque ipsorum liberalitor transferentes proprietatis jure per ipsos perpetuo procul dubio possidentes (sic, possidendos) seu possidenda ad usum et congruam susten- tacionem eorundem fratrum et clericorum antedictorum, ut eo quiecius genitricis dei prefate queant et delectentur expromere, quo sibi in temporalium rerum usibus agnoverint competencius fore provisum, renunciantes expresse pro nobis et fratribus nostris predictis omni iuri, auxilio aut actioni, que nobis competere possint in bonis predictis quomodolibet infuturum sub infra- scriptis tamen condicionibus, modis, pactis et oncribus per predictos commendatorem et fratres in Glacz, qui nunc sunt
Strana 439
439 et qui pro tempore fuerint, perpetuis temporibus observandis. Et primo, quod commendator seu ipsius vicesgerens fratresque ibidem conventum facientes unum fratrem plebanum habere et tenere ultra numerum ipsorum consuetum tenebuntur, pro cuius sustentacione ipsis quinque sexag. gross. argenteorum in dicta villa Lhota duximus assignandas et presentibus assignamus. Item commendator vel eins vicesgerens tenetur ordinare qua- tuor clericos ad sacros ordines aptos vel ad sacerdocium habiles et ydoneos aut sacerdotes, qui cum fratre predicto missam b. virginis Salve sancta parens vel aliam de ipsa virgine tempori competentem cottidie in aurora in altari eiusdem virginis glo- riose in choro, diebus singulis Salve Regina ante incepcionem eiusdem misse et post Completorium similiter dicto (fratre) vel alio incipiente cum versiculo et collecta consuetis et compe- tentibus sub nota per se vel alios decantare teneantur, excepto die parasceven, in qua abstinere a predicta missa debebunt ob reverenciam divinice passionis et eius matris doloris, cuius tunc animam filii mortis gladius pertransivit, qua decet Christi- fideles ad servientes matri eius plus plangere quam cantare. Pro quorum sustentacione in prefata villa Lhota VIII sexag. gr. ipsis fratribus similiter deputamus, et idem commendator, qui pro tempore fuerit vel eius vicesgerens cottidieque eisdem clericis unicuique ipsorum interessentibus misse predicte qua- tuor denarios per nos usnalis monete tenebitur assignare pote- ritque cosdem clericos idem commendator instituere et desti- tuere et ydoneos ordinare quando et quociens sibi visum fuerit expedire. Item volumus et ordinamus, quod postquam vocacione divina de hoc seculo vocati et viam universe carnis ingressi fuerimus, anniversarium deposicionis nostre cum vigiliis novem lectionum et missa defunctorum sub nota tercia die post quod- libet festum b. virginis Marie, nisi festum aliud impediat tunc sequenti die, qua fieri potest, predicti fratres devote et decenter peragere teneantur, quibus duas sexag. in villa prefata pro qualibet die mediam sexagenam pro pitancia fratrum ibidem assignamus. Item quinque sexagenas minus 5 gr. et 4 d. occa- sione erectionis monasterii Montis sancte Marie (sc. in Rudnicz) canonicorum regularium pro dampnis et satisfactione, que in offertorio et aliis oblagiis possent habere nunc et in futuro, prelibate parochie et fratribus eiusdem seu domui ipsorum, prout esse eciam in litera nostre ordinacionis sive arbitrii
439 et qui pro tempore fuerint, perpetuis temporibus observandis. Et primo, quod commendator seu ipsius vicesgerens fratresque ibidem conventum facientes unum fratrem plebanum habere et tenere ultra numerum ipsorum consuetum tenebuntur, pro cuius sustentacione ipsis quinque sexag. gross. argenteorum in dicta villa Lhota duximus assignandas et presentibus assignamus. Item commendator vel eins vicesgerens tenetur ordinare qua- tuor clericos ad sacros ordines aptos vel ad sacerdocium habiles et ydoneos aut sacerdotes, qui cum fratre predicto missam b. virginis Salve sancta parens vel aliam de ipsa virgine tempori competentem cottidie in aurora in altari eiusdem virginis glo- riose in choro, diebus singulis Salve Regina ante incepcionem eiusdem misse et post Completorium similiter dicto (fratre) vel alio incipiente cum versiculo et collecta consuetis et compe- tentibus sub nota per se vel alios decantare teneantur, excepto die parasceven, in qua abstinere a predicta missa debebunt ob reverenciam divinice passionis et eius matris doloris, cuius tunc animam filii mortis gladius pertransivit, qua decet Christi- fideles ad servientes matri eius plus plangere quam cantare. Pro quorum sustentacione in prefata villa Lhota VIII sexag. gr. ipsis fratribus similiter deputamus, et idem commendator, qui pro tempore fuerit vel eius vicesgerens cottidieque eisdem clericis unicuique ipsorum interessentibus misse predicte qua- tuor denarios per nos usnalis monete tenebitur assignare pote- ritque cosdem clericos idem commendator instituere et desti- tuere et ydoneos ordinare quando et quociens sibi visum fuerit expedire. Item volumus et ordinamus, quod postquam vocacione divina de hoc seculo vocati et viam universe carnis ingressi fuerimus, anniversarium deposicionis nostre cum vigiliis novem lectionum et missa defunctorum sub nota tercia die post quod- libet festum b. virginis Marie, nisi festum aliud impediat tunc sequenti die, qua fieri potest, predicti fratres devote et decenter peragere teneantur, quibus duas sexag. in villa prefata pro qualibet die mediam sexagenam pro pitancia fratrum ibidem assignamus. Item quinque sexagenas minus 5 gr. et 4 d. occa- sione erectionis monasterii Montis sancte Marie (sc. in Rudnicz) canonicorum regularium pro dampnis et satisfactione, que in offertorio et aliis oblagiis possent habere nunc et in futuro, prelibate parochie et fratribus eiusdem seu domui ipsorum, prout esse eciam in litera nostre ordinacionis sive arbitrii
Strana 440
440 tactum et expressum deputamus et legamus. Residuam vero partem census in eadem villa Lhota, qui extenditur ad VIII sexag. gross. predictorum in numero, quamdiu vita comes nobis fuerit, nostre disposicioni seu ordinacioni reservamus, post mortem vero nostram disposicionem illarum VIII sexag. fratri Jacobo commendatori in Glacz committimus in parte et in toto, qui in disposicione ipsarum, quod de ipsis fieri debeat, jam de intencione et voluntate nostris plenius est informatus, qui si prius quam nos moreretur, tunc loco sui possumus et volumus et debemus alium pro disposicione huius ordinanda subrogare, ambobus vero nobis morientibus commendatori, qui pro tem- pore fuerit, ut dicta onera superius expressata eo diligencius valeat promovere et ad inplecionem corundem perducere pro- utilitate domus et expensis melius supportandis, duas sexag. singulis annis retinebit, fratres vero predicti commemoracionem omnium fidelium defunctorum tercia vel quarta die post quod- libet quatuor tempora facere teneantur, quibus in dieta villa Lhota pro qualibet die per mediam sexagenam gross. pro pitancia et commemoracione assignamus, superfluas vero qua- tuor sexagenas cum duabus sexag, in commemoracionem om- nium fidelium defunctorum expendendis, de quibus supra pie- tanciarius, qui pro tempore fuerit, in potestatem suam recipiat a commendatore sive in censibus ville prenotate et de ipsis quatuor sexagenis in qualibet die octavo festorum beate vir- ginis, utpote Assumpcionis, Nativitatis, Conceptionis, Purifica- cionis et Anunciacionis et in festo sanctorum Johannis ante portam latinam in octava s. Johannis Baptiste, die s. Marie Magdalene, die s. Jacobi maioris et s. Egidii pietancias faciet facere et debebit, prout sibi conveniencius visum fuerit expe- dire. Quandocunque vero prelibati commendator et fratres in premissis vel aliquo premissorum circa explecionem eorundem negligenciam committerent, quod pro prima vice pro negli- gencia huiusmodi penam unius fertonis grossorum incurrant, secunda vice similiter et tercia vice eciam similiter, quam penam promiserunt solvere et solucionem dicte pene judici et juratis civitatis Glaczensis assignare, nullam defensionem juris vel facti adhibentes, qui eandem distribuant et distribuere teneantur inter pauperes ibidem in hospitali degentes; quarta vero vice si negligentes fuerint ipse commendator seu vices eius gerens ac fratres predicti ab ingressu ecclesie ipso facto
440 tactum et expressum deputamus et legamus. Residuam vero partem census in eadem villa Lhota, qui extenditur ad VIII sexag. gross. predictorum in numero, quamdiu vita comes nobis fuerit, nostre disposicioni seu ordinacioni reservamus, post mortem vero nostram disposicionem illarum VIII sexag. fratri Jacobo commendatori in Glacz committimus in parte et in toto, qui in disposicione ipsarum, quod de ipsis fieri debeat, jam de intencione et voluntate nostris plenius est informatus, qui si prius quam nos moreretur, tunc loco sui possumus et volumus et debemus alium pro disposicione huius ordinanda subrogare, ambobus vero nobis morientibus commendatori, qui pro tem- pore fuerit, ut dicta onera superius expressata eo diligencius valeat promovere et ad inplecionem corundem perducere pro- utilitate domus et expensis melius supportandis, duas sexag. singulis annis retinebit, fratres vero predicti commemoracionem omnium fidelium defunctorum tercia vel quarta die post quod- libet quatuor tempora facere teneantur, quibus in dieta villa Lhota pro qualibet die per mediam sexagenam gross. pro pitancia et commemoracione assignamus, superfluas vero qua- tuor sexagenas cum duabus sexag, in commemoracionem om- nium fidelium defunctorum expendendis, de quibus supra pie- tanciarius, qui pro tempore fuerit, in potestatem suam recipiat a commendatore sive in censibus ville prenotate et de ipsis quatuor sexagenis in qualibet die octavo festorum beate vir- ginis, utpote Assumpcionis, Nativitatis, Conceptionis, Purifica- cionis et Anunciacionis et in festo sanctorum Johannis ante portam latinam in octava s. Johannis Baptiste, die s. Marie Magdalene, die s. Jacobi maioris et s. Egidii pietancias faciet facere et debebit, prout sibi conveniencius visum fuerit expe- dire. Quandocunque vero prelibati commendator et fratres in premissis vel aliquo premissorum circa explecionem eorundem negligenciam committerent, quod pro prima vice pro negli- gencia huiusmodi penam unius fertonis grossorum incurrant, secunda vice similiter et tercia vice eciam similiter, quam penam promiserunt solvere et solucionem dicte pene judici et juratis civitatis Glaczensis assignare, nullam defensionem juris vel facti adhibentes, qui eandem distribuant et distribuere teneantur inter pauperes ibidem in hospitali degentes; quarta vero vice si negligentes fuerint ipse commendator seu vices eius gerens ac fratres predicti ab ingressu ecclesie ipso facto
Strana 441
441 sint suspensi et si pertinaciter premissa omnia vel aliquorum premissorum adimplere noluerint per unum mensem extunc ipsa parochialis ecclesia ipso facto supposita sit ecclesiastico interdicto tamdiu donec premissa neglecta in statum pristinum reformentur, nisi talis casus fortuitus et eventus evidens, quod absit, eveniret, qui eos circa explecionem onerum suprascrip- torum possit notabiliter ac probabiliter excusare. Item si omnia prefata non curaverint adimplere et fuerint de negligencia canonice moniti et convicti, tunc predicta villa cum omnibus suis pertinenciis ad ecclesiam Pragensem et mensam archi- episcopalem devolvatur. Ad que omnia et singula superius ex- pressata explenda per eos fideliter commendator et fratres predicti de Glacz se suis literis patentibus cum appensione sigilli fratris Galli de Lemberg, prioris domus ordinis predic- torum per Boemiam, Poloniam, Moraviam et Austriam obligabunt et obligare tenentur. Preterea . . . . nos Arnestus archiepi- scopus supradictus omnes et singulos Christifideles, cuiuscunque status ant preeminencie existant, auctoritate omnipotentis dei, qua fungimur in hac parte, exhortando requirimus et monemus et in remissionem iniungimus peccatorum, ut nullus bona et red- ditus supradictos predicte ecclesie s. Marie, commendatori et fra- tribus domuique ipsorum in Glacz collatos seu collata invadere sen spoliare aut quamvis molestiam inferre seu irrogare audeat et presumat, alioquin contrarium faciens, nisi celeri restitucione et satisfactione prospexerit, indignacionem omnipotentis dei, qui iratus animas percutit ipsiusque genitricis . . . ipso facto incurrat et maledictione perpetua feriatur, quosquidem inva- sores bonorum ecclesiasticorum constat a patre et filio et spiritu sancto condempnatos esse et deputabuntur etc. .. In quorum omnium testimonium et robur perpetuo valiturum pre- sentes literas fieri volumus etc. .. 1 1 Balbin (Vita Arnesti 46) bringt ans dem Archiv zu Glatz eine Urkunde dd. 1352, 8. Januarii, in welcher diese Stiftung des Erzbischofs Arnest in den Hauptsachen wiederholt wird. Zu Ende ist die Ratification des Ordenspriors Gallus von Lemberg.
441 sint suspensi et si pertinaciter premissa omnia vel aliquorum premissorum adimplere noluerint per unum mensem extunc ipsa parochialis ecclesia ipso facto supposita sit ecclesiastico interdicto tamdiu donec premissa neglecta in statum pristinum reformentur, nisi talis casus fortuitus et eventus evidens, quod absit, eveniret, qui eos circa explecionem onerum suprascrip- torum possit notabiliter ac probabiliter excusare. Item si omnia prefata non curaverint adimplere et fuerint de negligencia canonice moniti et convicti, tunc predicta villa cum omnibus suis pertinenciis ad ecclesiam Pragensem et mensam archi- episcopalem devolvatur. Ad que omnia et singula superius ex- pressata explenda per eos fideliter commendator et fratres predicti de Glacz se suis literis patentibus cum appensione sigilli fratris Galli de Lemberg, prioris domus ordinis predic- torum per Boemiam, Poloniam, Moraviam et Austriam obligabunt et obligare tenentur. Preterea . . . . nos Arnestus archiepi- scopus supradictus omnes et singulos Christifideles, cuiuscunque status ant preeminencie existant, auctoritate omnipotentis dei, qua fungimur in hac parte, exhortando requirimus et monemus et in remissionem iniungimus peccatorum, ut nullus bona et red- ditus supradictos predicte ecclesie s. Marie, commendatori et fra- tribus domuique ipsorum in Glacz collatos seu collata invadere sen spoliare aut quamvis molestiam inferre seu irrogare audeat et presumat, alioquin contrarium faciens, nisi celeri restitucione et satisfactione prospexerit, indignacionem omnipotentis dei, qui iratus animas percutit ipsiusque genitricis . . . ipso facto incurrat et maledictione perpetua feriatur, quosquidem inva- sores bonorum ecclesiasticorum constat a patre et filio et spiritu sancto condempnatos esse et deputabuntur etc. .. In quorum omnium testimonium et robur perpetuo valiturum pre- sentes literas fieri volumus etc. .. 1 1 Balbin (Vita Arnesti 46) bringt ans dem Archiv zu Glatz eine Urkunde dd. 1352, 8. Januarii, in welcher diese Stiftung des Erzbischofs Arnest in den Hauptsachen wiederholt wird. Zu Ende ist die Ratification des Ordenspriors Gallus von Lemberg.
Strana 442
442 5. Forma super creacione alicuius loci in collegium (pro Sclavis Prage). Arnestus etc. . Universis ad quos presentes pervenerint salutem in eo, qui est omnium vera salus. Et si cunctis quantum cum deo possumus nos liberales et benivolos exhibere debea- mus, ibi tamen hoc precipue debemus et tenemur facere, ubi divinus cultus intenditur, ecclesiarum quoque et personarum in ipsis ministrancium utilitas procuratur, sane pro parte sere- nissimi principis et domini nostri domini Caroli Romanorum regis semper augusti et Boemie regis litera quedain eins sigillo regio sigillata in filis sericis pendenti non cancellata, non abo- lita, non viciata nec in aliqua parte sui suspecta, sed omni vicio et suspicione carens, nobis fuit exhibita tenoris de verbo ad verbum et continencie infrascripte: Karolus etc.1 . . . Supplicatumque nobis extitit, ut locum, qui alias in honorem beatorum Cozme et Damyani martirum fuerat consecratus, ubi monasterium in honore beati Jeronimi facundissimi doctoris fieri optabat, quem ipse iam competenter dotavit et dotare promittebat, prerogativis collegii insigniremus, quodque prelatus, qui ibidem per monachos esset electus, abbatis nomine potiretur, cui una cum monachis suis divina officia diurna pariter et nocturna in lingua Sklavika esset celebrandi facultas et quod vacacione ordinacionem et disposicionem suas penis spiritualibus iuvaremus. Nos igitur devocionem ipsius, quam ad sanctam dei ac ipsius ministros gerit ecclesiam, propensius inter nos pen- santes ipsumque in devocione, honore et promocione, quibus ecclesie dei ac ministris ipsius fervorem afficitur, eo amplius solidare volentes et firmare, maxime cum eciam in commissis a sanctissimo in Christo patre et domino d. Clemente papa VI. aliquid de predictis per eius patentes literas reperimus,2 tum eciam quia disposicio ipsius redundat in divini cultus augmentum, 1 Die Erectionsurkunde des Slavenklosters dd. 21. November 1347 ist ab- gedruckt bei Pelzl, Karl IV. I. Urk. 91, auch bei Frind II. 438. — Die nach unserer Ansicht ältere Gründungsurkunde des Klosters s. Donat IX. 2. — Ueber dem Namen ,Karolus‘ hat in unserm Formelbuch eine spätere Hand zugeschrieben ,in 3 folio'. Die betreffende Erlaubniss Clemens VI. in Pelzl, Karl IV. Bd. I, Ur- kundenb. S. 90.
442 5. Forma super creacione alicuius loci in collegium (pro Sclavis Prage). Arnestus etc. . Universis ad quos presentes pervenerint salutem in eo, qui est omnium vera salus. Et si cunctis quantum cum deo possumus nos liberales et benivolos exhibere debea- mus, ibi tamen hoc precipue debemus et tenemur facere, ubi divinus cultus intenditur, ecclesiarum quoque et personarum in ipsis ministrancium utilitas procuratur, sane pro parte sere- nissimi principis et domini nostri domini Caroli Romanorum regis semper augusti et Boemie regis litera quedain eins sigillo regio sigillata in filis sericis pendenti non cancellata, non abo- lita, non viciata nec in aliqua parte sui suspecta, sed omni vicio et suspicione carens, nobis fuit exhibita tenoris de verbo ad verbum et continencie infrascripte: Karolus etc.1 . . . Supplicatumque nobis extitit, ut locum, qui alias in honorem beatorum Cozme et Damyani martirum fuerat consecratus, ubi monasterium in honore beati Jeronimi facundissimi doctoris fieri optabat, quem ipse iam competenter dotavit et dotare promittebat, prerogativis collegii insigniremus, quodque prelatus, qui ibidem per monachos esset electus, abbatis nomine potiretur, cui una cum monachis suis divina officia diurna pariter et nocturna in lingua Sklavika esset celebrandi facultas et quod vacacione ordinacionem et disposicionem suas penis spiritualibus iuvaremus. Nos igitur devocionem ipsius, quam ad sanctam dei ac ipsius ministros gerit ecclesiam, propensius inter nos pen- santes ipsumque in devocione, honore et promocione, quibus ecclesie dei ac ministris ipsius fervorem afficitur, eo amplius solidare volentes et firmare, maxime cum eciam in commissis a sanctissimo in Christo patre et domino d. Clemente papa VI. aliquid de predictis per eius patentes literas reperimus,2 tum eciam quia disposicio ipsius redundat in divini cultus augmentum, 1 Die Erectionsurkunde des Slavenklosters dd. 21. November 1347 ist ab- gedruckt bei Pelzl, Karl IV. I. Urk. 91, auch bei Frind II. 438. — Die nach unserer Ansicht ältere Gründungsurkunde des Klosters s. Donat IX. 2. — Ueber dem Namen ,Karolus‘ hat in unserm Formelbuch eine spätere Hand zugeschrieben ,in 3 folio'. Die betreffende Erlaubniss Clemens VI. in Pelzl, Karl IV. Bd. I, Ur- kundenb. S. 90.
Strana 443
443 peticionem ipsius iustam, racionabilem atque piam admisimus et exnunc admittimus, graciose diffinientes fratres lingue Skla- vonice ordinis s. Benedicti posse locum predictum recipere et in ipso in lingua Sklavica iuxta ritum suum divina decantare, officiare nocturna pariter et diurna, quodque ab hodie in antea, dum opus fuerit, prelatum sibi eligere valeant, nomen abbatis ipsum haberc volentes, qui munus confirmacionis et benedictionis, quod a successoribus nostris recipiet nostreque iurisdictioni ut alii abbates nostre diocesis ordinis iam dicti in totum et per omnia subiacebunt, sigillum camere, cassam, capitulum et alia insignia collegii sibi concedentes, dotacionem insuper ordina- cionem ac disposicionem prefati principis et domini nostri domini Karoli Romanorum regis etc. quoad omnes eius clau- sulas et puncta presentibus confirmamus omnibus et singulis sub pena excommunicacionis, quam in quemlibet contrafacien- tem sex dierum monicione canonica premissa ferimus in hiis scriptis districte inhibentes, ne quis premissa seu ipsorum ali- quid in toto vel in parte audeat infringere nec eis ausu teme- rario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignacionem dei omnipotentis et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius nec non sanctorum martirum et patronorum nostrorum Viti, Venceslai atque Adalberti et beatissimi Ieronimi patroni monasterii iam dicti se noverit incursurum et nichilo- minus excommunicacionis sentencia iam per nos lata, nisi infra octo dierum spacium a die perpetrati excessus computandorum satisfecerit competenter, se noverit innodatum. In quorum om- nium testimonium etc. . . 6. Forma de creacione alicuius vicarii de novo (in ecclesia Luthomierzicz pro preposito). In dei nomine Amen. Experiencia efficax magistra docet, quod momentanea seu temporalia servicia plerumque ecclesiis dampna inferunt, cultum divinum interrumpunt ipsosque ser- vientes nonnunquam mercede condigna spoliant, etc. . . . Hec igitur ego T. prepositus Luthomericensis sollicite in animo meo pensans et revolvens, premissis in quantum possum et 1 Tammo. Vgl. Disp. IV. 1. Archiv. Bd. LXI. H. Hälfte. 29
443 peticionem ipsius iustam, racionabilem atque piam admisimus et exnunc admittimus, graciose diffinientes fratres lingue Skla- vonice ordinis s. Benedicti posse locum predictum recipere et in ipso in lingua Sklavica iuxta ritum suum divina decantare, officiare nocturna pariter et diurna, quodque ab hodie in antea, dum opus fuerit, prelatum sibi eligere valeant, nomen abbatis ipsum haberc volentes, qui munus confirmacionis et benedictionis, quod a successoribus nostris recipiet nostreque iurisdictioni ut alii abbates nostre diocesis ordinis iam dicti in totum et per omnia subiacebunt, sigillum camere, cassam, capitulum et alia insignia collegii sibi concedentes, dotacionem insuper ordina- cionem ac disposicionem prefati principis et domini nostri domini Karoli Romanorum regis etc. quoad omnes eius clau- sulas et puncta presentibus confirmamus omnibus et singulis sub pena excommunicacionis, quam in quemlibet contrafacien- tem sex dierum monicione canonica premissa ferimus in hiis scriptis districte inhibentes, ne quis premissa seu ipsorum ali- quid in toto vel in parte audeat infringere nec eis ausu teme- rario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignacionem dei omnipotentis et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius nec non sanctorum martirum et patronorum nostrorum Viti, Venceslai atque Adalberti et beatissimi Ieronimi patroni monasterii iam dicti se noverit incursurum et nichilo- minus excommunicacionis sentencia iam per nos lata, nisi infra octo dierum spacium a die perpetrati excessus computandorum satisfecerit competenter, se noverit innodatum. In quorum om- nium testimonium etc. . . 6. Forma de creacione alicuius vicarii de novo (in ecclesia Luthomierzicz pro preposito). In dei nomine Amen. Experiencia efficax magistra docet, quod momentanea seu temporalia servicia plerumque ecclesiis dampna inferunt, cultum divinum interrumpunt ipsosque ser- vientes nonnunquam mercede condigna spoliant, etc. . . . Hec igitur ego T. prepositus Luthomericensis sollicite in animo meo pensans et revolvens, premissis in quantum possum et 1 Tammo. Vgl. Disp. IV. 1. Archiv. Bd. LXI. H. Hälfte. 29
Strana 444
444 valeo volens occurrere, cum alias me et successores meos tem- poralem habere opporteat vicarium, quemadmodum predeces- sores mei prepositi Luthomericonses habuerunt, eidemque vicario de vite necessariis providere disposui, feci et ordinavi et pre- sentibus dispono, facio et ordino, quod in ecclesia mea pre- dicta loco vicarii temporalis et momentanei ab hodie in antea perpetuis futuris temporibus perpetuus sit et habeatur vicarius, qui erit, debet et debebit censeri vicarius prepositi Lutho- mericensis et stallo in choro inmediate post canonicos utetur, qui eciam pro expensis mense cottidiane, si ego vel successores mei sibi easdem in domo propria nollem ministrare, a me vel a quolibet successorum meorum habebit annuatim III sexagenas gross., quarum medietas in beati Galli et alia in beati Georgii festis sibi de camera prepositi Luthomericensis, qui fuerit pro tempore, quavis excusacione, difficultate seu dilacione cessan- tibus cum effectu debebit assignari, pro necessariis vero aliis habebit et habere debet similiter de camera prepositi annuatim II sexag. in terminis predictis, insuper habebit decimas planas curie in K.,1 que est prepositi Luthomericensis, videlicet de pisis, canapo, mileo, papavere, tritico, ordeo, siligine et avena quatuor duntaxat mensuras, una scilicet tritici, secunda siliginis, tercia ordei, quarta avene decimarum nomine pro plebano ibidem in K. ante omnia deductis. Reget eciam capellam s. Blasii sitam in ambitu ecclesie predicte, offertorium et alias obven- ciones eiusdem in usus suos convertendo, super qua vicarius huiusmodi principaliter fundatur et ad quam capellam huius- modi ab antiquo pertinere dinoscitur. Quibus rector ipsius con- tentus erit, nec ultra predicta aliquid ex debito sibi poterit vendicare, nisi diligencia et sollicitudine ipsius attentis prepo- situs vellet eum consolacione respicere ampliori. Sed quum disposicio et ordinacio predicte in non modicum ecclesie pre- fate nec non successorum meorum redundant profectum, . . . idcirco ad robur premissorum perpetuo valiturum venerabili in Christo patri et domino d. Arnesto etc. . . presentibus humi- liter supplico, quatenus disposicionem et ordinacionem meas predictas quoad omnes ipsius clausulas et puncta ratificare et 1 Krzesticz (Křešic bei Leitmeritz), nach Balbin, Erect. IX, pag. 187, wo ein Auszug der Stiftungsurkunde (dd. 1347, 1. October) abgedruckt ist. Vgl. auch Frind I. 132.
444 valeo volens occurrere, cum alias me et successores meos tem- poralem habere opporteat vicarium, quemadmodum predeces- sores mei prepositi Luthomericonses habuerunt, eidemque vicario de vite necessariis providere disposui, feci et ordinavi et pre- sentibus dispono, facio et ordino, quod in ecclesia mea pre- dicta loco vicarii temporalis et momentanei ab hodie in antea perpetuis futuris temporibus perpetuus sit et habeatur vicarius, qui erit, debet et debebit censeri vicarius prepositi Lutho- mericensis et stallo in choro inmediate post canonicos utetur, qui eciam pro expensis mense cottidiane, si ego vel successores mei sibi easdem in domo propria nollem ministrare, a me vel a quolibet successorum meorum habebit annuatim III sexagenas gross., quarum medietas in beati Galli et alia in beati Georgii festis sibi de camera prepositi Luthomericensis, qui fuerit pro tempore, quavis excusacione, difficultate seu dilacione cessan- tibus cum effectu debebit assignari, pro necessariis vero aliis habebit et habere debet similiter de camera prepositi annuatim II sexag. in terminis predictis, insuper habebit decimas planas curie in K.,1 que est prepositi Luthomericensis, videlicet de pisis, canapo, mileo, papavere, tritico, ordeo, siligine et avena quatuor duntaxat mensuras, una scilicet tritici, secunda siliginis, tercia ordei, quarta avene decimarum nomine pro plebano ibidem in K. ante omnia deductis. Reget eciam capellam s. Blasii sitam in ambitu ecclesie predicte, offertorium et alias obven- ciones eiusdem in usus suos convertendo, super qua vicarius huiusmodi principaliter fundatur et ad quam capellam huius- modi ab antiquo pertinere dinoscitur. Quibus rector ipsius con- tentus erit, nec ultra predicta aliquid ex debito sibi poterit vendicare, nisi diligencia et sollicitudine ipsius attentis prepo- situs vellet eum consolacione respicere ampliori. Sed quum disposicio et ordinacio predicte in non modicum ecclesie pre- fate nec non successorum meorum redundant profectum, . . . idcirco ad robur premissorum perpetuo valiturum venerabili in Christo patri et domino d. Arnesto etc. . . presentibus humi- liter supplico, quatenus disposicionem et ordinacionem meas predictas quoad omnes ipsius clausulas et puncta ratificare et 1 Krzesticz (Křešic bei Leitmeritz), nach Balbin, Erect. IX, pag. 187, wo ein Auszug der Stiftungsurkunde (dd. 1347, 1. October) abgedruckt ist. Vgl. auch Frind I. 132.
Strana 445
445 approbare et confirmare dignaretur, Jo(annem) que presbyterum, rectorem ecclesie parochialis in K. diuturnum prefate ecclesie Luthomericensis servitorem et ministrum ad vicariam eandem confirmare. In quorum omnium etc. . . 7. Forma super eodem (pro vicario perpetuo de novo). In dei nomine Amen. Experiencia rerum efficax magistra perdocet, quod momentanea et temporalia servicia ecclesiis plerumque multa dampna inferunt etc. .. Hec igitur ego H. rector ecclesie parochialis in . . . sollicite in animo meo revol- vens formidansque ecclesie mee jam dicte ac subditis meis ea successu temporis evenire posse, cum alias me momentaneum seu temporalem oporteat habere vicarium, volens ecclesie mee predicte, successoribus meis nec non plebezanis meis quantum ad predicta remedio succurrere oportuno disposui et ordinavi ac exnunc dispono quantum in me est et ordino, quod in ecclesia mea prefata loco vicarii temporalis et momentanei ab hodie in antea perpetuis futuris temporibus perpetuus vicarius existat, cui pro sustentacione seu solario de fructibus et obven- tibus ecclesie mee ista deputo et assigno scilicet: VII denar. offertorii et medietatem omnium minutorum decimis exceptis, item ad mensam meam de expensis meis semper comedat et bibat, quibus debet esse contentus de aliis se non intromissurus. Cum autem huiusmodi disposicio et ordinacio mea sit ecclesie mee, successoribus meis nec non subditis multum necessaria et oportuna, idcirco supplico humiliter et cum instancia venerabili in Christo patri et d. d. Arnesto etc., quatenus pro maioris roboris firmitate omnia et singula superius expressa ipsa ratificare, approbare et confirmare dignaretur. In quorum omnium etc... IX. Donationes. Auch diese Abtheilung der Schenkungen bringt manche neue Nachrichten. Die Schenkungen selbst sind grösstentheils unbekannt ; Nr. 2. enthält wohl die bekannte Stiftung des Slavenklosters in Prag, unsere Formel aber ist jedenfalls alter 29*
445 approbare et confirmare dignaretur, Jo(annem) que presbyterum, rectorem ecclesie parochialis in K. diuturnum prefate ecclesie Luthomericensis servitorem et ministrum ad vicariam eandem confirmare. In quorum omnium etc. . . 7. Forma super eodem (pro vicario perpetuo de novo). In dei nomine Amen. Experiencia rerum efficax magistra perdocet, quod momentanea et temporalia servicia ecclesiis plerumque multa dampna inferunt etc. .. Hec igitur ego H. rector ecclesie parochialis in . . . sollicite in animo meo revol- vens formidansque ecclesie mee jam dicte ac subditis meis ea successu temporis evenire posse, cum alias me momentaneum seu temporalem oporteat habere vicarium, volens ecclesie mee predicte, successoribus meis nec non plebezanis meis quantum ad predicta remedio succurrere oportuno disposui et ordinavi ac exnunc dispono quantum in me est et ordino, quod in ecclesia mea prefata loco vicarii temporalis et momentanei ab hodie in antea perpetuis futuris temporibus perpetuus vicarius existat, cui pro sustentacione seu solario de fructibus et obven- tibus ecclesie mee ista deputo et assigno scilicet: VII denar. offertorii et medietatem omnium minutorum decimis exceptis, item ad mensam meam de expensis meis semper comedat et bibat, quibus debet esse contentus de aliis se non intromissurus. Cum autem huiusmodi disposicio et ordinacio mea sit ecclesie mee, successoribus meis nec non subditis multum necessaria et oportuna, idcirco supplico humiliter et cum instancia venerabili in Christo patri et d. d. Arnesto etc., quatenus pro maioris roboris firmitate omnia et singula superius expressa ipsa ratificare, approbare et confirmare dignaretur. In quorum omnium etc... IX. Donationes. Auch diese Abtheilung der Schenkungen bringt manche neue Nachrichten. Die Schenkungen selbst sind grösstentheils unbekannt ; Nr. 2. enthält wohl die bekannte Stiftung des Slavenklosters in Prag, unsere Formel aber ist jedenfalls alter 29*
Strana 446
446 als die bekannte Schenkungsurkunde Karls IV. (vom 21. No- vember 1347) und enthält nebstdem auch andere nähere Be- stimmungen über die geschenkten Dörfer. Die erste Formel dieser Abtheilung bringt die neue Nachricht, dass Arnest von Pardubic auch Decan des Collegiatstiftes in Sadska gewesen war. Incipit titulus donacionum. 1. (Pro collegio S. Appollinaris donantur 5 curie). Arnestus etc. ad perpetuam rei memoriam. Et si quarum- libet ecclesiarum nostre diocesis ex commissi nobis cura regi- minis profectibus et utilitatibus, quantum in nobis est, inten- dore tendamus, illi tamen precipue dexteram pietatis munifice obligamur porrigere, a qua in etatis nostre primordiis stipendia primaria noscimur accepisso. Sane cum ecclesia S. Appollinaris in Saczka,! cuius quondam decanum nos fuisse meminimus, tot et tantis non sit dotata redditibus, quod ministri ipsius sufficientem possint sustentacionom habere, quem defectum in parte hac vice supplere volentes ob dei omnipotentis, qui de sua miseracione nos licet immeritum ad presulatus officium vocare et exaltare dignatus est, et sanctissime virginis et matris eins Marie et s. Appollinaris patroni dicte ecclesie nec non omnium sanctorum reverenciam et honorem, ut ministri eius- dem ecclesie ad divina inibi peragenda misteria (sic) deputati eo diligenciori et devociori studio cadem depromere et per- agere delectentur, quo se rerum temporalium, sine quibus spiri- tualia vix subsistunt, suffragiis uberioribus senserint coadiutos, in nostrorum eciam remissionem peccatorum ac nostre nec non progenitorum nostrorum animarum remedio et salute quinque curias rusticales in villa Libiechowicz,? quas pro nunc laici 1 Das Collegiateapitel zum heiligen Apollinarius in Sadska wurde bekannt- lich im Jahre 1362 nach Prag übertragen. — Die vorliegende Schenkung des Erzbischofs wurde wahrscheinlich orst nach dieser Uebertragung in die böhmische Landtafel gelegt, wie die überbliebone Landtafel-Notiz aus dem Jahre 1363 ,Idem d. Arnestus dedit in Saczka‘ (Reliquine tab. terrae, ed. Emler, I. 430) anzudeuten scheint. Deutlich geschrieben; vielleicht Libochowicz im Leitmeritzer Kreise, wo das Capitel einige Besitzungen hatte.
446 als die bekannte Schenkungsurkunde Karls IV. (vom 21. No- vember 1347) und enthält nebstdem auch andere nähere Be- stimmungen über die geschenkten Dörfer. Die erste Formel dieser Abtheilung bringt die neue Nachricht, dass Arnest von Pardubic auch Decan des Collegiatstiftes in Sadska gewesen war. Incipit titulus donacionum. 1. (Pro collegio S. Appollinaris donantur 5 curie). Arnestus etc. ad perpetuam rei memoriam. Et si quarum- libet ecclesiarum nostre diocesis ex commissi nobis cura regi- minis profectibus et utilitatibus, quantum in nobis est, inten- dore tendamus, illi tamen precipue dexteram pietatis munifice obligamur porrigere, a qua in etatis nostre primordiis stipendia primaria noscimur accepisso. Sane cum ecclesia S. Appollinaris in Saczka,! cuius quondam decanum nos fuisse meminimus, tot et tantis non sit dotata redditibus, quod ministri ipsius sufficientem possint sustentacionom habere, quem defectum in parte hac vice supplere volentes ob dei omnipotentis, qui de sua miseracione nos licet immeritum ad presulatus officium vocare et exaltare dignatus est, et sanctissime virginis et matris eins Marie et s. Appollinaris patroni dicte ecclesie nec non omnium sanctorum reverenciam et honorem, ut ministri eius- dem ecclesie ad divina inibi peragenda misteria (sic) deputati eo diligenciori et devociori studio cadem depromere et per- agere delectentur, quo se rerum temporalium, sine quibus spiri- tualia vix subsistunt, suffragiis uberioribus senserint coadiutos, in nostrorum eciam remissionem peccatorum ac nostre nec non progenitorum nostrorum animarum remedio et salute quinque curias rusticales in villa Libiechowicz,? quas pro nunc laici 1 Das Collegiateapitel zum heiligen Apollinarius in Sadska wurde bekannt- lich im Jahre 1362 nach Prag übertragen. — Die vorliegende Schenkung des Erzbischofs wurde wahrscheinlich orst nach dieser Uebertragung in die böhmische Landtafel gelegt, wie die überbliebone Landtafel-Notiz aus dem Jahre 1363 ,Idem d. Arnestus dedit in Saczka‘ (Reliquine tab. terrae, ed. Emler, I. 430) anzudeuten scheint. Deutlich geschrieben; vielleicht Libochowicz im Leitmeritzer Kreise, wo das Capitel einige Besitzungen hatte.
Strana 447
447 Smutek, Venceslaus, Hodco, Bhahen (?) et Gallus sub annuo censu sex sexagenarum grossorum Pragensium denariorum, in quolibet termino sanctorum Georgii et Galli divisim solven- darum, excolunt et tenent cum areis, hereditatibus, pratis et pascuis et qualibet libertate, que predicti rustici in villa pre- dicta ad presens obtinent seu in antea obtinebant et omni dominio prefate Saccensi ecclesie ac eius vicariis et ministris de certa nostra sciencia et libera voluntate damus, donamus, legamus, assignamus, ac habendas, tenendas et possidendas hereditarie cum omni jure et dominio perpetue tenore presen- cium deputamus ad hoc tamen specialiter, ut predictis reddi- tibus et pecuniis blada seu frumenta debito tempore per ydo- neum virum, quem iidem ministri ad hoc eligendum duxerint, comparari et in distribuciones cottidianas panum certo anni tempore dandorum converti, nec non eodem tempore panes huiusmodi de tritico vel siligine, ut dispensatori discreto vide- bitur, vicariis et ministris ibidem presentibus ac matutinis et missarum solempniis interessentibus et non absentibus cuilibet nisi per unum distribui debcant et equaliter errogari. Tamen si prelati aut canonici huiusmodi panum voluerint esse parti- cipes, extunc tantum videlicet sex sexagenarum redditus annuos perpetuos in panum distribucione expendendos vel amplius de bonis communibus dicte Saccensis ecclesie deputent vel suis procurent pccuniis comparari. Quibus comparatis et in usum communem conversis cum matutinis laudibus et missarum solempniis ut prefertur intorfuerint ipsi prelati et canonici, si sex sexagenas annuos redditus pro panum distribucione per- petue deputaverint, extune equalem, si vero amplius in reddi- tibus dederint extune ampliorem prout expediens fuerit, cum vicariis et ministris predictis in distribucione panum huiusmodi recipiant porcionem. Si quis autem huiusmodi nostram dona- cionem violare presumpserit ctc. . . 2. Nota donacionis alicuius ecclesie cum arenga bona (pro Sclavis). In nomine Domini amen. . Karolus etc. . . (Eine längere Arenga) . . Quare . . . in nomine sancte et individuo trinitatis, victorissime crucis et intemerate dei genitricis beate Marie
447 Smutek, Venceslaus, Hodco, Bhahen (?) et Gallus sub annuo censu sex sexagenarum grossorum Pragensium denariorum, in quolibet termino sanctorum Georgii et Galli divisim solven- darum, excolunt et tenent cum areis, hereditatibus, pratis et pascuis et qualibet libertate, que predicti rustici in villa pre- dicta ad presens obtinent seu in antea obtinebant et omni dominio prefate Saccensi ecclesie ac eius vicariis et ministris de certa nostra sciencia et libera voluntate damus, donamus, legamus, assignamus, ac habendas, tenendas et possidendas hereditarie cum omni jure et dominio perpetue tenore presen- cium deputamus ad hoc tamen specialiter, ut predictis reddi- tibus et pecuniis blada seu frumenta debito tempore per ydo- neum virum, quem iidem ministri ad hoc eligendum duxerint, comparari et in distribuciones cottidianas panum certo anni tempore dandorum converti, nec non eodem tempore panes huiusmodi de tritico vel siligine, ut dispensatori discreto vide- bitur, vicariis et ministris ibidem presentibus ac matutinis et missarum solempniis interessentibus et non absentibus cuilibet nisi per unum distribui debcant et equaliter errogari. Tamen si prelati aut canonici huiusmodi panum voluerint esse parti- cipes, extunc tantum videlicet sex sexagenarum redditus annuos perpetuos in panum distribucione expendendos vel amplius de bonis communibus dicte Saccensis ecclesie deputent vel suis procurent pccuniis comparari. Quibus comparatis et in usum communem conversis cum matutinis laudibus et missarum solempniis ut prefertur intorfuerint ipsi prelati et canonici, si sex sexagenas annuos redditus pro panum distribucione per- petue deputaverint, extune equalem, si vero amplius in reddi- tibus dederint extune ampliorem prout expediens fuerit, cum vicariis et ministris predictis in distribucione panum huiusmodi recipiant porcionem. Si quis autem huiusmodi nostram dona- cionem violare presumpserit ctc. . . 2. Nota donacionis alicuius ecclesie cum arenga bona (pro Sclavis). In nomine Domini amen. . Karolus etc. . . (Eine längere Arenga) . . Quare . . . in nomine sancte et individuo trinitatis, victorissime crucis et intemerate dei genitricis beate Marie
Strana 448
448 semper virginis nec non beatissimi Jeronimi doctoris sancte dei ecclesie facundissimi originis cuius cunabula ex lingua Sclavica manaverunt, de qua eciam secundum lineam femi- ninam nos fatemur processisse, monasterium seu cenobium prope muros maioris civitatis Pragensis in loco, ubi prius sanctorum Cozme ct Damiani martirum crat parochia construi fecerimus, in quo optamus esse abbatem et nigros monachos lingue Scla- vice sub regula sanctissimi patris Bencdicti degentes, qui divi- num officium nocturnum pariter et diurnum in lingua predicta decantabunt iuxta indultum sanctissimi in Christo patris et domini d. Clementis pape VIti ad nostras precos specialiter concessum, ipsum pro nunc doto infrascripta dotantes. Con- ferimus enim et exnunc dotis nomine monasterio scu cenobio eidem, abbati qui pro tempore fuerit et ipsis fratribus presen- tibus et futuris donamus villam dictam Walan, que in heredibus redditibus habet quartam mediam marcham et unam parvam araturam, quaim comparavimus a devoto nostro venerabili Joanne episcopo Olomucensi principe nostro! dilecto, per cos jure pro- prietatis et veri dominii perpetuo habendam, tenondam et possidendam. Donamus eciam modo et forma predictis eidem cenobio, abbati et monachis ipsius villam dictam Gencz in districtu Pragensi, quam aput discretum virum Pezoldum civem nostrum maioris civitatis Pragensis emimus, que de annuis redditibus habet XXXIII marcas. In quibus quidem villis pre- fatum monasterium secundum consuctudinem terre in torminis consuetis recipict pro nunc tantum nudum censum cum ex- actionibus nichil disponendo, quousque ad hoc aliter duxerimus ordinandum, exactiones namque homines dictarum villarum solvent ibi ubi prius solvebant, ut autem statutis canonicis, quibus cavetur, ut unusquisque episcoporum non prius dodicet ecclesiam nisi antea dotem basilice et obsoquium eius per car- tule donacionem confirmatum accipiat, nam ut ibidem sequitur non levis culpe est ista temeritas, ut sine luminaribus vel sine substanciali sustentacione corum, qui ibidem servituri sunt, ecclesia tanquam domus privata consecretur, ideo per hoc pragmaticum constitutum promittimus et spondemus, quod cursu temporis dante deo loco seu monasterio, quod in honore b. 1 Bischof Johann von Olmütz († 1351) war ein natürlicher Sohn König Wenzels II.
448 semper virginis nec non beatissimi Jeronimi doctoris sancte dei ecclesie facundissimi originis cuius cunabula ex lingua Sclavica manaverunt, de qua eciam secundum lineam femi- ninam nos fatemur processisse, monasterium seu cenobium prope muros maioris civitatis Pragensis in loco, ubi prius sanctorum Cozme ct Damiani martirum crat parochia construi fecerimus, in quo optamus esse abbatem et nigros monachos lingue Scla- vice sub regula sanctissimi patris Bencdicti degentes, qui divi- num officium nocturnum pariter et diurnum in lingua predicta decantabunt iuxta indultum sanctissimi in Christo patris et domini d. Clementis pape VIti ad nostras precos specialiter concessum, ipsum pro nunc doto infrascripta dotantes. Con- ferimus enim et exnunc dotis nomine monasterio scu cenobio eidem, abbati qui pro tempore fuerit et ipsis fratribus presen- tibus et futuris donamus villam dictam Walan, que in heredibus redditibus habet quartam mediam marcham et unam parvam araturam, quaim comparavimus a devoto nostro venerabili Joanne episcopo Olomucensi principe nostro! dilecto, per cos jure pro- prietatis et veri dominii perpetuo habendam, tenondam et possidendam. Donamus eciam modo et forma predictis eidem cenobio, abbati et monachis ipsius villam dictam Gencz in districtu Pragensi, quam aput discretum virum Pezoldum civem nostrum maioris civitatis Pragensis emimus, que de annuis redditibus habet XXXIII marcas. In quibus quidem villis pre- fatum monasterium secundum consuctudinem terre in torminis consuetis recipict pro nunc tantum nudum censum cum ex- actionibus nichil disponendo, quousque ad hoc aliter duxerimus ordinandum, exactiones namque homines dictarum villarum solvent ibi ubi prius solvebant, ut autem statutis canonicis, quibus cavetur, ut unusquisque episcoporum non prius dodicet ecclesiam nisi antea dotem basilice et obsoquium eius per car- tule donacionem confirmatum accipiat, nam ut ibidem sequitur non levis culpe est ista temeritas, ut sine luminaribus vel sine substanciali sustentacione corum, qui ibidem servituri sunt, ecclesia tanquam domus privata consecretur, ideo per hoc pragmaticum constitutum promittimus et spondemus, quod cursu temporis dante deo loco seu monasterio, quod in honore b. 1 Bischof Johann von Olmütz († 1351) war ein natürlicher Sohn König Wenzels II.
Strana 449
449 Jeronimi presbiteri dedicari optamus, de tot et tantis reddi- tibus providebimus, quod persone inibi deo servientes ac ipsa- rum ministri congruc et honeste poterunt sustentari. Non enim hesitamus, quod ille qui largitus est et concessit dotacionis principium medium et finem donabit. Nulli ergo omnino homi- num liceat hanc paginam dotacionis, disposicionis ac ordina- cionis nostram infringere, vel ci ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignacionem nostram regiam se sciat incursurum. Datum etc. . . 3. Donacio provisionis. Arnestus etc. . Dilectis nobis Ulrico et Przybiconi de Pracz (Procz?) fidelibus nostris salutem in domino. De fideli- tatis vestre constancia, qua nobis existitis plurimum commen- dati, presumptionem habentes fiducie singularis, vobis nostrum et ecclesic nostre laneum cum area situm in villa Pracz (?) predicta per vos et heredes vestros excolendum, habendum, utifruendum, edificandum et possidendum absque solucione census cuiuslibet et servicio de liberalitate nostra tenore pre- sencium duximus tribuendum, sic quod exnunc in antea mediam utilitatem totalem de li (51) alveolis sou truncis apum, quos nunc habctis, nobis et successoribus nostris archiepiscopis et ad mensam archiepiscopalem bona fide opere debito presentando annuatim debeatis integraliter clargiri et apum multiplicacionem ac orti apum culture fideliter intondere cum effectu, tali con- dicione adiccta, quod si nobis aut nostris successoribus vestrum vel heredum huiusmodi servicium non placcret, aut vos vel heredes vestri nobis aut nostris successoribus cum dictis apibus et cultura servire nolletis, extune pro media parte alveolorum seu cunctorum (sie, truncorum) apum sive apcs multiplicate vel diminute tunc essent, nobis aut successoribus nostris relin- quenda vobis aut vestris heredibus quinque sexag. gross. solutis et pro edificiis tribus sexag. idem lancus cum area et edifi- 1 Wir halten diese Formel fiir die eigentliche Gründungsurkunde des Klosters Emaus, die der Zeit nach zwischen 1346, 9. Mai (Erlaubniss Clemens VI.), und 1347, 21. November (Schenkungsurkunde Karls IV. beide in Pelzel, Karl IV. Bd. I. Urkundb. 90—91) fallen würde.
449 Jeronimi presbiteri dedicari optamus, de tot et tantis reddi- tibus providebimus, quod persone inibi deo servientes ac ipsa- rum ministri congruc et honeste poterunt sustentari. Non enim hesitamus, quod ille qui largitus est et concessit dotacionis principium medium et finem donabit. Nulli ergo omnino homi- num liceat hanc paginam dotacionis, disposicionis ac ordina- cionis nostram infringere, vel ci ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignacionem nostram regiam se sciat incursurum. Datum etc. . . 3. Donacio provisionis. Arnestus etc. . Dilectis nobis Ulrico et Przybiconi de Pracz (Procz?) fidelibus nostris salutem in domino. De fideli- tatis vestre constancia, qua nobis existitis plurimum commen- dati, presumptionem habentes fiducie singularis, vobis nostrum et ecclesic nostre laneum cum area situm in villa Pracz (?) predicta per vos et heredes vestros excolendum, habendum, utifruendum, edificandum et possidendum absque solucione census cuiuslibet et servicio de liberalitate nostra tenore pre- sencium duximus tribuendum, sic quod exnunc in antea mediam utilitatem totalem de li (51) alveolis sou truncis apum, quos nunc habctis, nobis et successoribus nostris archiepiscopis et ad mensam archiepiscopalem bona fide opere debito presentando annuatim debeatis integraliter clargiri et apum multiplicacionem ac orti apum culture fideliter intondere cum effectu, tali con- dicione adiccta, quod si nobis aut nostris successoribus vestrum vel heredum huiusmodi servicium non placcret, aut vos vel heredes vestri nobis aut nostris successoribus cum dictis apibus et cultura servire nolletis, extune pro media parte alveolorum seu cunctorum (sie, truncorum) apum sive apcs multiplicate vel diminute tunc essent, nobis aut successoribus nostris relin- quenda vobis aut vestris heredibus quinque sexag. gross. solutis et pro edificiis tribus sexag. idem lancus cum area et edifi- 1 Wir halten diese Formel fiir die eigentliche Gründungsurkunde des Klosters Emaus, die der Zeit nach zwischen 1346, 9. Mai (Erlaubniss Clemens VI.), und 1347, 21. November (Schenkungsurkunde Karls IV. beide in Pelzel, Karl IV. Bd. I. Urkundb. 90—91) fallen würde.
Strana 450
450 ciis sine vestro vel heredum vestrorum impedimento ad nos aut ecclesiam nostram predictam libere revertantur, harum quibus etc. . . 4. Item provisio super eodem. Nos Arnestus etc. . Notum facimus universis, quod nos fidelia sorvicia fidelis nostri dilecti Marssonis de Opozicz, que nobis dudum exhibuit, exhibet et exhibere poterit in futurum, considerantes, sibi ut in provisione! sua, quam ei in Horssow villa nostra dedimus, edificia ad valorem XII sexag. gross. denariorum Pragensium et non ultra locare valeat, graciose indulgemus, quem si nobis aut nostris successoribus ipsius ser- vicia non placerent, datis eidem Marssoni aut heredibus suis pro predictis edificiis decem sexag. gross., vel si eadem edificia tanti valoris non essent tunc iuxta estimacionem proborum virorum ad hoc communiter electorum per nos aut successores nostros ut predicitur sibi aut heredibus suis persolutis, ipsum aut heredes suos de eadem provisione ammovere possumus qualibet difficultate proculmota, harum quibus sigilla etc. . . 5. Forma dotacionis alicuius ecclesie. Johannes dictus Padwanus et Wrat(iwogius) etc. . tenore presencium notificamus inspectoribus universis, quod consti- tutus coram nobis discretus vir Nicolaus plebanus ecclesie s. M(arie) in Valle 2 nobis quandam literam quatuor sigillis pen- dentibus munitam exhibuit et presentavit, cuius tenor de verbo ad verbum erat talis: �Reverendo in Christo patri et domino d. Arnesto, s. Pragensis ccclesie archiepiscopo seu eius in spiritualibus vicariis generalibus Fridmannus de Smoyn et Benislinius paratam ad eius beneplacita voluntatem. Significamus paternitati vestre, quod ecclesia parochialis s. M. in Valle sub honore et vocabulo S. M. Magdalene dedicata ob guerras con- 1 Provisio — böhmisch náprava, Vasallgut, d. i. ein solchos, welches als Entlohnung für geleistete Dienste auf bestimmte Zeit oder auf Lebenslang verliehen wurdo. Ueber die erzbischöflichen Vasalle vgl. Tomek III. 43. 2 Libeznico — Grunt sv. Marie (Grunta) im Czaslauer Kreis.
450 ciis sine vestro vel heredum vestrorum impedimento ad nos aut ecclesiam nostram predictam libere revertantur, harum quibus etc. . . 4. Item provisio super eodem. Nos Arnestus etc. . Notum facimus universis, quod nos fidelia sorvicia fidelis nostri dilecti Marssonis de Opozicz, que nobis dudum exhibuit, exhibet et exhibere poterit in futurum, considerantes, sibi ut in provisione! sua, quam ei in Horssow villa nostra dedimus, edificia ad valorem XII sexag. gross. denariorum Pragensium et non ultra locare valeat, graciose indulgemus, quem si nobis aut nostris successoribus ipsius ser- vicia non placerent, datis eidem Marssoni aut heredibus suis pro predictis edificiis decem sexag. gross., vel si eadem edificia tanti valoris non essent tunc iuxta estimacionem proborum virorum ad hoc communiter electorum per nos aut successores nostros ut predicitur sibi aut heredibus suis persolutis, ipsum aut heredes suos de eadem provisione ammovere possumus qualibet difficultate proculmota, harum quibus sigilla etc. . . 5. Forma dotacionis alicuius ecclesie. Johannes dictus Padwanus et Wrat(iwogius) etc. . tenore presencium notificamus inspectoribus universis, quod consti- tutus coram nobis discretus vir Nicolaus plebanus ecclesie s. M(arie) in Valle 2 nobis quandam literam quatuor sigillis pen- dentibus munitam exhibuit et presentavit, cuius tenor de verbo ad verbum erat talis: �Reverendo in Christo patri et domino d. Arnesto, s. Pragensis ccclesie archiepiscopo seu eius in spiritualibus vicariis generalibus Fridmannus de Smoyn et Benislinius paratam ad eius beneplacita voluntatem. Significamus paternitati vestre, quod ecclesia parochialis s. M. in Valle sub honore et vocabulo S. M. Magdalene dedicata ob guerras con- 1 Provisio — böhmisch náprava, Vasallgut, d. i. ein solchos, welches als Entlohnung für geleistete Dienste auf bestimmte Zeit oder auf Lebenslang verliehen wurdo. Ueber die erzbischöflichen Vasalle vgl. Tomek III. 43. 2 Libeznico — Grunt sv. Marie (Grunta) im Czaslauer Kreis.
Strana 451
451 tinuas et alia nonnulla gravamina eidem ecclesie illatas in fructibus, proventibus et propriis possessionibus temporibus retroactis defecit, ita quod eadem ecclesia propter defectum fructuum, proventuum et aliorum necessariorum pluribus annis extitit prout adhuc existit privata, ob cuius rectoris defectum parochiani ipsius ecclesie ex carencia rectoris, qui eis pre- fuisset et ecclesiastica sacramenta ministrasset, multa incom- moda et pericula suarum animarum incurrerunt, quibus periculis obviare et saluti dictorum parochianorum secundum status nostri exigenciam providere cupientes ad cultum divinum reformandum ob reverenciam et honorem dei omnipotentis et beate Maric Magdalene ac omnium Sanctorum et in remedium animarum nostrarum et progenitorum nostrorum sustentacionem congruam pro rectore inibi perpetuis temporibus servituro ecclesio ante- dicte duximus assignandam, de qua inibi rector per paterni- tatemn vestram instituendus sustentacionem habere poterit com- petentem. Primo enim ad usum dicte ecclesie pro sustentacione rectoris in dicta ecclesia instituendi damus, concedimus et assignamus de bonis nostris patrimonialibus unum pratum nostrum prope dictam villam Vallem Marie sitam iuxta rivulum, cui ex una parte confinant prata nostra, de quo valorem unius sexagenae gross. den. Prag. annuatim poterit rector dicte ecclesie percipere, per ipsum rectorem perpetuis temporibus tenendum, possidendum et habendum. Item recognoscimus, quod homines nostri dicte ville sponte nostra voluntate et bene- placito submiscrunt-se, quod unam sexagenam grossorum Prag. singulis annis census nomine secundum ratam quemlibet ipso- run contingentem dicto rectori ipsorum persolvent, mediam sexagenam in festo s. Gcorgii et mediam in festo s. Galli per- petuis temporibus duraturam, et quod nos una cum dictis homi- nibus arcam pro dote ipsius ecclesie comparavimus, super quam domus dotis nostro et ipsorum parochianorum auxilio mediante constructur. Insuper promittimus bona fido, quod secundum nostram possibilitatem de agris competentibus ad sustentacionem rectoris dicte ecclesie providebimus. Itaque rector in eadem ecclesia residens sustentacionem habere poterit congruentem, et quod summe necessarium extitit, ut ad gubernacionem dicte ecclesie rector instituatur paternitati vestre dominum Nicolaum exhibitorem presencium duximus presentandum affectuose ro- gantes, quatonus ipsum in rectorem ipsius ecclesie, cuius jus
451 tinuas et alia nonnulla gravamina eidem ecclesie illatas in fructibus, proventibus et propriis possessionibus temporibus retroactis defecit, ita quod eadem ecclesia propter defectum fructuum, proventuum et aliorum necessariorum pluribus annis extitit prout adhuc existit privata, ob cuius rectoris defectum parochiani ipsius ecclesie ex carencia rectoris, qui eis pre- fuisset et ecclesiastica sacramenta ministrasset, multa incom- moda et pericula suarum animarum incurrerunt, quibus periculis obviare et saluti dictorum parochianorum secundum status nostri exigenciam providere cupientes ad cultum divinum reformandum ob reverenciam et honorem dei omnipotentis et beate Maric Magdalene ac omnium Sanctorum et in remedium animarum nostrarum et progenitorum nostrorum sustentacionem congruam pro rectore inibi perpetuis temporibus servituro ecclesio ante- dicte duximus assignandam, de qua inibi rector per paterni- tatemn vestram instituendus sustentacionem habere poterit com- petentem. Primo enim ad usum dicte ecclesie pro sustentacione rectoris in dicta ecclesia instituendi damus, concedimus et assignamus de bonis nostris patrimonialibus unum pratum nostrum prope dictam villam Vallem Marie sitam iuxta rivulum, cui ex una parte confinant prata nostra, de quo valorem unius sexagenae gross. den. Prag. annuatim poterit rector dicte ecclesie percipere, per ipsum rectorem perpetuis temporibus tenendum, possidendum et habendum. Item recognoscimus, quod homines nostri dicte ville sponte nostra voluntate et bene- placito submiscrunt-se, quod unam sexagenam grossorum Prag. singulis annis census nomine secundum ratam quemlibet ipso- run contingentem dicto rectori ipsorum persolvent, mediam sexagenam in festo s. Gcorgii et mediam in festo s. Galli per- petuis temporibus duraturam, et quod nos una cum dictis homi- nibus arcam pro dote ipsius ecclesie comparavimus, super quam domus dotis nostro et ipsorum parochianorum auxilio mediante constructur. Insuper promittimus bona fido, quod secundum nostram possibilitatem de agris competentibus ad sustentacionem rectoris dicte ecclesie providebimus. Itaque rector in eadem ecclesia residens sustentacionem habere poterit congruentem, et quod summe necessarium extitit, ut ad gubernacionem dicte ecclesie rector instituatur paternitati vestre dominum Nicolaum exhibitorem presencium duximus presentandum affectuose ro- gantes, quatonus ipsum in rectorem ipsius ecclesie, cuius jus
Strana 452
452 patronatus ad nos pertinere dinoscitur, instituere dignemini, curam animarum et regimen dicte ecclesie sibi committentes. In cuius rei testimonium etc. . ' petens nos cum instancia, ut eandem literam et contenta in eadem auctoritato ordinaria approbare, ratificare et confirmare dignaremur. Nos vero pre- fatis omnibus suprascriptis peticionique dicti Nicolai juste et racionabili favorabiliter annuentes, omnia et singula in predicta litera contenta quoad omnes clausulas ipsius et puncta aucto- ritate ordinaria approbamus, ratificamus et ex certa nostra sciencia per omnia confirmamus, harum quibus sigillum etc... 6. Donacio bonorum archiepiscopatul per aliquem. In nomine domini Amen. Ad perpetuam rei memoriam. Noverint universi, quod ego ... tenore presencium recognosco, quod deliberacione diligenti et matura interposita divine retri- bucionis premia, que incrementa salutis cterne generavit, cupiens animabus sc. mee et progenitorum moorum omnium in domino augmentare, bona patrimonialia omnia et singula, videlicet castrum . . . 1 cum domo . . . et opido . . . cum aliis villis ad dictum castrum spectantibus et bonis et censibus annuis eorumdem nec non piscinis, piscacionibus, aquis, aquarum decursibus, silvis, rubetis, ortis, pomeriis, venacionibus, aucu- pacionibus, pratis, pascuis, molendinis, agris cultis et incultis, semitis, montibus et vallibus, utilitatibus, libertatibus, honoribus et servitoribus et aliis bonorum corundem pertinenciis universis, quomodocunque, qualitercunque et undecunque proveniant seu provenire possunt, eciam cum jure patronatus ... ccclesiarum sancte ecclesic Pragensi jure hereditario appropriavi ac de consensu . . . regis Boemie donavi, condescendi atque contuli et donacionis titulo verumque dominium tam directum quam utile transtuli et presentibus transfero in supradictam occlesiam de voluntate et consensu domine . . . conthoralis mee, que eciam sponte michi in hac parte consencions renunciavit omni juri, que sibi racione dotalicii sui in premissis bonis quomodo- 1 Unter Erzbischof Arnest kam die Stadt und Herrschaft Rožmitál (Rosen- thal) zum Prager Erzbisthum. Es scheint, dass diese Herrschaft hier gemeint ist.
452 patronatus ad nos pertinere dinoscitur, instituere dignemini, curam animarum et regimen dicte ecclesie sibi committentes. In cuius rei testimonium etc. . ' petens nos cum instancia, ut eandem literam et contenta in eadem auctoritato ordinaria approbare, ratificare et confirmare dignaremur. Nos vero pre- fatis omnibus suprascriptis peticionique dicti Nicolai juste et racionabili favorabiliter annuentes, omnia et singula in predicta litera contenta quoad omnes clausulas ipsius et puncta aucto- ritate ordinaria approbamus, ratificamus et ex certa nostra sciencia per omnia confirmamus, harum quibus sigillum etc... 6. Donacio bonorum archiepiscopatul per aliquem. In nomine domini Amen. Ad perpetuam rei memoriam. Noverint universi, quod ego ... tenore presencium recognosco, quod deliberacione diligenti et matura interposita divine retri- bucionis premia, que incrementa salutis cterne generavit, cupiens animabus sc. mee et progenitorum moorum omnium in domino augmentare, bona patrimonialia omnia et singula, videlicet castrum . . . 1 cum domo . . . et opido . . . cum aliis villis ad dictum castrum spectantibus et bonis et censibus annuis eorumdem nec non piscinis, piscacionibus, aquis, aquarum decursibus, silvis, rubetis, ortis, pomeriis, venacionibus, aucu- pacionibus, pratis, pascuis, molendinis, agris cultis et incultis, semitis, montibus et vallibus, utilitatibus, libertatibus, honoribus et servitoribus et aliis bonorum corundem pertinenciis universis, quomodocunque, qualitercunque et undecunque proveniant seu provenire possunt, eciam cum jure patronatus ... ccclesiarum sancte ecclesic Pragensi jure hereditario appropriavi ac de consensu . . . regis Boemie donavi, condescendi atque contuli et donacionis titulo verumque dominium tam directum quam utile transtuli et presentibus transfero in supradictam occlesiam de voluntate et consensu domine . . . conthoralis mee, que eciam sponte michi in hac parte consencions renunciavit omni juri, que sibi racione dotalicii sui in premissis bonis quomodo- 1 Unter Erzbischof Arnest kam die Stadt und Herrschaft Rožmitál (Rosen- thal) zum Prager Erzbisthum. Es scheint, dass diese Herrschaft hier gemeint ist.
Strana 453
453 libet competere poterat seu debebat, prout hec omnia et singula reperiuntur in terre tabulis annotata expresse addiciens in donacione prefata, ut prelibata bona in . . . ad mensam archi- episcopalem Pragensem scu archicpiscopi Pragensis, qui nunc est et qui successuris temporibus fuerit, perpetuis temporibus debeant pertinere, promittens pro me, heredibus et successo- ribus meis diversis nunquam donacionem huiusmodi in toto vel in parte infringere aut contra cam quomodocunque venire verbo vel facto, et racione donacionis mee predicte fateor me a Reve- rendo patre predicto Pragensis ecclesie archiepiscopo tot sexa- genas in pecunia prompta percepisse ac eciam bona seu villas . . . cum earum utilitatibus et pertinenciis quibuslibet ad habendas, tenendas, utifruendas et possidendas per nos tres personas scilicet . . . et . . . ct . . . ad vite nostre tempora tantummodo suscepisse, nobis vero tribus personis predictis viam universe carnis subeuntibus bona prodicta ... ad dictam Pragensem ecclesiam seu archiepiscopum Pragensem, qui pro tempore fuerit, jure pristino quomodolibet libere redeant, per nos in nullos heredes et successores nostros amplius trans- ferenda. In quorum omnium premissorum testimonium etc. . . 7. Donacio altaris. Nos Johannes dictus Padwanus et Wratiwogius etc. . . notum facimus universis presentes literas inspecturis, quod veniens ad presenciam nostram nobilis vir dominus Raczko de Janowicz quandam literam sigillo suo et discreti viri Woyslai rectoris ecclesie s. Jo(annis) in Janowicz ! noc non dominorum... sigillatam sigillis, sanam et integram etc. . nobis ostendit et exhibuit, cuius tenor sequitur in hec verba: �In nomine domini Amen etc. . .' Post cuius litere presentacionem nobis factam dictus dominus Raczko una voce disposuit et ordinavit coram nobis, quod collacio dicti altaris seu presentacio persone ydonee ad illud dum vacaverit ad eum diebus vite sue debeat perti- nere et post obitum suum collacio seu presentacio perpetue huiusmodi ad rectorem dicte ecclesie s. Johannis in Janowicz, qui nunc est vel fuerit pro tempore et successores suos per- 1 Woyslaus, Pfarrer in Janowicz, † 1358 (Lib. conf. L. 72).
453 libet competere poterat seu debebat, prout hec omnia et singula reperiuntur in terre tabulis annotata expresse addiciens in donacione prefata, ut prelibata bona in . . . ad mensam archi- episcopalem Pragensem scu archicpiscopi Pragensis, qui nunc est et qui successuris temporibus fuerit, perpetuis temporibus debeant pertinere, promittens pro me, heredibus et successo- ribus meis diversis nunquam donacionem huiusmodi in toto vel in parte infringere aut contra cam quomodocunque venire verbo vel facto, et racione donacionis mee predicte fateor me a Reve- rendo patre predicto Pragensis ecclesie archiepiscopo tot sexa- genas in pecunia prompta percepisse ac eciam bona seu villas . . . cum earum utilitatibus et pertinenciis quibuslibet ad habendas, tenendas, utifruendas et possidendas per nos tres personas scilicet . . . et . . . ct . . . ad vite nostre tempora tantummodo suscepisse, nobis vero tribus personis predictis viam universe carnis subeuntibus bona prodicta ... ad dictam Pragensem ecclesiam seu archiepiscopum Pragensem, qui pro tempore fuerit, jure pristino quomodolibet libere redeant, per nos in nullos heredes et successores nostros amplius trans- ferenda. In quorum omnium premissorum testimonium etc. . . 7. Donacio altaris. Nos Johannes dictus Padwanus et Wratiwogius etc. . . notum facimus universis presentes literas inspecturis, quod veniens ad presenciam nostram nobilis vir dominus Raczko de Janowicz quandam literam sigillo suo et discreti viri Woyslai rectoris ecclesie s. Jo(annis) in Janowicz ! noc non dominorum... sigillatam sigillis, sanam et integram etc. . nobis ostendit et exhibuit, cuius tenor sequitur in hec verba: �In nomine domini Amen etc. . .' Post cuius litere presentacionem nobis factam dictus dominus Raczko una voce disposuit et ordinavit coram nobis, quod collacio dicti altaris seu presentacio persone ydonee ad illud dum vacaverit ad eum diebus vite sue debeat perti- nere et post obitum suum collacio seu presentacio perpetue huiusmodi ad rectorem dicte ecclesie s. Johannis in Janowicz, qui nunc est vel fuerit pro tempore et successores suos per- 1 Woyslaus, Pfarrer in Janowicz, † 1358 (Lib. conf. L. 72).
Strana 454
454 petue devolvatur. Quam quidem collacionem seu presentacionem ad dictum plebanum et suos successores perpetuis temporibus voluit pertinere ac cam dicto plobano et suis successoribus post obitum suum libere dodit, donavit et assignavit porpetuis tem- poribus valituram, supplicans nobis instanter, quatenus dota- cionem dicti altaris de consensu Woyslai plebani predicti factam, prout de hoc per literam dicti plebani sigillo suo coram nobis docuit, ac omnia et singula predicta auctoritate ordinaria approbare, ratificare et confirmare dignaremur. Nos itaque visa litera supradicta attendentes piam disposicionom dicti domini Raczkonis et devocionem, quam ad divini cultus augmentum habere dinoscitur, considerantesque, quod justis et racionabilibus peticionibus non sit denegandus assensus, dota- cionem dicti altaris ac omnia et singula predicta auctoritate ordinaria approbamus, ratificamus et ex certa sciencia confir- mamus, onus subscriptum ad preces et peticionem domini Raczkonis ex officio nostro ministro ad predictum altare con- firmando et suis successoribus imponentes videlicet, quod minister dicti altaris et sui successores perpetuc singulis annis proxima die ante anniversarium dicti d. Raczkonis vigilias teneatur decantare et in ipso anniversario missam cum nota et tres missas defunctorum sine nota pro anima ipsius faciat celebrari et quatuor pauperes in prandio diei dicti anniversarii procurare pascendo teneatur de redditibus et obvencionibus suis ante- dictis sub penis per d. archiepiscopum Pragensem vel eius vicarium in spiritualibus, qui pro tompore fuerit, si predicta adimplere predictus rector altaris vel quilibet successorum suorum, quod absit, neglexorit, infligendis. In quorum etc. . . 8. Nota super donacione facta per aliquem dominum suo servitori. In nomine domini Amen. Racionis et juris esse dinoscitur, ut bene meriti remuneracionibus consolentur condignis. Nos igitur T.1 prepositus s. Stephani in Luthomericz etc. tenore presencium constare cupimus inspectoribus universis, quod nos diuturna, grata et multa ac presencialia servicia, que nobis 1 Tammo, vgl. Disp. IV. 1.
454 petue devolvatur. Quam quidem collacionem seu presentacionem ad dictum plebanum et suos successores perpetuis temporibus voluit pertinere ac cam dicto plobano et suis successoribus post obitum suum libere dodit, donavit et assignavit porpetuis tem- poribus valituram, supplicans nobis instanter, quatenus dota- cionem dicti altaris de consensu Woyslai plebani predicti factam, prout de hoc per literam dicti plebani sigillo suo coram nobis docuit, ac omnia et singula predicta auctoritate ordinaria approbare, ratificare et confirmare dignaremur. Nos itaque visa litera supradicta attendentes piam disposicionom dicti domini Raczkonis et devocionem, quam ad divini cultus augmentum habere dinoscitur, considerantesque, quod justis et racionabilibus peticionibus non sit denegandus assensus, dota- cionem dicti altaris ac omnia et singula predicta auctoritate ordinaria approbamus, ratificamus et ex certa sciencia confir- mamus, onus subscriptum ad preces et peticionem domini Raczkonis ex officio nostro ministro ad predictum altare con- firmando et suis successoribus imponentes videlicet, quod minister dicti altaris et sui successores perpetuc singulis annis proxima die ante anniversarium dicti d. Raczkonis vigilias teneatur decantare et in ipso anniversario missam cum nota et tres missas defunctorum sine nota pro anima ipsius faciat celebrari et quatuor pauperes in prandio diei dicti anniversarii procurare pascendo teneatur de redditibus et obvencionibus suis ante- dictis sub penis per d. archiepiscopum Pragensem vel eius vicarium in spiritualibus, qui pro tompore fuerit, si predicta adimplere predictus rector altaris vel quilibet successorum suorum, quod absit, neglexorit, infligendis. In quorum etc. . . 8. Nota super donacione facta per aliquem dominum suo servitori. In nomine domini Amen. Racionis et juris esse dinoscitur, ut bene meriti remuneracionibus consolentur condignis. Nos igitur T.1 prepositus s. Stephani in Luthomericz etc. tenore presencium constare cupimus inspectoribus universis, quod nos diuturna, grata et multa ac presencialia servicia, que nobis 1 Tammo, vgl. Disp. IV. 1.
Strana 455
455 providus vir . . . de . . . olim noster modo vero venerabilis in Christo patris etc. . . vicarius! fecit et impendit et non dubitantes, quod impendet in futurum, in animo nostro sepissime revolventes et considerantes volentesque ipsum uti bene meri- tum pro ipsis et si non in toto saltem in parte consolacionis beneficiis conferri duodecim sexagenas gross. den. Prag. ter- minis singulis de bursa nostra, quam habemus in predicta Pragensi ecclesia racione canonicatus 2 et proinde quas in ea obtinemus sibi donavimus et presentibus donamus sic quod sex sexagenas in s. Georgii et sex in b. Galli festis per ipsum vel alium eius nomine quavis cuiusvis contradictione seu impedi- mento cessantibus recipiet, quas sibi dominus Jo(annes) dictus (Padwanus?), sacrista predicte Pragensis ecclesie seu alius, qui eo non exstante officium sacriste geret, nomine nostro in terminis predictis dabit omni occasione seu causa proculmotis, cui exnunc concedimus et in quantum possumus mandamus, ut id quod premittitur facere possit sine alia nostra requisicione quacunque. In quarum quidem XII sexag. assecucione pre- dictum dominum N. omnibus nostris creditoribus, si qui sunt, quod non credimus, vel forent in futurum, preferimus et pre- ferri volumus per presentes. Quamquidem donacionem nostram tam diu stare et durare volumus quamdin habemus prebendam Pragensem; verum si per viam permutacionis, renunciacionis aut alio modo quocunque prebenda, quam nunc in Pragensi ecclesia habemus, exaret de manibus nostris, extunc censum equipollentem ad ipsius domini N. requisicionem sibi ubicunque sibi videbitur in bonis ipsorum beneficiorum seu beneficii assignare sine omni difficultate tenebimur percipiendum per ipsum vel alium eius nomine in terminis predictis. Ubi autem nos ante percepcionem plenariam XII sexag. predictarum per ipsum dominum N. in terminis predictis contingeret ingredi 1 Vielleicht Stephanus, vicarius archiop., dann protonotarius und Archidiac. Lutomericensis, vgl. Commiss. III. 22. Bursa canonicorum war wohl die gemeinschaftliche Cassa, in welcher die täglichen Einkiinfte gesammelt wurden, welche dann durch die divi- sores portionum unter die Domherren getheilt wurden. — Seit 1355, 20. Sept. (Frind II. 429) war die Leitmeritzer Probstei mit einem Cano- nicat bei der Prager Kirche stindig verbunden; die ,proventus bursae" beziehen sich wohl anf die darin genannten ,portiones canonicales unde- cunque et quomodolibet obvenientes'.
455 providus vir . . . de . . . olim noster modo vero venerabilis in Christo patris etc. . . vicarius! fecit et impendit et non dubitantes, quod impendet in futurum, in animo nostro sepissime revolventes et considerantes volentesque ipsum uti bene meri- tum pro ipsis et si non in toto saltem in parte consolacionis beneficiis conferri duodecim sexagenas gross. den. Prag. ter- minis singulis de bursa nostra, quam habemus in predicta Pragensi ecclesia racione canonicatus 2 et proinde quas in ea obtinemus sibi donavimus et presentibus donamus sic quod sex sexagenas in s. Georgii et sex in b. Galli festis per ipsum vel alium eius nomine quavis cuiusvis contradictione seu impedi- mento cessantibus recipiet, quas sibi dominus Jo(annes) dictus (Padwanus?), sacrista predicte Pragensis ecclesie seu alius, qui eo non exstante officium sacriste geret, nomine nostro in terminis predictis dabit omni occasione seu causa proculmotis, cui exnunc concedimus et in quantum possumus mandamus, ut id quod premittitur facere possit sine alia nostra requisicione quacunque. In quarum quidem XII sexag. assecucione pre- dictum dominum N. omnibus nostris creditoribus, si qui sunt, quod non credimus, vel forent in futurum, preferimus et pre- ferri volumus per presentes. Quamquidem donacionem nostram tam diu stare et durare volumus quamdin habemus prebendam Pragensem; verum si per viam permutacionis, renunciacionis aut alio modo quocunque prebenda, quam nunc in Pragensi ecclesia habemus, exaret de manibus nostris, extunc censum equipollentem ad ipsius domini N. requisicionem sibi ubicunque sibi videbitur in bonis ipsorum beneficiorum seu beneficii assignare sine omni difficultate tenebimur percipiendum per ipsum vel alium eius nomine in terminis predictis. Ubi autem nos ante percepcionem plenariam XII sexag. predictarum per ipsum dominum N. in terminis predictis contingeret ingredi 1 Vielleicht Stephanus, vicarius archiop., dann protonotarius und Archidiac. Lutomericensis, vgl. Commiss. III. 22. Bursa canonicorum war wohl die gemeinschaftliche Cassa, in welcher die täglichen Einkiinfte gesammelt wurden, welche dann durch die divi- sores portionum unter die Domherren getheilt wurden. — Seit 1355, 20. Sept. (Frind II. 429) war die Leitmeritzer Probstei mit einem Cano- nicat bei der Prager Kirche stindig verbunden; die ,proventus bursae" beziehen sich wohl anf die darin genannten ,portiones canonicales unde- cunque et quomodolibet obvenientes'.
Strana 456
456 viam carnis universe, annum gracie,! quem habemus in ecclesia predicta tam in prebenda quam in bursa, sibi damus volentes, ut defectum summe predicte de ipso supplero debeat de resi- duo quidquid sit et quantumcunque dispositurus taliter, prout sibi dominus inspirabit. Licet autem de duodecim sexag. supe- rius expressis per hoc tantum graciam ampliorem non nega- vimus, quin ipsum ultra hoc graciis, favoribus et consolacionibus aliis prosequemur, sed quum hominum voluntates sunt mobiles et varie, propter quod nonnunquam donaciones facte aliquibus quandoque, interdum vero sine causa susurronum aliquorum revocantur instinctu, nos in hoc ipsi domino N. propter effica- cissima que nobis temporibus retroactis impendit servicia et dante deo impendet infuturum providere honori quoque nostro ut inconstancie arguamur consulere summo studio affectantes, hanc legem nobis imponimus, quod donacionem nostram pre- sentem ipsi domino N. per nos sic ut premittitur factam revo- care seu eciam diminuere non possimus ex causa seu causis quibuscunque. Quod si faceremus, quod absit, ipse dominus N. super explecione ipsius nos tamquam pro vero debito convenire valeat per presentes, quibus nos nec in judicio nec extra nun- quam contraveniemus verbo vel facto. Quicunque autem pre- sentem literam habuerit, eum per omnia et in omnibus eo jure quo et ipsum dominum N. gaudere volumus in premissis, ne autem cuipiam circa premissa seu ipsorum aliquod suspicio sinistra erga ipsum dominum N. pro eo, quod ipse pro tempore nostrum regit sigillum, possit suboriri, presentibus profitemur, nos paginam presentem in robur omnimode firmitatis premis- sorum manibus propriis nostro sigillasse sigillo, cui eciam in testimonium evidencius honorabilium virorum dominorum . . . et . . . sunt appensa sigilla. Acta sunt etc. . . 9. Forma super donacione alicuius ecclesie de novo erecte bona. Nos etc. . . (Die Namen sind ausgelassen. Nach einer längeren Arenga folgt:) Igitur ecclesiam in honore s. dei geni- tricis virginis Marie, quam speciali reverencia ex puris ample- 1 Vgl. Monit. II. 13.
456 viam carnis universe, annum gracie,! quem habemus in ecclesia predicta tam in prebenda quam in bursa, sibi damus volentes, ut defectum summe predicte de ipso supplero debeat de resi- duo quidquid sit et quantumcunque dispositurus taliter, prout sibi dominus inspirabit. Licet autem de duodecim sexag. supe- rius expressis per hoc tantum graciam ampliorem non nega- vimus, quin ipsum ultra hoc graciis, favoribus et consolacionibus aliis prosequemur, sed quum hominum voluntates sunt mobiles et varie, propter quod nonnunquam donaciones facte aliquibus quandoque, interdum vero sine causa susurronum aliquorum revocantur instinctu, nos in hoc ipsi domino N. propter effica- cissima que nobis temporibus retroactis impendit servicia et dante deo impendet infuturum providere honori quoque nostro ut inconstancie arguamur consulere summo studio affectantes, hanc legem nobis imponimus, quod donacionem nostram pre- sentem ipsi domino N. per nos sic ut premittitur factam revo- care seu eciam diminuere non possimus ex causa seu causis quibuscunque. Quod si faceremus, quod absit, ipse dominus N. super explecione ipsius nos tamquam pro vero debito convenire valeat per presentes, quibus nos nec in judicio nec extra nun- quam contraveniemus verbo vel facto. Quicunque autem pre- sentem literam habuerit, eum per omnia et in omnibus eo jure quo et ipsum dominum N. gaudere volumus in premissis, ne autem cuipiam circa premissa seu ipsorum aliquod suspicio sinistra erga ipsum dominum N. pro eo, quod ipse pro tempore nostrum regit sigillum, possit suboriri, presentibus profitemur, nos paginam presentem in robur omnimode firmitatis premis- sorum manibus propriis nostro sigillasse sigillo, cui eciam in testimonium evidencius honorabilium virorum dominorum . . . et . . . sunt appensa sigilla. Acta sunt etc. . . 9. Forma super donacione alicuius ecclesie de novo erecte bona. Nos etc. . . (Die Namen sind ausgelassen. Nach einer längeren Arenga folgt:) Igitur ecclesiam in honore s. dei geni- tricis virginis Marie, quam speciali reverencia ex puris ample- 1 Vgl. Monit. II. 13.
Strana 457
457 xamur affectibus instauratam in . . . villa, quam ibi adeo in- venimus desolatam, quod in ipsa racione defectus temporalium, quibus humane fragilitatis adiuta condicio plasmatorum suis valet attencius vacare serviciis, per nos nostris propriis tribus laneis regalibus una marcha redditus agris cultis et incultis, montibus etc. . . prefate ecclesie donavimus dotis nomine et donamus etc. . . X. Confirmationes et ratificationes. Neben den ,Libri erectionum‘ hatte Erzbischof Arnest die �Libri confirmationum ad beneficia ecclesiastica‘ gegründet. Für die ältere Zeit ist nun auch diese Abtheilung ein werth- voller Beitrag zu beiden, da hier nicht nur Confirmationen zu geistlichen Beneficien, sondern auch ähnliche Bestätigungen von Stiftungen und Schenkungen, wie in den vorangehenden Ab- theilungen (Erectiones und Donationes) enthalten sind. Die Stiftungsurkunde des Karlsteiner Collegiatcapitels (Nr. 1) war bisher nur aus einer böhmischen Uebersetzung in Hajek’s Chronik bekannt. Ueber das Privilegium der böhmischen Könige, alle zur Zeit ihres Regierungsantrittes erledigten Beneficien zu besetzen (primariae preces), berichten Nr. 13 und 14, aus denen auch hervorgeht, dass Karl IV. dieses Recht auch wirklich ausgeübt hatte. Die letzte Formel dieser Abtheilung, das Magdalenenkloster in Laun betreffend, stammt vom Bischofe Johann IV. aus dem Jahre 1331. Incipit titulus confirmacionum et ratificacionum. 1. (In ecclesia Pragensi capellarum quatuor). In nomine domini Amen. Arnestus etc. ad perpetuam rei memoriam universis, ad quos presentes pervenerint salutem in 1 Die vorliegende Formel ist die Bestätigung der Stiftung des Collegiat- capitels auf der Burg Karlstein durch Karl IV. Die von einer spätern Hand herrührende Ueberschrift ist offenbar unrichtig. (Eine andere spä- tere Aufzeichnung auf dem obern Rande des Fol. 64/v [von derselben
457 xamur affectibus instauratam in . . . villa, quam ibi adeo in- venimus desolatam, quod in ipsa racione defectus temporalium, quibus humane fragilitatis adiuta condicio plasmatorum suis valet attencius vacare serviciis, per nos nostris propriis tribus laneis regalibus una marcha redditus agris cultis et incultis, montibus etc. . . prefate ecclesie donavimus dotis nomine et donamus etc. . . X. Confirmationes et ratificationes. Neben den ,Libri erectionum‘ hatte Erzbischof Arnest die �Libri confirmationum ad beneficia ecclesiastica‘ gegründet. Für die ältere Zeit ist nun auch diese Abtheilung ein werth- voller Beitrag zu beiden, da hier nicht nur Confirmationen zu geistlichen Beneficien, sondern auch ähnliche Bestätigungen von Stiftungen und Schenkungen, wie in den vorangehenden Ab- theilungen (Erectiones und Donationes) enthalten sind. Die Stiftungsurkunde des Karlsteiner Collegiatcapitels (Nr. 1) war bisher nur aus einer böhmischen Uebersetzung in Hajek’s Chronik bekannt. Ueber das Privilegium der böhmischen Könige, alle zur Zeit ihres Regierungsantrittes erledigten Beneficien zu besetzen (primariae preces), berichten Nr. 13 und 14, aus denen auch hervorgeht, dass Karl IV. dieses Recht auch wirklich ausgeübt hatte. Die letzte Formel dieser Abtheilung, das Magdalenenkloster in Laun betreffend, stammt vom Bischofe Johann IV. aus dem Jahre 1331. Incipit titulus confirmacionum et ratificacionum. 1. (In ecclesia Pragensi capellarum quatuor). In nomine domini Amen. Arnestus etc. ad perpetuam rei memoriam universis, ad quos presentes pervenerint salutem in 1 Die vorliegende Formel ist die Bestätigung der Stiftung des Collegiat- capitels auf der Burg Karlstein durch Karl IV. Die von einer spätern Hand herrührende Ueberschrift ist offenbar unrichtig. (Eine andere spä- tere Aufzeichnung auf dem obern Rande des Fol. 64/v [von derselben
Strana 458
458 eo qui est omnium vera salus. Inter alios sollicitudines ex officii pastoralis debito nostris humeris incumbentes ad illa precipue vigilanti studio aciem mentis nostre sicuti tenemur convertimus atque precipuum destinamus affectum, que divinum cultum respiciunt eiusdemque pariunt incrementa, sane pro parte serenissimi principis et domini nostri domini Karoli quarti divina favente clemencia Romanorum imperatoris semper augusti et Boemie regis quedam litera maiestatis sue veris sigillata sigillis filis sericis pendentibus sana et intogra, non viciata, non cancellata, non abolita nec in aliqua sui parte corrupta, sed omni prorsus vicio et suspicione carens nobis fuit presentata et exhibita, cuius tenor de verbo ad verbum dino- scitur esse talis: �Karolus quartus etc. . ' Fuimus itaque ex parte prefati domini nostri imperatoris cum instancia requisiti, ut fundacionem et dotacionem capellarum predictarum ac dispo- siciones et ordinaciones suas predictas ac omnia et singula in litera suprascripta contenta approbaremus, ratificaremus et con- firmaremus, prout ad nostrum officium spectare dinoscitur. Nos itaque donacionem (sic) ipsius domini nostri imperatoris, quam ad s. Pragensem ecclesiam ac ipsins ministros gerit, infra nos pensantes propensius, ipsum in devocione et promocione huius- modi eo amplius solidare volentes et confirmare, maxime cum disposiciones et ordinaciones predicte redundant in divini cultus augmentum fundacionem et dotacionem capellarum predictarum nec non disposicionem et ordinacionem decani et canonicorum ministrorum in capellis predictis ac omnia et singula in litera predicta contenta, quoad omnes eins clausulas et puncta tenore presencium approbamus, auctorizamus, ratificamus et auctoritate nostra ordinaria ex certa sciencia confirmamus, statuentes, ut quemadmodum predictus dominus noster imperator ordinavit et disposuit predicte prebende sint et esse debeant sacerdotales nullusque in ipsarum aliquam possit institui nisi in sacerdocio constitutus et ut eciam decanus et ceteri quatuor canonici sacerdotes predicti, qui sunt et qui fuerint pro tempore, seu aliqui vel aliquis eorundem nullum alind penitus benoficium Hand] sagt: ,Capella in Mendico est unita decanatui ecclesie Pragensis.") Unsere Formel stimmt in den einzelnen Bestimmungen mit der in Hajek’s Chronik erhaltenen Uebersetzung der Stiftungsurkunde Karls IV. dd. 29. Martii 1357 überein.
458 eo qui est omnium vera salus. Inter alios sollicitudines ex officii pastoralis debito nostris humeris incumbentes ad illa precipue vigilanti studio aciem mentis nostre sicuti tenemur convertimus atque precipuum destinamus affectum, que divinum cultum respiciunt eiusdemque pariunt incrementa, sane pro parte serenissimi principis et domini nostri domini Karoli quarti divina favente clemencia Romanorum imperatoris semper augusti et Boemie regis quedam litera maiestatis sue veris sigillata sigillis filis sericis pendentibus sana et intogra, non viciata, non cancellata, non abolita nec in aliqua sui parte corrupta, sed omni prorsus vicio et suspicione carens nobis fuit presentata et exhibita, cuius tenor de verbo ad verbum dino- scitur esse talis: �Karolus quartus etc. . ' Fuimus itaque ex parte prefati domini nostri imperatoris cum instancia requisiti, ut fundacionem et dotacionem capellarum predictarum ac dispo- siciones et ordinaciones suas predictas ac omnia et singula in litera suprascripta contenta approbaremus, ratificaremus et con- firmaremus, prout ad nostrum officium spectare dinoscitur. Nos itaque donacionem (sic) ipsius domini nostri imperatoris, quam ad s. Pragensem ecclesiam ac ipsins ministros gerit, infra nos pensantes propensius, ipsum in devocione et promocione huius- modi eo amplius solidare volentes et confirmare, maxime cum disposiciones et ordinaciones predicte redundant in divini cultus augmentum fundacionem et dotacionem capellarum predictarum nec non disposicionem et ordinacionem decani et canonicorum ministrorum in capellis predictis ac omnia et singula in litera predicta contenta, quoad omnes eins clausulas et puncta tenore presencium approbamus, auctorizamus, ratificamus et auctoritate nostra ordinaria ex certa sciencia confirmamus, statuentes, ut quemadmodum predictus dominus noster imperator ordinavit et disposuit predicte prebende sint et esse debeant sacerdotales nullusque in ipsarum aliquam possit institui nisi in sacerdocio constitutus et ut eciam decanus et ceteri quatuor canonici sacerdotes predicti, qui sunt et qui fuerint pro tempore, seu aliqui vel aliquis eorundem nullum alind penitus benoficium Hand] sagt: ,Capella in Mendico est unita decanatui ecclesie Pragensis.") Unsere Formel stimmt in den einzelnen Bestimmungen mit der in Hajek’s Chronik erhaltenen Uebersetzung der Stiftungsurkunde Karls IV. dd. 29. Martii 1357 überein.
Strana 459
459 ecclesiasticum quantumlibet simplex aut modicum cum decanatu vel prebenda huiusmodi ullomodo valeat obtinere, et in deca- natu et prebendis ipsis continuam absque fraude iugiter et precisam residenciam teneatur facere personalem, quod si quis aliud beneficium obtinens ad unum ex istis se passus fuerit vel forte procuraverit presentari et cum effectu institui, is eodem primo beneficio sit et esse debeat ipso facto privatus, sique aliquis decanatum et prebendam aliquam obtinens de predictis aliam acceptaverit seu ad illam vel quodcunque bene- ficium ecclesiasticum eciam si minimi valoris seu quantum- cunque simplex existat se presentari permiserit, insuper et quicunque ipsorum a decanatu seu aliqua ipsarum prebendarum se absentare presumpserit, hiis casibus (et) earum qualibet abs- que alio quocunque judicio seu sentencia decanatu seu pre- benda predictis quam obtinuit eo ipso sit privatus, statutum nostrum huiusmodi non solum ad decanatum et prebendas iam creatas verum eciam ad creandas ibi de novo ex certa nostra sciencia extendentes et prorogantes. Ut autem predictus decanus, cui cura et labor pre aliis amplior in premissis incumbit, uberiorem eciam sicut decet consolacionem recipiat, capellam castri in Mendico de consensu predicti domini nostri impera- toris et ad ipsius peticionem, ad quem jus patronatus capelle eiusdem pertinere dinoscitur, cum omnibus fructibus, redditibus et proventibus ipsius eidem decano et suo decanatui tenore presencium incorporamus, annectimus perpetuo et unimus. Itaque cedente vel decedente rectore dicte capelle, qui nunc est, decanus predictus, qui est et qui fuerit pro tempore, reser- vata prius per eum congrua porcione et deputata pro presby- tero ipsi capelle deservituro, prout infra describitur, fructus, redditus et proventus ipsius capelle possideat et in usus suos accipiat, provisurus tamen, ut per aliquem ydoneum presby- terum in capella castri predicti perpetuis temporibus missa perpetue celebretur, presbytero eciam qui in predicta capella missam legerit ad hoc per decanatum fuerit deputatus offer- torium altaris ipsius quantumcunque fuerit, et V sexagenas gross. Prag. annui census de redditibus ipsius capelle depu- tamus presentibus et applicamus. Porro quod singulari excel- lencia et condigna reverencia sanctorum insigniorum passionis divinice statuimus et ordinamus, ut in altari insigniorum ipso- rum maioris capelle nulli alii preterquam archiepiscopis et Archiv. Bd. LXI. II. Hälfte. 30
459 ecclesiasticum quantumlibet simplex aut modicum cum decanatu vel prebenda huiusmodi ullomodo valeat obtinere, et in deca- natu et prebendis ipsis continuam absque fraude iugiter et precisam residenciam teneatur facere personalem, quod si quis aliud beneficium obtinens ad unum ex istis se passus fuerit vel forte procuraverit presentari et cum effectu institui, is eodem primo beneficio sit et esse debeat ipso facto privatus, sique aliquis decanatum et prebendam aliquam obtinens de predictis aliam acceptaverit seu ad illam vel quodcunque bene- ficium ecclesiasticum eciam si minimi valoris seu quantum- cunque simplex existat se presentari permiserit, insuper et quicunque ipsorum a decanatu seu aliqua ipsarum prebendarum se absentare presumpserit, hiis casibus (et) earum qualibet abs- que alio quocunque judicio seu sentencia decanatu seu pre- benda predictis quam obtinuit eo ipso sit privatus, statutum nostrum huiusmodi non solum ad decanatum et prebendas iam creatas verum eciam ad creandas ibi de novo ex certa nostra sciencia extendentes et prorogantes. Ut autem predictus decanus, cui cura et labor pre aliis amplior in premissis incumbit, uberiorem eciam sicut decet consolacionem recipiat, capellam castri in Mendico de consensu predicti domini nostri impera- toris et ad ipsius peticionem, ad quem jus patronatus capelle eiusdem pertinere dinoscitur, cum omnibus fructibus, redditibus et proventibus ipsius eidem decano et suo decanatui tenore presencium incorporamus, annectimus perpetuo et unimus. Itaque cedente vel decedente rectore dicte capelle, qui nunc est, decanus predictus, qui est et qui fuerit pro tempore, reser- vata prius per eum congrua porcione et deputata pro presby- tero ipsi capelle deservituro, prout infra describitur, fructus, redditus et proventus ipsius capelle possideat et in usus suos accipiat, provisurus tamen, ut per aliquem ydoneum presby- terum in capella castri predicti perpetuis temporibus missa perpetue celebretur, presbytero eciam qui in predicta capella missam legerit ad hoc per decanatum fuerit deputatus offer- torium altaris ipsius quantumcunque fuerit, et V sexagenas gross. Prag. annui census de redditibus ipsius capelle depu- tamus presentibus et applicamus. Porro quod singulari excel- lencia et condigna reverencia sanctorum insigniorum passionis divinice statuimus et ordinamus, ut in altari insigniorum ipso- rum maioris capelle nulli alii preterquam archiepiscopis et Archiv. Bd. LXI. II. Hälfte. 30
Strana 460
460 episcopis execucionem officii pontificalis habentibus ullo um- quam tempore liceat missarum solempnia celebrare. Omnibus et singulis sub interminacione malediccionis eterne districte inhibentes, ne quis premissa vel premissorum aliquid in toto vel in parte audeat infringere vel eis ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit indignacionem omni- potentis dei et beatorum patronorum nostrorum Viti, Venceslai, Adalberti, Procopii et Ludmille se noverit incursurum. In quorum etc. . . 2. Confirmacio donacionum (facta pro hospitali in Crumlow per dominos de Rosis). Arnestus etc. universis et singulis tam presentibus quam futuris cupimus fore notum, quod venientes ad nostram presen- ciam nobiles viri domini Petrus, Jodocus, Ulricus et Johannes fratres dicti de Rosemberg nobis exposuerunt, quod felicis memorie dominus Petrus de Rosemberg genitor ipsorum, sum- mus regni Boemiae camerarius et pie recordacionis domina Katherina ipsorum genitrix ad laudem omnipotentis dei et sanc- torum Jodoci et Viti martirum hospitali in ipsorum civitate Crummaw, in honore s. Jodoei fundato ac ecclesie parochiali ibi- dem in Crummaw sub honore s. Viti martiris insignite ob suarum et progenitorum suorum animarum salute certos redditus et possessiones de consensu ipsorum Petri, Jodoci, Ulrici et Jo- hannis donaverunt libere et dederunt sub certis condicionibus et ordinacionibus per dictos parentes ipsorum expressatis, super quibus certe litere confecte dinoscuntur, quarum tenores in- ferius describentur. Quas quidem literas sanas et integras non rasas, non abolitas, nec in aliqua sui parte suspectas, veris sigillis dictorum parentum ipsorum sigillatas, una cum litera ratificacionis et approbacionis per eos facte sigillis ipsorum sigillata ac eciam litera recognicionis, promissionis et sub- missionis Nicolai! rectoris parochialis ecclesie in Krummau supradicte suo sigillata sigillo coram nobis exhibuerunt omnia et singula per dictos genitorem et genitricem in dictis literis donata, concessa, ordinata et disposita ad maiorem certitudinem in nostri presencia una voce ratificantes et eciam approbantes 1 Starb 1361 (Lib. conf. I. 150).
460 episcopis execucionem officii pontificalis habentibus ullo um- quam tempore liceat missarum solempnia celebrare. Omnibus et singulis sub interminacione malediccionis eterne districte inhibentes, ne quis premissa vel premissorum aliquid in toto vel in parte audeat infringere vel eis ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit indignacionem omni- potentis dei et beatorum patronorum nostrorum Viti, Venceslai, Adalberti, Procopii et Ludmille se noverit incursurum. In quorum etc. . . 2. Confirmacio donacionum (facta pro hospitali in Crumlow per dominos de Rosis). Arnestus etc. universis et singulis tam presentibus quam futuris cupimus fore notum, quod venientes ad nostram presen- ciam nobiles viri domini Petrus, Jodocus, Ulricus et Johannes fratres dicti de Rosemberg nobis exposuerunt, quod felicis memorie dominus Petrus de Rosemberg genitor ipsorum, sum- mus regni Boemiae camerarius et pie recordacionis domina Katherina ipsorum genitrix ad laudem omnipotentis dei et sanc- torum Jodoci et Viti martirum hospitali in ipsorum civitate Crummaw, in honore s. Jodoei fundato ac ecclesie parochiali ibi- dem in Crummaw sub honore s. Viti martiris insignite ob suarum et progenitorum suorum animarum salute certos redditus et possessiones de consensu ipsorum Petri, Jodoci, Ulrici et Jo- hannis donaverunt libere et dederunt sub certis condicionibus et ordinacionibus per dictos parentes ipsorum expressatis, super quibus certe litere confecte dinoscuntur, quarum tenores in- ferius describentur. Quas quidem literas sanas et integras non rasas, non abolitas, nec in aliqua sui parte suspectas, veris sigillis dictorum parentum ipsorum sigillatas, una cum litera ratificacionis et approbacionis per eos facte sigillis ipsorum sigillata ac eciam litera recognicionis, promissionis et sub- missionis Nicolai! rectoris parochialis ecclesie in Krummau supradicte suo sigillata sigillo coram nobis exhibuerunt omnia et singula per dictos genitorem et genitricem in dictis literis donata, concessa, ordinata et disposita ad maiorem certitudinem in nostri presencia una voce ratificantes et eciam approbantes 1 Starb 1361 (Lib. conf. I. 150).
Strana 461
461 petentes humiliter et devote, ut easdem literas, omnia et sin- gula in eis contenta de benignitate solita approbare, ratificare, auctorizare et confirmare dignaremur. Quibus literis per nos receptis, visis et diligenter perspectis attendentes, quod peti- cioni dictorum dominorum tamquam pie, juste et racionabili non sit denegandus assensus, donaciones, condiciones, ordina- ciones, voluntates, provisiones ac omnia et singula in eisdem literis contenta quoad omnes clausulas et puncta ipsarum aucto- ritate ordinaria approbamus, ratificamus, auctorizamus et ex certa sciencia nostra confirmamus, statuentes ac sub attesta- cione divini judicii ac interminacione maledictionis eterne districte precipientes, quatenus dominis Petro, Jodoco, Ulrico et Johanni ac ipsorum heredibus, nec non plebano dicte paro- chialis ecclesie in Krumnau, qui nunc est, aut suis successo- ribus, nec non omnibus et singulis quorum interest vel intererit, cuiuscunque condicionis existant, omnes et singulas donaciones, ordinaciones et disposiciones, sicut et prout per dictos domi- num Petrum de Rosis et dominam suam Katherinam consortem donate, ordinate et disposite forent, integre et inviolabiliter observare et adimplere studeant cum effectu, nec eas in aliquo infringere audeant vel immutare absque nostro et successorum nostrorum scitu et licencia speciali. Si quis autem dictas dona- ciones etc. infringere presumpserit, indignacionem omnipotentis dei et ss. Viti et Jodoci martirum se noverit incursurum. In quorum etc. . . 3. Forma approbacionis locacionis fructuum in (Grecz) et commissio cure animarum. Arnestus etc. . Licet nuper omnes et singulos plebanos ac rectores parochialium ecclesiarum nostre diocesis ad resi- denciam citari mandaverimus et citaverimus, per hoc tamen locacionem frugum ecclesie sancti spiritus in Grecz per Sy- monem! plabanum ibidem in persona Bartholomei2 altariste ss. Symonis et Jude in eadem ecclesia facte, inquantum de 1 Wird 1358 (Lib. conf. I. 77) altarista s. Leonardi in ecclesia s. Spiritus in Grecz genannt.. 2 † 1359 (Lib. conf. L. 96). 30*
461 petentes humiliter et devote, ut easdem literas, omnia et sin- gula in eis contenta de benignitate solita approbare, ratificare, auctorizare et confirmare dignaremur. Quibus literis per nos receptis, visis et diligenter perspectis attendentes, quod peti- cioni dictorum dominorum tamquam pie, juste et racionabili non sit denegandus assensus, donaciones, condiciones, ordina- ciones, voluntates, provisiones ac omnia et singula in eisdem literis contenta quoad omnes clausulas et puncta ipsarum aucto- ritate ordinaria approbamus, ratificamus, auctorizamus et ex certa sciencia nostra confirmamus, statuentes ac sub attesta- cione divini judicii ac interminacione maledictionis eterne districte precipientes, quatenus dominis Petro, Jodoco, Ulrico et Johanni ac ipsorum heredibus, nec non plebano dicte paro- chialis ecclesie in Krumnau, qui nunc est, aut suis successo- ribus, nec non omnibus et singulis quorum interest vel intererit, cuiuscunque condicionis existant, omnes et singulas donaciones, ordinaciones et disposiciones, sicut et prout per dictos domi- num Petrum de Rosis et dominam suam Katherinam consortem donate, ordinate et disposite forent, integre et inviolabiliter observare et adimplere studeant cum effectu, nec eas in aliquo infringere audeant vel immutare absque nostro et successorum nostrorum scitu et licencia speciali. Si quis autem dictas dona- ciones etc. infringere presumpserit, indignacionem omnipotentis dei et ss. Viti et Jodoci martirum se noverit incursurum. In quorum etc. . . 3. Forma approbacionis locacionis fructuum in (Grecz) et commissio cure animarum. Arnestus etc. . Licet nuper omnes et singulos plebanos ac rectores parochialium ecclesiarum nostre diocesis ad resi- denciam citari mandaverimus et citaverimus, per hoc tamen locacionem frugum ecclesie sancti spiritus in Grecz per Sy- monem! plabanum ibidem in persona Bartholomei2 altariste ss. Symonis et Jude in eadem ecclesia facte, inquantum de 1 Wird 1358 (Lib. conf. I. 77) altarista s. Leonardi in ecclesia s. Spiritus in Grecz genannt.. 2 † 1359 (Lib. conf. L. 96). 30*
Strana 462
462 jure processit, in nullo derogare intendimus sed pocius eam in suis terminis, maxime cum in comodum et profectum eiusdem ecclesie prout sumus informati redundet, conservare, cum eciam Bartholomeo per et infra tempus subsequens locacionis pre- dicte curam et regimen memorate ecclesie sancti spiritus in Grecz duximus committendum. Harum quibus etc. . . 4. Forma approbacionis cuiusdam lanei (in permutacione). Nos Arnestus etc. . notum facimus universis, quod con- stituti coram nobis nobiles viri dominus Jo(annes) de Wart(em- berg?) et Jo(annes) de . . . nec non discretus Nicolaus p(le- banus) in Giczin recognoverunt coram nobis, quod predictus dominus Jo(annes) pro redditibus duarum sexagenarum grossorum denar. Pragens., quas in villa Pssel ecclesie predicte abstulerat et tandem strenuo militi Sdessoni et heredibus suis de Dire- wacz1 hereditarie vendidit duos laneos cum dimidio in villa Zamecz, quas tenent incole ville eiusdem videlicet . .. de . . . et M . . . in recompensam predicte ecclesie in Giczin tytulo permutacionis suo et heredum suorum nomine perpetuo dedit, contulit et donavit, omni juri et dominio renuncians, quod sibi et heredibus suis competebat in eisdem, ita tamen, quod Nicolaus plebanus jam dicte ecclesie et successores, qui sunt pro tempore, prefatum dominum Sdessonem, heredes et successores suos in predictis duabus sexagenis reddituum im- pedire non debeant quovis modo petentes nos eum instancia, ut permutacionem huiusmodi auctoritate nostra approbare, rati- ficare, auctorizare et confirmare dignaremur. Nos vero peti- cionibus ipsorum inclinati considerantesque, quod ex permuta- cione huiusmodi predicte ecclesie in Giczin comodum et evidens utilitas procuratur, eam approbamus, ratificamus, auctorizamus et ex certa nostra sciencia quoad omnes eius clausulas et puncta confirmamus, eandemque auctoritatem nostram inter- ponimus et decretum etc. . . 1 Třewač oder Střewač bei Jičín. — Sdesso de Střewač wird im Testament Arnests von Pardubitz, Vaters des Erzbischofs (Balbin, Vita Arnesti 75) als Zeuge angeführt.
462 jure processit, in nullo derogare intendimus sed pocius eam in suis terminis, maxime cum in comodum et profectum eiusdem ecclesie prout sumus informati redundet, conservare, cum eciam Bartholomeo per et infra tempus subsequens locacionis pre- dicte curam et regimen memorate ecclesie sancti spiritus in Grecz duximus committendum. Harum quibus etc. . . 4. Forma approbacionis cuiusdam lanei (in permutacione). Nos Arnestus etc. . notum facimus universis, quod con- stituti coram nobis nobiles viri dominus Jo(annes) de Wart(em- berg?) et Jo(annes) de . . . nec non discretus Nicolaus p(le- banus) in Giczin recognoverunt coram nobis, quod predictus dominus Jo(annes) pro redditibus duarum sexagenarum grossorum denar. Pragens., quas in villa Pssel ecclesie predicte abstulerat et tandem strenuo militi Sdessoni et heredibus suis de Dire- wacz1 hereditarie vendidit duos laneos cum dimidio in villa Zamecz, quas tenent incole ville eiusdem videlicet . .. de . . . et M . . . in recompensam predicte ecclesie in Giczin tytulo permutacionis suo et heredum suorum nomine perpetuo dedit, contulit et donavit, omni juri et dominio renuncians, quod sibi et heredibus suis competebat in eisdem, ita tamen, quod Nicolaus plebanus jam dicte ecclesie et successores, qui sunt pro tempore, prefatum dominum Sdessonem, heredes et successores suos in predictis duabus sexagenis reddituum im- pedire non debeant quovis modo petentes nos eum instancia, ut permutacionem huiusmodi auctoritate nostra approbare, rati- ficare, auctorizare et confirmare dignaremur. Nos vero peti- cionibus ipsorum inclinati considerantesque, quod ex permuta- cione huiusmodi predicte ecclesie in Giczin comodum et evidens utilitas procuratur, eam approbamus, ratificamus, auctorizamus et ex certa nostra sciencia quoad omnes eius clausulas et puncta confirmamus, eandemque auctoritatem nostram inter- ponimus et decretum etc. . . 1 Třewač oder Střewač bei Jičín. — Sdesso de Střewač wird im Testament Arnests von Pardubitz, Vaters des Erzbischofs (Balbin, Vita Arnesti 75) als Zeuge angeführt.
Strana 463
463 5. Confirmacio testamentorum (ad altare ss. apostolorum Johannis, Simonis et Jude in ecclesia s. Galli in Praga). Joannes dictus Padwanus et Wratiwogius etc. . Nuper providi et discreti viri Mathias, presbyter Johannes, fratres nati felicis recordacionis quondam Jacobi in Turri 1 civis Pra- gensis suo et successorum suorum altaris ss. Johannis apostoli et evangeliste et Symonis et Jude in ecclesia s. Galli civitatis Pragensis apostolorum et aliorum amicorum suorum nomine nobis exposuerunt et exponere curaverunt, quod licet bone memorie quondam Nicolai dicti in Turri civis Pragensis, avi ipsorum nec non Jeclini fratris ipsorum uterini testamenta et disposiciones seu conplanaciones testamenti Nicolai sepedicti per ipsos Matheum et Johannem fratres uterinos, cives Pra- genses, facte ob hoc, ut maiorem sortirentur roboris firmitatem, fuissent per reverendum in Christo patrem et dominum nostrum dominum Arnestum cte. in totum et per omnia ad instanciam Johannis et Mathei fratrum predictorum aliorumque amicorum suorum confirmata et confirmati, fuissetque eciam sicut et est per dictum dominum archiepiscopum infringentis disposicionis et huiusmodi ordinacionis excommunicacionis sentencia promulgata, tamen quod pena excommunicacionis iam dicta presertim quoad ministrum seu rectorem altaris predicti pro nunc et in posterum existentem, qui cottidie in ipso altari secundum modificacionem infrascriptam missarum solempnia debet celebrare nimium periclosa et rigorosa existet, idem videlicet Mathias et Johannes fratres humiliter et cum instancia nomine heredum et succes- sorum suorum nobis supplicaverunt, quatenus penam excom- municacionis predictam duntaxat quoad ministrum seu rectorem altaris prefati pro nunc et imposterum succedentes tollere et aliam loco ipsius imponere dignaremur. Nos vero de voluntate dicti domini archiepiscopi non ambigentes, qui alias per pre- fatos Johannem et Matheum fratres aliorumque amicorum suo- rum super premissis pulsatus suum, ut fierent, dedit consensum pariter et assensum, maxime eciam, quia per sublacionem pene 1 Ueber die Familio der ,Welflowici‘ auch ,de Turri‘ (vom Thurm), vgl. Tomek II. 434. Die Stiftung des Altars in dor Gallikirche 1344 s. da- selbst I1. 162. — Vgl. dazu Conf. Nr. 11 und Tomek, Základy I. 120.
463 5. Confirmacio testamentorum (ad altare ss. apostolorum Johannis, Simonis et Jude in ecclesia s. Galli in Praga). Joannes dictus Padwanus et Wratiwogius etc. . Nuper providi et discreti viri Mathias, presbyter Johannes, fratres nati felicis recordacionis quondam Jacobi in Turri 1 civis Pra- gensis suo et successorum suorum altaris ss. Johannis apostoli et evangeliste et Symonis et Jude in ecclesia s. Galli civitatis Pragensis apostolorum et aliorum amicorum suorum nomine nobis exposuerunt et exponere curaverunt, quod licet bone memorie quondam Nicolai dicti in Turri civis Pragensis, avi ipsorum nec non Jeclini fratris ipsorum uterini testamenta et disposiciones seu conplanaciones testamenti Nicolai sepedicti per ipsos Matheum et Johannem fratres uterinos, cives Pra- genses, facte ob hoc, ut maiorem sortirentur roboris firmitatem, fuissent per reverendum in Christo patrem et dominum nostrum dominum Arnestum cte. in totum et per omnia ad instanciam Johannis et Mathei fratrum predictorum aliorumque amicorum suorum confirmata et confirmati, fuissetque eciam sicut et est per dictum dominum archiepiscopum infringentis disposicionis et huiusmodi ordinacionis excommunicacionis sentencia promulgata, tamen quod pena excommunicacionis iam dicta presertim quoad ministrum seu rectorem altaris predicti pro nunc et in posterum existentem, qui cottidie in ipso altari secundum modificacionem infrascriptam missarum solempnia debet celebrare nimium periclosa et rigorosa existet, idem videlicet Mathias et Johannes fratres humiliter et cum instancia nomine heredum et succes- sorum suorum nobis supplicaverunt, quatenus penam excom- municacionis predictam duntaxat quoad ministrum seu rectorem altaris prefati pro nunc et imposterum succedentes tollere et aliam loco ipsius imponere dignaremur. Nos vero de voluntate dicti domini archiepiscopi non ambigentes, qui alias per pre- fatos Johannem et Matheum fratres aliorumque amicorum suo- rum super premissis pulsatus suum, ut fierent, dedit consensum pariter et assensum, maxime eciam, quia per sublacionem pene 1 Ueber die Familio der ,Welflowici‘ auch ,de Turri‘ (vom Thurm), vgl. Tomek II. 434. Die Stiftung des Altars in dor Gallikirche 1344 s. da- selbst I1. 162. — Vgl. dazu Conf. Nr. 11 und Tomek, Základy I. 120.
Strana 464
464 excommunicacionis iam dicte, qua in ecclesia dei gravior non existit, periculis obviatur animarum, peticioni memoratorum Johannis et Mathei fratrum, amicorum suorum et Wen(ceslai) ministri sou rectoris altaris prefati, hoc ipsum suo et succes- sorum suorum nomine supplicancium tamquam pie et juste nec non (?) et racionabili graciosius condescendentes penam excom- municacionis in literis confirmacionis domini nostri archiepi- scopi prefati ex causa sou causis contra delinquentes expressa seu expressis in eosdem apposita sou appositis, duntaxat quoad Wencz(eslaum) ministrum seu rectorem, qui pro nunc minister memorati ss. Joannis apostoli et evangelisto Symonisque et Jude apostolorum altaris existit, et ad omnes ot singulos suc- cessores ipsius non quoad alias personas in hiis scriptis tollimus, ammovemus et cassamus et loco pene iam dicte excommunica- cionis penis subscriptis cum modificacione qua sequitur mini- strum seu ministros altaris memorati, qui est pro tempore et qui imposterum fuerit seu fuerint, revocantes et sic futuris et perpetuis temporibus inviolabiliter observari mandamus, quod predictus Wenceslaus, qui pro nunc est rector altaris prefati et suus quilibet successor, qui fuerit pro tempore, ubi casu aliquo seu aliqua causa legitima prepeditus foret vel forent, per se ipsum vel se ipsos missam in predicto altari in honorem predictorum apostolorum celebrare vel officiare non posset seu non possent, extunc alium substituet loco sui ydoneum presby- terum, qui eandem missam celebrabit in eadem die in altari supradicto sumptibus suis et expensis de certa tamen sciencia plebani ecclesie s. Galli predicte. Si vero negligenter quibus- cunque condicionis (sic) seu causis previis ipse Wenceslaus aut aliqui successorum suorum vel substitutus suus aliquo die infra annum exceptis tribus diebus passionis dominice, aut si ecclesiam s. Galli contingeret interdici, missam in altari supra- dicto celebrare negligeret, ex tunc unum grossum pene nomine pro cera ad altare prefatum pro qualibet die neglecta assignabit, verum eciam si quod absit, causa interdicti iam expressa ex- clusa, missa per Wenceslaum, successorem aut successores ipsius, alias substitutum seu substitutos eius seu ipsorum quemlibet 1 Lib. conf. I. 183 sagen: ,1362, 7. Octobr. Fridlinus ad altare s. Simonis et Jude in ecclesia s. Galli per resignacionem Venceslai vacans fuit institutus'.
464 excommunicacionis iam dicte, qua in ecclesia dei gravior non existit, periculis obviatur animarum, peticioni memoratorum Johannis et Mathei fratrum, amicorum suorum et Wen(ceslai) ministri sou rectoris altaris prefati, hoc ipsum suo et succes- sorum suorum nomine supplicancium tamquam pie et juste nec non (?) et racionabili graciosius condescendentes penam excom- municacionis in literis confirmacionis domini nostri archiepi- scopi prefati ex causa sou causis contra delinquentes expressa seu expressis in eosdem apposita sou appositis, duntaxat quoad Wencz(eslaum) ministrum seu rectorem, qui pro nunc minister memorati ss. Joannis apostoli et evangelisto Symonisque et Jude apostolorum altaris existit, et ad omnes ot singulos suc- cessores ipsius non quoad alias personas in hiis scriptis tollimus, ammovemus et cassamus et loco pene iam dicte excommunica- cionis penis subscriptis cum modificacione qua sequitur mini- strum seu ministros altaris memorati, qui est pro tempore et qui imposterum fuerit seu fuerint, revocantes et sic futuris et perpetuis temporibus inviolabiliter observari mandamus, quod predictus Wenceslaus, qui pro nunc est rector altaris prefati et suus quilibet successor, qui fuerit pro tempore, ubi casu aliquo seu aliqua causa legitima prepeditus foret vel forent, per se ipsum vel se ipsos missam in predicto altari in honorem predictorum apostolorum celebrare vel officiare non posset seu non possent, extunc alium substituet loco sui ydoneum presby- terum, qui eandem missam celebrabit in eadem die in altari supradicto sumptibus suis et expensis de certa tamen sciencia plebani ecclesie s. Galli predicte. Si vero negligenter quibus- cunque condicionis (sic) seu causis previis ipse Wenceslaus aut aliqui successorum suorum vel substitutus suus aliquo die infra annum exceptis tribus diebus passionis dominice, aut si ecclesiam s. Galli contingeret interdici, missam in altari supra- dicto celebrare negligeret, ex tunc unum grossum pene nomine pro cera ad altare prefatum pro qualibet die neglecta assignabit, verum eciam si quod absit, causa interdicti iam expressa ex- clusa, missa per Wenceslaum, successorem aut successores ipsius, alias substitutum seu substitutos eius seu ipsorum quemlibet 1 Lib. conf. I. 183 sagen: ,1362, 7. Octobr. Fridlinus ad altare s. Simonis et Jude in ecclesia s. Galli per resignacionem Venceslai vacans fuit institutus'.
Strana 465
465 per sex dierum spacium celebrare continaciter neglecta fuerit seu neglexerint, extune omni excusacione vel causa cessantibus ipsum Wenceslaum vel quemlibet suum successorom racione negligencie huiusmodi et ad hanc penam que premittitur extunc prout exnunc dictis sex diebus elapsis, quos sibi et corum cui- libet pro monicione canonica assignamus, ingressum ecclesie interdicimus in hiis scriptis. Si vero predictum interdictum per alios sex dies prefatos sex immediate sequentes sustinuerit idem W. vel quivis suus successor vel successores, ipsum W. seu omnes alios successores canonica monicione previa in hiis scriptis suspendimus a divinis. Volumus eciam et de mandato et consensu prefatorum patronorum inserimus, quod si prefatus Wenceslaus vel quivis alius imposterum suus successor prefatis penis non paruerit cum effectu vel si premissa non curaverit contumaciter adimplere, vel si eciam penam cere vel unius grossi pro qualibet die neglecta infra sex dies non solverit et alias penas videlicet interdicti, suspensionis per prefatos dies sustinuerit animo indurato, quod tunc prefati Joannes et Matheus fratres, ad quos presentacio spectat, nec non alius quivis pa- tronus seu quivis alius inposterum successor ac quivis alius domini archiepiscopi Pragensis inposterum in spiritualibus gene- ralis administrator ipsum Wenceslaum et successores ipsius universi qui in premissis delinquentes fuerint, suo et succes- sorum suorum nomine supradicto altari privari debent, videlicet lapsis prefatis personis (sic, terminis) et personam aliam ydoneam possint presentare et omnia alia facere, que circa presenta- cionem altaris predicti fuerint necessaria seu oportuna. Quibus eciam penis prefatus W. pro se et suis successoribus sponte se submisit et quod nollet venire contra nec de jure nec de facto per se nec per suos successores nobis et successoribus nostris per suam conscienciam promittendo, volumus eciam, quod omnes ipsius successores imposterum se eisdem submittere teneantur et cisdem sint astricti, aliis ordinacionibus in literis domini nostri archiepiscopi contentis et expressis in omnibus ct per omnia semper salvis, quibus per presentes in nullo volumus derogare. In quorum cte. . .
465 per sex dierum spacium celebrare continaciter neglecta fuerit seu neglexerint, extune omni excusacione vel causa cessantibus ipsum Wenceslaum vel quemlibet suum successorom racione negligencie huiusmodi et ad hanc penam que premittitur extunc prout exnunc dictis sex diebus elapsis, quos sibi et corum cui- libet pro monicione canonica assignamus, ingressum ecclesie interdicimus in hiis scriptis. Si vero predictum interdictum per alios sex dies prefatos sex immediate sequentes sustinuerit idem W. vel quivis suus successor vel successores, ipsum W. seu omnes alios successores canonica monicione previa in hiis scriptis suspendimus a divinis. Volumus eciam et de mandato et consensu prefatorum patronorum inserimus, quod si prefatus Wenceslaus vel quivis alius imposterum suus successor prefatis penis non paruerit cum effectu vel si premissa non curaverit contumaciter adimplere, vel si eciam penam cere vel unius grossi pro qualibet die neglecta infra sex dies non solverit et alias penas videlicet interdicti, suspensionis per prefatos dies sustinuerit animo indurato, quod tunc prefati Joannes et Matheus fratres, ad quos presentacio spectat, nec non alius quivis pa- tronus seu quivis alius inposterum successor ac quivis alius domini archiepiscopi Pragensis inposterum in spiritualibus gene- ralis administrator ipsum Wenceslaum et successores ipsius universi qui in premissis delinquentes fuerint, suo et succes- sorum suorum nomine supradicto altari privari debent, videlicet lapsis prefatis personis (sic, terminis) et personam aliam ydoneam possint presentare et omnia alia facere, que circa presenta- cionem altaris predicti fuerint necessaria seu oportuna. Quibus eciam penis prefatus W. pro se et suis successoribus sponte se submisit et quod nollet venire contra nec de jure nec de facto per se nec per suos successores nobis et successoribus nostris per suam conscienciam promittendo, volumus eciam, quod omnes ipsius successores imposterum se eisdem submittere teneantur et cisdem sint astricti, aliis ordinacionibus in literis domini nostri archiepiscopi contentis et expressis in omnibus ct per omnia semper salvis, quibus per presentes in nullo volumus derogare. In quorum cte. . .
Strana 466
466 6. Confirmacio litere super contractu permutacionis domorum. Nos Joannes dictus Padwanus et Wratiwogius etc. notum facimus . . ., quod veniens ad presenciam nostram discretus vir Joannes dictus Pzdynak plebanus in Minberg (?) nobis duas literas, quarum tenor inferius describitur, unam videlicet sigillo religiosarum virginum sanctimonialium monasterii sancti . . . in . . . ordinis sancti . . . et aliam sigillo suo in pendentibus pressulis pergameni sigillatas, sanas et integras, non viciatas etc. . . . exhibuit et presentavit petens cum instancia, quatenus contractum permutacionis domorum, prout in ipsis continetur literis, per dictas sanctimoniales et eum factum de benignitate nostra auctoritate ordinaria ratificare, approbare etc. .. digna- remur. Visis et diligenter inspectis literis supradictis, conside- rantes, quod contractus permutacionis huiusmodi propter situm ipsorum domorum tam dicto monasterio et conventui suo quam eciam plebano antedicto et suis successoribus evidentem utili- tatem, comodum et profectum inportat et inportare potest, contractum permutacionis huiusmodi . . . approbamus etc.... Tenor vero literarum, de quibus supra fit mencio, videlicet monasterii et conventus predicti talis est: „Nos Katherina priorissa etc. . .' Item tenor litere Johannis plebani antedicti sequitur in hec verba: ,Ego Johannes plebanus etc. . . 7. Approbacio electionis scolastici ecclesie Pragensis. Nos Arnestus etc. notum facimus universis ctc. . „ quod honorabiles viri domini Prziedwogius decanus totumque capi- tulum ecclesie Pragensis antedicte post mortom domini Zdeslai olim Scolastici ecclesie eiusdem electione de futuro scolastico celebrata nostram cum decreto electionis sue accedentes pre- senciam nobis humiliter supplicarunt, ut cum ipsi in honora- bilem virum dominum Plichtam de Mssen canonicum ipsorum exhibitorem presencium vota sua dirigentes ipsum unanimiter et concorditer in scolasticum dicte nostre ecclesic duxerint eligendum, prout in decreto electionis ipsius, quod ipsi nobis tunc exhibere curarunt, plenius contincbatur, electionem ipsam
466 6. Confirmacio litere super contractu permutacionis domorum. Nos Joannes dictus Padwanus et Wratiwogius etc. notum facimus . . ., quod veniens ad presenciam nostram discretus vir Joannes dictus Pzdynak plebanus in Minberg (?) nobis duas literas, quarum tenor inferius describitur, unam videlicet sigillo religiosarum virginum sanctimonialium monasterii sancti . . . in . . . ordinis sancti . . . et aliam sigillo suo in pendentibus pressulis pergameni sigillatas, sanas et integras, non viciatas etc. . . . exhibuit et presentavit petens cum instancia, quatenus contractum permutacionis domorum, prout in ipsis continetur literis, per dictas sanctimoniales et eum factum de benignitate nostra auctoritate ordinaria ratificare, approbare etc. .. digna- remur. Visis et diligenter inspectis literis supradictis, conside- rantes, quod contractus permutacionis huiusmodi propter situm ipsorum domorum tam dicto monasterio et conventui suo quam eciam plebano antedicto et suis successoribus evidentem utili- tatem, comodum et profectum inportat et inportare potest, contractum permutacionis huiusmodi . . . approbamus etc.... Tenor vero literarum, de quibus supra fit mencio, videlicet monasterii et conventus predicti talis est: „Nos Katherina priorissa etc. . .' Item tenor litere Johannis plebani antedicti sequitur in hec verba: ,Ego Johannes plebanus etc. . . 7. Approbacio electionis scolastici ecclesie Pragensis. Nos Arnestus etc. notum facimus universis ctc. . „ quod honorabiles viri domini Prziedwogius decanus totumque capi- tulum ecclesie Pragensis antedicte post mortom domini Zdeslai olim Scolastici ecclesie eiusdem electione de futuro scolastico celebrata nostram cum decreto electionis sue accedentes pre- senciam nobis humiliter supplicarunt, ut cum ipsi in honora- bilem virum dominum Plichtam de Mssen canonicum ipsorum exhibitorem presencium vota sua dirigentes ipsum unanimiter et concorditer in scolasticum dicte nostre ecclesic duxerint eligendum, prout in decreto electionis ipsius, quod ipsi nobis tunc exhibere curarunt, plenius contincbatur, electionem ipsam
Strana 467
467 de persona eiusdem domini Plichte canonice celebratam appro- bare eidemque electo munus confirmacionis, prout ad nostrum spectat officium, inpendere misericorditer dignaremur. Nos vero eorum iustis et racionabilibus peticionibus favorabiliter annuentes cridam seu proclamacionem fieri fecimus in ecclesia nostra antedicta, ut si quis vel qui electioni predicte aut personis eligencium vel persone electe quidquam vellet seu vellent oppo- nere, quod certo die coram nobis aut nobis absentibus coram vicariis nostris in spiritualibus debet seu debent peremptorie comparere, quo die veniente nobis absentibus memoratus do- minus electus cum crida et fide ex fide execucionis coram honorab. viris domino Joanne dicto Paduano decano Wisse- gradensi ot Wratiwogio, vicariis nostris in spiritualibus gene- ralibus comparuit, qui auctoritate nostra, qua fungimur in hac parte, electionem eandem de persona prefati domini Plichte ut premittitur canonice celebratam approbarunt et eundem electum adhibitis ceremoniis debitis et consuetis confirmarunt, memorato domino Plichta electo in scholasticum administracionem plenam spiritualium et temporalium eiusdem scolastrie, prout ad nostrum spectat officium, committendo.1 In cuius rei testimonium etc.. . 8. Litera confirmacionis super provisione archidiaconali cum intronizacione (in Thyn Horssoviensi). Arnestus etc. honorabili viro domino Petro de . . .2 offi- ciali nostre curie archiepiscopalis in omnium salvatore salutem. Literarum sciencia et morum honestas et alia multiplicia vir- tutum dona, quibus apud nos fidedignorum quorundam (?) testimonio exposcunt, ut personam vestram grata benivolencia prosequentes vobis reddamur exhibicione liberales. Volentes igitur premissorum meritorum intuitu personam vestram favore prosequi gracie specialis, archidiaconatum Horssoviensem in 1 Plichta de Mssen erscheint als Scholasticus zuerst im Jahre 1356 (Frind II. 432). Er wurde spätor (1358) Dechant der Prager Kirche, während an seiner Stelle Beness de Cravar zum Scholasticus gewählt wurde (vgl. Div. XXIV. 71). Plichta starb am 22. August 1362, sein Nach- folger war Wratiwoj. — Wie diese Formeln beweisen, wurde also der Scholasticus vom Capitel gewählt und vom Erzbischof bestätigt. 2 Petrus de Cunzendorf, archid. Horssoviensis. Vgl. Cit. 1. 5.
467 de persona eiusdem domini Plichte canonice celebratam appro- bare eidemque electo munus confirmacionis, prout ad nostrum spectat officium, inpendere misericorditer dignaremur. Nos vero eorum iustis et racionabilibus peticionibus favorabiliter annuentes cridam seu proclamacionem fieri fecimus in ecclesia nostra antedicta, ut si quis vel qui electioni predicte aut personis eligencium vel persone electe quidquam vellet seu vellent oppo- nere, quod certo die coram nobis aut nobis absentibus coram vicariis nostris in spiritualibus debet seu debent peremptorie comparere, quo die veniente nobis absentibus memoratus do- minus electus cum crida et fide ex fide execucionis coram honorab. viris domino Joanne dicto Paduano decano Wisse- gradensi ot Wratiwogio, vicariis nostris in spiritualibus gene- ralibus comparuit, qui auctoritate nostra, qua fungimur in hac parte, electionem eandem de persona prefati domini Plichte ut premittitur canonice celebratam approbarunt et eundem electum adhibitis ceremoniis debitis et consuetis confirmarunt, memorato domino Plichta electo in scholasticum administracionem plenam spiritualium et temporalium eiusdem scolastrie, prout ad nostrum spectat officium, committendo.1 In cuius rei testimonium etc.. . 8. Litera confirmacionis super provisione archidiaconali cum intronizacione (in Thyn Horssoviensi). Arnestus etc. honorabili viro domino Petro de . . .2 offi- ciali nostre curie archiepiscopalis in omnium salvatore salutem. Literarum sciencia et morum honestas et alia multiplicia vir- tutum dona, quibus apud nos fidedignorum quorundam (?) testimonio exposcunt, ut personam vestram grata benivolencia prosequentes vobis reddamur exhibicione liberales. Volentes igitur premissorum meritorum intuitu personam vestram favore prosequi gracie specialis, archidiaconatum Horssoviensem in 1 Plichta de Mssen erscheint als Scholasticus zuerst im Jahre 1356 (Frind II. 432). Er wurde spätor (1358) Dechant der Prager Kirche, während an seiner Stelle Beness de Cravar zum Scholasticus gewählt wurde (vgl. Div. XXIV. 71). Plichta starb am 22. August 1362, sein Nach- folger war Wratiwoj. — Wie diese Formeln beweisen, wurde also der Scholasticus vom Capitel gewählt und vom Erzbischof bestätigt. 2 Petrus de Cunzendorf, archid. Horssoviensis. Vgl. Cit. 1. 5.
Strana 468
468 nostra ecclesia Pragensi ad presens per obitum Nicolai ' ultimi eiusdem archidiaconatus archidiaconi, vacantem, cuius collacio ad nos pertinere dinoscitur, nulli alii de jure debitum, cum omnibus juribus et pertinenciis suis universis vobis auctoritate nostra ordinaria conferimus et de eodem eciam providemus, vosque per anuli nostri tradicionem investimus realiter et pro- sencialiter de eodem, curam et regimen ac administracionem in spiritualibus et temporalibus dicti archidiaconatus vobis ple- narie committentes. In cuius rei testimonium etc. . . Intronizacio ciusdem. Arnestus etc. discreto viro . . . Horssoviensi decano et plebano parochialis ecclesie in Horssow sou eorum vices geren- tibus salutem in domino. Cum nos archidiaconatum Horsso- viensem in nostra ecclesia Pragensi per obitum Nicolai etc... ad presens vacantem honorabili viro Petro de . . . officiali curie nostre Pragensis contulerimus otc. . . vobis seu vices vestras gerenti tenore presencium committimus ct mandamus, quatenus dictum officialem nostrum vel procuratorem seu pro- curatores ipsius eius nomine in corporalem possessionem dicti archidiaconatus ac omnium jurium et pertinenciarum ipsius inducatis et defendatis inductum facientes sibi seu eius procu- ratori pro eo de omnibus et singulis fructibus, redditibus, pro- ventibus et quibuscunque juribus archidiaconalibus dicti archi- diaconatus integre responderi, contradictores quoslibet et rebelles per censuram ecclesiasticam compescendo. Datum etc. . . 9. Confirmacio cum intronizacione super vicaria perpetua ecclesie Pragensis. Arnestus etc. honorabili viro Wrat(iwogio), vicario nostro in ecclesia nostra Pragensi capellano nostro commensali in omnium salvatore salutem. Probitatis vostre merita, vite ac morum honestas, super quibus aput nos laudabile vobis per- hibetur testimonium et ipsa experiencia nos edocet, attendentes 1 Früher Pfarrer in Zabiehlicz, wurde 1354 Archidiacon Horss. (Lib. conf. I. 2). Am 12. September 1358 wird schon Petrus als Archidiacon ge- nannt (Ibid. I. 66).
468 nostra ecclesia Pragensi ad presens per obitum Nicolai ' ultimi eiusdem archidiaconatus archidiaconi, vacantem, cuius collacio ad nos pertinere dinoscitur, nulli alii de jure debitum, cum omnibus juribus et pertinenciis suis universis vobis auctoritate nostra ordinaria conferimus et de eodem eciam providemus, vosque per anuli nostri tradicionem investimus realiter et pro- sencialiter de eodem, curam et regimen ac administracionem in spiritualibus et temporalibus dicti archidiaconatus vobis ple- narie committentes. In cuius rei testimonium etc. . . Intronizacio ciusdem. Arnestus etc. discreto viro . . . Horssoviensi decano et plebano parochialis ecclesie in Horssow sou eorum vices geren- tibus salutem in domino. Cum nos archidiaconatum Horsso- viensem in nostra ecclesia Pragensi per obitum Nicolai etc... ad presens vacantem honorabili viro Petro de . . . officiali curie nostre Pragensis contulerimus otc. . . vobis seu vices vestras gerenti tenore presencium committimus ct mandamus, quatenus dictum officialem nostrum vel procuratorem seu pro- curatores ipsius eius nomine in corporalem possessionem dicti archidiaconatus ac omnium jurium et pertinenciarum ipsius inducatis et defendatis inductum facientes sibi seu eius procu- ratori pro eo de omnibus et singulis fructibus, redditibus, pro- ventibus et quibuscunque juribus archidiaconalibus dicti archi- diaconatus integre responderi, contradictores quoslibet et rebelles per censuram ecclesiasticam compescendo. Datum etc. . . 9. Confirmacio cum intronizacione super vicaria perpetua ecclesie Pragensis. Arnestus etc. honorabili viro Wrat(iwogio), vicario nostro in ecclesia nostra Pragensi capellano nostro commensali in omnium salvatore salutem. Probitatis vostre merita, vite ac morum honestas, super quibus aput nos laudabile vobis per- hibetur testimonium et ipsa experiencia nos edocet, attendentes 1 Früher Pfarrer in Zabiehlicz, wurde 1354 Archidiacon Horss. (Lib. conf. I. 2). Am 12. September 1358 wird schon Petrus als Archidiacon ge- nannt (Ibid. I. 66).
Strana 469
469 dignum arbitramur et congruum, ut personam vestram grata benivolencia prosequentes vobis reddamur in exhibicione gracie liberales. Volentes igitur premissorum meritorum intuitu per- sonam vestram favore prosequi gracie specialis, vicariam nostram in nostra Pragensi ecclesia ad presens vacantem ex eo, quod magister Stephanus, tunc noster vicarius, ordinem canonicorum regularium in monasterio Rudnicensi nostre diocesis assumpsit ipsumque ordinem est professus, cuius collacio seu provisio ad nos pertinere dinoscitur pleno jure, nulli allii de jure debitam, cum omnibus juribus et pertinenciis suis universis vobis aucto- ritate nostra conferimus ordinaria et de eadem eciam provi- demus vosque per anuli nostri tradicionem investivimus realiter et presencialiter de eadem curam et administracionem dicte vicarie in spiritualibus et temporalibus vobis plenarie com- mittentes. In cuius rei testimonium etc. . . Sequitur intronizacio (ad vicariam ecclesie Pra- gensis). Arnestus etc. honorab. viro d. Przidwogio decano nostre Pragensis ecclesie vel eins vices gerenti salutem etc. Cum nos vicariam nostram . . . . dilecto nobis Wrat(iwogio) preposito Tinensi etc. . . contulerimus . . . . honestati vestre . . . man- damus, quatenus dictum Wrat(ivogium) in corporalem posses- sionem vicarie predicte . . . inducatis et defendatis inductum sibique stallum in choro dicte nostre Pragensis ecclesie assi- gnetis facientes etc. . . 10. Approbacio cum consensu super permutacione bonorum. Nos Johannes etc. tenore presencium notum facimus uni- versis, quod veniens ad nostram presenciam discretus vir Ottyco plebanus de Ways(?), cupiens condicionem eiusdem ecclesie sue facere meliorem, quosdam agros ipsius ecclesie pro agris W. de Mo. (sic) plebani sui permutare intendebat petens cum instancia, ut permutacioni huiusmodi consentire eamque confirmare et approbare dignaremur. Nos vero, utrum permutacio huiusmodi in utilitatem predicte ecclesie tendat ignorantes discreto viro decano Greczensi duximus commit-
469 dignum arbitramur et congruum, ut personam vestram grata benivolencia prosequentes vobis reddamur in exhibicione gracie liberales. Volentes igitur premissorum meritorum intuitu per- sonam vestram favore prosequi gracie specialis, vicariam nostram in nostra Pragensi ecclesia ad presens vacantem ex eo, quod magister Stephanus, tunc noster vicarius, ordinem canonicorum regularium in monasterio Rudnicensi nostre diocesis assumpsit ipsumque ordinem est professus, cuius collacio seu provisio ad nos pertinere dinoscitur pleno jure, nulli allii de jure debitam, cum omnibus juribus et pertinenciis suis universis vobis aucto- ritate nostra conferimus ordinaria et de eadem eciam provi- demus vosque per anuli nostri tradicionem investivimus realiter et presencialiter de eadem curam et administracionem dicte vicarie in spiritualibus et temporalibus vobis plenarie com- mittentes. In cuius rei testimonium etc. . . Sequitur intronizacio (ad vicariam ecclesie Pra- gensis). Arnestus etc. honorab. viro d. Przidwogio decano nostre Pragensis ecclesie vel eins vices gerenti salutem etc. Cum nos vicariam nostram . . . . dilecto nobis Wrat(iwogio) preposito Tinensi etc. . . contulerimus . . . . honestati vestre . . . man- damus, quatenus dictum Wrat(ivogium) in corporalem posses- sionem vicarie predicte . . . inducatis et defendatis inductum sibique stallum in choro dicte nostre Pragensis ecclesie assi- gnetis facientes etc. . . 10. Approbacio cum consensu super permutacione bonorum. Nos Johannes etc. tenore presencium notum facimus uni- versis, quod veniens ad nostram presenciam discretus vir Ottyco plebanus de Ways(?), cupiens condicionem eiusdem ecclesie sue facere meliorem, quosdam agros ipsius ecclesie pro agris W. de Mo. (sic) plebani sui permutare intendebat petens cum instancia, ut permutacioni huiusmodi consentire eamque confirmare et approbare dignaremur. Nos vero, utrum permutacio huiusmodi in utilitatem predicte ecclesie tendat ignorantes discreto viro decano Greczensi duximus commit-
Strana 470
470 tendum, ut de hoc, si permutacio predicta vigeat in evidentem utilitatem ecclesie antedicte vel non, inquireret diligencius veri- tatem, qui facta inquisicione reperit, prout ex ipsius literis, quas nobis misit, appericbat, quod ex ipsa permutaciono non modica predicte ecclesie utilitas procuratur, nos peticionibus justis et racionabilibus predictorum plebani et Andree favora- biliter annuentes eidem permutacioni consentimus ipsamque . . . approbamus, ratificamus etc. . . 11. Forma ratificacionis super transsumpto alicuius litere cum lata sentencia. Nos Arnestus etc. notum facimus . . . quod discretus vir Jo(annes) de Turri nostram accedens presenciam literam quan- dam duobus pendentibus munitam sigillis, cuius tenor de verbo ad verbum presentibus inscritur, nobis exhibuit petens humi- liter et cum instancia omnia et singula contenta in cadom per nos confirmari et ut inviolata conserventur pona excommuni- cacionis vallari. Tenor autom ipsius de verbo ad verbum est talis: In nomine etc. .. Qua quidem litera per nos recepta et perspecta contenta in eadom pia et favorabilia ac cultus divini augmentum promovencia reperientes omnia et singula in pre- dicta litera disposita et ordinata ratificamus etc. . . Ut autem confirmacio nostra et disposiciones ac ordinacioncs predicte in- violabiliter observentur, omnes et singulos, qui se nostris son- tenciis submiserunt seu qui predictorum aliquod infringere temeritate propria presumerent, excommunicacionis sentencia innodamus, quam ex nunc in ipsos et corum quemlibet, si con- trarium fecerint ut prefertur in eventum condicionis ferimus in hiis scriptis. Nolumus tamen, quod heredes et successores N. et H. fratrum predictorum, cum una persona pro alia spiri- tualiter excommunicari non debeat nisi se sponte submitteret eidem, excommunicentur. Verumtamen si quis ex ipsis pre- missa seu premissorum aliquod non adimplerent ut premittitur, tunc monicione canonica premissa sentencia excommunicacionis procellantur. 1 In quorum etc. . . 1 Vgl. Nr. 5.
470 tendum, ut de hoc, si permutacio predicta vigeat in evidentem utilitatem ecclesie antedicte vel non, inquireret diligencius veri- tatem, qui facta inquisicione reperit, prout ex ipsius literis, quas nobis misit, appericbat, quod ex ipsa permutaciono non modica predicte ecclesie utilitas procuratur, nos peticionibus justis et racionabilibus predictorum plebani et Andree favora- biliter annuentes eidem permutacioni consentimus ipsamque . . . approbamus, ratificamus etc. . . 11. Forma ratificacionis super transsumpto alicuius litere cum lata sentencia. Nos Arnestus etc. notum facimus . . . quod discretus vir Jo(annes) de Turri nostram accedens presenciam literam quan- dam duobus pendentibus munitam sigillis, cuius tenor de verbo ad verbum presentibus inscritur, nobis exhibuit petens humi- liter et cum instancia omnia et singula contenta in cadom per nos confirmari et ut inviolata conserventur pona excommuni- cacionis vallari. Tenor autom ipsius de verbo ad verbum est talis: In nomine etc. .. Qua quidem litera per nos recepta et perspecta contenta in eadom pia et favorabilia ac cultus divini augmentum promovencia reperientes omnia et singula in pre- dicta litera disposita et ordinata ratificamus etc. . . Ut autem confirmacio nostra et disposiciones ac ordinacioncs predicte in- violabiliter observentur, omnes et singulos, qui se nostris son- tenciis submiserunt seu qui predictorum aliquod infringere temeritate propria presumerent, excommunicacionis sentencia innodamus, quam ex nunc in ipsos et corum quemlibet, si con- trarium fecerint ut prefertur in eventum condicionis ferimus in hiis scriptis. Nolumus tamen, quod heredes et successores N. et H. fratrum predictorum, cum una persona pro alia spiri- tualiter excommunicari non debeat nisi se sponte submitteret eidem, excommunicentur. Verumtamen si quis ex ipsis pre- missa seu premissorum aliquod non adimplerent ut premittitur, tunc monicione canonica premissa sentencia excommunicacionis procellantur. 1 In quorum etc. . . 1 Vgl. Nr. 5.
Strana 471
471 12. Approbacio domini archiepiscopi per modum subscrip- cionis. Et nos A. etc. . predicte permutacioni, super qua prefati dominus Jo(annes) Luthomisslensis episcopus ex una et abbas et conventus monasterii Aule Regie parte ex altera dudum nobiscum et sepius tractaverunt et deliberaverunt et solempnes tractatus habuerunt, quia invenimus et cognovimus ac cogno- scimus eandem permutacionem in pregrande commodum et utilitatem magnam ambarum parcium permutancium redundare et per ipsam permutacionem ipsarum condicionem fieri meliorem, nostram auctoritatem nec non expressum consensum auctoritate ordinaria interposuimus et nichilominus interponimus, adhibui- mus et adhibemus eandemque permutacionem quoad omnia et singula in ea contenta et ipsam contingencia et concernencia in omnibus et singulis capitulis, punctis, sentenciis, articulis et tenoribus de verbo ad verbum ut superius exprimuntur auctorizando et nostram auctoritatem interponendo ratificavimus, approbavimus, ratificamus et approbamus, ipsamque jure, modo et forma meliori quibus possumus, animo deliberato non per errorem aut inprovide sed ex certa nostra sciencia prefata ordinaria auctoritate confirmamus. In quorum etc. . . 13. Forma confirmacionis ad primares preces regis2 (in Nepomuk). Arnestus etc. . Cum inter N. clericum per serenissimum principem et dominum K(arolum) etc. ad ecclesiam in Nepomuk 1 Vorliegende Formel ist die erzbischöfliche Bestätigung des Kaufes der Herrschaft Landsborg vom Kloster Königsaal zum Bisthum Loitomyschl dd. 1358, 26. Januarii. Vgl. Balbin Misc. VI. 75—82. — Lib. erect. L. 9. Preces primariae — jus, quod habet Imperator Coronatus ex antiqua consuetudine in omnibus enthedr. ecclesiis atque eciam monasteriis per Germaniac regnum unius eanonici pro arbitrio nominandi, quem colle- gium recipore debet. Charta Caroli IV. de a. 1350 (Du Cange). — Eine Erwähnung dieses Rechtes der böhmischen Könige in Bezug auf die zur Zeit des Regierungsantrittes erledigten Beneficien finden wir nicht. Dass dieses Recht ausgeibt und anerkannt wurde, erhellt ans der Entscheidung
471 12. Approbacio domini archiepiscopi per modum subscrip- cionis. Et nos A. etc. . predicte permutacioni, super qua prefati dominus Jo(annes) Luthomisslensis episcopus ex una et abbas et conventus monasterii Aule Regie parte ex altera dudum nobiscum et sepius tractaverunt et deliberaverunt et solempnes tractatus habuerunt, quia invenimus et cognovimus ac cogno- scimus eandem permutacionem in pregrande commodum et utilitatem magnam ambarum parcium permutancium redundare et per ipsam permutacionem ipsarum condicionem fieri meliorem, nostram auctoritatem nec non expressum consensum auctoritate ordinaria interposuimus et nichilominus interponimus, adhibui- mus et adhibemus eandemque permutacionem quoad omnia et singula in ea contenta et ipsam contingencia et concernencia in omnibus et singulis capitulis, punctis, sentenciis, articulis et tenoribus de verbo ad verbum ut superius exprimuntur auctorizando et nostram auctoritatem interponendo ratificavimus, approbavimus, ratificamus et approbamus, ipsamque jure, modo et forma meliori quibus possumus, animo deliberato non per errorem aut inprovide sed ex certa nostra sciencia prefata ordinaria auctoritate confirmamus. In quorum etc. . . 13. Forma confirmacionis ad primares preces regis2 (in Nepomuk). Arnestus etc. . Cum inter N. clericum per serenissimum principem et dominum K(arolum) etc. ad ecclesiam in Nepomuk 1 Vorliegende Formel ist die erzbischöfliche Bestätigung des Kaufes der Herrschaft Landsborg vom Kloster Königsaal zum Bisthum Loitomyschl dd. 1358, 26. Januarii. Vgl. Balbin Misc. VI. 75—82. — Lib. erect. L. 9. Preces primariae — jus, quod habet Imperator Coronatus ex antiqua consuetudine in omnibus enthedr. ecclesiis atque eciam monasteriis per Germaniac regnum unius eanonici pro arbitrio nominandi, quem colle- gium recipore debet. Charta Caroli IV. de a. 1350 (Du Cange). — Eine Erwähnung dieses Rechtes der böhmischen Könige in Bezug auf die zur Zeit des Regierungsantrittes erledigten Beneficien finden wir nicht. Dass dieses Recht ausgeibt und anerkannt wurde, erhellt ans der Entscheidung
Strana 472
472 nostre diocesis vigore cuiusdam consuctudinis hactenus in regno Boemie inconcusse et inviolabiliter observate, qua cavetur, quod cum primo regni sui solium conscendunt et adipiscuntur, possunt et debent ad beneficia omnium ecclesiarum tam secu- larium quam et regularium cum vacant una vice dumtaxat sine difficultate et omni excepcione cessante personas ydoneas pre- sentare, ex una et Jacobum presbyterum, qui eandem ecclesiam virtute gracie a sede apostolica sibi facte acceptaverat et de qua sibi per suum subexecutorem provisum fuerat, parte ex altera super eadem ecclesia orta fuisset materia questionis, nos multis et arduis nostre ecclesie et regiis negociis propediti predictam causam dirimere personaliter non volentes, honora- bilibus viris et dominis videlicet Joanni dicto Padwano et Bohute archidiacono Curimensi predictam causam duximus com- mittendam, ut receptis hinc inde informacionibus et allegacio- nibus eandem causam deciderent et iuxta juris ordinem deter- minare et diffinire deberent. Qui in eadem causa procedentes receptis quoque informacionis et jurium allegacionibus de con- sensu parcium in dicta causa concludentes diffinitivam senten- ciam pro prefato N. clerico in scriptis et finaliter protulerunt pronunciantes, decernentes, predictum N. fore ad dictam eccle- siam vigore predicte consuetudinis confirmandum. Quem predicti commissarii nostri eadem auctoritate nostra ad dictam ecclesiam confirmaverunt et ne processu temporis possit et valeat de dicta sentencia et confirmacione ipsius N. in dubium revocari, confirmacionis literas, per quas sibi curam animarum predicte ecclesie in Nepomuk commisimus et committimus per pre- sentes in testimonium premissorum et ut contra morsus latranum tutus et premunitus existat duximus et ducimus concedendas. Datum etc. . . 14. Forma confirmacionis post latam sentenciam. Nos Arnestus etc. notum facimus etc..., quod cum hono- rabilis vir d. Joannes Padwanus, de causa, que inter W. der erzbischöflichen Commissäre. Diese Entscheidung ist um so wich- tiger, als sie gegen einen Priester lautete, der auf Grund eines päpst- lichen Gnadenbriefes auf diese Pfarre Anspruch erhob. — Vgl. auch die nachfolgende Formel.
472 nostre diocesis vigore cuiusdam consuctudinis hactenus in regno Boemie inconcusse et inviolabiliter observate, qua cavetur, quod cum primo regni sui solium conscendunt et adipiscuntur, possunt et debent ad beneficia omnium ecclesiarum tam secu- larium quam et regularium cum vacant una vice dumtaxat sine difficultate et omni excepcione cessante personas ydoneas pre- sentare, ex una et Jacobum presbyterum, qui eandem ecclesiam virtute gracie a sede apostolica sibi facte acceptaverat et de qua sibi per suum subexecutorem provisum fuerat, parte ex altera super eadem ecclesia orta fuisset materia questionis, nos multis et arduis nostre ecclesie et regiis negociis propediti predictam causam dirimere personaliter non volentes, honora- bilibus viris et dominis videlicet Joanni dicto Padwano et Bohute archidiacono Curimensi predictam causam duximus com- mittendam, ut receptis hinc inde informacionibus et allegacio- nibus eandem causam deciderent et iuxta juris ordinem deter- minare et diffinire deberent. Qui in eadem causa procedentes receptis quoque informacionis et jurium allegacionibus de con- sensu parcium in dicta causa concludentes diffinitivam senten- ciam pro prefato N. clerico in scriptis et finaliter protulerunt pronunciantes, decernentes, predictum N. fore ad dictam eccle- siam vigore predicte consuetudinis confirmandum. Quem predicti commissarii nostri eadem auctoritate nostra ad dictam ecclesiam confirmaverunt et ne processu temporis possit et valeat de dicta sentencia et confirmacione ipsius N. in dubium revocari, confirmacionis literas, per quas sibi curam animarum predicte ecclesie in Nepomuk commisimus et committimus per pre- sentes in testimonium premissorum et ut contra morsus latranum tutus et premunitus existat duximus et ducimus concedendas. Datum etc. . . 14. Forma confirmacionis post latam sentenciam. Nos Arnestus etc. notum facimus etc..., quod cum hono- rabilis vir d. Joannes Padwanus, de causa, que inter W. der erzbischöflichen Commissäre. Diese Entscheidung ist um so wich- tiger, als sie gegen einen Priester lautete, der auf Grund eines päpst- lichen Gnadenbriefes auf diese Pfarre Anspruch erhob. — Vgl. auch die nachfolgende Formel.
Strana 473
473 presbyterum ex una et Ogerium de . . . presentatum ad eccle- siam in . . . occasione ipsius ecclesie parte vertebatur ex altera, ex commissione nostra cognovisset et pro parte predicti W., quem invenit intencionem suam sufficienter probavisse diffinitivam sentenciam protulisset . . . ipsum ad nos remisit, ut sibi super eadem ecclesia munus confirmacionis impendere dignaremur. Nos vero visa sentencia huiusmodi predictum Wen. presbyterum exhibitorem presencium in memorata ecclesia in . . . de jure occasione primariarum precum serenissimi prin- cipis ad presentacionem pro hac vice rectorem legitimum insti- tuimus et plebanum ipsum ad eandem cum omnibus juribus etc.. 15. Forma super eodem. Nos Arnestus etc. notum facimus etc. quod cum honor. vir dominus II.2 officialis curie nostre archiepiscopalis Pra- gensis ex commissione nostra speciali in causis scilicet jure patronatus ecclesie in . . . et presentato domini . . . de . . . ad ipsam ecclesiam in . . . legitime cognovisset pro parte honor. ac religiosi viri . . . et monasterio . . . contra ipsum dominum . . . et presentatum ipsius diffinitivas sentencias, prout in actis officiolatus curie nostre plenius continetur, tulisset, idem frater . . . facta nobis fide de predictis religiosum virum fratrem exhibitorem presencium ad dictam ecclesiam in . . . nobis presentavit, petens ipsum confirmari ad eandem. Quem nos ad ipsius presentacionem et peticionem in prefata ecclesia in . . . de jure et de facto vacante, crida seu proclamacione premissa rectorem legitimum instituimus et plebanum ipsum ad eandem etc. . . 16. Forma confirmacionis inclusa cause cognicione (quando plures presentantur cum gratificacione). Nos Arnestus etc. notum esse volumus etc.. . quod cum ad ecclesiam parochialem in Hor (sic) per mortem discreti viri . . . olim rectoris ibidem de jure et de facto vacantem 1 Vgl. die vorangehende Formel. 2 Vgl. Anm. 2 zu Commiss. III. 30.
473 presbyterum ex una et Ogerium de . . . presentatum ad eccle- siam in . . . occasione ipsius ecclesie parte vertebatur ex altera, ex commissione nostra cognovisset et pro parte predicti W., quem invenit intencionem suam sufficienter probavisse diffinitivam sentenciam protulisset . . . ipsum ad nos remisit, ut sibi super eadem ecclesia munus confirmacionis impendere dignaremur. Nos vero visa sentencia huiusmodi predictum Wen. presbyterum exhibitorem presencium in memorata ecclesia in . . . de jure occasione primariarum precum serenissimi prin- cipis ad presentacionem pro hac vice rectorem legitimum insti- tuimus et plebanum ipsum ad eandem cum omnibus juribus etc.. 15. Forma super eodem. Nos Arnestus etc. notum facimus etc. quod cum honor. vir dominus II.2 officialis curie nostre archiepiscopalis Pra- gensis ex commissione nostra speciali in causis scilicet jure patronatus ecclesie in . . . et presentato domini . . . de . . . ad ipsam ecclesiam in . . . legitime cognovisset pro parte honor. ac religiosi viri . . . et monasterio . . . contra ipsum dominum . . . et presentatum ipsius diffinitivas sentencias, prout in actis officiolatus curie nostre plenius continetur, tulisset, idem frater . . . facta nobis fide de predictis religiosum virum fratrem exhibitorem presencium ad dictam ecclesiam in . . . nobis presentavit, petens ipsum confirmari ad eandem. Quem nos ad ipsius presentacionem et peticionem in prefata ecclesia in . . . de jure et de facto vacante, crida seu proclamacione premissa rectorem legitimum instituimus et plebanum ipsum ad eandem etc. . . 16. Forma confirmacionis inclusa cause cognicione (quando plures presentantur cum gratificacione). Nos Arnestus etc. notum esse volumus etc.. . quod cum ad ecclesiam parochialem in Hor (sic) per mortem discreti viri . . . olim rectoris ibidem de jure et de facto vacantem 1 Vgl. die vorangehende Formel. 2 Vgl. Anm. 2 zu Commiss. III. 30.
Strana 474
474 nobiles viri Jar(oslaus) ibidem in . . . et Wil(helmus) de Scala patroni ecclesie prefate, duos nobis presentassent, quia dominus W. clericum minorem annis presentaverat, honorabilis vir do- minus H. 1 nostre Pragensis curie officialis, cui questionem inter predictos patronos occasione vacacionis dicte exortam commi- seramus, ipsum veluti inhabilem repulsit et indignum. Tandem cum diu inter patronos predictos coram domino officiali nostro fuisset disceptatum, prefatus dominus W. videns primo presen- tati per eum repulsionem, secundo loco quendam alium Sla.(?) nomine in minoribus constitutum presentavit aliquomodo in presentatum per dominum Jar. nolens consentire, lata vero per officialem nostrum sentencia parte pro utraque, ipse officialis presentatis examinatis ambos ydoneos reputavit ad regimen ecclesie memorate, ipsisque ad nos remissis ipsos examinari fecimus diligenter, quibus examinatis, licet plura pro presen- tato domini Jar. facerent, propter que ipsum presentato domini W. debeamus preferre, propter bonum tamen pacis et con- cordie atque ob scandalum vitandum prefatos dominos pluries nostris fuimus hortati literis, ut de vicissitudine vel de aliquo ex presentatis per eos, vel tercio preter presentatos convenirent, quod dum facere non curassent nec in aliquam viarum predic- tarum possent concordare, nos prefate ecclesie rectoris solacio destitute providere volentes, prefato domino H. officiali nostro et magistro Sco. dedimus in commissis, quod si domini pre- dicti infra terminum, quem eis assignaveramus, non concor- darent, nomine nostro alicui ex presentatis lapso termino eodem gratificarent et gratificato munus confirmacionis cum suis acces- soriis inpertirentur. Veniente demum termino huiusmodi pre- fatis dominis in concordia non repertis ymmo ipso domino W. et tercium Zifridum (?) nomine de novo presentante, prefati domini nostri commissarii certis ex causis Przib. (sic) presby- tero presentato per dominum Ja. prefatum gratificaverunt, curam et regimen in spiritualibus et temporalibus auctoritate nostra sibi committentes in eadem, protestantes expresse, quod per gratificacionem ipsorum quoad presentacionem vacacionis future domino W. in nullo preiudicare volebant, quodque P. prefatus ipsum dominum W. pro patrono habere debeat, honorem sibi debitum veluti compatrono ecclesie prefate impensurus. Quibus 1 Vgl. Anm. 2 zu Commiss. III. 30.
474 nobiles viri Jar(oslaus) ibidem in . . . et Wil(helmus) de Scala patroni ecclesie prefate, duos nobis presentassent, quia dominus W. clericum minorem annis presentaverat, honorabilis vir do- minus H. 1 nostre Pragensis curie officialis, cui questionem inter predictos patronos occasione vacacionis dicte exortam commi- seramus, ipsum veluti inhabilem repulsit et indignum. Tandem cum diu inter patronos predictos coram domino officiali nostro fuisset disceptatum, prefatus dominus W. videns primo presen- tati per eum repulsionem, secundo loco quendam alium Sla.(?) nomine in minoribus constitutum presentavit aliquomodo in presentatum per dominum Jar. nolens consentire, lata vero per officialem nostrum sentencia parte pro utraque, ipse officialis presentatis examinatis ambos ydoneos reputavit ad regimen ecclesie memorate, ipsisque ad nos remissis ipsos examinari fecimus diligenter, quibus examinatis, licet plura pro presen- tato domini Jar. facerent, propter que ipsum presentato domini W. debeamus preferre, propter bonum tamen pacis et con- cordie atque ob scandalum vitandum prefatos dominos pluries nostris fuimus hortati literis, ut de vicissitudine vel de aliquo ex presentatis per eos, vel tercio preter presentatos convenirent, quod dum facere non curassent nec in aliquam viarum predic- tarum possent concordare, nos prefate ecclesie rectoris solacio destitute providere volentes, prefato domino H. officiali nostro et magistro Sco. dedimus in commissis, quod si domini pre- dicti infra terminum, quem eis assignaveramus, non concor- darent, nomine nostro alicui ex presentatis lapso termino eodem gratificarent et gratificato munus confirmacionis cum suis acces- soriis inpertirentur. Veniente demum termino huiusmodi pre- fatis dominis in concordia non repertis ymmo ipso domino W. et tercium Zifridum (?) nomine de novo presentante, prefati domini nostri commissarii certis ex causis Przib. (sic) presby- tero presentato per dominum Ja. prefatum gratificaverunt, curam et regimen in spiritualibus et temporalibus auctoritate nostra sibi committentes in eadem, protestantes expresse, quod per gratificacionem ipsorum quoad presentacionem vacacionis future domino W. in nullo preiudicare volebant, quodque P. prefatus ipsum dominum W. pro patrono habere debeat, honorem sibi debitum veluti compatrono ecclesie prefate impensurus. Quibus 1 Vgl. Anm. 2 zu Commiss. III. 30.
Strana 475
475 sic gestis pro parte P. nobis humiliter exstitit supplicatum, ut premissa et eorum quodlibet ratificare, approbare et confirmare dignaremur. Nos igitur precibus suis acquiescentes omnia et singula superius expressa, quia de ipsis nobis constabat, rati- ficamus, approbamus et ex certa nostra sciencia confirmamus. In quorum etc. . . 17. Nota ratificacionis aliquorum negociorum seu literarum cum pena excommunicacionis. (Ist in der Form so gehalten wie die vorangehende Formel und bietet, da sämmtliche Namen ausgelassen sind und die Briefe, auf welche sich die Bestätigung bezieht, nicht citirt werden, nichts Bemerkenswerthes. Zu Ende kommt nachste- hende Bestimmung vor:) . . . si eos in excommunicacione huiusmodi per spacium VIII dierum persistere contigerit, unam sexagenam grossorum pro fabrica ecclesie nostre Pragensis solvere sint astricti, nec eciam a sentencia excommunicacionis . . . absolvantur etc. . . 18. Ratificacio erectionis et dotacionis altaris (in ecclesia s. spiritus in Grecz). Nos Arnestus etc. recognoscimus universis, quod ad nostram accedens presenciam . . . minister altaris s. Pauli et fidelium animarum in ecclesia s. spiritus parochiali in Grecz nobis ex- posuit, quod discreti viri . . . et . . . fratres de . . ., qui alias dictum altare et capellam ibidom construxerunt et dotaverunt certis redditibus puta sex sexag. in villa . . . sano ducti con- silio in suarum remedium animarum ad dictam capellam et altare de consulum et scabinorum ibidem septimam sexagenam census perpetui in dicta villa . . . benivole donaverunt, ut eciam hoc tam in ipsorum fratrum litera sigillata ipsorum sigillis quam judicis et juratorum ibidem litera civitatis eius- dem sigillata sigillo plenius continetur expressum, supplicans nobis, ut donacionem huiusmodi ratam habere et nostris literis confirmare dignaremur. Nos vero attendentes, quod per dona- cionem huiusmodi cultus divinus augeatur . . . predictam 31 Archiv. Bd. LXI. II. Halfto.
475 sic gestis pro parte P. nobis humiliter exstitit supplicatum, ut premissa et eorum quodlibet ratificare, approbare et confirmare dignaremur. Nos igitur precibus suis acquiescentes omnia et singula superius expressa, quia de ipsis nobis constabat, rati- ficamus, approbamus et ex certa nostra sciencia confirmamus. In quorum etc. . . 17. Nota ratificacionis aliquorum negociorum seu literarum cum pena excommunicacionis. (Ist in der Form so gehalten wie die vorangehende Formel und bietet, da sämmtliche Namen ausgelassen sind und die Briefe, auf welche sich die Bestätigung bezieht, nicht citirt werden, nichts Bemerkenswerthes. Zu Ende kommt nachste- hende Bestimmung vor:) . . . si eos in excommunicacione huiusmodi per spacium VIII dierum persistere contigerit, unam sexagenam grossorum pro fabrica ecclesie nostre Pragensis solvere sint astricti, nec eciam a sentencia excommunicacionis . . . absolvantur etc. . . 18. Ratificacio erectionis et dotacionis altaris (in ecclesia s. spiritus in Grecz). Nos Arnestus etc. recognoscimus universis, quod ad nostram accedens presenciam . . . minister altaris s. Pauli et fidelium animarum in ecclesia s. spiritus parochiali in Grecz nobis ex- posuit, quod discreti viri . . . et . . . fratres de . . ., qui alias dictum altare et capellam ibidom construxerunt et dotaverunt certis redditibus puta sex sexag. in villa . . . sano ducti con- silio in suarum remedium animarum ad dictam capellam et altare de consulum et scabinorum ibidem septimam sexagenam census perpetui in dicta villa . . . benivole donaverunt, ut eciam hoc tam in ipsorum fratrum litera sigillata ipsorum sigillis quam judicis et juratorum ibidem litera civitatis eius- dem sigillata sigillo plenius continetur expressum, supplicans nobis, ut donacionem huiusmodi ratam habere et nostris literis confirmare dignaremur. Nos vero attendentes, quod per dona- cionem huiusmodi cultus divinus augeatur . . . predictam 31 Archiv. Bd. LXI. II. Halfto.
Strana 476
476 septimam sexagenam ut alios sex ecclesiasticos redditus de cetero esse decrevimus et donacionem predictam gratam ha- bentes et ratam approbamus etc. . . 19. Forma renovacionis confirmacionis deperdite. Nos Arnestus etc. notum facimus etc. quod constitutus in nostri presencia discretus vir . . . de . . . exhibitor presen- cium nobis exposuit cum dolore, quod ipse literas sue institu- cionis seu confirmacionis de ecclesia sua predicta . . . civi Pragensi dederat ad servandum, que postmodum ardente domo eiusdem per ignis voraginem fuerunt concremate, unde suppli- cavit sibi per nos misericorditer de oportuno remedio provideri. Nos igitur nostrorum subditorum cordibus amaritatis et ammis- sioni compati cupientes et quantum cum deo possumus eorum inopie subvenire, recepimus testes de tenore earundem literarum et de ammissione earum super ipsius ... proprium juramentum, per quas probaciones quia nobis constitit ipsas literas confir- macionis super ecclesia antedicta habuisse, idcirco eundem jure antiquitus sibi acquisito ex presentacione et confirmacione eadem renovantes in ecclesia in . . . rectorem legitimum instituimus et plebanum, ipsam sibi cum omnibus juribus etc. . . 20. Alia forma innovacionis (confirmacionis perdite). Nos Arnestus etc. . notum facimus etc. quod constitutus coram nobis discretus vir . . . presbyter dixit se per dominum Jo(annem) bone memorie Pragensem episcopum predecessorem nostrum fuisse et esse ad ecclesiam in . . . confirmatum asserens literas confirmacionis, quas habuit super cadem ecclesia, per ignis voraginem esse deperditas et consumptas, quod sufficienti testimonio et eciam per proprium juramentum legitime demon- stravit, supplicans . . . ut sibi innovacionis literas super dicta ecclesia concedamus. Nos . . . presentes literas in testimonium ammissionis dictarum literarum sibi concedimus etc. . .
476 septimam sexagenam ut alios sex ecclesiasticos redditus de cetero esse decrevimus et donacionem predictam gratam ha- bentes et ratam approbamus etc. . . 19. Forma renovacionis confirmacionis deperdite. Nos Arnestus etc. notum facimus etc. quod constitutus in nostri presencia discretus vir . . . de . . . exhibitor presen- cium nobis exposuit cum dolore, quod ipse literas sue institu- cionis seu confirmacionis de ecclesia sua predicta . . . civi Pragensi dederat ad servandum, que postmodum ardente domo eiusdem per ignis voraginem fuerunt concremate, unde suppli- cavit sibi per nos misericorditer de oportuno remedio provideri. Nos igitur nostrorum subditorum cordibus amaritatis et ammis- sioni compati cupientes et quantum cum deo possumus eorum inopie subvenire, recepimus testes de tenore earundem literarum et de ammissione earum super ipsius ... proprium juramentum, per quas probaciones quia nobis constitit ipsas literas confir- macionis super ecclesia antedicta habuisse, idcirco eundem jure antiquitus sibi acquisito ex presentacione et confirmacione eadem renovantes in ecclesia in . . . rectorem legitimum instituimus et plebanum, ipsam sibi cum omnibus juribus etc. . . 20. Alia forma innovacionis (confirmacionis perdite). Nos Arnestus etc. . notum facimus etc. quod constitutus coram nobis discretus vir . . . presbyter dixit se per dominum Jo(annem) bone memorie Pragensem episcopum predecessorem nostrum fuisse et esse ad ecclesiam in . . . confirmatum asserens literas confirmacionis, quas habuit super cadem ecclesia, per ignis voraginem esse deperditas et consumptas, quod sufficienti testimonio et eciam per proprium juramentum legitime demon- stravit, supplicans . . . ut sibi innovacionis literas super dicta ecclesia concedamus. Nos . . . presentes literas in testimonium ammissionis dictarum literarum sibi concedimus etc. . .
Strana 477
477 21. Confirmacio donacionis. Ad perpetuam rei memoriam etc. . . Ideoque ad nostram accedens presenciam discretus vir M . . de . . . nobis expo- suit reverenter, quod honorabilis et religiosus vir... de una- nimi et concordi voluntate et expresso consensu totius sui con- ventus sibi dicto M . . . et eius heredibus pensatis ipsius fidelitatis obsequiis . . . quatuor mansus sive laneos cum quar- tali in villa prefati monasterii . . . dicta jure emphiteutico tenendos et habendos per eum et eius successores donacionis ipsius tempore et deinceps in perpetuum, prout hec et alia capitula, condiciones seu articuli in instrumento patenti abbatis et conventus predictorum . . . plenius continentur . . . donavit . . . Series vero dicti instrumenti ... sequitur in hec verba: „Nos Albertus1 etc. ..‘ (Folgt die Bestätigung der Schenkung, die aber auch keine Namen enthält). 22. Forma confirmacionis ad perpetuam vicariam de novo creatam. Nos Jo(annes) etc. notum facimus, quod nos ad presen- tacionem et peticionem discreti viri . . . plebani ecclesie in . . . ad vicariam perpetuam per ipsum . . . in eadem ecclesia de novo consensu ad hoc nobilis viri domini . . . de . . . pa- troni eiusdem ecclesie accedente creatam et de novo laneum (sic) et tercia parte offertorii ecclesie sue predicte sufficienter dotatam, de quo minister ipsius congruam habere poterit susten- tacionem, prout de hoc fides nobis plena facta fuit, cuius collacio seu presentacio ad H. plebanum predictum et eius successorem qui pro tempore fuerit, pertinere dinoscitur, discretum virum . . . clericum exhibitorem presencium crida seu proclamacione premissa duximus et presentibus ducimus confirmandum, ipsam sibi cum omnibus juribus et pertinenciis suis etc. . . 1 Vielleicht Albertus abbas mon. Portae Apostolorum, der c. 1357 genannt wird (Lib. conf. I. 45). 31*
477 21. Confirmacio donacionis. Ad perpetuam rei memoriam etc. . . Ideoque ad nostram accedens presenciam discretus vir M . . de . . . nobis expo- suit reverenter, quod honorabilis et religiosus vir... de una- nimi et concordi voluntate et expresso consensu totius sui con- ventus sibi dicto M . . . et eius heredibus pensatis ipsius fidelitatis obsequiis . . . quatuor mansus sive laneos cum quar- tali in villa prefati monasterii . . . dicta jure emphiteutico tenendos et habendos per eum et eius successores donacionis ipsius tempore et deinceps in perpetuum, prout hec et alia capitula, condiciones seu articuli in instrumento patenti abbatis et conventus predictorum . . . plenius continentur . . . donavit . . . Series vero dicti instrumenti ... sequitur in hec verba: „Nos Albertus1 etc. ..‘ (Folgt die Bestätigung der Schenkung, die aber auch keine Namen enthält). 22. Forma confirmacionis ad perpetuam vicariam de novo creatam. Nos Jo(annes) etc. notum facimus, quod nos ad presen- tacionem et peticionem discreti viri . . . plebani ecclesie in . . . ad vicariam perpetuam per ipsum . . . in eadem ecclesia de novo consensu ad hoc nobilis viri domini . . . de . . . pa- troni eiusdem ecclesie accedente creatam et de novo laneum (sic) et tercia parte offertorii ecclesie sue predicte sufficienter dotatam, de quo minister ipsius congruam habere poterit susten- tacionem, prout de hoc fides nobis plena facta fuit, cuius collacio seu presentacio ad H. plebanum predictum et eius successorem qui pro tempore fuerit, pertinere dinoscitur, discretum virum . . . clericum exhibitorem presencium crida seu proclamacione premissa duximus et presentibus ducimus confirmandum, ipsam sibi cum omnibus juribus et pertinenciis suis etc. . . 1 Vielleicht Albertus abbas mon. Portae Apostolorum, der c. 1357 genannt wird (Lib. conf. I. 45). 31*
Strana 478
478 23. (Confirmacio fundacionis monialium ordinis s. Augustini de penitencia s. Marie Magdalene prope Lunam et appro- bacio donacionis fundi ad eundem locum). Joannes 1 etc. . Rex magnificus omnipotens deus pia miseracione disposuit ecclesie sue acie amplitudinis membra dilatari, ut proles eius venustando cresceret et demum per religionis et humilis devocionis statum ad archana divine maje- statis convolaret. Nostris itaque volente deo temporibus vir quidam utique providus et discretus videlicet Bero judex de Luna spiritus sti gracia preditus, sagax nostrorum premissorum verborum indagator, ad honorem dei et sue genitricis ac sanc- torum eius et specialiter ad honorem beate Marie Magdalene ad amplitudinem ecclesie sancte de bonis a deo sibi collatis contulit fundum prope oppidum Lunense super ripam fluminis Egre sororibus sanctimonialium ordinis s. Augustini de peni- tencia s. Marie Magdalene, in quo quidem fundo idem Bero edificavit et construxit monasterium pro eisdem possessiones plurimas ipsis assignando, videlicet in villa. . .2 cum omnibus rebus mobilibus et immobilibus et hereditatibus ad id spec- tantibus cum agris seminatis, cultis et incultis, pratis, pascuis etc. . . . jure hereditario perpetuo possidendas petens una cum preposito sororum earundem humiliter et devote, quatenus eius voto tam pio nostrum assensum prebere dignaremur. Nos igitur, ad quem sacris approbantibus canonibus cura et disposicio ecclesiarum nostre diocesis dinoscitur pertinere, examinato cum sapientibus negocio supradicto, visis et diligenter perspectis privilegiis a sede apostolica sororibus predicti ordinis concessis et eis intellectis, invenimus, cum deo posse et debere admitti 1 Johann IV. von Dražic, Bischof von Prag. — Dan Original dieser Ur- kunde (dd. 1331, VIII. Idus Octobr.) befindet sich in dor k. k. Univ.- Bibl. zu Prag; die Ernenerung der Stiftung durch Boro in Jahre 1334 befindet sich daselbst. Die Bestätigung derselben durch König Johann im Jahre 1335 ist abschriftlich im Stadtarchiv zu Laun. Das Original hat: in villa Dobromericz cam partom, que ad ipsum per- tinet cum jure patronatus ecclesie ibidem, in quantum ad ipsum dino- scitur pertinere, et allodio ibidem sito cum omnibus rebus etc. . . Als Zeugen werden genannt: ,magister Thomas archidiaconus Prag. domini pape capellanus, dom. Matheus prepositus Satceusis, Bohuta Curimensis, Dypoldus Belynensis archidiaconi, Elias civis Prag. curie episcopalis judex‘.
478 23. (Confirmacio fundacionis monialium ordinis s. Augustini de penitencia s. Marie Magdalene prope Lunam et appro- bacio donacionis fundi ad eundem locum). Joannes 1 etc. . Rex magnificus omnipotens deus pia miseracione disposuit ecclesie sue acie amplitudinis membra dilatari, ut proles eius venustando cresceret et demum per religionis et humilis devocionis statum ad archana divine maje- statis convolaret. Nostris itaque volente deo temporibus vir quidam utique providus et discretus videlicet Bero judex de Luna spiritus sti gracia preditus, sagax nostrorum premissorum verborum indagator, ad honorem dei et sue genitricis ac sanc- torum eius et specialiter ad honorem beate Marie Magdalene ad amplitudinem ecclesie sancte de bonis a deo sibi collatis contulit fundum prope oppidum Lunense super ripam fluminis Egre sororibus sanctimonialium ordinis s. Augustini de peni- tencia s. Marie Magdalene, in quo quidem fundo idem Bero edificavit et construxit monasterium pro eisdem possessiones plurimas ipsis assignando, videlicet in villa. . .2 cum omnibus rebus mobilibus et immobilibus et hereditatibus ad id spec- tantibus cum agris seminatis, cultis et incultis, pratis, pascuis etc. . . . jure hereditario perpetuo possidendas petens una cum preposito sororum earundem humiliter et devote, quatenus eius voto tam pio nostrum assensum prebere dignaremur. Nos igitur, ad quem sacris approbantibus canonibus cura et disposicio ecclesiarum nostre diocesis dinoscitur pertinere, examinato cum sapientibus negocio supradicto, visis et diligenter perspectis privilegiis a sede apostolica sororibus predicti ordinis concessis et eis intellectis, invenimus, cum deo posse et debere admitti 1 Johann IV. von Dražic, Bischof von Prag. — Dan Original dieser Ur- kunde (dd. 1331, VIII. Idus Octobr.) befindet sich in dor k. k. Univ.- Bibl. zu Prag; die Ernenerung der Stiftung durch Boro in Jahre 1334 befindet sich daselbst. Die Bestätigung derselben durch König Johann im Jahre 1335 ist abschriftlich im Stadtarchiv zu Laun. Das Original hat: in villa Dobromericz cam partom, que ad ipsum per- tinet cum jure patronatus ecclesie ibidem, in quantum ad ipsum dino- scitur pertinere, et allodio ibidem sito cum omnibus rebus etc. . . Als Zeugen werden genannt: ,magister Thomas archidiaconus Prag. domini pape capellanus, dom. Matheus prepositus Satceusis, Bohuta Curimensis, Dypoldus Belynensis archidiaconi, Elias civis Prag. curie episcopalis judex‘.
Strana 479
479 peticionem B . . . et idcirco premissa satisfactione et recom- pensacione iam factis per B .. pro plebano ccclesie in Do- bromicz (recte ,Dobromericz‘), in cuius plebe idem monasterium est situatum, de quibus satisfactione et recompensa plebanus, qui ibidem pro tempore fuerit, debet contentari, cui non liceat de cetero nec nomine decimarum oblacionum nec eciam nomine jurium quorumcunque quicquam a monasterio ipso exigere ne- que vendicare ad honorem dei ut premittitur et in nomine ipsius fundacionem monasterii antedicti admittimus favorabiliter et benigne, donacionem quoque fundi possessionum et aliorum omnium, que per ipsum B. cidem monasterio sunt collata, rata et grata habemus et presentis scripti patrocinio confirmamus. In quorum etc. . . XI. Indulgentiae. Incipit titulus Indulgenciarum. 1. (Indulg. monasterio Opatovicensi concessae). Nos Arnestus etc. Ad divine laudis obsequium basalice sanctorum in titulum eriguntur, ut in eis que domus oracionis existunt suffragia beatorum agminum implorentur, quorum pre- sidiis Christi fideles eterne gloric premia consecuntur. Hinc est quod nos ad proces et devotam instanciam honorabilis ac religiosi viri fratris N.I abbatis monasterii Opath(ovicensis) ordinis s. Benedicti devoti nostri dilecti et propter magne de- vocionis affectum, quem ad ipsum monastorium gerimus et habemus, nec non cupientes, ut idem monasterium sepius fre- quentaretur et per Christi fideles congruis honoribus veneratur (sic), omnibus fratribus eiusdem monasterii, qui antiphonam Salve regina ob reverenciam beatissime virginis Marie dei genitricis devote decantavorint, seu qui missam de annuncia- cione ipsius virginis gloriose legerint aut cantaverint, nec non omnibus Christi fidelibus, qui predictam antiphonam cantare et missam legere aut cantare cum devocione in predicto mona- 1 Neplacho der bokannte Chronist, Abt des Klosters Opatowicz c. 1332— 1371 (Frind II. 180).
479 peticionem B . . . et idcirco premissa satisfactione et recom- pensacione iam factis per B .. pro plebano ccclesie in Do- bromicz (recte ,Dobromericz‘), in cuius plebe idem monasterium est situatum, de quibus satisfactione et recompensa plebanus, qui ibidem pro tempore fuerit, debet contentari, cui non liceat de cetero nec nomine decimarum oblacionum nec eciam nomine jurium quorumcunque quicquam a monasterio ipso exigere ne- que vendicare ad honorem dei ut premittitur et in nomine ipsius fundacionem monasterii antedicti admittimus favorabiliter et benigne, donacionem quoque fundi possessionum et aliorum omnium, que per ipsum B. cidem monasterio sunt collata, rata et grata habemus et presentis scripti patrocinio confirmamus. In quorum etc. . . XI. Indulgentiae. Incipit titulus Indulgenciarum. 1. (Indulg. monasterio Opatovicensi concessae). Nos Arnestus etc. Ad divine laudis obsequium basalice sanctorum in titulum eriguntur, ut in eis que domus oracionis existunt suffragia beatorum agminum implorentur, quorum pre- sidiis Christi fideles eterne gloric premia consecuntur. Hinc est quod nos ad proces et devotam instanciam honorabilis ac religiosi viri fratris N.I abbatis monasterii Opath(ovicensis) ordinis s. Benedicti devoti nostri dilecti et propter magne de- vocionis affectum, quem ad ipsum monastorium gerimus et habemus, nec non cupientes, ut idem monasterium sepius fre- quentaretur et per Christi fideles congruis honoribus veneratur (sic), omnibus fratribus eiusdem monasterii, qui antiphonam Salve regina ob reverenciam beatissime virginis Marie dei genitricis devote decantavorint, seu qui missam de annuncia- cione ipsius virginis gloriose legerint aut cantaverint, nec non omnibus Christi fidelibus, qui predictam antiphonam cantare et missam legere aut cantare cum devocione in predicto mona- 1 Neplacho der bokannte Chronist, Abt des Klosters Opatowicz c. 1332— 1371 (Frind II. 180).
Strana 480
480 sterio audiverint de omnipotentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius meritis et intercessione confisi XL dies indulgencie de injunctis eis penitenciis misericorditer in domino condonamus etc. . . 2. Litera indulgencie (ecclesiae s. spiritus in Swietla conc.). Nos Arnestus etc. . Cum condicio humana prona ad pec- candum affectet divinis muneribus expiari, nos cupientes chri- stianum populum quibusdam allectivis ad devocionis graciam invitare, ad honorabilis et religiosi viri fratris Galli, prioris domorum ordinis s. Joannis Jerosolimitani per Bocmiam, Po- loniam etc. . . amici nostri dilecti supplicacionis instanciam omnibus vere penitentibus et confessis, qui per ecclesiam sancti spiritus in Swietla2 circumeundo transiunt, suorum delictorum viniam petituri de omnipotentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius meritis et intercessione confi- dentes XL dies indulgencie de iniunctis eis penitenciis impar- timur etc. . . 3. Litera indulgencie (hospitali in preurbio civitatis Novae Pilsnae). Arnestus etc. . Cupientes, ut hospitale in honore s. Marie Magdalene in preurbio civitatis Nove Pilzne sepius frequentetur et a Christi fidelibus congruis veneretur honoribus, omnibus vere penitentibus contritis et confessis, qui ad dictum hospitale in festivitatibus domini nostri Jesu Christi nativitatis, circum- cisionis, epifanie, passionis, resurrectionis, ascensionis, pente- costes, trinitatis et corporis Christi, in festivitatibus beatissime virginis Marie assumptionis, nativitatis, conceptionis, purifica- 1 Gallus de Lemberg, Grossprior des Johanniterordens (1355—1366), als solcher der Vorstcher sämmtlicher Ordenshäuser in Böhmen, Mähren, Schlesien, Polen, Oesterreich, Steiermark, Kärnthen. Auf der Herrschaft Alt-Aicha; das Präsentationsrecht daselbst gebührte dem Johanniter Grossprior Gallus de Lemberg. Vgl. Lib. conf. I. 104. Ob hier eine Commende des Ordens bestanden hatte, lässt Frind II. 206 unentschieden.
480 sterio audiverint de omnipotentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius meritis et intercessione confisi XL dies indulgencie de injunctis eis penitenciis misericorditer in domino condonamus etc. . . 2. Litera indulgencie (ecclesiae s. spiritus in Swietla conc.). Nos Arnestus etc. . Cum condicio humana prona ad pec- candum affectet divinis muneribus expiari, nos cupientes chri- stianum populum quibusdam allectivis ad devocionis graciam invitare, ad honorabilis et religiosi viri fratris Galli, prioris domorum ordinis s. Joannis Jerosolimitani per Bocmiam, Po- loniam etc. . . amici nostri dilecti supplicacionis instanciam omnibus vere penitentibus et confessis, qui per ecclesiam sancti spiritus in Swietla2 circumeundo transiunt, suorum delictorum viniam petituri de omnipotentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius meritis et intercessione confi- dentes XL dies indulgencie de iniunctis eis penitenciis impar- timur etc. . . 3. Litera indulgencie (hospitali in preurbio civitatis Novae Pilsnae). Arnestus etc. . Cupientes, ut hospitale in honore s. Marie Magdalene in preurbio civitatis Nove Pilzne sepius frequentetur et a Christi fidelibus congruis veneretur honoribus, omnibus vere penitentibus contritis et confessis, qui ad dictum hospitale in festivitatibus domini nostri Jesu Christi nativitatis, circum- cisionis, epifanie, passionis, resurrectionis, ascensionis, pente- costes, trinitatis et corporis Christi, in festivitatibus beatissime virginis Marie assumptionis, nativitatis, conceptionis, purifica- 1 Gallus de Lemberg, Grossprior des Johanniterordens (1355—1366), als solcher der Vorstcher sämmtlicher Ordenshäuser in Böhmen, Mähren, Schlesien, Polen, Oesterreich, Steiermark, Kärnthen. Auf der Herrschaft Alt-Aicha; das Präsentationsrecht daselbst gebührte dem Johanniter Grossprior Gallus de Lemberg. Vgl. Lib. conf. I. 104. Ob hier eine Commende des Ordens bestanden hatte, lässt Frind II. 206 unentschieden.
Strana 481
481 cionis et annunciacionis, iterum in festis ss. Petri et Pauli apostolorum, omnium sanctorum et patronorum sancti Johannis Baptiste et dedicacionis hospitalis supradicti in humilitate spiritus accesscrint et ibidem devote oraciones suas fuderint, de omnipotentis dei miscricordia etc... XL dies indulgencie etc... 4. Litera indulgencie. (Für ein nicht genanntes Kloster vom Erzbischof Arnest ,ut a Christi fidelibus sepius frequentetur et congruis veneretur honoribus, de qualibet missa in dicto monasterio cum nota vel sine nota decantanda vel celebranda in perpetuum, in qua tamen in fine fuerit hec facta addicio: et famulum tuum anti- stitem nostrum cum clero et populo sibi commisso dirige in viam salutis eterne et ab ecclesia tua cunctam repelle nequi- ciam etc. . . ). 5. Litera indulgencie. (Von Erzbischof Arnest für eine nicht genannte Kirche in Prag [wahrscheinlich Gallikirche] und zwar für diejenigen ,qui in anniversario consecracionis seu dedicacionis prefate ecclesie et altaris majoris ecclesie eiusdem ipsam ecclesiam devocionis causa visitaverint suorum delictorum veniam peti- turi et unum Pater noster et Ave Maria devote dixerint XL dies, itom illis qui die alacionis capitis s. Galli et aliarum reliquiarum ! videlicet XVI. mensis Octobris dictam ecclesiam . . . visitaverint . . . item illis, qui eodem die in dicta ecclesia missam celebraverint et qui missam integram ibidem audierint et cum reverencia condigna ad elevacionem corporis et san- quinis domini nostri Jesu Christi ienua flexerint etc. . .). Karl IV. schenkte der Gallikirche in Prag den Kopf des heiligen Gallus, den er im St. Gallenkloster erhalten und mit anderen heiligen Reliquien von Constanz aus nach Prag geschiekt hatte (die betreffenden Original- Urkunden dd. 25. Sept. 1353 und 29. September 1353 in der Univ." Bibl. zu Prag). Nach unserer Formel trafen also diese heiligen Reliquien am 16. October in Prag ein.
481 cionis et annunciacionis, iterum in festis ss. Petri et Pauli apostolorum, omnium sanctorum et patronorum sancti Johannis Baptiste et dedicacionis hospitalis supradicti in humilitate spiritus accesscrint et ibidem devote oraciones suas fuderint, de omnipotentis dei miscricordia etc... XL dies indulgencie etc... 4. Litera indulgencie. (Für ein nicht genanntes Kloster vom Erzbischof Arnest ,ut a Christi fidelibus sepius frequentetur et congruis veneretur honoribus, de qualibet missa in dicto monasterio cum nota vel sine nota decantanda vel celebranda in perpetuum, in qua tamen in fine fuerit hec facta addicio: et famulum tuum anti- stitem nostrum cum clero et populo sibi commisso dirige in viam salutis eterne et ab ecclesia tua cunctam repelle nequi- ciam etc. . . ). 5. Litera indulgencie. (Von Erzbischof Arnest für eine nicht genannte Kirche in Prag [wahrscheinlich Gallikirche] und zwar für diejenigen ,qui in anniversario consecracionis seu dedicacionis prefate ecclesie et altaris majoris ecclesie eiusdem ipsam ecclesiam devocionis causa visitaverint suorum delictorum veniam peti- turi et unum Pater noster et Ave Maria devote dixerint XL dies, itom illis qui die alacionis capitis s. Galli et aliarum reliquiarum ! videlicet XVI. mensis Octobris dictam ecclesiam . . . visitaverint . . . item illis, qui eodem die in dicta ecclesia missam celebraverint et qui missam integram ibidem audierint et cum reverencia condigna ad elevacionem corporis et san- quinis domini nostri Jesu Christi ienua flexerint etc. . .). Karl IV. schenkte der Gallikirche in Prag den Kopf des heiligen Gallus, den er im St. Gallenkloster erhalten und mit anderen heiligen Reliquien von Constanz aus nach Prag geschiekt hatte (die betreffenden Original- Urkunden dd. 25. Sept. 1353 und 29. September 1353 in der Univ." Bibl. zu Prag). Nach unserer Formel trafen also diese heiligen Reliquien am 16. October in Prag ein.
Strana 482
482 6. Nota indulgencie alicui pauperi vel exulanti concessa. Arnestus etc. . Cum gencium infidelium hostilitato et incursu venerabilem virum dominum . . . episcopum de . . . presencium exhibitorem ab occlesia sua una cum nonnullis Christi fidelibus exulari oportebat, et quia ut fertur rabies et impetus huiusmodi infidelium Christi aliquantulum in partibus suis existat mitigatus, ob quod predictus dominus ad ecclesiam suam prodictam remeare intendit, et quia iter suum propter necessariorum vite carenciam non bene valet expedire, nisi eidem per Christi fideles caritatis beneficia sint imponsa, ut igitur quod cupit effectui debito possit mancipare, vos omnes et singulos clericos et laicos per nostram provinciam consti- tutos per presentes requirimus, monemus et hortamur in do- mino, quatenus prefatum dominum . . . una cum sociis suis divine retribucionis intuitu ac cciam inopie et dignitati sue episcopali compaciendo recommendatum habere velitis cum caritativis beneficiis iuxta graciam a deo vobis datam uberius respicientes, nos enim de omnipotentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum etc. . . (sic). 7. Forma indulgencie concesse quicunque facit exhorta- cionem aliquam ad fratres. Arnestus etc. . Honorabili ac religioso viro fratri . . . totique conventui monasterii canonicorum monasterii eiusdem religionis preceptum firmiter insudare. Et si nonnullus (sic) misericordie operibus materialibus scu corporalibus loca pia et religiosa et nonnunquam cciam personas aliquas graciose et in humilitate spiritus reficientibus donis spiritualibus remuneremus, quanto magis spiritualibus misericordie operibus insudantibus, cuiusmodi est verbum sancte predicacionis, cuius excellencie et nobilitatis pretextu quoque cciam persone monastice de ocio ac sollicitudine monastica extrahuntur religioni aliorum propo- nende donis huiusmodi debeamus premiare. Siquidem ad nostri noticiam est deductum quosdam inter vos existere, qui in verbo sancte predicacionis strenue so exercent, nos volentes alios ad certamon huiusmodi gloriosum spiritualium largicione donorum
482 6. Nota indulgencie alicui pauperi vel exulanti concessa. Arnestus etc. . Cum gencium infidelium hostilitato et incursu venerabilem virum dominum . . . episcopum de . . . presencium exhibitorem ab occlesia sua una cum nonnullis Christi fidelibus exulari oportebat, et quia ut fertur rabies et impetus huiusmodi infidelium Christi aliquantulum in partibus suis existat mitigatus, ob quod predictus dominus ad ecclesiam suam prodictam remeare intendit, et quia iter suum propter necessariorum vite carenciam non bene valet expedire, nisi eidem per Christi fideles caritatis beneficia sint imponsa, ut igitur quod cupit effectui debito possit mancipare, vos omnes et singulos clericos et laicos per nostram provinciam consti- tutos per presentes requirimus, monemus et hortamur in do- mino, quatenus prefatum dominum . . . una cum sociis suis divine retribucionis intuitu ac cciam inopie et dignitati sue episcopali compaciendo recommendatum habere velitis cum caritativis beneficiis iuxta graciam a deo vobis datam uberius respicientes, nos enim de omnipotentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum etc. . . (sic). 7. Forma indulgencie concesse quicunque facit exhorta- cionem aliquam ad fratres. Arnestus etc. . Honorabili ac religioso viro fratri . . . totique conventui monasterii canonicorum monasterii eiusdem religionis preceptum firmiter insudare. Et si nonnullus (sic) misericordie operibus materialibus scu corporalibus loca pia et religiosa et nonnunquam cciam personas aliquas graciose et in humilitate spiritus reficientibus donis spiritualibus remuneremus, quanto magis spiritualibus misericordie operibus insudantibus, cuiusmodi est verbum sancte predicacionis, cuius excellencie et nobilitatis pretextu quoque cciam persone monastice de ocio ac sollicitudine monastica extrahuntur religioni aliorum propo- nende donis huiusmodi debeamus premiare. Siquidem ad nostri noticiam est deductum quosdam inter vos existere, qui in verbo sancte predicacionis strenue so exercent, nos volentes alios ad certamon huiusmodi gloriosum spiritualium largicione donorum
Strana 483
483 incitare, de omnipotentis dei misericordia, gloriose matris eius etc. . . et ss. Petri et Pauli etc. nec non beatissimorum patronorum nostrorum Viti, Venceslai, Adalberti et Procopii meritis confisi omnibus vere penitentibus, contritis et confessis, quicunque ex vobis et quocienscunque in capitulo seu alio loco vestri monasterii . . . collacionem latino sermone ad fratres cum humilitate spiritus fecerit, quilibet ex fratribus vestri mo- nasterii cundem humiliter et pacienter audiverint, quadraginta dies indulgencie etc. . . 8. Forma indulgencie alicui pauperi concesse propter penitenciam explendam. Arnestus etc. . Cum quisque mortalium, dum in humanis agit, in operibus misericordie et elemosinarum largicione se talem exhibere tenetur, ut pro hiis que hie misericorditer elar- gitur presentis vite subsidia et eterne claritatis premia a do- mino recipere mercatur. Igitur cum dominus A. de W. et . . et . . ., ut in literis quondam domini . . . miseracione divina . . . episcopi, penitenciarii domini pape continctur, propter peregrinaciones cis inpositas sunt ita pauperes, quod non habent unde commode valeant sustentari nec peregrinaciones ipsas valent adimplere, si per Christifideles non fuerint eis exhibita opera pietatis, quapropter universitatom vestram requirimus, monemus et in domino hortamur, quatenus divine retribucionis intuitu de bonis a deo vobis collatis memoratis fratribus eorum inopie condolentes vestras pias elemosinas erogare velitis propter deum. Nos enim ctc. . . qui predictis fratribus manus porrexerint adjutrices, XL dies indulgencie ctc. . . 9. Nota indulgencie canonicis in Rudnicz concesse. Arnestus ctc. . Dilectissimis in Christo fratribus . . . preposito . . . priori totique conventui etc. . . . . Sane nuper nobis vocis vive oraculo exposuistis, quod predecessor noster immediatus bone memoric . . d. Joannes Pragensis episcopus 1 1 Raudnitz war bekanntlich die erste Niederlassung der Augustiner-Chor- herren in Böhmien, von Bischof Johann IV. von Dražic im J. 1332 gegründet.
483 incitare, de omnipotentis dei misericordia, gloriose matris eius etc. . . et ss. Petri et Pauli etc. nec non beatissimorum patronorum nostrorum Viti, Venceslai, Adalberti et Procopii meritis confisi omnibus vere penitentibus, contritis et confessis, quicunque ex vobis et quocienscunque in capitulo seu alio loco vestri monasterii . . . collacionem latino sermone ad fratres cum humilitate spiritus fecerit, quilibet ex fratribus vestri mo- nasterii cundem humiliter et pacienter audiverint, quadraginta dies indulgencie etc. . . 8. Forma indulgencie alicui pauperi concesse propter penitenciam explendam. Arnestus etc. . Cum quisque mortalium, dum in humanis agit, in operibus misericordie et elemosinarum largicione se talem exhibere tenetur, ut pro hiis que hie misericorditer elar- gitur presentis vite subsidia et eterne claritatis premia a do- mino recipere mercatur. Igitur cum dominus A. de W. et . . et . . ., ut in literis quondam domini . . . miseracione divina . . . episcopi, penitenciarii domini pape continctur, propter peregrinaciones cis inpositas sunt ita pauperes, quod non habent unde commode valeant sustentari nec peregrinaciones ipsas valent adimplere, si per Christifideles non fuerint eis exhibita opera pietatis, quapropter universitatom vestram requirimus, monemus et in domino hortamur, quatenus divine retribucionis intuitu de bonis a deo vobis collatis memoratis fratribus eorum inopie condolentes vestras pias elemosinas erogare velitis propter deum. Nos enim ctc. . . qui predictis fratribus manus porrexerint adjutrices, XL dies indulgencie ctc. . . 9. Nota indulgencie canonicis in Rudnicz concesse. Arnestus ctc. . Dilectissimis in Christo fratribus . . . preposito . . . priori totique conventui etc. . . . . Sane nuper nobis vocis vive oraculo exposuistis, quod predecessor noster immediatus bone memoric . . d. Joannes Pragensis episcopus 1 1 Raudnitz war bekanntlich die erste Niederlassung der Augustiner-Chor- herren in Böhmien, von Bischof Johann IV. von Dražic im J. 1332 gegründet.
Strana 484
484 sancto spiritu ductus ordinaverat missam sub nota de supra memorata intemerata dei genitrice virgine Maria perpetuis temporibus in lucis aurora in vestro monasterio decantari, cui conventualiter et personaliter consuevistis interesse. Et quia propter alia incumbencia onera, de quibus nobis fidem fecistis, cottidie nequitis personaliter in eiusdem misse saluberrima decantacione interesse, potestis (sic) humiliter fluctuantibus animis nostris per nos de oportuno remedio provideri. Nos vestris quantum cum deo possumus precibus inclinati respon- demus, quod si quis vestrum corporali propeditus incommodo aut alicui spirituali occupacioni secundum graciam sibi con- cessam quam dicte misse decantacioni interesse magis vacare et inhiare voluerit, ipsum tamquam transgressorem precopti volumus obligari, provisuri tamen, quod vobis in virtute sancte obediencie discrete precipimus, quod cadem missa, sive pre- sentes sive absentes fueritis, per cloricos ydoneos et modestos consolacione competenti ipsis per vos humaniter exhibita, uno ex fratribus secundum ordinem vicis sue celebrante devote et distincte decantetur. Nolumus autem, si quis vestrum sub huius- modi indulti velamento non tamen pro causa, quod absit, pre- tendens ex peculancia vel incuria huic misse se subtrahat, in quo caritatem vestram per viscera misericordie dei nostri, ne aliqua fraus inibi committatur, obsecramus et nichilominus a preposito vel priore, qui pro tempore fuerint, digna animad- versione, qui in hoc approbatus fuerit delinquero, corrigatur. Singulis autem fratribus vere penitentibus et confessis ac con- tritis, qui ad dictam missam decantandam personalitor inter- fuerint, de iniunctis sibi penitenciis XII dics indul. relaxamus, eis vero qui diebus Sabbat. aut principalibus fostis ipsius con- fessi (sic), de dei misericordia duplicamus. In quorum etc. . . 10. Nota indulgencie de neophitis bona (petitoria pro Judeis). Arnestus otc. universis et singulis Christi fidelibus et pre- dicatoribus suc diocesis . . . salutem etc. . Letemur in domino et in Majestatis eius clomencia gloriemur, quod vineam suam sanctam videlicet ecclesiam salubriter extollendo non desinit ampliare. Ecce enim P. exhibitor presencium, episcopus ut
484 sancto spiritu ductus ordinaverat missam sub nota de supra memorata intemerata dei genitrice virgine Maria perpetuis temporibus in lucis aurora in vestro monasterio decantari, cui conventualiter et personaliter consuevistis interesse. Et quia propter alia incumbencia onera, de quibus nobis fidem fecistis, cottidie nequitis personaliter in eiusdem misse saluberrima decantacione interesse, potestis (sic) humiliter fluctuantibus animis nostris per nos de oportuno remedio provideri. Nos vestris quantum cum deo possumus precibus inclinati respon- demus, quod si quis vestrum corporali propeditus incommodo aut alicui spirituali occupacioni secundum graciam sibi con- cessam quam dicte misse decantacioni interesse magis vacare et inhiare voluerit, ipsum tamquam transgressorem precopti volumus obligari, provisuri tamen, quod vobis in virtute sancte obediencie discrete precipimus, quod cadem missa, sive pre- sentes sive absentes fueritis, per cloricos ydoneos et modestos consolacione competenti ipsis per vos humaniter exhibita, uno ex fratribus secundum ordinem vicis sue celebrante devote et distincte decantetur. Nolumus autem, si quis vestrum sub huius- modi indulti velamento non tamen pro causa, quod absit, pre- tendens ex peculancia vel incuria huic misse se subtrahat, in quo caritatem vestram per viscera misericordie dei nostri, ne aliqua fraus inibi committatur, obsecramus et nichilominus a preposito vel priore, qui pro tempore fuerint, digna animad- versione, qui in hoc approbatus fuerit delinquero, corrigatur. Singulis autem fratribus vere penitentibus et confessis ac con- tritis, qui ad dictam missam decantandam personalitor inter- fuerint, de iniunctis sibi penitenciis XII dics indul. relaxamus, eis vero qui diebus Sabbat. aut principalibus fostis ipsius con- fessi (sic), de dei misericordia duplicamus. In quorum etc. . . 10. Nota indulgencie de neophitis bona (petitoria pro Judeis). Arnestus otc. universis et singulis Christi fidelibus et pre- dicatoribus suc diocesis . . . salutem etc. . Letemur in domino et in Majestatis eius clomencia gloriemur, quod vineam suam sanctam videlicet ecclesiam salubriter extollendo non desinit ampliare. Ecce enim P. exhibitor presencium, episcopus ut
Strana 485
485 certis relatibus accipimus Judeorum, judayce pravitatis et per- fidie errore relicto ad Christum dei filium verum lumen per suscepcionem sacri baptismatis et ad fidem catholicam est con- versus, uxorem, pueros et universa, que in Judaysmo possi- derat, divini luminis consilio delinquens. Ideoque universitatem vestram exhortamur in domino, quatenus predicto P. in fide Christiana novello manus velitis porrigere adiutrices sibi de bonis a deo vobis collatis gratuita subsidia largiendo, ne propter defectum temporalium a fide katholica apostatans in errorem priorem relabatur. Nos enim omnibus vere penitentibus etc. qui eidem P. pro sustentacione sua manus porrexerint adiu- trices, pro quolibet actu . . . XL dies indulgencie . . relaxamus. Vobis autem ecclesiarum rectoribus et predicatoribus veritatis . . . mandamus in remissionem peccaminum vobis iniungentes, quatenus predictum P. in elemosinis a Christi fidelibus adi- piscendis non impediatis quoquo modo sed caritativis subsidiis et exortacionibus salubribus promoveatis etc. . . 11. Forma indulgenciarum pro missa (beate Marie virginis cantanda audita). Arnestus etc. universis Christifidelibus in nostris civitate et diecese constitutis salutem etc. . . . Cupientes igitur, ut monasterium nostre fundacionis et ecclesia beate virginis fra- trum de penitencia beatorum martirum de pord. (sic)! fre- quentetur etc. .. omnibus vere penitentibus et confessis, qui ad dictam ecclesiam devote accesserint et misse eiusdem virginis gloriose, que in eadem ecclesia in aurora vel bene mane deinceps singulis diebus decantari debet, interfuerint usque ad finem vel cam celebraverint, de omnipotentis dei miseri- cordia etc. . . 1 Das Cyriakenkloster (fratrum de poenitentia beatorum martyrum) in Pardubitz; vgl. Frind II. 301.
485 certis relatibus accipimus Judeorum, judayce pravitatis et per- fidie errore relicto ad Christum dei filium verum lumen per suscepcionem sacri baptismatis et ad fidem catholicam est con- versus, uxorem, pueros et universa, que in Judaysmo possi- derat, divini luminis consilio delinquens. Ideoque universitatem vestram exhortamur in domino, quatenus predicto P. in fide Christiana novello manus velitis porrigere adiutrices sibi de bonis a deo vobis collatis gratuita subsidia largiendo, ne propter defectum temporalium a fide katholica apostatans in errorem priorem relabatur. Nos enim omnibus vere penitentibus etc. qui eidem P. pro sustentacione sua manus porrexerint adiu- trices, pro quolibet actu . . . XL dies indulgencie . . relaxamus. Vobis autem ecclesiarum rectoribus et predicatoribus veritatis . . . mandamus in remissionem peccaminum vobis iniungentes, quatenus predictum P. in elemosinis a Christi fidelibus adi- piscendis non impediatis quoquo modo sed caritativis subsidiis et exortacionibus salubribus promoveatis etc. . . 11. Forma indulgenciarum pro missa (beate Marie virginis cantanda audita). Arnestus etc. universis Christifidelibus in nostris civitate et diecese constitutis salutem etc. . . . Cupientes igitur, ut monasterium nostre fundacionis et ecclesia beate virginis fra- trum de penitencia beatorum martirum de pord. (sic)! fre- quentetur etc. .. omnibus vere penitentibus et confessis, qui ad dictam ecclesiam devote accesserint et misse eiusdem virginis gloriose, que in eadem ecclesia in aurora vel bene mane deinceps singulis diebus decantari debet, interfuerint usque ad finem vel cam celebraverint, de omnipotentis dei miseri- cordia etc. . . 1 Das Cyriakenkloster (fratrum de poenitentia beatorum martyrum) in Pardubitz; vgl. Frind II. 301.
Strana 486
486 XII. Declarationes. Incipit titulus declaracionum et primo auctoritate sedis apostolice. Arnestus etc. . Tenore presencium notum facimus uni- versis, quod nos cum ea qua decuit reverencia literas reve- rendi in Christo patris domini S. miseracione divina tituli sancti . . . non viciatas, non abrasas, non cancellatas, sed in omni sui parte salvas et integras cum ipsius sigillo sigillatas recepimus per omnia in hec verba: Vonerabili in Christo etc. . . . Volentes igitur mandatum eius ipsius domini ponitenciarii prout tenemur reverenter adimplere, super contentis in pre- dicta commissione inquisicionem fecimus diligentem. Et quia ex narracione facta in litera commissionis supradicte et eciam ex deposiciono testium super hoc per magistrum P. vicarium nostrum in spiritualibus ex commissione speciali nostra recep- torum invenimus, idcirco ipsius ex premissis decrevimus et decernimus ac tenore presencium pronunciamus, nullam irregu- laritatis ex casu huiusmodi maculam contraxisse. In cuius etc... 2. Nota declaracionis (ex commissione penitenciarii pape). Joannes dictus Padwanus etc. notum facimus . . . quod nos literas Rev. in Christo patris d. Francisci miscracione divina episcopi Florentinensis,' penitenciarii domini nostri pape in absencia Rev. . . . domini Egidii ep. Sab. maioris dicte penitenciarie penitenciarii curam gerentis, non viciatas etc. . . recepimus etc. . . Volentes igitur mandatum dicti domini Fran- cisci reverenter exequi ut tenemur, super contentis in literis supradictis inquisicionem fecimus diligentem et quia per huius- modi nostram inquisicionem ita esse invenimus sicut narratur in literis antedictis et quod alias non potuit mortem evadere nec alias culpabilis fuit in premissis, idco auctoritate prefati 1 1355—1356 (Gams, Ser. ep. 748).
486 XII. Declarationes. Incipit titulus declaracionum et primo auctoritate sedis apostolice. Arnestus etc. . Tenore presencium notum facimus uni- versis, quod nos cum ea qua decuit reverencia literas reve- rendi in Christo patris domini S. miseracione divina tituli sancti . . . non viciatas, non abrasas, non cancellatas, sed in omni sui parte salvas et integras cum ipsius sigillo sigillatas recepimus per omnia in hec verba: Vonerabili in Christo etc. . . . Volentes igitur mandatum eius ipsius domini ponitenciarii prout tenemur reverenter adimplere, super contentis in pre- dicta commissione inquisicionem fecimus diligentem. Et quia ex narracione facta in litera commissionis supradicte et eciam ex deposiciono testium super hoc per magistrum P. vicarium nostrum in spiritualibus ex commissione speciali nostra recep- torum invenimus, idcirco ipsius ex premissis decrevimus et decernimus ac tenore presencium pronunciamus, nullam irregu- laritatis ex casu huiusmodi maculam contraxisse. In cuius etc... 2. Nota declaracionis (ex commissione penitenciarii pape). Joannes dictus Padwanus etc. notum facimus . . . quod nos literas Rev. in Christo patris d. Francisci miscracione divina episcopi Florentinensis,' penitenciarii domini nostri pape in absencia Rev. . . . domini Egidii ep. Sab. maioris dicte penitenciarie penitenciarii curam gerentis, non viciatas etc. . . recepimus etc. . . Volentes igitur mandatum dicti domini Fran- cisci reverenter exequi ut tenemur, super contentis in literis supradictis inquisicionem fecimus diligentem et quia per huius- modi nostram inquisicionem ita esse invenimus sicut narratur in literis antedictis et quod alias non potuit mortem evadere nec alias culpabilis fuit in premissis, idco auctoritate prefati 1 1355—1356 (Gams, Ser. ep. 748).
Strana 487
487 domini Francisci, qua fungimur in hac parte ... presbyterum antedictum non reputamus nec credimus premissorum ullam irregularitatis maculam contraxisse. Harum quibus etc. . . XIII. Auctoritates. Diese Abtheilung enthält Vollmachten die der Erzbischof für bestimmte Fälle ertheilt hatte. Alle Cleriker, selbst die mit niederen Weihen, unterstanden nur ihrer geistlichen Obrig- keit, die weltliche Obrigkeit hatte gegen dieselben keine Macht, durfte sie nicht einmal bei offenbaren Uebertretungen gefäng- lich einziehen. Ausnahmen davon wurden nur in gewissen Fallen gestattet. So crtheilte der Erzbischof Arnest dem Magi- strat der Grösseren und Kleineren Stadt Prag die Befugniss, diejenigen Cleriker, die sich eines näher bezeichneten Ver- gehens schuldig machten, gefänglich einziehen zu dürfen (Nr. 1). Besondere Befugnisse erhielt (Nr. 2) der — wahrscheinlich für die Zeit der Abwesenheit des Erzbischofs aus dem Lande — ernannte ,Collector fumalium‘. Nr. 3 bietet einen neuen Beitrag zu den bereits bei den ,Petitiones‘ IV. näher erwähnten Sammlungen zum Besten des Dombaues in Prag. Incipit titulus diversarum auctoritatum et primo contra clericos arma deferentes (declaracio qui capi possunt per brachium seculare vel non). Arnestus etc. providis ac honestis viris . . . magistro eivium et . . judici Minoris civitatis Pragensis plenam since- ritatem in commissis. Plerumque fit, quod ubi erga subditos rigor correccionis remittitur, qui correccione emendari poterant ipsius carencia in suis enormitatibus solidentur, propter quod expedit, ut presidentis industria condecentes modos et vias ausibus talibus talium (?) adhibeat, ut saltim eorum metu et timore delinquentes huinsmodi a sibi vetitis resipiscant. Igitur cum crebris querimoniis a nonnullis fide dignis personis de
487 domini Francisci, qua fungimur in hac parte ... presbyterum antedictum non reputamus nec credimus premissorum ullam irregularitatis maculam contraxisse. Harum quibus etc. . . XIII. Auctoritates. Diese Abtheilung enthält Vollmachten die der Erzbischof für bestimmte Fälle ertheilt hatte. Alle Cleriker, selbst die mit niederen Weihen, unterstanden nur ihrer geistlichen Obrig- keit, die weltliche Obrigkeit hatte gegen dieselben keine Macht, durfte sie nicht einmal bei offenbaren Uebertretungen gefäng- lich einziehen. Ausnahmen davon wurden nur in gewissen Fallen gestattet. So crtheilte der Erzbischof Arnest dem Magi- strat der Grösseren und Kleineren Stadt Prag die Befugniss, diejenigen Cleriker, die sich eines näher bezeichneten Ver- gehens schuldig machten, gefänglich einziehen zu dürfen (Nr. 1). Besondere Befugnisse erhielt (Nr. 2) der — wahrscheinlich für die Zeit der Abwesenheit des Erzbischofs aus dem Lande — ernannte ,Collector fumalium‘. Nr. 3 bietet einen neuen Beitrag zu den bereits bei den ,Petitiones‘ IV. näher erwähnten Sammlungen zum Besten des Dombaues in Prag. Incipit titulus diversarum auctoritatum et primo contra clericos arma deferentes (declaracio qui capi possunt per brachium seculare vel non). Arnestus etc. providis ac honestis viris . . . magistro eivium et . . judici Minoris civitatis Pragensis plenam since- ritatem in commissis. Plerumque fit, quod ubi erga subditos rigor correccionis remittitur, qui correccione emendari poterant ipsius carencia in suis enormitatibus solidentur, propter quod expedit, ut presidentis industria condecentes modos et vias ausibus talibus talium (?) adhibeat, ut saltim eorum metu et timore delinquentes huinsmodi a sibi vetitis resipiscant. Igitur cum crebris querimoniis a nonnullis fide dignis personis de
Strana 488
488 variis excessibus nostrorum subditorum et precipue castri Pra- gensis, Maioris quam et Minoris civitatis Pragensis suburbiumque earundum noster sit pulsatus auditus, nos qui ex officii nostri debito tenemur eorum, quantum nobis est possibile, temerariis ausibus occurrere, ne ex dissimulacione talium eorum nequiciis consentire videamur, decrevimus non sine causa in adiutorium nostri officii recurrere ad subsidium brachii secularis. Reco- limus autem nos nuper vobis concessisse, ut castri Pragensis, Maioris quam et Minoris civitatis clericos in civitate vestra inordinate se habentes capere possetis captosque curie nostre archiepiscopali Pragensi presentare. Verum ne sic ex generali concessione metas potestatis vobis iniuncte seu concesse eam minus bene intelligendo excedere vos contingat, ipsam duximus taliter limitandam, quod illos clericos, qui nulla necessitate coacti in thabernis inventi forent ludentes ad aleam taxillos vel globos, si beneficiati beneficiis perpetuis non sunt, vel de quorum fuga alias est suspicio, seu qui infames sunt, vel quo- rum honestatis noticia non habetur ab incolis civitatum, item qui nocturno tempore sine lumine manu armata incedunt, seu eciam cum lumine licenciam nostram ad arma deferenda non habentes, de qua cum per vos requisiti forent illico ipsius volumus fidem fieri sub sigillo nostro minori, deprehendere seu capere sub testimonio fide digno possitis citra tamen ali- quam violenciam, manuum inieccionem, nisi tune idem clericus seu clerici se capi non permittentes ad defensionem recurrerent, tunc enim vim vi repellere possetis cum moderamine tamen inculpate tutele, quibus deprehensis nobis vel thezaurario nostro, qui nunc est seu qui fuerit pro tempore, eos statim presentare debeatis pro meritis penam condignam recepturos. Hec eadem repetita fore volentes in enormibus excessibus, in modicis vero et levibus in totum vobis adimimus volentes, ut tales nobis vel thezaurario nostro denunciare debeatis, eos eciam, quos ob potenciam ipsorum detinere non possetis, similiter nobis decla- retis, ut ausibus temerariis salubriter obviare possemus, per predicta tamen prelatos et canonicos ecclesie nostre aliarumque collegiatarum ecclesiarum clericos, insuper quoscunque beneficia habentes perpetua includi nolumus, cos a potestate vestra pre- sentibus excludentes, concessionemque presentem vobis per nos factam aput vos tamdiu durare volumus, donec eam ad nos duxerimus revocandam. Vos igitur . . . judicem et familiares
488 variis excessibus nostrorum subditorum et precipue castri Pra- gensis, Maioris quam et Minoris civitatis Pragensis suburbiumque earundum noster sit pulsatus auditus, nos qui ex officii nostri debito tenemur eorum, quantum nobis est possibile, temerariis ausibus occurrere, ne ex dissimulacione talium eorum nequiciis consentire videamur, decrevimus non sine causa in adiutorium nostri officii recurrere ad subsidium brachii secularis. Reco- limus autem nos nuper vobis concessisse, ut castri Pragensis, Maioris quam et Minoris civitatis clericos in civitate vestra inordinate se habentes capere possetis captosque curie nostre archiepiscopali Pragensi presentare. Verum ne sic ex generali concessione metas potestatis vobis iniuncte seu concesse eam minus bene intelligendo excedere vos contingat, ipsam duximus taliter limitandam, quod illos clericos, qui nulla necessitate coacti in thabernis inventi forent ludentes ad aleam taxillos vel globos, si beneficiati beneficiis perpetuis non sunt, vel de quorum fuga alias est suspicio, seu qui infames sunt, vel quo- rum honestatis noticia non habetur ab incolis civitatum, item qui nocturno tempore sine lumine manu armata incedunt, seu eciam cum lumine licenciam nostram ad arma deferenda non habentes, de qua cum per vos requisiti forent illico ipsius volumus fidem fieri sub sigillo nostro minori, deprehendere seu capere sub testimonio fide digno possitis citra tamen ali- quam violenciam, manuum inieccionem, nisi tune idem clericus seu clerici se capi non permittentes ad defensionem recurrerent, tunc enim vim vi repellere possetis cum moderamine tamen inculpate tutele, quibus deprehensis nobis vel thezaurario nostro, qui nunc est seu qui fuerit pro tempore, eos statim presentare debeatis pro meritis penam condignam recepturos. Hec eadem repetita fore volentes in enormibus excessibus, in modicis vero et levibus in totum vobis adimimus volentes, ut tales nobis vel thezaurario nostro denunciare debeatis, eos eciam, quos ob potenciam ipsorum detinere non possetis, similiter nobis decla- retis, ut ausibus temerariis salubriter obviare possemus, per predicta tamen prelatos et canonicos ecclesie nostre aliarumque collegiatarum ecclesiarum clericos, insuper quoscunque beneficia habentes perpetua includi nolumus, cos a potestate vestra pre- sentibus excludentes, concessionemque presentem vobis per nos factam aput vos tamdiu durare volumus, donec eam ad nos duxerimus revocandam. Vos igitur . . . judicem et familiares
Strana 489
489 vestros, item . . . magistrum civium .. monemus et hortamur in domino, quatenus omni ira, rancore, odio et mala voluntate postpositis, in quo consciencias vestras et vestrum cuiuslibet structissime oneramus, potestate vobis commissa sic uti debeatis, quod apud nos commendacione digni possitis inveniri, premissa foribus ecclesie nostre annecti volentes, ne quispiam eorum ignorancie pretextu se possit excusare.1 Datum Prage etc. . . 2. Forma auctoritatis thezaurario (concessa pro colligendis fumalibus). Arnestus etc. universis abbatibus, prepositis, decanis, ple- banis, viceplebanis ceterisque ecclesiarum rectoribus per et infra nostram diocesim constitutis salutem in domino. Nove- ritis quod nos de fide, legalitate ac circumspeccione dilecti nobis fratris M. prepositi monasterii . . . thezaurarii nostri plurimum confidentes, ipsum collectorem fumalium2 seu deci- 1 Der Umstand, dass in dieser Formel nur von der Grössern und Kleinern Stadt Prag gesprochen wird, scheint darauf hinzudeuten, dass dieselbe in die Zeit vor der Gründung der Neustadt (1347) fallen dürfte. Auch später wurden ähnliche Ausnahmen von dem den Geistlichen gebührenden Rechte gemacht; im Jahre 1392 (14. Februar) erlaubte der Erzbischof Johann von Jenstein dem Magistrat der Stadt Budweis, Geistliche ge- fiinglich einzichen zu dürfen (Diplomat. Mus. boh.). Fumalia (fumagium) seu decimales (dýmné) bildete nebst den Einkinften ans den bischöflichen Gütern das Haupteinkommen der Bischöfe. Diese Abgabe wurde jährlich von allen Wohnungen und Häusern dem Bischofe geleistet und war zwar gering, aber die Summe bei der grossen Anzahl der dazu Verpflichteten immerhin bedeutend. So wurde z. B. im Jahre 1336 anlisslich eincs Streites zwischen Bischof Johann IV. und den Aebten von Plass und Nepomuk wegen der Höhe dieser Abgabe ent- schieden, dass die Acbte nicht — wie der Bischof verlangte — 1 Mark Goldes, sondern nur 10 Schock Groschen jährlich zu zahlen haben (Urk. der Univ.-Bibl. zu Prag. Mehreres in Tomek III. 41). Die Fumalia wurden gewöhnlich von den Pfarrern eingesammelt, von diesen an die Decane und von diesen an den Erzbischof abgegeben (vgl. Div. XXIV. 40). Die Ernennung oines collector fumalium ist aussergewöhnlich und wahr- scheinlich für die Zeit der Abwesenheit des Erzbischofs bestimmt, was auch die beigeschlossene ausgodehnte Vollmacht anzuzeigen scheint. — Ob der hier genaunte M. pracpositus monasterii (Zderaz?) mit dem in Formel Div. XXIV. 51 genaunten Michael plebanus in Cogetin identisch
489 vestros, item . . . magistrum civium .. monemus et hortamur in domino, quatenus omni ira, rancore, odio et mala voluntate postpositis, in quo consciencias vestras et vestrum cuiuslibet structissime oneramus, potestate vobis commissa sic uti debeatis, quod apud nos commendacione digni possitis inveniri, premissa foribus ecclesie nostre annecti volentes, ne quispiam eorum ignorancie pretextu se possit excusare.1 Datum Prage etc. . . 2. Forma auctoritatis thezaurario (concessa pro colligendis fumalibus). Arnestus etc. universis abbatibus, prepositis, decanis, ple- banis, viceplebanis ceterisque ecclesiarum rectoribus per et infra nostram diocesim constitutis salutem in domino. Nove- ritis quod nos de fide, legalitate ac circumspeccione dilecti nobis fratris M. prepositi monasterii . . . thezaurarii nostri plurimum confidentes, ipsum collectorem fumalium2 seu deci- 1 Der Umstand, dass in dieser Formel nur von der Grössern und Kleinern Stadt Prag gesprochen wird, scheint darauf hinzudeuten, dass dieselbe in die Zeit vor der Gründung der Neustadt (1347) fallen dürfte. Auch später wurden ähnliche Ausnahmen von dem den Geistlichen gebührenden Rechte gemacht; im Jahre 1392 (14. Februar) erlaubte der Erzbischof Johann von Jenstein dem Magistrat der Stadt Budweis, Geistliche ge- fiinglich einzichen zu dürfen (Diplomat. Mus. boh.). Fumalia (fumagium) seu decimales (dýmné) bildete nebst den Einkinften ans den bischöflichen Gütern das Haupteinkommen der Bischöfe. Diese Abgabe wurde jährlich von allen Wohnungen und Häusern dem Bischofe geleistet und war zwar gering, aber die Summe bei der grossen Anzahl der dazu Verpflichteten immerhin bedeutend. So wurde z. B. im Jahre 1336 anlisslich eincs Streites zwischen Bischof Johann IV. und den Aebten von Plass und Nepomuk wegen der Höhe dieser Abgabe ent- schieden, dass die Acbte nicht — wie der Bischof verlangte — 1 Mark Goldes, sondern nur 10 Schock Groschen jährlich zu zahlen haben (Urk. der Univ.-Bibl. zu Prag. Mehreres in Tomek III. 41). Die Fumalia wurden gewöhnlich von den Pfarrern eingesammelt, von diesen an die Decane und von diesen an den Erzbischof abgegeben (vgl. Div. XXIV. 40). Die Ernennung oines collector fumalium ist aussergewöhnlich und wahr- scheinlich für die Zeit der Abwesenheit des Erzbischofs bestimmt, was auch die beigeschlossene ausgodehnte Vollmacht anzuzeigen scheint. — Ob der hier genaunte M. pracpositus monasterii (Zderaz?) mit dem in Formel Div. XXIV. 51 genaunten Michael plebanus in Cogetin identisch
Strana 490
490 malium den(ariorum) in eadem nostra diocesi constituimus pleno jure. Quare universitati vestre in virtute s. obediencie firmiter iniungimus et mandamus, quatenus eidem nostro the- zaurario in exquisicione et fideli solucione fumalium huiusmodi obedire et humiliter intendere debeatis, honorificenciam sibi debitam impendentes. Damus enim eidem nostro thezaurario et collectori contra rebelles citandi, arrestandi, suspendendi, excommunicandi, absolvendi, interdicendi, suspensiones et inter- dicta tollendi et relaxandi et nichilominus omnia premissa et ipsorum quodlibet per se, alium seu alios quociens et quando sibi fuerit visum et videbitur faciendi et exercendi, insuper in omnibus et singulis causis, quas habemus et habituri sumus coram quocunque judice ordinario vel delegato ecclesiastico vel seculari uno vel pluribus agendi, defendendi, conveniendi, libellos dandi et recipiendi, litem contestandi, juramentum calumpnie et veritatis dicendi et cuiuslibet alterius generis in animam nostram et suam patrandi, ponendi, articulandi, posi- cionibus et articulis respondendi, testes, instrumenta et alias quascunque probaciones producendi et producenda per partem adversam, si opus fuerit, reprobandi, crimina et defectus oppo- nendi, beneficium restitucionis in integrum et absolucionem tam simplicem quam ad cautelam a quibuscunque sentenciis latis seu ferendis petendi et obtinendi, allegandi, concludendi, sentenciam seu sentencias tam interlocutas quam diffinitivas audiendi et ab eis et earum qualibet, si opus fuerit, appellandi, appellacionem prosequendi, apostolos petendi et eos infra juris terminum recipiendi, alium seu alios loco sui substituendi et revocandi ac in se onus procuracionis huiusmodi resumendi, parti adverse deferendi, transigendi, paciscendi et generaliter procurandi et exercendi ac omnia et singula faciendi, que verus et legitimus procurator facere potest et debet et que nos face- remus et facere possemus, eciam si mandatum exigant speciale, nostram tenore presencium potestatem ipsumque in omnibus premissis et ipsorum quolibet nostrum commissarium et pro- curatorem constituimus specialem, ratum et gratum perpetuis temporibus nos habere promittentes, quidquid per ipsum fratrem M. in premissis et premissorum quolibet nec non ipsis cohe- ist, können wir nicht bestimmen; die Pfarre in Cogetin (Mähren) wurde durch Priester des Klosters Zderaz besetzt.
490 malium den(ariorum) in eadem nostra diocesi constituimus pleno jure. Quare universitati vestre in virtute s. obediencie firmiter iniungimus et mandamus, quatenus eidem nostro the- zaurario in exquisicione et fideli solucione fumalium huiusmodi obedire et humiliter intendere debeatis, honorificenciam sibi debitam impendentes. Damus enim eidem nostro thezaurario et collectori contra rebelles citandi, arrestandi, suspendendi, excommunicandi, absolvendi, interdicendi, suspensiones et inter- dicta tollendi et relaxandi et nichilominus omnia premissa et ipsorum quodlibet per se, alium seu alios quociens et quando sibi fuerit visum et videbitur faciendi et exercendi, insuper in omnibus et singulis causis, quas habemus et habituri sumus coram quocunque judice ordinario vel delegato ecclesiastico vel seculari uno vel pluribus agendi, defendendi, conveniendi, libellos dandi et recipiendi, litem contestandi, juramentum calumpnie et veritatis dicendi et cuiuslibet alterius generis in animam nostram et suam patrandi, ponendi, articulandi, posi- cionibus et articulis respondendi, testes, instrumenta et alias quascunque probaciones producendi et producenda per partem adversam, si opus fuerit, reprobandi, crimina et defectus oppo- nendi, beneficium restitucionis in integrum et absolucionem tam simplicem quam ad cautelam a quibuscunque sentenciis latis seu ferendis petendi et obtinendi, allegandi, concludendi, sentenciam seu sentencias tam interlocutas quam diffinitivas audiendi et ab eis et earum qualibet, si opus fuerit, appellandi, appellacionem prosequendi, apostolos petendi et eos infra juris terminum recipiendi, alium seu alios loco sui substituendi et revocandi ac in se onus procuracionis huiusmodi resumendi, parti adverse deferendi, transigendi, paciscendi et generaliter procurandi et exercendi ac omnia et singula faciendi, que verus et legitimus procurator facere potest et debet et que nos face- remus et facere possemus, eciam si mandatum exigant speciale, nostram tenore presencium potestatem ipsumque in omnibus premissis et ipsorum quolibet nostrum commissarium et pro- curatorem constituimus specialem, ratum et gratum perpetuis temporibus nos habere promittentes, quidquid per ipsum fratrem M. in premissis et premissorum quolibet nec non ipsis cohe- ist, können wir nicht bestimmen; die Pfarre in Cogetin (Mähren) wurde durch Priester des Klosters Zderaz besetzt.
Strana 491
491 rencium seu coherentibus factum actum fuerit sive gestum, preterea volentes predictum fratrem M. relevare ab omni onere satisdandi vice et nomine omnium quorum interest vel interesse poterit promittimus judicio fisci judicatum solve (?) sub rerum nostrarum ypotheca. In quorum etc. . . 3. Nota anctoritatis de audienda confessione (per seculares presbyteros). Arnestus etc. . universis Christi fidelibus in monasterio Chut . . . (sic) ac suburbio eius constitutis salutem in domino. Cum sanctissimus in Christo pater et dominus noster dominus C. papa sextus, ut opus nostre Pragensis ecclesic nuper in- stauratum et inchoatum co celerius confirmari valeat, omnibus manus ad hoc porrigentibus adiutrices spiritualia beneficia sit largitus, prout hoc ex literis super hoc datis et concessis clare liquet, nos beneficiorum eorundem participes vos fieri summo studio affectantes, dilectis nobis ac devotis nostris Jo . . . de . . . et . . . dedimus in mandatum, ut literas huiusmodi vobis publicare ac manifestare debeant lingua materna declaraturi in eisdem, ad exuberanciam autem graciarum et ut saluti ani- marum vestrarum salubrius consulamus . . . et . . . predictis concessimus et concedimus per presentes, ut confessiones vestras et vestrum cuiuslibet tociens quociens necessarium fuerit audire valeant et eciam vos in casibus a jure nobis reservatis absol- vere penitenciamque iniungendi salutarem presentibus tantum ad octavam resurrectionis duraturis. Quare vos omnes et sin- gulos presentibus monemus, requirimus et in domino hortamur, quatenus circa beneficia et gracias vobis transmissas et con- cessas sic vos habere velitis, ut ipsarum non sitis expartes. Actum Prage etc. . . 4. Forma super eodem quoad religiosos. Arnestus etc. . Universis decanis, plebanis, viceplebanis ceterisque per civitatem et diocesem Pragensem constitutis — . .. 1 Ueber die Sammlungen zum Besten des Dombanes vgl. Petit. IV. 1. 2. Archiv. Bd. LXI. H. Hälfte. 32
491 rencium seu coherentibus factum actum fuerit sive gestum, preterea volentes predictum fratrem M. relevare ab omni onere satisdandi vice et nomine omnium quorum interest vel interesse poterit promittimus judicio fisci judicatum solve (?) sub rerum nostrarum ypotheca. In quorum etc. . . 3. Nota anctoritatis de audienda confessione (per seculares presbyteros). Arnestus etc. . universis Christi fidelibus in monasterio Chut . . . (sic) ac suburbio eius constitutis salutem in domino. Cum sanctissimus in Christo pater et dominus noster dominus C. papa sextus, ut opus nostre Pragensis ecclesic nuper in- stauratum et inchoatum co celerius confirmari valeat, omnibus manus ad hoc porrigentibus adiutrices spiritualia beneficia sit largitus, prout hoc ex literis super hoc datis et concessis clare liquet, nos beneficiorum eorundem participes vos fieri summo studio affectantes, dilectis nobis ac devotis nostris Jo . . . de . . . et . . . dedimus in mandatum, ut literas huiusmodi vobis publicare ac manifestare debeant lingua materna declaraturi in eisdem, ad exuberanciam autem graciarum et ut saluti ani- marum vestrarum salubrius consulamus . . . et . . . predictis concessimus et concedimus per presentes, ut confessiones vestras et vestrum cuiuslibet tociens quociens necessarium fuerit audire valeant et eciam vos in casibus a jure nobis reservatis absol- vere penitenciamque iniungendi salutarem presentibus tantum ad octavam resurrectionis duraturis. Quare vos omnes et sin- gulos presentibus monemus, requirimus et in domino hortamur, quatenus circa beneficia et gracias vobis transmissas et con- cessas sic vos habere velitis, ut ipsarum non sitis expartes. Actum Prage etc. . . 4. Forma super eodem quoad religiosos. Arnestus etc. . Universis decanis, plebanis, viceplebanis ceterisque per civitatem et diocesem Pragensem constitutis — . .. 1 Ueber die Sammlungen zum Besten des Dombanes vgl. Petit. IV. 1. 2. Archiv. Bd. LXI. H. Hälfte. 32
Strana 492
492 ecclesiarum et capellarum rectoribus etc. .. Quia honorabilis et religiosus vir frater N. . . nuper coram nobis constitutus supplicans humiliter, quatenus iidem fratres de nostro bene- placito et consensu in civitate et diocesi nostris confessiones ipsis confiteri volencium audire valeant et eisdem ponitencias imponere salutares, nosque de profati provincialis zelo et con- sciencia confisi ipsius peticioni inclinati dictos fratres nobis, ut predictum est, presentatos acceptantes et ut predictum offi- cium, quod pro salute animarum institutum est, exercore legi- time valeant, nostrum consensum prebuimus et assensum, volumus tamen, quod virtute presentis nostre concossionis pre- nominati fratres auctoritate ampliori fungantur quam simplices plebani seu alii eorum vices gerentes. Ne autem alii fratres nobis non presentati huiusmodi officio se ingerant aut presu- mant, nomina singula fratrum nobis por prefatum fratrem pro- vincialem presentatos inferius exprimi fecimus et conscribi. In quorum etc. . . XIV. Inhibitiones. Von den hier mitgetheilten drei Formeln enthält Nr. 1 das Verbot der Ausübung des Notariatamtes durch Priester, worüber bereits bei der Abtheilung ,Processus‘ (VI. 6) Näheres gesagt wurde. Nr. 2 macht uns bekannt, dass bereits in den ersten Jahren der Amtsthätigkeit Arnests — und wohl auch früher unter Bischof Johann IV. von Dražic — Versuche ge- macht wurden, in den Kirchen Prags die Begleitung des Ge- sanges durch musikalische Instrumente (ausser der Orgel) einzuführen. Der Erzbischof erliess ein strenges Verbot dieser Neuerung, aber — wie spätere Klagen bezeugen — nicht mit vollem Erfolge. Hic incipit tytulus Inhibicionum et primo contra thabelliones in sacris ordinibus constitutos. Arnestus etc. . Universis, quibus presentes exhibite fuerint, salutem in domino. Pleraque officia reperiuntur licita esse, que
492 ecclesiarum et capellarum rectoribus etc. .. Quia honorabilis et religiosus vir frater N. . . nuper coram nobis constitutus supplicans humiliter, quatenus iidem fratres de nostro bene- placito et consensu in civitate et diocesi nostris confessiones ipsis confiteri volencium audire valeant et eisdem ponitencias imponere salutares, nosque de profati provincialis zelo et con- sciencia confisi ipsius peticioni inclinati dictos fratres nobis, ut predictum est, presentatos acceptantes et ut predictum offi- cium, quod pro salute animarum institutum est, exercore legi- time valeant, nostrum consensum prebuimus et assensum, volumus tamen, quod virtute presentis nostre concossionis pre- nominati fratres auctoritate ampliori fungantur quam simplices plebani seu alii eorum vices gerentes. Ne autem alii fratres nobis non presentati huiusmodi officio se ingerant aut presu- mant, nomina singula fratrum nobis por prefatum fratrem pro- vincialem presentatos inferius exprimi fecimus et conscribi. In quorum etc. . . XIV. Inhibitiones. Von den hier mitgetheilten drei Formeln enthält Nr. 1 das Verbot der Ausübung des Notariatamtes durch Priester, worüber bereits bei der Abtheilung ,Processus‘ (VI. 6) Näheres gesagt wurde. Nr. 2 macht uns bekannt, dass bereits in den ersten Jahren der Amtsthätigkeit Arnests — und wohl auch früher unter Bischof Johann IV. von Dražic — Versuche ge- macht wurden, in den Kirchen Prags die Begleitung des Ge- sanges durch musikalische Instrumente (ausser der Orgel) einzuführen. Der Erzbischof erliess ein strenges Verbot dieser Neuerung, aber — wie spätere Klagen bezeugen — nicht mit vollem Erfolge. Hic incipit tytulus Inhibicionum et primo contra thabelliones in sacris ordinibus constitutos. Arnestus etc. . Universis, quibus presentes exhibite fuerint, salutem in domino. Pleraque officia reperiuntur licita esse, que
Strana 493
493 tamen ex persona seu racione persone illicita redduntur. Inde est quod licet thabellionatus officium sit licitum interdum tamen racione persone ipsum exercentis illicitum reputatur. Clerici enim in sacris constituti ordinibus prohiberi possunt ab exer- cicio officii huiusmodi eciam appellacione remota, nam officium huinsmodi genus cuiusdam negociacionis esse videtur, quam sacri canones clericis interdicunt, licet autem possit sustineri ob tabellionum penuriam clericos in sacris constitutos ordinibus officium huiusmodi posse exercere deficit tamen hoc ibi tha- bellionum nodum non habetur penuria ymo quod plus est multitudo nimia et honerosa reperitur. Igitur ut viri ecclesia- stici divinis officiis eo diligencius insistant et incumbant, uni- versis et singulis clericis in sacris constitutis ordinibus per nostram constitutis diocesim in virtute sancte obediencie et sub excommunicacionis pena, quam in ipsos et eorum quem- libet, si huic nostre provisioni non paruerint cum effectu, ferimus in hiis scriptis districte precipiendo mandamus, qua- tenus nullus ipsorum deinceps thabellionatus officium in diocesi nostra fidei catholice negocio duntaxat excepto exerceat publice vel occulte absque nostra licencia speciali, de qua cos fidem facere volumus per nostras literas patentes. Contrarium enim facientem seu facientes sentencia excommunicacionis, de qua supra, co ipso volumus percelli, nichilominus instrumenta contra nostram presentem provisionem per ipsos vel alterum ipsorum conficienda irrita decernentes. Volumus insuper, ut presens nostra provisio per principales ecclesias civitatis Pragensis publicaretur, eam foribus occlesie nostre annecti mandantes, ne aliquis ignorancie pretextu se possit excusare. Datum Rudnicz etc. . . 2. Inhibicio ne misse flant intermixtis musicis instrumentis. Arnestus etc. . Universis, quos presens tangit negocium seu tangere potest quomodolibet in futurum salutem in domino. Pervenit ad nos, quod nonnulli in civitate Pragensi figellis, citaris, psalteriis et aliis musicis instrumentis cantui intermixtis decantari nimium acurante procurant, prout fertur nedum in 1 Vgl. dazn Process. VI. 6. — Eine ähnliche Synodalverordnung vom Jahre 1374 s. Höfler, Concilien 17. 32*
493 tamen ex persona seu racione persone illicita redduntur. Inde est quod licet thabellionatus officium sit licitum interdum tamen racione persone ipsum exercentis illicitum reputatur. Clerici enim in sacris constituti ordinibus prohiberi possunt ab exer- cicio officii huiusmodi eciam appellacione remota, nam officium huinsmodi genus cuiusdam negociacionis esse videtur, quam sacri canones clericis interdicunt, licet autem possit sustineri ob tabellionum penuriam clericos in sacris constitutos ordinibus officium huiusmodi posse exercere deficit tamen hoc ibi tha- bellionum nodum non habetur penuria ymo quod plus est multitudo nimia et honerosa reperitur. Igitur ut viri ecclesia- stici divinis officiis eo diligencius insistant et incumbant, uni- versis et singulis clericis in sacris constitutis ordinibus per nostram constitutis diocesim in virtute sancte obediencie et sub excommunicacionis pena, quam in ipsos et eorum quem- libet, si huic nostre provisioni non paruerint cum effectu, ferimus in hiis scriptis districte precipiendo mandamus, qua- tenus nullus ipsorum deinceps thabellionatus officium in diocesi nostra fidei catholice negocio duntaxat excepto exerceat publice vel occulte absque nostra licencia speciali, de qua cos fidem facere volumus per nostras literas patentes. Contrarium enim facientem seu facientes sentencia excommunicacionis, de qua supra, co ipso volumus percelli, nichilominus instrumenta contra nostram presentem provisionem per ipsos vel alterum ipsorum conficienda irrita decernentes. Volumus insuper, ut presens nostra provisio per principales ecclesias civitatis Pragensis publicaretur, eam foribus occlesie nostre annecti mandantes, ne aliquis ignorancie pretextu se possit excusare. Datum Rudnicz etc. . . 2. Inhibicio ne misse flant intermixtis musicis instrumentis. Arnestus etc. . Universis, quos presens tangit negocium seu tangere potest quomodolibet in futurum salutem in domino. Pervenit ad nos, quod nonnulli in civitate Pragensi figellis, citaris, psalteriis et aliis musicis instrumentis cantui intermixtis decantari nimium acurante procurant, prout fertur nedum in 1 Vgl. dazn Process. VI. 6. — Eine ähnliche Synodalverordnung vom Jahre 1374 s. Höfler, Concilien 17. 32*
Strana 494
494 clericorum secularium ecclesiis verum eciam regularium seu religiosorum cenobiis frequenter attemptatur cum effectu, ex quo indevocio surgit in populo, zelus carnalis seu illicitus pullulat, vigoratur vanitas et per multa scandala gravatur. Nos igitur, qui ex officii nostri debito viam talibus deberemus pre- cludere et dato eciam quod alias licita forent, ubi tamen ten- dunt, ea nichilominus funditus amputare, universis plebanis, viceplebanis, nec non ecclesiarum parochialium rectoribus per Maiorem et Minorem civitates Pragenses constitutis, insuper prelatis monachorum regularium nobis ordinario jure subiectorum in virtute sancte obediencie et sub pena IVor sexagenarum grossorum Pragensium boni regalis et consueti pagamenti, quam contrarium facientem seu facientes quocions contra ve- nerit seu venerint pro vice qualibet incurrere volumus eo ipso, quas eciam IVer sexagenas operi fabrice nostre Pragensis ecclesie duximus applicandas, districte precipiendo mandamus, quatenus nullus vestrum cuiuscunque preeminencie, condicionis aut status existat missas huiusmodi, vesperas seu quecunque alia divina officia musicis instrumentis quibuscunque inter- mixtis organorum symphonia duntaxat excepta in sua ecclesia seu monasterio deinceps faciat seu fieri procuret, inobediencie notam que equiparatur heresi et penam de qua supra si cupit evitare. Verum quia nonnulli religiosi et religiose exemptionis dotati seu dotate privilegiis nexibus huiusmodi nostre provi- sionis non stringuntur, sic quamvis ipsis circa premissa seu premissorum aliquod precipere non habeamus, ipsos tamen seu ipsas per viscera Jesu Christi exhortamur, quod talia in domi- bus suis seu monasteriis ulterius non faciant nec fieri admittant, quia cum pro Christo nostro paupere nudo crucifixo et esu- riente sponte et libere vanitatibus huius seculi valedixerint decet, ut ipsarum incendia nedum quo ad se verum eciam quo ad alios per ipsos et ipsas precipue radicitus evellantur, man- dantes . . . decano civitatensi signanter et expresse, ut presen- tibus eis quorum interest publicatis, quod fidem nobis de publi- cacione huiusmodi infra octo dierum spacium a data presencium facere debeas tuo presentibus impresso sigillo. Datum etc. .. 1 Durch die Statuten der Metropolitankirche zu Prag (Artikel: ,de novi- tatibus in cantu et legenda non introducendis") wurde die Einführung neuer Gesänge, Hymnen und Responsorien ohne Erlaubniss des Erz- bischofs untersagt. Unsere Formel, welche woll in die Zeit vor der Aus-
494 clericorum secularium ecclesiis verum eciam regularium seu religiosorum cenobiis frequenter attemptatur cum effectu, ex quo indevocio surgit in populo, zelus carnalis seu illicitus pullulat, vigoratur vanitas et per multa scandala gravatur. Nos igitur, qui ex officii nostri debito viam talibus deberemus pre- cludere et dato eciam quod alias licita forent, ubi tamen ten- dunt, ea nichilominus funditus amputare, universis plebanis, viceplebanis, nec non ecclesiarum parochialium rectoribus per Maiorem et Minorem civitates Pragenses constitutis, insuper prelatis monachorum regularium nobis ordinario jure subiectorum in virtute sancte obediencie et sub pena IVor sexagenarum grossorum Pragensium boni regalis et consueti pagamenti, quam contrarium facientem seu facientes quocions contra ve- nerit seu venerint pro vice qualibet incurrere volumus eo ipso, quas eciam IVer sexagenas operi fabrice nostre Pragensis ecclesie duximus applicandas, districte precipiendo mandamus, quatenus nullus vestrum cuiuscunque preeminencie, condicionis aut status existat missas huiusmodi, vesperas seu quecunque alia divina officia musicis instrumentis quibuscunque inter- mixtis organorum symphonia duntaxat excepta in sua ecclesia seu monasterio deinceps faciat seu fieri procuret, inobediencie notam que equiparatur heresi et penam de qua supra si cupit evitare. Verum quia nonnulli religiosi et religiose exemptionis dotati seu dotate privilegiis nexibus huiusmodi nostre provi- sionis non stringuntur, sic quamvis ipsis circa premissa seu premissorum aliquod precipere non habeamus, ipsos tamen seu ipsas per viscera Jesu Christi exhortamur, quod talia in domi- bus suis seu monasteriis ulterius non faciant nec fieri admittant, quia cum pro Christo nostro paupere nudo crucifixo et esu- riente sponte et libere vanitatibus huius seculi valedixerint decet, ut ipsarum incendia nedum quo ad se verum eciam quo ad alios per ipsos et ipsas precipue radicitus evellantur, man- dantes . . . decano civitatensi signanter et expresse, ut presen- tibus eis quorum interest publicatis, quod fidem nobis de publi- cacione huiusmodi infra octo dierum spacium a data presencium facere debeas tuo presentibus impresso sigillo. Datum etc. .. 1 Durch die Statuten der Metropolitankirche zu Prag (Artikel: ,de novi- tatibus in cantu et legenda non introducendis") wurde die Einführung neuer Gesänge, Hymnen und Responsorien ohne Erlaubniss des Erz- bischofs untersagt. Unsere Formel, welche woll in die Zeit vor der Aus-
Strana 495
495 3. Inhibicio ne subdiaconus recipiatur ad diaconatus ordinem. Nos Arnestus etc. . notum facimus etc. . quod in anno domini MCCCLXIII sabbato quo cantatur Venitis venerabilis in Christo pater frater noster frater Hermannus episcopus Narra- tensis (sic, Nazaret.) 1 in monasterio orti s. Marie fratrum Cister- ciensium (sic, Carthusiens.) in Ugezd etc. de licencia nostra clericorum ordines celebravit, ubi discretum virum W. exhi- bitorem presencium ad gradus subdiaconatus rite et legitime citra tamen licenciam nostram ordinavit spiritus sancti gracia invocata. Inhibemus igitur tenore presencium universis cleri- corum diocesis nostre examinatoribus scriose, ut predictum W. subdiaconum a data presencium infra tres annos continuos ad gradus diaconi non recipiant vel admittant, quousque eiusmodi clapso termino studio suo iuxta quod sibi iniunximus complete (sic) de nostra licencia speciali ordinari ulterius mereatur. Datum etc. . . XV. Locationes. Incipit tytulus diversarum locacionum et primo locacio curie in G. (pertin. ad preposituram eccles. Prag.). Nos Arnestus etc. . P. archidiacono Byelinensi tenore presencium recognoscimus, quod honorabiles viri domini Joannes .... gabe der Statuton füllt — auch hier wird nur von der Grösseren und Kleineren Stadt Prag gesprochen — bekämpft die Einführung von musi- kalischen Instrumenten zur Begleitung des Gesanges mit Ausnalime der Orgel (Figella fidella, ein Saiteninstrument). Der Dominikanermönch Hermann, Bischof von Nazareth, war c. 1355 bis 1371 Weihbischof der Prager Diöcese. Er wird beroits in der bei Com- miss. III. 37 (Anm.) erwähnton, nachweisbar in das Jahr 1355 gehörigen ,Matrica ordinandorum‘ genannt. Ein Nekrolog im Cod. der Univ.-Bibl. zu Prag (XII. F. 2) sagt: „Anno 1374 in vigilia 11.000 virginum obiit vener. Hermannus episcopus Nazaret. ordinis fratrum predieatorum‘. Sein Vorgänger als Weihbischof war wohl Adam ep. Gabuliensis. Vgl. Diversa XXIV. 58. — Ueber die Ertheilung der Weihen vgl. Commiss. III. 37.
495 3. Inhibicio ne subdiaconus recipiatur ad diaconatus ordinem. Nos Arnestus etc. . notum facimus etc. . quod in anno domini MCCCLXIII sabbato quo cantatur Venitis venerabilis in Christo pater frater noster frater Hermannus episcopus Narra- tensis (sic, Nazaret.) 1 in monasterio orti s. Marie fratrum Cister- ciensium (sic, Carthusiens.) in Ugezd etc. de licencia nostra clericorum ordines celebravit, ubi discretum virum W. exhi- bitorem presencium ad gradus subdiaconatus rite et legitime citra tamen licenciam nostram ordinavit spiritus sancti gracia invocata. Inhibemus igitur tenore presencium universis cleri- corum diocesis nostre examinatoribus scriose, ut predictum W. subdiaconum a data presencium infra tres annos continuos ad gradus diaconi non recipiant vel admittant, quousque eiusmodi clapso termino studio suo iuxta quod sibi iniunximus complete (sic) de nostra licencia speciali ordinari ulterius mereatur. Datum etc. . . XV. Locationes. Incipit tytulus diversarum locacionum et primo locacio curie in G. (pertin. ad preposituram eccles. Prag.). Nos Arnestus etc. . P. archidiacono Byelinensi tenore presencium recognoscimus, quod honorabiles viri domini Joannes .... gabe der Statuton füllt — auch hier wird nur von der Grösseren und Kleineren Stadt Prag gesprochen — bekämpft die Einführung von musi- kalischen Instrumenten zur Begleitung des Gesanges mit Ausnalime der Orgel (Figella fidella, ein Saiteninstrument). Der Dominikanermönch Hermann, Bischof von Nazareth, war c. 1355 bis 1371 Weihbischof der Prager Diöcese. Er wird beroits in der bei Com- miss. III. 37 (Anm.) erwähnton, nachweisbar in das Jahr 1355 gehörigen ,Matrica ordinandorum‘ genannt. Ein Nekrolog im Cod. der Univ.-Bibl. zu Prag (XII. F. 2) sagt: „Anno 1374 in vigilia 11.000 virginum obiit vener. Hermannus episcopus Nazaret. ordinis fratrum predieatorum‘. Sein Vorgänger als Weihbischof war wohl Adam ep. Gabuliensis. Vgl. Diversa XXIV. 58. — Ueber die Ertheilung der Weihen vgl. Commiss. III. 37.
Strana 496
496 dictus Padwanus et Jo(annes) plebanus et viceprepositus ccclesie Pragensis, procuratores venerabilis in Christo patris et domini d. Guidonis Portuensis episcopi Cardinalis,! curiam in G. cum villa adjacente predicte prepositure Pragensi cum omnibus juribus, libertatibus, agris, pratis, pascuis, piscacionibus et aliis obvencionibus quibuscunque ad ipsam preposituram, curiau et villam pertinentibus, sicut ipsam providus vir Occo pannicida tenuit et habuit hactenus, pro XXIVer sexagenis gross. den. Prag. ipsis per nos solvendis in terminis infra scriptis, vide- licet decem sexag. in festo s. Georgii proxime inchoando et quatuordecim in festo s. Galli singulis annis per triennium a data presencium computandum nobis habendam, regendam, utifruendam et tenendam racionabiliter locaverunt et expo- suerunt, stupri, homicidii, incendii culpis duntaxat exceptis, que fore facta ipsi procuratores supradicti successoresque ipso- rum judicabunt et pro modo culpe punient delinquentem con- dicionibus pacis et penis sub infrascriptis, videlicet quod si predictus census in terminis ut premittitur per nos nostrosque commissarios seu successores predictis procuratoribus vel qui pro tempore fuerint aut infra lapsum quindecim dierum inme- diate sequencium non fuerit persolutus, extunc statim penam unius sexagene grossorum incurrere volumus. Sin autem iterato aliis quindecim diebus inmediate sequentibus penam cum censu non persolverimus nec moram pagare curaverimus, extunc iterato penam unius sexagene gross. incurremus, quibus nos voluntarie submittimus per presentes. Si vero ut premittitur clapsis quindenis pecuniam principalem una cum penis ut supra exprimitur non persolverimus, extunc statim sepedictis procu- ratoribus, vel qui pro tempore fuorint de predictis curia. . et villa cum omnibus suis juribus et utilitatibus supra expressatis promittimus statim cedere libere bona fide omni dolo et fraude remotis, et quia in dictis bonis nichil plus nisi segetes hyemales et hyemalia stramina cum estivalibus straminibus et pullis ad 1 Guido Portuensis, Cardinal von Bologna, war soit 1350 bis c. 1374 Propst der Prager Kirche. Er residirte nie in Prag, sondern hatte daselbst scinen Stellvertreter (vice praepositus, procurator), der ihm die Einkünfte dos Beneficiums nachschickte. Unsere Formel neuut als solcho den be- kaunten Johann Paduanus († c. 1357) und den vicepraepositus Johann (?). Aus der Zeit nach 1360 sind einige Stellvertreter des Cardinals bekannt (vgl. Tomek III. 167).
496 dictus Padwanus et Jo(annes) plebanus et viceprepositus ccclesie Pragensis, procuratores venerabilis in Christo patris et domini d. Guidonis Portuensis episcopi Cardinalis,! curiam in G. cum villa adjacente predicte prepositure Pragensi cum omnibus juribus, libertatibus, agris, pratis, pascuis, piscacionibus et aliis obvencionibus quibuscunque ad ipsam preposituram, curiau et villam pertinentibus, sicut ipsam providus vir Occo pannicida tenuit et habuit hactenus, pro XXIVer sexagenis gross. den. Prag. ipsis per nos solvendis in terminis infra scriptis, vide- licet decem sexag. in festo s. Georgii proxime inchoando et quatuordecim in festo s. Galli singulis annis per triennium a data presencium computandum nobis habendam, regendam, utifruendam et tenendam racionabiliter locaverunt et expo- suerunt, stupri, homicidii, incendii culpis duntaxat exceptis, que fore facta ipsi procuratores supradicti successoresque ipso- rum judicabunt et pro modo culpe punient delinquentem con- dicionibus pacis et penis sub infrascriptis, videlicet quod si predictus census in terminis ut premittitur per nos nostrosque commissarios seu successores predictis procuratoribus vel qui pro tempore fuerint aut infra lapsum quindecim dierum inme- diate sequencium non fuerit persolutus, extunc statim penam unius sexagene grossorum incurrere volumus. Sin autem iterato aliis quindecim diebus inmediate sequentibus penam cum censu non persolverimus nec moram pagare curaverimus, extunc iterato penam unius sexagene gross. incurremus, quibus nos voluntarie submittimus per presentes. Si vero ut premittitur clapsis quindenis pecuniam principalem una cum penis ut supra exprimitur non persolverimus, extunc statim sepedictis procu- ratoribus, vel qui pro tempore fuorint de predictis curia. . et villa cum omnibus suis juribus et utilitatibus supra expressatis promittimus statim cedere libere bona fide omni dolo et fraude remotis, et quia in dictis bonis nichil plus nisi segetes hyemales et hyemalia stramina cum estivalibus straminibus et pullis ad 1 Guido Portuensis, Cardinal von Bologna, war soit 1350 bis c. 1374 Propst der Prager Kirche. Er residirte nie in Prag, sondern hatte daselbst scinen Stellvertreter (vice praepositus, procurator), der ihm die Einkünfte dos Beneficiums nachschickte. Unsere Formel neuut als solcho den be- kaunten Johann Paduanus († c. 1357) und den vicepraepositus Johann (?). Aus der Zeit nach 1360 sind einige Stellvertreter des Cardinals bekannt (vgl. Tomek III. 167).
Strana 497
497 araturam pertinentibus invenimus, ideo ibidem nichil plus nisi segethes hyemales penitus relinquemus cum straminibus hyema- libus et estivalibus ac pullis ut prefertur. In cuius rei testi- monium etc. . . 2. Forma locacionis unius lanei. Arnestus etc. ad noticiam universorum tenore presencium volumus pervenire, quod nos ob merita et fidelia servicia dilecti nobis . . . capellani nostri unum laneum hereditarium judicialem, de quo nobis satis parva utilitas poterat pervenire, fideli nostro . . . civi Rudnicensi exhibitori presencium a festo beati Georgii venturo de proximo ad decennium pro quadra- ginta libris cere locavimus et locamus in hiis scriptis, tali videlicet adiecta condicione, quod idem ... in festo b. Georgii de proximo venturo incipiendo xx libras cere et in festo s. Galli proxime secuturo alias xx libras cere et sic deinceps singulis annis in eisdem terminis usque ad revolucionem decem anno- rum predictorum inclusive candem annuam pensionem, quibusvis contribucionibus, exactionibus et aliis nostris juribus exclusis nostre camere solvere tencbitur et debebit omni difficultate procul mota, presentes in testimonium locacionis predicte literas sigillatas nostris sigillis sibi concedentes. Datum etc. . . 3. Nota locacionis. Nos Arnestus etc. ad noticiam universorum cupimus per- venire, nos ab honorabili ac religioso viro Alberto Wremon. (sic)! ac conventu ipsius bona in Rak.(?) ad ipsos spectancia ad spacium duorum annorum continue volvendorum pro . . . sexagenis gross. denar. Prag. annui census nomine conduxisse, de quibus quidem sexagenis medietatem in festo s. Georgii de proxime venturo et aliam medietatem in festo s. Galli ipsum immediate sequentis et sic deinceps . . . abbati monasterii predicti et ipsius conventui per predictorum duorum annorum spacium solvemus et solvere tenebimur quavis contradictione cessante. Elapsis vero duobus annis predictis si cum abbate et 1 abbate Brewnowiensi (?).
497 araturam pertinentibus invenimus, ideo ibidem nichil plus nisi segethes hyemales penitus relinquemus cum straminibus hyema- libus et estivalibus ac pullis ut prefertur. In cuius rei testi- monium etc. . . 2. Forma locacionis unius lanei. Arnestus etc. ad noticiam universorum tenore presencium volumus pervenire, quod nos ob merita et fidelia servicia dilecti nobis . . . capellani nostri unum laneum hereditarium judicialem, de quo nobis satis parva utilitas poterat pervenire, fideli nostro . . . civi Rudnicensi exhibitori presencium a festo beati Georgii venturo de proximo ad decennium pro quadra- ginta libris cere locavimus et locamus in hiis scriptis, tali videlicet adiecta condicione, quod idem ... in festo b. Georgii de proximo venturo incipiendo xx libras cere et in festo s. Galli proxime secuturo alias xx libras cere et sic deinceps singulis annis in eisdem terminis usque ad revolucionem decem anno- rum predictorum inclusive candem annuam pensionem, quibusvis contribucionibus, exactionibus et aliis nostris juribus exclusis nostre camere solvere tencbitur et debebit omni difficultate procul mota, presentes in testimonium locacionis predicte literas sigillatas nostris sigillis sibi concedentes. Datum etc. . . 3. Nota locacionis. Nos Arnestus etc. ad noticiam universorum cupimus per- venire, nos ab honorabili ac religioso viro Alberto Wremon. (sic)! ac conventu ipsius bona in Rak.(?) ad ipsos spectancia ad spacium duorum annorum continue volvendorum pro . . . sexagenis gross. denar. Prag. annui census nomine conduxisse, de quibus quidem sexagenis medietatem in festo s. Georgii de proxime venturo et aliam medietatem in festo s. Galli ipsum immediate sequentis et sic deinceps . . . abbati monasterii predicti et ipsius conventui per predictorum duorum annorum spacium solvemus et solvere tenebimur quavis contradictione cessante. Elapsis vero duobus annis predictis si cum abbate et 1 abbate Brewnowiensi (?).
Strana 498
498 conventu suo predictis de ulterius predicta tenendo non con- cordaverimus, extune bona predicta libere et quavis exceptione cessante redire debent ad monasterium prodictum promittentes, quod in hoc nullam difficultatem adhibebimus nec faciemus, verum si quid infra prodictum biennium nos in predictis bonis edificare contigerit nec cum abbate et conventu predictis de ipsis ulterius tenendis possemus concordare, extunc volumus, quod pro huiusmodi edificiis nichil nobis solvere sed ea eis- dem pure et libere dimittimus ot donamus et ob reverenciam sancti Adalberti nostri nec non prefati monasterii patroni. In cuius etc. . . 4. Nota locacionis molendini in (Rakonic). Nos Arnestus etc. notum facimus otc. . ., quod nos ad humilium precum instanciam dilecti nobis Morlothe civis Ra- k(onicensis?) fidelis nostri sibi favemus et de speciali gracia presentibus indulgemus, quod in bonis nostris et ecclesie nostre ibidem in Bak. molendinum in hereditate, quam a nobis tenet, de novo construere et instaurare valeat viamque ad ipsum molondinum, aqueductus et obstacula necessaria facere et ha- bere sine preiudicio aliorum, de quo quidem molendino edifi- cato et instaurato ipse M. heredes ct successores sui legitimi XII sethas siliginis, sox in festo s. Georgii et totidem in fosto s. Galli annis singulis, nec non collectas, steuras, imposiciones, jura et onera alia, quas et que molendinum inferius sibi in vicinatu coniunctum solvit et facit nobis et nostris successoribus similiter solvere et facere tenebuntur, codem eciam jure ipse M. heredes ac successores sui, quo idem molendinator potitur deinceps debet perfrui et gaudere. In cuius etc. . . XVI. Permutationes. Eilf Formeln, entweder den Tausch von Kirchengütern oder von Beneficien unter den Geistlichen selbst betreffend. Zur Giltigkeit cines solchen Tausches gehörte die Zustimmung des betreffenden Collators, sowie auch die Bestätigung des Erz- bischofs. Achnliche Formeln finden sich auch in der folgenden Abtheilung (Consensus).
498 conventu suo predictis de ulterius predicta tenendo non con- cordaverimus, extune bona predicta libere et quavis exceptione cessante redire debent ad monasterium prodictum promittentes, quod in hoc nullam difficultatem adhibebimus nec faciemus, verum si quid infra prodictum biennium nos in predictis bonis edificare contigerit nec cum abbate et conventu predictis de ipsis ulterius tenendis possemus concordare, extunc volumus, quod pro huiusmodi edificiis nichil nobis solvere sed ea eis- dem pure et libere dimittimus ot donamus et ob reverenciam sancti Adalberti nostri nec non prefati monasterii patroni. In cuius etc. . . 4. Nota locacionis molendini in (Rakonic). Nos Arnestus etc. notum facimus otc. . ., quod nos ad humilium precum instanciam dilecti nobis Morlothe civis Ra- k(onicensis?) fidelis nostri sibi favemus et de speciali gracia presentibus indulgemus, quod in bonis nostris et ecclesie nostre ibidem in Bak. molendinum in hereditate, quam a nobis tenet, de novo construere et instaurare valeat viamque ad ipsum molondinum, aqueductus et obstacula necessaria facere et ha- bere sine preiudicio aliorum, de quo quidem molendino edifi- cato et instaurato ipse M. heredes ct successores sui legitimi XII sethas siliginis, sox in festo s. Georgii et totidem in fosto s. Galli annis singulis, nec non collectas, steuras, imposiciones, jura et onera alia, quas et que molendinum inferius sibi in vicinatu coniunctum solvit et facit nobis et nostris successoribus similiter solvere et facere tenebuntur, codem eciam jure ipse M. heredes ac successores sui, quo idem molendinator potitur deinceps debet perfrui et gaudere. In cuius etc. . . XVI. Permutationes. Eilf Formeln, entweder den Tausch von Kirchengütern oder von Beneficien unter den Geistlichen selbst betreffend. Zur Giltigkeit cines solchen Tausches gehörte die Zustimmung des betreffenden Collators, sowie auch die Bestätigung des Erz- bischofs. Achnliche Formeln finden sich auch in der folgenden Abtheilung (Consensus).
Strana 499
499 Incipit tytulus permutacionum et primo aliquorum bonorum permutacio. Nos Arnostus etc. notum facimus etc. . quod nos ecclesie nostre Pragensis condicionemn meliorem facere volentes aream, quam habnimus in . . ., cuius proprietas et dominium ad nos racione ecclesie nostre iam dicte pertinuit et pertinebat, pro quodam domo in . . . apud viam publicam sita et uno campo in fine loci eiusdem sive platee predicte, cuius quidem domus et campi dominium et proprietas ad monasterium s. Marie in . . . pertinuit et pertinebat, instante nobis preposito et con- ventu monasterii iam dicti permutavimus, proprictatem ac do- minium arec predicte in monasterium predictum in totum et per omnia transferentes et nichilominus hoc ipsum pro nobis et suecessoribus nostris in domo et campo predictis a prepo- sito et conventu monasterii profati accipientes, promittentes nichilominus, quod eis coniunctim et divisim super area pre- fata nullam quancunque nos vel successores nostros questionem facturos. In cuius otc. . . 2. Forma permutacionis aliquorum bonorum cum confir- macione archiepiscopi. Nos Arnestus etc. huius tenore pagine recognoscimus in- spectoribus universis, quod cum discretus vir S. de . . . bona sua que ibidem habebat et habuit cum N. de . . . cive Pra- gensi pro bonis, que ipse N. in villa R. habebat, commutare voluissent, quia ipse S. plenam decimam grani de bonis que in . . . habebat plebano loci dabat, ipse N. permutacionem huiusmodi facere nolebat, nisi ipse, heredes et successores sui ab honere decimarum in perpetuum essent liberi et soluti, pre- dictus vero S. volens contrarium permutacionis, quam cum N. prefato facere volebat, perfici et compleri, loco decimarum predialium, que plebano racione bonorum, que ipse S. in . . . boemicali! habebat, derivabantur, iuxta arbitrium magistri 1 Also vielleicht ,Broda boomicalis'.
499 Incipit tytulus permutacionum et primo aliquorum bonorum permutacio. Nos Arnostus etc. notum facimus etc. . quod nos ecclesie nostre Pragensis condicionemn meliorem facere volentes aream, quam habnimus in . . ., cuius proprietas et dominium ad nos racione ecclesie nostre iam dicte pertinuit et pertinebat, pro quodam domo in . . . apud viam publicam sita et uno campo in fine loci eiusdem sive platee predicte, cuius quidem domus et campi dominium et proprietas ad monasterium s. Marie in . . . pertinuit et pertinebat, instante nobis preposito et con- ventu monasterii iam dicti permutavimus, proprictatem ac do- minium arec predicte in monasterium predictum in totum et per omnia transferentes et nichilominus hoc ipsum pro nobis et suecessoribus nostris in domo et campo predictis a prepo- sito et conventu monasterii profati accipientes, promittentes nichilominus, quod eis coniunctim et divisim super area pre- fata nullam quancunque nos vel successores nostros questionem facturos. In cuius otc. . . 2. Forma permutacionis aliquorum bonorum cum confir- macione archiepiscopi. Nos Arnestus etc. huius tenore pagine recognoscimus in- spectoribus universis, quod cum discretus vir S. de . . . bona sua que ibidem habebat et habuit cum N. de . . . cive Pra- gensi pro bonis, que ipse N. in villa R. habebat, commutare voluissent, quia ipse S. plenam decimam grani de bonis que in . . . habebat plebano loci dabat, ipse N. permutacionem huiusmodi facere nolebat, nisi ipse, heredes et successores sui ab honere decimarum in perpetuum essent liberi et soluti, pre- dictus vero S. volens contrarium permutacionis, quam cum N. prefato facere volebat, perfici et compleri, loco decimarum predialium, que plebano racione bonorum, que ipse S. in . . . boemicali! habebat, derivabantur, iuxta arbitrium magistri 1 Also vielleicht ,Broda boomicalis'.
Strana 500
500 Stephani nostri prothonotarii XXXII gross. annui redditus in hereditate sua, quam homo suus . . . nomine ab eodem ibidem habet et tenet, plebano ibidem scilicet in . . . et successoribus suis eiusdem in . . . plebanis, perpetuis futuris temporibus dedit et donavit cessitque sponte et liberaliter, omni juris- dictioni, juri et honori quoad XXXII grossos predictos, quos habebat in homine predicto, et quia consonsus plebani ad hoc intervenerat, nostram una cum ipso plebano super hiis sibi petebat auctoritatem impartiri. Nos igitur super premissis in- formacione prehabita, quia commutacio huiusmodi redundabat in predicte ecclesie profectum, nec eidem erat dampnosa, ipsam presentibus auctorizamus, approbamus et ... confirmamus etc.. . 3. Nota permutacionis prebendarum cum confirmacione. Nos Arnestus etc. notum facimus etc. quod constituti in nostra presencia honorabiles viri domini H. quondam archi- diaconus Bechinensis et Podiua quondam decanus occlesie sancti Egidii in Praga, nobis significare curaverunt, quod ipsi beneficia predicta tunc eorum, quorum collacio ad nostram mensam archiepiscopalem seu provisionem noscitur pertinere, permutare plurimum affectabant, nostrum ad hoc assensum et consensum humiliter postulantes. Nos itaque attendentes et con- siderantes, quod ex pormutacione cadem non tantum perso- narum sed pocius beneficiorum ipsorum utilitas et melioracio posset pervenire, Host (islaum?) ipsum de archidiaconatu Bechi- nensi predicto ad decanatum s. Egidii in Praga et Podivam decanum de decanatu ipso s. Egidii ad archidiaconatum Bechi- nensem transferimus nostra ordinaria potestate, ipsum Host. ad prefatum decanatum ecclesie s. Egidii, ad quem per nos sic est translatus, cum omnibus juribus et pertinenciis suis con- firmantes. 1 In cuius rei testimonium etc. . . 1 Die beiden hier genannten Decane von St. Egidi in Prag; Podiva und der frühere Archidiakon von Bechin, Hostislaus (?), dürften nur kurze Zoit und zwar in den Jahren 1353—1356 das Decanat innegehabt haben, denn seit 1344—1353 wird der uns bereits bekannte Bartholomäus, von 1356—1380 Albert von Liticz als Decan bei St. Egidi genannt.
500 Stephani nostri prothonotarii XXXII gross. annui redditus in hereditate sua, quam homo suus . . . nomine ab eodem ibidem habet et tenet, plebano ibidem scilicet in . . . et successoribus suis eiusdem in . . . plebanis, perpetuis futuris temporibus dedit et donavit cessitque sponte et liberaliter, omni juris- dictioni, juri et honori quoad XXXII grossos predictos, quos habebat in homine predicto, et quia consonsus plebani ad hoc intervenerat, nostram una cum ipso plebano super hiis sibi petebat auctoritatem impartiri. Nos igitur super premissis in- formacione prehabita, quia commutacio huiusmodi redundabat in predicte ecclesie profectum, nec eidem erat dampnosa, ipsam presentibus auctorizamus, approbamus et ... confirmamus etc.. . 3. Nota permutacionis prebendarum cum confirmacione. Nos Arnestus etc. notum facimus etc. quod constituti in nostra presencia honorabiles viri domini H. quondam archi- diaconus Bechinensis et Podiua quondam decanus occlesie sancti Egidii in Praga, nobis significare curaverunt, quod ipsi beneficia predicta tunc eorum, quorum collacio ad nostram mensam archiepiscopalem seu provisionem noscitur pertinere, permutare plurimum affectabant, nostrum ad hoc assensum et consensum humiliter postulantes. Nos itaque attendentes et con- siderantes, quod ex pormutacione cadem non tantum perso- narum sed pocius beneficiorum ipsorum utilitas et melioracio posset pervenire, Host (islaum?) ipsum de archidiaconatu Bechi- nensi predicto ad decanatum s. Egidii in Praga et Podivam decanum de decanatu ipso s. Egidii ad archidiaconatum Bechi- nensem transferimus nostra ordinaria potestate, ipsum Host. ad prefatum decanatum ecclesie s. Egidii, ad quem per nos sic est translatus, cum omnibus juribus et pertinenciis suis con- firmantes. 1 In cuius rei testimonium etc. . . 1 Die beiden hier genannten Decane von St. Egidi in Prag; Podiva und der frühere Archidiakon von Bechin, Hostislaus (?), dürften nur kurze Zoit und zwar in den Jahren 1353—1356 das Decanat innegehabt haben, denn seit 1344—1353 wird der uns bereits bekannte Bartholomäus, von 1356—1380 Albert von Liticz als Decan bei St. Egidi genannt.
Strana 501
501 4. Permutacio beneflciorum de Olomucensi diocesi ad Pragensem. Nos Arnestus etc. notum facimus, quod nos ex commis- sione speciali venerabilis fratris nostri Joannis, Olomucensis episcopi nobis literatorie delegata, discretos viros . . . et . . . ecclesiarum plebanos de . . . Olomucensis diocesis et A. ple- banum de . . . nostre diocesis Pragensis, ad peticiones patro- noruim ipsorum, qui nobis specialiter supplicarunt, ut personas antedictas de loco in locum racione permutacionis beneficiorum predictorum auctoritate dicti domini Johannis episcopi Olomu- censis ac nostra transferremus. Nos vero peticionibus patro- norum ac rectorum antedictorum justis et racionabilibus annui- mus et consensum nostrum ipsis adhibuimus etc. . . 5. Nota super permutacione bonorum. Nos Bartholomeus decanus etc. et Stephanus etc. . notum facimus etc. . . quod quia discretus vir dominus Petrus ple- banus in Czaslav condicionem sue ecclesie volens facere melio- rem permutacionem unius mansi seu lanei sue ecclesie in S. jacentis cum providis viris A. et B. civibus Czaslaviensibus pro tercia parte curie que vulgariter . . . (sic) nuncupatur a duobus mansis sou laneis agriculture minus duodecim jugeribus et aliis utilitatibus et appendiis dicte curie, que fuerunt alias nominati (?) civis ibidem et suc conthoralis legitime, ut in literis civitatis Czaslaviensis super co confectis apparet lucidius, affectabat facere, atque ut permutacio huiusmodi suum posset sortiri effectum, supplicavit domino nostro d. archiepiscopo prefato, quatenus permutacionem huiusmodi admittere et cam suis literis confirmare graciosius dignaretur. Qui dominus noster de facto huiusmodi inscius cum honorabili viro domino B. archidiacono . . . (sic) ! specialiter videndum commisisset, si permutacio huiusmodi in dicte ecclesie redundaret profectum, idemque d. archidiaconus ad commissionem huiusmodi inqui- 1 Wohl Bohuta archidiac. Curimensis, weil die Pfarre in Czaslaw zu diesem Archidiaconat gehörte.
501 4. Permutacio beneflciorum de Olomucensi diocesi ad Pragensem. Nos Arnestus etc. notum facimus, quod nos ex commis- sione speciali venerabilis fratris nostri Joannis, Olomucensis episcopi nobis literatorie delegata, discretos viros . . . et . . . ecclesiarum plebanos de . . . Olomucensis diocesis et A. ple- banum de . . . nostre diocesis Pragensis, ad peticiones patro- noruim ipsorum, qui nobis specialiter supplicarunt, ut personas antedictas de loco in locum racione permutacionis beneficiorum predictorum auctoritate dicti domini Johannis episcopi Olomu- censis ac nostra transferremus. Nos vero peticionibus patro- norum ac rectorum antedictorum justis et racionabilibus annui- mus et consensum nostrum ipsis adhibuimus etc. . . 5. Nota super permutacione bonorum. Nos Bartholomeus decanus etc. et Stephanus etc. . notum facimus etc. . . quod quia discretus vir dominus Petrus ple- banus in Czaslav condicionem sue ecclesie volens facere melio- rem permutacionem unius mansi seu lanei sue ecclesie in S. jacentis cum providis viris A. et B. civibus Czaslaviensibus pro tercia parte curie que vulgariter . . . (sic) nuncupatur a duobus mansis sou laneis agriculture minus duodecim jugeribus et aliis utilitatibus et appendiis dicte curie, que fuerunt alias nominati (?) civis ibidem et suc conthoralis legitime, ut in literis civitatis Czaslaviensis super co confectis apparet lucidius, affectabat facere, atque ut permutacio huiusmodi suum posset sortiri effectum, supplicavit domino nostro d. archiepiscopo prefato, quatenus permutacionem huiusmodi admittere et cam suis literis confirmare graciosius dignaretur. Qui dominus noster de facto huiusmodi inscius cum honorabili viro domino B. archidiacono . . . (sic) ! specialiter videndum commisisset, si permutacio huiusmodi in dicte ecclesie redundaret profectum, idemque d. archidiaconus ad commissionem huiusmodi inqui- 1 Wohl Bohuta archidiac. Curimensis, weil die Pfarre in Czaslaw zu diesem Archidiaconat gehörte.
Strana 502
502 sicionem diligentem faciens reperisset, eandem permutacionem dicte ecclesie esse evidenter proficuam, de quo eciam publice coram nobis fidem fecit prefatus dominus P. resciens, dominum nostrum archiepiscopum sepedictum extra diocosim fore con- stitutum et non celeriter reversurum, nostram accedens presen- ciam nobis cum instancia supplicavit, ut auctoritate, qua fun- gimur, permutacionem huiusmodi admittere et nostris literis confirmare favorabiliter curaremus. Nos vero etc. . . ipsam auctoritate qua fungimur in totum et per omnia . . . admitti- mus otc. . . 6. Nota permutacionis prebendarum cum intronizacione. Arnestus etc. honorabili viro domino P.1 dicte nostre ecclesie decano salutem etc. . Noveritis, quod constituti coram nobis honorabiles viri domini Jo. ct . . . canonici ecclosie nostre Pragensis antedicte nobis humiliter supplicarunt, ut cum ipsi cum canonicatibus et prebendis, quos et quas in predicta nostra Pragensi obtinent ccclesia, certis ex causis commuta- cionem facere intendant cos de canonicatu ad canonicatum et de prebenda ad probendam de benignitate solita transferre dignaremur. Nos vero peticionibus ipsorum iustis et raciona- bilibus favorabiliter annuentes prefatum dominum Jo. de cano- nicatu et prebenda, quos quondam in predicta nostra obtinebat ecclesia, ad canonicatum et prebendam, quos memoratus do- minus . . . prepositus Melnicensis in predicta nostra olim obtinebat ecclesia et dominum . . . prepositum similiter de canonicatu et prebenda, quos in predicta nostra obtinebat ecclesia ad canonicatum et prebendam olim domini Jo. antodicti ex causa permutacionis facte inter ipsos auctoritate qua fun- gimur duximus confirmandos. Quare honestati vestre in virtute sancte obediencie iniungimus et mandamus, quatenus predictum dominum Jo. exhibitorem presencium in corporalem posses- sionem vel quasi canonicatus et prebende predictorum indu- catis et defendatis inductum stallo sibi in choro et loco in Przedwoj (1347—1358) oder Plichta (1358—1362); wahrscheinlicher der letztere, falls der Tausch den Prager Canonicus (seit 1350 Propst von Melnik) Johann von Landstein betrifft. Ausserdem wird auch zu dieser Zeit ein Johann von Dražic als Canonicus zu Prag genannt.
502 sicionem diligentem faciens reperisset, eandem permutacionem dicte ecclesie esse evidenter proficuam, de quo eciam publice coram nobis fidem fecit prefatus dominus P. resciens, dominum nostrum archiepiscopum sepedictum extra diocosim fore con- stitutum et non celeriter reversurum, nostram accedens presen- ciam nobis cum instancia supplicavit, ut auctoritate, qua fun- gimur, permutacionem huiusmodi admittere et nostris literis confirmare favorabiliter curaremus. Nos vero etc. . . ipsam auctoritate qua fungimur in totum et per omnia . . . admitti- mus otc. . . 6. Nota permutacionis prebendarum cum intronizacione. Arnestus etc. honorabili viro domino P.1 dicte nostre ecclesie decano salutem etc. . Noveritis, quod constituti coram nobis honorabiles viri domini Jo. ct . . . canonici ecclosie nostre Pragensis antedicte nobis humiliter supplicarunt, ut cum ipsi cum canonicatibus et prebendis, quos et quas in predicta nostra Pragensi obtinent ccclesia, certis ex causis commuta- cionem facere intendant cos de canonicatu ad canonicatum et de prebenda ad probendam de benignitate solita transferre dignaremur. Nos vero peticionibus ipsorum iustis et raciona- bilibus favorabiliter annuentes prefatum dominum Jo. de cano- nicatu et prebenda, quos quondam in predicta nostra obtinebat ecclesia, ad canonicatum et prebendam, quos memoratus do- minus . . . prepositus Melnicensis in predicta nostra olim obtinebat ecclesia et dominum . . . prepositum similiter de canonicatu et prebenda, quos in predicta nostra obtinebat ecclesia ad canonicatum et prebendam olim domini Jo. antodicti ex causa permutacionis facte inter ipsos auctoritate qua fun- gimur duximus confirmandos. Quare honestati vestre in virtute sancte obediencie iniungimus et mandamus, quatenus predictum dominum Jo. exhibitorem presencium in corporalem posses- sionem vel quasi canonicatus et prebende predictorum indu- catis et defendatis inductum stallo sibi in choro et loco in Przedwoj (1347—1358) oder Plichta (1358—1362); wahrscheinlicher der letztere, falls der Tausch den Prager Canonicus (seit 1350 Propst von Melnik) Johann von Landstein betrifft. Ausserdem wird auch zu dieser Zeit ein Johann von Dražic als Canonicus zu Prag genannt.
Strana 503
503 capitulo ut est moris assignatis facientes sibi de fructibus, redditibus, proventibus et universis juribus canonicatus et pre- bende jam dictorum integraliter responderi. Datum etc. . . 7. Nota similis per modum confirmacionis. Johannes dictus Padwanus etc. vicarius generalis nec non ad infrascripta eiusdem domini archiepiscopi, habentis ad hoc speciale mandatum venerabilis in Christo patris et d. domini Johannis, Olomucensis episcopi, commissarius honor. viris .. . et . . . montis s. Petri in Bruna ecclesiarum canonicis, sa- lutem etc. . . Cum nos ex commissione predictorum patrum et consensu personarum quarum intererat et alias legitime hono- rabilem virum dominum H. canonicum ecclesie Pragensis, ad ecclesiam parochialem s. Jacobi in Bruna et alia beneficia, quam et que dominus Benessius dictus . . . habuerat et possi- derat, et cui et quibus idem d. Benessius ex causa permuta- cionis, quam facere affectabat cum predicto domino H. pro predictis canonicatu et prebenda ecclesie Pragensis predicte renunciaverat et renunciavit recepto ab ipso secundum formam statutorum provincialium solito juramento et alias canonice duximus transferendum ipsumque debita forma statuta curaque animarum ibidem sibi commissa confirmavimus ad eandem. Quare honestati vestre etc. . committimus per presentes, qua- tenus presentibus visis vos ambo vel alter vestrum prefatum dominum II. vel procuratorem ipsius cius nomine in posses- sionem corporalem vel quasi predicte ecclesie s. Jacobi etc. . inducatis, de universis redditibus integre . . . sibi tanquam vero et legitimo rectori et plebano facientes responderi. Datum etc. . . 8. Tenor litere translacionis predictorum. (Enthält die von dem erzbischöflichen Generalvicar Jo- hannes Paduanus gezeichnete Bestätigung des vorangehenden Tausches zwischen dem Prager Canonicus H.(?) und Beneš, Pfarrer der Kirche zum heiligen Jacob in Brünn.)
503 capitulo ut est moris assignatis facientes sibi de fructibus, redditibus, proventibus et universis juribus canonicatus et pre- bende jam dictorum integraliter responderi. Datum etc. . . 7. Nota similis per modum confirmacionis. Johannes dictus Padwanus etc. vicarius generalis nec non ad infrascripta eiusdem domini archiepiscopi, habentis ad hoc speciale mandatum venerabilis in Christo patris et d. domini Johannis, Olomucensis episcopi, commissarius honor. viris .. . et . . . montis s. Petri in Bruna ecclesiarum canonicis, sa- lutem etc. . . Cum nos ex commissione predictorum patrum et consensu personarum quarum intererat et alias legitime hono- rabilem virum dominum H. canonicum ecclesie Pragensis, ad ecclesiam parochialem s. Jacobi in Bruna et alia beneficia, quam et que dominus Benessius dictus . . . habuerat et possi- derat, et cui et quibus idem d. Benessius ex causa permuta- cionis, quam facere affectabat cum predicto domino H. pro predictis canonicatu et prebenda ecclesie Pragensis predicte renunciaverat et renunciavit recepto ab ipso secundum formam statutorum provincialium solito juramento et alias canonice duximus transferendum ipsumque debita forma statuta curaque animarum ibidem sibi commissa confirmavimus ad eandem. Quare honestati vestre etc. . committimus per presentes, qua- tenus presentibus visis vos ambo vel alter vestrum prefatum dominum II. vel procuratorem ipsius cius nomine in posses- sionem corporalem vel quasi predicte ecclesie s. Jacobi etc. . inducatis, de universis redditibus integre . . . sibi tanquam vero et legitimo rectori et plebano facientes responderi. Datum etc. . . 8. Tenor litere translacionis predictorum. (Enthält die von dem erzbischöflichen Generalvicar Jo- hannes Paduanus gezeichnete Bestätigung des vorangehenden Tausches zwischen dem Prager Canonicus H.(?) und Beneš, Pfarrer der Kirche zum heiligen Jacob in Brünn.)
Strana 504
504 9. Forma super permutacione ecclesie. Nos Jo(annes) etc. tenore presencium constare volumus inspectoribus universis, quod ex certis et racionabilibus causis, quas B. quondam minister capelle regie omnium sanctorum in castro Pragensi, presencium exhibitor ct Ff. plebanus in H. exposuerunt coram nobis et propter quas volebant et affectabant eadem sua beneficia adinvicem permutare, renunciacione tamen prius ministrature, quam predictus B. in predicta omnium sanctorum capella obtinebat ab ipso recepta, ipsum ad pre- dictam ecclesiam in II. legitime transtulimus et presentibus transferimus etc. . . Intronizacio super eodem. Cum etc. . . ., honestati vestre committimus per presentes, quatenus ipsum Ff. in corporalem possessionem vel quasi mini- strature quondam B. predicti, jurium et pertinenciarum ipsius, prout ad vestrum spectat officium, inducatis etc. . . 10. Nota permutacionis. (Die Formel ist den früheren ähnlich; sümmtliche Namen sind ausgelassen.) 11. Litera translacionis ad aliam diocesem. Nos Arnestus etc. notum facimus etc. quod . . . rector parochialis ecclesie in . . . nostre diocesis eidem ecclesie ex causa permutacionis, quam facere affectabat cum . . . rectore ecclesie parochialis in . . . Misnensis diocesis, in nostris mani- bus renunciasset nosque renunciacionem huiusmodi certis ad- misimus ex causis, ipsam tandem de consensu honorabilis viri d. Alberti prepositi Budissinensis,! ad quem institucio, con- firmatio et investitura beneficiorum vacancium in dicta pre- 1 Propst Albert Knut von Budissin wird c. 1354—1358 genaunt. Urkundenb. von Meissen (Her. v. Gersdorf) I. S. 411. II. s. 14.
504 9. Forma super permutacione ecclesie. Nos Jo(annes) etc. tenore presencium constare volumus inspectoribus universis, quod ex certis et racionabilibus causis, quas B. quondam minister capelle regie omnium sanctorum in castro Pragensi, presencium exhibitor ct Ff. plebanus in H. exposuerunt coram nobis et propter quas volebant et affectabant eadem sua beneficia adinvicem permutare, renunciacione tamen prius ministrature, quam predictus B. in predicta omnium sanctorum capella obtinebat ab ipso recepta, ipsum ad pre- dictam ecclesiam in II. legitime transtulimus et presentibus transferimus etc. . . Intronizacio super eodem. Cum etc. . . ., honestati vestre committimus per presentes, quatenus ipsum Ff. in corporalem possessionem vel quasi mini- strature quondam B. predicti, jurium et pertinenciarum ipsius, prout ad vestrum spectat officium, inducatis etc. . . 10. Nota permutacionis. (Die Formel ist den früheren ähnlich; sümmtliche Namen sind ausgelassen.) 11. Litera translacionis ad aliam diocesem. Nos Arnestus etc. notum facimus etc. quod . . . rector parochialis ecclesie in . . . nostre diocesis eidem ecclesie ex causa permutacionis, quam facere affectabat cum . . . rectore ecclesie parochialis in . . . Misnensis diocesis, in nostris mani- bus renunciasset nosque renunciacionem huiusmodi certis ad- misimus ex causis, ipsam tandem de consensu honorabilis viri d. Alberti prepositi Budissinensis,! ad quem institucio, con- firmatio et investitura beneficiorum vacancium in dicta pre- 1 Propst Albert Knut von Budissin wird c. 1354—1358 genaunt. Urkundenb. von Meissen (Her. v. Gersdorf) I. S. 411. II. s. 14.
Strana 505
505 positura consistencium ex antiqua et prescripta consuetudine pertinere dinoscitur, ad predictam ecclesiam in . . . trans- tulimus etc. . . XVII. Consensus. Diese Abtheilung enthält theilweise Formeln ähnlichen Inhalts wie die vorangehende Abtheilung, nämlich Zustimmungs- erklärungen von Seite des Erzbischofs zu Güter- und Präbenden- tausch. Von den anderen verdienen hervorgehoben zu werden: Nr. 4 die Errichtung der St. Silvestercapelle in der neuen Prager Kirche und die Uebertragung des Leichnams des letzten Bischofs Johann IV. von Dražic in dieselbe; Nr. 6 die Ge- nehmigung des Prager Capitels zur Verpfändung erzbischöflicher Güter bis zu 2000 Schock Gr. durch den Erzbischof (wahr- scheinlich aus Anlass des Römerzuges Karls IV. im Jahre 1354); Nr. 7 die bisher unbekannte Gründung der Stadt Neu- Benatek, indem Karl als Markgraf von Mähren und ,capitaneus" von Böhmen seine Zustimmung ertheilte, dass Johann von Dražic, ein Neffe des Bischofs gleichen Namens, das oppidum forense Benatek mit allen seinen Rechten auf einen anderen, besser gelegenen Ort übertrage. Hic nota tytulum consensuum. 1. Consensus super permutacione bonorum. Nos Arnestus etc. notum facimus etc. ., quod pro parte honorabilis ac religiosi viri fratris Raczkonis abbatis et con- ventus monasterii Cladrubensis ordinis s. Benedicti nostre diocesis quoddam instrumentum duobus scilicet abbacie sue et conventus sui sigillis in pressulis pargameni pendentibus sigil- latum nobis presentatum extitit, cuius tenor per omnia sequitur in hec verba: In nomine domini amen. Cunctorum gestorum perit memoria nisi fide dignorum testium et scripturarum amini- culis roboretur. Nos igitur Raczko divina miseracione abbas etc. recognoscimus tenore presencium universis, quod matura de-
505 positura consistencium ex antiqua et prescripta consuetudine pertinere dinoscitur, ad predictam ecclesiam in . . . trans- tulimus etc. . . XVII. Consensus. Diese Abtheilung enthält theilweise Formeln ähnlichen Inhalts wie die vorangehende Abtheilung, nämlich Zustimmungs- erklärungen von Seite des Erzbischofs zu Güter- und Präbenden- tausch. Von den anderen verdienen hervorgehoben zu werden: Nr. 4 die Errichtung der St. Silvestercapelle in der neuen Prager Kirche und die Uebertragung des Leichnams des letzten Bischofs Johann IV. von Dražic in dieselbe; Nr. 6 die Ge- nehmigung des Prager Capitels zur Verpfändung erzbischöflicher Güter bis zu 2000 Schock Gr. durch den Erzbischof (wahr- scheinlich aus Anlass des Römerzuges Karls IV. im Jahre 1354); Nr. 7 die bisher unbekannte Gründung der Stadt Neu- Benatek, indem Karl als Markgraf von Mähren und ,capitaneus" von Böhmen seine Zustimmung ertheilte, dass Johann von Dražic, ein Neffe des Bischofs gleichen Namens, das oppidum forense Benatek mit allen seinen Rechten auf einen anderen, besser gelegenen Ort übertrage. Hic nota tytulum consensuum. 1. Consensus super permutacione bonorum. Nos Arnestus etc. notum facimus etc. ., quod pro parte honorabilis ac religiosi viri fratris Raczkonis abbatis et con- ventus monasterii Cladrubensis ordinis s. Benedicti nostre diocesis quoddam instrumentum duobus scilicet abbacie sue et conventus sui sigillis in pressulis pargameni pendentibus sigil- latum nobis presentatum extitit, cuius tenor per omnia sequitur in hec verba: In nomine domini amen. Cunctorum gestorum perit memoria nisi fide dignorum testium et scripturarum amini- culis roboretur. Nos igitur Raczko divina miseracione abbas etc. recognoscimus tenore presencium universis, quod matura de-
Strana 506
506 liberacione prehabita solempnique tractatu premisso ac ipso sepius repetito in nostro capitulo cum pretacto nostro conventu condicionem nostram et ecclesie parochialis in Kladrub opido nostro per submissa meliorem facere cupientes, pro bonis vide- licet unius molendini cum flumine, pratis et pascuis, que antea ad dictam nostram ecclesiam in Kladrub spectabant, bona equivalencia nostri monasterii videlicet unam terram in villa nostra Mil. 1 dicta, de qua singulis annis una grossorum Pra- gensium solvitur sexagena et unum molendinum ibidem in Mil., de quo eciam una marcha grossorum solvitur annuatim cum omnibus juribus et pertinenciis suis ad cundem spectan- tibus inclusis, discreti viri Styborii plebani ibidem ad hoc con- sonsu benivolo accedente eidem plebano et occlosie supradicte in Cladrub perpetuis temporibus in recompensam debitam damus, conferimus et liberaliter resignamus per ipsum et successores suos nomine dicte ecclesie habenda, utifruenda et sine omni nostra et successorum nostrorum reclamacione et contradictione pacifice possidenda. In cuius rei testimonium etc. . . Alind vero instrumentum pro parte disereti viri Styborii plebani in Cladrub de suo et E. plebani in Za. procuratore decani Te- plensis sigillatum sigillis nobis oblatum est infrascripte con- tinencie seu tenoris: In nomine domini Amen etc. . . Ego igitur Sty(borius) plebanus ecclesie s. Petri in Cladrub reco- gnosco et profiteor tenore prosencium universis, quod hon. vir fr. Raczko etc. . matura deliberacione fratrum tocius conventus prehabita pro bonis videlicet unius molendini cum flumine etc.. que antea per jurisdictionem prefate ecclesic libere possidebam per exstructionem nove piscine michi anichilans equivalencia bona videlicet unam terram in sua villa Mill. vulgariter dicta unam sexagenam gross. denar. Prag. solventem unumque molen- dinum ibidem unam marcham solvens cum singulis juribus et utilitatibus ad eandem spectantibus inclusis de meo libero consensu michi et meis successoribus benivole ad possidenda perpetue resignavit. Itaque abbatem ipsius monasterii Cladru- bensis prescripti super premissis nullus sequacium de cetero debeat inpugnare. In quorum testimonium etc. .. Propter quod pro parte utraque nobis extitit humiliter supplicatum, quatenus permutacionem bonorum huiusmodi adinvicem racionabiliter et 1 Milewo (Mühlhöfen).
506 liberacione prehabita solempnique tractatu premisso ac ipso sepius repetito in nostro capitulo cum pretacto nostro conventu condicionem nostram et ecclesie parochialis in Kladrub opido nostro per submissa meliorem facere cupientes, pro bonis vide- licet unius molendini cum flumine, pratis et pascuis, que antea ad dictam nostram ecclesiam in Kladrub spectabant, bona equivalencia nostri monasterii videlicet unam terram in villa nostra Mil. 1 dicta, de qua singulis annis una grossorum Pra- gensium solvitur sexagena et unum molendinum ibidem in Mil., de quo eciam una marcha grossorum solvitur annuatim cum omnibus juribus et pertinenciis suis ad cundem spectan- tibus inclusis, discreti viri Styborii plebani ibidem ad hoc con- sonsu benivolo accedente eidem plebano et occlosie supradicte in Cladrub perpetuis temporibus in recompensam debitam damus, conferimus et liberaliter resignamus per ipsum et successores suos nomine dicte ecclesie habenda, utifruenda et sine omni nostra et successorum nostrorum reclamacione et contradictione pacifice possidenda. In cuius rei testimonium etc. . . Alind vero instrumentum pro parte disereti viri Styborii plebani in Cladrub de suo et E. plebani in Za. procuratore decani Te- plensis sigillatum sigillis nobis oblatum est infrascripte con- tinencie seu tenoris: In nomine domini Amen etc. . . Ego igitur Sty(borius) plebanus ecclesie s. Petri in Cladrub reco- gnosco et profiteor tenore prosencium universis, quod hon. vir fr. Raczko etc. . matura deliberacione fratrum tocius conventus prehabita pro bonis videlicet unius molendini cum flumine etc.. que antea per jurisdictionem prefate ecclesic libere possidebam per exstructionem nove piscine michi anichilans equivalencia bona videlicet unam terram in sua villa Mill. vulgariter dicta unam sexagenam gross. denar. Prag. solventem unumque molen- dinum ibidem unam marcham solvens cum singulis juribus et utilitatibus ad eandem spectantibus inclusis de meo libero consensu michi et meis successoribus benivole ad possidenda perpetue resignavit. Itaque abbatem ipsius monasterii Cladru- bensis prescripti super premissis nullus sequacium de cetero debeat inpugnare. In quorum testimonium etc. .. Propter quod pro parte utraque nobis extitit humiliter supplicatum, quatenus permutacionem bonorum huiusmodi adinvicem racionabiliter et 1 Milewo (Mühlhöfen).
Strana 507
507 non inprovide factam tam pro commodo et evidenti utilitati dicti monasterii quam ecclesie parochialis in Cladrub, ut in prescriptis instrumentis plenius continetur expressum, admittere, auctorizare et confirmare de benignitate solita curaremus. Nos igitur huiusmodi supplicacionibus favorabiliter annuentes, pre- sertim cum permutacio huiusmodi pia et racionabilis videatur existere ipsam approbamus, ratificamus et tenore presencium confirmamus expresso etc. . . 2. Concensus ad permutandum ad aliam diocesem. Arnestus etc. venerabili fratri nostro d. Johanni episcopo Olomucensi sinceram in domino caritatem. Veniens ad presen- ciam nostram honorabilis vir dominus Duchco canonicus ecclesie Boleslaviensis nobis exponere curavit, quod ipse certis ex causis canonicatum et prebendam, quos habebat et se habere dicebat in ecclesia Boleslaviensi pro ecclesia parochiali in Kostelecz vestre diocesis cum honorabili viro domino Benessio de Crawar! nostre Pragensis ecclesie canonico permutare affectabat, suppli- cavitque nobis humiliter et cum instancia, ut permutacioni huiusmodi nostrum preberemus assensum sibique licenciam daremus ad vestram diocesem transeundi. Nos itaque peticioni ipsius iuste et racionabili consencientes eam admisimus et ad- mittimus cum effectu dantes sibi in testimonium presentes literas etc.. . 3. Consensus patroni super permutacione cum presen- tacione. Venerabili in Christo patri otc. . R. 2 de Hanow prepo- situs Thinensis ecclesie cum debita reverencia oraciones in Christo humiles et devotas. Si dominus S. plebanus ecclesie in . . . cuius presentacio seu collacio ad meam disposicionem noscitur pertinere, quem ad ipsam ecclesiam vacantem ad meam presentacionem dignati estis confirmare, ipsam ecclesiam pro 1 Beness de Crawar, später Scholastieus, vgl. Div. XXIV. 71. 2 Rynardus de Hanow, vgl. Commiss. III. 25. Archiv. Bd. LXI. II. Hälfte. 33
507 non inprovide factam tam pro commodo et evidenti utilitati dicti monasterii quam ecclesie parochialis in Cladrub, ut in prescriptis instrumentis plenius continetur expressum, admittere, auctorizare et confirmare de benignitate solita curaremus. Nos igitur huiusmodi supplicacionibus favorabiliter annuentes, pre- sertim cum permutacio huiusmodi pia et racionabilis videatur existere ipsam approbamus, ratificamus et tenore presencium confirmamus expresso etc. . . 2. Concensus ad permutandum ad aliam diocesem. Arnestus etc. venerabili fratri nostro d. Johanni episcopo Olomucensi sinceram in domino caritatem. Veniens ad presen- ciam nostram honorabilis vir dominus Duchco canonicus ecclesie Boleslaviensis nobis exponere curavit, quod ipse certis ex causis canonicatum et prebendam, quos habebat et se habere dicebat in ecclesia Boleslaviensi pro ecclesia parochiali in Kostelecz vestre diocesis cum honorabili viro domino Benessio de Crawar! nostre Pragensis ecclesie canonico permutare affectabat, suppli- cavitque nobis humiliter et cum instancia, ut permutacioni huiusmodi nostrum preberemus assensum sibique licenciam daremus ad vestram diocesem transeundi. Nos itaque peticioni ipsius iuste et racionabili consencientes eam admisimus et ad- mittimus cum effectu dantes sibi in testimonium presentes literas etc.. . 3. Consensus patroni super permutacione cum presen- tacione. Venerabili in Christo patri otc. . R. 2 de Hanow prepo- situs Thinensis ecclesie cum debita reverencia oraciones in Christo humiles et devotas. Si dominus S. plebanus ecclesie in . . . cuius presentacio seu collacio ad meam disposicionem noscitur pertinere, quem ad ipsam ecclesiam vacantem ad meam presentacionem dignati estis confirmare, ipsam ecclesiam pro 1 Beness de Crawar, später Scholastieus, vgl. Div. XXIV. 71. 2 Rynardus de Hanow, vgl. Commiss. III. 25. Archiv. Bd. LXI. II. Hälfte. 33
Strana 508
508 alio beneficio cum quacunque persona permutare decreverit, supplico paternitati vestre humiliter et devote, quatenus ipsam permutacionem admittentes admittere dignemini et personas hinc inde prout ad vestrum spectat officium transferre graciose, cui permutacioni consensum meum benivolum prebeo et assensum. Datum etc. . . 4. Consensus de translacione corporis episcopi Joannis cum reliquiis s. Silvestri. Arnestus etc. Honorabili viro d. Sdeslao nostre Pragensis ecclesie scolastico devoto nostro dilecto salutem in domino. Tuis instantivis pulsati precibus, quibus nos ad exaudicionis graciam inclinasti, graciosius annuentes tibi, ut in nova fabrica nostre Pragensis ecclesie unam capellam in sinistro latere chori novi et altari meo sumptibus propriis construere ac capellam ipsam, cum ad totalem perfectionem productum fuerit, per socium seu suffraganeum nostrum, qui pro tempore fuerit, facere consecrari, cui exnunc eandem damus licenciam consecrandi et demum ut corpus bone memorie domini Johannis, quondam Pragensis episcopi, nostri immediati predecessoris in loco con- gruo, qui tibi expedire videbitur, cum silencio et secrete trans- ferre valeas, quodque eciam reliquias altaris beati Silvestri, quod est in ecclesia nostra predicta, per jam dictum predeces- sorem nostrum dotati et erecti, dum oportunitas et facti qua- litas exegerit, in capellam candem transferre altareque sub titulo priori in eadem erigere et per personam ad hoc aptam dedicare possis, nostrum presentibus consensum pariter damus et assensum,1 harum quibus etc. . . 1 Unsere Formel bestätigt, dass der Leichnam des Bischofs Johann IV. von Dražic früher als die der anderen Bischöfe in die noue Prager Kirche übertragen wurde und zwar in die Kapelle des heilgen Silvester, dessen Altar in der alten Kirche von eben diesem Bischofe errichtet und dotirt wurde. Vgl. Process. VI. 2.
508 alio beneficio cum quacunque persona permutare decreverit, supplico paternitati vestre humiliter et devote, quatenus ipsam permutacionem admittentes admittere dignemini et personas hinc inde prout ad vestrum spectat officium transferre graciose, cui permutacioni consensum meum benivolum prebeo et assensum. Datum etc. . . 4. Consensus de translacione corporis episcopi Joannis cum reliquiis s. Silvestri. Arnestus etc. Honorabili viro d. Sdeslao nostre Pragensis ecclesie scolastico devoto nostro dilecto salutem in domino. Tuis instantivis pulsati precibus, quibus nos ad exaudicionis graciam inclinasti, graciosius annuentes tibi, ut in nova fabrica nostre Pragensis ecclesie unam capellam in sinistro latere chori novi et altari meo sumptibus propriis construere ac capellam ipsam, cum ad totalem perfectionem productum fuerit, per socium seu suffraganeum nostrum, qui pro tempore fuerit, facere consecrari, cui exnunc eandem damus licenciam consecrandi et demum ut corpus bone memorie domini Johannis, quondam Pragensis episcopi, nostri immediati predecessoris in loco con- gruo, qui tibi expedire videbitur, cum silencio et secrete trans- ferre valeas, quodque eciam reliquias altaris beati Silvestri, quod est in ecclesia nostra predicta, per jam dictum predeces- sorem nostrum dotati et erecti, dum oportunitas et facti qua- litas exegerit, in capellam candem transferre altareque sub titulo priori in eadem erigere et per personam ad hoc aptam dedicare possis, nostrum presentibus consensum pariter damus et assensum,1 harum quibus etc. . . 1 Unsere Formel bestätigt, dass der Leichnam des Bischofs Johann IV. von Dražic früher als die der anderen Bischöfe in die noue Prager Kirche übertragen wurde und zwar in die Kapelle des heilgen Silvester, dessen Altar in der alten Kirche von eben diesem Bischofe errichtet und dotirt wurde. Vgl. Process. VI. 2.
Strana 509
509 5. Consensus super locacione bonorum alicuius monasterii (sti Procopii). Nos A. etc. tenore presencium notum facimus universis, quod cum monasterium s. Procopii ! tot et tantis debitorum oneribus sit proh dolor pregravatum, quod ea bono modo evadere non valet, nisi bona aliqua eiusdem monasterii vel ad tempora vite vel ad certos annos locentur. Ideoque ex causa predicta concedimus per presentes, ut providus ac honestus vir . . . de . . . cum uxore sua . . . bona eiusdem monasterii in villa . . . cum suis censibus et utilitatibus tenere valeat ad utriusque tempora vite iuxta contractum et ordinacionem inter honorabilem et reli- giosum virum fratrem . . . abbatem et eius conventum mona- sterii memorati et . . . predictum initam et factam, dantes in testimonium consensus nostri predicto presentem literam sigil- lorum nostrorum appensione munitam etc. . . 6. Forma consensus capituli Pragensis (quod archiepiscopus Pragensis possit bona ecclesie locare ad tempus). Nos Sdeslaus scolasticus nec non pro tunc vicedecanus ecclesie Pragensis etc. totumque capitulum ipsius Pragensis ecclesie huius tenore pagine ad noticiam deducimus univer- sorum, quod cum venerabilis in Christo pater et dominus noster d. Arnestus etc. nobis capitulariter in domo iuxta ecclesiam Pragensem, in qua dominus D. de Holubicz vicarius suus moraretur, ad presens congregatis exposuisset, quod opportebat eum necessario propter bonum ecclesie sue et nostre ac eciam presertim regni iter grande et sumptuosum facere,2 quod se aliquatenus perficere dicebat non posse, nisi aliqua bona archi- diaconatus (sic) sui seu aliquibus personis locarentur per eum 1 Das Sazava Kloster. 2 Da der Scholasticus Sdeslaus wahrscheinlich im Jahre 1355 gestorben war (1356 wird schon Plichta als Scholast. genannt), so dürfte unsere Formel in das Jahr 1354 fallen und in diesem Falle würde sich die hier erwähnte weite Reise des Erzbischofs auf den Römerzug Karls IV. be- ziehen, bei welchem bekanntlich Arnest von Pardubic als Bannerherr mit soinen Truppen den Kaiser begleitete. 33*
509 5. Consensus super locacione bonorum alicuius monasterii (sti Procopii). Nos A. etc. tenore presencium notum facimus universis, quod cum monasterium s. Procopii ! tot et tantis debitorum oneribus sit proh dolor pregravatum, quod ea bono modo evadere non valet, nisi bona aliqua eiusdem monasterii vel ad tempora vite vel ad certos annos locentur. Ideoque ex causa predicta concedimus per presentes, ut providus ac honestus vir . . . de . . . cum uxore sua . . . bona eiusdem monasterii in villa . . . cum suis censibus et utilitatibus tenere valeat ad utriusque tempora vite iuxta contractum et ordinacionem inter honorabilem et reli- giosum virum fratrem . . . abbatem et eius conventum mona- sterii memorati et . . . predictum initam et factam, dantes in testimonium consensus nostri predicto presentem literam sigil- lorum nostrorum appensione munitam etc. . . 6. Forma consensus capituli Pragensis (quod archiepiscopus Pragensis possit bona ecclesie locare ad tempus). Nos Sdeslaus scolasticus nec non pro tunc vicedecanus ecclesie Pragensis etc. totumque capitulum ipsius Pragensis ecclesie huius tenore pagine ad noticiam deducimus univer- sorum, quod cum venerabilis in Christo pater et dominus noster d. Arnestus etc. nobis capitulariter in domo iuxta ecclesiam Pragensem, in qua dominus D. de Holubicz vicarius suus moraretur, ad presens congregatis exposuisset, quod opportebat eum necessario propter bonum ecclesie sue et nostre ac eciam presertim regni iter grande et sumptuosum facere,2 quod se aliquatenus perficere dicebat non posse, nisi aliqua bona archi- diaconatus (sic) sui seu aliquibus personis locarentur per eum 1 Das Sazava Kloster. 2 Da der Scholasticus Sdeslaus wahrscheinlich im Jahre 1355 gestorben war (1356 wird schon Plichta als Scholast. genannt), so dürfte unsere Formel in das Jahr 1354 fallen und in diesem Falle würde sich die hier erwähnte weite Reise des Erzbischofs auf den Römerzug Karls IV. be- ziehen, bei welchem bekanntlich Arnest von Pardubic als Bannerherr mit soinen Truppen den Kaiser begleitete. 33*
Strana 510
510 seu obligarentur et exponerentur. Quare petivit cum instancia, ut ad id faciendum nostrum preberemus benivolum consensum pariter et assensum. Nos igitur inter nos super hoc tractatu et deliberacione solempni ac diligenter prehabitis, quia evidens, iustum et racionabile erat quod petebat, consensimus et ex nunc omnes unanimiter et concorditer consentimus dantes et concedentes sibi expresse, ut aliqua bona archiepiscopatus Pra- gensis ad summam duorum millium sexagenarum gross. denar. Pragensium, LX grossos pro sexagena qualibet cumputando alicui seu aliquibus personis obligare, impignorare sou locare valeat modo quo cum locatoribus seu creditoribus suis conve- nire poterit meliori. Nos enim manifesta et evidenti utilitate ecclesie nostre ex predictis attentis obligacionem seu locacionem easdem ratam et gratam habemus et presentibus nos habere promittimus et spondemus et eciam verbo vel facto ullo um- quam tempore contravenire volentes. In cuius rei etc. . . 7. Forma consensus marchionis (Karoli) de translacione civitatis in Ben(atek).1 Nos Karolus domini regis Boemie primogenitus, marchio Moravie capitaneusque regni Boemie, ad universorum noticiam —.. . 1 Im Original ist wohl nur Ben. geschrieben (im Texte weiter nur B.); es kann aber kein Zweifel bestehen, dass hier die Stadt Neu-Benatek gemeint ist. Alt-Benatek liegt auf dem linken Ufer der Iser, Neu-Benatek auf einer Anhöhe auf dem rechten Ufer, beide gehörten dem alten böh- mischen Geschlechte der Herren von Dražic (nach der nicht entfernten gleichnamigen Burg); der in unserer Formel genannte Johann von Dr. war ein naher Verwandter des Bischofs Johann IV. (vgl. Process. VI. 2) und gründete in Neu-Benatek später oin Cyriakenkloster. Die Gründung der Stadt setzte man bisher in die Jahre 1348 oder 1349 und zwar in Verbindung mit der Gründung des Klosters (vgl. die Monogr. „Město Nové Benátky n. J.“ 1865, Rohn, Antiquitates ccclesiarum distr. Bolesl. 21, Schaller, Topogr. IV. 95). Die Veranlassung zur Gründung dor Stadt Neu-Benatek war aber nach unserer Formel eine andere. Die Familic der Herren von Dražic nalm natürlich in den vielen Kämpfen des Bischofs Johann IV. von Dražic Partei für diesen und musste von den Gegnern desselben manches erleiden. So wurde auch die Stadt (oppidum forense) Benatek mehrmals überfallen und zerstört. Johann von Dražic bat nun den Markgrafen Karl um die Erlaubniss, dic Stadt mit allen ihren Rechten auf einen anderen Ort, nämlich auf die andere Seite des
510 seu obligarentur et exponerentur. Quare petivit cum instancia, ut ad id faciendum nostrum preberemus benivolum consensum pariter et assensum. Nos igitur inter nos super hoc tractatu et deliberacione solempni ac diligenter prehabitis, quia evidens, iustum et racionabile erat quod petebat, consensimus et ex nunc omnes unanimiter et concorditer consentimus dantes et concedentes sibi expresse, ut aliqua bona archiepiscopatus Pra- gensis ad summam duorum millium sexagenarum gross. denar. Pragensium, LX grossos pro sexagena qualibet cumputando alicui seu aliquibus personis obligare, impignorare sou locare valeat modo quo cum locatoribus seu creditoribus suis conve- nire poterit meliori. Nos enim manifesta et evidenti utilitate ecclesie nostre ex predictis attentis obligacionem seu locacionem easdem ratam et gratam habemus et presentibus nos habere promittimus et spondemus et eciam verbo vel facto ullo um- quam tempore contravenire volentes. In cuius rei etc. . . 7. Forma consensus marchionis (Karoli) de translacione civitatis in Ben(atek).1 Nos Karolus domini regis Boemie primogenitus, marchio Moravie capitaneusque regni Boemie, ad universorum noticiam —.. . 1 Im Original ist wohl nur Ben. geschrieben (im Texte weiter nur B.); es kann aber kein Zweifel bestehen, dass hier die Stadt Neu-Benatek gemeint ist. Alt-Benatek liegt auf dem linken Ufer der Iser, Neu-Benatek auf einer Anhöhe auf dem rechten Ufer, beide gehörten dem alten böh- mischen Geschlechte der Herren von Dražic (nach der nicht entfernten gleichnamigen Burg); der in unserer Formel genannte Johann von Dr. war ein naher Verwandter des Bischofs Johann IV. (vgl. Process. VI. 2) und gründete in Neu-Benatek später oin Cyriakenkloster. Die Gründung der Stadt setzte man bisher in die Jahre 1348 oder 1349 und zwar in Verbindung mit der Gründung des Klosters (vgl. die Monogr. „Město Nové Benátky n. J.“ 1865, Rohn, Antiquitates ccclesiarum distr. Bolesl. 21, Schaller, Topogr. IV. 95). Die Veranlassung zur Gründung dor Stadt Neu-Benatek war aber nach unserer Formel eine andere. Die Familic der Herren von Dražic nalm natürlich in den vielen Kämpfen des Bischofs Johann IV. von Dražic Partei für diesen und musste von den Gegnern desselben manches erleiden. So wurde auch die Stadt (oppidum forense) Benatek mehrmals überfallen und zerstört. Johann von Dražic bat nun den Markgrafen Karl um die Erlaubniss, dic Stadt mit allen ihren Rechten auf einen anderen Ort, nämlich auf die andere Seite des
Strana 511
511 tam presencium quam futurorum volumus pervenire, quod nos dignum et congruum arbitrantes, ut illi nostris provisionibus consolentur et prerogativis specialibus pociantur, qui se volun- tarios obsequiorum necessitatibus sponte subiciunt suumque comodare reperiuntur obsequium. Quia igitur fidelis et dilectus noster Johannes de Draczicz, qui genitori nostro et nobis nota- bilia servicia exhibere curavit, nos per fide dignorum relaciones et testimonia reddit cerciores, quod nonnulli collectis sue malicie sequacibus et iniquitatis complicibus invasiones nepharias, depredaciones violentas incendiaque varia et diversa in opido forensi dicto B. ausu demoniaco inferre presumunt et hactenus presumpserunt, propter quod idem Johannes nobis humiliter supplicavit, ut dictum opidum ad locum alium videlicet ultra flumen ad montem quendam, qui II. vulgariter nuncupatur, transferendi licenciam dare dignaremur. Nos vero ciusdem Johannis grata et utilia servicia genitori nostro predicto et nobis exhibita et impensa ac inposterum inpendenda propensius atten- dentes ipsiusque preces ad exaudicionis graciam perducere cupientes, damus et concedimus eidem Johanni prefatum opidum ad locum seu montom predictum ut predicitur transferendi plenam et liberam facultatem ex certa nostra licencia et gracia speciali ipsumque opidum forense dictum B., quod sic semper volumus nuncupari, muris fossatis et alio munimento quo placet muniendi et forcius faciendi ad hoc, ut homines predicti opidi et aliorum bonorum memorati Johannis de Drazicz a pressuris et incursibus malignorum et aliis malis casibus seu pravis et inopinatis eventibus quibuscunque se ibidem valeant conservare. Decrevimus nichilominus, ut cives dicti fori B. in antea eisdem libertatibus et juribus gaudeant et utantur, quibus aliarum regni Boemie civitatum cives gaudent et utuntur. Camerariis autem et universis aliis officialibus nostri genitoris et nostris per Boemiam constitutis, qui nunc sunt ac futuris temporibus fuerint et nichilominus aliis quibuscunque cuiuscunque condi- cionis aut status existant tenore presentis privilegii districte Flusses (Iser) auf einen Berg H. (Hradiště?) übertragen zu dürfen, welche Erlaubniss Karl IV. auch ertheilte und zwar etwa c. 1340. Dass das jetzige unbodentende Dorf Alt-Benatek in jenen Zeiten ein ,oppidum forense‘ gewesen ist, war bisher unbekannt.
511 tam presencium quam futurorum volumus pervenire, quod nos dignum et congruum arbitrantes, ut illi nostris provisionibus consolentur et prerogativis specialibus pociantur, qui se volun- tarios obsequiorum necessitatibus sponte subiciunt suumque comodare reperiuntur obsequium. Quia igitur fidelis et dilectus noster Johannes de Draczicz, qui genitori nostro et nobis nota- bilia servicia exhibere curavit, nos per fide dignorum relaciones et testimonia reddit cerciores, quod nonnulli collectis sue malicie sequacibus et iniquitatis complicibus invasiones nepharias, depredaciones violentas incendiaque varia et diversa in opido forensi dicto B. ausu demoniaco inferre presumunt et hactenus presumpserunt, propter quod idem Johannes nobis humiliter supplicavit, ut dictum opidum ad locum alium videlicet ultra flumen ad montem quendam, qui II. vulgariter nuncupatur, transferendi licenciam dare dignaremur. Nos vero ciusdem Johannis grata et utilia servicia genitori nostro predicto et nobis exhibita et impensa ac inposterum inpendenda propensius atten- dentes ipsiusque preces ad exaudicionis graciam perducere cupientes, damus et concedimus eidem Johanni prefatum opidum ad locum seu montom predictum ut predicitur transferendi plenam et liberam facultatem ex certa nostra licencia et gracia speciali ipsumque opidum forense dictum B., quod sic semper volumus nuncupari, muris fossatis et alio munimento quo placet muniendi et forcius faciendi ad hoc, ut homines predicti opidi et aliorum bonorum memorati Johannis de Drazicz a pressuris et incursibus malignorum et aliis malis casibus seu pravis et inopinatis eventibus quibuscunque se ibidem valeant conservare. Decrevimus nichilominus, ut cives dicti fori B. in antea eisdem libertatibus et juribus gaudeant et utantur, quibus aliarum regni Boemie civitatum cives gaudent et utuntur. Camerariis autem et universis aliis officialibus nostri genitoris et nostris per Boemiam constitutis, qui nunc sunt ac futuris temporibus fuerint et nichilominus aliis quibuscunque cuiuscunque condi- cionis aut status existant tenore presentis privilegii districte Flusses (Iser) auf einen Berg H. (Hradiště?) übertragen zu dürfen, welche Erlaubniss Karl IV. auch ertheilte und zwar etwa c. 1340. Dass das jetzige unbodentende Dorf Alt-Benatek in jenen Zeiten ein ,oppidum forense‘ gewesen ist, war bisher unbekannt.
Strana 512
512 precipiendo mandamus, ut predictum Joannem et heredes ipsius in muniendo prefatum opidum forense dictum B. et homines ibidem impedire quomodolibet non presumant. In cuius rei etc. 8. Nota consensus domini archiepiscopi super fundacione cuiusdam hospitalis. Nos Arnestus etc. notum facimus etc. quod honesta do- micella . . . de . . . salubri assumpto proposito maturaque prehabita deliberacione prout ex literis . . . judicis etc. . ., quas nobis super hoc cum pendenti civitatis sigillo eiusdem transmiserunt, cognovimus, cultum divinum cupiens adaugere domum quandam in dicta civitate prope scolam sitam pro sustentacione pauperum et miserabilium personarum propter deum principaliter et ob sue remedium salutis ac animarum suorum predecessorum legavit liberaliter et deputavit, petens a nobis eadem domicella, ut hanc donacionem ac eius piam disposicionem confirmare et approbare de benignitate solita dignaremur. Nos etc. . . . eandem donacionem . . . confir- mamus etc. . . 9. Consensus de permutacione bonorum cum inquisicione facti. Nos Johannes etc. (bestätigt einen Gütertausch zwischen dem Pfarrer eines ungenannten Dorfes und einem Inwohner desselben Dorfes, nachdem der ,decanus Grecensis‘ (König- grätz) diesen Tausch für die genannte Kirche für vortheilhaft anerkannt hatte.) 10. Consensus super permutacione flenda. Nos Arnestus etc. notum facimus etc. quod nuper discretus vir . . . nostre Sacensis ecclesie canonicus in nostra consti- tutus presencia nobis quasdam causas exponit (sic) racionabiles, propter quas petebat cum instancia, ut permutacioni canoni- catus sui predicti, quam facere volebat cum discreto viro . . .
512 precipiendo mandamus, ut predictum Joannem et heredes ipsius in muniendo prefatum opidum forense dictum B. et homines ibidem impedire quomodolibet non presumant. In cuius rei etc. 8. Nota consensus domini archiepiscopi super fundacione cuiusdam hospitalis. Nos Arnestus etc. notum facimus etc. quod honesta do- micella . . . de . . . salubri assumpto proposito maturaque prehabita deliberacione prout ex literis . . . judicis etc. . ., quas nobis super hoc cum pendenti civitatis sigillo eiusdem transmiserunt, cognovimus, cultum divinum cupiens adaugere domum quandam in dicta civitate prope scolam sitam pro sustentacione pauperum et miserabilium personarum propter deum principaliter et ob sue remedium salutis ac animarum suorum predecessorum legavit liberaliter et deputavit, petens a nobis eadem domicella, ut hanc donacionem ac eius piam disposicionem confirmare et approbare de benignitate solita dignaremur. Nos etc. . . . eandem donacionem . . . confir- mamus etc. . . 9. Consensus de permutacione bonorum cum inquisicione facti. Nos Johannes etc. (bestätigt einen Gütertausch zwischen dem Pfarrer eines ungenannten Dorfes und einem Inwohner desselben Dorfes, nachdem der ,decanus Grecensis‘ (König- grätz) diesen Tausch für die genannte Kirche für vortheilhaft anerkannt hatte.) 10. Consensus super permutacione flenda. Nos Arnestus etc. notum facimus etc. quod nuper discretus vir . . . nostre Sacensis ecclesie canonicus in nostra consti- tutus presencia nobis quasdam causas exponit (sic) racionabiles, propter quas petebat cum instancia, ut permutacioni canoni- catus sui predicti, quam facere volebat cum discreto viro . . .
Strana 513
513 capelle regie omnium sanctorum in castro Pragensi canonico pro canonicatu et prebonda, quos in eadem capella predictus . . . habebat et possidebat canonice, nostrum benivolum im- pertiremur consensum. Nos vero super hiis diligenti delibera- cione premissa consideravimus admissionem permutacionis huius- modi in ecclesiarum magis quam personarum predicta adinvicem permutare volencium redundare utilitatem et profectum, per- mutacioni eidem ut procedat serie presencium nostrum con- sensum importimur etc. . . 11. Consensus super vendicione bonorum monasterii (in Chomutow). Nos Arnestus etc. ad universorum etc. deducimus noti- ciam, quod, quamvis bonorum ecclesiasticorum vendiciones dampnose tam secularibus quam regularibus prelatis et clericis administracionem ecclesiarum et beneficiorum obtinentibus a iure sint penitus interdicte, utiles tamen et profuture ac neces- sarie nec non commodose ab eodem iure fieri sunt permisse. Cum igitur honorabilis et religiosus vir frater C. abbas totus- que conventus monasterii . . .1 ordinis sancti . . . nostre Pra- gensis diocesis, prout nobis per suas patentes literas significare curarunt, sepe et sepius in capitulo sui monasterii ad sonum campane omnes et singuli, qui tractatibus ipsorum consueverunt interesse, capitulariter et conventualiter ad tractandum ad factis et negociis eiusdem monasterii utilitatem, profectum ac com- modum ipsius concernentibus convenientes in unum ibidem inter tractatus alios, quos inter se tunc et alias habuerunt, de vendicione infrascriptorum bonorum videlicet S. W. et U., que propter locorum distanciam et quia alique ex eis sunt in medio racionis perverse sita et ad certorum vite tempora sunt ven- dita personarum, nullum aut parvum fructum suo monasterio afferre et hactenus attulisse potuerunt et possent, et capitula- riter tractare ceperunt et comperientis per rei evidenciam eadem bona, ut predicitur, parum vel nichil suo monasterio fructi- ficasse nec in antea fructificare posse, decreverunt de communi consilio et assensu predicta bona tanquam minus utilia vendi- 1 Vielleicht ,Porta Apostolorum‘.
513 capelle regie omnium sanctorum in castro Pragensi canonico pro canonicatu et prebonda, quos in eadem capella predictus . . . habebat et possidebat canonice, nostrum benivolum im- pertiremur consensum. Nos vero super hiis diligenti delibera- cione premissa consideravimus admissionem permutacionis huius- modi in ecclesiarum magis quam personarum predicta adinvicem permutare volencium redundare utilitatem et profectum, per- mutacioni eidem ut procedat serie presencium nostrum con- sensum importimur etc. . . 11. Consensus super vendicione bonorum monasterii (in Chomutow). Nos Arnestus etc. ad universorum etc. deducimus noti- ciam, quod, quamvis bonorum ecclesiasticorum vendiciones dampnose tam secularibus quam regularibus prelatis et clericis administracionem ecclesiarum et beneficiorum obtinentibus a iure sint penitus interdicte, utiles tamen et profuture ac neces- sarie nec non commodose ab eodem iure fieri sunt permisse. Cum igitur honorabilis et religiosus vir frater C. abbas totus- que conventus monasterii . . .1 ordinis sancti . . . nostre Pra- gensis diocesis, prout nobis per suas patentes literas significare curarunt, sepe et sepius in capitulo sui monasterii ad sonum campane omnes et singuli, qui tractatibus ipsorum consueverunt interesse, capitulariter et conventualiter ad tractandum ad factis et negociis eiusdem monasterii utilitatem, profectum ac com- modum ipsius concernentibus convenientes in unum ibidem inter tractatus alios, quos inter se tunc et alias habuerunt, de vendicione infrascriptorum bonorum videlicet S. W. et U., que propter locorum distanciam et quia alique ex eis sunt in medio racionis perverse sita et ad certorum vite tempora sunt ven- dita personarum, nullum aut parvum fructum suo monasterio afferre et hactenus attulisse potuerunt et possent, et capitula- riter tractare ceperunt et comperientis per rei evidenciam eadem bona, ut predicitur, parum vel nichil suo monasterio fructi- ficasse nec in antea fructificare posse, decreverunt de communi consilio et assensu predicta bona tanquam minus utilia vendi- 1 Vielleicht ,Porta Apostolorum‘.
Strana 514
514 cioni exponere et pro precio eorundem bonorum alia bona utiliora et viciniora predicto ipsorum monasterio comparare. Quibus bonis vendicioni sic per ipsos expositis crucifori de domo Theutunica in Chomutow predicte nostre diocesis con- morantes cum eisdem abbate et conventu sc. monasterii . . . de empcione premissorum bonorum eisdem cruciferis facienda pluries tractaverunt et tandem premissis nonnullis tractatibus de precio eciam ipsorum bonorum concordantes prefati abbas et conventus eisdem cruciferis eadem bona, si tamen ad hec noster consensus et auctoritas accederet, pro CC sexagenis etc. vendiderunt transferentes in eos vendicionis tytulo predictorum bonorum dominium tam uile quam directum. Cum autem simus per eosdem abbatem et conventum monasterii supradicti et por alias personas fide dignas, que huius rei veritatem scire veri- similiter presumuntur certo cercius informati, quod eadem vendicio sit et fuerit ipsorum monasterio plurimum oportuna, idcirco eorundem abbatis et conventus iustis et racionabilibus precibus inclinati . . . ut predicte vendicioni consensum pre- bere eamque autorizare auctoritate ordinaria deberemus, nos . . . ipsam graciose admittimus etc. . . XVIII Emptiones et venditiones. Diese Abtheilung enthält nur eine einzige Formel, die aber für die Geschichte der Prager Universität nicht ohne Bedeutung ist. Es ist nämlich der Kauf der beiden Dörfer Poczernicz und Trezuss durch den Prager Erzbischof als Kanzler der Universität und zwar ,pro salario doctorum, magi- strorum et aliorum legencium in studio predicto‘ für 800 Schock Pr. Gr., welche Summe wir wohl als das Ergebniss der unter der höheren Geistlichkeit Böhmens zu diesem Zwecke veran- stalteten Sammlung ansehen können (vgl. Diversa XXIV. Nr. 49).
514 cioni exponere et pro precio eorundem bonorum alia bona utiliora et viciniora predicto ipsorum monasterio comparare. Quibus bonis vendicioni sic per ipsos expositis crucifori de domo Theutunica in Chomutow predicte nostre diocesis con- morantes cum eisdem abbate et conventu sc. monasterii . . . de empcione premissorum bonorum eisdem cruciferis facienda pluries tractaverunt et tandem premissis nonnullis tractatibus de precio eciam ipsorum bonorum concordantes prefati abbas et conventus eisdem cruciferis eadem bona, si tamen ad hec noster consensus et auctoritas accederet, pro CC sexagenis etc. vendiderunt transferentes in eos vendicionis tytulo predictorum bonorum dominium tam uile quam directum. Cum autem simus per eosdem abbatem et conventum monasterii supradicti et por alias personas fide dignas, que huius rei veritatem scire veri- similiter presumuntur certo cercius informati, quod eadem vendicio sit et fuerit ipsorum monasterio plurimum oportuna, idcirco eorundem abbatis et conventus iustis et racionabilibus precibus inclinati . . . ut predicte vendicioni consensum pre- bere eamque autorizare auctoritate ordinaria deberemus, nos . . . ipsam graciose admittimus etc. . . XVIII Emptiones et venditiones. Diese Abtheilung enthält nur eine einzige Formel, die aber für die Geschichte der Prager Universität nicht ohne Bedeutung ist. Es ist nämlich der Kauf der beiden Dörfer Poczernicz und Trezuss durch den Prager Erzbischof als Kanzler der Universität und zwar ,pro salario doctorum, magi- strorum et aliorum legencium in studio predicto‘ für 800 Schock Pr. Gr., welche Summe wir wohl als das Ergebniss der unter der höheren Geistlichkeit Böhmens zu diesem Zwecke veran- stalteten Sammlung ansehen können (vgl. Diversa XXIV. Nr. 49).
Strana 515
515 Incipit tytulus de empcionibus et vendicionibus. 1. (Henzlinus dictus Beness vendit bona sua in villa Poczr- nicz et Trezuss archiepiscopo Pragensi ad usum studii generalis Pragensis.) Ego Henzlinus dictus Ben(ess) civis Maioris civitatis Pragensis tenore presencium fateor et recognosco universis ad quos presentes pervenerint, me villam meam Poczrnicz cum municione et curia, ad quam pertinent octo lanei agriculture, nec non partem et censum ville Trezuss me tunc . . .(?) cum omnibus proventibus, obvencionibus, agris cultis et incultis, pratis, pascuis venacionibus, aquis, aquarum decursibus, pisca- cionibus et cum aliis omnibus et singulis juribus, libertatibus et pertinenciis suis prout eas possedi iusto vendicionis tytulo hereditarie vendidisse reverendo in Christo patri . . . cancel- lario universitatis studii Pragensis ementi dicta bona ad usum studii Pragensis videlicet pro salario . . . doctorum, magi- strorum et aliorum legencium in studio predicto pro octingentis sexagenis gross. denar. Prag. Quam quidem pecuniam a dicto domino . . . archiepiscopo me fateor percepisse et michi per eum in numerata pecunia satisfactum esse integraliter et in toto. Et ideo tenore presencium promitto bona fide, quod pre- dicta bona cum omnibus juribus et pertinenciis suis ab omnibus et singulis ea vel partem eorum inpetetentibus exbrigabo et libera faciam iuxta consuctudinem regni Boemie, promitto eciam dicta bona procurare poni ad tabulas terre secundum direc- tionem et consilium dominorum . . . beneficiariorum regni Boemie et iuxta consuetudinem ipsius regni. Quod si serenis- simus dominus noster d. Karolus Romanorum imperator et Boemie rex nollet consentire vendicioni et intabulacioni bono- rum predictorum, ex tunc bona fide promitto, quod dictam pecuniam octingentarum sexagenarum grossorum predictorum in bona et legali moneta dicto domino archiepiscopo vel qui presentes legitime habuerit reddam et restituam in festo s. Georgii venturi de proximo sine diminucione, fraude et dolo cessantibus quibuscunque. Si vero dictam pecuniam non solverem in termino supradicto, extunc dictus dominus archiepiscopus vol qui presentes habuerit eandem pecuniam super dampnum
515 Incipit tytulus de empcionibus et vendicionibus. 1. (Henzlinus dictus Beness vendit bona sua in villa Poczr- nicz et Trezuss archiepiscopo Pragensi ad usum studii generalis Pragensis.) Ego Henzlinus dictus Ben(ess) civis Maioris civitatis Pragensis tenore presencium fateor et recognosco universis ad quos presentes pervenerint, me villam meam Poczrnicz cum municione et curia, ad quam pertinent octo lanei agriculture, nec non partem et censum ville Trezuss me tunc . . .(?) cum omnibus proventibus, obvencionibus, agris cultis et incultis, pratis, pascuis venacionibus, aquis, aquarum decursibus, pisca- cionibus et cum aliis omnibus et singulis juribus, libertatibus et pertinenciis suis prout eas possedi iusto vendicionis tytulo hereditarie vendidisse reverendo in Christo patri . . . cancel- lario universitatis studii Pragensis ementi dicta bona ad usum studii Pragensis videlicet pro salario . . . doctorum, magi- strorum et aliorum legencium in studio predicto pro octingentis sexagenis gross. denar. Prag. Quam quidem pecuniam a dicto domino . . . archiepiscopo me fateor percepisse et michi per eum in numerata pecunia satisfactum esse integraliter et in toto. Et ideo tenore presencium promitto bona fide, quod pre- dicta bona cum omnibus juribus et pertinenciis suis ab omnibus et singulis ea vel partem eorum inpetetentibus exbrigabo et libera faciam iuxta consuctudinem regni Boemie, promitto eciam dicta bona procurare poni ad tabulas terre secundum direc- tionem et consilium dominorum . . . beneficiariorum regni Boemie et iuxta consuetudinem ipsius regni. Quod si serenis- simus dominus noster d. Karolus Romanorum imperator et Boemie rex nollet consentire vendicioni et intabulacioni bono- rum predictorum, ex tunc bona fide promitto, quod dictam pecuniam octingentarum sexagenarum grossorum predictorum in bona et legali moneta dicto domino archiepiscopo vel qui presentes legitime habuerit reddam et restituam in festo s. Georgii venturi de proximo sine diminucione, fraude et dolo cessantibus quibuscunque. Si vero dictam pecuniam non solverem in termino supradicto, extunc dictus dominus archiepiscopus vol qui presentes habuerit eandem pecuniam super dampnum
Strana 516
516 meum inter Christianos seu Judoos conquirere poterit et debebit et nichilominus predicta bona dominus archiepiscopus tenebit et possidebit usque ad restitucionem integram pecunie supra- dicte, promitto eciam bona fide, quod statim dicto termino s. Georgii elapso ad requisicionem dicti domini archiepiscopi seu eius qui presentes habuerit in Maiori civitate Pragensi domum cuiuscunque hospitis, que michi fuerit indicata obstagium pre- staturus intrabo abinde non exiturus, nisi prius de pecunia predicta et dampnis inde perceptis dicto domino archiepiscopo et studio prefato per me plenarie fuerit satisfactum.1 In quorum etc. . . Et nos Seydlinus de Pieska, Zeylota de S. . ., Nicolaus . . . et Bernardus filius . . . cives Maioris civitatis Pragensis fatemur et recognoscimus, vendicionem predictam fuisse et esse factam rite et racionabiliter prout superius est expressum pre- dicto Henzlino Benessio prefato domino archiepiscopo tenore presencium promittentes, quod idem Henzlinus predicta bona cum omnibus juribus et pertinenciis suis exbrigabit et inta- bulari procurabit terre tabulis ad usum dicti studii Pragensis iuxta consuetudinem regni Boemie et prout superius est ex- pressum et si ipsam intabulacionem ad effectum perducere non posset ex causa quacunque, promittimus pro dicto Henzlino ad pecuniam octingentarum sexagenarum predictam dicto domino archiepiscopo seu qui presentes legitime habuerit reddet et restituet in termino supradicto, quod si non faceret extunc consentimus et volumus, quod prefatus dominus archiepiscopus seu is qui presentes legitime habuerit dictam pecuniam super dampnum prefati Henzlini et nostrum in solidum inter Chri- stianos seu Judeos libere conquirere poterit et debebit, pro- mittentes bona fide, quod statim postquam ex parte dicti domini archiepiscopi seu eius qui presentes legitime habuerit fuerimus 1 Die beiden Dörfer Poczernicz und Trczuss (Czrtuss) gehörten später dem Karlscollegium der Prager Universität. (Ober-Poczernicz auf der noch heutzutage zur Universität gehörigen Besitzung Michle, Čertausy (Kartaus) auf dem Studienfondsgute Chwal). Unsere Formel bestätigt, dass das Dorf Ober-Poczernicz früher der Familie der ,Beneschauer‘ angehört hatte. Der Kauf wurde 1357 in die Landtafel gelegt (Riegger's Mater. VI. 203. — Reliquiae tab. terrae ed. Emler I. 424). Ueber die Prager Bürgerfamile der „Beneschauer‘ vgl. Tomok II. 421. 457. Ebenso war auch Seydlinus de Piska ein angesehener Bürger Prags.
516 meum inter Christianos seu Judoos conquirere poterit et debebit et nichilominus predicta bona dominus archiepiscopus tenebit et possidebit usque ad restitucionem integram pecunie supra- dicte, promitto eciam bona fide, quod statim dicto termino s. Georgii elapso ad requisicionem dicti domini archiepiscopi seu eius qui presentes habuerit in Maiori civitate Pragensi domum cuiuscunque hospitis, que michi fuerit indicata obstagium pre- staturus intrabo abinde non exiturus, nisi prius de pecunia predicta et dampnis inde perceptis dicto domino archiepiscopo et studio prefato per me plenarie fuerit satisfactum.1 In quorum etc. . . Et nos Seydlinus de Pieska, Zeylota de S. . ., Nicolaus . . . et Bernardus filius . . . cives Maioris civitatis Pragensis fatemur et recognoscimus, vendicionem predictam fuisse et esse factam rite et racionabiliter prout superius est expressum pre- dicto Henzlino Benessio prefato domino archiepiscopo tenore presencium promittentes, quod idem Henzlinus predicta bona cum omnibus juribus et pertinenciis suis exbrigabit et inta- bulari procurabit terre tabulis ad usum dicti studii Pragensis iuxta consuetudinem regni Boemie et prout superius est ex- pressum et si ipsam intabulacionem ad effectum perducere non posset ex causa quacunque, promittimus pro dicto Henzlino ad pecuniam octingentarum sexagenarum predictam dicto domino archiepiscopo seu qui presentes legitime habuerit reddet et restituet in termino supradicto, quod si non faceret extunc consentimus et volumus, quod prefatus dominus archiepiscopus seu is qui presentes legitime habuerit dictam pecuniam super dampnum prefati Henzlini et nostrum in solidum inter Chri- stianos seu Judeos libere conquirere poterit et debebit, pro- mittentes bona fide, quod statim postquam ex parte dicti domini archiepiscopi seu eius qui presentes legitime habuerit fuerimus 1 Die beiden Dörfer Poczernicz und Trczuss (Czrtuss) gehörten später dem Karlscollegium der Prager Universität. (Ober-Poczernicz auf der noch heutzutage zur Universität gehörigen Besitzung Michle, Čertausy (Kartaus) auf dem Studienfondsgute Chwal). Unsere Formel bestätigt, dass das Dorf Ober-Poczernicz früher der Familie der ,Beneschauer‘ angehört hatte. Der Kauf wurde 1357 in die Landtafel gelegt (Riegger's Mater. VI. 203. — Reliquiae tab. terrae ed. Emler I. 424). Ueber die Prager Bürgerfamile der „Beneschauer‘ vgl. Tomok II. 421. 457. Ebenso war auch Seydlinus de Piska ein angesehener Bürger Prags.
Strana 517
517 requisiti domum cuiuscunque hospitis que nobis indicata fuerit in Maiori civitate Pragensi intrabimus obstagium prestaturi etc. . . . Insuper consentimus et volumus, quod prefatus d. archi- episcopus seu is qui presentes legitime habuerit sine citacione quacunque receptis nunciis dominorum beneficiariorum regni Boemie nos et bona nostra mobilia et immobilia possit et valeat arrestare, impignorare et ea libere occupare usque ad plenariam solucionem pecunie predicte et dampnorum inde perceptorum. In cuius etc. . . XIX. Confirmationes abbatissae. Incipit tytulus de confirmacionibus abbatisse. 1. (In Teplicz.) Nos Arnestus etc. notum esse volumus etc. . . quod cum abbacia monasterii s. Joannis Baptiste in Teplicz ordinis s. Benedicti nostre Pragensis diocesis nuper per obitum felicis recordacionis P. olim predicti monasterii abbatisse de jure et de facto vacavisset et ad eandem abbaciam subsequenter hono- rabilis ac religiosa domina A. quondam S. de . . . sanctimo- nialis monasterii et ordinis predictorum electa rite et canonice extitisset, nos prefate electe ceterarumque sororum predicti monasterii et conventus nobis humiliter et devote supplican- cium, quatenus electionem prescriptam de predicta domina A. canonice celebrata approbare et eidem electe munus confirma- cionis iuxta debitum officii nostri impendere dignaremur, pre- cibus et supplicacionibus tamquam iustis et racionabilibus favorabiliter annuentes crida seu proclamacione iuxta canonica instituta in prefato monasterio et examine diligenti de et super eleccione predicta ac persona electa prehabitis et premissis, pensatis singulis circumstanciis, que in talibus solent pensari, cum nullum canonicum impedimentum vel contradiccio obvians apparuit, prescriptam eleccionem dei nomine invocato legitime, 1 Agnes, wird 1356 als Aebtissin genannt (Lib. conf. L. 43); — Eine ähn- liche Formel, das Kloster in Teplicz betreffend, s. Palacky, Formelb. II. 177.
517 requisiti domum cuiuscunque hospitis que nobis indicata fuerit in Maiori civitate Pragensi intrabimus obstagium prestaturi etc. . . . Insuper consentimus et volumus, quod prefatus d. archi- episcopus seu is qui presentes legitime habuerit sine citacione quacunque receptis nunciis dominorum beneficiariorum regni Boemie nos et bona nostra mobilia et immobilia possit et valeat arrestare, impignorare et ea libere occupare usque ad plenariam solucionem pecunie predicte et dampnorum inde perceptorum. In cuius etc. . . XIX. Confirmationes abbatissae. Incipit tytulus de confirmacionibus abbatisse. 1. (In Teplicz.) Nos Arnestus etc. notum esse volumus etc. . . quod cum abbacia monasterii s. Joannis Baptiste in Teplicz ordinis s. Benedicti nostre Pragensis diocesis nuper per obitum felicis recordacionis P. olim predicti monasterii abbatisse de jure et de facto vacavisset et ad eandem abbaciam subsequenter hono- rabilis ac religiosa domina A. quondam S. de . . . sanctimo- nialis monasterii et ordinis predictorum electa rite et canonice extitisset, nos prefate electe ceterarumque sororum predicti monasterii et conventus nobis humiliter et devote supplican- cium, quatenus electionem prescriptam de predicta domina A. canonice celebrata approbare et eidem electe munus confirma- cionis iuxta debitum officii nostri impendere dignaremur, pre- cibus et supplicacionibus tamquam iustis et racionabilibus favorabiliter annuentes crida seu proclamacione iuxta canonica instituta in prefato monasterio et examine diligenti de et super eleccione predicta ac persona electa prehabitis et premissis, pensatis singulis circumstanciis, que in talibus solent pensari, cum nullum canonicum impedimentum vel contradiccio obvians apparuit, prescriptam eleccionem dei nomine invocato legitime, 1 Agnes, wird 1356 als Aebtissin genannt (Lib. conf. L. 43); — Eine ähn- liche Formel, das Kloster in Teplicz betreffend, s. Palacky, Formelb. II. 177.
Strana 518
518 rite et canonice celebratam dicimus et presentis scripti serie approbamus prefatamque dominam A. electam ut prefertur adhibitis circa hoc cerimoniis debitis et consuetis in abbatissam memorati monasterii s. Joannis in T. auctoritate qua fungimur instituimus et confirmamus eidem in codem monastorio ac eiusdem monasterii cum omnibus juribus et portinenciis suis curam, regimen et administracionem in spiritualibus et tempo- ralibus prout ad nostrum spectat officium committentes. Harum quibus etc. . . XX. Incipiunt Arenge. (Wir haben diese Abtheilung des Formelbuches, welche nur allgemein gehaltene Sentenzen enthält, nicht aufgenommen.) XXI. Sequestrationes. Incipit tytulus sequestracionum. 1. (Super sequestracione fructuum ecclesie in Verona.) Arnestus etc. commissarius honorabilis ac reverendi viri domini Jacobi de Dencio doctoris etc. executor principalis cause, que super media prebenda nostre Pragensis ecclesie, quam bone memorie dominus quondam Urbanus tenuit et rexit dudum inter Swat. de . . . medium prebendatum! ex una et Martinum de . . . apud sedem apostolicam vertebatur ex altera ab eadem sede cum clausula, quatenus vos vel duo aut unus vestrum per nos, alium seu alios etc. sub nomine dicte sue dignitatis deputati datus et deputatus providis et discretis viris B. et . . . parochialium ecclesiarum rectoribus salutem in do- mino etc. . . Nuper veniens ad nostram presenciam dominus S. quendam processum predicti d. Jacobi de Dencio nobis exhibuit, per quem premissis quibusdam premittendis extitit nobis mandatum, quod fructus, redditus et proventus eccle- 1 Swatoslaus medius prebendatus, vgl. Monit. II. 3
518 rite et canonice celebratam dicimus et presentis scripti serie approbamus prefatamque dominam A. electam ut prefertur adhibitis circa hoc cerimoniis debitis et consuetis in abbatissam memorati monasterii s. Joannis in T. auctoritate qua fungimur instituimus et confirmamus eidem in codem monastorio ac eiusdem monasterii cum omnibus juribus et portinenciis suis curam, regimen et administracionem in spiritualibus et tempo- ralibus prout ad nostrum spectat officium committentes. Harum quibus etc. . . XX. Incipiunt Arenge. (Wir haben diese Abtheilung des Formelbuches, welche nur allgemein gehaltene Sentenzen enthält, nicht aufgenommen.) XXI. Sequestrationes. Incipit tytulus sequestracionum. 1. (Super sequestracione fructuum ecclesie in Verona.) Arnestus etc. commissarius honorabilis ac reverendi viri domini Jacobi de Dencio doctoris etc. executor principalis cause, que super media prebenda nostre Pragensis ecclesie, quam bone memorie dominus quondam Urbanus tenuit et rexit dudum inter Swat. de . . . medium prebendatum! ex una et Martinum de . . . apud sedem apostolicam vertebatur ex altera ab eadem sede cum clausula, quatenus vos vel duo aut unus vestrum per nos, alium seu alios etc. sub nomine dicte sue dignitatis deputati datus et deputatus providis et discretis viris B. et . . . parochialium ecclesiarum rectoribus salutem in do- mino etc. . . Nuper veniens ad nostram presenciam dominus S. quendam processum predicti d. Jacobi de Dencio nobis exhibuit, per quem premissis quibusdam premittendis extitit nobis mandatum, quod fructus, redditus et proventus eccle- 1 Swatoslaus medius prebendatus, vgl. Monit. II. 3
Strana 519
519 siasticos, quos ipse Martinus a quibuscunque beneficiis eccle- siasticis nostre diocesis et presertim ab ecclesia parochiali in Verona! percipere consuevit et percipit, quamdiu in excom- municacionis sentencia in eum per bone memorie dominum Ray. sac. Aviniensem predecessorem suum occasione non resti- tucionis perceptorum de dicta media prebenda et non solu- cionem CXL flor. auri de Florencia, in quibus ipse Swat. per predicte cause certos sacri palacii auditores ipse Mart. (sic) condempnatus extitit, lata persisteret, prout in processibus ipsius domini R. super hoc confectis plenius continetur, eidem subtrahi procuremus. Cumque eciam predictus Swat. de qui- busdam in huiusmodi contentis processibus premittendum nobis per quedam instrumenta publica fidem fecisset, supplicavit nobis humiliter et cum instancia, ut ad execucionem nobis commissorum procedere dignaremur. Nos vero ipsius suppli- cacione recepta predicti domini Jacobi ob reverenciam sedis apostolice, cui in omnibus parere humiliter debemus et tenemur mandatis parere volentes vobis in hac parte auctoritate qua fungimur districte precipiendo mandamus, quatenus omnibus et singulis pensionariis nec non fructuum, reddituum et pro- ventuum ecclesic parochialis in Verona iam dicte ex parte nostra mandetis et precipiatis, quibus et nos et ipsorum cuilibet auctoritate qua fungimur in hac parte mandamus et precipimus, ne predicto Martino, quamdiu in sentencia excommunicacionis per prefatum bone memorie R. in ipsum certis ex causis lata perstiterit, de fructibus, redditibus et obvencionibus quibus- cunque de dicta ecclesia in Verona et ipsius occasione pro- venientibus respondeant seu ipsos eidem persolvant, si penas in processibus prefati domini Jacobi in contrafacientes latas cupiunt evitare. Reddite presentes mandato executo, quibus in testimonium execucionis vestre vestra imprimatis sigilla. Datum etc. . . 2. Super sequestracione fructuum in W. (Verona). Arnestus etc. commissarius honorabilis et reverendi viri d. Jacobi etc. per omnia (ut supra usque ibi) deputati datus Martinus, Pfarrer in Beraun (Verona), war bereits 1358 gestorben (Lib. conf. I. 65). — Dazu gehört auch die nachfolgende Formel.
519 siasticos, quos ipse Martinus a quibuscunque beneficiis eccle- siasticis nostre diocesis et presertim ab ecclesia parochiali in Verona! percipere consuevit et percipit, quamdiu in excom- municacionis sentencia in eum per bone memorie dominum Ray. sac. Aviniensem predecessorem suum occasione non resti- tucionis perceptorum de dicta media prebenda et non solu- cionem CXL flor. auri de Florencia, in quibus ipse Swat. per predicte cause certos sacri palacii auditores ipse Mart. (sic) condempnatus extitit, lata persisteret, prout in processibus ipsius domini R. super hoc confectis plenius continetur, eidem subtrahi procuremus. Cumque eciam predictus Swat. de qui- busdam in huiusmodi contentis processibus premittendum nobis per quedam instrumenta publica fidem fecisset, supplicavit nobis humiliter et cum instancia, ut ad execucionem nobis commissorum procedere dignaremur. Nos vero ipsius suppli- cacione recepta predicti domini Jacobi ob reverenciam sedis apostolice, cui in omnibus parere humiliter debemus et tenemur mandatis parere volentes vobis in hac parte auctoritate qua fungimur districte precipiendo mandamus, quatenus omnibus et singulis pensionariis nec non fructuum, reddituum et pro- ventuum ecclesic parochialis in Verona iam dicte ex parte nostra mandetis et precipiatis, quibus et nos et ipsorum cuilibet auctoritate qua fungimur in hac parte mandamus et precipimus, ne predicto Martino, quamdiu in sentencia excommunicacionis per prefatum bone memorie R. in ipsum certis ex causis lata perstiterit, de fructibus, redditibus et obvencionibus quibus- cunque de dicta ecclesia in Verona et ipsius occasione pro- venientibus respondeant seu ipsos eidem persolvant, si penas in processibus prefati domini Jacobi in contrafacientes latas cupiunt evitare. Reddite presentes mandato executo, quibus in testimonium execucionis vestre vestra imprimatis sigilla. Datum etc. . . 2. Super sequestracione fructuum in W. (Verona). Arnestus etc. commissarius honorabilis et reverendi viri d. Jacobi etc. per omnia (ut supra usque ibi) deputati datus Martinus, Pfarrer in Beraun (Verona), war bereits 1358 gestorben (Lib. conf. I. 65). — Dazu gehört auch die nachfolgende Formel.
Strana 520
520 et deputatus honorabili viro domino V.1 ecclesie s. Egidii in Maiori civitate Pragensi plebano salutem in domino. Super facto subtraccionis fructuum ecclesie in W., cuius predictus Martinus dinoscitur esse rector, quam pridem de mandato pre- dicti domini Ja. de . . . quantum in nobis fuit fecimus et eciam ad ulteriora si non essent legitima impedimenta pro- cessissemus, vos inquirimus et hortamur in domino, quatenus in et super hiis, de quibus per Swat. predictum fueritis requi- situs, omnem sollicitudinem et diligenciam adhibentes ea fini debito secundum formam mandati prefati domini . . . princi- palis executoris ipsius Swat. studeatis mancipare, ut idem Swat. quoad subtraccionem fructuum iam dictam et alia in processibus prefati domini Jacobi contenta et expressa intencionis sue debitum sortiatur effectum. Datum etc. . . 3. Forma sequestracionis fructuum alicuius ecclesie. Arnestus etc. ad infrascripta a sede apostolica delegatus discreto viro N. plebano ecclesie in . . . salutem etc. Cum vigore et auctoritate literarum a sanctissimo in Christo patre et domino d. Clemente papa VI. nobis directarum fructus ecclesie parochialis in W.2 etc. .. duxerimus sequestrandos, quare discrecioni tue committimus per presentes, quatenus curam et regimen eiusdem ecclesie usque ad festum beati Georgii venturum de proximo in spiritualibus et temporalibus habere debeas, omnes fructus, redditus et proventus ex ipsa percipiendo, id quod ultra expensas necessarias et onera in- cumbencia super excreverit omni dolo et fraude postpositis nobis assignaturus dantes tibi in testimonium presens scriptum sigillorum nostrorum inpensione munitum. Datum etc. . . 1 Im Jahre 1355 wird als plebanus s. Egidii der Priester Venceslaus ge- nannt (Lib. conf. I. 6). — Vgl. die vorangehende und auch die nach- folgende Formel. 2 Wohl auch Verona. Vgl. die vorangehenden Formeln 1 und 2.
520 et deputatus honorabili viro domino V.1 ecclesie s. Egidii in Maiori civitate Pragensi plebano salutem in domino. Super facto subtraccionis fructuum ecclesie in W., cuius predictus Martinus dinoscitur esse rector, quam pridem de mandato pre- dicti domini Ja. de . . . quantum in nobis fuit fecimus et eciam ad ulteriora si non essent legitima impedimenta pro- cessissemus, vos inquirimus et hortamur in domino, quatenus in et super hiis, de quibus per Swat. predictum fueritis requi- situs, omnem sollicitudinem et diligenciam adhibentes ea fini debito secundum formam mandati prefati domini . . . princi- palis executoris ipsius Swat. studeatis mancipare, ut idem Swat. quoad subtraccionem fructuum iam dictam et alia in processibus prefati domini Jacobi contenta et expressa intencionis sue debitum sortiatur effectum. Datum etc. . . 3. Forma sequestracionis fructuum alicuius ecclesie. Arnestus etc. ad infrascripta a sede apostolica delegatus discreto viro N. plebano ecclesie in . . . salutem etc. Cum vigore et auctoritate literarum a sanctissimo in Christo patre et domino d. Clemente papa VI. nobis directarum fructus ecclesie parochialis in W.2 etc. .. duxerimus sequestrandos, quare discrecioni tue committimus per presentes, quatenus curam et regimen eiusdem ecclesie usque ad festum beati Georgii venturum de proximo in spiritualibus et temporalibus habere debeas, omnes fructus, redditus et proventus ex ipsa percipiendo, id quod ultra expensas necessarias et onera in- cumbencia super excreverit omni dolo et fraude postpositis nobis assignaturus dantes tibi in testimonium presens scriptum sigillorum nostrorum inpensione munitum. Datum etc. . . 1 Im Jahre 1355 wird als plebanus s. Egidii der Priester Venceslaus ge- nannt (Lib. conf. I. 6). — Vgl. die vorangehende und auch die nach- folgende Formel. 2 Wohl auch Verona. Vgl. die vorangehenden Formeln 1 und 2.
Strana 521
521 XXII. Coadjutoria. Incipit tytulus de coadiutore (dando propter senec- tutem et defectum virium). 1. Coadintoria cum intronizacione (pro futuro tempore). Arnestus etc. discreto viro . . . decano Trebenicensi (?) salutem etc. Cum discretus vir . . . plebanus de . . . propter nimiam senectutem et defectum virium suarum eidem ecclesie tam in spiritualibus quam in temporalibus non valeat preesse et prodesse, petivit a nobis coadiutorem sibi dari, cui nos de consensu domine . . . abbatisse monasterii . . . patrone ecclesie memorate discretum virum . . . presbyterum, exhibitorem pre- sencium pro coadiutore damus et concedimus, committentes eidem . . . presbytero curam animarum et regimen tam in spiritualibus quam in temporalibus ecclesie memorate et ut prefato plebano de necessariis provideat usque ad tempora vite sue. Quare committimus discrecioni tue et mandamus, quatenus prefatum presbyterum in corporalem possessionem ciusdem ecclesie inducas, inductumque defendas, contradictores quos- libet et rebelles per censuram ecclesiasticam compescendo. Datum etc. . . 2. Super eodem (ad tempus vite sine consensu patroni). Nos A. etc. quod nos destruccionem ecclesie in . . . nostre diocesis, que ex plebani ibidem sibi posset provenire desidia, paterna cupientes sollicitudine providere, P. presby- terum exhibitorem presencium ipsi in coadiutorem adiungimus et volumus, ut ipse P. ad eiusdem . . . vite tempora ecclesiam ipsam in spiritualibus et temporalibus administrare debeat, eidem . . . de necessariis vite prout facultates ipsius ecclesie suppetunt providendo. Post mortem tamen predicti . . . ipsi P. ius retinendi ipsam ecclesiam non damus aliquod sed volumus, ut de tali loco, ad quem dicte ecclesie jus pertinet patronatus ad dictam ecclesiam in . . . possit vel predictum P. vel alium, qui sibi ad hoc aptus videbitur presentare. In cuius rei etc. ..
521 XXII. Coadjutoria. Incipit tytulus de coadiutore (dando propter senec- tutem et defectum virium). 1. Coadintoria cum intronizacione (pro futuro tempore). Arnestus etc. discreto viro . . . decano Trebenicensi (?) salutem etc. Cum discretus vir . . . plebanus de . . . propter nimiam senectutem et defectum virium suarum eidem ecclesie tam in spiritualibus quam in temporalibus non valeat preesse et prodesse, petivit a nobis coadiutorem sibi dari, cui nos de consensu domine . . . abbatisse monasterii . . . patrone ecclesie memorate discretum virum . . . presbyterum, exhibitorem pre- sencium pro coadiutore damus et concedimus, committentes eidem . . . presbytero curam animarum et regimen tam in spiritualibus quam in temporalibus ecclesie memorate et ut prefato plebano de necessariis provideat usque ad tempora vite sue. Quare committimus discrecioni tue et mandamus, quatenus prefatum presbyterum in corporalem possessionem ciusdem ecclesie inducas, inductumque defendas, contradictores quos- libet et rebelles per censuram ecclesiasticam compescendo. Datum etc. . . 2. Super eodem (ad tempus vite sine consensu patroni). Nos A. etc. quod nos destruccionem ecclesie in . . . nostre diocesis, que ex plebani ibidem sibi posset provenire desidia, paterna cupientes sollicitudine providere, P. presby- terum exhibitorem presencium ipsi in coadiutorem adiungimus et volumus, ut ipse P. ad eiusdem . . . vite tempora ecclesiam ipsam in spiritualibus et temporalibus administrare debeat, eidem . . . de necessariis vite prout facultates ipsius ecclesie suppetunt providendo. Post mortem tamen predicti . . . ipsi P. ius retinendi ipsam ecclesiam non damus aliquod sed volumus, ut de tali loco, ad quem dicte ecclesie jus pertinet patronatus ad dictam ecclesiam in . . . possit vel predictum P. vel alium, qui sibi ad hoc aptus videbitur presentare. In cuius rei etc. ..
Strana 522
522 3. Super eodem forma. Nos A. etc. quod constitutus in nostra presencia discretus vir . . . civis Pragensis patronus ecclesic in . . . nobis expo- suit asserens . . . plebanum ibidem sensu et viribus adeo defecisse, quod nec in spiritualibus nec in temporalibus eidem ecclesie possit debitum ministerium exhibere, supplicans nobis una cum . . . plebano memorato, ut discretum virum . . . clericum sibi pro adiutore concedere dignaremur. Nos . . . invenientes . . - rem sic se habere . . . damus pro coadiutore prefatum etc. . . 4. Super eodem cum intronizacione (pro perpetuo). Te Johannem quondam . . . de . . . presbyterum Pra- gensis diocesis exhibitorem presencium S. plebano parochialis ecclesie in Le., qui propter pedis abscisionem eidem ecclesie sue preesse non valet nec prodesse, damus presentibus pro coadiutore curam et regimen eiusdem tibi committentes ita tamen, quod eidem plebano de expensis necessariis iuxta facul- tates ecclesie predicte debeas providere, mandantes tibi S. plebano, quatenus Johannem predictum in corporalem posses- sionem jurium et pertinenciarum eiusdem ecclesie inducas defendasque inductum etc. .. XXIII. Libertates. Hic incipit tytulus de libertatibus. 1. (A theolonio). Nos A. etc. notum esse volumus etc. quod quia zelo pietatis inducti affectantes saluti anime nostre in eo salubrius providere, monasterio . . . et fratribus in eodem existentibus hanc graciam de nostra libertate, ut eo libencius et perfeccius pro nobis deum exorent, duximus faciendam, ita videlicet quod iidem fratres ab omni solucione theloneorum etc. quocunque
522 3. Super eodem forma. Nos A. etc. quod constitutus in nostra presencia discretus vir . . . civis Pragensis patronus ecclesic in . . . nobis expo- suit asserens . . . plebanum ibidem sensu et viribus adeo defecisse, quod nec in spiritualibus nec in temporalibus eidem ecclesie possit debitum ministerium exhibere, supplicans nobis una cum . . . plebano memorato, ut discretum virum . . . clericum sibi pro adiutore concedere dignaremur. Nos . . . invenientes . . - rem sic se habere . . . damus pro coadiutore prefatum etc. . . 4. Super eodem cum intronizacione (pro perpetuo). Te Johannem quondam . . . de . . . presbyterum Pra- gensis diocesis exhibitorem presencium S. plebano parochialis ecclesie in Le., qui propter pedis abscisionem eidem ecclesie sue preesse non valet nec prodesse, damus presentibus pro coadiutore curam et regimen eiusdem tibi committentes ita tamen, quod eidem plebano de expensis necessariis iuxta facul- tates ecclesie predicte debeas providere, mandantes tibi S. plebano, quatenus Johannem predictum in corporalem posses- sionem jurium et pertinenciarum eiusdem ecclesie inducas defendasque inductum etc. .. XXIII. Libertates. Hic incipit tytulus de libertatibus. 1. (A theolonio). Nos A. etc. notum esse volumus etc. quod quia zelo pietatis inducti affectantes saluti anime nostre in eo salubrius providere, monasterio . . . et fratribus in eodem existentibus hanc graciam de nostra libertate, ut eo libencius et perfeccius pro nobis deum exorent, duximus faciendam, ita videlicet quod iidem fratres ab omni solucione theloneorum etc. quocunque
Strana 523
523 cum rebus suis perexerint, sint et esse debeant liberi et exempti. Mandamus igitur universis theoloniatoribus et specialiter in... gracie nostre sub obtentu, ne quis predictos fratres occasione recepcionis thelonei presumat aggravare sub harum nostrarum testimonio literarum. Datum etc. . . 2. Libertacio bonorum ad tempus (a servicio). Nos A. etc. notum facimus etc., quod fidelis noster Jesco de W. et sui heredes in nostris et ecclesie nostre curia et hereditate et ipsarum pertinenciis, quas tenent ibidem in W. XIII sexagenas grossorum habent et habere debent libere absque omni servicio et census solucione tamdiu quousque per nos aut successores nostros ab ipso Jescone aut suis heredibus non exsolvantur prefata curia et hereditas cum suis appendiis pro pecunia prelibata, harum quibus etc. . . XXIV. Diversa. Diese Abtheilung hat die Aufschrift: �Sequuntur forme indifferenter secundum materias diversas‘; wir nennen sie kürzlich ,Diversa‘. Von den 76 Formeln derselben konnten wohl manche auch in den anderen Abtheilungen Platz finden. Mehrere davon sind von geringer Bedeutung, andere hingegen genug wichtig. Von den letzteren sei erwähnt z. B. Nr. 56 und 57, welche mit den in der Abtheilung ,Commissiones‘ vor- kommenden diesbezüglichen Formeln uns manche nicht unin- teressante Aufschlüsse über die böhmische Inquisition und die Inquisitoren unter Karl IV. ertheilen. Darnach wurden die Inquisitoren beinahe ausschliesslich aus dem Dominicaner- (zu- weilen auch aus dem Minoriten-) Orden genommen; sie erhielten bei der Ausübung ihres Amtes einen gewissen Gehalt aus der erzbischöflichen Kammer (Inquisitor Swatobor erhielt z. B. wochentlich 20 Groschen), welcher aber zur Unterhaltung von mehreren Personen, die sie gewöhnlich mit hatten, nicht aus- reichte, so dass sie auf die Unterstützung der Geistlichkeit angewiesen waren. Karl IV. bestimmte, dass von dem Archiv. Bd. LXI. II. Iilíte. 34
523 cum rebus suis perexerint, sint et esse debeant liberi et exempti. Mandamus igitur universis theoloniatoribus et specialiter in... gracie nostre sub obtentu, ne quis predictos fratres occasione recepcionis thelonei presumat aggravare sub harum nostrarum testimonio literarum. Datum etc. . . 2. Libertacio bonorum ad tempus (a servicio). Nos A. etc. notum facimus etc., quod fidelis noster Jesco de W. et sui heredes in nostris et ecclesie nostre curia et hereditate et ipsarum pertinenciis, quas tenent ibidem in W. XIII sexagenas grossorum habent et habere debent libere absque omni servicio et census solucione tamdiu quousque per nos aut successores nostros ab ipso Jescone aut suis heredibus non exsolvantur prefata curia et hereditas cum suis appendiis pro pecunia prelibata, harum quibus etc. . . XXIV. Diversa. Diese Abtheilung hat die Aufschrift: �Sequuntur forme indifferenter secundum materias diversas‘; wir nennen sie kürzlich ,Diversa‘. Von den 76 Formeln derselben konnten wohl manche auch in den anderen Abtheilungen Platz finden. Mehrere davon sind von geringer Bedeutung, andere hingegen genug wichtig. Von den letzteren sei erwähnt z. B. Nr. 56 und 57, welche mit den in der Abtheilung ,Commissiones‘ vor- kommenden diesbezüglichen Formeln uns manche nicht unin- teressante Aufschlüsse über die böhmische Inquisition und die Inquisitoren unter Karl IV. ertheilen. Darnach wurden die Inquisitoren beinahe ausschliesslich aus dem Dominicaner- (zu- weilen auch aus dem Minoriten-) Orden genommen; sie erhielten bei der Ausübung ihres Amtes einen gewissen Gehalt aus der erzbischöflichen Kammer (Inquisitor Swatobor erhielt z. B. wochentlich 20 Groschen), welcher aber zur Unterhaltung von mehreren Personen, die sie gewöhnlich mit hatten, nicht aus- reichte, so dass sie auf die Unterstützung der Geistlichkeit angewiesen waren. Karl IV. bestimmte, dass von dem Archiv. Bd. LXI. II. Iilíte. 34
Strana 524
524 Vermögen eines als Ketzer Verurtheilten der dritte Theil dem Inquisitor binnen acht Tagen nach der Verurtheilung ausgefolgt werden solle. — Für die Geschichte der Gründung der Prager Universität ist Nr. 49 zu erwähnen, wonach sich der Bischof von Leitomyschl Johann von Neumarkt und dessen Capitel zur Zahlung von 60 Schock Gr. zum Besten der an- gestellten Lehrer verpflichtet. — Für die Charakteristik Karls IV. sei Nr. 67 hervorgehoben, womit er Jemandem die Folgen seiner unehelichen Geburt nachsieht mit den Worten: ,quod origo inhabilis non eius qui nascitur sed gignentis est vicium'. — Ueber die Verpflichtung der Geistlichkeit, zu den Zehrungs- kosten der päpstlichen Nuncien einen bestimmten Beitrag zu entrichten, haben wir schon bei der Abtheilung Commissiones und Processus Erwähnung gethan; aus Nr. 72—74 erfahren wir, dass die Bezüge der Nuncien nicht gleich waren. Während z. B. Peter Bischof von Florenz täglich 8 Gulden bezog, wurden dem zu derselben Zeit in Prag anwesenden Prediger- ordensmeister Simon nur 4 Gulden täglich vom Papste zuer- kannt (der päpstliche Nuncius in Prag 1387, Peter von Pisa, erhielt 6 Gulden täglich); doch konnte der Nuncius, wenn er sich längere Zeit am Hofe des Kaisers in Prag aufhielt, die Leistung des Betrages auf die einzelnen Diöcesen vertheilen. Sequuntur forme indifferenter secundum materias diversas et primo forma dimissoria bona (ad diocesim alienam eunti). Arnestus etc. discreto viro . . . presbytero! nostre dio- cesis salutem in domino. Quia sicut assoris pro tuis negociis ad partes extraneas sou ad aliam diocesem desideras te trans- ferre, nos tue probitatis meritorum habentes noticiam tibi ad tuas votivas precum instancias nostras prosentes literas dimis- sorias duximus concedendas, ut cum carum testimonio ad aliam possis transire diocesem et tuum ibidem exercere officium et curam eciam recipere animarum de illius tamen opiscopi licencia, ad cuius episcopatum te duxeris transferrendum. In cuius etc. . — — 1 Cod. arch. metropol. VI. 4 hat ,Jacobo presbytero‘ etc.
524 Vermögen eines als Ketzer Verurtheilten der dritte Theil dem Inquisitor binnen acht Tagen nach der Verurtheilung ausgefolgt werden solle. — Für die Geschichte der Gründung der Prager Universität ist Nr. 49 zu erwähnen, wonach sich der Bischof von Leitomyschl Johann von Neumarkt und dessen Capitel zur Zahlung von 60 Schock Gr. zum Besten der an- gestellten Lehrer verpflichtet. — Für die Charakteristik Karls IV. sei Nr. 67 hervorgehoben, womit er Jemandem die Folgen seiner unehelichen Geburt nachsieht mit den Worten: ,quod origo inhabilis non eius qui nascitur sed gignentis est vicium'. — Ueber die Verpflichtung der Geistlichkeit, zu den Zehrungs- kosten der päpstlichen Nuncien einen bestimmten Beitrag zu entrichten, haben wir schon bei der Abtheilung Commissiones und Processus Erwähnung gethan; aus Nr. 72—74 erfahren wir, dass die Bezüge der Nuncien nicht gleich waren. Während z. B. Peter Bischof von Florenz täglich 8 Gulden bezog, wurden dem zu derselben Zeit in Prag anwesenden Prediger- ordensmeister Simon nur 4 Gulden täglich vom Papste zuer- kannt (der päpstliche Nuncius in Prag 1387, Peter von Pisa, erhielt 6 Gulden täglich); doch konnte der Nuncius, wenn er sich längere Zeit am Hofe des Kaisers in Prag aufhielt, die Leistung des Betrages auf die einzelnen Diöcesen vertheilen. Sequuntur forme indifferenter secundum materias diversas et primo forma dimissoria bona (ad diocesim alienam eunti). Arnestus etc. discreto viro . . . presbytero! nostre dio- cesis salutem in domino. Quia sicut assoris pro tuis negociis ad partes extraneas sou ad aliam diocesem desideras te trans- ferre, nos tue probitatis meritorum habentes noticiam tibi ad tuas votivas precum instancias nostras prosentes literas dimis- sorias duximus concedendas, ut cum carum testimonio ad aliam possis transire diocesem et tuum ibidem exercere officium et curam eciam recipere animarum de illius tamen opiscopi licencia, ad cuius episcopatum te duxeris transferrendum. In cuius etc. . — — 1 Cod. arch. metropol. VI. 4 hat ,Jacobo presbytero‘ etc.
Strana 525
525 2. Alia forma dimissoria. Arnestus etc. discreto viro (M.) presbytero nostre diocesis salutem etc. Cum ad Wratislaviensem diocesem, in qua bene- ficiatus esse dinosceris et ad alia loca pro tuo commodo desi- deres te transferre, nobisque humiliter supplicasti, ut tibi super hoc licenciam nostram et literas dimissorias concedere digna- remur, nos tuis precibus favorabiliter inclinati te ab obediencia nostra cum presentibus literis dimittentes ad eadem loca trans- eundi tibi plenam concedimus facultatem, de vitaque et hone- state tuis laudabile testimonium prohibemus. Datum Prage etc.. 3. Nota ponendi yconomum (in ecclesia d. Nicolai in foro pullorum Maioris civit. Prag.). Arnestus etc. discreto viro . . . presbytero vicario ecclesie sancti N.I in foro pullorum Maioris civitatis Pragensis salutem etc. Cum ecclesia predicta sti N. pendente lite super jure patro- natus eiusdem ecclesie et ex quibusdam aliis certis causis non possit ad presens ordinari, ideoque ex causis premissis in eadem ecclesia yconomatum committimus teque yconomum consti- tuimus per presentes, ut ipsam ecclesiam in spiritualibus et temporalibus regas et gubernes ipsam officiando plebemque in sacramentis procurando, donec de plebano legitimo dicte ecclesie fuerit provisum, ita tamen ut obvenciones et proventus dicte ecclesie deductis expensis necessariis diligenter conserves pro futuro rectore seu plebano. Datum etc. . . 1 Nicolai. Cod. metrop. VI. 4 hat: �Petro presb. vicario ecclesie s. Leon- hardi in foro pullorum otc." — Das Präsentationsrecht dor Pfarrkirche zum heiligen Nicolaus gebührte der Prager Bürgerfamilie der Olbrams; der Streit, von welchem unsere Formel spricht, dürfte untor den Ange- hörigen dieser Familie, welche es gemeinsam ausüben sollten, ausge- brochen sein, nach dessen Beilegung (1358) wahrscheinlich die in den Lib. conf. I. 66 erwälinte Confirmation des Dietleb Stormer, nachmaligen Generalvicars, zum Pfarrer bei St. Nicolaus ,ad praesentationem Henslini et Wolflini dictorum Meinhardi' erfolgte. - Vgl. auch die nachfolgende Formel. 34*
525 2. Alia forma dimissoria. Arnestus etc. discreto viro (M.) presbytero nostre diocesis salutem etc. Cum ad Wratislaviensem diocesem, in qua bene- ficiatus esse dinosceris et ad alia loca pro tuo commodo desi- deres te transferre, nobisque humiliter supplicasti, ut tibi super hoc licenciam nostram et literas dimissorias concedere digna- remur, nos tuis precibus favorabiliter inclinati te ab obediencia nostra cum presentibus literis dimittentes ad eadem loca trans- eundi tibi plenam concedimus facultatem, de vitaque et hone- state tuis laudabile testimonium prohibemus. Datum Prage etc.. 3. Nota ponendi yconomum (in ecclesia d. Nicolai in foro pullorum Maioris civit. Prag.). Arnestus etc. discreto viro . . . presbytero vicario ecclesie sancti N.I in foro pullorum Maioris civitatis Pragensis salutem etc. Cum ecclesia predicta sti N. pendente lite super jure patro- natus eiusdem ecclesie et ex quibusdam aliis certis causis non possit ad presens ordinari, ideoque ex causis premissis in eadem ecclesia yconomatum committimus teque yconomum consti- tuimus per presentes, ut ipsam ecclesiam in spiritualibus et temporalibus regas et gubernes ipsam officiando plebemque in sacramentis procurando, donec de plebano legitimo dicte ecclesie fuerit provisum, ita tamen ut obvenciones et proventus dicte ecclesie deductis expensis necessariis diligenter conserves pro futuro rectore seu plebano. Datum etc. . . 1 Nicolai. Cod. metrop. VI. 4 hat: �Petro presb. vicario ecclesie s. Leon- hardi in foro pullorum otc." — Das Präsentationsrecht dor Pfarrkirche zum heiligen Nicolaus gebührte der Prager Bürgerfamilie der Olbrams; der Streit, von welchem unsere Formel spricht, dürfte untor den Ange- hörigen dieser Familie, welche es gemeinsam ausüben sollten, ausge- brochen sein, nach dessen Beilegung (1358) wahrscheinlich die in den Lib. conf. I. 66 erwälinte Confirmation des Dietleb Stormer, nachmaligen Generalvicars, zum Pfarrer bei St. Nicolaus ,ad praesentationem Henslini et Wolflini dictorum Meinhardi' erfolgte. - Vgl. auch die nachfolgende Formel. 34*
Strana 526
526 4. Alia nota ponendi yconomum (in ecclesia s. Nicolai in foro pullorum in Praga). Arnestus etc. . Cum jure cavetur expresse, ut quando in vacantibus ecclesiis insta de causa ut puta propter controversiam patronorum non potest de jure persona in eisdem ecclesiis institui, quod extunc in eisdem ecclesiis debet ordinarius appellacione cessante yconomum ponere, qui fructus earum debet percipere eosque in utilitatibus expendere aut personis futuris fideliter conservare. Cum igitur ecclesia sancti M. in foro pullorum Maioris civitatis Pragensis de jure et de facto vacat ad presens nec potest ista vice propter patronorum seu super jure patronatus et presentacione personarum hinc inde ad candem ecclesiam factam contendencium ordinari, quare honestati vestre iniungimus et mandamus, ut auctoritate nostra, quam vobis eciam concedimus in hac parte, yconomum in pre- fata ecclesia s. Nicolai statim visis presentibus ponere studeatis, qui ca cum exacta diligencia faciat et eciam exequatur, que superius sunt expressa. Datum etc. . . 5. Forma dimissoria cum expressione cause. Arnestus etc. . Cum variis nostris et ecclosie nostre sumus prepediti negociis, ob que minores vobis ordines conferre ne- quimus, eapropter vestrum cuilibet concedimus, ut a quovis episcopo katholico duntaxat et qui graciam sedis apostolice non amisit, omnes minores ordines possitis recipere sine nota. Datum etc. . . 6. Forma revocacionis ordinum et formatarum (quando formate perduntur). Arnestus etc. dilecto nobis in Christo . . . nato de . . . clerico nostre diocesis salutem etc. . . Tibi quia nos testimonio sufficienti super recepcione sacrorum ordinum tomporibus diffi- 1 Vgl. die vorangehende Formel.
526 4. Alia nota ponendi yconomum (in ecclesia s. Nicolai in foro pullorum in Praga). Arnestus etc. . Cum jure cavetur expresse, ut quando in vacantibus ecclesiis insta de causa ut puta propter controversiam patronorum non potest de jure persona in eisdem ecclesiis institui, quod extunc in eisdem ecclesiis debet ordinarius appellacione cessante yconomum ponere, qui fructus earum debet percipere eosque in utilitatibus expendere aut personis futuris fideliter conservare. Cum igitur ecclesia sancti M. in foro pullorum Maioris civitatis Pragensis de jure et de facto vacat ad presens nec potest ista vice propter patronorum seu super jure patronatus et presentacione personarum hinc inde ad candem ecclesiam factam contendencium ordinari, quare honestati vestre iniungimus et mandamus, ut auctoritate nostra, quam vobis eciam concedimus in hac parte, yconomum in pre- fata ecclesia s. Nicolai statim visis presentibus ponere studeatis, qui ca cum exacta diligencia faciat et eciam exequatur, que superius sunt expressa. Datum etc. . . 5. Forma dimissoria cum expressione cause. Arnestus etc. . Cum variis nostris et ecclosie nostre sumus prepediti negociis, ob que minores vobis ordines conferre ne- quimus, eapropter vestrum cuilibet concedimus, ut a quovis episcopo katholico duntaxat et qui graciam sedis apostolice non amisit, omnes minores ordines possitis recipere sine nota. Datum etc. . . 6. Forma revocacionis ordinum et formatarum (quando formate perduntur). Arnestus etc. dilecto nobis in Christo . . . nato de . . . clerico nostre diocesis salutem etc. . . Tibi quia nos testimonio sufficienti super recepcione sacrorum ordinum tomporibus diffi- 1 Vgl. die vorangehende Formel.
Strana 527
527 nitivis et canonibus ac perdicione literarum, que formate dicuntur, informasti, concedimus per presentes, ut in eisdem ordinibus in diocesi nostra libere et sine nota alicuius inique usurpacionis ministrare valeas atque possis. Datum etc. . . 7. Forma litere receptatorie ad diocesem. Arnestus etc. Tecum qui extra nostram diocesem citra nostram licenciam sacros subdiaconatus, diaconatus et presby- teratus ordines recepisti dispensantes tibi per presentes con- cedimus, ut in eisdem ordinibus libere alias tamen canonice ministrare valeas constitucione sinodali contra tales per bone memorie dominum Joannem nostrum predecessorem edita non obstante. Datum otc. . . 8. Super eodem. Arnestus etc. Tibi etc. . . (wie in Nr. 7) concedimus, ut in sic susceptis ordinibus ubilibet in diocesi iam dicta hinc usque ad beneplacitum nostrum libere alias canonice possis et valeas ministrare. Datum etc. . . 9. Nota qualiter permittitur aliquis ordinari certum tytu- lum non habens (Dispensacio super titulo). Arnestus etc. Cum . . . de . . . tibi in nostri presencia constituto dolo et simulacione qualibet cessantibus alimenta propria ministrare promiserit, donec competens ecclesiasticum beneficium fores assecutus, concedimus per presentes, ut ad ulteriores ordines promovori valeas eo, quod certo tytulo bene- ficii carcas, non obstante. Datum etc. . . 10. Super eodem. Arnestus etc. Cum . . . de . . . frater tuus tibi laneum cum tribus gasis, quas habet ibidem in . . . in nostri
527 nitivis et canonibus ac perdicione literarum, que formate dicuntur, informasti, concedimus per presentes, ut in eisdem ordinibus in diocesi nostra libere et sine nota alicuius inique usurpacionis ministrare valeas atque possis. Datum etc. . . 7. Forma litere receptatorie ad diocesem. Arnestus etc. Tecum qui extra nostram diocesem citra nostram licenciam sacros subdiaconatus, diaconatus et presby- teratus ordines recepisti dispensantes tibi per presentes con- cedimus, ut in eisdem ordinibus libere alias tamen canonice ministrare valeas constitucione sinodali contra tales per bone memorie dominum Joannem nostrum predecessorem edita non obstante. Datum otc. . . 8. Super eodem. Arnestus etc. Tibi etc. . . (wie in Nr. 7) concedimus, ut in sic susceptis ordinibus ubilibet in diocesi iam dicta hinc usque ad beneplacitum nostrum libere alias canonice possis et valeas ministrare. Datum etc. . . 9. Nota qualiter permittitur aliquis ordinari certum tytu- lum non habens (Dispensacio super titulo). Arnestus etc. Cum . . . de . . . tibi in nostri presencia constituto dolo et simulacione qualibet cessantibus alimenta propria ministrare promiserit, donec competens ecclesiasticum beneficium fores assecutus, concedimus per presentes, ut ad ulteriores ordines promovori valeas eo, quod certo tytulo bene- ficii carcas, non obstante. Datum etc. . . 10. Super eodem. Arnestus etc. Cum . . . de . . . frater tuus tibi laneum cum tribus gasis, quas habet ibidem in . . . in nostri
Strana 528
528 constitutus presencia libere . . . donaverit pro tui sustenta- cione usque ad tempora vite tue, concedimus tibi etc. (wie in 9).1 11. Nota concessionis (de confessore eligendo licencia). Arnestus ctc.. Strenuo viro domino ... de ... salutem etc. Ut saluti anime vestre salubriter consulatur, concedimus per presentes, ut vobis pro confessore unum ydonoum Pragensis diocesis presbyterum eligere valeatis, cui damus auctoritatem hinc usque ad festum . . . confessiones vestras audiendi eciam in casibus a jure vol statutis nobis spocialiter reservatis absol- vendi ponitonciamque iniungendi salutarem, duobus casibus duntaxat exceptis incondii videlicet et losione bonorum archi- episcopatus nostri, quos casus pro nobis specialiter reservamus. Datum etc. . . 12. Nota de officio in altari viatico. (Licencia celebrandi.) Arnestus etc. . Provido viro et honesto . . . civi Pra- gensi salutem etc. Ut coram vobis et vestra familia commensali in domo vestra Prage vel alias, ubi vos moram facere con- tinget, in loco tamen tuto et honesto in bonis vestris divina officia in altari viatico a data presencium ad unum annum celebrari valeant sine tamen prejudicio ecclesie parochialis constitucione synodali non obstante, presentibus indulgemus. Datum ctc. . . 13. Nota innovacionis literarum perditarum (confirma- cionis). Nos Arnestus etc. notum facimus etc. . quod veniens ad nostri presenciam discretus vir Host. presbytor, rector paro- chialis ecclesie in . . . nobis humiliter supplicavit, ut literas institucionis seu confirmacionis sue, quas ut asserebat ignis 1 Vgl. Commiss. III. 37.
528 constitutus presencia libere . . . donaverit pro tui sustenta- cione usque ad tempora vite tue, concedimus tibi etc. (wie in 9).1 11. Nota concessionis (de confessore eligendo licencia). Arnestus ctc.. Strenuo viro domino ... de ... salutem etc. Ut saluti anime vestre salubriter consulatur, concedimus per presentes, ut vobis pro confessore unum ydonoum Pragensis diocesis presbyterum eligere valeatis, cui damus auctoritatem hinc usque ad festum . . . confessiones vestras audiendi eciam in casibus a jure vol statutis nobis spocialiter reservatis absol- vendi ponitonciamque iniungendi salutarem, duobus casibus duntaxat exceptis incondii videlicet et losione bonorum archi- episcopatus nostri, quos casus pro nobis specialiter reservamus. Datum etc. . . 12. Nota de officio in altari viatico. (Licencia celebrandi.) Arnestus etc. . Provido viro et honesto . . . civi Pra- gensi salutem etc. Ut coram vobis et vestra familia commensali in domo vestra Prage vel alias, ubi vos moram facere con- tinget, in loco tamen tuto et honesto in bonis vestris divina officia in altari viatico a data presencium ad unum annum celebrari valeant sine tamen prejudicio ecclesie parochialis constitucione synodali non obstante, presentibus indulgemus. Datum ctc. . . 13. Nota innovacionis literarum perditarum (confirma- cionis). Nos Arnestus etc. notum facimus etc. . quod veniens ad nostri presenciam discretus vir Host. presbytor, rector paro- chialis ecclesie in . . . nobis humiliter supplicavit, ut literas institucionis seu confirmacionis sue, quas ut asserebat ignis 1 Vgl. Commiss. III. 37.
Strana 529
529 voragine esse consumptas, sibi renovare dignaremur. Nos vero inquisicione facta diligenti per fide dignas personas videlicet A. et B. juramento eorum ab eis recepto de tenore et con- tinencia literarum huiusmodi ac eciam per S. et Host. pre- dictum plenius informati, insuper quia a XVIII annis ipsum in pacifica possessione ecclesie predicte in . . . invenimus, hiis considoratis verum ipsum rectorem et legitimum ecclesie predicte et plebis sibi commisse pronunciamus harum testimonio literarum. Ne autem per quempiam etc. . . presentes sibi de- dimus etc. . . 14. Nota quitacionis (thezaurarium archiep.). Nos Arnestus etc. notum facimus etc. quod discretus vir . . . noster thezaurarius a tempore illo, in quo sibi officium thezaurarie et curam camere nostre commisimus videlicet colli- gendi et distribuendi census, redditus, subsidia, obvenciones, debita, culpas, singulas utilitates et proventus ac universa minuta tam in denariis, auro, argento, quam aliis rebus quibus- libet ad cameram et necessitatem nostram spectancia de bonis archiepiscopatus nostri et aliis locis undecunque obvenerunt, coram nobis et illis quibus nos commisimus audiendam de omnibus reddidit plenam racionem demonstrando et exprimendo, quid, a quo, quo anno, quo tempore anni et die recepit et cui, quid, quare, ad quid et propter quid, quo mandante, ex qua causa dederit et distribucrit similiter per annos, tempora et dies exprimendo et ostendendo. Ea propter eundem . . . ab ulterius facienda nobis et successoribus nostris de cetero racione reddimus absolutum et quittamus cum de predictis racionibus literas per presentes dantes ei testimonium etc. . . 15. Super eodem. Nos Arnestus etc. . quod honorabilis vir dominus Joh. abreviator domini pape CCC floren. auri, quod sibi dilectus nobis W. magister camere nostre presentavit et apud eum dum anno preterito de curia romana exiverit disposuerat, Nicolao de HI.1 canonico etc. . nostro in curia Romana procuratori I Horawicz (?). vgl. Commiss. HI. 20.
529 voragine esse consumptas, sibi renovare dignaremur. Nos vero inquisicione facta diligenti per fide dignas personas videlicet A. et B. juramento eorum ab eis recepto de tenore et con- tinencia literarum huiusmodi ac eciam per S. et Host. pre- dictum plenius informati, insuper quia a XVIII annis ipsum in pacifica possessione ecclesie predicte in . . . invenimus, hiis considoratis verum ipsum rectorem et legitimum ecclesie predicte et plebis sibi commisse pronunciamus harum testimonio literarum. Ne autem per quempiam etc. . . presentes sibi de- dimus etc. . . 14. Nota quitacionis (thezaurarium archiep.). Nos Arnestus etc. notum facimus etc. quod discretus vir . . . noster thezaurarius a tempore illo, in quo sibi officium thezaurarie et curam camere nostre commisimus videlicet colli- gendi et distribuendi census, redditus, subsidia, obvenciones, debita, culpas, singulas utilitates et proventus ac universa minuta tam in denariis, auro, argento, quam aliis rebus quibus- libet ad cameram et necessitatem nostram spectancia de bonis archiepiscopatus nostri et aliis locis undecunque obvenerunt, coram nobis et illis quibus nos commisimus audiendam de omnibus reddidit plenam racionem demonstrando et exprimendo, quid, a quo, quo anno, quo tempore anni et die recepit et cui, quid, quare, ad quid et propter quid, quo mandante, ex qua causa dederit et distribucrit similiter per annos, tempora et dies exprimendo et ostendendo. Ea propter eundem . . . ab ulterius facienda nobis et successoribus nostris de cetero racione reddimus absolutum et quittamus cum de predictis racionibus literas per presentes dantes ei testimonium etc. . . 15. Super eodem. Nos Arnestus etc. . quod honorabilis vir dominus Joh. abreviator domini pape CCC floren. auri, quod sibi dilectus nobis W. magister camere nostre presentavit et apud eum dum anno preterito de curia romana exiverit disposuerat, Nicolao de HI.1 canonico etc. . nostro in curia Romana procuratori I Horawicz (?). vgl. Commiss. HI. 20.
Strana 530
530 assignavit, quem a solucione eorumdem flor. ulterius facienda quittum reddimus et solutum, harum quas sibi dedimus sub nostris sigillis testimonio literarum. Datum Prage etc. . . 16. Dimissoria bona. Venerabilibus etc. archiepiscopis, episcopis vel ipsorum vicariis in spiritualibus s. matris ecclesie universis etc. . per dei graciam episcopus Wratislaviensis debitam reverenciam in omnibus et honorem. Cum discretus vir dominus Ni. de . . . presbyter nostre diocesis Wratislaviensis causa pinquioris for- tune se ad alias dioceses transferre intendat ibidemque ali- quanto tempore demorari, ipsum ab obediencia nostra duximus dimittendum vestram universitatem et reverenciam in domino exhortantes, quatenus dictum d. Ni. ad vestras dioceses, si eum inibi venire contigerit, recipiatis ipsum permittentes in omnibus susceptis ordinibus libere ministrare, sibi enim pre- sentes pro literis dimissoriis duximus concedendas. Datum etc. . Sequitur de eodem melior. 17. Dimissoria bona. Przeczlaus dei gracia episcopus Wratislaviensis discreto viro H. de . . . presbytero nostre diocesis, latori presencium salutem etc. . Quia ad alias dioceses, ut inibi maior prospe- ritas et fortuna uberior vobis arrideat, desideratis et intenditis vos conferre, vobis . . . presentes pro dimissoriis literis con- cedendo indulgemus, quatenus in diocesi, in qua mansionem vestram constitueritis, vestrum sacerdotale officium libere exer- cere et beneficium cum cura vel sinc cura, accedente tamen ad hoc voluntate et consensu diocesani valeatis recipere cum effectu. De vita vero et conversacione vestris, in quantum hu- mana sinit nosse fragilitas, laudabile testimonium presentibus perhibemus. Datum etc. . .
530 assignavit, quem a solucione eorumdem flor. ulterius facienda quittum reddimus et solutum, harum quas sibi dedimus sub nostris sigillis testimonio literarum. Datum Prage etc. . . 16. Dimissoria bona. Venerabilibus etc. archiepiscopis, episcopis vel ipsorum vicariis in spiritualibus s. matris ecclesie universis etc. . per dei graciam episcopus Wratislaviensis debitam reverenciam in omnibus et honorem. Cum discretus vir dominus Ni. de . . . presbyter nostre diocesis Wratislaviensis causa pinquioris for- tune se ad alias dioceses transferre intendat ibidemque ali- quanto tempore demorari, ipsum ab obediencia nostra duximus dimittendum vestram universitatem et reverenciam in domino exhortantes, quatenus dictum d. Ni. ad vestras dioceses, si eum inibi venire contigerit, recipiatis ipsum permittentes in omnibus susceptis ordinibus libere ministrare, sibi enim pre- sentes pro literis dimissoriis duximus concedendas. Datum etc. . Sequitur de eodem melior. 17. Dimissoria bona. Przeczlaus dei gracia episcopus Wratislaviensis discreto viro H. de . . . presbytero nostre diocesis, latori presencium salutem etc. . Quia ad alias dioceses, ut inibi maior prospe- ritas et fortuna uberior vobis arrideat, desideratis et intenditis vos conferre, vobis . . . presentes pro dimissoriis literis con- cedendo indulgemus, quatenus in diocesi, in qua mansionem vestram constitueritis, vestrum sacerdotale officium libere exer- cere et beneficium cum cura vel sinc cura, accedente tamen ad hoc voluntate et consensu diocesani valeatis recipere cum effectu. De vita vero et conversacione vestris, in quantum hu- mana sinit nosse fragilitas, laudabile testimonium presentibus perhibemus. Datum etc. . .
Strana 531
531 18. Forma absencie cum cause expressione bona. Arnestus etc. Constitutus in nostra presencia discretus vir Johannes dictus . . . rector etc. nobis exposuit, ut cum ipse esset multorum debitorum onere racione ecclesie sue in- volutus et ea pro utilitate eiusdem contraxisse nec ea alio modo evadere posse asserens, nisi ecclesiam suam ad certum tempus alicui ydonee persone locaret, supplicavitque nobis, ut sibi licenciam, ecclesiam suam predictam locandi ad biennium N. de . . . concedere dignaremur. Nos vero inquisicione super hoc facta diligenti, quia premissa invenimus vera esse, ipsi Johanni dedimus licenciam et potestatem, predictam ecclesiam suam N. predicto ad biennium locandi, cui eciam Ni(cola?)o pro huiusmodi tempore curam in spiritualibus et temporalibus com- misimus ecclesie eiusdem hoc addicientes, quod si Johannem prefatum predictam ecclesiam quavis ex causa ante lapsum biennii contingeret non habere successorem eius qui foret pro tempore ipsi Ni(cola?)o preiudicium aliquod generare non possit nec debeat, sed ipsum usque ad finem conduccionis apud prefatam ecclesiam permittere, aut si hec nollet tunc pro rata temporis residui sibi ante omnia debet satisfacere, prout cum eo posset convenire. In cuius etc. .. 19. Super eodem. Dilecto etc. . . tibi ut te a dicta tua ecclesia absentare et in tui absencia fructus, redditus et proventus prefate tue ecclesie cum ea integritate usque ad triennium libere percipere valeas, cum qua illos perciperes, si in ea personaliter resideres et ad residendum in eadem minime tenearis utque ad id com- pelli valeas seu eciam cohortari, non obstantibus quibuscunque constitucionibus synodalibus vel provincialibus auctoritate qua fungimur tenore presencium indulgemus. Datum etc. . . 20. Super eodem absencia abbati alicui concessa. Arnestus etc. . Religioso viro fratri . . . monasterii ..1 ordinis . - . salutem etc. Quia honorabili ac religioso viro 1 Cod. inetrop. VI. 4 hat ,fratri p. monasterii C.
531 18. Forma absencie cum cause expressione bona. Arnestus etc. Constitutus in nostra presencia discretus vir Johannes dictus . . . rector etc. nobis exposuit, ut cum ipse esset multorum debitorum onere racione ecclesie sue in- volutus et ea pro utilitate eiusdem contraxisse nec ea alio modo evadere posse asserens, nisi ecclesiam suam ad certum tempus alicui ydonee persone locaret, supplicavitque nobis, ut sibi licenciam, ecclesiam suam predictam locandi ad biennium N. de . . . concedere dignaremur. Nos vero inquisicione super hoc facta diligenti, quia premissa invenimus vera esse, ipsi Johanni dedimus licenciam et potestatem, predictam ecclesiam suam N. predicto ad biennium locandi, cui eciam Ni(cola?)o pro huiusmodi tempore curam in spiritualibus et temporalibus com- misimus ecclesie eiusdem hoc addicientes, quod si Johannem prefatum predictam ecclesiam quavis ex causa ante lapsum biennii contingeret non habere successorem eius qui foret pro tempore ipsi Ni(cola?)o preiudicium aliquod generare non possit nec debeat, sed ipsum usque ad finem conduccionis apud prefatam ecclesiam permittere, aut si hec nollet tunc pro rata temporis residui sibi ante omnia debet satisfacere, prout cum eo posset convenire. In cuius etc. .. 19. Super eodem. Dilecto etc. . . tibi ut te a dicta tua ecclesia absentare et in tui absencia fructus, redditus et proventus prefate tue ecclesie cum ea integritate usque ad triennium libere percipere valeas, cum qua illos perciperes, si in ea personaliter resideres et ad residendum in eadem minime tenearis utque ad id com- pelli valeas seu eciam cohortari, non obstantibus quibuscunque constitucionibus synodalibus vel provincialibus auctoritate qua fungimur tenore presencium indulgemus. Datum etc. . . 20. Super eodem absencia abbati alicui concessa. Arnestus etc. . Religioso viro fratri . . . monasterii ..1 ordinis . - . salutem etc. Quia honorabili ac religioso viro 1 Cod. inetrop. VI. 4 hat ,fratri p. monasterii C.
Strana 532
532 fratri N. abbati monasterii jam dicti nobis sincere dilecto in sacra theologia studere et proficere cupienti, ad preces suas votivas absenciam sive licenciam abessendi a dicto suo mona- sterio a proximo sancti . . . festo ad annum continue compu- tandum dispensative concessimus de gracia speciali serenissimi principis et domini nostri d. Karoli Romanorum et Boomie regis consensu benivolo accedente, ideo ne dictum monastorium propter prefati abbatis absenciam detrimentum in aliquo paciatur, discrecioni tue, de qua indubiam gerimus confidenciam, admi- nistracionem, tuicionem et regimen dicti monasterii tam in spiritualibus quam in temporalibus durante huiusmodi absencia virtute presencium de certa nostra sciencia duximus commit- tendum, volentes, ut interim dicti abbatis in omnibus vices suppleas humiliter ut opportet. Mandamus igitur in virtute s. obediencie firmiter iniungentes preposito, priori camere et ceteris officialibus et ipsius monasterii fratribus tam clericis quam laicis universis, quatonus tibi por dicti temporis annui spacium iuxta ordinem regularem et statuta tamquam abbati et patri ipsorum spirituali tam reverencia debita absque renitoncia qua- libet obediant et intendant. Harum etc. . . 21. Super eodem cum introduccione dimissorie. Vobis honorabili viro domino ... plebano ecclesie in .." qui studio literarum vacare desideratis, concedimus per pre- sentes, ut vos ab eadem ecclesia vestra a data presencium ad septennium absentare fructusque, redditus et proventus eiusdem vestre ecclesie percipere valeatis sine nota, proviso tamen, quod infra tempus predictum talem apud candem ecclesiam relinquatis personam, per quam cura, que eidem imminet, nullatenus negligatur. Ceterum quia propter loci distanciam facilem ad nos non possetis habere accensum (sic), idcirco concedimus vobis, ut omnes sacros videlicet subdiaconatus, diaconatus et presbyteratus ordines a quocunque episcopo katho- lico duntaxat et graciam sedis apostolice obtinente recipere valeatis temporibus vobis a iure statutis. Datum etc. . . .. 1 Cod. metrop. VI. 4 hat ,in Paulsdor'.
532 fratri N. abbati monasterii jam dicti nobis sincere dilecto in sacra theologia studere et proficere cupienti, ad preces suas votivas absenciam sive licenciam abessendi a dicto suo mona- sterio a proximo sancti . . . festo ad annum continue compu- tandum dispensative concessimus de gracia speciali serenissimi principis et domini nostri d. Karoli Romanorum et Boomie regis consensu benivolo accedente, ideo ne dictum monastorium propter prefati abbatis absenciam detrimentum in aliquo paciatur, discrecioni tue, de qua indubiam gerimus confidenciam, admi- nistracionem, tuicionem et regimen dicti monasterii tam in spiritualibus quam in temporalibus durante huiusmodi absencia virtute presencium de certa nostra sciencia duximus commit- tendum, volentes, ut interim dicti abbatis in omnibus vices suppleas humiliter ut opportet. Mandamus igitur in virtute s. obediencie firmiter iniungentes preposito, priori camere et ceteris officialibus et ipsius monasterii fratribus tam clericis quam laicis universis, quatonus tibi por dicti temporis annui spacium iuxta ordinem regularem et statuta tamquam abbati et patri ipsorum spirituali tam reverencia debita absque renitoncia qua- libet obediant et intendant. Harum etc. . . 21. Super eodem cum introduccione dimissorie. Vobis honorabili viro domino ... plebano ecclesie in .." qui studio literarum vacare desideratis, concedimus per pre- sentes, ut vos ab eadem ecclesia vestra a data presencium ad septennium absentare fructusque, redditus et proventus eiusdem vestre ecclesie percipere valeatis sine nota, proviso tamen, quod infra tempus predictum talem apud candem ecclesiam relinquatis personam, per quam cura, que eidem imminet, nullatenus negligatur. Ceterum quia propter loci distanciam facilem ad nos non possetis habere accensum (sic), idcirco concedimus vobis, ut omnes sacros videlicet subdiaconatus, diaconatus et presbyteratus ordines a quocunque episcopo katho- lico duntaxat et graciam sedis apostolice obtinente recipere valeatis temporibus vobis a iure statutis. Datum etc. . . .. 1 Cod. metrop. VI. 4 hat ,in Paulsdor'.
Strana 533
533 22. Super eodem. (Da alle Namen ausgelassen sind, bietet die Formel nichts Bemerkenswerthes.) 23. Revocacio absencie (ad residenciam). Arnestus etc. discreto viro .. decano salutem etc. Quia per absencias, quas nos et nostri vicarii in spiritualibus non- nullis ecclesiarum parochialium rectoribus concessimus ecclesie nostre, prout certo cercius sumus informati, in spiritualibus et temporalibus non modicam paciuntur lesionem, quare tibi etc.. iniungimus et mandamus, quatenus omnes et singulos paro- chialium ecclesiarum rectores decanatus tui nomine nostro cites, quos et nos et quemlibet ipsorum presentibus citamus, ut infra hinc et festum nativitatis Christi proxime venturum ad ecclesias suas peremptorie se conferant facturi apud ipsas residenciam personalem, literis absencie nostris aut vicariorum nostrorum eis datis et concessis non obstantibus, quas certis ex causis presentibus revocamus, innotescens eisdem et ipsorum cuilibet, quod si id quod premittitur non fecerint cum effectu vel cau- sam racionabilem et veram non allegaverint et probaverint infra dictum terminum coram nobis, contra ipsos ad sentenciam privacionis ecclesiarum quas habent alia monicione cessante etc. . . . sine dubio procederemus, fidem execucionis tue de die citacionis ac nominibus plebanorum absencium decanatus tui predicti sine mora, diffugio, modo et forma iam premissis quam primum poteris nobis faciendo. Datum P(rage) etc. . . 24. Nota vicariatus (et administracionis commissio). Arnestus etc. . Cum propter diversas et arduissimas cleri ac populi regni Boemie ac nostre Pragensis ecclesie incum- bentes necessitates pro nunc de scitu et expresso consensu nostri capituli nos extra terram Boemio oporteat proficisci, Vgl. Consens. XVII. 6.
533 22. Super eodem. (Da alle Namen ausgelassen sind, bietet die Formel nichts Bemerkenswerthes.) 23. Revocacio absencie (ad residenciam). Arnestus etc. discreto viro .. decano salutem etc. Quia per absencias, quas nos et nostri vicarii in spiritualibus non- nullis ecclesiarum parochialium rectoribus concessimus ecclesie nostre, prout certo cercius sumus informati, in spiritualibus et temporalibus non modicam paciuntur lesionem, quare tibi etc.. iniungimus et mandamus, quatenus omnes et singulos paro- chialium ecclesiarum rectores decanatus tui nomine nostro cites, quos et nos et quemlibet ipsorum presentibus citamus, ut infra hinc et festum nativitatis Christi proxime venturum ad ecclesias suas peremptorie se conferant facturi apud ipsas residenciam personalem, literis absencie nostris aut vicariorum nostrorum eis datis et concessis non obstantibus, quas certis ex causis presentibus revocamus, innotescens eisdem et ipsorum cuilibet, quod si id quod premittitur non fecerint cum effectu vel cau- sam racionabilem et veram non allegaverint et probaverint infra dictum terminum coram nobis, contra ipsos ad sentenciam privacionis ecclesiarum quas habent alia monicione cessante etc. . . . sine dubio procederemus, fidem execucionis tue de die citacionis ac nominibus plebanorum absencium decanatus tui predicti sine mora, diffugio, modo et forma iam premissis quam primum poteris nobis faciendo. Datum P(rage) etc. . . 24. Nota vicariatus (et administracionis commissio). Arnestus etc. . Cum propter diversas et arduissimas cleri ac populi regni Boemie ac nostre Pragensis ecclesie incum- bentes necessitates pro nunc de scitu et expresso consensu nostri capituli nos extra terram Boemio oporteat proficisci, Vgl. Consens. XVII. 6.
Strana 534
534 vobis . . . de quorum legalitate certam in domino fiduciam obtinemus in spiritualibus plenarie committimus vices nostras, dantes vobis pariter confirmandi, visitandi, corrigendi, eciam dignitatibus ecclesiasticis sive quibuscunque aliis beneficiis servato juris ordine privandi et alia que in premissis de jure seu consuetudine requiruntur vice et auctoritate nostra faciendi plenariam potestatam, vósque in spiritualibus ut premittitur vicarios constituimus generales. Datum Prage etc. . . 25. Forma litere credencie. Reverende pater et domine. Cum pro quibusdam expe- dicionibus nostris dirigamus ad clemenciam imperatorio maje- statis providum virum magistrum A. de ... secretarium nostrum fidum exhibitorem presencium, nostra plenarie intencione infor- matum, vos, in cuius paternitate, eximiata benignitate confi- dimus et speramus, harum serie requirimus et cum fiducia deprecamur, quatenus eidem ymmo nobis in hiis que vobis exponet oraculo vive vocis adhibita credulitatis fide dignemini assistere favoribus oportunis. Datum etc. . . 26. Super eodem. (Enthält nichts Bemerkenswerthes.) 27. Forma expurgacionis super aliquo crimine obiecto. (Absolutoria ab infamia facti). Arnestus etc. notum fore cupimus etc. quod cum W. ple- banus de . . . nostre diocesis, exhibitor presencium, esset de receptacione furum coram visitatoribus nostris infamatus, ibidem in parochia sua plures citaciones emisimus, quod si aliqui fuissent, qui voluissent probare infamiam predictam contra ipsum, ipsos parati eramus audire. Cum autom plures terminos peremptorie ad hoc prefixissemus, in nullo terminorum vidimus aliquem oppositorem. Comparente vero W. plebano predicto in quolibet terminorum et se absolvi ab huiusmodi infamia cum
534 vobis . . . de quorum legalitate certam in domino fiduciam obtinemus in spiritualibus plenarie committimus vices nostras, dantes vobis pariter confirmandi, visitandi, corrigendi, eciam dignitatibus ecclesiasticis sive quibuscunque aliis beneficiis servato juris ordine privandi et alia que in premissis de jure seu consuetudine requiruntur vice et auctoritate nostra faciendi plenariam potestatam, vósque in spiritualibus ut premittitur vicarios constituimus generales. Datum Prage etc. . . 25. Forma litere credencie. Reverende pater et domine. Cum pro quibusdam expe- dicionibus nostris dirigamus ad clemenciam imperatorio maje- statis providum virum magistrum A. de ... secretarium nostrum fidum exhibitorem presencium, nostra plenarie intencione infor- matum, vos, in cuius paternitate, eximiata benignitate confi- dimus et speramus, harum serie requirimus et cum fiducia deprecamur, quatenus eidem ymmo nobis in hiis que vobis exponet oraculo vive vocis adhibita credulitatis fide dignemini assistere favoribus oportunis. Datum etc. . . 26. Super eodem. (Enthält nichts Bemerkenswerthes.) 27. Forma expurgacionis super aliquo crimine obiecto. (Absolutoria ab infamia facti). Arnestus etc. notum fore cupimus etc. quod cum W. ple- banus de . . . nostre diocesis, exhibitor presencium, esset de receptacione furum coram visitatoribus nostris infamatus, ibidem in parochia sua plures citaciones emisimus, quod si aliqui fuissent, qui voluissent probare infamiam predictam contra ipsum, ipsos parati eramus audire. Cum autom plures terminos peremptorie ad hoc prefixissemus, in nullo terminorum vidimus aliquem oppositorem. Comparente vero W. plebano predicto in quolibet terminorum et se absolvi ab huiusmodi infamia cum
Strana 535
535 instancia postulante, sibi purgacionem canonicam cum tercia manu sui ordinis induximus terminum competentem super hoc sibi prefigentes. Qui quidem W. ante lapsum terminum se, prout sibi iniunctum fuerat, purgavit, cuius purgacione recepta ipsum, ut prima facie presumpsimus, super eo, de quo infa- matus existerat, pronunciamus immunem ipsum fame pristine restituentes.1 In cuius etc. . . 28. Super eodem in simili casu. Arnestus etc. . Noveritis, quod licet discretus vir . . . decanus Slanensis presencium exhibitor nobis fuerit delatus, quod ipse fuisset furum et aliorum malorum hominum recep- tator ac collaborator(?), quod tamen nullus contra eum probare poterat nec docere, quamvis unicuique de ipso conquerenti parati fuissemus et sumus facere iusticie complementum. Sed quia huiusmodi delacio tantum verbalis fuit et calumpniosa nec per aliquem poprawczonem seu iusticionarium vel notarium super hiis de presentacione, ut hactenus moris fuit, sumus requisiti, idcirco universos iusticiarios, beneficiarios, purgra- vios vel alios quoscunque provinciarum nostre diocesis rectores presentibus requirimus et monemus et in domino exhortamur, quatenns nullus vestrum contra predictum decanum occasione delacionis predicte, que sinistra fuit, quidquam debeat attemp- tare, nec eum in aliquo perturbare. Quod si faceret sciat se sentenciam excommunicacionis incurrisse ipso facto, quam nos in eum et in omnos alios, qui eum in rebus et persona suis propter delacionem predictam quomodolibet perturbare pre- sumpserint canonica monicione premissa exnunc prout extunc et extunc prout exnunc ferimus in hiis scriptis, mandantes uni- versis plebanis, viceplebanis ceterisque ecclesiarum rectoribus nostre diocesis, quibus presentes exhibite fuerint, in virtute s. obediencie, quatenus omnes et singulos, qui predictum ple- banum delacionis huiusmodi in aliquo perturbarent . . . ex- communicatos nuncient etc. . . 1 Nr. 27—29 sind gleichartige Expurgationsformeln.
535 instancia postulante, sibi purgacionem canonicam cum tercia manu sui ordinis induximus terminum competentem super hoc sibi prefigentes. Qui quidem W. ante lapsum terminum se, prout sibi iniunctum fuerat, purgavit, cuius purgacione recepta ipsum, ut prima facie presumpsimus, super eo, de quo infa- matus existerat, pronunciamus immunem ipsum fame pristine restituentes.1 In cuius etc. . . 28. Super eodem in simili casu. Arnestus etc. . Noveritis, quod licet discretus vir . . . decanus Slanensis presencium exhibitor nobis fuerit delatus, quod ipse fuisset furum et aliorum malorum hominum recep- tator ac collaborator(?), quod tamen nullus contra eum probare poterat nec docere, quamvis unicuique de ipso conquerenti parati fuissemus et sumus facere iusticie complementum. Sed quia huiusmodi delacio tantum verbalis fuit et calumpniosa nec per aliquem poprawczonem seu iusticionarium vel notarium super hiis de presentacione, ut hactenus moris fuit, sumus requisiti, idcirco universos iusticiarios, beneficiarios, purgra- vios vel alios quoscunque provinciarum nostre diocesis rectores presentibus requirimus et monemus et in domino exhortamur, quatenns nullus vestrum contra predictum decanum occasione delacionis predicte, que sinistra fuit, quidquam debeat attemp- tare, nec eum in aliquo perturbare. Quod si faceret sciat se sentenciam excommunicacionis incurrisse ipso facto, quam nos in eum et in omnos alios, qui eum in rebus et persona suis propter delacionem predictam quomodolibet perturbare pre- sumpserint canonica monicione premissa exnunc prout extunc et extunc prout exnunc ferimus in hiis scriptis, mandantes uni- versis plebanis, viceplebanis ceterisque ecclesiarum rectoribus nostre diocesis, quibus presentes exhibite fuerint, in virtute s. obediencie, quatenus omnes et singulos, qui predictum ple- banum delacionis huiusmodi in aliquo perturbarent . . . ex- communicatos nuncient etc. . . 1 Nr. 27—29 sind gleichartige Expurgationsformeln.
Strana 536
536 29. Super eodem forma expurgacionis. Arnestus etc. Orta infamia de crimine simonie contra N. plebanum de M. scilicet quod ipse ecclesiam suam predictam simoniace adeptus fuisset, ipsum ad nostram presenciam fecimus evocari, quo compareret, quia quod premittitur constaret (sic, constanter?) negabat, citacionem generalem apud ecclesiam suam et aliquot sibi adherentes fieri fecimus certum terminum et peremptorium docere de predictis contra ipsum volentibus assignantes. Sed cum in termino nullo oppositorem seu con- tradictorem vidissemus, sibi terminum competentem, ut se pur- garet cum tercia manu sui ordinis studuimus assignare. In quo dum canonice iuxta formam sibi iniunctam se purgasset, petivit cum instancia, ut literas necessarias sibi super hoc concedere dignaremur. Nos igitur peticioni iuste et racionabili acqui- escentes literas presentes super expurgacione huiusmodi quam coram nobis prestitit, sibi dedimus sigilli nostri appensione munitas. Datum etc. . . 30. Commendacio ecclesie. (Cura animarum.) Cum plebanus ecclesie in D. propter legitimas causas ab officio administracionis ad certum tempus suspensus existat, tibi plebano in . . . ne plebs einsdem ecclesie in sacramentis et divinis officiis negligatur, ipsam ecclesiam commendamus, ut eam per te aut alium ydoneum presbyterum regas in spiri- tualibus et temporalibus tamdiu donec a nobis aliud receperis in mandatum. Datum etc. . . 31. Commendacio suffraganei. Arnestus etc. . universis et singulis clericis et laicis per et infra civitatem et diocesem nostram constitutis salutem in domino. Cum iam dudum venerabili in Christo fratri H(er- manno) episcopo . . . presencium exhibitori consecraciones 1 Vgl. Inhib. XIV. 3.
536 29. Super eodem forma expurgacionis. Arnestus etc. Orta infamia de crimine simonie contra N. plebanum de M. scilicet quod ipse ecclesiam suam predictam simoniace adeptus fuisset, ipsum ad nostram presenciam fecimus evocari, quo compareret, quia quod premittitur constaret (sic, constanter?) negabat, citacionem generalem apud ecclesiam suam et aliquot sibi adherentes fieri fecimus certum terminum et peremptorium docere de predictis contra ipsum volentibus assignantes. Sed cum in termino nullo oppositorem seu con- tradictorem vidissemus, sibi terminum competentem, ut se pur- garet cum tercia manu sui ordinis studuimus assignare. In quo dum canonice iuxta formam sibi iniunctam se purgasset, petivit cum instancia, ut literas necessarias sibi super hoc concedere dignaremur. Nos igitur peticioni iuste et racionabili acqui- escentes literas presentes super expurgacione huiusmodi quam coram nobis prestitit, sibi dedimus sigilli nostri appensione munitas. Datum etc. . . 30. Commendacio ecclesie. (Cura animarum.) Cum plebanus ecclesie in D. propter legitimas causas ab officio administracionis ad certum tempus suspensus existat, tibi plebano in . . . ne plebs einsdem ecclesie in sacramentis et divinis officiis negligatur, ipsam ecclesiam commendamus, ut eam per te aut alium ydoneum presbyterum regas in spiri- tualibus et temporalibus tamdiu donec a nobis aliud receperis in mandatum. Datum etc. . . 31. Commendacio suffraganei. Arnestus etc. . universis et singulis clericis et laicis per et infra civitatem et diocesem nostram constitutis salutem in domino. Cum iam dudum venerabili in Christo fratri H(er- manno) episcopo . . . presencium exhibitori consecraciones 1 Vgl. Inhib. XIV. 3.
Strana 537
537 ecclesiarum, altarium et cimiteriorum ac reconsecraciones earun- dem seu eorundem nec non confirmaciones Christifidelium in fronte et alias vicos nostras in execucione pontificalis officii duxcrimus committendum et committendas, vos omnes et sin- gulos presentibus requirimus et hortamur in domino, eis qui nobis jure ordinario subjecti dinoscuntur in virtute s. obe- diencie precipientes, quatenus cum predictus frater H. cum capellanis, familia seu coadjutoribus suis ad vos venerit pro predictis seu ipsorum aliquo exequendis, ipsum una cum ca- pellanis et familiaribus suis reverenter ut decet recipiatis et caritative pertractetis, honorificenciam et reverenciam debitas sibi impendendo. Si quem vero contra premissa fecisse inve- nerimus, ipsum taliter puniemus, quod ipsius pena cedet aliis in exemplum. Datum etc. . . 32. Commendacio ab archiepiscopo (pauperis). Arnestus etc. universis Christifidelibus per nostram dio- cesem constitutis . . . salutem in domino. N. de . . . exhibi- torem presencium vobis commendamus hortantes vos in domino, quatenus cum ad vos venerit eum pie velitis et caritative recipere exhibendo vos ei de bonis a deo vobis collatis sub- vencionis beneficio liberales. Nos enim omnibus vere peniten- tibus confessis et contritis huiusmodi beneficium subvencionis in remissionem suorum ponimus peccatorum. Datum etc. . . 33. Dimissoria. (Bietet nichts Bemerkenswerthes.) 34. Dispensacio cum eo qui extra diocesem processit. Arnestus etc.. . Tecum qui extra nostram diocesem con- tra nostram licenciam sacrum diaconatus ordinem recepisti ad nostram diocesem recipientes dispensamus per presentes, ut ipsum diaconatus ordinem in ipsa nostra diocesi exequi valeas atque possis. In cuius etc. . .
537 ecclesiarum, altarium et cimiteriorum ac reconsecraciones earun- dem seu eorundem nec non confirmaciones Christifidelium in fronte et alias vicos nostras in execucione pontificalis officii duxcrimus committendum et committendas, vos omnes et sin- gulos presentibus requirimus et hortamur in domino, eis qui nobis jure ordinario subjecti dinoscuntur in virtute s. obe- diencie precipientes, quatenus cum predictus frater H. cum capellanis, familia seu coadjutoribus suis ad vos venerit pro predictis seu ipsorum aliquo exequendis, ipsum una cum ca- pellanis et familiaribus suis reverenter ut decet recipiatis et caritative pertractetis, honorificenciam et reverenciam debitas sibi impendendo. Si quem vero contra premissa fecisse inve- nerimus, ipsum taliter puniemus, quod ipsius pena cedet aliis in exemplum. Datum etc. . . 32. Commendacio ab archiepiscopo (pauperis). Arnestus etc. universis Christifidelibus per nostram dio- cesem constitutis . . . salutem in domino. N. de . . . exhibi- torem presencium vobis commendamus hortantes vos in domino, quatenus cum ad vos venerit eum pie velitis et caritative recipere exhibendo vos ei de bonis a deo vobis collatis sub- vencionis beneficio liberales. Nos enim omnibus vere peniten- tibus confessis et contritis huiusmodi beneficium subvencionis in remissionem suorum ponimus peccatorum. Datum etc. . . 33. Dimissoria. (Bietet nichts Bemerkenswerthes.) 34. Dispensacio cum eo qui extra diocesem processit. Arnestus etc.. . Tecum qui extra nostram diocesem con- tra nostram licenciam sacrum diaconatus ordinem recepisti ad nostram diocesem recipientes dispensamus per presentes, ut ipsum diaconatus ordinem in ipsa nostra diocesi exequi valeas atque possis. In cuius etc. . .
Strana 538
538 35. Commissio ut ponat lapidem primarium. Tibi . . . decano 1 committimus et mandamus per pre- sentes, ut demolita catholica2 in .. (N.) in loco eodem prima- rium lapidem ponere valeas vice et nomine nostris, quando- cunque super eo presentibus fueris requisitus etc. . . 36. Litera cride. Scias . . . plebane ecclesie in . . . quia hon. presbyter N. quondam de . . . presencium exhibitor est nobis per no- biles dominos . . . et . . . fratres germanos de . . . ad eccle- siam in . . . per mortem . . . olim plebani ibidem vacantem presentatus, quem ad eandem confirmare distulimus, donec de vacacione eiusdem ecclesie plenius informaremur, quare com- mittimus tibi et mandamus, quatenus accedens ad predictam ecclesiam proximo die dominico vel alio festivo cridam seu proclamacionem facias in eadem, ut si qui eidem presentacioni vel persone presentate quidquam voluerit opponere, quod a die proclamacionis octava die si juridica fuerit alias immediate sequenti Prage in curia archiepiscopali hora terciarum peremp- torie compareant coram nobis dicturi et allegaturi contra pre- missa si quid habent. Committimus tibi insuper, ut interim apud dictam ecclesiam ponas unam personam ydoneam, que ipsam officiet et plebem eius procuret occlesiasticis sacramentis. Fidem autem etc. . . 37. Dimissoria (ad officium celebrandum in alia diocesi). Arnestus etc. Cum C. quondam P. de . . presbyter nostre diocesis presencium exhibitor pro suis agendis curiam Romanam disposuerit visitare, universitatem vestram requirimus et in domino obsecramus, quatonus ipsum dum graciam officiandi 1 Cod. metrop. VI. 4 hat ,decano Teplensi'. 2 Catholica - církev, eine hölzerne Kirche zum Unterschied von ecclesia = kostel. Památky X. 599.
538 35. Commissio ut ponat lapidem primarium. Tibi . . . decano 1 committimus et mandamus per pre- sentes, ut demolita catholica2 in .. (N.) in loco eodem prima- rium lapidem ponere valeas vice et nomine nostris, quando- cunque super eo presentibus fueris requisitus etc. . . 36. Litera cride. Scias . . . plebane ecclesie in . . . quia hon. presbyter N. quondam de . . . presencium exhibitor est nobis per no- biles dominos . . . et . . . fratres germanos de . . . ad eccle- siam in . . . per mortem . . . olim plebani ibidem vacantem presentatus, quem ad eandem confirmare distulimus, donec de vacacione eiusdem ecclesie plenius informaremur, quare com- mittimus tibi et mandamus, quatenus accedens ad predictam ecclesiam proximo die dominico vel alio festivo cridam seu proclamacionem facias in eadem, ut si qui eidem presentacioni vel persone presentate quidquam voluerit opponere, quod a die proclamacionis octava die si juridica fuerit alias immediate sequenti Prage in curia archiepiscopali hora terciarum peremp- torie compareant coram nobis dicturi et allegaturi contra pre- missa si quid habent. Committimus tibi insuper, ut interim apud dictam ecclesiam ponas unam personam ydoneam, que ipsam officiet et plebem eius procuret occlesiasticis sacramentis. Fidem autem etc. . . 37. Dimissoria (ad officium celebrandum in alia diocesi). Arnestus etc. Cum C. quondam P. de . . presbyter nostre diocesis presencium exhibitor pro suis agendis curiam Romanam disposuerit visitare, universitatem vestram requirimus et in domino obsecramus, quatonus ipsum dum graciam officiandi 1 Cod. metrop. VI. 4 hat ,decano Teplensi'. 2 Catholica - církev, eine hölzerne Kirche zum Unterschied von ecclesia = kostel. Památky X. 599.
Strana 539
539 habuerit in ecclesiis vestris graciosius officiare permittatis, nullam sibi difficultatem ingerentes. Nos enim quantum humana fragilitas nosse sinit de vita et conversacione ipsius honesta ac eciam omnium ordinum recepcione canonica vobis presen- tibus facimus plenam fidem. Datum etc. . . 38. Commissio ut moneat ablata restitui (patrono). Intelleximus, quod M. de . . . qui se gerit pro patrono ecclesie ibidem, res quasdam per . . . plebanum inibi nuper defunctum relictas occupet et sibi usurpet et detineat de facto minus debite occupatas. Quare tibi discreto viro . . . decano . . . committimus et mandamus, quatenus predictum M. per- sonaliter accedens, si predicta diligenti investigacione inveneris vera esse, ex parte nostri moneas, quem et nos presentibus monemus, ut infra unum mensem tuam monicionem sequentem continue omnes res occupatas per eum libere dimittat et ecclesie predicte cum effectu assignet, et si hoc facere noluerit nobis aut vicario nostro in spiritualibus rescribas, ut provideatur de remedio oportuno. Datum etc. . . 39. Intronizacio canonicorum facta permutacione. (Gleichlautend mit Commiss. III. 25.) 40. (Constitucio decani ruralis.) Arnestus etc. . . universis et singulis plebanis, vice- plebanis etc. . . per et infra decanatum . . . . constitutis salutem. Noveritis, quod nos de legalitate et circumspec- cione discreti viri . . . plebani in . . . plurimum confidentes ipsum decanum vestrum similiter et collectorem fumalium in eodem decanatu pleno jure. (sic) Quare universitati vestre sub excommunicacionis pena mandamus firmiter et iniungimus, quatenus eidem decano vestro in hiis, que ad officium deca- natus spectare noscuntur et alias in exquisicione et fideli solu- cione fumalium predictorum humiliter intendere et obedire 35 Archiv. Bd. LXI. II. Hilfte.
539 habuerit in ecclesiis vestris graciosius officiare permittatis, nullam sibi difficultatem ingerentes. Nos enim quantum humana fragilitas nosse sinit de vita et conversacione ipsius honesta ac eciam omnium ordinum recepcione canonica vobis presen- tibus facimus plenam fidem. Datum etc. . . 38. Commissio ut moneat ablata restitui (patrono). Intelleximus, quod M. de . . . qui se gerit pro patrono ecclesie ibidem, res quasdam per . . . plebanum inibi nuper defunctum relictas occupet et sibi usurpet et detineat de facto minus debite occupatas. Quare tibi discreto viro . . . decano . . . committimus et mandamus, quatenus predictum M. per- sonaliter accedens, si predicta diligenti investigacione inveneris vera esse, ex parte nostri moneas, quem et nos presentibus monemus, ut infra unum mensem tuam monicionem sequentem continue omnes res occupatas per eum libere dimittat et ecclesie predicte cum effectu assignet, et si hoc facere noluerit nobis aut vicario nostro in spiritualibus rescribas, ut provideatur de remedio oportuno. Datum etc. . . 39. Intronizacio canonicorum facta permutacione. (Gleichlautend mit Commiss. III. 25.) 40. (Constitucio decani ruralis.) Arnestus etc. . . universis et singulis plebanis, vice- plebanis etc. . . per et infra decanatum . . . . constitutis salutem. Noveritis, quod nos de legalitate et circumspec- cione discreti viri . . . plebani in . . . plurimum confidentes ipsum decanum vestrum similiter et collectorem fumalium in eodem decanatu pleno jure. (sic) Quare universitati vestre sub excommunicacionis pena mandamus firmiter et iniungimus, quatenus eidem decano vestro in hiis, que ad officium deca- natus spectare noscuntur et alias in exquisicione et fideli solu- cione fumalium predictorum humiliter intendere et obedire 35 Archiv. Bd. LXI. II. Hilfte.
Strana 540
540 debeatis, honorificenciam et reverenciam debitas sibi impen- dentes. Damus enim eidem ut collectori fumalium tantum contra rebelles circa solucionem fumalium citandi, suspendendi, ex- communicandi et interdicendi plenam tenore presencium facul- tatem, ratas habentes et gratas sentencias, quas ipse in rebelles rite duxerit promulgandas. Datum etc. .. 41. Nota ratificacionis alicuius litere. Arnestus etc. notum facimus universis etc. . quod veniens ad nostram presenciam discretus vir H. de . . . plebanus, nobis quandam literam in cartha pergameni duobus pendentibus munitam sigillis super ereccione et donacione monasterii sancte Marie Magdalene in preurbio civitatis Lunensis! exhibuit, cuius tenor de verbo ad verbum erat talis: �In nomine domini Amen etc.‘ petens humiliter et devote, ut eandem literam de benignitate solita approbare, ratificaro, auctorizare et confir- mare dignaremur. Nos vero visa et diligenter perlecta litera supradicta considerantesque, quod predictis cum iusta sint et racionabilia non sit denegandus assensus et omnia et singula in prefata litera contenta quoad omnes clausulas et puncta ipsius auctoritate ordinaria approbamus etc. . . 42. Dispensacio qui extra diocesem processit cum recep- tatoriis. . . . Noveritis, quod nos, cum P. de . . . exhibitor pre- sencium, qui pluribus annis in partibus Ungarie moram tra- hens et perpetuam mansionem ibidem eligens sub reverendo in Christo patre domino . . . episcopo Meriensi (sic, Nitriensi?) in diocesi sua citra licenciam nostram sacros subdiaconatus, diaconatus et presbyteratus ordines recepit, iniuncta sibi pro modo culpe penitencia salutari eoque ab execucione ordinum suorum ad tempus suspenso super ipsorum ordinum execucione disponsavimus et presentibus dispensamus ipsumque ad nostram 1 Vgl. Confirm. X. 23.
540 debeatis, honorificenciam et reverenciam debitas sibi impen- dentes. Damus enim eidem ut collectori fumalium tantum contra rebelles circa solucionem fumalium citandi, suspendendi, ex- communicandi et interdicendi plenam tenore presencium facul- tatem, ratas habentes et gratas sentencias, quas ipse in rebelles rite duxerit promulgandas. Datum etc. .. 41. Nota ratificacionis alicuius litere. Arnestus etc. notum facimus universis etc. . quod veniens ad nostram presenciam discretus vir H. de . . . plebanus, nobis quandam literam in cartha pergameni duobus pendentibus munitam sigillis super ereccione et donacione monasterii sancte Marie Magdalene in preurbio civitatis Lunensis! exhibuit, cuius tenor de verbo ad verbum erat talis: �In nomine domini Amen etc.‘ petens humiliter et devote, ut eandem literam de benignitate solita approbare, ratificaro, auctorizare et confir- mare dignaremur. Nos vero visa et diligenter perlecta litera supradicta considerantesque, quod predictis cum iusta sint et racionabilia non sit denegandus assensus et omnia et singula in prefata litera contenta quoad omnes clausulas et puncta ipsius auctoritate ordinaria approbamus etc. . . 42. Dispensacio qui extra diocesem processit cum recep- tatoriis. . . . Noveritis, quod nos, cum P. de . . . exhibitor pre- sencium, qui pluribus annis in partibus Ungarie moram tra- hens et perpetuam mansionem ibidem eligens sub reverendo in Christo patre domino . . . episcopo Meriensi (sic, Nitriensi?) in diocesi sua citra licenciam nostram sacros subdiaconatus, diaconatus et presbyteratus ordines recepit, iniuncta sibi pro modo culpe penitencia salutari eoque ab execucione ordinum suorum ad tempus suspenso super ipsorum ordinum execucione disponsavimus et presentibus dispensamus ipsumque ad nostram 1 Vgl. Confirm. X. 23.
Strana 541
541 diocesem recipientes tenore presencium sibi concedimus, qua- tenus in eisdem ordinibus ubilibet in diocesi nostra alias tamen canonice libere possit et valeat ministrare etc... Datum etc.. 43. Processus contra percussorem cleri. Joannes dictus Padwanus etc. . (Die Formel ist den in der Abtheilung ,Processus‘ abgedruckten gleich; da die Namen hier ausgelassen sind, bietet die Formel nichts Bemerkens- werthes.) 44. Litera de neophitis pro subsidio (Judeis conversis). Arnestus etc. . Pastor eternus de ovium suarum salute solicitus utpote qui eas sibi dire mortis supplicio comparavit per errorem periculose hincinde dispersas eas instanter requirit et salubriter coadiuvat, ut cunctis tamen gentibus in virtute fidei congregatis unico tocius gregis ovili ipse presideat unus pastor verus. Hinc est, quod . . . cum suis liberis, iudei olim, interne illustracionis lumine illustrati vocati a domino tanquam veri pastoris vocem agnoscentes relictis prius dampnandis erroribus per sacri baptismatis graciam gregi divinico aggre- gari salubriter meruerunt. Cum igitur prefati neophite, ut pre- mittitur, relicta impiorum rerum temporalium caducarum copia magis elegerunt abiecti cum fidelibus ipso suo pastori Jesu Christo totis viribus inherere, ne propter vite defectum neces- sariorum in opprobrium orthodoxe fidei in errorem iudaice cecitatis tamquam canis ad vomitum redire compellantur, uni- versitatem vestram in domino caritative exhortamur, quatenus novellis fidei manus velitis porrigere adiutrices, ipsis de bonis vobis a deo collatis gratuita subsidia largiendo. Nos enim om- nibus etc. . . quadraginta dies de iniunctis penitenciis miseri- corditer in domino relaxamus, mandantes universis plebanis etc. . . ., quatenus prefatos . . . in elemosinis Christifidelibus adi- piscendis non impediant quoquomodo sed caritativis subsidiis et exhortacionibus salubribus promoveant presentibus post triennium a data presencium continue computandum minime valituris. Datum etc. . . 1 Vgl. auch die beiden nachfolgenden Formeln. Eine ähnliche s. Palacky, Formelb. I. 251. 35*
541 diocesem recipientes tenore presencium sibi concedimus, qua- tenus in eisdem ordinibus ubilibet in diocesi nostra alias tamen canonice libere possit et valeat ministrare etc... Datum etc.. 43. Processus contra percussorem cleri. Joannes dictus Padwanus etc. . (Die Formel ist den in der Abtheilung ,Processus‘ abgedruckten gleich; da die Namen hier ausgelassen sind, bietet die Formel nichts Bemerkens- werthes.) 44. Litera de neophitis pro subsidio (Judeis conversis). Arnestus etc. . Pastor eternus de ovium suarum salute solicitus utpote qui eas sibi dire mortis supplicio comparavit per errorem periculose hincinde dispersas eas instanter requirit et salubriter coadiuvat, ut cunctis tamen gentibus in virtute fidei congregatis unico tocius gregis ovili ipse presideat unus pastor verus. Hinc est, quod . . . cum suis liberis, iudei olim, interne illustracionis lumine illustrati vocati a domino tanquam veri pastoris vocem agnoscentes relictis prius dampnandis erroribus per sacri baptismatis graciam gregi divinico aggre- gari salubriter meruerunt. Cum igitur prefati neophite, ut pre- mittitur, relicta impiorum rerum temporalium caducarum copia magis elegerunt abiecti cum fidelibus ipso suo pastori Jesu Christo totis viribus inherere, ne propter vite defectum neces- sariorum in opprobrium orthodoxe fidei in errorem iudaice cecitatis tamquam canis ad vomitum redire compellantur, uni- versitatem vestram in domino caritative exhortamur, quatenus novellis fidei manus velitis porrigere adiutrices, ipsis de bonis vobis a deo collatis gratuita subsidia largiendo. Nos enim om- nibus etc. . . quadraginta dies de iniunctis penitenciis miseri- corditer in domino relaxamus, mandantes universis plebanis etc. . . ., quatenus prefatos . . . in elemosinis Christifidelibus adi- piscendis non impediant quoquomodo sed caritativis subsidiis et exhortacionibus salubribus promoveant presentibus post triennium a data presencium continue computandum minime valituris. Datum etc. . . 1 Vgl. auch die beiden nachfolgenden Formeln. Eine ähnliche s. Palacky, Formelb. I. 251. 35*
Strana 542
542 45. Forma super eodem. Arnestus etc. . Letemur in domino et in majestatis eius clemencia gloriemur, qui vineam suam s. videlicet ecclesiam salubriter extollendo non desinit ampliare. Ecce . . . lator presencium, ut certis relatibus intelleximus, judaice pravitatis et perfidie errore relicto ad Christum dei filium verum lumen per suscepcionem s. baptismatis ad fidem catholicam est con- versus, uxorem, pueros et universa que in Iudaismo possiderat divini luminis consilio derelinquens. Ideo universitatem etc... (wie oben). 46. Forma super eodem. Nicolaus (?) dei gracia etc. Cum Ulricus et Katherina divina inspirante gracia abiecto iudaice pravitatis et cecitatis orrore ad Christum etc. ac katholice fidei veritatem sint con- versi et s. baptismatis unda renati non valeant nisi Christi- fidelium piis iuventur elemosinis sustentari. Ne igitur nimia paupertate gravati in opprobrium Christiane religionis in pri- stinum relabi quod absit cogantur errorem, universitatem vestram requirimus, monemus et exhortamur in domino, quatenus pre- dictis etc. . . vestras pias elemosinas et caritativa subsidia ipsis dignemini impertiri. Insuper vobis decanis ac aliis eccle- siarum rectoribus per nostras civitatem et diocesem constitutis . . . mandamus, ut cum predicti conversi ad vos venerint infra vestrarum parochiarum limites fidelium elemosinas petituri, ipsos admittatis ac verbum exhortacionis pro eis circa populum vobis commissum proponatis ipsosque in omnibus efficacitor promo- veatis. Ratificamus eciam omnes gracias seu indulgencias ipsis a venerabilibus fratribus archiepiscopis seu opiscopis quibus- cunque traditas et concessas harum testimonio literarum. Om- nibus insuper vere penitentibus, qui Ulrico, conthorali sue legitime Katherine et liberis suis predictis elemosinas suas fuerint elargiti etc. ; . XL dies indulgenciarum et unam kare- nam de iniunctis sibi penitenciis misericorditer in domino rela- xamus. Datum etc. . .
542 45. Forma super eodem. Arnestus etc. . Letemur in domino et in majestatis eius clemencia gloriemur, qui vineam suam s. videlicet ecclesiam salubriter extollendo non desinit ampliare. Ecce . . . lator presencium, ut certis relatibus intelleximus, judaice pravitatis et perfidie errore relicto ad Christum dei filium verum lumen per suscepcionem s. baptismatis ad fidem catholicam est con- versus, uxorem, pueros et universa que in Iudaismo possiderat divini luminis consilio derelinquens. Ideo universitatem etc... (wie oben). 46. Forma super eodem. Nicolaus (?) dei gracia etc. Cum Ulricus et Katherina divina inspirante gracia abiecto iudaice pravitatis et cecitatis orrore ad Christum etc. ac katholice fidei veritatem sint con- versi et s. baptismatis unda renati non valeant nisi Christi- fidelium piis iuventur elemosinis sustentari. Ne igitur nimia paupertate gravati in opprobrium Christiane religionis in pri- stinum relabi quod absit cogantur errorem, universitatem vestram requirimus, monemus et exhortamur in domino, quatenus pre- dictis etc. . . vestras pias elemosinas et caritativa subsidia ipsis dignemini impertiri. Insuper vobis decanis ac aliis eccle- siarum rectoribus per nostras civitatem et diocesem constitutis . . . mandamus, ut cum predicti conversi ad vos venerint infra vestrarum parochiarum limites fidelium elemosinas petituri, ipsos admittatis ac verbum exhortacionis pro eis circa populum vobis commissum proponatis ipsosque in omnibus efficacitor promo- veatis. Ratificamus eciam omnes gracias seu indulgencias ipsis a venerabilibus fratribus archiepiscopis seu opiscopis quibus- cunque traditas et concessas harum testimonio literarum. Om- nibus insuper vere penitentibus, qui Ulrico, conthorali sue legitime Katherine et liberis suis predictis elemosinas suas fuerint elargiti etc. ; . XL dies indulgenciarum et unam kare- nam de iniunctis sibi penitenciis misericorditer in domino rela- xamus. Datum etc. . .
Strana 543
543 47. Forma similis quantum ad mulieres miseras seu quidas (i. meretrices). Arnestus etc. Cum A. et B. de . . . pauperes mulieres nostre diocesis exhibitrices presencium carnales amplexus sectantes pro explenda libidine sui corporis retroactis tempo- ribus diabolica instigacione seducte locis proscribonialibus se publice exposuerint, nunc vero spiritus sancti gracia annuente ad cor reverse statum huiusmodi dampnabilem relinquentes, de peccatis per eas commissis dolentes plurimum penitenciam eis iniunctam explerent libenter suique continenciam corporis in antea libenti animo custodirent, si non gravarentur sarciva paupertate, universitatem vestram requirimus et monemus ..., quatenus predictis mulieribus, cum ad vos venerint hostiatim, ne propter defectum necessariorum vite in statum pristinum relabantur, de bonis a deo vobis collatis vestras pias elemo- sinas et alia caritatis subsidia ipsis errogare velitis etc. .. 48. Forma peticionis pro exulantibus et repulsis a patria. Arnestus etc. Cum gencium infidelium hostilitate et in- cursu religiosi viri . . . et . . . ordinis sancti . . . exhibitores presencium de partibus Armenie cum aliis Christi fidelibus sint repulsi et ob hoc a patria et ipsorum monasterio exulare cogantur, nec habeant unde sustentacionem vite habere possint, nisi eis per Christi fideles caritatis beneficia impendantur, qua- propter universitatem vestram monemus etc. . quatenus inopie et exilio dictorum fratrum compacientes divine remuneracionis intuitu de bonis a deo vobis collatis eis vestras pias elemosinas et alia caritativa subsidia, quamdiu in istis partibus moram traxerint, erogare velitis etc. . . 49. (Nota donacionis LX sexag. gross. pro restauracione studii Pragensis [per Joannem ep. Lithomysl.].) Nos Johannes! dei et apostolice sedis gracia episcopus ac prior ac capitulum ecclesie Luthomislensis cupientes sere- 1 Der erste Leitomyschler Bischof Johann I. starb 1353. Da in der Formel Karl bereits Imperator Rom. genannt wird, so ist diese Schenkung unter
543 47. Forma similis quantum ad mulieres miseras seu quidas (i. meretrices). Arnestus etc. Cum A. et B. de . . . pauperes mulieres nostre diocesis exhibitrices presencium carnales amplexus sectantes pro explenda libidine sui corporis retroactis tempo- ribus diabolica instigacione seducte locis proscribonialibus se publice exposuerint, nunc vero spiritus sancti gracia annuente ad cor reverse statum huiusmodi dampnabilem relinquentes, de peccatis per eas commissis dolentes plurimum penitenciam eis iniunctam explerent libenter suique continenciam corporis in antea libenti animo custodirent, si non gravarentur sarciva paupertate, universitatem vestram requirimus et monemus ..., quatenus predictis mulieribus, cum ad vos venerint hostiatim, ne propter defectum necessariorum vite in statum pristinum relabantur, de bonis a deo vobis collatis vestras pias elemo- sinas et alia caritatis subsidia ipsis errogare velitis etc. .. 48. Forma peticionis pro exulantibus et repulsis a patria. Arnestus etc. Cum gencium infidelium hostilitate et in- cursu religiosi viri . . . et . . . ordinis sancti . . . exhibitores presencium de partibus Armenie cum aliis Christi fidelibus sint repulsi et ob hoc a patria et ipsorum monasterio exulare cogantur, nec habeant unde sustentacionem vite habere possint, nisi eis per Christi fideles caritatis beneficia impendantur, qua- propter universitatem vestram monemus etc. . quatenus inopie et exilio dictorum fratrum compacientes divine remuneracionis intuitu de bonis a deo vobis collatis eis vestras pias elemosinas et alia caritativa subsidia, quamdiu in istis partibus moram traxerint, erogare velitis etc. . . 49. (Nota donacionis LX sexag. gross. pro restauracione studii Pragensis [per Joannem ep. Lithomysl.].) Nos Johannes! dei et apostolice sedis gracia episcopus ac prior ac capitulum ecclesie Luthomislensis cupientes sere- 1 Der erste Leitomyschler Bischof Johann I. starb 1353. Da in der Formel Karl bereits Imperator Rom. genannt wird, so ist diese Schenkung unter
Strana 544
544 nissimi principis et domini nostri d. Karoli, Romanorum im- peratoris semper Augusti et Boemie regis, piis votis concurrere et eius laudabile propositum de Pragensis studii generalis in- stauracione salubri ad eiusdem domini nostri regis peticionem instantem nec non regni Boemie honorem et gloriam et utili- tatem publicam possetenus promovere, ut doctores et magistri ad huiusmodi studii conservacionem deputati vel eciam depu- tandi, sine quibus ipsum studium salubre non post (sic, potest) nec optatum venire quomodolibet in effectum, in statu teneantur decenti, quodque huic studio eo efficaciori zelo intendant, quo se vite necessariorum maiori augmento senserint consolatos ad predictum studium instaurandum et alia universitatis onera supportanda sexaginta sexagenas denar. Pragens. infra duos annos continue computandos in terminis infrascriptis scilicet XV sexagenas gross. in festo s. Galli proximo venturo et totidem in festo beati Georgii immediate sequenti et in secundo anno XV sexag. gross. in festo s. Galli et totidem in festo s. Georgii continue secuturo contribuendo dare et solvere pro- mittimus data fide, et de huiusmodi pecunia venerabilem in Christo patrem et dominum . . . archiepiscopum Pragensem vel ejus thezaurarium et honorabilem virum dominum . . . decanum Wissegradensem, qui pro tempore fuerint, in singulis terminis ut prefertur in Praga sine alia requisicione, contra- diccione et difficultate qualibet expedire. Quod si non fece- rimus lapso termino infra octo dies sequentes continuo, extunc penam unius fertonis incurremus, et si demum in sequentibus VIII diebus non solverimus, quod absit, iterum penam unius fertonis, deinceps penam dupli solvere tenebimur in singulis octo diebus secuturis, quamdiu eadem pecunia per nos non fuerit plenarie persoluta, exigenda una cum pecunia principali per camerarium regni per pignerum capcionem in omnibus ecclesie nostre bonis, seu per dominum nostrum archiepisco- pum per censuram ecclesiasticam in personas nostras singulares et eciam si, quod absit, in predictis terminis in solucione deficeremus, cui nos voluntarie subicimus proferendum hoc adiecto specialiter, quod pecunia huiusmodi ad alium usum quemeunque preterquam ad studii predicti instauracionem et dem zweiten Bischofe Johann von Neumarkt, dem berühmten Kanzler Karls IV. erfolgt. — Vgl. Empt. XVIII. 1.
544 nissimi principis et domini nostri d. Karoli, Romanorum im- peratoris semper Augusti et Boemie regis, piis votis concurrere et eius laudabile propositum de Pragensis studii generalis in- stauracione salubri ad eiusdem domini nostri regis peticionem instantem nec non regni Boemie honorem et gloriam et utili- tatem publicam possetenus promovere, ut doctores et magistri ad huiusmodi studii conservacionem deputati vel eciam depu- tandi, sine quibus ipsum studium salubre non post (sic, potest) nec optatum venire quomodolibet in effectum, in statu teneantur decenti, quodque huic studio eo efficaciori zelo intendant, quo se vite necessariorum maiori augmento senserint consolatos ad predictum studium instaurandum et alia universitatis onera supportanda sexaginta sexagenas denar. Pragens. infra duos annos continue computandos in terminis infrascriptis scilicet XV sexagenas gross. in festo s. Galli proximo venturo et totidem in festo beati Georgii immediate sequenti et in secundo anno XV sexag. gross. in festo s. Galli et totidem in festo s. Georgii continue secuturo contribuendo dare et solvere pro- mittimus data fide, et de huiusmodi pecunia venerabilem in Christo patrem et dominum . . . archiepiscopum Pragensem vel ejus thezaurarium et honorabilem virum dominum . . . decanum Wissegradensem, qui pro tempore fuerint, in singulis terminis ut prefertur in Praga sine alia requisicione, contra- diccione et difficultate qualibet expedire. Quod si non fece- rimus lapso termino infra octo dies sequentes continuo, extunc penam unius fertonis incurremus, et si demum in sequentibus VIII diebus non solverimus, quod absit, iterum penam unius fertonis, deinceps penam dupli solvere tenebimur in singulis octo diebus secuturis, quamdiu eadem pecunia per nos non fuerit plenarie persoluta, exigenda una cum pecunia principali per camerarium regni per pignerum capcionem in omnibus ecclesie nostre bonis, seu per dominum nostrum archiepisco- pum per censuram ecclesiasticam in personas nostras singulares et eciam si, quod absit, in predictis terminis in solucione deficeremus, cui nos voluntarie subicimus proferendum hoc adiecto specialiter, quod pecunia huiusmodi ad alium usum quemeunque preterquam ad studii predicti instauracionem et dem zweiten Bischofe Johann von Neumarkt, dem berühmten Kanzler Karls IV. erfolgt. — Vgl. Empt. XVIII. 1.
Strana 545
545 conservacionem deputari non debeat quomodolibet nec con- verti, harum sub nostro et capituli nostri sigillis testimonio literarum. Datum etc. . . 50. Abbates ordinis (s. Benedicti) recipiunt in confrater- nitatem benefactores loci (sc. hospitalis in civitate Sla- nensi) et dant participacionem. In nomine domini Amen. etc. . . Sane nos Ostroviensis, Brewnoviensis, Cladrubensis, Porte Apostolorum, s. Procopii, Opatoviensis, Wilemoviensis, Podlazicensis monasteriorum ab- bates et abbatissa s. Georgii in castro Pragensi ordinis s. Bene- dicti Pragensis diocesis, tenore presencium recognoscimus et fatemur universis, quod nos hospitale, quod religiosus frater noster fr. Dominicus! prepositus ecclesie Slanensis, quod 1 Im Jahre 1357 war er bereits gestorben, sein Nachfolger war Theodo- rieus, bisher praepositus ecclesiae s. Johannis in Skala (Lib. conf. I. 17). Beide Kirchen waren Filialen des Benediktinerklosters Ostrow (Insula). Wir geben hier eine Entscheidung des Erzbischof Arnest aus dem Jahre 1363 (Cod. metrop. VII. fol. 100/v): ,Ann. 1363 ind. I. die 20. m. Maji etc. in castro Rudnicz in palacio constituti personaliter coram Rev. d. Ar- nesto etc. domini Bohuslaus abbas monasterii de Insula, Divissius de Spelunca (zum heiligen Johann bei Beraun), Mstislans de Weliss, Mar- tinus de predicta Insula prepositi ecclesiarum, Hermannus infirmarius et Fridricus fratres et professi monasterii de Insula predicta ord. s. Bene- dicti Prag. diocesis ex una et frater Theodoricus prepositus seu plebanus occlesie in Slana . . parte ex altera propter bonum pacis et concordie non compulsi nec coacti sed sponte et libere . . . super omnibus causis, litibus et controversiis inter predictos vertentibus in prefatum d. Arne- stum etc. ambo communiter et concorditer tanquam in arbitrum, arbi- tratorem et amicabilem compositorem sub pena 200 sexag. gr. Prag. denariorum medietatem ad hospitale Slanense et in usus pauperum in codem . . . medietatem quo vel cui ipse d. archiepiscopus dandam depu- taverit seu ordinaverit. (Als Bürgen werden genannt, von Seite der ersteren: nobiles et honesti viri Bohunco dictus Poduawecz d'Costelecz, Nicolaus frater ipsius Bohunconis d'Camenicz et Johannes Ulr. Jesco de Smeczna cliens, — des andern: Gallus scabinus, Johannes dictus Jessek et Wen. Zdaczo cives civitatis Slanensis). Der Ausspruch des Erzbischofs lautete: Quod omnis rancor et displicencia inter ipsum abbatem etc. . . et prefatum prepositum cessare deberet . . " item alicui idonee persone cura animarum in ecclesia in Slana debet committi ad tempus quousque domino archiepiscopo placuerit et quod illa persona teneatur reddere
545 conservacionem deputari non debeat quomodolibet nec con- verti, harum sub nostro et capituli nostri sigillis testimonio literarum. Datum etc. . . 50. Abbates ordinis (s. Benedicti) recipiunt in confrater- nitatem benefactores loci (sc. hospitalis in civitate Sla- nensi) et dant participacionem. In nomine domini Amen. etc. . . Sane nos Ostroviensis, Brewnoviensis, Cladrubensis, Porte Apostolorum, s. Procopii, Opatoviensis, Wilemoviensis, Podlazicensis monasteriorum ab- bates et abbatissa s. Georgii in castro Pragensi ordinis s. Bene- dicti Pragensis diocesis, tenore presencium recognoscimus et fatemur universis, quod nos hospitale, quod religiosus frater noster fr. Dominicus! prepositus ecclesie Slanensis, quod 1 Im Jahre 1357 war er bereits gestorben, sein Nachfolger war Theodo- rieus, bisher praepositus ecclesiae s. Johannis in Skala (Lib. conf. I. 17). Beide Kirchen waren Filialen des Benediktinerklosters Ostrow (Insula). Wir geben hier eine Entscheidung des Erzbischof Arnest aus dem Jahre 1363 (Cod. metrop. VII. fol. 100/v): ,Ann. 1363 ind. I. die 20. m. Maji etc. in castro Rudnicz in palacio constituti personaliter coram Rev. d. Ar- nesto etc. domini Bohuslaus abbas monasterii de Insula, Divissius de Spelunca (zum heiligen Johann bei Beraun), Mstislans de Weliss, Mar- tinus de predicta Insula prepositi ecclesiarum, Hermannus infirmarius et Fridricus fratres et professi monasterii de Insula predicta ord. s. Bene- dicti Prag. diocesis ex una et frater Theodoricus prepositus seu plebanus occlesie in Slana . . parte ex altera propter bonum pacis et concordie non compulsi nec coacti sed sponte et libere . . . super omnibus causis, litibus et controversiis inter predictos vertentibus in prefatum d. Arne- stum etc. ambo communiter et concorditer tanquam in arbitrum, arbi- tratorem et amicabilem compositorem sub pena 200 sexag. gr. Prag. denariorum medietatem ad hospitale Slanense et in usus pauperum in codem . . . medietatem quo vel cui ipse d. archiepiscopus dandam depu- taverit seu ordinaverit. (Als Bürgen werden genannt, von Seite der ersteren: nobiles et honesti viri Bohunco dictus Poduawecz d'Costelecz, Nicolaus frater ipsius Bohunconis d'Camenicz et Johannes Ulr. Jesco de Smeczna cliens, — des andern: Gallus scabinus, Johannes dictus Jessek et Wen. Zdaczo cives civitatis Slanensis). Der Ausspruch des Erzbischofs lautete: Quod omnis rancor et displicencia inter ipsum abbatem etc. . . et prefatum prepositum cessare deberet . . " item alicui idonee persone cura animarum in ecclesia in Slana debet committi ad tempus quousque domino archiepiscopo placuerit et quod illa persona teneatur reddere
Strana 546
546 immediate subiacet monasterio Ostroviensi supradicto, quod ipse prepositus de consensu invictissimi principis et domini nostri d. Karoli etc. nec non reverendi etc. archiepiscopi Pra- gensis fundare intendit, promovere et eidem quantum possimus subvenire cupientes, omnes Christifideles, qui pro structura et sustentacione pauperum infirmorum infuturum in codem hospi- tali degencium de bonis a deo ipsis collatis manus porrexerint adiutrices seu alia quecunque caritatis opera curaverint exhi- bere, in nostram et fratrum monasteriorum iam dictorum susce- pimus et nunc recipimus fraternitatem volentes, ut largitores huiusmodi singulorum bonorum operum, oracionum, ieiuniorum et missarum sint et debeant esse participes tamquam in diebus solempnitatum personaliter monasteria nostra predicta visi- tarent. In cuius rei testimonium et robur perpetuo valiturum presentes literas sigillorum etc. .. 51. Forma quitacionis bona. Nos Arnestus etc. . tenore presencium notum facimus universis, quod honorabilis et religiosus vir frater Mich.(acl) plebanus in Cogetin Olomucensis diocesis, thezaurarius 1 noster devotus dilectus, nobis plenam, congruam et sufficientem reddidit racionem de omnibus et singulis per eum perceptis a die vide- licet XVIII mensis Februarii de anno domini MCCCLXXII" racionem et facere inventarium de hiis que invenerit aput dictam eccle- siam et percipiendis illi cui d. archiepiscopus committet, sic tamen quod nullus ad dictam ecclesiam confirmotur nisi dictus d. archiepiscopus alias disponeret. Item quod propter securitatem consciencie prepositi antedicti et aliorum idem prepositus infra unum mensem deberet arripere iter ad curiam Romanam et obtinere saltem ad cautolam absolucionem a sentenciis si quibus ligatus est et dispensacionem ab irregularibus (sic) si quas contraxit et debet literas de promissis representare. Item quod prepositus antedictus utatur blado et feno jam collectis, de quibus census d. abbati predicto jam persolvit, et si abbas de blado et feno aliquid recepit hoc reddat. Item d. archiepiscopus commisit d. Nicolao prep. Rudnicensi, quod de ablatis de quibus conqueritur abbas predictus, se informet et invenerit aliquid ablatum compellat prepositum ad resti- tuendum. Item d. archiepiscopus reservavit sibi plenam et liberam pote- statem pronuncciandi et ordinandi tam de premissis quam de omnibus aliis, que venerunt vel venient in predicto compromisso . . . 1 Vgl. Auctorit. XIII. 2.
546 immediate subiacet monasterio Ostroviensi supradicto, quod ipse prepositus de consensu invictissimi principis et domini nostri d. Karoli etc. nec non reverendi etc. archiepiscopi Pra- gensis fundare intendit, promovere et eidem quantum possimus subvenire cupientes, omnes Christifideles, qui pro structura et sustentacione pauperum infirmorum infuturum in codem hospi- tali degencium de bonis a deo ipsis collatis manus porrexerint adiutrices seu alia quecunque caritatis opera curaverint exhi- bere, in nostram et fratrum monasteriorum iam dictorum susce- pimus et nunc recipimus fraternitatem volentes, ut largitores huiusmodi singulorum bonorum operum, oracionum, ieiuniorum et missarum sint et debeant esse participes tamquam in diebus solempnitatum personaliter monasteria nostra predicta visi- tarent. In cuius rei testimonium et robur perpetuo valiturum presentes literas sigillorum etc. .. 51. Forma quitacionis bona. Nos Arnestus etc. . tenore presencium notum facimus universis, quod honorabilis et religiosus vir frater Mich.(acl) plebanus in Cogetin Olomucensis diocesis, thezaurarius 1 noster devotus dilectus, nobis plenam, congruam et sufficientem reddidit racionem de omnibus et singulis per eum perceptis a die vide- licet XVIII mensis Februarii de anno domini MCCCLXXII" racionem et facere inventarium de hiis que invenerit aput dictam eccle- siam et percipiendis illi cui d. archiepiscopus committet, sic tamen quod nullus ad dictam ecclesiam confirmotur nisi dictus d. archiepiscopus alias disponeret. Item quod propter securitatem consciencie prepositi antedicti et aliorum idem prepositus infra unum mensem deberet arripere iter ad curiam Romanam et obtinere saltem ad cautolam absolucionem a sentenciis si quibus ligatus est et dispensacionem ab irregularibus (sic) si quas contraxit et debet literas de promissis representare. Item quod prepositus antedictus utatur blado et feno jam collectis, de quibus census d. abbati predicto jam persolvit, et si abbas de blado et feno aliquid recepit hoc reddat. Item d. archiepiscopus commisit d. Nicolao prep. Rudnicensi, quod de ablatis de quibus conqueritur abbas predictus, se informet et invenerit aliquid ablatum compellat prepositum ad resti- tuendum. Item d. archiepiscopus reservavit sibi plenam et liberam pote- statem pronuncciandi et ordinandi tam de premissis quam de omnibus aliis, que venerunt vel venient in predicto compromisso . . . 1 Vgl. Auctorit. XIII. 2.
Strana 547
547 (sic) transacto usque ad diem XXVIII mensis Augusti de anno d. MCCCLXXIII° (sic) presenti videlicet censibus, fumalibus, emolumentis, prediorum subsidiis, redditibus, culpis, proven- tibus et obvencionibus quibuscunque, quomodocunque et unde- cunque ad cameram nostram et mensam archiepiscopalem spec- tantibus ostendendo et demonstrando racionabiliter prescripta, quid, quantum, a quo, qua racione, ex quo debito, quo anno, mense et die perceperit et dispensaverit hec omnia per tem- pora et dies exprimendo et realiter demonstrando, cui, quid, ad quid, propter quid, ex qua causa, quo mandante et quo tempore et die dederit et dispensaverit. Ea propter habentes eius fidelem administracionem commendatam, volentes sue in hac parte legalitati providere, ne in reddendis racionibus super hiis valeat et debeat amplius per aliquem fatigari, ipsum no- mine nostro et ecclesie nostre et successorum nostrorum quit- tamus, liberamus, absolvimus et perpetuo quittum reddimus, liberum et absolutum harum etc. . . 52. Instrumentum renunciacionis ecclesiarum. In nomine domini Amen. Discretus vir . . . de . . . do- mini pape scriptor apud sedem apostolicam personaliter con- stitutus duas partes parochialis ecclesie in D. ac parochialem sancti P. de . . ., quas quidem duas partes et ecclesiam sancti P. idem N. .. olim fuerat canonice assecutus, ac omne jus, si quod sibi competebat vel competere poterat in eisdem vel earum aliqua, libere et ex toto dimisit et renunciavit eisdem nichil sibi in ipsis ecclesiis vel earum aliqua penitus reser- vando et eciam revocavit omnes et singulos procuratores et quascunque alias personas, qui et que predictas duas partes et ecclesiam sancti P. seu aliquem eorundem nomine ipsius ma- gistri . . . tenent seu quomodolibet possident. Actum etc. . . 53. Procuratorium ad visitandum Limina apostolorum. In nomine Domini Amen. Reverendus in Christo pater d. archiepiscopus Pragensis pro se suoque archiepiscopatu et ecclesia fecit, constituit et ordinavit . . . et quemlibet eorum
547 (sic) transacto usque ad diem XXVIII mensis Augusti de anno d. MCCCLXXIII° (sic) presenti videlicet censibus, fumalibus, emolumentis, prediorum subsidiis, redditibus, culpis, proven- tibus et obvencionibus quibuscunque, quomodocunque et unde- cunque ad cameram nostram et mensam archiepiscopalem spec- tantibus ostendendo et demonstrando racionabiliter prescripta, quid, quantum, a quo, qua racione, ex quo debito, quo anno, mense et die perceperit et dispensaverit hec omnia per tem- pora et dies exprimendo et realiter demonstrando, cui, quid, ad quid, propter quid, ex qua causa, quo mandante et quo tempore et die dederit et dispensaverit. Ea propter habentes eius fidelem administracionem commendatam, volentes sue in hac parte legalitati providere, ne in reddendis racionibus super hiis valeat et debeat amplius per aliquem fatigari, ipsum no- mine nostro et ecclesie nostre et successorum nostrorum quit- tamus, liberamus, absolvimus et perpetuo quittum reddimus, liberum et absolutum harum etc. . . 52. Instrumentum renunciacionis ecclesiarum. In nomine domini Amen. Discretus vir . . . de . . . do- mini pape scriptor apud sedem apostolicam personaliter con- stitutus duas partes parochialis ecclesie in D. ac parochialem sancti P. de . . ., quas quidem duas partes et ecclesiam sancti P. idem N. .. olim fuerat canonice assecutus, ac omne jus, si quod sibi competebat vel competere poterat in eisdem vel earum aliqua, libere et ex toto dimisit et renunciavit eisdem nichil sibi in ipsis ecclesiis vel earum aliqua penitus reser- vando et eciam revocavit omnes et singulos procuratores et quascunque alias personas, qui et que predictas duas partes et ecclesiam sancti P. seu aliquem eorundem nomine ipsius ma- gistri . . . tenent seu quomodolibet possident. Actum etc. . . 53. Procuratorium ad visitandum Limina apostolorum. In nomine Domini Amen. Reverendus in Christo pater d. archiepiscopus Pragensis pro se suoque archiepiscopatu et ecclesia fecit, constituit et ordinavit . . . et quemlibet eorum
Strana 548
548 in solidum eciam suos et dicti archiepiscopatus ac ecclesie procuratores ac actores, sindicos et nunccios speciales ad pre- sentandum se pro ipso domino archiepiscopo coram camera domini pape et ad visitandum limina apostolorum Petri et Pauli et ad petendum super hoc literas prout ipse d. archi- episcopus tenetur ex debito prefati iuris et omnia alia et sin- gula faciendum, ad que tenetur idem d. archiepiscopus racione iuramenti prestiti in Romana curia tempore consecracionis sue et occasione consecracionis in Romana curia recepte et alium seu alios procuratorem seu procuratores loco sui substituendum et generaliter omnia alia etc. usque et que idem archiepiscopus predictus facere posset si presens esset promittens michi notario infrascripto solempniter stipulanti (?) so ratum, gratum et firmum omni tempore habiturum etc. . . usque . . . sub ypoteca et obligacione omnium bonorum suorum et dicte ecclesie et archi- episcopatus predictorum. Actum etc. . . 54. Datur licencia alicui visitandi sepulchrum domini. Arnestus etc. dilecto in Christo . . . nostre diocesis layco salutem in domino. In nostra proposuisti presencia constitutus, quod cum tu ex magno devocionis fervore sacrum sepulcrum domini et quedam alia loca sacra ultramarina cupias peregre visitare et hoc propter inhibicionem per sedem apostolicam sublate sentencie excommunicacionis pena in illuc accedentes olim factam nequeas absque ipsius sedis licencia speciali adim- plere, supplicasti humiliter tibi in hac parte per eiusdem sedis clemenciam de oportuno remedio misericorditer provideri. Nos igitur tuis in hac parte supplicacionibus quantum cum deo possumus favorabiliter annuentes auctoritate domini pape, cuius penitenciarie curam gerimus et de eius commissione in talibus generaliter nobis facta, quod sepulcrum divinicum et alia loca sacra predicta inhibicione non obstante prefata valeas peregre visitare hac vice, tibi tenore presencium licenciam impertimur presentes literas nostris sigillatas sigillis in testimonium con- cedentes. Datum Prage etc. . .
548 in solidum eciam suos et dicti archiepiscopatus ac ecclesie procuratores ac actores, sindicos et nunccios speciales ad pre- sentandum se pro ipso domino archiepiscopo coram camera domini pape et ad visitandum limina apostolorum Petri et Pauli et ad petendum super hoc literas prout ipse d. archi- episcopus tenetur ex debito prefati iuris et omnia alia et sin- gula faciendum, ad que tenetur idem d. archiepiscopus racione iuramenti prestiti in Romana curia tempore consecracionis sue et occasione consecracionis in Romana curia recepte et alium seu alios procuratorem seu procuratores loco sui substituendum et generaliter omnia alia etc. usque et que idem archiepiscopus predictus facere posset si presens esset promittens michi notario infrascripto solempniter stipulanti (?) so ratum, gratum et firmum omni tempore habiturum etc. . . usque . . . sub ypoteca et obligacione omnium bonorum suorum et dicte ecclesie et archi- episcopatus predictorum. Actum etc. . . 54. Datur licencia alicui visitandi sepulchrum domini. Arnestus etc. dilecto in Christo . . . nostre diocesis layco salutem in domino. In nostra proposuisti presencia constitutus, quod cum tu ex magno devocionis fervore sacrum sepulcrum domini et quedam alia loca sacra ultramarina cupias peregre visitare et hoc propter inhibicionem per sedem apostolicam sublate sentencie excommunicacionis pena in illuc accedentes olim factam nequeas absque ipsius sedis licencia speciali adim- plere, supplicasti humiliter tibi in hac parte per eiusdem sedis clemenciam de oportuno remedio misericorditer provideri. Nos igitur tuis in hac parte supplicacionibus quantum cum deo possumus favorabiliter annuentes auctoritate domini pape, cuius penitenciarie curam gerimus et de eius commissione in talibus generaliter nobis facta, quod sepulcrum divinicum et alia loca sacra predicta inhibicione non obstante prefata valeas peregre visitare hac vice, tibi tenore presencium licenciam impertimur presentes literas nostris sigillatas sigillis in testimonium con- cedentes. Datum Prage etc. . .
Strana 549
549 55. Forma recommendacionis. Ad te H(ermannum) plebanum in Montibus seu vices tuas gerentem nuncios et capellanos nostros et ecclesie nostre Pragensis ministros videlicet Conradum, Ulricum et . . . duxi- mus transmittendos, honestatem tuam in domino exortantes, ut cos contemplacione nostri et ecclesie nostre Pragensis, cuius negocium promovent et procurant affectuose recipientes ipsos coram clero et populo ac plebe vestra sollicite et studiose recommendare curetis ac taliter promovere et per promocionem et intercessionem tuam negocium reportare admittentes ipsos in vestris ecclesiis et aliis locis oportunis, ubi et quociens opus fuerit, predicacionis officium per se vel alios exercere. Datum. 56. Commendacio inquisitoris. Arnestus etc. universis plebanis et ecclesiarum parochi- alium rectoribus in archidiaconatu Bechinensi constitutis ac universis Christifidelibus ... salutem etc. Teste apostolo omnes stabimus ante tribunal Christi recepturi prout in corpore gessi- mus sive bonum sive malum. Oportet enim nos diem visita- cionis extreme nostris operibus prevenire ac eternorum intuitu seminare in terris, quod reddente domino cum multiplici fructu recolligere debeamus in celis etc. . . . Cum itaque religioso viro S.1 ordinis predicatorum, quem inquisitorem pravitatis heretice in nostris civitate et diocesi deputavimus, ad sufferen- dum onera eiusdem officii provisio nostra XX grossos, que sibi septimanatim de nostro beneplacito de camera nostra donantur, non suppetit, honestatem vestram presentibus mone- mus et hortamur in domino atque in remissionem vobis iniun- gimus peccatorum, quatenus zelo fidei orthodoxe succensi de bonis a deo vobis collatis eidem fratri S., quem ad opus huius- modi assumpsimus, cum ad vos venerit, pias elemosinas et grata subsidia prompte erogetis ipsumque in execucione officii sui, que prout summe in vestris partibus pronunc nos expe- 1 Swatobor (vgl. Commiss. III. 23), der nach Commiss. III. 24 in die Ge- gend von Pisek geschickt wurde. Vgl. auch die nachfolgende Formel.
549 55. Forma recommendacionis. Ad te H(ermannum) plebanum in Montibus seu vices tuas gerentem nuncios et capellanos nostros et ecclesie nostre Pragensis ministros videlicet Conradum, Ulricum et . . . duxi- mus transmittendos, honestatem tuam in domino exortantes, ut cos contemplacione nostri et ecclesie nostre Pragensis, cuius negocium promovent et procurant affectuose recipientes ipsos coram clero et populo ac plebe vestra sollicite et studiose recommendare curetis ac taliter promovere et per promocionem et intercessionem tuam negocium reportare admittentes ipsos in vestris ecclesiis et aliis locis oportunis, ubi et quociens opus fuerit, predicacionis officium per se vel alios exercere. Datum. 56. Commendacio inquisitoris. Arnestus etc. universis plebanis et ecclesiarum parochi- alium rectoribus in archidiaconatu Bechinensi constitutis ac universis Christifidelibus ... salutem etc. Teste apostolo omnes stabimus ante tribunal Christi recepturi prout in corpore gessi- mus sive bonum sive malum. Oportet enim nos diem visita- cionis extreme nostris operibus prevenire ac eternorum intuitu seminare in terris, quod reddente domino cum multiplici fructu recolligere debeamus in celis etc. . . . Cum itaque religioso viro S.1 ordinis predicatorum, quem inquisitorem pravitatis heretice in nostris civitate et diocesi deputavimus, ad sufferen- dum onera eiusdem officii provisio nostra XX grossos, que sibi septimanatim de nostro beneplacito de camera nostra donantur, non suppetit, honestatem vestram presentibus mone- mus et hortamur in domino atque in remissionem vobis iniun- gimus peccatorum, quatenus zelo fidei orthodoxe succensi de bonis a deo vobis collatis eidem fratri S., quem ad opus huius- modi assumpsimus, cum ad vos venerit, pias elemosinas et grata subsidia prompte erogetis ipsumque in execucione officii sui, que prout summe in vestris partibus pronunc nos expe- 1 Swatobor (vgl. Commiss. III. 23), der nach Commiss. III. 24 in die Ge- gend von Pisek geschickt wurde. Vgl. auch die nachfolgende Formel.
Strana 550
550 riencia docet est necessaria, veluti zclatores fidei predicte velitis promovere, ut per hec et alia bona, quo feccritis inspirante domino, ad eterna gaudia possitis pervenire. Datum etc. . . 57. Alia commendacio inquisitoris per regem. Karolus etc. dilectis fidelibus nostris abbatibus, prepo- sitis, prelatis, baronibus, militibus, purgraviis, officialibus, villicis, justiciariis, judicibus et universis scabinis, civibus ac popula- ribus in regno nostro Boemie constitutis graciam regiam et omne bonum. Ad agendam summi dei gloriam et religionis Christiane incrementum voncrabilis. .. Arnestus s. Pragensis ecclesie archiepiscopus princeps noster pro heretica pravitate de dicti regni finibus elidenda, prout ad eum spectare dino- scitur, pridem religiosum virum S. olim lectorem fratrum pre- dicatorum in Yglaw Olomucensis diocesis post mortom bone memorie Galli1 eiusdem ordinis dudum a sede apostolica in- quisitoris per dictam civitatem et diocesem Pragenses consti- tuti, inquisitorem pravitatis heretice deputavit, quem nos ex zelo fidei orthodoxe omni studio cupimus prosequi, ut eis commissum officium nostris temporibus prosperetur, ipsum et eius cooperatores et familiares fidelitati vestrum omnium et singulorum interita affeccione qua possumus remittimus et com- mendamus universitati vestre sub obtentu gracie regie districte mandantes, quatenus cum idem inquisitor, quem et eius mini- stros in nostram proteccionem assumimus specialem, vos vel aliquos aut aliquem vestrum, quociens et quando per se vel per alium pro huiusmodi officio inquisicionis exequendo requi- sitos habuerint ot necessarium ipsis fuerit, eis plonum et securum conductum in arrestacionibus, captivacionibus et detencionibus cuiuscunque quantecunque preeminencie, dignitatis vel status extiterit seu extiterint, sine mora aut dilacione seu personarum distinccione vos promptos et paratos exhibere curetis, expensas et necessaria eisdem finaliter ministrando, id eciam nullatenus obmissuri inhibentes insuper omnibus et singulis sub districta procepcione, ne ipsum et ei in huiusmodi assistentes officio, nec non scriptores, thabelliones, ministros et familiares quos- 1 Vgl. Commiss. III. 23.
550 riencia docet est necessaria, veluti zclatores fidei predicte velitis promovere, ut per hec et alia bona, quo feccritis inspirante domino, ad eterna gaudia possitis pervenire. Datum etc. . . 57. Alia commendacio inquisitoris per regem. Karolus etc. dilectis fidelibus nostris abbatibus, prepo- sitis, prelatis, baronibus, militibus, purgraviis, officialibus, villicis, justiciariis, judicibus et universis scabinis, civibus ac popula- ribus in regno nostro Boemie constitutis graciam regiam et omne bonum. Ad agendam summi dei gloriam et religionis Christiane incrementum voncrabilis. .. Arnestus s. Pragensis ecclesie archiepiscopus princeps noster pro heretica pravitate de dicti regni finibus elidenda, prout ad eum spectare dino- scitur, pridem religiosum virum S. olim lectorem fratrum pre- dicatorum in Yglaw Olomucensis diocesis post mortom bone memorie Galli1 eiusdem ordinis dudum a sede apostolica in- quisitoris per dictam civitatem et diocesem Pragenses consti- tuti, inquisitorem pravitatis heretice deputavit, quem nos ex zelo fidei orthodoxe omni studio cupimus prosequi, ut eis commissum officium nostris temporibus prosperetur, ipsum et eius cooperatores et familiares fidelitati vestrum omnium et singulorum interita affeccione qua possumus remittimus et com- mendamus universitati vestre sub obtentu gracie regie districte mandantes, quatenus cum idem inquisitor, quem et eius mini- stros in nostram proteccionem assumimus specialem, vos vel aliquos aut aliquem vestrum, quociens et quando per se vel per alium pro huiusmodi officio inquisicionis exequendo requi- sitos habuerint ot necessarium ipsis fuerit, eis plonum et securum conductum in arrestacionibus, captivacionibus et detencionibus cuiuscunque quantecunque preeminencie, dignitatis vel status extiterit seu extiterint, sine mora aut dilacione seu personarum distinccione vos promptos et paratos exhibere curetis, expensas et necessaria eisdem finaliter ministrando, id eciam nullatenus obmissuri inhibentes insuper omnibus et singulis sub districta procepcione, ne ipsum et ei in huiusmodi assistentes officio, nec non scriptores, thabelliones, ministros et familiares quos- 1 Vgl. Commiss. III. 23.
Strana 551
551 cunque, quomodocunque, quominus iidem officium inquisicionis libere exercere valeant, ubilibet verbo vel facto impedire quo- modolibet presumant, prout indignacionem majestatis regie et penas gravissimas promotu regio infligendas voluerint evitare. Verum quia ipsum inquisicionis onus absque rerum tempora- lium presidio supportari nequit, volumus et presenti scripto decrevimus, ut in quibuscunque civitate, castro, oppido, villa vel dominio cuiuscunque hereticum fautorem, credentem, defen- sorem, receptatorem sentencialiter condempnari contingat, tercia pars rerum, possessionum, bonorum mobilium et immobilium ciusdem condempnati ipsi inquisitori vel eius procuratori aut certis nunciis post diem late sentencie infra dies octo mox termino assignetur pro eius necessitatibus discrecionis libito disponenda. Ne autem in consecracionis (sic, consecucionis?) huiusmodi rerum taliter condempnatarum fraus forte per uxorem, filios, consanquineos et propinquos aliqualiter committatur, pro- videmus, ut dominus loci illius vel judex sub testimonio trium personarum, postquam prime suspecciones ad heresi (sic) cre- dentes, fautores et receptatores hereticorum fuerint arrestati, unus vel plures ea die et hora omnes res et bona mobilia et immobilia illico conscribantur fideliter et signentur. Volumus eciam, ut si domini barones, milites, purggravii vel quicunque alii in officiis constituti vel quorum interesset in conscripcione huiusmodi aut reddenda tercia parte predicta inquisitori tardi aut desides fuerint, vel si fraudem committi permiserint aut ipsimet commiserint, decrevimus ex nunc bona eorum propria ad nos et cameram regiam ipso facto protinus devoluta, harum etc.. 58. Forma recommendacionis suffraganei ad clerum. Arnestus etc. universis decanis ruralibus per diocesem nostram constitutis salutem etc. Sunt nonnulli in decanatibus vestris ecclesiarum parochialium rectores, qui in ecclesiis et cimiteriis exsecratis, aliqui eciam sive (sic, in?) altaribus viaticis nostra neglecta licencia divina officia celebrare non verentur, aliqui eciam venerabili fratri nostro Adam exhibitori presen- cium episcopo Cabulensi, nostro in hiis que ordinem episco- 1 Cod. metrop. VI. 4 hat ,Gabuliensi'. Vgl. Urkundenb. von Hohenfurt, Fontes r. a. II. Bd. 23, S. 87. Der in unserer Formel genannte Weih-
551 cunque, quomodocunque, quominus iidem officium inquisicionis libere exercere valeant, ubilibet verbo vel facto impedire quo- modolibet presumant, prout indignacionem majestatis regie et penas gravissimas promotu regio infligendas voluerint evitare. Verum quia ipsum inquisicionis onus absque rerum tempora- lium presidio supportari nequit, volumus et presenti scripto decrevimus, ut in quibuscunque civitate, castro, oppido, villa vel dominio cuiuscunque hereticum fautorem, credentem, defen- sorem, receptatorem sentencialiter condempnari contingat, tercia pars rerum, possessionum, bonorum mobilium et immobilium ciusdem condempnati ipsi inquisitori vel eius procuratori aut certis nunciis post diem late sentencie infra dies octo mox termino assignetur pro eius necessitatibus discrecionis libito disponenda. Ne autem in consecracionis (sic, consecucionis?) huiusmodi rerum taliter condempnatarum fraus forte per uxorem, filios, consanquineos et propinquos aliqualiter committatur, pro- videmus, ut dominus loci illius vel judex sub testimonio trium personarum, postquam prime suspecciones ad heresi (sic) cre- dentes, fautores et receptatores hereticorum fuerint arrestati, unus vel plures ea die et hora omnes res et bona mobilia et immobilia illico conscribantur fideliter et signentur. Volumus eciam, ut si domini barones, milites, purggravii vel quicunque alii in officiis constituti vel quorum interesset in conscripcione huiusmodi aut reddenda tercia parte predicta inquisitori tardi aut desides fuerint, vel si fraudem committi permiserint aut ipsimet commiserint, decrevimus ex nunc bona eorum propria ad nos et cameram regiam ipso facto protinus devoluta, harum etc.. 58. Forma recommendacionis suffraganei ad clerum. Arnestus etc. universis decanis ruralibus per diocesem nostram constitutis salutem etc. Sunt nonnulli in decanatibus vestris ecclesiarum parochialium rectores, qui in ecclesiis et cimiteriis exsecratis, aliqui eciam sive (sic, in?) altaribus viaticis nostra neglecta licencia divina officia celebrare non verentur, aliqui eciam venerabili fratri nostro Adam exhibitori presen- cium episcopo Cabulensi, nostro in hiis que ordinem episco- 1 Cod. metrop. VI. 4 hat ,Gabuliensi'. Vgl. Urkundenb. von Hohenfurt, Fontes r. a. II. Bd. 23, S. 87. Der in unserer Formel genannte Weih-
Strana 552
552 palem respiciunt vicario, nullam honorificenciam ac reverenciam, dum ad ipsorum accedit parochias, impendere non verentur. Quare in virtute s. obediencie vestrum cuilibet, cui presentes exhibite fuerint, districte precipimus et mandamus, quatenus eos quos tales fore inveneritis nobis nominatim et distincte exprimere studeatis, nichilominus precipientes ipsis, ut talia de cetero facere non presumant, et fratrem A. vicarium nostrum predictum, dum ad ipsos vel eorum aliquem pervenerit, reve- renter suscipiant et pie et caritative pertractent, innotescentes ipsis, quod si aliquem predictis seu predictorum alicui invene- rimus repugnantem temeritatem ipsius taliter puniemus, quod eius pena aliis cedet in exemplum. Datum etc. . . 59. Forma recommendacionis bona. Karolus etc. Inter cetera que de fonte caritatis procedunt elemosina crebrius commendatur solempnioribusque preconiis commendata excellere dinoscitur quelibet agmina pietatis, hec est enim preambula suffragiatrix que nos excusat propiciabiliter de commissis et nobis restituit graciam plasmatoris. Cum siqui- dem solum et aream religiosis fratribus ordinis beate Marie de Carmello ! extra muros civitatis nostre Pragensis versus Wisse- hrad dederimus, ut ibidem monasterium et habitaculum dicti ordinis per ipsos fratres ad honorem dei et beatissime virginis matris eius edificentur et eciam construantur, que non possent perficere nisi elemosinis fidelium adiuventur, devocionem tuaim rogamus, attente requirimus et hortamur, quatenus prefatos fratres ipsorumque dicta edificia nostre intervencionis intuitu habens propensius commendatos tue diocesis et provincie mentes et corda fidelium studeas sollicite exhortari, ut ipsi prefatis fratribus pro sustentacione eorundem edificacioneque et con- struccione dictorum monasterii et habitaculorum manus porri- gant adiutrices, ut ipsi fideles per hec et alia que faciunt opera bischof Adam war wohl der unmittelbare Vorgänger des Weihbischof Hermann (Inhib. XIV. 3), Rohn, Antiquit. eccles. distr. Boleslaw. S. 22 nonnt als Weihbischof 1359 den Minoriten und Theolog. Doctor Albertus, der als einer der ersten Professoren der Prager Universität bekannt ist. 1 Die Gründung des Klosters 1347. Pelzol I. 186.
552 palem respiciunt vicario, nullam honorificenciam ac reverenciam, dum ad ipsorum accedit parochias, impendere non verentur. Quare in virtute s. obediencie vestrum cuilibet, cui presentes exhibite fuerint, districte precipimus et mandamus, quatenus eos quos tales fore inveneritis nobis nominatim et distincte exprimere studeatis, nichilominus precipientes ipsis, ut talia de cetero facere non presumant, et fratrem A. vicarium nostrum predictum, dum ad ipsos vel eorum aliquem pervenerit, reve- renter suscipiant et pie et caritative pertractent, innotescentes ipsis, quod si aliquem predictis seu predictorum alicui invene- rimus repugnantem temeritatem ipsius taliter puniemus, quod eius pena aliis cedet in exemplum. Datum etc. . . 59. Forma recommendacionis bona. Karolus etc. Inter cetera que de fonte caritatis procedunt elemosina crebrius commendatur solempnioribusque preconiis commendata excellere dinoscitur quelibet agmina pietatis, hec est enim preambula suffragiatrix que nos excusat propiciabiliter de commissis et nobis restituit graciam plasmatoris. Cum siqui- dem solum et aream religiosis fratribus ordinis beate Marie de Carmello ! extra muros civitatis nostre Pragensis versus Wisse- hrad dederimus, ut ibidem monasterium et habitaculum dicti ordinis per ipsos fratres ad honorem dei et beatissime virginis matris eius edificentur et eciam construantur, que non possent perficere nisi elemosinis fidelium adiuventur, devocionem tuaim rogamus, attente requirimus et hortamur, quatenus prefatos fratres ipsorumque dicta edificia nostre intervencionis intuitu habens propensius commendatos tue diocesis et provincie mentes et corda fidelium studeas sollicite exhortari, ut ipsi prefatis fratribus pro sustentacione eorundem edificacioneque et con- struccione dictorum monasterii et habitaculorum manus porri- gant adiutrices, ut ipsi fideles per hec et alia que faciunt opera bischof Adam war wohl der unmittelbare Vorgänger des Weihbischof Hermann (Inhib. XIV. 3), Rohn, Antiquit. eccles. distr. Boleslaw. S. 22 nonnt als Weihbischof 1359 den Minoriten und Theolog. Doctor Albertus, der als einer der ersten Professoren der Prager Universität bekannt ist. 1 Die Gründung des Klosters 1347. Pelzol I. 186.
Strana 553
553 pietatis in sinu Abrahe valeant collocari prefatique fratres dictorum fidelium interveniente suffragio valeant suo laudabili proposito permanere. In quorum etc. . . 60. Forma recepcionis in capellanum. Arnestus etc. Dilecto nobis etc.. . salutem etc. Religionis observancia et alia probitatis opera, quibus persona tua lau- dabiliter commendatur, nec non servicia, que nobis fecisti dum in minoribus fuerimus constituti, nostrum merito inducunt affectum, ut personam tuam speciali benivolencia prosequamur. Hinc est quod te de speciali dileccionis affectu in capellanum nostrum duximus assumendum volentes ut fervencius deum pro nobis exores etc. . . In cuius rei testimonium has nostras patentes literas nostrorum sigillorum etc. . . 61. Forma super recepcione sacrorum ordinum ad tytulum patrimonii. Arnestus etc. . notum facimus universis, quod N. filius P. . de S. . clericus in minoribus ordinibus constitutus nostre diocesis ad presenciam nostram accedens propria in persona coram nobis patentes literas abbatis monasterii . . nec non judicis et juratorum ibidem sigillorum appensione munitas ex- hibuit et ostendit, ex quarum inspeccione collegimus et tenore, quod idem clericus de patrimonio suo, in quo predicto fratri suo debito iure vere successit, ad valorem et estimacionem XXX sexag. noscitur obtinere, quodque de eodem patrimonio considerata regione et qualitate loci predicti et aliis circum- stanciis circa presens negocium oportunis potest et poterit con- grue sustentari, prout eciam super hoc sumus fide dignarum testimonio personarum huius rei plenam noticiam habencium verius et clarius informati. Quare vobis domino cancellario nostro et aliis, qui per nos super recepcione et examinacione ordinandorum sunt deputati, precipimus et mandamus, quatenus eundem clericum ad omnes sacros ordines, si eos recipere voluerit, statutis a canone temporibus ordinari et recipi faciatis. In cuius etc. . .
553 pietatis in sinu Abrahe valeant collocari prefatique fratres dictorum fidelium interveniente suffragio valeant suo laudabili proposito permanere. In quorum etc. . . 60. Forma recepcionis in capellanum. Arnestus etc. Dilecto nobis etc.. . salutem etc. Religionis observancia et alia probitatis opera, quibus persona tua lau- dabiliter commendatur, nec non servicia, que nobis fecisti dum in minoribus fuerimus constituti, nostrum merito inducunt affectum, ut personam tuam speciali benivolencia prosequamur. Hinc est quod te de speciali dileccionis affectu in capellanum nostrum duximus assumendum volentes ut fervencius deum pro nobis exores etc. . . In cuius rei testimonium has nostras patentes literas nostrorum sigillorum etc. . . 61. Forma super recepcione sacrorum ordinum ad tytulum patrimonii. Arnestus etc. . notum facimus universis, quod N. filius P. . de S. . clericus in minoribus ordinibus constitutus nostre diocesis ad presenciam nostram accedens propria in persona coram nobis patentes literas abbatis monasterii . . nec non judicis et juratorum ibidem sigillorum appensione munitas ex- hibuit et ostendit, ex quarum inspeccione collegimus et tenore, quod idem clericus de patrimonio suo, in quo predicto fratri suo debito iure vere successit, ad valorem et estimacionem XXX sexag. noscitur obtinere, quodque de eodem patrimonio considerata regione et qualitate loci predicti et aliis circum- stanciis circa presens negocium oportunis potest et poterit con- grue sustentari, prout eciam super hoc sumus fide dignarum testimonio personarum huius rei plenam noticiam habencium verius et clarius informati. Quare vobis domino cancellario nostro et aliis, qui per nos super recepcione et examinacione ordinandorum sunt deputati, precipimus et mandamus, quatenus eundem clericum ad omnes sacros ordines, si eos recipere voluerit, statutis a canone temporibus ordinari et recipi faciatis. In cuius etc. . .
Strana 554
554 62. Forma super divorcio (propter frigiditatem). Nos Johannes dictus Padwanus etc. universis . . cupimus fore notum, quod strenuo milite Raczkone de . . . in nostri presencia constituto et petente cum instancia, inter eum et A. natam V. . de . . . matrimonium non esse nec fuisse pronun- ciari darique sibi licenciam cum alia contrahendi, cum ipse cum ipsa nunquam effectus fuisset una caro, dicens eciam ipsam nunquam in eum consensisse. Et licet pater et alii amici hoc idem faterentur, nos tamen huic negocio tam celeri finem imponere pertimescentes certis et fide dignis personis dedimus in commissis, ut de hoc veritatem diligencius investigarent, qui inquisicione cum ea qua decuit diligencia et sollicitudine facta nos nedum literatorie sed eciam viva voce informarunt, se investigasse, prefatam A. nunquam in ipsum Raczkonem consensisse ymmo adhuc in dissensu perseverare primevo. Ad- vertentes igitur, quod coacte nupcie difficilem exitum habere consueverunt, nec eciam videntes aliquam racionem vel causam, quare dicte persone matrimonium doberent conservare, ideo dei nomine invocato presentibus pronunciamus, nullum vinculum legitimum matrimonium inter ipsos intervenisse nec per con- sequens aliquod fuisse matrimonium inter ipsos contractum dantes nichilominus et presentibus ipsi R. concedentes et A. cum alio seu aliis in domino licenciam nubendi. In cuius etc.. 63. Forma ut sacramentum eukaristie possit servari (in capella). Johannes dictus Padwanus etc. . nobili domine M. con- thorali domini N. de P. . salutem etc. Veniens ad nostram presenciam discretus vir N. plebanus de L., vester capellanus, nobis pro parte vestra exposuit, quod quia multe persone esse consueverunt in castro . . . que interdum infirmitate inopinata gravate et precipue noctis tempore decedere possunt sine s. eukaristie sacramento, quia tunc ad rectorem ecclesie paro- chialis de facili haberi non potest recursus, supplicans humi- liter et cum instancia, quod cum in castro predicto sit capella in honore beati V. . martyris dedicata, ut in ea corpus Christi
554 62. Forma super divorcio (propter frigiditatem). Nos Johannes dictus Padwanus etc. universis . . cupimus fore notum, quod strenuo milite Raczkone de . . . in nostri presencia constituto et petente cum instancia, inter eum et A. natam V. . de . . . matrimonium non esse nec fuisse pronun- ciari darique sibi licenciam cum alia contrahendi, cum ipse cum ipsa nunquam effectus fuisset una caro, dicens eciam ipsam nunquam in eum consensisse. Et licet pater et alii amici hoc idem faterentur, nos tamen huic negocio tam celeri finem imponere pertimescentes certis et fide dignis personis dedimus in commissis, ut de hoc veritatem diligencius investigarent, qui inquisicione cum ea qua decuit diligencia et sollicitudine facta nos nedum literatorie sed eciam viva voce informarunt, se investigasse, prefatam A. nunquam in ipsum Raczkonem consensisse ymmo adhuc in dissensu perseverare primevo. Ad- vertentes igitur, quod coacte nupcie difficilem exitum habere consueverunt, nec eciam videntes aliquam racionem vel causam, quare dicte persone matrimonium doberent conservare, ideo dei nomine invocato presentibus pronunciamus, nullum vinculum legitimum matrimonium inter ipsos intervenisse nec per con- sequens aliquod fuisse matrimonium inter ipsos contractum dantes nichilominus et presentibus ipsi R. concedentes et A. cum alio seu aliis in domino licenciam nubendi. In cuius etc.. 63. Forma ut sacramentum eukaristie possit servari (in capella). Johannes dictus Padwanus etc. . nobili domine M. con- thorali domini N. de P. . salutem etc. Veniens ad nostram presenciam discretus vir N. plebanus de L., vester capellanus, nobis pro parte vestra exposuit, quod quia multe persone esse consueverunt in castro . . . que interdum infirmitate inopinata gravate et precipue noctis tempore decedere possunt sine s. eukaristie sacramento, quia tunc ad rectorem ecclesie paro- chialis de facili haberi non potest recursus, supplicans humi- liter et cum instancia, quod cum in castro predicto sit capella in honore beati V. . martyris dedicata, ut in ea corpus Christi
Strana 555
555 eciam extra officium misse posset retineri. Nos enim, etsi in- veniamus sacris expressum canonibus, eukaristie sacramentum in crastinum reservari non debere, cum hoc fieri posse ad opus moriencium iuxta sacras canonum sancciones non negamus, devocione igitur vestra et causis superius expressis attentis concedimus per presentes, ut in altari capelle predicte in ali- quo vase decenti . . . possit retineri etc. . . 64. Nota de assignacione sepulture alicui ecclesie filiali. Arnestus etc. Quia A. de P. . et Jo. de . . . villarum homines propter distanciam parochialis ecclesie earundem, que est ante fores civitatis videlicet apud beatam . . . ipsam com- mode visitare non possunt nec ipsius recipere sepulturam, con- cedimus per presentes, ut in capella, que est in predicta villa, sepultura pro hominibus earundem duarum villarum habeatur et quod capella eadem cimiterium pro sepeliendis defunctis a data presencium in antea habeat et habere possit. Per hoc tamen intencionis nostre non est, predicte ecclesie . . . ante civitatem predictam in aliquo derogare seu novam parochiam in predicta villa . . . erigere, ymmo eandem capellam in eadem villa erectam filiam predicte parochialis ecclesie esse volumus et ipsam ad parochialem ecclesiam veluti ad matrem habere respectum. In cuius etc. . . 65. Mandatum ut plebani ad certam diem conveniant ad audiendum mandatum d. archiepiscopi. Arnestus etc. universis decanis, vicedecanis per nostram Pragensem diocesem constitutis salutem etc. . . . Sub pena excommunicacionis ac sub interminacione divini judicii firmiter iniungentes mandamus, quatenus omnes ecclesiarum plebanos, viceplebanos ceterosque ecclesiarum et capellarum rectores tam regulares quam seculares non exemptos in vestris decanatibus constitutos ad diem, locum et horam, quam lator presencium vobis duxerit assignandam convocetis in unum, ita quod dicte convocacioni omnes intersint propriis in personis non per ali- quos responsales nec se sub se aliqua quispiam sui archi- Archiv. Bd. LXI. II. Iälfto. 36
555 eciam extra officium misse posset retineri. Nos enim, etsi in- veniamus sacris expressum canonibus, eukaristie sacramentum in crastinum reservari non debere, cum hoc fieri posse ad opus moriencium iuxta sacras canonum sancciones non negamus, devocione igitur vestra et causis superius expressis attentis concedimus per presentes, ut in altari capelle predicte in ali- quo vase decenti . . . possit retineri etc. . . 64. Nota de assignacione sepulture alicui ecclesie filiali. Arnestus etc. Quia A. de P. . et Jo. de . . . villarum homines propter distanciam parochialis ecclesie earundem, que est ante fores civitatis videlicet apud beatam . . . ipsam com- mode visitare non possunt nec ipsius recipere sepulturam, con- cedimus per presentes, ut in capella, que est in predicta villa, sepultura pro hominibus earundem duarum villarum habeatur et quod capella eadem cimiterium pro sepeliendis defunctis a data presencium in antea habeat et habere possit. Per hoc tamen intencionis nostre non est, predicte ecclesie . . . ante civitatem predictam in aliquo derogare seu novam parochiam in predicta villa . . . erigere, ymmo eandem capellam in eadem villa erectam filiam predicte parochialis ecclesie esse volumus et ipsam ad parochialem ecclesiam veluti ad matrem habere respectum. In cuius etc. . . 65. Mandatum ut plebani ad certam diem conveniant ad audiendum mandatum d. archiepiscopi. Arnestus etc. universis decanis, vicedecanis per nostram Pragensem diocesem constitutis salutem etc. . . . Sub pena excommunicacionis ac sub interminacione divini judicii firmiter iniungentes mandamus, quatenus omnes ecclesiarum plebanos, viceplebanos ceterosque ecclesiarum et capellarum rectores tam regulares quam seculares non exemptos in vestris decanatibus constitutos ad diem, locum et horam, quam lator presencium vobis duxerit assignandam convocetis in unum, ita quod dicte convocacioni omnes intersint propriis in personis non per ali- quos responsales nec se sub se aliqua quispiam sui archi- Archiv. Bd. LXI. II. Iälfto. 36
Strana 556
556 diaconatus possit aut debeat de cadem convocacione absons excusare, mandatum nostrum omnino necessarium cum debita reverencia audituri et opere completuri, alioquin quicunque decanus se neglexerit in convocando vel plebanus in veniendo, noverit se penas supradictas incurrisse et tam acriter tales puniemus, quod aliis poterit cedere in exemplum. Datum etc.. 66. Forma de approbacione thabellionum. Arnestus etc. dilecto sibi in Christo filio . . . clerico nostre diocesis salutem in domino. Tibi cum te per certos examinatores per nos deputatos ad exercendum thabellionatus officium ydoneum reperimus, concedimus per presentes, ut officium huiusmodi iuxta literas r. domini . . . de . . . advocati dei gracia comitis palatini tibi datas et concessas libere exe- qui valeas atque possis prohibicione nostra nuper ex causis racionabilibus in contrarium facta non obstante, dantes tibi in testimonium etc. . . 67. Forma legittimandi. Karolus etc. universis presentis indulti seriem inspecturis imperialis culminis graciam et salutem. Sequentes studium vetuste prudencie condicionem pristinam cupimus coadiuvare nature, ut ingenuitatis ius in nostra re publica polleat et na- torum illegitime status inforior per beneficium restitucionis nostre natalibus adiutus exurgat. Sane N. fidelis et devoti nostri Jacobi de . . . Lunensis diocesis nati oblata culmini nostro peticio continebat, quod ipsum prefatus Ja. pater suus solutus de soluta suscepit, unde ad multa est inhabilis redditus tamquam macula illegitime nativitatis aspersus, propter quod idem Nicolaus cum devocionis spiritu celsitudini nostre suppli- cavit attencius, ut circa reparacionem status ipsius dignaremur benigne nostra providere clemencia et culpam, quam in hoc non ipse sed eius contraxere parentes benignius abolere. Nos igitur verentes nostre consideracionis intuitum quod ad nature primordia, que quando sola homines sanciebat antequam scripte provenirent leges, inter naturalos et legitimos non distinxit, quodque origo inhabilis non eius qui nascitur sed gingnentis
556 diaconatus possit aut debeat de cadem convocacione absons excusare, mandatum nostrum omnino necessarium cum debita reverencia audituri et opere completuri, alioquin quicunque decanus se neglexerit in convocando vel plebanus in veniendo, noverit se penas supradictas incurrisse et tam acriter tales puniemus, quod aliis poterit cedere in exemplum. Datum etc.. 66. Forma de approbacione thabellionum. Arnestus etc. dilecto sibi in Christo filio . . . clerico nostre diocesis salutem in domino. Tibi cum te per certos examinatores per nos deputatos ad exercendum thabellionatus officium ydoneum reperimus, concedimus per presentes, ut officium huiusmodi iuxta literas r. domini . . . de . . . advocati dei gracia comitis palatini tibi datas et concessas libere exe- qui valeas atque possis prohibicione nostra nuper ex causis racionabilibus in contrarium facta non obstante, dantes tibi in testimonium etc. . . 67. Forma legittimandi. Karolus etc. universis presentis indulti seriem inspecturis imperialis culminis graciam et salutem. Sequentes studium vetuste prudencie condicionem pristinam cupimus coadiuvare nature, ut ingenuitatis ius in nostra re publica polleat et na- torum illegitime status inforior per beneficium restitucionis nostre natalibus adiutus exurgat. Sane N. fidelis et devoti nostri Jacobi de . . . Lunensis diocesis nati oblata culmini nostro peticio continebat, quod ipsum prefatus Ja. pater suus solutus de soluta suscepit, unde ad multa est inhabilis redditus tamquam macula illegitime nativitatis aspersus, propter quod idem Nicolaus cum devocionis spiritu celsitudini nostre suppli- cavit attencius, ut circa reparacionem status ipsius dignaremur benigne nostra providere clemencia et culpam, quam in hoc non ipse sed eius contraxere parentes benignius abolere. Nos igitur verentes nostre consideracionis intuitum quod ad nature primordia, que quando sola homines sanciebat antequam scripte provenirent leges, inter naturalos et legitimos non distinxit, quodque origo inhabilis non eius qui nascitur sed gingnentis
Strana 557
557 est vicium et quod augere rem publicam expedit et multis legitimis hominibus frequentari, eundem N. de cuius fide et moribus ac dicti Jacobi genitoris sui nonnullis virtutibus pro- merentibus apud serenitatem nostram laudabilia fide dignorum fidelia testimonia perhibentur, plene et graciose restitucionis beneficio integramus et legitimamus ad omnes actus legitimos non subsistit, ut ipse et Nicolaus ad legitimorum consorcium privilegio nostre reintegracionis adiutus et natalium splendore lustratus ad honores, dignitates et gracias se habilem inveniat et capacem huic nostre majestatis indulto, quod de mera nostra consciencia procedit, lege et constitucione non obstante con- traria. In cuius etc. . . 68. Nota audiendi confessiones. Arnestus etc. . Cum religiosi viri fratres . . . et . . . conventualis domus fratrum predicatorum in Egra Ratisponensis diocesis, exhibitores presencium, sint nobis per religiosum virum fratrem . . . priorem dicte domus fratrum predicatorum in Egra pro audiendis confessionibus presentati, quare vobis . . . decano . . . nec non omnibus et singulis plebanis vel eorum vicesgerentibus infra terminos domus fratrum predica- torum nostre diocesis constitutis in virtute s. obediencie man- damus, quatenus ipsos fratres non impediatis, quominus con- fessiones Christi fidelium sibi confiteri volencium infra hinc et festum . . . venturum de proximo possint audire ipsisque iniungere penitenciam salutarem, nullam tamen per hoc nobis in casibus a jure reservatis dictos fratres dicimus habere pote- statem nisi aliud constaret de nostre beneplacito voluntatis. Datum etc. . . 69. Nota super eodem. Arnestus etc. Cum religiosi viri . . . (ut supra) speciale mandatum ab .. habente pro audiendis confessionibus presen- tati petente, ipsos admitti iuxta decretalem per felicis record. d. Bonifacium papam VIII. editam, que incipit: Super kathe- dram etc. Quare vobis decano . . et aliis plebanis et vice- plebanis nostre diocesis intimamus, ut infra terminos, quos 36*
557 est vicium et quod augere rem publicam expedit et multis legitimis hominibus frequentari, eundem N. de cuius fide et moribus ac dicti Jacobi genitoris sui nonnullis virtutibus pro- merentibus apud serenitatem nostram laudabilia fide dignorum fidelia testimonia perhibentur, plene et graciose restitucionis beneficio integramus et legitimamus ad omnes actus legitimos non subsistit, ut ipse et Nicolaus ad legitimorum consorcium privilegio nostre reintegracionis adiutus et natalium splendore lustratus ad honores, dignitates et gracias se habilem inveniat et capacem huic nostre majestatis indulto, quod de mera nostra consciencia procedit, lege et constitucione non obstante con- traria. In cuius etc. . . 68. Nota audiendi confessiones. Arnestus etc. . Cum religiosi viri fratres . . . et . . . conventualis domus fratrum predicatorum in Egra Ratisponensis diocesis, exhibitores presencium, sint nobis per religiosum virum fratrem . . . priorem dicte domus fratrum predicatorum in Egra pro audiendis confessionibus presentati, quare vobis . . . decano . . . nec non omnibus et singulis plebanis vel eorum vicesgerentibus infra terminos domus fratrum predica- torum nostre diocesis constitutis in virtute s. obediencie man- damus, quatenus ipsos fratres non impediatis, quominus con- fessiones Christi fidelium sibi confiteri volencium infra hinc et festum . . . venturum de proximo possint audire ipsisque iniungere penitenciam salutarem, nullam tamen per hoc nobis in casibus a jure reservatis dictos fratres dicimus habere pote- statem nisi aliud constaret de nostre beneplacito voluntatis. Datum etc. . . 69. Nota super eodem. Arnestus etc. Cum religiosi viri . . . (ut supra) speciale mandatum ab .. habente pro audiendis confessionibus presen- tati petente, ipsos admitti iuxta decretalem per felicis record. d. Bonifacium papam VIII. editam, que incipit: Super kathe- dram etc. Quare vobis decano . . et aliis plebanis et vice- plebanis nostre diocesis intimamus, ut infra terminos, quos 36*
Strana 558
558 dicti fratres de Egra in nostra Pragensi diocesi obtinere noscuntur, ipsos admittere valeatis ad faciendum et exercendum ea, que per dictam constitucionem fratribus dicti ordinis sunt concessa, per presentes tamen literas in casibus nobis a jure reservatis dictos fratres nullam habere dicimus potestatem. Datum etc. . . 70. (Testandi libertas.) Honorabili viro etc. . Attendentes tue devocionis affectum nec non obsequiosa servicia, que nobis hactenus intenta solli- citudine impendisti, ea propter volentes votis tuis annuere iuxta posse tibi testandi ac testamentum condendi nec non ordinandi et disponendi de omnibus et singulis bonis et rebus tuis mobilibus et immobilibus ad te racione quacunque per- tinentibus pro tue libito voluntatis plenam auctoritate ordinaria qua fungimur tenore presencium licenciam concedimus et liberam facultatem. 71. (Forma electionis per compromissum ad scolastriam.) Venerabili in Christo patri et domino nostro Arnesto etc.. Plichta decanus, Johannes Pauli, Welco etc. . totumque capi- tulum vestre s. Pragensis ecclesie omnem quam possunt reve- renciam et honorem. Nuper scolastria per mei decani assecu- cionem decanatus predicti vacante nos videntes eidem scolastrie in suis juribus et facultatibus ox vacacione diutina grave dispendium imminere, citatis omnibus, qui eleccioni de futuro scolastico faciende valuerunt et potuerunt de consuetudine alias de jure comode interesse terminum assignavimus competentem, videlicet diem duodecimam mensis Julii anni presentis, quo termino veniente nos in loco refectorii annexo dicte nostre ecclesie, in quo capitula nostra communiter celebrari consucvi- mus, recipere curavimus de eleccione futuri scolastici tracta- turi. Tandem post discussiones multiplices et tractatus inter 1 Wahrscheinlich 1358, denn in diesem Jahre wurde der frühere Schola- stions Plichta zum Decan gewählt (nach dem Tode Przedwoj's). Vgl. Confirm. X. 7.
558 dicti fratres de Egra in nostra Pragensi diocesi obtinere noscuntur, ipsos admittere valeatis ad faciendum et exercendum ea, que per dictam constitucionem fratribus dicti ordinis sunt concessa, per presentes tamen literas in casibus nobis a jure reservatis dictos fratres nullam habere dicimus potestatem. Datum etc. . . 70. (Testandi libertas.) Honorabili viro etc. . Attendentes tue devocionis affectum nec non obsequiosa servicia, que nobis hactenus intenta solli- citudine impendisti, ea propter volentes votis tuis annuere iuxta posse tibi testandi ac testamentum condendi nec non ordinandi et disponendi de omnibus et singulis bonis et rebus tuis mobilibus et immobilibus ad te racione quacunque per- tinentibus pro tue libito voluntatis plenam auctoritate ordinaria qua fungimur tenore presencium licenciam concedimus et liberam facultatem. 71. (Forma electionis per compromissum ad scolastriam.) Venerabili in Christo patri et domino nostro Arnesto etc.. Plichta decanus, Johannes Pauli, Welco etc. . totumque capi- tulum vestre s. Pragensis ecclesie omnem quam possunt reve- renciam et honorem. Nuper scolastria per mei decani assecu- cionem decanatus predicti vacante nos videntes eidem scolastrie in suis juribus et facultatibus ox vacacione diutina grave dispendium imminere, citatis omnibus, qui eleccioni de futuro scolastico faciende valuerunt et potuerunt de consuetudine alias de jure comode interesse terminum assignavimus competentem, videlicet diem duodecimam mensis Julii anni presentis, quo termino veniente nos in loco refectorii annexo dicte nostre ecclesie, in quo capitula nostra communiter celebrari consucvi- mus, recipere curavimus de eleccione futuri scolastici tracta- turi. Tandem post discussiones multiplices et tractatus inter 1 Wahrscheinlich 1358, denn in diesem Jahre wurde der frühere Schola- stions Plichta zum Decan gewählt (nach dem Tode Przedwoj's). Vgl. Confirm. X. 7.
Strana 559
559 nos prehabitos placuit nobis omnibus et singulis nemine penitus discrepante, per viam compromissi procedere et ipsi scolastrie de persona ydonea providere. Quo facto honorabiles viros dominos Plichtam decanum, Hinconem Habardum de Malowar ac P(rzibiconem) archidiaconum Bielinensem, canonicos nostre ecclesie memorate concorditer et unanimiter pro compromissariis elegimus dantes eisdem plenam et liberam potestatem eligendi scolasticum et eidem scolastrie de persona idonea providendi, ita videlicet, ut quem ipsi compromissarii ex se ipsis vel de capitulo nostro ducentur eligendum illum pro scolastico nostro dicteque nostre ecclesie habere procul dubio deberemus, eisdem autem compromissariis compromissum huiusmodi in se sponte suscipientibus dirigente mentes eorum domino, qui dux homi- num est et via, invocata spiritus s. gracia prefati domini com- promissarii in honorabilem virum dominum Benessium de . . . virum utique sufficientem et ydoneum, moribus et vita com- mendatum et in spiritualibus et temporalibus circumspectum consenserunt ac eum in scolasticum Pragensem elegerunt, pre- fatus d. Plychta decanus secundum formam in compromisso expressam voluntate et consensu predictorum collegarum suorum accedentibus et consencientibus ipsum elegit presentibus com- promissariis suis supradictis in omnium nostrum presencia in hunc modum: In nomine patris et filii et spiritus s. Amen. Quia vacante scolastria ecclesie Pragensis placuit omnibus et singulis prelatis et canonicis predicte ecclesie Pragensis capi- tulum facientibus per formam compromissi simpliciter de scola- stico eidem ecclesic providere michique Plychte decano ac dominis suprascriptis Hynconi Habardo de . . et P. archi- diacono Belinensi canonicis predicte Pragensis ecclesie meis sociis potestatem plenam et liberam eligendi dederunt et ipsi ecclosie de scolastico providendi, nos post diversos tractatus personarum multiplicium finaliter divina favente clemencia gracia in dominum Benessium de C. 1 canonicum dicte nostre Pragensis ecclesie duximus concorditer vota nostra, virum utique providum et discretum vita et moribus merito commen- dandum ac in spiritualibus et temporalibus circumspectum, unde ego Plychta decanus vice mea et dictorum collegarum 1 Beness de Crawar. — Im Jahre 1362 wird bereits als Scholasticus Nicolaus genannt.
559 nos prehabitos placuit nobis omnibus et singulis nemine penitus discrepante, per viam compromissi procedere et ipsi scolastrie de persona ydonea providere. Quo facto honorabiles viros dominos Plichtam decanum, Hinconem Habardum de Malowar ac P(rzibiconem) archidiaconum Bielinensem, canonicos nostre ecclesie memorate concorditer et unanimiter pro compromissariis elegimus dantes eisdem plenam et liberam potestatem eligendi scolasticum et eidem scolastrie de persona idonea providendi, ita videlicet, ut quem ipsi compromissarii ex se ipsis vel de capitulo nostro ducentur eligendum illum pro scolastico nostro dicteque nostre ecclesie habere procul dubio deberemus, eisdem autem compromissariis compromissum huiusmodi in se sponte suscipientibus dirigente mentes eorum domino, qui dux homi- num est et via, invocata spiritus s. gracia prefati domini com- promissarii in honorabilem virum dominum Benessium de . . . virum utique sufficientem et ydoneum, moribus et vita com- mendatum et in spiritualibus et temporalibus circumspectum consenserunt ac eum in scolasticum Pragensem elegerunt, pre- fatus d. Plychta decanus secundum formam in compromisso expressam voluntate et consensu predictorum collegarum suorum accedentibus et consencientibus ipsum elegit presentibus com- promissariis suis supradictis in omnium nostrum presencia in hunc modum: In nomine patris et filii et spiritus s. Amen. Quia vacante scolastria ecclesie Pragensis placuit omnibus et singulis prelatis et canonicis predicte ecclesie Pragensis capi- tulum facientibus per formam compromissi simpliciter de scola- stico eidem ecclesic providere michique Plychte decano ac dominis suprascriptis Hynconi Habardo de . . et P. archi- diacono Belinensi canonicis predicte Pragensis ecclesie meis sociis potestatem plenam et liberam eligendi dederunt et ipsi ecclosie de scolastico providendi, nos post diversos tractatus personarum multiplicium finaliter divina favente clemencia gracia in dominum Benessium de C. 1 canonicum dicte nostre Pragensis ecclesie duximus concorditer vota nostra, virum utique providum et discretum vita et moribus merito commen- dandum ac in spiritualibus et temporalibus circumspectum, unde ego Plychta decanus vice mea et dictorum collegarum 1 Beness de Crawar. — Im Jahre 1362 wird bereits als Scholasticus Nicolaus genannt.
Strana 560
560 seu sociorum meorum ac de mandato ipsorum nomineque et vice dicti nostri capituli predictum dominum Benessium eligo in scolasticum ecclesie Pragensis nostre et eidem ecclesie pro- video de eodem. Dicta quoque eleccione sic canonice et solemp- niter celebrata et publicata ipsaque per nos omnes unanimiter recepta et approbata, idem clectus qui presens aderat eleccione eadem sibi presentata nobis, ut eidem consentiret ipsum hor- tantibus, timens divine disposicioni contraire, invocato divine pietatis auxilio humiliter votis nostris assensit, cleccionem ipsam onusque dicte scolastrie ad honorem doi ac gloriose genitricis eius virginis Marie et beatorum martirum Viti, Venceslai atque Adalberti, patronorum dicte nostre ecclesie suscipions et accep- tans tam timide quam devote. Vestre igitur reverende pater- nitati humili prece duximus suplicandum, quatenus eleccionem ipsam sic rite et racionabiliter celebratam approbare ot electo, prout ad vestrum spectat officium, munus confirmacionis digne- mini impertire, quodque ut sic ipse auctore deo nobis et pre- dicte scolastrie preesse valeat et prodesse. Ut autem vota nostra in predictis omnibus et singulis concordasse noveritis, pater- nitati vestre hoc canonicum decretum transmittimus sigillo nostri capituli roboratum. Actum et datum etc. . . 72. (Procuracio ut detur.) Petrus dei et apostolice sedis gracia episcopus Valtera- nensis 1 eiusdem sedis nuncius honorabili viro officiali Pragensi salutem in domino. Cum sanctissimus in Christo pater et do- minus d. Urbanus etc. papa V. pro quibusdam arduis ecclesie Romane negociis ad Ytalie, Almanie ac Ungarie et Boemie partes nos duxerit destinandum et ordinaverit, quod nobis octo flor. auri singulis diebus per personas occlesiasticas, per qua- rum loca nos contigerit declinare, pro expensis nobis necessariis 1 Petrus Bischof von Volterra wurde im Januar 1363 vom Papst Urban V. an Karl IV. abgeschickt. (Am 14. Juni 1363 nimimt Karl IV. auf Bitten des Bischofs Peter von Volterra den vou dessen Vorgänger Philipp ein- gelegten Protest an. Huber, Reg. 3958.) Während seines Aufenthaltes in Prag wurde er zum Bischofe von Florenz ernannt. Vgl. die nachfol- genden zwei Formeln. — Dazu auch Process. Vl. 4.
560 seu sociorum meorum ac de mandato ipsorum nomineque et vice dicti nostri capituli predictum dominum Benessium eligo in scolasticum ecclesie Pragensis nostre et eidem ecclesie pro- video de eodem. Dicta quoque eleccione sic canonice et solemp- niter celebrata et publicata ipsaque per nos omnes unanimiter recepta et approbata, idem clectus qui presens aderat eleccione eadem sibi presentata nobis, ut eidem consentiret ipsum hor- tantibus, timens divine disposicioni contraire, invocato divine pietatis auxilio humiliter votis nostris assensit, cleccionem ipsam onusque dicte scolastrie ad honorem doi ac gloriose genitricis eius virginis Marie et beatorum martirum Viti, Venceslai atque Adalberti, patronorum dicte nostre ecclesie suscipions et accep- tans tam timide quam devote. Vestre igitur reverende pater- nitati humili prece duximus suplicandum, quatenus eleccionem ipsam sic rite et racionabiliter celebratam approbare ot electo, prout ad vestrum spectat officium, munus confirmacionis digne- mini impertire, quodque ut sic ipse auctore deo nobis et pre- dicte scolastrie preesse valeat et prodesse. Ut autem vota nostra in predictis omnibus et singulis concordasse noveritis, pater- nitati vestre hoc canonicum decretum transmittimus sigillo nostri capituli roboratum. Actum et datum etc. . . 72. (Procuracio ut detur.) Petrus dei et apostolice sedis gracia episcopus Valtera- nensis 1 eiusdem sedis nuncius honorabili viro officiali Pragensi salutem in domino. Cum sanctissimus in Christo pater et do- minus d. Urbanus etc. papa V. pro quibusdam arduis ecclesie Romane negociis ad Ytalie, Almanie ac Ungarie et Boemie partes nos duxerit destinandum et ordinaverit, quod nobis octo flor. auri singulis diebus per personas occlesiasticas, per qua- rum loca nos contigerit declinare, pro expensis nobis necessariis 1 Petrus Bischof von Volterra wurde im Januar 1363 vom Papst Urban V. an Karl IV. abgeschickt. (Am 14. Juni 1363 nimimt Karl IV. auf Bitten des Bischofs Peter von Volterra den vou dessen Vorgänger Philipp ein- gelegten Protest an. Huber, Reg. 3958.) Während seines Aufenthaltes in Prag wurde er zum Bischofe von Florenz ernannt. Vgl. die nachfol- genden zwei Formeln. — Dazu auch Process. Vl. 4.
Strana 561
561 assignentur secundum quod in literis apostolicis super hoc con- fectis nobisque exhibitis plenius continetur, quarum tenor talis est: �Urbanus ctc. . venerabilibus fratribus patriarchis, archi- episcopis et episcopis ac dilectis filiis electis abbatibus, priori- bus, decanis, prepositis, archidiaconis, archipresbyteris, plebanis, rectoribus et aliis ecclesiarum et monasteriorum prelatis, ipsorum vices gerentibus ac capitulis et conventibus ecclesiarum et monasteriorum ipsorum, ceterisque personis ecclesiasticis secu- laribus et regularibus, exemptis et non exemptis, Cisterciensis, Cluniacensis, Cartusionsis, Premonstratensis, Camaldulensis, ss. Benedicti et Augustini et aliorum ordinum et domorum, hospitalis s. Johannis Jerosolimitani, s. Marie Theutonicorum et humiliatorum magistris, prioribus et preceptoribus, ad quos presentes litere pervenerint sulutem etc. . Cum venerabilem etc. Petrum episcopum Valteranensem, apostolice sedis nuncium, latorem presencium, pro quibusdam negociis sibi per nos con- cessis ad partes Ytalie, Almanie, et Ungarie ac Boemie par- tibus destinemus, universitatem vestram rogamus et hortamur attente per apostolica scripta mandantes, quatenus eundem episcopum, cum per partes vestras transitum fecorit, ob reve- renciam apostolice sedis et nostram benigne et honeste trac- tantes sibi quamdiu in huiusmodi negociorum prosecucione fuerit diebus singulis in octo flor. auri pro expensis suis ne- cessariis et de securo conductu nec non de eveccionibus opor- tunis, si sue forsan in via decesserint vel defecerint aut alias fuerint impedite, cum super premissis per eundem episcopum vel eius nuncium fueritis requisiti, vobis tamen quam primum commode fieri poterit eveccionibus restituendis eisdem in eundo, morando et redeundo liberaliter providere curetis. Et si forsan eundem episcopum in aliquibus terris sive locis vestris ex aliqua causa maximam moram trahere contigerit, volumus, quod non solum vos prelati et persone ecclesiastice terrarum et locorum ipsorum sed eciam vos patriarche, archiepiscopi et episcopi etc. . . ac persone ecclesiastice quecunque religiose et seculares ac ecclesiarum et monasteriorum capitula et con- ventus etc. . . (wie oben) sicut idem episcopus pro huiusmodi dividendis et facilius supportandis honoribus expedire viderit, in provisionibus et subvencionibus huiusmodi contribuatis, sic itaque mandatum nostrum huiusmodi efficaciter adimplere curetis, quod devocionem vestram commendare merito valeamus.
561 assignentur secundum quod in literis apostolicis super hoc con- fectis nobisque exhibitis plenius continetur, quarum tenor talis est: �Urbanus ctc. . venerabilibus fratribus patriarchis, archi- episcopis et episcopis ac dilectis filiis electis abbatibus, priori- bus, decanis, prepositis, archidiaconis, archipresbyteris, plebanis, rectoribus et aliis ecclesiarum et monasteriorum prelatis, ipsorum vices gerentibus ac capitulis et conventibus ecclesiarum et monasteriorum ipsorum, ceterisque personis ecclesiasticis secu- laribus et regularibus, exemptis et non exemptis, Cisterciensis, Cluniacensis, Cartusionsis, Premonstratensis, Camaldulensis, ss. Benedicti et Augustini et aliorum ordinum et domorum, hospitalis s. Johannis Jerosolimitani, s. Marie Theutonicorum et humiliatorum magistris, prioribus et preceptoribus, ad quos presentes litere pervenerint sulutem etc. . Cum venerabilem etc. Petrum episcopum Valteranensem, apostolice sedis nuncium, latorem presencium, pro quibusdam negociis sibi per nos con- cessis ad partes Ytalie, Almanie, et Ungarie ac Boemie par- tibus destinemus, universitatem vestram rogamus et hortamur attente per apostolica scripta mandantes, quatenus eundem episcopum, cum per partes vestras transitum fecorit, ob reve- renciam apostolice sedis et nostram benigne et honeste trac- tantes sibi quamdiu in huiusmodi negociorum prosecucione fuerit diebus singulis in octo flor. auri pro expensis suis ne- cessariis et de securo conductu nec non de eveccionibus opor- tunis, si sue forsan in via decesserint vel defecerint aut alias fuerint impedite, cum super premissis per eundem episcopum vel eius nuncium fueritis requisiti, vobis tamen quam primum commode fieri poterit eveccionibus restituendis eisdem in eundo, morando et redeundo liberaliter providere curetis. Et si forsan eundem episcopum in aliquibus terris sive locis vestris ex aliqua causa maximam moram trahere contigerit, volumus, quod non solum vos prelati et persone ecclesiastice terrarum et locorum ipsorum sed eciam vos patriarche, archiepiscopi et episcopi etc. . . ac persone ecclesiastice quecunque religiose et seculares ac ecclesiarum et monasteriorum capitula et con- ventus etc. . . (wie oben) sicut idem episcopus pro huiusmodi dividendis et facilius supportandis honoribus expedire viderit, in provisionibus et subvencionibus huiusmodi contribuatis, sic itaque mandatum nostrum huiusmodi efficaciter adimplere curetis, quod devocionem vestram commendare merito valeamus.
Strana 562
562 Aliquin sentenciam quam idem episcopus por se vel alium rite tulerit in rebelles, super quo sibi plenam tenore presencium concedimus facultatem, ratam habebimus et faciemus auctore domino usque ad satisfaccionem condignam inviolabiliter obser- vari, non obstante si vobis aut quibusvis aliis communiter vel divisim a sede predicta sit indultum, quod nunciis sedis eius- dem procuracionem aliquam exhibere vel in ipso contribuere, nisi ad vos declinaverint, minime teneamini et ad id compelli autque interdici, suspendi vel excommunicari non possitis, per literas apostolicas, que de indulto huiusmodi ac toto eius tenore plenam et expressam non fecerint mencionem et quibuscunque privilegiis et indulgenciis quibuscunque personis, locis, ordini- bus sub quacunque forma vel expressione verborum ab eadem sede concessis, de quibus quorumque totis tenoribus in nostris literis mencio sit habenda et per que presentis mandati nostri effectus valeat quomodolibet impediri. Datum Avinioni etc. . . Ideoque vobis presencium auctoritate mandamus, quatenus ducentos quinquaginta flor. auri pro parte solucionis sive pro- curacionis nobis debite racione nostre nunciacionis pro tempore, quo nuper de Ungarie regno nostre nunciacionis officium exer- cendo in civitate et diocese Pragensi fuimus prout adhuc sumus, nec non florenum auri unum notario nostro pro scrip- tura solvatis nobis infra sex, quos vobis pro monicione cano- nica et termino peremptorio assignamus (sic). Verum quia post requisicionem huiusmodi nobis factam die dat. presencium pro- dictos ducentos quiquaginta florenos auri nomine prefati reve- rendi patris d. archiepiscopi Pragensis nobis fuerint integraliter persoluti et attendentes, quod alias pronunciacione huiusmodi fuimus et a prefato reverendo patre d. Pragensi archiepiscopo magnam summam pecunie habuimus, ut nunc huiusmodi provi- sionum et subvencionum onera per vos facilius supportentur, ne clerus nostrarum (sic, vestrarum) civitatis et diocesis plus debito sit gravatus, quia onus in partes divisum facilius sup- portatur, contributorem ad contribuendum una vobiscum in provisionibus et subvencionibus supradictis reverendum in Christo patrem dominum episcopum Rat(isbonensem) eiusque civitatis et diocesis clerum vobis damus et eciam assignamus ita videlicet, quod ab eodem ducentos florenos auri et florenum unum notario nostro pro scriptura una cciam cum iustis et moderatis expensis, quas propter hoc duntaxat nos subire
562 Aliquin sentenciam quam idem episcopus por se vel alium rite tulerit in rebelles, super quo sibi plenam tenore presencium concedimus facultatem, ratam habebimus et faciemus auctore domino usque ad satisfaccionem condignam inviolabiliter obser- vari, non obstante si vobis aut quibusvis aliis communiter vel divisim a sede predicta sit indultum, quod nunciis sedis eius- dem procuracionem aliquam exhibere vel in ipso contribuere, nisi ad vos declinaverint, minime teneamini et ad id compelli autque interdici, suspendi vel excommunicari non possitis, per literas apostolicas, que de indulto huiusmodi ac toto eius tenore plenam et expressam non fecerint mencionem et quibuscunque privilegiis et indulgenciis quibuscunque personis, locis, ordini- bus sub quacunque forma vel expressione verborum ab eadem sede concessis, de quibus quorumque totis tenoribus in nostris literis mencio sit habenda et per que presentis mandati nostri effectus valeat quomodolibet impediri. Datum Avinioni etc. . . Ideoque vobis presencium auctoritate mandamus, quatenus ducentos quinquaginta flor. auri pro parte solucionis sive pro- curacionis nobis debite racione nostre nunciacionis pro tempore, quo nuper de Ungarie regno nostre nunciacionis officium exer- cendo in civitate et diocese Pragensi fuimus prout adhuc sumus, nec non florenum auri unum notario nostro pro scrip- tura solvatis nobis infra sex, quos vobis pro monicione cano- nica et termino peremptorio assignamus (sic). Verum quia post requisicionem huiusmodi nobis factam die dat. presencium pro- dictos ducentos quiquaginta florenos auri nomine prefati reve- rendi patris d. archiepiscopi Pragensis nobis fuerint integraliter persoluti et attendentes, quod alias pronunciacione huiusmodi fuimus et a prefato reverendo patre d. Pragensi archiepiscopo magnam summam pecunie habuimus, ut nunc huiusmodi provi- sionum et subvencionum onera per vos facilius supportentur, ne clerus nostrarum (sic, vestrarum) civitatis et diocesis plus debito sit gravatus, quia onus in partes divisum facilius sup- portatur, contributorem ad contribuendum una vobiscum in provisionibus et subvencionibus supradictis reverendum in Christo patrem dominum episcopum Rat(isbonensem) eiusque civitatis et diocesis clerum vobis damus et eciam assignamus ita videlicet, quod ab eodem ducentos florenos auri et florenum unum notario nostro pro scriptura una cciam cum iustis et moderatis expensis, quas propter hoc duntaxat nos subire
Strana 563
563 contigerit, super quo vestram conscienciam oneramus, petere et exigere, ipsum si rebellis extiterit per censuram ecclesia- sticam compellere valeatis, absolucionem quoque illis vel illorum, qui nostras sentoncias occasione retardate solucionis vel rebel- lionis incurrerint vobis tantummodo reservantes. Datum etc... 73. (Provisio expensarum pro legato.) Reverendo in Christo patri domino . . . dei gracia archi- episcopo Magdeburgensi et . . . eius vicario, officiali, thezau- rario, receptori vel eorum locum tenentibus capituloque et singulis canonicis Magdeburgensis ecclesie supradicte Petrus eadem gracia olim Walteranensis nunc Florentinensis episcopus, apostolice sedis nuncius, salutem etc. . . . Cum sanctissimus in Christo pater etc. d. Urbanus papa V. etc. . . . (v. 72.). Verum quia nos Petrus episcopus et nuncius supradictus in civitate et diocese Pragensi per LXXIVor dies et amplius moram fecimus nostre nunciacionis officium exercendo, acce- denteque eciam, quod idem tempus reverendi in Christo patres G. 1 episcopus Aquensis et S 2 generalis ordinis predicatorum dicte apostolice sedis nuncii, in dictis Pragensi civitate et diocese moram traxerunt et racione dicte nunciacionis pro dictis . . . . (74) diebus rev. pater d. Arnestus archiepiscopus Pragensis nobis integraliter solvi fecit, ut igitur clerus eius- dem civitatis et diocesis Pragensis plus debito sit gravatus, quia onus in partes divisum facilius supportatur, contributorem ad contribuendum unacum d. Pragensi episcopo memorato et aliis contributoribus sibi datis in provisionibus et subvencionibus supradictis pro ducentis quinquaginta flor. auri, vos vestram- que civitatem et diocesis clerum eidem damus et assignamus. Ideoque vobis et vestrum cuilibet auctoritate apostolica supra- dicta nobis in hac parte commissa mandamus, quatenus pre- dictos ducentos et quinquaginta florenos auri et VII gr. boemi- 1 Guido, wird in der Urkunde dd. 8. Februar 1364 als Zeuge angeführt. — Huber, Reg. 4009. 2 Simon, Meister des Predigerordens. Derselbe wird bereits als Zeuge an- geführt in der Urkunde Karls IV. dd. Prag. 26. August 1355 (Huber, Reg. 2233). Ende November 1358 kam er wieder als päpstlicher Legat nach Prag. Tomek III. 289. — Vgl. auch die nachfolgende Formel.
563 contigerit, super quo vestram conscienciam oneramus, petere et exigere, ipsum si rebellis extiterit per censuram ecclesia- sticam compellere valeatis, absolucionem quoque illis vel illorum, qui nostras sentoncias occasione retardate solucionis vel rebel- lionis incurrerint vobis tantummodo reservantes. Datum etc... 73. (Provisio expensarum pro legato.) Reverendo in Christo patri domino . . . dei gracia archi- episcopo Magdeburgensi et . . . eius vicario, officiali, thezau- rario, receptori vel eorum locum tenentibus capituloque et singulis canonicis Magdeburgensis ecclesie supradicte Petrus eadem gracia olim Walteranensis nunc Florentinensis episcopus, apostolice sedis nuncius, salutem etc. . . . Cum sanctissimus in Christo pater etc. d. Urbanus papa V. etc. . . . (v. 72.). Verum quia nos Petrus episcopus et nuncius supradictus in civitate et diocese Pragensi per LXXIVor dies et amplius moram fecimus nostre nunciacionis officium exercendo, acce- denteque eciam, quod idem tempus reverendi in Christo patres G. 1 episcopus Aquensis et S 2 generalis ordinis predicatorum dicte apostolice sedis nuncii, in dictis Pragensi civitate et diocese moram traxerunt et racione dicte nunciacionis pro dictis . . . . (74) diebus rev. pater d. Arnestus archiepiscopus Pragensis nobis integraliter solvi fecit, ut igitur clerus eius- dem civitatis et diocesis Pragensis plus debito sit gravatus, quia onus in partes divisum facilius supportatur, contributorem ad contribuendum unacum d. Pragensi episcopo memorato et aliis contributoribus sibi datis in provisionibus et subvencionibus supradictis pro ducentis quinquaginta flor. auri, vos vestram- que civitatem et diocesis clerum eidem damus et assignamus. Ideoque vobis et vestrum cuilibet auctoritate apostolica supra- dicta nobis in hac parte commissa mandamus, quatenus pre- dictos ducentos et quinquaginta florenos auri et VII gr. boemi- 1 Guido, wird in der Urkunde dd. 8. Februar 1364 als Zeuge angeführt. — Huber, Reg. 4009. 2 Simon, Meister des Predigerordens. Derselbe wird bereits als Zeuge an- geführt in der Urkunde Karls IV. dd. Prag. 26. August 1355 (Huber, Reg. 2233). Ende November 1358 kam er wieder als päpstlicher Legat nach Prag. Tomek III. 289. — Vgl. auch die nachfolgende Formel.
Strana 564
564 cal. notario nostro pro scriptura absque contradiccione et rebellione quacunque infra decem dies a die presentacionis et requisicionis vobis vel alicui vestrum ex parte ipsius d. archi- episcopi Pragensis facte continue numerandos, quas decem dies vobis et vestrum cuilibet pro termino peremptorio ac monicione canonica assignamus, eidem d. archiepiscopo vel eius nuncio ad hoc deputato integraliter persolvatis, alioquin in vos . . . inter- dicti ab ingressu ecclesie sentenciam et si per alios tres dies pre- dictos decem immediate sequentes suspensionem ab officio et si per alios tres predictos XIII immediate subsequentes predictas sentencias, quod absit, animo sustinueritis indurato ac eciam in prefatos vicarium, officialem, thezaurarium, receptorem et locumtenentes ac in singulos canonicos ipsius ecclesie dicta canonica monicione premissa in hiis scriptis excommunicacionis et in capitulum eiusdem ecclesie suspensionem et in ecclesiam ipsam interdicti sentencias ferimus ac eciam promulgamus, aggravacionem autem harum sentenciarum, si rebelles quod absit fueritis, officiali eiusdem d. archiepiscopi Pragensis aucto- ritate apostolica supradicta committimus per presentes ac abso- lucionem illius vel illorum . . . ipsi domino archiepiscopo reservantes. Ceterum vobis et vestrum cuilibet auctoritate pre- sencium committimus, ut deum habentes pre oculis predictos ducentos quinquaginta florenos auri per nos vel alium seu alios a clero ac ecclesiasticis personis vestrarum civitatis et diocesis exemptis et non exemptis a singulis eorum videlicet prout consuetum consideratis eciam facultatibus eorundem, super quo vestram conscienciam oneramus, pro rata suorum proventuum cum iustis et moderatis expensis, quas propter hoc duntaxat vos subire contigerit, petere et exigere ipsosque per censuram ecclesiasticam compellere valeatis. Constat nobis de rasuris etc. Datum Prage sub sigillo etc. . . 74. (Processus legati pro provisione.) Reverendo in Christo patri et domino episcopo Lubucensi et venerabilibus etc. capitulo singulisque personis ccclesie Lubucensis dignitates, personatus, administraciones seu officia quecunque habentibus nec non omnibus et singulis plebanis, viceplebanis seu ecclesiarum rectoribus vel ministris vel aliis
564 cal. notario nostro pro scriptura absque contradiccione et rebellione quacunque infra decem dies a die presentacionis et requisicionis vobis vel alicui vestrum ex parte ipsius d. archi- episcopi Pragensis facte continue numerandos, quas decem dies vobis et vestrum cuilibet pro termino peremptorio ac monicione canonica assignamus, eidem d. archiepiscopo vel eius nuncio ad hoc deputato integraliter persolvatis, alioquin in vos . . . inter- dicti ab ingressu ecclesie sentenciam et si per alios tres dies pre- dictos decem immediate sequentes suspensionem ab officio et si per alios tres predictos XIII immediate subsequentes predictas sentencias, quod absit, animo sustinueritis indurato ac eciam in prefatos vicarium, officialem, thezaurarium, receptorem et locumtenentes ac in singulos canonicos ipsius ecclesie dicta canonica monicione premissa in hiis scriptis excommunicacionis et in capitulum eiusdem ecclesie suspensionem et in ecclesiam ipsam interdicti sentencias ferimus ac eciam promulgamus, aggravacionem autem harum sentenciarum, si rebelles quod absit fueritis, officiali eiusdem d. archiepiscopi Pragensis aucto- ritate apostolica supradicta committimus per presentes ac abso- lucionem illius vel illorum . . . ipsi domino archiepiscopo reservantes. Ceterum vobis et vestrum cuilibet auctoritate pre- sencium committimus, ut deum habentes pre oculis predictos ducentos quinquaginta florenos auri per nos vel alium seu alios a clero ac ecclesiasticis personis vestrarum civitatis et diocesis exemptis et non exemptis a singulis eorum videlicet prout consuetum consideratis eciam facultatibus eorundem, super quo vestram conscienciam oneramus, pro rata suorum proventuum cum iustis et moderatis expensis, quas propter hoc duntaxat vos subire contigerit, petere et exigere ipsosque per censuram ecclesiasticam compellere valeatis. Constat nobis de rasuris etc. Datum Prage sub sigillo etc. . . 74. (Processus legati pro provisione.) Reverendo in Christo patri et domino episcopo Lubucensi et venerabilibus etc. capitulo singulisque personis ccclesie Lubucensis dignitates, personatus, administraciones seu officia quecunque habentibus nec non omnibus et singulis plebanis, viceplebanis seu ecclesiarum rectoribus vel ministris vel aliis
Strana 565
565 clericis quibuscunque beneficia ecclesiastica obtinentibus vel eorum locumtenentibus . . . frater Simon magister ordinis fra- trum predicatorum, apostolice sedis nuncius, omnem reveren- ciam et honorem. Quia sanctissimus in Christo pater et dominus d. Urbanus etc. papa V. pro quibusdam arduis ecclesie Romane negociis ad Almanie et Ungarie et Boemie partes nos duxerit destinandum et ordinaverit, quod nobis quatuor floreni auri singulis diebus per personas ecclesiasticas, per quarum loca nos contigerit declinare, quarum tenor talis est: Urbanus etc. Cum igitur ad prosecucionem negociorum nobis a sede aposto- lica commissorum procedamus et in prosecucione huiusmodi negocii existentes magnam summam florenorum a reverendis- simo etc. archiepiscopo Pragensi eiusque clero habuerimus et habere debeamus, idcirco ne dictus archiepiscopus cum suo clero plus debito pregravetur et ut onus divisum in partes facilius supportetur iuxta potestatem nobis per subscriptas literas apostolicas attributam matura deliberacione premissa vos dominos supradictos contributores domino archiepiscopo Pragensi eiusque clero ad contribuendum una cum eis damus et eciam assignamus vos et quemlibet vestrum, qui super hoc fueritis requisiti rogantes et eciam requirentes, quatenus nobis de sexaginta flor. puri auri iusti et veri ponderis pro expensis nostris pro XV diebus, quibus inter quamplures alias in dicta Pragensi diocese stetimus et stamus, ut prefertur, nec non et expensis necessariorum nostrorum ad recipiendos dictos sexa- ginta florenos nobis debitos transmissuris una cum salario notarii presentem processum scribentem ac eciam publicantem (sic) nobis solvere et expedire curetis, monentes vos omnes et singulos auctoritate predictarum literarum apostolicarum, ut infra XXX dies, quorum decem pro primo, decem pro secundo et reliquos decem pro tercio peremptorio termino ac monicione canonica assignamus ... dictos sexaginta florenos nuncio nostro seu nunciis presencium exhibitoribus vel alteri eorundem lato- ribus ac latori presencium, quos vel quem nostros procuratores seu procuratorem constituimus etc. . . . quibus quidem nostris procuratoribus ac nunciis expensas suas, quas ad dimidium florenum et unum grossum Pragensem pro singulis diebus, quibus ipsos vacare contigerit negocio nostro dicto et salario notarii publici presentem processum scribentis et in formam publicam redigentis, quod ad unum for. (sic, florenum) taxamus
565 clericis quibuscunque beneficia ecclesiastica obtinentibus vel eorum locumtenentibus . . . frater Simon magister ordinis fra- trum predicatorum, apostolice sedis nuncius, omnem reveren- ciam et honorem. Quia sanctissimus in Christo pater et dominus d. Urbanus etc. papa V. pro quibusdam arduis ecclesie Romane negociis ad Almanie et Ungarie et Boemie partes nos duxerit destinandum et ordinaverit, quod nobis quatuor floreni auri singulis diebus per personas ecclesiasticas, per quarum loca nos contigerit declinare, quarum tenor talis est: Urbanus etc. Cum igitur ad prosecucionem negociorum nobis a sede aposto- lica commissorum procedamus et in prosecucione huiusmodi negocii existentes magnam summam florenorum a reverendis- simo etc. archiepiscopo Pragensi eiusque clero habuerimus et habere debeamus, idcirco ne dictus archiepiscopus cum suo clero plus debito pregravetur et ut onus divisum in partes facilius supportetur iuxta potestatem nobis per subscriptas literas apostolicas attributam matura deliberacione premissa vos dominos supradictos contributores domino archiepiscopo Pragensi eiusque clero ad contribuendum una cum eis damus et eciam assignamus vos et quemlibet vestrum, qui super hoc fueritis requisiti rogantes et eciam requirentes, quatenus nobis de sexaginta flor. puri auri iusti et veri ponderis pro expensis nostris pro XV diebus, quibus inter quamplures alias in dicta Pragensi diocese stetimus et stamus, ut prefertur, nec non et expensis necessariorum nostrorum ad recipiendos dictos sexa- ginta florenos nobis debitos transmissuris una cum salario notarii presentem processum scribentem ac eciam publicantem (sic) nobis solvere et expedire curetis, monentes vos omnes et singulos auctoritate predictarum literarum apostolicarum, ut infra XXX dies, quorum decem pro primo, decem pro secundo et reliquos decem pro tercio peremptorio termino ac monicione canonica assignamus ... dictos sexaginta florenos nuncio nostro seu nunciis presencium exhibitoribus vel alteri eorundem lato- ribus ac latori presencium, quos vel quem nostros procuratores seu procuratorem constituimus etc. . . . quibus quidem nostris procuratoribus ac nunciis expensas suas, quas ad dimidium florenum et unum grossum Pragensem pro singulis diebus, quibus ipsos vacare contigerit negocio nostro dicto et salario notarii publici presentem processum scribentis et in formam publicam redigentis, quod ad unum for. (sic, florenum) taxamus
Strana 566
566 solvere et expedire curetis. Alioquin in vos domine .. opiscope lapsis dicto termino monicioneque canonica ab ingressu suspen- dimus et in alios qui in premissis inobedientes fuerint aut rebelles excommunicacionis sentenciam ferimus in hiis scriptis, absolucionem et relaxacionem huiusmodi sentencie domino offi- ciali Pragensi reservantes. Literas autem apostolicas supra- scriptas propter viarum pericula ac alias certas causas vobis ad presens non mittimus, sed si eas videre volueritis et copiam habere offerimus nos paratos vestris tamen sumptibus et ex- pensis. De die autem recepcionis presencium et aliis que fece- ritis in premissis nobis per literas vestras seu instrumentum publicum rescribatis etc. . . Datum et actum . . . in tali loco ordinis . . . in commodo habitacionis nostre sub anno etc. . . MCCC . . . indiccione ctc.! 75. Forma quittacionis optima. Nos Jo.2 etc. . (sic) notum facimus etc. quod honorabilis vir . . thezaurarius noster devotus dilectus nobis plenam et congruam ac sufficientem reddidit racionom de omnibus et sin- gulis per eum perceptis a die videlicet . . . mensis .. de anno d. MCCCLXII transacto usque ad diem . . . mensis Augusti de a. MCCCLXVIII presenti, videlicet censibus, fumalibus, emolumentis prediorum, subsidiis, redditibus, culpis, proventibus et obvencionibus quibuscunque, quomodocunque et undecunque ad cameram nostram et mensam archiepiscopalem spectan- tibus (etc. — stimmt sonst wörtlich mit Nr. 51 zusammen). 76. (Arnestus Hanconem diaconum instituit campanatorem ecclesie Saccensis.) Arnestus archiepiscopus Pragensis otc. Vobis honorabili viro d. Velislao decano occlesie Saccensis significamus, nos discreto viro Hanconi diacono ministro ecclesie predicte, exhibitori presencium, propter ipsius probitatis merita, 1 Vgl. die beiden vorangehenden Formeln. 2 Johann Očko von Wlašim, der Nachfolger Arnests.
566 solvere et expedire curetis. Alioquin in vos domine .. opiscope lapsis dicto termino monicioneque canonica ab ingressu suspen- dimus et in alios qui in premissis inobedientes fuerint aut rebelles excommunicacionis sentenciam ferimus in hiis scriptis, absolucionem et relaxacionem huiusmodi sentencie domino offi- ciali Pragensi reservantes. Literas autem apostolicas supra- scriptas propter viarum pericula ac alias certas causas vobis ad presens non mittimus, sed si eas videre volueritis et copiam habere offerimus nos paratos vestris tamen sumptibus et ex- pensis. De die autem recepcionis presencium et aliis que fece- ritis in premissis nobis per literas vestras seu instrumentum publicum rescribatis etc. . . Datum et actum . . . in tali loco ordinis . . . in commodo habitacionis nostre sub anno etc. . . MCCC . . . indiccione ctc.! 75. Forma quittacionis optima. Nos Jo.2 etc. . (sic) notum facimus etc. quod honorabilis vir . . thezaurarius noster devotus dilectus nobis plenam et congruam ac sufficientem reddidit racionom de omnibus et sin- gulis per eum perceptis a die videlicet . . . mensis .. de anno d. MCCCLXII transacto usque ad diem . . . mensis Augusti de a. MCCCLXVIII presenti, videlicet censibus, fumalibus, emolumentis prediorum, subsidiis, redditibus, culpis, proventibus et obvencionibus quibuscunque, quomodocunque et undecunque ad cameram nostram et mensam archiepiscopalem spectan- tibus (etc. — stimmt sonst wörtlich mit Nr. 51 zusammen). 76. (Arnestus Hanconem diaconum instituit campanatorem ecclesie Saccensis.) Arnestus archiepiscopus Pragensis otc. Vobis honorabili viro d. Velislao decano occlesie Saccensis significamus, nos discreto viro Hanconi diacono ministro ecclesie predicte, exhibitori presencium, propter ipsius probitatis merita, 1 Vgl. die beiden vorangehenden Formeln. 2 Johann Očko von Wlašim, der Nachfolger Arnests.
Strana 567
567 quibus aput nos est plurimum commendatus, de officio cam- panarie in prefata ecclesia per mortem Georgii olim campana- toris ibidem vacante, cuius collacio, provisio, presentacio seu quevis alia disposicio ad nostram mensam archiepiscopalem pertinere dinoscitur, providisse et ad idem legittime, prout ad nostrum spectat officium, confirmasse. Quare honestati vestre aut vices vestras gerenti committimus et mandamus, quatenus predictum Hanconem in corporalem possessionem jurium et pertinenciarum campanarie antedicte inducatis et inductum defendatis, contradicentes quoslibet ut rebelles per censuram ecclesiasticam compescendo. Datum Prage anno Domini MCCC. quinquagesimo sexto die septima mensis Aprilis. 77. Litera missilis. Reverende pater, frater et amice carissime! Clangentibus verbis magnificos actus Pompei et Cesaris consiliaque tunc habita dileccio vestra commemorat, quibus olim Noviforensis Johannes more sapientis Cathonis sapienter dabat sapiens con- silium Karolo sapienti, nunc vero forciori negociorum materia cesari occurrente in marchia taliter Olomucensis presul Valerii Maximi, Tulii Virgilii atque Lucani profunda perquirat con- silia, quod ex unione presenti marchie quam cesar pretendit nobile regnum Boemie post afflicciones continuas felicia valeat recipere incrementa, namque omnium fuit precipuus Pragensis antistes sub boni fiducia consilii poetarum, accedere cum eo intendit ad cesarem et die penthecosten in Jencenstein esse in cena, ut die sequenti paratus ad iter pertingere sine offensa valeat Albam Aquam. Datum etc. . . u „
567 quibus aput nos est plurimum commendatus, de officio cam- panarie in prefata ecclesia per mortem Georgii olim campana- toris ibidem vacante, cuius collacio, provisio, presentacio seu quevis alia disposicio ad nostram mensam archiepiscopalem pertinere dinoscitur, providisse et ad idem legittime, prout ad nostrum spectat officium, confirmasse. Quare honestati vestre aut vices vestras gerenti committimus et mandamus, quatenus predictum Hanconem in corporalem possessionem jurium et pertinenciarum campanarie antedicte inducatis et inductum defendatis, contradicentes quoslibet ut rebelles per censuram ecclesiasticam compescendo. Datum Prage anno Domini MCCC. quinquagesimo sexto die septima mensis Aprilis. 77. Litera missilis. Reverende pater, frater et amice carissime! Clangentibus verbis magnificos actus Pompei et Cesaris consiliaque tunc habita dileccio vestra commemorat, quibus olim Noviforensis Johannes more sapientis Cathonis sapienter dabat sapiens con- silium Karolo sapienti, nunc vero forciori negociorum materia cesari occurrente in marchia taliter Olomucensis presul Valerii Maximi, Tulii Virgilii atque Lucani profunda perquirat con- silia, quod ex unione presenti marchie quam cesar pretendit nobile regnum Boemie post afflicciones continuas felicia valeat recipere incrementa, namque omnium fuit precipuus Pragensis antistes sub boni fiducia consilii poetarum, accedere cum eo intendit ad cesarem et die penthecosten in Jencenstein esse in cena, ut die sequenti paratus ad iter pertingere sine offensa valeat Albam Aquam. Datum etc. . . u „
Strana 568
INHALT. Einleitung ..................-.^.^.2^.^-.-.2^.2^.. Consilia salubria cuilibet salubriter vivere volenti. . . . . . . . . . I. Citationes. 1. Erzbischof Arnest befiehlt dem Decan von Schlan, s&mmtliche Pfarrer 2. E. A. 3. E. A. 4. E. A. 5. E. A. 6. E. A. 7. Citatio generalis ad residentium . . . . . . . . . . . ..... und andere Priester des Decanats zu ihren Beneficion zu befiehlt dem Pfarrer zu Lomnitz, den Rector dos Altars AAHH. in der Pfarrkirche zu Wittingan, der mehr als cin Jahr sich von domselben entfernt hielt, dahin «au citiren. . . . . . . . befiehlt dem Pfarrer in Zabiehlits, den Laien Matuss, der oinen Priester getódtet hatte, óffentlich aufzufordern, dass er vor dem Generalvicar erecheino . .............. beficllt dem Decan zu Stiepauow, den Pfarrer von Slapanow (Olenus de Adlochowitz) zu seiner Kircho zu citiron . befiehlt dem Albertus Neczmik und Petor von Horas. Tym (ministris ecclesiae Prag.) zwei Altaristen der Prager Kirche und den Pfarrer von Merunitz zu ihren Beneficien zu citiron befiehlt, die Diener des Probstes von Schlan, welche sich einer Siegelfülschung schuldig gemacht hatton, naeh Prag xu citiren 8. u. 9. E. A. befiehlt dem Tumbarius S55 Adalberti Nicolaus und dem Viear des Decans der Prager Kirche Theodorich , die Pfarrer von Mirowicz, Libiechow, Vallis S. Mariae, Unioticz, Masen und Wodierad zu ihren Beneficien zu citiron . . . . . . . . 10. Citatio generalis ad rosidentiam . . . . . . . . . ....... 11. u. 16. E. A. bofiehlt, deu l’riester Wernherus, der sich neunet ,rector 12. E. A. ecclesiae in Crobol* und der trotz der an ihn ergangenen Citation zu seiner Kirche nicht zurückkehrte, in die erz- bischäfliche Kanslei zu ecitirem . . . . . . 224 0 2 4060 befiehlt dem Hradschiuer Pfarrer, den Archidirkon Przibik von Bilin, der die Synodalstatuten soinen untergebenen Prie- stern zu beobachten nicht anbefohlen, ja nicht einmal eine Abschrift derselben sich verschafft hatte, vor den Erzbischof za citiren . . 28 4202 0400 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 293 293 294. 295 297 208 299 300 301
INHALT. Einleitung ..................-.^.^.2^.^-.-.2^.2^.. Consilia salubria cuilibet salubriter vivere volenti. . . . . . . . . . I. Citationes. 1. Erzbischof Arnest befiehlt dem Decan von Schlan, s&mmtliche Pfarrer 2. E. A. 3. E. A. 4. E. A. 5. E. A. 6. E. A. 7. Citatio generalis ad residentium . . . . . . . . . . . ..... und andere Priester des Decanats zu ihren Beneficion zu befiehlt dem Pfarrer zu Lomnitz, den Rector dos Altars AAHH. in der Pfarrkirche zu Wittingan, der mehr als cin Jahr sich von domselben entfernt hielt, dahin «au citiren. . . . . . . . befiehlt dem Pfarrer in Zabiehlits, den Laien Matuss, der oinen Priester getódtet hatte, óffentlich aufzufordern, dass er vor dem Generalvicar erecheino . .............. beficllt dem Decan zu Stiepauow, den Pfarrer von Slapanow (Olenus de Adlochowitz) zu seiner Kircho zu citiron . befiehlt dem Albertus Neczmik und Petor von Horas. Tym (ministris ecclesiae Prag.) zwei Altaristen der Prager Kirche und den Pfarrer von Merunitz zu ihren Beneficien zu citiron befiehlt, die Diener des Probstes von Schlan, welche sich einer Siegelfülschung schuldig gemacht hatton, naeh Prag xu citiren 8. u. 9. E. A. befiehlt dem Tumbarius S55 Adalberti Nicolaus und dem Viear des Decans der Prager Kirche Theodorich , die Pfarrer von Mirowicz, Libiechow, Vallis S. Mariae, Unioticz, Masen und Wodierad zu ihren Beneficien zu citiron . . . . . . . . 10. Citatio generalis ad rosidentiam . . . . . . . . . ....... 11. u. 16. E. A. bofiehlt, deu l’riester Wernherus, der sich neunet ,rector 12. E. A. ecclesiae in Crobol* und der trotz der an ihn ergangenen Citation zu seiner Kirche nicht zurückkehrte, in die erz- bischäfliche Kanslei zu ecitirem . . . . . . 224 0 2 4060 befiehlt dem Hradschiuer Pfarrer, den Archidirkon Przibik von Bilin, der die Synodalstatuten soinen untergebenen Prie- stern zu beobachten nicht anbefohlen, ja nicht einmal eine Abschrift derselben sich verschafft hatte, vor den Erzbischof za citiren . . 28 4202 0400 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 293 293 294. 295 297 208 299 300 301
Strana 569
569 Seite 13. E. A. befiehlt, den Archidiakon Johann von Horssuv Týn zu seiner Kirche in der genannten Stadt zu citiren . . . . . . . . . 14. E. A. befiehlt dem Pfarrer zu St. Nicolaus in der Kleinern Stadt Prag, den Pfarrer von Šlapanow zu seiner Kirche zu citiren (v. Nr. 4) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303 302 15. v. 11. II. Monitiones. 1. E. A. befiehlt dem Pfarrer von Slatina, den Laien Bohuta, der einen erzbischöf lichen Kanzleidiener um 44 Strich Getreide betrogen hatte, zu einem billigen Vergleiche zu mahnen. . . . . . . an den Decan von Moldau-Tein und den Pfarrer von Mlassitz, den Herrn Albertus de Ugezdecz, der seine Gattin verstossen und mit zwei Schwestern unerlaubten Umgang pflegen soll, zu mahnen, dass er davon ablasse und seine Gattin gebührend behandle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . befiehlt dem ,medio praebendato‘ Swatoslaus und Herold Cantor bei der Prager Kirche, die Capitularen daselbst unter Androhung schwerer Strafen zu mahnen, dass sie die Schule bei der Prager Kirche, welche bereits verfallen ist, wieder herstellen lassen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . an die Priorin des Klosters ad misericordiam dei in Prag, sie solle, so lange nicht eine Aebtissin gewählt wird, dafür sorgen, dass die Klosterjungfrauen ohne Ausnahme sich nach den Regeln des Klosters richten . . . . . . . . . . . . . . . 5. Der Generalvicar Johann Paduanus an den Bischof von Olmütz, dass der Prager Erzbischof ein Provincial-Concilium auf den Tag des heiligen Lucas berufen habe, der Bischof möge bei dem- selben persönlich orscheinen oder seinen vicarium in spiri- tualibus zu demselben abordnen . . . . . . . . . . . . . 6. Dasselbe an den Kaurzimer und andere Archidiakone . . . . . . 7. Dasselbe an die Aebte (speciell an den Abt von Brzewnow) . . . 8. E. A. befichlt dem Pfarrer in Niezeboh, den Probst von Melnik zu mahnen, dass or sich innerhalb Monatsfrist gemäss dem vom Decan bei St. Egidi ausgesprochenen Urtheil mit dem Prager Schneider Paul vergleiche . . . . . . . . . . . . . . . . befichlt dem Decan der Prager Kirche, die Geistlichen der Grössern und Kleinern Stadt Prag, welche überhaupt die Privilegien ihres Standes geniessen wollen, zu mahnen, dass sie ihre Namen in ein Verzeichniss eintragen lassen . . . . an Nicolaus Donati, Canonicus und Dobroslaus, Vicar des Prager Scholasticus, sie sollen der Aebtissin Agnes (,quae se pro abbatissa monasterii S. Georgii gerit) verbieten, weder die nach dem Tode des Waczco de Kopidlna an das Kloster wieder zurückgefallene Güter noch andere überhaupt zu ver- setzen . . . . . . . . . . . . . 312 . . . 2. E. A. 3. E. А. 4. E. A. 9. E. А. 10. E. А. 305 306 307 308 309 310 304 . . . . . - .
569 Seite 13. E. A. befiehlt, den Archidiakon Johann von Horssuv Týn zu seiner Kirche in der genannten Stadt zu citiren . . . . . . . . . 14. E. A. befiehlt dem Pfarrer zu St. Nicolaus in der Kleinern Stadt Prag, den Pfarrer von Šlapanow zu seiner Kirche zu citiren (v. Nr. 4) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303 302 15. v. 11. II. Monitiones. 1. E. A. befiehlt dem Pfarrer von Slatina, den Laien Bohuta, der einen erzbischöf lichen Kanzleidiener um 44 Strich Getreide betrogen hatte, zu einem billigen Vergleiche zu mahnen. . . . . . . an den Decan von Moldau-Tein und den Pfarrer von Mlassitz, den Herrn Albertus de Ugezdecz, der seine Gattin verstossen und mit zwei Schwestern unerlaubten Umgang pflegen soll, zu mahnen, dass er davon ablasse und seine Gattin gebührend behandle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . befiehlt dem ,medio praebendato‘ Swatoslaus und Herold Cantor bei der Prager Kirche, die Capitularen daselbst unter Androhung schwerer Strafen zu mahnen, dass sie die Schule bei der Prager Kirche, welche bereits verfallen ist, wieder herstellen lassen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . an die Priorin des Klosters ad misericordiam dei in Prag, sie solle, so lange nicht eine Aebtissin gewählt wird, dafür sorgen, dass die Klosterjungfrauen ohne Ausnahme sich nach den Regeln des Klosters richten . . . . . . . . . . . . . . . 5. Der Generalvicar Johann Paduanus an den Bischof von Olmütz, dass der Prager Erzbischof ein Provincial-Concilium auf den Tag des heiligen Lucas berufen habe, der Bischof möge bei dem- selben persönlich orscheinen oder seinen vicarium in spiri- tualibus zu demselben abordnen . . . . . . . . . . . . . 6. Dasselbe an den Kaurzimer und andere Archidiakone . . . . . . 7. Dasselbe an die Aebte (speciell an den Abt von Brzewnow) . . . 8. E. A. befichlt dem Pfarrer in Niezeboh, den Probst von Melnik zu mahnen, dass or sich innerhalb Monatsfrist gemäss dem vom Decan bei St. Egidi ausgesprochenen Urtheil mit dem Prager Schneider Paul vergleiche . . . . . . . . . . . . . . . . befichlt dem Decan der Prager Kirche, die Geistlichen der Grössern und Kleinern Stadt Prag, welche überhaupt die Privilegien ihres Standes geniessen wollen, zu mahnen, dass sie ihre Namen in ein Verzeichniss eintragen lassen . . . . an Nicolaus Donati, Canonicus und Dobroslaus, Vicar des Prager Scholasticus, sie sollen der Aebtissin Agnes (,quae se pro abbatissa monasterii S. Georgii gerit) verbieten, weder die nach dem Tode des Waczco de Kopidlna an das Kloster wieder zurückgefallene Güter noch andere überhaupt zu ver- setzen . . . . . . . . . . . . . 312 . . . 2. E. A. 3. E. А. 4. E. A. 9. E. А. 10. E. А. 305 306 307 308 309 310 304 . . . . . - .
Strana 570
570 Seite 11. E. A. befiehlt dem Kaurzimer Decan, diejenigen Pfarrer, welche den päpstlichen Zehent nicht entrichtet haben, zu mahnen, dass sie dies bei Excommunication in bestimmter Zeit thun . . . 312 beruft den Bischof von Leitomyschl Johann zu dom am Tago des heiligen Lucas in Prag abzuhaltonden Provincial-Conciliun 313 (als principalis collector decimae papalis) orduet an, dass, nachdem Henricus, Probst am Wyšehrad gestorben ist ohne den päpstlichen Zehent zu entrichten, die ,proventus bursae anni sui gratiae‘ zur Zahlung desselben vorwendet worden sollen; zugleich beauftragt er die ,divisores porcionum', dass sie die gedachten Einkünfte so lange zurückbehalten, bis der Zehent völlig bezahlt ist. . . . . . . . . . . . . . . . . befiehlt dem Decan von Saaz, den Abt des Klosters Porta apostolorum zu mahnen, innerhalb vierzehn Tagen einen taug- lichen Priester für die Pfarre in W. (Wrutek?) zu präsentiren, widrigenfalls der Erzbischof solbst einen Priester dalin schicken würde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ermahnt jene geistlichen Personen, welche die Nonnen des St. Georgsklosters in ihrer Widerspenstigkeit gegen den Erz- bischof bekräftigt haben, davon abzulassen, widrigenfalls sie excommunicirt werden sollen. . . . 12. E. A. 13. E. A. 14. E. А. 15. E. А. 314 315 . . . . . - . . . 316 III. Commissiones. 1. E. A. befiehlt dem Wyšchrader Decan Johann Paduanus und seinem Hauscaplan Wratiwoj, oine Visitation der Mansionarion in Prag vorzunehmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bestimmt den Decan Johann Paduanus zum Schiedsrichter bezüglich des zwischen Kaiser Karl IV. und dem Erzbischof strittigen Patronatrechts der Kirche zu Slivicz . . . . . . . befiehlt dem Abt von Brzewnow Przedbor und dem erzbischöf- lichen Protonotar Nicolaus, eine Visitation des Nonnenklosters ad misericordiam dei (st Spiritus) in Prag vorzunchmen . . befiehlt dem Protonotar Nicolaus, im Falle der Abdankung der Aebtissin des Klosters ad misericordiam dei alles nöthige bezüglich der Neuwahl anzuordnen . . . . . . . . . . . . beauftragt den Archidiakon von Königgrätz mit der Visitation sämmtlicher Priester des Archidiakonats . . . . . . . . . . 322 6. E. A. bestimmt den Canonicus Peter von Rosenberg zum Corrector cleri des Bochiner Archidiakonats . . . . . . . . . . . . 7. E. A. befiehlt dem Pfarrer von Beneschan, jene Kleriker, welche zur Nachtszeit bewaffnet in die Stadt kamon und sich in Wirths- häusern daselbst aufhalten, gefänglich einzuziehen und zu bestrafen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . befiehlt dom Archidiakon von Königgritz und dom Protonotar Nicolaus, gegen die Diener des Canonicus Beness de Crawar, welche den Wyšehrader Canonicus Ulrich verwundet haben sollen, die Untersuchung einzuloiten und darüber zu berichten 2. E. A. 3. E. А. 4. E. А. 5. E. А. 8. E. А. 318 319 321 324
570 Seite 11. E. A. befiehlt dem Kaurzimer Decan, diejenigen Pfarrer, welche den päpstlichen Zehent nicht entrichtet haben, zu mahnen, dass sie dies bei Excommunication in bestimmter Zeit thun . . . 312 beruft den Bischof von Leitomyschl Johann zu dom am Tago des heiligen Lucas in Prag abzuhaltonden Provincial-Conciliun 313 (als principalis collector decimae papalis) orduet an, dass, nachdem Henricus, Probst am Wyšehrad gestorben ist ohne den päpstlichen Zehent zu entrichten, die ,proventus bursae anni sui gratiae‘ zur Zahlung desselben vorwendet worden sollen; zugleich beauftragt er die ,divisores porcionum', dass sie die gedachten Einkünfte so lange zurückbehalten, bis der Zehent völlig bezahlt ist. . . . . . . . . . . . . . . . . befiehlt dem Decan von Saaz, den Abt des Klosters Porta apostolorum zu mahnen, innerhalb vierzehn Tagen einen taug- lichen Priester für die Pfarre in W. (Wrutek?) zu präsentiren, widrigenfalls der Erzbischof solbst einen Priester dalin schicken würde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ermahnt jene geistlichen Personen, welche die Nonnen des St. Georgsklosters in ihrer Widerspenstigkeit gegen den Erz- bischof bekräftigt haben, davon abzulassen, widrigenfalls sie excommunicirt werden sollen. . . . 12. E. A. 13. E. A. 14. E. А. 15. E. А. 314 315 . . . . . - . . . 316 III. Commissiones. 1. E. A. befiehlt dem Wyšchrader Decan Johann Paduanus und seinem Hauscaplan Wratiwoj, oine Visitation der Mansionarion in Prag vorzunehmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bestimmt den Decan Johann Paduanus zum Schiedsrichter bezüglich des zwischen Kaiser Karl IV. und dem Erzbischof strittigen Patronatrechts der Kirche zu Slivicz . . . . . . . befiehlt dem Abt von Brzewnow Przedbor und dem erzbischöf- lichen Protonotar Nicolaus, eine Visitation des Nonnenklosters ad misericordiam dei (st Spiritus) in Prag vorzunchmen . . befiehlt dem Protonotar Nicolaus, im Falle der Abdankung der Aebtissin des Klosters ad misericordiam dei alles nöthige bezüglich der Neuwahl anzuordnen . . . . . . . . . . . . beauftragt den Archidiakon von Königgrätz mit der Visitation sämmtlicher Priester des Archidiakonats . . . . . . . . . . 322 6. E. A. bestimmt den Canonicus Peter von Rosenberg zum Corrector cleri des Bochiner Archidiakonats . . . . . . . . . . . . 7. E. A. befiehlt dem Pfarrer von Beneschan, jene Kleriker, welche zur Nachtszeit bewaffnet in die Stadt kamon und sich in Wirths- häusern daselbst aufhalten, gefänglich einzuziehen und zu bestrafen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . befiehlt dom Archidiakon von Königgritz und dom Protonotar Nicolaus, gegen die Diener des Canonicus Beness de Crawar, welche den Wyšehrader Canonicus Ulrich verwundet haben sollen, die Untersuchung einzuloiten und darüber zu berichten 2. E. A. 3. E. А. 4. E. А. 5. E. А. 8. E. А. 318 319 321 324
Strana 571
571 Seite 9. E. A. befiehlt dem Canonicus Nicolaus Donati, dem ,decano civita- tensi Wenceslaus und sämmtlichen Pfarrern der drei Prager Städte, dass sie in ihren Kirchen gegen diejenigen Personen, welche den Canonicus Ulrich verwundet hatten, die Excom- munication aussprechen . . . . . . . . . . . . . . . . . beauftragt den Commendator des Ordenshauses S. Johannis Jerosolimitani zu Zittau, der Aebtissin und dem Convent des Nonnenklosters Vallis s. Mariae zu den ihnen gebührenden Zinsen und anderen Gerechtigkeiten zu verhelfen. . . . . . als ,conservator fratrum heremitarum s. Augustini' bestimmt den D. Johann Paduanus und den Canonicus Stephan zu seinen Vertretern bei dem Kloster des heiligen Thomas in Prag . . befiehlt dem Kaurzimer Decan Damian und dem Pfarrer Fran- ciscus, diejenigen Cleriker, welche von Andreas de Duba ge- fänglich eingezogen wurden, dem Corrector cleri nach Prag zur Bestrafung zu übergeben. . . . . . . . . . . . . . . 13. Der Bischof von Florenz Franciscus an Erzbischof Arnest: dass der Laie Johannes, der den Decan bei S. Egidi zu Prag ver- wundet hatte und dafir excommunicirt wurde, von der päpst- lichen Curie begnadigt wurde; doch solle er dem Beschädigten Satisfaction leisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . beauftragt den Corrector cleri, Chorherrn des Karlshofer Klosters Albertus und den Pfarrer Milota mit der Visitation der Priester des Prager Archidiakonats . . . . . . . . . . bestimmt den Fr. Zyfridus, Lector der Minoriten in Görlitz, zum Inquisitor in der Prager Diöcese . . . . . . . . . . . zeigt dem Abt und Convent des Klosters Kladrub die bevor- stehende Visitation des Klosters an . . . . . . . . . . . . 17. E. A. beauftragt den Brzewnower Abt Przedbor und den Raudnitzer Propst Nicolaus mit der Visitation des Klosters Kladrub. . . 18. E. A. zeigt den Bischöfen von Olmütz und Leitomyschl sowie dem gesammten Secular- und Regularclorus an, dass er den Wyše- hrader Decan D. Johann Paduanus und den Canonicus Stephan zu scinen Generalvicaren ernannt habe (dabei Specification ihrer Amtsverrichtungen). . . . . . . . . . . . . . . . . ernennt den Canonicus Mag. Stephan zu seinem Generalvicar beauftragt den Abt des Klosters St Ambrosii in Prag, den Raudnitzer Propst Nicolaus und den Leitmeritzer Decan Cano- nicus Nicolaus mit der Visitation des Slavenklosters in Prag beauftragt den Leitmeritzer Decan Nicolaus de Horawicz und Canonicus Wilhelm von Leskau mit der Visitation der Kirche in Alt-Bunzlau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . befiehlt seinem Kanzler Bohuta und seinem Vicar Stephan, falls die Nonnen des St. Georgsklosters innerhalb der ihnen festgesetzten Zeit statt der abgesetzten Aebtissin Agnes eine andere nicht wählen sollten, selbst eine neue Aebtissin zu ernennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 Archiv. Bd. LXI. II. Halfte. 10. E. A. 11. E. А. 12. E. A. 14. E. А. 15. E. А. 16. E. А. 19. E. А. 20. E. А. 21. E. А. 22. E. A. 325 326 327 328 329 330 331 332 334 336 37
571 Seite 9. E. A. befiehlt dem Canonicus Nicolaus Donati, dem ,decano civita- tensi Wenceslaus und sämmtlichen Pfarrern der drei Prager Städte, dass sie in ihren Kirchen gegen diejenigen Personen, welche den Canonicus Ulrich verwundet hatten, die Excom- munication aussprechen . . . . . . . . . . . . . . . . . beauftragt den Commendator des Ordenshauses S. Johannis Jerosolimitani zu Zittau, der Aebtissin und dem Convent des Nonnenklosters Vallis s. Mariae zu den ihnen gebührenden Zinsen und anderen Gerechtigkeiten zu verhelfen. . . . . . als ,conservator fratrum heremitarum s. Augustini' bestimmt den D. Johann Paduanus und den Canonicus Stephan zu seinen Vertretern bei dem Kloster des heiligen Thomas in Prag . . befiehlt dem Kaurzimer Decan Damian und dem Pfarrer Fran- ciscus, diejenigen Cleriker, welche von Andreas de Duba ge- fänglich eingezogen wurden, dem Corrector cleri nach Prag zur Bestrafung zu übergeben. . . . . . . . . . . . . . . 13. Der Bischof von Florenz Franciscus an Erzbischof Arnest: dass der Laie Johannes, der den Decan bei S. Egidi zu Prag ver- wundet hatte und dafir excommunicirt wurde, von der päpst- lichen Curie begnadigt wurde; doch solle er dem Beschädigten Satisfaction leisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . beauftragt den Corrector cleri, Chorherrn des Karlshofer Klosters Albertus und den Pfarrer Milota mit der Visitation der Priester des Prager Archidiakonats . . . . . . . . . . bestimmt den Fr. Zyfridus, Lector der Minoriten in Görlitz, zum Inquisitor in der Prager Diöcese . . . . . . . . . . . zeigt dem Abt und Convent des Klosters Kladrub die bevor- stehende Visitation des Klosters an . . . . . . . . . . . . 17. E. A. beauftragt den Brzewnower Abt Przedbor und den Raudnitzer Propst Nicolaus mit der Visitation des Klosters Kladrub. . . 18. E. A. zeigt den Bischöfen von Olmütz und Leitomyschl sowie dem gesammten Secular- und Regularclorus an, dass er den Wyše- hrader Decan D. Johann Paduanus und den Canonicus Stephan zu scinen Generalvicaren ernannt habe (dabei Specification ihrer Amtsverrichtungen). . . . . . . . . . . . . . . . . ernennt den Canonicus Mag. Stephan zu seinem Generalvicar beauftragt den Abt des Klosters St Ambrosii in Prag, den Raudnitzer Propst Nicolaus und den Leitmeritzer Decan Cano- nicus Nicolaus mit der Visitation des Slavenklosters in Prag beauftragt den Leitmeritzer Decan Nicolaus de Horawicz und Canonicus Wilhelm von Leskau mit der Visitation der Kirche in Alt-Bunzlau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . befiehlt seinem Kanzler Bohuta und seinem Vicar Stephan, falls die Nonnen des St. Georgsklosters innerhalb der ihnen festgesetzten Zeit statt der abgesetzten Aebtissin Agnes eine andere nicht wählen sollten, selbst eine neue Aebtissin zu ernennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 Archiv. Bd. LXI. II. Halfte. 10. E. A. 11. E. А. 12. E. A. 14. E. А. 15. E. А. 16. E. А. 19. E. А. 20. E. А. 21. E. А. 22. E. A. 325 326 327 328 329 330 331 332 334 336 37
Strana 572
572 Seite 23. E. A. ernennt den Fr. Leo, Prior des St. Clemensklosters in Prag und Swatobor, Lector desselben (Dominikaner) Ordens in Iglau zu Inquisitoren in der Prager Diöcese (dabei Specifica- tion ihrer Amtsverrichtungen) . . . . . . . . . . . . . . befiehlt dem Inquisitor Swatobor, da der Inquisitor Johann Paduanus durch Krankheit verhindert ist, die Inquisition im Piseker Districte, wo sich viele Ketzer aufhalten sollen, allein vorzunehmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . befiehlt dem Decan von Sadska, den Procurator des Propstes von Horss. Týn, der dieses Beneficium mit dem Canonicus von Sadska Wratiwoj vertauscht hatte, in den Besitz dieses Ca- nonicats einzuführen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . ernennt zwei nicht genannte Priester zu ,Correctores cleri in der Prager Diöcese . . . . . . . . . . . . . . . . . . . als ,principalis collector decimae papalis per Clementem VI. regi Carolo IV. concessae‘ ernennt einige nicht genannte Priester zu seinen Subcollectoren . . . . . . . . . . . . . befiehlt einem nicht genannten Decan, jene ausschweifenden Priester, die ein Beneficium haben, dem erzbischöflichen Official anzugeben, die kein Beneficium haben aber selbst zu bestrafen 29. Ernennung von nicht näher bezeichneten Personen zu Commissüren behufs Regelung und Bestimmung der Grenzen zwischen einigen königlichen und erzbischöflichen Gütern. . . . . . . . . . ernennt an Stelle des Officials Johann (Paduanus) den Mag. H(ostislaus) zum officialis curiae archiepiscopalis (nebst An- gabe seiner Amtsverrichtungen). . . . . . . . . . . . . . bestimmt zwei nicht genannte Priester zu Visitatoren des Klosters St. Georgii in Prag . . . . . . . . . . . . . . . bestimmt einen nicht genannten Priester zu seinem Commissär, damit er einige Geistliche des Bunzlauer Archidiakonats, welche wegen Unkeuschheit excommunicirt wurden, aber trotz- dem ihr Amt verrichteton, suspendire und an ihrer Statt zur Besorgung des Kirchendienstes andere Priester bestelle . . . 33. Die Goneralvicare Bartholomeus, Decan bei St. Egidi, und Canonicus Stephan tragen den Pfarrern von Zrucz und Hodkow auf, die Beschwerden des Pfarrers Adam de C(zestin Kostol) gegen Moyco (von Czestin Kostol) und dossen Söhne zu untersuchen und falls dieselben begründet sind, den Moyco von weiteren Bedrückungen des Pfarrers abzumahnen. . . . . . . . . . gibt dem Woliner Decan die Macht, Klagen in Geldangelegen- heiten bis zu zwei Schock Prag. Gr. zwischen weltlichen und geistlichen Personen scines Decanats zu entscheiden, da die- selben wegen Entlegenheit u. a. nach Prag nicht kommen können . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ermahnt sämmtliche Archidiakone seiner Diöcese, die Pflichten ihres Amtes genau zu erfüllen, namentlich die Visitationen fleissig vorzunehmen u. a. . . . . . . . 24. E. А. 25. E. А. 26. E. А. 27. E. A. 28. E. A. 30. E. А. 31. E. А. 32. E. А. 34. E. А. 340 341 — 342 343 344 345 346 338 347 35. E. А. . . . . . . 348
572 Seite 23. E. A. ernennt den Fr. Leo, Prior des St. Clemensklosters in Prag und Swatobor, Lector desselben (Dominikaner) Ordens in Iglau zu Inquisitoren in der Prager Diöcese (dabei Specifica- tion ihrer Amtsverrichtungen) . . . . . . . . . . . . . . befiehlt dem Inquisitor Swatobor, da der Inquisitor Johann Paduanus durch Krankheit verhindert ist, die Inquisition im Piseker Districte, wo sich viele Ketzer aufhalten sollen, allein vorzunehmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . befiehlt dem Decan von Sadska, den Procurator des Propstes von Horss. Týn, der dieses Beneficium mit dem Canonicus von Sadska Wratiwoj vertauscht hatte, in den Besitz dieses Ca- nonicats einzuführen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . ernennt zwei nicht genannte Priester zu ,Correctores cleri in der Prager Diöcese . . . . . . . . . . . . . . . . . . . als ,principalis collector decimae papalis per Clementem VI. regi Carolo IV. concessae‘ ernennt einige nicht genannte Priester zu seinen Subcollectoren . . . . . . . . . . . . . befiehlt einem nicht genannten Decan, jene ausschweifenden Priester, die ein Beneficium haben, dem erzbischöflichen Official anzugeben, die kein Beneficium haben aber selbst zu bestrafen 29. Ernennung von nicht näher bezeichneten Personen zu Commissüren behufs Regelung und Bestimmung der Grenzen zwischen einigen königlichen und erzbischöflichen Gütern. . . . . . . . . . ernennt an Stelle des Officials Johann (Paduanus) den Mag. H(ostislaus) zum officialis curiae archiepiscopalis (nebst An- gabe seiner Amtsverrichtungen). . . . . . . . . . . . . . bestimmt zwei nicht genannte Priester zu Visitatoren des Klosters St. Georgii in Prag . . . . . . . . . . . . . . . bestimmt einen nicht genannten Priester zu seinem Commissär, damit er einige Geistliche des Bunzlauer Archidiakonats, welche wegen Unkeuschheit excommunicirt wurden, aber trotz- dem ihr Amt verrichteton, suspendire und an ihrer Statt zur Besorgung des Kirchendienstes andere Priester bestelle . . . 33. Die Goneralvicare Bartholomeus, Decan bei St. Egidi, und Canonicus Stephan tragen den Pfarrern von Zrucz und Hodkow auf, die Beschwerden des Pfarrers Adam de C(zestin Kostol) gegen Moyco (von Czestin Kostol) und dossen Söhne zu untersuchen und falls dieselben begründet sind, den Moyco von weiteren Bedrückungen des Pfarrers abzumahnen. . . . . . . . . . gibt dem Woliner Decan die Macht, Klagen in Geldangelegen- heiten bis zu zwei Schock Prag. Gr. zwischen weltlichen und geistlichen Personen scines Decanats zu entscheiden, da die- selben wegen Entlegenheit u. a. nach Prag nicht kommen können . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ermahnt sämmtliche Archidiakone seiner Diöcese, die Pflichten ihres Amtes genau zu erfüllen, namentlich die Visitationen fleissig vorzunehmen u. a. . . . . . . . 24. E. А. 25. E. А. 26. E. А. 27. E. A. 28. E. A. 30. E. А. 31. E. А. 32. E. А. 34. E. А. 340 341 — 342 343 344 345 346 338 347 35. E. А. . . . . . . 348
Strana 573
573 Seite 36. E. A. befiehlt dem Abt eines Klosters (Sedlec?), das Leben der auf den Klostergütern und in der Nachbarschaft im Böhm. Broder und Czaslauer Decanat angestellten Priester zu überwachen befiehlt einem ungenannten Priester, die Examination der- jenigen Cleriker, welche die höheren Weihen zu haben ver- pflichtet sind, vorzunehmen und diejenigen, die würdig ge- funden werden, in die Matrica ordinandorum einzutragen . . beauftragt seine Generalvicare Bartholomäus und Stephan mit der endlichen Entscheidung der zwischen dem Kaurzimer Priester Johann Wilmanni und Johann von Naczeracz ob- schwebenden Streitsache . . . . . . . . . . . . . . . . . bestimmt die beiden Generalvicare zu seinen Stellvertretern, damit die vom Papste einzelnen Clerikern ertheilten Gnaden- briefe auch in der Zeit seiner Abwesenheit vom Lande erledigt werden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bestimmt den Generalvicar Petrus de B (?), um betreffs des Patronatsrechts der Kirche zu Jenín, zwischen Wilhelm von Strakonicz und Bohunco von Mladiejowicz die endliche Ent- scheidung auszusprechen. . . . . . . . . . . . . . . . . ernennt den Archidiakon Bohuta zu Kaurzim und Propst Wra- tiwoj zu H. Týn zu Schiedsrichtern zwischen dem Abte Peter von Strahow und dem Pfarrer Martin von Radunicz . . . . ernennt den Official Heinrich zum Schiedsrichter in dem Streite zwischen Peter und Jost von Rosenberg und Beness dictus de Chusnik über das Patronatsrecht der Kirche zu Prezicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ernennt den Archidiakon Bohuta zum Schiedsrichter im Streite zwischen dem Pfarrer Augustin in Knyeuis (?) eines- und dem Bischof von Olmütz, dem Mag. Konrad und dem Bürger Nico- laus in Olmütz anderntheils . . . . . . . . . . . . . . . 44.—47. E. A. delegirt an seiner Statt Geistliche zur Entscheidung über Sachen, die ihm vom Papste aufgetragen wurden . . . ernennt den Melniker Propst Johann zu seinem Bevollmäch- tigten, um die Streitigkeiten zwischen den Geistlichen der Melniker Collegialkirche und anderen Personen zu entscheiden, auch die ersteren zur Beobachtung der Residenzpflicht unter Androhung des Verlustes ihres Beneficiums zu ermahnen . . beauftragt den Official Johann Paduanus und den Biliner Archidiakon Onsso mit der Visitation der St. Egidikirche in . . . . . . . . . Prag. . . . . . . . . . . . . . . . . empfiehlt dem Decan Bartholomäus von S. Egidi, den Cleriker Henricus Nicolai de Glacz, der vom Papst einen Gnadenbrief erhalten hatte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Clemens VI. bestimmt den Propst der Kirche zu Olmütz zum Schiedsrichter zwischen den Schwestern von Bubowicz und den Brüdern Jaroslans und Gallus von Brzeznicz wegen des Patronatsrechts der Kirche zu Bubowicz. . . . . . . . . . 38. E. А. 39. E. А. 40. E. А. 41. E. А. 42. E. А. 43. E. А. 48. E. A. 49. E. А. 50. E. А. 351 356 357 358 359 360 361 362 350 37. E. А. 51. Papst 37*
573 Seite 36. E. A. befiehlt dem Abt eines Klosters (Sedlec?), das Leben der auf den Klostergütern und in der Nachbarschaft im Böhm. Broder und Czaslauer Decanat angestellten Priester zu überwachen befiehlt einem ungenannten Priester, die Examination der- jenigen Cleriker, welche die höheren Weihen zu haben ver- pflichtet sind, vorzunehmen und diejenigen, die würdig ge- funden werden, in die Matrica ordinandorum einzutragen . . beauftragt seine Generalvicare Bartholomäus und Stephan mit der endlichen Entscheidung der zwischen dem Kaurzimer Priester Johann Wilmanni und Johann von Naczeracz ob- schwebenden Streitsache . . . . . . . . . . . . . . . . . bestimmt die beiden Generalvicare zu seinen Stellvertretern, damit die vom Papste einzelnen Clerikern ertheilten Gnaden- briefe auch in der Zeit seiner Abwesenheit vom Lande erledigt werden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bestimmt den Generalvicar Petrus de B (?), um betreffs des Patronatsrechts der Kirche zu Jenín, zwischen Wilhelm von Strakonicz und Bohunco von Mladiejowicz die endliche Ent- scheidung auszusprechen. . . . . . . . . . . . . . . . . ernennt den Archidiakon Bohuta zu Kaurzim und Propst Wra- tiwoj zu H. Týn zu Schiedsrichtern zwischen dem Abte Peter von Strahow und dem Pfarrer Martin von Radunicz . . . . ernennt den Official Heinrich zum Schiedsrichter in dem Streite zwischen Peter und Jost von Rosenberg und Beness dictus de Chusnik über das Patronatsrecht der Kirche zu Prezicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ernennt den Archidiakon Bohuta zum Schiedsrichter im Streite zwischen dem Pfarrer Augustin in Knyeuis (?) eines- und dem Bischof von Olmütz, dem Mag. Konrad und dem Bürger Nico- laus in Olmütz anderntheils . . . . . . . . . . . . . . . 44.—47. E. A. delegirt an seiner Statt Geistliche zur Entscheidung über Sachen, die ihm vom Papste aufgetragen wurden . . . ernennt den Melniker Propst Johann zu seinem Bevollmäch- tigten, um die Streitigkeiten zwischen den Geistlichen der Melniker Collegialkirche und anderen Personen zu entscheiden, auch die ersteren zur Beobachtung der Residenzpflicht unter Androhung des Verlustes ihres Beneficiums zu ermahnen . . beauftragt den Official Johann Paduanus und den Biliner Archidiakon Onsso mit der Visitation der St. Egidikirche in . . . . . . . . . Prag. . . . . . . . . . . . . . . . . empfiehlt dem Decan Bartholomäus von S. Egidi, den Cleriker Henricus Nicolai de Glacz, der vom Papst einen Gnadenbrief erhalten hatte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Clemens VI. bestimmt den Propst der Kirche zu Olmütz zum Schiedsrichter zwischen den Schwestern von Bubowicz und den Brüdern Jaroslans und Gallus von Brzeznicz wegen des Patronatsrechts der Kirche zu Bubowicz. . . . . . . . . . 38. E. А. 39. E. А. 40. E. А. 41. E. А. 42. E. А. 43. E. А. 48. E. A. 49. E. А. 50. E. А. 351 356 357 358 359 360 361 362 350 37. E. А. 51. Papst 37*
Strana 574
574 Seite 52. E. A. ernennt den Kanzler Bohuta und den Official Hostislaus zu seinen Bevollmächtigten, um die Beschwerden des Olmützer Custos Henricus zu untersuchen und zu entscheiden . . . . befiehlt einem Ungenannten, einige Priester, die trotz der über sie verhängten Excommunication ihre geistlichen Functionen verrichteten, zu suspendiren und an ihre Statt andere zu bestellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . befiehlt dem Decan von Chynow, gegen jene Personen, die den Pfarrer von Tuczap misshandelten, die Untersuchung ein- 53. E. А. 54. E. А. 364 365 56. E. А. 57. Der 58. E. А. 59. E. А. zuleiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zeigt dem Olmützer Bischof Johann die bevorstehende Visita- tion der Olmützer Diöcese an; sollte er persönlich verhindert sein, so werde die Visitation durch den Decan Johann Pa- duanus und den Leitmeritzer Archidiakon Stephan vorge- nommen werden. Bezüglich der Verpflegung des Visitators solle sich der Bischof und sein Clerus früher entschliessen, ob dieselbe in Geld oder in Victualien gereicht werden solle befiehlt einem nicht genannten Priester, von denjenigen Geist- lichen, welche den päpstlichen Zehent noch nicht entrichtet haben, denselben mit Androhung kirchlicher Strafen einzu- fordern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . päpstliche Nuncius Geraldus (de Moguntia) gibt einem nicht genaunten Priester volle Gewalt, von jenen Geistlichen, welche sich auf Grund von Exemtionen weigerten, die dem Nuncius gebührenden Abgaben zu leisten, mit kirchlichen Strafen die- selben einzutreiben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . befiehlt dem Decan von Aussig, über Welis von Swarow, der den Pfarrer Ctibor daselbst ermordet hatte, die Excommuni- cation und über die Kirche das Interdict zu verhängen . . . kündigt dem Capitel zu Alt-Bunzlau an, dass er in Folge seiner bei der Visitation dieser Kirche gemachten Wahrneh- mungen einige Bestimmungen für dieselbe getroffen habe . . 367 368 55. E. А. IV. Dispensationes. 1. E. A. gibt öffentlich kund, dass der Leitmeritzer Propst (Tammo), der beschuldigt wurde, diese Pfründe durch Symonie erlangt zu haben, auf dieselbe freiwillig verzichtete, dass er aber von seiner Schuld dispensirt und ilim vom Erzbischof kraft plipst- licher Vollmacht sein Beneficium wieder verliehen wurde . . 2. Notariats-Instrument zu Nr. 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. E. A. dispensirt den Pfarrer Busco in Holot(?), nachdem er auf seine Pfarre resignirt hatte, von der Schuld der Symonie und verleiht ihm die Pfarre wieder . . . . . . . . . . . . . . dispensirt das Prager Capitel von einer Synodalbestimmung zum Zwecke der Aufnahme eines Canonicus . . . . . . . . 5. E. A. dispensirt mit päpstlicher Vollmacht den Pfarrer von Pernau, Regensburger Diöcese, und die eingepfarrten Bewohner von 4. E. А. 370 372 373
574 Seite 52. E. A. ernennt den Kanzler Bohuta und den Official Hostislaus zu seinen Bevollmächtigten, um die Beschwerden des Olmützer Custos Henricus zu untersuchen und zu entscheiden . . . . befiehlt einem Ungenannten, einige Priester, die trotz der über sie verhängten Excommunication ihre geistlichen Functionen verrichteten, zu suspendiren und an ihre Statt andere zu bestellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . befiehlt dem Decan von Chynow, gegen jene Personen, die den Pfarrer von Tuczap misshandelten, die Untersuchung ein- 53. E. А. 54. E. А. 364 365 56. E. А. 57. Der 58. E. А. 59. E. А. zuleiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zeigt dem Olmützer Bischof Johann die bevorstehende Visita- tion der Olmützer Diöcese an; sollte er persönlich verhindert sein, so werde die Visitation durch den Decan Johann Pa- duanus und den Leitmeritzer Archidiakon Stephan vorge- nommen werden. Bezüglich der Verpflegung des Visitators solle sich der Bischof und sein Clerus früher entschliessen, ob dieselbe in Geld oder in Victualien gereicht werden solle befiehlt einem nicht genannten Priester, von denjenigen Geist- lichen, welche den päpstlichen Zehent noch nicht entrichtet haben, denselben mit Androhung kirchlicher Strafen einzu- fordern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . päpstliche Nuncius Geraldus (de Moguntia) gibt einem nicht genaunten Priester volle Gewalt, von jenen Geistlichen, welche sich auf Grund von Exemtionen weigerten, die dem Nuncius gebührenden Abgaben zu leisten, mit kirchlichen Strafen die- selben einzutreiben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . befiehlt dem Decan von Aussig, über Welis von Swarow, der den Pfarrer Ctibor daselbst ermordet hatte, die Excommuni- cation und über die Kirche das Interdict zu verhängen . . . kündigt dem Capitel zu Alt-Bunzlau an, dass er in Folge seiner bei der Visitation dieser Kirche gemachten Wahrneh- mungen einige Bestimmungen für dieselbe getroffen habe . . 367 368 55. E. А. IV. Dispensationes. 1. E. A. gibt öffentlich kund, dass der Leitmeritzer Propst (Tammo), der beschuldigt wurde, diese Pfründe durch Symonie erlangt zu haben, auf dieselbe freiwillig verzichtete, dass er aber von seiner Schuld dispensirt und ilim vom Erzbischof kraft plipst- licher Vollmacht sein Beneficium wieder verliehen wurde . . 2. Notariats-Instrument zu Nr. 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. E. A. dispensirt den Pfarrer Busco in Holot(?), nachdem er auf seine Pfarre resignirt hatte, von der Schuld der Symonie und verleiht ihm die Pfarre wieder . . . . . . . . . . . . . . dispensirt das Prager Capitel von einer Synodalbestimmung zum Zwecke der Aufnahme eines Canonicus . . . . . . . . 5. E. A. dispensirt mit päpstlicher Vollmacht den Pfarrer von Pernau, Regensburger Diöcese, und die eingepfarrten Bewohner von 4. E. А. 370 372 373
Strana 575
575 Seite den gegen sie zur Zeit Ludwigs des Baiern verhängten kirch- lichen Strafen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gestattet den Tausch der Beneficien zwischen dem Pfarrer von Deutsch-Lichnow Prager, und dem von Samb (2) Leitomyschler Diöcese . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.—10. E. A. dispensirt Cleriker von den Folgen der unehelichen Ge- burt und ähnl. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.—12. Achnliche Dispensationen wie Nr. 5 . . . . . . . . . . . . 13. Papst Innocenz VI. ertheilt dem E. A. Vollmacht zur Dispensation vom 4. Grade der Blutsverwandtschaft bei den Eheleuten Puta von Plana und Katharina von Riesenburg . . . . . . . . . 14. Eine Khnliche Dispensation wegen Blutsverwandtschaft . . . . . . dispensirt den Canonicus von Alt-Bunzlau Johannes Pauli von 15. E. А. einer Bestimmung der Kirchenstatuten. . . . . . . . . . . dispensirt mit päpstlicher Vollmacht den Cleriker Jacob von 16. E. А. Neuhaus von den Folgen seiner uneholichen Geburt . . . . 17. E. A. dispensirt den Prager Canoniens Stephan von der Bestimmung der Kirchenstatuten ,de procuratione cappael . . . . . . . . 18.—22. Dispensationen super defectu natalium, super concubinatu u. a. 23. E. А. befiehlt dem Priester Prudotha von Wssetat und Bernhard von der Prager Kirche, das Kloster zum heiligen Georg von allen über dasselbe verhängten Strafen zu dispensiren, nach- dem die Aebtissin und die Klosterjungfrauen vor Kaiser 384 Karl IV. dem Erzbischof Abbitte geleistet hatten . . . . . . 386 24.—27. Dispensationen wegen geistlicher Verwandtschaft u. a.. . . . 28. Bischof Johann IV. von Dražic dispensirt die Eheleute Odo de Chyss und Elisa de Bor vom 4. Grade der Blutsverwandtschaft 388 29. Bischof Johann IV. erlaubt dem Priester Leo aus dem deutschen Orden in einen andern überzutreten . . . . . . . . . . . 389 30.—32. Disponsationen von unehelicher Geburt, Blutsverwandtschaft u. a. 390 375 — 377 378 379 381 382 383 374 6. E. А. V. Petitiones. 1. E. A. schreibt zum Ausbau der Prager Kirche eine allgemeine Sammlung von Beiträgen in der Prager Diöcese aus . . . . 393 2. E. A. schreibt eine allgemeine Sammlung von Beiträgen zum Baue der Prager Kirche und der Prager Brücke aus. . . . . . . 3. E. A. empfiehlt dem Clerus soiner Diöcese die zur Sammlung von freiwilligen Beiträgen filr das Hospital in Hühnerwasser (Libera civitas) ausgeschickten Personen . . . . . . . . . . . . . 4. Dic Generalvicare Johann Paduanus und Wratiwoj empfehlen zwei Weiber, welche sich von ihrem schlechten Lebenswandel be- kehrt hatton, der allgemeinen Mildthätigkeit, damit sie ans Noth nicht wieder in ihre früheren Laster verfallen . . . . empfiehlt dem Clerus seiner Diöcese die Sammlungen für den Bau der Kirche des heiligen Stephan in Leitmeritz und des Klosters in Jaroměř. . . 5. E. А. 395 400 401 . . . . . - . . . 402
575 Seite den gegen sie zur Zeit Ludwigs des Baiern verhängten kirch- lichen Strafen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gestattet den Tausch der Beneficien zwischen dem Pfarrer von Deutsch-Lichnow Prager, und dem von Samb (2) Leitomyschler Diöcese . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.—10. E. A. dispensirt Cleriker von den Folgen der unehelichen Ge- burt und ähnl. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.—12. Achnliche Dispensationen wie Nr. 5 . . . . . . . . . . . . 13. Papst Innocenz VI. ertheilt dem E. A. Vollmacht zur Dispensation vom 4. Grade der Blutsverwandtschaft bei den Eheleuten Puta von Plana und Katharina von Riesenburg . . . . . . . . . 14. Eine Khnliche Dispensation wegen Blutsverwandtschaft . . . . . . dispensirt den Canonicus von Alt-Bunzlau Johannes Pauli von 15. E. А. einer Bestimmung der Kirchenstatuten. . . . . . . . . . . dispensirt mit päpstlicher Vollmacht den Cleriker Jacob von 16. E. А. Neuhaus von den Folgen seiner uneholichen Geburt . . . . 17. E. A. dispensirt den Prager Canoniens Stephan von der Bestimmung der Kirchenstatuten ,de procuratione cappael . . . . . . . . 18.—22. Dispensationen super defectu natalium, super concubinatu u. a. 23. E. А. befiehlt dem Priester Prudotha von Wssetat und Bernhard von der Prager Kirche, das Kloster zum heiligen Georg von allen über dasselbe verhängten Strafen zu dispensiren, nach- dem die Aebtissin und die Klosterjungfrauen vor Kaiser 384 Karl IV. dem Erzbischof Abbitte geleistet hatten . . . . . . 386 24.—27. Dispensationen wegen geistlicher Verwandtschaft u. a.. . . . 28. Bischof Johann IV. von Dražic dispensirt die Eheleute Odo de Chyss und Elisa de Bor vom 4. Grade der Blutsverwandtschaft 388 29. Bischof Johann IV. erlaubt dem Priester Leo aus dem deutschen Orden in einen andern überzutreten . . . . . . . . . . . 389 30.—32. Disponsationen von unehelicher Geburt, Blutsverwandtschaft u. a. 390 375 — 377 378 379 381 382 383 374 6. E. А. V. Petitiones. 1. E. A. schreibt zum Ausbau der Prager Kirche eine allgemeine Sammlung von Beiträgen in der Prager Diöcese aus . . . . 393 2. E. A. schreibt eine allgemeine Sammlung von Beiträgen zum Baue der Prager Kirche und der Prager Brücke aus. . . . . . . 3. E. A. empfiehlt dem Clerus soiner Diöcese die zur Sammlung von freiwilligen Beiträgen filr das Hospital in Hühnerwasser (Libera civitas) ausgeschickten Personen . . . . . . . . . . . . . 4. Dic Generalvicare Johann Paduanus und Wratiwoj empfehlen zwei Weiber, welche sich von ihrem schlechten Lebenswandel be- kehrt hatton, der allgemeinen Mildthätigkeit, damit sie ans Noth nicht wieder in ihre früheren Laster verfallen . . . . empfiehlt dem Clerus seiner Diöcese die Sammlungen für den Bau der Kirche des heiligen Stephan in Leitmeritz und des Klosters in Jaroměř. . . 5. E. А. 395 400 401 . . . . . - . . . 402
Strana 576
576 Seite 6. E. A. empfiehlt das Nonnenkloster zum heiligen Franciscus in Prag der allgemeinen Wohlthätigkeit. . . . . . . . . . . . . . 404 VI. Processus. 1. E. A. befiehlt den Pfarrern von Prag, einen gewissen Albertus, der sich gegen den Dominikanerpriester Gallus thätlich vergriffen, sowie auch dessen Helfershelfer zu excommuniciren . . . . befiehlt dem Archidiakon von Jung-Bunzlau, den Johann von Dražic zur Herausgabe der von ihm widerrechtlich zurück- behaltenen Einkünfte des Altars s. Sylvestri in der Prager Kirche zu mahnen und im Weigerungsfalle denselben zu ex- communiciren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. E. А. befiehlt dem Turnauer Decan, gegen Johann von Dražic (v. Nr. 2) die Aggravation auszusprechen. . . . . . . . . . . 4. Der Kaurzimer Archidiakon Bohuta (als Bevollmächtigter des päpst- lichen Nuncius) mahnt den Bischof und das Capitel von Bam- berg zur Zahlung der dem Nuncius gebührenden Zehrungs- kosten im Betrage von fünfzig Gulden . . . . . . . . . . beauftragt den Politzer Decan mit der Durchführung eines päpstlichen Urtheils gegen einen Pfarrer, der durch längere Zeit eine Pfarre widerrechtlich inne hielt . . . . . . . . . ordnet an, dass künftighin Niemand das Amt eines öffentlichen Notars ausüben dürfe, der nicht früher vom Erzbischof die Ermächtigung dazu erhalten hatte . . . . . . . . . . . . befiehlt sämmtlichen Pfarrern in Prag, diejenigen Zollein- nehmer, welche von Geistlichen ihren Privilegien entgegen Wein- und Salzxoll abverlangen, zu excommuniciren und über . . . . . . . . Prag das Interdict auszusprechen. . . . . befiehlt allen jenen Priestern, welche die letzte Visitation der Archidiakonate verrichtet hatten, über das von ihnon zu ihrer Verpflegung empfangene Geld Rechnung zu legen, da einige aus ihnen so viel erpresst haben sollen, dass sie es unmöglich aufzehren konnten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16. Bischof Johann IV. von Dražic befiehlt diejenigen Per- sonen zu excommuniciren, welche sein bischöfliches Haus in Prag zur Nachtzeit überfallen, es geplündert und den darin wohnenden Pilsner Archidiakon und andere Priester miss- handelt hatten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.—11. Derselbe befiehlt, jene zwei Burggrafen, welche auf Veranlassung des Melniker Propstes die bischöf lichen Güter verwüstet hatten, zu excommuniciren und über die zum Patronatsrecht des Propstes gehörigen Kirchen das Interdict zu verhängen.. . 12.—13. Achnliche Formeln, die Beraubung bischöflicher Güter be- treffend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Bischof Johann IV. untersagt die Verschleuderung der Doxaner Klostergüter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. E.А. 6. E. A. 7. E. A. 8. E. А. 9. und 406 407 408 410 411 413 414 415 416 418 405 2. E. А. 419
576 Seite 6. E. A. empfiehlt das Nonnenkloster zum heiligen Franciscus in Prag der allgemeinen Wohlthätigkeit. . . . . . . . . . . . . . 404 VI. Processus. 1. E. A. befiehlt den Pfarrern von Prag, einen gewissen Albertus, der sich gegen den Dominikanerpriester Gallus thätlich vergriffen, sowie auch dessen Helfershelfer zu excommuniciren . . . . befiehlt dem Archidiakon von Jung-Bunzlau, den Johann von Dražic zur Herausgabe der von ihm widerrechtlich zurück- behaltenen Einkünfte des Altars s. Sylvestri in der Prager Kirche zu mahnen und im Weigerungsfalle denselben zu ex- communiciren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. E. А. befiehlt dem Turnauer Decan, gegen Johann von Dražic (v. Nr. 2) die Aggravation auszusprechen. . . . . . . . . . . 4. Der Kaurzimer Archidiakon Bohuta (als Bevollmächtigter des päpst- lichen Nuncius) mahnt den Bischof und das Capitel von Bam- berg zur Zahlung der dem Nuncius gebührenden Zehrungs- kosten im Betrage von fünfzig Gulden . . . . . . . . . . beauftragt den Politzer Decan mit der Durchführung eines päpstlichen Urtheils gegen einen Pfarrer, der durch längere Zeit eine Pfarre widerrechtlich inne hielt . . . . . . . . . ordnet an, dass künftighin Niemand das Amt eines öffentlichen Notars ausüben dürfe, der nicht früher vom Erzbischof die Ermächtigung dazu erhalten hatte . . . . . . . . . . . . befiehlt sämmtlichen Pfarrern in Prag, diejenigen Zollein- nehmer, welche von Geistlichen ihren Privilegien entgegen Wein- und Salzxoll abverlangen, zu excommuniciren und über . . . . . . . . Prag das Interdict auszusprechen. . . . . befiehlt allen jenen Priestern, welche die letzte Visitation der Archidiakonate verrichtet hatten, über das von ihnon zu ihrer Verpflegung empfangene Geld Rechnung zu legen, da einige aus ihnen so viel erpresst haben sollen, dass sie es unmöglich aufzehren konnten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16. Bischof Johann IV. von Dražic befiehlt diejenigen Per- sonen zu excommuniciren, welche sein bischöfliches Haus in Prag zur Nachtzeit überfallen, es geplündert und den darin wohnenden Pilsner Archidiakon und andere Priester miss- handelt hatten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.—11. Derselbe befiehlt, jene zwei Burggrafen, welche auf Veranlassung des Melniker Propstes die bischöf lichen Güter verwüstet hatten, zu excommuniciren und über die zum Patronatsrecht des Propstes gehörigen Kirchen das Interdict zu verhängen.. . 12.—13. Achnliche Formeln, die Beraubung bischöflicher Güter be- treffend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Bischof Johann IV. untersagt die Verschleuderung der Doxaner Klostergüter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. E.А. 6. E. A. 7. E. A. 8. E. А. 9. und 406 407 408 410 411 413 414 415 416 418 405 2. E. А. 419
Strana 577
577 Seite 15. Derselbe befiehlt dem Biliner und Aussiger Decan, jene Leute in ihren Decanaten, die sich mit Wucher abgeben, auszuforschen und ihm zur Bestrafung anzuzeigen. . . . . . . . . . . . 420 16. v. Nr. 9. 17. Bischof Johann IV. ermahnt die Bürger von Leitmeritz, die in Wrbicz genommenen Sachen zu ersetzen, auch das Salz, welches sie dem Bischof zu geben schuldig sind, wieder ordentlich abzuliefern . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18. Derselbe befiellt dem Prager und Kaurzimer Archidiakon, diejenigen Personen, wolche den Weihbischof Przibik überfallen und be- raubt hatten, zu excommuniciren . . . . . . . . . . . . . 423 19. Derselbe befichlt die Erstattung der einem Priester geraubten Sachen 424 20. Derselbe befiehlt dem decano civitatensi und anderen Geistlichen, gegen jene Ordensbrüder, welche die Einführung eines neu- ernannten Pfarrers zu hintertreiben suchten, die Excommuni- cation auszusprechen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21. Befehl in derselben Angelegenheit an die Bürger der betreffenden Stadt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22. Bischof Johann IV. verbietet, bei den Augustinermönchen zum heiligen Thomas zu beichten und bei dem Kloster sich begraben zu lassen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . befiehlt dem Canonicus Nicolaus Donati, die Excommunication der in Commiss. Nr. 9 erwähnten Verbrecher auch auf ihre Helfershelfer auszudehnen . . . . 23. E. А. 422 425 . . . . . . . . . 426 VII. Incorporationes. . . . . . 427 1. Der Kirche in Meczlow zum Kloster Kladrub . . . . . 2. Der Kirchen zu Nezamyslicz, Chczebus, Brumow und Brzisst zum Kloster Brzewnow. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 3. Der Kirche und Capelle in Bor zum Kloster Zderaz . . . . . . . — 4. Der Capelle auf der Burg Duba zur Kirche in Hradisst . . . . . 431 5. Der Kirche in Pulcro Monte zum Decanat s. Egidii in Prag (durch Bischof Johann IV. von Dražic) . . . . . . . . . . . . . 432 VIII. Erectiones. 434 1. Erection des Augustinerklosters in Jaroměř durch E. A. . . . . . 2. Bischof Przedslaus von Breslau errichtet eine Präbende bei der Kirche des heiligen Egidi in Breslau für Bohuslaw von Par- dubitz, Propst von Leitmeritz und Canonicus von Magdeburg 436 und zwar nur für dessen Person . . . . . . . . . . . . . 3. Erection des Cistercienserklosters in Skalicz. . . . . . . . . . . 437 4. E. A. stiftet in der Johanniter Kirche zu Glatz eine ewige Messe . 5. E. A. bestitigt die Erection des Slavenklosters in Prag. . . . . . 442 6. Propst Tammo von Leitmeritz stiftet bei der Kirche daselbst die Stelle eines ,vicarii perpetui' des Propstes . . . . . . . . . . 443 7. Stiftung eines ,vicarii perpetui' bei einer Kirche. . . . . . . . . 445
577 Seite 15. Derselbe befiehlt dem Biliner und Aussiger Decan, jene Leute in ihren Decanaten, die sich mit Wucher abgeben, auszuforschen und ihm zur Bestrafung anzuzeigen. . . . . . . . . . . . 420 16. v. Nr. 9. 17. Bischof Johann IV. ermahnt die Bürger von Leitmeritz, die in Wrbicz genommenen Sachen zu ersetzen, auch das Salz, welches sie dem Bischof zu geben schuldig sind, wieder ordentlich abzuliefern . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18. Derselbe befiellt dem Prager und Kaurzimer Archidiakon, diejenigen Personen, wolche den Weihbischof Przibik überfallen und be- raubt hatten, zu excommuniciren . . . . . . . . . . . . . 423 19. Derselbe befichlt die Erstattung der einem Priester geraubten Sachen 424 20. Derselbe befiehlt dem decano civitatensi und anderen Geistlichen, gegen jene Ordensbrüder, welche die Einführung eines neu- ernannten Pfarrers zu hintertreiben suchten, die Excommuni- cation auszusprechen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21. Befehl in derselben Angelegenheit an die Bürger der betreffenden Stadt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22. Bischof Johann IV. verbietet, bei den Augustinermönchen zum heiligen Thomas zu beichten und bei dem Kloster sich begraben zu lassen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . befiehlt dem Canonicus Nicolaus Donati, die Excommunication der in Commiss. Nr. 9 erwähnten Verbrecher auch auf ihre Helfershelfer auszudehnen . . . . 23. E. А. 422 425 . . . . . . . . . 426 VII. Incorporationes. . . . . . 427 1. Der Kirche in Meczlow zum Kloster Kladrub . . . . . 2. Der Kirchen zu Nezamyslicz, Chczebus, Brumow und Brzisst zum Kloster Brzewnow. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 3. Der Kirche und Capelle in Bor zum Kloster Zderaz . . . . . . . — 4. Der Capelle auf der Burg Duba zur Kirche in Hradisst . . . . . 431 5. Der Kirche in Pulcro Monte zum Decanat s. Egidii in Prag (durch Bischof Johann IV. von Dražic) . . . . . . . . . . . . . 432 VIII. Erectiones. 434 1. Erection des Augustinerklosters in Jaroměř durch E. A. . . . . . 2. Bischof Przedslaus von Breslau errichtet eine Präbende bei der Kirche des heiligen Egidi in Breslau für Bohuslaw von Par- dubitz, Propst von Leitmeritz und Canonicus von Magdeburg 436 und zwar nur für dessen Person . . . . . . . . . . . . . 3. Erection des Cistercienserklosters in Skalicz. . . . . . . . . . . 437 4. E. A. stiftet in der Johanniter Kirche zu Glatz eine ewige Messe . 5. E. A. bestitigt die Erection des Slavenklosters in Prag. . . . . . 442 6. Propst Tammo von Leitmeritz stiftet bei der Kirche daselbst die Stelle eines ,vicarii perpetui' des Propstes . . . . . . . . . . 443 7. Stiftung eines ,vicarii perpetui' bei einer Kirche. . . . . . . . . 445
Strana 578
578 IX. Donationes. Seite 1. E. A. schenkt der Collegiatkirche zu Sadska fünf Bauernhöfe in Libiechowicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446 2. Schenkung der Kirche des hoiligen Cosmas und Damian an das Slavenkloster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447 schenkt dem Ulrich und Przibik von Procz(?) eine Ansässig- keit daselbst unter der Bedingung, dass sie die Hälfte des Ertrages von 51 Bienenstöcken dem Erzbischof abliefern sollen 449 erlaubt seinem Diener Marsso, auf der ihm vom Erzbischof für seine Dienste als ,provisio (náprava)" verliehenen Besitzung in Horssow Baulichkeiten bis zum Werthe von 12 Schock Gr. errichten zu dürfen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Die Generalvicare Johann Paduanus und Wratiwoj bestätigen die Schenkung des Friedman de Smoyn und Benislinius(?) für die Kirche s. Marie in Valle . . . . . . . . . . . . . . 6. Eine Schenkung an das Prager Erzbisthum . . . . . . . . . . . 452 7. Die Generalvicare Johann Paduanus und Wratiwoj bestätigen die Schenkung des Raczko de Janowicz zur Kirche daselbst . . 453 8. Propst Tammo von Leitmoritz schenkt seinem gewesenen Vicar die Einkünfte von seinem Canonicat bei der Prager Kirche im Betrage von 12 Schock Gr. jährlich . . . . . . . . . . . . 454 9. Eine Schenkung an eine Kirche . . . . . . . . . . . . . . . . 456 3. E.А. 4. E. А. 450 X. Confirmationes. 1. E. A. bestätigt die Stiftung eines Decans und von vier Canonici (bei der Kirche in Karlstein) durch Karl IV.. . . . . . . . 457 bestätigt die Schenkung der Gebrüder von Rosenberg zum 2. E. А. 460 Hospital in Krumau . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461 bestätigt eine ,locationem frugum ecclesie s. spiritus in Grocz“ 3. E. А. 4. E. A. bestätigt einen Tausch der Besitzungen der Kirche in Jičin für andere der Kirche gelegenere Güter . . . . . . . . . . 462 5. Die Generalvicare Johann Paduanus und Wratiwoj bestlitigon die Schenkung der Brüder ,de Turri‘ zum Altar ss. Simonis et Judae in der Gallikirche in Prag mit der Bestimmung der Strafen, die den Altaristen bei Vernachlässigung seiner Pflichten treffen sollen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Dieselben bestätigen einen Häusertausch zwischen cinem Pfarrer und einem Nonnenkloster . . . . . . . . . . . . . 466 bestätigt die Wahl des Canonicus Plichta de Mssen zum Scho� lasticus der Prager Kirche . . . . . . . . . . . . . . . . bestätigt den Petrus (de Cunzendorf) als Archidiakon von 8. E. А. Horssow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467 9. E. A. bestätigt den Wratiwoj praepositum Tynonsem als seinen Vicar bei der Prager Kirche . . . . . . . . . . . . . . . 468 10. Bestitigung eines Tausches von Kirchengütern in Ways (?) . . . . 469 7. E. A. 463
578 IX. Donationes. Seite 1. E. A. schenkt der Collegiatkirche zu Sadska fünf Bauernhöfe in Libiechowicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446 2. Schenkung der Kirche des hoiligen Cosmas und Damian an das Slavenkloster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447 schenkt dem Ulrich und Przibik von Procz(?) eine Ansässig- keit daselbst unter der Bedingung, dass sie die Hälfte des Ertrages von 51 Bienenstöcken dem Erzbischof abliefern sollen 449 erlaubt seinem Diener Marsso, auf der ihm vom Erzbischof für seine Dienste als ,provisio (náprava)" verliehenen Besitzung in Horssow Baulichkeiten bis zum Werthe von 12 Schock Gr. errichten zu dürfen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Die Generalvicare Johann Paduanus und Wratiwoj bestätigen die Schenkung des Friedman de Smoyn und Benislinius(?) für die Kirche s. Marie in Valle . . . . . . . . . . . . . . 6. Eine Schenkung an das Prager Erzbisthum . . . . . . . . . . . 452 7. Die Generalvicare Johann Paduanus und Wratiwoj bestätigen die Schenkung des Raczko de Janowicz zur Kirche daselbst . . 453 8. Propst Tammo von Leitmoritz schenkt seinem gewesenen Vicar die Einkünfte von seinem Canonicat bei der Prager Kirche im Betrage von 12 Schock Gr. jährlich . . . . . . . . . . . . 454 9. Eine Schenkung an eine Kirche . . . . . . . . . . . . . . . . 456 3. E.А. 4. E. А. 450 X. Confirmationes. 1. E. A. bestätigt die Stiftung eines Decans und von vier Canonici (bei der Kirche in Karlstein) durch Karl IV.. . . . . . . . 457 bestätigt die Schenkung der Gebrüder von Rosenberg zum 2. E. А. 460 Hospital in Krumau . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461 bestätigt eine ,locationem frugum ecclesie s. spiritus in Grocz“ 3. E. А. 4. E. A. bestätigt einen Tausch der Besitzungen der Kirche in Jičin für andere der Kirche gelegenere Güter . . . . . . . . . . 462 5. Die Generalvicare Johann Paduanus und Wratiwoj bestlitigon die Schenkung der Brüder ,de Turri‘ zum Altar ss. Simonis et Judae in der Gallikirche in Prag mit der Bestimmung der Strafen, die den Altaristen bei Vernachlässigung seiner Pflichten treffen sollen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Dieselben bestätigen einen Häusertausch zwischen cinem Pfarrer und einem Nonnenkloster . . . . . . . . . . . . . 466 bestätigt die Wahl des Canonicus Plichta de Mssen zum Scho� lasticus der Prager Kirche . . . . . . . . . . . . . . . . bestätigt den Petrus (de Cunzendorf) als Archidiakon von 8. E. А. Horssow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467 9. E. A. bestätigt den Wratiwoj praepositum Tynonsem als seinen Vicar bei der Prager Kirche . . . . . . . . . . . . . . . 468 10. Bestitigung eines Tausches von Kirchengütern in Ways (?) . . . . 469 7. E. A. 463
Strana 579
579 Seite 11. E. A. bestitigt das Transsumpt einer ihm von Johann de Turri vor- gelegten Urkunde . . . . . . . . . . . . . . . . bestätigt einen Gütertausch zwischen dem Bischof von Leito- myschl und dem Kloster Königsaal (Kauf der Herrschaft Lands- berg durch ersteren) . . . . . . . . . . . . . . . bestätigt den von Karl IV. auf Grund eines besonderen Pri- vilegs der antretenden Könige von Böhmen ernannten Pfarrer von Nepomuk . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Eine ähnliche Bestätigung . . . . . . . . . . . . . . . 472 15. E. А. entscheidet über das Patronatsrecht einer Kirche. . . . . 473 16. E. A. bestätigt die Entscheidung seiner Commissäre in einem strit- tigen Patronatsrechtsfall . . . . . . . . . . . . . 17. Eine ähnliche Bestätigung . . . . . . . . . . . . . . . 475 18. E. A. bestätigt eine Schenkung zum Altar des heiligen Paul in der heiligen Geistkirche zu Königgrätz . . . . . . . . . 19.—20. E. A. erneuert verlorene Confirmationen . . . . . . . . 476 21. Bestätigung einer Schenkung von vier Lahn jure emphiteutico . . 477 22. Bischof Johann IV. von Dražic bestätigt einen Vicar . . . . . — 23. Derselbe bestätigt die Gründung des Frauenklosters ,de poenitentia . . . . . . . . . . 478 S. Mariae Magdalenae‘ bei Laun 12. E. А. 13. E. А. 471 470 XI. Indulgentiae. E. A. ertheilt einen 40tägigen Ablass: 1. Dem Kloster Opatowicz . . . . . . . . . . . . . . . . 479 2. Der Kirche in Swietla . . . . . . . . . . . . . . . . 480 3. Dem Hospital s. Mariae Magdalenae in Pilsen. . . . . — . . . 4.—5. Für nicht genannte Kirchen . . . . . . . . . . . 481 6. Für diejenigen, welche einem von Feinden des christlichen Glau- bens vertriebenen Bischof durch Unterstützung behilflich sein würden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Für die Conventualen eines Klosters, so oft sie eine lateinische Predigt für ihre Mitbrüder halten und für jene, die dieselbe anhören . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Für diejenigen, die gewissen armen Pilgern behilflich sein würden 483 9. Für die Mönche des Raudnitzer Klosters, welche der von Bischof Johann gestifteten Messe beiwohnen würden . . . . . — . 10. Für diejenigen, die einem zum Christenthum bekehrten Juden (Judenbischof) Unterstützung gewähren würden . . . . . 484 11. Für das Kloster ,fratrum de poenitentia beatorum martyrum‘ (Cy- riakenkloster) in Pardubic . . . . . . . . . . . . . 485 482 XII. Declarationes. 1. E. A. erklärt in einem strittigen Fall, dass keine ,irregularitas‘ vor- liege . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486 2. Erklärung des Generalvicars Johannes Paduanus in einer ähnlichen Angelegenheit . . . . . . . . . . . . . . . . .
579 Seite 11. E. A. bestitigt das Transsumpt einer ihm von Johann de Turri vor- gelegten Urkunde . . . . . . . . . . . . . . . . bestätigt einen Gütertausch zwischen dem Bischof von Leito- myschl und dem Kloster Königsaal (Kauf der Herrschaft Lands- berg durch ersteren) . . . . . . . . . . . . . . . bestätigt den von Karl IV. auf Grund eines besonderen Pri- vilegs der antretenden Könige von Böhmen ernannten Pfarrer von Nepomuk . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Eine ähnliche Bestätigung . . . . . . . . . . . . . . . 472 15. E. А. entscheidet über das Patronatsrecht einer Kirche. . . . . 473 16. E. A. bestätigt die Entscheidung seiner Commissäre in einem strit- tigen Patronatsrechtsfall . . . . . . . . . . . . . 17. Eine ähnliche Bestätigung . . . . . . . . . . . . . . . 475 18. E. A. bestätigt eine Schenkung zum Altar des heiligen Paul in der heiligen Geistkirche zu Königgrätz . . . . . . . . . 19.—20. E. A. erneuert verlorene Confirmationen . . . . . . . . 476 21. Bestätigung einer Schenkung von vier Lahn jure emphiteutico . . 477 22. Bischof Johann IV. von Dražic bestätigt einen Vicar . . . . . — 23. Derselbe bestätigt die Gründung des Frauenklosters ,de poenitentia . . . . . . . . . . 478 S. Mariae Magdalenae‘ bei Laun 12. E. А. 13. E. А. 471 470 XI. Indulgentiae. E. A. ertheilt einen 40tägigen Ablass: 1. Dem Kloster Opatowicz . . . . . . . . . . . . . . . . 479 2. Der Kirche in Swietla . . . . . . . . . . . . . . . . 480 3. Dem Hospital s. Mariae Magdalenae in Pilsen. . . . . — . . . 4.—5. Für nicht genannte Kirchen . . . . . . . . . . . 481 6. Für diejenigen, welche einem von Feinden des christlichen Glau- bens vertriebenen Bischof durch Unterstützung behilflich sein würden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Für die Conventualen eines Klosters, so oft sie eine lateinische Predigt für ihre Mitbrüder halten und für jene, die dieselbe anhören . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Für diejenigen, die gewissen armen Pilgern behilflich sein würden 483 9. Für die Mönche des Raudnitzer Klosters, welche der von Bischof Johann gestifteten Messe beiwohnen würden . . . . . — . 10. Für diejenigen, die einem zum Christenthum bekehrten Juden (Judenbischof) Unterstützung gewähren würden . . . . . 484 11. Für das Kloster ,fratrum de poenitentia beatorum martyrum‘ (Cy- riakenkloster) in Pardubic . . . . . . . . . . . . . 485 482 XII. Declarationes. 1. E. A. erklärt in einem strittigen Fall, dass keine ,irregularitas‘ vor- liege . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486 2. Erklärung des Generalvicars Johannes Paduanus in einer ähnlichen Angelegenheit . . . . . . . . . . . . . . . . .
Strana 580
580 XIII. Auctoritates. Seite 1. E. A. ertheilt dem Magistrat der Kleinern Stadt Prag volle Macht, einzelne Cleriker bei Uebertretungen gefänglich einzuzichen 2. E. A. ertheilt dem zum ,collector fumalium‘ ernannten erzbischöf- lichen Schatzmeister gewisse Befugnisse und befiehlt der ge- sammten Geistlichkeit seiner Diöcese, ihm bei der Einsamm- lung dieser Abgabe durch Bereitwilligkeit behilflich zu sein gibt einem Kloster (Chut.?) bekannt, dass Papst Clemens VI. denjenigen, die zum Baue der Prager Kirche etwas beitragen werden, Ablass ertheilt habe und dass er aus diesem Anlass zwei weltliche Priester zu ihnen sende . . . . . . . . ertheilt einigen (Bettel-) Mönchen die Befugniss, Beichte zu hören . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. E.А. 4. E. А. 487 489 491 XIV. Inhibitiones. 1. E. A. bestimmt, dass kein Cleriker mit höheren Weihen (Priester) das Amt eines öffentlichen Notars (tabellionatus) bekleiden dürfe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . untersagt der Prager Geistlichkeit, in den Kirchen ausser der Orgel andere musikalische Instrumente zur Begleitung des Gesanges zuzulassen und zwar unter Strafe von vier Gr. zum Besten des Prager Dombaues . . . . . . . . . .. untersagt den ,examinatoribus clericorum‘, einen wider den Willen des Erzbischofs ordinirten Subdiakon vor Ablauf von drei Jahren und so lange der Erzbischof seine Erlaubniss dazu nicht ertheilt, zur Würde eines Diakons zuzulassen. . 2. E. А. 3. E. А. 492 493 495 XV. Locationes. 1. E. A. gibt dem Biliner Archidiakon bekannt, dass er das zur Prager Propstei gehörige Dorf G. (2) von den Procuratoren des Propstes Cardinal Guido um den jährlichen Zins von 24 Schock Gr. auf drei Jahre übernommen habe . . . . . . . . . verleiht einem Raudnitzer Bürger einen Richterhof um den jährlichen Zins von 40 Pfund Wachs auf zehn Jahre . . . gibt bekannt, dass er einige Güter des Klosters (Brzewnow?) für einen gewissen Zins auf zwei Jahre übernommen habe . erlaubt dem Merlotha Bürger von Rakonitz(?), eine Mühle, die derselbe vom Erzbischof gegen einen bestimmten Zins erb- lich hält, neu zu richten und alle dazu nöthigen Baulichkeiten vorzunehmen . . . . . . . . . 2. E. А. 3. E. А. 4. E. А. — 497 - . 498 XVI. Permutationes. 1. E. A. gibt bekannt, dass er ein zur Prager Kirche gehöriges Gut für ein Haus des Klosters s. Mariae (in Ujezd?) vertauscht habe 499
580 XIII. Auctoritates. Seite 1. E. A. ertheilt dem Magistrat der Kleinern Stadt Prag volle Macht, einzelne Cleriker bei Uebertretungen gefänglich einzuzichen 2. E. A. ertheilt dem zum ,collector fumalium‘ ernannten erzbischöf- lichen Schatzmeister gewisse Befugnisse und befiehlt der ge- sammten Geistlichkeit seiner Diöcese, ihm bei der Einsamm- lung dieser Abgabe durch Bereitwilligkeit behilflich zu sein gibt einem Kloster (Chut.?) bekannt, dass Papst Clemens VI. denjenigen, die zum Baue der Prager Kirche etwas beitragen werden, Ablass ertheilt habe und dass er aus diesem Anlass zwei weltliche Priester zu ihnen sende . . . . . . . . ertheilt einigen (Bettel-) Mönchen die Befugniss, Beichte zu hören . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. E.А. 4. E. А. 487 489 491 XIV. Inhibitiones. 1. E. A. bestimmt, dass kein Cleriker mit höheren Weihen (Priester) das Amt eines öffentlichen Notars (tabellionatus) bekleiden dürfe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . untersagt der Prager Geistlichkeit, in den Kirchen ausser der Orgel andere musikalische Instrumente zur Begleitung des Gesanges zuzulassen und zwar unter Strafe von vier Gr. zum Besten des Prager Dombaues . . . . . . . . . .. untersagt den ,examinatoribus clericorum‘, einen wider den Willen des Erzbischofs ordinirten Subdiakon vor Ablauf von drei Jahren und so lange der Erzbischof seine Erlaubniss dazu nicht ertheilt, zur Würde eines Diakons zuzulassen. . 2. E. А. 3. E. А. 492 493 495 XV. Locationes. 1. E. A. gibt dem Biliner Archidiakon bekannt, dass er das zur Prager Propstei gehörige Dorf G. (2) von den Procuratoren des Propstes Cardinal Guido um den jährlichen Zins von 24 Schock Gr. auf drei Jahre übernommen habe . . . . . . . . . verleiht einem Raudnitzer Bürger einen Richterhof um den jährlichen Zins von 40 Pfund Wachs auf zehn Jahre . . . gibt bekannt, dass er einige Güter des Klosters (Brzewnow?) für einen gewissen Zins auf zwei Jahre übernommen habe . erlaubt dem Merlotha Bürger von Rakonitz(?), eine Mühle, die derselbe vom Erzbischof gegen einen bestimmten Zins erb- lich hält, neu zu richten und alle dazu nöthigen Baulichkeiten vorzunehmen . . . . . . . . . 2. E. А. 3. E. А. 4. E. А. — 497 - . 498 XVI. Permutationes. 1. E. A. gibt bekannt, dass er ein zur Prager Kirche gehöriges Gut für ein Haus des Klosters s. Mariae (in Ujezd?) vertauscht habe 499
Strana 581
581 Selte 2. E. A. erlaubt anlässlich eines vorgehabten Gütertausches, dass einem Pfarrer statt des ihm gebührenden Zehents ein gleichmässiges Einkommen auf einem andern Gute sichergestellt werde . . 499 3. E. A. bestätigt den Präbendentausch zwischen dem Bechiner Archi- diakon Hostislaus(?) und dem Decan bei S. Egidi Podiva . 500 4. E. A. bestäitigt den Tausch zwischen einem Priester der Olmützer mit einem Priester der Prager Diöcese . . . . . . . . 5. Die Generalvicare Bartholomäus und Stephanus bestätigen einen Gütertausch zwischen dem Pfarrer in Czaslau und zwei Bürgern daselbst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. E. A. bestätigt den Präbendentausch zwischen zwei Domherren der Prager Kirche . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. und 8. Der Generalvicar Johann Paduanus bestätigt den Tausch zwischen dem Prager Canonicus H. und dem Pfarrer Beness von S. Jacob in Brünn . . . . . . . . . . . . . . 503 9. Johann (Paduanus?) bestätigt den Tausch zwischen einem Priester der AAHH. Capelle auf der Prager Burg und einem Pfarrer 504 — 10. Eine ähnliche Formel . . . . . . . . . . . . . . . . 11. E. A. bestlitigt im Einverständniss mit dem Propste Albert von Bautzen den Tansch zwischen einem Pfarrer der Prager und einem der Meissner Diöcese . . . . . . . 501 502 . . . . XVII. Consensus. 1. E. A. gibt seine Zustimmung zu einem Gütertausch zwischen dem Kloster in Kladrub und dem Pfarrer daselbst . . . . . . 505 2. E. A. an den Olmützer Bischof Johann, dass er den Tausch zwischen dem Bunzlauer Canonicus Duchko und dem Pfarrer in Koste- lecz (Olmützer Diöcese) Beness de Cravar genehmige . . . 3. Rynardus de Hanow Propst zu H. Týn ertheilt einem zu seiner Collatur gehörigen Pfarrer die Zustimmung zum Tausche mit einem andern Pfarrer und bittet den Erzbischof um dessen Bestätigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . gestattet dem Prager Scholasticus Sdeslaus, in der neuen Prager Kirche eine Capelle zu Ehren des heiligen Sylvester zu errichten und in dieselbe die Reliquien dieses Heiligen sowie die Ueberreste des letzten Bischofs Johann IV. von Dražic zu übertragen . . . . . . . . . . . . . . gestattet dem Kloster des heiligen Procop (a. d. Sazawa) die Location einiger Güter auf Zins, damit es seine Schulden abzahlen könne . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Das Prager Capitel gibt dem Erzbischof Arnest die Zustimmung, aus Anlass seiner vorhabenden weiten Reise in Begleitung des Königs, kirchliche Güter bis zum Betrage von 2000 Schock Gr. verpfänden zu dürfen . . . . . . . . . . . . . 7. Markgraf Karl als Verweser des Königreichs Böhmen erlaubt Jo- hann von Dražic, die Stadt Benatek, welche von seinen 4. E. А. 5. E. А. 507 508 509
581 Selte 2. E. A. erlaubt anlässlich eines vorgehabten Gütertausches, dass einem Pfarrer statt des ihm gebührenden Zehents ein gleichmässiges Einkommen auf einem andern Gute sichergestellt werde . . 499 3. E. A. bestätigt den Präbendentausch zwischen dem Bechiner Archi- diakon Hostislaus(?) und dem Decan bei S. Egidi Podiva . 500 4. E. A. bestäitigt den Tausch zwischen einem Priester der Olmützer mit einem Priester der Prager Diöcese . . . . . . . . 5. Die Generalvicare Bartholomäus und Stephanus bestätigen einen Gütertausch zwischen dem Pfarrer in Czaslau und zwei Bürgern daselbst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. E. A. bestätigt den Präbendentausch zwischen zwei Domherren der Prager Kirche . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. und 8. Der Generalvicar Johann Paduanus bestätigt den Tausch zwischen dem Prager Canonicus H. und dem Pfarrer Beness von S. Jacob in Brünn . . . . . . . . . . . . . . 503 9. Johann (Paduanus?) bestätigt den Tausch zwischen einem Priester der AAHH. Capelle auf der Prager Burg und einem Pfarrer 504 — 10. Eine ähnliche Formel . . . . . . . . . . . . . . . . 11. E. A. bestlitigt im Einverständniss mit dem Propste Albert von Bautzen den Tansch zwischen einem Pfarrer der Prager und einem der Meissner Diöcese . . . . . . . 501 502 . . . . XVII. Consensus. 1. E. A. gibt seine Zustimmung zu einem Gütertausch zwischen dem Kloster in Kladrub und dem Pfarrer daselbst . . . . . . 505 2. E. A. an den Olmützer Bischof Johann, dass er den Tausch zwischen dem Bunzlauer Canonicus Duchko und dem Pfarrer in Koste- lecz (Olmützer Diöcese) Beness de Cravar genehmige . . . 3. Rynardus de Hanow Propst zu H. Týn ertheilt einem zu seiner Collatur gehörigen Pfarrer die Zustimmung zum Tausche mit einem andern Pfarrer und bittet den Erzbischof um dessen Bestätigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . gestattet dem Prager Scholasticus Sdeslaus, in der neuen Prager Kirche eine Capelle zu Ehren des heiligen Sylvester zu errichten und in dieselbe die Reliquien dieses Heiligen sowie die Ueberreste des letzten Bischofs Johann IV. von Dražic zu übertragen . . . . . . . . . . . . . . gestattet dem Kloster des heiligen Procop (a. d. Sazawa) die Location einiger Güter auf Zins, damit es seine Schulden abzahlen könne . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Das Prager Capitel gibt dem Erzbischof Arnest die Zustimmung, aus Anlass seiner vorhabenden weiten Reise in Begleitung des Königs, kirchliche Güter bis zum Betrage von 2000 Schock Gr. verpfänden zu dürfen . . . . . . . . . . . . . 7. Markgraf Karl als Verweser des Königreichs Böhmen erlaubt Jo- hann von Dražic, die Stadt Benatek, welche von seinen 4. E. А. 5. E. А. 507 508 509
Strana 582
582 Seite Widersachern öfters verwüstet wurde, an einen anderen Ort zu verlegen (Neu-Benatek) 510 . . . . . . . . . . . . 8. E. А. gibt seine Zustimmung zur Schenkung oines Hauses zu einem Hospital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512 9. Genehmigung eines Gütertausches . . . . . . . . . . . . 10. E. A. gestattet den Präbendentausch zwischon einem Canonicus von Sadska und einem Canonicus bei der Allerheiligen Capelle auf der Prager Burg . . . . . . . . . . . . . gestattet dem deutschen Ordenshause in Komotau den Ankauf einiger einem (nicht genaunten) Kloster gehörigen Güter . . 513 11. E. A. XVIII. Emptiones. 1. Henslinus Beneschauer, Bürger der Altstadt Prag, vorkauft dem Prager Erzbischof Arnest als Kanzler der Universität die Dörfer Poczernicz und Trezuss für die Prager Universität . 515 XIX. Confirmat. abbatissae. 1. E. A. bestätigt die Wahl der Schwester A(gnes) zur Aebtissin des Klosters in Teplitz . . . . . . . . . . . . . . . 517 XX. Arengae. XXI. Sequestrationes. 1. E. A. ordnet aus Anlass des Streites um eine Präbende bei der Prager Kirche die Sequestration der Einkünfte des Pfarrers Martin von Beraun an . . . . . . . . . . . . 2. E. А. in derselben Angelegenheit an den Pfarrer von S. Egidi in Prag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. E. A. bestimmt einen Pfarrer zum Verweser der sequestrirten Ein- künfte der Kirche in W. (Verona. Beraun?) . . . 520 . . 518 519 XXII. Coadjutoria. 1.—4. E. A. bestimmt einigen Pfarrern, die wegen Alter ihrer Pflicht nicht genügend nachkommen können, Coadjutoren . . . . 521 XXIII. Libertates. 1. E. A. befreit ein Kloster von der Abgabe des Zolles (?) . . . . 522 2. E. A. befreit den Jesco de W.(?) von allen Zinsen und Dienst- leistungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523 XXIV. Diversa. (Sequuntur formae indifferenter secundum materias diversas.) 1.—2. E. A. erlaubt Priestern, sich in eine andore Diöcese zu begeben 524 3.—4. E. A. bestimmt zur Kirche des hoiligen Nicolaus in foro pullorum zu Prag einen Verweser, weil in Folge der Uneinigkeit der Patrone ein Pfarrer daselbst nicht ernannt werden könne 525
582 Seite Widersachern öfters verwüstet wurde, an einen anderen Ort zu verlegen (Neu-Benatek) 510 . . . . . . . . . . . . 8. E. А. gibt seine Zustimmung zur Schenkung oines Hauses zu einem Hospital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512 9. Genehmigung eines Gütertausches . . . . . . . . . . . . 10. E. A. gestattet den Präbendentausch zwischon einem Canonicus von Sadska und einem Canonicus bei der Allerheiligen Capelle auf der Prager Burg . . . . . . . . . . . . . gestattet dem deutschen Ordenshause in Komotau den Ankauf einiger einem (nicht genaunten) Kloster gehörigen Güter . . 513 11. E. A. XVIII. Emptiones. 1. Henslinus Beneschauer, Bürger der Altstadt Prag, vorkauft dem Prager Erzbischof Arnest als Kanzler der Universität die Dörfer Poczernicz und Trezuss für die Prager Universität . 515 XIX. Confirmat. abbatissae. 1. E. A. bestätigt die Wahl der Schwester A(gnes) zur Aebtissin des Klosters in Teplitz . . . . . . . . . . . . . . . 517 XX. Arengae. XXI. Sequestrationes. 1. E. A. ordnet aus Anlass des Streites um eine Präbende bei der Prager Kirche die Sequestration der Einkünfte des Pfarrers Martin von Beraun an . . . . . . . . . . . . 2. E. А. in derselben Angelegenheit an den Pfarrer von S. Egidi in Prag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. E. A. bestimmt einen Pfarrer zum Verweser der sequestrirten Ein- künfte der Kirche in W. (Verona. Beraun?) . . . 520 . . 518 519 XXII. Coadjutoria. 1.—4. E. A. bestimmt einigen Pfarrern, die wegen Alter ihrer Pflicht nicht genügend nachkommen können, Coadjutoren . . . . 521 XXIII. Libertates. 1. E. A. befreit ein Kloster von der Abgabe des Zolles (?) . . . . 522 2. E. A. befreit den Jesco de W.(?) von allen Zinsen und Dienst- leistungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523 XXIV. Diversa. (Sequuntur formae indifferenter secundum materias diversas.) 1.—2. E. A. erlaubt Priestern, sich in eine andore Diöcese zu begeben 524 3.—4. E. A. bestimmt zur Kirche des hoiligen Nicolaus in foro pullorum zu Prag einen Verweser, weil in Folge der Uneinigkeit der Patrone ein Pfarrer daselbst nicht ernannt werden könne 525
Strana 583
583 Seite 5. E. A. erlaubt einom Cleriker, auch anderwärts die niederen Weihen empfangen zu können . . . . . . . . . . . . . . 6. E. A. bestätigt einem nicht genannten Priester, der seine Formata verloren hatte, dass er Priester sei. . . . . . . . . . 7.—8. E. A. nimmt auswärtige Priester in seine Diöcese auf . . . 9.—10. E. A. erlaubt Clerikern ,certum titulum beneficii non haben- tibust die höheren Weihen empfangen zu dürfen, da sie eigene Einkünfte haben . . . . . . . . . . . . . . . . erlaubt einem nicht genannten Adeligen, sich einen eigenen Beichtvater wählen zu dürfen . . . . . . . . . . . 528 gibt einem Prager Bürger auf ein Jahr die Erlaubniss, in seinem Hause zu Prag oder wo er sich sonst aufhalten würde ,in altari viatico‘ den Gottesdienst halten zu lassen . . . . bestätigt einem Pfarrer, der seine Confirmation durch Feuer verloren hatte, sein Recht su der Pfarre . . . . . . . 14. E. A. bestätigt seinem Schatzmeister, dass er für die Zeit seiner Amtsführung die Rechnungen ordentlich gelegt hatte und quittirt ihn . . . . . . . . . . . . . . . . . . quittirt den päpstlichen Abbreviator Johann über 300 Gold- gulden, welche der erzbischöfliche Schatzmeister bei ihm er- legt hatte . . . . . . . . . . . . . . . . . . Der Breslauer Bischof Przedslaus entlässt einen Priester aus seiner Diöcese . . . . . . . . . . . . . . . . . 18. E. A. ertheilt einem Pfarrer die Erlaubniss, sich wegen grosser Schulden auf zwei Jahre von seiner Pfarre entfernen und die- selbe einem Verweser anvertrauen zu dürfen . . . . . . 19. Eine ähnliche Formel. bestimmt, nachdem er im Einverständniss mit Karl IV. dem 20. E. А. Abte eines Klosters die Erlaubniss zum Besuche einer Uni- versität ertheilt hatte, einen andern Ordensbruder zum Ver- weser desselben . . . . . . . . . . . . . . . . ertheilt einem nicht genannten Pfarrer die Erlaubniss, sich zum Behufe des Studiums sieben Jahre von seiner Pfarre absentiren zu dürfen; zugleich erlaubt er ihm, die Weihen auch von einem andern Bischof empfangen zu dürfen . . . ähnliche Formel. widerruft die einzelnen Priestern ertheilten ,literas absentiae" und befiehlt dem Decan(2), alle ihm unterstehenden Priester sogleich zu ihren Beneficien zu citiren . . . . . . . . 24. E. A. ernennt für die Zeit seiner Abwesenheit vom Lande seine Generalvicare . . . . . . . . . . . . . . . . . 25.—26. Formae credentise. 27. E. A. absolvirt einen Pfarrer von der Beschuldigung, dass er Diebs- hehler gewesen sei . . . . . . . . . . . . . . . 534 28. E. A. absolvirt den Decan von Schlan von demselben Vorwurfe . 535 29. E. A. absolvirt einen Pfarrer von dem Vorwurfe, dass er seine Pfarre durch Symonie erlangt habe . . . . . . . . . 536 11. E. A. 12. E. A. 13. E. А. 15. E. А. 16. u. 17. 21. E. A. 22. Eine 23. E. А. 527 529 530 531 532 533 526
583 Seite 5. E. A. erlaubt einom Cleriker, auch anderwärts die niederen Weihen empfangen zu können . . . . . . . . . . . . . . 6. E. A. bestätigt einem nicht genannten Priester, der seine Formata verloren hatte, dass er Priester sei. . . . . . . . . . 7.—8. E. A. nimmt auswärtige Priester in seine Diöcese auf . . . 9.—10. E. A. erlaubt Clerikern ,certum titulum beneficii non haben- tibust die höheren Weihen empfangen zu dürfen, da sie eigene Einkünfte haben . . . . . . . . . . . . . . . . erlaubt einem nicht genannten Adeligen, sich einen eigenen Beichtvater wählen zu dürfen . . . . . . . . . . . 528 gibt einem Prager Bürger auf ein Jahr die Erlaubniss, in seinem Hause zu Prag oder wo er sich sonst aufhalten würde ,in altari viatico‘ den Gottesdienst halten zu lassen . . . . bestätigt einem Pfarrer, der seine Confirmation durch Feuer verloren hatte, sein Recht su der Pfarre . . . . . . . 14. E. A. bestätigt seinem Schatzmeister, dass er für die Zeit seiner Amtsführung die Rechnungen ordentlich gelegt hatte und quittirt ihn . . . . . . . . . . . . . . . . . . quittirt den päpstlichen Abbreviator Johann über 300 Gold- gulden, welche der erzbischöfliche Schatzmeister bei ihm er- legt hatte . . . . . . . . . . . . . . . . . . Der Breslauer Bischof Przedslaus entlässt einen Priester aus seiner Diöcese . . . . . . . . . . . . . . . . . 18. E. A. ertheilt einem Pfarrer die Erlaubniss, sich wegen grosser Schulden auf zwei Jahre von seiner Pfarre entfernen und die- selbe einem Verweser anvertrauen zu dürfen . . . . . . 19. Eine ähnliche Formel. bestimmt, nachdem er im Einverständniss mit Karl IV. dem 20. E. А. Abte eines Klosters die Erlaubniss zum Besuche einer Uni- versität ertheilt hatte, einen andern Ordensbruder zum Ver- weser desselben . . . . . . . . . . . . . . . . ertheilt einem nicht genannten Pfarrer die Erlaubniss, sich zum Behufe des Studiums sieben Jahre von seiner Pfarre absentiren zu dürfen; zugleich erlaubt er ihm, die Weihen auch von einem andern Bischof empfangen zu dürfen . . . ähnliche Formel. widerruft die einzelnen Priestern ertheilten ,literas absentiae" und befiehlt dem Decan(2), alle ihm unterstehenden Priester sogleich zu ihren Beneficien zu citiren . . . . . . . . 24. E. A. ernennt für die Zeit seiner Abwesenheit vom Lande seine Generalvicare . . . . . . . . . . . . . . . . . 25.—26. Formae credentise. 27. E. A. absolvirt einen Pfarrer von der Beschuldigung, dass er Diebs- hehler gewesen sei . . . . . . . . . . . . . . . 534 28. E. A. absolvirt den Decan von Schlan von demselben Vorwurfe . 535 29. E. A. absolvirt einen Pfarrer von dem Vorwurfe, dass er seine Pfarre durch Symonie erlangt habe . . . . . . . . . 536 11. E. A. 12. E. A. 13. E. А. 15. E. А. 16. u. 17. 21. E. A. 22. Eine 23. E. А. 527 529 530 531 532 533 526
Strana 584
584 Seite 30. E. A. ernennt einen Verweser für eine Pfarre, doren Rector suspen- dirt wurde . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31. E. A. empfiehlt allen Inwohnern der Prager Diöcese den Weihbischof Hermann . . . . . . . . . * . . . . . . . 32. E. A. empfiehlt einen Armen der allgemeinen Wohlthätigkeit. . . 537 33. Eine litera dimissoria. 34. Dispens für einen Priester, der die Weihe anderwärts empfangen . 35. Erlaubniss zur Legung des Grundsteines zu einer Kirche an Stelle einer Holzkirche . . . . . . . . . . . . . . . . 36. Befehl an einen Pfarrer, die Ernennung eines neuen Pfarrers durch die Crida bekannt zu machen, inzwischen aber einen Admini- strator zu bestellen . . . . . . . . . . . . . . . 37. E. A. empfiehlt einen Priester, der sich nach Rom begibt, dass ihm auch in der Fremde gestattet werde, Officia zu celo- briren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38. Befehl an einen Decan, den Patron einer Kirche, der kirchliches Gut sich zugeeignet hatte, zur Erstattung desselben zu mahnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39. Dasselbe wie Commiss. III. 25. 40. E. А. gibt bekannt, dass er einen Pfarrer zum ,decanus ruralis und collector fumalium‘ ernannt habe, und ermahnt die Geistlich- keit dieses Decanats zum Gehorsam gegen denselben . . . 41. E. A. bestätigt den Stiftungsbrief des Magdalenen Klosters bei Laun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540 42. Dispens für einen in Ungarn geweihten Priester . . . . . . . 43. Processus contra percussorem cleri . . . . . . . . . . 541 44.—46. E. A. empfiehlt bekehrte Juden der Wohlthätigkeit der Christen, damit sie aus Noth nicht wieder vom christlichen Glauben abfallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47. Eine ähnliche Empfehlung büssender Sünderinnen . . . . . . 48. E. A. empfiehlt einen aus seiner Heimat vertriebenen Armenischen Bischof der allgemeinen Wohlthätigkeit . . . . . . . . 49. Johann, Bischof von Leitomyschl und sein Capitel verpflichten sich, zum Besten der Prager Universität 60 Schock. Gr. in zwei Jahren zu erlegen . . . . . . . . . . . . . . . 50. Die Acbte der Benediktinerklöster in Böhmen nehmen diejenigen Personen, die zur Gründung des Hospitals in Schlan bei- tragen würden, in ihre Gemeinschaft (Confraternität) auf . . 51. E. А. bestätigt seinem Schatzmeister, dem Pfarrer von Kogetin Michael, dass er für die Zeit seiner Amtsführung ordentliche Rechnung gelegt habe . . . . . . . . . . . . . . 52. Formel einer Resignation auf oin Beneficium . . . . . . . . 53. Procuratorium ad visitandum limina apostolorum . . . . . . . 54. E. A. ertheilt einem vom päpstlichen Stuhl excommunicirten Laien die Erlaubniss, das heilige Land besuchen zu dürfen . . . 548 55. E. A. empfiehlt dem Pfarrer in Montibus (Cuthnis ?) zwei zu ihm in Angelegenheit der Prager Kirche geschickte Priester . . 549 538 539 543 545 546 547 536
584 Seite 30. E. A. ernennt einen Verweser für eine Pfarre, doren Rector suspen- dirt wurde . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31. E. A. empfiehlt allen Inwohnern der Prager Diöcese den Weihbischof Hermann . . . . . . . . . * . . . . . . . 32. E. A. empfiehlt einen Armen der allgemeinen Wohlthätigkeit. . . 537 33. Eine litera dimissoria. 34. Dispens für einen Priester, der die Weihe anderwärts empfangen . 35. Erlaubniss zur Legung des Grundsteines zu einer Kirche an Stelle einer Holzkirche . . . . . . . . . . . . . . . . 36. Befehl an einen Pfarrer, die Ernennung eines neuen Pfarrers durch die Crida bekannt zu machen, inzwischen aber einen Admini- strator zu bestellen . . . . . . . . . . . . . . . 37. E. A. empfiehlt einen Priester, der sich nach Rom begibt, dass ihm auch in der Fremde gestattet werde, Officia zu celo- briren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38. Befehl an einen Decan, den Patron einer Kirche, der kirchliches Gut sich zugeeignet hatte, zur Erstattung desselben zu mahnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39. Dasselbe wie Commiss. III. 25. 40. E. А. gibt bekannt, dass er einen Pfarrer zum ,decanus ruralis und collector fumalium‘ ernannt habe, und ermahnt die Geistlich- keit dieses Decanats zum Gehorsam gegen denselben . . . 41. E. A. bestätigt den Stiftungsbrief des Magdalenen Klosters bei Laun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540 42. Dispens für einen in Ungarn geweihten Priester . . . . . . . 43. Processus contra percussorem cleri . . . . . . . . . . 541 44.—46. E. A. empfiehlt bekehrte Juden der Wohlthätigkeit der Christen, damit sie aus Noth nicht wieder vom christlichen Glauben abfallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47. Eine ähnliche Empfehlung büssender Sünderinnen . . . . . . 48. E. A. empfiehlt einen aus seiner Heimat vertriebenen Armenischen Bischof der allgemeinen Wohlthätigkeit . . . . . . . . 49. Johann, Bischof von Leitomyschl und sein Capitel verpflichten sich, zum Besten der Prager Universität 60 Schock. Gr. in zwei Jahren zu erlegen . . . . . . . . . . . . . . . 50. Die Acbte der Benediktinerklöster in Böhmen nehmen diejenigen Personen, die zur Gründung des Hospitals in Schlan bei- tragen würden, in ihre Gemeinschaft (Confraternität) auf . . 51. E. А. bestätigt seinem Schatzmeister, dem Pfarrer von Kogetin Michael, dass er für die Zeit seiner Amtsführung ordentliche Rechnung gelegt habe . . . . . . . . . . . . . . 52. Formel einer Resignation auf oin Beneficium . . . . . . . . 53. Procuratorium ad visitandum limina apostolorum . . . . . . . 54. E. A. ertheilt einem vom päpstlichen Stuhl excommunicirten Laien die Erlaubniss, das heilige Land besuchen zu dürfen . . . 548 55. E. A. empfiehlt dem Pfarrer in Montibus (Cuthnis ?) zwei zu ihm in Angelegenheit der Prager Kirche geschickte Priester . . 549 538 539 543 545 546 547 536
Strana 585
585 Seite 56. E. A. empfiehlt den Inquisitor Swatobor der Geistlichkeit des Bechiner Archidiaconats zur Unterstützung, da die aus der erzbischöf- lichen Kammer ihm zukommende ,provisio‘ von wochentlich 20 Gr. zu seiner und seiner Gehilfen Unterhaltung nicht ausreicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IV. nimmt den vom E. A. ernannten Inquisitor Swatobor in seinen besonderen Schutz, befiehlt, dass ihm bei seinen Amts- verrichtungen die nöthige Unterstützung geleistet und nament- lich von dem Vermögen der als Ketzer verurtheilten, der dritte Theil zugewendet werde . . . . . . . . . . . . . befiehlt sämmtlichen Landdecanen, ihre untergebenen Priester dazu anzuhalten, dass sie dem Weihbischof Adam bei allen seinen Verrichtungen die gebührende Achtung erweisen . . 59. Karl IV. empfiehlt einem Bischof die Mönche des Klosters s. Mariae de Carmelo in Prag, damit er ihnen erlaube, in seiner Diöcese milde Gaben zum Baue ihres Klosters einsammeln zu dürfen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ernennt einen ihm ergebenen Diener zu seinem Haus- . . . . . . . . . . . . . . . . . . kaplan . gestattet einem Cleriker, der wohl keinen ,titulum beneficii, aber ans seinem Eigenthum genügende Mittel zu seiner Unterhaltung besitzt, die höheren Weihen empfangen zu dürfen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62. E. A. erklärt die Ehe des Ritters Raczko (?) für ungiltig . . . . 63. Erlaubniss für einen Burgherrn, in der Burgkapelle das heilige Altarsacrament aufbewahren zu dürfen . . . . . . . . 64. E. A. gestattet, bei einer Filialkapelle einen Kirchhof zu errichten befiehlt sämmtlichen Decanen seiner Diöcese, die Geistlichkeit 65. E.А. zur Vernehmung eines erzbischöflichen Befehls auf bestimmte . Tage zusammen zu berufen . . . . . . . . . . . 66. E. A. bestätigt einen Cleriker als öffentlichen Notar. . . . . . 556 67. Karl IV. befreit einen gewisson Nicolaus von den Folgen seiner — unehelichen Geburt . . . . . . . . . . . . . . . 68. und 69. E. A. ertheilt zwei Dominikanermönchen des Klosters in Eger die Erlaubniss, Beichte hören zu dürfen. . . . . . 557 70. Ertheilung des Testirungsrechtes an einen Priester . . . . . . 558 71. Wahl des Canonicus Beness de C(ravar) zum Scholastikus der Prager Kirche ,per compromissum‘ . . . . . . . . . . 72. Der päpstliche Nuncius Bischof Peter von Volterra verlangt von dem Prager Official den laut einer päpstlichen Bulle ihm ge- bührenden, von der Diöcesangeistlichkeit zu leistenden Zeh� rungsbeitrag von acht Gulden tiglich, zusammen also für die Zeit seines Aufenthaltes in Prag 250 Gulden, nebst einem Gulden für seinen Notar. Zu dieser Beitragsleistung bestimmt er die Diöcese Regensburg . . . . . . . . . . . . 73. Derselber bestimmt die Diöcese Magdeburg zur Zahlung eines Bei� trages von 250 Gulden zu seinen Zehrungskosten . . . . 563 57. Karl 58. E. А. 60. E. А. 61. E. А. 549 550 551 552 553 554 555 560
585 Seite 56. E. A. empfiehlt den Inquisitor Swatobor der Geistlichkeit des Bechiner Archidiaconats zur Unterstützung, da die aus der erzbischöf- lichen Kammer ihm zukommende ,provisio‘ von wochentlich 20 Gr. zu seiner und seiner Gehilfen Unterhaltung nicht ausreicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IV. nimmt den vom E. A. ernannten Inquisitor Swatobor in seinen besonderen Schutz, befiehlt, dass ihm bei seinen Amts- verrichtungen die nöthige Unterstützung geleistet und nament- lich von dem Vermögen der als Ketzer verurtheilten, der dritte Theil zugewendet werde . . . . . . . . . . . . . befiehlt sämmtlichen Landdecanen, ihre untergebenen Priester dazu anzuhalten, dass sie dem Weihbischof Adam bei allen seinen Verrichtungen die gebührende Achtung erweisen . . 59. Karl IV. empfiehlt einem Bischof die Mönche des Klosters s. Mariae de Carmelo in Prag, damit er ihnen erlaube, in seiner Diöcese milde Gaben zum Baue ihres Klosters einsammeln zu dürfen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ernennt einen ihm ergebenen Diener zu seinem Haus- . . . . . . . . . . . . . . . . . . kaplan . gestattet einem Cleriker, der wohl keinen ,titulum beneficii, aber ans seinem Eigenthum genügende Mittel zu seiner Unterhaltung besitzt, die höheren Weihen empfangen zu dürfen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62. E. A. erklärt die Ehe des Ritters Raczko (?) für ungiltig . . . . 63. Erlaubniss für einen Burgherrn, in der Burgkapelle das heilige Altarsacrament aufbewahren zu dürfen . . . . . . . . 64. E. A. gestattet, bei einer Filialkapelle einen Kirchhof zu errichten befiehlt sämmtlichen Decanen seiner Diöcese, die Geistlichkeit 65. E.А. zur Vernehmung eines erzbischöflichen Befehls auf bestimmte . Tage zusammen zu berufen . . . . . . . . . . . 66. E. A. bestätigt einen Cleriker als öffentlichen Notar. . . . . . 556 67. Karl IV. befreit einen gewisson Nicolaus von den Folgen seiner — unehelichen Geburt . . . . . . . . . . . . . . . 68. und 69. E. A. ertheilt zwei Dominikanermönchen des Klosters in Eger die Erlaubniss, Beichte hören zu dürfen. . . . . . 557 70. Ertheilung des Testirungsrechtes an einen Priester . . . . . . 558 71. Wahl des Canonicus Beness de C(ravar) zum Scholastikus der Prager Kirche ,per compromissum‘ . . . . . . . . . . 72. Der päpstliche Nuncius Bischof Peter von Volterra verlangt von dem Prager Official den laut einer päpstlichen Bulle ihm ge- bührenden, von der Diöcesangeistlichkeit zu leistenden Zeh� rungsbeitrag von acht Gulden tiglich, zusammen also für die Zeit seines Aufenthaltes in Prag 250 Gulden, nebst einem Gulden für seinen Notar. Zu dieser Beitragsleistung bestimmt er die Diöcese Regensburg . . . . . . . . . . . . 73. Derselber bestimmt die Diöcese Magdeburg zur Zahlung eines Bei� trages von 250 Gulden zu seinen Zehrungskosten . . . . 563 57. Karl 58. E. А. 60. E. А. 61. E. А. 549 550 551 552 553 554 555 560
Strana 586
586 Seite 74. Der päpstliche Nuncius, General des Dominikanerordens Simon, be- stimmt die Diöcese Lebus (Lübek) zur Leistung des Betrages von 60 Goldgulden fur 15 Tage seines Aufenthaltes in der Prager Döcese . . . . . . . . . . . . . . . . . 75. Erzbischof Johann Ocko bestätigt die ordentliche Rechnungslegung von Seite des erzbischöflichen Schatzmeisters für die Jahre 1362—1368 . . . . . . . . . . . . . . . . . 566 76. E. A. ernennt den Diacon Hanco zum Campanator in Sadska . . 77. Littera missilis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 567 564
586 Seite 74. Der päpstliche Nuncius, General des Dominikanerordens Simon, be- stimmt die Diöcese Lebus (Lübek) zur Leistung des Betrages von 60 Goldgulden fur 15 Tage seines Aufenthaltes in der Prager Döcese . . . . . . . . . . . . . . . . . 75. Erzbischof Johann Ocko bestätigt die ordentliche Rechnungslegung von Seite des erzbischöflichen Schatzmeisters für die Jahre 1362—1368 . . . . . . . . . . . . . . . . . 566 76. E. A. ernennt den Diacon Hanco zum Campanator in Sadska . . 77. Littera missilis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 567 564
Strana 587
INDEX. (Die erste Ziffer deutst auf die Seitenzahl, wihrend die römische Zahl die betreffende Ahthailung den Formelbuches und die beigesetzte zweite Ziffer die laufende Nummer der Abtheilung bedontet.) A. Absentia conceditur abbati (plebano) — studere volenti 531, XXIV. 20. 532, 21. Absolutorium ab infamia facti 534— 536, XXIV. 27. 28. 29. Adam episcopus Cabulensis (Gabu- liensis?) Prager Weihbischof 551, XXIV. 58. —plebanus in Czestinkostel 346, III. 33. Adlochovicz, Olenus, de, 294, I. 4. Aggravatio contra excommunicatum 407, VI. 3. Agnes abbatissa mon. s. Georgii 312, II. 10. — 337, III. 22. — 384, IV. 23. abbatissa mon. ad misericordiam Dei Pragae 321, III. 4. — conjux Petri de Montibus Kutn. 386, IV. 25. Albertus abbas Wremonensis (?) 497, XV. 3. abbas (2) 477, X. 21. praepos. Budissin. 504, XVI. 11. canonicus reg. s. Caroli, corrector cleri 329, III. 14. — Seczmik minister eccl. Prag. 295, I. 5. — de Ugezdecz 305, II. 2. Altare viatic. conceditur civi Prag. 528, XXIV. 12. Archiv. Bd. LXI. II. Hälfte. — — — Andreas, plebanus in Mirovicz 295, 1. 5. Examinator de Mont. Kutn. 379, IV. 14. Annus gratiae in praebenda et bursa canonic. 314, II. 13. — 454, 1X. 8. Appellatio ad archiepiscopum 356— 359, III. 38. 40—43. — 362—364, III. 51. 52. Apum cultura 449, IX. 3. — 497, XV. 2. Aqua Alba (Weisswasser) 567, XXIV. 77. Aquensis episcopus 563, XXIV. 73. Archidiaconatus (quinque) Olomucensis dioecesis 366, III. 55. Archidiaconi officium 348, III. 35. Auctoritates 487—492. s. Angustini fratres 425, VI. 22. Augustinus pleb. in Knyewis (?) 359, III. 43. Aula Regia 296 (Anm. 2). — 471, X. 12. B. Bambergensis episc. 408, VI. 4. Barbara priorissa mon. ad miserie. Dei Prag. 307, II. 4. Bartholomaeus, decan. s. Egidii Pragae 310, II. 8. — 328, III. 13. — 346, 33. — 356, 38. — 358, 41. —361,49. 50. — 501, XVI. 5. canonicus Litomyssl. 410, VI. 5. — altarista in Grecz 461, X. 3. 38
INDEX. (Die erste Ziffer deutst auf die Seitenzahl, wihrend die römische Zahl die betreffende Ahthailung den Formelbuches und die beigesetzte zweite Ziffer die laufende Nummer der Abtheilung bedontet.) A. Absentia conceditur abbati (plebano) — studere volenti 531, XXIV. 20. 532, 21. Absolutorium ab infamia facti 534— 536, XXIV. 27. 28. 29. Adam episcopus Cabulensis (Gabu- liensis?) Prager Weihbischof 551, XXIV. 58. —plebanus in Czestinkostel 346, III. 33. Adlochovicz, Olenus, de, 294, I. 4. Aggravatio contra excommunicatum 407, VI. 3. Agnes abbatissa mon. s. Georgii 312, II. 10. — 337, III. 22. — 384, IV. 23. abbatissa mon. ad misericordiam Dei Pragae 321, III. 4. — conjux Petri de Montibus Kutn. 386, IV. 25. Albertus abbas Wremonensis (?) 497, XV. 3. abbas (2) 477, X. 21. praepos. Budissin. 504, XVI. 11. canonicus reg. s. Caroli, corrector cleri 329, III. 14. — Seczmik minister eccl. Prag. 295, I. 5. — de Ugezdecz 305, II. 2. Altare viatic. conceditur civi Prag. 528, XXIV. 12. Archiv. Bd. LXI. II. Hälfte. — — — Andreas, plebanus in Mirovicz 295, 1. 5. Examinator de Mont. Kutn. 379, IV. 14. Annus gratiae in praebenda et bursa canonic. 314, II. 13. — 454, 1X. 8. Appellatio ad archiepiscopum 356— 359, III. 38. 40—43. — 362—364, III. 51. 52. Apum cultura 449, IX. 3. — 497, XV. 2. Aqua Alba (Weisswasser) 567, XXIV. 77. Aquensis episcopus 563, XXIV. 73. Archidiaconatus (quinque) Olomucensis dioecesis 366, III. 55. Archidiaconi officium 348, III. 35. Auctoritates 487—492. s. Angustini fratres 425, VI. 22. Augustinus pleb. in Knyewis (?) 359, III. 43. Aula Regia 296 (Anm. 2). — 471, X. 12. B. Bambergensis episc. 408, VI. 4. Barbara priorissa mon. ad miserie. Dei Prag. 307, II. 4. Bartholomaeus, decan. s. Egidii Pragae 310, II. 8. — 328, III. 13. — 346, 33. — 356, 38. — 358, 41. —361,49. 50. — 501, XVI. 5. canonicus Litomyssl. 410, VI. 5. — altarista in Grecz 461, X. 3. 38
Strana 588
588 Bavarorum absolutio 374, IV. 6. — 311, 11—12. Bechinensis archidiac. 322, III. 6. — 500, XVI, 9. — 549, XXIV. 56. Bela superior 486, VIII. 2. 'Benatek, Nova civitas 510, XVII. 7. 8. Benedicti ordinis abbates 546, XXIV. 60. Beness de Crawar canonic. Prag. 324, HI. 8. — 507, XVII 2. — Dh, XXIV. 71. — can. Brunens., parochus ad s. Ja- cobum Brun. 503, XVI. 7—8. Benessauer Henzlinus civis Prag. 515, XVIII. 1. Benessow (Beneschau) 324, III. 7. Benislinus (?) 450, IX. 6. Beraun v. Verona. Bernardus civis Prag. 615, XVIII. 1. Bernhardus minister occl. Prag. 384, IV. 28. — clericus, praesent. Prczicz 359, III. 42. Bero judex de Lunn 478, X. 23. Bilinensie archidiac. 361, III. 49. — 418, X. 28 (Anm. 4965, XV. 1. — 569, XXIV. 71. — docanus 420, VI. 16. Bischofteinitz v. Tyn Horas. Bohuslaus abbas Ostroviens. .(Anm.) — (Bohuss) de Pardubicz, praepos. Litomericensis 436, VIII. 2. — 438, 4. Bohuta archidiac. Curim., cancellarius acchiepiscop. 337, III. 22. — 357, 40. — 358, 41. — 359. 43. 362 — 364, bl. 52. 408, VI. 4. — 472, X. 13. — 478, 23. (Anm.) — laicns de Slatinan 304, II. 1. Boleslaviensis (Vet.) ecclosia 336, III. 21. — ecclesiae statuta 381, IV. 16. — ecclesine ministri 368, III. 59. — canonicus Dnchco 507, XVII. 2. — (Jun.) archidiacon. 346, IIL. 32. — 406, VI, 2. Bonifacius papa VIII. 557, XXIV. 69. ad eccl] in 546. Bor, Raczko da, et filin Elisa 385, IV. 28. — maj., ecclesia 429, VII. 3. Brisst (?) 429, VII, 2. Brod-ensis decanatus 350, IIT. 36. Brumov circa Zwickov 429, VII, 2. Brnnna, ecel. a. Jacobi ct mounat. s. Petri 503, XVI. 7. — archidiaconatus 366, III. 55. — ennonieus Nicolaus v. Nicolaus. Brzevnov monnst. 309, II. 7. — 319, 321, III. 3—4. — 381, 17. — 429, VII. 2. Brzennics, Jarosl. et Gallus de, 363, III. bi. Buhoviez 362, III. 51. Budissin, Albertus praepos. 504, XVI. 11. Bursa canonic, 315, IT. 13. — 455, IX. 8. Busco minister alt m. Crneir in eecl. Prag. 314, II. 13. Busco do Lentynan 372. IV. 3. Busco v. Bohnta. C. (K.) Camoniez, Nicol. ot Bohunco de, 544. (Anm.) Cancellarius studii Prag. 515, XVITI. 1. — archiep. v. Bohuta. Cantus in missa 492, XIV. 2. Capae assignatio pro eccl. Prag. 389, IV. 17. Carolus marchio Moravino510, XVII. 7. — imperator. IV. 319, III. 2. — 342, 27. — 356, 39. — 385, IV. 25, — 398, V. 1. — 435, VIII. 1. — 442, 5. — 457, X. 1. — 471, 13, — 515, XVIII. 1. — 532, XXIV. 20. — 543, 49, 60. — 550, 552, 57, 59. — 5566, 67. — 567, 77. Cathaloniensis cnnonicus 410, VI. 5. Catholien (Kirche von Holz) 588, XXIV. 35. Chezebus 429, VII. 2. Chomutov, domus touton. 51:3, X VIT. 11. Chrohold v. Crabol. Chusnik, Beness deo, 358, TIL 42.
588 Bavarorum absolutio 374, IV. 6. — 311, 11—12. Bechinensis archidiac. 322, III. 6. — 500, XVI, 9. — 549, XXIV. 56. Bela superior 486, VIII. 2. 'Benatek, Nova civitas 510, XVII. 7. 8. Benedicti ordinis abbates 546, XXIV. 60. Beness de Crawar canonic. Prag. 324, HI. 8. — 507, XVII 2. — Dh, XXIV. 71. — can. Brunens., parochus ad s. Ja- cobum Brun. 503, XVI. 7—8. Benessauer Henzlinus civis Prag. 515, XVIII. 1. Benessow (Beneschau) 324, III. 7. Benislinus (?) 450, IX. 6. Beraun v. Verona. Bernardus civis Prag. 615, XVIII. 1. Bernhardus minister occl. Prag. 384, IV. 28. — clericus, praesent. Prczicz 359, III. 42. Bero judex de Lunn 478, X. 23. Bilinensie archidiac. 361, III. 49. — 418, X. 28 (Anm. 4965, XV. 1. — 569, XXIV. 71. — docanus 420, VI. 16. Bischofteinitz v. Tyn Horas. Bohuslaus abbas Ostroviens. .(Anm.) — (Bohuss) de Pardubicz, praepos. Litomericensis 436, VIII. 2. — 438, 4. Bohuta archidiac. Curim., cancellarius acchiepiscop. 337, III. 22. — 357, 40. — 358, 41. — 359. 43. 362 — 364, bl. 52. 408, VI. 4. — 472, X. 13. — 478, 23. (Anm.) — laicns de Slatinan 304, II. 1. Boleslaviensis (Vet.) ecclosia 336, III. 21. — ecclesiae statuta 381, IV. 16. — ecclesine ministri 368, III. 59. — canonicus Dnchco 507, XVII. 2. — (Jun.) archidiacon. 346, IIL. 32. — 406, VI, 2. Bonifacius papa VIII. 557, XXIV. 69. ad eccl] in 546. Bor, Raczko da, et filin Elisa 385, IV. 28. — maj., ecclesia 429, VII. 3. Brisst (?) 429, VII, 2. Brod-ensis decanatus 350, IIT. 36. Brumov circa Zwickov 429, VII, 2. Brnnna, ecel. a. Jacobi ct mounat. s. Petri 503, XVI. 7. — archidiaconatus 366, III. 55. — ennonieus Nicolaus v. Nicolaus. Brzevnov monnst. 309, II. 7. — 319, 321, III. 3—4. — 381, 17. — 429, VII. 2. Brzennics, Jarosl. et Gallus de, 363, III. bi. Buhoviez 362, III. 51. Budissin, Albertus praepos. 504, XVI. 11. Bursa canonic, 315, IT. 13. — 455, IX. 8. Busco minister alt m. Crneir in eecl. Prag. 314, II. 13. Busco do Lentynan 372. IV. 3. Busco v. Bohnta. C. (K.) Camoniez, Nicol. ot Bohunco de, 544. (Anm.) Cancellarius studii Prag. 515, XVITI. 1. — archiep. v. Bohuta. Cantus in missa 492, XIV. 2. Capae assignatio pro eccl. Prag. 389, IV. 17. Carolus marchio Moravino510, XVII. 7. — imperator. IV. 319, III. 2. — 342, 27. — 356, 39. — 385, IV. 25, — 398, V. 1. — 435, VIII. 1. — 442, 5. — 457, X. 1. — 471, 13, — 515, XVIII. 1. — 532, XXIV. 20. — 543, 49, 60. — 550, 552, 57, 59. — 5566, 67. — 567, 77. Cathaloniensis cnnonicus 410, VI. 5. Catholien (Kirche von Holz) 588, XXIV. 35. Chezebus 429, VII. 2. Chomutov, domus touton. 51:3, X VIT. 11. Chrohold v. Crabol. Chusnik, Beness deo, 358, TIL 42.
Strana 589
Chynov, decanus in, 365, IM, 54, Chysa, Odo de, 388, IV. 28, Citationos 292 — 30. Cladrub 331, III, 16. 17. — 427, VII. 1. — 505, XVII. 1. Clemens VI. papa. 8342, IMI. 27. — 356, 38. — 300, 14, — 363. 51. — 310, IV. 1. — 372, 314, 3. 5. — 386, 25. 27. — 390, 31. — 4101, V. 4. — 410, VI. 5. — 439, VII. 3. — 442, VIII. 5. — 191, XIII. 3. Clerici arma ferentes x., qui capi possunt per hrachium secularo 487, XII. 1. Cuievis (Kuyoms ?) pleb. in 359, ITI. 43. Coadjutores 321— 522. Uogetin (Olomuc. dioce.) 16, XXIV.č1. Colleetor fümalium 371, IV. 1. — 489, XIII. 2. — 539, XXIV. 40. Commissionos 317—309. Concilium proviucialo 308, 11. 5-—T7. -— 313, IL. 12. Contirmationes 457 - 179. — abhatissao 517. Cunradus purgravius castri Irae. 317. (Ann) — minister ocel. Prag. 549, XXIV. 55. - auditor causarum cp. Olomuc. 559, 11F. -k3. Conradswald 436, VIII. 2. Couscerntio ocelesiar., altar. etc. 550, XXIV. 3t. Consensus 505—51+. Conservator privilegiurum monast, 326, III. 1t. Constancionsis ecelesia 408, VI. 4. — divucesis 377, IV. 11. Uouvucatio cleri por diacouos 555, XXIV. 05. Kopidluo, Waezko de, 312, II. 10. Corrector clori 322, 1IL 6. — 329, 14. — 341, 26. Kostelecz eccl. 507, XVII. 2, — cirea Zwiekow 429. (Aum. I.) -— Bohunco dietus Poduaweez de 515. (Aum) | Kozihibet silva. 437, VLII. 3. Crabol, ecclesia in 301, I. 11. 589 Cravar, Beness de, v. Benesa. Cremsir, Nicol. de, v. Nicolaus. Cruciferorum ordo 389, IV. 29. Krumlov, hospitale in, 460, X. 2. Krzesticz (Kresic) 444, VIII. 6. Ctibor, pleb. in Kladrub 505, XVIL 1. Kuczet Nic. carnifox Olomuc. 359, MT, 43. Curim, archidine. Curimens. 402, V. 5. — 423, VI. 18. — archidiaconus Bohuta v. Bohuta. — docan. 312, II. 11. — 327, III. 12. — 407, VI. 2. — presbyter Joannes, 356, III. 38. Cxaslav, decan. Czaslaviens. 380, III. 36. — pleban. Czaslavions. 501, XVI. 5. Czestin Kostel, Moyco de, 346, ILL 33. D. Damianus dec. Curim. 327, III. 12. Decanus ecivitatonsis (Prag.) 325, IIL 9. — 415, VI. 8. — 494, 90. — 194, XIV. 2, — ruralis 539, XXIV. 40. — 551, 58. Decimae papalos 312, 11. 11. — 314, 13. — 3423, LII. 27. — 367, 56. Declarationes 186—187. Dipoldus, Bilin. archidinc. 478. (Anm.) Direwacz (= 'l'íewaé) 462, X. 4. Dispensationes 369—391. Diviss, praepos. de Speluuca 546. (Aum.) — de Zdaniez prosbyter, 386, 1V. 24. Dobrumericz eccl. 478, X. 23. Dobroslaus vicar. scholastici 312, IL. 10. — 387, IV. 26. Dominicus praepos. XXIV. 50. Donationes 445—457, Donatus Nic. 312, IL 10. Doxan, monast. 419, VI. 14. Dražic, Johmnmes do, episcopus v. Johannes. -— Joh. de, nepos episcopi 406, VI. 2, 3. — 510, XVII. 7. Duba, capella in castro Duba 431, VIL 4. Slnnens. 545, 38%
Chynov, decanus in, 365, IM, 54, Chysa, Odo de, 388, IV. 28, Citationos 292 — 30. Cladrub 331, III, 16. 17. — 427, VII. 1. — 505, XVII. 1. Clemens VI. papa. 8342, IMI. 27. — 356, 38. — 300, 14, — 363. 51. — 310, IV. 1. — 372, 314, 3. 5. — 386, 25. 27. — 390, 31. — 4101, V. 4. — 410, VI. 5. — 439, VII. 3. — 442, VIII. 5. — 191, XIII. 3. Clerici arma ferentes x., qui capi possunt per hrachium secularo 487, XII. 1. Cuievis (Kuyoms ?) pleb. in 359, ITI. 43. Coadjutores 321— 522. Uogetin (Olomuc. dioce.) 16, XXIV.č1. Colleetor fümalium 371, IV. 1. — 489, XIII. 2. — 539, XXIV. 40. Commissionos 317—309. Concilium proviucialo 308, 11. 5-—T7. -— 313, IL. 12. Contirmationes 457 - 179. — abhatissao 517. Cunradus purgravius castri Irae. 317. (Ann) — minister ocel. Prag. 549, XXIV. 55. - auditor causarum cp. Olomuc. 559, 11F. -k3. Conradswald 436, VIII. 2. Couscerntio ocelesiar., altar. etc. 550, XXIV. 3t. Consensus 505—51+. Conservator privilegiurum monast, 326, III. 1t. Constancionsis ecelesia 408, VI. 4. — divucesis 377, IV. 11. Uouvucatio cleri por diacouos 555, XXIV. 05. Kopidluo, Waezko de, 312, II. 10. Corrector clori 322, 1IL 6. — 329, 14. — 341, 26. Kostelecz eccl. 507, XVII. 2, — cirea Zwiekow 429. (Aum. I.) -— Bohunco dietus Poduaweez de 515. (Aum) | Kozihibet silva. 437, VLII. 3. Crabol, ecclesia in 301, I. 11. 589 Cravar, Beness de, v. Benesa. Cremsir, Nicol. de, v. Nicolaus. Cruciferorum ordo 389, IV. 29. Krumlov, hospitale in, 460, X. 2. Krzesticz (Kresic) 444, VIII. 6. Ctibor, pleb. in Kladrub 505, XVIL 1. Kuczet Nic. carnifox Olomuc. 359, MT, 43. Curim, archidine. Curimens. 402, V. 5. — 423, VI. 18. — archidiaconus Bohuta v. Bohuta. — docan. 312, II. 11. — 327, III. 12. — 407, VI. 2. — presbyter Joannes, 356, III. 38. Cxaslav, decan. Czaslaviens. 380, III. 36. — pleban. Czaslavions. 501, XVI. 5. Czestin Kostel, Moyco de, 346, ILL 33. D. Damianus dec. Curim. 327, III. 12. Decanus ecivitatonsis (Prag.) 325, IIL 9. — 415, VI. 8. — 494, 90. — 194, XIV. 2, — ruralis 539, XXIV. 40. — 551, 58. Decimae papalos 312, 11. 11. — 314, 13. — 3423, LII. 27. — 367, 56. Declarationes 186—187. Dipoldus, Bilin. archidinc. 478. (Anm.) Direwacz (= 'l'íewaé) 462, X. 4. Dispensationes 369—391. Diviss, praepos. de Speluuca 546. (Aum.) — de Zdaniez prosbyter, 386, 1V. 24. Dobrumericz eccl. 478, X. 23. Dobroslaus vicar. scholastici 312, IL. 10. — 387, IV. 26. Dominicus praepos. XXIV. 50. Donationes 445—457, Donatus Nic. 312, IL 10. Doxan, monast. 419, VI. 14. Dražic, Johmnmes do, episcopus v. Johannes. -— Joh. de, nepos episcopi 406, VI. 2, 3. — 510, XVII. 7. Duba, capella in castro Duba 431, VIL 4. Slnnens. 545, 38%
Strana 590
590 Duba Andreas de 328, III. 12. — 431, VIL 4. — Hynco Berca de, praepos. Prag. 433, VII. 5. Duchco, canon. Boleslav. 507, XVII. 2. Elisabeth de Mont. Kuttn. 380, IV, 14. Egidius presb. cardinalis 328, III. 13. — 388, IV. 19. — 386, 24. — episc. Sabaud. 486, XII, 2. Egra, domus fr. praodicat. 557. XXIV. 68. 69. Electio- per compromissum scholastici 558, XXIV. 71. Elias civis Prag, judex cur. ep. 478. (Anm.) Emptiones 514—517. Erectiones 434—440. Exactiones telon. a cloricis Prag. 413, VI. 7. Examinatio ordinaudorum 351, 111. 37. F. Franciscus episc. Cassin. 383 —384,1V. 19. 90. — 391, 32. — episc. Florent, 928, III. 18. — 486, XII. 2. — plebanus in (?) 327, III. 12. Friedericus frator mon. Ostrov. 545. (Anm.) Fumales, collector fum. 489, XIII. 2. — 539, XXIV. 40. G. Gallus de Lemberg, prior ord. s. Jol. Jerosol. 441. VIII. 4. — 480, XI. 2. — archidiac. Gradicens. 322, III. 5. — 324, 8. — ord. pracdicat., inquisitor 338, III. 23, — 405, VI. 1. — 550, XXIV. 57. — scabinus Slanensis 545. (Aum.) Gomin (Jenin?) ecclos. 357, III. 40. Georgius campanator Sacccusis 566, XXIV. 76. Geraldus de Moguntia, archidiac. do Bauth (?) 408, VI. 4. Gerardus nuncius apost. 367, IIL 57. re Givzin, bona ecclos. in 462, X. +. Gimramus do. Nemorzicz 304, II. 1. Glace, eccles. fr. Crneif. s. Joannis, 497 VIII. 4. Gorlicz, domus fr. Min. 330, IIL 15. Grecz (Hradec Kr.) eccles. s. Spiritus 461, X. 3. — 475, 18. — Gradic. archidiac. 322, III. 5. — 324. 8. — decanus 409, X. 10. — 5012, XVII. 9. — Katharina et Margaretha de, 401, V. 4. Guido Portuensis pr. cardinal, prae- pos. Prag. 495, XV. 1. н.) Habardus (Theobaldus) de Malovar, eanon. 315, II. 13. — 609, XXIV. 11. llanèw (Hanow), Rynhardus de, prae- pos. Tynens. 341, IIL. 35. — 507, XVIL 3. Ilanco campauator Nacconsis 560, XXIV. 76. Uarąwicz, Nicoluus de, doc. Litomer. v. Nicolaus. Houricws (de Lipa) praepos. Wysso- grad. 314, 1I. 13. — canon. Olomuc. 358, lll. 42. — 364, 52. — praepos. Zderas. 429, VII. 3. — Nicolai do Glacz, clericus 302, Ш. 50. Henxlinus Bencss. civ. Prag. 515, XVIII. 1. | Herbord de Janowicz 302, I. 12. Hermannus episc. Nazaret. 495, XIV. 3. — 636, XXIV. 31. — infirmarius mon. Ostrov. 545. (Aum.) Heroldus cantor 306, 11. 3. Hinco Berka do Duba, pracp. Prag. 433, VII. 5. — de Malovar, canon. 315, IL. 13. — 569, XXIV. 71. Hodkaw (Hodkow) eccles. 317. (Amn.) — 346, III. 33. Holot (?) eccles. paroch. 372, IV. 3. Holubicz, D. de, vicarius archiep. 509. XVII. 6.
590 Duba Andreas de 328, III. 12. — 431, VIL 4. — Hynco Berca de, praepos. Prag. 433, VII. 5. Duchco, canon. Boleslav. 507, XVII. 2. Elisabeth de Mont. Kuttn. 380, IV, 14. Egidius presb. cardinalis 328, III. 13. — 388, IV. 19. — 386, 24. — episc. Sabaud. 486, XII, 2. Egra, domus fr. praodicat. 557. XXIV. 68. 69. Electio- per compromissum scholastici 558, XXIV. 71. Elias civis Prag, judex cur. ep. 478. (Anm.) Emptiones 514—517. Erectiones 434—440. Exactiones telon. a cloricis Prag. 413, VI. 7. Examinatio ordinaudorum 351, 111. 37. F. Franciscus episc. Cassin. 383 —384,1V. 19. 90. — 391, 32. — episc. Florent, 928, III. 18. — 486, XII. 2. — plebanus in (?) 327, III. 12. Friedericus frator mon. Ostrov. 545. (Anm.) Fumales, collector fum. 489, XIII. 2. — 539, XXIV. 40. G. Gallus de Lemberg, prior ord. s. Jol. Jerosol. 441. VIII. 4. — 480, XI. 2. — archidiac. Gradicens. 322, III. 5. — 324, 8. — ord. pracdicat., inquisitor 338, III. 23, — 405, VI. 1. — 550, XXIV. 57. — scabinus Slanensis 545. (Aum.) Gomin (Jenin?) ecclos. 357, III. 40. Georgius campanator Sacccusis 566, XXIV. 76. Geraldus de Moguntia, archidiac. do Bauth (?) 408, VI. 4. Gerardus nuncius apost. 367, IIL 57. re Givzin, bona ecclos. in 462, X. +. Gimramus do. Nemorzicz 304, II. 1. Glace, eccles. fr. Crneif. s. Joannis, 497 VIII. 4. Gorlicz, domus fr. Min. 330, IIL 15. Grecz (Hradec Kr.) eccles. s. Spiritus 461, X. 3. — 475, 18. — Gradic. archidiac. 322, III. 5. — 324. 8. — decanus 409, X. 10. — 5012, XVII. 9. — Katharina et Margaretha de, 401, V. 4. Guido Portuensis pr. cardinal, prae- pos. Prag. 495, XV. 1. н.) Habardus (Theobaldus) de Malovar, eanon. 315, II. 13. — 609, XXIV. 11. llanèw (Hanow), Rynhardus de, prae- pos. Tynens. 341, IIL. 35. — 507, XVIL 3. Ilanco campauator Nacconsis 560, XXIV. 76. Uarąwicz, Nicoluus de, doc. Litomer. v. Nicolaus. Houricws (de Lipa) praepos. Wysso- grad. 314, 1I. 13. — canon. Olomuc. 358, lll. 42. — 364, 52. — praepos. Zderas. 429, VII. 3. — Nicolai do Glacz, clericus 302, Ш. 50. Henxlinus Bencss. civ. Prag. 515, XVIII. 1. | Herbord de Janowicz 302, I. 12. Hermannus episc. Nazaret. 495, XIV. 3. — 636, XXIV. 31. — infirmarius mon. Ostrov. 545. (Aum.) Heroldus cantor 306, 11. 3. Hinco Berka do Duba, pracp. Prag. 433, VII. 5. — de Malovar, canon. 315, IL. 13. — 569, XXIV. 71. Hodkaw (Hodkow) eccles. 317. (Amn.) — 346, III. 33. Holot (?) eccles. paroch. 372, IV. 3. Holubicz, D. de, vicarius archiep. 509. XVII. 6.
Strana 591
Hor (?) eccles. paroch. 473, X. 16. Horawicz (Horażdiowicz) Nicol. de, | decanus Litomerie, v. Nicolaus. Horka, Zdislaus do, clorieus 363, IIT. 5 1. Horssow, provisio in 450, IX. 4. l[orssoviensies eccles. v. Tyn Horss. Hostislug (de Petroviez) offic. cur. archiep. 344, III, 30. — 364, 52, — 473, X. 15. i — archidiac. Bechin 500, XVI. 3. Hradec v. Grecz. Hradisst sup. Sazavam 431, VII. 4. I. J. Jacobus de Dentio (?) 518, XXI. 1. 2. — commendator in Glacz 438, VIII. 4. — presb. in Nepomuk 472, X. 13. — elerie. do Nova Domo 381, IV. 16. Janowicz, ocelosia in, 453, IX. 7. — Iferbord do 302, L 12. -- Raezko do 453, IX. 7. Jaromüf (Jarmir, Jermer) monast, 402. V. 5. — 484, УШ. 1. Joncenstoin 567, XXIV. 77. Jessonicz, bona altaris s. Sylvestri in 400, VI. 2. 1glavia, dom. praedicut. 338, Ш. 23. -— 550, XXIV. 57. Jičín, bona ocelosino in, 162, X. 4. Incorporationos 427—433. Indulgentine 479—485. Inhibitiones 492 — 495, Junocontius VI. papa 376, IV. 8. — 378 u. 379, 13. 14, — 381 u. 38% 16. 17. — 499, VII. 3. Inquisitor haoret. pravitatis 330, 15. -— 388 u. 340, 23. 24. — u. 550, XXIV. 56. 57. Iusula (Ostrov) monast. 545, XXIV. 50. Johannes XXII. papa 327, III. 11. — rex Boliem. 365, 111. 55. — 393, V. 1. — IV. de DraZie, episc. Prag. 363, HL. 51. — 389 u. 390, 1V. 28—30. — 415—425, VL 9—22, — 492, VIL 5. — 434, VIII. 1. — 476, X. 20, — 478, 23. — 183, XI. 9. — 508, XVIL 4. — 510, 7. — 527, XXIV. 7. Ш. 549 591 Jolimuies opise, Litomyssl. 313, II. 12, :— 471, X. 12. — 513, XXIV. 49. — epixe. Oloinuc. 359, Ш. 43. — 364, 53. — 365, 55. — 501, XVI. 4. — 503, XVL 7. — 507, XVIL 2. — Noviforensis, opisc. 567, XXIV. 77 (vide etiam J. opiscopus Litomyssl.). — Paduauus (doctor), decan. W ysse- grad., inquisitor, vicar. genor. etc. 396, 1. 5. — 808, IL 5. — 318, 319, III. 1. 2. — 327, 11. — 832, 18. — 340, 23. 24. — 344, 80. — 361, 49. — 366, 55. — 370, 372, IV. 1. 2. — 384, 20. 21. — 386, 21, — 401, V. 4, — 428, VIL 1. — 450, IX. 5. — 458, 7. — 403—407, X. b—7. — 472, 13. 14. — 486, XII. 2. — 495, XV. 1. — 503, XVI. 7. 8. — 554, XXIV. 62. 63. — docan. Prag. 133, УП. 5. —- (de Landstoin?) praep. Moluic. 293. (Aum.2). — 310, II. 8. — 360 Ш. 48. — Pauli canon. Boleslav. 381, 1V. 15. — 558, XXIV. 71. — pleb. ct vicopraep. Prag. 497, XV. 2. -— ubbreviator d. papae 529, XXIV. 15. — dietus Pzdynak plob. in Minberk 466, X. 6. — Vilmauni presb. in Curim 343, Ш. 38. — pleb. in Czrwat (?) 424, VI. 19. — pleb. Horssov. 302, I. 13. — dictus Jessek, civis Slan. 545. (Anm.) | Judaei conversi 484, XI. 10. — 541, XXIV. 441—460. Judex curiae opiscop. 478. (Anm. 2.) Jurzieo dietus Kule 387, IV. 20. K. = C. L. ! Landshorg 471, X. 12. Landstoin, lautold et Johan. de 293. (Anm. 2.) — Johannes do, pracp. Melnic. v. Johannes. Laun v. Luna.
Hor (?) eccles. paroch. 473, X. 16. Horawicz (Horażdiowicz) Nicol. de, | decanus Litomerie, v. Nicolaus. Horka, Zdislaus do, clorieus 363, IIT. 5 1. Horssow, provisio in 450, IX. 4. l[orssoviensies eccles. v. Tyn Horss. Hostislug (de Petroviez) offic. cur. archiep. 344, III, 30. — 364, 52, — 473, X. 15. i — archidiac. Bechin 500, XVI. 3. Hradec v. Grecz. Hradisst sup. Sazavam 431, VII. 4. I. J. Jacobus de Dentio (?) 518, XXI. 1. 2. — commendator in Glacz 438, VIII. 4. — presb. in Nepomuk 472, X. 13. — elerie. do Nova Domo 381, IV. 16. Janowicz, ocelosia in, 453, IX. 7. — Iferbord do 302, L 12. -- Raezko do 453, IX. 7. Jaromüf (Jarmir, Jermer) monast, 402. V. 5. — 484, УШ. 1. Joncenstoin 567, XXIV. 77. Jessonicz, bona altaris s. Sylvestri in 400, VI. 2. 1glavia, dom. praedicut. 338, Ш. 23. -— 550, XXIV. 57. Jičín, bona ocelosino in, 162, X. 4. Incorporationos 427—433. Indulgentine 479—485. Inhibitiones 492 — 495, Junocontius VI. papa 376, IV. 8. — 378 u. 379, 13. 14, — 381 u. 38% 16. 17. — 499, VII. 3. Inquisitor haoret. pravitatis 330, 15. -— 388 u. 340, 23. 24. — u. 550, XXIV. 56. 57. Iusula (Ostrov) monast. 545, XXIV. 50. Johannes XXII. papa 327, III. 11. — rex Boliem. 365, 111. 55. — 393, V. 1. — IV. de DraZie, episc. Prag. 363, HL. 51. — 389 u. 390, 1V. 28—30. — 415—425, VL 9—22, — 492, VIL 5. — 434, VIII. 1. — 476, X. 20, — 478, 23. — 183, XI. 9. — 508, XVIL 4. — 510, 7. — 527, XXIV. 7. Ш. 549 591 Jolimuies opise, Litomyssl. 313, II. 12, :— 471, X. 12. — 513, XXIV. 49. — epixe. Oloinuc. 359, Ш. 43. — 364, 53. — 365, 55. — 501, XVI. 4. — 503, XVL 7. — 507, XVIL 2. — Noviforensis, opisc. 567, XXIV. 77 (vide etiam J. opiscopus Litomyssl.). — Paduauus (doctor), decan. W ysse- grad., inquisitor, vicar. genor. etc. 396, 1. 5. — 808, IL 5. — 318, 319, III. 1. 2. — 327, 11. — 832, 18. — 340, 23. 24. — 344, 80. — 361, 49. — 366, 55. — 370, 372, IV. 1. 2. — 384, 20. 21. — 386, 21, — 401, V. 4, — 428, VIL 1. — 450, IX. 5. — 458, 7. — 403—407, X. b—7. — 472, 13. 14. — 486, XII. 2. — 495, XV. 1. — 503, XVI. 7. 8. — 554, XXIV. 62. 63. — docan. Prag. 133, УП. 5. —- (de Landstoin?) praep. Moluic. 293. (Aum.2). — 310, II. 8. — 360 Ш. 48. — Pauli canon. Boleslav. 381, 1V. 15. — 558, XXIV. 71. — pleb. ct vicopraep. Prag. 497, XV. 2. -— ubbreviator d. papae 529, XXIV. 15. — dietus Pzdynak plob. in Minberk 466, X. 6. — Vilmauni presb. in Curim 343, Ш. 38. — pleb. in Czrwat (?) 424, VI. 19. — pleb. Horssov. 302, I. 13. — dictus Jessek, civis Slan. 545. (Anm.) | Judaei conversi 484, XI. 10. — 541, XXIV. 441—460. Judex curiae opiscop. 478. (Anm. 2.) Jurzieo dietus Kule 387, IV. 20. K. = C. L. ! Landshorg 471, X. 12. Landstoin, lautold et Johan. de 293. (Anm. 2.) — Johannes do, pracp. Melnic. v. Johannes. Laun v. Luna.
Strana 592
592 Legitimatio nativitatis 556, XXIV. 67. Lemberg, Gallus de, v. Gallus. Leo prior 8. Clement. fr. praedic. Pragae, inquisitor haer. prav. 328, III. 23. — frator ord. tvuton. 389, IV. 29. — prosb. in Gemin 357, III. 40. Lestkau, Wilkelm do, canon. 336, IIL. 21. LLota (?) villa 438, VIII. 4. Libera civitas (Freistadt, Kuií vody), hospitale in 400, V. 3. Libertates 022—628. Libiechoviez, villa, 446, IX. 1. Libeska villa 437, VIIT. 3. Lichnow teutunic. ecclos. 375, LV. 6. Lipa, Henricus de v. Henricus. Lissa, Vencosl. pleb. in, 3606, III. 38. Litomorieium (Leitmoritz) eccles. s. Stophaui 370—372, IV. 1. 2. — 403, V. 5. Tammo pracpos, v. Tammo. — Nicolaus docan. v. Nicolaus, — Cives 422, VI. 17. Litomyssl (Leitumischol), Joh. cpisc. v. Johannes, — veeclesino cauonicus Burtholomueus 410, VI, 5. — episcopi administr. 375, IV. 6. Locationes 495 —4198. Lompnicz (Lomnicz), plebauus in 293, I. 2. Lubucensis opiscopus 564, XXIV. 74. Luduvicus Bavarus, Inp. 374, IV. 5. — 377, 11. Luna (Lauu), mon. s. Mar. Magd. 478, X. 23. — 540, XXIV. 41. M. Magdeburgensis archiep. 563, XXIV. 73. Magister camerao archiep. 029, XXIV. 15. Malovar, Habard. et Hinco do, 315, I. 13. — 559, XXIV. 71. Mansionarii eccl. Prag. 318, III. 1. Marcus decan. Volin. 347, IIL 34. Martinus praop. mon. Ostrov. 515. (Anm.) Martinus paroch, iu Radunicz 358, Il. -H. — paroch. Voroneus. 518, XXL. 1. 2. — d. Malyska presb. 294, L 3. Matrica ordinaudorum 351, IIL 37 u. Anm. Mecxlow, eccles. paroch. 427, VII. 1. Meluicensis praepos. 310, IL 8. — 360, IIL 48. — 417, VI. 11. — 502, XVI. 6. Moriensis (?) episcopus 510, XXIV. 42. Merlotha civis Rakonic. 498, XV. 4. Meruvicz v. Mirovicz. Michovicz 437, VIII. 3. Milevo villa 506, XVII. 1. Miliczin, Nicol. scolaris de, 376, 1V. 8. Milota pleb. in (?) 329, III. 11. Minberk (Minchberg?) 466, X. 6. Miroslaus presb. 381, IV. 21. Mirôviez, Andreas plob. do 296, 1, 5. — 299, 8. Mladiejovicz, Bohuuco do, 357, LI. 40. Mlassiez, pleb. in 305, Ll. 2. Mlikoviez v. Vrativoj de MI. Muichoviez 328, IU. 12. Monitionus 30.L —317. Mons s. Mariae munust. can. reg. in Muduicz v. Huduicr. Mons Pulcher oecl. 432, VIL. 5. Montes Kuttu., 380, IV. Li. — 386, 25. Moyco (de Czestin Kostel) 3.16, III. 35. Mason, Plichta do, scholast. ct dec. Prag. v. Plichta. Mstislaus pruep. de Veliss 515. (Anm.) Musica in inissa 493, XIV. 2. Mutonsis districtus 433, VIII. 4. N. Naczeracz (Načorudoc) Joh. do, 306, IIL. 38. Náprava (provisio) 450, IX. I. Nausoburgoenanis archidiac. 360, ILI. 65. Nemorzicz, Günramus de, 304, Il. 1. Nopomuk ocelos. 471, X. 13. Neyzamil (Nozamyslicz?) 429, VII. v. Noumburgor, Ulricus, canon, Wysse- grad. v. Ulricns. Nicolaus, archid. Tlorssov. 468, X. &.
592 Legitimatio nativitatis 556, XXIV. 67. Lemberg, Gallus de, v. Gallus. Leo prior 8. Clement. fr. praedic. Pragae, inquisitor haer. prav. 328, III. 23. — frator ord. tvuton. 389, IV. 29. — prosb. in Gemin 357, III. 40. Lestkau, Wilkelm do, canon. 336, IIL. 21. LLota (?) villa 438, VIII. 4. Libera civitas (Freistadt, Kuií vody), hospitale in 400, V. 3. Libertates 022—628. Libiechoviez, villa, 446, IX. 1. Libeska villa 437, VIIT. 3. Lichnow teutunic. ecclos. 375, LV. 6. Lipa, Henricus de v. Henricus. Lissa, Vencosl. pleb. in, 3606, III. 38. Litomorieium (Leitmoritz) eccles. s. Stophaui 370—372, IV. 1. 2. — 403, V. 5. Tammo pracpos, v. Tammo. — Nicolaus docan. v. Nicolaus, — Cives 422, VI. 17. Litomyssl (Leitumischol), Joh. cpisc. v. Johannes, — veeclesino cauonicus Burtholomueus 410, VI, 5. — episcopi administr. 375, IV. 6. Locationes 495 —4198. Lompnicz (Lomnicz), plebauus in 293, I. 2. Lubucensis opiscopus 564, XXIV. 74. Luduvicus Bavarus, Inp. 374, IV. 5. — 377, 11. Luna (Lauu), mon. s. Mar. Magd. 478, X. 23. — 540, XXIV. 41. M. Magdeburgensis archiep. 563, XXIV. 73. Magister camerao archiep. 029, XXIV. 15. Malovar, Habard. et Hinco do, 315, I. 13. — 559, XXIV. 71. Mansionarii eccl. Prag. 318, III. 1. Marcus decan. Volin. 347, IIL 34. Martinus praop. mon. Ostrov. 515. (Anm.) Martinus paroch, iu Radunicz 358, Il. -H. — paroch. Voroneus. 518, XXL. 1. 2. — d. Malyska presb. 294, L 3. Matrica ordinaudorum 351, IIL 37 u. Anm. Mecxlow, eccles. paroch. 427, VII. 1. Meluicensis praepos. 310, IL 8. — 360, IIL 48. — 417, VI. 11. — 502, XVI. 6. Moriensis (?) episcopus 510, XXIV. 42. Merlotha civis Rakonic. 498, XV. 4. Meruvicz v. Mirovicz. Michovicz 437, VIII. 3. Milevo villa 506, XVII. 1. Miliczin, Nicol. scolaris de, 376, 1V. 8. Milota pleb. in (?) 329, III. 11. Minberk (Minchberg?) 466, X. 6. Miroslaus presb. 381, IV. 21. Mirôviez, Andreas plob. do 296, 1, 5. — 299, 8. Mladiejovicz, Bohuuco do, 357, LI. 40. Mlassiez, pleb. in 305, Ll. 2. Mlikoviez v. Vrativoj de MI. Muichoviez 328, IU. 12. Monitionus 30.L —317. Mons s. Mariae munust. can. reg. in Muduicz v. Huduicr. Mons Pulcher oecl. 432, VIL. 5. Montes Kuttu., 380, IV. Li. — 386, 25. Moyco (de Czestin Kostel) 3.16, III. 35. Mason, Plichta do, scholast. ct dec. Prag. v. Plichta. Mstislaus pruep. de Veliss 515. (Anm.) Musica in inissa 493, XIV. 2. Mutonsis districtus 433, VIII. 4. N. Naczeracz (Načorudoc) Joh. do, 306, IIL. 38. Náprava (provisio) 450, IX. I. Nausoburgoenanis archidiac. 360, ILI. 65. Nemorzicz, Günramus de, 304, Il. 1. Nopomuk ocelos. 471, X. 13. Neyzamil (Nozamyslicz?) 429, VII. v. Noumburgor, Ulricus, canon, Wysse- grad. v. Ulricns. Nicolaus, archid. Tlorssov. 468, X. &.
Strana 593
Nicolaus Donati, canon. tnmb. a. Adal- berti Prag. 312, II. 10. — 325, III. 9. — 387, IV. 26. — 436, VI. 23. — de Horavicz, doc. Litomer. 334 — 336, IIL 20. 21, — 529, XXIV. 15. — (de Cremsir) canon. Brunnens. protonotar. archiep. 310—321, IIT. 8. 4. — 824, III. 8. — praopos, Rudnic, 331, III. 17. — 834, III. 20. — 645, XXIV. 50. — pleb. in Giezin 462, X. 4. —- pleb. in Krumlow 460, X. 2. — pracsant. ad ocel. in Prezicz 358, III. 42, — pleb. in Vallo s. Marine 450, IX. 5. — Reclini, pleb. in Zlatník 388, IV. 27. — presbyter 383, IV. 18. 19. — 384, 23. — 531, XXIV. 18. -— seolaria de Miliczin 876, IV. 8. — Jacobi de (?) Lunensis diocc. 556, XXIV. 67. — civis Prag. 516, XVIII. I. — carnifex Olomuc. 359, IIT. 43. Niozebohy pleban. in 310, IT. 8. Notarius v. Tubellio. Nova Domus, Jacobus do, 381, IV. 16. — Thoodoriens de, 364. III. 52. 0. Odo de Chyss 388, IV. 28. Oeconomna ocelesiac s, Nicol Prag. 525, XXIV. 3. 4. Officinlis foraneus 361, III. 48. Officiolatug eur. archiep. 344, 1TI. 30. Ogcrius praesont, ad eccles. in (?) 472, X. 14. Olenus do Adlochovicz 294, I. 4. Olomucensis dioecesis visitatio 365, III. 55. — dioecesis archidinconatua 3606, IIT.55. — ccel. custos 358, III. 43. — 464, 52. Ousso archidinc. Bilinens. 361, III. 49, Opatovicz monast. 479, XI. 1. Opoxiex (?) Marano de 450, IX. 4. Ordinandorum examinatio ot matrica 351, III. 37. | Orlik, Elizabeth de, ct T'etrna filina ojus 317. (Anm.) 503 Ostrov monast. s. Benedicti 545, XXIV. 50. Ottyco pleb. in Ways (?) 469, X. 10. P. Paduanus Johannes v. Johannes Pad. Pardubicz, Bohuta, Smil et Vilhelmus fratres de, 438, VIII. 4. Pataviensis dioecesis 378, IV. 12., decanus 363, IM. 51. Paulus clericus 327, III. 12. — sartor de Praga 310, IL 8. Permutationes 498—505. Pernau pleb. in 374, IV. 5. Petitiones 891—404. Petroviez, Hostisl. de v. Hostislaus. Petrus opisc. Valtoranens. ot Florent. 560, XXIV. 72. — 563, 73. — abbas mon. in monte Syon 358, III. 41. — de B (?) viear. gener. 357, III. 40. — ennonicus 472, X. 14. — archidiac. Horasov., officialis curine archiop. 295, I. 5. — 467, X. 8. — pleban, in Benosaov 324, III. 7. — ploban. in Czaslav 501, XVI. D. — presb. in Lychnov 275, IV. 6. — rector alt. OSS. in Wittignaw 293, I. 2. — d. Haph (?) de Mont. Kuttn. 386, IV. 25. Pflug Ulricus, suhcamor. rcgni 422. VI. 17. Pilsna, archidine. Pilan. 415, VI. 9. — 421, 16. — Nova, hospitale s. Mar. Magd. 480, XI. 3. Písek, inquisitio in districtu Piaec. 840. III. 24. — Seydlinns do Pieska 516, XVIII. 1. Piskorivilla 436, VIII. 2. Plana, Pota et Katherina de,378,IV.13. Plass, eccles. paroch. 891, IV. 32. Plichta (de Meson) scholast. et decan. Prag. 466, X. 7. — 502, XVI. 6. — 558, XXIV. 71. Poczernicz villa 515, XVIIL 1. Podiva, docnn. s. Egidii 500, XVI. 3.
Nicolaus Donati, canon. tnmb. a. Adal- berti Prag. 312, II. 10. — 325, III. 9. — 387, IV. 26. — 436, VI. 23. — de Horavicz, doc. Litomer. 334 — 336, IIL 20. 21, — 529, XXIV. 15. — (de Cremsir) canon. Brunnens. protonotar. archiep. 310—321, IIT. 8. 4. — 824, III. 8. — praopos, Rudnic, 331, III. 17. — 834, III. 20. — 645, XXIV. 50. — pleb. in Giezin 462, X. 4. —- pleb. in Krumlow 460, X. 2. — pracsant. ad ocel. in Prezicz 358, III. 42, — pleb. in Vallo s. Marine 450, IX. 5. — Reclini, pleb. in Zlatník 388, IV. 27. — presbyter 383, IV. 18. 19. — 384, 23. — 531, XXIV. 18. -— seolaria de Miliczin 876, IV. 8. — Jacobi de (?) Lunensis diocc. 556, XXIV. 67. — civis Prag. 516, XVIII. I. — carnifex Olomuc. 359, IIT. 43. Niozebohy pleban. in 310, IT. 8. Notarius v. Tubellio. Nova Domus, Jacobus do, 381, IV. 16. — Thoodoriens de, 364. III. 52. 0. Odo de Chyss 388, IV. 28. Oeconomna ocelesiac s, Nicol Prag. 525, XXIV. 3. 4. Officinlis foraneus 361, III. 48. Officiolatug eur. archiep. 344, 1TI. 30. Ogcrius praesont, ad eccles. in (?) 472, X. 14. Olenus do Adlochovicz 294, I. 4. Olomucensis dioecesis visitatio 365, III. 55. — dioecesis archidinconatua 3606, IIT.55. — ccel. custos 358, III. 43. — 464, 52. Ousso archidinc. Bilinens. 361, III. 49, Opatovicz monast. 479, XI. 1. Opoxiex (?) Marano de 450, IX. 4. Ordinandorum examinatio ot matrica 351, III. 37. | Orlik, Elizabeth de, ct T'etrna filina ojus 317. (Anm.) 503 Ostrov monast. s. Benedicti 545, XXIV. 50. Ottyco pleb. in Ways (?) 469, X. 10. P. Paduanus Johannes v. Johannes Pad. Pardubicz, Bohuta, Smil et Vilhelmus fratres de, 438, VIII. 4. Pataviensis dioecesis 378, IV. 12., decanus 363, IM. 51. Paulus clericus 327, III. 12. — sartor de Praga 310, IL 8. Permutationes 498—505. Pernau pleb. in 374, IV. 5. Petitiones 891—404. Petroviez, Hostisl. de v. Hostislaus. Petrus opisc. Valtoranens. ot Florent. 560, XXIV. 72. — 563, 73. — abbas mon. in monte Syon 358, III. 41. — de B (?) viear. gener. 357, III. 40. — ennonicus 472, X. 14. — archidiac. Horasov., officialis curine archiop. 295, I. 5. — 467, X. 8. — pleban, in Benosaov 324, III. 7. — ploban. in Czaslav 501, XVI. D. — presb. in Lychnov 275, IV. 6. — rector alt. OSS. in Wittignaw 293, I. 2. — d. Haph (?) de Mont. Kuttn. 386, IV. 25. Pflug Ulricus, suhcamor. rcgni 422. VI. 17. Pilsna, archidine. Pilan. 415, VI. 9. — 421, 16. — Nova, hospitale s. Mar. Magd. 480, XI. 3. Písek, inquisitio in districtu Piaec. 840. III. 24. — Seydlinns do Pieska 516, XVIII. 1. Piskorivilla 436, VIII. 2. Plana, Pota et Katherina de,378,IV.13. Plass, eccles. paroch. 891, IV. 32. Plichta (de Meson) scholast. et decan. Prag. 466, X. 7. — 502, XVI. 6. — 558, XXIV. 71. Poczernicz villa 515, XVIIL 1. Podiva, docnn. s. Egidii 500, XVI. 3.
Strana 594
594 PodlaZicensis abbas 410, VI. 6. Podole villa 347, III. 33. Policonsia decanus 410, VI. b. T'orta, Apostolorum monnst, 315, II. 14. — 477, X. 21. — 613, XVII. 11, Praga, Major et Minor civitas, 487, XIII. 1. — 493, XIV. 2. — ecclesiao s. Viti fnbricn 393 п. 395, V. 1. 2. — 475, X. 17. — 491, XIII. 3. — 494, XIV. 2, eapellae quatuor 457, X. 1., altare s. Silvestri 406, VI. 2. — 1508, XVII. 4. — ecclesino statuta 382. IV. 17. — ecclesiae bona 416, VI. 10. — 422, 17. — 452, IX. 6. — 499, XVI. 1. — 509, XVII. 6. — opiscopi domus (invaaio) 415, VI. 9. — mn. Adalberti tumbarius v. Nicolaus. — eccles. &. Apollinaris 446, IX. 1. — enpella 8. Cosmno et Damiani 442, VIII. 6. — eccl. s. Egidii 310, IL 8. — 328, 13. — 361, 49. — 432, VII. 5. — 500, XVI. 3 (vide etiam: Bartholomaeus). — eccl. s. Galli 463, X. 5. — 481, XI. 6. — ecel. a. Nicolni in foro pullor. 525, XXIV. 3. 4. — cap. 00. 88. in castro Prag. 434, VIIL 1. — 504, XVI. 9. — 512, XVII. 10. — monast. g. Ambrosii 334, III. 20. — — 8. Caroli 329, IIL. 14. — — 8. Clementis 338, III. 23. — — s. Francisci 404, V. С. — — s. Georgii 312, II. 10. — 316, 15. — 337, 22. — 345, 31. — 384, IV. 23. — — b. Marine do Carmelo 552, XXIV. 09. — Rad Minoricord. Dei (s. Spiritus) 307, II. 4, — 319 п. 321, Ш. 3. 4. — — fRlavorum 334, III. 20. — 448, VIII. 5. — 447, IX. 2. — — Syon (Strahov) 358, III. 41. — — s. Thomae 326, III. 11, — 425, VL 22. Praga, monast. in Ugezd (Carthus.) 496, XIV. 3. — --- Zdoraz 429, VII. 3. — archidiac. Pragrons. 423, VL 18. — 212. (Anm. 2.) — deennus civitat. et ecelesiarnm rectores 310, II. 9. — 325, III. 9. — 405, VI. 1. — 413, 7. — 425, VI, 21. — 404, XIV. 2. — pons Prag. 395, V. 2. — purgravius cnatri Prag. Conradus 817. (Auun.) — studium genorale 515, XVTIT. 1. — 5643, XXIV. 49. — schola ad s. Vitum 306, II. 3. — interdictum contra cives 413, VL. 7. Preziez, occles. iu 368, III. 42. Proces primariae rogis Hoh. 471 u. 472, X. dě. 14. Preroviensis archidiac. 366, IIT, 55. Ргосоявия 405—427. s. Procopii monasterinm 509, XVIT. 5. Proenratio nuncii apost. 367, 1. 57. — 408, VI. 4. — 560 —561, XXIV. 72-74. — archiepiscopi in visitatione 366, IL 55. — archidiacon. in visit. 414, VI. 8. Procurator archiopisc, in eurin Romana 529, XXIV. 15. Procz (Proczen?), Ulriena et Przibico de, 449, IX. 3. Prudotha presb. in Waretat 384, ТУ. 23. Przeclaus episcop. Vratislav, 436, VIIT. 2. — 530, XXIV. 16. 17. Przedbor nbbas Brzevnov. 319, 321, TU. 3. 4. — 381, 17. Przedvoj decan. Prag. 466, X. 7. — 409, 9. Przihik episc. Sndorensis 423, VI. 18. — archidinc. Bilinons. 559, XXIV. 71. Pasel (Paso?) 462, X. 4. n. Raczko ablas Kladraub. 427, VII. 1. — 505, XVIT. 1. — de Bor 388, TV. 28. Raczko de (?) 554, XXIV. 63.
594 PodlaZicensis abbas 410, VI. 6. Podole villa 347, III. 33. Policonsia decanus 410, VI. b. T'orta, Apostolorum monnst, 315, II. 14. — 477, X. 21. — 613, XVII. 11, Praga, Major et Minor civitas, 487, XIII. 1. — 493, XIV. 2. — ecclesiao s. Viti fnbricn 393 п. 395, V. 1. 2. — 475, X. 17. — 491, XIII. 3. — 494, XIV. 2, eapellae quatuor 457, X. 1., altare s. Silvestri 406, VI. 2. — 1508, XVII. 4. — ecclesino statuta 382. IV. 17. — ecclesiae bona 416, VI. 10. — 422, 17. — 452, IX. 6. — 499, XVI. 1. — 509, XVII. 6. — opiscopi domus (invaaio) 415, VI. 9. — mn. Adalberti tumbarius v. Nicolaus. — eccles. &. Apollinaris 446, IX. 1. — enpella 8. Cosmno et Damiani 442, VIII. 6. — eccl. s. Egidii 310, IL 8. — 328, 13. — 361, 49. — 432, VII. 5. — 500, XVI. 3 (vide etiam: Bartholomaeus). — eccl. s. Galli 463, X. 5. — 481, XI. 6. — ecel. a. Nicolni in foro pullor. 525, XXIV. 3. 4. — cap. 00. 88. in castro Prag. 434, VIIL 1. — 504, XVI. 9. — 512, XVII. 10. — monast. g. Ambrosii 334, III. 20. — — 8. Caroli 329, IIL. 14. — — 8. Clementis 338, III. 23. — — s. Francisci 404, V. С. — — s. Georgii 312, II. 10. — 316, 15. — 337, 22. — 345, 31. — 384, IV. 23. — — b. Marine do Carmelo 552, XXIV. 09. — Rad Minoricord. Dei (s. Spiritus) 307, II. 4, — 319 п. 321, Ш. 3. 4. — — fRlavorum 334, III. 20. — 448, VIII. 5. — 447, IX. 2. — — Syon (Strahov) 358, III. 41. — — s. Thomae 326, III. 11, — 425, VL 22. Praga, monast. in Ugezd (Carthus.) 496, XIV. 3. — --- Zdoraz 429, VII. 3. — archidiac. Pragrons. 423, VL 18. — 212. (Anm. 2.) — deennus civitat. et ecelesiarnm rectores 310, II. 9. — 325, III. 9. — 405, VI. 1. — 413, 7. — 425, VI, 21. — 404, XIV. 2. — pons Prag. 395, V. 2. — purgravius cnatri Prag. Conradus 817. (Auun.) — studium genorale 515, XVTIT. 1. — 5643, XXIV. 49. — schola ad s. Vitum 306, II. 3. — interdictum contra cives 413, VL. 7. Preziez, occles. iu 368, III. 42. Proces primariae rogis Hoh. 471 u. 472, X. dě. 14. Preroviensis archidiac. 366, IIT, 55. Ргосоявия 405—427. s. Procopii monasterinm 509, XVIT. 5. Proenratio nuncii apost. 367, 1. 57. — 408, VI. 4. — 560 —561, XXIV. 72-74. — archiepiscopi in visitatione 366, IL 55. — archidiacon. in visit. 414, VI. 8. Procurator archiopisc, in eurin Romana 529, XXIV. 15. Procz (Proczen?), Ulriena et Przibico de, 449, IX. 3. Prudotha presb. in Waretat 384, ТУ. 23. Przeclaus episcop. Vratislav, 436, VIIT. 2. — 530, XXIV. 16. 17. Przedbor nbbas Brzevnov. 319, 321, TU. 3. 4. — 381, 17. Przedvoj decan. Prag. 466, X. 7. — 409, 9. Przihik episc. Sndorensis 423, VI. 18. — archidinc. Bilinons. 559, XXIV. 71. Pasel (Paso?) 462, X. 4. n. Raczko ablas Kladraub. 427, VII. 1. — 505, XVIT. 1. — de Bor 388, TV. 28. Raczko de (?) 554, XXIV. 63.
Strana 595
Radislans pleb. in Genin 357, TII. 40. Radunicz ecel. 358, III. 41. Rakonicz (?) 498, XV. 4. Ratisbonensis dioec. 374, IV. 5. — 562, XXIV. 72. Randnicz v. Rudnicy. Richenbachens. districtus 436, VIII. 2. Rinhardus de Hanov praepos. Tyn. 341, OL 25. Risenburg, Borsso, Katharina de, 378, IV. 18. Rokyczaner Nic. 307. (Anm.) Rosenborg, Petrus do, capit. rogni 422, VI. 17. — 460, X. 2. — Petrus, Jodoc., Ulric. ot Johannes de, 460, X. 2. — Petrus et Jodoc. de, 358, III. 42. — Petrus canon. Prag. 322, 1II. 6. — 460, X. 2. Rudko, roctor alt. s. Joh. et Pauli iu eccl. Prag. 2906, I. b. Endniez, Datirnngaort 295, L 4. — 389, IV. 28. — 493, XIV. 1. — monast, in, 331, III. 17. — 439, VIII. 4 — 483, XI. 9. — cives Rndnicenses 497, XV. 9. Rziczan 328, IIT. 12. S, nez (Antec), P. archidine. 389, TV. 28, docnnus 315, II. 14. Sadska (Saezkn) eccles. colleg. 341, HL 26. — 357, UII. 40. — 446, IX. 1. — 5612, XVII. 10. — 566. XXIV. 76. Saxava, monast. a.Procopii 509, X VII. 5. — IIradiít anper S. 431, VII. 4. Scala (Skala) Vilholm. de, 474, X. 16. Scalicz, monnst. Cisterc. 437, VIII. 3. Scholastici electi confirmatio. 466, X. 7. Sdesinns v. Zdeslaus. Seczmik Alb. minist. occl. Prag. 295, I. 5. Sedlecz (Sedliczense monast.) 356, IIT. 38. — 380, IV. 14. — 410, VI. 5. Seidlinna do Pieska, civ. Prag. 5106, XVIII. 1. Seqnestrationes 518— 520. Rifridus custos Vyasegrad. 356, ITI. 38. 595 Rifridug inquisitor haer. prav. 330, III. 15. Simon, ord. praedic. generalis, nuncius apost. 568, XXIV. 73. — 564, 74. — pleb. s. Spir. in Grecz 461, X. 3. Sittavia (Žitava) domus s. Johannis Jerosol. 326, III. 10. Slana, decan. Slan. 292, I. 1. — 535, XXIV. 28. — praepositus 297, I. 6. — 545, XXIV. 50. — ‚Johannes de, 410, VI. 5. Blapanov, parochus in 294, I. 4. Slatina 304, IL 1. Slnvko clericus 328, III. 12. Slivicz eccles. 319, III. 2. Smoezna, Joh., Ulr. Josco de, 545. (Anm.) Smoyno, Fridmannus de, 450, 1X. 5. Bpelunes, eccl s, Joannis 545. (Anm.) Stephanus, episcop. Ostiensis, 387, IV. 27. — canonicus, vienr, goner. 294, I. 3. — 296, 5. - - 305, II. 1. — 327, III. 11. — 332 et 334, 18. 19. — 346, 33. — 356, 38. — 382, IV. 17. 391, 32. — archidiac. Litomer., protonot. archiep. 366, III. 55. — 407, VI. 2. — 500, XVI. 2. — 501, 5. — viear. archiep. 337, IIT. 99. — 387, IV. 20, 27. — 469, X. 9. — d.Lodr., civ. Liberae civit. 400, V. 3. Stiepanov, decanus in, 294, I. 4. Strakonicz, Vilhelm. de, 357, ITI. 40. Studium Pragense 515, XVIII. 1. — 543, XXIV. 49. Svarov, Velis laic. de 368, IIT. 58. Svatibor (Svatobor) ingnisitor 338 et 340, IIL 23. 24. — 549 et 550, XXIV. 56. 57. Svatoslaus med. pracbondatns 306, IT. 8. — 518, XXI. 1. Svietla, eccl. s. Spiritus 480, XI. 2. Sylvester s., religniae 508, XVII. 4. T. Tahellio (tabollionatns officium)411,VI. 6. — 492, XIV, 1. — 536, XXIV. 66. 38 4%
Radislans pleb. in Genin 357, TII. 40. Radunicz ecel. 358, III. 41. Rakonicz (?) 498, XV. 4. Ratisbonensis dioec. 374, IV. 5. — 562, XXIV. 72. Randnicz v. Rudnicy. Richenbachens. districtus 436, VIII. 2. Rinhardus de Hanov praepos. Tyn. 341, OL 25. Risenburg, Borsso, Katharina de, 378, IV. 18. Rokyczaner Nic. 307. (Anm.) Rosenborg, Petrus do, capit. rogni 422, VI. 17. — 460, X. 2. — Petrus, Jodoc., Ulric. ot Johannes de, 460, X. 2. — Petrus et Jodoc. de, 358, III. 42. — Petrus canon. Prag. 322, 1II. 6. — 460, X. 2. Rudko, roctor alt. s. Joh. et Pauli iu eccl. Prag. 2906, I. b. Endniez, Datirnngaort 295, L 4. — 389, IV. 28. — 493, XIV. 1. — monast, in, 331, III. 17. — 439, VIII. 4 — 483, XI. 9. — cives Rndnicenses 497, XV. 9. Rziczan 328, IIT. 12. S, nez (Antec), P. archidine. 389, TV. 28, docnnus 315, II. 14. Sadska (Saezkn) eccles. colleg. 341, HL 26. — 357, UII. 40. — 446, IX. 1. — 5612, XVII. 10. — 566. XXIV. 76. Saxava, monast. a.Procopii 509, X VII. 5. — IIradiít anper S. 431, VII. 4. Scala (Skala) Vilholm. de, 474, X. 16. Scalicz, monnst. Cisterc. 437, VIII. 3. Scholastici electi confirmatio. 466, X. 7. Sdesinns v. Zdeslaus. Seczmik Alb. minist. occl. Prag. 295, I. 5. Sedlecz (Sedliczense monast.) 356, IIT. 38. — 380, IV. 14. — 410, VI. 5. Seidlinna do Pieska, civ. Prag. 5106, XVIII. 1. Seqnestrationes 518— 520. Rifridus custos Vyasegrad. 356, ITI. 38. 595 Rifridug inquisitor haer. prav. 330, III. 15. Simon, ord. praedic. generalis, nuncius apost. 568, XXIV. 73. — 564, 74. — pleb. s. Spir. in Grecz 461, X. 3. Sittavia (Žitava) domus s. Johannis Jerosol. 326, III. 10. Slana, decan. Slan. 292, I. 1. — 535, XXIV. 28. — praepositus 297, I. 6. — 545, XXIV. 50. — ‚Johannes de, 410, VI. 5. Blapanov, parochus in 294, I. 4. Slatina 304, IL 1. Slnvko clericus 328, III. 12. Slivicz eccles. 319, III. 2. Smoezna, Joh., Ulr. Josco de, 545. (Anm.) Smoyno, Fridmannus de, 450, 1X. 5. Bpelunes, eccl s, Joannis 545. (Anm.) Stephanus, episcop. Ostiensis, 387, IV. 27. — canonicus, vienr, goner. 294, I. 3. — 296, 5. - - 305, II. 1. — 327, III. 11. — 332 et 334, 18. 19. — 346, 33. — 356, 38. — 382, IV. 17. 391, 32. — archidiac. Litomer., protonot. archiep. 366, III. 55. — 407, VI. 2. — 500, XVI. 2. — 501, 5. — viear. archiep. 337, IIT. 99. — 387, IV. 20, 27. — 469, X. 9. — d.Lodr., civ. Liberae civit. 400, V. 3. Stiepanov, decanus in, 294, I. 4. Strakonicz, Vilhelm. de, 357, ITI. 40. Studium Pragense 515, XVIII. 1. — 543, XXIV. 49. Svarov, Velis laic. de 368, IIT. 58. Svatibor (Svatobor) ingnisitor 338 et 340, IIL 23. 24. — 549 et 550, XXIV. 56. 57. Svatoslaus med. pracbondatns 306, IT. 8. — 518, XXI. 1. Svietla, eccl. s. Spiritus 480, XI. 2. Sylvester s., religniae 508, XVII. 4. T. Tahellio (tabollionatns officium)411,VI. 6. — 492, XIV, 1. — 536, XXIV. 66. 38 4%
Strana 596
596 Tammo (Thammo) praepos. Litomer. 370 et 372, IV. 1. 2. — 443, VIII. 6. — 454, TX. 8. Telonenrii Prag. (telonenm) 413, VI. 7. — 522, XXIII. 1. Tepliez monnst. s. Joannis B. 517, XIX. 1. Testandi libertas 558, XXIV. 70. Thoobaldus v. Habard. Theodorieus abbas m. Portae Apost. 315, IL 14. — praepos. Sinnoens, 545. (Anm.) — presbyter 384, IV. 20. —- clericus 328, III. 12. — de Nova Domo 364, III. 52. Thesnurarius archiep. 488 ct. 499, XIII. 1. 2. — 029, XXIV. 14. — 544, 49. — 546, 51. — 566, 75, Thomas archidiac. Prag. 478. (Anm. 2.) Thomasco rector alt. s. Petri in eccl. Prag. 296, I. 5. Tirezugss (Tréusy) villa 515, XVIII. 1. Trebeniczensis deean. 521, XXIL 1. Trzevacz (Direvacx) Bdesso de, 4062, X. 4. Tuezap ecclesia, 365, III. 54. Tumov decan. 407, VI. 3. Turri, Jacob et Nicol de, civ. Pray. 463, X. 5. — Johannes de, 170, X. 11. Tyn IIorssoviona., archidiac. 295, I. 5. 467, X. 8. (v. Zdoslaus); — praepos. 814, IT. 13. — 341, III. 25. — 358, 41. — 007, XVII. 3 (vide etiam Vrativoj, Rinhardus); — plebanus Johannes 302, I. 13. — Vltav., decanus 305, II. 2. U. Ugovdeez, Albert. do, 305, II. 2. Ulriena canon. Vyssegrad. 324 ot 326, III. 8. 9. — 496, VI. 23. — minister eecl, Prag. 549, XXIV. 5b. — d. Omsk, civ. Liborao civit. 400, V. 8. Urbanus V, pp. 660—564, XXIV. 72 bis 74. — med. praebendatns 518, XXL. 1. "== A 08 088 08 T000- Uncensis dcennus 368, IIT. 58. - 420, VI. 15. Usurarii, processus do us. 420, VI. 15. V. W. Vaczko de Kopidlna 312, II. 10. Wayss (?) pleb. in, 469, X. 10. Vallis s. Mariae monast. 326, III. 10. — eccl. paroch. a, Mariae 450, IX. 5. Wartemberg, Bencas et Auna de, 390, IV. 31. Johannes de, 462, X. 4. Velis eecles. 545. (Anm.) — laicus de Bwarow 868, III. 58. Velislaus (Volco) decan. Saccens. 357, IIl 40. — 558, XXIV. 71. — 566, 76. Voncoslaus decan. civitat. 325, III. 9. — custos. mon. Sedlic. 380, IV. 14. — rector alt, in eccl. s. Gulli Prag. 404, X. 5. — Plauerii, pleb. in Lissa 356, ILI. 35. — ‚Johannis de Slaua, cloriens 410, VI. 5. Verona (Beraun) pleban. iu 518—520, XXI. 1—3. Vicariatus in spir. goncral. 332, III. 18. Vicarii archiep. tempore absentiao Arnosti 533, XXIV. 94. Vienrius perpetuus archicp. 468, X. 9. Vilemov, Johannes do, 389, IV, 17. Vilhelmus do Lesknau, canon. 336, III. 21. Visitatio diooces. snílrag. por archiep. 365, III. 55. — nrchidinconatus 346, ITI. 32. 348, 35. Visitatorum procuratio v. Procuratio. Vyssogradensis prnepos. (ITonricus) v. Henricus. — deennus 544, XXIV. 49. Jolinnnen Pad. v. Johannes. — custos (Bifridus) v. Sifridus. —- eanonieus Ulriens v. Ulricus. Vyssicz, Mathias laicus do, 294, I. 3. Wittingnaw (Třeboň) ocel. paroch. 208, I. 2. Voislaur rector cerlos. 455, IX. 7. in Janovicz
596 Tammo (Thammo) praepos. Litomer. 370 et 372, IV. 1. 2. — 443, VIII. 6. — 454, TX. 8. Telonenrii Prag. (telonenm) 413, VI. 7. — 522, XXIII. 1. Tepliez monnst. s. Joannis B. 517, XIX. 1. Testandi libertas 558, XXIV. 70. Thoobaldus v. Habard. Theodorieus abbas m. Portae Apost. 315, IL 14. — praepos. Sinnoens, 545. (Anm.) — presbyter 384, IV. 20. —- clericus 328, III. 12. — de Nova Domo 364, III. 52. Thesnurarius archiep. 488 ct. 499, XIII. 1. 2. — 029, XXIV. 14. — 544, 49. — 546, 51. — 566, 75, Thomas archidiac. Prag. 478. (Anm. 2.) Thomasco rector alt. s. Petri in eccl. Prag. 296, I. 5. Tirezugss (Tréusy) villa 515, XVIII. 1. Trebeniczensis deean. 521, XXIL 1. Trzevacz (Direvacx) Bdesso de, 4062, X. 4. Tuezap ecclesia, 365, III. 54. Tumov decan. 407, VI. 3. Turri, Jacob et Nicol de, civ. Pray. 463, X. 5. — Johannes de, 170, X. 11. Tyn IIorssoviona., archidiac. 295, I. 5. 467, X. 8. (v. Zdoslaus); — praepos. 814, IT. 13. — 341, III. 25. — 358, 41. — 007, XVII. 3 (vide etiam Vrativoj, Rinhardus); — plebanus Johannes 302, I. 13. — Vltav., decanus 305, II. 2. U. Ugovdeez, Albert. do, 305, II. 2. Ulriena canon. Vyssegrad. 324 ot 326, III. 8. 9. — 496, VI. 23. — minister eecl, Prag. 549, XXIV. 5b. — d. Omsk, civ. Liborao civit. 400, V. 8. Urbanus V, pp. 660—564, XXIV. 72 bis 74. — med. praebendatns 518, XXL. 1. "== A 08 088 08 T000- Uncensis dcennus 368, IIT. 58. - 420, VI. 15. Usurarii, processus do us. 420, VI. 15. V. W. Vaczko de Kopidlna 312, II. 10. Wayss (?) pleb. in, 469, X. 10. Vallis s. Mariae monast. 326, III. 10. — eccl. paroch. a, Mariae 450, IX. 5. Wartemberg, Bencas et Auna de, 390, IV. 31. Johannes de, 462, X. 4. Velis eecles. 545. (Anm.) — laicus de Bwarow 868, III. 58. Velislaus (Volco) decan. Saccens. 357, IIl 40. — 558, XXIV. 71. — 566, 76. Voncoslaus decan. civitat. 325, III. 9. — custos. mon. Sedlic. 380, IV. 14. — rector alt, in eccl. s. Gulli Prag. 404, X. 5. — Plauerii, pleb. in Lissa 356, ILI. 35. — ‚Johannis de Slaua, cloriens 410, VI. 5. Verona (Beraun) pleban. iu 518—520, XXI. 1—3. Vicariatus in spir. goncral. 332, III. 18. Vicarii archiep. tempore absentiao Arnosti 533, XXIV. 94. Vienrius perpetuus archicp. 468, X. 9. Vilemov, Johannes do, 389, IV, 17. Vilhelmus do Lesknau, canon. 336, III. 21. Visitatio diooces. snílrag. por archiep. 365, III. 55. — nrchidinconatus 346, ITI. 32. 348, 35. Visitatorum procuratio v. Procuratio. Vyssogradensis prnepos. (ITonricus) v. Henricus. — deennus 544, XXIV. 49. Jolinnnen Pad. v. Johannes. — custos (Bifridus) v. Sifridus. —- eanonieus Ulriens v. Ulricus. Vyssicz, Mathias laicus do, 294, I. 3. Wittingnaw (Třeboň) ocel. paroch. 208, I. 2. Voislaur rector cerlos. 455, IX. 7. in Janovicz
Strana 597
597 Volinensis decanus 347, III. 34. Vratislaviensis dioeces. 525, XXIV. 2. — episcop. v. Przeclaus. — eccl. s. Egidii 436, VIII. 2. Vrativoj (de Mlikovicz) canon. Saccens., pracpos. Tynensis, decan. Prag. vic. gen. 310, I1. 9. — 314, 13. — 318, III. 1. — 341, 25. — 358, 41. — 401, V. 4. — 450, IX. 5. — 453, 7. — 463, X. 5. — 467, 7. — 468, 9. Vrbicz, bona eccl. in, 422, VI. 17. Vrssowicz eccl. 294, I. 3. Vrutek ecclos. 315, II. 14. Vssetat 384, IV. 23. Z. Zabiehlicz ploban. in 294, I. 3. Zamecz (Zamezy horní) 462, X. 4. Z(S)avissius sacrista 315, II. 13. Zdaczo Venc., civ. Slanens. 545.(Anm.) Zdanicz 386, IV. 24. Z(S)deslans archid. Horss., scholast. Prag. 313, II. 11. — 387, IV. 26. — 409, VI. 4. — 428, VII. 1. — 466, X. 7. — 508, XVII. 4. — 509, 6. — (Sdyslaus) de Horka, cler. 363, III. 51. Zifrid v. Sifrid. Zittau v. Sittavia. Zlatnik pleb. in 388, IV. 27. Znoymensis archidiac. 366, III. 55. Zrucz pleban. in 346, III. 33. Žatec v. Sacz. Žebrak (Mendicum), capella in, 458, X. 1. Berichtigungen. Anf S. 308 Zeile 12 v. o. soll es heissen „vivant“ statt „uniant“. . „ 340 „ 2 n. 1 v. n. soll es hoissen „per nos... facte“ statt „per vos... facere“ „ „ 377 „ 5 v. u. soll es heissen „a sentencia“ statt „quod sentencia“. 2 v. u. „ . . 482 „ „ „ „requirere“ statt „requiretis“. „ 431 ist Anmerkung 2 dahin zu berichtigen, dass mit „Hradyst super ripam Suzave" nicht Hrádek Komorni (Kammerburg), sondern wohl die noch jetzt bestehende Kirche den h. Clemens an der Sazawa (unweit Lštěn), wo es noch heutzutage „na hradišti“ hoisst, zu verstehen ist. . „ 412 Zeile 5 v. u. soll es heissen „fervencius“ statt „forvorem“. „quod sibi“ statt „que sibi x.“ . „ 452 „ 1v. u. „ „ „ „ „ 493 „ 10 v. o. „ „ „hubentes“ statt „habetur“ [und bei dem ganzen Satze ein siel. .. — Druck von Adolf Holzhausen in Wien, k k. Hlof- und Hnivursitils-Buchdruckur.
597 Volinensis decanus 347, III. 34. Vratislaviensis dioeces. 525, XXIV. 2. — episcop. v. Przeclaus. — eccl. s. Egidii 436, VIII. 2. Vrativoj (de Mlikovicz) canon. Saccens., pracpos. Tynensis, decan. Prag. vic. gen. 310, I1. 9. — 314, 13. — 318, III. 1. — 341, 25. — 358, 41. — 401, V. 4. — 450, IX. 5. — 453, 7. — 463, X. 5. — 467, 7. — 468, 9. Vrbicz, bona eccl. in, 422, VI. 17. Vrssowicz eccl. 294, I. 3. Vrutek ecclos. 315, II. 14. Vssetat 384, IV. 23. Z. Zabiehlicz ploban. in 294, I. 3. Zamecz (Zamezy horní) 462, X. 4. Z(S)avissius sacrista 315, II. 13. Zdaczo Venc., civ. Slanens. 545.(Anm.) Zdanicz 386, IV. 24. Z(S)deslans archid. Horss., scholast. Prag. 313, II. 11. — 387, IV. 26. — 409, VI. 4. — 428, VII. 1. — 466, X. 7. — 508, XVII. 4. — 509, 6. — (Sdyslaus) de Horka, cler. 363, III. 51. Zifrid v. Sifrid. Zittau v. Sittavia. Zlatnik pleb. in 388, IV. 27. Znoymensis archidiac. 366, III. 55. Zrucz pleban. in 346, III. 33. Žatec v. Sacz. Žebrak (Mendicum), capella in, 458, X. 1. Berichtigungen. Anf S. 308 Zeile 12 v. o. soll es heissen „vivant“ statt „uniant“. . „ 340 „ 2 n. 1 v. n. soll es hoissen „per nos... facte“ statt „per vos... facere“ „ „ 377 „ 5 v. u. soll es heissen „a sentencia“ statt „quod sentencia“. 2 v. u. „ . . 482 „ „ „ „requirere“ statt „requiretis“. „ 431 ist Anmerkung 2 dahin zu berichtigen, dass mit „Hradyst super ripam Suzave" nicht Hrádek Komorni (Kammerburg), sondern wohl die noch jetzt bestehende Kirche den h. Clemens an der Sazawa (unweit Lštěn), wo es noch heutzutage „na hradišti“ hoisst, zu verstehen ist. . „ 412 Zeile 5 v. u. soll es heissen „fervencius“ statt „forvorem“. „quod sibi“ statt „que sibi x.“ . „ 452 „ 1v. u. „ „ „ „ „ 493 „ 10 v. o. „ „ „hubentes“ statt „habetur“ [und bei dem ganzen Satze ein siel. .. — Druck von Adolf Holzhausen in Wien, k k. Hlof- und Hnivursitils-Buchdruckur.
- 267: Array
- 269: Array
- 291: Array
- 568: Array
- 587: Array