z 537 stránek
Titul
I
II
III
Edice
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
Obsah
533
534
Název:
Petra Chelčického Postilla, díl II.
Autor:
Smetánka, Emil
Rok vydání:
1903
Místo vydání:
Praha
Česká národní bibliografie:
Počet stran celkem:
537
Počet stran předmluvy plus obsahu:
III+534
Obsah:
- I: Titul
- 1: Edice
- 533: Obsah
upravit
Strana I
PETRA CHELČICKÉHO POSTILLA. DÍL II. K VYDÁNÍ UPRAVIL EMIL SMETÁNKA V PRAŽE VYDANIM A NAKLADEM COMENIA, EVANJELICKE MATICE KOMENSKÉHO. TISKEM CESKE GRAF. SFOL. »UNIE«. 1903.
PETRA CHELČICKÉHO POSTILLA. DÍL II. K VYDÁNÍ UPRAVIL EMIL SMETÁNKA V PRAŽE VYDANIM A NAKLADEM COMENIA, EVANJELICKE MATICE KOMENSKÉHO. TISKEM CESKE GRAF. SFOL. »UNIE«. 1903.
Strana II
COMENIUM. XVI. YEDECKY ODBOR. ČÍSLO 9. PETRA CHELČICKÉHO POSTILLA. DIL II. ☞ VPRAZE. EM COMENIA, E ICKE MATICE K VYDÁNÍM A NÁKLA TISKEM CESKE GRAF. SPOL. »UNIE". 1903. SKÉIIO.
COMENIUM. XVI. YEDECKY ODBOR. ČÍSLO 9. PETRA CHELČICKÉHO POSTILLA. DIL II. ☞ VPRAZE. EM COMENIA, E ICKE MATICE K VYDÁNÍM A NÁKLA TISKEM CESKE GRAF. SPOL. »UNIE". 1903. SKÉIIO.
Strana III
Strana 1
[140a] Druha ſtrana Wykladuow ſpaſytedlnych na ežtenij nedielnij Dobreho a wierneho muže Petra Chelcžyczkeho, každemu, kdož pana boha miluge a geho prawdu rad ſlyſlij, vžitecžnych. A nayprw na cžtenij, kterež se cžijta na hod Seſlanij Ducha ſwateho, Podle položenij ſwateho Jana Euwangelifty W kapitole cžtrnaczte. ACž kdo miluge mie, ržecž mu zacho- wawa, a otecz muy bude milowati ge°, a k niemu pržigdeme a pržibytek v nieho vcžinijme. A kdož mne nemiluge, ten ržecžij mych ne- zachowawa; A ržecž, kteruž gſte ſlyſſeli, nenit ma, ale to°, genž mie geſt poſlal, otcowa. To ſem mluwil wam, ſwami bydle. Ale vtieſſytel, Duch ſwaty, gehož poſſle Otec we gmeno me, Tent was wſſemu naucžij a wſſeczko wam zpomene, cožkoli budu prawiti wam. Pokoy oſtawugi wam, Pokoy muoy dawam wam; ne yako tento ſwiet dawa, ya dawam wam; Nermut ſe ſrdce waſſe, ani ſe ſtrachug. Slyſſeli ſte, že ſem ya powiediel wam: Gdu a pržigdu k wam; Byſſte milowali mie, radowali byſſte ſe zagiſte, že ya gdu k otczy; Nebo otecz wiecžij mne geſt. A nynij ſem wam powiediel, prwe než ſe ſtane, a když ſe ſtane, abyſſte vwierzili. Giž nemnoho budu mluwiti ſ wami; nebo přiſſlo geſt knijže tohoto ſwieta, a na
[140a] Druha ſtrana Wykladuow ſpaſytedlnych na ežtenij nedielnij Dobreho a wierneho muže Petra Chelcžyczkeho, každemu, kdož pana boha miluge a geho prawdu rad ſlyſlij, vžitecžnych. A nayprw na cžtenij, kterež se cžijta na hod Seſlanij Ducha ſwateho, Podle položenij ſwateho Jana Euwangelifty W kapitole cžtrnaczte. ACž kdo miluge mie, ržecž mu zacho- wawa, a otecz muy bude milowati ge°, a k niemu pržigdeme a pržibytek v nieho vcžinijme. A kdož mne nemiluge, ten ržecžij mych ne- zachowawa; A ržecž, kteruž gſte ſlyſſeli, nenit ma, ale to°, genž mie geſt poſlal, otcowa. To ſem mluwil wam, ſwami bydle. Ale vtieſſytel, Duch ſwaty, gehož poſſle Otec we gmeno me, Tent was wſſemu naucžij a wſſeczko wam zpomene, cožkoli budu prawiti wam. Pokoy oſtawugi wam, Pokoy muoy dawam wam; ne yako tento ſwiet dawa, ya dawam wam; Nermut ſe ſrdce waſſe, ani ſe ſtrachug. Slyſſeli ſte, že ſem ya powiediel wam: Gdu a pržigdu k wam; Byſſte milowali mie, radowali byſſte ſe zagiſte, že ya gdu k otczy; Nebo otecz wiecžij mne geſt. A nynij ſem wam powiediel, prwe než ſe ſtane, a když ſe ſtane, abyſſte vwierzili. Giž nemnoho budu mluwiti ſ wami; nebo přiſſlo geſt knijže tohoto ſwieta, a na
Strana 2
2 Na den Seſlanij mnie nema nicžehož; Ale aby poznal ſwiet, že milugi otcze, a yakož mi geſt przikazanij dal otecz, tak cžinijm. Vto ſpaſytel poežina rzeč we ežtenij o naypilnieyſſij wieczy, ktera ma ſtati mezy Bohem a mezy geho lidem, a to geſt milowanij prawe boha; Nebo ežlowiek nemuož ſe przibližyti nicžymž k Bohu ani ſe ſ nijm spogiti w geden duch, ani ſe cžym ginym muž gemu libiti, než toliko, ſamu miloſti prawu geho miluge. Protož o tom milowanij tuto mluwij a vkazuge, že geſt to milowanij w rzydkych, rzka: „Acž kdo miluge mie.“ Nebo geſt dokonala wiecz milowani božij, že lide s lehkym frdczem a s rozdielenym nemohu k ňemu prziſtupiti, a tiech malo ſe naleza, aby mohli czele ſrdcze shromažditi k milowanij božijmu. A pan przicžiny vkazuge, kterymi mi[14Ob]lowani geho w lidech vgifſtieno muož byti, rzka: „Acž kdo miluge mie, rzecžy me zachowawa." Zgewno geſt, že nemuož w ginych przikazanijch a přičinach vgiſſtieno byti milowanij božij, než toliko w zachowanij geho rzecžy. Nebo takowee gſu rzecžy geho, že ony ſamy vwodij milowanij božij. Ale protiwne gſu rzecžy geho, že nižadny milownijk tiela a ſwieta nemuož gich przigiti, lecž toho mi- lowani zleho kto chcze nechati; tehdy rzecžy kryftowy w niem miſto mohu mijti a tak y milowanij božij. Ale že mnozy glu lide, geſſto magij milowanij božij w ſobie, ale to milowanij chtij vkazati ſkrze gine przicžiny, než ſkrze rzecžij kr ſto- wych zachowawanij. A ta milowanij boha rozliežnie w lidech gdu podle zwlaſſtnijch wywoleni ſwych, že ſe gim libi miloſt k bohu vkazowati anebo gſe ſ nim miloſtij ſpogiti w tom skutku nebo w ginych, Yakož gſu zwolenije ſtawuow k zwlafft- nijm przicžinam duchownijm, aby ſkrze nie milowanij k Bohu vkazowali, Yako: k zdrželiwoſti panenſke nebo wdowſke a k ginym poklonam duchownijm, y rzku, že ta wywolenij
2 Na den Seſlanij mnie nema nicžehož; Ale aby poznal ſwiet, že milugi otcze, a yakož mi geſt przikazanij dal otecz, tak cžinijm. Vto ſpaſytel poežina rzeč we ežtenij o naypilnieyſſij wieczy, ktera ma ſtati mezy Bohem a mezy geho lidem, a to geſt milowanij prawe boha; Nebo ežlowiek nemuož ſe przibližyti nicžymž k Bohu ani ſe ſ nijm spogiti w geden duch, ani ſe cžym ginym muž gemu libiti, než toliko, ſamu miloſti prawu geho miluge. Protož o tom milowanij tuto mluwij a vkazuge, že geſt to milowanij w rzydkych, rzka: „Acž kdo miluge mie.“ Nebo geſt dokonala wiecz milowani božij, že lide s lehkym frdczem a s rozdielenym nemohu k ňemu prziſtupiti, a tiech malo ſe naleza, aby mohli czele ſrdcze shromažditi k milowanij božijmu. A pan przicžiny vkazuge, kterymi mi[14Ob]lowani geho w lidech vgifſtieno muož byti, rzka: „Acž kdo miluge mie, rzecžy me zachowawa." Zgewno geſt, že nemuož w ginych przikazanijch a přičinach vgiſſtieno byti milowanij božij, než toliko w zachowanij geho rzecžy. Nebo takowee gſu rzecžy geho, že ony ſamy vwodij milowanij božij. Ale protiwne gſu rzecžy geho, že nižadny milownijk tiela a ſwieta nemuož gich przigiti, lecž toho mi- lowani zleho kto chcze nechati; tehdy rzecžy kryftowy w niem miſto mohu mijti a tak y milowanij božij. Ale že mnozy glu lide, geſſto magij milowanij božij w ſobie, ale to milowanij chtij vkazati ſkrze gine przicžiny, než ſkrze rzecžij kr ſto- wych zachowawanij. A ta milowanij boha rozliežnie w lidech gdu podle zwlaſſtnijch wywoleni ſwych, že ſe gim libi miloſt k bohu vkazowati anebo gſe ſ nim miloſtij ſpogiti w tom skutku nebo w ginych, Yakož gſu zwolenije ſtawuow k zwlafft- nijm przicžinam duchownijm, aby ſkrze nie milowanij k Bohu vkazowali, Yako: k zdrželiwoſti panenſke nebo wdowſke a k ginym poklonam duchownijm, y rzku, že ta wywolenij
Strana 3
Ducha Swateho 3 k milowanij Boha mohla by byti z boha; a mohu take byti z lidij a giti přicžinami lidſkymi, Aby gedine ta miloſt k Bohu byla zdržeti ſe pro nieho od ſmilſtwij tieleſtneho. Ale ſ tijm pycha welika w ſrdczy, chluba w uſtech, w poha- nienij nepokorne miſtienij a ginak ſrdcze prazdne, otewřene marnym wieczem, ſobiewolnoſt welika a nepoddala, a to gſu rany welike na cžlowieku, dielecze daleko od Boha lidi. Protož gſem rzekl, že geſt milowanij Boha podle zwlaſſtniho zwolenij toliko tieleſtnie neſmilniti pro nieho, a ginak cžyniti mnohe wieczy proti niemu, w nichž gſu nevſudili milowati Boha, ale oſtawili ge ſobie k wuli. Ginij milugi Buoha podle zawazanij, že gſu ſe zawazali bohu ſliby k zwlaſſtnim zakonum, aby podle vloženij tiech akonuow Boha milowali, odiew potupny proň noſyli a w tiech zdech bydlili a tam gemu zpiwali a gine obycžege tiech za- konuow Bohu ke czti ežinili. Ale proto lakomſtwij, ſmilſtwij, zwlaſſtnoſtij nemiloſtiwych plno geſt w nich, ſwatokupecztwij ruhanij prawdie a zrazowanij nenawiſtne prawdy y tiech, kdo gi držij. Protož geſt w nich milowanij Božij podle tiech zwlafſtnoſtij, w nichž ſu ſe z ſwe wuole zawazali bohu, ale proto mnohymi přeſtupenimi tupij Boha. Ginij gſu, geſſto milugij Boha z vſtawenij papežſkeho a z przikazanij prelatſkeho, geſſto ſu gim vložyli dni a ežaſy poſwatne k zdrženi od pokrmuow maſtnych, a yalowych aby ke czti bohu požiwali a od diel tieleſtnych aby przeſtali A tu ſe poſwieczowali. Yakuž swatoſt kterzij kniežij gim vkazugi, w tiech wieczech toliko magi mi[14la]loſt k Bohu, Ale ſ tijm ſwiet take milugi. Gini milugi Boha w tom, že gim mnoho dobreho ežini tieleſtnie aneb y duchowni vtiefſenij w koftele, že tu miloſti wyprazdni ſobie hlawu, že w nij moczy tem'erž nizadne ne- oſtawij placžem a dymanim dluhym, y oteydu te miloſti w koſtele a domu przigde drſtnaty, neſnadny, nezbedny, ne- wdecžny, tiežky bližnijm, ani gemu nemohu vhowieti, ani
Ducha Swateho 3 k milowanij Boha mohla by byti z boha; a mohu take byti z lidij a giti přicžinami lidſkymi, Aby gedine ta miloſt k Bohu byla zdržeti ſe pro nieho od ſmilſtwij tieleſtneho. Ale ſ tijm pycha welika w ſrdczy, chluba w uſtech, w poha- nienij nepokorne miſtienij a ginak ſrdcze prazdne, otewřene marnym wieczem, ſobiewolnoſt welika a nepoddala, a to gſu rany welike na cžlowieku, dielecze daleko od Boha lidi. Protož gſem rzekl, že geſt milowanij Boha podle zwlaſſtniho zwolenij toliko tieleſtnie neſmilniti pro nieho, a ginak cžyniti mnohe wieczy proti niemu, w nichž gſu nevſudili milowati Boha, ale oſtawili ge ſobie k wuli. Ginij milugi Buoha podle zawazanij, že gſu ſe zawazali bohu ſliby k zwlaſſtnim zakonum, aby podle vloženij tiech akonuow Boha milowali, odiew potupny proň noſyli a w tiech zdech bydlili a tam gemu zpiwali a gine obycžege tiech za- konuow Bohu ke czti ežinili. Ale proto lakomſtwij, ſmilſtwij, zwlaſſtnoſtij nemiloſtiwych plno geſt w nich, ſwatokupecztwij ruhanij prawdie a zrazowanij nenawiſtne prawdy y tiech, kdo gi držij. Protož geſt w nich milowanij Božij podle tiech zwlafſtnoſtij, w nichž ſu ſe z ſwe wuole zawazali bohu, ale proto mnohymi přeſtupenimi tupij Boha. Ginij gſu, geſſto milugij Boha z vſtawenij papežſkeho a z przikazanij prelatſkeho, geſſto ſu gim vložyli dni a ežaſy poſwatne k zdrženi od pokrmuow maſtnych, a yalowych aby ke czti bohu požiwali a od diel tieleſtnych aby przeſtali A tu ſe poſwieczowali. Yakuž swatoſt kterzij kniežij gim vkazugi, w tiech wieczech toliko magi mi[14la]loſt k Bohu, Ale ſ tijm ſwiet take milugi. Gini milugi Boha w tom, že gim mnoho dobreho ežini tieleſtnie aneb y duchowni vtiefſenij w koftele, že tu miloſti wyprazdni ſobie hlawu, že w nij moczy tem'erž nizadne ne- oſtawij placžem a dymanim dluhym, y oteydu te miloſti w koſtele a domu przigde drſtnaty, neſnadny, nezbedny, ne- wdecžny, tiežky bližnijm, ani gemu nemohu vhowieti, ani
Strana 4
4 Na den Seſlanij czo wdiek na ſtuol dati ku pokrmu. Protož w koſtele przi- liſſnu miloſti zemdlel a bližnim prziliſſnu nezbednoſti zezlel, že ſe ge" bogi domuow cžekati. Protož z tiech ze wſech rzecžij muž rozum byti, že ta wſſeczka milowanij z boha nepochodi, ale z wule každe" zwlafftnij a z přikazani a z przikladuw lidíkych, že tak při- kazugi weliczy a tak vſtawili w tiech mierach milowani boha A nalezl ge tak cžlowek, přiſſed na ſwiet, od ſtarych. A že ta milowani boha ſu welike brzijmie, že w nich žiwot muž brzy zhynuti, yako: ržwani dluha a mnoha rolicžnych pijſni mnichowych, bublani w hodinach, ſleptani w paterzich, ne- ſpani, trpieni poſtuow, w žinich chozeni, lehanij, a tiemi trapenijmi tiela a ponižowanijmi tijm wijcze vtwrzuge ſe to milowanij, pochazegiczy z zamyſla lidſkeho na oklamani ſwietu. Protož pan Buoh dij 1): „Zdali takowy puoſt nebo trapeni tiela geſt, geyžto ſem zwolil, przes den tryzniti cžlo- wieku duffy ſwu, zdali zdawiti yako obrucžem hlawu ſwu a pytlem a popelem ſe poſuti, zdali ſem takowy puoſt a tryzeň zwolil,“ dij pan. Protož wyznawa, že tiech trapeni nezwolil geſt. Ale ežlowiek z ſweho zamyſla to brzimie na ſe wzal, chtie w tom milowani k Bohu vkazati. To take pijſmo dij 2): „Milowali ſu geho w uſtech ſwych a yazykem ſwym lhali ſu gemu, nebo ſrdeze gich nebijſſe vprzimne s nim,“ w uſtech rzecžy w mi- lowani kraſnu pijſniemi, ale ſrdcze odporne gemu. Yakož ginde dij 3): „Lid tento przibližuge ſe ke mnie vſty swymi a rty ſwymi oſlawuge m'e, ale ſrdeze geho daleko geſt ode mne, A bali ſu ſe mne przikazanijmi a veženijmi lidſkymi." Odſtupiwſſe srdczem od Boha y od geho zakona, y prziprawili vſta k milowanij boha a chwalu weliku wzdali ſu ger. Rty ſwymi cztij a bogi ſe ge° naucženijmi a przikaznijmi lidſkymi. Czož cžlowiek chtiel, czo rozum'el, z to° zakon ginym vſtawil, 1) Izaiáš 58, 5. 2) Žalm 78, 36. 37. 3) Izaiáš 29, 13.
4 Na den Seſlanij czo wdiek na ſtuol dati ku pokrmu. Protož w koſtele przi- liſſnu miloſti zemdlel a bližnim prziliſſnu nezbednoſti zezlel, že ſe ge" bogi domuow cžekati. Protož z tiech ze wſech rzecžij muž rozum byti, že ta wſſeczka milowanij z boha nepochodi, ale z wule každe" zwlafftnij a z přikazani a z przikladuw lidíkych, že tak při- kazugi weliczy a tak vſtawili w tiech mierach milowani boha A nalezl ge tak cžlowek, přiſſed na ſwiet, od ſtarych. A že ta milowani boha ſu welike brzijmie, že w nich žiwot muž brzy zhynuti, yako: ržwani dluha a mnoha rolicžnych pijſni mnichowych, bublani w hodinach, ſleptani w paterzich, ne- ſpani, trpieni poſtuow, w žinich chozeni, lehanij, a tiemi trapenijmi tiela a ponižowanijmi tijm wijcze vtwrzuge ſe to milowanij, pochazegiczy z zamyſla lidſkeho na oklamani ſwietu. Protož pan Buoh dij 1): „Zdali takowy puoſt nebo trapeni tiela geſt, geyžto ſem zwolil, przes den tryzniti cžlo- wieku duffy ſwu, zdali zdawiti yako obrucžem hlawu ſwu a pytlem a popelem ſe poſuti, zdali ſem takowy puoſt a tryzeň zwolil,“ dij pan. Protož wyznawa, že tiech trapeni nezwolil geſt. Ale ežlowiek z ſweho zamyſla to brzimie na ſe wzal, chtie w tom milowani k Bohu vkazati. To take pijſmo dij 2): „Milowali ſu geho w uſtech ſwych a yazykem ſwym lhali ſu gemu, nebo ſrdeze gich nebijſſe vprzimne s nim,“ w uſtech rzecžy w mi- lowani kraſnu pijſniemi, ale ſrdcze odporne gemu. Yakož ginde dij 3): „Lid tento przibližuge ſe ke mnie vſty swymi a rty ſwymi oſlawuge m'e, ale ſrdeze geho daleko geſt ode mne, A bali ſu ſe mne przikazanijmi a veženijmi lidſkymi." Odſtupiwſſe srdczem od Boha y od geho zakona, y prziprawili vſta k milowanij boha a chwalu weliku wzdali ſu ger. Rty ſwymi cztij a bogi ſe ge° naucženijmi a przikaznijmi lidſkymi. Czož cžlowiek chtiel, czo rozum'el, z to° zakon ginym vſtawil, 1) Izaiáš 58, 5. 2) Žalm 78, 36. 37. 3) Izaiáš 29, 13.
Strana 5
Ducha Swateho. 5 aby boha milowali a tak ſe geho bali, Toliko dnij do roka yalowe krmie ger ke czti gedli, w tom odiewu chodili, tak wierzyli. A protož Swaty Pawel o takowem milowanij dij, Zie milowani Božij magi, ale ne podle vmienije. A poniewadž mohu chtiti Boha milowati neumiegijcze, tehdy w ſlepotie a w bludu chtij to milowani gednati, geſſto [141b] ſe w niem Bohu neſlibij, ſobie neproſpiegi. Tyto weczy ſu powiedeny o milowanijch zamyſllenych lidmi a domnienych na oklamani swietu, aby z toho ſnaze ſrozumino bylo o tom milowwani Boha, O niemž tuto ſpaſytel dij: „Acž kto miluge mne, rzecži me zachowawa.“ Aby odwrhl gina milowani domniena, Gedine tato oznamuge prawa w tiech, kteri zachowagi řeči geho. A že to milowani pana gezukryſta a geho Otcze gednorozeneho, boha, ktere ſe diege w lidech z naucženij rzecži geho, proto geſt prawe a Bohu wzaczne, že geſt z geho wule a z geho vloženij poſſlo. Nebo gemu nicz nemuož ſe ſlibiti, czoz z nieho a z geho duchu nepoſlo geſt. Protož nižadny ze wſſech nemohl geſt nalezti toho obycžege, kterym by lide boha milowali a czo by ſe gemu do nich lijbilo, když by on ſam k tomu czeſty nenalezl ſwymi rzecžmi; Nebo to geſt milowani geho, tak cžiniti, yakož rzecži geho vežij, a to geſt ge mile, nebo z nieho geſt wyſllo a geho rada wieežna tak geſt vſudila. Druhe proto geſt prawe a Bohu wzaczne milowanij, kterež ſe dege z rzecžy Kryſtowych, nebo, kdež přigdu rzeczy kryſtowy w cžlowieka, tehdy oddiele od nieho wſſeliku zloſt, wſſelike pokrytſtwi, wſſeliky blud a wſſelika milowani tieleſtna a ſwietſka, wuoli božij protiwna, a potom oſtawij w tiech lidech ſamo milowani Boha cžyſte, bez namiſſenij a bez na- kržiwenij ſrdcze; a to milowani Buoh zwolil geſt a przikazal a zprawuge ge swymi rzecžemi w lidech tiech, kterzy przigmu rzecžy geho. A czož ſe tuto prawi, to muož ſhledano byti z rzecžij Kryſtowych, ktož gim chcze rozumieti, že ſu polo- ženy proti každe zloſti, proti žadoſtem hrzichuow tieleſtnych
Ducha Swateho. 5 aby boha milowali a tak ſe geho bali, Toliko dnij do roka yalowe krmie ger ke czti gedli, w tom odiewu chodili, tak wierzyli. A protož Swaty Pawel o takowem milowanij dij, Zie milowani Božij magi, ale ne podle vmienije. A poniewadž mohu chtiti Boha milowati neumiegijcze, tehdy w ſlepotie a w bludu chtij to milowani gednati, geſſto [141b] ſe w niem Bohu neſlibij, ſobie neproſpiegi. Tyto weczy ſu powiedeny o milowanijch zamyſllenych lidmi a domnienych na oklamani swietu, aby z toho ſnaze ſrozumino bylo o tom milowwani Boha, O niemž tuto ſpaſytel dij: „Acž kto miluge mne, rzecži me zachowawa.“ Aby odwrhl gina milowani domniena, Gedine tato oznamuge prawa w tiech, kteri zachowagi řeči geho. A že to milowani pana gezukryſta a geho Otcze gednorozeneho, boha, ktere ſe diege w lidech z naucženij rzecži geho, proto geſt prawe a Bohu wzaczne, že geſt z geho wule a z geho vloženij poſſlo. Nebo gemu nicz nemuož ſe ſlibiti, czoz z nieho a z geho duchu nepoſlo geſt. Protož nižadny ze wſſech nemohl geſt nalezti toho obycžege, kterym by lide boha milowali a czo by ſe gemu do nich lijbilo, když by on ſam k tomu czeſty nenalezl ſwymi rzecžmi; Nebo to geſt milowani geho, tak cžiniti, yakož rzecži geho vežij, a to geſt ge mile, nebo z nieho geſt wyſllo a geho rada wieežna tak geſt vſudila. Druhe proto geſt prawe a Bohu wzaczne milowanij, kterež ſe dege z rzecžy Kryſtowych, nebo, kdež přigdu rzeczy kryſtowy w cžlowieka, tehdy oddiele od nieho wſſeliku zloſt, wſſelike pokrytſtwi, wſſeliky blud a wſſelika milowani tieleſtna a ſwietſka, wuoli božij protiwna, a potom oſtawij w tiech lidech ſamo milowani Boha cžyſte, bez namiſſenij a bez na- kržiwenij ſrdcze; a to milowani Buoh zwolil geſt a przikazal a zprawuge ge swymi rzecžemi w lidech tiech, kterzy przigmu rzecžy geho. A czož ſe tuto prawi, to muož ſhledano byti z rzecžij Kryſtowych, ktož gim chcze rozumieti, že ſu polo- ženy proti každe zloſti, proti žadoſtem hrzichuow tieleſtnych
Strana 6
6 Na den Seſlanij y duchownijch, ge vkazugicze a zapowidagijcze, a proti ža- doſtem hrzichuow, ktere ſu na ſwietie. A protož gmenowitie ſe zapowida milowani ſwieta y tiech wieczy, ktere ſu na ſwietie, Yakožto přizeň a mudroſt ſwietſka, genž geſt ne- przyzeň Božíka. Kdož miluge ſwiet, neni laſka otczowa w ňem. Protož ſe zapowijda milowani ſwieta, aby oſtalo ſamo milowanij boha. Nebo ktož miluge ſwiet, miluge wſſeliku zloft ſwieta. Protož zachowa-li ſkutecžnie rzecžy kryftowy, ty geho odwedu od milowanij ſwieta y od tiech ode wſſech zloſtij, kterež pochodij na lidi z milowani swieta. A ktož muž byti zprofſtien od zloſtij tohoto ſwieta ſkrze zachowanij rzecžij kryftowych, Gineho nicz neoſtawa w ſrdczy geho, gedine milowanij buožij. Takeež ty rzecžy ruſſy domaczy hrzychy a odpornoſti wſſelike bohu, ktere w cžlowieku gſu; kterež gſe w tom flowu kryſtowu vkazugij, geſſto dij 1): „Kdož miluge duffy ſwu nebo žywot tieleſtny, ztrati geg,“ to geft pro tu miloſt neporzadnau, gijž ſe miluge k zloſti; mage w frdczy žadoſti hrzychuow tieleſtnych rozlicžnych, [142a] y powoluge gym a cžynij ge ſkutkem, z toho milowanij žywota tieleſtneho wſſeho zleho ſobie powoli, chtie wždy w zlych wieczech vtieſſenij a liboſt tieleſtnu mijti. A ktož tak k zloſtem žywot tieleftny a cžaſny miluge, ztrati geg na wieky. A že P odle toho milowanij neporzadneho ſebe chyli gſe žadoſtmi k rozkoffem tieleſtnym w ſmilſtwij a w miekoſtech, w hodo- wanijch, w ſytoſtech, w ſwobodach. Teež ta miloſt ſwa wede w pychu, aby hledal cžlowiek czti a chwaly na ſwietie, aby gſe welikym vežinil, gmena welikeho doſahl. Take gſe chyli k lakomſtwij a k oſobenij cžaſnych wieczy hoynie, aby ſkrze nie prziſſel k rozkolſem tieleſtnym ſwobodnie a zpaniel gimi. Teež z toho milowanije ſweho wede lidi ku přizni přatel, k towaryſtwij y gynych prziznij v welikych lidij ta miloſt 1) Luk. 17, 33.
6 Na den Seſlanij y duchownijch, ge vkazugicze a zapowidagijcze, a proti ža- doſtem hrzichuow, ktere ſu na ſwietie. A protož gmenowitie ſe zapowida milowani ſwieta y tiech wieczy, ktere ſu na ſwietie, Yakožto přizeň a mudroſt ſwietſka, genž geſt ne- przyzeň Božíka. Kdož miluge ſwiet, neni laſka otczowa w ňem. Protož ſe zapowijda milowani ſwieta, aby oſtalo ſamo milowanij boha. Nebo ktož miluge ſwiet, miluge wſſeliku zloft ſwieta. Protož zachowa-li ſkutecžnie rzecžy kryftowy, ty geho odwedu od milowanij ſwieta y od tiech ode wſſech zloſtij, kterež pochodij na lidi z milowani swieta. A ktož muž byti zprofſtien od zloſtij tohoto ſwieta ſkrze zachowanij rzecžij kryftowych, Gineho nicz neoſtawa w ſrdczy geho, gedine milowanij buožij. Takeež ty rzecžy ruſſy domaczy hrzychy a odpornoſti wſſelike bohu, ktere w cžlowieku gſu; kterež gſe w tom flowu kryſtowu vkazugij, geſſto dij 1): „Kdož miluge duffy ſwu nebo žywot tieleſtny, ztrati geg,“ to geft pro tu miloſt neporzadnau, gijž ſe miluge k zloſti; mage w frdczy žadoſti hrzychuow tieleſtnych rozlicžnych, [142a] y powoluge gym a cžynij ge ſkutkem, z toho milowanij žywota tieleſtneho wſſeho zleho ſobie powoli, chtie wždy w zlych wieczech vtieſſenij a liboſt tieleſtnu mijti. A ktož tak k zloſtem žywot tieleftny a cžaſny miluge, ztrati geg na wieky. A že P odle toho milowanij neporzadneho ſebe chyli gſe žadoſtmi k rozkoffem tieleſtnym w ſmilſtwij a w miekoſtech, w hodo- wanijch, w ſytoſtech, w ſwobodach. Teež ta miloſt ſwa wede w pychu, aby hledal cžlowiek czti a chwaly na ſwietie, aby gſe welikym vežinil, gmena welikeho doſahl. Take gſe chyli k lakomſtwij a k oſobenij cžaſnych wieczy hoynie, aby ſkrze nie prziſſel k rozkolſem tieleſtnym ſwobodnie a zpaniel gimi. Teež z toho milowanije ſweho wede lidi ku přizni přatel, k towaryſtwij y gynych prziznij v welikych lidij ta miloſt 1) Luk. 17, 33.
Strana 7
Ducha Swateho. ſwa. A podle toho przychylenij miloſti k zemſkym wieczem chyli ſe takowy ku pomſtam, k ſwaruom, k ſwadam, k ſauduom o ežaſne wieczy, když ſe gemu na nich krziwda diege. Ta- kowe hrzijchy y k tiem podobne z przijchyleni zemſkych wieczy a z milowanij ſebe cžijnie, a ktož ſe tak miluge k tiem hrzijchuom, zatraczen bude. Yakož tu pan dij: „Ktoz miluge duſlij ſwu, ztrati gi wiecžnym zatraczenijm.“ A že ty wſſeczky wieczy powiediene zbraniugi ſe rzecžmi Kryſtowymi yakožto k rozkoffem tieleſtnym a k zwelebenij pyſſnemu na ſwietie, žywot bohatežuw rozkoffny na odſuzenij k zatraczenij przedložyl geſt wſſem rozkofſnym a pyſſnym a ſwuoy žijwot pokorny, od niehož weli ſe vežyti pokorze, trpieliwoſti, ſkrownoſti y chudobie. A tiem, geſſto zbožy hromaždiegi lakomie a ſudij ſe o nie s ſwary w ſaudech, dij 1): „Wizte a waruyte ſe od wſſeligake° lakomſtwij; Nebo ne w hoynoſti cžižkoli žijwot z tiech wieczy, gimiž wladne, geſt.“ Take o ſwarzych dij. Kterzež lakomi w ſudech o ſtatky tieleſne gednagij 2): „A tomu, genž gſe ſ tebu chcze ſudem ſwarzyti a ſukni twu wzyti, puſt gev y plaſſt.“ Radiegi ſtrat ſukni y s plafftiem bez ſwaru, než by ſwarem ſtratil ſwiedomi dobre. Takež o miloſti przatel a ſweho tiela dij odpornie 3): „Kdož prigde ke mnie, a nema w nenawiſti otcze ſwe° y materze y ženy, ſynuow y bratrzij y feftr, gefftie y duffe swe, nemuož byti muoy vežedlnijk.“ A tak ſpaſen nemuož byti, nerozdieli-li s przately te miloſti howadne, ſkrze niž tahnu gedni druhe do pekla; a že te przizni neſnadňe kto rozdeli ſ nimi, gedine lecž by gich nenawidiel podle tiech přiznij, gimiž gſe s hrzi- chem k zlev milugi. A že tyto wieczy k tomu gſem powiediel, aby ſnad mohlo lepe k rozumu byti, czo gſe mluwij od pana gežijfſe tu, kdež dij: „Acž kdo miluge mne, rzecžy me za- chowawa.“ A že to promluwenij geho mnoho neſe a teemierž 1) Luk. 12, 15. 2) Mat. 5, 40. 3) Luk. 14, 26.
Ducha Swateho. ſwa. A podle toho przychylenij miloſti k zemſkym wieczem chyli ſe takowy ku pomſtam, k ſwaruom, k ſwadam, k ſauduom o ežaſne wieczy, když ſe gemu na nich krziwda diege. Ta- kowe hrzijchy y k tiem podobne z przijchyleni zemſkych wieczy a z milowanij ſebe cžijnie, a ktož ſe tak miluge k tiem hrzijchuom, zatraczen bude. Yakož tu pan dij: „Ktoz miluge duſlij ſwu, ztrati gi wiecžnym zatraczenijm.“ A že ty wſſeczky wieczy powiediene zbraniugi ſe rzecžmi Kryſtowymi yakožto k rozkoffem tieleſtnym a k zwelebenij pyſſnemu na ſwietie, žywot bohatežuw rozkoffny na odſuzenij k zatraczenij przedložyl geſt wſſem rozkofſnym a pyſſnym a ſwuoy žijwot pokorny, od niehož weli ſe vežyti pokorze, trpieliwoſti, ſkrownoſti y chudobie. A tiem, geſſto zbožy hromaždiegi lakomie a ſudij ſe o nie s ſwary w ſaudech, dij 1): „Wizte a waruyte ſe od wſſeligake° lakomſtwij; Nebo ne w hoynoſti cžižkoli žijwot z tiech wieczy, gimiž wladne, geſt.“ Take o ſwarzych dij. Kterzež lakomi w ſudech o ſtatky tieleſne gednagij 2): „A tomu, genž gſe ſ tebu chcze ſudem ſwarzyti a ſukni twu wzyti, puſt gev y plaſſt.“ Radiegi ſtrat ſukni y s plafftiem bez ſwaru, než by ſwarem ſtratil ſwiedomi dobre. Takež o miloſti przatel a ſweho tiela dij odpornie 3): „Kdož prigde ke mnie, a nema w nenawiſti otcze ſwe° y materze y ženy, ſynuow y bratrzij y feftr, gefftie y duffe swe, nemuož byti muoy vežedlnijk.“ A tak ſpaſen nemuož byti, nerozdieli-li s przately te miloſti howadne, ſkrze niž tahnu gedni druhe do pekla; a že te przizni neſnadňe kto rozdeli ſ nimi, gedine lecž by gich nenawidiel podle tiech přiznij, gimiž gſe s hrzi- chem k zlev milugi. A že tyto wieczy k tomu gſem powiediel, aby ſnad mohlo lepe k rozumu byti, czo gſe mluwij od pana gežijfſe tu, kdež dij: „Acž kdo miluge mne, rzecžy me za- chowawa.“ A že to promluwenij geho mnoho neſe a teemierž 1) Luk. 12, 15. 2) Mat. 5, 40. 3) Luk. 14, 26.
Strana 8
8 Na den Seſlanij ke wſſem wieczem ſaha, gichž gſe lide nerzadnie przidržij z przichylenij miloſti tieleſne, poruſſene, s hrzichy mnohymi proti wuoli božij, a z tiech ze wſſech oblupij cžlowieka rzecžy kryſtowy, kte[ 142b]ry gim vwierzij a vpoſlucha gich. Protož ty wieczy przepatrzicze, mužem poznati, žet muſy byti zwlaſſtnij cžlowiek a weliky milownik kryſtuow, atby ku przi- kazanij rzecžy geho puſtil gſe tiech wieczy, kterež geho na ſwietie we czti, w powyſſenij a w rozkofſech, w przizni a v pokogi vſtawugij, k nimž ſrdczem a naywietſſij žadoſtij chyli gſe, liboſt, vtieſſenij a ſſtieſtij w nich ma. Kterež rzecžy, když oblupi cžlowieka z libych wieczy na ſwietie, vſtawie geho w nelibych, w nenawiſti ſwieta, aby byl pohrzen, po- ſmijwan, poſtrkan a wſludy oklamawan; aby, mage mocz bra- niti ſe bezprawij zlych wieczy, nebranil ſe; aby nebožatko a blazen od ſpolurownych byl. Moha ſe o ſwe poſtawiti w ſudie a dobywati ſweho ſudem, przijplatiž geſſtie neprzijteli, prziday k ſukni plaſſt tomu, geſlto ſe naſmiege twe blazniwe vtulnoſti, geſſto ſwe leczkaks zmrhaš. A ztepe-li tie, proſyž zaň boha a dobrze gemu ežiň za geho zloſt. Ty wieczy z przykazanij kryſtowa gſu; neprzimirzey gich k lehkemu cžlowieku, porucž ge dokonalemu tomu, ktož naywicz muož a vmij pana gežiſſe milowati; ten, bera pomocz božy ſobie, muož ſe tomu wſlemu poddati pro geho milowanij. Nebo takowy przyzeň. ſtatek y žywot muž ſtratiti pro geho milo wanij, muož ſebe zaprzijti y nenawidieti ſweho žywota hrzijí neho, geſſto geho tiſkne ſwymi žadoſtmi zloſtnymi od milo- wani gezukryſtowa praweho. Takowy muož nenawidieti otcze. materze, ženy, bratrzij, ſynuow a dezer podle te howadnoſti. gijž ſe milugicze rzewu gednij po druhych yako telata po krawach, powolugicze gedni druhym we zlem a ſpomahagicze gim zle° w lahodnoſtech, w howienich, w pochlebenſtwij, zle wieczy omluwagicze gedni na druhych z te nerzadne miloſti, kteruž k ſobie magij; protož, ktož prawie miluge pana gežijſſe, geſſto ty miloſti howadſke newodij ſrdcze geho,
8 Na den Seſlanij ke wſſem wieczem ſaha, gichž gſe lide nerzadnie przidržij z przichylenij miloſti tieleſne, poruſſene, s hrzichy mnohymi proti wuoli božij, a z tiech ze wſſech oblupij cžlowieka rzecžy kryſtowy, kte[ 142b]ry gim vwierzij a vpoſlucha gich. Protož ty wieczy przepatrzicze, mužem poznati, žet muſy byti zwlaſſtnij cžlowiek a weliky milownik kryſtuow, atby ku przi- kazanij rzecžy geho puſtil gſe tiech wieczy, kterež geho na ſwietie we czti, w powyſſenij a w rozkofſech, w przizni a v pokogi vſtawugij, k nimž ſrdczem a naywietſſij žadoſtij chyli gſe, liboſt, vtieſſenij a ſſtieſtij w nich ma. Kterež rzecžy, když oblupi cžlowieka z libych wieczy na ſwietie, vſtawie geho w nelibych, w nenawiſti ſwieta, aby byl pohrzen, po- ſmijwan, poſtrkan a wſludy oklamawan; aby, mage mocz bra- niti ſe bezprawij zlych wieczy, nebranil ſe; aby nebožatko a blazen od ſpolurownych byl. Moha ſe o ſwe poſtawiti w ſudie a dobywati ſweho ſudem, przijplatiž geſſtie neprzijteli, prziday k ſukni plaſſt tomu, geſlto ſe naſmiege twe blazniwe vtulnoſti, geſſto ſwe leczkaks zmrhaš. A ztepe-li tie, proſyž zaň boha a dobrze gemu ežiň za geho zloſt. Ty wieczy z przykazanij kryſtowa gſu; neprzimirzey gich k lehkemu cžlowieku, porucž ge dokonalemu tomu, ktož naywicz muož a vmij pana gežiſſe milowati; ten, bera pomocz božy ſobie, muož ſe tomu wſlemu poddati pro geho milowanij. Nebo takowy przyzeň. ſtatek y žywot muž ſtratiti pro geho milo wanij, muož ſebe zaprzijti y nenawidieti ſweho žywota hrzijí neho, geſſto geho tiſkne ſwymi žadoſtmi zloſtnymi od milo- wani gezukryſtowa praweho. Takowy muož nenawidieti otcze. materze, ženy, bratrzij, ſynuow a dezer podle te howadnoſti. gijž ſe milugicze rzewu gednij po druhych yako telata po krawach, powolugicze gedni druhym we zlem a ſpomahagicze gim zle° w lahodnoſtech, w howienich, w pochlebenſtwij, zle wieczy omluwagicze gedni na druhych z te nerzadne miloſti, kteruž k ſobie magij; protož, ktož prawie miluge pana gežijſſe, geſſto ty miloſti howadſke newodij ſrdcze geho,
Strana 9
Ducha Swateho. 9 ale miloſtij božij geſt vſtanoweno w tom, czož on przikazuge, ten muož miloft przatelſku přemocy y przizeň ſwietíku roz- dieliti y každu ržecž kryftowu naplniti. Nebo nad ty dobroty a liboſti, ktere gſu na ſwietie, geſt miloſt kryſtowa, ktož gij doſahne. Ani libe wieczy ſwieta a tiela oklamagi geho, ani protiwne przemohu geho. Komuž ſrdcze žijwo geſt miloſti kryſtowu, W tom y kryſtus žijw geſt. Potom pan gežiſs k nadiegi wietſlij tiem ſwym milow- nijkuom prawij 1): "A otecz muoy bude geho milowati, a k niemu przigdeme a przibytek v nieho vežynime.“ Ty wieczy, ktere geft powiediel pan gežifs w tiech ſlowich, kdo by ge mohl hodnie wymluwijti? Nebo gſu prziliſs dokonale a welike waž- noſti, Yakož ſe lidem nijzkym mluwij od ſtworzitele wſſech wieczy. A kto ze wſſech vmij to za dobre wažijti a mijti, Geſſto dij: "A otezc muoy bude geho milowati" ?, Geſſto nemuž rzecženo byti wijcze cžlowieku k vžitku, gedine to, aby miel milowanij otcze gezukryftowa, geffto gest stworzytel wſfech [143a] wijeczy wſfemohuczy, dobrota plna, dokonala a nay- lepſſij, geſſto geft wſleczky wieczy dobre vežynila a wſeczky wieczy ſwu dobrotu naplniuge w nebi y w zemi, A nicz dobreho nenij bez geho dobroty. Protož ge° milowanij na kohož přigde, czo nebude mijti a czo ſe ge nedoſtane, po- niewadž nad nami bdij milowanij otcze wſſech milofrdenſtwij, otcze wſſech bohaczſtwij? Zdali ten z miloſti nenada ežlowieka? Poniewadž ſyna gednorozeneho dal geſt z miloſti, kterak tehdy neda wſſech wieczy ſ nim tiem, kterež miluge? A ktož, gſa w geho milowanij, bal by ſe chudoby nebo putek nebo zahynuti? Nebo když dobrze cžyni z miloſti welike zlym a newdiecžnym, neprzately ſwe krmi hoynie, deſſt a flunce gim dawage, y zwijrzatom nerozumnym: Cžym wijcze da pokrm a odiew tiem, ktere miluge! A ktera geſt przyhoda zlych wieczy, aby ſe na nije przibližyla a gim vſſkodijti mohla, když pod 1) Jan 14, 23.
Ducha Swateho. 9 ale miloſtij božij geſt vſtanoweno w tom, czož on przikazuge, ten muož miloft przatelſku přemocy y przizeň ſwietíku roz- dieliti y každu ržecž kryftowu naplniti. Nebo nad ty dobroty a liboſti, ktere gſu na ſwietie, geſt miloſt kryſtowa, ktož gij doſahne. Ani libe wieczy ſwieta a tiela oklamagi geho, ani protiwne przemohu geho. Komuž ſrdcze žijwo geſt miloſti kryſtowu, W tom y kryſtus žijw geſt. Potom pan gežiſs k nadiegi wietſlij tiem ſwym milow- nijkuom prawij 1): "A otecz muoy bude geho milowati, a k niemu przigdeme a przibytek v nieho vežynime.“ Ty wieczy, ktere geft powiediel pan gežifs w tiech ſlowich, kdo by ge mohl hodnie wymluwijti? Nebo gſu prziliſs dokonale a welike waž- noſti, Yakož ſe lidem nijzkym mluwij od ſtworzitele wſſech wieczy. A kto ze wſſech vmij to za dobre wažijti a mijti, Geſſto dij: "A otezc muoy bude geho milowati" ?, Geſſto nemuž rzecženo byti wijcze cžlowieku k vžitku, gedine to, aby miel milowanij otcze gezukryftowa, geffto gest stworzytel wſfech [143a] wijeczy wſfemohuczy, dobrota plna, dokonala a nay- lepſſij, geſſto geft wſleczky wieczy dobre vežynila a wſeczky wieczy ſwu dobrotu naplniuge w nebi y w zemi, A nicz dobreho nenij bez geho dobroty. Protož ge° milowanij na kohož přigde, czo nebude mijti a czo ſe ge nedoſtane, po- niewadž nad nami bdij milowanij otcze wſſech milofrdenſtwij, otcze wſſech bohaczſtwij? Zdali ten z miloſti nenada ežlowieka? Poniewadž ſyna gednorozeneho dal geſt z miloſti, kterak tehdy neda wſſech wieczy ſ nim tiem, kterež miluge? A ktož, gſa w geho milowanij, bal by ſe chudoby nebo putek nebo zahynuti? Nebo když dobrze cžyni z miloſti welike zlym a newdiecžnym, neprzately ſwe krmi hoynie, deſſt a flunce gim dawage, y zwijrzatom nerozumnym: Cžym wijcze da pokrm a odiew tiem, ktere miluge! A ktera geſt przyhoda zlych wieczy, aby ſe na nije przibližyla a gim vſſkodijti mohla, když pod 1) Jan 14, 23.
Strana 10
10 Na den Seſlanij geho moczy wſeczky zle wieczy gſu A nemohu nižadnemu ſlkoditi, lecž on chcze? Protož on tiem, kterež miluge, ruku ſwu podklada, aby, když padnu, nezbili ſe. A ze wſſech za- mutkuow gich wyproſti ge. Pakli kdy dopufftij zamutky na nie, to z miloſti cžyni, aby gich pokazal na dobre yako otecz ſynuow. Protož gim nenij zahynutij w geho milowanij, Lecž by nemohli duoffati geho milowanij pro ſwu nerozumnoſt. Ale že tuto pan k znamenite wieczy vkazuge milowani otczowo. Proto, že niekto miluge ſyna geho gednorozeneho, przigima a zachowawa rzecžy ge°, S nimiž geſt poſlal otecz ſyna ſweho na ſwiet; a ktož przigima ty rzecžy, przigima ſyna; a ktož przygima ſyna, przygima y otcze. A že geſt poſlal ſyna ſweho na ſwiet w bijdu weliku mezy hrzijſſniky ne wdiecžne a nenawiſtne. Protož ſe dij 1): „Swiet geho nepoznal. A mezy ſwe wlaſtnij przyſſel, a ti gſu geho neprzigali. Ale kterzikoli przygali gſu geo, dal geſt gim mocz ſyny božymi byti.“ Protož otecz nebeſky odplaczy ſe dobrym zaſe tiem, kterziž gſu przygali ſyna geho, milugicze geho, rzecžy geho zachowawagicze; on take zaſe proto ge miluge obwlafstnij miloſti, dawage gim mocz, aby ſyny ge° mohli byti, aby ſynowe zwolenij y z neho rozenij, ge wlaſtnij byli. A to milowanij otczowo nade wſſeczka gina milowani geho mielo by waženo byti. A w tiech bez pochybeni waženo bywa, kterzy gſu poznali Gezukryſta ſyna božijho, w tiele przyflle" na ſwiet, a rzecžy geho zachowawagi. Tijt y to milowani otczowo znagi a wažicze ge diekugi gemu za to. A ktere dauffanij gich geft, poniewadž geft dal gim mocz, aby byli fynowe geho, tehdy y diediczowe Kralowſtwij nebeſkeho a wiecžneho a diedicztwij ſpolu s Gezukryſtem? Protož člo- wieku nicz lepſlijho nemuž byti než milowanij otczowo, a owſſem hrzijfſnemu mielo by byti welmi diwno, že gest buoh mohl tolik laſky mijti k hrzijffnemu cžlowieku, aby 1) Jan 1, 10. 11. 12.
10 Na den Seſlanij geho moczy wſeczky zle wieczy gſu A nemohu nižadnemu ſlkoditi, lecž on chcze? Protož on tiem, kterež miluge, ruku ſwu podklada, aby, když padnu, nezbili ſe. A ze wſſech za- mutkuow gich wyproſti ge. Pakli kdy dopufftij zamutky na nie, to z miloſti cžyni, aby gich pokazal na dobre yako otecz ſynuow. Protož gim nenij zahynutij w geho milowanij, Lecž by nemohli duoffati geho milowanij pro ſwu nerozumnoſt. Ale že tuto pan k znamenite wieczy vkazuge milowani otczowo. Proto, že niekto miluge ſyna geho gednorozeneho, przigima a zachowawa rzecžy ge°, S nimiž geſt poſlal otecz ſyna ſweho na ſwiet; a ktož przigima ty rzecžy, przigima ſyna; a ktož przygima ſyna, przygima y otcze. A že geſt poſlal ſyna ſweho na ſwiet w bijdu weliku mezy hrzijſſniky ne wdiecžne a nenawiſtne. Protož ſe dij 1): „Swiet geho nepoznal. A mezy ſwe wlaſtnij przyſſel, a ti gſu geho neprzigali. Ale kterzikoli przygali gſu geo, dal geſt gim mocz ſyny božymi byti.“ Protož otecz nebeſky odplaczy ſe dobrym zaſe tiem, kterziž gſu przygali ſyna geho, milugicze geho, rzecžy geho zachowawagicze; on take zaſe proto ge miluge obwlafstnij miloſti, dawage gim mocz, aby ſyny ge° mohli byti, aby ſynowe zwolenij y z neho rozenij, ge wlaſtnij byli. A to milowanij otczowo nade wſſeczka gina milowani geho mielo by waženo byti. A w tiech bez pochybeni waženo bywa, kterzy gſu poznali Gezukryſta ſyna božijho, w tiele przyflle" na ſwiet, a rzecžy geho zachowawagi. Tijt y to milowani otczowo znagi a wažicze ge diekugi gemu za to. A ktere dauffanij gich geft, poniewadž geft dal gim mocz, aby byli fynowe geho, tehdy y diediczowe Kralowſtwij nebeſkeho a wiecžneho a diedicztwij ſpolu s Gezukryſtem? Protož člo- wieku nicz lepſlijho nemuž byti než milowanij otczowo, a owſſem hrzijfſnemu mielo by byti welmi diwno, že gest buoh mohl tolik laſky mijti k hrzijffnemu cžlowieku, aby 1) Jan 1, 10. 11. 12.
Strana 11
Ducha Swatcho. 11 gemu dal moc w krwij ſyna ge°. Aby byl ſynem geho, w ſlawu [143b] Angeluow gſa powyſſen. A potom dij pan geſſtie o wietſſim milowani nad gina milowanij, rzka 1): „A k niemu przideme a przibytek v nieho vcžynime.“ Y libilo ſe geſt wiecžne trogiczy ſwate, Otczy, Synu y Duchu Swatemu, gednomu bohu, aby ſobie przybytek vežynila ta przeſlawna trogice w tiech, kterziž, milugicze gezukryſta, ſyna božijho, rzecžy geho zachowawagi, že ginak prwe nemohl tak libezny przibytek byti te wiecžne trogiczy ſwate w nižadnem ežlowieku hrzijfſnem, dokudž geſt neprziga rzecžy kryſtowych; nebo ty ſame rzecžy wymijtagi z lidi wffeliku zloft bohu protiwnu; když ſkrze ty rzecžy bywa od- lucžena od nich zloſt, tehdy w nich geſt toliko ſtworzenij božij, gehož on nema w nenawiſti, nebo wſſeczko miluge, czož geſt on vcžynil. Protož ſkrze rzecžy geho bywa ežlowiek vcžynien ſtworzeni božij a przybytek geho, kdež on chcze przitomnie przebywati. Nebo dobrota božſka ma milowanij dokonale, že nechcze z daleka toho milowanij poznati, Ale, kdež miluge, chcze przitomnie tu byti; nebo miloſti prziležy z przirozenij przitom' byti tiem, kterež miluge, aby, gſuczy miloſt widoma, požijwana byla, ginak o nij lide newiedij, když gi nepožywagi. Ale že ſwrchowana dobrota bozíka chcze przitomna byti bydlenim w lidech, magic ſwe vtieſlenij s Syny lidſkymi przytomnie, aby y onij ſwu plnoſt mieli z gegiho ſpolu przebywanij, w geden duch ſpolu chodijcze. Aniž ta dobrota ſwrchowana koho miluge ginak, lecž by ſe tu przi- bytkem ſložyla, aby tu ſpolecžne a vſtawicžne milowanij s Syny lidſkymi miela. Protož obchazy okolo rozlicžnych lidij s ſwymi rzecžmi a tlucže v gich dwerzy, zdali by hlas gegij vſlyffeli a otewrzeli gi dwerze wuole ſrdecžne, aby tam weſla a ſwu wecžerzy, ſ nimi przebywagiczy, cžynila a gedla. A že ta wiecžna trogicze ſwata, chtieczy na bydlo w duom 1) Jan 14, 23.
Ducha Swatcho. 11 gemu dal moc w krwij ſyna ge°. Aby byl ſynem geho, w ſlawu [143b] Angeluow gſa powyſſen. A potom dij pan geſſtie o wietſſim milowani nad gina milowanij, rzka 1): „A k niemu przideme a przibytek v nieho vcžynime.“ Y libilo ſe geſt wiecžne trogiczy ſwate, Otczy, Synu y Duchu Swatemu, gednomu bohu, aby ſobie przybytek vežynila ta przeſlawna trogice w tiech, kterziž, milugicze gezukryſta, ſyna božijho, rzecžy geho zachowawagi, že ginak prwe nemohl tak libezny przibytek byti te wiecžne trogiczy ſwate w nižadnem ežlowieku hrzijfſnem, dokudž geſt neprziga rzecžy kryſtowych; nebo ty ſame rzecžy wymijtagi z lidi wffeliku zloft bohu protiwnu; když ſkrze ty rzecžy bywa od- lucžena od nich zloſt, tehdy w nich geſt toliko ſtworzenij božij, gehož on nema w nenawiſti, nebo wſſeczko miluge, czož geſt on vcžynil. Protož ſkrze rzecžy geho bywa ežlowiek vcžynien ſtworzeni božij a przybytek geho, kdež on chcze przitomnie przebywati. Nebo dobrota božſka ma milowanij dokonale, že nechcze z daleka toho milowanij poznati, Ale, kdež miluge, chcze przitomnie tu byti; nebo miloſti prziležy z przirozenij przitom' byti tiem, kterež miluge, aby, gſuczy miloſt widoma, požijwana byla, ginak o nij lide newiedij, když gi nepožywagi. Ale že ſwrchowana dobrota bozíka chcze przitomna byti bydlenim w lidech, magic ſwe vtieſlenij s Syny lidſkymi przytomnie, aby y onij ſwu plnoſt mieli z gegiho ſpolu przebywanij, w geden duch ſpolu chodijcze. Aniž ta dobrota ſwrchowana koho miluge ginak, lecž by ſe tu przi- bytkem ſložyla, aby tu ſpolecžne a vſtawicžne milowanij s Syny lidſkymi miela. Protož obchazy okolo rozlicžnych lidij s ſwymi rzecžmi a tlucže v gich dwerzy, zdali by hlas gegij vſlyffeli a otewrzeli gi dwerze wuole ſrdecžne, aby tam weſla a ſwu wecžerzy, ſ nimi przebywagiczy, cžynila a gedla. A že ta wiecžna trogicze ſwata, chtieczy na bydlo w duom 1) Jan 14, 23.
Strana 12
12 Na den Seſlanij chudoby cžlowiečij przigiti, obohaczuge ſebu ežlowieka toho, aby, gſa oblupen a nah, nevwedl potupy na pana pocztiwoſti, kdež ſe raczy ſložyti przibytkem w duom geho chudoby ſwu welebnoſti, v niehož w domu yako w krežmie nepocztiwe hanba we ſſech kautech ſtogi. Protož otecz, ſyn a duch ſwaty zwlafftie dary dawagi tomu, v niehož przibytek zwolugi, aby, gſa obohaczen gich dobrym, miel mocz odlucžiti wſſeliku po- tupu, ktera by ſe zgewila w geho domu na pohanienij pana wſlij ſlawy, genž geſt racžyl na przibytek przigiti w duom geho chudoby. Protož nayprw Otecz dawa mocz cžlowieku proti zlemu yakožto wſfemohuczy. A ſyn dawa mudroſt. A Duch ſwaty dobrotu nebo chtienij k milowani. Ale z tiech ze wffech wieczy dobrych nemohl by byti proſpiech cžlowieku, když by nayprwe ſwietlo mudroſti božij wlito w rozum nebylo, Genž od Syna božijho dano bywa cžlowieku zwlafitniegi; nebo nižadne dijlo božſke nemuž byti hodne w ežlowieku, nema-li ſwietla [144a] mudroſti božij, ani pocžijti, ani dokonati muož geho, a bez vmienij wſſudy s hanbu geſt poſtawen, aniž by poznati mohl too, Genž geſt prziſſel na przibytek k cžlowieku, protož nižadne pocztiwoſti nemohl by gemu vežyniti, aniž by mohl wiedieti, czo geſt ke czti gemu a czo k hanbie. Protož, mage ſwietlo rozumnoſti, bude moczy poznati dobre a zle a rozdieliti zle wieczy od dobrych. Pro- dobre ſkutky bude moczy vžytecžnie cžyniti, oddieluge od nich zle wieczy. Nebo bez vmienij ſkutkowe dobrzi ſmieſſenij bywagi ſe zlymi anebo zmeſſkanij bywagi pro lenoſt, nebo nevprzimni s pokrytſtwij pro vžytek, nebo pro chwalu marnu ežinienij. Protož ty wſeczky wieczy, bez vmieni gſa, cžynil by na pohanienij toho, genž geſt prziſſel na przibytek k cžlo- wieku. Take, mage rozumnoſt božy w ſobie, cžlowiek muož poznati chytroſti diablowy, Genž wſludy we wſem oſydla klade, hledage cžlowieka oklamati a od prawdy geho odweſti
12 Na den Seſlanij chudoby cžlowiečij przigiti, obohaczuge ſebu ežlowieka toho, aby, gſa oblupen a nah, nevwedl potupy na pana pocztiwoſti, kdež ſe raczy ſložyti przibytkem w duom geho chudoby ſwu welebnoſti, v niehož w domu yako w krežmie nepocztiwe hanba we ſſech kautech ſtogi. Protož otecz, ſyn a duch ſwaty zwlafftie dary dawagi tomu, v niehož przibytek zwolugi, aby, gſa obohaczen gich dobrym, miel mocz odlucžiti wſſeliku po- tupu, ktera by ſe zgewila w geho domu na pohanienij pana wſlij ſlawy, genž geſt racžyl na przibytek przigiti w duom geho chudoby. Protož nayprw Otecz dawa mocz cžlowieku proti zlemu yakožto wſfemohuczy. A ſyn dawa mudroſt. A Duch ſwaty dobrotu nebo chtienij k milowani. Ale z tiech ze wffech wieczy dobrych nemohl by byti proſpiech cžlowieku, když by nayprwe ſwietlo mudroſti božij wlito w rozum nebylo, Genž od Syna božijho dano bywa cžlowieku zwlafitniegi; nebo nižadne dijlo božſke nemuž byti hodne w ežlowieku, nema-li ſwietla [144a] mudroſti božij, ani pocžijti, ani dokonati muož geho, a bez vmienij wſſudy s hanbu geſt poſtawen, aniž by poznati mohl too, Genž geſt prziſſel na przibytek k cžlowieku, protož nižadne pocztiwoſti nemohl by gemu vežyniti, aniž by mohl wiedieti, czo geſt ke czti gemu a czo k hanbie. Protož, mage ſwietlo rozumnoſti, bude moczy poznati dobre a zle a rozdieliti zle wieczy od dobrych. Pro- dobre ſkutky bude moczy vžytecžnie cžyniti, oddieluge od nich zle wieczy. Nebo bez vmienij ſkutkowe dobrzi ſmieſſenij bywagi ſe zlymi anebo zmeſſkanij bywagi pro lenoſt, nebo nevprzimni s pokrytſtwij pro vžytek, nebo pro chwalu marnu ežinienij. Protož ty wſeczky wieczy, bez vmieni gſa, cžynil by na pohanienij toho, genž geſt prziſſel na przibytek k cžlo- wieku. Take, mage rozumnoſt božy w ſobie, cžlowiek muož poznati chytroſti diablowy, Genž wſludy we wſem oſydla klade, hledage cžlowieka oklamati a od prawdy geho odweſti
Strana 13
Ducha Swateho. 18 Netoliko ſkrze zle a ohawne wieczy, ale ſkrze prawdy vžy- tecžne, geſſto gſu vprzimo k ſpaſenij lidem položeny; ty on ſwu chytroſti muž vweſti bludňe gim w rozuom a pod wieczmi poeztiwymi ſwodi ſrdeze lidſka od cznoſti y od vmyſlu dob- rych, když w nich nenij ſwietla vmienij božij°. A netoliko takowych duchowňch a poſwatnich on k oklamani vmi vžy- wati, Ale y wudczy ffaleffnych, geffto pod duchowenftwijm a pod pijímy lež geho vwodie w lid ſkrytie, že z mnohych řidky te lžy vtecže. Protož gedwa, ſwrchowane ſwietlo mage, niekto vtecže geho oſydl tak mnohych. Protož ten, ktož ma byti przibytek Trogicze ſwate, mnohe mudroſti potřebuge, Aby pro newiedomi nižadne potupy nevwedl na toho, genž tak racžy przebywati v chudeho cžlowieka a zapleteneho w zle wieczy, Genž toliko ſam z ſebe ma v neho doſta- tecžnoſt, pro niž v neho chcze a muož bydleti. Nebo ne proto v chudyho chcze bydleti, aby mnoho nabral v nieho, Ale aby gev mnoho dawal a zakrywal hanbu geho a vmywal hrzijchy geho w krwij Gezukryftowie. Potom dar miloſti božij dan bywa od Ducha ſwateho tomu, V niehož ftworzytel wſſech wieczy přibytek chcze mijti, k zpuſobenij wuole geho, aby w nie milowanij horliwe nebo zapalene k niemu, genz tu przebywa, bylo A žadoſti wule te aby ožily a k niemu obraczeny byli, aby ſkrze ten dar wule ta zpuoſobena byla a žywot božy w ſe wzala, Aby ſmrtedlnoſt domaczy przemoczy nebo od ſebe odwrczy mohla. Nebo wuole ginak neodſtupi od žadoſtij tieleſnych, ani pohrzy wieczmi libymi ſwieta, gedine lecž ten žywot Duchownij z moczy ducha ſwateho przijgme w ſe, aby z toho žadoſti a milowanij k bohu horliwe vrodijlo ſe, Ale lenoſt aby wyhnana byla, aby ežlowiek, tak gſa ozdoben darem ducha ſwateho, mohl byti ke czti tor, k niemuž na przibytek prziſſel geſt, Aby lenoſti rozmarzile gemu na potupu przi ſobie nemiel, Ale chti[144b]wie a ſnažnie w dobrych žadoſtech wſſeczko gemu ke czti cžijnil.
Ducha Swateho. 18 Netoliko ſkrze zle a ohawne wieczy, ale ſkrze prawdy vžy- tecžne, geſſto gſu vprzimo k ſpaſenij lidem položeny; ty on ſwu chytroſti muž vweſti bludňe gim w rozuom a pod wieczmi poeztiwymi ſwodi ſrdeze lidſka od cznoſti y od vmyſlu dob- rych, když w nich nenij ſwietla vmienij božij°. A netoliko takowych duchowňch a poſwatnich on k oklamani vmi vžy- wati, Ale y wudczy ffaleffnych, geffto pod duchowenftwijm a pod pijímy lež geho vwodie w lid ſkrytie, že z mnohych řidky te lžy vtecže. Protož gedwa, ſwrchowane ſwietlo mage, niekto vtecže geho oſydl tak mnohych. Protož ten, ktož ma byti przibytek Trogicze ſwate, mnohe mudroſti potřebuge, Aby pro newiedomi nižadne potupy nevwedl na toho, genž tak racžy przebywati v chudeho cžlowieka a zapleteneho w zle wieczy, Genž toliko ſam z ſebe ma v neho doſta- tecžnoſt, pro niž v neho chcze a muož bydleti. Nebo ne proto v chudyho chcze bydleti, aby mnoho nabral v nieho, Ale aby gev mnoho dawal a zakrywal hanbu geho a vmywal hrzijchy geho w krwij Gezukryftowie. Potom dar miloſti božij dan bywa od Ducha ſwateho tomu, V niehož ftworzytel wſſech wieczy přibytek chcze mijti, k zpuſobenij wuole geho, aby w nie milowanij horliwe nebo zapalene k niemu, genz tu przebywa, bylo A žadoſti wule te aby ožily a k niemu obraczeny byli, aby ſkrze ten dar wule ta zpuoſobena byla a žywot božy w ſe wzala, Aby ſmrtedlnoſt domaczy przemoczy nebo od ſebe odwrczy mohla. Nebo wuole ginak neodſtupi od žadoſtij tieleſnych, ani pohrzy wieczmi libymi ſwieta, gedine lecž ten žywot Duchownij z moczy ducha ſwateho przijgme w ſe, aby z toho žadoſti a milowanij k bohu horliwe vrodijlo ſe, Ale lenoſt aby wyhnana byla, aby ežlowiek, tak gſa ozdoben darem ducha ſwateho, mohl byti ke czti tor, k niemuž na przibytek prziſſel geſt, Aby lenoſti rozmarzile gemu na potupu przi ſobie nemiel, Ale chti[144b]wie a ſnažnie w dobrych žadoſtech wſſeczko gemu ke czti cžijnil.
Strana 14
14 Na den Seſlanij Potom od Otcze wſfemohuczeho ſyla dana bywa tiem, w nichž przibytek ma Otecz, Syn a Duch ſwaty, aby mohli przemoczy tiežke a protiwne wieczy, kterež przichazegi ſkrze mnoha pokuffeni a zamutky na nie, aby nebyli zatraczenij naſylnymi protiwenſtwimi a nevwedli by potupy na nieho, Genž w nich nemocnych a mdlych przibytek racžy mijti, protož gim mocz a ſtaloſt dawa k takym bezprawim, geſſto gſu nad gich mocz. To gſem powiediel o tom, czo by ta wiecžna Trogicze ſwata, przigduczy na przybytek k chudemu cžlowieku. cžynila v nieho, Ne proto, bych wſſe wyprawil, co ſtworzytel w kom cžyni, v nieho gſa. Nebo muož w niekom hoyniegi a wicze dokonalych wieczy dielati, Yakož on kde racžy. Ale že ſobie przibytek ſklada tu, kde przichazy, to geſt znamenite a tiem odporne, geſſto roky vkladagij bohu A niekdy gim gſe zachcze, aby v nijch buh hoftem pobyl, nieyak nemnoho wladna. A protož niektere cžaſy zwolugij ſobie, aby gſe k niemu obratili Iſtijwie a bludnie ſkrze mylna przikazanij, pokanij a naboženſtwij lidmi zamyſllena. A potom gine cžaſy rzku gemu: „Wyndi od nas, nebo vmienij czeſt twych nechczeme, a tak geho zapudije od ſebe potupnie yako lotra, aby ſ nimi dale nekwaſyl, aby onij gim ſe nezanepraznili, wždy aby wolnie miſto cžertu dali v ſebe. To oni lharzy myſli o bohu a negſu geho nikdy hodni, aniž budu miti miloſti geho. Take tato rzecž geſt proti tiem, geſſto kdes chtij boha Lledati po ſwietie, chodijeze po kragich, na paufſtiech, w ge- ſkynijch, geſſto gim ſe zda, že zde y onde miſtem tieleſtnym Kryſta naleznu. Protož tij nerozumiegi ani wierzy tomu, czo buoh mluwij, že chcze k cžlowieku na przibytek przigiti a v nieho gſa gemu k vžitku byti, w niem gſa geho ſpaſeni ſ nim a w niem dielati. A nemuož-li, w kom przebywage, ſ nim a w niem geho ſpaſeni dielati a miloſti ſwe gemu dawati, Antykryft, na Rzimſke ſtoliczy ſedie, neprzedeyde
14 Na den Seſlanij Potom od Otcze wſfemohuczeho ſyla dana bywa tiem, w nichž przibytek ma Otecz, Syn a Duch ſwaty, aby mohli przemoczy tiežke a protiwne wieczy, kterež przichazegi ſkrze mnoha pokuffeni a zamutky na nie, aby nebyli zatraczenij naſylnymi protiwenſtwimi a nevwedli by potupy na nieho, Genž w nich nemocnych a mdlych przibytek racžy mijti, protož gim mocz a ſtaloſt dawa k takym bezprawim, geſſto gſu nad gich mocz. To gſem powiediel o tom, czo by ta wiecžna Trogicze ſwata, przigduczy na przybytek k chudemu cžlowieku. cžynila v nieho, Ne proto, bych wſſe wyprawil, co ſtworzytel w kom cžyni, v nieho gſa. Nebo muož w niekom hoyniegi a wicze dokonalych wieczy dielati, Yakož on kde racžy. Ale že ſobie przibytek ſklada tu, kde przichazy, to geſt znamenite a tiem odporne, geſſto roky vkladagij bohu A niekdy gim gſe zachcze, aby v nijch buh hoftem pobyl, nieyak nemnoho wladna. A protož niektere cžaſy zwolugij ſobie, aby gſe k niemu obratili Iſtijwie a bludnie ſkrze mylna przikazanij, pokanij a naboženſtwij lidmi zamyſllena. A potom gine cžaſy rzku gemu: „Wyndi od nas, nebo vmienij czeſt twych nechczeme, a tak geho zapudije od ſebe potupnie yako lotra, aby ſ nimi dale nekwaſyl, aby onij gim ſe nezanepraznili, wždy aby wolnie miſto cžertu dali v ſebe. To oni lharzy myſli o bohu a negſu geho nikdy hodni, aniž budu miti miloſti geho. Take tato rzecž geſt proti tiem, geſſto kdes chtij boha Lledati po ſwietie, chodijeze po kragich, na paufſtiech, w ge- ſkynijch, geſſto gim ſe zda, že zde y onde miſtem tieleſtnym Kryſta naleznu. Protož tij nerozumiegi ani wierzy tomu, czo buoh mluwij, že chcze k cžlowieku na przibytek przigiti a v nieho gſa gemu k vžitku byti, w niem gſa geho ſpaſeni ſ nim a w niem dielati. A nemuož-li, w kom przebywage, ſ nim a w niem geho ſpaſeni dielati a miloſti ſwe gemu dawati, Antykryft, na Rzimſke ſtoliczy ſedie, neprzedeyde
Strana 15
Ducha Swateho. 15 boha w tom, Aby prowolal ſpaſeni a miloſti božij hrziſſnijkum tohoto ſwieta v ſebe z ſwe moczy, rozdawage miloſtiwa letha po kragijch, odpuſſtienij hrzichuow wſſech A muk zbawenij. Potom dij pan: „Kdož mne nemiluge, ten rzecžij mych nezachowawa; a rzecž, kteru gſte ſlyſſeli, nenijt ma, ale toho, genž mie geſt poſlal. To gſem mluwil wam, ſ wami bydle. Ale vtieffytel, Duch ſwaty, gehož poſſle otecz we gmeno me, ten was wſſemu nauežij a wſſechno zpomene, czožkoli budu pra- witi wam. W tom pan prwnij rzecž zpiet vkazuge, že ten, kdož nemiluge geho, rzecžij geho newažij, nepoſlucha, gim ne- wierzij, na nie gſe nepta, ani gich ſkutkem naplnij. A toho geſt ſnadny rozuom, že kdož koho nemiluge, czot gemu geſt do geho rzecži? Muſy by[145a]ti przitel znamy, mily a vžy- tecžny ten, gehož rzecžy miely by waženy byti a ſkutkem naplnieny. Protož, poniewadž ſwiet nepoznawa spaſytele ſweho ani laſky geho přewyſſene, kteru on cžinij a vežynil geſt tiem, kterzijž wierzij w nieho, vmijrage za nie, nemuož geho milowati ani rzecžij geho ſkutkem zachowati. Nebo ſamo to nepoznanij geſt od boha odſtupenij, boha zmeſſkanij a konecžne zatraczenij. Protož ſlepotie lidſke nenij diw, že nemiluge ſpaſytele, dobrodijneze ſweho, a rzecžij geho nezachowawa, když geho nezna aniž wij, czo ſu rzecžy geho, pakli kdo czo zwij o nijch. Ale geſt ſe eželem vderžiti ſ nimi, chcze-li ge- cžyniti, poniewadž ruſlij ezeſty hrziſſnych a ſwietſkych lid ij ruſſy w nijeh milowanij zla, tieleſtna a ſwietſka, k nimž gſu srdczem prziwazani; obycžegi, towaryfftwijm, prawy tohoto ſwieta, cželedi, hoſpodarzſtwimi yako prowazy držij ſe na ſwietie ſrdcze lidſka. Protož, acž mnoho niekdo pozna rzecžij Kryſtowych, k cžemu ony tahnu, ne yhned ſe gich chyti skutkem. Nebo milowanij mnohych wieczy na ſwietie držij geho ſrdeze twrdie, pro niež spiſſe gſe pohorſlij nad rzecžmi Kryſtowymi. Protož prawe geſt, že gedine ti, kterziž milugi
Ducha Swateho. 15 boha w tom, Aby prowolal ſpaſeni a miloſti božij hrziſſnijkum tohoto ſwieta v ſebe z ſwe moczy, rozdawage miloſtiwa letha po kragijch, odpuſſtienij hrzichuow wſſech A muk zbawenij. Potom dij pan: „Kdož mne nemiluge, ten rzecžij mych nezachowawa; a rzecž, kteru gſte ſlyſſeli, nenijt ma, ale toho, genž mie geſt poſlal. To gſem mluwil wam, ſ wami bydle. Ale vtieffytel, Duch ſwaty, gehož poſſle otecz we gmeno me, ten was wſſemu nauežij a wſſechno zpomene, czožkoli budu pra- witi wam. W tom pan prwnij rzecž zpiet vkazuge, že ten, kdož nemiluge geho, rzecžij geho newažij, nepoſlucha, gim ne- wierzij, na nie gſe nepta, ani gich ſkutkem naplnij. A toho geſt ſnadny rozuom, že kdož koho nemiluge, czot gemu geſt do geho rzecži? Muſy by[145a]ti przitel znamy, mily a vžy- tecžny ten, gehož rzecžy miely by waženy byti a ſkutkem naplnieny. Protož, poniewadž ſwiet nepoznawa spaſytele ſweho ani laſky geho přewyſſene, kteru on cžinij a vežynil geſt tiem, kterzijž wierzij w nieho, vmijrage za nie, nemuož geho milowati ani rzecžij geho ſkutkem zachowati. Nebo ſamo to nepoznanij geſt od boha odſtupenij, boha zmeſſkanij a konecžne zatraczenij. Protož ſlepotie lidſke nenij diw, že nemiluge ſpaſytele, dobrodijneze ſweho, a rzecžij geho nezachowawa, když geho nezna aniž wij, czo ſu rzecžy geho, pakli kdo czo zwij o nijch. Ale geſt ſe eželem vderžiti ſ nimi, chcze-li ge- cžyniti, poniewadž ruſlij ezeſty hrziſſnych a ſwietſkych lid ij ruſſy w nijeh milowanij zla, tieleſtna a ſwietſka, k nimž gſu srdczem prziwazani; obycžegi, towaryfftwijm, prawy tohoto ſwieta, cželedi, hoſpodarzſtwimi yako prowazy držij ſe na ſwietie ſrdcze lidſka. Protož, acž mnoho niekdo pozna rzecžij Kryſtowych, k cžemu ony tahnu, ne yhned ſe gich chyti skutkem. Nebo milowanij mnohych wieczy na ſwietie držij geho ſrdeze twrdie, pro niež spiſſe gſe pohorſlij nad rzecžmi Kryſtowymi. Protož prawe geſt, že gedine ti, kterziž milugi
Strana 16
16 Na den Seſlanij Gezukryſta nad wieczy ſtworzene tohoto ſwieta a nad ſwuoy žywot tieleſtny, zachowawagi rzecži ge° a nad plaſt ſtrdi vſtom gych ſladſly ſu. A že prawda ſpaſytel k tomu toto geſt powiediel rzka: „A rzecž, kteru gſte ſlyſſeli, neni ma, ale toho, genž mie geft poſlal." Tijm nezapira, by take nebyla geho rzecž, kteru geſt mluwil, ale ſpolu Otczowa y geho, nebo Otecz nicz necžinij bez ſyna a ſyn bez otcze, nebo gedno gſu. Ale že ſpaſytel, acž geft byl bohem, ale ne wſſem znam geſt byl, přebywage w tiele. Protož, aby wicze wažyli ty rzecži, ktere geſt mluwil, podawa gich na buoh, že ſu geo, aby ge wažili, Yakož magi wažyti rzecž boha wſſemohuczyho. Ale hrziſſni lide ani toho wažij, že geſt on wſfemohuczij. Yakož kryſta, ſyna geho, ne- znagij, takež otcze neznagij. Protož wicze przikazanij cžlo- wieka ſmrtedlne° wažij než przikazanij ſwate Trogicze. Nebo ani odplaty, ani pomſty, ani czti božij wažij lide nemudrzi pro ſwu ſlepotu. Protož wſeczky wieczy božſke, duchownij a ſpaſytedlne darem negſu v nich, nebo y ſam buoh daremny geſt gim. A protož podati gim rzecžij božijch k wažnoſti neproſpiege nicz, nebo ani rozumiegi ani wierzij gim. A dij ſpaſytel: „To gſem mluwil wam, ſ wami bydle, yakož ſte mohli przigijti a ſrozumieti o mem milowanij a o zachowani rzecžij Otczowych y mych. Ale vtieffytel, Duch ſwaty, gehož poſlle Otecz we gmeno me, tent was naucžij wſſemu a zpomene wſſeczko, czožkoli budu prawiti wam." Ten ſlib potrzebny ežaſto gim obnowuge o poſlanij vtieſlytele, Ducha swateho. A yhned vkazuge ſkutek potrzebny gim y wſſem, ktery Duch ſwaty miel gelt prwotnie w apo- ſſtolech dielati. A že tyto [145b] wieczy, ktere mluwi ſpaſytel o Duchu ſwatem, Znamy gfu z ſkutkuow, že zamutkowe tiežczy mieli gſu na nie vpadnuti, nayprwe pro ſmrt Kryſtowu, a potom, když ſu kazali, ſwiedecztwij wydawagijcze o kry-
16 Na den Seſlanij Gezukryſta nad wieczy ſtworzene tohoto ſwieta a nad ſwuoy žywot tieleſtny, zachowawagi rzecži ge° a nad plaſt ſtrdi vſtom gych ſladſly ſu. A že prawda ſpaſytel k tomu toto geſt powiediel rzka: „A rzecž, kteru gſte ſlyſſeli, neni ma, ale toho, genž mie geft poſlal." Tijm nezapira, by take nebyla geho rzecž, kteru geſt mluwil, ale ſpolu Otczowa y geho, nebo Otecz nicz necžinij bez ſyna a ſyn bez otcze, nebo gedno gſu. Ale že ſpaſytel, acž geft byl bohem, ale ne wſſem znam geſt byl, přebywage w tiele. Protož, aby wicze wažyli ty rzecži, ktere geſt mluwil, podawa gich na buoh, že ſu geo, aby ge wažili, Yakož magi wažyti rzecž boha wſſemohuczyho. Ale hrziſſni lide ani toho wažij, že geſt on wſfemohuczij. Yakož kryſta, ſyna geho, ne- znagij, takež otcze neznagij. Protož wicze przikazanij cžlo- wieka ſmrtedlne° wažij než przikazanij ſwate Trogicze. Nebo ani odplaty, ani pomſty, ani czti božij wažij lide nemudrzi pro ſwu ſlepotu. Protož wſeczky wieczy božſke, duchownij a ſpaſytedlne darem negſu v nich, nebo y ſam buoh daremny geſt gim. A protož podati gim rzecžij božijch k wažnoſti neproſpiege nicz, nebo ani rozumiegi ani wierzij gim. A dij ſpaſytel: „To gſem mluwil wam, ſ wami bydle, yakož ſte mohli przigijti a ſrozumieti o mem milowanij a o zachowani rzecžij Otczowych y mych. Ale vtieffytel, Duch ſwaty, gehož poſlle Otecz we gmeno me, tent was naucžij wſſemu a zpomene wſſeczko, czožkoli budu prawiti wam." Ten ſlib potrzebny ežaſto gim obnowuge o poſlanij vtieſlytele, Ducha swateho. A yhned vkazuge ſkutek potrzebny gim y wſſem, ktery Duch ſwaty miel gelt prwotnie w apo- ſſtolech dielati. A že tyto [145b] wieczy, ktere mluwi ſpaſytel o Duchu ſwatem, Znamy gfu z ſkutkuow, že zamutkowe tiežczy mieli gſu na nie vpadnuti, nayprwe pro ſmrt Kryſtowu, a potom, když ſu kazali, ſwiedecztwij wydawagijcze o kry-
Strana 17
Ducha Swateho. 17 ſtowi, a w nenawiſt vpadli ſu w takowu, aby, ztepucze ge, mnieli, že tijm bohu poſlužij. Protož w takowych zamutczych vtieſſeni Ducha ſwateho potrzebij gim bylo geſt, a Buoh gim naplnil, tak yakož gim ſlibil w czaſu gich zamutkuow. Take y geſftie gim prawij: „Naucžyt was wſſemu“, podle toho, yakož gim mluwie rzekl geſt 1) : „Gefſtie bych wam miel mnoho prawiti, ale nemužte nyni ſneſti; Ale když przigde ten duch prawdy, naucžyt was wffelike prawdie a wzpomenet wam, cžehož wy nemuožete pomnieti pro zamutek, o cžem ya wam nynij mluwim.“ To wſſe gim naplnil, poſlaw gim Ducha ſwateho, y naucžyl ge wſſemu, czož w zakonie Moy- žijffowie a w proroczych ſkrytie zawrzino bylo o Kryſtowi. A dij gim : „Gehož Otecz poſle we gmeno me“, w dařich ſwych ne odpornie Kryſtowi, ale podle vmyfluow geho dielage w lidech znamoſt Kryſta, aby geho znali ſpaſytelem ſwym, Zie on pro gich spaſenij wtielil gſe geſt a ſmrt trpiel. A tak geft oſlawil Kryſta w lidech Duch ſwaty. To o nich geft pamiet, geſſto gfu w prawdie k vžytku przivali vtielytele Ducha swateho. Ale nam giž neoſtawa po nich, gedine toliko ſwatek Ducha ſwateho Abychom gemu ſwietili, zpiwagicz a v welike zwony zwonijcze, aby geho miloſt racžyl weſel po- byti při naſſich zwonijch a pijſnijch. Giž nehledame geho przigiti k ſwemu vtiefleni, Ale ſwatokupczy žadagij tobolku peniez wylhati na lidu ſkrze Ducha ſwateho, aby gſe vtieſlyli a weseli pobyli, wijna a ginych rozkofly gſe naplnicze. Takež giny lid w rucha pyſſna, draha a okraſſlena gſe- prziprawi, gedni druhym k liboſti, aby gſe vkazali na zchlubu, hody w domich aby naſtrogili ſkwoſtne a nakladne, aby brzicha naplnili, pitij wonnych aby gſe naleli A potom k zwuku pijſſtial a huſli aby ſe radowali, ſkacžycze w tanczych a w ginych plzkoſtech, rozpuſſtieni glucze yako pohane przed modlami; y to geſt ſwatek Ducha ſwate°. A to by mohlo *) Jan 16, 12. 13.
Ducha Swateho. 17 ſtowi, a w nenawiſt vpadli ſu w takowu, aby, ztepucze ge, mnieli, že tijm bohu poſlužij. Protož w takowych zamutczych vtieſſeni Ducha ſwateho potrzebij gim bylo geſt, a Buoh gim naplnil, tak yakož gim ſlibil w czaſu gich zamutkuow. Take y geſftie gim prawij: „Naucžyt was wſſemu“, podle toho, yakož gim mluwie rzekl geſt 1) : „Gefſtie bych wam miel mnoho prawiti, ale nemužte nyni ſneſti; Ale když przigde ten duch prawdy, naucžyt was wffelike prawdie a wzpomenet wam, cžehož wy nemuožete pomnieti pro zamutek, o cžem ya wam nynij mluwim.“ To wſſe gim naplnil, poſlaw gim Ducha ſwateho, y naucžyl ge wſſemu, czož w zakonie Moy- žijffowie a w proroczych ſkrytie zawrzino bylo o Kryſtowi. A dij gim : „Gehož Otecz poſle we gmeno me“, w dařich ſwych ne odpornie Kryſtowi, ale podle vmyfluow geho dielage w lidech znamoſt Kryſta, aby geho znali ſpaſytelem ſwym, Zie on pro gich spaſenij wtielil gſe geſt a ſmrt trpiel. A tak geft oſlawil Kryſta w lidech Duch ſwaty. To o nich geft pamiet, geſſto gfu w prawdie k vžytku przivali vtielytele Ducha swateho. Ale nam giž neoſtawa po nich, gedine toliko ſwatek Ducha ſwateho Abychom gemu ſwietili, zpiwagicz a v welike zwony zwonijcze, aby geho miloſt racžyl weſel po- byti při naſſich zwonijch a pijſnijch. Giž nehledame geho przigiti k ſwemu vtiefleni, Ale ſwatokupczy žadagij tobolku peniez wylhati na lidu ſkrze Ducha ſwateho, aby gſe vtieſlyli a weseli pobyli, wijna a ginych rozkofly gſe naplnicze. Takež giny lid w rucha pyſſna, draha a okraſſlena gſe- prziprawi, gedni druhym k liboſti, aby gſe vkazali na zchlubu, hody w domich aby naſtrogili ſkwoſtne a nakladne, aby brzicha naplnili, pitij wonnych aby gſe naleli A potom k zwuku pijſſtial a huſli aby ſe radowali, ſkacžycze w tanczych a w ginych plzkoſtech, rozpuſſtieni glucze yako pohane przed modlami; y to geſt ſwatek Ducha ſwate°. A to by mohlo *) Jan 16, 12. 13.
Strana 18
18 Na den Seſlanij podobne byti, kdyby gſe miel ženiti Duch ſwaty a tanecz woditi ſwu ženu, tak by przyyal ta ſwieczeni weſela. Pakli ty wieczy nepřyfluffegi Duchu ſwatemu, tak ſwietijcze, Protož nepřileži ſwietiti vtieſfytele Ducha ſwateho tiem, kterzijž ſwa vtieſſenij magij w rozkoffech tieleſtnych, w hodowanich a v wijnopitijch, w hlaſych libych piſni, piſſtial, huoſli, ple- fani, w tanczych a w miloſtech ſtydkych, nebo takowij ne- žadagij vtieſſenij Ducha ſwateho, ani gſu geho hodni; aniž on tieſlij radugijczych, ale zamuczene pro gmeno božij; aniž gemu mohu ſwietiti, kteruž kuoli zloſti obtijženi gſu, nebo geſt ſwrchowana dobrota a nebude przebywati w tiele pod- danem [146a] hrzichu, aniž wende w duſly zle wule. A protož nižadny nemuž ſwietiti ani cztiti Ducha ſwateho, w komž Duch ſwaty nemuož przibytka mijti, w komž wolnie a ne- uſtupnie hrzich ſmrtedlny panuge. Protož naſledownijczy hrzichuow, cžinijcze poklony a pocztiwoſti zewnitrz tieleſtne w koſtelech Duchu ſwatemu, w ſrdcy ſwem ruhagij ſe gemu. Nebo nižadny nemuož ſwietiti ani pocztiwoſti ktere cžiniti Duchu swatemu, gedne ten, kdož gemu w ſobie mijſto k by- dlenij prziprawij w dobrem ſwiedomij, odſtupuge z wuole a z umyſla ſkutecžnie od každe zloſti, ktera ſe zapowijda przi- kazanijm Božijm. A že takowych, geſſto cztij w ſobie Ducha ſwateho a vmiegij geho w newinnem ſwiedomij cztijti a gemu ſwietiti, mnozy ſu zamutkowe. Protož on wierny vtielytel geft gich, aby nebyli vmdleni tiemi zamutky, ale wijcze w nadiegi aby vtwrzeni byli, aby, yakož ſe rozmahagi we gmeno gezukryftowo zamutczy, takež aby ſe rozmahala vtie- ſſenij Ducha ſwateho. A takowymt muož to naplniti, at by ge naucžil wſſemu dobremu, czož geſt hodneho k gich ſpaſenij, dawage gim ſwietlo mudroſti ſwe w zakonie ſwem, aby vrozumieli mezy prawym a neprawym. A netoliko tak, ale muožt naweſti ſrdcze w rownoſtij v wahu, aby ſkrowne a mudre bylo, nizko poſtawene, odwrha twrde a vkrutne oby- cžege, tiežke a neprzikladne, plache, ztekle, ſobiewolne
18 Na den Seſlanij podobne byti, kdyby gſe miel ženiti Duch ſwaty a tanecz woditi ſwu ženu, tak by przyyal ta ſwieczeni weſela. Pakli ty wieczy nepřyfluffegi Duchu ſwatemu, tak ſwietijcze, Protož nepřileži ſwietiti vtieſfytele Ducha ſwateho tiem, kterzijž ſwa vtieſſenij magij w rozkoffech tieleſtnych, w hodowanich a v wijnopitijch, w hlaſych libych piſni, piſſtial, huoſli, ple- fani, w tanczych a w miloſtech ſtydkych, nebo takowij ne- žadagij vtieſſenij Ducha ſwateho, ani gſu geho hodni; aniž on tieſlij radugijczych, ale zamuczene pro gmeno božij; aniž gemu mohu ſwietiti, kteruž kuoli zloſti obtijženi gſu, nebo geſt ſwrchowana dobrota a nebude przebywati w tiele pod- danem [146a] hrzichu, aniž wende w duſly zle wule. A protož nižadny nemuž ſwietiti ani cztiti Ducha ſwateho, w komž Duch ſwaty nemuož przibytka mijti, w komž wolnie a ne- uſtupnie hrzich ſmrtedlny panuge. Protož naſledownijczy hrzichuow, cžinijcze poklony a pocztiwoſti zewnitrz tieleſtne w koſtelech Duchu ſwatemu, w ſrdcy ſwem ruhagij ſe gemu. Nebo nižadny nemuož ſwietiti ani pocztiwoſti ktere cžiniti Duchu swatemu, gedne ten, kdož gemu w ſobie mijſto k by- dlenij prziprawij w dobrem ſwiedomij, odſtupuge z wuole a z umyſla ſkutecžnie od každe zloſti, ktera ſe zapowijda przi- kazanijm Božijm. A že takowych, geſſto cztij w ſobie Ducha ſwateho a vmiegij geho w newinnem ſwiedomij cztijti a gemu ſwietiti, mnozy ſu zamutkowe. Protož on wierny vtielytel geft gich, aby nebyli vmdleni tiemi zamutky, ale wijcze w nadiegi aby vtwrzeni byli, aby, yakož ſe rozmahagi we gmeno gezukryftowo zamutczy, takež aby ſe rozmahala vtie- ſſenij Ducha ſwateho. A takowymt muož to naplniti, at by ge naucžil wſſemu dobremu, czož geſt hodneho k gich ſpaſenij, dawage gim ſwietlo mudroſti ſwe w zakonie ſwem, aby vrozumieli mezy prawym a neprawym. A netoliko tak, ale muožt naweſti ſrdcze w rownoſtij v wahu, aby ſkrowne a mudre bylo, nizko poſtawene, odwrha twrde a vkrutne oby- cžege, tiežke a neprzikladne, plache, ztekle, ſobiewolne
Strana 19
Ducha Swateho. 19 y wſſeliku twrdoſt, obwykagiczy znowa žywu byti, wſſeliku ſmieloft ſ nadutijm pychy. A czožkoli nerowneho a nemud- reho geſt, tot muož zruſſyti w nich a naucžiti ge wſſelike prawdie mijſto tiech zlych wieczy, Aby w nich nebyla do- mnienij naduta o ſobie, ani zlij dumyflowe w domňeňch ne- potrzebnych, ale v wijrze flowa boži aby bylo vſtaweno frdeze gich. Tomut veži ten duch prawdy ty, gefltot gemu ſwietij a vmiegi wždy ſwietiti, ſucze chram geho zwoleny, w niemž ſe gemu cžeft a chwala diege. Ale ſwatek ten, ktery swatokupczy ſ hřiffniky tohoto ſwieta gednagij Duchu ſwatemu, wijcze geſt gich ſwatek, genž ſkrze neg hrzichuom mnohym ſlužij, pod gmenem ſwieczenij Ducha ſwateho cztij lež diablowu. Potom dij pan: „Pokoy oſtawugi wam, pokoy muoy dawam wam; ne yako tento ſwiet dawa, ya dawam wam; nermut ſe ſrdeze waſſe, ani ſe ſtrachuy. Slyſſeli ſte. že ſem ya wam powiediel: gdu a przigdu k wam." Chtie pan odgijti od ſwe cželedi, pokoy gim oſtawuge yakožto naypotrzebnieyffy wiecz lidem božijm, aby gey mieli z Bohem a mezy ſebu y w ſobie. A nayprwe aby pokoy s Bohem mohli mijti, ſſel geſt na ſmrt, aby ge s Bohem ſmirzil, nebo pro hrzichy wſſeczko pokolenij lidſke vpadlo geft w nenawift Bohu, a hniew geho weliky na ňe přiſfel geft, a nebylo nalezeno, cžym by ſe to pokoleni nawratilo k Bohu a miloſt v nieho nalezlo a w vpokogenij weſllo, ge- dina ta czeſta k nawraceni gich nalezena geſt, aby ſyn Božij wtielil ſe a cžlowiekem pro nie byl a wydal [146b] ſe na ſmrt za nie, aby ge vmyl od hřichuw w krwi ſwe a ſmirzyl ge s bohem a tak pokoy a miloſt gim prziwedl. Ale pokoy, ktery ſ bližnimi w ſobie mieli by mijti, ten ſ praczy y ſ ne- pokogem tiela muſy nalezen byti. S bližnijmi nemuž pokoy byti, lecž by lakomſtwij, pychu, nenawiſt, nerownoſt a ſwe zwlaſtnoſti odwrhl od ſebe a wſſel ſ nimi w miloſt pokornie,
Ducha Swateho. 19 y wſſeliku twrdoſt, obwykagiczy znowa žywu byti, wſſeliku ſmieloft ſ nadutijm pychy. A czožkoli nerowneho a nemud- reho geſt, tot muož zruſſyti w nich a naucžiti ge wſſelike prawdie mijſto tiech zlych wieczy, Aby w nich nebyla do- mnienij naduta o ſobie, ani zlij dumyflowe w domňeňch ne- potrzebnych, ale v wijrze flowa boži aby bylo vſtaweno frdeze gich. Tomut veži ten duch prawdy ty, gefltot gemu ſwietij a vmiegi wždy ſwietiti, ſucze chram geho zwoleny, w niemž ſe gemu cžeft a chwala diege. Ale ſwatek ten, ktery swatokupczy ſ hřiffniky tohoto ſwieta gednagij Duchu ſwatemu, wijcze geſt gich ſwatek, genž ſkrze neg hrzichuom mnohym ſlužij, pod gmenem ſwieczenij Ducha ſwateho cztij lež diablowu. Potom dij pan: „Pokoy oſtawugi wam, pokoy muoy dawam wam; ne yako tento ſwiet dawa, ya dawam wam; nermut ſe ſrdeze waſſe, ani ſe ſtrachuy. Slyſſeli ſte. že ſem ya wam powiediel: gdu a przigdu k wam." Chtie pan odgijti od ſwe cželedi, pokoy gim oſtawuge yakožto naypotrzebnieyffy wiecz lidem božijm, aby gey mieli z Bohem a mezy ſebu y w ſobie. A nayprwe aby pokoy s Bohem mohli mijti, ſſel geſt na ſmrt, aby ge s Bohem ſmirzil, nebo pro hrzichy wſſeczko pokolenij lidſke vpadlo geft w nenawift Bohu, a hniew geho weliky na ňe přiſfel geft, a nebylo nalezeno, cžym by ſe to pokoleni nawratilo k Bohu a miloſt v nieho nalezlo a w vpokogenij weſllo, ge- dina ta czeſta k nawraceni gich nalezena geſt, aby ſyn Božij wtielil ſe a cžlowiekem pro nie byl a wydal [146b] ſe na ſmrt za nie, aby ge vmyl od hřichuw w krwi ſwe a ſmirzyl ge s bohem a tak pokoy a miloſt gim prziwedl. Ale pokoy, ktery ſ bližnimi w ſobie mieli by mijti, ten ſ praczy y ſ ne- pokogem tiela muſy nalezen byti. S bližnijmi nemuž pokoy byti, lecž by lakomſtwij, pychu, nenawiſt, nerownoſt a ſwe zwlaſtnoſti odwrhl od ſebe a wſſel ſ nimi w miloſt pokornie,
Strana 20
20 Na den Seſlanij ſlužebnie, pomocznie a przikladnie, obczowal mezi nimi yako malicžky ſluha wſſech; tak by mohl pokoy a miloſt ſ nimi mijti. A muož byti w tiech, kterzi ſu obřezali ſwrchek ſrdcze ſweho a w nowotie ſmyſla przebywagij, ſaud prawy magicze o duchownijch wieczech, aby ſe mohli ſpogiti yako mnozy vdowe tiela w gedno, ſlužebnie, pomocznie a pokornie. A tiech wieczy nemuož s nedbanijm w lenoſti docžekati, ale, ſ praczy rozumnu mnoha pokuſſeni a brzemena ſude, každy ma na ſe radiegi przegyti než na ginyho gich podawati. Ale tu wždy pycha vwadla geſt, nemagiczi dijlu w tom ; naduwſſy ſe tieleſtnym ſmyſlem, malo wažij gine; a gedine ſe pochle- benſtwij nedoſtane, až malo czyti wlahy; a když ſlowo pro- tiwne przigde, gedine mrzkoſt oſtane. A w ſobie pokoge ginak nemuož mijti nižadny, lecž by swiedomi newinne miel kto, a too ginak nemuož mijti, lecž proti hrzychom bog ſnažny chtiel by mijti, nebo wſſudy prziſtogij hrzichowe, tiſknucze v winnu cžowieka, a kdež oſlabi proti nim boyowati, tak geho polapij a ranij a žalobu zleho swiedomij na nieo vwedu a w nepokogi ſrdeze geho vſtawij. Ale žie pan, mluwie o pokogi, dij: „Pokoy muy dawam a oſtawugi wam.“ A tak dieli ſwuoy pokoy od pokoge ſwieta. A že geho pokoy nieyaky drahy geſt, když on, poſlaw vcžedl- niky iako owcze mezy wlky, aby ge drali, hnali z m'eſta do mieſta, z zboruw wymietagijcze, tepucze, kamenugijcze, y dawa gim tu pokoy ſwuoy w takowych bezprawijch. Tot muſy rozumino byti podle moczy duchownij, že gich duch ſpogen tak z bohem byl, aby ſe nepohnuli od prawdy tiemi bezprawimi, aby czeli na ſwiedomi oſtali, neyſucze zklamani nižadnu zloſti, nepokoru, netrpieliwoſti, žalobu, pomſtu, bazni, rozpacženim, vſtupenim a kterymžkoli pohoríſenijm. Protož, magicze nepokoy tiela, wždy proto pokoy kryſtuow v wnitržnim cžlowieku mohli ſu miti. Y nazywa on to ſwym pokogem prawym, ktož muž tak s bohem sgednan byti, aby gemu zle wieczy nemohly toho pokoge zruſſyti. A to geſt prziſluſſalo
20 Na den Seſlanij ſlužebnie, pomocznie a przikladnie, obczowal mezi nimi yako malicžky ſluha wſſech; tak by mohl pokoy a miloſt ſ nimi mijti. A muož byti w tiech, kterzi ſu obřezali ſwrchek ſrdcze ſweho a w nowotie ſmyſla przebywagij, ſaud prawy magicze o duchownijch wieczech, aby ſe mohli ſpogiti yako mnozy vdowe tiela w gedno, ſlužebnie, pomocznie a pokornie. A tiech wieczy nemuož s nedbanijm w lenoſti docžekati, ale, ſ praczy rozumnu mnoha pokuſſeni a brzemena ſude, každy ma na ſe radiegi przegyti než na ginyho gich podawati. Ale tu wždy pycha vwadla geſt, nemagiczi dijlu w tom ; naduwſſy ſe tieleſtnym ſmyſlem, malo wažij gine; a gedine ſe pochle- benſtwij nedoſtane, až malo czyti wlahy; a když ſlowo pro- tiwne przigde, gedine mrzkoſt oſtane. A w ſobie pokoge ginak nemuož mijti nižadny, lecž by swiedomi newinne miel kto, a too ginak nemuož mijti, lecž proti hrzychom bog ſnažny chtiel by mijti, nebo wſſudy prziſtogij hrzichowe, tiſknucze v winnu cžowieka, a kdež oſlabi proti nim boyowati, tak geho polapij a ranij a žalobu zleho swiedomij na nieo vwedu a w nepokogi ſrdeze geho vſtawij. Ale žie pan, mluwie o pokogi, dij: „Pokoy muy dawam a oſtawugi wam.“ A tak dieli ſwuoy pokoy od pokoge ſwieta. A že geho pokoy nieyaky drahy geſt, když on, poſlaw vcžedl- niky iako owcze mezy wlky, aby ge drali, hnali z m'eſta do mieſta, z zboruw wymietagijcze, tepucze, kamenugijcze, y dawa gim tu pokoy ſwuoy w takowych bezprawijch. Tot muſy rozumino byti podle moczy duchownij, že gich duch ſpogen tak z bohem byl, aby ſe nepohnuli od prawdy tiemi bezprawimi, aby czeli na ſwiedomi oſtali, neyſucze zklamani nižadnu zloſti, nepokoru, netrpieliwoſti, žalobu, pomſtu, bazni, rozpacženim, vſtupenim a kterymžkoli pohoríſenijm. Protož, magicze nepokoy tiela, wždy proto pokoy kryſtuow v wnitržnim cžlowieku mohli ſu miti. Y nazywa on to ſwym pokogem prawym, ktož muž tak s bohem sgednan byti, aby gemu zle wieczy nemohly toho pokoge zruſſyti. A to geſt prziſluſſalo
Strana 21
Ducha Swateho 21 mijti ten pokoy vežedlnikom. Nebo w tieleſtnem pokogi na- diege gſu nemieli, gſucze yako owcze mezy wlky poſtawenij. Teež a k tomu podobne wieczy oſtawagij wſſem, kdož chtij miſoſtiwie žiwi byti w kryſtu gežijſſi; puzenij trpieti muſy. Ale pokoy kryſtuow budu-li mijti, dobře ſe gym ſtane ; bude-li takowa trpieliwoſt, aby ſe neporuſſylo ſwiedomij pro- tiwnymi wieczmi, muſy tu mocz duchownie byti. Tieleſtny ežlowiek wzupij, zrepce, vteče, žaluge, mſtij [147a] ſe a tak pokoy tieleſtny y duchownij s lidmi y s bohem y ſam s ſebu ztraczuge. A protož nemuož takowy pokoge kryſtowa mijti, nebo ani gemu rozumi, ani geſt geo kdy okuſyl, ezo geſt dobreho ten pokoy kryſtuw, w yake chuti vſtawil geſt apo- ſſtoly, aby, biti ſucze, radowali ſe, kdež tieleſtny cžlowiek placžem a zamutkem powržen by byl. Ale ſwiet ginak pokoy dawa cžlowieku tieleſtnemu, a tak, yakož on pokoge žada, podle tiela zewnitrz, tak, yakož gey ſwiet muož mijti, ſkrze zbožij, ſkrze m'eſta a hrady, ſkrze množſtwij konij a odienczuow, ſkrze pomſty, protiwne wieczy zahaniegijcze moczy a obranami, a libych wiecy do- bywagijce a hoynoſti rozkoſlij. A když gim protiwne wieczy przeſta, yako walky, lupežowe, mordowe, naſyle, wiezenij, hruzy morowe, hladowe a gine wieczy protiwne, tehdy ſe rozpuſti wolnie we wſſeczky neprawoſti ſwobodnie, bez baznie a bez ſtudu, w hodowanij, v weſele, w tancze, w ſmilftwi, w ffrege, w kupecztwij neprawa. A když ſe mohu vſtanowiti w takych neprawoſtech bez przekažky swobodnie, ten pokoy ſobie chwale a gev ſe radugij. A ten pokoy založen geſt proſtie na zloſti, oſtrzyhage wuole a ſwobody tieleſtne a rodie zloſt na zloſt. A ten pokoy dawa ſwiet tiem, kdož geho mohu doſyczy ſkrze penijze, ſkrze panſtwij a ſkrze mocz to- hoto ſwieta. Ale chudij mluwij o niem, an daleko od nich, a oni ledwa ſe hladu branij s welikym vſylim a nepokogem. A že ten pokoy podle tiela libuge cžlowiek tieleſtny, ač y po- kryſtowi chodij; acž kryſtus podawa gev ſwe° pokoge, tomu
Ducha Swateho 21 mijti ten pokoy vežedlnikom. Nebo w tieleſtnem pokogi na- diege gſu nemieli, gſucze yako owcze mezy wlky poſtawenij. Teež a k tomu podobne wieczy oſtawagij wſſem, kdož chtij miſoſtiwie žiwi byti w kryſtu gežijſſi; puzenij trpieti muſy. Ale pokoy kryſtuow budu-li mijti, dobře ſe gym ſtane ; bude-li takowa trpieliwoſt, aby ſe neporuſſylo ſwiedomij pro- tiwnymi wieczmi, muſy tu mocz duchownie byti. Tieleſtny ežlowiek wzupij, zrepce, vteče, žaluge, mſtij [147a] ſe a tak pokoy tieleſtny y duchownij s lidmi y s bohem y ſam s ſebu ztraczuge. A protož nemuož takowy pokoge kryſtowa mijti, nebo ani gemu rozumi, ani geſt geo kdy okuſyl, ezo geſt dobreho ten pokoy kryſtuw, w yake chuti vſtawil geſt apo- ſſtoly, aby, biti ſucze, radowali ſe, kdež tieleſtny cžlowiek placžem a zamutkem powržen by byl. Ale ſwiet ginak pokoy dawa cžlowieku tieleſtnemu, a tak, yakož on pokoge žada, podle tiela zewnitrz, tak, yakož gey ſwiet muož mijti, ſkrze zbožij, ſkrze m'eſta a hrady, ſkrze množſtwij konij a odienczuow, ſkrze pomſty, protiwne wieczy zahaniegijcze moczy a obranami, a libych wiecy do- bywagijce a hoynoſti rozkoſlij. A když gim protiwne wieczy przeſta, yako walky, lupežowe, mordowe, naſyle, wiezenij, hruzy morowe, hladowe a gine wieczy protiwne, tehdy ſe rozpuſti wolnie we wſſeczky neprawoſti ſwobodnie, bez baznie a bez ſtudu, w hodowanij, v weſele, w tancze, w ſmilftwi, w ffrege, w kupecztwij neprawa. A když ſe mohu vſtanowiti w takych neprawoſtech bez przekažky swobodnie, ten pokoy ſobie chwale a gev ſe radugij. A ten pokoy založen geſt proſtie na zloſti, oſtrzyhage wuole a ſwobody tieleſtne a rodie zloſt na zloſt. A ten pokoy dawa ſwiet tiem, kdož geho mohu doſyczy ſkrze penijze, ſkrze panſtwij a ſkrze mocz to- hoto ſwieta. Ale chudij mluwij o niem, an daleko od nich, a oni ledwa ſe hladu branij s welikym vſylim a nepokogem. A že ten pokoy podle tiela libuge cžlowiek tieleſtny, ač y po- kryſtowi chodij; acž kryſtus podawa gev ſwe° pokoge, tomu
Strana 22
22 Na den Seſlanij nerozumij; ale pokoge, ktery ſwiet dawa, ſwiedom geſt podle tiela, na ten wzhleda a potahuge geho k ſobie; a cžym ſe wijcze vſtawij na niem, tijm wiecžij oborzenij ſebe vzrzy, když protiwne wieczy tomu pokogi naň przigdu. Nebo po- kogem tieleſtnym, kteryž ſwiet dawa, vſtawuge ſe w ſlužbie kryſtowie, ten na pijſku ſwuy dum ſtawij a tu gedine do powietrzi welikeeho ſtane. Ale kdož ma pokoy kryſtuow, ten na ſkale duom ſwuy ſtawij a wietrowe naramnij neoborzij geho. Po tom pokogi rzekl geſt pan: „Nermut ſe ſrdeze waſſe, ani ſe ſtrachuy. Slyſſeli ſte, že ſem ya wam powiediel: Gdu a przygdu k wam." Tiemi ſlowy pan kroti zamutek a ſtrach w vežedlnijczych. Nebo to° pokoge, o kterem mluwil geſt gim, nemieli ſu, ani gemu w tu chwili mohli ſu rozumieti, nebo gimi tieleſtnoſt wladla a zamutek ge obtiežowal z toho, že ſu znamenali, že ſe pan prziprawuge k ſmrti a že ſe ſ nimi rozdieliti mijni, a to geſt gim welmi tiežke bylo a protiwne. Nebo gine vloženij a domnienij w gich ſrdczych bylo geſt o panu gežijffowi, než to, aby on ſmrti zahynul. Protož ſlyſlicze, že on o to mluwi, že trpieti ma, zamutili ſu ſe a ſtrachem obtiženi ſu byli welmi. A protož, w tom ge chtie vkrotiti, ržekl geſt gim: „Nermut ſe ſrdeze waſſe, ani ſe ſtrachuy. Slyffeli ſte, že ſem ya wam powiediel to, žet gdu a przigdu k wam.“ A to welmi da 147b]leke vtieſſenij bylo geſt gim powiedieno k zahnanij zamutka, gemuž w tu chwili newieřili ſu, a gedwa k wierzeni te wieczy napraweni ſu, když ſu geho wocžyma widieli, an giž odſſed prziſſel, nebo byl na ſmrt odſſel od nich a prziſſel opiet k nim, z mrtwych wſtaw. A tijm ge tieſſi w tom zamutku, aby ſe nemutili w ſrdczy proto, žet oteygdu ſkrze ſmrt od was, ale przigdut ſlawniegij, wſtana z mrtwych, k wam. A to daleko bylo geſt od gich ſrdce zatm'eneho a tužebneho, aby zanedbali proto ſmrti geho a nemutili ſe proň wieřicze, že k nim ſlawnieyſly po
22 Na den Seſlanij nerozumij; ale pokoge, ktery ſwiet dawa, ſwiedom geſt podle tiela, na ten wzhleda a potahuge geho k ſobie; a cžym ſe wijcze vſtawij na niem, tijm wiecžij oborzenij ſebe vzrzy, když protiwne wieczy tomu pokogi naň przigdu. Nebo po- kogem tieleſtnym, kteryž ſwiet dawa, vſtawuge ſe w ſlužbie kryſtowie, ten na pijſku ſwuy dum ſtawij a tu gedine do powietrzi welikeeho ſtane. Ale kdož ma pokoy kryſtuow, ten na ſkale duom ſwuy ſtawij a wietrowe naramnij neoborzij geho. Po tom pokogi rzekl geſt pan: „Nermut ſe ſrdeze waſſe, ani ſe ſtrachuy. Slyſſeli ſte, že ſem ya wam powiediel: Gdu a przygdu k wam." Tiemi ſlowy pan kroti zamutek a ſtrach w vežedlnijczych. Nebo to° pokoge, o kterem mluwil geſt gim, nemieli ſu, ani gemu w tu chwili mohli ſu rozumieti, nebo gimi tieleſtnoſt wladla a zamutek ge obtiežowal z toho, že ſu znamenali, že ſe pan prziprawuge k ſmrti a že ſe ſ nimi rozdieliti mijni, a to geſt gim welmi tiežke bylo a protiwne. Nebo gine vloženij a domnienij w gich ſrdczych bylo geſt o panu gežijffowi, než to, aby on ſmrti zahynul. Protož ſlyſlicze, že on o to mluwi, že trpieti ma, zamutili ſu ſe a ſtrachem obtiženi ſu byli welmi. A protož, w tom ge chtie vkrotiti, ržekl geſt gim: „Nermut ſe ſrdeze waſſe, ani ſe ſtrachuy. Slyffeli ſte, že ſem ya wam powiediel to, žet gdu a przigdu k wam.“ A to welmi da 147b]leke vtieſſenij bylo geſt gim powiedieno k zahnanij zamutka, gemuž w tu chwili newieřili ſu, a gedwa k wierzeni te wieczy napraweni ſu, když ſu geho wocžyma widieli, an giž odſſed prziſſel, nebo byl na ſmrt odſſel od nich a prziſſel opiet k nim, z mrtwych wſtaw. A tijm ge tieſſi w tom zamutku, aby ſe nemutili w ſrdczy proto, žet oteygdu ſkrze ſmrt od was, ale przigdut ſlawniegij, wſtana z mrtwych, k wam. A to daleko bylo geſt od gich ſrdce zatm'eneho a tužebneho, aby zanedbali proto ſmrti geho a nemutili ſe proň wieřicze, že k nim ſlawnieyſly po
Strana 23
Ducha Swateho. 23 třech dnech, z mrtwych wſtana, přigde. Daleke vtieſſeni od nich, ale wſſak wira gich m'ela geſt ſtati na tiech flowich prawych, a zamutek y ſtrach miel geſt przeſtati, a nadiege toho vtieſſenij, ktere geſt powiedijno. že przygde sſlawnie, miela geſt miſto mijti, by nebyla zmeſſkana. A yakož ſu proto oni zamutkem a ſtrachem obtijženi, že ſu nezuſtali na wijře flow božych, ginak myſlecze y chticze, než buoh chtiel: Tak ſe muſy každemu przihoditi, když ſe przimieſſuge k bohu a zaklada ſe na pokogi tieleſtnych wieczy, ginak myſle než buoh, nepoložyw ſe plnie na ge° ſlowich, ani nadege konečne položiw w nem o ſwe wſlecky wiecy; tehdy pugde ſrdczem doluw k zemſkym wieczem, chtie w nich proſpiechu a pokogi, a ſlowa božij gine wieczy, daleke od tiech zamyſluw geho, prawij gemu. Aby nepecžowal, nemutil ſe, že gedine wieczy potrzebi geſt, a on drzyme nad tiemi ſlowy, ana daleka a czyzy gſu v nieho. Protož, puſtie ſe flow božich, w nichžto zprawa žywota a nadege k bohu položena geſt gemu, Tak mnoho muſy ſe mutiti a bazni tieleſtne mijti, yakož mnoho z te newiery chyli ſe žadoſtij k zemſkym wieczem, ku přizni přatel y k žywotu tieleſtnemu, chtie pokogi a proſpiechu w tiech wieczech. Nebo bazeň chudoby, trpeni ſmrti za obycžey przichazy, když neprzizni zlych lidij ſe zdwihnu a nadiege mala nebo nižadna w bohu neni ani wijra k ſlowum geho, geſſto dij 1): „Neboyte ſe tiech, geſſto zabigegi tielo“, „Czo ſte bazniwi male wijry rzkucze, czo gijſti a piti budem? Wſſak wij Otecz waſs, že toho potřebugete, a gemut pecže o to geſt." A protož, puſtie ſe cžlowiek tee nadiege, ſtogi na ſwych zamyſlenijch, bohu protiwnych, y geſt pln bazni a za- mutkuow pro ty wieczy zemlke, pro przately, pro žywot tieleſtny, a vſtawiw ſe ginak, než buoh chcze. A z to° znati geſt, že pokoge kryftowa nemuož nižadny mijti ginak, lecž by wierzyl slowom kriſtowym a oſtal w nich a na ſamem 1) Mat. 10, 28. Mat. 6, 31. 32.
Ducha Swateho. 23 třech dnech, z mrtwych wſtana, přigde. Daleke vtieſſeni od nich, ale wſſak wira gich m'ela geſt ſtati na tiech flowich prawych, a zamutek y ſtrach miel geſt przeſtati, a nadiege toho vtieſſenij, ktere geſt powiedijno. že przygde sſlawnie, miela geſt miſto mijti, by nebyla zmeſſkana. A yakož ſu proto oni zamutkem a ſtrachem obtijženi, že ſu nezuſtali na wijře flow božych, ginak myſlecze y chticze, než buoh chtiel: Tak ſe muſy každemu przihoditi, když ſe przimieſſuge k bohu a zaklada ſe na pokogi tieleſtnych wieczy, ginak myſle než buoh, nepoložyw ſe plnie na ge° ſlowich, ani nadege konečne položiw w nem o ſwe wſlecky wiecy; tehdy pugde ſrdczem doluw k zemſkym wieczem, chtie w nich proſpiechu a pokogi, a ſlowa božij gine wieczy, daleke od tiech zamyſluw geho, prawij gemu. Aby nepecžowal, nemutil ſe, že gedine wieczy potrzebi geſt, a on drzyme nad tiemi ſlowy, ana daleka a czyzy gſu v nieho. Protož, puſtie ſe flow božich, w nichžto zprawa žywota a nadege k bohu položena geſt gemu, Tak mnoho muſy ſe mutiti a bazni tieleſtne mijti, yakož mnoho z te newiery chyli ſe žadoſtij k zemſkym wieczem, ku přizni přatel y k žywotu tieleſtnemu, chtie pokogi a proſpiechu w tiech wieczech. Nebo bazeň chudoby, trpeni ſmrti za obycžey przichazy, když neprzizni zlych lidij ſe zdwihnu a nadiege mala nebo nižadna w bohu neni ani wijra k ſlowum geho, geſſto dij 1): „Neboyte ſe tiech, geſſto zabigegi tielo“, „Czo ſte bazniwi male wijry rzkucze, czo gijſti a piti budem? Wſſak wij Otecz waſs, že toho potřebugete, a gemut pecže o to geſt." A protož, puſtie ſe cžlowiek tee nadiege, ſtogi na ſwych zamyſlenijch, bohu protiwnych, y geſt pln bazni a za- mutkuow pro ty wieczy zemlke, pro przately, pro žywot tieleſtny, a vſtawiw ſe ginak, než buoh chcze. A z to° znati geſt, že pokoge kryftowa nemuož nižadny mijti ginak, lecž by wierzyl slowom kriſtowym a oſtal w nich a na ſamem 1) Mat. 10, 28. Mat. 6, 31. 32.
Strana 24
24 Na den Seſlanij bohu przeſtal o wſſeczky ſwe wieczy. Tehdy ſe vpokogi od bazni a od zamutkuow, w nadiegi geho ſtoge. Pakli ginak vežini, muož zbawen byti toho pokoge, ktery kryſtus dawa y toho, ktery swiet dawa; nebo, když ſe rozmnožij protiwne wieczy, geffto ruſly pokoy tomuto ſwietu, on nemuž ſwe° dati nižadnemu. Protož muož cžlowiek, hledage pokoge ſ timto ſwietem ſkrze wieczy zemſke, nemieti ani onoho, ani ſwietſke°, nebo protiwne wieczy odeymu gemu ten pokoy, a on ſe wždy bude mutiti a bati, až y zhyne. [148a] Potom dij pan: „Byſſte milowali mne, radowali byfſte ſe zagiſte, že gdu k otczy; nebo otec wietſly mne geſt. A nynij ſem wam powiedel, prwe než ſe ſtane, a když ſe ſtane, abyſſte wierzili.“ To mluweni panie daleko geſt bylo od vežedlnijkuow, aby ſe radowali w tom, že on gde k otczy ſkrze ſmrt, ani, gedine ſlyſlijcze o tom, zamuczenij ſu byli proto. Protož dij: „Byſſte milowali mie, radowali byſſte ſe zagiſte z toho, že ya k otczy ſkrze ſmrt gdu.“ To mijni byfſte prawie a rozumnie milowali mie. A že bez milowanij geho nebyli ſu podle te zwykloſti tieleſtne. Zewnitrz weliku miloſt mieli ſu k niemu, ale prawe a rozumne miloſti ne- mieli, aby ſudili za lepſlij geho ſmrt než ten przibytek tieleſtny geho ſ nimi; nebo gſu tomu ani rozumieli, ani wierzyli, czo dobreho przigde gym y wſlem wywolenym z toho, když on puygde k otczy ſkrze ſmrt. A že ten vžitek geho gitij geft wyſwobozenij od zatracenij wſfech wierzijczych a zaſluženi gim žywota wiecžneho a oſlawenij kryſta podle cžlowieczenſtwij. A to geſt welika potřebnoſt, aby on proto ſfel k otczy ſkrze ſmrt. A by byli to mohli rozumieti vežedl- nijczy, že tak gde gim y ginym ſpaſytedlnie k otczy, mohli by ſe radowati tomu. Ale zaſpali ſu to wſſe. A gedwa, wſtaw z mrtwych, nawedl ge na to, že ſu tomu wierzyli, že geſt tak vžytecžňe ſſel k otczy ſkrze ſmrt. A z tiech wieczy wždy muož znamo byti, kterak tie- leſtnoſt lidſka daleko geſt od vmyſluow božſkych, tu ſe
24 Na den Seſlanij bohu przeſtal o wſſeczky ſwe wieczy. Tehdy ſe vpokogi od bazni a od zamutkuow, w nadiegi geho ſtoge. Pakli ginak vežini, muož zbawen byti toho pokoge, ktery kryſtus dawa y toho, ktery swiet dawa; nebo, když ſe rozmnožij protiwne wieczy, geffto ruſly pokoy tomuto ſwietu, on nemuž ſwe° dati nižadnemu. Protož muož cžlowiek, hledage pokoge ſ timto ſwietem ſkrze wieczy zemſke, nemieti ani onoho, ani ſwietſke°, nebo protiwne wieczy odeymu gemu ten pokoy, a on ſe wždy bude mutiti a bati, až y zhyne. [148a] Potom dij pan: „Byſſte milowali mne, radowali byfſte ſe zagiſte, že gdu k otczy; nebo otec wietſly mne geſt. A nynij ſem wam powiedel, prwe než ſe ſtane, a když ſe ſtane, abyſſte wierzili.“ To mluweni panie daleko geſt bylo od vežedlnijkuow, aby ſe radowali w tom, že on gde k otczy ſkrze ſmrt, ani, gedine ſlyſlijcze o tom, zamuczenij ſu byli proto. Protož dij: „Byſſte milowali mie, radowali byſſte ſe zagiſte z toho, že ya k otczy ſkrze ſmrt gdu.“ To mijni byfſte prawie a rozumnie milowali mie. A že bez milowanij geho nebyli ſu podle te zwykloſti tieleſtne. Zewnitrz weliku miloſt mieli ſu k niemu, ale prawe a rozumne miloſti ne- mieli, aby ſudili za lepſlij geho ſmrt než ten przibytek tieleſtny geho ſ nimi; nebo gſu tomu ani rozumieli, ani wierzyli, czo dobreho przigde gym y wſlem wywolenym z toho, když on puygde k otczy ſkrze ſmrt. A že ten vžitek geho gitij geft wyſwobozenij od zatracenij wſfech wierzijczych a zaſluženi gim žywota wiecžneho a oſlawenij kryſta podle cžlowieczenſtwij. A to geſt welika potřebnoſt, aby on proto ſfel k otczy ſkrze ſmrt. A by byli to mohli rozumieti vežedl- nijczy, že tak gde gim y ginym ſpaſytedlnie k otczy, mohli by ſe radowati tomu. Ale zaſpali ſu to wſſe. A gedwa, wſtaw z mrtwych, nawedl ge na to, že ſu tomu wierzyli, že geſt tak vžytecžňe ſſel k otczy ſkrze ſmrt. A z tiech wieczy wždy muož znamo byti, kterak tie- leſtnoſt lidſka daleko geſt od vmyſluow božſkych, tu ſe
Strana 25
Ducha Swateho. 25 mutieczy, kdež on chcze radowani, a tu ſe radugiczy, kdež on chcze placži. A že oni, magicze nieyake milowani k niemu tieleſtne, nemohli ſu przigiti ku prawemu milowani geho podle boha: Czož tehdy milowani tieleſtna mezy przately, ktera do- puſtie milowanij božijho praweho? geſſto ſobie pochlebugi, k hrzychom ſe milugicze ; A lahodij gedni druhym we zlem; geſſto by mieli treſtati a hniewati ſe na gich zloſt, to omlu- wagi a tak wſſudy božſke rzecži ruſlij a odporni ſu gim tieleſtni lidee. Ale tato ſlowa prawa ſu w tiech, geſlto ſu po- znali pana gežyſſe, že proto milugi geho, že geſt ſſel k otczy, aby gym mijſto prziprawil A potom aby ſ nim tam v otcze wiecžnie w radoſti nebeſke byli. A muožt nalezeno byti w nie- kterych, žet tak wažnie a rozumnie milugi pana gežijſſe, žet to za naywietſly na ſwietie radoſt magi, že on geſt k uotczy ſſel ſkrze ſmrt tak wiernie a vžytecžnie, aby ge ſ nim ſmierzyh a miloſti gym v nieho dobyl a ſyny geho z nich vcžynil, aby gim z toho nepohnuta nadiege w bohu zuſtala; protož ti, kdož zamutkem obtijžij ſe, ale tu vtieſſy ſe a radugi ſe z toho, že geſt on ſſel k otczy, aby gim zpuſobil žiwot wiecžny, geſſto ſmutku tam nebude. A dij: „Neb otecz wietſly mne geft“, to geft: podle božſtwij otecz wietſly než ſyn podle cžlowieczenftwij, ale ſyn rowny otczy podle božftwij. Protož gim předklada otcze wietſlyho w ſlawie nad ſe; gde k niemu, aby gim mijſto prziprawil w geo ſlawie, aby tijm wicze hnuti byli k milowani y k diekowa [ 148b]ni widucze, procž ſe on tak wiernie prziprawuge k otczy. A bezpochyby wažniegij ležy tato rzecž w ſrdczy milownikuom kryftowym než tehdy geho vežedlnijkom; gim geſt to wſſe mrtwo bylo pro za- mutek. A dij gim: „Nynij sem wam powiediel, prwe než ſe ſtane, a když ſe ſtane, abyſſte wieřili tomu, že k otczy gdu ſkrze ſmrt." Že ſe geſt to mielo dijti ſ welikym zamutkem a ſ po- kuſſenijm, prwe gim powiediel, než ſe geſt ſtalo, A když ſe bude dijti nad nim ta tryzeň, aby wierzili, že ge tak mielo
Ducha Swateho. 25 mutieczy, kdež on chcze radowani, a tu ſe radugiczy, kdež on chcze placži. A že oni, magicze nieyake milowani k niemu tieleſtne, nemohli ſu przigiti ku prawemu milowani geho podle boha: Czož tehdy milowani tieleſtna mezy przately, ktera do- puſtie milowanij božijho praweho? geſſto ſobie pochlebugi, k hrzychom ſe milugicze ; A lahodij gedni druhym we zlem; geſſto by mieli treſtati a hniewati ſe na gich zloſt, to omlu- wagi a tak wſſudy božſke rzecži ruſlij a odporni ſu gim tieleſtni lidee. Ale tato ſlowa prawa ſu w tiech, geſlto ſu po- znali pana gežyſſe, že proto milugi geho, že geſt ſſel k otczy, aby gym mijſto prziprawil A potom aby ſ nim tam v otcze wiecžnie w radoſti nebeſke byli. A muožt nalezeno byti w nie- kterych, žet tak wažnie a rozumnie milugi pana gežijſſe, žet to za naywietſly na ſwietie radoſt magi, že on geſt k uotczy ſſel ſkrze ſmrt tak wiernie a vžytecžnie, aby ge ſ nim ſmierzyh a miloſti gym v nieho dobyl a ſyny geho z nich vcžynil, aby gim z toho nepohnuta nadiege w bohu zuſtala; protož ti, kdož zamutkem obtijžij ſe, ale tu vtieſſy ſe a radugi ſe z toho, že geſt on ſſel k otczy, aby gim zpuſobil žiwot wiecžny, geſſto ſmutku tam nebude. A dij: „Neb otecz wietſly mne geft“, to geft: podle božſtwij otecz wietſly než ſyn podle cžlowieczenftwij, ale ſyn rowny otczy podle božftwij. Protož gim předklada otcze wietſlyho w ſlawie nad ſe; gde k niemu, aby gim mijſto prziprawil w geo ſlawie, aby tijm wicze hnuti byli k milowani y k diekowa [ 148b]ni widucze, procž ſe on tak wiernie prziprawuge k otczy. A bezpochyby wažniegij ležy tato rzecž w ſrdczy milownikuom kryftowym než tehdy geho vežedlnijkom; gim geſt to wſſe mrtwo bylo pro za- mutek. A dij gim: „Nynij sem wam powiediel, prwe než ſe ſtane, a když ſe ſtane, abyſſte wieřili tomu, že k otczy gdu ſkrze ſmrt." Že ſe geſt to mielo dijti ſ welikym zamutkem a ſ po- kuſſenijm, prwe gim powiediel, než ſe geſt ſtalo, A když ſe bude dijti nad nim ta tryzeň, aby wierzili, že ge tak mielo
Strana 26
26 Na den Seſlanij byti z wule božij, aby on tak vkrutnu ſmrti ſpaſenij lidem dobyl. Protož tiemi ſlowy prziwazuge ge k wierzeni tee prawdy, ktera ſkrze nieho miela ſe dijti ſ welikym pokuſſenim ſmrti geho y s gich pokuſſenim. Nebo chtiel geſt, aby w cžas too pokuſſenij wijru ge zachowali a rozumnie o geho ſmrti wierzili a nad nim ſe nepohorſlyli, když geho vzrzij zmordo- waneho, zplwaneo, že by proto bohem nebyl, trpie takowe wieczy, a že by tak ſmrti zahynul yako hrziſſnik, gehož geſt buoh zapomniel. Ale že po te ſmrti ſlawnie wſtane, tak chcze pan gich wierzeni; ale neſtalo ſe tak. Ale prawe geſt z tiech ſlow panie y z ginych piſem, aby, přiſtupagicze lide k ſlužbie božij, naprzed pokuſſeni ſobie przedložili a k nim ſe připrawili, aby, když przigdu na nie, mohli ſtati w nich. Ginak geſt nepodobne tiem, geſſto myſle o pokoy tieleſtny, nebdij, necžekagi na ſe, bezpecžni ſu, ne- prziprawugi ſe potkati w hotowie ſe zlymi wiecmi, aby mohli wijru zachowati w cžas pokuſſenij, s lehkym srdczem na ſe ge" docžekagijeze. Protož mnoha a čaſta pokuſſeni na nie gdu, ale rzidke witiezſtwi a wijry bohu zachowanij, nebo nenij wažnoſti ani wijry k teto rzecžy panie, geſſto dij: „Nynij po- wiediel ſem wam, prwe než ſe ſtane, zlu wiecz, a když ſe stane, abyfste wierzili neutikagicze, nerepczicze, nehorffycze ſe. Potom dij pan: „Giž nemnoho budu mluwiti wam; nebo prziſllo geſt knijže tohoto ſwieta, a na mnie nema nicžehehož; ale aby poznal ſwiet, že milugi otcze, a iakož mi geſt dal przikazanij otecz, tak ežinijm. Znamenitie dij pan, že giž nemnoho budu mluwiti wam, nebo prziſllo geſt knijže tohoto ſwieta. Protož z przicžiny te dij, že giž wam malo mluwiti budu, nebo ſmrt blizko geſt. Giž diabel, knijže tohoto ſwieta, zapalil ſrdcze knijžat kňežſkych a miſtruow, aby s obczy naplnili ſwu nenawiſt nade mnu, za- bigicze mne, kteru ſu dawno mieli, radijcze ſe a popuzegicze k hniewum proti mnie darmo; protož w biſkupijch, yakožto w vdech ſwych, prziſſel diabel, naduw ſrdcze gich proti ſpa-
26 Na den Seſlanij byti z wule božij, aby on tak vkrutnu ſmrti ſpaſenij lidem dobyl. Protož tiemi ſlowy prziwazuge ge k wierzeni tee prawdy, ktera ſkrze nieho miela ſe dijti ſ welikym pokuſſenim ſmrti geho y s gich pokuſſenim. Nebo chtiel geſt, aby w cžas too pokuſſenij wijru ge zachowali a rozumnie o geho ſmrti wierzili a nad nim ſe nepohorſlyli, když geho vzrzij zmordo- waneho, zplwaneo, že by proto bohem nebyl, trpie takowe wieczy, a že by tak ſmrti zahynul yako hrziſſnik, gehož geſt buoh zapomniel. Ale že po te ſmrti ſlawnie wſtane, tak chcze pan gich wierzeni; ale neſtalo ſe tak. Ale prawe geſt z tiech ſlow panie y z ginych piſem, aby, přiſtupagicze lide k ſlužbie božij, naprzed pokuſſeni ſobie przedložili a k nim ſe připrawili, aby, když przigdu na nie, mohli ſtati w nich. Ginak geſt nepodobne tiem, geſſto myſle o pokoy tieleſtny, nebdij, necžekagi na ſe, bezpecžni ſu, ne- prziprawugi ſe potkati w hotowie ſe zlymi wiecmi, aby mohli wijru zachowati w cžas pokuſſenij, s lehkym srdczem na ſe ge" docžekagijeze. Protož mnoha a čaſta pokuſſeni na nie gdu, ale rzidke witiezſtwi a wijry bohu zachowanij, nebo nenij wažnoſti ani wijry k teto rzecžy panie, geſſto dij: „Nynij po- wiediel ſem wam, prwe než ſe ſtane, zlu wiecz, a když ſe stane, abyfste wierzili neutikagicze, nerepczicze, nehorffycze ſe. Potom dij pan: „Giž nemnoho budu mluwiti wam; nebo prziſllo geſt knijže tohoto ſwieta, a na mnie nema nicžehehož; ale aby poznal ſwiet, že milugi otcze, a iakož mi geſt dal przikazanij otecz, tak ežinijm. Znamenitie dij pan, že giž nemnoho budu mluwiti wam, nebo prziſllo geſt knijže tohoto ſwieta. Protož z przicžiny te dij, že giž wam malo mluwiti budu, nebo ſmrt blizko geſt. Giž diabel, knijže tohoto ſwieta, zapalil ſrdcze knijžat kňežſkych a miſtruow, aby s obczy naplnili ſwu nenawiſt nade mnu, za- bigicze mne, kteru ſu dawno mieli, radijcze ſe a popuzegicze k hniewum proti mnie darmo; protož w biſkupijch, yakožto w vdech ſwych, prziſſel diabel, naduw ſrdcze gich proti ſpa-
Strana 27
Ducha Swateho. 27 ſyteli, aby geho zamordowali z nenawiſti. Aniž tak ma roz- umino byti, by biſkupowe, diablem napraweni ſucze na tu zloft, vežinili to, když chtij, Ale, když gim geſt ſhuory do- puſſtieno z wule božij. Nebo ſu ſe o to mnoho pokuſſeli, chtijcze ge° gimati, ale nelapili ſu g°. [149a] Nebo geſſtie neprziſſla hodina geho, woli božij vložena. Protož biſkupowe, diablem ſucze napraweni na tu zloſt, mnoho ſu chtieli cžiniti, ale muſyli ſu wule božij pocžekati. Nebo wule božij byla, aby ſyn božij trpiel na tiele za hrzichy lidſke, aby ſe doſti bohu ſtalo za prowinnienij lidſke ſmrtij geho. Protož buh chtiel, aby on trpiel, cžinie doſti za hrzichy lidſke gemu, a diabel, bydle v biſkupich, take chtiel ſmrti geho z nenawiſti, Ale muſyl pocžekati wuole božij w tom. Ale že dij pan: „Knijže tohoto ſwieta prziſſlo geſt w hniewu žydowſkem, a na mnie nema niežehož,“ to geſt: ni- žadne winy hrzijchuow, ani proti bohu ani proti židuom, ne- vcžynil ſem, pro niž by dabel na mie židuow popudil. Ale dabel, popuzuge proti nie židuow, zyſku geſt newzal, ſmrt geho zgednaw, ale wijcze ſſkody wzal geſt. Nebo ſkrze ſmrt kryſtowu diabel przemožen geſt; lupež gemu odyal y mocz nad tiemi, kterzij vwieři we gmeno geho. Ale že ta wiecz miela by rozumnym wažna byti, že pan gednanijm diabelſkym ſmrt geft trpiel, ale z winy ſe wyvodij, nebo bywa hodne trpenij, kterež ſkrze winu hrzychuow przychazy przi tom. Ale blahoſlawenij ſu, kterziž trpi protiwenſtwij pro ſprawedlnoſt. Protož to knijže tohoto ſwieta, geſſto geg zprawuge w geho zloſti a diela ſkrze ſwiet ſwu zloſt, ten diabel ſkrze ſwe vdy tiſkne proti ſprawedliwym a ſam chodi yako lew hle- dage, koho by ſežral. Protož potrzebi geſt tiem, geſſto s nim v bog magi zagijti, aby nicz ſweho na nich nemiel. Acž ne tak vplnie newinnij mohu byti, yako pan Gežijſs, ale przi- naymynie v woli, w vmyſle a w ſkutku, aby prawe ſwiedomij mieli; nebo k tomu mocz mohu mijti, aby z wole hřich wy- puſtili, vmyſl vprzimny aby mieli w dobrych ſkutczych a
Ducha Swateho. 27 ſyteli, aby geho zamordowali z nenawiſti. Aniž tak ma roz- umino byti, by biſkupowe, diablem napraweni ſucze na tu zloft, vežinili to, když chtij, Ale, když gim geſt ſhuory do- puſſtieno z wule božij. Nebo ſu ſe o to mnoho pokuſſeli, chtijcze ge° gimati, ale nelapili ſu g°. [149a] Nebo geſſtie neprziſſla hodina geho, woli božij vložena. Protož biſkupowe, diablem ſucze napraweni na tu zloſt, mnoho ſu chtieli cžiniti, ale muſyli ſu wule božij pocžekati. Nebo wule božij byla, aby ſyn božij trpiel na tiele za hrzichy lidſke, aby ſe doſti bohu ſtalo za prowinnienij lidſke ſmrtij geho. Protož buh chtiel, aby on trpiel, cžinie doſti za hrzichy lidſke gemu, a diabel, bydle v biſkupich, take chtiel ſmrti geho z nenawiſti, Ale muſyl pocžekati wuole božij w tom. Ale že dij pan: „Knijže tohoto ſwieta prziſſlo geſt w hniewu žydowſkem, a na mnie nema niežehož,“ to geſt: ni- žadne winy hrzijchuow, ani proti bohu ani proti židuom, ne- vcžynil ſem, pro niž by dabel na mie židuow popudil. Ale dabel, popuzuge proti nie židuow, zyſku geſt newzal, ſmrt geho zgednaw, ale wijcze ſſkody wzal geſt. Nebo ſkrze ſmrt kryſtowu diabel przemožen geſt; lupež gemu odyal y mocz nad tiemi, kterzij vwieři we gmeno geho. Ale že ta wiecz miela by rozumnym wažna byti, že pan gednanijm diabelſkym ſmrt geft trpiel, ale z winy ſe wyvodij, nebo bywa hodne trpenij, kterež ſkrze winu hrzychuow przychazy przi tom. Ale blahoſlawenij ſu, kterziž trpi protiwenſtwij pro ſprawedlnoſt. Protož to knijže tohoto ſwieta, geſſto geg zprawuge w geho zloſti a diela ſkrze ſwiet ſwu zloſt, ten diabel ſkrze ſwe vdy tiſkne proti ſprawedliwym a ſam chodi yako lew hle- dage, koho by ſežral. Protož potrzebi geſt tiem, geſſto s nim v bog magi zagijti, aby nicz ſweho na nich nemiel. Acž ne tak vplnie newinnij mohu byti, yako pan Gežijſs, ale przi- naymynie v woli, w vmyſle a w ſkutku, aby prawe ſwiedomij mieli; nebo k tomu mocz mohu mijti, aby z wole hřich wy- puſtili, vmyſl vprzimny aby mieli w dobrych ſkutczych a
Strana 28
28 Na den Seſlanij w ſkutku prawdy aby naſledowali; a czož ginych namiſſenij geſt, w tiech menſlij mocz magi. Protož mnohe winy na nie vpadagi. Ale že gedna potrzebnoſt geſt, aby v protiwnych wieczech nicz ſweho nemiel diabel na cžlowieku, aby ta protiwenſtwij nebyla zaſlužena hřichem a nemiela by odplaty v boha; nebo, když ma winu na lidech dabel przi tiech wieczech protiwnych, odplaty v boha za nie mijti nebudu a hřichy nowe na ſe vwedu. Druhe ſſkodi ežlowie, když czo ſweo ma dabel na niem při tiech wieczech, w nichž geho laka, polapiti gey chtie w pokuſſenijch, aby geho vmrtwil na duſſy. A když k tomu zabiti duſſe geho ma pomoczy w ſamem cžlowieku, tehdy ſwe wieczy ma na niem; acž pak mnohu opatrnoſti protiwie ſe diablu aneo ſe domniwa, že opatrnie chodi przed nim, a ſylnie ſe zda, že boyuge proti nie , awſſak ma pomoczy gemu proti ſobie, o nichž ſe nedomniwa, by pomocz dablowa byla proti niemu, Jakož ſu odpuſſtienij mnoha ſobie ſwobod tieleſtnych pod gmenem potrzeby, zleh- cženij niekterych wieczy, geſſto nemagi zgewne twarnoſti zle geſſto gim rzykame „neſlko[ 149b ]di to" ; awſſak pod nimi chodij wuole tieleſtna, protož ma w nich diabel pomocz k oklamanij cžlowieka. A tak mohu byti mnohe przicžiny zewnitrz, geſto ſe w nich neleka diabla cžlowiek, yako prziznij ſwietſkych, przatelſke obwykanij, towaryſtwa s oniemi y s oniemi lidmi. a ſ tijm w zapleteni w oſydla rozlična; ſu to wſſe wieczy diablowy na cžlowieku. A on, acž myſli, aby gemu w nicžemž nepowolil, wſſak že w takowych nalepijch nema na nieho pecže, ani ſnad wierzij, by w takowych wieczech powiedienych kteru ſſkodu od dabla miel wzyti: Ale ſhledat, když nemudroſt geho nedbawa ſezra w dluhych cžaſych, rany, oborzenij y pady. A muož ſe ſnad podiwiti, kde ſe to wzalo; a ya toho nemyſlil nikdy cžiniti, odkud to na mie ſpade? Protož neni toliko myſliti na to, že nechcze cžlowiek zle cžiniti a diablu w nicžemž nepowoliti, Ale wicze geft na tom, aby gemu moſtuow a rzebrzikuw k ſwym zdem neſtawiel a prochodifſtie
28 Na den Seſlanij w ſkutku prawdy aby naſledowali; a czož ginych namiſſenij geſt, w tiech menſlij mocz magi. Protož mnohe winy na nie vpadagi. Ale že gedna potrzebnoſt geſt, aby v protiwnych wieczech nicz ſweho nemiel diabel na cžlowieku, aby ta protiwenſtwij nebyla zaſlužena hřichem a nemiela by odplaty v boha; nebo, když ma winu na lidech dabel przi tiech wieczech protiwnych, odplaty v boha za nie mijti nebudu a hřichy nowe na ſe vwedu. Druhe ſſkodi ežlowie, když czo ſweo ma dabel na niem při tiech wieczech, w nichž geho laka, polapiti gey chtie w pokuſſenijch, aby geho vmrtwil na duſſy. A když k tomu zabiti duſſe geho ma pomoczy w ſamem cžlowieku, tehdy ſwe wieczy ma na niem; acž pak mnohu opatrnoſti protiwie ſe diablu aneo ſe domniwa, že opatrnie chodi przed nim, a ſylnie ſe zda, že boyuge proti nie , awſſak ma pomoczy gemu proti ſobie, o nichž ſe nedomniwa, by pomocz dablowa byla proti niemu, Jakož ſu odpuſſtienij mnoha ſobie ſwobod tieleſtnych pod gmenem potrzeby, zleh- cženij niekterych wieczy, geſſto nemagi zgewne twarnoſti zle geſſto gim rzykame „neſlko[ 149b ]di to" ; awſſak pod nimi chodij wuole tieleſtna, protož ma w nich diabel pomocz k oklamanij cžlowieka. A tak mohu byti mnohe przicžiny zewnitrz, geſto ſe w nich neleka diabla cžlowiek, yako prziznij ſwietſkych, przatelſke obwykanij, towaryſtwa s oniemi y s oniemi lidmi. a ſ tijm w zapleteni w oſydla rozlična; ſu to wſſe wieczy diablowy na cžlowieku. A on, acž myſli, aby gemu w nicžemž nepowolil, wſſak že w takowych nalepijch nema na nieho pecže, ani ſnad wierzij, by w takowych wieczech powiedienych kteru ſſkodu od dabla miel wzyti: Ale ſhledat, když nemudroſt geho nedbawa ſezra w dluhych cžaſych, rany, oborzenij y pady. A muož ſe ſnad podiwiti, kde ſe to wzalo; a ya toho nemyſlil nikdy cžiniti, odkud to na mie ſpade? Protož neni toliko myſliti na to, že nechcze cžlowiek zle cžiniti a diablu w nicžemž nepowoliti, Ale wicze geft na tom, aby gemu moſtuow a rzebrzikuw k ſwym zdem neſtawiel a prochodifſtie
Strana 29
Ducha Swateho. 29 tayna aby ſhledal, aby nicžehož nemiel w cžlowieku ſobie pomoczne° proti niemu, genž by pochazelo z geho neopatrnoſti, z lenosti, z nedbanij a z przichylenij ſſkodnych žadoſtij tiech, geſſto ſe nezdagi zlee, až ſe nezrzetedlnie z nich vrodi zle zgewnie, o nichž by ſe ſwarzil před tijm, naziwage ge cznoſtmi. A protož k takovym muož cžaſto przichoditi s ſwu nenawiſti, mage mnoho ſweho na nich. A protot hleda sweho na nich, aby z nich ſluhy ſwe zdielal. Na ſmrti rad by na každem mnoho ſweho miel, aby ſe gemu doſtali y ſ tim, co geſt na nich ſweho zde miel. Protož pilen geſt wſſech lidij, aby ge v welike a we mnohee winy wehnal a w nich ſwie- domi vmrtwil a zadraſtil ffaleſſnymi pokanijmi a mylnymi ſprawedlnoſtmi, aby pod tiemi koberczy pozlatitymi dotahli k ſmrti ſe wſſemi hrzichy bez praweho pokanij. A na to on ſwu lež wylewa ſkrze kniežij neprawe pod wieczmi poſwat- nymi a duchownijmi. Nebo tijm naywicz lidij docžeka na ſmrti, mage wſſeczko ſwe zle na nich. Y dij tuto pan: „Ale aby poznal ſwiet, že milugi otcze, a yakož mi dal otecz přikazanij, tak cžynim.“ Yakoby rzekl zgewnie pan gežijſs: „Acž knijže tohoto ſwieta přiſſlo geſt, bez winy na mie žyduow popudiw, ne proto na ſmrt puygdu, že oni chtij mie z nenawiſti vmrtwiti, diablem ſuce nawedeni. ale proto puygdu na ſmrt, aby ſwiet poznal, že ya otcze milugi, a przikazani geho w tom cžinie, puygdu na ſmrt, ne- pro wuoli žyduow, ani pro wuoli diabluow, ale pro wuoli otczowu. Nebo geo tak milugi, abych przikazani geho w tom naplnil, vmijrage za hrzichy lidſke, abych ge s bohem ſmijrzil, miloſti gim dobyl a bohu ge nawratil. Nebo diabel geſt bohu lidi odyal, z nich boha oblupil, aby nebyli geho ſtworzenij mile a geho vežaſtne. Protož to przikazani otecz wydal geſt mnie a proto mie na ſwiet poſlal, abych gev zaſe tiech lidij dobyl ſmrti ſwu a vmyl ge gemu ke czti w krwi ſwe, Protož aby to ſwiet poznal, žet ya pro milowanij otczowo puygdu na [150a] ſmrt, ne pro wuli zloſtnu diablowu.“ A že ſwiet
Ducha Swateho. 29 tayna aby ſhledal, aby nicžehož nemiel w cžlowieku ſobie pomoczne° proti niemu, genž by pochazelo z geho neopatrnoſti, z lenosti, z nedbanij a z przichylenij ſſkodnych žadoſtij tiech, geſſto ſe nezdagi zlee, až ſe nezrzetedlnie z nich vrodi zle zgewnie, o nichž by ſe ſwarzil před tijm, naziwage ge cznoſtmi. A protož k takovym muož cžaſto przichoditi s ſwu nenawiſti, mage mnoho ſweho na nich. A protot hleda sweho na nich, aby z nich ſluhy ſwe zdielal. Na ſmrti rad by na každem mnoho ſweho miel, aby ſe gemu doſtali y ſ tim, co geſt na nich ſweho zde miel. Protož pilen geſt wſſech lidij, aby ge v welike a we mnohee winy wehnal a w nich ſwie- domi vmrtwil a zadraſtil ffaleſſnymi pokanijmi a mylnymi ſprawedlnoſtmi, aby pod tiemi koberczy pozlatitymi dotahli k ſmrti ſe wſſemi hrzichy bez praweho pokanij. A na to on ſwu lež wylewa ſkrze kniežij neprawe pod wieczmi poſwat- nymi a duchownijmi. Nebo tijm naywicz lidij docžeka na ſmrti, mage wſſeczko ſwe zle na nich. Y dij tuto pan: „Ale aby poznal ſwiet, že milugi otcze, a yakož mi dal otecz přikazanij, tak cžynim.“ Yakoby rzekl zgewnie pan gežijſs: „Acž knijže tohoto ſwieta přiſſlo geſt, bez winy na mie žyduow popudiw, ne proto na ſmrt puygdu, že oni chtij mie z nenawiſti vmrtwiti, diablem ſuce nawedeni. ale proto puygdu na ſmrt, aby ſwiet poznal, že ya otcze milugi, a przikazani geho w tom cžinie, puygdu na ſmrt, ne- pro wuoli žyduow, ani pro wuoli diabluow, ale pro wuoli otczowu. Nebo geo tak milugi, abych przikazani geho w tom naplnil, vmijrage za hrzichy lidſke, abych ge s bohem ſmijrzil, miloſti gim dobyl a bohu ge nawratil. Nebo diabel geſt bohu lidi odyal, z nich boha oblupil, aby nebyli geho ſtworzenij mile a geho vežaſtne. Protož to przikazani otecz wydal geſt mnie a proto mie na ſwiet poſlal, abych gev zaſe tiech lidij dobyl ſmrti ſwu a vmyl ge gemu ke czti w krwi ſwe, Protož aby to ſwiet poznal, žet ya pro milowanij otczowo puygdu na [150a] ſmrt, ne pro wuli zloſtnu diablowu.“ A že ſwiet
Strana 30
30 W pondieli protiwny, diablem poſedeny, neznamena tiech miloſtij ſyna božijho, kterak a w cžem otcze miluge a ktere przikazanij z geho wydanij on plni. Ale ten swiet muožem rzeczy zwolene geho, ktere geſt on z ſwieta wywolil. Takowit o tiech miloſtech myſle a diekugi z nich widucze, že ty miloſti ſu gim žiwot wiecžny. W pondieli Letnicžnij cžtenij Swate° Jana Euwangelifty w tržeti kapitole. Ten čas ržekl pan gežiſs včedlnikum ſwym: Tak geſt zagiſte buoh milowal ſwiet, že ſyna ſweho gednorozeneho dal, aby každy, kdož wierzij w nie, nezahynul, ale aby miel žiwot wiecžny. Neb geſt nepoſlal buoh ſyna sweho na ſwiet, aby fudil ſwiet, ale aby ſpaſen byl ſwiet ſkrze nieho. Kto wierzij w nieho, nebude ſuzen, ale ktot newierzi, gižt geſt odſuzen, neb newierzi we gmeno gednoroze- neho ſyna božyho. A tentot geſt ſaud, že geſt ſwietlo prziſſlo na swiet, milowali ſu lide wijcze temnoſti nežli ſwietlo; neb bijchu ſkutkowe gich zli. Každy zagiſte, kto zle cžinij, nenawidi ſwietla a nepřichazy k ſwietlu, aby nebyli treſktani ſkutkowe geho; Ale kdot cžinij prawdu, przichazyt k ſwietlu, aby zgeweni byli ſkutkowe geho, neb w bohu vcžinieni ſu. Pocžinage ſlowa cžtenij, spaſytel dij: „Tak buoh milowal ſwiet, aby ſyna ſweho gednorozene° dal, aby každy, kdož wierzij w nieho, nezahynul, ale miel žijwot wiecžny.
30 W pondieli protiwny, diablem poſedeny, neznamena tiech miloſtij ſyna božijho, kterak a w cžem otcze miluge a ktere przikazanij z geho wydanij on plni. Ale ten swiet muožem rzeczy zwolene geho, ktere geſt on z ſwieta wywolil. Takowit o tiech miloſtech myſle a diekugi z nich widucze, že ty miloſti ſu gim žiwot wiecžny. W pondieli Letnicžnij cžtenij Swate° Jana Euwangelifty w tržeti kapitole. Ten čas ržekl pan gežiſs včedlnikum ſwym: Tak geſt zagiſte buoh milowal ſwiet, že ſyna ſweho gednorozeneho dal, aby každy, kdož wierzij w nie, nezahynul, ale aby miel žiwot wiecžny. Neb geſt nepoſlal buoh ſyna sweho na ſwiet, aby fudil ſwiet, ale aby ſpaſen byl ſwiet ſkrze nieho. Kto wierzij w nieho, nebude ſuzen, ale ktot newierzi, gižt geſt odſuzen, neb newierzi we gmeno gednoroze- neho ſyna božyho. A tentot geſt ſaud, že geſt ſwietlo prziſſlo na swiet, milowali ſu lide wijcze temnoſti nežli ſwietlo; neb bijchu ſkutkowe gich zli. Každy zagiſte, kto zle cžinij, nenawidi ſwietla a nepřichazy k ſwietlu, aby nebyli treſktani ſkutkowe geho; Ale kdot cžinij prawdu, przichazyt k ſwietlu, aby zgeweni byli ſkutkowe geho, neb w bohu vcžinieni ſu. Pocžinage ſlowa cžtenij, spaſytel dij: „Tak buoh milowal ſwiet, aby ſyna ſweho gednorozene° dal, aby každy, kdož wierzij w nieho, nezahynul, ale miel žijwot wiecžny.
Strana 31
Swatoduſfnij. 31 A w tiech flowijch mluwi ſyn božij welike wieczy k diwu podobne a lidem padlym a w zahynuti položenym prziliſs radoſtne, potrzebne a naywietſſijch vžytkuow gim. A oznamuge gim w tiech ſlowijch laſku a ſlitowanij božij neſmijrne a newymluwne w tom, že k gich dobremu dal gim ſyna ſwe°. Acž ta laſka nebo to milowani božij welmi geſt necžytedlnee a newažne w lidech. Yako w nemocznych, geſlto ſu odpolu mrtwij, wſfelika wijra lekarzowa neni wažna, že nebo za- nedbagi geho obycžege lekarzſkeho, anebo 1) ſe gim zlee go le- karzſtwij zda: Takež tuto, czožkoli dijme o dobrotie neſmijrne božſke, newiem, ko' o nij mluwiti, nebo mrtwoſt přiliſſna geſt w lidech, že ſu nečitedlnij včiňeni božíkych wiecy a wicze zuffanij magi k božſkym wieczem než chtienij k nim, wicze ſu howadum podobni než lidem w tiech wieczech, ktere gſu božij. A že tuto ſyn božy nedij o ginych miloſtech, ktere buoh pro ſwu dobrotu cžinij tomuto ſwietu, Gedine o teto dij, [150b] Zie geſt gim ſyna dal z milowani ſweho neſmijr- neho. Nebo prziliſs mnoha dobrodinij wždy vkazuge ſwietu a každemu cžlowieku zwlafſtie. A to naywijcze mielo by hnuti každym, že geſt z milofti ſtworzyl cžlowieka rozum- neho k obrazu a ku podobenſtwij ſwemu a ozdobil geho nad gina ſtworzenij dary ſlawnymi a dal gev przikazanij ſwa, aby w nich znali wuoli geho, vmiegicze znati prawe a ne- prawe wieczi a prawu czeſtu mohucze giti. A czo každemu przitomnych za obycžey miloſti okazuge, krmie, napagege, odijwage, zdrawij a prodlewanij žijwota dawage, od zlych wieczy a nebezpecžnych ten žiwot zachowawage y angely k ſtraži dawage! Protož nenaleznem mijſta ani cžaſu, ani ſkutku, bychom zwlaſſtni a przitomne miloſti zgewnie nepo- žijwali a nebrali dobrych wieczy od nieho; Nebo wſſeczko ſtworzenij k naſſym vžitkuom a k ſlužbie vſtawicžne przi- prawil geſt nam z miloſti ſwe. Ale to wſſe mrtwemu a necži- 1) Orig. má: ano.
Swatoduſfnij. 31 A w tiech flowijch mluwi ſyn božij welike wieczy k diwu podobne a lidem padlym a w zahynuti položenym prziliſs radoſtne, potrzebne a naywietſſijch vžytkuow gim. A oznamuge gim w tiech ſlowijch laſku a ſlitowanij božij neſmijrne a newymluwne w tom, že k gich dobremu dal gim ſyna ſwe°. Acž ta laſka nebo to milowani božij welmi geſt necžytedlnee a newažne w lidech. Yako w nemocznych, geſlto ſu odpolu mrtwij, wſfelika wijra lekarzowa neni wažna, že nebo za- nedbagi geho obycžege lekarzſkeho, anebo 1) ſe gim zlee go le- karzſtwij zda: Takež tuto, czožkoli dijme o dobrotie neſmijrne božſke, newiem, ko' o nij mluwiti, nebo mrtwoſt přiliſſna geſt w lidech, že ſu nečitedlnij včiňeni božíkych wiecy a wicze zuffanij magi k božſkym wieczem než chtienij k nim, wicze ſu howadum podobni než lidem w tiech wieczech, ktere gſu božij. A že tuto ſyn božy nedij o ginych miloſtech, ktere buoh pro ſwu dobrotu cžinij tomuto ſwietu, Gedine o teto dij, [150b] Zie geſt gim ſyna dal z milowani ſweho neſmijr- neho. Nebo prziliſs mnoha dobrodinij wždy vkazuge ſwietu a každemu cžlowieku zwlafſtie. A to naywijcze mielo by hnuti každym, že geſt z milofti ſtworzyl cžlowieka rozum- neho k obrazu a ku podobenſtwij ſwemu a ozdobil geho nad gina ſtworzenij dary ſlawnymi a dal gev przikazanij ſwa, aby w nich znali wuoli geho, vmiegicze znati prawe a ne- prawe wieczi a prawu czeſtu mohucze giti. A czo každemu przitomnych za obycžey miloſti okazuge, krmie, napagege, odijwage, zdrawij a prodlewanij žijwota dawage, od zlych wieczy a nebezpecžnych ten žiwot zachowawage y angely k ſtraži dawage! Protož nenaleznem mijſta ani cžaſu, ani ſkutku, bychom zwlaſſtni a przitomne miloſti zgewnie nepo- žijwali a nebrali dobrych wieczy od nieho; Nebo wſſeczko ſtworzenij k naſſym vžitkuom a k ſlužbie vſtawicžne przi- prawil geſt nam z miloſti ſwe. Ale to wſſe mrtwemu a necži- 1) Orig. má: ano.
Strana 32
32 W pondieli tedlnemu malo geſt; nemuož gim pohnuti z geho ſpanij ni- žadna ta miloſt ani wſſeczky ſpolu. Protož ſyn božij, nechaw wſſech tiech miloſtij a wida, že ſu giž ztuchly v nas, gedinu tuto oznamuge rzka: „Tak buoh milowal ſwiet, že ſyna ſweho gednorozeneho dal geſt tomu ſwietu k dobremu." A že ze dwu ſtranu muožem znamenati diwne milowanij božij w teto wieczy, o niž ſe mluwij. Gednu ſtranu boha w geho przewyſſene swobodie, podle nijž nižadneho ſe nebogi, ani cžeho vežiniw želee, ani koho w cžem potrzebuge, by ger czo dal, cžehož by on nemiel, nebo ge poradil to, gehož by ſe on pro newiedomi domyſliti nemohl, Ale we wſſem plny ſam ſebe beze wſſech a przewyſfeny w flawie newymluwne a nedomyſlne. A, ſa wſſemohuczy, ten milowal ſwiet, to geft lidi bijdne, nehodne, ſobie protiwne a wſſech miloſti ſwych newdiečne a od ſebe daleke. Protož, pomieřicze na tie dwie ſtranie, ſobie daleczij, aby tako' miloſt miel vkazati buoh tomu ſwietu ohyzdnemu, aby gemu dal ſyna ſweho gedno- rozeneho? Ne puycžyl, ani prodal geho, ale dal darmo z miloſti k gich mnohym vžitkum, aby geho požiwali, iak chti; Nay- prwe aby gim mrtwym žijwot byl, aby ge obžiwil; pakli chtij yako lacžnij a žižniwij, aby gim pokrm a napoy byl; to magij wſſeczko w niem. Ziada-li kdo czeſtu wiedieti, on geſt czeſta a ſwietlo na czeſtie y wſludy we tmach, aby chode nikdijž nezabludil, ani ſe vrazyl. Geſt-li kto nemoczen, on geſt lekarz. vzdrawuge neduhy lidſke ranami ſwymi. Tak geſt dal otecz ſyna sweho z miloſti wiecžne lidem zwolenym na ſwietie, aby w niem mieli wſſeczko ſwe dobre, yakož by ger chtieli. Protož, poniewadž buoh, dokonaly a plny we wſſem, nižadneho nepotrzebuge, dal geſt ſyna ſweho hrziſſnikuom na ſwietie, neprzatelum ſwym, geſſto geho tupij hřichy ſwymi a mnohu newdiecžnoſti: to muſy byti geho oblafſtni dobrotie przidano, aby, zanedbage ſwych zwlafſtnijch neliboſti a po[151a]tup na nich, y vežinil gim dobrze ſam pro ſe a oprawil ge cžyſtotu a newinnoſtij, vmyw ge w krwi ſyna
32 W pondieli tedlnemu malo geſt; nemuož gim pohnuti z geho ſpanij ni- žadna ta miloſt ani wſſeczky ſpolu. Protož ſyn božij, nechaw wſſech tiech miloſtij a wida, že ſu giž ztuchly v nas, gedinu tuto oznamuge rzka: „Tak buoh milowal ſwiet, že ſyna ſweho gednorozeneho dal geſt tomu ſwietu k dobremu." A že ze dwu ſtranu muožem znamenati diwne milowanij božij w teto wieczy, o niž ſe mluwij. Gednu ſtranu boha w geho przewyſſene swobodie, podle nijž nižadneho ſe nebogi, ani cžeho vežiniw želee, ani koho w cžem potrzebuge, by ger czo dal, cžehož by on nemiel, nebo ge poradil to, gehož by ſe on pro newiedomi domyſliti nemohl, Ale we wſſem plny ſam ſebe beze wſſech a przewyſfeny w flawie newymluwne a nedomyſlne. A, ſa wſſemohuczy, ten milowal ſwiet, to geft lidi bijdne, nehodne, ſobie protiwne a wſſech miloſti ſwych newdiečne a od ſebe daleke. Protož, pomieřicze na tie dwie ſtranie, ſobie daleczij, aby tako' miloſt miel vkazati buoh tomu ſwietu ohyzdnemu, aby gemu dal ſyna ſweho gedno- rozeneho? Ne puycžyl, ani prodal geho, ale dal darmo z miloſti k gich mnohym vžitkum, aby geho požiwali, iak chti; Nay- prwe aby gim mrtwym žijwot byl, aby ge obžiwil; pakli chtij yako lacžnij a žižniwij, aby gim pokrm a napoy byl; to magij wſſeczko w niem. Ziada-li kdo czeſtu wiedieti, on geſt czeſta a ſwietlo na czeſtie y wſludy we tmach, aby chode nikdijž nezabludil, ani ſe vrazyl. Geſt-li kto nemoczen, on geſt lekarz. vzdrawuge neduhy lidſke ranami ſwymi. Tak geſt dal otecz ſyna sweho z miloſti wiecžne lidem zwolenym na ſwietie, aby w niem mieli wſſeczko ſwe dobre, yakož by ger chtieli. Protož, poniewadž buoh, dokonaly a plny we wſſem, nižadneho nepotrzebuge, dal geſt ſyna ſweho hrziſſnikuom na ſwietie, neprzatelum ſwym, geſſto geho tupij hřichy ſwymi a mnohu newdiecžnoſti: to muſy byti geho oblafſtni dobrotie przidano, aby, zanedbage ſwych zwlafſtnijch neliboſti a po[151a]tup na nich, y vežinil gim dobrze ſam pro ſe a oprawil ge cžyſtotu a newinnoſtij, vmyw ge w krwi ſyna
Strana 33
Swatoduffnij. 33 ſweho a cžinie ge vežaſtny ſebe rozpomenuw ſe, že ſu ſtworzeni geho, y ſlitowal ſe nad nimi naywyſlij laſku, o nijž nemohlo wieřeno byti, aby tak zlym lidem dal ſyna gedno- rozene° w takowu pſotu, chudobu, w lacžnoſt, w praczy, w po- hanienij mnoha a potom na krziž, na ſmrt naypotupnieyſſi. Doſti by bylo dati ſyna paſtuſſijo w takowe bezprawij, ne pana ſlawy. Protož odtud ſe laſka naleza, že geſt dal ſyna gednorozeneho, ne ze mnohych gednoho, ale gedineho mage, w moczy a w ſlawie y w przirozenij ſobie rowneho. A k tomu geho dal swietu, aby každy, kdož wierzij w ňeho, nezahynul, ale miel žiwot wiecžny. A w tom gmenowitie vžitek ozna- muge, pro ktery geſt dal ge° z wiecžne laſky ſwe, aby gmeno- witie nezahynuli, ale mieli žiwot wiecžny. Dal ge° na ſmrt, aby gich dobyl z moczy ďablowy, w nieyž ſu wiezeli, A vmyl ge w krwi ſwe od ſwiedomi zleho, aby w hřiſlijch ſwych ne- zahynuli zatraczenim wěcžnym, Ale miſto toho zleho mieli žywot wiecžny w radoſti nebeſke, widucze boha praweho, ſtworzitele ſweho, a gezu kryſta, ſyna geho, Aby, znagijcze boha, trogiczy ſwatu, mieli w niem plnu radoſt na wieky, Kterežto radoſti oko newidalo, ani vcho ſlychalo, ani w ſrdcze wſtupila lidem takowa radoſt. Protož žiwot radoftny a wiecžny dan bude tiem, kdož wierzy we gmie ſyna božijho gedno- rozeneho, že geſt geho poſlal na ſwiet, abychom ſkrze nieho žiwi byli. A že ten ſyn božij, ſa bohem wiecžnym, racžyl geſt byti cžlowiekem tieleſtnym a trpieliwym. Takowe wierzeni w nieho potrzebno geſt, a take wierzenij aby nebylo yalowe a mrtwe, aby ſe gim cžlowiek neoklamal. Nebo množſtwi wierzi, w ſlepotie ſtoge; nižadne° vžytka ſprawedlnoſti z te wijry nerodij. Vſty wyznawa narozenij geho, a ſkutky zapira a wſſeliku newieru przeſtupenimi vkazuge, wſſelikych ohaw- noſti tohoto ſwieta naplnieni ſucze; czož geſt newierneho a kryſtowi nenawiſtneho, to wſſe diela to množſtwij ſ mrtwu wieru, Geſfto gedine niekdy z przihody na pamiet gim przigde gmeno gezukryſtowo a na yazyku ſe zatocžy yako powieſt
Swatoduffnij. 33 ſweho a cžinie ge vežaſtny ſebe rozpomenuw ſe, že ſu ſtworzeni geho, y ſlitowal ſe nad nimi naywyſlij laſku, o nijž nemohlo wieřeno byti, aby tak zlym lidem dal ſyna gedno- rozene° w takowu pſotu, chudobu, w lacžnoſt, w praczy, w po- hanienij mnoha a potom na krziž, na ſmrt naypotupnieyſſi. Doſti by bylo dati ſyna paſtuſſijo w takowe bezprawij, ne pana ſlawy. Protož odtud ſe laſka naleza, že geſt dal ſyna gednorozeneho, ne ze mnohych gednoho, ale gedineho mage, w moczy a w ſlawie y w przirozenij ſobie rowneho. A k tomu geho dal swietu, aby každy, kdož wierzij w ňeho, nezahynul, ale miel žiwot wiecžny. A w tom gmenowitie vžitek ozna- muge, pro ktery geſt dal ge° z wiecžne laſky ſwe, aby gmeno- witie nezahynuli, ale mieli žiwot wiecžny. Dal ge° na ſmrt, aby gich dobyl z moczy ďablowy, w nieyž ſu wiezeli, A vmyl ge w krwi ſwe od ſwiedomi zleho, aby w hřiſlijch ſwych ne- zahynuli zatraczenim wěcžnym, Ale miſto toho zleho mieli žywot wiecžny w radoſti nebeſke, widucze boha praweho, ſtworzitele ſweho, a gezu kryſta, ſyna geho, Aby, znagijcze boha, trogiczy ſwatu, mieli w niem plnu radoſt na wieky, Kterežto radoſti oko newidalo, ani vcho ſlychalo, ani w ſrdcze wſtupila lidem takowa radoſt. Protož žiwot radoftny a wiecžny dan bude tiem, kdož wierzy we gmie ſyna božijho gedno- rozeneho, že geſt geho poſlal na ſwiet, abychom ſkrze nieho žiwi byli. A že ten ſyn božij, ſa bohem wiecžnym, racžyl geſt byti cžlowiekem tieleſtnym a trpieliwym. Takowe wierzeni w nieho potrzebno geſt, a take wierzenij aby nebylo yalowe a mrtwe, aby ſe gim cžlowiek neoklamal. Nebo množſtwi wierzi, w ſlepotie ſtoge; nižadne° vžytka ſprawedlnoſti z te wijry nerodij. Vſty wyznawa narozenij geho, a ſkutky zapira a wſſeliku newieru przeſtupenimi vkazuge, wſſelikych ohaw- noſti tohoto ſwieta naplnieni ſucze; czož geſt newierneho a kryſtowi nenawiſtneho, to wſſe diela to množſtwij ſ mrtwu wieru, Geſfto gedine niekdy z przihody na pamiet gim przigde gmeno gezukryſtowo a na yazyku ſe zatocžy yako powieſt
Strana 34
34 W pondieli niekdy s ſmichem lehkym. Ale to gedine nieyaku přihodu niekdy vmiſy ſe w ten lid dwakrat vmrly. Nebo ten lid ſlepy, oklamany ſwietem a geho kržywu czti, ſtydi ſe gezukryſtem vkrzižowanym, geho ſproſtnoſti, chudobu, pokoru y wſſym. czož gemu naymileyſſio geſt; to ſmijch a hanba geſt to lidu pobiehlemu od boha. Protož, ſucze naplnienij neczyſtych miloſtij tohoto ſwieta a ſweho tiela, o teto miloſti božſke, o niež ſpaſytel mluwi tuto, nicz newiedi, czo ſe geſt dobreho ſtalo pokoleni lidſkemu Po tom, že geſt buoh z miloſti wiecžne poſlal Syna ſweho gednorozeneo, aby žywot wiecžny mieli ſkrze nie°. Ale wiecze ten lid, ſa w newiedomi na krztu kryſta vcžaſten, wždy potom w ſlepotie, newiedomie prze-[151b) bywage. cžimž ſe ſkrze blud přimieſſuge k kryſtowi, to ſkrze hřichy tiežke potlacžuge w ſobie ruhawie Yakožto domaczy neprzijtele boleſtij geho. Protož to ſlowo, geſſto ſe dij: „Každy, ktož wierzy w nieho, aby nezahynul, ale miel žywot wiecžny“, ktož wierzy rozomnie žiwu wieru a z te wijry žyw geft, czynie ſprawedlnoſt tu, kteruž kryſtus vežy. A ta wijra nemuž byti valowa, prazdna a mrtwa, ale ro- dieczy vžytky ſprawedlnoſti, chutne bohu ke czti. Nebo wierzyti we gmeno gezukryftowo geſt ſe gemu wieru zawazati yako chot ſwemu choti. Nebo on geſt Zienich, mage Chot každu duſſy, ktera ſe vmywa gemu cžiſtie w krwi geho, aby na nij poſſkrwrny ani wraſky nebylo; ta ſe gemu wieru naywyſly zawazuge w poſluſfenſtwij, aby nicz gineho necžyn la ani cžyniti ſmiela, gedine to, což gi kryſtus, gegi Chot, przikazuge a cžemu gi vezy ſlowem y przikladem, a wſſeczka gina po- ſluſſenſtwij, gemu odporna, aby zawrhla a wſſelike milowanij ſwieta aby potupila, Ale k niemu, gehož geſt za Choti zwolila a gemu ſe czelu wieru zawazala, aby wſſeczko milowanij ſrdcze obratila. Nebo kteraž ſe duſſe ſ nim odda plnu wieru a potom ſe k ginym milowanim obrati, czyzoložnicze geſt. Protož prawet bude, ktož wierzy w nieho takowu wieru, aby ſkrze wijeru žywu a rozumnu ffel w prawe milowani boha. Nebo proč by
34 W pondieli niekdy s ſmichem lehkym. Ale to gedine nieyaku přihodu niekdy vmiſy ſe w ten lid dwakrat vmrly. Nebo ten lid ſlepy, oklamany ſwietem a geho kržywu czti, ſtydi ſe gezukryſtem vkrzižowanym, geho ſproſtnoſti, chudobu, pokoru y wſſym. czož gemu naymileyſſio geſt; to ſmijch a hanba geſt to lidu pobiehlemu od boha. Protož, ſucze naplnienij neczyſtych miloſtij tohoto ſwieta a ſweho tiela, o teto miloſti božſke, o niež ſpaſytel mluwi tuto, nicz newiedi, czo ſe geſt dobreho ſtalo pokoleni lidſkemu Po tom, že geſt buoh z miloſti wiecžne poſlal Syna ſweho gednorozeneo, aby žywot wiecžny mieli ſkrze nie°. Ale wiecze ten lid, ſa w newiedomi na krztu kryſta vcžaſten, wždy potom w ſlepotie, newiedomie prze-[151b) bywage. cžimž ſe ſkrze blud přimieſſuge k kryſtowi, to ſkrze hřichy tiežke potlacžuge w ſobie ruhawie Yakožto domaczy neprzijtele boleſtij geho. Protož to ſlowo, geſſto ſe dij: „Každy, ktož wierzy w nieho, aby nezahynul, ale miel žywot wiecžny“, ktož wierzy rozomnie žiwu wieru a z te wijry žyw geft, czynie ſprawedlnoſt tu, kteruž kryſtus vežy. A ta wijra nemuž byti valowa, prazdna a mrtwa, ale ro- dieczy vžytky ſprawedlnoſti, chutne bohu ke czti. Nebo wierzyti we gmeno gezukryftowo geſt ſe gemu wieru zawazati yako chot ſwemu choti. Nebo on geſt Zienich, mage Chot každu duſſy, ktera ſe vmywa gemu cžiſtie w krwi geho, aby na nij poſſkrwrny ani wraſky nebylo; ta ſe gemu wieru naywyſly zawazuge w poſluſfenſtwij, aby nicz gineho necžyn la ani cžyniti ſmiela, gedine to, což gi kryſtus, gegi Chot, przikazuge a cžemu gi vezy ſlowem y przikladem, a wſſeczka gina po- ſluſſenſtwij, gemu odporna, aby zawrhla a wſſelike milowanij ſwieta aby potupila, Ale k niemu, gehož geſt za Choti zwolila a gemu ſe czelu wieru zawazala, aby wſſeczko milowanij ſrdcze obratila. Nebo kteraž ſe duſſe ſ nim odda plnu wieru a potom ſe k ginym milowanim obrati, czyzoložnicze geſt. Protož prawet bude, ktož wierzy w nieho takowu wieru, aby ſkrze wijeru žywu a rozumnu ffel w prawe milowani boha. Nebo proč by
Strana 35
Swatoduſſnij. 35 takowe milowani boha wyprawowal ſyn božy, z kterehož mi- lowani poſlal geſt ſyna ſweho gednorozeneho, By tijm buoh nechtiel przitrhnuti milowanij k ſobie tiech, gimž geſt z mi- loſti Syna ſweho poſlal? Protož takowa wijra ma byti v Syna božijho, aby byla zaklad a rozmnoženij milowani božijho, aby, przigemſſe z welikeho milowanij božijho ſyna geho, zaſe milowanim ſe gemu oplatili a z toho milowani wuoli geho cžynili, przijkazanu w zakonie geho. A ktož tak wierzy w Syna božijho, tu neoſtawa nižadna newiera hrzijchu, ani bludu. Potom dij pan gežyſs: „Nepoſlal buoh Syna ſweho na ſwiet, aby ſudil ſwiet, Ale aby ſpaſen byl ſwiet ſkrze nieho." A w te rzecžy pan wždy tu laſku weliku božij wyprawuge, kteru geſt vkazal ſwietu nebo lidem na ſwietie, poſlaw gim Syna ſweho, že ne proto geho poſlal, aby ten ſwiet odſudil do pekla pro geho hrzijchy welike, Ale aby ſpaſyl hrzijfſniky, ocžyſtie ge od hrzijchuow w krwij ſwe. Protož tak geho poſlal, aby k vtieſſenij a k radoſti byl, a ne k ſmutku tiem, kterziž wierzy w nieho. Nepoſlal buoh Syna ſweho, aby tento ſwiet ſudijl na zatra- czenij, anij ſudem twrdym swietſkym, vstawie fudy swietſke s ſprawy twrdymi, aby ſe podle tiech praw na ſmrt odſuzowali pro ty hrzichy nebo pro ony wieſyli, ſtinali, palili, topili, ocžy lupali, rucze vtinali, ſtatky brali a z mieſt wyhanieli rzkucze: „Ta prawa y ty ſudy pan gežiſs vſtawil nam, abychom ſe tak mſtili nad hrzijſſnymi, ſmrti gim czynicze a o ſtatky w ſudech ſe wadicze.“ Ale on, geſſto geho buh [152a] nepoſlal. aby ſudil ſwiet pro geho zloſt do pekla nebo na ſmrt, když na nieho takoweho ſudu podali Kniežy a miſtrzij, geſſto zakon welel zabiti, On geſt rzekl1): „Kto z was bez hrzijchu geſt, ten prwnij kamenem na ni wrz,“ A tim ge odehnal od ſudu. krwawcze duchownij. Protož ſam toho ſudu necžynil, mſtie hrzichuw ſudem ſmrti tieleſtne. 1) Jan 8, 7.
Swatoduſſnij. 35 takowe milowani boha wyprawowal ſyn božy, z kterehož mi- lowani poſlal geſt ſyna ſweho gednorozeneho, By tijm buoh nechtiel przitrhnuti milowanij k ſobie tiech, gimž geſt z mi- loſti Syna ſweho poſlal? Protož takowa wijra ma byti v Syna božijho, aby byla zaklad a rozmnoženij milowani božijho, aby, przigemſſe z welikeho milowanij božijho ſyna geho, zaſe milowanim ſe gemu oplatili a z toho milowani wuoli geho cžynili, przijkazanu w zakonie geho. A ktož tak wierzy w Syna božijho, tu neoſtawa nižadna newiera hrzijchu, ani bludu. Potom dij pan gežyſs: „Nepoſlal buoh Syna ſweho na ſwiet, aby ſudil ſwiet, Ale aby ſpaſen byl ſwiet ſkrze nieho." A w te rzecžy pan wždy tu laſku weliku božij wyprawuge, kteru geſt vkazal ſwietu nebo lidem na ſwietie, poſlaw gim Syna ſweho, že ne proto geho poſlal, aby ten ſwiet odſudil do pekla pro geho hrzijchy welike, Ale aby ſpaſyl hrzijfſniky, ocžyſtie ge od hrzijchuow w krwij ſwe. Protož tak geho poſlal, aby k vtieſſenij a k radoſti byl, a ne k ſmutku tiem, kterziž wierzy w nieho. Nepoſlal buoh Syna ſweho, aby tento ſwiet ſudijl na zatra- czenij, anij ſudem twrdym swietſkym, vstawie fudy swietſke s ſprawy twrdymi, aby ſe podle tiech praw na ſmrt odſuzowali pro ty hrzichy nebo pro ony wieſyli, ſtinali, palili, topili, ocžy lupali, rucze vtinali, ſtatky brali a z mieſt wyhanieli rzkucze: „Ta prawa y ty ſudy pan gežiſs vſtawil nam, abychom ſe tak mſtili nad hrzijſſnymi, ſmrti gim czynicze a o ſtatky w ſudech ſe wadicze.“ Ale on, geſſto geho buh [152a] nepoſlal. aby ſudil ſwiet pro geho zloſt do pekla nebo na ſmrt, když na nieho takoweho ſudu podali Kniežy a miſtrzij, geſſto zakon welel zabiti, On geſt rzekl1): „Kto z was bez hrzijchu geſt, ten prwnij kamenem na ni wrz,“ A tim ge odehnal od ſudu. krwawcze duchownij. Protož ſam toho ſudu necžynil, mſtie hrzichuw ſudem ſmrti tieleſtne. 1) Jan 8, 7.
Strana 36
36 W pondieli A ginym rzekl, geſſto we gmeno geho chtieli ſpaliti Samarytany 1) : „Newite, cžij° duchu gſte, me° negſte; wſſak Syn czlowieka neprziſſel geſt duſſij lidſkych zatratiti, ale ſpaſyti." Protož ani mſtil ani hrozyl pomſtami Rychtarzſkymi, ani lidij obtiežowal prawy vkrutnymi a brzemeny tiežkymi, yako cžynij ſaudcze tohoto ſwieta; Nebo k takowym ſuduom vkrutnym proti hřiſſnym nepoſlal geſt geho Otecz w tomto przijfſti geho pokornem a miloſrdnem, Ale potom geſt dal gemu ſud w rucze proti ſwietu hrzeſlijczimu a newdiecžnemu, geſſto geſt wſleczka miloſrdenſtwij geho potupil. Y to, že geſt Syna ſweho tomuto ſwietu poſlal k geho ſpaſenij, potupil geſt; protož odſudij do pekla ten ſwiet. Ale nynij, když ſe geſt wtielil a cžlowiekem pokornym racžyl byti a za hrzichy lidſke trpieti, tak geſt przyſſel k ſpaſeni. Protož hotow geſt ſpaſyti, czož na niem geſt, a wola mnoho a dlus cžeka ku pokani, leč ſami giž nebudem chtiti. Lekarz prziſſel geſt hle- dati a ſpaſyti, czož zahynulo geſt ſkrze hrzijch yakožto ſkrze nayhorffij neduh; lecžen nemoczny nebude chtiti wdiečen byti pracze a pilnoſti lekarzowy A przikazanij lekarze tohoto zachowati pohrzy. Nebo lekarz s weliku ſnažnoſti robotnie, boleſtnie až do ſmrti na to ſe geſt wydal, aby neduhy ne- moczne° zlecžyl ſwymi wlaſtnijmi ranami a vwazal rany geho ſebu, A na to przikazanij ſwa Lekař wydal nemoczne, czo by cžynie proſpieſſne lekarzſtwij zachowal a zdraw byti mohl. Pakli nevpoſlucha przikazanij geho, ſam dobrowolnie žiwot zſtrati. Protož pan k vtieſſenie hrzijſſnym toto mluwij, že ne k gich odſuzenij, ale k gich ſpaſenij prziſſel geſt, aby ſami giž nemeſſkali ſweho dobreho. Potom dij pan: „Ktož wierzy w nieho, neſudij geho, Ale ktož newierzy, giž ſuzen geſt, Nebo newieřy we gmeno gednorozeneho ſyna božijho.“ Dij: „Ktož wierzy w nieho, ne- ſudij geho.“ Ktož wijerzy w nie° žywu wieru, kteražto wijra 1) Luk. 9, 55, 56.
36 W pondieli A ginym rzekl, geſſto we gmeno geho chtieli ſpaliti Samarytany 1) : „Newite, cžij° duchu gſte, me° negſte; wſſak Syn czlowieka neprziſſel geſt duſſij lidſkych zatratiti, ale ſpaſyti." Protož ani mſtil ani hrozyl pomſtami Rychtarzſkymi, ani lidij obtiežowal prawy vkrutnymi a brzemeny tiežkymi, yako cžynij ſaudcze tohoto ſwieta; Nebo k takowym ſuduom vkrutnym proti hřiſſnym nepoſlal geſt geho Otecz w tomto przijfſti geho pokornem a miloſrdnem, Ale potom geſt dal gemu ſud w rucze proti ſwietu hrzeſlijczimu a newdiecžnemu, geſſto geſt wſleczka miloſrdenſtwij geho potupil. Y to, že geſt Syna ſweho tomuto ſwietu poſlal k geho ſpaſenij, potupil geſt; protož odſudij do pekla ten ſwiet. Ale nynij, když ſe geſt wtielil a cžlowiekem pokornym racžyl byti a za hrzichy lidſke trpieti, tak geſt przyſſel k ſpaſeni. Protož hotow geſt ſpaſyti, czož na niem geſt, a wola mnoho a dlus cžeka ku pokani, leč ſami giž nebudem chtiti. Lekarz prziſſel geſt hle- dati a ſpaſyti, czož zahynulo geſt ſkrze hrzijch yakožto ſkrze nayhorffij neduh; lecžen nemoczny nebude chtiti wdiečen byti pracze a pilnoſti lekarzowy A przikazanij lekarze tohoto zachowati pohrzy. Nebo lekarz s weliku ſnažnoſti robotnie, boleſtnie až do ſmrti na to ſe geſt wydal, aby neduhy ne- moczne° zlecžyl ſwymi wlaſtnijmi ranami a vwazal rany geho ſebu, A na to przikazanij ſwa Lekař wydal nemoczne, czo by cžynie proſpieſſne lekarzſtwij zachowal a zdraw byti mohl. Pakli nevpoſlucha przikazanij geho, ſam dobrowolnie žiwot zſtrati. Protož pan k vtieſſenie hrzijſſnym toto mluwij, že ne k gich odſuzenij, ale k gich ſpaſenij prziſſel geſt, aby ſami giž nemeſſkali ſweho dobreho. Potom dij pan: „Ktož wierzy w nieho, neſudij geho, Ale ktož newierzy, giž ſuzen geſt, Nebo newieřy we gmeno gednorozeneho ſyna božijho.“ Dij: „Ktož wierzy w nieho, ne- ſudij geho.“ Ktož wijerzy w nie° žywu wieru, kteražto wijra 1) Luk. 9, 55, 56.
Strana 37
Swatoduſfnij. 37 ma w ſobie prawdu a ſkutky prawe, pochazegiczy z laſky korzenine, A tak wijru ne 1) omylnu a neporuſle", s dobrym ſwiedomim k bohu v k lidem. A ktož tak wierzy w Syna božiho vžytecžnie, toho neſudij Otecz. Syn y duch ſwaty, ani ktery Swaty, ani ktery cžlowiek ſmrtedlny, ani Diabel muož takoweho ſudijti na zatraczenij; ktož wiery w ſyna božijho a z geho wijry žyw geft, dobre ſwiedomi vſtawuge ge° wijru. Nebo nemuž byti ginak newinny nižadny, gedine z wijry ſyna božijho, vmyt ſa od hrzijchuow w krwij geho. Protož dij: „Ktož wierzi w nieho, neſudi geho,“ nebo kohož on geſt pro- wijru ocžyſtil od ſwiedomi zleho w krwi ſwe, proti [152b] to" neoſtawa nižadna žaloba, pro niž by ſuzen byl od ſwate tro- gicze nebo od koho gineho na zatraczenij. Nebo nižadny te moczy ani prawa nebude miti nad tijm, kohož geſt on ſobie ocžiſtil pro wijru w krwi ſwe od ſwiedomi zleho. Pakli kto z nenawiſti bude ſuditi takoweo na ſmrt nebo do pekla yako kaczyrze, ten ſaud geho duſſy nebude ſikoditi. By pak wſlyczkni prelati ſe wſy czirkwi rzymſku ten ſaud wydali y cžertum geho duſſy porucžili, nevſlkodij gemu, nebo buoh nepotwrzuge ſudu toho proti tomu, kohoz geſt ſprawedliwa vežynil z wijry ſyna božyho. Potom dij zpietnie: „Ktož newierzi, giž ſuzen geſt.“ Ktož newierzij wieru ſkutečnu, žijwu, gſa z wijry kryftowy žiw. acž vſty mnoho rzyka „wierzym“, Giž ſuzen geſt ode wſly tro- gicze ſwate, acž gefftie nenij faud ohlaffen lidem, acž takowy geſſtie ſe weſeli, gij a pij, hoduge s radoſtij, kupuge, pro- dawa, zbožij prziſporzuge, domy ſtawij, pokoge rozſſyrzuge, bezpecžen geſt ſebu, yako by gemu nicz zleho nemohlo ſe przihoditi, A nepamatuge na to, czo geſt gemu zleho v pekle przipraweno, a že giž ſaud božij nad nim ſe geſt ſtal. A on ežlowiek neſſtiaſtny yako weprz w krmnijcze vtyly neleka ſe tylednicze, ktera blizko geſt od nieho. Tež ežlowiek hrziſny, 1) V orig. ne s omylnu.
Swatoduſfnij. 37 ma w ſobie prawdu a ſkutky prawe, pochazegiczy z laſky korzenine, A tak wijru ne 1) omylnu a neporuſle", s dobrym ſwiedomim k bohu v k lidem. A ktož tak wierzy w Syna božiho vžytecžnie, toho neſudij Otecz. Syn y duch ſwaty, ani ktery Swaty, ani ktery cžlowiek ſmrtedlny, ani Diabel muož takoweho ſudijti na zatraczenij; ktož wiery w ſyna božijho a z geho wijry žyw geft, dobre ſwiedomi vſtawuge ge° wijru. Nebo nemuž byti ginak newinny nižadny, gedine z wijry ſyna božijho, vmyt ſa od hrzijchuow w krwij geho. Protož dij: „Ktož wierzi w nieho, neſudi geho,“ nebo kohož on geſt pro- wijru ocžyſtil od ſwiedomi zleho w krwi ſwe, proti [152b] to" neoſtawa nižadna žaloba, pro niž by ſuzen byl od ſwate tro- gicze nebo od koho gineho na zatraczenij. Nebo nižadny te moczy ani prawa nebude miti nad tijm, kohož geſt on ſobie ocžiſtil pro wijru w krwi ſwe od ſwiedomi zleho. Pakli kto z nenawiſti bude ſuditi takoweo na ſmrt nebo do pekla yako kaczyrze, ten ſaud geho duſſy nebude ſikoditi. By pak wſlyczkni prelati ſe wſy czirkwi rzymſku ten ſaud wydali y cžertum geho duſſy porucžili, nevſlkodij gemu, nebo buoh nepotwrzuge ſudu toho proti tomu, kohoz geſt ſprawedliwa vežynil z wijry ſyna božyho. Potom dij zpietnie: „Ktož newierzi, giž ſuzen geſt.“ Ktož newierzij wieru ſkutečnu, žijwu, gſa z wijry kryftowy žiw. acž vſty mnoho rzyka „wierzym“, Giž ſuzen geſt ode wſly tro- gicze ſwate, acž gefftie nenij faud ohlaffen lidem, acž takowy geſſtie ſe weſeli, gij a pij, hoduge s radoſtij, kupuge, pro- dawa, zbožij prziſporzuge, domy ſtawij, pokoge rozſſyrzuge, bezpecžen geſt ſebu, yako by gemu nicz zleho nemohlo ſe przihoditi, A nepamatuge na to, czo geſt gemu zleho v pekle przipraweno, a že giž ſaud božij nad nim ſe geſt ſtal. A on ežlowiek neſſtiaſtny yako weprz w krmnijcze vtyly neleka ſe tylednicze, ktera blizko geſt od nieho. Tež ežlowiek hrziſny, 1) V orig. ne s omylnu.
Strana 38
38 W pondieli geſſto newierzij w ſyna božijho, giž ſuzen geſt, acž geſſtie zlee ſudu skryto geſt od ocžy geho a neežige ohnie toho, ktery geſt gemu prziprawen. A že dij: „Kto newierzi w ſyna božijho, giž ſuzen geſt,“ to geſt proto, nebo buoh vmijnil geſt wſſeczky wierzijczy ſpaſyti ſkrze ſyna ſwe°, a proto geſt geho poſlal na ſwiet a gine czeſty nižadne nepoložil geſt k ſpa- ſenij. Protož nebude-li kdo chtiti wierziti w ſyna božyho, giž geſt ſaud proti niemu wydan; czeſta geſt gemu položena od boha k ſpaſenij, a on po nij giti nechtiel; protože bludi, obinuw ſe czefty, ſam geſt tijm winen. A kdyžkoli geſt gemu vkazana czeſta, yhned geſt pocžal bluditi, nechtiew czeſtu gijti, a yhned geſt w ſaud božij vpadl, nebo geſt na ſe mnohe hrzichy shromaždil, kterzij ſu ge mieli odpuſſtieni byti ſkrze pana gezukryſta, by byl wieřil w nie°; a nevwieřiw w nieho. wſleczky hřichy geſt oſtawil na ſobie. A gine czeſty nema k olpufſtieni hrzichuw než ſkrze ſyna boži°. Protož vpadl geſt w ſud božij tiežky, gedno proto, že geſt mnoho hrzij- chuow vežynil, gefitie w Adamowi pocžaw hrzeſlijti, a potom w hrzijch tiežky vpadl geſt, potupiw ſyna božijho, genž geſt prziſſel na to, aby hřijchy ſnial s tiech, ktož wierzy w nieho; protož giž gemu neoſtawa miſto k wotpuſſtienij hrzijchuw nikdijž, ani k nalezeni miloſti božij, poniewadž giž geſt potupil miloſt danu w ſynu božijm k odpuſltieni hrzijchuow, a nemage ginde miſta k odpuſſtieni, giž ſaud zatraczeni oſtawa na niem, ten vmře w hrzijfſych ſwych. A dij: „Giž ſuzen geſt, nebo newierzy we gmeno gednorozeneho ſyna bo- žijho," že ten ſyn božij wiecžny, otczy rowny w božſtwi, z nieho rozeny, racžyl ſe wtieliti [153a] a člowiekem byti trpieliwym a ſmrtedlnym A w tom cžlowiecženſtwij vtrpiew, hřichy ſnijti, ſam ſebe obietuge bohu za nie, kterzij wierzij w nieo, ocžy- ſſtiuge ſwiedomi gich w krwi ſwe. A ktož tak v prawdie ne- wierzij w ſyna božijho, giž ſuzen geſt. A mnohot gich gest, geſſtot newierzij tomu: židuow, pohanuow, zmietenczuow, kaczyrzuow, by on byl z boha przirozenijm bozſkym rozeny,
38 W pondieli geſſto newierzij w ſyna božijho, giž ſuzen geſt, acž geſſtie zlee ſudu skryto geſt od ocžy geho a neežige ohnie toho, ktery geſt gemu prziprawen. A že dij: „Kto newierzi w ſyna božijho, giž ſuzen geſt,“ to geſt proto, nebo buoh vmijnil geſt wſſeczky wierzijczy ſpaſyti ſkrze ſyna ſwe°, a proto geſt geho poſlal na ſwiet a gine czeſty nižadne nepoložil geſt k ſpa- ſenij. Protož nebude-li kdo chtiti wierziti w ſyna božyho, giž geſt ſaud proti niemu wydan; czeſta geſt gemu položena od boha k ſpaſenij, a on po nij giti nechtiel; protože bludi, obinuw ſe czefty, ſam geſt tijm winen. A kdyžkoli geſt gemu vkazana czeſta, yhned geſt pocžal bluditi, nechtiew czeſtu gijti, a yhned geſt w ſaud božij vpadl, nebo geſt na ſe mnohe hrzichy shromaždil, kterzij ſu ge mieli odpuſſtieni byti ſkrze pana gezukryſta, by byl wieřil w nie°; a nevwieřiw w nieho. wſleczky hřichy geſt oſtawil na ſobie. A gine czeſty nema k olpufſtieni hrzichuw než ſkrze ſyna boži°. Protož vpadl geſt w ſud božij tiežky, gedno proto, že geſt mnoho hrzij- chuow vežynil, gefitie w Adamowi pocžaw hrzeſlijti, a potom w hrzijch tiežky vpadl geſt, potupiw ſyna božijho, genž geſt prziſſel na to, aby hřijchy ſnial s tiech, ktož wierzy w nieho; protož giž gemu neoſtawa miſto k wotpuſſtienij hrzijchuw nikdijž, ani k nalezeni miloſti božij, poniewadž giž geſt potupil miloſt danu w ſynu božijm k odpuſltieni hrzijchuow, a nemage ginde miſta k odpuſſtieni, giž ſaud zatraczeni oſtawa na niem, ten vmře w hrzijfſych ſwych. A dij: „Giž ſuzen geſt, nebo newierzy we gmeno gednorozeneho ſyna bo- žijho," že ten ſyn božij wiecžny, otczy rowny w božſtwi, z nieho rozeny, racžyl ſe wtieliti [153a] a člowiekem byti trpieliwym a ſmrtedlnym A w tom cžlowiecženſtwij vtrpiew, hřichy ſnijti, ſam ſebe obietuge bohu za nie, kterzij wierzij w nieo, ocžy- ſſtiuge ſwiedomi gich w krwi ſwe. A ktož tak v prawdie ne- wierzij w ſyna božijho, giž ſuzen geſt. A mnohot gich gest, geſſtot newierzij tomu: židuow, pohanuow, zmietenczuow, kaczyrzuow, by on byl z boha przirozenijm bozſkym rozeny,
Strana 39
Swatoduffnij. 39 Yakož my v wijrze wyznawame, že prawy buoh z praweo boha rodij ſe, rowny otczy podle božſtwij, ten cžlowiekem vežinien pro nas lidi. Tomu mnozy kaczyrzy, yako y žyde newierzy, Ale prawi, že geſt byl ſyn božij zwoleny, ſwateho žywota, na prziklad ginym ſynuom božijm dan, aby geho w cznoftech naſledowali. Ale tomu newierzi, by on za hrzichy lidſke trpiel a z bohem ge ſmijřil, ale že ſe geſt domluwil te ſmrti vkrutne, treſcze židy z hrzychuow. A tak pletu yako rohožy ſem y tam, yako zlij lide a newierni. Ale ta ruhanij zgewna ſnadna ſu znati, kto zgewnie zapijra a ruha ſe ſynu božymu. Ale nynij geſt mnoſtwij krzeſtianuow po- biehlych, geſſto vſty wyznawagi, že geſt ſyn božij, a mnohe pocztiwoſti zewnijtrz w chramich cžyni gemu, ale ſkutky zapiragi, ſkutky pobiehle we wſſelikem przeſtupenij cžinij. Tut geſt prze a odpornoſt, že czyrkew rzymſka, s ſwymi Apofſtoly na tiech paſuczy břicho, nedopuſti o nich rzeczy, by takowij newierzili w ſyna božijho. Acž pak tak dij, žet ti wierzij w nie°, ale newierzij gemu, przeſtupugijcze ge° przi- kazanij. Nebo, byt wierzili geho przikazanij tak, že každe przeſtupenij geho przikazanij geſt ztraczenij miloſti božij a pekla wiecžneho zaſluženij, neſmieli by tak mnoho gich przeſtupowati, ani by smieli wſſeho žywota ſe wſſemi geho ſkutky w przeſtupenij každem vſtawiti, od brzicha až do hrobu tupijcze boha przeſtupowanijm przikazanij geho. Protož prziday gim kto, kterake chcze, wierzenij w ſyna božijho, poniewadž oni potupugij na ſobie wſſeczky miloſti, dobyte boleſtmi geho, czo gim ta wijra vmrla vſtni proſpiege? Wždy geſt prawe nad nimi: „Kdož newierij, giž ſuzen geſt." Potom dij pan: „A totot geft ſud, že geſt prziſflo ſwietlo na ſwiet, a milowali ſu lide wijcze temnoſti než ſwietlo; nebo byli ſu zlij gich ſkutkowe.“ A mluwiw spaſytel o ſudu, proč na ne vpadne, tuto geſſtie zgewniegij okazuge rzka: „A toto geſt faud, že ſwietlo prziſllo na ſwiet, ale lide milowali gfu wicze temnoſti nežli ſwietlo.“ A tak geſt rozum
Swatoduffnij. 39 Yakož my v wijrze wyznawame, že prawy buoh z praweo boha rodij ſe, rowny otczy podle božſtwij, ten cžlowiekem vežinien pro nas lidi. Tomu mnozy kaczyrzy, yako y žyde newierzy, Ale prawi, že geſt byl ſyn božij zwoleny, ſwateho žywota, na prziklad ginym ſynuom božijm dan, aby geho w cznoftech naſledowali. Ale tomu newierzi, by on za hrzichy lidſke trpiel a z bohem ge ſmijřil, ale že ſe geſt domluwil te ſmrti vkrutne, treſcze židy z hrzychuow. A tak pletu yako rohožy ſem y tam, yako zlij lide a newierni. Ale ta ruhanij zgewna ſnadna ſu znati, kto zgewnie zapijra a ruha ſe ſynu božymu. Ale nynij geſt mnoſtwij krzeſtianuow po- biehlych, geſſto vſty wyznawagi, že geſt ſyn božij, a mnohe pocztiwoſti zewnijtrz w chramich cžyni gemu, ale ſkutky zapiragi, ſkutky pobiehle we wſſelikem przeſtupenij cžinij. Tut geſt prze a odpornoſt, že czyrkew rzymſka, s ſwymi Apofſtoly na tiech paſuczy břicho, nedopuſti o nich rzeczy, by takowij newierzili w ſyna božijho. Acž pak tak dij, žet ti wierzij w nie°, ale newierzij gemu, przeſtupugijcze ge° przi- kazanij. Nebo, byt wierzili geho przikazanij tak, že každe przeſtupenij geho przikazanij geſt ztraczenij miloſti božij a pekla wiecžneho zaſluženij, neſmieli by tak mnoho gich przeſtupowati, ani by smieli wſſeho žywota ſe wſſemi geho ſkutky w przeſtupenij každem vſtawiti, od brzicha až do hrobu tupijcze boha przeſtupowanijm przikazanij geho. Protož prziday gim kto, kterake chcze, wierzenij w ſyna božijho, poniewadž oni potupugij na ſobie wſſeczky miloſti, dobyte boleſtmi geho, czo gim ta wijra vmrla vſtni proſpiege? Wždy geſt prawe nad nimi: „Kdož newierij, giž ſuzen geſt." Potom dij pan: „A totot geft ſud, že geſt prziſflo ſwietlo na ſwiet, a milowali ſu lide wijcze temnoſti než ſwietlo; nebo byli ſu zlij gich ſkutkowe.“ A mluwiw spaſytel o ſudu, proč na ne vpadne, tuto geſſtie zgewniegij okazuge rzka: „A toto geſt faud, že ſwietlo prziſllo na ſwiet, ale lide milowali gfu wicze temnoſti nežli ſwietlo.“ A tak geſt rozum
Strana 40
40 W pondieli geho, že ta przijcžyna bude vwodieczy a obtiežugijczy ſaud tiežky na lidech, že gim ſwietlo z nebe prziſlo, prawu czeſtu vkazuge, a oni radieyſſy zwolili gſau tmy, aby w nich bludili na zatraczenij. A že on ſam geſt to ſwietlo, geſlto geſt prziſfel na ſwiet Tehdy, když geſt tielo na ſe prziyal ſyn božij wiecžny w žiwotie panny maryge. A potom ſe narodil z nij a obczowal na zemi mezy lidmi a rzekl geſt lidem1): „Jat ſem ſwietlo to- hoto ſwieta; kdož naſleduge mne, [153b] nechodij we tmach, ale budu mijti ſwietlo žywota,“ to ſwietlo, geſſto oſwieczuge každeho cžlowieka przychazegiczijho na ſwiet, ale nemilu- giczijho ſwiet. Protož ta wina bude, geſſto při ni zaſlužij lide ſaudu k zatraczenij, že ſu tijm ſwietlem pohrzewſſe obratili ſu ſe we tmy a bludili ſu w nich od boha. A že on podobnie muož proto byti lidem swietlem ke wſſelikemu zpraweni zde na czeſtie, aby we wſſem wſudy prawdu držeti mohli, ne- bludijcze w ſlepotie a w bludijch ſwieta a diabla, Nebo on, ſa bohem, geſt swiedom wſlech wieczy prawie. Nayprw boha ſwiedom geſt a geho wule, czo by ta wiecžna dobrota za prawe a za dobre miela a cžemu by chtiela. A geſt ſwiedom lidij, gich nemoczy y potrzebnoſti, a czo by gim naywicze ſſkodilo a s bohem dielilo a czo by gim w tom ſlkoditi mohlo, pro niež by, gducze z ſwieta, nebezpecžnie ſ nieho ili a cžym by praweho žiwota doſlli. Protož, toho wſſeho gſa ſwiedom yako buoh, muož w tiech tmach newiedomych ſwietlem byti a czeſtu gim bez bludu w nich vkazati. Protož, gſa boha ſwiedom, dal geſt lidem ſmyfl, aby poznali praweho boha. A ſa wuole geho ſwiedom, czo by ona chtiela od lidij miti a czo by ſe wuoli geho libilo nebo nelibilo do nich, to gim wſſeczko vkazal 2) rzecži y ſkutkem, aby mohli 2) prawu czeſtu sgiti ſ tohoto ſwieta bez bludu a bez vrazu; on, wieda wuoli božij we wſlech wieczech, czo geſt prawe a neprawe przed nim, vkazal to lidem w zakonie ſwem, tiem, geſſto ſtogi 1) Jan 8, 12. 2) V orig. chybou tisku: vkazali, mohl.
40 W pondieli geho, že ta przijcžyna bude vwodieczy a obtiežugijczy ſaud tiežky na lidech, že gim ſwietlo z nebe prziſlo, prawu czeſtu vkazuge, a oni radieyſſy zwolili gſau tmy, aby w nich bludili na zatraczenij. A že on ſam geſt to ſwietlo, geſlto geſt prziſfel na ſwiet Tehdy, když geſt tielo na ſe prziyal ſyn božij wiecžny w žiwotie panny maryge. A potom ſe narodil z nij a obczowal na zemi mezy lidmi a rzekl geſt lidem1): „Jat ſem ſwietlo to- hoto ſwieta; kdož naſleduge mne, [153b] nechodij we tmach, ale budu mijti ſwietlo žywota,“ to ſwietlo, geſſto oſwieczuge každeho cžlowieka przychazegiczijho na ſwiet, ale nemilu- giczijho ſwiet. Protož ta wina bude, geſſto při ni zaſlužij lide ſaudu k zatraczenij, že ſu tijm ſwietlem pohrzewſſe obratili ſu ſe we tmy a bludili ſu w nich od boha. A že on podobnie muož proto byti lidem swietlem ke wſſelikemu zpraweni zde na czeſtie, aby we wſſem wſudy prawdu držeti mohli, ne- bludijcze w ſlepotie a w bludijch ſwieta a diabla, Nebo on, ſa bohem, geſt swiedom wſlech wieczy prawie. Nayprw boha ſwiedom geſt a geho wule, czo by ta wiecžna dobrota za prawe a za dobre miela a cžemu by chtiela. A geſt ſwiedom lidij, gich nemoczy y potrzebnoſti, a czo by gim naywicze ſſkodilo a s bohem dielilo a czo by gim w tom ſlkoditi mohlo, pro niež by, gducze z ſwieta, nebezpecžnie ſ nieho ili a cžym by praweho žiwota doſlli. Protož, toho wſſeho gſa ſwiedom yako buoh, muož w tiech tmach newiedomych ſwietlem byti a czeſtu gim bez bludu w nich vkazati. Protož, gſa boha ſwiedom, dal geſt lidem ſmyfl, aby poznali praweho boha. A ſa wuole geho ſwiedom, czo by ona chtiela od lidij miti a czo by ſe wuoli geho libilo nebo nelibilo do nich, to gim wſſeczko vkazal 2) rzecži y ſkutkem, aby mohli 2) prawu czeſtu sgiti ſ tohoto ſwieta bez bludu a bez vrazu; on, wieda wuoli božij we wſlech wieczech, czo geſt prawe a neprawe przed nim, vkazal to lidem w zakonie ſwem, tiem, geſſto ſtogi 1) Jan 8, 12. 2) V orig. chybou tisku: vkazali, mohl.
Strana 41
Swatoduſſnij. 41 vproſtrzed temnoſti, newiducze y gednu, kde nohu ſwu po- ſtawiti podle wuole božij. Protož on geft gym ſwietlo we tmach, a každa prawda geho vkazuge wuoli božij tiem, geſſto we tmie ſtogij, yako pochodnie od ſwietla. Protož to za dobre vkazal tiem, kteri we tmach ſtogij, aby poznali pra- weho boha a drželi ſe geho ſrdezem a cztili geho, yako ſluſſij na ſtworzitele; a w cžem by ſe wule geho mieli držeti a gi poznati; a w cžem ſe od ni vchyliti, na to geſt wydal zakon ſwuy, dobre wieczy cžyniti przikazuge a zlych zbra- niuge A tijm cžynem geſt ſwietlo prawe tiem, kteři we tmach ſtogij, aby prawe kroky cžinili, mezy tmami ſwietlo magicze. On geft ſwietlo gich w tom, czo geft ge z bohem dielilo. Yakožto neprawoſti gich rozdielily gſu mezi nimi a mezy bohem gich. A kteru czeſtu mohli by vgiti tiech neprawoſtij, nenalezali ſu te czeſty ti, geſſto we tmach przebywali. Ale on ſwietlo we tmach vkazal ſe gim, beranek božij, geſito hrzichy ſwieta ſnijma, aby, ſtogicze we tmach, nenaſledowali telat mniegijcze, že oni hrzichy ſwieta neſu, Ani aby ſe ſlamali o holi po tmie do rzijma mnijcze, že otecz bluduow hrzichy swieta z moczy ſwe odpuſſtij. Ale on, ſwietlo ſwieta, hřichy lidſke na ſe wzal a platil za nie. Protož on geſt ſwietlo tiem, kterzi we tmach ſu, ſwijti gim na každe czeſtie, kam ſe hnuti ſ miſta na mijſto magi. Acž swietlo wezmu w ſe, acž gemu vwierzy, acz po niem puygdu, we tmach neoſtanu, we tmach nezabludij, we [154a] tmach ſe neurazy, neb ſwietlo tohoto ſwieta widij. Ale on ted vkazuge zloſt lidſku, když geſt ſwietlo prziſlo tiem, geſſto ſu we tmach, a poſwijtilo gim, genž w ſtijnu ſmrti ſedichu ohyzdnij, naplnieni mrzkoſti, hanby ſwe newiducze pro tmy. Dij, ze ſu takowij neprzivali swietla too, newierzili ſu w ſwietlo, tmy ſu geho nepochopili, neſlibil ſe gim, oſwietiw gich tmy, ſnimiž w gezero ohnie a ſyry plowijchu; nebo wijcze ſu milowali temnoſti nežli ſwietlo, wijcze ſe gim libilo, aby, w newiedomij ſlepem gſucze, ni- žadneho ſwiedomi o ſwych zloſtech newkladali ſobie w ſrdcze,
Swatoduſſnij. 41 vproſtrzed temnoſti, newiducze y gednu, kde nohu ſwu po- ſtawiti podle wuole božij. Protož on geft gym ſwietlo we tmach, a každa prawda geho vkazuge wuoli božij tiem, geſſto we tmie ſtogij, yako pochodnie od ſwietla. Protož to za dobre vkazal tiem, kteri we tmach ſtogij, aby poznali pra- weho boha a drželi ſe geho ſrdezem a cztili geho, yako ſluſſij na ſtworzitele; a w cžem by ſe wule geho mieli držeti a gi poznati; a w cžem ſe od ni vchyliti, na to geſt wydal zakon ſwuy, dobre wieczy cžyniti przikazuge a zlych zbra- niuge A tijm cžynem geſt ſwietlo prawe tiem, kteři we tmach ſtogij, aby prawe kroky cžinili, mezy tmami ſwietlo magicze. On geft ſwietlo gich w tom, czo geft ge z bohem dielilo. Yakožto neprawoſti gich rozdielily gſu mezi nimi a mezy bohem gich. A kteru czeſtu mohli by vgiti tiech neprawoſtij, nenalezali ſu te czeſty ti, geſſto we tmach przebywali. Ale on ſwietlo we tmach vkazal ſe gim, beranek božij, geſito hrzichy ſwieta ſnijma, aby, ſtogicze we tmach, nenaſledowali telat mniegijcze, že oni hrzichy ſwieta neſu, Ani aby ſe ſlamali o holi po tmie do rzijma mnijcze, že otecz bluduow hrzichy swieta z moczy ſwe odpuſſtij. Ale on, ſwietlo ſwieta, hřichy lidſke na ſe wzal a platil za nie. Protož on geſt ſwietlo tiem, kterzi we tmach ſu, ſwijti gim na každe czeſtie, kam ſe hnuti ſ miſta na mijſto magi. Acž swietlo wezmu w ſe, acž gemu vwierzy, acz po niem puygdu, we tmach neoſtanu, we tmach nezabludij, we [154a] tmach ſe neurazy, neb ſwietlo tohoto ſwieta widij. Ale on ted vkazuge zloſt lidſku, když geſt ſwietlo prziſlo tiem, geſſto ſu we tmach, a poſwijtilo gim, genž w ſtijnu ſmrti ſedichu ohyzdnij, naplnieni mrzkoſti, hanby ſwe newiducze pro tmy. Dij, ze ſu takowij neprzivali swietla too, newierzili ſu w ſwietlo, tmy ſu geho nepochopili, neſlibil ſe gim, oſwietiw gich tmy, ſnimiž w gezero ohnie a ſyry plowijchu; nebo wijcze ſu milowali temnoſti nežli ſwietlo, wijcze ſe gim libilo, aby, w newiedomij ſlepem gſucze, ni- žadneho ſwiedomi o ſwych zloſtech newkladali ſobie w ſrdcze,
Strana 42
42 W pondieli kterež s radoſti a ſe cztij tohoto ſwieta obwykli ſu cžiniti, aby mezy nie nebylo wnaſſeno treſktanij ani ktera ſwiedomij o tom, czo oni, we tmach ſucze, ſ liboſti dielagi, aby tiem wieczem nebylo rzykano „nepoctiwe ſu, hrzich ſu a že v pekle pro nie budu,“ Ale že wſſe dobrže geſt, yakž kto cžinij, czo ſe komu libi, to ežeſt, to rzad, to ſwatoſt, ſtaw ſwaty, to pro- ſpiech a vžitek obczy, to obchod geho, tijm ſe žywij, to gim ſluſſij, to gim neſſkodij, aby wſfudy ta ſlowa byla, wymij- tagicze treſktanij od každe zloſti. Protož on ſwietlo w ty temnoſti přigde a obnažij takowe hrziffnijky, y zahorlit ſe, ſſkržipicze zuby, na nie Yako ony tmy, w radie ſedice, na s° ſſtiepana, geſſto gim rzekl 1): „Twrde ſſyge a neobrzezaneho ſrdcze, wy ſte wždy protiwili ſe duchu ſwatemu.“ To mudrym mužum w domnieni ſmiel rzecy, o tot ſu zuby ſtiſkli naň a z mieſta wywrhſſe kamenijm ofuli, aby dobrych nehaniel. Tež y nynij takowij rzku 2): „Wyndi od nas, vmienij czeſt twych nechczem“ ; wijme, czo cžyniti mame, nehaniey nas, nebot tie necztnie wywedem. Procž geſt to? Nebo ſu tmy. Protož wijce ſu milowali temnoſti nežli ſwietlo, wijcze ſe gim libil hrzich nežli cznoſt, wijeze diabel nežli buoh. Ale przicžyna geſt, pro- niž wijcze lide milugij temnoſti nežli ſwietlo. Nebo ty tmy neygſu tielu protiwne yako tmy tieleſtne, aby ſe w nich ſſamali rukama, holi ſe podpiragicze a bludice, w nichž by ſe ſteſklo; Ale ſu w nich podle liboſti tiela a podle ſſtieſti ſwieta, w bohacztftwij, w powyſfenij, we czti a w chwale ſwieta, w rozkoffech, w hodowanijch, w ſmilftwijch, v we- ſelijch, w miekoſti rucha, w ložych rozkoſſnych, w dobywanij zyſkuow mnohych, v prziznij a v pokogi ſwieta a w ginych lahodach. A k tiem ke wſſem wieczem naramnie ſrdcze lidſke prziwazano geſt žadoſtij, geſſto ſe gich nepuſtij ſnadnie, Acž mezy ty tmy ſwietlo wſtupi a vkaže gim, že ſu we tm'e a tmy milugi, odwratiwſſe ſrdcze od ſtworzitele, y milugij 1) Skutk. 7, 51. 2) Job 21, 14.
42 W pondieli kterež s radoſti a ſe cztij tohoto ſwieta obwykli ſu cžiniti, aby mezy nie nebylo wnaſſeno treſktanij ani ktera ſwiedomij o tom, czo oni, we tmach ſucze, ſ liboſti dielagi, aby tiem wieczem nebylo rzykano „nepoctiwe ſu, hrzich ſu a že v pekle pro nie budu,“ Ale že wſſe dobrže geſt, yakž kto cžinij, czo ſe komu libi, to ežeſt, to rzad, to ſwatoſt, ſtaw ſwaty, to pro- ſpiech a vžitek obczy, to obchod geho, tijm ſe žywij, to gim ſluſſij, to gim neſſkodij, aby wſfudy ta ſlowa byla, wymij- tagicze treſktanij od každe zloſti. Protož on ſwietlo w ty temnoſti přigde a obnažij takowe hrziffnijky, y zahorlit ſe, ſſkržipicze zuby, na nie Yako ony tmy, w radie ſedice, na s° ſſtiepana, geſſto gim rzekl 1): „Twrde ſſyge a neobrzezaneho ſrdcze, wy ſte wždy protiwili ſe duchu ſwatemu.“ To mudrym mužum w domnieni ſmiel rzecy, o tot ſu zuby ſtiſkli naň a z mieſta wywrhſſe kamenijm ofuli, aby dobrych nehaniel. Tež y nynij takowij rzku 2): „Wyndi od nas, vmienij czeſt twych nechczem“ ; wijme, czo cžyniti mame, nehaniey nas, nebot tie necztnie wywedem. Procž geſt to? Nebo ſu tmy. Protož wijce ſu milowali temnoſti nežli ſwietlo, wijcze ſe gim libil hrzich nežli cznoſt, wijeze diabel nežli buoh. Ale przicžyna geſt, pro- niž wijcze lide milugij temnoſti nežli ſwietlo. Nebo ty tmy neygſu tielu protiwne yako tmy tieleſtne, aby ſe w nich ſſamali rukama, holi ſe podpiragicze a bludice, w nichž by ſe ſteſklo; Ale ſu w nich podle liboſti tiela a podle ſſtieſti ſwieta, w bohacztftwij, w powyſfenij, we czti a w chwale ſwieta, w rozkoffech, w hodowanijch, w ſmilftwijch, v we- ſelijch, w miekoſti rucha, w ložych rozkoſſnych, w dobywanij zyſkuow mnohych, v prziznij a v pokogi ſwieta a w ginych lahodach. A k tiem ke wſſem wieczem naramnie ſrdcze lidſke prziwazano geſt žadoſtij, geſſto ſe gich nepuſtij ſnadnie, Acž mezy ty tmy ſwietlo wſtupi a vkaže gim, že ſu we tm'e a tmy milugi, odwratiwſſe ſrdcze od ſtworzitele, y milugij 1) Skutk. 7, 51. 2) Job 21, 14.
Strana 43
Swatoduſfnij. 43 ſtworzenij. Nebo on ge zawazal k tomu, aby ze wſſeho ſrdcze ſwe° milowali boha ſtworzitele ſweho. A oni, zapudiwſſe milo- wanij božij od ſebe, obratili ſu wſſeczko milowanij na ſtwo- rzenij; opuſtiwſſe milowanij boha wiecžne°, obratili ſu ge na wieczy cžaſne a marne; puſtiwſſe milowanij ſtworzitele ſweho, genž geſt naylepſſij dobre, y obratili gſu ſe milowanijm na zloſti mnohe, genž ſu nayhorſſij zlee. Protož tmy ſu a tem- noſti milugi, w temnoſtech [154b] bludij, nebo temnoſti oſlepili ſu ocžy gich, aby wijcze zwolili zloft než prawdu božij, aby yako ſlepi nehledieli, w yaku yamu kraczegij w takowych milowanijch zloftij mnohych. Z tiech wiecy znamo geſt, procž lide wijcze milugi temnoſti, vſtawicze ſe w roz- koffech a w liboſtech tiela na ſwietie: Protož o nich ne- wieřij, by hřich byly, a aby pro nie zatraczeni mieli byti. A protož ſe popuzegi hniewy welikymi proti prawdie, když yako ſwietlo obnažij hanbu gich a okaaže gim, že ſu, od boha odſtupiwſſe, diablu w hrdlo weſſli a muſy ſnim w pekle byti, nepokagi li ſe. Aleť hryzu zuby na to ſwietlo, ano protiwno gich ocžima blijkawym, geſſto ſ nimi temnoſti hledagi, aby w newiedomi ſlepoty ſwe odpocžinuli we zlych wiecech ſ po- kogem. A že pan ſwietlem geſt, vkazuge tmy žywota tieleſt- neho w tom, kamž koli ta ſmrtedlnoſt poruſſena nachyluge ſe liboſti kržywu a czož koli zwoluge podle žadoſti te domaczy krzywoty; ty tmy on oſwieczuge, prawdu ſwu proti nim klada, a dokud cžlowiek ktere ty tmy miluge naymenſym przichylenijm, dotud wždy ma w tiežkoſt ſwietlo, brani tem- noſti, omluwa ge. hniewa ſe, ktož gemu przi tiech wieczech ſwiedomij cžini, anobrž to za newinne ma anebo za cznoſt. Protož mnohot ta ſlowa neſu. Totot geſt ſaud, že ſwietlo přiſlo geſt na ſwiet, vkazuge bludy zatmiene a newidome, ale lide potupili ſu ſwietlo, nechticze ſe puſtiti temnoſtij, any gim ſladky a zdadi ſe gim žiwot wiecžny. A proto na nie vpadne ſud zatraczenij tiežkeho, že ſe geſt gim wijcze libila
Swatoduſfnij. 43 ſtworzenij. Nebo on ge zawazal k tomu, aby ze wſſeho ſrdcze ſwe° milowali boha ſtworzitele ſweho. A oni, zapudiwſſe milo- wanij božij od ſebe, obratili ſu wſſeczko milowanij na ſtwo- rzenij; opuſtiwſſe milowanij boha wiecžne°, obratili ſu ge na wieczy cžaſne a marne; puſtiwſſe milowanij ſtworzitele ſweho, genž geſt naylepſſij dobre, y obratili gſu ſe milowanijm na zloſti mnohe, genž ſu nayhorſſij zlee. Protož tmy ſu a tem- noſti milugi, w temnoſtech [154b] bludij, nebo temnoſti oſlepili ſu ocžy gich, aby wijcze zwolili zloft než prawdu božij, aby yako ſlepi nehledieli, w yaku yamu kraczegij w takowych milowanijch zloftij mnohych. Z tiech wiecy znamo geſt, procž lide wijcze milugi temnoſti, vſtawicze ſe w roz- koffech a w liboſtech tiela na ſwietie: Protož o nich ne- wieřij, by hřich byly, a aby pro nie zatraczeni mieli byti. A protož ſe popuzegi hniewy welikymi proti prawdie, když yako ſwietlo obnažij hanbu gich a okaaže gim, že ſu, od boha odſtupiwſſe, diablu w hrdlo weſſli a muſy ſnim w pekle byti, nepokagi li ſe. Aleť hryzu zuby na to ſwietlo, ano protiwno gich ocžima blijkawym, geſſto ſ nimi temnoſti hledagi, aby w newiedomi ſlepoty ſwe odpocžinuli we zlych wiecech ſ po- kogem. A že pan ſwietlem geſt, vkazuge tmy žywota tieleſt- neho w tom, kamž koli ta ſmrtedlnoſt poruſſena nachyluge ſe liboſti kržywu a czož koli zwoluge podle žadoſti te domaczy krzywoty; ty tmy on oſwieczuge, prawdu ſwu proti nim klada, a dokud cžlowiek ktere ty tmy miluge naymenſym przichylenijm, dotud wždy ma w tiežkoſt ſwietlo, brani tem- noſti, omluwa ge. hniewa ſe, ktož gemu przi tiech wieczech ſwiedomij cžini, anobrž to za newinne ma anebo za cznoſt. Protož mnohot ta ſlowa neſu. Totot geſt ſaud, že ſwietlo přiſlo geſt na ſwiet, vkazuge bludy zatmiene a newidome, ale lide potupili ſu ſwietlo, nechticze ſe puſtiti temnoſtij, any gim ſladky a zdadi ſe gim žiwot wiecžny. A proto na nie vpadne ſud zatraczenij tiežkeho, že ſe geſt gim wijcze libila
Strana 44
44 W pondieli zloft hrzichuow minulych než wiecžna dobrota božíka. Nebo wuole gich, založena w zlofti, geft w ſobie tma, a ta wždy žada vbiehnuti v wietſlij tmy, pro niež rychle vbiehne w po- tupenij dobroty božſkee, nechtieczy ſe puſtiti tmy, ktera ſe gi zda ſwietlem. Gſu take na rozumu tmy, genž cžlowiek pro nie wzdalen geft od ſwietla prawdy kryftowy, že gedine ſmyll tieleſtny oſtawa rozumu tomu, aby dobre wieczy tiela vmiel obmyſlleti, ale, wieczy duchownijch prawych neznage, o ſpaſenij lehcze ſmayſllij, nepta ſe na nie daleko, ale czož gemu kto nayſnaze o niem a naylehczegi powi, tomu wierzi. Protož hotow geft lež przigiti, ſkrze niz gemu niekdo lehcze ſpaſenij ſlibuge; protož ten miluge temnoſti druhe. Prwnij ſu milowati žywot tieleſtny pro liboſti hrzichuow. Druhe lež milowati, w nijž gemu ſpaſeni ſlibugi lehcze a neodpornie žiwotu hrzeſlijczimu, že muož žiwot ſwobodny w hrziſlijch weſti a potom ſpaſen byti. Sladka to tma, a kto ſe gi neopij a nepochwali každemu? A že tiem temnoſtem poſluhugi kniežij ſwodnij a neprawij, geſſto gim neni pecže o duſſech lidſkych, geſſto ſu w kniežſtwij weſlli pro ſwe brzicho, pro zbožij a pro zwelebenij na ſwietie. Proož ti lež dablowu wylewagi w lid tieleſtny, nemudry, pod ffaleſſnymi pokanimi a poſwieczowanijmi, pod ſwym naboženſtwijm lſti- [155a]wym, lehcze gim ſpaſeni ſlibugij, pochlebugicze lidu hrziſſnemu pro ſwe vžytky, w ledacžems ſlibugicze gim ſpa- ſeni, rozprawiegi gim o pekle, kterak tam duſſe trpij, y ludij na nich ſtatky, aby gim dawali za ty duſſe, aby oni za nie proſyli, mſſe ſlužili a tak gich przateluom z pekla pomahali. A takowe baſnie ſladke radi ſlyſſij, kterziž temnoſti milugi, aby žiwot ſwuy zde w rozkoffy ztrawili a po ſmrti takež do pekla ſlli, a kniežij pak ge z pekla wyſluži ſwymi mſſemi a wyſpiwagi žaltarzy, y budu mijti ſpaſenij tam a zde žiwot rozkoffny. A protož ti, kterziž w temnoſtech gſu, tiem lžem ſwodnym ſnadno wierzi.
44 W pondieli zloft hrzichuow minulych než wiecžna dobrota božíka. Nebo wuole gich, založena w zlofti, geft w ſobie tma, a ta wždy žada vbiehnuti v wietſlij tmy, pro niež rychle vbiehne w po- tupenij dobroty božſkee, nechtieczy ſe puſtiti tmy, ktera ſe gi zda ſwietlem. Gſu take na rozumu tmy, genž cžlowiek pro nie wzdalen geft od ſwietla prawdy kryftowy, že gedine ſmyll tieleſtny oſtawa rozumu tomu, aby dobre wieczy tiela vmiel obmyſlleti, ale, wieczy duchownijch prawych neznage, o ſpaſenij lehcze ſmayſllij, nepta ſe na nie daleko, ale czož gemu kto nayſnaze o niem a naylehczegi powi, tomu wierzi. Protož hotow geft lež przigiti, ſkrze niz gemu niekdo lehcze ſpaſenij ſlibuge; protož ten miluge temnoſti druhe. Prwnij ſu milowati žywot tieleſtny pro liboſti hrzichuow. Druhe lež milowati, w nijž gemu ſpaſeni ſlibugi lehcze a neodpornie žiwotu hrzeſlijczimu, že muož žiwot ſwobodny w hrziſlijch weſti a potom ſpaſen byti. Sladka to tma, a kto ſe gi neopij a nepochwali každemu? A že tiem temnoſtem poſluhugi kniežij ſwodnij a neprawij, geſſto gim neni pecže o duſſech lidſkych, geſſto ſu w kniežſtwij weſlli pro ſwe brzicho, pro zbožij a pro zwelebenij na ſwietie. Proož ti lež dablowu wylewagi w lid tieleſtny, nemudry, pod ffaleſſnymi pokanimi a poſwieczowanijmi, pod ſwym naboženſtwijm lſti- [155a]wym, lehcze gim ſpaſeni ſlibugij, pochlebugicze lidu hrziſſnemu pro ſwe vžytky, w ledacžems ſlibugicze gim ſpa- ſeni, rozprawiegi gim o pekle, kterak tam duſſe trpij, y ludij na nich ſtatky, aby gim dawali za ty duſſe, aby oni za nie proſyli, mſſe ſlužili a tak gich przateluom z pekla pomahali. A takowe baſnie ſladke radi ſlyſſij, kterziž temnoſti milugi, aby žiwot ſwuy zde w rozkoffy ztrawili a po ſmrti takež do pekla ſlli, a kniežij pak ge z pekla wyſluži ſwymi mſſemi a wyſpiwagi žaltarzy, y budu mijti ſpaſenij tam a zde žiwot rozkoffny. A protož ti, kterziž w temnoſtech gſu, tiem lžem ſwodnym ſnadno wierzi.
Strana 45
Swatoduſſnij. 45 Protož y dij pan: „Milowali ſu wicze temnoſti nežli swietlo; Nebo ſkutkowe gich zli ſu byli.“ Když ſu zli ſkutkowe, tahnu ge w dalſſy zloſti, než fu prwe byli, aby gedni hrzi- chowe druhe rodili a rozmnožowali ſe. A protož ſnadnie opuſti a potupi ſwietlo ti, ktož magi zle ſkutky. Nebo ſkut- kowe zlij w ſobie gſu tmy, a ty tmy milugicze, wždy magi w nenawiſti ſwietlo. Yakož w daly rzecžy vkazuge pan rzka: „Nebo každy, ktož zle cžinij, nenawidij ſwietla a neygde k ſwietlu, aby nebyli treſktani ſkutkowe geho.“ A z te rzecžy zgewno geſt, že zli ſkutkowe ſu temnoſti, pro niež nenawidi ſwietla prawdy ten, ktož miluge ty temnoſti. A že dij: „Každy, kdož zle cžinij." A že zle cžiniti geſt od boha odſtupiti, przi- kazani geho přeſtupugicze; a ginak by nemohlo wiedijno byti to, czo geſt zle cžinienij, kdyby nieczo nezapowiedel buoh za zle mage to. Protož od nieho nayprwe wyſllo geſt wiedomi o tom, czo zle geſt cziniti a czo dobře. A protož z geho za- kona mame to wiedomij o tom, czo geſt zle cžiniti a czo- dobrze: Že zle cžiniti geſt odſtupiti niekteru czeſtu neprawu od boha a od ſwrchowane dobroty a zwoliti zloſt gemu odpornu a ſkutkem gi cžiniti. Protož to ſrdcze, odſtupiecz od ſwrchniho ſwietla ſtworzitele ſweho a potupiecz geho, ne- nawidi a pokrywa ſe wnitrz od ſwietla tieleſtneho y duchow- niho, aby ſwietlo neobnažilo hanby ge°. Nebo yhned pomſta naſleduge hrzeſſyczijho, aby ſe ſtydiel za ſwu zloſt a bal ſe za ni pomſty. Adam przeſtupiw ſkryl ſe boha, nah ſa a hanby pln. Protož mnozi ſu hrzychowe, geſſto pro nie lide tieleſne ſwetla nenawidij, hledagi k nim kutuw a temnoſti, bogicze se hanby a pomſty za nie; Yakožto czyzoložſtwij, ſmilſtwij, ffreiowe, neſtydatoſti, zlodieyftwij, zrady, zle rady, oklamani Iſtiwa, prolewani krwe tayna, cžarowe, kaczirzſtwij, modlo- ſluženi a wſſelika pokrytſtwi tagemſtwi a kutuow hledagi Protož w noczy obecznie czyzoložij, ſmilnij a ffreyugi, aby gich newidieli a neprzekaželi gim na tom a nezahanbili gich Protož nebo nocžni tmy, nebo ſtieny, nebo leſu, nebo yamy
Swatoduſſnij. 45 Protož y dij pan: „Milowali ſu wicze temnoſti nežli swietlo; Nebo ſkutkowe gich zli ſu byli.“ Když ſu zli ſkutkowe, tahnu ge w dalſſy zloſti, než fu prwe byli, aby gedni hrzi- chowe druhe rodili a rozmnožowali ſe. A protož ſnadnie opuſti a potupi ſwietlo ti, ktož magi zle ſkutky. Nebo ſkut- kowe zlij w ſobie gſu tmy, a ty tmy milugicze, wždy magi w nenawiſti ſwietlo. Yakož w daly rzecžy vkazuge pan rzka: „Nebo každy, ktož zle cžinij, nenawidij ſwietla a neygde k ſwietlu, aby nebyli treſktani ſkutkowe geho.“ A z te rzecžy zgewno geſt, že zli ſkutkowe ſu temnoſti, pro niež nenawidi ſwietla prawdy ten, ktož miluge ty temnoſti. A že dij: „Každy, kdož zle cžinij." A že zle cžiniti geſt od boha odſtupiti, przi- kazani geho přeſtupugicze; a ginak by nemohlo wiedijno byti to, czo geſt zle cžinienij, kdyby nieczo nezapowiedel buoh za zle mage to. Protož od nieho nayprwe wyſllo geſt wiedomi o tom, czo zle geſt cziniti a czo dobře. A protož z geho za- kona mame to wiedomij o tom, czo geſt zle cžiniti a czo- dobrze: Že zle cžiniti geſt odſtupiti niekteru czeſtu neprawu od boha a od ſwrchowane dobroty a zwoliti zloſt gemu odpornu a ſkutkem gi cžiniti. Protož to ſrdcze, odſtupiecz od ſwrchniho ſwietla ſtworzitele ſweho a potupiecz geho, ne- nawidi a pokrywa ſe wnitrz od ſwietla tieleſtneho y duchow- niho, aby ſwietlo neobnažilo hanby ge°. Nebo yhned pomſta naſleduge hrzeſſyczijho, aby ſe ſtydiel za ſwu zloſt a bal ſe za ni pomſty. Adam przeſtupiw ſkryl ſe boha, nah ſa a hanby pln. Protož mnozi ſu hrzychowe, geſſto pro nie lide tieleſne ſwetla nenawidij, hledagi k nim kutuw a temnoſti, bogicze se hanby a pomſty za nie; Yakožto czyzoložſtwij, ſmilſtwij, ffreiowe, neſtydatoſti, zlodieyftwij, zrady, zle rady, oklamani Iſtiwa, prolewani krwe tayna, cžarowe, kaczirzſtwij, modlo- ſluženi a wſſelika pokrytſtwi tagemſtwi a kutuow hledagi Protož w noczy obecznie czyzoložij, ſmilnij a ffreyugi, aby gich newidieli a neprzekaželi gim na tom a nezahanbili gich Protož nebo nocžni tmy, nebo ſtieny, nebo leſu, nebo yamy
Strana 46
46 W pondieli hledagi k zakryti ſwych ohawnoſtij, Yako y piſmo o tom dij 1): „Cžlowiek, genž přeſtupuge lože ſwe, tupi duſſy ſwu a rzika: Kto mie widij? Tma m'e geſt obklicžila a ſtieny ſu mie za- czlonily, a nižadny m'e neuhleda, geož bych [155b] ſe stydiel, a hrzichuow mych nepřipomene naywyſlij,“ a nechcze wiedieti, že oko božij wſleczko widi. Ty wieczy magi przi ſobie ti, kterzi ſtydkoſti takowe tieleſtne cžinij, že miſta we tmie nebo ſuokromij k tomu hledagi, niekdy chodby nieyake ſobie k tiem zloſtem zamyſllegicz, ke mſſy niekam podal, na trhy, na poſwiczenij, na garmarky, na puti, kde by ſe vkryli znamych a przikryli zloſti ſwe. A protož prawe geſt: „Ktož ežini zle, nenawidi ſwietla," tieleſtneho y duchownijho, aby ſkrze prawdu nebyl pohanien w ſwe zloſti. A czo geſt bluduow kaczyržſkych, gefſto, bogicze ſe hrdla ztratiti, zakrywagi ge obalkami lžiwymi! Czo po- krytſtwij w duchowenstwij geft, geffto hrzichowe se weliczy diegi, a zewnitrz ſe sktwiegi ſwatoſti domnienu! Ale tiechto wieczy nemužem mluwiti o lidu ſodomſkem, geſſto w nich zloſt zakon geſt, za niž ſe neſtydi ani bogi koo, nebo ſu hři- chowe ſe cti v nich, cžyſtota, ſluſſnoſt, řad ſu, prawa ſu, po- třeby ſu. Protož zgewnie ge cžynij ſe czti a ſ chwalu, kutuw ani tmy gim nehledagice, nekrygi ſe ſwietla ſ nimi; A prawe ſwietlo, kryſtus a geho prawda, tma geſt v nich. Protož gich bludowe a ohawnoſti s chwalu, a prawda kryftowa s hanbu ſtogi. Tee mluwiti pro bazeň neſmiegi a ſtydi ſe gi, Ale bohu ſe ruhagi zgewnie s piſniemi. Ale ty wieczy ſe diegi podle przewraczeni a podle zaſtarale a rozmnožene zloſti, geſſto ſu lide dawno od boha odſtupili a znamoſt geho ztra- tili a z hrzichuow zakonuow ſobie naſtawieli, aby wſſe zlemu rzikali „ſluſſij, dobre geſt, prawo geſt naſſe, rzad geſt naſs.“ Ale ſwietlo prawdy kryftowy nalezne ty tmy, cžymž koli ſu zprzi- krywany, budto kteru ſwatoſtij mylnu ſytu kniežíku, buďto poctiwoſti ſwietſku; odkryget ty tmy a poſtawi w hanbie ty 1) Sir. 23, 25
46 W pondieli hledagi k zakryti ſwych ohawnoſtij, Yako y piſmo o tom dij 1): „Cžlowiek, genž přeſtupuge lože ſwe, tupi duſſy ſwu a rzika: Kto mie widij? Tma m'e geſt obklicžila a ſtieny ſu mie za- czlonily, a nižadny m'e neuhleda, geož bych [155b] ſe stydiel, a hrzichuow mych nepřipomene naywyſlij,“ a nechcze wiedieti, že oko božij wſleczko widi. Ty wieczy magi przi ſobie ti, kterzi ſtydkoſti takowe tieleſtne cžinij, že miſta we tmie nebo ſuokromij k tomu hledagi, niekdy chodby nieyake ſobie k tiem zloſtem zamyſllegicz, ke mſſy niekam podal, na trhy, na poſwiczenij, na garmarky, na puti, kde by ſe vkryli znamych a przikryli zloſti ſwe. A protož prawe geſt: „Ktož ežini zle, nenawidi ſwietla," tieleſtneho y duchownijho, aby ſkrze prawdu nebyl pohanien w ſwe zloſti. A czo geſt bluduow kaczyržſkych, gefſto, bogicze ſe hrdla ztratiti, zakrywagi ge obalkami lžiwymi! Czo po- krytſtwij w duchowenstwij geft, geffto hrzichowe se weliczy diegi, a zewnitrz ſe sktwiegi ſwatoſti domnienu! Ale tiechto wieczy nemužem mluwiti o lidu ſodomſkem, geſſto w nich zloſt zakon geſt, za niž ſe neſtydi ani bogi koo, nebo ſu hři- chowe ſe cti v nich, cžyſtota, ſluſſnoſt, řad ſu, prawa ſu, po- třeby ſu. Protož zgewnie ge cžynij ſe czti a ſ chwalu, kutuw ani tmy gim nehledagice, nekrygi ſe ſwietla ſ nimi; A prawe ſwietlo, kryſtus a geho prawda, tma geſt v nich. Protož gich bludowe a ohawnoſti s chwalu, a prawda kryftowa s hanbu ſtogi. Tee mluwiti pro bazeň neſmiegi a ſtydi ſe gi, Ale bohu ſe ruhagi zgewnie s piſniemi. Ale ty wieczy ſe diegi podle przewraczeni a podle zaſtarale a rozmnožene zloſti, geſſto ſu lide dawno od boha odſtupili a znamoſt geho ztra- tili a z hrzichuow zakonuow ſobie naſtawieli, aby wſſe zlemu rzikali „ſluſſij, dobre geſt, prawo geſt naſſe, rzad geſt naſs.“ Ale ſwietlo prawdy kryftowy nalezne ty tmy, cžymž koli ſu zprzi- krywany, budto kteru ſwatoſtij mylnu ſytu kniežíku, buďto poctiwoſti ſwietſku; odkryget ty tmy a poſtawi w hanbie ty 1) Sir. 23, 25
Strana 47
Swatoduſfnij. 47 hrziſſniky tijm wijcze, cžym ſu pocztiwiegi ge zodiwali; Yako mſſemi ſwatokupeczſkymi a ſlitowanim duſlij, ktere v pekle trpi; wždy prawa ohlaſy, že ſwe brzicho piczkugi mſſemi ſwatokupeczkymi prawicze, že pecžy o duſſe magi a za nie ſu nabožni na ſwatych mſſech. Protož, ežimž ſu ſobie wicze k zyſku a ke czti hrzichy přikryte prziwedli, tijm wicze prawda obnažuge ge yako zlee, pokryte a lſtiwe diel- nijky, y bude prawe, že každy, ktož zle cžyni, nenawidi ſwietla. Zgewno geſt, že takowi pokryti lide nenawiſtnie ka- cirſtwim kriſtov prawdu zmazali ſu a y ſpalili ſu ty, ktož gſu gi prawili, nebo prawda vkazala geſt na ſwietlo gich tmy, zuodiwane ſwatoſtij a naboženſtwim, že ſu hrzichowe weliczy a ruhanie bohu. Protož wſliczkni takowi, geſſto ſu nalezli zyſk tieleſtny, pokoy a chwalu od lidij w hrziſlijch przikrytych, weliku nenawiſti nenawidi ſwietla, protože geft vkazalo ſwietlo tu zle, kdež ſu oni wždy dobrzy byli a byti chtieli a gme° welike dobroty obdrželi. Protož, leč by nemohli. tak too ſwietla za tmu neodſudij, aniž muož ſwietlo v male nenawiſti byti, když w hanbie a w ſſkodie oſtawi tak gme- nowite hrzijfſniky, geſſto, ſe czti a v pokogi w [156a] rozkoſſij a w bohatſtwij gſucze, zuodiewali ſu hrzijchy ſwatoſti a na- zwali gſu ge ſlužbau božij; to na nich ſwietu vkaže ſwato- kupecztwim lakomym a kaczirzſtwim ruhawym. Ta ſrdcze nemohu w gine obraczena byti, gedine w hniew, w nenawift a w pomſtu. Protož prawe geſt, že každy, ktož zle cžyni, nenawidij ſwietla, aby nebyli treſtani ſkutkowe geho. A nemat pocz k nie giti, když geho czti y zbožij zbawuge na ſwietie, aniž ma pocz k niemu giti, poniewadž ho nenawidij; wſſak geſt gemu w mrzkoſt ſwietlo, aniž geho ma takowy za ſwietlo, Ale za neſſtieſti bludne a kaczirzſke, geſſto ruſlij chwalu božij a rzady božij a rzady ſtare czirkwe ſwate, ſtarych ſwatych. Hle, když geho laynem pohnu a brzijchem, pro- roſtlym ſadlem, yhned chwalu božij ruſſij!
Swatoduſfnij. 47 hrziſſniky tijm wijcze, cžym ſu pocztiwiegi ge zodiwali; Yako mſſemi ſwatokupeczſkymi a ſlitowanim duſlij, ktere v pekle trpi; wždy prawa ohlaſy, že ſwe brzicho piczkugi mſſemi ſwatokupeczkymi prawicze, že pecžy o duſſe magi a za nie ſu nabožni na ſwatych mſſech. Protož, ežimž ſu ſobie wicze k zyſku a ke czti hrzichy přikryte prziwedli, tijm wicze prawda obnažuge ge yako zlee, pokryte a lſtiwe diel- nijky, y bude prawe, že každy, ktož zle cžyni, nenawidi ſwietla. Zgewno geſt, že takowi pokryti lide nenawiſtnie ka- cirſtwim kriſtov prawdu zmazali ſu a y ſpalili ſu ty, ktož gſu gi prawili, nebo prawda vkazala geſt na ſwietlo gich tmy, zuodiwane ſwatoſtij a naboženſtwim, že ſu hrzichowe weliczy a ruhanie bohu. Protož wſliczkni takowi, geſſto ſu nalezli zyſk tieleſtny, pokoy a chwalu od lidij w hrziſlijch przikrytych, weliku nenawiſti nenawidi ſwietla, protože geft vkazalo ſwietlo tu zle, kdež ſu oni wždy dobrzy byli a byti chtieli a gme° welike dobroty obdrželi. Protož, leč by nemohli. tak too ſwietla za tmu neodſudij, aniž muož ſwietlo v male nenawiſti byti, když w hanbie a w ſſkodie oſtawi tak gme- nowite hrzijfſniky, geſſto, ſe czti a v pokogi w [156a] rozkoſſij a w bohatſtwij gſucze, zuodiewali ſu hrzijchy ſwatoſti a na- zwali gſu ge ſlužbau božij; to na nich ſwietu vkaže ſwato- kupecztwim lakomym a kaczirzſtwim ruhawym. Ta ſrdcze nemohu w gine obraczena byti, gedine w hniew, w nenawift a w pomſtu. Protož prawe geſt, že každy, ktož zle cžyni, nenawidij ſwietla, aby nebyli treſtani ſkutkowe geho. A nemat pocz k nie giti, když geho czti y zbožij zbawuge na ſwietie, aniž ma pocz k niemu giti, poniewadž ho nenawidij; wſſak geſt gemu w mrzkoſt ſwietlo, aniž geho ma takowy za ſwietlo, Ale za neſſtieſti bludne a kaczirzſke, geſſto ruſlij chwalu božij a rzady božij a rzady ſtare czirkwe ſwate, ſtarych ſwatych. Hle, když geho laynem pohnu a brzijchem, pro- roſtlym ſadlem, yhned chwalu božij ruſſij!
Strana 48
48 W pondieli Ale že dij pan: „A negde k ſwietlu, aby nebyli treſtani ſkutkowe geho.“ Ta przicžina geſt wzdaliti ſe od ſwietla prawdy, aby nebyli treſtani ſkutkowe zlij na cžlowieku, nebo treſtanie geſt protiwna wiecz, giež ſe wždy obine ten, ktož nenawidij ſwietla. A že treftanie geft pohanienie a zahanbenie cžlowieka pro zloſt, kteru cžyni, a geſt přiwedenie geho k ſwie- domi o te zloſti a geſt ruſſenie a odwedenie geho od te zloſti. Protož nepugde tam ſnadno, kdež by gemu lali a ha- nieli geho, hanbu naň vwodijcze pro ty wieczy, w nichž chwalu ma od lidij ſobie rownych. Aniž chcze rad ſwiedomie na ſe wzijti z tiech wieczy, w nichž ſe ſobie zda newinen. Aniž k tomu swoluge, by gemu kto ruſſyl to, czo on miluge, a od toho odwedl geho, czož ge k zyſku žiwota geſt. Protož naywicze ſe zdaluge od treſtani, že nechcze puſtiti z wule tiech wiecy, pro niež treſtan bywa, že ge miluge a ma w nich rozkofs žywota, vžitky tieleſne a chwalu na ſwietie. A když by prziſſel k ſwietlu a dal gſe treſtati z hrzijchuow, byl by od- weden od tiech wieczy milych, w nichž hrzeſſij. Nebo ſam od ſebie nemohl by tak mnoho hrzeſlijti, ale ſkrze przijcžyny pomoczne k hrzijchuom, Yakožto ſkrze zbožij a gine przy- cžiny ſwietſke, ſkrze niež ſe vſtawil by w rozkoffech, w pychach a w ginych hrzijfych. Protož tiech wieczy milych, ſkrze niež ſe vſtawil geſt w hrzyſlijch, nerad ſe puſti. A protož nepugde k ſwietlu, aby z tiech temnoſti, kterež miluge, nebyl wyweden. A z tiech przicžyn powiedienych waruge gſe treſtani každy, ktož nenawidi ſwietla y wſſelike vprzimnoſti, kteraž ruſlij wuoli geho zlu, w temnoſtech založenu. A podle toho veženie božſkeo vprzimneho w kazanich ſe waruge, kdež ſe zloſti lidſke obnažugi, treſkczy a ruſlij; Tež rad vprzimnych, zgewnych nebo taynych, gimiž ſe temnoſti ruſlij w tiech, kterziž w nich ſtogij. Ale zpiet takowi naucženie k ſpaſeni ſobie v 1) tiech, kterziž vmiegi lidem w hrzijſſych pochlebowati, hledagi, geſſto 1) V orig. omylem y.
48 W pondieli Ale že dij pan: „A negde k ſwietlu, aby nebyli treſtani ſkutkowe geho.“ Ta przicžina geſt wzdaliti ſe od ſwietla prawdy, aby nebyli treſtani ſkutkowe zlij na cžlowieku, nebo treſtanie geſt protiwna wiecz, giež ſe wždy obine ten, ktož nenawidij ſwietla. A že treftanie geft pohanienie a zahanbenie cžlowieka pro zloſt, kteru cžyni, a geſt přiwedenie geho k ſwie- domi o te zloſti a geſt ruſſenie a odwedenie geho od te zloſti. Protož nepugde tam ſnadno, kdež by gemu lali a ha- nieli geho, hanbu naň vwodijcze pro ty wieczy, w nichž chwalu ma od lidij ſobie rownych. Aniž chcze rad ſwiedomie na ſe wzijti z tiech wieczy, w nichž ſe ſobie zda newinen. Aniž k tomu swoluge, by gemu kto ruſſyl to, czo on miluge, a od toho odwedl geho, czož ge k zyſku žiwota geſt. Protož naywicze ſe zdaluge od treſtani, že nechcze puſtiti z wule tiech wiecy, pro niež treſtan bywa, že ge miluge a ma w nich rozkofs žywota, vžitky tieleſne a chwalu na ſwietie. A když by prziſſel k ſwietlu a dal gſe treſtati z hrzijchuow, byl by od- weden od tiech wieczy milych, w nichž hrzeſſij. Nebo ſam od ſebie nemohl by tak mnoho hrzeſlijti, ale ſkrze przijcžyny pomoczne k hrzijchuom, Yakožto ſkrze zbožij a gine przy- cžiny ſwietſke, ſkrze niež ſe vſtawil by w rozkoffech, w pychach a w ginych hrzijfych. Protož tiech wieczy milych, ſkrze niež ſe vſtawil geſt w hrzyſlijch, nerad ſe puſti. A protož nepugde k ſwietlu, aby z tiech temnoſti, kterež miluge, nebyl wyweden. A z tiech przicžyn powiedienych waruge gſe treſtani každy, ktož nenawidi ſwietla y wſſelike vprzimnoſti, kteraž ruſlij wuoli geho zlu, w temnoſtech založenu. A podle toho veženie božſkeo vprzimneho w kazanich ſe waruge, kdež ſe zloſti lidſke obnažugi, treſkczy a ruſlij; Tež rad vprzimnych, zgewnych nebo taynych, gimiž ſe temnoſti ruſlij w tiech, kterziž w nich ſtogij. Ale zpiet takowi naucženie k ſpaſeni ſobie v 1) tiech, kterziž vmiegi lidem w hrzijſſych pochlebowati, hledagi, geſſto 1) V orig. omylem y.
Strana 49
Swatoduſſnij. 49 ſpaſenie lidem pro vžijtky ſlibugi; Yakož dij Appoſſtol,1) že bude ežas tak zly, že nebudau lide praweho naucženie trpieti, ale shromaždij ſobie vežytele radcze — zradcze, ſpowiedniky — cžertowy dielniky, libe ſwym žadoſtem, gel[ 156b]to by gim vſſij pomazowali ſladkymi rzecžmi, aby ge vložili na pokanich, wchazegicych w gich tobolky, aby oni gich hrziechy žrali a na ſwych naboženſtwich a na ginych bludiech ſpaſenie gim ſlibowali, aby, zatmieni gſuce Iſtiwymi ſliby, s chutij w tem- noſtech ſtaali, Ano gim nenie potrzebij toho ſwietla hledati, ani k niemu choditi, ktere by ge hanbilo a wuoli w hrzieſſiech ruſſilo, Nebo, we tmie ſtogice, magi ſliby o ſpaſeni. A protož welika y mala temnoſt neprzepuſtij gim k ſwietlu giti; dokud gi miluge kto, wždy lži libe a podobne ſwym temnoſtem hleda. Ani ten k ſwietlu puogde, ktož hrziechy ſwe wymluwa a lehcži ge ſobie. Ani ten k ſwietlu puogde, ktož ſ tiem, geſſto geho trefkce, w ſwar zachazie a za treſktaani hanienij nawratij. Skonawage tu rzecž pan die: „Acž kto cžinij prawdu, gde k ſwietlu, aby zgeweni byli ſkutkowe geho, že w bohu vczinieni gſu." Die: „Kto cžinij prawdu, gde k ſwietlu,“ to geſt ſkutky dobre, kterež pochazegie z prawdy ſlowa božieho, ktož ge cžini, prawie mage dobre przicžiny k tiem ſkutkom, ktere z naucženie Zakona božiho ma cžiniti, aby k nim ne- przimieſſowal zlych wiecij, ani gich ohyzdil krziwym vmyſlem, ale ſproſtnie aby ge cžinil, pro chwalu božij, pro ſwe ſpa- ſenie a ku proſpiechu ſwych bližnich, aby podle toho prawe bylo „ktož cžinij prawdu“, když zaklad y przicžiny y konanie magij vſtawene na ſlowiech božiech, geſſto geſt prawda z boha poſlla. A z toho muož rzecženo byti „ktož cžini prawdu“. Nebo magij ſkutkowe dobrzi przicžiny niektere a ſtranky, geſſto ſe ſ nimi krziwda wlecže, A nemuož gim vplnie rzecženo byti prawda, nebo neprawoſt przimieſſena geſt k nim. Protož 1) 1. Tim. 4, 1.
Swatoduſſnij. 49 ſpaſenie lidem pro vžijtky ſlibugi; Yakož dij Appoſſtol,1) že bude ežas tak zly, že nebudau lide praweho naucženie trpieti, ale shromaždij ſobie vežytele radcze — zradcze, ſpowiedniky — cžertowy dielniky, libe ſwym žadoſtem, gel[ 156b]to by gim vſſij pomazowali ſladkymi rzecžmi, aby ge vložili na pokanich, wchazegicych w gich tobolky, aby oni gich hrziechy žrali a na ſwych naboženſtwich a na ginych bludiech ſpaſenie gim ſlibowali, aby, zatmieni gſuce Iſtiwymi ſliby, s chutij w tem- noſtech ſtaali, Ano gim nenie potrzebij toho ſwietla hledati, ani k niemu choditi, ktere by ge hanbilo a wuoli w hrzieſſiech ruſſilo, Nebo, we tmie ſtogice, magi ſliby o ſpaſeni. A protož welika y mala temnoſt neprzepuſtij gim k ſwietlu giti; dokud gi miluge kto, wždy lži libe a podobne ſwym temnoſtem hleda. Ani ten k ſwietlu puogde, ktož hrziechy ſwe wymluwa a lehcži ge ſobie. Ani ten k ſwietlu puogde, ktož ſ tiem, geſſto geho trefkce, w ſwar zachazie a za treſktaani hanienij nawratij. Skonawage tu rzecž pan die: „Acž kto cžinij prawdu, gde k ſwietlu, aby zgeweni byli ſkutkowe geho, že w bohu vczinieni gſu." Die: „Kto cžinij prawdu, gde k ſwietlu,“ to geſt ſkutky dobre, kterež pochazegie z prawdy ſlowa božieho, ktož ge cžini, prawie mage dobre przicžiny k tiem ſkutkom, ktere z naucženie Zakona božiho ma cžiniti, aby k nim ne- przimieſſowal zlych wiecij, ani gich ohyzdil krziwym vmyſlem, ale ſproſtnie aby ge cžinil, pro chwalu božij, pro ſwe ſpa- ſenie a ku proſpiechu ſwych bližnich, aby podle toho prawe bylo „ktož cžinij prawdu“, když zaklad y przicžiny y konanie magij vſtawene na ſlowiech božiech, geſſto geſt prawda z boha poſlla. A z toho muož rzecženo byti „ktož cžini prawdu“. Nebo magij ſkutkowe dobrzi przicžiny niektere a ſtranky, geſſto ſe ſ nimi krziwda wlecže, A nemuož gim vplnie rzecženo byti prawda, nebo neprawoſt przimieſſena geſt k nim. Protož 1) 1. Tim. 4, 1.
Strana 50
50 W pondieli opatrni, bohu wierni a vprziemnij muſy byti k dobrym ſkutkom, aby w nich prawdu cžinili. A die: „Ktož tak prawdu cžinij, na ſwietlo gde,“ ſwoboden geſt, nekryge ſe, neſtydie ſe, ne- bogie ſe, nebo nenij proti niemu žaloba, nenie pohanienie. Ktož cžinij wuoli božij w dobrych ſkutcych, oſlawuge boha w nich, aby, widuce geho dobre ſkutky, chwalili z toho otce nebeſkeho. Protož toho cztiti, geſſto geho wſſeczko ſtworzenie cztij, poctiwa wiecz y s chwalu geſt. Protož ſ tiemi ſkutky, geſſto ſe w bohu a w geho prawdie cžinij k geho chwale, hodne geſt na ſwietlo giti, aby wſlem znamo bylo, že ti dobrzi ſkutkowe w bohu ſe dielagij, Ano proti nim žaloby nenij, za nie hanba neni, pro nie bazen nenie. To wſſe prawe geft, mluwiecze w rownoſti te; dokud buoh a geho prawda ſwietlem geſt v lidij, dokud gim on ſwietij, dokud, widucze ſlawu geho pocztiwoſti, chwalu a pocztiwoft wzdawagi gemu, dotud wſſelika diela w bohu ežiniena, zgewnie na ſwietle poſtawena gſu ſwietlo na ſwiecznu poſtawene, aby wſſem ſwietlo bylo, ktož w duom wchazegi, aby, widucze prawdu, ktera ſe w bohu cžinij, chwalili gmeno geho ſwate. Ale když ſwietlo ſwietij we tmach a tmy glu geho nepo- chopily nebo, gemu neſrozumiewſſe, geho neprzivali a od ſebe zapudili nebo przi [157a] naymenie nicz newažili, ne- pochopiwſſe toho ſwietla w geho mudroſti proto, že gſu ſobie ſlepi a zatmieni hrzieſſnicy, zloſtij oſlepeni, nemohuce roz- umieti ſwietlu: Protož, ktož cžinij prawdu w bohu, kam puogde? K ſwietlu, aby znami byli ſkutkowe geho, že ſu w bohu veži- nieni; wſſak tmy ſwietlem negſu, aby rozſudily to, czo ſe w bohu diela, poniewadž ſwietla nepochopugi. Pakli tmy, hrzieffnicy welicy, geſſto gfu oflaweni na ſwietie w vrzadech Apoſſtolſkych, ſwe tmy ſwietlem ſu nazwali a na ſwiecen wy- ſtawili ſwe bludy a ſwa ſwrchowana kacierzſtwa, aby ſe ſtkwiela yako prawda božij, iako rzadowe božij, pijſmy zuodiwawſſe y ſmyfly ſtarych ſwatych a mnohu mudroſti tohoto ſwieta ta kacierzſtwie, aby ge ſlawnie gednali iakožto ſlužebnoſt bozſku:
50 W pondieli opatrni, bohu wierni a vprziemnij muſy byti k dobrym ſkutkom, aby w nich prawdu cžinili. A die: „Ktož tak prawdu cžinij, na ſwietlo gde,“ ſwoboden geſt, nekryge ſe, neſtydie ſe, ne- bogie ſe, nebo nenij proti niemu žaloba, nenie pohanienie. Ktož cžinij wuoli božij w dobrych ſkutcych, oſlawuge boha w nich, aby, widuce geho dobre ſkutky, chwalili z toho otce nebeſkeho. Protož toho cztiti, geſſto geho wſſeczko ſtworzenie cztij, poctiwa wiecz y s chwalu geſt. Protož ſ tiemi ſkutky, geſſto ſe w bohu a w geho prawdie cžinij k geho chwale, hodne geſt na ſwietlo giti, aby wſlem znamo bylo, že ti dobrzi ſkutkowe w bohu ſe dielagij, Ano proti nim žaloby nenij, za nie hanba neni, pro nie bazen nenie. To wſſe prawe geft, mluwiecze w rownoſti te; dokud buoh a geho prawda ſwietlem geſt v lidij, dokud gim on ſwietij, dokud, widucze ſlawu geho pocztiwoſti, chwalu a pocztiwoft wzdawagi gemu, dotud wſſelika diela w bohu ežiniena, zgewnie na ſwietle poſtawena gſu ſwietlo na ſwiecznu poſtawene, aby wſſem ſwietlo bylo, ktož w duom wchazegi, aby, widucze prawdu, ktera ſe w bohu cžinij, chwalili gmeno geho ſwate. Ale když ſwietlo ſwietij we tmach a tmy glu geho nepo- chopily nebo, gemu neſrozumiewſſe, geho neprzivali a od ſebe zapudili nebo przi [157a] naymenie nicz newažili, ne- pochopiwſſe toho ſwietla w geho mudroſti proto, že gſu ſobie ſlepi a zatmieni hrzieſſnicy, zloſtij oſlepeni, nemohuce roz- umieti ſwietlu: Protož, ktož cžinij prawdu w bohu, kam puogde? K ſwietlu, aby znami byli ſkutkowe geho, že ſu w bohu veži- nieni; wſſak tmy ſwietlem negſu, aby rozſudily to, czo ſe w bohu diela, poniewadž ſwietla nepochopugi. Pakli tmy, hrzieffnicy welicy, geſſto gfu oflaweni na ſwietie w vrzadech Apoſſtolſkych, ſwe tmy ſwietlem ſu nazwali a na ſwiecen wy- ſtawili ſwe bludy a ſwa ſwrchowana kacierzſtwa, aby ſe ſtkwiela yako prawda božij, iako rzadowe božij, pijſmy zuodiwawſſe y ſmyfly ſtarych ſwatych a mnohu mudroſti tohoto ſwieta ta kacierzſtwie, aby ge ſlawnie gednali iakožto ſlužebnoſt bozſku:
Strana 51
Swatoduffnij. 51 A takowe tmy, w ſwietlo obracene, na ſwietie zwelebene, prawe ſwietlo, Gezukryſta a geho prawdu, tmu gſu položili a kacierzſtwim zkydali a s hanbu na zemi potlacžili. Protož ten, ktož geſt mohl przigiti Gezukryſta iakožto ſwietlo prawe, s hanbu zuoſtawa iako naſledownik kacierzſtwie. Protož bazeň gemu s pohanienim od tiech geſt, kteriž tmy ſwe ſwietlem naziewagi a ſwietlo prawdy kryſtowy tmami. Nebo takowi naſledownicy kryftowi od bohatych kacierzuow pro cžtenie kryſtowo paleni, ſtinani, mucženi, w žalarziech morzeni, roz- licžnie ſužowani bywagi, zrazowani, tazowani pod přiſahu, prochazeni w taynych wiecech. Protož, aby cžinili prawdu, ktera ſe w bohu cžini, aby ſ nij zgewne i na ſwietlo wyſlli, ti mohu to vežiniti, ktož mohu trpieti a pohanienij na ſe wzieti ne yako prawdy naſledownicy, ale yako rozmnožitele bluduow. A takowi domacy neprzitele prawdy a zradce wiernych lidij vmiegit mudře wyſſpehowati taynoſti wiernych a hanieti ge tiem, že nietczo neprawe° taynie cžinij nebo držij, rzkuce: „Byt mieli prawdu, wyſli by ſ nij na ſwietlo." Ale když na ſwietle zgewni ſ ni budu, tehdyt nepochwale yako prawdy, ani řku, by prawda byla, ale že nowe a zwlaſſtni bludy rozſywagi z pychy wſſetecžnie po ſwych hlawach, wytr- hagice ſe z ginych, nedržice ſe rzaduo ftare cierkwe ſwate a ſmyſluo ſtarych ſwatych. Tožt ta prawda vtieži, wyſſedſli na ſwietlo. Protož, tayna glucy, ſuzena geſt z domnieni kacierzſtwim, a wyſſedſli na ſwietlo, giž zgewnie mnohym kacieřſtwim vkydana geſt. Protož prawa gſu ſlowa panie w tom, geſſto die: „Ktož cžini prawdu, na ſwietlo gde,“ ale welmi ſu ſuzena bezprawim ta ſlowa, protože tma ſwietlem geſt a s chwalu na ſwietie geſt, a ta tma pohaniela ſwietlo prawe yako lež. Protož vzkoſt geft ſe wſſech ſtran; pane bože, pomoz ſwym chudym, beze cztit gſu ſ tebu!“
Swatoduffnij. 51 A takowe tmy, w ſwietlo obracene, na ſwietie zwelebene, prawe ſwietlo, Gezukryſta a geho prawdu, tmu gſu položili a kacierzſtwim zkydali a s hanbu na zemi potlacžili. Protož ten, ktož geſt mohl przigiti Gezukryſta iakožto ſwietlo prawe, s hanbu zuoſtawa iako naſledownik kacierzſtwie. Protož bazeň gemu s pohanienim od tiech geſt, kteriž tmy ſwe ſwietlem naziewagi a ſwietlo prawdy kryſtowy tmami. Nebo takowi naſledownicy kryftowi od bohatych kacierzuow pro cžtenie kryſtowo paleni, ſtinani, mucženi, w žalarziech morzeni, roz- licžnie ſužowani bywagi, zrazowani, tazowani pod přiſahu, prochazeni w taynych wiecech. Protož, aby cžinili prawdu, ktera ſe w bohu cžini, aby ſ nij zgewne i na ſwietlo wyſlli, ti mohu to vežiniti, ktož mohu trpieti a pohanienij na ſe wzieti ne yako prawdy naſledownicy, ale yako rozmnožitele bluduow. A takowi domacy neprzitele prawdy a zradce wiernych lidij vmiegit mudře wyſſpehowati taynoſti wiernych a hanieti ge tiem, že nietczo neprawe° taynie cžinij nebo držij, rzkuce: „Byt mieli prawdu, wyſli by ſ nij na ſwietlo." Ale když na ſwietle zgewni ſ ni budu, tehdyt nepochwale yako prawdy, ani řku, by prawda byla, ale že nowe a zwlaſſtni bludy rozſywagi z pychy wſſetecžnie po ſwych hlawach, wytr- hagice ſe z ginych, nedržice ſe rzaduo ftare cierkwe ſwate a ſmyſluo ſtarych ſwatych. Tožt ta prawda vtieži, wyſſedſli na ſwietlo. Protož, tayna glucy, ſuzena geſt z domnieni kacierzſtwim, a wyſſedſli na ſwietlo, giž zgewnie mnohym kacieřſtwim vkydana geſt. Protož prawa gſu ſlowa panie w tom, geſſto die: „Ktož cžini prawdu, na ſwietlo gde,“ ale welmi ſu ſuzena bezprawim ta ſlowa, protože tma ſwietlem geſt a s chwalu na ſwietie geſt, a ta tma pohaniela ſwietlo prawe yako lež. Protož vzkoſt geft ſe wſſech ſtran; pane bože, pomoz ſwym chudym, beze cztit gſu ſ tebu!“
Strana 52
52 Na den Na den Swate Trogicze. Cžtenie Swateho Jana w III. kapitole. Za onoho cžaſu Byl cžlowiek z zakon- nijkuow, Nykodem gmenem, knijže židowſke; ten [157b] pržiſſel k Gežijſlowi w noczy a ržek! gemu: Mijſtrze, wijme, že ſy od boha pržiſſel mijſtr; Nebo žadny nemuož tiech diwuow cžiniti, kterež ty cžynijſs, nebude-li buohi f nim. Odpowiediew Gežijfs a rzekl gemu Zagiſtee, zagiſtee, prawim tobie; Nenarodij-li ſe kdo podruhe, nemož wgieti do kralowſtwi božijho. Dij k niemu Nykodem: Kterak ſe muož cžlowiek podruhe, fa ſtary, naroditi?" Zda-li mož w žiwot matky ſwe opiet wgijti a naroditi le? Odpowiediew Gežijfs rzekl gemu: Giftie, giſtie, prawim tobie: Nenarodij-li ſe kto z wody a z ducha ſwateho, nemuož wgijti do kralowſtwi božiho. Czo ſe geſt narodilo z tiela, tielo geſt, a czož ſe geſt narodilo z ducha, ducht geſt. Nediwiž ſe tomu, že ſem rzekl tobie: Muſyte ſe podruhe zroditi. Wijtr. kde chcze, wiege, a hlas geho ſlyſfijſs, ale newiſs, odkawad przichazij aneb kam gde; Takt geſt každy, kdo ſe geſt narodil z duchu. Odpowiediel Nykodem a rzekl gemu: Kterak mohu tyto wieczy byti? Odpowiediel Gežijſs a rzekl gemu: Ty ſy mijſtr w Izraheli, a tohoto nevmijſs? Giſtie, giſtie, prawim tobie, že, czož wijme, to mluwime, a czož gſme widieli, ſwiedcžijme, a swiedeczſtwij naſſeho neprzi- gimate. Poniewadž zemſke wieczy mluwil 1) V orig, chybou bouh.
52 Na den Na den Swate Trogicze. Cžtenie Swateho Jana w III. kapitole. Za onoho cžaſu Byl cžlowiek z zakon- nijkuow, Nykodem gmenem, knijže židowſke; ten [157b] pržiſſel k Gežijſlowi w noczy a ržek! gemu: Mijſtrze, wijme, že ſy od boha pržiſſel mijſtr; Nebo žadny nemuož tiech diwuow cžiniti, kterež ty cžynijſs, nebude-li buohi f nim. Odpowiediew Gežijfs a rzekl gemu Zagiſtee, zagiſtee, prawim tobie; Nenarodij-li ſe kdo podruhe, nemož wgieti do kralowſtwi božijho. Dij k niemu Nykodem: Kterak ſe muož cžlowiek podruhe, fa ſtary, naroditi?" Zda-li mož w žiwot matky ſwe opiet wgijti a naroditi le? Odpowiediew Gežijfs rzekl gemu: Giftie, giſtie, prawim tobie: Nenarodij-li ſe kto z wody a z ducha ſwateho, nemuož wgijti do kralowſtwi božiho. Czo ſe geſt narodilo z tiela, tielo geſt, a czož ſe geſt narodilo z ducha, ducht geſt. Nediwiž ſe tomu, že ſem rzekl tobie: Muſyte ſe podruhe zroditi. Wijtr. kde chcze, wiege, a hlas geho ſlyſfijſs, ale newiſs, odkawad przichazij aneb kam gde; Takt geſt každy, kdo ſe geſt narodil z duchu. Odpowiediel Nykodem a rzekl gemu: Kterak mohu tyto wieczy byti? Odpowiediel Gežijſs a rzekl gemu: Ty ſy mijſtr w Izraheli, a tohoto nevmijſs? Giſtie, giſtie, prawim tobie, že, czož wijme, to mluwime, a czož gſme widieli, ſwiedcžijme, a swiedeczſtwij naſſeho neprzi- gimate. Poniewadž zemſke wieczy mluwil 1) V orig, chybou bouh.
Strana 53
Swate Trogicze. 53 ſem wam, a newierzijte, y kterak, budu-li wam prawiti nebeſke, vwieřite? Nižadny zagiſte newſtupil na nebe, gedine ten, ktery sſtupil s nebe, ſyn cžlowieka, genž geſt w nebi. A yakož Moyžijs powyſfyl hada na puſſti, takt muſy powyſſen byti ſyn cžlowieka, aby každy, kdož wierzij w nie°, nezahynul, ale aby miel žiwot wiecžny. Amietliwu wiecz cžtenie naprzed oznamuge, když dij: „Bijſſe ežlowiek“, a tijm kratkoſt ežlowieka vkazuge, že nenij zde wiecžny ani dluhowieky, ale, kratcze pobyw, y ne- bude a dnowe geho yako ſtijn pominu a yako para, geſſto ſe vkaže a yhned pomine. Acž pak welikym by ſe vežynil na ſwietie, bohatſtwij moczy mnohe požijwal, mnohymi wladl, czti a chwaly mnoho doſahl, w rozkofſech a w utieſſenij žiwot vſtawil, wždy by geho nalezlo toto „bijfſe cžlowiek“ malych dnij a nemohl ſobie wiecžnie zde přiweſti žiwota, ani w roz- koſſech, w utieſſenij, v wladarſtwij panowani wiecžneho; acž byl mnoho ſebral, wſſak brzo pogednu wſſeczko rozſul, a pamiet ge° s zwukem zahynula, a nemohl ani toho vweſti ſwym panowanim, aby naň dobrym zpominali. Gedwa kniežij na peniezych nayal, aby prawili o niem ſwietu, že geſt w trzetijm pekle, w uocžyſtczy, a že oni za nieho wiecžnie myſle boha proſyti, aby gemu z pekla pomahali, nenadiegicze ſe, by w rocze nebo we dwu letu mohli tomu czo vczyniti, aby gich modlitba te moczy byla. A protož, pochybugicze nad tijm, muſye w knihy wepſati Duſſy toho Bohatcze, Aby wiecžnie za nieho proſyli; ta pamiet ſe prodle[158a]wa, ale tužebna, w negiſtem domnieni poſtawena, w trzetim-li pekle geſt cžili w cžtwrtěm. Ale, hledicze k ſmyſlu tomu, ktery ſe mluwi o kratkoſti wieku czlowiecžijho, že, malo pobuda, zhyne yako ſtijn, Pam'et tiech wieczy prziwodi rozumne lidi
Swate Trogicze. 53 ſem wam, a newierzijte, y kterak, budu-li wam prawiti nebeſke, vwieřite? Nižadny zagiſte newſtupil na nebe, gedine ten, ktery sſtupil s nebe, ſyn cžlowieka, genž geſt w nebi. A yakož Moyžijs powyſfyl hada na puſſti, takt muſy powyſſen byti ſyn cžlowieka, aby každy, kdož wierzij w nie°, nezahynul, ale aby miel žiwot wiecžny. Amietliwu wiecz cžtenie naprzed oznamuge, když dij: „Bijſſe ežlowiek“, a tijm kratkoſt ežlowieka vkazuge, že nenij zde wiecžny ani dluhowieky, ale, kratcze pobyw, y ne- bude a dnowe geho yako ſtijn pominu a yako para, geſſto ſe vkaže a yhned pomine. Acž pak welikym by ſe vežynil na ſwietie, bohatſtwij moczy mnohe požijwal, mnohymi wladl, czti a chwaly mnoho doſahl, w rozkofſech a w utieſſenij žiwot vſtawil, wždy by geho nalezlo toto „bijfſe cžlowiek“ malych dnij a nemohl ſobie wiecžnie zde přiweſti žiwota, ani w roz- koſſech, w utieſſenij, v wladarſtwij panowani wiecžneho; acž byl mnoho ſebral, wſſak brzo pogednu wſſeczko rozſul, a pamiet ge° s zwukem zahynula, a nemohl ani toho vweſti ſwym panowanim, aby naň dobrym zpominali. Gedwa kniežij na peniezych nayal, aby prawili o niem ſwietu, že geſt w trzetijm pekle, w uocžyſtczy, a že oni za nieho wiecžnie myſle boha proſyti, aby gemu z pekla pomahali, nenadiegicze ſe, by w rocze nebo we dwu letu mohli tomu czo vczyniti, aby gich modlitba te moczy byla. A protož, pochybugicze nad tijm, muſye w knihy wepſati Duſſy toho Bohatcze, Aby wiecžnie za nieho proſyli; ta pamiet ſe prodle[158a]wa, ale tužebna, w negiſtem domnieni poſtawena, w trzetim-li pekle geſt cžili w cžtwrtěm. Ale, hledicze k ſmyſlu tomu, ktery ſe mluwi o kratkoſti wieku czlowiecžijho, že, malo pobuda, zhyne yako ſtijn, Pam'et tiech wieczy prziwodi rozumne lidi
Strana 54
54 Na den k treſtani a k opatrnoſti, aby na wiecžnoſt dluheho žiwota zdeyſly° newzhledali, aby ſe na pewnoſti zde netahl, yako nemudry lid hrady, m'eſta, twrze diela ſobie k wiecžnoſti newieda, ſetrwa-li do zaytrzy, A myſl daleko od ſmrti poſtawi, a ona te noczy przichazy yako onomu bohatczy, geſſto za mnoha leta vložil swe duſſy hodowanij, a te noczy diable duſſy z nieho wydrzeli ſu. Protož takowe daremnoſti zamita cžlowiek rozumny; na maly cžas mage pobyti zde, radiegi pokornie a ſkrownie ſe vlože na tiech wieczech minulych žywota kratkeho, wiecžnych wieczy tijm pilniegi hleda. A toto, czo ſe mluwi, mala ſtranka geſt z toho vczenij, kteremu ſe magi lide v wijrze vežiti, ale mnoho by proſpielo, by to pa- matowano bylo: „Bijſle cžlowiek, a giž geho neni; przeminui rychle yako roſa letni na trawie, geſſto horkoſti ſlunecznu brzo pomine." A ta pamiet rozumna tak rychleho przeminutij neoſtawi nižadne wieczy ſwietſke na cžlowieku, kterež putu- giczy žiwot nepotrzebuge, aniž da ſtati w kterych hrziſlijch. w nichž rychle ſkonanij poſtawilo by geho f weliku žalobu przed ſudczy. Protož pamiet toho, že byl a giž geho nenij, nauežila by wſlemu cžlowieka, czož geſt potrzeba tomu, genž byl 1) a giž nenij a pamiet ge° s zwukem zahynula geſt. Y dij tuto cžtenij O tom, geſſto bijſſe cžlowiekem, kratky wiek mage, že gmeno ſlawne miel w lidu yzrahelſkem, Nyko- demus, a byl knijžetem a mijſtrem židowſkym. A ty wieczy acž ſe zdagi potrzebne nebo y mor byti na niekom,2) Jako knežſtwij a miſtrowſtwij, ale, yakož w ſwietie bieži ty wieczy a zgewny ſu w ſkutczych na takowych lidech, že wicze ſu rana a oblupenij na tom, geſſto bijſſe cžlowiekem mdlym, prokletym a rychleo ſkonani, že gmeno welike miel a kni- žetem a miſtrem nad mnohymi byl, gimi wladl a ge zpra- wowal; nebo takowy brzy v pychu a w hoynoſtij rozkofli tieleſtnych vpadne a nadme ſe, žadage pocztiwoſti od mnohych 1) V orig. omylem byla. 2) Orig. má chybně niekov.
54 Na den k treſtani a k opatrnoſti, aby na wiecžnoſt dluheho žiwota zdeyſly° newzhledali, aby ſe na pewnoſti zde netahl, yako nemudry lid hrady, m'eſta, twrze diela ſobie k wiecžnoſti newieda, ſetrwa-li do zaytrzy, A myſl daleko od ſmrti poſtawi, a ona te noczy przichazy yako onomu bohatczy, geſſto za mnoha leta vložil swe duſſy hodowanij, a te noczy diable duſſy z nieho wydrzeli ſu. Protož takowe daremnoſti zamita cžlowiek rozumny; na maly cžas mage pobyti zde, radiegi pokornie a ſkrownie ſe vlože na tiech wieczech minulych žywota kratkeho, wiecžnych wieczy tijm pilniegi hleda. A toto, czo ſe mluwi, mala ſtranka geſt z toho vczenij, kteremu ſe magi lide v wijrze vežiti, ale mnoho by proſpielo, by to pa- matowano bylo: „Bijſle cžlowiek, a giž geho neni; przeminui rychle yako roſa letni na trawie, geſſto horkoſti ſlunecznu brzo pomine." A ta pamiet rozumna tak rychleho przeminutij neoſtawi nižadne wieczy ſwietſke na cžlowieku, kterež putu- giczy žiwot nepotrzebuge, aniž da ſtati w kterych hrziſlijch. w nichž rychle ſkonanij poſtawilo by geho f weliku žalobu przed ſudczy. Protož pamiet toho, že byl a giž geho nenij, nauežila by wſlemu cžlowieka, czož geſt potrzeba tomu, genž byl 1) a giž nenij a pamiet ge° s zwukem zahynula geſt. Y dij tuto cžtenij O tom, geſſto bijſſe cžlowiekem, kratky wiek mage, že gmeno ſlawne miel w lidu yzrahelſkem, Nyko- demus, a byl knijžetem a mijſtrem židowſkym. A ty wieczy acž ſe zdagi potrzebne nebo y mor byti na niekom,2) Jako knežſtwij a miſtrowſtwij, ale, yakož w ſwietie bieži ty wieczy a zgewny ſu w ſkutczych na takowych lidech, že wicze ſu rana a oblupenij na tom, geſſto bijſſe cžlowiekem mdlym, prokletym a rychleo ſkonani, že gmeno welike miel a kni- žetem a miſtrem nad mnohymi byl, gimi wladl a ge zpra- wowal; nebo takowy brzy v pychu a w hoynoſtij rozkofli tieleſtnych vpadne a nadme ſe, žadage pocztiwoſti od mnohych 1) V orig. omylem byla. 2) Orig. má chybně niekov.
Strana 55
Swate Trogicze. 55 z toho, že geſt knijže a mijſtrem nad mnohymi, A zatim za- pomene na to, že geſt cžlowiek, rychle vtikage yako ſtin, a že geſt prach a popel a w prach ſe obrati. Nebo czo geſt oblupilo a w zloſti mnohe zawedlo cžlowieka z rayſke roz- koffy wyhnaneo, prokleteho, w uodole placže poſtaweneho?" Gedine kržiwe powyſſenij, zwelebenij w ſwietie, aby, mnohych panem a zprawczy gſa, w pychu ſe powyflyl a zapomniel ſweho prokletij y toho, že geſt male a kratke pobytij zde, yakožto v bezbydli. To muož, ktož rozum ma, ſnadnie znati, že pokoleni padlemu a newinnemu naywicze muož powyſlenij a zwelebeni w ſwietie przekažeti. Nebo pro ty geſt přiſfel ſyn božij v pokoře. A w te pokoře yakožto oklamane pychu zaſe naprawuge, panowanij y mift[158b rowanij zapowidage, w nichž pycha naywietſfy geſt. Protož toho, genž byl knij- žetem a mijſtrem, yhned cžtenij nedoſtatek v božíkych wieczech vkazuge na niem w tom, že přiſſel k gežiffowi w noczy kradi, zgewnie przigiti neſmiel, aby pohanien nebyl od ſpolumiſtruw, neb ſu byli zakonnijczy přikazani wydali, aby s gežijſſem neobcowali, a ktož by geo wyznal kryſtem nebo ſynem božym, aby s zboru wywržen byl. Protož mnozy z knižat wierzychu w nieho, ale pro zakonniky newyznawachu. aby zboru nebyli wywrženi nebo milowali ſu chwalu lidíku wijcze než chwalu božij. Ten vžitek nalezli ſu knižata a miſtrowe z toho, že ſu powyffeni nad gine vrzady gmenem welikym a chwalu lidíku, aby v božíkych wieczech zmeſſkaleyſfy a zadni byli. Nalezſſe Syna božijho beze czti od hřiſfnikuow vežinieneho yako bludneho, ſtydieli ſe gim a bali ſe maleo pohanienij pro nieo podſtupiti, neſmieli o niem ani mluwiti, wieducze, že geſt prawy. Procž? Nebo ſu ſe opili chwalu lidíku, a tu wažicze, zaprzeli ſu chwaly božíke a mleželi ſu o ni. Protož nykodemus zpozdile w noczy přiſſel, ale ženy hlupe we dne; wice mohly 1) božſkeho ſwietla miti, chodice s radoſti za nim, 1) V orig. nespr. mohl.
Swate Trogicze. 55 z toho, že geſt knijže a mijſtrem nad mnohymi, A zatim za- pomene na to, že geſt cžlowiek, rychle vtikage yako ſtin, a že geſt prach a popel a w prach ſe obrati. Nebo czo geſt oblupilo a w zloſti mnohe zawedlo cžlowieka z rayſke roz- koffy wyhnaneo, prokleteho, w uodole placže poſtaweneho?" Gedine kržiwe powyſſenij, zwelebenij w ſwietie, aby, mnohych panem a zprawczy gſa, w pychu ſe powyflyl a zapomniel ſweho prokletij y toho, že geſt male a kratke pobytij zde, yakožto v bezbydli. To muož, ktož rozum ma, ſnadnie znati, že pokoleni padlemu a newinnemu naywicze muož powyſlenij a zwelebeni w ſwietie przekažeti. Nebo pro ty geſt přiſfel ſyn božij v pokoře. A w te pokoře yakožto oklamane pychu zaſe naprawuge, panowanij y mift[158b rowanij zapowidage, w nichž pycha naywietſfy geſt. Protož toho, genž byl knij- žetem a mijſtrem, yhned cžtenij nedoſtatek v božíkych wieczech vkazuge na niem w tom, že přiſſel k gežiffowi w noczy kradi, zgewnie przigiti neſmiel, aby pohanien nebyl od ſpolumiſtruw, neb ſu byli zakonnijczy přikazani wydali, aby s gežijſſem neobcowali, a ktož by geo wyznal kryſtem nebo ſynem božym, aby s zboru wywržen byl. Protož mnozy z knižat wierzychu w nieho, ale pro zakonniky newyznawachu. aby zboru nebyli wywrženi nebo milowali ſu chwalu lidíku wijcze než chwalu božij. Ten vžitek nalezli ſu knižata a miſtrowe z toho, že ſu powyffeni nad gine vrzady gmenem welikym a chwalu lidíku, aby v božíkych wieczech zmeſſkaleyſfy a zadni byli. Nalezſſe Syna božijho beze czti od hřiſfnikuow vežinieneho yako bludneho, ſtydieli ſe gim a bali ſe maleo pohanienij pro nieo podſtupiti, neſmieli o niem ani mluwiti, wieducze, že geſt prawy. Procž? Nebo ſu ſe opili chwalu lidíku, a tu wažicze, zaprzeli ſu chwaly božíke a mleželi ſu o ni. Protož nykodemus zpozdile w noczy přiſſel, ale ženy hlupe we dne; wice mohly 1) božſkeho ſwietla miti, chodice s radoſti za nim, 1) V orig. nespr. mohl.
Strana 56
56 Na den než vmieli w zakonie. Protož weliczy zkaženi ſu v božíkych wieczech, a malij zbohaczeni ſu w nich. Czož pak nynij, geſſto geft množſwij miftruow a kniežij bohatych, w ſwietie zwele- benych, geffto milugi naramnie chwalu tohoto ſwieta! O yak by ſe ti ſtydieli gežijſſem, kdyby s hanbu gim bylo geo wy- znawati! Ale oni mudrzi mužij w kryſtu vmieli ſu ſe tijm opatrziti, aby ſe neſtydieli za gežijſle nebo pro niebo, ale aby chwalu tohoto ſwieta zyſkali ſkrze nieho; nebo ſu ſe vplne sgednali ſ timto ſwietem; s Krali, s Knižaty, s Pany, s Mieſltiany y s ſedlaky za gednoho cžlowieka gſu. A giž mijſtrzi a kniežij weliczy wladnu gežijfſem, w gich ruku ſpaſenij wſſech zaležy. Oni wladnu wieru a panugi nad nij, a czož oni chtij, to wijra geſt. A gežijſs, daw gim w mocz klicže kralowſtwij nebeſkeho, aby gimi odmykali, yakož ſe gim zda a komu, a on giž na gich miloſti geſt, czo oni gemu dobreho vežynij, na tom doſti mieg. Ale oni, wladnucze gežiſſem a ge° ſpaſenim a gedno ſuce s ſwietem, podadij geho ſwietu whod, aby gemu gežijš nebyl tiežek, ani k hanbie; prziprawij oni gežijffe ſwietu w ſladke giſſcze, aby s chuti požijwal gežijfſe, aby nebyl ſwiet mierzen k gežiffowi, ani k geho kržižy oſtremu, ale aby gežijſſe mierzili k ſwietu, zmiekcžiwſſe geho nad oley, aby lehcze na každu ranu pad, aby ſpaſeni ge° mohlo ſe doſtat katu, birziczy, naſylniku, zlodiegi, morderzi, ruffianu, czyzoložniku, ſmilniku, pobieh- lemu, bohatczy w tuku ſtkwoſtnem proroſtlemu, lichewniku, lakomczy, žracžy, opilczy, a kdož na ſwietie nalezen geſt, každy ma ſpaſenij ſkrze mijſtry a bohate kniežij prziprawene. Nebo oni wladnuce ſpaſy wſſeczky na ſwietie, aniž muož kto nynij zly byti, ani do pekla giti. Protož [159a] mijſtrzi a kniežij, gednagijcze tak lahodnie ſpaſenij gežijflowo tomuto ſwietu, nemagi procž hledati w noczy, yako by ſe bali a ſty- dieli koho, we dne ſwietle hledati geho. Giž ſu ſobie vprazdnili ſlyroku czeſtu ſkrze gežijfſe od neprzizni ſwieta, a czti a chwaly, zbožij a rozkofſy tiela doſli ſu ſkrze geho
56 Na den než vmieli w zakonie. Protož weliczy zkaženi ſu v božíkych wieczech, a malij zbohaczeni ſu w nich. Czož pak nynij, geſſto geft množſwij miftruow a kniežij bohatych, w ſwietie zwele- benych, geffto milugi naramnie chwalu tohoto ſwieta! O yak by ſe ti ſtydieli gežijſſem, kdyby s hanbu gim bylo geo wy- znawati! Ale oni mudrzi mužij w kryſtu vmieli ſu ſe tijm opatrziti, aby ſe neſtydieli za gežijſle nebo pro niebo, ale aby chwalu tohoto ſwieta zyſkali ſkrze nieho; nebo ſu ſe vplne sgednali ſ timto ſwietem; s Krali, s Knižaty, s Pany, s Mieſltiany y s ſedlaky za gednoho cžlowieka gſu. A giž mijſtrzi a kniežij weliczy wladnu gežijfſem, w gich ruku ſpaſenij wſſech zaležy. Oni wladnu wieru a panugi nad nij, a czož oni chtij, to wijra geſt. A gežijſs, daw gim w mocz klicže kralowſtwij nebeſkeho, aby gimi odmykali, yakož ſe gim zda a komu, a on giž na gich miloſti geſt, czo oni gemu dobreho vežynij, na tom doſti mieg. Ale oni, wladnucze gežiſſem a ge° ſpaſenim a gedno ſuce s ſwietem, podadij geho ſwietu whod, aby gemu gežijš nebyl tiežek, ani k hanbie; prziprawij oni gežijffe ſwietu w ſladke giſſcze, aby s chuti požijwal gežijfſe, aby nebyl ſwiet mierzen k gežiffowi, ani k geho kržižy oſtremu, ale aby gežijſſe mierzili k ſwietu, zmiekcžiwſſe geho nad oley, aby lehcze na každu ranu pad, aby ſpaſeni ge° mohlo ſe doſtat katu, birziczy, naſylniku, zlodiegi, morderzi, ruffianu, czyzoložniku, ſmilniku, pobieh- lemu, bohatczy w tuku ſtkwoſtnem proroſtlemu, lichewniku, lakomczy, žracžy, opilczy, a kdož na ſwietie nalezen geſt, každy ma ſpaſenij ſkrze mijſtry a bohate kniežij prziprawene. Nebo oni wladnuce ſpaſy wſſeczky na ſwietie, aniž muož kto nynij zly byti, ani do pekla giti. Protož [159a] mijſtrzi a kniežij, gednagijcze tak lahodnie ſpaſenij gežijflowo tomuto ſwietu, nemagi procž hledati w noczy, yako by ſe bali a ſty- dieli koho, we dne ſwietle hledati geho. Giž ſu ſobie vprazdnili ſlyroku czeſtu ſkrze gežijfſe od neprzizni ſwieta, a czti a chwaly, zbožij a rozkofſy tiela doſli ſu ſkrze geho
Strana 57
Swate Trogicze. 57 boleſti ; wſſechen ſwiet ſe gim klanij, mage spaſenij gežiffowo z moczy gich ſwatoſti. Protož daleko ſu od nykodema, geſſto hubenie hledal w noczy gežijſſe. Na lepſſij gſu ſobie zwedli tito. A kdo nechce wierziti tomuto poſmiwanij, ale ſtahna ruku, ſahniž a obleday ſkutky, a vzrzi ſam, žet geſt prawda. Ale že geſt znamenite mluwenij to, hledati gežijſle w noczy, a geſt domniewati ſe nieczo negiſteho o geho ſpa- ſenij. A to ſnadnie muožem k temuž rozumu przimieſyti, žet to wſſe ten ſwiet diela w ſlepotie nad obycžey v welike a w hrziſlijch každych, kterzy by mohli gmenowani byti, a tak nocz weliku ma a w te temne noczy hleda gežijſſe a geho ſpaſenij a, gedine w te tmie ſtoge, zanaſſi ſe gmenem gežij- ſſowym a niecžijm ſwatym. A ſ tijm hleda a wierzi ſpaſeni ſwemu w ledacžijms gmenie, po zemich, po kragich tulage ſe, wierze na mijſtech poſwatnych, geſſto ſu swatokupczy ge oſlawili, že miloſti a ſpaſenij naleznu na nich a v knieze naybohatieyſlyho w rzimie odpuſſtienij hrzichuow wſſech a zbawenij muk, a ginak rozlite ſwatoſti magi mnohe. A na- poſledy, schazegicze z tohoto ſwieta, kniežijm ſtatky dawagi. duſſe ſwe gim porucžegi, aby za nie boha wiecžnie proſyli, mſſe ſlužili, žaltarze, wigilgij zpiwali; nebo prwnim miloſtem, kterych ſu za žiwa hledali, ani welikym odpuſtkuom pape- žowym, ani ſedmere ſwatoſti czyrkwe ſwate nemohli ſu dau- ffati, by yhned zemrucze illi do nebe. A protož zemrucze myſle sſtupiti do trzetiho pekla w ocžiſtecz. A kniežij, žal- tarze za nie piegicze a míſe ſlužijcze, magi z pekla dobywati gich. Tet noczy mracžne ſwiet hleda gežijfſe a ge° ſpaſeni. A tijm bliže mož byti rzečena nocz gich ſlepota, cžym zgew- niegi nalezeni ſu krom'e wijry ſkutky zlymi a tijm hledanim ſpaſenij proſtie w traweninach kurwy welike, w nichžto bludi wſſychni narodowe, kterež geſt zpogila wijnem ſmilſtwi ſweho. Take y to, geſſto ſe zda ſlawno na ſwietie, podle za- konow lidſkych giti k gežijfſowi nebo geho hledati, wſſak pro tu ſlawu zewnitrznich naboženſtwi, pod rzeholy vwedenych,
Swate Trogicze. 57 boleſti ; wſſechen ſwiet ſe gim klanij, mage spaſenij gežiffowo z moczy gich ſwatoſti. Protož daleko ſu od nykodema, geſſto hubenie hledal w noczy gežijſſe. Na lepſſij gſu ſobie zwedli tito. A kdo nechce wierziti tomuto poſmiwanij, ale ſtahna ruku, ſahniž a obleday ſkutky, a vzrzi ſam, žet geſt prawda. Ale že geſt znamenite mluwenij to, hledati gežijſle w noczy, a geſt domniewati ſe nieczo negiſteho o geho ſpa- ſenij. A to ſnadnie muožem k temuž rozumu przimieſyti, žet to wſſe ten ſwiet diela w ſlepotie nad obycžey v welike a w hrziſlijch každych, kterzy by mohli gmenowani byti, a tak nocz weliku ma a w te temne noczy hleda gežijſſe a geho ſpaſenij a, gedine w te tmie ſtoge, zanaſſi ſe gmenem gežij- ſſowym a niecžijm ſwatym. A ſ tijm hleda a wierzi ſpaſeni ſwemu w ledacžijms gmenie, po zemich, po kragich tulage ſe, wierze na mijſtech poſwatnych, geſſto ſu swatokupczy ge oſlawili, že miloſti a ſpaſenij naleznu na nich a v knieze naybohatieyſlyho w rzimie odpuſſtienij hrzichuow wſſech a zbawenij muk, a ginak rozlite ſwatoſti magi mnohe. A na- poſledy, schazegicze z tohoto ſwieta, kniežijm ſtatky dawagi. duſſe ſwe gim porucžegi, aby za nie boha wiecžnie proſyli, mſſe ſlužili, žaltarze, wigilgij zpiwali; nebo prwnim miloſtem, kterych ſu za žiwa hledali, ani welikym odpuſtkuom pape- žowym, ani ſedmere ſwatoſti czyrkwe ſwate nemohli ſu dau- ffati, by yhned zemrucze illi do nebe. A protož zemrucze myſle sſtupiti do trzetiho pekla w ocžiſtecz. A kniežij, žal- tarze za nie piegicze a míſe ſlužijcze, magi z pekla dobywati gich. Tet noczy mracžne ſwiet hleda gežijfſe a ge° ſpaſeni. A tijm bliže mož byti rzečena nocz gich ſlepota, cžym zgew- niegi nalezeni ſu krom'e wijry ſkutky zlymi a tijm hledanim ſpaſenij proſtie w traweninach kurwy welike, w nichžto bludi wſſychni narodowe, kterež geſt zpogila wijnem ſmilſtwi ſweho. Take y to, geſſto ſe zda ſlawno na ſwietie, podle za- konow lidſkych giti k gežijfſowi nebo geho hledati, wſſak pro tu ſlawu zewnitrznich naboženſtwi, pod rzeholy vwedenych,
Strana 58
58 Na den muož byti welika tma a nocz, geſlto ſama domnienij ſlepa držij lidi w tiech zakonech, aby tu a nicz ginde zarubili ſwe ſpaſeni, Z te przicžiny mnoho dauffagicz tiem zakonuom, že niekdy dawno ſtařij mniſſij, w domnienij ſwieti, vſtawili gſu gich zakony, genž ſe zda opatrniegi než zakon kryftuow a k nalezeni boha bližílij. Ale to muož w domnieni byti lidem tiem, geſſto nechti wiedieti toho, že ti zakonowe daleko ne- doſahagi zakona kryſtowa w tom. Nebo zakon kryſtow tak geft ſwrchowany, že nedopuſti, aby cž[159b]lowiek ktery ſmrtedlny hrzich na ſobie miel, ſtoge w tom zakonie; Ale- zakonowe lidfſtij magi ten nedoſtatek, že, ſplnie wſſeczky rzeholy tiech zakonuow, muož byti ſwatokupecz, ſmilnik, žracž, opilec, lakomec, ſwarliwy, nenawiſtny, pokrytecz a ginak zly, a ty hrzichy mage, bude w pekle, plnie wſſechen zakon mnichowy. Take zakon kryſtuow muož byti plnien ode wſſech, ktož milugi boha, kterežkoli ſtawy držij, w kteremžkoli miſtie bydle, w kteremkoli ruſſe potrzebnem chodie. Ale gich za- konuow nemohu wſſychni držeti. Nebo gich zakonowe založeni ſu na žebrani, na platijch. Protož wſlychni žebrati nemohu, ani platuow mijti. Nebo, ſucze zakona žebraweho, nemieli by v koho žebrati, když by nebyl kto dielage, ani by pani wſlijchni byti mohli, by ſedlakuow nebylo. Protož nedoſtatek magi ti zakonowe, že ginak by ſtati nemohli, když by nebyl kto gich nadawage; zhynuli by. Take w tom przewyſſuge zakon kryſtuow zakony Mni- chowe, Zie toho cžlowieka, ktery držy zakon kryſtuow, ſged- nawa s bohem vmyſly y ſkutky, že, chtie ten zakon cžyniti, powoluge bohu, a gemu ſe poddawage w poſluffenſtwij w tom, o cžemž przikazuge a chcze ten obycžey nebo onen miti do cžlowieka, aby gemu k liboſti tak ſtal, to opuſtil, to ſtrpiel; a to cžynie proſtie, wuoli božij poſluhuge a gij poddan geſt. Ale cžynie zakony Mnichowy, cžlowiek przywazuge ſe k vmyſlu y k wuoli toho Mnicha, ktery geſt ten zakon nayprwe vſtawil,
58 Na den muož byti welika tma a nocz, geſlto ſama domnienij ſlepa držij lidi w tiech zakonech, aby tu a nicz ginde zarubili ſwe ſpaſeni, Z te przicžiny mnoho dauffagicz tiem zakonuom, že niekdy dawno ſtařij mniſſij, w domnienij ſwieti, vſtawili gſu gich zakony, genž ſe zda opatrniegi než zakon kryftuow a k nalezeni boha bližílij. Ale to muož w domnieni byti lidem tiem, geſſto nechti wiedieti toho, že ti zakonowe daleko ne- doſahagi zakona kryſtowa w tom. Nebo zakon kryſtow tak geft ſwrchowany, že nedopuſti, aby cž[159b]lowiek ktery ſmrtedlny hrzich na ſobie miel, ſtoge w tom zakonie; Ale- zakonowe lidfſtij magi ten nedoſtatek, že, ſplnie wſſeczky rzeholy tiech zakonuow, muož byti ſwatokupecz, ſmilnik, žracž, opilec, lakomec, ſwarliwy, nenawiſtny, pokrytecz a ginak zly, a ty hrzichy mage, bude w pekle, plnie wſſechen zakon mnichowy. Take zakon kryſtuow muož byti plnien ode wſſech, ktož milugi boha, kterežkoli ſtawy držij, w kteremžkoli miſtie bydle, w kteremkoli ruſſe potrzebnem chodie. Ale gich za- konuow nemohu wſſychni držeti. Nebo gich zakonowe založeni ſu na žebrani, na platijch. Protož wſlychni žebrati nemohu, ani platuow mijti. Nebo, ſucze zakona žebraweho, nemieli by v koho žebrati, když by nebyl kto dielage, ani by pani wſlijchni byti mohli, by ſedlakuow nebylo. Protož nedoſtatek magi ti zakonowe, že ginak by ſtati nemohli, když by nebyl kto gich nadawage; zhynuli by. Take w tom przewyſſuge zakon kryſtuow zakony Mni- chowe, Zie toho cžlowieka, ktery držy zakon kryſtuow, ſged- nawa s bohem vmyſly y ſkutky, že, chtie ten zakon cžyniti, powoluge bohu, a gemu ſe poddawage w poſluffenſtwij w tom, o cžemž przikazuge a chcze ten obycžey nebo onen miti do cžlowieka, aby gemu k liboſti tak ſtal, to opuſtil, to ſtrpiel; a to cžynie proſtie, wuoli božij poſluhuge a gij poddan geſt. Ale cžynie zakony Mnichowy, cžlowiek przywazuge ſe k vmyſlu y k wuoli toho Mnicha, ktery geſt ten zakon nayprwe vſtawil,
Strana 59
Swate Trogicze. 59 s bohem w tom neſgednawage ſe. Nebo kto by ſe vplnie s bohem sgednal, neſmiel by nižadnych zakonuow lidem ſta- wieti mimo božij zakon wieda, že takehož ani lepſſijho nemož vſtawiti, ale ſpijſſe odporny zakonu božijmu. Yako geſt wſkutku widieti, kterak ſu odpornij lide zakonu božijmu, kterzy držij zakony lidſke. Protož przigimage niekto zakon cžlowieka, po cžlowieku gde a ſnadnie odſtupuge od boha. Protož nocz temna a nezřetedlna geſt zakon lidſky, vſtawuge w domnienij negiſtem lidij, aby na to ſpolehali, že ſwaty Mnich gich zakon vſtawil, a zatim aby zameſlkali mijti te ſwatoſti, kteru kryſtus chcze mijti na tiech, kterzij ſpaſeni magi byti. A že o te noczy, geſſto w nij ſtogicze lide hledagi pana gežiſſe a ſpaſeni geho cžekagi, prziliſs mnoho geſt. Nebo oklamani welika ſtogi na lidech; acž giž proſtie we gmeno- gežijffowo ſpaſeni chtieli by hledati, hrzichuow tieleſtnych zewnitrz ſe warugi a mnohe wieczy dobre cžynie, awſak przi tom ſrdcze dielee, ohledagice ſe na ſwiet, přiznie geho ſe nepaufſtiegi, ale oſtawugi na ſobie obycžege twrde, ſobie- wolne, pyſſne, vkrutne, mſtiwe, tiežce mohu bezprawi neprzi- teli odpuſtiti. Acž niekdy ſtydie ſe hanieti zaſe a vtrhati, ale neſnadnie odpuſti, neſnadnie ſtrpi. Protož mnohe tmy magi przi tom, czo ſu pocželi weſti; proež, aby m'eli den pra- we° ſwietla, chticze ſpaſeni nalezti, weliky geſt dar od boha, a lehke ſrdcze ne brzy doſtihne tiech wieczy. Ale že tento miſtr Nikodem, geſſto przyſſel w noczy k gežij[ 160a]ffowi, wyznawa wo niem, že geſt miſtr od boha przyſſel. A to vkazuge, procž geſt miſtr od boha przyſly, když dij: „Nebo nižadny z lidij nemuž tiechto dijwuow cžijniti, kterež ty cžynifs, gedine lecž by buoh s nim byl." To poznanij, acž geſt nebylo tak vplnie dokonale, by mohlo gežiſſe bohem w cžlowieczenſtwij poznati, ale ſkutky božſke prawie geſt w niem poznal przidawage, že nižadny cžlowiek puhy bez daruow božich nemohl by tiech diwuw cžijniti,
Swate Trogicze. 59 s bohem w tom neſgednawage ſe. Nebo kto by ſe vplnie s bohem sgednal, neſmiel by nižadnych zakonuow lidem ſta- wieti mimo božij zakon wieda, že takehož ani lepſſijho nemož vſtawiti, ale ſpijſſe odporny zakonu božijmu. Yako geſt wſkutku widieti, kterak ſu odpornij lide zakonu božijmu, kterzy držij zakony lidſke. Protož przigimage niekto zakon cžlowieka, po cžlowieku gde a ſnadnie odſtupuge od boha. Protož nocz temna a nezřetedlna geſt zakon lidſky, vſtawuge w domnienij negiſtem lidij, aby na to ſpolehali, že ſwaty Mnich gich zakon vſtawil, a zatim aby zameſlkali mijti te ſwatoſti, kteru kryſtus chcze mijti na tiech, kterzij ſpaſeni magi byti. A že o te noczy, geſſto w nij ſtogicze lide hledagi pana gežiſſe a ſpaſeni geho cžekagi, prziliſs mnoho geſt. Nebo oklamani welika ſtogi na lidech; acž giž proſtie we gmeno- gežijffowo ſpaſeni chtieli by hledati, hrzichuow tieleſtnych zewnitrz ſe warugi a mnohe wieczy dobre cžynie, awſak przi tom ſrdcze dielee, ohledagice ſe na ſwiet, přiznie geho ſe nepaufſtiegi, ale oſtawugi na ſobie obycžege twrde, ſobie- wolne, pyſſne, vkrutne, mſtiwe, tiežce mohu bezprawi neprzi- teli odpuſtiti. Acž niekdy ſtydie ſe hanieti zaſe a vtrhati, ale neſnadnie odpuſti, neſnadnie ſtrpi. Protož mnohe tmy magi przi tom, czo ſu pocželi weſti; proež, aby m'eli den pra- we° ſwietla, chticze ſpaſeni nalezti, weliky geſt dar od boha, a lehke ſrdcze ne brzy doſtihne tiech wieczy. Ale že tento miſtr Nikodem, geſſto przyſſel w noczy k gežij[ 160a]ffowi, wyznawa wo niem, že geſt miſtr od boha przyſſel. A to vkazuge, procž geſt miſtr od boha przyſly, když dij: „Nebo nižadny z lidij nemuž tiechto dijwuow cžijniti, kterež ty cžynifs, gedine lecž by buoh s nim byl." To poznanij, acž geſt nebylo tak vplnie dokonale, by mohlo gežiſſe bohem w cžlowieczenſtwij poznati, ale ſkutky božſke prawie geſt w niem poznal przidawage, že nižadny cžlowiek puhy bez daruow božich nemohl by tiech diwuw cžijniti,
Strana 60
60 Na den ktere geſt pan gežiſs cžinil. A to geſt mnoo mohlo poznanie a geſt diwnieyſlij na cžlowieku z te roty zakonicžij, že geſt w par gežijfſy ſkutky ſudil božij, kdež gini tehož zakona rzekli ſu: „Tento newymita diabluow z lidij, gedine moczy Belzebuba, Knižete diabelſkeho." Protož mocz cžertowu ſudijli ſu w niem przewraczenie. Ale tento pocztiwie dij: „Miſtrze, wime, žes od boha prziſfel miftr, neo nižadny nemož tiech diwuw cžiniti, kterež ty činiš, leč by ſ nim buh byl.“ Prož mage tak zrzizene poznani ſkutkuow božich w pa gežiſſy, acž s nedoſtatkem w noczy boge ſe přiſſel k nie", ne yhned mohl poznati, že buoh geſt pan gežijš, ale pocžatek geſt miel a potom prawie geſt doſſel poznanij y wijry plne o niem. Protož mnoho ma cžlowiek ten, ktery muož prawie znati ſkutky božij, nebo z tiech ſkutkuow muož znati boha. Nebo od ſtworzenij widomeho poznawa ſmyſly ſtworzitele newido- meho. Ale toto geſt gine zwlafſtnoſti poznani ſkutkuow božijch w cžlowieku nebo we mnohych lidech, geffto newiernij tiech wieczy nemohu mijti, by czo božijho kde ſudili, poniewadž wijry boži w ſobie nemagi; Tež przewraczeni a nenawiſtiwi, geſſto zlemu dobre rzikagi a dobremu zle. Protož z toho przewraczeni a z nenawiſti potupili ſu dobrotu na panu geži- ſſowij yako blud. Tež y dnes wijdime, že prawu dobrotu yako blud potupugi na mnohych. Protož to geſt tiežke, když niecžy dobrota protiwna geſt niekomu, že wuoli geho zlu ruſſij; ten nepozna ſkutkuow božijch w tom cžlowieku, ſudie z nena- wiſti, že z nie° Diabel dycha. Protož doſti negiſte geſt mijti za to, že cžlowiek zna a miluge boha, a nemuož poznati ſkutkuow božich v bližniho, oſlepen ſa nenawiſti a hniewem, y přewraczy geho dobre ſkutky we zle anebo nieyaku ohyzdu na nie vmijta. Ale kto by ſebe neporuſſil nenawiſtij, dlužen geſt v bližnim rozeznati ſmiſſene ſkutky ſ dobrymi zle, aby toho, czo geſt dobreho, nižadnu lehkoſti a nenawiſti nepotu- powal, ale za dobre, czo geſt dobre, miel, a czo zle, za zle, to ſkrownoſt ma, dielecy zle od dobreho, z nenawiſti dobre"
60 Na den ktere geſt pan gežiſs cžinil. A to geſt mnoo mohlo poznanie a geſt diwnieyſlij na cžlowieku z te roty zakonicžij, že geſt w par gežijfſy ſkutky ſudil božij, kdež gini tehož zakona rzekli ſu: „Tento newymita diabluow z lidij, gedine moczy Belzebuba, Knižete diabelſkeho." Protož mocz cžertowu ſudijli ſu w niem przewraczenie. Ale tento pocztiwie dij: „Miſtrze, wime, žes od boha prziſfel miftr, neo nižadny nemož tiech diwuw cžiniti, kterež ty činiš, leč by ſ nim buh byl.“ Prož mage tak zrzizene poznani ſkutkuow božich w pa gežiſſy, acž s nedoſtatkem w noczy boge ſe přiſſel k nie", ne yhned mohl poznati, že buoh geſt pan gežijš, ale pocžatek geſt miel a potom prawie geſt doſſel poznanij y wijry plne o niem. Protož mnoho ma cžlowiek ten, ktery muož prawie znati ſkutky božij, nebo z tiech ſkutkuow muož znati boha. Nebo od ſtworzenij widomeho poznawa ſmyſly ſtworzitele newido- meho. Ale toto geſt gine zwlafſtnoſti poznani ſkutkuow božijch w cžlowieku nebo we mnohych lidech, geffto newiernij tiech wieczy nemohu mijti, by czo božijho kde ſudili, poniewadž wijry boži w ſobie nemagi; Tež przewraczeni a nenawiſtiwi, geſſto zlemu dobre rzikagi a dobremu zle. Protož z toho przewraczeni a z nenawiſti potupili ſu dobrotu na panu geži- ſſowij yako blud. Tež y dnes wijdime, že prawu dobrotu yako blud potupugi na mnohych. Protož to geſt tiežke, když niecžy dobrota protiwna geſt niekomu, že wuoli geho zlu ruſſij; ten nepozna ſkutkuow božijch w tom cžlowieku, ſudie z nena- wiſti, že z nie° Diabel dycha. Protož doſti negiſte geſt mijti za to, že cžlowiek zna a miluge boha, a nemuož poznati ſkutkuow božich v bližniho, oſlepen ſa nenawiſti a hniewem, y přewraczy geho dobre ſkutky we zle anebo nieyaku ohyzdu na nie vmijta. Ale kto by ſebe neporuſſil nenawiſtij, dlužen geſt v bližnim rozeznati ſmiſſene ſkutky ſ dobrymi zle, aby toho, czo geſt dobreho, nižadnu lehkoſti a nenawiſti nepotu- powal, ale za dobre, czo geſt dobre, miel, a czo zle, za zle, to ſkrownoſt ma, dielecy zle od dobreho, z nenawiſti dobre"
Strana 61
Swate Trogicze. 61 netupi, a z przichylenij przizni tieleſtne zleho nechwali, ani geho wymluwa. Ale wicher, geſſto domy wnahle borzy, ne- poſtihne toho zakona, by ſwieti lide w niem ſedieli ; wienet naň, kdyžt gey burziwy hniew yako ſtřecžek napadne. Potom dij ežteni: „A odpowiediew gežifs wecze gemu: Giſtie, giſtie, prawim tobie: Gedine acž kto vrodij ſe druhe, nemuž widieti kralowſtwij božij°. Dij k niemu Nykodem: Kterak muož cžlowiek naro[160b]diti ſe, ſa ſtary? Zdali muož w brzicho materze ſwe opiet wgiti a naroditi ſe?“ Když ny- kodem wychwalowal miſtrowſtwij pana gežijſſe, nicz ſe ne- prawi, by o cžem geho tazal nebo zacž geho proſyl wyzna- wage, že od boha mijſtr prziſſel geſt. A pan Gežijſs odpo- wiediel, znage vmyſl geho w tom, že geſt z uprzimnoſti srdcze ſweho prziſſel, chtie ſ nim rozmluwiti nebo ſe tazati o ſwe ſpaſeni, aby gemu prawu czeſtu vkazal k niemu a podle ſweho miſtrowſtwij odpowiediel. Nebo v prawdie on geſt toho vmieni miſtr nailepſſio, aby naucžil prawe ceſtie o ſpaſenij gedno" každeho, kto chce geo vmienie przigiti o tom; nebo na to od boha poſlan geſt, aby czeſtu ſpaſenij wſlem vkazal, a giny nižadny nenarodil ſe geſt, by takowe vmienij miel, aby o ſpaſeni lidſkem mohl zakon lidem dati, acž ſe o to mnozy pokuſlegi, aby z nich lide ſpaſeni cžekali, a nechti doſti miti na zakonu ſyna božio, yakoby oni mudřegi a lepe vſtawiti vmieli gey než ſyn božij. Ale tento Nykodem dauffal, že pan gežiš, ſa miſtrem dokonalym, muož geho vplnie naucžyti czeſtie prawe, w nijž chodie ſpaſen bude. Protož k ge° vmyſlu pan gežiš wiernie geho vcžyl tomu, kterak ma ſpaſen byti, a pocžal ho od rozeni vežyti rzka: „Giftie, giftie, prawim tobie : Gedine, acž kto vrodi ſe druhe, nemuž wgiti do kralowſtwi božijho.“ A že Nykodem ne- obwykl veženi takowemu, aniž o niem ſlychal przed tijm, y nemohlo ge w rozum to naucženi nowe. A protož rzekl geſt: „Kterak muož cžlowiek, gſa ſtary, naroditi ſe opiet podruhe? Zdali muož v brzicho matky ſwe wgiti a naroditi
Swate Trogicze. 61 netupi, a z przichylenij przizni tieleſtne zleho nechwali, ani geho wymluwa. Ale wicher, geſſto domy wnahle borzy, ne- poſtihne toho zakona, by ſwieti lide w niem ſedieli ; wienet naň, kdyžt gey burziwy hniew yako ſtřecžek napadne. Potom dij ežteni: „A odpowiediew gežifs wecze gemu: Giſtie, giſtie, prawim tobie: Gedine acž kto vrodij ſe druhe, nemuž widieti kralowſtwij božij°. Dij k niemu Nykodem: Kterak muož cžlowiek naro[160b]diti ſe, ſa ſtary? Zdali muož w brzicho materze ſwe opiet wgiti a naroditi ſe?“ Když ny- kodem wychwalowal miſtrowſtwij pana gežijſſe, nicz ſe ne- prawi, by o cžem geho tazal nebo zacž geho proſyl wyzna- wage, že od boha mijſtr prziſſel geſt. A pan Gežijſs odpo- wiediel, znage vmyſl geho w tom, že geſt z uprzimnoſti srdcze ſweho prziſſel, chtie ſ nim rozmluwiti nebo ſe tazati o ſwe ſpaſeni, aby gemu prawu czeſtu vkazal k niemu a podle ſweho miſtrowſtwij odpowiediel. Nebo v prawdie on geſt toho vmieni miſtr nailepſſio, aby naucžil prawe ceſtie o ſpaſenij gedno" každeho, kto chce geo vmienie przigiti o tom; nebo na to od boha poſlan geſt, aby czeſtu ſpaſenij wſlem vkazal, a giny nižadny nenarodil ſe geſt, by takowe vmienij miel, aby o ſpaſeni lidſkem mohl zakon lidem dati, acž ſe o to mnozy pokuſlegi, aby z nich lide ſpaſeni cžekali, a nechti doſti miti na zakonu ſyna božio, yakoby oni mudřegi a lepe vſtawiti vmieli gey než ſyn božij. Ale tento Nykodem dauffal, že pan gežiš, ſa miſtrem dokonalym, muož geho vplnie naucžyti czeſtie prawe, w nijž chodie ſpaſen bude. Protož k ge° vmyſlu pan gežiš wiernie geho vcžyl tomu, kterak ma ſpaſen byti, a pocžal ho od rozeni vežyti rzka: „Giftie, giftie, prawim tobie : Gedine, acž kto vrodi ſe druhe, nemuž wgiti do kralowſtwi božijho.“ A že Nykodem ne- obwykl veženi takowemu, aniž o niem ſlychal przed tijm, y nemohlo ge w rozum to naucženi nowe. A protož rzekl geſt: „Kterak muož cžlowiek, gſa ſtary, naroditi ſe opiet podruhe? Zdali muož v brzicho matky ſwe wgiti a naroditi
Strana 62
62 Na den ſe?“ Protož k ſlowuom pana Gežijfſe, mage rozum tieleſtny, neſnazy miel w tom a diwil ſe tomu, yake geſt to veženij neſlychane, geffto ten miftr w uſly nam wnaſly, ano to tie- leſtnie nemuož byti, by ſe kdo tieleſtnie rodil druhe, aniž potrzeba geſt, ktož geſt giž prziyal žiwot ſkrze rozeni. Protož pan gežijš wida, že tieleſnie a neužitecžnie rozumi geho flowom, Opietowal gemu tu rzecž zgewniegi k ſmyſlu du- chownimu rzka: „Giftie, giftie, prawim tobie: Gedine, acž kto vrozen bude z wody a z Ducha ſwateho, nemuož wgiti w kralowſtwi božij.“ To gemu za naucženi dal, pod vgiſſtienim rzecži ſwe potwrdiw, že nemož nižadny ginak wgiti w kra- lowſtwi božij, gedine tak, narodi-li ſe druhe podle ſmyſla a moczi duchowni; proto ge druhe rozeni předklada, hodne wgitij do kralowſtwi nebeſko. Nebo prwnij rozenij člowieka tieleſtne geſt nehodne, proklete, w hrzichu pocžate, w niemžto ſe rodi wſſiczkni ſynowe hniewu božijho, glucze ſudu zatra- czeni poddani. Nebo wſſyczkni w Adamowi hrzeſſij a vmiragi, rodijcze ſe z nieho. A w kryſtu wſiczkni wierziczy obžyweni budu ſkrze obmyti druheho narozeni a ſkrze obnoweni Ducha ſwateho, aby nowi a obžiweni mohli wgiti do kralowſtwi božij°, ſložicze žijwot ſtary, hrzeſliczy, neduſtoyny, geſſo ſe z nieho owotcze ſmrti rodi, Yakož wycžita ſwaty Pawel ſkutky tiela zgewne rzka 1): „Smilſtwij, necžyſtota, neſtudatost, tra- weni, modloſluženi, [161a] czyzoložftwij, hniewowe, ſwarowe, křykowe, hanienij, nenawiſti, wraždy, ſlybalſtwa, obžerſtwij, opilſtwij, hodowanij, pycha, lakomftwij, newiera, oklamanij, Iſti y wſſyczknij bludowe a przewraczenie, kterych buoh ne- nawidij, To ſu owotcze Smrti, rodijcze ſe z prwniho rozeni, kterež w hrzijchu ſe diege.“ A ktož ſtogi w tom rozenij prwnim, podle tiech ſkutkuow ohawnych gednoho nebo wſſech, nemuož wgiti do kralowſtwi božijho. Protož rozeni druheho, noweho, z wody a z ducha ſwateho, potrzebi lidem geſt, aby 1) Podle Gal. 5, 19. 20. 21.
62 Na den ſe?“ Protož k ſlowuom pana Gežijfſe, mage rozum tieleſtny, neſnazy miel w tom a diwil ſe tomu, yake geſt to veženij neſlychane, geffto ten miftr w uſly nam wnaſly, ano to tie- leſtnie nemuož byti, by ſe kdo tieleſtnie rodil druhe, aniž potrzeba geſt, ktož geſt giž prziyal žiwot ſkrze rozeni. Protož pan gežijš wida, že tieleſnie a neužitecžnie rozumi geho flowom, Opietowal gemu tu rzecž zgewniegi k ſmyſlu du- chownimu rzka: „Giftie, giftie, prawim tobie: Gedine, acž kto vrozen bude z wody a z Ducha ſwateho, nemuož wgiti w kralowſtwi božij.“ To gemu za naucženi dal, pod vgiſſtienim rzecži ſwe potwrdiw, že nemož nižadny ginak wgiti w kra- lowſtwi božij, gedine tak, narodi-li ſe druhe podle ſmyſla a moczi duchowni; proto ge druhe rozeni předklada, hodne wgitij do kralowſtwi nebeſko. Nebo prwnij rozenij člowieka tieleſtne geſt nehodne, proklete, w hrzichu pocžate, w niemžto ſe rodi wſſiczkni ſynowe hniewu božijho, glucze ſudu zatra- czeni poddani. Nebo wſſyczkni w Adamowi hrzeſſij a vmiragi, rodijcze ſe z nieho. A w kryſtu wſiczkni wierziczy obžyweni budu ſkrze obmyti druheho narozeni a ſkrze obnoweni Ducha ſwateho, aby nowi a obžiweni mohli wgiti do kralowſtwi božij°, ſložicze žijwot ſtary, hrzeſliczy, neduſtoyny, geſſo ſe z nieho owotcze ſmrti rodi, Yakož wycžita ſwaty Pawel ſkutky tiela zgewne rzka 1): „Smilſtwij, necžyſtota, neſtudatost, tra- weni, modloſluženi, [161a] czyzoložftwij, hniewowe, ſwarowe, křykowe, hanienij, nenawiſti, wraždy, ſlybalſtwa, obžerſtwij, opilſtwij, hodowanij, pycha, lakomftwij, newiera, oklamanij, Iſti y wſſyczknij bludowe a przewraczenie, kterych buoh ne- nawidij, To ſu owotcze Smrti, rodijcze ſe z prwniho rozeni, kterež w hrzijchu ſe diege.“ A ktož ſtogi w tom rozenij prwnim, podle tiech ſkutkuow ohawnych gednoho nebo wſſech, nemuož wgiti do kralowſtwi božijho. Protož rozeni druheho, noweho, z wody a z ducha ſwateho, potrzebi lidem geſt, aby 1) Podle Gal. 5, 19. 20. 21.
Strana 63
Swate Trogicze. 63 s nowym žywotem hodni byli kralowſtwi nebeſkeho, aby w tom rozeni nowem ſwietlo božſke wzeli w ſe, aby z nieho mohli prziſtupiti k ſkutkuom, geſſto roſtu z druheho rozeni, kterežto Swaty Pawel nazywa owocze Swateho ducha,1) A geſt laſka, radoſt w duchu ſwatem, pokoy, trpieliwoſt, dluhe cžekani nebo w dobrem trwanie, tichoft, dobrotiwoft, fitiedrota, wier- noſt, zdrželiwoſt, neſmilnoſt, ſkrownoſt a každa ſprawedliwoſt. To ſu ta owotcze nebo ſkutkowe, kterziž ſe rodie z tiech. kteřy magi rozenij z ducha ſwateho a z wody, pocztiwe a hodne boha. Ale tiežke geſt przi tiechto flowich kryſtowych oſtati lidem tieleſnym welmi, neb ſu ſwrchowana. Ale giž gedine krzeſt na dietech nemluwnych ſtogi na tiech ſlowich, kteryžto krzeſt ſwiet a hrzijfſniczy ſwieta magi, Geſſto nikdy nicz o nowem rozeni z wody a z ducha Swateho newiedij ani geho mieti mohu podle tiech hrzijchuow, w kterychž, poežnucze od dietinſtwi ruoſti, rozmahagi ſe až do ſſedin, z gedniech hrzijchuow welikych v wietcžij proſpiwagicze, Jakož zloſt tohoto Swieta hrzijchy ſe zanepraždniuge a po- žira gimi wſſeczky, kterziž ſe ge przydržij a milugi mrzkoſti geho. A protož toto geſt wijra giſta, založena na ſlowich kryſtowych, že ten, ktož ſe nenarodij druhe z wody a z ducha ſwateho, newegde ko kralowſtwi nebeſke°. Ale že, yakož ſem rzekl, že Miſtrowe a Kniežij ſložyli ſu flowa cžteni tohoto k tomu kržtu, ktery dieti nemluwne przigimagi, a potwrzugi, že tu przigimagi ducha ſwateho a nowe rozenie ſkrze ducha ſwateho, a chtij, aby wierzeno bylo, že každe na krztu przi- gima ducha Swateho a že ſpaſeno bude, vmrze-li yhned po- krztu. A tak ſe zda z tiech duowoduow gich, že toto Cžtenie toliko ſe hodij Dietem, kterež, przigmucze nowe rozenij z wody a z ducha ſwateho na krztu, y zemru-li hned po tom, a že puogdau do kralowſtwi nebeſkeho. Ale potom newim, komu by to ežtenij mohlo proſpieti. Nebo nowe rozenij a 1) Podle Gal. 5, 22.
Swate Trogicze. 63 s nowym žywotem hodni byli kralowſtwi nebeſkeho, aby w tom rozeni nowem ſwietlo božſke wzeli w ſe, aby z nieho mohli prziſtupiti k ſkutkuom, geſſto roſtu z druheho rozeni, kterežto Swaty Pawel nazywa owocze Swateho ducha,1) A geſt laſka, radoſt w duchu ſwatem, pokoy, trpieliwoſt, dluhe cžekani nebo w dobrem trwanie, tichoft, dobrotiwoft, fitiedrota, wier- noſt, zdrželiwoſt, neſmilnoſt, ſkrownoſt a každa ſprawedliwoſt. To ſu ta owotcze nebo ſkutkowe, kterziž ſe rodie z tiech. kteřy magi rozenij z ducha ſwateho a z wody, pocztiwe a hodne boha. Ale tiežke geſt przi tiechto flowich kryſtowych oſtati lidem tieleſnym welmi, neb ſu ſwrchowana. Ale giž gedine krzeſt na dietech nemluwnych ſtogi na tiech ſlowich, kteryžto krzeſt ſwiet a hrzijfſniczy ſwieta magi, Geſſto nikdy nicz o nowem rozeni z wody a z ducha Swateho newiedij ani geho mieti mohu podle tiech hrzijchuow, w kterychž, poežnucze od dietinſtwi ruoſti, rozmahagi ſe až do ſſedin, z gedniech hrzijchuow welikych v wietcžij proſpiwagicze, Jakož zloſt tohoto Swieta hrzijchy ſe zanepraždniuge a po- žira gimi wſſeczky, kterziž ſe ge przydržij a milugi mrzkoſti geho. A protož toto geſt wijra giſta, založena na ſlowich kryſtowych, že ten, ktož ſe nenarodij druhe z wody a z ducha ſwateho, newegde ko kralowſtwi nebeſke°. Ale že, yakož ſem rzekl, že Miſtrowe a Kniežij ſložyli ſu flowa cžteni tohoto k tomu kržtu, ktery dieti nemluwne przigimagi, a potwrzugi, že tu przigimagi ducha ſwateho a nowe rozenie ſkrze ducha ſwateho, a chtij, aby wierzeno bylo, že každe na krztu przi- gima ducha Swateho a že ſpaſeno bude, vmrze-li yhned po- krztu. A tak ſe zda z tiech duowoduow gich, že toto Cžtenie toliko ſe hodij Dietem, kterež, przigmucze nowe rozenij z wody a z ducha ſwateho na krztu, y zemru-li hned po tom, a že puogdau do kralowſtwi nebeſkeho. Ale potom newim, komu by to ežtenij mohlo proſpieti. Nebo nowe rozenij a 1) Podle Gal. 5, 22.
Strana 64
64 Na den przebywanije ducha ſwate° w tiech dietech taynie, yakož oni prawie, to gedwa muož w nich potrwati dotud, dokudž ge matie na ruku noſy. Ale potom, yakž pocžne biehati a ruoſti mezy tiemi hrzijfſniky ſtarymi a ſlepymi, wice bude podobne wierziti, že geſt cžertu z brzijcha wylezlo, než ſe z ducha ſwateho vrodilo. Nebo wlčatuom ani nedwiediatuom w zloſti neyfu przirownany, ani ginym ſtworzenim vkrutnym w zloſtech nezbednych, w křiku wzſteklem, w ſſalenoſti miſta ſobie ne[161b]mage, draſage ſe po ſtienach, po dřiwich, wyge, tiekage, vpiege, wždy žera, wſſe° ſe doplacže, což zechce. A když potahne k pieti nebo deſeti letom nebo wyſſe, yhned od hrzijffnikuow ſtarych w pychu a w život ſwietſky a w zle- prziklady bude vwaleno a y w ſmilftwi diewecžky s pacholaty po kautech, po chlywiech, po ſtodolach, po leſijch, ſeftry s bratry y w ſodomſke hrzijchy vbiehnu, potom w tanczijch, v ffregich budu konati to, až ſe sſtaragi, a nezwiedij nicz, by to hrzijchowe byli. A protož, pogcžugicze Miſtrom toho, že ti dieti na kržtu przigimagi nowe rozenij a ducha ſwa teho, tu wijru muožem držeti: dotud, dokud ſebu wlaſti ne- bude moczy, muožt w niem potrwati duch ſwaty. Ale kdyžt opatrzy ſtare hrzijffniky, Otcze a Materz a gine ſpolu prze- bywagiczy w gich pobiehloftech przewraczenych, tehdy yhned rychle oblecže ſe w nie a pocžne ſe s dyabla roditi ſkrze gich pohorſſene przyklady a wetchoft žywota tieleſtneho a pobiehleho na ſe brati, a duch ſwaty mijſta w niem nena- lezne dale. Protož poniewadž ſe cžtenij toto k takowemu krztu chowa od knieži, kteryž tak ſwiet w cžaſu newiedomi przigima, tehdy po niem nižadny nepuyde do kralowſtwi bo- žijho ginak wedle gich rzecžij, lecž vmrze yhned po krztu, neopatrze ſwieta, dokud w niem trwa nowe rozenij a duch ſwaty. Ale proti tomu bludu nayhorſlymu tento rozum muž byti, že žiwot tieleſny nežada ſe proto pocžijti nebo naroditi, aby s pocžatkem zahynutij wzal, ale k tomu žadagi tieleſt- neho narozenij cžlowieku, aby narodie ſe trwal a proſpiwal
64 Na den przebywanije ducha ſwate° w tiech dietech taynie, yakož oni prawie, to gedwa muož w nich potrwati dotud, dokudž ge matie na ruku noſy. Ale potom, yakž pocžne biehati a ruoſti mezy tiemi hrzijfſniky ſtarymi a ſlepymi, wice bude podobne wierziti, že geſt cžertu z brzijcha wylezlo, než ſe z ducha ſwateho vrodilo. Nebo wlčatuom ani nedwiediatuom w zloſti neyfu przirownany, ani ginym ſtworzenim vkrutnym w zloſtech nezbednych, w křiku wzſteklem, w ſſalenoſti miſta ſobie ne[161b]mage, draſage ſe po ſtienach, po dřiwich, wyge, tiekage, vpiege, wždy žera, wſſe° ſe doplacže, což zechce. A když potahne k pieti nebo deſeti letom nebo wyſſe, yhned od hrzijffnikuow ſtarych w pychu a w život ſwietſky a w zle- prziklady bude vwaleno a y w ſmilftwi diewecžky s pacholaty po kautech, po chlywiech, po ſtodolach, po leſijch, ſeftry s bratry y w ſodomſke hrzijchy vbiehnu, potom w tanczijch, v ffregich budu konati to, až ſe sſtaragi, a nezwiedij nicz, by to hrzijchowe byli. A protož, pogcžugicze Miſtrom toho, že ti dieti na kržtu przigimagi nowe rozenij a ducha ſwa teho, tu wijru muožem držeti: dotud, dokud ſebu wlaſti ne- bude moczy, muožt w niem potrwati duch ſwaty. Ale kdyžt opatrzy ſtare hrzijffniky, Otcze a Materz a gine ſpolu prze- bywagiczy w gich pobiehloftech przewraczenych, tehdy yhned rychle oblecže ſe w nie a pocžne ſe s dyabla roditi ſkrze gich pohorſſene przyklady a wetchoft žywota tieleſtneho a pobiehleho na ſe brati, a duch ſwaty mijſta w niem nena- lezne dale. Protož poniewadž ſe cžtenij toto k takowemu krztu chowa od knieži, kteryž tak ſwiet w cžaſu newiedomi przigima, tehdy po niem nižadny nepuyde do kralowſtwi bo- žijho ginak wedle gich rzecžij, lecž vmrze yhned po krztu, neopatrze ſwieta, dokud w niem trwa nowe rozenij a duch ſwaty. Ale proti tomu bludu nayhorſlymu tento rozum muž byti, že žiwot tieleſny nežada ſe proto pocžijti nebo naroditi, aby s pocžatkem zahynutij wzal, ale k tomu žadagi tieleſt- neho narozenij cžlowieku, aby narodie ſe trwal a proſpiwal
Strana 65
Swate Trogicze. 65 w ſkutczijch lidſkych. Mnohem prawiegij žiwot noweho ro- zenij z wody a z ducha Swateo, bud že ge° kto dijtieti na kržtu hleda, budto ſobie, Miel by rozumieti každy, že nenij potrzeben k dobytij toliko, ale ku proſpiechu konecžnemu. Nebo geſt-li dobre dobytij geho, geſt lepſſij držeti gey, a pro- ſpieti ſkrze niey naylepſſij. Nebo proto ſe dobywa ten žiwot du- chownij, aby ežlowiek, drže w niem miloſt božij, libil ſe gemu a, libie ſe gemu, zaſluhowal žiwota wiecžneho. Protož, chtie roz- umny ežlowiek roditi ſe z wody a z ducha ſwate° a doſahna rozenij nowe° z boha, aby žadal trwati w niem tak dluho, až by doſſel boha, aby prawe bylo, že ten, ktož ſe narodi druhe z wody a z ducha Swateho, wegde do kraloſtwij nebeſkeho. A ta rzecz nechyli ſe toliko k dietem, geſſto na krztu magi przigimati nowe rozenij, ale ke wſſem, ktož chti a žadagi wgiti do kralowſtwij božijho; muſyt tu wijru držeti, že ginak tam neweydu, lecž druhe ſe narodij z wody a ducha ſwateho. A poniewadž yhned za mladi hledagi na kržtu toho rozenij z wody a z ducha ſwateho, Tehdy ſe zawazugij k tomu, aby w tom rozenij ſtali až do ſmrti, aby zemrucze w nowem žijwotie mohli wgiti do kralowſtwij božijho. Ginak nepro- ſpiege dobywati žiwota to° gev 1), geſlto ſe nynij narodil. A když pocžne ſebu hybati a zemi tlacžiti, puſtiti gey zmeſſkanim, ne naucženim, aby ſkrze zle przyklady pocžal ſe rodijti z dyabla a oblacžeti ſe w ſtary žywot [162a] ſwietſky, Tak nenij vžitka v prwnim hledani noweho rozenij, poniewadž ſe geſt libilo ſtati a trwati w ſtarem žiwotie. Ale milugiczymu nowy žiwot dobre geſt wždy poſpiechati k nie, aby ſ nim hotow byl wgijti do kralowſtwij nebeſkeho. Ale tiechto wieczy ſwiet nema, aniž muož mijti, ani ktery hrzijſſnik ſlepy gich pozna, nebo gſu wieczy božſke a duchownij. A magi-li k nim lide prziwedeni byti, muſy nayprwe Kniežij vwierziti w ſyna božij° a wzeti w ſe ſmyſl geho a odſtupiti od ſwieta, 1) Orig. má omylem tov ge°.
Swate Trogicze. 65 w ſkutczijch lidſkych. Mnohem prawiegij žiwot noweho ro- zenij z wody a z ducha Swateo, bud že ge° kto dijtieti na kržtu hleda, budto ſobie, Miel by rozumieti každy, že nenij potrzeben k dobytij toliko, ale ku proſpiechu konecžnemu. Nebo geſt-li dobre dobytij geho, geſt lepſſij držeti gey, a pro- ſpieti ſkrze niey naylepſſij. Nebo proto ſe dobywa ten žiwot du- chownij, aby ežlowiek, drže w niem miloſt božij, libil ſe gemu a, libie ſe gemu, zaſluhowal žiwota wiecžneho. Protož, chtie roz- umny ežlowiek roditi ſe z wody a z ducha ſwate° a doſahna rozenij nowe° z boha, aby žadal trwati w niem tak dluho, až by doſſel boha, aby prawe bylo, že ten, ktož ſe narodi druhe z wody a z ducha Swateho, wegde do kraloſtwij nebeſkeho. A ta rzecz nechyli ſe toliko k dietem, geſſto na krztu magi przigimati nowe rozenij, ale ke wſſem, ktož chti a žadagi wgiti do kralowſtwij božijho; muſyt tu wijru držeti, že ginak tam neweydu, lecž druhe ſe narodij z wody a ducha ſwateho. A poniewadž yhned za mladi hledagi na kržtu toho rozenij z wody a z ducha ſwateho, Tehdy ſe zawazugij k tomu, aby w tom rozenij ſtali až do ſmrti, aby zemrucze w nowem žijwotie mohli wgiti do kralowſtwij božijho. Ginak nepro- ſpiege dobywati žiwota to° gev 1), geſlto ſe nynij narodil. A když pocžne ſebu hybati a zemi tlacžiti, puſtiti gey zmeſſkanim, ne naucženim, aby ſkrze zle przyklady pocžal ſe rodijti z dyabla a oblacžeti ſe w ſtary žywot [162a] ſwietſky, Tak nenij vžitka v prwnim hledani noweho rozenij, poniewadž ſe geſt libilo ſtati a trwati w ſtarem žiwotie. Ale milugiczymu nowy žiwot dobre geſt wždy poſpiechati k nie, aby ſ nim hotow byl wgijti do kralowſtwij nebeſkeho. Ale tiechto wieczy ſwiet nema, aniž muož mijti, ani ktery hrzijſſnik ſlepy gich pozna, nebo gſu wieczy božſke a duchownij. A magi-li k nim lide prziwedeni byti, muſy nayprwe Kniežij vwierziti w ſyna božij° a wzeti w ſe ſmyſl geho a odſtupiti od ſwieta, 1) Orig. má omylem tov ge°.
Strana 66
66 Na den aby ſkrze ſwu ſlužebnoſt a ſkrze ſwatoſti kryſtowy newzdie- lawali ſwieta w geho bludech a nelhali ſwietu ſkrze krzeſt. oflawugicze gey w dijtieti nemluwnem znamenimi poſwat- nymi, krzižmem, ſwieczenu ſoli, blatem, pienim modliteb, a prawicze, že ge prawie krzti v wijrze czijrkwe ſwate a v wijrze Kmotruow opilych, A že po gich krztu dijtie przi- gima ducha ſwateho. Y dadij ge s duchem ſwatym otcy y materzy, ani plni dijabluow, naplnienij hrzijchuow, ruhacžij kryſtowi, kterziž netoliko dijtie ſwe obleku w py a poruſſij geho hrzijchy, Ale, by v nich mudry a ſwaty cžlowiek byl, przewraczen by byl od nich w zly žywot. Protož nayſpiſs ten krzeſt w znamenij zuſtane, ſkrze neyiž lžij kniežij tomu lidu. Protož Kniez muſyl by tu lež opuſtiti a prziſtupiti k wirze gezu kryſtowie a držeti, že krzeſt nikdy prawie ne- puoyde ginak, gedine podle flow kryſtowych. A že on ſ tijm poſlal geſt Appoſſtoly ſwe, aby ſlli a kazali cžtenij wſſemu ſtworzenij; a ktož vwierzy tomu cžtenij a w ſkutku ge naplni a na to krztien bude, przigme nowe rozenij z wody a z ducha ſwateho, ten ſpaſen bude. A že ginak nenij prawy ten krzeſt. Gine cžtenij wyznawa to, že pan gežijfs rzekl vcžedl- nikuom ſwym 1): „Gducze vežte wſſeczkny lidi, krzticze ge we gmeno otcze y ſyna y ducha ſwateho, vežijcze ge zachowati wſſeczko to, czo ſem wam przikazal." A z toho cžtenij zgewno geſt, že cžtenij przykazal vcžiti wſſeczky lidi. A že to cžtenij geſt prawda, kteruž kryſtus przikazuge wſlem lidem cžyniti, protož netoliko kazal, aby vežyli tee prawdie, Ale dij, aby ge naucžyli zachowati ſkutecžnie wſfeliku tu pravdu, kteru Apoſſtoluom przykazowal. Protož tiem krzeſt rozkazal dati, kteřiž napřed praw' cžtenij vſlyffewſſe, vwierzyli ſu gij a ſkutecžnie w nij zuſtali. A ktož ſu vwierzyli cžtenij a ſku- tecžnie w niem zuſtali, w tiech zuſtawa tato prawda na krztu, že ſe rodij druhe w nowy žijwot z wody a z ducha 1) Mat. 28, 19. 20.
66 Na den aby ſkrze ſwu ſlužebnoſt a ſkrze ſwatoſti kryſtowy newzdie- lawali ſwieta w geho bludech a nelhali ſwietu ſkrze krzeſt. oflawugicze gey w dijtieti nemluwnem znamenimi poſwat- nymi, krzižmem, ſwieczenu ſoli, blatem, pienim modliteb, a prawicze, že ge prawie krzti v wijrze czijrkwe ſwate a v wijrze Kmotruow opilych, A že po gich krztu dijtie przi- gima ducha ſwateho. Y dadij ge s duchem ſwatym otcy y materzy, ani plni dijabluow, naplnienij hrzijchuow, ruhacžij kryſtowi, kterziž netoliko dijtie ſwe obleku w py a poruſſij geho hrzijchy, Ale, by v nich mudry a ſwaty cžlowiek byl, przewraczen by byl od nich w zly žywot. Protož nayſpiſs ten krzeſt w znamenij zuſtane, ſkrze neyiž lžij kniežij tomu lidu. Protož Kniez muſyl by tu lež opuſtiti a prziſtupiti k wirze gezu kryſtowie a držeti, že krzeſt nikdy prawie ne- puoyde ginak, gedine podle flow kryſtowych. A že on ſ tijm poſlal geſt Appoſſtoly ſwe, aby ſlli a kazali cžtenij wſſemu ſtworzenij; a ktož vwierzy tomu cžtenij a w ſkutku ge naplni a na to krztien bude, przigme nowe rozenij z wody a z ducha ſwateho, ten ſpaſen bude. A že ginak nenij prawy ten krzeſt. Gine cžtenij wyznawa to, že pan gežijfs rzekl vcžedl- nikuom ſwym 1): „Gducze vežte wſſeczkny lidi, krzticze ge we gmeno otcze y ſyna y ducha ſwateho, vežijcze ge zachowati wſſeczko to, czo ſem wam przikazal." A z toho cžtenij zgewno geſt, že cžtenij przykazal vcžiti wſſeczky lidi. A že to cžtenij geſt prawda, kteruž kryſtus przikazuge wſlem lidem cžyniti, protož netoliko kazal, aby vežyli tee prawdie, Ale dij, aby ge naucžyli zachowati ſkutecžnie wſfeliku tu pravdu, kteru Apoſſtoluom przykazowal. Protož tiem krzeſt rozkazal dati, kteřiž napřed praw' cžtenij vſlyffewſſe, vwierzyli ſu gij a ſkutecžnie w nij zuſtali. A ktož ſu vwierzyli cžtenij a ſku- tecžnie w niem zuſtali, w tiech zuſtawa tato prawda na krztu, že ſe rodij druhe w nowy žijwot z wody a z ducha 1) Mat. 28, 19. 20.
Strana 67
Swate Trogicze 67 ſwateho ſkrze zaſluženij kryftowy ſmrti. Duch ſwaty cžijſtij gich ſwiedomij a diela w nich nowe rozenij s przydanim gich wijry a dobre wuole, A to podle zprawowani cžtenij, gemuž ſu vwierzyli a w ſkutku ſe gemu poddali. Nebo tyto wieczy ſpolu muſy byti k nowemu rozenij z wody a z ducha ſwateho: Wijra w ſyna božijho, Zprawa ežtenij, Smrt kry- ſtowa, duch ſwaty, Woda a wuole hotowa, tiem wieczem miſto dawagiczy podle naucženij cžtenij. Protož ktožkoli tak vwierzyli ſynu božijmu a geho cžtenij, že ſu ſwiet[162b]a pro nieho opuſtili a zloſti geho ſe odpowiedieli, ti neomylnie z wiery ſyna božieho žiwi gſu. Protož tu žadoſtij bozſku we- deni ſucze y wieru, mohu ſwe dieti krztiti w kryſtu a w geho flowiech, chtiecze ge wychowati k temuž ſpaſenie, o niemž ſami praczugij. A k tomu rozumu geſt pamiet Dyonyzya, vežedlnika ſwateho Pawla, o dietech, kterak ſu gim krzeſt dawali za Apofftoluow A potom, dokud Antykryft, neprzitel kryſtuow, neprziffel. Die, že vežitele naſli od ſwych ftarych naucženi nam gſu dali, že nemluwniatka od mladoſti, podle ſwateho a božieho vmienie nawedeni, prziwykagi ſwietie a prawie žiwi byti, wzdaleni glucze od bluduow, od necžiſteho žiwota, aby byli newinni. Nebo widielo ſe geſt ſwatym Apo- ſſtolom podle toho obycžege przigiti nemluwniatka tak, že otecz a matie dietiete dadie ge gednomu dobremu pieſtunu, w božiech taynoſtech naucženemu, aby, pod tiem pieſtunem dietie zprawowano gſa, roſtlo iakožto pod božim otczem a ſweho ſpaſeni przigimatelem. Ten zpuoſob po Apofftolech na pamiet oftawen geſt, k niemuž howadni a ſlepij lidee neprziwolie, nebo rozumu ani wuole k bozſkym a duchowniem wieczem nemagi a dieti ſwe milugi w diablu ſwietſky, aby z nich cžeſt marnu na ſwietie mieli a kochali ſe w gich pieknani a pleſani. Ale tuto ſe libilo ſwatym Apoſltolom, aby dieti, w naucženi wiery zachowani gſucze, wyroftli, aby ge giny než oni libagicze chowal veže a treſkcze, aby k teto rzecži podobne bylo
Swate Trogicze 67 ſwateho ſkrze zaſluženij kryftowy ſmrti. Duch ſwaty cžijſtij gich ſwiedomij a diela w nich nowe rozenij s przydanim gich wijry a dobre wuole, A to podle zprawowani cžtenij, gemuž ſu vwierzyli a w ſkutku ſe gemu poddali. Nebo tyto wieczy ſpolu muſy byti k nowemu rozenij z wody a z ducha ſwateho: Wijra w ſyna božijho, Zprawa ežtenij, Smrt kry- ſtowa, duch ſwaty, Woda a wuole hotowa, tiem wieczem miſto dawagiczy podle naucženij cžtenij. Protož ktožkoli tak vwierzyli ſynu božijmu a geho cžtenij, že ſu ſwiet[162b]a pro nieho opuſtili a zloſti geho ſe odpowiedieli, ti neomylnie z wiery ſyna božieho žiwi gſu. Protož tu žadoſtij bozſku we- deni ſucze y wieru, mohu ſwe dieti krztiti w kryſtu a w geho flowiech, chtiecze ge wychowati k temuž ſpaſenie, o niemž ſami praczugij. A k tomu rozumu geſt pamiet Dyonyzya, vežedlnika ſwateho Pawla, o dietech, kterak ſu gim krzeſt dawali za Apofftoluow A potom, dokud Antykryft, neprzitel kryſtuow, neprziffel. Die, že vežitele naſli od ſwych ftarych naucženi nam gſu dali, že nemluwniatka od mladoſti, podle ſwateho a božieho vmienie nawedeni, prziwykagi ſwietie a prawie žiwi byti, wzdaleni glucze od bluduow, od necžiſteho žiwota, aby byli newinni. Nebo widielo ſe geſt ſwatym Apo- ſſtolom podle toho obycžege przigiti nemluwniatka tak, že otecz a matie dietiete dadie ge gednomu dobremu pieſtunu, w božiech taynoſtech naucženemu, aby, pod tiem pieſtunem dietie zprawowano gſa, roſtlo iakožto pod božim otczem a ſweho ſpaſeni przigimatelem. Ten zpuoſob po Apofftolech na pamiet oftawen geſt, k niemuž howadni a ſlepij lidee neprziwolie, nebo rozumu ani wuole k bozſkym a duchowniem wieczem nemagi a dieti ſwe milugi w diablu ſwietſky, aby z nich cžeſt marnu na ſwietie mieli a kochali ſe w gich pieknani a pleſani. Ale tuto ſe libilo ſwatym Apoſltolom, aby dieti, w naucženi wiery zachowani gſucze, wyroftli, aby ge giny než oni libagicze chowal veže a treſkcze, aby k teto rzecži podobne bylo
Strana 68
68 Na den pſati Apofſtolu a rziecy 1) : „Pijſſi wam, mladency, že ſte prze- mohli zloſtnika; pijſſi wam mladiatkom, že ſte poznali otcze; pijſſi wam, mladi, že ſte ſylni a ſlowo boži przebywa w was a přemohli gſte zloſtnika. Poniewadž tak nemluwniatka przigimali gſu ke krztu, aby w naucženi wiery roſtli, podobne geſt potom pſati tiem mladiatkom, že gſu ſylni a ſlowo božie przebywa w nich a že gſu zloſtnika diabla przemohli a nepocželi po krztu byti ſwietſſtij, ani diabelfſtij. A nemluwili gfu otczowe nad nimi rzkucze: „Mladit ſu; necht hragi, necht weſeli pobudu, nech ſe progdu, ano my z mladi tež cžinili.“ Protož tuto wſleczky rzecži gſu k tomu powiedieny, aby porozumieno bylo, kterak ti rzecž kryftowa vmrtwena geſt bludem, geſſto die: „Gedine acž kto druhe narodi ſe z wody a z ducha ſwateho, nemuož wgiti do kralowſtwie nebeſkeho,“ A netoliko to aby poznano- bylo, czo zklamaneho przi te rzecži kryftowie nynie lidee držij, Ale take to, czo žada ta rzecž od každeho, ktož, gi držie, ma wgiti do kralowſtwie nebeſkeho: Aby to znamo bylo, že ten každy, ktož w nij ma zuoſtati a narodi ſe druhe z wody a z ducha ſwateho, wždy ſtati muſy w narozeni toho žiwota noweho a roditi ſe w ten žiwot duchownie, až ſe ſtary geho žiwot rozwali, a to rozenie muſy s boleſti ſtati a dijti ſe. Protož ſwaty Pawel, chtie vkazati rozum toho ro- zenie na krztu z wody a z ducha ſwateho, Ten obycžey oznamuge krztienym a die2): „Zdali newite, bratrzie, že kterziž- koli pokrztieni ſme w kry[163a]ſtu Gežiſſowi, w ſmrti geho pokrztieni ſme?“, To geſt w mocy ſmrti geho, kteraž mocz w geho krwi ſtogi, kteraž wylita geſt w den ſmrti geho za mnohe na odpuſſtienie hrziechuow, aby ti, kterziž wierzi w ſyna božieho a krztij ſe we gmeno otcze y ſyna y ducha ſwateho, vmyti byli od ſwiedomie zleho w krwi geho ſkrze dielo ducha ſwateho. Nebo ſyn boži vmrzel za ty, kteřiž 1) Podle 1. Jan. 2, 14. 2) Řím. 6, 3.
68 Na den pſati Apofſtolu a rziecy 1) : „Pijſſi wam, mladency, že ſte prze- mohli zloſtnika; pijſſi wam mladiatkom, že ſte poznali otcze; pijſſi wam, mladi, že ſte ſylni a ſlowo boži przebywa w was a přemohli gſte zloſtnika. Poniewadž tak nemluwniatka przigimali gſu ke krztu, aby w naucženi wiery roſtli, podobne geſt potom pſati tiem mladiatkom, že gſu ſylni a ſlowo božie przebywa w nich a že gſu zloſtnika diabla przemohli a nepocželi po krztu byti ſwietſſtij, ani diabelfſtij. A nemluwili gfu otczowe nad nimi rzkucze: „Mladit ſu; necht hragi, necht weſeli pobudu, nech ſe progdu, ano my z mladi tež cžinili.“ Protož tuto wſleczky rzecži gſu k tomu powiedieny, aby porozumieno bylo, kterak ti rzecž kryftowa vmrtwena geſt bludem, geſſto die: „Gedine acž kto druhe narodi ſe z wody a z ducha ſwateho, nemuož wgiti do kralowſtwie nebeſkeho,“ A netoliko to aby poznano- bylo, czo zklamaneho przi te rzecži kryftowie nynie lidee držij, Ale take to, czo žada ta rzecž od každeho, ktož, gi držie, ma wgiti do kralowſtwie nebeſkeho: Aby to znamo bylo, že ten každy, ktož w nij ma zuoſtati a narodi ſe druhe z wody a z ducha ſwateho, wždy ſtati muſy w narozeni toho žiwota noweho a roditi ſe w ten žiwot duchownie, až ſe ſtary geho žiwot rozwali, a to rozenie muſy s boleſti ſtati a dijti ſe. Protož ſwaty Pawel, chtie vkazati rozum toho ro- zenie na krztu z wody a z ducha ſwateho, Ten obycžey oznamuge krztienym a die2): „Zdali newite, bratrzie, že kterziž- koli pokrztieni ſme w kry[163a]ſtu Gežiſſowi, w ſmrti geho pokrztieni ſme?“, To geſt w mocy ſmrti geho, kteraž mocz w geho krwi ſtogi, kteraž wylita geſt w den ſmrti geho za mnohe na odpuſſtienie hrziechuow, aby ti, kterziž wierzi w ſyna božieho a krztij ſe we gmeno otcze y ſyna y ducha ſwateho, vmyti byli od ſwiedomie zleho w krwi geho ſkrze dielo ducha ſwateho. Nebo ſyn boži vmrzel za ty, kteřiž 1) Podle 1. Jan. 2, 14. 2) Řím. 6, 3.
Strana 69
Swate Trogicze. 69 wierzie w nieho, a ſmirzil ge s bohem a dobyl gim miloſti k odpuſſtieni hrziechuow, kteruž beru w obmytij druheho rozenie a w obnoweni ducha ſwateho; A kdyžkoli gij hle- dagij, od boha naleznu gi ſkrze pana Gezukryſta. Druhym cžinem bywame krztieni w ſmrti kryftowie ku podobenſtwij, to geſt, berucze na ſe podobenſtwij ſmrti geho. A yakož tu wyklada ſwaty Pawel, rzka dale 1): „Nebo poniewadž ſpolu ſſtiepeni vežinieni ſme ku podobenſtwie ſmrti geho, takež ſpolu budeme y wzkrziſſeni, To wieducze, že ſtary cžlowiek naſs ſpolu vkrzižowan geſt,“ abychom, w ſmrti geho křticze ſe, podobni gemu w tom byli, vkřižowanie ſ nim w ſtarem ežlowieku podſtupicze, aby ſ tiem ſtarym cžlo- wiekem hrziech naſs vmrtwen byl, aby tak ſtary cžlowiek, gſa podobnie na krziž s kryſtem przibit, newladl a nepanowal nad nami, aby zaſe neumrtwil w nas miloſti te, ktere ſme dobyli ſkrze ſmrt kryſtowu w obmytij druheho rozenie. Nebo poniewadž w naſſem tiele ſtogie przirozenie žiwot hrziechuow, wzaty z Adama, prwnieho cžlowieka, nema mieſta w nas žiwot noweho rozenie ginak, lecž prwe bude vkrzižowan w nas ten žiwot hrziechuow, gemuž rziekame ſtary cžlowiek, aby, gſa mrtew, nemohl ruoſti w neprawoſt hrziechuow. Protož darmo hleda kto miloſti na krztu dobyte ſmrtij kryftowu k odpu- ſitieni hrziechuo z Adama wzatych, ktož nepowoluge na krztu s kryſtem vkrzižowan byti w ſtarem cžlowieku, aby nad nim hřiechowe buducy nepanowali, glucze na krziži przibiti. A ne- toliko ma krztieny s kryſtem vkrzižowan byti w ſtarem cžlo- wieku, aby geho zloſtij poſſkwrnien nebyl, Ale take podobnie ma na ſe wzieti pohanienie ſmrti kryſtowy, Aby ſ nim po- dobnie wſſeczka bezprawij, bitij, žalarze, ſſkody, poſmiwanie, ruhanie y ſmrt pokornie, nemſtie ſe, zleho za zlee necžinie, podſtupil. Yakož muož patrziti, czo geſt bylo na vkrzižowanem panu Gežiſſowi, to geſt dlužen cžijti y noſyti na ſobie, wždy 1) Řím. 6, 5. 6.
Swate Trogicze. 69 wierzie w nieho, a ſmirzil ge s bohem a dobyl gim miloſti k odpuſſtieni hrziechuow, kteruž beru w obmytij druheho rozenie a w obnoweni ducha ſwateho; A kdyžkoli gij hle- dagij, od boha naleznu gi ſkrze pana Gezukryſta. Druhym cžinem bywame krztieni w ſmrti kryftowie ku podobenſtwij, to geſt, berucze na ſe podobenſtwij ſmrti geho. A yakož tu wyklada ſwaty Pawel, rzka dale 1): „Nebo poniewadž ſpolu ſſtiepeni vežinieni ſme ku podobenſtwie ſmrti geho, takež ſpolu budeme y wzkrziſſeni, To wieducze, že ſtary cžlowiek naſs ſpolu vkrzižowan geſt,“ abychom, w ſmrti geho křticze ſe, podobni gemu w tom byli, vkřižowanie ſ nim w ſtarem ežlowieku podſtupicze, aby ſ tiem ſtarym cžlo- wiekem hrziech naſs vmrtwen byl, aby tak ſtary cžlowiek, gſa podobnie na krziž s kryſtem przibit, newladl a nepanowal nad nami, aby zaſe neumrtwil w nas miloſti te, ktere ſme dobyli ſkrze ſmrt kryſtowu w obmytij druheho rozenie. Nebo poniewadž w naſſem tiele ſtogie przirozenie žiwot hrziechuow, wzaty z Adama, prwnieho cžlowieka, nema mieſta w nas žiwot noweho rozenie ginak, lecž prwe bude vkrzižowan w nas ten žiwot hrziechuow, gemuž rziekame ſtary cžlowiek, aby, gſa mrtew, nemohl ruoſti w neprawoſt hrziechuow. Protož darmo hleda kto miloſti na krztu dobyte ſmrtij kryftowu k odpu- ſitieni hrziechuo z Adama wzatych, ktož nepowoluge na krztu s kryſtem vkrzižowan byti w ſtarem cžlowieku, aby nad nim hřiechowe buducy nepanowali, glucze na krziži przibiti. A ne- toliko ma krztieny s kryſtem vkrzižowan byti w ſtarem cžlo- wieku, aby geho zloſtij poſſkwrnien nebyl, Ale take podobnie ma na ſe wzieti pohanienie ſmrti kryſtowy, Aby ſ nim po- dobnie wſſeczka bezprawij, bitij, žalarze, ſſkody, poſmiwanie, ruhanie y ſmrt pokornie, nemſtie ſe, zleho za zlee necžinie, podſtupil. Yakož muož patrziti, czo geſt bylo na vkrzižowanem panu Gežiſſowi, to geſt dlužen cžijti y noſyti na ſobie, wždy 1) Řím. 6, 5. 6.
Strana 70
70 Na den geho vmrtwenie noſe na ſweem tiele, aby žiwot geho prawy, duchownij mohl ſtati w geho tiele ſmrtedlnem. Protož takowy nemuož byti pyſſny, chlubie ſe rodem, zbožim nebo mudroſtij na ſwietie, aniž muož w rozkoſſech tiela a w radoſtech ſwieta byti, poniewadž ma przirownan byti ſmrti kryftowie, po- hanienie na ſobie noſe a ſuzenie y ponieženie myſle ſ nim dieliti. Neb die ſwaty Pawel krztienym 1): „Kterzižkoli gſte- w kryſtowi pokrztieni, w kryſta ſte ſe oblekli.“ gemu podobni mate byti, tak přebywagicze, tymž myſllenim odieni gſuce, tymiž ſlepiegemi kracžegice. Tyto wieci powied’eny ſu k ſtalo[163b]ſti tiech ſlow kryftowych, o nichž tuto mluwime, když die, Zie ginak nižadny nemuož wgijti do kralowſtwi božieho, lecž ſe druhe vrodi z wody a z ducha ſwateho, — aby nižadny nicz lehkeho nemyſlil o tiech ſlowiech, znamenage ta ſlowa, že mluwie o takowe ſwrchowane a duchowni prawdie, žet gie nikdy ſwiet, geſſtot ſe v wodie macžij, nepozna, neprzigme, ani ktery hrzieſſnik tohoto ſwieta gij powoli kromie ſame wody, w niež ſe bez hanieni macži. Nebo wſſeczka doſtatecžnoſt ſwieta geſt s vtieſſenim a s zyſkem przebywati v wetchoſti žiwota s roz- koſſij a ſ chwalu. Ale roditi ſe druhe z ducha ſwateho w nowy žiwot geſt oborziti ſtary žiwot s geho rozkoſſi a ſ chwalu a oſtati vkrzižowanemu s hanbu na ſwietie. Protož netoliko ſwiet nepowoli te prawdie, ale kniežij, geſſto gine krztij, Newim, nynie nalez-li by gich deſet zde w zemi, by oni chtieli ſe krztiti w boleſtech kryſtowych a noſyti ge na ſobie s pohanienim ſwieta; radiegſſi oni budu lhati ſwietu ſkrze krzeſt, ſwata znameni welebicze nad tiemi nemluwnymi, rozprawiegice ſtarym hřiefſnikom, že gich dieti krztij v wierze cierkwe ſwate a v wierze Trogicze ſwate, aby giſti byli, že gſu gim dobrze krztili dieti; ale lžij, tak mluwicze. Nebo ted Apofſtole prawie, že gſu oni krztili v wierze kryſta y cierkwe 1) Gal. 3, 27.
70 Na den geho vmrtwenie noſe na ſweem tiele, aby žiwot geho prawy, duchownij mohl ſtati w geho tiele ſmrtedlnem. Protož takowy nemuož byti pyſſny, chlubie ſe rodem, zbožim nebo mudroſtij na ſwietie, aniž muož w rozkoſſech tiela a w radoſtech ſwieta byti, poniewadž ma przirownan byti ſmrti kryftowie, po- hanienie na ſobie noſe a ſuzenie y ponieženie myſle ſ nim dieliti. Neb die ſwaty Pawel krztienym 1): „Kterzižkoli gſte- w kryſtowi pokrztieni, w kryſta ſte ſe oblekli.“ gemu podobni mate byti, tak přebywagicze, tymž myſllenim odieni gſuce, tymiž ſlepiegemi kracžegice. Tyto wieci powied’eny ſu k ſtalo[163b]ſti tiech ſlow kryftowych, o nichž tuto mluwime, když die, Zie ginak nižadny nemuož wgijti do kralowſtwi božieho, lecž ſe druhe vrodi z wody a z ducha ſwateho, — aby nižadny nicz lehkeho nemyſlil o tiech ſlowiech, znamenage ta ſlowa, že mluwie o takowe ſwrchowane a duchowni prawdie, žet gie nikdy ſwiet, geſſtot ſe v wodie macžij, nepozna, neprzigme, ani ktery hrzieſſnik tohoto ſwieta gij powoli kromie ſame wody, w niež ſe bez hanieni macži. Nebo wſſeczka doſtatecžnoſt ſwieta geſt s vtieſſenim a s zyſkem przebywati v wetchoſti žiwota s roz- koſſij a ſ chwalu. Ale roditi ſe druhe z ducha ſwateho w nowy žiwot geſt oborziti ſtary žiwot s geho rozkoſſi a ſ chwalu a oſtati vkrzižowanemu s hanbu na ſwietie. Protož netoliko ſwiet nepowoli te prawdie, ale kniežij, geſſto gine krztij, Newim, nynie nalez-li by gich deſet zde w zemi, by oni chtieli ſe krztiti w boleſtech kryſtowych a noſyti ge na ſobie s pohanienim ſwieta; radiegſſi oni budu lhati ſwietu ſkrze krzeſt, ſwata znameni welebicze nad tiemi nemluwnymi, rozprawiegice ſtarym hřiefſnikom, že gich dieti krztij v wierze cierkwe ſwate a v wierze Trogicze ſwate, aby giſti byli, že gſu gim dobrze krztili dieti; ale lžij, tak mluwicze. Nebo ted Apofſtole prawie, že gſu oni krztili v wierze kryſta y cierkwe 1) Gal. 3, 27.
Strana 71
Swate Trogicze. 71 ſwate ginak než tito. Poniewadž dieti zuoſtawagi v wierze tohoto ſwieta, mrtwe a ſlepe a diabelſke a w žiwotie po- hanſkem, Tehdy w tee krztij a lžij ſwietu, gine gemu roz- prawiegicze, než ſkutkowe vkazugi. Potom die pan Gežiſs: „Czož narozeno geſt z tiela, tielo geſt, A czož narozeno geſt z duchu, duch geſt. Nediw ſe, že ſem rzekl tobie: Muſyte ſe naroditi druhe. Duch, kde chcze, dycha, a hlas geho ſlyſſiš, ale newieſs, odkud by prziſſel nebo kam by ſſel; Tak každy geſt, genž narozen geſt z duchu. O dwogim rozeni tuto pan Gežiſs Nykodemowi prawi, a da- lekem ſebe, o tieleſnem a duchownim. A to za odpowied cžini gemu k one rzecži prwni, geſſto geſt rzekl: „Kterak ſe muož ežlowiek ſtary druhe roditi?“ Protož to mu wyklada tiemto rzka, že rozenie tieleſne to ma, že tieleſnie hrzieſſnicy gedni z druhych rodie ſe, tielo tielo rodi. „A o tom rodu ya tobie neprawim, gehož gſy ſam ſwiedom a bydliš w niem. Ale ya tobie prawim o rodu duchownim, lepſſim, geſſto ty gemu ne- rozumiſs, a muožeſs geho niekdy doſahnuti, vwierziſſ li w mie, to tak gemu prawi pan. Ale ginym potrzebne znati geſt o tiech rodijch. Czož ſe rodi z tiela, tielo geſt. Cžlowiek tieleſny, w hrziechu pocžaty, peklu przipſany, rodi ſe z tiela ſtarych hrzieſſnikuow. Druhym obycžegem rodij ſe tielo z tiela podle ſkutkuow zlych tak, yakož ſe pocžina tieleſnie cžlowiek w hrziechu A z toho založenie hrzieſſneho ma w ſobie korzennie wſleczky hrziechy. A z toho poruſſenie gedine ten rod ma w ſobie, aby ſe ſkrze hrziechy rodil w zle ſkutky, w pychu, w ſmil- ſtwij a w gine zloſti, yakož gſu naprzed gmenowany z rzecži ſwateho Pawla. A že nemuož z hrzeſlicyho rodu tieleſneho [164a] nicz gineho ſe roditi, gedine zlij ſkutkowe tiela, tielu libij, protož tielo gſu. A protož cžlowiek tieleſny žadoft y ſmyſl tieleſny ma a wždy ſ nim w tiele oſtawa; nebo du- chownijm wieczem nemuož rozumieti. Acž niekdy cžinij ty ſkutky, geſſto gim rziekame duchownij nebo ſlužba božij, ale
Swate Trogicze. 71 ſwate ginak než tito. Poniewadž dieti zuoſtawagi v wierze tohoto ſwieta, mrtwe a ſlepe a diabelſke a w žiwotie po- hanſkem, Tehdy w tee krztij a lžij ſwietu, gine gemu roz- prawiegicze, než ſkutkowe vkazugi. Potom die pan Gežiſs: „Czož narozeno geſt z tiela, tielo geſt, A czož narozeno geſt z duchu, duch geſt. Nediw ſe, že ſem rzekl tobie: Muſyte ſe naroditi druhe. Duch, kde chcze, dycha, a hlas geho ſlyſſiš, ale newieſs, odkud by prziſſel nebo kam by ſſel; Tak každy geſt, genž narozen geſt z duchu. O dwogim rozeni tuto pan Gežiſs Nykodemowi prawi, a da- lekem ſebe, o tieleſnem a duchownim. A to za odpowied cžini gemu k one rzecži prwni, geſſto geſt rzekl: „Kterak ſe muož ežlowiek ſtary druhe roditi?“ Protož to mu wyklada tiemto rzka, že rozenie tieleſne to ma, že tieleſnie hrzieſſnicy gedni z druhych rodie ſe, tielo tielo rodi. „A o tom rodu ya tobie neprawim, gehož gſy ſam ſwiedom a bydliš w niem. Ale ya tobie prawim o rodu duchownim, lepſſim, geſſto ty gemu ne- rozumiſs, a muožeſs geho niekdy doſahnuti, vwierziſſ li w mie, to tak gemu prawi pan. Ale ginym potrzebne znati geſt o tiech rodijch. Czož ſe rodi z tiela, tielo geſt. Cžlowiek tieleſny, w hrziechu pocžaty, peklu przipſany, rodi ſe z tiela ſtarych hrzieſſnikuow. Druhym obycžegem rodij ſe tielo z tiela podle ſkutkuow zlych tak, yakož ſe pocžina tieleſnie cžlowiek w hrziechu A z toho založenie hrzieſſneho ma w ſobie korzennie wſleczky hrziechy. A z toho poruſſenie gedine ten rod ma w ſobie, aby ſe ſkrze hrziechy rodil w zle ſkutky, w pychu, w ſmil- ſtwij a w gine zloſti, yakož gſu naprzed gmenowany z rzecži ſwateho Pawla. A že nemuož z hrzeſlicyho rodu tieleſneho [164a] nicz gineho ſe roditi, gedine zlij ſkutkowe tiela, tielu libij, protož tielo gſu. A protož cžlowiek tieleſny žadoft y ſmyſl tieleſny ma a wždy ſ nim w tiele oſtawa; nebo du- chownijm wieczem nemuož rozumieti. Acž niekdy cžinij ty ſkutky, geſſto gim rziekame duchownij nebo ſlužba božij, ale
Strana 72
72 Na den wždy gſu tielo; nebo z žadoſti tiela gſu poſlli nebo pro zyſk tiela nebo pro chwalu tiela ſu anebo gſu puhy blud nebo vſtawenie lidſke, w obycžey mrtwy vwedene, kterež tieleſnie cžinij, neſmiegicze pro bazeň wyzſſich przeſtupiti geho a pro ſuſedy, aby nerzekli: „Tento bohu neſluži.“ Protož pocztiwe ſkutky ty s gich zakladnymi vmyfly a žadoſtmi puhy blud gſu, z tiela poſllij a w tielo ſe obraczegij, aby prawe bylo: „Czož ſe rodij z tiela, tielo geſt.“ Wſſe ſwatokupeczke a gich naboženſtwie, na lakomſtwij založene, z brzicha poſle, w brzicho puogdu a z brzicha na zachod; z tiela ſe rodili a tielo oſtanu. Ale czož ſe rodi z duchu, duch geſt; to geſt cžlowiek, kteryž wierzi w ſyna božijho, vrodij ſe z wody a z ducha ſwateho w noweho ežlowieka duchownieho. Nebo z wiery ſlowa božieho žiw bude, roſta w ſprawedlnoſti, ktera ſe przi- kazuge w ſlowu božim. Protož, podle žadoſti a vmyſluow a ſkutkuow vrodie ſe Cžlowiek z ſlowa božieho, duchowni geſt a wieczy duchowni rodij. Napřed z rzecži ſwateho Pawla powiedieno geſt, že owotcze ducha geſt laſka, radoſt, pokoy, trpieliwoft, ſkrownoſt, cžiſtota a wſleczky ſkutky cztnoſtne, geſſto ſe rodij z wiery flowa božieho w cžlowieku narozenem z wody a z ducha ſwateho. A ten, poniewadž ma w ſobie rod duchowni laſku, acž y tieleſne ſkutky potrzebne cžinij a podle wuole dobre a vmyſla zrziezeneho, y ti budu gemu duchownij. Nebo podle rozumnoſti duchu dobreho y ty ſkutky cžini. Protož z duchu ſe rodij a duch gſu, ne w ruku duch gſu, ale w vmyſle, ſpogenem s duchem ſwatym. Ale ten, ktož ſe rodij z ducha ſwateho, ginak ſe ma k tiem ſkutkom tie- leſnie potrzebnym Než ten, ktož ſe z tiela rodij; nebo bez lakomſtwij a bez winy przi nich ſtogi, bez pecžij ſlkodnych, bez zapletkuow, bez ſwaruo, aniž ſe gimi tak zanepraždniuge 1), aby ge duch wysfaly nebo od pilnieyſſich wieczij duchownich 1) V orig. chybou tisku zanepradniuge.
72 Na den wždy gſu tielo; nebo z žadoſti tiela gſu poſlli nebo pro zyſk tiela nebo pro chwalu tiela ſu anebo gſu puhy blud nebo vſtawenie lidſke, w obycžey mrtwy vwedene, kterež tieleſnie cžinij, neſmiegicze pro bazeň wyzſſich przeſtupiti geho a pro ſuſedy, aby nerzekli: „Tento bohu neſluži.“ Protož pocztiwe ſkutky ty s gich zakladnymi vmyfly a žadoſtmi puhy blud gſu, z tiela poſllij a w tielo ſe obraczegij, aby prawe bylo: „Czož ſe rodij z tiela, tielo geſt.“ Wſſe ſwatokupeczke a gich naboženſtwie, na lakomſtwij založene, z brzicha poſle, w brzicho puogdu a z brzicha na zachod; z tiela ſe rodili a tielo oſtanu. Ale czož ſe rodi z duchu, duch geſt; to geſt cžlowiek, kteryž wierzi w ſyna božijho, vrodij ſe z wody a z ducha ſwateho w noweho ežlowieka duchownieho. Nebo z wiery ſlowa božieho žiw bude, roſta w ſprawedlnoſti, ktera ſe przi- kazuge w ſlowu božim. Protož, podle žadoſti a vmyſluow a ſkutkuow vrodie ſe Cžlowiek z ſlowa božieho, duchowni geſt a wieczy duchowni rodij. Napřed z rzecži ſwateho Pawla powiedieno geſt, že owotcze ducha geſt laſka, radoſt, pokoy, trpieliwoft, ſkrownoſt, cžiſtota a wſleczky ſkutky cztnoſtne, geſſto ſe rodij z wiery flowa božieho w cžlowieku narozenem z wody a z ducha ſwateho. A ten, poniewadž ma w ſobie rod duchowni laſku, acž y tieleſne ſkutky potrzebne cžinij a podle wuole dobre a vmyſla zrziezeneho, y ti budu gemu duchownij. Nebo podle rozumnoſti duchu dobreho y ty ſkutky cžini. Protož z duchu ſe rodij a duch gſu, ne w ruku duch gſu, ale w vmyſle, ſpogenem s duchem ſwatym. Ale ten, ktož ſe rodij z ducha ſwateho, ginak ſe ma k tiem ſkutkom tie- leſnie potrzebnym Než ten, ktož ſe z tiela rodij; nebo bez lakomſtwij a bez winy przi nich ſtogi, bez pecžij ſlkodnych, bez zapletkuow, bez ſwaruo, aniž ſe gimi tak zanepraždniuge 1), aby ge duch wysfaly nebo od pilnieyſſich wieczij duchownich 1) V orig. chybou tisku zanepradniuge.
Strana 73
Swate Trogicze. 73 odwedly. Nebo ktož ſe z duchu rodij, podle mocy a rozum- noſti ſtogij, wladna ſebu a rozſuzuge mezy wieczmi dobrymi a lepſſimi, a trwa, mrtwie ſtareho cžlowieka a na krziži przibigege, aby, sſtupie s krziže, nezabil w niem miloſti do- byte boleſtmi kryſtowymi y neuwedl geho v wetchoft žiwota. Nebo, y na krziži gſa, nezdechnet owſſem, ale wiſy w boleſtech na krziži vpiege, nicz nemoha vſſkoditi, dokud ſkrze treſktani tiela a bazeň božie přibigien bywa na krziži. A tak ſe muſy roditi z duchu w duch. A k tomu rozenij tahna pan Nykodema, die gemu: „Nediw ſe, že ſem rzekl tobie: Muſyte ſe druhe naroditi Duch, kde chce, dycha, a hlas geho flyffifs, a newieſs, odkud by prziſſel neb kam by ſſel; tak geſt každy, genž narozen geſt z duchu.“ Diwil ſe Nykodem flowom pana [164b] gežiſſe, když gemu mluwil o rozeni duchownim, nemoha tiem wieczem rozumieti; nebo doſti ſu neſnadne rozumieti, a geſſtie ne- ſnazſlij držeti tieleſnemu cžlowieku, pro kterež neſnaze ſwiet k nim nikdy neprzigde, ale ktož ge nalezne, s vtieſſenim ſrdcze držeti bude ge. Protož nietczo z přikladu tieleſneho gemu mluwi o rozeni z ducha S. řka: „Duch dycha, kdež cheze, a hlas geho ſlyſſiefs, ale odkud by prziſſel nebo kam by ſſel, newiſs.“ Když wietr tieleſnie dme, ten w hlaſu zwuku ſweho znam geſt, ale czeſty ſkryte ma, wchazege a wychazege niekam, gehož ſe czeſt nedopta žiwy; a nazywa gey duchem take pan a die, Zie tak geſt každy, genž na- rozen bywa z ducha ſwateho. To podobnie k tomu przikladu diege ſe rozenie duchownie, že nietczo geſt znamo a nietczo ſkryto w tom narozeni z ducha ſwateho; A to ſu ſkutkowe zewnitrznij, tieleſnij a znami lidem, a druzy wnitřni, w duſſi, geſſto gich owſſem lidee newiedij. Protož zewnitrz gſu yako zwuk wietru, o nichž nietczo ſudij lide, ale czo ſe diege wnitrz, o tom nemuož wiedijno byti. Protož zwuk a hlas zewnitrzni ducha ſwateho geſt hlas ſlowa božieho, napomi- nanie a gina popuzenie k dobremu. A muož byti y ta prace
Swate Trogicze. 73 odwedly. Nebo ktož ſe z duchu rodij, podle mocy a rozum- noſti ſtogij, wladna ſebu a rozſuzuge mezy wieczmi dobrymi a lepſſimi, a trwa, mrtwie ſtareho cžlowieka a na krziži przibigege, aby, sſtupie s krziže, nezabil w niem miloſti do- byte boleſtmi kryſtowymi y neuwedl geho v wetchoft žiwota. Nebo, y na krziži gſa, nezdechnet owſſem, ale wiſy w boleſtech na krziži vpiege, nicz nemoha vſſkoditi, dokud ſkrze treſktani tiela a bazeň božie přibigien bywa na krziži. A tak ſe muſy roditi z duchu w duch. A k tomu rozenij tahna pan Nykodema, die gemu: „Nediw ſe, že ſem rzekl tobie: Muſyte ſe druhe naroditi Duch, kde chce, dycha, a hlas geho flyffifs, a newieſs, odkud by prziſſel neb kam by ſſel; tak geſt každy, genž narozen geſt z duchu.“ Diwil ſe Nykodem flowom pana [164b] gežiſſe, když gemu mluwil o rozeni duchownim, nemoha tiem wieczem rozumieti; nebo doſti ſu neſnadne rozumieti, a geſſtie ne- ſnazſlij držeti tieleſnemu cžlowieku, pro kterež neſnaze ſwiet k nim nikdy neprzigde, ale ktož ge nalezne, s vtieſſenim ſrdcze držeti bude ge. Protož nietczo z přikladu tieleſneho gemu mluwi o rozeni z ducha S. řka: „Duch dycha, kdež cheze, a hlas geho ſlyſſiefs, ale odkud by prziſſel nebo kam by ſſel, newiſs.“ Když wietr tieleſnie dme, ten w hlaſu zwuku ſweho znam geſt, ale czeſty ſkryte ma, wchazege a wychazege niekam, gehož ſe czeſt nedopta žiwy; a nazywa gey duchem take pan a die, Zie tak geſt každy, genž na- rozen bywa z ducha ſwateho. To podobnie k tomu przikladu diege ſe rozenie duchownie, že nietczo geſt znamo a nietczo ſkryto w tom narozeni z ducha ſwateho; A to ſu ſkutkowe zewnitrznij, tieleſnij a znami lidem, a druzy wnitřni, w duſſi, geſſto gich owſſem lidee newiedij. Protož zewnitrz gſu yako zwuk wietru, o nichž nietczo ſudij lide, ale czo ſe diege wnitrz, o tom nemuož wiedijno byti. Protož zwuk a hlas zewnitrzni ducha ſwateho geſt hlas ſlowa božieho, napomi- nanie a gina popuzenie k dobremu. A muož byti y ta prace
Strana 74
74 Na den zewnitrznie, kdež ſe diege druhe rozeni z wody a z ducha ſwateho, czož ſe diege zewnitrz lidſky, vmywanij tiela a gine wieczy przi tom ; to geft wiedome yako zwuk wietru. Ale wnitrzni dijlo ducha S, kterak on koho vmywa na ſwiedomi od hrziechuow prworozenych nebo ſkutecžnych, to geſt ſkryto. Teež w obraczeni k bohu ſkrze pokanie, geſſto zgewnie ſkrze zwuk flowa božieho bywa niekterych prziwolani k wierze w ſyna božieho y ke krztu ſkrze kazanij ſlowa bo- žiho a niekterych ku pokani obraczenij, geſſto, z plen lezucze, krzeſt ztraczugij ſkrze hrziechy ſmrtedlne, — Protož, o tiech mluwicze, kdy ſe rodij z ducha ſwateho, zgewni ſu w ſlyſſenij prawdy ; Ale kterak z toho ſlyſſenij duch ſwaty wuoli gich a frdcze zpuoſobuge, wnitrz dielage w nich wieru a miloſt, aby ſe dali tomu ſkutecžnie, czo ſlyſlij, Toho wſſeho diela pocžijnanie newidieme. Ale že my wnie pocžijname pracze tieleſne z naucženie ſlowa božieho, a duch ſwaty kona wnitrz- a gde wen; nebo czož v wuoli wnitrz diela, to zgewno bude w obraczeni k bohu, v promienieni žiwota zleho w dobry, w obczowani dobrych ſkutkuow, w promienieni zlych obycže- guow, w rzizeni žiwota a w vkroczenij vduow nebo cžichuow zewnitrznich. Nebo ty wiecy diela duch ſwaty w rozeni druhem: Pocžna ſkrytie v wuoli ſwietlo rozumnoſti, wieru a miloſt dielati, y wede cžlowieka k rzizeni žiwota zewnitř, až wſlechen přigde w nowotu rozenie druhe“, aby zewnitř bazeň, ſtydliwoft, wažnoſt a vkroceni ſmyfluo zewnitřnich bylo. A die on, že dycha, kde chcze, že neni ſwazany nemocij niecži, ani twrdoſtij, ale kdež ſe gemu libi, diela a muož dielati druhe rozenie w tiech, ktož ge woli přidawagi; acž by welmi zaſli byli. on mož prom'eniti a oprawiti a w no- wotu gich wetchoft vweſti; protož wſfudyt mož, kdež chce, ale wſſak tu nedela, kdež cžlowiek nechce. [165a] A protož, chtie dielati, wuolet naſſij hleda, a wuole zla geho odhanie, aby w ni newchodil a nicz w nij nedielal. Potom die cžtenij: „Odpowiediew Nykodem wecze gemu :
74 Na den zewnitrznie, kdež ſe diege druhe rozeni z wody a z ducha ſwateho, czož ſe diege zewnitrz lidſky, vmywanij tiela a gine wieczy przi tom ; to geft wiedome yako zwuk wietru. Ale wnitrzni dijlo ducha S, kterak on koho vmywa na ſwiedomi od hrziechuow prworozenych nebo ſkutecžnych, to geſt ſkryto. Teež w obraczeni k bohu ſkrze pokanie, geſſto zgewnie ſkrze zwuk flowa božieho bywa niekterych prziwolani k wierze w ſyna božieho y ke krztu ſkrze kazanij ſlowa bo- žiho a niekterych ku pokani obraczenij, geſſto, z plen lezucze, krzeſt ztraczugij ſkrze hrziechy ſmrtedlne, — Protož, o tiech mluwicze, kdy ſe rodij z ducha ſwateho, zgewni ſu w ſlyſſenij prawdy ; Ale kterak z toho ſlyſſenij duch ſwaty wuoli gich a frdcze zpuoſobuge, wnitrz dielage w nich wieru a miloſt, aby ſe dali tomu ſkutecžnie, czo ſlyſlij, Toho wſſeho diela pocžijnanie newidieme. Ale že my wnie pocžijname pracze tieleſne z naucženie ſlowa božieho, a duch ſwaty kona wnitrz- a gde wen; nebo czož v wuoli wnitrz diela, to zgewno bude w obraczeni k bohu, v promienieni žiwota zleho w dobry, w obczowani dobrych ſkutkuow, w promienieni zlych obycže- guow, w rzizeni žiwota a w vkroczenij vduow nebo cžichuow zewnitrznich. Nebo ty wiecy diela duch ſwaty w rozeni druhem: Pocžna ſkrytie v wuoli ſwietlo rozumnoſti, wieru a miloſt dielati, y wede cžlowieka k rzizeni žiwota zewnitř, až wſlechen přigde w nowotu rozenie druhe“, aby zewnitř bazeň, ſtydliwoft, wažnoſt a vkroceni ſmyfluo zewnitřnich bylo. A die on, že dycha, kde chcze, že neni ſwazany nemocij niecži, ani twrdoſtij, ale kdež ſe gemu libi, diela a muož dielati druhe rozenie w tiech, ktož ge woli přidawagi; acž by welmi zaſli byli. on mož prom'eniti a oprawiti a w no- wotu gich wetchoft vweſti; protož wſfudyt mož, kdež chce, ale wſſak tu nedela, kdež cžlowiek nechce. [165a] A protož, chtie dielati, wuolet naſſij hleda, a wuole zla geho odhanie, aby w ni newchodil a nicz w nij nedielal. Potom die cžtenij: „Odpowiediew Nykodem wecze gemu :
Strana 75
Swate Trogicze. 75 Kterak mohu ty wiecy byti? Odpowiediel gežifs a wecze gemu : Ty gfy miftr w Izraheli, a tiech wiecij neumifs ? Giftie, giftie prawim tobie, že my, czož wime, mluwime, a czož ſme widieli, ſwiedcžime, a ſwiedecztwie naſſeho neberzete.“ Tieže Nykodem pana Gežiſſe rzka: „Kterak ty wiecy mohu byti?“ Obtiežowal ſe rzecžij pana gežiſſe o druhem rozenij, a cžiem wiecze o niem ſlyffel, tijm menie rozumiel, až gemu pan Gežiſs przihaniel z toho rzka: „Ty gſy miſtr Zidowſky a vežiſs gine Zakonu, a toho nemuožeſs rozumieti, czot prawim o rozeni druhem, z wody a z ducha ſwateho?“ A že to nenij lehke, že miſtr tomu nerozumiel. Y dnes miſtrzi tieleſnij, pyffnij, milownicy ſwieta a ſweho tiela y s kniežimi nemohu rozumieti tomu rozenij. Acž z czyzijch knih o niem nietczo lidem rozprawiegi, ale ſami ſtary žiwot milugi a, w niem bydlecze, zemru tak, nerodiwſle ſe druhe w nowy žiwot. A když by gim mluweno bylo o nowem žiwotu kryſtowu, pokornem, chudem, praczowitem, ſkrownem a pohanienem od ſwieta, aby gey na ſe wzali, Rzekli by s Nykodemem: „Kterak ty wiecy mohu byti, bychom my ſe ponižili, zbožie opuſtili? Czo bychom gedli a pili? Abychom nebožatka ginych byli, w rucze gim hlediecze nebo v nich žebragicze!“ Protož yako nepodobnu a blazniwu wiecz potupij to. A že to nemuož byti, by takowi mieli ſe roditi w nowotu žiwota kryſtowa. Nebo za zakon wiecžny vložili gſu ſobie pychu, rozkofs, lakomſtwij a w ſwietie zwelebeni. A protož takowy nižadny nemuož powoliti, ani rozumieti o rozenij noweho žiwota; Nebo ſtary geſt gemu chuten, yako wino prziwykle nemuož ohyždieno opilemu byti. Ale pan wždy ſwe prawdy potwrzuge, rzka Nykodemowi: „Giftie, giftie prawim tobie, že my, czož wime, mluwime, a czož ſme widieli, ſwiedcžime. My, buoh, Trogicze ſwata, otecz, ſyn a duch ſwaty, czož wime praweho a czož widieli ſme giſteho a vžitecžneho, ne od lidij widieli ſme, ale w radie wuole ſwe to ſme nalezli a vſudili, že nižadny newegde do
Swate Trogicze. 75 Kterak mohu ty wiecy byti? Odpowiediel gežifs a wecze gemu : Ty gfy miftr w Izraheli, a tiech wiecij neumifs ? Giftie, giftie prawim tobie, že my, czož wime, mluwime, a czož ſme widieli, ſwiedcžime, a ſwiedecztwie naſſeho neberzete.“ Tieže Nykodem pana Gežiſſe rzka: „Kterak ty wiecy mohu byti?“ Obtiežowal ſe rzecžij pana gežiſſe o druhem rozenij, a cžiem wiecze o niem ſlyffel, tijm menie rozumiel, až gemu pan Gežiſs przihaniel z toho rzka: „Ty gſy miſtr Zidowſky a vežiſs gine Zakonu, a toho nemuožeſs rozumieti, czot prawim o rozeni druhem, z wody a z ducha ſwateho?“ A že to nenij lehke, že miſtr tomu nerozumiel. Y dnes miſtrzi tieleſnij, pyffnij, milownicy ſwieta a ſweho tiela y s kniežimi nemohu rozumieti tomu rozenij. Acž z czyzijch knih o niem nietczo lidem rozprawiegi, ale ſami ſtary žiwot milugi a, w niem bydlecze, zemru tak, nerodiwſle ſe druhe w nowy žiwot. A když by gim mluweno bylo o nowem žiwotu kryſtowu, pokornem, chudem, praczowitem, ſkrownem a pohanienem od ſwieta, aby gey na ſe wzali, Rzekli by s Nykodemem: „Kterak ty wiecy mohu byti, bychom my ſe ponižili, zbožie opuſtili? Czo bychom gedli a pili? Abychom nebožatka ginych byli, w rucze gim hlediecze nebo v nich žebragicze!“ Protož yako nepodobnu a blazniwu wiecz potupij to. A že to nemuož byti, by takowi mieli ſe roditi w nowotu žiwota kryſtowa. Nebo za zakon wiecžny vložili gſu ſobie pychu, rozkofs, lakomſtwij a w ſwietie zwelebeni. A protož takowy nižadny nemuož powoliti, ani rozumieti o rozenij noweho žiwota; Nebo ſtary geſt gemu chuten, yako wino prziwykle nemuož ohyždieno opilemu byti. Ale pan wždy ſwe prawdy potwrzuge, rzka Nykodemowi: „Giftie, giftie prawim tobie, že my, czož wime, mluwime, a czož ſme widieli, ſwiedcžime. My, buoh, Trogicze ſwata, otecz, ſyn a duch ſwaty, czož wime praweho a czož widieli ſme giſteho a vžitecžneho, ne od lidij widieli ſme, ale w radie wuole ſwe to ſme nalezli a vſudili, že nižadny newegde do
Strana 76
76 Na den kralowſtwie nebeſkeho ginak, lecž ſe druhe vrodi z wody a z ducha ſwateho. To mluwime a ſwiedczime wieducze, že geſt dobre a bohu libezne. Ale wy, zakonnicy s biſkupy, ſwie- decztwij naſſeho ani o nowem rozenij, ani o ginych prawdach neprzigimate, Acž ty prawdy tak gſu twrdie vſuzeny w radie Trogicze ſwate, že by ſpijſſe ſe nebe promienilo, než ty prawe wiecy bohem vložene ginak budu.“ Protož tuto wſſem lidem tiežko bude, že buoh, Trogicze ſwata, wieda, czo by bylo lidem dobre vžitecžne zde y na wieky, to gim mluwij a ſwiedežij, A oni z pychy potupnie tiem hrzegi a neprzigimagi toho ſwiedecztwie, yako by ſe protiwiti mohli a prawu mocij boha przemocy a yako by lepe bez geho mluwenie [165b) ſtali a ſwe dobre prowedli než podle rady geho mluwene. Zde ſwiedecztwij lidij lharzuow przigimagij a wierzij gim. geſſto pro gich ſwiedecztwie zklamani bywagi na tieleſnych wieczech y o ſwe ſpaſenie, Ale bohu, genž lhati nemuož, ani koho zklamati, wierziti nechtij; protož przieliſs tiem hrziechem obtieženi budu, když ſaud božij puogde, že gſu neprzivali toho, czož buoh wieda gim dobreho mluwil geſt, a oni za- meſſkali ſu a newažili ſlow geho. Takt geſt naucženij tuto od boha, že on ſe prawym vkazuge w tom, že to mluwij, czož wij, a to ſwiedežie, czož widij, yako prawy. A toho geſt dlužen naſledowati z geho przikazanij cžlowiek, aby nelhal a krziweo nemluwil nicz proti bohu, proti ſwe duſli a proti ſwemu bližnimu z lakomſtwij a z nenawiſti. A nay- wiece proti bližnimu krziweho ſwiedecztwie diege ſe, že nebo dobywage ſtatku zle, krziwa ſwiedecztwij mluwie, Nebo od ſebe odplatiti a dati dlužneho nechtie, zaprzi a krziwie ſwiedeži, Anebo, z nenawiſti chtie pohanieni a neſnazy na bližniho vweſti, y ſklada lži a krziwa ſwiedecztwie; Ale v po- krytcych w yazyku, w znamenich y w ſkutcych obeczne lži a krziwa ſwiedecztwij biežij. A czo w kniežiech neprawych lžij a krziwych ſwie- decztwij progde, geſſto domnienie ſkowana ze ſnuow a z wti-
76 Na den kralowſtwie nebeſkeho ginak, lecž ſe druhe vrodi z wody a z ducha ſwateho. To mluwime a ſwiedczime wieducze, že geſt dobre a bohu libezne. Ale wy, zakonnicy s biſkupy, ſwie- decztwij naſſeho ani o nowem rozenij, ani o ginych prawdach neprzigimate, Acž ty prawdy tak gſu twrdie vſuzeny w radie Trogicze ſwate, že by ſpijſſe ſe nebe promienilo, než ty prawe wiecy bohem vložene ginak budu.“ Protož tuto wſſem lidem tiežko bude, že buoh, Trogicze ſwata, wieda, czo by bylo lidem dobre vžitecžne zde y na wieky, to gim mluwij a ſwiedežij, A oni z pychy potupnie tiem hrzegi a neprzigimagi toho ſwiedecztwie, yako by ſe protiwiti mohli a prawu mocij boha przemocy a yako by lepe bez geho mluwenie [165b) ſtali a ſwe dobre prowedli než podle rady geho mluwene. Zde ſwiedecztwij lidij lharzuow przigimagij a wierzij gim. geſſto pro gich ſwiedecztwie zklamani bywagi na tieleſnych wieczech y o ſwe ſpaſenie, Ale bohu, genž lhati nemuož, ani koho zklamati, wierziti nechtij; protož przieliſs tiem hrziechem obtieženi budu, když ſaud božij puogde, že gſu neprzivali toho, czož buoh wieda gim dobreho mluwil geſt, a oni za- meſſkali ſu a newažili ſlow geho. Takt geſt naucženij tuto od boha, že on ſe prawym vkazuge w tom, že to mluwij, czož wij, a to ſwiedežie, czož widij, yako prawy. A toho geſt dlužen naſledowati z geho przikazanij cžlowiek, aby nelhal a krziweo nemluwil nicz proti bohu, proti ſwe duſli a proti ſwemu bližnimu z lakomſtwij a z nenawiſti. A nay- wiece proti bližnimu krziweho ſwiedecztwie diege ſe, že nebo dobywage ſtatku zle, krziwa ſwiedecztwij mluwie, Nebo od ſebe odplatiti a dati dlužneho nechtie, zaprzi a krziwie ſwiedeži, Anebo, z nenawiſti chtie pohanieni a neſnazy na bližniho vweſti, y ſklada lži a krziwa ſwiedecztwie; Ale v po- krytcych w yazyku, w znamenich y w ſkutcych obeczne lži a krziwa ſwiedecztwij biežij. A czo w kniežiech neprawych lžij a krziwych ſwie- decztwij progde, geſſto domnienie ſkowana ze ſnuow a z wti-
Strana 77
Swate Trogicze. 77 puow chytrych za wieru hlaſagi a twrdij a ſpaſenij lidu giſtij w zamyſlech bludnych antykryftowych a ſelžij lidem a zklamagi gey o ſpaſenij! A wſſem lidem doſti geſt cžiniti ſ tiem, aby nelhali a křiweho ſwiedectwie nemluwili, podle teto rzecži: „Czož wime, mluwime, a czož widieli ſme, ſwied- ežime.“ To ſme dlužni ſwiedežiti a mluwiti, ežeho ſme giſti a czo vžitecžneho geſt. Nebo lehkoſt mluwenie cžaſte° z oby- cžege neſnadno bude beze lži, przi wymluwanie lenijch a netbawych mnoho lžij a krziwych ſwiedectwij bywa. A ktož mnoho waži pohanienij, wždy chce praw oſtati, a ne wždy moha prawdy mieti, ſkrze lež chcze praw byti. A kdež pak prze ſwarliwe, s hanienim mnoho lžij a krziwych ſwiedecztwij bywa. A kto chcze w trhu s zyſkem oſtati, nemuož prawdu lakomeho trhu zmierziti, muſy mnoho wierowati, prziſahati a Iſti w tom vmietati a tak lhati a křiwie ſwiedcžiti. Ale to každe geſt porucženo, aby mluwil, wieda czo, a ſwiedežil, cžim ſe geſt dobrze vgiſtil z wiery a z ſlyſſenij giſtych lidij a z wiedienij nebo z zkuſſeni gehož koli. Potom die pan Gežifs: „Poniewadž zemſke wiecy rzekl ſem wam, a newierzite, kterak, diem-li wam nebeſke wiecy, wierziti budete? A nižadny newſtupuge w nebe, gedine ten, genž geſt zſtupil s nebe, ſyn cžlowieka, genž geſt w nebi. A že pan tu rzecžij treſkcze Nykodema, rzka gemu: „Když zemſke wiecy mluwil ſem wam, a newierzite mi w tom, czož pak vwierzite, budu-li wam o nebeſkych praviti?“ A že gemu mluwi o rozenie druhem, duchownim, a nazywa to zemſku wieczij; a nam ſe zda welmi duchownij, wyſoka a neſnadna, že rziedky z mnoha tiſyczuow ſwoli k tomu, aby, ſtary ži- [166a]wot ſlože s ſebe, y oblekl ſe w nowy a tak ſe znowa rodil z diabelſkeho žiwota w ſynowſtwie božij; y geſt tato wina, že rowne wiecy a nijzke na zemi prawij pan, a ne- chtij gim wierziti lidee nemudrzij. A on gim howij yako ne- mocznym, prawie k nim podobne, lehke a vžitecžne wiecy, wſſak ſe boha neuſtydij, ani ſweho dobreho powažij; w tom
Swate Trogicze. 77 puow chytrych za wieru hlaſagi a twrdij a ſpaſenij lidu giſtij w zamyſlech bludnych antykryftowych a ſelžij lidem a zklamagi gey o ſpaſenij! A wſſem lidem doſti geſt cžiniti ſ tiem, aby nelhali a křiweho ſwiedectwie nemluwili, podle teto rzecži: „Czož wime, mluwime, a czož widieli ſme, ſwied- ežime.“ To ſme dlužni ſwiedežiti a mluwiti, ežeho ſme giſti a czo vžitecžneho geſt. Nebo lehkoſt mluwenie cžaſte° z oby- cžege neſnadno bude beze lži, przi wymluwanie lenijch a netbawych mnoho lžij a krziwych ſwiedectwij bywa. A ktož mnoho waži pohanienij, wždy chce praw oſtati, a ne wždy moha prawdy mieti, ſkrze lež chcze praw byti. A kdež pak prze ſwarliwe, s hanienim mnoho lžij a krziwych ſwiedecztwij bywa. A kto chcze w trhu s zyſkem oſtati, nemuož prawdu lakomeho trhu zmierziti, muſy mnoho wierowati, prziſahati a Iſti w tom vmietati a tak lhati a křiwie ſwiedcžiti. Ale to každe geſt porucženo, aby mluwil, wieda czo, a ſwiedežil, cžim ſe geſt dobrze vgiſtil z wiery a z ſlyſſenij giſtych lidij a z wiedienij nebo z zkuſſeni gehož koli. Potom die pan Gežifs: „Poniewadž zemſke wiecy rzekl ſem wam, a newierzite, kterak, diem-li wam nebeſke wiecy, wierziti budete? A nižadny newſtupuge w nebe, gedine ten, genž geſt zſtupil s nebe, ſyn cžlowieka, genž geſt w nebi. A že pan tu rzecžij treſkcze Nykodema, rzka gemu: „Když zemſke wiecy mluwil ſem wam, a newierzite mi w tom, czož pak vwierzite, budu-li wam o nebeſkych praviti?“ A že gemu mluwi o rozenie druhem, duchownim, a nazywa to zemſku wieczij; a nam ſe zda welmi duchownij, wyſoka a neſnadna, že rziedky z mnoha tiſyczuow ſwoli k tomu, aby, ſtary ži- [166a]wot ſlože s ſebe, y oblekl ſe w nowy a tak ſe znowa rodil z diabelſkeho žiwota w ſynowſtwie božij; y geſt tato wina, že rowne wiecy a nijzke na zemi prawij pan, a ne- chtij gim wierziti lidee nemudrzij. A on gim howij yako ne- mocznym, prawie k nim podobne, lehke a vžitecžne wiecy, wſſak ſe boha neuſtydij, ani ſweho dobreho powažij; w tom
Strana 78
78 Na den gim showiwage, przimierzij k nim rowne wiecy, aby sroz- umieti y ſneſti mohli, wſſak gich blaznowſtwij muož wſſiem pohrdati, wſſeho zanedbati, wſſemu newierziti. Y dij: „A po- wim-li wam nebeſke wiecy, kterak wierziti budete?“ Nenij pochybeni w tom, že by newierzili wyzſſim wieczem ſebe : když ſobie rownym newierzij, pro wyzílij ſe popudij, reptati budu a ruhati ſe gim budu. Ale že powyſluge nebeſkych wieczij w tom, že gſu netoliko daleko od poznani lidſkeho, ale y od wierzeni. Muož byti pomyſlleno na to, že gſu po- wyffene w ſlawie, že o nich pan zatagil rziecy ne pro zawiſt, ale pro nerozumnoſt a pro newieru lidíku, že gſu nebyli hodni ſlyſſeti o nich, gedine geho zwolenij, yako marta, lazar a ginij, geſlto pan, nechaw zbierzi židowſke s gich powyky ſwarliwymi, ſſel do Betany a mluwil gim o kralowſtwij božiem, geſſto gſu pokoynie a wdiecžnie ſlyffeli ty wiecy a wierziti o nich mohli, že gſu takowe ſlawy, Zie oko newidielo, ani veho ſlyſſelo, ani w ſrdcze lidem wſtupilo to welike dobre, ktere geſt buoh prziprawil tiem, ktierziž geho milugi, w kra- lowſtwij nebeſkem. Potom pan Nykodemowi prawij o ſwem wſtupeni do nebe a sſtupenij s nebe a dij: „Nižadny newſtupuge w nebe, gedine ten, genž geft sftupil s nebe, syn ežlowieka, genž geft w nebi.“ A przi tiech ſlowiech Nykodem y ſ nami doſti geſt miel cžiniti, aby tomu wierzil a wierze srozumiel tomu, cžemu wierzij. A že gemu prawij: „Nižadny newſtupuge w nebe, To geſt ſwu moczij wlaſtnij prwotnie tam newſtupij, gedine ten, genž geſt s nebe sſtupil, ſyn cžlowieka. A tijm chcze dati rozum Nykodemowi, že ta wiecz neprzieſluſlij cžlowieku puhemu wſtupiti do nebes a sſtupowati s nebes, ale bohu ſluſſij, aby z toho srozumiel cžlowiek Nykodem, kto ſ nim mluwij a ocž ſ nim mluwij, A že to mluwenie ma wažno byti yako mluwenie ſyna božiho, genž geſt s nebe sſtupil a wſtupil ſwu moczij tam. Ale že die ſpaſytel: „S nebe“, to geſt ponižil ſe, prziyaw
78 Na den gim showiwage, przimierzij k nim rowne wiecy, aby sroz- umieti y ſneſti mohli, wſſak gich blaznowſtwij muož wſſiem pohrdati, wſſeho zanedbati, wſſemu newierziti. Y dij: „A po- wim-li wam nebeſke wiecy, kterak wierziti budete?“ Nenij pochybeni w tom, že by newierzili wyzſſim wieczem ſebe : když ſobie rownym newierzij, pro wyzílij ſe popudij, reptati budu a ruhati ſe gim budu. Ale že powyſluge nebeſkych wieczij w tom, že gſu netoliko daleko od poznani lidſkeho, ale y od wierzeni. Muož byti pomyſlleno na to, že gſu po- wyffene w ſlawie, že o nich pan zatagil rziecy ne pro zawiſt, ale pro nerozumnoſt a pro newieru lidíku, že gſu nebyli hodni ſlyſſeti o nich, gedine geho zwolenij, yako marta, lazar a ginij, geſlto pan, nechaw zbierzi židowſke s gich powyky ſwarliwymi, ſſel do Betany a mluwil gim o kralowſtwij božiem, geſſto gſu pokoynie a wdiecžnie ſlyffeli ty wiecy a wierziti o nich mohli, že gſu takowe ſlawy, Zie oko newidielo, ani veho ſlyſſelo, ani w ſrdcze lidem wſtupilo to welike dobre, ktere geſt buoh prziprawil tiem, ktierziž geho milugi, w kra- lowſtwij nebeſkem. Potom pan Nykodemowi prawij o ſwem wſtupeni do nebe a sſtupenij s nebe a dij: „Nižadny newſtupuge w nebe, gedine ten, genž geft sftupil s nebe, syn ežlowieka, genž geft w nebi.“ A przi tiech ſlowiech Nykodem y ſ nami doſti geſt miel cžiniti, aby tomu wierzil a wierze srozumiel tomu, cžemu wierzij. A že gemu prawij: „Nižadny newſtupuge w nebe, To geſt ſwu moczij wlaſtnij prwotnie tam newſtupij, gedine ten, genž geſt s nebe sſtupil, ſyn cžlowieka. A tijm chcze dati rozum Nykodemowi, že ta wiecz neprzieſluſlij cžlowieku puhemu wſtupiti do nebes a sſtupowati s nebes, ale bohu ſluſſij, aby z toho srozumiel cžlowiek Nykodem, kto ſ nim mluwij a ocž ſ nim mluwij, A že to mluwenie ma wažno byti yako mluwenie ſyna božiho, genž geſt s nebe sſtupil a wſtupil ſwu moczij tam. Ale že die ſpaſytel: „S nebe“, to geſt ponižil ſe, prziyaw
Strana 79
Swate Trogicze. 79 ežlowiecženſtwij w ſwu oſobu anebo wtieliw ſe w žiwot panny Marye. Cžlowiekem tieleſnym a trpieliwym vežinien geſt, oſtawage bohem wiecžnym a netrpieliwym, Syn cžlowieka gednoho, panny Marye, podle tiela. A že die: „Ten, genž w nebi geſt“; to mijni podle bozſtwi „w nebi“; y w tom ežlo- wieku kryſtowi plny buoh, w nebi y tu, kdež geſt mluwil. A že die: „Gedine ten, genž geſt s nebe sſtupil, ſyn ežlo- wieka.“ Tut nenij rozum, by Syn cžlowieka tieleſnie ſwym cžlowiecženſtwim s nebe sſtupil; Nebo geho cžlowiecženſtwij nebylo geſt prwe w nebi ſtworzeno, aby pak po[166b tom sſtupilo. Ale toto wierzime, že pocžato duchem ſwatym w ži- wotie panny Marye cžlowiecženſtwie a narodilo ſe z nij na ſwiet, gſa giž gedna oſoba s bozſtwim, prawy buoh a prawy cžlowiek, geden kryſtus. Nebo prawij, že z toho ſlowa, genž die: „Sſtupil s nebe ſyn ežlowieka,“ A že gſu anebo byli gſu niekterzij lidee, geſſto gſu drželi ten rozum, že by ſyn božij tielo w nebi wzal na ſe a tak tieleſnie s nebe sſtupil a proffel žiwot panny Marye. A tijm rozumem potupili gſu to, že by ſe pocžal w gegim žiwotie a byl prawym cžlowiekem, pocžatym z gegieho tiela. A tak wždy ſe pletlo o kryftowi. Y nynij ſe plete, že prawij, že kniežij ſtworzi tielo kryſtowo z chleba znowa na každy den. Blaze nam takowych ſtwo- rziteluo, že nam natworzi nowych tiel kryftowych z chleba na každy den, aby ſe nam neſtuchla ſtara tiela geho, geſſto gſu nam natworzili loni z chleba! O lharzi ruhawij! Y o tot geſt neſnaze niekterych z toho, geſſto dij: „Ni- žadny newſtupuge w nebe.“ A že by tijm chtiel vkazati, že nižadny z lidij nepuogde do nebe. Y nedoſtawa ſe tomu mlynu mleti pſſenicze; muſy much pomleti. Ale prawe geſt, že ni- žadny newſtupil w nebe prwotnie ſwu wlaſtnij moczij, gedine ten, genž geſt s nebe sſtupil, to geſt ſyn božij; ponižiw ſe, ežlowiekem racžiw byti a vtrpiew, y wſtal z mrtwych a wſtupil na nebeſa a yate wieznie wedl s ſebu do nebes. Nebo on. geſſto geſt prwotnie ſwu moczij wſtupil w nebe, wſſem wie-
Swate Trogicze. 79 ežlowiecženſtwij w ſwu oſobu anebo wtieliw ſe w žiwot panny Marye. Cžlowiekem tieleſnym a trpieliwym vežinien geſt, oſtawage bohem wiecžnym a netrpieliwym, Syn cžlowieka gednoho, panny Marye, podle tiela. A že die: „Ten, genž w nebi geſt“; to mijni podle bozſtwi „w nebi“; y w tom ežlo- wieku kryſtowi plny buoh, w nebi y tu, kdež geſt mluwil. A že die: „Gedine ten, genž geſt s nebe sſtupil, ſyn ežlo- wieka.“ Tut nenij rozum, by Syn cžlowieka tieleſnie ſwym cžlowiecženſtwim s nebe sſtupil; Nebo geho cžlowiecženſtwij nebylo geſt prwe w nebi ſtworzeno, aby pak po[166b tom sſtupilo. Ale toto wierzime, že pocžato duchem ſwatym w ži- wotie panny Marye cžlowiecženſtwie a narodilo ſe z nij na ſwiet, gſa giž gedna oſoba s bozſtwim, prawy buoh a prawy cžlowiek, geden kryſtus. Nebo prawij, že z toho ſlowa, genž die: „Sſtupil s nebe ſyn ežlowieka,“ A že gſu anebo byli gſu niekterzij lidee, geſſto gſu drželi ten rozum, že by ſyn božij tielo w nebi wzal na ſe a tak tieleſnie s nebe sſtupil a proffel žiwot panny Marye. A tijm rozumem potupili gſu to, že by ſe pocžal w gegim žiwotie a byl prawym cžlowiekem, pocžatym z gegieho tiela. A tak wždy ſe pletlo o kryftowi. Y nynij ſe plete, že prawij, že kniežij ſtworzi tielo kryſtowo z chleba znowa na každy den. Blaze nam takowych ſtwo- rziteluo, že nam natworzi nowych tiel kryftowych z chleba na každy den, aby ſe nam neſtuchla ſtara tiela geho, geſſto gſu nam natworzili loni z chleba! O lharzi ruhawij! Y o tot geſt neſnaze niekterych z toho, geſſto dij: „Ni- žadny newſtupuge w nebe.“ A že by tijm chtiel vkazati, že nižadny z lidij nepuogde do nebe. Y nedoſtawa ſe tomu mlynu mleti pſſenicze; muſy much pomleti. Ale prawe geſt, že ni- žadny newſtupil w nebe prwotnie ſwu wlaſtnij moczij, gedine ten, genž geſt s nebe sſtupil, to geſt ſyn božij; ponižiw ſe, ežlowiekem racžiw byti a vtrpiew, y wſtal z mrtwych a wſtupil na nebeſa a yate wieznie wedl s ſebu do nebes. Nebo on. geſſto geſt prwotnie ſwu moczij wſtupil w nebe, wſſem wie-
Strana 80
80 Na den rzicym zaſlužil geſt ſwu ſmrtij, aby oni mohli ſkrze nieho wſtupiti, nebo on geſt czeſta, aby ginak nižadny newſſel k otcy, gedine ſkrze nieho. A ſkonawage ſwu rzecž pan, y die: „A yakož Moyžiſs powyſlil hada na puſſti, tak muſy powyſſen byti ſyn cžlowieka. aby každy, ktož wierzi w nieho, nezahynul, ale miel žiwot wiecžny.“ A w tiech flowiech prawi pan Gežifs Nykodemowi vžitek, pro ktery geſt sſtupil, A že ten vžitek muſyl geſt dogiti ſkrze ſmrt geho. Protož podobenſtwij Zakona Moyži- ſſowa, ktere geſt geho buduczieho vkazowalo, powiediel geſt Nykodemowi a die gemu : „Yakož Moyžiſs powyſſil geſt hada na puſſti, tak muſy powyſſen byti ſyn cžlowieka.“ Nebo lid Zidowſky, ktery byl s Moyžiſſem na puſſti, reptal geſt proti bohu. Protož buoh puſtil geſt na nie hady ohniwe nebo welmi vkrutne, ſſtipawe a gedowate, že gſu ge do ſmrti vſſti- pawali. Protož mnozij, prziſſedſſe k Moyžiſſowi, rzekli gſu: „Shrzeſſili ſme proti bohu a proti tobie reptanim. Protož at odegme od nas hady." Y proſyl geſt Moyžiſs za lid boha. A mluwil geſt k Moyžiffowi buoh rzka: „Vežiň hada miedieneho." A vežiniw Moyžiſs položil geſt geho na znamenie, na niehož zſſtiepanij od haduow pohlediecze, bywali gſu vzdraweni. Protož pan Gežiſs to podobenſtwi prziwodij na pamiet Nyko- demowi A ſe rowna k tomu hadu pro niektere prziecžiny. A že tam, kto geſt pohlediel na hada miedieneho, byl geſt vzdrawen od vſſtnutij hada žiweho; Takež tuto pan Gežiſs chcze v[167a]kazati na ſobie mocz zdrawij zſſtipanym od diabla, hada ſtareho, a že geſt ne mrtwy had, ale žiwy ſyn božij, mage plnu mocz vzdrawowati przezlee vſſtnutij prw- nieho hada diabla, genž geſt vſſtnul prwnieho cžlowieka a napuſtil wſſeho gedu zloſti ſwe tak ſſkodnie, až ſe geſt rozlil ged geho ſmrtedlny we wſſeczko pokolenie lidſke a vmrtwil ge. A potom wždy ſſtijpe to pokolenie a mrtwij ge. Protož kto vežige rany a boleſti toho hada nayhorſſieho, ten wieru prawu pohledie-li na toho hada negedowateho, ſyna
80 Na den rzicym zaſlužil geſt ſwu ſmrtij, aby oni mohli ſkrze nieho wſtupiti, nebo on geſt czeſta, aby ginak nižadny newſſel k otcy, gedine ſkrze nieho. A ſkonawage ſwu rzecž pan, y die: „A yakož Moyžiſs powyſlil hada na puſſti, tak muſy powyſſen byti ſyn cžlowieka. aby každy, ktož wierzi w nieho, nezahynul, ale miel žiwot wiecžny.“ A w tiech flowiech prawi pan Gežifs Nykodemowi vžitek, pro ktery geſt sſtupil, A že ten vžitek muſyl geſt dogiti ſkrze ſmrt geho. Protož podobenſtwij Zakona Moyži- ſſowa, ktere geſt geho buduczieho vkazowalo, powiediel geſt Nykodemowi a die gemu : „Yakož Moyžiſs powyſſil geſt hada na puſſti, tak muſy powyſſen byti ſyn cžlowieka.“ Nebo lid Zidowſky, ktery byl s Moyžiſſem na puſſti, reptal geſt proti bohu. Protož buoh puſtil geſt na nie hady ohniwe nebo welmi vkrutne, ſſtipawe a gedowate, že gſu ge do ſmrti vſſti- pawali. Protož mnozij, prziſſedſſe k Moyžiſſowi, rzekli gſu: „Shrzeſſili ſme proti bohu a proti tobie reptanim. Protož at odegme od nas hady." Y proſyl geſt Moyžiſs za lid boha. A mluwil geſt k Moyžiffowi buoh rzka: „Vežiň hada miedieneho." A vežiniw Moyžiſs položil geſt geho na znamenie, na niehož zſſtiepanij od haduow pohlediecze, bywali gſu vzdraweni. Protož pan Gežiſs to podobenſtwi prziwodij na pamiet Nyko- demowi A ſe rowna k tomu hadu pro niektere prziecžiny. A že tam, kto geſt pohlediel na hada miedieneho, byl geſt vzdrawen od vſſtnutij hada žiweho; Takež tuto pan Gežiſs chcze v[167a]kazati na ſobie mocz zdrawij zſſtipanym od diabla, hada ſtareho, a že geſt ne mrtwy had, ale žiwy ſyn božij, mage plnu mocz vzdrawowati przezlee vſſtnutij prw- nieho hada diabla, genž geſt vſſtnul prwnieho cžlowieka a napuſtil wſſeho gedu zloſti ſwe tak ſſkodnie, až ſe geſt rozlil ged geho ſmrtedlny we wſſeczko pokolenie lidſke a vmrtwil ge. A potom wždy ſſtijpe to pokolenie a mrtwij ge. Protož kto vežige rany a boleſti toho hada nayhorſſieho, ten wieru prawu pohledie-li na toho hada negedowateho, ſyna
Strana 81
Swate Trogicze. 81 božieho, powyſſeneho na krziži za hrziechy lidſke, aby gim odpuſitieni byli ſkrze geho ſmrt, muož zdraw byti; kterakkoli by byl tiežce a ſmrtedlnie ranien od ſtareho hada, diabla, muož zdraw byti ſkrze boleſti ſyna božieho. Nebo plnu mocz zdrawie naſſeho buoh položil geſt w geho boleſtech tiem, ktož wierzi w nieho wieru rozumnu, žiwu a ſkutecžnu; ne- toliko magij mocz nalezti zdrawij w boleſtech geho, gfucze vſſtnuti od ſtareho hada, diabla, ſmrtedlnie, Ale, prwe zname- nagicze geho neprziezeň, — an chodie yako lew, nadymage ſwa pokuſſenie proti niemu, aby geho ranil a vmrtwil ſkrze nie — Tehdy, z wiery pohledi-li na tohoto hada negedowateho, ſyna božieho, a na geho boleſti, nebude mieti mocy ſtary had, aby ſſtijpal a puſſtiel ſwuoy ged w toho cžlowieka. Protož welike geſt zdrawij tu, když geft powyſsen syn cžlowieka; by byl kto wzhledage na geho powyſſeni na krziži, wždy by ſ nim zdrawie chodilo, a had ſtary ztratil by wſſeczku mocz k ſſtij- pani geho. Protož prawie geſt powiedieno, aby nezahynul, ale miel žiwot wiecžny ten, ktož wierzij w ſyna božieho, kterakkoli ranien byl geſt od ſtareho hada diabla, a miel potom žiwot wiecžny, w niemžto bude plne zdrawij bez ne- mocy a wſſeczko fitiaſtne, mile, neteſkliwe, nicžimž nepo- ruſſene, neſkonale, wždy w radoſti plne, widucze otcze y ſyna y ducha ſwateho, Trogicy ſwatu, ſlawniegij než gij dnes ſwatek ſwietime, kteraž w den tohoto ſwieczeni neokogi ſe ſtolem bohatczowym, ani piwem huſtym a winem ſladkym, ani ruchem drahym ani dobrze kraſnym, ani weſelim radoſtnym w vtie- ſſenij tieleſnem, Nebot to nenij wiecžne Trogiczy ſwate ſwie- ceni, ale potupne ruhani.
Swate Trogicze. 81 božieho, powyſſeneho na krziži za hrziechy lidſke, aby gim odpuſitieni byli ſkrze geho ſmrt, muož zdraw byti; kterakkoli by byl tiežce a ſmrtedlnie ranien od ſtareho hada, diabla, muož zdraw byti ſkrze boleſti ſyna božieho. Nebo plnu mocz zdrawie naſſeho buoh položil geſt w geho boleſtech tiem, ktož wierzi w nieho wieru rozumnu, žiwu a ſkutecžnu; ne- toliko magij mocz nalezti zdrawij w boleſtech geho, gfucze vſſtnuti od ſtareho hada, diabla, ſmrtedlnie, Ale, prwe zname- nagicze geho neprziezeň, — an chodie yako lew, nadymage ſwa pokuſſenie proti niemu, aby geho ranil a vmrtwil ſkrze nie — Tehdy, z wiery pohledi-li na tohoto hada negedowateho, ſyna božieho, a na geho boleſti, nebude mieti mocy ſtary had, aby ſſtijpal a puſſtiel ſwuoy ged w toho cžlowieka. Protož welike geſt zdrawij tu, když geft powyſsen syn cžlowieka; by byl kto wzhledage na geho powyſſeni na krziži, wždy by ſ nim zdrawie chodilo, a had ſtary ztratil by wſſeczku mocz k ſſtij- pani geho. Protož prawie geſt powiedieno, aby nezahynul, ale miel žiwot wiecžny ten, ktož wierzij w ſyna božieho, kterakkoli ranien byl geſt od ſtareho hada diabla, a miel potom žiwot wiecžny, w niemžto bude plne zdrawij bez ne- mocy a wſſeczko fitiaſtne, mile, neteſkliwe, nicžimž nepo- ruſſene, neſkonale, wždy w radoſti plne, widucze otcze y ſyna y ducha ſwateho, Trogicy ſwatu, ſlawniegij než gij dnes ſwatek ſwietime, kteraž w den tohoto ſwieczeni neokogi ſe ſtolem bohatczowym, ani piwem huſtym a winem ſladkym, ani ruchem drahym ani dobrze kraſnym, ani weſelim radoſtnym w vtie- ſſenij tieleſnem, Nebot to nenij wiecžne Trogiczy ſwate ſwie- ceni, ale potupne ruhani.
Strana 82
82 Nediele Prwni Nediele prwa po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Lukaſſe w Kapi. XVI. Ten cžas rzekl pan gežiſs vcžedl- nikom ſwym: Cžlowiek geden byl bohaty a oblacžel ſe w zlattohlaw a w kment a ho- dowal na každy den rozkoſſnie. Y byl geden žebrak, gmenem Lazar, kteryžto ležel v wrat geho, pln gſa nežituow, žadage na [167b] ſyczen byti drobty, kterzij padali s ſtolu bohatcze; a žadny gemu nedawal; Ale y pſy przichaze- gicze lizali nežity geho. Y ſtalo ſe geſt, že vmrzel žebrak a neſen geſt od Angeluow do prziebytka Abrahamowa; Vmrzel geſt take y Bohatecz a pohrzben geſt w pekle. Tehdy pozdwihl ocžij ſwych, když byl w mukach, vzrzel Abrahama zdaleka a Lazara w luonu geho. A on wolage rzekl: Otcže Abrahame! ſmilug ſe nade mnu a poſſli Lazara, at omocžij konecz prſtu ſweho v wodie, at ſwlažij yazyk muoy, neb ſe mucžim w tomto plameni. Y rzekl gemu Abraham: Synu! rozpomeň ſe, že gſy bral dobre wiecy w žiwotie ſwem, a Lazar tež zlee; protož nynie tento ſe tieſſij, ale ty ſe mucžijſs. A w tom we wſſem mezy nami a wami cyl weliky vtwrzen geſt, že ti, kterziž chtij odſud k wam giti, nemohu, ani odonud ſem przigiti. Y rzekl: Proſym tebe, otcže, aby ho poſlal do domu otcze meho; neb mam piet bratruow, at gim ſwedcžij, at by y oni ne- prziſili do tohoto mijſta muk. Y rzekl gemu Abraham: Magit Moyžiſſe a proroky, necht gich poſluchagi. A on rzekl: Nicz, otcže Abra- hame; ale, když by kto z mrtwych ſſel knim,
82 Nediele Prwni Nediele prwa po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Lukaſſe w Kapi. XVI. Ten cžas rzekl pan gežiſs vcžedl- nikom ſwym: Cžlowiek geden byl bohaty a oblacžel ſe w zlattohlaw a w kment a ho- dowal na každy den rozkoſſnie. Y byl geden žebrak, gmenem Lazar, kteryžto ležel v wrat geho, pln gſa nežituow, žadage na [167b] ſyczen byti drobty, kterzij padali s ſtolu bohatcze; a žadny gemu nedawal; Ale y pſy przichaze- gicze lizali nežity geho. Y ſtalo ſe geſt, že vmrzel žebrak a neſen geſt od Angeluow do prziebytka Abrahamowa; Vmrzel geſt take y Bohatecz a pohrzben geſt w pekle. Tehdy pozdwihl ocžij ſwych, když byl w mukach, vzrzel Abrahama zdaleka a Lazara w luonu geho. A on wolage rzekl: Otcže Abrahame! ſmilug ſe nade mnu a poſſli Lazara, at omocžij konecz prſtu ſweho v wodie, at ſwlažij yazyk muoy, neb ſe mucžim w tomto plameni. Y rzekl gemu Abraham: Synu! rozpomeň ſe, že gſy bral dobre wiecy w žiwotie ſwem, a Lazar tež zlee; protož nynie tento ſe tieſſij, ale ty ſe mucžijſs. A w tom we wſſem mezy nami a wami cyl weliky vtwrzen geſt, že ti, kterziž chtij odſud k wam giti, nemohu, ani odonud ſem przigiti. Y rzekl: Proſym tebe, otcže, aby ho poſlal do domu otcze meho; neb mam piet bratruow, at gim ſwedcžij, at by y oni ne- prziſili do tohoto mijſta muk. Y rzekl gemu Abraham: Magit Moyžiſſe a proroky, necht gich poſluchagi. A on rzekl: Nicz, otcže Abra- hame; ale, když by kto z mrtwych ſſel knim,
Strana 83
Po Swate Trogiczy. 83 pokani by cžinili. Y řekl gemu: Poňewadž moyžiſſe a prorokuov nepoſluchagi, aniž, byt kto z mrtwych wſtal, vwierzij gemu. Tomto cžtenie ſpaſytel vkazuge dwa žiwoty dwu cžlowiekuo wſſem lidem, aby gey mieli przed ocžima yako žiwe dwie zrcadle, aby bohatij, magicze przed ocžima bo- hatcze pohrzbeneho w pekle, warowali ſe pychy, rozkoſlij, lakomſtwi, kterežto trzi hrziechy miel geſt tento bohatecz na ſobie a pro nie w pekle pohrzeben; A chudij duchem, patrzicze na Lazara nemoczneho a bijdy plneho, aby po- tieſſenij mieli a w pokorze mijle trpieli biedu na tiele a zamutky zde ſnaffeli za kratky cžas, magicze nadiegi, že s Lazarem budu odpocžiewati. Nebo pan Gežiſs podobnie yako dwa rzebrziky przed ocžima wſſem poſtawil geſt: Geden, po niemž wſtupugi do prziebytka Abrahamowa, a to geſt Lazaruow žiwot boleſtny a lacžny ; A druhy, po niemž sſtupugi do pekla, a to geſt žiwot bohatczuow rozkofſny a ſyty. Rzebrzik ten bohatczuo vdielan geſt z pychy a z rozkoſlij a nemilofrdenſtwim ſewrzien. Protož potrzebi geſt poptati ſe každy ſebe, po kterem rzebrziku gdeme, k bohatcy-li ſkrze rozkoſſi do pekla, cžili k Lazarowi ſkrze chudobu a boleſti w odpocžinutij. A že die pan: „Byl cžlowiek geden bohaty.“ Byl a giž ho nenij, byl na maly cžas, a dnowe geho yako ſtien po- minuli ſu, malo ſe w rozkoſſech pokochal a w okamženij do pekla sſtupil, za maly rozkoſlij ſwych cžas wiecžny pohrzeb w pekle nalezl. Geden byl, oſamiely a ſyry bez boha, acž byl zaſtupy podle tiela obklicžen a bohat, ale na duſſi chudy. Gmeno toho bohatce pan zamlcžel, nebo geſt zde bylo z pychy powyffeno a zwelebeno, protož geft tam od prawdy [168a] zamležano a w zapomenutij wiecžno dano.
Po Swate Trogiczy. 83 pokani by cžinili. Y řekl gemu: Poňewadž moyžiſſe a prorokuov nepoſluchagi, aniž, byt kto z mrtwych wſtal, vwierzij gemu. Tomto cžtenie ſpaſytel vkazuge dwa žiwoty dwu cžlowiekuo wſſem lidem, aby gey mieli przed ocžima yako žiwe dwie zrcadle, aby bohatij, magicze przed ocžima bo- hatcze pohrzbeneho w pekle, warowali ſe pychy, rozkoſlij, lakomſtwi, kterežto trzi hrziechy miel geſt tento bohatecz na ſobie a pro nie w pekle pohrzeben; A chudij duchem, patrzicze na Lazara nemoczneho a bijdy plneho, aby po- tieſſenij mieli a w pokorze mijle trpieli biedu na tiele a zamutky zde ſnaffeli za kratky cžas, magicze nadiegi, že s Lazarem budu odpocžiewati. Nebo pan Gežiſs podobnie yako dwa rzebrziky przed ocžima wſſem poſtawil geſt: Geden, po niemž wſtupugi do prziebytka Abrahamowa, a to geſt Lazaruow žiwot boleſtny a lacžny ; A druhy, po niemž sſtupugi do pekla, a to geſt žiwot bohatczuow rozkofſny a ſyty. Rzebrzik ten bohatczuo vdielan geſt z pychy a z rozkoſlij a nemilofrdenſtwim ſewrzien. Protož potrzebi geſt poptati ſe každy ſebe, po kterem rzebrziku gdeme, k bohatcy-li ſkrze rozkoſſi do pekla, cžili k Lazarowi ſkrze chudobu a boleſti w odpocžinutij. A že die pan: „Byl cžlowiek geden bohaty.“ Byl a giž ho nenij, byl na maly cžas, a dnowe geho yako ſtien po- minuli ſu, malo ſe w rozkoſſech pokochal a w okamženij do pekla sſtupil, za maly rozkoſlij ſwych cžas wiecžny pohrzeb w pekle nalezl. Geden byl, oſamiely a ſyry bez boha, acž byl zaſtupy podle tiela obklicžen a bohat, ale na duſſi chudy. Gmeno toho bohatce pan zamlcžel, nebo geſt zde bylo z pychy powyffeno a zwelebeno, protož geft tam od prawdy [168a] zamležano a w zapomenutij wiecžno dano.
Strana 84
84 Nediele Prwni Y wycžita pan porzad geho žiwot a die: „A oblacžel ſe w zlattohlaw a w kment,“ k oku lidem, pro zwelebeni pychy ſwe, aby ſe gemu klanieli a chwalili gey, že ſe panie miloſt ežiſtie a ſlawnie prziprawila. A die dale: „A hodowal na každy den rozkofſnie,“ To geft w hoynofti neſkrownie, s rozmnoženim pokrmuow a na- poguow k rozkoſſi prziprawenych, a to cžinil na každy den, aby ho nikdy rozkoſs nepominula, aby ſe žadoſt tiela vſta- wicžnie paſla a nedala w ſe hladu dopadnuti. A die tu „ſtkwoſtnie“; Gedno nazchlubu, Druhe pro rozkofs w korzenich wonnych a w tucžnoſtech chut dawagicych. A tu ſe wſſe ſtkwielo, netoliko krmie, ale miſy, lžijcze, talerzi, kofflikowe, konwe, ſtoly od ſtrziebra a od zlatta a od ginych drahoſtij, aby ſe ocži paſly a bylo ſe gim cžim chlubiti, že panie miloſt pocžeſtnie v ſwyho ſtolu bydli. A niekdy v tiech bo- hatych wiecze pycha gije nežli vſta. A na takowych hodo- wanich obycžegnie bywa weſele, huſle, buben, pifftiely a pijſnie chutne. Protož czo geſt takowy lid, gedine przezleho zuffanie, geſſto nadiege buducyeho dobreho, aby gemu podle ſlibuow božiech prziſlo, nema? Protož ten žiwot paſe a hleda gemu rozkoſſi, czož naywice muož, drže ſe onoho pijſma: „Gezme a pijme, a zytra zemrzeme." A takowi lide naramnie ſtogij o zbožie, kterak by koli geho dobyti mohli, bud naſylim, lu- pežem, zlodiegftwem, newierami, lichwami y ginymi obycžegi, aby, nahromaždiecze geho, založili na ne vſtawicžne hodo- wanie a rozkofſi, w nichž žadagi žiwot ſkonati. Protož tento bohatecz, w pekle pohrzebeny, mnozſtwij ma naſledownikuow: kraluow, kniežat, panuo, rytierzuow, mieſſtianuow y ſedlakuow mnohych. Nebrž y kniežij a prelati kniežatom a panom ſe v ſtoluow rownagi. Czo kde naydrazſſiho a naychutniegſſieho k giedlu a k pitij, to kniežij ſe pany ſehltij a den ode dne ty rozkofſne krmie a pitij mieti chtij. A takowy ſtuol bo- hatczuow naywiecze geſt kniežij naſwietil nevžitecžnych, tieleſnych a ſlepych, geſſto przieliſs krzeſtianſtwo pohorſlugi
84 Nediele Prwni Y wycžita pan porzad geho žiwot a die: „A oblacžel ſe w zlattohlaw a w kment,“ k oku lidem, pro zwelebeni pychy ſwe, aby ſe gemu klanieli a chwalili gey, že ſe panie miloſt ežiſtie a ſlawnie prziprawila. A die dale: „A hodowal na každy den rozkofſnie,“ To geft w hoynofti neſkrownie, s rozmnoženim pokrmuow a na- poguow k rozkoſſi prziprawenych, a to cžinil na každy den, aby ho nikdy rozkoſs nepominula, aby ſe žadoſt tiela vſta- wicžnie paſla a nedala w ſe hladu dopadnuti. A die tu „ſtkwoſtnie“; Gedno nazchlubu, Druhe pro rozkofs w korzenich wonnych a w tucžnoſtech chut dawagicych. A tu ſe wſſe ſtkwielo, netoliko krmie, ale miſy, lžijcze, talerzi, kofflikowe, konwe, ſtoly od ſtrziebra a od zlatta a od ginych drahoſtij, aby ſe ocži paſly a bylo ſe gim cžim chlubiti, že panie miloſt pocžeſtnie v ſwyho ſtolu bydli. A niekdy v tiech bo- hatych wiecze pycha gije nežli vſta. A na takowych hodo- wanich obycžegnie bywa weſele, huſle, buben, pifftiely a pijſnie chutne. Protož czo geſt takowy lid, gedine przezleho zuffanie, geſſto nadiege buducyeho dobreho, aby gemu podle ſlibuow božiech prziſlo, nema? Protož ten žiwot paſe a hleda gemu rozkoſſi, czož naywice muož, drže ſe onoho pijſma: „Gezme a pijme, a zytra zemrzeme." A takowi lide naramnie ſtogij o zbožie, kterak by koli geho dobyti mohli, bud naſylim, lu- pežem, zlodiegftwem, newierami, lichwami y ginymi obycžegi, aby, nahromaždiecze geho, založili na ne vſtawicžne hodo- wanie a rozkofſi, w nichž žadagi žiwot ſkonati. Protož tento bohatecz, w pekle pohrzebeny, mnozſtwij ma naſledownikuow: kraluow, kniežat, panuo, rytierzuow, mieſſtianuow y ſedlakuow mnohych. Nebrž y kniežij a prelati kniežatom a panom ſe v ſtoluow rownagi. Czo kde naydrazſſiho a naychutniegſſieho k giedlu a k pitij, to kniežij ſe pany ſehltij a den ode dne ty rozkofſne krmie a pitij mieti chtij. A takowy ſtuol bo- hatczuow naywiecze geſt kniežij naſwietil nevžitecžnych, tieleſnych a ſlepych, geſſto przieliſs krzeſtianſtwo pohorſlugi
Strana 85
Po Swate Trogiczy. 85 a kazij. Tež odiewy takowež yako bohatecz nynie neſu, zlatto- hlawowe, poſtawczowe, od perel, od kamenie draheho, y czož naydražíiho w ſwietie nalezti mohu. Kto by take wypſal pychu ženſku w odiewijch? Mam za to, že ani bohatecz, ani geho žena takowe pychy a rozkoſſi nemiel geſt, yako ženy nynie magi. A on pro ſwe pyſſne rucho pohrzeben geſt w pekle. Ale nynie giž nižadny hrziech nenie, ale wſſe ſluſſie a po- cztiwoft a cžiſtota geſt. Byt hrziech nebyl w takowych pychach choditi, nikdy by tak tiežkeho zatraczenie bohatczowa ne- ohlaſyl kryftus pro odiew drahy a rozkofſny, ani by chwalil Jana krztitele z ſrſtij welbludowych. A ktož noſy rucho he- ſowne a dwornoſtmi rozlicžnymi zkragene a zſtrzihane, ten ſwu pobiehloſt wnitrznij okazuge, že geſt w myſli ſwe takowy, yakož zpuoſob odiewu geho vkazuge. Protož, by to ſwiet mohl znati, kte[168b]rak geſt przieliſs obtiežen hrziechy bohatczo- wymi, — giž nechage toho, že pro nie w pekle pohrzeben bude, Ale — czo zleho a tiežkeho zde przietomnie ma, mohl by ſobie ſteſknuti ſ tiemi hrzichy mnohymi. Nebo pro pychu w odie- wijch drahych, pro lakotu w pokrmijch rozkofſnych a hodo- wanijch cžaſtych mnoho muſy honiti, a nevſtiha. Neb takowe pyſſe a lakotie bezedne nemuož niekdy kralowſtwie welike ſtacžiti krali, ani panſtwij panu; muſy naſyle cžiniti chudinie ſwe y ne ſwe. A panoſſi neſtacži ſto kop platu, hoſpodarzſtwie wſſeczko y s nabytky; wſſe to pycha a lakota ſehltij a pro- kwaſy, že giž gedno ſlowe panem, ale dlužen geſt druhym1), že k zaplaczenie wſſeczken ſtatek nepoſtacžij. Takež rzemeſla wždy lowij a drau gedni druhe, nebo lakota a pycha pudij ge k tomu. Ale když geſt ſpaſytel powiediel o bohatem, kterak ſe gemu zde ſſtiaſtnie dalo we czti tohoto ſwieta a w rozkoſſech vſtawicžneho hodowanie, Giž potom take prawij o chudem Lazarowi, w kterake biedie a w nedoſtatcych ztrawen geſt 1) V pův. textu chybou tisku druhy.
Po Swate Trogiczy. 85 a kazij. Tež odiewy takowež yako bohatecz nynie neſu, zlatto- hlawowe, poſtawczowe, od perel, od kamenie draheho, y czož naydražíiho w ſwietie nalezti mohu. Kto by take wypſal pychu ženſku w odiewijch? Mam za to, že ani bohatecz, ani geho žena takowe pychy a rozkoſſi nemiel geſt, yako ženy nynie magi. A on pro ſwe pyſſne rucho pohrzeben geſt w pekle. Ale nynie giž nižadny hrziech nenie, ale wſſe ſluſſie a po- cztiwoft a cžiſtota geſt. Byt hrziech nebyl w takowych pychach choditi, nikdy by tak tiežkeho zatraczenie bohatczowa ne- ohlaſyl kryftus pro odiew drahy a rozkofſny, ani by chwalil Jana krztitele z ſrſtij welbludowych. A ktož noſy rucho he- ſowne a dwornoſtmi rozlicžnymi zkragene a zſtrzihane, ten ſwu pobiehloſt wnitrznij okazuge, že geſt w myſli ſwe takowy, yakož zpuoſob odiewu geho vkazuge. Protož, by to ſwiet mohl znati, kte[168b]rak geſt przieliſs obtiežen hrziechy bohatczo- wymi, — giž nechage toho, že pro nie w pekle pohrzeben bude, Ale — czo zleho a tiežkeho zde przietomnie ma, mohl by ſobie ſteſknuti ſ tiemi hrzichy mnohymi. Nebo pro pychu w odie- wijch drahych, pro lakotu w pokrmijch rozkofſnych a hodo- wanijch cžaſtych mnoho muſy honiti, a nevſtiha. Neb takowe pyſſe a lakotie bezedne nemuož niekdy kralowſtwie welike ſtacžiti krali, ani panſtwij panu; muſy naſyle cžiniti chudinie ſwe y ne ſwe. A panoſſi neſtacži ſto kop platu, hoſpodarzſtwie wſſeczko y s nabytky; wſſe to pycha a lakota ſehltij a pro- kwaſy, že giž gedno ſlowe panem, ale dlužen geſt druhym1), že k zaplaczenie wſſeczken ſtatek nepoſtacžij. Takež rzemeſla wždy lowij a drau gedni druhe, nebo lakota a pycha pudij ge k tomu. Ale když geſt ſpaſytel powiediel o bohatem, kterak ſe gemu zde ſſtiaſtnie dalo we czti tohoto ſwieta a w rozkoſſech vſtawicžneho hodowanie, Giž potom take prawij o chudem Lazarowi, w kterake biedie a w nedoſtatcych ztrawen geſt 1) V pův. textu chybou tisku druhy.
Strana 86
86 Nediele Prwni zde žiwot geho, a die: „A byl geden žebrak gmenem Lazar, kteryž ležal v wrat geho, nežituow plny, žadage naſyczen byti z drobtuow, kterziž padali s ſtolu bohatcze; a nižadny gemu nedawal; ale y pſy przichazegicze lizali nežity geho." Tauto rzecžij wierny, mudry a dobry rzecžnik przi chudeho wyprawuge a tiem hrziech bohatczuo obtiežuge. Nebo rzek-li by bohatecz, chtie ſe wymluwati: „Mnoho geſt bylo chudych, nemohl ſem wſſech nadati," Nebo: „Almužny geft nepotrzebowal“, nebo: „Neznal ſem geho", nebo : „Mohl geſt ſobie wydielati“, nebo: „Newiediel ſem, kde ležij", nebo: „Cžinil ſe geſt nemoczen, a negſa", nebo: „Nežadal geſt“, nebo: „Chtiel geſt pe- niezom nebo lahodnym krmiem“, nebo: „Wſfak mu geſt cželed dawala“, — Ty wſleczky wymluwy, každu zwlaſſtnimi ſlowy, tuto potupil geſt A miloſrdniegſlij pſy vkazal nežli pana y s cže- ledij geho. Protož pſy, howada niema, ližicze nemoczneho Lazara, odſudij hrzieſſniky ty nemiloſrdne. A takowijt ſu y nyniegſlij bohatcy, geſlto ſami mnoho ſehltagi s cželedmi ſwymi praznymi, geſſto ſe piczkugi yak koniowe a ſmilnij na gich zbožij a kaſſij ſe rozlicžnie, dwornoſti w odiewiech wymyfllegice. Ale o miloſti chudych tu nemluw! Wijcze gie vzrzieſs k pſuom nežli k chudym; tiecht doſti miewagi, chrtuow, wyžlat, oharzuow a hoynie ge chlebem krmij. Pſyky take chlupate magi, ty pak na polſſtarzich podle ſebe kladu, do laznie ge noſy, mygij, cžeſlij, masſo kupugi a warzij gim. Ale Lazar chudy nema pocž k gich ſtolu, ſmrdial by gim. Niekdy roznemuož ſe v nich cžlowiek; yhned s nim ſe dwora poſpieſſij, aby na nie z nieho ſmrt neprziſla. Potom die cžtenie: „Y ſtalo ſe geſt, že vmrzel žebrak, a neſen geſt od Angeluow do prziebytku neb do luona Abra- hamowa; Vmrzel geſt y bohatecz a pohrzben geſt w pekle. Vkazaw ſpaſytel naprzed žiwot bohatcze y chudeho, kterak na kratky cžas zde bohatczuow przebiehl geſt [169a w dobrem bydle, w rozkoſſi a we czti kratke a marne yako ſtijn pominul, A chudeho žiwot w hubenſtwie a w boleſtech,
86 Nediele Prwni zde žiwot geho, a die: „A byl geden žebrak gmenem Lazar, kteryž ležal v wrat geho, nežituow plny, žadage naſyczen byti z drobtuow, kterziž padali s ſtolu bohatcze; a nižadny gemu nedawal; ale y pſy przichazegicze lizali nežity geho." Tauto rzecžij wierny, mudry a dobry rzecžnik przi chudeho wyprawuge a tiem hrziech bohatczuo obtiežuge. Nebo rzek-li by bohatecz, chtie ſe wymluwati: „Mnoho geſt bylo chudych, nemohl ſem wſſech nadati," Nebo: „Almužny geft nepotrzebowal“, nebo: „Neznal ſem geho", nebo : „Mohl geſt ſobie wydielati“, nebo: „Newiediel ſem, kde ležij", nebo: „Cžinil ſe geſt nemoczen, a negſa", nebo: „Nežadal geſt“, nebo: „Chtiel geſt pe- niezom nebo lahodnym krmiem“, nebo: „Wſfak mu geſt cželed dawala“, — Ty wſleczky wymluwy, každu zwlaſſtnimi ſlowy, tuto potupil geſt A miloſrdniegſlij pſy vkazal nežli pana y s cže- ledij geho. Protož pſy, howada niema, ližicze nemoczneho Lazara, odſudij hrzieſſniky ty nemiloſrdne. A takowijt ſu y nyniegſlij bohatcy, geſlto ſami mnoho ſehltagi s cželedmi ſwymi praznymi, geſſto ſe piczkugi yak koniowe a ſmilnij na gich zbožij a kaſſij ſe rozlicžnie, dwornoſti w odiewiech wymyfllegice. Ale o miloſti chudych tu nemluw! Wijcze gie vzrzieſs k pſuom nežli k chudym; tiecht doſti miewagi, chrtuow, wyžlat, oharzuow a hoynie ge chlebem krmij. Pſyky take chlupate magi, ty pak na polſſtarzich podle ſebe kladu, do laznie ge noſy, mygij, cžeſlij, masſo kupugi a warzij gim. Ale Lazar chudy nema pocž k gich ſtolu, ſmrdial by gim. Niekdy roznemuož ſe v nich cžlowiek; yhned s nim ſe dwora poſpieſſij, aby na nie z nieho ſmrt neprziſla. Potom die cžtenie: „Y ſtalo ſe geſt, že vmrzel žebrak, a neſen geſt od Angeluow do prziebytku neb do luona Abra- hamowa; Vmrzel geſt y bohatecz a pohrzben geſt w pekle. Vkazaw ſpaſytel naprzed žiwot bohatcze y chudeho, kterak na kratky cžas zde bohatczuow przebiehl geſt [169a w dobrem bydle, w rozkoſſi a we czti kratke a marne yako ſtijn pominul, A chudeho žiwot w hubenſtwie a w boleſtech,
Strana 87
Po Swate Trogiczy. 87 Giž tuto vkazuge obu dwu odplatu wiecžnu, a opiet nerownu a welmi zmienienu: Bohateho rozkoſli w muky ohnie, a chu- deho boleſti w radoſt. Ale prwe w prziebytku zdeyſſim bo- hateho položil geſt, ale tuto giž chudobu naprzed poklada, aby w tom vkazal, že ſe zde bohatij naprzed przedkladagi ginym a przedchazegi w ſlawie, w mocy, w rozkoſſi, w pano- wanij, Ale chudij wždy s hanbu v nich, wždy krziwij a vti- ſſtienij gſucze, nazad ſe wleku, glucz yako pſy przed ocžima bohatych. Protož giž ſe geſt ted kolo obratilo zpiet, giž bo- hatecz nazad leze, bijden gſa, ale chudy giž w radoſti ſtogij, naprzed gſa poſtawen. A protož die: „A neſen geſt od Angeluow do luona Abrahamowa". Brzka promiena ſtala ſe geſt na Lazarowi; kratke vtrpenie przebiehlo, a wiecžne vtieſlenie gemu na- ſtalo. Kteryž nedawno opuſſtien byl od lidij, nižadneho po- hodlicžka, ani ſlužby od nich w ſwe biedie nemage, gedine pſy miel, kterziž nežity geho lizali, Giž ted Angelowe neſu gey, ne geden, ale mnozij, aby gemu hoyna odplata1) byla za opuſſtienie lidſke, ſlužba Angelſka. Protož tyto wiecy prawene k nadiegi ſprawedliwych przipraweny gſu, kterziž by boha zde ſtrpieli, by gim byl kto wierze; ale malo ſe gich na to obrati. A že geſt diwny pan buoh w ſwych faudech, genž podle wuole ſwe prowede ſwate. Niektere vložij w nemoczech, aby ky- fali w neduziech a vkrutnymi boleſtmi ſtierani byli mnoho cžafnow; niekdy ſnad proto, aby treſktani byli za prwnij hrziechy a ocžiſſtieni byli od nich tiemi boleſtmi, anebo aby zachowani byli od buducych, aby w nie newpadli ſkrze ſwobodu tiela zdraweho, A niekdy pan buoh nemocy dawa pro wietcžij odplaty, a to muož na Lazarowi znamo byti. Gine zwoluge s žiwoty dobrymi, aby ſami od ſebe z dobre wuole žiwot Lazaruow na ſe brali, chudobu, vmen- 1) V orig. omylem obplata.
Po Swate Trogiczy. 87 Giž tuto vkazuge obu dwu odplatu wiecžnu, a opiet nerownu a welmi zmienienu: Bohateho rozkoſli w muky ohnie, a chu- deho boleſti w radoſt. Ale prwe w prziebytku zdeyſſim bo- hateho položil geſt, ale tuto giž chudobu naprzed poklada, aby w tom vkazal, že ſe zde bohatij naprzed przedkladagi ginym a przedchazegi w ſlawie, w mocy, w rozkoſſi, w pano- wanij, Ale chudij wždy s hanbu v nich, wždy krziwij a vti- ſſtienij gſucze, nazad ſe wleku, glucz yako pſy przed ocžima bohatych. Protož giž ſe geſt ted kolo obratilo zpiet, giž bo- hatecz nazad leze, bijden gſa, ale chudy giž w radoſti ſtogij, naprzed gſa poſtawen. A protož die: „A neſen geſt od Angeluow do luona Abrahamowa". Brzka promiena ſtala ſe geſt na Lazarowi; kratke vtrpenie przebiehlo, a wiecžne vtieſlenie gemu na- ſtalo. Kteryž nedawno opuſſtien byl od lidij, nižadneho po- hodlicžka, ani ſlužby od nich w ſwe biedie nemage, gedine pſy miel, kterziž nežity geho lizali, Giž ted Angelowe neſu gey, ne geden, ale mnozij, aby gemu hoyna odplata1) byla za opuſſtienie lidſke, ſlužba Angelſka. Protož tyto wiecy prawene k nadiegi ſprawedliwych przipraweny gſu, kterziž by boha zde ſtrpieli, by gim byl kto wierze; ale malo ſe gich na to obrati. A že geſt diwny pan buoh w ſwych faudech, genž podle wuole ſwe prowede ſwate. Niektere vložij w nemoczech, aby ky- fali w neduziech a vkrutnymi boleſtmi ſtierani byli mnoho cžafnow; niekdy ſnad proto, aby treſktani byli za prwnij hrziechy a ocžiſſtieni byli od nich tiemi boleſtmi, anebo aby zachowani byli od buducych, aby w nie newpadli ſkrze ſwobodu tiela zdraweho, A niekdy pan buoh nemocy dawa pro wietcžij odplaty, a to muož na Lazarowi znamo byti. Gine zwoluge s žiwoty dobrymi, aby ſami od ſebe z dobre wuole žiwot Lazaruow na ſe brali, chudobu, vmen- 1) V orig. omylem obplata.
Strana 88
88 Nediele Prwni ſfenie, nedoſtatky zwolugicze, rozkofími a hoynoſtmi zbytecž- nymi pohrzegicze, ſkrownie žiwi gfucze. A niekterzi gſu k tomu v wierze prziſlli, že netoliko nedoſtatky tiela ſtrpiewagi, ale y žiwoty ſwe pro gmeno pana kryſta na ſmrt wydawagi. A takowi wſſiczkni magi diel s Lazarem w vzkem zde a boleſtnem žiwotie, a potom w radoſti s Angely. Ale kterziž nicz Lazarowi w žiwotie bo- leſtnem nebudu z miloſti podobni, take ani w radoſti vežaſtni geho budu. Die dale ſpaſytel y o bohatem : „Vmrzel geſt y bohatecz a pohrzeben geſt w pekle.“ Po tak rozkoſſnem žiwotie, an neprziwykl zlemu bydlu. lehanij twrdemu, odiewal ſe miek- kym, w perzinach miekkych lehal, horka ſe warowal, chladu ſe držal, a giž w pekle gſa, prziwykl pekelnimu ohni. Vmrzel bohatecz, acž ſmrti necžekal, ale ona geho ſtrziehla na každe czeſtie. Vmrzel geſt; acž w ſwych rozkoffech wždy a wiecžnie rad by byl žiw, ale ſmrt gemu nedopuſtila. Nebo takowi bohatcy, o lepſſim [169b] žiwotu newierziecze, tohoto zde hřeſſiczieho oſtrziehagi, chowagij, gemu howiegij a pilnie gey lecžij, aby mohli dluho žiwi byti. Ale ſmrt przigducy na to na wſſe nicz ſe neobrati, lecz kdys w nenadale kwas welmi mily gim zborzij a po radoſti male tudijž poſtawi ge w ža- loſti pekelnij. Vmrzel geſt na tiele yako y chudy žebrak, ale prwe geſt byl dawno vmrzel na duſſi, ſkrze hodowanie ſwe rozkoſſne miloſti božij zbawen gſa, genž geſt ſmrt duſſe. Trzetij ſmrt bohatcze geſt w pekle pohrzebenie, to geſt wiecžne odlucženie od boha y ode wſſech ſprawedliwych y od požiewanie wſſech dobrych wieczij. Ale ſmrti wiecžne žiw geſt, a ſmrt gemu žiwot bude; nebo cžerw gich neumrze, a oheň nevhaſne. Protož przezla bywa ſmrt hrziech, yako tohoto bohatcze. Dale o niem ſpaſytel die: „A pozdwihl ocžij ſwych, když byl w mukach, vzrzel Abrahama z daleka a Lazara w luonu
88 Nediele Prwni ſfenie, nedoſtatky zwolugicze, rozkofími a hoynoſtmi zbytecž- nymi pohrzegicze, ſkrownie žiwi gfucze. A niekterzi gſu k tomu v wierze prziſlli, že netoliko nedoſtatky tiela ſtrpiewagi, ale y žiwoty ſwe pro gmeno pana kryſta na ſmrt wydawagi. A takowi wſſiczkni magi diel s Lazarem w vzkem zde a boleſtnem žiwotie, a potom w radoſti s Angely. Ale kterziž nicz Lazarowi w žiwotie bo- leſtnem nebudu z miloſti podobni, take ani w radoſti vežaſtni geho budu. Die dale ſpaſytel y o bohatem : „Vmrzel geſt y bohatecz a pohrzeben geſt w pekle.“ Po tak rozkoſſnem žiwotie, an neprziwykl zlemu bydlu. lehanij twrdemu, odiewal ſe miek- kym, w perzinach miekkych lehal, horka ſe warowal, chladu ſe držal, a giž w pekle gſa, prziwykl pekelnimu ohni. Vmrzel bohatecz, acž ſmrti necžekal, ale ona geho ſtrziehla na každe czeſtie. Vmrzel geſt; acž w ſwych rozkoffech wždy a wiecžnie rad by byl žiw, ale ſmrt gemu nedopuſtila. Nebo takowi bohatcy, o lepſſim [169b] žiwotu newierziecze, tohoto zde hřeſſiczieho oſtrziehagi, chowagij, gemu howiegij a pilnie gey lecžij, aby mohli dluho žiwi byti. Ale ſmrt przigducy na to na wſſe nicz ſe neobrati, lecz kdys w nenadale kwas welmi mily gim zborzij a po radoſti male tudijž poſtawi ge w ža- loſti pekelnij. Vmrzel geſt na tiele yako y chudy žebrak, ale prwe geſt byl dawno vmrzel na duſſi, ſkrze hodowanie ſwe rozkoſſne miloſti božij zbawen gſa, genž geſt ſmrt duſſe. Trzetij ſmrt bohatcze geſt w pekle pohrzebenie, to geſt wiecžne odlucženie od boha y ode wſſech ſprawedliwych y od požiewanie wſſech dobrych wieczij. Ale ſmrti wiecžne žiw geſt, a ſmrt gemu žiwot bude; nebo cžerw gich neumrze, a oheň nevhaſne. Protož przezla bywa ſmrt hrziech, yako tohoto bohatcze. Dale o niem ſpaſytel die: „A pozdwihl ocžij ſwych, když byl w mukach, vzrzel Abrahama z daleka a Lazara w luonu
Strana 89
Po Swate Trogiczy. 89 geho. A on wolage rzekl geft: Oteže Abrahame! ſmilug ſe nade mnu a poſli Lazara, at omocžij konecz prſtu ſweho v wodu a ſwlažij yazyk muoy, neb ſe mucžim w tomto pla- menu.“ Tyto wiecy gfu mudrym k treſtani, ale blazen tiemito ani ginymi ſlowy nebude zkazan. Bohatecz, w mukach gſa, tepruw ocžij pozdwihl. Prwe zloft zawrzela ocži geho, aby nepatrzil na buduczij wieczy; a giž ted muka vkrutneho ohnie otewrzela mu ocži wnitrznij, aby pohlediely na ty wieczy, na kterež gſu zmeſſkaly hledieti w cžaſu potrzebnem; giž ge nynie ohleduge a wierzij gim k ſwe welike žaloſti. Protož k obtieženij ſwych muk widij radoſt na tom, gehož prwe w ofſkliwoſti miel, a wola, žadage ſmilowanie, kdež nenie ſmilowanie naleznuti. Nebo zde geſt mijſto y cžas k nalezeni miloſrdenſtwie, zde ſe miloſt naleza a zaſluhuge, a potom odplata zaſluženie zdeyſliech nalezena bywa, a za hrziechy nyniegſli ohnie wiecžneho muky przipraweny gſu. Ziada a proſy bohatecz Abrahama, aby gemu Lazara zdaleka poſlal, a prwe ſam ſluhy poſlati nechtiel, aby gemu kus chleba doneſl. A žada, aby Lazar omocžil konecz prſtu v wodie a ſwlažil yazyk geho, giž nemluwie o feremſke a o malwazie, aby gemu w zlattem koffliku przineſli a dluho przed panie mi- loſtij drželi klaniegicze ſe, aby geho miloſt racžil wonne pijti. Ale giž žebraku mrzkemu s prſta krupie wody žada. Giž by s wodu oſtal, a prwe by byl mniel, že ho ſ nij zym- nicze napadne. Protož knihy žiwota toto ſu, aby na nie pa- trzili, ktož racžij, a poznali to, nacž przigde lidem potom, a czo gim buduczij cžas przineſe. A že naywiecze bohatecz na yazyk vpij; nebo bezpochyby mnohymi hrziechy ſkrze yazyk hrzeſſil geſt za ſtolem w rozlicžnych krmiech, w dluhych ſe- danijch na nocz mnohe napoge ſedie trybal, rzecži zle, ne- cžiſte, oplzle, chlubne, lžiwe y ginak marne mluwie, kochal yazyk ſwoy s lijboſtmi. Protož hodna pomſta muky dana geſt gemu na yazyku pro mnohe hrziechy yazyka. Protož k prozbie bohatczowie odpowiediel geſt Abraham rzka: „Sy[17oa]nu!
Po Swate Trogiczy. 89 geho. A on wolage rzekl geft: Oteže Abrahame! ſmilug ſe nade mnu a poſli Lazara, at omocžij konecz prſtu ſweho v wodu a ſwlažij yazyk muoy, neb ſe mucžim w tomto pla- menu.“ Tyto wiecy gfu mudrym k treſtani, ale blazen tiemito ani ginymi ſlowy nebude zkazan. Bohatecz, w mukach gſa, tepruw ocžij pozdwihl. Prwe zloft zawrzela ocži geho, aby nepatrzil na buduczij wieczy; a giž ted muka vkrutneho ohnie otewrzela mu ocži wnitrznij, aby pohlediely na ty wieczy, na kterež gſu zmeſſkaly hledieti w cžaſu potrzebnem; giž ge nynie ohleduge a wierzij gim k ſwe welike žaloſti. Protož k obtieženij ſwych muk widij radoſt na tom, gehož prwe w ofſkliwoſti miel, a wola, žadage ſmilowanie, kdež nenie ſmilowanie naleznuti. Nebo zde geſt mijſto y cžas k nalezeni miloſrdenſtwie, zde ſe miloſt naleza a zaſluhuge, a potom odplata zaſluženie zdeyſliech nalezena bywa, a za hrziechy nyniegſli ohnie wiecžneho muky przipraweny gſu. Ziada a proſy bohatecz Abrahama, aby gemu Lazara zdaleka poſlal, a prwe ſam ſluhy poſlati nechtiel, aby gemu kus chleba doneſl. A žada, aby Lazar omocžil konecz prſtu v wodie a ſwlažil yazyk geho, giž nemluwie o feremſke a o malwazie, aby gemu w zlattem koffliku przineſli a dluho przed panie mi- loſtij drželi klaniegicze ſe, aby geho miloſt racžil wonne pijti. Ale giž žebraku mrzkemu s prſta krupie wody žada. Giž by s wodu oſtal, a prwe by byl mniel, že ho ſ nij zym- nicze napadne. Protož knihy žiwota toto ſu, aby na nie pa- trzili, ktož racžij, a poznali to, nacž przigde lidem potom, a czo gim buduczij cžas przineſe. A že naywiecze bohatecz na yazyk vpij; nebo bezpochyby mnohymi hrziechy ſkrze yazyk hrzeſſil geſt za ſtolem w rozlicžnych krmiech, w dluhych ſe- danijch na nocz mnohe napoge ſedie trybal, rzecži zle, ne- cžiſte, oplzle, chlubne, lžiwe y ginak marne mluwie, kochal yazyk ſwoy s lijboſtmi. Protož hodna pomſta muky dana geſt gemu na yazyku pro mnohe hrziechy yazyka. Protož k prozbie bohatczowie odpowiediel geſt Abraham rzka: „Sy[17oa]nu!
Strana 90
90 Nediele Prwni rozpomeň ſe, že gſy bral dobre wieczy w žiwotie twem, a Lazar tež zle; protož ty ſe mucžiſs, a on ſe raduge,“ Nebo tak ma byti podle ſprawedlnoſti božij, aby ti lide, kterziž zde zwolee mieti žiwot po ſwe wuoli, w rozkoflech a w ža- doſtech tieleſnych, w pokogi a w ſwobodie zlee a w ſobie- wolnoſti, yakožs ty miel, aby potom vkrutnymi mukami tra- peni byli na wieky. Takež wuole božie ſprawedliwa geſt, aby ti, kterziž pro gmeno božij ſtrpiewagi nemoczy, boleſti, hlad, žiezeň a gina pokuſſenie yako Lazar tento, aby ſe na wieky radowali. Nebo to dwe ežlowieku pan buoh položil geſt v wuoli ſwobodne geho, aby ſobie wywolil, ktere chcze: Nebo, aby zde pſotu, vzkoft, zamutky trpie mijle k wuoli božij, potom ſe na onom ſwietie radowal, Anebo, aby zde hoduge a ſwu wuoli za maly cžas mage, potom ſe na wieky w pekle mucžil. Protož w te rzecži Abraham odgima konecžnu nadiegi od bohatcze o wſfelikem miloſrdenſtwie božim, wietežim y menſſim, a k te prozbie geho klade gemu tu ſprawedlnoſt božij, aby ſe na ni rozpomenul, že geſt dobre a libe wieczy prziyal za ſweho žiwota a zwolil rozkoſli a ſlawu w ſwietie, w hrzieſlijch bohu protiwnych boha tupie až do ſmrti. „Protož za ty hrziechy a za rozkoſſi w nich ty muky trpijſs. Protožt nepuogdet Lazar macžet prſtu v wodie, aby tie vtieſlil w twych mukach, nebo gſy giž ztratil wiecžnie miloſrdenſtwij božij.“ Druhe gemu odpowieda k geho prozbie, že to byti nemuož, aby tam Lazar poſlan byl, a die: „A nad to nade wſſeczko weliky cyl vtwrzen geſt mezy nami a wami, aby žadny nemohl od nas k wam przigiti, ani odonud k nam." To geſt, že ta dalekoſt a nemožnoſt vtwrzena geſt ſamym bohem, aby zlij od dobrych nemohli giž vtieſſeni byti, Ani zaſe zlij dobrych zarmutiti, ani w ktery ſpolek mijſtem mohli kdy przigiti. Nebo to gedna radoſt ſwatych bude, že towa- ryſtwij na wieky nebudu ſe zlymi mieti. Protož ta wiera w tomto cžtenie panem kryſtem položena zuoſtawa o každem bohatcy rozkofſnem, pyſſnem a nemiloſrdnem, že, ſetrwa-li
90 Nediele Prwni rozpomeň ſe, že gſy bral dobre wieczy w žiwotie twem, a Lazar tež zle; protož ty ſe mucžiſs, a on ſe raduge,“ Nebo tak ma byti podle ſprawedlnoſti božij, aby ti lide, kterziž zde zwolee mieti žiwot po ſwe wuoli, w rozkoflech a w ža- doſtech tieleſnych, w pokogi a w ſwobodie zlee a w ſobie- wolnoſti, yakožs ty miel, aby potom vkrutnymi mukami tra- peni byli na wieky. Takež wuole božie ſprawedliwa geſt, aby ti, kterziž pro gmeno božij ſtrpiewagi nemoczy, boleſti, hlad, žiezeň a gina pokuſſenie yako Lazar tento, aby ſe na wieky radowali. Nebo to dwe ežlowieku pan buoh položil geſt v wuoli ſwobodne geho, aby ſobie wywolil, ktere chcze: Nebo, aby zde pſotu, vzkoft, zamutky trpie mijle k wuoli božij, potom ſe na onom ſwietie radowal, Anebo, aby zde hoduge a ſwu wuoli za maly cžas mage, potom ſe na wieky w pekle mucžil. Protož w te rzecži Abraham odgima konecžnu nadiegi od bohatcze o wſfelikem miloſrdenſtwie božim, wietežim y menſſim, a k te prozbie geho klade gemu tu ſprawedlnoſt božij, aby ſe na ni rozpomenul, že geſt dobre a libe wieczy prziyal za ſweho žiwota a zwolil rozkoſli a ſlawu w ſwietie, w hrzieſlijch bohu protiwnych boha tupie až do ſmrti. „Protož za ty hrziechy a za rozkoſſi w nich ty muky trpijſs. Protožt nepuogdet Lazar macžet prſtu v wodie, aby tie vtieſlil w twych mukach, nebo gſy giž ztratil wiecžnie miloſrdenſtwij božij.“ Druhe gemu odpowieda k geho prozbie, že to byti nemuož, aby tam Lazar poſlan byl, a die: „A nad to nade wſſeczko weliky cyl vtwrzen geſt mezy nami a wami, aby žadny nemohl od nas k wam przigiti, ani odonud k nam." To geſt, že ta dalekoſt a nemožnoſt vtwrzena geſt ſamym bohem, aby zlij od dobrych nemohli giž vtieſſeni byti, Ani zaſe zlij dobrych zarmutiti, ani w ktery ſpolek mijſtem mohli kdy przigiti. Nebo to gedna radoſt ſwatych bude, že towa- ryſtwij na wieky nebudu ſe zlymi mieti. Protož ta wiera w tomto cžtenie panem kryſtem položena zuoſtawa o každem bohatcy rozkofſnem, pyſſnem a nemiloſrdnem, že, ſetrwa-li
Strana 91
Po Swate Trogiczy. 91 w tom do ſmrti, pohrzeben bude w pekle; ginak by toto cžtenie nadarmo oſtaweno bylo lidu buducymu. Protož, ma- me-li tu wieru držeti o zlych bohatcych, Procžež tehdy wy- kupenie z pekla gim ſlibugij? Pocžnucze od zleho až do nay- horſſieho, wſſem gſu vſtawili zakon w trzetim w pekle, z niehož wykupenie ſkrze ſwe mſſe a naboženſtwij ſlibugij. Ale nenij diw; neb prelati a ginij kniežij gſu podobni to- muto bohatcy w žiwotie rozkoſſnem a pyſſnem a gſu gedno s ſwietem, s naywietcžimi bohatczy rozkoffnymi a naſylnymi naywietcžij prziezeň a ſpogenij magij. Neb ſu od nich zbo- haczeni zbožim a pani zdielani a w takowych rozkofſech vſtaweni yako kniežata a pani ſwietſſtij. A pro tu prziecžinu kniežij y prelati nepocžitagi kniežatom panom, ani tucžnym mieſſtianom za hrziech žiwota bohatczowa rozkoſſneho, ſmil- neho, prazdneho, pyſſneho, lakomeho, nemiloſtiweho, vk[170b]- rutneho, naſylneho, nebo gſu ſami w temž odſuzenie yako pani, Aniž takowi diegi panu naſylim roztylemu: „Vprzimie do pekla puogdeſs, neb gſy wyroftl w ſadlo ſkrze naſyle chudych, ho- duge na každy den ſtkwoſtnie y ginak peſky žiwot weda, acž widij, že w takowem žiwotie bohatczowie do ſmrti ſtogij Ale radiegit vežini gemu pohrzeb prziliſs ſlawny; kniežij. žakuo y ginych lidij welika proczeſy bude, mnohe zwonienij, mſlij mnoho, zpijwanij a ſwiecz, offiera, welika chwala na kazanie, že ſe z toho zda, že geſt nelze zahynuti te duſſi. A k tomu geſſtie wiecze: že budu wiecžnie proſyti za tu duſli. Nadadij mnichy y gine kniežij, aby míle ſlužili za panie miloſt, žaltarze, wigilgij y gina naboženſtwij aby konali za nieho, neb geho miloſt mnoho dobreho naſſemu zakonu vežinil. Protož w knihy klaſſterſke y v ginych koſteluow wpijſſi tu duſſi a wiecžna prozba za ni bude. A tak te duſſi wždy geſt ſpaſenu byti, dowedau-li, že gſu ty wieczy prawe etc. Pakli geſt prawda, czož die pan we cžtenie: „Vmrzel geſt bohatecz a pohrzeben geſt w pekle.“ tehdy ſelhu oni y wſſeczky mſſe y žaltarzowe y zapſanie w knihy duſſe bohatczowy.
Po Swate Trogiczy. 91 w tom do ſmrti, pohrzeben bude w pekle; ginak by toto cžtenie nadarmo oſtaweno bylo lidu buducymu. Protož, ma- me-li tu wieru držeti o zlych bohatcych, Procžež tehdy wy- kupenie z pekla gim ſlibugij? Pocžnucze od zleho až do nay- horſſieho, wſſem gſu vſtawili zakon w trzetim w pekle, z niehož wykupenie ſkrze ſwe mſſe a naboženſtwij ſlibugij. Ale nenij diw; neb prelati a ginij kniežij gſu podobni to- muto bohatcy w žiwotie rozkoſſnem a pyſſnem a gſu gedno s ſwietem, s naywietcžimi bohatczy rozkoffnymi a naſylnymi naywietcžij prziezeň a ſpogenij magij. Neb ſu od nich zbo- haczeni zbožim a pani zdielani a w takowych rozkofſech vſtaweni yako kniežata a pani ſwietſſtij. A pro tu prziecžinu kniežij y prelati nepocžitagi kniežatom panom, ani tucžnym mieſſtianom za hrziech žiwota bohatczowa rozkoſſneho, ſmil- neho, prazdneho, pyſſneho, lakomeho, nemiloſtiweho, vk[170b]- rutneho, naſylneho, nebo gſu ſami w temž odſuzenie yako pani, Aniž takowi diegi panu naſylim roztylemu: „Vprzimie do pekla puogdeſs, neb gſy wyroftl w ſadlo ſkrze naſyle chudych, ho- duge na každy den ſtkwoſtnie y ginak peſky žiwot weda, acž widij, že w takowem žiwotie bohatczowie do ſmrti ſtogij Ale radiegit vežini gemu pohrzeb prziliſs ſlawny; kniežij. žakuo y ginych lidij welika proczeſy bude, mnohe zwonienij, mſlij mnoho, zpijwanij a ſwiecz, offiera, welika chwala na kazanie, že ſe z toho zda, že geſt nelze zahynuti te duſſi. A k tomu geſſtie wiecze: že budu wiecžnie proſyti za tu duſli. Nadadij mnichy y gine kniežij, aby míle ſlužili za panie miloſt, žaltarze, wigilgij y gina naboženſtwij aby konali za nieho, neb geho miloſt mnoho dobreho naſſemu zakonu vežinil. Protož w knihy klaſſterſke y v ginych koſteluow wpijſſi tu duſſi a wiecžna prozba za ni bude. A tak te duſſi wždy geſt ſpaſenu byti, dowedau-li, že gſu ty wieczy prawe etc. Pakli geſt prawda, czož die pan we cžtenie: „Vmrzel geſt bohatecz a pohrzeben geſt w pekle.“ tehdy ſelhu oni y wſſeczky mſſe y žaltarzowe y zapſanie w knihy duſſe bohatczowy.
Strana 92
92 Nediele Prwni Potom die cžtenie: „Ale, otcže, proſym tèbe, aby geho poſlal do domu otcze meho ; nebt mam piet bratruow, at gim ſwiedežij, aby y oni neprziſli w mijſto toto muk. Y wecze gemu Abraham: Magijt Moyžiſſe a proroky, necht gich po- ſluchagi. A on wecze: Nicz, oteže Abrahame, ale acž kto z mrtwych puogde k nim, pokanie cžiniti budu. Y wecze gemu: Geſtliže Moyžiſſe a prorokuow nepoſluchagi, by pak kto y z mrtwych wſtal, neuwierzijt gemu.“ Ty wieczy z prziežin potrzebnych powiediel geft ſpaſytel o bohatcy. A naywiecze to, že, cžehož ſe geſt koli chytil w prozbie, w nicžemž nenij vſlyfſan, ani ſam za ſe, ani za bratrzij, — aby tiem pekelnikuow nadiege odyata byla wſlij wieczy. A ty prozby geho roz- licžnie miſtrzi wykladagi. A zwlafſtie w tomto rozumu, že by, boge ſe, by k niemu neprziſli do pekla ſ tiemi hrziechy, kterež gſu zde ſpolu cžinili, pro to gich pokanij rad byl, aby, przigducze tam, wiecze gemu muk neprzidali; Nebo ten rozum geſt, s kolika cžlowieky zde kto hrzeſſij, ſ tolika a pro toliko muky w pekle trpieti bude. Ginij z miſtruow rzku: "Poniewadž bohatecz zatraczeny miel geſt ſlitowanie a pecži o duſle bratrzij ſwych, aby do pekla neprziſſli: Cžijm wiecze my žiwij mame pecži mieti o duſfech, ktere gſu w trzetijm pekle w ocžiftcy, modlecze ſe za nie na ſwatych mſſech a na hodinach, gim mſſe zapro- ſſugicze a, by hanba nebylo rzieczy, zakupugicze, za nie ſe poſticze!“ Pocžnietež tehdy wy, kniežij roztylij, poſtiti ſe. at wam ſadla vbude w brziſſe! Ale byt platilo dowoditi bohatczem takoweho miloſrdenſtwi duſlem, kterež ſu w trzetim pekle, tehdy on prawegij naleza czeſtu k ſlitowani duſſij nežli miſtrzi; Neb on zrziezenie proſy Abrahama, aby poſlal La- zara k geho bratrzim, aby gich ponukl ku pokanij, aby do pekla neprziſli. Poka[ 171a]nie geſt bohem wydane; Ale tito zlij lidee, puſtiwſſe wſſeczken ſwiet ſſiroku czeſtu, aby bez pokanie walem do pekla ſſel, Y wymyſllegi iakas miloſrdenſtwij
92 Nediele Prwni Potom die cžtenie: „Ale, otcže, proſym tèbe, aby geho poſlal do domu otcze meho ; nebt mam piet bratruow, at gim ſwiedežij, aby y oni neprziſli w mijſto toto muk. Y wecze gemu Abraham: Magijt Moyžiſſe a proroky, necht gich po- ſluchagi. A on wecze: Nicz, oteže Abrahame, ale acž kto z mrtwych puogde k nim, pokanie cžiniti budu. Y wecze gemu: Geſtliže Moyžiſſe a prorokuow nepoſluchagi, by pak kto y z mrtwych wſtal, neuwierzijt gemu.“ Ty wieczy z prziežin potrzebnych powiediel geft ſpaſytel o bohatcy. A naywiecze to, že, cžehož ſe geſt koli chytil w prozbie, w nicžemž nenij vſlyfſan, ani ſam za ſe, ani za bratrzij, — aby tiem pekelnikuow nadiege odyata byla wſlij wieczy. A ty prozby geho roz- licžnie miſtrzi wykladagi. A zwlafſtie w tomto rozumu, že by, boge ſe, by k niemu neprziſli do pekla ſ tiemi hrziechy, kterež gſu zde ſpolu cžinili, pro to gich pokanij rad byl, aby, przigducze tam, wiecze gemu muk neprzidali; Nebo ten rozum geſt, s kolika cžlowieky zde kto hrzeſſij, ſ tolika a pro toliko muky w pekle trpieti bude. Ginij z miſtruow rzku: "Poniewadž bohatecz zatraczeny miel geſt ſlitowanie a pecži o duſle bratrzij ſwych, aby do pekla neprziſſli: Cžijm wiecze my žiwij mame pecži mieti o duſfech, ktere gſu w trzetijm pekle w ocžiftcy, modlecze ſe za nie na ſwatych mſſech a na hodinach, gim mſſe zapro- ſſugicze a, by hanba nebylo rzieczy, zakupugicze, za nie ſe poſticze!“ Pocžnietež tehdy wy, kniežij roztylij, poſtiti ſe. at wam ſadla vbude w brziſſe! Ale byt platilo dowoditi bohatczem takoweho miloſrdenſtwi duſlem, kterež ſu w trzetim pekle, tehdy on prawegij naleza czeſtu k ſlitowani duſſij nežli miſtrzi; Neb on zrziezenie proſy Abrahama, aby poſlal La- zara k geho bratrzim, aby gich ponukl ku pokanij, aby do pekla neprziſli. Poka[ 171a]nie geſt bohem wydane; Ale tito zlij lidee, puſtiwſſe wſſeczken ſwiet ſſiroku czeſtu, aby bez pokanie walem do pekla ſſel, Y wymyſllegi iakas miloſrdenſtwij
Strana 93
Po Swate Trogiczy. 93 tiem pekelnikom, ſwe tobolcze ne odporna, aby tak ſwiet dokoncze zklamali o duſſe y o ſtatky. Ale že tuto przi konczy cžtenie znamenita ſe wiecz prawij, že geſt nechtiel ſwoliti Abraham k prozbie bohat- czowie, aby ſkrze mrtwe czeſta pokanie byla kazana, proto- že magi lide zakon a proroky k tomu, aby pokanie cžinili. Nebo na to geſt zakon od boha wydan, aby lide boha cztili a na czeſtie geho ſe zprawili podle zprawy zakona a pro- rokuow A naywiecze giž podle naucženie ſyna božiho, genž geſt naywiecze pokanij kazal cžiniti lidem, bydle ſ nimi, Gemuž ma nade wſſeczko wierzeno byti. Neb on geſt rzekl: 1) „Nebudete-li pokanie cžiniti, wſſiczkni ſpolu zahynete." Protož ani žiwym, ani mrtwym ginak wierziti nemame, než tak, že wſlechen ſwiet do pekla plowe, ſtoge bez toho pokanie, kterež gſu prorocy vežili, Aby nemiloſtiwy opuſtil czefty ſwe zle a muž neprawy myſllenie ſwa a cžinil pokanie ze wſſech hrziechuow ſwych a chodil we wſſech przikazanich božijch. Neb bez toho žadny praweho pokanie cžiniti nemuož, gedno nieyake mylne k oklamani ſwemu. Ale nenij tiech, kterzi by podle zakona a prorokuow ku pokani wedli. Nebo ſami kniežij nekagi ſe hrziechuow, aniž chtiegi pecže mieti o duſſe podle zakona. Protož o nich buoh dij: „Ti, kterziž zakon držiechu, newiedieli gſu mne; protož baſnie, ſny a ſwedenie ſrdcze ſweho prawili gſu lidu.“ A tot naywicz przekažie, žet ſwiet pokanij necžinij, nebo paſtyrzi odſtupili gſu od boha a newiedij geho. Ale poniewadž tuto mame ze cžteni kryſtowa giſtotu, že geſt buoh nechtiel, aby czeſta pokanie kazana byla žiwym ſkrze mrtwe, ale toliko ſkrze geho zakon, genž geſt tak welike mocy pokanie prawe, že ſe gemu ſlibuge kra- lowſtwi nebeſke, a bez nieho wſſem zahynutie wiecžne: A z toho geſt giſtota, že buoh nepoſlal geſt tiech mrtwych na ſwiet, o nichž niekterzi doktorzi prawij, aby ſkrze nie 1) Luk. 13, 3.
Po Swate Trogiczy. 93 tiem pekelnikom, ſwe tobolcze ne odporna, aby tak ſwiet dokoncze zklamali o duſſe y o ſtatky. Ale že tuto przi konczy cžtenie znamenita ſe wiecz prawij, že geſt nechtiel ſwoliti Abraham k prozbie bohat- czowie, aby ſkrze mrtwe czeſta pokanie byla kazana, proto- že magi lide zakon a proroky k tomu, aby pokanie cžinili. Nebo na to geſt zakon od boha wydan, aby lide boha cztili a na czeſtie geho ſe zprawili podle zprawy zakona a pro- rokuow A naywiecze giž podle naucženie ſyna božiho, genž geſt naywiecze pokanij kazal cžiniti lidem, bydle ſ nimi, Gemuž ma nade wſſeczko wierzeno byti. Neb on geſt rzekl: 1) „Nebudete-li pokanie cžiniti, wſſiczkni ſpolu zahynete." Protož ani žiwym, ani mrtwym ginak wierziti nemame, než tak, že wſlechen ſwiet do pekla plowe, ſtoge bez toho pokanie, kterež gſu prorocy vežili, Aby nemiloſtiwy opuſtil czefty ſwe zle a muž neprawy myſllenie ſwa a cžinil pokanie ze wſſech hrziechuow ſwych a chodil we wſſech przikazanich božijch. Neb bez toho žadny praweho pokanie cžiniti nemuož, gedno nieyake mylne k oklamani ſwemu. Ale nenij tiech, kterzi by podle zakona a prorokuow ku pokani wedli. Nebo ſami kniežij nekagi ſe hrziechuow, aniž chtiegi pecže mieti o duſſe podle zakona. Protož o nich buoh dij: „Ti, kterziž zakon držiechu, newiedieli gſu mne; protož baſnie, ſny a ſwedenie ſrdcze ſweho prawili gſu lidu.“ A tot naywicz przekažie, žet ſwiet pokanij necžinij, nebo paſtyrzi odſtupili gſu od boha a newiedij geho. Ale poniewadž tuto mame ze cžteni kryſtowa giſtotu, že geſt buoh nechtiel, aby czeſta pokanie kazana byla žiwym ſkrze mrtwe, ale toliko ſkrze geho zakon, genž geſt tak welike mocy pokanie prawe, že ſe gemu ſlibuge kra- lowſtwi nebeſke, a bez nieho wſſem zahynutie wiecžne: A z toho geſt giſtota, že buoh nepoſlal geſt tiech mrtwych na ſwiet, o nichž niekterzi doktorzi prawij, aby ſkrze nie 1) Luk. 13, 3.
Strana 94
94 Nediele Druha zwieftowan a vtwrzen byl ſwietu ten ocžiſtecz, kteryž držij twrdie ſwiet, odſtupiw od boha a ſtoge we wſſelike necžiftotie, kteraž w diablu geſt, y wierzij, že ſe po ſmrti w trzetijm pekle ocžiſtij z tiech necžiſtot, w kterych ſe zde kale, a že potom do nebe puogde. A pro takowa douffanie odſtupa zde od pokanie a ma vtieſſeni ſwa w hrzieſſich a nižadne cži- ſtoty duſſi ſwych zde nehleda, kteruž geſt buoh zde vſtawil w dobrem a cžiſtem ſwiedomij, podle zachowanij przikazanie geho a w prawem pokanie a we krwi kryſtowie. Ta wſſeczka cžiſſtienie duſlij zawržena ſu, ale ſamo pekelnie cžiſſtienij otewrzelo geſt vſta miſtrom a kniežim a wſſem hrzieſſnikom tohoto ſwieta. Protož na wiecžne oklamanie wſſeho ſwieta mohu diablowe to okazowanie ſennie gednati we gmeno tiech mrtwych z przepufftienie božieho lidu tomu cyzolož- nemu, geſſto prawdie božij newierzij a geho necztij, ale hotow geſt wierziti lži, [171b] ſnuom a zazrakuom. Toho nas racž zachowati Otecz, Syn y Duch Swaty! Amen. Nediele Druha po Swate Trogiczy: Cžtenie Swateho Lukaſſe, XIIII. Ka. ZA onoho cžaſu Rzekl pan Gežiſs vežedl- nikom ſwym y ginym wſſem podobenſtwi toto: Cžlowiek geden včinil wecžerzi weliku a pozwal mnohych. Y poſlal ſlužebnika ſweho w hodinu wecžerze powiedieti pozwanym, aby prziſſli, neb giž przipraweny gſu wſſeczky wieczy. Y pocžali gſu ſe wſſiczkni ſpolu wy- mluwati. Prwnij rzekl gemu: Wes ſem kupil a potrzebie mam wygijti a ohledati gi; proſym tebe, wymluw mie. A druhy rzekl: Sprzeženie woluo kupil ſem patero a gdu, abych gich zkuſyl; proſym tebe, wymluw mie. A giny
94 Nediele Druha zwieftowan a vtwrzen byl ſwietu ten ocžiſtecz, kteryž držij twrdie ſwiet, odſtupiw od boha a ſtoge we wſſelike necžiftotie, kteraž w diablu geſt, y wierzij, že ſe po ſmrti w trzetijm pekle ocžiſtij z tiech necžiſtot, w kterych ſe zde kale, a že potom do nebe puogde. A pro takowa douffanie odſtupa zde od pokanie a ma vtieſſeni ſwa w hrzieſſich a nižadne cži- ſtoty duſſi ſwych zde nehleda, kteruž geſt buoh zde vſtawil w dobrem a cžiſtem ſwiedomij, podle zachowanij przikazanie geho a w prawem pokanie a we krwi kryſtowie. Ta wſſeczka cžiſſtienie duſlij zawržena ſu, ale ſamo pekelnie cžiſſtienij otewrzelo geſt vſta miſtrom a kniežim a wſſem hrzieſſnikom tohoto ſwieta. Protož na wiecžne oklamanie wſſeho ſwieta mohu diablowe to okazowanie ſennie gednati we gmeno tiech mrtwych z przepufftienie božieho lidu tomu cyzolož- nemu, geſſto prawdie božij newierzij a geho necztij, ale hotow geſt wierziti lži, [171b] ſnuom a zazrakuom. Toho nas racž zachowati Otecz, Syn y Duch Swaty! Amen. Nediele Druha po Swate Trogiczy: Cžtenie Swateho Lukaſſe, XIIII. Ka. ZA onoho cžaſu Rzekl pan Gežiſs vežedl- nikom ſwym y ginym wſſem podobenſtwi toto: Cžlowiek geden včinil wecžerzi weliku a pozwal mnohych. Y poſlal ſlužebnika ſweho w hodinu wecžerze powiedieti pozwanym, aby prziſſli, neb giž przipraweny gſu wſſeczky wieczy. Y pocžali gſu ſe wſſiczkni ſpolu wy- mluwati. Prwnij rzekl gemu: Wes ſem kupil a potrzebie mam wygijti a ohledati gi; proſym tebe, wymluw mie. A druhy rzekl: Sprzeženie woluo kupil ſem patero a gdu, abych gich zkuſyl; proſym tebe, wymluw mie. A giny
Strana 95
Po Swate Trogiczy. 95 rzekl: Zienu ſem poyal, a protož nemohut przigiti. Y nawratiw ſe ſlužebnik, zwieſtowal tyto wieczy panu ſwemu. Tehdy rozhniewaw ſe hoſpodarz, rzekl ſlužebniku ſwemu: Wygdi rychle na ryňky a na vlicze mieſta a chude a mdle, ſlepe a chrome vwed ſem. Y rzekl ſlužebnik: Pane, ſtalot ſe geſt, yakož ſy roz- kazal, a geſſtie mijſto geſt. Y rzekl pan ſlu- žebniku: Wygdiž na czefty a mezy ploty a przipud přigiti, at ſe naplnij duom muoy. Giftie prawimt wam, že žadny z mužuow tiech, kterziž gfu pozwani, neokufyt wecžerze me. Lediecze k vmyſlu tiechto ſlow paňe, kteraž geſt mluwil tehdaž, když gſa zwan ſtolil w domu zakonnika a vežil gey tomu, aby ſobie odplaty dobywal, zuowa chude k ſwemu ſtolu, A když geden z ſpoluſediczych, zachutnaw ſobie rzecži geho, rzekl: „Blahoſlaweny, ktož bude gijſti chleb w kralowſtwij nebeſkem,“ A k tomu promluwenie powiediel paan Gežiſs podobenſtwie: Protož giſte geſt, že nižadny cžlowiek ſmrtedlny neucžinil geft tee wecžerze welike, na niž by miel tak ſlawnie zwati wſſeczky. Než muſy to byti ſtworzitel, wſlech hoynoſtij plny, aby mohl wſeczky naſytiti ſwymi rozkoſſmi a wuoniemi chutij ſwych. A naziewa ſe cžlowiekem pro przicžiny, nebo on, ſa wiecžny ſtworzitel, racžil geſt byti cžlowiekem. A tak Buoh otecz ſkrze ſyna ſweho, genž geſt cžlowiekem byti racžil, prziprawil geſt tu wecžerzi, blahoſlawenſtwie wiecžne s plnu radoſtij a s na- ſyczenim wſleho dobreho, že, czož gich koli bude, wſſiczkni cztieni budu ſlawnie na te wecžerzi. Ale ne tak geſt przi- prawil te wecžerze przeſlawne, yako lide zde ſmrtedlnij przi- prawugi nieyaka obžerſtwij z mnohych krmij, aby, do tiež- koſti ſe obžerucze, rzekli: „Weliku gſme wecžerzi mieli“; Ale
Po Swate Trogiczy. 95 rzekl: Zienu ſem poyal, a protož nemohut przigiti. Y nawratiw ſe ſlužebnik, zwieſtowal tyto wieczy panu ſwemu. Tehdy rozhniewaw ſe hoſpodarz, rzekl ſlužebniku ſwemu: Wygdi rychle na ryňky a na vlicze mieſta a chude a mdle, ſlepe a chrome vwed ſem. Y rzekl ſlužebnik: Pane, ſtalot ſe geſt, yakož ſy roz- kazal, a geſſtie mijſto geſt. Y rzekl pan ſlu- žebniku: Wygdiž na czefty a mezy ploty a przipud přigiti, at ſe naplnij duom muoy. Giftie prawimt wam, že žadny z mužuow tiech, kterziž gfu pozwani, neokufyt wecžerze me. Lediecze k vmyſlu tiechto ſlow paňe, kteraž geſt mluwil tehdaž, když gſa zwan ſtolil w domu zakonnika a vežil gey tomu, aby ſobie odplaty dobywal, zuowa chude k ſwemu ſtolu, A když geden z ſpoluſediczych, zachutnaw ſobie rzecži geho, rzekl: „Blahoſlaweny, ktož bude gijſti chleb w kralowſtwij nebeſkem,“ A k tomu promluwenie powiediel paan Gežiſs podobenſtwie: Protož giſte geſt, že nižadny cžlowiek ſmrtedlny neucžinil geft tee wecžerze welike, na niž by miel tak ſlawnie zwati wſſeczky. Než muſy to byti ſtworzitel, wſlech hoynoſtij plny, aby mohl wſeczky naſytiti ſwymi rozkoſſmi a wuoniemi chutij ſwych. A naziewa ſe cžlowiekem pro przicžiny, nebo on, ſa wiecžny ſtworzitel, racžil geſt byti cžlowiekem. A tak Buoh otecz ſkrze ſyna ſweho, genž geſt cžlowiekem byti racžil, prziprawil geſt tu wecžerzi, blahoſlawenſtwie wiecžne s plnu radoſtij a s na- ſyczenim wſleho dobreho, že, czož gich koli bude, wſſiczkni cztieni budu ſlawnie na te wecžerzi. Ale ne tak geſt przi- prawil te wecžerze przeſlawne, yako lide zde ſmrtedlnij przi- prawugi nieyaka obžerſtwij z mnohych krmij, aby, do tiež- koſti ſe obžerucze, rzekli: „Weliku gſme wecžerzi mieli“; Ale
Strana 96
96 Nediele Druha Buoh przewyffenie w rozkoffech [172a] ſwych duchownich tak geſt lidem prziprawil tu wecžerzi, že ge ſtworzil ku podobenſtwie ſwemu, aby ge ſebe vcžaſtny vežinil. A že gſu to hrziechem ztratili, protož geſt wiecze na to a tiežſſiech nakladuow vežinil, wždy tu wecžerzi prziprawuge, yakož geſt nayprwe byl vmyſlil. Protož geſt poſlal ſyna ſweho gedno- rozeneho na ſwiet, aby hrziech s lidij ſnial we krwi ſwe, s bohem ge ſmirzil a miloſti gim dobyl, aby, ſprawedliwi glucze, mohli ſlawy geho vežaſtni byti. Kterehožto ſyna we- likymi naklady ta wecžerze prziprawena geſt. Nebo tři a trzidczeti let cžlowiekem gſa, praczowal geſt robotnie o tu wecžerzi, chudy žiwot weda, vſtawage, w pohanieni ſa, w vzkoſti bydle až do ſmrti vkrutneho krziže. A czo duchownich daruow dawal geſt, aby ſkrze nie prace geho mohla proſpieſſna byti Tot ſu wſſe geho nakladowe na tu wecžerzi, aby tak dogiti mohla geho zwolenym. A že ta wecžerze ſlowe y bude we- lika pro mnohe przicžiny, geſlto k nij prziſluſſegie. A nay- wiecze pro toho, genž geſt gi prziprawil, že geft weliky buoh, ſtwořitel wſſech wieczij, pan nad pany, geſſto cžinij welike wieczy w nebi y w zemi. Muožt take welika byti pro hodow- niky welike a pro mnozſtwi gich, kterziž zwani gſu, nebo wiecze o nich nemuž rzecženo byti, než že ſynowe a dczery boha žiweho gſu. A muož take pro mnozſtwie pokrmuo we- lika byti, nebo tam wſſeczko gim w radoſt a w naſyczenie bude. „Opogeni budu z hoynoſti domu tweho a z potoku roz- koſſi twe napogiſs ge.“ A nad to nade wſſeczko on ſam bude gim wſſeczko we wſſem; nebo w niem ſu wſleczky plnoſti dobrych wieczij, netoliko, czož my muožem gmenowati, mlu- witi nebo wierziti. Neb geſt ani oko widielo, ani veho ſly- ſſelo, ani na ſrdcze cžlowieka wſtupilo to welike dobre, kterež geſt mily buoh prziprawil tiem, ktož geho milugi. Protož geſt ſam o tom rzekl, 1) že na tom zaleži žiwot wiecžny, aby po- 1) Jan 17, 3.
96 Nediele Druha Buoh przewyffenie w rozkoffech [172a] ſwych duchownich tak geſt lidem prziprawil tu wecžerzi, že ge ſtworzil ku podobenſtwie ſwemu, aby ge ſebe vcžaſtny vežinil. A že gſu to hrziechem ztratili, protož geſt wiecze na to a tiežſſiech nakladuow vežinil, wždy tu wecžerzi prziprawuge, yakož geſt nayprwe byl vmyſlil. Protož geſt poſlal ſyna ſweho gedno- rozeneho na ſwiet, aby hrziech s lidij ſnial we krwi ſwe, s bohem ge ſmirzil a miloſti gim dobyl, aby, ſprawedliwi glucze, mohli ſlawy geho vežaſtni byti. Kterehožto ſyna we- likymi naklady ta wecžerze prziprawena geſt. Nebo tři a trzidczeti let cžlowiekem gſa, praczowal geſt robotnie o tu wecžerzi, chudy žiwot weda, vſtawage, w pohanieni ſa, w vzkoſti bydle až do ſmrti vkrutneho krziže. A czo duchownich daruow dawal geſt, aby ſkrze nie prace geho mohla proſpieſſna byti Tot ſu wſſe geho nakladowe na tu wecžerzi, aby tak dogiti mohla geho zwolenym. A že ta wecžerze ſlowe y bude we- lika pro mnohe przicžiny, geſlto k nij prziſluſſegie. A nay- wiecze pro toho, genž geſt gi prziprawil, že geft weliky buoh, ſtwořitel wſſech wieczij, pan nad pany, geſſto cžinij welike wieczy w nebi y w zemi. Muožt take welika byti pro hodow- niky welike a pro mnozſtwi gich, kterziž zwani gſu, nebo wiecze o nich nemuž rzecženo byti, než že ſynowe a dczery boha žiweho gſu. A muož take pro mnozſtwie pokrmuo we- lika byti, nebo tam wſſeczko gim w radoſt a w naſyczenie bude. „Opogeni budu z hoynoſti domu tweho a z potoku roz- koſſi twe napogiſs ge.“ A nad to nade wſſeczko on ſam bude gim wſſeczko we wſſem; nebo w niem ſu wſleczky plnoſti dobrych wieczij, netoliko, czož my muožem gmenowati, mlu- witi nebo wierziti. Neb geſt ani oko widielo, ani veho ſly- ſſelo, ani na ſrdcze cžlowieka wſtupilo to welike dobre, kterež geſt mily buoh prziprawil tiem, ktož geho milugi. Protož geſt ſam o tom rzekl, 1) že na tom zaleži žiwot wiecžny, aby po- 1) Jan 17, 3.
Strana 97
Po Swate Trogiczy. 97 znali tie ſameho praweho boha, a ktereho ſy poſlal, Gezu- kryſta. Aby, poznagice w nem ſlawu a plnoſt, y m'eli w niem plnu radoſt, kterakaž geſt w ſrdcze lidem newſtupowala. Ale w tom ſe laſka welika toho hoſpodarze vkazuge, že, przi- prawiw tak weliku a nakladnu wecžerzi, Y poſlal ſluhu ſweho, aby na ni ſlli, ktož chce, acž nema ani ſtrziebra, ani ktere odmieny. A ne protot die „ſluhu“, aby geden zwal — Neb od pocžatka ſwieta mnozij gſu poſlowe byli a budu geſſtie, geſlto ſu zwali a zwati budu na tu wecžerzi —, Ale že ty wſſeczky ſpolu gedniem muož nazwati pro gednotu vmy- ſluow w tom poſelſtwie hoſpodarzowu, nicz w tom poſelſtwie a zwanie nemluwicze ſweho, nežli to, s cžimž geſt ge poſlal. Ale toto nynie naywiecze ſſkodie, že ſe mnozij cžinie a naziewagij tiemi poſly, an gich nikdy ten pan na to nepoſlal, aniž ſe hodij k tomu, aby zwali k nebeſkym wieczem. Poniewadž gſu ſe ſami zemſkymi okogili, kterak oni nebeſke schwalij komu? Nebo ſobie zemi diele a gſu diediczowe zemſkych zbožij; czož kto z nich naywiecze muož ſobie oſwogiti s lidem wſij, toho gſu pilni. A ſlu[ 172b]žebnoſt kniezſtwie ſweho zczenili gſu lakomie trhem ſwatokupeczkym, a wždy prawij, že gſu paſtyrzi duſſij, ani paſu brzicho ſwe, že geſt za nie hanba, že ſe kniežimi naziewagij, glucze podle rzecži Amos proroka krawy roztyle. Protož takowij nezowu, ani zwani gſu, ale ſwodij lid mnohymi bludy a zlym žiwotem od welike wecžerze božij na zatraczenie. Ale hoſpodarz we- ežerze welike poſlal geſt proroky a Apofftoly ſwe a gich wierne naſledowniky, geſſto gſu ſami milowali tu wecžerzi weliku a žadali gij vežaſtni byti a mieli gſu obczowani w nebi, bydlecze geſſtie na zemi, cžili gſu pochotnoſt wuonie nebeſke wecžerze, aby wiedieli, nacž zwati gine, ſami toho okuſſegicze. Y die dale pan: „A poſlal geſt ſluhu ſweho w hodinu wecžerze.“ Ne tak rozumiey „w hodinu wecžerze“, totiž když cžas k ſtolu ſyſti k wecžerzi, ale když cžas geſt a hodina
Po Swate Trogiczy. 97 znali tie ſameho praweho boha, a ktereho ſy poſlal, Gezu- kryſta. Aby, poznagice w nem ſlawu a plnoſt, y m'eli w niem plnu radoſt, kterakaž geſt w ſrdcze lidem newſtupowala. Ale w tom ſe laſka welika toho hoſpodarze vkazuge, že, przi- prawiw tak weliku a nakladnu wecžerzi, Y poſlal ſluhu ſweho, aby na ni ſlli, ktož chce, acž nema ani ſtrziebra, ani ktere odmieny. A ne protot die „ſluhu“, aby geden zwal — Neb od pocžatka ſwieta mnozij gſu poſlowe byli a budu geſſtie, geſlto ſu zwali a zwati budu na tu wecžerzi —, Ale že ty wſſeczky ſpolu gedniem muož nazwati pro gednotu vmy- ſluow w tom poſelſtwie hoſpodarzowu, nicz w tom poſelſtwie a zwanie nemluwicze ſweho, nežli to, s cžimž geſt ge poſlal. Ale toto nynie naywiecze ſſkodie, že ſe mnozij cžinie a naziewagij tiemi poſly, an gich nikdy ten pan na to nepoſlal, aniž ſe hodij k tomu, aby zwali k nebeſkym wieczem. Poniewadž gſu ſe ſami zemſkymi okogili, kterak oni nebeſke schwalij komu? Nebo ſobie zemi diele a gſu diediczowe zemſkych zbožij; czož kto z nich naywiecze muož ſobie oſwogiti s lidem wſij, toho gſu pilni. A ſlu[ 172b]žebnoſt kniezſtwie ſweho zczenili gſu lakomie trhem ſwatokupeczkym, a wždy prawij, že gſu paſtyrzi duſſij, ani paſu brzicho ſwe, že geſt za nie hanba, že ſe kniežimi naziewagij, glucze podle rzecži Amos proroka krawy roztyle. Protož takowij nezowu, ani zwani gſu, ale ſwodij lid mnohymi bludy a zlym žiwotem od welike wecžerze božij na zatraczenie. Ale hoſpodarz we- ežerze welike poſlal geſt proroky a Apofftoly ſwe a gich wierne naſledowniky, geſſto gſu ſami milowali tu wecžerzi weliku a žadali gij vežaſtni byti a mieli gſu obczowani w nebi, bydlecze geſſtie na zemi, cžili gſu pochotnoſt wuonie nebeſke wecžerze, aby wiedieli, nacž zwati gine, ſami toho okuſſegicze. Y die dale pan: „A poſlal geſt ſluhu ſweho w hodinu wecžerze.“ Ne tak rozumiey „w hodinu wecžerze“, totiž když cžas k ſtolu ſyſti k wecžerzi, ale když cžas geſt a hodina
Strana 98
98 Nediele Druha przed tiem ſe k wecžerzi prziprawiti. Protož nynie geſt zde na ſwietie cžas a hodina k zaſluženi miloſti. Y ma gim ſluha to prawiti, aby nynie prziprawili tu ſprawedlnoſt, kteruž chce mieti hoſpodarz na tiech, kterymž geſt wecžerzi weliku przi- prawil, Aby hotowi byli, cžekagicze pana ſweho, až ſe s ſwadby nawraczowati bude. A przigda die gim 1) : „Miehodiek wam, ſluhy dobre a wierne; že gſte malo wiernij pobyli, wegdietež w radoſt pana ſweho." Ale že pan, poſlaw ſluhu ſweho k zwanij hoſtij na ſwu weliku wecžerzi, kazal gemu to mluwiti, že giž wſſeczky wieczy hotowy fu, aby giž na ni racžili giti, že tam budu przieliſs cžtieni a wſſeho dobreho przieliſs doſti mieti budu; Nebo on ſam, geſſto w niem wſfeczky rozkofli a chutnoſti shromaždieny gfu, w naſyczenie te wecžerze bude. Nelze bude nižadneho nedoſtatku nižadnemu mieti, ale nad hoynoſt wiecze, než muož wierzeno byti, bude wſech hoynoſtij bož- ſkych przipraweno na te wecžerzi, gedine aby zwanij na ni poſpieſſili, nerozpakugicze ſe pro nicz, yako by niecžeho mieli ſſkodni byti anebo ſe s lepſſij wecžerzij minuti, gducze na tuto. Die dale cžtenie: „Y pocžali gſu ſe wſliczkni ſpolu wy- mluwati.“ W tom ſe vkazuge odporna potupnoſt na zwanych proti hoſpodarzowie welike a bohate ſſtiedrotie, že, na malych wieczkach zemſkych poſtawiwffe ſe, odpowiedieli gſu ſe ra- doſti nebeſke pro nie, v wietežij wažnoſti male a minule wieczy položiwſle nežli ſlawu w nebi wiecžnu. Aniž take tomu tak rozumiey, by ſe wſſiczkni ſpolu wymluwali, nechtiecze radoſti nebeſke mieti. Nebo obecznie y nayhorſſij chtieli by radi do nij przigiti; przi naymenſſim na ſmrtedlne poſteli wſſiczkni by ſwolili y proſyli, aby tam wgiti mohli. A wſſiczkni nieyake nadiege, y nayhorſlij, hle- dagi, aby, w nij odpocžinucze, cžekali po ſmrti radoſti ne- 1) Mat. 25, 21.
98 Nediele Druha przed tiem ſe k wecžerzi prziprawiti. Protož nynie geſt zde na ſwietie cžas a hodina k zaſluženi miloſti. Y ma gim ſluha to prawiti, aby nynie prziprawili tu ſprawedlnoſt, kteruž chce mieti hoſpodarz na tiech, kterymž geſt wecžerzi weliku przi- prawil, Aby hotowi byli, cžekagicze pana ſweho, až ſe s ſwadby nawraczowati bude. A przigda die gim 1) : „Miehodiek wam, ſluhy dobre a wierne; že gſte malo wiernij pobyli, wegdietež w radoſt pana ſweho." Ale že pan, poſlaw ſluhu ſweho k zwanij hoſtij na ſwu weliku wecžerzi, kazal gemu to mluwiti, že giž wſſeczky wieczy hotowy fu, aby giž na ni racžili giti, že tam budu przieliſs cžtieni a wſſeho dobreho przieliſs doſti mieti budu; Nebo on ſam, geſſto w niem wſfeczky rozkofli a chutnoſti shromaždieny gfu, w naſyczenie te wecžerze bude. Nelze bude nižadneho nedoſtatku nižadnemu mieti, ale nad hoynoſt wiecze, než muož wierzeno byti, bude wſech hoynoſtij bož- ſkych przipraweno na te wecžerzi, gedine aby zwanij na ni poſpieſſili, nerozpakugicze ſe pro nicz, yako by niecžeho mieli ſſkodni byti anebo ſe s lepſſij wecžerzij minuti, gducze na tuto. Die dale cžtenie: „Y pocžali gſu ſe wſliczkni ſpolu wy- mluwati.“ W tom ſe vkazuge odporna potupnoſt na zwanych proti hoſpodarzowie welike a bohate ſſtiedrotie, že, na malych wieczkach zemſkych poſtawiwffe ſe, odpowiedieli gſu ſe ra- doſti nebeſke pro nie, v wietežij wažnoſti male a minule wieczy položiwſle nežli ſlawu w nebi wiecžnu. Aniž take tomu tak rozumiey, by ſe wſſiczkni ſpolu wymluwali, nechtiecze radoſti nebeſke mieti. Nebo obecznie y nayhorſſij chtieli by radi do nij przigiti; przi naymenſſim na ſmrtedlne poſteli wſſiczkni by ſwolili y proſyli, aby tam wgiti mohli. A wſſiczkni nieyake nadiege, y nayhorſlij, hle- dagi, aby, w nij odpocžinucze, cžekali po ſmrti radoſti ne- 1) Mat. 25, 21.
Strana 99
Po Swate Trogiczy. 99 beſke. A magij takowij hrzieſſniczy Kniežij k ſobie podobne, geſſto ge w nadiegi ſpaſenie vſtawugij, rziediecze ſwiet k ſpa- ſenij ſkrze ſedmeru ſwatoſt. A potom prowodie každeho do trzetieho pekla w ocžiſtecz, aby, [173a] czož geſt nemohla ſedmera ſwatoſt ſwato vežiniti a czož neſtacžili odpuſtkowe Papežiſtij, pauti, miloſtiwa letha, rzadowe koſtelnij, kropa ežowe, libadla y gina naboženſtwie kniezſka, to trzetij peklo dokonalo. Ale ſelhu gimi kniežij. A byt kniežij ſwietu tomu neſllechetnemu ſfedeſat takowych ſwatoſtij přidali takowymž zpuoſobem, yako tuto ſedmeru dawagi, wždyt w pekle bude. Ale wymluwanij to proto ſe diege, že ſe lidem nelibij ta czeſta, kteru by mohli te wecžerze dogiti, a magi gi w ne- nawiſti, neb geſt vzka a oſtra. A tu welmi ſužuge, když ſluha, wolage zwane na wecžerzi, potahne gich od libych wieczij ſwieta a tiela, prawie gim, že, gſucze w rozkofſech, w liboftech, w weſelich, w prziezni ſwieta, nemohu wgiti na tu wecžerzi. Protož každy, w cžemž ſe takowych wieczij libych ſwieta a tiela držij, yhned wymluw doſti nalezne. procž ſe toho držij a procž toho opuſtiti nemuož: Nebo že k tomu prawo magi podle ſwych ſtawuow, vrzaduow, vro- zenij, a že to na nie ſluſſie; Nebo že ſu manžele nebo mladij lide, že gim to nenie hrziech. Ale ktož miluge ſwiet w ta- kowych wieczech libych, nenie laſka božie w niem. Protož. acž kniez tiech hrziechuow požehna a odpuſtij ge ſwietu. wſſak on na wecžerzi božij nepuogde ſ tiemi a pro ty hrziechy. Lenij ſe wymluwagij, nechtiecze ſe poddati ſprawedlnofti tee, ſkrze kteruž by mieli na wecžerzi hodnie przigiti, že geſt teſkliwa gich lenoſti, neb ſobie nade wſlim, czož geſt praczowiteho, tiežkeho, ſproſtneho, potupneho a hanbiweho, ſteſknu a repczij, ſkladagicze ſobie neſnaze, nemoczy, ſſkody hanby, y opuſtij ſprawedlnoſt bohu dlužnu a przi každem opuſſtienij nalezagij lež k wymluwanij ſwe lenoſti. Bazniwi a netrpieliwij, bogicze ſe ſlkod tieleſnych, natiſkuow, proti-
Po Swate Trogiczy. 99 beſke. A magij takowij hrzieſſniczy Kniežij k ſobie podobne, geſſto ge w nadiegi ſpaſenie vſtawugij, rziediecze ſwiet k ſpa- ſenij ſkrze ſedmeru ſwatoſt. A potom prowodie každeho do trzetieho pekla w ocžiſtecz, aby, [173a] czož geſt nemohla ſedmera ſwatoſt ſwato vežiniti a czož neſtacžili odpuſtkowe Papežiſtij, pauti, miloſtiwa letha, rzadowe koſtelnij, kropa ežowe, libadla y gina naboženſtwie kniezſka, to trzetij peklo dokonalo. Ale ſelhu gimi kniežij. A byt kniežij ſwietu tomu neſllechetnemu ſfedeſat takowych ſwatoſtij přidali takowymž zpuoſobem, yako tuto ſedmeru dawagi, wždyt w pekle bude. Ale wymluwanij to proto ſe diege, že ſe lidem nelibij ta czeſta, kteru by mohli te wecžerze dogiti, a magi gi w ne- nawiſti, neb geſt vzka a oſtra. A tu welmi ſužuge, když ſluha, wolage zwane na wecžerzi, potahne gich od libych wieczij ſwieta a tiela, prawie gim, že, gſucze w rozkofſech, w liboftech, w weſelich, w prziezni ſwieta, nemohu wgiti na tu wecžerzi. Protož každy, w cžemž ſe takowych wieczij libych ſwieta a tiela držij, yhned wymluw doſti nalezne. procž ſe toho držij a procž toho opuſtiti nemuož: Nebo že k tomu prawo magi podle ſwych ſtawuow, vrzaduow, vro- zenij, a že to na nie ſluſſie; Nebo že ſu manžele nebo mladij lide, že gim to nenie hrziech. Ale ktož miluge ſwiet w ta- kowych wieczech libych, nenie laſka božie w niem. Protož. acž kniez tiech hrziechuow požehna a odpuſtij ge ſwietu. wſſak on na wecžerzi božij nepuogde ſ tiemi a pro ty hrziechy. Lenij ſe wymluwagij, nechtiecze ſe poddati ſprawedlnofti tee, ſkrze kteruž by mieli na wecžerzi hodnie przigiti, že geſt teſkliwa gich lenoſti, neb ſobie nade wſlim, czož geſt praczowiteho, tiežkeho, ſproſtneho, potupneho a hanbiweho, ſteſknu a repczij, ſkladagicze ſobie neſnaze, nemoczy, ſſkody hanby, y opuſtij ſprawedlnoſt bohu dlužnu a przi každem opuſſtienij nalezagij lež k wymluwanij ſwe lenoſti. Bazniwi a netrpieliwij, bogicze ſe ſlkod tieleſnych, natiſkuow, proti-
Strana 100
100 Nediele Druha wenſtwij, wiezeni nebo ſmrti, opufftiegi wieru a wyznanie prawdy božie. Ale nižadnemu w takowych wieczech wymluwy neproſpiegi; když pro bazeň nebo lenoſt opuſſtiegi prawdu a wieru nebo ktery koli ſkutek dobry, nemohu takowi wgijti na wecžerzi božij. Protož pan gmenowitie vkazuge ty wy- mluwacže, kterzij gſu pohrzeli wecžerzij tau, cžiem ſe geſt ktery wymluwal, nechtie na tu dobru wecžerzi giti. Prwnij rzekl gemu: „Wes ſem kupil, a potrzebie mi wygiti a ohledati gi; proſym tebe, miey mne wymluwna A ſkrze to rozumie ſe panowanie a pycha. Nebo acž ſe wſſiczkni hrziechowe držij a rodij z panowanie, wſſak prwotnie korzen ma pycha. Kteražto, žadagiczy wyſoko zruoſti a pro- ſpieti, kupuge wſy, Mieſta. Hrady, aby ſkrze mnohe wieczy panowati mohla. Pakli kto takowy nemuož welikeho panſtwie doſahnuti, ale hledij vrzaduow welikych v Kniežat, v Panuow, aby wladl mnohymi. A z toho zwelebenie wſliczkni na ſwietie hledagij, yakož geſt to wſſem z ſkutkuow znamo, kterak ſe geft Swiet v weliku pychu zapletl a wždy dale w ni za- chazy. Na to ſobie rucha mnoha a draha gednagi, [173b domy, pokoge cžiſte, nakladne k oku lidem ſtawiegi, ſtoly ſtkwoſtne s pokrmy a napogi rozlicžnymi, rozkofſnymi a wonnymi wždy množij, aby pychu ſwu prowedli a od lidij chwaleni byli. Protož, w tiech panowaniech duchowniech y ſwietſkych, w pychach a w rozkoffech ſucze a w nich ſobie lahodiecze, ſpieſſnie ſe wymluwagi, že nechtij na tu wecžerzi giti, rzkucze ſluze, kteryž zowe, že gſu to skupili a že proto nemohu na wecžerzi giti. Nebo wes paſe ge w rozkoflech zemſkych, kterychžto oni okuſywſle, nebeſku rozkoſſij ſmiele pohrzegij. A že geſt tak prziwazana wiecz k lidem pycha, že nedba owſſem na panſtwij a na zbožij, ale doſti ma na ſrdcy založenem na nij; bud w chudem nebo duchownim cžlowieku geſtliže bude nalezeno, doſti ona ma, neb powede po ſobie, czož koli v toho cžlowieka nalezne. Geſt-li miſtr veženy, nadme geho vmienim, aby pyſlen byl
100 Nediele Druha wenſtwij, wiezeni nebo ſmrti, opufftiegi wieru a wyznanie prawdy božie. Ale nižadnemu w takowych wieczech wymluwy neproſpiegi; když pro bazeň nebo lenoſt opuſſtiegi prawdu a wieru nebo ktery koli ſkutek dobry, nemohu takowi wgijti na wecžerzi božij. Protož pan gmenowitie vkazuge ty wy- mluwacže, kterzij gſu pohrzeli wecžerzij tau, cžiem ſe geſt ktery wymluwal, nechtie na tu dobru wecžerzi giti. Prwnij rzekl gemu: „Wes ſem kupil, a potrzebie mi wygiti a ohledati gi; proſym tebe, miey mne wymluwna A ſkrze to rozumie ſe panowanie a pycha. Nebo acž ſe wſſiczkni hrziechowe držij a rodij z panowanie, wſſak prwotnie korzen ma pycha. Kteražto, žadagiczy wyſoko zruoſti a pro- ſpieti, kupuge wſy, Mieſta. Hrady, aby ſkrze mnohe wieczy panowati mohla. Pakli kto takowy nemuož welikeho panſtwie doſahnuti, ale hledij vrzaduow welikych v Kniežat, v Panuow, aby wladl mnohymi. A z toho zwelebenie wſliczkni na ſwietie hledagij, yakož geſt to wſſem z ſkutkuow znamo, kterak ſe geft Swiet v weliku pychu zapletl a wždy dale w ni za- chazy. Na to ſobie rucha mnoha a draha gednagi, [173b domy, pokoge cžiſte, nakladne k oku lidem ſtawiegi, ſtoly ſtkwoſtne s pokrmy a napogi rozlicžnymi, rozkofſnymi a wonnymi wždy množij, aby pychu ſwu prowedli a od lidij chwaleni byli. Protož, w tiech panowaniech duchowniech y ſwietſkych, w pychach a w rozkoffech ſucze a w nich ſobie lahodiecze, ſpieſſnie ſe wymluwagi, že nechtij na tu wecžerzi giti, rzkucze ſluze, kteryž zowe, že gſu to skupili a že proto nemohu na wecžerzi giti. Nebo wes paſe ge w rozkoflech zemſkych, kterychžto oni okuſywſle, nebeſku rozkoſſij ſmiele pohrzegij. A že geſt tak prziwazana wiecz k lidem pycha, že nedba owſſem na panſtwij a na zbožij, ale doſti ma na ſrdcy založenem na nij; bud w chudem nebo duchownim cžlowieku geſtliže bude nalezeno, doſti ona ma, neb powede po ſobie, czož koli v toho cžlowieka nalezne. Geſt-li miſtr veženy, nadme geho vmienim, aby pyſlen byl
Strana 101
Po Swate Trogiczy. 101 ſkrze nie, tež y knieze kniezſtwim. A geſt-li wdowa nebo panna okraſllena dary duchownimi, nadme ſrdcze pycha ſkrze ty dary, nebude-li pilna ſebe. Geſt-li ktere ſnaženſtwij w dobrych ſkutczych, ona prwnie dijl chcze mieti w nich a neodpuſtij lenim pocžieſagiczy vſt o nie. Pakli ſproſtnoſt odiewu lapij, yhned na pyſlne oko neſe. Protož gedine to darem božim przichazie niekterym, že ſkrze niey mohu zprofſtieni byti pychy a ſrdcze ſwe ponižiti a pokorni byti, aby gich pycha neoblupila z toho, czo magij aneb mieti mohu. Ginak na tieleſnem cžlowieku nenecha pycha nicžehuož; w cžemž koho nalezne, to ſobie oſobij. A to kupenij wſy muož y na tiech ſtati, geſſto nežadagi tieleſnie nade wſy panowati, ale proto nizko poſazeni nechtij byti. Nebo pycha ſrdcze powyffuge y przi malych wieczech; a czož koli ona prziwladne, wždy s tee ſtrany nedopuſtij czeſtu prawu na wecžerzi giti. A že geſt rzekl ten, kteryž wes kupil: „Muſym wygiti a ohledati gi.“ Geſſtie gij nemiel, ani gij cžiem požil, a giž tak weliku ſlkodu wzal, že pro ni na wecžerzi weliku giti odpowiediel. By lide opatrnoſt božie mieli, nemohli by tak zklamani byti. Ale, te nemagicz, myſlee mnohe wieczy ohledowati a rozkoffi w nich mieti, pro niež bozſkymi wieczmi pohrzegij, prwe než ge w rucze wezmu. Yako onen bohatecz, geſſto zamyſlih nowe ſtodoly poſtawiti, a naklada do nich mnoho, myſlil duſſi ſwe rzieczy, aby gedla a hodowala; A prwe než ſtodolam zaklady vložil, až duſli cžertom promarzil, a wſleczka hodo- wani s nim ſe minula. A die tu : „Muſym gi ohledati;“ žadoſtij gſa przipuzen a ſwazan a mnohym zapletenim ſwietſkym obklicžen, muſy. A naywiecze ten, ktož geſt vložil w ſrdczy ſwem ze wſſech wieczij cžeſt a chwalu od lidij zyſkati, ten toho mnoho ma, aby wždy rziekal: „Muſym to pro lidi mieti, tak cžiniti, tak bydliti." Protož gey welmi obtiežij to „muſym“. Niekdy mnoho lže dluže ſe, a wždy muſy pyſſe bezeczne doſti vežiniti w lakotie a w odiewijch. Aniž takowy nechcze my- ſliti o te wecžerzi pana nebeſkeho, geſſto tiech, kterež na ni
Po Swate Trogiczy. 101 ſkrze nie, tež y knieze kniezſtwim. A geſt-li wdowa nebo panna okraſllena dary duchownimi, nadme ſrdcze pycha ſkrze ty dary, nebude-li pilna ſebe. Geſt-li ktere ſnaženſtwij w dobrych ſkutczych, ona prwnie dijl chcze mieti w nich a neodpuſtij lenim pocžieſagiczy vſt o nie. Pakli ſproſtnoſt odiewu lapij, yhned na pyſlne oko neſe. Protož gedine to darem božim przichazie niekterym, že ſkrze niey mohu zprofſtieni byti pychy a ſrdcze ſwe ponižiti a pokorni byti, aby gich pycha neoblupila z toho, czo magij aneb mieti mohu. Ginak na tieleſnem cžlowieku nenecha pycha nicžehuož; w cžemž koho nalezne, to ſobie oſobij. A to kupenij wſy muož y na tiech ſtati, geſſto nežadagi tieleſnie nade wſy panowati, ale proto nizko poſazeni nechtij byti. Nebo pycha ſrdcze powyffuge y przi malych wieczech; a czož koli ona prziwladne, wždy s tee ſtrany nedopuſtij czeſtu prawu na wecžerzi giti. A že geſt rzekl ten, kteryž wes kupil: „Muſym wygiti a ohledati gi.“ Geſſtie gij nemiel, ani gij cžiem požil, a giž tak weliku ſlkodu wzal, že pro ni na wecžerzi weliku giti odpowiediel. By lide opatrnoſt božie mieli, nemohli by tak zklamani byti. Ale, te nemagicz, myſlee mnohe wieczy ohledowati a rozkoffi w nich mieti, pro niež bozſkymi wieczmi pohrzegij, prwe než ge w rucze wezmu. Yako onen bohatecz, geſſto zamyſlih nowe ſtodoly poſtawiti, a naklada do nich mnoho, myſlil duſſi ſwe rzieczy, aby gedla a hodowala; A prwe než ſtodolam zaklady vložil, až duſli cžertom promarzil, a wſleczka hodo- wani s nim ſe minula. A die tu : „Muſym gi ohledati;“ žadoſtij gſa przipuzen a ſwazan a mnohym zapletenim ſwietſkym obklicžen, muſy. A naywiecze ten, ktož geſt vložil w ſrdczy ſwem ze wſſech wieczij cžeſt a chwalu od lidij zyſkati, ten toho mnoho ma, aby wždy rziekal: „Muſym to pro lidi mieti, tak cžiniti, tak bydliti." Protož gey welmi obtiežij to „muſym“. Niekdy mnoho lže dluže ſe, a wždy muſy pyſſe bezeczne doſti vežiniti w lakotie a w odiewijch. Aniž takowy nechcze my- ſliti o te wecžerzi pana nebeſkeho, geſſto tiech, kterež na ni
Strana 102
102 Nediele Druha wola neobtiežuge brzemeny ne[174a vnoſytedlnymi, ale leh- kymi, aby nemuſycze radoſtnie bieželi ceſtu přikazanij geho na tu weliku wecžerzi. A takowych pycha to ſnad naywiecze za vžitek mieti bude, aby, mnoho wſij a zbožij nahromaždiecy ku panowanie ſwe a k liboſti, y wygieždiela a progieždiela ſe ohledugicz, kterak mnoho ma a kteraky proſpiech geho dobre wiecy magij, pro niež geft odpowiediel welike wecžerzi pana nebeſkeho, Aby zwohleduge mohl ſe hoyne chlubiti przed mnohymi duchody welikymi a zwuolemi. A tak wychazegi takowi wen z ſebe, wnie w ſmyſlech ſe obieragicze a libe wieczy ocžima ſpatrzugicze, a na tom zwaznu; tula ſe gich duſſe we wſy, oblupena gſuczy wnitrz; wždy ſkrze ſmyſly hleda ſe w niecžem paſti, a bydlij we wſy opufftienie a chudoby, žadagiczy ſyta byti mlata, ano ſe y toho nedoſtawa. Swiet geho nemuož dati doſti te myſli, ani w rozkoffech, ani w barwach, ani w cžem ginem. Protož zle geſt ſobie ten vežinil, nechaw wecžerze pana welikeho. na nijž geſt plna ſytoſt, y wyſſel do wſy chudoby. Cžiemž pohrzel na wecžerzi welike, toho hleda we wſy chudoby a opufftienie. Cžimž pohrzel w ſtworziteli, toho hleda w ſtwo- rzenij. Cžimž pohrdal w ſwrchowane dobrotie bozíke, toho hleda w ſwrchowane zloſti, w diablu. Druhy rzekl: „Patero ſprzeženie woluow kupil ſem a gdu pokuſyti gich; proſym tebe, wymluw mne.“ Ten wy- mluwacž podle rozumu veženych znamenawa wſleczky la- komcze a lidi pecžliwe, geſſto yako we ghu tahnu w vſyli zemlkem, žadoſtij žiwota cžaſneho gſucze w nie vwazani, Pro kterežto wiecy odpieragij te welike wecžerzi pana ne- beſkeho. Patero ſprzeženie woluow wykladagi miſtrzi piet ſmyfluow tieleſnych, že lakomczy a pecžemi obtieženij tiemi ſmyſly ſe zprawugi w takowych biezych lakomych. Gedni druhych zrzijcze, zbožij chwatagi; gezdijcze, biehagicze ku- pugi, prodawagi rozlicžne kupie ſwe a zyſku w tom hledagi. A w tiech wſſech wieczech tahnu brzimie tiežke, yako wo-
102 Nediele Druha wola neobtiežuge brzemeny ne[174a vnoſytedlnymi, ale leh- kymi, aby nemuſycze radoſtnie bieželi ceſtu přikazanij geho na tu weliku wecžerzi. A takowych pycha to ſnad naywiecze za vžitek mieti bude, aby, mnoho wſij a zbožij nahromaždiecy ku panowanie ſwe a k liboſti, y wygieždiela a progieždiela ſe ohledugicz, kterak mnoho ma a kteraky proſpiech geho dobre wiecy magij, pro niež geft odpowiediel welike wecžerzi pana nebeſkeho, Aby zwohleduge mohl ſe hoyne chlubiti przed mnohymi duchody welikymi a zwuolemi. A tak wychazegi takowi wen z ſebe, wnie w ſmyſlech ſe obieragicze a libe wieczy ocžima ſpatrzugicze, a na tom zwaznu; tula ſe gich duſſe we wſy, oblupena gſuczy wnitrz; wždy ſkrze ſmyſly hleda ſe w niecžem paſti, a bydlij we wſy opufftienie a chudoby, žadagiczy ſyta byti mlata, ano ſe y toho nedoſtawa. Swiet geho nemuož dati doſti te myſli, ani w rozkoffech, ani w barwach, ani w cžem ginem. Protož zle geſt ſobie ten vežinil, nechaw wecžerze pana welikeho. na nijž geſt plna ſytoſt, y wyſſel do wſy chudoby. Cžiemž pohrzel na wecžerzi welike, toho hleda we wſy chudoby a opufftienie. Cžimž pohrzel w ſtworziteli, toho hleda w ſtwo- rzenij. Cžimž pohrdal w ſwrchowane dobrotie bozíke, toho hleda w ſwrchowane zloſti, w diablu. Druhy rzekl: „Patero ſprzeženie woluow kupil ſem a gdu pokuſyti gich; proſym tebe, wymluw mne.“ Ten wy- mluwacž podle rozumu veženych znamenawa wſleczky la- komcze a lidi pecžliwe, geſſto yako we ghu tahnu w vſyli zemlkem, žadoſtij žiwota cžaſneho gſucze w nie vwazani, Pro kterežto wiecy odpieragij te welike wecžerzi pana ne- beſkeho. Patero ſprzeženie woluow wykladagi miſtrzi piet ſmyfluow tieleſnych, že lakomczy a pecžemi obtieženij tiemi ſmyſly ſe zprawugi w takowych biezych lakomych. Gedni druhych zrzijcze, zbožij chwatagi; gezdijcze, biehagicze ku- pugi, prodawagi rozlicžne kupie ſwe a zyſku w tom hledagi. A w tiech wſſech wieczech tahnu brzimie tiežke, yako wo-
Strana 103
Po Swate Trogiczy. 103 lowe w gho zaprzeženij. Yakož o nich die buoh ſkrze proroka: „Od naywietežiho až do naymenſſieho wſſiczkni na- ſledugi lakomſtwie a tahnu w niem yako wolowe, aby, nahro- maždiecze mnoho zbožij, rzekli duſſi ſwe: Odpocžiway, gez, pij a hoduy, nebo giž za mnoha leta maſs hoyna zbožie wylichwena, ffantroky a ffalíli dobyta.“ A k tomut cyli tahnu lakomcy. A czož toho zbožij po nich oſtane, to po nich gini lakomczy s ſwary roztrhagij a w niem ſmilniti budau. Protož, ztratiw wecžerzi przedobru pro woly, w gichžto ſyle mnoho geſt tahl, ztratil take y woly y hody, kterež ſobie ſkrze woly prziweſti myſlil; giž gemu neoſtalo potom, gedine peklo. Ale, kupuge woly, nemiel za nie czo gineho dati, gedine ſam ſe a ſwe naymileyſſie, to geſt duſſi. Neb takowy podle pijſma y duſſi prodaynu ma a dawa za to y ſrdcze ſwe, geſſto mud- reho cžlowieka doſtatecžnoſt geſt mieti w moczy ſrdcze ſwe a zaneprazdniti ge milowanim božim. Nenie zbožij a vtieſſenie nad to, a lakomemu wolowe [174b] ſelhtij ge. Ale že y ten, kteryž wes kupil, y ten, kteryž kupil woly, proſyta ſluhy, aby ge wymluwal przed hoſpodarzem, že pro ſwuoy blaznowy zamyſl pohrdali wecžerzij geho prze- dobru a nakladnu, aby gim za zle nemiel, že do pekla gdu. Ale ſluha ten, gehož pan w prawdie poſyla, aby zwal na geho wecžerzi, newymluwa tiech hrzieffnikuo newdiecžnych dobro- dinſtwij welikeho pana ſweho, Ale, želege krziwdy pana ſweho, že gſu gim a geho weliku wecžerzij pohrdali, žaluge na nie, že wymluwagicz ſe nechtieli gſu przigiti na geho dobru wecžerzi. Ale ten, geſlto ſe ſam cžinij ſluha tohoto pana, yako by zwal na tu wecžerzi, kteryž we lſti ſkrze peklo chcze vweſti na ni a ſkrze naboženſtwij ſwa, Tent wymluwa hrzieſſ- niky tohoto ſwieta, že nemohau ſwateho žiwota weſti, proto- že gſu ſwietſſtij, že magi hoſpodarzſtwie, vrzady, obchody, že gſu mladij, že gſu manžele, že ſu pani, rytirzi, panoſſe, ti ſwe rzady magij a branij Cierkwe ſwate od kacierzuow a ginych protiwnikuow. Protož Cierkew ſwata takowe wymluwa
Po Swate Trogiczy. 103 lowe w gho zaprzeženij. Yakož o nich die buoh ſkrze proroka: „Od naywietežiho až do naymenſſieho wſſiczkni na- ſledugi lakomſtwie a tahnu w niem yako wolowe, aby, nahro- maždiecze mnoho zbožij, rzekli duſſi ſwe: Odpocžiway, gez, pij a hoduy, nebo giž za mnoha leta maſs hoyna zbožie wylichwena, ffantroky a ffalíli dobyta.“ A k tomut cyli tahnu lakomcy. A czož toho zbožij po nich oſtane, to po nich gini lakomczy s ſwary roztrhagij a w niem ſmilniti budau. Protož, ztratiw wecžerzi przedobru pro woly, w gichžto ſyle mnoho geſt tahl, ztratil take y woly y hody, kterež ſobie ſkrze woly prziweſti myſlil; giž gemu neoſtalo potom, gedine peklo. Ale, kupuge woly, nemiel za nie czo gineho dati, gedine ſam ſe a ſwe naymileyſſie, to geſt duſſi. Neb takowy podle pijſma y duſſi prodaynu ma a dawa za to y ſrdcze ſwe, geſſto mud- reho cžlowieka doſtatecžnoſt geſt mieti w moczy ſrdcze ſwe a zaneprazdniti ge milowanim božim. Nenie zbožij a vtieſſenie nad to, a lakomemu wolowe [174b] ſelhtij ge. Ale že y ten, kteryž wes kupil, y ten, kteryž kupil woly, proſyta ſluhy, aby ge wymluwal przed hoſpodarzem, že pro ſwuoy blaznowy zamyſl pohrdali wecžerzij geho prze- dobru a nakladnu, aby gim za zle nemiel, že do pekla gdu. Ale ſluha ten, gehož pan w prawdie poſyla, aby zwal na geho wecžerzi, newymluwa tiech hrzieffnikuo newdiecžnych dobro- dinſtwij welikeho pana ſweho, Ale, želege krziwdy pana ſweho, že gſu gim a geho weliku wecžerzij pohrdali, žaluge na nie, že wymluwagicz ſe nechtieli gſu przigiti na geho dobru wecžerzi. Ale ten, geſlto ſe ſam cžinij ſluha tohoto pana, yako by zwal na tu wecžerzi, kteryž we lſti ſkrze peklo chcze vweſti na ni a ſkrze naboženſtwij ſwa, Tent wymluwa hrzieſſ- niky tohoto ſwieta, že nemohau ſwateho žiwota weſti, proto- že gſu ſwietſſtij, že magi hoſpodarzſtwie, vrzady, obchody, že gſu mladij, že gſu manžele, že ſu pani, rytirzi, panoſſe, ti ſwe rzady magij a branij Cierkwe ſwate od kacierzuow a ginych protiwnikuow. Protož Cierkew ſwata takowe wymluwa
Strana 104
104 Nediele Druha a proſy za nie boha we dne w nocy y na ſwatych hodinach. A na ten zpuoſob ſluhy lftiwe przigimagie od ſwietſkych platy, diediny, koftely, oltaře s mnohymi vžitky tieleſnymi, aby ſe za nie przimluwali na ſwatych modlitbach, aby hodni byli na wecžerzi wgiti ſkrze gich mſſe a naboženſtwij. Protož s gedne ſtrany wymluwagi na nich hrziechy, že negſu hrzie- chowe, a s druhe ſtrany na ſe beru gich hrziechy a ſluži- za nie bohu a z pekla gich dobywagi ſwywi modlitbami. A na to ſu nadana wſſeczka zaduſſij Mnichuo y kniežij ffaleſſ- nych od Kraluow, od Kniežat, od Panuow, od lichewnikuow. aby wiecžne prozby byli za gich duſſe po ſmrti. A to cžinij ti, geſſto boha necztie, przikazanie geho neplnij, ani ſe hrziechuow kagi, Ale nadiegi mylnu w famych kniežiech držij a w mniſſiech, že ge po ſmrti z pekla wyproſtiti magi ſwymi mſſemi a modlitbami prokletymi. A giny geſt rzekl: „Zienu ſem poyal; protož nemohut przigiti.“ Prwnij dwa hrziechy mata mnohe wymluwy. A zwlaſſtie pycha — ta ſe wymluwa vrozenim, powyſſenim, vrzady, pocžeſtnoſtij, cžiſtotu. A lakomſtwij ſe wymluwa po- trzebu mnohu, dietmi, niekdy y bohem, aby dobuda pro buoh dawal na koſtel nebo chudym. A tiemi wymluwami przi- kryge podobnie lakomſtwij, že ſkuoro nebude žadny hrziech ſlauti, ale opatrnoſt hoſpodarzſka. Ale tento, geſſto ženu poyal, nižadne wymluwy k zakrywani ſweho hrziechu nepožiewa, ale proſtie die, že na wecžerzi nemohu przigiti pro ženu. A w tom rozumiegi miſtrzi ſmilniky a ſmilnicze, genž ſe toliko pro- ſmilftwie pogimagi, muž ženu a žena muže, aby pod gmenem manželſtwie mohli ſwobodnie, bez przekažky a bez pohanienij ſmilniti, yakž gich tielo žada. A že ſmilftwie geſt tiežky hrziech, gimage a ſwazuge ežlowieka ſwu liboſtij nad gine hrziechy, že ſe pro niey cžlowiek lehcze odwaži boha y pekla. A netoliko liboſt ſmilſtwij [175a] w pogetij ženy wieže cžlo- wieka, ale y miloſt naramna, geſſto gi ma muž k ženie a žena k muži. A tau miloſtij howadſku gſucze ſwazani, tehdy
104 Nediele Druha a proſy za nie boha we dne w nocy y na ſwatych hodinach. A na ten zpuoſob ſluhy lftiwe przigimagie od ſwietſkych platy, diediny, koftely, oltaře s mnohymi vžitky tieleſnymi, aby ſe za nie przimluwali na ſwatych modlitbach, aby hodni byli na wecžerzi wgiti ſkrze gich mſſe a naboženſtwij. Protož s gedne ſtrany wymluwagi na nich hrziechy, že negſu hrzie- chowe, a s druhe ſtrany na ſe beru gich hrziechy a ſluži- za nie bohu a z pekla gich dobywagi ſwywi modlitbami. A na to ſu nadana wſſeczka zaduſſij Mnichuo y kniežij ffaleſſ- nych od Kraluow, od Kniežat, od Panuow, od lichewnikuow. aby wiecžne prozby byli za gich duſſe po ſmrti. A to cžinij ti, geſſto boha necztie, przikazanie geho neplnij, ani ſe hrziechuow kagi, Ale nadiegi mylnu w famych kniežiech držij a w mniſſiech, že ge po ſmrti z pekla wyproſtiti magi ſwymi mſſemi a modlitbami prokletymi. A giny geſt rzekl: „Zienu ſem poyal; protož nemohut przigiti.“ Prwnij dwa hrziechy mata mnohe wymluwy. A zwlaſſtie pycha — ta ſe wymluwa vrozenim, powyſſenim, vrzady, pocžeſtnoſtij, cžiſtotu. A lakomſtwij ſe wymluwa po- trzebu mnohu, dietmi, niekdy y bohem, aby dobuda pro buoh dawal na koſtel nebo chudym. A tiemi wymluwami przi- kryge podobnie lakomſtwij, že ſkuoro nebude žadny hrziech ſlauti, ale opatrnoſt hoſpodarzſka. Ale tento, geſſto ženu poyal, nižadne wymluwy k zakrywani ſweho hrziechu nepožiewa, ale proſtie die, že na wecžerzi nemohu przigiti pro ženu. A w tom rozumiegi miſtrzi ſmilniky a ſmilnicze, genž ſe toliko pro- ſmilftwie pogimagi, muž ženu a žena muže, aby pod gmenem manželſtwie mohli ſwobodnie, bez przekažky a bez pohanienij ſmilniti, yakž gich tielo žada. A že ſmilftwie geſt tiežky hrziech, gimage a ſwazuge ežlowieka ſwu liboſtij nad gine hrziechy, že ſe pro niey cžlowiek lehcze odwaži boha y pekla. A netoliko liboſt ſmilſtwij [175a] w pogetij ženy wieže cžlo- wieka, ale y miloſt naramna, geſſto gi ma muž k ženie a žena k muži. A tau miloſtij howadſku gſucze ſwazani, tehdy
Strana 105
Po Swate Trogiczy. 105 netoliko mezy ſebu rozmnožie ſmilſtwij, ale y w gine hrziechy gedni po druhych, kamž cžert chcze, polezu. Czož zechcze žena, toho gij muž powoli blazniwy pro miloſt. Chcze-li ſe tulati po kwaſych, po ſwadbach, po yarmarcych, po weſelich, po tancziech, wſſe gie przepuſtij. Chcze-li yake odiewy na- kladne nebo paſy nebo zapony a gine přiſtroge pyſſne, wſſeho powolij a naklada na ni yako na zlu horu, ano w nij ſtrziebra nenie, až niekdy opſy pro ni. A když pak giž dieti magi, tehdy opiet dale krocžij a ztraczuge ſrdcze pro ženu a pro dieti. A z toho rozmnoženie przatel, a opiet oſydla a ſwazkowe mnozij gmu cžlowieka a vwale gey w ſwiet. Protož, pogma ženu, poyme ſ nij to wſſe a pro ni. Protož, zwan gſa na wecžerzi, ſnadnie odpowij ſluze, že nemuož przi- giti. Nebo giž nuzy 1) mnohych muſſenij a bezdiecžij ſwazan gſa, nemuož na tu czeſtu, kteraž wede na weliku wecžerzi. A naywiecze miloſt a ſmilſtwij ženſke odchyli ſrdcze od bozſkych wieczij, neb vmrtwi w niem duchownij a bozſke wieczy, aby k nim ani chuti ani rozumu nemiel yako Sſa- lomun, aby, k nim žadne žadoſti nemage, zeprzel ſe gim. Potom die ežtenie: „A wratiw ſe ſluha, zwieſtowal to panu ſwemu,“ Ne yako newiedomemu cžlowieku, ale yako bohu prawemu. Ale wratie ſe ten ſluha w ſrdcze ſwe, muož w horzkoſti zarmuczenij ſweho wyznati bohu newieru a ne- wdiecžnoſt lidſku, želege toho, že pracze geho mnoha ztra- czena geſt na nich. Dale die cžtenie: „Tehdy rozhniewal ſe otecz cželednij pro takowu potupu a newdiecžnoſt tiech, geſſto zwani byli a nechtieli przigiti na tu przedobru wecžerzi." Gehožto hniewu mudry ſe bogij wiecze než hniewu wſſeho ſwieta. „Nebo hrozne geſt vpadnuti w rucze boha žiweho." Die dale cžtenie: „Y rzekl geſt ſluze ſwemu: Wygdi brzo na ryňky a do vlicz mieſta.“ Nebo ten ſluha, kteryž 1) V orig. chybně mizy.
Po Swate Trogiczy. 105 netoliko mezy ſebu rozmnožie ſmilſtwij, ale y w gine hrziechy gedni po druhych, kamž cžert chcze, polezu. Czož zechcze žena, toho gij muž powoli blazniwy pro miloſt. Chcze-li ſe tulati po kwaſych, po ſwadbach, po yarmarcych, po weſelich, po tancziech, wſſe gie przepuſtij. Chcze-li yake odiewy na- kladne nebo paſy nebo zapony a gine přiſtroge pyſſne, wſſeho powolij a naklada na ni yako na zlu horu, ano w nij ſtrziebra nenie, až niekdy opſy pro ni. A když pak giž dieti magi, tehdy opiet dale krocžij a ztraczuge ſrdcze pro ženu a pro dieti. A z toho rozmnoženie przatel, a opiet oſydla a ſwazkowe mnozij gmu cžlowieka a vwale gey w ſwiet. Protož, pogma ženu, poyme ſ nij to wſſe a pro ni. Protož, zwan gſa na wecžerzi, ſnadnie odpowij ſluze, že nemuož przi- giti. Nebo giž nuzy 1) mnohych muſſenij a bezdiecžij ſwazan gſa, nemuož na tu czeſtu, kteraž wede na weliku wecžerzi. A naywiecze miloſt a ſmilſtwij ženſke odchyli ſrdcze od bozſkych wieczij, neb vmrtwi w niem duchownij a bozſke wieczy, aby k nim ani chuti ani rozumu nemiel yako Sſa- lomun, aby, k nim žadne žadoſti nemage, zeprzel ſe gim. Potom die ežtenie: „A wratiw ſe ſluha, zwieſtowal to panu ſwemu,“ Ne yako newiedomemu cžlowieku, ale yako bohu prawemu. Ale wratie ſe ten ſluha w ſrdcze ſwe, muož w horzkoſti zarmuczenij ſweho wyznati bohu newieru a ne- wdiecžnoſt lidſku, želege toho, že pracze geho mnoha ztra- czena geſt na nich. Dale die cžtenie: „Tehdy rozhniewal ſe otecz cželednij pro takowu potupu a newdiecžnoſt tiech, geſſto zwani byli a nechtieli przigiti na tu przedobru wecžerzi." Gehožto hniewu mudry ſe bogij wiecze než hniewu wſſeho ſwieta. „Nebo hrozne geſt vpadnuti w rucze boha žiweho." Die dale cžtenie: „Y rzekl geſt ſluze ſwemu: Wygdi brzo na ryňky a do vlicz mieſta.“ Nebo ten ſluha, kteryž 1) V orig. chybně mizy.
Strana 106
106 Nediele Druha zwati ma na wecžerzi weliku, nemuož, w lenoſti a w nedbani bydle, toho poſelſtwie weſti, nebo geſt wiecz welmi pilna. Nebo pan, vcžiniw welike naklady na tu wecžerzi, nechcze tiech nakladuow daremnie ztratiti, ale aby vžitek z nich byl. A nechce tiech ſſkod na duſſech mieti; nebo kterež duſſe neprzigdu na tu wecžerzi, tyt wiecžnie zahynu a ſmrt kry- ſtowa na nich daremna bude. Protož pan, wieda przicžiny potrzebne, rzekl geſt ſluze: „Wyndi rychle a pro žadnu lenoſt, ani zamyſl ſwuoy nemeſſkay!“ Y die dale : „A chude a mdle, kulhawe vwed ſem!“ Ta- kowij chudij, ſlepij a kulhawij ſediecze žebrzij v domuow, ani rozkoſſij domowych magicze. Protož ſe tiem ſlibi wecžerze ſyta, tit ſe nebudu wymluwati, ale chwatagice puogdu a die- kowati budau, ſyti gſucze. Ale že gſu dwogi chudij. Gedni gſu chudij duchem, geſſto gich geſt ta wecžerze. A ginij gſu chudij na duſſi, geſſto boha a miloſti geho pro ſwe hrziechy nemagie; ged- [175b]no hrziech magi a pekla cžekagie, protož chudij gſu. Ale když bywagi zwani na wecžerzi weliku, dadij ſe napra- witi na czeſtu, ſlyſſiecze o miloſti božie, že gim chcze hrziechy odpuſtiti. Mdlij gſu ti, geſſto w niežemž nemohu nadiege na- lezti, ani gim zuoſtawa podeprziti niecžim ſebe, nežli toliko bohem ſamym. Ti, zwani gſucze, na wecžerzi radi puogdu. Slepij tieleſnie y duchownie gſu ti, geſſto neznamoſt bozíku magij a w tom newiedomij bludie, prawdie naucženi ne- gſucze. Take ſlepij mohu byti, geſlto nemagie ocžij k ſpatrzo- wani ſwieta w geho ſſtieſtij a w proſpiechu zlem, aby ſkrze mudroſt tiela Iſtiwie vmieli doſahnuti rozkoſſij na ſwietie. Takowi ſlepij y chudij bywagi; protož ti neodpowiedij wecžerzi przeſyte, zwani glucze na ni. Kulhawij gſu pracznij, proſpiechu w chodbie nemagicze, w bozſkych wieczech ſu neuſtawicžnij, niekdy gim chtiecze a niekdy ge opufftiegicze. Protož y ti mohu na wecžerzi po- zwani byti, když gim ſkrze naucženie prawe podano bude,
106 Nediele Druha zwati ma na wecžerzi weliku, nemuož, w lenoſti a w nedbani bydle, toho poſelſtwie weſti, nebo geſt wiecz welmi pilna. Nebo pan, vcžiniw welike naklady na tu wecžerzi, nechcze tiech nakladuow daremnie ztratiti, ale aby vžitek z nich byl. A nechce tiech ſſkod na duſſech mieti; nebo kterež duſſe neprzigdu na tu wecžerzi, tyt wiecžnie zahynu a ſmrt kry- ſtowa na nich daremna bude. Protož pan, wieda przicžiny potrzebne, rzekl geſt ſluze: „Wyndi rychle a pro žadnu lenoſt, ani zamyſl ſwuoy nemeſſkay!“ Y die dale : „A chude a mdle, kulhawe vwed ſem!“ Ta- kowij chudij, ſlepij a kulhawij ſediecze žebrzij v domuow, ani rozkoſſij domowych magicze. Protož ſe tiem ſlibi wecžerze ſyta, tit ſe nebudu wymluwati, ale chwatagice puogdu a die- kowati budau, ſyti gſucze. Ale že gſu dwogi chudij. Gedni gſu chudij duchem, geſſto gich geſt ta wecžerze. A ginij gſu chudij na duſſi, geſſto boha a miloſti geho pro ſwe hrziechy nemagie; ged- [175b]no hrziech magi a pekla cžekagie, protož chudij gſu. Ale když bywagi zwani na wecžerzi weliku, dadij ſe napra- witi na czeſtu, ſlyſſiecze o miloſti božie, že gim chcze hrziechy odpuſtiti. Mdlij gſu ti, geſſto w niežemž nemohu nadiege na- lezti, ani gim zuoſtawa podeprziti niecžim ſebe, nežli toliko bohem ſamym. Ti, zwani gſucze, na wecžerzi radi puogdu. Slepij tieleſnie y duchownie gſu ti, geſſto neznamoſt bozíku magij a w tom newiedomij bludie, prawdie naucženi ne- gſucze. Take ſlepij mohu byti, geſlto nemagie ocžij k ſpatrzo- wani ſwieta w geho ſſtieſtij a w proſpiechu zlem, aby ſkrze mudroſt tiela Iſtiwie vmieli doſahnuti rozkoſſij na ſwietie. Takowi ſlepij y chudij bywagi; protož ti neodpowiedij wecžerzi przeſyte, zwani glucze na ni. Kulhawij gſu pracznij, proſpiechu w chodbie nemagicze, w bozſkych wieczech ſu neuſtawicžnij, niekdy gim chtiecze a niekdy ge opufftiegicze. Protož y ti mohu na wecžerzi po- zwani byti, když gim ſkrze naucženie prawe podano bude,
Strana 107
Po Swate Trogiczy. 107 aby, nekolebagicze ſe na obie ſtranie, prawe kroky cžinili na czeſtie przikazanij božiech. Protož takowi chudij, mdlij, ſlepij a kulhawij, tieleſnij neb duchownij, geſſto proſpiechu nemagi ani w tieleſnych ani w bozſkych wieczech, nevffagi w ſe, ani ſe pychu nadymagi; neb podle tiela bieda a pſota tiſkne ge, a rozkoſſi owſſem gſu od nich wzdaleny. Takowi mohu zpuoſobeni byti, aby, ſlyſſicze o ſytoſti a o rozkoſſi te welike wecžerze, na ni poſpijſſili, kteruž gſu bohacži ſytij pohrdali. Protož pijſmo die 1): „Chude a lacžne nakrmil geſt dobrymi wieczmi, a bohate puſtil prazdne,“ A že yako pſy k wecžeru chodili gſu okolo mieſta, hlad trpiecze. Potom die cžtenie: „Y wecze ſluha: Pane, ſtalo ſe geſt, yakožs rozkazal, a geſſtie mieſto geſt. Y wece pan ſluze: Wygdi na rozczeſtij a mezy ploty a przipud ge wgiti, aby ſe naplnil duom muoy.“ Tiech rzecžij muož byti tento rozum, že na rozczeſtij gſu ti, ktož, prawe czeſty newieducze, po mnohych bludij. Nebo rozczeſtij geſt ceſta dieleczy ſe na niekoliko ſtran, na prawo y na lewo y przed ſe. A to mohu rozumieni byti lide otewrzenij a zgewnij w hrzieſſich, geſſto, opuſtiwſle bazeň božij, ſwobody požiewagi w rozlicžnych hrzieſlich. Protož pan milofrdny y takowe zgewne hrzieffniky zabludile chcze na ſwu wecžerzi prziweſti, Jakož geſt to wſkutku vkazal, zde przebywage; obczowal s nimi, gedl a pil, ku pokani ge wedl, ochotnie s nimi rozmluwal, aby, pokanie cžiniecze, hodni byli na geho wecžerzi giti. Ale ti, geſſto gſu mezy ploty zwazli, mohu rozlicžnij lide rozumini byti, geſſto gſu zapleteni a obtiženi rozlicž- nymi oſydly diabelſkymi a ſwietſkymi: Niekterzij w ſwiedomij zlem ginak a ginak; Niekterzij bludy mnohymi v wierze; Niekterzij ſwietem a geho tenety, ženami, dietmi, pecžemi neſmiernymi, przieznij, towaryſtwem, przately, že tiemi za- pletky ſkruczeni gſu yako rzetiezy a diabel ge w nich držij 1) Luk. 1, 53.
Po Swate Trogiczy. 107 aby, nekolebagicze ſe na obie ſtranie, prawe kroky cžinili na czeſtie przikazanij božiech. Protož takowi chudij, mdlij, ſlepij a kulhawij, tieleſnij neb duchownij, geſſto proſpiechu nemagi ani w tieleſnych ani w bozſkych wieczech, nevffagi w ſe, ani ſe pychu nadymagi; neb podle tiela bieda a pſota tiſkne ge, a rozkoſſi owſſem gſu od nich wzdaleny. Takowi mohu zpuoſobeni byti, aby, ſlyſſicze o ſytoſti a o rozkoſſi te welike wecžerze, na ni poſpijſſili, kteruž gſu bohacži ſytij pohrdali. Protož pijſmo die 1): „Chude a lacžne nakrmil geſt dobrymi wieczmi, a bohate puſtil prazdne,“ A že yako pſy k wecžeru chodili gſu okolo mieſta, hlad trpiecze. Potom die cžtenie: „Y wecze ſluha: Pane, ſtalo ſe geſt, yakožs rozkazal, a geſſtie mieſto geſt. Y wece pan ſluze: Wygdi na rozczeſtij a mezy ploty a przipud ge wgiti, aby ſe naplnil duom muoy.“ Tiech rzecžij muož byti tento rozum, že na rozczeſtij gſu ti, ktož, prawe czeſty newieducze, po mnohych bludij. Nebo rozczeſtij geſt ceſta dieleczy ſe na niekoliko ſtran, na prawo y na lewo y przed ſe. A to mohu rozumieni byti lide otewrzenij a zgewnij w hrzieſſich, geſſto, opuſtiwſle bazeň božij, ſwobody požiewagi w rozlicžnych hrzieſlich. Protož pan milofrdny y takowe zgewne hrzieffniky zabludile chcze na ſwu wecžerzi prziweſti, Jakož geſt to wſkutku vkazal, zde przebywage; obczowal s nimi, gedl a pil, ku pokani ge wedl, ochotnie s nimi rozmluwal, aby, pokanie cžiniecze, hodni byli na geho wecžerzi giti. Ale ti, geſſto gſu mezy ploty zwazli, mohu rozlicžnij lide rozumini byti, geſſto gſu zapleteni a obtiženi rozlicž- nymi oſydly diabelſkymi a ſwietſkymi: Niekterzij w ſwiedomij zlem ginak a ginak; Niekterzij bludy mnohymi v wierze; Niekterzij ſwietem a geho tenety, ženami, dietmi, pecžemi neſmiernymi, przieznij, towaryſtwem, przately, že tiemi za- pletky ſkruczeni gſu yako rzetiezy a diabel ge w nich držij 1) Luk. 1, 53.
Strana 108
108 Nediele Druha ſobie k wuoli vwazane. Wieru take nynie w takowe zapletky vwedl [176a] geſt dabel ſkrze zle prelaty, že gich zamyſllenij bludowe dawnij, pijſmy a ſwatoſtij lžiwu odienij, ſtkwiegi ſe yako wiera lidu blazniwemu, geſſto geſt prawdy a czefty božij nikdy nepoznal. A czo pak veženij mnohotwarnych na- miſſeno geſt neprawych a pijſmy zuodiwanych, gimiž gſu mnozij zapleteni a od wiery odſtupili, a mnozij ſe w nich tocžij newieducze, czo wierziti magi! Protož potrzebij by bylo ſluhy božiho welmi wierneho a mudreho, by gey buoh poſlati racžil mezy ty ploty, aby niektere z nich wypletl, aby mohli na wecžerzi giti. Ginak ſe nynie neſnadnie kto s wieru shleda. Nebo giž mnozij neſmiegi ſlyſſeti prawe wiery bogicze ſe, by od ſtareho bludu nebyli ſwedeni, kteryž od ſwe mladoſti za wieru gſu drželi. A giž dawno mnozij. geſſto by gine z plotuow mieli wypleſti, ſami gſu w nich zwazli, w veženich ſlepych, w lakomftwij ſwatokupeczkem, w diedinach, w platich, we dworziech s nabytky a s hoſpo- darzftwim a ſ tiem w miloſti tieleſne, w ffrege na zpowiedech y w ſmilltwi zaſli gſu. Protož takowij ginych newypletu z plotuow, ani na wecžerzi prziwedu, než ſpijſſe do pekla. A pan te wecžerze netoliko lehcze zwati welij ty z plotuow a s rozczeſtij, ale welij ge przipuditi na wecžerzi. Przi tiech ſlowiech geſt mnoho pohadek a rozdieluow w lidu. Nebo ſe na ta ſlowa tahnu ti, kterziž ſobie mocz ſwietſku a mecž oſobugi k obranie wiery, aby zakona kryſtowa branili mecžem a na geho wecžerzij pudili. A na to ma cierkew Rzimſka dwa mecže: Geden Duchownij, aby gim klela a do pekla poſylala, Druhy železny, aby gim ſtinala; A tak ſe gie zda, že na wecžerzi pudij nepoſluſſne, a vdy shnile, hrzieſſniky, odtina, aby Cierkwe nekazyli. A to gſu vežinili y w tento cžas; vchopiwſſe mecž, zdwihli gfu boy proti neprzatelom kalicha kryſtowa a mnoho ſu gich zbili na ten rozum prawiecze, že tak zabigegicze pudij na wecžerzi, palecze a ſtatky bližnim derucze. Ale ku puzenij takowemu nemagit przikladu w tiech
108 Nediele Druha ſobie k wuoli vwazane. Wieru take nynie w takowe zapletky vwedl [176a] geſt dabel ſkrze zle prelaty, že gich zamyſllenij bludowe dawnij, pijſmy a ſwatoſtij lžiwu odienij, ſtkwiegi ſe yako wiera lidu blazniwemu, geſſto geſt prawdy a czefty božij nikdy nepoznal. A czo pak veženij mnohotwarnych na- miſſeno geſt neprawych a pijſmy zuodiwanych, gimiž gſu mnozij zapleteni a od wiery odſtupili, a mnozij ſe w nich tocžij newieducze, czo wierziti magi! Protož potrzebij by bylo ſluhy božiho welmi wierneho a mudreho, by gey buoh poſlati racžil mezy ty ploty, aby niektere z nich wypletl, aby mohli na wecžerzi giti. Ginak ſe nynie neſnadnie kto s wieru shleda. Nebo giž mnozij neſmiegi ſlyſſeti prawe wiery bogicze ſe, by od ſtareho bludu nebyli ſwedeni, kteryž od ſwe mladoſti za wieru gſu drželi. A giž dawno mnozij. geſſto by gine z plotuow mieli wypleſti, ſami gſu w nich zwazli, w veženich ſlepych, w lakomftwij ſwatokupeczkem, w diedinach, w platich, we dworziech s nabytky a s hoſpo- darzftwim a ſ tiem w miloſti tieleſne, w ffrege na zpowiedech y w ſmilltwi zaſli gſu. Protož takowij ginych newypletu z plotuow, ani na wecžerzi prziwedu, než ſpijſſe do pekla. A pan te wecžerze netoliko lehcze zwati welij ty z plotuow a s rozczeſtij, ale welij ge przipuditi na wecžerzi. Przi tiech ſlowiech geſt mnoho pohadek a rozdieluow w lidu. Nebo ſe na ta ſlowa tahnu ti, kterziž ſobie mocz ſwietſku a mecž oſobugi k obranie wiery, aby zakona kryſtowa branili mecžem a na geho wecžerzij pudili. A na to ma cierkew Rzimſka dwa mecže: Geden Duchownij, aby gim klela a do pekla poſylala, Druhy železny, aby gim ſtinala; A tak ſe gie zda, že na wecžerzi pudij nepoſluſſne, a vdy shnile, hrzieſſniky, odtina, aby Cierkwe nekazyli. A to gſu vežinili y w tento cžas; vchopiwſſe mecž, zdwihli gfu boy proti neprzatelom kalicha kryſtowa a mnoho ſu gich zbili na ten rozum prawiecze, že tak zabigegicze pudij na wecžerzi, palecze a ſtatky bližnim derucze. Ale ku puzenij takowemu nemagit przikladu w tiech
Strana 109
Po Swate Trogiczy. 109 flowiech panie, geſſto die ſluze: „Przipud ge wgiti,“ Aby na to boge ſtrogili a mnohu krew wylewali. Nebo, poſlaw pan ſluhu mezy ploty, aby niektere z tiech plotuow zproſtil a na wecžerzi žiwe przipudil, ale zbijti gich nekazal, ani raniti, ani do wiezenij ſazeti. Protož takowe puzenij bezdiecžne s vkrutenſtwim neprziležij tiem ſluham, kterziž magi zwati na wecžerzi paňe, tieſfice bazniwe a mluwiti magicze, že toliko geſt pokoy od boha tiem, kterziž gſu dobre wuole, aby chtiecze radi ſlli. Protož y ſam pan, zuowa na ſwu wecžerzi, rzekl geſt1): „Acž kto chcze po mnie przigiti, zapři ſam ſebe a wezmi krziž ſwoy a pod po mnie.“ Protož podle rzecži panie przipuditi na wecžerzi geho muož tak yako ſwaty Petr, gemuž kazano, aby mecž schowal w poſſwu, aby gim nezabigel, ani ſekal; Protož on, pieſſky bez moczy chodie s holij a kaže cžtenie wſſemu ſtworzeni a chudy gſa, pudil geſt a przipuditi mnohe mohl geſt na wecžerzi panie. Tak y dnes, muož-li kto, tuž cze [176b]ſtu gda, w pokorze, w chu- dobie, w trpieliwofti, w hanienij, w policžkowanie, w žalarziech pro Gezukryſta, przipudiž gich tak, czož naywiecze muož. Nebo geſt on mnohe przipudil, kterziž gſu w plotiech wiezeli radoſt gim te wiecžne wecžerze przedkladage, a s druhe strany ſaud poſlednij twrdy a zatraczenij tiem, kterzij ne- odſtupi od zloſtij a nepoſpieſſi na wecžerzi. A takowym pu- zenim mnozij netoliko ſu mile wieczy ſwieta opuſſtieli pro pana Kryſta, ale y na muky ſmrti poſpiechali gſu, widucze takowy przieklad na ſwatem Petru. Nebo takowe puzenie podle moczy duchownij geſt doftatecžne, aby gim lenich po- pudil, aby na wecžerzi poſpieſſili. Nebo ta mocz duchownij pudij mocz lidíku k dobremu, aby dobru wuoli k naplnieni dobreho prziložila. Protož Apoſltole chudij bez moczy ſwietſke, magicze toliko duchownij mocz w flowijch prawdy, mnohe gſu vžitecžnie przipudili na tu wecžerzi. Ale nynie kniežij, 1) Mat 16, 24.
Po Swate Trogiczy. 109 flowiech panie, geſſto die ſluze: „Przipud ge wgiti,“ Aby na to boge ſtrogili a mnohu krew wylewali. Nebo, poſlaw pan ſluhu mezy ploty, aby niektere z tiech plotuow zproſtil a na wecžerzi žiwe przipudil, ale zbijti gich nekazal, ani raniti, ani do wiezenij ſazeti. Protož takowe puzenij bezdiecžne s vkrutenſtwim neprziležij tiem ſluham, kterziž magi zwati na wecžerzi paňe, tieſfice bazniwe a mluwiti magicze, že toliko geſt pokoy od boha tiem, kterziž gſu dobre wuole, aby chtiecze radi ſlli. Protož y ſam pan, zuowa na ſwu wecžerzi, rzekl geſt1): „Acž kto chcze po mnie przigiti, zapři ſam ſebe a wezmi krziž ſwoy a pod po mnie.“ Protož podle rzecži panie przipuditi na wecžerzi geho muož tak yako ſwaty Petr, gemuž kazano, aby mecž schowal w poſſwu, aby gim nezabigel, ani ſekal; Protož on, pieſſky bez moczy chodie s holij a kaže cžtenie wſſemu ſtworzeni a chudy gſa, pudil geſt a przipuditi mnohe mohl geſt na wecžerzi panie. Tak y dnes, muož-li kto, tuž cze [176b]ſtu gda, w pokorze, w chu- dobie, w trpieliwofti, w hanienij, w policžkowanie, w žalarziech pro Gezukryſta, przipudiž gich tak, czož naywiecze muož. Nebo geſt on mnohe przipudil, kterziž gſu w plotiech wiezeli radoſt gim te wiecžne wecžerze przedkladage, a s druhe strany ſaud poſlednij twrdy a zatraczenij tiem, kterzij ne- odſtupi od zloſtij a nepoſpieſſi na wecžerzi. A takowym pu- zenim mnozij netoliko ſu mile wieczy ſwieta opuſſtieli pro pana Kryſta, ale y na muky ſmrti poſpiechali gſu, widucze takowy przieklad na ſwatem Petru. Nebo takowe puzenie podle moczy duchownij geſt doftatecžne, aby gim lenich po- pudil, aby na wecžerzi poſpieſſili. Nebo ta mocz duchownij pudij mocz lidíku k dobremu, aby dobru wuoli k naplnieni dobreho prziložila. Protož Apoſltole chudij bez moczy ſwietſke, magicze toliko duchownij mocz w flowijch prawdy, mnohe gſu vžitecžnie przipudili na tu wecžerzi. Ale nynie kniežij, 1) Mat 16, 24.
Strana 110
110 Nediele Trzetie nemagicze moczy duchownij, gedine žiwot vtyly, laloky od- wiſle a brzicho ſſiroke, niekam k zyſkom ſwym puditi my- ſlecze a niekterzij y od wiery puditi chtiecze, Kraluow, Kniežat, Panuow, Rytirzuow, Konſfel k tomu hledagi; takowit k ſwym puzenim nicz tuto we cžtenie nemagi. Potom hroznie pan rzecž ſwu kona rzka: „Protož prawim wam, že nižadny z mužuow tiech, kterziž zwani gſu, neokuſyt wecžerze me,“ To geſt, bywffe zwani gednu neb mnohokrat nebo po wſſeczka leta od mladoſti až do ſtaroſti, a nikdy nechtieli ſkrze pokani prawe giti na tu wecžerzi, takowij konecžnie neokuſy wecžerze geho. Ale kterzi zwani bywagi, acž niekterzi pogednu nepuogdu, ale po druhem neb po- trzetim zwani puogdu-li a w tom oſtanu, y tit dogdu a okuſy wecžerze geho. A wſſem geſt to na pecži mieti; kterziž, ežaſto zwani glucze, na to noh naprawiti nemohu, aby prawie kra- cželi na tu wecžerzi, mnohe wieczy ſobie oſtawugi a prawdie ſe odgidagi w nich, aby wecžerze tee welike nezmeſſkali, ſtrach geſt. Zachowayž nas toho, mily pane! Amen. Nediele Trzetie po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Lukaſſe w XV. Ka. VV Ten cžas przibližowali gſu ſe k panu Gežiſſowi zgewnie a taynij hrzieſſnicy, aby ho ſlyſſeli. Y reptali Miſtrzi a Zakonnicy rzkuce, Zie tento hrzieſſniky przigima a gie s nimi. Y powiediel k nim podobenſtwie toto rzka: Ktery z was cžlowiek, genž ma ſto owecz, a ztrati-li gednu z nich, wſſak necha dewa- deſati dewiti na puſſti a gde k te, kteraž za- hynula, dokudž by gie nenalezl. A když na- lezne gi, wložie na ramena ſwa, raduge ſe, a
110 Nediele Trzetie nemagicze moczy duchownij, gedine žiwot vtyly, laloky od- wiſle a brzicho ſſiroke, niekam k zyſkom ſwym puditi my- ſlecze a niekterzij y od wiery puditi chtiecze, Kraluow, Kniežat, Panuow, Rytirzuow, Konſfel k tomu hledagi; takowit k ſwym puzenim nicz tuto we cžtenie nemagi. Potom hroznie pan rzecž ſwu kona rzka: „Protož prawim wam, že nižadny z mužuow tiech, kterziž zwani gſu, neokuſyt wecžerze me,“ To geſt, bywffe zwani gednu neb mnohokrat nebo po wſſeczka leta od mladoſti až do ſtaroſti, a nikdy nechtieli ſkrze pokani prawe giti na tu wecžerzi, takowij konecžnie neokuſy wecžerze geho. Ale kterzi zwani bywagi, acž niekterzi pogednu nepuogdu, ale po druhem neb po- trzetim zwani puogdu-li a w tom oſtanu, y tit dogdu a okuſy wecžerze geho. A wſſem geſt to na pecži mieti; kterziž, ežaſto zwani glucze, na to noh naprawiti nemohu, aby prawie kra- cželi na tu wecžerzi, mnohe wieczy ſobie oſtawugi a prawdie ſe odgidagi w nich, aby wecžerze tee welike nezmeſſkali, ſtrach geſt. Zachowayž nas toho, mily pane! Amen. Nediele Trzetie po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Lukaſſe w XV. Ka. VV Ten cžas przibližowali gſu ſe k panu Gežiſſowi zgewnie a taynij hrzieſſnicy, aby ho ſlyſſeli. Y reptali Miſtrzi a Zakonnicy rzkuce, Zie tento hrzieſſniky przigima a gie s nimi. Y powiediel k nim podobenſtwie toto rzka: Ktery z was cžlowiek, genž ma ſto owecz, a ztrati-li gednu z nich, wſſak necha dewa- deſati dewiti na puſſti a gde k te, kteraž za- hynula, dokudž by gie nenalezl. A když na- lezne gi, wložie na ramena ſwa, raduge ſe, a
Strana 111
Po Swate Trogiczy. 111 przigda domuow, [177a] ſwola przately a ſauſedy rzka gim: Spolu radugte ſe ſe mnu; neb ſem nalezl owczy ſwu, kteraž byla zahynula. Prawimt wam, že tak bude radoſt w nebi nad gednim hrzieſſ- nikem pokanie cžiniczym wiecze než nad dewa- deſati dewiti ſprawedliwymi, kterzi nepotrze- bugi pokanie. Anebo ktera žena, magicy zlattych deſet, a ztrati-li zlatty geden, wſſak zažže ſwieczy a zprzemieta ty wieczy, ktere w domu gſu, a hleda pilnie, dokudž nenalezne. A když nalezne, ſwola przietelkynie a ſauſedy rzkuczy Spolu radugte ſe ſe mnu! neb ſem nalezla zlatty. kteryž ſem byla ztratila. Takt, prawim wam, radoſt bude Angelom božim nad gednim hrzieſſ- nikem pokanie cžinicym. Tomto ſwatem ežtenie znamenita wiecz ſe po- klada, že hrziefſniczy zgewnij y taynij przibližowali ſe ku panu Gežiffowi. A to geſt mohlo takto byti, že gſu to vežinili, poznawſle prwe vžitek w niem, že gim muož byti vžitecžen yako wyborny lekarz nemocznym. Neb ſe geſt on prwe k nim przibližil, vkazuge gim nemoczy hrziechuo gich, genž gſu rany ſmrtedlne necžitedlne a newiedome, dokudž ſwietlem prawdy nebudu oznameny. Nebo hrziechowe tieleſne nebolegi. poniewadž ſkrze liboſt a vtieſſenie a rozkoſſi tiela ſe diegij Protož by ſe ginak hrzieſſniczy neprzibližili ku panu Gežiſſowi, když by on ſe k nim prwe neprzibližil yakožto ſwietlo tohoto ſwieta, oſwieczuge každeho cžlowieka przichazegiczyho na tento ſwiet. Vkazal ſe geſt take y lekarzem gich temnoſtij, moha gim hrziechy odpuſtiti. Nebo on geſt beranek, genž ſnima hrziechy ſwieta. Protož, tiem zpuoſobem chtie ſe welmi k hrzieſſnikom przibližiti, z ſweho neſmirneho milo- frdenſtwie racžil geſt cžlowiekem byti pro nie A, gich przi-
Po Swate Trogiczy. 111 przigda domuow, [177a] ſwola przately a ſauſedy rzka gim: Spolu radugte ſe ſe mnu; neb ſem nalezl owczy ſwu, kteraž byla zahynula. Prawimt wam, že tak bude radoſt w nebi nad gednim hrzieſſ- nikem pokanie cžiniczym wiecze než nad dewa- deſati dewiti ſprawedliwymi, kterzi nepotrze- bugi pokanie. Anebo ktera žena, magicy zlattych deſet, a ztrati-li zlatty geden, wſſak zažže ſwieczy a zprzemieta ty wieczy, ktere w domu gſu, a hleda pilnie, dokudž nenalezne. A když nalezne, ſwola przietelkynie a ſauſedy rzkuczy Spolu radugte ſe ſe mnu! neb ſem nalezla zlatty. kteryž ſem byla ztratila. Takt, prawim wam, radoſt bude Angelom božim nad gednim hrzieſſ- nikem pokanie cžinicym. Tomto ſwatem ežtenie znamenita wiecz ſe po- klada, že hrziefſniczy zgewnij y taynij przibližowali ſe ku panu Gežiffowi. A to geſt mohlo takto byti, že gſu to vežinili, poznawſle prwe vžitek w niem, že gim muož byti vžitecžen yako wyborny lekarz nemocznym. Neb ſe geſt on prwe k nim przibližil, vkazuge gim nemoczy hrziechuo gich, genž gſu rany ſmrtedlne necžitedlne a newiedome, dokudž ſwietlem prawdy nebudu oznameny. Nebo hrziechowe tieleſne nebolegi. poniewadž ſkrze liboſt a vtieſſenie a rozkoſſi tiela ſe diegij Protož by ſe ginak hrzieſſniczy neprzibližili ku panu Gežiſſowi, když by on ſe k nim prwe neprzibližil yakožto ſwietlo tohoto ſwieta, oſwieczuge každeho cžlowieka przichazegiczyho na tento ſwiet. Vkazal ſe geſt take y lekarzem gich temnoſtij, moha gim hrziechy odpuſtiti. Nebo on geſt beranek, genž ſnima hrziechy ſwieta. Protož, tiem zpuoſobem chtie ſe welmi k hrzieſſnikom przibližiti, z ſweho neſmirneho milo- frdenſtwie racžil geſt cžlowiekem byti pro nie A, gich przi-
Strana 112
112 Nediele Trzeti rozenie neſa, gich hrziechy na ſe wzal a doſti za nie bohu otczy ſmrtij ſwu vcžinil, Aby toliko w niem a w ſmrti geho ſtalo odpuſſtienie hrziechuo wſſech lidij, gimž konecžnie magij odpuſſtieni byti. Protož z przibližowanie tiechto hrzieffnikuow tak ſpaſy- tedlneho ku panu Gežiſſowi oſtawa nam czeſta nepochybna, abychom ſe take k niemu przibližili pro takowe vžitky du- chownij a ſpaſytedlne. A proto geſt ežtenie pſano lidu bu- duciemu, kteryž bude moczy mieti takowe poznanie o niem, že ſtogie w niem odpuſſtienie hrziechom tiem, ktož ſe gich kati budu. Ale kto z hrziefſnych nebude nyni zklaman a bludem ſweden? Nebo malo geft w ſwietie hrziechuow; obraczeni gſu hrziechowe w cztnoſti, aby byli cžeſt a vžitek. Pakli ſu hrziechowe kterzij, ale lezu s nimi ku papeži do Rzima wierziecze, že ma mocz odpuſtiti wíleczky hrziechy y wſſech take muk zbawiti. Pakli tam kto negde, ale na- lezne knieze opileho, ſwatokupeczkeho, geſſto gey na malem kolacži hrziechuow zbawij, vlože pokanie geho tobolcze whod, yakž na ſtatku vzrzie. Protož takowij brzieſſniczy nemagi ſe procž bližiti ku panu Gežiffowi, ponie[177b]wadž v papeže a v knieze ſwatokupcze mohu nalezti ty wieczy duchownij a ſpaſytedlne. Protož przeſtal geſt pan Gežiſs byti beranek božij, genž ſnima hrziechy s ſwieta. Pan Gežiſs tiežcze neſl hrziechy ſwieta, s placžem wiſe na krziži. Ale papež, ſnadnie opna cžiſte rukawicžky s perlami a s zlattymi prſteny, wſtupie na wyſoku pawlacž, požehna welikeho zaſtupu lidij a wſſem hřiechy odpuſtij; neb tu mocz ma yako buoh zemſky. Ale tiem, kterziž wierzi we gmeno Gezukryſta, ſyna božieho, toto we cžtenie zuoſtawa, abychom my, takowuž wieru ma- gicze yako tito zgewnij a taynij hrzieſſniczy, vmyſlem prawym y ſrdczem take ſe k nemu bližili, žadagicze toho, aby, yakož geſt ſe z neſmierne laſky ſwe przibližil k nam a racžil cžlo- wiekem ſ nami a pro nas byti a hrziechy naſſe na ſe wzieti, at nam ge odpuſtij a ocžiſtij nas we krwi ſwe od nich.
112 Nediele Trzeti rozenie neſa, gich hrziechy na ſe wzal a doſti za nie bohu otczy ſmrtij ſwu vcžinil, Aby toliko w niem a w ſmrti geho ſtalo odpuſſtienie hrziechuo wſſech lidij, gimž konecžnie magij odpuſſtieni byti. Protož z przibližowanie tiechto hrzieffnikuow tak ſpaſy- tedlneho ku panu Gežiſſowi oſtawa nam czeſta nepochybna, abychom ſe take k niemu przibližili pro takowe vžitky du- chownij a ſpaſytedlne. A proto geſt ežtenie pſano lidu bu- duciemu, kteryž bude moczy mieti takowe poznanie o niem, že ſtogie w niem odpuſſtienie hrziechom tiem, ktož ſe gich kati budu. Ale kto z hrziefſnych nebude nyni zklaman a bludem ſweden? Nebo malo geft w ſwietie hrziechuow; obraczeni gſu hrziechowe w cztnoſti, aby byli cžeſt a vžitek. Pakli ſu hrziechowe kterzij, ale lezu s nimi ku papeži do Rzima wierziecze, že ma mocz odpuſtiti wíleczky hrziechy y wſſech take muk zbawiti. Pakli tam kto negde, ale na- lezne knieze opileho, ſwatokupeczkeho, geſſto gey na malem kolacži hrziechuow zbawij, vlože pokanie geho tobolcze whod, yakž na ſtatku vzrzie. Protož takowij brzieſſniczy nemagi ſe procž bližiti ku panu Gežiffowi, ponie[177b]wadž v papeže a v knieze ſwatokupcze mohu nalezti ty wieczy duchownij a ſpaſytedlne. Protož przeſtal geſt pan Gežiſs byti beranek božij, genž ſnima hrziechy s ſwieta. Pan Gežiſs tiežcze neſl hrziechy ſwieta, s placžem wiſe na krziži. Ale papež, ſnadnie opna cžiſte rukawicžky s perlami a s zlattymi prſteny, wſtupie na wyſoku pawlacž, požehna welikeho zaſtupu lidij a wſſem hřiechy odpuſtij; neb tu mocz ma yako buoh zemſky. Ale tiem, kterziž wierzi we gmeno Gezukryſta, ſyna božieho, toto we cžtenie zuoſtawa, abychom my, takowuž wieru ma- gicze yako tito zgewnij a taynij hrzieſſniczy, vmyſlem prawym y ſrdczem take ſe k nemu bližili, žadagicze toho, aby, yakož geſt ſe z neſmierne laſky ſwe przibližil k nam a racžil cžlo- wiekem ſ nami a pro nas byti a hrziechy naſſe na ſe wzieti, at nam ge odpuſtij a ocžiſtij nas we krwi ſwe od nich.
Strana 113
Po Swate Trogiczy. 113 Take muožem mluwiti y o przibliženie duchownim a mrawnem, znagicze to, že gſu daleko hrziefſnij od boha ne mijſtem, ale wolij zlu a gemu odpornu. A cžiem kto dale wolij, vmyſlem a ſkutky zaſfel geſt w zloſti, tiem dale od boha odſſel geſt a wzdalil ſe od nieho. Protož hřieſſnym przi- bližowati ſe k Gežifſowi geſt odſtupiti plnym ſrdczem od zloſti hrziechuow a k geho milowani ge obratiti a dati mijſto v wuoli ſwe panu Gežifſowi a geho prawdie a zewnitrz ſkutky podobne gemu na ſe brati, pokoru, tichoſt, trpieliwoſt, pohanienie od ſwieta y gine cztnoſti, w nichž nas ſebe na- ſledowati vežij. A cžijm kto gemu podobniegſli w takowych cztnoftech geſt, tiem wiecze geho naſleduge a wiecze ſe k niemu przibližuge. Ale hrziefſnikom, zwyklym od mladoſti hrziechom welikym, rozkoffem, ſwobodam tiela, ſobiewolnostem, lenoſtem, tiežka geſt wiecz blizko prziſtupiti a przimierziti ſe k geho ſwatemu a w cztnoſtech dokonalemu žiwotu, Ano žiwot hrziechy zkaženy a neohbity yako plot ſtary. Protož to nemuož giti, než darem božiem. Ale y to przibližowanij duchowni a cztnoſtne nemuož gednim dnem ſkonano byti, Ale pod cžaſy dluhymi praczij tiežku muož ſe oblomiti a na- weſti ſkrze zwykanie k tomu, aby rownage ſe rownal k geho cztnoſtem, gda w nich przed ſe z gedne do druhe. A y ſ tiem ſe wſſim geſſtie mnoho nerzaduow a paduow wlecže ſe, ne- zpuosob k dobremu, nechtiwoſt, neumieloſt. A takowi pa- dowe a nezpuoſobowe po przigetij znamoſti prawdy ſužugi ſrdcze hřieſſnych baznij, newieru, pochybowanim a zuoffanim. Protož tiem, ktož ſe chtij przibližiti ku panu Gežiffowi ſkrze obraczenie prawe, potrzebij geſt welike wiery, aby rozpacžij a zuoffanij neodrazylo geho od pocžateho dobreho. Protož wiecze geſt potrzebij rozumnoſti prawe žiwotu kagicziemu než pracze tiela, wiecze wahy než klopotnoſti; Nebo ne- rozumnoſt wiecze zaplete a obtiežij ſwiedomie než wina hřiechuo. Protož ſe ma rozumnie przibližowati ranieny k le- karzi, wiecze hledie na dokonaloſt lekarzowu než na rany
Po Swate Trogiczy. 113 Take muožem mluwiti y o przibliženie duchownim a mrawnem, znagicze to, že gſu daleko hrziefſnij od boha ne mijſtem, ale wolij zlu a gemu odpornu. A cžiem kto dale wolij, vmyſlem a ſkutky zaſfel geſt w zloſti, tiem dale od boha odſſel geſt a wzdalil ſe od nieho. Protož hřieſſnym przi- bližowati ſe k Gežifſowi geſt odſtupiti plnym ſrdczem od zloſti hrziechuow a k geho milowani ge obratiti a dati mijſto v wuoli ſwe panu Gežifſowi a geho prawdie a zewnitrz ſkutky podobne gemu na ſe brati, pokoru, tichoſt, trpieliwoſt, pohanienie od ſwieta y gine cztnoſti, w nichž nas ſebe na- ſledowati vežij. A cžijm kto gemu podobniegſli w takowych cztnoftech geſt, tiem wiecze geho naſleduge a wiecze ſe k niemu przibližuge. Ale hrziefſnikom, zwyklym od mladoſti hrziechom welikym, rozkoffem, ſwobodam tiela, ſobiewolnostem, lenoſtem, tiežka geſt wiecz blizko prziſtupiti a przimierziti ſe k geho ſwatemu a w cztnoſtech dokonalemu žiwotu, Ano žiwot hrziechy zkaženy a neohbity yako plot ſtary. Protož to nemuož giti, než darem božiem. Ale y to przibližowanij duchowni a cztnoſtne nemuož gednim dnem ſkonano byti, Ale pod cžaſy dluhymi praczij tiežku muož ſe oblomiti a na- weſti ſkrze zwykanie k tomu, aby rownage ſe rownal k geho cztnoſtem, gda w nich przed ſe z gedne do druhe. A y ſ tiem ſe wſſim geſſtie mnoho nerzaduow a paduow wlecže ſe, ne- zpuosob k dobremu, nechtiwoſt, neumieloſt. A takowi pa- dowe a nezpuoſobowe po przigetij znamoſti prawdy ſužugi ſrdcze hřieſſnych baznij, newieru, pochybowanim a zuoffanim. Protož tiem, ktož ſe chtij przibližiti ku panu Gežiffowi ſkrze obraczenie prawe, potrzebij geſt welike wiery, aby rozpacžij a zuoffanij neodrazylo geho od pocžateho dobreho. Protož wiecze geſt potrzebij rozumnoſti prawe žiwotu kagicziemu než pracze tiela, wiecze wahy než klopotnoſti; Nebo ne- rozumnoſt wiecze zaplete a obtiežij ſwiedomie než wina hřiechuo. Protož ſe ma rozumnie przibližowati ranieny k le- karzi, wiecze hledie na dokonaloſt lekarzowu než na rany
Strana 114
114 Nediele Trzeti rozkyfale a otokem opuch[178a]le. Nebo nade wſſeczky ne- moczy lidſke geft lekarzftwie w niem. Protož tito taynij hrzieſſniczy, o nichž cžtenie prawij, mieli gſu prziecžinu w tom bližiti ſe k niemu, neb gſu welikoſt geho poznali, že taynoſti gich hrziechuow wiediel geft a gim zgewnie o nich mluwil, geſſto ta wiecz lidem puhym neprziležij, než toliko bohu, A že ſkrze ohlaſſenie geho miloſt a odpuſſtienie tiem hrziechom mohli gſu nalezti od nieho. Hrziefſniczy pak zgewnij gſu wſſiczkni, kterziž držie aurzady nebo obchody, geſſto zgewnie s hrziechy ſtogij a s przeſtupenimi przikazanij božiech, y wſſiczkni ginij, kte- rymižkoli hrziechy przikazanij božie zgewnie przeſtupugij, neſtydiecze ſe ani przed bohem ſwiedomie magicze z toho, ale s chlubu to weducze. Y z tiech take mnozij gſu ſe bli- žili ku panu Gežiſfowi pro pokanie. Ale nynie Cierkew Rzimſka takowe wſeczky hrzieffniky za potrzebne ma. O ne- wieftkach prawij, že nemuož bez nich ſtati Cierkew ſwata, a tiech ona poſwieczuge ſwaczenu wodu po gich hrzieſſich. Czož tehdy Rychtarzi, birziczy, katowe, geſſto ſe ſkrze nie ſprawedlnoſt dege, za nimiž cierkew ſwata odpocžiwa a rzady ſwe pokoynie wede, odtinagiczy vdy shnile mecžem katowym, aby gie neprzekaželi! Protož takowymi vczedniky nehybay! Tež kupczy a krežmarzi gſu ſluhy obeczneho dobreho, aby chudina mohla take piwo pijti. A podle tiech budu po- trzebni ruffiani y koſtkarzi, neb by bez nich wina a piwa newypogili. Protož Cierkew ſwata, ſtogeczy tak vžitecžnie ſkrze takowe lidi, przibližit a przicžte ge z blizka k Geži ſſowi yako gemu wlaſtnij, geſſto wſſiczkni rzijdij ſwatu matku, Cierkew Rzimſku, chot geho. O taynych pak hrzielfniczych rzecži giž nenie, nebo poniewadž gſu zgewnij shlazeni, kto by ſe s taynymi pocžital a na nie ſe ptal? Czo geſt czyzoložſtwie a Sodomſkych brziechuow! Czo geft pokrytftwie w ſtawu duchownim po- ſwatnem! Czo zlych žadoſtij, vmyſluo krziwych, nenawiſtij
114 Nediele Trzeti rozkyfale a otokem opuch[178a]le. Nebo nade wſſeczky ne- moczy lidſke geft lekarzftwie w niem. Protož tito taynij hrzieſſniczy, o nichž cžtenie prawij, mieli gſu prziecžinu w tom bližiti ſe k niemu, neb gſu welikoſt geho poznali, že taynoſti gich hrziechuow wiediel geft a gim zgewnie o nich mluwil, geſſto ta wiecz lidem puhym neprziležij, než toliko bohu, A že ſkrze ohlaſſenie geho miloſt a odpuſſtienie tiem hrziechom mohli gſu nalezti od nieho. Hrziefſniczy pak zgewnij gſu wſſiczkni, kterziž držie aurzady nebo obchody, geſſto zgewnie s hrziechy ſtogij a s przeſtupenimi przikazanij božiech, y wſſiczkni ginij, kte- rymižkoli hrziechy przikazanij božie zgewnie przeſtupugij, neſtydiecze ſe ani przed bohem ſwiedomie magicze z toho, ale s chlubu to weducze. Y z tiech take mnozij gſu ſe bli- žili ku panu Gežiſfowi pro pokanie. Ale nynie Cierkew Rzimſka takowe wſeczky hrzieffniky za potrzebne ma. O ne- wieftkach prawij, že nemuož bez nich ſtati Cierkew ſwata, a tiech ona poſwieczuge ſwaczenu wodu po gich hrzieſſich. Czož tehdy Rychtarzi, birziczy, katowe, geſſto ſe ſkrze nie ſprawedlnoſt dege, za nimiž cierkew ſwata odpocžiwa a rzady ſwe pokoynie wede, odtinagiczy vdy shnile mecžem katowym, aby gie neprzekaželi! Protož takowymi vczedniky nehybay! Tež kupczy a krežmarzi gſu ſluhy obeczneho dobreho, aby chudina mohla take piwo pijti. A podle tiech budu po- trzebni ruffiani y koſtkarzi, neb by bez nich wina a piwa newypogili. Protož Cierkew ſwata, ſtogeczy tak vžitecžnie ſkrze takowe lidi, przibližit a przicžte ge z blizka k Geži ſſowi yako gemu wlaſtnij, geſſto wſſiczkni rzijdij ſwatu matku, Cierkew Rzimſku, chot geho. O taynych pak hrzielfniczych rzecži giž nenie, nebo poniewadž gſu zgewnij shlazeni, kto by ſe s taynymi pocžital a na nie ſe ptal? Czo geſt czyzoložſtwie a Sodomſkych brziechuow! Czo geft pokrytftwie w ſtawu duchownim po- ſwatnem! Czo zlych žadoſtij, vmyſluo krziwych, nenawiſtij
Strana 115
Po Swate Trogiczy. 115 taynych! Czo ſlužba kniezſka zakrywa hrziechuo, ſwato- kupecztwij, kaczierzſtwij, lakomſtwij, oklamanij, Iſtij! To ſe wſſe ſwatoſtij a ſpaſenim ſtkwij. A kdy takowij ſwatokupczy a kaczierzi, w ſwych hřieſſich ſpaſenim lidſkym przikrytij, przibližij ſe k Gežiſſowi, hledagicze pokanie z tiech hrziechuo, Ano gich hrziechowe gſu nadiege ſpaſenie temierz wſſeho ſwieta? A die tu cžtenie, že ſu ſe przibližowali zgewnij a taynij hrzieſſnicy k niemu, aby geho ſlyſſeli. Nebo ta ſama przicžina naywiecze geſt gimi hybala, aby ſe tahli ku panu Gežiſſowi, aby od nieho ſlyſſeli ſlowo prawdy, geſlto muože vzdrawiti duſſe gich. Nebo ſlowo geho yakožto oheň zapaluge ſrdcze ſtudena A yako kladiwo sſtijra ſkalu twrdych ſrdczij A yako ſwietlo, aby wſſeczky ſkryte temnofti w frdczijch ofſwietilo. Protož hrzieſſniczy, prziſſedſſe k niemu, y opatrzili gſu w geho flowiech ſwe hrziechy zgewne y tayne a naucženie prawe od nieho przigali, aby ſ nimi nebyli zatraczeni. A tiech wieczij y dnes hrzieflnij [178b] potrzebugi, chtie-li opraweni byti pokanim a ſpaſeni byti. Muſy nayprwe ſlowo prawdy ſly- ſſeti, aby w niem nemoczy a rany hrziechuow ſwych poznali; Nebo ginak nižadny pokani cžiniti nemuož, lecž prwe pozna, cžeho ſe ma kati, kterak a procž; a pozna-li to hřiffny w ſlowu božim a wierzie gemu, neoſtawa gemu nicz gineho, než že pokanim oprawi ten zly žiwot, aby ſ nim zatraczen nebyl. Y die dale ežtenie: „A reptali gſu miſtrzi a zakonniczy rzkucze, že tento hrziefſniky przigima a gie s nimi.“ To reptanie tiech veženych a duchownich lidij naywiecze geft pochazelo z nenawiſti a z pychy proti panu Gežiſfowi. Nebo on ſkutky welike a ſlawne cžinil geſt, hrziechy gim od- puſſtiege, nemoczy rozlicžne na nich vzdrawuge a diably z nich wymietage, A pro takowe ſkutky za nim gſu zaſtu- powe chodili a geho ſe drželi a na miſtry a zakonniky gſu nedbali. Protož geſt byla w miſtrzich a zakonniczych zawiſt
Po Swate Trogiczy. 115 taynych! Czo ſlužba kniezſka zakrywa hrziechuo, ſwato- kupecztwij, kaczierzſtwij, lakomſtwij, oklamanij, Iſtij! To ſe wſſe ſwatoſtij a ſpaſenim ſtkwij. A kdy takowij ſwatokupczy a kaczierzi, w ſwych hřieſſich ſpaſenim lidſkym przikrytij, przibližij ſe k Gežiſſowi, hledagicze pokanie z tiech hrziechuo, Ano gich hrziechowe gſu nadiege ſpaſenie temierz wſſeho ſwieta? A die tu cžtenie, že ſu ſe przibližowali zgewnij a taynij hrzieſſnicy k niemu, aby geho ſlyſſeli. Nebo ta ſama przicžina naywiecze geſt gimi hybala, aby ſe tahli ku panu Gežiſſowi, aby od nieho ſlyſſeli ſlowo prawdy, geſlto muože vzdrawiti duſſe gich. Nebo ſlowo geho yakožto oheň zapaluge ſrdcze ſtudena A yako kladiwo sſtijra ſkalu twrdych ſrdczij A yako ſwietlo, aby wſſeczky ſkryte temnofti w frdczijch ofſwietilo. Protož hrzieſſniczy, prziſſedſſe k niemu, y opatrzili gſu w geho flowiech ſwe hrziechy zgewne y tayne a naucženie prawe od nieho przigali, aby ſ nimi nebyli zatraczeni. A tiech wieczij y dnes hrzieflnij [178b] potrzebugi, chtie-li opraweni byti pokanim a ſpaſeni byti. Muſy nayprwe ſlowo prawdy ſly- ſſeti, aby w niem nemoczy a rany hrziechuow ſwych poznali; Nebo ginak nižadny pokani cžiniti nemuož, lecž prwe pozna, cžeho ſe ma kati, kterak a procž; a pozna-li to hřiffny w ſlowu božim a wierzie gemu, neoſtawa gemu nicz gineho, než že pokanim oprawi ten zly žiwot, aby ſ nim zatraczen nebyl. Y die dale ežtenie: „A reptali gſu miſtrzi a zakonniczy rzkucze, že tento hrziefſniky przigima a gie s nimi.“ To reptanie tiech veženych a duchownich lidij naywiecze geft pochazelo z nenawiſti a z pychy proti panu Gežiſfowi. Nebo on ſkutky welike a ſlawne cžinil geſt, hrziechy gim od- puſſtiege, nemoczy rozlicžne na nich vzdrawuge a diably z nich wymietage, A pro takowe ſkutky za nim gſu zaſtu- powe chodili a geho ſe drželi a na miſtry a zakonniky gſu nedbali. Protož geſt byla w miſtrzich a zakonniczych zawiſt
Strana 116
116 Nediele Trzeti welika, neb ſe gim zdalo, yako by ge z chwaly y z ſtatkuow lupil. Take gſu reptali z pychy. Nebo, magicze ſe za ſpra- wedliwe, neobczowali gſu s hrzieſſnymi. A pana Gežiffe w tom ſudili a proti niemu reptali, že on s hrziefſnymi obczuge, Jako by gich opiet pohaniel, diele ſe od nich obczowanim s hrzieſſnymi. A poniewadž pycha a nenawiſt tak geſt ofle- pila a oſlepuge lidi, aby o ſobie lepe mohli pomyſliti než o ſpaſyteli ſwieta s geho flawnymi ſkutky nade wſeczky lidi przewyſfenie, Czož tehdy ſobie rownym nebo nižſlim ne- ucžinie! Nemame ſe tehdy domniewati, byt takowych y dnes nebylo, kterzij by tieže reptali, když by hrziefſniczy obraticze ſe przibližowali ſe ku panu Gežifſowi a od nieho proſtie hledali odpuſſtienie hrziechuo a vzdrawenie ran ſwych a na- fycenij duchowniech pokrmuow, kterež geſt prziprawil chudym a vſtalym pod brzemeny nevnoſnymi. Nebo y nynie kniežij weliczy, zakonniczy a miſtrzi w to gſu ſe wložili, aby ſami hrziechy odpuſſtieli a ſpaſenie ſwieta konali. Takowij ne- malu nenawiſtij byli by hnuti, když by ge ſwiet poznal, že gſu lharzi a že nemagij te moczy, aby lidem hrziechy od- puſſtieli, Ale že ſam buoh ma tu mocz, wſfeczky hrziechy odpuſtiti ſkrze pana Gezukryſta. Protož, pocžnucze od Papeže až do Mnicha, wſliczkni budu tiežcze reptati, když ſlawa panu kryſtu nawraczena bude, aby lide hrzieſſnij toliko od nieho odpuſſtienie hrziechuo hledali. Jakož ſe to y tyto cžaſy w Cžechach y ginde diege, že hrzieffniczy zgewnij y taynij przibližiwſſe ſe k panu Gežiſſowi ſkrze pokanij a nalezſſe odpuſſtienie hrziechuow v nieho, gedij s nim tielo geho a krew geho ſwatu pigij. Protož kniežij weliczy a zakonniczy a zbor miſtruow weliky w Bazylij a temierz wſſeczka Rzimſka Cierkew netoliko repczij, ale y boge welike s moczij Cie- ſarzſku ſtrogij. A geſſtie geſt y po dnes neodpocžinula ta Cierkew od kacerzowanie tiech, kterziž gedij tielo kryftowo a pigij geho krew ſwatu w ſwatoſti oltarznij, A prawij, že lid Krzeſtianſky [179a] obecznij nema piti krwe Kryſtowy
116 Nediele Trzeti welika, neb ſe gim zdalo, yako by ge z chwaly y z ſtatkuow lupil. Take gſu reptali z pychy. Nebo, magicze ſe za ſpra- wedliwe, neobczowali gſu s hrzieſſnymi. A pana Gežiffe w tom ſudili a proti niemu reptali, že on s hrziefſnymi obczuge, Jako by gich opiet pohaniel, diele ſe od nich obczowanim s hrzieſſnymi. A poniewadž pycha a nenawiſt tak geſt ofle- pila a oſlepuge lidi, aby o ſobie lepe mohli pomyſliti než o ſpaſyteli ſwieta s geho flawnymi ſkutky nade wſeczky lidi przewyſfenie, Czož tehdy ſobie rownym nebo nižſlim ne- ucžinie! Nemame ſe tehdy domniewati, byt takowych y dnes nebylo, kterzij by tieže reptali, když by hrziefſniczy obraticze ſe przibližowali ſe ku panu Gežifſowi a od nieho proſtie hledali odpuſſtienie hrziechuo a vzdrawenie ran ſwych a na- fycenij duchowniech pokrmuow, kterež geſt prziprawil chudym a vſtalym pod brzemeny nevnoſnymi. Nebo y nynie kniežij weliczy, zakonniczy a miſtrzi w to gſu ſe wložili, aby ſami hrziechy odpuſſtieli a ſpaſenie ſwieta konali. Takowij ne- malu nenawiſtij byli by hnuti, když by ge ſwiet poznal, že gſu lharzi a že nemagij te moczy, aby lidem hrziechy od- puſſtieli, Ale že ſam buoh ma tu mocz, wſfeczky hrziechy odpuſtiti ſkrze pana Gezukryſta. Protož, pocžnucze od Papeže až do Mnicha, wſliczkni budu tiežcze reptati, když ſlawa panu kryſtu nawraczena bude, aby lide hrzieſſnij toliko od nieho odpuſſtienie hrziechuo hledali. Jakož ſe to y tyto cžaſy w Cžechach y ginde diege, že hrzieffniczy zgewnij y taynij przibližiwſſe ſe k panu Gežiſſowi ſkrze pokanij a nalezſſe odpuſſtienie hrziechuow v nieho, gedij s nim tielo geho a krew geho ſwatu pigij. Protož kniežij weliczy a zakonniczy a zbor miſtruow weliky w Bazylij a temierz wſſeczka Rzimſka Cierkew netoliko repczij, ale y boge welike s moczij Cie- ſarzſku ſtrogij. A geſſtie geſt y po dnes neodpocžinula ta Cierkew od kacerzowanie tiech, kterziž gedij tielo kryftowo a pigij geho krew ſwatu w ſwatoſti oltarznij, A prawij, že lid Krzeſtianſky [179a] obecznij nema piti krwe Kryſtowy
Strana 117
Po Swate Trogiczy. 117 z kalichu a že toho nenij hoden, než ſami toliko kniežij, Jako by ſe gim zdalo, že geſt nekupil pan Gežiſs tau krwij lidu obeczneho, gedine ſamy kniežij. Protož nadarmo k hanbie ſwe repezij, pychu ſe nadymagicze a zawidiecze hrziefſnym, že s nimi pan Gežiſs gedl a pil, gimi nehrdage, Ale przi- zniwie k gich vtieſſenie s nimi obczowal a dal gim nadiegi weliku w ſwem miloſrdenſtwie. A tau przieznij przitahl geſt mnohe ku pokanie a muož y dnes przitahnuti. A duſſe kniežij hrzieſſnych a zawiſtiwych ležij, ano gim toho žel, že hrzieffniczy od gich newiery tahnu ſe k hoynym hodom pana gežiſſe A oni ſe nebudu mieti cžim paſti, když nebudu moczy luditi ſtatkuow hrzieſſnych lidij za ſwe mſle ſwatokupeczke. Vbude ſadla kniežim, geſſto gſu žrali hrziechy lidu oklama- neho od nich. Y budut reptati a ruhati ſe prawicze, že ſe rzaad božij ruſſij, když gich telmy vbywa. Potom die ežtenie: „Y powiediel gim podobenſtwij toto rzka: Kto z was cžlowiek, ktery ma ſto owecz, geſtliže ztratij gednu z nich, zdali neopuſti dewadeſati dewiti na puſſtij a gde k te, kteraž byla zahynula, až gi nalezne? A když nalezne gi, wložij na ramena ſwa, raduge ſe. A przigda domuow, ſwola przately a ſauſedy ſwe a die gim: Spolu ra- dugte ſe ſe mnu, nebo ſem nalezl owczy, kteraž byla za- hynula.“ Tu pan Gežiſs miſtrom a zakonnikom prawij podo- benſtwij toto, aby ſkrze nie srozumieli, procž hrziefſne przigima a gie ſ nimi a w przizeň zachazie, Aby, to po- znagicze, nereptali proti geho laſcze a pilnoſti, kteruž geſt k hrziefnym a o hrziefſnych miel. K kteremužto przikladu pan Gežiſs przimierziti ſe chcze w ſwe przewyſſene laſcze, kteruž ma k lidſkemu pokolenie, kterež tuto nazywa owczij ztraczenu, Mnohem wyſfe a dale waže padle a ztraczene pokolenie lidſke nad wažnoſt ſikody mnohych owczij ztracze- nych, kterež niekdy wlczij zdawij, a niekdy ſe po leſych rozbiehnu a zbludij, A když ge shledagi, radugi ſe z nich. Protož tuto ſtworzitel neſmiernie wyſſe mluwij o ſtworzenij
Po Swate Trogiczy. 117 z kalichu a že toho nenij hoden, než ſami toliko kniežij, Jako by ſe gim zdalo, že geſt nekupil pan Gežiſs tau krwij lidu obeczneho, gedine ſamy kniežij. Protož nadarmo k hanbie ſwe repezij, pychu ſe nadymagicze a zawidiecze hrziefſnym, že s nimi pan Gežiſs gedl a pil, gimi nehrdage, Ale przi- zniwie k gich vtieſſenie s nimi obczowal a dal gim nadiegi weliku w ſwem miloſrdenſtwie. A tau przieznij przitahl geſt mnohe ku pokanie a muož y dnes przitahnuti. A duſſe kniežij hrzieſſnych a zawiſtiwych ležij, ano gim toho žel, že hrzieffniczy od gich newiery tahnu ſe k hoynym hodom pana gežiſſe A oni ſe nebudu mieti cžim paſti, když nebudu moczy luditi ſtatkuow hrzieſſnych lidij za ſwe mſle ſwatokupeczke. Vbude ſadla kniežim, geſſto gſu žrali hrziechy lidu oklama- neho od nich. Y budut reptati a ruhati ſe prawicze, že ſe rzaad božij ruſſij, když gich telmy vbywa. Potom die ežtenie: „Y powiediel gim podobenſtwij toto rzka: Kto z was cžlowiek, ktery ma ſto owecz, geſtliže ztratij gednu z nich, zdali neopuſti dewadeſati dewiti na puſſtij a gde k te, kteraž byla zahynula, až gi nalezne? A když nalezne gi, wložij na ramena ſwa, raduge ſe. A przigda domuow, ſwola przately a ſauſedy ſwe a die gim: Spolu ra- dugte ſe ſe mnu, nebo ſem nalezl owczy, kteraž byla za- hynula.“ Tu pan Gežiſs miſtrom a zakonnikom prawij podo- benſtwij toto, aby ſkrze nie srozumieli, procž hrziefſne przigima a gie ſ nimi a w przizeň zachazie, Aby, to po- znagicze, nereptali proti geho laſcze a pilnoſti, kteruž geſt k hrziefnym a o hrziefſnych miel. K kteremužto przikladu pan Gežiſs przimierziti ſe chcze w ſwe przewyſſene laſcze, kteruž ma k lidſkemu pokolenie, kterež tuto nazywa owczij ztraczenu, Mnohem wyſfe a dale waže padle a ztraczene pokolenie lidſke nad wažnoſt ſikody mnohych owczij ztracze- nych, kterež niekdy wlczij zdawij, a niekdy ſe po leſych rozbiehnu a zbludij, A když ge shledagi, radugi ſe z nich. Protož tuto ſtworzitel neſmiernie wyſſe mluwij o ſtworzenij
Strana 118
118 Nediele Trzeti rozumnem a k obrazu ſwemu vežinienem, Gehož geſt prziſſe hledat diwnym obycžegem na puſft tohoto ſwieta, cžlowiekem racžiw byti. A gla s lidmi cžlowiekem, y hledal te owcze ztraczene trzi a trzidczeti let s weliku praczy, chodie z mieſta do mieſta, z krage do krage s vſtawanim, veže, kaže a hle- dage te owcze ztraczene, až gi wždy nalezl. Wilak naytieže gemu bylo geſt wzieti gi na ramena, a to w ežas vmucženie, w ežas na krziži rozpietie. A tak geſt gemu tiežeze na ra- menu ležela, až, nuzy fužen gſa, vmierage s placžem wolal. A tak tu owczy domuow na ramenu przineſl; trudnie na krziži wife, zaplatil geft hrziechy tiech, ktož geho owcze budu. A tak welikym gſa, malym vezinien geſt. Plny ſa ſlawy a welebnoſti, bijdie a nuzy, ſmrti poddan geſt byl, aby z wiecžne biedy a ſmrti to ſtworzenij wyſwobodil. Protož kto geſt, aby ſe podiwil, kto geſt, aby to wymluwil, kto geſt, aby ſe wydieko- wati mohl [179b] panu bohu, ſtworziteli ſwemu, z takowe laſky newymluwne, kteru geſt okazal owc:y ztraczene, pokoleni lidíkemu, w hrziechy padlemu, pod mocz diablowu prodanemu a k zatraczenie wiecznemu odfuzenemu? Tot geft wiera a pilnoſt, hledani a neſenie na ramenu te owcze ſpaſytele na- ſſeho. A že tu we cžtenij die, Zie, chtie hledati pokolenie lidſkeho ſpaſytel, nechal na puſſti dewadeſati dewiti, to geſt mnozſtwie nezcžiſlneho Angeluow nechal w nebi bezpecžnych a vtwrzenych, gefſto zhynuti nemohu, Y obratil ſe k hledani te owcze ztraczene, pokolenie lidſkeho, aby ge ſprawedliwo vežinil we krwi ſwe a prziwedl ge w towaryftwij Angelſke. Protož hodne geſt, aby ta owcze cžlowiek, ſtworzenij rozumne, k žiwotu nawraczene, zaſe toho hledal, od niehož geft byl prwe hledan. Gedno proto, aby ſe oplaczel miloſtij malu za weliku ſtworziteli a wykupiteli ſwemu. Druhe proto, že, nebude-li hledati ſtworzitele ſweho a geho ſe przidržeti, opiet zahyne a platno gemu nebude, že ſtworzitel hledal geſt geho. Hledanie tehdy ſtworzitele pro- ſpiewa nam, aež my geho zaſe hledame; Neb ſkrze proroka
118 Nediele Trzeti rozumnem a k obrazu ſwemu vežinienem, Gehož geſt prziſſe hledat diwnym obycžegem na puſft tohoto ſwieta, cžlowiekem racžiw byti. A gla s lidmi cžlowiekem, y hledal te owcze ztraczene trzi a trzidczeti let s weliku praczy, chodie z mieſta do mieſta, z krage do krage s vſtawanim, veže, kaže a hle- dage te owcze ztraczene, až gi wždy nalezl. Wilak naytieže gemu bylo geſt wzieti gi na ramena, a to w ežas vmucženie, w ežas na krziži rozpietie. A tak geſt gemu tiežeze na ra- menu ležela, až, nuzy fužen gſa, vmierage s placžem wolal. A tak tu owczy domuow na ramenu przineſl; trudnie na krziži wife, zaplatil geft hrziechy tiech, ktož geho owcze budu. A tak welikym gſa, malym vezinien geſt. Plny ſa ſlawy a welebnoſti, bijdie a nuzy, ſmrti poddan geſt byl, aby z wiecžne biedy a ſmrti to ſtworzenij wyſwobodil. Protož kto geſt, aby ſe podiwil, kto geſt, aby to wymluwil, kto geſt, aby ſe wydieko- wati mohl [179b] panu bohu, ſtworziteli ſwemu, z takowe laſky newymluwne, kteru geſt okazal owc:y ztraczene, pokoleni lidíkemu, w hrziechy padlemu, pod mocz diablowu prodanemu a k zatraczenie wiecznemu odfuzenemu? Tot geft wiera a pilnoſt, hledani a neſenie na ramenu te owcze ſpaſytele na- ſſeho. A že tu we cžtenij die, Zie, chtie hledati pokolenie lidſkeho ſpaſytel, nechal na puſſti dewadeſati dewiti, to geſt mnozſtwie nezcžiſlneho Angeluow nechal w nebi bezpecžnych a vtwrzenych, gefſto zhynuti nemohu, Y obratil ſe k hledani te owcze ztraczene, pokolenie lidſkeho, aby ge ſprawedliwo vežinil we krwi ſwe a prziwedl ge w towaryftwij Angelſke. Protož hodne geſt, aby ta owcze cžlowiek, ſtworzenij rozumne, k žiwotu nawraczene, zaſe toho hledal, od niehož geft byl prwe hledan. Gedno proto, aby ſe oplaczel miloſtij malu za weliku ſtworziteli a wykupiteli ſwemu. Druhe proto, že, nebude-li hledati ſtworzitele ſweho a geho ſe przidržeti, opiet zahyne a platno gemu nebude, že ſtworzitel hledal geſt geho. Hledanie tehdy ſtworzitele pro- ſpiewa nam, aež my geho zaſe hledame; Neb ſkrze proroka
Strana 119
Po Swate Trogiczy. 119 dawa przikazanij rzkal): „Hledayte pana, dokudž muož nalezen byti.“ Protož nicz ežlowieku nemuož vžitecžnieyſſieho byti, než hledati ſpaſytele ſweho. Neb, geho hledage, ſam ſebe hleda a ſweho wſſeho dobreho. Nebo on geft žiwot naſs a prodlenie dnuow naſſich. A ſam ſobie showiewa a opatruge ſe w dobrem ten, ktož geho hleda rozumnie podle geho przikazanie. A tak nalez tu owczy ſpaſytel a prziſfed domuow na den wſtup nij božieho do nebe, y ſwolal přately a ſau- ſedy. Przately — lidi ſwate, O nichž die 2): „Wy przatele mogi ſte, vežinite-li to, czož ya wam przikazugi." Ale ſauſede gſut Angele, geſſto podle boha w ſlawie a w dokonaloſti nay- bližſſie gſu. Tiem przatelom a ſauſedom die: „Spolu radugte- ſe ſe mnu; nebo owczy, kteraž byla zahynula, nalezl ſem." Pro tu owczy racžil ſe w žiwot panny Marye wtieliti, z nij ežlowiecženſtwie przigiti, mnohu a dluhu praczy gij hledal geſt, krwawym potem pro ni ſe potil, a przedložiw ſobie radoſt buduczy z nalezenie te owcze, y krziž vkrutny ſtrpiel geſt. A dokonaw wſſeczko, a nalezl gi a na ramenu domuow przineſl. A vkazaw gi przatelom a ſauſedom, chcze, aby ſ nim radoſt mieli z toho, že ſe geſt gemu ta owcze nalezla. Protož, by to kniezy žiwie w ſrdcze padlo, pomohli by panu pilnie hrziefſnych hledati. Ale neežige toho kniez rozkofſny a hrziechy lidſkymi roztyly, Ale ffaczuge hrziefſne o ſtatky ſkrze Gežiſſe a hromaždi ſobie rozkoſſi tiela ſkrze boleſti geho a zrazuge lidi hrzieſſne o gich duſſe a cžinij z nich radoſt diablom na potupu panu Gežiſſowi. Ale pan Gežiſs ſpaſytel a paſtyrz duſſij, die: „Protož prawim wam: Takt radoſt bude Angelom w nebi nad gednim hrzieſſnikem pokanie cži- niczym wiecze než nad dewadefati dewieti ſprawedliwymi, kterziž pokanie nepotrzebugi,“ To geſt nežli nade wſſiem zborem dewieti kuruow Angelſkych, genž [180a] nepotrzebugi pokanie, neb gſu nikdy nehrzeſſili, Anebo, podle gineho 1) Iz. 55, 6. 2) Jan 15, 14.
Po Swate Trogiczy. 119 dawa przikazanij rzkal): „Hledayte pana, dokudž muož nalezen byti.“ Protož nicz ežlowieku nemuož vžitecžnieyſſieho byti, než hledati ſpaſytele ſweho. Neb, geho hledage, ſam ſebe hleda a ſweho wſſeho dobreho. Nebo on geft žiwot naſs a prodlenie dnuow naſſich. A ſam ſobie showiewa a opatruge ſe w dobrem ten, ktož geho hleda rozumnie podle geho przikazanie. A tak nalez tu owczy ſpaſytel a prziſfed domuow na den wſtup nij božieho do nebe, y ſwolal přately a ſau- ſedy. Przately — lidi ſwate, O nichž die 2): „Wy przatele mogi ſte, vežinite-li to, czož ya wam przikazugi." Ale ſauſede gſut Angele, geſſto podle boha w ſlawie a w dokonaloſti nay- bližſſie gſu. Tiem przatelom a ſauſedom die: „Spolu radugte- ſe ſe mnu; nebo owczy, kteraž byla zahynula, nalezl ſem." Pro tu owczy racžil ſe w žiwot panny Marye wtieliti, z nij ežlowiecženſtwie przigiti, mnohu a dluhu praczy gij hledal geſt, krwawym potem pro ni ſe potil, a przedložiw ſobie radoſt buduczy z nalezenie te owcze, y krziž vkrutny ſtrpiel geſt. A dokonaw wſſeczko, a nalezl gi a na ramenu domuow przineſl. A vkazaw gi przatelom a ſauſedom, chcze, aby ſ nim radoſt mieli z toho, že ſe geſt gemu ta owcze nalezla. Protož, by to kniezy žiwie w ſrdcze padlo, pomohli by panu pilnie hrziefſnych hledati. Ale neežige toho kniez rozkofſny a hrziechy lidſkymi roztyly, Ale ffaczuge hrziefſne o ſtatky ſkrze Gežiſſe a hromaždi ſobie rozkoſſi tiela ſkrze boleſti geho a zrazuge lidi hrzieſſne o gich duſſe a cžinij z nich radoſt diablom na potupu panu Gežiſſowi. Ale pan Gežiſs ſpaſytel a paſtyrz duſſij, die: „Protož prawim wam: Takt radoſt bude Angelom w nebi nad gednim hrzieſſnikem pokanie cži- niczym wiecze než nad dewadefati dewieti ſprawedliwymi, kterziž pokanie nepotrzebugi,“ To geſt nežli nade wſſiem zborem dewieti kuruow Angelſkych, genž [180a] nepotrzebugi pokanie, neb gſu nikdy nehrzeſſili, Anebo, podle gineho 1) Iz. 55, 6. 2) Jan 15, 14.
Strana 120
120 Nediele Trzeti rozumu, Nežli nad dewadeſati dewiti dietek malitkych, gimž nenie potrzebi pokanie, nebo gſu po krztu nehrzeſſili. Wſſak ne proto ma z toho wzato byti, že by buoh wiecze wažil nebo milowal gednoho hrziefſnika kagiczieho než toliky pocžet ſprawedliwych ; Ale radowati ſe Angelom z obraczeni hrzieff- neho nad ſprawedliweho mnohem gine geſt, že totižto ta- kowy nalezen geſt a przicžten k towaryftwij Angeluow. Take z przicžiny hledagiczieho owcze ztraczene, to geſt že ſam ſyn božij hledaw nalezl owczy ztraczenu a chtiel, aby przietele y ſauſede s nim ſe radowali, Ne proto, že by ta nalezena owcze byla gemu wažniegſſi než mnozſtwie An- geluow, Ale proto, že on fam, hledaw gie, y nalezl geft gi. Potom die cžtenie: „Anebo ktera žena, magiczy zlattych deſet, geſtliže ztratij geden, zdali nerozže ſwiecze a ne- zprzewraczy domowych wieczij a nehleda pilnie, až y na- lezne? A když nalezne, ſwola przietelkynie a ſuſedy rzkuczy: Radugte ſe ſe mnu, nebo ſem nalezla zlatty, ktery ſem byla ztratila. Tak, wam prawim, radoſt bude Angelom nad gednim hrzieſſnikem pokanie cžiniczym." Toto podobenſtwi k temuž rozumu tiehne yako y prwnij, acž ſe niekterymi zwlaſſtnoſtmi od prwniho dieli. A že ſam pan muož rozumien byti ſkrze tuto ženu, genž, magiczy deſet zlatych, y ztratila geden z nich. Deſet žena, mudroſt wtielena, ſyn božij, ma zboruo rozumnych ſtworzenie: To dewiet kuruow Angelſkych, a deſaty pokolenij lidſke. To geſt nazwal zlattym proto, že na zlattem obraz a napis bywa wyražen; Tak buoh cžlowieka ſtworzil geſt k obrazu a ku podobenſtwi ſwemu. A že cžlowiek ſkrze hrziech od podobenſtwie ſtworzitele ſweho odſtupil geſt a ztratil ge a wzal na ſe podobenſtwie diabla ſkrze zloſt a tak bohu ztra- czeny a nemily vcžinien geft a vpadl w zahynutij wiecžne. Ale že tuto ſyn božij przipodobnil ſe ženie, to muož byti pro tyto przicžiny: že žena dobra z przirozeni geſt milo-
120 Nediele Trzeti rozumu, Nežli nad dewadeſati dewiti dietek malitkych, gimž nenie potrzebi pokanie, nebo gſu po krztu nehrzeſſili. Wſſak ne proto ma z toho wzato byti, že by buoh wiecze wažil nebo milowal gednoho hrziefſnika kagiczieho než toliky pocžet ſprawedliwych ; Ale radowati ſe Angelom z obraczeni hrzieff- neho nad ſprawedliweho mnohem gine geſt, že totižto ta- kowy nalezen geſt a przicžten k towaryftwij Angeluow. Take z przicžiny hledagiczieho owcze ztraczene, to geſt že ſam ſyn božij hledaw nalezl owczy ztraczenu a chtiel, aby przietele y ſauſede s nim ſe radowali, Ne proto, že by ta nalezena owcze byla gemu wažniegſſi než mnozſtwie An- geluow, Ale proto, že on fam, hledaw gie, y nalezl geft gi. Potom die cžtenie: „Anebo ktera žena, magiczy zlattych deſet, geſtliže ztratij geden, zdali nerozže ſwiecze a ne- zprzewraczy domowych wieczij a nehleda pilnie, až y na- lezne? A když nalezne, ſwola przietelkynie a ſuſedy rzkuczy: Radugte ſe ſe mnu, nebo ſem nalezla zlatty, ktery ſem byla ztratila. Tak, wam prawim, radoſt bude Angelom nad gednim hrzieſſnikem pokanie cžiniczym." Toto podobenſtwi k temuž rozumu tiehne yako y prwnij, acž ſe niekterymi zwlaſſtnoſtmi od prwniho dieli. A že ſam pan muož rozumien byti ſkrze tuto ženu, genž, magiczy deſet zlatych, y ztratila geden z nich. Deſet žena, mudroſt wtielena, ſyn božij, ma zboruo rozumnych ſtworzenie: To dewiet kuruow Angelſkych, a deſaty pokolenij lidſke. To geſt nazwal zlattym proto, že na zlattem obraz a napis bywa wyražen; Tak buoh cžlowieka ſtworzil geſt k obrazu a ku podobenſtwi ſwemu. A že cžlowiek ſkrze hrziech od podobenſtwie ſtworzitele ſweho odſtupil geſt a ztratil ge a wzal na ſe podobenſtwie diabla ſkrze zloſt a tak bohu ztra- czeny a nemily vcžinien geft a vpadl w zahynutij wiecžne. Ale že tuto ſyn božij przipodobnil ſe ženie, to muož byti pro tyto przicžiny: že žena dobra z przirozeni geſt milo-
Strana 121
Po Swate Trogiczy. 121 ſrdna a litoſtiwa nade wſſeliku ſſkodu a nuzy, kteruž shledne, yhned lituge a oprawiti žada to. Druhe, že geſt welmi pilna przi tom, ocž ſe pokuſy, aniž ſe obleni pro tiežkoſt. Protož podobnie ſynu božiemu ty wieczy prziſlufſegi w te przihodie, o kterež ſe mluwij, to geſt o zlatem ztraczenem, genž geſt pokolenie lidſke, hrziechem ztraczene. Protož k nawraczeni toho pokolenie zaſe k miloſti muſyla geſt litoſt milofrdna byti w ſynu božim yako w ženie materzi, geſlto pro litoſt nemuož zapomenuti ſyna w nižadne biedie. Protož, chtie ge zaſe bohu nawratiti, racžil s nim a pro nie ežlowiekem byti, aby tak hledal toho zlatteho ztra- czeneho. A takowe hledanie, yako geſt on hledal, muſylo geſt pogiti z welike litoſti zahynutij lidſkeho, aby ſe tak ponižil a praczowal y vmrzel pro nie. A tiem geſt welmi podoben ženie milofrdne. Druhe, že žena geſt pilna, a zwlaſſtie, když czo ztracze- neho hleda, Jakož pan o teto wypra[180b]wuge, kterak ſe geſt pilnie k hledanie zlatteho ztraczeneho prziprawila. Swietlo zažehſſi, duom zprzewraczela, wſſe, czož gie hledati przekaželo, rozmetala, aby wždy nalezla. Protož nepochybnie k tomu podobnu pilnoſt mudroft wtielena, ſyn božie mily, k hledanie zlatteho deſateho, totiž lidſkeho pokolenie, vkazal geſt. Nay- prwe ſwietlo zapalil ſkrytie; bohem gſa w Cžlowiecženſtwi widomem, ſkutky bozſke zgewnie, yako ſwietlo w ſwitedlniczy neſe, neukazal geſt, a mudroſt vmienij ſweho otewrzel; protož ſe ſwietlem ſwieta naziewa. Wſſeczky take wieczy prziekazne, ktere na tom zlattem ležij a tmu na niem cžinij, zruſſil geſt a rozmetal a ſwietlem mudroſti ſwe vkazal yakožto mocz diabelſku y geho wſſeczka oſydla a chytroſti, pro niež ten zlatty nemohl nalezen byti, ſwu ſmrtij geſt zruſſil. A tot y dnes cžinie a muož vežiniti, aby ſwietlem prawdy ſwe obnažil wſſeczky tmy a bludy zakonuow a zamyluo lidſkych, pod nimiž pokolenie lidſkeho zlatty vwalen geſt w zatra- czenie. A to ſwietlo ohniwych rzecžij geho ſehltiet ty tmy,
Po Swate Trogiczy. 121 ſrdna a litoſtiwa nade wſſeliku ſſkodu a nuzy, kteruž shledne, yhned lituge a oprawiti žada to. Druhe, že geſt welmi pilna przi tom, ocž ſe pokuſy, aniž ſe obleni pro tiežkoſt. Protož podobnie ſynu božiemu ty wieczy prziſlufſegi w te przihodie, o kterež ſe mluwij, to geſt o zlatem ztraczenem, genž geſt pokolenie lidſke, hrziechem ztraczene. Protož k nawraczeni toho pokolenie zaſe k miloſti muſyla geſt litoſt milofrdna byti w ſynu božim yako w ženie materzi, geſlto pro litoſt nemuož zapomenuti ſyna w nižadne biedie. Protož, chtie ge zaſe bohu nawratiti, racžil s nim a pro nie ežlowiekem byti, aby tak hledal toho zlatteho ztra- czeneho. A takowe hledanie, yako geſt on hledal, muſylo geſt pogiti z welike litoſti zahynutij lidſkeho, aby ſe tak ponižil a praczowal y vmrzel pro nie. A tiem geſt welmi podoben ženie milofrdne. Druhe, že žena geſt pilna, a zwlaſſtie, když czo ztracze- neho hleda, Jakož pan o teto wypra[180b]wuge, kterak ſe geſt pilnie k hledanie zlatteho ztraczeneho prziprawila. Swietlo zažehſſi, duom zprzewraczela, wſſe, czož gie hledati przekaželo, rozmetala, aby wždy nalezla. Protož nepochybnie k tomu podobnu pilnoſt mudroft wtielena, ſyn božie mily, k hledanie zlatteho deſateho, totiž lidſkeho pokolenie, vkazal geſt. Nay- prwe ſwietlo zapalil ſkrytie; bohem gſa w Cžlowiecženſtwi widomem, ſkutky bozſke zgewnie, yako ſwietlo w ſwitedlniczy neſe, neukazal geſt, a mudroſt vmienij ſweho otewrzel; protož ſe ſwietlem ſwieta naziewa. Wſſeczky take wieczy prziekazne, ktere na tom zlattem ležij a tmu na niem cžinij, zruſſil geſt a rozmetal a ſwietlem mudroſti ſwe vkazal yakožto mocz diabelſku y geho wſſeczka oſydla a chytroſti, pro niež ten zlatty nemohl nalezen byti, ſwu ſmrtij geſt zruſſil. A tot y dnes cžinie a muož vežiniti, aby ſwietlem prawdy ſwe obnažil wſſeczky tmy a bludy zakonuow a zamyluo lidſkych, pod nimiž pokolenie lidſkeho zlatty vwalen geſt w zatra- czenie. A to ſwietlo ohniwych rzecžij geho ſehltiet ty tmy,
Strana 122
122 Nediele Trzeti aby ten zlatty pokolenie lidſkeho mohl geſſtie hledan a na- lezen byti a napis obrazu a podobenſtwie božieho na niem wyryt. A na to geſt byla wſleczka pracze ſyna božieho w hledanie toho zlatteho, aby na nem mohl ſtati ten napis podobenſtwie božieho. A ten ginak ſtati nemuož, gedine tak, když ſe lidee ſpogij miloſtij w geden duch s bohem, poddani gemu gſucze ſkrze wieru Gezukryſta, ſyna geho, a ſkrze po- ſluſfenſtwie wſſech geho przikazanie. A za to geſt y vmrzel fyn božie. Protož nižadny toho zlatteho hledati nemuož bez ſwietla prawdy kryftowy. Aniž take každy yhned ſwietla prawdy kryſtowy ma proto, že ſlowa cžtenie geho w vſta berze. Nebo mnohym prziležie ſkrze ſlowa cžtenie kryſtowa toliko lhati a ged bluduo Antykryſtowych pod nimi wylewati, aby ten zlatty ſkrze gich lež byl wiecze ztraczeny. Ale že pan tuto, powiediew o tom, kterak tato žena pilnie penieze neb zlatteho hledala, až y nalezla a radoſt s ſauſedami ſobie vežinila, Y die: „Tak, prawim wam, radoſt bude Angelom božim nad gednim hrziefſnikem pokanij cži- niczym." A w tom pan powyſſuge pokanie, že ſe radoſt An- gelom božiem z toho diege, že hrzieſſnik ztraczeny ſkrze pokani k towaryſtwij Angelikemu przichazy. Y geſt przi tiech flowich kryſtowych rozumnoſti potrzebie. Neb ne každe pokanie, kterež ſwiet ma, radoſti Angelom cžinij. Nebo wſſechen ſwiet nynie pokanie nieyaka cžinie a mnoho o nich mluwij. A naywiecze nynie nebezpecžno geſt a ne brzo kto praweho pokanie cžiniti bude, Když Cžlowiek hrziecha, ſyn zatraczenie, kteryž ſe powyſſuge nade wſſeczko, czož ſlowe buoh, Pokanijm wladne a ge rozdawa s ſwymi Apofftoly, Nebrž y ſnima hrziechy ſwieta, tak aby hrziechowe nebyli za hrziechy gmieni. A poniewadž geſt roditel a rozmnožitel wſlech hrziechuow na ſwietie, tehdy geſt vplnie na zkaženie pra[ 181a]weho pokanie prziſſel. A kteraž pak pokanie vſta- wuge, ta k zahrziewani brzicha ſweho a k rozkoffem tobolky ſwe vklada, ſobie rok vreženie zmierziw, w kterem by ſla-
122 Nediele Trzeti aby ten zlatty pokolenie lidſkeho mohl geſſtie hledan a na- lezen byti a napis obrazu a podobenſtwie božieho na niem wyryt. A na to geſt byla wſleczka pracze ſyna božieho w hledanie toho zlatteho, aby na nem mohl ſtati ten napis podobenſtwie božieho. A ten ginak ſtati nemuož, gedine tak, když ſe lidee ſpogij miloſtij w geden duch s bohem, poddani gemu gſucze ſkrze wieru Gezukryſta, ſyna geho, a ſkrze po- ſluſfenſtwie wſſech geho przikazanie. A za to geſt y vmrzel fyn božie. Protož nižadny toho zlatteho hledati nemuož bez ſwietla prawdy kryftowy. Aniž take každy yhned ſwietla prawdy kryſtowy ma proto, že ſlowa cžtenie geho w vſta berze. Nebo mnohym prziležie ſkrze ſlowa cžtenie kryſtowa toliko lhati a ged bluduo Antykryſtowych pod nimi wylewati, aby ten zlatty ſkrze gich lež byl wiecze ztraczeny. Ale že pan tuto, powiediew o tom, kterak tato žena pilnie penieze neb zlatteho hledala, až y nalezla a radoſt s ſauſedami ſobie vežinila, Y die: „Tak, prawim wam, radoſt bude Angelom božim nad gednim hrziefſnikem pokanij cži- niczym." A w tom pan powyſſuge pokanie, že ſe radoſt An- gelom božiem z toho diege, že hrzieſſnik ztraczeny ſkrze pokani k towaryſtwij Angelikemu przichazy. Y geſt przi tiech flowich kryſtowych rozumnoſti potrzebie. Neb ne každe pokanie, kterež ſwiet ma, radoſti Angelom cžinij. Nebo wſſechen ſwiet nynie pokanie nieyaka cžinie a mnoho o nich mluwij. A naywiecze nynie nebezpecžno geſt a ne brzo kto praweho pokanie cžiniti bude, Když Cžlowiek hrziecha, ſyn zatraczenie, kteryž ſe powyſſuge nade wſſeczko, czož ſlowe buoh, Pokanijm wladne a ge rozdawa s ſwymi Apofftoly, Nebrž y ſnima hrziechy ſwieta, tak aby hrziechowe nebyli za hrziechy gmieni. A poniewadž geſt roditel a rozmnožitel wſlech hrziechuow na ſwietie, tehdy geſt vplnie na zkaženie pra[ 181a]weho pokanie prziſſel. A kteraž pak pokanie vſta- wuge, ta k zahrziewani brzicha ſweho a k rozkoffem tobolky ſwe vklada, ſobie rok vreženie zmierziw, w kterem by ſla-
Strana 123
Po Swate Trogiczy. 123 czuňku gemu ta pokanie do roka proſla. Protož lidu hrzieſſ- nemu, proſtie zlemu a ſlepemu, vklada pokanie na zpowiedi bez promienienij žiwota zleho, bez oſtanie hrziechuow, Než toliko aby kniez, ſlyſfe hrziechy, rozhrziefil cžlowieka tu moczy, kteruž ma, A ruku naň wlože, y dal gemu vrcženie niekolik paterzuow pijti a ſuchych poſtuow nietczo, a take nietezo peniez k zaduſſij na Koftel aby dal A niekoliko Mſlij aby zaproſyl — a nedij „zakupil“ pro hanbu — a v krziže, czož kaže, peniez položil, a nikterakž nezaſtawiw wuole hrzieſſnych k hrzeſſenij buducziemu. Protož takowij hrzieffniczy okla- manij po tom pokanie y s nim opiet w tež hrziechy nebo w wiecžij gdu. Y magi ten obycžey yako zakon, aby, na- paſſicze ſe hrziechuow, y powiedieli ge kniezy. A on gim takowe pokanie vložij, yakowež gemu proſpiege. A oni opiet teež hrzeſſij. Protož geſt prawiegi rzieczy, že lid o ſpaſenie zrazugi, nežli že gim pokanie vkladagi. Nebo ten bieh nenie pokanie, ale Bohu ruhanie a zaſlepenje lidu nemudreho, aby nikdy nemohl prozrzieti a praweho pokanie cžiniti, zklaman gſa mylnym a lžiwym. Take ten cžlowiek hrziecha s Apofſtoly ſwymi pokanie vklada wražedlnikom, ſodomarzom a ginym hrzieſſnikom we- likym, aby k geho miloſti do Rzima chodili za takowe hrziechy. A tam mnoho miloſtij položil geſt. Takež do Czach, do Etyňku a ginam nadal geſt miloſtij welikych, že nelze nižadnemu do pekla giti pro nižadne hrziechy; on wſſem odpuſtij, wſſeczko rozhrzieſſij; by otcze nebo materz zabil, manželſtwij roztrhl, nade wſſim mocz ma za penieze odpuſtiti. A aež mnozij tiem obycžegom pokanie Antykryſtowa ſe po- ſmiewagi, wſſak ſe gim zaſtieragij od ſwieta, aby o nich ne- rzekli: „Tito gſu Boha opuſtili a nicz dobreho necžinij.“ Ale prawe pokanie w tom geſt, geſſto pan buoh die 1) : „Opuſt ne- miloſtiwy czeſtu ſwu a muž neprawy myſllenie ſwa.“ Muſy 1) Izai. 55, 7.
Po Swate Trogiczy. 123 czuňku gemu ta pokanie do roka proſla. Protož lidu hrzieſſ- nemu, proſtie zlemu a ſlepemu, vklada pokanie na zpowiedi bez promienienij žiwota zleho, bez oſtanie hrziechuow, Než toliko aby kniez, ſlyſfe hrziechy, rozhrziefil cžlowieka tu moczy, kteruž ma, A ruku naň wlože, y dal gemu vrcženie niekolik paterzuow pijti a ſuchych poſtuow nietczo, a take nietezo peniez k zaduſſij na Koftel aby dal A niekoliko Mſlij aby zaproſyl — a nedij „zakupil“ pro hanbu — a v krziže, czož kaže, peniez položil, a nikterakž nezaſtawiw wuole hrzieſſnych k hrzeſſenij buducziemu. Protož takowij hrzieffniczy okla- manij po tom pokanie y s nim opiet w tež hrziechy nebo w wiecžij gdu. Y magi ten obycžey yako zakon, aby, na- paſſicze ſe hrziechuow, y powiedieli ge kniezy. A on gim takowe pokanie vložij, yakowež gemu proſpiege. A oni opiet teež hrzeſſij. Protož geſt prawiegi rzieczy, že lid o ſpaſenie zrazugi, nežli že gim pokanie vkladagi. Nebo ten bieh nenie pokanie, ale Bohu ruhanie a zaſlepenje lidu nemudreho, aby nikdy nemohl prozrzieti a praweho pokanie cžiniti, zklaman gſa mylnym a lžiwym. Take ten cžlowiek hrziecha s Apofſtoly ſwymi pokanie vklada wražedlnikom, ſodomarzom a ginym hrzieſſnikom we- likym, aby k geho miloſti do Rzima chodili za takowe hrziechy. A tam mnoho miloſtij položil geſt. Takež do Czach, do Etyňku a ginam nadal geſt miloſtij welikych, že nelze nižadnemu do pekla giti pro nižadne hrziechy; on wſſem odpuſtij, wſſeczko rozhrzieſſij; by otcze nebo materz zabil, manželſtwij roztrhl, nade wſſim mocz ma za penieze odpuſtiti. A aež mnozij tiem obycžegom pokanie Antykryſtowa ſe po- ſmiewagi, wſſak ſe gim zaſtieragij od ſwieta, aby o nich ne- rzekli: „Tito gſu Boha opuſtili a nicz dobreho necžinij.“ Ale prawe pokanie w tom geſt, geſſto pan buoh die 1) : „Opuſt ne- miloſtiwy czeſtu ſwu a muž neprawy myſllenie ſwa.“ Muſy 1) Izai. 55, 7.
Strana 124
124 Nediele Trzeti tehdy hrzieſſnik žiwot ten zly, promieniti a od czeft wſfeli- keho przeſtupenie odſtupiti, ktož chcze pokanie cžiniti. A takowe pokanie Buoh zgewnie przikazuge rzka 1): „Vežinie-li nemiloſtiwy pokanie ze wſſech hrziechuow ſwych a vežini-li ſaud a ſprawedliwoſt a bude-li choditi we wſſech przikazaniech mych, on žiwotem žiw bude.“ Ten cžini pokanie ze wſſech hrziechuow, ktož ſrdczem ode wſſech odſtupie a ſkutkem ge opuſtij A wſtupij na czeſtu ſprawedlnoſtij božiech, to geſt przikazanij geho. Nebo žadny nemuož praweho pokanie cžiniti, gediny hrziech v wuoli a w ſkutku mage. Muſy wſleczky z wuole wypuſtiti a ſkutkem od nich odſtupiti. Nebo ginak Buoh ani wſſech, ani žadneho neodpuſtij. Druhu wiecz ku pokani potrzebnu prawij pan buoh rzka: „A bude-li oſtrziehati wſſech przikazani mych.“ [181b] Nebo odſtupie cžlowiek od hrziechuow wuolij y ſkutkem, giž ma miloſt božij a odpuſſtienij hrziechuow. Protož ma-li trwati w te miloſti dobyte, muſij držeti wſſeczka przikazanie božie až do ſmrti. Nebo acž by gedine przeſtupil2), yhned by miloſt božie ztratil. Protož ta przikazanie oſtrziehagi miloſti božij w cžlowieku, dokudž on gich oſtrzieha. Ale przi tom, aby oſtrziehana byla wſſeczka przikazanie božij, nižadny ſe nedomnieway lehkych wieczij. Nebo cžlowiek ſlepy, genž mi- luge ſwiet a marnoſti geho, nemuož cžiniti přikazanie božiech ani ſe tak hrziechuo kati, yakož pan buoh chcze. Muſy ten boha milowati a gey ſobie welmi wažiti, aby pro miloſt geho opuſtil rozkoſſi, lijboſti, zyſky tieleſne, kterež geſt w hrzieſſich miel, a odwažiti ſe ſwieta y geho prziezni, towaryſtwij zleho, kterež cžlowieka w hrziechy tahne; A muſy wiedieti przi- kazanie božie a gim wierziti a muſy gim take rozumieti, czož naywiecze muože; Tak gim wierziti, že, kterež koli przeſtupij, že miloſt božij ztratij a w ſmrt vpadne a hniew 1) Ezech. 18, 21. 2) V orig, chybou tisku przeſtupie.
124 Nediele Trzeti tehdy hrzieſſnik žiwot ten zly, promieniti a od czeft wſfeli- keho przeſtupenie odſtupiti, ktož chcze pokanie cžiniti. A takowe pokanie Buoh zgewnie przikazuge rzka 1): „Vežinie-li nemiloſtiwy pokanie ze wſſech hrziechuow ſwych a vežini-li ſaud a ſprawedliwoſt a bude-li choditi we wſſech przikazaniech mych, on žiwotem žiw bude.“ Ten cžini pokanie ze wſſech hrziechuow, ktož ſrdczem ode wſſech odſtupie a ſkutkem ge opuſtij A wſtupij na czeſtu ſprawedlnoſtij božiech, to geſt przikazanij geho. Nebo žadny nemuož praweho pokanie cžiniti, gediny hrziech v wuoli a w ſkutku mage. Muſy wſleczky z wuole wypuſtiti a ſkutkem od nich odſtupiti. Nebo ginak Buoh ani wſſech, ani žadneho neodpuſtij. Druhu wiecz ku pokani potrzebnu prawij pan buoh rzka: „A bude-li oſtrziehati wſſech przikazani mych.“ [181b] Nebo odſtupie cžlowiek od hrziechuow wuolij y ſkutkem, giž ma miloſt božij a odpuſſtienij hrziechuow. Protož ma-li trwati w te miloſti dobyte, muſij držeti wſſeczka przikazanie božie až do ſmrti. Nebo acž by gedine przeſtupil2), yhned by miloſt božie ztratil. Protož ta przikazanie oſtrziehagi miloſti božij w cžlowieku, dokudž on gich oſtrzieha. Ale przi tom, aby oſtrziehana byla wſſeczka przikazanie božij, nižadny ſe nedomnieway lehkych wieczij. Nebo cžlowiek ſlepy, genž mi- luge ſwiet a marnoſti geho, nemuož cžiniti přikazanie božiech ani ſe tak hrziechuo kati, yakož pan buoh chcze. Muſy ten boha milowati a gey ſobie welmi wažiti, aby pro miloſt geho opuſtil rozkoſſi, lijboſti, zyſky tieleſne, kterež geſt w hrzieſſich miel, a odwažiti ſe ſwieta y geho prziezni, towaryſtwij zleho, kterež cžlowieka w hrziechy tahne; A muſy wiedieti przi- kazanie božie a gim wierziti a muſy gim take rozumieti, czož naywiecze muože; Tak gim wierziti, že, kterež koli przeſtupij, že miloſt božij ztratij a w ſmrt vpadne a hniew 1) Ezech. 18, 21. 2) V orig, chybou tisku przeſtupie.
Strana 125
Po Swate Trogiczy. 125 božij y prokletij geho y zatraczenie wiecžne na ſe vwede, A plnie przikazanie božie, že ma miloſt božie y požehnanie a potom žiwot wiecžny. A ten takowy, chtie ſe kati hrziechuow a wſſeczka przikazanie geho plniti, muſy podſtupiti mnoha pokuffenie a zamutky od ſwieta, od tiela a od diabla boy a praczy vſtawicžnu proti hrziechom. Nebo by ginak nemohl przikazanie božiech plniti, ani w pokanie oſtati. A že ſe mnohe wieczy o pokani prawij, to geſt vtrpenij mnoha, poſty, almužny, modlitby, placže. A ty wieczy ku pokanie prawemu mohu prziſluſſeti tak daleko, když prwnij a wlaſtnij pokanie nalezeno bude na cžlowieku, že geſt vplnie ſrdczem y ſkutkem odſtupil od každeho hrziechu ſmrtedlneho a že ſtogij we wilech przikazanich božiech. Pakli toho nema kto, tehdy ani ſkrze modlitby, ani ſkrze almužny, ani ſkrze ktera vtrpenie pokanie cžiniti muože, aniž gemu ty wieczy czo proſpiegi, neb geſt w hniewu božim. Protož z tiechto rzecžij znati muožem, že ſwiet nemuož praweho pokanie cžiniti, ſtoge w hniewu božim a w prze- ſtupenie wſlech przikazanie geho, gichž newij, gimž ne- rozumij, ani gim wierzij, ale rauha ſe gim. Nediele Cžtwrta po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Lukaffe w VI. Kapi. VV Ten cžas Rzekl pan Gežiſs vcžedl- nikom ſwym: Budte milofrdnie, yako y otec wafs milofrdny geſt. Nechtieyte ſauditi, a nebudete fauzeni; Nechtieyte potupowati, a nebudete potupeni, Odpaufftieyte, a bu [182a] det wam odpufftieno. Dawayte, a budet wam dano; mieru dobru a plnu a natlacženu a wrcho- watu dadiet w zahubij waſſe; Tuž zagiſte mieru, kteruž mierziti budete, budet wam
Po Swate Trogiczy. 125 božij y prokletij geho y zatraczenie wiecžne na ſe vwede, A plnie przikazanie božie, že ma miloſt božie y požehnanie a potom žiwot wiecžny. A ten takowy, chtie ſe kati hrziechuow a wſſeczka przikazanie geho plniti, muſy podſtupiti mnoha pokuffenie a zamutky od ſwieta, od tiela a od diabla boy a praczy vſtawicžnu proti hrziechom. Nebo by ginak nemohl przikazanie božiech plniti, ani w pokanie oſtati. A že ſe mnohe wieczy o pokani prawij, to geſt vtrpenij mnoha, poſty, almužny, modlitby, placže. A ty wieczy ku pokanie prawemu mohu prziſluſſeti tak daleko, když prwnij a wlaſtnij pokanie nalezeno bude na cžlowieku, že geſt vplnie ſrdczem y ſkutkem odſtupil od každeho hrziechu ſmrtedlneho a že ſtogij we wilech przikazanich božiech. Pakli toho nema kto, tehdy ani ſkrze modlitby, ani ſkrze almužny, ani ſkrze ktera vtrpenie pokanie cžiniti muože, aniž gemu ty wieczy czo proſpiegi, neb geſt w hniewu božim. Protož z tiechto rzecžij znati muožem, že ſwiet nemuož praweho pokanie cžiniti, ſtoge w hniewu božim a w prze- ſtupenie wſlech przikazanie geho, gichž newij, gimž ne- rozumij, ani gim wierzij, ale rauha ſe gim. Nediele Cžtwrta po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Lukaffe w VI. Kapi. VV Ten cžas Rzekl pan Gežiſs vcžedl- nikom ſwym: Budte milofrdnie, yako y otec wafs milofrdny geſt. Nechtieyte ſauditi, a nebudete fauzeni; Nechtieyte potupowati, a nebudete potupeni, Odpaufftieyte, a bu [182a] det wam odpufftieno. Dawayte, a budet wam dano; mieru dobru a plnu a natlacženu a wrcho- watu dadiet w zahubij waſſe; Tuž zagiſte mieru, kteruž mierziti budete, budet wam
Strana 126
126 Nediele Cžtwrta odmierzeno. Powiediel gim take y podoben- ſtwie: Zdali muož ſlepy ſlepeho weſti? w ſſak oba do yamy vpadneta. Neniet vcžedlnik nad miſtra; ale dokonalyt každy bude, bude-lit yako miſtr geho. Czož pak widiſs mrwu w oku bratra ſweho, ale brzewna, kterež geſt w oku- twem, neznamenaſs? A kterak muožeſs rzeczy bratru ſwemu: Bratrze, nechay at wywrhu mrwu z oka tweho, a ſam w oku ſwem brzewna newidiſs? Pokrytcže! wywrz prwe brzewno z oka ſweho, a tehdy prozrzieſs, aby wynia! mrwu z oka bratra tweho. Tomto ſwatem ežtenie ſpaſytel vežedlniky ſwe vežij, aby oteze nebeſkeho w miloſrdenſtwij naſledowali, genž geſt eztnoſt dokonala, lidem potrzebna a panu bohu na nich wzaczna, Neb on ſam w te cztnoſti ohlaſſuge ſwu dokonaloſt w dobrotie. Ale z lidij ten miloſrdny geſt, ktož wuoli a žadoſt ma, biednemu a nuznemu z biedy a z nuze geho po- moczy, mage lijtoſt bratrſku nad tiem nade wſſim, ezož bratr trpij. Protož ſpaſytel popuzie žadoſti vežedlnikuow ſwych aby gi zpuoſobili k miloſrdenſtwi, magiecze litoſt nad každu biedu ſweho bližnieho. A že ta cztnoſt przieliſs potrzebna geſt wſſem lidem; by to mohli znati, mieli by gie wſliczkni pilni byti gedni k druhym. By nicz ſpaſenie nedotykala, ani ktera pomſta pro gegje przeſtupeni byla, wſſak toliko z ſebe potrzebna geſt lidem przebywagicym na ſwietie; nebo gſu wſſiczkni naplnieni mnohych bied, žaloſtij, zetrzenij, nedo- ftatkuow tieleſnych y duchownich, acž gedni menie a druzy wiecze. Protož když by mieli miloſrdenſtwij gedni k druhym, wždy by mezy ſebu to opatrowali, kto z nich kteru biedu trpij, hledali by to oprawiti. Byli-li by kterzij chudij, lacžnij, žiezniwij, nazij, ſtarzij, mdlij, nemocznij, to ſylnij a boha-
126 Nediele Cžtwrta odmierzeno. Powiediel gim take y podoben- ſtwie: Zdali muož ſlepy ſlepeho weſti? w ſſak oba do yamy vpadneta. Neniet vcžedlnik nad miſtra; ale dokonalyt každy bude, bude-lit yako miſtr geho. Czož pak widiſs mrwu w oku bratra ſweho, ale brzewna, kterež geſt w oku- twem, neznamenaſs? A kterak muožeſs rzeczy bratru ſwemu: Bratrze, nechay at wywrhu mrwu z oka tweho, a ſam w oku ſwem brzewna newidiſs? Pokrytcže! wywrz prwe brzewno z oka ſweho, a tehdy prozrzieſs, aby wynia! mrwu z oka bratra tweho. Tomto ſwatem ežtenie ſpaſytel vežedlniky ſwe vežij, aby oteze nebeſkeho w miloſrdenſtwij naſledowali, genž geſt eztnoſt dokonala, lidem potrzebna a panu bohu na nich wzaczna, Neb on ſam w te cztnoſti ohlaſſuge ſwu dokonaloſt w dobrotie. Ale z lidij ten miloſrdny geſt, ktož wuoli a žadoſt ma, biednemu a nuznemu z biedy a z nuze geho po- moczy, mage lijtoſt bratrſku nad tiem nade wſſim, ezož bratr trpij. Protož ſpaſytel popuzie žadoſti vežedlnikuow ſwych aby gi zpuoſobili k miloſrdenſtwi, magiecze litoſt nad každu biedu ſweho bližnieho. A že ta cztnoſt przieliſs potrzebna geſt wſſem lidem; by to mohli znati, mieli by gie wſliczkni pilni byti gedni k druhym. By nicz ſpaſenie nedotykala, ani ktera pomſta pro gegje przeſtupeni byla, wſſak toliko z ſebe potrzebna geſt lidem przebywagicym na ſwietie; nebo gſu wſſiczkni naplnieni mnohych bied, žaloſtij, zetrzenij, nedo- ftatkuow tieleſnych y duchownich, acž gedni menie a druzy wiecze. Protož když by mieli miloſrdenſtwij gedni k druhym, wždy by mezy ſebu to opatrowali, kto z nich kteru biedu trpij, hledali by to oprawiti. Byli-li by kterzij chudij, lacžnij, žiezniwij, nazij, ſtarzij, mdlij, nemocznij, to ſylnij a boha-
Strana 127
Po Swate Trogiczy. 127 tieyflij wſle by oprawili, nakrmili, odieli, zmyli, zeprali, na- wfftiewili y ginu wſfeliku potrzebu poſlužili. A tiem cžinem nebyl by nižadny przieliffnu biedu ſužen, a tak by ſwiet dobrze ſtal. Ale když nenie miloſrdenſtwie na ſwietie, tehdy geſt krzik a boleſt na niem, vkrutenſtwie, naſyle, zetrzenie. Geden druheho bijdie poſmiewa ſe, w nuzy gey opuſſtij, ne- puogežie, nepomuož, nekrmij, neodiwa, chudobau zhynuti dopuſtij. Geden druhemu ſſkodu cžinij, zklamawa, lſti ſklada, krade, zrazuge, tepe, zabigij, naſyle cžinij, krziwa ſwiedecztwie wydawa, zlym veženim ſwodij, tahne w hrziechy, a zuoffa-li w nich, geſſtie gemu peklem hrozy. Protož nema nadiege ani pomoczy geden w druhem. Ale nema tijm veženie božij przeprawe zleheženo byti, protože za nie ſwiet nedba. Przi naymenſſim tiem, ktož chtij byti vežedlniczy geho, magi ſe radi naucžiti tomuto geho vmienij, kdež die: „Budte milo- ſrdnij, yako [182b] otecz waſs nebeſky miloſrdny geſt.“ To magi vkazowati gedni druhym ſobie k dobremu; nebo lepe ſtanu, gedni druhym z bidy pomahagicze podle možnoſti tieleſne a podle daruow duchownich ſpolu ſe w nadiegi tiefficze, napominagicze a vežicze. Ale že tuto ſpaſytel wyſſe ſwe vežedlniky tahne, aby miloſrdenſtwie okazowali netoliko dobrym, ale y zlym aby dobrze cžinili. Protož chtie, aby geho vežedlniczy dokonaleyſlie byli w milofrdenſtwie než ginij lide, zgewnij hrzieffniczy, die gim :1) „Ale wy milugte ne- przately ſwe a dobrze gim ežinte a puoycžugte, a nicžehehož ſe za to nenadiegicze; bude odplata waſſe mnoha w nebi, a budete ſynowe naywyzſſiho.“ Nebo on ſwym welikym nepřatelom dawa ſlunce, defft, leta dobra, ſytoſt, hoynoſt a proſpiech mnohy w cžaſnych wieczech, kterziž ani gemu nediekugi, geho nechwale, ale žiwot peſky a ruhawy na ta dobrodieni geho wedu. Protož ſpaſytel k temuž ſmylu chce vežedlniky ſwe prziweſti, aby zlym lidem a neprzatelom ſwym w gich 1) Luk. 6, 35.
Po Swate Trogiczy. 127 tieyflij wſle by oprawili, nakrmili, odieli, zmyli, zeprali, na- wfftiewili y ginu wſfeliku potrzebu poſlužili. A tiem cžinem nebyl by nižadny przieliffnu biedu ſužen, a tak by ſwiet dobrze ſtal. Ale když nenie miloſrdenſtwie na ſwietie, tehdy geſt krzik a boleſt na niem, vkrutenſtwie, naſyle, zetrzenie. Geden druheho bijdie poſmiewa ſe, w nuzy gey opuſſtij, ne- puogežie, nepomuož, nekrmij, neodiwa, chudobau zhynuti dopuſtij. Geden druhemu ſſkodu cžinij, zklamawa, lſti ſklada, krade, zrazuge, tepe, zabigij, naſyle cžinij, krziwa ſwiedecztwie wydawa, zlym veženim ſwodij, tahne w hrziechy, a zuoffa-li w nich, geſſtie gemu peklem hrozy. Protož nema nadiege ani pomoczy geden w druhem. Ale nema tijm veženie božij przeprawe zleheženo byti, protože za nie ſwiet nedba. Przi naymenſſim tiem, ktož chtij byti vežedlniczy geho, magi ſe radi naucžiti tomuto geho vmienij, kdež die: „Budte milo- ſrdnij, yako [182b] otecz waſs nebeſky miloſrdny geſt.“ To magi vkazowati gedni druhym ſobie k dobremu; nebo lepe ſtanu, gedni druhym z bidy pomahagicze podle možnoſti tieleſne a podle daruow duchownich ſpolu ſe w nadiegi tiefficze, napominagicze a vežicze. Ale že tuto ſpaſytel wyſſe ſwe vežedlniky tahne, aby miloſrdenſtwie okazowali netoliko dobrym, ale y zlym aby dobrze cžinili. Protož chtie, aby geho vežedlniczy dokonaleyſlie byli w milofrdenſtwie než ginij lide, zgewnij hrzieffniczy, die gim :1) „Ale wy milugte ne- przately ſwe a dobrze gim ežinte a puoycžugte, a nicžehehož ſe za to nenadiegicze; bude odplata waſſe mnoha w nebi, a budete ſynowe naywyzſſiho.“ Nebo on ſwym welikym nepřatelom dawa ſlunce, defft, leta dobra, ſytoſt, hoynoſt a proſpiech mnohy w cžaſnych wieczech, kterziž ani gemu nediekugi, geho nechwale, ale žiwot peſky a ruhawy na ta dobrodieni geho wedu. Protož ſpaſytel k temuž ſmylu chce vežedlniky ſwe prziweſti, aby zlym lidem a neprzatelom ſwym w gich 1) Luk. 6, 35.
Strana 128
128 Nediele Cžtwrta nuzy a potrzebu dobrze cžinili, dawali gim, puogežowali peniez, obile, rucha y ginych potrzeb bez lichwy. A kdyby pak niekdy y giſtiny zaſe newratili, pro to gim magi puog- cžiti k rozkazani toho, ktož gim tak cžiniti weli a odplatu ſlibuge rzka: „A bude odplata waſſe mnoha w nebi,“ genž geſt wietežij než lichwa y s giſtinu. Ale wſſak przi tom magi lide tento rozum mieti, aby ne yhned ſe wſſim hotowi byli, czož kdy zachtij zlij a nemudrzij, ſkuhrziecze a wyprawugicze ſwa hubenſtwie, že nemagi toho neb onoho, a ſ tiem zaha- legi, dielati nechtij w cžas potrzebny a hrdlo ſſiroke magi, mnoho propigi a ſehltij. Protož na ty gine miloſrdenſtwij neſluſſie, než aby gim konecžnie hladem nedali zemrziti, ale, czož gim ginak kto dawa, bludu gich poſyluge. Ale že ſam ſpaſytel ſfeft ſkutkuow miloſrdnych gme- nuge, kterzij nad kterymi potrzebnymi gemu ſe lijbie: Na- krmiti lacžneho, Napogiti žiezniweho, Przigleti poczeſtneho, Odieti naheho, Nawſſtiewiti nemoczneho, Przigiti neb wy- ſwoboditi žalarzneho. A za ty ſkutky miloſrdne ſpaſytel ſli- buge dati kralowſtwie nebeſke. A to ſobie przicžita rzka 1) „Czo gſte memu naymenſſiemu vežinili, to geſt z tiech ſkutkud miloſrdnych, mnie gſte vežinili.“ A tiem ſe naywiecze magi zaneprazdniti rozumnij lide, aby vduow Kryſtowych pilni byli, kterziž w nieho wierzij a gſu geho vežaſtni, aby takowym nedali hladem a zymu mrzieti, ani gine biedy trpieti, kteruž by mohli oprawiti. Take geſt ſedm ſkutkuo miloſrdnych duchowniech: Na- ucžiti hlupeho, Raditi pochybugiczymu, Treſktati hrzeſſiczyho z laſky, žadage gey naweſti na czeſtu prawu, Tiefliti zamu- czeneho, Odpuſtiti bezprawi ſwe bližnimu, Protiwenſtwie mile trpieti, Modliti ſe za neprzately. Tot gſu wſſeczko przikazanie Kryſtowa, kteraž, acž wſſem wierziczym w nieho prziſluſfegi, wſſak zwlaſſtie kniežim. Nebo kterziž gich zanedbanim w ne- 1) Mat. 25, 40.
128 Nediele Cžtwrta nuzy a potrzebu dobrze cžinili, dawali gim, puogežowali peniez, obile, rucha y ginych potrzeb bez lichwy. A kdyby pak niekdy y giſtiny zaſe newratili, pro to gim magi puog- cžiti k rozkazani toho, ktož gim tak cžiniti weli a odplatu ſlibuge rzka: „A bude odplata waſſe mnoha w nebi,“ genž geſt wietežij než lichwa y s giſtinu. Ale wſſak przi tom magi lide tento rozum mieti, aby ne yhned ſe wſſim hotowi byli, czož kdy zachtij zlij a nemudrzij, ſkuhrziecze a wyprawugicze ſwa hubenſtwie, že nemagi toho neb onoho, a ſ tiem zaha- legi, dielati nechtij w cžas potrzebny a hrdlo ſſiroke magi, mnoho propigi a ſehltij. Protož na ty gine miloſrdenſtwij neſluſſie, než aby gim konecžnie hladem nedali zemrziti, ale, czož gim ginak kto dawa, bludu gich poſyluge. Ale že ſam ſpaſytel ſfeft ſkutkuow miloſrdnych gme- nuge, kterzij nad kterymi potrzebnymi gemu ſe lijbie: Na- krmiti lacžneho, Napogiti žiezniweho, Przigleti poczeſtneho, Odieti naheho, Nawſſtiewiti nemoczneho, Przigiti neb wy- ſwoboditi žalarzneho. A za ty ſkutky miloſrdne ſpaſytel ſli- buge dati kralowſtwie nebeſke. A to ſobie przicžita rzka 1) „Czo gſte memu naymenſſiemu vežinili, to geſt z tiech ſkutkud miloſrdnych, mnie gſte vežinili.“ A tiem ſe naywiecze magi zaneprazdniti rozumnij lide, aby vduow Kryſtowych pilni byli, kterziž w nieho wierzij a gſu geho vežaſtni, aby takowym nedali hladem a zymu mrzieti, ani gine biedy trpieti, kteruž by mohli oprawiti. Take geſt ſedm ſkutkuo miloſrdnych duchowniech: Na- ucžiti hlupeho, Raditi pochybugiczymu, Treſktati hrzeſſiczyho z laſky, žadage gey naweſti na czeſtu prawu, Tiefliti zamu- czeneho, Odpuſtiti bezprawi ſwe bližnimu, Protiwenſtwie mile trpieti, Modliti ſe za neprzately. Tot gſu wſſeczko przikazanie Kryſtowa, kteraž, acž wſſem wierziczym w nieho prziſluſfegi, wſſak zwlaſſtie kniežim. Nebo kterziž gich zanedbanim w ne- 1) Mat. 25, 40.
Strana 129
Po Swate Trogiczy. 129 wiedomi zahynu, oni [183a] duſle ſwe dadie za gich duſſe. A mnohot gich tyto cžaſy na ſe naberu; neb netoliko ne- ucžij hlupych, ale pilni gſu, aby rozumne lſtiwymi naucženimi od prawdy ſwedli. A poniewadž wſſeczko cžtenie o miloſrden- ſtwie geſt, tehdy y ginij ſkutkowe prziſluſſegi k miloſrdenſtwij, Jakož gſu ſkutkowe protiwnij, gichž miloſrdnij nemagi cžiniti bližnim ſwym. Kterež ſkutky ſpaſytel gmenuge a die: „Ne- chtieyte ſuditi, a nebudete ſauzeni." A že k miloſrdenſtwij prziſluſſie prawy ſaud ; Protož yhned ſpaſytel zapowieda krziwy a wſſetecžny, kteryž pochazy z pyſſne ſmieloſti a z nenawiſti bližniho, To geſt když držij o bližnim kto, že geſt takowy neb takowy hrziſſnik, že w tom bludu ſtogi neb w onom, w tomto zlee ſwiedomie ma nebo w ginem, lakomecz, pyſſny. ffregirz, czyzoložnik nebo kaczyrz geſt, a že by toliko tak vložil o kteremžkoli bližniem, newieda giftie, než od niekoho ſlyſſaw anebo ſe domniewage z negiſtych prziecžin anebo z nenawiſti ſam ſobie ſmyſliw zlu wiecz o bližniem. Y bude to ſaud krziwy, zlu wiecz lžiwie o bližnim držeti a toho vſty potwrzowati, aby gey ginym zhyzdil. Gſu pak ſkutkowe na lidech, geſſto mohu byti s hrziechem a mohu byti bez hrziechu. Jakož geſt gijdlo a pitij ſkrowne a potrzebne, nemage zgewnie zlych prziecžin. Awſſak že ſe nelijbi bližnij, chylij ſe k tomu ſrdcze, aby gemu to za hrziech pocžtlo, a ne radiegi za potrzebu. Tež o poſtu lidmi zamyſllenem; když ſe mnozij poſtij, a niekto, nemoha toho ſneſti, y gie, hned mu to ginij za hrziech pocžtu. Mnozij, przeſtupugicze zgewnie przikazanie božie, wždy bez hrziechu gſu, a gine za kaczierze ſaudie, že vſtawenie lidſkych pro ſwe nuze držeti nemohu. A muož tiech wieczij mnoho byti, geſſto magi zlu twarznoſt, awſſak zlee nebywagie, a lidee ge za zlee ſaudij. Ale yakož ſe ma chowati ſam cžlowiek rozumny, aby tiech wieczij zle neſudil z domnienie, kterež niekto muož dobrze cžiniti: Takež ſam nicz zleho a nemudreho nema lidem k oku cžiniti, aby ſkrze
Po Swate Trogiczy. 129 wiedomi zahynu, oni [183a] duſle ſwe dadie za gich duſſe. A mnohot gich tyto cžaſy na ſe naberu; neb netoliko ne- ucžij hlupych, ale pilni gſu, aby rozumne lſtiwymi naucženimi od prawdy ſwedli. A poniewadž wſſeczko cžtenie o miloſrden- ſtwie geſt, tehdy y ginij ſkutkowe prziſluſſegi k miloſrdenſtwij, Jakož gſu ſkutkowe protiwnij, gichž miloſrdnij nemagi cžiniti bližnim ſwym. Kterež ſkutky ſpaſytel gmenuge a die: „Ne- chtieyte ſuditi, a nebudete ſauzeni." A že k miloſrdenſtwij prziſluſſie prawy ſaud ; Protož yhned ſpaſytel zapowieda krziwy a wſſetecžny, kteryž pochazy z pyſſne ſmieloſti a z nenawiſti bližniho, To geſt když držij o bližnim kto, že geſt takowy neb takowy hrziſſnik, že w tom bludu ſtogi neb w onom, w tomto zlee ſwiedomie ma nebo w ginem, lakomecz, pyſſny. ffregirz, czyzoložnik nebo kaczyrz geſt, a že by toliko tak vložil o kteremžkoli bližniem, newieda giftie, než od niekoho ſlyſſaw anebo ſe domniewage z negiſtych prziecžin anebo z nenawiſti ſam ſobie ſmyſliw zlu wiecz o bližniem. Y bude to ſaud krziwy, zlu wiecz lžiwie o bližnim držeti a toho vſty potwrzowati, aby gey ginym zhyzdil. Gſu pak ſkutkowe na lidech, geſſto mohu byti s hrziechem a mohu byti bez hrziechu. Jakož geſt gijdlo a pitij ſkrowne a potrzebne, nemage zgewnie zlych prziecžin. Awſſak že ſe nelijbi bližnij, chylij ſe k tomu ſrdcze, aby gemu to za hrziech pocžtlo, a ne radiegi za potrzebu. Tež o poſtu lidmi zamyſllenem; když ſe mnozij poſtij, a niekto, nemoha toho ſneſti, y gie, hned mu to ginij za hrziech pocžtu. Mnozij, przeſtupugicze zgewnie przikazanie božie, wždy bez hrziechu gſu, a gine za kaczierze ſaudie, že vſtawenie lidſkych pro ſwe nuze držeti nemohu. A muož tiech wieczij mnoho byti, geſſto magi zlu twarznoſt, awſſak zlee nebywagie, a lidee ge za zlee ſaudij. Ale yakož ſe ma chowati ſam cžlowiek rozumny, aby tiech wieczij zle neſudil z domnienie, kterež niekto muož dobrze cžiniti: Takež ſam nicz zleho a nemudreho nema lidem k oku cžiniti, aby ſkrze
Strana 130
130 Nediele Cžtwrta to domniewan a ſuzen nebyl zly, ſwu przicžinu to na ſe vwodie a ginym k hrzeſſenij vſta odwierage. Geſt take mnoho ſuženie zlych mezy lidmi, kteraž po- chodij z ſwad, ze zloſti, geſſto o ſobie nicz dobreho držeti ani ſmyſliti mohu, mrzkoſt k ſobie magicze, ſobie newierzij, ani w cžem powolni gfu, w rzecžech ſe lapagi, rzecži ſobie prze- wraczegi nebo gich vgimagi. Protož tu muſy mnoho křiwych fauduow byti. Takež geſt o tiech, kterziž gſu rozdielenij o wieru anebo o ta domnienij, kteraž gſu za wieru vtwr- zena a pro dawnij obycžey, lidmi vwedeny, yako zakon božij od hrziefſnikuow domniewana, že ſe netoliko ſaudy ffaleff- nymi ſaudij, ale y haniegi ſe a kaczerzugi takowij a. by ſe mohli y do pekla poſlati y diably zdielati, radi by. Protož toto przikazanie kryſtowo drže, aby gineho neſudil krziwie, muſy cžlowiek bezprawij a hanienij mimo ſe puſtiti a zleho za zle necžiniti a ſwaru nepocžinati a czyzie ſwar dobrotu krotiti, A czož [183b] geſt tayneho w ſrdczy lidem, tu ſe zleho nedomniewati, nebo gſu to ſaudowe krziwij a negiſtij, ſmyſliti to o bližnim, czož newij, a cžehož ſe domniewa. Ale kterziež ſkutkowe lidſſtij gſu zgewnie zlij, tiech nema ni- žadny mudry za dobre miti, Jako gſu ſmilſtwo, ffreyowe, ne- ſtydatoſti, mluwenie zla, lanie, ſwary, bitij, lakomſtwij, pycha y ginij hrziechowe, kterziž ſe koli zgewnie diegi, wždy magi za zle držani byti. Takee muož byti y w duchownich ſkut- cziech, když, gſucze w ſmrtedlnych hrzieſſich, modlenie a gina naboženſtwie gednagi a dobre wieczy zle cžinij. Jako ſwato- kupczy, kterziž gſu kaczierzi, geſſto pro zyſky tieleſne du- chownie wieczy gednagi neprawie, gichžto modliteb neſlyfſie buoh. Nebo die pijſmo 1): „Ktož odwraczuge vcho ſwe, aby ne- flyffal zakona božieho, modlitba geho bude proklata.“ A opiet o zlem cžlowieku pijſmo die2): „Modlitba geho w hřich ſe obrati." Protož o takowych hrziefſniczych držeti mame y ſu- 1) Přísl. 28, 9. 2) Podle Přísl. 21, 27.
130 Nediele Cžtwrta to domniewan a ſuzen nebyl zly, ſwu przicžinu to na ſe vwodie a ginym k hrzeſſenij vſta odwierage. Geſt take mnoho ſuženie zlych mezy lidmi, kteraž po- chodij z ſwad, ze zloſti, geſſto o ſobie nicz dobreho držeti ani ſmyſliti mohu, mrzkoſt k ſobie magicze, ſobie newierzij, ani w cžem powolni gfu, w rzecžech ſe lapagi, rzecži ſobie prze- wraczegi nebo gich vgimagi. Protož tu muſy mnoho křiwych fauduow byti. Takež geſt o tiech, kterziž gſu rozdielenij o wieru anebo o ta domnienij, kteraž gſu za wieru vtwr- zena a pro dawnij obycžey, lidmi vwedeny, yako zakon božij od hrziefſnikuow domniewana, že ſe netoliko ſaudy ffaleff- nymi ſaudij, ale y haniegi ſe a kaczerzugi takowij a. by ſe mohli y do pekla poſlati y diably zdielati, radi by. Protož toto przikazanie kryſtowo drže, aby gineho neſudil krziwie, muſy cžlowiek bezprawij a hanienij mimo ſe puſtiti a zleho za zle necžiniti a ſwaru nepocžinati a czyzie ſwar dobrotu krotiti, A czož [183b] geſt tayneho w ſrdczy lidem, tu ſe zleho nedomniewati, nebo gſu to ſaudowe krziwij a negiſtij, ſmyſliti to o bližnim, czož newij, a cžehož ſe domniewa. Ale kterziež ſkutkowe lidſſtij gſu zgewnie zlij, tiech nema ni- žadny mudry za dobre miti, Jako gſu ſmilſtwo, ffreyowe, ne- ſtydatoſti, mluwenie zla, lanie, ſwary, bitij, lakomſtwij, pycha y ginij hrziechowe, kterziž ſe koli zgewnie diegi, wždy magi za zle držani byti. Takee muož byti y w duchownich ſkut- cziech, když, gſucze w ſmrtedlnych hrzieſſich, modlenie a gina naboženſtwie gednagi a dobre wieczy zle cžinij. Jako ſwato- kupczy, kterziž gſu kaczierzi, geſſto pro zyſky tieleſne du- chownie wieczy gednagi neprawie, gichžto modliteb neſlyfſie buoh. Nebo die pijſmo 1): „Ktož odwraczuge vcho ſwe, aby ne- flyffal zakona božieho, modlitba geho bude proklata.“ A opiet o zlem cžlowieku pijſmo die2): „Modlitba geho w hřich ſe obrati." Protož o takowych hrziefſniczych držeti mame y ſu- 1) Přísl. 28, 9. 2) Podle Přísl. 21, 27.
Strana 131
Po Swate Trogiczy. 131 diti muožem, že, przeſtupugicze przikazanij božij, dobre ſkutky zle a nehodnie cžinij, odplaty ſobie nezaſluhugi w nebi a bohu ſe nelibij. A tak ſuditi o hrzieſlich y o hrzieſſnijczych z potrzeby muſyme. Nebo to opuſticze, muſyli bychom držeti, že hrziech nicz nenie na lidech. Protož rozeznati w ſobie y w ginych hrziechy zgewne z potrzeby geſt, aby ſe nepra- weho wyſtrziehal, zlemu dobre nerziekal, ani dobremu zle. A že netoliko pan zapowida ſauditi bližniho z domnienij anebo z ſweho wymyſllenie, Ale gefftie wiecze zapowida y odſuzowanie rzka: „Nechtieyte odſuzowati, a nebudete odſuzeni,“ to geſt: Nechtieyte odſuzowati wſletecžnie k za- traczeni ani žiweho ani mrtweho, nebo ten ſaud na ſa- meho boha ſluſſie; Neb newiete, czo geſt buoh s mrtwymi vežinil a czo gefſtie s žiwym hrziefſnikem vežinij. Nebo o nižadnem nenie zuoffati, dokudž howienie božij ku po- kanie gey wede. Slyfs Apoſftola, genž die 1): „Nechtieyte przed cžaſem ſuditi!“ Zaplat wam buoh, Miſtrzi a Doktorowe, že gíte nam hlupym tu prawdu wyneli, abychom poznali, že buoh tiech ku pokanie cžeka, kterychž wy ſtrpieti nemohucze ani gich ku pokani s bohem zaroweň pocžekati chtiecze, boguow na nie poſwieczugete a mecž ſwietſke moczy na nie oſtrziete, aby žiwym na zemi trwati nedali. Ale že tato ſlowa kryſtowa netoliko branie odſuzowati do pekla, gefſto toho žadny w mocy nema, Ale y toho od- fuzowanie branie, ktere lide w moczy magij : Aby ſaud ſmrti wydawali na lidi hrzieſſne, aby ge zmordowali w hrzieſſich bez pokanie a do pekla gim pomahali pro ſwa bezprawij. A doktorowe, ſluhowe Cierkwe ſwate, prawij, že o nižadnem nemame zuffati, dokudž howienij božie gey wede ku pokanie. Protož ma-li ta rzecž byti prawa, tehdy netoliko k ſmrti ne- m'eli by ſuditi, ale ani ku pomſtie vkrutne, gijž by ſobie ne- chtieli, to geſt k mucženij, ocžij wylupenie, ruky vtietij, 1) 1. Kor. 4, 5.
Po Swate Trogiczy. 131 diti muožem, že, przeſtupugicze przikazanij božij, dobre ſkutky zle a nehodnie cžinij, odplaty ſobie nezaſluhugi w nebi a bohu ſe nelibij. A tak ſuditi o hrzieſlich y o hrzieſſnijczych z potrzeby muſyme. Nebo to opuſticze, muſyli bychom držeti, že hrziech nicz nenie na lidech. Protož rozeznati w ſobie y w ginych hrziechy zgewne z potrzeby geſt, aby ſe nepra- weho wyſtrziehal, zlemu dobre nerziekal, ani dobremu zle. A že netoliko pan zapowida ſauditi bližniho z domnienij anebo z ſweho wymyſllenie, Ale gefftie wiecze zapowida y odſuzowanie rzka: „Nechtieyte odſuzowati, a nebudete odſuzeni,“ to geſt: Nechtieyte odſuzowati wſletecžnie k za- traczeni ani žiweho ani mrtweho, nebo ten ſaud na ſa- meho boha ſluſſie; Neb newiete, czo geſt buoh s mrtwymi vežinil a czo gefſtie s žiwym hrziefſnikem vežinij. Nebo o nižadnem nenie zuoffati, dokudž howienie božij ku po- kanie gey wede. Slyfs Apoſftola, genž die 1): „Nechtieyte przed cžaſem ſuditi!“ Zaplat wam buoh, Miſtrzi a Doktorowe, že gíte nam hlupym tu prawdu wyneli, abychom poznali, že buoh tiech ku pokanie cžeka, kterychž wy ſtrpieti nemohucze ani gich ku pokani s bohem zaroweň pocžekati chtiecze, boguow na nie poſwieczugete a mecž ſwietſke moczy na nie oſtrziete, aby žiwym na zemi trwati nedali. Ale že tato ſlowa kryſtowa netoliko branie odſuzowati do pekla, gefſto toho žadny w mocy nema, Ale y toho od- fuzowanie branie, ktere lide w moczy magij : Aby ſaud ſmrti wydawali na lidi hrzieſſne, aby ge zmordowali w hrzieſſich bez pokanie a do pekla gim pomahali pro ſwa bezprawij. A doktorowe, ſluhowe Cierkwe ſwate, prawij, že o nižadnem nemame zuffati, dokudž howienij božie gey wede ku pokanie. Protož ma-li ta rzecž byti prawa, tehdy netoliko k ſmrti ne- m'eli by ſuditi, ale ani ku pomſtie vkrutne, gijž by ſobie ne- chtieli, to geſt k mucženij, ocžij wylupenie, ruky vtietij, 1) 1. Kor. 4, 5.
Strana 132
132 Nediele Cżtwrta ſtatku pobranie, z mieſta wyhnanie. Ale pan geſt vežedlnikom przikazal, aby nižadneho takoweho odſuzenie nemiloſtiweho ne[184a]ežinili. Ale ſwiet nenie vežedlnik Kryſtuo, aniž bude; Nebo nemuož s ſwym biehem ſwietſkym pod zprawu cžtenie kryſtowa wgiti. Ale ſwata matka, Cierkew Rzimſka, ta wſeczky, ktož ſe gie przidržie, Cierkwi Kryſtowu naziewa. A giž geſt tomu ſwietu yako choti kryſtowie zgednala Zakony hodne, aby podle zprawy gich lidi mrtwila, wieſyla, ſtinala, palila, topila y ginak morzila a mucžila. Te ſſiroke Cierkwi nenie potrzebie zprawy kryſtowy; neb geſt w ginem duchu fftiepena, Gedine že s kryſta odiewecz ſobie diela, chtiecz zakryti fferedftwij swe. A že w Apofltolech a w potomniech gich vežedlniczych mame giſtotu naywietežij, že gſu oni dobrze rozumieli ſlowom kryſtowym o tom, aby neſudili, ani odſuzowali hrzieſſnych lidij, a w ſkutku gſu to drželi. A že oni, neſudiecze hrziefl- nych, wſſak gſu proto tu przi k hrziefſnym mieli, že gſu ſ nimi ſpolkuo nemieli, Jakož ſwaty Pawel die 1): „Ale nynie pſal ſem wam, abyſſte ſe k takowym neprzim'eſſowali. Geſtli- že ten, geſſto bratrem ſlowe mezy wami, byl by ſmilnik nebo lakomecz nebo modloſluha nebo laycze nebo opilecz nebo dracž, s takowym ani pokrmu berzte.“ A poniewadž tieleſneho pokrmu negedli gſu s takowymi hrzieffniky, nad to wiecze tiela a krwe kryſtowy ſ nimi gſu negedli a nepili, Jakož o tom zgewnie ſwaty Dyonyzyus prawij, že gſu wſleczky ne- hodne wymietali od toho pokrmu a napoge duchowniho. Wſſak gſu gich proto neſudili wſſetecžnie na zatraczenie. Ale take gſu pochybowali o gich ſpaſenie, yako o tiech, geſſto gſu bohu newierzili a geho ſe nebali. Potom die pan: „Odpuſtte, a bude wam odpuſſtieno; da- wayte, a bude wam dano.“ A že ſpaſytel, veže nas o milo- ſrdenſtwij, položil geſt prwnij dwie wieczy, kterež gſta od- 1) 1. Kor. 5, 11.
132 Nediele Cżtwrta ſtatku pobranie, z mieſta wyhnanie. Ale pan geſt vežedlnikom przikazal, aby nižadneho takoweho odſuzenie nemiloſtiweho ne[184a]ežinili. Ale ſwiet nenie vežedlnik Kryſtuo, aniž bude; Nebo nemuož s ſwym biehem ſwietſkym pod zprawu cžtenie kryſtowa wgiti. Ale ſwata matka, Cierkew Rzimſka, ta wſeczky, ktož ſe gie przidržie, Cierkwi Kryſtowu naziewa. A giž geſt tomu ſwietu yako choti kryſtowie zgednala Zakony hodne, aby podle zprawy gich lidi mrtwila, wieſyla, ſtinala, palila, topila y ginak morzila a mucžila. Te ſſiroke Cierkwi nenie potrzebie zprawy kryſtowy; neb geſt w ginem duchu fftiepena, Gedine že s kryſta odiewecz ſobie diela, chtiecz zakryti fferedftwij swe. A že w Apofltolech a w potomniech gich vežedlniczych mame giſtotu naywietežij, že gſu oni dobrze rozumieli ſlowom kryſtowym o tom, aby neſudili, ani odſuzowali hrzieſſnych lidij, a w ſkutku gſu to drželi. A že oni, neſudiecze hrziefl- nych, wſſak gſu proto tu przi k hrziefſnym mieli, že gſu ſ nimi ſpolkuo nemieli, Jakož ſwaty Pawel die 1): „Ale nynie pſal ſem wam, abyſſte ſe k takowym neprzim'eſſowali. Geſtli- že ten, geſſto bratrem ſlowe mezy wami, byl by ſmilnik nebo lakomecz nebo modloſluha nebo laycze nebo opilecz nebo dracž, s takowym ani pokrmu berzte.“ A poniewadž tieleſneho pokrmu negedli gſu s takowymi hrzieffniky, nad to wiecze tiela a krwe kryſtowy ſ nimi gſu negedli a nepili, Jakož o tom zgewnie ſwaty Dyonyzyus prawij, že gſu wſleczky ne- hodne wymietali od toho pokrmu a napoge duchowniho. Wſſak gſu gich proto neſudili wſſetecžnie na zatraczenie. Ale take gſu pochybowali o gich ſpaſenie, yako o tiech, geſſto gſu bohu newierzili a geho ſe nebali. Potom die pan: „Odpuſtte, a bude wam odpuſſtieno; da- wayte, a bude wam dano.“ A že ſpaſytel, veže nas o milo- ſrdenſtwij, položil geſt prwnij dwie wieczy, kterež gſta od- 1) 1. Kor. 5, 11.
Strana 133
Po Swate Trogiczy. 133 porny miloſrdenſtwie, To geſt ſuditi y odſuzowati negiſtie z domnienij, z nenawiſti, z potupy, z pomſty, žadagicze zlu wiecz vweſti na bližniho, a ty zapowieda; A gine dwie, geſſto prziſluſſieta k miloſrdenſtwij, ty przikazuge, To geſt odpuſtiti a dawati. Protož die: „Odpuſtte, a bude wam odpuſitieno." Odpuſtte lidem malo protiwnych wieczy, a pan buoh wam odpuſtij mnoho tiežkych hrziechuow; Nebo tak die pan Gežifs 1): „Acž odpuſtite lidem hrziechy gich, odpuſtij wam y otecz nebeſky hrziechy waſſe. Pakli neodpuſtite, aniž otecz waſs odpuftij wam hrziechuow waffich.“ A tot geft zawazek twrdy, aby pilnie shromaždil krziwdy a pocžetl, czot gich kdy kto vežinie, a zapalil ſrdce k hniewom a ku pomſtam. A yakž ty gim vežiniſs, tak tobie Buoh. Neb y ſam za to proſyſs rziekage: „Odpuſt nam, yako my odpuſſtime." Potom przikazuge ſpaſytel dawati miloſrdnie cžaſne wieczy bližnim potrzebnym, každy podle možnoſti ſwe, yakž kdy cžij nuzy a potrzebnoſt widij, aby to yhned miloſrdnie oprawil. A hned ſpaſytel za cžaſne danij ſlibuge hoyne a wiecžne odplaczenie a die: „Mieru dobru, plnu, natlacženu a wrchowatu dadij w luono waſſe.“ A flowe proto [184b] miera dobra, nebo z naylepſſiech wieczij bozſkych bude odmierzena za cžaſne. A proto ſlowe plna, nebo odplata ta neoſtawij ni- žadneho nedoſtatku w ežlowieku, aby mohl rzieczy: „Tohoto neb onoho mi ſe nedoſtawa.“ A bude natlacžena, aby nicz prazdneho nemohlo nalezeno byti. Oſuta neb wrchowata miera bywa, když natlacžij s wrchem mieru; tehdy ſe giž okolo ſpe doluow z przilifſnoſti miery. A muožt nam ten przieklad tieleſny toto przidati, že plnoſt blahoſlawenſtwie tak prziliſſna a rozmnožena bude, že, yakož wnitrz bude plnoſt radoſti, takež zewnitrz, Aby wnitrznie cžlowiek byl vpokogen a naſyczen plnu radoſtij podle moczij ſwych. Pamiet bude shromaždiena odewſlad, w ſamem bohu odpo- 1) Mat. 6, 11. 12.
Po Swate Trogiczy. 133 porny miloſrdenſtwie, To geſt ſuditi y odſuzowati negiſtie z domnienij, z nenawiſti, z potupy, z pomſty, žadagicze zlu wiecz vweſti na bližniho, a ty zapowieda; A gine dwie, geſſto prziſluſſieta k miloſrdenſtwij, ty przikazuge, To geſt odpuſtiti a dawati. Protož die: „Odpuſtte, a bude wam odpuſitieno." Odpuſtte lidem malo protiwnych wieczy, a pan buoh wam odpuſtij mnoho tiežkych hrziechuow; Nebo tak die pan Gežifs 1): „Acž odpuſtite lidem hrziechy gich, odpuſtij wam y otecz nebeſky hrziechy waſſe. Pakli neodpuſtite, aniž otecz waſs odpuftij wam hrziechuow waffich.“ A tot geft zawazek twrdy, aby pilnie shromaždil krziwdy a pocžetl, czot gich kdy kto vežinie, a zapalil ſrdce k hniewom a ku pomſtam. A yakž ty gim vežiniſs, tak tobie Buoh. Neb y ſam za to proſyſs rziekage: „Odpuſt nam, yako my odpuſſtime." Potom przikazuge ſpaſytel dawati miloſrdnie cžaſne wieczy bližnim potrzebnym, každy podle možnoſti ſwe, yakž kdy cžij nuzy a potrzebnoſt widij, aby to yhned miloſrdnie oprawil. A hned ſpaſytel za cžaſne danij ſlibuge hoyne a wiecžne odplaczenie a die: „Mieru dobru, plnu, natlacženu a wrchowatu dadij w luono waſſe.“ A flowe proto [184b] miera dobra, nebo z naylepſſiech wieczij bozſkych bude odmierzena za cžaſne. A proto ſlowe plna, nebo odplata ta neoſtawij ni- žadneho nedoſtatku w ežlowieku, aby mohl rzieczy: „Tohoto neb onoho mi ſe nedoſtawa.“ A bude natlacžena, aby nicz prazdneho nemohlo nalezeno byti. Oſuta neb wrchowata miera bywa, když natlacžij s wrchem mieru; tehdy ſe giž okolo ſpe doluow z przilifſnoſti miery. A muožt nam ten przieklad tieleſny toto przidati, že plnoſt blahoſlawenſtwie tak prziliſſna a rozmnožena bude, že, yakož wnitrz bude plnoſt radoſti, takež zewnitrz, Aby wnitrznie cžlowiek byl vpokogen a naſyczen plnu radoſtij podle moczij ſwych. Pamiet bude shromaždiena odewſlad, w ſamem bohu odpo- 1) Mat. 6, 11. 12.
Strana 134
134 Nediele Cžtwrta cžinutij magicz. Rozum oſwieczen bude plnym poznanim boha. Wuole take zapalena bude milowanim boha, aby ſkrze to milowanie ode wſſech ginych wieczij odtržena byla, aby gich necžila ani ſebe, zachwaczena gſuczy tu wieczij, czo geſt buoh a geho plnoſt, a k tomu tiem, ocž my mluwiti neumieme, Neb geſt nam to w ſrdcze newſtupowalo, czo geſt tam. A tak muožem takowe plnoſti bozſke rziekati „miera natlacžena a oſuta.“ Zewnitrz take w ſmyſlech tieleſnych radoft plna bude okolo ſebe; neb tieleſnie vzrzie pana Gežiſſe kryſta w ežlo- wiecženſtwie a wſſeczky ſwate a ze wſſech a ſe wſſemi ſe budu radowati. Czož oko rado widij, to vzrzij, a czož veho- rado ſlyſlij, to vſlyſlij. A tak bude o wſſech ſmyſlech tieleſnych, že budu naplnieni rozkoſſij, yakež geſt ktery pochopen. Y wſſeczko tielo cžitedlne bude radoſtij a rozkoſſij naplnieno za to, že zde pohrzy neprawymi rozkofſmi w hrzieſſich. A že pan toto ſlowo ku prwniemu przidal geſt rzka: „Nebo tuž mieru, kteruž mierziti budete, bude wam odmie- rzeno,“ To geſt za miloſrdenſtwie odplata wiecžna a hoyna, A za nemilofrdenſtwie wiecžne nemilofrdenftwie w zatraczenie wiecžnem. Takež y o wſſem žiwotie puogde. Bude-li kto prawe ſkutky mierziti, prawu odplatu odmierzie gemu. Teež y zlemu každu zloſt geho; kteraku mieru przi hrzeſſenie ma, podle toho puogde mijra pomſty. Neodmierzi-li gich zde pokanim, tam gemu mukami odmierzeny budu podle tiežkoſti hrzie- chuow Podle onoho pijſma 1): „Jakž ſe geſt mnoho kochala w hřieſſich, tak mnoho gie dayte muk a placže a dwakrat wiecze gie odwoyte." Takež geft y o cztnoſtech; wiecze-li gich kto ma, wietcžiech, dokonaleyſſiech a vprzimieyſſich, tiem wietežij ſlawy w nebi bude. Muož take y o mierach tieleſnych rzecž tato wzata byti; ktož, wahy a mijry ffaleſſne magicze, neſprawedliwie a 1) Podle Zjev. 18, 6. 7.
134 Nediele Cžtwrta cžinutij magicz. Rozum oſwieczen bude plnym poznanim boha. Wuole take zapalena bude milowanim boha, aby ſkrze to milowanie ode wſſech ginych wieczij odtržena byla, aby gich necžila ani ſebe, zachwaczena gſuczy tu wieczij, czo geſt buoh a geho plnoſt, a k tomu tiem, ocž my mluwiti neumieme, Neb geſt nam to w ſrdcze newſtupowalo, czo geſt tam. A tak muožem takowe plnoſti bozſke rziekati „miera natlacžena a oſuta.“ Zewnitrz take w ſmyſlech tieleſnych radoft plna bude okolo ſebe; neb tieleſnie vzrzie pana Gežiſſe kryſta w ežlo- wiecženſtwie a wſſeczky ſwate a ze wſſech a ſe wſſemi ſe budu radowati. Czož oko rado widij, to vzrzij, a czož veho- rado ſlyſlij, to vſlyſlij. A tak bude o wſſech ſmyſlech tieleſnych, že budu naplnieni rozkoſſij, yakež geſt ktery pochopen. Y wſſeczko tielo cžitedlne bude radoſtij a rozkoſſij naplnieno za to, že zde pohrzy neprawymi rozkofſmi w hrzieſſich. A že pan toto ſlowo ku prwniemu przidal geſt rzka: „Nebo tuž mieru, kteruž mierziti budete, bude wam odmie- rzeno,“ To geſt za miloſrdenſtwie odplata wiecžna a hoyna, A za nemilofrdenſtwie wiecžne nemilofrdenftwie w zatraczenie wiecžnem. Takež y o wſſem žiwotie puogde. Bude-li kto prawe ſkutky mierziti, prawu odplatu odmierzie gemu. Teež y zlemu každu zloſt geho; kteraku mieru przi hrzeſſenie ma, podle toho puogde mijra pomſty. Neodmierzi-li gich zde pokanim, tam gemu mukami odmierzeny budu podle tiežkoſti hrzie- chuow Podle onoho pijſma 1): „Jakž ſe geſt mnoho kochala w hřieſſich, tak mnoho gie dayte muk a placže a dwakrat wiecze gie odwoyte." Takež geft y o cztnoſtech; wiecze-li gich kto ma, wietcžiech, dokonaleyſſiech a vprzimieyſſich, tiem wietežij ſlawy w nebi bude. Muož take y o mierach tieleſnych rzecž tato wzata byti; ktož, wahy a mijry ffaleſſne magicze, neſprawedliwie a 1) Podle Zjev. 18, 6. 7.
Strana 135
Po Swate Trogiczy. 135 krziwie mierziti a wažiti budau, miera twrda bude gim za to odmierzena. Neb takowe wieczy zapowieda buoh rzka 1): „Nerodte cžiniti nicz krziweho w faudu, w mierze a v waze. Waha a mijra bud ſprawedliwa a zawažij rowna, ſprawedliwy ſtrych, ežber, cžtwrtcze bud." A opiet 2): „Nebudeſs mieti w py- tliku rozlicžnych wah, wietežij a menſlij, aniž bude w domu twem miera wiet[ 185a]ežij a menſſij.“ Potom gim pan powiediel podobenſtwie: „Y zdali muož ſlepy ſlepeho weſti? Wſſak oba w yamu vpadneta. Nenie vežedlnik nad miſtra, ale dokonaly každy bude, acž bude yako miſtr geho.“ A že tieleſnie nemuož to bez ſſkody byti, aby blazen blazna vmienij vežil A ſlepy ſlepeho po prawe czeſtie wodil; Takež w teto przi, poniewadž wſſiczkni pod hrziechem gfu w temž odſuzenie, yak geden, tak druhy. Kterakž tehdy geden druheho ſuditi anebo odſuzowati yako zleho a zatraczeneho muože? Czož koli die o bližnim, tymž ſe ſam potupuge. A to tak nepodobnie ſtogie, yako by blazen blazna vmienij vežil, nemage geho tež yako onen, A yako by ſlepy ſlepeho prawu czeſtu weſti chtiel; vpadl by y s nim w yamu. Takež tuto, czož mluwij zleho o bližnim a ktery faud pomſty naň wydawa, wždy ſe k temuž zawazuge a w tuž yamu pomíty a zatraczenie pada. A k temuž podobnie muož byti, že nenie vežedlnik nad miſtra. Blazniwie by ſe powyſſil nad nieho vmienim, nemage geho; Takže tuto ſprawedlnoſtij nad bližnieho, nemage gie yako on. Ginak položicze miſtra pana Gežiſſe w teto przi, o kterež mluwime, nižadny z geho vežedlnikuow nenie lepſſie nad nieho. A že on, gſa miſtrem y panem, byl geſt miloſrdny. Protož geſt neſudil nižadneho z nenawiſti, ani do pekla odſuzowal, ale odpuſſtiel bezprawie neprzatelom ſwym, krmil lacžne zaſtupy. Protož chtie przie- kladem ſwym naucžiti vežedlniky miloſrdenſtwie, die gim: „Nenie vežedlnik nad miſtra, ale gemu podobny, veženij geho 1) 3. Mojž. 19, 35. 36. 2) 5. Mojž. 25, 13.
Po Swate Trogiczy. 135 krziwie mierziti a wažiti budau, miera twrda bude gim za to odmierzena. Neb takowe wieczy zapowieda buoh rzka 1): „Nerodte cžiniti nicz krziweho w faudu, w mierze a v waze. Waha a mijra bud ſprawedliwa a zawažij rowna, ſprawedliwy ſtrych, ežber, cžtwrtcze bud." A opiet 2): „Nebudeſs mieti w py- tliku rozlicžnych wah, wietežij a menſlij, aniž bude w domu twem miera wiet[ 185a]ežij a menſſij.“ Potom gim pan powiediel podobenſtwie: „Y zdali muož ſlepy ſlepeho weſti? Wſſak oba w yamu vpadneta. Nenie vežedlnik nad miſtra, ale dokonaly každy bude, acž bude yako miſtr geho.“ A že tieleſnie nemuož to bez ſſkody byti, aby blazen blazna vmienij vežil A ſlepy ſlepeho po prawe czeſtie wodil; Takež w teto przi, poniewadž wſſiczkni pod hrziechem gfu w temž odſuzenie, yak geden, tak druhy. Kterakž tehdy geden druheho ſuditi anebo odſuzowati yako zleho a zatraczeneho muože? Czož koli die o bližnim, tymž ſe ſam potupuge. A to tak nepodobnie ſtogie, yako by blazen blazna vmienij vežil, nemage geho tež yako onen, A yako by ſlepy ſlepeho prawu czeſtu weſti chtiel; vpadl by y s nim w yamu. Takež tuto, czož mluwij zleho o bližnim a ktery faud pomſty naň wydawa, wždy ſe k temuž zawazuge a w tuž yamu pomíty a zatraczenie pada. A k temuž podobnie muož byti, že nenie vežedlnik nad miſtra. Blazniwie by ſe powyſſil nad nieho vmienim, nemage geho; Takže tuto ſprawedlnoſtij nad bližnieho, nemage gie yako on. Ginak položicze miſtra pana Gežiſſe w teto przi, o kterež mluwime, nižadny z geho vežedlnikuow nenie lepſſie nad nieho. A že on, gſa miſtrem y panem, byl geſt miloſrdny. Protož geſt neſudil nižadneho z nenawiſti, ani do pekla odſuzowal, ale odpuſſtiel bezprawie neprzatelom ſwym, krmil lacžne zaſtupy. Protož chtie przie- kladem ſwym naucžiti vežedlniky miloſrdenſtwie, die gim: „Nenie vežedlnik nad miſtra, ale gemu podobny, veženij geho 1) 3. Mojž. 19, 35. 36. 2) 5. Mojž. 25, 13.
Strana 136
136 Nediele Cžtwrta y przikladuow poſluſlny. A dokonaly každy bude, acž bude yako miſtr geho.“ W tom, czož gemu miſtr kryſtus przikazuge a prziklad dawa, vežinie-li tak vežedlnik, aby byl miloſrdny, neſudie, neodſuzuge z nenawiſti nižadneho a z pychy, bez- prawij odpuſſtiege, neprzately ſwe miluge a dobrze gim ežiňe, bude dokonaly iako miſtr geho kryftus. Ale ktož w tiech wieczech kryſta nenaſleduge, nemuož byti vežedlnik geho, ani geft hoden ginych vežiti, ani z hrziechuow treſktati. Potom die pan Gežifs: „Y czo widieſs mrwu w oku bratra ſweho, a brzewna, kterež geſt w oku twem, nezna- menaſs? Y kterak budeſs mocy rziecy bratru ſwemu: Bratrze, necht wywrhu mrwu z oka tweho, a ty w oku ſwem brzewna newidiſs? Pokrytcže, wywrz nayprwe brzewno z oka ſweho, a tehdy prozrzieſs, aby wywrhl mrwu z oka bratra ſweho.“ Tu wždy pan Gežifs mluwij ku prwniem wieczem, kterež geſt zapowiediel, o ſaudech vkrutnych, neſprawedliwych, gimiž ſe lide potupugij, domniewagicze ſe lepſlij byti nad swe bližnie. Protož tiemito rzecžmi poſlednimi vkazuge pan, kterak geſt cžlowiek daleko od toho, aby ſudil ſobie podobneho cžlowieka, kteryž takowe nebo menſlij winy geſt než on ſam, rzka: „Czo widiſs mrwu w oku bratra ſweho, to geſt maly hrziech w ſwiedomie geho, A brzewna, to geſt welikeho hrziechu, kteryž geft w twem ſwiedomie, neznamenafs?“ Ne- otwieray mnoho ocži [185b] na mrwu, prodrzi ſobie oko blizko doma, vzrzijſs brzewno hrziechuo tiežkych; nebudet pocž k ſauſedowuom, ano doma horze a bieda a hanba przed bohem y przed lidmi, bazeň pekla a zamutek w ſwie- domi. Sudiſs bližnieho, nietczo na niem wida, že w pekle bude nebo že ſmrti hoden geſt nebo pomſty gine; kolike to brzewno bude tak nemiloſtiwe vkrutenſtwie, a geſt yako mecž oſtry na bratra wytrženy! Geſſtie ginak brzewno tiežke muož byti w ſwiedomi ežlowieka, gehož newidij, a w oku bratra mrwu geſt opatrzil,
136 Nediele Cžtwrta y przikladuow poſluſlny. A dokonaly každy bude, acž bude yako miſtr geho.“ W tom, czož gemu miſtr kryſtus przikazuge a prziklad dawa, vežinie-li tak vežedlnik, aby byl miloſrdny, neſudie, neodſuzuge z nenawiſti nižadneho a z pychy, bez- prawij odpuſſtiege, neprzately ſwe miluge a dobrze gim ežiňe, bude dokonaly iako miſtr geho kryftus. Ale ktož w tiech wieczech kryſta nenaſleduge, nemuož byti vežedlnik geho, ani geft hoden ginych vežiti, ani z hrziechuow treſktati. Potom die pan Gežifs: „Y czo widieſs mrwu w oku bratra ſweho, a brzewna, kterež geſt w oku twem, nezna- menaſs? Y kterak budeſs mocy rziecy bratru ſwemu: Bratrze, necht wywrhu mrwu z oka tweho, a ty w oku ſwem brzewna newidiſs? Pokrytcže, wywrz nayprwe brzewno z oka ſweho, a tehdy prozrzieſs, aby wywrhl mrwu z oka bratra ſweho.“ Tu wždy pan Gežifs mluwij ku prwniem wieczem, kterež geſt zapowiediel, o ſaudech vkrutnych, neſprawedliwych, gimiž ſe lide potupugij, domniewagicze ſe lepſlij byti nad swe bližnie. Protož tiemito rzecžmi poſlednimi vkazuge pan, kterak geſt cžlowiek daleko od toho, aby ſudil ſobie podobneho cžlowieka, kteryž takowe nebo menſlij winy geſt než on ſam, rzka: „Czo widiſs mrwu w oku bratra ſweho, to geſt maly hrziech w ſwiedomie geho, A brzewna, to geſt welikeho hrziechu, kteryž geft w twem ſwiedomie, neznamenafs?“ Ne- otwieray mnoho ocži [185b] na mrwu, prodrzi ſobie oko blizko doma, vzrzijſs brzewno hrziechuo tiežkych; nebudet pocž k ſauſedowuom, ano doma horze a bieda a hanba przed bohem y przed lidmi, bazeň pekla a zamutek w ſwie- domi. Sudiſs bližnieho, nietczo na niem wida, že w pekle bude nebo že ſmrti hoden geſt nebo pomſty gine; kolike to brzewno bude tak nemiloſtiwe vkrutenſtwie, a geſt yako mecž oſtry na bratra wytrženy! Geſſtie ginak brzewno tiežke muož byti w ſwiedomi ežlowieka, gehož newidij, a w oku bratra mrwu geſt opatrzil,
Strana 137
Po Swate Trogiczy. 137 že, mage poznanie o hrziechu, kteryž na bratru widiel z ne- nawiſti, ſam ſebe tiem poznanim neopatrzil geſt potrzebnie. Protož newiedomie bratra geho muož byti mrwa, a geho poznanie brzewno, Nebo poznanie ežini z malych hrziechuow welike, a hlupoſt nebo newiedomie cžinij z welikych hrziechuo male. Pro newiedienie hrziechowe ſodomſkych lehcžeyſſie gfu než Geruzalemſkych s mnohym poznanim. Muož take y takto newidieti niekto brzewna w oku ſwem, když, mage mnoho tiežkych hrziechuow w ſwiedomi, y newidij gich niekdy proto, že, czož cžinij, toho ſobie za hrziech nepocžita pro krzehkoſt, pro mladoſt, anebo ginak ſe z nich wyniema, anebo gich newidij pro nieyake pokanie rocžnij, že ſe gich zpowieda a žalmy za nie piege a že tak muož v ſebe ſprawedliw byti. Protož mala nenawiſt otewrzet takowemu ocži na bratra, aby vhledal mrwu w oku geo, menſlij hřiech tiech, kterež geſt doma zakryl zpowiedij, žalmy y ginymi ſprawedlnoſtmi zklamanymi a wymluwami ſlepymi, že pro nie welbluda a brzewna w ſobie nevzrzij, ale pro mrwu bratra pekla hodneho ſudij. A z tiech wieczij muož znamo byti, že nicz nebezpecž- niegſſiho nynie lid nema, než to, že geſt przeſſtiepen w czyzie duch, aby miel ſwiedomie z przeſtupenie zakonuo lidmi vwe- denych, Ale z przeſtupenie zakona božieho a przikazanie geho, z toho ſobie žadneho ſwiedomi necžini. Protož podle takoweho ſwedenie muož to ſnadnie byti, aby lide komary czedili, a welbludy požierali, aby w oku ſwem brzewna ne- widieli, a w oku bratra ſweho mrwu brzo vhledali. Nebo z przeſtupenie zakona božieho žadneho ſwiedomie w ſe ne- beru, poniewadž gemu newierzij, ani geho wiedij. Protož ſe przihoditi muož, že niekto cžlowieka zabij, a neuzrzij toho brzewna w oku ſwem; A ſnij-li ežlowiek waycze proti obycžegi vſtawenie lidſkeho, tut prozrzij a otewrze ocži na tu mrwu prawie, že rzadu Cierkwe ſwate nedržij a geſt kaczierz, hoden geſt vpalenie.
Po Swate Trogiczy. 137 že, mage poznanie o hrziechu, kteryž na bratru widiel z ne- nawiſti, ſam ſebe tiem poznanim neopatrzil geſt potrzebnie. Protož newiedomie bratra geho muož byti mrwa, a geho poznanie brzewno, Nebo poznanie ežini z malych hrziechuow welike, a hlupoſt nebo newiedomie cžinij z welikych hrziechuo male. Pro newiedienie hrziechowe ſodomſkych lehcžeyſſie gfu než Geruzalemſkych s mnohym poznanim. Muož take y takto newidieti niekto brzewna w oku ſwem, když, mage mnoho tiežkych hrziechuow w ſwiedomi, y newidij gich niekdy proto, že, czož cžinij, toho ſobie za hrziech nepocžita pro krzehkoſt, pro mladoſt, anebo ginak ſe z nich wyniema, anebo gich newidij pro nieyake pokanie rocžnij, že ſe gich zpowieda a žalmy za nie piege a že tak muož v ſebe ſprawedliw byti. Protož mala nenawiſt otewrzet takowemu ocži na bratra, aby vhledal mrwu w oku geo, menſlij hřiech tiech, kterež geſt doma zakryl zpowiedij, žalmy y ginymi ſprawedlnoſtmi zklamanymi a wymluwami ſlepymi, že pro nie welbluda a brzewna w ſobie nevzrzij, ale pro mrwu bratra pekla hodneho ſudij. A z tiech wieczij muož znamo byti, že nicz nebezpecž- niegſſiho nynie lid nema, než to, že geſt przeſſtiepen w czyzie duch, aby miel ſwiedomie z przeſtupenie zakonuo lidmi vwe- denych, Ale z przeſtupenie zakona božieho a przikazanie geho, z toho ſobie žadneho ſwiedomi necžini. Protož podle takoweho ſwedenie muož to ſnadnie byti, aby lide komary czedili, a welbludy požierali, aby w oku ſwem brzewna ne- widieli, a w oku bratra ſweho mrwu brzo vhledali. Nebo z przeſtupenie zakona božieho žadneho ſwiedomie w ſe ne- beru, poniewadž gemu newierzij, ani geho wiedij. Protož ſe przihoditi muož, že niekto cžlowieka zabij, a neuzrzij toho brzewna w oku ſwem; A ſnij-li ežlowiek waycze proti obycžegi vſtawenie lidſkeho, tut prozrzij a otewrze ocži na tu mrwu prawie, že rzadu Cierkwe ſwate nedržij a geſt kaczierz, hoden geſt vpalenie.
Strana 138
138 Nediele Cžtwrta Muožt y takto flowo panie prawe byti, že niekto ne- uzrzij brzewna w oku ſwem, ſa oſlepen zloſtij; Nebo pijſmo die 1): „Oflepila geft ge zloft gich." A naywiecze ta zloſt oſlepij cžlowieka, ktera ſe gemu welmi lijbi, že na ginem takowež wieczy hyzdij, a ſobie z nich za zle nema, nebo ſe miluge y ſwoy hrziech, protož ſobie lahodij w niem a neklade ſobie geho za winu, A menſlij wiecz na bratru welmi rohata gemu bude. Protož ta[ 186a]že ſe pan takoweho a die gemu: „Y kterak moczy budefs rzieczy bratru ſwemu: Bratrze, necht wywrhu mrwu z oka tweho, a ty w ſwem oku brzewna neznamenaſs? W tiech flowiech pan odpiera, že niyakž cžlowiek zaſlepeny a obtiženy hrziechy w ſwiedomie nemuož o czyziem ſwie- domi prawie ſuditi, aniž muož ginych w zlem ſwiedomi opra- witi veženim nebo treſtanim. A protož poſmieſſna a ſſkodliwa wiecz geſt ſtražny ſlepy, vežitel neumiely, przedbieh kleczawy, prelat zmeſſkaly a poſel niemy. A tiech ſlepczuo nynie przieliſs geſt mnoho, geſſto pro ſwu neumieloſt a žiwot peſky negſu hodni, aby gim kto ſwinie paſti porucžil, neřku duſſe ty, kterychž geſt pan kryftus dobyl krwij ſwu. Protož ne pa- ſtyrzi, ale zradce duſſij gſu takowij, odſtupiwſſe dawno od zakona ežtenie kryſtowa y od geho ſwatych prziekladuow, lotrowſky kromie dwerzij w kniezſtwij wſſedffe, pro ſwe brzicho držij lid w zprawie ſtarych bluduow, morziecze ge traweninami kurwy welike. Ale nenie czo o to mluwiti; ni- žadny toho neſtawij, ani oprawij, gedine ſam miloſrdny buoh vkrati-li ramene gich a ſmiluge-li ſe nad tiem ſyrym lidem a wytrhne-li gim gey z hrdla, aby tak dokoncze nebylo to ſtworzenie bohu odvato ſkrze takowe ſlepcze zradne. Protož pan tomu, geſſto pilnie na mrwu bratra ſweho patrzij, a brzewna w ſwem oku newidij, die: „Pokrytcže, wywrz nayprwe brzewno z oka ſweho, a tehdy prozrzieſs, 1) Moudr. 2, 21.
138 Nediele Cžtwrta Muožt y takto flowo panie prawe byti, že niekto ne- uzrzij brzewna w oku ſwem, ſa oſlepen zloſtij; Nebo pijſmo die 1): „Oflepila geft ge zloft gich." A naywiecze ta zloſt oſlepij cžlowieka, ktera ſe gemu welmi lijbi, že na ginem takowež wieczy hyzdij, a ſobie z nich za zle nema, nebo ſe miluge y ſwoy hrziech, protož ſobie lahodij w niem a neklade ſobie geho za winu, A menſlij wiecz na bratru welmi rohata gemu bude. Protož ta[ 186a]že ſe pan takoweho a die gemu: „Y kterak moczy budefs rzieczy bratru ſwemu: Bratrze, necht wywrhu mrwu z oka tweho, a ty w ſwem oku brzewna neznamenaſs? W tiech flowiech pan odpiera, že niyakž cžlowiek zaſlepeny a obtiženy hrziechy w ſwiedomie nemuož o czyziem ſwie- domi prawie ſuditi, aniž muož ginych w zlem ſwiedomi opra- witi veženim nebo treſtanim. A protož poſmieſſna a ſſkodliwa wiecz geſt ſtražny ſlepy, vežitel neumiely, przedbieh kleczawy, prelat zmeſſkaly a poſel niemy. A tiech ſlepczuo nynie przieliſs geſt mnoho, geſſto pro ſwu neumieloſt a žiwot peſky negſu hodni, aby gim kto ſwinie paſti porucžil, neřku duſſe ty, kterychž geſt pan kryftus dobyl krwij ſwu. Protož ne pa- ſtyrzi, ale zradce duſſij gſu takowij, odſtupiwſſe dawno od zakona ežtenie kryſtowa y od geho ſwatych prziekladuow, lotrowſky kromie dwerzij w kniezſtwij wſſedffe, pro ſwe brzicho držij lid w zprawie ſtarych bluduow, morziecze ge traweninami kurwy welike. Ale nenie czo o to mluwiti; ni- žadny toho neſtawij, ani oprawij, gedine ſam miloſrdny buoh vkrati-li ramene gich a ſmiluge-li ſe nad tiem ſyrym lidem a wytrhne-li gim gey z hrdla, aby tak dokoncze nebylo to ſtworzenie bohu odvato ſkrze takowe ſlepcze zradne. Protož pan tomu, geſſto pilnie na mrwu bratra ſweho patrzij, a brzewna w ſwem oku newidij, die: „Pokrytcže, wywrz nayprwe brzewno z oka ſweho, a tehdy prozrzieſs, 1) Moudr. 2, 21.
Strana 139
Po Swate Trogiczy. 139 aby wyrhl mrwu z oka bratra tweho.“ To die pan tomu, geſſto ſpatrzuge a faudij twrdie cyzi hrziechy male, a ſwych welikych newidie anebo newažij anebo wieda zakrywa ge dobrotu lžiwu. Protož geſt-li takowy, genž chcze ginych wuodcze byti nebo vežitel, tehdy geft pokrytecz, když ſam prwe dobrych wieczij necžinij, a gine dobremu vežij. Nebo když dobrym wieczem vežij, vkazuge przed lidmi, že geſt ſprawedliwy, a toho dolicžuge dobrym veženim; A czož zleho taynie vcžinij, to kraſnu rzecžij odiewa, chtie to widien byti, czož nenie, a to, czož geſt, zakrywa. A tak každy cžlowiek gde, kteryž ſe lſtiwie boha przidržij, nenie vprziemym ſrdczem z bohem, mnohe zle wieczy ſobie k wuoli oſtawil geſt. Protož, chtie przed lidmi ſlowo mieti dobreho žiwota, gmeno ſwateho ſtawu berze na ſe, ſprawedlnoſti zrzetedlne k oku lidem y vſta k tomu prziprawuge, aby domnien a chwalen byl yako ſpra- wedliwy. Wždy takowy yako oley wyplywa zhuoru s niecžim, aby wietr chwaly obdržel. A tiem okazowanim k oku lidem zakrywa to, cžijmž geſt bohu nemijl. A takowij lidee obecznie bywagi lidem vkrutnij, naramnie ge czedij a wſſeczko s vkru- tenſtwim treſkezij, a ſwych hrziechuow malo znamenagi. Protož pan, tau poſledni rzecžij o dobrotie prawe a rozumne mluwie, welij, aby gi každy ſam od ſebe vkazal; acž by ſe komu libilo gine zprawowati, treſktati, vcziti nebo gich polepſſowati, že ſe ſam nayprwe ma vežiti, treſktati a lepſliti, hrziechy z ſebe wywrczy, aby to ginym s vžitkem mohl tež vežini [ 186b]ti. Nebo nynie mnoho widieme darem- nieho kazanie, protože kniežij, magicze welike brzewno hrziechuo w ſwiedomie, lakomftwie, ſwatokupecztwie, ftoly ſyte a rozkofſne, kubienarzſtwie, pychu weliku y gine po- horffene wieczy, y newidij nicz toho brzewna w ſwem oku, Aniž ſe chtij k tomu poddati, by czo zleho do ſebe mieli. Protož mnoho wolagi a hlawu lamagi na hrziechy lidſke. A lid, wida brzewno weleke (!) w oku gich, die gim a gich ka- zanie : „Wach ty, genž gine kažeſs, ſam ſebe nekažeſs.“ On gich
Po Swate Trogiczy. 139 aby wyrhl mrwu z oka bratra tweho.“ To die pan tomu, geſſto ſpatrzuge a faudij twrdie cyzi hrziechy male, a ſwych welikych newidie anebo newažij anebo wieda zakrywa ge dobrotu lžiwu. Protož geſt-li takowy, genž chcze ginych wuodcze byti nebo vežitel, tehdy geft pokrytecz, když ſam prwe dobrych wieczij necžinij, a gine dobremu vežij. Nebo když dobrym wieczem vežij, vkazuge przed lidmi, že geſt ſprawedliwy, a toho dolicžuge dobrym veženim; A czož zleho taynie vcžinij, to kraſnu rzecžij odiewa, chtie to widien byti, czož nenie, a to, czož geſt, zakrywa. A tak každy cžlowiek gde, kteryž ſe lſtiwie boha przidržij, nenie vprziemym ſrdczem z bohem, mnohe zle wieczy ſobie k wuoli oſtawil geſt. Protož, chtie przed lidmi ſlowo mieti dobreho žiwota, gmeno ſwateho ſtawu berze na ſe, ſprawedlnoſti zrzetedlne k oku lidem y vſta k tomu prziprawuge, aby domnien a chwalen byl yako ſpra- wedliwy. Wždy takowy yako oley wyplywa zhuoru s niecžim, aby wietr chwaly obdržel. A tiem okazowanim k oku lidem zakrywa to, cžijmž geſt bohu nemijl. A takowij lidee obecznie bywagi lidem vkrutnij, naramnie ge czedij a wſſeczko s vkru- tenſtwim treſkezij, a ſwych hrziechuow malo znamenagi. Protož pan, tau poſledni rzecžij o dobrotie prawe a rozumne mluwie, welij, aby gi každy ſam od ſebe vkazal; acž by ſe komu libilo gine zprawowati, treſktati, vcziti nebo gich polepſſowati, že ſe ſam nayprwe ma vežiti, treſktati a lepſliti, hrziechy z ſebe wywrczy, aby to ginym s vžitkem mohl tež vežini [ 186b]ti. Nebo nynie mnoho widieme darem- nieho kazanie, protože kniežij, magicze welike brzewno hrziechuo w ſwiedomie, lakomftwie, ſwatokupecztwie, ftoly ſyte a rozkofſne, kubienarzſtwie, pychu weliku y gine po- horffene wieczy, y newidij nicz toho brzewna w ſwem oku, Aniž ſe chtij k tomu poddati, by czo zleho do ſebe mieli. Protož mnoho wolagi a hlawu lamagi na hrziechy lidſke. A lid, wida brzewno weleke (!) w oku gich, die gim a gich ka- zanie : „Wach ty, genž gine kažeſs, ſam ſebe nekažeſs.“ On gich
Strana 140
140 Nediele Pata mrwy neczkami przeopala, a oni geho brzewno ſekerami ru- bagi. Protož takowij kniežij, by mnoho dobreho kazali vſty, gefftiet wiecze zkazij neprziekladnym žiwotem. Darmo tehdy vſylugi a vſta k ſlowom prziprawugij, dokudž gich brzewno lid w gich oku widij. Gich ſlowom, by pak nebeſka byla, ne- uwierzij. Protož geſt potrzebie, aby každy tak bozſke wieczy mluwil a ginych polepſliti žadal, aby ſlowa božieho w ſmiech a w ruhanie nedal, odporne wieczy gemu cžinie. Protož ne- pokuſſey ſe o gich mrwu; newyňmeſs gij, lecž oko twe cžiſte vzrzij. Nediele Pata po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Lukaffe w V. Ka. W Ten cžas, Když ſe zaſtupowe walili k Gežiſſowi, aby ſlyſſeli ſlowo božie, A on ſtal podle gezera Genezaretſkeho, Y vzrzel dwie lodij, any ſtogij podle Gezera; a rybarzi byli sſtupili a wypierali ſyti. Tehdy wſtupiw na gednu lodij, kteraž byla Sſimonowa, proſyl ho, aby od zemie odwezl malicžko; A ſedie vcžil geſt z lodij zaſtupy. A když przeſtal mluwiti, rzekl k Sſimonowi: Wez na hlubinu, a rozeſtrzete Syti ſwe k loweni ryb. A odpo- wiediew Sſimon rzekl gemu: Przikazateli, přes czelu nocz praczugicze, nicz ſme nepo- padli; ale k flowu twemu rozeſtru Sieti. A když to vežinili, zahrnuli mnozſtwie ryb welike, tak že trhala ſe Syet gich. Y ponukli gſu towaryſſuow, kterziž byli na gine lodij, a by prziſſli a pomohli gim; y prziſſli a na- plnili obie lodiecžce, tak že ſe temierz po- topowaly. To když vzrzel Slimon petr, padl
140 Nediele Pata mrwy neczkami przeopala, a oni geho brzewno ſekerami ru- bagi. Protož takowij kniežij, by mnoho dobreho kazali vſty, gefftiet wiecze zkazij neprziekladnym žiwotem. Darmo tehdy vſylugi a vſta k ſlowom prziprawugij, dokudž gich brzewno lid w gich oku widij. Gich ſlowom, by pak nebeſka byla, ne- uwierzij. Protož geſt potrzebie, aby každy tak bozſke wieczy mluwil a ginych polepſliti žadal, aby ſlowa božieho w ſmiech a w ruhanie nedal, odporne wieczy gemu cžinie. Protož ne- pokuſſey ſe o gich mrwu; newyňmeſs gij, lecž oko twe cžiſte vzrzij. Nediele Pata po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Lukaffe w V. Ka. W Ten cžas, Když ſe zaſtupowe walili k Gežiſſowi, aby ſlyſſeli ſlowo božie, A on ſtal podle gezera Genezaretſkeho, Y vzrzel dwie lodij, any ſtogij podle Gezera; a rybarzi byli sſtupili a wypierali ſyti. Tehdy wſtupiw na gednu lodij, kteraž byla Sſimonowa, proſyl ho, aby od zemie odwezl malicžko; A ſedie vcžil geſt z lodij zaſtupy. A když przeſtal mluwiti, rzekl k Sſimonowi: Wez na hlubinu, a rozeſtrzete Syti ſwe k loweni ryb. A odpo- wiediew Sſimon rzekl gemu: Przikazateli, přes czelu nocz praczugicze, nicz ſme nepo- padli; ale k flowu twemu rozeſtru Sieti. A když to vežinili, zahrnuli mnozſtwie ryb welike, tak že trhala ſe Syet gich. Y ponukli gſu towaryſſuow, kterziž byli na gine lodij, a by prziſſli a pomohli gim; y prziſſli a na- plnili obie lodiecžce, tak že ſe temierz po- topowaly. To když vzrzel Slimon petr, padl
Strana 141
Po Swate Trogiczy. 141 k noham Gežiſſowym rzka: Wygdi ode mne, pane! neb ſem cžlowiek hrzieſſny. Hruoza zagiſte byla gey obklicžila y wſſeczky, kterzij ſ nim byli przi lowenie ryb, kterež gfu po- padli. A tež Jakuba a Jana, ſyny Zebedeowy, genž byli towaryſſi Sſimonowi. Y rzekl k Sſi- monowi Gežifs: Neboy ſe; neb giž potom budeſs lidi lowiti A prziwezſſe k brzehu lodij, opuſtiwſſe wſſeczky wieczy, ſſli gſu za nim. Oto ſwate ežtenie mnohych wieczij dotycže, kterež by vžitecžny byti mo[187a]hly, když by rozum a doſtatecžnoſt k wypſani gich v mne byla A wažnoſt w tiech, kterziž by toho požiewati mohli. A nayprwe cžtenie die, Zie zaſtupowe walnie a chtiwie poſpiechali gſu k Gežiffowi, aby od nieho ſlyffeli ſlowo božie. A toho chwatanie byla geſt prziecžina ta, neb gſu geho w tom poznali, že geſt kazatel prawy a wierny flowa božiho A že ma wſfeliky vžitek zdrawij du- chowniho y tieleſneho a moc, aby nemoczne vzdrawowal, diably z lidij wymietal, hrziefſne przigimal, mijle s kagiczymi hrziefniky obczowal, hrziechy gim odpufftiel, proti hrziechom vprziemo mluwil a cztnoſti chwalil. Protož ta žadoſt w nich tak ſylnie ſtala, že z dalekych kraguow k niemu ſlli, a na puſſtijch y hlad s nim trpijcze, neopuſtili ſu ſlowa božiho. A takowa žadoſt geſt pocžatek a zpuoſob wſlech dobrych wieczij, kterež buoh miluge a chcze mieti na lidech. A tiem ſe ma cžlowiek naucžiti a gim srozumieti ſkrze ſlowa bo- žieho prawe a rozumne kazanie. A to by y dnes zaſtupowe vežinili, že by walnie ſlli k ſlowu božiemu, by ge kto wiernie kazal a nebylo nenawiſti kniezſke, kterziž roztrhugi zaſtupy, kaczerzugicze ſlowo božie, a doma lid ſami na baſniech držij a lži gedowate pod ſlowy božimi wlewagi w ſrdcze zaſtupom
Po Swate Trogiczy. 141 k noham Gežiſſowym rzka: Wygdi ode mne, pane! neb ſem cžlowiek hrzieſſny. Hruoza zagiſte byla gey obklicžila y wſſeczky, kterzij ſ nim byli przi lowenie ryb, kterež gfu po- padli. A tež Jakuba a Jana, ſyny Zebedeowy, genž byli towaryſſi Sſimonowi. Y rzekl k Sſi- monowi Gežifs: Neboy ſe; neb giž potom budeſs lidi lowiti A prziwezſſe k brzehu lodij, opuſtiwſſe wſſeczky wieczy, ſſli gſu za nim. Oto ſwate ežtenie mnohych wieczij dotycže, kterež by vžitecžny byti mo[187a]hly, když by rozum a doſtatecžnoſt k wypſani gich v mne byla A wažnoſt w tiech, kterziž by toho požiewati mohli. A nayprwe cžtenie die, Zie zaſtupowe walnie a chtiwie poſpiechali gſu k Gežiffowi, aby od nieho ſlyffeli ſlowo božie. A toho chwatanie byla geſt prziecžina ta, neb gſu geho w tom poznali, že geſt kazatel prawy a wierny flowa božiho A že ma wſfeliky vžitek zdrawij du- chowniho y tieleſneho a moc, aby nemoczne vzdrawowal, diably z lidij wymietal, hrziefſne przigimal, mijle s kagiczymi hrziefniky obczowal, hrziechy gim odpufftiel, proti hrziechom vprziemo mluwil a cztnoſti chwalil. Protož ta žadoſt w nich tak ſylnie ſtala, že z dalekych kraguow k niemu ſlli, a na puſſtijch y hlad s nim trpijcze, neopuſtili ſu ſlowa božiho. A takowa žadoſt geſt pocžatek a zpuoſob wſlech dobrych wieczij, kterež buoh miluge a chcze mieti na lidech. A tiem ſe ma cžlowiek naucžiti a gim srozumieti ſkrze ſlowa bo- žieho prawe a rozumne kazanie. A to by y dnes zaſtupowe vežinili, že by walnie ſlli k ſlowu božiemu, by ge kto wiernie kazal a nebylo nenawiſti kniezſke, kterziž roztrhugi zaſtupy, kaczerzugicze ſlowo božie, a doma lid ſami na baſniech držij a lži gedowate pod ſlowy božimi wlewagi w ſrdcze zaſtupom
Strana 142
142 Nediele Pata a trawij ge bludy ſwymi. Protož prawda na zemi potlacžena geſt, a hlad weliky wpuſtil geſt buoh nam, Jakož geſt ſam powiediel, že newdiecžnym chcze ten hlad dati, aby, po kra- ginach chodiecze, hledali geho a nenalezli y ti, genž geho žadagi. Mnozij take v prodleni cžaſuow rozmarzegi a prokyſſie, že giž gedine nieyakych nowinek chcze ſe gim ſlyfleti a rziedke wieczy ſe gim lijbi. A to ſe naywiecze z toho rodij, že praweho a duchownieho rozumu w ſlowu božim neznagi, ani okuſſegi, než tak tieleſnie, obloge požieragicze, yako zele nemaſſtieneho nakydagicze w brzicho, obtiežij ſe. Take ſe to z toho lidem rodij, že czyzie duch magij k ſlowu božiemu, geſſto ſe paſe w libych wieczech tiela a wylewa ſe mnoho na marne wieczy ſwieta. Protož nemuož w chut mieti ſlowa božieho. Neuſadij gich žadoſt tiela bo- žieho, ani ſlowa geho draheho v noh Gežiſſowych, iako Marye Magdaleny. Niekdy porepcze proti flowu božiemu, ano ho hniete, a niekdy ge zmelka rad za ledacžims. Ale takowym- to muož byti w žadoſti ſlowo božie, w nichž mocz ma a roſte w vžitek duchownie. Nebo proto geſt wſate ſlowo božij, aby ſe ſkrze nie rodili ſynowe božie w žiwot duchownie a wſle- like zprawy aby z nieho brali k tomuto žiwotu. A kromie tiechto wiecij powiedienych cžaſta kazanie flowa božieho naywiecze to dielagie w niekterych, aby ſe wždy vežiecze, nikdy k vmienij prawdy nepřiſli, a zapletenie ſwiedomie na- lezli a ſami ſobie nowa wymyſllenie z nieho ſkladali, ne po ſlowu božim gducze, ale ge po ſobie tahnucze. Protož, ktož ſkrze nie neroſte w ſprawedlnoſtech, ten ſkrze ne hyne a rodij ſe w boleſtech. Ale když zaſtupowe walechu ſe k Gežiffowi, aby od nieho ſlyſfe [187b]li ſlowo božie, Tehdy pan Gežiſs ſtal podle Gezera Genezaretſkeho. To Gezero, Miſtrzi wykladagi, že geſt ſwiet tento, na niemž nebezpecžna neuſtawicžnoſt trwa a hotowe zahynutij yako na morzi tieleſnem, gehožto Gezero
142 Nediele Pata a trawij ge bludy ſwymi. Protož prawda na zemi potlacžena geſt, a hlad weliky wpuſtil geſt buoh nam, Jakož geſt ſam powiediel, že newdiecžnym chcze ten hlad dati, aby, po kra- ginach chodiecze, hledali geho a nenalezli y ti, genž geho žadagi. Mnozij take v prodleni cžaſuow rozmarzegi a prokyſſie, že giž gedine nieyakych nowinek chcze ſe gim ſlyfleti a rziedke wieczy ſe gim lijbi. A to ſe naywiecze z toho rodij, že praweho a duchownieho rozumu w ſlowu božim neznagi, ani okuſſegi, než tak tieleſnie, obloge požieragicze, yako zele nemaſſtieneho nakydagicze w brzicho, obtiežij ſe. Take ſe to z toho lidem rodij, že czyzie duch magij k ſlowu božiemu, geſſto ſe paſe w libych wieczech tiela a wylewa ſe mnoho na marne wieczy ſwieta. Protož nemuož w chut mieti ſlowa božieho. Neuſadij gich žadoſt tiela bo- žieho, ani ſlowa geho draheho v noh Gežiſſowych, iako Marye Magdaleny. Niekdy porepcze proti flowu božiemu, ano ho hniete, a niekdy ge zmelka rad za ledacžims. Ale takowym- to muož byti w žadoſti ſlowo božie, w nichž mocz ma a roſte w vžitek duchownie. Nebo proto geſt wſate ſlowo božij, aby ſe ſkrze nie rodili ſynowe božie w žiwot duchownie a wſle- like zprawy aby z nieho brali k tomuto žiwotu. A kromie tiechto wiecij powiedienych cžaſta kazanie flowa božieho naywiecze to dielagie w niekterych, aby ſe wždy vežiecze, nikdy k vmienij prawdy nepřiſli, a zapletenie ſwiedomie na- lezli a ſami ſobie nowa wymyſllenie z nieho ſkladali, ne po ſlowu božim gducze, ale ge po ſobie tahnucze. Protož, ktož ſkrze nie neroſte w ſprawedlnoſtech, ten ſkrze ne hyne a rodij ſe w boleſtech. Ale když zaſtupowe walechu ſe k Gežiffowi, aby od nieho ſlyſfe [187b]li ſlowo božie, Tehdy pan Gežiſs ſtal podle Gezera Genezaretſkeho. To Gezero, Miſtrzi wykladagi, že geſt ſwiet tento, na niemž nebezpecžna neuſtawicžnoſt trwa a hotowe zahynutij yako na morzi tieleſnem, gehožto Gezero
Strana 143
Po Swate Trogiczy. 143 zatoka geſt byla, když ſe na niem wlnobitij od wietruow zburzij. Nebo w tomto ſwietie mnoha promiena a neuſta- wicžnoft ſe diege, že tudiež niekto pozdwižen bywa wietrem pychy, a po male chwieli ſpadne doluow w plotu a w poha- nienie za prwnij chlubu. A tiech promien geft pln swiet, wſſeho pokoge gſa zbawen, wždy bogowe a ſwarowe w niem, lid proti lidu, ežlowiek proti ežlowieku. Jakožto w morzi ryba rybu hlta, tak ežlowiek cžlowieka naſylim hubie, zabigi, tepe, lupij; y mnoha gina nebezpecženſtwij na tom ſwietie ſu. Ale pan Gežiſs podle toho Gezera anebo zatoky morſke ſtal geſt, ale ne w niem ſtal ani tapal. Toho muož tento rozum byti, že kromie ſwieta ten cžlowiek nebeſky byl geft czely, nemage rany ſwieta, ani przemožen gſa od nieho, ani poſſkwrny z nieho moha wzieti, ani ſe promieniti neprawoſtij geho, ani bezprawim ſehnut byti. Protož pan Gežiſs, ſtoge podle nieho, ne ſobie geſt ſtal, ale, poniewadž geſt wuodcze zaſtupa, kteryž do nebe tahne, a geſt gim czeſta tam a geſt gim ſwietlo na te czeſtie, Tehdy gim k zprawie ſtal geſt, prziklad gim dawage, aby po niem ſili, geho ſllepiegemi kra- cžegicze, Aby tak za nim vſlli toho wſſeho nebezpecženſtwi, kterež geſt on, puowod gich, pominul. Nebo on czeſta rowna bez vrazu geſt, aby, za nim gda, nezrzel na to, kterak ſe morze wlnami hybe, ale kudy ſtopa puowodu mierzij. Nebo po niem y na wlny kracžege, nebyway žadny male wiery; giſtie tudy przegdeſs. A wſſeczky, ktož chtij po niem giti, na tot wede, aby ſe newpletali w ta wlnobiti morſka, geſſto ſwym nepokogem topij milowniky tohoto ſwieta; a na tot geho zprawy tahnu, aby cžlowieka zproſtily oſydl a zapletkuow, kterež to morze ma, aby w nie newpuſltiel ſrdcze, neſtal o chwalu, ani o zbožij, ani o prziezeň ſwieta, A czož y malo lide magij a mieti muſy z nuze, — yako nemoczny huol w rucze, aby nepadl, — aby ſe y toho twrdie nedrželi, aby y od mala ſwar nepowſtal. A netoliko ty wieczy, ktere gſu kromie ežlo- wieka, vežij mudrze držeti a ſnadnie ge zratiti(!), ale y žiwot
Po Swate Trogiczy. 143 zatoka geſt byla, když ſe na niem wlnobitij od wietruow zburzij. Nebo w tomto ſwietie mnoha promiena a neuſta- wicžnoft ſe diege, že tudiež niekto pozdwižen bywa wietrem pychy, a po male chwieli ſpadne doluow w plotu a w poha- nienie za prwnij chlubu. A tiech promien geft pln swiet, wſſeho pokoge gſa zbawen, wždy bogowe a ſwarowe w niem, lid proti lidu, ežlowiek proti ežlowieku. Jakožto w morzi ryba rybu hlta, tak ežlowiek cžlowieka naſylim hubie, zabigi, tepe, lupij; y mnoha gina nebezpecženſtwij na tom ſwietie ſu. Ale pan Gežiſs podle toho Gezera anebo zatoky morſke ſtal geſt, ale ne w niem ſtal ani tapal. Toho muož tento rozum byti, že kromie ſwieta ten cžlowiek nebeſky byl geft czely, nemage rany ſwieta, ani przemožen gſa od nieho, ani poſſkwrny z nieho moha wzieti, ani ſe promieniti neprawoſtij geho, ani bezprawim ſehnut byti. Protož pan Gežiſs, ſtoge podle nieho, ne ſobie geſt ſtal, ale, poniewadž geſt wuodcze zaſtupa, kteryž do nebe tahne, a geſt gim czeſta tam a geſt gim ſwietlo na te czeſtie, Tehdy gim k zprawie ſtal geſt, prziklad gim dawage, aby po niem ſili, geho ſllepiegemi kra- cžegicze, Aby tak za nim vſlli toho wſſeho nebezpecženſtwi, kterež geſt on, puowod gich, pominul. Nebo on czeſta rowna bez vrazu geſt, aby, za nim gda, nezrzel na to, kterak ſe morze wlnami hybe, ale kudy ſtopa puowodu mierzij. Nebo po niem y na wlny kracžege, nebyway žadny male wiery; giſtie tudy przegdeſs. A wſſeczky, ktož chtij po niem giti, na tot wede, aby ſe newpletali w ta wlnobiti morſka, geſſto ſwym nepokogem topij milowniky tohoto ſwieta; a na tot geho zprawy tahnu, aby cžlowieka zproſtily oſydl a zapletkuow, kterež to morze ma, aby w nie newpuſltiel ſrdcze, neſtal o chwalu, ani o zbožij, ani o prziezeň ſwieta, A czož y malo lide magij a mieti muſy z nuze, — yako nemoczny huol w rucze, aby nepadl, — aby ſe y toho twrdie nedrželi, aby y od mala ſwar nepowſtal. A netoliko ty wieczy, ktere gſu kromie ežlo- wieka, vežij mudrze držeti a ſnadnie ge zratiti(!), ale y žiwot
Strana 144
144 Nediele Pata ztratiti welij, aby, chtie niekdy cžlowiek ten žiwot vchowati od zlych wieczij, nezapletl ſe w nepokoge wlnobitij morzſkeho a nevtonul w tom morzi. Tomut wſſemu vežij ten wuodcze a puowod zaſtupu nebeſkeho. A že pan, ſtoge podle toho Gezera, a rybarzi sſtupiwſſe prali gfu Syeti, Y wſtupil na gednu lodicžku, kteraž byla Sſimonowa, proſyl geho, aby malicžko od zemie odwezl, a ſedie vežil geſt z lodicžky zaſtupy. Ty wieczy tak tieleſnie daly ſu ſe, když mnoho zaſtupuo ſeſllo ſe k niemu, chtiecze ſlyſſeti ſlowo božie od nieho; y tiſkli ſe gedni na druhe a tak y pana Gežiſſe potiſkali k wodie; a z te przicžiny wſtupil na lodij, aby ſe zaſtup mohl vpokogiti, a on, ſedie w lodij, [188a] vežil geſt ge, czož geho mudroſt nayprawieyſſieho wiediela k naucženij prawdy tiem zaſtupom. Ale že niekterzij miſtrzi tie dwie lodij wykladagi, že znamenagi dwogie lid: pohanſky a židowſky. A wſtupil geft na gednu, to geſt przirozenie cžlowieczſke przigal z lidu židowſkeho, kteryž cztnoſtnie podle zakona božieho žiw geſt byl. A gſa w tom lidu, vežil odtud ſam y ſkrze Apoſſtoly ſwe lid židowſky y pohanſky, aby ſpolu gedniemi vſty cztili boha. Ginij ſkrze tie dwie lodij rozumiegi giſtotu dwogi, w nichž yako w lodij na morzi mohu od zahynutij žiwoty zachowati. Gedna giſtota že geſt tiech, kterziž gſu po krztu nikdy ſmrtedlnie nehrzeſſili. Druha giſtota geſt pokanie hrzieſſnych po ztraczenie newinnoſti, O niež pan die 1) : „Cžinte pokanie, a przibližit ſe wam kralowſtwie nebeſke." A že wida pan tie dwie giftotie yako dwie lodij bezpecžne, na nichž by ſe lide opatrnij przewezti mohli přes morze tohoto ſwieta nebezpecžneho do ſwe wlaſti, Y wſtupil geſt na gednu lodij, genž byla Sfimonowa petrowa, to geſt poſluſſneho. A že tu prawa newinnoſt geſt, kdež prawe poſluſlenſtwij boha geſt 1) Podle Mat. 3, 2.
144 Nediele Pata ztratiti welij, aby, chtie niekdy cžlowiek ten žiwot vchowati od zlych wieczij, nezapletl ſe w nepokoge wlnobitij morzſkeho a nevtonul w tom morzi. Tomut wſſemu vežij ten wuodcze a puowod zaſtupu nebeſkeho. A že pan, ſtoge podle toho Gezera, a rybarzi sſtupiwſſe prali gfu Syeti, Y wſtupil na gednu lodicžku, kteraž byla Sſimonowa, proſyl geho, aby malicžko od zemie odwezl, a ſedie vežil geſt z lodicžky zaſtupy. Ty wieczy tak tieleſnie daly ſu ſe, když mnoho zaſtupuo ſeſllo ſe k niemu, chtiecze ſlyſſeti ſlowo božie od nieho; y tiſkli ſe gedni na druhe a tak y pana Gežiſſe potiſkali k wodie; a z te przicžiny wſtupil na lodij, aby ſe zaſtup mohl vpokogiti, a on, ſedie w lodij, [188a] vežil geſt ge, czož geho mudroſt nayprawieyſſieho wiediela k naucženij prawdy tiem zaſtupom. Ale že niekterzij miſtrzi tie dwie lodij wykladagi, že znamenagi dwogie lid: pohanſky a židowſky. A wſtupil geft na gednu, to geſt przirozenie cžlowieczſke przigal z lidu židowſkeho, kteryž cztnoſtnie podle zakona božieho žiw geſt byl. A gſa w tom lidu, vežil odtud ſam y ſkrze Apoſſtoly ſwe lid židowſky y pohanſky, aby ſpolu gedniemi vſty cztili boha. Ginij ſkrze tie dwie lodij rozumiegi giſtotu dwogi, w nichž yako w lodij na morzi mohu od zahynutij žiwoty zachowati. Gedna giſtota že geſt tiech, kterziž gſu po krztu nikdy ſmrtedlnie nehrzeſſili. Druha giſtota geſt pokanie hrzieſſnych po ztraczenie newinnoſti, O niež pan die 1) : „Cžinte pokanie, a przibližit ſe wam kralowſtwie nebeſke." A že wida pan tie dwie giftotie yako dwie lodij bezpecžne, na nichž by ſe lide opatrnij przewezti mohli přes morze tohoto ſwieta nebezpecžneho do ſwe wlaſti, Y wſtupil geſt na gednu lodij, genž byla Sfimonowa petrowa, to geſt poſluſſneho. A že tu prawa newinnoſt geſt, kdež prawe poſluſlenſtwij boha geſt 1) Podle Mat. 3, 2.
Strana 145
Po Swate Trogiczy. 145 w naplnienij przikazanie geho. A že na tu lodij newinnoſti racžil geſt pan wſyefti; nebo geſt hrziechu neucžinil, ani geſt leſt nalezena w vſtech geho. A tu cžiſtotu a newinnoſt y na ginych miluge, aby w gich ſrdczych prziebytek liby yako w lodij nalezl ſobie. A przi takowe newinnoſti gſu gedni lide dokonaleyſſij než druzij. Nebo niekterzij zuoſtawagie w pa- nenftwie a wedu žiwot cžiſty a ſwrchowany, že netoliko ſe oſtrziehagi od hrziechuo ſmrtedlnych, ale wſſiczku praczy nakladagi na to, aby ſe nikdiež nedopuſſtieli y naymenſliech hrziechuow, pokudž naywicze mohu. Muož take y na ginych nalezena byti newinnoſt, kterziž gſu po krztu nehrzeſſili ſmrtedlnie až do manželſtwie a, w manželſtwie gſucze, do ſmrti. Ale tiech ſe malo naleza. Neb w manželſtwij bydliti nenie w ſobie hrziech ſmrtedlny, ale wſſak blizko od nich ſtogij. A muſyli by plne ſrdcze k bohu mieti a w ſwiet, ani w ktere miloſti bohu protiwne pro- ſwazek manželſtwie ſe nezapletati, a tak by bez hrziechuow ſmrtedlnych byli zachowani. Ale tiežke geſt po ledu plzkem biehati a nepadnuti, Oheň w zahubij noſyti a rucha neſpa- liti. Mnoho geſt mazuo tiežkych w manželſtwij, mnoho k ſwietu, k žeňe, k dietem przichyleni, a to gſu hotowe prziecžiny k hrziechom. Protož malo muož prawe newinnoſti w tiech lidech nalezeno byti. A tak rziedko ſe takova lodij panu Gežiſfowi nahodij, aby na nij odpocžinul. Druhu lodij pan Gežifs widiel a take gi zwolil, to geſt pokanie. Ale že gſu ne wſſiczkni zaroweň kagiczy. Nebo niekterzi ſkrze newiedomie z mladi vpadagi w niektere hrziechy; A potom, przigmucze pokanie prawe z wiery, w niem trwagi; odſtupiwffe od hrziechuow, wždy ſe gich ſtrzehu, proti nim praczugi, žadoſti zle przemahagicze, protiwenſtwij trpijcze, zleho [188b] za zle necžiniecze a do ſmrti toho želegicze, že gſu boha hrziechy ſwymi tupili. Ginij kagiczy ſu, geſſto temierz do ſmrti nebo malo przed ſmrti pocžnu pokanie cžiniti, a prwe wždy hrziechy
Po Swate Trogiczy. 145 w naplnienij przikazanie geho. A že na tu lodij newinnoſti racžil geſt pan wſyefti; nebo geſt hrziechu neucžinil, ani geſt leſt nalezena w vſtech geho. A tu cžiſtotu a newinnoſt y na ginych miluge, aby w gich ſrdczych prziebytek liby yako w lodij nalezl ſobie. A przi takowe newinnoſti gſu gedni lide dokonaleyſſij než druzij. Nebo niekterzij zuoſtawagie w pa- nenftwie a wedu žiwot cžiſty a ſwrchowany, že netoliko ſe oſtrziehagi od hrziechuo ſmrtedlnych, ale wſſiczku praczy nakladagi na to, aby ſe nikdiež nedopuſſtieli y naymenſliech hrziechuow, pokudž naywicze mohu. Muož take y na ginych nalezena byti newinnoſt, kterziž gſu po krztu nehrzeſſili ſmrtedlnie až do manželſtwie a, w manželſtwie gſucze, do ſmrti. Ale tiech ſe malo naleza. Neb w manželſtwij bydliti nenie w ſobie hrziech ſmrtedlny, ale wſſak blizko od nich ſtogij. A muſyli by plne ſrdcze k bohu mieti a w ſwiet, ani w ktere miloſti bohu protiwne pro- ſwazek manželſtwie ſe nezapletati, a tak by bez hrziechuow ſmrtedlnych byli zachowani. Ale tiežke geſt po ledu plzkem biehati a nepadnuti, Oheň w zahubij noſyti a rucha neſpa- liti. Mnoho geſt mazuo tiežkych w manželſtwij, mnoho k ſwietu, k žeňe, k dietem przichyleni, a to gſu hotowe prziecžiny k hrziechom. Protož malo muož prawe newinnoſti w tiech lidech nalezeno byti. A tak rziedko ſe takova lodij panu Gežiſfowi nahodij, aby na nij odpocžinul. Druhu lodij pan Gežifs widiel a take gi zwolil, to geſt pokanie. Ale že gſu ne wſſiczkni zaroweň kagiczy. Nebo niekterzi ſkrze newiedomie z mladi vpadagi w niektere hrziechy; A potom, przigmucze pokanie prawe z wiery, w niem trwagi; odſtupiwffe od hrziechuow, wždy ſe gich ſtrzehu, proti nim praczugi, žadoſti zle przemahagicze, protiwenſtwij trpijcze, zleho [188b] za zle necžiniecze a do ſmrti toho želegicze, že gſu boha hrziechy ſwymi tupili. Ginij kagiczy ſu, geſſto temierz do ſmrti nebo malo przed ſmrti pocžnu pokanie cžiniti, a prwe wždy hrziechy
Strana 146
146 Nediele Pata tiežke a mnohe cžinili gſu. Awſſak yako ony na winniczy w gedenacztu hodinu przigme ge, když ſe k niemu czelym ſrdczem obratie a przewezu ſe na te lodij przes Gezero pe- kelnij. Ale wſſak prwnij kagiczij, geſſto gſu mnoho let wiernie w pokani praczowali, wietežie ſlawy w nebi budu než ti poſlednij. Ale tu pokanie nenie giſte, kdež geſt ſrdcze rozdielene, geſſto rodij pady mnohe ohleedanim na ſwiet. Ani tu muož vgiſſtieno byti, kdež geſt ſrdcze prokyfale, drziemawe, roz- trhale, zmeſſkale, lenie, ſobiewolne, geſſto na krocžegi od hrziechuow neſtogij. Acž wſfak zgewnie hrziechuow ſmrtedl- nych necžinij takowij, wſſak take dobroty praweho pokanij neukazugi. Niektere wieczy zle na ſobie wymluwagi, za zlee gich nemagicze, — a tu gſu nebezpecžni pokanim, dokud mnoha treſktanie wymluwagicze ſe mohu pominuti yako newinnij — Anebo w ežas treſktani hrziechuo przidawagicze, to geſt za treſktanie hanienij, mſſtienie, vtrhanie. Protož to muož po- dobne byti, že, yakož geſt malo prawie newinnych, tak geſt malo prawie kagiczych. Nebo rziedky ſe prawie odwratij od hrziechuow, rziedky zprawij ſrdcze ſwe v pokanie, a rziedky ſe prawie ponižij za ſwe hrziechy a podſtupij hanienij a bez- prawij yako kagiczy. Dayž nam miloſrdny pan po mnohych a welikych hrzieſſiech na lodij praweho pokanie oſtati, abychom ſkrze mylne pokanie nade wſſeczky hrzieflniky nekagiczy wiecze zklamani nebyli. Rybarzi pak ti, o nichž tu pan Gežifs powiediel, ſut Apoſſtole a gich potomnij wiernij kazatele ſlowa bo- žieho. Syeti tiech rybarzuow gſu zakon božie, gimž magie vlowiti a wytahnuti hrzieflniky z morze tohoto ſwieta a z hrziechuow. Ale že magi zeprati ty Syeti, aby cžiſte k lo- wenie byli. Ne proto, že by zakon božij miel w ſobie nietczo necžiſteho, nebo geſt nepoſſkwrnieny. Naypodobniegi tehdy tento rozum muož toho byti, aby, chtie niekto cžiſtym za- konem božim zawleczy k lowenij duſfij lidſkych, aby gey
146 Nediele Pata tiežke a mnohe cžinili gſu. Awſſak yako ony na winniczy w gedenacztu hodinu przigme ge, když ſe k niemu czelym ſrdczem obratie a przewezu ſe na te lodij przes Gezero pe- kelnij. Ale wſſak prwnij kagiczij, geſſto gſu mnoho let wiernie w pokani praczowali, wietežie ſlawy w nebi budu než ti poſlednij. Ale tu pokanie nenie giſte, kdež geſt ſrdcze rozdielene, geſſto rodij pady mnohe ohleedanim na ſwiet. Ani tu muož vgiſſtieno byti, kdež geſt ſrdcze prokyfale, drziemawe, roz- trhale, zmeſſkale, lenie, ſobiewolne, geſſto na krocžegi od hrziechuow neſtogij. Acž wſfak zgewnie hrziechuow ſmrtedl- nych necžinij takowij, wſſak take dobroty praweho pokanij neukazugi. Niektere wieczy zle na ſobie wymluwagi, za zlee gich nemagicze, — a tu gſu nebezpecžni pokanim, dokud mnoha treſktanie wymluwagicze ſe mohu pominuti yako newinnij — Anebo w ežas treſktani hrziechuo przidawagicze, to geſt za treſktanie hanienij, mſſtienie, vtrhanie. Protož to muož po- dobne byti, že, yakož geſt malo prawie newinnych, tak geſt malo prawie kagiczych. Nebo rziedky ſe prawie odwratij od hrziechuow, rziedky zprawij ſrdcze ſwe v pokanie, a rziedky ſe prawie ponižij za ſwe hrziechy a podſtupij hanienij a bez- prawij yako kagiczy. Dayž nam miloſrdny pan po mnohych a welikych hrzieſſiech na lodij praweho pokanie oſtati, abychom ſkrze mylne pokanie nade wſſeczky hrzieflniky nekagiczy wiecze zklamani nebyli. Rybarzi pak ti, o nichž tu pan Gežifs powiediel, ſut Apoſſtole a gich potomnij wiernij kazatele ſlowa bo- žieho. Syeti tiech rybarzuow gſu zakon božie, gimž magie vlowiti a wytahnuti hrzieflniky z morze tohoto ſwieta a z hrziechuow. Ale že magi zeprati ty Syeti, aby cžiſte k lo- wenie byli. Ne proto, že by zakon božij miel w ſobie nietczo necžiſteho, nebo geſt nepoſſkwrnieny. Naypodobniegi tehdy tento rozum muož toho byti, aby, chtie niekto cžiſtym za- konem božim zawleczy k lowenij duſfij lidſkych, aby gey
Strana 147
Po Swate Trogiczy. 147 wypral od ſwe ſlepoty, aby geho nezkalil žadoſtmi ſwymi zlymi, podle ſlepoty ſwe przimierzege ſlowa zakona božieho k hrzieſſnikom, ſwobodu gim k hrzeſſeni dawage pro zyſky tieleſne, pro marnu chwalu, a prziezni od nich hledage anebo gim pro bazeň oſlabuge; Neb takowau wodu zkalenu zmorzij duſſe lidſke. Protož wyprati ſyeti geſt odlucžiti od flow božiech zlee a bludne rozumy, Aby mohl ſkrze cžiſtu rzecž božij odweſti lidi od zemſkych žadoftij y od bluduow tohoto ſwieta a aby gim nicz zleho nedopufitiel pod gmenem miloſrdenſtwij božieho, lecž by ſe kati chtieli a oprawiti na ſobie to zle. Tež take muſyl by ty ſyeti wyprati od zakonuow Anty- kryftowych, zamyfllenych, gedowatych a ſmrtedlnych, ſkrze niež ſwiet zklaman geſt, od boha odſtupil a od[ 189a wykl geho pro ty zakony, aby tiech zakonuow nezawieral, ne- twrdil w lidu ſkrze flowa zakona božieho, prawie lidu, že dawno ſtarzij ſwietij vſtanowili gſu toto neb ono duchem ſwatym. Neb tak ſlowy božimi prziwazuge lid k tiem za- konom gedowatym, aby ge tak cztili domniewagicze ſe, že ti zakonowe gſu zakon božij a rzad geho, A giž gich potom lid nebude držeti yako vſtawenie lidſkych, ale yako zakon božij. A hlediecze nynie na to, kterak kniežij zprawugij ſwiet ſkrze ežtenie a ſkrze gina pijſma, Znamo geſt, že gſu przieliſs zmazali blatem ty ſyeti, poniewadž ſu wſſechen ſwiet ho- rzieczij neuſtupnie w zlem ohni prziſwietili bohu a vſtawili gey na czeſtie ſpaſenie. Wſſak to wſſeczko nemohlo geſt ginak przigiti, gedine z toho, že kniežij zle ſmyſle o bohu y o geho zakonu A že gſu zmiekcžili ſlowa geho nad oley zlymi a Iſtiwymi rozumy, wykladagicze ge a hogicze wſfeliku ranu hrziefſnikuow ſkrze nie k ohawnoſti, prawiecze gim pokoy s bohem, ano geho nenie. Protož wſſelika ſlowa božie y wſſe- like wieczy duchownie y poſwatne obratili gſu lidu w fmrt pro ta ſlepa a Iſtiwa wykladanie pijſem; kamž gim koli po- chyle, wſſudy ge w blatie zkalegie. A kdy ſe giž ty ſyeti
Po Swate Trogiczy. 147 wypral od ſwe ſlepoty, aby geho nezkalil žadoſtmi ſwymi zlymi, podle ſlepoty ſwe przimierzege ſlowa zakona božieho k hrzieſſnikom, ſwobodu gim k hrzeſſeni dawage pro zyſky tieleſne, pro marnu chwalu, a prziezni od nich hledage anebo gim pro bazeň oſlabuge; Neb takowau wodu zkalenu zmorzij duſſe lidſke. Protož wyprati ſyeti geſt odlucžiti od flow božiech zlee a bludne rozumy, Aby mohl ſkrze cžiſtu rzecž božij odweſti lidi od zemſkych žadoftij y od bluduow tohoto ſwieta a aby gim nicz zleho nedopufitiel pod gmenem miloſrdenſtwij božieho, lecž by ſe kati chtieli a oprawiti na ſobie to zle. Tež take muſyl by ty ſyeti wyprati od zakonuow Anty- kryftowych, zamyfllenych, gedowatych a ſmrtedlnych, ſkrze niež ſwiet zklaman geſt, od boha odſtupil a od[ 189a wykl geho pro ty zakony, aby tiech zakonuow nezawieral, ne- twrdil w lidu ſkrze flowa zakona božieho, prawie lidu, že dawno ſtarzij ſwietij vſtanowili gſu toto neb ono duchem ſwatym. Neb tak ſlowy božimi prziwazuge lid k tiem za- konom gedowatym, aby ge tak cztili domniewagicze ſe, že ti zakonowe gſu zakon božij a rzad geho, A giž gich potom lid nebude držeti yako vſtawenie lidſkych, ale yako zakon božij. A hlediecze nynie na to, kterak kniežij zprawugij ſwiet ſkrze ežtenie a ſkrze gina pijſma, Znamo geſt, že gſu przieliſs zmazali blatem ty ſyeti, poniewadž ſu wſſechen ſwiet ho- rzieczij neuſtupnie w zlem ohni prziſwietili bohu a vſtawili gey na czeſtie ſpaſenie. Wſſak to wſſeczko nemohlo geſt ginak przigiti, gedine z toho, že kniežij zle ſmyſle o bohu y o geho zakonu A že gſu zmiekcžili ſlowa geho nad oley zlymi a Iſtiwymi rozumy, wykladagicze ge a hogicze wſfeliku ranu hrziefſnikuow ſkrze nie k ohawnoſti, prawiecze gim pokoy s bohem, ano geho nenie. Protož wſſelika ſlowa božie y wſſe- like wieczy duchownie y poſwatne obratili gſu lidu w fmrt pro ta ſlepa a Iſtiwa wykladanie pijſem; kamž gim koli po- chyle, wſſudy ge w blatie zkalegie. A kdy ſe giž ty ſyeti
Strana 148
148 Nediele Pata zperu, aby ſkrze nie rozdielili zlee od dobreho a byli yako vſta božie? Geſſtie w tiech prwnich ſlowich vkazal geſt pan weliku pokoru, proſe Petra. Moha rozkazati, proſy buoh cžlowieka, Aby nas tiem przikladem naucžil, abychom rohy ſložili, ne hroziecze, ne krzikagicze rozkazowali; Acž kto muož komu z prawa rozkazowati, aby to cžinil ſkrownie s pokoru a wiecze s prozbu. Neb prozba miloſti toliko požiwa, a to geſt naylepſſie, czož ſe z miloſti diege. Ale wietcžie ten pokory geſt, ktož, mage prawo przikazowati, y proſy. Ten by to giftie miel wažiti, geſſto ſe nacžieta hlawa Cierkwe ſwate, že pan nebeſky proſy cžlowieka za rownu wiecz, a moha przikazati. Ale Antykryft, ſedie na Rzimſke ſtoliczy, rzieka zpiet: „Przi- kazugicze przikazugem a chczem mieti, bud wuole za zakon. A že pan, ſedie w lodij Sſimonowie, vežil zaſtupy. A Sſimon geſt „poſluffny“, aby z te lodij poſluſſne veženij prawdy naypodobniegi pochazelo, na to weda wſſeczky, aby boha poſluchali w tom, czož on gim w zakonie ſwem przi- kazuge. Nebo pan, ſedie w lodij Sſimonowie, tomu geſt bez- pochyby zaſtupy vežil. A zaſtupowe y podnes gineho veženie nepotrzebugi, gedine aby ge tomu toliko vežili, až by prawie w poſluſſenſtwij božim byli vſtaweni; Nebo, vpoſluchagi-li boha w geho przikazanich, budu na wieky požehnanie. Dale die cžteni: „A když przeſtal mluwiti pan k za- ſtupom, Rzekl geſt k Sſimonowi: Wez na hluboko a roze- ſtrzete ſyeti k lowu.“ Ale my, mluwicze o lowcych duſſij lidſkych z morze tohoto ſwieta, To magij kazatele cžtenie kryſtowa byti, aby ſe wezli na hluboko žiwota dokonaleho a vmienij a ſyeti zakona božieho cžiſteho, bez baſnij a beze lžij ſwodnych, rozeſtrzeli w morze. [189b] Neb mnohe lidi hrziefſne mohu wytahnuti przikladnym žiwotem a veženim prawdy z morze hrziechuow, z pychy, z lakomſtwi, z ſmilſtwij, z hniewuow, z pokrytſtwie y z ginych hrziechuow.
148 Nediele Pata zperu, aby ſkrze nie rozdielili zlee od dobreho a byli yako vſta božie? Geſſtie w tiech prwnich ſlowich vkazal geſt pan weliku pokoru, proſe Petra. Moha rozkazati, proſy buoh cžlowieka, Aby nas tiem przikladem naucžil, abychom rohy ſložili, ne hroziecze, ne krzikagicze rozkazowali; Acž kto muož komu z prawa rozkazowati, aby to cžinil ſkrownie s pokoru a wiecze s prozbu. Neb prozba miloſti toliko požiwa, a to geſt naylepſſie, czož ſe z miloſti diege. Ale wietcžie ten pokory geſt, ktož, mage prawo przikazowati, y proſy. Ten by to giftie miel wažiti, geſſto ſe nacžieta hlawa Cierkwe ſwate, že pan nebeſky proſy cžlowieka za rownu wiecz, a moha przikazati. Ale Antykryft, ſedie na Rzimſke ſtoliczy, rzieka zpiet: „Przi- kazugicze przikazugem a chczem mieti, bud wuole za zakon. A že pan, ſedie w lodij Sſimonowie, vežil zaſtupy. A Sſimon geſt „poſluffny“, aby z te lodij poſluſſne veženij prawdy naypodobniegi pochazelo, na to weda wſſeczky, aby boha poſluchali w tom, czož on gim w zakonie ſwem przi- kazuge. Nebo pan, ſedie w lodij Sſimonowie, tomu geſt bez- pochyby zaſtupy vežil. A zaſtupowe y podnes gineho veženie nepotrzebugi, gedine aby ge tomu toliko vežili, až by prawie w poſluſſenſtwij božim byli vſtaweni; Nebo, vpoſluchagi-li boha w geho przikazanich, budu na wieky požehnanie. Dale die cžteni: „A když przeſtal mluwiti pan k za- ſtupom, Rzekl geſt k Sſimonowi: Wez na hluboko a roze- ſtrzete ſyeti k lowu.“ Ale my, mluwicze o lowcych duſſij lidſkych z morze tohoto ſwieta, To magij kazatele cžtenie kryſtowa byti, aby ſe wezli na hluboko žiwota dokonaleho a vmienij a ſyeti zakona božieho cžiſteho, bez baſnij a beze lžij ſwodnych, rozeſtrzeli w morze. [189b] Neb mnohe lidi hrziefſne mohu wytahnuti przikladnym žiwotem a veženim prawdy z morze hrziechuow, z pychy, z lakomſtwi, z ſmilſtwij, z hniewuow, z pokrytſtwie y z ginych hrziechuow.
Strana 149
Po Swate Trogiczy. 149 Ale nekazal geſt pan Syeti rozeſtrzieti na mielcze, kdež geſt bezpecženſtwi a lehkoſt žiwota tieleſneho, kdežto kniez neſmij ſe cžtenim na gewo, lecž niekde za zdij a za przie- kopy rozeſtrze Syeti k lowu. Stuol ſobie hoyny yako Rychtarz, nebo hoyniegſſi zgedna, dobre wino a piwo huſte a rucho miekke, luože take kraſne vlowij na kragi bezpecžnie, aby newbiehl hluboko w morze horzkych pokuffenie a neutopil w nich žiwota tieleſneho, rozkofſneho, prazdneho a ſyteho; protož ſe kupe, břehu ſe drže, aby, hluboko zaweza ſe na morze, nebyl ztrawen wietry tiežkych pokuffenie. A zatiem, aby neztratil ſtoluow tucžnych a pokoge tielu, y lowij v krage, bezpecžen gſa žiwotem a dobrym ſtolem, za prziekopy ſedie. Muož take kniez na Rathuz giti a Konffely s Podkomorzim ſaditi a taras ſobie z nich vežiniti. Geſtliže ſe zgewij yake pokuſſenie a niekto potreſkcze pana Fararze aneb vežinij gemu nietczo nelibeho, tehdy Konſſele pomohu pokuſſeni neſti, wrazycze chlapa do klady nebo z mieſta wyženucze. Takt nynie lowij, ale malot vlowij. Protož takowij lowczy gfut zradcze cžtenie a duſſij lidſkych, prwe ſami lapeni gſucze od ſweho brzicha, než ſu mohli kteru duſſi vlowiti. A že pan, przeſtaw mluwenie, kazal Sſimonowi na hlu- boke morze odweſti a tu Syeti k lowu rozeſtrzieti. Ponechaw ochotneho mluwenie Petrowi, w tužíſie wieczy gey zaprzahl na morzi hlubokem, kdežto nebezpecženſtwij geſt mezy wlnami, genž ſe od wietruow zdwihagi. A tot gſu pokuſſenie, geſſto w nich ſprawedliwij muſy zkuſſeni byti yako zlatto w ohni, a tu muſye lowiti w takowem wlnobiti tohoto ſwieta vžitky do žiwota wiecžneho. Nebo dokudž broduow nepokoyneho morze nezkuſy, dokud gimi wietrowe na morzi pewnie ne- pohnu, nezwiedij, czo w gich ſrdezy ležij, neurozumiegi ſobie, bohu-li glu pocžali ſlužiti cžili ſwe wuoli. A kterziž nemohu zkuſſeni byti protiwnymi zlymi wieczmi, ti gſu yako ſmola w ohni dawagiczy ſmrad a kopet protiwny z ſebe; nemohu cžiſti byti ſkrze pokuſſenie. Takež geſt ten na morzi tiežkych
Po Swate Trogiczy. 149 Ale nekazal geſt pan Syeti rozeſtrzieti na mielcze, kdež geſt bezpecženſtwi a lehkoſt žiwota tieleſneho, kdežto kniez neſmij ſe cžtenim na gewo, lecž niekde za zdij a za przie- kopy rozeſtrze Syeti k lowu. Stuol ſobie hoyny yako Rychtarz, nebo hoyniegſſi zgedna, dobre wino a piwo huſte a rucho miekke, luože take kraſne vlowij na kragi bezpecžnie, aby newbiehl hluboko w morze horzkych pokuffenie a neutopil w nich žiwota tieleſneho, rozkofſneho, prazdneho a ſyteho; protož ſe kupe, břehu ſe drže, aby, hluboko zaweza ſe na morze, nebyl ztrawen wietry tiežkych pokuffenie. A zatiem, aby neztratil ſtoluow tucžnych a pokoge tielu, y lowij v krage, bezpecžen gſa žiwotem a dobrym ſtolem, za prziekopy ſedie. Muož take kniez na Rathuz giti a Konffely s Podkomorzim ſaditi a taras ſobie z nich vežiniti. Geſtliže ſe zgewij yake pokuſſenie a niekto potreſkcze pana Fararze aneb vežinij gemu nietczo nelibeho, tehdy Konſſele pomohu pokuſſeni neſti, wrazycze chlapa do klady nebo z mieſta wyženucze. Takt nynie lowij, ale malot vlowij. Protož takowij lowczy gfut zradcze cžtenie a duſſij lidſkych, prwe ſami lapeni gſucze od ſweho brzicha, než ſu mohli kteru duſſi vlowiti. A že pan, przeſtaw mluwenie, kazal Sſimonowi na hlu- boke morze odweſti a tu Syeti k lowu rozeſtrzieti. Ponechaw ochotneho mluwenie Petrowi, w tužíſie wieczy gey zaprzahl na morzi hlubokem, kdežto nebezpecženſtwij geſt mezy wlnami, genž ſe od wietruow zdwihagi. A tot gſu pokuſſenie, geſſto w nich ſprawedliwij muſy zkuſſeni byti yako zlatto w ohni, a tu muſye lowiti w takowem wlnobiti tohoto ſwieta vžitky do žiwota wiecžneho. Nebo dokudž broduow nepokoyneho morze nezkuſy, dokud gimi wietrowe na morzi pewnie ne- pohnu, nezwiedij, czo w gich ſrdezy ležij, neurozumiegi ſobie, bohu-li glu pocžali ſlužiti cžili ſwe wuoli. A kterziž nemohu zkuſſeni byti protiwnymi zlymi wieczmi, ti gſu yako ſmola w ohni dawagiczy ſmrad a kopet protiwny z ſebe; nemohu cžiſti byti ſkrze pokuſſenie. Takež geſt ten na morzi tiežkych
Strana 150
150 Nediele Pata pokuſſenij, ktož geſt zwolil bohu ſlužiti, v brzehu pokoynie ſtoge. Yhned ſe w zloſt obrati ſkrze pokuſſenie, w ſwary, w pomſty a w reptanie. Potom die cžtenie: „A odpowiediew Sfimon petr, wecze gemu: Przikazateli, przes czelu nocz praczugicze, nicz ſme nepopadli; awſſak w ſlowu twem rozeſtru Syeti." Ta odpowied Petrowa, kdež prawij, že przes czelu nocz nicz nevlowil, vkazuge to, že po tmie w noczy nebywa hodne dielo, ani pro ſpieſlne. Protož geſt Sſimon prwe po tmie nicz neulowil, až geliž ſwietlo ſwieta s ſebu na lodij miel; tuž teprw hoynie ryb popadl. Genž geſt pocžatek lowczuo duchownich, genž duſſe lidſke lapati magij. Nebo geſtliže nebudu mieti przi- ſwe [190a] praczy a przi ſwe lodij toho, kteryž geſt ſwietlo tohoto ſwieta, negedna nocz neplodna a daremnie przigde na nie. A oko gich wel) tmie zatmij ſe a ramie gich vſchne, takže mocz gich k žadnemu dielu prawemu neoſtane, ale aby byli pſy niemymi, fftiekati neumiegicze, a dielniky lſtiwymi, aby gim lali a zlorzecžili y niekdy bili ge za gich przewraczena diela, yakož ſe to nynie wſkutku naleza. Protož takowij w noczy lowij, sprziehſſe ſe s ſwietem, Syeti cžtenie ſkrze brzicho ſwe ſmrdute prowlekſſe, kterež Syeti w gich vſtech layny ſmrdij. Nebo Syeti cžtenie, genž gfu k lowu nebeſkych duſlij, rozſtieragi k lowu zemſkych zyſkuo a k dobytij przieznij tohoto ſwieta. Ty Syeti lakomſtwim a gich brzichem ſmrdij a olegem, gimžto oni nemiloſtiwij mažij hlawu wſſem hrzieſſ- nikom tohoto ſwieta. Protož, glucze we tmie nocžnij s tak zmazanymi Syetmi, nicz k wiecžnemu žiwotu neulowij. Takež wſſechen ſwiet, w ſlepotie nocžnij przebywage. Syetij zawlacžij ſwych neſmirnych žadoſtij, chtie každy ſwiet vlowiti s geho ſſtieſtim a rozkofſmi, y nemuož, ano ſe gim Syeti trhagij; nemuož gim dogiti ani zuoſtati, czo by gich žadoſt rada popadla a popadnuczy rada by ſ tiem wždy 1) V orig. schází; smysl doplňku toho žádá.
150 Nediele Pata pokuſſenij, ktož geſt zwolil bohu ſlužiti, v brzehu pokoynie ſtoge. Yhned ſe w zloſt obrati ſkrze pokuſſenie, w ſwary, w pomſty a w reptanie. Potom die cžtenie: „A odpowiediew Sfimon petr, wecze gemu: Przikazateli, przes czelu nocz praczugicze, nicz ſme nepopadli; awſſak w ſlowu twem rozeſtru Syeti." Ta odpowied Petrowa, kdež prawij, že przes czelu nocz nicz nevlowil, vkazuge to, že po tmie w noczy nebywa hodne dielo, ani pro ſpieſlne. Protož geſt Sſimon prwe po tmie nicz neulowil, až geliž ſwietlo ſwieta s ſebu na lodij miel; tuž teprw hoynie ryb popadl. Genž geſt pocžatek lowczuo duchownich, genž duſſe lidſke lapati magij. Nebo geſtliže nebudu mieti przi- ſwe [190a] praczy a przi ſwe lodij toho, kteryž geſt ſwietlo tohoto ſwieta, negedna nocz neplodna a daremnie przigde na nie. A oko gich wel) tmie zatmij ſe a ramie gich vſchne, takže mocz gich k žadnemu dielu prawemu neoſtane, ale aby byli pſy niemymi, fftiekati neumiegicze, a dielniky lſtiwymi, aby gim lali a zlorzecžili y niekdy bili ge za gich przewraczena diela, yakož ſe to nynie wſkutku naleza. Protož takowij w noczy lowij, sprziehſſe ſe s ſwietem, Syeti cžtenie ſkrze brzicho ſwe ſmrdute prowlekſſe, kterež Syeti w gich vſtech layny ſmrdij. Nebo Syeti cžtenie, genž gfu k lowu nebeſkych duſlij, rozſtieragi k lowu zemſkych zyſkuo a k dobytij przieznij tohoto ſwieta. Ty Syeti lakomſtwim a gich brzichem ſmrdij a olegem, gimžto oni nemiloſtiwij mažij hlawu wſſem hrzieſſ- nikom tohoto ſwieta. Protož, glucze we tmie nocžnij s tak zmazanymi Syetmi, nicz k wiecžnemu žiwotu neulowij. Takež wſſechen ſwiet, w ſlepotie nocžnij przebywage. Syetij zawlacžij ſwych neſmirnych žadoſtij, chtie každy ſwiet vlowiti s geho ſſtieſtim a rozkofſmi, y nemuož, ano ſe gim Syeti trhagij; nemuož gim dogiti ani zuoſtati, czo by gich žadoſt rada popadla a popadnuczy rada by ſ tiem wždy 1) V orig. schází; smysl doplňku toho žádá.
Strana 151
Po Swate Trogiczy. 151 byla zde. Ale neſſtieſtij, žaloſti, ſkody, boleſti wždy gim przekažegij a ſmrt pak ſtrhne hrdlo, když ſe gie naymenie nadiegi. A tentyž ſwiet, odftupiw od boha, ſkrze tiežke hrziechy v welike noczy przebywage, chtiel by take ſpaſenie vlowiti: Ale, gſa w noczy ſlepoty, newij czeſty prawe ani obycžeguo k tomu, kterak by miel ſpaſenie ſwe vlowiti. Ale zpiet w cžlowieku hrzieffnem a mocznem tohoto ſwieta domniewa ſe toho dogiti, w geho ſfirokych odpuſtczych a w fftiedrych miloſtech, kterež on za penieze prodawa. A czo geſt zakonuow gedowatych ta kurwa welika vwedla a zmacžela ge w duchu ſwatem, aby pod gmenem ducha ſwateho pili wſſiczkni gegie ged z tiech zakonuow a tu ſe domnieli ſpaſenie nalezti! A to geſt przezla nocz, w niež tak ſwiet tento nynie lowij. O kto by mohl, hodne by bylo plakati, wecž geſt giž to po- kolenie lidſke vbiehlo! A kto ſe nad geho zatraczenim ſlituge?" gedine lecž ſam pan, milofrdny gich ftworzitel, wyproftij ten lid z ruku te kurwy. Gſu rozlicžna lowenie w noczy daremna, gichž by ſe rozumny cžlowiek miel kati, aby geho vſylim nenaſytili ſe neprzatele geho. Protož tuto k vrozumienij položim rzecž ſwateho Petra, geſſto die 1) : „Ale wy, pecži wſſeliku prziložicze, poſluhuyte v wierze ſylu, w ſyle vmienim, w vmienij zdrželi- woſtij, w zdrželiwoſti trpieliwoftij, w trpieliwoſti dobrotu, w dobrotie bratrſkym milowanim, w milowanij bratrſkem laſku. Tyto wieczy zagiſte budu-li ſ wami a przemohu, ne prazdne ani bez vžitka was poſtawie w pana naſſeho Gezu- kryſta poznanie. Nebo przi komž neyſu tyto wieczy, ſlep geſt, a ruku ſſmakage, w zapomenutij bera ocžiſſtieni ſwych ſtarych hrziechuow." Protož tuto geſt rozum, kto bezpecžnie we dne ſwietla kryſtova lowij. Ne[190b]bo tyto cztnoſti, kterež ſwaty Petr w te rzecži gmenuge, gſu tak zakladne a vgiſſtiene, že bez nich nižadny nemuož w prawdie krzeſtianem byti ani 1) 2. Petr. 2, 5—9.
Po Swate Trogiczy. 151 byla zde. Ale neſſtieſtij, žaloſti, ſkody, boleſti wždy gim przekažegij a ſmrt pak ſtrhne hrdlo, když ſe gie naymenie nadiegi. A tentyž ſwiet, odftupiw od boha, ſkrze tiežke hrziechy v welike noczy przebywage, chtiel by take ſpaſenie vlowiti: Ale, gſa w noczy ſlepoty, newij czeſty prawe ani obycžeguo k tomu, kterak by miel ſpaſenie ſwe vlowiti. Ale zpiet w cžlowieku hrzieffnem a mocznem tohoto ſwieta domniewa ſe toho dogiti, w geho ſfirokych odpuſtczych a w fftiedrych miloſtech, kterež on za penieze prodawa. A czo geſt zakonuow gedowatych ta kurwa welika vwedla a zmacžela ge w duchu ſwatem, aby pod gmenem ducha ſwateho pili wſſiczkni gegie ged z tiech zakonuow a tu ſe domnieli ſpaſenie nalezti! A to geſt przezla nocz, w niež tak ſwiet tento nynie lowij. O kto by mohl, hodne by bylo plakati, wecž geſt giž to po- kolenie lidſke vbiehlo! A kto ſe nad geho zatraczenim ſlituge?" gedine lecž ſam pan, milofrdny gich ftworzitel, wyproftij ten lid z ruku te kurwy. Gſu rozlicžna lowenie w noczy daremna, gichž by ſe rozumny cžlowiek miel kati, aby geho vſylim nenaſytili ſe neprzatele geho. Protož tuto k vrozumienij položim rzecž ſwateho Petra, geſſto die 1) : „Ale wy, pecži wſſeliku prziložicze, poſluhuyte v wierze ſylu, w ſyle vmienim, w vmienij zdrželi- woſtij, w zdrželiwoſti trpieliwoftij, w trpieliwoſti dobrotu, w dobrotie bratrſkym milowanim, w milowanij bratrſkem laſku. Tyto wieczy zagiſte budu-li ſ wami a przemohu, ne prazdne ani bez vžitka was poſtawie w pana naſſeho Gezu- kryſta poznanie. Nebo przi komž neyſu tyto wieczy, ſlep geſt, a ruku ſſmakage, w zapomenutij bera ocžiſſtieni ſwych ſtarych hrziechuow." Protož tuto geſt rozum, kto bezpecžnie we dne ſwietla kryſtova lowij. Ne[190b]bo tyto cztnoſti, kterež ſwaty Petr w te rzecži gmenuge, gſu tak zakladne a vgiſſtiene, že bez nich nižadny nemuož w prawdie krzeſtianem byti ani 1) 2. Petr. 2, 5—9.
Strana 152
152 Nediele Pata k wiecžnemu ſpaſenie przig ti. Neb tu die: „Przi komž negſu ty wieczy, ſlep geſt, a ruku ſſmakage,“ pokuffege ſwych wymy- ſllenie, zdali by tiemito obycžegi, tiemito ſkutky ſpaſenie nalezl a vpokogil ſe w tomto mijſtie s tiemito lidmi, ano wſſeczko kratko, cžehož ſe chyta, czo ſobie ſklada; když geſt ſlep, wždy potmie w noczy lowij, a nicz neulowij. Nebo za- myſlem ſwym ani lidſkym neuſtanowi ſrdcze ſweho ani ſweho žiwota zrziedij, když geſt geho trpieliwoſtij a laſku nemohl vſtanowiti. Protož hroznet geſt o to mluwiti, kterak mnozij lidee pochtij ſe boha držeti a ſpaſenie ſwe vlowiti, a nemohu k niežemuž podle duchu przigiti, ani ſe w dobrem ſwiedomi vpokogiti, ani ſobie srozumieti, ocž ſtogie a kam tahnu. A ya nemohu rozumieti, kteru by to prziecžinu ſlo ginu, gedine tau, že gſu ſe w tiechto cztnoſtech na pocžatku ne- založili ani gim srozumieli. Protož ſwogi gſu wždy, bohu ſrdcze ſweho nepoddawſſe, Bez trpieliwoſti, bez pokory, bez rownoſti, neſlužebnij, nepoddalij, naduta a ſobiewolna ſrdcze magicz. Protož w noczy lowij, ſlepy rozum magicze, k bozlkym wieczem wždy rukama ſimakagicze. Protož ſwaty Petr po mnohych vſylich daremnich, kterež czelu nocz miel przi tom lowu, Die panu Gežiffowi: „Przikazateli, przes celu nocz praczugicze, nicz ſme nepopadli. Awffak w flowu twem ro- zeſtru Syeti.“ A když to vežinichu, zahrnuli gſu ryb mnoz- ſtwie welike, Aby mnohym to ſrdce pan buoh znowu ſtworzil, aby poznali mnoha vſyle daremniho lowu w noczy a nezuffali nade wſſim, ale obratili ſe s Petrem k tomu, genž wſſemu przikazuge, a w geho ſlowu giž k oſtatku rozeſtrzeli Syet k lowu. Nebo ſlowa geho te moczy gſu, aby gimi nebeſa y zemi vſtawil y wſfecky wieczy, kterež w nich gſu, neb gimi wſſe roſte a proſpiech ma. Protož w geho ſlowiech bez- pecžne geſt Syet rozeſtrzieti k lowu a praczy naložiti k shro- maždienie vžitkuow mnohych k žiwotu wiecžnemu. Nebo nižadny geho nemuož hodnie cztiti nižadnu ſlužebnoſtij, kterež geſt on nezzwolil a ſobie gie ſlužiti neprzikazal. Protož wſle-
152 Nediele Pata k wiecžnemu ſpaſenie przig ti. Neb tu die: „Przi komž negſu ty wieczy, ſlep geſt, a ruku ſſmakage,“ pokuffege ſwych wymy- ſllenie, zdali by tiemito obycžegi, tiemito ſkutky ſpaſenie nalezl a vpokogil ſe w tomto mijſtie s tiemito lidmi, ano wſſeczko kratko, cžehož ſe chyta, czo ſobie ſklada; když geſt ſlep, wždy potmie w noczy lowij, a nicz neulowij. Nebo za- myſlem ſwym ani lidſkym neuſtanowi ſrdcze ſweho ani ſweho žiwota zrziedij, když geſt geho trpieliwoſtij a laſku nemohl vſtanowiti. Protož hroznet geſt o to mluwiti, kterak mnozij lidee pochtij ſe boha držeti a ſpaſenie ſwe vlowiti, a nemohu k niežemuž podle duchu przigiti, ani ſe w dobrem ſwiedomi vpokogiti, ani ſobie srozumieti, ocž ſtogie a kam tahnu. A ya nemohu rozumieti, kteru by to prziecžinu ſlo ginu, gedine tau, že gſu ſe w tiechto cztnoſtech na pocžatku ne- založili ani gim srozumieli. Protož ſwogi gſu wždy, bohu ſrdcze ſweho nepoddawſſe, Bez trpieliwoſti, bez pokory, bez rownoſti, neſlužebnij, nepoddalij, naduta a ſobiewolna ſrdcze magicz. Protož w noczy lowij, ſlepy rozum magicze, k bozlkym wieczem wždy rukama ſimakagicze. Protož ſwaty Petr po mnohych vſylich daremnich, kterež czelu nocz miel przi tom lowu, Die panu Gežiffowi: „Przikazateli, przes celu nocz praczugicze, nicz ſme nepopadli. Awffak w flowu twem ro- zeſtru Syeti.“ A když to vežinichu, zahrnuli gſu ryb mnoz- ſtwie welike, Aby mnohym to ſrdce pan buoh znowu ſtworzil, aby poznali mnoha vſyle daremniho lowu w noczy a nezuffali nade wſſim, ale obratili ſe s Petrem k tomu, genž wſſemu przikazuge, a w geho ſlowu giž k oſtatku rozeſtrzeli Syet k lowu. Nebo ſlowa geho te moczy gſu, aby gimi nebeſa y zemi vſtawil y wſfecky wieczy, kterež w nich gſu, neb gimi wſſe roſte a proſpiech ma. Protož w geho ſlowiech bez- pecžne geſt Syet rozeſtrzieti k lowu a praczy naložiti k shro- maždienie vžitkuow mnohych k žiwotu wiecžnemu. Nebo nižadny geho nemuož hodnie cztiti nižadnu ſlužebnoſtij, kterež geſt on nezzwolil a ſobie gie ſlužiti neprzikazal. Protož wſle-
Strana 153
Po Swate Trogiczy. 153 lika wymyſllenie lidſka ani ſwa zwlaſſtnie negſu k tomu do- ſtatecžna, aby w nich a gimi bohu ſlužili a žiwota wiecžneho zaſlužili ſkrze nie, Neb geſt gich nezwolil buoh ani gich przikazal ke czti ſobie cžiniti. Ale za wſſeczku liboſt wuonie chutnoſti zwolil geſt przikazanie ſwa, aby w nich, cžiniecze ge, ſlibili ſe bohu a wuoli geho w nich naplnili. Protož ma na to naypilniegſſie przeptani byti, aby ginak nicz necžinil cžlowiek, než toliko w geho ſlowa, Giž to wieda, chybij-li ſe w cžem geho ſlow, že gemu ſwietlo vhaſlo geſt a tma noczy na niey prziſla a nicz w cžas te tmy nevlowij gineho, než hrziechy a peklo. Protož die prorok 1): „Tehdy nebudu poha- nien, když pilnie prozrzijm we wſſech przikazanij twych. Protož mudry nema ſe rozpakowa 191a]ti, že pan przikazal Sſimonowi wezti lodij na hlubokoſt morze a tu ſyti rozeſtrziti k lowu, geſſto geſt wlnobitij a wietrowe protiwnij a ztraczenie žiwota blizke. Protož, ktož ſe nelekne tiech wieczij a ne- ohleda ſe na žiwot tieleſny, boge ſe zaň, aby gemu neutonul v wlnobitij morſkem ſikodami, zamutky, nedoſtatky, hladem, chudobu a ginymi bezprawimi, wždy ten w ſlowu panie za- wlecže Syet w tiech wlnach, bud žiw nebo mrtew. Tent wždy prziliſs mnoho vlowij za každe vtrpenie pro boha, hoynu odplatu za žiwot cžaſny a ſmrtedlny; ztrati-li gey pro geho rzecži, vlowit wiecžny a neſmrtedlny. Potom die cžtenie: „A když to vežinichu, zahrnuli gſu ryb mnozſtwie welike, tak že ſe trhala Syet gich. A ponukli gſu towaryffuow, kterziž byli w gine lodij, aby prziſli a po- mohli gim. Y prziſlli gſu a naplnili ſu obie lodij, tak že gſu tonuly." Die tu ežtenie: „A když to vežinichu,“ to geſt když ku przikazani panie Syeti zawlekli, že gſu mnoho popadli, Abychom z toho znali mocz przikazanie bozíkych, že ten bohat bude, ktož Syeti ſweho vſylij w geho ſlowich rozſtiera. Ale pro mnozſtwie ryb, ktere gſu w Syeti wbiehli, trhala ſe 1) Žalm 119, 6.
Po Swate Trogiczy. 153 lika wymyſllenie lidſka ani ſwa zwlaſſtnie negſu k tomu do- ſtatecžna, aby w nich a gimi bohu ſlužili a žiwota wiecžneho zaſlužili ſkrze nie, Neb geſt gich nezwolil buoh ani gich przikazal ke czti ſobie cžiniti. Ale za wſſeczku liboſt wuonie chutnoſti zwolil geſt przikazanie ſwa, aby w nich, cžiniecze ge, ſlibili ſe bohu a wuoli geho w nich naplnili. Protož ma na to naypilniegſſie przeptani byti, aby ginak nicz necžinil cžlowiek, než toliko w geho ſlowa, Giž to wieda, chybij-li ſe w cžem geho ſlow, že gemu ſwietlo vhaſlo geſt a tma noczy na niey prziſla a nicz w cžas te tmy nevlowij gineho, než hrziechy a peklo. Protož die prorok 1): „Tehdy nebudu poha- nien, když pilnie prozrzijm we wſſech przikazanij twych. Protož mudry nema ſe rozpakowa 191a]ti, že pan przikazal Sſimonowi wezti lodij na hlubokoſt morze a tu ſyti rozeſtrziti k lowu, geſſto geſt wlnobitij a wietrowe protiwnij a ztraczenie žiwota blizke. Protož, ktož ſe nelekne tiech wieczij a ne- ohleda ſe na žiwot tieleſny, boge ſe zaň, aby gemu neutonul v wlnobitij morſkem ſikodami, zamutky, nedoſtatky, hladem, chudobu a ginymi bezprawimi, wždy ten w ſlowu panie za- wlecže Syet w tiech wlnach, bud žiw nebo mrtew. Tent wždy prziliſs mnoho vlowij za každe vtrpenie pro boha, hoynu odplatu za žiwot cžaſny a ſmrtedlny; ztrati-li gey pro geho rzecži, vlowit wiecžny a neſmrtedlny. Potom die cžtenie: „A když to vežinichu, zahrnuli gſu ryb mnozſtwie welike, tak že ſe trhala Syet gich. A ponukli gſu towaryffuow, kterziž byli w gine lodij, aby prziſli a po- mohli gim. Y prziſlli gſu a naplnili ſu obie lodij, tak že gſu tonuly." Die tu ežtenie: „A když to vežinichu,“ to geſt když ku przikazani panie Syeti zawlekli, že gſu mnoho popadli, Abychom z toho znali mocz przikazanie bozíkych, že ten bohat bude, ktož Syeti ſweho vſylij w geho ſlowich rozſtiera. Ale pro mnozſtwie ryb, ktere gſu w Syeti wbiehli, trhala ſe 1) Žalm 119, 6.
Strana 154
154 Nediele Pata Syet. Patrziecze k kazni wiery nebo zakona božieho, když gſu mnozij vwierzili ſlowu božiemu, a niekterzij pocžawſſe pohorſſili gſu ſe, Potom ſyeti wiery nebo zakona božieho ztrhali gſu a trhagi rozumy kaczierzſkymi a zamyſly lidſkymi. Potom trhagi Syeti laſky, genž ſe z mnohych cztnoſtij ſwazugij, a tiem ruſſij prawu gednotu a ſwornoſt, geſſto bywa zpuoſobena od ducha ſwateho. A z toho dielagi roty kaczierzſke a ſſibalſke, a ty roty giž pak dokoncze roztrhagi Syeti wiery a zakona božiho. Každa rota wedle ſweho bludu wymyſlleneho tiehne na ſe wieru a zakon božij a przimierzi gey k ſobie, chlubiecz ſe proti ginym rotam, že lepe držij wieru, wiecze boha miluge, zakon ma boha bližſſij, wymyſlleniegſſij než gina rota. A w tom ſu roty mniſke, pro niež wiera y zakon božij roztrhan geſt a giž ztraczen a w zapomenutij dan. A pro ta ſſibalſtwij rozdielena ſyeti laſky prziliſs gſu roztrhany w lidu Krzeſtianſkem. Ale že cžtenie prawij: „Když Sſimon petr obtiežen byl popadenim mnohych ryb, požadal pomoczy od ſwych towa- ryffuow k wytaženi gich z morze.“ A geſt-li rzieczy o geho polapenie mnozſtwie wierziczych ſyetmi kazanie cžtenie ſwa- teho, mnoho pomoczy potrzebowal geſt k tomu popadenie a miel gi od boha, nebo mnoho kazateluo buoh poſlal na pomocz Petrowi. Ale nynie geft newidieti, by mnozſtwim obraczenych ſkrze prawdu cžtenie obtieženi byli, Ale wiecze tiem, že gſu na lid vwalili brzemena Antykryftowa neunoſytedlna, kteraž y ſami neſu s weliku tiežkoſtij, obycžege, rzady, zpowiedi zamyſllene, w nichžto praczugi a zda ſe gim, že po takowe praczy mnohe z morze tohoto ſwieta a z hrziechuo wytahnu. Ale ſkutek vkazuge gich daremnu praczy, nebo ſe w noczy mnohe ſlepoty diege. Ale [191b] z te pomoczy, kteru gſu vežinili towaryſſij Sſimonowi petrowi w cžas obtieženij geho, Muožem pomocz
154 Nediele Pata Syet. Patrziecze k kazni wiery nebo zakona božieho, když gſu mnozij vwierzili ſlowu božiemu, a niekterzij pocžawſſe pohorſſili gſu ſe, Potom ſyeti wiery nebo zakona božieho ztrhali gſu a trhagi rozumy kaczierzſkymi a zamyſly lidſkymi. Potom trhagi Syeti laſky, genž ſe z mnohych cztnoſtij ſwazugij, a tiem ruſſij prawu gednotu a ſwornoſt, geſſto bywa zpuoſobena od ducha ſwateho. A z toho dielagi roty kaczierzſke a ſſibalſke, a ty roty giž pak dokoncze roztrhagi Syeti wiery a zakona božiho. Každa rota wedle ſweho bludu wymyſlleneho tiehne na ſe wieru a zakon božij a przimierzi gey k ſobie, chlubiecz ſe proti ginym rotam, že lepe držij wieru, wiecze boha miluge, zakon ma boha bližſſij, wymyſlleniegſſij než gina rota. A w tom ſu roty mniſke, pro niež wiera y zakon božij roztrhan geſt a giž ztraczen a w zapomenutij dan. A pro ta ſſibalſtwij rozdielena ſyeti laſky prziliſs gſu roztrhany w lidu Krzeſtianſkem. Ale že cžtenie prawij: „Když Sſimon petr obtiežen byl popadenim mnohych ryb, požadal pomoczy od ſwych towa- ryffuow k wytaženi gich z morze.“ A geſt-li rzieczy o geho polapenie mnozſtwie wierziczych ſyetmi kazanie cžtenie ſwa- teho, mnoho pomoczy potrzebowal geſt k tomu popadenie a miel gi od boha, nebo mnoho kazateluo buoh poſlal na pomocz Petrowi. Ale nynie geft newidieti, by mnozſtwim obraczenych ſkrze prawdu cžtenie obtieženi byli, Ale wiecze tiem, že gſu na lid vwalili brzemena Antykryftowa neunoſytedlna, kteraž y ſami neſu s weliku tiežkoſtij, obycžege, rzady, zpowiedi zamyſllene, w nichžto praczugi a zda ſe gim, že po takowe praczy mnohe z morze tohoto ſwieta a z hrziechuo wytahnu. Ale ſkutek vkazuge gich daremnu praczy, nebo ſe w noczy mnohe ſlepoty diege. Ale [191b] z te pomoczy, kteru gſu vežinili towaryſſij Sſimonowi petrowi w cžas obtieženij geho, Muožem pomocz
Strana 155
Po Swate Trogiczy. 155 bratrſku wzieti, kterak geſt vžitecžna a przed bohem chwa- lena y przikazana od ňeho, aby, z vžitka znama gfuczy, wiecze milowana byla. Jakož o nij pijímo die 1): „Bratr, gemuž druhy bratr pomaha, yako m'eſto twrde gſu.“ Nebo yako mnozſtwie twrdie w m'eſtie ohrazene ſylnie ſe branie ne- przatelom, Takež pomocz bratrſka geſt. Padne-li geden, druhy geho pozdwihne; zarmuti-li ſe geden, druhy gey vtieſſij; Geſt-li geden nemoczen, druhy gemu ſlužij; Geſt-li nah nebo lacžen, druhy gey odiewa a krmij; Geſt-li chud, druhy gemu dawa a puogcžuge; Czožkoli geden trpij, druhy geho lituge a wy- ſwoboditi žada. Raduge-li ſe w dobrem geden, raduge ſe s nim y druhy. A tak y vtieſſene y ſmutne dieli ſ nim a geſt gemu ſyla na každe czeſtie, na kterež kracžij. A že tiem wieczem buoh chcze a na nas ge miluge. Protož ſwaty Pawel die 2) „Geden druheho brzemena neſte, a tak naplnite zakon Kryſtuo." Ale milowanie ſwe zwlaſſtni przekažie tomu, geſſto gen ſebe hledij, k ſobie tahne, ſobie oſobuge, a gineho opuſſtij, za- nedbawa, na geho ſſkody ſe nepta, aniž gich lituge, protož wſſeliku pomocz opuſtij na niem. A že toto cžtenie die: „Když gſu ſobie pomohli wy- tahnuti mnozſtwie ryb, naplnili gſu gimi obie lodij.“ Bez po- chybeni pomocz laſky bratrſke nemuož ginacž vežiniti, než aby vžitky dobrych wieczij dielala s nemagiczymi, aby doſti potrzebnych wieczij mieli, ſytij a odienij byli, a tak obie lodij naplnij. Ale, když ta bratrſka laſka placzena bude w bu- duczij flawie, tut hoyniegij naplnij ſe obie lodij. Nebo ta laſka przida, aby oba plnu radoſt miela. Potom die cžtenie : „Vzrzew to Sſimon petr, padl geſt k noham Gežiſſowym a rzka: Wygdi ode mne, pane, nebo cžlowiek hrziſſny ſem; a ſtrach obklicžil geſt gey y wſfeczky, kterziž gſu s nim byli na lowu ryb." Tu vkazuge cžtenie, že ſtrach mnoho zleho cžinie, že proň lide brzo shrzeſlij, boha 1) Snad podle Přísl. 18, 19. 2) Gal. 6, 2.
Po Swate Trogiczy. 155 bratrſku wzieti, kterak geſt vžitecžna a przed bohem chwa- lena y przikazana od ňeho, aby, z vžitka znama gfuczy, wiecze milowana byla. Jakož o nij pijímo die 1): „Bratr, gemuž druhy bratr pomaha, yako m'eſto twrde gſu.“ Nebo yako mnozſtwie twrdie w m'eſtie ohrazene ſylnie ſe branie ne- przatelom, Takež pomocz bratrſka geſt. Padne-li geden, druhy geho pozdwihne; zarmuti-li ſe geden, druhy gey vtieſſij; Geſt-li geden nemoczen, druhy gemu ſlužij; Geſt-li nah nebo lacžen, druhy gey odiewa a krmij; Geſt-li chud, druhy gemu dawa a puogcžuge; Czožkoli geden trpij, druhy geho lituge a wy- ſwoboditi žada. Raduge-li ſe w dobrem geden, raduge ſe s nim y druhy. A tak y vtieſſene y ſmutne dieli ſ nim a geſt gemu ſyla na každe czeſtie, na kterež kracžij. A že tiem wieczem buoh chcze a na nas ge miluge. Protož ſwaty Pawel die 2) „Geden druheho brzemena neſte, a tak naplnite zakon Kryſtuo." Ale milowanie ſwe zwlaſſtni przekažie tomu, geſſto gen ſebe hledij, k ſobie tahne, ſobie oſobuge, a gineho opuſſtij, za- nedbawa, na geho ſſkody ſe nepta, aniž gich lituge, protož wſſeliku pomocz opuſtij na niem. A že toto cžtenie die: „Když gſu ſobie pomohli wy- tahnuti mnozſtwie ryb, naplnili gſu gimi obie lodij.“ Bez po- chybeni pomocz laſky bratrſke nemuož ginacž vežiniti, než aby vžitky dobrych wieczij dielala s nemagiczymi, aby doſti potrzebnych wieczij mieli, ſytij a odienij byli, a tak obie lodij naplnij. Ale, když ta bratrſka laſka placzena bude w bu- duczij flawie, tut hoyniegij naplnij ſe obie lodij. Nebo ta laſka przida, aby oba plnu radoſt miela. Potom die cžtenie : „Vzrzew to Sſimon petr, padl geſt k noham Gežiſſowym a rzka: Wygdi ode mne, pane, nebo cžlowiek hrziſſny ſem; a ſtrach obklicžil geſt gey y wſfeczky, kterziž gſu s nim byli na lowu ryb." Tu vkazuge cžtenie, že ſtrach mnoho zleho cžinie, že proň lide brzo shrzeſlij, boha 1) Snad podle Přísl. 18, 19. 2) Gal. 6, 2.
Strana 156
156 Nediele Pata opuſtij y geho prawdu. Strach cžlowieka zmienij, z pamieti y z rozumu wyražij gey. Jakož ted petra obklicžil ſtrach y s towaryſli geho, když obycžegem newidanym z moczy Kryſtowy tak welike ryb mnozſtwij gſu popadli. Protož, tiem ſtrachem obtiežen gſa, padl geſt k noham Gežiſlowym rzka: „Wygdi ode mne, pane, neb ežlowiek hrzieſſny ſem.“ Tu geſt pokora, ale ſmiſſena s nemudroſtij blazniwu. Rany nemoczny oznamuge, a lekarze od ſebe honij, a to z ſtrachu a z ne- wiedomi. A tak muož znamo byti, že yako ſmieloſt wſſetecžna k bozíkym wieczem mohla by porazyti cžlowieka, Tak po- kora s vtulnoſtij blazniwu nedopuſtij cžlowieka k bozſkym wieczem, genž gſu dany lidem k duchownimu lekarzftwij. Protož y my, tymž newiedomiem temnoſtij obtieženi gluce na ſwem rozumu, muožem tu bazeň mieti, kdež bychom mieli mieti nadiegi s douffanim. A kdež bychom mieli mieti po- koru, tu pychu s ſmieloſtij vkazugem, a kde pilnoſt k do- [192a]bremu prziložiti, tu lenoſtij vſnem. Protož muſy rozumna ſlužba bohu byti. Potom die cžtenie: „Y wecze pan Gežiſs k Sſimonowi: Nechtiey ſe bati; potom giž budeſs lidi lowiti. A prziwezſſe k zemi lodij, opuſtiwſſe wſſeczky wieczy, ſlli gſu po niem. Pan, znage nemocz Sſimonowu a litoſt nad nim mage, tieſlij gey a wede z te bazni neužitecžne rzka: „Nechtiey ſe bati; potom giž budeſs lidi lowiti.“ A tiem giž bazeň owſſem od nieho zahanie, lowu duſſij gemu ſwierzuge, za než geſt vmrzieti chtiel. Geſſto geſt to porucženſtwij naywyzſlij, Awflak w nay- potupnieyffim lidu vrzednika k tomu nalezl, Wiecze waže ſproſtnoſt rybarzowu k te ſlužebnoſti nebeſke než mudroſt Doktorowu, vm'enim nadutu a ſtolu tucžnemu prziwyklu. Ale že pan, wolage ty vežedlniky k vrzadu duſſij, poyal ge ode wſſeho, czož tieleſneho a ſwietſkeho wladarzſtwie bylo, aby, magicze pecži o duſfech lidſkych, zaneprazdnienim a pecžij zemſkych wieczij ſobie neprzekaželi. A tak ſu ſili k te ſlu- žebnoſti, gſucze k nij powolani od pana.
156 Nediele Pata opuſtij y geho prawdu. Strach cžlowieka zmienij, z pamieti y z rozumu wyražij gey. Jakož ted petra obklicžil ſtrach y s towaryſli geho, když obycžegem newidanym z moczy Kryſtowy tak welike ryb mnozſtwij gſu popadli. Protož, tiem ſtrachem obtiežen gſa, padl geſt k noham Gežiſlowym rzka: „Wygdi ode mne, pane, neb ežlowiek hrzieſſny ſem.“ Tu geſt pokora, ale ſmiſſena s nemudroſtij blazniwu. Rany nemoczny oznamuge, a lekarze od ſebe honij, a to z ſtrachu a z ne- wiedomi. A tak muož znamo byti, že yako ſmieloſt wſſetecžna k bozíkym wieczem mohla by porazyti cžlowieka, Tak po- kora s vtulnoſtij blazniwu nedopuſtij cžlowieka k bozſkym wieczem, genž gſu dany lidem k duchownimu lekarzftwij. Protož y my, tymž newiedomiem temnoſtij obtieženi gluce na ſwem rozumu, muožem tu bazeň mieti, kdež bychom mieli mieti nadiegi s douffanim. A kdež bychom mieli mieti po- koru, tu pychu s ſmieloſtij vkazugem, a kde pilnoſt k do- [192a]bremu prziložiti, tu lenoſtij vſnem. Protož muſy rozumna ſlužba bohu byti. Potom die cžtenie: „Y wecze pan Gežiſs k Sſimonowi: Nechtiey ſe bati; potom giž budeſs lidi lowiti. A prziwezſſe k zemi lodij, opuſtiwſſe wſſeczky wieczy, ſlli gſu po niem. Pan, znage nemocz Sſimonowu a litoſt nad nim mage, tieſlij gey a wede z te bazni neužitecžne rzka: „Nechtiey ſe bati; potom giž budeſs lidi lowiti.“ A tiem giž bazeň owſſem od nieho zahanie, lowu duſſij gemu ſwierzuge, za než geſt vmrzieti chtiel. Geſſto geſt to porucženſtwij naywyzſlij, Awflak w nay- potupnieyffim lidu vrzednika k tomu nalezl, Wiecze waže ſproſtnoſt rybarzowu k te ſlužebnoſti nebeſke než mudroſt Doktorowu, vm'enim nadutu a ſtolu tucžnemu prziwyklu. Ale že pan, wolage ty vežedlniky k vrzadu duſſij, poyal ge ode wſſeho, czož tieleſneho a ſwietſkeho wladarzſtwie bylo, aby, magicze pecži o duſfech lidſkych, zaneprazdnienim a pecžij zemſkych wieczij ſobie neprzekaželi. A tak ſu ſili k te ſlu- žebnoſti, gſucze k nij powolani od pana.
Strana 157
Po Swate Trogiczy. 157 Ale nynie, za dnij Antykryſtowych, ti, geſſto od ſweho brzicha bywagi powolani w vrzady Apoſſtolſke, zpiet cžinij. Opuſſtiecze moſſny s partekami a s ginu pſotu w Sſkole, y dawagi ſe k ſtolu hoynemu A ſkrze ſlužebnoſt knezſtwij ſweho hledagi mnohe wieczy zemſke zyſkati, diediny, platy. dwory ſſiroke s mnohymi nabytky A koſtel ſobie zawieſyti yako wymeno v krawy, aby ſkrze ňey a ſkrze ſwatoſti wždy lid z gich ſtatkuow dogili. Protož wlnu ſtrzihu a mleko dogi. ſami ſe paſu, a ſtado gſu opuſtili a dali w rozchwatani wſſe- like zwierzi polnie. A že pamietliwe geſt opuſſtienie wſſech wieczij tiechto vežedlnikuow, Aby znamo bylo, že každy, ktož cheze ſpaſen byti, muſy byti vežedlnik Gežiffuow. A ktož chcze vežedlnik geho byti, muſy wſſeczky wieczy opuſtiti Jakož ſam die 1): „Ktož ſe neodpowie wſſech wieczij, gimiž wladne, nemuož byti muoy vežedlnik.“ Acž tu nemuožem wſſech zawazati, aby proſtie nicz nemieli ku požitkom hoſpo- darzíkym, Ale wieczy neſlicžnych, genž przieſlufſegi ku pa- nowanie pohanſkemu neſprawedliwemu a k lakomſtwie y ke wſſelikym obchodom ffantrocžnym, gelto při nich lichwy a oklamanie bližnich diege ſe a držij, tiech nemohu vežedlniczy kryftowi mieti. Protož přately, ſtatek y žiwot tak magi opu- ſtiti, aby to wſſe radiegſſe wolili ztratiti, než by pro kteru tu wiecz przikazanie božie przeſtupili a miloſt božie ztra- tili. A tak, czož koli magi, tak magi mieti, yakoby nemieli, aby to toliko ſobie ku pomoczy mieli, A kdež by procž duſſi ſſkoda m'ela byti neb przigiti, aby to radiegi od ſebe puſtili. Dayž nam pomocz a mudroſt ſwu k tomu, miloſrdny krali, Amen. 1) Podle Luk. 14, 26.
Po Swate Trogiczy. 157 Ale nynie, za dnij Antykryſtowych, ti, geſſto od ſweho brzicha bywagi powolani w vrzady Apoſſtolſke, zpiet cžinij. Opuſſtiecze moſſny s partekami a s ginu pſotu w Sſkole, y dawagi ſe k ſtolu hoynemu A ſkrze ſlužebnoſt knezſtwij ſweho hledagi mnohe wieczy zemſke zyſkati, diediny, platy. dwory ſſiroke s mnohymi nabytky A koſtel ſobie zawieſyti yako wymeno v krawy, aby ſkrze ňey a ſkrze ſwatoſti wždy lid z gich ſtatkuow dogili. Protož wlnu ſtrzihu a mleko dogi. ſami ſe paſu, a ſtado gſu opuſtili a dali w rozchwatani wſſe- like zwierzi polnie. A že pamietliwe geſt opuſſtienie wſſech wieczij tiechto vežedlnikuow, Aby znamo bylo, že každy, ktož cheze ſpaſen byti, muſy byti vežedlnik Gežiffuow. A ktož chcze vežedlnik geho byti, muſy wſſeczky wieczy opuſtiti Jakož ſam die 1): „Ktož ſe neodpowie wſſech wieczij, gimiž wladne, nemuož byti muoy vežedlnik.“ Acž tu nemuožem wſſech zawazati, aby proſtie nicz nemieli ku požitkom hoſpo- darzíkym, Ale wieczy neſlicžnych, genž przieſlufſegi ku pa- nowanie pohanſkemu neſprawedliwemu a k lakomſtwie y ke wſſelikym obchodom ffantrocžnym, gelto při nich lichwy a oklamanie bližnich diege ſe a držij, tiech nemohu vežedlniczy kryftowi mieti. Protož přately, ſtatek y žiwot tak magi opu- ſtiti, aby to wſſe radiegſſe wolili ztratiti, než by pro kteru tu wiecz przikazanie božie przeſtupili a miloſt božie ztra- tili. A tak, czož koli magi, tak magi mieti, yakoby nemieli, aby to toliko ſobie ku pomoczy mieli, A kdež by procž duſſi ſſkoda m'ela byti neb przigiti, aby to radiegi od ſebe puſtili. Dayž nam pomocz a mudroſt ſwu k tomu, miloſrdny krali, Amen. 1) Podle Luk. 14, 26.
Strana 158
158 Nediele Sſieſta Nediele Sſiefta po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Matuſfe w V. Kapi. KZekl pan Gežiſs vcžedlnikom ſwym: Wier[192b]nie, wiernie prawim wam: Nebude-li hoynieyſſi ſprawedliwoſt waſſe nežli miſtruow a Zakonnikuow, newegdete do Kralowftwie nebeſkeho. Slyſſeli ſte, že rzecženo geſt ſtarym: nezabigeſs; Pakliby kto zabil, hoden bude ſaudu. Ale yat prawim wam, že každy, ktož ſe hniewa na bratra ſweho, hoden bude ſaudu; A ktož by rzekl bratru ſwemu: racha, hoden bude odſuzenij; Akto by rzekl: blazne, hoden bude pekelnieho ohnie. Protož, obietu- geſſ-li dar ſwuoy k oltarzi a tu ſe rozpomeneſs, že bratr twoy ma nietczo proti tobie, nechay tu daru ſweho przed oltarzem a gdi; prwe ſmirz ſe s bratrem ſwym, A potom przigda budeſs obietowati dar ſwuoy. Tomto cžtenie pan Gežiſs cžinie zminku o ſpra- wedlnoſti Miftruow a zakonikuow, kteraž dwoge byla geſt. Gedna byla podle gich zakona, geſſto geſt nemohla hrziechuow ſnieti, než že geſt toliko nadiegi lepſſich wieczij vwodila; A ta geſt pod baznij vkrutnych pomſt ſtala. Gina ſprawedlnoſt gich byla geſt vſtawena podle gich zamyfluow obwlafſtniech, kteruž gſu ſe dielili od obcze ruchem, znamenim, obyežegi poſwat- nymi a poklonami zewnitrznimi, k oku lidem wſſeczko eži- niecze, aby od nich widieni a cžtieni byli; poſtili ſe až do zbledenie, modlili ſe na vhlech vlicz. Za kteružto ſprawedlnoſt pochwalil gich ſpaſytel a rzka gim 1): „Bieda wam, miſtrzi a zakonniczy, pokrytczy, genž gſte podobni hrobom zbielenym 1) Mat. 23, 27.
158 Nediele Sſieſta Nediele Sſiefta po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Matuſfe w V. Kapi. KZekl pan Gežiſs vcžedlnikom ſwym: Wier[192b]nie, wiernie prawim wam: Nebude-li hoynieyſſi ſprawedliwoſt waſſe nežli miſtruow a Zakonnikuow, newegdete do Kralowftwie nebeſkeho. Slyſſeli ſte, že rzecženo geſt ſtarym: nezabigeſs; Pakliby kto zabil, hoden bude ſaudu. Ale yat prawim wam, že každy, ktož ſe hniewa na bratra ſweho, hoden bude ſaudu; A ktož by rzekl bratru ſwemu: racha, hoden bude odſuzenij; Akto by rzekl: blazne, hoden bude pekelnieho ohnie. Protož, obietu- geſſ-li dar ſwuoy k oltarzi a tu ſe rozpomeneſs, že bratr twoy ma nietczo proti tobie, nechay tu daru ſweho przed oltarzem a gdi; prwe ſmirz ſe s bratrem ſwym, A potom przigda budeſs obietowati dar ſwuoy. Tomto cžtenie pan Gežiſs cžinie zminku o ſpra- wedlnoſti Miftruow a zakonikuow, kteraž dwoge byla geſt. Gedna byla podle gich zakona, geſſto geſt nemohla hrziechuow ſnieti, než že geſt toliko nadiegi lepſſich wieczij vwodila; A ta geſt pod baznij vkrutnych pomſt ſtala. Gina ſprawedlnoſt gich byla geſt vſtawena podle gich zamyfluow obwlafſtniech, kteruž gſu ſe dielili od obcze ruchem, znamenim, obyežegi poſwat- nymi a poklonami zewnitrznimi, k oku lidem wſſeczko eži- niecze, aby od nich widieni a cžtieni byli; poſtili ſe až do zbledenie, modlili ſe na vhlech vlicz. Za kteružto ſprawedlnoſt pochwalil gich ſpaſytel a rzka gim 1): „Bieda wam, miſtrzi a zakonniczy, pokrytczy, genž gſte podobni hrobom zbielenym 1) Mat. 23, 27.
Strana 159
Po Swate Trogiczy. 159 a zdate ſe zewnitrz lidem ſprawedliwij, ale wnitrz gſte plnij pokrytſtwij y wſſie necžiſtoty.“ Na takowe ſprawedlnoſti nynie lid oklamany krzeſtianſky ſtogie a domniewa ſe ſlužiti gij bohu a gemu ſe s nij libiti a w nij wiecžne ſpaſenie na- lezti. A to wſſe prawij, že z vſtaweni ſtarych ſwatych, geſſto gſu w radie ducha ſwateho bywali a plni geho byli. A ten lid giž, prazdny a hrziechy tiežkymi odlucženy od vežaſtnoſti bozſke znamoſti, na tiech znamenich mylne ſprawedlnoſti ſtogi, kteru kniežij welebij a gi lidu peniežij. Protož ten lid giž ſe gedine dotyka ſprawelnoſti pohanſke, prawy mieſt- lkymi a Cieſarzſkymi ſe zprawuge v wieczech ſwietſkych A w duchowniech ſprawedlnoſti Antykryftowy naſleduge, po- ſtawen ſa we wſſelikem ſwodu neprawoſti geho. Ale o ſpra- wedinoſti Kryftowie malo nebo nicz newij, bez niež nelze geſt do kralowſtwie božieho przigiti, a owſſem w nij neſtogij, neb geſt przewyſfena nade wſeczky zakony A ſtogij na prawem a ſrdecžnem milowanie pana boha a bližnieho, aby ežlowiek cztil a poſluchal boha w tiech wieczech, kterež gemu przi- kazuge, a ſ tiem vežaſten byl geho duchu, omyt gſa krwi geho od hrziechuow ſwych, A ſ tiem aby zachowal ſprawedlnoſt, kteruž geſt dlužen naplniti každemu bližnimu. A na te ſpra- wedlnoſti ſtogij weſlken zakon y proroczy, [193a] gijž ſwiet nezna, ani przigima. A že tuto pan Gežiſs, k zwlaſſniemu (!) przikazanie rzecž chyle, die: „Slyfſeli gſte, že rzecženo geſt ſtarym: nezabieſs; A ktož zabij, hoden bude ſaudu, tehož zabitij zaſlužij. Ale ya, zakona noweho vſtawitel, prawim wam, že každy, ktož ſe hňewa na bratra ſweho, hoden bude ſaudu, to geſt pomſty od boha zaſlužie." Tomu, ktož tieleſnie cžlowieka zabil, vložil buoh, aby ſmrtij vmrzel, Ale tomu, genž ſe hniewa na bratra a nenawidij geho, že w temnoſtech geſt. A opiet die: „Každy, ktož ſe hniewa na bratra ſweho, wražedlnik geſt. A takowy, nebude-li pokanie cžiniti, w pekle s wražedlniky poſtawen bude."
Po Swate Trogiczy. 159 a zdate ſe zewnitrz lidem ſprawedliwij, ale wnitrz gſte plnij pokrytſtwij y wſſie necžiſtoty.“ Na takowe ſprawedlnoſti nynie lid oklamany krzeſtianſky ſtogie a domniewa ſe ſlužiti gij bohu a gemu ſe s nij libiti a w nij wiecžne ſpaſenie na- lezti. A to wſſe prawij, že z vſtaweni ſtarych ſwatych, geſſto gſu w radie ducha ſwateho bywali a plni geho byli. A ten lid giž, prazdny a hrziechy tiežkymi odlucženy od vežaſtnoſti bozſke znamoſti, na tiech znamenich mylne ſprawedlnoſti ſtogi, kteru kniežij welebij a gi lidu peniežij. Protož ten lid giž ſe gedine dotyka ſprawelnoſti pohanſke, prawy mieſt- lkymi a Cieſarzſkymi ſe zprawuge v wieczech ſwietſkych A w duchowniech ſprawedlnoſti Antykryftowy naſleduge, po- ſtawen ſa we wſſelikem ſwodu neprawoſti geho. Ale o ſpra- wedinoſti Kryftowie malo nebo nicz newij, bez niež nelze geſt do kralowſtwie božieho przigiti, a owſſem w nij neſtogij, neb geſt przewyſfena nade wſeczky zakony A ſtogij na prawem a ſrdecžnem milowanie pana boha a bližnieho, aby ežlowiek cztil a poſluchal boha w tiech wieczech, kterež gemu przi- kazuge, a ſ tiem vežaſten byl geho duchu, omyt gſa krwi geho od hrziechuow ſwych, A ſ tiem aby zachowal ſprawedlnoſt, kteruž geſt dlužen naplniti každemu bližnimu. A na te ſpra- wedlnoſti ſtogij weſlken zakon y proroczy, [193a] gijž ſwiet nezna, ani przigima. A že tuto pan Gežiſs, k zwlaſſniemu (!) przikazanie rzecž chyle, die: „Slyfſeli gſte, že rzecženo geſt ſtarym: nezabieſs; A ktož zabij, hoden bude ſaudu, tehož zabitij zaſlužij. Ale ya, zakona noweho vſtawitel, prawim wam, že každy, ktož ſe hňewa na bratra ſweho, hoden bude ſaudu, to geſt pomſty od boha zaſlužie." Tomu, ktož tieleſnie cžlowieka zabil, vložil buoh, aby ſmrtij vmrzel, Ale tomu, genž ſe hniewa na bratra a nenawidij geho, že w temnoſtech geſt. A opiet die: „Každy, ktož ſe hniewa na bratra ſweho, wražedlnik geſt. A takowy, nebude-li pokanie cžiniti, w pekle s wražedlniky poſtawen bude."
Strana 160
160 Nediele Sfiefta Y chcze pan w tomto vkazati Vežedlnikom ſwym ſpra- wedlnoft hoynieyſſie nad zakonniky, Aby netoliko nezabigeli tieleſnie lidij, ale aby k nim ani hniewu, ani nenawiſti w frdcy taynie nemieli. Nebo ti Zakonniczy tiech wieczij za hrziech a za przeſtupenij gſu nemieli, žadoſtij, myſſlenij, powolenij zlych, hňewuow, nenawiftij taynych, než toliko ruku zabiti, tieleſnie czyzoložiti, toho gſu chtieli požiti za ſprawedlnoſt podle zakona, Ne aby, tak cžinicze, zakon plnili, ale, zle gemu rozumiegicze, tak gſu ſe domniewali a ſe y lid vežiecze zklamali gſu tiem domnienym rozumem. Protož pan nezklamanie powyſſuge ſprawedlnoſti przi tom przikazanie a chcze gi mieti na ſwych vžedlniczych, Aby netoliko ſkutkuow zlych a wražd tieleſnych zgewnie rukama necžinili, ale pocžnucze od myſllenij, od žadoſtij, od ſwolenij ke zlemu, od hniewuow, od nenawiſtij taynych ſe wywarowali. Nebo odtad ſe pocžieta hrziech ſmrtedlny, když tiem wieczem da kto mijſto w ſrdezy. Nebo když hniew tayny s nenawiſtij ſtogi w ſrdczy, ta nenawiſt zabigij duſſi. A protož pan to, kdež pocžatek hrziech wraždy berze, zapowieda, a necžini-li toho kto, že newegde do kralowſtwie božieho. Protož, chtie pan, aby geho vežedlniczy ten zakon drželi, przikazal gim, aby neprzately ſwe milowali a za ty ſe modlili, ktož ge zabigegi, a gim ſe nebranili. A na to ſam pan oſtawil gim przieklad; vmierage modlil ſe za ſwe katy rzka 1): „Oteže, odpuſt gim; nebt newiedij, czo ežinij.“ A když tau czeſtau puogdu vežedlniczy, ani ſe hniewati, ani zabigeti budu tiech, ktož gim zle cžinij. Protož ſnadnie naplnij to przikazanie „nezabieſs". Ale že gſu giž naſtali ginij walcharzi, geſſto gſu wywalchowali ginu barwu na przikazanich bo ich, aby rzadem z laſky zabigeli, a založiecze przi zakona božiho a obeczne dobre, aby ginych w bogich mnoho zmordowali. A to ſwata matka Cierkew Rzimſka opatrnie rziedij. K tomu Cieſarze 1) Luk. 23, 34.
160 Nediele Sfiefta Y chcze pan w tomto vkazati Vežedlnikom ſwym ſpra- wedlnoft hoynieyſſie nad zakonniky, Aby netoliko nezabigeli tieleſnie lidij, ale aby k nim ani hniewu, ani nenawiſti w frdcy taynie nemieli. Nebo ti Zakonniczy tiech wieczij za hrziech a za przeſtupenij gſu nemieli, žadoſtij, myſſlenij, powolenij zlych, hňewuow, nenawiftij taynych, než toliko ruku zabiti, tieleſnie czyzoložiti, toho gſu chtieli požiti za ſprawedlnoſt podle zakona, Ne aby, tak cžinicze, zakon plnili, ale, zle gemu rozumiegicze, tak gſu ſe domniewali a ſe y lid vežiecze zklamali gſu tiem domnienym rozumem. Protož pan nezklamanie powyſſuge ſprawedlnoſti przi tom przikazanie a chcze gi mieti na ſwych vžedlniczych, Aby netoliko ſkutkuow zlych a wražd tieleſnych zgewnie rukama necžinili, ale pocžnucze od myſllenij, od žadoſtij, od ſwolenij ke zlemu, od hniewuow, od nenawiſtij taynych ſe wywarowali. Nebo odtad ſe pocžieta hrziech ſmrtedlny, když tiem wieczem da kto mijſto w ſrdezy. Nebo když hniew tayny s nenawiſtij ſtogi w ſrdczy, ta nenawiſt zabigij duſſi. A protož pan to, kdež pocžatek hrziech wraždy berze, zapowieda, a necžini-li toho kto, že newegde do kralowſtwie božieho. Protož, chtie pan, aby geho vežedlniczy ten zakon drželi, przikazal gim, aby neprzately ſwe milowali a za ty ſe modlili, ktož ge zabigegi, a gim ſe nebranili. A na to ſam pan oſtawil gim przieklad; vmierage modlil ſe za ſwe katy rzka 1): „Oteže, odpuſt gim; nebt newiedij, czo ežinij.“ A když tau czeſtau puogdu vežedlniczy, ani ſe hniewati, ani zabigeti budu tiech, ktož gim zle cžinij. Protož ſnadnie naplnij to przikazanie „nezabieſs". Ale že gſu giž naſtali ginij walcharzi, geſſto gſu wywalchowali ginu barwu na przikazanich bo ich, aby rzadem z laſky zabigeli, a založiecze przi zakona božiho a obeczne dobre, aby ginych w bogich mnoho zmordowali. A to ſwata matka Cierkew Rzimſka opatrnie rziedij. K tomu Cieſarze 1) Luk. 23, 34.
Strana 161
Po Swate Trogicy. 161 korunuge, Rytierze paſuge, Rychtarze y katy vſtawuge, aby žadnemu zlocžinczy vgiti nedali, aby ſwate matcze wždy pokoy vežinili. Neb Doktorzi gegie rzkau: „Rytierz zabigege nema ſluti wražedlnik, ale zakonuow ſlužebnik, aniž od vežaſtnoſti wiecij nebeſkych ma odlucžen byti.“ Teež Rychtarzi a ginij vrzedniczy takych morduow gfu ſluhy zakonuow a ſprawedl- no[193b ſtij. Nebo poniewadž ſe geſt opila krwij ſwatych, tehdy nerozwede nižadneho prolewanie krwe, ani zleho ani dobreho. Nebo zlij gij kradu, a dobrzij gſu gij kaczyrzi, rzady a panſtwij gegie kaziecze. Protož na wſleczky boyuow poſwietij a mecž zwoſtrzij k wylewanie krwe a giž geſt za- huſtila wſſiczku zemi krwij. Neb wſliczkni, wzawſſe ſmieloſt od nij, hotowi gſu s mecži, s ſudliczemi, s wofltiepy a s ſamoſtrziely vderziti ſe ſpolu o ſlowo protiwne yakožto ſynowe te materze, kteraž ſe geſt opila krwij ſwatych y wſſech, ktož by podolkuow gegiech nepokaſowali, gimiž geſt okraſlena. Ale nenie potrzebie mnoho o to rzecžij cžiniti. Widiem, že toho przikazanie žadny nynie nenaplnij, lecž kto bude vežedlnik Gežiffuow a vežiti ſe chcze milowani bližnich. Tent cžlowieka nezabij, ani ſam tepa, ani rady dawage, ani ponukage, ani prziwoluge, ani ſtatku bera, ani almužny za- držuge, ani lacžneho nenakrm'e, ani przed poceſtnym duom zawra. Gſu take zabitij na duſli a welmi tiežka a kniežij ſe mnoho dotycžij, totiž zmeſlkanim praweho naucženie przi- kazani božich. Koliko koli zmeſſka naucžiti moha, toliko geſt gich na duſli zmordowal. Tež take, koliko geſt gich ſwedl w hrziechy a w bludy krziwym veženim, tolik geſt gich na duſſi zmordowal. Koliko geſt gich pohorſſil zlymi przieklady, žiwotem ſwarliwym, rozkoſſnym, opilym, ſmilnym, ſwato- kupeczkym, lakomym, pyſſnym, tolik geſt gich na duſſi zmor- dowal. Dayž buoh, aby ſe toho kali, aby gich w pekle ne- ztopili. A toho ſe y nekniez ma warowati, aby nižadneho nicžimž nepohorſlil.
Po Swate Trogicy. 161 korunuge, Rytierze paſuge, Rychtarze y katy vſtawuge, aby žadnemu zlocžinczy vgiti nedali, aby ſwate matcze wždy pokoy vežinili. Neb Doktorzi gegie rzkau: „Rytierz zabigege nema ſluti wražedlnik, ale zakonuow ſlužebnik, aniž od vežaſtnoſti wiecij nebeſkych ma odlucžen byti.“ Teež Rychtarzi a ginij vrzedniczy takych morduow gfu ſluhy zakonuow a ſprawedl- no[193b ſtij. Nebo poniewadž ſe geſt opila krwij ſwatych, tehdy nerozwede nižadneho prolewanie krwe, ani zleho ani dobreho. Nebo zlij gij kradu, a dobrzij gſu gij kaczyrzi, rzady a panſtwij gegie kaziecze. Protož na wſleczky boyuow poſwietij a mecž zwoſtrzij k wylewanie krwe a giž geſt za- huſtila wſſiczku zemi krwij. Neb wſliczkni, wzawſſe ſmieloſt od nij, hotowi gſu s mecži, s ſudliczemi, s wofltiepy a s ſamoſtrziely vderziti ſe ſpolu o ſlowo protiwne yakožto ſynowe te materze, kteraž ſe geſt opila krwij ſwatych y wſſech, ktož by podolkuow gegiech nepokaſowali, gimiž geſt okraſlena. Ale nenie potrzebie mnoho o to rzecžij cžiniti. Widiem, že toho przikazanie žadny nynie nenaplnij, lecž kto bude vežedlnik Gežiffuow a vežiti ſe chcze milowani bližnich. Tent cžlowieka nezabij, ani ſam tepa, ani rady dawage, ani ponukage, ani prziwoluge, ani ſtatku bera, ani almužny za- držuge, ani lacžneho nenakrm'e, ani przed poceſtnym duom zawra. Gſu take zabitij na duſli a welmi tiežka a kniežij ſe mnoho dotycžij, totiž zmeſlkanim praweho naucženie przi- kazani božich. Koliko koli zmeſſka naucžiti moha, toliko geſt gich na duſli zmordowal. Tež take, koliko geſt gich ſwedl w hrziechy a w bludy krziwym veženim, tolik geſt gich na duſſi zmordowal. Koliko geſt gich pohorſſil zlymi przieklady, žiwotem ſwarliwym, rozkoſſnym, opilym, ſmilnym, ſwato- kupeczkym, lakomym, pyſſnym, tolik geſt gich na duſſi zmor- dowal. Dayž buoh, aby ſe toho kali, aby gich w pekle ne- ztopili. A toho ſe y nekniez ma warowati, aby nižadneho nicžimž nepohorſlil.
Strana 162
162 Nediele Sſieſta Ale že geſſtie nam tato ſlowa prziſtogi, geſſto die pan: „Ale ya prawim wam: Ktož ſe hňewa na bratra ſweho, hoden bude ſaudu.“ A poniewadž hoden geſt ſaudu pro hňew, protož potrzebij geſt przi tom rozumnoſti; nebo rozlicžnie hniew bywa proti bratru, genž ne pro každy z tiech cžlowiek bywa hoden ſaudu. Prwnij ſtranka hniewu bywa na lidech, magiczy przie- cžiny w ſamem hnutij, kterež od przirozenij ležij w cžlo- wieku, že toho neſnadnie mine, když ſe gemu czo nelibeho przihodij, aby nebyl hnut hňewem a neukazal toho flowy prehliwymi nebo twarzij oſtru. A tomu rzijkame prwnij hnutij. gimž lide newladnu tak, aby ge owſſem na ſobie zaſtawiti mohli, lecž to rozumnie zvmyſla przedchazegi vznamenagicze. z kterych prziecžin ta hnutij na ne vpadagij, že ſe proti nim bogem prziprawij a vkrotij duch prwe, než hrziemanie przigde. A že przi tom nemuož o wſſech lidech zaroweň mluweno byti. Nebo niekterzij z przirozenij gſu nachylnieyſſij k hniewu, že pro malu wiecz welmi brzo gimi hniew hne. A niekterzij magi w ſobie mnoho pychy a ſobiewolnoſti obwykle, že z obycžege chtij wſſe proweſti po ſwe wuoli, czož zachtij; a czož by tak neproſlo, yhned hniewy o zemi vderzij. A niekterzij gſu zaneprazdnieni pilnoſtmi mnoheho hoſpo- darzftwie a chtieli by w tom weliky rzad mieti, a žadne ſſkodky aby ſe gim nikdiež neſtalo. A ne[ 194a mohucze toho tak proweſti, mnoho ſe na cželed y na gine lidi popuzegi, že gim to nedbanliwie a lenie opatrugi. A tu ſe lidee mnozie wymluwagi a chtieli by nieyakeho prawa przi tom požiti, aby ſe hniewali na nerzad ſwych cželedij. A dijl mohu prawi byti, a dijl wuole nerzadnie k ſtatku prziwazane požiewati; A to obe když ſe ſpolu ſm'ieſy, nepoznagij ſebe przi tom. Ale že geſt rzecž o hniewu prwnieho hnutij, geſſto cžlowieku nad mocz vtieka. To hnutij muož byti bez hrzichu pocžatkem; ale da-li gemu dale krocžiti, to giž nebranienij a ſwe wuole požiwanie bude. Neb ſme dlužni yhned po tom
162 Nediele Sſieſta Ale že geſſtie nam tato ſlowa prziſtogi, geſſto die pan: „Ale ya prawim wam: Ktož ſe hňewa na bratra ſweho, hoden bude ſaudu.“ A poniewadž hoden geſt ſaudu pro hňew, protož potrzebij geſt przi tom rozumnoſti; nebo rozlicžnie hniew bywa proti bratru, genž ne pro každy z tiech cžlowiek bywa hoden ſaudu. Prwnij ſtranka hniewu bywa na lidech, magiczy przie- cžiny w ſamem hnutij, kterež od przirozenij ležij w cžlo- wieku, že toho neſnadnie mine, když ſe gemu czo nelibeho przihodij, aby nebyl hnut hňewem a neukazal toho flowy prehliwymi nebo twarzij oſtru. A tomu rzijkame prwnij hnutij. gimž lide newladnu tak, aby ge owſſem na ſobie zaſtawiti mohli, lecž to rozumnie zvmyſla przedchazegi vznamenagicze. z kterych prziecžin ta hnutij na ne vpadagij, že ſe proti nim bogem prziprawij a vkrotij duch prwe, než hrziemanie przigde. A že przi tom nemuož o wſſech lidech zaroweň mluweno byti. Nebo niekterzij z przirozenij gſu nachylnieyſſij k hniewu, že pro malu wiecz welmi brzo gimi hniew hne. A niekterzij magi w ſobie mnoho pychy a ſobiewolnoſti obwykle, že z obycžege chtij wſſe proweſti po ſwe wuoli, czož zachtij; a czož by tak neproſlo, yhned hniewy o zemi vderzij. A niekterzij gſu zaneprazdnieni pilnoſtmi mnoheho hoſpo- darzftwie a chtieli by w tom weliky rzad mieti, a žadne ſſkodky aby ſe gim nikdiež neſtalo. A ne[ 194a mohucze toho tak proweſti, mnoho ſe na cželed y na gine lidi popuzegi, že gim to nedbanliwie a lenie opatrugi. A tu ſe lidee mnozie wymluwagi a chtieli by nieyakeho prawa przi tom požiti, aby ſe hniewali na nerzad ſwych cželedij. A dijl mohu prawi byti, a dijl wuole nerzadnie k ſtatku prziwazane požiewati; A to obe když ſe ſpolu ſm'ieſy, nepoznagij ſebe przi tom. Ale že geſt rzecž o hniewu prwnieho hnutij, geſſto cžlowieku nad mocz vtieka. To hnutij muož byti bez hrzichu pocžatkem; ale da-li gemu dale krocžiti, to giž nebranienij a ſwe wuole požiwanie bude. Neb ſme dlužni yhned po tom
Strana 163
Po Swate Trogicy. 163 prwniem hnutij hniew w ſobie krotiti, aby ſe nerozmohl. A z toho muož znamo byti, že y tiech wieczij muſy vkro- titi 1) cžlowiek, z nichž takowa popuzenie pocžatek beru. Y ti take, geſlto chtij welikym rzadom a pilnoſtem przi ſwych hoſpodarzſtwiech, mohu tiech wieczij požiewati, dokudž ſwie- domie dobre mohu przi nich zachowati. Ale nenie gim od- puſſtieno pro ſtatek za obycžey ſe hniewati a hrzeſliti, ale mnohe ſikody mimo ſe puſtiti radiegi, než by w ſſkody ſweho ſwiedomi vpadnuti mieli. Gine przicžiny hniewu na bratra ſweho ſu, pro niež by nemiel ſaudu na ſe, ktož by na to vhoditi vmiel. A to ſe prawij podle toho pijſma, geſſto die 2) : „Hniewayte ſe, a nerodte hrzeſſiti,“ Totižto ſpaſytedlnie na hrziechy bratra ſweho, ale bratra aby milowali. A ten hňew nema byti mleželiwy, ale aby to, czož na niem za zle ma a nacž ſe hniewa, treſktal a ruſſil, želege ſſkody geho duchowni; a takowy hniew dobry geſt. Ale bywa to take, že, hniewage ſe niekto na hrziechy. hrzeſlij, Když, pocžna treſtati bližnieho z hrziechuow, y ſwadij ſe ſ nim a vhanie geho a pomſtij ſe nad nim pod treſtanim, czo geſt dawno nazbieral žalob a nechutij na nieho. Protož, hniewage ſe na geho hrziechy tak nerzadnie, y nadiela ſwych hromadu a onoho k nowym hrziechom popudij ſwym blaz- niwym treſktanim. Protož treſktanie takowe ma bez kalu nenawiſti a zwlaſſtnij pomſty byti, ale litoſt mieti ſlkody du- chownij na bližnim. Hniew pak proſtie zly geſt, genž w ſrdczy s nenawiſtij bližnieho ſtogij. Acž niekdy tayny bywa bez ſwaru a bez ginych zewnitrzňich znamenie zloftnych, ale cžaſu, mijſta a prziecziny cžeka, aby ſe tu vkazal s hniewem. A niekdy s wietežim hrziechem ſtogi tayny hniew než niektery s ha- nienim. Gidaſſuo s polibenim tieže ſtal než newiedomych pohanuow s plwanim na pana Gežiſſe. 1) V orig. omylem vkrogiti. 2) Ef. 4, 26. 11*)
Po Swate Trogicy. 163 prwniem hnutij hniew w ſobie krotiti, aby ſe nerozmohl. A z toho muož znamo byti, že y tiech wieczij muſy vkro- titi 1) cžlowiek, z nichž takowa popuzenie pocžatek beru. Y ti take, geſlto chtij welikym rzadom a pilnoſtem przi ſwych hoſpodarzſtwiech, mohu tiech wieczij požiewati, dokudž ſwie- domie dobre mohu przi nich zachowati. Ale nenie gim od- puſſtieno pro ſtatek za obycžey ſe hniewati a hrzeſliti, ale mnohe ſikody mimo ſe puſtiti radiegi, než by w ſſkody ſweho ſwiedomi vpadnuti mieli. Gine przicžiny hniewu na bratra ſweho ſu, pro niež by nemiel ſaudu na ſe, ktož by na to vhoditi vmiel. A to ſe prawij podle toho pijſma, geſſto die 2) : „Hniewayte ſe, a nerodte hrzeſſiti,“ Totižto ſpaſytedlnie na hrziechy bratra ſweho, ale bratra aby milowali. A ten hňew nema byti mleželiwy, ale aby to, czož na niem za zle ma a nacž ſe hniewa, treſktal a ruſſil, želege ſſkody geho duchowni; a takowy hniew dobry geſt. Ale bywa to take, že, hniewage ſe niekto na hrziechy. hrzeſlij, Když, pocžna treſtati bližnieho z hrziechuow, y ſwadij ſe ſ nim a vhanie geho a pomſtij ſe nad nim pod treſtanim, czo geſt dawno nazbieral žalob a nechutij na nieho. Protož, hniewage ſe na geho hrziechy tak nerzadnie, y nadiela ſwych hromadu a onoho k nowym hrziechom popudij ſwym blaz- niwym treſktanim. Protož treſktanie takowe ma bez kalu nenawiſti a zwlaſſtnij pomſty byti, ale litoſt mieti ſlkody du- chownij na bližnim. Hniew pak proſtie zly geſt, genž w ſrdczy s nenawiſtij bližnieho ſtogij. Acž niekdy tayny bywa bez ſwaru a bez ginych zewnitrzňich znamenie zloftnych, ale cžaſu, mijſta a prziecziny cžeka, aby ſe tu vkazal s hniewem. A niekdy s wietežim hrziechem ſtogi tayny hniew než niektery s ha- nienim. Gidaſſuo s polibenim tieže ſtal než newiedomych pohanuow s plwanim na pana Gežiſſe. 1) V orig. omylem vkrogiti. 2) Ef. 4, 26. 11*)
Strana 164
164 Nediele Sſieſta Potom pan gežiſs oznamuge zloſti, ktere ſe rodij z hniewu, kteryž nekto ma proti bratru, a die: „Kto die bratru ſwemu: racha, hoden bude odſuzenie." To ſlowo „racha" geſt židowſke, yako bychom my z hniewu rzekli „bezmozky nebo „s hlawu zwrtanu,“ A tak kterymiž koli ſlowy nebo zna- menimi popuzie toho, k niemuž hniew ma, poſmiewage ſe gemu a ruhage, Jako v nas rzieczy „bu“, „mrau" nebo yazyk wyplazyti, vſt vkrziwati. A z tiech popuzeni lid ſwieczky yhned zhuoru bywa; když na ſe pocžnu bu[194b]kati, tehdy y napinati, korduow dobywati a potom ſe zrubagi, že gich negednu paſeka lehne. A y tuto geſt nebezpecžne, když nieyake tayne kyſeloſti w ſrdcych ſe wlacži; yhned ſe niekudy zgewugi a ſlowa nieyaka wydawagie, podymugicze na hňew, až z tiech popudliwych flow zapale weliky ſwar. A potom bude mluweno: „Gižt ſem mu prawdu powiediel,“ a na druheho nedba, an ſe pod geho prawdu tocžij iako wuol pod tyled- niczy, wſtiekage ſe hniewy. A pro takowu mudroft ſobie whodnu ne wždyt ſe poznawa to flowo „racha“. Potom die pan Gežiſs: "A ktož die bratru ſwemu: blazne, hoden bude pekelnieho ohnie." W tiech flowiech pan obtiežuge hniew, že netoliko niekto popuzie k hniewu, ale y hanie po- tupnie, Jakožto rzeczy z nenawiſti „blazne" bližnimu potupna geſt wiecz. Protož ſkrze to pohanienij položiti gey yako ho- wado potupne, w niemž nenie rozumnoſt ani vežaſtnoſt bozíka, geſt nenawiſtnie odwolati cžlowieka od geho duoſto- genſtwij. Protož nad gina hanienij pan tohoto powyffuge, ktož die bližniemu „blazne“, a gineho nicz za pomſtu toho z hniewu hanienij neklade, než oheň pekelnij. A že tež ha- nienij y ginymi flowy muož byti, Jako rzieczy „kaczierzi“ z ne- nawiſti, „diable wtieleny“, „mrzyſs mne yako diabel“. A tiech ha- nienij mnoho geſt wymyſllenych, geflto mohu tiežílij byti, než by proſtie „blazne" bližniemu rzekl, Jako: když gedni na druhe ſkladene lži popudne ſwiedcžij, tagemſtwie zlych wieczij z ne- nawiſti wynaſlegi, aby ge w hanbie vſtawili, czož naywiecze
164 Nediele Sſieſta Potom pan gežiſs oznamuge zloſti, ktere ſe rodij z hniewu, kteryž nekto ma proti bratru, a die: „Kto die bratru ſwemu: racha, hoden bude odſuzenie." To ſlowo „racha" geſt židowſke, yako bychom my z hniewu rzekli „bezmozky nebo „s hlawu zwrtanu,“ A tak kterymiž koli ſlowy nebo zna- menimi popuzie toho, k niemuž hniew ma, poſmiewage ſe gemu a ruhage, Jako v nas rzieczy „bu“, „mrau" nebo yazyk wyplazyti, vſt vkrziwati. A z tiech popuzeni lid ſwieczky yhned zhuoru bywa; když na ſe pocžnu bu[194b]kati, tehdy y napinati, korduow dobywati a potom ſe zrubagi, že gich negednu paſeka lehne. A y tuto geſt nebezpecžne, když nieyake tayne kyſeloſti w ſrdcych ſe wlacži; yhned ſe niekudy zgewugi a ſlowa nieyaka wydawagie, podymugicze na hňew, až z tiech popudliwych flow zapale weliky ſwar. A potom bude mluweno: „Gižt ſem mu prawdu powiediel,“ a na druheho nedba, an ſe pod geho prawdu tocžij iako wuol pod tyled- niczy, wſtiekage ſe hniewy. A pro takowu mudroft ſobie whodnu ne wždyt ſe poznawa to flowo „racha“. Potom die pan Gežiſs: "A ktož die bratru ſwemu: blazne, hoden bude pekelnieho ohnie." W tiech flowiech pan obtiežuge hniew, že netoliko niekto popuzie k hniewu, ale y hanie po- tupnie, Jakožto rzeczy z nenawiſti „blazne" bližnimu potupna geſt wiecz. Protož ſkrze to pohanienij položiti gey yako ho- wado potupne, w niemž nenie rozumnoſt ani vežaſtnoſt bozíka, geſt nenawiſtnie odwolati cžlowieka od geho duoſto- genſtwij. Protož nad gina hanienij pan tohoto powyffuge, ktož die bližniemu „blazne“, a gineho nicz za pomſtu toho z hniewu hanienij neklade, než oheň pekelnij. A že tež ha- nienij y ginymi flowy muož byti, Jako rzieczy „kaczierzi“ z ne- nawiſti, „diable wtieleny“, „mrzyſs mne yako diabel“. A tiech ha- nienij mnoho geſt wymyſllenych, geflto mohu tiežílij byti, než by proſtie „blazne" bližniemu rzekl, Jako: když gedni na druhe ſkladene lži popudne ſwiedcžij, tagemſtwie zlych wieczij z ne- nawiſti wynaſlegi, aby ge w hanbie vſtawili, czož naywiecze
Strana 165
Po Swate Trogicy. 165 mohu, A lifty lagiczy na ſe tepu s wymyſllenymi hanienimi lžiwymi, a kdyby mohli gedni druhe cžertom przicžieſti, radi by na nie tu hanbu vwedli. A tu giž wiecze rzecženo bude než „blazne“. W ohni pekelnim bude takowym pernie zapla- czeno, ktož ſe toho zde przed ſmrtij nepokage. Aniž odpu- ſſtieno bude panom a wladarzom vkrutnym, geſſto ſedlaky ſwe tepucze haniegij, chlapy, wyry, pfy ge naziewagiecze, v wiezenie fazegie, aby wždy gich bezedna hrdla plnili. A tak trzi ſtranky hniewu pan vkazuge: Prwnij w ſrdczy, genž muož byti tayny; Druhy zewnitrz, vkazanim znamenie nebo flowa potup- neho ku popuzenie; Trzetij s hanienim mluwenym nebo pſanym. Za prwnij poklada ſaud pomſty, Za druhy odſuzenie A za trzetij pekelny oheň. Protož, aby cžlowiek miel hoy- nieyſſij ſprawedlnoſt než miſtrzi a zakonniczy, muſy držeti laſku k ſwemu bližnimu w ſrdczy, w ſlowie y w ſkutku. Potom die pan: „Obietugeſf-li dar twuoy k oltarzi a tu ſe rozpomeneſs, že nietczo bratr twuoy ma proti tobie, opuſt tu dar twoy před oltarzem a gdi; prwe ſmirz ſe s bratrem twym, a tehdy przigda obietowati budeſs dar twuoy.“ Tu pan mluwij k tomu lidu, kteryž zakonem božim zawazan byl k obietem tieleſnym przinaſſeti na oltarz, kterežto obieti miely gſu ſtati, dokudž by ſam pan kryſtus nebyl obietowan za hřiechy lidíke. Protož tiech obietij nižadny žid nemohl hodnie obie[195a]towati bohu na oltarz, mage hňew nebo gina zawinienij proti gednomu bližnimu nebo mnohym. Protož ſpaſytel gim y nam przikazuge, aby každy, ktož obietowati chcze, nayprwe ſe vmluwil s bratrem ſwym o krziwdu. Ale z teto rzecži poſlowe antykryftowi lakomie a ſwatokupeczſltij nawodij lid a dawno gſu gey nawedli, aby gim tieleſne obieti na oltarz obietowali cžtyrzikrat do roka, offiery vrcžene pe- niežite, A k tomu hledij, aby každym ſwatym wylhali offiery a ſwiecze, dowodiecze tiemto cžtenim y ginymi, neb magi
Po Swate Trogicy. 165 mohu, A lifty lagiczy na ſe tepu s wymyſllenymi hanienimi lžiwymi, a kdyby mohli gedni druhe cžertom przicžieſti, radi by na nie tu hanbu vwedli. A tu giž wiecze rzecženo bude než „blazne“. W ohni pekelnim bude takowym pernie zapla- czeno, ktož ſe toho zde przed ſmrtij nepokage. Aniž odpu- ſſtieno bude panom a wladarzom vkrutnym, geſſto ſedlaky ſwe tepucze haniegij, chlapy, wyry, pfy ge naziewagiecze, v wiezenie fazegie, aby wždy gich bezedna hrdla plnili. A tak trzi ſtranky hniewu pan vkazuge: Prwnij w ſrdczy, genž muož byti tayny; Druhy zewnitrz, vkazanim znamenie nebo flowa potup- neho ku popuzenie; Trzetij s hanienim mluwenym nebo pſanym. Za prwnij poklada ſaud pomſty, Za druhy odſuzenie A za trzetij pekelny oheň. Protož, aby cžlowiek miel hoy- nieyſſij ſprawedlnoſt než miſtrzi a zakonniczy, muſy držeti laſku k ſwemu bližnimu w ſrdczy, w ſlowie y w ſkutku. Potom die pan: „Obietugeſf-li dar twuoy k oltarzi a tu ſe rozpomeneſs, že nietczo bratr twuoy ma proti tobie, opuſt tu dar twoy před oltarzem a gdi; prwe ſmirz ſe s bratrem twym, a tehdy przigda obietowati budeſs dar twuoy.“ Tu pan mluwij k tomu lidu, kteryž zakonem božim zawazan byl k obietem tieleſnym przinaſſeti na oltarz, kterežto obieti miely gſu ſtati, dokudž by ſam pan kryſtus nebyl obietowan za hřiechy lidíke. Protož tiech obietij nižadny žid nemohl hodnie obie[195a]towati bohu na oltarz, mage hňew nebo gina zawinienij proti gednomu bližnimu nebo mnohym. Protož ſpaſytel gim y nam przikazuge, aby každy, ktož obietowati chcze, nayprwe ſe vmluwil s bratrem ſwym o krziwdu. Ale z teto rzecži poſlowe antykryftowi lakomie a ſwatokupeczſltij nawodij lid a dawno gſu gey nawedli, aby gim tieleſne obieti na oltarz obietowali cžtyrzikrat do roka, offiery vrcžene pe- niežite, A k tomu hledij, aby každym ſwatym wylhali offiery a ſwiecze, dowodiecze tiemto cžtenim y ginymi, neb magi
Strana 166
166 Nediele Sfiefta ſwobodu lhati, czo chtij, a dowodij, cžiem chtij, ano gim ni- žadny przekazyti neſmij. Ale hlediecze k ſlowom kryſtowym, genž geſt nas k du- chownim wieczem prziwedl, abychom ſami ſe bohu obietowali a ſwe ſkutky dobre: abychom to zrziezenie cžinili, glucze w miloſti božie. W niež nemuožem ginak byti, lecž nemame nižadneho hrziechu ſmrtedlneho a lecž držieme wſleczka przi- kazani geho a ſtogime w prawem milowani boha a bližnieho ſweho. Nebo ſe ginak bohu neſlibiſs pro nižadne dary. Protož, zachowaſſ-li ta przikazanie, kteraž gſu ke czti božie, a zruſſiſs ktere proti bližniemu ſwemu, yhned ſe bohu neſlibiſs pro ni- žadne obieti. Nebo on wiecze miluge na duſſi ſwornoſt a milowani bratrſke než ktere naſſe zwlaſſtnie obieti. Po- niewadž geſt poſlal ſyna ſweho na ſwiet pro toho bliž- nieho a Syn boži za niey vmrzel a kupil gey ſobie krwij ſwu: Ktož tehdy hodnie chcze dary a obietmi ſwymi boha cztiti, nenawidie a tupie kupij tak drahu ſyna božieho, A tak giž y ſameho ſyna božieho y krew geho tupij w tom bližnim? Protož die ſwaty Jan1): „Acž kto die, že miluge boha, a bratra ſweho nenawidij, lharz geſt." Nebo nenaplni-li kto przi- kazanie k bližnimu, ani k bohu naplniti muože. Protož pan Gežiſs, znage ta pokrytſtwie a ſlepoty na lidech, y zaſtawuge tu obiet, gijž chcze niekto boha cztiti, aby gij ponechal przed oltarzem a prwe ſe ſmirzil s bližnim ſwym, Aby z toho každy znal, že nemuož nicžimž boha cztiti, cžini-li kteru nepocztiwoſt ſwewolnie bratru. A protož, po- niewadž nenie podobne, magicze s bratrem nemiloſt, ſwe obieti bohu obietowati: Cžim wiecze obieti tiela a krwe Kry- ſtowy s oltarze brati s nemiloſtij bližnich, Genž geft obiet pokoge a ſwornoſti bratrſke? Protož k tomuto rozumu ſwaty pawel die 2): „Nebo geden chleb a gedno tielo ſme wſſiczkni, kterziž z gedno" chleba a z gednoho kalicha vcžaſtnoſt tiela 1) 1. Jana 4, 20. 2) 1. Kor. 10, 17.
166 Nediele Sfiefta ſwobodu lhati, czo chtij, a dowodij, cžiem chtij, ano gim ni- žadny przekazyti neſmij. Ale hlediecze k ſlowom kryſtowym, genž geſt nas k du- chownim wieczem prziwedl, abychom ſami ſe bohu obietowali a ſwe ſkutky dobre: abychom to zrziezenie cžinili, glucze w miloſti božie. W niež nemuožem ginak byti, lecž nemame nižadneho hrziechu ſmrtedlneho a lecž držieme wſleczka przi- kazani geho a ſtogime w prawem milowani boha a bližnieho ſweho. Nebo ſe ginak bohu neſlibiſs pro nižadne dary. Protož, zachowaſſ-li ta przikazanie, kteraž gſu ke czti božie, a zruſſiſs ktere proti bližniemu ſwemu, yhned ſe bohu neſlibiſs pro ni- žadne obieti. Nebo on wiecze miluge na duſſi ſwornoſt a milowani bratrſke než ktere naſſe zwlaſſtnie obieti. Po- niewadž geſt poſlal ſyna ſweho na ſwiet pro toho bliž- nieho a Syn boži za niey vmrzel a kupil gey ſobie krwij ſwu: Ktož tehdy hodnie chcze dary a obietmi ſwymi boha cztiti, nenawidie a tupie kupij tak drahu ſyna božieho, A tak giž y ſameho ſyna božieho y krew geho tupij w tom bližnim? Protož die ſwaty Jan1): „Acž kto die, že miluge boha, a bratra ſweho nenawidij, lharz geſt." Nebo nenaplni-li kto przi- kazanie k bližnimu, ani k bohu naplniti muože. Protož pan Gežiſs, znage ta pokrytſtwie a ſlepoty na lidech, y zaſtawuge tu obiet, gijž chcze niekto boha cztiti, aby gij ponechal przed oltarzem a prwe ſe ſmirzil s bližnim ſwym, Aby z toho každy znal, že nemuož nicžimž boha cztiti, cžini-li kteru nepocztiwoſt ſwewolnie bratru. A protož, po- niewadž nenie podobne, magicze s bratrem nemiloſt, ſwe obieti bohu obietowati: Cžim wiecze obieti tiela a krwe Kry- ſtowy s oltarze brati s nemiloſtij bližnich, Genž geft obiet pokoge a ſwornoſti bratrſke? Protož k tomuto rozumu ſwaty pawel die 2): „Nebo geden chleb a gedno tielo ſme wſſiczkni, kterziž z gedno" chleba a z gednoho kalicha vcžaſtnoſt tiela 1) 1. Jana 4, 20. 2) 1. Kor. 10, 17.
Strana 167
Po Swate Trogicy. 167 a krwe kryſtowy przigimame.“ Tau rzecžij nas vežij, abychom ſpolu gedno tielo Kryſtowo duchownij byli, aby mezy nami rozdielu nebylo, Jako mezy vdy tiela nenie ſwaruow, ani hanienij, ani zwlafftnoſtij, Ale, trpie-li czo geden, trpij f nim wſliczkni. Protož, yako gedna krew vmywa wſſeczky, tak ti, ktož pigi tu ſwatu, drahu krew, magi byti gedno wſſiczkni. Protož z tiechto rzecžij giž muož znamo byti, že ni- žadny nicz hodnie bohu neobietuge, ani geho obieti hodnie berze, neſmi 195bJrzi-li ſe s bratrem podle przikazani Kry- ſtowa. Pakli ſe pokorzi, tehdy doſti vežinie bohu y bratru a hodnie bude obietowati kteryž koli ſkutek dobry a bude miti na pomocz boha y bratra k ſwemu dobremu ſkutku. Ale že gſu mnohe przicžiny przi tomto ſlowu, geſſto die pan: „Nechay tu obieti a pokorz ſe prwe bratru twemu.“ Neb gſu winy niektere obeczne, lehke, o niež ſe ſnadnie muož vmluwiti s bratrem, a niektere tiežke, geſſto gich nemuož ſnadnie na bratru nagiti. Niekdy bude ten bratr vkrutny, geſſto neprzigme pokory ſameho, ani s mnohymi, ale wždy ſe chcze mſtiti Nebo takowemu odcžinienij, geſſto ſ ne nemož byti ten, ktož pokoru cžinie. Ten nenie zawazan nicžimž, když rowneho nemuož požiti. Opiet niekto nietczo pokradl a hrdlo gemu platij, když by ſe zgewil, a ſnad nema cžiem nahraditi aniž ſmij, aby hrdla neztratil. Muož-li ſkrze przately, ma to vežiniti; pakli nemuož aneb neſmie ſe s tiem zgewiti, ale bohu ſe muož pokorziti; ten ſrdcze zna a przigme pokoru od cžlowieka. Opiet, ſu-li daleko od ſebe a nemuož przigiti winny k tomu, gemuž zawinil, anebo že vmrze, gemuž geſt krziwdu vcžinil, Tu nenie zawazan, gedine, aby ſe o to s bohem ſmirzil. Wſfak ma-li ten mrtwy ženu, dieti nebo przately, ma ſ tim krziwdu odložiti nebo gich odproſyti. Opiet bywa poruſſenie manželky nebo panny tayne; a neſmie-li kto pro welike pohorſſenie nebo pro ſwady nebo pro zbawenie hrdla takowych zawinienij proneſti aneb ſe
Po Swate Trogicy. 167 a krwe kryſtowy przigimame.“ Tau rzecžij nas vežij, abychom ſpolu gedno tielo Kryſtowo duchownij byli, aby mezy nami rozdielu nebylo, Jako mezy vdy tiela nenie ſwaruow, ani hanienij, ani zwlafftnoſtij, Ale, trpie-li czo geden, trpij f nim wſliczkni. Protož, yako gedna krew vmywa wſſeczky, tak ti, ktož pigi tu ſwatu, drahu krew, magi byti gedno wſſiczkni. Protož z tiechto rzecžij giž muož znamo byti, že ni- žadny nicz hodnie bohu neobietuge, ani geho obieti hodnie berze, neſmi 195bJrzi-li ſe s bratrem podle przikazani Kry- ſtowa. Pakli ſe pokorzi, tehdy doſti vežinie bohu y bratru a hodnie bude obietowati kteryž koli ſkutek dobry a bude miti na pomocz boha y bratra k ſwemu dobremu ſkutku. Ale že gſu mnohe przicžiny przi tomto ſlowu, geſſto die pan: „Nechay tu obieti a pokorz ſe prwe bratru twemu.“ Neb gſu winy niektere obeczne, lehke, o niež ſe ſnadnie muož vmluwiti s bratrem, a niektere tiežke, geſſto gich nemuož ſnadnie na bratru nagiti. Niekdy bude ten bratr vkrutny, geſſto neprzigme pokory ſameho, ani s mnohymi, ale wždy ſe chcze mſtiti Nebo takowemu odcžinienij, geſſto ſ ne nemož byti ten, ktož pokoru cžinie. Ten nenie zawazan nicžimž, když rowneho nemuož požiti. Opiet niekto nietczo pokradl a hrdlo gemu platij, když by ſe zgewil, a ſnad nema cžiem nahraditi aniž ſmij, aby hrdla neztratil. Muož-li ſkrze przately, ma to vežiniti; pakli nemuož aneb neſmie ſe s tiem zgewiti, ale bohu ſe muož pokorziti; ten ſrdcze zna a przigme pokoru od cžlowieka. Opiet, ſu-li daleko od ſebe a nemuož przigiti winny k tomu, gemuž zawinil, anebo že vmrze, gemuž geſt krziwdu vcžinil, Tu nenie zawazan, gedine, aby ſe o to s bohem ſmirzil. Wſfak ma-li ten mrtwy ženu, dieti nebo przately, ma ſ tim krziwdu odložiti nebo gich odproſyti. Opiet bywa poruſſenie manželky nebo panny tayne; a neſmie-li kto pro welike pohorſſenie nebo pro ſwady nebo pro zbawenie hrdla takowych zawinienij proneſti aneb ſe
Strana 168
168 Nediele Sedma za nie pokorziti, ale bohu ſe pokorziti muož. Nebo každy hrziech, kteryž geſt proti bližnim, geſt y proti bohu. Ale, shrzeſſe niekto proti bližniemu, y chtiel by ſe toliko bohu pokorziti, a moha ſe pokorziti bližnimu, neprzigme geho buoh pro tu pokoru. Protož geſt rozumu potrzebie k tiem ſlowom panie; když bude pokora bratru, pan buoh gi take przigme. Ale kniežie lakomie a ſwatokupeczſitij ſami to po- hltij; ani bratru, ani bohu vežij w pokoru wgiti lidi, ale ſobie dati welegij, že ge rozhrzieſſi. Takowij brzo zlodiegom a na- ſylnikom gine cžtenie položi, a kryſtowo odwolagi. Nediele Sedma po Swate Trogicy. Cžtenie Swateho Marka w VIII. Kapi. W Ten cžas, Když mnohy Zaſtup byl s Gežiſfem A nemieli, czo by gedli, Swolaw vcžedlniky ſwe, rzekl gim: Lito mi zaſtupu; neb ay, giž trzi dni trwagi ſe mnu a nemagi, czo by gedli; a rozpuſtim-li ge lacžne do do- muow gich, zhynu na czeſtie, neb niekterzi z nich z daleka gſu prziſſli. Y odpowiedieli gemu vežedlniczy geho: Y odkud bude moczy kto tyto nakrmiti chleby zde na puſſti? Y otazal gich: Koliko chlebuow mate? [196a Kterzižto rzekli: Sedm. Y przikazal zaſtupu poſaditi ſe na zemi; A wzem ſedm chlebuows dieky vcžiniw, lamal a daal vcžedlnikom, aby przikladali; y kladli gſu przed zaſtup. A mieli rybicžek malicžko; y tiech geſt po- žehnal a kazal przed nie klaſti. Y gedli a naſyczeni gfu; Y ſebrali, czož bylo oſtalo drobtuo, ſedm koſſuow. Tiech pak, kterzi ſu- gedli, bylo yakožto cžtyrzi tifycze; y roz- puſtil geſt ge.
168 Nediele Sedma za nie pokorziti, ale bohu ſe pokorziti muož. Nebo každy hrziech, kteryž geſt proti bližnim, geſt y proti bohu. Ale, shrzeſſe niekto proti bližniemu, y chtiel by ſe toliko bohu pokorziti, a moha ſe pokorziti bližnimu, neprzigme geho buoh pro tu pokoru. Protož geſt rozumu potrzebie k tiem ſlowom panie; když bude pokora bratru, pan buoh gi take przigme. Ale kniežie lakomie a ſwatokupeczſitij ſami to po- hltij; ani bratru, ani bohu vežij w pokoru wgiti lidi, ale ſobie dati welegij, že ge rozhrzieſſi. Takowij brzo zlodiegom a na- ſylnikom gine cžtenie položi, a kryſtowo odwolagi. Nediele Sedma po Swate Trogicy. Cžtenie Swateho Marka w VIII. Kapi. W Ten cžas, Když mnohy Zaſtup byl s Gežiſfem A nemieli, czo by gedli, Swolaw vcžedlniky ſwe, rzekl gim: Lito mi zaſtupu; neb ay, giž trzi dni trwagi ſe mnu a nemagi, czo by gedli; a rozpuſtim-li ge lacžne do do- muow gich, zhynu na czeſtie, neb niekterzi z nich z daleka gſu prziſſli. Y odpowiedieli gemu vežedlniczy geho: Y odkud bude moczy kto tyto nakrmiti chleby zde na puſſti? Y otazal gich: Koliko chlebuow mate? [196a Kterzižto rzekli: Sedm. Y przikazal zaſtupu poſaditi ſe na zemi; A wzem ſedm chlebuows dieky vcžiniw, lamal a daal vcžedlnikom, aby przikladali; y kladli gſu przed zaſtup. A mieli rybicžek malicžko; y tiech geſt po- žehnal a kazal przed nie klaſti. Y gedli a naſyczeni gfu; Y ſebrali, czož bylo oſtalo drobtuo, ſedm koſſuow. Tiech pak, kterzi ſu- gedli, bylo yakožto cžtyrzi tifycze; y roz- puſtil geſt ge.
Strana 169
Po Swate Trogicy. 169 Ztenie toto ſwate vkazuge znamenity diw a zazrak, kteryž geſt vkazal ſpaſytel naſs, prawy Buoh a prawy cžlowiek, když s zaſtupem lacžnym, kteryž nemiel czo giſti, na puſſti trwal, aby tu, cžlowieczky obczuge s tiemi zaſtupy, ſkrze krmenie gich lacžnych vkazal ſe gim ten, geſlto wždy krmij wſfeczky zaſtupy nebeſke y zemſke. A on geft wſlem zaſtupom tworu ſweho zakony vložil, aby gich nemohli zmieniti. Ryby v wodach, Ptaczy v powietrzi, Zwierz leſnij, Howada polnij y wſſiczkni hmyzowe zemſſtij pod giſtymi zakony trwagi. A on geft pan wsech zaftupuow, genž ge rziedij a krmij. Protož k zaſtupom pokolenie lidſkeho racžil geſt przigiti, vežinien ſa gim podoben, yakožto giž zmeſſkaleyſſim, geſſto bez zakonuo prawych bludili yako owcze bez paſtyrze. Kte- režto yako tieleſne od krmenie tieleſneho pocžal geſt weſti, a znati ſe gim dati, že on geſt ſtworzitel gich, A prziweſti ge take chtie w ſwuoy zakon, aby w vrzad geho weſlli a ne- byli potupnieyſſi gineho ſtworzenie, kteraž pod giſtymi za- kony nepohnutie k wuoli geho ſtogi. Ale cžlowiek, genž gelt we cti vſtawen byl nade wſlim tworem, neurozumiel geft ſobie. Protož howadom nemudrym przirownan geſt, a rzadu zakona gich nedoſtihl geſt. Protož pan buoh, žaluge na we- liku nemudroſt lidſku, die 1) : „Wſliczkni gſu ſe obratili k ſwemu biehu yako kuoň, w prudkoſti gda do boge. Luniak na nebi poznal geſt cžas ſwuoy, Hrdlicze, wlaftowicze a Cžap oftrzie- hali gſu ežaſu prziſſtij ſweho; ale lid muoy nepoznal geſt ſaudu pana ſweho." Tu pan vkazuge, kterak cžlowiek, opuſtiw ſaud boha ſweho, položeny w zakonie geho, nemage zprawy ani czyle giſteho, den ode dne poſpiecha po ſwych žadoſtech do zatraczenie yako kuoň do boge, kdež zabit bywa. Protož miloſrdny ſpaſytel, wida zaſtupy mnohe pokolenie lidſkeho, ani bludij, dne ani ežaſu ſweho nawſſtiewenie ani 1) Jerem. 8, 6. 7.
Po Swate Trogicy. 169 Ztenie toto ſwate vkazuge znamenity diw a zazrak, kteryž geſt vkazal ſpaſytel naſs, prawy Buoh a prawy cžlowiek, když s zaſtupem lacžnym, kteryž nemiel czo giſti, na puſſti trwal, aby tu, cžlowieczky obczuge s tiemi zaſtupy, ſkrze krmenie gich lacžnych vkazal ſe gim ten, geſlto wždy krmij wſfeczky zaſtupy nebeſke y zemſke. A on geft wſlem zaſtupom tworu ſweho zakony vložil, aby gich nemohli zmieniti. Ryby v wodach, Ptaczy v powietrzi, Zwierz leſnij, Howada polnij y wſſiczkni hmyzowe zemſſtij pod giſtymi zakony trwagi. A on geft pan wsech zaftupuow, genž ge rziedij a krmij. Protož k zaſtupom pokolenie lidſkeho racžil geſt przigiti, vežinien ſa gim podoben, yakožto giž zmeſſkaleyſſim, geſſto bez zakonuo prawych bludili yako owcze bez paſtyrze. Kte- režto yako tieleſne od krmenie tieleſneho pocžal geſt weſti, a znati ſe gim dati, že on geſt ſtworzitel gich, A prziweſti ge take chtie w ſwuoy zakon, aby w vrzad geho weſlli a ne- byli potupnieyſſi gineho ſtworzenie, kteraž pod giſtymi za- kony nepohnutie k wuoli geho ſtogi. Ale cžlowiek, genž gelt we cti vſtawen byl nade wſlim tworem, neurozumiel geft ſobie. Protož howadom nemudrym przirownan geſt, a rzadu zakona gich nedoſtihl geſt. Protož pan buoh, žaluge na we- liku nemudroſt lidſku, die 1) : „Wſliczkni gſu ſe obratili k ſwemu biehu yako kuoň, w prudkoſti gda do boge. Luniak na nebi poznal geſt cžas ſwuoy, Hrdlicze, wlaftowicze a Cžap oftrzie- hali gſu ežaſu prziſſtij ſweho; ale lid muoy nepoznal geſt ſaudu pana ſweho." Tu pan vkazuge, kterak cžlowiek, opuſtiw ſaud boha ſweho, položeny w zakonie geho, nemage zprawy ani czyle giſteho, den ode dne poſpiecha po ſwych žadoſtech do zatraczenie yako kuoň do boge, kdež zabit bywa. Protož miloſrdny ſpaſytel, wida zaſtupy mnohe pokolenie lidſkeho, ani bludij, dne ani ežaſu ſweho nawſſtiewenie ani 1) Jerem. 8, 6. 7.
Strana 170
170 Nediele Sedma zahynutij znagicze, Slitowal ſe geſt nad nimi a racžil ežlo- wiekem pro nie byti, a cžlowieczky ſ nimi obczuge, ozna- mowal ſe gim w krmenij, o niež naywiecze ſtogij, Aby z toho znameniteho a diwneho nakrmenij na puſſti, geſſto geſt toliko z moczy božij mohlo pogiti, že z tak mala chleba tak we- liky zaſtup nakrmil, poznali geho, že z geho ruky pochodij naſyczeni wſſem zaſtupom a tak žiwot wſſech w geho ſwatych ruku geſt, genž netoliko žiwe krmij, ale y mrtwe krziſy. Protož dal gim w cžas hladu vtieſleny pokrm tieleſny, aby za[196b]tiem podal gim pokrmu duchowniho w ſlowu ſwem, aby tiem pokrmem byli opraweni w one nemoczy prwe po- wiediene. Tot geft priežina pracze y diwuow cžinieni ſpa- ſytele naſſeho, aby k bozſke rozumnoſti ty zaſtupy neum'ele prziwedl, Aby ſkrze to y k nam ta rozumnoſt bozſka prziſla a wiera plna k niemu, abychom z te wiery znali, cžij ruka nas krmij, chowa, oſtrzieha, prodlenij dnuow dawa, A zna- gice to, že wſſeczko dobre naſle z ruky božij ſkrze ſpaſytele naſſeho, pana gezukryſta, geſt, abychom vmieli z toho boha cztiti, milowati a gemu dijky cžiniti, že geſt nas racžil vežaſtny vežiniti znamoſti ſwe a w nadiegi žiwe vſtawiti. Protož my wiecze než prwnij zaſtupowe mieli bychom ſe za- neprazdniti ſkutky pana kryſta ſlawnymi a geho laſky k ſobie, aby z toho y naſſe milowani obratilo ſe k niemu. Protož ta ſlowa, kdež cžtenie die: „Když zaſtup mnohy byl s Gežiſſem a nemieli, czo by gedli,“ Gſu dobra rada kaž- demu, dawagice miloſt tiem, ktož magi vſſi k ſlyſſeni, z toho, czož ſe tiem zaſtupom przihodilo, že ſu nemieli, czo by gedli. Ale že ſu s Gežiſfem byli w ſwem nedoſtatku giedla, genž geft chleb žiwy, kteryž geft s nebe sſtupil, nicz geſt gim ten hlad neuſſkodil, neb geſt ge hoynie chleby naſytil tu, kdež geho nepeku ani prodawagi. Protož z toho muož znamo byti, že geft wždy a wſfudy dobre přidržeti ſe pana gežiſſe; Nebo ſ nim netoliko przed hladem, ale y przed ſmrtij, by giž okolo bokuo chodila, geſt každy bezpecžen; nebt on ma klicže od
170 Nediele Sedma zahynutij znagicze, Slitowal ſe geſt nad nimi a racžil ežlo- wiekem pro nie byti, a cžlowieczky ſ nimi obczuge, ozna- mowal ſe gim w krmenij, o niež naywiecze ſtogij, Aby z toho znameniteho a diwneho nakrmenij na puſſti, geſſto geſt toliko z moczy božij mohlo pogiti, že z tak mala chleba tak we- liky zaſtup nakrmil, poznali geho, že z geho ruky pochodij naſyczeni wſſem zaſtupom a tak žiwot wſſech w geho ſwatych ruku geſt, genž netoliko žiwe krmij, ale y mrtwe krziſy. Protož dal gim w cžas hladu vtieſleny pokrm tieleſny, aby za[196b]tiem podal gim pokrmu duchowniho w ſlowu ſwem, aby tiem pokrmem byli opraweni w one nemoczy prwe po- wiediene. Tot geft priežina pracze y diwuow cžinieni ſpa- ſytele naſſeho, aby k bozſke rozumnoſti ty zaſtupy neum'ele prziwedl, Aby ſkrze to y k nam ta rozumnoſt bozſka prziſla a wiera plna k niemu, abychom z te wiery znali, cžij ruka nas krmij, chowa, oſtrzieha, prodlenij dnuow dawa, A zna- gice to, že wſſeczko dobre naſle z ruky božij ſkrze ſpaſytele naſſeho, pana gezukryſta, geſt, abychom vmieli z toho boha cztiti, milowati a gemu dijky cžiniti, že geſt nas racžil vežaſtny vežiniti znamoſti ſwe a w nadiegi žiwe vſtawiti. Protož my wiecze než prwnij zaſtupowe mieli bychom ſe za- neprazdniti ſkutky pana kryſta ſlawnymi a geho laſky k ſobie, aby z toho y naſſe milowani obratilo ſe k niemu. Protož ta ſlowa, kdež cžtenie die: „Když zaſtup mnohy byl s Gežiſſem a nemieli, czo by gedli,“ Gſu dobra rada kaž- demu, dawagice miloſt tiem, ktož magi vſſi k ſlyſſeni, z toho, czož ſe tiem zaſtupom przihodilo, že ſu nemieli, czo by gedli. Ale že ſu s Gežiſfem byli w ſwem nedoſtatku giedla, genž geft chleb žiwy, kteryž geft s nebe sſtupil, nicz geſt gim ten hlad neuſſkodil, neb geſt ge hoynie chleby naſytil tu, kdež geho nepeku ani prodawagi. Protož z toho muož znamo byti, že geft wždy a wſfudy dobre přidržeti ſe pana gežiſſe; Nebo ſ nim netoliko przed hladem, ale y przed ſmrtij, by giž okolo bokuo chodila, geſt každy bezpecžen; nebt on ma klicže od
Strana 171
Po Swate Trogicy. 171 ſmrti; dokudž on gij neodmekne, nemuož nižadneho vmorziti. A ta ſlowa, ktera pan Gežiſs mluwij o zaſtupu lacžnem, ſu mnohe wažnoſti a vtieſſenie, Kdežto, ſwolaw vežedlniky ſwe, wecze gim: „Lijto mi geſt zaſtupu; nebo giž trzi dni trpij mne a nemagi, czo by gedli; puſtim-li ge lacžne do domuow gich, zhynu na czeſtie, nebo niekterzi z nich z daleka prziſli gſu.“ Pan Gežiſs, chtie ſkutek bozíky vkazati, prziwolal k tomu vežedlniky yakožto buduczij ſwiedky ſkutkuow geho ſlawnych, ktere gſu mieli ohlaſyti mezy pohany, aby y oni vwierzili w ſyna božieho. Tazal geſt y prwe vežedlnikuow o takowychž wieczech, ezo oni k tomu diegij, a budu-li mieti wiery ſ tolik : Jakož geſt tazal Filipa, pokuſſege geho; ale on geſt wiediel, czo by miel vcžiniti. Težt y tuto muož byti. Ale ſlowa, kteraž mluwij o tom zaſtupu lacžnem, welike gſu pilnoſti, w nichž wyprawuge potřebnoſt toho zaſtupu rzka, Zie giž trzi dni trpij gey na puſſti a nemagie, czo by gedli. Protož giž yako neſprawedliwu wiec položil, kdyby, nenakrm'e gich, domuo ge puſtil. A na to geſt rzekl: „Lijto mi geſt zaſtupu.“ Protož wida gich trwanie pilne s ſebu w poſluchanie ſlowa božiho y ſ trpenim hladu za trzi dni, Jakožto ſlitowanie plny nad biedu lidſku gſa, a zwlaſſtie nad tau, kteraž geſt z geho przicžiny prziſla, ſlitowal ſe geſt nad nimi a naſytil ge. Ale poſlednim zaſtupom rozmnoženym nicz by to rozprawenie o niecžij biedie a przihodie mnoho newonielo, když [197a] by, wierziecze w pana Gežiſſe, nemieli tež nadiege w niem w cžaſu ſwych potrzebnoſtij, kterež ſu mnohe a vſtawicžne, w nichž wždy potrzebugi geho ſlitowanij. Ale ti zaſtupowe, geſſto gſu žiwi z wiery gezukryſtowy, mnoho wažij geho ſlitowanij w tiech przihodach, kterež na nie cžaſnie vpadagi. Ale wſſak przi tomto ſlitowanie žiwie a naywiecze ſtogij a ge wažij, když on, milofrdny pan, znage neſkonalu biedu zatraczenie gich, y ſlitowal ſe nad nimi nedomnienym ſlitowanim, racžiw pro ňe cžlowiekem byti, tři a trzidczeti let chudy a praczo- wity žiwot weſti a potom za nie vmrziti, aby ge s bohem
Po Swate Trogicy. 171 ſmrti; dokudž on gij neodmekne, nemuož nižadneho vmorziti. A ta ſlowa, ktera pan Gežiſs mluwij o zaſtupu lacžnem, ſu mnohe wažnoſti a vtieſſenie, Kdežto, ſwolaw vežedlniky ſwe, wecze gim: „Lijto mi geſt zaſtupu; nebo giž trzi dni trpij mne a nemagi, czo by gedli; puſtim-li ge lacžne do domuow gich, zhynu na czeſtie, nebo niekterzi z nich z daleka prziſli gſu.“ Pan Gežiſs, chtie ſkutek bozíky vkazati, prziwolal k tomu vežedlniky yakožto buduczij ſwiedky ſkutkuow geho ſlawnych, ktere gſu mieli ohlaſyti mezy pohany, aby y oni vwierzili w ſyna božieho. Tazal geſt y prwe vežedlnikuow o takowychž wieczech, ezo oni k tomu diegij, a budu-li mieti wiery ſ tolik : Jakož geſt tazal Filipa, pokuſſege geho; ale on geſt wiediel, czo by miel vcžiniti. Težt y tuto muož byti. Ale ſlowa, kteraž mluwij o tom zaſtupu lacžnem, welike gſu pilnoſti, w nichž wyprawuge potřebnoſt toho zaſtupu rzka, Zie giž trzi dni trpij gey na puſſti a nemagie, czo by gedli. Protož giž yako neſprawedliwu wiec položil, kdyby, nenakrm'e gich, domuo ge puſtil. A na to geſt rzekl: „Lijto mi geſt zaſtupu.“ Protož wida gich trwanie pilne s ſebu w poſluchanie ſlowa božiho y ſ trpenim hladu za trzi dni, Jakožto ſlitowanie plny nad biedu lidſku gſa, a zwlaſſtie nad tau, kteraž geſt z geho przicžiny prziſla, ſlitowal ſe geſt nad nimi a naſytil ge. Ale poſlednim zaſtupom rozmnoženym nicz by to rozprawenie o niecžij biedie a przihodie mnoho newonielo, když [197a] by, wierziecze w pana Gežiſſe, nemieli tež nadiege w niem w cžaſu ſwych potrzebnoſtij, kterež ſu mnohe a vſtawicžne, w nichž wždy potrzebugi geho ſlitowanij. Ale ti zaſtupowe, geſſto gſu žiwi z wiery gezukryſtowy, mnoho wažij geho ſlitowanij w tiech przihodach, kterež na nie cžaſnie vpadagi. Ale wſſak przi tomto ſlitowanie žiwie a naywiecze ſtogij a ge wažij, když on, milofrdny pan, znage neſkonalu biedu zatraczenie gich, y ſlitowal ſe nad nimi nedomnienym ſlitowanim, racžiw pro ňe cžlowiekem byti, tři a trzidczeti let chudy a praczo- wity žiwot weſti a potom za nie vmrziti, aby ge s bohem
Strana 172
172 Nediele Sedma Imirzil a vmyl ge we krwi ſwe od hrziechuow gich, aby ge tak zatraczenie gich zbawil a dal gim žiwot wiecžny. Tot geſt ſlitowanie geho przewelike, kterež zaſtup wierziczij w Syna božieho wažij a na wieky wažiti bude. A kto geſt takowy, aby hodnie mohl ta ſlitowanie geho wažiti, ten by giſtie mohl ſnadnie nadiegi mieti, že w male a w cžaſne potrzebie a przihodie przigde gemu ſlitowanie geho, Poniewadž tak mnoho vkazal geſt ſlitowanie, na ſmrt ſe wydawage pro- ty zaſtupy. Neprzemožt takoweho cžlowieka zuoffani s mno- hymi hrziechy, ani geho bazeň porazy pro mnohe hruozy, ani zemdlie pecžij pro mnohe nedoſtatky. Nebo przi tiech przi wſlech wieczech znamena lijtoft toho, kteryž muož a chcze to wſſe oprawiti a nade wſſim ſe ſlitowati, czož trpij ti, geſſto w niem nadiegi magij, a zaſlibil gim hoynu odplatu dati. A z te wiery gſa ežlowiek žiw, muož ſe prawie vſta- nowiti w ſwych przihodach. A že tuto pan, wyznawage ſwu litoſt nad zaſtupem, przicžiny oznamuge, pro niež litoſt ma, a rzka: „Nebo giž trzi dni trwagi ſe mnu a nemagi, czo by gedli.“ A to geſt doſti tiežko zaſtupom obwyklym cžaſtemu giedlu. Tot nemuož przidano byti ginemu, gedine ſame mi- loſti ku panu Gežiſſowi a k geho ſlowu. Ale tento nynieyſſi zaſtup za trzi hodiny reptal by a rozbiehl by ſe, že by gich malo zuoſtalo; neb newede gich miloſt k ſlyſſeni ſlowa bo- žieho, ale obycžey mrtwy, a przicžiny gine, geſlto z miloſti pochodi. A take tu nedoſtatek ma ſlyſſenie, že ſe rziedko na- hodij kniez, geſſto by ohniwu rzecž Božij w vſtech miel, aby zaſtupy zapalil w miloſti ſlowa božieho, aby zatiem cžaſu dluheho nebyli cžitedlnij, ale too, czo gim buoh mluwij ge vſty; ale ſlaba, namiſſena a cyzie rozprawenie magi w kniežich zaſtupowe, nerozumiegice dobrze, Kryſta-li gim oznamugi w tiech odpolu baſniech, cžili gim mudroft nieyakych lidij dawnich chwale, cžili ſe chlubij. A ſnad z gich mnoheho zaneprazdni- nij (!) rzecžmi neſmiernymi srozumiwagi zaſtupowe, že okolo gich tobolky s pijſmy obchazegi, aby ge pocztiwiegi ſkrze
172 Nediele Sedma Imirzil a vmyl ge we krwi ſwe od hrziechuow gich, aby ge tak zatraczenie gich zbawil a dal gim žiwot wiecžny. Tot geſt ſlitowanie geho przewelike, kterež zaſtup wierziczij w Syna božieho wažij a na wieky wažiti bude. A kto geſt takowy, aby hodnie mohl ta ſlitowanie geho wažiti, ten by giſtie mohl ſnadnie nadiegi mieti, že w male a w cžaſne potrzebie a przihodie przigde gemu ſlitowanie geho, Poniewadž tak mnoho vkazal geſt ſlitowanie, na ſmrt ſe wydawage pro- ty zaſtupy. Neprzemožt takoweho cžlowieka zuoffani s mno- hymi hrziechy, ani geho bazeň porazy pro mnohe hruozy, ani zemdlie pecžij pro mnohe nedoſtatky. Nebo przi tiech przi wſlech wieczech znamena lijtoft toho, kteryž muož a chcze to wſſe oprawiti a nade wſſim ſe ſlitowati, czož trpij ti, geſſto w niem nadiegi magij, a zaſlibil gim hoynu odplatu dati. A z te wiery gſa ežlowiek žiw, muož ſe prawie vſta- nowiti w ſwych przihodach. A že tuto pan, wyznawage ſwu litoſt nad zaſtupem, przicžiny oznamuge, pro niež litoſt ma, a rzka: „Nebo giž trzi dni trwagi ſe mnu a nemagi, czo by gedli.“ A to geſt doſti tiežko zaſtupom obwyklym cžaſtemu giedlu. Tot nemuož przidano byti ginemu, gedine ſame mi- loſti ku panu Gežiſſowi a k geho ſlowu. Ale tento nynieyſſi zaſtup za trzi hodiny reptal by a rozbiehl by ſe, že by gich malo zuoſtalo; neb newede gich miloſt k ſlyſſeni ſlowa bo- žieho, ale obycžey mrtwy, a przicžiny gine, geſlto z miloſti pochodi. A take tu nedoſtatek ma ſlyſſenie, že ſe rziedko na- hodij kniez, geſſto by ohniwu rzecž Božij w vſtech miel, aby zaſtupy zapalil w miloſti ſlowa božieho, aby zatiem cžaſu dluheho nebyli cžitedlnij, ale too, czo gim buoh mluwij ge vſty; ale ſlaba, namiſſena a cyzie rozprawenie magi w kniežich zaſtupowe, nerozumiegice dobrze, Kryſta-li gim oznamugi w tiech odpolu baſniech, cžili gim mudroft nieyakych lidij dawnich chwale, cžili ſe chlubij. A ſnad z gich mnoheho zaneprazdni- nij (!) rzecžmi neſmiernymi srozumiwagi zaſtupowe, že okolo gich tobolky s pijſmy obchazegi, aby ge pocztiwiegi ſkrze
Strana 173
Po Swate Trogicy. 173 pijſma o penieze zklamali, nežli by, w czeſtu gim wygducz, ge zlupili. A to mluwiecze, nemuožem gineho rziecy, než že geſt welike božij dopuſſtieni na ſwiet pro newdiecžnoſt, že geſt odyal ſlowo ſwe a hlad geho dal a lharze takowe k zatraczenie mnohe dopuſtil. [197b] Ale že pan litoſt ma nad tiemi, kterziž geho trpij a nemagi, czo by gedli, To geſt rozumnym wažiti; Nebo nenie pochybne, poniewadž geft pan tyto zaſtupy oprawil a nad nimi ſe ſlitowal, geſſto gey toliko trzi dni trpieli, že mnohem wiecze ma litoſti a pecže o ty, geſlto gey trpij mnoho let w protiwniegſfiech neſnazech než oni. A že geſt geho trpieti brziemie to neſti, kterež on nynie wzklada ſwym zakonem, gimž zapowieda a odgima wiecy libe od cžlowieka, genž ſu k rozkoflem. Protož zdržo- wati ſe od wieczij libych tiela a ſwieta. Tež take protiwne wieczy ſtrpiewati pro ſlowo vſt geho, gehot geſt ſtrpieti; a ſ tiemit yhned chcze byti a litoſt k nim ma, ktož gey na czeſtie prawdy trpij. Geſltie dale ſpaſytel wyklada to, procž litoſt ma nad zaſtupy, rzka: „A puſtim-li ge lacžne do domuow gich, zhynut na czeſtie.“ To tieleſnie znamo geſt, ktož mnoho gde czeſtu a nema pokrmu, gimž by ſe poſylnil, vſtane a zemdle, že nemuož giti, kamž geſt zamienil. Ale že my czeſtau dluhu mame giti do ſwe wlaſti k blahoſlawenſtwi wiecžnemu. Protož, by pan neobmyflil pokrmuow a napoguow hodnych ku po- ſylnienij na te czeſtie, vſtali by lide a nemohli by dogiti do te ſwe wlaſti. Protož o te czeſtie pijſmo die 1): „Blahoſlawenie nepoſſkwrnienie na czeſtie, kterzi chodij w zakonie panie" Aby rozum byl k tomu, že geſt obeczna czeſta wſſem gijti odſud przes puſſt tohoto ſwieta, ale ne wſſiczkni na nie ža- dagi ſyly z krmenie pana Gežiſle. Protož o tiech pijſmo rzecž ma, kterzij gſu nepoſſkwrnienij na czeſtie putowanij tohoto, a to ginak nemuož byti, lecž chodi w zakonie božim. 1) Žalm 119, 1.
Po Swate Trogicy. 173 pijſma o penieze zklamali, nežli by, w czeſtu gim wygducz, ge zlupili. A to mluwiecze, nemuožem gineho rziecy, než že geſt welike božij dopuſſtieni na ſwiet pro newdiecžnoſt, že geſt odyal ſlowo ſwe a hlad geho dal a lharze takowe k zatraczenie mnohe dopuſtil. [197b] Ale že pan litoſt ma nad tiemi, kterziž geho trpij a nemagi, czo by gedli, To geſt rozumnym wažiti; Nebo nenie pochybne, poniewadž geft pan tyto zaſtupy oprawil a nad nimi ſe ſlitowal, geſſto gey toliko trzi dni trpieli, že mnohem wiecze ma litoſti a pecže o ty, geſlto gey trpij mnoho let w protiwniegſfiech neſnazech než oni. A že geſt geho trpieti brziemie to neſti, kterež on nynie wzklada ſwym zakonem, gimž zapowieda a odgima wiecy libe od cžlowieka, genž ſu k rozkoflem. Protož zdržo- wati ſe od wieczij libych tiela a ſwieta. Tež take protiwne wieczy ſtrpiewati pro ſlowo vſt geho, gehot geſt ſtrpieti; a ſ tiemit yhned chcze byti a litoſt k nim ma, ktož gey na czeſtie prawdy trpij. Geſltie dale ſpaſytel wyklada to, procž litoſt ma nad zaſtupy, rzka: „A puſtim-li ge lacžne do domuow gich, zhynut na czeſtie.“ To tieleſnie znamo geſt, ktož mnoho gde czeſtu a nema pokrmu, gimž by ſe poſylnil, vſtane a zemdle, že nemuož giti, kamž geſt zamienil. Ale že my czeſtau dluhu mame giti do ſwe wlaſti k blahoſlawenſtwi wiecžnemu. Protož, by pan neobmyflil pokrmuow a napoguow hodnych ku po- ſylnienij na te czeſtie, vſtali by lide a nemohli by dogiti do te ſwe wlaſti. Protož o te czeſtie pijſmo die 1): „Blahoſlawenie nepoſſkwrnienie na czeſtie, kterzi chodij w zakonie panie" Aby rozum byl k tomu, že geſt obeczna czeſta wſſem gijti odſud przes puſſt tohoto ſwieta, ale ne wſſiczkni na nie ža- dagi ſyly z krmenie pana Gežiſle. Protož o tiech pijſmo rzecž ma, kterzij gſu nepoſſkwrnienij na czeſtie putowanij tohoto, a to ginak nemuož byti, lecž chodi w zakonie božim. 1) Žalm 119, 1.
Strana 174
174 Nediele Sedma A protož y ten zakon geſt czeſta; neb muož vſtawiti kroky naſſich noh na czeſtie putowanie naſſeho bez poſſkwrny, abychom, gducze ſkrze tento ſwiet ohyzdny a wſſelikych ſfered- ftwie diabelſkych naplnieny, nižadnu ohawnoſtij geho nebyli poſlkwrňeni. Protož ta czeſta nepoſlkwrniena geſt newinnych a wiernie kagiczych. A že ta czeſta geſt take vzka, na niež teſkno bywa po nij gduczym, nebo mnohe wiecy zaſtupugi gim tu czeſtu a ruſſij kroky gich na nij a sražegi ge s nij A netoliko lehce, ale s naſylim, yako naramnie wietrowe, tiſknu ge s prawe czeſty. Nebrž y ſami ſobie bywagi tiežcy na te czeſtie; Nebo tielo poruſſene obtiežuge duſſi a przie- bytek zemlky ſužuge rozum. Protož wida pan, že daremne geſt wygitij na tak vzku a prazdnu czeſtu bez poſylenie pokrmu, Obmyſlil geſt takowy pokrm a chleb, aby poczeſtnij, pogiedagicze geho, mohli w ſyle geho giti až na huoru božie Oreb. Protož ſam proti vmdliteli wſſech gduczych na czeſtie božij rzekl geſt 1): „Ne ſamym chlebem žiw geſt cžlowiek, ale každym ſlowem, genž pochazy z vſt božich.“ Tot geſt chleb putugiczych zde na ſwietie, aby, ſylu z nieho berucze, ne- uſtali na te tak protiwne czeſtie. Wſſak tak ſyla chleba toho geſt, acž gemu kto rozumij, gey przežiwa a geho ſladkoſti okuſſij; tehdy yhned duch geho ožiwe, mocz a ſylu z nieho przigme. [198a] Ale padne-li to ſlowo na czeſtie, tu ge ptacztwo zzuobe a lide vtlacžij, že gemu nicz neproſpiege, ani ſyly ani ktere chuti z nieho wezme. Opiet on ſam, žiwy chleb, kteryž geſt s nebe sſtupil, die 2) : „Chleb, kteryž ya dam, tielo me geſt, za žiwot ſwieta. Tielo me prawie geſt pokrm a krew ma prawie geſt napoy; ktož gie me tielo a pij mu krew, we mnie przebywa a ya w niem.“ Tot geſt pokrm a napoy doſtatecžny, aby dal ſylu weliku tomu, ktož gey bude w prawdie giſti, aby z nieho mohl mocz dokonalu brati, aby z toho w kryſtu byl a Kryſta 1) Mat. 4, 4. 2) Jan 6, 51. 55. 56.
174 Nediele Sedma A protož y ten zakon geſt czeſta; neb muož vſtawiti kroky naſſich noh na czeſtie putowanie naſſeho bez poſſkwrny, abychom, gducze ſkrze tento ſwiet ohyzdny a wſſelikych ſfered- ftwie diabelſkych naplnieny, nižadnu ohawnoſtij geho nebyli poſlkwrňeni. Protož ta czeſta nepoſlkwrniena geſt newinnych a wiernie kagiczych. A že ta czeſta geſt take vzka, na niež teſkno bywa po nij gduczym, nebo mnohe wiecy zaſtupugi gim tu czeſtu a ruſſij kroky gich na nij a sražegi ge s nij A netoliko lehce, ale s naſylim, yako naramnie wietrowe, tiſknu ge s prawe czeſty. Nebrž y ſami ſobie bywagi tiežcy na te czeſtie; Nebo tielo poruſſene obtiežuge duſſi a przie- bytek zemlky ſužuge rozum. Protož wida pan, že daremne geſt wygitij na tak vzku a prazdnu czeſtu bez poſylenie pokrmu, Obmyſlil geſt takowy pokrm a chleb, aby poczeſtnij, pogiedagicze geho, mohli w ſyle geho giti až na huoru božie Oreb. Protož ſam proti vmdliteli wſſech gduczych na czeſtie božij rzekl geſt 1): „Ne ſamym chlebem žiw geſt cžlowiek, ale každym ſlowem, genž pochazy z vſt božich.“ Tot geſt chleb putugiczych zde na ſwietie, aby, ſylu z nieho berucze, ne- uſtali na te tak protiwne czeſtie. Wſſak tak ſyla chleba toho geſt, acž gemu kto rozumij, gey przežiwa a geho ſladkoſti okuſſij; tehdy yhned duch geho ožiwe, mocz a ſylu z nieho przigme. [198a] Ale padne-li to ſlowo na czeſtie, tu ge ptacztwo zzuobe a lide vtlacžij, že gemu nicz neproſpiege, ani ſyly ani ktere chuti z nieho wezme. Opiet on ſam, žiwy chleb, kteryž geſt s nebe sſtupil, die 2) : „Chleb, kteryž ya dam, tielo me geſt, za žiwot ſwieta. Tielo me prawie geſt pokrm a krew ma prawie geſt napoy; ktož gie me tielo a pij mu krew, we mnie przebywa a ya w niem.“ Tot geſt pokrm a napoy doſtatecžny, aby dal ſylu weliku tomu, ktož gey bude w prawdie giſti, aby z nieho mohl mocz dokonalu brati, aby z toho w kryſtu byl a Kryſta 1) Mat. 4, 4. 2) Jan 6, 51. 55. 56.
Strana 175
Po Swate Trogicy. 175 przebywagiczyho w ſobie miel. A bude-li kryſtus w niem a s nim, ktera pracze a neſnaze geſt, geſſto by gey odhrozyla od czeſty božie anebo na nij zemdlila? Ale že ſe nedoſtawa tiech, kterzi by lamali ten chleb malitkym; protož hladem hynu, yakož pijſmo die 1): „Mladiatka žadali gſu chleba, a nebyl geſt, kto by gim vlomil." Paſtyrzi ſami ſe paſu, a ſtado hladem morzij, pokrm a napoy odſuzugi, aby bez nieho ſtado zemrzelo. Protož gemu to prziležij opatřiti, gemuž geſt lito wſſech za- ſtupuow hladowitych, geſſtot nemagie czo gijſti a trpij pro- tiwne wieczy. A muožt poſlati flowo ſwe a naſytiti ſwe za- ſtupy, a pokrytczom žel toho bude a žrati budu yazyky ſwe horzem widucze, ano chudij, naſyczeni gfucze dobrych wieczij, chwaliti budu pana boha. Y die dale pan: „Nebo niekterzi z nich z daleka gſu prziſlli." Y tot k ſwemu ſlitowanie przicžita, že nenie podobne domuow lacžnych puſtiti, poniewadž z daleka gſu; ti by zhynuli bez pokrmu. Ale giž ony zaſtupy pominucze, muožem nynie rozlicžne zaſtupy znati, geſſto niekterzij z blizka przi- ſtogi panu Gežiſſowi A niekterzij z daleka przichazegi k niemu. Ti, geſſto gemu z blizka prziſtogi, gſut newinnij od mladoſti, geſſto gſu ſe yhned ſlužby boži w newinnoſti przidrželi. Ginij ſu dalſlij, geſſto, acž gſu tak zgewnie nehrzeſſili ſmrtedlnymi hrziechy, ale zemſkych wieczij ſe przidržie, pecžij, zane- prazdňenij, miloſtij manželſkych a ginych poſlkwrn przi tom. Ginij pak, po tieleſnych hrzieſlich a neſtydatoſtech gducze, tiežkymi hrziechy poſſkwrnieni gſu, krziwymi prziſahami, kradeži, wraždami y ginymi welikymi hrziechy. Takowij, když ſe nawraczugi ku pokani a k ſlužbie boha wſſemohuczyho prziſtupugi, z daleka ku panu bohu prziſli ſu, Jako onen ſyn marnotratny, kteryž, opuſtiw otcze, odſlel geſt do daleke wlaſti. Protož y takowym pokrmowe duchovnij magi dani byti ſwateho naucženie, aby w panu bohu byli poſyleni a ſyly 1) Pláč Jer. 4, 4.
Po Swate Trogicy. 175 przebywagiczyho w ſobie miel. A bude-li kryſtus w niem a s nim, ktera pracze a neſnaze geſt, geſſto by gey odhrozyla od czeſty božie anebo na nij zemdlila? Ale že ſe nedoſtawa tiech, kterzi by lamali ten chleb malitkym; protož hladem hynu, yakož pijſmo die 1): „Mladiatka žadali gſu chleba, a nebyl geſt, kto by gim vlomil." Paſtyrzi ſami ſe paſu, a ſtado hladem morzij, pokrm a napoy odſuzugi, aby bez nieho ſtado zemrzelo. Protož gemu to prziležij opatřiti, gemuž geſt lito wſſech za- ſtupuow hladowitych, geſſtot nemagie czo gijſti a trpij pro- tiwne wieczy. A muožt poſlati flowo ſwe a naſytiti ſwe za- ſtupy, a pokrytczom žel toho bude a žrati budu yazyky ſwe horzem widucze, ano chudij, naſyczeni gfucze dobrych wieczij, chwaliti budu pana boha. Y die dale pan: „Nebo niekterzi z nich z daleka gſu prziſlli." Y tot k ſwemu ſlitowanie przicžita, že nenie podobne domuow lacžnych puſtiti, poniewadž z daleka gſu; ti by zhynuli bez pokrmu. Ale giž ony zaſtupy pominucze, muožem nynie rozlicžne zaſtupy znati, geſſto niekterzij z blizka przi- ſtogi panu Gežiſſowi A niekterzij z daleka przichazegi k niemu. Ti, geſſto gemu z blizka prziſtogi, gſut newinnij od mladoſti, geſſto gſu ſe yhned ſlužby boži w newinnoſti przidrželi. Ginij ſu dalſlij, geſſto, acž gſu tak zgewnie nehrzeſſili ſmrtedlnymi hrziechy, ale zemſkych wieczij ſe przidržie, pecžij, zane- prazdňenij, miloſtij manželſkych a ginych poſlkwrn przi tom. Ginij pak, po tieleſnych hrzieſlich a neſtydatoſtech gducze, tiežkymi hrziechy poſſkwrnieni gſu, krziwymi prziſahami, kradeži, wraždami y ginymi welikymi hrziechy. Takowij, když ſe nawraczugi ku pokani a k ſlužbie boha wſſemohuczyho prziſtupugi, z daleka ku panu bohu prziſli ſu, Jako onen ſyn marnotratny, kteryž, opuſtiw otcze, odſlel geſt do daleke wlaſti. Protož y takowym pokrmowe duchovnij magi dani byti ſwateho naucženie, aby w panu bohu byli poſyleni a ſyly 1) Pláč Jer. 4, 4.
Strana 176
176 Nediele Sedma nabyli, kteru gſu byli ſkrze hrziechy potratili. A to by prawe y potrzebne bylo y dnes hrzieffnikom obraczenym, by takowij kazatele byli s naucženim wiernym ku poſyleni kagiczych hrziefſnikuo. Ale baſnotworowe ſpijſſe zradij takowe a ſwedu na zpowiedech pokanim ffaleffnym a mylnym, genž tieže za- bludie ſkrze ta lſtiwa pokanie než ſkrze hrziechy zgewne Neb poſylagi hřiſſniky do Rzima, aby tam hrziechuow zbyli a mi[198b]loſti nabyli od Papeže. Potom die cžtenie: „Odpowiedieli gſu gemu vcžedlniczy: Odkud ge kto bude moczy naſytiti chleby na puſſti? Y otazal gich: Kolik chlebuo mate? Y rzekli gſu gemu: Sedm.“ Tuto giž pan, oznamiw vcžedlnikom ſlitowanie nad zaſtupy lacžnymi, y podal toho na nie, byla-li by w nich rada potrzebna a po- dobna k geho vmyſlom. A oni yhned zpiet proti niemu wyznali rzkucze: „Odkud ge kto bude moczy naſytiti na puſlti?“ A wida pan Gežiſs, že gſu ſe ſe wſſech ſtrhli o tu wiecz a na nieho take toho nepodali rzkucze: „Pane, w twu ruku geſt naſycenij toho zaſtupa“: Protož, pominuw ge w tom a zeptaw ſe na chleby, mnoho-li gich magi, przikazal zaſtupu ſyſti. A wzem ſedm chlebuow, wzdaw chwalu bohu, lamal a dal vežedlnikom, aby kladli przed zaſtupy, aby gedli a naſy- tili ſe. Protož naſyczenie toho zaſtupu w ruku vežedlnikuow vmrzelo ge, ale w ruku pana Gežiſſe, genž s chwalenim boha w hoynoſt chleby rozmnožil, bylo geſt žiwo a geſt naplňeno; kterež oni odſudili, to geſt on hoynie vkazal. Oni ge na tieleſnem ſmyſle zawrzeli a odwrhli, Ale on ge na mocz bozſku wzneſl a hoynie ge w ſkutku vkazal. Protož wždy geſt zle, ty wieczy, kterež k bohu prziſluſfegi, ſmyſlem lidſkym ſuditi, a owſſem geſſtie horſſij, odſuditi. Ale vežedlniczy tito. vwierziwſle w kryſta, ſyna božiho, z te wiery dlužni gſu byli rzieczy: „Na tobie, pane, zaležie naſyczenie zaſtupu tohoto; neb ty wſſe, czož racžiſs, vežiniti muožeſs.“ Ale ſtrhſſe ſe z wiery, mluwili gſu zpiet. Tež wieczy prziležij y nam; neb ſme tak wierau prziwazani k bohu, že z nij držeti mame,
176 Nediele Sedma nabyli, kteru gſu byli ſkrze hrziechy potratili. A to by prawe y potrzebne bylo y dnes hrzieffnikom obraczenym, by takowij kazatele byli s naucženim wiernym ku poſyleni kagiczych hrziefſnikuo. Ale baſnotworowe ſpijſſe zradij takowe a ſwedu na zpowiedech pokanim ffaleffnym a mylnym, genž tieže za- bludie ſkrze ta lſtiwa pokanie než ſkrze hrziechy zgewne Neb poſylagi hřiſſniky do Rzima, aby tam hrziechuow zbyli a mi[198b]loſti nabyli od Papeže. Potom die cžtenie: „Odpowiedieli gſu gemu vcžedlniczy: Odkud ge kto bude moczy naſytiti chleby na puſſti? Y otazal gich: Kolik chlebuo mate? Y rzekli gſu gemu: Sedm.“ Tuto giž pan, oznamiw vcžedlnikom ſlitowanie nad zaſtupy lacžnymi, y podal toho na nie, byla-li by w nich rada potrzebna a po- dobna k geho vmyſlom. A oni yhned zpiet proti niemu wyznali rzkucze: „Odkud ge kto bude moczy naſytiti na puſlti?“ A wida pan Gežiſs, že gſu ſe ſe wſſech ſtrhli o tu wiecz a na nieho take toho nepodali rzkucze: „Pane, w twu ruku geſt naſycenij toho zaſtupa“: Protož, pominuw ge w tom a zeptaw ſe na chleby, mnoho-li gich magi, przikazal zaſtupu ſyſti. A wzem ſedm chlebuow, wzdaw chwalu bohu, lamal a dal vežedlnikom, aby kladli przed zaſtupy, aby gedli a naſy- tili ſe. Protož naſyczenie toho zaſtupu w ruku vežedlnikuow vmrzelo ge, ale w ruku pana Gežiſſe, genž s chwalenim boha w hoynoſt chleby rozmnožil, bylo geſt žiwo a geſt naplňeno; kterež oni odſudili, to geſt on hoynie vkazal. Oni ge na tieleſnem ſmyſle zawrzeli a odwrhli, Ale on ge na mocz bozſku wzneſl a hoynie ge w ſkutku vkazal. Protož wždy geſt zle, ty wieczy, kterež k bohu prziſluſfegi, ſmyſlem lidſkym ſuditi, a owſſem geſſtie horſſij, odſuditi. Ale vežedlniczy tito. vwierziwſle w kryſta, ſyna božiho, z te wiery dlužni gſu byli rzieczy: „Na tobie, pane, zaležie naſyczenie zaſtupu tohoto; neb ty wſſe, czož racžiſs, vežiniti muožeſs.“ Ale ſtrhſſe ſe z wiery, mluwili gſu zpiet. Tež wieczy prziležij y nam; neb ſme tak wierau prziwazani k bohu, že z nij držeti mame,
Strana 177
Po Swate Trogicy. 177 že wſſeczka doſtatecžnoſt naſſe z boha geſt a že ſme dlužni wſſeczku pecžliwoſt naſſi vwrczy na nieho a na niem przeſtati o naſſe wſſeczko dobre. Ale przekazyme ſobie tiemi doſta- tecžnoſtmi, kterež w ruku muožem mieti, Jako ſtatek tie- leſny, zbožij, obchody, rzemeſla, zaſluhowanie a penieze, Na kterychž wieczech odpocžiewagicze a wždy ſtati na nich obwykffe, zatim wiery y nadiege, kteruž ſme dlužni k bohu mieti o ſwe dobre, zapomenem a toliko rukama ſwyma dielati obwyknem. A rziedko toho na boha podame, že od nieho z geho daru to mame A že by naſſe prace a obmyſl mrtwy a marny byl, když by on nepožehnal vſyle ruku naſfich. Protož takowych douffani przi dobywanij ſtatkuow ſwych ne- magicze, take w cžas chudoby a opufſtienie ne yhned wiery k bohu naleznem. Protož každy, ktož nepožiewa wiery k bohu w cžas chudoby a opuſſtieni, s tiemito vežedlniky pocžita ſe. Nebo rzieka: „Tohoto nemam; nemam zaež kupiti; newim ſe kde obgiti, ano wſſe draho; malo obile, muſyme hladem zemrziti." Y ſtogi wſſechen yako s zaſtupem na puſſti, geſſto nema, odkud by naſyczen byl, wſlechen w chudobie newiery zawrzien gſa. Ale mudroſt tieleſna, wzhledagiczy na takowu puſſt neſytu, opatruge ſe w tom ginak, aby na tu puſſt hla- dowitu nikdy neweſlla. Platy ſobie kupuge, [199a] aby mnozy o gegie ſytoſt myſlili. Na kniezſtwij ſe ſwietij, aby chleb nikdy nezhynul; dokudž zdi koſtelni ſtogi, dotud giſt geſt ſtolem drahym, nebo to pluh, piwnicze y ſtuol geho geſt. Takež lichwy, kupeczſtwij y wſſelike lakomſtwie ta mudroſt zwoluge a prziedržie ſe geho ſnadnie, hromaždij, kdež czo muož a yakž muož, aby welike hromady nanoſyla a opaſky groſſuo nachowala, a to wſſe proto, aby na onu puſſt hladnu newbiehla. Ale toto geſt znamenite, že prwe, než geſt naſytil pan Gežiſs tento zaſtup, przikazal gemu na zemi ſyeſti, a ſwym požehnanim rozmnožiw chleby, kazal przed nie klaſti. Y muož take tiem zaſtupom, kterziž do nebe putugij a naſyczenij
Po Swate Trogicy. 177 že wſſeczka doſtatecžnoſt naſſe z boha geſt a že ſme dlužni wſſeczku pecžliwoſt naſſi vwrczy na nieho a na niem przeſtati o naſſe wſſeczko dobre. Ale przekazyme ſobie tiemi doſta- tecžnoſtmi, kterež w ruku muožem mieti, Jako ſtatek tie- leſny, zbožij, obchody, rzemeſla, zaſluhowanie a penieze, Na kterychž wieczech odpocžiewagicze a wždy ſtati na nich obwykffe, zatim wiery y nadiege, kteruž ſme dlužni k bohu mieti o ſwe dobre, zapomenem a toliko rukama ſwyma dielati obwyknem. A rziedko toho na boha podame, že od nieho z geho daru to mame A že by naſſe prace a obmyſl mrtwy a marny byl, když by on nepožehnal vſyle ruku naſfich. Protož takowych douffani przi dobywanij ſtatkuow ſwych ne- magicze, take w cžas chudoby a opufſtienie ne yhned wiery k bohu naleznem. Protož každy, ktož nepožiewa wiery k bohu w cžas chudoby a opuſſtieni, s tiemito vežedlniky pocžita ſe. Nebo rzieka: „Tohoto nemam; nemam zaež kupiti; newim ſe kde obgiti, ano wſſe draho; malo obile, muſyme hladem zemrziti." Y ſtogi wſſechen yako s zaſtupem na puſſti, geſſto nema, odkud by naſyczen byl, wſlechen w chudobie newiery zawrzien gſa. Ale mudroſt tieleſna, wzhledagiczy na takowu puſſt neſytu, opatruge ſe w tom ginak, aby na tu puſſt hla- dowitu nikdy neweſlla. Platy ſobie kupuge, [199a] aby mnozy o gegie ſytoſt myſlili. Na kniezſtwij ſe ſwietij, aby chleb nikdy nezhynul; dokudž zdi koſtelni ſtogi, dotud giſt geſt ſtolem drahym, nebo to pluh, piwnicze y ſtuol geho geſt. Takež lichwy, kupeczſtwij y wſſelike lakomſtwie ta mudroſt zwoluge a prziedržie ſe geho ſnadnie, hromaždij, kdež czo muož a yakž muož, aby welike hromady nanoſyla a opaſky groſſuo nachowala, a to wſſe proto, aby na onu puſſt hladnu newbiehla. Ale toto geſt znamenite, že prwe, než geſt naſytil pan Gežiſs tento zaſtup, przikazal gemu na zemi ſyeſti, a ſwym požehnanim rozmnožiw chleby, kazal przed nie klaſti. Y muož take tiem zaſtupom, kterziž do nebe putugij a naſyczenij
Strana 178
178 Nediele Sedma od boha žadagi, przikazano byti, aby, na zemi ſediecze, na- ſyczenie od boha požiewali, To geſt aby zemſke žadoſti a tieleſne pod ſe potlacžili a nad nimi mocz obdrželi. Nebo ginak naſyczenie od boha nebywa dano tiem, kterziž, po ſwych žadoſtech gducze, rozkoſſij w nich hledagi, Aniž muož duſſe naſyczenie bozíkeho okuſyti, ani rozkoflij geho cžijti, dokudž ſe paſe rozkoſſmi liboſtij tieleſnych a zemſkych. Take na zemi ſyeſti geſt pokornie ſe ponižiti. A geſt ſyeſti, totiž vpokogiti ſe od wſtiekanie ſrdcze a ſmyfluow tieleſnych, genž w przie- liſſny nepokoy, w roztrhanie a w pobiehloſt cžlowieka vwodij. Protož ty wieczy krotiti muož, ktož giž tak ſedij, a naſyczenie božieho znamoſt lepe mieti a geho okuſyti. A že pan naſytil zaſtupy chlebem a rybami. Chleb ſylu dawa a Ryby chut rozkoſſij. Neb on ſam geſt chleb žiwy, w niemž muož byti ſyla welika tiem, geſſto ceſtu dluhu magi činiti, aby, magicze ſylu z nieho, neuſtali na te czeſtie, zemdleni gſucze poku- ſſenimi a praczij te czeſty. Ale ryby, geſſto chut rozkoſli dawagi, geſtit nadiege ſlibena po praczy teto czeſty obtiežene tiem, ktož na yazyk myſli ſwe wzali by te nadiege, pro niž praczy czeſty neſu; yhned gim vtieſſenie s chutij przichazie, tau chutij zaneſucze ſrdcze ſwe; taket by ſe gim czeſta kra- tila a brzimie gegi by ſe oblehcžilo, y byl by vžitek z na- ſyczeni chleba y ryb, ktož by tiech wieczij pogidal a okuſſel. na zemi ſe vſadie. Nebo tuto die: „A gedli gſu a naſyczeni gſu; a ſebrali gſu, czo geſt zbylo drobtuow, ſedm koſluow. A bylo tiech, kterzi ſu gedli, cžtyrzi tiſycze lidij; y rozpuſtil geſt ge." Ti drobtowe, kterež pan kazal ſebrati, glut ſkutkowe Kryſtowi a geho rzecži, geſlto od boha pochazely. A mohu byti czely chleb y drobtowe toho chleba. Jakož ſam die ženie Kananeyſke 1) : „Nenie dobre wzieti chleb ſynuom a wrcy gey pſuom." Rzekla žena: „Owſſem, pane! wſſak y ſſtieniatka gedij drobty, kterziž padagij z ſtoluow panuo gich.“ Protož 1) Mat. 15, 26. 27.
178 Nediele Sedma od boha žadagi, przikazano byti, aby, na zemi ſediecze, na- ſyczenie od boha požiewali, To geſt aby zemſke žadoſti a tieleſne pod ſe potlacžili a nad nimi mocz obdrželi. Nebo ginak naſyczenie od boha nebywa dano tiem, kterziž, po ſwych žadoſtech gducze, rozkoſſij w nich hledagi, Aniž muož duſſe naſyczenie bozíkeho okuſyti, ani rozkoflij geho cžijti, dokudž ſe paſe rozkoſſmi liboſtij tieleſnych a zemſkych. Take na zemi ſyeſti geſt pokornie ſe ponižiti. A geſt ſyeſti, totiž vpokogiti ſe od wſtiekanie ſrdcze a ſmyfluow tieleſnych, genž w przie- liſſny nepokoy, w roztrhanie a w pobiehloſt cžlowieka vwodij. Protož ty wieczy krotiti muož, ktož giž tak ſedij, a naſyczenie božieho znamoſt lepe mieti a geho okuſyti. A že pan naſytil zaſtupy chlebem a rybami. Chleb ſylu dawa a Ryby chut rozkoſſij. Neb on ſam geſt chleb žiwy, w niemž muož byti ſyla welika tiem, geſſto ceſtu dluhu magi činiti, aby, magicze ſylu z nieho, neuſtali na te czeſtie, zemdleni gſucze poku- ſſenimi a praczij te czeſty. Ale ryby, geſſto chut rozkoſli dawagi, geſtit nadiege ſlibena po praczy teto czeſty obtiežene tiem, ktož na yazyk myſli ſwe wzali by te nadiege, pro niž praczy czeſty neſu; yhned gim vtieſſenie s chutij przichazie, tau chutij zaneſucze ſrdcze ſwe; taket by ſe gim czeſta kra- tila a brzimie gegi by ſe oblehcžilo, y byl by vžitek z na- ſyczeni chleba y ryb, ktož by tiech wieczij pogidal a okuſſel. na zemi ſe vſadie. Nebo tuto die: „A gedli gſu a naſyczeni gſu; a ſebrali gſu, czo geſt zbylo drobtuow, ſedm koſluow. A bylo tiech, kterzi ſu gedli, cžtyrzi tiſycze lidij; y rozpuſtil geſt ge." Ti drobtowe, kterež pan kazal ſebrati, glut ſkutkowe Kryſtowi a geho rzecži, geſlto od boha pochazely. A mohu byti czely chleb y drobtowe toho chleba. Jakož ſam die ženie Kananeyſke 1) : „Nenie dobre wzieti chleb ſynuom a wrcy gey pſuom." Rzekla žena: „Owſſem, pane! wſſak y ſſtieniatka gedij drobty, kterziž padagij z ſtoluow panuo gich.“ Protož 1) Mat. 15, 26. 27.
Strana 179
Po Swate Trogicy. 179 ten ſkutek, aby diabla wyhnal z gegie dezery, chlebem ſynuow nazywa, a ona drobty, gichžto yako nehodna žada. Protož z geho bohatſtwie ti ſkutkowe a ſlowa geho yako zlomkowe na pamiet nam oſtaweni gſu. A ktož s wieru žiwu prziſtupi k tiem zlomkom, muož od žiweho chleba naſyczen byti. Ne- [199b]bo ti zlomkowe neb drobtowe nam zuoſtaweni plnij gſu žiwota wierziczym. A propuſtil zaſtup, giž gey naſytiw, aby gim bezpecžen byl, že nevſtane na czeſtie yako otecz cželednij, pecžliwy o wſleczky. Nediele Oſma po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Matuſſe w VII. Ka. KZekl Pan gežiſs vcžedlnikom ſwym: Pilnie ſe wyſtrzihayte od faleſſnych pro- rokuow, genž przichazegi k wam w ruſſe owcžiem, a wnitrz gfu wlcij hltawij. Po owotczych gich poznate ge. Y zdali zbieragi s trnij hrozny as bodlakuow ffiky? Tak každe drzewo dobre owotcze dobre cžinij; ale zlee drzewo owotcze zlee cžinij. Nemož drzewo dobre owotcze zleho cžiniti, ani drzewo zlee owotcze dobreho cžiniti. Každy pak ſtrom, kteryž ne- neſe owotcze dobreho, wytiat bude a na oheň vwržen. Protož po owotcy gieh poznate ge. Ne každy, kto mi rzieka: pane! pane! wegde do kralowſtwij nebeſkeho; Ale, ktož cžinij wuoli otcze meho, genž geſt w nebeſych, tent weyde do kralowſtwi nebeſkeho. Tomto ſwatem cžtenie ſpaſytel a otecz naſs milo- ſrdny wyſtrzieha wolene ſwe od ffalefſnych prorokuow, znage wſſeczky wieczy przitomne y buduczy, ktere ſe magi prziho-
Po Swate Trogicy. 179 ten ſkutek, aby diabla wyhnal z gegie dezery, chlebem ſynuow nazywa, a ona drobty, gichžto yako nehodna žada. Protož z geho bohatſtwie ti ſkutkowe a ſlowa geho yako zlomkowe na pamiet nam oſtaweni gſu. A ktož s wieru žiwu prziſtupi k tiem zlomkom, muož od žiweho chleba naſyczen byti. Ne- [199b]bo ti zlomkowe neb drobtowe nam zuoſtaweni plnij gſu žiwota wierziczym. A propuſtil zaſtup, giž gey naſytiw, aby gim bezpecžen byl, že nevſtane na czeſtie yako otecz cželednij, pecžliwy o wſleczky. Nediele Oſma po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Matuſſe w VII. Ka. KZekl Pan gežiſs vcžedlnikom ſwym: Pilnie ſe wyſtrzihayte od faleſſnych pro- rokuow, genž przichazegi k wam w ruſſe owcžiem, a wnitrz gfu wlcij hltawij. Po owotczych gich poznate ge. Y zdali zbieragi s trnij hrozny as bodlakuow ffiky? Tak každe drzewo dobre owotcze dobre cžinij; ale zlee drzewo owotcze zlee cžinij. Nemož drzewo dobre owotcze zleho cžiniti, ani drzewo zlee owotcze dobreho cžiniti. Každy pak ſtrom, kteryž ne- neſe owotcze dobreho, wytiat bude a na oheň vwržen. Protož po owotcy gieh poznate ge. Ne každy, kto mi rzieka: pane! pane! wegde do kralowſtwij nebeſkeho; Ale, ktož cžinij wuoli otcze meho, genž geſt w nebeſych, tent weyde do kralowſtwi nebeſkeho. Tomto ſwatem cžtenie ſpaſytel a otecz naſs milo- ſrdny wyſtrzieha wolene ſwe od ffalefſnych prorokuow, znage wſſeczky wieczy przitomne y buduczy, ktere ſe magi prziho-
Strana 180
180 Nediele Oſma diti wolenym geho netoliko na tiele, ſmrti a gine neſnaze, ale y ty, ktere by mohli vſſkoditi na duſſi od ffaleſſnych prorokuo, genž by od nich zklamani byli ſkrze leſt krziweho veženi. A ti ffaleſſni proroczy nemohu byti obeczny lid ſedlſky, kteryž bez vmienie geſt. Protož z ſkutkuow zgewno geſt, že to geft lid duchowni pokryty a Iſtiwy pod gmenem krzeſtian- ſkym, pod gmenem ſwatoſti ffaleſſne w vrzadech kniezſkych, Miſtři, lžiwij kazatele, mniſſij a wſſiczkni, genž magi zpuoſob veženie prawdy, a lež pod tiem wylewagi. A ti ffaleſſnij pro- roczy tak gſu przemnoženi wſfudy temierz s krziwym veženim, že giž gedno w ſtare a dawnie lži toho lidu oſtrziehagi, pil- niegi lid napominagicze, aby ſe wyſtrziehali prawdy yako bludu noweho; A magi za ffaleſſne proroky ty, ktož by vprziemo chtieli kde czeſtu božie oznamiti; A ſe nacžitagi ftare wiery ftare Cierkwe ſwate Rzimſke, ale ne božij wiery ſtare Apoſſtolſke. Rzimſka wiera ſmrdij wſſiczka ſwatokupe- cztwim a ruhanim bohu. Protož, aby rozum toho byl, czo pan tuto mluwij, wyſtrziehage od ffaleffnych prorokuow, poniewadž gſu tak mnozy przigiti mieli k ſwedeni mnohych: Od cžeho a kam gſu ſweſti mieli? Od prawdy w bludy. Aniž ſe kto domnieway, by ſwedli od te prawdy, kteruž geſt ſlepal lharz ſobie whod, aby ſe na nij ohaniel, pijſmy vwodiwaw lež [200a] ſmrtedlnu; Ale od te prawdy, kteraž geſt poſlla z vſt božiech a popſana geſt w zakonie kryſtowie, kteryž geſt wy- dawatel zakona noweho, w niemž popſana geſt ſmluwa, kteruž geſt buoh vežinil ſkrze ſyna ſweho s lidem ſwym zwolenym o tiech wieczech, ktere chcze mieti na nich a ktere gſu dobrze libe przed nim. Protož geſt powiedieno, že ſmluwa božij položena geſt w tom zakonie s geho lidem na to a k tomu, aby ſe ginak nižadny nedomniwal bohu libiti a wuoli geho naplniti, gedine cžinie ten zakon; Aniž ginak kto muož boha rozhniewati, gedine przeſtupuge ten zakon. Protož po- žehnanie boži geſt tomu, ktož plni ten zakon, a prokletij božie na toho, ktož gey przeſtupuge
180 Nediele Oſma diti wolenym geho netoliko na tiele, ſmrti a gine neſnaze, ale y ty, ktere by mohli vſſkoditi na duſſi od ffaleſſnych prorokuo, genž by od nich zklamani byli ſkrze leſt krziweho veženi. A ti ffaleſſni proroczy nemohu byti obeczny lid ſedlſky, kteryž bez vmienie geſt. Protož z ſkutkuow zgewno geſt, že to geft lid duchowni pokryty a Iſtiwy pod gmenem krzeſtian- ſkym, pod gmenem ſwatoſti ffaleſſne w vrzadech kniezſkych, Miſtři, lžiwij kazatele, mniſſij a wſſiczkni, genž magi zpuoſob veženie prawdy, a lež pod tiem wylewagi. A ti ffaleſſnij pro- roczy tak gſu przemnoženi wſfudy temierz s krziwym veženim, že giž gedno w ſtare a dawnie lži toho lidu oſtrziehagi, pil- niegi lid napominagicze, aby ſe wyſtrziehali prawdy yako bludu noweho; A magi za ffaleſſne proroky ty, ktož by vprziemo chtieli kde czeſtu božie oznamiti; A ſe nacžitagi ftare wiery ftare Cierkwe ſwate Rzimſke, ale ne božij wiery ſtare Apoſſtolſke. Rzimſka wiera ſmrdij wſſiczka ſwatokupe- cztwim a ruhanim bohu. Protož, aby rozum toho byl, czo pan tuto mluwij, wyſtrziehage od ffaleffnych prorokuow, poniewadž gſu tak mnozy przigiti mieli k ſwedeni mnohych: Od cžeho a kam gſu ſweſti mieli? Od prawdy w bludy. Aniž ſe kto domnieway, by ſwedli od te prawdy, kteruž geſt ſlepal lharz ſobie whod, aby ſe na nij ohaniel, pijſmy vwodiwaw lež [200a] ſmrtedlnu; Ale od te prawdy, kteraž geſt poſlla z vſt božiech a popſana geſt w zakonie kryſtowie, kteryž geſt wy- dawatel zakona noweho, w niemž popſana geſt ſmluwa, kteruž geſt buoh vežinil ſkrze ſyna ſweho s lidem ſwym zwolenym o tiech wieczech, ktere chcze mieti na nich a ktere gſu dobrze libe przed nim. Protož geſt powiedieno, že ſmluwa božij položena geſt w tom zakonie s geho lidem na to a k tomu, aby ſe ginak nižadny nedomniwal bohu libiti a wuoli geho naplniti, gedine cžinie ten zakon; Aniž ginak kto muož boha rozhniewati, gedine przeſtupuge ten zakon. Protož po- žehnanie boži geſt tomu, ktož plni ten zakon, a prokletij božie na toho, ktož gey przeſtupuge
Strana 181
Po Swate Trogicy. 181 A protož, mluwiecze o ffalſſi tiech ffaleſſnych prorokuow, tu ma poznan byti ffaleſs gich newiery, že, opuſtiwſſe ten zakon w gine zprawie dawagi lidu nadiegi ſpaſenie, geſſto gim nemuož ginak a ginde dogiti, nežli podle te ſmluwy. A w tom ffalſſi geſt Antykryft, cžlowiek hrziecha, ſyn za- traczenie, genž geſt prziſfel we wſſelikem ſwodu neprawoſti, zakon božie zawrhl a vmrtwil, tak aby o niem newiedieli, ani o niem ſlychali, A mijſto toho ſwe zakony, odporne bo- žiemu, rozmnožil a w tiech ſpaſenie lidu zklamanemu ſlibuge. A ten Antykryft geſt ſſiroky a ma mnoho ſwych Apofftoluow, genž tymž duchem rozlewagi lež na ſwiet a mrtwij pana Gežiſſe a geho zakon. A netoliko zakon Kryſtuow lidu k zprawie potlacžil geſt, ale y ſameho ſpaſytele zawrhl geſt w geho moczy duchownij, ſkrze niž muož ſpaſyti a ocžiſtiti od hrziechuow wierziczie w ſe. Neb geſt to Antykryſt na ſe przeneſl a ſwe moczy to przidal, aby lide wierzili, že on wſſeczky hrziechy odpuſſtij y muk zbawuge, a na to lifty ſwe za penieze po ſwietie rozſyla, aby on, ſedie na Rzimſke ſtoliczy, byl beranek božie, genž ſnima hrziechy ſwieta. A pan Gežiſs giž v geho Biſkupuow ſtogi ſwazany, zepl- wany a k hanbie przipraweny, neodpufſtiege hrziechuow, ani ſe moha hnuti pod mudroftij Doktoruow Antykry- ſtowych. A kto geſt ten, aby ſe wyſtrziehl toho ffalffe, poniewadž gich lež chodij w fukni ducha ſwateho? Protož ffaleſſny prorok, vmiege obleczy ſwu lež w ducha ſwateho, w pijſma pana Gežiſſe a w ſtare ſwate, plne ducha ſwateho, geſſto w nich hlawa ſſediwa s welikym ſmyſlem geſt — ſedlak od pluhu, ano, necht ſe te lži wyſtrzeže! A przidamt gemu mieſſtienina vtyleho gefſto wſſemu mieſtu radij; y tent radu ztratij przed takowu lžij, duchem ſwatym odienu. A netoliko ten ffaleſs wedu w czyziech zakoniech, okazugicze ge, aby ſe zdali zakon božie, Ale y ten zakon cžtenie ſwateho y gina pijſma bozſka a ſwatoſti ſpaſytedlne, od boha dane, wſſe ſkrze duch Antykryftuow prowleku, dielagicze ſkrze cžtenie w lidu
Po Swate Trogicy. 181 A protož, mluwiecze o ffalſſi tiech ffaleſſnych prorokuow, tu ma poznan byti ffaleſs gich newiery, že, opuſtiwſſe ten zakon w gine zprawie dawagi lidu nadiegi ſpaſenie, geſſto gim nemuož ginak a ginde dogiti, nežli podle te ſmluwy. A w tom ffalſſi geſt Antykryft, cžlowiek hrziecha, ſyn za- traczenie, genž geſt prziſfel we wſſelikem ſwodu neprawoſti, zakon božie zawrhl a vmrtwil, tak aby o niem newiedieli, ani o niem ſlychali, A mijſto toho ſwe zakony, odporne bo- žiemu, rozmnožil a w tiech ſpaſenie lidu zklamanemu ſlibuge. A ten Antykryft geſt ſſiroky a ma mnoho ſwych Apofftoluow, genž tymž duchem rozlewagi lež na ſwiet a mrtwij pana Gežiſſe a geho zakon. A netoliko zakon Kryſtuow lidu k zprawie potlacžil geſt, ale y ſameho ſpaſytele zawrhl geſt w geho moczy duchownij, ſkrze niž muož ſpaſyti a ocžiſtiti od hrziechuow wierziczie w ſe. Neb geſt to Antykryſt na ſe przeneſl a ſwe moczy to przidal, aby lide wierzili, že on wſſeczky hrziechy odpuſſtij y muk zbawuge, a na to lifty ſwe za penieze po ſwietie rozſyla, aby on, ſedie na Rzimſke ſtoliczy, byl beranek božie, genž ſnima hrziechy ſwieta. A pan Gežiſs giž v geho Biſkupuow ſtogi ſwazany, zepl- wany a k hanbie przipraweny, neodpufſtiege hrziechuow, ani ſe moha hnuti pod mudroftij Doktoruow Antykry- ſtowych. A kto geſt ten, aby ſe wyſtrziehl toho ffalffe, poniewadž gich lež chodij w fukni ducha ſwateho? Protož ffaleſſny prorok, vmiege obleczy ſwu lež w ducha ſwateho, w pijſma pana Gežiſſe a w ſtare ſwate, plne ducha ſwateho, geſſto w nich hlawa ſſediwa s welikym ſmyſlem geſt — ſedlak od pluhu, ano, necht ſe te lži wyſtrzeže! A przidamt gemu mieſſtienina vtyleho gefſto wſſemu mieſtu radij; y tent radu ztratij przed takowu lžij, duchem ſwatym odienu. A netoliko ten ffaleſs wedu w czyziech zakoniech, okazugicze ge, aby ſe zdali zakon božie, Ale y ten zakon cžtenie ſwateho y gina pijſma bozſka a ſwatoſti ſpaſytedlne, od boha dane, wſſe ſkrze duch Antykryftuow prowleku, dielagicze ſkrze cžtenie w lidu
Strana 182
182 Nediele Oſma to, czož gim w ſrdczy ležij, czož geſt gim ke czti, k zyſku anebo ku pomſtie neb ku podtrženie prawdy a k ohyzdie wolenych božich a k ſkowani ſtarych nebo mnohych [200b] nowych bluduow. Na to gich duowodowe ežtenie a ginych pijſem gſu. A tež y ſwatoſti ſkrze duch lakomy dawagi lidu hrzieſſnemu, geſſto ſe zabij o nie, nehodnie gich požiwage. Protož ffaleſſnij proroczy nicz praweho a nicz prawie necžini; wždy ſmrt w ruku gich geſt. Protož kto ſe gich ffalſſe a ne- wiery nynie vwaruge, genž tak pod gmenem božim, pod gmenem kryftowym, pod gmenem ducha ſwateho, pod gmenem pijſma bozſkeho, pod gmenem duchowniech a poſwatnych wieczij a pod gmenem ſwatych, pod gmenem nebe y pekla hoynie lež wylewagi? Protož o nich die tuto pan: „Pilnie ſe wyſtrziehayte od ffaleſſnych prorokuow, genž k wam przichodij w ruſſe owcžim, a wnitř gſu wlczij hltawij.“ Pane Gežiſſi, tot gſu mohli nieyaczy pieſlij byti w ruſſe owcžijm pokornem, geſſto gſu mohli pod tu pokoru lid niektery od wiery od- weſti, ale nebyli ſu ti v nas. Nebo tito oſedli gſu ſobie oſady a ffary a panugij nad nimi s vkrutenſtwim a nechodij ſwodit do domuow, ale muſy k nim wſliczkni přichazeti, newarugicze ſe gich ffalſſe, ale kupugicze gey od nich za penieze a cztiecze gich lež ſkrze wieczy poſwatne yako ſwe ſpaſenie. A ktož by wierziti nechtiel gich ffalffom oklamanym, toho pudij, klnu, z oſad wypowidagij. A tit w ruſſe ſproſtnem nechodij, ale w naydrazſſim, kraſnem a w barewnem. Suknie magi ſſiroke, plaſſtie cžerwene, cžepicze drahe, lijcze rumne, brzicho ſadlne, ſſiroke, geſſto ge piczkugi ſtoly bohatczowymi. Ale rucho owcžij na nich geſtit ſwatoſt mylna, rzadowe ſlawnij k oku lidem, vrzadowe duchownij, rzecži ſladke, gimiž nay- wiecze lid lapagij a drži w ſwych ffalffech; magicze mocz, mluwij, czož chtij, a wždy gfu prawi przed lidmi. Protož tu pan dopowieda: „Ale wnitrz ſu wlczij hltawij.“ Swrchu dob- rotu mylnu a domnienu vkazugi yako rucho owcžij, Ale wnitrz žadoſti a vmyſly hltawych wlkuow krygij. Nebo wſſeczka
182 Nediele Oſma to, czož gim w ſrdczy ležij, czož geſt gim ke czti, k zyſku anebo ku pomſtie neb ku podtrženie prawdy a k ohyzdie wolenych božich a k ſkowani ſtarych nebo mnohych [200b] nowych bluduow. Na to gich duowodowe ežtenie a ginych pijſem gſu. A tež y ſwatoſti ſkrze duch lakomy dawagi lidu hrzieſſnemu, geſſto ſe zabij o nie, nehodnie gich požiwage. Protož ffaleſſnij proroczy nicz praweho a nicz prawie necžini; wždy ſmrt w ruku gich geſt. Protož kto ſe gich ffalſſe a ne- wiery nynie vwaruge, genž tak pod gmenem božim, pod gmenem kryftowym, pod gmenem ducha ſwateho, pod gmenem pijſma bozſkeho, pod gmenem duchowniech a poſwatnych wieczij a pod gmenem ſwatych, pod gmenem nebe y pekla hoynie lež wylewagi? Protož o nich die tuto pan: „Pilnie ſe wyſtrziehayte od ffaleſſnych prorokuow, genž k wam przichodij w ruſſe owcžim, a wnitř gſu wlczij hltawij.“ Pane Gežiſſi, tot gſu mohli nieyaczy pieſlij byti w ruſſe owcžijm pokornem, geſſto gſu mohli pod tu pokoru lid niektery od wiery od- weſti, ale nebyli ſu ti v nas. Nebo tito oſedli gſu ſobie oſady a ffary a panugij nad nimi s vkrutenſtwim a nechodij ſwodit do domuow, ale muſy k nim wſliczkni přichazeti, newarugicze ſe gich ffalſſe, ale kupugicze gey od nich za penieze a cztiecze gich lež ſkrze wieczy poſwatne yako ſwe ſpaſenie. A ktož by wierziti nechtiel gich ffalffom oklamanym, toho pudij, klnu, z oſad wypowidagij. A tit w ruſſe ſproſtnem nechodij, ale w naydrazſſim, kraſnem a w barewnem. Suknie magi ſſiroke, plaſſtie cžerwene, cžepicze drahe, lijcze rumne, brzicho ſadlne, ſſiroke, geſſto ge piczkugi ſtoly bohatczowymi. Ale rucho owcžij na nich geſtit ſwatoſt mylna, rzadowe ſlawnij k oku lidem, vrzadowe duchownij, rzecži ſladke, gimiž nay- wiecze lid lapagij a drži w ſwych ffalffech; magicze mocz, mluwij, czož chtij, a wždy gfu prawi przed lidmi. Protož tu pan dopowieda: „Ale wnitrz ſu wlczij hltawij.“ Swrchu dob- rotu mylnu a domnienu vkazugi yako rucho owcžij, Ale wnitrz žadoſti a vmyſly hltawych wlkuow krygij. Nebo wſſeczka
Strana 183
Po Swate Trogicy. 183 gich pracze a ſnaženſtwij na to geſt, aby ſelhtali ſtatky lidſke lakomie, wlczſky, bez ſtudu, Aby koftel, zwony, ſwatoſti, zemi okolo koſtela y wſſeczku ſwu ſlužebnoſt na penieze prziwedli a rozlicžne ſlaczuňky na lidi wzkladali. Mleko dogij, wlnami ſe odiewagij, ale ſtado dali gſu na rozchwatanij wſſelike zwierzi polnij. Take gſu wlczij hltawij, magicze vkrutenſtwij wležij pro vroky, pro deſatky a pro gine vžitky tieleſne, pohaniegi, klnu, do wiezenie ſazegi. A proto nayvkrutnieyſlij wlczij gſu, neb diabel gich kabelkami ſwodnymi ſehlta duſſe lidſke. A owſſem ſwe vkrutenſtwij wležij vkazugi proti krzeſtianom wiernym, geſfto, gich ffaleſs newiernu poznawagicze, warugi ſe geho. Takowe bez miloſrdenſtwie pudij, tlacžij, wiezie, pale, ſtinagij, klnu, kaczerzugij. A nynie o to praczugi, by k tomu prziweſti mohli, aby gich pamiet mohli s zemie shla- diti, ktož gich hltanij wležij znagicze ohlaſſugij. Y die dale pan: „Po owotczych gich poznate ge.“ Po- niewadž rucho owcžij zewnitrz budu mieti, zdagicze [201a ſe po wlnie, yako by owce kryſtowy byli anebo Apofſtole geho, A hltanie wlezſke a newiera przikryta nebude moczy ſnadnie znama byti ani po wlnie, ani po flowiech miſternie zuodi- wanych pijſmy a wtipy przewyſſenymi, gichžto ſproſtnoſt lidſka owſſem poznati nemuož: Protož pan toliko ſkutkuow gich po- dawa k opatrzenie lidſkemu, Poniewadž ſrdcze gich taynoſti wiedieti nemohu a ſlowom gich pokrytym nerozumiegi, ale ſkutkom gich, genž ſe zgewne diegi, rozumieti by mohli. Neb, glucze wnitrz zkaženie newieru a bludy, wždy to w ſkutku vkaži, w cžem zakladnie ſrdcze gich ſtogi. Protož gich ffaleſs ſkryty ſkutkowe zlij a zgewnij vkažij; Protož chcze-li ſe kto gich ſkryteho ffalſfe wyſtrziecy, hlediž k gich ſkutkom, a gſu-lit gich ſkutkowe odpornij kryftowi a geho zakonu y Apo- ſſtolom geho, pilňe ſe gich warug, odchyl ſe od nich, aniž hled na owcžij rucho gich, ani na mylnu ſwatoſt, ani na kraſnu rzecž gich.
Po Swate Trogicy. 183 gich pracze a ſnaženſtwij na to geſt, aby ſelhtali ſtatky lidſke lakomie, wlczſky, bez ſtudu, Aby koftel, zwony, ſwatoſti, zemi okolo koſtela y wſſeczku ſwu ſlužebnoſt na penieze prziwedli a rozlicžne ſlaczuňky na lidi wzkladali. Mleko dogij, wlnami ſe odiewagij, ale ſtado dali gſu na rozchwatanij wſſelike zwierzi polnij. Take gſu wlczij hltawij, magicze vkrutenſtwij wležij pro vroky, pro deſatky a pro gine vžitky tieleſne, pohaniegi, klnu, do wiezenie ſazegi. A proto nayvkrutnieyſlij wlczij gſu, neb diabel gich kabelkami ſwodnymi ſehlta duſſe lidſke. A owſſem ſwe vkrutenſtwij wležij vkazugi proti krzeſtianom wiernym, geſfto, gich ffaleſs newiernu poznawagicze, warugi ſe geho. Takowe bez miloſrdenſtwie pudij, tlacžij, wiezie, pale, ſtinagij, klnu, kaczerzugij. A nynie o to praczugi, by k tomu prziweſti mohli, aby gich pamiet mohli s zemie shla- diti, ktož gich hltanij wležij znagicze ohlaſſugij. Y die dale pan: „Po owotczych gich poznate ge.“ Po- niewadž rucho owcžij zewnitrz budu mieti, zdagicze [201a ſe po wlnie, yako by owce kryſtowy byli anebo Apofſtole geho, A hltanie wlezſke a newiera przikryta nebude moczy ſnadnie znama byti ani po wlnie, ani po flowiech miſternie zuodi- wanych pijſmy a wtipy przewyſſenymi, gichžto ſproſtnoſt lidſka owſſem poznati nemuož: Protož pan toliko ſkutkuow gich po- dawa k opatrzenie lidſkemu, Poniewadž ſrdcze gich taynoſti wiedieti nemohu a ſlowom gich pokrytym nerozumiegi, ale ſkutkom gich, genž ſe zgewne diegi, rozumieti by mohli. Neb, glucze wnitrz zkaženie newieru a bludy, wždy to w ſkutku vkaži, w cžem zakladnie ſrdcze gich ſtogi. Protož gich ffaleſs ſkryty ſkutkowe zlij a zgewnij vkažij; Protož chcze-li ſe kto gich ſkryteho ffalſfe wyſtrziecy, hlediž k gich ſkutkom, a gſu-lit gich ſkutkowe odpornij kryftowi a geho zakonu y Apo- ſſtolom geho, pilňe ſe gich warug, odchyl ſe od nich, aniž hled na owcžij rucho gich, ani na mylnu ſwatoſt, ani na kraſnu rzecž gich.
Strana 184
184 Nediele Oſma Owotcze pak gich ſkutkuow zlych zgewnych, kryſtowi y zakonu geho odpornych, na tiech ffaleffnych proroczych geſt pycha welika nad lidi ſwietſke, panowanie pohanſke, odporne chudobie a pokorze kryſtowie, lakomſtwi nenaſyczene a ſwatokupeczke, Ziwot rozkofſny, ſyty, obžerny, opily, ſmilny, kubienarzíky, prazdny, praczy Kryftowie odporny, kterziž ſami prawdy nekažij a ginym toho moczij branij a sſtawugi. Protož gſu w tiech wieczech horſſij nežli pohane. Take gich ſkutkowe gſu lid ten, kteryž oni rodij ſkrze bludy ſweho ffalſſe w nadiegi mylnu ſpaſenie, kteryž, odſtupiw od boha a od zakona geho, ſtogij w przeſtupenich mnohych, žiwot zly, neſtydaty a pobiehly mage yakožto prawdie ne- naucženy, ale bluduow a lžij naſpielany od ffalefſnych pro- rokuow a gich zlymi prziklady poruſleny. Protož po takowych owotczech mnohych a przezlych mohli by poznani byti, by bylo od koho; Muſyl by niekto ocži wnitrznij otewrziti, aby niecžemu mohl w prawdie rzieczy zlee nebo dobre. Ale ta- kowy lid, w ſlepotu vbiehly, geſſto dobre ma za zlee a zle za dobre, když on na kniežijch zloſt pozna, wſlak doſti na tom ma, když gemu kniez boha ſtworzij a vkaže. Giž pak nedba, by kniez czelu nocz ſ nimi na piwie neb na winie czechowal, cžertowy rohy na ſe wſtawie, w koftky, w wrchczaby hral, tanczowal, ffreyowal, ſmilnil — wſſeho toho ten lid nedba. Nebo, když na ſobie welikych hrziechuow za hrziechy nema, takež nema y na kniežiech. Pakli czo na nich za hrziechy ma, ale to w ſmiech a w lehkoſt obratij; Nebo gſu ge y w tom ſwedli ffaleſſnij proroczy rzkucze: „Nehledte na to, czot my cžinime, ale na to, czot my welime,“ Ano ſnad gedno yako druhe, blud ežinij y vežij. A miſtrzi to za wieru twrdij, aby wierzili, že nayhorſſie kniez takež žehna, ſwietij, ſwato cžinij yako naylepſlij, a tak kniez yako kniez. Protož k rzecži kryſtowie muſy rozumny lid podle boha byti, geſſto by prawdie božij rozumiel, zlee wieczy za [201b] zlee a bohu odporne mieti mohl.
184 Nediele Oſma Owotcze pak gich ſkutkuow zlych zgewnych, kryſtowi y zakonu geho odpornych, na tiech ffaleffnych proroczych geſt pycha welika nad lidi ſwietſke, panowanie pohanſke, odporne chudobie a pokorze kryſtowie, lakomſtwi nenaſyczene a ſwatokupeczke, Ziwot rozkofſny, ſyty, obžerny, opily, ſmilny, kubienarzíky, prazdny, praczy Kryftowie odporny, kterziž ſami prawdy nekažij a ginym toho moczij branij a sſtawugi. Protož gſu w tiech wieczech horſſij nežli pohane. Take gich ſkutkowe gſu lid ten, kteryž oni rodij ſkrze bludy ſweho ffalſſe w nadiegi mylnu ſpaſenie, kteryž, odſtupiw od boha a od zakona geho, ſtogij w przeſtupenich mnohych, žiwot zly, neſtydaty a pobiehly mage yakožto prawdie ne- naucženy, ale bluduow a lžij naſpielany od ffalefſnych pro- rokuow a gich zlymi prziklady poruſleny. Protož po takowych owotczech mnohych a przezlych mohli by poznani byti, by bylo od koho; Muſyl by niekto ocži wnitrznij otewrziti, aby niecžemu mohl w prawdie rzieczy zlee nebo dobre. Ale ta- kowy lid, w ſlepotu vbiehly, geſſto dobre ma za zlee a zle za dobre, když on na kniežijch zloſt pozna, wſlak doſti na tom ma, když gemu kniez boha ſtworzij a vkaže. Giž pak nedba, by kniez czelu nocz ſ nimi na piwie neb na winie czechowal, cžertowy rohy na ſe wſtawie, w koftky, w wrchczaby hral, tanczowal, ffreyowal, ſmilnil — wſſeho toho ten lid nedba. Nebo, když na ſobie welikych hrziechuow za hrziechy nema, takež nema y na kniežiech. Pakli czo na nich za hrziechy ma, ale to w ſmiech a w lehkoſt obratij; Nebo gſu ge y w tom ſwedli ffaleſſnij proroczy rzkucze: „Nehledte na to, czot my cžinime, ale na to, czot my welime,“ Ano ſnad gedno yako druhe, blud ežinij y vežij. A miſtrzi to za wieru twrdij, aby wierzili, že nayhorſſie kniez takež žehna, ſwietij, ſwato cžinij yako naylepſlij, a tak kniez yako kniez. Protož k rzecži kryſtowie muſy rozumny lid podle boha byti, geſſto by prawdie božij rozumiel, zlee wieczy za [201b] zlee a bohu odporne mieti mohl.
Strana 185
Po Swate Trogicy. 185 Potom pan, ſſirze tu rzecž wykladage, die: „Y zdali ſ trnij zbieragi hrozny a z bodlakuow ffiky? Tak každe drzewo dobre owotcze dobre cžinij; ale drzewo zlee owotcze zlee neſe. Nemuož drzewo dobre owotce zleho cžiniti, ani drzewo zle owotcze dobreho neſti.“ Tu pan gežiſs ku prwni rzecži przieklady wieczij przirozenych prziwodij a vkazuge na drziewij, že z tiech, kteraž owotcze neſu, niektera gſu dobra, ſſtiepowana a neſu owotcze dobra, chutna a ſladka, A niektera gſu plana, ſamoroſtla a przirozeňe neſu owotcze kyſela, horzka a trpka, Trn pak a bodlak przieliſs zla owotcze neſe. Y chcze pan Gežiſs w tom vkazati zloſt ffaleſſnych prorokuow, že oni, gſucze wnitrz odchyleni od boha a od geho zakona žadoftij, rozumem a niekterzij y wieru, nemohu dobrych ſkutkuow cžiniti, ani dobrze a wiernie czeſtie božie vežiti, Ale podle toho, yakž gſu wnitrz w žadoſti a w rozumu zka- ženi a od boha odwraczeni, z toho odwraczeni zle wuole cžinij ſkutky zlee zgewnie; Nebo nemuož cžinien byti zly ſkutek ginacž od ežlowieka, gedine z wuole zleho ſrdeze. A proto geſt tuto cžlowiek nazwan zlee drzewo, a že nemuož owotcze dobreho cžiniti. Ale na to zle ſrdcze muož odiew owcžij vwleczy. Protož tiem pan chcze vgiſtiti cžlowieka, aby od ffaleſſnych lidij, kterzij ſe pletu w veženie, zklaman nebyl; Vzrzie-li na nich ſkutky protiwne Kryſtowi a geho zakonu, aby zagiſte wiedieli, že gich veženie nenie prawe, aniž muož byti. Nebo kterak oni mohu czeſtie božij w prawdie vcžiti, ponewadž gij ſami nenawidie a ruſſij gi zlymi ſkutky? A w tom gich voženi neprawe y ſkutkowe zlij naywiecze znami mohu byti, že ſwiet pieſtugi w geho bludiech ſkrze ſwa veženie. Jakyžkoli lid nayhorſſij na ſwietie geſt, každeho gemu whod vežij; každemu wieru przimierzegi tak, yakžkoli nayhuorz bydlij; wſſeczky boha vežaſtny cžinij; wſſem ſpaſenie ſlibugij, naſylnikom, morderzom, wždy czeſtu gim whod naleznu; ani pyſſnij, ani lakomij podle gich veženij do pekla nepugdu. Protož z toho muož gich veženie zname byti, že geſt welmi
Po Swate Trogicy. 185 Potom pan, ſſirze tu rzecž wykladage, die: „Y zdali ſ trnij zbieragi hrozny a z bodlakuow ffiky? Tak každe drzewo dobre owotcze dobre cžinij; ale drzewo zlee owotcze zlee neſe. Nemuož drzewo dobre owotce zleho cžiniti, ani drzewo zle owotcze dobreho neſti.“ Tu pan gežiſs ku prwni rzecži przieklady wieczij przirozenych prziwodij a vkazuge na drziewij, že z tiech, kteraž owotcze neſu, niektera gſu dobra, ſſtiepowana a neſu owotcze dobra, chutna a ſladka, A niektera gſu plana, ſamoroſtla a przirozeňe neſu owotcze kyſela, horzka a trpka, Trn pak a bodlak przieliſs zla owotcze neſe. Y chcze pan Gežiſs w tom vkazati zloſt ffaleſſnych prorokuow, že oni, gſucze wnitrz odchyleni od boha a od geho zakona žadoftij, rozumem a niekterzij y wieru, nemohu dobrych ſkutkuow cžiniti, ani dobrze a wiernie czeſtie božie vežiti, Ale podle toho, yakž gſu wnitrz w žadoſti a w rozumu zka- ženi a od boha odwraczeni, z toho odwraczeni zle wuole cžinij ſkutky zlee zgewnie; Nebo nemuož cžinien byti zly ſkutek ginacž od ežlowieka, gedine z wuole zleho ſrdeze. A proto geſt tuto cžlowiek nazwan zlee drzewo, a že nemuož owotcze dobreho cžiniti. Ale na to zle ſrdcze muož odiew owcžij vwleczy. Protož tiem pan chcze vgiſtiti cžlowieka, aby od ffaleſſnych lidij, kterzij ſe pletu w veženie, zklaman nebyl; Vzrzie-li na nich ſkutky protiwne Kryſtowi a geho zakonu, aby zagiſte wiedieli, že gich veženie nenie prawe, aniž muož byti. Nebo kterak oni mohu czeſtie božij w prawdie vcžiti, ponewadž gij ſami nenawidie a ruſſij gi zlymi ſkutky? A w tom gich voženi neprawe y ſkutkowe zlij naywiecze znami mohu byti, že ſwiet pieſtugi w geho bludiech ſkrze ſwa veženie. Jakyžkoli lid nayhorſſij na ſwietie geſt, každeho gemu whod vežij; každemu wieru przimierzegi tak, yakžkoli nayhuorz bydlij; wſſeczky boha vežaſtny cžinij; wſſem ſpaſenie ſlibugij, naſylnikom, morderzom, wždy czeſtu gim whod naleznu; ani pyſſnij, ani lakomij podle gich veženij do pekla nepugdu. Protož z toho muož gich veženie zname byti, že geſt welmi
Strana 186
186 Nediele Oſma krziwe, když muož tak krziwy ſwiet zpokogiti w tak welikych a mnohych bludiech, aby ſ tiemi bludy na panu bohu od- pocžinul, požrzew tak welike a neprzeſtawagiczy hrziechy ſkrze mylna pokanie a ſprawedlnoſti zamyſllene, ſkrze veženie ffalefſnych prorokuow. Protož prawe geſt, že nezbieragi s trnij hroznuow, ani s bodlacžij ffikuow, Neb trn a bodlak nema w ſobie vtieſſenij winneho, ani ſladkoſti ffikowe, aby ſwym veženim narodil milownikuow božich ſladkych. Take zamuczeny cžlowiek a w trpkoſti poſtaweny neprziſtupay k trnu a bod- laku, žadage rady a naucženie k ſwemu potieſſenie. Ne- utieſſit tebe trn, neukažet ſladkoſti laſky bodlak, ale vhaniet a przidat ſmutku na ſmutek. Protož tu ſprawedliwij nena- leznu vtieſſenie ani ſlitowanie na gich bodlaczych, Ale, kdež ſe geho tknau, tut ſe zbodau. [202a] Chtie-li ſ nimi dobrze byti, zbodu ſe bludem gich na ſwiedomie. Pakli w nuzy ža- dagi pro buoh gich rady nebo ſlužby, offuknut ſe na nie s hniewy. Pakli ge kdy treſkcy, ale zakalugi ſe s nenawiſtij rzkucze: „Chczete wy wždy kniežij miſtrowati. Gefſtie y w ginem potrzebie geſt wažiti ſlowa panie przepilna, geſſto die, Zie nemuož drzewo dobre zleho owotcze cžiniti a zlee dobreho. Muſy každy nebo duchem božiem fitiepowan byti w dobry Iltiep a owotcze dobre a ſladke dobrych ſkutkuow neſti, wieru, laſku, nadiegi, pokoru, cžiſtotu, pokoy, ſwornoft, ſlužebnoſt, obczowanie dobrotiwe, aby každy okuſſel ſladkoſti owotcze toho fſtiepu a pochwalil z toho boha, že geſt to drzewo tak ſſtiepil, že každy z nieho owotcze dobra cžeſſe a okuſſij chutnoſti geho. Protož takowe drzewo dobre, ſſtiepowane ſrdczem na panu bohu a na winnem korzeni, nemuož roditi zleho owotcze z wuole a z vmyſla, nemuož cžiniti hrziechuow ſmrtedlnych, genž gfu owotcze zlee, dokud wuolij ſpogenu prziſtogij bohu, lecž by ſe pro- mienil a odſtupil wolij od boha. Takež každy zly muſy ſitiepen byti duchem fatanowym a byti zlym drzewem a roditi z ſebe owotcze ſmrti, hrziechuow ſmrtedlnych, pychu, zawiſti, ſwary,
186 Nediele Oſma krziwe, když muož tak krziwy ſwiet zpokogiti w tak welikych a mnohych bludiech, aby ſ tiemi bludy na panu bohu od- pocžinul, požrzew tak welike a neprzeſtawagiczy hrziechy ſkrze mylna pokanie a ſprawedlnoſti zamyſllene, ſkrze veženie ffalefſnych prorokuow. Protož prawe geſt, že nezbieragi s trnij hroznuow, ani s bodlacžij ffikuow, Neb trn a bodlak nema w ſobie vtieſſenij winneho, ani ſladkoſti ffikowe, aby ſwym veženim narodil milownikuow božich ſladkych. Take zamuczeny cžlowiek a w trpkoſti poſtaweny neprziſtupay k trnu a bod- laku, žadage rady a naucženie k ſwemu potieſſenie. Ne- utieſſit tebe trn, neukažet ſladkoſti laſky bodlak, ale vhaniet a przidat ſmutku na ſmutek. Protož tu ſprawedliwij nena- leznu vtieſſenie ani ſlitowanie na gich bodlaczych, Ale, kdež ſe geho tknau, tut ſe zbodau. [202a] Chtie-li ſ nimi dobrze byti, zbodu ſe bludem gich na ſwiedomie. Pakli w nuzy ža- dagi pro buoh gich rady nebo ſlužby, offuknut ſe na nie s hniewy. Pakli ge kdy treſkcy, ale zakalugi ſe s nenawiſtij rzkucze: „Chczete wy wždy kniežij miſtrowati. Gefſtie y w ginem potrzebie geſt wažiti ſlowa panie przepilna, geſſto die, Zie nemuož drzewo dobre zleho owotcze cžiniti a zlee dobreho. Muſy každy nebo duchem božiem fitiepowan byti w dobry Iltiep a owotcze dobre a ſladke dobrych ſkutkuow neſti, wieru, laſku, nadiegi, pokoru, cžiſtotu, pokoy, ſwornoft, ſlužebnoſt, obczowanie dobrotiwe, aby každy okuſſel ſladkoſti owotcze toho fſtiepu a pochwalil z toho boha, že geſt to drzewo tak ſſtiepil, že každy z nieho owotcze dobra cžeſſe a okuſſij chutnoſti geho. Protož takowe drzewo dobre, ſſtiepowane ſrdczem na panu bohu a na winnem korzeni, nemuož roditi zleho owotcze z wuole a z vmyſla, nemuož cžiniti hrziechuow ſmrtedlnych, genž gfu owotcze zlee, dokud wuolij ſpogenu prziſtogij bohu, lecž by ſe pro- mienil a odſtupil wolij od boha. Takež každy zly muſy ſitiepen byti duchem fatanowym a byti zlym drzewem a roditi z ſebe owotcze ſmrti, hrziechuow ſmrtedlnych, pychu, zawiſti, ſwary,
Strana 187
Po Swate Trogicy. 187 newieru, lſti, oklamanie, wraždy, lakomſtwie, ſmilſtwie a gine mrzkoſti tieleſne a ſwietſke. A geſt horzky yako bodlak, nicz ſladkeho nemuož na niem zbierano byti, wždy nebo mrzkoſti mluwij, nebo lſti a oklamanie w vſtech ma, nebo hanie, nebo ſwary rozſywa, nebo hrozy, nebo tepe, nebo blaznie opiw ſe, nebo niekomu lage neſprawedliwie, nebo ſe zle weſelij. Protož nicz dobreho cžiniti neumij, aniž muož, dokudž geſt tak zly. Acž pak kdy y takowe ſkutky cžinie, geſſto magi gmeno dobre, poſty, modlitby, almužny, mſſe, hodiny, Ale negſu bohu wzacznij, neb on geſt ſam zlorzecženy pro hrziechy ſmrtedlne y ſkutkowe geho gſu prokletij. Ale muož ſe takowy obratiti a pokanie cžiniti a muož byti drzewo dobre a cžiniti owotcze dobrych ſkutkuow, giž gſa wſſtiepen w korzen kryſta a mocz duchownij z nieho bera. Y die dale pan: „Každe drzewo, kterež neneſe owotcze dobreho, wytiato bude a w oheň vwrženo.“ To pan k welike kazni die tiem, geſſto ſe gim lijbi zlym drzewem byti a ſkutky wuoli tieleſne libe cžiniti, aby to wažili, že, yakož ſe gim mnoho lijbij zlij ſkutkowe, tak mnoho a dwakrat wiecze za ne przigiti magi muk a ohnie pekelnieho. A geſſtie y tuto wažnoſt pan prawij, že drzewo to zlee na dwogi ſlkodu hoſpodarzi w ſſtiepniczy ſtogi, mijſto darmo zamieſtknawa a owotcze zlee neſe na pohorſſeni ginym; protož ſe ohni przi- ſuzugi. Ale ten ſaud nynie lehcze chodij okolo vſſij lidem a nemuož gim twrdie w ſrdcze vpadnuti; protož ſmiele wždy chtij zlym drzewem byti. A nechtie na to mnoho myſliti, že giž geſt ſekyra k korzenu drzewa prziložena, a kterež necžini dobreho owotcze, aby wyrubeno bylo a w oheň vwrženo. Protož kdyby wiera k tiem ſlo[202b]wom byla, mnoho by bazni przidala; wždy by ſe cžlowiek ſebe lekal w tom, když dobre ſkutky opuſſtij a ge meſſka z nedbanliwe lenoſti. A owſſem, vzrzie-li ſkutky zlee, ani ſe libij, roſtu a ſlirzij, že yhned miel by na tento ſaud zpomenuti, že ſe ſ tiem k ohni wiecž- nemu bližij.
Po Swate Trogicy. 187 newieru, lſti, oklamanie, wraždy, lakomſtwie, ſmilſtwie a gine mrzkoſti tieleſne a ſwietſke. A geſt horzky yako bodlak, nicz ſladkeho nemuož na niem zbierano byti, wždy nebo mrzkoſti mluwij, nebo lſti a oklamanie w vſtech ma, nebo hanie, nebo ſwary rozſywa, nebo hrozy, nebo tepe, nebo blaznie opiw ſe, nebo niekomu lage neſprawedliwie, nebo ſe zle weſelij. Protož nicz dobreho cžiniti neumij, aniž muož, dokudž geſt tak zly. Acž pak kdy y takowe ſkutky cžinie, geſſto magi gmeno dobre, poſty, modlitby, almužny, mſſe, hodiny, Ale negſu bohu wzacznij, neb on geſt ſam zlorzecženy pro hrziechy ſmrtedlne y ſkutkowe geho gſu prokletij. Ale muož ſe takowy obratiti a pokanie cžiniti a muož byti drzewo dobre a cžiniti owotcze dobrych ſkutkuow, giž gſa wſſtiepen w korzen kryſta a mocz duchownij z nieho bera. Y die dale pan: „Každe drzewo, kterež neneſe owotcze dobreho, wytiato bude a w oheň vwrženo.“ To pan k welike kazni die tiem, geſſto ſe gim lijbi zlym drzewem byti a ſkutky wuoli tieleſne libe cžiniti, aby to wažili, že, yakož ſe gim mnoho lijbij zlij ſkutkowe, tak mnoho a dwakrat wiecze za ne przigiti magi muk a ohnie pekelnieho. A geſſtie y tuto wažnoſt pan prawij, že drzewo to zlee na dwogi ſlkodu hoſpodarzi w ſſtiepniczy ſtogi, mijſto darmo zamieſtknawa a owotcze zlee neſe na pohorſſeni ginym; protož ſe ohni przi- ſuzugi. Ale ten ſaud nynie lehcze chodij okolo vſſij lidem a nemuož gim twrdie w ſrdcze vpadnuti; protož ſmiele wždy chtij zlym drzewem byti. A nechtie na to mnoho myſliti, že giž geſt ſekyra k korzenu drzewa prziložena, a kterež necžini dobreho owotcze, aby wyrubeno bylo a w oheň vwrženo. Protož kdyby wiera k tiem ſlo[202b]wom byla, mnoho by bazni przidala; wždy by ſe cžlowiek ſebe lekal w tom, když dobre ſkutky opuſſtij a ge meſſka z nedbanliwe lenoſti. A owſſem, vzrzie-li ſkutky zlee, ani ſe libij, roſtu a ſlirzij, že yhned miel by na tento ſaud zpomenuti, že ſe ſ tiem k ohni wiecž- nemu bližij.
Strana 188
188 Nediele Oſma Potom die pan: „Ne každy, ktož mi die: pane! pane! wegde do kralowſtwij nebeſkeho; ale, ktož ežinij wuoli otcze meho, genž w nebeſych geſt, tent wegde do kralowſtwie ne- beſkeho.“ Ta ſlowa panie nade wſſeczko miela by wažena byti rozumnym lidem, že, acž nietczo dobreho magij a acž mnoho magij, nebudu-li wſſeho mieti, neproſpiege gim mnoho. Neb proto die tuto pan, Zie ne každy, ktož mi die: pane! pane! wegde do kralowſtwij božieho, ale, ktož ežinij wuoli božij. A že geſt to mnoho mieti ſrdczem wierziti, že Gežiſs Kryftus geſt ſyn božij a že geſt geho buoh otecz poſlal na ſwiet pro naſſe ſpaſenie. To gemu rzieka: pane! Druhe gemu rzieka: pane! vſty to wyznawage, czož ſrdczem o niem wierzij. Ale nedie-li trzetij : pane! aby ſkutkem wuoli božij naplnil, prwnij dwakrat reženie neproſpiege nižadnemu, aniž wegde w kralowſtwij nebeſke. Neb geſt to wiecze po- ſmiewanie než prawdy vkazanie, toho panem naziewati, gemuž poddan byti nechcze a ſlužiti nemijnij. A takoweho lidu vſtnieho przieliſs mnoho geſt nynie pod wieru Kryftowu, geſſto nietczo wierzij a y mluwij o niem, ale wuole geho ani zna, ani cžinij. A toho geſt przicžina ta, že gſu w tom zkla- mani ſkrze ffaleſſne proroky, že oni ſami dawno gſu zakon božij zawrhli a lid gſu w tom zmeſſkali, toho zakona gim prawie neoznamugicze, Ale zakony ſwe ffaleſſne gſu vwedli a ge rozmnožili a ſkrze ne gſu lid prziwazali k bohu a w nich wuoli božie gemu vkazali rzkucze: „Toto a onono cžinte, a tiem bohu poſlužite a chwalu geho zwelebite." Aniž by mohli tak daleko lid oblupiti od plnienie wuole boži, když by gemu nepodwrhli plnienij wuole božie w ſwych ffa- leſſnych zakonijch. Protož gſu ty zakony ozdobili ſlowy bo- žimi a duchem ſwatym ſu ge zlijcžili a nazwali ge rzadem božim a chwalu božij, aby ſe toho ſrdeze lidſke welmi cho- pilo a na tom konecžnie zuoſtalo, že tak boha cztij a wuoli geho cžinij. Protož, giž nepochybugicze o cžinienij wuole božij, zmeſlkagi gi bezpecžnie. Protož ffaleſſnij proroczy,
188 Nediele Oſma Potom die pan: „Ne každy, ktož mi die: pane! pane! wegde do kralowſtwij nebeſkeho; ale, ktož ežinij wuoli otcze meho, genž w nebeſych geſt, tent wegde do kralowſtwie ne- beſkeho.“ Ta ſlowa panie nade wſſeczko miela by wažena byti rozumnym lidem, že, acž nietczo dobreho magij a acž mnoho magij, nebudu-li wſſeho mieti, neproſpiege gim mnoho. Neb proto die tuto pan, Zie ne každy, ktož mi die: pane! pane! wegde do kralowſtwij božieho, ale, ktož ežinij wuoli božij. A že geſt to mnoho mieti ſrdczem wierziti, že Gežiſs Kryftus geſt ſyn božij a že geſt geho buoh otecz poſlal na ſwiet pro naſſe ſpaſenie. To gemu rzieka: pane! Druhe gemu rzieka: pane! vſty to wyznawage, czož ſrdczem o niem wierzij. Ale nedie-li trzetij : pane! aby ſkutkem wuoli božij naplnil, prwnij dwakrat reženie neproſpiege nižadnemu, aniž wegde w kralowſtwij nebeſke. Neb geſt to wiecze po- ſmiewanie než prawdy vkazanie, toho panem naziewati, gemuž poddan byti nechcze a ſlužiti nemijnij. A takoweho lidu vſtnieho przieliſs mnoho geſt nynie pod wieru Kryftowu, geſſto nietczo wierzij a y mluwij o niem, ale wuole geho ani zna, ani cžinij. A toho geſt przicžina ta, že gſu w tom zkla- mani ſkrze ffaleſſne proroky, že oni ſami dawno gſu zakon božij zawrhli a lid gſu w tom zmeſſkali, toho zakona gim prawie neoznamugicze, Ale zakony ſwe ffaleſſne gſu vwedli a ge rozmnožili a ſkrze ne gſu lid prziwazali k bohu a w nich wuoli božie gemu vkazali rzkucze: „Toto a onono cžinte, a tiem bohu poſlužite a chwalu geho zwelebite." Aniž by mohli tak daleko lid oblupiti od plnienie wuole boži, když by gemu nepodwrhli plnienij wuole božie w ſwych ffa- leſſnych zakonijch. Protož gſu ty zakony ozdobili ſlowy bo- žimi a duchem ſwatym ſu ge zlijcžili a nazwali ge rzadem božim a chwalu božij, aby ſe toho ſrdeze lidſke welmi cho- pilo a na tom konecžnie zuoſtalo, že tak boha cztij a wuoli geho cžinij. Protož, giž nepochybugicze o cžinienij wuole božij, zmeſlkagi gi bezpecžnie. Protož ffaleſſnij proroczy,
Strana 189
Po Swate Trogicy. 189 mnoho wierzicze o Kryſtu, ſlawnie wymluwagi o nem, že geft prawy buoh a prawy cžlowiek, a weliku chwalu wzda- wagi gemu wyſokymi hlaſy a ſladkymi notami. Chramy welike a nakladnie ozdobene dielagi ge ke czti, zwony welike a ſwietla mnoho gemu ſpale, padagi a klaniegi ſe gemu, cžtenie geho ſlawnie zpijwagi, gemu kadijcze a ge lijbagicze. A ktož by ge wyznal proti nim, wiernie toho w layna wſadij a vpale. Hody Kryſtowy prziliſs ſlawij, narozenie a wzkřieſſenij etc. A ta ſlawa wſſeczka ſmrdij gich tobolku a lakomſtwim ſwato- kupeczkym. A lid nemudry mnij, že hod narozenie Kryſtowa cztij, an gich [203a] lakomſtwij ſporzij. Protož oni w tom ffaleffnij gſu, tu wuole božij nezapieragicze, kdež geſt, a tu gi vkazugicze, kdež gie nenie; a tijm ffalſſem lid ſwedu a gey zklamagij o ſpaſenie gich nenadale. Protož ta ſlowa panie magie pamietliwa byti wſſem, kterziž pod wieru geho gſu, aby tak marnie nerziekali: pane! pane! neprzidawagicze k tomu naplnienie wuole geho w przikazanich geho. Protož gediny zakon božie ſproſtnie ſe w tom poklada, že, ten cžinie, ežlowiek muož wuoli božie nepochybnie naplniti. Nebo ten geſt ſam zwolil k tomu, aby w niem vkazal cžlowiek bohu poſluſſenſtwij a wuoli geho tak naplnil. Protož wſliczkni zakonowe lidſſtij marnij gſu. Ale zakon božij wſſeczky przeſahuge w tom, že, ktož wierzi gemu a cžini gey, ten przigme ſwietlo božie w ſe a wuoli ſwu ſpogie ſ wuolij božij a, cžinie to ſkutkem, bywa geden duch s bohem. Ale cžinie zakony lidſke, nemuož nikdy rzieczy, by wuoli božij naplnil; neb geſt toho nikdy buoh neprzikazal, ale cžlowiek dawnij niektery. Take tiem przeſahuge Zakon božie zakony lidſke, že dielij od cžlowieka zloſt, marnoſt ſwietſku y wſſeliku po- ſikwrnu tiela y duſſe a ruſſij wždy wuoli zlu cžlowiecžij. Ale pod zakony lidſkymi ſtogie mnohotwarne neprawoſti. Protož wſſiczkni lidee zlij ſnadnie ſe chytij zakonuo lidſkych, nebo gim oſtawa przi nich wuole tieleſna ; Ale zakona božieho nenawidij, nebo ge lupij od každe wuole tieleſne, ſwietſke a
Po Swate Trogicy. 189 mnoho wierzicze o Kryſtu, ſlawnie wymluwagi o nem, že geft prawy buoh a prawy cžlowiek, a weliku chwalu wzda- wagi gemu wyſokymi hlaſy a ſladkymi notami. Chramy welike a nakladnie ozdobene dielagi ge ke czti, zwony welike a ſwietla mnoho gemu ſpale, padagi a klaniegi ſe gemu, cžtenie geho ſlawnie zpijwagi, gemu kadijcze a ge lijbagicze. A ktož by ge wyznal proti nim, wiernie toho w layna wſadij a vpale. Hody Kryſtowy prziliſs ſlawij, narozenie a wzkřieſſenij etc. A ta ſlawa wſſeczka ſmrdij gich tobolku a lakomſtwim ſwato- kupeczkym. A lid nemudry mnij, že hod narozenie Kryſtowa cztij, an gich [203a] lakomſtwij ſporzij. Protož oni w tom ffaleffnij gſu, tu wuole božij nezapieragicze, kdež geſt, a tu gi vkazugicze, kdež gie nenie; a tijm ffalſſem lid ſwedu a gey zklamagij o ſpaſenie gich nenadale. Protož ta ſlowa panie magie pamietliwa byti wſſem, kterziž pod wieru geho gſu, aby tak marnie nerziekali: pane! pane! neprzidawagicze k tomu naplnienie wuole geho w przikazanich geho. Protož gediny zakon božie ſproſtnie ſe w tom poklada, že, ten cžinie, ežlowiek muož wuoli božie nepochybnie naplniti. Nebo ten geſt ſam zwolil k tomu, aby w niem vkazal cžlowiek bohu poſluſſenſtwij a wuoli geho tak naplnil. Protož wſliczkni zakonowe lidſſtij marnij gſu. Ale zakon božij wſſeczky przeſahuge w tom, že, ktož wierzi gemu a cžini gey, ten przigme ſwietlo božie w ſe a wuoli ſwu ſpogie ſ wuolij božij a, cžinie to ſkutkem, bywa geden duch s bohem. Ale cžinie zakony lidſke, nemuož nikdy rzieczy, by wuoli božij naplnil; neb geſt toho nikdy buoh neprzikazal, ale cžlowiek dawnij niektery. Take tiem przeſahuge Zakon božie zakony lidſke, že dielij od cžlowieka zloſt, marnoſt ſwietſku y wſſeliku po- ſikwrnu tiela y duſſe a ruſſij wždy wuoli zlu cžlowiecžij. Ale pod zakony lidſkymi ſtogie mnohotwarne neprawoſti. Protož wſſiczkni lidee zlij ſnadnie ſe chytij zakonuo lidſkych, nebo gim oſtawa przi nich wuole tieleſna ; Ale zakona božieho nenawidij, nebo ge lupij od každe wuole tieleſne, ſwietſke a
Strana 190
190 Nediele Dewata neprawe A oſtawuge ge toliko na ſame wuoli božie, genž obnowuge cžlowieku wnitrznij zpuoſoby duchowni, gimiž ſe muož zde s bohem sgednati a na wieky ſ nim byti, Jakož ted pan die: „Ktož cžinij wuoli otcze meho, genž w nebeſych geſt, tent wegde do kralowſtwij nebeſkeho.“ A že ta wuole geho geſt, aby každy wierzil w ſyna geho Gezukryſta, gehož geſt na ſwiet poſlal, a plnil ten zakon, kteryž geſt ſkrze nieho lidem wydal, Aby, gey cžiniecze, mieli žiwot wiecžny. Amen. Nediele Dewata po Swate Trogicy: Cžtenie Swateho Lukaſfe w XVI. Kapi. Ten cžas rzekl pan gežils vcžedl- nikom ſwym podobenſtwie toto: Cžlowiek geden byl bohaty, genž miel wladarze; A ten obžalowan geſt przed nim, yako by rozmrhal ſtatek geho. Y powolal ho a rzekl gemu: Czo to ſlyffim o tobie? wyday pocžet z wladař- ſtwij tweho; nebo giž nebudeſs moczy wlad- nuti. Y die wladarz ſam w ſobie: Czo vcžinim?" že pan muoy odgima ode mne wladarzſtwie; kopati nemohu, žebrati ſe ſtydim. Wiem, czo- vcžinim, aby, když budu zbawen wladarzſtwie, prziyali mne do ſwych domuow. Pro[203b] tož po- wolaw gednoho každeho dlužnika pana ſweho, rzekl geſt prwnimu: Kterak gſy mnoho dlužen panu memu? A on rzekl: Sto lahwicz olege, Y rzekl gemu: Wezmi zapis ſwuoy a ſed rychle a napiſs padeſat. Potom ginemu rzekl: Ty pak czo ſy dlužen? Genž rzekl: Sto ſtrychuow pſſenicze; Die gemu: Wezmi liſty ſwe a napiſs oſmdeſat. Y pochwalil geſt pan wladarze ne-
190 Nediele Dewata neprawe A oſtawuge ge toliko na ſame wuoli božie, genž obnowuge cžlowieku wnitrznij zpuoſoby duchowni, gimiž ſe muož zde s bohem sgednati a na wieky ſ nim byti, Jakož ted pan die: „Ktož cžinij wuoli otcze meho, genž w nebeſych geſt, tent wegde do kralowſtwij nebeſkeho.“ A že ta wuole geho geſt, aby každy wierzil w ſyna geho Gezukryſta, gehož geſt na ſwiet poſlal, a plnil ten zakon, kteryž geſt ſkrze nieho lidem wydal, Aby, gey cžiniecze, mieli žiwot wiecžny. Amen. Nediele Dewata po Swate Trogicy: Cžtenie Swateho Lukaſfe w XVI. Kapi. Ten cžas rzekl pan gežils vcžedl- nikom ſwym podobenſtwie toto: Cžlowiek geden byl bohaty, genž miel wladarze; A ten obžalowan geſt przed nim, yako by rozmrhal ſtatek geho. Y powolal ho a rzekl gemu: Czo to ſlyffim o tobie? wyday pocžet z wladař- ſtwij tweho; nebo giž nebudeſs moczy wlad- nuti. Y die wladarz ſam w ſobie: Czo vcžinim?" že pan muoy odgima ode mne wladarzſtwie; kopati nemohu, žebrati ſe ſtydim. Wiem, czo- vcžinim, aby, když budu zbawen wladarzſtwie, prziyali mne do ſwych domuow. Pro[203b] tož po- wolaw gednoho každeho dlužnika pana ſweho, rzekl geſt prwnimu: Kterak gſy mnoho dlužen panu memu? A on rzekl: Sto lahwicz olege, Y rzekl gemu: Wezmi zapis ſwuoy a ſed rychle a napiſs padeſat. Potom ginemu rzekl: Ty pak czo ſy dlužen? Genž rzekl: Sto ſtrychuow pſſenicze; Die gemu: Wezmi liſty ſwe a napiſs oſmdeſat. Y pochwalil geſt pan wladarze ne-
Strana 191
Po Swate Trogicy. 191 prawoſti, že by opatrnie vcžinil; neb ſynowe tohoto ſwieta opatrnieyſſi gſu nežli ſynowe ſwietla w pokolenie ſwem. Y iat prawim wam: cžinte ſobie przately z mamony neprawoſti, aby, když zhynete, prziyali was do wiecžnych ſtanuo. Tomto ſwatem cžtenie pan Gežiſs vežij ſwe Vežedlniky opatrnoſti; Neb gim o wladarzi podobenſtwij po- wiediel, przi niemž geſt pilne wieczy gim oznamil, geſſto wſſech lidij dotyčy, aby z toho podobenſtwie mohli srozumieti mnohym wieczem. Nebo ty wieczy tieleſnie mezy lidem gdu, že pani bohati wladarze vſtawugi nad ſwym zbožim a po- rucžegi gim ge k wierne rucze, aby gim w tom wieru za- chowali a marnie nicz neutraczeli. Pakli rozptylegij zbožij gich a oni ſe toho dowiedij, wzechtij pocžtom od nich, kam gſu czo dieli. A tak zlij wladarzi vpadnu-li w rucze panom ſwym, A že to tiežka wiecz bywa wladarzom zlym a obža- lowanym. Protož pan tijm chcze naucžiti nas, abychom ſe znali, a nebudeme-li wiernie wlaſti, žet nam na tež przigde. Y die cžtenie: „Cžlowiek geden byl bohaty, a ten miel wladarze.“ W tom pochyby nenie, že on geft ſam ten cžlowiek geden, prawy buoh a prawy ežlowiek a bohaty welmi, pan nad pany, kral nad krali, nebem y zemij wladna a gſa wſſeho pan y ſtworzitel. Protož ten cžlowiek bohaty, pan Gežiſs kryſtus, miel wladarze. Gednoho tu gmenuge, a chylij ſe na wſſeczky lidi, že gſu wladarzi poſtaweni w geho zbožij. Acž gedniem meňe a druhym wiecze geſt porucženo, Nie- kterym wieczy drahe a ſobie milee k wierze geſt porucžil, a niekterym wieczy nižílij: Ale nižadny nemuož rzieczy, by gemu buoh nicz neporucžil a nad niecžim ho wladarzem ne- poſtawil. A každemu cžlowieku krzeſtianu porucžil geſt tielo a duſſi, tu duſli, kteruž geſt ſwu ſwatu krwij wykupil a obmyl
Po Swate Trogicy. 191 prawoſti, že by opatrnie vcžinil; neb ſynowe tohoto ſwieta opatrnieyſſi gſu nežli ſynowe ſwietla w pokolenie ſwem. Y iat prawim wam: cžinte ſobie przately z mamony neprawoſti, aby, když zhynete, prziyali was do wiecžnych ſtanuo. Tomto ſwatem cžtenie pan Gežiſs vežij ſwe Vežedlniky opatrnoſti; Neb gim o wladarzi podobenſtwij po- wiediel, przi niemž geſt pilne wieczy gim oznamil, geſſto wſſech lidij dotyčy, aby z toho podobenſtwie mohli srozumieti mnohym wieczem. Nebo ty wieczy tieleſnie mezy lidem gdu, že pani bohati wladarze vſtawugi nad ſwym zbožim a po- rucžegi gim ge k wierne rucze, aby gim w tom wieru za- chowali a marnie nicz neutraczeli. Pakli rozptylegij zbožij gich a oni ſe toho dowiedij, wzechtij pocžtom od nich, kam gſu czo dieli. A tak zlij wladarzi vpadnu-li w rucze panom ſwym, A že to tiežka wiecz bywa wladarzom zlym a obža- lowanym. Protož pan tijm chcze naucžiti nas, abychom ſe znali, a nebudeme-li wiernie wlaſti, žet nam na tež przigde. Y die cžtenie: „Cžlowiek geden byl bohaty, a ten miel wladarze.“ W tom pochyby nenie, že on geft ſam ten cžlowiek geden, prawy buoh a prawy ežlowiek a bohaty welmi, pan nad pany, kral nad krali, nebem y zemij wladna a gſa wſſeho pan y ſtworzitel. Protož ten cžlowiek bohaty, pan Gežiſs kryſtus, miel wladarze. Gednoho tu gmenuge, a chylij ſe na wſſeczky lidi, že gſu wladarzi poſtaweni w geho zbožij. Acž gedniem meňe a druhym wiecze geſt porucženo, Nie- kterym wieczy drahe a ſobie milee k wierze geſt porucžil, a niekterym wieczy nižílij: Ale nižadny nemuož rzieczy, by gemu buoh nicz neporucžil a nad niecžim ho wladarzem ne- poſtawil. A každemu cžlowieku krzeſtianu porucžil geſt tielo a duſſi, tu duſli, kteruž geſt ſwu ſwatu krwij wykupil a obmyl
Strana 192
192 Nediele Dewata gi ode wſſij necžiſtoty A chcze, aby gemu gi cžiſtie chowal a cžiſtu gi wratil. Tielo hrzieſſne, z hrziechu narozene, po- rucžil geſt gemu, aby take gim wladl a w ſlužbu duſſij ge poddal a nedal gemu wlaſti nad duſlij podle wuole a žadoſti geho, aby, wezma mocz, neporazylo cžlowieka hrziechy a duſſe geho nezprznilo. A tiemi wieczmi wlaſti k wuoli pana we- likeho neniet tu drziemati, ani w nedbanliwe lenoſti zahaleti, ale pilnie na to ocži otewrziti. Ma take cžlowiek cžas, a ten welmi drahy a od boha puogeženy k dobremu. Ma dary du- chownij, aby gimi tiežel a s lichwu ge panu nawratil. Ma- take ſtatek tieleſny od nieho, gimžto k wuoli geho [204a ma wlaſti. A niekterzi magij panſtwie welika a wladarzſtwie nad mnohym lidem. A duchownij prelati magij wladarzſtwie od porucženie duſlij, kterež geſt pan kryſtus wykupil ſwu ſwatu krwij a porucžil ge vežedlnikom ſwym; ale potom bieželi gſu a biežij ginij, ſami lotrzi a zlodiegij, pro mrchu, kteruž gſu przidiedili k koſtelom, a ty duſſe mordugij a w zatraceni wedu. Ale k tomu giž hledicze, že lide gſu wla- darzi nad zbožim pana welikeho, a nižadny nenie panem toho wladarzſtwie, ale že geſt gemu toliko od pana poru- cženo a ſwierzeno, aby to zbožie panu roſtlo a przibywalo geho, a dobyteho aby marnie neutraczel. Nebo y hrziwny tak geſt porucžil ſluham, aby gimi tieželi; a kterziž gimi czo vtieželi, tiech pochwalil a s ſebu w radoſt gim wgiti przikazal, A kterziž nicz neutieželi, nad tiemi kazal pomſtu vcžiniti. Takt geſt z nas každemu wladarzſtwie porucžil, aby to, czož geſt wzal od pana, tiem czti a chwaly mnoho panu ſwemu prziwedl, aby wſſeho ke czti panie požiwal a neſmiel nicz nikam bez geho wuole vtraczeti a nad to ke ſlkode panie a k hanbie geho. Pakli ginak kto vežini anebo ſmyſlij o tom, cžimž wladne, a nezna ſebe przi tom wladarzſtwie, Ted ſlyſleti ma, czo pan mluwij o zlem wladarzi, že geſt obžalowan byl przed nim. Proto obžalowan byl, že zle wladl, mrhal a rozptylel zbožij pana ſweho. A že o to, kto geſt
192 Nediele Dewata gi ode wſſij necžiſtoty A chcze, aby gemu gi cžiſtie chowal a cžiſtu gi wratil. Tielo hrzieſſne, z hrziechu narozene, po- rucžil geſt gemu, aby take gim wladl a w ſlužbu duſſij ge poddal a nedal gemu wlaſti nad duſlij podle wuole a žadoſti geho, aby, wezma mocz, neporazylo cžlowieka hrziechy a duſſe geho nezprznilo. A tiemi wieczmi wlaſti k wuoli pana we- likeho neniet tu drziemati, ani w nedbanliwe lenoſti zahaleti, ale pilnie na to ocži otewrziti. Ma take cžlowiek cžas, a ten welmi drahy a od boha puogeženy k dobremu. Ma dary du- chownij, aby gimi tiežel a s lichwu ge panu nawratil. Ma- take ſtatek tieleſny od nieho, gimžto k wuoli geho [204a ma wlaſti. A niekterzi magij panſtwie welika a wladarzſtwie nad mnohym lidem. A duchownij prelati magij wladarzſtwie od porucženie duſlij, kterež geſt pan kryſtus wykupil ſwu ſwatu krwij a porucžil ge vežedlnikom ſwym; ale potom bieželi gſu a biežij ginij, ſami lotrzi a zlodiegij, pro mrchu, kteruž gſu przidiedili k koſtelom, a ty duſſe mordugij a w zatraceni wedu. Ale k tomu giž hledicze, že lide gſu wla- darzi nad zbožim pana welikeho, a nižadny nenie panem toho wladarzſtwie, ale že geſt gemu toliko od pana poru- cženo a ſwierzeno, aby to zbožie panu roſtlo a przibywalo geho, a dobyteho aby marnie neutraczel. Nebo y hrziwny tak geſt porucžil ſluham, aby gimi tieželi; a kterziž gimi czo vtieželi, tiech pochwalil a s ſebu w radoſt gim wgiti przikazal, A kterziž nicz neutieželi, nad tiemi kazal pomſtu vcžiniti. Takt geſt z nas každemu wladarzſtwie porucžil, aby to, czož geſt wzal od pana, tiem czti a chwaly mnoho panu ſwemu prziwedl, aby wſſeho ke czti panie požiwal a neſmiel nicz nikam bez geho wuole vtraczeti a nad to ke ſlkode panie a k hanbie geho. Pakli ginak kto vežini anebo ſmyſlij o tom, cžimž wladne, a nezna ſebe przi tom wladarzſtwie, Ted ſlyſleti ma, czo pan mluwij o zlem wladarzi, že geſt obžalowan byl przed nim. Proto obžalowan byl, že zle wladl, mrhal a rozptylel zbožij pana ſweho. A že o to, kto geſt
Strana 193
Po Swate Trogicy. 193 toho wladaře obžalowal, geſt mnoho domnienie a pohadek. Ale poniewadž buoh taynoſti ſrdce lidſkeho zna lepe a prwe- než oni ſami a wij wſfeczky wieczy prwe, než ſe ſtanu, Tehdy geſt naypodobniegij, že gſu toho wladarze geho hrziechowe obžalowali. A tež y na nas žalugij a hyzdij nas przed bohem. Aniž muož kto cžlowieka obžalowati a gey przed bohem zhyzditi, když hrziechu ſmrtedlneho a konecžnie wſſednieho nema. Tit gſu, geſſto nutie geho ſprawedlnoſt na pomſtu proti nam. Protož tyto wieczy geſt tiem prawiti, ktož wieru božie magij a znagij ſe byti wladarzi geho we mnoze y w male; tit ſe yhned leknu, když budau napomenuti, že gſu wladarzi w zbožie pana welikeho a že na ne žaloba pada před nim pro meſſkanie wladarzſtwie. Ale ginij magij pokoy w tom ; nebo ſe neſudij wladarzi toho, czož magij, ale pani, a že ſwe- vtraczegij, yakž ſe gim lijbi. Ale toto gich nemine, že gſu welmi obžalowani w tom, že rozptylugij zbožie pana nebe- ſkeho, czož kto od nieho ma a neobracy toho ke czti a k chwale geho podle ge° wuole, ale rozptyluge to a mrha Takowy, když ſe naymeň nadiege, vſlyſli k ſobie to hrozne ſlowo od pana: „Wyday pocžet z wladarzſtwie ſweho!“ Protož, ktož ſu wzali od nieho dary duchownij nebo ſlužebnoſti vrzaduow duchownich, a hledali gſu ſkrze nie zemſkych wieczij, zbožij, chwaly, przizni, rozkoſſi tieleſnych, pokoge, ti gſu roz- ptyleli nadarmo zbožie pana ſweho. Pakli gſu pro lenoſt ne- hledali wiecze ſkrze ty dary, nerozmahali ſe w cztnoſtech, w milowanie božim a w proſpiechu bližnich, tit gſu hrziw- [204bjnu pokopali a budau ſauzeni, gedno proto, že gſu marnie rozptyleli, A druhe proto, že gſu to shnogili pro- lenoſt. Tež lid ſwietſky, geſſto mnoho zbožie a lidij magij, ale wladnu w tom tak, czož mohu naywiecze wydrati na tom lidu, to wſſe na pychu a na gine wiecy marne vtratij, na obžerſtwij a na rozkoſſi, Tot ti prziliſs zle, marnie a ne- wiernie rozptylugij mnoho zbožij ſweho pana a lidem božim zle wladnu, drucze ge yako howada bez lijtoſti. A tež y giny
Po Swate Trogicy. 193 toho wladaře obžalowal, geſt mnoho domnienie a pohadek. Ale poniewadž buoh taynoſti ſrdce lidſkeho zna lepe a prwe- než oni ſami a wij wſfeczky wieczy prwe, než ſe ſtanu, Tehdy geſt naypodobniegij, že gſu toho wladarze geho hrziechowe obžalowali. A tež y na nas žalugij a hyzdij nas przed bohem. Aniž muož kto cžlowieka obžalowati a gey przed bohem zhyzditi, když hrziechu ſmrtedlneho a konecžnie wſſednieho nema. Tit gſu, geſſto nutie geho ſprawedlnoſt na pomſtu proti nam. Protož tyto wieczy geſt tiem prawiti, ktož wieru božie magij a znagij ſe byti wladarzi geho we mnoze y w male; tit ſe yhned leknu, když budau napomenuti, že gſu wladarzi w zbožie pana welikeho a že na ne žaloba pada před nim pro meſſkanie wladarzſtwie. Ale ginij magij pokoy w tom ; nebo ſe neſudij wladarzi toho, czož magij, ale pani, a že ſwe- vtraczegij, yakž ſe gim lijbi. Ale toto gich nemine, že gſu welmi obžalowani w tom, že rozptylugij zbožie pana nebe- ſkeho, czož kto od nieho ma a neobracy toho ke czti a k chwale geho podle ge° wuole, ale rozptyluge to a mrha Takowy, když ſe naymeň nadiege, vſlyſli k ſobie to hrozne ſlowo od pana: „Wyday pocžet z wladarzſtwie ſweho!“ Protož, ktož ſu wzali od nieho dary duchownij nebo ſlužebnoſti vrzaduow duchownich, a hledali gſu ſkrze nie zemſkych wieczij, zbožij, chwaly, przizni, rozkoſſi tieleſnych, pokoge, ti gſu roz- ptyleli nadarmo zbožie pana ſweho. Pakli gſu pro lenoſt ne- hledali wiecze ſkrze ty dary, nerozmahali ſe w cztnoſtech, w milowanie božim a w proſpiechu bližnich, tit gſu hrziw- [204bjnu pokopali a budau ſauzeni, gedno proto, že gſu marnie rozptyleli, A druhe proto, že gſu to shnogili pro- lenoſt. Tež lid ſwietſky, geſſto mnoho zbožie a lidij magij, ale wladnu w tom tak, czož mohu naywiecze wydrati na tom lidu, to wſſe na pychu a na gine wiecy marne vtratij, na obžerſtwij a na rozkoſſi, Tot ti prziliſs zle, marnie a ne- wiernie rozptylugij mnoho zbožij ſweho pana a lidem božim zle wladnu, drucze ge yako howada bez lijtoſti. A tež y giny
Strana 194
194 Nediele Dewata lid zemíky, czož zbožij magij, to na rucha draha a zbytecžna, na opilſtwie, na obžerſtwie a na gine wieczy marne vtratij a obratij A podle toho wſſechen cžas, duſſi y tielo w hrziechy obratij a rozptylegij to a vežini ſe bohu dar mnje a za- traczenie ſe wſſim ſwym dobrym, czož gſu od nieho wzali, a, ſkrze ty wieczy hrzeſſicze, ſe wſlim ſe diablowi cžinij. Ginij, lakomczy, zle zbožie nabuduce, zle a ſkupie geho chowagij, w zemi tlacžij, pro buoh nedawagij chudym, ani puogežugi. Protož o nich die ſwaty Jakub 1): „Nynie kohatij placžte, kagijcze w biedach waſſich, kterež přigdu wam. Zbožij waſſe sonila ſu, a rucha waſſe od moluow gſu ſmiedena. Strziebro a zlatto wafſe zerzywielo geſt, a rez g ch bude wam na ſwiedecztwie a bude gieſti masſo waſſe yako oheň.“ Tot wam, biednicy ne- užili, przigde, acž tomu nynie newierzite. Protož pan obžalowaneho wladarze powoal geſt przed ſe a rzekl geſt gemu: „Czo to ſlyſlim o tobie? To powolani muožem dwoge znati. Gedno na ſmrti, po niemž giž nižadny nebude moczy wladnuti. Druhe, iakož z wiery mame, že každy, genž ſe w hrziechy dawa a zle žiw geſt, zle požiwa zbožie pana ſweho. A pan niekdy takowe wola ku pokani ſkrze ſlowo ſwe a przigima od nich pokoru za to, czož gſu darmo a ſſkodliwie zbožij geho rozptyleli. Niektere wola za- mutky a protiwenſtwim od lidij A niektere wnitrznim napo- minanim; yakž koho racži, tak geho powola a ſmiluge ſe nad nim. Ale tuto powolanie konecžne bywa, po niemž odgima wladarzſtwie od zlych wladarzuow; tut gim bude tiežko, když gim die: „Czo to ſlyſſim o tobie tak hrzieſſneho a tiežkeho?" wyday pocžet z wladarzſtwie ſweho; nebo giž nebudeſs moczy wladnuti.“ O, kterak to bude přiliſs hrozne ſlowo každemu zlemu wladarzi, bohu pocžet vcžiniti po tak hanebnem wla- darzſtwi, przed nimž ſe nemuož nicz vtagiti, neb wſſe wij, przed nimž nemuož žadny nicz zaprziti, neb wſſe widij, ani 1) Jak. 5, 1—3.
194 Nediele Dewata lid zemíky, czož zbožij magij, to na rucha draha a zbytecžna, na opilſtwie, na obžerſtwie a na gine wieczy marne vtratij a obratij A podle toho wſſechen cžas, duſſi y tielo w hrziechy obratij a rozptylegij to a vežini ſe bohu dar mnje a za- traczenie ſe wſſim ſwym dobrym, czož gſu od nieho wzali, a, ſkrze ty wieczy hrzeſſicze, ſe wſlim ſe diablowi cžinij. Ginij, lakomczy, zle zbožie nabuduce, zle a ſkupie geho chowagij, w zemi tlacžij, pro buoh nedawagij chudym, ani puogežugi. Protož o nich die ſwaty Jakub 1): „Nynie kohatij placžte, kagijcze w biedach waſſich, kterež přigdu wam. Zbožij waſſe sonila ſu, a rucha waſſe od moluow gſu ſmiedena. Strziebro a zlatto wafſe zerzywielo geſt, a rez g ch bude wam na ſwiedecztwie a bude gieſti masſo waſſe yako oheň.“ Tot wam, biednicy ne- užili, przigde, acž tomu nynie newierzite. Protož pan obžalowaneho wladarze powoal geſt przed ſe a rzekl geſt gemu: „Czo to ſlyſlim o tobie? To powolani muožem dwoge znati. Gedno na ſmrti, po niemž giž nižadny nebude moczy wladnuti. Druhe, iakož z wiery mame, že každy, genž ſe w hrziechy dawa a zle žiw geſt, zle požiwa zbožie pana ſweho. A pan niekdy takowe wola ku pokani ſkrze ſlowo ſwe a przigima od nich pokoru za to, czož gſu darmo a ſſkodliwie zbožij geho rozptyleli. Niektere wola za- mutky a protiwenſtwim od lidij A niektere wnitrznim napo- minanim; yakž koho racži, tak geho powola a ſmiluge ſe nad nim. Ale tuto powolanie konecžne bywa, po niemž odgima wladarzſtwie od zlych wladarzuow; tut gim bude tiežko, když gim die: „Czo to ſlyſſim o tobie tak hrzieſſneho a tiežkeho?" wyday pocžet z wladarzſtwie ſweho; nebo giž nebudeſs moczy wladnuti.“ O, kterak to bude přiliſs hrozne ſlowo každemu zlemu wladarzi, bohu pocžet vcžiniti po tak hanebnem wla- darzſtwi, przed nimž ſe nemuož nicz vtagiti, neb wſſe wij, przed nimž nemuož žadny nicz zaprziti, neb wſſe widij, ani 1) Jak. 5, 1—3.
Strana 195
Po Swate Trogicy. 195 ſe przed nim ſkryti, ani lžiwie wymluwiti, ani kto muož od nieho wyſwoboditi! Protož tomu muſy pocžet vežiniti každy wladarz zly ze wſſech wieczij, ktere geſt od nieho wzal a wiery gemu w nich neukazal. O, kterak to trežky a hrozny poežet bude lidem bohatym, geſſto ſu mnohymi geho wieczmi wladli a gemu ku potupie ge vtraczeli! Tu do naymenſſi wieczy, yako halerz neb waycze, z každe pocžet dadij; Tež z každeho dobrodienij od boha daneho k dobremu, kteraž gſu ſkrze ſlužbu ſtworzenie dawana byla na každy cžas; A každe miloſti ducho[205a]wnie nadarmo przigate ſkrze pana gezukryſta, ſmrtij geho dobyte, a newdiecznoſtij po- tlacžene; Tež z každeho ežaſu naymenſſiho, genž geſt ežlo- wieku k zaſluženi ſpaſenie dan a geſt pro lenoſt zmeſſkan a na hřichy obraczen; Z každeho take ſlowa prazdneho a mnohem wiecze ſlkodliweho, necztneho, vtrhaweho, Iž weho, chlubneho y z každeho, kterež geſt promluwil proti wuoli boži, muſy pocžet wydati; Z každeho myſllenie zleho s powolenim muſy pocžet wydati; tež z tiela, z duſſe, protože geſt ge mnohymi hrziechy poſſkwrnil a, bohu ge odyaw, diablu ge dal; z toho ze wſſeho tiežko ſe bude wyežijſti, aniž hanbu vſt bude ſmieti otewrzieti, ale pro wſſeczko do pekla sſtupij, docžka-li ſ tiem ſmrti, nepokage ſe. A když pak od kniežij pocžtu požada z toho, czo gſu lidij zmeſſkali, neuežijcze gich prawdie, a czo gſu gich ſwedli, vežijcze ge bludom a lžem, tot z tiech wieczij muſy tiežky pocžet wydati. A když gich paſtyrz nad paſtyrzi otieže, kterak gſu w kniezſtwie weſlli, proto-li, aby naywiecze chwaly geho hledali, bližnim a ſobie k ſpaſeni proſpieli, Cžili proto, aby zbožie doſti mieli a nad gine zwelebeni byli a rozkoffny, ſyty a prazdny žiwot wedli; Potom když gich otieže, kterak ſu w kniezſtwie ſtali a kterak gſu w niem ſkonali, a die gim : „Przieteli, kterak gſy ſem wſſel, nemage rucha ſwatebniho? Kto geſt tie vwedl, prawda-li cžili lež, pan-li kryſtus cžili diabel, laſka-li božij cžili pycha diablowa, pracze-li cžili rozkoſs, penieze-li cžili ducha ſwateho miloſt? Wyday pocžet
Po Swate Trogicy. 195 ſe przed nim ſkryti, ani lžiwie wymluwiti, ani kto muož od nieho wyſwoboditi! Protož tomu muſy pocžet vežiniti každy wladarz zly ze wſſech wieczij, ktere geſt od nieho wzal a wiery gemu w nich neukazal. O, kterak to trežky a hrozny poežet bude lidem bohatym, geſſto ſu mnohymi geho wieczmi wladli a gemu ku potupie ge vtraczeli! Tu do naymenſſi wieczy, yako halerz neb waycze, z každe pocžet dadij; Tež z každeho dobrodienij od boha daneho k dobremu, kteraž gſu ſkrze ſlužbu ſtworzenie dawana byla na každy cžas; A každe miloſti ducho[205a]wnie nadarmo przigate ſkrze pana gezukryſta, ſmrtij geho dobyte, a newdiecznoſtij po- tlacžene; Tež z každeho ežaſu naymenſſiho, genž geſt ežlo- wieku k zaſluženi ſpaſenie dan a geſt pro lenoſt zmeſſkan a na hřichy obraczen; Z každeho take ſlowa prazdneho a mnohem wiecze ſlkodliweho, necztneho, vtrhaweho, Iž weho, chlubneho y z každeho, kterež geſt promluwil proti wuoli boži, muſy pocžet wydati; Z každeho myſllenie zleho s powolenim muſy pocžet wydati; tež z tiela, z duſſe, protože geſt ge mnohymi hrziechy poſſkwrnil a, bohu ge odyaw, diablu ge dal; z toho ze wſſeho tiežko ſe bude wyežijſti, aniž hanbu vſt bude ſmieti otewrzieti, ale pro wſſeczko do pekla sſtupij, docžka-li ſ tiem ſmrti, nepokage ſe. A když pak od kniežij pocžtu požada z toho, czo gſu lidij zmeſſkali, neuežijcze gich prawdie, a czo gſu gich ſwedli, vežijcze ge bludom a lžem, tot z tiech wieczij muſy tiežky pocžet wydati. A když gich paſtyrz nad paſtyrzi otieže, kterak gſu w kniezſtwie weſlli, proto-li, aby naywiecze chwaly geho hledali, bližnim a ſobie k ſpaſeni proſpieli, Cžili proto, aby zbožie doſti mieli a nad gine zwelebeni byli a rozkoffny, ſyty a prazdny žiwot wedli; Potom když gich otieže, kterak ſu w kniezſtwie ſtali a kterak gſu w niem ſkonali, a die gim : „Przieteli, kterak gſy ſem wſſel, nemage rucha ſwatebniho? Kto geſt tie vwedl, prawda-li cžili lež, pan-li kryſtus cžili diabel, laſka-li božij cžili pycha diablowa, pracze-li cžili rozkoſs, penieze-li cžili ducha ſwateho miloſt? Wyday pocžet
Strana 196
196 Nediele Dewata z lidij, kolik gſy ffar zwandrowal, ktere gſy miel weſti k ſpaſenie, a newedl gſy“ : Tot bude bieda paſtyrzom, když každeho cžlowieka požada z gich ruku, gehož ſu zmeſſkali naucžiti anebo w bludy zawedli! Tot by ſe w tu chwieli radieyſſe widieli rzimſkymi oſly než Papeži, Biſkupy a Fararzi. Protož gim tu y wſſem ginym tiežko bude, když die pan: „Wyday pocžet ze wſſech wieczy, gimiž gſy zle wladl; neb giž nebudeſs mocy wladnuti. To ſu wſſe welmi hrozne wieczy zlym wladarzom. Prwnie, že geſt obžalowan. Druhe, hroznieyſlij, že ma pocžet wydati ze wſſeho, a wycžiſti ſe nelze. Třetij, že giž nebude moczy wiecze wladnuti. O by to ſlyſſal, kto ma vſſi k ſlyſſeni! Ale hluchyt nicz nepozoruge. Ale že tu giž wladarzſtwie przeſtane každemu, když giž nicz w moczy mieti nebude, ani tiela, ani cžaſu, ani mijſta. Nebo, dokudž ežlowiek ty wieczy ma, dotud wladne. Ma nynie žiwot a zdrawie ku praczy. Ma cžas a mijſto, w niemž miloſt božij prziſtogij k zaſluhowani gij. Ma wuoli ſwobodnu, muož zle nebo dobrze cžiniti. Przed Cžlowiekem geſt položeno zlee y dobre, ſmrt y žiwot; ſahni, k cžemuž koli chcze. Czož koli w rukau ma, tiem wladne; muož podle ſwobody wuole ſwe obratiti to nebo k ſpaſenie, nebo k zatraczenie ſwemu. Ale když giž wladarzſtwie odgato bude, giž nicžimž wiecze wlaſti nebude moczy, ani tielem, ani duſſij, ani zbožiem, ani ſwietem, ani kralowſtwim nebeſkym. [205b] A tot geſt giž plne zba- wenie wladarzſtwij, po niemž naywietcžij nuze oftane. Potom die cžteni: „Y rzekl wladarz ſam k ſobie: Czo- vežinim? že pan muoy odgima ode mne wladarzſtwie; kopati nemohu, žebrati ſe ſtydiem. Wiem, czo vežinim, aby, když odſtrežen budu od wladarzſtwie, prziyali mne do domuow ſwych. Y ſwolaw wſſeczky dlužniky pana ſweho, Wecze prw- niemu: Czo gſy dlužen panu memu? A on rzekl: Sto lahwicz olege; Y rzekl gemu: Wezmi zapis twoy a ſed rychle a napiſs padeſat. Potom die k ginemu: A ty kterak mnoho
196 Nediele Dewata z lidij, kolik gſy ffar zwandrowal, ktere gſy miel weſti k ſpaſenie, a newedl gſy“ : Tot bude bieda paſtyrzom, když každeho cžlowieka požada z gich ruku, gehož ſu zmeſſkali naucžiti anebo w bludy zawedli! Tot by ſe w tu chwieli radieyſſe widieli rzimſkymi oſly než Papeži, Biſkupy a Fararzi. Protož gim tu y wſſem ginym tiežko bude, když die pan: „Wyday pocžet ze wſſech wieczy, gimiž gſy zle wladl; neb giž nebudeſs mocy wladnuti. To ſu wſſe welmi hrozne wieczy zlym wladarzom. Prwnie, že geſt obžalowan. Druhe, hroznieyſlij, že ma pocžet wydati ze wſſeho, a wycžiſti ſe nelze. Třetij, že giž nebude moczy wiecze wladnuti. O by to ſlyſſal, kto ma vſſi k ſlyſſeni! Ale hluchyt nicz nepozoruge. Ale že tu giž wladarzſtwie przeſtane každemu, když giž nicz w moczy mieti nebude, ani tiela, ani cžaſu, ani mijſta. Nebo, dokudž ežlowiek ty wieczy ma, dotud wladne. Ma nynie žiwot a zdrawie ku praczy. Ma cžas a mijſto, w niemž miloſt božij prziſtogij k zaſluhowani gij. Ma wuoli ſwobodnu, muož zle nebo dobrze cžiniti. Przed Cžlowiekem geſt položeno zlee y dobre, ſmrt y žiwot; ſahni, k cžemuž koli chcze. Czož koli w rukau ma, tiem wladne; muož podle ſwobody wuole ſwe obratiti to nebo k ſpaſenie, nebo k zatraczenie ſwemu. Ale když giž wladarzſtwie odgato bude, giž nicžimž wiecze wlaſti nebude moczy, ani tielem, ani duſſij, ani zbožiem, ani ſwietem, ani kralowſtwim nebeſkym. [205b] A tot geſt giž plne zba- wenie wladarzſtwij, po niemž naywietcžij nuze oftane. Potom die cžteni: „Y rzekl wladarz ſam k ſobie: Czo- vežinim? že pan muoy odgima ode mne wladarzſtwie; kopati nemohu, žebrati ſe ſtydiem. Wiem, czo vežinim, aby, když odſtrežen budu od wladarzſtwie, prziyali mne do domuow ſwych. Y ſwolaw wſſeczky dlužniky pana ſweho, Wecze prw- niemu: Czo gſy dlužen panu memu? A on rzekl: Sto lahwicz olege; Y rzekl gemu: Wezmi zapis twoy a ſed rychle a napiſs padeſat. Potom die k ginemu: A ty kterak mnoho
Strana 197
Po Swate Trogicy. 197 gſy dlužen? Rzekl gemu: Sto korczuow pſſenicze; Rzekl gemu: Wezmi lifty twe a napiſs ofmdesat. W tiech flowiech ſpaſytel wyklada opatrnoſt toho wla- darze, od niehož pan chtie odgiti wladarzſtwie, rzekl gemu: „Wyday pocžet z wladarzſtwi ſweho; nebo giž nebudeſs moczy wladnuti“, Kterak geſt ſam w ſobie przemyſllel, že kopati ne- muož, a žebrati hanba bude, odſtupie od vrzadu pana we- likeho, y byti chodczem. Protož geſt ſobie za podobne wy- myſlil, aby, ſwolage dlužniky pana ſweho, y vežinil ſ nimi nowe zapiſy na dluhy pana ſweho a odpuſtil gim dil tiech dluhuow, aby oni take miloſt gemu vežinili a gey žiwili, když by giž wladarzſtwie zbawen byl. Protož ta ſlowa pana Gežiſfe gſu w podobenſtwie pod przikladem powiediena, kteraž gſu mohla na gednom wladarzi nebo na mnohych lidíky podle flow progiti. Ale pan Gežifs, mudroft ſwrchowana, z teto opatrnoſti wladarze nepraweho chcze nas naucžiti opatrnoſti prawe a potrzebne, kteraž by nam miela oſtati przed bohem na tomto ſwietie y na buducym; Poňewadž ſme take wla- darzi w zbožie pana ſweho, pana nebe y zemie, a ſme przed nim welmi obžalowani, že ſme marnie vtraczeli a rozptyleli zbožij geho, Abychom ſe geſſtie ſkrze czyzie zbožie, dokudž gim wladnem, opatrzili a pokanie za ſwu mnohu newieru cžinili, hrziechy ſwe almužnami wyplaczowali, czož nam zbywa, abychom z toho potrzebnym vdieleli, Abychom cžaſy marnie ztraczene ſnaženſtwim dobrych ſkutkuow wyplaczeli, A to abychom cžinili, dokudž nad zbožiem pana ſweho mocz mame a gim wladnem. Protož tu die wladarz ten, przemyſllege o tiech wieczech, ktere by gemu po zbawenie wladarzſtwij ſtati mohly, totiž: „Ko- pati nemohu, a žebrati ſe ſtydim.“ Ta ſlowa pan k naſſij opa- trnoſti obraczy, že ten rozmyſl naſs ma byti przed ſmrtij, cžeho po ſmrti nelze bude nalezti, ani zaſlužiti. Nebo kopanie geft prace, w niež geſt zaſluhowanie žiwota wiecžneho. A toho zaſluhowanie tam nebude; nebo tam ani pokanie, ani za
Po Swate Trogicy. 197 gſy dlužen? Rzekl gemu: Sto korczuow pſſenicze; Rzekl gemu: Wezmi lifty twe a napiſs ofmdesat. W tiech flowiech ſpaſytel wyklada opatrnoſt toho wla- darze, od niehož pan chtie odgiti wladarzſtwie, rzekl gemu: „Wyday pocžet z wladarzſtwi ſweho; nebo giž nebudeſs moczy wladnuti“, Kterak geſt ſam w ſobie przemyſllel, že kopati ne- muož, a žebrati hanba bude, odſtupie od vrzadu pana we- likeho, y byti chodczem. Protož geſt ſobie za podobne wy- myſlil, aby, ſwolage dlužniky pana ſweho, y vežinil ſ nimi nowe zapiſy na dluhy pana ſweho a odpuſtil gim dil tiech dluhuow, aby oni take miloſt gemu vežinili a gey žiwili, když by giž wladarzſtwie zbawen byl. Protož ta ſlowa pana Gežiſfe gſu w podobenſtwie pod przikladem powiediena, kteraž gſu mohla na gednom wladarzi nebo na mnohych lidíky podle flow progiti. Ale pan Gežifs, mudroft ſwrchowana, z teto opatrnoſti wladarze nepraweho chcze nas naucžiti opatrnoſti prawe a potrzebne, kteraž by nam miela oſtati przed bohem na tomto ſwietie y na buducym; Poňewadž ſme take wla- darzi w zbožie pana ſweho, pana nebe y zemie, a ſme przed nim welmi obžalowani, že ſme marnie vtraczeli a rozptyleli zbožij geho, Abychom ſe geſſtie ſkrze czyzie zbožie, dokudž gim wladnem, opatrzili a pokanie za ſwu mnohu newieru cžinili, hrziechy ſwe almužnami wyplaczowali, czož nam zbywa, abychom z toho potrzebnym vdieleli, Abychom cžaſy marnie ztraczene ſnaženſtwim dobrych ſkutkuow wyplaczeli, A to abychom cžinili, dokudž nad zbožiem pana ſweho mocz mame a gim wladnem. Protož tu die wladarz ten, przemyſllege o tiech wieczech, ktere by gemu po zbawenie wladarzſtwij ſtati mohly, totiž: „Ko- pati nemohu, a žebrati ſe ſtydim.“ Ta ſlowa pan k naſſij opa- trnoſti obraczy, že ten rozmyſl naſs ma byti przed ſmrtij, cžeho po ſmrti nelze bude nalezti, ani zaſlužiti. Nebo kopanie geft prace, w niež geſt zaſluhowanie žiwota wiecžneho. A toho zaſluhowanie tam nebude; nebo tam ani pokanie, ani za
Strana 198
198 Nediele Dewata hrziechy doſtivežinienij, ani ktereho zaſluhowani nebude. Neb proto die Apofftol 1): „Dokawadž cžas mate, cžinte dobrze ke wſſem.“ A prorok die 2): „Hledayte paná, dokudž muož na- lezen byti; wolayte k niemu, dokudž blizko geſt. Ay nynie cžas wzaczny, ay, nynie dnowe ſpaſytedlni“, a tak dobre ko- panie. Ale w pekle — tam ty chwa[206a]tafs — neniet mudroft, ani rozum, ani vmienie, ani ktery ſkutek. Protož nynie dielay, czož muožeſs, naywiecze dobreho, a cžaſtka dne ne- pomigey tebe, w niež by nezaſluhowal tiech wieczij, kterychž po ſmrti nelze bude zaſluhowati. Przed ſmrtij przipraw ſwu ſprawedlnoſt; nebo v pekelnikuow nenie nalezti pokrmuow. Die dale wladarz we cžtenie: „A žebrati ſe ſtydiem." Tu geſt s hanbu žebranie, kdež nenie czo vžebrati, ani v koho, nebo gſu wſliczkni tam we pſy, nižadny druhemu nema czo dati, gedine ſ nim biedu wiecžnie lkati, Jako onen bohatecz, kteryž nemohl kruopie wody vžebrati. Ale nyňeyflij Doktorowe ffalefſnie a miſtrzi bez hanby žebranij w trzetiem pekle w ocžiſtczy vkazugi rzkucze, že ti, geſſto gſu w tom ocžiſtczy, bez hanby žebrzij, protože, zde gſucze žiwi, zaſlužili gſu toho, když po ſmrti wſtupij do pekla w ocžiſtecz, aby mohli hodnie žebrati pomoczy a miloſti zde v žiwych na ſwietie rzkucze: „Smiluyte ſe, ſmilugte ſe aſpoň wy, przatele mogi, nebo ruka paňe dotkla ſe geſt mne.“ Diwnieyſlij zprawy Krzeſtianom, než tato geſt! Procž geſt to zaſluženie radiegi nemohlo gich zbawiti toho pekla, aby gim tam ne- bylo potrzebij žebrati, neb geſt to podobnieyſſij z wiery? Ale tuto žebrze pomoczy v ſwatokupczuow, aby za nieho mſſe ſlužili na peniezych, Ano by bylo podobniegij, magie-li to zaſluženie k žebranij, aby ſe s nim k bohu obratili; ſpijſſe by tu vžebrati mohli. Ale zprava ta nenie w božiem pijſmie popſana; Protož wladarz tento, nevffage po ſmrti w kopanie, ani w žebranij, ſwolal wſſeczky dlužniky pana ſweho y wkrocžil 1) Gal. 6, 10. 2) Sloučeno z Iz. 55, 6 a 2. Kor. 6, 2.
198 Nediele Dewata hrziechy doſtivežinienij, ani ktereho zaſluhowani nebude. Neb proto die Apofftol 1): „Dokawadž cžas mate, cžinte dobrze ke wſſem.“ A prorok die 2): „Hledayte paná, dokudž muož na- lezen byti; wolayte k niemu, dokudž blizko geſt. Ay nynie cžas wzaczny, ay, nynie dnowe ſpaſytedlni“, a tak dobre ko- panie. Ale w pekle — tam ty chwa[206a]tafs — neniet mudroft, ani rozum, ani vmienie, ani ktery ſkutek. Protož nynie dielay, czož muožeſs, naywiecze dobreho, a cžaſtka dne ne- pomigey tebe, w niež by nezaſluhowal tiech wieczij, kterychž po ſmrti nelze bude zaſluhowati. Przed ſmrtij przipraw ſwu ſprawedlnoſt; nebo v pekelnikuow nenie nalezti pokrmuow. Die dale wladarz we cžtenie: „A žebrati ſe ſtydiem." Tu geſt s hanbu žebranie, kdež nenie czo vžebrati, ani v koho, nebo gſu wſliczkni tam we pſy, nižadny druhemu nema czo dati, gedine ſ nim biedu wiecžnie lkati, Jako onen bohatecz, kteryž nemohl kruopie wody vžebrati. Ale nyňeyflij Doktorowe ffalefſnie a miſtrzi bez hanby žebranij w trzetiem pekle w ocžiſtczy vkazugi rzkucze, že ti, geſſto gſu w tom ocžiſtczy, bez hanby žebrzij, protože, zde gſucze žiwi, zaſlužili gſu toho, když po ſmrti wſtupij do pekla w ocžiſtecz, aby mohli hodnie žebrati pomoczy a miloſti zde v žiwych na ſwietie rzkucze: „Smiluyte ſe, ſmilugte ſe aſpoň wy, przatele mogi, nebo ruka paňe dotkla ſe geſt mne.“ Diwnieyſlij zprawy Krzeſtianom, než tato geſt! Procž geſt to zaſluženie radiegi nemohlo gich zbawiti toho pekla, aby gim tam ne- bylo potrzebij žebrati, neb geſt to podobnieyſſij z wiery? Ale tuto žebrze pomoczy v ſwatokupczuow, aby za nieho mſſe ſlužili na peniezych, Ano by bylo podobniegij, magie-li to zaſluženie k žebranij, aby ſe s nim k bohu obratili; ſpijſſe by tu vžebrati mohli. Ale zprava ta nenie w božiem pijſmie popſana; Protož wladarz tento, nevffage po ſmrti w kopanie, ani w žebranij, ſwolal wſſeczky dlužniky pana ſweho y wkrocžil 1) Gal. 6, 10. 2) Sloučeno z Iz. 55, 6 a 2. Kor. 6, 2.
Strana 199
Po Swate Trogicy. 199 mudrze w ty dluhy, aby pana pocžeſtnie odbyl podle zapiſuow nowych. Protož die cžtenie: „Y zchwalil geſt pan wladarze ne- prawoſti, že by opatrnie vežinil; Nebo ſynowe tohoto ſwieta opatrnieyſfij gſu ſynuow ſwietla w pokolenie ſwem.“ Ale toto chwalenie od pana ſlowe zpietne. Ne proto pan chwalij wla- darze, že geſt gemu wiernie ſlužil, ale že geſt vmiel tak opatrnie o niem newieru ſkladati. Mnoho gemu prwe ſikody vežinil, rozptylege zbožie geho; A tuto opiet, odpufftiege dijl dluhuow bez wiedomie pana ſweho. Protož to chwalenie zlych lidij bywa niekdy z podiwenie přewyſoke newiery gich, geſlto ſ nij vmiegij proweſti tak krziwe wieczy; a mnozij gim po- chwale takowych wieczij na ſmiech, že tak chytrze vmiegij ſwe wieczy ſkrze newieru proweſti. Protož pan tuto die, Zie ſynowe tohoto ſwieta opa- trnieyſlij ſu ſynuow ſwietla w pokolenie ſwem, Ze oni w tiech ſwych wieczech magij mudroſt tak probiehlu, že gim neda vpadnuti w ſſkody ani na tiele ani na ſtatku. Wſſeho ſe opa- trnie wywarugi. A czo by gim k zyſku bylo, k tomu ſnažňe prziſtupij y ſmyſla przidadij s newieru y ſe lžij. Ale božij yako holubi rany ſe doſedij bez opatrnoſti. Ale proto gſu menie mudrzij ſynowe ſwietla, nebo, kdež gich mudroſt za- leži, nepoſt hagi gij. Wſfudy magi przikazy a negſu gim ty wie[206b]czy przitomny, o nichž mudroſti požiwagij yako ſynowe ſwieta. Protož mdle a zmeſſkale ſe k nim magi w mudroſti y w rozumu. Protož k nim ſkrze veženie, napo- mienanie a treſktanie a popuzenie bywagi prziwedeni. A ſpieſſe poznagi nedoſtatek w mudroſti, když gi ztratij, než by przedeſſli ſkrze mudroſt nedoſtatek. Protož we mnohe ſſkody padagi pro nedoſtatek mudroſti, gichžto potom želenim poprawugi. Wiecze ge budij ze ſna pad, nežli rozumu bedli- woſt oſtrzieha gich od padu. Protož, když die pan: „Mudrzeyſſij gſu ſynowe ſwieta w pokolenie ſwem,“ ale nedie: „Prawieyſſij gſu“. Nebo nemagi
Po Swate Trogicy. 199 mudrze w ty dluhy, aby pana pocžeſtnie odbyl podle zapiſuow nowych. Protož die cžtenie: „Y zchwalil geſt pan wladarze ne- prawoſti, že by opatrnie vežinil; Nebo ſynowe tohoto ſwieta opatrnieyſfij gſu ſynuow ſwietla w pokolenie ſwem.“ Ale toto chwalenie od pana ſlowe zpietne. Ne proto pan chwalij wla- darze, že geſt gemu wiernie ſlužil, ale že geſt vmiel tak opatrnie o niem newieru ſkladati. Mnoho gemu prwe ſikody vežinil, rozptylege zbožie geho; A tuto opiet, odpufftiege dijl dluhuow bez wiedomie pana ſweho. Protož to chwalenie zlych lidij bywa niekdy z podiwenie přewyſoke newiery gich, geſlto ſ nij vmiegij proweſti tak krziwe wieczy; a mnozij gim po- chwale takowych wieczij na ſmiech, že tak chytrze vmiegij ſwe wieczy ſkrze newieru proweſti. Protož pan tuto die, Zie ſynowe tohoto ſwieta opa- trnieyſlij ſu ſynuow ſwietla w pokolenie ſwem, Ze oni w tiech ſwych wieczech magij mudroſt tak probiehlu, že gim neda vpadnuti w ſſkody ani na tiele ani na ſtatku. Wſſeho ſe opa- trnie wywarugi. A czo by gim k zyſku bylo, k tomu ſnažňe prziſtupij y ſmyſla przidadij s newieru y ſe lžij. Ale božij yako holubi rany ſe doſedij bez opatrnoſti. Ale proto gſu menie mudrzij ſynowe ſwietla, nebo, kdež gich mudroſt za- leži, nepoſt hagi gij. Wſfudy magi przikazy a negſu gim ty wie[206b]czy przitomny, o nichž mudroſti požiwagij yako ſynowe ſwieta. Protož mdle a zmeſſkale ſe k nim magi w mudroſti y w rozumu. Protož k nim ſkrze veženie, napo- mienanie a treſktanie a popuzenie bywagi prziwedeni. A ſpieſſe poznagi nedoſtatek w mudroſti, když gi ztratij, než by przedeſſli ſkrze mudroſt nedoſtatek. Protož we mnohe ſſkody padagi pro nedoſtatek mudroſti, gichžto potom želenim poprawugi. Wiecze ge budij ze ſna pad, nežli rozumu bedli- woſt oſtrzieha gich od padu. Protož, když die pan: „Mudrzeyſſij gſu ſynowe ſwieta w pokolenie ſwem,“ ale nedie: „Prawieyſſij gſu“. Nebo nemagi
Strana 200
200 Nediele Dewata prawdy božij w ſwe mudroſti. Acž pak mnoho ſmyſla w nij magij k domyſlleni, k dobytij, k oſtrziehanij zemſkych a cžaſnych wieczij, Ale mudroſti, ktera k oſtrziehanij ſwiedomij geſt a k wyſtrziehanie zatraczenie, te nemagij. Ale synowe ſwietla takowu mudroſt magij, w nijž bohu mohu ſe libiti, oſtrziehagicze ſe w plnienie przikazanij božiech. Ale kterake k tomu mudroſti potrzebugij, aby w czeſtie božij dokonale ſlli, w tom mnoho nedoſtatkuow magij. Jakož giž powiedieno geſt. Protož pan die: „Mudrzeyſlij gſu oni w pokolenij ſwem," Doſpieſſniegi ſe domyfllegicze tiech wieczij, ktere za dobre magie, než fynowe ſwietla w tiech wieczech, ktere gich opatrnoſti prziſluſſegij. Potom die pan : „A ya prawim wam: Cžinte ſobie prza- tely z zbožij neprawofti, aby, když byſlte nedoſtatecžnij byli, prziyali was v wiecžny prziebytek." Tau rzecžij pan vkazuge, czo geſt mienil tiem podobenſtwim, že to, abychom zbožij dawali chudym a tak ſobie przately zdielali z cyzieho zbožij, aby nas prziyali v wiecžny prziebytek, To geſt: ſkrze przi- cžinu chudych, genž ſe za ty modle, kterziž gim ſtatkuow vdielegij, Buoh wſfemohuczy da wiecžny prziebytek a zaplatie za nie, dawage mijru plnu, natlacženu a oſutu w kralowſtwie nebeſkem. O, czo by ſobie dobreho mnoho mohli vežiniti ti, ktož ſtatky magij, podle tiechto rzecžij, když by boha w tom naucženie poſluchati chtieli! Ale radieyſle to marnie vtratij, a ginij to biednie w zemi chowagij, a mnozij ani ſami, ani chudij toho požiwu, ale tit yako pſy bijdnie zemru od toho. A dij tu pan: „Z zbožij neprawoſti.“ Ne proto, že by ktere zbožie zle bylo, Ale proto niektere ſlowe zbožij nepra- woſti, že ſe neprawie ſkrze hrziechy tiežke dobywa, A niekdy proto, že zbožij geſt obecznie prziecžina k zloſtem. A nynie zgewno geſt, že wſficzkni ſtawowe w duchowenſtwie poraženi ſu zloſtij ſkrze zbožij. Protož brana ſſiroka geſt do pekla zbožij; a o ktere ſe hrziechy nepokuſy ti, ktož geho mnoho magij? Protož geſt prawie pan rzekl: „Zbožij neprawoſti“, neb
200 Nediele Dewata prawdy božij w ſwe mudroſti. Acž pak mnoho ſmyſla w nij magij k domyſlleni, k dobytij, k oſtrziehanij zemſkych a cžaſnych wieczij, Ale mudroſti, ktera k oſtrziehanij ſwiedomij geſt a k wyſtrziehanie zatraczenie, te nemagij. Ale synowe ſwietla takowu mudroſt magij, w nijž bohu mohu ſe libiti, oſtrziehagicze ſe w plnienie przikazanij božiech. Ale kterake k tomu mudroſti potrzebugij, aby w czeſtie božij dokonale ſlli, w tom mnoho nedoſtatkuow magij. Jakož giž powiedieno geſt. Protož pan die: „Mudrzeyſlij gſu oni w pokolenij ſwem," Doſpieſſniegi ſe domyfllegicze tiech wieczij, ktere za dobre magie, než fynowe ſwietla w tiech wieczech, ktere gich opatrnoſti prziſluſſegij. Potom die pan : „A ya prawim wam: Cžinte ſobie prza- tely z zbožij neprawofti, aby, když byſlte nedoſtatecžnij byli, prziyali was v wiecžny prziebytek." Tau rzecžij pan vkazuge, czo geſt mienil tiem podobenſtwim, že to, abychom zbožij dawali chudym a tak ſobie przately zdielali z cyzieho zbožij, aby nas prziyali v wiecžny prziebytek, To geſt: ſkrze przi- cžinu chudych, genž ſe za ty modle, kterziž gim ſtatkuow vdielegij, Buoh wſfemohuczy da wiecžny prziebytek a zaplatie za nie, dawage mijru plnu, natlacženu a oſutu w kralowſtwie nebeſkem. O, czo by ſobie dobreho mnoho mohli vežiniti ti, ktož ſtatky magij, podle tiechto rzecžij, když by boha w tom naucženie poſluchati chtieli! Ale radieyſle to marnie vtratij, a ginij to biednie w zemi chowagij, a mnozij ani ſami, ani chudij toho požiwu, ale tit yako pſy bijdnie zemru od toho. A dij tu pan: „Z zbožij neprawoſti.“ Ne proto, že by ktere zbožie zle bylo, Ale proto niektere ſlowe zbožij nepra- woſti, že ſe neprawie ſkrze hrziechy tiežke dobywa, A niekdy proto, že zbožij geſt obecznie prziecžina k zloſtem. A nynie zgewno geſt, že wſficzkni ſtawowe w duchowenſtwie poraženi ſu zloſtij ſkrze zbožij. Protož brana ſſiroka geſt do pekla zbožij; a o ktere ſe hrziechy nepokuſy ti, ktož geho mnoho magij? Protož geſt prawie pan rzekl: „Zbožij neprawoſti“, neb
Strana 201
Po Swate Trogicy. 201 geſt czeſta zloſtij lidſkych rozlicžnymi obycžegi. Ale wſſak geho pan newelij zle dobywati, ale abychom ho dobrze do- bywagicze, y dawali chudym pro buoh a przatel ſobie z nich nadielali ſkrze dobrze dobyte zbožij. Neb pijſmo die 1): „Ktož obietuge obiet z lupeže chudych, yako by, zamorduge Syna, y [207a] obietowal gey przed oblicžegem otcze geho.“ Protož ſe klamagi bohatij, geſſto naderu naſylim a lupežem zbožij neprawych, a ginij lichwami a ſlantroky, y vdawagi z toho malo nietezo chudym, Ale na zaduſſij mnohem hoyniegij. Oltarzuo, Kofteluow a okras w nich rozlicžnych nadielagie mniegicze, by ſe tiem bohu ſlibili, a chtie, aby buoh byl vežaſten tiech hrziechuo gich yakožto przigimacž lichew a lupežuow. A kniežij s Mnichy žeru a beru ta zbožij a chwale bohate lichewniky. Ale toho gim nepowiedij, že tiežcze hrzeſſij, zle zbožij dobywagicze, ani gim radij, aby ſe toho kali a nawratili tiem, ktere gſu zlupili a zklamali, Jako geſt Zacheus vežinil. Y ſkonawage tu rzecž, pan Gežiſs die: „Aby, když ne- doſtatecžnij budete, prziyali was do wiecžnych ſtankuow," To geſt: Acž byfite mieli nedoſtatek w zaſluženie dobrych ſkutkuow, ale ti przietele, kterychž ſobie nadielate ſkrze miloſrdne ſkutky, doplnij waſſe zaſluženi. A kryſtus gežiſs, naywietcžij przitel, ſwym vmucženim naywiecze dokona naſſe zaſluženie, abychom tudy mohli doſahnuti przibytku wiecžneho Amen. Nediele Deſata po Swate Trogicy: Cžtenie Swateho Lukaſfe w XIX. Kapi. W Ten cžas, když ſe przibližowal pan gežiſs k Geruzalemu, Wida Mieſto, plakal nad nim rzka: Zie by znalo, y ty by, A zagiſte 1) Podle Sir. 34, 21.
Po Swate Trogicy. 201 geſt czeſta zloſtij lidſkych rozlicžnymi obycžegi. Ale wſſak geho pan newelij zle dobywati, ale abychom ho dobrze do- bywagicze, y dawali chudym pro buoh a przatel ſobie z nich nadielali ſkrze dobrze dobyte zbožij. Neb pijſmo die 1): „Ktož obietuge obiet z lupeže chudych, yako by, zamorduge Syna, y [207a] obietowal gey przed oblicžegem otcze geho.“ Protož ſe klamagi bohatij, geſſto naderu naſylim a lupežem zbožij neprawych, a ginij lichwami a ſlantroky, y vdawagi z toho malo nietezo chudym, Ale na zaduſſij mnohem hoyniegij. Oltarzuo, Kofteluow a okras w nich rozlicžnych nadielagie mniegicze, by ſe tiem bohu ſlibili, a chtie, aby buoh byl vežaſten tiech hrziechuo gich yakožto przigimacž lichew a lupežuow. A kniežij s Mnichy žeru a beru ta zbožij a chwale bohate lichewniky. Ale toho gim nepowiedij, že tiežcze hrzeſſij, zle zbožij dobywagicze, ani gim radij, aby ſe toho kali a nawratili tiem, ktere gſu zlupili a zklamali, Jako geſt Zacheus vežinil. Y ſkonawage tu rzecž, pan Gežiſs die: „Aby, když ne- doſtatecžnij budete, prziyali was do wiecžnych ſtankuow," To geſt: Acž byfite mieli nedoſtatek w zaſluženie dobrych ſkutkuow, ale ti przietele, kterychž ſobie nadielate ſkrze miloſrdne ſkutky, doplnij waſſe zaſluženi. A kryſtus gežiſs, naywietcžij przitel, ſwym vmucženim naywiecze dokona naſſe zaſluženie, abychom tudy mohli doſahnuti przibytku wiecžneho Amen. Nediele Deſata po Swate Trogicy: Cžtenie Swateho Lukaſfe w XIX. Kapi. W Ten cžas, když ſe przibližowal pan gežiſs k Geruzalemu, Wida Mieſto, plakal nad nim rzka: Zie by znalo, y ty by, A zagiſte 1) Podle Sir. 34, 21.
Strana 202
202 Nediele Deſata w tento den twuoy, kteryž ku pokogi tobie geft; ale nynie ſkryty gſu ty wieczy od ocžij twych;nebt przigdu dnowe na tie, a obklicžij tie neprzatele twogi naſpem a oblehnu tie a ſuži tie ſe wſſech ſtran a na zemi tie roz- meczy y ſyny twe, kterzi w tobie gſu, a ne- oſtawij w tobie kamene na kameni, proto že gſy nepoznalo cžaſu nawſſtieweni ſweho. A wſſed do Chramu, pocžal wymietati proda- wacže a kupcze w niem, rzka gim: Pſano geſt, že duom muoy duom modlitebny geſt, ale wy gſte gey vcžinili peleſſij lotrowſku. Y byl vcže na každy den v Chramie. Tomto ſwatem cžteni vkazuge ſe ſlitowanie pana Gežiſſe nad Mieſtem Geruzalemem, Genž, na Oſliku przibli- žuge ſe k niemu na Kwietnu nedieli a wida ge, plakal nad nim a prorokoval gemu buduczij zkaženie, kterež na nie prziſllo po dwu a po čtyrzidczeti letech po geho ſmrti a pro geho ſmrt a pro mnohe hrziechy a newdiecžnoſti, czo gſu gich vkazali bohu, od pocžatka wždy ſe gemu protiwiecze. Nebo proroky mnohe k nim geſt poſylal, napominage ge k ſprawedlnoſti a ku pokanie; kterež gſu zmordowali, Syna božieho vkrzižowali, Apoſſtoly zbili a nad to nade wſſeczko newdiecžnoſtij po[207b]tupnu wždy gſu proti bohu hrzeſſili. Protož ſpaſytel znage, že geſt na nie dokoncze prziſſel hniew božij pro gich tiežke hrziechy, lijtoſtij hnut gſa, przibližiw ſe a wida mieſto, plakal nad nim rzka: „By ty poznalo," a pro placž ſrdecžny zalekl ſe, nemohl dorzieczy: „Y ty by plakalo.“ A tak geſt želel gich zkaženie a zbitij a naywiece hrozneho zatraczeni, ktere geſt gim mielo przigiti pro tak mnohe newdiecžnoſti dobrodienie bozſkych, genž gſu hrzie- chowe naytiežſlij. Protož, poniewadž Kryſtowo cžinienie geſt
202 Nediele Deſata w tento den twuoy, kteryž ku pokogi tobie geft; ale nynie ſkryty gſu ty wieczy od ocžij twych;nebt przigdu dnowe na tie, a obklicžij tie neprzatele twogi naſpem a oblehnu tie a ſuži tie ſe wſſech ſtran a na zemi tie roz- meczy y ſyny twe, kterzi w tobie gſu, a ne- oſtawij w tobie kamene na kameni, proto že gſy nepoznalo cžaſu nawſſtieweni ſweho. A wſſed do Chramu, pocžal wymietati proda- wacže a kupcze w niem, rzka gim: Pſano geſt, že duom muoy duom modlitebny geſt, ale wy gſte gey vcžinili peleſſij lotrowſku. Y byl vcže na každy den v Chramie. Tomto ſwatem cžteni vkazuge ſe ſlitowanie pana Gežiſſe nad Mieſtem Geruzalemem, Genž, na Oſliku przibli- žuge ſe k niemu na Kwietnu nedieli a wida ge, plakal nad nim a prorokoval gemu buduczij zkaženie, kterež na nie prziſllo po dwu a po čtyrzidczeti letech po geho ſmrti a pro geho ſmrt a pro mnohe hrziechy a newdiecžnoſti, czo gſu gich vkazali bohu, od pocžatka wždy ſe gemu protiwiecze. Nebo proroky mnohe k nim geſt poſylal, napominage ge k ſprawedlnoſti a ku pokanie; kterež gſu zmordowali, Syna božieho vkrzižowali, Apoſſtoly zbili a nad to nade wſſeczko newdiecžnoſtij po[207b]tupnu wždy gſu proti bohu hrzeſſili. Protož ſpaſytel znage, že geſt na nie dokoncze prziſſel hniew božij pro gich tiežke hrziechy, lijtoſtij hnut gſa, przibližiw ſe a wida mieſto, plakal nad nim rzka: „By ty poznalo," a pro placž ſrdecžny zalekl ſe, nemohl dorzieczy: „Y ty by plakalo.“ A tak geſt želel gich zkaženie a zbitij a naywiece hrozneho zatraczeni, ktere geſt gim mielo przigiti pro tak mnohe newdiecžnoſti dobrodienie bozſkych, genž gſu hrzie- chowe naytiežſlij. Protož, poniewadž Kryſtowo cžinienie geſt
Strana 203
Po Swate Trogicy. 203 naſſe naucženie, Mnohem wiecze miela by przicžina byti, aby cžlowiek hrziefſny plakal na ſe waže, kterak geho zatraczenie tiežke bude, geſſto ge bude wiecžnie trpieti, nebude-li ſe kati; a mohl by ten placž pokanim byti, Nebo nepochybnie muožem wierziti, že tauž przicžinu litowal geſt zatraczenie wſſech, yako Geruzalemſkych. Protož, ktož by chtiel z wiery naſledo- wati cžtenie tohoto, wždy nad ſwymi hrziechy dlužen geſt tež cžiniti, czo geſt cžinil pan gežiſs nad hrziechy Geruza- lemſkymi y nad naſſimi, mra za nie s placžem; A netoliko nad ſwymi hrziechy, ale y nad každymi, kterymi ſe buoh tupij. Nebo každym hrziechem ſmrtedlnym potupuge ſe buoh, trogicze ſwata, a mnohymi owſſem. Nebo czo geſt ta wiera v mne, že tomu wierzim, že pan nebeſky plakal na me hrziechy a želel meho zatraczenie, když ya ſam neplacži na nie, ani gich na pamiet beru, pokoy mam, bezpecžen ſem w tom, procž on placže, procž on vmiera? Tu gineho za przicžinu nenie, než že geſt mrtwa wiera, geſſto mluwij a ſlyſli lehcze o placži ſpaſytele ſweho iako baſeň. Ale by byl kto, geſſto by mohl znamenati przicžinu placže welikeho ſpaſytele naſſeho, že geſt naywiece byl pro ſlkody duſlij a pro ſſkody duchowenſtwij, kterak gſu kniežij zle ſtali a obecz, od nich ſwedena ſuczy, tež zle ſtala! Protož hrziechowe tiežczy na kniežich y na lidu byli ſu, pro niež geſt ſpaſytel plakal. Czož tehdy nynie, kto by mohl vžitecžnie pohledieti na tu weliku zkazu duchowenſtwie y wſleho Krzeſtianſtwa, przimierzegicze ge k rzadu Apofſtolſkemu? Kterak geſt daleko padlo a zkaženo, w lež a w ſmrt obraczeno, poſwatne wieczy w zyſk tieleſny, veženie w oklamanie, wiera w kaczierzſtwie! Ktož by gie naſledowati chtiel, ten ſe ſtyď a boy yako ka- czierzſtwie naſledownik! Procž? Neb ffaleſſny prorok przemohl geſt, odienij lžij naſleduge, weliku ſlawu powyſſiw gij yako wiery. Neb ſkrze lež przikrytu zweleben ſa, ſtogij vproſtrzed yako Apofftol, hotow gſa ty kaczerzowati, kterzi wiery na- ſledugi. Protož lež przemohla geſt pod gmenem wiery proti
Po Swate Trogicy. 203 naſſe naucženie, Mnohem wiecze miela by przicžina byti, aby cžlowiek hrziefſny plakal na ſe waže, kterak geho zatraczenie tiežke bude, geſſto ge bude wiecžnie trpieti, nebude-li ſe kati; a mohl by ten placž pokanim byti, Nebo nepochybnie muožem wierziti, že tauž przicžinu litowal geſt zatraczenie wſſech, yako Geruzalemſkych. Protož, ktož by chtiel z wiery naſledo- wati cžtenie tohoto, wždy nad ſwymi hrziechy dlužen geſt tež cžiniti, czo geſt cžinil pan gežiſs nad hrziechy Geruza- lemſkymi y nad naſſimi, mra za nie s placžem; A netoliko nad ſwymi hrziechy, ale y nad každymi, kterymi ſe buoh tupij. Nebo každym hrziechem ſmrtedlnym potupuge ſe buoh, trogicze ſwata, a mnohymi owſſem. Nebo czo geſt ta wiera v mne, že tomu wierzim, že pan nebeſky plakal na me hrziechy a želel meho zatraczenie, když ya ſam neplacži na nie, ani gich na pamiet beru, pokoy mam, bezpecžen ſem w tom, procž on placže, procž on vmiera? Tu gineho za przicžinu nenie, než že geſt mrtwa wiera, geſſto mluwij a ſlyſli lehcze o placži ſpaſytele ſweho iako baſeň. Ale by byl kto, geſſto by mohl znamenati przicžinu placže welikeho ſpaſytele naſſeho, že geſt naywiece byl pro ſlkody duſlij a pro ſſkody duchowenſtwij, kterak gſu kniežij zle ſtali a obecz, od nich ſwedena ſuczy, tež zle ſtala! Protož hrziechowe tiežczy na kniežich y na lidu byli ſu, pro niež geſt ſpaſytel plakal. Czož tehdy nynie, kto by mohl vžitecžnie pohledieti na tu weliku zkazu duchowenſtwie y wſleho Krzeſtianſtwa, przimierzegicze ge k rzadu Apofſtolſkemu? Kterak geſt daleko padlo a zkaženo, w lež a w ſmrt obraczeno, poſwatne wieczy w zyſk tieleſny, veženie w oklamanie, wiera w kaczierzſtwie! Ktož by gie naſledowati chtiel, ten ſe ſtyď a boy yako ka- czierzſtwie naſledownik! Procž? Neb ffaleſſny prorok przemohl geſt, odienij lžij naſleduge, weliku ſlawu powyſſiw gij yako wiery. Neb ſkrze lež przikrytu zweleben ſa, ſtogij vproſtrzed yako Apofftol, hotow gſa ty kaczerzowati, kterzi wiery na- ſledugi. Protož lež przemohla geſt pod gmenem wiery proti
Strana 204
204 Nediele Deſata Kryſtu a proti geho zwolenym. Wywržen geſt Kryftus z pro- ſtrzedku a za mieſtem vkrzižowan, poſmiewan y ruhan. Protož hrziech kniežij židowſkych byl geſt tieleſne vkrzižowanie Kryſta, A hrziech kniežij a Miftruow Krzeftianſkych geft opiet vkrzižowanie ſyna božieho a geho zakona a poſmiewanie geho ſproſtnoſti. Protož kto ze wſſech mužuow geſt, by zna- menal ſyro[208 a]bu Kryftowu a geho wywrženie ſkrze lež ſlawnie odienu v ſukni wiery, aby gi we wſfech wieczech cztili iako wieru, a wiera aby ſe ſtydiela yako blud? Kto pak plakati bude te newiery a potupy, ktera ſe diege bohu a kryſtu, ſynu geho, pod tak welikym pokrytſtwim, aby cztili lež tau cztij, kteru by mieli cztiti kryſta a geho wieru, aby pod tiem zhynul Kryftus a nemiel moczy nižadne k dielanie ſpaſenie lidſkeho, nebo giž lež diela ſpaſenie we gmeno Gezu- kryſtowo? Protož kto tiech hrziechuow plakati bude a kto die s prorokem 1): „Kto da hlawie mee wod mnoho a ocžima myma ſtudniczy ſlzij, abych plakal we dne y w noczy zbitych lidu meho,“ ktere geſt zbila lež we gmeno Gezukryſtowo? A kto gſu przitele Kryſtowi, placžte geho bezprawij, yako ſu plakaly geho ženy s zarmuczenim, když geſt na ſmrt byl weden newinnie ! Ale že ſpaſytel tuto, plakaw nad mieſtem, die gemu: „A by bylo poznalo, y ty by“, totižto plakalo, To geſt: by po- znalo twe buduczy zkaženie a zatraczenie, ktere na tie przigde, iako ya znam, plakalo by giſtie ſe mnu. Tu vkazuge ſpaſytel, že placž hodny bywa opuſſtien pro nepoznanie toho, procž by miel byti. A když placž bywa opuſſtien a zmeſſkan pro nepoznanie ſſkody hodne placže, tehdy odporne wieczy placži vſtaweny bywagi, yako pokoy, bezpecženſtwij a radoſt. Protož nepoznanie to cžinij, aby lidee neplakali tu, kdež magi plakati, a radowali ſe tu, kdež ſe nemagi radowati. A procž to nepoznanij magij? Proto, nebo gſu zawrhli zakon 1) Jer. 9, 1.
204 Nediele Deſata Kryſtu a proti geho zwolenym. Wywržen geſt Kryftus z pro- ſtrzedku a za mieſtem vkrzižowan, poſmiewan y ruhan. Protož hrziech kniežij židowſkych byl geſt tieleſne vkrzižowanie Kryſta, A hrziech kniežij a Miftruow Krzeftianſkych geft opiet vkrzižowanie ſyna božieho a geho zakona a poſmiewanie geho ſproſtnoſti. Protož kto ze wſſech mužuow geſt, by zna- menal ſyro[208 a]bu Kryftowu a geho wywrženie ſkrze lež ſlawnie odienu v ſukni wiery, aby gi we wſfech wieczech cztili iako wieru, a wiera aby ſe ſtydiela yako blud? Kto pak plakati bude te newiery a potupy, ktera ſe diege bohu a kryſtu, ſynu geho, pod tak welikym pokrytſtwim, aby cztili lež tau cztij, kteru by mieli cztiti kryſta a geho wieru, aby pod tiem zhynul Kryftus a nemiel moczy nižadne k dielanie ſpaſenie lidſkeho, nebo giž lež diela ſpaſenie we gmeno Gezu- kryſtowo? Protož kto tiech hrziechuow plakati bude a kto die s prorokem 1): „Kto da hlawie mee wod mnoho a ocžima myma ſtudniczy ſlzij, abych plakal we dne y w noczy zbitych lidu meho,“ ktere geſt zbila lež we gmeno Gezukryſtowo? A kto gſu przitele Kryſtowi, placžte geho bezprawij, yako ſu plakaly geho ženy s zarmuczenim, když geſt na ſmrt byl weden newinnie ! Ale že ſpaſytel tuto, plakaw nad mieſtem, die gemu: „A by bylo poznalo, y ty by“, totižto plakalo, To geſt: by po- znalo twe buduczy zkaženie a zatraczenie, ktere na tie przigde, iako ya znam, plakalo by giſtie ſe mnu. Tu vkazuge ſpaſytel, že placž hodny bywa opuſſtien pro nepoznanie toho, procž by miel byti. A když placž bywa opuſſtien a zmeſſkan pro nepoznanie ſſkody hodne placže, tehdy odporne wieczy placži vſtaweny bywagi, yako pokoy, bezpecženſtwij a radoſt. Protož nepoznanie to cžinij, aby lidee neplakali tu, kdež magi plakati, a radowali ſe tu, kdež ſe nemagi radowati. A procž to nepoznanij magij? Proto, nebo gſu zawrhli zakon 1) Jer. 9, 1.
Strana 205
Po Swate Trogicy. 205 božie, geſſto geſt ſwietlo znamoſti božij, kteryž lidem hrziechy gich vkazuge, pro kterež by plakati mieli. Neb gim y pomſtu y zatraczenie oznamuge, kterež na nie pro hrziechy przigiti konecžnie ma. Protož ſkrze zakon geſt poznanie hrziechuow y pomſty przietomne y buduczy. Ale, zawrhucze lide ten zakon a gemu newierzicze, nepoznagi hrziechuow a pomſty nebudu wažiti, ani gij na ſe cžekati; protož newiedij procž plakati. Protož geſt prawie powiedieno: „By ty poznalo, y ty by plakalo.“ A poznanie ginde przigiti nemuož, když lide ne- uwierzi zakonu božiemu. A tomu nebudu nikdy wierziti, nebude-li gim kazan, a kazan nebude, nepoſlle-li buoh ſwych kazateluow ſ tiem zakonem. Potom die pan: „Zagiſte w tento den twuoy, ktery ku pokogi tobie geſt; ale nynie ſkryty ſu ty wieczy od ocžij twych.“ Ta przicžina zdaluge od placže a lkanie o buduczych przihodach zlych, že ma cžlowiek den ſwuoy v pokogi zlem tohoto ſwieta, w kteremžto pokogi radugij ſe hrziefſniczy w zlych wieczech. A že pan Gežifs nazywa cžas, w niemž ſe hrzieſſniczy radugi, dnem gednim, nebo gich radoſt welmi brzo mine, Jakož pijſmo die 1): „Radoſt pokrytcze ku podo- benſtwij okamženie;" kterzižto hrziefſniczy držij huſle a tepu na buben, radugi ſe w zwuku warhanuow a w rozkoffech wedu dny ſwe, a w okamženij do pekla sſtupij. Protož den ſwuoy magi, radugicze se w bohatftwi a w poctiwoftech marne chwa[ 208 b]ly ſe powyffugicz. Ale tyto wſſeczky wieczy, ktere gſu gim k tomu zlemu pokogi w tento den gich, potom gim w horzkoſt ſwaru a nepokoge wiecžneho obraczeny budu w zatraczenie, kterež trpieti budu, držiecze giž ne ſwuoy den, ale burzi wiecžnych temnoſtij, kteraž gim prziprawena geſt. Protož když, w tomto žiwotie rozkofſnem ſe vkogicz, w zapomenutij boha vpadnu, czo gineho cžinij, gedine že, zawrzewſſe ocži rozumu, ſnadnie w oheň wiecžny poſpiechagi 1) Job 20, 5.
Po Swate Trogicy. 205 božie, geſſto geſt ſwietlo znamoſti božij, kteryž lidem hrziechy gich vkazuge, pro kterež by plakati mieli. Neb gim y pomſtu y zatraczenie oznamuge, kterež na nie pro hrziechy przigiti konecžnie ma. Protož ſkrze zakon geſt poznanie hrziechuow y pomſty przietomne y buduczy. Ale, zawrhucze lide ten zakon a gemu newierzicze, nepoznagi hrziechuow a pomſty nebudu wažiti, ani gij na ſe cžekati; protož newiedij procž plakati. Protož geſt prawie powiedieno: „By ty poznalo, y ty by plakalo.“ A poznanie ginde przigiti nemuož, když lide ne- uwierzi zakonu božiemu. A tomu nebudu nikdy wierziti, nebude-li gim kazan, a kazan nebude, nepoſlle-li buoh ſwych kazateluow ſ tiem zakonem. Potom die pan: „Zagiſte w tento den twuoy, ktery ku pokogi tobie geſt; ale nynie ſkryty ſu ty wieczy od ocžij twych.“ Ta przicžina zdaluge od placže a lkanie o buduczych przihodach zlych, že ma cžlowiek den ſwuoy v pokogi zlem tohoto ſwieta, w kteremžto pokogi radugij ſe hrziefſniczy w zlych wieczech. A že pan Gežifs nazywa cžas, w niemž ſe hrzieſſniczy radugi, dnem gednim, nebo gich radoſt welmi brzo mine, Jakož pijſmo die 1): „Radoſt pokrytcze ku podo- benſtwij okamženie;" kterzižto hrziefſniczy držij huſle a tepu na buben, radugi ſe w zwuku warhanuow a w rozkoffech wedu dny ſwe, a w okamženij do pekla sſtupij. Protož den ſwuoy magi, radugicze se w bohatftwi a w poctiwoftech marne chwa[ 208 b]ly ſe powyffugicz. Ale tyto wſſeczky wieczy, ktere gſu gim k tomu zlemu pokogi w tento den gich, potom gim w horzkoſt ſwaru a nepokoge wiecžneho obraczeny budu w zatraczenie, kterež trpieti budu, držiecze giž ne ſwuoy den, ale burzi wiecžnych temnoſtij, kteraž gim prziprawena geſt. Protož když, w tomto žiwotie rozkofſnem ſe vkogicz, w zapomenutij boha vpadnu, czo gineho cžinij, gedine že, zawrzewſſe ocži rozumu, ſnadnie w oheň wiecžny poſpiechagi 1) Job 20, 5.
Strana 206
206 Nediele Deſata w den pokoge ſweho, kteryž ſe gim nynie ftkwie w uocžij fftieſtim cžaſnym? Protož tijm ſu zdaleni, aby ſebe neplakali nad tiemi wieczmi, ktere gſu nyni ſkryty od gich ocžij. Potom die pan: „Neb przigdu dnowe na tie, a obklicžij tie neprzatele twogi naſpem a fužij tie wſſudy a na zemi powrhu tie y ſyny twe, kterziž w tobie ſu, a neoſtawij w tobie kamene na kameni“. Ty wieczy zlee prorokowal geſt ſpaſytel Mieſtu Geruza- lemu, pro niež y plakal geſt na nie, kterež ſu gim prziſlly pro gich mnohe hrziechy a newdiecžnoſti. Ale ty wieczy nam k treſtanie zuoſtaweny gſu, acž s to ſmyſla w nas bude, abychom ſe mohli czyziemi ſſkodami a nefſtieſtim treſktati. Acž tak tieleſnie pomſta na nas w tomto cžaſu neprzigde, ale na ſmrti a w den ſudny to obklicženie a ſuženi wſludy przigde tak vkrutňe, že nelze bude nižadnu czeſtu vteczy, ani ſe obraniti. A že oniem to pro ſmrt kryſtowu naywiecze prziſllo geſt, že gſu gey tieleſnie vkrzižowali, ginym k vžitku, a ſobie ke ſſkodie. Ale nam oſtawa, acž ſobie neſrozumime krzižowati gey duchownie, ſobie k welike ſſkodie, a nižadnemu k vžitku. Protož nezyfſtiem-li ſobie Kryſta gežiſſe s geho ſmrtij k vtieſſeni a k radoſti wiecžne, tehdy winni budem geho ſmrtij y wffelikym geho dobrodienim. Acž nynie za male dni bywa nam dopuſltieno vtieſlenie krziwe zde na ſwietie, ale potom wiecžne mucženie w zatraczenie pekelnieho ohnie oſtawa. Nebo duſſe naſſie neprzatele gſu zlij duchowe, kterziž ſu gi w tieleſnych miloſtech mnohym zklamanim zde krmili, Ale giž przi hodinie ſmrti naſpem gi obklicžij, przed ocži rozumu gegieho prziwodiecze zloſti, kterež geſt cžinila, a ſužij gi, tahnucze k towaryſtwie wiecžneho zatraczenie, aby giž nenalezla mijſta, kterym by vgiti chtiela. Protož tu bude obklicženie a ſuženij ſe wſſech ſtran hrozne. Kterež ſe nynie przedklada tiem, kterziž wiery naſledugi, aby ſe przed trem opatrzili, aby w to zlee neubiehli.
206 Nediele Deſata w den pokoge ſweho, kteryž ſe gim nynie ftkwie w uocžij fftieſtim cžaſnym? Protož tijm ſu zdaleni, aby ſebe neplakali nad tiemi wieczmi, ktere gſu nyni ſkryty od gich ocžij. Potom die pan: „Neb przigdu dnowe na tie, a obklicžij tie neprzatele twogi naſpem a fužij tie wſſudy a na zemi powrhu tie y ſyny twe, kterziž w tobie ſu, a neoſtawij w tobie kamene na kameni“. Ty wieczy zlee prorokowal geſt ſpaſytel Mieſtu Geruza- lemu, pro niež y plakal geſt na nie, kterež ſu gim prziſlly pro gich mnohe hrziechy a newdiecžnoſti. Ale ty wieczy nam k treſtanie zuoſtaweny gſu, acž s to ſmyſla w nas bude, abychom ſe mohli czyziemi ſſkodami a nefſtieſtim treſktati. Acž tak tieleſnie pomſta na nas w tomto cžaſu neprzigde, ale na ſmrti a w den ſudny to obklicženie a ſuženi wſludy przigde tak vkrutňe, že nelze bude nižadnu czeſtu vteczy, ani ſe obraniti. A že oniem to pro ſmrt kryſtowu naywiecze prziſllo geſt, že gſu gey tieleſnie vkrzižowali, ginym k vžitku, a ſobie ke ſſkodie. Ale nam oſtawa, acž ſobie neſrozumime krzižowati gey duchownie, ſobie k welike ſſkodie, a nižadnemu k vžitku. Protož nezyfſtiem-li ſobie Kryſta gežiſſe s geho ſmrtij k vtieſſeni a k radoſti wiecžne, tehdy winni budem geho ſmrtij y wffelikym geho dobrodienim. Acž nynie za male dni bywa nam dopuſltieno vtieſlenie krziwe zde na ſwietie, ale potom wiecžne mucženie w zatraczenie pekelnieho ohnie oſtawa. Nebo duſſe naſſie neprzatele gſu zlij duchowe, kterziž ſu gi w tieleſnych miloſtech mnohym zklamanim zde krmili, Ale giž przi hodinie ſmrti naſpem gi obklicžij, przed ocži rozumu gegieho prziwodiecze zloſti, kterež geſt cžinila, a ſužij gi, tahnucze k towaryſtwie wiecžneho zatraczenie, aby giž nenalezla mijſta, kterym by vgiti chtiela. Protož tu bude obklicženie a ſuženij ſe wſſech ſtran hrozne. Kterež ſe nynie przedklada tiem, kterziž wiery naſledugi, aby ſe przed trem opatrzili, aby w to zlee neubiehli.
Strana 207
Po Swate Trogicy. 207 A die tu pan: „A neoſtawij w tobie kamene na ka- meni“. Tito Geruzalemſſtij w pewnoſti zdij, wiežij, przikopuo nadiegi gſu mieli, že wſſemu ſwietu oſtogij, awſak gim ta nadiege nedoffla w ežas hniewu a pomſty božie; wždy ſu zkaženi a kamen na kameni gich zdij a przikopuow y wiežij geſt nezuoftal, wſſe pohane rozmetali. Takež y každemu w cžaſu hniewu a pomſty božij neproſpiege nižadna nadiege kamenim a železem vſtawena, ani hradowe, ani mieſta. ani mno ſtwij konij a odienczuow. ani przatele, ani bohat-[209a ſtwij welika, ani mocz ſylna. ani mudroſt, ani lekaři komu ſpomohu, když s hrziechy welikymi vpadne w rucze boha ži- weho; wſſeczka douffanie geho rozptylena budu, neoſtane kamen na kameni wſſech geho pewnoſtij. Takež z niecžeho pewneho yako z kamenij mnozij ſobie ſtawiegi nadiegi w bohu konecžneho ſpaſenie, ale ſami gſu ſrdezem odſtupili od boha; a magij mnohe douffanie w kamenie, z niehož koſtely, oltarze bohu a ſwatym dielagi, Swatym poſty, modlitby, ſlužby, poklony, ſwatky, palenie ſwietel cžinie, twrdu a ka- menitu nadiegi w nich magicze. Takež w odpuſtczych pa- pežſkych, w pautech, w naboženſtwijch Kniezſkych a mnizſkych mnoha douffanie magij A napoſledy w ocžiſtecz w trzetiem pekle konecžne 1) vffagij. Protož z kamenie twrdeho ta douffanij ſkladena gſu. A Cierkew ſwata tiech kamenuow duchem ſwatym potwrzuge, giftieczy gich neprzemoženu nadregi k ſpaſenie. Ale przeſtupnikom zakona božieho na ſkonanie žiwota gich w cžas hniewu a pomſty božie neoſtogi to ka- meni, když neprzitele obklicžij ge a fužij hrziechy tiežkymi a wlaſti giž budu. To kamenij rozmeczy, a przeſtane nadiege wſſel ke pewnoſti na domnienie mylnem ſkladena, neoſtogijt w cžas prchliwoſti božij Jako zdi Geruzalemſke, z kamenie pewneho wzdielane. A vkazuge pan, procž ſe to wſſe gim przihodilo a przihodi ſe každemu gim podobnemu, a die: 1) Orig. omylem konecžne.
Po Swate Trogicy. 207 A die tu pan: „A neoſtawij w tobie kamene na ka- meni“. Tito Geruzalemſſtij w pewnoſti zdij, wiežij, przikopuo nadiegi gſu mieli, že wſſemu ſwietu oſtogij, awſak gim ta nadiege nedoffla w ežas hniewu a pomſty božie; wždy ſu zkaženi a kamen na kameni gich zdij a przikopuow y wiežij geſt nezuoftal, wſſe pohane rozmetali. Takež y každemu w cžaſu hniewu a pomſty božij neproſpiege nižadna nadiege kamenim a železem vſtawena, ani hradowe, ani mieſta. ani mno ſtwij konij a odienczuow. ani przatele, ani bohat-[209a ſtwij welika, ani mocz ſylna. ani mudroſt, ani lekaři komu ſpomohu, když s hrziechy welikymi vpadne w rucze boha ži- weho; wſſeczka douffanie geho rozptylena budu, neoſtane kamen na kameni wſſech geho pewnoſtij. Takež z niecžeho pewneho yako z kamenij mnozij ſobie ſtawiegi nadiegi w bohu konecžneho ſpaſenie, ale ſami gſu ſrdezem odſtupili od boha; a magij mnohe douffanie w kamenie, z niehož koſtely, oltarze bohu a ſwatym dielagi, Swatym poſty, modlitby, ſlužby, poklony, ſwatky, palenie ſwietel cžinie, twrdu a ka- menitu nadiegi w nich magicze. Takež w odpuſtczych pa- pežſkych, w pautech, w naboženſtwijch Kniezſkych a mnizſkych mnoha douffanie magij A napoſledy w ocžiſtecz w trzetiem pekle konecžne 1) vffagij. Protož z kamenie twrdeho ta douffanij ſkladena gſu. A Cierkew ſwata tiech kamenuow duchem ſwatym potwrzuge, giftieczy gich neprzemoženu nadregi k ſpaſenie. Ale przeſtupnikom zakona božieho na ſkonanie žiwota gich w cžas hniewu a pomſty božie neoſtogi to ka- meni, když neprzitele obklicžij ge a fužij hrziechy tiežkymi a wlaſti giž budu. To kamenij rozmeczy, a przeſtane nadiege wſſel ke pewnoſti na domnienie mylnem ſkladena, neoſtogijt w cžas prchliwoſti božij Jako zdi Geruzalemſke, z kamenie pewneho wzdielane. A vkazuge pan, procž ſe to wſſe gim przihodilo a przihodi ſe každemu gim podobnemu, a die: 1) Orig. omylem konecžne.
Strana 208
208 Nediele Deſata „Protože gſy nepoznalo cžaſu nawfftiwenie ſweho“. W tom winu gich naywieteži oznamuge, že gſu tak draheho cžaſu nepoznali, w niemž ge buoh nawſſtiwil miloſtij naywietcžij poſlaw gim ſyna ſweho a w niem žiwot wiecžny, Genž geſt zgewne prziſſel, yako buoh moczny ſkutky cžinie, mrtwe krziſe, wſſeliky neduh vzdrawuge, diably wymietage y ginak yako buoh mocznie wſſeczko cžinie. Ale oni toho nawſfti- wenie nepoznali a pro ſwu zloft w niey wierziti nechtieli. Protož gim winu dawa z nepoznanie, že, widucze zgewna a mnoha dobrodini geho, geſſtie ſe nad nim pohorſſili, ſkutky geho dobre dablom přicžtli a, llkody tieleſne y duchownie ſkladſſe naň, zamordowali gey. A protož gſu biedu zetrzeni ſweho trpieti muſyli. Takt take wſlem ginym muož to na- wſſtiwenie geho przineſti zetrzeni wiecžneho zatraczenii. Žide gſu geho nawſſtiwenie a prziſſtij zgewnie zaprzeli. Ale nynie, wyznawagicze geho vſty a mnohu chwalu gemu wzda- wagicze, ſkutky geho zapieragi, ſlowom geho newierzi, gemu poddani negſu; A tak gim vſlkodie geho nawſftiewenie wiecze než židom. Ale že nawfſtiewenie bozſka gſu rozlicžna y gi- nymi zwlaſſtnoſtmi, geſſto by lidi 1) w tomto cžaſu miela przi- weſti k vžitku onoho prwnieho nawltiweni Kryftowa, aby gim k vžitku konecžňe přiſſlo. Gedno nawfſtiwenie geſt ſkrze ſlowo božie, napominage k wažnoſti dobrodienij kryſtowych a ku pilnosti przikazanie geho, aby ge w pamieti mieli, gim rozumieli a ge ſkutkem plnili. A takowij wždy [209b) znagij cžas nawſftiewenie ſweho. Gine nawfftiewenie božie bywa ſkrze zamutky a treſtanie protiwna, po nichž ſe rozumny cžlowiek prziwodie ku ponie- ženij pokory przed bohem, aby ſe ſeznal winny byti przed nim hrziechy a nedoſtatky mnohymi a aby prziſſel ku pa- matowanie buduczych wieczij, k kterym poſpiecha, A przi- tomne wieczy, kterež gey prziwodij w zapomenutij boha, aby 1) V orig. chybou tisku lide.
208 Nediele Deſata „Protože gſy nepoznalo cžaſu nawfftiwenie ſweho“. W tom winu gich naywieteži oznamuge, že gſu tak draheho cžaſu nepoznali, w niemž ge buoh nawſſtiwil miloſtij naywietcžij poſlaw gim ſyna ſweho a w niem žiwot wiecžny, Genž geſt zgewne prziſſel, yako buoh moczny ſkutky cžinie, mrtwe krziſe, wſſeliky neduh vzdrawuge, diably wymietage y ginak yako buoh mocznie wſſeczko cžinie. Ale oni toho nawſfti- wenie nepoznali a pro ſwu zloft w niey wierziti nechtieli. Protož gim winu dawa z nepoznanie, že, widucze zgewna a mnoha dobrodini geho, geſſtie ſe nad nim pohorſſili, ſkutky geho dobre dablom přicžtli a, llkody tieleſne y duchownie ſkladſſe naň, zamordowali gey. A protož gſu biedu zetrzeni ſweho trpieti muſyli. Takt take wſlem ginym muož to na- wſſtiwenie geho przineſti zetrzeni wiecžneho zatraczenii. Žide gſu geho nawſſtiwenie a prziſſtij zgewnie zaprzeli. Ale nynie, wyznawagicze geho vſty a mnohu chwalu gemu wzda- wagicze, ſkutky geho zapieragi, ſlowom geho newierzi, gemu poddani negſu; A tak gim vſlkodie geho nawſftiewenie wiecze než židom. Ale že nawfſtiewenie bozſka gſu rozlicžna y gi- nymi zwlaſſtnoſtmi, geſſto by lidi 1) w tomto cžaſu miela przi- weſti k vžitku onoho prwnieho nawltiweni Kryftowa, aby gim k vžitku konecžňe přiſſlo. Gedno nawfſtiwenie geſt ſkrze ſlowo božie, napominage k wažnoſti dobrodienij kryſtowych a ku pilnosti przikazanie geho, aby ge w pamieti mieli, gim rozumieli a ge ſkutkem plnili. A takowij wždy [209b) znagij cžas nawſftiewenie ſweho. Gine nawfftiewenie božie bywa ſkrze zamutky a treſtanie protiwna, po nichž ſe rozumny cžlowiek prziwodie ku ponie- ženij pokory przed bohem, aby ſe ſeznal winny byti przed nim hrziechy a nedoſtatky mnohymi a aby prziſſel ku pa- matowanie buduczych wieczij, k kterym poſpiecha, A przi- tomne wieczy, kterež gey prziwodij w zapomenutij boha, aby 1) V orig. chybou tisku lide.
Strana 209
Po Swate Trogicy. 209 ge opuſſtiel a myſlij od nich odſtupowal. Ty wieczy cžinij tiem nawfftiewowanim y ſkrze zamutky od rozlicžnych lidij; neb y to gim weliky diel dobroty ſpaſytedne przinoſy. Gine nawfftiewenie diela buoh w duchu cžlowiecžim ſam ſebu, naywlaſtniegi ſrdeze geo zpuoſobuge a napominage k tiem wieczem, ktere ſu gemu libe, aby žiwot wnitrznie poznal a vchytil gey, otgimage ſe pobiehloſtem zewnitrznim, geſſto ſe neſu ſkrze ſmyſly tiela w ſrdcze a nepokoy w niem cžinij. A tiem wnitrznim nawfftiewowanim hybe cžlowiekem ke wſſelikym opatrnoſtem a ku pilnoſtem bozſkych wieczij, a obžiwuge ſe gim wnitrznij cžlowiek tak, aby prawe wiecy, od boha przikazane, mohly ſtati w cžlowieku, geſſto w yalowe duſſi ſtiežka oſtanu. Pakli ktere duſſe, zle wuole a pyſſne, tiech nawfftiewenie konecžnie nepoznagij a wdiecžni nebudu, tehdy dany budu neprzatelom, s nimiž ſaudem božim w to- waryftwie wiecžneho zatraczenie budu wſazeny. Potom die cžtenie: „A wſſed do Chramu, pocžal wy- mietati prodawacže a kupcze w niem, rzka gim: Duom muoy duom modlitebny geſt, a wy ſte gey vežinili peleſſi lo- trowſku.“ Tuto ſpaſytel po ſwem placži nayprwe wſſel do Chramu a nalezl w niem potupnoſt bohu; kdež ſe miela chwala a modlenie od kniežij y od lidu gemu dijti, tu ſe ohawnoſt trhuow lotrowſkych konala. Protož pan gežiſs, gſa milownik pocztiwoſti bozſke, želege takowe potupy božij, vkazal geft horliwoft tiem trhowczom a wymetal ge z Chramu a treſktal ge z toho, že gſu z domu modlitebneho vežinili peleſs lotrowſku. A že korzen zloſti toho mieſta byl geſt w Chramie; Protož pan Gežiſs tijm wſſech zloſtij korzenem pohnul geſt w Chramie. Vežiniž y dnes, pane Gežiſli, teež ſwatokupczom welikym w Chramie Cierkwe twe y w Chramiech poſwatnych, Papežom, Kardynalom, Biſkupom, Opatom, Mnichom, Fararzom! Wymecz ge z tiech geſkynie lotrowſkych, ktere gſu zdielali, Ne holubicze ani telata w prodagi trhowem magicz yako kniežij židowſſtij, Ale tu ſlužebnoſt, ktera
Po Swate Trogicy. 209 ge opuſſtiel a myſlij od nich odſtupowal. Ty wieczy cžinij tiem nawfftiewowanim y ſkrze zamutky od rozlicžnych lidij; neb y to gim weliky diel dobroty ſpaſytedne przinoſy. Gine nawfftiewenie diela buoh w duchu cžlowiecžim ſam ſebu, naywlaſtniegi ſrdeze geo zpuoſobuge a napominage k tiem wieczem, ktere ſu gemu libe, aby žiwot wnitrznie poznal a vchytil gey, otgimage ſe pobiehloſtem zewnitrznim, geſſto ſe neſu ſkrze ſmyſly tiela w ſrdcze a nepokoy w niem cžinij. A tiem wnitrznim nawfftiewowanim hybe cžlowiekem ke wſſelikym opatrnoſtem a ku pilnoſtem bozſkych wieczij, a obžiwuge ſe gim wnitrznij cžlowiek tak, aby prawe wiecy, od boha przikazane, mohly ſtati w cžlowieku, geſſto w yalowe duſſi ſtiežka oſtanu. Pakli ktere duſſe, zle wuole a pyſſne, tiech nawfftiewenie konecžnie nepoznagij a wdiecžni nebudu, tehdy dany budu neprzatelom, s nimiž ſaudem božim w to- waryftwie wiecžneho zatraczenie budu wſazeny. Potom die cžtenie: „A wſſed do Chramu, pocžal wy- mietati prodawacže a kupcze w niem, rzka gim: Duom muoy duom modlitebny geſt, a wy ſte gey vežinili peleſſi lo- trowſku.“ Tuto ſpaſytel po ſwem placži nayprwe wſſel do Chramu a nalezl w niem potupnoſt bohu; kdež ſe miela chwala a modlenie od kniežij y od lidu gemu dijti, tu ſe ohawnoſt trhuow lotrowſkych konala. Protož pan gežiſs, gſa milownik pocztiwoſti bozſke, želege takowe potupy božij, vkazal geft horliwoft tiem trhowczom a wymetal ge z Chramu a treſktal ge z toho, že gſu z domu modlitebneho vežinili peleſs lotrowſku. A že korzen zloſti toho mieſta byl geſt w Chramie; Protož pan Gežiſs tijm wſſech zloſtij korzenem pohnul geſt w Chramie. Vežiniž y dnes, pane Gežiſli, teež ſwatokupczom welikym w Chramie Cierkwe twe y w Chramiech poſwatnych, Papežom, Kardynalom, Biſkupom, Opatom, Mnichom, Fararzom! Wymecz ge z tiech geſkynie lotrowſkych, ktere gſu zdielali, Ne holubicze ani telata w prodagi trhowem magicz yako kniežij židowſſtij, Ale tu ſlužebnoſt, ktera
Strana 210
210 Nediele Deſata k vrzadu Apoſſtolſkemu miela by prziſluſſeti, lotrzi a zlodiegi w moczy magij a w czenu peniežitu zyſkuow trhowych gi prziwedli gfu. Wieczy duchownie a poſwatne, boleſtmi Kryſto- wymi dobyte, lidu geho zwolenemu k vžitku ſpaſeni przipra- wene, gſu k zyſkom ſwatokupczuow obraczeny, aby ſkrze nie bohatieli a žiwot rozkoffny wedli. Protož krzeſt, w niemž geſt nowe rozenie 1) dietij z wody a z ducha ſwateho, na pe- niezych v ſwatokupczuow [210a] ſtogij. Tielo a krew kryſtowa na welika bohatſtwie gſu prziwedeny; nebo nadanie kniezſka na nich ſtogij, diediny, dwory, platy, defatky, offiery, y wſlickni zyſkowe gich ſtogij na míech. A ty míle nemohly by tolik zyſkuow prziweſti, by przi nich tiela a krwe kryſtowy ne- bylo. Tež zpowiedi, birzmowanie, olegem mazani, pohrzeby, koſtely y prſt okolo koſtela, wſle gſu na penize prziwedli. Protož kterak ſlužebnoſt kniezſtwie gich muož proſpieſſna byti k ſpaſeni lidſkemu, poniewadž ſkrze ni mierzij k zyſkom tieleſnym? Wſlak oni netbagij, ktož z nayhorſſich vežaſten geſt od nich poſwatnych wieczy, když gim gedno ge zaplatij; nebo gim nenie pecže o tom, czo dawagij a kterak dawagij. Protož ty, pane bože, znaſs, že oni negſu hodni a že lidu twemu tiemi ſlužbami prodagnymi nicz neproſpiegij, lecž by koho vpalili pro cžtenie; ginak ſu przepufſtienie božij na lid hrziefſny, geſſto boha necztij, aby ge w zatraczenie wehnali s ſwu ſlužbu. Ale gefftie tiech flow panie powažme, kdež die: „Duom muog duom modlitebny geft, a wy ſte gey vežinili peleſlij lotrowſku.“ To netoliko prziſluſſie rozumieti o Chramu ka- mennem, ale fluffie ſe z bliže opatrziti w tiech ſlowiech. Nebo die S. Pawel 2): „Zdali newiete, že Chram božij gſte, a duch božij przebywa w was? A ktož poruſli chram boži, zatratit ge° buoh." A opiet die3): „Ktery ſpolek Chramu božiho s mod- lami? Nebo wy ſte chram boha žiweho“. Protož, tak magicze 1) V orig. omylem roznie. 2) 1. Kor. 3, 16. 17. 3) 2. Kor. 6, 16.
210 Nediele Deſata k vrzadu Apoſſtolſkemu miela by prziſluſſeti, lotrzi a zlodiegi w moczy magij a w czenu peniežitu zyſkuow trhowych gi prziwedli gfu. Wieczy duchownie a poſwatne, boleſtmi Kryſto- wymi dobyte, lidu geho zwolenemu k vžitku ſpaſeni przipra- wene, gſu k zyſkom ſwatokupczuow obraczeny, aby ſkrze nie bohatieli a žiwot rozkoffny wedli. Protož krzeſt, w niemž geſt nowe rozenie 1) dietij z wody a z ducha ſwateho, na pe- niezych v ſwatokupczuow [210a] ſtogij. Tielo a krew kryſtowa na welika bohatſtwie gſu prziwedeny; nebo nadanie kniezſka na nich ſtogij, diediny, dwory, platy, defatky, offiery, y wſlickni zyſkowe gich ſtogij na míech. A ty míle nemohly by tolik zyſkuow prziweſti, by przi nich tiela a krwe kryſtowy ne- bylo. Tež zpowiedi, birzmowanie, olegem mazani, pohrzeby, koſtely y prſt okolo koſtela, wſle gſu na penize prziwedli. Protož kterak ſlužebnoſt kniezſtwie gich muož proſpieſſna byti k ſpaſeni lidſkemu, poniewadž ſkrze ni mierzij k zyſkom tieleſnym? Wſlak oni netbagij, ktož z nayhorſſich vežaſten geſt od nich poſwatnych wieczy, když gim gedno ge zaplatij; nebo gim nenie pecže o tom, czo dawagij a kterak dawagij. Protož ty, pane bože, znaſs, že oni negſu hodni a že lidu twemu tiemi ſlužbami prodagnymi nicz neproſpiegij, lecž by koho vpalili pro cžtenie; ginak ſu przepufſtienie božij na lid hrziefſny, geſſto boha necztij, aby ge w zatraczenie wehnali s ſwu ſlužbu. Ale gefftie tiech flow panie powažme, kdež die: „Duom muog duom modlitebny geft, a wy ſte gey vežinili peleſlij lotrowſku.“ To netoliko prziſluſſie rozumieti o Chramu ka- mennem, ale fluffie ſe z bliže opatrziti w tiech ſlowiech. Nebo die S. Pawel 2): „Zdali newiete, že Chram božij gſte, a duch božij przebywa w was? A ktož poruſli chram boži, zatratit ge° buoh." A opiet die3): „Ktery ſpolek Chramu božiho s mod- lami? Nebo wy ſte chram boha žiweho“. Protož, tak magicze 1) V orig. omylem roznie. 2) 1. Kor. 3, 16. 17. 3) 2. Kor. 6, 16.
Strana 211
Po Swate Trogicy. 211 byti chram ſwaty bohu, muožem z geho flow znamenati, že chce mieti chram ten modlitebny, w niemž by ſe dalo gemu klanieni, modleni y wſſeczka pocztiwoſt, aby gemu ſamemu przibytek w ſrdczy prziprawen byl. A ſobie odpornych wieczy tu mieti nechcze, aby nebyl peleſli lotrowſku vežinien ten duom a modlami zaſtawin a kupecztwim lotrowſkym, kdež ſe diege ſmiena trhu przewraczeneho, danie swate wieczy za proklatu, danie milowanie Božieho za zlee žadoſti, danie cztnoſtij za hrziechy, danie žiwota za ſmrt. Protož duom geho czti obratiti w nepocztiwoſt lotrowu geſt pana domu po- hanieti. Take nenawidij Buoh modl w chramu ſwem, w nichžto oblupen bywa z chwaly, ktera na nieho ſluſſi w chramie geho, a na modly ſe obraczy. A ty modly mnohe gſu, gimiž chram ſrdcze lidſkeho zaſtawen bywa. Každe ſtwo- rzeni, kterež kto nezrzizenie miluge, nad boha ge ſobie waže, muož byti modlu, gemuž ſe klani, ſrdcze dawage gemu; a to bywa tehdy, když cžlowieku ſrdcze odeymu a obratij miloſt ſrdecžnu k ſtworzeni tak nezrziezenie, že pro miloſt ſtworzenie ztratij prawdu a przeſtupij przikazanie božie pro liboſt geho. Protož ſwaty Pawel lakomcze a ſmilniky nazywa modloſluhami, geſſto pro miloſt tiech wieczij ſrdcze ztraczugij a przeſtupugij przikazanie boži a klaniegij ſe diablom w tiech ſtworzeniech. Muož take ſkrze miloſti tieleſne, ffre- gowne byti klanienie modlam, ſkrze miloſti a przizni ſwietſke, towaryſke a przatelſke; nebo [210b] ty wſleczky wieczy od- gimagij frdeze lidem a vwodie ge w ohawna milowanie, pro- tiwna duchu ſwatemu, a oſtawugij tu každu oſobu w ſrdczy yako modlu, aby žadoſtij a liboſtij wždy gi w ſrdcy obraczel, o nij mluwil, po nij tužil, Jakož mezy ffregirzi tiech miloſtij howadnych plno bywa. A kratcze, czož koli tak nezrzizeňe kto miluge, tiem chram ten poſſkwrniuge yako modlami. Protož geſt pan wſfeczky wieczy odporne domu geho modli- tebnemu z nieho wymietal, neb nechcze, aby gemu tu ſlužili, kdež geſt geſkynie lotrowſka, modlami zaſtawena. Take
Po Swate Trogicy. 211 byti chram ſwaty bohu, muožem z geho flow znamenati, že chce mieti chram ten modlitebny, w niemž by ſe dalo gemu klanieni, modleni y wſſeczka pocztiwoſt, aby gemu ſamemu przibytek w ſrdczy prziprawen byl. A ſobie odpornych wieczy tu mieti nechcze, aby nebyl peleſli lotrowſku vežinien ten duom a modlami zaſtawin a kupecztwim lotrowſkym, kdež ſe diege ſmiena trhu przewraczeneho, danie swate wieczy za proklatu, danie milowanie Božieho za zlee žadoſti, danie cztnoſtij za hrziechy, danie žiwota za ſmrt. Protož duom geho czti obratiti w nepocztiwoſt lotrowu geſt pana domu po- hanieti. Take nenawidij Buoh modl w chramu ſwem, w nichžto oblupen bywa z chwaly, ktera na nieho ſluſſi w chramie geho, a na modly ſe obraczy. A ty modly mnohe gſu, gimiž chram ſrdcze lidſkeho zaſtawen bywa. Každe ſtwo- rzeni, kterež kto nezrzizenie miluge, nad boha ge ſobie waže, muož byti modlu, gemuž ſe klani, ſrdcze dawage gemu; a to bywa tehdy, když cžlowieku ſrdcze odeymu a obratij miloſt ſrdecžnu k ſtworzeni tak nezrziezenie, že pro miloſt ſtworzenie ztratij prawdu a przeſtupij przikazanie božie pro liboſt geho. Protož ſwaty Pawel lakomcze a ſmilniky nazywa modloſluhami, geſſto pro miloſt tiech wieczij ſrdcze ztraczugij a przeſtupugij przikazanie boži a klaniegij ſe diablom w tiech ſtworzeniech. Muož take ſkrze miloſti tieleſne, ffre- gowne byti klanienie modlam, ſkrze miloſti a przizni ſwietſke, towaryſke a przatelſke; nebo [210b] ty wſleczky wieczy od- gimagij frdeze lidem a vwodie ge w ohawna milowanie, pro- tiwna duchu ſwatemu, a oſtawugij tu každu oſobu w ſrdczy yako modlu, aby žadoſtij a liboſtij wždy gi w ſrdcy obraczel, o nij mluwil, po nij tužil, Jakož mezy ffregirzi tiech miloſtij howadnych plno bywa. A kratcze, czož koli tak nezrzizeňe kto miluge, tiem chram ten poſſkwrniuge yako modlami. Protož geſt pan wſfeczky wieczy odporne domu geho modli- tebnemu z nieho wymietal, neb nechcze, aby gemu tu ſlužili, kdež geſt geſkynie lotrowſka, modlami zaſtawena. Take
Strana 212
212 Nediele Gedenacta z potrzeby takowij magij ſe ſtrzieczy wſſelike neuprzimnoſti, aby w gich duchu nebyla žadna leſt pokrytſtwie, kteraž mnoho na lidi hledij, chtieczy ſe gim libiti wiecze než bohu z tiech wieczij dobrych, kterež ma, A niekdy ſe y tiemi chlubiti chcze, gichž nema; nebo by tiem gine ſkutky dobre ohyzdil przed bohem a nebyl by duom modlitebny ſrdcze geho, mage w niem trh nayhorſlij, ſwate wieczy za wietr marne chwaly dawage a za dobre ſkutky odplatu od lidij bera, za niež by nižadne odplaty od boha hoden nebyl. Potom na konczy cžtenie die: „A byl geſt na každy den veže w chramie,1)“ To geſt wymetaw z chrav kniežij trhowu a penieze gim roſypaw y oſtaw w chra na každy den s lepſſimi wieczmi, to geſt s veženim potrzebnym, kterež mohlo wſſech polepſliti, ktož gſu wieřiti chtieli veženie geho A tiem geſt vkazal, že ten ſkutek na chram božij ſluſſij, aby w niem vežili zakonu božimu. A tiem veženim wdyczky ſe geſt chtiel pan zaneprazdniowati; nebo toho naywiecze lidem potrzebie geſt, Aby ſe gedinemu tomu vežili a naucžiti mohli, kterak by bohu ke czti chram cžiſty a poſwieczeny byli. A pan Gežifs vždy veže gedine geſt tomu vcžil, acž geſt to obycžegi rozlicžnymi cžinil. Nediele Gedenaczta po Swate Trogiczy. Cžtenie ſwateho Lukaſſe w XVIII. Kapi. Ten cžas rzekl Pan gežiſs k nie- kterym, kterzižw ſe douphali yako ſprawed- liwij a ginymi pohrdali, podobenſtwie toto rzka: Dwa cžlowieky wſtupowala do Chramu, aby ſe modlila, Geden zakonnik a druhy zgewny hrzieſſnik. Zakonnik ſtoge toto ſam 1) Orig. omylem w chrmie.
212 Nediele Gedenacta z potrzeby takowij magij ſe ſtrzieczy wſſelike neuprzimnoſti, aby w gich duchu nebyla žadna leſt pokrytſtwie, kteraž mnoho na lidi hledij, chtieczy ſe gim libiti wiecze než bohu z tiech wieczij dobrych, kterež ma, A niekdy ſe y tiemi chlubiti chcze, gichž nema; nebo by tiem gine ſkutky dobre ohyzdil przed bohem a nebyl by duom modlitebny ſrdcze geho, mage w niem trh nayhorſlij, ſwate wieczy za wietr marne chwaly dawage a za dobre ſkutky odplatu od lidij bera, za niež by nižadne odplaty od boha hoden nebyl. Potom na konczy cžtenie die: „A byl geſt na každy den veže w chramie,1)“ To geſt wymetaw z chrav kniežij trhowu a penieze gim roſypaw y oſtaw w chra na každy den s lepſſimi wieczmi, to geſt s veženim potrzebnym, kterež mohlo wſſech polepſliti, ktož gſu wieřiti chtieli veženie geho A tiem geſt vkazal, že ten ſkutek na chram božij ſluſſij, aby w niem vežili zakonu božimu. A tiem veženim wdyczky ſe geſt chtiel pan zaneprazdniowati; nebo toho naywiecze lidem potrzebie geſt, Aby ſe gedinemu tomu vežili a naucžiti mohli, kterak by bohu ke czti chram cžiſty a poſwieczeny byli. A pan Gežifs vždy veže gedine geſt tomu vcžil, acž geſt to obycžegi rozlicžnymi cžinil. Nediele Gedenaczta po Swate Trogiczy. Cžtenie ſwateho Lukaſſe w XVIII. Kapi. Ten cžas rzekl Pan gežiſs k nie- kterym, kterzižw ſe douphali yako ſprawed- liwij a ginymi pohrdali, podobenſtwie toto rzka: Dwa cžlowieky wſtupowala do Chramu, aby ſe modlila, Geden zakonnik a druhy zgewny hrzieſſnik. Zakonnik ſtoge toto ſam 1) Orig. omylem w chrmie.
Strana 213
Po Swate Trogicy. 213 przi ſobie modlil ſe rzka: Bože, dieky cžinim tobie, že neyſem yako ginij lidee, lupežniczy, neſprawedliwij, czyzoložniczy a take ya ko tento zgewny hrzieſſnik. Poſtim ſe dwakrat do tehodne, deſatky dawam ze wſſech wieczy, kterymi wladnu. Ale zgewny hrzieſſnik, ſtoge z daleka, nechtiel ani ocžij k nebi po- zdwihnuti, ale bil prſy ſwe řka: Bože, mi- loſtiw bud mnie hrzieſſnemu! Zagiſtet prawim wam, sltupil geſt tento, ſprawedliw vežinien ſa, do domu ſweho od onoho; Neb kaž 21la]d y, ktož ſe wyſſi, bude ponižen; a ktož ſe nižij, bude powyſſen. Oto ſwate ežtenie znamenitu wiecz prawi o dwu cžlowieku ſobie odpornu, o zakonniku a o zgewnem hrzieff- niku, že ſta sſtupila do chramu, aby ſe modlila. A tak gſta ſe vkazala nerownie w te modlitbie, že ſe w gedne wiecze pycha nalezla než modlitba, a w druhe welika pokora. Ten, geſſto ſwatoft ma, y pychu ma take; A ten, ktery hrziechy ma, miel k nim y pokoru. Ten pak, kteryž miel ſwatoſt s pychu, zahynul geſt 1); ktery s hrziechy pokoru, ten miloſt nalezl. Onen ſwatoft pychu zkazyl, Tento hrziechuow po- koru zbyl. Toto ežtenie v podobenſtwi o tu dwu cžlowieku powie- diene weliku kazeň mudrym vkazuge, že mnoha prace w do- bywanie ſwateho žiwota bez pokory daremna geſt a vſyle dluhe a tiežke v wietr obraczeno bude. Protož „geſt rzekl pan k niekterym, kterziž w ſe vffachu iako ſprawedliwij a pohrdali ginymi.“ Die: „yako ſprawedliwij,“ protože ſu na ſobie niektere ſkutky mieli, geſlto k ſprawedlnoſti prziſluſſegij, 1) Orig, má chybou tisku gſte.
Po Swate Trogicy. 213 przi ſobie modlil ſe rzka: Bože, dieky cžinim tobie, že neyſem yako ginij lidee, lupežniczy, neſprawedliwij, czyzoložniczy a take ya ko tento zgewny hrzieſſnik. Poſtim ſe dwakrat do tehodne, deſatky dawam ze wſſech wieczy, kterymi wladnu. Ale zgewny hrzieſſnik, ſtoge z daleka, nechtiel ani ocžij k nebi po- zdwihnuti, ale bil prſy ſwe řka: Bože, mi- loſtiw bud mnie hrzieſſnemu! Zagiſtet prawim wam, sltupil geſt tento, ſprawedliw vežinien ſa, do domu ſweho od onoho; Neb kaž 21la]d y, ktož ſe wyſſi, bude ponižen; a ktož ſe nižij, bude powyſſen. Oto ſwate ežtenie znamenitu wiecz prawi o dwu cžlowieku ſobie odpornu, o zakonniku a o zgewnem hrzieff- niku, že ſta sſtupila do chramu, aby ſe modlila. A tak gſta ſe vkazala nerownie w te modlitbie, že ſe w gedne wiecze pycha nalezla než modlitba, a w druhe welika pokora. Ten, geſſto ſwatoft ma, y pychu ma take; A ten, ktery hrziechy ma, miel k nim y pokoru. Ten pak, kteryž miel ſwatoſt s pychu, zahynul geſt 1); ktery s hrziechy pokoru, ten miloſt nalezl. Onen ſwatoft pychu zkazyl, Tento hrziechuow po- koru zbyl. Toto ežtenie v podobenſtwi o tu dwu cžlowieku powie- diene weliku kazeň mudrym vkazuge, že mnoha prace w do- bywanie ſwateho žiwota bez pokory daremna geſt a vſyle dluhe a tiežke v wietr obraczeno bude. Protož „geſt rzekl pan k niekterym, kterziž w ſe vffachu iako ſprawedliwij a pohrdali ginymi.“ Die: „yako ſprawedliwij,“ protože ſu na ſobie niektere ſkutky mieli, geſlto k ſprawedlnoſti prziſluſſegij, 1) Orig, má chybou tisku gſte.
Strana 214
214 Nediele Gedenacta ale mieli ſu ge s hrziechem, kteryž ſprawedlnoſt odgima od cžlowieka. Neb ſu mieli na ſobie pychu, w niež gſu ſe ſobie libili a ginymi pohrzeli. A ta pycha geſt hrziech ſmrtedlny, geſſto vmorzij w cžlowieku miloft božij y wſfeczky ſkutky dobre, že ſe bohu nelibij a k ſpaſeni neproſpiegij. A by pak wſleczky dobre ſkutky kto m'el przi ſobie, a pychy k nim przimieſyl, chlubie ſe gimi anebo ginymi zhrzege: zkazy ge a bude pyſlny a neſprawedliwy. A že pycha berze pocžatek a rodij ſe od ſprawedlnoſti dobrych ſkutkuow, když w nich kto bywa hoyny a we czti poſtawen a miewa z nich chwalu od lidij. Protož ſe yhned pocžne ſobie libiti a chlubiti ſe, A pohledie na gine, ani malo dobreho anebo mnoho hrzie- chuow magij, y bude gimi pohrdati, ge ſobie lehcžiti, mrzkoft k nim mieti, zle o nich mluwiti, gim vtrhati, w obyzdu ginym vwoditi a niekdy ge y hanieti a potom o to w ſwary zachazeti, A doma ſe wſſe libij, wſſe ſwato, a tam wſſe wranie z oka wypadlo; protož gich ſprawedlnoſt bude za hrziechy oniech. Z przikazanie božiho geſt každemu, aby ſprawedliwy byl, wſfeczky ſkutky dobre na ſobie miel, wſlech hrziechuow ſe warowal a ginych pro hrziechy w nenawiſti nemiel; Ale bez pokuſſeni takowy nebude, aniž toho pycha dopuſtij, rodieczy ſe z geho ſprawedlnoſti, by gim nehybala a ſrdcze geho nenadymala. Protož neoſtane-li podle przikazanie božieho w tom, aby ſe ſlitowal nad bližnim a, muož-li, oprawil geho, tehdy gim pohrzy. Protož geſt tuto pan k takowym podobenſtwie powiediel řka: „Dwa Cžlowieky wſtupowala do chramu, aby ſe modlila. Wſtupowala w gedno mijſto, do chramu poſwatneho, k gednomu ſkutku duchownimu, aby ſe modlila gednomu bohu; w trech wieczech powiedienych byla gſta gedno, a chtielo by ſe chwaliti gich gednotu w tom. [211b] Ale že geft byl weliky rozdiel w gich ſrdczy, byla gſta daleko od te gednoty, kteraž ſe bohu libij, za niž ſe geſt pan gežiſs modlil, aby mnozy gedno byli a w te gednotie aby byli dokonalij. A die tu cžtenie
214 Nediele Gedenacta ale mieli ſu ge s hrziechem, kteryž ſprawedlnoſt odgima od cžlowieka. Neb ſu mieli na ſobie pychu, w niež gſu ſe ſobie libili a ginymi pohrzeli. A ta pycha geſt hrziech ſmrtedlny, geſſto vmorzij w cžlowieku miloft božij y wſfeczky ſkutky dobre, že ſe bohu nelibij a k ſpaſeni neproſpiegij. A by pak wſleczky dobre ſkutky kto m'el przi ſobie, a pychy k nim przimieſyl, chlubie ſe gimi anebo ginymi zhrzege: zkazy ge a bude pyſlny a neſprawedliwy. A že pycha berze pocžatek a rodij ſe od ſprawedlnoſti dobrych ſkutkuow, když w nich kto bywa hoyny a we czti poſtawen a miewa z nich chwalu od lidij. Protož ſe yhned pocžne ſobie libiti a chlubiti ſe, A pohledie na gine, ani malo dobreho anebo mnoho hrzie- chuow magij, y bude gimi pohrdati, ge ſobie lehcžiti, mrzkoft k nim mieti, zle o nich mluwiti, gim vtrhati, w obyzdu ginym vwoditi a niekdy ge y hanieti a potom o to w ſwary zachazeti, A doma ſe wſſe libij, wſſe ſwato, a tam wſſe wranie z oka wypadlo; protož gich ſprawedlnoſt bude za hrziechy oniech. Z przikazanie božiho geſt každemu, aby ſprawedliwy byl, wſfeczky ſkutky dobre na ſobie miel, wſlech hrziechuow ſe warowal a ginych pro hrziechy w nenawiſti nemiel; Ale bez pokuſſeni takowy nebude, aniž toho pycha dopuſtij, rodieczy ſe z geho ſprawedlnoſti, by gim nehybala a ſrdcze geho nenadymala. Protož neoſtane-li podle przikazanie božieho w tom, aby ſe ſlitowal nad bližnim a, muož-li, oprawil geho, tehdy gim pohrzy. Protož geſt tuto pan k takowym podobenſtwie powiediel řka: „Dwa Cžlowieky wſtupowala do chramu, aby ſe modlila. Wſtupowala w gedno mijſto, do chramu poſwatneho, k gednomu ſkutku duchownimu, aby ſe modlila gednomu bohu; w trech wieczech powiedienych byla gſta gedno, a chtielo by ſe chwaliti gich gednotu w tom. [211b] Ale že geft byl weliky rozdiel w gich ſrdczy, byla gſta daleko od te gednoty, kteraž ſe bohu libij, za niž ſe geſt pan gežiſs modlil, aby mnozy gedno byli a w te gednotie aby byli dokonalij. A die tu cžtenie
Strana 215
Po Swate Trogiczy. 215 o nich, Zie ſta wſtupowala do chramu, aby ſe modlila. A z toho geſt znamo, že ſe to bohu lijbi a lidem ſe hodij, aby ſe cžaſto bohu modlili, Jakož cžaſto miloſti a pomoczy od boha k zamutkom ſwym y k ginym wieczem potrzebugij. Nebo geſt y chram na to przikazal dielati a nazwal gey domem ſwym modlitebnym, do niehož gſu mnozy z daleka przichodili k modlenie bohu. Acžkoli nas nezawazuge k modleni w chramu poſwatnem toliko, Ale mame k tomu ſwobodu w chramu y w každem mijſtie hodnem. A naypilniegij nas vežij, ſkrytie, w pokogi ſwem, w duchu a w prawdie modliti ſe bohu. Než k tomu nas wede, abychom ſe cžaſto modlili; nebo welmi mnohe a cžaſte gſu naſſe potrzeby, za niež ſe modliti mame, a o tom gſu cžaſta napominanie wſfudy w pijſmiech. Gedine žet ſe lide ginymi wieczmi zane- prazdniugij a modlenie ſe malo a rziedko dotykagij. A take w tom ſwrchnim a ialowem modlenie chuti a vtieſſeni du- chowniho nedochazegi; protož ſe geho nechcze lidem a kratcze geho odbywagij, nemagicze w niem welike nadiege. A die tu cžteni, Zie geden z tiech dwu byl zakonnik, To geſt ežlowiek duchownij, geſſto ſe naywiecze zakonnich wiecijz przidržal. zewnitrz bera gmeno od zakonni dobroty ruchem a obycžegi oddielenymi od obcze, gimiž pokoru a vtrpenie niegaka okazowal y gina naboženſtwie poſwatna poſwrchu. A takowych geſt tehdaž mnoho bylo. Ale zlij gfu byli a protiwili ſe naywiecze panu Gežiſſowi, prawdy nemieli, zakona prawie nedrželi. Protož ge nazywal hroby zbilenymi zewnitrz, geſſto ſe zdali lidem ſprawedliwij, a wnitrz byli plnie pokrytſtwij y ginych zloſtij. Jakož y nynie mnoho geſt zakonnikuo takowych, prawdie božij protiwnych, geſſto ſwe zakony zamyſllene welebij pod gmenem dobroty zakona bo- žiho, Jako by oni byli blaženie chudij duchem, ani ſu wiecze neſytij brzichem, nenažebranu chudobu magicze. Protož welmi gſu ſſkodliwij zakonu božimu, magicze ta zna- menie ſwrchnij dobroty, gichž by chtieli wždy potwrditi za-
Po Swate Trogiczy. 215 o nich, Zie ſta wſtupowala do chramu, aby ſe modlila. A z toho geſt znamo, že ſe to bohu lijbi a lidem ſe hodij, aby ſe cžaſto bohu modlili, Jakož cžaſto miloſti a pomoczy od boha k zamutkom ſwym y k ginym wieczem potrzebugij. Nebo geſt y chram na to przikazal dielati a nazwal gey domem ſwym modlitebnym, do niehož gſu mnozy z daleka przichodili k modlenie bohu. Acžkoli nas nezawazuge k modleni w chramu poſwatnem toliko, Ale mame k tomu ſwobodu w chramu y w každem mijſtie hodnem. A naypilniegij nas vežij, ſkrytie, w pokogi ſwem, w duchu a w prawdie modliti ſe bohu. Než k tomu nas wede, abychom ſe cžaſto modlili; nebo welmi mnohe a cžaſte gſu naſſe potrzeby, za niež ſe modliti mame, a o tom gſu cžaſta napominanie wſfudy w pijſmiech. Gedine žet ſe lide ginymi wieczmi zane- prazdniugij a modlenie ſe malo a rziedko dotykagij. A take w tom ſwrchnim a ialowem modlenie chuti a vtieſſeni du- chowniho nedochazegi; protož ſe geho nechcze lidem a kratcze geho odbywagij, nemagicze w niem welike nadiege. A die tu cžteni, Zie geden z tiech dwu byl zakonnik, To geſt ežlowiek duchownij, geſſto ſe naywiecze zakonnich wiecijz przidržal. zewnitrz bera gmeno od zakonni dobroty ruchem a obycžegi oddielenymi od obcze, gimiž pokoru a vtrpenie niegaka okazowal y gina naboženſtwie poſwatna poſwrchu. A takowych geſt tehdaž mnoho bylo. Ale zlij gfu byli a protiwili ſe naywiecze panu Gežiſſowi, prawdy nemieli, zakona prawie nedrželi. Protož ge nazywal hroby zbilenymi zewnitrz, geſſto ſe zdali lidem ſprawedliwij, a wnitrz byli plnie pokrytſtwij y ginych zloſtij. Jakož y nynie mnoho geſt zakonnikuo takowych, prawdie božij protiwnych, geſſto ſwe zakony zamyſllene welebij pod gmenem dobroty zakona bo- žiho, Jako by oni byli blaženie chudij duchem, ani ſu wiecze neſytij brzichem, nenažebranu chudobu magicze. Protož welmi gſu ſſkodliwij zakonu božimu, magicze ta zna- menie ſwrchnij dobroty, gichž by chtieli wždy potwrditi za-
Strana 216
216 Nediele Gedenaczta konem kryſtowym, aby ſe zdalo, že gich zakonowe gſu zakon kryſtuow. A kwas gich poruſlil geſt obecz krzeſtianſku tiem, že, v wierze kryſtowie glucze, neucžij ſe prawdie zakona kryſtowa, ale prziklady od nich a naucženie beru, aby na ſe znamenie dobroty zakonnij brali w nieyakych poklonach a naboženſtwiech chramowych, dny ſwatecžnie zachowawagicze, ſwietla ſwatym množiecze, modlitbam gich ſe porucžegicze, zamyſllena vtrpenie welebicze. Ale zakon kryſtuow dawno ſu- zawrhli; nabrawſſe na ſe znamenie dobroty zakonnij zewnitř, ſrdczem ſu odſtupili od zakona kryſtowa nezrzetedlnie. Y mluwij tuto ežtenie dale o modlenie toho zakonnika a die: „A zakonnik ſtoge [212a] toto ſam przi ſobie modlil ſe rzka: „Bože, dieky tobie ežinim, že negſem yako ginij lide, lupežnicy, neſprawedliwij, czyzoložniczy a yako tento zgewny hrzieſſnik. Poſtim ſe dwakrat do tohodne, deſatky dawam ze wſlech wieczy, kterymiž wladnu.“ Die cžtenie, že ſe v ſebe modlil, ale v boha nicz neproſyl. Ale na mijſtie modlitby pyſſne ſe chlubil, nade wſſeczky ſe powyſlil, ſpolubližnieho potupil a opak na pocžatku pocžal dekovati, Geſſto ſpra- wedliwy nayprwe žaluge przed bohem na ſe, hrziechy ſwe wyznawage przed nim, želege gich a modle ſe bohu za od- puſſtienie, A potom diekuge pokornie z daruo geho. Ale tento s chlubu pyſſnu nayprwe dekuge bohu, že nenie yako ginij lide. Protož geſt nicz dobreho newychlubil, ale nowymi hrziechy ſe obtiežil. A ſtrach geſt za nynieyſlij zakonniky y za giny lid, gich kwaſem poſedeny, že, acž mnohokrat na modlitby z obycžege przichodij a zamyſllenym obycžegem modleni ſe zaneprazniugij, rzecžmi wymyſllenymi a dluhymi vſtnieho a tieleſneho bublanie ge konagicze, žadoſtij modli- tebnych k bohu zanechawagij a domniewagij ſe, že pro- ſwa mnoha bublanie a rzwanie budu vſlyſſani. Take ſe przi tiech modlitbach welmi negiſtych nemenie chlubij než tento zakonnik; nebo prwe, než ſe pocžnu modliti a bohu flužiti, wſſemu mieſtu a obczy to zwony welikymi ohlaſy o puol-
216 Nediele Gedenaczta konem kryſtowym, aby ſe zdalo, že gich zakonowe gſu zakon kryſtuow. A kwas gich poruſlil geſt obecz krzeſtianſku tiem, že, v wierze kryſtowie glucze, neucžij ſe prawdie zakona kryſtowa, ale prziklady od nich a naucženie beru, aby na ſe znamenie dobroty zakonnij brali w nieyakych poklonach a naboženſtwiech chramowych, dny ſwatecžnie zachowawagicze, ſwietla ſwatym množiecze, modlitbam gich ſe porucžegicze, zamyſllena vtrpenie welebicze. Ale zakon kryſtuow dawno ſu- zawrhli; nabrawſſe na ſe znamenie dobroty zakonnij zewnitř, ſrdczem ſu odſtupili od zakona kryſtowa nezrzetedlnie. Y mluwij tuto ežtenie dale o modlenie toho zakonnika a die: „A zakonnik ſtoge [212a] toto ſam przi ſobie modlil ſe rzka: „Bože, dieky tobie ežinim, že negſem yako ginij lide, lupežnicy, neſprawedliwij, czyzoložniczy a yako tento zgewny hrzieſſnik. Poſtim ſe dwakrat do tohodne, deſatky dawam ze wſlech wieczy, kterymiž wladnu.“ Die cžtenie, že ſe v ſebe modlil, ale v boha nicz neproſyl. Ale na mijſtie modlitby pyſſne ſe chlubil, nade wſſeczky ſe powyſlil, ſpolubližnieho potupil a opak na pocžatku pocžal dekovati, Geſſto ſpra- wedliwy nayprwe žaluge przed bohem na ſe, hrziechy ſwe wyznawage przed nim, želege gich a modle ſe bohu za od- puſſtienie, A potom diekuge pokornie z daruo geho. Ale tento s chlubu pyſſnu nayprwe dekuge bohu, že nenie yako ginij lide. Protož geſt nicz dobreho newychlubil, ale nowymi hrziechy ſe obtiežil. A ſtrach geſt za nynieyſlij zakonniky y za giny lid, gich kwaſem poſedeny, že, acž mnohokrat na modlitby z obycžege przichodij a zamyſllenym obycžegem modleni ſe zaneprazniugij, rzecžmi wymyſllenymi a dluhymi vſtnieho a tieleſneho bublanie ge konagicze, žadoſtij modli- tebnych k bohu zanechawagij a domniewagij ſe, že pro- ſwa mnoha bublanie a rzwanie budu vſlyſſani. Take ſe przi tiech modlitbach welmi negiſtych nemenie chlubij než tento zakonnik; nebo prwe, než ſe pocžnu modliti a bohu flužiti, wſſemu mieſtu a obczy to zwony welikymi ohlaſy o puol-
Strana 217
Po Swate Trogicy. 217 noczy y o poledni A neſkrytie lidem mluwij: „Wy nemuožete pro ſwe pracze, ale my ſe za was o puolnoczy modlijme na ſwatych hodinach.“ Protož przedkladagicze ſwa naboženſtwie wſſem lidem, neyſu yako ginij lide; nebo ſwych modliteb wſſem doſti dadij, panom, mieſſtianom y ſedlakom. A gich modlitby do pekla ſahagij ſwu moczij, z ruky diablowy duſſij dobywagicze. A wſliczkni lide za nicz by neſtali bez gich puolnocžnich modliteb. Protož tuto powažiti ſluſlij, že gine geſt dieky bohu wzdawati z geho daruo, ſucze gich wdiecžni k ſwemu oprawenie a k dalſſimu proſpiechu ſkrze nie w cztnoſtech, A gine geſt, pyfſnie ſe chlubiecze nad gine ſkrze darý božij, y diekowati z nich panu bohu. A przi takowych pyſſnych nenie wdiecžnoſt k bohu, ale pohrzenie bohem po- tupnie a newdiecžnie, Ale v pokornych bywa wdiecžnoſt daruow božich, genž ſkrze nie polepſſeni bywagij a wiecze ſe w pokorze ponižugij, nezhrzegicze hrzieſſnymi, ale litoſt magicze nad nimi, A ſami ſe wždy lekagij, aby nehodnie ne- požiwali daruow božich a boha tiem nerozhniewali. A w ta- kowe pokorze mohu darowe božie zachowani byti, a tut by- wagij wdiecžni, kdež lidee cžigij ge a mocz duchownij przitomnu w nich znagij. Potom zakonnik wyklada, cžiem ſe dielij od hrzieſſnych lidij, a dij: "Neyſem yako ginij lidee, laupežniczy, neſprawedliwij, czyzoložniczy a yako tento zgewny hrziefſnik." Ty wieczy do ſebe mijti, aby ſe tiech hrziechuow wyſtrziehal y ginych každych, to buoh przikazuge a chce mieti na každem, ktož by chtiel ſpaſen byti. Ale kam ſe ſtiem ſe w[212b]ſſim obraczy, to geſt wažiti. Bohu-li ſe žada libiti za to, cžili odplaty od nieho hleda? Nicz, ale chlubij ſe, že przewyſſuge gine lidi tiem. A z toho geſt znati blaznowſtwie krziwoty ſrdcze lid- ſkeho, kterakt marnje kracžij, k ežemut ſe chylij, czot ſobie oblibuge a zwoluge a za yake pratcze ſwrehowane tak nizkych wiecy dobywa. Dale tento zakonnik k takemu vtiežku przidava vſyle
Po Swate Trogicy. 217 noczy y o poledni A neſkrytie lidem mluwij: „Wy nemuožete pro ſwe pracze, ale my ſe za was o puolnoczy modlijme na ſwatych hodinach.“ Protož przedkladagicze ſwa naboženſtwie wſſem lidem, neyſu yako ginij lide; nebo ſwych modliteb wſſem doſti dadij, panom, mieſſtianom y ſedlakom. A gich modlitby do pekla ſahagij ſwu moczij, z ruky diablowy duſſij dobywagicze. A wſliczkni lide za nicz by neſtali bez gich puolnocžnich modliteb. Protož tuto powažiti ſluſlij, že gine geſt dieky bohu wzdawati z geho daruo, ſucze gich wdiecžni k ſwemu oprawenie a k dalſſimu proſpiechu ſkrze nie w cztnoſtech, A gine geſt, pyfſnie ſe chlubiecze nad gine ſkrze darý božij, y diekowati z nich panu bohu. A przi takowych pyſſnych nenie wdiecžnoſt k bohu, ale pohrzenie bohem po- tupnie a newdiecžnie, Ale v pokornych bywa wdiecžnoſt daruow božich, genž ſkrze nie polepſſeni bywagij a wiecze ſe w pokorze ponižugij, nezhrzegicze hrzieſſnymi, ale litoſt magicze nad nimi, A ſami ſe wždy lekagij, aby nehodnie ne- požiwali daruow božich a boha tiem nerozhniewali. A w ta- kowe pokorze mohu darowe božie zachowani byti, a tut by- wagij wdiecžni, kdež lidee cžigij ge a mocz duchownij przitomnu w nich znagij. Potom zakonnik wyklada, cžiem ſe dielij od hrzieſſnych lidij, a dij: "Neyſem yako ginij lidee, laupežniczy, neſprawedliwij, czyzoložniczy a yako tento zgewny hrziefſnik." Ty wieczy do ſebe mijti, aby ſe tiech hrziechuow wyſtrziehal y ginych každych, to buoh przikazuge a chce mieti na každem, ktož by chtiel ſpaſen byti. Ale kam ſe ſtiem ſe w[212b]ſſim obraczy, to geſt wažiti. Bohu-li ſe žada libiti za to, cžili odplaty od nieho hleda? Nicz, ale chlubij ſe, že przewyſſuge gine lidi tiem. A z toho geſt znati blaznowſtwie krziwoty ſrdcze lid- ſkeho, kterakt marnje kracžij, k ežemut ſe chylij, czot ſobie oblibuge a zwoluge a za yake pratcze ſwrehowane tak nizkych wiecy dobywa. Dale tento zakonnik k takemu vtiežku przidava vſyle
Strana 218
218 Nediele Gedenaczta rzka: „Poſtim ſe dwakrat do tehodne,“ To geſt w ſtrzedu a w patek. (By byl przidal: „w ſobotu k matcze božij“, byl by ſe sgednal s miſtry prazſkymi.) A tak wizme, že vtrpenie tie- leſna y deſatky ke czti bohu dawanie1) y wſleczka naboženſtwie marna chwala zzobe. A byt pycha boha na plecy noſyla, toho by za marnu chwalu dala. Protož nižadne wieczy bozíke negſu bezpecžny przed pyſſnym ſrdczem. Nebo pycha pro ni- žadnu wiecz toho nenecha, by ſkrze nie nechtiela nietczo byti na ſwietie. Nebo když ſe k bozſkym wieczem przimie- �uge a gich dobywa, odew pocztiwy ſobie z nich připrawuge, aby na zemi bozíky cžtiena byla. Protož, když pycha na tomto zakoniku obliza ſe, an gij ſwlažil yazyk dwiema dny poſtnimi do tehodne, Czo ona vežinij puſtennikom wypoſtielym, zchurawielym, odranym a chudym! Wſſak hoyňegij promluwi a die: „Z rok do roka trpieme hlad, ſemenczem zatieragicze hrafſecz a zelicze“; a toho dowede twarzi bledu. A ginij ge chwale, že gſu ſwatij lidee tam. A z toho geſt giſto, žet ne- mine Adwentuo, ani poſtu cžtyrzidczeti dni, ani wigilgij, ani patkuow, ani ſtrzed, wſſet pycha shleda; vmijt ona lidi mnohe na to vweſti, aby ſe gij prwe poſtili než Matcze božij. Die dale zakonnik: „Deſatky dawam ze wſſech wieczy, kterež mam"; neb tak buoh byl przikazal. Protož y nynie kniežij na to gſu prziwedli a nad to gſu ſobie przidali die- diny a platy, gichž gfu onino kniežij nemohli držeti, než z deſatkuow mieli toliko žiwi byti. Ale tito panugij a w la- komſtwie ſwatokupeczkem ſtogij; nemagicze doſti na die- dinach, na platiech, na defatczych, na offierach y na dymniech haleřiech, muſy k tomu gefitie wſleczky ſwatoſti y wſleczku ſwu ſlužebnoſt zpeniežiti. Ale byl geſt tento zakonnik lepſſij nežli nynieyſllj zakonniczy w tom, že geſt dawal defatky ze wſſeho, ale tito nedawagij, než beru ode wſſech. A nemohu-li 1) V orig. tištěno nejasně, takže by bylo lze čísti i dawame, kdyby se to ovšem hodilo do kontextu.
218 Nediele Gedenaczta rzka: „Poſtim ſe dwakrat do tehodne,“ To geſt w ſtrzedu a w patek. (By byl przidal: „w ſobotu k matcze božij“, byl by ſe sgednal s miſtry prazſkymi.) A tak wizme, že vtrpenie tie- leſna y deſatky ke czti bohu dawanie1) y wſleczka naboženſtwie marna chwala zzobe. A byt pycha boha na plecy noſyla, toho by za marnu chwalu dala. Protož nižadne wieczy bozíke negſu bezpecžny przed pyſſnym ſrdczem. Nebo pycha pro ni- žadnu wiecz toho nenecha, by ſkrze nie nechtiela nietczo byti na ſwietie. Nebo když ſe k bozſkym wieczem przimie- �uge a gich dobywa, odew pocztiwy ſobie z nich připrawuge, aby na zemi bozíky cžtiena byla. Protož, když pycha na tomto zakoniku obliza ſe, an gij ſwlažil yazyk dwiema dny poſtnimi do tehodne, Czo ona vežinij puſtennikom wypoſtielym, zchurawielym, odranym a chudym! Wſſak hoyňegij promluwi a die: „Z rok do roka trpieme hlad, ſemenczem zatieragicze hrafſecz a zelicze“; a toho dowede twarzi bledu. A ginij ge chwale, že gſu ſwatij lidee tam. A z toho geſt giſto, žet ne- mine Adwentuo, ani poſtu cžtyrzidczeti dni, ani wigilgij, ani patkuow, ani ſtrzed, wſſet pycha shleda; vmijt ona lidi mnohe na to vweſti, aby ſe gij prwe poſtili než Matcze božij. Die dale zakonnik: „Deſatky dawam ze wſſech wieczy, kterež mam"; neb tak buoh byl przikazal. Protož y nynie kniežij na to gſu prziwedli a nad to gſu ſobie przidali die- diny a platy, gichž gfu onino kniežij nemohli držeti, než z deſatkuow mieli toliko žiwi byti. Ale tito panugij a w la- komſtwie ſwatokupeczkem ſtogij; nemagicze doſti na die- dinach, na platiech, na defatczych, na offierach y na dymniech haleřiech, muſy k tomu gefitie wſleczky ſwatoſti y wſleczku ſwu ſlužebnoſt zpeniežiti. Ale byl geſt tento zakonnik lepſſij nežli nynieyſllj zakonniczy w tom, že geſt dawal defatky ze wſſeho, ale tito nedawagij, než beru ode wſſech. A nemohu-li 1) V orig. tištěno nejasně, takže by bylo lze čísti i dawame, kdyby se to ovšem hodilo do kontextu.
Strana 219
Po Swate Trogicy. 219 ſobie toho ginak prziweſti, ale wyžebrzij; a poniewadž gich tak mnoho žebrze, muſy obecz tiem chudſlij byti; než gich neſyte žebrani neda. W tiech wieczech powiedienych cžtyrzi ſtrany pychy wypiſugij ſe. Prwnie, když kto, mage nietezo dobreho, domniewa ſe, že by to ſam od ſebe miel. Druha, že, acž wierzij, že geſt gemu to od boha dano, ale mnij, že z geho toliko zaſluženij geſt gemu to dano. Trzetij, že tiem, czož ma, chlubij ſe. Cžtwrte, že netoliko ſe chlubi ſwu dobrotu, ale pohrda ginymi, chtie widien byti lepſlij nad nie, Jako tento zakonnik zgewnym hrzieſſnikem pohrdal, naduw ſe ſwu ſwatoſtij. Potom die ežtenie: "Ale zgewny hrzieſſnik, z da[213a]leka ſtoge, nechtiel ocžij k nebi pozdwihnuti, ale bil geſt prſy ſwe řka: Bože, bud miloſtiw mnie hrzieſſnemu!“ Zgewny hrzieſſnik ſlowe každy, ktož ſe boha neboge, ani lidij ſtydie ſmiele hrzeſſij, kterymiž koli hrziechy chcze a muože: Smilnij, opijgi ſe, lage, w koſtky hra, tanczuge, lakomſtwie wede pychu, naſyle, lupeže, lichwy, ruffianſtwij, lotrowftwie, kubie- narzſtwie, ſwatokupecztwie, hodowanie, y czož koli zgewnie lide cžinij proti przikazani božimu — wſſeczko gſu zgewnij hrzie- ſfniczy. Ale nynie geſt malo zgewnych hrzieffnikuow, neb giž hřiechuow za hrziechy nemagij. Pycha geſt rzad a pocztiwoſt, Lakomſtwi hoſpodarzſtwie potrzebne, Obžerſtwie a opilftwie potrzeba tieleſna. A ſyhni na ktere chczeſs hrziechy, ſhledaſs, žet hrziechowe v tiech negſu, ktožt ge cžinie. Protož przi- kazani božiho nenie w lidu, ani hrziechuow, ani ſwiedomie z nich. A neſnadnie muož kto pokanie za nie cžiniti, když hrziechuow na ſobie nezna. Ale tento zgewny hrzieſſnik, poznaw ſe prawie w ſwych hrzieſſich, y ſſel na modlitbu do chra' vprziemie s weliku pokoru a s ſtudem, Jakož ſam pan, wykladage geho pokoru a ſtud zewnitrznij, a dij: „Ale zgewny hrzieſſnik ſtal geſt z daleka,“ za nehodneho ſe ſudie blijzko prziſtupiti w chram'e ku poſwatnym wieczem.
Po Swate Trogicy. 219 ſobie toho ginak prziweſti, ale wyžebrzij; a poniewadž gich tak mnoho žebrze, muſy obecz tiem chudſlij byti; než gich neſyte žebrani neda. W tiech wieczech powiedienych cžtyrzi ſtrany pychy wypiſugij ſe. Prwnie, když kto, mage nietezo dobreho, domniewa ſe, že by to ſam od ſebe miel. Druha, že, acž wierzij, že geſt gemu to od boha dano, ale mnij, že z geho toliko zaſluženij geſt gemu to dano. Trzetij, že tiem, czož ma, chlubij ſe. Cžtwrte, že netoliko ſe chlubi ſwu dobrotu, ale pohrda ginymi, chtie widien byti lepſlij nad nie, Jako tento zakonnik zgewnym hrzieſſnikem pohrdal, naduw ſe ſwu ſwatoſtij. Potom die ežtenie: "Ale zgewny hrzieſſnik, z da[213a]leka ſtoge, nechtiel ocžij k nebi pozdwihnuti, ale bil geſt prſy ſwe řka: Bože, bud miloſtiw mnie hrzieſſnemu!“ Zgewny hrzieſſnik ſlowe každy, ktož ſe boha neboge, ani lidij ſtydie ſmiele hrzeſſij, kterymiž koli hrziechy chcze a muože: Smilnij, opijgi ſe, lage, w koſtky hra, tanczuge, lakomſtwie wede pychu, naſyle, lupeže, lichwy, ruffianſtwij, lotrowftwie, kubie- narzſtwie, ſwatokupecztwie, hodowanie, y czož koli zgewnie lide cžinij proti przikazani božimu — wſſeczko gſu zgewnij hrzie- ſfniczy. Ale nynie geſt malo zgewnych hrzieffnikuow, neb giž hřiechuow za hrziechy nemagij. Pycha geſt rzad a pocztiwoſt, Lakomſtwi hoſpodarzſtwie potrzebne, Obžerſtwie a opilftwie potrzeba tieleſna. A ſyhni na ktere chczeſs hrziechy, ſhledaſs, žet hrziechowe v tiech negſu, ktožt ge cžinie. Protož przi- kazani božiho nenie w lidu, ani hrziechuow, ani ſwiedomie z nich. A neſnadnie muož kto pokanie za nie cžiniti, když hrziechuow na ſobie nezna. Ale tento zgewny hrzieſſnik, poznaw ſe prawie w ſwych hrzieſſich, y ſſel na modlitbu do chra' vprziemie s weliku pokoru a s ſtudem, Jakož ſam pan, wykladage geho pokoru a ſtud zewnitrznij, a dij: „Ale zgewny hrzieſſnik ſtal geſt z daleka,“ za nehodneho ſe ſudie blijzko prziſtupiti w chram'e ku poſwatnym wieczem.
Strana 220
220 Nediele Gedenacta A die dale o niem: „Nechtiel geſt ocžij k nebi pozdwih- nuti zhuoru,“ to geſt ſtydie ſe boha y lidij pro mrzkoſt hrziechuo ſwych. Die o niem geſſtie: „A bil geſt prſy ſwe, to geſt želege a boleſt mage w ſrdczy za hrziechy ſwe.“ A že ſe geſt zpowidal panu bohu hrziechuow ſwych a modlil ſe za ne rzka: „Bože, miloſtiw bud mne hrziefſne!“ A tau zpo- wiedi a modlenim kratkym nalezl geft odpufftienie hrziechuow. Protož czeſta brzieſſnym vkazana geſt na tomto gednom hrzieſſniku, kterak by ſe mieli rzadem k bohu obratiti a mi- loſti od nieho žadati. Nebo czo kto wiecze muož przidati w modlenie przed bohem, než za to proſiti, aby miloſtiw byl hřieffnemu a winnemu cžlowieku a hrziechy gemu od- puſtil? A taž wiera y dnes geſt, když by ežlowiek hrziefſny tymž rzadem k bohu ſe obratil, przed nim hrziechy ſwe wy- znawal a ſrdecžne gich ſ pokoru želel, že by nalezl ſpijſſe v boha miloſt, nežli zpowidage ſe nynieyſſim ſwatokupczom a ginym zmatecžnym ſwuodczym geſſto ſu ſami plnij hrziechuo a bluduo A zgewnie na tiech zpowiedech ſwodij lid od wiery ; řimane krew boži gim tupij yako blud kaczyerzſky! A naywicze, když by kto nemohl takowe° knieze mieti, aby gemu bez- pecžnie ſwe ſwiedomi mohl zgewiti a prawu radu od nieho przigiti, muož bezpeežnie, ty mietežniky opuſtie, k ſamu bo" ſe obratiti a wyznati před nim ſwe hrziechy a želeti gich do ſmrti a vffati ger ſamer, že ge ge odpuſtij, yako geſt odpuſtil tomuto zgewnemu hrziefſniku beze wſſech tiech kneži ſwatokupeckych. Necht miſtrzi tuto vkažij, kto ſe geſt przimluwal za tohoto hrziefſnika zgewneho, gemuž geſt buoh hrziechy odpuſtil! Byt chtieli wiery w cžteni [213b] polo- žene nepohanieti, muſyli by puoycžiti prawdy, že tento zgewny brzieflnik, nechaw wſſech przimluw nalezenych, proftie ſamemu bohu wierzil a, w niem ſwu nadiegi položiw, ge ſe modlil a od nieho ſameho ſmilowanie a odpuſſtienie hrziechuo nalezl. Ale oni, ty przimluwy w lidi vmietagicze, rzku: „Sme hrzieſſnij a nehodnij etc.,“ y hyzdij gim boha a ſwate gim
220 Nediele Gedenacta A die dale o niem: „Nechtiel geſt ocžij k nebi pozdwih- nuti zhuoru,“ to geſt ſtydie ſe boha y lidij pro mrzkoſt hrziechuo ſwych. Die o niem geſſtie: „A bil geſt prſy ſwe, to geſt želege a boleſt mage w ſrdczy za hrziechy ſwe.“ A že ſe geſt zpowidal panu bohu hrziechuow ſwych a modlil ſe za ne rzka: „Bože, miloſtiw bud mne hrziefſne!“ A tau zpo- wiedi a modlenim kratkym nalezl geft odpufftienie hrziechuow. Protož czeſta brzieſſnym vkazana geſt na tomto gednom hrzieſſniku, kterak by ſe mieli rzadem k bohu obratiti a mi- loſti od nieho žadati. Nebo czo kto wiecze muož przidati w modlenie przed bohem, než za to proſiti, aby miloſtiw byl hřieffnemu a winnemu cžlowieku a hrziechy gemu od- puſtil? A taž wiera y dnes geſt, když by ežlowiek hrziefſny tymž rzadem k bohu ſe obratil, przed nim hrziechy ſwe wy- znawal a ſrdecžne gich ſ pokoru želel, že by nalezl ſpijſſe v boha miloſt, nežli zpowidage ſe nynieyſſim ſwatokupczom a ginym zmatecžnym ſwuodczym geſſto ſu ſami plnij hrziechuo a bluduo A zgewnie na tiech zpowiedech ſwodij lid od wiery ; řimane krew boži gim tupij yako blud kaczyerzſky! A naywicze, když by kto nemohl takowe° knieze mieti, aby gemu bez- pecžnie ſwe ſwiedomi mohl zgewiti a prawu radu od nieho przigiti, muož bezpeežnie, ty mietežniky opuſtie, k ſamu bo" ſe obratiti a wyznati před nim ſwe hrziechy a želeti gich do ſmrti a vffati ger ſamer, že ge ge odpuſtij, yako geſt odpuſtil tomuto zgewnemu hrziefſniku beze wſſech tiech kneži ſwatokupeckych. Necht miſtrzi tuto vkažij, kto ſe geſt przimluwal za tohoto hrziefſnika zgewneho, gemuž geſt buoh hrziechy odpuſtil! Byt chtieli wiery w cžteni [213b] polo- žene nepohanieti, muſyli by puoycžiti prawdy, že tento zgewny brzieflnik, nechaw wſſech przimluw nalezenych, proftie ſamemu bohu wierzil a, w niem ſwu nadiegi položiw, ge ſe modlil a od nieho ſameho ſmilowanie a odpuſſtienie hrziechuo nalezl. Ale oni, ty przimluwy w lidi vmietagicze, rzku: „Sme hrzieſſnij a nehodnij etc.,“ y hyzdij gim boha a ſwate gim
Strana 221
Po Swate Trogicy. 221 wychwalugij, že ſu miloſtiwij a nad hrzieſſnymi ſlitowanie magij a za nie ſe přimluwagij. Potom die pan: „Giftie prawim wam, sſtupil geft tento, ſprawedliw vežinien gſa, do dov ſweho od ono°; neb každy, ktož ſe wyſlij, bude ponižen; a ktož ſe nižij, bude powyſſen." Tento zgewny hrzieſſnik nalezl od boha ſmilowanie a odpufſtienie mnohych hrziechuow podle ſwe pokory a ſprawedliw vežinien geſt od nich, Ale zakonnik ſkrze mnohe eztnoſti vwalil ſe w pychu a w pohrzenie ginych. Y pomohla onomu pokora od hrziechuow k ſprawedlnoſti, a tomuto pycha ſkrze cztnoſti k hrziechom a k neſprawedlnoſti, Aby ſe z toho lide vežili prwe pokorze než ginym ctnoſtem. Neb gine cztnoſti mohu pokoru dobyty byti y zachowany; Ale pycha yhned mijſto s cztnoſtmi nalezne, nebude-li ſ nimi pokory, a obrati cztnoſti w hrziechy a rozmnožij ge ſkrze cztnoſti. Protož daremna geſt pracze o cžiſtotu panenſku nebo wdowſku, nebude-li przi nie pokory; przigduczy pycha, obratij gi w necžiſtotu a wzroſte wyſoko ſkrze ni. Y bude przedležen zgewny hrzieſſnik s pokoru takowe cžiſtotie. Tež y gine wſſeczky cztnoſti pycha ſlepcze, když gſu bez pokory. Nebo pycha Angely s nebe wywrhla a diabluo z nich nadielala. Czo pak giž neucžinij lidem hlinienym na zemi? Protož ſpaſytel die: „Každy, ktož ſe wyſſij, bude ponižen." Jako tento zakonnik. Pozdwihl ſe pychu wyſoko nade wſleczky lidi rzka: „Negſem yako ginij lidee, ani iako tento zgewny hrziſſnik." Dala gev pycha zroſt wyſoky, aby mniel, že ſe hlawu nebe dotyka nade wſlecky lidi. Protož geſt ponižen, negſa nicz przed bohem ſe wſſemi tiemi dobrotami; a po- tom bude ponižen y každy takowy pod ďably a pod biedu wiecžne° zatraczeni. A ktož ſe nižij, ten bude powyſſen. Ten ſe ponižuge, ktož pozna, že geſt prach a že ſe tudiež w prach obrati a že geſt to, czož wždy nohama tlacžij. A vgme-li to prawie w ſrdcze, nebudet korunowati ſwych podnožij, ale budet ſe wždy nižiti, znage to, czo geſt a czo na niey ſluſſij.
Po Swate Trogicy. 221 wychwalugij, že ſu miloſtiwij a nad hrzieſſnymi ſlitowanie magij a za nie ſe přimluwagij. Potom die pan: „Giftie prawim wam, sſtupil geft tento, ſprawedliw vežinien gſa, do dov ſweho od ono°; neb každy, ktož ſe wyſlij, bude ponižen; a ktož ſe nižij, bude powyſſen." Tento zgewny hrzieſſnik nalezl od boha ſmilowanie a odpufſtienie mnohych hrziechuow podle ſwe pokory a ſprawedliw vežinien geſt od nich, Ale zakonnik ſkrze mnohe eztnoſti vwalil ſe w pychu a w pohrzenie ginych. Y pomohla onomu pokora od hrziechuow k ſprawedlnoſti, a tomuto pycha ſkrze cztnoſti k hrziechom a k neſprawedlnoſti, Aby ſe z toho lide vežili prwe pokorze než ginym ctnoſtem. Neb gine cztnoſti mohu pokoru dobyty byti y zachowany; Ale pycha yhned mijſto s cztnoſtmi nalezne, nebude-li ſ nimi pokory, a obrati cztnoſti w hrziechy a rozmnožij ge ſkrze cztnoſti. Protož daremna geſt pracze o cžiſtotu panenſku nebo wdowſku, nebude-li przi nie pokory; przigduczy pycha, obratij gi w necžiſtotu a wzroſte wyſoko ſkrze ni. Y bude przedležen zgewny hrzieſſnik s pokoru takowe cžiſtotie. Tež y gine wſſeczky cztnoſti pycha ſlepcze, když gſu bez pokory. Nebo pycha Angely s nebe wywrhla a diabluo z nich nadielala. Czo pak giž neucžinij lidem hlinienym na zemi? Protož ſpaſytel die: „Každy, ktož ſe wyſſij, bude ponižen." Jako tento zakonnik. Pozdwihl ſe pychu wyſoko nade wſleczky lidi rzka: „Negſem yako ginij lidee, ani iako tento zgewny hrziſſnik." Dala gev pycha zroſt wyſoky, aby mniel, že ſe hlawu nebe dotyka nade wſlecky lidi. Protož geſt ponižen, negſa nicz przed bohem ſe wſſemi tiemi dobrotami; a po- tom bude ponižen y každy takowy pod ďably a pod biedu wiecžne° zatraczeni. A ktož ſe nižij, ten bude powyſſen. Ten ſe ponižuge, ktož pozna, že geſt prach a že ſe tudiež w prach obrati a že geſt to, czož wždy nohama tlacžij. A vgme-li to prawie w ſrdcze, nebudet korunowati ſwych podnožij, ale budet ſe wždy nižiti, znage to, czo geſt a czo na niey ſluſſij.
Strana 222
222 Nediele Dwanacta A przikladem tohoto zgewne" hrzieſlnika poznage, že neto- liko geſt prach, ale czo zleho nad prach na ſe geſt nabral, hrziechuo tiežkych mnozſtwie, kterziž gſu ohawnieyſſij przed bohem než prach toliko a cžinij lidi biedne a zbawugij ge wſſe° duoſtogenſtwi lidſkeho y bozſkeho: y m'el by mnoho po- kory a poniženie a ſ tijm by pokorňe hledal miloſti božij, daleko za ginymi na zad ſtoge iako prziliſs nehodny. A ktož ſe tak ponižij y ginak, czož naywiecze muož a vmij, ten powyſſen bude zde w miloſti ſynowſtwi boži° a potom s angely w nebi. Nediele Dwanaczta po S. Trogiczy. Cžtenie ſwateho Marka w VII. Kapito. [214a] ZA onoho cžaſu wyſſed pan Gežifs z končin tyrſkych, ſſel przes Sydon k morzi Galileyſkemu proſtrzedkem mezy kraginami deſyeti Mieſt. Y prziwedli ſu gemu hlucheho a niemeho Y proſyli gſu ho, aby na niey ruku wložil. A wywed gey ſukromi wen z zaſtupu, wložil prſty ſwe w vſſi geho a plinul, dotekl ſe yazyka geho. A wzezrzew k nebi, rzekl gemu: Effeta, genž ſe wyklada: otewrzi ſe. A yhned otewrzieny gſu vſſi geho, a rozwazan geſt ſwazek yazyku geho, y mluwil geſt prawie. Y przikazal geſt gim, aby žadnemu neprawili; A cžim gim wiecze przikazowal, tiem wiecze ohlaſſowali a tiem ſe wiecze diwili rzkucze: Dobrze wſfeczky wieczy vcžinil, hluchym kazal ſlyſſeti a niemym mluwiti. Ztenie toto ſwate oznamuge, že pan gežiſs, ſpaſytel naſs, wyſfel geſt z kragin Tyrſkych a že geſt przeſſel przes
222 Nediele Dwanacta A przikladem tohoto zgewne" hrzieſlnika poznage, že neto- liko geſt prach, ale czo zleho nad prach na ſe geſt nabral, hrziechuo tiežkych mnozſtwie, kterziž gſu ohawnieyſſij przed bohem než prach toliko a cžinij lidi biedne a zbawugij ge wſſe° duoſtogenſtwi lidſkeho y bozſkeho: y m'el by mnoho po- kory a poniženie a ſ tijm by pokorňe hledal miloſti božij, daleko za ginymi na zad ſtoge iako prziliſs nehodny. A ktož ſe tak ponižij y ginak, czož naywiecze muož a vmij, ten powyſſen bude zde w miloſti ſynowſtwi boži° a potom s angely w nebi. Nediele Dwanaczta po S. Trogiczy. Cžtenie ſwateho Marka w VII. Kapito. [214a] ZA onoho cžaſu wyſſed pan Gežifs z končin tyrſkych, ſſel przes Sydon k morzi Galileyſkemu proſtrzedkem mezy kraginami deſyeti Mieſt. Y prziwedli ſu gemu hlucheho a niemeho Y proſyli gſu ho, aby na niey ruku wložil. A wywed gey ſukromi wen z zaſtupu, wložil prſty ſwe w vſſi geho a plinul, dotekl ſe yazyka geho. A wzezrzew k nebi, rzekl gemu: Effeta, genž ſe wyklada: otewrzi ſe. A yhned otewrzieny gſu vſſi geho, a rozwazan geſt ſwazek yazyku geho, y mluwil geſt prawie. Y przikazal geſt gim, aby žadnemu neprawili; A cžim gim wiecze przikazowal, tiem wiecze ohlaſſowali a tiem ſe wiecze diwili rzkucze: Dobrze wſfeczky wieczy vcžinil, hluchym kazal ſlyſſeti a niemym mluwiti. Ztenie toto ſwate oznamuge, že pan gežiſs, ſpaſytel naſs, wyſfel geſt z kragin Tyrſkych a že geſt przeſſel przes
Strana 223
Po Swate Trogicy. 223 Sydon k morzi Galileyſkemu etc. Tu ſe gmenugij mieſta a kraginy, Tyrus a Sydon mieſta a Galilea wlaſt, w niež ſe geſt narodil ſpaſytel y odchowan. Ty wieczy miſtrzi wykladagi podle rozumuow duchownich. Tyrus wyklada ſe „vzkoft“, Sydon „low", Galilea „przeneſenie" nebo „neuſtawicžnoſt“, Morze te wlaſti „horzkoſt a nepokoy". Kragina dekapoleos deſet mieſt miela; to prziſluſſie wykladati deſet przikazanie božich. Ta kdyby držina byla, doſti bychom wſſem wykladom vežinili, czo by gich kto naymudrzegij vmiel cžiniti. To mieſto Tyrus bylo geſt pohanſke y kraginy geho, kupecztwie mnoha a hrzie- chowe y newiery pohanſke daly se w niem. Protož geft wyffel od nich pan — nebo geho duchu ſladkemu vzko geſt bylo mezy tiemi hrzieſſniky, ani w boha newierzij a modlam ſe kla- niegij, oklamanij a newieru gedni druhym vkazugij —, Tijm nas veže, geſſto gey vſty wyznawame a klanime ſe gemu yako bohu, že, budem-li tymiž hrzichy zaneprazdnieni yako ti po- hane, Tyrus vzky a tieſnieyſlij gemu budem, wygdet od nas, nemage vtieſſenie, kterež geſt obwykl mijti s ſyny lidſkymi, A wyſtiehuge ſe od nas yako od morderzuow ſwych, geſſto gey den ode dne krzižugem naſſimi tiežkymi a mnohymi hrziechy, potupami a newdiecžnoſtmi nad pohany. Protož ſe toho wygitij ma každy bati, aby gemu v nieho tieſno nebylo, nebt on chcze prziebytek wolny mieti. Ale cžlowiek leniwy chcze y nechcze. Chcze, když by czo bez pracze mohl mieti; ale nechcze s praczy dobywati. A to nam ma byti k pilnemu napomenutie, že mnozij wierzij w pana Gežiſſe a chtiieli by geho miloſti požiti a ſpaſenie ſkrze nieho dogiti, ale lenoſt neda gim toho dokonati, aby k geho [214b] miloſti przidali ſwu pilnoſt a praczy, aby gim doſla miloſt geho. Protož ſe tu ſuži to luože a neoſtaneta na niem dwa. Nebo lenoſt, leknuczy ſe pracze a protiwnych wieczij, opuſtij dobre wiecy, a panu ſe ta duſſe neſlijbi. Die tu cžtenie. Zie przeſlel pan przes Sydon, geſſto lowczy w niem bydle; take y ty pominul. Lowczy gſu lakomcy,
Po Swate Trogicy. 223 Sydon k morzi Galileyſkemu etc. Tu ſe gmenugij mieſta a kraginy, Tyrus a Sydon mieſta a Galilea wlaſt, w niež ſe geſt narodil ſpaſytel y odchowan. Ty wieczy miſtrzi wykladagi podle rozumuow duchownich. Tyrus wyklada ſe „vzkoft“, Sydon „low", Galilea „przeneſenie" nebo „neuſtawicžnoſt“, Morze te wlaſti „horzkoſt a nepokoy". Kragina dekapoleos deſet mieſt miela; to prziſluſſie wykladati deſet przikazanie božich. Ta kdyby držina byla, doſti bychom wſſem wykladom vežinili, czo by gich kto naymudrzegij vmiel cžiniti. To mieſto Tyrus bylo geſt pohanſke y kraginy geho, kupecztwie mnoha a hrzie- chowe y newiery pohanſke daly se w niem. Protož geft wyffel od nich pan — nebo geho duchu ſladkemu vzko geſt bylo mezy tiemi hrzieſſniky, ani w boha newierzij a modlam ſe kla- niegij, oklamanij a newieru gedni druhym vkazugij —, Tijm nas veže, geſſto gey vſty wyznawame a klanime ſe gemu yako bohu, že, budem-li tymiž hrzichy zaneprazdnieni yako ti po- hane, Tyrus vzky a tieſnieyſlij gemu budem, wygdet od nas, nemage vtieſſenie, kterež geſt obwykl mijti s ſyny lidſkymi, A wyſtiehuge ſe od nas yako od morderzuow ſwych, geſſto gey den ode dne krzižugem naſſimi tiežkymi a mnohymi hrziechy, potupami a newdiecžnoſtmi nad pohany. Protož ſe toho wygitij ma každy bati, aby gemu v nieho tieſno nebylo, nebt on chcze prziebytek wolny mieti. Ale cžlowiek leniwy chcze y nechcze. Chcze, když by czo bez pracze mohl mieti; ale nechcze s praczy dobywati. A to nam ma byti k pilnemu napomenutie, že mnozij wierzij w pana Gežiſſe a chtiieli by geho miloſti požiti a ſpaſenie ſkrze nieho dogiti, ale lenoſt neda gim toho dokonati, aby k geho [214b] miloſti przidali ſwu pilnoſt a praczy, aby gim doſla miloſt geho. Protož ſe tu ſuži to luože a neoſtaneta na niem dwa. Nebo lenoſt, leknuczy ſe pracze a protiwnych wieczij, opuſtij dobre wiecy, a panu ſe ta duſſe neſlijbi. Die tu cžtenie. Zie przeſlel pan przes Sydon, geſſto lowczy w niem bydle; take y ty pominul. Lowczy gſu lakomcy,
Strana 224
224 Nediele Dwanacta geſſto lowij to, cžehož neodneſu. A tiech naywiecze na ſwietie geſt. Die pan buoh 1): „Od naymenſlieho až do naywietežieho wſſiczkni gſu ſe po lakomſtwie obratili; kniez y prorok, wſſiczkni we krwi lkagij. Muž bratra ſweho lowij k ſmrti.“ A ten zly low nynie na ſwietie wždy ſe wiecze rozmaha a trwa. Ty lowcze przezle pomine pan. Nebo duſſe, geſſto ſe ſkrze ſmyfly wylewa, lotruge po mijítech puſtych, chtieczy nietczo vlowiti yako onen Ezau; Y nalowij diwoke zwierzi plno ſrdcze, widienij, ſlyſſenie, pam'etij marnych, roztrhanij a zlo- trzenij ſrdcze. Wyſſed z domu od pokoge, y nalowil ſobie pohanienij a prokletij, a požehnani dobreho ſwiedomie zmeſſkal. Potom die cžtenie: „Prziſſel k morzi Galileyſkemu," Genž ſe wyklada neuſtawicžnoſt iako tocženie kola. Ta ne- uſtawicžnoſt obeczna geſt ſwietu y wſſem, ktož gey milugij, geſſto neyſu bohem vſtaweni na gedne wieczy prawe a po- trzebne, Ale ſkrze mnohe promieny tohoto ſwieta yako kolo- s gedniech na druhe biežij a w horzkoſtech morſkych tapagij, kterežto ten ſwiet bezprawim ſwym na nie vwodij. Ale to wſſe neni tak diwne, že to kolo nevſtawicžnoſti ſwietſke w horzkoſti rozlicžne ſe zawiera, mage to morze przi ſobie. Ale kterziž by mieli v pokogi s bohem oſtati vſtawicžňe. tut geft wiecze ſlkody, když gſu takowij rozdielenij a neuſta- wicžnij na wſlech ceſtach ſwych, magice dwoge frdcze a potom ohledanie mnoha na dwoge czeſty, diel ſe myſlecze bohu libiti a zachowati, na to nektere pracze cžaſem na- kladagicze, a potom na ſwiet mnoho hledij a gemu ſe wyda- wagij, ſtihagicze ſnažnie ty wiecy, ktere gſu ſwieta, mnoho ſe gemu libiti chtiecze a przirownati. A k te Galilegi yhned moře horzke a nepokoyne prziležij; Nebo, poniewadž nemuož podobnie dwogitych wieczij w gednom ſrdczy srownati, muſy nepokogem horzkym zachwaczen byti; Kdyžto ſwiedomie 1) Jerem. 6, 13 a Mich. 7, 2.
224 Nediele Dwanacta geſſto lowij to, cžehož neodneſu. A tiech naywiecze na ſwietie geſt. Die pan buoh 1): „Od naymenſlieho až do naywietežieho wſſiczkni gſu ſe po lakomſtwie obratili; kniez y prorok, wſſiczkni we krwi lkagij. Muž bratra ſweho lowij k ſmrti.“ A ten zly low nynie na ſwietie wždy ſe wiecze rozmaha a trwa. Ty lowcze przezle pomine pan. Nebo duſſe, geſſto ſe ſkrze ſmyfly wylewa, lotruge po mijítech puſtych, chtieczy nietczo vlowiti yako onen Ezau; Y nalowij diwoke zwierzi plno ſrdcze, widienij, ſlyſſenie, pam'etij marnych, roztrhanij a zlo- trzenij ſrdcze. Wyſſed z domu od pokoge, y nalowil ſobie pohanienij a prokletij, a požehnani dobreho ſwiedomie zmeſſkal. Potom die cžtenie: „Prziſſel k morzi Galileyſkemu," Genž ſe wyklada neuſtawicžnoſt iako tocženie kola. Ta ne- uſtawicžnoſt obeczna geſt ſwietu y wſſem, ktož gey milugij, geſſto neyſu bohem vſtaweni na gedne wieczy prawe a po- trzebne, Ale ſkrze mnohe promieny tohoto ſwieta yako kolo- s gedniech na druhe biežij a w horzkoſtech morſkych tapagij, kterežto ten ſwiet bezprawim ſwym na nie vwodij. Ale to wſſe neni tak diwne, že to kolo nevſtawicžnoſti ſwietſke w horzkoſti rozlicžne ſe zawiera, mage to morze przi ſobie. Ale kterziž by mieli v pokogi s bohem oſtati vſtawicžňe. tut geft wiecze ſlkody, když gſu takowij rozdielenij a neuſta- wicžnij na wſlech ceſtach ſwych, magice dwoge frdcze a potom ohledanie mnoha na dwoge czeſty, diel ſe myſlecze bohu libiti a zachowati, na to nektere pracze cžaſem na- kladagicze, a potom na ſwiet mnoho hledij a gemu ſe wyda- wagij, ſtihagicze ſnažnie ty wiecy, ktere gſu ſwieta, mnoho ſe gemu libiti chtiecze a przirownati. A k te Galilegi yhned moře horzke a nepokoyne prziležij; Nebo, poniewadž nemuož podobnie dwogitych wieczij w gednom ſrdczy srownati, muſy nepokogem horzkym zachwaczen byti; Kdyžto ſwiedomie 1) Jerem. 6, 13 a Mich. 7, 2.
Strana 225
Po Swate Trogicy. 225 pohledij a vzrzij, ano w niem ty wiecy, kterež k bohu przi- ſluſfegi, pohaniny, zmeſſkany, vmenſſeny, na zad oſtaweny, zarmutij welmi toho cžlowieka a w horzkoſt prziwede, w ne- pokoy a w bazeň, a nadiege k bohu malo nebo nicz neoſtane. Y pozna cžlowiek, kterak w ſſkodne galilegi przebywa, geſſto hned moře horzke przi ſobie ma Y die dale Cžtenie: „Prziwedli gſu gemu hlucheho a niemeho a proſyli ſu geho, aby naň ruku wložil“, Když prziſſel k morzi Galileyſkemu mezy kraginy dekapolſke, kdež geſt deſet mieſt bylo. A tat znamenawagij lidi pod zprawu deſyti przikazanie božich. A že tu nalezen geſt hluchy a niemy, to geft w tom lidu, ktery by z dluhu wiery miel poſluchati przikazanie božich. Protož pan [215a] buoh die k takowym1): „Slyffte, hluſſi.“ A potom die 2) : „Kto geft hluchy, gedine ten, k niemuž ſem poſylal ſluhy me proroky?“ Ten pak hluchy, kteryž byl prziweden ku panu Gežilowi, nebyl geſt od při- rozeni hluch ani niem, Ale nenawiftny diabel odyal geft gemu ty dwa cžichy k ſpaſeni naypotrzebnieyſli; Sluch, aby flowa božiho nepoſluchal, řecž, aby rady g nemu nedawal ani gij ſam przigimal, aby ſe nemodlil, ani o bohu rozmluwal, ani geho chwalil. A muožt to drabel vcžiniti y duchownie a cžichy cžlowieku odgiti, aby ſluchu, ani rzecži, ani ocžij, ani rukau, ani ginych vduow nepožiwal k chwale božij, ale k ſwym žadoſtem. Gedine když ſrdcze ſwede a nachyli ge k zlym ſluchom, Víta k marnym a neſmiernym mluwenim, ocži k marnemu widienie, rucze k neſtydatemu dotykani: Czož dobreho ma ſlyſleti neb mluwiti, to kratke a rziedke bude. Protož takowy hluch y niem bude, mnoho mluwie vſty. A te hluchoty a niemoty pln geft ſwiet. A naywiece na kniežich geſt niemoty mnoho, geſſto nemluwij vžitecžnie ſlowa božieho. Protož ge buoh nazywa pſy niemymi, geſſto 1) Izai. 42, 18. 2) Izai. 42, 19.
Po Swate Trogicy. 225 pohledij a vzrzij, ano w niem ty wiecy, kterež k bohu przi- ſluſfegi, pohaniny, zmeſſkany, vmenſſeny, na zad oſtaweny, zarmutij welmi toho cžlowieka a w horzkoſt prziwede, w ne- pokoy a w bazeň, a nadiege k bohu malo nebo nicz neoſtane. Y pozna cžlowiek, kterak w ſſkodne galilegi przebywa, geſſto hned moře horzke przi ſobie ma Y die dale Cžtenie: „Prziwedli gſu gemu hlucheho a niemeho a proſyli ſu geho, aby naň ruku wložil“, Když prziſſel k morzi Galileyſkemu mezy kraginy dekapolſke, kdež geſt deſet mieſt bylo. A tat znamenawagij lidi pod zprawu deſyti przikazanie božich. A že tu nalezen geſt hluchy a niemy, to geft w tom lidu, ktery by z dluhu wiery miel poſluchati przikazanie božich. Protož pan [215a] buoh die k takowym1): „Slyffte, hluſſi.“ A potom die 2) : „Kto geft hluchy, gedine ten, k niemuž ſem poſylal ſluhy me proroky?“ Ten pak hluchy, kteryž byl prziweden ku panu Gežilowi, nebyl geſt od při- rozeni hluch ani niem, Ale nenawiftny diabel odyal geft gemu ty dwa cžichy k ſpaſeni naypotrzebnieyſli; Sluch, aby flowa božiho nepoſluchal, řecž, aby rady g nemu nedawal ani gij ſam przigimal, aby ſe nemodlil, ani o bohu rozmluwal, ani geho chwalil. A muožt to drabel vcžiniti y duchownie a cžichy cžlowieku odgiti, aby ſluchu, ani rzecži, ani ocžij, ani rukau, ani ginych vduow nepožiwal k chwale božij, ale k ſwym žadoſtem. Gedine když ſrdcze ſwede a nachyli ge k zlym ſluchom, Víta k marnym a neſmiernym mluwenim, ocži k marnemu widienie, rucze k neſtydatemu dotykani: Czož dobreho ma ſlyſleti neb mluwiti, to kratke a rziedke bude. Protož takowy hluch y niem bude, mnoho mluwie vſty. A te hluchoty a niemoty pln geft ſwiet. A naywiece na kniežich geſt niemoty mnoho, geſſto nemluwij vžitecžnie ſlowa božieho. Protož ge buoh nazywa pſy niemymi, geſſto 1) Izai. 42, 18. 2) Izai. 42, 19.
Strana 226
226 Nediele Dwanacta fitiekati neumiegij na hrziechy. Vkrotil ge ſwiet ſtoly dob- rymi, aby na niey newreželi. Yako pſy, když gim chleba podadij, newrknut, ale dadit po ſobie y pohladiti: Takež kniez, když ſede za ſtuol s bohatym lichewnikem, hoduget ſ nim pokoyňe. Protož duſfe kryftowych owecz byly by zmeſſkany o gich ztrawu, by gich pan ſam neopatrowal. Zie gſu pak ti lide prziwedli toho hlucheho a niemeho ku panu Gežiſfowi, to geſt muſylo pogiti z gich wiery welike, když ſu poznali w niem mocz doſtatecžnu k tomu, že panuge nad mocy diabelſku y nade wſlelikymi neduhy a nemoczmi yako naywyzſli pan a že geſt miloſrdny. Protož ſu geho proſyli. aby na nieho ruku wložil. Nebo ruka geho, kteraž geſt ſtwo- rzila nebe a zemi y wſfecky wiecy, kterež w nich ſu, take geſt dala wſlelike vcho k ſlyſſeni a yazyk k mluwenij Take taž ruka muož ranieneho od diabla na ſluchu y na rzecži oprawiti. A pan Gežiſs k gich wierze a prozbie vežinil to. Ale že my mluwieme o hluchotie a niemotie duchownie, magijcze gi za wietežij ſſkodu nežli hluchotu a niemotu tie- leſnu. Protož, ktož ma wieru weliku a ſlitowanie nad tiemi hluchymi a niemymi, miel by poſpieſiti, aby ge prziwedl ku panu Gežiffowi a proſyl za nie, aby gim dal zdrawij. A tot by mieli prwotnie vežiniti kniežij, kterziž ſami hluſſi a niemi negſu; przikazanim ſlowa božiho mieli by na hluche wolati zdali by kterzij hlas božie mohli vſlyſſeti. A kdyby kazanim nemohli w tom proſpieti, tehdy by ſe mieli za nie bohu modliti, aby on ſkrze moc ſwu weliku dal gim ſluch prawy k zakonu ſwemu a rzecž prawu k chwaleni gmena geho; Nebo gemu ſamemu ta mocz prziležij a on to vežinij tiem, nad kterymiž ſe ſmiluge. A tež by mohl vežiniti y každy giny ežlowiek; cžijž modlitba ſkrze laſku bratrſku muož gim proſpieſfna byti, a cžijž rzecž muož radu [215b] prawu bližnim dawati, a cžijž laſka muož ſe nad ſlkodu duchownie bližniho ſlitowati, tit mohu hluche a nieme ku panu Geži- ſſowi prziwoditi a proſyti geho za zdrawij gich.
226 Nediele Dwanacta fitiekati neumiegij na hrziechy. Vkrotil ge ſwiet ſtoly dob- rymi, aby na niey newreželi. Yako pſy, když gim chleba podadij, newrknut, ale dadit po ſobie y pohladiti: Takež kniez, když ſede za ſtuol s bohatym lichewnikem, hoduget ſ nim pokoyňe. Protož duſfe kryftowych owecz byly by zmeſſkany o gich ztrawu, by gich pan ſam neopatrowal. Zie gſu pak ti lide prziwedli toho hlucheho a niemeho ku panu Gežiſfowi, to geſt muſylo pogiti z gich wiery welike, když ſu poznali w niem mocz doſtatecžnu k tomu, že panuge nad mocy diabelſku y nade wſlelikymi neduhy a nemoczmi yako naywyzſli pan a že geſt miloſrdny. Protož ſu geho proſyli. aby na nieho ruku wložil. Nebo ruka geho, kteraž geſt ſtwo- rzila nebe a zemi y wſfecky wiecy, kterež w nich ſu, take geſt dala wſlelike vcho k ſlyſſeni a yazyk k mluwenij Take taž ruka muož ranieneho od diabla na ſluchu y na rzecži oprawiti. A pan Gežiſs k gich wierze a prozbie vežinil to. Ale že my mluwieme o hluchotie a niemotie duchownie, magijcze gi za wietežij ſſkodu nežli hluchotu a niemotu tie- leſnu. Protož, ktož ma wieru weliku a ſlitowanie nad tiemi hluchymi a niemymi, miel by poſpieſiti, aby ge prziwedl ku panu Gežiffowi a proſyl za nie, aby gim dal zdrawij. A tot by mieli prwotnie vežiniti kniežij, kterziž ſami hluſſi a niemi negſu; przikazanim ſlowa božiho mieli by na hluche wolati zdali by kterzij hlas božie mohli vſlyſſeti. A kdyby kazanim nemohli w tom proſpieti, tehdy by ſe mieli za nie bohu modliti, aby on ſkrze moc ſwu weliku dal gim ſluch prawy k zakonu ſwemu a rzecž prawu k chwaleni gmena geho; Nebo gemu ſamemu ta mocz prziležij a on to vežinij tiem, nad kterymiž ſe ſmiluge. A tež by mohl vežiniti y každy giny ežlowiek; cžijž modlitba ſkrze laſku bratrſku muož gim proſpieſfna byti, a cžijž rzecž muož radu [215b] prawu bližnim dawati, a cžijž laſka muož ſe nad ſlkodu duchownie bližniho ſlitowati, tit mohu hluche a nieme ku panu Geži- ſſowi prziwoditi a proſyti geho za zdrawij gich.
Strana 227
Po Swate Trogicy. 227 Potom die ežtenie: „A poyaw geho wen z zaſtupu, puſtil geſt prſty ſwe w vſſi geho.“ Proto geſt pan tohoto hlucheho wen z zaſtupu chtiel wyweſti, aby pokoynie mohl ſlyſleti, czož gemu mluwiti bude. Nebo zaſtup w ſobie wiecz nepokoyna a roztržena geſt, k uzdraweni hluchoty a niemoty przekažie. Neb geſt pſn hrzmotuow a krzikuow, gimiž wiecze ohlechne cžlowiek, aby nemohl ſlyffeti, czo buoh mluwij a wola na neho. A dokudž koli kto w tom zaſtupu zleho towaryſtwa ſtogij, nemuožt k niemu hlas božij prawie progiti. A muožt ſe y ono pijſmo k tomu treffiti, geſſto die pan buoh 1): „Powedu gi na puſſt a budu mluwiti k gegiemu ſrdczy.“ Protož muſy cžlowiek pokoy przigiti kromie tiech powykuow, aby mohl srozumieti, czo buoh bude k niemu mluwiti, aby, s chutnu myſlij przigma hlas žiwota, vzdrawen byl ſkrze niey. Ne- lehcze tehdy ma toto wywedenie hlucheho z zaſtupu waženo byti, nebot ya nemohu rozumleti, byt kto bohu srozumiel a hlas geho ſlyſſeti mohl, bydle tak robotnie s zaſtupy, to za zakon mage, czož a k ežemuž mnoſtwie ſwoluge a cžinie. Potom die cžtenie: „A wpuſtil prſty ſwe w vſſi geho." Skrze prſty geho mocz ducha ſwateho vkazuge ſe k vzdrawenie hlucheho, A ſlina, genž od hlawy pochodij, znamenawa mudroſt geho. Tau když ſe dotkne yazyka niemeho, yhnedt promluwij prawie. Protož ty wieczi, kterež na hluchem a niemem cžinil geſt pan podle moczy ducha ſwateho, ty w darzich geho oſtawagij nam ſkrze zaſluženie kryſtowo ke wſlelikemu vzdrawenie hluchoty a niemoty y každe rany duchownij y tieleſne. Potom die cžtenie: „A wzezrzew w nebe, wzdechl geſt." Tiem, že geſt w nebe pohlediel, pan Gežiſs vkazuge, že vzdrawenie cžlowieka takowe z nebe a z moczy božij po- chazy, Jakož geft to pan obycžeynie cžinil przi takowych ſkutczych, že ſe k nebi obraczel a modlil ſe bohu za zdrawij, 1) Ozeáš 2, 14.
Po Swate Trogicy. 227 Potom die ežtenie: „A poyaw geho wen z zaſtupu, puſtil geſt prſty ſwe w vſſi geho.“ Proto geſt pan tohoto hlucheho wen z zaſtupu chtiel wyweſti, aby pokoynie mohl ſlyſleti, czož gemu mluwiti bude. Nebo zaſtup w ſobie wiecz nepokoyna a roztržena geſt, k uzdraweni hluchoty a niemoty przekažie. Neb geſt pſn hrzmotuow a krzikuow, gimiž wiecze ohlechne cžlowiek, aby nemohl ſlyffeti, czo buoh mluwij a wola na neho. A dokudž koli kto w tom zaſtupu zleho towaryſtwa ſtogij, nemuožt k niemu hlas božij prawie progiti. A muožt ſe y ono pijſmo k tomu treffiti, geſſto die pan buoh 1): „Powedu gi na puſſt a budu mluwiti k gegiemu ſrdczy.“ Protož muſy cžlowiek pokoy przigiti kromie tiech powykuow, aby mohl srozumieti, czo buoh bude k niemu mluwiti, aby, s chutnu myſlij przigma hlas žiwota, vzdrawen byl ſkrze niey. Ne- lehcze tehdy ma toto wywedenie hlucheho z zaſtupu waženo byti, nebot ya nemohu rozumleti, byt kto bohu srozumiel a hlas geho ſlyſſeti mohl, bydle tak robotnie s zaſtupy, to za zakon mage, czož a k ežemuž mnoſtwie ſwoluge a cžinie. Potom die cžtenie: „A wpuſtil prſty ſwe w vſſi geho." Skrze prſty geho mocz ducha ſwateho vkazuge ſe k vzdrawenie hlucheho, A ſlina, genž od hlawy pochodij, znamenawa mudroſt geho. Tau když ſe dotkne yazyka niemeho, yhnedt promluwij prawie. Protož ty wieczi, kterež na hluchem a niemem cžinil geſt pan podle moczy ducha ſwateho, ty w darzich geho oſtawagij nam ſkrze zaſluženie kryſtowo ke wſlelikemu vzdrawenie hluchoty a niemoty y každe rany duchownij y tieleſne. Potom die cžtenie: „A wzezrzew w nebe, wzdechl geſt." Tiem, že geſt w nebe pohlediel, pan Gežiſs vkazuge, že vzdrawenie cžlowieka takowe z nebe a z moczy božij po- chazy, Jakož geft to pan obycžeynie cžinil przi takowych ſkutczych, že ſe k nebi obraczel a modlil ſe bohu za zdrawij, 1) Ozeáš 2, 14.
Strana 228
228 Nediele Dwanacta yako nad Lazarem y ginde. A ſkrze to nam vkazuge že o zdrawij y o každe dobre wieczy mame k bohu hledieti a gemu famemu ſe za to modliti W tom pak že, hledie w nebe, wzdechl geſt, vkazuge ſlitowanie na t biedu ežlowieka. kteruž geſt ſwazan od diabla. Vkazuge take tiežkoſt hrziecha, pro niež trpij pokolenie lidſke wſſelike zle zde na ſwietie y w zatraczenie. Protož žadny giny než on gediny vmiel geſt litowati gich a wažiti tiežkoſt hrziechuo, kterymiž gſu boha potupili a wždy gimi popuzegi ſprawedlnoſti božij proti ſobie. Protož on ſam litowati a želeti vmiel geſt a na to wzdychati. A tohot by y lidem wſſem welmi potrzebie bylo, aby gich horzkoſt na hrziechy popuzela k wzdychanie y k oplakanie yako tuto pana Gežiffe, když ſtal nad hrzieſlnym, hluchym a ňemym. Ale že takowež waznoſti a poznanie o hrzieſliech a o ſlkodach [216a] gich nemame, Protož ani wzdychani, ani plakani, ani želenie, ani zuoſtanie nebywa; Nebo z horliwoſti wnitrznieho cžlowieka pochazy wzdychanie. Dale die cžtenie: „A rzekl: Effeta, to geſt: otewrzi ſe. A yhned gſu otewrziny vſſi geho a rozwazan ſwazek yazyku geho." Przikazuge nemoczem, aby przeſtaly, mocznie yako buoh, nebo on ma mocz zbiti y vlecžiti. Pakli by y dabel ranil, y po niemt muož zhogiti. Protož tiem by miel naucžen byti cžlowiek, že on przikazuge o zdrawij geno a w geho ruku geft y ſmrt y žiwot cžlowieka, aby o dobre žiwota ginde ne- myſlil nežli v nieho a wſſiczku nadiegi toho aby w niem položil. Die dale cžtenie: „A mluwil geſt prawie“, Aby z toho znamo bylo, že geſt prawie vzdrawen. A tež wieczy przi- ležij každemu, ktož geſt hluch a niem duchownie byl. Geſt-li vzdrawen prawie, tehdy prawie ſlyfſie ſllowo božie s vtieſfenim a mluwij prawie ty wieczy, kterež gſu ke czti božij, y ginym o tom prawij, aby take boha hledali. Ale mnohot geſt to rzecženo: „Prawie mluwil.“ Muſyt wſſiczkni ſwazkowe yazyka vzdraweni a rozwazani byti; tehdy tepruw mluweni prawe
228 Nediele Dwanacta yako nad Lazarem y ginde. A ſkrze to nam vkazuge že o zdrawij y o každe dobre wieczy mame k bohu hledieti a gemu famemu ſe za to modliti W tom pak že, hledie w nebe, wzdechl geſt, vkazuge ſlitowanie na t biedu ežlowieka. kteruž geſt ſwazan od diabla. Vkazuge take tiežkoſt hrziecha, pro niež trpij pokolenie lidſke wſſelike zle zde na ſwietie y w zatraczenie. Protož žadny giny než on gediny vmiel geſt litowati gich a wažiti tiežkoſt hrziechuo, kterymiž gſu boha potupili a wždy gimi popuzegi ſprawedlnoſti božij proti ſobie. Protož on ſam litowati a želeti vmiel geſt a na to wzdychati. A tohot by y lidem wſſem welmi potrzebie bylo, aby gich horzkoſt na hrziechy popuzela k wzdychanie y k oplakanie yako tuto pana Gežiffe, když ſtal nad hrzieſlnym, hluchym a ňemym. Ale že takowež waznoſti a poznanie o hrzieſliech a o ſlkodach [216a] gich nemame, Protož ani wzdychani, ani plakani, ani želenie, ani zuoſtanie nebywa; Nebo z horliwoſti wnitrznieho cžlowieka pochazy wzdychanie. Dale die cžtenie: „A rzekl: Effeta, to geſt: otewrzi ſe. A yhned gſu otewrziny vſſi geho a rozwazan ſwazek yazyku geho." Przikazuge nemoczem, aby przeſtaly, mocznie yako buoh, nebo on ma mocz zbiti y vlecžiti. Pakli by y dabel ranil, y po niemt muož zhogiti. Protož tiem by miel naucžen byti cžlowiek, že on przikazuge o zdrawij geno a w geho ruku geft y ſmrt y žiwot cžlowieka, aby o dobre žiwota ginde ne- myſlil nežli v nieho a wſſiczku nadiegi toho aby w niem položil. Die dale cžtenie: „A mluwil geſt prawie“, Aby z toho znamo bylo, že geſt prawie vzdrawen. A tež wieczy przi- ležij každemu, ktož geſt hluch a niem duchownie byl. Geſt-li vzdrawen prawie, tehdy prawie ſlyfſie ſllowo božie s vtieſfenim a mluwij prawie ty wieczy, kterež gſu ke czti božij, y ginym o tom prawij, aby take boha hledali. Ale mnohot geſt to rzecženo: „Prawie mluwil.“ Muſyt wſſiczkni ſwazkowe yazyka vzdraweni a rozwazani byti; tehdy tepruw mluweni prawe
Strana 229
Po Swate Trogicy. 229 bude. Neb geſt ſwazan lžij a krziwym ſwiedecztwim, že cžlowiek, mage zle ſwiedomie, ne czele ſpogene s bohem, nebo z lehkoſti, nebo z obycžege zleho, nebo z przicžin neuprzimych lže cžaſtokrat a ſwiedomie z tiech lžij nema. A w ežas ſlkody nebo bezprawie a w cžas pohanienij z ne- nawiſti krziwe ſwiedecztwie proti ſwe bližnimu mluwij. A czo tu lžij bywa, geſſto ze zleho domňeni nebo z krzi- weho prawenie potwrzuge lžiwych wieczij! Jake tu opiet ſwazanie yazyku bywa, kdež kto nezrziezenie bywa, kdež kto nezrzizenje k tomu miloſtij przilipa ſrdcem, geſſto na nem przes mieru wſſeczko chwali, ano ſnad rziedke anebo nicz chwaly hodne nenie! Take bazeň tieleſna geſt tiežky ſwazek yazyka lidſkeho. Nebo mnoho neprawie mluwij lidee; bogicze ſe bitij, hanienij, wiezenie, chudoby, hladu, ſmrti, neſmiegij prawdy mluwiti a wyznati, Ale mluwij mnohe lži, pochlebugij zlym, wždy na gich ſtranu mluwij, aby zleho podle tiela vſlli. A to naytiže ſſkodij kniežim, že pro bazeň vkřiwugij yazyk ſwuoy mluwijce, že k wuoli lidem zlym zamležugij prawdu przed nimi, a ſediecze za zdmi, lhu hrzieſſnikom k gich wuoli. Protož pak ti, geſſto prawdy ne- znagij a gie newierzi, owſfem prawie mluwiti nemohu. A protož ku prawemu mluweni muſy byti poznanie prawych wieczij a muſy prawe ſrdcze byti, gehož by nemohl nakrzi- witi nižadny zyſk lakomy, nižadna nenawiſt, nižadna pomſta a nižadna lehkoſt ani obycžey, nižadna przizeň ani miloſt, nižadna bazeň; Nebo ty wieczy zprawugij mluwenie w lidech. Kterychžto pak iazyka nedotekl ſe geſt pan Gežifs, Tit z przicžin poruſſenych mnoho lhu a neprawie mluwij. Potom die cžtenie: „A przikazal gim, aby nižadnemu neprawili.“ Y zda ſe tuto odporne, procž by zapowidal ſkutkuow ſwych prawiti, a ginde przi[216b]kazowal vožedl- nikom Janowym, aby ge wyprawili Janowi. Y muožem to takto ſrownati a toho požiti, že tiem kazal ſkutky ſwe ohla- ſſowati, kterzi gſu gmeno božie ſkrze to vmieli zwelebiti, ku
Po Swate Trogicy. 229 bude. Neb geſt ſwazan lžij a krziwym ſwiedecztwim, že cžlowiek, mage zle ſwiedomie, ne czele ſpogene s bohem, nebo z lehkoſti, nebo z obycžege zleho, nebo z przicžin neuprzimych lže cžaſtokrat a ſwiedomie z tiech lžij nema. A w ežas ſlkody nebo bezprawie a w cžas pohanienij z ne- nawiſti krziwe ſwiedecztwie proti ſwe bližnimu mluwij. A czo tu lžij bywa, geſſto ze zleho domňeni nebo z krzi- weho prawenie potwrzuge lžiwych wieczij! Jake tu opiet ſwazanie yazyku bywa, kdež kto nezrziezenie bywa, kdež kto nezrzizenje k tomu miloſtij przilipa ſrdcem, geſſto na nem przes mieru wſſeczko chwali, ano ſnad rziedke anebo nicz chwaly hodne nenie! Take bazeň tieleſna geſt tiežky ſwazek yazyka lidſkeho. Nebo mnoho neprawie mluwij lidee; bogicze ſe bitij, hanienij, wiezenie, chudoby, hladu, ſmrti, neſmiegij prawdy mluwiti a wyznati, Ale mluwij mnohe lži, pochlebugij zlym, wždy na gich ſtranu mluwij, aby zleho podle tiela vſlli. A to naytiže ſſkodij kniežim, že pro bazeň vkřiwugij yazyk ſwuoy mluwijce, že k wuoli lidem zlym zamležugij prawdu przed nimi, a ſediecze za zdmi, lhu hrzieſſnikom k gich wuoli. Protož pak ti, geſſto prawdy ne- znagij a gie newierzi, owſfem prawie mluwiti nemohu. A protož ku prawemu mluweni muſy byti poznanie prawych wieczij a muſy prawe ſrdcze byti, gehož by nemohl nakrzi- witi nižadny zyſk lakomy, nižadna nenawiſt, nižadna pomſta a nižadna lehkoſt ani obycžey, nižadna przizeň ani miloſt, nižadna bazeň; Nebo ty wieczy zprawugij mluwenie w lidech. Kterychžto pak iazyka nedotekl ſe geſt pan Gežifs, Tit z przicžin poruſſenych mnoho lhu a neprawie mluwij. Potom die cžtenie: „A przikazal gim, aby nižadnemu neprawili.“ Y zda ſe tuto odporne, procž by zapowidal ſkutkuow ſwych prawiti, a ginde przi[216b]kazowal vožedl- nikom Janowym, aby ge wyprawili Janowi. Y muožem to takto ſrownati a toho požiti, že tiem kazal ſkutky ſwe ohla- ſſowati, kterzi gſu gmeno božie ſkrze to vmieli zwelebiti, ku
Strana 230
230 Nediele Dwanacta polepſlenie ginym ge wyprawugicze, Ale tiem przikazal ne- prawiti, kterzi by chtieli z toho, že gim buoh dobrze vežinil, chlubiti ſe anebo vžitkuow ſwych hledati anebo lehcze bez vžitka o tom mnoho wolati. Y die dale cžtenie: „Ale oni, cžiem wiecze gim przi- kazowal, tiem wiecze ſu prawili a wiecze ſe diwili“. Rozum tiech flow muožem k tomu chyliti, že ti lidee, ſucze obrado- wani nad obycžeg vzdrawenim toho hlucheho, neſnadnie gfu mohli zadržani byti, aby o tom dobrodinſtwi mleželi 1), Aniž gſu mohli w ten cžas rozumieti tomu, procž by gim tak pilnie zapowiedal o tom mluwiti. A protož ſe wiecze diwili rzkucze: „Dobrze geft wſfeczky wieczy vežinil, hluchym kazal ſlyffeti a niemym mluwiti.“ Ale my nynie, cžaſu tohoto muožem o mnohych rzieczy zpiet, že toho zapieragij, by wſfeczky wieczy dobrze vežinil. Ti prwnij, kterziž vežinky geho dobre we zlee obraczegij, czož z geho dobrych cžinuo ſobie oſobugij, to na hrziechy obraczegij a ſkrze geho dobre ſwe zlee konagij. Ginij opiet geho cžinuow za dobre nemagij, neb ſe gim zdadij zlij, protiwnij a ſikodliwij. Protož repezij, ruhagij ſe, lagij powietrzi, ſniehu, prziwalom, krupam, deſſtiom, necžaſom, ſuchu, horku, že ſe rziedko ſlibi ſkutkowe božij gim. Ginij gſu opiet, geſſto nechwale na ſobie ſkutkuow božich, kterzii ſe wždy oprawugij, chtiecz kraſnij byti, a ginu twarz ſobie připrawugij, ginak hlawu, wlaſy ſtrogij, aby ka- derzawe byli, ſpletanie wrkocžuow aby až do pat wiſalo. Protož w tiech pyſſnych ſrdczych nikdiež dobrze buoh ne- umiel ani twarzij, ani kaderzij, ani ginych vduow dobrze ſtworziti. O hanbo pyſſna, czo welebiſs ſſibeniczy a neumiſs ſe ſwu hanbu ſtydieti a treſkczeſs boha, že geſt tebe ne- oblekl w kraſu pyſfneho Lucypera, aby wiecze pychala, než ſwu hanbu pychaſs? A czož nemagij bokowe, ramena, nohy, 1) Orig. chybou tisku mležecželi.
230 Nediele Dwanacta polepſlenie ginym ge wyprawugicze, Ale tiem przikazal ne- prawiti, kterzi by chtieli z toho, že gim buoh dobrze vežinil, chlubiti ſe anebo vžitkuow ſwych hledati anebo lehcze bez vžitka o tom mnoho wolati. Y die dale cžtenie: „Ale oni, cžiem wiecze gim przi- kazowal, tiem wiecze ſu prawili a wiecze ſe diwili“. Rozum tiech flow muožem k tomu chyliti, že ti lidee, ſucze obrado- wani nad obycžeg vzdrawenim toho hlucheho, neſnadnie gfu mohli zadržani byti, aby o tom dobrodinſtwi mleželi 1), Aniž gſu mohli w ten cžas rozumieti tomu, procž by gim tak pilnie zapowiedal o tom mluwiti. A protož ſe wiecze diwili rzkucze: „Dobrze geft wſfeczky wieczy vežinil, hluchym kazal ſlyffeti a niemym mluwiti.“ Ale my nynie, cžaſu tohoto muožem o mnohych rzieczy zpiet, že toho zapieragij, by wſfeczky wieczy dobrze vežinil. Ti prwnij, kterziž vežinky geho dobre we zlee obraczegij, czož z geho dobrych cžinuo ſobie oſobugij, to na hrziechy obraczegij a ſkrze geho dobre ſwe zlee konagij. Ginij opiet geho cžinuow za dobre nemagij, neb ſe gim zdadij zlij, protiwnij a ſikodliwij. Protož repezij, ruhagij ſe, lagij powietrzi, ſniehu, prziwalom, krupam, deſſtiom, necžaſom, ſuchu, horku, že ſe rziedko ſlibi ſkutkowe božij gim. Ginij gſu opiet, geſſto nechwale na ſobie ſkutkuow božich, kterzii ſe wždy oprawugij, chtiecz kraſnij byti, a ginu twarz ſobie připrawugij, ginak hlawu, wlaſy ſtrogij, aby ka- derzawe byli, ſpletanie wrkocžuow aby až do pat wiſalo. Protož w tiech pyſſnych ſrdczych nikdiež dobrze buoh ne- umiel ani twarzij, ani kaderzij, ani ginych vduow dobrze ſtworziti. O hanbo pyſſna, czo welebiſs ſſibeniczy a neumiſs ſe ſwu hanbu ſtydieti a treſkczeſs boha, že geſt tebe ne- oblekl w kraſu pyſfneho Lucypera, aby wiecze pychala, než ſwu hanbu pychaſs? A czož nemagij bokowe, ramena, nohy, 1) Orig. chybou tisku mležecželi.
Strana 231
Po Swate Trogicy. 231 to kaſanim pyſlneho a draheho rucha, zlattymi paſy, ſtrzibrem, poſtawczy, barwami oprawij, vmiegicze lepe než buoh wſſechen žiwot prziprawiti, nohy vtahnuti, gednu zelenu, druhu cžerwenu. A když by ge buoh tak ſtworzil, opiet by to chtieli ginak oprawiti. By ženy ſ tiemi chomuty ſſirokymi a s rukawy do zem'e ſtworzil, rzekly by: „Tiežke geſt brze- meno na nas wložil, tiežko s takowu hlawu choditi.“ Protož przieliſs ſprawedliwe peklo bude te pyſſe, geſſto gij buoh przemudry nicz whod neumiel ſtworziti, ona wſſe lepe vmij. Owſfem pak Antykryft a kniezſtwo geho bohate a ſwatoku- peczke, ſyte a rozkofſne a kryſtu panu we wſſem protiwne Nepochwalit, by dobrze pan Gežiſs vežinil, tak chudy a pra- czowity žiwot weda a po ſobie ſwe Apofftoly w chudem, pra- czowitem a trpieliwem žiwotie oſtawiw bez panowanie tohoto ſwieta, aby ſwych bezprawij [217a] nebranili a za neprzately ſe modlili bohu. Ten zakon kryſtuow Antykryft geſt zawrhl a ſwe zakony tomu odporne vwedl geſt, aby mocz moczy za- hanieli a wſſeczky zpiet proti panu kryſtu wedli. Protož nicz kryſtus gim dobrze neucžinil, antykryſt wſſe lepe. Protož geſt malo lidij, byt k tiemto ſlowom ſtali: „Dobrze geſt wſfeczky wieczy vežinil.“ Ale my s lidmi tiemito pochwalmež tehož, že geſt wſle dobrze vežinil, kazaw hluchym ſlyſſeti, ňemym mluwiti, ſlepym wideti, kulhawym przimie choditi, malo- mocznym cžiſtu byti, z mnohych diably wymietati, A nad to wiecze, že geſt dobrze vežinil, prziſſed na tento ſwiet pro- hrziefſne, y praczowal pro nie trzi a trzidczeti let a potom za nie vkrutnu ſmrt trpiel a ſmirzil ge s bohem, vmywage ge od hrziechuow w krwi ſwe, A tak gim dobyl ſpaſenie wiecžneho a poſtawil ge na czeſtie prawe. Prziprawil gim take pokrm tiela ſweho a napoy krwe ſwe. Budiž gemu ze wſſeho s otczem y s duchem ſwatym cžeſt a chwala na wieky wiekuow! Amen.
Po Swate Trogicy. 231 to kaſanim pyſlneho a draheho rucha, zlattymi paſy, ſtrzibrem, poſtawczy, barwami oprawij, vmiegicze lepe než buoh wſſechen žiwot prziprawiti, nohy vtahnuti, gednu zelenu, druhu cžerwenu. A když by ge buoh tak ſtworzil, opiet by to chtieli ginak oprawiti. By ženy ſ tiemi chomuty ſſirokymi a s rukawy do zem'e ſtworzil, rzekly by: „Tiežke geſt brze- meno na nas wložil, tiežko s takowu hlawu choditi.“ Protož przieliſs ſprawedliwe peklo bude te pyſſe, geſſto gij buoh przemudry nicz whod neumiel ſtworziti, ona wſſe lepe vmij. Owſfem pak Antykryft a kniezſtwo geho bohate a ſwatoku- peczke, ſyte a rozkofſne a kryſtu panu we wſſem protiwne Nepochwalit, by dobrze pan Gežiſs vežinil, tak chudy a pra- czowity žiwot weda a po ſobie ſwe Apofftoly w chudem, pra- czowitem a trpieliwem žiwotie oſtawiw bez panowanie tohoto ſwieta, aby ſwych bezprawij [217a] nebranili a za neprzately ſe modlili bohu. Ten zakon kryſtuow Antykryft geſt zawrhl a ſwe zakony tomu odporne vwedl geſt, aby mocz moczy za- hanieli a wſſeczky zpiet proti panu kryſtu wedli. Protož nicz kryſtus gim dobrze neucžinil, antykryſt wſſe lepe. Protož geſt malo lidij, byt k tiemto ſlowom ſtali: „Dobrze geſt wſfeczky wieczy vežinil.“ Ale my s lidmi tiemito pochwalmež tehož, že geſt wſle dobrze vežinil, kazaw hluchym ſlyſſeti, ňemym mluwiti, ſlepym wideti, kulhawym przimie choditi, malo- mocznym cžiſtu byti, z mnohych diably wymietati, A nad to wiecze, že geſt dobrze vežinil, prziſſed na tento ſwiet pro- hrziefſne, y praczowal pro nie trzi a trzidczeti let a potom za nie vkrutnu ſmrt trpiel a ſmirzil ge s bohem, vmywage ge od hrziechuow w krwi ſwe, A tak gim dobyl ſpaſenie wiecžneho a poſtawil ge na czeſtie prawe. Prziprawil gim take pokrm tiela ſweho a napoy krwe ſwe. Budiž gemu ze wſſeho s otczem y s duchem ſwatym cžeſt a chwala na wieky wiekuow! Amen.
Strana 232
232 Nediele Trzinacta Nediele Trzinaczta po S. Trogiczy. Cžtenie ſwateho Lukaſſe w X. Kapitole. WTen cžas rzekl Pan Gežifs vcžedl- nikom ſwym: Blahoſlawene oči, kterež widi ty wiecy, kterež wy widite. Giftie prawim wam, že mnozy kralowe a proroczy žadali gfu widieti ty wieczy, kterež wy widiete, a newidieli gſu; a ſlyſſeti, czož wy ſlyſſite, a ne- ſlyſſeli gſu. A ay, geden w zakonie vcženy wſtal, pokuſſege ho a rzka: Miſtrze, czo cžinie žiwot wiecžny obdržim? A on rzekl k niemu: W zakonie czo geſt pſano, kterak ežteſs? A on odpowiediew rzekl: Milowati budeſs pana boha ſweho z czeleho ſrdcze ſweho, z czele duſſe ſwe a ze wſſech moczij ſwych y ze wſſie myſli ſwe; a bližnieho ſweho iako ſe ſameho. Y rzekl gemu gežiſs: Prawie gſy odpowiediel; to cžiň, a žiw budeſs. A on, chtie ſe ſam ſprawedliwa vcžiniti, rzekl k Gežiſſowi: A kto geſt muoy bližnij? Y wze- zrzew Gežifs zhuoru, rzekl: Cžlowiek geden sſtupowal od Geruzalema do Gerycho y vpadl mezy lotry; kterziž take gey oblupili a zra- niwſſe odeſſli, odpolu žiwa nechawſſe. Y přihodilo ſe geſt, že knez geden ſſel tuž czeſtu a, vzrzew gey, pominul geſt. Tež y Jahen, když byl podle czeſty a widiel gey, po- minul. Samarytan pak geden, czeſtu cžinie, prziſſel až k niemu, a vzrzew gey, miloſr- denſtwim hnut geſt; a przibližiw ſe vwazal rany geho, naliw olege a wina; a wložiw gey na howado ſwe, neſl do chleva a pecži o niem miel. Druheho pak dne, wyňaw dwa penieze,
232 Nediele Trzinacta Nediele Trzinaczta po S. Trogiczy. Cžtenie ſwateho Lukaſſe w X. Kapitole. WTen cžas rzekl Pan Gežifs vcžedl- nikom ſwym: Blahoſlawene oči, kterež widi ty wiecy, kterež wy widite. Giftie prawim wam, že mnozy kralowe a proroczy žadali gfu widieti ty wieczy, kterež wy widiete, a newidieli gſu; a ſlyſſeti, czož wy ſlyſſite, a ne- ſlyſſeli gſu. A ay, geden w zakonie vcženy wſtal, pokuſſege ho a rzka: Miſtrze, czo cžinie žiwot wiecžny obdržim? A on rzekl k niemu: W zakonie czo geſt pſano, kterak ežteſs? A on odpowiediew rzekl: Milowati budeſs pana boha ſweho z czeleho ſrdcze ſweho, z czele duſſe ſwe a ze wſſech moczij ſwych y ze wſſie myſli ſwe; a bližnieho ſweho iako ſe ſameho. Y rzekl gemu gežiſs: Prawie gſy odpowiediel; to cžiň, a žiw budeſs. A on, chtie ſe ſam ſprawedliwa vcžiniti, rzekl k Gežiſſowi: A kto geſt muoy bližnij? Y wze- zrzew Gežifs zhuoru, rzekl: Cžlowiek geden sſtupowal od Geruzalema do Gerycho y vpadl mezy lotry; kterziž take gey oblupili a zra- niwſſe odeſſli, odpolu žiwa nechawſſe. Y přihodilo ſe geſt, že knez geden ſſel tuž czeſtu a, vzrzew gey, pominul geſt. Tež y Jahen, když byl podle czeſty a widiel gey, po- minul. Samarytan pak geden, czeſtu cžinie, prziſſel až k niemu, a vzrzew gey, miloſr- denſtwim hnut geſt; a przibližiw ſe vwazal rany geho, naliw olege a wina; a wložiw gey na howado ſwe, neſl do chleva a pecži o niem miel. Druheho pak dne, wyňaw dwa penieze,
Strana 233
Po Swate Trogicy. 233 a dal chlewnikowi a rzekl: Pecži m'ey o niem, a czožkoli nad to wynaložiſs, ia, když ſe wratim, zaplatim tobie. Kto z tiech trzij zda ſe tobie bližnij byti [217b] tomu, geſíto vpadl mezy lotry? A on rzekl: Ten, geſſto vcžinil milofrdenſtwie nad nim. Y rzekl gemu gežiſs: Gdiž, y ty vcžiň tež. Tomto ſwatem ežtenie mluwij pan Gežiſs o bla- hoſlawenſtwie ocžij a vſſij vežedlnikuow. geſſto gſu widieli a ſlyſſeli ty wieczy, gichž gſu nemohli ſlyſleti mnozy krali a proroczy, acž ſu toho žadali z miloſti welike. Wierzicze, že ma przigiti na ſwiet tieleſnie ſpaſytel, y žadali ſu, aby to dobre za nich prziſſlo, aby na nie pohledieli a ſlyſſeli w vſſi ſlowo žiwota wiecžneho z vſt geho. Neb gſu znali vžitek przifſtie ſyna božieho. A nynie take ſprawedliwij žadagij, aby prziffel s ſwu prawdu na ſwiet, widucze, že zemie ztrawena geſt krziwotu Antykryftowu; A žadagij, aby ſe dokonaly wſſeczky wieczy, aby dal odplatu ſluham ſwym, aby widieli ſyna božieho okem k oku tu, kdež bude plne blahoſlawen- ſtwie. A že ſpaſytel blahoſlawij ocžima a vſſima vežedlnikuow, neb ocži a vſſi vežaſtni gſu blahoſlawenſtwi protot, že cžlowiek geſt blahoſlaweny pro wieru a pro ſprawedlnoſt. Neb mnozy zlij lidee widieli gſu tieleſnie ſpaſytele y ſlyfſeli gey; wſſak ocži ani vſſi gich negſu blahoſlawene, neb gſu ſami pro ſwu- zloſt nebyli blahoſlawenij. Nebo, yakož ocži a vſſi ſu pocžatek poflkwrny cžlowiecžij a tak zatraczenie, Takež ocži a vſli Apoſſtoluo ſprawedliwych y ginych gſu pocžatek blahoſlawen- ftwie, genž geſt konecz naſlij pracze, k niemuž mame tahnuti wſli moczij naſlij. Nebo gedine newinnij a ſprawedliwij držeti budu blahoſlawenſtwie wiecžne. Ale k dogitij geho potrzebij goſt na pocžatku praczij a pokuſſenie, wažiti ge ſobie a przed- ložiti. Nebo w niem geſt ſyla wſſech praczij lidſkych, ſmieloſt
Po Swate Trogicy. 233 a dal chlewnikowi a rzekl: Pecži m'ey o niem, a czožkoli nad to wynaložiſs, ia, když ſe wratim, zaplatim tobie. Kto z tiech trzij zda ſe tobie bližnij byti [217b] tomu, geſíto vpadl mezy lotry? A on rzekl: Ten, geſſto vcžinil milofrdenſtwie nad nim. Y rzekl gemu gežiſs: Gdiž, y ty vcžiň tež. Tomto ſwatem ežtenie mluwij pan Gežiſs o bla- hoſlawenſtwie ocžij a vſſij vežedlnikuow. geſſto gſu widieli a ſlyſſeli ty wieczy, gichž gſu nemohli ſlyſleti mnozy krali a proroczy, acž ſu toho žadali z miloſti welike. Wierzicze, že ma przigiti na ſwiet tieleſnie ſpaſytel, y žadali ſu, aby to dobre za nich prziſſlo, aby na nie pohledieli a ſlyſſeli w vſſi ſlowo žiwota wiecžneho z vſt geho. Neb gſu znali vžitek przifſtie ſyna božieho. A nynie take ſprawedliwij žadagij, aby prziffel s ſwu prawdu na ſwiet, widucze, že zemie ztrawena geſt krziwotu Antykryftowu; A žadagij, aby ſe dokonaly wſſeczky wieczy, aby dal odplatu ſluham ſwym, aby widieli ſyna božieho okem k oku tu, kdež bude plne blahoſlawen- ſtwie. A že ſpaſytel blahoſlawij ocžima a vſſima vežedlnikuow, neb ocži a vſſi vežaſtni gſu blahoſlawenſtwi protot, že cžlowiek geſt blahoſlaweny pro wieru a pro ſprawedlnoſt. Neb mnozy zlij lidee widieli gſu tieleſnie ſpaſytele y ſlyfſeli gey; wſſak ocži ani vſſi gich negſu blahoſlawene, neb gſu ſami pro ſwu- zloſt nebyli blahoſlawenij. Nebo, yakož ocži a vſſi ſu pocžatek poflkwrny cžlowiecžij a tak zatraczenie, Takež ocži a vſli Apoſſtoluo ſprawedliwych y ginych gſu pocžatek blahoſlawen- ftwie, genž geſt konecz naſlij pracze, k niemuž mame tahnuti wſli moczij naſlij. Nebo gedine newinnij a ſprawedliwij držeti budu blahoſlawenſtwie wiecžne. Ale k dogitij geho potrzebij goſt na pocžatku praczij a pokuſſenie, wažiti ge ſobie a przed- ložiti. Nebo w niem geſt ſyla wſſech praczij lidſkych, ſmieloſt
Strana 234
234 Nediele Trzinacta prziwažna wſſech pokuſſenij protiwnych; Nebo y ſam ſpaſytel, przedložiw ſobie radoſt, ſtrpiel geſt krziž. Protož lenoſt, roz- marziloſt a bazeň lupij lidi z dobrych ſkutkuow a vſtraſſuge ge y w malych pokuffenich a neſnazych, že przeſtanu od dobreho, nebo odplaty za to ſobie neprzedkladagi w blaho- flawenstwie. Potom die cžtenie: „A ay, geden w zakoňe vm'ely wſtal geſt, pokuſſege geho rzka: Miſtrze, czo cžinie budu mieti žiwot wiecžny?“ A to geſt mohlo byti, že ſkrze otazku chtiel dogiti prawdy o tom, ocž ſe tazal, bude-li pan vmieti naucžiti gey tomu. A k takowemu tazanie przileži dobrze to, že geſt byl vmiely w zakonie. Pakli geſt tazal neprzatelſky, pokufſege geho, aby gey prozwiediel a lſtiwie podtrhl anebo geho niekomu zraditi mohl, vlowie gey w flowiech, tehdy geſt welmi neumiely w zakonie byl. Nebo, taže ſe lſtiwie na to, cžim by zyſkal žiwot wiecžny, tiem by gey ztratil a tak by nicz vmieleho w ſobie nemiel; Nebo cžiniti zle ſkrze zpuoſob dobroty nenie vm'enie, ale blud ſlepy. Ale tazanie tohoto miſtra w zakonie vm'eleho kterak- koli bylo geſt, bud wiernie nebo newiernie, pro to geſt po- kornie, mudrze a vžitecžnie tazal. [218a] Pokornie, když die: Miſtrze; Mudrze, když die: Czo cžinie; Vžitecžnie, když die: Abych miel žiwot wiecžny. A takoweho tazanie y dnes každemu potrzebie geſt, komuž geſt pecže o ſpaſenie. A nay- wiecze proto, nebo ſu mnozy, geſſto ſwietu odpowiedagij k te otazce, we mnohych dobrotach nedobrych ſlibugicze ſwietu žiwot wiecžny, a ſwiet mierzij a gde po gich ſlibich. A w tom ſu wſlickni zakonowe lidſſtij marnij, že každy o ſwem držij a wyznawa, že muož žiwot wiecžny obržeti (!) pro ſwatoſt za- kona ſweho. A protož z plnoſti zakonuo ſwych ſlibugij wſſem žiwot wiecžny; ſedlakom, miefftianom tucžnym a panom roz- koſſnym y wſſem naſylnikom prziplywa žiwot wiecžny z plnoſti zaſluženie tiech zakonuow, geſſto we dne y w noczy ležij na ſwatych modlitbach, zpiewagicze ſnažnie za ty wſfeczky,
234 Nediele Trzinacta prziwažna wſſech pokuſſenij protiwnych; Nebo y ſam ſpaſytel, przedložiw ſobie radoſt, ſtrpiel geſt krziž. Protož lenoſt, roz- marziloſt a bazeň lupij lidi z dobrych ſkutkuow a vſtraſſuge ge y w malych pokuffenich a neſnazych, že przeſtanu od dobreho, nebo odplaty za to ſobie neprzedkladagi w blaho- flawenstwie. Potom die cžtenie: „A ay, geden w zakoňe vm'ely wſtal geſt, pokuſſege geho rzka: Miſtrze, czo cžinie budu mieti žiwot wiecžny?“ A to geſt mohlo byti, že ſkrze otazku chtiel dogiti prawdy o tom, ocž ſe tazal, bude-li pan vmieti naucžiti gey tomu. A k takowemu tazanie przileži dobrze to, že geſt byl vmiely w zakonie. Pakli geſt tazal neprzatelſky, pokufſege geho, aby gey prozwiediel a lſtiwie podtrhl anebo geho niekomu zraditi mohl, vlowie gey w flowiech, tehdy geſt welmi neumiely w zakonie byl. Nebo, taže ſe lſtiwie na to, cžim by zyſkal žiwot wiecžny, tiem by gey ztratil a tak by nicz vmieleho w ſobie nemiel; Nebo cžiniti zle ſkrze zpuoſob dobroty nenie vm'enie, ale blud ſlepy. Ale tazanie tohoto miſtra w zakonie vm'eleho kterak- koli bylo geſt, bud wiernie nebo newiernie, pro to geſt po- kornie, mudrze a vžitecžnie tazal. [218a] Pokornie, když die: Miſtrze; Mudrze, když die: Czo cžinie; Vžitecžnie, když die: Abych miel žiwot wiecžny. A takoweho tazanie y dnes každemu potrzebie geſt, komuž geſt pecže o ſpaſenie. A nay- wiecze proto, nebo ſu mnozy, geſſto ſwietu odpowiedagij k te otazce, we mnohych dobrotach nedobrych ſlibugicze ſwietu žiwot wiecžny, a ſwiet mierzij a gde po gich ſlibich. A w tom ſu wſlickni zakonowe lidſſtij marnij, že každy o ſwem držij a wyznawa, že muož žiwot wiecžny obržeti (!) pro ſwatoſt za- kona ſweho. A protož z plnoſti zakonuo ſwych ſlibugij wſſem žiwot wiecžny; ſedlakom, miefftianom tucžnym a panom roz- koſſnym y wſſem naſylnikom prziplywa žiwot wiecžny z plnoſti zaſluženie tiech zakonuow, geſſto we dne y w noczy ležij na ſwatych modlitbach, zpiewagicze ſnažnie za ty wſfeczky,
Strana 235
Po Swate Trogicy. 235 kterziž vtwrzugij gich zakony ſtatky ſwymi, aby nezhynuli. A czo geſt takowych zakonuo ginych a ginych, geſſto od nich ſpaſenie a žiwot wiecžny plowe yako od ſtudnicz! Protož pani y kniežata, douffagiecze gich ſwatoſti a modlitbam, kladu ſe v nich po ſmrti wierzicze, že zblizka vežaſtnoſt gich ſwatoſti geſſtie y mrtwym ſe doſtane a zatiem žiwot wiecžny prziſpiege. A czo pak otecz ſwaty, geſſto geſt ſtudnicze plna wſſij dobroty, geſſto wſſeczka Cierkew z plnoſti geho berze! Neb mocz ma s bohem zaroweň, muož cžiniti, czož chcze, muož wſſeczky hrzichy odpuſtiti a potom y muk zbawiti; Aniž czo pomeſſka žiwot wiecžny giž newinnym a cžiſtym beze wſſech hrziechuo; a to magij wždy na hotowie v otcze wiſech plnoſtij. A czo pak miſtrzi veženie a kazatele ſlawnij, geſſto gſu wſſechen ſwiet zawřeli w nadiegi žiwota wiecžneho ſkrze ſedmeru ſwatoſt cierkwe ſwate! Pakli by w ežem ne- mahala, ale przidawagi gie oſmy ocžiſtecz po ſmrti w pekle, aby ten wypalil každu poſſkwrnu, aby wždy wſſiczkni giſti byli žiwotem wiecžnym. Protož tento miſtr w zakoňe vm'ely prawiet geſt tazal pana gežiſfe, Czo cžinie miel by žiwot wiecžny. Ale byt nyni miel mezy nami byti a potazati ſe s nimi, Czo cžiňe miel by žiwot wiecžny! „Ktery zakon z tiech cžinie, ktera pokanie na ſe bera, kteru ſwatoſtij z mnohych ſe poſwieczuge, na kteru put ſe trudie, na ktere puſlti bydle, bradu-li weliku noſe a zele nemaſtne geda, v ktereho koſtela ſe przidrže, kolik ſtřed a wigilgij ſe ſuſſe, Czo z tiech ze wſſech dobrot cžinie, budu mijti žiwot wiecžny?“ Ale poňewadž ty wſſecky dobroty ſwiet ma, kteryž geſt nepoznal ani przigal pana Gežifſe, Protož w nižadne te dobrotie nepotwrdil by gemu pan Gežifs žiwota wiecžneho. A že by to mielo wažne byti a wiernym lidem radoſtne mluwiti o žiwotu wiecžnem; Nebo na tom zaležij, aby rozumne ſtwořeni, cžlowiek, miel plnu radoſt z wideni trogicze ſwate, Jakož die pan Gežiſs 1): „A tot 1) Jan 17, 3.
Po Swate Trogicy. 235 kterziž vtwrzugij gich zakony ſtatky ſwymi, aby nezhynuli. A czo geſt takowych zakonuo ginych a ginych, geſſto od nich ſpaſenie a žiwot wiecžny plowe yako od ſtudnicz! Protož pani y kniežata, douffagiecze gich ſwatoſti a modlitbam, kladu ſe v nich po ſmrti wierzicze, že zblizka vežaſtnoſt gich ſwatoſti geſſtie y mrtwym ſe doſtane a zatiem žiwot wiecžny prziſpiege. A czo pak otecz ſwaty, geſſto geſt ſtudnicze plna wſſij dobroty, geſſto wſſeczka Cierkew z plnoſti geho berze! Neb mocz ma s bohem zaroweň, muož cžiniti, czož chcze, muož wſſeczky hrzichy odpuſtiti a potom y muk zbawiti; Aniž czo pomeſſka žiwot wiecžny giž newinnym a cžiſtym beze wſſech hrziechuo; a to magij wždy na hotowie v otcze wiſech plnoſtij. A czo pak miſtrzi veženie a kazatele ſlawnij, geſſto gſu wſſechen ſwiet zawřeli w nadiegi žiwota wiecžneho ſkrze ſedmeru ſwatoſt cierkwe ſwate! Pakli by w ežem ne- mahala, ale przidawagi gie oſmy ocžiſtecz po ſmrti w pekle, aby ten wypalil každu poſſkwrnu, aby wždy wſſiczkni giſti byli žiwotem wiecžnym. Protož tento miſtr w zakoňe vm'ely prawiet geſt tazal pana gežiſfe, Czo cžinie miel by žiwot wiecžny. Ale byt nyni miel mezy nami byti a potazati ſe s nimi, Czo cžiňe miel by žiwot wiecžny! „Ktery zakon z tiech cžinie, ktera pokanie na ſe bera, kteru ſwatoſtij z mnohych ſe poſwieczuge, na kteru put ſe trudie, na ktere puſlti bydle, bradu-li weliku noſe a zele nemaſtne geda, v ktereho koſtela ſe przidrže, kolik ſtřed a wigilgij ſe ſuſſe, Czo z tiech ze wſſech dobrot cžinie, budu mijti žiwot wiecžny?“ Ale poňewadž ty wſſecky dobroty ſwiet ma, kteryž geſt nepoznal ani przigal pana Gežifſe, Protož w nižadne te dobrotie nepotwrdil by gemu pan Gežifs žiwota wiecžneho. A že by to mielo wažne byti a wiernym lidem radoſtne mluwiti o žiwotu wiecžnem; Nebo na tom zaležij, aby rozumne ſtwořeni, cžlowiek, miel plnu radoſt z wideni trogicze ſwate, Jakož die pan Gežiſs 1): „A tot 1) Jan 17, 3.
Strana 236
236 Nediele Trzinacta geft žiwot wiecžny, aby poznali tie ſameho praweho boha a, gehož gſy poſlal. Gežiſſe Kryſta.“ Ale ktera by przicžina tohoto miſtra y každeho potom cžlowieka naypilniegij tahnuti m'ela k tomu, aby [218b] ſe na to tazal? Prwnie geſt, že tento žiwot welmi rychle yako ſtien mine a yako para geſſto ſe na maly cžas vkaže a yhned zhyne, A neni ſebu giſt cžlowiek za geden den, ani za hodinu, by gemu ten žiwot zuoftal. Protož ſe napomenuti a ptati ma na wiecžny. Druhu přicžinu ma ſe ptati na wiecžny žiwot, kteryž bude w radoſti plne z poznanie boha, trogicze ſwate, Nebo, neupta-li ſe na to nynie, czo cžinie dogijti by mohl žiwota wiecžneho w radoſti nebeſke, To gemu oſtawa, aby, ztratie tento biedny a kratky, vpadl geſſtie w biednieyſlij s diably w ohni wiecžneho zatraczenie, g nž geſt ſmrt druha, aby od te ſmrti wždy mrtwen byl a zhynuti nemohl; Geſſtie by to prziyal, aby, gſa w te biedie, w nicz ſe obratil. Protož, by ty wiecy mohly k ſrdcy lidem prziſtupiti, aby mohli bohu wierziti, že ginak nebude: O, pilnie by ſe ptali, czo cžinicze mohli by žiwota wiecžneho dogiti w radoſti nebeſke, A ne- wierzili by tomu lehcze, czo by gim ffaleſſní lide rozprawieli o tom žiwotu nebeſkem, geſſto ſami o niey neſtogij. Nebo ktož bohu wierzij w te przi, pilnie ſe na wiernych lidech ptagij, kterzij gſu ti ſkutkowe, gimiž by zaſlužili žiwota wiecžneho, a doptagicze ſe y cžinij ge pilnie, že gim ani lenoft, ani bazeň, ani třežkoft nemuož przekazyti na tiech dobrych cžinech. Potom die ežtenie: „W zakonie czo pſano geſt, kterak cžteſs? A on odpowiediew rzekl geſt: Milowati budeſs pana boha ſweho ze wſleho ſrdcze ſweho a ze wſſij duſſe ſwe a ze wſſech moczij ſwych; a bližnieho ſweho yako ſam ſe. Y wecze ge: Prawie gſy odpowiediel; to cžiň, a budeſs žiw." Acž geſt pan plnoſt mudroſti, miel naucžiti tohoto miſtra y wſfeczky gine z vſt ſwych tiem wieczem, kterež cžinicze mieli by žiwot wiecžny: Ale nechtiel geſt pro ten
236 Nediele Trzinacta geft žiwot wiecžny, aby poznali tie ſameho praweho boha a, gehož gſy poſlal. Gežiſſe Kryſta.“ Ale ktera by przicžina tohoto miſtra y každeho potom cžlowieka naypilniegij tahnuti m'ela k tomu, aby [218b] ſe na to tazal? Prwnie geſt, že tento žiwot welmi rychle yako ſtien mine a yako para geſſto ſe na maly cžas vkaže a yhned zhyne, A neni ſebu giſt cžlowiek za geden den, ani za hodinu, by gemu ten žiwot zuoftal. Protož ſe napomenuti a ptati ma na wiecžny. Druhu přicžinu ma ſe ptati na wiecžny žiwot, kteryž bude w radoſti plne z poznanie boha, trogicze ſwate, Nebo, neupta-li ſe na to nynie, czo cžinie dogijti by mohl žiwota wiecžneho w radoſti nebeſke, To gemu oſtawa, aby, ztratie tento biedny a kratky, vpadl geſſtie w biednieyſlij s diably w ohni wiecžneho zatraczenie, g nž geſt ſmrt druha, aby od te ſmrti wždy mrtwen byl a zhynuti nemohl; Geſſtie by to prziyal, aby, gſa w te biedie, w nicz ſe obratil. Protož, by ty wiecy mohly k ſrdcy lidem prziſtupiti, aby mohli bohu wierziti, že ginak nebude: O, pilnie by ſe ptali, czo cžinicze mohli by žiwota wiecžneho dogiti w radoſti nebeſke, A ne- wierzili by tomu lehcze, czo by gim ffaleſſní lide rozprawieli o tom žiwotu nebeſkem, geſſto ſami o niey neſtogij. Nebo ktož bohu wierzij w te przi, pilnie ſe na wiernych lidech ptagij, kterzij gſu ti ſkutkowe, gimiž by zaſlužili žiwota wiecžneho, a doptagicze ſe y cžinij ge pilnie, že gim ani lenoft, ani bazeň, ani třežkoft nemuož przekazyti na tiech dobrych cžinech. Potom die ežtenie: „W zakonie czo pſano geſt, kterak cžteſs? A on odpowiediew rzekl geſt: Milowati budeſs pana boha ſweho ze wſleho ſrdcze ſweho a ze wſſij duſſe ſwe a ze wſſech moczij ſwych; a bližnieho ſweho yako ſam ſe. Y wecze ge: Prawie gſy odpowiediel; to cžiň, a budeſs žiw." Acž geſt pan plnoſt mudroſti, miel naucžiti tohoto miſtra y wſfeczky gine z vſt ſwych tiem wieczem, kterež cžinicze mieli by žiwot wiecžny: Ale nechtiel geſt pro ten
Strana 237
Po Swate Trogicy. 237 zakon, kteryž dawno buoh, trogicze ſwata, wydal gest zgewnie a dokonale o wſſelikych zprawach, w nichž geho lid miel ſtati, a o tom o wſlem naywiecze, ktere by ežiny bohu mile byly, kterež cžiniecze mieli by žiwot wiecžny. Protož geſt ſyn božij chtiel Miſtra k tomu obratiti, aby to, czož ežte w zakonie, tiem wažniegij cžetl a poznal gey, že geſt buoh w niem zprawu hodnu k nalezenie žiwota wiecžneho položil a že gij nikdy neodwola, ani nad tuto przida, ani kto z lidij zakona lepſſieho vſtawij; Nebo ſam ſtworzitel vmiel geſt lidem takowy zakon wydati, aby nemiel nižadneho nedoſtatku, w niemžto geſt plnoft wíech trech zpraw, kterak by a kteru czeſtu lidee zde putugiczy mieli do ſwe wlaſti przigiti. Protož geſt pan otazal tohoto miſtra o tom zakonu, czo geſt w niem pſano, kterak w niem cžte o tiech cžiniech, gimiž ſe zaſlu- huge žiwot wiecžny. A když prawie wyznal o nich, rzekl gemu: „To cžiň, a žiw budeſs." Ale tento miſtr dobrze geſt zakon vmiel; protož geft prawie o tiech wieczech, kterež gſu w niem pſany, odpowiediel. Ale byt nyni tazati miel tiech, geſſto ſe gim zda, že gſu paſtyrzi ſtada božiho, Pa- pežuow, Kardynaluow, Biſkupuow, Opatuow, Fararzuo y ginych kňe[219a žij mnohych, Czo geſt pſano w zakonie božim o ſpa- ſenie duſſij lidſkych, kterak ten zakon cžtu: Vmlklit by ti bohati kniežij, geſſto w niem nikdy necžtu A niekterzij ne- wiedi, czo geſt zakon. A ti owſſem, kterziž kniehy zakona božiho pale yako kaczierzſtwie, y lidi take, kterziž wyznawagij a ežinij ten zakon, pale. Mnozij ginij cžtu w tom zakonie božim lidſky s mnohymi ſſkodami, a nietczo czyzieho ſwietla ſkrze lidi ſtkwij ſe gim w tom zakonie. Y domniewagij ſe byti vežitelee a miſtrzi zakona newieducze, czo mluwij a o cžem giſtij. Nebo tu ſe gich vmienij neumienim vkazuge, když wſeczky bludy z diabla poſlle, k zabitij duſlij lidſkych wylite, ſkrze ſlowa zakona božieho w ſrdcze lidem wlewagij a ge w nich yako wieru vtwrzugij; Y w tom take, že gſu ſe s ſwietem sprziehli w geden ſmyſl a poſluhugij gemu
Po Swate Trogicy. 237 zakon, kteryž dawno buoh, trogicze ſwata, wydal gest zgewnie a dokonale o wſſelikych zprawach, w nichž geho lid miel ſtati, a o tom o wſlem naywiecze, ktere by ežiny bohu mile byly, kterež cžiniecze mieli by žiwot wiecžny. Protož geſt ſyn božij chtiel Miſtra k tomu obratiti, aby to, czož ežte w zakonie, tiem wažniegij cžetl a poznal gey, že geſt buoh w niem zprawu hodnu k nalezenie žiwota wiecžneho položil a že gij nikdy neodwola, ani nad tuto przida, ani kto z lidij zakona lepſſieho vſtawij; Nebo ſam ſtworzitel vmiel geſt lidem takowy zakon wydati, aby nemiel nižadneho nedoſtatku, w niemžto geſt plnoft wíech trech zpraw, kterak by a kteru czeſtu lidee zde putugiczy mieli do ſwe wlaſti przigiti. Protož geſt pan otazal tohoto miſtra o tom zakonu, czo geſt w niem pſano, kterak w niem cžte o tiech cžiniech, gimiž ſe zaſlu- huge žiwot wiecžny. A když prawie wyznal o nich, rzekl gemu: „To cžiň, a žiw budeſs." Ale tento miſtr dobrze geſt zakon vmiel; protož geft prawie o tiech wieczech, kterež gſu w niem pſany, odpowiediel. Ale byt nyni tazati miel tiech, geſſto ſe gim zda, že gſu paſtyrzi ſtada božiho, Pa- pežuow, Kardynaluow, Biſkupuow, Opatuow, Fararzuo y ginych kňe[219a žij mnohych, Czo geſt pſano w zakonie božim o ſpa- ſenie duſſij lidſkych, kterak ten zakon cžtu: Vmlklit by ti bohati kniežij, geſſto w niem nikdy necžtu A niekterzij ne- wiedi, czo geſt zakon. A ti owſſem, kterziž kniehy zakona božiho pale yako kaczierzſtwie, y lidi take, kterziž wyznawagij a ežinij ten zakon, pale. Mnozij ginij cžtu w tom zakonie božim lidſky s mnohymi ſſkodami, a nietczo czyzieho ſwietla ſkrze lidi ſtkwij ſe gim w tom zakonie. Y domniewagij ſe byti vežitelee a miſtrzi zakona newieducze, czo mluwij a o cžem giſtij. Nebo tu ſe gich vmienij neumienim vkazuge, když wſeczky bludy z diabla poſlle, k zabitij duſlij lidſkych wylite, ſkrze ſlowa zakona božieho w ſrdcze lidem wlewagij a ge w nich yako wieru vtwrzugij; Y w tom take, že gſu ſe s ſwietem sprziehli w geden ſmyſl a poſluhugij gemu
Strana 238
238 Nediele Trzinacta w geho ežinech ſlowy zakona božieho, przim'erzugicze ge k ſwobodam lidu hrziefſneho. Tot by gim mohl rzieczy pan: „Kterak chyle cžtete w zakonie, kterak chyle weň hledite czyzym ſmyſlem vžebranym a negiſtym!" A že k otazani panie Miſtr vmiely w zakonie odpo- wiediel geſt o tom, czo w niem pſano geſt o tiech cžinech. kterymiž ſe zaſluhuge žiwot wiecžny, a die o nich: „Milo- wati budeſs pana boha tweho ze wſſeho ſrdcze ſweho, ze wſlij duſſe ſwe a ze wſſij myſli ſwe a ze wſſech moczij ſwych." W tiech flowiech miftr wyznawa, že cžte w zakonie božim o cžinech nayſwrchowanieyffiech a naypocztiwieyſlich, kterziž gſu hodni k zaſluženi žiwota wiecžneho, to geſt o milowanie boha; Nebo nemuož nicz wyſſe przikazano byti, nežli to, aby buoh milowan byl, poniewadž geft naylepſlij dobre, w niemž geſt wſſelika kraſa, geſſto ſe k nij milowanie ſrdeze muože chyliti, w niemž gſu rozkoſſi wſſech ſladkoſtij ſchowany tiem, kterziž ſe geho bogij, a czož by mohl kto k ſwemu vtieſſeni a k vžitku pomyſliti, to geſt on ſam, buoh, w ežlowieku. Protož, by mohl k tomu milowanie prziſtupiti a geho okuſyti, nicz by na ſwietie radiegij nedielal, než boha milowal, nebo w tom diele odpocžiwal by, radoſten by byl a chudobu ſwu zbohatil by. Protož nicz nemuož cžlowieku položeno byti wlaſtnieyſlieho než buoh, ſtworzitel geho, žiwot geho a pro- dlenie dnuow geho, když by to mohl znati a przidržeti ſe geho yako ſweho wlaſtnieho. Ale milowanie te ſwrchowane rozkoſſi a ſlawy kde ſe nayde? Kdy gij cžlowiek srozumie, ſmrad wſſech mrzkoſtij za wuoni mage? Kterak neſnadnie takowa dalekoſt, o milowanij neſwykla, okem newidana a ſrdczem nevptala muož byti doſažena, gijž daſňe myſli lidſke nechutnagij pro welike laſkominy! Komuž ſe tehdy przika- zuge milowati? Muož rzecženo byti: To, nad kymž ſe buoh ſmiluge a da gemu ſrdcze rozumne a nawede ge na czeſtu milowani ſweho. Ale že to milowanie pocžita ſe w cžlowieku wnitrz, w moczech duſſe geho rozumne, kteraž k obrazu a
238 Nediele Trzinacta w geho ežinech ſlowy zakona božieho, przim'erzugicze ge k ſwobodam lidu hrziefſneho. Tot by gim mohl rzieczy pan: „Kterak chyle cžtete w zakonie, kterak chyle weň hledite czyzym ſmyſlem vžebranym a negiſtym!" A že k otazani panie Miſtr vmiely w zakonie odpo- wiediel geſt o tom, czo w niem pſano geſt o tiech cžinech. kterymiž ſe zaſluhuge žiwot wiecžny, a die o nich: „Milo- wati budeſs pana boha tweho ze wſſeho ſrdcze ſweho, ze wſlij duſſe ſwe a ze wſſij myſli ſwe a ze wſſech moczij ſwych." W tiech flowiech miftr wyznawa, že cžte w zakonie božim o cžinech nayſwrchowanieyffiech a naypocztiwieyſlich, kterziž gſu hodni k zaſluženi žiwota wiecžneho, to geſt o milowanie boha; Nebo nemuož nicz wyſſe przikazano byti, nežli to, aby buoh milowan byl, poniewadž geft naylepſlij dobre, w niemž geſt wſſelika kraſa, geſſto ſe k nij milowanie ſrdeze muože chyliti, w niemž gſu rozkoſſi wſſech ſladkoſtij ſchowany tiem, kterziž ſe geho bogij, a czož by mohl kto k ſwemu vtieſſeni a k vžitku pomyſliti, to geſt on ſam, buoh, w ežlowieku. Protož, by mohl k tomu milowanie prziſtupiti a geho okuſyti, nicz by na ſwietie radiegij nedielal, než boha milowal, nebo w tom diele odpocžiwal by, radoſten by byl a chudobu ſwu zbohatil by. Protož nicz nemuož cžlowieku položeno byti wlaſtnieyſlieho než buoh, ſtworzitel geho, žiwot geho a pro- dlenie dnuow geho, když by to mohl znati a przidržeti ſe geho yako ſweho wlaſtnieho. Ale milowanie te ſwrchowane rozkoſſi a ſlawy kde ſe nayde? Kdy gij cžlowiek srozumie, ſmrad wſſech mrzkoſtij za wuoni mage? Kterak neſnadnie takowa dalekoſt, o milowanij neſwykla, okem newidana a ſrdczem nevptala muož byti doſažena, gijž daſňe myſli lidſke nechutnagij pro welike laſkominy! Komuž ſe tehdy przika- zuge milowati? Muož rzecženo byti: To, nad kymž ſe buoh ſmiluge a da gemu ſrdcze rozumne a nawede ge na czeſtu milowani ſweho. Ale že to milowanie pocžita ſe w cžlowieku wnitrz, w moczech duſſe geho rozumne, kteraž k obrazu a
Strana 239
Po Swate Trogicy. 239 ku podobenſtwie božiemu ſtwořena geſt. A to ſe tu prawij we cžtenie, kdež die: „Milowati budeſs pana [219b] boha tweho ze wſſeho ſrdcze, ze wſſie duſſe, ze wſſij myſli.“ A to my zgewnymi flowy gmenugem pamiet, rozum a wuole. Ty trzi moczy gſu w duſſi, w nichž ma ſtati podobnoſt trogicze ſwate, boha. A w tiech trzech moczech ma ſtati to milowani boha, kterež przikazuge cžlowieku a chcze ge mieti. A že prwnij mocz, pamiet, berze w ſe boha. Druha mocz, rozum, rozſuzuge poznanie boha, kterehož geſt pamiet w ſe wzala. Trzetij mocz, wuole, powolugiczy poznanie, kterež rozum ma, miluge to, cžemuž powoluge, to geſt boha. Ale že buoh w pamiet naywiecze wſtupuge ſkrze ſly- ſſenie ſlowa božieho, z niehož ſe wiera w lidech o bohu nayprwe muſy zacžiti. A z toho dale rozum, ſwietlo poznanie božieho w ſe bera, a w rozumnoſtech bozſkych ſe rozſlirzuge, a wuole tiem rozumnoſtem bozſkym powoluge a ſkrze nie w milowanie božiem ſe zapaluge. Protož w tom milowani božim pamiet ma byti prwnij, beruczy w ſe boha ſkrze wieru ſlowem božim naucženu. A ma geho bez zapomenutij w ſobie držeti yakožto ſtworzitele ſweho a milowanim k niemu przi- wazana byti. Nebo dokud pamiet držij w ſobie boha, dotud milowanie božij ma mijſto y mocz w duſſi. A yakž pamiet puſtij w ſe gine wieczy, tak ſwietlo w rozumu přeſtawa a wuole ſe nakrziwuge k tiem wieczem, kterež pamiet w ſobie držij, a milowanij božij zatim vhaſſeno bywa. Protož chcze to milowanie mieti pamiet ſhromaždienu w bohu, aby ſe na mnohe wiecy nerozfula a obrazuow mnohotwarnych w ſe ne- brala. Ale že geſt cžlowiek tieleſny a w ſmyſlech zewnitrznich zawrzeny a w tiech moczech duffe swe geft ranieny a wrtky. Protož by nepoſtihl w ſobie tak milowanie božieho, by nie- yakych czyluow cžitedlnych nem'el, na nichž by ſe tiem mi- lowanim zaſtawowal a gim ſe vgiſtil, ma-li ge, cžili nema.
Po Swate Trogicy. 239 ku podobenſtwie božiemu ſtwořena geſt. A to ſe tu prawij we cžtenie, kdež die: „Milowati budeſs pana [219b] boha tweho ze wſſeho ſrdcze, ze wſſie duſſe, ze wſſij myſli.“ A to my zgewnymi flowy gmenugem pamiet, rozum a wuole. Ty trzi moczy gſu w duſſi, w nichž ma ſtati podobnoſt trogicze ſwate, boha. A w tiech trzech moczech ma ſtati to milowani boha, kterež przikazuge cžlowieku a chcze ge mieti. A že prwnij mocz, pamiet, berze w ſe boha. Druha mocz, rozum, rozſuzuge poznanie boha, kterehož geſt pamiet w ſe wzala. Trzetij mocz, wuole, powolugiczy poznanie, kterež rozum ma, miluge to, cžemuž powoluge, to geſt boha. Ale že buoh w pamiet naywiecze wſtupuge ſkrze ſly- ſſenie ſlowa božieho, z niehož ſe wiera w lidech o bohu nayprwe muſy zacžiti. A z toho dale rozum, ſwietlo poznanie božieho w ſe bera, a w rozumnoſtech bozſkych ſe rozſlirzuge, a wuole tiem rozumnoſtem bozſkym powoluge a ſkrze nie w milowanie božiem ſe zapaluge. Protož w tom milowani božim pamiet ma byti prwnij, beruczy w ſe boha ſkrze wieru ſlowem božim naucženu. A ma geho bez zapomenutij w ſobie držeti yakožto ſtworzitele ſweho a milowanim k niemu przi- wazana byti. Nebo dokud pamiet držij w ſobie boha, dotud milowanie božij ma mijſto y mocz w duſſi. A yakž pamiet puſtij w ſe gine wieczy, tak ſwietlo w rozumu přeſtawa a wuole ſe nakrziwuge k tiem wieczem, kterež pamiet w ſobie držij, a milowanij božij zatim vhaſſeno bywa. Protož chcze to milowanie mieti pamiet ſhromaždienu w bohu, aby ſe na mnohe wiecy nerozfula a obrazuow mnohotwarnych w ſe ne- brala. Ale že geſt cžlowiek tieleſny a w ſmyſlech zewnitrznich zawrzeny a w tiech moczech duffe swe geft ranieny a wrtky. Protož by nepoſtihl w ſobie tak milowanie božieho, by nie- yakych czyluow cžitedlnych nem'el, na nichž by ſe tiem mi- lowanim zaſtawowal a gim ſe vgiſtil, ma-li ge, cžili nema.
Strana 240
240 Nediele Trzinacta A to gſu przikazanie božie, kteraž ſe muſy wnitrz y zewnitrz wyplniti, Aby tiem giftiegi cžlowiek byl, že ge wnitrz prawie w ſobie ma, když ſkutek tiech przikazanie božich zewnitrz držij, w nichž ſe ma prawie milowanie boži wyplniti. A protož ty trzi moczy duſſe, na nichž milowanie boži zaležij, magij tuze prziwazany byti ku przikazanim božim, aby podle zprawy tiech przikazanie milowanie boži zuoſtalo w tiech moczech duſle. Pamiet ge ma držeti w ſobie pocžtem, ktera ſu a o cžem ktera mluwij; Nebo tak przikazuge pan buoh rzka 1): „Budu ſlowa tato, kteraž ia przikazugi dnes tobie, w ſrdczy twem ; a prawiti ge budeſs dietem ſwym a pamatowati budeſs na ne, ſedie w domu twem, na czeſtie chodie, ſpie y wſta- wage; zawižeſs ge iako znamenie na rucze ſwe a budu mezy twyma ocžima a nepohnu ſe. A napijſſeſs ge na prahu y na dwerzich domu ſweho.“ Ta ſlowa božij vkazugie, že przika- zanie božij bez pohnutij a bez zapomenutij wždy na každem mijſtie magij držana byti. Nebo zapomenutij gich bywa plne od nich odſtupenie. A když od nich bywa odſtupenie, tehdy y od boha, [220a] kteryž2) ma mocz ſpaſyti poſluſſne a zatratiti nepoſluſſne A na to geſt wydal przikazanie ſwa a s nimi požehnanie y prokletie poſtawil. Protož, bude-li kto mieti miloſt k niemu, wždy bude pamiet mieti na przikazani geho, žadage mieti wždy miloſt a požehnanie geho. Ta prwnij mocz, pamiet, ma ſtranku w milowani božim. Druha geſt rozumnoſt, w niežto ſwietlo mudroſti božij bywa wlito, gijžto ſe rziedij to milowanie božie, nebo w nij ſaud rozumnoſti ſtogij, ſpatrzugicz wſfudy prawu a neprawu wiecz, dieleczy prawu od neprawe, chyleczy cžlowieka od neprawe a s prawu gey vſtawugicz. Ginak by milowani božij nemohlo zrziezeňe ſtati w cžlowieku, když by geho rozumnoſt nerziedila a odpornoſtij przikazanim božim neukazala, kterež ſe rodij z ſwieta, z tiela a z diabla. 1) 5. Mojž. 6, 6—9. 2) V orig. omylem teryžk.
240 Nediele Trzinacta A to gſu przikazanie božie, kteraž ſe muſy wnitrz y zewnitrz wyplniti, Aby tiem giftiegi cžlowiek byl, že ge wnitrz prawie w ſobie ma, když ſkutek tiech przikazanie božich zewnitrz držij, w nichž ſe ma prawie milowanie boži wyplniti. A protož ty trzi moczy duſſe, na nichž milowanie boži zaležij, magij tuze prziwazany byti ku przikazanim božim, aby podle zprawy tiech przikazanie milowanie boži zuoſtalo w tiech moczech duſle. Pamiet ge ma držeti w ſobie pocžtem, ktera ſu a o cžem ktera mluwij; Nebo tak przikazuge pan buoh rzka 1): „Budu ſlowa tato, kteraž ia przikazugi dnes tobie, w ſrdczy twem ; a prawiti ge budeſs dietem ſwym a pamatowati budeſs na ne, ſedie w domu twem, na czeſtie chodie, ſpie y wſta- wage; zawižeſs ge iako znamenie na rucze ſwe a budu mezy twyma ocžima a nepohnu ſe. A napijſſeſs ge na prahu y na dwerzich domu ſweho.“ Ta ſlowa božij vkazugie, že przika- zanie božij bez pohnutij a bez zapomenutij wždy na každem mijſtie magij držana byti. Nebo zapomenutij gich bywa plne od nich odſtupenie. A když od nich bywa odſtupenie, tehdy y od boha, [220a] kteryž2) ma mocz ſpaſyti poſluſſne a zatratiti nepoſluſſne A na to geſt wydal przikazanie ſwa a s nimi požehnanie y prokletie poſtawil. Protož, bude-li kto mieti miloſt k niemu, wždy bude pamiet mieti na przikazani geho, žadage mieti wždy miloſt a požehnanie geho. Ta prwnij mocz, pamiet, ma ſtranku w milowani božim. Druha geſt rozumnoſt, w niežto ſwietlo mudroſti božij bywa wlito, gijžto ſe rziedij to milowanie božie, nebo w nij ſaud rozumnoſti ſtogij, ſpatrzugicz wſfudy prawu a neprawu wiecz, dieleczy prawu od neprawe, chyleczy cžlowieka od neprawe a s prawu gey vſtawugicz. Ginak by milowani božij nemohlo zrziezeňe ſtati w cžlowieku, když by geho rozumnoſt nerziedila a odpornoſtij przikazanim božim neukazala, kterež ſe rodij z ſwieta, z tiela a z diabla. 1) 5. Mojž. 6, 6—9. 2) V orig. omylem teryžk.
Strana 241
Po Swate Trogicy. 241 Wuole, mocz duſfe trzetie, ta ma tak horliwie a ſrdecžnie milowati boha, aby pro geho ſladke milowanie zawrhla wſſeczka milowanie tieleſna a ſwietſka, kteraž ſe zapowidagi přika- zanimi božimi. Tež pro naplnienij przikazanie božich ma ſe wuole poddati wſſelike praczy bez lenoſti a wſſelikemu poku- ſſeni protiwnemu; Nebo nelze geſt boha milowati, nedržiecze geho przikazanie, A przikazani geho nelze geſt držeti bez tiežkych praczij a bez protiwnych pokuſſeni. Protož ta wuole, kteraž boha okuſſij a gey miluge, tiem zlym a protiwnym wieczem poddawa ſe. A tu eſtawa to „Milowati boha z cze- leho ſrdeze“, a neni-lit tu czeleho ſrdcze, nepokuſley ſe o mi- lowanij božie! A že tu die dale przikazanie božij: „Ze wſſech moczij ſwych budeſs boha milowati,“ To geſt: plnu ſnažnoſtij przi- cžiniſs ſe ku pamieti, aby boha nezapomenula, Plnu ſnaž- poſtij k rozumu, aby od boha nepobludil, plnu ſnažnoſtij k wuoli, aby nicz gineho wiecze newolila než boha a nicz proti niemu. Geſltie ginak ze wſſech moczij muož milowanij božij byti. Nebo cžlowiek muož nietczo podle cžaſu, nietezo podle ſyly tieleſne, nietczo podle ſtatku, nietczo podle vmienie a rozumnoſti, nietczo podle daruow božich. Podle cžaſu dlu- heho muož mnoho dobrych wiecy cžiniti, aby tu možnoſt w milowanie božim ztrawil a marnie cžaſu nezmeſſkal; neb geſt k milowani boha dan. Takež ſyla tieleſna wſleczka ma obraczena byti na milowani božij; nebo geſt proto od boha dana. Tež ſtatek tieleſny ne pro gine geſt dan, než aby z nieho boha cztil, chudeho w nuzy oprawuge. Vmienie take dano bywa od boha, aby gim pro milowanie božie ginym proſpiewal. A tak wſliczkni darowe k rozmnoženi milowani božieho dani bywagij, aby cžlowiek, mage ge w moczy, mohl ſkrze nie hoyniegij boha milowati, a ne na hrziechy gich na- kladati nebo ge w lenoſti zmarziti.
Po Swate Trogicy. 241 Wuole, mocz duſfe trzetie, ta ma tak horliwie a ſrdecžnie milowati boha, aby pro geho ſladke milowanie zawrhla wſſeczka milowanie tieleſna a ſwietſka, kteraž ſe zapowidagi přika- zanimi božimi. Tež pro naplnienij przikazanie božich ma ſe wuole poddati wſſelike praczy bez lenoſti a wſſelikemu poku- ſſeni protiwnemu; Nebo nelze geſt boha milowati, nedržiecze geho przikazanie, A przikazani geho nelze geſt držeti bez tiežkych praczij a bez protiwnych pokuſſeni. Protož ta wuole, kteraž boha okuſſij a gey miluge, tiem zlym a protiwnym wieczem poddawa ſe. A tu eſtawa to „Milowati boha z cze- leho ſrdeze“, a neni-lit tu czeleho ſrdcze, nepokuſley ſe o mi- lowanij božie! A že tu die dale przikazanie božij: „Ze wſſech moczij ſwych budeſs boha milowati,“ To geſt: plnu ſnažnoſtij przi- cžiniſs ſe ku pamieti, aby boha nezapomenula, Plnu ſnaž- poſtij k rozumu, aby od boha nepobludil, plnu ſnažnoſtij k wuoli, aby nicz gineho wiecze newolila než boha a nicz proti niemu. Geſltie ginak ze wſſech moczij muož milowanij božij byti. Nebo cžlowiek muož nietczo podle cžaſu, nietezo podle ſyly tieleſne, nietczo podle ſtatku, nietczo podle vmienie a rozumnoſti, nietczo podle daruow božich. Podle cžaſu dlu- heho muož mnoho dobrych wiecy cžiniti, aby tu možnoſt w milowanie božim ztrawil a marnie cžaſu nezmeſſkal; neb geſt k milowani boha dan. Takež ſyla tieleſna wſleczka ma obraczena byti na milowani božij; nebo geſt proto od boha dana. Tež ſtatek tieleſny ne pro gine geſt dan, než aby z nieho boha cztil, chudeho w nuzy oprawuge. Vmienie take dano bywa od boha, aby gim pro milowanie božie ginym proſpiewal. A tak wſliczkni darowe k rozmnoženi milowani božieho dani bywagij, aby cžlowiek, mage ge w moczy, mohl ſkrze nie hoyniegij boha milowati, a ne na hrziechy gich na- kladati nebo ge w lenoſti zmarziti.
Strana 242
242 Nediele Trzinacta Die dale przikazani božij: „Budeſs milowati bližnieho ſweho yako ſam ſe.“ To milowanie bližnieho ma byti w bohu a pro buoh cztnoſtnie a ſpaſytedlnie. A to bywa, když kto bližniemu žada, aby ſtal v wierze a w prawdie bez hrzie- chuow ſmrtedlnych, cztnoſtnie gſa [220b] žiw, aby w miloſti božij byl a potom aby ſpaſen byl. A yakž ſobie žada tiech wieczy a praczuge o nie, tak gich pomoczen byti ma bliž- nimu radu, naucženim, napominanim, treſktanim, od zlebo odwedenim. A na to ſe chyle ſlowa panie, genž die 1): „Jakož chczete, aby wam lide cžinili, takež wy gim cžinte.“ A podle takowe miloſti nicz zleho nebylo by mezy lidmi. Ale w la- komych, geſſto ſe ſami milugij a toliko ſwych wieczy hledagij, nemuož to milowani byti; nebo ti neradi w cžas potrzeby pomahagij bližnim. Ani mezy pyſſnymi, geſſto ſe powyſlugij nad gine, ginymi pohrdagij, haniegij, ſwary a nenawiſti s gi- nymi magij. Ani tu bywa milowanie to, kdež cžaſne wieczy nebo ſobiewolnoſti przedkladagij ſe miloſti bratrſke. Protož tu muož oſtati m'ilowanie to, kdež gſu lide wyproſſtienij od tiech wieczij powiedienych, geſſto podle boha vmiegij wažiti bližnij w tom, že gſu k obrazu božimu ſtworzeni a krwij Kryftowu wykupeni a že konecžnie boha vcžaſtni budu. Ale když geſt miſtr veženy w zakonie to porzadnie wyznal, czo geſt w zakonie božiem pſano bylo, Rzekl gemu pan Gežiſs: „Prawie gſy odpowiediel; to cžiň, a žiw budeſs." A to geſt k tomu potrzebne, že na milowanie boha a bliž- niho ſlibil gemu žiwot wiecžny bez tiech beze wſlech zako- nuow, kterziž gſu po wydanie tohoto zakona wznikli, Geſſto nynie, zawrha ty zakony, byl by potupen yako kaczierz, by naydokonalegij milowal boha a bližnieho. Protož w zakonich lidſkych ſpaſenie ſlibugij, a tento gſu, božie, newiernie zatagili przed lidmi; ſwych mſtij, a o tomto mlcžij. 1) Mat. 7, 12.
242 Nediele Trzinacta Die dale przikazani božij: „Budeſs milowati bližnieho ſweho yako ſam ſe.“ To milowanie bližnieho ma byti w bohu a pro buoh cztnoſtnie a ſpaſytedlnie. A to bywa, když kto bližniemu žada, aby ſtal v wierze a w prawdie bez hrzie- chuow ſmrtedlnych, cztnoſtnie gſa [220b] žiw, aby w miloſti božij byl a potom aby ſpaſen byl. A yakž ſobie žada tiech wieczy a praczuge o nie, tak gich pomoczen byti ma bliž- nimu radu, naucženim, napominanim, treſktanim, od zlebo odwedenim. A na to ſe chyle ſlowa panie, genž die 1): „Jakož chczete, aby wam lide cžinili, takež wy gim cžinte.“ A podle takowe miloſti nicz zleho nebylo by mezy lidmi. Ale w la- komych, geſſto ſe ſami milugij a toliko ſwych wieczy hledagij, nemuož to milowani byti; nebo ti neradi w cžas potrzeby pomahagij bližnim. Ani mezy pyſſnymi, geſſto ſe powyſlugij nad gine, ginymi pohrdagij, haniegij, ſwary a nenawiſti s gi- nymi magij. Ani tu bywa milowanie to, kdež cžaſne wieczy nebo ſobiewolnoſti przedkladagij ſe miloſti bratrſke. Protož tu muož oſtati m'ilowanie to, kdež gſu lide wyproſſtienij od tiech wieczij powiedienych, geſſto podle boha vmiegij wažiti bližnij w tom, že gſu k obrazu božimu ſtworzeni a krwij Kryftowu wykupeni a že konecžnie boha vcžaſtni budu. Ale když geſt miſtr veženy w zakonie to porzadnie wyznal, czo geſt w zakonie božiem pſano bylo, Rzekl gemu pan Gežiſs: „Prawie gſy odpowiediel; to cžiň, a žiw budeſs." A to geſt k tomu potrzebne, že na milowanie boha a bliž- niho ſlibil gemu žiwot wiecžny bez tiech beze wſlech zako- nuow, kterziž gſu po wydanie tohoto zakona wznikli, Geſſto nynie, zawrha ty zakony, byl by potupen yako kaczierz, by naydokonalegij milowal boha a bližnieho. Protož w zakonich lidſkych ſpaſenie ſlibugij, a tento gſu, božie, newiernie zatagili przed lidmi; ſwych mſtij, a o tomto mlcžij. 1) Mat. 7, 12.
Strana 243
Po Swate Trogicy. 243 Potom die cžtenie: „A on, chtie ſe ſprawedliwy vežiniti, rzekl geſt k Gežiſſowi: A kto geſt muoy bližnij?“ Ta otazka muož w dwogim domnienij byti. Gedno geſt, iakož ſlowa vkazugij, že, chtie ſe ſprawed- liwy vkazati, tazal ſe na wiecz dobru, ana gemu w myſli nenie. A tiech by lidij y dnes mnoho nalezl, geſſto ſe tiežij na dobre, mluwij dobre y cžinie dobre, chtiecze ſe ſkrze to lidem ſprawedliwij vkazati a chwaly marne nebo vžitkuow tieleſnych doſahnuti. Ginak mohl geſt ſe tazati z vprzimnoſti na to, kto geſt geho bližnij, aby wiediel, koho ma milowati podle przikazanie božieho. Nebo žide ne wſſech lidij mieli gſu za bližnij, iako pohanuo a nepřatel ſwych, gimž gſu mohli zle za zle cžiniti. A takowij ſu y krzeſtiane ſwedeni, že nechtij tiech za bližnij mieti, kterzij ſu ginych yazykuow, y tiech, kterziž s nimi prawdy nehagij, berucze s nimi wſſe naporzad; A nemagicze gich za bližnij, zabigegij ge, beru gim beze wſſeho ſwiedomie. Ale nam podle przikazanie božieho y nepřatele magij byti bližnij a mame gim dobrze cžiniti a gich, že ſu zlij, litowati. Dale die cžtenie: „A wzhled pan gežiſs w nebe, rzekl geſt: Cžlowiek geden sſtupowal od Geruzalema do Gerycho." Muož z toho naucženie wzato byti, že, ktož chcze koho vžitecžnie o ſpaſeni vežiti, ma k tomu pomoczy s huory od boha žadati. Take to w nebe wzhledanie [221a] pana Ge- žiſle bylo geſt znamenie litoſti nad tiem, genž, sſtupuge od Geruzalema, mezy lotry vpadl geſt. A muož ſe rozumieti Adam, ežlowiek prwni, ſe wſſim pokolenim ſwym w hrziechy padlym. Ten geſt sſtupowal od Geruzalema do Gerycho ſkrze nepoſluſſenſtwi od boha. Nebo Geruzalem wykladagij „widienie pokoge“. Protož, dokud cžlowiek pana boha poſluchal, dotud pokoy widiel, nicz ſobie protiwneho newidiel ani w ſobie, ani okolo ſebe. A gſa we czti welike poſtawen, y neſrozumiel ſobie. Protož geſt howadom przirownan a gim podobny vežinien. A wida pokoy, sſtupil od nieho w promieny neuſtawicžne
Po Swate Trogicy. 243 Potom die cžtenie: „A on, chtie ſe ſprawedliwy vežiniti, rzekl geſt k Gežiſſowi: A kto geſt muoy bližnij?“ Ta otazka muož w dwogim domnienij byti. Gedno geſt, iakož ſlowa vkazugij, že, chtie ſe ſprawed- liwy vkazati, tazal ſe na wiecz dobru, ana gemu w myſli nenie. A tiech by lidij y dnes mnoho nalezl, geſſto ſe tiežij na dobre, mluwij dobre y cžinie dobre, chtiecze ſe ſkrze to lidem ſprawedliwij vkazati a chwaly marne nebo vžitkuow tieleſnych doſahnuti. Ginak mohl geſt ſe tazati z vprzimnoſti na to, kto geſt geho bližnij, aby wiediel, koho ma milowati podle przikazanie božieho. Nebo žide ne wſſech lidij mieli gſu za bližnij, iako pohanuo a nepřatel ſwych, gimž gſu mohli zle za zle cžiniti. A takowij ſu y krzeſtiane ſwedeni, že nechtij tiech za bližnij mieti, kterzij ſu ginych yazykuow, y tiech, kterziž s nimi prawdy nehagij, berucze s nimi wſſe naporzad; A nemagicze gich za bližnij, zabigegij ge, beru gim beze wſſeho ſwiedomie. Ale nam podle przikazanie božieho y nepřatele magij byti bližnij a mame gim dobrze cžiniti a gich, že ſu zlij, litowati. Dale die cžtenie: „A wzhled pan gežiſs w nebe, rzekl geſt: Cžlowiek geden sſtupowal od Geruzalema do Gerycho." Muož z toho naucženie wzato byti, že, ktož chcze koho vžitecžnie o ſpaſeni vežiti, ma k tomu pomoczy s huory od boha žadati. Take to w nebe wzhledanie [221a] pana Ge- žiſle bylo geſt znamenie litoſti nad tiem, genž, sſtupuge od Geruzalema, mezy lotry vpadl geſt. A muož ſe rozumieti Adam, ežlowiek prwni, ſe wſſim pokolenim ſwym w hrziechy padlym. Ten geſt sſtupowal od Geruzalema do Gerycho ſkrze nepoſluſſenſtwi od boha. Nebo Geruzalem wykladagij „widienie pokoge“. Protož, dokud cžlowiek pana boha poſluchal, dotud pokoy widiel, nicz ſobie protiwneho newidiel ani w ſobie, ani okolo ſebe. A gſa we czti welike poſtawen, y neſrozumiel ſobie. Protož geſt howadom przirownan a gim podobny vežinien. A wida pokoy, sſtupil od nieho w promieny neuſtawicžne
Strana 244
244 Nediele Trzinacta ſweho žiwota a ſwieta tohoto; giž pokoge newidij a rozbroge držij a po neuſtawicžnoſtech ſe tocžij, kterež rozumny cžlo- wiek mož lepe na každy den w ſobie zežijíti než na kterych knihach. Neb, przeſtupiw przikazanie božij, ztratil geſt miloſt božij, kteruž geſt miel, plnu przizeň a gednotu s nim drže, gedne wuole a gednoho duchu s nim gſa, neſtoge pod bazni, ale pod miloſtij. Take miel y widiel pokoy, gſa ežlowiek zdrawy a czely, w niemž nemocz ani boleſt ani rana ani ſmrt mijſta geſt nemiela, ani poruſſenie tiela ani geho hnutij odpornych proti ſobie nebal ſe geſt. Take miel pokoy w tom, že byl panem ſwieta hned po bohu, ano geſt mu wſſeczko poddano bylo beze wſſie odpornoſti. Ale když hada vpoſluchal a przikazanie božie przeſtupil, tehdy yhned pokoy ten prawy z bohem ztratil a vpadl w prokletij božij, aby ſe geho držala wſſelika kletba a bieda a z toho vſtawicžna bazeň, aby ſe wſſech wieczij lekal: nemoczij, boleſtij, ſmrti, mnohych pro- tiwnoſtij a napoſledy pekla, ano gey kletba a pomſta sſtiha yako Kayna wražedlnika, kteryž po wſleczky dni zbiehem byl. Take y w ſobie przieliſs daleko geſt od widieni pokoge, nebo wſſeczky moczy tiela y duſſe poruſleny gſu w niem, negſucze poddany ſprawedlnoſti a gſucze odporny prawdie. Srdcze wždy bez pokoge geſt, plno žadoſtij, roztrhanie, bera w ſe zlee wieczy a gimi ſe zaneprazdniuge, gimi ſe vražege, pro nie wždy zla ſwiedomie trpie. A kto geſt, aby nepokoy a nemocz ſrdcze y wſſeho žiwota neuſtawicžnoſti a promieny wyprawil, w nichžto ležime yako w Gerychu? Gedine ten, ktož by prziſfel k nieyakemu zdrawicžku duchowni v wnitřnim cžlowieku a nieyake ſwietelce mudroſti božij nalezl. Ten by lepe w ſobie ſhledal ty promieny a nemoczy welike a zvpiel by na ſwoy žiwot rzka 1): „Neſſtiaſtny ia! kto mne wyſwobodij z tiela ſmrti teto?“ Dale ežtenie die: „Y vpadl geſt mezy lotry,“ to geſt 1) Řím. 7, 24.
244 Nediele Trzinacta ſweho žiwota a ſwieta tohoto; giž pokoge newidij a rozbroge držij a po neuſtawicžnoſtech ſe tocžij, kterež rozumny cžlo- wiek mož lepe na každy den w ſobie zežijíti než na kterych knihach. Neb, przeſtupiw przikazanie božij, ztratil geſt miloſt božij, kteruž geſt miel, plnu przizeň a gednotu s nim drže, gedne wuole a gednoho duchu s nim gſa, neſtoge pod bazni, ale pod miloſtij. Take miel y widiel pokoy, gſa ežlowiek zdrawy a czely, w niemž nemocz ani boleſt ani rana ani ſmrt mijſta geſt nemiela, ani poruſſenie tiela ani geho hnutij odpornych proti ſobie nebal ſe geſt. Take miel pokoy w tom, že byl panem ſwieta hned po bohu, ano geſt mu wſſeczko poddano bylo beze wſſie odpornoſti. Ale když hada vpoſluchal a przikazanie božie przeſtupil, tehdy yhned pokoy ten prawy z bohem ztratil a vpadl w prokletij božij, aby ſe geho držala wſſelika kletba a bieda a z toho vſtawicžna bazeň, aby ſe wſſech wieczij lekal: nemoczij, boleſtij, ſmrti, mnohych pro- tiwnoſtij a napoſledy pekla, ano gey kletba a pomſta sſtiha yako Kayna wražedlnika, kteryž po wſleczky dni zbiehem byl. Take y w ſobie przieliſs daleko geſt od widieni pokoge, nebo wſſeczky moczy tiela y duſſe poruſleny gſu w niem, negſucze poddany ſprawedlnoſti a gſucze odporny prawdie. Srdcze wždy bez pokoge geſt, plno žadoſtij, roztrhanie, bera w ſe zlee wieczy a gimi ſe zaneprazdniuge, gimi ſe vražege, pro nie wždy zla ſwiedomie trpie. A kto geſt, aby nepokoy a nemocz ſrdcze y wſſeho žiwota neuſtawicžnoſti a promieny wyprawil, w nichžto ležime yako w Gerychu? Gedine ten, ktož by prziſfel k nieyakemu zdrawicžku duchowni v wnitřnim cžlowieku a nieyake ſwietelce mudroſti božij nalezl. Ten by lepe w ſobie ſhledal ty promieny a nemoczy welike a zvpiel by na ſwoy žiwot rzka 1): „Neſſtiaſtny ia! kto mne wyſwobodij z tiela ſmrti teto?“ Dale ežtenie die: „Y vpadl geſt mezy lotry,“ to geſt 1) Řím. 7, 24.
Strana 245
Po Swate Trogicy. 245 mezij ďably pod gich mocz, aby nikdy przed nimi bezpecžen nebyl ani pokoge miel; Nebo yako lew vkrutny chodij okolo rzewa, myſle ſežrati toho, kteryž mezy nie vpadl. Y wyprawuge dale ežtenie, czo gſu gemu vežinili, a die: „Kterziž oblupili gſu gey a zraniwſſe odeſlli napoly žiweho." Oblaupili gey z raucha ſlawy a pocztiwoſti, z rucha miloſti božij a newinnoſti, w niež gey buoh ſtworzil, [221b] aby, ta kowym ruchem ſlawy odien gſa, byl ke czti božij. A ztahſſe diablowe ten odiew prawy ſ nieho, oblekli gfu gey w ſwe flaty mrzute, w fferedftwie hrziechuo ſwych, aby s hanbu byl a ſtydiel ſe A aby bohu k hanbie byl, noſe obraz diabluo na ſobie, vežiniwſſe z diela božiho dielo diablowo, aby ſe ſkrze ne ſtworziteli ruhali. A netoliko gſu gey ti lotrzi dia- blowe beze czti rucha vežinili, ale ranili ſu gey ranami ſmrtedlnymi, aby ſe gich do ſmrti zhogiti nemohl. A ty rany w tiele y w ſmyſlech tiela y we wſſech moczech geho y w moczech duſſe položeny gſu. Protož wſlech ſedm hrzie- chuow hlawnich ſylnymi korzeny vyali gſu ſe w tiele, magicze mocz ſwych žadoſtij a kochani ſkrze cžichy geho a vdy. Rana geſt žadoſt krziwe czti, z niež ſe w pychu na- dyma cžlowiek biedny proti ſtworziteli ſwemu. Rana geſt przetiežka žadoſt ſmilna, neſmierna a nikdy neulecžena, wždyczky ſe obnowugicz z widienie, z ſlyffenie, z przitomnoſti a z dotykanie, puſſtiegiczy z ſebe krwawenie až do vmrtwenie duſſe. Rana tiežka geſt žadoſt lakoma k hromaždienie ne- ſmijrnemu zemſkych wieczij, genž ſrdcze lidem odgima a mnohe gine rany vwodij. Rana geſt žadoſt pomſty z hniewu, wlekuczy po ſobie rany hanienij, nenawiſtij a ſwaruo. Rana geſt žadoſt lakoty, žadagicy rozkoſſi w giedlech, w pitiech drahych, bez mijry a bez potrzeby požiewanych, genž ſu mnoha ſmrt duſſi.
Po Swate Trogicy. 245 mezij ďably pod gich mocz, aby nikdy przed nimi bezpecžen nebyl ani pokoge miel; Nebo yako lew vkrutny chodij okolo rzewa, myſle ſežrati toho, kteryž mezy nie vpadl. Y wyprawuge dale ežtenie, czo gſu gemu vežinili, a die: „Kterziž oblupili gſu gey a zraniwſſe odeſlli napoly žiweho." Oblaupili gey z raucha ſlawy a pocztiwoſti, z rucha miloſti božij a newinnoſti, w niež gey buoh ſtworzil, [221b] aby, ta kowym ruchem ſlawy odien gſa, byl ke czti božij. A ztahſſe diablowe ten odiew prawy ſ nieho, oblekli gfu gey w ſwe flaty mrzute, w fferedftwie hrziechuo ſwych, aby s hanbu byl a ſtydiel ſe A aby bohu k hanbie byl, noſe obraz diabluo na ſobie, vežiniwſſe z diela božiho dielo diablowo, aby ſe ſkrze ne ſtworziteli ruhali. A netoliko gſu gey ti lotrzi dia- blowe beze czti rucha vežinili, ale ranili ſu gey ranami ſmrtedlnymi, aby ſe gich do ſmrti zhogiti nemohl. A ty rany w tiele y w ſmyſlech tiela y we wſſech moczech geho y w moczech duſſe položeny gſu. Protož wſlech ſedm hrzie- chuow hlawnich ſylnymi korzeny vyali gſu ſe w tiele, magicze mocz ſwych žadoſtij a kochani ſkrze cžichy geho a vdy. Rana geſt žadoſt krziwe czti, z niež ſe w pychu na- dyma cžlowiek biedny proti ſtworziteli ſwemu. Rana geſt przetiežka žadoſt ſmilna, neſmierna a nikdy neulecžena, wždyczky ſe obnowugicz z widienie, z ſlyffenie, z przitomnoſti a z dotykanie, puſſtiegiczy z ſebe krwawenie až do vmrtwenie duſſe. Rana tiežka geſt žadoſt lakoma k hromaždienie ne- ſmijrnemu zemſkych wieczij, genž ſrdcze lidem odgima a mnohe gine rany vwodij. Rana geſt žadoſt pomſty z hniewu, wlekuczy po ſobie rany hanienij, nenawiſtij a ſwaruo. Rana geſt žadoſt lakoty, žadagicy rozkoſſi w giedlech, w pitiech drahych, bez mijry a bez potrzeby požiewanych, genž ſu mnoha ſmrt duſſi.
Strana 246
246 Nediele Trzinacta Rana tiežka geſt nechtiwoſt k dobrym a pocztiwym wieczem, z niež lenoſt, rozmarziloſt, mrzkoſt, zmeſſkanie a dobreho opuſſtienie z tiežkoſti tiela pochazy. Ty rany y gine mnohe w tiele y w ſrdcy ſylnie ſtogij, magicze mocz w ſmyſ- lech tiela, w nichž zwlaſitie rany tiežke ſtogij. Ale rany wnitřnie gſu na moczech duſſe, w pamieti, w rozumu a v wuoli. Pamiet by zdrawa byla, když by ſe toliko gedne wieczy držala a gi w ſobie miela, to geſt boha. Ale to geſt rana w nij, že geſt rozſuta a roztrhana na mnohe wieczy a zatiem zapomene boha y geho zakona Y bude yako lotr neſtydaty, tulawy, geſſto za vtieſſenie ma lotrowati, nahledage do czyzych domuo, a ſwog otewrzel a puſta geho nechal. Rozum by czely byl, když by plne ſwietlo mudroſti božij w niem bylo, aby w nij prawie boha poznal a geho prawdu, mage prawy ſud mezy prawym a neprawym. Ale geft rana w niem tma, ſlepota, pobluzenie a newiedomie bozſkych wieczij. A z te przicžiny za obycžey odſtupuge od boha a neſnadnie ſe muož vptati na bozſke wieczy. V wuoli take rana geſt, že geſt zkrziwena, magiczy liboſt w zlych wieczech, kterychž doſaha ſkrze žadoſti tieleſne a napagij ſe gimi s liboſtij, a když k nim prziwoli, tehdy czely cžlowiek vmrtwen bude. Y w tom take rana v wuoli ſtogij, že k dobrym wieczem nechtiwoſt ma, nerada ſe gim poddawa, nechtiwie ge diela, protiwnych ſe leka a pro nie repcze, tiežke wiecy pro ne- ſnaze opuſſtij a vtieka od nich. Protož geſt tak tiežcze ranien wnitrz y zewnitř, [222a] že w niem nenie zdrawie od wrchu hlawy až do podnož noh nižadneho. Protož ti lotrzi, raniwffe geho, odeſlli gſu, odpolu žiwa nechawſſe, To geſt: puol žiwota gemu oſtawili, totižto žiwot tieleſny gemu toliko oſtal, a wnitrznie vmrtwen byl. A potom die cžtenie: „Y przihodilo ſe, že kniez geden sſtupowal tuž czeſtu, a widiew gey, pominul geſt. Tež y yahen,
246 Nediele Trzinacta Rana tiežka geſt nechtiwoſt k dobrym a pocztiwym wieczem, z niež lenoſt, rozmarziloſt, mrzkoſt, zmeſſkanie a dobreho opuſſtienie z tiežkoſti tiela pochazy. Ty rany y gine mnohe w tiele y w ſrdcy ſylnie ſtogij, magicze mocz w ſmyſ- lech tiela, w nichž zwlaſitie rany tiežke ſtogij. Ale rany wnitřnie gſu na moczech duſſe, w pamieti, w rozumu a v wuoli. Pamiet by zdrawa byla, když by ſe toliko gedne wieczy držala a gi w ſobie miela, to geſt boha. Ale to geſt rana w nij, že geſt rozſuta a roztrhana na mnohe wieczy a zatiem zapomene boha y geho zakona Y bude yako lotr neſtydaty, tulawy, geſſto za vtieſſenie ma lotrowati, nahledage do czyzych domuo, a ſwog otewrzel a puſta geho nechal. Rozum by czely byl, když by plne ſwietlo mudroſti božij w niem bylo, aby w nij prawie boha poznal a geho prawdu, mage prawy ſud mezy prawym a neprawym. Ale geft rana w niem tma, ſlepota, pobluzenie a newiedomie bozſkych wieczij. A z te przicžiny za obycžey odſtupuge od boha a neſnadnie ſe muož vptati na bozſke wieczy. V wuoli take rana geſt, že geſt zkrziwena, magiczy liboſt w zlych wieczech, kterychž doſaha ſkrze žadoſti tieleſne a napagij ſe gimi s liboſtij, a když k nim prziwoli, tehdy czely cžlowiek vmrtwen bude. Y w tom take rana v wuoli ſtogij, že k dobrym wieczem nechtiwoſt ma, nerada ſe gim poddawa, nechtiwie ge diela, protiwnych ſe leka a pro nie repcze, tiežke wiecy pro ne- ſnaze opuſſtij a vtieka od nich. Protož geſt tak tiežcze ranien wnitrz y zewnitř, [222a] že w niem nenie zdrawie od wrchu hlawy až do podnož noh nižadneho. Protož ti lotrzi, raniwffe geho, odeſlli gſu, odpolu žiwa nechawſſe, To geſt: puol žiwota gemu oſtawili, totižto žiwot tieleſny gemu toliko oſtal, a wnitrznie vmrtwen byl. A potom die cžtenie: „Y przihodilo ſe, že kniez geden sſtupowal tuž czeſtu, a widiew gey, pominul geſt. Tež y yahen,
Strana 247
Po Swate Trogicy. 247 když byl wedle czeſty, wida pominul gey. Ale famarytan, czeſtu cžinie, prziſtupil geſt k niemu, a vzrzew geho, milo- ſrdenſtwim hnut geſt; a przibližiw ſe vwazal rany geho, naliw olege a wina." Miſtrzi tuto ſkrze knieze wykladagij wſſeczko kniezſtwo zakona ſtareho A ſkrze Jahna proroky. A že ti kniežij y s proroky, widucze to pokolenie oblupene a raniene od diabluow, pominuli ſu ge bez lekarzſtwie; Nebo ten zakon nemohl geſt toho pokolenie padleho ran vlecžiti. Tež pro- roczy pominuli to pokolenie; Acž gſu o buducym lekarzſtwie geho prorokowali, kterež geſt mielo w kryſtu Gežiſlovi przi- giti, wſſak gſu ſami y s zakonem nemohli tomu pokoleni w geho biedie 1) pomoczy. Y die pan, Zie famarytan geden, czeftu tudy cžinie, prziſſel geſt k niemu, a vzrzew gey, miloſrdenſtwim hnut geſt. Samarytan wyklada ſe „ſtražny“, a to nayprawiegij ſluſſie panu kryſtu, abychom gey ſtražnym nazywali, nebo opatrnoſti geho, oſtrziehanim wſſeczko bezpecžno geſt. A poniewadž on wſfech wieczij oftrzieha, na nie hledie, Owſlem ranieneho mezy lotry vpadleho on geſt prawie vzrzel w geho biedie a w boleſtech. A gſa hnut miloſrdenſtwim, prziſſel geſt k niemu a ežlowiekem racžil byti, podle nieho ſe poſtawil, wſleczky przicžiny cžlowieka na ſe wzaw — vtrpeni, hlad, žizeň, horko, zymu, zamuczenie, boleſti y ſmrt — kromie hrziechu. A przi- bližiw ſe k niemu tak, vwazal geſt rany geho, naliw olege miloſrdenſtwie a wina vtieſſenie. Ale že to vwazanie ran s lekarzſtwim tiežcze geſt prziſlo lekarzi; Neb geſt ginak newazal, než ſwymi ranami, položiw ſwe rany na geho rany; když ſe rany lekarzowy otewrzely, puſtiegice krew z ſebe, tehdy rany nemocneho zawrzieny ſu a krew geho przeſtala geſt. Protož ſkrze ſmrt vkrutnu zdrawo vežinil pokolenie 1) Orig. chybou tisku biebie.
Po Swate Trogicy. 247 když byl wedle czeſty, wida pominul gey. Ale famarytan, czeſtu cžinie, prziſtupil geſt k niemu, a vzrzew geho, milo- ſrdenſtwim hnut geſt; a przibližiw ſe vwazal rany geho, naliw olege a wina." Miſtrzi tuto ſkrze knieze wykladagij wſſeczko kniezſtwo zakona ſtareho A ſkrze Jahna proroky. A že ti kniežij y s proroky, widucze to pokolenie oblupene a raniene od diabluow, pominuli ſu ge bez lekarzſtwie; Nebo ten zakon nemohl geſt toho pokolenie padleho ran vlecžiti. Tež pro- roczy pominuli to pokolenie; Acž gſu o buducym lekarzſtwie geho prorokowali, kterež geſt mielo w kryſtu Gežiſlovi przi- giti, wſſak gſu ſami y s zakonem nemohli tomu pokoleni w geho biedie 1) pomoczy. Y die pan, Zie famarytan geden, czeftu tudy cžinie, prziſſel geſt k niemu, a vzrzew gey, miloſrdenſtwim hnut geſt. Samarytan wyklada ſe „ſtražny“, a to nayprawiegij ſluſſie panu kryſtu, abychom gey ſtražnym nazywali, nebo opatrnoſti geho, oſtrziehanim wſſeczko bezpecžno geſt. A poniewadž on wſfech wieczij oftrzieha, na nie hledie, Owſlem ranieneho mezy lotry vpadleho on geſt prawie vzrzel w geho biedie a w boleſtech. A gſa hnut miloſrdenſtwim, prziſſel geſt k niemu a ežlowiekem racžil byti, podle nieho ſe poſtawil, wſleczky przicžiny cžlowieka na ſe wzaw — vtrpeni, hlad, žizeň, horko, zymu, zamuczenie, boleſti y ſmrt — kromie hrziechu. A przi- bližiw ſe k niemu tak, vwazal geſt rany geho, naliw olege miloſrdenſtwie a wina vtieſſenie. Ale že to vwazanie ran s lekarzſtwim tiežcze geſt prziſlo lekarzi; Neb geſt ginak newazal, než ſwymi ranami, položiw ſwe rany na geho rany; když ſe rany lekarzowy otewrzely, puſtiegice krew z ſebe, tehdy rany nemocneho zawrzieny ſu a krew geho przeſtala geſt. Protož ſkrze ſmrt vkrutnu zdrawo vežinil pokolenie 1) Orig. chybou tisku biebie.
Strana 248
248 Nediele Trzinacta lidſke, s bohem ge smirzil a z moczy diabelſke ge wyproſtil a ocžiftil ge od hrziechuow. Potom die cžtenie: „A wložil gey na howadko ſwe, wedl geſt do chlewa a pecži o niem miel." To howadko, na kterež geft gey wložil, geftit cžlowiecženftwie kryftowo, na kterež ginak raňeneho neklade, než tak, aby w niey vwierzil a gemu a ſtal pewnie v wierze geho, gſa gij tak zpuoſoben, yakož lekarz chcze, aby gemu poddan byl vplnie w poſluffenſtwie. Protož przigima-li ranieny lekarzſtwie z ran lekarzowych, tak gemu proſpiege, když ſkrze wieru bude sſtawena krew, aby z ran netekla. A protož powolenie žadoſtem zlym, gimiž cžlowiek ranien geft, otewrzeni ran geft, aby krew hrziechuow tekla. Protož lekarz položil geſt przikazanie ſwa proti každe žadoſti zle, [222b] genž gſu rany vſtawene od lotruo w tiele y w ſrdczy lidſkem, Aby tiemi przikazanimi zawazowal ty rany, aby z nich krew hrziechuow netekla, myſle na nie we dne y w nocy, aby neſpadali s tiech naſſich ran, aby ſe z nich krew hřiechuow nepuſtila a nas neuſlla, a ſmrt duſſe yhned by ſe dokonala. Protož tento miloſrdny ſamarytan a ſtražny, pan Gežiſs, flitowaw ſe nad tiem ranienym, vwazal rany geho, naliw olege a wina. A ſ tiem lekarzſtwim vžitecžnym tomu ranienemu wložil gey na ſwe howadko, to geſt vtrpenie wzal na ſwe tielo za geho hrziechy, a rany geho na ſe wzaw, obietowal ſe za nieho bohu na krziži, Jakož o niem prorok die 1): „Giſtie neduhy naſſe on geſt trpiel a boleſti naſſe on geſt neſl,“ Tielem ſwym platie bohu za naſſe hrziechy, aby pro nieho nam ge odpuſtil. Ale že ten od lotruow zranieny tak welmi geſt vmdleny podle dobroty prawe a cztnoſti, že geſt nezaſlužily przed bohem. Protož pro ſwu nemocz muſy neſen byti do kralowſtwie nebeſkeho, neb ſam do nieho giti nemuož. Protož tento ſamarytan, mily pan gežiſs, y w tom take neſe 1) Izaiáš 53, 4.
248 Nediele Trzinacta lidſke, s bohem ge smirzil a z moczy diabelſke ge wyproſtil a ocžiftil ge od hrziechuow. Potom die cžtenie: „A wložil gey na howadko ſwe, wedl geſt do chlewa a pecži o niem miel." To howadko, na kterež geft gey wložil, geftit cžlowiecženftwie kryftowo, na kterež ginak raňeneho neklade, než tak, aby w niey vwierzil a gemu a ſtal pewnie v wierze geho, gſa gij tak zpuoſoben, yakož lekarz chcze, aby gemu poddan byl vplnie w poſluffenſtwie. Protož przigima-li ranieny lekarzſtwie z ran lekarzowych, tak gemu proſpiege, když ſkrze wieru bude sſtawena krew, aby z ran netekla. A protož powolenie žadoſtem zlym, gimiž cžlowiek ranien geft, otewrzeni ran geft, aby krew hrziechuow tekla. Protož lekarz položil geſt przikazanie ſwa proti každe žadoſti zle, [222b] genž gſu rany vſtawene od lotruo w tiele y w ſrdczy lidſkem, Aby tiemi przikazanimi zawazowal ty rany, aby z nich krew hrziechuow netekla, myſle na nie we dne y w nocy, aby neſpadali s tiech naſſich ran, aby ſe z nich krew hřiechuow nepuſtila a nas neuſlla, a ſmrt duſſe yhned by ſe dokonala. Protož tento miloſrdny ſamarytan a ſtražny, pan Gežiſs, flitowaw ſe nad tiem ranienym, vwazal rany geho, naliw olege a wina. A ſ tiem lekarzſtwim vžitecžnym tomu ranienemu wložil gey na ſwe howadko, to geſt vtrpenie wzal na ſwe tielo za geho hrziechy, a rany geho na ſe wzaw, obietowal ſe za nieho bohu na krziži, Jakož o niem prorok die 1): „Giſtie neduhy naſſe on geſt trpiel a boleſti naſſe on geſt neſl,“ Tielem ſwym platie bohu za naſſe hrziechy, aby pro nieho nam ge odpuſtil. Ale že ten od lotruow zranieny tak welmi geſt vmdleny podle dobroty prawe a cztnoſti, že geſt nezaſlužily przed bohem. Protož pro ſwu nemocz muſy neſen byti do kralowſtwie nebeſkeho, neb ſam do nieho giti nemuož. Protož tento ſamarytan, mily pan gežiſs, y w tom take neſe 1) Izaiáš 53, 4.
Strana 249
Po Swate Trogicy. 249 gey na ſwem howadku, gſa doſtatecžen ſwu praczij a ſwu ſmrtij za nemoczneho przed bohem, wždyczky žiw gſa k oro- dowanie za nieho. Protož ten ranieny wždyczky bez prze- ſtanie ma diekowati a radowati ſe w miloſrdenſtwie božim. Potom die pan: „A druhy den wyňal dwa penieze y dal geſt chlewniku a rzekl gemu: Pecži o niem miey, a czožkoli wiecze naložiſs, ia, když przigdu, nawratim tobie.“ Die naprzed, že ranieneho1) do chlewa vwedl, to geſt: do chlewa Cierkwe rytierzugiczye ranieny nefen bywa k oftrziehanie a k wylecženi. Neb tento Samarytan miel ňekam daleko odgiti, to geſt do nebe, na lepſſi 2) powietrzij, tak že nemohl przi ranienem w chliwie przitomen byti. Protož chlewniku, Petrowi, pilnemu a opatrnemu przi ſtadu ranienem, krwij kryſtowu dobytem, dal dwa penieze, to geſt dwa zakony, y gina lekarzſtwi hodna, pokrm a napoy vžitecžny prziprawiw k lecženie ranienemu. Y rzekl chlewniku Petrowi, aby pecži o niem m'el a ſtado geho paſl; ale ſam nayprwe rany geho vwazal, než chlewnik aby pecži toliko o ranienem bez przi- tomnoſti geho miel, mage k tomu zprawu w zakonie ſtarem y nowem, kterak by ranieneho lecžil a y napagel. Protož wſſeczka pecže chlewnikowa ſtogij w naucženie a w napomi- nanie ranieneho, aby nicžimž nezruſſil nižadneho przikazanie božieho, aby ſe rany geho neotewrzely a toho žiwota w ra- nienem neumrtwili, kterehož geſt dobyl Samarytan ſwu krwij. A die chlewniku: „A czožkoli ſweho przidaſs a na ra- nieneho naložiſs. tot ya tobie wſſe zaplatim, když przigdu w den ſudny platiti každemu podle ſkutkuow geho.“ Chlewnik pak nad to przidati muož praczy, pomocz, prziklad dobry a muož žiwot na ſmrt wydati pro ſpaſenie ranieneho, przi- kladage to nad naklady pana ſweho. A to geſt vežinil Sſimon Petr, prwnij chlewnik, y wſſiczkni, kterziž ſu [223a] koli weſlli dwerzmi w owcžinecz owczij. A tiem geſt wratny, Duch 1) Orig. chybou tisku rnieho. 2) V orig. chybně naylepſſi.
Po Swate Trogicy. 249 gey na ſwem howadku, gſa doſtatecžen ſwu praczij a ſwu ſmrtij za nemoczneho przed bohem, wždyczky žiw gſa k oro- dowanie za nieho. Protož ten ranieny wždyczky bez prze- ſtanie ma diekowati a radowati ſe w miloſrdenſtwie božim. Potom die pan: „A druhy den wyňal dwa penieze y dal geſt chlewniku a rzekl gemu: Pecži o niem miey, a czožkoli wiecze naložiſs, ia, když przigdu, nawratim tobie.“ Die naprzed, že ranieneho1) do chlewa vwedl, to geſt: do chlewa Cierkwe rytierzugiczye ranieny nefen bywa k oftrziehanie a k wylecženi. Neb tento Samarytan miel ňekam daleko odgiti, to geſt do nebe, na lepſſi 2) powietrzij, tak že nemohl przi ranienem w chliwie przitomen byti. Protož chlewniku, Petrowi, pilnemu a opatrnemu przi ſtadu ranienem, krwij kryſtowu dobytem, dal dwa penieze, to geſt dwa zakony, y gina lekarzſtwi hodna, pokrm a napoy vžitecžny prziprawiw k lecženie ranienemu. Y rzekl chlewniku Petrowi, aby pecži o niem m'el a ſtado geho paſl; ale ſam nayprwe rany geho vwazal, než chlewnik aby pecži toliko o ranienem bez przi- tomnoſti geho miel, mage k tomu zprawu w zakonie ſtarem y nowem, kterak by ranieneho lecžil a y napagel. Protož wſſeczka pecže chlewnikowa ſtogij w naucženie a w napomi- nanie ranieneho, aby nicžimž nezruſſil nižadneho przikazanie božieho, aby ſe rany geho neotewrzely a toho žiwota w ra- nienem neumrtwili, kterehož geſt dobyl Samarytan ſwu krwij. A die chlewniku: „A czožkoli ſweho przidaſs a na ra- nieneho naložiſs. tot ya tobie wſſe zaplatim, když przigdu w den ſudny platiti každemu podle ſkutkuow geho.“ Chlewnik pak nad to przidati muož praczy, pomocz, prziklad dobry a muož žiwot na ſmrt wydati pro ſpaſenie ranieneho, przi- kladage to nad naklady pana ſweho. A to geſt vežinil Sſimon Petr, prwnij chlewnik, y wſſiczkni, kterziž ſu [223a] koli weſlli dwerzmi w owcžinecz owczij. A tiem geſt wratny, Duch 1) Orig. chybou tisku rnieho. 2) V orig. chybně naylepſſi.
Strana 250
250 Nediele Trzinacta ſwaty, otewrzel, a ti ſu wiernie paſli owcze Kryſtowy a ſlli przed nimi dobrym przikladem. Ale kterzi gſu ginudy weſſli w chlew owczij, kromie dwerzij, zlodiegi gfu a lotrzi, žada- gicze wlnu ſtrziczy a mleko dogiti a ranieneho domorziti, Jakož ſkutek vkazuge na tom mnohem lotrowſtwu pobiehlem, dierau weſllem w kniezſtwie a w vrzady Apoſſtolſke pro ſwe zwelebenie a pro panowanie na ſwietie a pro rozkoſſi tiela ſweho, aby brzicho paſli a ranieneho lupili, ranili a dokonce vmrtwili a w zatraczenie wehnali; Nebo nenie w nich lekarz- ſtwie, poniewadž gſu odſtupili od Kryſta y od geho zakona a toliko traweniny kurwy w vſtech magij; Protož geſt v nich ſmrt k zabitij duſſij. A ſkonawage pan cžtenie, tieže Miſtra w zakonie vmie- leho rzka: „Kto z tiech trzij zda ſe tobie byti bližnij tomu, kteryž mezy lotry vpadl? A on wecze: Ten, kteryž vežinil milofrdenftwie. Y wecze gemu pan gežifs: Gdi, y ty vežiniž tež,“ to geſt miloſrdenſtwie bližnimu. A tiem przikladem ſpaſytel vkazuge Miſtru, že ten nayprawiegij muož byti bližnij druhemu, ktož miloſrdenſtwie cžinij nad tiem, ktož nauzy trpij. Neb ta bližnoſt ne po rodu gde. Kniez y Jahen byli gſu bližſſij po rodu tomuto vpadlemu mezy lotry, wſlak gſau gey pominuli a nicz gemu dobreho neucžinili. Ale Samarytan czyzij, genž nebyl z toho rodu, prziſauzen geſt za bližnieho gemu pro ſkutek miloſrdny, kteryž vežinil. A z toho poznati muožem, že každemu w nauzy mame byti bližnij. Zidu, Pohanu, kaczierzi, neprzieteli ſwemu y komuž- koliwiek, genž by nauzy trpiel, mame podle možnoſti ſwe miloſt vkazati, aby hladem, zymau y ginau nauzy nezemrzeli. A owſſem wiecze dlužni gſme nauze nižadne mu necžiniti. Nebo to geſt plne miloſrdenſtwie, zlym zle necžiniti, ale od zleho gim pomahati, když ſe gim przihazy. Ale geft gefftie bližnoft wlaſtnieyſſie, kteraž mezy Syny božimi muož byti, genž gſu Boha vežaſtni w geho welikem
250 Nediele Trzinacta ſwaty, otewrzel, a ti ſu wiernie paſli owcze Kryſtowy a ſlli przed nimi dobrym przikladem. Ale kterzi gſu ginudy weſſli w chlew owczij, kromie dwerzij, zlodiegi gfu a lotrzi, žada- gicze wlnu ſtrziczy a mleko dogiti a ranieneho domorziti, Jakož ſkutek vkazuge na tom mnohem lotrowſtwu pobiehlem, dierau weſllem w kniezſtwie a w vrzady Apoſſtolſke pro ſwe zwelebenie a pro panowanie na ſwietie a pro rozkoſſi tiela ſweho, aby brzicho paſli a ranieneho lupili, ranili a dokonce vmrtwili a w zatraczenie wehnali; Nebo nenie w nich lekarz- ſtwie, poniewadž gſu odſtupili od Kryſta y od geho zakona a toliko traweniny kurwy w vſtech magij; Protož geſt v nich ſmrt k zabitij duſſij. A ſkonawage pan cžtenie, tieže Miſtra w zakonie vmie- leho rzka: „Kto z tiech trzij zda ſe tobie byti bližnij tomu, kteryž mezy lotry vpadl? A on wecze: Ten, kteryž vežinil milofrdenftwie. Y wecze gemu pan gežifs: Gdi, y ty vežiniž tež,“ to geſt miloſrdenſtwie bližnimu. A tiem przikladem ſpaſytel vkazuge Miſtru, že ten nayprawiegij muož byti bližnij druhemu, ktož miloſrdenſtwie cžinij nad tiem, ktož nauzy trpij. Neb ta bližnoſt ne po rodu gde. Kniez y Jahen byli gſu bližſſij po rodu tomuto vpadlemu mezy lotry, wſlak gſau gey pominuli a nicz gemu dobreho neucžinili. Ale Samarytan czyzij, genž nebyl z toho rodu, prziſauzen geſt za bližnieho gemu pro ſkutek miloſrdny, kteryž vežinil. A z toho poznati muožem, že každemu w nauzy mame byti bližnij. Zidu, Pohanu, kaczierzi, neprzieteli ſwemu y komuž- koliwiek, genž by nauzy trpiel, mame podle možnoſti ſwe miloſt vkazati, aby hladem, zymau y ginau nauzy nezemrzeli. A owſſem wiecze dlužni gſme nauze nižadne mu necžiniti. Nebo to geſt plne miloſrdenſtwie, zlym zle necžiniti, ale od zleho gim pomahati, když ſe gim przihazy. Ale geft gefftie bližnoft wlaſtnieyſſie, kteraž mezy Syny božimi muož byti, genž gſu Boha vežaſtni w geho welikem
Strana 251
Po Swate Trogicy. 251 miloſrdenſtwie a miloſti a ſkrze ni y ſami ſebe weſpolek, gedniem rodem z Boha ſe rodiecze. Protož z tee wlaſtnoſti netoliko w cžaſnych wieczech požiwagij gedni druhych, ale magij ſpolu Kryſta pana y geho krew Swatu, w niežto wſſiczkni omytij gſu od hrziechuow, A ſpolu s nim diediti budau w Kralowſtwie nebeſkem. Protož zde ſlitowanim ſe przedchazegij, mdleyſſiem ſhowiewagiecze, Od ſſkod ge oſtrziehagicze, A przigde-li ktera ſſkoda, hned gi lecžiecze, rownie s nimi zlee y dobre dielecze. Amen. Nediele Cžtrnaczta po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Lukaſſe w Sedmnaczte Kapitole. [223b] W Ten čas, Když ſſel pan gežiſs do Ge- ruzalema, ſſel mezy Samarzij a Galilegi. A když wchazel do gednoho hradku, potkalo ſe s nim deſet mužuow malomocznych, kte- rzižto ſtali gſu zdaleka; a pozdwihli hlaſu rzkucze: Gežiſſi przikazateli, ſmiluy ſe nad nami! Kterež když vzrzel, rzekl: Gdete, vkažte ſe kniežim. Y ſtalo ſe geſt, když gſu ſſli, ocžiſſtieni ſu. Ale geden z nich, když vzrzel, že geſt ocžiſſtien, nawratil ſe geſt s welikym hlaſem, welebie boha. A padl na twarz przed nohy geho, dieky cžiňe; a ten byl Samarytan. Y odpowiediew Gežiſs rzekl: Wſſak gich deſet ocžiſſtieno, a kdež geſt gich dewiet? Nenie nalezen, genž by ſe na- wratil a wzdal chwalu bohu, gedine tento czyzozemecz! Y rzekl ge:Wſtaň a gdi! wiera twa tie zdrawa vežinila.
Po Swate Trogicy. 251 miloſrdenſtwie a miloſti a ſkrze ni y ſami ſebe weſpolek, gedniem rodem z Boha ſe rodiecze. Protož z tee wlaſtnoſti netoliko w cžaſnych wieczech požiwagij gedni druhych, ale magij ſpolu Kryſta pana y geho krew Swatu, w niežto wſſiczkni omytij gſu od hrziechuow, A ſpolu s nim diediti budau w Kralowſtwie nebeſkem. Protož zde ſlitowanim ſe przedchazegij, mdleyſſiem ſhowiewagiecze, Od ſſkod ge oſtrziehagicze, A przigde-li ktera ſſkoda, hned gi lecžiecze, rownie s nimi zlee y dobre dielecze. Amen. Nediele Cžtrnaczta po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Lukaſſe w Sedmnaczte Kapitole. [223b] W Ten čas, Když ſſel pan gežiſs do Ge- ruzalema, ſſel mezy Samarzij a Galilegi. A když wchazel do gednoho hradku, potkalo ſe s nim deſet mužuow malomocznych, kte- rzižto ſtali gſu zdaleka; a pozdwihli hlaſu rzkucze: Gežiſſi przikazateli, ſmiluy ſe nad nami! Kterež když vzrzel, rzekl: Gdete, vkažte ſe kniežim. Y ſtalo ſe geſt, když gſu ſſli, ocžiſſtieni ſu. Ale geden z nich, když vzrzel, že geſt ocžiſſtien, nawratil ſe geſt s welikym hlaſem, welebie boha. A padl na twarz przed nohy geho, dieky cžiňe; a ten byl Samarytan. Y odpowiediew Gežiſs rzekl: Wſſak gich deſet ocžiſſtieno, a kdež geſt gich dewiet? Nenie nalezen, genž by ſe na- wratil a wzdal chwalu bohu, gedine tento czyzozemecz! Y rzekl ge:Wſtaň a gdi! wiera twa tie zdrawa vežinila.
Strana 252
252 Nediele Cžtrnacta Oto ſwate cžtenie wyprawuge nam o pilnoſti a praczy pana Gežiſſe, kteruž geſt neſl chodie, kaže, nemoczy lidſke vzdrawuge, diably wymietage a pilnoſt nelenie o ſpaſenie lidſke mage, Gſa ten miloſrdny Samarytan a ſtražcze lidíky, kteryž pilnie oſtrzieha toho pokolenie mezy lotry vpadleho, od nich oblupeneho a tiežeze zranieneho, aby rany gich vwazal a lecžil, O niemž ſme nedawno cžtenie mieli, a ya- kož to y dneſſni cžtenie vkazuge, Kterak geſt deſet malo- moczenftwim ranienych vwazal, oley lekařſtwie a wino vtie- ſſeni w rany gich wliw. A z tiechto rzecžij dawa ſe przicžina raňenym, aby znali laſku a pilnoft tohoto Samarytana, žet on y dnes neodpadne ſwe pilnoſti nad ranienym. Nebot ſtogij v dwerzi gich, tluka na nie a chtie gich rany vwazati a lecžiti. A tot vežini, lecž by ranieny zanedbal geho tlucženi a, vſſi zaczpage, nechtiel ſlyſſeti hlaſu a geho k ſobie puſtiti. Muožem geſltie y tento rozum z toho wzyti, že pan Gežiſs, když ſe bral do Geruzalema, ſſel mezy Samarzij a Galiley, Položicze, že Geruzalem wyklada ſe „widienie pokoge“ Samarzij „ſtraže", Galilea „tocženie" nebo „promiena". Protož, gda pan do ſwrchowaneho Geruzalema k widienie wiecžneho pokoge, držal geſt po gedne ſtranie ſtraž, a po druhe promieny s nedoſtatky, y wſlel geſt proſtrzedkem bezpecžnie v widienie toho wiecžneho pokoje, že gemu promieny s nedoſtatky ne- mohli vſſkoditi, když na druhe ſtranie ſtraž m'el, w niež opatrnoſt przebywa. Protož nas wždy wola, abychom geho naſledowali, tahnucze s nim do Geruzalema ſwrchniho, krziž ſwuoy na každy den neſucze, Galiley, to geſt tocženie a pro- mieny ſwieta tohoto, držiecz na gedne ſtranie, A Samarzij na druhe, to geſt ſtraž opatrnoſti božij. Neb w tom pro- ſtrzedku geſt czeſta do Geruzalema nebeſkeho, ktož muož na nie ſtati, aby ſtraži opatrnoſti bozſke nalezl a na prom'eny tohoto ko[224a]la neuſtawicžneho mohl pohledeti a ge na ſtranie držeti, nemnoho o ne pecžuge, ani ſe o nie rmutie
252 Nediele Cžtrnacta Oto ſwate cžtenie wyprawuge nam o pilnoſti a praczy pana Gežiſſe, kteruž geſt neſl chodie, kaže, nemoczy lidſke vzdrawuge, diably wymietage a pilnoſt nelenie o ſpaſenie lidſke mage, Gſa ten miloſrdny Samarytan a ſtražcze lidíky, kteryž pilnie oſtrzieha toho pokolenie mezy lotry vpadleho, od nich oblupeneho a tiežeze zranieneho, aby rany gich vwazal a lecžil, O niemž ſme nedawno cžtenie mieli, a ya- kož to y dneſſni cžtenie vkazuge, Kterak geſt deſet malo- moczenftwim ranienych vwazal, oley lekařſtwie a wino vtie- ſſeni w rany gich wliw. A z tiechto rzecžij dawa ſe przicžina raňenym, aby znali laſku a pilnoft tohoto Samarytana, žet on y dnes neodpadne ſwe pilnoſti nad ranienym. Nebot ſtogij v dwerzi gich, tluka na nie a chtie gich rany vwazati a lecžiti. A tot vežini, lecž by ranieny zanedbal geho tlucženi a, vſſi zaczpage, nechtiel ſlyſſeti hlaſu a geho k ſobie puſtiti. Muožem geſltie y tento rozum z toho wzyti, že pan Gežiſs, když ſe bral do Geruzalema, ſſel mezy Samarzij a Galiley, Položicze, že Geruzalem wyklada ſe „widienie pokoge“ Samarzij „ſtraže", Galilea „tocženie" nebo „promiena". Protož, gda pan do ſwrchowaneho Geruzalema k widienie wiecžneho pokoge, držal geſt po gedne ſtranie ſtraž, a po druhe promieny s nedoſtatky, y wſlel geſt proſtrzedkem bezpecžnie v widienie toho wiecžneho pokoje, že gemu promieny s nedoſtatky ne- mohli vſſkoditi, když na druhe ſtranie ſtraž m'el, w niež opatrnoſt przebywa. Protož nas wždy wola, abychom geho naſledowali, tahnucze s nim do Geruzalema ſwrchniho, krziž ſwuoy na každy den neſucze, Galiley, to geſt tocženie a pro- mieny ſwieta tohoto, držiecz na gedne ſtranie, A Samarzij na druhe, to geſt ſtraž opatrnoſti božij. Neb w tom pro- ſtrzedku geſt czeſta do Geruzalema nebeſkeho, ktož muož na nie ſtati, aby ſtraži opatrnoſti bozſke nalezl a na prom'eny tohoto ko[224a]la neuſtawicžneho mohl pohledeti a ge na ſtranie držeti, nemnoho o ne pecžuge, ani ſe o nie rmutie
Strana 253
Po Swate Trogicy. 253 yako Marta, A tak by mohl vprzimo a bezpecžnie giti do Geruzalema, žadage widieti prawy a wiecžny pokoy. Potom cžtenie prawij: „A když wehazel do gednoho hradku, potkalo gey deſet mužuow malomocznych.“ Ten hradek niekterzi ſwiet wykladagi. A když ſpaſytel prziſſel na ten ſwiet, potkalo gey defet mužuow malomocznych; Ne proto, by deſet toliko na ſwietie bylo, ale že geſt deſet przikazani, geſſto ge przeſtupugi wſſiczkni milowniczy ſwieta. Nebo malomoczenſtwie tieleſne geſt nemocz ohyzdna na tiele a geſt toliko znamenie malomoczenſtwie duchowniho na duſſi. kterež na ni przichazy ſkrze przeſtupenie deſyti przikazani božiech nebo gednoho z nich A geſt v wietcžij mrzkoſti panu bohu nežli malomoczenſtwie tieleſne bez hrziechu ſmrtedlneho. A že pan buoh w ſtarem zakonie przikazal, aby malomoczne z mieſt wymietali, obczowani žadneho s nimi nemieli w obywanie, w giedle, w pitij ani w nicžemž. A znamenawa malomocenſtwie na duſſi, kterež ſe przihazy ſkrze hrziechy ſmrtedlne, kterziž ſu s takowu ſkodu a s mrzkoſtij bohu, že diele miloſt božij od cžlowieka a dele- gey od každe vežaſtnoſti bozſke v lidij ſprawedliwych, Aniž ſam muož czo dobreho cžiniti bohu wzacznie a ſobie k ſpa- ſenie ani od ginych przigiti. Protož, by wiera w lidech byti mohla, wiecze by ſe bali hrziechu ſmrtedlneho nežli ſmrti tieleſne. Ale blazen, ežinie hrziech, ſmiege ſe a raduge ſe, když zle cžinij. Protož, by to malomoczenſtwie m'elo nynie z obcze wymetano byti, bylo by gich wiecze než deſet, aniž by bylo kym mieſta oſaditi; kniez by wymijtal mieſſtiany, a knieze wſſiczkni, neb przikazanie božie wſſiczkni przeſtupugij, ne gedno, ale wſſeczka. A že tieleſne malomoczenſtwi ſmrdij ginym a gde s gedniech na druhe; a hřichowe ſmrtedlnij mnohem wiecze. Protož, geſt-li kniez lakomecz, opilecz, ku- bienarz, kto z obcze bude ſwiedomi mieti z takowych hrzie- chuow? Ale že malomocznij ſmrdij zdrawym; ale ſami ſebe nemohu tak cžijti. Nebo wſlickni tehož ſmradu a mrzkoſti
Po Swate Trogicy. 253 yako Marta, A tak by mohl vprzimo a bezpecžnie giti do Geruzalema, žadage widieti prawy a wiecžny pokoy. Potom cžtenie prawij: „A když wehazel do gednoho hradku, potkalo gey deſet mužuow malomocznych.“ Ten hradek niekterzi ſwiet wykladagi. A když ſpaſytel prziſſel na ten ſwiet, potkalo gey defet mužuow malomocznych; Ne proto, by deſet toliko na ſwietie bylo, ale že geſt deſet przikazani, geſſto ge przeſtupugi wſſiczkni milowniczy ſwieta. Nebo malomoczenſtwie tieleſne geſt nemocz ohyzdna na tiele a geſt toliko znamenie malomoczenſtwie duchowniho na duſſi. kterež na ni przichazy ſkrze przeſtupenie deſyti przikazani božiech nebo gednoho z nich A geſt v wietcžij mrzkoſti panu bohu nežli malomoczenſtwie tieleſne bez hrziechu ſmrtedlneho. A že pan buoh w ſtarem zakonie przikazal, aby malomoczne z mieſt wymietali, obczowani žadneho s nimi nemieli w obywanie, w giedle, w pitij ani w nicžemž. A znamenawa malomocenſtwie na duſſi, kterež ſe przihazy ſkrze hrziechy ſmrtedlne, kterziž ſu s takowu ſkodu a s mrzkoſtij bohu, že diele miloſt božij od cžlowieka a dele- gey od každe vežaſtnoſti bozſke v lidij ſprawedliwych, Aniž ſam muož czo dobreho cžiniti bohu wzacznie a ſobie k ſpa- ſenie ani od ginych przigiti. Protož, by wiera w lidech byti mohla, wiecze by ſe bali hrziechu ſmrtedlneho nežli ſmrti tieleſne. Ale blazen, ežinie hrziech, ſmiege ſe a raduge ſe, když zle cžinij. Protož, by to malomoczenſtwie m'elo nynie z obcze wymetano byti, bylo by gich wiecze než deſet, aniž by bylo kym mieſta oſaditi; kniez by wymijtal mieſſtiany, a knieze wſſiczkni, neb przikazanie božie wſſiczkni przeſtupugij, ne gedno, ale wſſeczka. A že tieleſne malomoczenſtwi ſmrdij ginym a gde s gedniech na druhe; a hřichowe ſmrtedlnij mnohem wiecze. Protož, geſt-li kniez lakomecz, opilecz, ku- bienarz, kto z obcze bude ſwiedomi mieti z takowych hrzie- chuow? Ale že malomocznij ſmrdij zdrawym; ale ſami ſebe nemohu tak cžijti. Nebo wſlickni tehož ſmradu a mrzkoſti
Strana 254
254 Nediele Cžtrnacta naplnieni gſu. Tak y hrzieſſniczy, rozkyfawſle ſe hrziechy mnohymi a tiežkymi, negſu ſobie protiwnij, aniž ſebe wymie- tati budu, Ale ſpijſſe zdraweho, ktož by wierzil w kryſta a a miel ſwiedomie dobre podle przikazani božieho, toho kaczierzſtwim okydnucze, wen potiſknu, nebo neprawoſt proti prawdie przemohla geſt. Potom die cžtenie: „Kterziž, ſtogicze zdaleka, pozdwihli hlaſu ſweho rzkucze: Gežiſſi przikazateli, ſmiluy ſe nad nami!“ Zie gſu tuto malomocznij zdaleka ſtali, tu ſe gich pokora vkazuge, a že gſu ſe za nehodne mieli pro mrzkoſt nemoczy ſwe. Neb, poniewadž gſu s žadnymi lidmi obczowani mieti nemohli, owſlem ku panu Gežiſſowi mieli gſu w tom pocztiwoſt, že gſu blizko neprziſtupili. Ale, ſlyſſijcze o niem, že geſt miloſrdny a že na ginych malomoczenſtwie vzdrawuge, y wy[224b]ſlli gſu gemu w czeſtu, magicze w niem nadiegi, že ge take vzdrawij. A že gſu hlaſu ſweho wyſoko pozdwihli, w tom žadoſt ſrdecžnu zdrawij ſweho vkazali ſu; a pana gežiſſe przikazatelem nazywagicze, prawu modlitbu wzdawagij gemu rzkucze: „Gežiſſi przikazateli, ſmiluy ſe nad nami! Protož doſti geſt na nich przikladu oſtaweno k nalezeni zdrawij w cžas nemoczy, k nalezeni miloſti w cžas winy, aby cžlowiek poznal ohawnoſt mrzkoſti ſweho malomoczen- ſtwie, genž pochodij z przeſtupeni przikazanie božiech, a že w žadnem ginem lekarzſtwie k tomu nenie, než toliko w ſamem panu Gežiſſi kryſtu, A že nicz nenie k obmytij tiech necžiſtot, kterež ſe ſkrze wſſelike hrziechy vwodij, w nebi y w zemi gineo, než toliko krew kryſtowa, Gijž ſu ſe chlubili Apofftole rzkucze 1) : „Tak geſt nas milowal, že geſt nas vmyl od hrziechuo naſlich w krwi ſwe.“ Protož mnohot geſt poznati cžiſtotu od hrziechuow toliko w krwi kryftowie za dnuow Antykryſtowych, geſftot zapiera krwe Kryſtowy a v ſebe ocžiſſtienie vkazuge. 1) Zjev. 1, 5.
254 Nediele Cžtrnacta naplnieni gſu. Tak y hrzieſſniczy, rozkyfawſle ſe hrziechy mnohymi a tiežkymi, negſu ſobie protiwnij, aniž ſebe wymie- tati budu, Ale ſpijſſe zdraweho, ktož by wierzil w kryſta a a miel ſwiedomie dobre podle przikazani božieho, toho kaczierzſtwim okydnucze, wen potiſknu, nebo neprawoſt proti prawdie przemohla geſt. Potom die cžtenie: „Kterziž, ſtogicze zdaleka, pozdwihli hlaſu ſweho rzkucze: Gežiſſi przikazateli, ſmiluy ſe nad nami!“ Zie gſu tuto malomocznij zdaleka ſtali, tu ſe gich pokora vkazuge, a že gſu ſe za nehodne mieli pro mrzkoſt nemoczy ſwe. Neb, poniewadž gſu s žadnymi lidmi obczowani mieti nemohli, owſlem ku panu Gežiſſowi mieli gſu w tom pocztiwoſt, že gſu blizko neprziſtupili. Ale, ſlyſſijcze o niem, že geſt miloſrdny a že na ginych malomoczenſtwie vzdrawuge, y wy[224b]ſlli gſu gemu w czeſtu, magicze w niem nadiegi, že ge take vzdrawij. A že gſu hlaſu ſweho wyſoko pozdwihli, w tom žadoſt ſrdecžnu zdrawij ſweho vkazali ſu; a pana gežiſſe przikazatelem nazywagicze, prawu modlitbu wzdawagij gemu rzkucze: „Gežiſſi przikazateli, ſmiluy ſe nad nami! Protož doſti geſt na nich przikladu oſtaweno k nalezeni zdrawij w cžas nemoczy, k nalezeni miloſti w cžas winy, aby cžlowiek poznal ohawnoſt mrzkoſti ſweho malomoczen- ſtwie, genž pochodij z przeſtupeni przikazanie božiech, a že w žadnem ginem lekarzſtwie k tomu nenie, než toliko w ſamem panu Gežiſſi kryſtu, A že nicz nenie k obmytij tiech necžiſtot, kterež ſe ſkrze wſſelike hrziechy vwodij, w nebi y w zemi gineo, než toliko krew kryſtowa, Gijž ſu ſe chlubili Apofftole rzkucze 1) : „Tak geſt nas milowal, že geſt nas vmyl od hrziechuo naſlich w krwi ſwe.“ Protož mnohot geſt poznati cžiſtotu od hrziechuow toliko w krwi kryftowie za dnuow Antykryſtowych, geſftot zapiera krwe Kryſtowy a v ſebe ocžiſſtienie vkazuge. 1) Zjev. 1, 5.
Strana 255
Po Swate Trogicy. 255 Gefftie to pozdwiženie hlaſu malomocznych tiechto vkazuge, že nuze potřeby hnala ge k tomu, aby to hlaſem oznamili, czo žaada potrzeba gich; nebo nuze biedy pobada k wolanie hlaſu ſylneho. A cžiem kto cžige boleſtij wiece, wnitrzniech y zewnitrznich, a hledij-li ſ nimi k Gežiſſowi, tiem wiecze hlaſu žadoſtij welikych powyſluge k ňemu. A to muſy přigijti z cžitedlnoſti potrzeb niekterych a z douffani toho, k niemuž wola. A tu modlitba žiwa bywa, když po- trzeba tiſkne k wolani na Gežiſſe. A že tito malomocznij, pozdwihſſe hlaſuow ſwych, wo- lali gſu rzkucze: „Gežiſſi przikazateli, ſmiluy ſe nad nami!“ Gežiſſe ſpaſytele, přikazatele a pana s moczij nazywagij, neb on toliko muož přikazowati, czož chce, gſa pan nad pany a kral nad krali. Nebo na nebi y na zemi wſſemu ſtworzeni y wſſem nemoczem przikazuge. Protož, to poznawſle, žadali gſu, aby ſe ſmilowal nad nimi a zproſtil ge biedy malo- moczenſtwie gich. A takowež poznanie y modlenie ku panu gežiflowi miel by mieti každy duchowne malomoczny, aby gey pan gežiſs ocžiftil od hrziechuow w krwi ſwe. Potom die cžtenie: „Kterež yakž vzrzel, rzekl: Gdiete, vkažte ſe 1) kniežim. Y ſtalo ſe geſt, když gſu ſlli, ocžiſſtieni ſu.“ Nicz tiem nepomeſſkal, zacž gſu geho proſyli, ale yhned to w ſkutku konal, Aby dal nadiegi zaſlym w biedy a w nuze, že geſt ſnadny a miloſrdny, — když malo powolagij, on ſpieſſnie nuze gich vzrze, zbawij ge gich. Ale že tuto pan gežiſs, vzdrawiw malomoczne na czeſtie, przikazal gim, aby ſlli a okazali ſe kniežim. Ne proto, by kniežij czo przidali k cžiſſtienie malomocznym, ale pro na- plnieni zakona ſtareho, genž nebyl geſſtie w ſwych ffigurach a vſtawenich pominul, a že miel ſtati na obietech w cžifſtie- niech ſwych, dokudž ſam Kryftus nebyl obietij za hrziechy ſwieta k ocžiſltienij ſwiedomij wierzicych w nieho. Nebo 1) V orig. vk. ſe ſe kn.
Po Swate Trogicy. 255 Gefftie to pozdwiženie hlaſu malomocznych tiechto vkazuge, že nuze potřeby hnala ge k tomu, aby to hlaſem oznamili, czo žaada potrzeba gich; nebo nuze biedy pobada k wolanie hlaſu ſylneho. A cžiem kto cžige boleſtij wiece, wnitrzniech y zewnitrznich, a hledij-li ſ nimi k Gežiſſowi, tiem wiecze hlaſu žadoſtij welikych powyſluge k ňemu. A to muſy přigijti z cžitedlnoſti potrzeb niekterych a z douffani toho, k niemuž wola. A tu modlitba žiwa bywa, když po- trzeba tiſkne k wolani na Gežiſſe. A že tito malomocznij, pozdwihſſe hlaſuow ſwych, wo- lali gſu rzkucze: „Gežiſſi przikazateli, ſmiluy ſe nad nami!“ Gežiſſe ſpaſytele, přikazatele a pana s moczij nazywagij, neb on toliko muož přikazowati, czož chce, gſa pan nad pany a kral nad krali. Nebo na nebi y na zemi wſſemu ſtworzeni y wſſem nemoczem przikazuge. Protož, to poznawſle, žadali gſu, aby ſe ſmilowal nad nimi a zproſtil ge biedy malo- moczenſtwie gich. A takowež poznanie y modlenie ku panu gežiflowi miel by mieti každy duchowne malomoczny, aby gey pan gežiſs ocžiftil od hrziechuow w krwi ſwe. Potom die cžtenie: „Kterež yakž vzrzel, rzekl: Gdiete, vkažte ſe 1) kniežim. Y ſtalo ſe geſt, když gſu ſlli, ocžiſſtieni ſu.“ Nicz tiem nepomeſſkal, zacž gſu geho proſyli, ale yhned to w ſkutku konal, Aby dal nadiegi zaſlym w biedy a w nuze, že geſt ſnadny a miloſrdny, — když malo powolagij, on ſpieſſnie nuze gich vzrze, zbawij ge gich. Ale že tuto pan gežiſs, vzdrawiw malomoczne na czeſtie, przikazal gim, aby ſlli a okazali ſe kniežim. Ne proto, by kniežij czo przidali k cžiſſtienie malomocznym, ale pro na- plnieni zakona ſtareho, genž nebyl geſſtie w ſwych ffigurach a vſtawenich pominul, a že miel ſtati na obietech w cžifſtie- niech ſwych, dokudž ſam Kryftus nebyl obietij za hrziechy ſwieta k ocžiſltienij ſwiedomij wierzicych w nieho. Nebo 1) V orig. vk. ſe ſe kn.
Strana 256
256 Nediele Cžtrnacta kniežij mieli gſu podle zakona znati, kto geſt malomoczny [225a] na tiele, zewnitrz po koži, po barwach, po wlaſych, A mieli znati take, kto geſt ocžiſſtien od malomoczenſtwie, a potom mieli za nie obieti obietowati tak, yakž gim buoh przikazal. Ale to malomoczenſtwi tieleſne znamenalo geſt ſikodnieyſlij duchownie, to geft wſfeliku ohyzdu hrziechu ſmrtedlneho, A ty obieti tieleſne znamenali ſu obiet prawu tiela Kryſtowa na krziži za ocžifſtienie tiech hrziechuow. Take to vkazowani kniežim nynieyſlich malomocznych nezapijra ſe owſſem. — Aby ten, ktož geſt ſmrtedlnie shrzeſlil a myſlij ſe hrziechuow kati, neukazal ſe s nimi kniezy tomu, gehož by ſeznal, že geſt rozumny a miloſrdny a že by hrziefſnemu wiernie poradil a naucžil geho, kterak by ſe miel hrziechuo kati, a modlil by ſe bohu za nieho, aby gemu hrziechy odpuſtil. Takowe vkazani kniezy rozumnemu mohlo by z potrzeby byti. Ale založiti na cžtenie obycžey mrtwy, ſlepy a ſwodny, kteryž ſe diege z vſtawenie Papežſkeho mezy kniežimi ſwatokupeczkymi, ſlepymi a od zakona kryſtowa pobiehlymi a mezy tiem lidem howadnym, geſſto newij, co gſu hrzie- chowe, a nikdy od nich neprzeſtawa, aby o tom bludu mielo držano byti, že geſt wiera na cžtenie založena, že ſe každy ma tak vkazowati trzikrat do roka kniežim ſwatokupczom, a nevcžini-li toho, že ſpaſen nebude, — Te wiery ſluſſij zkuſyti, wiera-li geſt cžili newiera. Nebo podle takowych rozumuc zda ſe, že oni cžiſtij malomoczenſtwi duchownij na lidech; Ginak by toho nemohli mluwiti, že ſpaſeni nebudu, ktož ſe gim neukažij s malomoczenſtwim. Ale ſluſſie toho powažiti, že kniežij ſtareho zakona, acž gſu mieli mocz rozeznati, kto geſt malomoczny a kto nenie, wſlak gſu te moczy nemieli, aby koho od malomocen- ſtwie ocžiſtili ani koho malomocznym vežinili. Takež y noweho zakona kniezſtwo magij mocz, aby rozeznali mezy hrziechem a nehrziechem, ale nemagij te
256 Nediele Cžtrnacta kniežij mieli gſu podle zakona znati, kto geſt malomoczny [225a] na tiele, zewnitrz po koži, po barwach, po wlaſych, A mieli znati take, kto geſt ocžiſſtien od malomoczenſtwie, a potom mieli za nie obieti obietowati tak, yakž gim buoh przikazal. Ale to malomoczenſtwi tieleſne znamenalo geſt ſikodnieyſlij duchownie, to geft wſfeliku ohyzdu hrziechu ſmrtedlneho, A ty obieti tieleſne znamenali ſu obiet prawu tiela Kryſtowa na krziži za ocžifſtienie tiech hrziechuow. Take to vkazowani kniežim nynieyſlich malomocznych nezapijra ſe owſſem. — Aby ten, ktož geſt ſmrtedlnie shrzeſlil a myſlij ſe hrziechuow kati, neukazal ſe s nimi kniezy tomu, gehož by ſeznal, že geſt rozumny a miloſrdny a že by hrziefſnemu wiernie poradil a naucžil geho, kterak by ſe miel hrziechuo kati, a modlil by ſe bohu za nieho, aby gemu hrziechy odpuſtil. Takowe vkazani kniezy rozumnemu mohlo by z potrzeby byti. Ale založiti na cžtenie obycžey mrtwy, ſlepy a ſwodny, kteryž ſe diege z vſtawenie Papežſkeho mezy kniežimi ſwatokupeczkymi, ſlepymi a od zakona kryſtowa pobiehlymi a mezy tiem lidem howadnym, geſſto newij, co gſu hrzie- chowe, a nikdy od nich neprzeſtawa, aby o tom bludu mielo držano byti, že geſt wiera na cžtenie založena, že ſe každy ma tak vkazowati trzikrat do roka kniežim ſwatokupczom, a nevcžini-li toho, že ſpaſen nebude, — Te wiery ſluſſij zkuſyti, wiera-li geſt cžili newiera. Nebo podle takowych rozumuc zda ſe, že oni cžiſtij malomoczenſtwi duchownij na lidech; Ginak by toho nemohli mluwiti, že ſpaſeni nebudu, ktož ſe gim neukažij s malomoczenſtwim. Ale ſluſſie toho powažiti, že kniežij ſtareho zakona, acž gſu mieli mocz rozeznati, kto geſt malomoczny a kto nenie, wſlak gſu te moczy nemieli, aby koho od malomocen- ſtwie ocžiſtili ani koho malomocznym vežinili. Takež y noweho zakona kniezſtwo magij mocz, aby rozeznali mezy hrziechem a nehrziechem, ale nemagij te
Strana 257
Po Swate Trogicy. 257 moczy, aby koho wycžiſtili w duſli od hrziechu a cžiſteho, když chtij, aby vežinili necžiſteho; Nebo ſam buoh tu mocz ma, aby hrziechy odpuſſtiel a wycžiſtil duſſi od poſkwrny hrziechuow ſkrze zaſluženie ſmrti Kryftowy. A y k tomu rozeznanie kniežij mieli by mieti klijež vmienij, aby ſkrze niey zawierali nebeſke kralowſtwi zlym a otwierali dobrym. A toho klicže ginde nenie než w zakonie božim; Nebo gi- neho vmienij nenie k rozeznani hrziechuow a nehrziechuow, než toliko zakon boži. Ale že tiech klicžuo vmieni božiho nemagij kniežij ſwatokupczy, genž ſu naywietežij kaczyrzi, ani kubienarzi, ani ſlepij a pobiehlij od zakona božiho, geſſto ſu ſe ſpogili s tiemto ſwietem w zprawie zamyſllene; odſtu- piwſſe obogi od zakona božieho, klicžuow požiwagij w za- myſlu papežſkem. Protož kterak to chtij na cžtenie založiti, aby gim malomocznij hrziechy vkazowali, gſucze fami w tiež- ſlich hřieſlich než obecz a nemagicze hrziechuow za hrziechy y s lidem? Protož ſe naywiecze tiem vgiſſtiuge, že kniežij klicžuow vmienij božiho [225b] nemagij, a že lid toliko za- ſtaraly blud držij w tom vkazowanie kniežim. Nebo po zpo- wiedech y po wſſech po tiech pokanich ffaleſſnych, po poſtech, po przigimanie tiela Kryſtowa wždy neprzeſtawagice nowe hrziechy na ſtare przidawagij. A kdyby kniežij mieli klicže vmienij a požiwali gich, muſyli by wſſem zawrzieti kralow- ſtwie nebeſke, kterzij nechtij hrziechuow po zpowiedi oſtati. A poniewadž toho nenie, tehdy kniežij to vkazowanie z ſwych przicžin a pro ſwe zyſky oſtrzij. A mnohe panny, wdowy y gine ženy dluhym ſwym na zpowiedech s nimi ſſeptanim zklamali ſu. A mnohe lidi s wiery swedli; kalich božie gim za kaczierzſtwie položili a kazanie ſlowa božieho yako blud gim zhyzdili. Ale zgewno geft we ežtenie, že pan Gežifs sam geft ten, genž duſſi cžiſtij od hrziechuo; protož geſt bez kniežij odpuſtil y vzdrawil tyto malomoczne. A totež z wiery pijſma držano byti ma y nynie, že hrzieffny muož mieti odpuſſtienie
Po Swate Trogicy. 257 moczy, aby koho wycžiſtili w duſli od hrziechu a cžiſteho, když chtij, aby vežinili necžiſteho; Nebo ſam buoh tu mocz ma, aby hrziechy odpuſſtiel a wycžiſtil duſſi od poſkwrny hrziechuow ſkrze zaſluženie ſmrti Kryftowy. A y k tomu rozeznanie kniežij mieli by mieti klijež vmienij, aby ſkrze niey zawierali nebeſke kralowſtwi zlym a otwierali dobrym. A toho klicže ginde nenie než w zakonie božim; Nebo gi- neho vmienij nenie k rozeznani hrziechuow a nehrziechuow, než toliko zakon boži. Ale že tiech klicžuo vmieni božiho nemagij kniežij ſwatokupczy, genž ſu naywietežij kaczyrzi, ani kubienarzi, ani ſlepij a pobiehlij od zakona božiho, geſſto ſu ſe ſpogili s tiemto ſwietem w zprawie zamyſllene; odſtu- piwſſe obogi od zakona božieho, klicžuow požiwagij w za- myſlu papežſkem. Protož kterak to chtij na cžtenie založiti, aby gim malomocznij hrziechy vkazowali, gſucze fami w tiež- ſlich hřieſlich než obecz a nemagicze hrziechuow za hrziechy y s lidem? Protož ſe naywiecze tiem vgiſſtiuge, že kniežij klicžuow vmienij božiho [225b] nemagij, a že lid toliko za- ſtaraly blud držij w tom vkazowanie kniežim. Nebo po zpo- wiedech y po wſſech po tiech pokanich ffaleſſnych, po poſtech, po przigimanie tiela Kryſtowa wždy neprzeſtawagice nowe hrziechy na ſtare przidawagij. A kdyby kniežij mieli klicže vmienij a požiwali gich, muſyli by wſſem zawrzieti kralow- ſtwie nebeſke, kterzij nechtij hrziechuow po zpowiedi oſtati. A poniewadž toho nenie, tehdy kniežij to vkazowanie z ſwych przicžin a pro ſwe zyſky oſtrzij. A mnohe panny, wdowy y gine ženy dluhym ſwym na zpowiedech s nimi ſſeptanim zklamali ſu. A mnohe lidi s wiery swedli; kalich božie gim za kaczierzſtwie položili a kazanie ſlowa božieho yako blud gim zhyzdili. Ale zgewno geft we ežtenie, že pan Gežifs sam geft ten, genž duſſi cžiſtij od hrziechuo; protož geſt bez kniežij odpuſtil y vzdrawil tyto malomoczne. A totež z wiery pijſma držano byti ma y nynie, že hrzieffny muož mieti odpuſſtienie
Strana 258
258 Nediele Cžtrnacta hrziechuo od boha podle praweho želenie a oſtanie, acž by geho nižadny kniez zde nerozhrzieſſil, — Jakož geſt vežinil pan buoh to mnohym w ſtarem y w nowem zakoňe. Wſfak ežlowieku hrziefſ- nemu rada a zprawa knežij wiernych a rozumnych geſt potrzebna y vžitecžna, aby gim zprawu dali, kterak magij za hrziechy pokanie cžiniti ti, ktož ſe gich konecžnie kati chtiegij a ne poſmiewanie bohu cžiniti. Nebo zpowied kniežim ſwatokupecz- kym, rozhrzeſlowanie y pokanie od nich vložena gfu wiecze bohu ruhanie a nayſlkodnieyſli oklamanie nežli pokanie, aby, na ňe blazniwy lid zpolehage s welikym vbezpecženim, bez ſtrachu na zatraczenie poſpiechal. Ale pokani prawe geſt plne odſtupenie od každe" hrziechu ſmrtedlneho plnu wolij a wiecžnym vmyſlem, Aby chtiel prwe wſſelike ffkody, ne- ſnaze y ſmrt podſtupiti, než by przeſtupil przikazanie božij a ſmrtedlnie shřeſlil. A takowev w pokani do ſmrti trwagi- czymu zprawy a rady potrzebij by bylo kniežij wiernych, geſſto magij klicže vmienij božiho w zakonie božim daneho. A nenie-li takowych, tehdy kniežiem ſwatokupeczkym, lako- mym, kubienarzom, pyſſnym, ſlepym nenie bezpecžne nižad - nemu Cžlowieku otewrzieti ſwiedomie ſweho. Neb widime zgewnie, že po gich zpowiedech wietcžim vbezpecženim a s wietežij ſmieloſtij lidee czely rok yako na rzad pigij, hrziechy paſſiecz, wieducze, že gim kniežij oftawagicz oſtawagij k ta- kowež zpowiedi, aby w poſtie řad ſebrali a lež lžij zaplatili a o prowodie na nowe hrzeſlili a hrzichy tiežke a neprze- ſtawagiczy k ſaudnemu dni zachowali, Aby gedna lež byla, že gſu kagiczy byli, a druha, že gſu za hrziechy doſti veži- nili, krziwym zamyſlem ſwatokupeczkych kniežij ffaleſſna po- kanie na ſe przigemſſe. Potom die cžtenie: „A geden z nich, yakž vzrzel, že geſt ocžifſtien, nawratil ſe, s welikym hlaſem welebie boha. A padl geſt před nohy geho, dijky ežinie; a ten byl ſama- rytan." Tu ežtenie znamenitie vkazuge rziedku wdiecžnoſt a mno[226a]hu newdecžnoſt dobrodienſtwie bozſkeho, že z de-
258 Nediele Cžtrnacta hrziechuo od boha podle praweho želenie a oſtanie, acž by geho nižadny kniez zde nerozhrzieſſil, — Jakož geſt vežinil pan buoh to mnohym w ſtarem y w nowem zakoňe. Wſfak ežlowieku hrziefſ- nemu rada a zprawa knežij wiernych a rozumnych geſt potrzebna y vžitecžna, aby gim zprawu dali, kterak magij za hrziechy pokanie cžiniti ti, ktož ſe gich konecžnie kati chtiegij a ne poſmiewanie bohu cžiniti. Nebo zpowied kniežim ſwatokupecz- kym, rozhrzeſlowanie y pokanie od nich vložena gfu wiecze bohu ruhanie a nayſlkodnieyſli oklamanie nežli pokanie, aby, na ňe blazniwy lid zpolehage s welikym vbezpecženim, bez ſtrachu na zatraczenie poſpiechal. Ale pokani prawe geſt plne odſtupenie od každe" hrziechu ſmrtedlneho plnu wolij a wiecžnym vmyſlem, Aby chtiel prwe wſſelike ffkody, ne- ſnaze y ſmrt podſtupiti, než by przeſtupil przikazanie božij a ſmrtedlnie shřeſlil. A takowev w pokani do ſmrti trwagi- czymu zprawy a rady potrzebij by bylo kniežij wiernych, geſſto magij klicže vmienij božiho w zakonie božim daneho. A nenie-li takowych, tehdy kniežiem ſwatokupeczkym, lako- mym, kubienarzom, pyſſnym, ſlepym nenie bezpecžne nižad - nemu Cžlowieku otewrzieti ſwiedomie ſweho. Neb widime zgewnie, že po gich zpowiedech wietcžim vbezpecženim a s wietežij ſmieloſtij lidee czely rok yako na rzad pigij, hrziechy paſſiecz, wieducze, že gim kniežij oftawagicz oſtawagij k ta- kowež zpowiedi, aby w poſtie řad ſebrali a lež lžij zaplatili a o prowodie na nowe hrzeſlili a hrzichy tiežke a neprze- ſtawagiczy k ſaudnemu dni zachowali, Aby gedna lež byla, že gſu kagiczy byli, a druha, že gſu za hrziechy doſti veži- nili, krziwym zamyſlem ſwatokupeczkych kniežij ffaleſſna po- kanie na ſe przigemſſe. Potom die cžtenie: „A geden z nich, yakž vzrzel, že geſt ocžifſtien, nawratil ſe, s welikym hlaſem welebie boha. A padl geſt před nohy geho, dijky ežinie; a ten byl ſama- rytan." Tu ežtenie znamenitie vkazuge rziedku wdiecžnoſt a mno[226a]hu newdecžnoſt dobrodienſtwie bozſkeho, že z de-
Strana 259
Po Swate Trogicy. 259 ſyti gediny ſe nawratil poznaw, že zdrawij geho a ocžiſſtienie moczy pana gežiſſe geſt ge nawraczeno. Y welebil geſt boha a wyznawal, že geſt od nieho ocžifſtien, a ne od kniežij. Wratil ſe s welikym hlaſem, kteryž hlas weliku wdiecžnoſt vkazuge za welike dobrodieni a ſameho boha z nieho welebij. Ne kniežij, ne lekarze, ne kuzedlniky, ne ony y ony ſwate welebij, ale boha, genž ſam diwy cžinij na nebi y na zemi a ma mocz nad žiwotem y nad ſmrtij, koho chcze, žiwij, a koho chcze, vmorzij, ač i ten necheze; to geſt geho chwala a tet neda nižadnemu ſtworzenie na nebi ani na zemi. A die tu cžtenie, že ten, kteryž ſe nawratil ku panu gežiſfowi, welebie boha, byl geſt Samarytan, a tak czyzy gſa, mohl geſt wažiti dobrodinſtwie pana gežiſſe. Ale onich dewiet byli gſu žide. A muož byti ta przicžina, že ti, ſuce ocžiſſtieni, newratili ſe ku panu gežiſlovi proto, že ſu ge kniežij ſwedli. nebo gſu pana gežiſſe nenawidieli y ſkutkuow geho, Jakož y podnes mnozij kniežij to cžinie, že lidi ſwodij, aby o ſpaſenie ſwe ne ku panu gežiſſowi, ale k nim zrzenie mieli. Y die dale pan gežiſs: „Nenie nalezen, ktery by ſe nawratil a dal chwalu bohu, gedine tento czyzozemecz.“ Z de- ſyti gediny nalezen, kteryž za dobrodinij chwalu bohu wzdal. A ya diem, že nynie z tiſyce ne brzy nalezen bude, aby vprzimnie chwalu bohu wzdawal. A bylo-li by rzieczy o du- chownim zdrawij, aby, ge ſkrze kniežij przigmucze, wzdali bohu chwalu z nie°: Kterak to gijti muože, ponievadž pan buoh die 1): „Vzdrawowachu ranu lidu meho ku potřeni, zalecžicze ranu plnu hniſu a ſmrti, y rzku: Pokoy, pokoy, ano pokoge nenie, Rzkucze: Miloſt, odpuſſtienie, ſpaſenie, ano zatracenie welike ſkrze oklamanie ffaleſſnych odpuſtkuo a rozhrzeſlowanie, kteraž ſe diegij a dawagij lidu tomu, kteryž bez przeſtani hrzeſlie" 1) Podle Jerem. 8, 11.
Po Swate Trogicy. 259 ſyti gediny ſe nawratil poznaw, že zdrawij geho a ocžiſſtienie moczy pana gežiſſe geſt ge nawraczeno. Y welebil geſt boha a wyznawal, že geſt od nieho ocžifſtien, a ne od kniežij. Wratil ſe s welikym hlaſem, kteryž hlas weliku wdiecžnoſt vkazuge za welike dobrodieni a ſameho boha z nieho welebij. Ne kniežij, ne lekarze, ne kuzedlniky, ne ony y ony ſwate welebij, ale boha, genž ſam diwy cžinij na nebi y na zemi a ma mocz nad žiwotem y nad ſmrtij, koho chcze, žiwij, a koho chcze, vmorzij, ač i ten necheze; to geſt geho chwala a tet neda nižadnemu ſtworzenie na nebi ani na zemi. A die tu cžtenie, že ten, kteryž ſe nawratil ku panu gežiſfowi, welebie boha, byl geſt Samarytan, a tak czyzy gſa, mohl geſt wažiti dobrodinſtwie pana gežiſſe. Ale onich dewiet byli gſu žide. A muož byti ta przicžina, že ti, ſuce ocžiſſtieni, newratili ſe ku panu gežiſlovi proto, že ſu ge kniežij ſwedli. nebo gſu pana gežiſſe nenawidieli y ſkutkuow geho, Jakož y podnes mnozij kniežij to cžinie, že lidi ſwodij, aby o ſpaſenie ſwe ne ku panu gežiſſowi, ale k nim zrzenie mieli. Y die dale pan gežiſs: „Nenie nalezen, ktery by ſe nawratil a dal chwalu bohu, gedine tento czyzozemecz.“ Z de- ſyti gediny nalezen, kteryž za dobrodinij chwalu bohu wzdal. A ya diem, že nynie z tiſyce ne brzy nalezen bude, aby vprzimnie chwalu bohu wzdawal. A bylo-li by rzieczy o du- chownim zdrawij, aby, ge ſkrze kniežij przigmucze, wzdali bohu chwalu z nie°: Kterak to gijti muože, ponievadž pan buoh die 1): „Vzdrawowachu ranu lidu meho ku potřeni, zalecžicze ranu plnu hniſu a ſmrti, y rzku: Pokoy, pokoy, ano pokoge nenie, Rzkucze: Miloſt, odpuſſtienie, ſpaſenie, ano zatracenie welike ſkrze oklamanie ffaleſſnych odpuſtkuo a rozhrzeſlowanie, kteraž ſe diegij a dawagij lidu tomu, kteryž bez przeſtani hrzeſlie" 1) Podle Jerem. 8, 11.
Strana 260
260 Nediele Cžtrnacta Protož po tom lekarzſtwie kniezſkem niez o zdrawij duchownim newiedij a take po niem chwaly bohu newzdawagij. Gefftie wiecze pan gežiſs obtiežuge newdiecžnoſt tiechto dewieti vzdrawenych od malomoczenſtwie proto, že, glucze do- maczy — neb byli židee —, y newratili ſe zaſe ku panu Gežiſſowi, aby bohu chwalu wzdali. Ale pohan czyzij wažil geſt welicze to dobrodieni, ten, geſſto tomu nikdy prwe neobwykl; ale, yakž geſt ge po prwe nalezl, welicze geho wdiecžen byl Jakož ſe to muož y nynie znamenati przi ſlowu božim y przi ſwatoſtech, geſſto gſu gim lide giž obwykli a ſpolky tieleſne a mrtwe s nimi magij; y gſu gim w nechut wſſe- like krmie bozſke. Protož ani okuſſenie w nich boha, ani polepſlenie žiwota, ani diekowanie bohu nebywa. Ale ti lide. geſſto yako czyzij wzdaleni bywagij od bozſkych miloſtij cžiniecze ſe nehodni, s ſtudem k nim gdu, tit mohu gich okuſſeti a polepſſeni gimi byti a potom z nich d'ekowati Jako tento Samarytan, gemuž geſt ted pan Gežiſs rzekl „Wſtaň a gdi! wiera twa tie geſt zdrawa vežinila," Wiera, gelſto geſt za[226b]klad wſſech cztnoſtij a mocz y žiwot wſfech dobrych ſkutkuow. Nebo každy zawazan geſt, aby wierzil w ſyna božieho a z te wiery aby miel žiwot wiecžny, Ne z wiery papežike zamyſllene, geſſto chcze, aby tomu wierzili, že on wſſeczky hrziechy odpuſtiti muože, ktož k niemu do Rzima przigde, y ginych wier mnoho geſt naſtawiel, geſlto ſwiet, po niem gda, wierzij, yakž on koli rozkazuge. Doktorowe tuto rzku o malomocznych, že znamenagij kaczierze, genž gſu wnitrz rozlicžnymi poſſkwrnami zprznienij. A prawij take, že ſwatokupczy gſu naywietežij kaczierzi, gimiž kniežij mnozij zprzňeni glu, prodawagicze odpuſtky, zpowied, krzeſt, kazanie, mſſe, trzidczeti gich za patnaczte neb za dwa- dczeti groffuow, pohrzeb, olegem mazanie. A wietcžij ſwatokupczy prodawagij Biſkupſtwie, Arczybiſkupltwie y mnohe gine obroky. Protož ti prodawacži y kupczy mieli by z obcze yakožto nayohyzdnieyſſie kaczierzi wymetani byti. Ale nenie
260 Nediele Cžtrnacta Protož po tom lekarzſtwie kniezſkem niez o zdrawij duchownim newiedij a take po niem chwaly bohu newzdawagij. Gefftie wiecze pan gežiſs obtiežuge newdiecžnoſt tiechto dewieti vzdrawenych od malomoczenſtwie proto, že, glucze do- maczy — neb byli židee —, y newratili ſe zaſe ku panu Gežiſſowi, aby bohu chwalu wzdali. Ale pohan czyzij wažil geſt welicze to dobrodieni, ten, geſſto tomu nikdy prwe neobwykl; ale, yakž geſt ge po prwe nalezl, welicze geho wdiecžen byl Jakož ſe to muož y nynie znamenati przi ſlowu božim y przi ſwatoſtech, geſſto gſu gim lide giž obwykli a ſpolky tieleſne a mrtwe s nimi magij; y gſu gim w nechut wſſe- like krmie bozſke. Protož ani okuſſenie w nich boha, ani polepſlenie žiwota, ani diekowanie bohu nebywa. Ale ti lide. geſſto yako czyzij wzdaleni bywagij od bozſkych miloſtij cžiniecze ſe nehodni, s ſtudem k nim gdu, tit mohu gich okuſſeti a polepſſeni gimi byti a potom z nich d'ekowati Jako tento Samarytan, gemuž geſt ted pan Gežiſs rzekl „Wſtaň a gdi! wiera twa tie geſt zdrawa vežinila," Wiera, gelſto geſt za[226b]klad wſſech cztnoſtij a mocz y žiwot wſfech dobrych ſkutkuow. Nebo každy zawazan geſt, aby wierzil w ſyna božieho a z te wiery aby miel žiwot wiecžny, Ne z wiery papežike zamyſllene, geſſto chcze, aby tomu wierzili, že on wſſeczky hrziechy odpuſtiti muože, ktož k niemu do Rzima przigde, y ginych wier mnoho geſt naſtawiel, geſlto ſwiet, po niem gda, wierzij, yakž on koli rozkazuge. Doktorowe tuto rzku o malomocznych, že znamenagij kaczierze, genž gſu wnitrz rozlicžnymi poſſkwrnami zprznienij. A prawij take, že ſwatokupczy gſu naywietežij kaczierzi, gimiž kniežij mnozij zprzňeni glu, prodawagicze odpuſtky, zpowied, krzeſt, kazanie, mſſe, trzidczeti gich za patnaczte neb za dwa- dczeti groffuow, pohrzeb, olegem mazanie. A wietcžij ſwatokupczy prodawagij Biſkupſtwie, Arczybiſkupltwie y mnohe gine obroky. Protož ti prodawacži y kupczy mieli by z obcze yakožto nayohyzdnieyſſie kaczierzi wymetani byti. Ale nenie
Strana 261
Po Swate Trogicy. 261 kto, lecž ty ſam, pane Gežiſli, racžiſs ſe přicžiniti a nas tiech ſſkodnych kupczuow zbawiti, aby gmeno twe ſwate gefſtie w tomto lidu zwelebeno byti mohlo, yako od pocžatku bylo. Amen. Nediele Patnaczta po S. Trogiczy. Cžtenie Swateho Matuſfe w VI. Kapi. ZA onoho cžaſu rzekl pan gežiſs vežedlni- kom ſwym: Nižadny nemuož dwiema panoma ſlužiti, že nebo gednoho bude w nenawiſti miti a druheho milowati, Anebo gednoho ſtrpij a druhym bude pohrdati; nemuožte bohu ſlužiti a mamonie. Protož prawim wam: Ne- budte pecžliwi o duſſi ſwu, czo byſſte gedli, ani o tielo ſwe, wecž byſſte ſe oblacželi; wſſak duſſe wietcžij geſt než pokrm, a tielo wietcžij než odiew. Hledte na ptaky nebeſke, žet neſegij ani žnu, ani shromaždugij do ſtodol, a otecz waſs nebeſky krmij ge; wſſak wy mnohem dražſſij gſte nežli oni. A kto z was pomyſle muož przidati ku poſtawie ſwe loket geden?" A o odiew czo pecžugete? Znamenayte kwietij polnij, kterak roſte, nepraczuge ani przede. A prawimt wam, že ani Sſalomun we wſſij ſwe ſlawie ſwe byl geſt odien yako gedno z nich. A poniewadž trawu polnie, kteraž dnes geſt a zytra wkupu bywa ſložena, buoh tak odiewa, cžiem wiecze was, male wiery! Protož nepecžuyte rziekagicze: Czo budeme gieſti? aneb czo budeme pijti? aneb cžiem ſe budeme odiewati? Wſſak tiechto wſſech wieczij pohane hledagij; wiet za- giſte otecz waſs. že tiech wſſech wieczy po-
Po Swate Trogicy. 261 kto, lecž ty ſam, pane Gežiſli, racžiſs ſe přicžiniti a nas tiech ſſkodnych kupczuow zbawiti, aby gmeno twe ſwate gefſtie w tomto lidu zwelebeno byti mohlo, yako od pocžatku bylo. Amen. Nediele Patnaczta po S. Trogiczy. Cžtenie Swateho Matuſfe w VI. Kapi. ZA onoho cžaſu rzekl pan gežiſs vežedlni- kom ſwym: Nižadny nemuož dwiema panoma ſlužiti, že nebo gednoho bude w nenawiſti miti a druheho milowati, Anebo gednoho ſtrpij a druhym bude pohrdati; nemuožte bohu ſlužiti a mamonie. Protož prawim wam: Ne- budte pecžliwi o duſſi ſwu, czo byſſte gedli, ani o tielo ſwe, wecž byſſte ſe oblacželi; wſſak duſſe wietcžij geſt než pokrm, a tielo wietcžij než odiew. Hledte na ptaky nebeſke, žet neſegij ani žnu, ani shromaždugij do ſtodol, a otecz waſs nebeſky krmij ge; wſſak wy mnohem dražſſij gſte nežli oni. A kto z was pomyſle muož przidati ku poſtawie ſwe loket geden?" A o odiew czo pecžugete? Znamenayte kwietij polnij, kterak roſte, nepraczuge ani przede. A prawimt wam, že ani Sſalomun we wſſij ſwe ſlawie ſwe byl geſt odien yako gedno z nich. A poniewadž trawu polnie, kteraž dnes geſt a zytra wkupu bywa ſložena, buoh tak odiewa, cžiem wiecze was, male wiery! Protož nepecžuyte rziekagicze: Czo budeme gieſti? aneb czo budeme pijti? aneb cžiem ſe budeme odiewati? Wſſak tiechto wſſech wieczij pohane hledagij; wiet za- giſte otecz waſs. že tiech wſſech wieczy po-
Strana 262
262 Nediele Patnacta trzebugete. Protož hledayte nayprwe kralow- ſtwie božieho a ſprawedlnoſti geho, a tyto wſfecky wieczy budut wam przidany. Paſytel miloſrdny tauto ſwatu řecžij tahne ſwe wierne od zleho milowanie zemſkych wieczij. Pro[227a]tož gim przika- zuge, aby zbožij neſlužili a pecže nezrziezene, z newiery po- chazegiczy, k tieleſnym potrzebam aby neprzikladali, a na- diegi o ſwe potrzeby w ſamem bohu položili. Nebo przichy- leni nezrziezene k milym wieczem muož vſſkoditi tiem, kterziž czelym ſrdczem tahnuti ſe k ſwe wlaſti chtij. Neb ty wieczy nebo owſlem odwratij ſrdce lidſka od boha, nebo ge roz- diele, že gednu ſtranu chtij ſe tahnuti k bo', a druhu ſtranu ſwazani bywagij žadoſtmi zemſkymi, že zatiem ža- doſti nebeſke ztratij. A tyto wiecy, kterež ſpaſytel we cžtenie mluwij, mieli by prwotnie ſtati na tiech, kterziž na mijítech Apofftolſkych ſtogij, na prelatiech, na kniežiech a na miſtrziech. Ale ti gſu naydalflij to°. Neb hned w przitomnoſti, když tyto wiecy mluwil ſpaſytel, Miſtrzi a zakonnicy lakomij poſmie- wali ſe gemu. A aniž ſe w tom nynieyſli dele od nich; Nebo teež w poſmiechu geſt cžtenie Kryſtowo v nich, yako y v oniech bylo. A geſſtie wietežij poſmiech nynieyſſij kniežij a miſtrzi cžinij panu Kryſtu nežli oni. Neb oni aſpoň zgewnie geho rzecž zawrhli gſu, ale tito pod pokrytſtwim. Nebo nie- kterzij z nich prawij, že ge držij, A niekterzi rzecži y ſkut- kem ſe gemu protiwij, a obogi ge na mſſi libagij, gemu kadij a požehnanie dawagij tomu, ktož ge zpijwa, ale lakom- ſtwie nenechagij. Podle libanie gſu vežedlniczy a naſledowniczy gidaffowi, kteryž geſt take toto ežtenie od Kryſta ſlyſſel a, zrazuge Kryſta, pro lakomſtwie geſt gey libal. Protož nad gina bezprawij Antykryftowa toto gelt, že cztij ežtenie na knihach libanim a hlaſy wyſokymi a ſlawnymi,
262 Nediele Patnacta trzebugete. Protož hledayte nayprwe kralow- ſtwie božieho a ſprawedlnoſti geho, a tyto wſfecky wieczy budut wam przidany. Paſytel miloſrdny tauto ſwatu řecžij tahne ſwe wierne od zleho milowanie zemſkych wieczij. Pro[227a]tož gim przika- zuge, aby zbožij neſlužili a pecže nezrziezene, z newiery po- chazegiczy, k tieleſnym potrzebam aby neprzikladali, a na- diegi o ſwe potrzeby w ſamem bohu položili. Nebo przichy- leni nezrziezene k milym wieczem muož vſſkoditi tiem, kterziž czelym ſrdczem tahnuti ſe k ſwe wlaſti chtij. Neb ty wieczy nebo owſlem odwratij ſrdce lidſka od boha, nebo ge roz- diele, že gednu ſtranu chtij ſe tahnuti k bo', a druhu ſtranu ſwazani bywagij žadoſtmi zemſkymi, že zatiem ža- doſti nebeſke ztratij. A tyto wiecy, kterež ſpaſytel we cžtenie mluwij, mieli by prwotnie ſtati na tiech, kterziž na mijítech Apofftolſkych ſtogij, na prelatiech, na kniežiech a na miſtrziech. Ale ti gſu naydalflij to°. Neb hned w przitomnoſti, když tyto wiecy mluwil ſpaſytel, Miſtrzi a zakonnicy lakomij poſmie- wali ſe gemu. A aniž ſe w tom nynieyſli dele od nich; Nebo teež w poſmiechu geſt cžtenie Kryſtowo v nich, yako y v oniech bylo. A geſſtie wietežij poſmiech nynieyſſij kniežij a miſtrzi cžinij panu Kryſtu nežli oni. Neb oni aſpoň zgewnie geho rzecž zawrhli gſu, ale tito pod pokrytſtwim. Nebo nie- kterzij z nich prawij, že ge držij, A niekterzi rzecži y ſkut- kem ſe gemu protiwij, a obogi ge na mſſi libagij, gemu kadij a požehnanie dawagij tomu, ktož ge zpijwa, ale lakom- ſtwie nenechagij. Podle libanie gſu vežedlniczy a naſledowniczy gidaffowi, kteryž geſt take toto ežtenie od Kryſta ſlyſſel a, zrazuge Kryſta, pro lakomſtwie geſt gey libal. Protož nad gina bezprawij Antykryftowa toto gelt, že cztij ežtenie na knihach libanim a hlaſy wyſokymi a ſlawnymi,
Strana 263
Po Swate Trogicy. 263 ale lakomſtwiem a panowanim pohanſkym ge tupij a gemu ſe ruha. W koſtele ge kadij, a ktož by ge wierne proti gich lakomftwie a lotrowſtwie wyznawal, toho w layna wſadij, morzij a pali. Y die tu nayprwe pan Gežifs: „Nižadny nemuož dwiema panoma ſlužiti,“ totižto ſobie odpornyma, aby obu wuoli na- plniti mohl, když by geden přikazowal ſtawieti, a druhy tuž wiecz borziti; Geden by przikazowal cžiſtotu držeti, a druhy ſmilniti; Geden by vežil pokorze, a druhy pyſſe ; Geden by przikazoval miloſrdenſtwie ežiniti a ſwe ſſtiedrze chudym roz- dawati, A druhy lupiti, nafylim drati a žebrakuow z ginych na- dielati. A ta dwa pany ſobie odporna w panowani gſta Buoh a diabel. Buoh prawym prawem geſt panem wſſeho ſwieta; neb geſt gey ſtworzil, zprawuge y zachowawa w dobrem každe ſtworzenie y cžlowieka. Ale diabel nenie prawym prawem panem, ale lupežem a naſylim wieže ſe w czyzy, nemage ni- žadneho prawa k nižadne wieczy, ani k cžlowieku, lecž ſe kto z ſwe wuole podda geho zloſti; tehdy on podrobij gey ſobie pod mocz ſwu. Protož by pan Gežiſs tomu chtiel, aby lide tomu srozumieli, že to byti nemuož, aby geden cžlowiek takowa dwa pany miel, nebo gim nemuož hodnie ſlužiti! Ale že tomu mnozy nerozumiegicze a diablu tieleſnie ſlužicze, domnie- wagij ſe, že s tiem y bohu take ſlužij. Przed diab[227b]lem ſe krzižem žehnagij a na to y ſwaczenu wodu w domiech chowagij a kropij gij wſſeczky pokoge 1) wierziecze, že, kdež ta ſwata woda padne, že tu diabel neſmij oſtati. Protož, magicze tak diabla w nenawiſti, kterakt by gemu ſlužili? A ta ſlepota na lidech geſt z newiedomie nenaucženeho, pro nedbanliwoſt kniezſku a pro ſwedenie w ſtare bludy ſlawnie ozdobene, geſſto ſe ſtkwiegij iako ſlužba božij. A giž ten lid, tak ſtoge ſlawnie w ſlužbie božij, chlubij ſe w bohu, že gemu weliky koſtel vſtawiel, poſtawczy gey zodiewal, zwony welike ſlil, aby *) Orig. chybou tisku pkoge.
Po Swate Trogicy. 263 ale lakomſtwiem a panowanim pohanſkym ge tupij a gemu ſe ruha. W koſtele ge kadij, a ktož by ge wierne proti gich lakomftwie a lotrowſtwie wyznawal, toho w layna wſadij, morzij a pali. Y die tu nayprwe pan Gežifs: „Nižadny nemuož dwiema panoma ſlužiti,“ totižto ſobie odpornyma, aby obu wuoli na- plniti mohl, když by geden přikazowal ſtawieti, a druhy tuž wiecz borziti; Geden by przikazowal cžiſtotu držeti, a druhy ſmilniti; Geden by vežil pokorze, a druhy pyſſe ; Geden by przikazoval miloſrdenſtwie ežiniti a ſwe ſſtiedrze chudym roz- dawati, A druhy lupiti, nafylim drati a žebrakuow z ginych na- dielati. A ta dwa pany ſobie odporna w panowani gſta Buoh a diabel. Buoh prawym prawem geſt panem wſſeho ſwieta; neb geſt gey ſtworzil, zprawuge y zachowawa w dobrem každe ſtworzenie y cžlowieka. Ale diabel nenie prawym prawem panem, ale lupežem a naſylim wieže ſe w czyzy, nemage ni- žadneho prawa k nižadne wieczy, ani k cžlowieku, lecž ſe kto z ſwe wuole podda geho zloſti; tehdy on podrobij gey ſobie pod mocz ſwu. Protož by pan Gežiſs tomu chtiel, aby lide tomu srozumieli, že to byti nemuož, aby geden cžlowiek takowa dwa pany miel, nebo gim nemuož hodnie ſlužiti! Ale že tomu mnozy nerozumiegicze a diablu tieleſnie ſlužicze, domnie- wagij ſe, že s tiem y bohu take ſlužij. Przed diab[227b]lem ſe krzižem žehnagij a na to y ſwaczenu wodu w domiech chowagij a kropij gij wſſeczky pokoge 1) wierziecze, že, kdež ta ſwata woda padne, že tu diabel neſmij oſtati. Protož, magicze tak diabla w nenawiſti, kterakt by gemu ſlužili? A ta ſlepota na lidech geſt z newiedomie nenaucženeho, pro nedbanliwoſt kniezſku a pro ſwedenie w ſtare bludy ſlawnie ozdobene, geſſto ſe ſtkwiegij iako ſlužba božij. A giž ten lid, tak ſtoge ſlawnie w ſlužbie božij, chlubij ſe w bohu, že gemu weliky koſtel vſtawiel, poſtawczy gey zodiewal, zwony welike ſlil, aby *) Orig. chybou tisku pkoge.
Strana 264
264 Nediele Patnacta znama byla ſkrze nie ežeſt a chwala bohu, kteru ten lid gemu cžinij. Protož k tiem wieczem zrziecze, neſnadnie ſlowa cžtenie mohu srozumiena byti, acž gfu prawa w tom, že ni- žadny nemuož dwiema panoma ſlužiti, bohu a diablu. A že prawa ſlužba bohu na tom ſtogij, aby cžlowiek ſtal v poſluſfenſtwie božiem, poddan gſa gemu w tom, czož on przikazuge; z kterychž przikazani to prwnij a naywyzſlij geſt Milowati boha ze wſſeho ſrdcze a bližnieho ſweho yako ſameho ſe. A to milowani zaležij w naplnienie wſlech ginych przika- zanie božich, Jakož milacžek geho die 1): „Tot geſt laſka božij, abychom chodili podle przikazanie geho.“ Neb ta przi- kazanie wedu nas k tomu, abychom boha z czeleho ſrdce milowali, a zbraňugij nam wſſech žadoſtij tieleſnych a ſwiet- ſkych y powolenie k zlym ſkutkom. Protož geſt z toho roz- um, že ſlužba božij naywiecze na tom zaležij, aby cžlowiek praczy wedl a boyowal proti žadoftem hrziechuow a proti ža- doſtem ſwieta, kterymiž ſe przeſtupugij przikazanie boži a ruſlij ſe milowanie božie w cžlowieku. A ktož geſt tak vſta- nowen a zmužile boy wede proti tiem wſſem žadoſtem, ten giž ma pana gednoho, gemuž ſe ke czti wſſechen zachowawa ſkrze ta przikazanie. Ale druhy pan, dabel, geſſto geſt ſobie bez prawa panſtwie obdržel yako naſylnik a zlodiey Iſtiwy. Ten odpornie k ſwe ſlužbie chylij, weda lidi w nepoſluffenſtwie božij a w prze- ſtupeni přikazanij božiech a w nepocztiwoſt žiwota, aby cho- dili podle ſwe wuole a žadoſtij tieleſnych, w pychach, w roz- koffech, w ſmilftwiech, w hodowanie, w lakomftwie, w hnie- wich, w ſwarziech, w nenawiftech, w wraždach, w lupežiech y w ginych žadoſtech tiela, gimiž ſe przeſtupugij przikazanie božij. A ſkrze to znamo geſt, že nižadny nemuož tiema dwiema panoma ſlužiti, bohu a ďablu. 1) 1. Jana 5, 3.
264 Nediele Patnacta znama byla ſkrze nie ežeſt a chwala bohu, kteru ten lid gemu cžinij. Protož k tiem wieczem zrziecze, neſnadnie ſlowa cžtenie mohu srozumiena byti, acž gfu prawa w tom, že ni- žadny nemuož dwiema panoma ſlužiti, bohu a diablu. A že prawa ſlužba bohu na tom ſtogij, aby cžlowiek ſtal v poſluſfenſtwie božiem, poddan gſa gemu w tom, czož on przikazuge; z kterychž przikazani to prwnij a naywyzſlij geſt Milowati boha ze wſſeho ſrdcze a bližnieho ſweho yako ſameho ſe. A to milowani zaležij w naplnienie wſlech ginych przika- zanie božich, Jakož milacžek geho die 1): „Tot geſt laſka božij, abychom chodili podle przikazanie geho.“ Neb ta przi- kazanie wedu nas k tomu, abychom boha z czeleho ſrdce milowali, a zbraňugij nam wſſech žadoſtij tieleſnych a ſwiet- ſkych y powolenie k zlym ſkutkom. Protož geſt z toho roz- um, že ſlužba božij naywiecze na tom zaležij, aby cžlowiek praczy wedl a boyowal proti žadoftem hrziechuow a proti ža- doſtem ſwieta, kterymiž ſe przeſtupugij przikazanie boži a ruſlij ſe milowanie božie w cžlowieku. A ktož geſt tak vſta- nowen a zmužile boy wede proti tiem wſſem žadoſtem, ten giž ma pana gednoho, gemuž ſe ke czti wſſechen zachowawa ſkrze ta przikazanie. Ale druhy pan, dabel, geſſto geſt ſobie bez prawa panſtwie obdržel yako naſylnik a zlodiey Iſtiwy. Ten odpornie k ſwe ſlužbie chylij, weda lidi w nepoſluffenſtwie božij a w prze- ſtupeni přikazanij božiech a w nepocztiwoſt žiwota, aby cho- dili podle ſwe wuole a žadoſtij tieleſnych, w pychach, w roz- koffech, w ſmilftwiech, w hodowanie, w lakomftwie, w hnie- wich, w ſwarziech, w nenawiftech, w wraždach, w lupežiech y w ginych žadoſtech tiela, gimiž ſe przeſtupugij przikazanie božij. A ſkrze to znamo geſt, že nižadny nemuož tiema dwiema panoma ſlužiti, bohu a ďablu. 1) 1. Jana 5, 3.
Strana 265
Po Swate Trogicy. 265 Ale podle Antykryſta muož to wſſe byti, geſſto geſt vſtawil ſlužbu božij hrziefſnikom tohoto ſwieta podle zakonuow ſwych v wieczech cžitedlnych, aby podle ſmyfluow tiela oſladili ſlužbu božij, pokrmy yalowe a maſtne rozſuzugicze, dny a ežaſy poſwatne zachowawagicze, ſwatoſtmi koſtelnimi ſebe po- ſwieczugicze, Rzady ſlužeb a naboženſtwi kniezſkych za pilne vtwrzenie krzeſtianſke° žiwota držicze. Tak ſlužicze bohu, negſu protiwnij diablu, ale ſu geho poſluſſni, przeſtupugicze wſſeczka przikazani božie. Protož, kdež ſe zda, že ſe bližij k bohu, tu ſe od nieho wzdalugij. [228a] Protož ta ſlužba Antykryſtem vwedena, geſlto s nij ſwornie ſtogij ſlužba diablowa, nade wſſeczko vſſkodij ſwietu, Aby, lžij poſwatnu glucze ozdobeni a oſlepeni, na wieky prawdy nemohli poznati. Ale flowo panie prawe geſt, že nižadny nemuož dwiema panoma ſlužiti, že nebo gednoho bude w nenawiſti mieti a druheho milowati, Anebo gednoho ſtrpij a druhym pohrzy. Geſtliže chcze boha milowati a geho ſprawedlnoſt cžiniti tehdy muſy odſtupiti od každe neprawoſti, kteruž on zapo- wieda. A vežinie to, odſtupi vplňe od diablowy ſlužby a bude geho nenawideti. Pakli odſtupi od przikazanie božieho, tehdy odſtupi y od boha, neb gineho mijſta nema, než to, aby przeſtupie przikazani božie, vežinil hrziech ſmrtedlny a tudy diablu poſlužil. A to vežinie, nenawidi boha a pohrda gim a trpij diabla, neſa tiežke brzimie geho na ſobie, kterež wzklada ſkrze hrziechy na ſwe ſluhy, aby po neſnadnych a temnych czeſtach chodili a vſtawali na nich, a neda gim odpocžinuti we dne ani w noczy ; wſſak, gfucze y tak mrtwij a ſlepij, ne- ežigij te tiežke roboty. Takež y ti, kterziž milugij boha a cžinij wuoli geho w przikazanich geho, muſy gey trpieti w plnieni geho przi- kazanie a od nieho wydanych, kteraž s mnohymi pokuſſe- nimi, s zamutky, s placžen a s praczemi muſy plniti; Nebo, ktož ge chce plniti, muſy ſam ſebe zaprziti, ſebe nenawideti a křiž ſwuoy wždy na ſobie noſyti. Awſſak wždy brzimie
Po Swate Trogicy. 265 Ale podle Antykryſta muož to wſſe byti, geſſto geſt vſtawil ſlužbu božij hrziefſnikom tohoto ſwieta podle zakonuow ſwych v wieczech cžitedlnych, aby podle ſmyfluow tiela oſladili ſlužbu božij, pokrmy yalowe a maſtne rozſuzugicze, dny a ežaſy poſwatne zachowawagicze, ſwatoſtmi koſtelnimi ſebe po- ſwieczugicze, Rzady ſlužeb a naboženſtwi kniezſkych za pilne vtwrzenie krzeſtianſke° žiwota držicze. Tak ſlužicze bohu, negſu protiwnij diablu, ale ſu geho poſluſſni, przeſtupugicze wſſeczka przikazani božie. Protož, kdež ſe zda, že ſe bližij k bohu, tu ſe od nieho wzdalugij. [228a] Protož ta ſlužba Antykryſtem vwedena, geſlto s nij ſwornie ſtogij ſlužba diablowa, nade wſſeczko vſſkodij ſwietu, Aby, lžij poſwatnu glucze ozdobeni a oſlepeni, na wieky prawdy nemohli poznati. Ale flowo panie prawe geſt, že nižadny nemuož dwiema panoma ſlužiti, že nebo gednoho bude w nenawiſti mieti a druheho milowati, Anebo gednoho ſtrpij a druhym pohrzy. Geſtliže chcze boha milowati a geho ſprawedlnoſt cžiniti tehdy muſy odſtupiti od každe neprawoſti, kteruž on zapo- wieda. A vežinie to, odſtupi vplňe od diablowy ſlužby a bude geho nenawideti. Pakli odſtupi od przikazanie božieho, tehdy odſtupi y od boha, neb gineho mijſta nema, než to, aby przeſtupie przikazani božie, vežinil hrziech ſmrtedlny a tudy diablu poſlužil. A to vežinie, nenawidi boha a pohrda gim a trpij diabla, neſa tiežke brzimie geho na ſobie, kterež wzklada ſkrze hrziechy na ſwe ſluhy, aby po neſnadnych a temnych czeſtach chodili a vſtawali na nich, a neda gim odpocžinuti we dne ani w noczy ; wſſak, gfucze y tak mrtwij a ſlepij, ne- ežigij te tiežke roboty. Takež y ti, kterziž milugij boha a cžinij wuoli geho w przikazanich geho, muſy gey trpieti w plnieni geho przi- kazanie a od nieho wydanych, kteraž s mnohymi pokuſſe- nimi, s zamutky, s placžen a s praczemi muſy plniti; Nebo, ktož ge chce plniti, muſy ſam ſebe zaprziti, ſebe nenawideti a křiž ſwuoy wždy na ſobie noſyti. Awſſak wždy brzimie
Strana 266
266 Nediele Patnacta lehke a gbo chutne božij zuoſtawa proti ghu diablowu tiem, kterzij prawe rozumnoſti doſahnu w ſlužbie božij a wegdu w prawe milowanie boha; geſt gim chutne gho na czeſtie przikazanie geho choditi. Ale przi tiech ſlowiech, geſſto ſe die: „Gednoho bude milowati a druheho nenawidieti“, powažiti mame, že k tomu lide ne brzy ſwoli, by oni boha nenawidieli, ani k tomu ſwole, by diabla milowali, neb o niem wſſiczkni zle mluwij a žehnagij ſe przed nim. Ale ſkrze to, že geſt gim ſladka wuole geho, kteruž s radoſtij cžinij w žadoftech hrziechuow, w tom vkazugij, že gim geſt welmi mily a nicz mileyſſieho než diabel. Takež nenawidieti boha, — ne podle too, že ſwaty a dobry geſt, ale podle toho, že nam podawa naplniti wuoli ſwu v wieczech protiwnych a twrdych, kterymiž ſe mame geho przidržeti a gey milowati, cžinice wuoli geho. A tiem ſe ginak nemuože cžlowiek poddati, lecž by odwrhl wuoli tieleſnu na ſtranu a dal mijſto wuoli božie w ſobie a przikazanim geho, kteraž ruſſie wuoli tieleſnu w lidech. Nebo, ktož ſe koli przi- držij wuole ſwe, ten nenawidij przikazanij božich yako wraha wuole ſwe. A to by yhned poznal, ktož by lftiwemu cžlowieku podal toho, aby ſe nemſtil nad wrahem ſwym pro przika- zanie božie, geſſto geſt rzekl 1): „Mnie pomſta, a yat odplatim“ kterak by ſe oſupil na ty rzecži, iako by gemu cžerta podal. A to ſe wſludy widij, przi cžemž a na cžemž koli miloſtij lide vlnuli, když ſe gim proti tomu rzecži božie podadij, hned nowe ne[228b]przieznie powſtanu. A czožkoli zaſe na odpor k tiem rzecžem protiwneho rzkau, to bohu rzkau. Protož z tiech rzecžij zgewno geſt, že žadny pogednu nemuož ſlužiti bohu a ďablu, A nižadny take nemož obu opuſtiti w ſlužbie a byti ſwuoy, ale muſy wždy niekam ſrdcze obratiti, nebo k bohu, neb k diablu. Ale o by mohli lide na to po- myſliti, czo buoh platie ſluham ſwym! Že hoynoſt wſſech dobrych 1) Řím. 12, 19.
266 Nediele Patnacta lehke a gbo chutne božij zuoſtawa proti ghu diablowu tiem, kterzij prawe rozumnoſti doſahnu w ſlužbie božij a wegdu w prawe milowanie boha; geſt gim chutne gho na czeſtie przikazanie geho choditi. Ale przi tiech ſlowiech, geſſto ſe die: „Gednoho bude milowati a druheho nenawidieti“, powažiti mame, že k tomu lide ne brzy ſwoli, by oni boha nenawidieli, ani k tomu ſwole, by diabla milowali, neb o niem wſſiczkni zle mluwij a žehnagij ſe przed nim. Ale ſkrze to, že geſt gim ſladka wuole geho, kteruž s radoſtij cžinij w žadoftech hrziechuow, w tom vkazugij, že gim geſt welmi mily a nicz mileyſſieho než diabel. Takež nenawidieti boha, — ne podle too, že ſwaty a dobry geſt, ale podle toho, že nam podawa naplniti wuoli ſwu v wieczech protiwnych a twrdych, kterymiž ſe mame geho przidržeti a gey milowati, cžinice wuoli geho. A tiem ſe ginak nemuože cžlowiek poddati, lecž by odwrhl wuoli tieleſnu na ſtranu a dal mijſto wuoli božie w ſobie a przikazanim geho, kteraž ruſſie wuoli tieleſnu w lidech. Nebo, ktož ſe koli przi- držij wuole ſwe, ten nenawidij przikazanij božich yako wraha wuole ſwe. A to by yhned poznal, ktož by lftiwemu cžlowieku podal toho, aby ſe nemſtil nad wrahem ſwym pro przika- zanie božie, geſſto geſt rzekl 1): „Mnie pomſta, a yat odplatim“ kterak by ſe oſupil na ty rzecži, iako by gemu cžerta podal. A to ſe wſludy widij, przi cžemž a na cžemž koli miloſtij lide vlnuli, když ſe gim proti tomu rzecži božie podadij, hned nowe ne[228b]przieznie powſtanu. A czožkoli zaſe na odpor k tiem rzecžem protiwneho rzkau, to bohu rzkau. Protož z tiech rzecžij zgewno geſt, že žadny pogednu nemuož ſlužiti bohu a ďablu, A nižadny take nemož obu opuſtiti w ſlužbie a byti ſwuoy, ale muſy wždy niekam ſrdcze obratiti, nebo k bohu, neb k diablu. Ale o by mohli lide na to po- myſliti, czo buoh platie ſluham ſwym! Že hoynoſt wſſech dobrych 1) Řím. 12, 19.
Strana 267
Po Swate Trogicy. 267 wieczij, neb geſt naybohatieyſfij, genž wſeczky wieczy ma w ſwe moczy, a geſt nayſſtiedrzeyſlij, neb dawa ſluham ſwym kralowſtwie nebeſke a radoſt s ſebu w nem na wieky, Y zde geſſtie dawa gim wſſe dobre a muož gich braniti ode wſſech neprzatel na wſſech mijſtech. Ale dabel geſt pan chudy a naybiednieyſlij, kteryž ſluhy ſwe ſleredij, z cztnoſti lupij, w dobrem mdlij, we zle wede, ſlepij na duſli a mrtwij a wſſeczku chudobu a biedu na ſwe ſluhy vwodij a potom na wieky w temnoſtech a v wohni bude ge mucžiti; tut poznagij, komu ſu nynie s radoſtij ſlužili. Potom die pan: „Nemuožete bohu ſlužiti a mamoňe.“ A že prwnij rzecž geft o dwu panu, že gim ſpolu nemuož nižadny ſlužiti, bohu a diablu, a tuto bohu a peniezom; a muož ſe to k gedno' tahnuti. Nebo diabel ginak ſobie w ſlužbu nemuož vweſti, gedine tak, aby lidi ſtrhl od milowani božieho ſkrze- wieczy zemſke, k nimž ſu nezrziezenie przichyleni. A acž to cžinie ſkrze wſfeczky wieczy zemſke, wſfak naywiecze ſkrze zbožie a penieze. Nebo žadoſt lidſka naramnie geſt przichylena k zbožie a ku peniezom. Gedno proto, že ſkrze nie mohu przigiti ku panowanie, ke czti a k chwale a ku powyſſenie. Druhe proto, že žadagij žiwot tieleſny w rozkoffech a w pokogi a w prazdnoſti weſti a že toho ſkrze zbožij mohu doſahnuti na ſwietie. Protož ta zbožij rozlicžňe lowij. Nie- kterzij, v panuo a v kraluow ſlužicze; Niekterzij lupežem, naſylim, kradežem; Ginij rozlicžnymi obchody, trhy, kupecztwim, ſfant- roky, ffeňky, lichwami, a to cžinij ſrdezem wylitym a lakomym. K tomu ſe tehdy chylij rzecž panie, kdež die: „Nemuo- žete bohu ſlužiti a mamoňe.“ Nebo, když žadoſti neprawe k dobywani zbožij panugij w ſrdczy a wedu po ſobie cžlo- wieka z gednoho lakomſtwie w druhe a vgmu gey w mocz, aby on byl, czož zbožie chcze a cžemu vožij: Tehdy giž ſlužie zboži, ano gim wladne a panuge nad nim. Acž on rzieka vſty, že ma zbožie, wſſak ono wſkutku ma geho. Neb on ge ma w dor, a ono geho kromie domu, na horku, na deſſti, w ſtrachu,
Po Swate Trogicy. 267 wieczij, neb geſt naybohatieyſfij, genž wſeczky wieczy ma w ſwe moczy, a geſt nayſſtiedrzeyſlij, neb dawa ſluham ſwym kralowſtwie nebeſke a radoſt s ſebu w nem na wieky, Y zde geſſtie dawa gim wſſe dobre a muož gich braniti ode wſſech neprzatel na wſſech mijſtech. Ale dabel geſt pan chudy a naybiednieyſlij, kteryž ſluhy ſwe ſleredij, z cztnoſti lupij, w dobrem mdlij, we zle wede, ſlepij na duſli a mrtwij a wſſeczku chudobu a biedu na ſwe ſluhy vwodij a potom na wieky w temnoſtech a v wohni bude ge mucžiti; tut poznagij, komu ſu nynie s radoſtij ſlužili. Potom die pan: „Nemuožete bohu ſlužiti a mamoňe.“ A že prwnij rzecž geft o dwu panu, že gim ſpolu nemuož nižadny ſlužiti, bohu a diablu, a tuto bohu a peniezom; a muož ſe to k gedno' tahnuti. Nebo diabel ginak ſobie w ſlužbu nemuož vweſti, gedine tak, aby lidi ſtrhl od milowani božieho ſkrze- wieczy zemſke, k nimž ſu nezrziezenie przichyleni. A acž to cžinie ſkrze wſfeczky wieczy zemſke, wſfak naywiecze ſkrze zbožie a penieze. Nebo žadoſt lidſka naramnie geſt przichylena k zbožie a ku peniezom. Gedno proto, že ſkrze nie mohu przigiti ku panowanie, ke czti a k chwale a ku powyſſenie. Druhe proto, že žadagij žiwot tieleſny w rozkoffech a w pokogi a w prazdnoſti weſti a že toho ſkrze zbožij mohu doſahnuti na ſwietie. Protož ta zbožij rozlicžňe lowij. Nie- kterzij, v panuo a v kraluow ſlužicze; Niekterzij lupežem, naſylim, kradežem; Ginij rozlicžnymi obchody, trhy, kupecztwim, ſfant- roky, ffeňky, lichwami, a to cžinij ſrdezem wylitym a lakomym. K tomu ſe tehdy chylij rzecž panie, kdež die: „Nemuo- žete bohu ſlužiti a mamoňe.“ Nebo, když žadoſti neprawe k dobywani zbožij panugij w ſrdczy a wedu po ſobie cžlo- wieka z gednoho lakomſtwie w druhe a vgmu gey w mocz, aby on byl, czož zbožie chcze a cžemu vožij: Tehdy giž ſlužie zboži, ano gim wladne a panuge nad nim. Acž on rzieka vſty, že ma zbožie, wſſak ono wſkutku ma geho. Neb on ge ma w dor, a ono geho kromie domu, na horku, na deſſti, w ſtrachu,
Strana 268
268 Nediele Patnacta w vſylij. On ge hleda v pokoy ſklaſti, a ono geho pokoge zbawiti a roztrhati hledij, biehanie, ſnaženſtwie, pecžliwoſti doſti dati, robotnym nebožticžkem mnohych rozbroguow vſta- witi, aby neodpocžinul we dne ani w noczy; neb ſrdcze lakome a k zbožij przichylne neda ſe ge obleniti ani zmeſſkati zyſkuo pro tiežkoſt prace, ani pro dalekoſt ezeſt; wſſech ne- cžaſuo a praczy odwaži ſe pro to zbožij, kterehož doma nemagij. Potom to zbožij a penizy s mnohu neprawoſtij dobytij przikazugij lamome", aby ſe ſkrze nie nadul pychu a vežinil ſe welikym na [229a] ſwietie, panſtwie ſobie roz- ſſierzil, vrzaduow mezy dobrymi doſahl, ke czti prziſſel. A k tomu prziſluſſegi domowe kraſni, pokogowe cžiſtij, rucha draha, hrda a zbytecžna, ſtolowe bohatczowi rozkoffnij, aby wždy hoynoſt giedla a pitij lahodneho bylo, hodowanie vſta- wiežna a z toho žiwot howadíky, ſmilny, obžerny, opily. Ty wiecy przikazugi peniezy lidem. Ale ſlužiti zbožij podle toho, yakož geſt powiedieno, geſt boha zaprzieti. Neb zbožij a peniezy wypili ſu gemu ſrdcze a rozdielili 1) ge mezy ſebu; protož nema cžim boha milowati. Ale buoh od ſwych chce czelemu frdcy. Chce take buoh od nich y plnemu poſluffenſtwi w tiech wieczech, kterež geſt przikazal w zakonie ſwem. A lakomy ſe tomu wſſemu protiwij; nebo, ſkrze ſwe lakomftwie neſprawedliwie zbožie dobywage proti laſce bratrſke, temierz wſſeczka przikazanie boži przeſtupuge a tak boha nepoſlucha. Take buoh przikazuge ſluham ſwym, aby ginych bo huow nemieli, nežli geho ſameho, a aby ſe modlam neklanieli. A lakomy cžlowiek, ſkrze penieze vſtawiw žiwot w obžerſtwie a w opilſtwij, w ſmilſtwij, w necžiſtotach, w lakomftwij, geft modloſluha podle rzecži ſwateho Pawla. Ale ktož muož wierziti tiemto rzecžem, poniewadž kniežij, vwaliwſle ſe prwnij w zbožij, w panſtwij, w lakomſtwij, 1) V orig. chybou tisku rodiezlili.
268 Nediele Patnacta w vſylij. On ge hleda v pokoy ſklaſti, a ono geho pokoge zbawiti a roztrhati hledij, biehanie, ſnaženſtwie, pecžliwoſti doſti dati, robotnym nebožticžkem mnohych rozbroguow vſta- witi, aby neodpocžinul we dne ani w noczy; neb ſrdcze lakome a k zbožij przichylne neda ſe ge obleniti ani zmeſſkati zyſkuo pro tiežkoſt prace, ani pro dalekoſt ezeſt; wſſech ne- cžaſuo a praczy odwaži ſe pro to zbožij, kterehož doma nemagij. Potom to zbožij a penizy s mnohu neprawoſtij dobytij przikazugij lamome", aby ſe ſkrze nie nadul pychu a vežinil ſe welikym na [229a] ſwietie, panſtwie ſobie roz- ſſierzil, vrzaduow mezy dobrymi doſahl, ke czti prziſſel. A k tomu prziſluſſegi domowe kraſni, pokogowe cžiſtij, rucha draha, hrda a zbytecžna, ſtolowe bohatczowi rozkoffnij, aby wždy hoynoſt giedla a pitij lahodneho bylo, hodowanie vſta- wiežna a z toho žiwot howadíky, ſmilny, obžerny, opily. Ty wiecy przikazugi peniezy lidem. Ale ſlužiti zbožij podle toho, yakož geſt powiedieno, geſt boha zaprzieti. Neb zbožij a peniezy wypili ſu gemu ſrdcze a rozdielili 1) ge mezy ſebu; protož nema cžim boha milowati. Ale buoh od ſwych chce czelemu frdcy. Chce take buoh od nich y plnemu poſluffenſtwi w tiech wieczech, kterež geſt przikazal w zakonie ſwem. A lakomy ſe tomu wſſemu protiwij; nebo, ſkrze ſwe lakomftwie neſprawedliwie zbožie dobywage proti laſce bratrſke, temierz wſſeczka przikazanie boži przeſtupuge a tak boha nepoſlucha. Take buoh przikazuge ſluham ſwym, aby ginych bo huow nemieli, nežli geho ſameho, a aby ſe modlam neklanieli. A lakomy cžlowiek, ſkrze penieze vſtawiw žiwot w obžerſtwie a w opilſtwij, w ſmilſtwij, w necžiſtotach, w lakomftwij, geft modloſluha podle rzecži ſwateho Pawla. Ale ktož muož wierziti tiemto rzecžem, poniewadž kniežij, vwaliwſle ſe prwnij w zbožij, w panſtwij, w lakomſtwij, 1) V orig. chybou tisku rodiezlili.
Strana 269
Po Swate Trogicy. 269 w ſwatokupectwij, A ſ tiem ſlužij lidem naramnie w chra- miech a wolagij k žiwemu bohu na odiwu wſlemu ſwietu A wymluwagij ſwa zbožij a panſtwie rzkucz, že geft die- dicztwij kryſtowo, dobyte krwij geho ſwate matcze Cierkwi rzimſke? Nechažt pak naſſi fformane newierzij tor, že nemohu bohu ſlužiti a lakomſtwie w den nedielnij, když, przigeduce s kupectwim, mohu giti do koſtela a ſlužiti bohu yako y kňežij s ſwym ſwatokupecztwim! Protož zrazeno geſt cžtenie ſkrze ne; ne brzo budu ge lide wierziti pro kniežij. Ale wždy geft prawe to, že nižadny nemuož llužiti bohu a peňe- zom, netoliko mnohym, ale ani gedno". A tehdy cžlowiek pe- niezy neb halerzi ſlužij, když geho požada proti przikazani boživ a wylže gey na bližniem w trhu mnohu rzecžij okraſnu. Dale die pan : „Protož prawim wam: Nebudte pecžliwi o duſſi waſſi, co byſſte gedli, ani o tiela waſſe, wecž byfſte ſe odiewali; wſſak duſſe wiecze geſt než pokrm, a tielo wiecze než odiew.“ Tato ſlowa panie ne wſſem w ſrozum'eni ſu; neb pecže o pokrm a o odiew hagij, genžto obe, pokrm y odiew — potrzebny, mož bez hrzichuo ſtati na lidech ſprawedliwych, ale wiedome geft, že pecži nezřize o tiech wiecech zapo- wida. Nebo lakomcy y wſliczkni ſwiecžtij lide magi mnoo te pecže nezrziezene w ſobie a proto zbožij wſſeliyak lowij, aby zbohatiegicze cti a chwaly na ſwietie doſahli a žiwot w rozkoflech wedli, w weſelich, w tancech, w rozpuſtiloſtech a w rozlicžnych ſwobodach tiela, w rucha cžiſta a nakladna ſe odiewagicze. A to geſt pecže vplnie zla, bohu protiwna, nebo w nij gedine obmyfl hrziechuow zawrzien geſt. Ginij k tako- wym wieczem nižadnu pecžij a pilnoſtij przigiti nemohu; acž [229b] ſe na to mnoho wydawagij, wſſak proto wždy biedni gſu. Ale magij tu žadoſt; by mnoho mieti mohli, wſſe by ſehltali a prožrali a na hřichy obratili; protož y ti zlee pecže magij.
Po Swate Trogicy. 269 w ſwatokupectwij, A ſ tiem ſlužij lidem naramnie w chra- miech a wolagij k žiwemu bohu na odiwu wſlemu ſwietu A wymluwagij ſwa zbožij a panſtwie rzkucz, že geft die- dicztwij kryſtowo, dobyte krwij geho ſwate matcze Cierkwi rzimſke? Nechažt pak naſſi fformane newierzij tor, že nemohu bohu ſlužiti a lakomſtwie w den nedielnij, když, przigeduce s kupectwim, mohu giti do koſtela a ſlužiti bohu yako y kňežij s ſwym ſwatokupecztwim! Protož zrazeno geſt cžtenie ſkrze ne; ne brzo budu ge lide wierziti pro kniežij. Ale wždy geft prawe to, že nižadny nemuož llužiti bohu a peňe- zom, netoliko mnohym, ale ani gedno". A tehdy cžlowiek pe- niezy neb halerzi ſlužij, když geho požada proti przikazani boživ a wylže gey na bližniem w trhu mnohu rzecžij okraſnu. Dale die pan : „Protož prawim wam: Nebudte pecžliwi o duſſi waſſi, co byſſte gedli, ani o tiela waſſe, wecž byfſte ſe odiewali; wſſak duſſe wiecze geſt než pokrm, a tielo wiecze než odiew.“ Tato ſlowa panie ne wſſem w ſrozum'eni ſu; neb pecže o pokrm a o odiew hagij, genžto obe, pokrm y odiew — potrzebny, mož bez hrzichuo ſtati na lidech ſprawedliwych, ale wiedome geft, že pecži nezřize o tiech wiecech zapo- wida. Nebo lakomcy y wſliczkni ſwiecžtij lide magi mnoo te pecže nezrziezene w ſobie a proto zbožij wſſeliyak lowij, aby zbohatiegicze cti a chwaly na ſwietie doſahli a žiwot w rozkoflech wedli, w weſelich, w tancech, w rozpuſtiloſtech a w rozlicžnych ſwobodach tiela, w rucha cžiſta a nakladna ſe odiewagicze. A to geſt pecže vplnie zla, bohu protiwna, nebo w nij gedine obmyfl hrziechuow zawrzien geſt. Ginij k tako- wym wieczem nižadnu pecžij a pilnoſtij przigiti nemohu; acž [229b] ſe na to mnoho wydawagij, wſſak proto wždy biedni gſu. Ale magij tu žadoſt; by mnoho mieti mohli, wſſe by ſehltali a prožrali a na hřichy obratili; protož y ti zlee pecže magij.
Strana 270
270 Nediele Patnacta Ale že rzecž pana gežiſſe chyli ſe k vežedlnikom geho, kterež, w chudobie oſtawiw, od panſtwie y od zbožij ge od- wedl; protož mluwij gim o pokrm a o odew, aby o ten ne- pecžowali. Neb geſſtie y przi tom muož byti pecže a pilnoſt nezrziezena a ſſkodliwa, že buoh nenalezne dijlu w cžlowieku, nebo, poſpiechage wždy dobywati pokrmu a odiewu, neda w ſobie mijſta dobrym žadoſtem. Modlenie bohu y gine wieczy duchownie wſfeczky ſehltij pecže nezrziezena o pokrm a o odiew, že welmi rziedko, na vſkok a yalowe modlenie bywa. Nebo y Martie, geſſto famemu ſynu božiemu a vežedl- nikom geho o pokrm pecžowala, geſſtie ta pecže ſikodila; k nijž geſt rzekl pan 1): Marta, marta, pecžliwa gſy a rmutiſs ſe przi mnohych wieczech; giſtie gednohot geſt potrzebij“ oc. Nebo, když nenie cžlowiek tak dokonaly, aby ňekdy na rownem pokrmu przeſtal a niekdy na nem nedoſtatky ſtrpiel, Tehdy yhned ſnaženſtwie naramna powede, chtie wždy bez- pecžen byti ſytym brzichem. A protož rziedky czlowiek nynie ſe nahodij, geſſto by k duchownim wieczem prziſſel nebo gim rozumieti mohl; wſſeczko ſrdcze z lidij wydogij brzicho a we tmie ge poſadij. A zwlaſſtie ten, kteryž neumij neb nemuož dielem aneb ginym obycžegem ſprawedliwym ſobie pokrmu a odiewu dobyti, hned tau pecžij hnan bywa k netrpieliwoſti, k reptani anebo ke zlemu towaryſtwie, aby ginym pochlebowal, chwalil ge a pogedl u nich. A tiem y duchownij zkaženi ſu; odwrhſſe pracze od ſebe, gimiž ſe pokrmu dobywa, y podawagij ſweho naboženſtwie ſwietſkym za pokrm a pochlebugij gim. A bogice ſe nynie kňežij chu- doby, hladu a nahoty, giž gſu temierz od boha odſtupili. Giž s ſlužbu kniezſtwie ſweho po ſwietu lezu; yakž ſwiet chcze, tak gich ſlužba geſt. Vprzimoſt praweho pokanie opu- ſtili ſu, treſktani z hrziechuow w prawdie nemagij. Ale ſladkymi rzecžmi a žehnanimi Iſtiwymi a gedowatymi morzi 1) Luk. 10, 41. 42.
270 Nediele Patnacta Ale že rzecž pana gežiſſe chyli ſe k vežedlnikom geho, kterež, w chudobie oſtawiw, od panſtwie y od zbožij ge od- wedl; protož mluwij gim o pokrm a o odew, aby o ten ne- pecžowali. Neb geſſtie y przi tom muož byti pecže a pilnoſt nezrziezena a ſſkodliwa, že buoh nenalezne dijlu w cžlowieku, nebo, poſpiechage wždy dobywati pokrmu a odiewu, neda w ſobie mijſta dobrym žadoſtem. Modlenie bohu y gine wieczy duchownie wſfeczky ſehltij pecže nezrziezena o pokrm a o odiew, že welmi rziedko, na vſkok a yalowe modlenie bywa. Nebo y Martie, geſſto famemu ſynu božiemu a vežedl- nikom geho o pokrm pecžowala, geſſtie ta pecže ſikodila; k nijž geſt rzekl pan 1): Marta, marta, pecžliwa gſy a rmutiſs ſe przi mnohych wieczech; giſtie gednohot geſt potrzebij“ oc. Nebo, když nenie cžlowiek tak dokonaly, aby ňekdy na rownem pokrmu przeſtal a niekdy na nem nedoſtatky ſtrpiel, Tehdy yhned ſnaženſtwie naramna powede, chtie wždy bez- pecžen byti ſytym brzichem. A protož rziedky czlowiek nynie ſe nahodij, geſſto by k duchownim wieczem prziſſel nebo gim rozumieti mohl; wſſeczko ſrdcze z lidij wydogij brzicho a we tmie ge poſadij. A zwlaſſtie ten, kteryž neumij neb nemuož dielem aneb ginym obycžegem ſprawedliwym ſobie pokrmu a odiewu dobyti, hned tau pecžij hnan bywa k netrpieliwoſti, k reptani anebo ke zlemu towaryſtwie, aby ginym pochlebowal, chwalil ge a pogedl u nich. A tiem y duchownij zkaženi ſu; odwrhſſe pracze od ſebe, gimiž ſe pokrmu dobywa, y podawagij ſweho naboženſtwie ſwietſkym za pokrm a pochlebugij gim. A bogice ſe nynie kňežij chu- doby, hladu a nahoty, giž gſu temierz od boha odſtupili. Giž s ſlužbu kniezſtwie ſweho po ſwietu lezu; yakž ſwiet chcze, tak gich ſlužba geſt. Vprzimoſt praweho pokanie opu- ſtili ſu, treſktani z hrziechuow w prawdie nemagij. Ale ſladkymi rzecžmi a žehnanimi Iſtiwymi a gedowatymi morzi 1) Luk. 10, 41. 42.
Strana 271
Po Swate Trogicy. 271 duſſe lidſke. Procž? Nebo gſu zwolili ſtoly bohatczowy mezy tiemi hrziefſniky, na niež by každy Apoſſtol prach wybil; ſ tiemi oni pokoy magij, o boleſti kriſtowy s nimi ſe ſpo- giwſſe, podawagice gich hrzieſſn kom za pokrm brzicha ſweo a ta pecže brzicha rychle duchowni vežinij pokryczem a ſwietſke" zlodegem a lharzem. Ale tuto pan nezapowida dobre pecže, ale chcze gij, aby cžlowiek rozumny k bohu, k cztnoſtem a dobrym ſkutkom pilnoſt prawu prziložil, myſle we dne y w noczy w zakonie geho, kterak by gey naplnil. Ale k cžaſnym wieczem, gimiž ſe pokrm a odew dobywa, ma byti pecže a prace, pokudž pomahagij zaſluhowati žiwota wiecžneho a yakož zna wuoli boži przi tom, abychom w potu twarzi ſwe chleba ſobie dobywali a tak chleb ſwuoy gedli, Wieducz to, že, bude-li buoh chtiti, tehdy naſſe vſyle bude przičina pokrmu a odewu naſſeho, [230a] Pakli on nebude chtieti, vſyle naſſe daramnie bude. A protož, iakož geſt przi- kazal pracy mieti, ſkrze niž ſe pokrm a odiew dobywa, Tak geſt przikazal modliti ſe za chleb rziekagicze: „Chleb naſs wezdayſli day nam dnes.“ A protož ani pecže ani pracze ne- proſpiewa, když on neda. A z tiech wieczy geft rozum, že cžlowiek rozumny nikdy nema przikladati takowe pecže o pokrm a o odiew, aby pro ni opuſtil ty ſkutky, gimiž ſe dobywa miloſt božij a žiwot duchownij ſe rozmaha a wiecžny ſe zaſluhuge. A owſſem nema nicz zleho cžiniti pro pokrm a pro oodiew. Aniž take kto ma pracze hodne opuſtiti cžaſem ſwym, gijž ſe pokrm dobywa, na to, že bohem ſamym gde nam pokrm a odiew; Neb niektery, na buoh wſſeczko wzkladage lſtiwie, y zahale a dielati nechcze, A bera od lidij, die, že ſu gemu dlužni dawati, že on bohu ſluži a duchowni žiwot wede v pokogi, yako by onenno neſlužil bohu lepe, z ſweho vſyle pro pana boha vdieluge, než on na ſwe naboženſtwie zahalege. Potom die pan: „Hledte na ptaky nebeſke, žet neſegij, ani žnu, ani shromaždiugij do ſtodol, a otecz waſs nebeſky
Po Swate Trogicy. 271 duſſe lidſke. Procž? Nebo gſu zwolili ſtoly bohatczowy mezy tiemi hrziefſniky, na niež by každy Apoſſtol prach wybil; ſ tiemi oni pokoy magij, o boleſti kriſtowy s nimi ſe ſpo- giwſſe, podawagice gich hrzieſſn kom za pokrm brzicha ſweo a ta pecže brzicha rychle duchowni vežinij pokryczem a ſwietſke" zlodegem a lharzem. Ale tuto pan nezapowida dobre pecže, ale chcze gij, aby cžlowiek rozumny k bohu, k cztnoſtem a dobrym ſkutkom pilnoſt prawu prziložil, myſle we dne y w noczy w zakonie geho, kterak by gey naplnil. Ale k cžaſnym wieczem, gimiž ſe pokrm a odew dobywa, ma byti pecže a prace, pokudž pomahagij zaſluhowati žiwota wiecžneho a yakož zna wuoli boži przi tom, abychom w potu twarzi ſwe chleba ſobie dobywali a tak chleb ſwuoy gedli, Wieducz to, že, bude-li buoh chtiti, tehdy naſſe vſyle bude przičina pokrmu a odewu naſſeho, [230a] Pakli on nebude chtieti, vſyle naſſe daramnie bude. A protož, iakož geſt przi- kazal pracy mieti, ſkrze niž ſe pokrm a odiew dobywa, Tak geſt przikazal modliti ſe za chleb rziekagicze: „Chleb naſs wezdayſli day nam dnes.“ A protož ani pecže ani pracze ne- proſpiewa, když on neda. A z tiech wieczy geft rozum, že cžlowiek rozumny nikdy nema przikladati takowe pecže o pokrm a o odiew, aby pro ni opuſtil ty ſkutky, gimiž ſe dobywa miloſt božij a žiwot duchownij ſe rozmaha a wiecžny ſe zaſluhuge. A owſſem nema nicz zleho cžiniti pro pokrm a pro oodiew. Aniž take kto ma pracze hodne opuſtiti cžaſem ſwym, gijž ſe pokrm dobywa, na to, že bohem ſamym gde nam pokrm a odiew; Neb niektery, na buoh wſſeczko wzkladage lſtiwie, y zahale a dielati nechcze, A bera od lidij, die, že ſu gemu dlužni dawati, že on bohu ſluži a duchowni žiwot wede v pokogi, yako by onenno neſlužil bohu lepe, z ſweho vſyle pro pana boha vdieluge, než on na ſwe naboženſtwie zahalege. Potom die pan: „Hledte na ptaky nebeſke, žet neſegij, ani žnu, ani shromaždiugij do ſtodol, a otecz waſs nebeſky
Strana 272
272 Nediele Patnacta krmij ge; wllak wy mnohem dražſlij gſte než oni.“ Tuto ſpa- ſytel k treſtanie ežlowieku, k obrazu a ku podobenſtwie božiev ſtworzenemu, przedklada ptaky z obeczneho ſtworze- nie, že ge buoh krmij a chowa, ani nemagij przi ſobie nižad- neho obmyſla ani doſtatecžnoſti k prziprawowani pokrmu, neb neſegij, ani žnu, ani do ſtodol wozy, awſſak ge buoh odchowa a žiwij w letie y w zymie. A przidawa lidem nad nie, že gſu mnohem wietcžij wažnoſti przed bohem než ti ptaczy. Neb y ty ptaky y howada y ryby y wſſeczku zemi ſtworzil geſt k vžitku gich. Protož lidee nad nie gſu duoſtog- nieyſlie, nebo, budu-li poſluchati boha, budau diediczy kralow- ſtwi nebeſkeho. Protož, když buoh wažij ty ptaky zhynute, genž ſu pro cžlowieka, a krmij ge na pokrm cžlowieku, Owſſem wiecze krmij cžlowieka na cžas zemſkymi pokrmy, kterehož potom naſytij radoſtij plnu na wieky, když ſe ſlawa geho vkaže. Dale cžtenie die : „Kto z was pomyſle muož przidati k zruoſtu ſwemu loket geden? A poniewadž ani, czož naymen- ſſie geſt, nemožte vežiniti, procž o ginych wieczech pecžliwi gſte?“ Tiem pan vkazuge, že nezaležij naſſe dobre na naſſij pecži, — iako geſt nezaleželo na naſſi moczy ani pecži, abychom byli wietežij nebo menſſij poſtawy, ale na moczy a na wuoli božij bylo geſt to, — a tež geho opatrnoſtij muož krmen y od- chowan cžlowiek byti. A z tiech rzecžij znamo geſt, že pecže takowa lidſka, geſſto pochazy z newiery a z pychy, nicz nenie, žadne mocy nema; by ſe cžlowiek ſnedl, sſtaral, oſlediwiel, ſmyſla zbyl, pecžuge a myſle, nemuož tiem nicz zgednati tiech wiecij, kterež proſtie na wuoli a na moczy božie zaležij, k nimžto tuto ſyn božij die: „Poniewadž naymenſſich wieczij nemuožete vcžiniti, czo o gine, welike pecžliwi gſte? Nemohli gſte ſwu pecžij ſtworziti tiela ſweho, ani muožte gednoho wlaſu na niem ſtworziti. Kterak teh[230b]dy ſwu pecžij leto dobre, defſt cžaſny, aby ſe narodilo pokrmuow, vcžiniti muožete?
272 Nediele Patnacta krmij ge; wllak wy mnohem dražſlij gſte než oni.“ Tuto ſpa- ſytel k treſtanie ežlowieku, k obrazu a ku podobenſtwie božiev ſtworzenemu, przedklada ptaky z obeczneho ſtworze- nie, že ge buoh krmij a chowa, ani nemagij przi ſobie nižad- neho obmyſla ani doſtatecžnoſti k prziprawowani pokrmu, neb neſegij, ani žnu, ani do ſtodol wozy, awſſak ge buoh odchowa a žiwij w letie y w zymie. A przidawa lidem nad nie, že gſu mnohem wietcžij wažnoſti przed bohem než ti ptaczy. Neb y ty ptaky y howada y ryby y wſſeczku zemi ſtworzil geſt k vžitku gich. Protož lidee nad nie gſu duoſtog- nieyſlie, nebo, budu-li poſluchati boha, budau diediczy kralow- ſtwi nebeſkeho. Protož, když buoh wažij ty ptaky zhynute, genž ſu pro cžlowieka, a krmij ge na pokrm cžlowieku, Owſſem wiecze krmij cžlowieka na cžas zemſkymi pokrmy, kterehož potom naſytij radoſtij plnu na wieky, když ſe ſlawa geho vkaže. Dale cžtenie die : „Kto z was pomyſle muož przidati k zruoſtu ſwemu loket geden? A poniewadž ani, czož naymen- ſſie geſt, nemožte vežiniti, procž o ginych wieczech pecžliwi gſte?“ Tiem pan vkazuge, že nezaležij naſſe dobre na naſſij pecži, — iako geſt nezaleželo na naſſi moczy ani pecži, abychom byli wietežij nebo menſſij poſtawy, ale na moczy a na wuoli božij bylo geſt to, — a tež geho opatrnoſtij muož krmen y od- chowan cžlowiek byti. A z tiech rzecžij znamo geſt, že pecže takowa lidſka, geſſto pochazy z newiery a z pychy, nicz nenie, žadne mocy nema; by ſe cžlowiek ſnedl, sſtaral, oſlediwiel, ſmyſla zbyl, pecžuge a myſle, nemuož tiem nicz zgednati tiech wiecij, kterež proſtie na wuoli a na moczy božie zaležij, k nimžto tuto ſyn božij die: „Poniewadž naymenſſich wieczij nemuožete vcžiniti, czo o gine, welike pecžliwi gſte? Nemohli gſte ſwu pecžij ſtworziti tiela ſweho, ani muožte gednoho wlaſu na niem ſtworziti. Kterak teh[230b]dy ſwu pecžij leto dobre, defſt cžaſny, aby ſe narodilo pokrmuow, vcžiniti muožete?
Strana 273
Po Swate Trogicy. 273 A byfſte pak mohli, ale kterak oſtrzežete, aby hrom neb krupy nezbili wſſeho, czož leto narodij? A magicze giž wſſeho giedla doſti, nemuožte ſobie zdrawij prziweſti, abyſlte to gieſti mohli, ani žiwota ſweho muožte prodliti. Ale, mage ňekto wſlech wiecy hoynoft, muſy te hodiny ode wſſeho, když mocz naywyzſheho poſlle po nie.“ Protož, poniewadž nicz ne- mohu naſſe pecže gemu przidati, tehdy geſt hodne y po- třebne ſe wſſim ſe k bohu obratiti. Potom die pan Gežiſs: „A o odiewu czo gſte pecžliwi? Znamenayte kwietij polnij, kterak roſtu, nedielagij ani przedu. Prawim wam zagifte, že ani Sfalomun we wſlij flawie ſwe byl geft odien iako geden z nich.“ Tiem przikladem opiet ſpaſytel vežedlniky ſwe tahne od pecžliwoſtij pochazegiczych z newiery a chcze, aby ſe ſprawowali przirozenim kwietij polnieho. A že takowe kwietij, ſucz dnes kraſne, a zytra do- peczy vwrženo bywa, awſſak gemu buoh takowy odiew kraſy dawa, že Sfalomun we wſſie ſlawie ſwe nemohl ſe tak kraſnie odiewati iako gedno z tiech kwietuow: Y chtiel by pan, aby to vežedlniczy wažili, že buoh o gich odiew wiecze pecži ma než o wſſem kwietij na ſwietie. Protož tu dale die: „Poniewadž ſeno polnij, kterež dnes geſt a zytra do pecy vwrženo bude, buoh tak odiewa, owſſem wiece was, male wiery.“ To geft, magicze prwe od boha welike a mnohe wieczy, y nemohu o male wierziti, totižto: že geſt ge ſtworzil ku podobenſtwie ſwemu a že geſt poſlal ſyna ſweho gednorozeneho, aby žiwot wiecžny mieli ſkrze neho a byli diediczowe kralowſtwie nebeſkeho na wieky, To w na- diegi magicze, y bogij ſe, aby hladem a zymu nezemrzeli, A nemohucze tomu vplnie wierziti, pecžugij o to prziliſs a rmutij ſe; to geſt tehdy wiera mala. Potom die pan: „Nechtieyte byti pecžliwij rziekagicze: Czo budeme gieſti a pijti a cžiem ſe odegeme? Wſſak tiech wsfech wieczij pohane hledagij; Wiet zagifte otecz waſs, že tiech wieczij potrzebugete.“ Ne tak tiech ſlow rozum wzat
Po Swate Trogicy. 273 A byfſte pak mohli, ale kterak oſtrzežete, aby hrom neb krupy nezbili wſſeho, czož leto narodij? A magicze giž wſſeho giedla doſti, nemuožte ſobie zdrawij prziweſti, abyſlte to gieſti mohli, ani žiwota ſweho muožte prodliti. Ale, mage ňekto wſlech wiecy hoynoft, muſy te hodiny ode wſſeho, když mocz naywyzſheho poſlle po nie.“ Protož, poniewadž nicz ne- mohu naſſe pecže gemu przidati, tehdy geſt hodne y po- třebne ſe wſſim ſe k bohu obratiti. Potom die pan Gežiſs: „A o odiewu czo gſte pecžliwi? Znamenayte kwietij polnij, kterak roſtu, nedielagij ani przedu. Prawim wam zagifte, že ani Sfalomun we wſlij flawie ſwe byl geft odien iako geden z nich.“ Tiem przikladem opiet ſpaſytel vežedlniky ſwe tahne od pecžliwoſtij pochazegiczych z newiery a chcze, aby ſe ſprawowali przirozenim kwietij polnieho. A že takowe kwietij, ſucz dnes kraſne, a zytra do- peczy vwrženo bywa, awſſak gemu buoh takowy odiew kraſy dawa, že Sfalomun we wſſie ſlawie ſwe nemohl ſe tak kraſnie odiewati iako gedno z tiech kwietuow: Y chtiel by pan, aby to vežedlniczy wažili, že buoh o gich odiew wiecze pecži ma než o wſſem kwietij na ſwietie. Protož tu dale die: „Poniewadž ſeno polnij, kterež dnes geſt a zytra do pecy vwrženo bude, buoh tak odiewa, owſſem wiece was, male wiery.“ To geft, magicze prwe od boha welike a mnohe wieczy, y nemohu o male wierziti, totižto: že geſt ge ſtworzil ku podobenſtwie ſwemu a že geſt poſlal ſyna ſweho gednorozeneho, aby žiwot wiecžny mieli ſkrze neho a byli diediczowe kralowſtwie nebeſkeho na wieky, To w na- diegi magicze, y bogij ſe, aby hladem a zymu nezemrzeli, A nemohucze tomu vplnie wierziti, pecžugij o to prziliſs a rmutij ſe; to geſt tehdy wiera mala. Potom die pan: „Nechtieyte byti pecžliwij rziekagicze: Czo budeme gieſti a pijti a cžiem ſe odegeme? Wſſak tiech wsfech wieczij pohane hledagij; Wiet zagifte otecz waſs, že tiech wieczij potrzebugete.“ Ne tak tiech ſlow rozum wzat
Strana 274
274 Nediele Patnacta byti ma, že by wždy zle bylo mluwiti tak, tiežice ſe przed cžaſem k opatrzeni, ezo budeme gieſti a pijti — neb ſnad hoſte ſu prziſlli, y bylo potrzebij otazati ſe a potom rozka- zati o tom, czo ma przipraweno byti —, Ale tot zle mluwenie o tom bywa, když ſe z newiery s teſknoſtij mluwij: „Kde wezmem? Kterak ſobie vežinime? Giedla a pitij welmi malo- geſt; peniez puogežiti nam nechtij; budem mrzieti hladem yako pſy...“ Takowa pecže przezla geſt; boha pominuwſli. vpadla w chudobu a w newieru a nicz gij domu ne- zbohatila. Y die tu pan : „Wſfak tiech wſſech wieczy pohane hle- dagij,“ Ti, geſſto wiery k bohu nemagij domniewagicze ſe, že žiwot tento k tomu toliko1) ſloženy geſt, giefti a pijti, w rozkofſech przebywati, ſmilniti, zbožie dobywati kterakkoli, pychati, w odiewich drahych ſe chlubiti; ty wieczy pohane magij za dobre, ale buduczy nadiege nemagi a [231a] boha vcžaſtni neglu. Takowych pohanuow nynie w Cžechach y w okolniech zemiech doſti geſt, geſlto takowy žiwot owſlem wedu a na buduczy wieczy nedbagij. A netoliko lid ſwietſky geſt tak pohanſky žiw, ale giž ge kniežij przewyſlugi w pil- noſtech tiela a w rozkoſſech. Kto ſwietſky oſahl geſt ſobie zbožie tak a vgiſtil ſobie zemſke wieczy yako kniežij? Ale pan gežiſs nechcze, by vežedlnicy geho byli yako pohane, toliko zemſke wiecy za dobre magicze a o nie toliko pecžugicze, Ale, czož potrzebugij zemſkych wieczy k cžaſ- nemu žiwotu, aby wiecze o nie k bohu zrzeli, nežli pecži blazniwu k nim przikladali. Protož gim die: „Wiet zagiſte otecz waſs, že tiech wſſech wieczij potrzebugete,“ Otecz mi- lofrdny, geflto nemuož nechati fynuow, aby hladem a zymu mrzeli. A geſt bohaty a moczny, v niehož geſt hoynoſt chle- buow; muož wſſeczko žiwe vcžiniti ſyto, by pak y obile ne- roſtlo. Mohl geſt mannu s nebe dati a przieliſſne mnozſtwie 1) Orig. chybou tisku tolito.
274 Nediele Patnacta byti ma, že by wždy zle bylo mluwiti tak, tiežice ſe przed cžaſem k opatrzeni, ezo budeme gieſti a pijti — neb ſnad hoſte ſu prziſlli, y bylo potrzebij otazati ſe a potom rozka- zati o tom, czo ma przipraweno byti —, Ale tot zle mluwenie o tom bywa, když ſe z newiery s teſknoſtij mluwij: „Kde wezmem? Kterak ſobie vežinime? Giedla a pitij welmi malo- geſt; peniez puogežiti nam nechtij; budem mrzieti hladem yako pſy...“ Takowa pecže przezla geſt; boha pominuwſli. vpadla w chudobu a w newieru a nicz gij domu ne- zbohatila. Y die tu pan : „Wſfak tiech wſſech wieczy pohane hle- dagij,“ Ti, geſſto wiery k bohu nemagij domniewagicze ſe, že žiwot tento k tomu toliko1) ſloženy geſt, giefti a pijti, w rozkofſech przebywati, ſmilniti, zbožie dobywati kterakkoli, pychati, w odiewich drahych ſe chlubiti; ty wieczy pohane magij za dobre, ale buduczy nadiege nemagi a [231a] boha vcžaſtni neglu. Takowych pohanuow nynie w Cžechach y w okolniech zemiech doſti geſt, geſlto takowy žiwot owſlem wedu a na buduczy wieczy nedbagij. A netoliko lid ſwietſky geſt tak pohanſky žiw, ale giž ge kniežij przewyſlugi w pil- noſtech tiela a w rozkoſſech. Kto ſwietſky oſahl geſt ſobie zbožie tak a vgiſtil ſobie zemſke wieczy yako kniežij? Ale pan gežiſs nechcze, by vežedlnicy geho byli yako pohane, toliko zemſke wiecy za dobre magicze a o nie toliko pecžugicze, Ale, czož potrzebugij zemſkych wieczy k cžaſ- nemu žiwotu, aby wiecze o nie k bohu zrzeli, nežli pecži blazniwu k nim przikladali. Protož gim die: „Wiet zagiſte otecz waſs, že tiech wſſech wieczij potrzebugete,“ Otecz mi- lofrdny, geflto nemuož nechati fynuow, aby hladem a zymu mrzeli. A geſt bohaty a moczny, v niehož geſt hoynoſt chle- buow; muož wſſeczko žiwe vcžiniti ſyto, by pak y obile ne- roſtlo. Mohl geſt mannu s nebe dati a przieliſſne mnozſtwie 1) Orig. chybou tisku tolito.
Strana 275
Po Swate Trogicy. 275 lidij za cžtyrzidczeti let gij mijſto chleba krmiti. Nezmeſſkat was tiemi potrzebami cžaſnymi, pokawadž gſu wam pomoczny k blahoflawenſtwie wiecžne", A nedawat gich ſwym milym, aby ſe gimi zanepraznili a ſkrze ne hrzeſſili. Skonawage ſpaſytel cžtenie, die : "Hledayte nayprwe kra- lowſtwie božieho a ſprawedlnoſti geho, a tyto wſſeczky wieczy budu wam przidany.“ Swrchowane dobre geſt kralowſtwie nebeſke, gehož naywiecze potrzebugem. Protož k tomu prwnij a naywietežie žadoſt mame mietia k tomu prziſlufſie ſprawedlnoſt ta, kteruž ſe naleza to kralowſtwie. A te ma tak pilen byti cžlowiek, yak pilnie žada mieti kralowſtwie nebeſke. Protož hledati nayprwe kralowſtwie nebeſkeho geſt nikdy nicz gemu neprzedkladati; Czožkoli cžinij anebo cžiniti chcze, aby wždy przedložil przed ocži kralowſtwie ne- beſke, Aby, waže ge ſobie naywiecze, necžinil nižadne wiecy, kteruž ſe ztraczuge kralowſtwij božij, — by miel z nij chwaly, rozkoſſi y zbožij wſſeho ſwieta dogiti, aby gi opuſtil pro kralowſtwie božij. Skutkuo take wiery, tiech, gimiž ſe zaſluhuge kralow- ſtwie boži, aby necžinil pro marv chwalu ani pro przizeň lidſku ani pro zyſk tieleſny, ale toliko z miloſti a pro odplatu kralow- ſtwie boži°. A že tu die: „A ſprawedlnoſti geo“, To geſt te, kteraž wede do nieho. Tu ſprawedliwoſt ſpaſytel vkazuge rzka1): „Chczeſſ-li wgiti do žiwota wiecžneho, zachoway przika- zani." Chce tu ſpaſytel, aby wſlickni pecži a pilnoſt k tomu prziložili lidee, aby mohli zachowati przikazanie božie; nebo wſſudy a we wſſem muſy držano byti. We dne y w noczy muſy na nie myſliti, mnohu a tiežku pracy podſtupiti, poku- ſſenie tiežka na ſe wzyti, chcze-li przikazanie božie zacho- wati. A toho przi každem ſkutku muſy hledieti, aby w niem zachowal przikazanie božie. A tot geſt hledati kralowſtwie 1) Mat. 19, 17.
Po Swate Trogicy. 275 lidij za cžtyrzidczeti let gij mijſto chleba krmiti. Nezmeſſkat was tiemi potrzebami cžaſnymi, pokawadž gſu wam pomoczny k blahoflawenſtwie wiecžne", A nedawat gich ſwym milym, aby ſe gimi zanepraznili a ſkrze ne hrzeſſili. Skonawage ſpaſytel cžtenie, die : "Hledayte nayprwe kra- lowſtwie božieho a ſprawedlnoſti geho, a tyto wſſeczky wieczy budu wam przidany.“ Swrchowane dobre geſt kralowſtwie nebeſke, gehož naywiecze potrzebugem. Protož k tomu prwnij a naywietežie žadoſt mame mietia k tomu prziſlufſie ſprawedlnoſt ta, kteruž ſe naleza to kralowſtwie. A te ma tak pilen byti cžlowiek, yak pilnie žada mieti kralowſtwie nebeſke. Protož hledati nayprwe kralowſtwie nebeſkeho geſt nikdy nicz gemu neprzedkladati; Czožkoli cžinij anebo cžiniti chcze, aby wždy przedložil przed ocži kralowſtwie ne- beſke, Aby, waže ge ſobie naywiecze, necžinil nižadne wiecy, kteruž ſe ztraczuge kralowſtwij božij, — by miel z nij chwaly, rozkoſſi y zbožij wſſeho ſwieta dogiti, aby gi opuſtil pro kralowſtwie božij. Skutkuo take wiery, tiech, gimiž ſe zaſluhuge kralow- ſtwie boži, aby necžinil pro marv chwalu ani pro przizeň lidſku ani pro zyſk tieleſny, ale toliko z miloſti a pro odplatu kralow- ſtwie boži°. A že tu die: „A ſprawedlnoſti geo“, To geſt te, kteraž wede do nieho. Tu ſprawedliwoſt ſpaſytel vkazuge rzka1): „Chczeſſ-li wgiti do žiwota wiecžneho, zachoway przika- zani." Chce tu ſpaſytel, aby wſlickni pecži a pilnoſt k tomu prziložili lidee, aby mohli zachowati przikazanie božie; nebo wſſudy a we wſſem muſy držano byti. We dne y w noczy muſy na nie myſliti, mnohu a tiežku pracy podſtupiti, poku- ſſenie tiežka na ſe wzyti, chcze-li przikazanie božie zacho- wati. A toho przi každem ſkutku muſy hledieti, aby w niem zachowal przikazanie božie. A tot geſt hledati kralowſtwie 1) Mat. 19, 17.
Strana 276
276 Nediele Sſeftnacta božieho a ſprawedlnoſti geho, ſkutky cztnoſtne od boha przi- kazane cžiniti. Y die pan dale : „A tyto wſſeczky wieczy budu wam przidany,“ genž gſu[231b]ežaſne a naymenſlie. Poniewadž kra- lowftwie nebeſke wierzicym ſynu božimu w tiechto rzecžech dano bude diedicžnie, owſfemt gich w tiechto cžaſnych a malych neopuſtij ani obmeſlka. Nediele Sſeſtnaczta po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Lukaffe w VII. Kapi. Ten cžas Sſel geſt pan gežiſs do mieſta, genž ſlowe Naym; a ſſli gſu s nim vcžedlnicy geho a zaſtup mnohy. A když ſe przibližowal k branie Mieſta, Ay, mrtwy ne- fen geft wen, ſyn gediny matky ſwe, a ta wdowa byla; a zaſtup m'eſta mnohy s nij. Kteružto když vzrzel Gežifs, milofrdenſtwim hnut gſa nad nij, rzekl gij: Neplacžiž! A prziſtupiw dotekl ſe mar; ti pak, kterzi gſu neſli, zaſta- wili ſe. Y rzekl: Mladencže, tobiet prawim, wſtaň! A powftaw fedl geſt, genž byl vmrzel, y pocže mluwiti; Y dal gey materzi geho. Tehdy podyala geſt wſſeczky bazeň a wele- bili gfu boha rzkucze, že prorok weliky po- wſtal mezy nami, a že buoh nawſſtiwil lid ſwuoy. Tomto ſwatem Cžtenie vkazuge ſe na panu geži- flowi pilnoſt a pracze w chozenie geho A na vcžedlnicych a zaſtupu naboženſtwi w tom, že ſu pilnie chodili po panu Gežiſlowi, poſluchagicze ſlowa božiho, genž geſt naypotrzeb-
276 Nediele Sſeftnacta božieho a ſprawedlnoſti geho, ſkutky cztnoſtne od boha przi- kazane cžiniti. Y die pan dale : „A tyto wſſeczky wieczy budu wam przidany,“ genž gſu[231b]ežaſne a naymenſlie. Poniewadž kra- lowftwie nebeſke wierzicym ſynu božimu w tiechto rzecžech dano bude diedicžnie, owſfemt gich w tiechto cžaſnych a malych neopuſtij ani obmeſlka. Nediele Sſeſtnaczta po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Lukaffe w VII. Kapi. Ten cžas Sſel geſt pan gežiſs do mieſta, genž ſlowe Naym; a ſſli gſu s nim vcžedlnicy geho a zaſtup mnohy. A když ſe przibližowal k branie Mieſta, Ay, mrtwy ne- fen geft wen, ſyn gediny matky ſwe, a ta wdowa byla; a zaſtup m'eſta mnohy s nij. Kteružto když vzrzel Gežifs, milofrdenſtwim hnut gſa nad nij, rzekl gij: Neplacžiž! A prziſtupiw dotekl ſe mar; ti pak, kterzi gſu neſli, zaſta- wili ſe. Y rzekl: Mladencže, tobiet prawim, wſtaň! A powftaw fedl geſt, genž byl vmrzel, y pocže mluwiti; Y dal gey materzi geho. Tehdy podyala geſt wſſeczky bazeň a wele- bili gfu boha rzkucze, že prorok weliky po- wſtal mezy nami, a že buoh nawſſtiwil lid ſwuoy. Tomto ſwatem Cžtenie vkazuge ſe na panu geži- flowi pilnoſt a pracze w chozenie geho A na vcžedlnicych a zaſtupu naboženſtwi w tom, že ſu pilnie chodili po panu Gežiſlowi, poſluchagicze ſlowa božiho, genž geſt naypotrzeb-
Strana 277
Po Swate Trogicy. 277 nieyſlij wiecz k ſpaſeni lidſkemu, rozumňe a prawie ſlyfſeti ſlowo božie a oſtati w niem ſkutecžnie. Nebo z nieho ſe ma pocžiti nowy žiwot w lidech a gim ruofti w cztnoſtech. Protož geft pan gežifs naywietcžij praczy w tom neſl, mluwie flowo boži, aby ſe mnozy ſkrze nie w nowy žiwot rodili a z toho aby nalezli pracy hodnu w cžaſu putowanie ſweho podle zprawy ſlowa božieho, nebo zde wſſem praczowity žiwot przi- ležie. A ta pracze na krzeſtianu naywiecze ma byti proti hrziechom a po te praczy tahnuti ſe w žiwot cztnoſtny, po- ſpiechage z cztnoſti do cztnoſti. A že tu cžtenie die: „Když ſſel ſpaſytel do Mieſta Naym, ſlli gſu za nim vežedlniczy geho a zaſtup weliky.“ Przi tom znamenati mame, že rozdielnie a welmi dalecze od ſebe vežedlniczy a zaſtup chodili ſu po panu gežiſſowi; Za- ſtup z przicžin a cžaſem neuſtawicžňe, ale vcžedlniczy vſta- wiežnie a wlaſtnie. Chozenie zaſtupu z przicžin ſwych vžitkuow za panem Gežiſſem nemiewa zakladu praweho w bohu; pro- tož cžaſto neproſpiegij w dobrem aniž ſetrwagij s Kryſtem. Welmi gſu tehdy nebezpecžnij lide w takowe wieczy zaſtu- puow naſledowati a zaſtupy ſobie za prziklad w naſledowanie kryſta brati. Ale s vežedlniky giſte geſt naſledowati geho. Gichžto naſledowanie bylo geſt wlaſtnie, vſtawicžne a ſe- trwale, pochazege z prawe miloſti, nemyſlecze nikdy žadneho gine[232a]ho, nežli geho naſledowati a s nim do koncze ſetrwati; a tak gſu vžitek z nieho wzali. Protož gich naſle- dowanie kryſta wſſem buduczym geſt bezpecžne na prziklad brati, nebo w ſobie prawe geſt a každemu k dogitij žiwota wiecžneho potrzebne. To pak mieſto Naym veženij wykladagi „hnutie“, genž znamenawa tento ſwiet, w niemž geſt welike a mnohe hnutie od boha. A protož geſt neuſtawicžen, že ſe wždy od nieho hybe. Protož geſt ſpaſytel na tento ſwiet prziſſel, zdali by ſe gim vſtanowil a ku pokogi přiſſel a w czeloſti ſtati mohl. Nebo ſam ſpaſytel zna geho hnutie a vzdrawiti muož geho
Po Swate Trogicy. 277 nieyſlij wiecz k ſpaſeni lidſkemu, rozumňe a prawie ſlyfſeti ſlowo božie a oſtati w niem ſkutecžnie. Nebo z nieho ſe ma pocžiti nowy žiwot w lidech a gim ruofti w cztnoſtech. Protož geft pan gežifs naywietcžij praczy w tom neſl, mluwie flowo boži, aby ſe mnozy ſkrze nie w nowy žiwot rodili a z toho aby nalezli pracy hodnu w cžaſu putowanie ſweho podle zprawy ſlowa božieho, nebo zde wſſem praczowity žiwot przi- ležie. A ta pracze na krzeſtianu naywiecze ma byti proti hrziechom a po te praczy tahnuti ſe w žiwot cztnoſtny, po- ſpiechage z cztnoſti do cztnoſti. A že tu cžtenie die: „Když ſſel ſpaſytel do Mieſta Naym, ſlli gſu za nim vežedlniczy geho a zaſtup weliky.“ Przi tom znamenati mame, že rozdielnie a welmi dalecze od ſebe vežedlniczy a zaſtup chodili ſu po panu gežiſſowi; Za- ſtup z przicžin a cžaſem neuſtawicžňe, ale vcžedlniczy vſta- wiežnie a wlaſtnie. Chozenie zaſtupu z przicžin ſwych vžitkuow za panem Gežiſſem nemiewa zakladu praweho w bohu; pro- tož cžaſto neproſpiegij w dobrem aniž ſetrwagij s Kryſtem. Welmi gſu tehdy nebezpecžnij lide w takowe wieczy zaſtu- puow naſledowati a zaſtupy ſobie za prziklad w naſledowanie kryſta brati. Ale s vežedlniky giſte geſt naſledowati geho. Gichžto naſledowanie bylo geſt wlaſtnie, vſtawicžne a ſe- trwale, pochazege z prawe miloſti, nemyſlecze nikdy žadneho gine[232a]ho, nežli geho naſledowati a s nim do koncze ſetrwati; a tak gſu vžitek z nieho wzali. Protož gich naſle- dowanie kryſta wſſem buduczym geſt bezpecžne na prziklad brati, nebo w ſobie prawe geſt a každemu k dogitij žiwota wiecžneho potrzebne. To pak mieſto Naym veženij wykladagi „hnutie“, genž znamenawa tento ſwiet, w niemž geſt welike a mnohe hnutie od boha. A protož geſt neuſtawicžen, že ſe wždy od nieho hybe. Protož geſt ſpaſytel na tento ſwiet prziſſel, zdali by ſe gim vſtanowil a ku pokogi přiſſel a w czeloſti ſtati mohl. Nebo ſam ſpaſytel zna geho hnutie a vzdrawiti muož geho
Strana 278
278 Nediele Sſeſtnacta zetrzenie, by gedno wierzil w nieho a poznal, že on geſt pokoy a vſtanowenie ſwieta. Ale že ten ſwiet hybawy newieři w nieho aniž douffa tomu, by ſkrze ſpaſytele mohl vſtanowen a zpokogen byti. Wiecze vffa, že ſe vſtanowij ſkrze twrde hrady a mieſta s wyſokymi zdmi, ſkrze mnozſtwie gezdezuo odienych a ſkrze krale bohateho a moczneho A pokoy wždy dale od nieho, zetrzenij a nuze wždy ſe geho przidržij. A ne- toliko ten ſwiet hnut geſt od boha, ale y ten lid, gefsto geft byl na pocžatku ſkrze pana Gežiſe vſtawen w prawem po- kogi na pewne ſkale, Giž geſt zklaman a hnut od czeft prawych. Opuſtili gſu pana boha, ſtudniczy žiwych wod, a zakon geho zawrhli gſu. Hnuli gſu ſe wſſiczkni ſtawowe a rzadowe bohem zgednanij z ſwych mijſt, Jakož prorok die1): „Od naymenſſiho až do naywietežiho wſſiczkni gſu pilni la- komſtwie; od knieze až do proroka wſſiczkni ežinij leſt." Kniežij hnuli gſu ſe prziliſs daleko od chudoby a od pracze Kryſtowy w panowanie, w bohatſtwie, w lakomſtwie, w ſwatokupecztwie, w rozkoffny, prazdny a fmilny žiwot. A po nich giny lid temierz weſlken odſſel geſt od boha každym przeſtupenim. Protož neuſtawiežny geſt vežinien, hyban a zetrzien, a zle wieczy przidržij ſe geho, aniž muož pokoge nalezti ani ſe vſtanowiti, neb geſt zawrhl ſpaſytele, kteryž gemu ſ pokogem prziſſel. A zklaman geſt krziwymi zakony a roztrhan w roty ſkrze nie a vſtawen lid proti lidu, protože geſt opuſtil zakon pokoge od boha dany, genž geſt rozmoženie pokoge lidu milugiczymu ten zakon, Jakož die prorok2): „Mnohy geſt pokoy milownikom zakona tweho." Protož, aby pohnut nemohl byti lid nebo cžlowiek, k tomu geſt doſtatecžen toliko zakon božie tiem, ktož gey držij a gemu wierzij. Protož, když by nynie pan Gežiſs poſſel s ſwu prawdu do toho mieſta welikeho hnutij, potkalt by ſe s welikym 1) Jerem. 6, 13. 2) Žalm 119, 165.
278 Nediele Sſeſtnacta zetrzenie, by gedno wierzil w nieho a poznal, že on geſt pokoy a vſtanowenie ſwieta. Ale že ten ſwiet hybawy newieři w nieho aniž douffa tomu, by ſkrze ſpaſytele mohl vſtanowen a zpokogen byti. Wiecze vffa, že ſe vſtanowij ſkrze twrde hrady a mieſta s wyſokymi zdmi, ſkrze mnozſtwie gezdezuo odienych a ſkrze krale bohateho a moczneho A pokoy wždy dale od nieho, zetrzenij a nuze wždy ſe geho przidržij. A ne- toliko ten ſwiet hnut geſt od boha, ale y ten lid, gefsto geft byl na pocžatku ſkrze pana Gežiſe vſtawen w prawem po- kogi na pewne ſkale, Giž geſt zklaman a hnut od czeft prawych. Opuſtili gſu pana boha, ſtudniczy žiwych wod, a zakon geho zawrhli gſu. Hnuli gſu ſe wſſiczkni ſtawowe a rzadowe bohem zgednanij z ſwych mijſt, Jakož prorok die1): „Od naymenſſiho až do naywietežiho wſſiczkni gſu pilni la- komſtwie; od knieze až do proroka wſſiczkni ežinij leſt." Kniežij hnuli gſu ſe prziliſs daleko od chudoby a od pracze Kryſtowy w panowanie, w bohatſtwie, w lakomſtwie, w ſwatokupecztwie, w rozkoffny, prazdny a fmilny žiwot. A po nich giny lid temierz weſlken odſſel geſt od boha každym przeſtupenim. Protož neuſtawiežny geſt vežinien, hyban a zetrzien, a zle wieczy przidržij ſe geho, aniž muož pokoge nalezti ani ſe vſtanowiti, neb geſt zawrhl ſpaſytele, kteryž gemu ſ pokogem prziſſel. A zklaman geſt krziwymi zakony a roztrhan w roty ſkrze nie a vſtawen lid proti lidu, protože geſt opuſtil zakon pokoge od boha dany, genž geſt rozmoženie pokoge lidu milugiczymu ten zakon, Jakož die prorok2): „Mnohy geſt pokoy milownikom zakona tweho." Protož, aby pohnut nemohl byti lid nebo cžlowiek, k tomu geſt doſtatecžen toliko zakon božie tiem, ktož gey držij a gemu wierzij. Protož, když by nynie pan Gežiſs poſſel s ſwu prawdu do toho mieſta welikeho hnutij, potkalt by ſe s welikym 1) Jerem. 6, 13. 2) Žalm 119, 165.
Strana 279
Po Swate Trogicy. 279 vmrlezem. Nebo, poniewadž geſt odſtupilo od zakona božieho, tehdy nepochybnie ſmrt při ňem bydlij a mnohy vmrly w niem ſmrdij, dawno ſe w ſmrti rozkyſav. A ten vmrly wždy ſe od kniežij ffaleſſnych krzieſy, a nikdy od ſmrti ne- odchazy ani žiwota nabywa. Acž wſleczky leky domniene przidawagij mrtwemu welikemu, Wſfak ani dychanie ani hnutij ani žiwota nikdy potom nalezeno nebywa iako po cžarodeyniczych a po Gezy ſwatokupczy. [232b] Protož prawe geſt, ktož ſe koli puſtij zakona božieho, že bez pohnutij a tiežkeho oborzenie byti nemuože. O koliko takowych, pane bože, przed naſſima ocžima pohnulo ſe geſt, kolik powodeň ſmilſtwa podwratila, kolik kaczierzſtwie welika yako wicher wietruow zetrzel a wiery nižadne neoſtawil! A czo bazeň ſmrti a ztrata zbožie k zaprzeni prawdy gich prziwedla a nicz praweho w nich neoſtawila! A czo y dnes geft tiech, geſſto ſe hybi pokuſſenimi iako treſt na bahnie, nemohucz ſe vſtanowiti ani przed ſe krocžiti! Acž ſlyſſie ſlowa kryſtowa, ale kdes gim kromie ſebe rozumiegij a diwnym omylem gich zniknu, že ſe gich netknu ſlowa božij aniž ſe shrzegij w nich. Protož na pijſku lehkych domnienij podle rzecži panie ſto- giecze, hybij ſe a kolebij; yako zawrat w hlawie magicze, ne- mohu ſe vſtanowiti ani w myſli ani w ſwiedomi. A yakž po- wodnie pokuſfenie a wichrowe ſtrachu przigdu, yhned ſe oborzij; Neb ſe nechtij chutnie puſtiti wuole tieleſne twrde A gſu wuole neprzehnute w mnohych ſwych oſobenich a zwlaſſtnoſtech; Mnoho pychy magicze w ſobie, nemohu ſe prawie ponižiti ani prawdie poddati. Mala neliboſt oborzij ge hniewem vkrutnym, mala pochwala zapogij ſrdcze gich; protož gimi wždy tocžij hybanie. Protož takowymi obycžegi przimieſyti ſe k bohu przieliſſna ſſkoda geſt, nebo ſe tak nemuož libiti bohu a wſudy geſt gemu k hanbie a k ohyzdie ſlužby geho. A wſſeczko to zle a ta hybanie od prawdy na ſwietſkych y na duchownich z toho gſu, že nedržij ſkutecžnie a w prawdie ſlowa božiho. Protož nemohu přigiti ku prawemu
Po Swate Trogicy. 279 vmrlezem. Nebo, poniewadž geſt odſtupilo od zakona božieho, tehdy nepochybnie ſmrt při ňem bydlij a mnohy vmrly w niem ſmrdij, dawno ſe w ſmrti rozkyſav. A ten vmrly wždy ſe od kniežij ffaleſſnych krzieſy, a nikdy od ſmrti ne- odchazy ani žiwota nabywa. Acž wſleczky leky domniene przidawagij mrtwemu welikemu, Wſfak ani dychanie ani hnutij ani žiwota nikdy potom nalezeno nebywa iako po cžarodeyniczych a po Gezy ſwatokupczy. [232b] Protož prawe geſt, ktož ſe koli puſtij zakona božieho, že bez pohnutij a tiežkeho oborzenie byti nemuože. O koliko takowych, pane bože, przed naſſima ocžima pohnulo ſe geſt, kolik powodeň ſmilſtwa podwratila, kolik kaczierzſtwie welika yako wicher wietruow zetrzel a wiery nižadne neoſtawil! A czo bazeň ſmrti a ztrata zbožie k zaprzeni prawdy gich prziwedla a nicz praweho w nich neoſtawila! A czo y dnes geft tiech, geſſto ſe hybi pokuſſenimi iako treſt na bahnie, nemohucz ſe vſtanowiti ani przed ſe krocžiti! Acž ſlyſſie ſlowa kryſtowa, ale kdes gim kromie ſebe rozumiegij a diwnym omylem gich zniknu, že ſe gich netknu ſlowa božij aniž ſe shrzegij w nich. Protož na pijſku lehkych domnienij podle rzecži panie ſto- giecze, hybij ſe a kolebij; yako zawrat w hlawie magicze, ne- mohu ſe vſtanowiti ani w myſli ani w ſwiedomi. A yakž po- wodnie pokuſfenie a wichrowe ſtrachu przigdu, yhned ſe oborzij; Neb ſe nechtij chutnie puſtiti wuole tieleſne twrde A gſu wuole neprzehnute w mnohych ſwych oſobenich a zwlaſſtnoſtech; Mnoho pychy magicze w ſobie, nemohu ſe prawie ponižiti ani prawdie poddati. Mala neliboſt oborzij ge hniewem vkrutnym, mala pochwala zapogij ſrdcze gich; protož gimi wždy tocžij hybanie. Protož takowymi obycžegi przimieſyti ſe k bohu przieliſſna ſſkoda geſt, nebo ſe tak nemuož libiti bohu a wſudy geſt gemu k hanbie a k ohyzdie ſlužby geho. A wſſeczko to zle a ta hybanie od prawdy na ſwietſkych y na duchownich z toho gſu, že nedržij ſkutecžnie a w prawdie ſlowa božiho. Protož nemohu přigiti ku prawemu
Strana 280
280 Nediele Sſeſtnacta ſwietlu wnitrznimu, ani mohu duchu ſweho vſtanowiti w boz- ſkych wiecech, ani okuſyti gich; wždy gſu praznij, w ſmyſlech tiela a w yakemſy zwokotu zewnitrz ſtogicze. A diabel, wida domaczy gich oblupenie, chudobu a zſtydloſt, vmie gimi hy- bati, yakž na nich widij, Niekdy w rozpufſtienie marne s po- horſſenim ginych, niekdy w hadani odporna, w prchliwoſti, w ſwary, w nepowolnoſti, Niekdy w zamutky tužebne a w ža- loſti prziliſſne a blaznowe, Niekdy w kwapnoſti a wztekle roztrhanie; Neb on wſſemi obyczegi proſpiege, kdež znamena, že lidee bedliwie neſtogij w ſlowu božim. Tiſycze rzemell rzemeſlnik geſt, vmiege každym hybati, k cžemuž geho ža- doſti Inu. Potom die cžtenie: „A když ſe przibližowal k branie Mieſta, Ay, mrtwy neſen byl, ſyn gediny matky ſwe, a ta wdowa byla; a zaſtup weliky s nij." Tuto ežtenie vkazuge na panu Gežiſſowi ſkutek bozſky a miloſrdny, ktery geſt vkazal nad wdowu zarmuczenu a nad ſynem gegim, wzkrziſyw gey z mrtwych mocznie yako buoh a matku zarmuczenu pro ſmrt geho vtieſliw. A nam geſt wieru oſtawil a nadiegi o buducym wzkřiſſenie, abychom geho cžekali. kterež przigde ſprawed- liwym, ſlawnieyſſie než to, po kteremž gſu muſyli opiet vmierati, yako y tento ſyn wdowy. Ale poſlednij wzkrzieſſenie ſprawedliwych bude w flawie we[233a ]like k wiecžnemu blahoflawenftwi w tielech neſmrtedlnych a ſlawnych. A to bude dokonaloſt žiwota, gijž lidee rozumni žadati magij. Protož ſprawedliwij, cžekagicze takoweho wzkrziſfenie prze- ſlawneho, ſwiet gſu opuſſtieli, ſnaženſtwie mnoha w dobrych ſkutcych cžinili gſu, pokuſſenie mnoha a bezprawi gſu trpieli pro gmeno božij. Pro to ſlawne wzkrziſſenie mnoho geſt giž mucžedlnikuow trpielo vkrutne ſmrti; Mnoho panen a wdow, pohrdawſſe ſwietem a rozkofſmi tiela, cžekali gſu toho wzkrzi- ſſenie. Ale že pan Gežiſs, przibližiw ſe k branie toho mieſta Naym, potkal ſe, ani proti nemu neſu vmrleho. To wykladagij
280 Nediele Sſeſtnacta ſwietlu wnitrznimu, ani mohu duchu ſweho vſtanowiti w boz- ſkych wiecech, ani okuſyti gich; wždy gſu praznij, w ſmyſlech tiela a w yakemſy zwokotu zewnitrz ſtogicze. A diabel, wida domaczy gich oblupenie, chudobu a zſtydloſt, vmie gimi hy- bati, yakž na nich widij, Niekdy w rozpufſtienie marne s po- horſſenim ginych, niekdy w hadani odporna, w prchliwoſti, w ſwary, w nepowolnoſti, Niekdy w zamutky tužebne a w ža- loſti prziliſſne a blaznowe, Niekdy w kwapnoſti a wztekle roztrhanie; Neb on wſſemi obyczegi proſpiege, kdež znamena, že lidee bedliwie neſtogij w ſlowu božim. Tiſycze rzemell rzemeſlnik geſt, vmiege každym hybati, k cžemuž geho ža- doſti Inu. Potom die cžtenie: „A když ſe przibližowal k branie Mieſta, Ay, mrtwy neſen byl, ſyn gediny matky ſwe, a ta wdowa byla; a zaſtup weliky s nij." Tuto ežtenie vkazuge na panu Gežiſſowi ſkutek bozſky a miloſrdny, ktery geſt vkazal nad wdowu zarmuczenu a nad ſynem gegim, wzkrziſyw gey z mrtwych mocznie yako buoh a matku zarmuczenu pro ſmrt geho vtieſliw. A nam geſt wieru oſtawil a nadiegi o buducym wzkřiſſenie, abychom geho cžekali. kterež przigde ſprawed- liwym, ſlawnieyſſie než to, po kteremž gſu muſyli opiet vmierati, yako y tento ſyn wdowy. Ale poſlednij wzkrzieſſenie ſprawedliwych bude w flawie we[233a ]like k wiecžnemu blahoflawenftwi w tielech neſmrtedlnych a ſlawnych. A to bude dokonaloſt žiwota, gijž lidee rozumni žadati magij. Protož ſprawedliwij, cžekagicze takoweho wzkrziſfenie prze- ſlawneho, ſwiet gſu opuſſtieli, ſnaženſtwie mnoha w dobrych ſkutcych cžinili gſu, pokuſſenie mnoha a bezprawi gſu trpieli pro gmeno božij. Pro to ſlawne wzkrziſſenie mnoho geſt giž mucžedlnikuow trpielo vkrutne ſmrti; Mnoho panen a wdow, pohrdawſſe ſwietem a rozkofſmi tiela, cžekali gſu toho wzkrzi- ſſenie. Ale že pan Gežiſs, przibližiw ſe k branie toho mieſta Naym, potkal ſe, ani proti nemu neſu vmrleho. To wykladagij
Strana 281
Po Swate Trogicy. 281 duchownimi rozumy — a mohu prawie ſtati —, hledicze k du- chowni ſmrti a k duchownimu mieſtu Naym, to geſt k ſboru krzeſtianuow pokrytych, genž ſe dawno hnuli we wſſech ſtawich od zakona božiho. W kteremžto m'eſtie hnutem od czeſty božij mnohy mrtwy ležij giž z brany wyneſeny, neb w ňem mnoha ſmrt geſt, duſfe lidſke zabigegiczy zgewnie. Gedine že giž bydlitele toho mieſta, przemoženi glucze ſmrtij, ani gij ežigij ani wiedij. Protož nad nimi ſmrt mocz ma wſludy na každem mijſtie, aby ge morzila. A nemohu žadneho le- karzſtwie mieti proti nij, poniewadž ſu opuſtili ſtudniczy ži- wota wiecžneho, ſtwořitele ſweho a zakon geho. Neb wſſeliky lid proklety geſt, kteryž opufſtie zakon božij, a w ſmrti przebywa a miloſti božij mieti nemuož nižadnu ſtranku, do- kudž gey przeſtupowati chcze. Protož, kterukoli branu przi- bližil by ſe pan Gežiſs k tomu mieſtu, wſludy ſe s vmrlym potka, a gedwa ſe niekto nahodi z toho Zboru Antykryſtowa, geſſto by mohl ſmrti vgiti; Nebo giž wnie przed branu ſmrt ſtogij, giž nenie hanby ani ſwiedomie pro nižadnu zloſt yako mezy pohany, Nebrž giž zloſt s chwalu na vliczy pleſſe, radoſtij ſe radugiczy pro mnozſtwij zlych vežinkuo, tak že giž krew krwe dotycže a prawda na vliczy potlacžena geſt. Nebo nenie praweho ani mudreho, wſſiczkni gſu ſe vchylili a ſpolkem neužitecžni vežinieni ſu. Brana pak toho mieſta, geſſto ſe geſt od boha hnulo wſſelikym przeſtupenim přikazanie geho, geſtit ſwoboda k hrzeſſeni, nemagiczy prziekazy ani zaſtawenie, neb geft bazeň božij odwržena od ocžij wſſem, A toho, genž by treſtal zloſt, nenie, a pomſta božij prodlewa nad zloſtij. Protož lide beze wſſeho ſtrachu zle cžinij, že gim buoh pro ſwu dobrotu zloſt gich tak dluho trpij. Druha przicžina k hrzeſſeni ſwobodnemu geſt mocz naywyzſlie Antykryftowa, kteryž ſnima hrziechy s ſwieta, aby hrziechowe giž nebyli, ale aby ſe w eztnoſti obratili, Aby byli pocztiwoſt, rzad, ſluſſnoſt, hoſpodarzſtwie, proſpiech
Po Swate Trogicy. 281 duchownimi rozumy — a mohu prawie ſtati —, hledicze k du- chowni ſmrti a k duchownimu mieſtu Naym, to geſt k ſboru krzeſtianuow pokrytych, genž ſe dawno hnuli we wſſech ſtawich od zakona božiho. W kteremžto m'eſtie hnutem od czeſty božij mnohy mrtwy ležij giž z brany wyneſeny, neb w ňem mnoha ſmrt geſt, duſfe lidſke zabigegiczy zgewnie. Gedine že giž bydlitele toho mieſta, przemoženi glucze ſmrtij, ani gij ežigij ani wiedij. Protož nad nimi ſmrt mocz ma wſludy na každem mijſtie, aby ge morzila. A nemohu žadneho le- karzſtwie mieti proti nij, poniewadž ſu opuſtili ſtudniczy ži- wota wiecžneho, ſtwořitele ſweho a zakon geho. Neb wſſeliky lid proklety geſt, kteryž opufſtie zakon božij, a w ſmrti przebywa a miloſti božij mieti nemuož nižadnu ſtranku, do- kudž gey przeſtupowati chcze. Protož, kterukoli branu przi- bližil by ſe pan Gežiſs k tomu mieſtu, wſludy ſe s vmrlym potka, a gedwa ſe niekto nahodi z toho Zboru Antykryſtowa, geſſto by mohl ſmrti vgiti; Nebo giž wnie przed branu ſmrt ſtogij, giž nenie hanby ani ſwiedomie pro nižadnu zloſt yako mezy pohany, Nebrž giž zloſt s chwalu na vliczy pleſſe, radoſtij ſe radugiczy pro mnozſtwij zlych vežinkuo, tak že giž krew krwe dotycže a prawda na vliczy potlacžena geſt. Nebo nenie praweho ani mudreho, wſſiczkni gſu ſe vchylili a ſpolkem neužitecžni vežinieni ſu. Brana pak toho mieſta, geſſto ſe geſt od boha hnulo wſſelikym przeſtupenim přikazanie geho, geſtit ſwoboda k hrzeſſeni, nemagiczy prziekazy ani zaſtawenie, neb geft bazeň božij odwržena od ocžij wſſem, A toho, genž by treſtal zloſt, nenie, a pomſta božij prodlewa nad zloſtij. Protož lide beze wſſeho ſtrachu zle cžinij, že gim buoh pro ſwu dobrotu zloſt gich tak dluho trpij. Druha przicžina k hrzeſſeni ſwobodnemu geſt mocz naywyzſlie Antykryftowa, kteryž ſnima hrziechy s ſwieta, aby hrziechowe giž nebyli, ale aby ſe w eztnoſti obratili, Aby byli pocztiwoſt, rzad, ſluſſnoſt, hoſpodarzſtwie, proſpiech
Strana 282
282 Nediele Sfeftnacta. obeczneho dobreho, przirozeni lidſke, ſprawedlnoſt, weſele ſe cztij a s kaznij. Pakli on czo za hrziech ma anebo ſobie ſwiedomij kto z cžeho cžinij, Ale on ma mocz nad buoh, aby za penize wſſeczko odpuſtil. Protož, kto by ſe hrzeſſiti bal, mage takowu ſwobodu, ano gemu ſnadnie wſſe [233b] od- puſltieno bude? Takowa ſwoboda k hrzeſſenie geſt ſſiroka brana do pekla, do nehož ſwiet walem chwata. Ale že gſu toho mrtweho z brany neſli cžtyrzi noſycži, kterež mudrzij wykladagij y prawie y doſti podobnie, že tito ežtyrzi noſyeži neſu na zatraczenie mnoheho na duſſi vmrleho z toho Mieſta Naym, to geſt z zboru Antykryſtowa, w niemž gſu ſe hnuli od zakona božieho a z wiery žiwi negſu. Prwnie noſyež geſt nadiege dluheho zdrawij, že bez- pecžen geſt blazen ſam v ſebe tiem, že dluho žiw bude. Že gemu proſilo mnoho let zdrawij podle wuole žadoſti geho, y ma z toho nadiegi krziwu, že geſſtie bude tolikež žiw nebo wiecze a potom, až ſtar bude, tehdy ſe polepſllj a ſpa- ſenie pohleda. A zpolehna na tu nadiegi dluheho zdrawij, y odklada den ode dne a rok od roku, až gey w tom ſmrt pochytij, když ſe gij naymeň nadiege, a prowodij gey do pekla. A na tom bludu welika ſtrana lidu toho oklamaneho ſtogij, geſlto negſu z wiery Kriftowy žiwi, Kteryž cželadcze ſwe takto przikazuge a rzka: "Budte podobni lidem ocžeka- wagiczym pana ſweho s ſwatby, aby, když przigde a potlucže. otewrzeli ge, yhned glucze hotowi a wždy na každy den geho cžekagicze," A opiet die1): „Bdete; neb newite dne ani hodiny“. Protož ti nemohu zklamani byti nadiegij dluheho zdrawij, kterziž pana cžekagij na každu hodinu, w dobrych ſkutczych bdiecze. Druhy noſycž lidij blazniwych a vmrlych na zatraczenie geſt Nadiege pokanie, To geſt, že ſobie lehcžij a odpuſſtij 1) Mat. 25, 13.
282 Nediele Sfeftnacta. obeczneho dobreho, przirozeni lidſke, ſprawedlnoſt, weſele ſe cztij a s kaznij. Pakli on czo za hrziech ma anebo ſobie ſwiedomij kto z cžeho cžinij, Ale on ma mocz nad buoh, aby za penize wſſeczko odpuſtil. Protož, kto by ſe hrzeſſiti bal, mage takowu ſwobodu, ano gemu ſnadnie wſſe [233b] od- puſltieno bude? Takowa ſwoboda k hrzeſſenie geſt ſſiroka brana do pekla, do nehož ſwiet walem chwata. Ale že gſu toho mrtweho z brany neſli cžtyrzi noſycži, kterež mudrzij wykladagij y prawie y doſti podobnie, že tito ežtyrzi noſyeži neſu na zatraczenie mnoheho na duſſi vmrleho z toho Mieſta Naym, to geſt z zboru Antykryſtowa, w niemž gſu ſe hnuli od zakona božieho a z wiery žiwi negſu. Prwnie noſyež geſt nadiege dluheho zdrawij, že bez- pecžen geſt blazen ſam v ſebe tiem, že dluho žiw bude. Že gemu proſilo mnoho let zdrawij podle wuole žadoſti geho, y ma z toho nadiegi krziwu, že geſſtie bude tolikež žiw nebo wiecze a potom, až ſtar bude, tehdy ſe polepſllj a ſpa- ſenie pohleda. A zpolehna na tu nadiegi dluheho zdrawij, y odklada den ode dne a rok od roku, až gey w tom ſmrt pochytij, když ſe gij naymeň nadiege, a prowodij gey do pekla. A na tom bludu welika ſtrana lidu toho oklamaneho ſtogij, geſlto negſu z wiery Kriftowy žiwi, Kteryž cželadcze ſwe takto przikazuge a rzka: "Budte podobni lidem ocžeka- wagiczym pana ſweho s ſwatby, aby, když przigde a potlucže. otewrzeli ge, yhned glucze hotowi a wždy na každy den geho cžekagicze," A opiet die1): „Bdete; neb newite dne ani hodiny“. Protož ti nemohu zklamani byti nadiegij dluheho zdrawij, kterziž pana cžekagij na každu hodinu, w dobrych ſkutczych bdiecze. Druhy noſycž lidij blazniwych a vmrlych na zatraczenie geſt Nadiege pokanie, To geſt, že ſobie lehcžij a odpuſſtij 1) Mat. 25, 13.
Strana 283
Po Swate Trogicy. 283 hrziechy w tu nadiegi, že niekdy pokanie cžiniti bude, Jako by na geho wuoli bylo, aby on, protiwie ſe bohu z vmyſla. y nalezl geho miloſt, když chcze. Prwe gey tupie mnoho let hrziechy ſwymi, a potom od nieho chcze miloſti pokanim hledati. Ta nadege blazniwa pokani buduczyho muož tak mnoho lidij oklamati a do pekla doneſti yako pokanie mylne, zamyſllene a ſlepe. Neb na niem temierz wſſechen ſwiet ſtogij kterež wzkladagij kniežij neprawij z ſweho zamyſla na ty lidi, kterziž nikdy nepowolugij prawe pokanie, nežli tomu, s nimž magij wždyczky ſwobodu k hrzeſſeni. Za gedny hrziechy pokanie przigimagi a w druhe poſpiechagij, Geſſto to nenie pokanie, ale bohu poſmiewanij. A ta pokanie wzkladagij kňežij neprawi na hrzieflne pro vžitek ſwuoy, neb gſu zyſltna gich tobolzce y brzichu. A yakežkoli vtrpeni nebo poſty za pokanie wzkladagij, když konecžnie neodwedu cžlowieka od hrziechuow, wždy gey zklamawagij. Nebo, mage cžlowiek wuoli k hrzeſſeni, by ſe dal na ohni paliti za hrziechy, nenie kagiczy, ani gev buoh odpuſtij hrzichuow. Protož ta pokanie mylna prziliſs mnoho lidij doneſu do pekla. Trzetij noſycž geſt Nadiege Iſtiwa w božim miloſrden- ſtwie, že, na geho welike miloſrdenſtwie zpolehagicze, weli- kymi a mnohymi hrziechy ſmiele hrzeſlij a nechtij wiedieti, že, yakož geſt miloſrdny, tak geſt ſprawedliwy. Jako tiem, kterziž z nemoczy, z przihody nebo z newiedomie [234a w hrziechy padagij a chtij ſe potom zrziezenie kati, milo- ſrdnie hrziechy odpuſſtij. Takež ſprawedliwie zatratij ty, geſſto z vmyſla hrzeſſi na ge° dobrotu, Neb geſt to hrziech proti duchu ſwatemu, kteryž ani na tomto ſwietie ani na buduczym nebude odpuſſtien. Nebo hrzeſſiti na božij milo- frdenſtwie geſt potupowati milofrdenſtwie božij a hniewu božieho zaſluhowati. Cžtwrty noſycž geſt pochlebenſtwie, geſſto odwodi od ſwiedomie a lehcžij hřiechy. A to ežinij pochlebenſtwie przatelſke, towaryſke a kniezſke. Przatele tieleſnij gſu ne-
Po Swate Trogicy. 283 hrziechy w tu nadiegi, že niekdy pokanie cžiniti bude, Jako by na geho wuoli bylo, aby on, protiwie ſe bohu z vmyſla. y nalezl geho miloſt, když chcze. Prwe gey tupie mnoho let hrziechy ſwymi, a potom od nieho chcze miloſti pokanim hledati. Ta nadege blazniwa pokani buduczyho muož tak mnoho lidij oklamati a do pekla doneſti yako pokanie mylne, zamyſllene a ſlepe. Neb na niem temierz wſſechen ſwiet ſtogij kterež wzkladagij kniežij neprawij z ſweho zamyſla na ty lidi, kterziž nikdy nepowolugij prawe pokanie, nežli tomu, s nimž magij wždyczky ſwobodu k hrzeſſeni. Za gedny hrziechy pokanie przigimagi a w druhe poſpiechagij, Geſſto to nenie pokanie, ale bohu poſmiewanij. A ta pokanie wzkladagij kňežij neprawi na hrzieflne pro vžitek ſwuoy, neb gſu zyſltna gich tobolzce y brzichu. A yakežkoli vtrpeni nebo poſty za pokanie wzkladagij, když konecžnie neodwedu cžlowieka od hrziechuow, wždy gey zklamawagij. Nebo, mage cžlowiek wuoli k hrzeſſeni, by ſe dal na ohni paliti za hrziechy, nenie kagiczy, ani gev buoh odpuſtij hrzichuow. Protož ta pokanie mylna prziliſs mnoho lidij doneſu do pekla. Trzetij noſycž geſt Nadiege Iſtiwa w božim miloſrden- ſtwie, že, na geho welike miloſrdenſtwie zpolehagicze, weli- kymi a mnohymi hrziechy ſmiele hrzeſlij a nechtij wiedieti, že, yakož geſt miloſrdny, tak geſt ſprawedliwy. Jako tiem, kterziž z nemoczy, z przihody nebo z newiedomie [234a w hrziechy padagij a chtij ſe potom zrziezenie kati, milo- ſrdnie hrziechy odpuſſtij. Takež ſprawedliwie zatratij ty, geſſto z vmyſla hrzeſſi na ge° dobrotu, Neb geſt to hrziech proti duchu ſwatemu, kteryž ani na tomto ſwietie ani na buduczym nebude odpuſſtien. Nebo hrzeſſiti na božij milo- frdenſtwie geſt potupowati milofrdenſtwie božij a hniewu božieho zaſluhowati. Cžtwrty noſycž geſt pochlebenſtwie, geſſto odwodi od ſwiedomie a lehcžij hřiechy. A to ežinij pochlebenſtwie przatelſke, towaryſke a kniezſke. Przatele tieleſnij gſu ne-
Strana 284
284 Nediele Sſeftnacta przietele duchownij; milugicze tielefnie, omluwagij hrziechy na cžlowieku, pochlebugij w nich a netreſkczy prawiecze, že ty wieczy mladym neſſkodie, y gſu gim mijſto diabla. Tež pochlebenſtwie towaryſke wieže gedny k druhym przieznij, a ta przizeň zaneſe ge od rozumu, aby newzhledali na to, czo geſt hrziech, ale na to, czo ſe lijbi gedniem, — to aby wſſem za zakon bylo. Pakli by ſe kto cžeho bal yako hrziechu, ale ginij gey rozhrzieſſi. A tak ti, yako ſobie rziekagij dobrzij towaryſſij, dawagi ſobie we wſſem dobru myſl a, wſleliyak peſky žiwi ſucze, proto hrziechom žadnym na oko nedadie, až gedni druhe do pekla prowodij. Pochlebenſtwie pak kniezſke a mnizſke welmi geſt ſſiroke. Ti, chtiecze přizeň ſwietſkych zyſkati a ſtatkuow gich doſyczy, z hrziechuow gich netreſkeij, ale omluwagij na nich hřiechy tiežke. Pakli gim czo za hrziech pocžtu, ale za maly, a že toho ſnadnie zbudu, ku- pijcze nietczo platu k gich zakonu a almužny dawagicze chudym bratrzim; y bude prozba wiecžna za nie y za gich dieti, žaltarze a wigilgij ſwate budu za ne zpiewati a, wſta- wagice w nocy na ſwate hodiny, wyproſy ge z ocžiſtcze. Dale die cžtenie: „A vzrzew pan Gežifs wdowu zarmu- czenu, miloſrdenſtwim hnut geſt nad nij a rzekl gij: Ne- chtiey plakati!“ Nemohlo ſe miloſrdenſtwie geho vtagiti nad zamuczenym a naywiecze nad wdowu oſyrzelu, geſſto gij ge- diny ſyn byl y ten gij vmrzel. A protož hnut geſt milofrden- ſtwim nad gegim zamuczenim a naplnil przikazanie to, kterež geſt dawno od boha wyfllo1): „Wdowie a ſyrotku miloſtiw budeſs," a ſlitowal ſe geſt nad gegim zamuczenim A nam przieklad oſtawil; Nebo podle rzecži apoſſtola 2) Duchowenſtwie cžifte a nepoſſkwrniene v boha otcze to geſt: nawfftiewowati fyrotky a wdowy w zamutczych gich. „A ktož by ge vrazyl, a budau wolati ke mnie, ya wolanje gich vſlyſſim; a rozhniewa ſe prchliwoſt ma na nie a ztepe ge mecžem; a vežinim ženy 1) 2. Mojž. 22, 22. 2) Sloučeno z Jak. 1, 27 a 2. Mojž. 22, 23. 24.
284 Nediele Sſeftnacta przietele duchownij; milugicze tielefnie, omluwagij hrziechy na cžlowieku, pochlebugij w nich a netreſkczy prawiecze, že ty wieczy mladym neſſkodie, y gſu gim mijſto diabla. Tež pochlebenſtwie towaryſke wieže gedny k druhym przieznij, a ta przizeň zaneſe ge od rozumu, aby newzhledali na to, czo geſt hrziech, ale na to, czo ſe lijbi gedniem, — to aby wſſem za zakon bylo. Pakli by ſe kto cžeho bal yako hrziechu, ale ginij gey rozhrzieſſi. A tak ti, yako ſobie rziekagij dobrzij towaryſſij, dawagi ſobie we wſſem dobru myſl a, wſleliyak peſky žiwi ſucze, proto hrziechom žadnym na oko nedadie, až gedni druhe do pekla prowodij. Pochlebenſtwie pak kniezſke a mnizſke welmi geſt ſſiroke. Ti, chtiecze přizeň ſwietſkych zyſkati a ſtatkuow gich doſyczy, z hrziechuow gich netreſkeij, ale omluwagij na nich hřiechy tiežke. Pakli gim czo za hrziech pocžtu, ale za maly, a že toho ſnadnie zbudu, ku- pijcze nietczo platu k gich zakonu a almužny dawagicze chudym bratrzim; y bude prozba wiecžna za nie y za gich dieti, žaltarze a wigilgij ſwate budu za ne zpiewati a, wſta- wagice w nocy na ſwate hodiny, wyproſy ge z ocžiſtcze. Dale die cžtenie: „A vzrzew pan Gežifs wdowu zarmu- czenu, miloſrdenſtwim hnut geſt nad nij a rzekl gij: Ne- chtiey plakati!“ Nemohlo ſe miloſrdenſtwie geho vtagiti nad zamuczenym a naywiecze nad wdowu oſyrzelu, geſſto gij ge- diny ſyn byl y ten gij vmrzel. A protož hnut geſt milofrden- ſtwim nad gegim zamuczenim a naplnil przikazanie to, kterež geſt dawno od boha wyfllo1): „Wdowie a ſyrotku miloſtiw budeſs," a ſlitowal ſe geſt nad gegim zamuczenim A nam przieklad oſtawil; Nebo podle rzecži apoſſtola 2) Duchowenſtwie cžifte a nepoſſkwrniene v boha otcze to geſt: nawfftiewowati fyrotky a wdowy w zamutczych gich. „A ktož by ge vrazyl, a budau wolati ke mnie, ya wolanje gich vſlyſſim; a rozhniewa ſe prchliwoſt ma na nie a ztepe ge mecžem; a vežinim ženy 1) 2. Mojž. 22, 22. 2) Sloučeno z Jak. 1, 27 a 2. Mojž. 22, 23. 24.
Strana 285
Po Swate Trogicy. 285 gich wdowy a ſyny gich ſyrotky.“ Bieda panom a ginym la- komczom a naſylnikom, geſſto cžinij bezprawij wdowam a ſyrotkom a przidawagij gim zamutkuo, ſtatky gich hltagicze Iſtiwym miloſrdenſtwim! Poberu ſyrotky s ſtatky y nadielagij z nich otrokuow a ſtatky ſami zžiwu. Mamt za to, žet na ne pan hoynie mecž nabruſy; nebude-lit zde, ale potomnie v wiecžne bijdie. Ale pan Gežiſs wdowie zamuczene rzekl: „Nerod pla- kati!“ To ſlowo [234b] nenie lidſke, ale božie, genž muož ſam przicžinu placže odgiti a zamutek zahnati. Geſtliže ſe kto pro ſmrt rmutij, on mrtwe krziſy; pakli pro nemoczy, on každe nemoczy lecžij; pakli pro chudobu, on pro nas byl chudy, aby nas ſwu chudobu obohatil; Pakli ſe kto pro hrziechy rmutij, on wſleczky odpuſſtij a vzdrawuge zkruſſene ſrdczem y wſſelike zarmuczenie muož vlecžiti a dati vtieſſeni. Jako teto wdowie zamutek odyal a dal gij vtieſſenie z ſyna wzkrzie- ſſeneho wietežij, než z nieho prwe m'ela. Ale že o te wdowie kňežij mnoho rzecžij magij, že ta wdowa znamena Cierkew ſwatu, kteraž ſynuow vmrlych placže. Ale newiem dobrze, ktera geſt to Cierkew ſwata, geſſto by ſe tak rmutila pro ſyny vmrle. Geſtliže mienij Rzimſku bo- hatu, tet ſmutek na myſl negde pro ſyny vmrle; nebo kterež ona za ſyny ſobie mile ma, tit mrtwij negſu. Pakli czo vmrleho na nich znamena, tehdy ge yhned zlecžij a wſſeczky gim hrziechy odpuſtij y muky pekelnie ſložij a miloſti, yakež chtij, rozmnožij. Protož kto z gegich ſynuow nemoczen geft a nenie ge zdrawij? Pakli ſobie przicžita ſyny vmrle ty, kterzi tupij pychu a panowanie gegie a kažij proti nie, Tiecht ona neplacže, ale klne ge a diablom porucžie a palij. Ale toto muož podobňegij mluweno byti, že ti, kterziž ſu prawie odſtupili od hrziechuow, mohu ſe gich tak kati a plakati; nebo geſt tato wdowa plakala ſyna gedinkeho. Neb to pan buoh przikazuge lidu hrzieſlnemu, aby ſe obratil
Po Swate Trogicy. 285 gich wdowy a ſyny gich ſyrotky.“ Bieda panom a ginym la- komczom a naſylnikom, geſſto cžinij bezprawij wdowam a ſyrotkom a przidawagij gim zamutkuo, ſtatky gich hltagicze Iſtiwym miloſrdenſtwim! Poberu ſyrotky s ſtatky y nadielagij z nich otrokuow a ſtatky ſami zžiwu. Mamt za to, žet na ne pan hoynie mecž nabruſy; nebude-lit zde, ale potomnie v wiecžne bijdie. Ale pan Gežiſs wdowie zamuczene rzekl: „Nerod pla- kati!“ To ſlowo [234b] nenie lidſke, ale božie, genž muož ſam przicžinu placže odgiti a zamutek zahnati. Geſtliže ſe kto pro ſmrt rmutij, on mrtwe krziſy; pakli pro nemoczy, on každe nemoczy lecžij; pakli pro chudobu, on pro nas byl chudy, aby nas ſwu chudobu obohatil; Pakli ſe kto pro hrziechy rmutij, on wſleczky odpuſſtij a vzdrawuge zkruſſene ſrdczem y wſſelike zarmuczenie muož vlecžiti a dati vtieſſeni. Jako teto wdowie zamutek odyal a dal gij vtieſſenie z ſyna wzkrzie- ſſeneho wietežij, než z nieho prwe m'ela. Ale že o te wdowie kňežij mnoho rzecžij magij, že ta wdowa znamena Cierkew ſwatu, kteraž ſynuow vmrlych placže. Ale newiem dobrze, ktera geſt to Cierkew ſwata, geſſto by ſe tak rmutila pro ſyny vmrle. Geſtliže mienij Rzimſku bo- hatu, tet ſmutek na myſl negde pro ſyny vmrle; nebo kterež ona za ſyny ſobie mile ma, tit mrtwij negſu. Pakli czo vmrleho na nich znamena, tehdy ge yhned zlecžij a wſſeczky gim hrziechy odpuſtij y muky pekelnie ſložij a miloſti, yakež chtij, rozmnožij. Protož kto z gegich ſynuow nemoczen geft a nenie ge zdrawij? Pakli ſobie przicžita ſyny vmrle ty, kterzi tupij pychu a panowanie gegie a kažij proti nie, Tiecht ona neplacže, ale klne ge a diablom porucžie a palij. Ale toto muož podobňegij mluweno byti, že ti, kterziž ſu prawie odſtupili od hrziechuow, mohu ſe gich tak kati a plakati; nebo geſt tato wdowa plakala ſyna gedinkeho. Neb to pan buoh przikazuge lidu hrzieſlnemu, aby ſe obratil
Strana 286
286 Nediele Sſeſtnacta k niemu a pokani cžinil a placž horzky ſobie vežinil za hrziechy yako matka ſyna gednorozeneho. Ta prawda muož prawie zakladana byti na placži teto wdowy. Potom die cžtenie: „A prziſtupil geſt a dotekl ſe geſt mar; a ti, genž neſli, ſtali gſu. Y wecze: Mladencže, tobie pra- wim, wſtaň! Y ſedl geſt, genž byl vmrzel, a pocžal mluwiti." Tu cžtenie wyprawuge bieh ten, kteryž ſe geſt dal przi tom wzkrzieſſenie mladencze, Zie ſe pan Gežiſs dotekl malo mar- a rzekl: „Mladencže, tobie prawim, wſtaň!“ a yhned geſt ſedl, aby znamo bylo, že moczy bozſku krzieſy a že ma flowa moczna, aby mrtweho z pekla gednim ſlowem nawratil. Ale yakož prwe mluweno bylo o vmrlem duchownim, gehož neſu cžtyrzi noſycži na marach tiela geho, že gſu ſtali, když ſe dotekl mar a kazal ſtati vmrlemu, to geſt hrziefſniku: Tut geſt to prawe, na kohož on powola, žet przeſtanu ti, kterzi ſu geho neſli z ſmrti w ſmrt, A že takowy, przigma žiwot miloſti božie w ſe, ſede giž v pokogi ſrdcze ſweho, przeſtana od pracze gha diablowa, ktere geſt prwe neſl w hrzieſſiech ſmrtedlnych, chodie po czeltach temnych, ne- ſnadnych a vrazuow plnych, kdež gemu pan diabel rozkazo- wal. Od te pak ſmrti wſtana, miloſtij božij gſa wzkrzieſſen, giž wladna ſebu a odpocžiewage myſlij ſwu w bohu a w geho zakonu a mluwie prawie to, czož ſluſfij na žiweho cžlowieka, genž ma žiwot miloſti božij, yazyky nowymi to, czo geſt ke czti božie, Y wzdawa bohu chwalu z toho, czo geſt od nieho dobreho w 235a]zal a wždy berze. Ale že obycžey magij kniežij przi tomto cžtenie prawiti, že toliko trzi tieleſnie mrtwe zkrziſyl geſt pan Gežiſs za cžaſu kazanie ſweho, Diewku, Mladencze a Lazara, A že z nich každy zwlaſſtnie wiecz znamenawa. Diewka, genž geſt v pokogi ležela vmrla, znamenawa ſmrt na duſſi taynu, geſſto ſe diege toliko ſkrze prziwolenie tayne w myſli k hrziechu ſmrtedlnemu, ale ſkutkem nebywa dokonano. A ta ſmrt duſſe ma tento pocžatek. Nayprwe bywa
286 Nediele Sſeſtnacta k niemu a pokani cžinil a placž horzky ſobie vežinil za hrziechy yako matka ſyna gednorozeneho. Ta prawda muož prawie zakladana byti na placži teto wdowy. Potom die cžtenie: „A prziſtupil geſt a dotekl ſe geſt mar; a ti, genž neſli, ſtali gſu. Y wecze: Mladencže, tobie pra- wim, wſtaň! Y ſedl geſt, genž byl vmrzel, a pocžal mluwiti." Tu cžtenie wyprawuge bieh ten, kteryž ſe geſt dal przi tom wzkrzieſſenie mladencze, Zie ſe pan Gežiſs dotekl malo mar- a rzekl: „Mladencže, tobie prawim, wſtaň!“ a yhned geſt ſedl, aby znamo bylo, že moczy bozſku krzieſy a že ma flowa moczna, aby mrtweho z pekla gednim ſlowem nawratil. Ale yakož prwe mluweno bylo o vmrlem duchownim, gehož neſu cžtyrzi noſycži na marach tiela geho, že gſu ſtali, když ſe dotekl mar a kazal ſtati vmrlemu, to geſt hrziefſniku: Tut geſt to prawe, na kohož on powola, žet przeſtanu ti, kterzi ſu geho neſli z ſmrti w ſmrt, A že takowy, przigma žiwot miloſti božie w ſe, ſede giž v pokogi ſrdcze ſweho, przeſtana od pracze gha diablowa, ktere geſt prwe neſl w hrzieſſiech ſmrtedlnych, chodie po czeltach temnych, ne- ſnadnych a vrazuow plnych, kdež gemu pan diabel rozkazo- wal. Od te pak ſmrti wſtana, miloſtij božij gſa wzkrzieſſen, giž wladna ſebu a odpocžiewage myſlij ſwu w bohu a w geho zakonu a mluwie prawie to, czož ſluſfij na žiweho cžlowieka, genž ma žiwot miloſti božij, yazyky nowymi to, czo geſt ke czti božie, Y wzdawa bohu chwalu z toho, czo geſt od nieho dobreho w 235a]zal a wždy berze. Ale že obycžey magij kniežij przi tomto cžtenie prawiti, že toliko trzi tieleſnie mrtwe zkrziſyl geſt pan Gežiſs za cžaſu kazanie ſweho, Diewku, Mladencze a Lazara, A že z nich každy zwlaſſtnie wiecz znamenawa. Diewka, genž geſt v pokogi ležela vmrla, znamenawa ſmrt na duſſi taynu, geſſto ſe diege toliko ſkrze prziwolenie tayne w myſli k hrziechu ſmrtedlnemu, ale ſkutkem nebywa dokonano. A ta ſmrt duſſe ma tento pocžatek. Nayprwe bywa
Strana 287
Po Swate Trogicy. 287 wnuknutij nebo w ſrdcze wſtupenie myſllenie zleho a potom liboſt w tom myſllenie nebo kochanie A potom prziwolenie a mijſta danie w ſrdczy tomu powolenie, a to giž bude ſmrt duſſe. Ale že ſamo myſllenie by nayhorſſi wſtupilo w ſrdcze, bude-li yhned proti niemu boyowano, nebude hrziech. Ale když s nimi praczy tiežku magij lide dobrzij a zmužile proti nim bogugij, muticze ſe pro nie, tehdy odplatu weliku magi za to od boha. Ale Mladenecz ten, genž vmrzew z brany mrtwy neſen byl, znamenawa ty hrziefſniky, kterziž, w ſrdczy powolecze k hrziechom ſmrtedlnym, y dokonagi ge ſkutkem; ti mohu ſpieſſe poznani byti než oni prwnij od tiech, kterzi ſe nietczo vežij znamenati hřichy z zakona božieho. Ale ti, geſſto od zakona božieho ſwiedomie neberu o hrzieſſich, nicz o tom, czo ſe mluwij, newiedij. Neb každy hrziech mrtew geſt w nich a nenie hrziech hrziechem. Trzetieho Lazara wzkrzieſyl geſt ſpaſytel, kteryž geſt giž w hrobie ſmrdiel. A znamenawa takowe hrzieſſniky, kterziž, prziwoliwſſe ſrdczem, cžinij hrziechy ſkutkem A po- tom s nimi w obycžege tiežke a dluhe zagdu, že s nimi wſſudy ſmrdij zlymi przieklady a zlu powieſtij, Jakož geſt nynie ſlirocze znamo na krzeſtianech zkaženych, kterež kto by treſktati chtiel z gich twrdych obycžeguo, ten gich ne- przietel bude. Ty troge giž prawene pan gežiſs krziſy, ale cžtwrtych nekrzieſy, to geſt tiech, genž, obtieženi gſucze zlymi obycžegi w hrzieſſich, y zuffagi s tiem a pokanie potom necžinij. A toho zuffanie blizczy gſu ti, genž, przigmucze poznanie v wierze, wždy proti poznanie ſwiedomie vražegi tak dluho, že nadiegi ztratij a zpletu ſobie rozumy a, natocžicz ſe ſem y tam, vderzie wſſim o zemi a zuoffagij a oſtanu v welike marnoſti ſrdeze ſweho, obratij ſe w tielo, w ſwiet a na hrziechy ſe wyligij.
Po Swate Trogicy. 287 wnuknutij nebo w ſrdcze wſtupenie myſllenie zleho a potom liboſt w tom myſllenie nebo kochanie A potom prziwolenie a mijſta danie w ſrdczy tomu powolenie, a to giž bude ſmrt duſſe. Ale že ſamo myſllenie by nayhorſſi wſtupilo w ſrdcze, bude-li yhned proti niemu boyowano, nebude hrziech. Ale když s nimi praczy tiežku magij lide dobrzij a zmužile proti nim bogugij, muticze ſe pro nie, tehdy odplatu weliku magi za to od boha. Ale Mladenecz ten, genž vmrzew z brany mrtwy neſen byl, znamenawa ty hrziefſniky, kterziž, w ſrdczy powolecze k hrziechom ſmrtedlnym, y dokonagi ge ſkutkem; ti mohu ſpieſſe poznani byti než oni prwnij od tiech, kterzi ſe nietczo vežij znamenati hřichy z zakona božieho. Ale ti, geſſto od zakona božieho ſwiedomie neberu o hrzieſſich, nicz o tom, czo ſe mluwij, newiedij. Neb každy hrziech mrtew geſt w nich a nenie hrziech hrziechem. Trzetieho Lazara wzkrzieſyl geſt ſpaſytel, kteryž geſt giž w hrobie ſmrdiel. A znamenawa takowe hrzieſſniky, kterziž, prziwoliwſſe ſrdczem, cžinij hrziechy ſkutkem A po- tom s nimi w obycžege tiežke a dluhe zagdu, že s nimi wſſudy ſmrdij zlymi przieklady a zlu powieſtij, Jakož geſt nynie ſlirocze znamo na krzeſtianech zkaženych, kterež kto by treſktati chtiel z gich twrdych obycžeguo, ten gich ne- przietel bude. Ty troge giž prawene pan gežiſs krziſy, ale cžtwrtych nekrzieſy, to geſt tiech, genž, obtieženi gſucze zlymi obycžegi w hrzieſſich, y zuffagi s tiem a pokanie potom necžinij. A toho zuffanie blizczy gſu ti, genž, przigmucze poznanie v wierze, wždy proti poznanie ſwiedomie vražegi tak dluho, že nadiegi ztratij a zpletu ſobie rozumy a, natocžicz ſe ſem y tam, vderzie wſſim o zemi a zuoffagij a oſtanu v welike marnoſti ſrdeze ſweho, obratij ſe w tielo, w ſwiet a na hrziechy ſe wyligij.
Strana 288
288 Nediele Sedmnacta Potom die cžtenie: „Y zachwatila geft wleczky bazeň a welebili gſu boha rzkucze, že prorok weliky wſtal geſt mezy nami, a že pan buoh nawfltiwil lid ſwuoy.“ Tu cžtenie wyprawuge, že ten lid, wida ten diw tieleſny, kteryž vežinil pan gežiſs przed nimi, polepſlil ſe tiem a wzdal bohu chwalu wyznawage, že geſt ge nawiltiwil, poſlaw gim welikeho pro- roka, pana Gežiſle; Acž toho geſſtie nemohli doſyczy, že gim ſyna ſweho poſlal, ſkrze nehož geſt ſwiet vežinil, genž geft wiece, než by mrtweho wzkrzieſyl. Cžiem wiece my nad nie mieli bychom boha chwaliti z toho, že geſt nas na- wfftiewil tak potrzebnie! Ale že geft wiera w li[235b]dech vmřela, y mlcžij vſta od chwalenie boha. A když by nynie kto, od pana gežiſſe gſa wzkrzieſſen, oddelil ſe od mrtwych hrzieffnikuow a nowy žiwot na ſe wzal, Tehdy, pohlediecze naň ti, geſſto gey znali a towaryſtwie s nim w ſmrti mieli, kterak z toho chwalu bohu wzdadij radugicze ſe, že geſt z mrtwych wſtal? Wffak ſpijſſe budu rziecy, že ſe 1) geſt s ſmy- flem pominul aneb w kacyrzſtwie vpadl, giž ſe 2) nechce s lidmi srownawati, cžinij ſe ſwaty, ſa geden z nas. Pakli by takowy s nowym žiwotem, duch gežiffuow mage, prziſfel k rozkofſnemu panu ffararzi, aby ſe nad nim poradowal yako matka, A rzek-li by gemu: „Gſy ſwatokupecz a kubienarz a ſwodiſs lid traweninami kurwy welike“, Tot by ſe naň oſupil a rzekl by gemu: „Kaczyrz gſy, tupiſs ſmyſly ſtarych ſwatych“, prowolalt by gey na kazani y z obcze by gey rad wyhnal. A vkazalt by hned, že nenie matie tiech ſynuow, geſlto z mrtwych wſtawagi w nowy žiwot, ale morderz duſſij lidſkych. 1) V orig. omylem ſe že. 2) V orig. ſe chybí.
288 Nediele Sedmnacta Potom die cžtenie: „Y zachwatila geft wleczky bazeň a welebili gſu boha rzkucze, že prorok weliky wſtal geſt mezy nami, a že pan buoh nawfltiwil lid ſwuoy.“ Tu cžtenie wyprawuge, že ten lid, wida ten diw tieleſny, kteryž vežinil pan gežiſs przed nimi, polepſlil ſe tiem a wzdal bohu chwalu wyznawage, že geſt ge nawiltiwil, poſlaw gim welikeho pro- roka, pana Gežiſle; Acž toho geſſtie nemohli doſyczy, že gim ſyna ſweho poſlal, ſkrze nehož geſt ſwiet vežinil, genž geft wiece, než by mrtweho wzkrzieſyl. Cžiem wiece my nad nie mieli bychom boha chwaliti z toho, že geſt nas na- wfftiewil tak potrzebnie! Ale že geft wiera w li[235b]dech vmřela, y mlcžij vſta od chwalenie boha. A když by nynie kto, od pana gežiſſe gſa wzkrzieſſen, oddelil ſe od mrtwych hrzieffnikuow a nowy žiwot na ſe wzal, Tehdy, pohlediecze naň ti, geſſto gey znali a towaryſtwie s nim w ſmrti mieli, kterak z toho chwalu bohu wzdadij radugicze ſe, že geſt z mrtwych wſtal? Wffak ſpijſſe budu rziecy, že ſe 1) geſt s ſmy- flem pominul aneb w kacyrzſtwie vpadl, giž ſe 2) nechce s lidmi srownawati, cžinij ſe ſwaty, ſa geden z nas. Pakli by takowy s nowym žiwotem, duch gežiffuow mage, prziſfel k rozkofſnemu panu ffararzi, aby ſe nad nim poradowal yako matka, A rzek-li by gemu: „Gſy ſwatokupecz a kubienarz a ſwodiſs lid traweninami kurwy welike“, Tot by ſe naň oſupil a rzekl by gemu: „Kaczyrz gſy, tupiſs ſmyſly ſtarych ſwatych“, prowolalt by gey na kazani y z obcze by gey rad wyhnal. A vkazalt by hned, že nenie matie tiech ſynuow, geſlto z mrtwych wſtawagi w nowy žiwot, ale morderz duſſij lidſkych. 1) V orig. omylem ſe že. 2) V orig. ſe chybí.
Strana 289
Po Swate Trogicy. 289 Nediele Sedmnaczta po Sw. Trogiczy. Cžtenie Swateho Lukaſl e w XIV. Kapi. WV Ten cžas, když wſſel pan Gežifs do domu gednoho kniežete zakonnicžiho w fo- botu, aby gedl chleb, a oni ſſetrzili gſu ho, a ay, cžlowiek geden wodnotedlny byl przed nim. A odpowiedew Gežifs rzekl k vmielym w zakoňe a zakonnikom rzka: Sluſfi-li w ſo- botu vzdrawowati? A oni mlcželi; Ale on do- ſahl geho, vzdrawil a propuſtil. Y odpowie- diew k nim rzekl: Cžij z was oſel nebo wuol do yamy vpadne, zdaliž ne yhned wytahne geho w den ſobotni? A nemohli k tomu odpo- wiediti. Prawil take y k pozwanym podobenſtwie (mieňe, kterak by prwnie ſedienie wolili), rzka k nim: Když budeſs pozwan na ſwadbu, neſe- day na prwnim mijſtie, at by ſnad pocztiwiey- ſſij tebe nebyl pozwan od nieho; a przigda, kteryž tebe y onoho pozwal, rzekl by tobie: Day tomuto mijſto; a tehdy pocžal by s hanbu na poſlednim mijſtie ſedieti. Ale když budeſs pozwan, gdi, poſad ſe na poſledniem mijſtie, aby, když przigde ten, genž tebe pozwal, rzekl tobie: Prziteli, poſeď wyſſe; A tehdyt bude tobie chwala przed ſpoluſediczymi. Neb každy, ktož ſe nižij, bude powyſſen; a ktož ſe wyſſi, bude ponižen. Tomto ſwatem cžtenie mnoho dobrych wieczy položeno, když by rozum naſs mohl ge opatrziti a žadoſt naſſe chtiela ge milowati. A to znamenite geſt, že pan gežiſs
Po Swate Trogicy. 289 Nediele Sedmnaczta po Sw. Trogiczy. Cžtenie Swateho Lukaſl e w XIV. Kapi. WV Ten cžas, když wſſel pan Gežifs do domu gednoho kniežete zakonnicžiho w fo- botu, aby gedl chleb, a oni ſſetrzili gſu ho, a ay, cžlowiek geden wodnotedlny byl przed nim. A odpowiedew Gežifs rzekl k vmielym w zakoňe a zakonnikom rzka: Sluſfi-li w ſo- botu vzdrawowati? A oni mlcželi; Ale on do- ſahl geho, vzdrawil a propuſtil. Y odpowie- diew k nim rzekl: Cžij z was oſel nebo wuol do yamy vpadne, zdaliž ne yhned wytahne geho w den ſobotni? A nemohli k tomu odpo- wiediti. Prawil take y k pozwanym podobenſtwie (mieňe, kterak by prwnie ſedienie wolili), rzka k nim: Když budeſs pozwan na ſwadbu, neſe- day na prwnim mijſtie, at by ſnad pocztiwiey- ſſij tebe nebyl pozwan od nieho; a przigda, kteryž tebe y onoho pozwal, rzekl by tobie: Day tomuto mijſto; a tehdy pocžal by s hanbu na poſlednim mijſtie ſedieti. Ale když budeſs pozwan, gdi, poſad ſe na poſledniem mijſtie, aby, když przigde ten, genž tebe pozwal, rzekl tobie: Prziteli, poſeď wyſſe; A tehdyt bude tobie chwala przed ſpoluſediczymi. Neb každy, ktož ſe nižij, bude powyſſen; a ktož ſe wyſſi, bude ponižen. Tomto ſwatem cžtenie mnoho dobrych wieczy položeno, když by rozum naſs mohl ge opatrziti a žadoſt naſſe chtiela ge milowati. A to znamenite geſt, že pan gežiſs
Strana 290
290 Nediele Sedmnacta ſſel w duom gednoho zakonnika, aby gedl chleb. Kterzižto zakonniczy z rozličnych przicžin zwali gſu geho, gſucze geho vhlawnij neprzietele. Niekdy proto, že byl chudy, aby gey na- krmili. A niekdy proto, že na niem widieli ſkutky božij, že diwy cžinil mrtwe krziſyl, nemoczne vzdrawo[ 236a]wal. Protožt od tohoto zak onnika k ſtolu zwan, geſito geſt znamenie przizni cztiti chudeho v ſweho ſtolu. Ale že nenawift lftiwu mieli gſu k niemu w ſrdczy, myſlecze gey popadnuti w rzecži y w ſkutku v ſweho ſtolu. A zwali geho w den Sobotni; a ne moczneho poſtawili przed nim, vzdrawie-li gey w ſobotu, aby na niey pokrzik vežinili, že ſoboty neſwietij a tak boha nepoſlucha. Awflak miloſrdny ſpaſytel, wida tak ſloženu a nenawiſtnu leſt proti ſobie od nich, ſſel k nim k ſtolu yako dokonaly w laſcze, genž geſt mohl s takowymi neprzately bez popuzeni, bez nenawiſti, krotcze a miloſtiwie obczowati, hledage w tom gich polepſfenie y naucženie prawa gim za ſtolem dawage. A tak ſwu dokonaloſt w tom vkazuge, za gich zloft dobrze gim cžinij. A ty wieczy miely by nam wažny byti: na zakonniczych newiera tak przikryta, kteruž gſu pod zwanim przizniwym polekli panu Gežiſſowi, gijž ſe ma cžlowiek wyſtrzihati przi každem bližnim, aby pod gme- nem prziezni a laſky nižadne lſti ani oſydla ge nepolekl; Ale na panu Gežiſſowi prziklad weliky w tom, že geſt za- nedbal zloſti neprzatel ſwych a ſlel k nim k ſtolu a gim dobrze cžinil, aby ge tiem nawedl, A nicz gim tu gich ne- wiery nezdwihal, ale hoſpodarze y gine ſedijczy za ftolem dobremu miloſtiwie vežil. Protož, kto chtij byti w takowych wieczech, magij toho zkuſyti, mohu-li kteru laſku vkazati tiem, o nichž wiedij, že gſu gich neprzietele zgewnij nebo taynij; Neb geho przikazanie y prziklady k tiem wieczem mame. A geſt welmi wiecz nebezpecžna na tiech, genž ſe chtij blizko Kryſtowi przicžiſti, ale ſrdcze magij prziliſs od nieho daleka w te ſtrancze, nemiloſtiwa, vkrutna, mſtiwa, že y male krziwdicze nemohu krotcze a pokoynie ſneſti, Ale
290 Nediele Sedmnacta ſſel w duom gednoho zakonnika, aby gedl chleb. Kterzižto zakonniczy z rozličnych przicžin zwali gſu geho, gſucze geho vhlawnij neprzietele. Niekdy proto, že byl chudy, aby gey na- krmili. A niekdy proto, že na niem widieli ſkutky božij, že diwy cžinil mrtwe krziſyl, nemoczne vzdrawo[ 236a]wal. Protožt od tohoto zak onnika k ſtolu zwan, geſito geſt znamenie przizni cztiti chudeho v ſweho ſtolu. Ale že nenawift lftiwu mieli gſu k niemu w ſrdczy, myſlecze gey popadnuti w rzecži y w ſkutku v ſweho ſtolu. A zwali geho w den Sobotni; a ne moczneho poſtawili przed nim, vzdrawie-li gey w ſobotu, aby na niey pokrzik vežinili, že ſoboty neſwietij a tak boha nepoſlucha. Awflak miloſrdny ſpaſytel, wida tak ſloženu a nenawiſtnu leſt proti ſobie od nich, ſſel k nim k ſtolu yako dokonaly w laſcze, genž geſt mohl s takowymi neprzately bez popuzeni, bez nenawiſti, krotcze a miloſtiwie obczowati, hledage w tom gich polepſfenie y naucženie prawa gim za ſtolem dawage. A tak ſwu dokonaloſt w tom vkazuge, za gich zloft dobrze gim cžinij. A ty wieczy miely by nam wažny byti: na zakonniczych newiera tak przikryta, kteruž gſu pod zwanim przizniwym polekli panu Gežiſſowi, gijž ſe ma cžlowiek wyſtrzihati przi každem bližnim, aby pod gme- nem prziezni a laſky nižadne lſti ani oſydla ge nepolekl; Ale na panu Gežiſſowi prziklad weliky w tom, že geſt za- nedbal zloſti neprzatel ſwych a ſlel k nim k ſtolu a gim dobrze cžinil, aby ge tiem nawedl, A nicz gim tu gich ne- wiery nezdwihal, ale hoſpodarze y gine ſedijczy za ftolem dobremu miloſtiwie vežil. Protož, kto chtij byti w takowych wieczech, magij toho zkuſyti, mohu-li kteru laſku vkazati tiem, o nichž wiedij, že gſu gich neprzietele zgewnij nebo taynij; Neb geho przikazanie y prziklady k tiem wieczem mame. A geſt welmi wiecz nebezpecžna na tiech, genž ſe chtij blizko Kryſtowi przicžiſti, ale ſrdcze magij prziliſs od nieho daleka w te ſtrancze, nemiloſtiwa, vkrutna, mſtiwa, že y male krziwdicze nemohu krotcze a pokoynie ſneſti, Ale
Strana 291
Po Swate Trogicy. 291 yhned w ſwary a w hanienij ſe dadie, yhned mrzkoſt k bliž- nimu magij a od nieho ſe diele. A niekterzi krziwdy nikdy nemohu odpuſtiti; acž toho niekdy vkrywagij pro lidi, ale wždy zloſt w ſrdczy noſye, yako ſſidlo w pytli, až ſe wždy cžaſem a przicžinu vkaže. Y die tu ežtenie: „A oni ſſetrzili gſu geho; A ay, ežlowiek geden wodnotedlny byl przed nim. A odpowiediew gežiſs rzekl geſt k vmielym w zakoňe a k zakonnikom rzka: Sluſſi-li w Sobotu vzdrawowati? A oni mleže i gſu." Prawij tu ežtenie, že ſu geho pilnie ſtrziehli w ſkut- czych y w rzecži, aby geho w ňecžem polapili. Protož gſu toho wodnotedlneho naſtrogili przedeň tiem vmyſlem. geſtli- že by geho neuzdrawil, aby rzekli, že nenie miloſrdny, vzdrawuge gedny a druhych nicz, Anebo, že geſt nemohl vzdrawiti; Pakli by vzdrawil, aby rzekli: „Sobotu ruſſij“, to geſt ſwatku neſwietij, genž geſt od boha vſtawen. Protož gſu gemu wſfudy oſydlo prziprawili, vzdraw nebo neuzdraw, aby w nem wždy vwazl. Protož tato gednani zakonnikuow proti panu gežiflowi gſu przewraczena, odporna a wzdalena od toho przikazanie božiho, kterež geſt przikazel o milowanie bližnieho, A zwlaſſtie proti takowe ne[236b]winnoſti, kteraž geſt byla na panu Gežiſfowi. Obtieženieyſſim hrziechem gſu winni, takowu zloſt przikrytu ſkladagicze proti niemu, Geſſto geſt zwlaſſtni proti przikazani božiemu, oſydlo nebo vraz po- ložiti bližnimu k ſkodie tieleſne nebo ku padu w hrziech nebo k zapleteni w neſnaze. A tiech lſtij a oſydl nynie mnoho geſt, kterež ſkladagi lide proti žiwotu nebo proti ſtatku bližnich. Trhowczy obeczna oſydla prziprawugij, aby ſkrze nie popadli ſtatek bližnich, cžiniecze okraſy ſwym kupiem po ſwrchu k oku. A k tomu ke wſlemu yazyk Iſtiwy vmiegij oſydlem ginemu polecy, rzecžij mudru ge vmluwice a chwa- lecze, aby wždy vwazl w gich tobolcze. Tež vraz k hrzie- chom a oſydlo muož byti wſſelike pohorſſenie, ſkrze niež ſe
Po Swate Trogicy. 291 yhned w ſwary a w hanienij ſe dadie, yhned mrzkoſt k bliž- nimu magij a od nieho ſe diele. A niekterzi krziwdy nikdy nemohu odpuſtiti; acž toho niekdy vkrywagij pro lidi, ale wždy zloſt w ſrdczy noſye, yako ſſidlo w pytli, až ſe wždy cžaſem a przicžinu vkaže. Y die tu ežtenie: „A oni ſſetrzili gſu geho; A ay, ežlowiek geden wodnotedlny byl przed nim. A odpowiediew gežiſs rzekl geſt k vmielym w zakoňe a k zakonnikom rzka: Sluſſi-li w Sobotu vzdrawowati? A oni mleže i gſu." Prawij tu ežtenie, že ſu geho pilnie ſtrziehli w ſkut- czych y w rzecži, aby geho w ňecžem polapili. Protož gſu toho wodnotedlneho naſtrogili przedeň tiem vmyſlem. geſtli- že by geho neuzdrawil, aby rzekli, že nenie miloſrdny, vzdrawuge gedny a druhych nicz, Anebo, že geſt nemohl vzdrawiti; Pakli by vzdrawil, aby rzekli: „Sobotu ruſſij“, to geſt ſwatku neſwietij, genž geſt od boha vſtawen. Protož gſu gemu wſfudy oſydlo prziprawili, vzdraw nebo neuzdraw, aby w nem wždy vwazl. Protož tato gednani zakonnikuow proti panu gežiflowi gſu przewraczena, odporna a wzdalena od toho przikazanie božiho, kterež geſt przikazel o milowanie bližnieho, A zwlaſſtie proti takowe ne[236b]winnoſti, kteraž geſt byla na panu Gežiſfowi. Obtieženieyſſim hrziechem gſu winni, takowu zloſt przikrytu ſkladagicze proti niemu, Geſſto geſt zwlaſſtni proti przikazani božiemu, oſydlo nebo vraz po- ložiti bližnimu k ſkodie tieleſne nebo ku padu w hrziech nebo k zapleteni w neſnaze. A tiech lſtij a oſydl nynie mnoho geſt, kterež ſkladagi lide proti žiwotu nebo proti ſtatku bližnich. Trhowczy obeczna oſydla prziprawugij, aby ſkrze nie popadli ſtatek bližnich, cžiniecze okraſy ſwym kupiem po ſwrchu k oku. A k tomu ke wſlemu yazyk Iſtiwy vmiegij oſydlem ginemu polecy, rzecžij mudru ge vmluwice a chwa- lecze, aby wždy vwazl w gich tobolcze. Tež vraz k hrzie- chom a oſydlo muož byti wſſelike pohorſſenie, ſkrze niež ſe
Strana 292
292 Nediele Sedmnacta lidee horſlij a hrzeſſie, Jako w oďewiech oplzlych, w obycže- giech, w rzecžech a w ſkutczych neſtydatych. Take podle tež nenawiſti vmielij w zakonie chtieli gſu vweſti oſydlo na pana Gežiſſe z wieczij duchownich, yako by przeſtupnik zakona božieho byl, vzdrawuge w Sobotu. A mam za to, neb ſkutkowe zgewnij ſwiedectwi wydawagij, že lidu božiemu, ktery by nynie nalezen byl w cžaſu tohoto zarmu- czenie, ktere geſt za nas wzniklo, že toto pokuſſeni, yakožto ſamemu panu Gežiſſowi, oſtawa od miſtruow, od kniežij a od bohatych prelatuow, wſſeczko o duchownich wieczech, Aby yako przeſtupniczy a ruffitele rzaduow bozſkych a za- konuow ſwatych wyznamenani byli. Nebo oni wſleczky za- kony lidmi vwedene ſkrze doktory chtij vweſti yako zakon božij A wſſeczky ty rzady a zakony duchu ſwatemu ſu przi- ežtli. Protož, magice moc ſwietſku k duowodom mijſto ducha ſwateho, mohu wſſeczko až do kropacže doweſti, že geſt tak giſte iako to, czož gſu cžtyrzij Euwangeliſtowe napſali. A ten ſmyſl widim giftie w miftrziech a w kniežiech kalichem božim przioďenych a owſſem nad to w Cierkwi Rzimſke, geſſto ſe wždy duchem ſwatym zprawuge. Y w lidu ſwietſkem powyſſenem wſſickni gednim duchem ſwornij fu w tom ſmylle. Protož, lecž by nižadneho Krzeſtiana nebylo, geſſto by wierzil ſwemu ſpaſenie toliko w panu Kryſtu, tehdy pokoy o tu wiecz muož byti. Pakli ſe ktery nahodi a wyzna, že nenie ſpaſenie w nižadnem ginem pod nebem, než toliko w ſamem panu Gežiſſowi, ſynu božim. Tehdy geſt nelze podle gich zamierzenie nežli ſkoncžiti 1). Neb gſu wſleczky ty zakony gedowate zbohatili duchem ſwatym w tež wažnoſti iako cžtenie, aby oſydlo z nich polekli tiem, kterziž se w kryftu Gežiſſi ſprawedliwi vežiniti žadagij, Winijcze ge tiem, že nechtij držeti rzaduo vwedenych ſkrze ducha S. A tyto wieczy 1) Orig. má chybou tisku ſkocžiti.
292 Nediele Sedmnacta lidee horſlij a hrzeſſie, Jako w oďewiech oplzlych, w obycže- giech, w rzecžech a w ſkutczych neſtydatych. Take podle tež nenawiſti vmielij w zakonie chtieli gſu vweſti oſydlo na pana Gežiſſe z wieczij duchownich, yako by przeſtupnik zakona božieho byl, vzdrawuge w Sobotu. A mam za to, neb ſkutkowe zgewnij ſwiedectwi wydawagij, že lidu božiemu, ktery by nynie nalezen byl w cžaſu tohoto zarmu- czenie, ktere geſt za nas wzniklo, že toto pokuſſeni, yakožto ſamemu panu Gežiſſowi, oſtawa od miſtruow, od kniežij a od bohatych prelatuow, wſſeczko o duchownich wieczech, Aby yako przeſtupniczy a ruffitele rzaduow bozſkych a za- konuow ſwatych wyznamenani byli. Nebo oni wſleczky za- kony lidmi vwedene ſkrze doktory chtij vweſti yako zakon božij A wſſeczky ty rzady a zakony duchu ſwatemu ſu przi- ežtli. Protož, magice moc ſwietſku k duowodom mijſto ducha ſwateho, mohu wſſeczko až do kropacže doweſti, že geſt tak giſte iako to, czož gſu cžtyrzij Euwangeliſtowe napſali. A ten ſmyſl widim giftie w miftrziech a w kniežiech kalichem božim przioďenych a owſſem nad to w Cierkwi Rzimſke, geſſto ſe wždy duchem ſwatym zprawuge. Y w lidu ſwietſkem powyſſenem wſſickni gednim duchem ſwornij fu w tom ſmylle. Protož, lecž by nižadneho Krzeſtiana nebylo, geſſto by wierzil ſwemu ſpaſenie toliko w panu Kryſtu, tehdy pokoy o tu wiecz muož byti. Pakli ſe ktery nahodi a wyzna, že nenie ſpaſenie w nižadnem ginem pod nebem, než toliko w ſamem panu Gežiſſowi, ſynu božim. Tehdy geſt nelze podle gich zamierzenie nežli ſkoncžiti 1). Neb gſu wſleczky ty zakony gedowate zbohatili duchem ſwatym w tež wažnoſti iako cžtenie, aby oſydlo z nich polekli tiem, kterziž se w kryftu Gežiſſi ſprawedliwi vežiniti žadagij, Winijcze ge tiem, že nechtij držeti rzaduo vwedenych ſkrze ducha S. A tyto wieczy 1) Orig. má chybou tisku ſkocžiti.
Strana 293
Po Swate Trogicy. 293 giž wſfudy znamenam, že vdowe Antykryftowi wymietagij z ſebe lidi ſprawedliwe pro zakony lidſke a kaceřugi ge. Protož pan gežiſs, wieda oſydla ſobie prziprawena od zakonnikuo, rzekl geſt gim : „Sluſſi-li w ſobotu vzdrawowati?“ A oni mleželi ſu. Neb ſu to dobrze znali, czož by byli koli odpowiedieli, že by ſe tiem ſami popadli a [237a] potupili. Neb geſt gich tak otazal, aby ceſtu ztratili k odpowiedi; protož ſu mleželi, neumiegicze ſobie ku polepſſeni odpowiediti. A w tom ſu geſſtie opatrnoſti požiwali, acž y krziwij ſucze, že tu rzecž, kteraž by gim ke ſſkodie byla, zamlcželi ſu. Cžiem by to prawieyſſie bylo podle boha na ſluhach božich, aby tako opatrnoſt mieli w rzecži, aby nižadne, kteraž by gim na ſlkodu byti miela, nemluwili, zwlaſſtie před ſwymi neprzately, geſſto mohu ſſkodne popadnuti w rzecži a po- horſſiti ſe nad nimi! Ale pohřiechu ſynowe ſwieta mudřeyſlij ſu w ſwych wiecech nežli ſynowe ſwietla; ti malo neb nic opatrnoſti przi tom magij. A kdyby ſe ta ſrdeze tiech na- božnikuo druhdy newylila do plicz, zdalo by ſe gim, že niektera prawda geſt tiem zameſſkana nebo zamležina; protož muſy doſti neſnazy byti pro ta blektanie ſmiela a neſkrowna. Potom die ežtenie: „A on doſahl ge°, vzdrawil a pro- puſtil gey." Gehož ſu zakonnicy na zkuſſenie przed ſtuol zged- nali; ginak by cžlowieku nemocznemu a ſmrdute k ſtolu nedali, když by ſkrze ňeho nemyſlili popadnuti pana gežiſſe iako přeſtupnika ſoboty. A on doſahl geho ruku a vzdrawil geho wieda, že ſluſſie w ſobotu vzdrawiti. Zanetbaw nenawiſti gich, vežinil ſkutek milofrdny nad potrzebnym w nuzy geho, wuoli božij plnie. A w tom geſt prziklad oſtawil tiem, ktož k ňemu budu wzhledati, aby neopuſſtieli dobrych ſkutkuow proto, že mnozy pyflnij, zna- menitij a poſmieſſnij lidee tohoto ſwieta ſtogij proti nim. By ſe pak y pokrytezuo mnoho duchownich a miſtruo veženych protiwilo dobrym ſkutkom od boha przikazanym, ſlužebniczy božie nemagij ſe obratiti na gich nenawiſt ani na pochleben-
Po Swate Trogicy. 293 giž wſfudy znamenam, že vdowe Antykryftowi wymietagij z ſebe lidi ſprawedliwe pro zakony lidſke a kaceřugi ge. Protož pan gežiſs, wieda oſydla ſobie prziprawena od zakonnikuo, rzekl geſt gim : „Sluſſi-li w ſobotu vzdrawowati?“ A oni mleželi ſu. Neb ſu to dobrze znali, czož by byli koli odpowiedieli, že by ſe tiem ſami popadli a [237a] potupili. Neb geſt gich tak otazal, aby ceſtu ztratili k odpowiedi; protož ſu mleželi, neumiegicze ſobie ku polepſſeni odpowiediti. A w tom ſu geſſtie opatrnoſti požiwali, acž y krziwij ſucze, že tu rzecž, kteraž by gim ke ſſkodie byla, zamlcželi ſu. Cžiem by to prawieyſſie bylo podle boha na ſluhach božich, aby tako opatrnoſt mieli w rzecži, aby nižadne, kteraž by gim na ſlkodu byti miela, nemluwili, zwlaſſtie před ſwymi neprzately, geſſto mohu ſſkodne popadnuti w rzecži a po- horſſiti ſe nad nimi! Ale pohřiechu ſynowe ſwieta mudřeyſlij ſu w ſwych wiecech nežli ſynowe ſwietla; ti malo neb nic opatrnoſti przi tom magij. A kdyby ſe ta ſrdeze tiech na- božnikuo druhdy newylila do plicz, zdalo by ſe gim, že niektera prawda geſt tiem zameſſkana nebo zamležina; protož muſy doſti neſnazy byti pro ta blektanie ſmiela a neſkrowna. Potom die ežtenie: „A on doſahl ge°, vzdrawil a pro- puſtil gey." Gehož ſu zakonnicy na zkuſſenie przed ſtuol zged- nali; ginak by cžlowieku nemocznemu a ſmrdute k ſtolu nedali, když by ſkrze ňeho nemyſlili popadnuti pana gežiſſe iako přeſtupnika ſoboty. A on doſahl geho ruku a vzdrawil geho wieda, že ſluſſie w ſobotu vzdrawiti. Zanetbaw nenawiſti gich, vežinil ſkutek milofrdny nad potrzebnym w nuzy geho, wuoli božij plnie. A w tom geſt prziklad oſtawil tiem, ktož k ňemu budu wzhledati, aby neopuſſtieli dobrych ſkutkuow proto, že mnozy pyflnij, zna- menitij a poſmieſſnij lidee tohoto ſwieta ſtogij proti nim. By ſe pak y pokrytezuo mnoho duchownich a miſtruo veženych protiwilo dobrym ſkutkom od boha przikazanym, ſlužebniczy božie nemagij ſe obratiti na gich nenawiſt ani na pochleben-
Strana 294
294 Nediele Sedmnacta ſtwie. Take prziklad pokory oſtawil geſt w tom ſpaſytel, že nemocne° a ſmrduteho ruku vyal, chtie gey vzdrawiti, aby ſe lide od nieho vežili w potrzebu a w nuzy nemocznym poſlužiti, acž by i ſmrdieli. Neb proto ſu takowi ſkutkowe wzacznij przed bohem, že ſe gich lide rozkoffnij liknugij, w takowych nuzech a biedach nemocznym milofrdenſtwie cžiniti, genž mohu byti malicžezy Kryſtowi. A czož gim kto dobreho w gich biedach vežini, buoh to ſobie prziežita. A že o tomto wodnotedlnem duchownij rozum wykla- dagi a rozumiegij ſkrze ney ežlowieka lakome°, w tom geho rownagicz czlowieku wodnotedlne", že takowy ma trzi rany w ſwe nemocy. Gedno, že ſe dme; Druhe, že žieznij; Trzetij, že ſmrdij. A že lakomecz podle rozu' duchownieho takowe trzi- rany ma ſlkodnieyſſie než wodnotedlny tieleſny. Prwnij, že ſe dme pychu lakomu; když mnoho nalowij zbožie ſkrze neprawe lakomftwie, y rozedme ſe pychu a bude dworen, newieda kde noh poſtawiti, ano ſe gemu zda, že wſſiczkni w nieho ſluſſegij, an dymage rozkazuge, krzika, hrozy, tepe, kohož ſe nebogi. A z toho naberze na ſe y ginych zloſtij. Protož pijſmo die, Zie ežlowieka lakomeho nicz nenie hrzieſſnieyſſiho. „Czo pychaſs, zemie a popele?“ 1) Wſſak nicz nenie horſlieho, yako penieze milowati. Tu pijímo dotycže, že [237b] ze wſſech hrzieflnikuow nayhrzieffnieyffi gelt lakomecz. Dotycže take y pychy geho rzka: „Czo pychaſs, zemie a popele?“ Druha rana wodnotedlneho ta geſt, že wždy žiezeň pitij trapij geho, že ſe neſnadnie pitij naſyti. Tež lakomecz zboži a peniez nikdy nemuož ſyt byti. Protož piſmo die:2) „Budeſſ-li zboži honiti, neuſtihaſs geho; Nebo nenaſyczene geſt oko lakomeho.“ Acž by giž mnoho nanoſyl a nawozyl lakomy plne kuty, ale oko geho geſſtie tiem ſyto byti ne- 1) Sir. 10, 9. 2) Podle Kaz. 5, 10 a Přísl. 27, 20.
294 Nediele Sedmnacta ſtwie. Take prziklad pokory oſtawil geſt w tom ſpaſytel, že nemocne° a ſmrduteho ruku vyal, chtie gey vzdrawiti, aby ſe lide od nieho vežili w potrzebu a w nuzy nemocznym poſlužiti, acž by i ſmrdieli. Neb proto ſu takowi ſkutkowe wzacznij przed bohem, že ſe gich lide rozkoffnij liknugij, w takowych nuzech a biedach nemocznym milofrdenſtwie cžiniti, genž mohu byti malicžezy Kryſtowi. A czož gim kto dobreho w gich biedach vežini, buoh to ſobie prziežita. A že o tomto wodnotedlnem duchownij rozum wykla- dagi a rozumiegij ſkrze ney ežlowieka lakome°, w tom geho rownagicz czlowieku wodnotedlne", že takowy ma trzi rany w ſwe nemocy. Gedno, že ſe dme; Druhe, že žieznij; Trzetij, že ſmrdij. A že lakomecz podle rozu' duchownieho takowe trzi- rany ma ſlkodnieyſſie než wodnotedlny tieleſny. Prwnij, že ſe dme pychu lakomu; když mnoho nalowij zbožie ſkrze neprawe lakomftwie, y rozedme ſe pychu a bude dworen, newieda kde noh poſtawiti, ano ſe gemu zda, že wſſiczkni w nieho ſluſſegij, an dymage rozkazuge, krzika, hrozy, tepe, kohož ſe nebogi. A z toho naberze na ſe y ginych zloſtij. Protož pijſmo die, Zie ežlowieka lakomeho nicz nenie hrzieſſnieyſſiho. „Czo pychaſs, zemie a popele?“ 1) Wſſak nicz nenie horſlieho, yako penieze milowati. Tu pijímo dotycže, že [237b] ze wſſech hrzieflnikuow nayhrzieffnieyffi gelt lakomecz. Dotycže take y pychy geho rzka: „Czo pychaſs, zemie a popele?“ Druha rana wodnotedlneho ta geſt, že wždy žiezeň pitij trapij geho, že ſe neſnadnie pitij naſyti. Tež lakomecz zboži a peniez nikdy nemuož ſyt byti. Protož piſmo die:2) „Budeſſ-li zboži honiti, neuſtihaſs geho; Nebo nenaſyczene geſt oko lakomeho.“ Acž by giž mnoho nanoſyl a nawozyl lakomy plne kuty, ale oko geho geſſtie tiem ſyto byti ne- 1) Sir. 10, 9. 2) Podle Kaz. 5, 10 a Přísl. 27, 20.
Strana 295
Po Swate Trogicy. 295 muož; widie-li niekde zbožie w czyzy zemi, muſy po nie tam. Protož yako ten žiezniwy wodnotelny, cžiem wiecze pij, tem wiecze pitij žada: Tež lakomy. — wždy gemu wiecze ža- doſti lakome przibywa a vpadne w chudobu ſrdcze ſweho a w nuzy žiwota a bude nebožatko boleſtij a pecžij neſmir- nych, ani gey wždy za hrdlo wodij tam, kamž gemu giti nenie potrzebi, ba ani mu ſpati nedadie. Protož pan Gežiſs, wida zloft ſſkodnu toho hrziechu, die1): „Wizte a warugte ſe ode wſſelikeho lakomſtwie“, Geffto muož y w ſkrytie byti y w malych wieczech, w halerzi, gehož lakomie požadage niekto, y dobude geho. Trzetij rana wodnotelneho geſt, že ſmrdij. Tak lakom- ſtwie przed bohem y przed lidmi welmi ſmrdij. Gedine že geho ſmradu necžigij; neb geſt gich prziliſs mnoho anebo ſnad wſliczkni podle rzecži božij, genž die 2): „Od naymenſſieho až do naywietežiho wſliczkni lakomſtwie naſledugij.“ A yakož naprzed powiedieno, že cžlowieka lakomeho nicz nenie hrzieſſnieyſſiho, Protož nad gine hrzieſſniky mrzy bohu, neb ſtworzenie za buoh ma takowy. Ale lidem ſmrdij, že gim geſt mrzek pro ſſkody a pro neužitecžnoſt. Nebo lakomy hledij na každem zyſku, tahna k ſobie ode wſſech. A geſt neužitecžny, že ſebe neda vžiti nižadnemu, A naywiecze, že chudym nedawa z prziliſlnoſti hoyne ani malo pro ſwu ſku- poſt, geſſto to prawym prawem na chude a na nuzne ſluſſi. Protož ſmrdij wſſudy zlu powieſtij, neb ſam wždy o tom rozprawij a przemayfllie, kde by cžeho prawie y neprawie dobyti mohl. Ale ſprawedliwij a miloſrdnij gſu dobra wuoňe kryftowa, s chwalu powieſt magicze. Ale ſnad pan, vchopie niektereho lakomcze ſylnie w ruku, mohlt by geho vzdra- witi, Jako onoho Zachea wywedl geft z tiech zlych zyſkuow; Muož y dnes teež vežiniti, nad kymž racži. Ale že pan Gežiſs, vzdrawiw nemoczneho, propuſtil gey, to geſt ſwobodna 1) Luk. 12, 15. 2) Jerem. 6, 13.
Po Swate Trogicy. 295 muož; widie-li niekde zbožie w czyzy zemi, muſy po nie tam. Protož yako ten žiezniwy wodnotelny, cžiem wiecze pij, tem wiecze pitij žada: Tež lakomy. — wždy gemu wiecze ža- doſti lakome przibywa a vpadne w chudobu ſrdcze ſweho a w nuzy žiwota a bude nebožatko boleſtij a pecžij neſmir- nych, ani gey wždy za hrdlo wodij tam, kamž gemu giti nenie potrzebi, ba ani mu ſpati nedadie. Protož pan Gežiſs, wida zloft ſſkodnu toho hrziechu, die1): „Wizte a warugte ſe ode wſſelikeho lakomſtwie“, Geffto muož y w ſkrytie byti y w malych wieczech, w halerzi, gehož lakomie požadage niekto, y dobude geho. Trzetij rana wodnotelneho geſt, že ſmrdij. Tak lakom- ſtwie przed bohem y przed lidmi welmi ſmrdij. Gedine že geho ſmradu necžigij; neb geſt gich prziliſs mnoho anebo ſnad wſliczkni podle rzecži božij, genž die 2): „Od naymenſſieho až do naywietežiho wſliczkni lakomſtwie naſledugij.“ A yakož naprzed powiedieno, že cžlowieka lakomeho nicz nenie hrzieſſnieyſſiho, Protož nad gine hrzieſſniky mrzy bohu, neb ſtworzenie za buoh ma takowy. Ale lidem ſmrdij, že gim geſt mrzek pro ſſkody a pro neužitecžnoſt. Nebo lakomy hledij na každem zyſku, tahna k ſobie ode wſſech. A geſt neužitecžny, že ſebe neda vžiti nižadnemu, A naywiecze, že chudym nedawa z prziliſlnoſti hoyne ani malo pro ſwu ſku- poſt, geſſto to prawym prawem na chude a na nuzne ſluſſi. Protož ſmrdij wſſudy zlu powieſtij, neb ſam wždy o tom rozprawij a przemayfllie, kde by cžeho prawie y neprawie dobyti mohl. Ale ſprawedliwij a miloſrdnij gſu dobra wuoňe kryftowa, s chwalu powieſt magicze. Ale ſnad pan, vchopie niektereho lakomcze ſylnie w ruku, mohlt by geho vzdra- witi, Jako onoho Zachea wywedl geft z tiech zlych zyſkuow; Muož y dnes teež vežiniti, nad kymž racži. Ale že pan Gežiſs, vzdrawiw nemoczneho, propuſtil gey, to geſt ſwobodna 1) Luk. 12, 15. 2) Jerem. 6, 13.
Strana 296
296 Nediele Sedmnacta od te biedy geho vežinil; nebt on tak zdrawie cžinij, že nuze odgima a pokoy zuoſtawuge. Protož dale pan Gežiſs rzekl geſt zakonnikom: „Cžij z was oſel nebo wuol vpadne do yamy, a zdaliž newytahnete geho yhned w den ſobotni?“ Tiemi ſlowy ſpaſytel vkazuge a dowodie zakonnikom, že ſluſfij w ſobotu vzdrawiti cžlowieka. Nebo, poniewadž oni ofla nebo wola, když do jamy vpadne w ſobotu, yhned gey wytahugi s weliku pracij: Owſſem panu Gežiſfowi fluſfelo geſt, aby bez prace wytahl cžlowieka z ne- moczy duſle y tiela, nebo to ſkutek mi[ 238a]loſrdny a ſpaſytedlny geſt. Tu pan gežiſs treſkeze ſlepotu zakonnikuow tau rzecžij, že tak zle zakonu rozumiegij, A že ne cžlowiek pro ſobotu, ale ſobota pro ežlowieka vſtawena geſt ku poſwieczenij geho. Oni ſobie odpuſitieli a za hrziech nemieli wytahnuti woſla nebo wola z yamy, A panu za hrziech pocžitali, když vzdra- wil cžlowieka na tiele y na duſli a vežinil ten ſkutek ſpa- ſytedlny, pro ktery geſt vſtawena Sobota. A czo by nynie na- lezl kniežij, prelatuow a miſtruow, geſſto wiecze milugij ſwe brzicho než ſpaſenie duſli! A kterak ſwatky nerownie mierzij! Dielo tieleſne za tiežke hrziechy wažij, a hrziechom zgewnym czeſtu otwieragij. Vſtawugicze rozlicžne ſwatky, dielo w nich lidem zaſtawugij a vwodij ſwobodu wſfelikemu hrziechu, A pan buoh przikazal ſſeſt dnij dielati a ſedmy ſwietiti. Protož, ktož geſt koli vſtawowal rozmnožene ſwatky, ten geſt boha nepoſluchal, przeſtupenie a hrzeſſenie prziliſſne geſt vwedl. Y ginak kniežij w nediele a w gine ſwatky ſwatoku- pecztwi w koſtelech gednagij a ſlowa božieho kazati branij. Czo duſſij zhyne, a nenie ſe kto ſmiluge! Ale kdež howada hynu. wſliczkni y s kniežimi ſnadnie ſe tu vkažij s horli- woſtij a s placži. Protož dawno papež Eugenyus, ſedie na ſtoliczy Rzimſke, ſyſſel k ſwemu treſktanie tato ſlowa: „Padne oſlicze, a geſt kto pozdwihna gij; hyne duſſe, a nenie, kto by pomyſlil na ni, Ani Papež, ani tolike mnozſtwie Biſkupuow,
296 Nediele Sedmnacta od te biedy geho vežinil; nebt on tak zdrawie cžinij, že nuze odgima a pokoy zuoſtawuge. Protož dale pan Gežiſs rzekl geſt zakonnikom: „Cžij z was oſel nebo wuol vpadne do yamy, a zdaliž newytahnete geho yhned w den ſobotni?“ Tiemi ſlowy ſpaſytel vkazuge a dowodie zakonnikom, že ſluſfij w ſobotu vzdrawiti cžlowieka. Nebo, poniewadž oni ofla nebo wola, když do jamy vpadne w ſobotu, yhned gey wytahugi s weliku pracij: Owſſem panu Gežiſfowi fluſfelo geſt, aby bez prace wytahl cžlowieka z ne- moczy duſle y tiela, nebo to ſkutek mi[ 238a]loſrdny a ſpaſytedlny geſt. Tu pan gežiſs treſkeze ſlepotu zakonnikuow tau rzecžij, že tak zle zakonu rozumiegij, A že ne cžlowiek pro ſobotu, ale ſobota pro ežlowieka vſtawena geſt ku poſwieczenij geho. Oni ſobie odpuſitieli a za hrziech nemieli wytahnuti woſla nebo wola z yamy, A panu za hrziech pocžitali, když vzdra- wil cžlowieka na tiele y na duſli a vežinil ten ſkutek ſpa- ſytedlny, pro ktery geſt vſtawena Sobota. A czo by nynie na- lezl kniežij, prelatuow a miſtruow, geſſto wiecze milugij ſwe brzicho než ſpaſenie duſli! A kterak ſwatky nerownie mierzij! Dielo tieleſne za tiežke hrziechy wažij, a hrziechom zgewnym czeſtu otwieragij. Vſtawugicze rozlicžne ſwatky, dielo w nich lidem zaſtawugij a vwodij ſwobodu wſfelikemu hrziechu, A pan buoh przikazal ſſeſt dnij dielati a ſedmy ſwietiti. Protož, ktož geſt koli vſtawowal rozmnožene ſwatky, ten geſt boha nepoſluchal, przeſtupenie a hrzeſſenie prziliſſne geſt vwedl. Y ginak kniežij w nediele a w gine ſwatky ſwatoku- pecztwi w koſtelech gednagij a ſlowa božieho kazati branij. Czo duſſij zhyne, a nenie ſe kto ſmiluge! Ale kdež howada hynu. wſliczkni y s kniežimi ſnadnie ſe tu vkažij s horli- woſtij a s placži. Protož dawno papež Eugenyus, ſedie na ſtoliczy Rzimſke, ſyſſel k ſwemu treſktanie tato ſlowa: „Padne oſlicze, a geſt kto pozdwihna gij; hyne duſſe, a nenie, kto by pomyſlil na ni, Ani Papež, ani tolike mnozſtwie Biſkupuow,
Strana 297
Po Swate Trogicy. 297 Mnichuow y ginych kniežij; a kto z nich ze wſſech dal by zahynuti ſwe oſliczy nebo Mezkyni?“ Protož ty, naſs mily paſtyrzi nad paſtyrzi, pane Gezu- kryſte, przizrzi a ſlyſs tuto žalobu na Papeže a na gine zlee kniežij, žet v nich Mezkynie a oſlowe nezhynu, ale duſſe, kterych gſy ty dobyl ſwu ſwatu drahu krwij, wſludy hynu, a oni na nie nepomyſlij. Odeymi a zkaz, pane, mijſto poſluho- wanie gich a pohni ſwiecznem gegich! Neb pod zamylem zemſkych wieczij dali gſu w zahynutij ſtada twa A pod za- nyſlem ſwieczenie ſwatkuow, pocztiwoſti božij a ſwatych roz- množili ſu hrziechy na potupu bohu a ſwatym geho, připra- wiwſſe lid k hrzeſſeni ſkrze prazdnoſt na dni ſwatych. Potom die ežtenie: „Y rzekl geſt ku pozwanym podo- benſtwie (wida, kterak prwnij ſedadla wolili) a wecze gim: Když pozwan budeſs na ſwadbu, neſeday na prwnim mijſtie, aby ſnad pocztiwieyſſie tebe nebyl pozwan od onoho.“ Giž tuto dale pan vcžij zakonniky y gine ſedieczij pokorze przi- kladem ſwatby tieleſne a mluwij v podobenſtwie, mieňe ſwatbu duchownij. Genž geſt ſwoleni mezy Kryſtem a mezy Cierkwij ſwatu, kteražto Cierkew geft zbor wfech wywolenych k ſpaſeni; Na kteružto ſwatbu wola pan kryſtus lidi, kterež racžij, wnitrz w ſwiedomi gich anebo kazanim ſlowa božiho. A na to založenie dale puogde rozum cžtenie až do koncze. Nayprwe, kdež ežteni die: „Rzekl geft ku pozwanym podobenſtwie (wida, kterak gſu prwnij ſedadla wolili) rzka gim: Když pozwan budeſs na ſwat[238b]bu, neſeday na prwnim mijſtie“, Tu rzecž powiediel geſt pan podle toho, yakož geſt bieh ſwietſky na ſwatbach nebo na ginych hodech mezy lidem tieleſnym, geſſto powyſſenie a pocztiwoſt milugij. Protož zwo- lugi mijſta prwni a poctiwieyſſie, aby z toho pochwalu mieli, že gſu nad gine naywiecze ežtieni; a przi tom ſobie y za- widij a ſwary o to bywagij. A niekterzi proto y hanby do- chazegi, vtekucz ſe z pychy na mijſta prwnie, že gim hoſpo-
Po Swate Trogicy. 297 Mnichuow y ginych kniežij; a kto z nich ze wſſech dal by zahynuti ſwe oſliczy nebo Mezkyni?“ Protož ty, naſs mily paſtyrzi nad paſtyrzi, pane Gezu- kryſte, przizrzi a ſlyſs tuto žalobu na Papeže a na gine zlee kniežij, žet v nich Mezkynie a oſlowe nezhynu, ale duſſe, kterych gſy ty dobyl ſwu ſwatu drahu krwij, wſludy hynu, a oni na nie nepomyſlij. Odeymi a zkaz, pane, mijſto poſluho- wanie gich a pohni ſwiecznem gegich! Neb pod zamylem zemſkych wieczij dali gſu w zahynutij ſtada twa A pod za- nyſlem ſwieczenie ſwatkuow, pocztiwoſti božij a ſwatych roz- množili ſu hrziechy na potupu bohu a ſwatym geho, připra- wiwſſe lid k hrzeſſeni ſkrze prazdnoſt na dni ſwatych. Potom die ežtenie: „Y rzekl geſt ku pozwanym podo- benſtwie (wida, kterak prwnij ſedadla wolili) a wecze gim: Když pozwan budeſs na ſwadbu, neſeday na prwnim mijſtie, aby ſnad pocztiwieyſſie tebe nebyl pozwan od onoho.“ Giž tuto dale pan vcžij zakonniky y gine ſedieczij pokorze przi- kladem ſwatby tieleſne a mluwij v podobenſtwie, mieňe ſwatbu duchownij. Genž geſt ſwoleni mezy Kryſtem a mezy Cierkwij ſwatu, kteražto Cierkew geft zbor wfech wywolenych k ſpaſeni; Na kteružto ſwatbu wola pan kryſtus lidi, kterež racžij, wnitrz w ſwiedomi gich anebo kazanim ſlowa božiho. A na to založenie dale puogde rozum cžtenie až do koncze. Nayprwe, kdež ežteni die: „Rzekl geft ku pozwanym podobenſtwie (wida, kterak gſu prwnij ſedadla wolili) rzka gim: Když pozwan budeſs na ſwat[238b]bu, neſeday na prwnim mijſtie“, Tu rzecž powiediel geſt pan podle toho, yakož geſt bieh ſwietſky na ſwatbach nebo na ginych hodech mezy lidem tieleſnym, geſſto powyſſenie a pocztiwoſt milugij. Protož zwo- lugi mijſta prwni a poctiwieyſſie, aby z toho pochwalu mieli, že gſu nad gine naywiecze ežtieni; a przi tom ſobie y za- widij a ſwary o to bywagij. A niekterzi proto y hanby do- chazegi, vtekucz ſe z pychy na mijſta prwnie, že gim hoſpo-
Strana 298
298 Nediele Sedmnacta darz kaže wſtati a pocztiwieyſlij tu poſadij a gim nižſſie mijſta da, kterež s hanbu držeti budu. Ale že pan Gežiſs, hledie ku pilnieyſſim wieczem, geſſto fu praweho vžitku před bohem, Dawa ſkrze tu rzecž znati o ſwatbie duchowni, na niežto ſam on ženichem geſt. A že ſe tomu ženichu chot prziprawuge a ſnubij a mnozy ſe zowu na tu ſwadbu. Ale že na te ſwatbie mijſta ſu rozlicžna ſlu- žebnoſtij a powolanie tiech, kterzi ſe zowu, a nekterzij z nich ſu wyſlij a pocztiwoſti bližílij. Protož mnozy z tiech zwanych ſami od ſebe hledagij tiech mijſt pocztiwieyſſich, negſucze na ne powolani ani na nich vſazeni od toho, geſſto zuowe na ſwatbu a ſazy, koho ſe gemu libij na kterem mijſtie po- ſaditi, wyzſlim nebo nižílim. Protož geft weliky neřad na te ſwadbie w cierkwi Kryſtowie. Mijſta pak prwnij a poctiwieyſſie na te ſwatbie ſu vrzadowe a poczty ſlužebnoſti prelatſke, ſkrze niežto mielo by ſe dijti 1) zwanie na tu ſwatbu y gine zrziezenij hoſtij ſwa- tebnich. A to by m'eli byti Biſkupi, kniežij a Miſtrzi,2) k tomu zwanij na ſwatbu potrzebnij. Y geſt ted na nie žaloba, že gſu ta prwnij mijſta zwolili pro ſwe zwelebenie na ſwietie a pro gine vžitky, Acž by tiem vwinieni nebyli, kdyby tiech mijſt prwnich žadali w Cierkwi Kryſtowie pro dobru praczy, Jakož ſwaty Pawel die3): „Ktož žada Biſkupſtwie, dobreho ſkutku žada, a takowy by byl chwaly hoden“; Jakož ſprwu bywalo Biſkupem byti: praczy w kazanie podſtupiti a ſmrti na ſe každy den cžekati pro wyznanie gmena Kryſtowa. Ale giž potom przidana geſt mrcha k tiem vrzadom, k nijž ſe hawranowe hltawij tahnu, totiž bohatſtwij a panowani welika a cžeſt ſwietſka, kterežto wieczy na krale a na Cie- farze ſluſfegij. Protož welike mnozſtwie Biſkupuow, prelatuow, kniežij, mnichuo gſu na ſwietie w Cierkwi kryſtowie, geſſto 1) Orig. chybou sazečskou mielo byti ſe dij. 2) V orig. chybou tisku Miſtrz. 3) 1. Tim. 3, 1.
298 Nediele Sedmnacta darz kaže wſtati a pocztiwieyſlij tu poſadij a gim nižſſie mijſta da, kterež s hanbu držeti budu. Ale že pan Gežiſs, hledie ku pilnieyſſim wieczem, geſſto fu praweho vžitku před bohem, Dawa ſkrze tu rzecž znati o ſwatbie duchowni, na niežto ſam on ženichem geſt. A že ſe tomu ženichu chot prziprawuge a ſnubij a mnozy ſe zowu na tu ſwadbu. Ale že na te ſwatbie mijſta ſu rozlicžna ſlu- žebnoſtij a powolanie tiech, kterzi ſe zowu, a nekterzij z nich ſu wyſlij a pocztiwoſti bližílij. Protož mnozy z tiech zwanych ſami od ſebe hledagij tiech mijſt pocztiwieyſſich, negſucze na ne powolani ani na nich vſazeni od toho, geſſto zuowe na ſwatbu a ſazy, koho ſe gemu libij na kterem mijſtie po- ſaditi, wyzſlim nebo nižílim. Protož geft weliky neřad na te ſwadbie w cierkwi Kryſtowie. Mijſta pak prwnij a poctiwieyſſie na te ſwatbie ſu vrzadowe a poczty ſlužebnoſti prelatſke, ſkrze niežto mielo by ſe dijti 1) zwanie na tu ſwatbu y gine zrziezenij hoſtij ſwa- tebnich. A to by m'eli byti Biſkupi, kniežij a Miſtrzi,2) k tomu zwanij na ſwatbu potrzebnij. Y geſt ted na nie žaloba, že gſu ta prwnij mijſta zwolili pro ſwe zwelebenie na ſwietie a pro gine vžitky, Acž by tiem vwinieni nebyli, kdyby tiech mijſt prwnich žadali w Cierkwi Kryſtowie pro dobru praczy, Jakož ſwaty Pawel die3): „Ktož žada Biſkupſtwie, dobreho ſkutku žada, a takowy by byl chwaly hoden“; Jakož ſprwu bywalo Biſkupem byti: praczy w kazanie podſtupiti a ſmrti na ſe každy den cžekati pro wyznanie gmena Kryſtowa. Ale giž potom przidana geſt mrcha k tiem vrzadom, k nijž ſe hawranowe hltawij tahnu, totiž bohatſtwij a panowani welika a cžeſt ſwietſka, kterežto wieczy na krale a na Cie- farze ſluſfegij. Protož welike mnozſtwie Biſkupuow, prelatuow, kniežij, mnichuo gſu na ſwietie w Cierkwi kryſtowie, geſſto 1) Orig. chybou sazečskou mielo byti ſe dij. 2) V orig. chybou tisku Miſtrz. 3) 1. Tim. 3, 1.
Strana 299
Po Swate Trogicy. 299 ſu prwnij mijſta zwolili pro panſtwi, pro rozkoſſi tiela, pro prazdnoſt a pro zwelebenie na ſwietie nad pany ſwietſke. A o ta prwnie mijſta wadij ſe, ſaudij, do Rzima biehagi a za mnoho zlattych ge kupugi, a gſucze na tiech mijſtech, nezowu na tu ſwatbu kazanim prawdy ani czo ſpaſytedlneho delagij na nich, aniž vm'egij zwati, gedno hodugij a ſmilnij. A tiem, geffto by chtieli zwati a ſnubiti chot Kriſtowi z ne- wiernych duſlij, branij a pale ge. Protož pycha, pocžnuczy od papeže až do zwonika, wſſeczky ztrawij. A pro ta mijſta prwnij welmi zle ta ſwatba ſtogi, neb gſu w ni weſlli ne- hodnij a neužitecžnij a przieliſs choti kryſtowie odpornij, že, kdež by mie[239a]la byti naywietežij pomocz choti kry- stowie, tu geft naywietežij poraženie w tiech prwnich mijftech. A z toho dale wſſecken lid ſwietſky po tom leze, czti marne hledage, ku prwnim mijſtom ſe hrabe, aby netczo nad gine byl. Protož nepochybnie kniežij y s tiem lidem pocžnu s hanbu w pekle poſlednij mijſto držeti, nepokagi-li ſe toho. Geft take mnoho tiech zwlaffnich rot w Cierkwi kryftowie, geſſto pod rzeholami zwlaſſtnich zakonuo ſtogij, Mnichuow, Kanownikuow, Krzižownikuow, Koleyatuow, Z nichž každij rozliežne vřady mijſt prwnich magij a hledi, aby, yakžkoli mohu, k nim doſili a czti nad gine doſahli. Muož ſe take ta rzecž y na ty chyliti, geſſto ſobie zwlaſſtni ſtawy v wieczech duchownich zwolugij, Jako gſu panny, wdowy, puſtenniczy, geſſto gſu yako prwnie w lidu, že z toho pak pycha mnohych ſrdcze nadme, ano libo, geſſto mnozij cztij a pochwalugij. A že niekdy, obwykna te pochwale, y nezna ſe w nij, by gey tak tuze držela a tak mnoo ſweho w niem miela. Až to niekdy pozna, když geho sſadij s prwnieho mijſta; až gey okydnu pohanienim a zlym ſlowem, tož tepruw vzrzij ſwe ſrdcze, kterak geſt mnoho zwolilo prwnij mijſto ſe cztij, a ſnad ſe proto w placž vderzij a niekdy y w horliwoſt zlobiwu, mſtie ſe za to nizke poſazenie.
Po Swate Trogicy. 299 ſu prwnij mijſta zwolili pro panſtwi, pro rozkoſſi tiela, pro prazdnoſt a pro zwelebenie na ſwietie nad pany ſwietſke. A o ta prwnie mijſta wadij ſe, ſaudij, do Rzima biehagi a za mnoho zlattych ge kupugi, a gſucze na tiech mijſtech, nezowu na tu ſwatbu kazanim prawdy ani czo ſpaſytedlneho delagij na nich, aniž vm'egij zwati, gedno hodugij a ſmilnij. A tiem, geffto by chtieli zwati a ſnubiti chot Kriſtowi z ne- wiernych duſlij, branij a pale ge. Protož pycha, pocžnuczy od papeže až do zwonika, wſſeczky ztrawij. A pro ta mijſta prwnij welmi zle ta ſwatba ſtogi, neb gſu w ni weſlli ne- hodnij a neužitecžnij a przieliſs choti kryſtowie odpornij, že, kdež by mie[239a]la byti naywietežij pomocz choti kry- stowie, tu geft naywietežij poraženie w tiech prwnich mijftech. A z toho dale wſſecken lid ſwietſky po tom leze, czti marne hledage, ku prwnim mijſtom ſe hrabe, aby netczo nad gine byl. Protož nepochybnie kniežij y s tiem lidem pocžnu s hanbu w pekle poſlednij mijſto držeti, nepokagi-li ſe toho. Geft take mnoho tiech zwlaffnich rot w Cierkwi kryftowie, geſſto pod rzeholami zwlaſſtnich zakonuo ſtogij, Mnichuow, Kanownikuow, Krzižownikuow, Koleyatuow, Z nichž každij rozliežne vřady mijſt prwnich magij a hledi, aby, yakžkoli mohu, k nim doſili a czti nad gine doſahli. Muož ſe take ta rzecž y na ty chyliti, geſſto ſobie zwlaſſtni ſtawy v wieczech duchownich zwolugij, Jako gſu panny, wdowy, puſtenniczy, geſſto gſu yako prwnie w lidu, že z toho pak pycha mnohych ſrdcze nadme, ano libo, geſſto mnozij cztij a pochwalugij. A že niekdy, obwykna te pochwale, y nezna ſe w nij, by gey tak tuze držela a tak mnoo ſweho w niem miela. Až to niekdy pozna, když geho sſadij s prwnieho mijſta; až gey okydnu pohanienim a zlym ſlowem, tož tepruw vzrzij ſwe ſrdcze, kterak geſt mnoho zwolilo prwnij mijſto ſe cztij, a ſnad ſe proto w placž vderzij a niekdy y w horliwoſt zlobiwu, mſtie ſe za to nizke poſazenie.
Strana 300
300 Nediele Sedmnacta Protož pan gežiſs tau rzecžij, kteruž k tiemto zakon- nikom y ginym hodownikom mluwil rzka: „Když pozwan budels na ſwatbu, neſeday na prwnim mijſtie,“ Zbraniuge, aby ti, kterzi ſu pozwani na tu ſwatbu duchowni, kteraž ſe diege mezi panem Kryſtem a chotij geho, Cierkwij ſwatu, tu prwnich mijſt nezwolowali, ani na nich ſedali Budto ſkrze vřady nebo ſkrze zbožij duchownie, aby ſe nedomnie- wali byti wietzcžiho duoſtogenſtwie przed bohem nad gine pro ſwatoſt žiwota. A owſlem ſkrze ſwietſke přicžiny chlu- biti ſe ſlkoda y hanba geſt. ktož by vmiel mijti hanbu za hanbu. A z te rzecži m'el by ſe ežlowiek domyſliti gednoho, že toliko zwan geſt na ſwatbu A procž geſt zwan na ni. A že nayprw proto, aby poznal, že przicžina zwanie toho geſt wgitie w prawe ſwolenie a ſpogenie kryſta s geho chotij, Cierkwij ſwatu, Anebo zwlafſtie s každu duſlij ežlo- wieka zwaneho, nebo kral požadal geſt kraſy gegij a chcze gi mieti ſobie za chot. Protož na to myſlecz pilnie, ma ſe nazrziti w zrcadlo ſlowa božieho, kterak by ſe gemu k li- boſti prziprawila a s nim ſe w geden duch ſpogila, tež chtiecy a zwolugicy, czož on chce a zwoluge; Neb w tom požadal geſt kraſy gegij wnitrznij w dobrem ſwiedomie a proto gi zuowe na tu ſwatbu, aby gi ſlawu a cztij odiel a k ſlawie ſwe wiecžne gi przidiedil. Protož znamo geſt, když krziwie czti a powyſſenie od lidij hleda, že czti božij ne- po nala geſt. A tato wiecz gedna v wierze Kryftowie welmi ſſkodij, že lide newiedij, k cžemu ſu powolani, že na ſwatbu krale nebeſkeho, aby ſpolu gedna chot geho byli. Protož w nich gina milowanie mijſto magij a prwnich mijſt ke czti od hrzieffnikuow hledagi, te[ 239b]to ſwrchowane czti ne- poznawſle. Take prwnie mijſto na te ſwatbie zde w Cierkwi Kryſtowie geſt. Protož neſeday na tom mijſtie, odpocžinutij a pokoge, rozkoſſi a chwaly zdeyſſie hledage; neb zde nenie ežas ſedenij w odpocžinutij, ale cžas pracze a boge, poku-
300 Nediele Sedmnacta Protož pan gežiſs tau rzecžij, kteruž k tiemto zakon- nikom y ginym hodownikom mluwil rzka: „Když pozwan budels na ſwatbu, neſeday na prwnim mijſtie,“ Zbraniuge, aby ti, kterzi ſu pozwani na tu ſwatbu duchowni, kteraž ſe diege mezi panem Kryſtem a chotij geho, Cierkwij ſwatu, tu prwnich mijſt nezwolowali, ani na nich ſedali Budto ſkrze vřady nebo ſkrze zbožij duchownie, aby ſe nedomnie- wali byti wietzcžiho duoſtogenſtwie przed bohem nad gine pro ſwatoſt žiwota. A owſlem ſkrze ſwietſke přicžiny chlu- biti ſe ſlkoda y hanba geſt. ktož by vmiel mijti hanbu za hanbu. A z te rzecži m'el by ſe ežlowiek domyſliti gednoho, že toliko zwan geſt na ſwatbu A procž geſt zwan na ni. A že nayprw proto, aby poznal, že przicžina zwanie toho geſt wgitie w prawe ſwolenie a ſpogenie kryſta s geho chotij, Cierkwij ſwatu, Anebo zwlafſtie s každu duſlij ežlo- wieka zwaneho, nebo kral požadal geſt kraſy gegij a chcze gi mieti ſobie za chot. Protož na to myſlecz pilnie, ma ſe nazrziti w zrcadlo ſlowa božieho, kterak by ſe gemu k li- boſti prziprawila a s nim ſe w geden duch ſpogila, tež chtiecy a zwolugicy, czož on chce a zwoluge; Neb w tom požadal geſt kraſy gegij wnitrznij w dobrem ſwiedomie a proto gi zuowe na tu ſwatbu, aby gi ſlawu a cztij odiel a k ſlawie ſwe wiecžne gi przidiedil. Protož znamo geſt, když krziwie czti a powyſſenie od lidij hleda, že czti božij ne- po nala geſt. A tato wiecz gedna v wierze Kryftowie welmi ſſkodij, že lide newiedij, k cžemu ſu powolani, že na ſwatbu krale nebeſkeho, aby ſpolu gedna chot geho byli. Protož w nich gina milowanie mijſto magij a prwnich mijſt ke czti od hrzieffnikuow hledagi, te[ 239b]to ſwrchowane czti ne- poznawſle. Take prwnie mijſto na te ſwatbie zde w Cierkwi Kryſtowie geſt. Protož neſeday na tom mijſtie, odpocžinutij a pokoge, rozkoſſi a chwaly zdeyſſie hledage; neb zde nenie ežas ſedenij w odpocžinutij, ale cžas pracze a boge, poku-
Strana 301
Po Swate Trogicy. 301 fſenie a nebezpecženſtwie. Neſeday tu, chtie prwe chwalu mijti, než ſy zaſluhowal; Neb prwnie mijſto na ſwatbie geſt k zaſluhowani, A poſlednij mijſto te ſwatby geſt v wiecžnoſti k radowani. Druha przicžina geſt w rzecži panie, procž cžlowiek, ſa pozwan na tu ſwatbu, nema myſliti na mijſta prwnij, aby ge ſobie ſam zwolowal, kdež die: „Aby ſnad niekto poczti- wieyſlij nebyl od hoſpodarze pozwan; A przigda ten, kteryž geſt tebe y onoho pozwal, rzekl by tobie: Day tomuto mijſto.“ A z te řecži panie znamo geſt, že neprziſluſſi zwa- nym to, aby oni ſami mijſta k ſedienij ſobie wywolowali. Neb ſam hoſpodarz ſwatby ma to w ruku ſwych, kteryž gich nazuowe welike mnozſtwie na tu ſwatbu. Ont zna, kto ktere czti, ktereho mijſta zde na ſwietie hoden geſt w Cierkwi S. k zprawowani ginych na te ſwatbie, A tež, kto naywyzílieho mijſta w ſlawie nebeſke a kto nižſlieho. Protož on každemu zaplati podle ſkutkuow geho. A protož geſt neprziyal Jana a Jakuba, kterzi chtieli na prawiczy a na lewiczy geho ſe- dieti, a rzekl gim 1) : „Neniet me dati wam to, ale, kterymž geſt przipraweno od otcze meho." Protož przidawa pan tiem, kterzi gſu prwnij mijſta zwolili, když s nich budu sſtreženi, a die: „A tehdy pocžneſs s hanbu poſlednie mijſto držeti,“ To geſt, pocžna po ſmrti, budeſs wiecžnie konati s diably w pekle s weliku hanbu. Muož take ſkrze pokanie poſlednie mijſto s hanbu držano byti, ktož gſu zle cžinili, pychali, žiwot ne- pocztiwy wedli, boha ſe nebogice ani lidij ſtydiecze. Protož, obraticze ſe k bohu ſkrze prawe pokanie od toho žiwota neſtydateho, czo gim oſtawa potom? Gedine žaloſt a hanba, Jakož o tom S. Pawel die obraczenym od prwnieho žiwota neſtydateho2): „Ktery vžitek wzali gſte z tiech hrzichuow, za něž ſe nynie ſtydite?“ Protož prawe geſt k tomuto rozumu řieczy: „Tehdy pocžneſs s hanbu poſledni mijſto držeti.“ A to 1) Mat. 20, 23. 2) Řím. 6, 21.
Po Swate Trogicy. 301 fſenie a nebezpecženſtwie. Neſeday tu, chtie prwe chwalu mijti, než ſy zaſluhowal; Neb prwnie mijſto na ſwatbie geſt k zaſluhowani, A poſlednij mijſto te ſwatby geſt v wiecžnoſti k radowani. Druha przicžina geſt w rzecži panie, procž cžlowiek, ſa pozwan na tu ſwatbu, nema myſliti na mijſta prwnij, aby ge ſobie ſam zwolowal, kdež die: „Aby ſnad niekto poczti- wieyſlij nebyl od hoſpodarze pozwan; A przigda ten, kteryž geſt tebe y onoho pozwal, rzekl by tobie: Day tomuto mijſto.“ A z te řecži panie znamo geſt, že neprziſluſſi zwa- nym to, aby oni ſami mijſta k ſedienij ſobie wywolowali. Neb ſam hoſpodarz ſwatby ma to w ruku ſwych, kteryž gich nazuowe welike mnozſtwie na tu ſwatbu. Ont zna, kto ktere czti, ktereho mijſta zde na ſwietie hoden geſt w Cierkwi S. k zprawowani ginych na te ſwatbie, A tež, kto naywyzílieho mijſta w ſlawie nebeſke a kto nižſlieho. Protož on každemu zaplati podle ſkutkuow geho. A protož geſt neprziyal Jana a Jakuba, kterzi chtieli na prawiczy a na lewiczy geho ſe- dieti, a rzekl gim 1) : „Neniet me dati wam to, ale, kterymž geſt przipraweno od otcze meho." Protož przidawa pan tiem, kterzi gſu prwnij mijſta zwolili, když s nich budu sſtreženi, a die: „A tehdy pocžneſs s hanbu poſlednie mijſto držeti,“ To geſt, pocžna po ſmrti, budeſs wiecžnie konati s diably w pekle s weliku hanbu. Muož take ſkrze pokanie poſlednie mijſto s hanbu držano byti, ktož gſu zle cžinili, pychali, žiwot ne- pocztiwy wedli, boha ſe nebogice ani lidij ſtydiecze. Protož, obraticze ſe k bohu ſkrze prawe pokanie od toho žiwota neſtydateho, czo gim oſtawa potom? Gedine žaloſt a hanba, Jakož o tom S. Pawel die obraczenym od prwnieho žiwota neſtydateho2): „Ktery vžitek wzali gſte z tiech hrzichuow, za něž ſe nynie ſtydite?“ Protož prawe geſt k tomuto rozumu řieczy: „Tehdy pocžneſs s hanbu poſledni mijſto držeti.“ A to 1) Mat. 20, 23. 2) Řím. 6, 21.
Strana 302
302 Nediele Sedmnacta geſſtie z welike miloſti dano bywa, ktož v pokanie poſledni mijſto s hanbu držij. Ale to przehrozne bude, ktož, bez po- kanie vmra, po ſlawie tohoto žiwota w pekle na wieky s hanbu poſledni mijſto držeti bude. Potom die cžtenie: „Ale když pozwan budeſs na ſwatbu, gdi a poſad ſe na poſlednim mijſtie, aby, když přigde ten, kteryž tie zwal, rzekl tobie: Przieteli! wſtup wyſfe, Tehdy bude tobie chwala przed ſpoluſediczymi.“ To geſt: ſa zwan na tu ſlawnu ſwatbu krale nebeſkeho, poſad ſe na nij nay- nieže mezy wſſemi zwanymi, pokorze ſe nieže wſſech, waruge ſe wſſelikeho powyſſenie, panowanie, wladarzſtwie, vrzadow, w nichž pycha panuge a tiehne lidi do nich. A ſy-li bohaty tieleſnie nebo w darzich božich duchownie w mudroſti. w vmienie nebo w ginych cztnoſtech, Tu nizko ſeď a ne- [240a]day ſobie tiem bohatſtwim ſrdcze rozduti pychu. Nicz ſe nedomnieway s tim zbožim gineho, než to, že ſy od boha ſtworzeny a zbožij przidano geſt tobie boži. Protož ſwaty Pawel, gſa tak pozwan na tu ſwatbu a ſlawnie na nij poſazen od hoſpodarze na prwniem mijſtie, Ale ſam ſe na nij poſadil na mijſtie poſlednim; Nebo, gſa giž Apoſſtolem, die1): „Ja ſem naymenſſie z Apofſtoluow a negſem hoden ſluti Apoſſtolem, neb ſem ſe protiwil zboru božimu; ale miloſtij božij ſem to, czož ſem." Ale že pyſſnij lide neſnadnie mohu nijže ſedieti. Acž tielem zewnitrz nijzko ſedij a potupne wieczy na ſe beru, pracze, ſlužby, chudobu zewnitrznij tieleſnu, pokrmy a odiewy ſproſtne, Ale ſrdczem gſu pozdwiženi a myll gich pyſſna na prwnim mijſtie ſedij; ſwych biednoſtij powyſſugicz, chlubi ſe. Protož tato rzecž pana gežiſſe chcze, aby cžlowiek ſrdczem na nijzkem mijſtie ſediel, nicz takoweho o ſobie neſmyſlil. Pakli podle tiela nijzko ſedij, a ſrdczem wyſoko, tehdy geſt wiecze pyſſny než zgewnie tieleſnie pyſſny. Protož prawie 1) 1. Kor. 15, 9. 10.
302 Nediele Sedmnacta geſſtie z welike miloſti dano bywa, ktož v pokanie poſledni mijſto s hanbu držij. Ale to przehrozne bude, ktož, bez po- kanie vmra, po ſlawie tohoto žiwota w pekle na wieky s hanbu poſledni mijſto držeti bude. Potom die cžtenie: „Ale když pozwan budeſs na ſwatbu, gdi a poſad ſe na poſlednim mijſtie, aby, když přigde ten, kteryž tie zwal, rzekl tobie: Przieteli! wſtup wyſfe, Tehdy bude tobie chwala przed ſpoluſediczymi.“ To geſt: ſa zwan na tu ſlawnu ſwatbu krale nebeſkeho, poſad ſe na nij nay- nieže mezy wſſemi zwanymi, pokorze ſe nieže wſſech, waruge ſe wſſelikeho powyſſenie, panowanie, wladarzſtwie, vrzadow, w nichž pycha panuge a tiehne lidi do nich. A ſy-li bohaty tieleſnie nebo w darzich božich duchownie w mudroſti. w vmienie nebo w ginych cztnoſtech, Tu nizko ſeď a ne- [240a]day ſobie tiem bohatſtwim ſrdcze rozduti pychu. Nicz ſe nedomnieway s tim zbožim gineho, než to, že ſy od boha ſtworzeny a zbožij przidano geſt tobie boži. Protož ſwaty Pawel, gſa tak pozwan na tu ſwatbu a ſlawnie na nij poſazen od hoſpodarze na prwniem mijſtie, Ale ſam ſe na nij poſadil na mijſtie poſlednim; Nebo, gſa giž Apoſſtolem, die1): „Ja ſem naymenſſie z Apofſtoluow a negſem hoden ſluti Apoſſtolem, neb ſem ſe protiwil zboru božimu; ale miloſtij božij ſem to, czož ſem." Ale že pyſſnij lide neſnadnie mohu nijže ſedieti. Acž tielem zewnitrz nijzko ſedij a potupne wieczy na ſe beru, pracze, ſlužby, chudobu zewnitrznij tieleſnu, pokrmy a odiewy ſproſtne, Ale ſrdczem gſu pozdwiženi a myll gich pyſſna na prwnim mijſtie ſedij; ſwych biednoſtij powyſſugicz, chlubi ſe. Protož tato rzecž pana gežiſſe chcze, aby cžlowiek ſrdczem na nijzkem mijſtie ſediel, nicz takoweho o ſobie neſmyſlil. Pakli podle tiela nijzko ſedij, a ſrdczem wyſoko, tehdy geſt wiecze pyſſny než zgewnie tieleſnie pyſſny. Protož prawie 1) 1. Kor. 15, 9. 10.
Strana 303
Po Swate Trogicy. 303 ſe ponižiti 1) — malo geſt lidij, by to vmieli a ſrdcze k tomu ohnuli, aby po te nynieyſlij pokorze s vtieſſenim to w ſudny den ſlyſſeli: „Prziteli! wſtup wyſſe, tehdy bude tobie chwala przed ſpoluſtoliczymi, przede wſſemi ſwatymi.“ By to znali lide, že to bude chwala prawa przed ſwatymi napoſledy, neſtali by o marnu przed hrziefſnymi, kterziž w uocži toliko pochwale, a potom hned hyzditi budau. Protož zawierage pan cžtenie, y die: „Neb každy, ktož ſe wyſlij, bude ponižen; a ktož ſe nižij, bude powyſſen.“ Obe nam przedklada, aby ſe každy opatrzil. Ktož ſe ſam ne- rzadnie ſkrze pychu wyſli nad gine, bude ponižen na wieky s luczyperem w pekle; A ktož ſe poniži, prawie ſe bohu poddawage we wſſem, czož gemu przikazuge, Bude powyſſen w ſlawie nebeſke na wieky. Amen. Nediele Oſmnacta po Swate Trogicy. Cžtenie Swateho Matuſſe w XXII. Ka. Tencžasprziſtupili gſu k Gežiſſowi zakonnicy. Y otazal geho geden z nich, zakona vežitel, pokuſſege ho a rzka: Miſtrze, ktere geſt przikazanie welike w zakoňe? Rzekl gemu Gežiſs: Milowati budeſs pana Boha ſweho z czeleho ſrdcze ſweho a ze wſſie duſſe ſwe y ze wſſi myſli ſwe. Tot geſt naywietcžij a prwnie przikazanie. Druhe pak geſt podobne tomu: Milowati budeſs bližnieho ſweho yako ſe ſameho. Na tu dwu przikazanie weſſken zakon zaležij y prorocy. A když ſe ſebrali zakonniczy, otazal gich Gežiſs rzka: Czo ſe wam zda 1) V orig. omylem ponižti.
Po Swate Trogicy. 303 ſe ponižiti 1) — malo geſt lidij, by to vmieli a ſrdcze k tomu ohnuli, aby po te nynieyſlij pokorze s vtieſſenim to w ſudny den ſlyſſeli: „Prziteli! wſtup wyſſe, tehdy bude tobie chwala przed ſpoluſtoliczymi, przede wſſemi ſwatymi.“ By to znali lide, že to bude chwala prawa przed ſwatymi napoſledy, neſtali by o marnu przed hrziefſnymi, kterziž w uocži toliko pochwale, a potom hned hyzditi budau. Protož zawierage pan cžtenie, y die: „Neb každy, ktož ſe wyſlij, bude ponižen; a ktož ſe nižij, bude powyſſen.“ Obe nam przedklada, aby ſe každy opatrzil. Ktož ſe ſam ne- rzadnie ſkrze pychu wyſli nad gine, bude ponižen na wieky s luczyperem w pekle; A ktož ſe poniži, prawie ſe bohu poddawage we wſſem, czož gemu przikazuge, Bude powyſſen w ſlawie nebeſke na wieky. Amen. Nediele Oſmnacta po Swate Trogicy. Cžtenie Swateho Matuſſe w XXII. Ka. Tencžasprziſtupili gſu k Gežiſſowi zakonnicy. Y otazal geho geden z nich, zakona vežitel, pokuſſege ho a rzka: Miſtrze, ktere geſt przikazanie welike w zakoňe? Rzekl gemu Gežiſs: Milowati budeſs pana Boha ſweho z czeleho ſrdcze ſweho a ze wſſie duſſe ſwe y ze wſſi myſli ſwe. Tot geſt naywietcžij a prwnie przikazanie. Druhe pak geſt podobne tomu: Milowati budeſs bližnieho ſweho yako ſe ſameho. Na tu dwu przikazanie weſſken zakon zaležij y prorocy. A když ſe ſebrali zakonniczy, otazal gich Gežiſs rzka: Czo ſe wam zda 1) V orig. omylem ponižti.
Strana 304
304 Nediele Ofmnacta o Kryſtowi? cžij geſt ſyn? Rzku gemu: Dawi- duow. Rzeklgim: Kterak tehdy Dawid w duchu nazywa ho panem? rzka: Rzekl pan pa memu: Sed na prawiczy me, dokawadž nepodložim neprzatel twych podnož noh twych. Poniewadž tehdy [240b] Dawid nazywa gey panem, y kte- rakž ſynem geho geſt? A nižadny nemohl gemu odpowiediti ſlowa; Aniž geſt ſmiel kto wiecze od toho dne geho tazati. Oto ſwate cžtenie vkazuge, že zakonnicy ze dwogi roty prziſtupili ſu ku panu gežiſſowi. Gedni ſluli ſaduczeyſſtij, geſlto o z mrtwych wſtani newierzili; a ty geſt pan przemohl piſmem a zwlaſſtnij mudroſtij a dowedl gim, že z mrtwych wstanie bude wſfech lidij w den sudny. Druzy ſluli zakonniczy; ti ſu wyznawali z mrtwych wſtanie, ale mieli gſu vſtawenie ſwa mnoha, kteraž gſu wele- bili nad zakon božie. Acž gſu ti obogi wždy rozdieleni byli bludy zwlaſitnimi ſpolu, wſſak gſu ſe tuto proti panu Geži- ſlowi na potupu ſpogili, wždy geho zleho pod newieru Iſtiwu hledagice. A težt cžinie y nyniegſlij zakonniczy, kterziž y s prelaty gſu tielo Antykryftowo ſlite, proti prawdie kry- ſtowie a proti geho zwolenym ſtogicze a ſwymi naboženſtwimi blazniwymi lid ſwodicze, kterziž z wiery ſpaſenie nehledagi ale toliko a naywiecze w gich naboženſtwie nadiegi ſpaſenie kladu. Ale že by y to krzeſtianom rozumnym mielo wažno byti, že tyto roty zakonnikuow prziſtupili ſu k Gežiffowi tieleſne, ale duchem ſe od nieho wzdalili, neb gſu w ſrdczy leſt proti niemu ſkladali. Y geſt w tom naucženie pecžliwym boha, aby ſe opatrzili, kterak gſu prziſtupili k Gežiſſowi. když gſu k ſlužbie geho prziſtupili a wždy geſſtie prziſtupugi k nemu w obieti poſwatne tiela a krwe geho a tak k niemu, Aby to prziſtupowanie nebylo tielem, a duchem wzdalenie
304 Nediele Ofmnacta o Kryſtowi? cžij geſt ſyn? Rzku gemu: Dawi- duow. Rzeklgim: Kterak tehdy Dawid w duchu nazywa ho panem? rzka: Rzekl pan pa memu: Sed na prawiczy me, dokawadž nepodložim neprzatel twych podnož noh twych. Poniewadž tehdy [240b] Dawid nazywa gey panem, y kte- rakž ſynem geho geſt? A nižadny nemohl gemu odpowiediti ſlowa; Aniž geſt ſmiel kto wiecze od toho dne geho tazati. Oto ſwate cžtenie vkazuge, že zakonnicy ze dwogi roty prziſtupili ſu ku panu gežiſſowi. Gedni ſluli ſaduczeyſſtij, geſlto o z mrtwych wſtani newierzili; a ty geſt pan przemohl piſmem a zwlaſſtnij mudroſtij a dowedl gim, že z mrtwych wstanie bude wſfech lidij w den sudny. Druzy ſluli zakonniczy; ti ſu wyznawali z mrtwych wſtanie, ale mieli gſu vſtawenie ſwa mnoha, kteraž gſu wele- bili nad zakon božie. Acž gſu ti obogi wždy rozdieleni byli bludy zwlaſitnimi ſpolu, wſſak gſu ſe tuto proti panu Geži- ſlowi na potupu ſpogili, wždy geho zleho pod newieru Iſtiwu hledagice. A težt cžinie y nyniegſlij zakonniczy, kterziž y s prelaty gſu tielo Antykryftowo ſlite, proti prawdie kry- ſtowie a proti geho zwolenym ſtogicze a ſwymi naboženſtwimi blazniwymi lid ſwodicze, kterziž z wiery ſpaſenie nehledagi ale toliko a naywiecze w gich naboženſtwie nadiegi ſpaſenie kladu. Ale že by y to krzeſtianom rozumnym mielo wažno byti, že tyto roty zakonnikuow prziſtupili ſu k Gežiffowi tieleſne, ale duchem ſe od nieho wzdalili, neb gſu w ſrdczy leſt proti niemu ſkladali. Y geſt w tom naucženie pecžliwym boha, aby ſe opatrzili, kterak gſu prziſtupili k Gežiſſowi. když gſu k ſlužbie geho prziſtupili a wždy geſſtie prziſtupugi k nemu w obieti poſwatne tiela a krwe geho a tak k niemu, Aby to prziſtupowanie nebylo tielem, a duchem wzdalenie
Strana 305
Po Swate Trogicy. 305 od nieho ſkrze milowani odpornych wieczij gežifſowi anebo niekterych zloſtij gemu nelibych; nebo myſl k ginym wieczem obratiti geſt od nieho wygiti a od nieho ſe wzdaliti. A tak ſu prziliſs mnozy krzeſtiane. Przibližugicze ſe na pocžatku krztem k Gežiflowi, potom od nieho do ſmrti hrziechy od- ſtupugij a nicz nehledij na ſrdcze, kam s nim kracžegij od Gežiſſe, když gſu ſkrze wodu prziſtupili a gemu ſe przicžtli; A berucze potom gine ſwatoſti na ſe, owſſem mniegi, že za geden cžlowiek gſu s Gežiſlem. A by to každy pilnie ohledal, czo ežini tielem a czo duchem, aby ſam ſebe tiem nezradil, že mnoho zwykloſti tielem ma s gežiffem yako przitel, a aby zatiem duchem niekto nebludil, kracžege gim od Gežiſſe a s niecžim ſe ſpoguge na potupu gemu! Y die tu cžtenie: „Prziſtupili gſu k Gežiſſowi zakon- niczy. Y otazal geho geden z nich, w zakonie vcženy, poku- ſſege geho.“ Poniewadž gſu yako neprzitele prziſtupili, wſſeczko gſu neprzatelſky myſlili: aby mnozy prziſtupili, a geden ſe tazal; przemuož-li geden, aby wſſiczkni chwalu mieli, Pakli przemuož Gežiſs gednoho, aby mnozij bez hanby byli, a geden ſam aby menſli hanbu miel. A proto ſu veženeho w zakone ſſikowali k otazani, zdali by ſe Gežiſs w ežem pokleſl a pochybil pro neumienij tiech wieczij, ktere w za- koňe pſany ſu, Aby miſtr [241a] veženy w zakoňe geho w tom pochytil a žalobu naň vweſti mohl z toho, že ſe plete w kazanie a chce zprawowati lid, neumiege zakona, a tak lid ſwodij. A tak vmienie w zakoňe obraczeno geſt w oſydlo prawdie. Tot nynie ta rana huſtie chodi, požiera- giczy prawdu. Procž czely zbor miltruow w Konſtanczy a w Bazylij druhy dluhy cžas ſebran byl? Gedine proto, aby prawdu mudrze vlowili yako vmieli w zakoňe, kteraž geſt prowolana proti gich panowanie pohanſkemu, proti gich pyſſe, podobne luczyperowie, proti gich ſmilftwie ſodomſkemu a roz- koffem tiela, podobnym bohatczy pohrzebenemu w pekle, proti gich ſwatokupecztwie neſtydatemu a proti gich wſſem
Po Swate Trogicy. 305 od nieho ſkrze milowani odpornych wieczij gežifſowi anebo niekterych zloſtij gemu nelibych; nebo myſl k ginym wieczem obratiti geſt od nieho wygiti a od nieho ſe wzdaliti. A tak ſu prziliſs mnozy krzeſtiane. Przibližugicze ſe na pocžatku krztem k Gežiflowi, potom od nieho do ſmrti hrziechy od- ſtupugij a nicz nehledij na ſrdcze, kam s nim kracžegij od Gežiſſe, když gſu ſkrze wodu prziſtupili a gemu ſe przicžtli; A berucze potom gine ſwatoſti na ſe, owſſem mniegi, že za geden cžlowiek gſu s Gežiſlem. A by to každy pilnie ohledal, czo ežini tielem a czo duchem, aby ſam ſebe tiem nezradil, že mnoho zwykloſti tielem ma s gežiffem yako przitel, a aby zatiem duchem niekto nebludil, kracžege gim od Gežiſſe a s niecžim ſe ſpoguge na potupu gemu! Y die tu cžtenie: „Prziſtupili gſu k Gežiſſowi zakon- niczy. Y otazal geho geden z nich, w zakonie vcženy, poku- ſſege geho.“ Poniewadž gſu yako neprzitele prziſtupili, wſſeczko gſu neprzatelſky myſlili: aby mnozy prziſtupili, a geden ſe tazal; przemuož-li geden, aby wſſiczkni chwalu mieli, Pakli przemuož Gežiſs gednoho, aby mnozij bez hanby byli, a geden ſam aby menſli hanbu miel. A proto ſu veženeho w zakone ſſikowali k otazani, zdali by ſe Gežiſs w ežem pokleſl a pochybil pro neumienij tiech wieczij, ktere w za- koňe pſany ſu, Aby miſtr [241a] veženy w zakoňe geho w tom pochytil a žalobu naň vweſti mohl z toho, že ſe plete w kazanie a chce zprawowati lid, neumiege zakona, a tak lid ſwodij. A tak vmienie w zakoňe obraczeno geſt w oſydlo prawdie. Tot nynie ta rana huſtie chodi, požiera- giczy prawdu. Procž czely zbor miltruow w Konſtanczy a w Bazylij druhy dluhy cžas ſebran byl? Gedine proto, aby prawdu mudrze vlowili yako vmieli w zakoňe, kteraž geſt prowolana proti gich panowanie pohanſkemu, proti gich pyſſe, podobne luczyperowie, proti gich ſmilftwie ſodomſkemu a roz- koffem tiela, podobnym bohatczy pohrzebenemu w pekle, proti gich ſwatokupecztwie neſtydatemu a proti gich wſſem
Strana 306
306 Nediele Oſmnacta zloſtem. Protož želegicze toho, že gſu w tiech hrzieſſich ohlaſſeni od prawdy, wſſeczko vmienij miſtrowſtwie ſweho na to gſu wydali y ſniemy zbierali, aby takowa oſydla na prawdu vwedli, aby gi w mleženie yako kaczierſtwi dali. A wſfudy geſt od nich natiſk a zapletenie prawdie y tiem, ktož ſe gij przidržie. Y die tu cžtenie, že ten veženy w zakonie tazal pana gežiſſe, pokuſſege geho. To geſt, odpowie-li czo nemudrze neb bludnie, aby gey k ſmrti 1) vlow l, — Jako by nebyl dlužen podle zakona milowati Gežiſſe, a když by ſe pokleſl w rzecži, gey naprawiti rzka: „Gežiſſi pane, tutos chybil proti zakonu; oprawiž to.“ A to by byla vmieloſt zakona, ktera by na miſtru ſluſſela. Ale ſkrze vmienij zakona zalecy bližnimu oſydlo otazkau Iſtiwau, aby gey k ſmrti vlowil, neniet to vm'enie zakona. Geſſtie y na druhu ſtranu tahne ſe pokuſſenie pana Gežiſſe: Prziſtupiti k niemu lſtiwie a za nim hledati ſwych wieczij podle tiela, nacžitati ſe geho pro ſe ſameho, Aby, cžehož ſebu nemohl zyſkati w tiele a w ſwietie, to ſkrze Gežiſſe miel; Czož nemohl ſkrze ſwiet neſnadneho vgiti, toho ſkrze gežiſſe vgde. Protož ſwaty Pawel, branie toho zleho krzeſt anom, die2): „Aniž pokuſſeyme Kryſta, iakož ſu niekteři z nich pokuſſeli, a od haduo gſu zhynuli,“ to geſt žide na puſſti. Protož muſy cžlowiek s vprzimym ſrdczem prziſtupiti k Gežiffowi, chcze-li nezahynuti na wieky, Jako pokrytczy zahynu, pokuſſegicze geho; Nebo pijſmo die3), Zie nalezen bywa od tiech, kterziž geho nepokuſſegij. A die ežtenie dale, že ten zakonnik, pokuſſege pana gežiſſe, otazal ſe geho: „Ktere geſt przikazanie welike w za- konie?“ Ta otazka, acž geſt byla yako oſydlo ku podtrženi prziprawene panu gežifſowi, Ale že geft wffem wiernym wźdy vžitecžna, protož geſt k nij odpowiediel miloſtiwy ſpaſytel 1) Orig. chybou sazby ſmti. 2) 1. Kor. 10, 9. 3) Moudr. 1, 2.
306 Nediele Oſmnacta zloſtem. Protož želegicze toho, že gſu w tiech hrzieſſich ohlaſſeni od prawdy, wſſeczko vmienij miſtrowſtwie ſweho na to gſu wydali y ſniemy zbierali, aby takowa oſydla na prawdu vwedli, aby gi w mleženie yako kaczierſtwi dali. A wſfudy geſt od nich natiſk a zapletenie prawdie y tiem, ktož ſe gij przidržie. Y die tu cžtenie, že ten veženy w zakonie tazal pana gežiſſe, pokuſſege geho. To geſt, odpowie-li czo nemudrze neb bludnie, aby gey k ſmrti 1) vlow l, — Jako by nebyl dlužen podle zakona milowati Gežiſſe, a když by ſe pokleſl w rzecži, gey naprawiti rzka: „Gežiſſi pane, tutos chybil proti zakonu; oprawiž to.“ A to by byla vmieloſt zakona, ktera by na miſtru ſluſſela. Ale ſkrze vmienij zakona zalecy bližnimu oſydlo otazkau Iſtiwau, aby gey k ſmrti vlowil, neniet to vm'enie zakona. Geſſtie y na druhu ſtranu tahne ſe pokuſſenie pana Gežiſſe: Prziſtupiti k niemu lſtiwie a za nim hledati ſwych wieczij podle tiela, nacžitati ſe geho pro ſe ſameho, Aby, cžehož ſebu nemohl zyſkati w tiele a w ſwietie, to ſkrze Gežiſſe miel; Czož nemohl ſkrze ſwiet neſnadneho vgiti, toho ſkrze gežiſſe vgde. Protož ſwaty Pawel, branie toho zleho krzeſt anom, die2): „Aniž pokuſſeyme Kryſta, iakož ſu niekteři z nich pokuſſeli, a od haduo gſu zhynuli,“ to geſt žide na puſſti. Protož muſy cžlowiek s vprzimym ſrdczem prziſtupiti k Gežiffowi, chcze-li nezahynuti na wieky, Jako pokrytczy zahynu, pokuſſegicze geho; Nebo pijſmo die3), Zie nalezen bywa od tiech, kterziž geho nepokuſſegij. A die ežtenie dale, že ten zakonnik, pokuſſege pana gežiſſe, otazal ſe geho: „Ktere geſt przikazanie welike w za- konie?“ Ta otazka, acž geſt byla yako oſydlo ku podtrženi prziprawene panu gežifſowi, Ale že geft wffem wiernym wźdy vžitecžna, protož geſt k nij odpowiediel miloſtiwy ſpaſytel 1) Orig. chybou sazby ſmti. 2) 1. Kor. 10, 9. 3) Moudr. 1, 2.
Strana 307
Po Swate Trogicy. 307 yako wierny miftr a vežitel k vžitku buducymu mnohych lidij, Nehledie na gich tazanie lſtiwe ani na ne dbage, A rzekl goſt: „Milowati budeſs pana boha ſweho ze wſſeho frdcze tweho a ze wſlij duffe twe. Tot geft naywietežij a prwnie przikazanie." Tuto odpowiedi doſti geſt vežinil ſpaſytel otazcze miſtrowie. Prawdu geſt wyznal a ſwe protiwniky po- tupil a wierne ſwe vžitecžnie naucžil; znal gich lſti a vwedl ge na gich hlawu.Powiediel o naywietcžim, aby zna 241b]li, že wij wietežij y menſſie y wſſeczka ſpolu yako ten, geſſto geſt zakon wydal, pan zakona gſa; Nebo die o niem prorok1), Zie geho zakona cžekati budu oſtrowowe nebo narodowe mnozy. Jakož ſe geſt w prawdie to ſtalo, že ſu mnozy naro- dowe weſſli pod geho zakon, a geſſtie budu moczy obczowati w nem ſlawňe mnozy lide, když temnoſti Antykryftowy przed geno ſwietlem pominu yako modly tieleſne za cžaſu kazanie Apoſſtolſkeho. Nebo moczen geſt buoh poſlati ſlowo ſwe iako oheň, aby ſehltil ſpanie mnoha, geſſto ſtogij w temnoſtech noczy antykryſtowy, A ſwietlo zakona kryſtowa muož ſe zge- witi ſedicym we tmach a w ſtienu ſmrti. A že zakonnik tento tazal ſe vſty na przikazanie we- like; ale podle zloſti, kteruž miel w ſrdczy ku polapeni pana Gežiſſe otazku lſtiwu, ani maleho geſt cžinil. Protož prziležij y nynie mnohym ptati ſe na mnohe a welike wieczy w za- konie božim z prziecžin nekterych. geſſto na to ſrdeze ne- pomyſlij, aby to chtielo ſkutkem plniti, nacž ſe tak pilnie pta a cžeho poſlucha. A ſnad w niekterych y ta przicžina geſt, ptati ſe proto, že niekdy budu tak cžiniti, nacž ſe tiežij, ale odkladagicze tiem negſu giſti, by ſkuoro tak cžinili. Protož tu prawda trpi nedoſtatek, že ſe wiece tiech naleza, geſſto ſe na ni ptagij toliko, ale cžiniteluow malo ma. Ale y to geſt geſſtie pochotne ſlyſſeti, že ti zakonniczy a miſtrzi židowſſtij mluwij a tieži ſe na przikazanie božij, 1) Izai. 51, 5.
Po Swate Trogicy. 307 yako wierny miftr a vežitel k vžitku buducymu mnohych lidij, Nehledie na gich tazanie lſtiwe ani na ne dbage, A rzekl goſt: „Milowati budeſs pana boha ſweho ze wſſeho frdcze tweho a ze wſlij duffe twe. Tot geft naywietežij a prwnie przikazanie." Tuto odpowiedi doſti geſt vežinil ſpaſytel otazcze miſtrowie. Prawdu geſt wyznal a ſwe protiwniky po- tupil a wierne ſwe vžitecžnie naucžil; znal gich lſti a vwedl ge na gich hlawu.Powiediel o naywietcžim, aby zna 241b]li, že wij wietežij y menſſie y wſſeczka ſpolu yako ten, geſſto geſt zakon wydal, pan zakona gſa; Nebo die o niem prorok1), Zie geho zakona cžekati budu oſtrowowe nebo narodowe mnozy. Jakož ſe geſt w prawdie to ſtalo, že ſu mnozy naro- dowe weſſli pod geho zakon, a geſſtie budu moczy obczowati w nem ſlawňe mnozy lide, když temnoſti Antykryftowy przed geno ſwietlem pominu yako modly tieleſne za cžaſu kazanie Apoſſtolſkeho. Nebo moczen geſt buoh poſlati ſlowo ſwe iako oheň, aby ſehltil ſpanie mnoha, geſſto ſtogij w temnoſtech noczy antykryſtowy, A ſwietlo zakona kryſtowa muož ſe zge- witi ſedicym we tmach a w ſtienu ſmrti. A že zakonnik tento tazal ſe vſty na przikazanie we- like; ale podle zloſti, kteruž miel w ſrdczy ku polapeni pana Gežiſſe otazku lſtiwu, ani maleho geſt cžinil. Protož prziležij y nynie mnohym ptati ſe na mnohe a welike wieczy w za- konie božim z prziecžin nekterych. geſſto na to ſrdeze ne- pomyſlij, aby to chtielo ſkutkem plniti, nacž ſe tak pilnie pta a cžeho poſlucha. A ſnad w niekterych y ta przicžina geſt, ptati ſe proto, že niekdy budu tak cžiniti, nacž ſe tiežij, ale odkladagicze tiem negſu giſti, by ſkuoro tak cžinili. Protož tu prawda trpi nedoſtatek, že ſe wiece tiech naleza, geſſto ſe na ni ptagij toliko, ale cžiniteluow malo ma. Ale y to geſt geſſtie pochotne ſlyſſeti, že ti zakonniczy a miſtrzi židowſſtij mluwij a tieži ſe na przikazanie božij, 1) Izai. 51, 5.
Strana 308
308 Nediele Ofmnacta ktere geſt welike w zakonie, Geſſto toho w zakonniczych a miſtřich krzeſtianſkych neſnadno vſlyſſiſs, byt o przikazanich božiech czo takoweho s kym rozmluwali anebo komu z toho ſwiedomi cžinili, že gich neplnij. Ale o ſwe zakony obycžeynie mluwie, welebicze ge nad zakon boži, prawiecze, že mnoho ſwatych mnichuow oſwietilo ſe w nich a že welmi pomoczni gſu mrtwym duſſem, protož mno° za nie mſlij ſlužij a žaltarzuo piegij. A miſtrzi naywiecze vſtawenie papežſka welebie a tiežij lidij o dnech ſwatecžnich, ſwieti-li ge. O ocžiſtecz magij weliku pecži bogicze ſe, by o ňem niekto nepochybowal. Nebo widij na ſobie y na lidu mnoho kalu hrziechuo tiežkych a netuſſie, by ten kal cžiem z ſebe mohli wyprati. Sedmera ſwatoſt kratka gim k tomu a pokani plnemu ſe nenadiegij. Protož w ocžiſtecz do trzetiho pekla ſkladagij ſwe konecžne wycžifftienie ohniem pekelnim. Protož o niem lidu mnoho rozprawiegij, kterak tam duſle tiežcze trpie a že gim mſſe gich dobrze proſpiewagij. Ale ſwietlo zakona božieho vhaſlo w nich; protož o niem mležij, ani geho kažij, ani przeſtup- nikom z nieho ſwiedomie cžinij. Ale že wſfudy w pijſmiech ſwatych y we cžtenie geſt rzecž o przikazanich božich; to geſt proto, že lid božij w zakonie ſtarem y nowem toliko geſt na tom ſtal z božieho vſtaweni, aby tu gedinu zprawu miel w zakonie božim wydanu. Protož geft wždy mnoho rzecžij mezy ſluhami božimi bywalo o niem, Neb ſu ſobie nekladli w ſrdcze, by ginak mohli w cžem bohu ſlužiti, gemu ſe libiti a miloſt geho nalezti, nežli [242a] w tom, cžiniecze geho przikazanie. A tuto we cžtenie gmenowitie o milowani boha przikazanie boži k otazcze zakonnika ſpaſytel oznamil, a že geſt prwnie a naywietežij, nebo k naywietežimu bohu a ſtworziteli geſt przikazano. A gina nicz prwotnie przed tiemto nemohu przikazowati s vžitkem cžlowieku ani czo wietcžiho nad milowani boha; Nebo w tom przikazanie nay- wietežij dobrota geſt przikazana a nayprwnieyſli. Nebo, když by cžlowiek nemiel w ſobie milowanie božiho a ſam nebyl
308 Nediele Ofmnacta ktere geſt welike w zakonie, Geſſto toho w zakonniczych a miſtřich krzeſtianſkych neſnadno vſlyſſiſs, byt o przikazanich božiech czo takoweho s kym rozmluwali anebo komu z toho ſwiedomi cžinili, že gich neplnij. Ale o ſwe zakony obycžeynie mluwie, welebicze ge nad zakon boži, prawiecze, že mnoho ſwatych mnichuow oſwietilo ſe w nich a že welmi pomoczni gſu mrtwym duſſem, protož mno° za nie mſlij ſlužij a žaltarzuo piegij. A miſtrzi naywiecze vſtawenie papežſka welebie a tiežij lidij o dnech ſwatecžnich, ſwieti-li ge. O ocžiſtecz magij weliku pecži bogicze ſe, by o ňem niekto nepochybowal. Nebo widij na ſobie y na lidu mnoho kalu hrziechuo tiežkych a netuſſie, by ten kal cžiem z ſebe mohli wyprati. Sedmera ſwatoſt kratka gim k tomu a pokani plnemu ſe nenadiegij. Protož w ocžiſtecz do trzetiho pekla ſkladagij ſwe konecžne wycžifftienie ohniem pekelnim. Protož o niem lidu mnoho rozprawiegij, kterak tam duſle tiežcze trpie a že gim mſſe gich dobrze proſpiewagij. Ale ſwietlo zakona božieho vhaſlo w nich; protož o niem mležij, ani geho kažij, ani przeſtup- nikom z nieho ſwiedomie cžinij. Ale že wſfudy w pijſmiech ſwatych y we cžtenie geſt rzecž o przikazanich božich; to geſt proto, že lid božij w zakonie ſtarem y nowem toliko geſt na tom ſtal z božieho vſtaweni, aby tu gedinu zprawu miel w zakonie božim wydanu. Protož geft wždy mnoho rzecžij mezy ſluhami božimi bywalo o niem, Neb ſu ſobie nekladli w ſrdcze, by ginak mohli w cžem bohu ſlužiti, gemu ſe libiti a miloſt geho nalezti, nežli [242a] w tom, cžiniecze geho przikazanie. A tuto we cžtenie gmenowitie o milowani boha przikazanie boži k otazcze zakonnika ſpaſytel oznamil, a že geſt prwnie a naywietežij, nebo k naywietežimu bohu a ſtworziteli geſt przikazano. A gina nicz prwotnie przed tiemto nemohu przikazowati s vžitkem cžlowieku ani czo wietcžiho nad milowani boha; Nebo w tom przikazanie nay- wietežij dobrota geſt przikazana a nayprwnieyſli. Nebo, když by cžlowiek nemiel w ſobie milowanie božiho a ſam nebyl
Strana 309
Po Swate Trogicy. 309 w miloſti boži, tehdy by muſyl byti w nenawiſti geho; acž by gina mnoha przikazanie cžinil, giž by gemu nebylo pro- ſpieſſno k ſpaſeni. By obietowal, almužny cžinil, ſwatky ſwietil, poſtil ſe, we gmeno boži mnoho trpiel, nicz by gemu platno nebylo. Nebo proto geſt prwnij a naywietcžij, neb prwotni a naywieteži wiecz cžini w cžlowieku, že wyhoni z nieho ſmrtedlnoſt a vwodij w ney žiwot miloſti boži, bez nehož by mrtwy byl před bohem. Ale, giž mage ten žiwot miloſti boži w ſobie, geſt žiw w bohu a buoh w niem, a geſt ſpogen s bohem w geden duch. Ale že to milowanie ne brzo muož przigiti w lidi bez poznanie praweho. Nebo nižadna wiecz nemuož milowana byti od lidij, když o nij poznanie nieya- keho nemagij z vžitkuow gegich, Nebo že geſt draha pro vžitky nebo pro krasu, nebo že geſt pochotna w okufſenie. Mnohem wiecze o bohu to muſy byti, geſſto tieleſnie a cži- tedlnie nemuož tak poznan byti yako gine wieczy, Ale roz- umem ſkrze wieru a ſkrze rozumna a cžitedlna ſtworzenie, geſſto gſu ſkutkowe geho, aby ſkrze widiedlne wieczy ſam newiditedlny poznan byl. A ktož ani z wiery obeczne ani z oſwiczenie rozumu ani ſkrze ſtworzenie widiedlne nemuož geho niekteru ſtranku poznati, ten geho nemuož milowati. A že w tomto předkladam poznanie boha, z niehož ma hnutij a przicžinu rozumnu, aby geho milowal, Znage to, že buoh geſt ſtworzitel nebe y wſſeho ſwieta y wſſech wieczij w nebi y na ſwietie. A po tiech welikych ſtworzeniech muož poznan- byti, že geſt wſfemohuczy buoh, moha wſſeczko vežiniti, yakž chcze, w nebi y na zemi. A že ten Buoh wſſemohuczy geft ſwrchowane dobre a naylepíli, nad než nemuož pomyſlleno byti lepſſie. Protož, wierze tomu a mage poznanie cžlowiek o tom, ma naybližſlij k tomu przicžinu, aby milowal boha, ftworzitele wſſech wieczij, genž geſt naylepſſie dobre. Nebo, czož kde dobreho muož chwaleno byti, to ma ſwu dobrotu od boha, ont naplňuge dobrym žadoſt lidſku; Protož geſt plnoſt wſſech dobrych wieczij, wſſech pochotnoſtij, wſſie kraſy,
Po Swate Trogicy. 309 w miloſti boži, tehdy by muſyl byti w nenawiſti geho; acž by gina mnoha przikazanie cžinil, giž by gemu nebylo pro- ſpieſſno k ſpaſeni. By obietowal, almužny cžinil, ſwatky ſwietil, poſtil ſe, we gmeno boži mnoho trpiel, nicz by gemu platno nebylo. Nebo proto geſt prwnij a naywietcžij, neb prwotni a naywieteži wiecz cžini w cžlowieku, že wyhoni z nieho ſmrtedlnoſt a vwodij w ney žiwot miloſti boži, bez nehož by mrtwy byl před bohem. Ale, giž mage ten žiwot miloſti boži w ſobie, geſt žiw w bohu a buoh w niem, a geſt ſpogen s bohem w geden duch. Ale že to milowanie ne brzo muož przigiti w lidi bez poznanie praweho. Nebo nižadna wiecz nemuož milowana byti od lidij, když o nij poznanie nieya- keho nemagij z vžitkuow gegich, Nebo že geſt draha pro vžitky nebo pro krasu, nebo že geſt pochotna w okufſenie. Mnohem wiecze o bohu to muſy byti, geſſto tieleſnie a cži- tedlnie nemuož tak poznan byti yako gine wieczy, Ale roz- umem ſkrze wieru a ſkrze rozumna a cžitedlna ſtworzenie, geſſto gſu ſkutkowe geho, aby ſkrze widiedlne wieczy ſam newiditedlny poznan byl. A ktož ani z wiery obeczne ani z oſwiczenie rozumu ani ſkrze ſtworzenie widiedlne nemuož geho niekteru ſtranku poznati, ten geho nemuož milowati. A že w tomto předkladam poznanie boha, z niehož ma hnutij a przicžinu rozumnu, aby geho milowal, Znage to, že buoh geſt ſtworzitel nebe y wſſeho ſwieta y wſſech wieczij w nebi y na ſwietie. A po tiech welikych ſtworzeniech muož poznan- byti, že geſt wſfemohuczy buoh, moha wſſeczko vežiniti, yakž chcze, w nebi y na zemi. A že ten Buoh wſſemohuczy geft ſwrchowane dobre a naylepíli, nad než nemuož pomyſlleno byti lepſſie. Protož, wierze tomu a mage poznanie cžlowiek o tom, ma naybližſlij k tomu przicžinu, aby milowal boha, ftworzitele wſſech wieczij, genž geſt naylepſſie dobre. Nebo, czož kde dobreho muož chwaleno byti, to ma ſwu dobrotu od boha, ont naplňuge dobrym žadoſt lidſku; Protož geſt plnoſt wſſech dobrych wieczij, wſſech pochotnoſtij, wſſie kraſy,
Strana 310
310 Nediele Ofmnacta wſſelike dobroty na nebi y na zemi. A že y w tom lide przicžinu weliku mieli by k milowani boha, když by ſebu mohli pohnuti k tomu, že on geſt ſtworzitel gich a wſſeczko dobre gich a že geſt buoh wlaſtnie gich. Protož die pijſmo1) : „Przidržte ſe pana boha waſſeho, neb on geſt žiwot waſs a prodlenie dnuow waſſich; Nebo gim žiwi ſme, gim ſe hybem, a on geft zachowanie žiwo[242b]ta naſleho.“ A protož milowati boha geſt ſebe a žiwot ſwuoy milowati, A boha opuſtiti ſkrze- hrziechy geſt ſe a žiwot ſwuoy opuſtiti a ſweho zleho hle- dati. Nemuož tehdy prawieyſſie wiecz od cžlowieka pomy- ſllena byti, než boha milowati, neb to geſt pocztiwoſt boha a vžitek cžlowieka. Geſt y tato przicžina welika a pilna k milowani boha lidem rozumnym, geſſto z wiery žiwi gſu: Wykupenie naſſe, kterež geſt buoh vežinil, poſlaw ſyna ſweho gežiſſe kryſta, ſpaſytele naſſeho, abychom ſkrze nieho žiwi byli. Nebo w Adamowi wſſiczkni zemřeli ſme, a w Kryſtu wſſiczkni ob- žiweni budem ſkrze wykupenie geho, genž geſt nas dobyl z moczy diabelſke, Jakož ſam ſpaſytel w tom miloſt zwlaſſtni oznamuge rzka2): „Tak geſt buoh milowal ſwiet, že ſyna ſweho gednorozeneho dal geſt na ſwiet, aby každy, ktož wierzij w nieho, nezahynul, ale aby miel wiecžny žiwot." Protož pro tu wiecz naywiecze zawazan geſt cžlowiek milo- wati boha, nebo by w tom m'el naywyzſlie laſku a dobrotu bozíku k ſobie poznati. Ale nynieyſlieho lidu mnoheho ani ta neſmierna dobrota a laſka božie, ani ſmrt přiliſs potupna ſyna božieho muož hnuti k milowani boha. Gefftie z welikych a mnohych przicžin, ktere nas wedu k milowani boha, geſtit tato: oſlawenie cžlowieka konecžne, kterež geſt buoh zaſlibil a da ſluham ſwym w ežaſu poſled- nieho wzkrzieſſenie z mrtwych, a oſlawenie na duſſi y na tiele a danie žiwota blahoſlaweneho w radoſti nebeſke na 1) Podle Sir. 17, 23., Přísl. 9, 11. a Skutk. 17, 28. 2) Jan 3, 16.
310 Nediele Ofmnacta wſſelike dobroty na nebi y na zemi. A že y w tom lide przicžinu weliku mieli by k milowani boha, když by ſebu mohli pohnuti k tomu, že on geſt ſtworzitel gich a wſſeczko dobre gich a že geſt buoh wlaſtnie gich. Protož die pijſmo1) : „Przidržte ſe pana boha waſſeho, neb on geſt žiwot waſs a prodlenie dnuow waſſich; Nebo gim žiwi ſme, gim ſe hybem, a on geft zachowanie žiwo[242b]ta naſleho.“ A protož milowati boha geſt ſebe a žiwot ſwuoy milowati, A boha opuſtiti ſkrze- hrziechy geſt ſe a žiwot ſwuoy opuſtiti a ſweho zleho hle- dati. Nemuož tehdy prawieyſſie wiecz od cžlowieka pomy- ſllena byti, než boha milowati, neb to geſt pocztiwoſt boha a vžitek cžlowieka. Geſt y tato przicžina welika a pilna k milowani boha lidem rozumnym, geſſto z wiery žiwi gſu: Wykupenie naſſe, kterež geſt buoh vežinil, poſlaw ſyna ſweho gežiſſe kryſta, ſpaſytele naſſeho, abychom ſkrze nieho žiwi byli. Nebo w Adamowi wſſiczkni zemřeli ſme, a w Kryſtu wſſiczkni ob- žiweni budem ſkrze wykupenie geho, genž geſt nas dobyl z moczy diabelſke, Jakož ſam ſpaſytel w tom miloſt zwlaſſtni oznamuge rzka2): „Tak geſt buoh milowal ſwiet, že ſyna ſweho gednorozeneho dal geſt na ſwiet, aby každy, ktož wierzij w nieho, nezahynul, ale aby miel wiecžny žiwot." Protož pro tu wiecz naywiecze zawazan geſt cžlowiek milo- wati boha, nebo by w tom m'el naywyzſlie laſku a dobrotu bozíku k ſobie poznati. Ale nynieyſlieho lidu mnoheho ani ta neſmierna dobrota a laſka božie, ani ſmrt přiliſs potupna ſyna božieho muož hnuti k milowani boha. Gefftie z welikych a mnohych przicžin, ktere nas wedu k milowani boha, geſtit tato: oſlawenie cžlowieka konecžne, kterež geſt buoh zaſlibil a da ſluham ſwym w ežaſu poſled- nieho wzkrzieſſenie z mrtwych, a oſlawenie na duſſi y na tiele a danie žiwota blahoſlaweneho w radoſti nebeſke na 1) Podle Sir. 17, 23., Přísl. 9, 11. a Skutk. 17, 28. 2) Jan 3, 16.
Strana 311
Po Swate Trogicy. 311 wieky. Tot geſt cžekanie a nadiege ſprawedliwych, kteraž by miela lidmi mnoho hnuti k milowani boha, když by tu nadiegi žiwie mieli a drželi w ſobie. Ale že milowani boži rozlicžne zwlafſtnoſti w ſobie ma. Geft niekdy cžitedlne, wnitrznie a duchownie, niekdy ſlowe rozumne a praczowite, niekdy pro- tiwne a trpke a nekdy naſylne. Milowanie cžitedlne a wnitrznie geſt, w niemžto wnitrzni cžlowiek okuſli boha w pochotnoſti tak, yakž on komu racži dati z ſwe miloſti ſebe okuſyti a ſebu ſrdcze lidſka okogiti a vtieſſiti, duch gich obnowiti a poſyliti a dale gey w milowanie ſwem za- paliti. A takowe milowanie dano bywa tiem lidem, geſsto ſe boha przidržegicze a ge ſlužiecze, przichazegi k dobremu a k newinnemu ſwiedomi Takowa myl bezpecžna geſt, kteraž ſe ſtatecžnie odeyme žadoſtem tieleſnym, przemahagiczy ge zmužile a oddielugiczy ſe od ſwieta, od geho przieznij a od geho daremnich a zbytecžnich rozbroguow a zaneprazdnienij, A, pilnie hledagicz pokoge zewnitrznieho, wždy kogij duch ſwuoy a vtieka krzikuow a mnohych neſkrownoſ ij w rzecžech y wſfelikych wylewanie ſrdcze k marnym wieczem tak, yakž k vpokogeni ſrdcze a k cžiſtotie geho przileži. Take to mi- lowanie cžitedlne dano bywa w duchownich ſkutczych tiem, kterzi gemu rozum'egij a geho žadagij, to geſt w modlenie, w diekuow cžinienij, w pamatowanie dobrodienſtwie božich a w ginych przemyſlowanich duchownich a bozſkych wieczij; kte 243a rymžto milowanim duch ſwuoy obnowugij niekdy w horliwoſti a v wylitij duchu Jako Marya magdalena v noh pana Gežiſſe, gemuž nohy ſlzami vmywala, k nijž geſt rzekl pan, že gij mnoho odpuſſtieno geſt, neb geſt milowala mnoho. Ale o tiech wieczech kratka geſt rzecž naſſe; neb rziedke gſu a welmi lidem nezname, a toliko ten o nich wij, ktož ge ma. Ale gſu welmi potrzebne, ktož gich y naymenie muože mieti; nebo gſu ſyla a obžiwenie wnitrznieho cžlo- wieka. Ale na nekterych ſe nalezagij ty horliwoſti, geſſto newiem z ktereho duchu pochazegij, že w nich wſſeczku
Po Swate Trogicy. 311 wieky. Tot geſt cžekanie a nadiege ſprawedliwych, kteraž by miela lidmi mnoho hnuti k milowani boha, když by tu nadiegi žiwie mieli a drželi w ſobie. Ale že milowani boži rozlicžne zwlafſtnoſti w ſobie ma. Geft niekdy cžitedlne, wnitrznie a duchownie, niekdy ſlowe rozumne a praczowite, niekdy pro- tiwne a trpke a nekdy naſylne. Milowanie cžitedlne a wnitrznie geſt, w niemžto wnitrzni cžlowiek okuſli boha w pochotnoſti tak, yakž on komu racži dati z ſwe miloſti ſebe okuſyti a ſebu ſrdcze lidſka okogiti a vtieſſiti, duch gich obnowiti a poſyliti a dale gey w milowanie ſwem za- paliti. A takowe milowanie dano bywa tiem lidem, geſsto ſe boha przidržegicze a ge ſlužiecze, przichazegi k dobremu a k newinnemu ſwiedomi Takowa myl bezpecžna geſt, kteraž ſe ſtatecžnie odeyme žadoſtem tieleſnym, przemahagiczy ge zmužile a oddielugiczy ſe od ſwieta, od geho przieznij a od geho daremnich a zbytecžnich rozbroguow a zaneprazdnienij, A, pilnie hledagicz pokoge zewnitrznieho, wždy kogij duch ſwuoy a vtieka krzikuow a mnohych neſkrownoſ ij w rzecžech y wſfelikych wylewanie ſrdcze k marnym wieczem tak, yakž k vpokogeni ſrdcze a k cžiſtotie geho przileži. Take to mi- lowanie cžitedlne dano bywa w duchownich ſkutczych tiem, kterzi gemu rozum'egij a geho žadagij, to geſt w modlenie, w diekuow cžinienij, w pamatowanie dobrodienſtwie božich a w ginych przemyſlowanich duchownich a bozſkych wieczij; kte 243a rymžto milowanim duch ſwuoy obnowugij niekdy w horliwoſti a v wylitij duchu Jako Marya magdalena v noh pana Gežiſſe, gemuž nohy ſlzami vmywala, k nijž geſt rzekl pan, že gij mnoho odpuſſtieno geſt, neb geſt milowala mnoho. Ale o tiech wieczech kratka geſt rzecž naſſe; neb rziedke gſu a welmi lidem nezname, a toliko ten o nich wij, ktož ge ma. Ale gſu welmi potrzebne, ktož gich y naymenie muože mieti; nebo gſu ſyla a obžiwenie wnitrznieho cžlo- wieka. Ale na nekterych ſe nalezagij ty horliwoſti, geſſto newiem z ktereho duchu pochazegij, že w nich wſſeczku
Strana 312
312 Nediele Oſmnacta mocz tiela zemdlegij a hlawu wyprazdnij marnymi placži a klopotnoſtmi nerozumnymi yako opilij, geſſto ſebe necžigij. A když ge ty horliwoſti pominu, tehdy gine vkažij, nezbedne, netrpieliwe, že gim nemuož žadny ſnadnie vhowieti. A nie- kterzi ten rozum magij przi tiech naboženſtwiech, že, když gich nemohu mijti przi ſwych modlitbach nebo gindy, když oni zechtij, tehdy pochybugij nad ſwymi modlitbami y nad ginym nade wſſim y nad ſebu a z toho ſe rmutij a w roz- trhanie ſrdcze vpadagij a k zuffani tahnu. Protož tiem ne- rozumnym lidem, geſſto gſu nenawykli z wiery žiwi byti a w ſproſtnoſti ſrdcze bohu ſlužiti, Ta naboženſtwi mohla by gim byti na tak weliky pad, že by vzdraweni nemohli byti, zuffawſle pro ztraczenie tiech miloſtij, ſkrze než toliko dobrzi a bohu milij domniewagij ſe byti. Gine milowanie božij geſt rozumne, ſkutecžne a pra- czowite; a to przileži obeczňe wſſem putugiczym lidem, Jakož ſe w žalmu die1): „Ceſtau przikazanij twych biežal ſem, když ſy rozſlirzil ſrdcze me.“ A ta pracze rozumna a ſkutecžna, w niež lidee milugij boha, zaležij w ſkutecžnem cžinienij przikazanie geho, Jakož Apoſſtol die2): „Tot geſt laſka k bohu, abychom chodili podle przikazanie geho." Nebo, komuž geſt buoh mijl, ten ſe wſſemu podda, czož gemu buoh przika- zuge, a w tom poſluſſenſtwi naplni wuoli geho a srowna ſwu wuoli s wuolij geho a tak s nim wchazy w prawu miloſt. Nebo w tom ſe milowanie božij dawa znati, gemu nemile wieczy zawrcy, a gemu mile wiecy cžiniti a ge ſobie zwoliti. A že ge nemile wieczy gfu hrziechowe, a ty on zapowieda wſludy ſwym przikazanim. A gemu mile wieczy ſu ſprawedlnoſti, ty on wſludy przikazuge. Protož, bude-li cžlo- wiek boha milowati, vpoſlucha geho w tom, czož przikazuge, a nebude hrzeſſiti, poſtupage gemu wuole ſwe a poddawage gi geho prawe wuoli; a pro geho milowanie opuſſtij ſobie 1) Žalm 119, 32. 2) 1. Jan. 5, 3.
312 Nediele Oſmnacta mocz tiela zemdlegij a hlawu wyprazdnij marnymi placži a klopotnoſtmi nerozumnymi yako opilij, geſſto ſebe necžigij. A když ge ty horliwoſti pominu, tehdy gine vkažij, nezbedne, netrpieliwe, že gim nemuož žadny ſnadnie vhowieti. A nie- kterzi ten rozum magij przi tiech naboženſtwiech, že, když gich nemohu mijti przi ſwych modlitbach nebo gindy, když oni zechtij, tehdy pochybugij nad ſwymi modlitbami y nad ginym nade wſſim y nad ſebu a z toho ſe rmutij a w roz- trhanie ſrdcze vpadagij a k zuffani tahnu. Protož tiem ne- rozumnym lidem, geſſto gſu nenawykli z wiery žiwi byti a w ſproſtnoſti ſrdcze bohu ſlužiti, Ta naboženſtwi mohla by gim byti na tak weliky pad, že by vzdraweni nemohli byti, zuffawſle pro ztraczenie tiech miloſtij, ſkrze než toliko dobrzi a bohu milij domniewagij ſe byti. Gine milowanie božij geſt rozumne, ſkutecžne a pra- czowite; a to przileži obeczňe wſſem putugiczym lidem, Jakož ſe w žalmu die1): „Ceſtau przikazanij twych biežal ſem, když ſy rozſlirzil ſrdcze me.“ A ta pracze rozumna a ſkutecžna, w niež lidee milugij boha, zaležij w ſkutecžnem cžinienij przikazanie geho, Jakož Apoſſtol die2): „Tot geſt laſka k bohu, abychom chodili podle przikazanie geho." Nebo, komuž geſt buoh mijl, ten ſe wſſemu podda, czož gemu buoh przika- zuge, a w tom poſluſſenſtwi naplni wuoli geho a srowna ſwu wuoli s wuolij geho a tak s nim wchazy w prawu miloſt. Nebo w tom ſe milowanie božij dawa znati, gemu nemile wieczy zawrcy, a gemu mile wiecy cžiniti a ge ſobie zwoliti. A že ge nemile wieczy gfu hrziechowe, a ty on zapowieda wſludy ſwym przikazanim. A gemu mile wieczy ſu ſprawedlnoſti, ty on wſludy przikazuge. Protož, bude-li cžlo- wiek boha milowati, vpoſlucha geho w tom, czož przikazuge, a nebude hrzeſſiti, poſtupage gemu wuole ſwe a poddawage gi geho prawe wuoli; a pro geho milowanie opuſſtij ſobie 1) Žalm 119, 32. 2) 1. Jan. 5, 3.
Strana 313
Po Swate Trogicy. 313 mile wieczy. By pak mnoho drahych wieczij mohl dogiti a ge mieti, nežli by hrzeſſil proti bohu pro ne, raďegij ge ztratij a miloſt boži zachowa. A tež, by miel žiwot ſwuoy od ſmrti zachowati a proto shrzeſſiti, nevežini toho. A ſtoge s bo- hem w gedne wuoli, czož by chtiel ſobie dobreho a potrzeb- neho od neho proſyti anebo od niecžeho protiwneho zpro- ſitien byti, wždy k tomu przidawa, geſt-li to wuole boži a ge° chwala, aby to dobre dal anebo protiw[ 243b]neho zbawil. A tiem ežinem y pan Gežiſs poddal ſe wuoli božie; „nemuož-li minuti to vtrpenie,“ die 1), „Oteže, ſtaň ſe wuole twa.“ Protož to milowanie bude rozumne, neb ge rozum nayde w przikazanich božiech. A bude ſkutecžne, neb ſe muſy přikazani božie wyplniti w prawych ſkutczych. Protož wždy przi wſſech wieczech ſwych cžlowiek ma zprawowati milowanie božie w ſobie a gim ſe vgiſtiti przikazanim bo- žim — Nebo die buoh ſkrze Dawida2): „Blahoſlaweny muž, genž geſt neodſfel w radie nem loftiwych, ale w zakoňe božim wuole geho a w zakonie geho myſliti bude we dne y w noczy“ —, Aby wſſeczky cžiny ſwe vſtawil podle zakona božiho, ne- uchyluge ſe na prawo ani na lewo; nebo podle te pecže, kterakaž geſt, miloſt w nas k bohu geſt. Geſſtie milowanie božie oſtawa w nas niekdy s naſylim w pokuffenich tiežkych, Jakož Apofftol die3) : „Cely den mrtwime ſe pro tie; domnieni ſme iako owcze k zabitij; ale w tom we wſſem przemahame pro nieho, genž geſt milowal nas.“ A to geſt naydokonaleyſlij ſtranka milowanie božieho w nas zde, když pro milowanie božij trpieti powolime ſlkody tie- leſne, hanienij, neprziezni, bitij, ſmrti. Protož Apoſftol die4): „Laſka trpieliwa geſt.“ A že gſu tak lide neobwykli milo- wati boha, než domnjewagij ſe toho w nieyakych lahodach na ſame myſli. Protož geſt ſam tyto rozdily položil w milo- wanie boha, kterziž powiedieni gſu. 1) Mat. 26, 42. 2) Žalm 1, 1. 2. 3) Řím. 8, 36. 37. 4) 1. Kor. 13, 4.
Po Swate Trogicy. 313 mile wieczy. By pak mnoho drahych wieczij mohl dogiti a ge mieti, nežli by hrzeſſil proti bohu pro ne, raďegij ge ztratij a miloſt boži zachowa. A tež, by miel žiwot ſwuoy od ſmrti zachowati a proto shrzeſſiti, nevežini toho. A ſtoge s bo- hem w gedne wuoli, czož by chtiel ſobie dobreho a potrzeb- neho od neho proſyti anebo od niecžeho protiwneho zpro- ſitien byti, wždy k tomu przidawa, geſt-li to wuole boži a ge° chwala, aby to dobre dal anebo protiw[ 243b]neho zbawil. A tiem ežinem y pan Gežiſs poddal ſe wuoli božie; „nemuož-li minuti to vtrpenie,“ die 1), „Oteže, ſtaň ſe wuole twa.“ Protož to milowanie bude rozumne, neb ge rozum nayde w przikazanich božiech. A bude ſkutecžne, neb ſe muſy přikazani božie wyplniti w prawych ſkutczych. Protož wždy przi wſſech wieczech ſwych cžlowiek ma zprawowati milowanie božie w ſobie a gim ſe vgiſtiti przikazanim bo- žim — Nebo die buoh ſkrze Dawida2): „Blahoſlaweny muž, genž geſt neodſfel w radie nem loftiwych, ale w zakoňe božim wuole geho a w zakonie geho myſliti bude we dne y w noczy“ —, Aby wſſeczky cžiny ſwe vſtawil podle zakona božiho, ne- uchyluge ſe na prawo ani na lewo; nebo podle te pecže, kterakaž geſt, miloſt w nas k bohu geſt. Geſſtie milowanie božie oſtawa w nas niekdy s naſylim w pokuffenich tiežkych, Jakož Apofftol die3) : „Cely den mrtwime ſe pro tie; domnieni ſme iako owcze k zabitij; ale w tom we wſſem przemahame pro nieho, genž geſt milowal nas.“ A to geſt naydokonaleyſlij ſtranka milowanie božieho w nas zde, když pro milowanie božij trpieti powolime ſlkody tie- leſne, hanienij, neprziezni, bitij, ſmrti. Protož Apoſftol die4): „Laſka trpieliwa geſt.“ A že gſu tak lide neobwykli milo- wati boha, než domnjewagij ſe toho w nieyakych lahodach na ſame myſli. Protož geſt ſam tyto rozdily položil w milo- wanie boha, kterziž powiedieni gſu. 1) Mat. 26, 42. 2) Žalm 1, 1. 2. 3) Řím. 8, 36. 37. 4) 1. Kor. 13, 4.
Strana 314
314 Nediele Ofmnacta Y die tu we cžtenie ſpaſytel: „Milowati budeſs pana boha twe° ze wſſeho ſrdcze tweho, ze wſſie duſſe twe,“ To geſt ze trzij moczij duſſe, w nichž by milowanie božij m'elo tak zrziezeno byti, yakož ſe tuto przikazuge, aby pamiet, rozum a wuole k tomu milowanie obraczeny byly, Jakož to milo- wanie nemuož ginak ſtati, gedine v wnitrznim cžlowieku w tiech mocech, když gſu vzdraweny od wieczij ſmrtedlnych. Nebo, geſtliže geſt pamiet odwracena od ſtworzitele a roz- ſuta ſem y tam na wiecy zlee, A rozum geſt-li ſlep, neznage wuole božij, A wuole geſt-li zkrziwena a liboſtij hrziechuow lapena, kterak by w te duſſi milowanie božie rozumňe a ſkutecžnie ſtati mohlo? Protož myſl nebo pamiet muſy pu- ſtiti z ſebe ty wieczy zbytecžne, ktere w ſe beře a gimi ſe zamieſtknawa odpornie bohu a geho prawdie, Tak aby pa- miet nikdy nezapomenula boha a prawdy geho, aby nietczo ſmrtedlneho mijſta w cžlowieku newzalo a geho neumrtwilo. Nebo, dokudž pamiet shromaždiena a bedliwa przi bohu ſtogij, dotud y mala wiec zla nemuož w duſſi wgiti; Nebo nemuož ginudy zlee w duſſi, lecž pamiet, puſtieczy ſe toho czož prawe geſt, da w ſobie mijſto zlemu, Gehož ſe wuole chytieczy, vožini z nieho hrziech zlym powolenim. Druha mocz duſle geſt rozum. To geſt, abychom ze wſſeho rozumu boha milowali. Kteryžto rozum ma-li cžlowiek k milowani boha obratiti, muſy gey mieti ſwietly; nebo, když geſt rozum ſlep, ani zlemu ani dobremu muož rozumieti. Protož k milowani boha rozum muſy [244a] ſwietlo božie z wiery veženie ſlowa božiho w ſe przigiti a prawu rozum- noſt k bozſkym wieczem z nieho wzyti anebo z zwlaſſt- nieho daru božieho — kteryžto dar a ſwietlo s huory od boha przichazy —, aby mohl ſuditi mezy zlym a dobrym, kterežto zlee a dobre buoh w ſwem zakonie vkazuge, Aby, mage takowe ſwietlo w ſo ie, mohl ſe wyſtrzicy zloſti ſwe do- maczy, zloſti tohoto ſwieta a zloſti chytroſtij diabelſkych, Kterežto wſſeczky zloſti zapowieda buoh w zakonie ſwem,
314 Nediele Ofmnacta Y die tu we cžtenie ſpaſytel: „Milowati budeſs pana boha twe° ze wſſeho ſrdcze tweho, ze wſſie duſſe twe,“ To geſt ze trzij moczij duſſe, w nichž by milowanie božij m'elo tak zrziezeno byti, yakož ſe tuto przikazuge, aby pamiet, rozum a wuole k tomu milowanie obraczeny byly, Jakož to milo- wanie nemuož ginak ſtati, gedine v wnitrznim cžlowieku w tiech mocech, když gſu vzdraweny od wieczij ſmrtedlnych. Nebo, geſtliže geſt pamiet odwracena od ſtworzitele a roz- ſuta ſem y tam na wiecy zlee, A rozum geſt-li ſlep, neznage wuole božij, A wuole geſt-li zkrziwena a liboſtij hrziechuow lapena, kterak by w te duſſi milowanie božie rozumňe a ſkutecžnie ſtati mohlo? Protož myſl nebo pamiet muſy pu- ſtiti z ſebe ty wieczy zbytecžne, ktere w ſe beře a gimi ſe zamieſtknawa odpornie bohu a geho prawdie, Tak aby pa- miet nikdy nezapomenula boha a prawdy geho, aby nietczo ſmrtedlneho mijſta w cžlowieku newzalo a geho neumrtwilo. Nebo, dokudž pamiet shromaždiena a bedliwa przi bohu ſtogij, dotud y mala wiec zla nemuož w duſſi wgiti; Nebo nemuož ginudy zlee w duſſi, lecž pamiet, puſtieczy ſe toho czož prawe geſt, da w ſobie mijſto zlemu, Gehož ſe wuole chytieczy, vožini z nieho hrziech zlym powolenim. Druha mocz duſle geſt rozum. To geſt, abychom ze wſſeho rozumu boha milowali. Kteryžto rozum ma-li cžlowiek k milowani boha obratiti, muſy gey mieti ſwietly; nebo, když geſt rozum ſlep, ani zlemu ani dobremu muož rozumieti. Protož k milowani boha rozum muſy [244a] ſwietlo božie z wiery veženie ſlowa božiho w ſe przigiti a prawu rozum- noſt k bozſkym wieczem z nieho wzyti anebo z zwlaſſt- nieho daru božieho — kteryžto dar a ſwietlo s huory od boha przichazy —, aby mohl ſuditi mezy zlym a dobrym, kterežto zlee a dobre buoh w ſwem zakonie vkazuge, Aby, mage takowe ſwietlo w ſo ie, mohl ſe wyſtrzicy zloſti ſwe do- maczy, zloſti tohoto ſwieta a zloſti chytroſtij diabelſkych, Kterežto wſſeczky zloſti zapowieda buoh w zakonie ſwem,
Strana 315
Po Swate Trogicy. 315 A czož praweho a dobreho przikazuge pan w Zakonie ſwem, to aby cžinil. To ma mieti mocz rozumna k milowanie boha ze wſlij duſfe. Teež milowati boha ze wſſeho ſrdeze — Muſy wuole byti zpuoſobena miloſtij božij, aby, liboſt hrziechuow zawrhuczy, milowala ſprawedlnoſt božij; Nebo v wuoli zaležij žadoſt, liboſt y powoleni. A když ſe tiemi zwlaſtnoſtmi obrati k bohu, tehdy ze wſſeho ſrdcze miluge boha, powolugiczy wſlemu, czož buoh przikazuge w zakonie ſwem. Protož weli pan buoh, ze wſſeho ſrdcze milowati ſe, aby v wuoli ſrdecžne ginych milo- wanie, liboſtij ani prziwolenie nebylo, než toliko k ſamemu bohu aby plne, vſtawicžne a rozumne milowanie bylo. A že ty trzi moczy w duſſi gſu gedna duſſe a tak gſu w ſobie zpuoſobeny, czož gedna ma, to wſſeczky w ſe beru. Pamiet w ſe przigima ſlowo božie, Rozum rozſuzuge a poznani przi- gima, A wuole žadoſtij ſe tomu dawa a powolugiczy miluge to A z toho w milowanie boha ſe obraczy a tak ſe k ſpra- wedlnoſti tiehne, aby gi cžinila a wuoli geho ſkutecžnie na- plnila, tahnuczy y cžiny tieleſne a ſwietſke, aby ſli w ežlo- wieku podle milowanie božieho a pomoczni gemu byli. Y die dale pan gežiſs: „A druhe geſt podobne tomuto : Milowati budeſs bližnieho ſweho iako ſebe ſameho.“ Nedie tu pan „rowne“, ale „prwniemu podobne“, to geſt w ſkutku, že take geſt o milowanie a že tiehne cžlowieka k cžlowieku, genž duſſij ſwu podobny geſt k bohu. A že duſſe cžlowiecži geſt obraz Trogicze ſwate, a ne tielo. Protož každy ma wiece milowati duſli ſweho bližnieho než tielo geho y než ſwe take. A diem, že podoben geſt cžlowiek duſlij Trogiczy ſwate, protože, yako buoh geſt duch, takež duſſe geſt duch rozumny, A yako buoh otecz, ſyn y duch ſwaty gſu trzi oſoby a geden buoh, Tak rozum, pam'et, wuole gſu trzi moczy a gedna duſſe. A když tiemi moczmi tahne ſe vplne k milowani boha, tehdy geſt obraz a podobenſtwie božie. Protož, milugicz cžlowiek bližniho, miluge y boha w nem, iakožto w obrazu
Po Swate Trogicy. 315 A czož praweho a dobreho przikazuge pan w Zakonie ſwem, to aby cžinil. To ma mieti mocz rozumna k milowanie boha ze wſlij duſfe. Teež milowati boha ze wſſeho ſrdeze — Muſy wuole byti zpuoſobena miloſtij božij, aby, liboſt hrziechuow zawrhuczy, milowala ſprawedlnoſt božij; Nebo v wuoli zaležij žadoſt, liboſt y powoleni. A když ſe tiemi zwlaſtnoſtmi obrati k bohu, tehdy ze wſſeho ſrdcze miluge boha, powolugiczy wſlemu, czož buoh przikazuge w zakonie ſwem. Protož weli pan buoh, ze wſſeho ſrdcze milowati ſe, aby v wuoli ſrdecžne ginych milo- wanie, liboſtij ani prziwolenie nebylo, než toliko k ſamemu bohu aby plne, vſtawicžne a rozumne milowanie bylo. A že ty trzi moczy w duſſi gſu gedna duſſe a tak gſu w ſobie zpuoſobeny, czož gedna ma, to wſſeczky w ſe beru. Pamiet w ſe przigima ſlowo božie, Rozum rozſuzuge a poznani przi- gima, A wuole žadoſtij ſe tomu dawa a powolugiczy miluge to A z toho w milowanie boha ſe obraczy a tak ſe k ſpra- wedlnoſti tiehne, aby gi cžinila a wuoli geho ſkutecžnie na- plnila, tahnuczy y cžiny tieleſne a ſwietſke, aby ſli w ežlo- wieku podle milowanie božieho a pomoczni gemu byli. Y die dale pan gežiſs: „A druhe geſt podobne tomuto : Milowati budeſs bližnieho ſweho iako ſebe ſameho.“ Nedie tu pan „rowne“, ale „prwniemu podobne“, to geſt w ſkutku, že take geſt o milowanie a že tiehne cžlowieka k cžlowieku, genž duſſij ſwu podobny geſt k bohu. A že duſſe cžlowiecži geſt obraz Trogicze ſwate, a ne tielo. Protož každy ma wiece milowati duſli ſweho bližnieho než tielo geho y než ſwe take. A diem, že podoben geſt cžlowiek duſlij Trogiczy ſwate, protože, yako buoh geſt duch, takež duſſe geſt duch rozumny, A yako buoh otecz, ſyn y duch ſwaty gſu trzi oſoby a geden buoh, Tak rozum, pam'et, wuole gſu trzi moczy a gedna duſſe. A když tiemi moczmi tahne ſe vplne k milowani boha, tehdy geſt obraz a podobenſtwie božie. Protož, milugicz cžlowiek bližniho, miluge y boha w nem, iakožto w obrazu
Strana 316
316 Nediele Oſmnacta gemu podobnem. Ale acž kto zrziezenie a cztnoſtnie pro buoh a ke czti bohu miluge bližnieho, tehdy w niem miluge boha. Pakli nezrzizeňe, howadſky, k hrziechom miluge kto koho, tehdy diabla w nem miluge a pro diabla gey miluge. A tiech mrzutych, przewraczenych miloſtij w diablu pln geft lid, aniž wie czo o prawe a ctnoſtne miloſti bližnieho. A že die ſpaſytel: „Milowati budeſs bližnieho yako ſam ſe.“ Jako by ſobie w ſwu potře[244b]bu, w nuzy, w przi- hodu chtiel dobremu pomocznemu od každeho bližnieho, a zleho by nicz nechtiel od nižadneho: Takež cžiň každemu w geho potrzebie, w nuzy, w przihodie a w zamutczych naywiecze, czož možeſs, ſylu, ſtatkem, puogeženim, nakrme- nim, do domu przigetim, potieſſenim, nawedenim. A czož k dobrotie a ku polepſſenie ſpaſytedlnemu prziſluſſie, tiem dlužen geſt každy bližnim ſwym podle možnoſti ſwe. A ten zakon ſwuoy wyhlaſyl geſt ſpaſytel rzka 1): „Jakož chczete, aby wam lidee cžinili, takež y wy gim cžinte“. Y die pan dale: „Na tu dwu przikazanie weſlken zakon zaleži y proroczy." To geſt: naplniuge ſe zakon weſlken y pro- roczy w milowanie boha a bližniho. Nebo plnoſt zakona geſt milowanie, A wſſeczka gina przikazani, kteraž gſu po- ložena w zakonie, k tomu wedu, aby toto dwoge bylo na- plnieno. Protož milowanie božieho muſy w každem oſtrzie- hati. A kterež ze wſlech zruſſi, yhned milowanie božij w niem nezuoſtawa, Jako, ktož miluge bližnieho, muſy wſfeczky wieczy gemu potrzebne milowati, wažiti ge, oſtrzie- hati gich, A kteru by gemu z nenawiſti zkazyl, tu by miloſt bližnieho ztratil. Potom die cžtenie: "A když ſe ſebrali Zakonniczy, otazal gich rzka: Czo ſe wam zda o Kryſtu, cžij by ſyn byl? Rzekli gſu gemu: Dawiduow. Y wecze gim: Kterak tehdy Dawid nazyewa geho Panem? rzka: Rzekl pan panu memu: 1) Mat. 7, 12.
316 Nediele Oſmnacta gemu podobnem. Ale acž kto zrziezenie a cztnoſtnie pro buoh a ke czti bohu miluge bližnieho, tehdy w niem miluge boha. Pakli nezrzizeňe, howadſky, k hrziechom miluge kto koho, tehdy diabla w nem miluge a pro diabla gey miluge. A tiech mrzutych, przewraczenych miloſtij w diablu pln geft lid, aniž wie czo o prawe a ctnoſtne miloſti bližnieho. A že die ſpaſytel: „Milowati budeſs bližnieho yako ſam ſe.“ Jako by ſobie w ſwu potře[244b]bu, w nuzy, w przi- hodu chtiel dobremu pomocznemu od každeho bližnieho, a zleho by nicz nechtiel od nižadneho: Takež cžiň každemu w geho potrzebie, w nuzy, w przihodie a w zamutczych naywiecze, czož možeſs, ſylu, ſtatkem, puogeženim, nakrme- nim, do domu przigetim, potieſſenim, nawedenim. A czož k dobrotie a ku polepſſenie ſpaſytedlnemu prziſluſſie, tiem dlužen geſt každy bližnim ſwym podle možnoſti ſwe. A ten zakon ſwuoy wyhlaſyl geſt ſpaſytel rzka 1): „Jakož chczete, aby wam lidee cžinili, takež y wy gim cžinte“. Y die pan dale: „Na tu dwu przikazanie weſlken zakon zaleži y proroczy." To geſt: naplniuge ſe zakon weſlken y pro- roczy w milowanie boha a bližniho. Nebo plnoſt zakona geſt milowanie, A wſſeczka gina przikazani, kteraž gſu po- ložena w zakonie, k tomu wedu, aby toto dwoge bylo na- plnieno. Protož milowanie božieho muſy w každem oſtrzie- hati. A kterež ze wſlech zruſſi, yhned milowanie božij w niem nezuoſtawa, Jako, ktož miluge bližnieho, muſy wſfeczky wieczy gemu potrzebne milowati, wažiti ge, oſtrzie- hati gich, A kteru by gemu z nenawiſti zkazyl, tu by miloſt bližnieho ztratil. Potom die cžtenie: "A když ſe ſebrali Zakonniczy, otazal gich rzka: Czo ſe wam zda o Kryſtu, cžij by ſyn byl? Rzekli gſu gemu: Dawiduow. Y wecze gim: Kterak tehdy Dawid nazyewa geho Panem? rzka: Rzekl pan panu memu: 1) Mat. 7, 12.
Strana 317
Po Swate Trogicy. 317 Sed na prawiczy me, ažt podložim neprzately twe w podnož noh twych. Poniewadž Dawid nazywa geho panem, kterak tehdy ſyn geho geſt? A nižadny nemohl gemu odpo- wiedieti." Tito Zakonniczy mieli gſu v wierze weliky nedoſtatek, neb gſu ſmyſlili o Kryſtu, že by cžlowiek toliko byl z poko- lenie Dawidowa, a tak gſu y wyznawali. Protož ge ſpaſytel zprawuge toho dale, že geſt netoliko Syn Dawiduow podle tiela, ale že geſt y ſyn boži podle bozſtwie A tak prawy Buoh a prawy cžlowiek. A die gim: „Kterakž tehdy Dawid w duchu ſwatem nazywa gey panem? a rzka: Rzekl pan panu memu: Sed na prawicy me.“ To geſt: rzekl pan buoh otecz panu memu, ſynu ſwemu milemu Kryſtowi: „Sed na prawiczy me, ažt podložim neprzately twe w podnož noh twych.“ Ale Miſtrzi yakožto ſſelmy nemohli gſu tomu nicz roz- umieti, by Kryſtus miel byti prawy buoh a prawy cžlowiek. Ale naſſi Miſtrzi tomu rozumiegi; ale pro pychu pracze geho a chudoby nenawidi, protož geho naſledowati nechtij a gfu neprzietele krziže Kryftowa, mnohe potupy vwodiecze na geho krziž. Protož wſtupi on gim na hrdlo a lehnu pyſſnij Papeži a miſtři pod nohami geho yako pſy a oniemiegij. Geſſto nynie proti prawdie welmi ſſtiekagij, Tehdaž gednoho ſlowa nebudau moczy gemu odpowiedijti. Nediele Dewatenacta po S. Trogiczy. Cžtenie Swateho Matuſfe w IX. Kapi. [245a] W Ten cžas Wſtupil pan gežiſs na lodicžku, przewezl ſe geſt a prziſſel do Mieſta ſweho. A ay, podali gemu dnu zlamaneo, ležicy na loži. A wida gežifs wieru gich, řekl dnu zlamanemu: Spolu wieř, ſynu! od- puſſtiegit ſe tobie hrziechowe twogi. A ay,
Po Swate Trogicy. 317 Sed na prawiczy me, ažt podložim neprzately twe w podnož noh twych. Poniewadž Dawid nazywa geho panem, kterak tehdy ſyn geho geſt? A nižadny nemohl gemu odpo- wiedieti." Tito Zakonniczy mieli gſu v wierze weliky nedoſtatek, neb gſu ſmyſlili o Kryſtu, že by cžlowiek toliko byl z poko- lenie Dawidowa, a tak gſu y wyznawali. Protož ge ſpaſytel zprawuge toho dale, že geſt netoliko Syn Dawiduow podle tiela, ale že geſt y ſyn boži podle bozſtwie A tak prawy Buoh a prawy cžlowiek. A die gim: „Kterakž tehdy Dawid w duchu ſwatem nazywa gey panem? a rzka: Rzekl pan panu memu: Sed na prawicy me.“ To geſt: rzekl pan buoh otecz panu memu, ſynu ſwemu milemu Kryſtowi: „Sed na prawiczy me, ažt podložim neprzately twe w podnož noh twych.“ Ale Miſtrzi yakožto ſſelmy nemohli gſu tomu nicz roz- umieti, by Kryſtus miel byti prawy buoh a prawy cžlowiek. Ale naſſi Miſtrzi tomu rozumiegi; ale pro pychu pracze geho a chudoby nenawidi, protož geho naſledowati nechtij a gfu neprzietele krziže Kryftowa, mnohe potupy vwodiecze na geho krziž. Protož wſtupi on gim na hrdlo a lehnu pyſſnij Papeži a miſtři pod nohami geho yako pſy a oniemiegij. Geſſto nynie proti prawdie welmi ſſtiekagij, Tehdaž gednoho ſlowa nebudau moczy gemu odpowiedijti. Nediele Dewatenacta po S. Trogiczy. Cžtenie Swateho Matuſfe w IX. Kapi. [245a] W Ten cžas Wſtupil pan gežiſs na lodicžku, przewezl ſe geſt a prziſſel do Mieſta ſweho. A ay, podali gemu dnu zlamaneo, ležicy na loži. A wida gežifs wieru gich, řekl dnu zlamanemu: Spolu wieř, ſynu! od- puſſtiegit ſe tobie hrziechowe twogi. A ay,
Strana 318
318 Nediele Dewatenaczta nekterzij z zakonnikuow rzekli ſami w ſobie: Tento ſe ruha. A když vzrzel gežifs myſſle- nie gich, rzekl: Y czo myſlite zle wieczy w ſrdczych ſwych? Czo geſt ſnaze rzieczy Odpuſſtiegit ſe tobie hrziechowe twogi; cžili rziecy: Wſtaň a chod? Ale abyffte wiedieli. že ſyn cžlowieka ma mocz na zemi odpuſi- tieti hrziechy, Tehdy rzekl dnu zlamanemu: Wſtaň, wezmi lože ſwe a gdi do domu ſweho. Y wſtal geſt a odſſel do domu ſweho. A widu- cze zaſtupowe, bali gſuſe a welebili boha, genž dal takowu mocz lidem. Oto ſwate Cžtenie vkazuge pilnoſt a praczy ſnažnu, kteru geſt pan Gežiſs wedl o ſpaſeni lidſkem w kazanie ſlowa božieho, chodie po kraginach z m'eſta do m'eſta y przes morze, na lodech ſe plawie y na morzi kaže, Aby nam vka- zal, že geſt wiernie o naſſe ſpaſenie ſtal, aby tiem lenoft naſli nedbawu probudil, geſſto wždy w yakychs ſpaniech waha den za dnem, a ežas przed ſe vtieka. Slowa pak ežtenie podle wykladu wierneho tento rozum w ſobie držij. Lodicžka, w niž geſt wſtupil pan Gežiſs a przewezl ſe przes morze tohoto ſwieta do m'eſta ſweho, do ſlawy wiecžne, Muož podobnie byti geho cžlowiecženſtwie, w niemž ſe geſt tak wezl ſkrze welika nebezpecženſtwie ſwieta iako ſkrze wlnobitie morſke. Jakož pamiet geho trpkeho žiwota to vkazuge, kteryž, tak ſe weza, dobrze ſe przewezl ſkrze ta wſſeczka wlnobitie do odpocžinutij wiecž- neho. Protož nam giž toliko zuoſtawa wezti ſe za nim, wſtupiecze na lodicžku wiery. Nebo ſwiet bez pochyby geft morze vkrutne, geſſto ſe w niem topij mnozſtwie pokolenie lidſkeho a plyne w zatraczenie, nemage w nicžemž zaſtawy ani pomoczy. Ale že lodicžka wiery kryſtowy welmi geſt
318 Nediele Dewatenaczta nekterzij z zakonnikuow rzekli ſami w ſobie: Tento ſe ruha. A když vzrzel gežifs myſſle- nie gich, rzekl: Y czo myſlite zle wieczy w ſrdczych ſwych? Czo geſt ſnaze rzieczy Odpuſſtiegit ſe tobie hrziechowe twogi; cžili rziecy: Wſtaň a chod? Ale abyffte wiedieli. že ſyn cžlowieka ma mocz na zemi odpuſi- tieti hrziechy, Tehdy rzekl dnu zlamanemu: Wſtaň, wezmi lože ſwe a gdi do domu ſweho. Y wſtal geſt a odſſel do domu ſweho. A widu- cze zaſtupowe, bali gſuſe a welebili boha, genž dal takowu mocz lidem. Oto ſwate Cžtenie vkazuge pilnoſt a praczy ſnažnu, kteru geſt pan Gežiſs wedl o ſpaſeni lidſkem w kazanie ſlowa božieho, chodie po kraginach z m'eſta do m'eſta y przes morze, na lodech ſe plawie y na morzi kaže, Aby nam vka- zal, že geſt wiernie o naſſe ſpaſenie ſtal, aby tiem lenoft naſli nedbawu probudil, geſſto wždy w yakychs ſpaniech waha den za dnem, a ežas przed ſe vtieka. Slowa pak ežtenie podle wykladu wierneho tento rozum w ſobie držij. Lodicžka, w niž geſt wſtupil pan Gežiſs a przewezl ſe przes morze tohoto ſwieta do m'eſta ſweho, do ſlawy wiecžne, Muož podobnie byti geho cžlowiecženſtwie, w niemž ſe geſt tak wezl ſkrze welika nebezpecženſtwie ſwieta iako ſkrze wlnobitie morſke. Jakož pamiet geho trpkeho žiwota to vkazuge, kteryž, tak ſe weza, dobrze ſe przewezl ſkrze ta wſſeczka wlnobitie do odpocžinutij wiecž- neho. Protož nam giž toliko zuoſtawa wezti ſe za nim, wſtupiecze na lodicžku wiery. Nebo ſwiet bez pochyby geft morze vkrutne, geſſto ſe w niem topij mnozſtwie pokolenie lidſkeho a plyne w zatraczenie, nemage w nicžemž zaſtawy ani pomoczy. Ale že lodicžka wiery kryſtowy welmi geſt
Strana 319
Po Swate Trogicy. 319 mala, pro gegiž maloſt nižadny weliky tohoto ſwieta na ni neſmie boge ſe, by ſe neutopil na nij podle cžaſneho žiwota. Nebo bohatij, lakomij, pyſſnij, rozkoſſnij a milowniczy chwaly marne bogij ſe wiery, nebo tiech wſſech wieczij milych wiera ge zbawie. Protož radiegij podle duſſe vtonu w morzi tohoto ſwieta, než by ſkrze wieru zhynuli podle cžaſneho žiwota. Nebo takowym zda ſe welmi mala wiecz a nemudra, geſſto ruſſi ſſtreſtij tohoto ſwieta. Ale wſſak nenie gine lo- drcžky ani lodie welike, na niež by ſe kto przewezti mohl przes morze tohoto ſwieta, aby wiecžny žiwot zachowan byl. Aniž zahynutie wlecžneho vteku, ktož na ni ne- wſtupie, odwažiecze ſe [245b] nebezpecženſtwie podle cžaſ- neho žiwota. A acž gſu rziedczy, geſſto na tu lodicžku wſtu- pugij, wſſak, ktož na ni wſtupij a na ni prawie pohledij, obraczy ſe gim v weliku lodij, a czož ſe gim koli nebezpecž- neho na nie przihodi, wſſeho ſe powažij, protože chtij a žadagij ſe przewezti do mieſta ſweho; Nebo ginak do neho nemohu przigiti, lecž ſe tak powezu ſe panem Gežiſſem. A že przi tom plawenie nebezpecžnem na morzi tiem. ktož ſe plawie, naywiecze proſpiewa, když magij plawcze roz- umne, kterziž lodij zprawugi. Owſſem wiecze w duchowniem toho potrzebie geſt, k kteremužto plawenie a k zprawie lodi tee nemož nalezen byti prawievſli prziwoznik, než ſam pan Gežiſs, geſſto geſt dawatel a rozmnožitel wiery a geft czeſta k tomu mieſtu, k niemuž plawiti ſe žadame przes morze puſte a mracžnem temnym obtocžene, na niemž ne- ſwieti ani ſluncze, ani mieſycz, ani hwiezdy, gedno burze wlnobitie vkrutneho wladnu na nem. Nebo zahynul geſt ſwaty s zem'e a prawy nenie nalezen; Protož žadny giny te lodie zprawiti nemuož w takowych burzech nežli on ſam, pan Gežiſs, genž morze krotij a tichoſt na niem cžini, genž muož czeſtu vkazati v wlnach morſkych každemu, ktož ſe geho chyti, a zprawiti ſrdcze geho podle te wiery, w niež ſe wezti ma do mieſta ſweho przes ta nebezpecženſtwie, aby
Po Swate Trogicy. 319 mala, pro gegiž maloſt nižadny weliky tohoto ſwieta na ni neſmie boge ſe, by ſe neutopil na nij podle cžaſneho žiwota. Nebo bohatij, lakomij, pyſſnij, rozkoſſnij a milowniczy chwaly marne bogij ſe wiery, nebo tiech wſſech wieczij milych wiera ge zbawie. Protož radiegij podle duſſe vtonu w morzi tohoto ſwieta, než by ſkrze wieru zhynuli podle cžaſneho žiwota. Nebo takowym zda ſe welmi mala wiecz a nemudra, geſſto ruſſi ſſtreſtij tohoto ſwieta. Ale wſſak nenie gine lo- drcžky ani lodie welike, na niež by ſe kto przewezti mohl przes morze tohoto ſwieta, aby wiecžny žiwot zachowan byl. Aniž zahynutie wlecžneho vteku, ktož na ni ne- wſtupie, odwažiecze ſe [245b] nebezpecženſtwie podle cžaſ- neho žiwota. A acž gſu rziedczy, geſſto na tu lodicžku wſtu- pugij, wſſak, ktož na ni wſtupij a na ni prawie pohledij, obraczy ſe gim v weliku lodij, a czož ſe gim koli nebezpecž- neho na nie przihodi, wſſeho ſe powažij, protože chtij a žadagij ſe przewezti do mieſta ſweho; Nebo ginak do neho nemohu przigiti, lecž ſe tak powezu ſe panem Gežiſſem. A že przi tom plawenie nebezpecžnem na morzi tiem. ktož ſe plawie, naywiecze proſpiewa, když magij plawcze roz- umne, kterziž lodij zprawugi. Owſſem wiecze w duchowniem toho potrzebie geſt, k kteremužto plawenie a k zprawie lodi tee nemož nalezen byti prawievſli prziwoznik, než ſam pan Gežiſs, geſſto geſt dawatel a rozmnožitel wiery a geft czeſta k tomu mieſtu, k niemuž plawiti ſe žadame przes morze puſte a mracžnem temnym obtocžene, na niemž ne- ſwieti ani ſluncze, ani mieſycz, ani hwiezdy, gedno burze wlnobitie vkrutneho wladnu na nem. Nebo zahynul geſt ſwaty s zem'e a prawy nenie nalezen; Protož žadny giny te lodie zprawiti nemuož w takowych burzech nežli on ſam, pan Gežiſs, genž morze krotij a tichoſt na niem cžini, genž muož czeſtu vkazati v wlnach morſkych každemu, ktož ſe geho chyti, a zprawiti ſrdcze geho podle te wiery, w niež ſe wezti ma do mieſta ſweho przes ta nebezpecženſtwie, aby
Strana 320
320 Nediele Dewatenaczta tu nebyl zklaman krziwymi plawczy, geſſto w omylnoſti Iftiwe vkazugi wieru Kryftowu, twarz Angelſkym bleſkem ozdobenu poſtawugicze a lež ſwu ſlowy božimi obkladagicze, aby zklamali pod gmenem Kryſtowym, by to mohlo byti, y wywolene božij. Protož gedine ſam Kryftus, genž geft pocžal cžiniti a vežiti, muož proweſti, aby geho veženie tak srozumieno bylo, kterak geho ſlowa vkazugij, w nichž geſt dal przieklad chtie, aby tolik rozumieli geho veženie, yakož przieklad geho ſkutkuow vkazuge. A ktož by w ten rozum potahl koho na tu lodij wiery Kryſtowy, take by plawiti pomahal, zprawuge tu wieru w ſlepiegich Kryſtowych. Take muož byti tee lodij prziwoznik rozum prawy a oſwieczeny, geſſto ma založenie prawe w flowiech božich, od- deleny od veženie lidíkych a od wieczy zemſkych. Ten, když bedliwie ſtane przi ſlowiech božiech, ſylnie lodij potiſkne vproſtrzed wlnobitie A opatrzi lodij, aby wſſudy czela byla, aby woda žadoſtij zemſkych a tieleſnych lodij naplniti ne- mohla a w morzi gij neutopila. A že plawczy na morzi ten rozum k plaweni magij, že gednomu wietru prziprawugij pomocz, aby tiſkl lodij przed ſe, kamž wezti magij, A proti druhemu wietru magij kotwy, aby gi zaſtawili, když burze wietruow welikych oborzij ſe na lodij, aby gij neprzewratila nebo s czeſty niekam nezaneſla. Potom bywa platno na ni prziprawene, aby ſe w etrem tiſkla ta Lodie, kamž gijeti ma. A z toho rozum wzat muož byti k duchowniemu pla- wenie lodie wiery. Nayprwe prziwozniczy duchowni magij lodij naprawiti k dobremu wietru, aby [246a]gij potiſkali przed ſe, aby newahala w lenoſti a w rozpacži tužebne, naucženim a napominanim ſpaſytedlnym, radami a vtieſſenim duchownim, pokrmem a napogem vſtalym prziprawenym, tielem a krwi pana Gežiſle, O niemž die1): „Tielo me prawie geſt pokrm, a krew ma pra- 1) Jan 6, 55.
320 Nediele Dewatenaczta tu nebyl zklaman krziwymi plawczy, geſſto w omylnoſti Iftiwe vkazugi wieru Kryftowu, twarz Angelſkym bleſkem ozdobenu poſtawugicze a lež ſwu ſlowy božimi obkladagicze, aby zklamali pod gmenem Kryſtowym, by to mohlo byti, y wywolene božij. Protož gedine ſam Kryftus, genž geft pocžal cžiniti a vežiti, muož proweſti, aby geho veženie tak srozumieno bylo, kterak geho ſlowa vkazugij, w nichž geſt dal przieklad chtie, aby tolik rozumieli geho veženie, yakož przieklad geho ſkutkuow vkazuge. A ktož by w ten rozum potahl koho na tu lodij wiery Kryſtowy, take by plawiti pomahal, zprawuge tu wieru w ſlepiegich Kryſtowych. Take muož byti tee lodij prziwoznik rozum prawy a oſwieczeny, geſſto ma založenie prawe w flowiech božich, od- deleny od veženie lidíkych a od wieczy zemſkych. Ten, když bedliwie ſtane przi ſlowiech božiech, ſylnie lodij potiſkne vproſtrzed wlnobitie A opatrzi lodij, aby wſſudy czela byla, aby woda žadoſtij zemſkych a tieleſnych lodij naplniti ne- mohla a w morzi gij neutopila. A že plawczy na morzi ten rozum k plaweni magij, že gednomu wietru prziprawugij pomocz, aby tiſkl lodij przed ſe, kamž wezti magij, A proti druhemu wietru magij kotwy, aby gi zaſtawili, když burze wietruow welikych oborzij ſe na lodij, aby gij neprzewratila nebo s czeſty niekam nezaneſla. Potom bywa platno na ni prziprawene, aby ſe w etrem tiſkla ta Lodie, kamž gijeti ma. A z toho rozum wzat muož byti k duchowniemu pla- wenie lodie wiery. Nayprwe prziwozniczy duchowni magij lodij naprawiti k dobremu wietru, aby [246a]gij potiſkali przed ſe, aby newahala w lenoſti a w rozpacži tužebne, naucženim a napominanim ſpaſytedlnym, radami a vtieſſenim duchownim, pokrmem a napogem vſtalym prziprawenym, tielem a krwi pana Gežiſle, O niemž die1): „Tielo me prawie geſt pokrm, a krew ma pra- 1) Jan 6, 55.
Strana 321
Po Swate Trogicy. 321 wie geſt napoy.“ Protož z tiech wieczij ſyla a pomocz du- chowni pochazy tiem, geffto ſe w te lodij wiery wezu ; duch gich obnowen bywa a žiwot miloſti božie przigima, aby ſylu k dobremu miel ežlowiek. A ty wieczy gſu pomoczne yako pohodlny wietr, aby przipluli do m'eſta ſweho. Protož ſwaty Pawel yako pilny plawecz potieſka a die 1): „Spomahagicze napominame was. abyſſte miloſti božie nadarmo sebrali. Neb die pijſno: W ežas wzaczny vſlyſſel ſem tie a w den ſpaſenie ſpomohl ſem tobie.“ Takowa napominanij iako wietr potrze ny potieſkag, aby lenoſtij zmeſlkalu newahali. w dobrem ſe meſſkagice a newdieežnoſt bohu w geno dařich vka- zugieze. Geſt pak wietr druhy naramny geſſto lodij muož prze- wratiti ſwym naſylim. Protož plawczy opatrnij magij k tomu kotwu, gelſto gi puſtij v morze a zaſtawij lodij na mijſtie, aby ſe nepřewrhla. Ten wietr nahly a protiwny gſu poku- ſſenie tiežka gefſto by w nich zhynuli ti, geſſto ſe w lodij plawie, když by pomoczij a douffanim k bohu nebyli opra- weni a tiem ſe v wietrziect nezaſtawili. Protož ſwaty Pawel k tomu vkazuge nadiegi kotwu duſſe a die2): „Kterzižto vtie- kame ſe k drženie przedložene nadiege; kteružto mame iako kotwu duſfe bezpecžnu a twrdu“ k tak wym naram- nym neſnazem, aby ſe mohli zaſtawiti a zachowani byti lidee. Te kotwy duſſe potrzebie geſt. aby przemohli, nadiegij poſyleni glucze, že odplata hoyna za to ſlibena geſt, když ſe prziplawi do m'eſta ſweho, Geruzalema nebeſkeho, kdežto wiecžne widenie y drženie pokoge bude. Ale že ežtenie prawie o vzdrawenie dnu zlamaneho. Protož tieleſny rozum o mieſtie tieleſnem bude powiedin, do niehož ſe ſpaſytel przewezl a dnu trpieczyho vzdrawil. To mieſto ſlulo geſt Kaffarnaum. A proto ſe nazywa geho, že w niem mnoho kazal a diwuow cžinil. Protož ne podle pa- 1) 2. Kor. 6. 1 2. 2) Žid. 6, 18. 19.
Po Swate Trogicy. 321 wie geſt napoy.“ Protož z tiech wieczij ſyla a pomocz du- chowni pochazy tiem, geffto ſe w te lodij wiery wezu ; duch gich obnowen bywa a žiwot miloſti božie przigima, aby ſylu k dobremu miel ežlowiek. A ty wieczy gſu pomoczne yako pohodlny wietr, aby przipluli do m'eſta ſweho. Protož ſwaty Pawel yako pilny plawecz potieſka a die 1): „Spomahagicze napominame was. abyſſte miloſti božie nadarmo sebrali. Neb die pijſno: W ežas wzaczny vſlyſſel ſem tie a w den ſpaſenie ſpomohl ſem tobie.“ Takowa napominanij iako wietr potrze ny potieſkag, aby lenoſtij zmeſlkalu newahali. w dobrem ſe meſſkagice a newdieežnoſt bohu w geno dařich vka- zugieze. Geſt pak wietr druhy naramny geſſto lodij muož prze- wratiti ſwym naſylim. Protož plawczy opatrnij magij k tomu kotwu, gelſto gi puſtij v morze a zaſtawij lodij na mijſtie, aby ſe nepřewrhla. Ten wietr nahly a protiwny gſu poku- ſſenie tiežka gefſto by w nich zhynuli ti, geſſto ſe w lodij plawie, když by pomoczij a douffanim k bohu nebyli opra- weni a tiem ſe v wietrziect nezaſtawili. Protož ſwaty Pawel k tomu vkazuge nadiegi kotwu duſſe a die2): „Kterzižto vtie- kame ſe k drženie przedložene nadiege; kteružto mame iako kotwu duſfe bezpecžnu a twrdu“ k tak wym naram- nym neſnazem, aby ſe mohli zaſtawiti a zachowani byti lidee. Te kotwy duſſe potrzebie geſt. aby przemohli, nadiegij poſyleni glucze, že odplata hoyna za to ſlibena geſt, když ſe prziplawi do m'eſta ſweho, Geruzalema nebeſkeho, kdežto wiecžne widenie y drženie pokoge bude. Ale že ežtenie prawie o vzdrawenie dnu zlamaneho. Protož tieleſny rozum o mieſtie tieleſnem bude powiedin, do niehož ſe ſpaſytel przewezl a dnu trpieczyho vzdrawil. To mieſto ſlulo geſt Kaffarnaum. A proto ſe nazywa geho, že w niem mnoho kazal a diwuow cžinil. Protož ne podle pa- 1) 2. Kor. 6. 1 2. 2) Žid. 6, 18. 19.
Strana 322
322 Nediele Dewatenaczta nowanie ſwietſkeho geſt geho, ale podle pracze a mnohych dobrodinij, ktere geſt tomu mieſtu vkazal, chtie ge prziweſti k ſpaſeni, Acžkoli te wdiecžnoſti neukazalo geſt, aby po geho kazanich a diwiech pokanie cžinilo a ſpaſenie hledalo. Protož geſt gemu s ginymi mieſty horlil a biedu zwieſtowal rzka 1): „A ty Kaffarnaum, zdali až do nebe powyſleno budeſs a až do pekla sſtupiſs? Nebo, by w Sodomie cžinieni byli diwowe, kterzi gſu vežinieni w tobie, ſnad by byli zuoſtali až do dneſſniho dne. A giſtie prawim wam, že lehcžegij bude zemi Sodomſke w den ſudny, nežli tobie.“ Ty nowiny geft powiediel ſpaſytel ſwemu mieſtu a powyſſil pomſty geho nad hrzieſſniky Sodomſke w den ſudny.Protož y nynie muož pan Gežiſs mnohemu lidu horliti podle toho, že gemu [246b) dobrze cžinij mimo gine: A geſtliže ſe pychu nadmu a po- kanie praweho nebudu cžiniti, tento ſaud na nie yako na mieſto Kaffarnaum przigde. Protož bazeňt geſt mudrym w tiechto flowiech pana gežiſſe, poniewadž tiem, gimž tak mnoho dobreho cžinil, tak tiežke peklo prziſudi nad So- domſke lidi. Potom die cžtenie: „ A ay, podali gſu gemu dnu zla- maneho, ležieczyho na loži.“ Ta nemocz take ſlowe pakoſt- nicze, neb po koſtech chodij a niekterym zlama koſti, hrzbet y hnaty. S takowu nemoczy przinelli gſu tohoto nemoczneho a, prolomiwſſe ſtrzechu, y ſpuſtili gey przed pana Gežiſſe. neb pro mnozſtwie lidu nemohli gſu geho ginak wneſti. Protož, wida wieru gich, vzdrawil gey od te dny. Ale kto tak hleda s takowu wieru zdrawie duſſe ſwe, yako gſu tito hledali zdrawij tiela czyzieho? O zdrawij tiela wſſiczkni ſtogij. lekarzuow hledagij, a nemohu-li lekarzuow nalezti, ale k ku- zedlnikom, k cžarodieynikom a k wieſſtczom, geſſto ſe s diably obieragi, gdu, chtiecze zdrawi byti, Jako lide zlij, geſſto gſu od boha odſtupili a žiwot tieleſny milugij, nebo ſe buduczyho 1) Mat. 11, 23. 24.
322 Nediele Dewatenaczta nowanie ſwietſkeho geſt geho, ale podle pracze a mnohych dobrodinij, ktere geſt tomu mieſtu vkazal, chtie ge prziweſti k ſpaſeni, Acžkoli te wdiecžnoſti neukazalo geſt, aby po geho kazanich a diwiech pokanie cžinilo a ſpaſenie hledalo. Protož geſt gemu s ginymi mieſty horlil a biedu zwieſtowal rzka 1): „A ty Kaffarnaum, zdali až do nebe powyſleno budeſs a až do pekla sſtupiſs? Nebo, by w Sodomie cžinieni byli diwowe, kterzi gſu vežinieni w tobie, ſnad by byli zuoſtali až do dneſſniho dne. A giſtie prawim wam, že lehcžegij bude zemi Sodomſke w den ſudny, nežli tobie.“ Ty nowiny geft powiediel ſpaſytel ſwemu mieſtu a powyſſil pomſty geho nad hrzieſſniky Sodomſke w den ſudny.Protož y nynie muož pan Gežiſs mnohemu lidu horliti podle toho, že gemu [246b) dobrze cžinij mimo gine: A geſtliže ſe pychu nadmu a po- kanie praweho nebudu cžiniti, tento ſaud na nie yako na mieſto Kaffarnaum przigde. Protož bazeňt geſt mudrym w tiechto flowiech pana gežiſſe, poniewadž tiem, gimž tak mnoho dobreho cžinil, tak tiežke peklo prziſudi nad So- domſke lidi. Potom die cžtenie: „ A ay, podali gſu gemu dnu zla- maneho, ležieczyho na loži.“ Ta nemocz take ſlowe pakoſt- nicze, neb po koſtech chodij a niekterym zlama koſti, hrzbet y hnaty. S takowu nemoczy przinelli gſu tohoto nemoczneho a, prolomiwſſe ſtrzechu, y ſpuſtili gey przed pana Gežiſſe. neb pro mnozſtwie lidu nemohli gſu geho ginak wneſti. Protož, wida wieru gich, vzdrawil gey od te dny. Ale kto tak hleda s takowu wieru zdrawie duſſe ſwe, yako gſu tito hledali zdrawij tiela czyzieho? O zdrawij tiela wſſiczkni ſtogij. lekarzuow hledagij, a nemohu-li lekarzuow nalezti, ale k ku- zedlnikom, k cžarodieynikom a k wieſſtczom, geſſto ſe s diably obieragi, gdu, chtiecze zdrawi byti, Jako lide zlij, geſſto gſu od boha odſtupili a žiwot tieleſny milugij, nebo ſe buduczyho 1) Mat. 11, 23. 24.
Strana 323
Po Swate Trogicy. 323 nenaďegij. Protož takowi o zdrawij dny duchownij žadne pecže nemagij. Acž dna duchownie take nuzy cžinij w koftech a lama ge. Ale ten lid, geſſto nema w ſobie žiwota duchow- nieho, nema ani cžitedlnoſti duchownie. Protož o nemoczy duchowni mluwiti muož ſe tiem, ktož gſu žiwot duchowni nalezli a k niemu prziſli. Tit ežigij boleſti wnitrznieho cžlo- wieka a lamanie dny duchownie, Jakož prorok o ſobie mluwi rzka 1): „Nenie pokoge koſtem mym przed twarzi hřiechuo mych. Nebo zloſti me wzely ſu nad hlawu mu a yako tiežke brzimie obtiežili ſu ſe nade mnu.“ A ſwaty Pawel die2): „Neſſtiaſtny ya cžlowiek! kto mne wyſwobodij z tiela ſmrti teto? Nebo, czož chczy dobreho, necžinim, ale czož ne- nawidim zleho, to ežinim, a ne ya, ale hrziech, kteryž przebywa w tiele mem.“ Protož geſt to nepokoy koſtem vſtawicžny od hrziechuo domaczych, geſſto gey ti cžigij, ktož žiwot duchownie magij. Rozum geſt mocz iako ſylna koſt, geſlto wſeczken žiwot duchownie ma ſe ſkrze tu mocz w dobrem vſtanowiti. Protož ta mocz veženim krziwym bywa zlamana. Kterežto veženie chodij s duowody ſladkymi a podobnie pijſmy odienymi okolo rozumu, až gey oſlepi, zawede a zaplete a až gey bludem pohltij. A tymž zpuoſobem ſladkych rzecžij y gine moczy duſſe, gimiž ſtogij wnitrznie cžlowiek, bywagi zlamany a ne- oftane tu žiwot duchownij, ale ſmrt. Tež y vmyſl twrdy, geſlto gim duchowni žiwot ſtogij, y ten dna hřiechuow necžitedlnych a nedomnienych mno-krat zlama. Neb chodij okolo nieho nayprwe zdaleka a znenahla, až ſe geho y doberze. Niekdy giž yako na ſtopu ſtogi od hrziechu, a nebogi ſe geho — procž? nebo ma dobry vmyſl — y puogde v przicžiny zle a lepke, geſſto za nimi na krocžegi hřiechowe negſu. A koliko panen a wdow za tiem vmyſlem prycž geſt! Koliko kniežij, zpowiedlnikuow, puſtennikuo 1) Žalm 38, 4. 5. 2) Řím. 7, 24. 15. 17.
Po Swate Trogicy. 323 nenaďegij. Protož takowi o zdrawij dny duchownij žadne pecže nemagij. Acž dna duchownie take nuzy cžinij w koftech a lama ge. Ale ten lid, geſſto nema w ſobie žiwota duchow- nieho, nema ani cžitedlnoſti duchownie. Protož o nemoczy duchowni mluwiti muož ſe tiem, ktož gſu žiwot duchowni nalezli a k niemu prziſli. Tit ežigij boleſti wnitrznieho cžlo- wieka a lamanie dny duchownie, Jakož prorok o ſobie mluwi rzka 1): „Nenie pokoge koſtem mym przed twarzi hřiechuo mych. Nebo zloſti me wzely ſu nad hlawu mu a yako tiežke brzimie obtiežili ſu ſe nade mnu.“ A ſwaty Pawel die2): „Neſſtiaſtny ya cžlowiek! kto mne wyſwobodij z tiela ſmrti teto? Nebo, czož chczy dobreho, necžinim, ale czož ne- nawidim zleho, to ežinim, a ne ya, ale hrziech, kteryž przebywa w tiele mem.“ Protož geſt to nepokoy koſtem vſtawicžny od hrziechuo domaczych, geſſto gey ti cžigij, ktož žiwot duchownie magij. Rozum geſt mocz iako ſylna koſt, geſlto wſeczken žiwot duchownie ma ſe ſkrze tu mocz w dobrem vſtanowiti. Protož ta mocz veženim krziwym bywa zlamana. Kterežto veženie chodij s duowody ſladkymi a podobnie pijſmy odienymi okolo rozumu, až gey oſlepi, zawede a zaplete a až gey bludem pohltij. A tymž zpuoſobem ſladkych rzecžij y gine moczy duſſe, gimiž ſtogij wnitrznie cžlowiek, bywagi zlamany a ne- oftane tu žiwot duchownij, ale ſmrt. Tež y vmyſl twrdy, geſlto gim duchowni žiwot ſtogij, y ten dna hřiechuow necžitedlnych a nedomnienych mno-krat zlama. Neb chodij okolo nieho nayprwe zdaleka a znenahla, až ſe geho y doberze. Niekdy giž yako na ſtopu ſtogi od hrziechu, a nebogi ſe geho — procž? nebo ma dobry vmyſl — y puogde v przicžiny zle a lepke, geſſto za nimi na krocžegi hřiechowe negſu. A koliko panen a wdow za tiem vmyſlem prycž geſt! Koliko kniežij, zpowiedlnikuow, puſtennikuo 1) Žalm 38, 4. 5. 2) Řím. 7, 24. 15. 17.
Strana 324
324 Nediele Dewatenaczta y ginych [247a] lidij ta dna nezrzetedlna a ſladka poſedla a vmyfly gich zlamala, kterychž by przed tiem ani mecž, ani oheň nemohl zlamati! Dale die cžtenie: A wida wieru gich, rekl geſt dnu zlamanemu: Spoluwierz, ſynu! odpuſftjegi ſe tobie hrziechowe twogi. Dobry lekarg, miloſtiwy ſpaſytel, prwe na duſſi lecžij a potom na tiele, aby vkazal, že tležílie geſt nemocz duſfe než tiela. Protož prwe odpuſſtij hrziechy, genž geſt zdrawij duſſe. Nebo nemocz tiela nicz neſſkodi cžlowieku k blaho- flawenſtwij, když duſle zdrawa geſt od brziechuow. Aniž take zdrawij tiela c o proſpiege, když nenie zdrawo od hrziechuo. A že hrziechowe gſu przicžina nemoczij tieleſnych, ſmrti ežaſne y wiecžne y wſſeho zleho; czož geho zde lidce trpij a czož y w pekle trpieti budu, to wſſe pro hrzjechy. Take tu Spalytel, odpufltiege dnu zlamanemu hrziechy, prawie gey ſynem nazywa. Nebo nicz giného neprzekaži byti ſynem božim, než ſami toliko hrziecnowe. A komuž ſe odpufſtiegij. ten giž przigima miloſt boži a ežeſ ſynowftwie božiho. Take pan Gežiſs proto die dnu zlamanemu: „Spolu- wierz neb douffay, ſynu“, nebo toliko ſynon božim oſtawa dovffanie prawe nadiege k diedictwi a k darom dokonalym Genž gfu vežaſtni przirozenie otczowa geſſto geſt dar nay- wyzſſie, z boha ſe naroditi. Ale že z tiechto rzecžij: „A wida pan gežiſs wieru gich, wecze dnu zlamanemu: Douffay, ſynu! odpufftiegit ſe tobie hrziechowe twogi“ Miſtrzi, knežij a Cierkew řimſka beru, Zie wiera tiech, genž gſu neſli dnu zlamaneho, dala geſt zdrawij gemu. Protož z toho pijſma y z ginych wybiragi. že wiera žiwych proſpiewa mrtwym w trzetim pekle, w ocžiſtezy A rzku: „Poňewadž wiera Kananeyſke ſpomahala geſt dezerzi neprzitomne, aby byla zproſſtiena od diabla, Procžež by wiera wietežie Cierkwe zde rytierzugiczy neſpomohla Cierkwi, genž geſt vſnula a ma ſpaſena byti?
324 Nediele Dewatenaczta y ginych [247a] lidij ta dna nezrzetedlna a ſladka poſedla a vmyfly gich zlamala, kterychž by przed tiem ani mecž, ani oheň nemohl zlamati! Dale die cžtenie: A wida wieru gich, rekl geſt dnu zlamanemu: Spoluwierz, ſynu! odpuſftjegi ſe tobie hrziechowe twogi. Dobry lekarg, miloſtiwy ſpaſytel, prwe na duſſi lecžij a potom na tiele, aby vkazal, že tležílie geſt nemocz duſfe než tiela. Protož prwe odpuſſtij hrziechy, genž geſt zdrawij duſſe. Nebo nemocz tiela nicz neſſkodi cžlowieku k blaho- flawenſtwij, když duſle zdrawa geſt od brziechuow. Aniž take zdrawij tiela c o proſpiege, když nenie zdrawo od hrziechuo. A že hrziechowe gſu przicžina nemoczij tieleſnych, ſmrti ežaſne y wiecžne y wſſeho zleho; czož geho zde lidce trpij a czož y w pekle trpieti budu, to wſſe pro hrzjechy. Take tu Spalytel, odpufltiege dnu zlamanemu hrziechy, prawie gey ſynem nazywa. Nebo nicz giného neprzekaži byti ſynem božim, než ſami toliko hrziecnowe. A komuž ſe odpufſtiegij. ten giž przigima miloſt boži a ežeſ ſynowftwie božiho. Take pan Gežiſs proto die dnu zlamanemu: „Spolu- wierz neb douffay, ſynu“, nebo toliko ſynon božim oſtawa dovffanie prawe nadiege k diedictwi a k darom dokonalym Genž gfu vežaſtni przirozenie otczowa geſſto geſt dar nay- wyzſſie, z boha ſe naroditi. Ale že z tiechto rzecžij: „A wida pan gežiſs wieru gich, wecze dnu zlamanemu: Douffay, ſynu! odpufftiegit ſe tobie hrziechowe twogi“ Miſtrzi, knežij a Cierkew řimſka beru, Zie wiera tiech, genž gſu neſli dnu zlamaneho, dala geſt zdrawij gemu. Protož z toho pijſma y z ginych wybiragi. že wiera žiwych proſpiewa mrtwym w trzetim pekle, w ocžiſtezy A rzku: „Poňewadž wiera Kananeyſke ſpomahala geſt dezerzi neprzitomne, aby byla zproſſtiena od diabla, Procžež by wiera wietežie Cierkwe zde rytierzugiczy neſpomohla Cierkwi, genž geſt vſnula a ma ſpaſena byti?
Strana 325
Po Swate Trogicy. 325 Ale to gſu negiſte rzecži o wierze czyzie, když každy ſwe nema. Nebo pan die1) : „Wiera twa — ne czyzy — zdrawa tie geſt vežinila.“ Protož o mrtwych nenie giſte, kterziž gſu zde w prawdie wiery žiwi nebyli a w prawem pokanie przed ſmetij negſu nalezeni, aby Cierkew Rzimſka z pekla gich dobyla ſwu wieru a ſwymi mſſemi ſwatokupeczkymi. Nebo mag-li tak weliku wieru, aby ſkrze ni mrtwym z pekla po- mohli, procž gim to welika wiera neproſpiege ſamym, aby tam pro wiern newchodili, odkud tau wieru ginych doby- wagij? Protoz S. Pawel proti gich rozprawkam baſniwym giſtu rzecž die 2): „Každy zagiſte ſweho ſkutku zkus; a tak ſam w ſobie toliko bude mieti chwalu, a ne w ginem. Nebo každy ſwe brzemeno poneſe.“ Tehdy w pekle neproſpiegij miſe ſwatokupeczke tiem, geſſto gſa zde zameſſkali ſkutky ſprawedliwe ežiniti, a pokani praweho muſy ſami ſwe brzimie neſti. A take gelt pan Gežiſs netoliko na wieru tiech no- ſycżuow wzhledl. Ale h ediel geſs y na wieru toho, gemuž geſt rzekl: „Douffay nebo dowierz, ſynu!“ [247b] Protož, bude-li miloſt wy bnoh raežiti, dat geſſtie znati lidem prawdu ſwu y gich ne oſte rzecši, kter ž twrdij proti pijſmu bozſkemu. genž die 3) : „Sprawedliwy muoy z wiery žiw geſt, a wytrhne-li ſe z nje, nebude ſe libiti duſſi me.“ Kterak tehdy tiem, kterzi gſu zde z wiery žiwi nebyli, wiera cyzie po ſmrti proſpieti muože? Protož rzecži božie pominucze, a rozprawieti to ži- wym lidem a mrtwe vgiſtiti ſpaſenim lkrze wieru cyzy a ſkrze peklo, y kto mež tak ſlkodnie lhati lidem, yako ti baſno- tworowe lhu ? Potom die cžtenie: „A ay, niekterzi z miſtrnow rzekli ſu ſami w ſobie: Tento ſe ruha. A když vzrzel Gežiſs myſllenie gich, rzekl geſt: Y czo myſlite zle wieczy w frdcych ſwych. Czo geſt ſnaze rzieczy: Odpuſſtiegi ſe tobie hrziechowe ) Mat. 9, 22. 1) Gal. 6. 4. 5. 3) Podle Řím. 1, 17.
Po Swate Trogicy. 325 Ale to gſu negiſte rzecži o wierze czyzie, když každy ſwe nema. Nebo pan die1) : „Wiera twa — ne czyzy — zdrawa tie geſt vežinila.“ Protož o mrtwych nenie giſte, kterziž gſu zde w prawdie wiery žiwi nebyli a w prawem pokanie przed ſmetij negſu nalezeni, aby Cierkew Rzimſka z pekla gich dobyla ſwu wieru a ſwymi mſſemi ſwatokupeczkymi. Nebo mag-li tak weliku wieru, aby ſkrze ni mrtwym z pekla po- mohli, procž gim to welika wiera neproſpiege ſamym, aby tam pro wiern newchodili, odkud tau wieru ginych doby- wagij? Protoz S. Pawel proti gich rozprawkam baſniwym giſtu rzecž die 2): „Každy zagiſte ſweho ſkutku zkus; a tak ſam w ſobie toliko bude mieti chwalu, a ne w ginem. Nebo každy ſwe brzemeno poneſe.“ Tehdy w pekle neproſpiegij miſe ſwatokupeczke tiem, geſſto gſa zde zameſſkali ſkutky ſprawedliwe ežiniti, a pokani praweho muſy ſami ſwe brzimie neſti. A take gelt pan Gežiſs netoliko na wieru tiech no- ſycżuow wzhledl. Ale h ediel geſs y na wieru toho, gemuž geſt rzekl: „Douffay nebo dowierz, ſynu!“ [247b] Protož, bude-li miloſt wy bnoh raežiti, dat geſſtie znati lidem prawdu ſwu y gich ne oſte rzecši, kter ž twrdij proti pijſmu bozſkemu. genž die 3) : „Sprawedliwy muoy z wiery žiw geſt, a wytrhne-li ſe z nje, nebude ſe libiti duſſi me.“ Kterak tehdy tiem, kterzi gſu zde z wiery žiwi nebyli, wiera cyzie po ſmrti proſpieti muože? Protož rzecži božie pominucze, a rozprawieti to ži- wym lidem a mrtwe vgiſtiti ſpaſenim lkrze wieru cyzy a ſkrze peklo, y kto mež tak ſlkodnie lhati lidem, yako ti baſno- tworowe lhu ? Potom die cžtenie: „A ay, niekterzi z miſtrnow rzekli ſu ſami w ſobie: Tento ſe ruha. A když vzrzel Gežiſs myſllenie gich, rzekl geſt: Y czo myſlite zle wieczy w frdcych ſwych. Czo geſt ſnaze rzieczy: Odpuſſtiegi ſe tobie hrziechowe ) Mat. 9, 22. 1) Gal. 6. 4. 5. 3) Podle Řím. 1, 17.
Strana 326
326 Nediele Dewatenacta twogi; cžili rzieczy: Wſtaň a chod? Tito miſtrzi, držicze to, že žadny z lidij ſwu moczy nemuož hrziechuow odpuſtiti, gedine toliko ſam buoh; Protož magicze za to, že pan gežifs geſt puhy cžlowiek, y plete ſe krziwie w mocz božie a chcze hrziechy odpuſſtieti, a nemage te moczy, — protož ſe bohu ruha. A že ten hrziech ruhanie geſt weliky a muož geho mnoho byti w lidu. Ale když hrziechowe tieleſnie a zgewnij negſu hrziechowe pro przemnoženu zloſt a ſlepotu, owſſem duchownij chrziechowe(!) nicz negſu. A toto ſe znamenitie za ruhanie klade, ſtworzenie puhemu przidati to krziwie, czož na ſameho boha ſluſſie, Jakož gſu miſtrzi z newiery przida- wali to ruhanie panu Gežiffowi, že by, gſa cžlowiekem toliko, chtiel hrziechy odpufftieti. A to by prawe bylo, když by bohem nebyl, že by ſe ruhal, pleta ſe w mocz božij. Protož, poniewadž to ruhanie geſt puhemu ežlowieku pleſti ſe w od- puſſtienie hrziechuow, Tehdy Papež s ginymi kniežimi w tom ruhanie geſt, geſſto ſſtiedrze dawa za penieze wſſem hrzie- chom odpufftienie y muk zbawenie. A rozdawa hrziechy, za nekolik let odpufſtiege lidem hrzeſliti; A po tiech letech da liſt kterer koli kniezy, aby ten geho mohl rozhrzieſliti pa- pežowu moczij. Tež y ginij kniežij držij, mluwie y chlubie ſe w tom, že hrziechy odpuſltiegij, a tak ſe bohu ruhagij. Tež na ſameho boha ſluſſie ſtworziti czožkoli. A oni ſe chlubij. že ſtworzi tielo kryſtowo, kolikratž chtij, a že boha z chleba ſtworzie. Protož, magi-li potupeni byti pro ruhanie, totot geſt welike a welmi llepe. Nebo boha ani tiela Kryſtowa nemnož nižadny ſtworziti, ani z niecžeho znowu vežiniti. Nebo tielo kryſtowo ſtworzeno geſt gednu od boha w žiwotie panny Marye a gedinu ſe z nie narodilo; potom wiecze nezhynulo aniž zhynuti muož. Ale to tielo, kterež geſt panna Marya porodila a kterež y za nas zrazeno, neſtworzuge ſe, ale bywa; to wždy obietugem y przigimame. Geſt tiech ginych wieczij mnoho, geſſto na ſameho boha ſluſſegij, a lidee, ge
326 Nediele Dewatenacta twogi; cžili rzieczy: Wſtaň a chod? Tito miſtrzi, držicze to, že žadny z lidij ſwu moczy nemuož hrziechuow odpuſtiti, gedine toliko ſam buoh; Protož magicze za to, že pan gežifs geſt puhy cžlowiek, y plete ſe krziwie w mocz božie a chcze hrziechy odpuſſtieti, a nemage te moczy, — protož ſe bohu ruha. A že ten hrziech ruhanie geſt weliky a muož geho mnoho byti w lidu. Ale když hrziechowe tieleſnie a zgewnij negſu hrziechowe pro przemnoženu zloſt a ſlepotu, owſſem duchownij chrziechowe(!) nicz negſu. A toto ſe znamenitie za ruhanie klade, ſtworzenie puhemu przidati to krziwie, czož na ſameho boha ſluſſie, Jakož gſu miſtrzi z newiery przida- wali to ruhanie panu Gežiffowi, že by, gſa cžlowiekem toliko, chtiel hrziechy odpufftieti. A to by prawe bylo, když by bohem nebyl, že by ſe ruhal, pleta ſe w mocz božij. Protož, poniewadž to ruhanie geſt puhemu ežlowieku pleſti ſe w od- puſſtienie hrziechuow, Tehdy Papež s ginymi kniežimi w tom ruhanie geſt, geſſto ſſtiedrze dawa za penieze wſſem hrzie- chom odpufftienie y muk zbawenie. A rozdawa hrziechy, za nekolik let odpufſtiege lidem hrzeſliti; A po tiech letech da liſt kterer koli kniezy, aby ten geho mohl rozhrzieſliti pa- pežowu moczij. Tež y ginij kniežij držij, mluwie y chlubie ſe w tom, že hrziechy odpuſltiegij, a tak ſe bohu ruhagij. Tež na ſameho boha ſluſſie ſtworziti czožkoli. A oni ſe chlubij. že ſtworzi tielo kryſtowo, kolikratž chtij, a že boha z chleba ſtworzie. Protož, magi-li potupeni byti pro ruhanie, totot geſt welike a welmi llepe. Nebo boha ani tiela Kryſtowa nemnož nižadny ſtworziti, ani z niecžeho znowu vežiniti. Nebo tielo kryſtowo ſtworzeno geſt gednu od boha w žiwotie panny Marye a gedinu ſe z nie narodilo; potom wiecze nezhynulo aniž zhynuti muož. Ale to tielo, kterež geſt panna Marya porodila a kterež y za nas zrazeno, neſtworzuge ſe, ale bywa; to wždy obietugem y przigimame. Geſt tiech ginych wieczij mnoho, geſſto na ſameho boha ſluſſegij, a lidee, ge
Strana 327
Po Swate Trogicy. 327 krziwie na ſe tahnucze, ruhagi ſe bohu. Na nieho ſluſſie mocz naywyzſſij, chwala, pomſta, faud. A w ty wieczy we wſſeczky lidee ſe pletu proti bohu, mocz, pomſtu y ſaud neprawie ſobie oſobugicze, wſfudy w pře [248a] božij ſe ple- tucze, Chwalu, ktera na ſameho boha ſluſſie, na ſe tahnucze nebo na gina ſtworzenie czpagicze. Protož ta ruhanie tak ſtogij a ſtati budu, dokudž ge buoh trpieti bude. Y die ežtenie: „A vzrzew pan Gežiſs myſllenie gich, rzekl geſt: Czo myſlite zle wieczy w ſrdczych ſwych.“ Tu cžtenie vkazuge, kterak pan patrzij w ſrdce lidſka a zname- nawa w nich myſllenie zla, Jakož geſt ted vzrzel w ſrdczych tiechto miſtruow, když geſt hrziechy odpuſtil dnu zlama- nemu, že gſu rzekli, že ſe ruha bohu. A to geſt bylo my- ſlenie zlee; neb ſe geſt neruhal, odpuſltiege hrziechy, ale milofrdenſtwie geſt vkazal, mocznie iako buoh ge odpufftiege a zdrawij nemocznemu dawage. Protož geſt gich potreſktal rzka: „Czo myſlite zle wieczy w ſrdcych ſwych.“ A w tom vkazuge, že bude otazanie a wyptanie na wſleczka myſlenie lidſka a puogde ſaud a treſktanie na wſſeczka pomyſllenie przewraczena, kteraž lucžij od boha. Protož ſe ma od 1) nich z wiery wzdalowati. Nebo die pan buoh 2) : „Vmygte ſe a budte cžiſti, odneſte zloſt myſlleni waſſich od ocžij mych.“ Neb zla myſllenie gſu pocžatek každe poſlkwrny duſſe, když ſe zlu liboſtij w ſrdczy ſtogij, popuzegicze žadoftij zlych y tiela ke zlemu vežinku. Pakli proti nim praczugem a branime ſe od prziwolenie k nim, tehdy odplata wždy za nie welika bywa. Protož die pan miſtrom o gich zlem myſllenie: „Czo geſt ſnaze rzieczy, to-li : Odpuſſtiegi ſe tobie hrziechowe twogi, aby zdraw by na duſſi; Cžili rzieczy: Wſtaň a choď, gſa giž na tiele zdraw?" A že geſt panu bohu obe lehke. Ale pan k na- prawenie gich przed nie toho podawa, aby wieduce, že obe 1) Orig. omylem o nich. 2) Izai. 1, 16.
Po Swate Trogicy. 327 krziwie na ſe tahnucze, ruhagi ſe bohu. Na nieho ſluſſie mocz naywyzſſij, chwala, pomſta, faud. A w ty wieczy we wſſeczky lidee ſe pletu proti bohu, mocz, pomſtu y ſaud neprawie ſobie oſobugicze, wſfudy w pře [248a] božij ſe ple- tucze, Chwalu, ktera na ſameho boha ſluſſie, na ſe tahnucze nebo na gina ſtworzenie czpagicze. Protož ta ruhanie tak ſtogij a ſtati budu, dokudž ge buoh trpieti bude. Y die ežtenie: „A vzrzew pan Gežiſs myſllenie gich, rzekl geſt: Czo myſlite zle wieczy w ſrdczych ſwych.“ Tu cžtenie vkazuge, kterak pan patrzij w ſrdce lidſka a zname- nawa w nich myſllenie zla, Jakož geſt ted vzrzel w ſrdczych tiechto miſtruow, když geſt hrziechy odpuſtil dnu zlama- nemu, že gſu rzekli, že ſe ruha bohu. A to geſt bylo my- ſlenie zlee; neb ſe geſt neruhal, odpuſltiege hrziechy, ale milofrdenſtwie geſt vkazal, mocznie iako buoh ge odpufftiege a zdrawij nemocznemu dawage. Protož geſt gich potreſktal rzka: „Czo myſlite zle wieczy w ſrdcych ſwych.“ A w tom vkazuge, že bude otazanie a wyptanie na wſleczka myſlenie lidſka a puogde ſaud a treſktanie na wſſeczka pomyſllenie przewraczena, kteraž lucžij od boha. Protož ſe ma od 1) nich z wiery wzdalowati. Nebo die pan buoh 2) : „Vmygte ſe a budte cžiſti, odneſte zloſt myſlleni waſſich od ocžij mych.“ Neb zla myſllenie gſu pocžatek každe poſlkwrny duſſe, když ſe zlu liboſtij w ſrdczy ſtogij, popuzegicze žadoftij zlych y tiela ke zlemu vežinku. Pakli proti nim praczugem a branime ſe od prziwolenie k nim, tehdy odplata wždy za nie welika bywa. Protož die pan miſtrom o gich zlem myſllenie: „Czo geſt ſnaze rzieczy, to-li : Odpuſſtiegi ſe tobie hrziechowe twogi, aby zdraw by na duſſi; Cžili rzieczy: Wſtaň a choď, gſa giž na tiele zdraw?" A že geſt panu bohu obe lehke. Ale pan k na- prawenie gich przed nie toho podawa, aby wieduce, že obe 1) Orig. omylem o nich. 2) Izai. 1, 16.
Strana 328
328 Nediele Dewatenacta geſt ſkutek dobry božij a puhy ežlowiek ſam od ſebe nižadny geho nemuož vežiniti, Protož aby ſobie porozum'eli, že, geſt-li ruhanie gemu odpufſtieti hrziechy, tehdy y zdrawij ſamym ſlowem cžiniti rzka: „Wſtaň a chod.“ Protož tiem mluwenim pan prziwodie k rozumu neprzately ſwe, Aby, magicze ſkutkuo oežitych duowod, wiedieli, že ſyn cžlowieka, to geſt panny Marye, ma mocz, protoze geſt bohem, na zemi od- puſſtieti hrziechy. Nerzekl „w pekle“ ani „w nebi“. Nebo na- zemi ſe miloſt naleza wieru a pokanim a take ſe ztraczuge hrziechy Zde geſt mijſto hledati odpuſitienie a ſmilowanie, a gine potom nebude dano. Potom die cžteni: „Tehdy wecze dnu zlamanemu: Wſtaň, wezmi lože ſwe a gdi do domu ſweho Y wſtal geſt a ſſel do dor ſweho.“ Ten, genž dnu zlaman bywa a newladne ſebu, gedine ſe na loži obraczy a noſfen bywa. To geſt ro- zum duchownie, že hrziechowe yako dna zlamagi cžlowieka a mocz gemu odegmu a obycžegi tie kymi obtiežij gey a noſy po czeſtach diablowych w loži yako to zlamaneho bez- moczy. Protož pan gežifs. vzdrawiw z te nemoczy cžlowieka toho, kazal gemu luože wzyti a noſyti ty obycžege a ſkurky zle, aby gimi wladl a nad nimi panowal. Nebo ginak nenie gifte zdrawie, dokudž nemoc trapi a luože obycžeguo zlych prziftogij a ežlowieka pieſtuge. A protož, acž k tomu tiežko lide przicha[ 248b]zegij, ale dlužni ſu tiem. A dokudž k tomu neprzigdu, nebudu w domu ſwem odpocžiwagicze ode dny a magicze vtieſſenie z ſweho zdrawie s cželedij ſwu, A wždy ſe magij bati za to, že blizko od nich nemocz geſt, dokudž na lože wzhledagi, ano ſe geſſtie na plecych nenoſy, ale obycžeg geſſtie ežaſto cžlowieka na nem vſpij. Potom die cžtenie: „Tehdy widucze zaſtupowe zdrawie na cžlowieku, bali ſu ſe a welebili boha,“ To geſt polepſſili ſe ſkutkem tiem a bohu ſu gey przidali. Ale nynie, když by tak buoh koho na duſli vzdrawil, aby yako zdrawy v wierze
328 Nediele Dewatenacta geſt ſkutek dobry božij a puhy ežlowiek ſam od ſebe nižadny geho nemuož vežiniti, Protož aby ſobie porozum'eli, že, geſt-li ruhanie gemu odpufſtieti hrziechy, tehdy y zdrawij ſamym ſlowem cžiniti rzka: „Wſtaň a chod.“ Protož tiem mluwenim pan prziwodie k rozumu neprzately ſwe, Aby, magicze ſkutkuo oežitych duowod, wiedieli, že ſyn cžlowieka, to geſt panny Marye, ma mocz, protoze geſt bohem, na zemi od- puſſtieti hrziechy. Nerzekl „w pekle“ ani „w nebi“. Nebo na- zemi ſe miloſt naleza wieru a pokanim a take ſe ztraczuge hrziechy Zde geſt mijſto hledati odpuſitienie a ſmilowanie, a gine potom nebude dano. Potom die cžteni: „Tehdy wecze dnu zlamanemu: Wſtaň, wezmi lože ſwe a gdi do domu ſweho Y wſtal geſt a ſſel do dor ſweho.“ Ten, genž dnu zlaman bywa a newladne ſebu, gedine ſe na loži obraczy a noſfen bywa. To geſt ro- zum duchownie, že hrziechowe yako dna zlamagi cžlowieka a mocz gemu odegmu a obycžegi tie kymi obtiežij gey a noſy po czeſtach diablowych w loži yako to zlamaneho bez- moczy. Protož pan gežifs. vzdrawiw z te nemoczy cžlowieka toho, kazal gemu luože wzyti a noſyti ty obycžege a ſkurky zle, aby gimi wladl a nad nimi panowal. Nebo ginak nenie gifte zdrawie, dokudž nemoc trapi a luože obycžeguo zlych prziftogij a ežlowieka pieſtuge. A protož, acž k tomu tiežko lide przicha[ 248b]zegij, ale dlužni ſu tiem. A dokudž k tomu neprzigdu, nebudu w domu ſwem odpocžiwagicze ode dny a magicze vtieſſenie z ſweho zdrawie s cželedij ſwu, A wždy ſe magij bati za to, že blizko od nich nemocz geſt, dokudž na lože wzhledagi, ano ſe geſſtie na plecych nenoſy, ale obycžeg geſſtie ežaſto cžlowieka na nem vſpij. Potom die cžtenie: „Tehdy widucze zaſtupowe zdrawie na cžlowieku, bali ſu ſe a welebili boha,“ To geſt polepſſili ſe ſkutkem tiem a bohu ſu gey przidali. Ale nynie, když by tak buoh koho na duſli vzdrawil, aby yako zdrawy v wierze
Strana 329
Po Swate Trogicy. 329 pocžal žiwot nowy weſti, od ſwieta ſe chyle, Spijſſe by rzekli tito przewraceni krzeſtiane, ba y kňežij, že geſt kaczierz pikhart, a že geſt dabel w nem, aneb že ſe geſt zblaznil. Nediele Dwadczata po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Matuſſe w XXII. Kap. WV Ten cžas Mluwil pan Gežifs s vcžedi- niky ſwymi w podobenſtwie rzka: Podobno vcžinieno geſt kralowſtwie nebeſke cžlo- wieku krali, genž gelt vežinil ſwatbu ſynu ſwemu. A poſ al ſluhu ſweho wolat zwanych na ſwatbu; a nechtieli gſu przigiti. Y opiet poſlal gine ſlu- žebniky ſwe rzka: Powiezte pozwanym: Av, obied mudy připrawil ſem, bykowe mogi a ptacztwo domaczy zbito geſt a wſſeczky wieczy ho- towy gſu; podtež na ſwatbu! Ale oni zmeſſ- kali gſu a odeſſli geden do wſy ſwe, giny k kupecztwie ſwemu. Ginij pak zgimali ſlužeb- niky geho a hanienim ztryzniwſſe zmordo- wali. Tehdy kral, když vſlyſſel, rozhniewa! ſe geſt;a poſlaw zaſtupy ſwe, zhubil wražeal- niky ty a mieſro gich zapalil. Tehdy řekl ſlužebnikom ſwym: Swatba zagiſte hotowa geſt, ale ti, kterzi gſu byli pozwani nebyli glu hodni. Protož gdiete na czeſty, a kterež koli naleznete, zowte na ſwatbu. Y wyſſedſſe ſlužebnicy geho na ceſty, shromaždili wſſeczky, kterež gſu nalezli, dobre y zlee; a naplniena geſt ſwatba hodowniky. Y wſſel geſt Kral, aby opatrzil hodowniky, y vzrzel geſt tu cžlowieka neodieneo ruchem ſwateb- nim. Y rzeki geſt gemu: Przieteli, kteraks
Po Swate Trogicy. 329 pocžal žiwot nowy weſti, od ſwieta ſe chyle, Spijſſe by rzekli tito przewraceni krzeſtiane, ba y kňežij, že geſt kaczierz pikhart, a že geſt dabel w nem, aneb že ſe geſt zblaznil. Nediele Dwadczata po Swate Trogiczy. Cžtenie Swateho Matuſſe w XXII. Kap. WV Ten cžas Mluwil pan Gežifs s vcžedi- niky ſwymi w podobenſtwie rzka: Podobno vcžinieno geſt kralowſtwie nebeſke cžlo- wieku krali, genž gelt vežinil ſwatbu ſynu ſwemu. A poſ al ſluhu ſweho wolat zwanych na ſwatbu; a nechtieli gſu przigiti. Y opiet poſlal gine ſlu- žebniky ſwe rzka: Powiezte pozwanym: Av, obied mudy připrawil ſem, bykowe mogi a ptacztwo domaczy zbito geſt a wſſeczky wieczy ho- towy gſu; podtež na ſwatbu! Ale oni zmeſſ- kali gſu a odeſſli geden do wſy ſwe, giny k kupecztwie ſwemu. Ginij pak zgimali ſlužeb- niky geho a hanienim ztryzniwſſe zmordo- wali. Tehdy kral, když vſlyſſel, rozhniewa! ſe geſt;a poſlaw zaſtupy ſwe, zhubil wražeal- niky ty a mieſro gich zapalil. Tehdy řekl ſlužebnikom ſwym: Swatba zagiſte hotowa geſt, ale ti, kterzi gſu byli pozwani nebyli glu hodni. Protož gdiete na czeſty, a kterež koli naleznete, zowte na ſwatbu. Y wyſſedſſe ſlužebnicy geho na ceſty, shromaždili wſſeczky, kterež gſu nalezli, dobre y zlee; a naplniena geſt ſwatba hodowniky. Y wſſel geſt Kral, aby opatrzil hodowniky, y vzrzel geſt tu cžlowieka neodieneo ruchem ſwateb- nim. Y rzeki geſt gemu: Przieteli, kteraks
Strana 330
330 Nediele Dwadczata ſem wſſel, nemage rucha ſwatebniho? A on geſt oniemiel. Tehdy rzekl kral ſlužebnikom ſwym: Swiežice rucze geho y nohy, vwrztež gey do temnoſtij zewnitrznijch; tut bude placž a ſſkrzehot zubuow. Nebo mnoho geſt powolanych, ale malo wywolenych. Tomto ſwatem cžtenie Spaſytel naſs welike a pilne wieczy mluwil geſt s vežedlniky ſwymi w podobenſtwie o ſwatbie tieleſne, Aby ſkrze to vwedl rozum vežedlnikuow y naſs k wieczem nebeſkym a duchownim, Aby, rozumie- gicze ſwatbie tieleſne, powyſlili rozumu k srozumieni o ſwat- bie duchownie, kteraž ſe diege a dieti bude mezy chotem gezukryſtem [249a] a mezy geho chotij, Cierkwi ſwatu, genž geft zbor wfech wywolenych k ſpaſeni od prwnieho až do poſlednieho. A kterak ſe diege przi te ſwatbie a ktere gſu przicžiny na nij, tomu z potrzeby ma ſrozumino byti. kterychž y cžtenie dotycže. Protož, raduge-li ſe kto z toho, že geſt zwan na ſwatbu tieleſnu ſyna kralowa, Aby ſe z wiery radowal wiecze z toho, že geſt zwan na ſwatbu duchowni a wiecžnu ſyna krale nebeſkeho, boha wſſemohuczyho. A bal-li by ſe, aby z te ſwatby tieleſne wyhnan nebyl s pohaňenim před mnohymi, Owſſem ſe wiece bati maſs, aby nebyl wy- wržen od ſwatby wiecžne a k tomu vwržen nebyl w tem- noſti zewnitrznij, ſwazan gſa, kdež by biedu wiecžnu lkal, ſſkrzipie zuby. A o tiech wſſech wieczech položeno geft cžtenie dneſſnij, genž die: „Podobno vcžinieno geſt kralow- ſtwie nebeſke cžlowieku krali, genž geſt vežinil ſwatbu ſynu ſwemu." Ten kral, buoh wſlemohuczy a tak wſſeczka trogicze ſwata vežinila geſt ſwatbu kryſtu, gelikožto cžlowiek geſt, a zaſnubila gemu chot zbor wſſech wywolenych yako gednu chot. A nayprwe ſe geſt ſtala ta ſwatba, když ſe wtielil ſyn božie w žiwotie panny Marye a w nij ſe s cžlowiecženſtwim
330 Nediele Dwadczata ſem wſſel, nemage rucha ſwatebniho? A on geſt oniemiel. Tehdy rzekl kral ſlužebnikom ſwym: Swiežice rucze geho y nohy, vwrztež gey do temnoſtij zewnitrznijch; tut bude placž a ſſkrzehot zubuow. Nebo mnoho geſt powolanych, ale malo wywolenych. Tomto ſwatem cžtenie Spaſytel naſs welike a pilne wieczy mluwil geſt s vežedlniky ſwymi w podobenſtwie o ſwatbie tieleſne, Aby ſkrze to vwedl rozum vežedlnikuow y naſs k wieczem nebeſkym a duchownim, Aby, rozumie- gicze ſwatbie tieleſne, powyſlili rozumu k srozumieni o ſwat- bie duchownie, kteraž ſe diege a dieti bude mezy chotem gezukryſtem [249a] a mezy geho chotij, Cierkwi ſwatu, genž geft zbor wfech wywolenych k ſpaſeni od prwnieho až do poſlednieho. A kterak ſe diege przi te ſwatbie a ktere gſu przicžiny na nij, tomu z potrzeby ma ſrozumino byti. kterychž y cžtenie dotycže. Protož, raduge-li ſe kto z toho, že geſt zwan na ſwatbu tieleſnu ſyna kralowa, Aby ſe z wiery radowal wiecze z toho, že geſt zwan na ſwatbu duchowni a wiecžnu ſyna krale nebeſkeho, boha wſſemohuczyho. A bal-li by ſe, aby z te ſwatby tieleſne wyhnan nebyl s pohaňenim před mnohymi, Owſſem ſe wiece bati maſs, aby nebyl wy- wržen od ſwatby wiecžne a k tomu vwržen nebyl w tem- noſti zewnitrznij, ſwazan gſa, kdež by biedu wiecžnu lkal, ſſkrzipie zuby. A o tiech wſſech wieczech položeno geft cžtenie dneſſnij, genž die: „Podobno vcžinieno geſt kralow- ſtwie nebeſke cžlowieku krali, genž geſt vežinil ſwatbu ſynu ſwemu." Ten kral, buoh wſlemohuczy a tak wſſeczka trogicze ſwata vežinila geſt ſwatbu kryſtu, gelikožto cžlowiek geſt, a zaſnubila gemu chot zbor wſſech wywolenych yako gednu chot. A nayprwe ſe geſt ſtala ta ſwatba, když ſe wtielil ſyn božie w žiwotie panny Marye a w nij ſe s cžlowiecženſtwim
Strana 331
Po Swate Trogicy. 331 sgednal anebo w ſwu oſobu ge prziyal. A tak buoh otecz ſwatbu ſynu vcžinil, dwie potſtatie, bozíku a cžlowiecſku, w gednu oſobu kryſtov ſpogiw, aby buoh a cžlowiek gedna oſoba byla. Druha ſwatba yhned po te ſtala ſe geſt, že oſobie kryſtowie byla oddana a vſnubena chot, gijž rziekame Cier- kew S. Ale že ſe w to pletu hrziefſniczy bohatij a pyſſnij, chtiecze ſe w to wežiſti, že by oni byli Cierkew ſwata, chot Kryſtowa, ano gim to prziſluſſie iako ſwini zrezadlo. Ale Cierkew ſwata prawa tat geſt w prawdie chot kryſtowa; neb geſt gemu zaſnubena a s tu ſe geſt oddal a oſwietil gi ſobie w krwi ſwe, Geſſto geſt to draho zboru ſatanowu, dawno od kryſta pobiehlemu. Geſſtie muož byti ſwatba každe duſſe cžlowieka wierneho, Aby byla za chot panu kryſtu a nemiela žadne gine przizni a wiery wietežij nežli gemu. A ta ſwatba diege ſe nynie ſkrze wieru, a potom bude bydlenie przietomne a nerozdielne s ſwym milym chotem na wieky wiekom. Protož die ežtenie. Zie ten weliky kral nebeſky vežinil ſwatbu ſynu ſwemu panu kryſtu, bo' a cžlowieku, oddaw ge za chot zbor ten ſprawedliwych. Y poſlal geſt ſluhu ſweho wolat zwanych na ſwatbu. Tu ſluhu mienij wſſeczky ſwe poſly, a znamenitie proroky, kterziž glu zwali židy, aby wierzili o buduczym wtielenie kryſtowu, A potom bližilij, yako Jana krztitele a gine. A potom ſam ženich mluwil geſt choti ſwe ſlowa pokoge a vtieſſenie a wiecžneho milowanie. Potom geho Apofftole y ginij po nich, kohož kdy kral nebeſky k tomu poſyla, aby zwali na tu ſwatbu. Ti wſſiczkni do ſkonanie ſwieta yako geden wolati magij na tu ſwatbu obycžegem ſnubenie. Ne yako na tieleſnu ſwatbu zowu mnohe, aby hodowali, gedli, pili, weſeli byli a potom rozgeducze ſe toho zapomenu 249b]li a nicz ſobie nedobyli potom: Ale tuto ſe diege zwanij obycžegem choti, aby ſe zwanie tomu choti na wieky oddali. Nebo kral nebeſky ſkrze
Po Swate Trogicy. 331 sgednal anebo w ſwu oſobu ge prziyal. A tak buoh otecz ſwatbu ſynu vcžinil, dwie potſtatie, bozíku a cžlowiecſku, w gednu oſobu kryſtov ſpogiw, aby buoh a cžlowiek gedna oſoba byla. Druha ſwatba yhned po te ſtala ſe geſt, že oſobie kryſtowie byla oddana a vſnubena chot, gijž rziekame Cier- kew S. Ale že ſe w to pletu hrziefſniczy bohatij a pyſſnij, chtiecze ſe w to wežiſti, že by oni byli Cierkew ſwata, chot Kryſtowa, ano gim to prziſluſſie iako ſwini zrezadlo. Ale Cierkew ſwata prawa tat geſt w prawdie chot kryſtowa; neb geſt gemu zaſnubena a s tu ſe geſt oddal a oſwietil gi ſobie w krwi ſwe, Geſſto geſt to draho zboru ſatanowu, dawno od kryſta pobiehlemu. Geſſtie muož byti ſwatba každe duſſe cžlowieka wierneho, Aby byla za chot panu kryſtu a nemiela žadne gine przizni a wiery wietežij nežli gemu. A ta ſwatba diege ſe nynie ſkrze wieru, a potom bude bydlenie przietomne a nerozdielne s ſwym milym chotem na wieky wiekom. Protož die ežtenie. Zie ten weliky kral nebeſky vežinil ſwatbu ſynu ſwemu panu kryſtu, bo' a cžlowieku, oddaw ge za chot zbor ten ſprawedliwych. Y poſlal geſt ſluhu ſweho wolat zwanych na ſwatbu. Tu ſluhu mienij wſſeczky ſwe poſly, a znamenitie proroky, kterziž glu zwali židy, aby wierzili o buduczym wtielenie kryſtowu, A potom bližilij, yako Jana krztitele a gine. A potom ſam ženich mluwil geſt choti ſwe ſlowa pokoge a vtieſſenie a wiecžneho milowanie. Potom geho Apofftole y ginij po nich, kohož kdy kral nebeſky k tomu poſyla, aby zwali na tu ſwatbu. Ti wſſiczkni do ſkonanie ſwieta yako geden wolati magij na tu ſwatbu obycžegem ſnubenie. Ne yako na tieleſnu ſwatbu zowu mnohe, aby hodowali, gedli, pili, weſeli byli a potom rozgeducze ſe toho zapomenu 249b]li a nicz ſobie nedobyli potom: Ale tuto ſe diege zwanij obycžegem choti, aby ſe zwanie tomu choti na wieky oddali. Nebo kral nebeſky ſkrze
Strana 332
332 Nediele Dwadczata poſly ſwe, proroky, mluwi k zwanym a die 1): „Vežinim tie ſobie chotij na wieky v wierze a w ſprawedlnoſti a w milo- frdenſtwie.“ To zwanym mluwiti magij, že ſyn Krale nebeſkeho požadal geſt kraſy gich wſſech yako gedne choti. A tak geft zwal ſwaty Jan krztitel yako wierny przietel ženicha kryſta, ſyna božieho, ſnubie gev wiernie tu chot, a k niemu geſt vkazowal rzka2), Zie on geft ženich, a že ya negſem kryſtus, ale poſlan ſem przed nim. Tež ſwaty Pawel praczy ſwu w tom vkazuge a kriſtu wieru rzka3): „Ja was milugi božim milowanim a zaſnubil ſem was gednomu muži pannu ežiſtu oddati, kryſtu.“ A z tiech rzecži pijſma ſwateho rozum geſt, kterak ſe magij zachowati wſſiczni poſlowe, kterež poſyla kral nebeſky, aby zwali na ſwatbu ſyna geho, kryſta gežiſſe: Aby gey tak ſladcze oznamili duſſi každeho cžlowieka, aby s nim w plnu miloſt weſlli a ſlawu geho poznali a wieru prawu gev yako choti ſwemu aby drželi. Nebo ginak ne- mohli by ſe s nim duſle na wieky oddati, když by s nim w prav znamoſt a w prziezeň neweſlli. A nenij-li takowe zna- moſti w ne vwedeno od ſnubczy, kterak duſſe krzeſtianſke mohu milowati pana Gezukryſta iako chotie naymileyſſiho a geho ſe przidržeti vplnie czelym ſrdczem, ginych milow- nikuow nechagicze? Jakož ſe to nynie zgewňe widij, že gedine na krztu ſkrze kmotry ſlibugij wieru kryſtu a diabla ſe odpowidagij. Ale, když pocžnu wiedeti, yhned ſe pocžnu s dablem a s ſwietem ſmluwati a w miloſt zachazeti a bydliti yako czyzoložnice, ňekdy ſe k oku vkazugice kriſtu, a s ſwie- tem wždy bez przeſtani ſmilniczcze. Neb ſu ge kňežij ſnubili po tm'e a vwedli ge bludne do pokogika kriſtowa, vproſtrzed Cierkwe ſwate. Protož ty duſſe ſamym toliko gmenem budu fluti kryftowy, ale czelym ſrdczem y ſkutky budu tohoto ſwieta a dablowy. A kňežij budu zakrywati fferedſtwi ohaw- neho czyzolozſtwie gich ſedmeru ſwatoſtij a ginymi zname- 1) Ozeáš 2, 19. 2. Podle Jana 1, 20. 3) 2. Kor. 11, 2.
332 Nediele Dwadczata poſly ſwe, proroky, mluwi k zwanym a die 1): „Vežinim tie ſobie chotij na wieky v wierze a w ſprawedlnoſti a w milo- frdenſtwie.“ To zwanym mluwiti magij, že ſyn Krale nebeſkeho požadal geſt kraſy gich wſſech yako gedne choti. A tak geft zwal ſwaty Jan krztitel yako wierny przietel ženicha kryſta, ſyna božieho, ſnubie gev wiernie tu chot, a k niemu geſt vkazowal rzka2), Zie on geft ženich, a že ya negſem kryſtus, ale poſlan ſem przed nim. Tež ſwaty Pawel praczy ſwu w tom vkazuge a kriſtu wieru rzka3): „Ja was milugi božim milowanim a zaſnubil ſem was gednomu muži pannu ežiſtu oddati, kryſtu.“ A z tiech rzecži pijſma ſwateho rozum geſt, kterak ſe magij zachowati wſſiczni poſlowe, kterež poſyla kral nebeſky, aby zwali na ſwatbu ſyna geho, kryſta gežiſſe: Aby gey tak ſladcze oznamili duſſi každeho cžlowieka, aby s nim w plnu miloſt weſlli a ſlawu geho poznali a wieru prawu gev yako choti ſwemu aby drželi. Nebo ginak ne- mohli by ſe s nim duſle na wieky oddati, když by s nim w prav znamoſt a w prziezeň neweſlli. A nenij-li takowe zna- moſti w ne vwedeno od ſnubczy, kterak duſſe krzeſtianſke mohu milowati pana Gezukryſta iako chotie naymileyſſiho a geho ſe przidržeti vplnie czelym ſrdczem, ginych milow- nikuow nechagicze? Jakož ſe to nynie zgewňe widij, že gedine na krztu ſkrze kmotry ſlibugij wieru kryſtu a diabla ſe odpowidagij. Ale, když pocžnu wiedeti, yhned ſe pocžnu s dablem a s ſwietem ſmluwati a w miloſt zachazeti a bydliti yako czyzoložnice, ňekdy ſe k oku vkazugice kriſtu, a s ſwie- tem wždy bez przeſtani ſmilniczcze. Neb ſu ge kňežij ſnubili po tm'e a vwedli ge bludne do pokogika kriſtowa, vproſtrzed Cierkwe ſwate. Protož ty duſſe ſamym toliko gmenem budu fluti kryftowy, ale czelym ſrdczem y ſkutky budu tohoto ſwieta a dablowy. A kňežij budu zakrywati fferedſtwi ohaw- neho czyzolozſtwie gich ſedmeru ſwatoſtij a ginymi zname- 1) Ozeáš 2, 19. 2. Podle Jana 1, 20. 3) 2. Kor. 11, 2.
Strana 333
Po Swate Trogicy. 333 nimi poſwatnymi, kriſtu ge přicžitagice, aby ta neſtydata a biehla duſſe czyzoložſtwie ſweho newidela, ani ſe za ne ſtydela. Protož z tiechto y prwnich rzecžij muož rozum byti, že z naypilňeyſſij potrzeby geſt tiem ſluham, geſſto magij kryſtowi ſnubiti chot, aby gij gey tak oznamili, aby, poznagiczy geho do- konaloſt, y weſlla s nim w plne mi owanie a w takowy ſwazek, aby gij ſwiet nikoli ge' vluditi nemohl ſwymi liboſtmi, ani žadoſt tieleſna ſwu rozkoſlij. A aby te wiery a miloſti nižadna wjec. ani mila, ani protiwna nemohla roztrhnuti ani zruſſiti. I rotož ti, ktož by ſe chtieli oddati za chot kryſtowi, tak by mieli wſleczky ſwe wieczy opatrziti, aby nižadna nebyla na przekažku tomu manželſtwie nebeſkemu. A geſtliže by ty duſle křeſtianſke chtiely ſe oddawati w manželftwie tie- leſne, aby ſe w nie tak oddawali, aby tohoto duchownieho s kryſtem nezruſſili. N bo, než by cžlowiek tiem [250a] tie- leſnym nnželſtwim zruſliti miel manželftwie s kryftem, miel by geho radregij do ſmrti nechati. Ale nynie ſe neu- nahle krzeſtiane k teto wi czy neb y w ginych wieczech wi ry panu Kryſtu nedržij. Ale ya mluwim o tom, czož žada prawe duchownje manželftwie wierne iuſſe s kryſtem: že ge ma předložiti przed manže ſtwie tieleſne a wždy ſe bati, aby ſkrze ne neporuſlii duchownieho plzkvmi žadoſtmi a miloſtmi ženſkymi. Takež wſleczky gine wiecy, kterež ma a chce mieti, aby ge tak m'el, aby gimi miloſti kryſtowy nezruſſil, ani vgal, Jako ſu vrzadowe, ſlužebnoſti, rzemeſla, obchodowe, ſtatek tieleſny, towaryſtwie nebo przatele. Neb Apoſſtol krzeſtiany niektere nazywa cyzoložniky pro takowe miloſti rzka 1): „Cyzoložniczy! zdali newite, že przizeň tohoto ſwieta neprzitelkynie geſt bohu? Protož, ktožkoli bude chtieti byti przietel tohoto ſwieta, neprzitelem božim ſe vſtawuge.“ Nebo každy w tom manželſtwie myſy byti pannu cžiſtu, nepoſlkwrnienu, bez hrziechuow ſmrtedlnych a bez tiech miloſtij a prziznije 1) Jak. 4, 4.
Po Swate Trogicy. 333 nimi poſwatnymi, kriſtu ge přicžitagice, aby ta neſtydata a biehla duſſe czyzoložſtwie ſweho newidela, ani ſe za ne ſtydela. Protož z tiechto y prwnich rzecžij muož rozum byti, že z naypilňeyſſij potrzeby geſt tiem ſluham, geſſto magij kryſtowi ſnubiti chot, aby gij gey tak oznamili, aby, poznagiczy geho do- konaloſt, y weſlla s nim w plne mi owanie a w takowy ſwazek, aby gij ſwiet nikoli ge' vluditi nemohl ſwymi liboſtmi, ani žadoſt tieleſna ſwu rozkoſlij. A aby te wiery a miloſti nižadna wjec. ani mila, ani protiwna nemohla roztrhnuti ani zruſſiti. I rotož ti, ktož by ſe chtieli oddati za chot kryſtowi, tak by mieli wſleczky ſwe wieczy opatrziti, aby nižadna nebyla na przekažku tomu manželſtwie nebeſkemu. A geſtliže by ty duſle křeſtianſke chtiely ſe oddawati w manželftwie tie- leſne, aby ſe w nie tak oddawali, aby tohoto duchownieho s kryſtem nezruſſili. N bo, než by cžlowiek tiem [250a] tie- leſnym nnželſtwim zruſliti miel manželftwie s kryftem, miel by geho radregij do ſmrti nechati. Ale nynie ſe neu- nahle krzeſtiane k teto wi czy neb y w ginych wieczech wi ry panu Kryſtu nedržij. Ale ya mluwim o tom, czož žada prawe duchownje manželftwie wierne iuſſe s kryſtem: že ge ma předložiti przed manže ſtwie tieleſne a wždy ſe bati, aby ſkrze ne neporuſlii duchownieho plzkvmi žadoſtmi a miloſtmi ženſkymi. Takež wſleczky gine wiecy, kterež ma a chce mieti, aby ge tak m'el, aby gimi miloſti kryſtowy nezruſſil, ani vgal, Jako ſu vrzadowe, ſlužebnoſti, rzemeſla, obchodowe, ſtatek tieleſny, towaryſtwie nebo przatele. Neb Apoſſtol krzeſtiany niektere nazywa cyzoložniky pro takowe miloſti rzka 1): „Cyzoložniczy! zdali newite, že przizeň tohoto ſwieta neprzitelkynie geſt bohu? Protož, ktožkoli bude chtieti byti przietel tohoto ſwieta, neprzitelem božim ſe vſtawuge.“ Nebo každy w tom manželſtwie myſy byti pannu cžiſtu, nepoſlkwrnienu, bez hrziechuow ſmrtedlnych a bez tiech miloſtij a prziznije 1) Jak. 4, 4.
Strana 334
334 Nediele Dwadczata ſwietſkych, a tak ma zaſnubena byti kryſtowi; a on gi ſobie okraſlli, ocžiſtie gi od poſſkwrny a od wraſky každeho wiet- cžieho y menſliho hrziechu w krwi ſwe. A tot cžini z mi- loſti welike te choti ſwe. A k tiemto wieczem chyle ſe rzecži krale nebeſkeho, genž geſt vežinil ſwatbu ſynu ſwemu A po- ſlal ſluhy, aby zwali na tu ſwatbu, aby duſſe krzeſtianſke mohly byti chotij ſyna geho. Ale die dale cžtenie, že glu ti zwanij nechtieli przi- giti. „Y poſlal geſt opiet gine ſluhy a rzka: Prawte zwanym: Ay, obied muoy prziprawil ſem, Bykowe mogi a ptacy do- macy zbiti gſu; podte na ſwatbu! Ale oni zmeſſkali gſu a odeſlli, giny do wſy ſwe, giny na kupecztwie ſwe. Ginij pak zgimali ſu ſlužebniky geho a hanienim vtrapiwſle zbili ſu ge.“ W tiech rzecžech cžtenie vkazuge zloft a newdiecžnoft weliku tiech, kterzi ſu zwani byli y nynie bywagij, že gſu zmeſſkali a zmeſſkawagi tu ſwatbu, zyſkuow ſwych hledagicze we wſy a po kupecztwie. A newažili gſu ani toho, že gſu na ſwatbu ſyna kralowa zwani, Ani toho, že na te ſwatbie kral hoyny a welmi nakladny obied prziprawil, bykuow a ptakuow nebeſkych nabiw, y wſſeczky wieczy rozkofſne k gidlu y k napogi prziprawil, aby gedno racžili na tak hoyny kwas przigiti. Ale ti, kterziž gſu do wſy odeſlli — to geſt w pano- wanie ſwieta, w pychu, w rozkoſſi —, opiwſle ſe ſtarym, ne yhned noweho wzechtij. Neb gim prwnie takowu chut dawa 1), aby potomniemu chutnie odpowiedieli. Nebo gſu prwniho okuſyli tak ſlkodnie, aby druheho noweho nemohli okuſyti. Muož take do wſy gitie rozumien byti bieh lidij robotnych a pecžliwych, geſſto gſu ſložili ſrdcze ſwe w pilnoſtech wieczy cžaſnych, obmyſllegicze žiwot cžaſny w pokrmiech y w ginych wieczech domaczych, pro niež ani rozumu, ani žadoſti k bozſkym wieczem nemohu mieti, ani ſe k nim przikloniti. A z toho lenoſt, nedbanie a opuſſtienie dobreho w nich ſe 1) Orig. chybou sazečskou dowa.
334 Nediele Dwadczata ſwietſkych, a tak ma zaſnubena byti kryſtowi; a on gi ſobie okraſlli, ocžiſtie gi od poſſkwrny a od wraſky každeho wiet- cžieho y menſliho hrziechu w krwi ſwe. A tot cžini z mi- loſti welike te choti ſwe. A k tiemto wieczem chyle ſe rzecži krale nebeſkeho, genž geſt vežinil ſwatbu ſynu ſwemu A po- ſlal ſluhy, aby zwali na tu ſwatbu, aby duſſe krzeſtianſke mohly byti chotij ſyna geho. Ale die dale cžtenie, že glu ti zwanij nechtieli przi- giti. „Y poſlal geſt opiet gine ſluhy a rzka: Prawte zwanym: Ay, obied muoy prziprawil ſem, Bykowe mogi a ptacy do- macy zbiti gſu; podte na ſwatbu! Ale oni zmeſſkali gſu a odeſlli, giny do wſy ſwe, giny na kupecztwie ſwe. Ginij pak zgimali ſu ſlužebniky geho a hanienim vtrapiwſle zbili ſu ge.“ W tiech rzecžech cžtenie vkazuge zloft a newdiecžnoft weliku tiech, kterzi ſu zwani byli y nynie bywagij, že gſu zmeſſkali a zmeſſkawagi tu ſwatbu, zyſkuow ſwych hledagicze we wſy a po kupecztwie. A newažili gſu ani toho, že gſu na ſwatbu ſyna kralowa zwani, Ani toho, že na te ſwatbie kral hoyny a welmi nakladny obied prziprawil, bykuow a ptakuow nebeſkych nabiw, y wſſeczky wieczy rozkofſne k gidlu y k napogi prziprawil, aby gedno racžili na tak hoyny kwas przigiti. Ale ti, kterziž gſu do wſy odeſlli — to geſt w pano- wanie ſwieta, w pychu, w rozkoſſi —, opiwſle ſe ſtarym, ne yhned noweho wzechtij. Neb gim prwnie takowu chut dawa 1), aby potomniemu chutnie odpowiedieli. Nebo gſu prwniho okuſyli tak ſlkodnie, aby druheho noweho nemohli okuſyti. Muož take do wſy gitie rozumien byti bieh lidij robotnych a pecžliwych, geſſto gſu ſložili ſrdcze ſwe w pilnoſtech wieczy cžaſnych, obmyſllegicze žiwot cžaſny w pokrmiech y w ginych wieczech domaczych, pro niež ani rozumu, ani žadoſti k bozſkym wieczem nemohu mieti, ani ſe k nim przikloniti. A z toho lenoſt, nedbanie a opuſſtienie dobreho w nich ſe 1) Orig. chybou sazečskou dowa.
Strana 335
Po Swate Trogicy 335 obra[250b]ezy; y zmeſſkagi giti na tu ſwatbu. Raďegij ležij, ſedij po beſedach, w krežmach a w ginych lenoſtech, než by ſe poptali na tu ſwatbu anebo giti na ni chtieli. Muožem take odeſſle do wſy ty rozumieti, kterziž gſu wbiehli w opufftienie; Nebo wes wyklada se opufftienie. A to gſu lidee marnij, w pobiehloſtech poſtaweni, geſſto gſu ſrdcze ztratili w necžiſtotach a žadoſtech zlych, yako onen fyn marnotratny, geffto, wzaw diel od otcze, y vtratil gey hanebňe w ſmilftwie ſwem A potom, w chudobie gſa, žadal naſyczen byti mlata ſwinſkeho, a žadny gev doſti ge° nedal, ani žen), ani ſwiet, ani cžert mohli geho zlee wuole napaſti. Protož zwanie na tu ſwatbu kralowu s po- hrzenim geſt v takowych. Nebo nižadnych lidij duch nenie tak wzdalen od chutij bozíkych wieczij vako tiech, kterzi gſu wykrmili ſrdcze ſwa w ſmilſtwiech, ſytiecze ſe yako mla- tem tiemi liboſtmi. A tit gſu daleko od vežaſtnoſti bozſke chuti, kteraž geſt na obiedie ſyna kralowa. Ginij pak, ne- chawſle ſwatby, odeſlli gſu na kupecztwie ſwa. Znal pan, že kupczuo mnohotwarnych doſti bude, kterziž ſkrze lakomſtwie po zyſku tieleſnem otegdu; Zbožie hromaždiecze s mnohym ſnaženſtwim geden cžas po druhem, že zatim cžaſu nebudu mieti k tomu, aby ſlli na ſwatbu. A netoliko cžaſu nemagi k tomu lakomij, ale že nemagij ani moczy k tomu. Nebo pijſmo die, že ežlowieka lakomeho nicz nenie hrzieſſnieyſſiho, neb takowy y duſſi ſwu prodaynu ma; kterak tehdy muož na ſwatbu bez duſſe giti? Nebo, kto ma giti na tu ſwatbu, muſy ſrdcze plne a czele mieti a ze wſſie duſſe milowati toho chotie ſweho, pana Gezukryſta. Protož takowij lakomczy wylitij nemagij ežim milowati geho. Nebo takowa duſſe giž nenie ſwa, aniž wladne doma, ale wladne gij to, czož nenie gegij; a czož geſt daleko od nie, to po ni poſyla do czyzych zemi a kraguow dalekych; a s tiemi zbožimi ta duſſe ſmilni. Protož ſe nehodij na ſwatbu toho chotie, ſyna kralowa, geſſto gedine panenſke duſſe miluge, kterež gſu wſſeczka
Po Swate Trogicy 335 obra[250b]ezy; y zmeſſkagi giti na tu ſwatbu. Raďegij ležij, ſedij po beſedach, w krežmach a w ginych lenoſtech, než by ſe poptali na tu ſwatbu anebo giti na ni chtieli. Muožem take odeſſle do wſy ty rozumieti, kterziž gſu wbiehli w opufftienie; Nebo wes wyklada se opufftienie. A to gſu lidee marnij, w pobiehloſtech poſtaweni, geſſto gſu ſrdcze ztratili w necžiſtotach a žadoſtech zlych, yako onen fyn marnotratny, geffto, wzaw diel od otcze, y vtratil gey hanebňe w ſmilftwie ſwem A potom, w chudobie gſa, žadal naſyczen byti mlata ſwinſkeho, a žadny gev doſti ge° nedal, ani žen), ani ſwiet, ani cžert mohli geho zlee wuole napaſti. Protož zwanie na tu ſwatbu kralowu s po- hrzenim geſt v takowych. Nebo nižadnych lidij duch nenie tak wzdalen od chutij bozíkych wieczij vako tiech, kterzi gſu wykrmili ſrdcze ſwa w ſmilſtwiech, ſytiecze ſe yako mla- tem tiemi liboſtmi. A tit gſu daleko od vežaſtnoſti bozſke chuti, kteraž geſt na obiedie ſyna kralowa. Ginij pak, ne- chawſle ſwatby, odeſlli gſu na kupecztwie ſwa. Znal pan, že kupczuo mnohotwarnych doſti bude, kterziž ſkrze lakomſtwie po zyſku tieleſnem otegdu; Zbožie hromaždiecze s mnohym ſnaženſtwim geden cžas po druhem, že zatim cžaſu nebudu mieti k tomu, aby ſlli na ſwatbu. A netoliko cžaſu nemagi k tomu lakomij, ale že nemagij ani moczy k tomu. Nebo pijſmo die, že ežlowieka lakomeho nicz nenie hrzieſſnieyſſiho, neb takowy y duſſi ſwu prodaynu ma; kterak tehdy muož na ſwatbu bez duſſe giti? Nebo, kto ma giti na tu ſwatbu, muſy ſrdcze plne a czele mieti a ze wſſie duſſe milowati toho chotie ſweho, pana Gezukryſta. Protož takowij lakomczy wylitij nemagij ežim milowati geho. Nebo takowa duſſe giž nenie ſwa, aniž wladne doma, ale wladne gij to, czož nenie gegij; a czož geſt daleko od nie, to po ni poſyla do czyzych zemi a kraguow dalekych; a s tiemi zbožimi ta duſſe ſmilni. Protož ſe nehodij na ſwatbu toho chotie, ſyna kralowa, geſſto gedine panenſke duſſe miluge, kterež gſu wſſeczka
Strana 336
336 Nediele Dwadczata milowanie czyzy zawrhli a gedine ſameho toho ze wſſech naykrazſſiho, kterehož ſu ſobie zwolili, milowati chtij. Y wyprawuge tu cžtenie naklad toho obiedu ſwateb- niho. Zie bykowe a ptacy domaczy zbiti gſu, Totižto pro- rocy a Apofftole; Proroczy yako bykowe robatij. Apofftole yako ptaczy powyffenieyflie a krotczy, w nichž obogich wierna duſſe paſtwu naleza. A totot geſt pak mnohem wietcžij wiecz, že gelt tee choti ſwe na tom obiede zde w putugiczym žiwotie dal tielo ſwe za pokrm a krew ſwu za napov. Protož nemuož ftuol kraluow wiecze chwalen byti, než z toho, že on ſwym wlaſtnim tielem geſt w pokrm a krwij ſwu w napoy, w niemžto netoliko rozkoſs chutnoſti a mocz fyly welike geſt, Ale že ma mocz ſpogiti ſ tiem, ežij tielo a krew geſt, netoliko w towaryftwie blizke. ale aby on ſam w cžlowieku byl a cžlowiek w niem A to ſpogeni geſt choti s tiem chotem, ſynem kralowym, w geden duch. Podobenſtwie tiela kryftowa [251a] byla geſt manna s nebe lidu Izrahelſkemu dana, ma gicy w ſobie wſſeliku rozkofs y wſfelike wuoňe chutnoſt prziſluhugicz gednoho každeho wuoli. a k cžemu kto chtiel. w to ſe mu obraczowala. Poniewadž tehdy o podobenſtwie a o ffigurze tolik muož powiedieno byti, czo pak o prawdie! A on ſam kryſtus prawda geſt, chleb žiwy s nebe sſtupu- giczy. Kteryž diel): „Ktož gie mne, y on žiw bude pro mne." Nebo w niem plnoſt bozſtwie tieleſne przebywa. A apofſtol die 2): „W nem mate wſliczku plnoſt." Protož muož w prawdie rzecženo byti, že gſu wſleczky wieczy przipraweny, kterež na kraluo obied ſluſſegij, na ſwatbie ſyna geho. a ktere hoſtem ſwatebnim chut a rozkoſs mohu dati. Nebo w niem wſſeczky rozkoſſi a ſladkoſti schowany gſu hoyniegij než w mannie tiem, kterziž ſe geho bogij, podle toho, yakož kto3) muož tu okuſleti ſladkoſti toho, gehož ſameho tu gie a pij. Nebo to gde podle zpuoſobu lidij a podle toho, yakž ſam racži, 1) Jan 6, 57. 2) Kol. 2, 9. 3) Orig. má yako ktož.
336 Nediele Dwadczata milowanie czyzy zawrhli a gedine ſameho toho ze wſſech naykrazſſiho, kterehož ſu ſobie zwolili, milowati chtij. Y wyprawuge tu cžtenie naklad toho obiedu ſwateb- niho. Zie bykowe a ptacy domaczy zbiti gſu, Totižto pro- rocy a Apofftole; Proroczy yako bykowe robatij. Apofftole yako ptaczy powyffenieyflie a krotczy, w nichž obogich wierna duſſe paſtwu naleza. A totot geſt pak mnohem wietcžij wiecz, že gelt tee choti ſwe na tom obiede zde w putugiczym žiwotie dal tielo ſwe za pokrm a krew ſwu za napov. Protož nemuož ftuol kraluow wiecze chwalen byti, než z toho, že on ſwym wlaſtnim tielem geſt w pokrm a krwij ſwu w napoy, w niemžto netoliko rozkoſs chutnoſti a mocz fyly welike geſt, Ale že ma mocz ſpogiti ſ tiem, ežij tielo a krew geſt, netoliko w towaryftwie blizke. ale aby on ſam w cžlowieku byl a cžlowiek w niem A to ſpogeni geſt choti s tiem chotem, ſynem kralowym, w geden duch. Podobenſtwie tiela kryftowa [251a] byla geſt manna s nebe lidu Izrahelſkemu dana, ma gicy w ſobie wſſeliku rozkofs y wſfelike wuoňe chutnoſt prziſluhugicz gednoho každeho wuoli. a k cžemu kto chtiel. w to ſe mu obraczowala. Poniewadž tehdy o podobenſtwie a o ffigurze tolik muož powiedieno byti, czo pak o prawdie! A on ſam kryſtus prawda geſt, chleb žiwy s nebe sſtupu- giczy. Kteryž diel): „Ktož gie mne, y on žiw bude pro mne." Nebo w niem plnoſt bozſtwie tieleſne przebywa. A apofſtol die 2): „W nem mate wſliczku plnoſt." Protož muož w prawdie rzecženo byti, že gſu wſleczky wieczy przipraweny, kterež na kraluo obied ſluſſegij, na ſwatbie ſyna geho. a ktere hoſtem ſwatebnim chut a rozkoſs mohu dati. Nebo w niem wſſeczky rozkoſſi a ſladkoſti schowany gſu hoyniegij než w mannie tiem, kterziž ſe geho bogij, podle toho, yakož kto3) muož tu okuſleti ſladkoſti toho, gehož ſameho tu gie a pij. Nebo to gde podle zpuoſobu lidij a podle toho, yakž ſam racži, 1) Jan 6, 57. 2) Kol. 2, 9. 3) Orig. má yako ktož.
Strana 337
Po Swate Trogicy. 337 genž ſam ſebu krmij, yakž koho racži, wiecze nebo menie ſwych rozkoſſie gemu vdawage a przebywage w nich, aby lacžni a žiezniwi nebyli, Jakož ſam die1): „Ja ſem chleb žiwota; kto przigde ke mnie na mu ſwatbu, nebude lacžnieti, a ktož wierzi w mie, nebude žizniti nikdy.“ Protož pohanieni gſu w tom ti, kterziž, zwani glucze na ſwatbu k tak hoynemu a rozkoſſnemu obiedu, že ſu to zmeſſ- kali pro ſwa kupecztwi, genž gſu welika lotrowſtwie duſſe, A neprziſlli ſu na tu ſwatbu, na niež ſe diege oddawanie choti nebeſke, y nakladuow geho welikych ſu newažili. Ale že ſe toliko nynie gmenuge obied na tee ſwatbie, geſlto geſſtie nedoſtatek bywa a pracze przileži po obiedie w tomto putugiczym žiwotie, kdež ſe diege oddanie a vmluwanie te choti s ſynem kralowym, kteražto chot nyni ſe prziprawuge, aby gemu kraſna byla, vmywagiczy ſe w krwi geho. Ale wecžerze te ſwatby flawnieyſſie bude; Nebo ſwietij rzku 2): „Radugme ſe a weſelme ſe a wzdayme chwalu bohu; nebo geſt přiſlla ſwatba berankowa, a chot geho prziprawila ſe geft. Y dano geft gij, aby se prziodiela ruchem ftkwuczym, genž gſu ſprawedlnoſti ſwatych. Y wecze mi Angel: Blaho- ſlawenie, kterzi ſu na wecžerzi ſwatby berankowy pozwani." Tehdy ſlawa welika bude tee choti kryftowie, když ſe oblecže w flawu žiwota a w neſmrtedlnoſt wiecžnu. A ta wecžerze bude radowanie plne a wiecžne. Protož, zwani bywagicze nynie nemudrzij, pro malu wiecz tak weliku radoſt zmeſſ- kagij, neb nemohu poznati tiech wiecij, k nimž konecžnie zwani bywagij. Y die dale ežtenie: „A ginij zgimali ſu ſluhy a hanienim vtrapiwſſe zbili ſu ge." Prwnij zlij, že zwani gſucze nechtieli przigiti pro wes. Druzy horſſie, kterziž nechtieli przigiti pro kupecztwie. 1) Jan 6, 35. 2) Zjev 19, 7—9.
Po Swate Trogicy. 337 genž ſam ſebu krmij, yakž koho racži, wiecze nebo menie ſwych rozkoſſie gemu vdawage a przebywage w nich, aby lacžni a žiezniwi nebyli, Jakož ſam die1): „Ja ſem chleb žiwota; kto przigde ke mnie na mu ſwatbu, nebude lacžnieti, a ktož wierzi w mie, nebude žizniti nikdy.“ Protož pohanieni gſu w tom ti, kterziž, zwani glucze na ſwatbu k tak hoynemu a rozkoſſnemu obiedu, že ſu to zmeſſ- kali pro ſwa kupecztwi, genž gſu welika lotrowſtwie duſſe, A neprziſlli ſu na tu ſwatbu, na niež ſe diege oddawanie choti nebeſke, y nakladuow geho welikych ſu newažili. Ale že ſe toliko nynie gmenuge obied na tee ſwatbie, geſlto geſſtie nedoſtatek bywa a pracze przileži po obiedie w tomto putugiczym žiwotie, kdež ſe diege oddanie a vmluwanie te choti s ſynem kralowym, kteražto chot nyni ſe prziprawuge, aby gemu kraſna byla, vmywagiczy ſe w krwi geho. Ale wecžerze te ſwatby flawnieyſſie bude; Nebo ſwietij rzku 2): „Radugme ſe a weſelme ſe a wzdayme chwalu bohu; nebo geſt přiſlla ſwatba berankowa, a chot geho prziprawila ſe geft. Y dano geft gij, aby se prziodiela ruchem ftkwuczym, genž gſu ſprawedlnoſti ſwatych. Y wecze mi Angel: Blaho- ſlawenie, kterzi ſu na wecžerzi ſwatby berankowy pozwani." Tehdy ſlawa welika bude tee choti kryftowie, když ſe oblecže w flawu žiwota a w neſmrtedlnoſt wiecžnu. A ta wecžerze bude radowanie plne a wiecžne. Protož, zwani bywagicze nynie nemudrzij, pro malu wiecz tak weliku radoſt zmeſſ- kagij, neb nemohu poznati tiech wiecij, k nimž konecžnie zwani bywagij. Y die dale ežtenie: „A ginij zgimali ſu ſluhy a hanienim vtrapiwſſe zbili ſu ge." Prwnij zlij, že zwani gſucze nechtieli przigiti pro wes. Druzy horſſie, kterziž nechtieli przigiti pro kupecztwie. 1) Jan 6, 35. 2) Zjev 19, 7—9.
Strana 338
338 Nediele Dwadczata Trzetij pak nayhorſſie, kterziž gſu ſluhy zbili, geſſto ge na ſwatbu zwali. A to gſu kniežij nynieyſſie a prelati bohatij, lakomi a ſwatokupecžtij, s lidem ſwietſkym a vkrutnym sprzeženij, geſſto te duoſtoyne ſwat [251b]by nenawidij y tiech, kterziž by na ni chtieli zwati, a to pro ſwuoy peſky žiwot a pro lakomſtwie. Nebo ti hrdlugij, žalarzugij, pudij, honij, klnu, pale y ginak morzij y wſſelikterak nenawiſtnie ſe protiwij tiem, kteřiž by wierňe zwati chtieli na tu ſwatbu. A protož die dale cžteni: „Tehdy kral vſlyſſaw, roz- hniewal ſe geſt; a poſlaw zaſtupy ſwe, zatratil geſt wražedl- niky ty a mieſto gich zapalil. A rzekl geſt ſluham ſwym: Swatba hotowa geſt, ale, kterziž byli pozwani, nebyli gſu hodni. Protož gdete na wychody czeſt, a kterež koli na- leznete, zowte na ſwatbu. A wyſſedſſe ſluhy geho na ceſty, ſebrali gſu wſſeczky, kterež gſu nalezli, dobre y zlee; y na- plniena geſt ſwatba hodowniky. Ten hniew Krale nebeſkeho byl geſt ſprawedliwy gedno proto, že gſu ſe odwratili a zmeſſkali ſwatbu a tu newdiecž- noſt krali vkazali a potupu. Druhe, že ſu gemu ſluhy zmordowali. Y vwedl geſt na nie pomſtu tieleſnie. A nayprwe na židy, kterež ſu zwali proroczy na tu ſwatbu, aby wierzili, že ſe ma wtieliti ſyn božie; ty gſu oni zmordowali. Potom Jan křtitel prſtem gim vkazal na ženicha; y ten geſt zabit. Potom y ſameho ženicha zamordowali gſu. Potom Apofſtoly geho. Pro kterežto wſleczky wiecy rozhňewal ſe geſt kral nebeſky a poſlal zaſtupy ſwe s Tytem a s Weſpe- zyanem a zatratil wražedlniky ty a mieſto gich Geruzalem ohniem geſt zapalil. A težt vežini wſſem newdiecžnym, kte- rziž pozwani ſucze pohrdagi przigiti. A vežinit tež y anty- kryſtu, geſſto vſty wyznawa pana kryſta, ale wſkutku geho nenawidi y ſluh geho, kterziž na tu ſwatbu zowu. Protož na ty wražedlniky poſllet zaſtupy ſwe a zapalet mieſto welike Babilon. Nebo w niem geſt nalezena wſſelika krew ſprawedli-
338 Nediele Dwadczata Trzetij pak nayhorſſie, kterziž gſu ſluhy zbili, geſſto ge na ſwatbu zwali. A to gſu kniežij nynieyſſie a prelati bohatij, lakomi a ſwatokupecžtij, s lidem ſwietſkym a vkrutnym sprzeženij, geſſto te duoſtoyne ſwat [251b]by nenawidij y tiech, kterziž by na ni chtieli zwati, a to pro ſwuoy peſky žiwot a pro lakomſtwie. Nebo ti hrdlugij, žalarzugij, pudij, honij, klnu, pale y ginak morzij y wſſelikterak nenawiſtnie ſe protiwij tiem, kteřiž by wierňe zwati chtieli na tu ſwatbu. A protož die dale cžteni: „Tehdy kral vſlyſſaw, roz- hniewal ſe geſt; a poſlaw zaſtupy ſwe, zatratil geſt wražedl- niky ty a mieſto gich zapalil. A rzekl geſt ſluham ſwym: Swatba hotowa geſt, ale, kterziž byli pozwani, nebyli gſu hodni. Protož gdete na wychody czeſt, a kterež koli na- leznete, zowte na ſwatbu. A wyſſedſſe ſluhy geho na ceſty, ſebrali gſu wſſeczky, kterež gſu nalezli, dobre y zlee; y na- plniena geſt ſwatba hodowniky. Ten hniew Krale nebeſkeho byl geſt ſprawedliwy gedno proto, že gſu ſe odwratili a zmeſſkali ſwatbu a tu newdiecž- noſt krali vkazali a potupu. Druhe, že ſu gemu ſluhy zmordowali. Y vwedl geſt na nie pomſtu tieleſnie. A nayprwe na židy, kterež ſu zwali proroczy na tu ſwatbu, aby wierzili, že ſe ma wtieliti ſyn božie; ty gſu oni zmordowali. Potom Jan křtitel prſtem gim vkazal na ženicha; y ten geſt zabit. Potom y ſameho ženicha zamordowali gſu. Potom Apofſtoly geho. Pro kterežto wſleczky wiecy rozhňewal ſe geſt kral nebeſky a poſlal zaſtupy ſwe s Tytem a s Weſpe- zyanem a zatratil wražedlniky ty a mieſto gich Geruzalem ohniem geſt zapalil. A težt vežini wſſem newdiecžnym, kte- rziž pozwani ſucze pohrdagi przigiti. A vežinit tež y anty- kryſtu, geſſto vſty wyznawa pana kryſta, ale wſkutku geho nenawidi y ſluh geho, kterziž na tu ſwatbu zowu. Protož na ty wražedlniky poſllet zaſtupy ſwe a zapalet mieſto welike Babilon. Nebo w niem geſt nalezena wſſelika krew ſprawedli-
Strana 339
Po Swate Trogicy. 339 wych a mucžedlnikuow Gežiſſowych. A bude to mieſto zapa- leno plamenem wiecžneho horzenie na duſſi y na tiele. Ale to diwne geſt, že kral, vſlyffew takowu newdiecžnoſt, že gſu nechtieli geho dobreho darmo wzyti, rozhniewal ſe proto. Nebo ginij proto ſe hniewagij, když gich beru. A w tom ſe zna, kterak ſu welmi daleko lide od boha a kterak gemu welmi nerozumiegij, že, když ge on k ſobie tahne, chtie gim dobrze vežiniti, tehdy ſe od nieho znamenitie wzdalugij a zwlaſſtnimi hrziechy a potupami hrzieſſie proti nemu pro- ſwu nerozumnoſt a newdiecžnoſt. Die tu cžtenie: „Tehdy rzekl geſt kral ſluham ſwym: Swatba giſtie hotowa geſt, ale, kterziž zwani ſu, nebyli gſu hodni." Neb, glucze na ni pozwani a magicz na nie vežaſtnoſt bozſku przigiti a ſkrze ni ſlawy nebeſke dogiti a towaryſtwie ſwatych obdržeti, To oni opuſtiwſſe, y zwolili ſu wieczy nizke, potupne a welmi kratke, to geſt wſy a kupecztwi. A takowa newdiecžnoſt wſfudy lidi zbawuge Boha a duchowniech wieczy. Nebo, budu-li zemſke wiecy nynie prwotnie zwoleny, tehdy ony gine v wiecžnoſti nebudu cžlowieku dany; ale, pobrzy-li ežlowiek zemſkymi wieczmi, dokudž ſe libij a zyſſtny ſu, tehdy nebeſkych hoden [252a] bude a tak, na ſwatbu gſa zwan, hoden bude przigiti. Nebo muož geho duſſe, pohrzewſli zde zemſkymi a milymi wieczmi, spogiti duch ſwuoy s gezu kryſtem w plnem milowani a tak ſwatby w ſlawie nebeſke hodna byti muože ſkrze chotie ſweho, vmyta gſuczy w krwi geho od každe poſſkwrny y od wraſky. Ale zwoliti wieczy poruſlene a pominuti ſlawu gezu kryſta, chotie nebeſkeho, geſt ſe ſuditi nehodnym ſlawy geho. Protož przikazal geſt kral ſluham, aby wyſlli na czeſty, rzka gim: „Kterež koli na- leznete, wolayte na ſwatbu.“ A wyſſedſſe ſluhy geho na czeſty, ſebrali ſu wſſeczky, kterež gſu nalezli, dobre y zlee; a na- plniena geſt ſwatba hodowniky. To geſt, když gſu žide do- maczy pohrzeli ſwatbu, Poſlal Apofftoly na wychody czeſt mezy pohany, genž gſu z prawych czeſt božich wyſli w ſle-
Po Swate Trogicy. 339 wych a mucžedlnikuow Gežiſſowych. A bude to mieſto zapa- leno plamenem wiecžneho horzenie na duſſi y na tiele. Ale to diwne geſt, že kral, vſlyffew takowu newdiecžnoſt, že gſu nechtieli geho dobreho darmo wzyti, rozhniewal ſe proto. Nebo ginij proto ſe hniewagij, když gich beru. A w tom ſe zna, kterak ſu welmi daleko lide od boha a kterak gemu welmi nerozumiegij, že, když ge on k ſobie tahne, chtie gim dobrze vežiniti, tehdy ſe od nieho znamenitie wzdalugij a zwlaſſtnimi hrziechy a potupami hrzieſſie proti nemu pro- ſwu nerozumnoſt a newdiecžnoſt. Die tu cžtenie: „Tehdy rzekl geſt kral ſluham ſwym: Swatba giſtie hotowa geſt, ale, kterziž zwani ſu, nebyli gſu hodni." Neb, glucze na ni pozwani a magicz na nie vežaſtnoſt bozſku przigiti a ſkrze ni ſlawy nebeſke dogiti a towaryſtwie ſwatych obdržeti, To oni opuſtiwſſe, y zwolili ſu wieczy nizke, potupne a welmi kratke, to geſt wſy a kupecztwi. A takowa newdiecžnoſt wſfudy lidi zbawuge Boha a duchowniech wieczy. Nebo, budu-li zemſke wiecy nynie prwotnie zwoleny, tehdy ony gine v wiecžnoſti nebudu cžlowieku dany; ale, pobrzy-li ežlowiek zemſkymi wieczmi, dokudž ſe libij a zyſſtny ſu, tehdy nebeſkych hoden [252a] bude a tak, na ſwatbu gſa zwan, hoden bude przigiti. Nebo muož geho duſſe, pohrzewſli zde zemſkymi a milymi wieczmi, spogiti duch ſwuoy s gezu kryſtem w plnem milowani a tak ſwatby w ſlawie nebeſke hodna byti muože ſkrze chotie ſweho, vmyta gſuczy w krwi geho od každe poſſkwrny y od wraſky. Ale zwoliti wieczy poruſlene a pominuti ſlawu gezu kryſta, chotie nebeſkeho, geſt ſe ſuditi nehodnym ſlawy geho. Protož przikazal geſt kral ſluham, aby wyſlli na czeſty, rzka gim: „Kterež koli na- leznete, wolayte na ſwatbu.“ A wyſſedſſe ſluhy geho na czeſty, ſebrali ſu wſſeczky, kterež gſu nalezli, dobre y zlee; a na- plniena geſt ſwatba hodowniky. To geſt, když gſu žide do- maczy pohrzeli ſwatbu, Poſlal Apofftoly na wychody czeſt mezy pohany, genž gſu z prawych czeſt božich wyſli w ſle-
Strana 340
340 Nediele Dwadczata potie ſwe, zwoliwfſe ſobie bohy drzewienne a kamenne; tiech kazal powolati Apoſſtolom ſwym na ſwatbu. Ale potud toliko rozumieti cžtenie, nam by ſe geho nedoſtalo. Ale gine pijſmo ſwate y k nam to obraczy, genž die1): „My wſliczkni yako owcze bludili ſme; geden každy na ſwu czeſtu odſſel geſt.“ Ale pan wložil geſt neprawoſti naſſe na paſtyře gezu kryſta, aby on nas ſebral w gedno. Protož czo naleznu ſluhy kralowy na wychodiech czeſt? Gedine hrzieffniky pobiehle geſſto gſu ſobie wzali ſwobodu w hrzieſſich, aby ſili po nich, kamž ge žadoſti wedu. Protož pan po nie poſyla, aby ſlli na ſwatbu; nebo takowe ku pokani wola, když gim kniežij pohrzegij a ginij duchowni a newierni lidee. Protož geft rzekl miltrom, kňežim a biſkupom2): „Wierňe prawim wam, že ruffiani a ne- wieftky przedegdu was do kralowſtwie nebeſke°. Nebo takowi hrzieſſniczy cžinili gſu pokani k kazani Janowu; Ale wy, po- krytczy duchownij, neobratili ſte ſe na Jana, ani gſte poka- nie po nem cžinili.“ A tež y podnes malo widime, aby ktery z duchownich pokani cžinil, a zwlaſſtie pak ti ſtarczy ſobie- wolnij a w zloſtech a w zlych obycžegich zatwrdilij. Spieſſe ti w hrzieſſich zgewne tapagijcy poznagij ſe a pokanie cži- niti mohu, nemagicze ffaleſſne ſprawedlnoſti, giež by hrziechy zaſtierali a wymluwali; a ti na ſwatbu puogdu. Ale totot geft znamenite, že, když pyſſnij, lakomi a pokrytij pohrzeli ſu kra- lem y geho ſwatbu, tehdy geſt poſlal po gine na wychod czeſt a tiemi ſe naplnila ſwatba, že geſt vmyſl kraluo wždy doſfel, procž geft on ſwatbu ſynu ſwemu prziprawil a naklady na ni vcžinil, wždy geſt nalezl wdiecžne k ſwemu vmyſlu. A takt cžinie wždyczky, by pak wſleczko pokolenie lidíke w ktery cžas pohrdalo tiem dobrym, prziprawenym na geho ſwatbie. Ale on tak dluho da ſtati ſwietu, až wždy docžeka wdiecžnych, a zwolij ge k tomu, aby ſe geho ſwatba hodow- niky naplnila. 1) Izai. 53, 6. 2) Mat. 21, 31. 32.
340 Nediele Dwadczata potie ſwe, zwoliwfſe ſobie bohy drzewienne a kamenne; tiech kazal powolati Apoſſtolom ſwym na ſwatbu. Ale potud toliko rozumieti cžtenie, nam by ſe geho nedoſtalo. Ale gine pijſmo ſwate y k nam to obraczy, genž die1): „My wſliczkni yako owcze bludili ſme; geden každy na ſwu czeſtu odſſel geſt.“ Ale pan wložil geſt neprawoſti naſſe na paſtyře gezu kryſta, aby on nas ſebral w gedno. Protož czo naleznu ſluhy kralowy na wychodiech czeſt? Gedine hrzieffniky pobiehle geſſto gſu ſobie wzali ſwobodu w hrzieſſich, aby ſili po nich, kamž ge žadoſti wedu. Protož pan po nie poſyla, aby ſlli na ſwatbu; nebo takowe ku pokani wola, když gim kniežij pohrzegij a ginij duchowni a newierni lidee. Protož geft rzekl miltrom, kňežim a biſkupom2): „Wierňe prawim wam, že ruffiani a ne- wieftky przedegdu was do kralowſtwie nebeſke°. Nebo takowi hrzieſſniczy cžinili gſu pokani k kazani Janowu; Ale wy, po- krytczy duchownij, neobratili ſte ſe na Jana, ani gſte poka- nie po nem cžinili.“ A tež y podnes malo widime, aby ktery z duchownich pokani cžinil, a zwlaſſtie pak ti ſtarczy ſobie- wolnij a w zloſtech a w zlych obycžegich zatwrdilij. Spieſſe ti w hrzieſſich zgewne tapagijcy poznagij ſe a pokanie cži- niti mohu, nemagicze ffaleſſne ſprawedlnoſti, giež by hrziechy zaſtierali a wymluwali; a ti na ſwatbu puogdu. Ale totot geft znamenite, že, když pyſſnij, lakomi a pokrytij pohrzeli ſu kra- lem y geho ſwatbu, tehdy geſt poſlal po gine na wychod czeſt a tiemi ſe naplnila ſwatba, že geſt vmyſl kraluo wždy doſfel, procž geft on ſwatbu ſynu ſwemu prziprawil a naklady na ni vcžinil, wždy geſt nalezl wdiecžne k ſwemu vmyſlu. A takt cžinie wždyczky, by pak wſleczko pokolenie lidíke w ktery cžas pohrdalo tiem dobrym, prziprawenym na geho ſwatbie. Ale on tak dluho da ſtati ſwietu, až wždy docžeka wdiecžnych, a zwolij ge k tomu, aby ſe geho ſwatba hodow- niky naplnila. 1) Izai. 53, 6. 2) Mat. 21, 31. 32.
Strana 341
Po Swate Trogicy. 341 Y die dale cžtenie: „A wyſſedſſe ſluhy geho na czeſty, ſebrali gſu wſſeczky, kterež nalezli, dobre y zlee; a tiemi naplňena geſt ſwatba.“ Z tiechto rzecžij cžtenie dowodij miſtrzi ſwobody dobrym y zlym v wierze krzeſtianſke, že w nij obogi byti mo[252b]hu, Jako v wrſli gſu ryby dobre y zle. Ale duowodowe tito mieli by rozumnie z wiery ozna- meni byti. Nebo, když by tak naproſto bylo, aby wuole kra- lowa k tomu byla a chtiel tak mieti, aby na te ſwatbie byli dobrzij y zlij: Procž tehdy treſk cze ty, kterziž gſu ſe zloſtij na ſwatbu weſlli, nemagicze rucha ſwatebnieho? A opiet, geſtliže ſluhy wiedomie magi vwoditi dobree y zlee na ſwatbu, Procž geſt gim pan dal klicže vmienij, rzka gim1): „Kohož ſwižete na zemi, bude ſwazan y na nebi. A kohož roz- wiežete na zemi, bude rozwazan y w nebi?“ Y magi-li zle vwoditi na ſwatbu, procž by ge ſwazowali na zemi? Cžemu gim geſt klicž vmieni, ſkrze nieyž magi poznati zle wieczy a dobre a oddeliti zle od dobrych? Nebo ginak nemohli gſu ſe ſluhy ſlibiti krali, gimžto die2): „Kniežij opuſtili ſu zakon moy a nemieli ſu rozdielu mezy cžiſtym a necžiſtym, mezy ſwatym a proklatym.“ Kterakž tehdy prawe geſt, že gſu Apofftole ſwolali v wieru kryſtowu zle y dobre? Gſu-li gim zlij yako dobrzij wolati, tehdy gim nenie pocž o dobre ſtati ani gim klicžuow vmienij potrzebij geft Ale prawe geft, že ſu Apoſſtole zwali zlee na ſwatbu, ale, aby pokanie cžinili za ſwe zloſti, Jakož y ſam ſpaſytel die3): „Neprziſſel ſem pro- ſprawedliwe, ale pro hrzieſlne, wolati ge ku pokani.“ A po- niewadž gedine ty hrziefſne przigima, kterziž pokanie cžinie, Tehdy gſu Apofſtole ginak v wieru a na ſwatbu nezwali, ge- dine na to, aby pokanie cžinili. Nenie tehdy poſelſtwie Apoſſtolſke wolati zlee v wieru, aby k nij ktere prawo mieli, gfucze zlij, Ale ten duowod geſt Antykryſtuo, geſſto ſedij a cžiha s wrſlij a polekl geſt gi w noczy, geſſto gij nižadny 1) Mat. 18, 18. 2) Ezech. 22, 26. 3) Mat. 9, 13.
Po Swate Trogicy. 341 Y die dale cžtenie: „A wyſſedſſe ſluhy geho na czeſty, ſebrali gſu wſſeczky, kterež nalezli, dobre y zlee; a tiemi naplňena geſt ſwatba.“ Z tiechto rzecžij cžtenie dowodij miſtrzi ſwobody dobrym y zlym v wierze krzeſtianſke, že w nij obogi byti mo[252b]hu, Jako v wrſli gſu ryby dobre y zle. Ale duowodowe tito mieli by rozumnie z wiery ozna- meni byti. Nebo, když by tak naproſto bylo, aby wuole kra- lowa k tomu byla a chtiel tak mieti, aby na te ſwatbie byli dobrzij y zlij: Procž tehdy treſk cze ty, kterziž gſu ſe zloſtij na ſwatbu weſlli, nemagicze rucha ſwatebnieho? A opiet, geſtliže ſluhy wiedomie magi vwoditi dobree y zlee na ſwatbu, Procž geſt gim pan dal klicže vmienij, rzka gim1): „Kohož ſwižete na zemi, bude ſwazan y na nebi. A kohož roz- wiežete na zemi, bude rozwazan y w nebi?“ Y magi-li zle vwoditi na ſwatbu, procž by ge ſwazowali na zemi? Cžemu gim geſt klicž vmieni, ſkrze nieyž magi poznati zle wieczy a dobre a oddeliti zle od dobrych? Nebo ginak nemohli gſu ſe ſluhy ſlibiti krali, gimžto die2): „Kniežij opuſtili ſu zakon moy a nemieli ſu rozdielu mezy cžiſtym a necžiſtym, mezy ſwatym a proklatym.“ Kterakž tehdy prawe geſt, že gſu Apofftole ſwolali v wieru kryſtowu zle y dobre? Gſu-li gim zlij yako dobrzij wolati, tehdy gim nenie pocž o dobre ſtati ani gim klicžuow vmienij potrzebij geft Ale prawe geft, že ſu Apoſſtole zwali zlee na ſwatbu, ale, aby pokanie cžinili za ſwe zloſti, Jakož y ſam ſpaſytel die3): „Neprziſſel ſem pro- ſprawedliwe, ale pro hrzieſlne, wolati ge ku pokani.“ A po- niewadž gedine ty hrziefſne przigima, kterziž pokanie cžinie, Tehdy gſu Apofſtole ginak v wieru a na ſwatbu nezwali, ge- dine na to, aby pokanie cžinili. Nenie tehdy poſelſtwie Apoſſtolſke wolati zlee v wieru, aby k nij ktere prawo mieli, gfucze zlij, Ale ten duowod geſt Antykryſtuo, geſſto ſedij a cžiha s wrſlij a polekl geſt gi w noczy, geſſto gij nižadny 1) Mat. 18, 18. 2) Ezech. 22, 26. 3) Mat. 9, 13.
Strana 342
342 Nediele Dwadczata neoſtrzieha. Y nabiehlo geſt ge w ni zloſynſtwa wſſelikeho pokolenie a každeho kacierzſtwa a ruhani bohu tak mnoho, že giž cžiſtym rybam duſlno geſt mezy nimi. A tau wrſſij miſtrzi zprawcze Antykryſta a bluduow geho radiegij dowo- die nežli kliježi, neb milugij dobre ſtoly v lichewnikuow a v ginych lakomczuow neſprawedliwych; ale, kdyby ge faudili podle klicžuo, odſudili by ge do pekla yako ohyzdne lidi a ne- cžekali by od nich ſtoluow tucžnych, ale pytluo na hrdlo. Protož, czožkoli zleho v wrſs wchodij, gde ſkrze ſlepotu ne- wiernych kňežij, geſlto klicžuow nemagi, ani wiery k kriſtowi; aniž takowij ſpaſenie duſſi milugij, neb ſpogenie tieleſne s lidem magi pro ſwe brzicho. Protož nedbagi, kterak s lidem ſtogij, kterak ge v wieru wpuſſtiegi, kterak gey w nij zprawugi. A tak, czož chce necžiſteho, to ſkrze nie wſſeczko v wrſli gde. Pakli by ſe przihodilo, že by ſkrze ſluhy wierne czo necžiſteho v wrſs weſſſo, to by mohlo byti ſkrze newiedomie a ſkrze odiene pokrytſtwie, pod nimž by kniez nemohl zleho treſktati ani ſe proti niemu poſtawiti; to by giž geho winu neſllo. Potom die cžtenie: „Y ffel geſt kral, aby ſpatrzil ſedieczy, a vzrzel geſt tu cžlowieka neodieneho ruchem ſwatebnim. Y rzekl gemu: Prziteli, kterak ſy ſem wſlel, nemage rucha ſwatebnieho? A on oniemiel." To bude w den ſaudu božiho; [253a] nebo tehdy wſſiczkni budau ſpolu, kterziž ſu byli pozwani na tu ſwatbu. A tu wegde pan kryſtus, aby vkazal každeho, kterak geſt, zde gſa, byl na te ſwatbie, w iake rucho byl geſt oblecžen. Protož nam geſt nynie potrzebie, abychom ſe rychle opatrzili, ne gednu, ale na každy den a przi každe wieczy, kterak ſme weſlli na tu ſwatbu a kterak na ni gſuce przebywame, aby nicz protiwneho krali na nas nebylo. Neb muožem nynie oprawiti to, czo by on na nas nenawidiel; ale tam giž nebudem moczy, ale pohanieni od nieho budem z každe winy. A przi teto rzecži cžtenie nicz pilnieyſſieho nemame opatrowati než to, czož ſam kral ne-
342 Nediele Dwadczata neoſtrzieha. Y nabiehlo geſt ge w ni zloſynſtwa wſſelikeho pokolenie a každeho kacierzſtwa a ruhani bohu tak mnoho, že giž cžiſtym rybam duſlno geſt mezy nimi. A tau wrſſij miſtrzi zprawcze Antykryſta a bluduow geho radiegij dowo- die nežli kliježi, neb milugij dobre ſtoly v lichewnikuow a v ginych lakomczuow neſprawedliwych; ale, kdyby ge faudili podle klicžuo, odſudili by ge do pekla yako ohyzdne lidi a ne- cžekali by od nich ſtoluow tucžnych, ale pytluo na hrdlo. Protož, czožkoli zleho v wrſs wchodij, gde ſkrze ſlepotu ne- wiernych kňežij, geſlto klicžuow nemagi, ani wiery k kriſtowi; aniž takowij ſpaſenie duſſi milugij, neb ſpogenie tieleſne s lidem magi pro ſwe brzicho. Protož nedbagi, kterak s lidem ſtogij, kterak ge v wieru wpuſſtiegi, kterak gey w nij zprawugi. A tak, czož chce necžiſteho, to ſkrze nie wſſeczko v wrſli gde. Pakli by ſe przihodilo, že by ſkrze ſluhy wierne czo necžiſteho v wrſs weſſſo, to by mohlo byti ſkrze newiedomie a ſkrze odiene pokrytſtwie, pod nimž by kniez nemohl zleho treſktati ani ſe proti niemu poſtawiti; to by giž geho winu neſllo. Potom die cžtenie: „Y ffel geſt kral, aby ſpatrzil ſedieczy, a vzrzel geſt tu cžlowieka neodieneho ruchem ſwatebnim. Y rzekl gemu: Prziteli, kterak ſy ſem wſlel, nemage rucha ſwatebnieho? A on oniemiel." To bude w den ſaudu božiho; [253a] nebo tehdy wſſiczkni budau ſpolu, kterziž ſu byli pozwani na tu ſwatbu. A tu wegde pan kryſtus, aby vkazal každeho, kterak geſt, zde gſa, byl na te ſwatbie, w iake rucho byl geſt oblecžen. Protož nam geſt nynie potrzebie, abychom ſe rychle opatrzili, ne gednu, ale na každy den a przi každe wieczy, kterak ſme weſlli na tu ſwatbu a kterak na ni gſuce przebywame, aby nicz protiwneho krali na nas nebylo. Neb muožem nynie oprawiti to, czo by on na nas nenawidiel; ale tam giž nebudem moczy, ale pohanieni od nieho budem z každe winy. A przi teto rzecži cžtenie nicz pilnieyſſieho nemame opatrowati než to, czož ſam kral ne-
Strana 343
Po Swate Trogicy. 343 mile ſpatrzuge na ſediczych, to geſt rucho ohyzdne. Tu winu ſpatrzil kral na tom cžlowieku y na každem ſpatrzi, ktož geſt przebywal na ſwatbie v wierze kryſtowie, nemage rucha ſwatebnieho. A die tu: „Przieteli, kterak ſy ſem wſſel nepocztiwie bez rucha ſwatebnieho, že ſy to ſmiel vežiniti krali k hanbie a ſwatby geho pohanieti ſwym nepocztiwym odiewem a mrzutym?“ O by to každemu mohlo w ſrdcze wſtupiti, ktož wchazy a- nebo giž wſlel na ſwatbu v wieru kryftowu, kterak geſt w ni wſſel, nerozum'ege gie, neuptaw ſe na ni malo ani mnoho, A kterak geſt gey kniez w ni vwedl po tmie a ne- oznamil gemu toho, že, prziyaw wieru kryſtowu, na ſwatbu kryſtowu geſt wſſel a že ma na nie odiew ſwatebnij mieti! Zda mi ſe, že tuto budu kniežij otazani, geſſto lid lotrowy a pobiehly vwodij v wieru na krztu, kterziž potom nicz ne- zwiedi o wierze. Protož gim tiežko bude ſlyfleti, když die kral: „Kterak ſy ſem wſſel, k tak pocztiwym wieczem a dra- hym, tak nepocztiwie a ohyzdňe?“ Protož by neſluſſelo kňe- žim na tu ſwatbu nižadneho puſtiti, kto by nemiel rucha ſwatebnie°. A že to rucho ſwatebnij wykladagi laſku božij nebo miloſt konecžneho ſetrwanie, genž by miela odieti každeho ſwatebniho ežlowieka. A proto laſka ſlowe rucho ſwatebnie, Zie kryftus, ſyn božie, z welike laſky racžil ſe geſt wtieliti a tu ſwatbu prziprawiti; A druhe proto, nebo laſka přikrywa mnozſtwi hrziechuo, Ne tak, aby byli ſkryti. ale aby pro ne ſwatebni cžlowiek hanby netrpiel; Take proto. že laſka okraſlluge ſwatebnika yakožto odiew naypocztiwieyſſi. Nebo nicžimž nemož pocztiwiegij przed bohem byti, nežli tiem, mage laſku božie na ſobie, kteraužto laſku podobnoſt geho na ſe berze, Aniž geſt možne na te ſwatbie libiti ſe krali ani ſynu geho, ženichowi ſwatby, bez toho rucha laſky. Znamenaymež tehdy pilnie, prziſluſſime-li k te ſwatbie a ſme-li w tom ruſſe ſwatebnim, w milowanie chotie gezu
Po Swate Trogicy. 343 mile ſpatrzuge na ſediczych, to geſt rucho ohyzdne. Tu winu ſpatrzil kral na tom cžlowieku y na každem ſpatrzi, ktož geſt przebywal na ſwatbie v wierze kryſtowie, nemage rucha ſwatebnieho. A die tu: „Przieteli, kterak ſy ſem wſſel nepocztiwie bez rucha ſwatebnieho, že ſy to ſmiel vežiniti krali k hanbie a ſwatby geho pohanieti ſwym nepocztiwym odiewem a mrzutym?“ O by to každemu mohlo w ſrdcze wſtupiti, ktož wchazy a- nebo giž wſlel na ſwatbu v wieru kryftowu, kterak geſt w ni wſſel, nerozum'ege gie, neuptaw ſe na ni malo ani mnoho, A kterak geſt gey kniez w ni vwedl po tmie a ne- oznamil gemu toho, že, prziyaw wieru kryſtowu, na ſwatbu kryſtowu geſt wſſel a že ma na nie odiew ſwatebnij mieti! Zda mi ſe, že tuto budu kniežij otazani, geſſto lid lotrowy a pobiehly vwodij v wieru na krztu, kterziž potom nicz ne- zwiedi o wierze. Protož gim tiežko bude ſlyfleti, když die kral: „Kterak ſy ſem wſſel, k tak pocztiwym wieczem a dra- hym, tak nepocztiwie a ohyzdňe?“ Protož by neſluſſelo kňe- žim na tu ſwatbu nižadneho puſtiti, kto by nemiel rucha ſwatebnie°. A že to rucho ſwatebnij wykladagi laſku božij nebo miloſt konecžneho ſetrwanie, genž by miela odieti každeho ſwatebniho ežlowieka. A proto laſka ſlowe rucho ſwatebnie, Zie kryftus, ſyn božie, z welike laſky racžil ſe geſt wtieliti a tu ſwatbu prziprawiti; A druhe proto, nebo laſka přikrywa mnozſtwi hrziechuo, Ne tak, aby byli ſkryti. ale aby pro ne ſwatebni cžlowiek hanby netrpiel; Take proto. že laſka okraſlluge ſwatebnika yakožto odiew naypocztiwieyſſi. Nebo nicžimž nemož pocztiwiegij przed bohem byti, nežli tiem, mage laſku božie na ſobie, kteraužto laſku podobnoſt geho na ſe berze, Aniž geſt možne na te ſwatbie libiti ſe krali ani ſynu geho, ženichowi ſwatby, bez toho rucha laſky. Znamenaymež tehdy pilnie, prziſluſſime-li k te ſwatbie a ſme-li w tom ruſſe ſwatebnim, w milowanie chotie gezu
Strana 344
344 Nediele Dwadczata kryſta, aby žadna milowanie gemu odporna w naſſem duchu nebyla, neb on cžiſtu pannu chce mieti, aby gemu famemu cžiſtu duſli chowala ode wſſech poſlkwrn ſwieta, tiela y diabla. Protož myſllenie ſwa muſyme pilnie opatrziti, kam nas tahnu, a ſrdcze ſwa przebiehnuti, geſt-li w nich laſka k každe bližni, aby proti nižadne nižadna nenawiſt ani zawiſt nebyla, ani komu ſkrze taynu[253b zloſt aby myſlil vſlko- diti anebo zleho przieti nebo žadati; geden každy ma laſku k bližnim opatrziti. Take o ruchu ſwatebnim wyprawuge S. Jan w zgewenie ſwem rzka1): „Prziſlla geſt ſwatba berankowa. a chot ge° prziprawila ſe geſt. A dano geſt gij, aby ſe przi- odiela ruchem ſtkwucym, a to raucho nachowe ſu ſprawedl- noſti ſwatych;“ a ty ſprawedlnoſti negſu ginak, než z przika- zanij božich. Protož gine° rucha neptagme k ſwatbie beran- kowie, gedine ſe tak odiewayme, yakož nam przikazani ge" weli; nebo w tom y laſka boži zaleži, abychom chodili podle przikazani geho. A tot ſu ſprawedlnoſti wſſech ſwatych. že ſkrze krew kryſtowu ſprawedliwi ſu od hrziechuo, a plnicze ſprawedlnoſt podle przikazani božiech, mieli ſu rucho ſwa- tebnij. Protož nas nynie napomina pan k tor ruchu rzka2): „Ay, beru ſe yako zlodiey; blaženy, genž bdij a oſtřieha rucha ſweho, aby nah nechodil a aby nebyla widiena ohaw- noſt ge°.“ Poſpiechage k ſwatbie, chce, abychom oſtrziehali rucha ſwatebnio, nebo tu bude hrozna wiecz ſlaty ſmrdute mieti, hrozne bude nahu byti a hanbu ſwu wſſev ſwietu vkazati. Nebo tu cžtenie dale die: „A on onemiel. Tehdy wece kral ſluham: Swiežicze rucze y nohy geho, wrztež gey do temnoſtij zewnitrzniech; tam bude placž a ſſkrzipenij zubom." Nebo, když pogde ſprawedliwe rozſuzeni poſledni° ſaudu, tehdy wſſelika wymluwa przeſtane. Tut giž naywymluwnieyſlij oňemi a proti mnohe obžalovani y gednoho ſlowa k wymluwie ne- 1) Zjev 19, 7. 8. 2) Zjev 16, 15.
344 Nediele Dwadczata kryſta, aby žadna milowanie gemu odporna w naſſem duchu nebyla, neb on cžiſtu pannu chce mieti, aby gemu famemu cžiſtu duſli chowala ode wſſech poſlkwrn ſwieta, tiela y diabla. Protož myſllenie ſwa muſyme pilnie opatrziti, kam nas tahnu, a ſrdcze ſwa przebiehnuti, geſt-li w nich laſka k každe bližni, aby proti nižadne nižadna nenawiſt ani zawiſt nebyla, ani komu ſkrze taynu[253b zloſt aby myſlil vſlko- diti anebo zleho przieti nebo žadati; geden každy ma laſku k bližnim opatrziti. Take o ruchu ſwatebnim wyprawuge S. Jan w zgewenie ſwem rzka1): „Prziſlla geſt ſwatba berankowa. a chot ge° prziprawila ſe geſt. A dano geſt gij, aby ſe przi- odiela ruchem ſtkwucym, a to raucho nachowe ſu ſprawedl- noſti ſwatych;“ a ty ſprawedlnoſti negſu ginak, než z przika- zanij božich. Protož gine° rucha neptagme k ſwatbie beran- kowie, gedine ſe tak odiewayme, yakož nam przikazani ge" weli; nebo w tom y laſka boži zaleži, abychom chodili podle przikazani geho. A tot ſu ſprawedlnoſti wſſech ſwatych. že ſkrze krew kryſtowu ſprawedliwi ſu od hrziechuo, a plnicze ſprawedlnoſt podle przikazani božiech, mieli ſu rucho ſwa- tebnij. Protož nas nynie napomina pan k tor ruchu rzka2): „Ay, beru ſe yako zlodiey; blaženy, genž bdij a oſtřieha rucha ſweho, aby nah nechodil a aby nebyla widiena ohaw- noſt ge°.“ Poſpiechage k ſwatbie, chce, abychom oſtrziehali rucha ſwatebnio, nebo tu bude hrozna wiecz ſlaty ſmrdute mieti, hrozne bude nahu byti a hanbu ſwu wſſev ſwietu vkazati. Nebo tu cžtenie dale die: „A on onemiel. Tehdy wece kral ſluham: Swiežicze rucze y nohy geho, wrztež gey do temnoſtij zewnitrzniech; tam bude placž a ſſkrzipenij zubom." Nebo, když pogde ſprawedliwe rozſuzeni poſledni° ſaudu, tehdy wſſelika wymluwa przeſtane. Tut giž naywymluwnieyſlij oňemi a proti mnohe obžalovani y gednoho ſlowa k wymluwie ne- 1) Zjev 19, 7. 8. 2) Zjev 16, 15.
Strana 345
Po Swate Trogicy. 345 nalezne; Neb, ktož bude winiti zewnitrz, ten y na myſli ſwiedežiti bude. A przikazuge kral ſluham, aby przemožene ſaudem ſwazali rucze y nohy, aby giž w ruku y w nohach przeſtala ſwoboda prwnie k zloſtem a k rozkofſem y k kaž- demu ſkutku ſpaſytedlne“, a tam giž tiech cžas nebude cži- niti, ktož ſu ge zde zmeſſkali. A kazal gey vwrczy w tem- noſti zewnitrznij, aby ſwazany wietcžij nuzy miel we tmie, nemoha ſe hnuti. Die tu „temnoſti zewnitrznij“, to geſt za- traceni wiecžne°. Nebo žadne ſwietlo dne ani rozu nebude w pekle, ale placž a ſſkrzehot zubuow, žaloſt a nuze boleſti. Od kterychžto zlych wiecij myl naſſe nynie zapomenutim ſe odchyluge, kdež by naywiece cžlowieku proſpielo przi ta- kowych hroznych wieczech myſl držeti, aby ſe tiem krotily zle wieczy w cžlowieku, žadoſti zlee, rozpuſltieni lehka, da- remna zanepraznieni y wſſelike hrzeſſeni, a ta pam'et tahla by ežlowieka k opraweni a nehrzeſſil by na wieky. Y kona ſe cžtenie takto: „Nebo mnozij ſu powolanij, ale malo wywolenych“. To geſt: na ſwatbu k wieře kriftowie mnozy ſu powolanij, ale nemnozy fu zwoleni k tomuto, aby hodowali wiecžne na te ſwatbie berankowie. A to mož ſnadňe znamo byti, že gich mno° powolagi k te ſwatbie tak, iakž ge k nij wolagi, ſamym przirozenim, že ſe gich mnoz- ſtwie rodij pod gmenem wiery a ſtogij tu na obycžegich mrtwych, kterež ſu nalezli nayprw na ſwych otczych, geſſto w nich wždy gedni po druhych ſe rodiece, nikdy o wieře prawe a rozumne nicz nezwiedij. A ti kniežij ffaleſſnij ſobie ge ſnubij, a ne kryſtowi, a ſmilnij s ni 254a]mi ſkrze wieczy tieleſne y duchownie, podawagicze gim duchownich s tiemi przicžinami, aby ſkrze nie wydogili na nich tieleſne. Kterak tehdy ti mohu wywoleni byti, poňewadž ge knežij ſobie ſnubij? Takež y ſkrze veženie mnohotwarna vſtaweni glucze v wierze, na ſwatbu ſu powolani, ale newiedij, cžieho gſu duchu; kterak ſe ti ſpogij s kryſtem ſkrze czyzoložna veže- nie, prawe wiery nikdy nepoznawſſe, ani czo zwiediewſfe
Po Swate Trogicy. 345 nalezne; Neb, ktož bude winiti zewnitrz, ten y na myſli ſwiedežiti bude. A przikazuge kral ſluham, aby przemožene ſaudem ſwazali rucze y nohy, aby giž w ruku y w nohach przeſtala ſwoboda prwnie k zloſtem a k rozkofſem y k kaž- demu ſkutku ſpaſytedlne“, a tam giž tiech cžas nebude cži- niti, ktož ſu ge zde zmeſſkali. A kazal gey vwrczy w tem- noſti zewnitrznij, aby ſwazany wietcžij nuzy miel we tmie, nemoha ſe hnuti. Die tu „temnoſti zewnitrznij“, to geſt za- traceni wiecžne°. Nebo žadne ſwietlo dne ani rozu nebude w pekle, ale placž a ſſkrzehot zubuow, žaloſt a nuze boleſti. Od kterychžto zlych wiecij myl naſſe nynie zapomenutim ſe odchyluge, kdež by naywiece cžlowieku proſpielo przi ta- kowych hroznych wieczech myſl držeti, aby ſe tiem krotily zle wieczy w cžlowieku, žadoſti zlee, rozpuſltieni lehka, da- remna zanepraznieni y wſſelike hrzeſſeni, a ta pam'et tahla by ežlowieka k opraweni a nehrzeſſil by na wieky. Y kona ſe cžtenie takto: „Nebo mnozij ſu powolanij, ale malo wywolenych“. To geſt: na ſwatbu k wieře kriftowie mnozy ſu powolanij, ale nemnozy fu zwoleni k tomuto, aby hodowali wiecžne na te ſwatbie berankowie. A to mož ſnadňe znamo byti, že gich mno° powolagi k te ſwatbie tak, iakž ge k nij wolagi, ſamym przirozenim, že ſe gich mnoz- ſtwie rodij pod gmenem wiery a ſtogij tu na obycžegich mrtwych, kterež ſu nalezli nayprw na ſwych otczych, geſſto w nich wždy gedni po druhych ſe rodiece, nikdy o wieře prawe a rozumne nicz nezwiedij. A ti kniežij ffaleſſnij ſobie ge ſnubij, a ne kryſtowi, a ſmilnij s ni 254a]mi ſkrze wieczy tieleſne y duchownie, podawagicze gim duchownich s tiemi przicžinami, aby ſkrze nie wydogili na nich tieleſne. Kterak tehdy ti mohu wywoleni byti, poňewadž ge knežij ſobie ſnubij? Takež y ſkrze veženie mnohotwarna vſtaweni glucze v wierze, na ſwatbu ſu powolani, ale newiedij, cžieho gſu duchu; kterak ſe ti ſpogij s kryſtem ſkrze czyzoložna veže- nie, prawe wiery nikdy nepoznawſſe, ani czo zwiediewſfe
Strana 346
346 Nediele Gedenmezcytma o ruchu ſwatebnim? Take nižadny nebude wywoleny, ktož ſe odgima dobrowolnie a nechcze ſe obleczy w rucho ſwatebnie. Nebo nižadny nebude wywoleny nechtie, a gſa k to' wolan y vežen. Protož prawe geft, že mnoho powolanych zewnitř, ale ku poſluſſenſtwi boha malo zwolenych. Protož pan Gežifs die1): „Acž kto chcze przigiti po mnie, zaprzi ſam ſebe a wezmi ſwuoy krziž a poď po mnie.“ A ktož toho nebudu chtieti vcžiniti, die gim: „Wolal gſem, a wy ſte mnu po- hrdali. Ztahowal ſem ruku ſwu, a nebyl nižadny, kto by wzezrzel. Potupili gſte wſſiczkni radu mu a me treſktanie ſte zameſſkali. Ja take w zatraczenie waſſem budu ſe poſmie- wati, když ſe wam to przihodij, cžehož gſte ſe bali.“ Dayž nam toho ſe vwarowati, miloſrdny krali. Amen. Nediele Gedenmeczytma po S. Trogiczy. Cžtenie Swateho Jana w IIII. Kapitole. Ten cžas byl geden Kralik, gehožto Syn nemocen byl w Kafarnaum. Ten když vſlyſſal, že pan Gežiſs gde z Zidowſtwa do Galile, Sfel geſt k niemu a proſyl geſt geho. aby sſtupil a vzdrawil ſyna geho, nebo pocži- nal mrzieti. Tehdy rzekl pan Gežiſs k niemu: Gedine lecž zazraky vzrzite, neuwierzite. Wecze gemu kralik: Pane! sſtup prwe, nežt vmrze ſyn muoy. Rzekl gev pan gežiſs: Gdi. fyn twuoy žiw geſt. Vwierzil cžlowiek rzecži kteru mluwil k niemu Gežiſs, a ſſelgeſt. A když giž on sſtupowal, potkali ſe s nim ſlu- žebniczy a zwieſtowali gemu rzkucze, že by ſyn geho žiw byl. Tehdy otazal ſe gich na 1) Mat. 16, 24.
346 Nediele Gedenmezcytma o ruchu ſwatebnim? Take nižadny nebude wywoleny, ktož ſe odgima dobrowolnie a nechcze ſe obleczy w rucho ſwatebnie. Nebo nižadny nebude wywoleny nechtie, a gſa k to' wolan y vežen. Protož prawe geft, že mnoho powolanych zewnitř, ale ku poſluſſenſtwi boha malo zwolenych. Protož pan Gežifs die1): „Acž kto chcze przigiti po mnie, zaprzi ſam ſebe a wezmi ſwuoy krziž a poď po mnie.“ A ktož toho nebudu chtieti vcžiniti, die gim: „Wolal gſem, a wy ſte mnu po- hrdali. Ztahowal ſem ruku ſwu, a nebyl nižadny, kto by wzezrzel. Potupili gſte wſſiczkni radu mu a me treſktanie ſte zameſſkali. Ja take w zatraczenie waſſem budu ſe poſmie- wati, když ſe wam to przihodij, cžehož gſte ſe bali.“ Dayž nam toho ſe vwarowati, miloſrdny krali. Amen. Nediele Gedenmeczytma po S. Trogiczy. Cžtenie Swateho Jana w IIII. Kapitole. Ten cžas byl geden Kralik, gehožto Syn nemocen byl w Kafarnaum. Ten když vſlyſſal, že pan Gežiſs gde z Zidowſtwa do Galile, Sfel geſt k niemu a proſyl geſt geho. aby sſtupil a vzdrawil ſyna geho, nebo pocži- nal mrzieti. Tehdy rzekl pan Gežiſs k niemu: Gedine lecž zazraky vzrzite, neuwierzite. Wecze gemu kralik: Pane! sſtup prwe, nežt vmrze ſyn muoy. Rzekl gev pan gežiſs: Gdi. fyn twuoy žiw geſt. Vwierzil cžlowiek rzecži kteru mluwil k niemu Gežiſs, a ſſelgeſt. A když giž on sſtupowal, potkali ſe s nim ſlu- žebniczy a zwieſtowali gemu rzkucze, že by ſyn geho žiw byl. Tehdy otazal ſe gich na 1) Mat. 16, 24.
Strana 347
Po Swate Trogicy. 347 hodinu, w kteru by ſe lepe miel; Y rzekli gemu, Zie wcžera w hodinu ſedmu oſtala ho zymnicze. Tehdy poznal otecz, že ta hodina byla, w kteruž rzekl gemu Gežiſs: Syn twuoy žiw geſt; Y vwierzii geſt on y cželed geho wſfeczka. Tomto ſwatem ežtenie mame weliky ſkutek pana Gežiſfe, kteryž geſt mocznie yako buoh vežinil, vzdra- wiw ſyna kralikowa od zymnicze, gehož geſt otecz za to proſyl, daleko w potkanie wyſſed ku panu gežiſſowi. Ta wiecz y nam take miela by k vžitku oſtati, že pan Gežiſs. przebywage zde tieleſnie, mocznie vzdrawowal nemoczne tieleſnie y duchownie, y mrtwe krziſyl, Aby w nas tiem wieru plnu vtwrdil, že zdrawie naſſe, tieleſne y duchownie, y z mrtwych wzkrzieſſenie poſledni w geho ruku geſt, 254b) abychom w niem položili dobre žiwota naſſeho cžaſne y wiecžne. Ale zdrawie tieleſne geſt dobre, acž geho kto vmie dobrze požiwati, A nemoczy take wierziczym proſpiewagij. Protož o zdrawij tieleſne mame rozumnie ſtati, podawagicze geho na wuoli božie, „Geſt-li twa wuole,“ rziekagicze, "a geſt-li nam proſpieſſno, day nam ge, pane bože; Pakli znaſs, že nam nenie proſpieſſno, day nemocz.“ Ale zdrawie duſſe, to geſt vprziemo wždy potrzebno, o to mame ſtati pilnie na každy ežas; geſt-li w nij ſmrtedlneho czo, abychom wždy proſyli lekarze pana gežiſſe, aby gi vežinil zdrawu; Nebo on vmrzel geſt pro zdrawij duſſij naſſich. Y die tu cžtenie: „Byl geden kralik." Nedie „kral moczny“ na znamenie toho, že wſſeliky kral tohoto ſwieta geſt ma- licžky kralik w przirownanie welikemu Krali kryſtowi. Nebo kralowſtwie ſwieta tohoto geſt malicžke, ſtranku toliko malu ſwieta držij, a to za maly cžas, nebo rychle a bezdieky ztrati ge, ſpieſſe než ſe nadiege. Nebo y pijſmo die: „Wſſe-
Po Swate Trogicy. 347 hodinu, w kteru by ſe lepe miel; Y rzekli gemu, Zie wcžera w hodinu ſedmu oſtala ho zymnicze. Tehdy poznal otecz, že ta hodina byla, w kteruž rzekl gemu Gežiſs: Syn twuoy žiw geſt; Y vwierzii geſt on y cželed geho wſfeczka. Tomto ſwatem ežtenie mame weliky ſkutek pana Gežiſfe, kteryž geſt mocznie yako buoh vežinil, vzdra- wiw ſyna kralikowa od zymnicze, gehož geſt otecz za to proſyl, daleko w potkanie wyſſed ku panu gežiſſowi. Ta wiecz y nam take miela by k vžitku oſtati, že pan Gežiſs. przebywage zde tieleſnie, mocznie vzdrawowal nemoczne tieleſnie y duchownie, y mrtwe krziſyl, Aby w nas tiem wieru plnu vtwrdil, že zdrawie naſſe, tieleſne y duchownie, y z mrtwych wzkrzieſſenie poſledni w geho ruku geſt, 254b) abychom w niem položili dobre žiwota naſſeho cžaſne y wiecžne. Ale zdrawie tieleſne geſt dobre, acž geho kto vmie dobrze požiwati, A nemoczy take wierziczym proſpiewagij. Protož o zdrawij tieleſne mame rozumnie ſtati, podawagicze geho na wuoli božie, „Geſt-li twa wuole,“ rziekagicze, "a geſt-li nam proſpieſſno, day nam ge, pane bože; Pakli znaſs, že nam nenie proſpieſſno, day nemocz.“ Ale zdrawie duſſe, to geſt vprziemo wždy potrzebno, o to mame ſtati pilnie na každy ežas; geſt-li w nij ſmrtedlneho czo, abychom wždy proſyli lekarze pana gežiſſe, aby gi vežinil zdrawu; Nebo on vmrzel geſt pro zdrawij duſſij naſſich. Y die tu cžtenie: „Byl geden kralik." Nedie „kral moczny“ na znamenie toho, že wſſeliky kral tohoto ſwieta geſt ma- licžky kralik w przirownanie welikemu Krali kryſtowi. Nebo kralowſtwie ſwieta tohoto geſt malicžke, ſtranku toliko malu ſwieta držij, a to za maly cžas, nebo rychle a bezdieky ztrati ge, ſpieſſe než ſe nadiege. Nebo y pijſmo die: „Wſſe-
Strana 348
348 Nediele Gedenmezcytma like panowanie kratke geſt.“ Blazniwi lidee tehdy gſu, kterziž pilňegij praczugij a wietcžij žadoſt magij ku panowanie a k kralowſtwie tohoto ſwieta nežli k kralowſtwie nebeſker. Muož ſe take ten kralik rozumieti pokolenie lidſke. Nebo prwnij cžlowiek, Adam, ſa w czeloſti od boha ſtworzen. žadne rany ani nemoczy na ſobie nemage, mohl geſt ſluti kralem plnym a mocznym; neb geſt weliku mocz miel a wladl wſſim ſtworzenim na zemi y w ragi a zprawowal zrziezeňe wſfeczko a wladl tielem y ſrdczem a wſſeczko v pokogi miel yako moczny kral. Ale yakž w hrziech vpadl, giž geſt kralik, male panſtwie mage, malo wladna, maly pokoy mage. A temierz nicz pokoyneho nenaleza, neb gemu wſſe odporno. Nebo malo ſaudu w rozumu ma, že o tom, czož maleho a tieleſneho geſt, ſuditi neumi. Owſſem žiwotu ſweho podle tiela y podle duſſe nemuož aniž vmie zprawiti a gim wlaſti podle wuole božie a poddati pod rozum wſleczka nepoſluſfenſtwie a nerzady, yako na krale moczneho ſluſſij. Awſfak nicz menie nepotrzebuge toho wladarzſtwie a plneho panowanie nade wſſim, czož geſt gemu porucženo, po padu w hrziech, yako geſt prwe potrzebowal przed padem. Nebo, czož opuſti a cžehož nezprawi, cžimž wladne, nad cžimž moczy požiwa, z toho wina na nieho vpada a kralowftwie geho nedoſtatek ma, Jako tieleſnie kral, kdež nemuož nad malem panowati anebo plne moczy mieti nad ſwymi ne- przately, k zahynuti tieleſne geo kralowſtwie gde, ne° ne- przatele wſtupugij w ne. Tež, nema-li mudroſti plne, aby wſleliku při lidu ſweho mohl ſuditi, wždy ma krykuo a žalob plno, že zem'e proti zemi a lid proti lidu powſtane. Mnohem wiecze tiech wieczy ma ſe každy domyſliti a rozumieti o ſwem kralowſtwie, že k zprawie geho tolik rozumnoſti potrzebi geſt, iakž mnoho przij naſtawa w niem, aby o každe prawy ſaud mohl vežiniti podle rozumu zakona božieho, aby wina na to kralowſtwie neupadla a [255a] oborzenie geho aby ſe neſtalo. Potom moczy potrzebuge, aby przemohl neprzately;
348 Nediele Gedenmezcytma like panowanie kratke geſt.“ Blazniwi lidee tehdy gſu, kterziž pilňegij praczugij a wietcžij žadoſt magij ku panowanie a k kralowſtwie tohoto ſwieta nežli k kralowſtwie nebeſker. Muož ſe take ten kralik rozumieti pokolenie lidſke. Nebo prwnij cžlowiek, Adam, ſa w czeloſti od boha ſtworzen. žadne rany ani nemoczy na ſobie nemage, mohl geſt ſluti kralem plnym a mocznym; neb geſt weliku mocz miel a wladl wſſim ſtworzenim na zemi y w ragi a zprawowal zrziezeňe wſfeczko a wladl tielem y ſrdczem a wſſeczko v pokogi miel yako moczny kral. Ale yakž w hrziech vpadl, giž geſt kralik, male panſtwie mage, malo wladna, maly pokoy mage. A temierz nicz pokoyneho nenaleza, neb gemu wſſe odporno. Nebo malo ſaudu w rozumu ma, že o tom, czož maleho a tieleſneho geſt, ſuditi neumi. Owſſem žiwotu ſweho podle tiela y podle duſſe nemuož aniž vmie zprawiti a gim wlaſti podle wuole božie a poddati pod rozum wſleczka nepoſluſfenſtwie a nerzady, yako na krale moczneho ſluſſij. Awſfak nicz menie nepotrzebuge toho wladarzſtwie a plneho panowanie nade wſſim, czož geſt gemu porucženo, po padu w hrziech, yako geſt prwe potrzebowal przed padem. Nebo, czož opuſti a cžehož nezprawi, cžimž wladne, nad cžimž moczy požiwa, z toho wina na nieho vpada a kralowftwie geho nedoſtatek ma, Jako tieleſnie kral, kdež nemuož nad malem panowati anebo plne moczy mieti nad ſwymi ne- przately, k zahynuti tieleſne geo kralowſtwie gde, ne° ne- przatele wſtupugij w ne. Tež, nema-li mudroſti plne, aby wſleliku při lidu ſweho mohl ſuditi, wždy ma krykuo a žalob plno, že zem'e proti zemi a lid proti lidu powſtane. Mnohem wiecze tiech wieczy ma ſe každy domyſliti a rozumieti o ſwem kralowſtwie, že k zprawie geho tolik rozumnoſti potrzebi geſt, iakž mnoho przij naſtawa w niem, aby o každe prawy ſaud mohl vežiniti podle rozumu zakona božieho, aby wina na to kralowſtwie neupadla a [255a] oborzenie geho aby ſe neſtalo. Potom moczy potrzebuge, aby przemohl neprzately;
Strana 349
Po Swate Trogicy. 349 a tiech ma wždy doſti, tielo, ſwiet, diabla, ty ma vſtawicžnie proti ſobie a ty wždy muſy przemahati, chcze-li, aby ge kralowſtwie w czeloſti oſtalo. Pakli nema k tomu moczy a ſmieloſti ſnažne, aby ty neprzately pod ſe podbil, tehdy owſſem ztratij kralowſtwie a neprzatele obdržij nad nim mocz a podmanij gey pod ſe a wylupij gemu ocži rozumu a okugij gey a powedu do wiezenie a w pohanieni Jako Sedechyafſe krale Nabochodonozor. Protož kralowſtwie tako- weho cžlowieka zle ſtogij a rziedko pokoy ma, lecž tehdaž, když ſe neprzatel nedoſtawa; když nenie protiwenſtwie a pokuffenie, tehdy dobry a pokoyny cžlowiek; a když mnozy flužij, howiegij, chwale, pochlebugij, tehdy ſe zda ſwaty cžlowiek. Ale když ſe toho nedoſtane a niekto potreſkcze nebo nietczo vprzimneho die, tehdy ſe polomij a zetrze hniewy yako treſt a oborzij ſe wſſeczken žaloſtij, placžem, po- mſtami a ginym blaznowſtwim. Protož kralik geſt, malu mocz mage nad ſwymi neprzately, a welmi geſt drah pokoy w geho kralowſtwie a rady nenie v nieho, aby zlee wieczy mudroſtij przedeſſel a wyſtrziehl ſe gich zdaleka prwe, než na niey vpadnu; protož roztrhany bez pokoge kralik geſt. A když pak nižadne mudroſti božij nenie w cžlowieku, gijž by ſe mohl zprawiti a oſtrzieczy duſſi ſwu od zleho, Ani moczy duchownie ku przemoženie zlych wieczij, Tehdy nemuož byti ani kral, ani kralik, — neb nicz newladne ani zprawuge —, Ale muſy giž byti ſluha mnohych hrziechuo, gſa od nich powržen za obycžey, neb žadoſti hrziechuow weliku mocz magij w niem. Wſſeczkny moczy wnitrznij znemoczniely gſu, wſſiczkni vdowe a ſmyſlowe gſu mocz hrziechuow a poſadky neprzatelom připrawene k vmdleni moczy cžlowiecžij. A czo geſt pak biednoſtij, geſſto cžlowiekem wladnu a panugij nad nim zewnitř! Nemocy, hlad, žiezeň, zyma, horko, prace, pecžliwoſti, bazeň, žaloft, muchy, komarzi, wſli, blchy, ſtie- nicze, howada, ty wſfeczky zlee wieczy panugij nad cžlowie- kem, že s nimi ma doſti cžiniti a nemuož gich nikdy od
Po Swate Trogicy. 349 a tiech ma wždy doſti, tielo, ſwiet, diabla, ty ma vſtawicžnie proti ſobie a ty wždy muſy przemahati, chcze-li, aby ge kralowſtwie w czeloſti oſtalo. Pakli nema k tomu moczy a ſmieloſti ſnažne, aby ty neprzately pod ſe podbil, tehdy owſſem ztratij kralowſtwie a neprzatele obdržij nad nim mocz a podmanij gey pod ſe a wylupij gemu ocži rozumu a okugij gey a powedu do wiezenie a w pohanieni Jako Sedechyafſe krale Nabochodonozor. Protož kralowſtwie tako- weho cžlowieka zle ſtogij a rziedko pokoy ma, lecž tehdaž, když ſe neprzatel nedoſtawa; když nenie protiwenſtwie a pokuffenie, tehdy dobry a pokoyny cžlowiek; a když mnozy flužij, howiegij, chwale, pochlebugij, tehdy ſe zda ſwaty cžlowiek. Ale když ſe toho nedoſtane a niekto potreſkcze nebo nietczo vprzimneho die, tehdy ſe polomij a zetrze hniewy yako treſt a oborzij ſe wſſeczken žaloſtij, placžem, po- mſtami a ginym blaznowſtwim. Protož kralik geſt, malu mocz mage nad ſwymi neprzately, a welmi geſt drah pokoy w geho kralowſtwie a rady nenie v nieho, aby zlee wieczy mudroſtij przedeſſel a wyſtrziehl ſe gich zdaleka prwe, než na niey vpadnu; protož roztrhany bez pokoge kralik geſt. A když pak nižadne mudroſti božij nenie w cžlowieku, gijž by ſe mohl zprawiti a oſtrzieczy duſſi ſwu od zleho, Ani moczy duchownie ku przemoženie zlych wieczij, Tehdy nemuož byti ani kral, ani kralik, — neb nicz newladne ani zprawuge —, Ale muſy giž byti ſluha mnohych hrziechuo, gſa od nich powržen za obycžey, neb žadoſti hrziechuow weliku mocz magij w niem. Wſſeczkny moczy wnitrznij znemoczniely gſu, wſſiczkni vdowe a ſmyſlowe gſu mocz hrziechuow a poſadky neprzatelom připrawene k vmdleni moczy cžlowiecžij. A czo geſt pak biednoſtij, geſſto cžlowiekem wladnu a panugij nad nim zewnitř! Nemocy, hlad, žiezeň, zyma, horko, prace, pecžliwoſti, bazeň, žaloft, muchy, komarzi, wſli, blchy, ſtie- nicze, howada, ty wſfeczky zlee wieczy panugij nad cžlowie- kem, že s nimi ma doſti cžiniti a nemuož gich nikdy od
Strana 350
350 Nediele Gedenmezcytma ſebe zahnati. Protož muſy kralik byti, nebo ani podle tiiela, ani podle duſſe nemož vplnie s plnu moczy kralowati, ani plne mudroſti mieti k tee zprawie kralowſke. Acž w te ſtraňe cžlowiek kralem geft nazwan, kteryž hrziechy ſmrtedlne przemaha, wſſak proto, že geſſtie ginij panugij nad nim, kralikem ſlowe. Ale že die cžtenie o tom kraliku, že ſyn geho ne- moczen byl w Kaffarnaum. A že to mieſto Kaffarnaum wy- kladagij „pole tucžnoſti" nebo „wes vtieſſenie". Protož žadoſt ežlowiecžij tieleſna geſt ſyn toho kralika giž po padu w hřiechy, kteražto žadoſt zkažena chyli ſe od boha k roz- koffem ſwieta. Protož geſt nemoczna w Kaffarnaum, w tuku a w rozkofſech ſwieta. Nebo, dokudž geft cžlowiek w hrziech neupadl, mohl geſt toliko tiech rozkoſſi požiwati a ta vtie- ſſenie miti, kteraž w ſwrchnie a w prawe dobrotie [255b) bozſke gſu, Aby, mage w niem rozkoſs a vtieſſenie, wiecze a a wiecze k niemu ſe przibližowal a wſleczky chuti nad hoy- noſt w nem mieti mohl a aby czely cžlowiek wnitrznij y ze- wnitrznij w ſamem ſtwořiteli vpokogen byl. Ale když geſt požadal rozkoſſi Itworzenie ſkrze przeſtupenie, tehdy geſt ztratil wſſeczko to dobre a vpadl w pohanienij czeleho ži- wota a wyhnan geſt z rage rozkoſfij na ſwiet. A protož nemaha ſkrze rozkoſli w Kaffarnaum, w tucžnoſti a w vtie- ſſenie tohoto ſwieta, hledage rozkoſſi w ſtworzenie po wſleczky dni žiwota ſweho, ſkrze niež pada w nemocz a w nechut takowu, aby ſe gij nechtielo boha ani geho vtieſſenie A aby pro ty krziwe rozkofli a vtieſlenie, kterychž w ſtworzeni okuſſie, pana boha zapomňela a odwykla mieti chuti w niem k ſwemu vtieſſenie. A z toho dale netoliko nemocz, ale y ſmrt przibližie ſe duſſi. Tau czeſtau giž oborem pokolenie Adamowo gde; oku- ſywſli rozkoſſi a chuti w ſtworzeni a yako giž zuffawſli, za- nedbalo geſt boha y wſſech geho zapowiedij y poſpiecha k tiem rozkoffem, genž gfu w ſtworzenie, yakž muož kterym
350 Nediele Gedenmezcytma ſebe zahnati. Protož muſy kralik byti, nebo ani podle tiiela, ani podle duſſe nemož vplnie s plnu moczy kralowati, ani plne mudroſti mieti k tee zprawie kralowſke. Acž w te ſtraňe cžlowiek kralem geft nazwan, kteryž hrziechy ſmrtedlne przemaha, wſſak proto, že geſſtie ginij panugij nad nim, kralikem ſlowe. Ale že die cžtenie o tom kraliku, že ſyn geho ne- moczen byl w Kaffarnaum. A že to mieſto Kaffarnaum wy- kladagij „pole tucžnoſti" nebo „wes vtieſſenie". Protož žadoſt ežlowiecžij tieleſna geſt ſyn toho kralika giž po padu w hřiechy, kteražto žadoſt zkažena chyli ſe od boha k roz- koffem ſwieta. Protož geſt nemoczna w Kaffarnaum, w tuku a w rozkofſech ſwieta. Nebo, dokudž geft cžlowiek w hrziech neupadl, mohl geſt toliko tiech rozkoſſi požiwati a ta vtie- ſſenie miti, kteraž w ſwrchnie a w prawe dobrotie [255b) bozſke gſu, Aby, mage w niem rozkoſs a vtieſſenie, wiecze a a wiecze k niemu ſe przibližowal a wſleczky chuti nad hoy- noſt w nem mieti mohl a aby czely cžlowiek wnitrznij y ze- wnitrznij w ſamem ſtwořiteli vpokogen byl. Ale když geſt požadal rozkoſſi Itworzenie ſkrze przeſtupenie, tehdy geſt ztratil wſſeczko to dobre a vpadl w pohanienij czeleho ži- wota a wyhnan geſt z rage rozkoſfij na ſwiet. A protož nemaha ſkrze rozkoſli w Kaffarnaum, w tucžnoſti a w vtie- ſſenie tohoto ſwieta, hledage rozkoſſi w ſtworzenie po wſleczky dni žiwota ſweho, ſkrze niež pada w nemocz a w nechut takowu, aby ſe gij nechtielo boha ani geho vtieſſenie A aby pro ty krziwe rozkofli a vtieſlenie, kterychž w ſtworzeni okuſſie, pana boha zapomňela a odwykla mieti chuti w niem k ſwemu vtieſſenie. A z toho dale netoliko nemocz, ale y ſmrt przibližie ſe duſſi. Tau czeſtau giž oborem pokolenie Adamowo gde; oku- ſywſli rozkoſſi a chuti w ſtworzeni a yako giž zuffawſli, za- nedbalo geſt boha y wſſech geho zapowiedij y poſpiecha k tiem rozkoffem, genž gfu w ſtworzenie, yakž muož kterym
Strana 351
Po Swate Trogicy. 351 koli nerzadem a przeſtupenim przikazanie bozſkych. Geſtli ſkrze kňezſtwie, tehdy žada ſwatokupeczky vwaliti ſe w zbožie, w panowanie, w vrzady welike, naywiecze pro rozkoſſi a pro vtieſſenie ſwieta. Protož hledagij lidee y man- želſtwie, przi niemž ſe zbožij y rozkoſli držij. Hledagij przibytknow w mieſtech, v dworuow Papežſkych, Kralowſkych, wſſe pro rozkoſſi. Wſſelike obchody zlee, lichewne, kupeczke, lupeže, kradeže, naſyle, wſſe pro rozkoſſi cžinij a wedu, y wſſelika gina przeſtupenie. A tak wždy na duſſi vmieragij, žadagicze tielo paſti w rozkofſech, Jakož pan buoh diel): „Zmilely muoy roztuežniel, ztluſtl a rozſſirzil ſe geſt a za- przel geſt boha ſwe°“ a přeſtupil wiece než Adam przika- zanie geho. Potom die cžtenie: „Ten když vſlyſſel, že by gežifs ſfel z Zidowſtwa do Galilee, ſſel geſt k nemu a proſyl geho, aby sſtupil a vzdrawil ſyna geho, nebo pocžinal mrzieti." Pocžatek wiery prawe a wſſelike pracze hodne a za- ſlužile geſt ſlyſſenie ſlowa božieho. Nebo kralik tento neſtal geſt o zdrawij ſyna ſweo, než až nayprw vſlyfſel o ſlowu žiwota wtielenem, že ſe berze z židowſtwa shuory do Ga- lile, w neuſtawicžnoſt tohoto ſwieta, kdežto ſyn kraluow ne- moczen, to geſt pokolenie lidſke w žadoſtech a w tuku zemſkych rozkoſlij. Protož vſlyffaw tento Kralik o tom ſlowu žiwota, že geſt do naſſij Galilee prziſllo s plnu moczij k vzdrawowani nemocy, y wzkrzieſſeni z mrtwych dawage A miel przicžinu poſluchati o niem, neb ſyn geho tiežku nemocz k ſmrti miel — Y žadage zdrawi gemu, praczowal o to ku panu gežiſſowi a proſyl geho za to, aby gey vzdrawil. Protož my, gſucze v wierze ſyna božiho a mnohe ſlyſſenie magicze o geho moczy k vvzdraweni, Y geſt-li ta wiera mrtwa w nas, tehdy prwnie ſſkodu tuto cžini w nas, že ne- moczij duchownich a ran ſmrtedlnych na ſobie nezname ani 1) 5. Mojž, 32, 15.
Po Swate Trogicy. 351 koli nerzadem a przeſtupenim przikazanie bozſkych. Geſtli ſkrze kňezſtwie, tehdy žada ſwatokupeczky vwaliti ſe w zbožie, w panowanie, w vrzady welike, naywiecze pro rozkoſſi a pro vtieſſenie ſwieta. Protož hledagij lidee y man- želſtwie, przi niemž ſe zbožij y rozkoſli držij. Hledagij przibytknow w mieſtech, v dworuow Papežſkych, Kralowſkych, wſſe pro rozkoſſi. Wſſelike obchody zlee, lichewne, kupeczke, lupeže, kradeže, naſyle, wſſe pro rozkoſſi cžinij a wedu, y wſſelika gina przeſtupenie. A tak wždy na duſſi vmieragij, žadagicze tielo paſti w rozkofſech, Jakož pan buoh diel): „Zmilely muoy roztuežniel, ztluſtl a rozſſirzil ſe geſt a za- przel geſt boha ſwe°“ a přeſtupil wiece než Adam przika- zanie geho. Potom die cžtenie: „Ten když vſlyſſel, že by gežifs ſfel z Zidowſtwa do Galilee, ſſel geſt k nemu a proſyl geho, aby sſtupil a vzdrawil ſyna geho, nebo pocžinal mrzieti." Pocžatek wiery prawe a wſſelike pracze hodne a za- ſlužile geſt ſlyſſenie ſlowa božieho. Nebo kralik tento neſtal geſt o zdrawij ſyna ſweo, než až nayprw vſlyfſel o ſlowu žiwota wtielenem, že ſe berze z židowſtwa shuory do Ga- lile, w neuſtawicžnoſt tohoto ſwieta, kdežto ſyn kraluow ne- moczen, to geſt pokolenie lidſke w žadoſtech a w tuku zemſkych rozkoſlij. Protož vſlyffaw tento Kralik o tom ſlowu žiwota, že geſt do naſſij Galilee prziſllo s plnu moczij k vzdrawowani nemocy, y wzkrzieſſeni z mrtwych dawage A miel przicžinu poſluchati o niem, neb ſyn geho tiežku nemocz k ſmrti miel — Y žadage zdrawi gemu, praczowal o to ku panu gežiſſowi a proſyl geho za to, aby gey vzdrawil. Protož my, gſucze v wierze ſyna božiho a mnohe ſlyſſenie magicze o geho moczy k vvzdraweni, Y geſt-li ta wiera mrtwa w nas, tehdy prwnie ſſkodu tuto cžini w nas, že ne- moczij duchownich a ran ſmrtedlnych na ſobie nezname ani 1) 5. Mojž, 32, 15.
Strana 352
352 Nediele Gedenmezcytma cžigeme. Protož yhned [256a] dale toho zdrawij nebudeme hledati od pana Gežiſſe, a tak daremna wiera w nas bude; y to, czož cžtenie nam tuto prawij o niecžim zdrawi ſkrze wieru od pana gežiſle, nicz nam neproſpiege, když w nas wiery takowe k panu gežiffowi nenie, ſkrze niž bychom mohli k duchownimu zdrawij przigiti a doſahnuti oſwieczenie na rozumu, milowanie boha w žadolti a vmrtwenie ſtareho žiwota poruſſeneho, geſſto ſe z nie° neprawoſt hrziechuow rodij, nebo to geſt vžitek wiery žiwe. Geft take znamenita wiecz we cžtenie tomto, že tento kralik pilnie proſyl pana gežiſſe, aby ſſel k niemu a ſyna gemu vzdrawil, a on neſſel geſt, A k ſluze Centuryona rzekl giti, a on geho neproſyl. A tak nezrzel geſt k oſobie po- wyſſene ſyna kralikowa, ani k ſamemu kraliku, Ale wiecze ſe pochylil k oſobie potupne ſluhy cžlowieka pohanſkeho. Y zda ſe, že geſt tiem pan gežiſs potupil pychu mnohych, a naywiecze kniežij bohatych, geſſto cztij bohate a vrozene a klaniegij ſe gim, Ale chudij lide, by y ſwietij byli, mene ſu gim wažni než niekdy pſy, aniž na nie wzezrzie. Potom die cžtenie: „Tehdy rzekl geſt pan gežiſs k niemu: Gedine lecž znamenie a zazraky vzrziete, neuwie- rzite. Wecze k niemu kralik: Pane, sſtup prwe, nežt vmrze ſyn muoy. Rzekl gemu pan gežifs: Gdi, syn twuoy žiw gest. Y vwierzil geſt cžlowiek rzecži, kteruž rzekl gemu gežiſs." Tauto rzecžij potreſktal geſt pan gežiſs kralika, že nemiel plne wiery. Nebo, acž geft wierzil, že pan gežiſs muož vzdrawiti ſyna geho, Ale newierzil geſt, by, negſa tie- leſnie przi niem, mohl to vežiniti. Z kterychžto rzecžij znamo geſt, že chcze buoh, aby ti lide, kterziž ſu poznali boha a zakon geho, vplne gemu wierzili bez znamenie. Nebo wiera z ſlyſſenie geſt a flyffenie z flowa božiho a Kryftowa. Protož, když ani znamenie prawych geſt od boha, ani ſly- ſſeni praweho, tehdy ani wiery prawe k bohu muož byti, Ale puogde wiera po baſniech a po veženich czyzoložnych a
352 Nediele Gedenmezcytma cžigeme. Protož yhned [256a] dale toho zdrawij nebudeme hledati od pana Gežiſſe, a tak daremna wiera w nas bude; y to, czož cžtenie nam tuto prawij o niecžim zdrawi ſkrze wieru od pana gežiſle, nicz nam neproſpiege, když w nas wiery takowe k panu gežiffowi nenie, ſkrze niž bychom mohli k duchownimu zdrawij przigiti a doſahnuti oſwieczenie na rozumu, milowanie boha w žadolti a vmrtwenie ſtareho žiwota poruſſeneho, geſſto ſe z nie° neprawoſt hrziechuow rodij, nebo to geſt vžitek wiery žiwe. Geft take znamenita wiecz we cžtenie tomto, že tento kralik pilnie proſyl pana gežiſſe, aby ſſel k niemu a ſyna gemu vzdrawil, a on neſſel geſt, A k ſluze Centuryona rzekl giti, a on geho neproſyl. A tak nezrzel geſt k oſobie po- wyſſene ſyna kralikowa, ani k ſamemu kraliku, Ale wiecze ſe pochylil k oſobie potupne ſluhy cžlowieka pohanſkeho. Y zda ſe, že geſt tiem pan gežiſs potupil pychu mnohych, a naywiecze kniežij bohatych, geſſto cztij bohate a vrozene a klaniegij ſe gim, Ale chudij lide, by y ſwietij byli, mene ſu gim wažni než niekdy pſy, aniž na nie wzezrzie. Potom die cžtenie: „Tehdy rzekl geſt pan gežiſs k niemu: Gedine lecž znamenie a zazraky vzrziete, neuwie- rzite. Wecze k niemu kralik: Pane, sſtup prwe, nežt vmrze ſyn muoy. Rzekl gemu pan gežifs: Gdi, syn twuoy žiw gest. Y vwierzil geſt cžlowiek rzecži, kteruž rzekl gemu gežiſs." Tauto rzecžij potreſktal geſt pan gežiſs kralika, že nemiel plne wiery. Nebo, acž geft wierzil, že pan gežiſs muož vzdrawiti ſyna geho, Ale newierzil geſt, by, negſa tie- leſnie przi niem, mohl to vežiniti. Z kterychžto rzecžij znamo geſt, že chcze buoh, aby ti lide, kterziž ſu poznali boha a zakon geho, vplne gemu wierzili bez znamenie. Nebo wiera z ſlyſſenie geſt a flyffenie z flowa božiho a Kryftowa. Protož, když ani znamenie prawych geſt od boha, ani ſly- ſſeni praweho, tehdy ani wiery prawe k bohu muož byti, Ale puogde wiera po baſniech a po veženich czyzoložnych a
Strana 353
Po Swate Trogicy. 353 po zazraczych lžiwych, Jakož S. Pawel die1), Zie bude cžas, kdyžto zdraweho veženie nebudu trpieti, ale k žadoſtem ſwym shromaždie ſobie miſtry lžiwe, aby gim vſſi lektali žehnanimi a ſladkymi rzecžmi, a od prawdy fluch ſwuoy od- wratij. A ſam ſpaſytel die2): „Powſtanu ffaleſſni proroczy a cžiniti budau zazraky takowe, pro niež, by mohlo byti, y wolene božie by ſwedli.“ Po takowych flyffenich nynie wiera gde, ne božij, ale kteraž z ſlyſſenie ffaleſſnych lidij gijti muož, wiera mylna a zklamana, kacyrzíka, po niež ſe ſkutkowe na nynieyſſim lidu oklamanem a hrziechuo plnem vkazugij. Ale že tu die pan: „Gedine lecž znamenie a zazraky vzrziete, neuwierzite.“ Gſu znamenie, po nichž by niekterzi wierzili, tiem ſe giſtijcze, že magij miloſt božie, když by od nich buoh odyal protiwne a zlee wieczy a dal gim pokoy, ſitieſtij a ſwobodu, aby na nie ani wietr protiwny nepowal. Pakli puogdu neſnaze protiwne anebo neſſtieſtij ňeyaka, tehdy rzku, že geſt ge buoh opuſtil. A tak rzied 256b]ko wieru k bohu magij, neb rziedko zle wieczy od lidij od- chodij. Niekterzij pak w duchowniech naboženſtwich tiech znamenie hledagij. Geſtliže gim naboženſtwie s chutij, s horliwoſtij a s placži wychazegij, tehdy wierzij, že ge buoh ſlyſlij a že ſe gemu libij w nich. Pakli takowych placžuo nenie, tehdy pochybi nad tiem naboženſtwim y nad ſebu rzkucze, že geſt ge buoh opuſtil a zawrhl. Protož ti z wiery dobrych ſkutkuo negiſtij ſobie, ale wieru po znamenich chtie w ſobie vgiſtiti. Ale když tuto pan Gežiſs rzekl kralikowi o znamenich, nicz geſt toho neſſetrzil, Ale, czož na myſli miel, s tiem po- ſpiechal rzka: „Pane, sſtup prwe, nežt vmrze ſyn muoy. Poſpieſs, zdali geſſtie zaſtaneſs duſſi w niem.“ Ale pan gežiſs, 1) 2. Tim. 4, 3. 4. 2) Mat. 24, 24.
Po Swate Trogicy. 353 po zazraczych lžiwych, Jakož S. Pawel die1), Zie bude cžas, kdyžto zdraweho veženie nebudu trpieti, ale k žadoſtem ſwym shromaždie ſobie miſtry lžiwe, aby gim vſſi lektali žehnanimi a ſladkymi rzecžmi, a od prawdy fluch ſwuoy od- wratij. A ſam ſpaſytel die2): „Powſtanu ffaleſſni proroczy a cžiniti budau zazraky takowe, pro niež, by mohlo byti, y wolene božie by ſwedli.“ Po takowych flyffenich nynie wiera gde, ne božij, ale kteraž z ſlyſſenie ffaleſſnych lidij gijti muož, wiera mylna a zklamana, kacyrzíka, po niež ſe ſkutkowe na nynieyſſim lidu oklamanem a hrziechuo plnem vkazugij. Ale že tu die pan: „Gedine lecž znamenie a zazraky vzrziete, neuwierzite.“ Gſu znamenie, po nichž by niekterzi wierzili, tiem ſe giſtijcze, že magij miloſt božie, když by od nich buoh odyal protiwne a zlee wieczy a dal gim pokoy, ſitieſtij a ſwobodu, aby na nie ani wietr protiwny nepowal. Pakli puogdu neſnaze protiwne anebo neſſtieſtij ňeyaka, tehdy rzku, že geſt ge buoh opuſtil. A tak rzied 256b]ko wieru k bohu magij, neb rziedko zle wieczy od lidij od- chodij. Niekterzij pak w duchowniech naboženſtwich tiech znamenie hledagij. Geſtliže gim naboženſtwie s chutij, s horliwoſtij a s placži wychazegij, tehdy wierzij, že ge buoh ſlyſlij a že ſe gemu libij w nich. Pakli takowych placžuo nenie, tehdy pochybi nad tiem naboženſtwim y nad ſebu rzkucze, že geſt ge buoh opuſtil a zawrhl. Protož ti z wiery dobrych ſkutkuo negiſtij ſobie, ale wieru po znamenich chtie w ſobie vgiſtiti. Ale když tuto pan Gežiſs rzekl kralikowi o znamenich, nicz geſt toho neſſetrzil, Ale, czož na myſli miel, s tiem po- ſpiechal rzka: „Pane, sſtup prwe, nežt vmrze ſyn muoy. Poſpieſs, zdali geſſtie zaſtaneſs duſſi w niem.“ Ale pan gežiſs, 1) 2. Tim. 4, 3. 4. 2) Mat. 24, 24.
Strana 354
354 Nediele Gedenmezcytma chtie w nem dokonaleyſli wiecz vſtawiti, nechtiel te geho nedowiery naſledowati, aby ſfel s nim, ani w nem toho po- twrditi, že gedine tu moc ma, kdež tieleſnie przitomen geſt, Ale, aby kralik o niem wierzil, že wſludy ma mocz k vzdraweni. Protož rzekl geſt gemu pan gežiſs: „Gdi, syn twuoy žiw geſt. Když ſe bogiſs, by neumrzel pro me zmeſſka- nie, poznaſs, že, acž y nohami tieleſnymi tam nepoſpieſſim, žet tam s plnu moczij ſem, aby yhned, když ya chcy, zym- nicze przeſtala." Protož zamutek a bazeň odyal od cžlowieka, rzka gemu: „Gdi, ſyn twuoy žiw geft.“ A wiery dokonale w nem potwrdil, aby netoliko wierzil, že geft cžlowiekem, ale že geſt take y bohem A podle toho, že geſt bohem, ma mocz wſſudy a przitomen geſt každemu mijſtu y cžlowieku a muož cžiniti zdrawij mocznie wſludy a przikazowati každe nemoczy, aby prze- ſtala, Y mrtwym muož žiwot dati zaſe. A ta wiera dokonala o bohu byla by každemu potrzebna, by k nij mohli lide przigiti. A byt tu wieru mieli, mnozy netulali by ſe po ſwietie, po zemich a po kraginach, hledagicze boha podle zamyſlu ſwatokupczuow, geſſto penize tiežij bohem y ſwatymi. vkladagicze miloſtiwa leta v hrobuo ſwatych a w chramiech matky božij. A prawij tu lidu o welikych miloftech a od- pufftienie hrziechuow. A ten lid newierny opufitie boha z wiery doma hledati a miloſti v nieho a odpuſſtienie hrzie- chuom, y tulagij ſe po ſwietie, bohuo ginych hledagicze. Y ſpaſeni ſweho ginak hledagij a wierzij. než geſt kryſtus. ſyn božij, vkazal a ſlibil. Wiecze wierzie nalezti miloſt v matky kryftowy, v ſwateho Petra a v ginych ſwatych než v ſyna božieho. Wiece wierzij o ſpaſenie podle zamyſlu lakomczuow pokrytych w Rzimie, w Czachach a ginde, Nežli tu, kdež geſt ſyn boži doma v pokanie prawem ſpa- ſenie ſlibil. Potom die cžtenie: „A když on sſtupowal, potkali gſu gey ſluhy a prawili gemu rzkucze, že ſyn twuoy žiw geſt. Tehdy tazal ſe od nich na hodinu, w kteru by ſe lepe miel;
354 Nediele Gedenmezcytma chtie w nem dokonaleyſli wiecz vſtawiti, nechtiel te geho nedowiery naſledowati, aby ſfel s nim, ani w nem toho po- twrditi, že gedine tu moc ma, kdež tieleſnie przitomen geſt, Ale, aby kralik o niem wierzil, že wſludy ma mocz k vzdraweni. Protož rzekl geſt gemu pan gežiſs: „Gdi, syn twuoy žiw geſt. Když ſe bogiſs, by neumrzel pro me zmeſſka- nie, poznaſs, že, acž y nohami tieleſnymi tam nepoſpieſſim, žet tam s plnu moczij ſem, aby yhned, když ya chcy, zym- nicze przeſtala." Protož zamutek a bazeň odyal od cžlowieka, rzka gemu: „Gdi, ſyn twuoy žiw geft.“ A wiery dokonale w nem potwrdil, aby netoliko wierzil, že geft cžlowiekem, ale že geſt take y bohem A podle toho, že geſt bohem, ma mocz wſſudy a przitomen geſt každemu mijſtu y cžlowieku a muož cžiniti zdrawij mocznie wſludy a przikazowati každe nemoczy, aby prze- ſtala, Y mrtwym muož žiwot dati zaſe. A ta wiera dokonala o bohu byla by každemu potrzebna, by k nij mohli lide przigiti. A byt tu wieru mieli, mnozy netulali by ſe po ſwietie, po zemich a po kraginach, hledagicze boha podle zamyſlu ſwatokupczuow, geſſto penize tiežij bohem y ſwatymi. vkladagicze miloſtiwa leta v hrobuo ſwatych a w chramiech matky božij. A prawij tu lidu o welikych miloftech a od- pufftienie hrziechuow. A ten lid newierny opufitie boha z wiery doma hledati a miloſti v nieho a odpuſſtienie hrzie- chuom, y tulagij ſe po ſwietie, bohuo ginych hledagicze. Y ſpaſeni ſweho ginak hledagij a wierzij. než geſt kryſtus. ſyn božij, vkazal a ſlibil. Wiecze wierzie nalezti miloſt v matky kryftowy, v ſwateho Petra a v ginych ſwatych než v ſyna božieho. Wiece wierzij o ſpaſenie podle zamyſlu lakomczuow pokrytych w Rzimie, w Czachach a ginde, Nežli tu, kdež geſt ſyn boži doma v pokanie prawem ſpa- ſenie ſlibil. Potom die cžtenie: „A když on sſtupowal, potkali gſu gey ſluhy a prawili gemu rzkucze, že ſyn twuoy žiw geſt. Tehdy tazal ſe od nich na hodinu, w kteru by ſe lepe miel;
Strana 355
Po Swate Trogicy. 355 Y rzekli ſu gemu, že wežera w hodinu ſedmu oſtala geho zymnicze.“ To geſt bylo tehdy, když gemu pan rzekl: „Gdi domuo, ſyn twuoy žiw geſt.“ Y ffel geft domuow, aby widiel ſlowo, ktere geſt ſlyſſel, a aby ſe wiecze radowal w ſynu žiwem podle ſlowa kri 257a]ſtowa. A tuto ežtenie prawi, že ſu gey hned na czeſtie ſluhy tiem vgiſtili. Protož podle toho, yakož geſt prwe rzecž byla, že ſyn kralikuow, totižto žadoſt lidſka, kteraž ſe chyli k zemſkym rozkofſem, ležij nemoczna w Kaffarnaum, to geſt w poli tucžnoſti zemſke, Ktož by prziſſel ku panu Gežiffowi ſkrze wieru a proſyl geho za zdrawie ſyna ſweho a vwierzil by ſlowu geho a za to giž miel, že ſyn geho zdraw geſt: Toho zdrawij giſtota s welike ſtrany muož byti od ſluh, kterež rozlicžne gſu. A nayprwe tieleſnie mluwiecze, geſt-li prawe zdrawie na panu, to ſluhy y wſfeczka cželed mohu po mnohych znamenich znati: Geſt-li gich obczowani ſwate, pokorne, miloſrdne, ſprawedliwe, cži- nie-li každemu ſprawedlnoſt, kteru ko' dlužni gſu, plati-li dielnikom, eželedinom, necžini-li gim natiſkuow, dawagi-li gim potrzeby k žiwnoſti. Protož z tiech y z ginych ſprawedl- noſtij ſluhy mohu o nich ſwiedežiti, že bohu žiwi ſu. Gſu y gine ſluhy, kterež mohu oznamiti zdrawie Syna kralikowa, to geſt žadoſt cžlowiecžij, kteraž obecznie leži nemoczna w Kaffarnaum, w poli tucžnoſti zemſke a rozkoſli tieleſne. A ty ſluhy gſu podle niektereho rozumu tielo ežlo- wieka ſe wſſemi vdy, kterež by mielo ſlužiti duſſi. Ty ſluhy, když ežlowiek giž przigde k zdrawij duchownimu podle wnitrznieho ežlowieka a budu ſkrze ten žiwot wnitřnij wy- wedeni z Kaffarnaum, aby w niem giž wiece neleželi ſkrze liboſti a rozkoſſi tiela, mohut mnoho powiedieti o zdrawi ſyna kralikowa. Nebo zrziezenie ſmyſluo tiela podle ſpra- wedlnoſti bozſke geſt duowod wnitrzniho zdrawij cžlowieka. Jazyk, ktery neutrha, nelže, nehanie, nechlubij ſe, marnych wieczij nepliſka, zdrawu duſſi ma; Tež veho, když ſe odwraczy od krziwych ſlyſſenie; Oko od ſlkodnych a oplzlych widienie;
Po Swate Trogicy. 355 Y rzekli ſu gemu, že wežera w hodinu ſedmu oſtala geho zymnicze.“ To geſt bylo tehdy, když gemu pan rzekl: „Gdi domuo, ſyn twuoy žiw geſt.“ Y ffel geft domuow, aby widiel ſlowo, ktere geſt ſlyſſel, a aby ſe wiecze radowal w ſynu žiwem podle ſlowa kri 257a]ſtowa. A tuto ežtenie prawi, že ſu gey hned na czeſtie ſluhy tiem vgiſtili. Protož podle toho, yakož geſt prwe rzecž byla, že ſyn kralikuow, totižto žadoſt lidſka, kteraž ſe chyli k zemſkym rozkofſem, ležij nemoczna w Kaffarnaum, to geſt w poli tucžnoſti zemſke, Ktož by prziſſel ku panu Gežiffowi ſkrze wieru a proſyl geho za zdrawie ſyna ſweho a vwierzil by ſlowu geho a za to giž miel, že ſyn geho zdraw geſt: Toho zdrawij giſtota s welike ſtrany muož byti od ſluh, kterež rozlicžne gſu. A nayprwe tieleſnie mluwiecze, geſt-li prawe zdrawie na panu, to ſluhy y wſfeczka cželed mohu po mnohych znamenich znati: Geſt-li gich obczowani ſwate, pokorne, miloſrdne, ſprawedliwe, cži- nie-li každemu ſprawedlnoſt, kteru ko' dlužni gſu, plati-li dielnikom, eželedinom, necžini-li gim natiſkuow, dawagi-li gim potrzeby k žiwnoſti. Protož z tiech y z ginych ſprawedl- noſtij ſluhy mohu o nich ſwiedežiti, že bohu žiwi ſu. Gſu y gine ſluhy, kterež mohu oznamiti zdrawie Syna kralikowa, to geſt žadoſt cžlowiecžij, kteraž obecznie leži nemoczna w Kaffarnaum, w poli tucžnoſti zemſke a rozkoſli tieleſne. A ty ſluhy gſu podle niektereho rozumu tielo ežlo- wieka ſe wſſemi vdy, kterež by mielo ſlužiti duſſi. Ty ſluhy, když ežlowiek giž przigde k zdrawij duchownimu podle wnitrznieho ežlowieka a budu ſkrze ten žiwot wnitřnij wy- wedeni z Kaffarnaum, aby w niem giž wiece neleželi ſkrze liboſti a rozkoſſi tiela, mohut mnoho powiedieti o zdrawi ſyna kralikowa. Nebo zrziezenie ſmyſluo tiela podle ſpra- wedlnoſti bozſke geſt duowod wnitrzniho zdrawij cžlowieka. Jazyk, ktery neutrha, nelže, nehanie, nechlubij ſe, marnych wieczij nepliſka, zdrawu duſſi ma; Tež veho, když ſe odwraczy od krziwych ſlyſſenie; Oko od ſlkodnych a oplzlych widienie;
Strana 356
356 Nediele Gedenmezcytma A tak o wſſech vdech; když ſe w nich prawda diege, mnoho ti zwieſtugij wnitrzni° zdrawij. Gſu y gine mnohe ſluhy, kterež geſt poddal buoh w ſlužbu cžlowieku, Jako pokrm, napoy, odew y gine po- trzebnoſti tiela. A take mohu prawiti o zdrawi ſyna krali- kowa, když gich cžlowiek požiwa proto, aby mohl ſam ſkrze ne bohu ſlužiti. A podle toho wſeczko ſtworzenie ſlužie cžlowieku a cžlowiek zdrawy ſkrze nie bohu, a wſleczko zwieltuge, že zdrawu duſſi ma. Ale když on ſtworzeni ſluži, hledage w niem rozkoſſi a ſladkoſti, tehdy ležie w Kaffar- naum nemoczen až k ſmrti blizkeho zahynutie. Ale že tu die ežtenie, Zie ſluhy powiedieli kralikowi o zdrawie ſyna geho rzkucze. Zie wežera w hodinu ſedmu oſtala geho zymnicze. Ta nemocz geſt tiežka podle tiela a ma w ſobie mnoho ran, a mohu ſkrze nie znamenati ſe rany duchownij. Gednu ma ranu tiežku, že zymu dawa a trzeſenie. Potom oheň a horkoſt weliku puſſtie na ežlowieka. Giedla wſſeczka vžitecžna y napoge oſtudij, ale giedla ſſkodneho žada y pitij tež a tak tiežcze mrtwie cžlowieka, že yako vmrlecz bude bledy a poſtawu ginu na niem vežini. Ty rany zymnicze zda mi ſe vžitecžne znamenati. [257b] Rzekl ſem, že prwnie rana geſt zyma a cžinie welike trzeſenie. To podle rozumu duchownieho muož wzato byti za zſtydloſt v wnitřnim cžlowieku, ktož ſkrze lenoſt ztratij horliwoſt k bozíkym wieczem, tak že zſtydle cžini ſkutky dobre, s le- noſtij, s roztrhanim a s mnohym obmeſſkanim. A z te zſtyd- loſti bywa zyma, že naramnie ežlowiekem trzeſe. A to geſt bazeň tieleſna a welmi ſikodliwa. Nebo schne ſtrachy cžlowiek takowy, když by praczy kteru tiežku miel pod- ſtupiti pro boha a pro ſlužbu geho, Bogi ſe chudoby y wſſech putek tiežkych, haňeni, bitie, wiezenie, z mieſta wyhnanie, ſmrti. Protož ſtrach odžiene gey od boha we wſſelike puotcze protiwne. Neb ſe nenie na cžem zaſtawiti w neſnazych ze- wnitrznich, když geſt zſtydloft a opufftienie w duchu.
356 Nediele Gedenmezcytma A tak o wſſech vdech; když ſe w nich prawda diege, mnoho ti zwieſtugij wnitrzni° zdrawij. Gſu y gine mnohe ſluhy, kterež geſt poddal buoh w ſlužbu cžlowieku, Jako pokrm, napoy, odew y gine po- trzebnoſti tiela. A take mohu prawiti o zdrawi ſyna krali- kowa, když gich cžlowiek požiwa proto, aby mohl ſam ſkrze ne bohu ſlužiti. A podle toho wſeczko ſtworzenie ſlužie cžlowieku a cžlowiek zdrawy ſkrze nie bohu, a wſleczko zwieltuge, že zdrawu duſſi ma. Ale když on ſtworzeni ſluži, hledage w niem rozkoſſi a ſladkoſti, tehdy ležie w Kaffar- naum nemoczen až k ſmrti blizkeho zahynutie. Ale že tu die ežtenie, Zie ſluhy powiedieli kralikowi o zdrawie ſyna geho rzkucze. Zie wežera w hodinu ſedmu oſtala geho zymnicze. Ta nemocz geſt tiežka podle tiela a ma w ſobie mnoho ran, a mohu ſkrze nie znamenati ſe rany duchownij. Gednu ma ranu tiežku, že zymu dawa a trzeſenie. Potom oheň a horkoſt weliku puſſtie na ežlowieka. Giedla wſſeczka vžitecžna y napoge oſtudij, ale giedla ſſkodneho žada y pitij tež a tak tiežcze mrtwie cžlowieka, že yako vmrlecz bude bledy a poſtawu ginu na niem vežini. Ty rany zymnicze zda mi ſe vžitecžne znamenati. [257b] Rzekl ſem, že prwnie rana geſt zyma a cžinie welike trzeſenie. To podle rozumu duchownieho muož wzato byti za zſtydloſt v wnitřnim cžlowieku, ktož ſkrze lenoſt ztratij horliwoſt k bozíkym wieczem, tak že zſtydle cžini ſkutky dobre, s le- noſtij, s roztrhanim a s mnohym obmeſſkanim. A z te zſtyd- loſti bywa zyma, že naramnie ežlowiekem trzeſe. A to geſt bazeň tieleſna a welmi ſikodliwa. Nebo schne ſtrachy cžlowiek takowy, když by praczy kteru tiežku miel pod- ſtupiti pro boha a pro ſlužbu geho, Bogi ſe chudoby y wſſech putek tiežkych, haňeni, bitie, wiezenie, z mieſta wyhnanie, ſmrti. Protož ſtrach odžiene gey od boha we wſſelike puotcze protiwne. Neb ſe nenie na cžem zaſtawiti w neſnazych ze- wnitrznich, když geſt zſtydloft a opufftienie w duchu.
Strana 357
Po Swate Trogicy. 357 Take zymnice dawa na ežlowieka oheň naramny, to geſt niekdy žadoſti k zemſkym wieczem yako plamen horliwe zapali w ſrdczy vſtydlem od milowanie božieho; nebo duſſe lidſka nemuož byti bez milowanie nieyakeho; bude-li w nij vmrtweno milowanie božie, ale zapali ſe w nij hned milowanie zemſkych wiecij, hrziechuo rozlicžnych, zawiftij, hňewow, ſwaruo, pomft, ſmilftwie. A cžlowiek prazdny a opufſtieny nemuož ſe poſtawiti proti tiem ohňom. Take to znamenitie ma do ſebe zymnicze, že pokrmy vžitecžne a zdrawe oſtudij, že gim nerad da cžlowiek ani na ocži przigiti. Tež podobnie cžinie zymnicze duchownie, že ty pokrmy a napoge, gimiž žiwot duchownie roſte a ſylu berze z nich, vmrtwij a w nechut vwede, aby o nie ežlowiek neſtal. Jako ſlowo božij, gimž naywiecze cžlowiek žiw byti muože; to yako chleb pleſniwy nechutno bywa. Aež geho ta duſſe poſlyſli z obycžege a z przicžiny, ale neroztužit ſe po- niem, aniž geho ſlyſſie s vtieſſenim, aniž za pokrm duſle zuoſtane, ale wywrati to yhned z ſebe a obrati ſe ta myſl mlatu a bude marne wieczy przežiwati a w nich ſe Paſti. Tež pokrm a napoy tiela a krwe pana gežiſſe, acž ſe geho tieleſnie vſty dotyka, ale myſl ſe gim nepaſe, mlato obwykſli przežiwati a hlad ſwuoy ſkrze nie množiti. Teež modlenie, to rziedko a na uſkok bywa, nicz tu ſweho nema takowa myſl, protož teſknoſt zažine gi odtud. Protož to z opuſſtienie a zſtydloſti ſe wlecže, aby duſſe vbiehla w yakuſy mrzkoſt dobrych wieczij, a zlee aby gij k myſli byli. Nebo nenie pokrmu, z ňehož by miel žiwot duchownie ruoſti. Protož giž ſmrt prziprawena geſt za tiem nayhorſſieho zuffanie. Geſſtie toto zlee ma zymnicze, že vwede cžlowieka w promieny mrzute, kraſy geho gey zbawi a vmrlcžij po- ſtawu gemu da. A tu muož wzata byti neuſtawicžnoſt, kteraž z neuprzimnoſti pochazy, když duſſe nenie prawie bohem
Po Swate Trogicy. 357 Take zymnice dawa na ežlowieka oheň naramny, to geſt niekdy žadoſti k zemſkym wieczem yako plamen horliwe zapali w ſrdczy vſtydlem od milowanie božieho; nebo duſſe lidſka nemuož byti bez milowanie nieyakeho; bude-li w nij vmrtweno milowanie božie, ale zapali ſe w nij hned milowanie zemſkych wiecij, hrziechuo rozlicžnych, zawiftij, hňewow, ſwaruo, pomft, ſmilftwie. A cžlowiek prazdny a opufſtieny nemuož ſe poſtawiti proti tiem ohňom. Take to znamenitie ma do ſebe zymnicze, že pokrmy vžitecžne a zdrawe oſtudij, že gim nerad da cžlowiek ani na ocži przigiti. Tež podobnie cžinie zymnicze duchownie, že ty pokrmy a napoge, gimiž žiwot duchownie roſte a ſylu berze z nich, vmrtwij a w nechut vwede, aby o nie ežlowiek neſtal. Jako ſlowo božij, gimž naywiecze cžlowiek žiw byti muože; to yako chleb pleſniwy nechutno bywa. Aež geho ta duſſe poſlyſli z obycžege a z przicžiny, ale neroztužit ſe po- niem, aniž geho ſlyſſie s vtieſſenim, aniž za pokrm duſle zuoſtane, ale wywrati to yhned z ſebe a obrati ſe ta myſl mlatu a bude marne wieczy przežiwati a w nich ſe Paſti. Tež pokrm a napoy tiela a krwe pana gežiſſe, acž ſe geho tieleſnie vſty dotyka, ale myſl ſe gim nepaſe, mlato obwykſli przežiwati a hlad ſwuoy ſkrze nie množiti. Teež modlenie, to rziedko a na uſkok bywa, nicz tu ſweho nema takowa myſl, protož teſknoſt zažine gi odtud. Protož to z opuſſtienie a zſtydloſti ſe wlecže, aby duſſe vbiehla w yakuſy mrzkoſt dobrych wieczij, a zlee aby gij k myſli byli. Nebo nenie pokrmu, z ňehož by miel žiwot duchownie ruoſti. Protož giž ſmrt prziprawena geſt za tiem nayhorſſieho zuffanie. Geſſtie toto zlee ma zymnicze, že vwede cžlowieka w promieny mrzute, kraſy geho gey zbawi a vmrlcžij po- ſtawu gemu da. A tu muož wzata byti neuſtawicžnoſt, kteraž z neuprzimnoſti pochazy, když duſſe nenie prawie bohem
Strana 358
358 Nediele Gedenmezcytma vſtawena a take ſe geho owſſem nepuſtij, y geſt rozdielena w ſobie a z toho ſe mierzij wſſem whod a berze na ſe promieny gine a gine podle cžaſu. Niekdy ſe s lidmi srowna w poſwatnych wiecech, ſwietij iako žiwu poſtawu, Ale o maſopuſtie, o prowode a w [258a] gine cžaſy opiet na ſe vmrlcžij poſtawu wezme, s ſwietem ſe srownawagiczy v wie- czech ſmrtedlnych; a tak wždy twarz mienij; yakž kde widij, tak na ſe twarz prziprawi. Vzdrawenie pak ſyna kralikowa od pana Gežiſſe k prozbie otcze geho mat byti prziklad naſſeho duchownieho. Bude-li z wiery ku panu Gežiſfowi prozba, Neniet pochybne, žet die: „Gdi, ſyn twuoy žiw geft.“ Die dale cžtenie: „Y poznal geſt otecz, že ta hodina byla geſt, w niežto rzekl ge pan gežiſs: Gdi, ſyn twuoy žiw geſt." Tiech ſedm hodin, o nichž tu we cžtenie zmienka geſt, mohu ge nepochybnie každe odmierziti po ſlowu božiem. Když kto s wieru przigde ku panu gežiflowi a bude proſyti geho za zdrawi ſyna ſweho, genž nemoczen ležie w Kaffarnaum na tiežku zymnicy až k ſmrti, A když gemu die pan gežifs: „Gdi, ſyn twuoy žiw geſt,“ žiwt bude, w kteru koli hodinu nebo cžas nebo w kterem koli mijſtie zaſtupij geho ſlowo božie s weliku moczij ſwu. Pakli to ſlowo ne- przigde, odmierzte tiſycz hodin A przid Gezy ſwatokupecz s holij czyzij deſetkrat za den, nehnet se, nezywnet, anit ſe w niem duch zgewi. Y die na koncy cžtenie: „Y vwierzil geſt kralik y duom geho weſlken.“ Kralik vwierzil twrdie z toho, když geſt po- znal mocz ſlowa geho, když, ſtoge s nim daleko od nemocz- neho, rzekl gemu: „Gdi, ſyn twuoy žiw geſt“ A tomu ſe geſt potom y podiwil, kterake moczy gſu ſlowa geho, podobna tiem, kterymiž geſt nebi y zemi přikazal, aby byli. A tiem ani nemocz ktera ani ſmrt nemož odeprziti; wſlecko k geo ſlowom muſy prycž odgiti
358 Nediele Gedenmezcytma vſtawena a take ſe geho owſſem nepuſtij, y geſt rozdielena w ſobie a z toho ſe mierzij wſſem whod a berze na ſe promieny gine a gine podle cžaſu. Niekdy ſe s lidmi srowna w poſwatnych wiecech, ſwietij iako žiwu poſtawu, Ale o maſopuſtie, o prowode a w [258a] gine cžaſy opiet na ſe vmrlcžij poſtawu wezme, s ſwietem ſe srownawagiczy v wie- czech ſmrtedlnych; a tak wždy twarz mienij; yakž kde widij, tak na ſe twarz prziprawi. Vzdrawenie pak ſyna kralikowa od pana Gežiſſe k prozbie otcze geho mat byti prziklad naſſeho duchownieho. Bude-li z wiery ku panu Gežiſfowi prozba, Neniet pochybne, žet die: „Gdi, ſyn twuoy žiw geft.“ Die dale cžtenie: „Y poznal geſt otecz, že ta hodina byla geſt, w niežto rzekl ge pan gežiſs: Gdi, ſyn twuoy žiw geſt." Tiech ſedm hodin, o nichž tu we cžtenie zmienka geſt, mohu ge nepochybnie každe odmierziti po ſlowu božiem. Když kto s wieru przigde ku panu gežiflowi a bude proſyti geho za zdrawi ſyna ſweho, genž nemoczen ležie w Kaffarnaum na tiežku zymnicy až k ſmrti, A když gemu die pan gežifs: „Gdi, ſyn twuoy žiw geſt,“ žiwt bude, w kteru koli hodinu nebo cžas nebo w kterem koli mijſtie zaſtupij geho ſlowo božie s weliku moczij ſwu. Pakli to ſlowo ne- przigde, odmierzte tiſycz hodin A przid Gezy ſwatokupecz s holij czyzij deſetkrat za den, nehnet se, nezywnet, anit ſe w niem duch zgewi. Y die na koncy cžtenie: „Y vwierzil geſt kralik y duom geho weſlken.“ Kralik vwierzil twrdie z toho, když geſt po- znal mocz ſlowa geho, když, ſtoge s nim daleko od nemocz- neho, rzekl gemu: „Gdi, ſyn twuoy žiw geſt“ A tomu ſe geſt potom y podiwil, kterake moczy gſu ſlowa geho, podobna tiem, kterymiž geſt nebi y zemi přikazal, aby byli. A tiem ani nemocz ktera ani ſmrt nemož odeprziti; wſlecko k geo ſlowom muſy prycž odgiti
Strana 359
Po Swate Trogicy. 359 Nediele Dwamezcytma po S. Trogicy. Cžtenie Swateho Matuffe w XVIII. Ka. Za onoho cžafu rzekl pan Gežiſs vežedl- nikom ſwym podobenſtwie toto: Podobno geſt kralowſtwie nebeſke cžlowieku krali, kteryž chtiel pocžet klaſti s ſluhami ſwymi. A když pocžal pocžet klaſti, podan geſt gemu geden, genž dlužen byl deſet tiſyczuow czent- nerzuo. A když nemiel, odkud by zaplatil, kaza gey pan geho prodati y ženu geho y ſyny geho y wſſeczko, czož geſt miel, a zaplatiti. Y padl ſlužebnik ten a proſyl ho rzka: Pohowiey mi, a wſſeczkot zaplatim tobie. Y ſlitowaw ſe pan nad ſlužebnikem tiem, propuſtil gey a dluh ger odpuſtil. A wyſſed ten ſlužebnik, nalezl geſt gednoo z ſpoluſlužebnikuo ſwych, ktery byl gemu dlužen ſto peniez; a chopiw gey, hrdlowal ſe s nim rzka: Zaplat, czo ſy dlužen! Y padl geſt ſpoluſlužebnik ten a proſyl ho rzka: Pohowiey mi, a wſſeczkot za- platim tobie. A on nechtiel, ale odſſel geſt a wfadil gey do žalarze, dokud by nezaplatil dluhu. A widucze ſpoluſlužebniczy, czo ſe dalo, zarmutili ſu ſe welmi; y prziſſli a po- wiedieli panu ſwemu wſſeczko, czo ſe bylo ftalo. Tehdy powolal[258b]h o pan geho a rzekl gemu: Sluho neprawy! weſken dluh odpuſtil ſem tobie, neb ſy m'e proſyl; wſſak y ty miel ſy ſe ſlitowati nad ſpoluſlužebnikem twym, yakožto y ya flitowal ſem ſe nad tebu. Y rozhňewaw ſe pan geho, dal gey katom, dokudž by nezaplatil wſſeho dluhu. Takt y otecz muoy nebeſky vcžini wam, geſtliže
Po Swate Trogicy. 359 Nediele Dwamezcytma po S. Trogicy. Cžtenie Swateho Matuffe w XVIII. Ka. Za onoho cžafu rzekl pan Gežiſs vežedl- nikom ſwym podobenſtwie toto: Podobno geſt kralowſtwie nebeſke cžlowieku krali, kteryž chtiel pocžet klaſti s ſluhami ſwymi. A když pocžal pocžet klaſti, podan geſt gemu geden, genž dlužen byl deſet tiſyczuow czent- nerzuo. A když nemiel, odkud by zaplatil, kaza gey pan geho prodati y ženu geho y ſyny geho y wſſeczko, czož geſt miel, a zaplatiti. Y padl ſlužebnik ten a proſyl ho rzka: Pohowiey mi, a wſſeczkot zaplatim tobie. Y ſlitowaw ſe pan nad ſlužebnikem tiem, propuſtil gey a dluh ger odpuſtil. A wyſſed ten ſlužebnik, nalezl geſt gednoo z ſpoluſlužebnikuo ſwych, ktery byl gemu dlužen ſto peniez; a chopiw gey, hrdlowal ſe s nim rzka: Zaplat, czo ſy dlužen! Y padl geſt ſpoluſlužebnik ten a proſyl ho rzka: Pohowiey mi, a wſſeczkot za- platim tobie. A on nechtiel, ale odſſel geſt a wfadil gey do žalarze, dokud by nezaplatil dluhu. A widucze ſpoluſlužebniczy, czo ſe dalo, zarmutili ſu ſe welmi; y prziſſli a po- wiedieli panu ſwemu wſſeczko, czo ſe bylo ftalo. Tehdy powolal[258b]h o pan geho a rzekl gemu: Sluho neprawy! weſken dluh odpuſtil ſem tobie, neb ſy m'e proſyl; wſſak y ty miel ſy ſe ſlitowati nad ſpoluſlužebnikem twym, yakožto y ya flitowal ſem ſe nad tebu. Y rozhňewaw ſe pan geho, dal gey katom, dokudž by nezaplatil wſſeho dluhu. Takt y otecz muoy nebeſky vcžini wam, geſtliže
Strana 360
360 Nediele Dwamezcytma neodpuſtite geden každy bratru ſwemu z ſrdcy ſwych. Tomto ſwatem cžtenie powiedel geft spafytel znamenitu wiec ſkrze podobenſtwie o pocžtu s ſluhami, yakož bieh tieleſny diege ſe, že kral tohoto ſwieta mnoho ſluh rozlicžnych miewa a, vežinie ſ nimi pocžet o ta wla- darzſtwie, shledawa na pocžtu, wiernie-li wladnu a prawie-li gemu ſlužie. A tu shleda wieru y newieru niekterych. y oſtawij niektere przi vrzadech a niektere kaže zwieſyti, shledage newieru na nich K tomu podobne wieczy ſpaſytel tuto mluwij, kterež mezy nim a ſluhami geo gdu a puogdu. a die: „Podobno geſt kralowſtwie nebeſke cžlowieku Krali“, To geſt gemu fame", panu kryſtu, Genž geſt cžlowiek a kral w Cyerkwi ſwe, genž geſt kralowſtwie nebeſke. Neb on, Kral nebeſky, w nij zde kraluge a geſt hlawa gegij, a oni gſu ſluhy geho, ſ nimiž on pocžet vcžini o ty wiecy, kterež geſt gim porucžil k wladarzſtwi zbožie ſweho. Neb každemu podle zwlaſſtnij opatrnoſti dal geſt w mocz wiecze nebo menie, z kterychž wieczij, když cžas przigde, požada pocžtu, czo geſt kto vtiežel, czo z toho a kterak vtratil. Czož tehdy cžlowiek rozumny z tiech podobenſtwie wybrati chcze wieda. že geſt giſtie ſluha toho krale, geſſto vežini pocžet s ſluhami ſwymi w cžaſu pokanie, w cžaſu ſmrti a w den ſudny? Nicz gineho przi tom nepotrzebuge, gedine aby ſe opatřil w tom. cžim ſluži krali a nad cžim geſt gey vſtawil a czo geſt ge porucžil k wladarzſtwie. Take pilnie ma myſliti, aby w tom, czo geſt ger porucženo, wieru krali vkazal, aby wſleczky wieczy tak cžinil a tak gimi wladl, aby w cžas pocžtu za nie ſe nebal krale, ale chwalu miel od nieho za ſwu wiernoſt1) : „Mieyhoďek! ſluho wierny a dobry, když ſy byl nad malu wieczy wierny, 1) Mat. 25, 23.
360 Nediele Dwamezcytma neodpuſtite geden každy bratru ſwemu z ſrdcy ſwych. Tomto ſwatem cžtenie powiedel geft spafytel znamenitu wiec ſkrze podobenſtwie o pocžtu s ſluhami, yakož bieh tieleſny diege ſe, že kral tohoto ſwieta mnoho ſluh rozlicžnych miewa a, vežinie ſ nimi pocžet o ta wla- darzſtwie, shledawa na pocžtu, wiernie-li wladnu a prawie-li gemu ſlužie. A tu shleda wieru y newieru niekterych. y oſtawij niektere przi vrzadech a niektere kaže zwieſyti, shledage newieru na nich K tomu podobne wieczy ſpaſytel tuto mluwij, kterež mezy nim a ſluhami geo gdu a puogdu. a die: „Podobno geſt kralowſtwie nebeſke cžlowieku Krali“, To geſt gemu fame", panu kryſtu, Genž geſt cžlowiek a kral w Cyerkwi ſwe, genž geſt kralowſtwie nebeſke. Neb on, Kral nebeſky, w nij zde kraluge a geſt hlawa gegij, a oni gſu ſluhy geho, ſ nimiž on pocžet vcžini o ty wiecy, kterež geſt gim porucžil k wladarzſtwi zbožie ſweho. Neb každemu podle zwlaſſtnij opatrnoſti dal geſt w mocz wiecze nebo menie, z kterychž wieczij, když cžas przigde, požada pocžtu, czo geſt kto vtiežel, czo z toho a kterak vtratil. Czož tehdy cžlowiek rozumny z tiech podobenſtwie wybrati chcze wieda. že geſt giſtie ſluha toho krale, geſſto vežini pocžet s ſluhami ſwymi w cžaſu pokanie, w cžaſu ſmrti a w den ſudny? Nicz gineho przi tom nepotrzebuge, gedine aby ſe opatřil w tom. cžim ſluži krali a nad cžim geſt gey vſtawil a czo geſt ge porucžil k wladarzſtwie. Take pilnie ma myſliti, aby w tom, czo geſt ger porucženo, wieru krali vkazal, aby wſleczky wieczy tak cžinil a tak gimi wladl, aby w cžas pocžtu za nie ſe nebal krale, ale chwalu miel od nieho za ſwu wiernoſt1) : „Mieyhoďek! ſluho wierny a dobry, když ſy byl nad malu wieczy wierny, 1) Mat. 25, 23.
Strana 361
Po Swate Trogicy. 361 nad weliku wieczy tie vſtawim; weydiž w radoſt pana ſweho." Ale lenie cžlowiek nenalezne ſe przi tom wladařſtwi s vtie- ſſenim, geſſto pro lenoſt nechcze pracze weſti, Jako onen, ktery pokopal hrziwnu w zemi a nicz gij neutiežel A protož geſt pohanin od pana w ežas pocžtu pro ſwu lenoſt. Protož cžlowiek rozumny wieda, kterak to nedbawym tiežky pocžet bude, ſtogij przi každe wieczy bedliwiegij, wiery przi nij hledage 1); z niež by ſe bal pocžtu wydati. newiery w nicžemž krali neukaže. Dale ežtenie die: „A když pocžal pocžet klaſti, Przi- weden geft gemu geden, genž dlužen byl defet tifyczuow czentnerzuow. A když nemiel, cžim by zaplatil, kazal gey pan geho prodati y ženu geho y dieti geho y wſſeczky wieczy, kterež geſt miel, a zaplatiti." To geſt mluwil pan, geſſto tie- leſnie muož przigiti, [259a] aby gedni druhe pohanom tie- leſnie prodawali za dluhy, nemagicze na nich czo wzyti. Ale hledicze konecžneho zatraczenie ku pomſtie tiech, kterziž, tak prowinicze mnoho, nebudu mieti cžim zaplatiti, ale prodani budu zlym duchom w ſlužbu wiecžnu, A aež nicz newezme buoh za nie, poddada ge w mocz diablom w ſlužbu wiecžnu, Ale mocz panſtwi ſweho vkaže w pomſtie ſprawedliwe; Nebo w zatraczeni zlych tak welmi ozdobuge ſprawedlnoſt geho pomſta twrda yako w ſpaſenie dobrych milofrdenſtwie geho. A že ten pocžet deſet tiſycz geſt yako přewyfeny a neſmirny, geyž geſt dobře pan přirownal tiežkoſti a mnozſtwie hrziechuow, gichž bywa pocžet ne- ſmierny. A že take tiežkoſt gich bywa proto, že niekterzi hrziechowe magij przicžiny obtiežugicy, že ſe diegij niekdy na oſobach duchownich powyſſenych, geſſto k nim ſprawedl- noſt prwotnie przileži a prziſluſſie. Protož na tiech hrzichowe ſmrtedlni zgewnij gſu welmi tiežcy, neb gimi welmi po- 1) Orig. chybou sazečskou hle hledage.
Po Swate Trogicy. 361 nad weliku wieczy tie vſtawim; weydiž w radoſt pana ſweho." Ale lenie cžlowiek nenalezne ſe przi tom wladařſtwi s vtie- ſſenim, geſſto pro lenoſt nechcze pracze weſti, Jako onen, ktery pokopal hrziwnu w zemi a nicz gij neutiežel A protož geſt pohanin od pana w ežas pocžtu pro ſwu lenoſt. Protož cžlowiek rozumny wieda, kterak to nedbawym tiežky pocžet bude, ſtogij przi každe wieczy bedliwiegij, wiery przi nij hledage 1); z niež by ſe bal pocžtu wydati. newiery w nicžemž krali neukaže. Dale ežtenie die: „A když pocžal pocžet klaſti, Przi- weden geft gemu geden, genž dlužen byl defet tifyczuow czentnerzuow. A když nemiel, cžim by zaplatil, kazal gey pan geho prodati y ženu geho y dieti geho y wſſeczky wieczy, kterež geſt miel, a zaplatiti." To geſt mluwil pan, geſſto tie- leſnie muož przigiti, [259a] aby gedni druhe pohanom tie- leſnie prodawali za dluhy, nemagicze na nich czo wzyti. Ale hledicze konecžneho zatraczenie ku pomſtie tiech, kterziž, tak prowinicze mnoho, nebudu mieti cžim zaplatiti, ale prodani budu zlym duchom w ſlužbu wiecžnu, A aež nicz newezme buoh za nie, poddada ge w mocz diablom w ſlužbu wiecžnu, Ale mocz panſtwi ſweho vkaže w pomſtie ſprawedliwe; Nebo w zatraczeni zlych tak welmi ozdobuge ſprawedlnoſt geho pomſta twrda yako w ſpaſenie dobrych milofrdenſtwie geho. A že ten pocžet deſet tiſycz geſt yako přewyfeny a neſmirny, geyž geſt dobře pan přirownal tiežkoſti a mnozſtwie hrziechuow, gichž bywa pocžet ne- ſmierny. A že take tiežkoſt gich bywa proto, že niekterzi hrziechowe magij przicžiny obtiežugicy, že ſe diegij niekdy na oſobach duchownich powyſſenych, geſſto k nim ſprawedl- noſt prwotnie przileži a prziſluſſie. Protož na tiech hrzichowe ſmrtedlni zgewnij gſu welmi tiežcy, neb gimi welmi po- 1) Orig. chybou sazečskou hle hledage.
Strana 362
362 Nediele Dwamezcytma horſſugi ſproſtnych, kterež gſu mieli odweſti od takowych hrziechuo. Druhe, že pohaniugij ſlužebnoſt poſwatnu, w niežto poſluhugij, a gmeno božie w poſmiech dawagi, Protož hrzie- chowe gich nad mieru obtieženi gſu. Obtiežuge take hrziechy poznanie prawdy a tak poznanie hrziechuow, když ge cžinie kto proti poznanie prawdy, proti ſwer ſwiedomi, proti na- pominani bližnich, proti treſktani; a takowi hrzeſſij proti duchu ſwatemu. Take ſe obtiežugij hrziechowe, když ſe diegij ſkrze boha, ſkrze geho dary, ſkrze poſwatne wieczy, genž gſu k tomu od boha dany, aby ſpaſenie lidſke ſkrze nie gednano bylo, když pak ty wieczy k zyſkom tieleſnym obraczeny bywagij ſkrze lakome ſwatokupcze, geſſto ſe na nie paſu a bohatiegij w ſwietie a chwaly ſobie dobywagij nad gine ſkrze vkrutne boleſti kryſtowy. Toto pak nade wſleczko obtiežuge hrziechy lidem, že hrzeſſij proti bohu, genž geſt ſwrchowana dobrota a weleb- noſt przewyſſena. Kteražto dobrota a welebnoſt potupuge ſe a vražij každym hrziechem ſmrtedlnym, kteryž ſe wždyczky cžini, když ſe przikazanie boži kterež koli przeſtupuge, neb ſe tu diege potupa bohu a pohrzenie gim a tak vraženie welebnoſti geho. Protož každe takowe potupenie boha tak geſt welike tiežkoſti, že nižadna dobrota w lidech nemohla by odežiniti doſti bohu za to potupenie welebnoſti geho, kdyby nebylo ſmrti kryſtowy a geho welikeho miloſrdenſtwie, že z miloſti przigima nieyake pokanie za ty hrziechy. Protož ſluffnie muož byti deſet tiſycz czentnerzuow wina neſmirna, nebo ſe proti neſmiernemu diege. Ginak pro mnozſtwie hrziechow nezcžiſlne deſet tiſycz czentnerzow muož rozumieno byti. Nebo pocžet prowiňenij podle toho gde na nas: Gedno, že przigimame, Druhe, že vtraczyme neužitecžňe zbožie kralowo. Nebo o tu wiecz položil geſt pocžet s ſluhami
362 Nediele Dwamezcytma horſſugi ſproſtnych, kterež gſu mieli odweſti od takowych hrziechuo. Druhe, že pohaniugij ſlužebnoſt poſwatnu, w niežto poſluhugij, a gmeno božie w poſmiech dawagi, Protož hrzie- chowe gich nad mieru obtieženi gſu. Obtiežuge take hrziechy poznanie prawdy a tak poznanie hrziechuow, když ge cžinie kto proti poznanie prawdy, proti ſwer ſwiedomi, proti na- pominani bližnich, proti treſktani; a takowi hrzeſſij proti duchu ſwatemu. Take ſe obtiežugij hrziechowe, když ſe diegij ſkrze boha, ſkrze geho dary, ſkrze poſwatne wieczy, genž gſu k tomu od boha dany, aby ſpaſenie lidſke ſkrze nie gednano bylo, když pak ty wieczy k zyſkom tieleſnym obraczeny bywagij ſkrze lakome ſwatokupcze, geſſto ſe na nie paſu a bohatiegij w ſwietie a chwaly ſobie dobywagij nad gine ſkrze vkrutne boleſti kryſtowy. Toto pak nade wſleczko obtiežuge hrziechy lidem, že hrzeſſij proti bohu, genž geſt ſwrchowana dobrota a weleb- noſt przewyſſena. Kteražto dobrota a welebnoſt potupuge ſe a vražij každym hrziechem ſmrtedlnym, kteryž ſe wždyczky cžini, když ſe przikazanie boži kterež koli przeſtupuge, neb ſe tu diege potupa bohu a pohrzenie gim a tak vraženie welebnoſti geho. Protož každe takowe potupenie boha tak geſt welike tiežkoſti, že nižadna dobrota w lidech nemohla by odežiniti doſti bohu za to potupenie welebnoſti geho, kdyby nebylo ſmrti kryſtowy a geho welikeho miloſrdenſtwie, že z miloſti przigima nieyake pokanie za ty hrziechy. Protož ſluffnie muož byti deſet tiſycz czentnerzuow wina neſmirna, nebo ſe proti neſmiernemu diege. Ginak pro mnozſtwie hrziechow nezcžiſlne deſet tiſycz czentnerzow muož rozumieno byti. Nebo pocžet prowiňenij podle toho gde na nas: Gedno, že przigimame, Druhe, že vtraczyme neužitecžňe zbožie kralowo. Nebo o tu wiecz položil geſt pocžet s ſluhami
Strana 363
Po Swate Trogicy. 363 ſwymi, že od neho nadarmo beru dobre wieczy geho a ne- tiežij gimi a nenawraczugi s lichwu geho miloſti. Druhe, že [259b] gey potupugij, przeſtupugicze przi- kazanie geho, A tak ten dluh nezecžteny rozmnožugij. Nebo to brzimie dobrych wieczij duchowniech y tieleſnych, kterež od nieho na každy ežas beru, kto by ge zežetl? Czo ta gedna miloſt, nam dana ſkrze gezukryſta, ſyna geho, winy mož wa- žiti na newdiecžnych! Czo zwlaſſtnich daruow a miloſtij ſkrze nieho mož wzato byti a na newdecžnych winy rozmnožiti! Czo mi- loſtij tiech obecznych muož pocžteno byti, gimiž oprawuge naſſe potřeby a chudobu naſli na každy ežas, krm'e nas, napagege odiewage y ginak chowage a zaltierage nas od biedy a od zahynutie! A ty wſfeczky wiecy na newdiecžnych zwlaſſtnie winy rozmnožugij, A zwlafftie proto, že ty wieczy dobre, od nieho prziyate, na hrziechy obraczegi a k ſwe wuoli zle gich vžiwagij a tak rozptylugi zbožie geho yako zlij ſfaffarzi. Protož totot geſt rozumnych ſkutek, pocžitati na každy den, czo geſt vtiežel hrziwnau a czo prowinil odwraczuge ſe, wieda, že przed bohem nižadny dobry ſkutek bez odplaty a nižadny zly bez pomíty nebude, Ano y z každého flowa prazdneho wydadij pocžet lide w den ſudny a každe geſt prazdne, kterež hodne° vžitku neprzinoſy. Czo pak bude o tiech, geſſto przinoſy weliku ſſkodu! Slowa ſmilna, neka- zana, necztna, vtrhawa, lžiwa, zradna, hanliwa! Protož ežlo- wiek bedliwy doſti ma na te praczy, myſle, aby we wſſech wieczech w nižadny dluh neupadl, poniewadž geſt tak ſpory a rozmnoženy, ze wſſeho ſe rode a roſta, z myſllenie, z ſlow y z obmeſſkanie naymenſlieho cžaſku. Ale že ežtenie o tom ſlužebniku die, že geſt rozkazano od krale, aby byl prodan. A že on, wida tak tiežky ſaud kraluow proti ſobie, pokorzil ſe geſt krali a padl przed nim, proſe geho a rzka: „Trpieliwoſt miey nade mnu, a wſleczky wieczy nawratim tobie.“ A ſmilowaw ſe pan nad ſluhu tiem, puſtil geho a dluh gemu odpuſtil. Ten ſluha, acžkoli weliky
Po Swate Trogicy. 363 ſwymi, že od neho nadarmo beru dobre wieczy geho a ne- tiežij gimi a nenawraczugi s lichwu geho miloſti. Druhe, že [259b] gey potupugij, przeſtupugicze przi- kazanie geho, A tak ten dluh nezecžteny rozmnožugij. Nebo to brzimie dobrych wieczij duchowniech y tieleſnych, kterež od nieho na každy ežas beru, kto by ge zežetl? Czo ta gedna miloſt, nam dana ſkrze gezukryſta, ſyna geho, winy mož wa- žiti na newdiecžnych! Czo zwlaſſtnich daruow a miloſtij ſkrze nieho mož wzato byti a na newdecžnych winy rozmnožiti! Czo mi- loſtij tiech obecznych muož pocžteno byti, gimiž oprawuge naſſe potřeby a chudobu naſli na každy ežas, krm'e nas, napagege odiewage y ginak chowage a zaltierage nas od biedy a od zahynutie! A ty wſfeczky wiecy na newdiecžnych zwlaſſtnie winy rozmnožugij, A zwlafftie proto, že ty wieczy dobre, od nieho prziyate, na hrziechy obraczegi a k ſwe wuoli zle gich vžiwagij a tak rozptylugi zbožie geho yako zlij ſfaffarzi. Protož totot geſt rozumnych ſkutek, pocžitati na každy den, czo geſt vtiežel hrziwnau a czo prowinil odwraczuge ſe, wieda, že przed bohem nižadny dobry ſkutek bez odplaty a nižadny zly bez pomíty nebude, Ano y z každého flowa prazdneho wydadij pocžet lide w den ſudny a každe geſt prazdne, kterež hodne° vžitku neprzinoſy. Czo pak bude o tiech, geſſto przinoſy weliku ſſkodu! Slowa ſmilna, neka- zana, necztna, vtrhawa, lžiwa, zradna, hanliwa! Protož ežlo- wiek bedliwy doſti ma na te praczy, myſle, aby we wſſech wieczech w nižadny dluh neupadl, poniewadž geſt tak ſpory a rozmnoženy, ze wſſeho ſe rode a roſta, z myſllenie, z ſlow y z obmeſſkanie naymenſlieho cžaſku. Ale že ežtenie o tom ſlužebniku die, že geſt rozkazano od krale, aby byl prodan. A že on, wida tak tiežky ſaud kraluow proti ſobie, pokorzil ſe geſt krali a padl przed nim, proſe geho a rzka: „Trpieliwoſt miey nade mnu, a wſleczky wieczy nawratim tobie.“ A ſmilowaw ſe pan nad ſluhu tiem, puſtil geho a dluh gemu odpuſtil. Ten ſluha, acžkoli weliky
Strana 364
364 Nediele Dwamezcytma dluh krali dlužen oſtal a pro ney twrdy ſaud na nieho wy- dal, Gedinu pokoru nalezl geſt, gijž krale obmiekežil a geho vkrutny ſaud przemohl proti ſobie. Neb gemu proſtie nicz neoſtawalo, gedine to, aby ſe krali na miloſt dal; Protož geſt pokornie padl przed nim a proſyl ge° rzka: „Trpieliwoft miey nade mnu, a wſleczky wieczy nawratim tobie. Budut ſe kati a nawratimt tobie duſſi y tielo k twe ſlužbie a budut plniti wſſeczka przikazanie twa." A w tom ſe pokanie vkazuge. Nebo tento ſluha w tak weliky dluh byl geſt vpadl, wycžiſti ſe nemohl, ani ſe cžim wyplatiti miel, ſamau pokorau v krale- miloſt geſt nalezl. Protož nayprwe tu diege ſe pocžet kra- luow s ſluhami geho, když, napomenuti ſucze ſkrze flowo božie, poznagij na ſobie tak weliky dluh, zawiňenie hřichuow mnohych, y wyznagij ſe w nich bohu. A widucze, že by pro- nie hodni byli zatraczenie, gineho gim nezuoſtawa nežli to. yako tomuto ſluze, aby ſe pokořili a na miloſt dali krali nebeſkemu, aby gim showiel a dal mijſto a cžas ku pokanie. A takowym zpuoſobem cžaſto ſe [260a] s kralem pocžitagi mudrzij. Spatrzugicze wždy dluhy hrziechuo w ſwiedomi. y hledagi miloſrdenſtwie geho proſycz, aby gim odpuſtil, aby ſ tiemi dluhy neprziſli na poſledni pocžet w den ſudny A bude-li potom ktere pokanie cžiniti anebo ktere ſkutky dobre, to giž z tee miloſti bude, kteruž od boha wyproſyl, a przivato bude od nieho. Neb giž gedine dawa gemu zaſe- to, czož geſt od nieho wzal. Nebo, ma-li ežas, od nieho gey ma; ma-li mocz netczo ſtrpieti pro neho, od nieho gi ma; ma li želenie hrziechuow nebo modlenie nebo žadoſti dobre, wſſe z daru miloſti geho ma. Protož prawe geſt, že my neyſme doſtatecžni pomyſliti nietczo dobreho ſami od ſebe, Ale wſſeczka naſſe doſtatecžnoſt z boha geſt. Ale ma-li wierzeno byti tomuto cžtenie w tom, že tento ſluha, nalez miloſt v krale a odpuſſtieni tak neſmirneho dluhu deſijti tiſycz czentnerzuo za gednu pokornu modlitbu a propuſſtieni ſwobodne ſameho y s cželedij beze wſſeho wiezenie: Tehdy
364 Nediele Dwamezcytma dluh krali dlužen oſtal a pro ney twrdy ſaud na nieho wy- dal, Gedinu pokoru nalezl geſt, gijž krale obmiekežil a geho vkrutny ſaud przemohl proti ſobie. Neb gemu proſtie nicz neoſtawalo, gedine to, aby ſe krali na miloſt dal; Protož geſt pokornie padl przed nim a proſyl ge° rzka: „Trpieliwoft miey nade mnu, a wſleczky wieczy nawratim tobie. Budut ſe kati a nawratimt tobie duſſi y tielo k twe ſlužbie a budut plniti wſſeczka przikazanie twa." A w tom ſe pokanie vkazuge. Nebo tento ſluha w tak weliky dluh byl geſt vpadl, wycžiſti ſe nemohl, ani ſe cžim wyplatiti miel, ſamau pokorau v krale- miloſt geſt nalezl. Protož nayprwe tu diege ſe pocžet kra- luow s ſluhami geho, když, napomenuti ſucze ſkrze flowo božie, poznagij na ſobie tak weliky dluh, zawiňenie hřichuow mnohych, y wyznagij ſe w nich bohu. A widucze, že by pro- nie hodni byli zatraczenie, gineho gim nezuoſtawa nežli to. yako tomuto ſluze, aby ſe pokořili a na miloſt dali krali nebeſkemu, aby gim showiel a dal mijſto a cžas ku pokanie. A takowym zpuoſobem cžaſto ſe [260a] s kralem pocžitagi mudrzij. Spatrzugicze wždy dluhy hrziechuo w ſwiedomi. y hledagi miloſrdenſtwie geho proſycz, aby gim odpuſtil, aby ſ tiemi dluhy neprziſli na poſledni pocžet w den ſudny A bude-li potom ktere pokanie cžiniti anebo ktere ſkutky dobre, to giž z tee miloſti bude, kteruž od boha wyproſyl, a przivato bude od nieho. Neb giž gedine dawa gemu zaſe- to, czož geſt od nieho wzal. Nebo, ma-li ežas, od nieho gey ma; ma-li mocz netczo ſtrpieti pro neho, od nieho gi ma; ma li želenie hrziechuow nebo modlenie nebo žadoſti dobre, wſſe z daru miloſti geho ma. Protož prawe geſt, že my neyſme doſtatecžni pomyſliti nietczo dobreho ſami od ſebe, Ale wſſeczka naſſe doſtatecžnoſt z boha geſt. Ale ma-li wierzeno byti tomuto cžtenie w tom, že tento ſluha, nalez miloſt v krale a odpuſſtieni tak neſmirneho dluhu deſijti tiſycz czentnerzuo za gednu pokornu modlitbu a propuſſtieni ſwobodne ſameho y s cželedij beze wſſeho wiezenie: Tehdy
Strana 365
Po Swate Trogicy. 365 by z toho shledano bylo, že duowodowe mnozy miſtruo a kniežij nemohli by mijſta mieti o tom, geſſto nynie za nay- pilnieyſſi dowodie lidu, že buoh winy odpufſtie kagiczym, ale muky nebo pomſty neodpuſſtij a že pokutu za winu oſta- wuge k ocžiſtczy. Rzecž welikeho Doktora, ſwateho Rzehorze, geſſto o tom, s kterymi hrziechy magij po ſmrti w ocžiſtecz giti, die: „Ale to dieme o malych a naymenſſiech hrzieſlich, že tam za nie trpieti magij, yako ſu lehka promluwenie anebo pomyſllenie a k tiem podobne etc." — Y kto geſt nalezl giſtotu o ktere duſſi, že za male a naymenſſie hrziechy ſto let nebo ſſedeſat trpiela geſt muky pekelne, tot ſam buoh wij. Ale gim, geſito ſu tam nebyli, neſluſſie w takowe przi- wierziti. Aniž take podobnie cžinij, wiecžne modlitby a al- mužny za ty duſſe, kterež tak w ocžiſtczy trpij, gednagicze. Nebo, magi-li wieru o ſwych modlitbach, že ge buoh ſlyſlij, když ſe s mnozſtwim lidu za ty duſle modle, tehdy by po- gednu mieli mnoho duſlij wyproſtiti a wiecžnych modliteb nechati za ty duſſe. Nebo, poniewadž tento ſluha nalezl geſt miloſt k odpuſſtieni neſmierneho dluhu gedinu modlitbu, Mnohem wiecze kniežij mnozſtwie y s lidem mieli by vpro- ſyti wyprofftienie z muk pro male a naymenſſie hrziechy. Ale neobratit ſe oni na toto cžtenie, ani na Doktory, ani na koho gineho, Ale ta baſniwa domnienij, dawno kromie- wiery ſkowana, bagicze, po tmie bati budu A lid hrziſſny, welikymi bludy zklamany, držeti budu na tom pro ſwe brzicho, giſtiece tiem wycžiſſtieni po ſmrti w pekle ſkrze ſwe mſle a gina naboženſtwie, gichž ſu nikdy za žiwa nemohli prziweſti k cžiſtotie ſwiedomie, bez niež nižadny neuzrzij boha, ani ku pokani, bez niehož wſlem zahynutie ſwiedežij. Protož lecž miloſtiwy pan vkrati ramene gich, onit wždy lidi o duſfe y o ſtatky připrawowati a ſfaliti budu. Ale ktož wierzij cžtenie a kagij ſe hrziechow, tit magij nadiegi weliku w miloſrden- ſtwie božim mieti, magicze w tomto ežtenie prziklad, že
Po Swate Trogicy. 365 by z toho shledano bylo, že duowodowe mnozy miſtruo a kniežij nemohli by mijſta mieti o tom, geſſto nynie za nay- pilnieyſſi dowodie lidu, že buoh winy odpufſtie kagiczym, ale muky nebo pomſty neodpuſſtij a že pokutu za winu oſta- wuge k ocžiſtczy. Rzecž welikeho Doktora, ſwateho Rzehorze, geſſto o tom, s kterymi hrziechy magij po ſmrti w ocžiſtecz giti, die: „Ale to dieme o malych a naymenſſiech hrzieſlich, že tam za nie trpieti magij, yako ſu lehka promluwenie anebo pomyſllenie a k tiem podobne etc." — Y kto geſt nalezl giſtotu o ktere duſſi, že za male a naymenſſie hrziechy ſto let nebo ſſedeſat trpiela geſt muky pekelne, tot ſam buoh wij. Ale gim, geſito ſu tam nebyli, neſluſſie w takowe przi- wierziti. Aniž take podobnie cžinij, wiecžne modlitby a al- mužny za ty duſſe, kterež tak w ocžiſtczy trpij, gednagicze. Nebo, magi-li wieru o ſwych modlitbach, že ge buoh ſlyſlij, když ſe s mnozſtwim lidu za ty duſle modle, tehdy by po- gednu mieli mnoho duſlij wyproſtiti a wiecžnych modliteb nechati za ty duſſe. Nebo, poniewadž tento ſluha nalezl geſt miloſt k odpuſſtieni neſmierneho dluhu gedinu modlitbu, Mnohem wiecze kniežij mnozſtwie y s lidem mieli by vpro- ſyti wyprofftienie z muk pro male a naymenſſie hrziechy. Ale neobratit ſe oni na toto cžtenie, ani na Doktory, ani na koho gineho, Ale ta baſniwa domnienij, dawno kromie- wiery ſkowana, bagicze, po tmie bati budu A lid hrziſſny, welikymi bludy zklamany, držeti budu na tom pro ſwe brzicho, giſtiece tiem wycžiſſtieni po ſmrti w pekle ſkrze ſwe mſle a gina naboženſtwie, gichž ſu nikdy za žiwa nemohli prziweſti k cžiſtotie ſwiedomie, bez niež nižadny neuzrzij boha, ani ku pokani, bez niehož wſlem zahynutie ſwiedežij. Protož lecž miloſtiwy pan vkrati ramene gich, onit wždy lidi o duſfe y o ſtatky připrawowati a ſfaliti budu. Ale ktož wierzij cžtenie a kagij ſe hrziechow, tit magij nadiegi weliku w miloſrden- ſtwie božim mieti, magicze w tomto ežtenie prziklad, že
Strana 366
366 Nediele Dwamezcytma kral ne[260b]beſky pro gednu pokornu prozbu tak weliky dluh odpuſtil ſluze ſwemu a proſta gey propuſtil. Owſſem wiecze pro mnohe modlitby wierne muož odpuſtiti hrziechy, w kte- rychž by kto nalezen byl a kal ſe gich. Potom die cžtenie: „A wyſſed ſluha ten, nalezl geſt gednoho z ſpoluſluh ſwych, genž gemu dlužen byl ſto peniez; a drže hrdlowal geho rzka: Nawrat, czo gſy dlužen! A padl ſpoluſluha ten, Proſyl geſt geho rzka : Trpieliwoſt miey nade mnu, a wſſecko nawratim tobie. A on nechtiel geft, ale odſfed, puftil gey do žalarze, dokudž by dluhu nezaplatil.“ W tiech flowiech ežtenie vkazuge zloſt toho ſluhy, že w tom, w cžemž ſam wdiecžnie od krale miloſrdenſtwie prziyal, w odpufftie- nie dluhu neſmierneho, toho geſt od ſebe neucžinil w tež nuzy ſpoluſluze ſwemu, kteryž gemu gedno ſto peniez byl dlužen, geſſto geho proſyl tež, aby gemu showiel, a on ne- chtiel, ale hrdlowal gey a w žalarz wſadil. A w tom ſe vka- zuge nebezpecženſtwie na lidech, že tak welike miloſti a tiežcze od boha dobyte mohu brzo zapomenuti a tak ſnadnie ſe w zloſt vwaliti, ginymi a nowymi hrziechy ſe obtiežiti a hniew boži tiežſli na ſe vweſti. Protož znamenagicze tak ſpieſſne ztraczenie miloſti božie z wrtkoſti myſli ſwe, k cžemu wietežij ſnaženſtwie przidati mame, K tomu-li, abychom gij hledali, cžili k tomu, abychom dobyte neztratili? Nebo ted ſluze tomuto neproſpielo ſpieſſne miloſti nalezenie, když geſt prziſlo tak rychle gij ztracenie. Daremnie tehdy geft mi- loſti boži hledanie, nebude-li potom pilneho gij oſtrziehani. Nebo nenie to lehke powiedienie1), že cžlowiek, když byl we czti, y nerozum'el geſt tomu, protož howadom podobny vežinien geſt. Neniet mala pocztiwoft, komuž geſt dana miloſt božij 2), aby ſynem božim byl. Ale czo ſwini platno geſt. acž by gi kralem zwolili? Protot ona wiecze o layno ſmrdute ſtogij než o korunu kralowſku. Pohled, že tento ſluha, dokud 1) Žalm 49, 13. 2) V orig, následuje zbytečné slovo dano.
366 Nediele Dwamezcytma kral ne[260b]beſky pro gednu pokornu prozbu tak weliky dluh odpuſtil ſluze ſwemu a proſta gey propuſtil. Owſſem wiecze pro mnohe modlitby wierne muož odpuſtiti hrziechy, w kte- rychž by kto nalezen byl a kal ſe gich. Potom die cžtenie: „A wyſſed ſluha ten, nalezl geſt gednoho z ſpoluſluh ſwych, genž gemu dlužen byl ſto peniez; a drže hrdlowal geho rzka: Nawrat, czo gſy dlužen! A padl ſpoluſluha ten, Proſyl geſt geho rzka : Trpieliwoſt miey nade mnu, a wſſecko nawratim tobie. A on nechtiel geft, ale odſfed, puftil gey do žalarze, dokudž by dluhu nezaplatil.“ W tiech flowiech ežtenie vkazuge zloſt toho ſluhy, že w tom, w cžemž ſam wdiecžnie od krale miloſrdenſtwie prziyal, w odpufftie- nie dluhu neſmierneho, toho geſt od ſebe neucžinil w tež nuzy ſpoluſluze ſwemu, kteryž gemu gedno ſto peniez byl dlužen, geſſto geho proſyl tež, aby gemu showiel, a on ne- chtiel, ale hrdlowal gey a w žalarz wſadil. A w tom ſe vka- zuge nebezpecženſtwie na lidech, že tak welike miloſti a tiežcze od boha dobyte mohu brzo zapomenuti a tak ſnadnie ſe w zloſt vwaliti, ginymi a nowymi hrziechy ſe obtiežiti a hniew boži tiežſli na ſe vweſti. Protož znamenagicze tak ſpieſſne ztraczenie miloſti božie z wrtkoſti myſli ſwe, k cžemu wietežij ſnaženſtwie przidati mame, K tomu-li, abychom gij hledali, cžili k tomu, abychom dobyte neztratili? Nebo ted ſluze tomuto neproſpielo ſpieſſne miloſti nalezenie, když geſt prziſlo tak rychle gij ztracenie. Daremnie tehdy geft mi- loſti boži hledanie, nebude-li potom pilneho gij oſtrziehani. Nebo nenie to lehke powiedienie1), že cžlowiek, když byl we czti, y nerozum'el geſt tomu, protož howadom podobny vežinien geſt. Neniet mala pocztiwoft, komuž geſt dana miloſt božij 2), aby ſynem božim byl. Ale czo ſwini platno geſt. acž by gi kralem zwolili? Protot ona wiecze o layno ſmrdute ſtogij než o korunu kralowſku. Pohled, že tento ſluha, dokud 1) Žalm 49, 13. 2) V orig, následuje zbytečné slovo dano.
Strana 367
Po Swate Trogicy. 367 przed panem byl, padl pokornie a modlil 1) ſe gemu a žadal miloſti od neho, třeſa ſe przed nim; ſlyſſe, an ſaud twrdy wydal proti niemu, nikoli geſt o takowe hrdlowani vkrutne bližnieho tehdaž nemyſlil. Ale wyſſed wen od twarzi kralowy, yhned geſt zapomenul miloſti prziyate od nieho, zapomenul pokory, bazni y ſtudu a lotrowſku vkrutnoſtij a neſtydatoſtij otewrzel ſe geſt. A netoliko geſt on tak winny, ale možem ſe y my tehož bati; neb před krale ku pocžtu dluhuo ſwych powolani bywame w cžaſu napomienanij a treſktanie, když, rozpomienagice ſe w horzkoſti duſle ſwe na leta naſſe, wy- znawame bohu hrziechy ſwe mnohych dluhuow, že gſu roz- množeni nad pijſek morſky a obtieženi glu yako brziemie tiežke nad hlawu naſſi, pro niež padame przed panem po- kornie. Zielegicze niekdy y s placžem, poddame ſe we wſſem gemu a tu nalezame miloſt przed nim, vtieſſenie, nadiegi y pokoy. A wygducze wen z ſebe, zapomenutij przigmucze tiech miloſtij a zwlaſſtnieho przatelſtwie božieho, y wzyeti na ſe vkrut[ 261a]noſt a neſtydatoſt lotrowſku a obratiti ſe w nemiloſt a w hrdlowani bližnich; nieyaka bezprawie na- leznucze a gich nahromaždiecze, dati ſe ſ nimi w hanienie, w ſwary; Obtiežugicze proti ſobie male winy gich, wydati mnoho mſſtienie a vkrutneho haňenij proti nim, — tot geſt daleko od tohoto, wen z ſebe wygiti przed twarzij kralowu. Teež take, wygda wen, wylewa ſe w lehke wieczy, w rzecži marne, w ſmiechy, w kumffty, w popuzenie y ginych w tež wieczy, a zaneprazniugicze marnymi rzecžmi ſrdcze ginych. Gefftie w tiech řecžech prwnich y poſlednich cžtenie vkazuge dwogi wiecz znamenitu. Gednu w tom, když ſe buoh przedklada naprzed s welikym miloſrdenſtwim, od- puſſtiege dluh welikeho mnozftwie hrzichuow za pokornu modlitbu a propuſſtiege proſta cžlowieka odſuzeneho do pekla. 1) Orig. přehozením: byl a padl pokornie modlil ſe.
Po Swate Trogicy. 367 przed panem byl, padl pokornie a modlil 1) ſe gemu a žadal miloſti od neho, třeſa ſe przed nim; ſlyſſe, an ſaud twrdy wydal proti niemu, nikoli geſt o takowe hrdlowani vkrutne bližnieho tehdaž nemyſlil. Ale wyſſed wen od twarzi kralowy, yhned geſt zapomenul miloſti prziyate od nieho, zapomenul pokory, bazni y ſtudu a lotrowſku vkrutnoſtij a neſtydatoſtij otewrzel ſe geſt. A netoliko geſt on tak winny, ale možem ſe y my tehož bati; neb před krale ku pocžtu dluhuo ſwych powolani bywame w cžaſu napomienanij a treſktanie, když, rozpomienagice ſe w horzkoſti duſle ſwe na leta naſſe, wy- znawame bohu hrziechy ſwe mnohych dluhuow, že gſu roz- množeni nad pijſek morſky a obtieženi glu yako brziemie tiežke nad hlawu naſſi, pro niež padame przed panem po- kornie. Zielegicze niekdy y s placžem, poddame ſe we wſſem gemu a tu nalezame miloſt przed nim, vtieſſenie, nadiegi y pokoy. A wygducze wen z ſebe, zapomenutij przigmucze tiech miloſtij a zwlaſſtnieho przatelſtwie božieho, y wzyeti na ſe vkrut[ 261a]noſt a neſtydatoſt lotrowſku a obratiti ſe w nemiloſt a w hrdlowani bližnich; nieyaka bezprawie na- leznucze a gich nahromaždiecze, dati ſe ſ nimi w hanienie, w ſwary; Obtiežugicze proti ſobie male winy gich, wydati mnoho mſſtienie a vkrutneho haňenij proti nim, — tot geſt daleko od tohoto, wen z ſebe wygiti przed twarzij kralowu. Teež take, wygda wen, wylewa ſe w lehke wieczy, w rzecži marne, w ſmiechy, w kumffty, w popuzenie y ginych w tež wieczy, a zaneprazniugicze marnymi rzecžmi ſrdcze ginych. Gefftie w tiech řecžech prwnich y poſlednich cžtenie vkazuge dwogi wiecz znamenitu. Gednu w tom, když ſe buoh przedklada naprzed s welikym miloſrdenſtwim, od- puſſtiege dluh welikeho mnozftwie hrzichuow za pokornu modlitbu a propuſſtiege proſta cžlowieka odſuzeneho do pekla. 1) Orig. přehozením: byl a padl pokornie modlil ſe.
Strana 368
368 Nediele Dwamezcytma Druhe ežtenie vkazuge nemiloſt tehož cžlowieka, genž pro malu winu nechtiel od bližnieho przigiti ani pokory, ani prozby, ani gemu chtiel showieti za chwieli, ale tra- peneho w žalarz vwrhl. Z toho nas buoh chcze k tomu prziweſti, abychom srozumieli, že on nam ſnadnie mnohe a welike hrziechy odpuſftie A tiem nas prziwodij k tomu, abychom menſlij naſlim bližnim odpufſtieli, když czo proti nam vežinij. Pakli, przigmucze odpufſtienie welikeho mnozſtwie hrziechuow od boha, menſlich bližnim nechczeme odpuſtiti, yako tento ſluha, Tehdy nam buoh neodpuſtij ni- žadnych hrziechuow — ani welikych ani malych — Ani pro- kteru pokoru, ani pro modlitbu, ani pro ktere placže, ani pro- ktere vtrpenie. Nebo, neodpuſtime-li lidem malych win, za- wrzem branu milofrdenſtwie božimu, aby ſe nikdy otewrziti nemohlo k odpuſltienie naſſich hrziechuow. A neni pochyby, že tento zly ſluha nynie ma doſti naſledownikuow w ſwe vkrutnoſti, w tomto cžaſu krwawem Kaynowu, geſſto bez- mala wſliczkni mru w krwi, w ſwarzich, w nenawiſtech a w pomſtach. Takowi take daleko gſu od toho, aby bezprawij komu odpuſſtieli, kterziž ſkrze bezprawie ſahagij na ſtatek bližnich lupežem, nafylim, lichwu, trhem, y kterukoli ne- wieru muož ſe kto giti ſtatku bližnieho. Jako zwlaſſtie v pa- nuow, geſſto magij lidi platne, geſſto gim druzy platij troge vroky; wſſak gim žadny nicz neodpuſtij; až niekterzij muſy z diedin vteczy, nemohucze tomu doſti cžiniti. Tež duchownij pokrytczy, prelati, mniſſij, ffararzi, geſſto magij platy na lidech, ti y wiezenim y ginym bez- prawim wždy dobudu vrokuow a defatkuow na nich. Protož o tiech dluzych tieleſnych y rzecži nenie, by ge kto chtiel komu odpuſtiti. A o duchownich pak bezprawich owſſem; kto ge kor odpuſſtij podle naucženie Kryſtowa? Lecž czo moczij s neſnazy vzarukugij, a to gedine morduow ſe bogijcze prziliſſnych, y ſlepagi ge nieyakymi neſnadnymi ſmluwami. Ginak wſfeczko w hňewich, w ſwarzich, w vtrhanich,
368 Nediele Dwamezcytma Druhe ežtenie vkazuge nemiloſt tehož cžlowieka, genž pro malu winu nechtiel od bližnieho przigiti ani pokory, ani prozby, ani gemu chtiel showieti za chwieli, ale tra- peneho w žalarz vwrhl. Z toho nas buoh chcze k tomu prziweſti, abychom srozumieli, že on nam ſnadnie mnohe a welike hrziechy odpuſftie A tiem nas prziwodij k tomu, abychom menſlij naſlim bližnim odpufſtieli, když czo proti nam vežinij. Pakli, przigmucze odpufſtienie welikeho mnozſtwie hrziechuow od boha, menſlich bližnim nechczeme odpuſtiti, yako tento ſluha, Tehdy nam buoh neodpuſtij ni- žadnych hrziechuow — ani welikych ani malych — Ani pro- kteru pokoru, ani pro modlitbu, ani pro ktere placže, ani pro- ktere vtrpenie. Nebo, neodpuſtime-li lidem malych win, za- wrzem branu milofrdenſtwie božimu, aby ſe nikdy otewrziti nemohlo k odpuſltienie naſſich hrziechuow. A neni pochyby, že tento zly ſluha nynie ma doſti naſledownikuow w ſwe vkrutnoſti, w tomto cžaſu krwawem Kaynowu, geſſto bez- mala wſliczkni mru w krwi, w ſwarzich, w nenawiſtech a w pomſtach. Takowi take daleko gſu od toho, aby bezprawij komu odpuſſtieli, kterziž ſkrze bezprawie ſahagij na ſtatek bližnich lupežem, nafylim, lichwu, trhem, y kterukoli ne- wieru muož ſe kto giti ſtatku bližnieho. Jako zwlaſſtie v pa- nuow, geſſto magij lidi platne, geſſto gim druzy platij troge vroky; wſſak gim žadny nicz neodpuſtij; až niekterzij muſy z diedin vteczy, nemohucze tomu doſti cžiniti. Tež duchownij pokrytczy, prelati, mniſſij, ffararzi, geſſto magij platy na lidech, ti y wiezenim y ginym bez- prawim wždy dobudu vrokuow a defatkuow na nich. Protož o tiech dluzych tieleſnych y rzecži nenie, by ge kto chtiel komu odpuſtiti. A o duchownich pak bezprawich owſſem; kto ge kor odpuſſtij podle naucženie Kryſtowa? Lecž czo moczij s neſnazy vzarukugij, a to gedine morduow ſe bogijcze prziliſſnych, y ſlepagi ge nieyakymi neſnadnymi ſmluwami. Ginak wſfeczko w hňewich, w ſwarzich, w vtrhanich,
Strana 369
Po Swate Trogicy. 369 w bitiech, w zabitiech y w ginych pomſtach yako kwas kyſſe. Potom die ežtenie: „A wi[261b]ducze ſpoluſluhy geho ty wiecy, ktere gſu ſe daly, zarmutili ſu ſe welmi a przi- ſfedſſe, powiedieli glu panu ſwemu wſfeczky wieczy, kterež gſu ſe koli ſtaly." O tiechto ſluhach možem podle rozumu wiery brati, že, widiewſſe nehodu bezprawnu, ſmutili gſu ſe. Gedno, že ten ſluha, gemužto geſt pan dluh weliky odpuſtil, yhned ſpieſlnie newdiecžnoſti weliku tu miloſt po- tupil. Druhe, že geſt tak welike vkrutenſtwie bezprawne vežinil towaryſli ſwemu, ſluze tehož pana. A protož o ſluhach božich muožem tež prawie položiti. Neb to na nie ſluſſi, aby toho želeli a proto ſe welmi rmutili widucze, že niekterzij z nich, przigemſſe tak weliku miloſt od boha a daruow od nieho dobywſſe, y pohrzeli ſu gimi a newdiecžnoſt weliku bohu vkazali. Tež widucze bezprawie hrdlowanie bližnieho, yakž mnoho wažij bližnieho, tak ſe rmutie pro geho bez- prawie. Když ſe, ſucze ſpoluſluhy gednoho pana, nemohu ſpolu srownati, nemohu ſpolu pokoge mieti, nemohu maleho bezprawie gedni druhym odpuſtiti, nechtij prozby s pokoru gedni od druhych przigiti: Protož niektere ſpoluſluhy, wi- duce ty zle wiecy w cželedi pana ſweho, welmi ſe w tom mohu rmutiti, želegice hanby geho a ſkody tiech nemudrych ſluh, neznagice toho, že gich pan dal ſe na krziži zawieſyti pro gich ſpoluhrziechy. Cžehož geft on dobyl krwi ſwu, to oni hledagi zkazyti. Ale že pan tento, vlyffew wo vkrutnoſti toho ſluhy, po- wolal geſt geho a rzekl gemu: „Sluho zloſynu! wſleczek dluh odpuſtil ſem tobie, neb gſy mne proſyl; Protož y ty miel ſy ſe ſmilowati nad ſpoluſluhu twym, yako y ya ſmilowal ſem ſe nad tebu.“
Po Swate Trogicy. 369 w bitiech, w zabitiech y w ginych pomſtach yako kwas kyſſe. Potom die ežtenie: „A wi[261b]ducze ſpoluſluhy geho ty wiecy, ktere gſu ſe daly, zarmutili ſu ſe welmi a przi- ſfedſſe, powiedieli glu panu ſwemu wſfeczky wieczy, kterež gſu ſe koli ſtaly." O tiechto ſluhach možem podle rozumu wiery brati, že, widiewſſe nehodu bezprawnu, ſmutili gſu ſe. Gedno, že ten ſluha, gemužto geſt pan dluh weliky odpuſtil, yhned ſpieſlnie newdiecžnoſti weliku tu miloſt po- tupil. Druhe, že geſt tak welike vkrutenſtwie bezprawne vežinil towaryſli ſwemu, ſluze tehož pana. A protož o ſluhach božich muožem tež prawie položiti. Neb to na nie ſluſſi, aby toho želeli a proto ſe welmi rmutili widucze, že niekterzij z nich, przigemſſe tak weliku miloſt od boha a daruow od nieho dobywſſe, y pohrzeli ſu gimi a newdiecžnoſt weliku bohu vkazali. Tež widucze bezprawie hrdlowanie bližnieho, yakž mnoho wažij bližnieho, tak ſe rmutie pro geho bez- prawie. Když ſe, ſucze ſpoluſluhy gednoho pana, nemohu ſpolu srownati, nemohu ſpolu pokoge mieti, nemohu maleho bezprawie gedni druhym odpuſtiti, nechtij prozby s pokoru gedni od druhych przigiti: Protož niektere ſpoluſluhy, wi- duce ty zle wiecy w cželedi pana ſweho, welmi ſe w tom mohu rmutiti, želegice hanby geho a ſkody tiech nemudrych ſluh, neznagice toho, že gich pan dal ſe na krziži zawieſyti pro gich ſpoluhrziechy. Cžehož geft on dobyl krwi ſwu, to oni hledagi zkazyti. Ale že pan tento, vlyffew wo vkrutnoſti toho ſluhy, po- wolal geſt geho a rzekl gemu: „Sluho zloſynu! wſleczek dluh odpuſtil ſem tobie, neb gſy mne proſyl; Protož y ty miel ſy ſe ſmilowati nad ſpoluſluhu twym, yako y ya ſmilowal ſem ſe nad tebu.“
Strana 370
370 Nediele Dwamezcytma Die tu, že powolal toho ſluhy, yako by ſe to giž ſtalo. abychom tiem giſti byli, že ſe to giſtie ſtane, že každeho takoweho powola a zdwihne gemu tu nemiloſt, když ſe nay- meň nadiege. Neb to powolanie mož niekdy byti nahla ſmrt takowym, geſſto beze wſle° milofrdenſtwie hrdlugij, trapij, wiezij bližnie ſwe anebo gine nemiloſti gim vkazugij. Ale y to pominucze, každy giſt bud, že powolan bude o wſſeczka bezprawij, czo gich kto cžinij bližnim. Protož pan, powolaw toho ſluhy, rzekl geſt ge: „Sluho neprawy." Przeſprawedliwy kral tento zdwiha ſluze tomuto hrzieſſne miloſrdenſtwie ſwe, ktere geſt ge vkazal, wſſiczek dluh odpuſtiw gev a proſta gey propuſtiw, a die: „Neb ſy mne proſyl.“ Nicz nemiel k zyſkani miloſti a k odpuſſtienie toho tak welike° dluhu, gedine, že proſyl za prodleni. A pan gev vprzimo odpuſtil bez prodlenie cžaſu dluh tak weliky. A die „wſſechen". Ne- oſtawil geo w pekle za oſtatek aſy za ſto let, ale hned wſſechen odpuſtil y ſame° proſta puſtil. Tu tiežko bude owſſem, když take bude zdwihati miloſrdenſtwi mnoha; a kto ge pocžte, czo gich buoh každev vkaže, a newdiecžnym každe ku pomſtie wiecžne zdwihne? Owſſem pak odpuſſtienie mno- hych hrziechuow, Kdež geſt pro odpuſſtieni gich ſyna ſweo gednorozene° dal na ſmrt, To newdecžnym, kteriž ginym neodpuſſtie, tiežce zdwihne, iakož to to zdwiha[ 262a]to rzka: „Wſſechen dluh odpuſtil ſem tobie, neb ſy mne proſyl; Protož y ty miel ſy ſe ſlitowati nad ſpoluſluhu ſwym, yako y ya ſlitowal ſem ſe nad tebu.“ Ta ſlowa proſtie mluwi pan, chtie nas za ſebu vweſti. Neb, czož on nam z neſmirneho milo- ſrdenſtwie cžini, chcze, abychom my geho przikladem y pro- geho przikazani tež cžinili; A že on yako buoh bohaty a miloſrdny mnoho nam odpuſſtij, abychom my yako chudij aſpoň malo odpuſtili. Protož chcze, yakož my ſkrze prozbu od nieho berzeme, takež abychom ſebe proſyczym cžinili. Nebo pan ted opakuge tu zloſt ſluze neprawemu rzka: „Giſtie miel ſy ſe y ty ſlitowati, ano przed tebu padagij a
370 Nediele Dwamezcytma Die tu, že powolal toho ſluhy, yako by ſe to giž ſtalo. abychom tiem giſti byli, že ſe to giſtie ſtane, že každeho takoweho powola a zdwihne gemu tu nemiloſt, když ſe nay- meň nadiege. Neb to powolanie mož niekdy byti nahla ſmrt takowym, geſſto beze wſle° milofrdenſtwie hrdlugij, trapij, wiezij bližnie ſwe anebo gine nemiloſti gim vkazugij. Ale y to pominucze, každy giſt bud, že powolan bude o wſſeczka bezprawij, czo gich kto cžinij bližnim. Protož pan, powolaw toho ſluhy, rzekl geſt ge: „Sluho neprawy." Przeſprawedliwy kral tento zdwiha ſluze tomuto hrzieſſne miloſrdenſtwie ſwe, ktere geſt ge vkazal, wſſiczek dluh odpuſtiw gev a proſta gey propuſtiw, a die: „Neb ſy mne proſyl.“ Nicz nemiel k zyſkani miloſti a k odpuſſtienie toho tak welike° dluhu, gedine, že proſyl za prodleni. A pan gev vprzimo odpuſtil bez prodlenie cžaſu dluh tak weliky. A die „wſſechen". Ne- oſtawil geo w pekle za oſtatek aſy za ſto let, ale hned wſſechen odpuſtil y ſame° proſta puſtil. Tu tiežko bude owſſem, když take bude zdwihati miloſrdenſtwi mnoha; a kto ge pocžte, czo gich buoh každev vkaže, a newdiecžnym každe ku pomſtie wiecžne zdwihne? Owſſem pak odpuſſtienie mno- hych hrziechuow, Kdež geſt pro odpuſſtieni gich ſyna ſweo gednorozene° dal na ſmrt, To newdecžnym, kteriž ginym neodpuſſtie, tiežce zdwihne, iakož to to zdwiha[ 262a]to rzka: „Wſſechen dluh odpuſtil ſem tobie, neb ſy mne proſyl; Protož y ty miel ſy ſe ſlitowati nad ſpoluſluhu ſwym, yako y ya ſlitowal ſem ſe nad tebu.“ Ta ſlowa proſtie mluwi pan, chtie nas za ſebu vweſti. Neb, czož on nam z neſmirneho milo- ſrdenſtwie cžini, chcze, abychom my geho przikladem y pro- geho przikazani tež cžinili; A že on yako buoh bohaty a miloſrdny mnoho nam odpuſſtij, abychom my yako chudij aſpoň malo odpuſtili. Protož chcze, yakož my ſkrze prozbu od nieho berzeme, takež abychom ſebe proſyczym cžinili. Nebo pan ted opakuge tu zloſt ſluze neprawemu rzka: „Giſtie miel ſy ſe y ty ſlitowati, ano przed tebu padagij a
Strana 371
Po Swate Trogicy. 371 proſy tebe, a tys nechtiel; protož do pekla gdi pro to ne- miloſrdenſtwie,“ Jakož ted cžtenie dale vkazuge rzka: „A rozhňewaw ſe pan, dal geſt geho katom, dokad by nena- wratil wſſeho dluhu.“ Ti katowe gſu diablowe a gſu vrzed- niczy a poprawcze boži, ku pomítie neprzatel božich przi- prawenij tiem, kterziž ſu cžinili bezprawi bližnim, aby za to w mocz diablom vkrutnym dani byli. A die cžteni, Dokud by nezaplatil wſſeho dluhu, aby dotud w moczy diablom byl. Ale že giž nebude mieti cžim platiti, neb tam žadny nicz ſweho nebude mieti. Cžaſu ani mijſta nebude ku pokani w pekle, ktož geſt ge zde zmeſſkal. Aniž tam bude mudroſt, ani rozum, ani ktery ſkutek hodny k cžinienij pokanie, ani ſwobody bude, neb ſluha dabluow bude, nemage nižadne moczy nikdy dluhu zaplatiti; a protož nikdy newygde z moczy tiech katuow. Take y za ten dluh anebo hrziech, kteryž geſt gemu byl odpuſſtien, trpieti muſy, poniewadž geſt maleho dluhu nechtiel bližnimu odpuſtiti, a to gſu wſſe welmi tiežke wieczy, gichž ſe lide nicz neb malo lekagij. A protož ſkonawage pan cžtenie, y die: „Takt y otecz muoy nebeſky vežini wam, neodpuſtite-li geden každy bratru ſwemu z ſrdcy waſſich.“ Protož tuto rzecž pilnie wažicze, hniewu zloſtneho w ſrdczy proti bližnimu nedržme, ale od- puſſtieyme gemu. Nayprwe proto, že buoh tomu chce a nam to przikazuge a proto geſt na krziži vmřel, aby ſwym dluž- nikom odpuſtil a ge od katuo wykupil. A protož nam tež przikazuge, abychom rziekali: „Odpuſt nam, yako y my od- pufltieme. Druhe pro hroznu ſſkodu ſwu, Jakož tuto die: „Neod- puſtite-li, ani otecz waſs odpuſti wam.“ Protož, zdržiewage odpuſſtienie bratru, ſobie branu zawiera, aby gemu nemohlo odpuſſtieno byti, by pak y mnoho proſyl, by zaň wſſiczkni lide proſyli, by wſſiczkni papežowe wſſeczky odpuſtky gemu
Po Swate Trogicy. 371 proſy tebe, a tys nechtiel; protož do pekla gdi pro to ne- miloſrdenſtwie,“ Jakož ted cžtenie dale vkazuge rzka: „A rozhňewaw ſe pan, dal geſt geho katom, dokad by nena- wratil wſſeho dluhu.“ Ti katowe gſu diablowe a gſu vrzed- niczy a poprawcze boži, ku pomítie neprzatel božich przi- prawenij tiem, kterziž ſu cžinili bezprawi bližnim, aby za to w mocz diablom vkrutnym dani byli. A die cžteni, Dokud by nezaplatil wſſeho dluhu, aby dotud w moczy diablom byl. Ale že giž nebude mieti cžim platiti, neb tam žadny nicz ſweho nebude mieti. Cžaſu ani mijſta nebude ku pokani w pekle, ktož geſt ge zde zmeſſkal. Aniž tam bude mudroſt, ani rozum, ani ktery ſkutek hodny k cžinienij pokanie, ani ſwobody bude, neb ſluha dabluow bude, nemage nižadne moczy nikdy dluhu zaplatiti; a protož nikdy newygde z moczy tiech katuow. Take y za ten dluh anebo hrziech, kteryž geſt gemu byl odpuſſtien, trpieti muſy, poniewadž geſt maleho dluhu nechtiel bližnimu odpuſtiti, a to gſu wſſe welmi tiežke wieczy, gichž ſe lide nicz neb malo lekagij. A protož ſkonawage pan cžtenie, y die: „Takt y otecz muoy nebeſky vežini wam, neodpuſtite-li geden každy bratru ſwemu z ſrdcy waſſich.“ Protož tuto rzecž pilnie wažicze, hniewu zloſtneho w ſrdczy proti bližnimu nedržme, ale od- puſſtieyme gemu. Nayprwe proto, že buoh tomu chce a nam to przikazuge a proto geſt na krziži vmřel, aby ſwym dluž- nikom odpuſtil a ge od katuo wykupil. A protož nam tež przikazuge, abychom rziekali: „Odpuſt nam, yako y my od- pufltieme. Druhe pro hroznu ſſkodu ſwu, Jakož tuto die: „Neod- puſtite-li, ani otecz waſs odpuſti wam.“ Protož, zdržiewage odpuſſtienie bratru, ſobie branu zawiera, aby gemu nemohlo odpuſſtieno byti, by pak y mnoho proſyl, by zaň wſſiczkni lide proſyli, by wſſiczkni papežowe wſſeczky odpuſtky gemu
Strana 372
372 Nediele Dwamezcytma dali. Neodpuſti-li on každemu z ſrdcze bezprawij, wždy geho da katom otecz nebeſky. Die tu „z ſrdcze“ Wieda, že ginych odpufftienie lftiwych muož mnoho byti, Jakož na mnohych zgewno geſt, že nicz menie zle o ſobie nemluwij po ſmirzeni pokutnie, než yako prwe. A mala přiežina wzeyde potom, až o to opiet wzhuru budu. Tež ta howada, geſſto w rok chodij k tielu božimu, geſſto ſe ſeku a w ſwadach vkrutnych trwagij až do weli- keho patku. Tuž [262b] kmotrowe, za oltarz ſ nimi zagducze, tahnu gim rucze w hromadu, a oni zloſtij nemohu na ſe hleďeti; y zamažij w nich cžerta tiem mierem, a oni ſ tiem yhned gdu k tielu božimu yako mrzky dobytek. Tež y ti, geſſto po wraždach chodij v pokoru gedni druhym a mecž kladu na hrdlo wražedlnikom, na prahu koſtelnim ſedicze. Ale po mieru neſmieli by gedni s druhymi domuow, lecž by tolikaž rota ſlibaluow gedniech iako dru- hych byla. To wſſe daleko geſt od odpufftienie z ſrdcze. a to wſſe lež pokryta geſt. Ale, ma-li byti odpuſſtienie z ſrdcze, muſyme ſrdce zdraweho, bez rany pohledati. w niemžto prawa miloſt bližnieho przebywa ſlužebňe, zdijlnie. pomocznie, ſwornie, pokoynie, vtieffenie, vžitecžnie w tom, czož milowani prawemu ſluſſie. A tiem ſrdczem potrzebie ſe geſt vgiſtiti w odpuſſtienij, wažicze to, czož pan die: „Ne- odpuſtite-li z ſrdcze, ani otecz muoy odpuſti wam, ale katom was da.“ Protož wſech takowych odpufſtienie lidſkych mame ſe bati, geſſto z przicžin pochodij, po nichž przeſtawa milowanie laſkawe, ſpoluobczowanie potrzebne, pomoczy, ſlužby y gine przizni, A wlacži ſe po nich mrzkoſti, vtrha- nie pokutna, a z male przicžiny ſwada a hanienij tieže než prwe zapali ſe. Tu po odpuſſtienie nikdy geſt vplnie newyſlla zloſt prwni, aniž geſt bylo odpuſſtienie z ſrdeze, neb ſe giž mſtij dawnich nechutij, pohna ſe malu neliboſtku, y wyle ſe yako peklo, zdwihage yare y ozyme. Ale y to geſt wažne, na ktery zaklad powiediel geſt pan toto cžtenie, že geſt byl
372 Nediele Dwamezcytma dali. Neodpuſti-li on každemu z ſrdcze bezprawij, wždy geho da katom otecz nebeſky. Die tu „z ſrdcze“ Wieda, že ginych odpufftienie lftiwych muož mnoho byti, Jakož na mnohych zgewno geſt, že nicz menie zle o ſobie nemluwij po ſmirzeni pokutnie, než yako prwe. A mala přiežina wzeyde potom, až o to opiet wzhuru budu. Tež ta howada, geſſto w rok chodij k tielu božimu, geſſto ſe ſeku a w ſwadach vkrutnych trwagij až do weli- keho patku. Tuž [262b] kmotrowe, za oltarz ſ nimi zagducze, tahnu gim rucze w hromadu, a oni zloſtij nemohu na ſe hleďeti; y zamažij w nich cžerta tiem mierem, a oni ſ tiem yhned gdu k tielu božimu yako mrzky dobytek. Tež y ti, geſſto po wraždach chodij v pokoru gedni druhym a mecž kladu na hrdlo wražedlnikom, na prahu koſtelnim ſedicze. Ale po mieru neſmieli by gedni s druhymi domuow, lecž by tolikaž rota ſlibaluow gedniech iako dru- hych byla. To wſſe daleko geſt od odpufftienie z ſrdcze. a to wſſe lež pokryta geſt. Ale, ma-li byti odpuſſtienie z ſrdcze, muſyme ſrdce zdraweho, bez rany pohledati. w niemžto prawa miloſt bližnieho przebywa ſlužebňe, zdijlnie. pomocznie, ſwornie, pokoynie, vtieffenie, vžitecžnie w tom, czož milowani prawemu ſluſſie. A tiem ſrdczem potrzebie ſe geſt vgiſtiti w odpuſſtienij, wažicze to, czož pan die: „Ne- odpuſtite-li z ſrdcze, ani otecz muoy odpuſti wam, ale katom was da.“ Protož wſech takowych odpufſtienie lidſkych mame ſe bati, geſſto z przicžin pochodij, po nichž przeſtawa milowanie laſkawe, ſpoluobczowanie potrzebne, pomoczy, ſlužby y gine przizni, A wlacži ſe po nich mrzkoſti, vtrha- nie pokutna, a z male przicžiny ſwada a hanienij tieže než prwe zapali ſe. Tu po odpuſſtienie nikdy geſt vplnie newyſlla zloſt prwni, aniž geſt bylo odpuſſtienie z ſrdeze, neb ſe giž mſtij dawnich nechutij, pohna ſe malu neliboſtku, y wyle ſe yako peklo, zdwihage yare y ozyme. Ale y to geſt wažne, na ktery zaklad powiediel geſt pan toto cžtenie, že geſt byl
Strana 373
Po Swate Trogicy. 373 toho tento pocžatek, když ſwaty petr prziſtupil ku panu Gežiſlowi a rzekl gemu 1) : "Pane! kolikrat zhrzeſſi proti mňe bratr muoy a odpuſtim gemu? zdali až do ſedmikrat? Wece gemu pan gežiſs: Nerzku tobie do ſedmikrat, ale až do ſedmdeſatekrat ſedmikrat." To prawo položil geſt pan, kterež gedenkaždy dlužen geſt naplniti, aby ſedmdeſatekrat ſedmkrat odpuſtil z ſrdcze kterekoli bezprawij, male nebo welike. A kdyby giž y podle toho pocžtu odpuſtil bezprawij, a gedi- neho by nechtiel odpuſtiti z ſrdcze, take buoh neodpuſtij 2) tobie. Przi tom ſe toliko ten nagiti da, ktož ma duch pana gežiſſe a ſrdcze blizko s Gežiſſem ſpogene. Dayž ty nam to cžiſte a rozumne ſrdcze, mily kryſte, nebeſky krali, a nawediž ge na czeſty tweho y bližnich naſſiech milowanie. Ame n Nediele Trzimezcytma po S. Trogicy. Cžtenie Swateho Matuſſe w XXII. Ka. Ten cžas odſſedíſe zakonniczy w radu ſu weſſli, aby polapili gežiſſe w rzecži. Y po- ſlali k niemu vcžedlniky ſwe s ſlužebniky Erodeſowymi rzkucze: Miſtrze, widime, že prawdomluwny gſy a czeſtie božie w prawdie vcžifs, a neni tobie pecže na nižadneho; neb nehledifs na oſobu lidſku. Protož powiezyž nam, czo ſe tobie zda: ſluſſi-li daň dati Cie[263a]ſarzi cžili nicz? Apoznaw gežiſs leſt gich, rzekl: Czo mne pokuſſite, pokrytczy? Vkažte mi peniez platu. A oni podali gemu penize. Y rzekl gim gežiſs: Cžiež geſt tento obraz a ſwrchu napſanie? Rzku gemu: Cie- 1) Mat. 18, 21. 22. 2) V orig. chybou saz. neopuſtij.
Po Swate Trogicy. 373 toho tento pocžatek, když ſwaty petr prziſtupil ku panu Gežiſlowi a rzekl gemu 1) : "Pane! kolikrat zhrzeſſi proti mňe bratr muoy a odpuſtim gemu? zdali až do ſedmikrat? Wece gemu pan gežiſs: Nerzku tobie do ſedmikrat, ale až do ſedmdeſatekrat ſedmikrat." To prawo položil geſt pan, kterež gedenkaždy dlužen geſt naplniti, aby ſedmdeſatekrat ſedmkrat odpuſtil z ſrdcze kterekoli bezprawij, male nebo welike. A kdyby giž y podle toho pocžtu odpuſtil bezprawij, a gedi- neho by nechtiel odpuſtiti z ſrdcze, take buoh neodpuſtij 2) tobie. Przi tom ſe toliko ten nagiti da, ktož ma duch pana gežiſſe a ſrdcze blizko s Gežiſſem ſpogene. Dayž ty nam to cžiſte a rozumne ſrdcze, mily kryſte, nebeſky krali, a nawediž ge na czeſty tweho y bližnich naſſiech milowanie. Ame n Nediele Trzimezcytma po S. Trogicy. Cžtenie Swateho Matuſſe w XXII. Ka. Ten cžas odſſedíſe zakonniczy w radu ſu weſſli, aby polapili gežiſſe w rzecži. Y po- ſlali k niemu vcžedlniky ſwe s ſlužebniky Erodeſowymi rzkucze: Miſtrze, widime, že prawdomluwny gſy a czeſtie božie w prawdie vcžifs, a neni tobie pecže na nižadneho; neb nehledifs na oſobu lidſku. Protož powiezyž nam, czo ſe tobie zda: ſluſſi-li daň dati Cie[263a]ſarzi cžili nicz? Apoznaw gežiſs leſt gich, rzekl: Czo mne pokuſſite, pokrytczy? Vkažte mi peniez platu. A oni podali gemu penize. Y rzekl gim gežiſs: Cžiež geſt tento obraz a ſwrchu napſanie? Rzku gemu: Cie- 1) Mat. 18, 21. 22. 2) V orig. chybou saz. neopuſtij.
Strana 374
374 Nediele Trzimezcytma farzuow. Die gim: Daytež tehdy, czož geſt Cieſarzowa, Cieſarzi, a czož geſt božieho, bohu. Ztenie toto ſwate znamenitie na pocžatku die: „Odſſedſſe zakonniczy", to geſt od pana Gežiſſe, genž gſu przi- niem byli a ſlyſſeli od nieho mnoho dobreho, ale ſwym cži- nom protiwneho, geſſto geſt mluwil k gich treſktanie. Protož tiem prawym naucženim pohorſſiwſſe ſe a netrpieliwoſtij po- puzeni gſucze k hniewu, y weſlli gſu w radu, aby yako mudrzij nalezli ceſtu podobnu k tomu, kterak by geho ži- wota zbawili. A ty wieczy y nynie mohu byti na zakoniczych. že gim prawda kryſtowa zle pada w ſrdcze, nebo vmyſly y ſkutky odporne magij prawdie kryſtowie a, ſlyſſiecze gi, okufſegij gij yako gedu a zemru ſkrze ni, pohorſſicze ſe nad nij, y puogdu w radu proti nij, myſlecze na ni vweſti pohanienij. Protož z tiech wieczij znamo geſt, že přichyliti ſe ku panu gežiſſowi anebo k prawdie geho, magicze zalo- ženie odporne w ſrdczy, geſt hotowe vraženi yako o kamen oſtry, Jakož zgewno geſt na mnohem lidu lžmi wykrmenem pod wierau, kterziž zakony wymyſlene ſkrze lidi mudre za wieru magij. Tiem geft prawy kamen vraženie prawda kry- ſtowa, genž ginym wieczem vežij nežli zakonowe lidfftij. Protož reptanie, vtrhanie y kaczerzowanie v nich doſti geſt. A tak wſſiczkni lidee, genž gſu ſe swedli w gine wieczy a wyroſtli ſu w pychach, w rozkoffech a w lehkoltech žiwota podle liboſti ſwieta, Ti wſſiczkni, magicz ſrdcze y žiwot wzda- leny a odporny prawdie kryſtowie, hotowi gſu pohorſſiti ſe nad ni, když gi ſlyſlij. A protož, znage pan gežiſs takowe dalekoſti w lidech od ſebe, rzekl geſt 1): „Blahoſlaweny, ktož ſe nepohorſli na mnie." Aniž by ſe tak tiežce pohorſlili nad 1) Mat. 11, 6.
374 Nediele Trzimezcytma farzuow. Die gim: Daytež tehdy, czož geſt Cieſarzowa, Cieſarzi, a czož geſt božieho, bohu. Ztenie toto ſwate znamenitie na pocžatku die: „Odſſedſſe zakonniczy", to geſt od pana Gežiſſe, genž gſu przi- niem byli a ſlyſſeli od nieho mnoho dobreho, ale ſwym cži- nom protiwneho, geſſto geſt mluwil k gich treſktanie. Protož tiem prawym naucženim pohorſſiwſſe ſe a netrpieliwoſtij po- puzeni gſucze k hniewu, y weſlli gſu w radu, aby yako mudrzij nalezli ceſtu podobnu k tomu, kterak by geho ži- wota zbawili. A ty wieczy y nynie mohu byti na zakoniczych. že gim prawda kryſtowa zle pada w ſrdcze, nebo vmyſly y ſkutky odporne magij prawdie kryſtowie a, ſlyſſiecze gi, okufſegij gij yako gedu a zemru ſkrze ni, pohorſſicze ſe nad nij, y puogdu w radu proti nij, myſlecze na ni vweſti pohanienij. Protož z tiech wieczij znamo geſt, že přichyliti ſe ku panu gežiſſowi anebo k prawdie geho, magicze zalo- ženie odporne w ſrdczy, geſt hotowe vraženi yako o kamen oſtry, Jakož zgewno geſt na mnohem lidu lžmi wykrmenem pod wierau, kterziž zakony wymyſlene ſkrze lidi mudre za wieru magij. Tiem geft prawy kamen vraženie prawda kry- ſtowa, genž ginym wieczem vežij nežli zakonowe lidfftij. Protož reptanie, vtrhanie y kaczerzowanie v nich doſti geſt. A tak wſſiczkni lidee, genž gſu ſe swedli w gine wieczy a wyroſtli ſu w pychach, w rozkoffech a w lehkoltech žiwota podle liboſti ſwieta, Ti wſſiczkni, magicz ſrdcze y žiwot wzda- leny a odporny prawdie kryſtowie, hotowi gſu pohorſſiti ſe nad ni, když gi ſlyſlij. A protož, znage pan gežiſs takowe dalekoſti w lidech od ſebe, rzekl geſt 1): „Blahoſlaweny, ktož ſe nepohorſli na mnie." Aniž by ſe tak tiežce pohorſlili nad 1) Mat. 11, 6.
Strana 375
Po Swate Trogicy. 375 nim w geho vprzimnoſti, ſlyſlicze gi, když by nebyli okla- mani lžij ſkrze kryſta a nebyli ffaleſſnie prziwedeni k niemu; protož, obwykſſe gemu krziwie, nechtij gemu prawie. A protož znemocznieli gſu lide prziliſs; nadržijcze ſe ffaleſſnie kryſta, neberu z nieho žiwota praweho duchowniho a tieleſny žiwot paſu w rozkoffech a w liboſtech tohoto ſwieta. Protož nay- zkaženiegſſie lid a nayprotiwnieyſli kryſtu gežiſſowi gſu, genž yako gidaſs, domaczy neprzitel, w libanich a w poklonach Iſtiwych przidržij ſe geho a hrziechy tiežkymi wždy gey zrazuge a krzižuge. Oni zakonniczy neprzitele odſſedſſe dale gſu odſtupili, ale tito prziſtupagicze odchazegi. Tieleſnie prziſtupugi, a duchownie ſkrze potupenie a w ſobie krzižo- wanie odſtupugij. Oni, když ſe gim neſlibila geho rzecž ſly- ſſena, chtieli ſu geho popadnuti w rzecži nayprwe a potom za hrlo. Ale nynie, když rzecž gežiſſowa ohlaſſena geſt proti prelatom mocznym a bohatym [263b] tohoto ſwieta, proti miſtrom pyſſnym a proti zakonnikom pokrytym y proti wſſem hrzielfnikom tohoto ſwieta a proti zakonom gedowatym Antykryſtowym, odpornym zakonu božimu, Czo Kardynaluow, czo Bilkupuow, czo Opatuow, Fararzuow, Mnichuo rozlicžnych, Czo Miftruow a Doktoruo w vrzadech dawno ležij w Kon- ſtanczy, w Bazynj, v ffar y ginde w Cžechach, w Rakuſych, w Polfftie, wſfudy ſe radiecze o to, aby Gežiſſe s geho Apo- fftoly w rzecži popadli, Aby on chudy, praczowity, boleſtny s ſwymi Apofftoly y s ſwymi rzecžmi blaznem oſtal, Ale oni, otczowe pocztiwij, mudrzij a duchownij, we wſfem ſwem panowanie, w rozkoſlech a w zwelebenie tohoto ſwieta aby we wſſem prawi oſtali! Na to ſe radij mnoho leth, wſſelike ſmyſly, zakony, dekretaly, prawa, doktory, piſma y wſſelike wtipy ſnaſſegi, aby blazniwu rzecž geho y apoſſtoluo geho vcžinili, a netoliko blazniwu, ale y kacierzſku. Nebo, poňe- wadž w tiech ſebranich mieli ſu kazatele cžtenie kryſtowa, ty ſu ſpalili a odſudili za nayhlawnieyſli arczykacierze.
Po Swate Trogicy. 375 nim w geho vprzimnoſti, ſlyſlicze gi, když by nebyli okla- mani lžij ſkrze kryſta a nebyli ffaleſſnie prziwedeni k niemu; protož, obwykſſe gemu krziwie, nechtij gemu prawie. A protož znemocznieli gſu lide prziliſs; nadržijcze ſe ffaleſſnie kryſta, neberu z nieho žiwota praweho duchowniho a tieleſny žiwot paſu w rozkoffech a w liboſtech tohoto ſwieta. Protož nay- zkaženiegſſie lid a nayprotiwnieyſli kryſtu gežiſſowi gſu, genž yako gidaſs, domaczy neprzitel, w libanich a w poklonach Iſtiwych przidržij ſe geho a hrziechy tiežkymi wždy gey zrazuge a krzižuge. Oni zakonniczy neprzitele odſſedſſe dale gſu odſtupili, ale tito prziſtupagicze odchazegi. Tieleſnie prziſtupugi, a duchownie ſkrze potupenie a w ſobie krzižo- wanie odſtupugij. Oni, když ſe gim neſlibila geho rzecž ſly- ſſena, chtieli ſu geho popadnuti w rzecži nayprwe a potom za hrlo. Ale nynie, když rzecž gežiſſowa ohlaſſena geſt proti prelatom mocznym a bohatym [263b] tohoto ſwieta, proti miſtrom pyſſnym a proti zakonnikom pokrytym y proti wſſem hrzielfnikom tohoto ſwieta a proti zakonom gedowatym Antykryſtowym, odpornym zakonu božimu, Czo Kardynaluow, czo Bilkupuow, czo Opatuow, Fararzuow, Mnichuo rozlicžnych, Czo Miftruow a Doktoruo w vrzadech dawno ležij w Kon- ſtanczy, w Bazynj, v ffar y ginde w Cžechach, w Rakuſych, w Polfftie, wſfudy ſe radiecze o to, aby Gežiſſe s geho Apo- fftoly w rzecži popadli, Aby on chudy, praczowity, boleſtny s ſwymi Apofftoly y s ſwymi rzecžmi blaznem oſtal, Ale oni, otczowe pocztiwij, mudrzij a duchownij, we wſfem ſwem panowanie, w rozkoſlech a w zwelebenie tohoto ſwieta aby we wſſem prawi oſtali! Na to ſe radij mnoho leth, wſſelike ſmyſly, zakony, dekretaly, prawa, doktory, piſma y wſſelike wtipy ſnaſſegi, aby blazniwu rzecž geho y apoſſtoluo geho vcžinili, a netoliko blazniwu, ale y kacierzſku. Nebo, poňe- wadž w tiech ſebranich mieli ſu kazatele cžtenie kryſtowa, ty ſu ſpalili a odſudili za nayhlawnieyſli arczykacierze.
Strana 376
376 Nediele Trzimezcytma A przi gich odſuzenie wydali ſu tyž faud na wſleczky, ktož ſe veženie gich przidržij; ktož by nechtiel powoliti k odwo- lanie a vſtupiti po gich rozumu, aby ge wſudy palili. Protož ti mužij mudrzij, Cierkew ſwata, duchem ſwatym lebrana, popadli gſu Gežiſſe w rzecži yako krziweho kacierze. A že po gich rzecži mudre a po mnohych wtipiech, ktož cžtenie oznami proti gich panowani, rozkoffem a ſwatokupecztwie, ten kaczierzem oſtane. A czo ſu w tiech radach Iſtiwych wtipuow shromaždili proti kalichu božiemu, odſuzugicze gey prawy, ſniemy, doktory ſlawnymi a dawnim obycžegem wſſie Cierkwe Rzimſke! Protož ſu popadli gežiſſe w te rzecži, geſſto geſt rzekl 1): „Tot geſt kalich noweho zakona w me krwi, kteraž za mnohe bude wylita na odpuſltienie hrziechuow. Pijtež z nieho wſliczkni.“ A tak gſu cžinili y cžinij wiernij Rzekowe, Ruſowe y gini mnozij narodowe až podnes. Ale Cierkwi Rzimſke neſlibila ſe geſt ta rzecž. Protož gežiſſe lapa w nij, wtipy mnohe proti nij ſkladagiczy. A vrazy takowe vwrhli gſu w lid, aby poſmiewanie a ruhanie rozlicžna rozmnožena byla a gežifs aby wždy krziw zuoſtal. A to cžinij y wſficzkni lide, kterziž ſu ſe s krziwym žiwotem vſtawili proti rzecžem gežiſfowym, ſwiet milugicze, chwalu a rozkofs zwoliwſſe na niem. Ti, když bywagi obnaženi w tom ſkrze rzecži Gežiſlowy yako pobiehli od wiery, A že, neopra- wi-li toho prawym pokanim, bez pochyby w pekle budau: Toho nemohucze sneſti yako kamene tiežkeho a twrdeho, puogdu w radu k tiem, geſſto ſkrze žehnanie a ſladke rzecži ſwodij ſrdcze blazniwa, a naleznu v nich radu podle žadoſtij gich, geſſto gim oblehcžij to, czož ſu ſlyſſeli, A dadij gim radu, aby nietczo platu chudym bratrzim vdali, mſle zakupowali, na offieru a na božij duom radi dawali, y budut za nie bratrzij boha proſyti we dne y w noczy. Czo ta radda ſladka vežini? Popadne Gežiſſe w rzecži ia[264a]kožto blazna, geſſto 1) Sloučeno z Mat. 26, 27. 28, Luk. 22, 20 a 1 Kor. 11, 25.
376 Nediele Trzimezcytma A przi gich odſuzenie wydali ſu tyž faud na wſleczky, ktož ſe veženie gich przidržij; ktož by nechtiel powoliti k odwo- lanie a vſtupiti po gich rozumu, aby ge wſudy palili. Protož ti mužij mudrzij, Cierkew ſwata, duchem ſwatym lebrana, popadli gſu Gežiſſe w rzecži yako krziweho kacierze. A že po gich rzecži mudre a po mnohych wtipiech, ktož cžtenie oznami proti gich panowani, rozkoffem a ſwatokupecztwie, ten kaczierzem oſtane. A czo ſu w tiech radach Iſtiwych wtipuow shromaždili proti kalichu božiemu, odſuzugicze gey prawy, ſniemy, doktory ſlawnymi a dawnim obycžegem wſſie Cierkwe Rzimſke! Protož ſu popadli gežiſſe w te rzecži, geſſto geſt rzekl 1): „Tot geſt kalich noweho zakona w me krwi, kteraž za mnohe bude wylita na odpuſltienie hrziechuow. Pijtež z nieho wſliczkni.“ A tak gſu cžinili y cžinij wiernij Rzekowe, Ruſowe y gini mnozij narodowe až podnes. Ale Cierkwi Rzimſke neſlibila ſe geſt ta rzecž. Protož gežiſſe lapa w nij, wtipy mnohe proti nij ſkladagiczy. A vrazy takowe vwrhli gſu w lid, aby poſmiewanie a ruhanie rozlicžna rozmnožena byla a gežifs aby wždy krziw zuoſtal. A to cžinij y wſficzkni lide, kterziž ſu ſe s krziwym žiwotem vſtawili proti rzecžem gežiſfowym, ſwiet milugicze, chwalu a rozkofs zwoliwſſe na niem. Ti, když bywagi obnaženi w tom ſkrze rzecži Gežiſlowy yako pobiehli od wiery, A že, neopra- wi-li toho prawym pokanim, bez pochyby w pekle budau: Toho nemohucze sneſti yako kamene tiežkeho a twrdeho, puogdu w radu k tiem, geſſto ſkrze žehnanie a ſladke rzecži ſwodij ſrdcze blazniwa, a naleznu v nich radu podle žadoſtij gich, geſſto gim oblehcžij to, czož ſu ſlyſſeli, A dadij gim radu, aby nietczo platu chudym bratrzim vdali, mſle zakupowali, na offieru a na božij duom radi dawali, y budut za nie bratrzij boha proſyti we dne y w noczy. Czo ta radda ſladka vežini? Popadne Gežiſſe w rzecži ia[264a]kožto blazna, geſſto 1) Sloučeno z Mat. 26, 27. 28, Luk. 22, 20 a 1 Kor. 11, 25.
Strana 377
Po Swate Trogicy. 377 nepodobne wiecy na lidi wzklada, a takowy mnich za mudreho oſtane s ſwu radu. Protož rada gich ſniedla geſt rzecži Gežiflowy tak, aby po gich radach mnoho tiech bylo, geſſto by gemu rziekali vſty „pane, pane“, a nikdy toho necžinili, czož on przikazuge. A že zakonniczy, wſſedſle w radu o to, kterak by pana gežiſſe mudrze popadli, y vradili ſe, aby k niemu poſlali vežedlniky ſwe s Erodefowymi rytierzi a panoſſemi, položiwſſe otazku lſtiwu, kteraž ſe dotykala Erodeſa y zakonnikuo, aby polapen byl pan Gežiſs w rzecži, budto že by naložil Cie- ſarzi proti zakonnikom, budto zakonnikom proti Cieſarzi. Protož gſu ſe ſpogili s pohany a w przizeň weſlli ſu s nimi proti newinnemu a ſprawedliwemu panu gežiſſowi. Ale poniewadž nynie wietcžij przicžina miela by byti k wažnoſti toho, že ſwogi domaczy, geſſto vſty wyznawagi gmeno gežiſſowo, tak w ſkutku welmi zapieragij geho, že wſſij pilnoſtij hledagi toho, aby geho w rzecži popadli, wſudy ſwymi wtipy cžinicze gi nepodobnu, przedkladagice gij za- kony ſwe a prawa ſwa, vſtawenie ſwa a prawa mieſtſka a Cieſarzſka. A tot gſu Papežowe, Biſkupowe, Opatowe, Mniſſi, Miſtrzi, aby ty wſeczky wieczy mijſto mieli w nich, aby ſe cztij ſtali, dobrze opatrzili, aby ſkrze nie pan Gežiſs w rzecži polapen byl. Protož prwnie zakonniczy spikli ſu ſe s pohany, aby ſnaze gežiſſe w rzecži popadli, A nynieyſlij s moczy ſwietſku, s Cieſarzi, s Krali, s Kniežaty, ſe Pany, s Rytierzi y s bohatymi mieſſtiany y ſe wſſim lidem ſwietſkym, geſſto ſu protiwnij a dalecy od rzecžij gežiſfowych yako pohane. Ty wſſeczky magicze pod wieru, nemohli gſu gich vſtawiti na zakonu rzecžij kryſtowych, ale na zakonich Cieſarzſkych a mieſtſkych a na zakoniech prelatſkych. Ti ſe k kryſtowi a k geho cžtenie naywiecze prziznawagij ſwatym manželftwim A napoſledy olegem. Protož takowym w ežemkoli podany budu rzecži kryftowy, bude yhned w nich polapen, že na gich rzad neſluſſij pokora, ani trpieliwoſt, ale mecž. Protož
Po Swate Trogicy. 377 nepodobne wiecy na lidi wzklada, a takowy mnich za mudreho oſtane s ſwu radu. Protož rada gich ſniedla geſt rzecži Gežiflowy tak, aby po gich radach mnoho tiech bylo, geſſto by gemu rziekali vſty „pane, pane“, a nikdy toho necžinili, czož on przikazuge. A že zakonniczy, wſſedſle w radu o to, kterak by pana gežiſſe mudrze popadli, y vradili ſe, aby k niemu poſlali vežedlniky ſwe s Erodefowymi rytierzi a panoſſemi, položiwſſe otazku lſtiwu, kteraž ſe dotykala Erodeſa y zakonnikuo, aby polapen byl pan Gežiſs w rzecži, budto že by naložil Cie- ſarzi proti zakonnikom, budto zakonnikom proti Cieſarzi. Protož gſu ſe ſpogili s pohany a w przizeň weſlli ſu s nimi proti newinnemu a ſprawedliwemu panu gežiſſowi. Ale poniewadž nynie wietcžij przicžina miela by byti k wažnoſti toho, že ſwogi domaczy, geſſto vſty wyznawagi gmeno gežiſſowo, tak w ſkutku welmi zapieragij geho, že wſſij pilnoſtij hledagi toho, aby geho w rzecži popadli, wſudy ſwymi wtipy cžinicze gi nepodobnu, przedkladagice gij za- kony ſwe a prawa ſwa, vſtawenie ſwa a prawa mieſtſka a Cieſarzſka. A tot gſu Papežowe, Biſkupowe, Opatowe, Mniſſi, Miſtrzi, aby ty wſeczky wieczy mijſto mieli w nich, aby ſe cztij ſtali, dobrze opatrzili, aby ſkrze nie pan Gežiſs w rzecži polapen byl. Protož prwnie zakonniczy spikli ſu ſe s pohany, aby ſnaze gežiſſe w rzecži popadli, A nynieyſlij s moczy ſwietſku, s Cieſarzi, s Krali, s Kniežaty, ſe Pany, s Rytierzi y s bohatymi mieſſtiany y ſe wſſim lidem ſwietſkym, geſſto ſu protiwnij a dalecy od rzecžij gežiſfowych yako pohane. Ty wſſeczky magicze pod wieru, nemohli gſu gich vſtawiti na zakonu rzecžij kryſtowych, ale na zakonich Cieſarzſkych a mieſtſkych a na zakoniech prelatſkych. Ti ſe k kryſtowi a k geho cžtenie naywiecze prziznawagij ſwatym manželftwim A napoſledy olegem. Protož takowym w ežemkoli podany budu rzecži kryftowy, bude yhned w nich polapen, že na gich rzad neſluſſij pokora, ani trpieliwoſt, ale mecž. Protož
Strana 378
378 Nediele Trzimezcytma duchowni, ſpiknucze ſe s ſwietſkymi proti gežifſowi, ſylnie ſobie pomohu proti niemu, gedni druhych branicze a wy- mluwagicze. A naywiecze duchowni branij ſwietſkych a wy- mluwagij hrziechy gich prawiece, že gim niekterzij ſluffegi a niekterzi neſſkodij. A ſwietſſtij przidawagi platuo duchownim, A oni ge bezpecži modlitbami a mſſemi ſwymi, aby tak w rozkoffech a w lenoſtech bez pokanie zahynuli. Protož ti dwogi ſeſli ſu ſe proti gežiſſowi yako zakonniczy s pohany, aby w každe rzecži gežiſſe popadli yako zkazcze gich rza- dow, pychy, lenoſti, rozkoſli, prazdnoſti, vkrutnoſti a wſſech ſwatokupecztwie, tak že pro ty hrziechy každu rzecž geži- ſfowu blazniwu položij, zakony Antykryftowy mudre k zpra- wam ſobie berucze, aby tiem poſmieſſnegij potupili rzecži Gežiſſowy. A že duchowni, spikſſe ſe tak s ſwietſkymi proti Gežiffowi, czož chtij, toho dotiſknu ſkrze ſwietſke, A kterež- koli bludy [264b] pod pokrytſtwim chtij, ty prowedu ſkrze- ne a ſprawedliwe potupij, mocz gich na pomocz magicze. A že tito zakonniczy, ſ pohany ſe ſprzihſſe, tento ſu prziſtup vežinili k tomu a rzekli gſu ku panu Gežiffowi: „Miſtrze, wime, že prawdomluwny ſy a czeſtie božie w prawdie vežiſa, a nenie tobie pecže na nižadneho; nebo nehlediſs na oſobu lidij.“ Tu pochlebenſtwim a rzecžij ſladku chtieli gſu gey w rzecži geho vprzieme popadnuti znagicze, že temierz wſſech lidij ſrdcze nedužij przi ſladkych ſlowich a przi marne pochwale. Protož ſu na panu gežiffowi tehož ſe domniewali. Ale on, zdrawy gfa, wytrhl geft mecž na gich fladku rzecž a vhaniel ge za ni. A ta powaha geſt neprziezni zlych lidij proti ſprawedliwym, genž prawdy naſledugij, že gim ne wždy hrozy anebo ge pudij, Ale znamenagicz, že ſu hotowi k la- hodnym rzecžem wyliti ſe až do plicz a wierziti wſſemu lehzce, czož gim mluwij, a tiem doſahnu gich taynoſtij, geſlto by ge neſnadno wyhrozyli na nich. Ale že tyto wieczy, kterež gſu rzekli žide s pohany o panu gežiſlowi, gſu prawe, kdežto geho miſtrem prawdomluwnym nazywagij, a že czeſtie boži
378 Nediele Trzimezcytma duchowni, ſpiknucze ſe s ſwietſkymi proti gežifſowi, ſylnie ſobie pomohu proti niemu, gedni druhych branicze a wy- mluwagicze. A naywiecze duchowni branij ſwietſkych a wy- mluwagij hrziechy gich prawiece, že gim niekterzij ſluffegi a niekterzi neſſkodij. A ſwietſſtij przidawagi platuo duchownim, A oni ge bezpecži modlitbami a mſſemi ſwymi, aby tak w rozkoffech a w lenoſtech bez pokanie zahynuli. Protož ti dwogi ſeſli ſu ſe proti gežiſſowi yako zakonniczy s pohany, aby w každe rzecži gežiſſe popadli yako zkazcze gich rza- dow, pychy, lenoſti, rozkoſli, prazdnoſti, vkrutnoſti a wſſech ſwatokupecztwie, tak že pro ty hrziechy každu rzecž geži- ſfowu blazniwu položij, zakony Antykryftowy mudre k zpra- wam ſobie berucze, aby tiem poſmieſſnegij potupili rzecži Gežiſſowy. A že duchowni, spikſſe ſe tak s ſwietſkymi proti Gežiffowi, czož chtij, toho dotiſknu ſkrze ſwietſke, A kterež- koli bludy [264b] pod pokrytſtwim chtij, ty prowedu ſkrze- ne a ſprawedliwe potupij, mocz gich na pomocz magicze. A že tito zakonniczy, ſ pohany ſe ſprzihſſe, tento ſu prziſtup vežinili k tomu a rzekli gſu ku panu Gežiffowi: „Miſtrze, wime, že prawdomluwny ſy a czeſtie božie w prawdie vežiſa, a nenie tobie pecže na nižadneho; nebo nehlediſs na oſobu lidij.“ Tu pochlebenſtwim a rzecžij ſladku chtieli gſu gey w rzecži geho vprzieme popadnuti znagicze, že temierz wſſech lidij ſrdcze nedužij przi ſladkych ſlowich a przi marne pochwale. Protož ſu na panu gežiffowi tehož ſe domniewali. Ale on, zdrawy gfa, wytrhl geft mecž na gich fladku rzecž a vhaniel ge za ni. A ta powaha geſt neprziezni zlych lidij proti ſprawedliwym, genž prawdy naſledugij, že gim ne wždy hrozy anebo ge pudij, Ale znamenagicz, že ſu hotowi k la- hodnym rzecžem wyliti ſe až do plicz a wierziti wſſemu lehzce, czož gim mluwij, a tiem doſahnu gich taynoſtij, geſlto by ge neſnadno wyhrozyli na nich. Ale že tyto wieczy, kterež gſu rzekli žide s pohany o panu gežiſlowi, gſu prawe, kdežto geho miſtrem prawdomluwnym nazywagij, a že czeſtie boži
Strana 379
Po Swate Trogicy. 379 w prawdie veži; y gine wieczy, w nichž gſu gey chwalili, wſle gſu prawie chwalili. A tu geſt tiežkoſt ku podtrženie blizka, že y welmi zlij lidee mohu cžaſem a z przicžin prawe wieczy mluwiti, niekdy, aby nebyli pohanieni, a niekdy proto, že ſobie mohu nahnati chwaly, przizni a zyſkuow. Protož nerozumnie lidee ſnadnie mohu zklamani od nich byti, že gim tak zadrobij lež prawymi wieczmi, aby, tak lež ſwu zakrywagice, prowedli gi na ſlkodu mnohym. Ale ta ſlowa ſu prawa a chwaly hodna, geſſto rzku: „Miſtrze, wime, že prawdomluwny ſy a czeſtie božij w praw- die vežiſs.“ Ti gſu gey miſtrem nazwali, genž gſu ſe od nieho vmienij neucžili. Protož mnohem pocztiwiegij miſtrowe ti mohu geho chwaliti, kterziž ſu ſe od neho vmienij naucžili. Neb on miſtr geſt, mage plnoſt vmienie, a geſt prawdo- mluwny, miluge gi, Jakož tato rzecž toho potwrzuge, geſſto rzku gemu: „A czeſtie božij w prawdie vežiſs,“ Kteruž pu- tugiczij lidee w prawdie dogiti magij k czyli prawemu bla- hoſlawenſtwi wiecžneho, kterež geſt buoh zaſlibil milugiczym ſe. A tu czeſtu wydal geſt ſwym milownikom a putnikom, kteru by doſili k tomu blahoſlawenſtwi, to geſt zakon ſwuoy gimž by ſe zrziedili w žiwotie zde na czeſtie a srownali ſe s wolij božij ſkrze ten zakon. A netoliko geſt tak czeſtie božij w prawdie vežil, Ale on geſt byl ſam czeſta gedinka, aby nižadny nemohl k otczy wgiti do žiwota wiecžneho, než toliko ſkrze nieho. Protož netoliko z wiery pijſma ſwateho mame giſtotu o naſſem ſpa- ſyteli, že geſt prawdomluwny a že on toliko ceſtie božie w prawde vežij, Ale take ted y od geho nepřatel vhlawnich, geſſto ſu o geho bezžiwotij ſtali; y ti ſu wyznali to, Aby z toho pohanieni byli wſliczkni mniſſij, genž nechtij doſti mieti na geho zakonu, Ale, zawrhſſe gey yako nepotrzebny vſtawili ſu zakony [265a] zwlaſſtnie, ſkrze niež gſu nadielali rot mnotwarnych s mnohymi wymyſly. Aniž ſe muož libiti gedna rota druhe pod tiemi zakony, Ale každa ſwuoy zakon welebi a gine roty hyzdij.
Po Swate Trogicy. 379 w prawdie veži; y gine wieczy, w nichž gſu gey chwalili, wſle gſu prawie chwalili. A tu geſt tiežkoſt ku podtrženie blizka, že y welmi zlij lidee mohu cžaſem a z przicžin prawe wieczy mluwiti, niekdy, aby nebyli pohanieni, a niekdy proto, že ſobie mohu nahnati chwaly, przizni a zyſkuow. Protož nerozumnie lidee ſnadnie mohu zklamani od nich byti, že gim tak zadrobij lež prawymi wieczmi, aby, tak lež ſwu zakrywagice, prowedli gi na ſlkodu mnohym. Ale ta ſlowa ſu prawa a chwaly hodna, geſſto rzku: „Miſtrze, wime, že prawdomluwny ſy a czeſtie božij w praw- die vežiſs.“ Ti gſu gey miſtrem nazwali, genž gſu ſe od nieho vmienij neucžili. Protož mnohem pocztiwiegij miſtrowe ti mohu geho chwaliti, kterziž ſu ſe od neho vmienij naucžili. Neb on miſtr geſt, mage plnoſt vmienie, a geſt prawdo- mluwny, miluge gi, Jakož tato rzecž toho potwrzuge, geſſto rzku gemu: „A czeſtie božij w prawdie vežiſs,“ Kteruž pu- tugiczij lidee w prawdie dogiti magij k czyli prawemu bla- hoſlawenſtwi wiecžneho, kterež geſt buoh zaſlibil milugiczym ſe. A tu czeſtu wydal geſt ſwym milownikom a putnikom, kteru by doſili k tomu blahoſlawenſtwi, to geſt zakon ſwuoy gimž by ſe zrziedili w žiwotie zde na czeſtie a srownali ſe s wolij božij ſkrze ten zakon. A netoliko geſt tak czeſtie božij w prawdie vežil, Ale on geſt byl ſam czeſta gedinka, aby nižadny nemohl k otczy wgiti do žiwota wiecžneho, než toliko ſkrze nieho. Protož netoliko z wiery pijſma ſwateho mame giſtotu o naſſem ſpa- ſyteli, že geſt prawdomluwny a že on toliko ceſtie božie w prawde vežij, Ale take ted y od geho nepřatel vhlawnich, geſſto ſu o geho bezžiwotij ſtali; y ti ſu wyznali to, Aby z toho pohanieni byli wſliczkni mniſſij, genž nechtij doſti mieti na geho zakonu, Ale, zawrhſſe gey yako nepotrzebny vſtawili ſu zakony [265a] zwlaſſtnie, ſkrze niež gſu nadielali rot mnotwarnych s mnohymi wymyſly. Aniž ſe muož libiti gedna rota druhe pod tiemi zakony, Ale každa ſwuoy zakon welebi a gine roty hyzdij.
Strana 380
380 Nediele Trzimezcytma Pohanieni ſu wſſiczkni papežowe a prelati, kterziž gſu naſtawieli ſwych zakonuow zwlafſtnich, zakonu kriftowu od- pornych, a vſtawili glu na nich množſtwie lidu blaznoweho, aby pro ne opuſtili, zapomnieli a odwykli zakona kryſtowa, genž czeſtie božij w prawdie vežij. Pohanieni ſu wſliczkni, genž ſobie nowych czeſt hle- dagij, po ſwietu a po kraginach ſe tulagice a miloſtiwym letom a odpuſtkom v papeže wierziece, gezukryſta vſty wyznawagicze a ſkutky ſe gemu ruhagicze. Geſſtie dale žide tito a pohane wyznawagij dokonaloſt pana Gežiſſe rzkucze: „A neniet tobie pecže na nižadneho; nebo nehlediſs oſoby lidſke.“ A to geſt mnoho powiedieno, že geſt tak vprzimny a ſtaly, že nezamlcžij prawdy nižadnemu z lidij pro bazeň žiwota tieleſneho, ani pro ſkody tieleſnych zyſkuow, ani pro pohanienij ktera potupna, každemu malemu y welikemu vprzimo prawdu powie. Neb pecže nema na nižadneho, ani na Cieſarze, ani na Krale, ani na Wladarze, ani na neprzietele. Nebo nehledi na oſoby lidij welikych, pro gichžto prziezeň chtiel by prawdu zatagiti. Ale že to, czož ſe mluwi, nenaležij toliko panu gežiſfowi, ale každemu, ktož chcze ſpaſen byti: že pro bazeň a pro prziezeň nezrzie- zenu nema od prawdy przeſtati. A naywiecze knežij zawa- zani ſu prawdu mluwiti, nemagice pecže takowe na nižadneho, pro niž by přeſtali od prawdy. Ale pohrziechu daleka geſt ta wiecz od kniežij. Bych rzekl ode wſſech, newiem. Take newim, geſt-li kde ktery, geſſto tak prawdu držij a tak gi mluwij, nemage pecže na nižadneho. A czož ocžima mohu wideti, temierz wſſeczky widim, ani na wſſeczky pecži magij, ktož hrozy žiwotu gich. Pro niež ze zdij a z m'eſt neſm'egij wygiti, aby mnohym wdiecžnym prawdu prawili. A gefftie y we zdech gſucze, magi pecži na ty, od nichž vžitky tieleſne magi, ſtoly tucžne a gine wieczy; ale pecži o duſſech, tu gſu opuſtili. Nebo ſtogij pokoynie s lidem hrzieſſnym, geſſto na zatraczenie gde, prawdu gim potrzebnu zamlcžawſſe pro
380 Nediele Trzimezcytma Pohanieni ſu wſſiczkni papežowe a prelati, kterziž gſu naſtawieli ſwych zakonuow zwlafſtnich, zakonu kriftowu od- pornych, a vſtawili glu na nich množſtwie lidu blaznoweho, aby pro ne opuſtili, zapomnieli a odwykli zakona kryſtowa, genž czeſtie božij w prawdie vežij. Pohanieni ſu wſliczkni, genž ſobie nowych czeſt hle- dagij, po ſwietu a po kraginach ſe tulagice a miloſtiwym letom a odpuſtkom v papeže wierziece, gezukryſta vſty wyznawagicze a ſkutky ſe gemu ruhagicze. Geſſtie dale žide tito a pohane wyznawagij dokonaloſt pana Gežiſſe rzkucze: „A neniet tobie pecže na nižadneho; nebo nehlediſs oſoby lidſke.“ A to geſt mnoho powiedieno, že geſt tak vprzimny a ſtaly, že nezamlcžij prawdy nižadnemu z lidij pro bazeň žiwota tieleſneho, ani pro ſkody tieleſnych zyſkuow, ani pro pohanienij ktera potupna, každemu malemu y welikemu vprzimo prawdu powie. Neb pecže nema na nižadneho, ani na Cieſarze, ani na Krale, ani na Wladarze, ani na neprzietele. Nebo nehledi na oſoby lidij welikych, pro gichžto prziezeň chtiel by prawdu zatagiti. Ale že to, czož ſe mluwi, nenaležij toliko panu gežiſfowi, ale každemu, ktož chcze ſpaſen byti: že pro bazeň a pro prziezeň nezrzie- zenu nema od prawdy przeſtati. A naywiecze knežij zawa- zani ſu prawdu mluwiti, nemagice pecže takowe na nižadneho, pro niž by přeſtali od prawdy. Ale pohrziechu daleka geſt ta wiecz od kniežij. Bych rzekl ode wſſech, newiem. Take newim, geſt-li kde ktery, geſſto tak prawdu držij a tak gi mluwij, nemage pecže na nižadneho. A czož ocžima mohu wideti, temierz wſſeczky widim, ani na wſſeczky pecži magij, ktož hrozy žiwotu gich. Pro niež ze zdij a z m'eſt neſm'egij wygiti, aby mnohym wdiecžnym prawdu prawili. A gefftie y we zdech gſucze, magi pecži na ty, od nichž vžitky tieleſne magi, ſtoly tucžne a gine wieczy; ale pecži o duſſech, tu gſu opuſtili. Nebo ſtogij pokoynie s lidem hrzieſſnym, geſſto na zatraczenie gde, prawdu gim potrzebnu zamlcžawſſe pro
Strana 381
Po Swate Trogicy. 381 bazeň, pro prziezeň, pro lenoſt a pro nedbanie newierne duſſij lidſkych, a oſoby bohatych przigimagij. A S. Geronym o nich die, že mezy wſſemi hrziechy kniezſkymi tento naywietežij geſt, že oſoby przigimagij; ſprawedliwe a chude zawrhucze, neſprawedliwych a bohatych powyſlugij. Protož kdy gim prawdu powiedij a kdy ge z hrziechuow treſktati budu? Ale vežinili gſu kniežij mudrze, wſledſſe w prziezeň s bohatymi a mocnymi tohoto ſwieta. Y nemagij na nie pecže nižadne, aby ge mucžili pro wieru a pro prawdu ſobie nemilu. Ale cztiecze ſe a chwalu gedni od druhych przi- gimagicze, k ſtolu a na kolaczy cžaſem ſe pozowu. Dale ežtenie oznamuge giž oſydlo, ktere ſu panu ſpletli na hrdlo žide a pohane rzkucze: „Protož powiez nam, czo- ſe tobie zda: [265b] Sluſſi-li daň dati Cieſarzi cžili nic?" A poznaw gežifs left neb neprawoft gich, rzekl geſt gim: Czo m'e pokuſlite, pokrytczy?“ Teto otazky ta przicžina geſt byla, že dwie ſtraňe byly ſu w tom lidu. Gedna držela, že neſluſſie dani dawati Cieſaři, pohanu, židom, ani gim ſluſſelo wyznawati, by mieli ktereho pana na zemi kromie boha ſameho, poniewadž ſu lid božie. Druha ſtrana držela, že ſluſſie, poniewadž geſt on pan gich a brani gich a rziedij obeczne dobre mezy nimi. Protož w te otazcze nelze bylo nižadnemu ſlibiti ſe obiema ſtranoma. Rzek-li by kto: „Sluſſie daň dati Cieſarzi“, Tehdy by weſſken lid židowſky byl proti niemu rzka: „Podrobugeſs lid božij w ſlužbu pohanom a gich brzimie zawieſſugeſs naň, kteryž geſt ſobie zwolil buoh ze wſſech narodow, aby nad nim ſam kralowal." Pak-li by rzekl: „Neſluſſe dani dawati Cieſaři“, tehdy aby geho yhned Rytierzi Cieſarzowi pochopili a k wladarzi Cieſarzowu dali a tudy hrdla zbawili yako protiwnika Cie- farzowa. Ale že chytroſt lidſka nemož mudroſti božij prze- moczy. Czo ſu nynie tiech newier lftiwych kowali proti prawdie kryſtowie a geſſtie kugij, chtiecze gi yako blud
Po Swate Trogicy. 381 bazeň, pro prziezeň, pro lenoſt a pro nedbanie newierne duſſij lidſkych, a oſoby bohatych przigimagij. A S. Geronym o nich die, že mezy wſſemi hrziechy kniezſkymi tento naywietežij geſt, že oſoby przigimagij; ſprawedliwe a chude zawrhucze, neſprawedliwych a bohatych powyſlugij. Protož kdy gim prawdu powiedij a kdy ge z hrziechuow treſktati budu? Ale vežinili gſu kniežij mudrze, wſledſſe w prziezeň s bohatymi a mocnymi tohoto ſwieta. Y nemagij na nie pecže nižadne, aby ge mucžili pro wieru a pro prawdu ſobie nemilu. Ale cztiecze ſe a chwalu gedni od druhych przi- gimagicze, k ſtolu a na kolaczy cžaſem ſe pozowu. Dale ežtenie oznamuge giž oſydlo, ktere ſu panu ſpletli na hrdlo žide a pohane rzkucze: „Protož powiez nam, czo- ſe tobie zda: [265b] Sluſſi-li daň dati Cieſarzi cžili nic?" A poznaw gežifs left neb neprawoft gich, rzekl geſt gim: Czo m'e pokuſlite, pokrytczy?“ Teto otazky ta przicžina geſt byla, že dwie ſtraňe byly ſu w tom lidu. Gedna držela, že neſluſſie dani dawati Cieſaři, pohanu, židom, ani gim ſluſſelo wyznawati, by mieli ktereho pana na zemi kromie boha ſameho, poniewadž ſu lid božie. Druha ſtrana držela, že ſluſſie, poniewadž geſt on pan gich a brani gich a rziedij obeczne dobre mezy nimi. Protož w te otazcze nelze bylo nižadnemu ſlibiti ſe obiema ſtranoma. Rzek-li by kto: „Sluſſie daň dati Cieſarzi“, Tehdy by weſſken lid židowſky byl proti niemu rzka: „Podrobugeſs lid božij w ſlužbu pohanom a gich brzimie zawieſſugeſs naň, kteryž geſt ſobie zwolil buoh ze wſſech narodow, aby nad nim ſam kralowal." Pak-li by rzekl: „Neſluſſe dani dawati Cieſaři“, tehdy aby geho yhned Rytierzi Cieſarzowi pochopili a k wladarzi Cieſarzowu dali a tudy hrdla zbawili yako protiwnika Cie- farzowa. Ale že chytroſt lidſka nemož mudroſti božij prze- moczy. Czo ſu nynie tiech newier lftiwych kowali proti prawdie kryſtowie a geſſtie kugij, chtiecze gi yako blud
Strana 382
382 Nediele Trzimezcytma we tmie zawrzieti ſkrze wtipy wyſoke, ſkrze mocz ſwietſku! Ale wždy geſſtie miloſtiwy buoh czeſtu prazdnij tomu lidu przenemocznemu, kteryž ſe te prawdy przidržij, giž vkaczerzo- wany a vklety a vplwany yako nemudry, wytrženy na odiwu wſſemu ſwietu. Awſſak nieyaky bleſk ſwietla yako mezy tmami bleſkne ſe tomu lidu, že tak lwowe ti rzwawij ne- mohu geho ſehltiti ſwymi prziliſſnymi oſydly a newierami. Protož k te ſladke newierze tiech židuow a pohanuo die cžtenie: „A poznaw pan Gežiſs neprawoſt Iſti gich yako buoh, rzekl geſt gim: Czo mne pokuſſite, pokrytczy, Genž rzecžij pochlebnu přikryli ſte przed lidmi zloſt ſwu, ale ſmrti me welicze žadate? Vſty diete, že prawdu mluwim, ale ſrdczem lžete. Miſtrem a vežitelem wiernym mne nazywate, ale w ſrdcy mne za ſwuodczy pokladate.“ A že pokrytecz geſt, ktož, gſa zly, vkazuge ſe przed lidmi yako by dobry byl, a chcze za dobreho gmien byti, Gine ma w vmyſle, a gine mluwi. Nebo ten nechcze prawie dobry byti, ale widien chcze byti, czo by ſe naywiecze vkazati mohl dobry ſkutky dobrymi, genž gſu nieyake ſprawedlnoſti nebo naboženſtwie zewnitrznie neb mluwenie zrziezena a okraſlena. Ty wieczy bywagi odiew pokrytczuow, geſſto pod nimi krygij ſwych bluduow a zloſtij. Jako tito žide pod zpuoſobu kraſne rzecži ſmrtedlnu nenawiſt mieli ſu ku panu gežiſſowi. A ta pokryt- ftwie gſu newymluwna a mnohotwarna, genž pod zakony lidſkymi okraſllenymi zloſti tiežke duchownij zakryty gſu y tieleſnij hrziechowe, geſlto ſe w tom neznagi lide, odiewſſe ſe poſwatnu a zakonnu dobrotu. A tak wſſechen lid w po- krytſtwie geſt poſtawen, kteryž geſt odſtupil od zakona bo- žiho, ſkrze kniežij bywage zakryt w ſwych fferedftwich a w ſtydkoſtech ſprawedlnoſtij zamyſle a mylnu, [266a] podle zakonuow lidſkych vwedenu. A tot ginak przigiti nemož než tak, ktožkoli prziſtupuge leſtnie s neuprzimym vmyſlem k ſlužbie boži, než byti pokrytczem przed twarzij boži a po- kuſſeti boha a poſmiewati ſe gemu, hledati chwaly od lidij
382 Nediele Trzimezcytma we tmie zawrzieti ſkrze wtipy wyſoke, ſkrze mocz ſwietſku! Ale wždy geſſtie miloſtiwy buoh czeſtu prazdnij tomu lidu przenemocznemu, kteryž ſe te prawdy przidržij, giž vkaczerzo- wany a vklety a vplwany yako nemudry, wytrženy na odiwu wſſemu ſwietu. Awſſak nieyaky bleſk ſwietla yako mezy tmami bleſkne ſe tomu lidu, že tak lwowe ti rzwawij ne- mohu geho ſehltiti ſwymi prziliſſnymi oſydly a newierami. Protož k te ſladke newierze tiech židuow a pohanuo die cžtenie: „A poznaw pan Gežiſs neprawoſt Iſti gich yako buoh, rzekl geſt gim: Czo mne pokuſſite, pokrytczy, Genž rzecžij pochlebnu přikryli ſte przed lidmi zloſt ſwu, ale ſmrti me welicze žadate? Vſty diete, že prawdu mluwim, ale ſrdczem lžete. Miſtrem a vežitelem wiernym mne nazywate, ale w ſrdcy mne za ſwuodczy pokladate.“ A že pokrytecz geſt, ktož, gſa zly, vkazuge ſe przed lidmi yako by dobry byl, a chcze za dobreho gmien byti, Gine ma w vmyſle, a gine mluwi. Nebo ten nechcze prawie dobry byti, ale widien chcze byti, czo by ſe naywiecze vkazati mohl dobry ſkutky dobrymi, genž gſu nieyake ſprawedlnoſti nebo naboženſtwie zewnitrznie neb mluwenie zrziezena a okraſlena. Ty wieczy bywagi odiew pokrytczuow, geſſto pod nimi krygij ſwych bluduow a zloſtij. Jako tito žide pod zpuoſobu kraſne rzecži ſmrtedlnu nenawiſt mieli ſu ku panu gežiſſowi. A ta pokryt- ftwie gſu newymluwna a mnohotwarna, genž pod zakony lidſkymi okraſllenymi zloſti tiežke duchownij zakryty gſu y tieleſnij hrziechowe, geſlto ſe w tom neznagi lide, odiewſſe ſe poſwatnu a zakonnu dobrotu. A tak wſſechen lid w po- krytſtwie geſt poſtawen, kteryž geſt odſtupil od zakona bo- žiho, ſkrze kniežij bywage zakryt w ſwych fferedftwich a w ſtydkoſtech ſprawedlnoſtij zamyſle a mylnu, [266a] podle zakonuow lidſkych vwedenu. A tot ginak przigiti nemož než tak, ktožkoli prziſtupuge leſtnie s neuprzimym vmyſlem k ſlužbie boži, než byti pokrytczem przed twarzij boži a po- kuſſeti boha a poſmiewati ſe gemu, hledati chwaly od lidij
Strana 383
Po Swate Trogicy. 383 pod gmenem božim a vkazowati ſe poſtawu neb znamenimi poſwatnymi zewnitrz, yako by boha hledal, A nemage ſrdcze takoweho, iakož ſe vkazuge a widien chcze byti. Protož wſſiczkni lidee nebezpecžni gſu przi tom, kterziž z vprzi- mnoſti prawe nehledagij boha. A že pan Gežiſs tiemto, kterziž lahodnie gemu po- chlebowali, twrde geſt gim odpowiediel rzka: „Czo mne po- kuſſite, pokrytczy? Vkažte mi peniez platny. A podali ſu gemu penieze. Y rzekl geſt gim pan Gežiſs: Ožij geſt obraz a napis tento? Rku gev: Ciefařuow. Y rzekl geſt gim: Protož dayte ty wieczy, ktere ſu Cieſarzowy, Cieſarzi. a ktere ſu božie, bohu.“ Tito žide otazku takowu ſu položili, za to magicze, czožkoli gim odpowie k te otazcze, že w oſydlo vpadne. Ale on, mudroſt ſwrehowana, wzaw od nich peniez razu Ciefarzowa, y otazal gich: „Cžij napis a raz geſt ſwrchu na peniezy?“ A oni řku: „Ciefarzuow.“ „Ey, giž gſte doma, wſſak ten peniez s obrazem a napiſem Ciefarzowym ſwiedežij na was, že Ciefarz geſt pan waſs, a že gſte gemu ſe dobrowolnie poddali v poſluffenſtwie s platy y s ginymi prawy, kterež k niemu ſlufſegi. Protož Cayte Cieſarzi ty wieczy, kterež gſu geho, a ktere ſu božij, ty dayte bohu." Protož geſt oſtawil Cieſarze przi prawdie y boha a zawrzel vſta neprza- telom a z oſydla gich wyſwobodil ſe a myſllenie gich da- remne vkazal. Nebo nenie mudroſt ani vmienie lidſke proti bohu. Ale že geft obycžey miſtruow rozumnych przi tiech ſlowiech pana gežiſſe mluwiti rozumy duchownie, geſſto geft rzekl: „Cžij geſt obraz a napis tento na peniezy?“ Y chtij tu rozumieti ſkrze peniez duſſi cžlowiecžij rozumnu, ſtwo- rzenu k obrazu a ku podobenſtwie božiemu. A že na tom peniezy ma byti a geſt wyryt obraz Cieſarze nebeſkeho, boha, a geho podobenſtwie ma byti wſſudy napſano na niem. A že ſe proto wažiti ma ten rozum, neb na to přigde, že o tom každy otazan bude, cžij obraz a napis na tom peniezy
Po Swate Trogicy. 383 pod gmenem božim a vkazowati ſe poſtawu neb znamenimi poſwatnymi zewnitrz, yako by boha hledal, A nemage ſrdcze takoweho, iakož ſe vkazuge a widien chcze byti. Protož wſſiczkni lidee nebezpecžni gſu przi tom, kterziž z vprzi- mnoſti prawe nehledagij boha. A že pan Gežiſs tiemto, kterziž lahodnie gemu po- chlebowali, twrde geſt gim odpowiediel rzka: „Czo mne po- kuſſite, pokrytczy? Vkažte mi peniez platny. A podali ſu gemu penieze. Y rzekl geſt gim pan Gežiſs: Ožij geſt obraz a napis tento? Rku gev: Ciefařuow. Y rzekl geſt gim: Protož dayte ty wieczy, ktere ſu Cieſarzowy, Cieſarzi. a ktere ſu božie, bohu.“ Tito žide otazku takowu ſu položili, za to magicze, czožkoli gim odpowie k te otazcze, že w oſydlo vpadne. Ale on, mudroſt ſwrehowana, wzaw od nich peniez razu Ciefarzowa, y otazal gich: „Cžij napis a raz geſt ſwrchu na peniezy?“ A oni řku: „Ciefarzuow.“ „Ey, giž gſte doma, wſſak ten peniez s obrazem a napiſem Ciefarzowym ſwiedežij na was, že Ciefarz geſt pan waſs, a že gſte gemu ſe dobrowolnie poddali v poſluffenſtwie s platy y s ginymi prawy, kterež k niemu ſlufſegi. Protož Cayte Cieſarzi ty wieczy, kterež gſu geho, a ktere ſu božij, ty dayte bohu." Protož geſt oſtawil Cieſarze przi prawdie y boha a zawrzel vſta neprza- telom a z oſydla gich wyſwobodil ſe a myſllenie gich da- remne vkazal. Nebo nenie mudroſt ani vmienie lidſke proti bohu. Ale že geft obycžey miſtruow rozumnych przi tiech ſlowiech pana gežiſſe mluwiti rozumy duchownie, geſſto geft rzekl: „Cžij geſt obraz a napis tento na peniezy?“ Y chtij tu rozumieti ſkrze peniez duſſi cžlowiecžij rozumnu, ſtwo- rzenu k obrazu a ku podobenſtwie božiemu. A že na tom peniezy ma byti a geſt wyryt obraz Cieſarze nebeſkeho, boha, a geho podobenſtwie ma byti wſſudy napſano na niem. A že ſe proto wažiti ma ten rozum, neb na to přigde, že o tom každy otazan bude, cžij obraz a napis na tom peniezy
Strana 384
384 Nediele Trzimezcytma geſt. Protož, když ten peniez z opaſka wyniat bude tehdaž, když ſe ta duſſe rozdieli s tielem, tut bude welika radoſt duſſi te, na kterež napſan bude obraz toho Cieſarze wiecžneho. A to geſt nam nynie w tomto przebywani naſſem po- trzebie wažiti, abychom wiedieli, czo ſe nynie pijſſe na te duſſi. Neb geſt tak zpuoſobena yako peniez, aby na ſe przi- yala obraz a napis; kterakyž kto chcze, takyž na nie pſati muož. Neb wſfeczky wieczy, kterež milugicze puſſtime w duſſi, ty vſtawugi ſwuoy obraz a napis w nij. Y bywa podobna tiem wieczem, kterež miluge, a tiech wieczij obraz a napis na ſobie oſtawij. Neb, kterež miluge, ty w pamieti ma a v wuoli ſe w nich kocha. A yakyž obraz na ni geſt, tak ſe w nij zpuoſob ſrdce, tiela y ſmyſluow tieleſnych vkazuge. Czo geſt pſano [266b] w pam'eti a v wuoli, to vſta cžtu ginym a po vſtech gi mohu znati ſuſede, kterak geſt ſikareda. Geſt-li na nie napſano ſmilftwie, lakomftwi, pycha, tehdy neſtydate a mrzke wieczy cžte w vítech ginym, o zyſku roz- licžnem a o ffantrocych, anebo ſe chlubi vrozenim, zbožim, ſylu, mudroſtij, Barwy, kroge, lepoty na ruchu wychwaluge. A tak o wſſech hrzieſſich mame rozumieti; kterižkoli napſani gſu na nij, tiech ſwiedecztwie w vſtech bywa a zpuoſob gich zewnitrz na tiele a na ſmyſlech tieleſnych. A yako wlka po ſtopie oſledij na ſniehu, takež duſſi ſſkaredu po- vſtech nepoctiwych, lžiwych, chlubnych y ginak neprawych. A na zpuoſobu tiela, rucha, lakoty, opilſtwie, y czožkoli ďege ſe na lidech zewnitrz, to pſano geſt na duſli wnitrz. Protož, hledice na to otazanie, tiežko to przigde každemu, když na- lezen bude na niem obraz a napis diabluow a geho zloſti, kteruž geſt on napſal rozlicžnymi barwami. A poniewadž geſt duſſe ſtworzena k obrazu a ku po- dobenſtwie božimu, tehdy na nij napis ſtworzitele miel by hodnie ſtati, aby gemu podobna byla. A ten napis naypra-
384 Nediele Trzimezcytma geſt. Protož, když ten peniez z opaſka wyniat bude tehdaž, když ſe ta duſſe rozdieli s tielem, tut bude welika radoſt duſſi te, na kterež napſan bude obraz toho Cieſarze wiecžneho. A to geſt nam nynie w tomto przebywani naſſem po- trzebie wažiti, abychom wiedieli, czo ſe nynie pijſſe na te duſſi. Neb geſt tak zpuoſobena yako peniez, aby na ſe przi- yala obraz a napis; kterakyž kto chcze, takyž na nie pſati muož. Neb wſfeczky wieczy, kterež milugicze puſſtime w duſſi, ty vſtawugi ſwuoy obraz a napis w nij. Y bywa podobna tiem wieczem, kterež miluge, a tiech wieczij obraz a napis na ſobie oſtawij. Neb, kterež miluge, ty w pamieti ma a v wuoli ſe w nich kocha. A yakyž obraz na ni geſt, tak ſe w nij zpuoſob ſrdce, tiela y ſmyſluow tieleſnych vkazuge. Czo geſt pſano [266b] w pam'eti a v wuoli, to vſta cžtu ginym a po vſtech gi mohu znati ſuſede, kterak geſt ſikareda. Geſt-li na nie napſano ſmilftwie, lakomftwi, pycha, tehdy neſtydate a mrzke wieczy cžte w vítech ginym, o zyſku roz- licžnem a o ffantrocych, anebo ſe chlubi vrozenim, zbožim, ſylu, mudroſtij, Barwy, kroge, lepoty na ruchu wychwaluge. A tak o wſſech hrzieſſich mame rozumieti; kterižkoli napſani gſu na nij, tiech ſwiedecztwie w vſtech bywa a zpuoſob gich zewnitrz na tiele a na ſmyſlech tieleſnych. A yako wlka po ſtopie oſledij na ſniehu, takež duſſi ſſkaredu po- vſtech nepoctiwych, lžiwych, chlubnych y ginak neprawych. A na zpuoſobu tiela, rucha, lakoty, opilſtwie, y czožkoli ďege ſe na lidech zewnitrz, to pſano geſt na duſli wnitrz. Protož, hledice na to otazanie, tiežko to przigde každemu, když na- lezen bude na niem obraz a napis diabluow a geho zloſti, kteruž geſt on napſal rozlicžnymi barwami. A poniewadž geſt duſſe ſtworzena k obrazu a ku po- dobenſtwie božimu, tehdy na nij napis ſtworzitele miel by hodnie ſtati, aby gemu podobna byla. A ten napis naypra-
Strana 385
Po Swate Trogicy. 385 wiegij tu bychom mohli znati, když by wiera, nadiege a laſka božie na ni napſana byla. Wiera w boha otcze wſlemohuczyho, ſtworzitele nebe y zemie, A že on panuge nad nebem y nad ſwietem a zpra- wuge wſſeczko, czož geft w nich, a že wſleczko dobre každeho cžlowieka w niem ſamem toliko zaležij. Protož w niem toliko ma nadiegi mieti o wſſeczko ſwe dobre. Nebo on geſt spomocznik nayſylnieyflij a obrancze tiech wſſech, ktož w nieho vffagij; a nade wſleczko, ktož wierzij w boha otcze wſſemohuczyho, tiem wiecze ma mieti nadiegi w niem. Neb z wiecžne laſky ſwe poſlal geſt nam ſyna ſweho, ſpaſytele ſwieta, abychom ſkrze nieho žiwi byli, a dal gey na ſmrt vkrutnu, aby nas w krwi ſwe ſmirzil s bohem. A acž geſt wſſeliyak w nadiegi položen buoh ſwu plnoſtij bozſku, wſſak naybliže ſkrze Gezukryſta, pana naſſeho. Ale to diem tiem, ktož z wiry boha otcze dochazegi nadiege ſkrze ſyna geho gezukriſta, pana naſſeho. Neb welmi rziedky žiwu wieru a plnu nadiegi w bohu ma. A owſſem pak milowanie prawe boha, kterež ſe diege ſkrze zpuoſóbenie ducha ſwateho w tiech, ktož magij wieru žiwu a nadiegi plnu w nem, da- leko od lidij mnohych geſt, Aniž wiedij, czo gſu ty wieczy w prawdie. Ale tak ſu to dokonale cztnoſti, že ſkrze nie cžlowiek nayprawiegi bywa zpuoſoben podle wuole božij a naybliže s nim muož ſpogen byti w geden duch a muož naybliže podobnoſt božie na ſe wzyeti. A ty cztnoſti mage giž na peniezy ſwem, na duſſi, ma wſſudy ten peniez popſati ſlowy toho Cieſarze naywyzſlieho, aby wždy na ſobie vcženi ſudu a prawdy noſyl a podle toho každu wiecz ſaudil. Nebo ten peniez, duſſe ežlowieka, nemož prazdny byti; nebude-li wſludy popſan napiſem ſtworzitele, tehdy przigme na ſe napis zloſti, a tak ta zloſt ohyzdi obraz Cieſarzuow. A protož z potrzeby muſy ten peniez wſfudy pop[267a]ſan byti veženim prawdy, aby tu nicz gineho nemohlo pſano byti, a
Po Swate Trogicy. 385 wiegij tu bychom mohli znati, když by wiera, nadiege a laſka božie na ni napſana byla. Wiera w boha otcze wſlemohuczyho, ſtworzitele nebe y zemie, A že on panuge nad nebem y nad ſwietem a zpra- wuge wſſeczko, czož geft w nich, a že wſleczko dobre každeho cžlowieka w niem ſamem toliko zaležij. Protož w niem toliko ma nadiegi mieti o wſſeczko ſwe dobre. Nebo on geſt spomocznik nayſylnieyflij a obrancze tiech wſſech, ktož w nieho vffagij; a nade wſleczko, ktož wierzij w boha otcze wſſemohuczyho, tiem wiecze ma mieti nadiegi w niem. Neb z wiecžne laſky ſwe poſlal geſt nam ſyna ſweho, ſpaſytele ſwieta, abychom ſkrze nieho žiwi byli, a dal gey na ſmrt vkrutnu, aby nas w krwi ſwe ſmirzil s bohem. A acž geſt wſſeliyak w nadiegi položen buoh ſwu plnoſtij bozſku, wſſak naybliže ſkrze Gezukryſta, pana naſſeho. Ale to diem tiem, ktož z wiry boha otcze dochazegi nadiege ſkrze ſyna geho gezukriſta, pana naſſeho. Neb welmi rziedky žiwu wieru a plnu nadiegi w bohu ma. A owſſem pak milowanie prawe boha, kterež ſe diege ſkrze zpuoſóbenie ducha ſwateho w tiech, ktož magij wieru žiwu a nadiegi plnu w nem, da- leko od lidij mnohych geſt, Aniž wiedij, czo gſu ty wieczy w prawdie. Ale tak ſu to dokonale cztnoſti, že ſkrze nie cžlowiek nayprawiegi bywa zpuoſoben podle wuole božij a naybliže s nim muož ſpogen byti w geden duch a muož naybliže podobnoſt božie na ſe wzyeti. A ty cztnoſti mage giž na peniezy ſwem, na duſſi, ma wſſudy ten peniez popſati ſlowy toho Cieſarze naywyzſlieho, aby wždy na ſobie vcženi ſudu a prawdy noſyl a podle toho každu wiecz ſaudil. Nebo ten peniez, duſſe ežlowieka, nemož prazdny byti; nebude-li wſludy popſan napiſem ſtworzitele, tehdy przigme na ſe napis zloſti, a tak ta zloſt ohyzdi obraz Cieſarzuow. A protož z potrzeby muſy ten peniez wſfudy pop[267a]ſan byti veženim prawdy, aby tu nicz gineho nemohlo pſano byti, a
Strana 386
386 Nediele Trzimezcytma tor ſe naucže cžlowiek a toho doſahna, bezpecžnie s weliku nadiegij ſſel by z tohoto ſwieta. Geſſtie podle rozumu duchownieho niekterzij z miſtruow prawij, že tuto Cieſarz rozumin byti muož tielo naſſe. Protož tomu Cieſarzi mame dati ty wieczy, ktere gſu geho, a panu bohu ty wieczy, ktere gſu božie. A po- niewadž tak ma byti, tehdy ſe ſami mame gemu dati a potom, wſſeczko od nieho magicze, gemu mame dati wſſecko, y ſe ſami. A to bychom m'eli radi vežiniti, když by tomu nicz neprzekaželo a když bychom byli ſwobodni a nebyli žadneho gineho. Ale przekažie tomu gedno hrziech, a ten nas mnoho wodij a wladne nami a nedopuſitie nas vplnie byti božimi. A gſu i ginij zapletkowe, w kterež ſe zapletame- na ſwietie přiwazanimi, pecžemi a miloſtmi neporzadnymi a oſydly oňemi y oňemi, že nam malo ſwobody oſtawa a malo ſme ſwogi. Protož malo nietczo vdawame ſebe bohu. Pakli pod tiemi zapletky obdržij nad nami mocz hrziech ſmrtedlny, ten nas proſtie podrobi pod mocz diablowu a oteyme nas bohu, abychom nemohli ſebe dati bohu, prodani ſucze hrziechem pod mocz ďablowu. Nebo tiem zwlafſtie dlužen geft cžlowiek bohu yakožto ſtworziteli ſwemu, aby ſe gemu dal s plnym poſluſlenſtwim. A proto geſt wydal przikazanie ſwa, aby ſkrze nie shledal poſluſlenſtwie gich, A oni aby wiedieli, w žem a kterak geho magi poſluchati A z tiech ze wſſech przikazani ſpolecžnie ſaha na cžlowieka tiem poſluſfenſtwim, aby geho milowal ze wſſeho ſrdcze, ze wſſie duſſe, ze wſſi myſli y ze wſſech moczij ſwych. Tiem przikazanim ſaha na cžlowieka wnitrz y zewnitř, aby, wy- prazdnie z ſebe wſſeczka milowanie gemu protiwna, w niem ſamem oſtal cžiſtym a prawym milowanim A to milowanie aby w ſobie vgiſtil plnienim przikazani geho, a tot geſt boži, to ma dati každy bohu. A z toho puogde, abychom gemu chwalu wzdawali, kteraž na nieho ſluſſi, a na gineho
386 Nediele Trzimezcytma tor ſe naucže cžlowiek a toho doſahna, bezpecžnie s weliku nadiegij ſſel by z tohoto ſwieta. Geſſtie podle rozumu duchownieho niekterzij z miſtruow prawij, že tuto Cieſarz rozumin byti muož tielo naſſe. Protož tomu Cieſarzi mame dati ty wieczy, ktere gſu geho, a panu bohu ty wieczy, ktere gſu božie. A po- niewadž tak ma byti, tehdy ſe ſami mame gemu dati a potom, wſſeczko od nieho magicze, gemu mame dati wſſecko, y ſe ſami. A to bychom m'eli radi vežiniti, když by tomu nicz neprzekaželo a když bychom byli ſwobodni a nebyli žadneho gineho. Ale przekažie tomu gedno hrziech, a ten nas mnoho wodij a wladne nami a nedopuſitie nas vplnie byti božimi. A gſu i ginij zapletkowe, w kterež ſe zapletame- na ſwietie přiwazanimi, pecžemi a miloſtmi neporzadnymi a oſydly oňemi y oňemi, že nam malo ſwobody oſtawa a malo ſme ſwogi. Protož malo nietczo vdawame ſebe bohu. Pakli pod tiemi zapletky obdržij nad nami mocz hrziech ſmrtedlny, ten nas proſtie podrobi pod mocz diablowu a oteyme nas bohu, abychom nemohli ſebe dati bohu, prodani ſucze hrziechem pod mocz ďablowu. Nebo tiem zwlafſtie dlužen geft cžlowiek bohu yakožto ſtworziteli ſwemu, aby ſe gemu dal s plnym poſluſlenſtwim. A proto geſt wydal przikazanie ſwa, aby ſkrze nie shledal poſluſlenſtwie gich, A oni aby wiedieli, w žem a kterak geho magi poſluchati A z tiech ze wſſech przikazani ſpolecžnie ſaha na cžlowieka tiem poſluſfenſtwim, aby geho milowal ze wſſeho ſrdcze, ze wſſie duſſe, ze wſſi myſli y ze wſſech moczij ſwych. Tiem przikazanim ſaha na cžlowieka wnitrz y zewnitř, aby, wy- prazdnie z ſebe wſſeczka milowanie gemu protiwna, w niem ſamem oſtal cžiſtym a prawym milowanim A to milowanie aby w ſobie vgiſtil plnienim przikazani geho, a tot geſt boži, to ma dati každy bohu. A z toho puogde, abychom gemu chwalu wzdawali, kteraž na nieho ſluſſi, a na gineho
Strana 387
Po Swate Trogicy. 387 nižadneho gie newznaſleli. Nebot ſam die 1) : „Chwaly me nedam nižadne ſtworzenie nebeſkemu y zemſke.“ Protož gemu ſamemu modlenie, klekanie, ſlužba, poſtowe, obieti, diek cžinienie, zpijwanie y wſſelike chwalenie prziſluſli, s kterymiž wieczmi geſt ſobie lidi zawazal. Ty y k tiem podobne mame bohu dati. Protož, ktož geſt ſwobodnie ſwuoy, muož gemu ty wieczy dawati, Ale, ktož geſt prodan a geſt ſluha ginych, nemuož ani ſebe, ani ſwych wieczij dati gemu. A ktož gemu ſebe neda, on geho wieczij neprzigme za wyplatu ani za dar. Protož na to každy myſl, muož-li bohu dati to, czož geſt božie. Pokus ſe nayprwe, muožeſſ-li ſam ſebe dati bohu a muožeſl-li ſe odgiti tiem, ktož tie podrobugij w ſlužbu; tehda, ſa ſwoboden, daſs ſe bohu a potom, czož maſs ſweho. Ale že geft o Ciefarzi ten rozum powiedien, že geſt tielo naſſe owſſem nižſſie než buoh; protož menſſie plat miel by gemu dawan byti, ktož by tiem wladnuti vmiel. O tom [267b]prawda pijſma die 2), Abychom, magicze pokrm a odiew, na tom doſti mieli. Ale podle nerozumu lidſkeho nebrzo to dogde. Neb za to mnozy magij, že gedine ſamemu tielu dlužni gſu ſe wydati y duſſij gemu ſlužiti, wſleczky pilnoſti po wſlecky cžaſy gemu obratiti. To, czož mohu mieti a kterak koli dobyti, to wſſe na tielo obratij. Protož ge wſſim wždy dluhy platij a dani dawagij, Gſucze putniczy maleho wieku a kratkeho a malych wieczij potrzebugicze. Ale lakomftwie neda na malu doſti mieti; a obźerſtwie dna nema, wſſe ſehltij; a pycha o male nepřeſtane, netoliko pro brzicho mnohe wieczy prziprawugiczy, ale aby ſkrze hoynoſt mnohych wieczij od lidij chwalu zyſkala. Ale toto rozumnij przigmu, že, po- trzebny pokrm a odiew magicze tielu a treſktanie rozumne, zplatij wſſe tomu Cieſarzi, chowagicze geho toliko yako ſluhy 1) Izai. 42, 8. 2) 1. Tim. 6, 8.
Po Swate Trogicy. 387 nižadneho gie newznaſleli. Nebot ſam die 1) : „Chwaly me nedam nižadne ſtworzenie nebeſkemu y zemſke.“ Protož gemu ſamemu modlenie, klekanie, ſlužba, poſtowe, obieti, diek cžinienie, zpijwanie y wſſelike chwalenie prziſluſli, s kterymiž wieczmi geſt ſobie lidi zawazal. Ty y k tiem podobne mame bohu dati. Protož, ktož geſt ſwobodnie ſwuoy, muož gemu ty wieczy dawati, Ale, ktož geſt prodan a geſt ſluha ginych, nemuož ani ſebe, ani ſwych wieczij dati gemu. A ktož gemu ſebe neda, on geho wieczij neprzigme za wyplatu ani za dar. Protož na to každy myſl, muož-li bohu dati to, czož geſt božie. Pokus ſe nayprwe, muožeſſ-li ſam ſebe dati bohu a muožeſl-li ſe odgiti tiem, ktož tie podrobugij w ſlužbu; tehda, ſa ſwoboden, daſs ſe bohu a potom, czož maſs ſweho. Ale že geft o Ciefarzi ten rozum powiedien, že geſt tielo naſſe owſſem nižſſie než buoh; protož menſſie plat miel by gemu dawan byti, ktož by tiem wladnuti vmiel. O tom [267b]prawda pijſma die 2), Abychom, magicze pokrm a odiew, na tom doſti mieli. Ale podle nerozumu lidſkeho nebrzo to dogde. Neb za to mnozy magij, že gedine ſamemu tielu dlužni gſu ſe wydati y duſſij gemu ſlužiti, wſleczky pilnoſti po wſlecky cžaſy gemu obratiti. To, czož mohu mieti a kterak koli dobyti, to wſſe na tielo obratij. Protož ge wſſim wždy dluhy platij a dani dawagij, Gſucze putniczy maleho wieku a kratkeho a malych wieczij potrzebugicze. Ale lakomftwie neda na malu doſti mieti; a obźerſtwie dna nema, wſſe ſehltij; a pycha o male nepřeſtane, netoliko pro brzicho mnohe wieczy prziprawugiczy, ale aby ſkrze hoynoſt mnohych wieczij od lidij chwalu zyſkala. Ale toto rozumnij przigmu, že, po- trzebny pokrm a odiew magicze tielu a treſktanie rozumne, zplatij wſſe tomu Cieſarzi, chowagicze geho toliko yako ſluhy 1) Izai. 42, 8. 2) 1. Tim. 6, 8.
Strana 388
388 Nediele Cžtrmezcytma duſle a ſprawedlnoſti božij, Ginak geho nenawidiecze yako ſmrti žiwe, pro niž neodpocžinu, dokudž ſe ſ nij ne- rozdiele. Nediele Cžtrmezcytma po S. Trogicy. Cžtenie Swateho Matuſfe w IX. Kapi. W Ten cžas, když pan gežifs mluwil ty wieczy zaſtupom, ay, knieže gedno prziſtu- pilo k niemu a klanielo ſe gemu rzka: Pane. dcera ma nynie vmrzela geſt; ale pod, wlož na ni ruku ſwu, a žiwat bude. A wſtaw gežils ſſel geſt za nim y vežedlniczy geho; A ay, žena. kteraž krwotok trpiela dwanaczte let, przi- ſtupila geſt s zadu a dotkla ſe podolka rucha geho. Neb geſt rzekla ſama w ſobie: Dotknu-li ſe toliko rucha geho, zdrawa budu. A gežiſs, obratiw ſe a vzrzew gi, rzekl: Douffay, dczere! wiera twa zdrawu tiegeſt vcžinila. Y vzdrawena geſt žena w tu hodinu. A když prziſſel gežiſs do domu kniežete a vzrzel tu trubacže a zaſtup hlucžieczy, rzekl geſt: Oteydetež! nebt geſt neumřela diewka, ale ſpijt. Y poſmiewali ſe gemu. A když byl wyſſei zaſtup, wſſel geſt a vyal gi za ruku gegij. Y rzekl: Diewecžko. wſtaň. Y wſtala geſt diewecžka. A wyſlla geſt powieſt tato po wſſie zemi te. Tomto ežtenie ſwatem mluwij ſe o kazani kri- ſtowu a o geho ſlawnych cžinech, že geſt vzdrawil ženu od nemoczy tiežke krwotoke A dceru kniežete wzkrziſyl. Przi kterychžto ſkutczych widieme geho miloſrdenſtwie, kterake
388 Nediele Cžtrmezcytma duſle a ſprawedlnoſti božij, Ginak geho nenawidiecze yako ſmrti žiwe, pro niž neodpocžinu, dokudž ſe ſ nij ne- rozdiele. Nediele Cžtrmezcytma po S. Trogicy. Cžtenie Swateho Matuſfe w IX. Kapi. W Ten cžas, když pan gežifs mluwil ty wieczy zaſtupom, ay, knieže gedno prziſtu- pilo k niemu a klanielo ſe gemu rzka: Pane. dcera ma nynie vmrzela geſt; ale pod, wlož na ni ruku ſwu, a žiwat bude. A wſtaw gežils ſſel geſt za nim y vežedlniczy geho; A ay, žena. kteraž krwotok trpiela dwanaczte let, przi- ſtupila geſt s zadu a dotkla ſe podolka rucha geho. Neb geſt rzekla ſama w ſobie: Dotknu-li ſe toliko rucha geho, zdrawa budu. A gežiſs, obratiw ſe a vzrzew gi, rzekl: Douffay, dczere! wiera twa zdrawu tiegeſt vcžinila. Y vzdrawena geſt žena w tu hodinu. A když prziſſel gežiſs do domu kniežete a vzrzel tu trubacže a zaſtup hlucžieczy, rzekl geſt: Oteydetež! nebt geſt neumřela diewka, ale ſpijt. Y poſmiewali ſe gemu. A když byl wyſſei zaſtup, wſſel geſt a vyal gi za ruku gegij. Y rzekl: Diewecžko. wſtaň. Y wſtala geſt diewecžka. A wyſlla geſt powieſt tato po wſſie zemi te. Tomto ežtenie ſwatem mluwij ſe o kazani kri- ſtowu a o geho ſlawnych cžinech, že geſt vzdrawil ženu od nemoczy tiežke krwotoke A dceru kniežete wzkrziſyl. Przi kterychžto ſkutczych widieme geho miloſrdenſtwie, kterake
Strana 389
Po Swate Trogiczy. 389 geſt vkazowal nad nuzemi lidſkymi a nad zamutky gich, A widime pilnoſt geho o fpaſenie lidſke, že geſt pracze mnohe nelitowal; kdež kto geho w cžem potrzebowal, wždy k tomu hotow byl, Aby przieklad oſtawil ſwym buducym ne lenieho žiwota, ale pilneho a ſnažneho, Aby ſluha leni ſtydiel ſe, wida pana ſweho, kteryž, s nebe sſtupiw pro nieho, tak mnohu pilnoſt w praczy geſt vkazal. Ale pocžatek cžtenie [268a]die: „A když ty wieczy mluwil k zaſtupom." Ale przed tiem toto geſt mluwil k vežedlnikom Janowym rzka 1), Zie newlewagij wina noweho w lahwice ſtare; Ginak rozpueži ſe lahwicze, wino wytecže, a lahwicze zhynu ; Ale wino nowe w lahwicze nowe wlewagij, a obe bude zachowano. Ten przieklad tieleſny powiediel gim na to, když vežedlniczy Janowi tazali ge° řkuce 2): „Procž my a zakonniczy poſtime ſe ežaſto, a vežedlniczy twogi nepoſti ſe?“ Na to gim odpowiediel, že nenie podobne leti nowe wino w lahwicze ſtare. Tu vežedlniky ſwe nazywa lahwiczemi ſtarymi pro- nezwykloſt, že gſu lide robotnij byli y gedli podle tiech praczij ežaſto, a niekdy ſe gim take nedoſtalo, protož, wymienagicze klaſy, žiwili ſe pražmu. Z tiech rzecžij ten rozum mož wzat byti, že wieczy duchownie ſwrchowane a zwykanie twrdych wieczy neprzi- ſluſſij na ty lidi, kterzi pocžinagi byti duchownimi a pocžinagi rozumieti duchownim wieczem. Nebo gſu takowym nowym lidem tiežky, neb k nim ani rozumu magi, ani zwykloſti, ani miloſti. Protož yako lahwicze s nowym winem rozpucžij ſe, když by na nie kto chtiel ty wieczy bezprzimne vweſti, pohorſſie ſe a nechagi wſſeho tak anebo ſobie ſſkodu na tiele vcžinij. A prwe, než poznagij, czo gim potrzebij geſt k duchownimu žiwotu, až z nich powrhel bude. To ſe mluwij toliko k to , když by kto chtiel czo duchowniho vſtawicžnie weſti a zwykanie nieyaka duchowenſtwie podobna w dobrych 1) Mat. 9, 17. 2) Mat. 9, 14.
Po Swate Trogiczy. 389 geſt vkazowal nad nuzemi lidſkymi a nad zamutky gich, A widime pilnoſt geho o fpaſenie lidſke, že geſt pracze mnohe nelitowal; kdež kto geho w cžem potrzebowal, wždy k tomu hotow byl, Aby przieklad oſtawil ſwym buducym ne lenieho žiwota, ale pilneho a ſnažneho, Aby ſluha leni ſtydiel ſe, wida pana ſweho, kteryž, s nebe sſtupiw pro nieho, tak mnohu pilnoſt w praczy geſt vkazal. Ale pocžatek cžtenie [268a]die: „A když ty wieczy mluwil k zaſtupom." Ale przed tiem toto geſt mluwil k vežedlnikom Janowym rzka 1), Zie newlewagij wina noweho w lahwice ſtare; Ginak rozpueži ſe lahwicze, wino wytecže, a lahwicze zhynu ; Ale wino nowe w lahwicze nowe wlewagij, a obe bude zachowano. Ten przieklad tieleſny powiediel gim na to, když vežedlniczy Janowi tazali ge° řkuce 2): „Procž my a zakonniczy poſtime ſe ežaſto, a vežedlniczy twogi nepoſti ſe?“ Na to gim odpowiediel, že nenie podobne leti nowe wino w lahwicze ſtare. Tu vežedlniky ſwe nazywa lahwiczemi ſtarymi pro- nezwykloſt, že gſu lide robotnij byli y gedli podle tiech praczij ežaſto, a niekdy ſe gim take nedoſtalo, protož, wymienagicze klaſy, žiwili ſe pražmu. Z tiech rzecžij ten rozum mož wzat byti, že wieczy duchownie ſwrchowane a zwykanie twrdych wieczy neprzi- ſluſſij na ty lidi, kterzi pocžinagi byti duchownimi a pocžinagi rozumieti duchownim wieczem. Nebo gſu takowym nowym lidem tiežky, neb k nim ani rozumu magi, ani zwykloſti, ani miloſti. Protož yako lahwicze s nowym winem rozpucžij ſe, když by na nie kto chtiel ty wieczy bezprzimne vweſti, pohorſſie ſe a nechagi wſſeho tak anebo ſobie ſſkodu na tiele vcžinij. A prwe, než poznagij, czo gim potrzebij geſt k duchownimu žiwotu, až z nich powrhel bude. To ſe mluwij toliko k to , když by kto chtiel czo duchowniho vſtawicžnie weſti a zwykanie nieyaka duchowenſtwie podobna w dobrych 1) Mat. 9, 17. 2) Mat. 9, 14.
Strana 390
390 Nediele Cžtrmezcytma cžinech rozumnie na ſe wzyti, že, chytie ſe toho nerozumnie, mohl by ſobie vſſkoditi. Ale krzeſtianow marnych a tieleſnych to ſe nedotycže, ani tiech, geſſto, do zakonuo nebo ginam wegducze pod gmenem ſlužby božie, y nawyknu pod tiemi zwlaſſtnoſtmi ſwobodam tieleſnym, obycžeguow ſobiewolnych. nerozumnych, vkrutnych naberu w ſe. Takowij ſobie ſtyfſtij s poſty. Geſtliže ſe kdy poſtij, ale skragegi ſobie poſty whod. Aniž take diem, že ta trpenie a obwykani twrda v poſtech nebo w bdienijch mnohych gſu ſkutkowe toliko dokonalych duchownich nebo ſprawedliwych lidij. Nebo ta- kowe wieczy welmi zlij a pokrytij mohu cžiniti a ge na ſobie mieti, Jakož geſt zgewno na zakonniczych ſtareho za- kona, geſſto gſu ſe poſtili až do zbledenie twarzi a do zchu- rawienie tiela, A ti, takowi a tak bledij glucze s cžaſtymi poſty, prziprawili gſu ſyna božieho na ſmrt z nenawiſti. Pro- tož geſt tehdaž tu na wražedlnicych takowy twrdy puoft mohl ſtati. A tež byti muož y nynie na niekterych na pufſtiech y ginde, geſſto wyſmahnu poſty a neſpanimi, A s tiem ge naydeſs vkrutne, protiwne, nepowolne, neſrownale s nižadnym Protož ſpaſytel k tiem ſkutkom w tieleſnem obwykani vežedl- nikuo ſwych sprwu nezakladal geſt. Nebo w takowe ſkutky leczyakys lid pokryty vhodi ſkrze blud neužitecžnie. Neb ti ſkutkowe tieleſneho obwykanie mohu s vžitkem gednani byti w lidech rozumnych a duchownich, geſſto w nich vmiegij ſuditi vžitek, aby ſe mohli gimi wzdielati, nezkazyti, [268b] v pokrytſtwi ſe nezaſtawiti, kdež aby ňeyaky ſaud a rozumnoſt wladla gimi przi tom, Aby wino nowe w lahwicze nowe mohlo ſe leti, aby prace s dobru wolij a s rozumem ſe sgednala. Take wino nowe geſt nowa miloſt ducha ſwa- teho, zaſlužena a dobyta ſmrtij kryſtowu wywolenym geho, kteružto miloſtij magij obnoweni byti a ſwietlo wnitrznie w ſe przigiti a konecžnie w milowanie božim zuoſtati. Protož to wino nowe, w niemž ſe mohu radowati ſprawwedliwij a vtieſſeni byti truchliwij, nehodi ſe wleti w lahwicze ſtare,
390 Nediele Cžtrmezcytma cžinech rozumnie na ſe wzyti, že, chytie ſe toho nerozumnie, mohl by ſobie vſſkoditi. Ale krzeſtianow marnych a tieleſnych to ſe nedotycže, ani tiech, geſſto, do zakonuo nebo ginam wegducze pod gmenem ſlužby božie, y nawyknu pod tiemi zwlaſſtnoſtmi ſwobodam tieleſnym, obycžeguow ſobiewolnych. nerozumnych, vkrutnych naberu w ſe. Takowij ſobie ſtyfſtij s poſty. Geſtliže ſe kdy poſtij, ale skragegi ſobie poſty whod. Aniž take diem, že ta trpenie a obwykani twrda v poſtech nebo w bdienijch mnohych gſu ſkutkowe toliko dokonalych duchownich nebo ſprawedliwych lidij. Nebo ta- kowe wieczy welmi zlij a pokrytij mohu cžiniti a ge na ſobie mieti, Jakož geſt zgewno na zakonniczych ſtareho za- kona, geſſto gſu ſe poſtili až do zbledenie twarzi a do zchu- rawienie tiela, A ti, takowi a tak bledij glucze s cžaſtymi poſty, prziprawili gſu ſyna božieho na ſmrt z nenawiſti. Pro- tož geſt tehdaž tu na wražedlnicych takowy twrdy puoft mohl ſtati. A tež byti muož y nynie na niekterych na pufſtiech y ginde, geſſto wyſmahnu poſty a neſpanimi, A s tiem ge naydeſs vkrutne, protiwne, nepowolne, neſrownale s nižadnym Protož ſpaſytel k tiem ſkutkom w tieleſnem obwykani vežedl- nikuo ſwych sprwu nezakladal geſt. Nebo w takowe ſkutky leczyakys lid pokryty vhodi ſkrze blud neužitecžnie. Neb ti ſkutkowe tieleſneho obwykanie mohu s vžitkem gednani byti w lidech rozumnych a duchownich, geſſto w nich vmiegij ſuditi vžitek, aby ſe mohli gimi wzdielati, nezkazyti, [268b] v pokrytſtwi ſe nezaſtawiti, kdež aby ňeyaky ſaud a rozumnoſt wladla gimi przi tom, Aby wino nowe w lahwicze nowe mohlo ſe leti, aby prace s dobru wolij a s rozumem ſe sgednala. Take wino nowe geſt nowa miloſt ducha ſwa- teho, zaſlužena a dobyta ſmrtij kryſtowu wywolenym geho, kteružto miloſtij magij obnoweni byti a ſwietlo wnitrznie w ſe przigiti a konecžnie w milowanie božim zuoſtati. Protož to wino nowe, w niemž ſe mohu radowati ſprawwedliwij a vtieſſeni byti truchliwij, nehodi ſe wleti w lahwicze ſtare,
Strana 391
Po Swate Trogicy. 391 w ta ſwiedomie, geſſto gſu poſſkwrniena ſkrze ſtareho ežlo- wieka, kteryž ſe ruſſij podle žadoſti bluduow. Ale toto ſe mluwij proto, aby vmiel cžlowiek swleczy s ſebe ſtareho cžlowieka s geho cžiny nehodnymi wieda, že ginak nemož vežaſten byti miloſti dobyte ſkrze gezukryſta, ežlowieka noweho. A neprzigme li te nowe miloſti w ſe, wždy mrtwy w Adamowi oſtawa a ſmutny w zatraczenie wiecžnem. Nebo nepij wina noweho miloſti nowe božie, w nijž ſe toliko mohu radowati ſprawedliwij ſkrze gezukryſta, nalezſſe miloſt ſkrze ňeho, aby wina noweho vtieſſenie okuſyli, kterež ſe nelege w lahwice poſlkwrnieneho ſwiedomi ſkrze ſkutky ſtareho cžlowieka neb by ſe rozpukly ty lahwicze iako brzicho gidaſfowo, když, zradiw pana gežiſſe, obieſyl ſe a rozpuklo ſe brzicho geho. Takež tuto nowu miloſt w ſtary žiwot wzyti geſt ſyna boži° potlacžiti a gey opiet w ſobie krzižo- wati a roztrhnuti ſe yako ſtare lahwicze, zatraczenie tiežke ſobie gednagic. Take y proto nehodij ſe wino nowe miloſti božij w ſtare lahwicze leti, nebo žiwot ſtary nema žadneho ſpolku s miloſtmi božimi, neb przebywa w radowani zlych žadoſtij a hrziechuow, w liboſtech. w rozkoflech a w rozpufftienich marnych. Protož, chcze-li kto doſahnuti nowe miloſti a vtie- ſſeni duchowniho, muſy nayprwe wymeſti kwas poruſſenych miloſtij a zlych radowani, aby byl nowe ſkropenie krwij kryſtowu a miel nowe vtieſſenie w duchu ſwatem, Aby prawe bylo, že wino nowe w nowe lahwicze magij leti, aby zuoſtaly lahwicze ezele a wino miloſti božij cžlowieku k wiecžne žiwotu. Ale ktož neokuſy ſladkoſti nowe miloſti yako wina noweho, ne yhned ſe gemu zechcze geho, ale ſpieſſe po- chwali ſtareho řka: „Lepſſi geſt ſtare." Nebo ſtaremu vtieſſeni w hrzieſſich obwykl geſt od ſweho narozenie, y nemuož oku- ſyti ani w ſe przigiti nowych miloſtij ducha ſwateho. Y die na pocžatku cžtenie: „A když ty wieczy mluwil k nim, Ay, knieže gedno prziſtupilo geſt a proſylo geho a
Po Swate Trogicy. 391 w ta ſwiedomie, geſſto gſu poſſkwrniena ſkrze ſtareho ežlo- wieka, kteryž ſe ruſſij podle žadoſti bluduow. Ale toto ſe mluwij proto, aby vmiel cžlowiek swleczy s ſebe ſtareho cžlowieka s geho cžiny nehodnymi wieda, že ginak nemož vežaſten byti miloſti dobyte ſkrze gezukryſta, ežlowieka noweho. A neprzigme li te nowe miloſti w ſe, wždy mrtwy w Adamowi oſtawa a ſmutny w zatraczenie wiecžnem. Nebo nepij wina noweho miloſti nowe božie, w nijž ſe toliko mohu radowati ſprawedliwij ſkrze gezukryſta, nalezſſe miloſt ſkrze ňeho, aby wina noweho vtieſſenie okuſyli, kterež ſe nelege w lahwice poſlkwrnieneho ſwiedomi ſkrze ſkutky ſtareho cžlowieka neb by ſe rozpukly ty lahwicze iako brzicho gidaſfowo, když, zradiw pana gežiſſe, obieſyl ſe a rozpuklo ſe brzicho geho. Takež tuto nowu miloſt w ſtary žiwot wzyti geſt ſyna boži° potlacžiti a gey opiet w ſobie krzižo- wati a roztrhnuti ſe yako ſtare lahwicze, zatraczenie tiežke ſobie gednagic. Take y proto nehodij ſe wino nowe miloſti božij w ſtare lahwicze leti, nebo žiwot ſtary nema žadneho ſpolku s miloſtmi božimi, neb przebywa w radowani zlych žadoſtij a hrziechuow, w liboſtech. w rozkoflech a w rozpufftienich marnych. Protož, chcze-li kto doſahnuti nowe miloſti a vtie- ſſeni duchowniho, muſy nayprwe wymeſti kwas poruſſenych miloſtij a zlych radowani, aby byl nowe ſkropenie krwij kryſtowu a miel nowe vtieſſenie w duchu ſwatem, Aby prawe bylo, že wino nowe w nowe lahwicze magij leti, aby zuoſtaly lahwicze ezele a wino miloſti božij cžlowieku k wiecžne žiwotu. Ale ktož neokuſy ſladkoſti nowe miloſti yako wina noweho, ne yhned ſe gemu zechcze geho, ale ſpieſſe po- chwali ſtareho řka: „Lepſſi geſt ſtare." Nebo ſtaremu vtieſſeni w hrzieſſich obwykl geſt od ſweho narozenie, y nemuož oku- ſyti ani w ſe przigiti nowych miloſtij ducha ſwateho. Y die na pocžatku cžtenie: „A když ty wieczy mluwil k nim, Ay, knieže gedno prziſtupilo geſt a proſylo geho a
Strana 392
392 Nediele Cžtrmezcytma rzka: Pane, dezera ma vmřela geſt; protož pod a wlož na ni ruku, a budet žiwa." Toto knieže podle miloſti otczowſke hledal geſt zdrawij dezerzi ſwe zrziezenie; neb geſt tu hledal, kdež nalezti mohl, Jakož v pana gežiſſe, geſſto geſt tu mocz w prawdie m'el yako buoh, cžiniti zdrawe od wſſelike ne- moczy y mrtwe krzieſyti. Take geſt hledal, pokornie padage przed panem gežiſſem a modle ſe gemu za to, Aby przigda ruku na ni wložil, že žiwa [269a] bude. Ale, mluwiecze o zdrawij a o žiwotu duchownim, to by nam wažnieyſlij byti mielo, když by geho nekto z wiery hledal od pana gežiſſe a miel takowu miloſt a pecži o zdrawij a o žiwot duſle ſwe, yako geſt toto knieže mielo o zdrawi dezery ſwe. Ale nicz nenie k tomu podobneho, neb o nemoczy ani o ſmrti du- chowni nižadny ginak cžijti ani wiedieti nemož, lecž by prwe přiſſel z wiery k zdrawi žiwota duchowni°. Neb bez to° lide nemohu nicz wiedieti ani o nemoczy, ani o zdrawij duſſe, a protož ſobie nicz neſtyfitij ani želegij nemoczy a ſmrti duchownie, protož s radoſtij w ſmrt duchownij po- ſpiechagi. Aneb kto o zdrawie duchownij muož ſtati, ktož geſt geho prwe nemiewal ani okuſſel, ale zewnitrz necžim flowom o tom zdrawie wierzij? A, by pak hledali toho zdrawie w panu gežifſowi, czož nynie za weliky diw mož byti, ale že lhařuo mno° geſt, kterziž ſe lekarzi cžinie; tehdy lide pro nie opuſtij pana gežiſſe, aby, z wiery s pokoru a s mod- litbu padagice před nim, zdrawie nehledali od nieho. Potom die ežtenie: „A ay, žena, kteraž krwotoku ne- mocz trpiela dwanaczte let, prziſtupila geſt s zadu a dotkla ſe podolka geho a rzekla ſama w ſobie: Dotknu-li ſe toliko raucha geho, zdrawa budu.“ Tuto cžtenie iako k diwu we i- kemu podobnu wiecz prawi rzka: „A ay, žena, kteraž krwo- tok trpiela dwanaczte let.“ A geft giftie weliky diw, przi nemž ſu ſe znamenite wiecy ſtaly. Neb k welike wierze te ženy zproſtil geſt gi nuze a boleſti, kteruž trpiela dwanaczte let. A že toho zdrawij žadagiczy od pana gežiſſe, prziſtupila
392 Nediele Cžtrmezcytma rzka: Pane, dezera ma vmřela geſt; protož pod a wlož na ni ruku, a budet žiwa." Toto knieže podle miloſti otczowſke hledal geſt zdrawij dezerzi ſwe zrziezenie; neb geſt tu hledal, kdež nalezti mohl, Jakož v pana gežiſſe, geſſto geſt tu mocz w prawdie m'el yako buoh, cžiniti zdrawe od wſſelike ne- moczy y mrtwe krzieſyti. Take geſt hledal, pokornie padage przed panem gežiſſem a modle ſe gemu za to, Aby przigda ruku na ni wložil, že žiwa [269a] bude. Ale, mluwiecze o zdrawij a o žiwotu duchownim, to by nam wažnieyſlij byti mielo, když by geho nekto z wiery hledal od pana gežiſſe a miel takowu miloſt a pecži o zdrawij a o žiwot duſle ſwe, yako geſt toto knieže mielo o zdrawi dezery ſwe. Ale nicz nenie k tomu podobneho, neb o nemoczy ani o ſmrti du- chowni nižadny ginak cžijti ani wiedieti nemož, lecž by prwe přiſſel z wiery k zdrawi žiwota duchowni°. Neb bez to° lide nemohu nicz wiedieti ani o nemoczy, ani o zdrawij duſſe, a protož ſobie nicz neſtyfitij ani želegij nemoczy a ſmrti duchownie, protož s radoſtij w ſmrt duchownij po- ſpiechagi. Aneb kto o zdrawie duchownij muož ſtati, ktož geſt geho prwe nemiewal ani okuſſel, ale zewnitrz necžim flowom o tom zdrawie wierzij? A, by pak hledali toho zdrawie w panu gežifſowi, czož nynie za weliky diw mož byti, ale že lhařuo mno° geſt, kterziž ſe lekarzi cžinie; tehdy lide pro nie opuſtij pana gežiſſe, aby, z wiery s pokoru a s mod- litbu padagice před nim, zdrawie nehledali od nieho. Potom die ežtenie: „A ay, žena, kteraž krwotoku ne- mocz trpiela dwanaczte let, prziſtupila geſt s zadu a dotkla ſe podolka geho a rzekla ſama w ſobie: Dotknu-li ſe toliko raucha geho, zdrawa budu.“ Tuto cžtenie iako k diwu we i- kemu podobnu wiecz prawi rzka: „A ay, žena, kteraž krwo- tok trpiela dwanaczte let.“ A geft giftie weliky diw, przi nemž ſu ſe znamenite wiecy ſtaly. Neb k welike wierze te ženy zproſtil geſt gi nuze a boleſti, kteruž trpiela dwanaczte let. A že toho zdrawij žadagiczy od pana gežiſſe, prziſtupila
Strana 393
Po Swate Trogicy. 393 geſt z zadu k niemu. To geſt vežinila z pokory, za nehodnu ſe magiczy; twarzi geho ſwate a pocztiwe ſtydieczy ſe, przed nij ſe vkazati nechtiela, neb geſt mnoho wažila mrzkoſt ſwu, s niež ſe geſt za nehodnu ſudila geho pocztiwoſti. Z tiech wieczy prziprawena geſt czeſta tiem, kterzij by gijti chtieli za panem Gežiſſem a chtieli poznati na ſobie a cžijti nuzy a mrzkoft krwotoku. Nebo ten krwotok hrzie- chuo ſmrtedlnych geſt. Nebo hrziechowe kterzižkoli z ža- doſtij zlych tiela a krwe pochazegij a rodij ſe, y wſlecky zloſti lide gednagij podle žadoſti tiela a krwe. Protož, když by kto pocžil ſkrze wieru ſtydkoſt nebo boleſt w tecženie te krwe a žadal zdraw byti od te rany, Miel by prziſtupiti s tuto ženu ku panu gežiffowi s pokoru s zadu, totižto ſudie na myſli ſwe, že geſt hoden zatraczenie pro ſwe tiežke hrziechy a pro ſwe mnohe krwawoſti a nehoden twarzi božie, w niž Angele patrzij. A nenie-li toho zpuoſobu w duſſi, aby nietczo o bohu cžila a fauditi mohla o duchownich wiecech, Tehdy ſu daremna naucženie o kterem ſtudu nebo o poniženie prawem przed bohem. Nebo tieleſny cžlowiek nechutna tiech wieczij, ktere gſu ducha božiho, neb gim nerozumie a gſu gemu blaznowſtwi. Protož ſe muož domniewati s onim biſkupem w zgewenie ſwateho Jana, že geſt bohat a nedoſtatku nema, a toho nebude wiedieti, že geſt chudy, nahy y ſlepy. Ale o teto žene die cžtenie: „A rzekla geſt ſama w ſo[269b]bie: Dotknu-li ſe toliko rucha geho, zdrawa budu." Tato žena miela geſt wieru o moczy welike, ktera geſt w panu gežiffowi byla k vzdrawowanie nemoczij lidíkych, že netoliko muož od nieho vzdrawen byti cžlowiek, když by ſe ſam koho dotykal anebo na koho ruku wzkladal, ale, když le nemoczny rucha geho dotkne, že vzdrawen bude, Jakož potom y Petrowi ſwatemu dal geſt mocz k vzdrawowanie, že, ſtijnem geho zaneſeni gſucze, nemocznij zdrawie gſu przi- gimali. Protož s tu weliku wieru tato žena dotkla ſe geſt
Po Swate Trogicy. 393 geſt z zadu k niemu. To geſt vežinila z pokory, za nehodnu ſe magiczy; twarzi geho ſwate a pocztiwe ſtydieczy ſe, przed nij ſe vkazati nechtiela, neb geſt mnoho wažila mrzkoſt ſwu, s niež ſe geſt za nehodnu ſudila geho pocztiwoſti. Z tiech wieczy prziprawena geſt czeſta tiem, kterzij by gijti chtieli za panem Gežiſſem a chtieli poznati na ſobie a cžijti nuzy a mrzkoft krwotoku. Nebo ten krwotok hrzie- chuo ſmrtedlnych geſt. Nebo hrziechowe kterzižkoli z ža- doſtij zlych tiela a krwe pochazegij a rodij ſe, y wſlecky zloſti lide gednagij podle žadoſti tiela a krwe. Protož, když by kto pocžil ſkrze wieru ſtydkoſt nebo boleſt w tecženie te krwe a žadal zdraw byti od te rany, Miel by prziſtupiti s tuto ženu ku panu gežiffowi s pokoru s zadu, totižto ſudie na myſli ſwe, že geſt hoden zatraczenie pro ſwe tiežke hrziechy a pro ſwe mnohe krwawoſti a nehoden twarzi božie, w niž Angele patrzij. A nenie-li toho zpuoſobu w duſſi, aby nietczo o bohu cžila a fauditi mohla o duchownich wiecech, Tehdy ſu daremna naucženie o kterem ſtudu nebo o poniženie prawem przed bohem. Nebo tieleſny cžlowiek nechutna tiech wieczij, ktere gſu ducha božiho, neb gim nerozumie a gſu gemu blaznowſtwi. Protož ſe muož domniewati s onim biſkupem w zgewenie ſwateho Jana, že geſt bohat a nedoſtatku nema, a toho nebude wiedieti, že geſt chudy, nahy y ſlepy. Ale o teto žene die cžtenie: „A rzekla geſt ſama w ſo[269b]bie: Dotknu-li ſe toliko rucha geho, zdrawa budu." Tato žena miela geſt wieru o moczy welike, ktera geſt w panu gežiffowi byla k vzdrawowanie nemoczij lidíkych, že netoliko muož od nieho vzdrawen byti cžlowiek, když by ſe ſam koho dotykal anebo na koho ruku wzkladal, ale, když le nemoczny rucha geho dotkne, že vzdrawen bude, Jakož potom y Petrowi ſwatemu dal geſt mocz k vzdrawowanie, že, ſtijnem geho zaneſeni gſucze, nemocznij zdrawie gſu przi- gimali. Protož s tu weliku wieru tato žena dotkla ſe geſt
Strana 394
394 Nediele Cžtrmezcytma podolka rucha geho a vzdrawena geſt. Podolek rucha geho geſt konecz žiwota, to geſt ſmrt geho. A w tom podolcze geft mocz k vzdraweni ženy necžiſte a krwotoke. Protož boh ſkrze geho ſmrt odpuſſtij hrziechy a vzdrawuge nemoczy naſſe. Wſſak tomu rozumieti mame, že pan gežiſs vmrzel geſt tak za hrziechy naſſe, abychom giž dale hrziechom ne ſlužili; nebo ſpolu s nim vmrzieti muſyme podle rzecži Apoſitola, kdež die1): „To wieducze, že cžlowiek naſs ſtary spolu s nim vkrzižowan geſt, aby bylo zkaženo tielo hrzicha abychom dale hrziechom neſlužili.“ To ſe mluwi k opatrnoſti, aby ſe cžlowiek mudrze dotykal podolku rucha kryſtowa, to geſt cžlowiecženftwie geho, Wieře w ňem ſwemu zdrawi a ocžifitienie od hrziechuow, aby, nalezna ge, giž s nim vkrzi- žowan brziechom byl. Tak by ſe wždy platnie s vžitkem dotykal každy toho podolka, kolikrat pocžige, že ſe ktera krew zgewi, aby ſe wždy s weliku wieru vtiekal k tomu podolku cžlowiecženſtwie kryſtowa a geho vmucženie, toliko tu zalecženie ſwe krwawoſti wierze. Ne u podolka papežowa pozlatiteho, když ſlawňe na koni welikem gede, hrziechy ſwietu odpuſſtiege, k niemuž mnozſtwi zaſtupuow z dalekych zemij o to biežij, neb geſt cžlowiek ſlawny podle ſwieta. A že tato žena, žadagicy zdrawie, rzekla geſt w ſobie: „Dotknu-li ſe toliko rucha geho, zdrawa budu.“ Toliko w ſobie w myſli ſwe rzekla, awſſak gij buoh vrozumiel, vſlyffew rzecž gegij w duſſi bez hlaſu, a vzdrawil gi, ana s nim nemluwi ani ge w twarz hledij. A z toho giſtota geſt, že buoh ani hluch ani ſlep nenie, ani gemu tmy przekažegij, ani ſkryta a daleka mijſta, wſſudy widij a ſlyſli, czo kto na myſli mluwij. Protož tato žena, magiczy ſkryte modlenie a ſkrytu wieru ku par Gežiffowi, wiecze geft vgifftiena vžitkem modlitby, obdržewſli tudy zdrawie, než nyňeyſlij kňezſtwo a 1) Řím. 6, 6.
394 Nediele Cžtrmezcytma podolka rucha geho a vzdrawena geſt. Podolek rucha geho geſt konecz žiwota, to geſt ſmrt geho. A w tom podolcze geft mocz k vzdraweni ženy necžiſte a krwotoke. Protož boh ſkrze geho ſmrt odpuſſtij hrziechy a vzdrawuge nemoczy naſſe. Wſſak tomu rozumieti mame, že pan gežiſs vmrzel geſt tak za hrziechy naſſe, abychom giž dale hrziechom ne ſlužili; nebo ſpolu s nim vmrzieti muſyme podle rzecži Apoſitola, kdež die1): „To wieducze, že cžlowiek naſs ſtary spolu s nim vkrzižowan geſt, aby bylo zkaženo tielo hrzicha abychom dale hrziechom neſlužili.“ To ſe mluwi k opatrnoſti, aby ſe cžlowiek mudrze dotykal podolku rucha kryſtowa, to geſt cžlowiecženftwie geho, Wieře w ňem ſwemu zdrawi a ocžifitienie od hrziechuow, aby, nalezna ge, giž s nim vkrzi- žowan brziechom byl. Tak by ſe wždy platnie s vžitkem dotykal každy toho podolka, kolikrat pocžige, že ſe ktera krew zgewi, aby ſe wždy s weliku wieru vtiekal k tomu podolku cžlowiecženſtwie kryſtowa a geho vmucženie, toliko tu zalecženie ſwe krwawoſti wierze. Ne u podolka papežowa pozlatiteho, když ſlawňe na koni welikem gede, hrziechy ſwietu odpuſſtiege, k niemuž mnozſtwi zaſtupuow z dalekych zemij o to biežij, neb geſt cžlowiek ſlawny podle ſwieta. A že tato žena, žadagicy zdrawie, rzekla geſt w ſobie: „Dotknu-li ſe toliko rucha geho, zdrawa budu.“ Toliko w ſobie w myſli ſwe rzekla, awſſak gij buoh vrozumiel, vſlyffew rzecž gegij w duſſi bez hlaſu, a vzdrawil gi, ana s nim nemluwi ani ge w twarz hledij. A z toho giſtota geſt, že buoh ani hluch ani ſlep nenie, ani gemu tmy przekažegij, ani ſkryta a daleka mijſta, wſſudy widij a ſlyſli, czo kto na myſli mluwij. Protož tato žena, magiczy ſkryte modlenie a ſkrytu wieru ku par Gežiffowi, wiecze geft vgifftiena vžitkem modlitby, obdržewſli tudy zdrawie, než nyňeyſlij kňezſtwo a 1) Řím. 6, 6.
Strana 395
Po Swate Trogicy. 395 žakowſtwo, s mnohym wytim w chramiech a mnoho hodin s welikym bublanim repcycze. A že tu ežtenie znamenitu wiecz prawi o teto žeňe, kteraž dwanacte let trp'ela krwotok a trapena byla mnoho od mnohych lekarzuow a wydala gim wſeczek ſtatek ſwuoy, a nicz gij neproſpielo, ale wždy ſe huorze miela. Wždy gij lekarzi lhali, dokudž peniežky cžili v nij; mnohotwarnymi leky gi trapiecze, wytahowali od nij ſtatek gegij, až giž nicz nemiela; wſſak gſu gij nicz dobreho neucžinili. A tak ſe y nynie na mnohych ſhledawa, kterziž y ſtatku y žiwota niektere zbawugij ſkrze ſwa lekarzſtwie. [270a] Ale když bychom o duchownich nemoczech krwe tecženie a o lekarzſtwie k tomu mieli powiedieti a gemu porozumieti, mohlo by nam proſpieti nad lekarzſtwie tieleſne. Nebo krew hrziechuow vſtawicžnie tecže niekterym, geſſto rany nemagi zawazane lekarzſtwim k ſpaſenie. A to gſu ti, kterzi magij ranu z narozenie ſweho, poežati ſucze w hrziechu, y wažij ſe k niemu nachylenim, žadoſtmi y wſſemi moczmi tiela, aby tak illi, yakž ta nachylna klopotnoſt ge k cžemu pudij. A ty rany, geſſto tak krwij teku, nemagij lekařſtwie w nižadnych korzenich, ani w bylinach zemſkych, ani w kte- rych ſtworzeniech; tak gſu lacžne a nenaſyczenee ty žadoſti hrziechuow, že gich nuze a žiznie nižadna rozkofs a liboſt ſtworzenie nemuož naſytiti a vpokogiti. Protož, když ſe žadoſt pychy otewrze yako rana, cžim gi kto vlecžij, aby, naſytieczy ſe ſkutkuow pychy, y rzekla: „Giž mam pokoy, giž ma žadoſt pyſſna ſyta geſt“? Pakli doſahne pycha chwaly a czti w vrzadie powyſſenem ſkrze mnohy lid, zdali die: „Giž ſem naſyczena“? Ale pohledi, zdali by k wietežiemu panſtwie mohla przigiti, aby geſſtie wiecze chwaly doſahla a požadala do oblakuow ſe powyſliti. Protož ani rucho drahe mnoho- twarne a rozliežneho kroge lepoty nemohu vpokogiti myſli pyſſne. Neb, vzrzie-li na kom nietczo drazſſieho a noweho, nechtiecz byti zadnieyſſij a ginych hubenieyſſi, opiet o to
Po Swate Trogicy. 395 žakowſtwo, s mnohym wytim w chramiech a mnoho hodin s welikym bublanim repcycze. A že tu ežtenie znamenitu wiecz prawi o teto žeňe, kteraž dwanacte let trp'ela krwotok a trapena byla mnoho od mnohych lekarzuow a wydala gim wſeczek ſtatek ſwuoy, a nicz gij neproſpielo, ale wždy ſe huorze miela. Wždy gij lekarzi lhali, dokudž peniežky cžili v nij; mnohotwarnymi leky gi trapiecze, wytahowali od nij ſtatek gegij, až giž nicz nemiela; wſſak gſu gij nicz dobreho neucžinili. A tak ſe y nynie na mnohych ſhledawa, kterziž y ſtatku y žiwota niektere zbawugij ſkrze ſwa lekarzſtwie. [270a] Ale když bychom o duchownich nemoczech krwe tecženie a o lekarzſtwie k tomu mieli powiedieti a gemu porozumieti, mohlo by nam proſpieti nad lekarzſtwie tieleſne. Nebo krew hrziechuow vſtawicžnie tecže niekterym, geſſto rany nemagi zawazane lekarzſtwim k ſpaſenie. A to gſu ti, kterzi magij ranu z narozenie ſweho, poežati ſucze w hrziechu, y wažij ſe k niemu nachylenim, žadoſtmi y wſſemi moczmi tiela, aby tak illi, yakž ta nachylna klopotnoſt ge k cžemu pudij. A ty rany, geſſto tak krwij teku, nemagij lekařſtwie w nižadnych korzenich, ani w bylinach zemſkych, ani w kte- rych ſtworzeniech; tak gſu lacžne a nenaſyczenee ty žadoſti hrziechuow, že gich nuze a žiznie nižadna rozkofs a liboſt ſtworzenie nemuož naſytiti a vpokogiti. Protož, když ſe žadoſt pychy otewrze yako rana, cžim gi kto vlecžij, aby, naſytieczy ſe ſkutkuow pychy, y rzekla: „Giž mam pokoy, giž ma žadoſt pyſſna ſyta geſt“? Pakli doſahne pycha chwaly a czti w vrzadie powyſſenem ſkrze mnohy lid, zdali die: „Giž ſem naſyczena“? Ale pohledi, zdali by k wietežiemu panſtwie mohla przigiti, aby geſſtie wiecze chwaly doſahla a požadala do oblakuow ſe powyſliti. Protož ani rucho drahe mnoho- twarne a rozliežneho kroge lepoty nemohu vpokogiti myſli pyſſne. Neb, vzrzie-li na kom nietczo drazſſieho a noweho, nechtiecz byti zadnieyſſij a ginych hubenieyſſi, opiet o to
Strana 396
396 Nediele Cžtrmezcytma praczuge, zbožij ſwe na to nakladagicy, aby ſe nowe pyſſe, na ginych zamyſllene, przirownala. Pakli pycha ſkrze wſſeczky wieczy chcze zwelebena byti, tehdy cžlowieka oblupij ze wſſeo ſtatku; neb, chtie ſe wyſokym przirownati, na wſſeczko zbytecžnie naklada, na pokrmy, na odiewy, na ſtawenie y na gine wiecy, až we pſy bude, a tak blaznowie o chwalu ſtane, až ſe naň zpiet hanba obrati, že ſe mnozy budu po- ſmiewati geho blaznowemu nadutij. Tež lakomftwie yako neſmirny krwotok mnohym zbožim neukrotij ſe, nedie: „Doſti mam, mohu giž ſyt a tepl byti." Ale, gedine pocžne klaſti na hromadu, hned ſe žadoſt lakoma w niem zapali, aby przikladal, ažt gemu nikdy odpocžinutie neda, aniž od dobywanie odpocžine, až gey ſmrt od toho odſadi. Takež lakota netoliko mož ſnieſti mnoho, ale po roz koffi a wuoni wonnych a chutnych wieczij leze a zaneprazdnij tak lidi ſtihanim tiech chutij a wuonij, že ge zbawij wſſe°. kdež czo magij. Protož giedla a pitij chutna neulecžij te lakoty, ale wždy gi wiecze obwykagij a prziwazugi ſe ža- doſtij k nij. Tež ſmilſtwie, ktož ſe gemu poddadi, cžiem geho wiecze paſſi, tiem wiecze ſe k niemu chyle; nebo y žadoſt y przi- rozenie naſylnie ſe gim ranij. Protož nižadnym pachanim geho nezalecžij rany a krwotoku geho, ale wietežij ranu oſtawij po ſobie, wždy ge opiet k temuž tahna. Tež hniewowe, ſwarowe, pomſty, když ſe yako plamen zapale, tehdy ſe wždy wiecze roznieczugij, aniž ſe žadoſti vpokogi mnohym hanienim, ſwary, bitim y krwi mnohu, Ale wietežij horliwofti wždy obtiežugi ža[270b]doſti hniewu. Aniž muož vlecžen byti hniew w ſwarliwem, lecž nema, s kym by ſe wadil, aneb, že ſe ſnad bogij, aby bit nebyl, tak ſe netczo pokroti. Tež y každeho hřichu žadoſt geſt neſmierna, geſſto nemuož nižadnymi ſkutky hrziechuov vlecžena byti; acž by
396 Nediele Cžtrmezcytma praczuge, zbožij ſwe na to nakladagicy, aby ſe nowe pyſſe, na ginych zamyſllene, przirownala. Pakli pycha ſkrze wſſeczky wieczy chcze zwelebena byti, tehdy cžlowieka oblupij ze wſſeo ſtatku; neb, chtie ſe wyſokym przirownati, na wſſeczko zbytecžnie naklada, na pokrmy, na odiewy, na ſtawenie y na gine wiecy, až we pſy bude, a tak blaznowie o chwalu ſtane, až ſe naň zpiet hanba obrati, že ſe mnozy budu po- ſmiewati geho blaznowemu nadutij. Tež lakomftwie yako neſmirny krwotok mnohym zbožim neukrotij ſe, nedie: „Doſti mam, mohu giž ſyt a tepl byti." Ale, gedine pocžne klaſti na hromadu, hned ſe žadoſt lakoma w niem zapali, aby przikladal, ažt gemu nikdy odpocžinutie neda, aniž od dobywanie odpocžine, až gey ſmrt od toho odſadi. Takež lakota netoliko mož ſnieſti mnoho, ale po roz koffi a wuoni wonnych a chutnych wieczij leze a zaneprazdnij tak lidi ſtihanim tiech chutij a wuonij, že ge zbawij wſſe°. kdež czo magij. Protož giedla a pitij chutna neulecžij te lakoty, ale wždy gi wiecze obwykagij a prziwazugi ſe ža- doſtij k nij. Tež ſmilſtwie, ktož ſe gemu poddadi, cžiem geho wiecze paſſi, tiem wiecze ſe k niemu chyle; nebo y žadoſt y przi- rozenie naſylnie ſe gim ranij. Protož nižadnym pachanim geho nezalecžij rany a krwotoku geho, ale wietežij ranu oſtawij po ſobie, wždy ge opiet k temuž tahna. Tež hniewowe, ſwarowe, pomſty, když ſe yako plamen zapale, tehdy ſe wždy wiecze roznieczugij, aniž ſe žadoſti vpokogi mnohym hanienim, ſwary, bitim y krwi mnohu, Ale wietežij horliwofti wždy obtiežugi ža[270b]doſti hniewu. Aniž muož vlecžen byti hniew w ſwarliwem, lecž nema, s kym by ſe wadil, aneb, že ſe ſnad bogij, aby bit nebyl, tak ſe netczo pokroti. Tež y každeho hřichu žadoſt geſt neſmierna, geſſto nemuož nižadnymi ſkutky hrziechuov vlecžena byti; acž by
Strana 397
Po Swate Trogicy. 397 na nie lide mnoho zbožie naložili a mnoho gim powolowali, tiem gich neulecžij. A to geſt nemocz przezla, w niež po- kolenie lidſke ležij; a nemož od nie nicžimž vzdraweno byti, lecž, by kto s weliku wieru dotekl ſe podolku cžlowiecženſtwie kryftowa, tehdy ten tiežky krwotok mohl by przeſtati, že by gey wieru zaſtawil a žadoſti ty mrtwil, z nichž krew tecže, aby zuoſtaly yako rany zawazane lekarzſtwim k ſpaſeni; Nebo w panu gežiſſowi geſt mocz wſſelikeho lekarzſtwie k tiem ranam. Gefftie giny rozum muož byti o lecženie nemoczij du- chownich, po niemž zdrawie nemoczem neprzichazy, ale wietcžij nemoczy przibywa. A to geft w tom lidu, kteryž pod gme- nem wiery kryftowy ftogij wždy krwotoky s ranami otewrze- nymi, z nichž wſſelike krwawoſti hrziechuow teku, nebywa- gicze nikdy vlecženy ſkrze gezukryſta, Aežkoli pod gmenem geho od mnohych lekarzuow Iftiwych lecženi bywagi roz- licžnym lekarzſtwim, w niemž nenie nižadne moczy k vzdra- weni tak ſylneho krwotoku; nebo to ceſta ffaleſſnych proro- kuow geft, lecžiti rany lidu krwotokeho a nikdy geho nicžimž k zdrawi nepřiweſti, ale rany gich wietežimi boleſtmi ob- tižiti, Jakož o nich prorok die 1): „Wſfelika hlawa nedužiwa, a každe ſrdcze lekawe. Od paty nožne až do wrchu hlawy nenie w niem zdrawij; rana a zſynaloſt a otok opuchly nenie obwazan, ani vzdrawen lekarzſtwim.“ A opiet o nich buoh di 2): Vzdrawowachu zetrzenie dcery lidu meho ku pohaňeni rzkucze: pokoy, pokoy, ano nebieſle pokoy, rzkucze: od- puſſtienie hrzichuow, nalezenie miloſti v boha, ano wſſecko lež.“ Acž mnohym lekařſtwim domnienym lecženi bywagij, wſak wždy w ſwe krwi tapagi. A magi diel oklamanie w ſamem rozhrzieſſenie kniezſkem, že gim to ſlibugi, cžehož ſe zpowidagij a gich moczij rozhrzieſſeni budu, že gim wſſe odpuſſtieno bude, Acž yhned w tež krwawoſti nebo w težíli(!) 1) Izai. 1, 5. 6. 2) Jerem. 8, 11.
Po Swate Trogicy. 397 na nie lide mnoho zbožie naložili a mnoho gim powolowali, tiem gich neulecžij. A to geſt nemocz przezla, w niež po- kolenie lidſke ležij; a nemož od nie nicžimž vzdraweno byti, lecž, by kto s weliku wieru dotekl ſe podolku cžlowiecženſtwie kryftowa, tehdy ten tiežky krwotok mohl by przeſtati, že by gey wieru zaſtawil a žadoſti ty mrtwil, z nichž krew tecže, aby zuoſtaly yako rany zawazane lekarzſtwim k ſpaſeni; Nebo w panu gežiſſowi geſt mocz wſſelikeho lekarzſtwie k tiem ranam. Gefftie giny rozum muož byti o lecženie nemoczij du- chownich, po niemž zdrawie nemoczem neprzichazy, ale wietcžij nemoczy przibywa. A to geft w tom lidu, kteryž pod gme- nem wiery kryftowy ftogij wždy krwotoky s ranami otewrze- nymi, z nichž wſſelike krwawoſti hrziechuow teku, nebywa- gicze nikdy vlecženy ſkrze gezukryſta, Aežkoli pod gmenem geho od mnohych lekarzuow Iftiwych lecženi bywagi roz- licžnym lekarzſtwim, w niemž nenie nižadne moczy k vzdra- weni tak ſylneho krwotoku; nebo to ceſta ffaleſſnych proro- kuow geft, lecžiti rany lidu krwotokeho a nikdy geho nicžimž k zdrawi nepřiweſti, ale rany gich wietežimi boleſtmi ob- tižiti, Jakož o nich prorok die 1): „Wſfelika hlawa nedužiwa, a každe ſrdcze lekawe. Od paty nožne až do wrchu hlawy nenie w niem zdrawij; rana a zſynaloſt a otok opuchly nenie obwazan, ani vzdrawen lekarzſtwim.“ A opiet o nich buoh di 2): Vzdrawowachu zetrzenie dcery lidu meho ku pohaňeni rzkucze: pokoy, pokoy, ano nebieſle pokoy, rzkucze: od- puſſtienie hrzichuow, nalezenie miloſti v boha, ano wſſecko lež.“ Acž mnohym lekařſtwim domnienym lecženi bywagij, wſak wždy w ſwe krwi tapagi. A magi diel oklamanie w ſamem rozhrzieſſenie kniezſkem, že gim to ſlibugi, cžehož ſe zpowidagij a gich moczij rozhrzieſſeni budu, že gim wſſe odpuſſtieno bude, Acž yhned w tež krwawoſti nebo w težíli(!) 1) Izai. 1, 5. 6. 2) Jerem. 8, 11.
Strana 398
398 Nediele Cžtrmezcytma po te zpowiedi wbiehnu. Protož do puol leta nebo do roka ſtogij v wylewanie krwotoku ſweho a potom ſe zpowidagicz domniewagi ſe, že gſu giž zdrawi. A tak ſe wždy lecži po wſſeczka leta, a k to' gim przidawagi nieyaka pokanie vrežena, poſty, paterze Nebo peniežita, aby nietczo na za duſſie dali, mſſe zaproſſowali, v krzieže penieze kladli nebo na pauti chodili. A s tiem ſe wždy rozmahagi w ſwych krwawoſtech a wierzij, že ſu zdrawi, acž gim krew po patach tecže. Acž žiwot tak ohyzdny s pokanim magij iako przed pokanim, wſſak nicz nad lekarzſtwim nepochybugij. Protož prawie powiedieno geſt: „Vzdrawowachu ranu lidu meho ku pohanieni," to geſt s tu ſſkodu, aby zdrawij potom neprziſlo, ale toliko domniewano bylo. A na to gſu prziprawili rozlicžna poſwieczowanie, w nichž milo[271a]íti a odpuſſtienie hrziechuow flibugi tomu lidu: Jako, w kropacži vmytij hrziechuow wſlednich a diabla z domu zahnanie, kolikratž ſe koli kto anebo domu po- kropij; Od polibenie libadla cžtyrydczeti dni odpuſtkuow; Czož koſtkarz a ſmilnik za ežtyrzidczeti dni hrziechuow na- paſſe, polibie dezku, bude ocžiſſtien ode wſſeho; Kolikrat po gmenugij gežiſſe anebo Marygi, matku geho, wždy cžtyrzi dczeti dni odpuſtkuow obdržij, ktož klekna ſpiege „zdrawa Marya"; Ktož doſtogi do požehnanie v ſwate mſſe, ten ma od- ni odpuſtkuow tak mnoho yako praſſkuow w paprſlku ſlu- necžnem. Protož kto tolik muož hrzeſliti, czo tu mi- loſti a odpuſſtienie zaſlužij? A czo pak miloſtij, kdež ſe mi- loftiwa leta prowolawagij po zemiech a po kragich k od- puſſtieni wſſech hřiechuo, a paut k nim poſwieczuge ſe ! A ktož pak gde k otczy nayſwietieyſſimu do Rzima, tu ſe napij wſlech miloſtij iako od ſtudnicze žiwe. A netoliko wſſech hrziechuow odpuſſtieni obdržij, ale y muk zbawenie nalezne. Protož kto geſt kdy tak dokonale rany lecžil yako on? A czo pak przes rok przebiehne poſtuow ſwatych a dnuow ſwatecžnich, geffto odtud ten lid nabywa mnohotwarnych
398 Nediele Cžtrmezcytma po te zpowiedi wbiehnu. Protož do puol leta nebo do roka ſtogij v wylewanie krwotoku ſweho a potom ſe zpowidagicz domniewagi ſe, že gſu giž zdrawi. A tak ſe wždy lecži po wſſeczka leta, a k to' gim przidawagi nieyaka pokanie vrežena, poſty, paterze Nebo peniežita, aby nietczo na za duſſie dali, mſſe zaproſſowali, v krzieže penieze kladli nebo na pauti chodili. A s tiem ſe wždy rozmahagi w ſwych krwawoſtech a wierzij, že ſu zdrawi, acž gim krew po patach tecže. Acž žiwot tak ohyzdny s pokanim magij iako przed pokanim, wſſak nicz nad lekarzſtwim nepochybugij. Protož prawie powiedieno geſt: „Vzdrawowachu ranu lidu meho ku pohanieni," to geſt s tu ſſkodu, aby zdrawij potom neprziſlo, ale toliko domniewano bylo. A na to gſu prziprawili rozlicžna poſwieczowanie, w nichž milo[271a]íti a odpuſſtienie hrziechuow flibugi tomu lidu: Jako, w kropacži vmytij hrziechuow wſlednich a diabla z domu zahnanie, kolikratž ſe koli kto anebo domu po- kropij; Od polibenie libadla cžtyrydczeti dni odpuſtkuow; Czož koſtkarz a ſmilnik za ežtyrzidczeti dni hrziechuow na- paſſe, polibie dezku, bude ocžiſſtien ode wſſeho; Kolikrat po gmenugij gežiſſe anebo Marygi, matku geho, wždy cžtyrzi dczeti dni odpuſtkuow obdržij, ktož klekna ſpiege „zdrawa Marya"; Ktož doſtogi do požehnanie v ſwate mſſe, ten ma od- ni odpuſtkuow tak mnoho yako praſſkuow w paprſlku ſlu- necžnem. Protož kto tolik muož hrzeſliti, czo tu mi- loſti a odpuſſtienie zaſlužij? A czo pak miloſtij, kdež ſe mi- loftiwa leta prowolawagij po zemiech a po kragich k od- puſſtieni wſſech hřiechuo, a paut k nim poſwieczuge ſe ! A ktož pak gde k otczy nayſwietieyſſimu do Rzima, tu ſe napij wſlech miloſtij iako od ſtudnicze žiwe. A netoliko wſſech hrziechuow odpuſſtieni obdržij, ale y muk zbawenie nalezne. Protož kto geſt kdy tak dokonale rany lecžil yako on? A czo pak przes rok przebiehne poſtuow ſwatych a dnuow ſwatecžnich, geffto odtud ten lid nabywa mnohotwarnych
Strana 399
Po Swate Trogicy. 399 miloſtij, rozlicžnie ſobie poſwieczuge a lecžij ſwiedomie a douffanie ma od ſwatych z nebe, geſſto za nie orodugij przed bohem! Pakli by ta wſſeczka lekarzſtwie powiedena mdla byla a nemohla prziſtihnuti plneho zdrawi tomu lidu, ale trzetie peklo w ocžiſtezy ma doſti ohňe; czož necžiſteho geſt na nich, wſſeczko wypali. A kniežij ſwymi mſlemi a modlitbami odtud gich dobudu, a tak po gich lekarzſtwie wſliczkni ſpa- ſeni budu. A chtie-li, y na ſmrtedlne poſteli geſſtie gim boha vkažie a ſpaſenie gich gednati budu. Protož rana toho lidu geſt rana rozkyſala hniſem, rana opuchla otokem a przieliſs ſſkodliwie zalecžena, aby lid oklamany, na lekarzſtwie hledie, fferedftwie rany ſwe neznamenal, kterak ſe geſt přiliſs pod tiemi leky rozkyſala a tecže hniſem ſwym na potupu gezu- kryfta przed pohany v przed židy. A iako tato žena mnoho od lekarzuow trpiela a nicz gie neproſpieli, ale huorze gie bylo po nich, a ſtatek wſlechen wydala gim darmo: Teež y lid tento czo geſt zbožij wydal kňežim a pany ge zdielal domniewage ſe, že oni za to zlecžij duſſe gich, ano wſſe pak k horſſiemu gim przichazy! Protož puſticze od ſebe ſwiedo- mie o hrzieſſich pro tak lſtiwe zalecženie rany nayhorſſie, vhned dale kracži we zle, tak že prziliſſnu ſmieloſt wezmu z toho ke wſſelike přeſtupeni przikazanie božich a wſleczko zle ſnadno gim bude ežiniti. A ſkrze to zanedbagi napomi- nani, veženie, treſktanie, zanedbagij ſmrti cžekati a hrozneho ſaudu božicho lekati, ani zatraczenie wlecžneho przed ocži przedkladati, Jakož ſkutek vkazuge takowe zuoffanie na tom lidu krziwie vlecženem. Aniž ten lid nadiege ma w budu- cych ſlibich božich, že by v wiecžnem blahoſlawenſtwie žadal byti z nadiege žiwe k bohu. A to naytiežíſie zkaženi toho lidu geſt, že za tiemi mnohotwa[271b rnymi leky, w nichžto lež cztij a dablu ſe w te lži klaniegij, prziwykſſe tau lžij lecžiti a gij wierziti, Y plňe gſu zapomnieli a odſtupili od praweho lekarzſtwie, kterež geſt ſtworzeno krwotokemu
Po Swate Trogicy. 399 miloſtij, rozlicžnie ſobie poſwieczuge a lecžij ſwiedomie a douffanie ma od ſwatych z nebe, geſſto za nie orodugij przed bohem! Pakli by ta wſſeczka lekarzſtwie powiedena mdla byla a nemohla prziſtihnuti plneho zdrawi tomu lidu, ale trzetie peklo w ocžiſtezy ma doſti ohňe; czož necžiſteho geſt na nich, wſſeczko wypali. A kniežij ſwymi mſlemi a modlitbami odtud gich dobudu, a tak po gich lekarzſtwie wſliczkni ſpa- ſeni budu. A chtie-li, y na ſmrtedlne poſteli geſſtie gim boha vkažie a ſpaſenie gich gednati budu. Protož rana toho lidu geſt rana rozkyſala hniſem, rana opuchla otokem a przieliſs ſſkodliwie zalecžena, aby lid oklamany, na lekarzſtwie hledie, fferedftwie rany ſwe neznamenal, kterak ſe geſt přiliſs pod tiemi leky rozkyſala a tecže hniſem ſwym na potupu gezu- kryfta przed pohany v przed židy. A iako tato žena mnoho od lekarzuow trpiela a nicz gie neproſpieli, ale huorze gie bylo po nich, a ſtatek wſlechen wydala gim darmo: Teež y lid tento czo geſt zbožij wydal kňežim a pany ge zdielal domniewage ſe, že oni za to zlecžij duſſe gich, ano wſſe pak k horſſiemu gim przichazy! Protož puſticze od ſebe ſwiedo- mie o hrzieſſich pro tak lſtiwe zalecženie rany nayhorſſie, vhned dale kracži we zle, tak že prziliſſnu ſmieloſt wezmu z toho ke wſſelike přeſtupeni przikazanie božich a wſleczko zle ſnadno gim bude ežiniti. A ſkrze to zanedbagi napomi- nani, veženie, treſktanie, zanedbagij ſmrti cžekati a hrozneho ſaudu božicho lekati, ani zatraczenie wlecžneho przed ocži przedkladati, Jakož ſkutek vkazuge takowe zuoffanie na tom lidu krziwie vlecženem. Aniž ten lid nadiege ma w budu- cych ſlibich božich, že by v wiecžnem blahoſlawenſtwie žadal byti z nadiege žiwe k bohu. A to naytiežíſie zkaženi toho lidu geſt, že za tiemi mnohotwa[271b rnymi leky, w nichžto lež cztij a dablu ſe w te lži klaniegij, prziwykſſe tau lžij lecžiti a gij wierziti, Y plňe gſu zapomnieli a odſtupili od praweho lekarzſtwie, kterež geſt ſtworzeno krwotokemu
Strana 400
400 Nediele Cžtrmezcytma v podolka Gežiſſowa. Nicz giž o tom nemyſle, že v boleſtech a we krwi gežiffowie geſt ocžifftienie hrzieffnika a ženy ne- cžiſte krwotoke, Nebo tiem geſt rzecženo1): „Blahoſlawenij gſu ti, geſſto vmywagij rucha ſwa w krwi berankowie, aby mocz gich byla w drzewie žiwota, kterziž w niem ſamem a w krwi geho ocžiſſtieni ſweho hledagij, a ti ſkrze brany wegdu s že- nichem na ſwatbu.“ Kterežto brany zawrzieny budu před blaznowymi pannami, geſſto ſu, lži naſledugicze, olege milo- wanie božiho praweho nemiely a pro ty mnohe lekarze křiwe odſtupili od praweho lekaře pana Gežiſle. Nebo ty wſſeczky wieczy, w nichž ſe gmenuge odpuſſtieni hrziechuow a zyſkanie ſpaſenie kromie ſameho gezukryſta, vwedeny gſu odpornie proti niemu od Antykryſta, geho neprzietele, genž we gmeno ſwe mnohym ſmiele hrziechy odpufſtie, gimž buoh ani kryftus neodpufſtij. Protož ta wſſeczka odpuſſtienie a miloſti Antykryſtowy lžiwe oblupily ſu gezukryſta z geho boleſtij a pohltily gſu krziž geho, aby w ſwem vžitku zapomenut byl. Kterymžto lžem Antykryftowym lidee wierzijce, zaſli gfu w nich w tiežke nemoczy a w rany duchownie, že nenie yazyka, ktery by to zkaženie mohl wyprawiti. Potom die cžtenie: „A obratiw ſe pan gežiſs, wida gi, rzekl geft: Douffay, dezero! wiera twa zdrawu tie geft vežinila. Y vzdrawena geſt žena w tu hodinu.“ Wida pan gežiſs weliku wieru teto ženy, nepohrdal geſt gij, že, ohyzdna ſuczy, dotkla ſe geſt geho. Aniž ſe geſt mohl zdržeti, by nuze gegie neoprawil. A k gegi chwale oznamil gi wſſem a wiry gegij przede wſſemi geſt pochwalil a, že gi pro gegij wieru vzdrawuge, powiediel rzka: „Douffay, dezero! wiera twa tie geſt vzdrawila." Tu gij giž popuzy k douffani y wſſech, ktož gſu z rodu geho, kterehož gſu doſahli ſkrze wieru, Jakož pijſmo die 2): „Kterzižkoli prziyali ſu gey, dal geſt gim mocz ſyny božimi byti, tiem, kterziž wierzij we gmeno 1) Zjev. 7, 14; 22, 14. 2) Jan 1, 12.
400 Nediele Cžtrmezcytma v podolka Gežiſſowa. Nicz giž o tom nemyſle, že v boleſtech a we krwi gežiffowie geſt ocžifftienie hrzieffnika a ženy ne- cžiſte krwotoke, Nebo tiem geſt rzecženo1): „Blahoſlawenij gſu ti, geſſto vmywagij rucha ſwa w krwi berankowie, aby mocz gich byla w drzewie žiwota, kterziž w niem ſamem a w krwi geho ocžiſſtieni ſweho hledagij, a ti ſkrze brany wegdu s že- nichem na ſwatbu.“ Kterežto brany zawrzieny budu před blaznowymi pannami, geſſto ſu, lži naſledugicze, olege milo- wanie božiho praweho nemiely a pro ty mnohe lekarze křiwe odſtupili od praweho lekaře pana Gežiſle. Nebo ty wſſeczky wieczy, w nichž ſe gmenuge odpuſſtieni hrziechuow a zyſkanie ſpaſenie kromie ſameho gezukryſta, vwedeny gſu odpornie proti niemu od Antykryſta, geho neprzietele, genž we gmeno ſwe mnohym ſmiele hrziechy odpufſtie, gimž buoh ani kryftus neodpufſtij. Protož ta wſſeczka odpuſſtienie a miloſti Antykryſtowy lžiwe oblupily ſu gezukryſta z geho boleſtij a pohltily gſu krziž geho, aby w ſwem vžitku zapomenut byl. Kterymžto lžem Antykryftowym lidee wierzijce, zaſli gfu w nich w tiežke nemoczy a w rany duchownie, že nenie yazyka, ktery by to zkaženie mohl wyprawiti. Potom die cžtenie: „A obratiw ſe pan gežiſs, wida gi, rzekl geft: Douffay, dezero! wiera twa zdrawu tie geft vežinila. Y vzdrawena geſt žena w tu hodinu.“ Wida pan gežiſs weliku wieru teto ženy, nepohrdal geſt gij, že, ohyzdna ſuczy, dotkla ſe geſt geho. Aniž ſe geſt mohl zdržeti, by nuze gegie neoprawil. A k gegi chwale oznamil gi wſſem a wiry gegij przede wſſemi geſt pochwalil a, že gi pro gegij wieru vzdrawuge, powiediel rzka: „Douffay, dezero! wiera twa tie geſt vzdrawila." Tu gij giž popuzy k douffani y wſſech, ktož gſu z rodu geho, kterehož gſu doſahli ſkrze wieru, Jakož pijſmo die 2): „Kterzižkoli prziyali ſu gey, dal geſt gim mocz ſyny božimi byti, tiem, kterziž wierzij we gmeno 1) Zjev. 7, 14; 22, 14. 2) Jan 1, 12.
Strana 401
Po Swate Trogicy. 401 geho.“ Protož tato žena, s takowu wieru prziſtupiwſli ku po- dolku pana gežiſſe, doſahla geſt miloſti zwolenie ſynowſkeho a narodila ſe z boha. Protož geſt gij rzekl: „Douffay, dezero". Ne yako ſluha a przietel daleky muož mieti nieyake dou- ffanie daleke o wieczech malych w přiteli a ſluha w panu, Ale ta wſſeczka douffanie, kteraž ſwiet ma, ſu mala a kratka v wieczech cžaſnych a rychle minulych a gſu iako nicz proti tomu douffani, kterež magi ſynowe a dezery božie w nay- lepſſiech ſlibiech božich. Nebo, kterzi gſu ſynowe, ti y ſpolu- diedicy gezukryſtowi. A že od boha mnozy nebo wſſiczkni mnohe a welike wieczy magij a beru; wſſak toho douffanie, kterež geſt ſynom zachowano, daleczy gſu. A take ſe mnozy domniewagi, že przigmu douffanie to, kterež geft synom božim zachowano, ale toho vgiſſtienie, aby ſyny božimi byli, [272a] wzdalugi ſe. A protož ne lehcze toho cžte- nie oznamuge 1), že ſwiet geho nepoznal. A mezi ſwe wlaſtnij prziſſel, y ti gſu geho neprzivali; kterzi ſu gey pak prziyali, tiech welmi malo geſt, tiem geſt dal mocz, aby ſynowe boži byli. A ti ſu ſe wſlickni muſyli ſwieta odwažiti, chticze gey przigiti. Nebo ſwiet nenawidi pana gežiſle y tiech, kterzi wierzie w nieho a ſkrze wieru gſu ſynowe geho. A protož chutne geſt ſlyffeti o ſynowſtwie božim, ale byti ſynem božiem tiežke, w nenawiſt ſwietu vpadnuti. Nebo prwe ſe tiech wieczij podawa, cžiem ſe cžinij ſynowe božij, nežli gich douffanie. Prwe magij ſyna božieho przigiti a z wiery geho žiwot vſtawiti podle veženie a przikladu geho, a ti ſe bohu rodij ſkrze wieru a miloſt. A to douffanie, ktere ſynom ſlibeno geſt, za tiem ſtogij. Protož, kterzij wierzij w ſyna božieho wierau mrtwu, negſucze žiwi z geho wiery ani gemu gſucze poddani w przikazanich geho, ti ani gſu ſynowe boži, ani magi douffanie ſynuow božich, neb ialowij a mrtwij gſu. Acž pak ſkrze oklamanie mylne 1) Jan 1, 10. 11. 12.
Po Swate Trogicy. 401 geho.“ Protož tato žena, s takowu wieru prziſtupiwſli ku po- dolku pana gežiſſe, doſahla geſt miloſti zwolenie ſynowſkeho a narodila ſe z boha. Protož geſt gij rzekl: „Douffay, dezero". Ne yako ſluha a przietel daleky muož mieti nieyake dou- ffanie daleke o wieczech malych w přiteli a ſluha w panu, Ale ta wſſeczka douffanie, kteraž ſwiet ma, ſu mala a kratka v wieczech cžaſnych a rychle minulych a gſu iako nicz proti tomu douffani, kterež magi ſynowe a dezery božie w nay- lepſſiech ſlibiech božich. Nebo, kterzi gſu ſynowe, ti y ſpolu- diedicy gezukryſtowi. A že od boha mnozy nebo wſſiczkni mnohe a welike wieczy magij a beru; wſſak toho douffanie, kterež geſt ſynom zachowano, daleczy gſu. A take ſe mnozy domniewagi, že przigmu douffanie to, kterež geft synom božim zachowano, ale toho vgiſſtienie, aby ſyny božimi byli, [272a] wzdalugi ſe. A protož ne lehcze toho cžte- nie oznamuge 1), že ſwiet geho nepoznal. A mezi ſwe wlaſtnij prziſſel, y ti gſu geho neprzivali; kterzi ſu gey pak prziyali, tiech welmi malo geſt, tiem geſt dal mocz, aby ſynowe boži byli. A ti ſu ſe wſlickni muſyli ſwieta odwažiti, chticze gey przigiti. Nebo ſwiet nenawidi pana gežiſle y tiech, kterzi wierzie w nieho a ſkrze wieru gſu ſynowe geho. A protož chutne geſt ſlyffeti o ſynowſtwie božim, ale byti ſynem božiem tiežke, w nenawiſt ſwietu vpadnuti. Nebo prwe ſe tiech wieczij podawa, cžiem ſe cžinij ſynowe božij, nežli gich douffanie. Prwe magij ſyna božieho przigiti a z wiery geho žiwot vſtawiti podle veženie a przikladu geho, a ti ſe bohu rodij ſkrze wieru a miloſt. A to douffanie, ktere ſynom ſlibeno geſt, za tiem ſtogij. Protož, kterzij wierzij w ſyna božieho wierau mrtwu, negſucze žiwi z geho wiery ani gemu gſucze poddani w przikazanich geho, ti ani gſu ſynowe boži, ani magi douffanie ſynuow božich, neb ialowij a mrtwij gſu. Acž pak ſkrze oklamanie mylne 1) Jan 1, 10. 11. 12.
Strana 402
402 Nediele Cžtrmezcytma douffagij tiem wiecem, ktere ſynom božim ſlibeny ſu, pro nižadne takowe douffanie neprzigdu k tomu. Protož toto geſt rozum, že pan gežiſs teto ženie, ktera geſt ſkrze wieru žiwu byla dczeru božie, rzekl geſt k nij: „Douffay dczero“, Aby nam to prwotnie oſtalo z potrzeby doſahnuti ſynowſtwi božieho a z rodu geho byti. Protož wždyczky ſyla a vtie- ſſenie zuoſtawa ſynom a dczeram božim w tom ſlowu, geſſto die pan: „Douffay, dezero, žet otecz nebeſky o tie pecžuge a wij, czo potrzebugeſs; wſliczku pecžliwoft ſwu vwrz na nieho, nebo ge geſt pecže o tobie. Przigdu-li zamutkowe, bezprawie, hanienij, neprzizni, hruzy, puzenie y czožkoli takoweho, Douffay, dezero, žet wlafowe hlawy twe gſu zecžteni a geden z nich nezhyne bez wuole otczowy. Przi- gdu-li ktera pochybowanie, tocženi myſli ſem y tam, bazeň vkrutna, zatraczenie, opuſſtienie, roztrhanie y czožkoli ne- wolneho, teſkliweho, bazniweho, pochybneho, dovffay, dczero, žet tebe neopuſtim. Acž by matie dietiete ſweho zapomenuti mohla, ale ya tebe nezapomenu.“ Takoweho douffani ſwiet nicžimž ſobie prziweſti nemuož, nebo pecžliwoſt otcze ne- beſkeho przewyſfuge wſleczka obmyſſlenie ſwieta, kterauž on ma o ſyniech a dczerach ſwych, gimž chowa potom die- dicztwie wiecžneho w radoſti nebeſke. A daw gij douffanie, yakež na dczeru ſluſſij, die gij: „Wiera twa tie geſt vzdrawila.“ Tehdy wiera geſt czeſta, kteružto pan gde k vzdrawenie naſſemu. A protož aby nam to wažno bylo, že die pan: „Wiera twa, kteruž wie- rziſs w Syna božieho, zdrawu tie vcžinila,“ A ne obycžey mrtwy, lidmi lžiwymi zamyſlleny, w niemž hrzieſſniczy zdrawie duſſij a ſpaſenie wiecžne vkazugij, Nazywagicze ſwe mrliny rzadem božim, chwalu božij, ſlužbu božij, poklonu a poczti- woſtij božij, odpuſſtienim, miloſtij. A tiemi wieczmi, genž ſu nazwany ſwatoſtij, lecžij rany otekle a rozkyſale hniſem mnohotwarneho ſferedſtwie lidu hrzieſſneho [272b] a dawno od gezukryſta pobiehleho, geſſto naň wždy lekarzſtwie na
402 Nediele Cžtrmezcytma douffagij tiem wiecem, ktere ſynom božim ſlibeny ſu, pro nižadne takowe douffanie neprzigdu k tomu. Protož toto geſt rozum, že pan gežiſs teto ženie, ktera geſt ſkrze wieru žiwu byla dczeru božie, rzekl geſt k nij: „Douffay dczero“, Aby nam to prwotnie oſtalo z potrzeby doſahnuti ſynowſtwi božieho a z rodu geho byti. Protož wždyczky ſyla a vtie- ſſenie zuoſtawa ſynom a dczeram božim w tom ſlowu, geſſto die pan: „Douffay, dezero, žet otecz nebeſky o tie pecžuge a wij, czo potrzebugeſs; wſliczku pecžliwoft ſwu vwrz na nieho, nebo ge geſt pecže o tobie. Przigdu-li zamutkowe, bezprawie, hanienij, neprzizni, hruzy, puzenie y czožkoli takoweho, Douffay, dezero, žet wlafowe hlawy twe gſu zecžteni a geden z nich nezhyne bez wuole otczowy. Przi- gdu-li ktera pochybowanie, tocženi myſli ſem y tam, bazeň vkrutna, zatraczenie, opuſſtienie, roztrhanie y czožkoli ne- wolneho, teſkliweho, bazniweho, pochybneho, dovffay, dczero, žet tebe neopuſtim. Acž by matie dietiete ſweho zapomenuti mohla, ale ya tebe nezapomenu.“ Takoweho douffani ſwiet nicžimž ſobie prziweſti nemuož, nebo pecžliwoſt otcze ne- beſkeho przewyſfuge wſleczka obmyſſlenie ſwieta, kterauž on ma o ſyniech a dczerach ſwych, gimž chowa potom die- dicztwie wiecžneho w radoſti nebeſke. A daw gij douffanie, yakež na dczeru ſluſſij, die gij: „Wiera twa tie geſt vzdrawila.“ Tehdy wiera geſt czeſta, kteružto pan gde k vzdrawenie naſſemu. A protož aby nam to wažno bylo, že die pan: „Wiera twa, kteruž wie- rziſs w Syna božieho, zdrawu tie vcžinila,“ A ne obycžey mrtwy, lidmi lžiwymi zamyſlleny, w niemž hrzieſſniczy zdrawie duſſij a ſpaſenie wiecžne vkazugij, Nazywagicze ſwe mrliny rzadem božim, chwalu božij, ſlužbu božij, poklonu a poczti- woſtij božij, odpuſſtienim, miloſtij. A tiemi wieczmi, genž ſu nazwany ſwatoſtij, lecžij rany otekle a rozkyſale hniſem mnohotwarneho ſferedſtwie lidu hrzieſſneho [272b] a dawno od gezukryſta pobiehleho, geſſto naň wždy lekarzſtwie na
Strana 403
Po Swate Trogicy. 403 lekarzſtwie prziwodij ti, kterzij lhau we gmeno božij tomu lidu, an giž prziliſs krwij vſlly a shnily w ranach pod gich mnohymi lekarzſtwimi, gimiž gſu wzdalili lid od praweho leku, kteryž v podolka Gežiſſowa ſložen geſt wſſelikym ranam takowym, kterež oni lecžij yazykem lſtiwym a lžiwym. A ne- toliko ta lekarzſtwie vwedena zamyſlem hřiffnikuow pro gich zyſky lakome a pro gich zwlafſtnij zwelebenie, Ale kterežkoli lekarzſtwie cžinij ſwatoſtmi tomu lidu vmrlemu, geſſto, giž gſa odſuzen od podolka gežiſſowa s wieru lžiwu, z ſamych mrtwych obycžeguow krztu nebo ginych ſwatoſtij hleda, — Nicžimž tiem krwotok toho lidu neprzeſtawa, otok neopada, kyſani ran ani ſmradu neumenſluge ſe. Protož wiecze a wiecze mocz w niem ſmrt berze, Nebo nikdiež tu pan nedie: �Douffay, dczero! wiera twa zdrawu tie geft vcžinila.“ A kdež lharz czo o zdrawie krwotoku na tom lidu die, nepolepſli, ale wiece boleſti przida. Take pan toho nedie tomu, ktož pada ku podolku papežowu, cžekage od nieho odpuſſtienie hrziechuow, ani tu, kdež ſe kto lecži tra- weninami kurwy welike; Ale ktož, mage wieru weliku w ſyna božiho, prziſtupi k geho podolku, zdrawij ſwemu krwotoku hledage, vplniet ma wierziti, že tato ſlowa nad nim doko- nana budu: "Douffay, dczero! wiera twa tie geſt zdrawu veži- nila.“ A z toho mame rozumieti y pamietliwi byti, že, ktery- koli ſkutek dobry mame cžiniti, žet každy toho potrzebuge, aby z wiery žiwe a rozumne cžinien byl. Nebo nižadna wiecz bez wiery nemuož ſe bohu libiti. A take, wierzi-li kto bohu ſkrze zamyſl cžlowieka a bogi ſe geho przikazanimi a veženimi lidſkymi, neuſlyſſij geho, aniž ſe gemu ſlijbi. Protož wiera geſt z ſlyſſenie ſlowa božiho, geſſto vežij dobrym ſkutkom cžiniti, aby ge cžinil z wiery žiwe. A že ſpaſytel a kral nad krali a biſkup buduczyho dobreho neſtydiel ſe rzieczy przed zaſtupem ženie krwo- toke: „Dovffay, dezero ! wiera twa tie geſt zdrawu vcžinila, gdiž v pokogi,“ Jako by chtiel rzieczy: „Giž dwanaczte let
Po Swate Trogicy. 403 lekarzſtwie prziwodij ti, kterzij lhau we gmeno božij tomu lidu, an giž prziliſs krwij vſlly a shnily w ranach pod gich mnohymi lekarzſtwimi, gimiž gſu wzdalili lid od praweho leku, kteryž v podolka Gežiſſowa ſložen geſt wſſelikym ranam takowym, kterež oni lecžij yazykem lſtiwym a lžiwym. A ne- toliko ta lekarzſtwie vwedena zamyſlem hřiffnikuow pro gich zyſky lakome a pro gich zwlafſtnij zwelebenie, Ale kterežkoli lekarzſtwie cžinij ſwatoſtmi tomu lidu vmrlemu, geſſto, giž gſa odſuzen od podolka gežiſſowa s wieru lžiwu, z ſamych mrtwych obycžeguow krztu nebo ginych ſwatoſtij hleda, — Nicžimž tiem krwotok toho lidu neprzeſtawa, otok neopada, kyſani ran ani ſmradu neumenſluge ſe. Protož wiecze a wiecze mocz w niem ſmrt berze, Nebo nikdiež tu pan nedie: �Douffay, dczero! wiera twa zdrawu tie geft vcžinila.“ A kdež lharz czo o zdrawie krwotoku na tom lidu die, nepolepſli, ale wiece boleſti przida. Take pan toho nedie tomu, ktož pada ku podolku papežowu, cžekage od nieho odpuſſtienie hrziechuow, ani tu, kdež ſe kto lecži tra- weninami kurwy welike; Ale ktož, mage wieru weliku w ſyna božiho, prziſtupi k geho podolku, zdrawij ſwemu krwotoku hledage, vplniet ma wierziti, že tato ſlowa nad nim doko- nana budu: "Douffay, dczero! wiera twa tie geſt zdrawu veži- nila.“ A z toho mame rozumieti y pamietliwi byti, že, ktery- koli ſkutek dobry mame cžiniti, žet každy toho potrzebuge, aby z wiery žiwe a rozumne cžinien byl. Nebo nižadna wiecz bez wiery nemuož ſe bohu libiti. A take, wierzi-li kto bohu ſkrze zamyſl cžlowieka a bogi ſe geho przikazanimi a veženimi lidſkymi, neuſlyſſij geho, aniž ſe gemu ſlijbi. Protož wiera geſt z ſlyſſenie ſlowa božiho, geſſto vežij dobrym ſkutkom cžiniti, aby ge cžinil z wiery žiwe. A že ſpaſytel a kral nad krali a biſkup buduczyho dobreho neſtydiel ſe rzieczy przed zaſtupem ženie krwo- toke: „Dovffay, dezero ! wiera twa tie geſt zdrawu vcžinila, gdiž v pokogi,“ Jako by chtiel rzieczy: „Giž dwanaczte let
Strana 404
404 Nediele Cžtrmezcytma miela ſy nepokoy tiežky z boleſtij ſwe nemoczy a s lekarzi neužitecžnymi a s hrziechy owſſem.“ Protož on, kral pokoge, geſſto geſt prziſſel, aby lidi s bohem ſmirzil a vpokogil a lidi s lidmi, ten gij dal ten pokoy, aby przitomnie miela cžiem pamatowati geho dobrodinie, když, vzdrawiw gi, puſtil gi s pokogem od ſebe. A tak každy, ktož zdrawij przigima od pana gežiſſe od ſweho krwotoku, pokoy przigima s tiem zdrawim. Czo Marya Magdalena miela geſt nepokoyuow, mnoha milowanie w hrzieſſich konagiczy! A když gij pan dal pokoy, giž potom, v noh geho ſedieczy, doſti miela na tom a wſſech wieczij zanedbala; ſlowa panie za wſſeczka milo- wanie prwnie byla gij doſtatecžna. A dale cžtenie die podle položeni ſwateho Marka 1): „A když geſſtie on mluwil, prziſli ſu poſlowe k kniežeti ſkoly židowſke rzkucze, Zie dczera twa vmrzela geſt. Czo dale trudifs miſtra? Tehdy [273a] pan gežiſs, vſlyffaw to, czož mluwichu, rzekl geſt k kniežeti: Nerod ſe bati, toliko wierz!“ W tiech ſlowiech ſe vkazuge, že toto knieže giž bylo obdrželo ſwu prozbu to na panu gežiflowi, aby, przigda k ňemu, wložil ruku na geho dezeru mrtwu, a že žiwa bude. Ale cželed geho a poſlowe te wiery nemieli gſu, by pan gežiſs mrtwu mohl zkrzieſyti, acž ſu ſnad za to mohli mieti, že by ne- mocnu mohl vzdrawiti. Protož ſu panu ſwemu rzekli: „Ne- rod dale truditi miſtra; gižt geſt vmrzela dezera twa, darmot by giž k tobie ſſel.“ A czož by bylo na te cželedi geho, byli by gey radi rozpacžili a vmrtwili wieru w niem o wzkrzie- ſlenie dczery geho. A ty wieczy mohu y nynie byti podle rozumu duchownieho, že by niekterzij nebo mnozij mieli wiery ňetczo o žiwotu prawem, kteryž by mohli mieti z moczy pana Gežiſſe, y praczugij o to, hledagicze miloſti božij, zaſlužene ſkrze pana gežiſſe, modle ſe za to bohu, ptagi ſe na to, kterak by mohli k tomu žiwotu przigiti, 1) Mark. 5, 35. 36.
404 Nediele Cžtrmezcytma miela ſy nepokoy tiežky z boleſtij ſwe nemoczy a s lekarzi neužitecžnymi a s hrziechy owſſem.“ Protož on, kral pokoge, geſſto geſt prziſſel, aby lidi s bohem ſmirzil a vpokogil a lidi s lidmi, ten gij dal ten pokoy, aby przitomnie miela cžiem pamatowati geho dobrodinie, když, vzdrawiw gi, puſtil gi s pokogem od ſebe. A tak každy, ktož zdrawij przigima od pana gežiſſe od ſweho krwotoku, pokoy przigima s tiem zdrawim. Czo Marya Magdalena miela geſt nepokoyuow, mnoha milowanie w hrzieſſich konagiczy! A když gij pan dal pokoy, giž potom, v noh geho ſedieczy, doſti miela na tom a wſſech wieczij zanedbala; ſlowa panie za wſſeczka milo- wanie prwnie byla gij doſtatecžna. A dale cžtenie die podle položeni ſwateho Marka 1): „A když geſſtie on mluwil, prziſli ſu poſlowe k kniežeti ſkoly židowſke rzkucze, Zie dczera twa vmrzela geſt. Czo dale trudifs miſtra? Tehdy [273a] pan gežiſs, vſlyffaw to, czož mluwichu, rzekl geſt k kniežeti: Nerod ſe bati, toliko wierz!“ W tiech ſlowiech ſe vkazuge, že toto knieže giž bylo obdrželo ſwu prozbu to na panu gežiflowi, aby, przigda k ňemu, wložil ruku na geho dezeru mrtwu, a že žiwa bude. Ale cželed geho a poſlowe te wiery nemieli gſu, by pan gežiſs mrtwu mohl zkrzieſyti, acž ſu ſnad za to mohli mieti, že by ne- mocnu mohl vzdrawiti. Protož ſu panu ſwemu rzekli: „Ne- rod dale truditi miſtra; gižt geſt vmrzela dezera twa, darmot by giž k tobie ſſel.“ A czož by bylo na te cželedi geho, byli by gey radi rozpacžili a vmrtwili wieru w niem o wzkrzie- ſlenie dczery geho. A ty wieczy mohu y nynie byti podle rozumu duchownieho, že by niekterzij nebo mnozij mieli wiery ňetczo o žiwotu prawem, kteryž by mohli mieti z moczy pana Gežiſſe, y praczugij o to, hledagicze miloſti božij, zaſlužene ſkrze pana gežiſſe, modle ſe za to bohu, ptagi ſe na to, kterak by mohli k tomu žiwotu przigiti, 1) Mark. 5, 35. 36.
Strana 405
Po Swate Trogicy. 405 w kterem by ſe mohli bohu libiti. Kteryžto žiwot nowy do- bywa ſe z moczy pana gežiſſe, a ſtary, mrtwy, ſkrze wieru geho zhynuge. A to ſe pocžita prwnie z mrtwych wſtanie. A když ſe kto takowy k tomu pochyli, chtie k takowev ži- wotu przigiti ſkrze miloſt a pomocz pana gežiſſe, a pocžne nietczo k tomu czyli mierziti, hned ſe nahodi niekterzij, aby to ruſlili, a rozpakugij ta ſrdcze mnohymi obycžegi a položij gim ten žiwot za vmrly, kacyerzſtwi nowemu gey przicžtucze, y hruozy naň puſſtiegij, že, ſpaleni ſucze proto, potom w pekle budete. Protož, kohot pan gežiſs nepoſylij v wierze yako tohoto kniežete, vmrtwiet w niem ſnadnie malu wieru, že, nechage noweho žiwota, oſtane w ſtarem. A protož k tiem rozpacženim, kteraž koli o prawdie žiwota na koho gdu, Magij ted ſlowa pana gežiſſe wažena byti, gimiž poſylil toho kniežete v wierze, když gſu geho poſlowe rozpakowali o zdrawij dczery, rzka gemu: „Nerod ſe bati, toliko wierz!“ Protož neuſſkodit gim ti, geſſto ge rozpakugij anebo gim hrozy a hyzdij gich dobre zamyfly a pocžatky w bohu založene, Nebot gich wiery poſylniuge ten, kteryž wſſeczko muož. Potom die cžtenie 1): „A nedopuſtil geſt nižadnemu po ſobie wgiti, gedine Petrowi, Jakubowi a Janowi. A když prziſſel do domu kniežete a vzrzel hluk placžicy a narzie- kagicy, Y wece gim: Czo ſe mutite a placžete? neumrzelat geſt diewka, ale ſpiet. Y poſmiwachu ſe gemu. Ale on wywrhl wſfeczky wen, poyal s ſebu otcze a materz diewky a ty, genž s nim byli.“ Tu pan gežiſs, chtie ſkutek bozſky vkazati, niektere k tomu przival, a niektere od toho od- lucžil, — Jako zaſtup, kterehož nechtiel k tomu mieti przi tom ſkutku; Nebo niekterzij gſu nerozumnij a nehodni, aby przimieſſeni byli k božſkym wieczem. Ale vežedlniky ſwe poyal k tomu, czo geſt y taynie kdy cžinil. Nebo oni ſu 1) Mark. 5, 37—40.
Po Swate Trogicy. 405 w kterem by ſe mohli bohu libiti. Kteryžto žiwot nowy do- bywa ſe z moczy pana gežiſſe, a ſtary, mrtwy, ſkrze wieru geho zhynuge. A to ſe pocžita prwnie z mrtwych wſtanie. A když ſe kto takowy k tomu pochyli, chtie k takowev ži- wotu przigiti ſkrze miloſt a pomocz pana gežiſſe, a pocžne nietczo k tomu czyli mierziti, hned ſe nahodi niekterzij, aby to ruſlili, a rozpakugij ta ſrdcze mnohymi obycžegi a položij gim ten žiwot za vmrly, kacyerzſtwi nowemu gey przicžtucze, y hruozy naň puſſtiegij, že, ſpaleni ſucze proto, potom w pekle budete. Protož, kohot pan gežiſs nepoſylij v wierze yako tohoto kniežete, vmrtwiet w niem ſnadnie malu wieru, že, nechage noweho žiwota, oſtane w ſtarem. A protož k tiem rozpacženim, kteraž koli o prawdie žiwota na koho gdu, Magij ted ſlowa pana gežiſſe wažena byti, gimiž poſylil toho kniežete v wierze, když gſu geho poſlowe rozpakowali o zdrawij dczery, rzka gemu: „Nerod ſe bati, toliko wierz!“ Protož neuſſkodit gim ti, geſſto ge rozpakugij anebo gim hrozy a hyzdij gich dobre zamyfly a pocžatky w bohu založene, Nebot gich wiery poſylniuge ten, kteryž wſſeczko muož. Potom die cžtenie 1): „A nedopuſtil geſt nižadnemu po ſobie wgiti, gedine Petrowi, Jakubowi a Janowi. A když prziſſel do domu kniežete a vzrzel hluk placžicy a narzie- kagicy, Y wece gim: Czo ſe mutite a placžete? neumrzelat geſt diewka, ale ſpiet. Y poſmiwachu ſe gemu. Ale on wywrhl wſfeczky wen, poyal s ſebu otcze a materz diewky a ty, genž s nim byli.“ Tu pan gežiſs, chtie ſkutek bozſky vkazati, niektere k tomu przival, a niektere od toho od- lucžil, — Jako zaſtup, kterehož nechtiel k tomu mieti przi tom ſkutku; Nebo niekterzij gſu nerozumnij a nehodni, aby przimieſſeni byli k božſkym wieczem. Ale vežedlniky ſwe poyal k tomu, czo geſt y taynie kdy cžinil. Nebo oni ſu 1) Mark. 5, 37—40.
Strana 406
406 Nediele Cžtrmezcytma mieli byti ſwiedkowe geho flawnych ſkutkuow ke wſlemu lidu, Aby ſkrze gich ſwiedecztwie potomnie lide vwierzili w ſyna božieho. Ale zaſtup geft wen wywrhl odtud, neb [273b] geſt nebyl przicžina hodna przi tom wzkrzieſſeni. Owffem mluwiecze o wzkrzieſfenie duchownim, w nemž ſe dobywa žiwot nowy, z boha poſlly, Potrzebie geſt, aby przi tom zaſtupuow neſwornych nebylo, z nichž by každy ginak a ginak radil a dali by mnohe ſrdcze ežlowieku. Take za- ſtupu toho hluk vwodij nepokoy a przekažky mnohe. Take w zaſtupiech ſu promieny neſworne, že gednak placžij a tu- diež ſe ſmiegi, a tak w nich nenie ſaudu, — Jakož ſe tuto vkazuge we cžtenie, že byl od nich hrzmot, placž a yhned tu poſmiewanie panu gežiſlowi. Protož ten zaſtup wywrhl wen, chtie dati znowu žiwot cžlowieku a ſmrt od nieho za- hnati. Protož ty wiecy z potřeby muſy odlucženy byti od tiech, ktož by nowy žiwot z mrtwych radi prziyali, aby rada neſworna a pobiehla, geſſto w zaſtupiech przebywa, takowemu nebyla dana. Teež od powykuow, kterzij w zaſtupiech gſu, potrzebne geſt odlucžiti ſe; nemuož-li gich kto wywrczy, ale ma vtiekati przed nimi, aby gich nepokogem nebyl zruſſen a pokoge ſrdcze neztratil, genž geſt pocžatek zhynutie w dobrem. Owſſem pak k dobrotie žiwota, kterež by rad dobyl, takowy potrzebij ma odchyliti ſe od toho zaſtupa marneho ; Poniewadž rozlicžne nemoczy magij w ſobie, aby gich w nižadne nenaſledowal a s nimi ſe neſrownal, Neb s gich przewraczenim rychle by byl przewraczen. Ale že w tomto zaſtupu byli rozlicžnij lide; niekterzij podle oby- cžege židowſkeho po prziezni plakali mrtwe, a niekterzij proto prziſili, aby tieſſili placžicy a zamuczene. A pan ne- chtiel gich mieti przi tom, když chtiel zkrzieſyti mrtwe°. Mohut y nynie nietczo k tomu podobne wieczy byti przi mrtwych, geſſto, yako pohane bez wiery gſucze, przieliſſne placže a powyky dluho nad mrtwymi cžinij. Ginij gſu pak, geſſto tieſlij przately o mrtwych gich; to ſu kniežij, miſtrzi
406 Nediele Cžtrmezcytma mieli byti ſwiedkowe geho flawnych ſkutkuow ke wſlemu lidu, Aby ſkrze gich ſwiedecztwie potomnie lide vwierzili w ſyna božieho. Ale zaſtup geft wen wywrhl odtud, neb [273b] geſt nebyl przicžina hodna przi tom wzkrzieſſeni. Owffem mluwiecze o wzkrzieſfenie duchownim, w nemž ſe dobywa žiwot nowy, z boha poſlly, Potrzebie geſt, aby przi tom zaſtupuow neſwornych nebylo, z nichž by každy ginak a ginak radil a dali by mnohe ſrdcze ežlowieku. Take za- ſtupu toho hluk vwodij nepokoy a przekažky mnohe. Take w zaſtupiech ſu promieny neſworne, že gednak placžij a tu- diež ſe ſmiegi, a tak w nich nenie ſaudu, — Jakož ſe tuto vkazuge we cžtenie, že byl od nich hrzmot, placž a yhned tu poſmiewanie panu gežiſlowi. Protož ten zaſtup wywrhl wen, chtie dati znowu žiwot cžlowieku a ſmrt od nieho za- hnati. Protož ty wiecy z potřeby muſy odlucženy byti od tiech, ktož by nowy žiwot z mrtwych radi prziyali, aby rada neſworna a pobiehla, geſſto w zaſtupiech przebywa, takowemu nebyla dana. Teež od powykuow, kterzij w zaſtupiech gſu, potrzebne geſt odlucžiti ſe; nemuož-li gich kto wywrczy, ale ma vtiekati przed nimi, aby gich nepokogem nebyl zruſſen a pokoge ſrdcze neztratil, genž geſt pocžatek zhynutie w dobrem. Owſſem pak k dobrotie žiwota, kterež by rad dobyl, takowy potrzebij ma odchyliti ſe od toho zaſtupa marneho ; Poniewadž rozlicžne nemoczy magij w ſobie, aby gich w nižadne nenaſledowal a s nimi ſe neſrownal, Neb s gich przewraczenim rychle by byl przewraczen. Ale že w tomto zaſtupu byli rozlicžnij lide; niekterzij podle oby- cžege židowſkeho po prziezni plakali mrtwe, a niekterzij proto prziſili, aby tieſſili placžicy a zamuczene. A pan ne- chtiel gich mieti przi tom, když chtiel zkrzieſyti mrtwe°. Mohut y nynie nietczo k tomu podobne wieczy byti przi mrtwych, geſſto, yako pohane bez wiery gſucze, przieliſſne placže a powyky dluho nad mrtwymi cžinij. Ginij gſu pak, geſſto tieſlij przately o mrtwych gich; to ſu kniežij, miſtrzi
Strana 407
Po Swate Trogicy. 407 a mniſſij, geſſto o mrtwych dawagij potieſſenie przatelom gich, iako žide Marygi Magdaleňe a Martie o Lazarowi. Nerzku, by kniežij tieflili przately tiem o gich mrtwych, že ſu zde ſwaty žiwot wedli, pokanie prawe za hrziechy až do ſmrti cžinili a w przikazaniech božiech ſtali. „Protož z gich ſwateho obczowanie mame o nich nadegi, že duſſe gich gſu w blahoflawenſtwie wiecžnem; nermuttež ſe pro nie, iako ſe ti mutij, geſſto nadiege takowe nemagij.“ Kniežij tak ne- tieſſij, ale obecznie przatelom opakugij obmeſſkanie, pro ňež trpij muky tak tiežke yako w pekle zatraczenczy, ge- dine že ne wiecžne, A že w tiech mukach vpiegij, žaloſtnie rzkucze1): „Smilugte ſe! ſmiluyte ſe aſpoň wy, przatele, nade mnu! nebo ruka panie dotkla ſe geſt mne." Y ponukagi gich, aby v nich mſſe kupowali a gina naboženſtwie gich, pra- wiecze, že gich przatele niekdy wyňdu z tiech muk ſkrze gich mſſe. O truchle vtieſſenie a negiſte, o niemž yako we ſnach mluwij prawiecze, že ſe geſt obmeſſkal ten mrtwy! Y proſy wždy za to obmeſſkani. A mohl ſe geſt tak ob- meſſkati, že nikdy gich mſſe a žaltarzi neſtatežij gemu... A že die tu ežtenie, Zie [274a] pan gežiſs rzekl tiem, geſſto plakali: Czo ſe mutite a placžete? neumrzelat geſt diewka, ale ſpijt. Y poſmiewachu ſe gemu. Ty, geſſto, w mi- loſti boži ſuce, zemru tieleſnie, to pan ſnem nazywa. Nebo gemu gſu wſſiczkni ſprawedliwij žiwi wždy; acž y na tiele mrtwi ſu, ale on ge wzkrzielij a yako ze ſpanie probudi ge. Ale czo gſu ta flowa panie platna y gina, poniewadž gemu nynie newierzij? Smiech, hniew a ruhanie gſu ty wiecy v newiernych, geſlto ſe gim zdagij nepodobne a krziwe pro prziliſſnu dalekoſt. Neb gſu lide zlij a ſlepij, przieliſs ſe wzdalili rozumem, wolij y ſkutky od geho rzecžij a wiery k nim nemagij. Protož to geſt giž naylehcžeyſli, poſmiewati ſe geho rzecžem, any ſu nemudre a yako blaznowſtwie v nie- 1) Job 19, 21.
Po Swate Trogicy. 407 a mniſſij, geſſto o mrtwych dawagij potieſſenie przatelom gich, iako žide Marygi Magdaleňe a Martie o Lazarowi. Nerzku, by kniežij tieflili przately tiem o gich mrtwych, že ſu zde ſwaty žiwot wedli, pokanie prawe za hrziechy až do ſmrti cžinili a w przikazaniech božiech ſtali. „Protož z gich ſwateho obczowanie mame o nich nadegi, že duſſe gich gſu w blahoflawenſtwie wiecžnem; nermuttež ſe pro nie, iako ſe ti mutij, geſſto nadiege takowe nemagij.“ Kniežij tak ne- tieſſij, ale obecznie przatelom opakugij obmeſſkanie, pro ňež trpij muky tak tiežke yako w pekle zatraczenczy, ge- dine že ne wiecžne, A že w tiech mukach vpiegij, žaloſtnie rzkucze1): „Smilugte ſe! ſmiluyte ſe aſpoň wy, przatele, nade mnu! nebo ruka panie dotkla ſe geſt mne." Y ponukagi gich, aby v nich mſſe kupowali a gina naboženſtwie gich, pra- wiecze, že gich przatele niekdy wyňdu z tiech muk ſkrze gich mſſe. O truchle vtieſſenie a negiſte, o niemž yako we ſnach mluwij prawiecze, že ſe geſt obmeſſkal ten mrtwy! Y proſy wždy za to obmeſſkani. A mohl ſe geſt tak ob- meſſkati, že nikdy gich mſſe a žaltarzi neſtatežij gemu... A že die tu ežtenie, Zie [274a] pan gežiſs rzekl tiem, geſſto plakali: Czo ſe mutite a placžete? neumrzelat geſt diewka, ale ſpijt. Y poſmiewachu ſe gemu. Ty, geſſto, w mi- loſti boži ſuce, zemru tieleſnie, to pan ſnem nazywa. Nebo gemu gſu wſſiczkni ſprawedliwij žiwi wždy; acž y na tiele mrtwi ſu, ale on ge wzkrzielij a yako ze ſpanie probudi ge. Ale czo gſu ta flowa panie platna y gina, poniewadž gemu nynie newierzij? Smiech, hniew a ruhanie gſu ty wiecy v newiernych, geſlto ſe gim zdagij nepodobne a krziwe pro prziliſſnu dalekoſt. Neb gſu lide zlij a ſlepij, przieliſs ſe wzdalili rozumem, wolij y ſkutky od geho rzecžij a wiery k nim nemagij. Protož to geſt giž naylehcžeyſli, poſmiewati ſe geho rzecžem, any ſu nemudre a yako blaznowſtwie v nie- 1) Job 19, 21.
Strana 408
408 Nediele Cžtrmezcytma kterych. Ale ginij ſe yhned oborzij w hniew a w ruhanie a hrozy pro ne, když by gim czo lakomſtwie nebo pychy nebo ginych wiecy gim milych a zyfftnych na ſwietie po- kazyl. Tiem gſu nemudre, ſlkodne a bludne, nebo ſu ſrdcze ſwe vſtawili kromie boha, odpornie rzecžem geho, rozumu ani wiery k nim nemagicze. Ale on prawie geſt rzekl: „Czo ſe rmutite a placžete? neumrzelat geſt diewka, ale ſpijt." A tak gim brani toho zamutku a placže yako daremneho a ſikodliweho nad tiemi, kterzi w panu bohu žiwi gſu a w niem ſu radoſtni. Gim pak, newiernym, mrtwi ſu. Protož gich placžij gedine proto, že ſe ſe panem bohem nesgedna- wagij o gich radoſtny žiwot, kterziž ſu odpocžinuli od biedy tohoto žiwota ſkrze cžaſne rozdielenie s tielem, ale v božim žiwotie radoſtnie zuoſtawagij. Protož gich rozdielenie ſnem nazywa a branij plakati toho ſna, neb geſt k odpocžinutie tomu, ktož tak rozdielen geſt s tiemto wražedlnym przi- bytkem. Pakli geſt kto w pekle, czo tiem placžem dobreho ſobie nebo gemu zgednagij? Y die tu cžteni: „Ale on wywrhl wſeczky a poyal otcze a materz diewky a ty, genž s nim byli,“ To geſt Petra, Ja- kuba a Jana. Petr podle wykladu miſtruow wyklada ſe „po- znaly“ anebo „oſwieczeny w bozſkych wieczech“, Jakub „ſylny“ genž przemaha anebo gine pod ſe potlacžuge, A Jan "miloſt božij". A takowij lide potrzebni ſu przi takowem wzkrzieſſenie duchownim, aby ten žiwot miloſti, kterehož tu doſahnu, gimi zachowan byl. Take otecz a matie ſu potrzebni przi tom wzkrziſlenie w tomto rozumu, aby ſuzeno bylo rozumnie, že nemoczy y ſmrt diewky fu przicžinu otcze a materze; Neb wſliczkni vmrzeli gſu w Adamowi, tu ſmrt každy w otczy a w materzi dokonawage. Protož, kto by chtiel powſtati od te ſmrti a nalezti žiwot prawy, nemuož toho ſnadnie delati, lecž rozumie te ſmrti, odkud ſe geſt w ni vwalil. A tak gey rozum prziwede s tiem k otczy a k materzi, že geſt w nich vbiehl w tu przevkrutnu ſmrt, ſ niež ſobie ti naywiecze
408 Nediele Cžtrmezcytma kterych. Ale ginij ſe yhned oborzij w hniew a w ruhanie a hrozy pro ne, když by gim czo lakomſtwie nebo pychy nebo ginych wiecy gim milych a zyfftnych na ſwietie po- kazyl. Tiem gſu nemudre, ſlkodne a bludne, nebo ſu ſrdcze ſwe vſtawili kromie boha, odpornie rzecžem geho, rozumu ani wiery k nim nemagicze. Ale on prawie geſt rzekl: „Czo ſe rmutite a placžete? neumrzelat geſt diewka, ale ſpijt." A tak gim brani toho zamutku a placže yako daremneho a ſikodliweho nad tiemi, kterzi w panu bohu žiwi gſu a w niem ſu radoſtni. Gim pak, newiernym, mrtwi ſu. Protož gich placžij gedine proto, že ſe ſe panem bohem nesgedna- wagij o gich radoſtny žiwot, kterziž ſu odpocžinuli od biedy tohoto žiwota ſkrze cžaſne rozdielenie s tielem, ale v božim žiwotie radoſtnie zuoſtawagij. Protož gich rozdielenie ſnem nazywa a branij plakati toho ſna, neb geſt k odpocžinutie tomu, ktož tak rozdielen geſt s tiemto wražedlnym przi- bytkem. Pakli geſt kto w pekle, czo tiem placžem dobreho ſobie nebo gemu zgednagij? Y die tu cžteni: „Ale on wywrhl wſeczky a poyal otcze a materz diewky a ty, genž s nim byli,“ To geſt Petra, Ja- kuba a Jana. Petr podle wykladu miſtruow wyklada ſe „po- znaly“ anebo „oſwieczeny w bozſkych wieczech“, Jakub „ſylny“ genž przemaha anebo gine pod ſe potlacžuge, A Jan "miloſt božij". A takowij lide potrzebni ſu przi takowem wzkrzieſſenie duchownim, aby ten žiwot miloſti, kterehož tu doſahnu, gimi zachowan byl. Take otecz a matie ſu potrzebni przi tom wzkrziſlenie w tomto rozumu, aby ſuzeno bylo rozumnie, že nemoczy y ſmrt diewky fu przicžinu otcze a materze; Neb wſliczkni vmrzeli gſu w Adamowi, tu ſmrt každy w otczy a w materzi dokonawage. Protož, kto by chtiel powſtati od te ſmrti a nalezti žiwot prawy, nemuož toho ſnadnie delati, lecž rozumie te ſmrti, odkud ſe geſt w ni vwalil. A tak gey rozum prziwede s tiem k otczy a k materzi, že geſt w nich vbiehl w tu przevkrutnu ſmrt, ſ niež ſobie ti naywiecze
Strana 409
Po Swate Trogicy. 409 ſtyfſtie, kterziž ſu giž doſahli praweho žiwota. Tyt hňete za obycžey ta ſmrt, pro niž ſe za neſſtiaſtne magij. Protož przi- tom wzkrziefſeni duchownim ma byti Petr, To geſt: chcze-li kto prawie ſtati o žiwot, muſy ſkrze poznanie opatrzi 274b]- ti tu ſmrt, w kteru geſt vbiehl ſkrze otcze a materz przi- rozeňe a zbawen geſt boha ſkrze ni, kteražto ſmrt, w niem przirozenie bydlecz, vſtawicžnie geſt dielala ſkrze tielo owotcze ſmrti. Protož bez takoweho oſwieczenie nebo po- znanie nemuož podobne žiwot miloſti hledan byti. Potom ma byti Jan, genž geſt „miloſt božie“. To geſt, že ginak ežlo- wiek nemož powſtati od te ſmrti, gedine ſkrze miloſt božie, ktera geſt nam dana ſkrze pana gezukryſta a geho ſmrt, Genž geſt to z miloſti welike vežinil, že ſwu ſmrtij zkazyl naſſi ſmrt a žiwot miloſti w nas oſwietil, abychom giž w mi- lowanie božim bydleli, prziyawffe nowy žiwot z mrtwych. Potom tu muſy byti Jakub, „ſylny“, geſſto przemaha. Nebo ten žiwot miloſti, dobyty ſkrze pana gezukryſta, mož w nas zoſtati praczowitie s bohem. Protož Jakuba, hrdiny, wždy geſt potrzebie, aby pod ſe podbil neprzately a naywiecze tu ſmrt domaczy, geſſto hleda zabiti žiwot miloſti w nas ſwymi žadoſtmi ſmrtedlnymi. Protož, bude-li tu Jakub hrdina, mat wždy doſti cžiniti s tu ſmrtij, mrtwie gi a ty žadoſti przemahage, aby to prwnij wzkrzieſſenie ſlawne mohlo ſe tak dokonati, k nemuž tito trzij Apoſſtole prziwolani bywagij. Potom die cžtenie 1): „Y weſlli gſu, kdež byla diewka ležicy. A vyaw ruku diewky, wecze gie: Tabita kumi! Genž ſe wyklada: Tobie prawim, wſtaň! A yhned geſt wſtala a chodila; y kazal gij dati gieſti.“ Ten, genž geſt žiwot wiecžny, ſkrze nehož wſfecky wiecy 2) vcžiňeny ſu, ſwu ruku vyal ruku vmrle dewky a przikazal gij wſtati ze ſna, aby ruka gegij z mocy geho mocz m'ela k dobrym dielom. A že geſt chodila a gedla, z mrtwych wſtawſli ; nebo to geft duowod 1) Mark. 5, 41; Luk. 8, 55. 2) Orig. chybou saz. wiery.
Po Swate Trogicy. 409 ſtyfſtie, kterziž ſu giž doſahli praweho žiwota. Tyt hňete za obycžey ta ſmrt, pro niž ſe za neſſtiaſtne magij. Protož przi- tom wzkrziefſeni duchownim ma byti Petr, To geſt: chcze-li kto prawie ſtati o žiwot, muſy ſkrze poznanie opatrzi 274b]- ti tu ſmrt, w kteru geſt vbiehl ſkrze otcze a materz przi- rozeňe a zbawen geſt boha ſkrze ni, kteražto ſmrt, w niem przirozenie bydlecz, vſtawicžnie geſt dielala ſkrze tielo owotcze ſmrti. Protož bez takoweho oſwieczenie nebo po- znanie nemuož podobne žiwot miloſti hledan byti. Potom ma byti Jan, genž geſt „miloſt božie“. To geſt, že ginak ežlo- wiek nemož powſtati od te ſmrti, gedine ſkrze miloſt božie, ktera geſt nam dana ſkrze pana gezukryſta a geho ſmrt, Genž geſt to z miloſti welike vežinil, že ſwu ſmrtij zkazyl naſſi ſmrt a žiwot miloſti w nas oſwietil, abychom giž w mi- lowanie božim bydleli, prziyawffe nowy žiwot z mrtwych. Potom tu muſy byti Jakub, „ſylny“, geſſto przemaha. Nebo ten žiwot miloſti, dobyty ſkrze pana gezukryſta, mož w nas zoſtati praczowitie s bohem. Protož Jakuba, hrdiny, wždy geſt potrzebie, aby pod ſe podbil neprzately a naywiecze tu ſmrt domaczy, geſſto hleda zabiti žiwot miloſti w nas ſwymi žadoſtmi ſmrtedlnymi. Protož, bude-li tu Jakub hrdina, mat wždy doſti cžiniti s tu ſmrtij, mrtwie gi a ty žadoſti przemahage, aby to prwnij wzkrzieſſenie ſlawne mohlo ſe tak dokonati, k nemuž tito trzij Apoſſtole prziwolani bywagij. Potom die cžtenie 1): „Y weſlli gſu, kdež byla diewka ležicy. A vyaw ruku diewky, wecze gie: Tabita kumi! Genž ſe wyklada: Tobie prawim, wſtaň! A yhned geſt wſtala a chodila; y kazal gij dati gieſti.“ Ten, genž geſt žiwot wiecžny, ſkrze nehož wſfecky wiecy 2) vcžiňeny ſu, ſwu ruku vyal ruku vmrle dewky a przikazal gij wſtati ze ſna, aby ruka gegij z mocy geho mocz m'ela k dobrym dielom. A že geſt chodila a gedla, z mrtwych wſtawſli ; nebo to geft duowod 1) Mark. 5, 41; Luk. 8, 55. 2) Orig. chybou saz. wiery.
Strana 410
410 Nediele Cžtrmezcytma praweho wzkrzieſſenie a ti ſkutkowe gſu zdrawych lidij. Tež mame rozumieti o wzkrzieſſenie duchowniem; geſt-li od cžlowieka ſmrt odlucžena a žiwot prawy geſt-li w niem, tehdy ma hnutie zgewna w chodu s mijſta na mijſto, z cztnoſti do cztnoſti, kracžege po czeſtie przikazanij božich. Neb ten žiwot miloſti, kdež geſt, nemuož ſe tagiti ani meſſkati, Ale muſy hnutij ſylna mieti, poſpiechage k dobrym ſkutkom, kra- cžege z gedniech w druhe. Paklit praweho žiwota w kom nenie, po prazne rucze to poznaſs, žet geſt gi pan Gežifs neuyal ſwu ruku, A po lenich nohach, že s lenoſtij chodij anebo owſſem ſedieti chtij bez pracze božij. Die cžtenie: „A kazal pan dewcze dati gieſti,“ genž geſt naywietcžij giftota, že geft cžlowiek žiw a zdraw, když czo s chutij muož gieſti. Tež o prawem zdrawie žiwota duchow- nieho muož znamo byti tiem, kterzij gemu nietczo rozu- miegij, že pokrmy, ktere gie cžlowiek wnitrznij, mage prawy žiwot w ſobie, přigima s chutij žadoſtiwie, — Jakož geſt ſlowo božie, gessto dawa prawy žiwot lidem. A on ſam pan die 1): „Ja ſem chleb žiwy, kteryž ſem s nebe sſtupil; bude-li kto gieſti z neho, žiw bude na wieky.“ A ginde die2): „Ja ſem dwerze owczij; ſkrze mne ktož wegde, paſtwu nalezne.“ Protož k tomu pokrmu, kteryž w nem famem mož [275a] nalezen byti, když zdrawa duſſe a žiwa geſt, przichyluge ſe a paſe ſe w niem, ſylu y vtieſſenie z neho berze. Pakli geſt duſſe mrtwa, tehdy owſſem y pokrmy zhrzy, aniž gim rozumieti muož, gluczy ſlepa a mrtwa. A geſt-li nemoczna, ta ma ne- chut w tiech pokrmiech, z nichž by prawy žiwot mohla mieti. Acž ge pak y przigima niekdy zewnitrz, ale nemuož gich zachowati, wywraczy ge wen z ſebe. Budto že flowo božie ſlyſſi, nebo tielo geho a krew przigima, to za malym pomeſſkanim z ſebe wywratie, zapomene toho a k mlatu obyklemu ſe nawrati; nemohucy cžijti nižadne chuti w tiech 1) Jan 6, 51. 2) Jan 10, 9.
410 Nediele Cžtrmezcytma praweho wzkrzieſſenie a ti ſkutkowe gſu zdrawych lidij. Tež mame rozumieti o wzkrzieſſenie duchowniem; geſt-li od cžlowieka ſmrt odlucžena a žiwot prawy geſt-li w niem, tehdy ma hnutie zgewna w chodu s mijſta na mijſto, z cztnoſti do cztnoſti, kracžege po czeſtie przikazanij božich. Neb ten žiwot miloſti, kdež geſt, nemuož ſe tagiti ani meſſkati, Ale muſy hnutij ſylna mieti, poſpiechage k dobrym ſkutkom, kra- cžege z gedniech w druhe. Paklit praweho žiwota w kom nenie, po prazne rucze to poznaſs, žet geſt gi pan Gežifs neuyal ſwu ruku, A po lenich nohach, že s lenoſtij chodij anebo owſſem ſedieti chtij bez pracze božij. Die cžtenie: „A kazal pan dewcze dati gieſti,“ genž geſt naywietcžij giftota, že geft cžlowiek žiw a zdraw, když czo s chutij muož gieſti. Tež o prawem zdrawie žiwota duchow- nieho muož znamo byti tiem, kterzij gemu nietczo rozu- miegij, že pokrmy, ktere gie cžlowiek wnitrznij, mage prawy žiwot w ſobie, přigima s chutij žadoſtiwie, — Jakož geſt ſlowo božie, gessto dawa prawy žiwot lidem. A on ſam pan die 1): „Ja ſem chleb žiwy, kteryž ſem s nebe sſtupil; bude-li kto gieſti z neho, žiw bude na wieky.“ A ginde die2): „Ja ſem dwerze owczij; ſkrze mne ktož wegde, paſtwu nalezne.“ Protož k tomu pokrmu, kteryž w nem famem mož [275a] nalezen byti, když zdrawa duſſe a žiwa geſt, przichyluge ſe a paſe ſe w niem, ſylu y vtieſſenie z neho berze. Pakli geſt duſſe mrtwa, tehdy owſſem y pokrmy zhrzy, aniž gim rozumieti muož, gluczy ſlepa a mrtwa. A geſt-li nemoczna, ta ma ne- chut w tiech pokrmiech, z nichž by prawy žiwot mohla mieti. Acž ge pak y przigima niekdy zewnitrz, ale nemuož gich zachowati, wywraczy ge wen z ſebe. Budto že flowo božie ſlyſſi, nebo tielo geho a krew przigima, to za malym pomeſſkanim z ſebe wywratie, zapomene toho a k mlatu obyklemu ſe nawrati; nemohucy cžijti nižadne chuti w tiech 1) Jan 6, 51. 2) Jan 10, 9.
Strana 411
Po Swate Trogicy. 411 pokrmiech duchownich, puſti ge z pamieti a wynde wen z ſebe a doſahne mlata marnych wiecij, wylewa ſe w rzecži mnohe, pta ſe na nowiny a na rozlicžne biehy tieleſne a ſwietſke Anebo ſe da w pecžliwoſti nieyake nebo w ſwary a w hadanie pijſem, w popuzeni nemiloſtiwa, y przežiwa ty mrzkoſti yako mlato, geſſto w niem yadra neni. Protož takowe duſſe gſu nedužiwe, geſſto wywraczegij z ſebe zdrawe pokrmy a k tiem ſe tahnu, geſſto nemoczy przidawagij anebo owſſem ſmrt vwodij. A czožkoli duſſe w ſe berze krom'e ſtworzitele ſweho, genž geft žiwot gegij, wſleczko to mlato geſt, nemage w ſobie ſytoſti. Ale kteraž duſſe muož gieſti zdrawe pokrmy a w nich ſe paſti, odlucženat geſt od ſmrti y od nemoczy a žiwot prawy w ſobie ma, yakožto wzkrzie- ſfeny z mrtwych. Y die dale cžtenie 1): „A podiwili ſu ſe rodicžowe diewky diwenim welikym" — A bylo geft giftie cžemu: Zie tak mocznie pan Gežifs wzkrzieſyl flowem dezeru gich —, Aby nam to wiecze diwno bylo, když on ſlowem ſwym przikaže wſlem lidem wſtati z mrtwych, Gedniem k ſlawie welike a druhym ku potupie wiecžne, aby gi wždy bez koncze widieli. Toto wzkrzieffenie dewky bylo geſt ku prwniemu ži- wotu, geſſto geſt opiet vmierati muſyla. A bude druhe wzkrziefſena, a to wzkrzieſſenie poſlednie bude wiecžne. A tiech wſfech prziliſs ſladke bude, kterziž k ſlawie wſtanu, kterzij gſu zde doſſli wzkrzieſſenie prwnieho a žiwota miloſti doſahli. Ale ti, kterziž gſu, w ſmrti duchowni trwagicze, prziſli k ſmrti tieleſne, ti wſtanu k ſmrti wiecžne, w gezerze ohne a ſyry budu trpiecze na wieky. A tot by miel diw weliky byti, by byl kto diwie ſe tomu. 1) Luk. 8, 56.
Po Swate Trogicy. 411 pokrmiech duchownich, puſti ge z pamieti a wynde wen z ſebe a doſahne mlata marnych wiecij, wylewa ſe w rzecži mnohe, pta ſe na nowiny a na rozlicžne biehy tieleſne a ſwietſke Anebo ſe da w pecžliwoſti nieyake nebo w ſwary a w hadanie pijſem, w popuzeni nemiloſtiwa, y przežiwa ty mrzkoſti yako mlato, geſſto w niem yadra neni. Protož takowe duſſe gſu nedužiwe, geſſto wywraczegij z ſebe zdrawe pokrmy a k tiem ſe tahnu, geſſto nemoczy przidawagij anebo owſſem ſmrt vwodij. A czožkoli duſſe w ſe berze krom'e ſtworzitele ſweho, genž geft žiwot gegij, wſleczko to mlato geſt, nemage w ſobie ſytoſti. Ale kteraž duſſe muož gieſti zdrawe pokrmy a w nich ſe paſti, odlucženat geſt od ſmrti y od nemoczy a žiwot prawy w ſobie ma, yakožto wzkrzie- ſfeny z mrtwych. Y die dale cžtenie 1): „A podiwili ſu ſe rodicžowe diewky diwenim welikym" — A bylo geft giftie cžemu: Zie tak mocznie pan Gežifs wzkrzieſyl flowem dezeru gich —, Aby nam to wiecze diwno bylo, když on ſlowem ſwym przikaže wſlem lidem wſtati z mrtwych, Gedniem k ſlawie welike a druhym ku potupie wiecžne, aby gi wždy bez koncze widieli. Toto wzkrzieffenie dewky bylo geſt ku prwniemu ži- wotu, geſſto geſt opiet vmierati muſyla. A bude druhe wzkrziefſena, a to wzkrzieſſenie poſlednie bude wiecžne. A tiech wſfech prziliſs ſladke bude, kterziž k ſlawie wſtanu, kterzij gſu zde doſſli wzkrzieſſenie prwnieho a žiwota miloſti doſahli. Ale ti, kterziž gſu, w ſmrti duchowni trwagicze, prziſli k ſmrti tieleſne, ti wſtanu k ſmrti wiecžne, w gezerze ohne a ſyry budu trpiecze na wieky. A tot by miel diw weliky byti, by byl kto diwie ſe tomu. 1) Luk. 8, 56.
Strana 412
412 Na Den Na den Poſwieczenie. Cžtenie Swateho Lukaffe w XIX. Kapitole. Ten cžas wyſſed pan Gežiſs bral ſe przes Gerycho; a ay, muž, gmenem zacheus, a ten byl knieže zgewnych hrzieſlnikuow, a on bohaty, a hledal widieti gežiſſe, kto by byl; a nemohl pro zaſtup, nebo poſtawu malicžky byl. A przedbiehl, wſtupil geſt na drzewo pla- neho ffiku, aby gey widiel, neb tudy m'el giti. A když prziſſel [275b] k mijſtu, wzhledl gežiſs, vzřel gey, Y rzekl gemu: Zachee! s chwata- nim sſtup doluow, neb dnes w domu twem muſym byti. Y sſtupil geſt poſpieſſnie a przi- yal gey raduge ſe. A když vzrzeli wſſiczkni. reptali rzkucze, že ſe k cžlovieku hrzieſſ- nemu obratil. A Itoge Zacheus řekl ku panu: Ay, polowiczy zbožie meho, pane, dawam chudym, a oklamal-li ſem koho v cžem, na- wraczugi to cžtwero. Rzekl gemu Gežifs, Zie dnes ſpaſenie domu tomuto ſtalo ſe geſt, protože by on byl ſyn Abrahamuow. Neb prziſſel ſyn cžlowieka, aby hledal a ſpaſyl, czož bylo zahynulo. Oto ſwate cžtenie pro przicžiny ſkutkuo pana Ge- žiſle toto Mieſto Gerycho przipomina; Nebo, do nieho gda, ſlepeho vzdrawil, A z neho wychazege, Zacheowi miloſt dal, hrziechy gemu odpuſtil a yako kagiczyho a ſweho prziyal geſt geho. A že Gerycho wyklada ſe „hnutij“ nebo „promiena“, aby podobne bylo rziecy, že pan gežiſs przeſſel przes to Gerycho a minul ge, aby rozumieno bylo, že tu, kdež ſu promieny, tu neuſtawicžnoſti a tak neprawoſti. Nebo die
412 Na Den Na den Poſwieczenie. Cžtenie Swateho Lukaffe w XIX. Kapitole. Ten cžas wyſſed pan Gežiſs bral ſe przes Gerycho; a ay, muž, gmenem zacheus, a ten byl knieže zgewnych hrzieſlnikuow, a on bohaty, a hledal widieti gežiſſe, kto by byl; a nemohl pro zaſtup, nebo poſtawu malicžky byl. A przedbiehl, wſtupil geſt na drzewo pla- neho ffiku, aby gey widiel, neb tudy m'el giti. A když prziſſel [275b] k mijſtu, wzhledl gežiſs, vzřel gey, Y rzekl gemu: Zachee! s chwata- nim sſtup doluow, neb dnes w domu twem muſym byti. Y sſtupil geſt poſpieſſnie a przi- yal gey raduge ſe. A když vzrzeli wſſiczkni. reptali rzkucze, že ſe k cžlovieku hrzieſſ- nemu obratil. A Itoge Zacheus řekl ku panu: Ay, polowiczy zbožie meho, pane, dawam chudym, a oklamal-li ſem koho v cžem, na- wraczugi to cžtwero. Rzekl gemu Gežifs, Zie dnes ſpaſenie domu tomuto ſtalo ſe geſt, protože by on byl ſyn Abrahamuow. Neb prziſſel ſyn cžlowieka, aby hledal a ſpaſyl, czož bylo zahynulo. Oto ſwate cžtenie pro przicžiny ſkutkuo pana Ge- žiſle toto Mieſto Gerycho przipomina; Nebo, do nieho gda, ſlepeho vzdrawil, A z neho wychazege, Zacheowi miloſt dal, hrziechy gemu odpuſtil a yako kagiczyho a ſweho prziyal geſt geho. A že Gerycho wyklada ſe „hnutij“ nebo „promiena“, aby podobne bylo rziecy, že pan gežiſs przeſſel przes to Gerycho a minul ge, aby rozumieno bylo, že tu, kdež ſu promieny, tu neuſtawicžnoſti a tak neprawoſti. Nebo die
Strana 413
Poſwieczenie. 413 pijſmo 1): „Nemiloſtiwy mienij ſe iako Mieſycz." A že takowu promienu a neuſtawicžnoſt nepochybnie pomine pan Gežiſs. Ale ty promieny w cžlowieku dwoge bywagi. Gedny z za- kladu bytu geho, Jakož die pijſmo2): „Cžlowiek narozeny z ženy naplnien geſt mnohymi biedami; wždy yako ſtien biežij a nikdy w temž neſtogij.“ A ty promieny na ſprawed- liwem nebywagij hrziech, ale ku pokani gimi obraczen bywa. Ale gine prom'eny ſu na vmyſlech, když kto, wegda s bohem w ſmluwy a oddada ſe s nim yakožto chot, wieru neprom'ennu vminiw zachowati gemu iako choti ſwemu do ſkonanie ſweho, Protož tu promiena nehodna bywa, wegda z bohem w takowy ſwazek wiery, y promieniti tu wieru anebo cžaſto gi mieniti, odchazege k czyzym miloſtem yako czyzoložnik, gehož ſrdcze mož odlucžiti od boha ſkrze libe wiecy tiela a ſwieta. Protož o takowych promienach naywiecze ma pecže byti, aby w nie cžlowiek newbiehl pro nemocz ſrdcze ſweho. Nebo mnohe wieczy tahnu cžlowieka w ty ſſkodne promieny, toho, geſto muož ſlkodnie wieru bohu promieniti. Nebo tuto nenie rzecž o ſwietu, kteryž za vtieſſenie ma promieny w hrzieſſich. Ale o tiech pilniegij geſt porozumieti, kterzij ſe bohu zawazugi w vſtawicžnu wieru. Nebudu-li te wiery držeti, na gine mi- lowniky ſe ohledagicze, pomine ge pan yako ty, geſſto gſu gim pohrzeli. Y mluwi tuto cžteni znamenitu wiecz rzka: „Ay, muž, gmenem Zacheus,“ Jako k diwu podobnu wiecz. Nebo tento Zacheus byl geft cžlowiek flowutny, nebo byl bohaty, a byl knižetem zgewnych hrzieffnikuow; a že weliku žadoſtij žadal widieti pana gežiſſe. A kdež tu die cžteni: „Ay, muž,“ To ſe niekdy wyklada k dobre wiecy a nekde ke zlee. Jako tuto; že Zacheus byl muž znamenity a wladl nad hrzieſſniky, protož mužňe [276a] mohl zle wieczy cžiniti, mage mnohe przicžiny k hrzeſſeni, a tot geſt nahorſlij zmužiloſt. Ale muž, 1) Sirach 27, 12. 2) Job 14, 1. 2.
Poſwieczenie. 413 pijſmo 1): „Nemiloſtiwy mienij ſe iako Mieſycz." A že takowu promienu a neuſtawicžnoſt nepochybnie pomine pan Gežiſs. Ale ty promieny w cžlowieku dwoge bywagi. Gedny z za- kladu bytu geho, Jakož die pijſmo2): „Cžlowiek narozeny z ženy naplnien geſt mnohymi biedami; wždy yako ſtien biežij a nikdy w temž neſtogij.“ A ty promieny na ſprawed- liwem nebywagij hrziech, ale ku pokani gimi obraczen bywa. Ale gine prom'eny ſu na vmyſlech, když kto, wegda s bohem w ſmluwy a oddada ſe s nim yakožto chot, wieru neprom'ennu vminiw zachowati gemu iako choti ſwemu do ſkonanie ſweho, Protož tu promiena nehodna bywa, wegda z bohem w takowy ſwazek wiery, y promieniti tu wieru anebo cžaſto gi mieniti, odchazege k czyzym miloſtem yako czyzoložnik, gehož ſrdcze mož odlucžiti od boha ſkrze libe wiecy tiela a ſwieta. Protož o takowych promienach naywiecze ma pecže byti, aby w nie cžlowiek newbiehl pro nemocz ſrdcze ſweho. Nebo mnohe wieczy tahnu cžlowieka w ty ſſkodne promieny, toho, geſto muož ſlkodnie wieru bohu promieniti. Nebo tuto nenie rzecž o ſwietu, kteryž za vtieſſenie ma promieny w hrzieſſich. Ale o tiech pilniegij geſt porozumieti, kterzij ſe bohu zawazugi w vſtawicžnu wieru. Nebudu-li te wiery držeti, na gine mi- lowniky ſe ohledagicze, pomine ge pan yako ty, geſſto gſu gim pohrzeli. Y mluwi tuto cžteni znamenitu wiecz rzka: „Ay, muž, gmenem Zacheus,“ Jako k diwu podobnu wiecz. Nebo tento Zacheus byl geft cžlowiek flowutny, nebo byl bohaty, a byl knižetem zgewnych hrzieffnikuow; a že weliku žadoſtij žadal widieti pana gežiſſe. A kdež tu die cžteni: „Ay, muž,“ To ſe niekdy wyklada k dobre wiecy a nekde ke zlee. Jako tuto; že Zacheus byl muž znamenity a wladl nad hrzieſſniky, protož mužňe [276a] mohl zle wieczy cžiniti, mage mnohe przicžiny k hrzeſſeni, a tot geſt nahorſlij zmužiloſt. Ale muž, 1) Sirach 27, 12. 2) Job 14, 1. 2.
Strana 414
414 Na Den od ſtatecžnoſti gmeno mage, když ſprawedliwy geſt a w tom zmužily, to geſt chwaly hodne, Jakož cžtenie ginde tymiž flowy chwalie ſprawedliweho Jozeffa rzka 1): „Ay, muž gmenem Jozeff, deſyetnik, muž dobry a ſprawedliwy, ten geſt nepo- wolil radie a ſkutkom gich, aby gežiſſe odſudili a na ſmrt wydali,“ a proto geſt vpadl w neprzizeň gim. A tot geft zmužiloſt božie, ktož gi cžinij ginym k nenawiſti, cžekage pro ni pohanienij od newiernych; A zwlaſſtie, ktož cžinij ſprawedlnoſt, kteraž by byla proti welikym kniežim a proti moczy ſwietſke, tut muſy muž byti. Nebo proti kniežim veženym vmierati na božij ſprawedlnoſti welikat geſt ſm'eloft, a naywiecze proto, geſſto ſu wſleczko ſwe rzady božimi zodi- wali, že ſe zdagij tak blizczy boha, yako by w nich toliko wiera byla a yako by oni byli Cierkew ſwata, duchem ſwatym ſe zprawugiczy. Awſſak s tiem ſe wſſim w nich takowa krziwda a bezprawie bor y ge° ſprawedlnoſti ſe diege, že mnozij ſprawedliwij a ſmieli muſyli gſu 2) vmrziti pro gich krziwotu, kteru cžinij bohu pod odiewem ſwatoſti ſtkwuczy, — Jakož ſe to w cžaſech tiechto vkazalo o niekterych ſprawed- liwych zmužiloſti, že ſu zemřeli pro ſprawedlnoſt boži od te Cierkwe, kteraž prawi, že ſe wždy duchem božim zprawuge. Geſt y gina zmužiloſt cztnoſtna, geſſto na ſylnych muož nalezena byti, kteriž, magicze po woli ſwiet a magicze ſwo- bodu choditi podle wuole ſwe ſſiroku czeſtu, y odeymu ſe ſylnie wſſem žadoſtem, ktere ge pudij liboſtmi ſwymi k do- konanie hrziechuo rozlicžnych. A tot muſy fylny muž byti; nenie doſti, že ge deſetkrat přemuož; wſlak ſe ony tilyczkrat k ňemu nawratij s tymiž liboſtmi nebo s tiežílimi. Protož pijſmo die, že geſt rytierzltwie žiwot cžlowieka na zemi, a naywiecze tiech lidij, kterzij ſe do nebe prziprawugij, geſſto ge naſylim muſy vchwatnuti. Przi tiech lenoſt nemuož mijſta 1) Luk. 23, 50. 51. 2) V orig. následuje slovo nich, vklouzlé do textu podle všeho pouhou chybou tiskařskou.
414 Na Den od ſtatecžnoſti gmeno mage, když ſprawedliwy geſt a w tom zmužily, to geſt chwaly hodne, Jakož cžtenie ginde tymiž flowy chwalie ſprawedliweho Jozeffa rzka 1): „Ay, muž gmenem Jozeff, deſyetnik, muž dobry a ſprawedliwy, ten geſt nepo- wolil radie a ſkutkom gich, aby gežiſſe odſudili a na ſmrt wydali,“ a proto geſt vpadl w neprzizeň gim. A tot geft zmužiloſt božie, ktož gi cžinij ginym k nenawiſti, cžekage pro ni pohanienij od newiernych; A zwlaſſtie, ktož cžinij ſprawedlnoſt, kteraž by byla proti welikym kniežim a proti moczy ſwietſke, tut muſy muž byti. Nebo proti kniežim veženym vmierati na božij ſprawedlnoſti welikat geſt ſm'eloft, a naywiecze proto, geſſto ſu wſleczko ſwe rzady božimi zodi- wali, že ſe zdagij tak blizczy boha, yako by w nich toliko wiera byla a yako by oni byli Cierkew ſwata, duchem ſwatym ſe zprawugiczy. Awſſak s tiem ſe wſſim w nich takowa krziwda a bezprawie bor y ge° ſprawedlnoſti ſe diege, že mnozij ſprawedliwij a ſmieli muſyli gſu 2) vmrziti pro gich krziwotu, kteru cžinij bohu pod odiewem ſwatoſti ſtkwuczy, — Jakož ſe to w cžaſech tiechto vkazalo o niekterych ſprawed- liwych zmužiloſti, že ſu zemřeli pro ſprawedlnoſt boži od te Cierkwe, kteraž prawi, že ſe wždy duchem božim zprawuge. Geſt y gina zmužiloſt cztnoſtna, geſſto na ſylnych muož nalezena byti, kteriž, magicze po woli ſwiet a magicze ſwo- bodu choditi podle wuole ſwe ſſiroku czeſtu, y odeymu ſe ſylnie wſſem žadoſtem, ktere ge pudij liboſtmi ſwymi k do- konanie hrziechuo rozlicžnych. A tot muſy fylny muž byti; nenie doſti, že ge deſetkrat přemuož; wſlak ſe ony tilyczkrat k ňemu nawratij s tymiž liboſtmi nebo s tiežílimi. Protož pijſmo die, že geſt rytierzltwie žiwot cžlowieka na zemi, a naywiecze tiech lidij, kterzij ſe do nebe prziprawugij, geſſto ge naſylim muſy vchwatnuti. Przi tiech lenoſt nemuož mijſta 1) Luk. 23, 50. 51. 2) V orig. následuje slovo nich, vklouzlé do textu podle všeho pouhou chybou tiskařskou.
Strana 415
Poſwieczenie. 415 mieti, ani rozpacž ſlaba, když ſe z obycžege s neprzately domaczymi y dalekymi muſy potykati. Ale že toto cžtenie o Zacheowi cžtau na poſwiczenie, genž geſt byl knieže zgewnych hrzieffnikuow, A zakladagij w tom ſlowu, geſſto pan rzekl: „Dnes ſpaſenie ſtalo ſe geſt tomuto domu,“ Protože on y s cželedij obratil ſe k bohu a vwierzil w ſyna božiho. Oni pak tiemi ſlowy przeprawymi odiewagi to ſwieczenie koſteluow, že tiem zdem a dov ſpa- ſenie ſtalo ſe geſt proto, že ſwatokupecz mazal, kropil a žehnal ty zdi za penieze. Wſſak ne ſwate mijſto, ale pro- klete vežinil geſt, tak ſwietie. A toho potwrzuge ſtolicze Rzimſka, že ſwaty Rzehoř, weliky a ſtary ſwaty, die: „Koftel, kteryž ſkrze zaplaczeni peniez bywa ſwieczen, nema byti rzecženo „ſwieczen“, ale „wyſwieczen“ a tak ſwatoſti zbawen a proklety zuoſtawen." Protož kterak mohu ſlowa božie przida- wati kaczierzſtwie tomu? — nebo ſwatokupczy gſu kaczierzi. A pocžnu to wyſwieczenie gednati ſwatokupeczky, y vežinij z nie[276b]ho duom kupeczky, prodawagicze mſle, krzeſt, zpowied, oddawanie, oley, pohrzeb, zwony, koftel y prſt okolo nieho, y wſſeczka ſwa naboženſtwie wždy peniežij. A když naywiecze ſwatokupczy lhu a lid zklamawagi o ſpa- ſenie y o penieze, tehdy gim na to ſezpiewagi toto ežtenie rzkucze: „Dnes ſtalo ſe geſt ſpaſenie domu tomuto,“ Jako by rzekli: „Doſti nam vtiežel tento duom; dnes ſtalo ſe welike ſpaſenie kuchyni a tobolcze ffararzowie, že geſt naplňena." Protož dobrze ffararzowi yako to to Zacheowi prziſluſſie to, aby gmien byl kniežetem zgewnych hřiefſnikuow, naywietežimi hrziechy ſwatokupeczkymi hrzeſſe, mnohe míſe pro offieru gednage, hody yako pohan ſytym žracžom, kniežim, cžinie, Ižmi lid zklamawage a nezcžiſlne mnozitwie zgewnych hrzieff- nikuow pod gmenem poſwijczenie k ſobie ſwolawage a prziecžinu k mnohemu hrzeſſenie gim vwodie, Aby zpiet ſlowa ſlla, On aby gmenowal poſwiecenie, a lid ſkrze obžerſtwie, opilftwie, hry, ſwady, ſmilftwie y ſkrze gine mnohe hřichy
Poſwieczenie. 415 mieti, ani rozpacž ſlaba, když ſe z obycžege s neprzately domaczymi y dalekymi muſy potykati. Ale že toto cžtenie o Zacheowi cžtau na poſwiczenie, genž geſt byl knieže zgewnych hrzieffnikuow, A zakladagij w tom ſlowu, geſſto pan rzekl: „Dnes ſpaſenie ſtalo ſe geſt tomuto domu,“ Protože on y s cželedij obratil ſe k bohu a vwierzil w ſyna božiho. Oni pak tiemi ſlowy przeprawymi odiewagi to ſwieczenie koſteluow, že tiem zdem a dov ſpa- ſenie ſtalo ſe geſt proto, že ſwatokupecz mazal, kropil a žehnal ty zdi za penieze. Wſſak ne ſwate mijſto, ale pro- klete vežinil geſt, tak ſwietie. A toho potwrzuge ſtolicze Rzimſka, že ſwaty Rzehoř, weliky a ſtary ſwaty, die: „Koftel, kteryž ſkrze zaplaczeni peniez bywa ſwieczen, nema byti rzecženo „ſwieczen“, ale „wyſwieczen“ a tak ſwatoſti zbawen a proklety zuoſtawen." Protož kterak mohu ſlowa božie przida- wati kaczierzſtwie tomu? — nebo ſwatokupczy gſu kaczierzi. A pocžnu to wyſwieczenie gednati ſwatokupeczky, y vežinij z nie[276b]ho duom kupeczky, prodawagicze mſle, krzeſt, zpowied, oddawanie, oley, pohrzeb, zwony, koftel y prſt okolo nieho, y wſſeczka ſwa naboženſtwie wždy peniežij. A když naywiecze ſwatokupczy lhu a lid zklamawagi o ſpa- ſenie y o penieze, tehdy gim na to ſezpiewagi toto ežtenie rzkucze: „Dnes ſtalo ſe geſt ſpaſenie domu tomuto,“ Jako by rzekli: „Doſti nam vtiežel tento duom; dnes ſtalo ſe welike ſpaſenie kuchyni a tobolcze ffararzowie, že geſt naplňena." Protož dobrze ffararzowi yako to to Zacheowi prziſluſſie to, aby gmien byl kniežetem zgewnych hřiefſnikuow, naywietežimi hrziechy ſwatokupeczkymi hrzeſſe, mnohe míſe pro offieru gednage, hody yako pohan ſytym žracžom, kniežim, cžinie, Ižmi lid zklamawage a nezcžiſlne mnozitwie zgewnych hrzieff- nikuow pod gmenem poſwijczenie k ſobie ſwolawage a prziecžinu k mnohemu hrzeſſenie gim vwodie, Aby zpiet ſlowa ſlla, On aby gmenowal poſwiecenie, a lid ſkrze obžerſtwie, opilftwie, hry, ſwady, ſmilftwie y ſkrze gine mnohe hřichy
Strana 416
416 Na Den zgewne aby dokonal prokletij a zatraczenie ſwe. Protož ne- pochybňe on geft knieže zgewnych hrzieffnikuow. Ale ne yako Zacheus. Nebo Zacheus ſpieſſnie ku pokani ſe obratil, Ale tento, swe zgewne hrziechy nazywage poſwieczenim, dale y s lidem odſtupuge od pokani a oſlepuge ſe y lid, aby z takowych hrziechuow nikdy ſwiedomie nemiel ani za nie pokanie cžinil. Nebo ti hrziechowe poſwieczenie ſlowu, za- kryti gſucze ſlawu koſtelnij, mſſemi, zpiewanim, zwonienim, ſwietly mnohymi a mnohymi lžmi, pijſmy ozdobenymi. Tijm wſſiem yako plafitiem odiewagij ta obžerſtwie a opilſtwie y gine neprawoſti, czož gich tu vežinij. Protož o koſtelu prawiegij by toto zpijwali: „Dnes yama prokopana geſt w tiechto zdech, aby ſlepy w ni vpadl.“ Než tot lžiwie przi- dawagij tomu bludu rzkucze: „Dnes ſtalo ſe geſt ſpaſeni tomuto domu.“ Y to by prawiegij zpijwali: „Dnes peklo ote- wrzieno geſt pod tiemto domem,“ nežli to lžiwie rziekagij: „Dnes nebeſa otewrziena gſu nad tiemto domem." Po ffarařo" duſſi přiſlli ſnad, aby nebeſa gij otewřeli? O lhaři pitomy, že ſe toho o was žadny domyliti nemuož! Take przi tom powažiti ſluſſie, kto geſt zgewny hrzieſlnik, že ten, ktož opuſſtie bazeň božie, nedbage y hanby lidſke, hrzeſſij zgewne przed lidmi. A tiech nynie mnoho geſt roz- licžneho pokolenie, ruffianuow, newieſtek, lotruow, koftkarzuow, tanecžnikuow, lichewnikuo, lakomczuow, ffantrocžnikuow, opilczuow, hodownikuow, lapek, naſylnikuow, pyſfnych w odewu y w ginych ſkutczych, duchownich ſwatokupczuow, y kterež koli hrziechy kto cžinij zgewnie, bez ſtudu, gſu zgewnij hrzieffniczy. Knieže pak nad tiemi hrziefſniky geſt, ktož veža- ſtenſtwie ma s nimi, kto gimi wladne a ge zprawuge a mijſto gim k hřichom dawa. (Krežmarzi, v nichž geſt hoſpoda k zgewnym hrziechom, opilſtwie, lanie, koftkarzom, lotrom, ruffianom, zlodiegom y wſfem zlym lidem, ſu kniežata zgew- nych hrziefſnikuo. [277a] Tež twrznij a hradowij naſylnicy, geſſto zgewnych zlodieguow, morderzuow, naſylnikuo k naſylij
416 Na Den zgewne aby dokonal prokletij a zatraczenie ſwe. Protož ne- pochybňe on geft knieže zgewnych hrzieffnikuow. Ale ne yako Zacheus. Nebo Zacheus ſpieſſnie ku pokani ſe obratil, Ale tento, swe zgewne hrziechy nazywage poſwieczenim, dale y s lidem odſtupuge od pokani a oſlepuge ſe y lid, aby z takowych hrziechuow nikdy ſwiedomie nemiel ani za nie pokanie cžinil. Nebo ti hrziechowe poſwieczenie ſlowu, za- kryti gſucze ſlawu koſtelnij, mſſemi, zpiewanim, zwonienim, ſwietly mnohymi a mnohymi lžmi, pijſmy ozdobenymi. Tijm wſſiem yako plafitiem odiewagij ta obžerſtwie a opilſtwie y gine neprawoſti, czož gich tu vežinij. Protož o koſtelu prawiegij by toto zpijwali: „Dnes yama prokopana geſt w tiechto zdech, aby ſlepy w ni vpadl.“ Než tot lžiwie przi- dawagij tomu bludu rzkucze: „Dnes ſtalo ſe geſt ſpaſeni tomuto domu.“ Y to by prawiegij zpijwali: „Dnes peklo ote- wrzieno geſt pod tiemto domem,“ nežli to lžiwie rziekagij: „Dnes nebeſa otewrziena gſu nad tiemto domem." Po ffarařo" duſſi přiſlli ſnad, aby nebeſa gij otewřeli? O lhaři pitomy, že ſe toho o was žadny domyliti nemuož! Take przi tom powažiti ſluſſie, kto geſt zgewny hrzieſlnik, že ten, ktož opuſſtie bazeň božie, nedbage y hanby lidſke, hrzeſſij zgewne przed lidmi. A tiech nynie mnoho geſt roz- licžneho pokolenie, ruffianuow, newieſtek, lotruow, koftkarzuow, tanecžnikuow, lichewnikuo, lakomczuow, ffantrocžnikuow, opilczuow, hodownikuow, lapek, naſylnikuow, pyſfnych w odewu y w ginych ſkutczych, duchownich ſwatokupczuow, y kterež koli hrziechy kto cžinij zgewnie, bez ſtudu, gſu zgewnij hrzieffniczy. Knieže pak nad tiemi hrziefſniky geſt, ktož veža- ſtenſtwie ma s nimi, kto gimi wladne a ge zprawuge a mijſto gim k hřichom dawa. (Krežmarzi, v nichž geſt hoſpoda k zgewnym hrziechom, opilſtwie, lanie, koftkarzom, lotrom, ruffianom, zlodiegom y wſfem zlym lidem, ſu kniežata zgew- nych hrziefſnikuo. [277a] Tež twrznij a hradowij naſylnicy, geſſto zgewnych zlodieguow, morderzuow, naſylnikuo k naſylij
Strana 417
Poſwieczenie. 417 chudym chowagij, ſu kniežata zgewnych hrzieffnikuow. Tež mužij mudrzij Rathuznij, konſſele, rychtarzi, geſſto wladnu domy newieſtežimi a platy s nich beru, Jarmarky prowola- wagij ſe wſfeliku ſwobodu zgewnych hrziechuo, kterziž mohu wygmenowani byti, tiem wſſem ſwobodu propuſſtiegij pro ſwa lakomſtſtwie, ti ſu kniežata zgewnych hřieffnikuow. Teež hoſpodarzi, geſſto otwieragij w nedieli ſwatu wina a piwa a ſlužij mnohemu opilſtwi y ginym hrziechom w domich ſwych proti zapowiedi božij, Gſu kniežata zgewnych opilczuow a ruſſiteluo nediele božij, Ano by menſlij hrziechowe byli orati, przieſti w nedieli, než takowe neprawoſti cžiniti. Ale to by welmi tiežcze wažili ti lide. Ale hrziechy tiežke že gſu gim wſſem obecni, ti giž ſluſſegij, a s chwalu ge w tom lidu od boha pobiehlem cžinij. Aniž geſt rozum ktery w tom lidu k ſwieczeni ſwatkuow. Nebo ſwieczenie obratiti w hrze- ſſeni geſt bohu ruhanie y tiem ſwatkom; nebo, ktož chtij ſpaſytedlnie ſwatky ſwietiti, muſy ſwatij byti, ſwate wieczy cžiniti, diela tieleſneho ponechagicze a pilnoſti ſwietſke opu- ſticze, k bohu myſl ſwu obratiti a k geho ſlužbie a k ſwemu ſpaſeni wſſiczku pilnoſt przicžiniti, bohu ſe modliti, ſlowo božij ſlyſſeti. To pak wſſe opuſticze, dati ſe w přewraczenie yako pohane, neniet to krzeſtianſke. Dale die cžtenie: "A ten bohaty." Ale czo o bohatſtwie tieleſnem mluwiti muožem gineho, než to, že bohaty tieleſnie chudy geſt na duſli? Protož bohatij neſnadnie ſpaſeni budu, Jakož ſam pan die 1), Zie ſnaze welblud ſkrze gehelne vſſi progde, než bohaty do kralowſtwie nebeſkeho wegde. Neb geſt na duſſi chudy a duſſe geho ſedij w trnij, y nemož na nij nižadna cztnoſt prawie zruoſti, neb trnij wſle vduſy. Acž ſe czo kdy pocžne, ale rozkoſſi, pecže, marna chwala wſſe vmrtwij. Dale die cžtenie: „A žadal geſt widieti gežiſſe, kto by 1) Mat. 19, 24.
Poſwieczenie. 417 chudym chowagij, ſu kniežata zgewnych hrzieffnikuow. Tež mužij mudrzij Rathuznij, konſſele, rychtarzi, geſſto wladnu domy newieſtežimi a platy s nich beru, Jarmarky prowola- wagij ſe wſfeliku ſwobodu zgewnych hrziechuo, kterziž mohu wygmenowani byti, tiem wſſem ſwobodu propuſſtiegij pro ſwa lakomſtſtwie, ti ſu kniežata zgewnych hřieffnikuow. Teež hoſpodarzi, geſſto otwieragij w nedieli ſwatu wina a piwa a ſlužij mnohemu opilſtwi y ginym hrziechom w domich ſwych proti zapowiedi božij, Gſu kniežata zgewnych opilczuow a ruſſiteluo nediele božij, Ano by menſlij hrziechowe byli orati, przieſti w nedieli, než takowe neprawoſti cžiniti. Ale to by welmi tiežcze wažili ti lide. Ale hrziechy tiežke že gſu gim wſſem obecni, ti giž ſluſſegij, a s chwalu ge w tom lidu od boha pobiehlem cžinij. Aniž geſt rozum ktery w tom lidu k ſwieczeni ſwatkuow. Nebo ſwieczenie obratiti w hrze- ſſeni geſt bohu ruhanie y tiem ſwatkom; nebo, ktož chtij ſpaſytedlnie ſwatky ſwietiti, muſy ſwatij byti, ſwate wieczy cžiniti, diela tieleſneho ponechagicze a pilnoſti ſwietſke opu- ſticze, k bohu myſl ſwu obratiti a k geho ſlužbie a k ſwemu ſpaſeni wſſiczku pilnoſt przicžiniti, bohu ſe modliti, ſlowo božij ſlyſſeti. To pak wſſe opuſticze, dati ſe w přewraczenie yako pohane, neniet to krzeſtianſke. Dale die cžtenie: "A ten bohaty." Ale czo o bohatſtwie tieleſnem mluwiti muožem gineho, než to, že bohaty tieleſnie chudy geſt na duſli? Protož bohatij neſnadnie ſpaſeni budu, Jakož ſam pan die 1), Zie ſnaze welblud ſkrze gehelne vſſi progde, než bohaty do kralowſtwie nebeſkeho wegde. Neb geſt na duſſi chudy a duſſe geho ſedij w trnij, y nemož na nij nižadna cztnoſt prawie zruoſti, neb trnij wſle vduſy. Acž ſe czo kdy pocžne, ale rozkoſſi, pecže, marna chwala wſſe vmrtwij. Dale die cžtenie: „A žadal geſt widieti gežiſſe, kto by 1) Mat. 19, 24.
Strana 418
418 Na Den byl; y nemohl geſt pro zaſtup, nebo poſtawy male byl.“ Tento Zacheus, kterake koli ſſkody nebo rany miel geſt ſkrze to, že byl bohaty, tiemto wſſeczko oprawil geſt, že žadal ge- žiſſe widieti prawym ſrdczem, z niehož gemu vžitek duchownij weliky prziffel. A že ſkrze mnohe hrziechy byl geft rozdielen a wzdalen od boha. Protož žadal geſt widieti Gežiſle, genž geft ſmierce hrzieffnych lidij s bohem. A ſkrze to dal geſt gemu duchownie zbožie dokonale podle daruow božich. A on geſt yhned chudym tieleſneho zbožie podal, mage giž bohatu duſſi bohem. Protož geſt gemu prawie doſſlo to, geſſto pan vežedlnikom ſwym powiediel a rzka 1): „Blahoſlawene ocži, kterež widij, czož wy widite.“ Widiel geft tielefnie s vžitkem duchowniem ſpaſytele. Ale o widienij duchowniem ſkrze ſwietlo wiery, aby kto žadal widieti Gežiſſe, to geſt draha wiecz, aby prawe poznanie o niem miel, czo w niem bohat- ftwie geft, aby gim ſkrze gežiffe zbohacen byl, ktož przigde k tor wideni. [277b] Ale naywiece proto nepřichazegi k nie mnozy, nebo lid, pod gmenem wiry ſtoge tieleſne, w ialowofti duffe, neplodny, nerozumny, tieleſna obwykanie s gežiſſem ma v widomych ſwatoſtech. Nicz wiecze nežada tu towaryftwie mieti, gedine aby ocži obrazyl widienim o ty ſwatoſti tieleſne, iako o tieleſne obrazy. A w prſy ſe vderziti, když ſe pan gežiſs gmenuge, dezku polibiti a gine poklony tieleſne s lidmi plniti, na tom bud doſti o tom widienie gežiſſe; tu geho oteydem. Ale poznanie, ktere ſkrze ſwietlo wiery v wnitrznim ežlowieku bywa, to vžitek ſpaſytedlny przinaſſie, geſſto ſſtiepij duſſi ezlowiecžij a obžiwij gi a ſwietlo w ni vwodij. Protož giž takowy bude žadati widienie ſwrchowaneho, aby rozdielen byl s tielem a byl s kryſtem, aby gey widel okem k oku. Ta žadoft geſt nynie w milowniczych gežiffowych. A že w tom, aby widiel Gežiſſe, tento Zacheus przekažku dwogi m'el geſt: Gedno zaſtup; Druhu, že wzroſtu maleho byl; to 1) Mat. 13, 16. 17.
418 Na Den byl; y nemohl geſt pro zaſtup, nebo poſtawy male byl.“ Tento Zacheus, kterake koli ſſkody nebo rany miel geſt ſkrze to, že byl bohaty, tiemto wſſeczko oprawil geſt, že žadal ge- žiſſe widieti prawym ſrdczem, z niehož gemu vžitek duchownij weliky prziffel. A že ſkrze mnohe hrziechy byl geft rozdielen a wzdalen od boha. Protož žadal geſt widieti Gežiſle, genž geft ſmierce hrzieffnych lidij s bohem. A ſkrze to dal geſt gemu duchownie zbožie dokonale podle daruow božich. A on geſt yhned chudym tieleſneho zbožie podal, mage giž bohatu duſſi bohem. Protož geſt gemu prawie doſſlo to, geſſto pan vežedlnikom ſwym powiediel a rzka 1): „Blahoſlawene ocži, kterež widij, czož wy widite.“ Widiel geft tielefnie s vžitkem duchowniem ſpaſytele. Ale o widienij duchowniem ſkrze ſwietlo wiery, aby kto žadal widieti Gežiſſe, to geſt draha wiecz, aby prawe poznanie o niem miel, czo w niem bohat- ftwie geft, aby gim ſkrze gežiffe zbohacen byl, ktož przigde k tor wideni. [277b] Ale naywiece proto nepřichazegi k nie mnozy, nebo lid, pod gmenem wiry ſtoge tieleſne, w ialowofti duffe, neplodny, nerozumny, tieleſna obwykanie s gežiſſem ma v widomych ſwatoſtech. Nicz wiecze nežada tu towaryftwie mieti, gedine aby ocži obrazyl widienim o ty ſwatoſti tieleſne, iako o tieleſne obrazy. A w prſy ſe vderziti, když ſe pan gežiſs gmenuge, dezku polibiti a gine poklony tieleſne s lidmi plniti, na tom bud doſti o tom widienie gežiſſe; tu geho oteydem. Ale poznanie, ktere ſkrze ſwietlo wiery v wnitrznim ežlowieku bywa, to vžitek ſpaſytedlny przinaſſie, geſſto ſſtiepij duſſi ezlowiecžij a obžiwij gi a ſwietlo w ni vwodij. Protož giž takowy bude žadati widienie ſwrchowaneho, aby rozdielen byl s tielem a byl s kryſtem, aby gey widel okem k oku. Ta žadoft geſt nynie w milowniczych gežiffowych. A že w tom, aby widiel Gežiſſe, tento Zacheus przekažku dwogi m'el geſt: Gedno zaſtup; Druhu, že wzroſtu maleho byl; to 1) Mat. 13, 16. 17.
Strana 419
Poſwieczenie. 419 na překažku tieleſneho widienie miel geſt. Protož ty przie- kazy k duchowniemu wideni gežiſſe ginak muſy rozumieny byti. Jakožto o zaſtupiech, kterzižto žadagiczymu przekažegij a zaſtupugi, aby pro nie nemohl widieti gežiſſe; A ti zaſtu- powe ſu rozlicžnij, ginym ginak zaſtupagicze czeſtu, a ginym ginak. Mnohym k widieni gežiſſe przekaži zaſtup zleho towa- ryſtwa. Ktož ſe geho držij a gde po niem w geho czeſtach, ten ſkrze ney nebude dopuſſtien k widieni gežiſſe. Nebo ten cžlowiek, ktery chce gežiſſe wideti, netoliko naſledowanie zleho towaryftwa w zloſti, ale y prziezni gich ma prazden byti. A dokudž kto vplnie neumrtwij prziezni towaryftwie zleho a znamoſti marnych lidij, wždy gemu gſu zaſtup prze- kažegiczy widieti Gežiſſe cžiſtym ſwiedomim. Giny zaſtup geſt pecže mnoha a nezřizena o tieleſnych wieczech. A ta pecže niektera pochodi z lakome žadoſti dobywanie zbožie mnoheho. Niektera pecže geſt w hoſpo- darzſtwie potrzebnem; ta nemuož owſſem treſktana byti, dokud potrzebnoſti pecžugiczy obmyſlle. Ale když ſkrze pil- noſti pecžliwe ſwiedomi poſſkwrňuge, tehdy ſikodij, neb dobre wiecy opuſſtij pro tu pilnoſt a zlych ſe dopuſſtij; takowych przichylenie welike žadoftij k zemſkym wieczem bywa a žadoſt k widieni gežiſſe mala a welmi rziedka. Protož wſſeczko, czož w domu y ginde ma, vežinij ſe zaſtupem tov ſrdczy. Giny zaſtup gſu przietele przirozenij, genž nezrziezenie cžlowieka milugij a tahnu gey po ſobie w ſwiet a w hrziechy a oſlepugij ſrdcze lahodnymi rzecžmi a pochlebnymi, že mohu železnu myſl zmiekcžiti a zlamati. Protož die pan gežifs: „Ktož ſe gich neodpowi a w nenawiſti gich nema, nemuož byti moy vežedlnik a tak nemuož widieti gežiſſe.“ Giny zaſtup ſu cželedi welike v bohatych lidij, kterziž nemnoho o to pecžugij, aby widieli gežiſſe. Protož gim cže-
Poſwieczenie. 419 na překažku tieleſneho widienie miel geſt. Protož ty przie- kazy k duchowniemu wideni gežiſſe ginak muſy rozumieny byti. Jakožto o zaſtupiech, kterzižto žadagiczymu przekažegij a zaſtupugi, aby pro nie nemohl widieti gežiſſe; A ti zaſtu- powe ſu rozlicžnij, ginym ginak zaſtupagicze czeſtu, a ginym ginak. Mnohym k widieni gežiſſe przekaži zaſtup zleho towa- ryſtwa. Ktož ſe geho držij a gde po niem w geho czeſtach, ten ſkrze ney nebude dopuſſtien k widieni gežiſſe. Nebo ten cžlowiek, ktery chce gežiſſe wideti, netoliko naſledowanie zleho towaryftwa w zloſti, ale y prziezni gich ma prazden byti. A dokudž kto vplnie neumrtwij prziezni towaryftwie zleho a znamoſti marnych lidij, wždy gemu gſu zaſtup prze- kažegiczy widieti Gežiſſe cžiſtym ſwiedomim. Giny zaſtup geſt pecže mnoha a nezřizena o tieleſnych wieczech. A ta pecže niektera pochodi z lakome žadoſti dobywanie zbožie mnoheho. Niektera pecže geſt w hoſpo- darzſtwie potrzebnem; ta nemuož owſſem treſktana byti, dokud potrzebnoſti pecžugiczy obmyſlle. Ale když ſkrze pil- noſti pecžliwe ſwiedomi poſſkwrňuge, tehdy ſikodij, neb dobre wiecy opuſſtij pro tu pilnoſt a zlych ſe dopuſſtij; takowych przichylenie welike žadoftij k zemſkym wieczem bywa a žadoſt k widieni gežiſſe mala a welmi rziedka. Protož wſſeczko, czož w domu y ginde ma, vežinij ſe zaſtupem tov ſrdczy. Giny zaſtup gſu przietele przirozenij, genž nezrziezenie cžlowieka milugij a tahnu gey po ſobie w ſwiet a w hrziechy a oſlepugij ſrdcze lahodnymi rzecžmi a pochlebnymi, že mohu železnu myſl zmiekcžiti a zlamati. Protož die pan gežifs: „Ktož ſe gich neodpowi a w nenawiſti gich nema, nemuož byti moy vežedlnik a tak nemuož widieti gežiſſe.“ Giny zaſtup ſu cželedi welike v bohatych lidij, kterziž nemnoho o to pecžugij, aby widieli gežiſſe. Protož gim cže-
Strana 420
420 Na Den ledi mnoho a wladarzſtwie mnoha nezdagi ſe zaſtupowe přiekaznij, neb mnoha cželed mnoho howij a ſu p'eſtunowe gich lenieho a prazdneho žiwota. Gi[278a ]ny zaſtup tiežky a vkrutny ſu kniežij a zakonniczy zlij, geſſto od prawdy odwodij Ižmi a baſniemi a hyzdij gim prawdu, kaczierzſtwim gi nazywagicze, lidi pro ni kaczerzugij a vwodij na nie bezprawie tiežka a hrozy gim, ktož by chtiel ginak gežiſſe widieti, nežli oni gey v ſebe vkazugij, že w pekle bude. Tot gſu ti, o nichž pan die 1), že mnozij ffa- leſſnij prorocy przigdu we gmeno me řkucze: Ja ſem kryſtus oc. Ginij zaſtupowe gſu domaczy, geſſto ge niekto cžige a rozumi gim, a tot geſt nerzad žiwota naſſeho. A ten zaſtup niekto morzij a vchyluge ſe od neho a przedbiehage wždy patrzij na gežiſſe, acž gemu y lage ten zaſtup a odtiſka gey. Ale niekterzij magij tiežke zaſtupy ty, totiž nepokoy ſrdcze, myſllenie mnoha, pochybenie y zuoffanie vpada na nie, a k tomu nerozumnoſt welika przi nich geſt. A když ſe ti za- ſtupowe vkrutnij oborzij na nie, tehdy ge powrhu a ztrawij ge, že y dychanie w nich neoſtane; zpletu ſrdcze, vhaſy na- diegi, žadoſti dobre vmorzij, w ſmutku oſtawij. Protož takowij yako puſtka zuoſtanu, w nemocz tiežku vwaleni ſucze. Takowy rziedky na Gežiſle hledij cžiſtym ſwiedomim a rozumem yaſnym ; nebo nebdij, opatrnoſti nepožiewagij, k ſwietlu ne- przichazegij a ſtaloſti ku przemoženie nemagij. Ty wieczy y gine ſu yako zaſtupowe ruhawij tiem, kterzi by niekterak radi widieli gežiſſe ſkrze wieru w dobrem ſwiedomij, ano wždy nietczo zaſtupa od nieho, Jako ſe tuto o Zacheowi prawij, že pro zaſtup nemohl widieti gežiſſe a že poſtawy male byl. Maly byl na tiele, a weliky hřiefſnik na duſſi. A tak každy cžlowiek, cžiem wiecze hrziechuow ma, tiem geſt menſſij przed bohem a proto geſt nehodny wideti gežiffe. Ale zacheus przedbiehl, wſtupil geſt na drzewo ffikowe, aby 1) Mat. 24, 5.
420 Na Den ledi mnoho a wladarzſtwie mnoha nezdagi ſe zaſtupowe přiekaznij, neb mnoha cželed mnoho howij a ſu p'eſtunowe gich lenieho a prazdneho žiwota. Gi[278a ]ny zaſtup tiežky a vkrutny ſu kniežij a zakonniczy zlij, geſſto od prawdy odwodij Ižmi a baſniemi a hyzdij gim prawdu, kaczierzſtwim gi nazywagicze, lidi pro ni kaczerzugij a vwodij na nie bezprawie tiežka a hrozy gim, ktož by chtiel ginak gežiſſe widieti, nežli oni gey v ſebe vkazugij, že w pekle bude. Tot gſu ti, o nichž pan die 1), že mnozij ffa- leſſnij prorocy przigdu we gmeno me řkucze: Ja ſem kryſtus oc. Ginij zaſtupowe gſu domaczy, geſſto ge niekto cžige a rozumi gim, a tot geſt nerzad žiwota naſſeho. A ten zaſtup niekto morzij a vchyluge ſe od neho a przedbiehage wždy patrzij na gežiſſe, acž gemu y lage ten zaſtup a odtiſka gey. Ale niekterzij magij tiežke zaſtupy ty, totiž nepokoy ſrdcze, myſllenie mnoha, pochybenie y zuoffanie vpada na nie, a k tomu nerozumnoſt welika przi nich geſt. A když ſe ti za- ſtupowe vkrutnij oborzij na nie, tehdy ge powrhu a ztrawij ge, že y dychanie w nich neoſtane; zpletu ſrdcze, vhaſy na- diegi, žadoſti dobre vmorzij, w ſmutku oſtawij. Protož takowij yako puſtka zuoſtanu, w nemocz tiežku vwaleni ſucze. Takowy rziedky na Gežiſle hledij cžiſtym ſwiedomim a rozumem yaſnym ; nebo nebdij, opatrnoſti nepožiewagij, k ſwietlu ne- przichazegij a ſtaloſti ku przemoženie nemagij. Ty wieczy y gine ſu yako zaſtupowe ruhawij tiem, kterzi by niekterak radi widieli gežiſſe ſkrze wieru w dobrem ſwiedomij, ano wždy nietczo zaſtupa od nieho, Jako ſe tuto o Zacheowi prawij, že pro zaſtup nemohl widieti gežiſſe a že poſtawy male byl. Maly byl na tiele, a weliky hřiefſnik na duſſi. A tak každy cžlowiek, cžiem wiecze hrziechuow ma, tiem geſt menſſij przed bohem a proto geſt nehodny wideti gežiffe. Ale zacheus przedbiehl, wſtupil geſt na drzewo ffikowe, aby 1) Mat. 24, 5.
Strana 421
Poſwieczenie. 421 vzrzel geho. Když geſt žadal prawie gežiſſe wideti, acž k tov widienij prziekazy miel, wſſak proto neodpadl toho, ale powyſſil ſe, wſſed na dřewo, a przidal wzroſtu ſwemu a tak wždy widiel gežiſle. Ale kto bude takowy yako Zacheus, aby, pohledie na ty zaſtupy, kterziž gemu branie gežiſſe widieti nynie w miloſti a potom w radoſti, aby ge przedbieh, odwaže ſe lidij, towaryſtwa, przatel, zyſkuow wſſech y przizni, tahl przed ſe mimo nie k Gežiſlowi? Ale že ti zaſtupowe ſylnij glu a magij nohy prudke k biehu a chtie wždy byti naprzed przed ežlowiekem, aby geho nedopuſtili widienij gežiffowa. Protož na lenich nohach nižadny gich neprzed- biehne. Neb muſy byti ſylňeyſlij a prudſſich noh než ſu oni, aby ge wždy przedbiehl. Pakli ſe obleni a pocžne ſe oble- dati za ſe, tehdy gey tudiež zaſtupowe předbiehnu, a czož geſt praczowal, bieže mnoho cžaſuow, tak rychle to obmeſſ- kanim ztratij. Druhu wiecz obmyſlil geft Zacheus, že geft wſtupil na drzewo blaznoweho ffiku a tak ſe powyſſil dobrze nad za- ſtupy, aby wolnie opatrzil gežiſſe. A z toho dale miſtrzi wy- bieragij, že naypodobniegij ffik blazniwy geſt krziž kryftuow, na kteryžto cžlowiek hrzieſſny, male poſtawy, wſtupie, [278b) mohl by widieti gežiſſe. A rzku, že krziž kryſtuow proto geſt ffik, neb w niem nalezena geſt ſladkoſt wſſeho vtieſſenie v wykupenie naſſem. A proto ſlowe blazniwy, neb ſwiet ſe gim ſtydij yako blaznowſtwim a nicz w niem mudreho ani ſladkeho necžige. Acž to dřewo, krziž, ſwietij, ſlawu gemu cžinij, lijba, ſtrziebrem a zlattem gey kuge, Ale wſtupenie s kryſtem na ten krziž iako cžerta ſe waruge. Ale ſa cžlo- wiek maly a nehodny przed bohem ſkrze hrziechy, kterak ſe muož powyſſiti, wſtupie na krziž gežiſſuow, aby, ſtoge na niem, widiel geho ? Tot muſy byti prwotnie z wiery, nadiegi mage w miloſti zaſlužene ſkrze krziž kryſtuo; nebo ſkrze ten krziž dobyl geſt nam miloſti k odpuſſtieni hřichuo, a wierze tomu a nadiegi mage w tom, cžlowiek zbude hrziechuo ſkrze
Poſwieczenie. 421 vzrzel geho. Když geſt žadal prawie gežiſſe wideti, acž k tov widienij prziekazy miel, wſſak proto neodpadl toho, ale powyſſil ſe, wſſed na dřewo, a przidal wzroſtu ſwemu a tak wždy widiel gežiſle. Ale kto bude takowy yako Zacheus, aby, pohledie na ty zaſtupy, kterziž gemu branie gežiſſe widieti nynie w miloſti a potom w radoſti, aby ge przedbieh, odwaže ſe lidij, towaryſtwa, przatel, zyſkuow wſſech y przizni, tahl przed ſe mimo nie k Gežiſlowi? Ale že ti zaſtupowe ſylnij glu a magij nohy prudke k biehu a chtie wždy byti naprzed przed ežlowiekem, aby geho nedopuſtili widienij gežiffowa. Protož na lenich nohach nižadny gich neprzed- biehne. Neb muſy byti ſylňeyſlij a prudſſich noh než ſu oni, aby ge wždy przedbiehl. Pakli ſe obleni a pocžne ſe oble- dati za ſe, tehdy gey tudiež zaſtupowe předbiehnu, a czož geſt praczowal, bieže mnoho cžaſuow, tak rychle to obmeſſ- kanim ztratij. Druhu wiecz obmyſlil geft Zacheus, že geft wſtupil na drzewo blaznoweho ffiku a tak ſe powyſſil dobrze nad za- ſtupy, aby wolnie opatrzil gežiſſe. A z toho dale miſtrzi wy- bieragij, že naypodobniegij ffik blazniwy geſt krziž kryftuow, na kteryžto cžlowiek hrzieſſny, male poſtawy, wſtupie, [278b) mohl by widieti gežiſſe. A rzku, že krziž kryſtuow proto geſt ffik, neb w niem nalezena geſt ſladkoſt wſſeho vtieſſenie v wykupenie naſſem. A proto ſlowe blazniwy, neb ſwiet ſe gim ſtydij yako blaznowſtwim a nicz w niem mudreho ani ſladkeho necžige. Acž to dřewo, krziž, ſwietij, ſlawu gemu cžinij, lijba, ſtrziebrem a zlattem gey kuge, Ale wſtupenie s kryſtem na ten krziž iako cžerta ſe waruge. Ale ſa cžlo- wiek maly a nehodny przed bohem ſkrze hrziechy, kterak ſe muož powyſſiti, wſtupie na krziž gežiſſuow, aby, ſtoge na niem, widiel geho ? Tot muſy byti prwotnie z wiery, nadiegi mage w miloſti zaſlužene ſkrze krziž kryſtuo; nebo ſkrze ten krziž dobyl geſt nam miloſti k odpuſſtieni hřichuo, a wierze tomu a nadiegi mage w tom, cžlowiek zbude hrziechuo ſkrze
Strana 422
422 Na Den ten krziž. Ale ginak geſt wſtupenie na krziž kryſtuow naſle- dowanim, aby gemu podoben byl, pohanienij krziže geho na ſobie noſe. A to ſe takto rozumie, Jakož S. Pawel o ſobie y o ginych wyklada řka 1): „We wſſem zamutek trpime, ale neftyfſtiem ſobie; chudneme, a negſme zemdleni; protiwenſtwie trpieme, a negſme opuſſtieni; pokorzugeme ſe, a nebywame pohanieni; w nebezpecženſtwie poddani, ale nehyneme, wždy vmrtwenie gežiffowo w tiele naſfem noſyce, aby žiwot geho w tielech naflich zgewen byl.“ A opiet die 2) : „Protož y Gežifs, aby poſwietil lid ſwoy ſkrze krew ſwu, wňe przed branu vmucžen geſt. Wyňdiemež tehdy k niemu przed ſtany, hanienij geho neſucze, Erby geho ke czti pana ſweho noſyce.“ To geſt vkazal S. Pawel, czo geſt wſtupiti na krziž kryſtuow. Ale neniet to czeſta mnohych; pyſſnij a netrpieliwij lide nepo- ſtihnu gij, geſſto ſu prziwazani obycžegem k marne chwale a hledij wždy we wſſem ſe cztij marnu zuoſtati przed ſwietem, A w každem pohanienij yako mrtwij a zetrzenij oſtanu przed ſwietem, zamutku plnij, placžuow, roztrhanie, nepokornych rzecžij, ſtydij ſe za každe pohanienij, mſtij každe° bezprawie. niekdy male neliboſti, welikym hanienim, dluho protiwne ſlowo pamatugij, každu krziwdicžku pilnie wyptawagi, ežaſu y mijſta hledij, aby to odwogili. Takowij nemagi kde mijſta dati te hanbie krziže Kriſtowa. Ale wſtupiti na ten blaznowy ffik oddielena geft wiecz od ſwieta y od tiech, kterzij podle ſwieta chodij. A tut ſe poznagij ti, kterziž ſe ſtydij gežiſſem, y ti, kterziž ſe chlubij w krzijži geho a geſt gim radoſt hanba krziže toho. Potom die ežtenie: „Aby vzrzel geho, neb geſt miel tudy gijti. A když prziſſel pan gežiſs k mijſtu, wzezrzew vzrzel geſt geho a rzekl k niemu: Zachee! chwatage sſtup, neb dnes w domu twem muſym byti.“ Tu ſe wždy žadoſt Zacheowa welika vkazuge k widieni pana gežiſſe, že, m'ew 1) 2. Kor. 4, 9. 10. 2) Žid. 13, 12. 13.
422 Na Den ten krziž. Ale ginak geſt wſtupenie na krziž kryſtuow naſle- dowanim, aby gemu podoben byl, pohanienij krziže geho na ſobie noſe. A to ſe takto rozumie, Jakož S. Pawel o ſobie y o ginych wyklada řka 1): „We wſſem zamutek trpime, ale neftyfſtiem ſobie; chudneme, a negſme zemdleni; protiwenſtwie trpieme, a negſme opuſſtieni; pokorzugeme ſe, a nebywame pohanieni; w nebezpecženſtwie poddani, ale nehyneme, wždy vmrtwenie gežiffowo w tiele naſfem noſyce, aby žiwot geho w tielech naflich zgewen byl.“ A opiet die 2) : „Protož y Gežifs, aby poſwietil lid ſwoy ſkrze krew ſwu, wňe przed branu vmucžen geſt. Wyňdiemež tehdy k niemu przed ſtany, hanienij geho neſucze, Erby geho ke czti pana ſweho noſyce.“ To geſt vkazal S. Pawel, czo geſt wſtupiti na krziž kryſtuow. Ale neniet to czeſta mnohych; pyſſnij a netrpieliwij lide nepo- ſtihnu gij, geſſto ſu prziwazani obycžegem k marne chwale a hledij wždy we wſſem ſe cztij marnu zuoſtati przed ſwietem, A w každem pohanienij yako mrtwij a zetrzenij oſtanu przed ſwietem, zamutku plnij, placžuow, roztrhanie, nepokornych rzecžij, ſtydij ſe za každe pohanienij, mſtij každe° bezprawie. niekdy male neliboſti, welikym hanienim, dluho protiwne ſlowo pamatugij, každu krziwdicžku pilnie wyptawagi, ežaſu y mijſta hledij, aby to odwogili. Takowij nemagi kde mijſta dati te hanbie krziže Kriſtowa. Ale wſtupiti na ten blaznowy ffik oddielena geft wiecz od ſwieta y od tiech, kterzij podle ſwieta chodij. A tut ſe poznagij ti, kterziž ſe ſtydij gežiſſem, y ti, kterziž ſe chlubij w krzijži geho a geſt gim radoſt hanba krziže toho. Potom die ežtenie: „Aby vzrzel geho, neb geſt miel tudy gijti. A když prziſſel pan gežiſs k mijſtu, wzezrzew vzrzel geſt geho a rzekl k niemu: Zachee! chwatage sſtup, neb dnes w domu twem muſym byti.“ Tu ſe wždy žadoſt Zacheowa welika vkazuge k widieni pana gežiſſe, že, m'ew 1) 2. Kor. 4, 9. 10. 2) Žid. 13, 12. 13.
Strana 423
Poſwieczenie. 423 zaſtup na przekažku, ten geſt przedbiehl, A ſa poſtawy male, k tomu drzewa hledal, pod ktere miel pan gijti. A že geſt tudy gijti miel, kdež ten blazniwy ffik ſtal, a tu geho widiel; y nam to powiediel, že s vžitkem ſpaſytednym nam neſſel- geft, gedine tudy, kdež [279a] geft ſtal ten blaznowy ffik. A že gedine s toho ffiku mož gežiſſe widieti. Tudyt gde, chtie widien byti od tiech, ktož geho w prawdie hledagij. Welmi ſe tehdy zklamagi ti, kterziž chtij geho w radoſti widieti s drzewa rozkoſli zemſke. A když przigide k mijſtu tu, kdež ffik blaznowy ſtal, wzezrzew nahoru na drzewo, vzrzel na niem Zachea. Prwe Zacheus žadal widieti gežiſſe, A giž ted gežiſs, miloſrdny a milownik kagiczych hrzieflnych, žada widieti Zachea a hleda žadoſt geho naplniti a zamyſlu geho spomoczy. A pogme- nowal geſt geho ze gmena, aby gemu tiem ochotnoſt vkazal, aby wida, že ſe dobrotiwie ma k niemu pan gežiſs, vtieſſil ſe a m'el nadiegi w niem A tau nadiegij aby byl oprawen a poſylen w pocžatem dobrem. A die gemu: „Sſtup s chwa- tanim“, iako w potrzebnoſti pilnych wieczy, Neb geſt pan gežifs horliwy milownik duſlij, protož take nechcze lenim milownikom. Die Zacheowi dale: „Neb dnes w dov twem muſym byti." Diwna rzecž! Ktere geſt, pane, twe muſſenie? kto tie pudij, aby muſyl? Twe muſſeni ginak nemuož byti, než že twe welike milofrdenftwie tie pudij a Zacheowa welika žadoſt. A ty wieczy m'ely by lidmi hybati, když by gich duch ožil k tomuto mluwenie panie, Kterak gim, welikym, muož pohnuti žadoſt vprziemna cžlowieka, aby muſyl k nemu ſwa miloſrdenſtwi vkazati a k niemu w duom przigiti a prziebytek ſobie v nieho vežiniti. A k tomut chcze zwlaſſtnie pecžliwoſti cžlowieka, aby gemu žiw byl ten, ktož geho hoſpodarzem mitie chce w domie ſwem. Protož tut geſt sſtupiti s ffiku blaznoweho, — popuſtiecze pracze a trpkoſti krziže geho, s chwatanim ſe vtieſſiti gemu w domu ſwem,
Poſwieczenie. 423 zaſtup na przekažku, ten geſt przedbiehl, A ſa poſtawy male, k tomu drzewa hledal, pod ktere miel pan gijti. A že geſt tudy gijti miel, kdež ten blazniwy ffik ſtal, a tu geho widiel; y nam to powiediel, že s vžitkem ſpaſytednym nam neſſel- geft, gedine tudy, kdež [279a] geft ſtal ten blaznowy ffik. A že gedine s toho ffiku mož gežiſſe widieti. Tudyt gde, chtie widien byti od tiech, ktož geho w prawdie hledagij. Welmi ſe tehdy zklamagi ti, kterziž chtij geho w radoſti widieti s drzewa rozkoſli zemſke. A když przigide k mijſtu tu, kdež ffik blaznowy ſtal, wzezrzew nahoru na drzewo, vzrzel na niem Zachea. Prwe Zacheus žadal widieti gežiſſe, A giž ted gežiſs, miloſrdny a milownik kagiczych hrzieflnych, žada widieti Zachea a hleda žadoſt geho naplniti a zamyſlu geho spomoczy. A pogme- nowal geſt geho ze gmena, aby gemu tiem ochotnoſt vkazal, aby wida, že ſe dobrotiwie ma k niemu pan gežiſs, vtieſſil ſe a m'el nadiegi w niem A tau nadiegij aby byl oprawen a poſylen w pocžatem dobrem. A die gemu: „Sſtup s chwa- tanim“, iako w potrzebnoſti pilnych wieczy, Neb geſt pan gežifs horliwy milownik duſlij, protož take nechcze lenim milownikom. Die Zacheowi dale: „Neb dnes w dov twem muſym byti." Diwna rzecž! Ktere geſt, pane, twe muſſenie? kto tie pudij, aby muſyl? Twe muſſeni ginak nemuož byti, než že twe welike milofrdenftwie tie pudij a Zacheowa welika žadoſt. A ty wieczy m'ely by lidmi hybati, když by gich duch ožil k tomuto mluwenie panie, Kterak gim, welikym, muož pohnuti žadoſt vprziemna cžlowieka, aby muſyl k nemu ſwa miloſrdenſtwi vkazati a k niemu w duom przigiti a prziebytek ſobie v nieho vežiniti. A k tomut chcze zwlaſſtnie pecžliwoſti cžlowieka, aby gemu žiw byl ten, ktož geho hoſpodarzem mitie chce w domie ſwem. Protož tut geſt sſtupiti s ffiku blaznoweho, — popuſtiecze pracze a trpkoſti krziže geho, s chwatanim ſe vtieſſiti gemu w domu ſwem,
Strana 424
424 Na Den w nemž chce prziebytek mieti k zbohaczenie toho domu a k danij požehnanie gemu. Potom die cžtenie: „A chwatage sſtupil geft a przival geho raduge ſe.“ Tu cžtenie vkazuge a chwali poſlu- ſfenſtwie Zachea, že geſt vpoſlechl przikazanie gežiſſowa ne lenie, ale s chwatanim. A to geſt prziſluffne wſſelikemu cžlowieku hrzefſnemu tak ſe obratiti k bohu, aby ku przika- zanim božim ſnažnie s chwatanim prziſtupili a ſtali v prawem poſluſfenſtwie božim, Jako kagiczy Dawid o ſobie wyznawa rzka 1): „Ceſtau przikazani twych biehal ſem, když ſy rozſlirzil ſrdce me." Nebo gedwa, na bieh ſe dada, prziſtihne cžlowiek czeſty przikazanie božiech, bdie nad nimi a myſle na nie we dne y w noczy; Nebo gſu przieliſs ſliroka, že gedwa, ſpieſſnie biehage, ſtatežij ſſirokoſt gich zbiehati. Take nam z pamieti vtiekagij a žadoſt naſle od nich ſe chylij. Protož biehati po czeſtie przikazanij božich, kde geſt nohy wzyti k tov biehu, když gich ſnadnie zapomenem a žadoſt tieleſna wažij nas od nich? Protož tu die: „Když ſy rozſlirzil ſrdcze me miloſtij ſwu a ſwietlem ſwym;“ tehdy ſrdeze na bieh ſe da w czeſtie przikazani ge° yako na nohach gelenich. Y die tu: „Chwatage sſtupil geſt a prziyal geho raduge ſe do domu ſweho.“ A tiem y my wſliczkni dlužni ſme z wiery duom ſrdcze ſweho [279b] gemu zachowati a gev geho oſtrzihati cžiſtie, czož naywiece vm'eti možem. Nebo on, chtie s lidmi a w lidech byti, gedinet ſrdce od nich žada řka2): „Synu, day mi ſrdcze twe.“ A to geſt ſprawedliwe, za prwnie potupenie ſrdcze dati gemu przibytek w niem a milowati geho w ſrdczy. A že geft to znamenite na zgewnem hrzieſſniku Zacheowi, že yhned na pocžatku przigima pana gežiſſe s radoſtij w duom ſwuoy, Podobnie k tomu, yako matka geho, když ſe geſt tieleſnie pocžal w žiwotie gegim 1) Žalm 119, 32. 2) Přísl. 23, 26.
424 Na Den w nemž chce prziebytek mieti k zbohaczenie toho domu a k danij požehnanie gemu. Potom die cžtenie: „A chwatage sſtupil geft a przival geho raduge ſe.“ Tu cžtenie vkazuge a chwali poſlu- ſfenſtwie Zachea, že geſt vpoſlechl przikazanie gežiſſowa ne lenie, ale s chwatanim. A to geſt prziſluffne wſſelikemu cžlowieku hrzefſnemu tak ſe obratiti k bohu, aby ku przika- zanim božim ſnažnie s chwatanim prziſtupili a ſtali v prawem poſluſfenſtwie božim, Jako kagiczy Dawid o ſobie wyznawa rzka 1): „Ceſtau przikazani twych biehal ſem, když ſy rozſlirzil ſrdce me." Nebo gedwa, na bieh ſe dada, prziſtihne cžlowiek czeſty przikazanie božiech, bdie nad nimi a myſle na nie we dne y w noczy; Nebo gſu przieliſs ſliroka, že gedwa, ſpieſſnie biehage, ſtatežij ſſirokoſt gich zbiehati. Take nam z pamieti vtiekagij a žadoſt naſle od nich ſe chylij. Protož biehati po czeſtie przikazanij božich, kde geſt nohy wzyti k tov biehu, když gich ſnadnie zapomenem a žadoſt tieleſna wažij nas od nich? Protož tu die: „Když ſy rozſlirzil ſrdcze me miloſtij ſwu a ſwietlem ſwym;“ tehdy ſrdeze na bieh ſe da w czeſtie przikazani ge° yako na nohach gelenich. Y die tu: „Chwatage sſtupil geſt a prziyal geho raduge ſe do domu ſweho.“ A tiem y my wſliczkni dlužni ſme z wiery duom ſrdcze ſweho [279b] gemu zachowati a gev geho oſtrzihati cžiſtie, czož naywiece vm'eti možem. Nebo on, chtie s lidmi a w lidech byti, gedinet ſrdce od nich žada řka2): „Synu, day mi ſrdcze twe.“ A to geſt ſprawedliwe, za prwnie potupenie ſrdcze dati gemu przibytek w niem a milowati geho w ſrdczy. A že geft to znamenite na zgewnem hrzieſſniku Zacheowi, že yhned na pocžatku przigima pana gežiſſe s radoſtij w duom ſwuoy, Podobnie k tomu, yako matka geho, když ſe geſt tieleſnie pocžal w žiwotie gegim 1) Žalm 119, 32. 2) Přísl. 23, 26.
Strana 425
Poſwieczenie. 425 duchem ſwatym, yhned s chwatanim ſlla geft k Alžbietie a pochwalila boha przed nij rzkuczy 1): „Welebi duſſe ma hoſpo- dina, y zradowal ſe geſt duch muoy w bohu, ſpaſyteli mem." Protož przitomnoſt przichodu ge° yhned s pocžatku cžinij radoſt hrziſſniku. Ale malo ſe nynie naleza na obraczenych hrzieſſniczych, by ſe radowali, przigimagicze pana gežiſſe w duom ſwuoy duchowne. Neb s menſſe wieru obraczegi ſe k gežiſſowi než Zacheus. Nebo niekteri ſe tak ſlabie obra- czegij k bohu, Jako žena Lotowa, když geſt z Sodomy ſlla; tak tužebnie ohledagicy ſe na Sodomu, ano ſe gij nechcze z nij, wiecze želegiczy toho, že z nij gde, než ſe radugicy, y neuſlla geſt pomſty. Protož nekterzij gedwa mohu před branu mieſta Sodomſkeho wygiti s pokanim; kterak tehdy ſrdcze takowa, plna lſti, mohu ſe radowati z toho, že gſu pana gežiſſe w duom ſwuoy prziyali, tužicze geſſtie, že ſe nemohu Sodomſkym przirownati? Protož netoliko sprwu ne- radugij ſe z toho, že gſu gežiſſe przivali w ſwuoy duom, Ale nikda te radoſti necžigi, aniž tomu mohu rozumieti, przivali-li ſu geho ežili neprzivali. A ginij geſſtie ſe wždy obraczegij, kulhagicze na obie ſtranie ; hrziechy zgewne s pokanim cžinicze, take nemagi przicžiny podobne, by ſe radowali z toho, že geſt pan gežiſs zawital w gich duom, a przi takowem poſmiewanie daleko ſu od bozſke radoſti Dale die cžtenie: „A když ſu widieli wſſiczkni, reptali ſu rzkucze, že k cžlowieku hrziefſne" ſſel geſt.“ Reptanie toto vrodilo ſe geſt proti prawdie a ne w miloſti pana gežiſſe pod gmenem ſwatoſti, yako by ti reptaczy welmi ſwatij byli a hřichuow daleczy. Protož ſu ſnadnie mohli zle ſuditi pana gežiſſe y Zachea domniewagicze ſe, že ani gſu hřiefſnij, ani s hřieſſnymi obczowati magi yako ſwatij. A tak, neznagicze 1) Luk. 1, 46, 47.
Poſwieczenie. 425 duchem ſwatym, yhned s chwatanim ſlla geft k Alžbietie a pochwalila boha przed nij rzkuczy 1): „Welebi duſſe ma hoſpo- dina, y zradowal ſe geſt duch muoy w bohu, ſpaſyteli mem." Protož przitomnoſt przichodu ge° yhned s pocžatku cžinij radoſt hrziſſniku. Ale malo ſe nynie naleza na obraczenych hrzieſſniczych, by ſe radowali, przigimagicze pana gežiſſe w duom ſwuoy duchowne. Neb s menſſe wieru obraczegi ſe k gežiſſowi než Zacheus. Nebo niekteri ſe tak ſlabie obra- czegij k bohu, Jako žena Lotowa, když geſt z Sodomy ſlla; tak tužebnie ohledagicy ſe na Sodomu, ano ſe gij nechcze z nij, wiecze želegiczy toho, že z nij gde, než ſe radugicy, y neuſlla geſt pomſty. Protož nekterzij gedwa mohu před branu mieſta Sodomſkeho wygiti s pokanim; kterak tehdy ſrdcze takowa, plna lſti, mohu ſe radowati z toho, že gſu pana gežiſſe w duom ſwuoy prziyali, tužicze geſſtie, že ſe nemohu Sodomſkym przirownati? Protož netoliko sprwu ne- radugij ſe z toho, že gſu gežiſſe przivali w ſwuoy duom, Ale nikda te radoſti necžigi, aniž tomu mohu rozumieti, przivali-li ſu geho ežili neprzivali. A ginij geſſtie ſe wždy obraczegij, kulhagicze na obie ſtranie ; hrziechy zgewne s pokanim cžinicze, take nemagi przicžiny podobne, by ſe radowali z toho, že geſt pan gežiſs zawital w gich duom, a przi takowem poſmiewanie daleko ſu od bozſke radoſti Dale die cžtenie: „A když ſu widieli wſſiczkni, reptali ſu rzkucze, že k cžlowieku hrziefſne" ſſel geſt.“ Reptanie toto vrodilo ſe geſt proti prawdie a ne w miloſti pana gežiſſe pod gmenem ſwatoſti, yako by ti reptaczy welmi ſwatij byli a hřichuow daleczy. Protož ſu ſnadnie mohli zle ſuditi pana gežiſſe y Zachea domniewagicze ſe, že ani gſu hřiefſnij, ani s hřieſſnymi obczowati magi yako ſwatij. A tak, neznagicze 1) Luk. 1, 46, 47.
Strana 426
426 Na Den przi tom ſwe pychy a nenawiſti, potupili ſu krziwie dobrotu pana gežiſſe. Ale pan gežifs geſt przieklad oftawil dobroti- woſti, obratiw ſe k cžlowieku hrzieſſnemu, aby geho oprawil, a rzekl geſt 1) : „Neprziſſel ſem pro ſprawedliwe, ale pro hrziſſne, abych ge ku pokani wolal. Nenie potrzebij zdrawym lekarze, ale nemocznym.“ Proto tu pomyſl každy, prziſtupie k hrzie- chuom czyzym, lecžiti-li ge chce cžili wiece raniti. A z toho pozna, geſt-li duchem ſe panem ſwym. Ale z toho przikazanie dlužen geſt každy zlych wieczij na bližniech polepſſowati. czož muož, a dobrych wieczij gim we zle neobraczowati. A cžinie tak, nebude mieti mijſta k reptani, k ſuzeni a k vtrhani nemiloſtiwemu, neb ſe wždy ſlitu[280a ge nad nim w geho padu. Potom die ežtenie: „A ſtoge Zacheus rzekl geſt ku panu: Ay, polowiczy zboži meho, dobrze dobyteho, dawam chudym." Tak ſe geſt wydal k wuoli pana gežiſſe iako wiernie kagicy; giž prom'eniw myſl a od zleho odwratiw, y o tiech wiecech ſwych zewnitřnich poddawa ſe geho prawdie, Chtie to giž yako z miloſrdenſtwie ke czti bohu vežiniti a dati chudym polowiczy zboži ſweho, aby almužnami wykupowal hrziechy ſwe, Jakož pijſmo radij dobrze dobytym zbožim cztiti boha, Nebo neprzigima obietij z nepraweho dobywanie. Tomu rozumiege Zacheus, y przedklada dobre zbožij; y proto take, že lidee niekterzij, kterež wieczy nayhorſlij magij, ty bohu odkladagij. Jako Kayn; y neprzival geſt od nieho buoh tiech daruow. Protož to prziſluſſie k vprzimnoſti, aby z nay- lepſſiech wieczij pana boha cztil cžlowiek; y przikazanie geho o tom geſt. Ale že geſt to wſſe malo, dobre wieczy przi- gmucze z ruky božie, y dati ge bor a ſebe cžertu. A protož, neda-li ſe kto ſameho bohu, by gemu zlatto z offir naycžiſſtežij obietowal, neprzigmet geho. Muſy ſe naprzed dati bohu a potom z dobrych wiecij ſwych cztiti boha. 1) Mat. 9, 13. 12.
426 Na Den przi tom ſwe pychy a nenawiſti, potupili ſu krziwie dobrotu pana gežiſſe. Ale pan gežifs geſt przieklad oftawil dobroti- woſti, obratiw ſe k cžlowieku hrzieſſnemu, aby geho oprawil, a rzekl geſt 1) : „Neprziſſel ſem pro ſprawedliwe, ale pro hrziſſne, abych ge ku pokani wolal. Nenie potrzebij zdrawym lekarze, ale nemocznym.“ Proto tu pomyſl každy, prziſtupie k hrzie- chuom czyzym, lecžiti-li ge chce cžili wiece raniti. A z toho pozna, geſt-li duchem ſe panem ſwym. Ale z toho przikazanie dlužen geſt každy zlych wieczij na bližniech polepſſowati. czož muož, a dobrych wieczij gim we zle neobraczowati. A cžinie tak, nebude mieti mijſta k reptani, k ſuzeni a k vtrhani nemiloſtiwemu, neb ſe wždy ſlitu[280a ge nad nim w geho padu. Potom die ežtenie: „A ſtoge Zacheus rzekl geſt ku panu: Ay, polowiczy zboži meho, dobrze dobyteho, dawam chudym." Tak ſe geſt wydal k wuoli pana gežiſſe iako wiernie kagicy; giž prom'eniw myſl a od zleho odwratiw, y o tiech wiecech ſwych zewnitřnich poddawa ſe geho prawdie, Chtie to giž yako z miloſrdenſtwie ke czti bohu vežiniti a dati chudym polowiczy zboži ſweho, aby almužnami wykupowal hrziechy ſwe, Jakož pijſmo radij dobrze dobytym zbožim cztiti boha, Nebo neprzigima obietij z nepraweho dobywanie. Tomu rozumiege Zacheus, y przedklada dobre zbožij; y proto take, že lidee niekterzij, kterež wieczy nayhorſlij magij, ty bohu odkladagij. Jako Kayn; y neprzival geſt od nieho buoh tiech daruow. Protož to prziſluſſie k vprzimnoſti, aby z nay- lepſſiech wieczij pana boha cztil cžlowiek; y przikazanie geho o tom geſt. Ale že geſt to wſſe malo, dobre wieczy przi- gmucze z ruky božie, y dati ge bor a ſebe cžertu. A protož, neda-li ſe kto ſameho bohu, by gemu zlatto z offir naycžiſſtežij obietowal, neprzigmet geho. Muſy ſe naprzed dati bohu a potom z dobrych wiecij ſwych cztiti boha. 1) Mat. 9, 13. 12.
Strana 427
Poſwieczenie. 427 Die dale Zacheus: „A acž ſem koho w cžem oklamal, nawraczugi to ežtwero." A to ſluſſie každemu prawie kagiczy" aby praw byl lidem o wſſem, czož by w prawde naň vkazali. Ale malo ſe nynie nalezne prawie takowych kagiczych; Nebo gſu dale zaſli než Zacheus w zlodieyſtwie, w lupeže, w na- ſyle, w lichwy, w ſwatokupecztwie a we wſſelike oklamani; kdy ta oklamanie gedni druhym nawratij? A protož mnohot geſt rzekl zacheus: „A acž ſem koho w cžem oklamal, nawra- czugi to cžtwero." Potom die ežtenie: „Y rzekl geſt k nie pan gežiſs: Dnes ſpaſenie tomuto domu ſtalo ſe geſt, protože y on geſt ſyn Abrahamuow." Ta ſlowa pan mluwij k vtieſſeni Zacheowi y cželedi geho a k vtwrzeni nadege ſpaſenie wiecžneho a tu geho vgiſſtiuge odpuſſtienim hrziechuow a tak ſpaſenim. Nebo ſpaſenie ma pocžatek w odpuſſtienie hrziechuow. A bez toho nemuož byti ſpaſenie na tiech, kterzij ſu hrze- ſſili; muſy przigiti odpuſſtienie hrziechuow nebo ſkrze obmytij druheho rozenie nebo ſkrze pokanie. Ale to geſt radoſtne, že yhned w prwnim obraczenij ſlibil gim ſpaſenie, aby ſe w nadiegi ſlibeneho ſpaſenie radowali a. trwagicze w dobrem, cžekali toho ſpaſenie. Ale tak geſt giſte, ktož ſkrze wieru doſahnu nadiege prawe, nebo wiera zpuoſobi lidi w temž bez- zgewneho wyhlaſſenie; nebo ſkrze wieru dobywagi praweho pokanie a odpuſſtienie hrziechuow, ocžiſſtienie ſwiedomi a przigetij miloſti božie, a z toho nadiege prawa ſpaſenie wiecžneho. A protož ſlowa we cžtenie položena gſu kagicym oſtawena, Kdež ſpaſytel die: „Dnes ſpaſenie ſtalo ſe geſt to- muto domu.“ A przidawa tato ſlowa: „že y on geſt ſyn Abra- hamuo“, To geſt wieru a naſledowanim, že naſledowal Abra- hama w ſitiedrotie, newaže zboži tieleſneho. Yhned polowiczy zbožie dobreho pro buoh chudym podal, [280b] necžekage poſtele ſmrtedlne, aby tepruw ono ſtrakam, ono wranam roz- kazowal negiſtie, Jako nekterzij, cžehož s ſebu pobrati ne- mohu, tiem boha cztiti chtij. Ale Zacheus mužnie hned po-
Poſwieczenie. 427 Die dale Zacheus: „A acž ſem koho w cžem oklamal, nawraczugi to ežtwero." A to ſluſſie každemu prawie kagiczy" aby praw byl lidem o wſſem, czož by w prawde naň vkazali. Ale malo ſe nynie nalezne prawie takowych kagiczych; Nebo gſu dale zaſli než Zacheus w zlodieyſtwie, w lupeže, w na- ſyle, w lichwy, w ſwatokupecztwie a we wſſelike oklamani; kdy ta oklamanie gedni druhym nawratij? A protož mnohot geſt rzekl zacheus: „A acž ſem koho w cžem oklamal, nawra- czugi to cžtwero." Potom die ežtenie: „Y rzekl geſt k nie pan gežiſs: Dnes ſpaſenie tomuto domu ſtalo ſe geſt, protože y on geſt ſyn Abrahamuow." Ta ſlowa pan mluwij k vtieſſeni Zacheowi y cželedi geho a k vtwrzeni nadege ſpaſenie wiecžneho a tu geho vgiſſtiuge odpuſſtienim hrziechuow a tak ſpaſenim. Nebo ſpaſenie ma pocžatek w odpuſſtienie hrziechuow. A bez toho nemuož byti ſpaſenie na tiech, kterzij ſu hrze- ſſili; muſy przigiti odpuſſtienie hrziechuow nebo ſkrze obmytij druheho rozenie nebo ſkrze pokanie. Ale to geſt radoſtne, že yhned w prwnim obraczenij ſlibil gim ſpaſenie, aby ſe w nadiegi ſlibeneho ſpaſenie radowali a. trwagicze w dobrem, cžekali toho ſpaſenie. Ale tak geſt giſte, ktož ſkrze wieru doſahnu nadiege prawe, nebo wiera zpuoſobi lidi w temž bez- zgewneho wyhlaſſenie; nebo ſkrze wieru dobywagi praweho pokanie a odpuſſtienie hrziechuow, ocžiſſtienie ſwiedomi a przigetij miloſti božie, a z toho nadiege prawa ſpaſenie wiecžneho. A protož ſlowa we cžtenie položena gſu kagicym oſtawena, Kdež ſpaſytel die: „Dnes ſpaſenie ſtalo ſe geſt to- muto domu.“ A przidawa tato ſlowa: „že y on geſt ſyn Abra- hamuo“, To geſt wieru a naſledowanim, že naſledowal Abra- hama w ſitiedrotie, newaže zboži tieleſneho. Yhned polowiczy zbožie dobreho pro buoh chudym podal, [280b] necžekage poſtele ſmrtedlne, aby tepruw ono ſtrakam, ono wranam roz- kazowal negiſtie, Jako nekterzij, cžehož s ſebu pobrati ne- mohu, tiem boha cztiti chtij. Ale Zacheus mužnie hned po-
Strana 428
428 Na Den lowiczy chudym dawal. Ne kniežim vtylym, aby za niey po ſmrti žaltarze rziekali. Tento przed ſmrtij zgednal prozby chudych za ſwu duſſi. Ale nynie zaduſſie za duſſemi gde, a mnohe mohu w pekle byti, a oni za nimi w hrdlo kniežim wženu a duſſem nicz. Protož Zacheus ſpieſſnie a giſtie przed duſli za cžaſu poſlal przed buoh zbožie ſwe ſkrze rucze chudych. A tak naſledowal Abrahama yako ſyn dobry otcze dobreho; Nebo on geſt dielil s chudymi zbožij ſwe, poczeſtne w duom przigimal a krmil ge, kupowal chude yate a chowal ge. Take Zacheus byl ſyn Abrahamuow ſkrze wieru; neb Abraham— byl geſt otecz wſlech wierziczych w kryſta, ſyna božieho. A ten rod wždy tak ſtane na tiech, kterziž wierziti budu w ſyna božieho a geho poſluchati; budu ſynowe Abra- hamowi. Ale negdet to po rodu tiela; nebo mnozy ſynowe Abrahamowi podle tiela zaprzeli gſu ſyna božieho a vkrzi- žowali ſu gey a podnes ſe gemu ruhagij; protož gim ſpaſeňe neprzigde, neb negſu z wiery geho. Jakož ani tiem ſpaſenie przigde, geſlto wierzij w ſyna božieho mrtwu wieru, ale ne- rodij ſe z boha; nebo ten rod naypowyſſeniegie ſe gmenuge, Zie tiem, kterzij gſu ge° przivali, dal geſt gim mocz ſyny božimi byti, kterziž ne ze krwe, ani z tiela, ale z boha na- rodili ſu ſe. Protož Zacheus k tomu rodu prziſſel geſt, prziyaw ſyna božieho a vwierziw w nieho, Y ſam take z boha ſe geſt narodil a ſynem božim wywolenym vežinien geſt; protož ſe geſt gemu ſpaſenie ſtalo. A tot geſt wiera obeczna naſſe. Ale kto vwierzij tiem wieczem? Neb ſpaſenie ginak ſlibugij mnozij tiem, geſſto zgewnie wnie w rodu diablowu ſtogij; takowyt každy v welikem omylu ſtogij a ſpaſenie toho ne- dogde. A giž temierz weſſken ſwiet, ſtoge w rodu diablowie, ma ſliby mnohe o ſpaſenie od ffaleſſnych zprawcy. Y die dale pan, konage rzecž ſwu: „Nebo prziſſel geſt ſyn cžlowieka hledati a ſpaſeno vežiniti, czož bylo zahynulo." Prziſſel ſkrze wtielenie ſyn cžlowieka, to geſt ſyn panny Marye, hledati, to geſt ſkrze kazanie, a ſpaſyti miloſtij ſwu
428 Na Den lowiczy chudym dawal. Ne kniežim vtylym, aby za niey po ſmrti žaltarze rziekali. Tento przed ſmrtij zgednal prozby chudych za ſwu duſſi. Ale nynie zaduſſie za duſſemi gde, a mnohe mohu w pekle byti, a oni za nimi w hrdlo kniežim wženu a duſſem nicz. Protož Zacheus ſpieſſnie a giſtie przed duſli za cžaſu poſlal przed buoh zbožie ſwe ſkrze rucze chudych. A tak naſledowal Abrahama yako ſyn dobry otcze dobreho; Nebo on geſt dielil s chudymi zbožij ſwe, poczeſtne w duom przigimal a krmil ge, kupowal chude yate a chowal ge. Take Zacheus byl ſyn Abrahamuow ſkrze wieru; neb Abraham— byl geſt otecz wſlech wierziczych w kryſta, ſyna božieho. A ten rod wždy tak ſtane na tiech, kterziž wierziti budu w ſyna božieho a geho poſluchati; budu ſynowe Abra- hamowi. Ale negdet to po rodu tiela; nebo mnozy ſynowe Abrahamowi podle tiela zaprzeli gſu ſyna božieho a vkrzi- žowali ſu gey a podnes ſe gemu ruhagij; protož gim ſpaſeňe neprzigde, neb negſu z wiery geho. Jakož ani tiem ſpaſenie przigde, geſlto wierzij w ſyna božieho mrtwu wieru, ale ne- rodij ſe z boha; nebo ten rod naypowyſſeniegie ſe gmenuge, Zie tiem, kterzij gſu ge° przivali, dal geſt gim mocz ſyny božimi byti, kterziž ne ze krwe, ani z tiela, ale z boha na- rodili ſu ſe. Protož Zacheus k tomu rodu prziſſel geſt, prziyaw ſyna božieho a vwierziw w nieho, Y ſam take z boha ſe geſt narodil a ſynem božim wywolenym vežinien geſt; protož ſe geſt gemu ſpaſenie ſtalo. A tot geſt wiera obeczna naſſe. Ale kto vwierzij tiem wieczem? Neb ſpaſenie ginak ſlibugij mnozij tiem, geſſto zgewnie wnie w rodu diablowu ſtogij; takowyt každy v welikem omylu ſtogij a ſpaſenie toho ne- dogde. A giž temierz weſſken ſwiet, ſtoge w rodu diablowie, ma ſliby mnohe o ſpaſenie od ffaleſſnych zprawcy. Y die dale pan, konage rzecž ſwu: „Nebo prziſſel geſt ſyn cžlowieka hledati a ſpaſeno vežiniti, czož bylo zahynulo." Prziſſel ſkrze wtielenie ſyn cžlowieka, to geſt ſyn panny Marye, hledati, to geſt ſkrze kazanie, a ſpaſyti miloſtij ſwu
Strana 429
Poſwieczenie. 429 a wykupenim. A že geſt tak prziſſel hledati znamenitie ſkrze wtielenie na tento ſwiet a cžlowiekem praczowitym a chudym racžil byti, W tom ſe geho pokora vkazuge a dob- rota bozíka, že, ſa tak wyſoky a ſlawny, racžil byti malym a nizkym wieczem ſe przichyliti, zpuoſob ſluhy na ſe wzyeti a ſlužiti nerzku nam, ale hrziechom naſſim. A ty wieczy mieli by wždy od rozumnych pamatowany byti, že ſme my gemu dali to dielo w neprawoſtech naſſich. A poniewadž ſu geho ſehnuli naſſi hrziechowe tak nizko, czo my pak myſlece zdwihame hlavy ſwe wyſocze? A když buoh naſſim hrziechom ſlužie, procž my gemu neſlužime? Cžlowiek prwni, Adam, zahynuw ſkrze hrziech, wyhnan geſt z rozkoſli ragſke na ſwiet, na tu[281a]to puſſt, Na niemžto dokoncze pada w za- hynutij, polapen gſa od zwierzi nayhorſli na každy cžas k ſniedenie. Protož on, pan ſlawy naywyzſſie, prziſſel na tu pufft k tomu zhynutemu cžlowieku, aby, gſa s nim a gemu podobny we wſſech wieczech kromie hrziechu a hlupoſti, y chtiel geho tak hledati, s nim bydle zblizka, veže geho hlupoft vžitecžnym wieczem, aby poznal ſtworzitele ſweho a poznal wuoli geho a ſſel po nij, aby nezabludil a konecžnie nezahynul zatracenim wiecžnym. A netoliko geft rzecži vežil ežlowieka prawe czeſtie, ale prziklad gemu na ſobie dal k dobrym wiecem, aby, wida pana ſweho w tom, czo geſt praweho, ſpieſſe po nem krocžil. A hledal geſt toho ežlo- wieka zhynuteho dluho, praczowitie, boleſtnie a welmi pilnie biehage, vſtawage, žiezňe, lacžniege, neſpie, w noczech modle ſe, we dne chodie, kaže, lecže nemoczy lidſke a wyprofitiuge wſſeczky poſedle od dabla. A geſſtie nade wſſecko aby vkazah pilnoft w tom hledanie zhynuteho cžlowieka, na ſmrt vkrutnu dal ſe pro nieho, aby gey s bohem smiřil a panu bohu gey yako ztraczeneho nawratil, obmyw hřiechy geho w krwi ſwe. A tak geho zproſtil z moczy diablowy, pod niež geſt wiezal, poddan ſa hřichem pod mocz geho, A nemohl geſt nalezti nižadne pomoczy ani wyplaty, kteru by ſe wykupil z geho
Poſwieczenie. 429 a wykupenim. A že geſt tak prziſſel hledati znamenitie ſkrze wtielenie na tento ſwiet a cžlowiekem praczowitym a chudym racžil byti, W tom ſe geho pokora vkazuge a dob- rota bozíka, že, ſa tak wyſoky a ſlawny, racžil byti malym a nizkym wieczem ſe przichyliti, zpuoſob ſluhy na ſe wzyeti a ſlužiti nerzku nam, ale hrziechom naſſim. A ty wieczy mieli by wždy od rozumnych pamatowany byti, že ſme my gemu dali to dielo w neprawoſtech naſſich. A poniewadž ſu geho ſehnuli naſſi hrziechowe tak nizko, czo my pak myſlece zdwihame hlavy ſwe wyſocze? A když buoh naſſim hrziechom ſlužie, procž my gemu neſlužime? Cžlowiek prwni, Adam, zahynuw ſkrze hrziech, wyhnan geſt z rozkoſli ragſke na ſwiet, na tu[281a]to puſſt, Na niemžto dokoncze pada w za- hynutij, polapen gſa od zwierzi nayhorſli na každy cžas k ſniedenie. Protož on, pan ſlawy naywyzſſie, prziſſel na tu pufft k tomu zhynutemu cžlowieku, aby, gſa s nim a gemu podobny we wſſech wieczech kromie hrziechu a hlupoſti, y chtiel geho tak hledati, s nim bydle zblizka, veže geho hlupoft vžitecžnym wieczem, aby poznal ſtworzitele ſweho a poznal wuoli geho a ſſel po nij, aby nezabludil a konecžnie nezahynul zatracenim wiecžnym. A netoliko geft rzecži vežil ežlowieka prawe czeſtie, ale prziklad gemu na ſobie dal k dobrym wiecem, aby, wida pana ſweho w tom, czo geſt praweho, ſpieſſe po nem krocžil. A hledal geſt toho ežlo- wieka zhynuteho dluho, praczowitie, boleſtnie a welmi pilnie biehage, vſtawage, žiezňe, lacžniege, neſpie, w noczech modle ſe, we dne chodie, kaže, lecže nemoczy lidſke a wyprofitiuge wſſeczky poſedle od dabla. A geſſtie nade wſſecko aby vkazah pilnoft w tom hledanie zhynuteho cžlowieka, na ſmrt vkrutnu dal ſe pro nieho, aby gey s bohem smiřil a panu bohu gey yako ztraczeneho nawratil, obmyw hřiechy geho w krwi ſwe. A tak geho zproſtil z moczy diablowy, pod niež geſt wiezal, poddan ſa hřichem pod mocz geho, A nemohl geſt nalezti nižadne pomoczy ani wyplaty, kteru by ſe wykupil z geho
Strana 430
430 Na Den moczy, než toliko krew ſyna božiho. Protož takowymi obycžegi wiernymi a pilnymi hledal geſt toho, czož bylo zahynulo, až geſt y nalezl to, czož ge byl diabel lupežem odyal. A že geft byl cžlowiek zhynul od newinnoſti a od mi- loſti; k tiem geſt nawraczen. A die: „Aby, nalezna zhynute, ſpaſyl to, prziweda k ſlawie žiwota wiecžne°.“ A w tom ſe geho dobrota welika vkazuge, kteru geſt ſtworzenie ſwemu vkazal, ponižiw ſe pro nie. A tak wiernie a pilnie hledage, k dobremu přiwedl ge. A tu ſwu prziezeň a pilnoſt oznamuge rzka: „Syn cžlowieka prziſfel geſt na ſwiet, aby hledal a ſpaſyl, nalezna to, czož bylo zahynulo.“ A prawi to tomu, ktož geft zahynul, aby y ten take proczytil k tomu, kterak geſt ſkrze hrziech zhynul a pod mocz diablowu vpadl. A kto geſt ten, geſſto geho tak wiernie a pilnie hledal, to by wa- žiti miel, kdyby ſe probuditi mohl iako ze ſna twrdeho. Ale zda mi ſe, že geſt tak ſſkodnie zhynul cžlowiek w prawde, w dobrotie a w moczy k te dobrotie, že nemuož cžiti ſweho zahynutie, ani gemu rozumieti ginak, lecž by giž nalezen byl od toho, ktož geſt prziſſel hledat geho; nebo y nynie pilnie hleda; a ktož bywa nalezen, ten przigima ſwietlo od nieho a zdrawij v wnitrznim cžlowieku, aby mohl poznati to, kterak geſt mnoho a welmi zahynul, A kterak geſt bylo tiežko ſynu božimu nalezti zahynuteho. Nebo rozumny a žiwy cžige, kde geho hňete a czo ge ſlkodij. Protož nayprwe muſy doſahnuti žiwota praweho, duchownieho a wnitrznieho, aby mohl cžijti boleſti ſweho zahynutij, Aby, přigda k zdrawi, mohl wdečnoſt vkazati tomu, od kohož geſt nalezen a k zdrawij nawraczen. A tut pozna a zwij, kterak geſt welmi zhy[281b]nul w prawe dobrotie, že, giž gſa vwazan od le- karze na ſwych ranach a prziſfed 1) k zdrawij, ktere° geſt 1) Orig. omylem prziſſel.
430 Na Den moczy, než toliko krew ſyna božiho. Protož takowymi obycžegi wiernymi a pilnymi hledal geſt toho, czož bylo zahynulo, až geſt y nalezl to, czož ge byl diabel lupežem odyal. A že geft byl cžlowiek zhynul od newinnoſti a od mi- loſti; k tiem geſt nawraczen. A die: „Aby, nalezna zhynute, ſpaſyl to, prziweda k ſlawie žiwota wiecžne°.“ A w tom ſe geho dobrota welika vkazuge, kteru geſt ſtworzenie ſwemu vkazal, ponižiw ſe pro nie. A tak wiernie a pilnie hledage, k dobremu přiwedl ge. A tu ſwu prziezeň a pilnoſt oznamuge rzka: „Syn cžlowieka prziſfel geſt na ſwiet, aby hledal a ſpaſyl, nalezna to, czož bylo zahynulo.“ A prawi to tomu, ktož geft zahynul, aby y ten take proczytil k tomu, kterak geſt ſkrze hrziech zhynul a pod mocz diablowu vpadl. A kto geſt ten, geſſto geho tak wiernie a pilnie hledal, to by wa- žiti miel, kdyby ſe probuditi mohl iako ze ſna twrdeho. Ale zda mi ſe, že geſt tak ſſkodnie zhynul cžlowiek w prawde, w dobrotie a w moczy k te dobrotie, že nemuož cžiti ſweho zahynutie, ani gemu rozumieti ginak, lecž by giž nalezen byl od toho, ktož geſt prziſſel hledat geho; nebo y nynie pilnie hleda; a ktož bywa nalezen, ten przigima ſwietlo od nieho a zdrawij v wnitrznim cžlowieku, aby mohl poznati to, kterak geſt mnoho a welmi zahynul, A kterak geſt bylo tiežko ſynu božimu nalezti zahynuteho. Nebo rozumny a žiwy cžige, kde geho hňete a czo ge ſlkodij. Protož nayprwe muſy doſahnuti žiwota praweho, duchownieho a wnitrznieho, aby mohl cžijti boleſti ſweho zahynutij, Aby, přigda k zdrawi, mohl wdečnoſt vkazati tomu, od kohož geſt nalezen a k zdrawij nawraczen. A tut pozna a zwij, kterak geſt welmi zhy[281b]nul w prawe dobrotie, že, giž gſa vwazan od le- karze na ſwych ranach a prziſfed 1) k zdrawij, ktere° geſt 1) Orig. omylem prziſſel.
Strana 431
Poſwieczenie. 431 mohl naywiecze dofahnuti w tomto žiwotie zahynutem, tehdy geſſtie nenalezne pocžatku, ktery ſluffij ku prawemu žiwotu cztnoſtnemu, ano geſſtie prziliſs draha a daleka prawa dob- rota od nieho. Neumieloſt a nechtiwoſt welika k dobremu z toho, že geſt zahynul, a zlee wieczy przidržij ſe geho ſe wſſech ſtran, tiſknucze geho w zloſt a dielecze geho od boha. Protož zde nemuož vplne z toho zahynutie wygiti. Nebo toliko z wiery žiwot miloſti naleza a ſmrt wždy cžige proſtrzed domu ſweho, ana chodij, otewrzewſli hrdlo naň, aby gey ſehltila tu, kdež zhynul geſt. A czo pak zewnitrz zhynutie mož mieti ten žiwot, to niekto žiwy pocžita, kterak gim zle wieczy obrtagij ſem y tam, tahnucze gey k zahy- nutij žiwota zhynuteho, hlad, žiezeň, zyma, horko, — ty wieczy tahnu k zahynutij a prziſtogij cžlowieku. A czo ginych zhy- nutie muož byti, ty pocžitagi žiwij a widij, že wždy hy". a pomnij na to, že geſt prziſſel ſyn cžlowieka, aby hledal a ſpaſyl, czož geſt zahynulo, a naleznet každeho, ktož ſe gemu da nalezti. Amen. Tuto ſe ſkonawagi cžtenie nedelnij s wyklady. A na to ſu pſana, aby tiem pilniegij nediele každa ſwiecena byla; Neb geſt pan buoh przikazal s pilnoſtij rzka: „Pomni, aby den ſobotni ſwietil.“ A my rziekame „nediele" proto, že ne- mame dielati nižadnych diel robotnych, to geſt hrziechuow, geſſto w ſlužbu diablu porobugij. Ani take diela tieleſneho, kterež w gine dni muož cžlowiek s vžitkem y s odplatu dielati. Protož ku prawemu ſwieczenie nediele a ku prawemu vpokogenie s bohem bude ežtenie toto k tomu zwlaſſtnie pomoczne a k napomenutij zwlafſtniech wieczij. A naywiecze proto, kdyžt ſe kazanie nedoſtane od wiernych zprawczuow vſtnieho.
Poſwieczenie. 431 mohl naywiecze dofahnuti w tomto žiwotie zahynutem, tehdy geſſtie nenalezne pocžatku, ktery ſluffij ku prawemu žiwotu cztnoſtnemu, ano geſſtie prziliſs draha a daleka prawa dob- rota od nieho. Neumieloſt a nechtiwoſt welika k dobremu z toho, že geſt zahynul, a zlee wieczy przidržij ſe geho ſe wſſech ſtran, tiſknucze geho w zloſt a dielecze geho od boha. Protož zde nemuož vplne z toho zahynutie wygiti. Nebo toliko z wiery žiwot miloſti naleza a ſmrt wždy cžige proſtrzed domu ſweho, ana chodij, otewrzewſli hrdlo naň, aby gey ſehltila tu, kdež zhynul geſt. A czo pak zewnitrz zhynutie mož mieti ten žiwot, to niekto žiwy pocžita, kterak gim zle wieczy obrtagij ſem y tam, tahnucze gey k zahy- nutij žiwota zhynuteho, hlad, žiezeň, zyma, horko, — ty wieczy tahnu k zahynutij a prziſtogij cžlowieku. A czo ginych zhy- nutie muož byti, ty pocžitagi žiwij a widij, že wždy hy". a pomnij na to, že geſt prziſſel ſyn cžlowieka, aby hledal a ſpaſyl, czož geſt zahynulo, a naleznet každeho, ktož ſe gemu da nalezti. Amen. Tuto ſe ſkonawagi cžtenie nedelnij s wyklady. A na to ſu pſana, aby tiem pilniegij nediele každa ſwiecena byla; Neb geſt pan buoh przikazal s pilnoſtij rzka: „Pomni, aby den ſobotni ſwietil.“ A my rziekame „nediele" proto, že ne- mame dielati nižadnych diel robotnych, to geſt hrziechuow, geſſto w ſlužbu diablu porobugij. Ani take diela tieleſneho, kterež w gine dni muož cžlowiek s vžitkem y s odplatu dielati. Protož ku prawemu ſwieczenie nediele a ku prawemu vpokogenie s bohem bude ežtenie toto k tomu zwlaſſtnie pomoczne a k napomenutij zwlafſtniech wieczij. A naywiecze proto, kdyžt ſe kazanie nedoſtane od wiernych zprawczuow vſtnieho.
Strana 432
432 Na Den Poſwieczenie. Wytifftieny gſu Kniehy tyto Leeta panie Tiſyczieho Pietiſteho Dwamezczytmeho Ten Patek po božim Wſtupenie W ſlawnem Mieſtie Prazíkem. Budiž z toho pan buoh po- chwalen a racžiž dati to k naprawenij naſſemu a k dogitie od nieho zde miloſti a potom wiecžne radoſti! Amen. PAWEL SEWERYN.
432 Na Den Poſwieczenie. Wytifftieny gſu Kniehy tyto Leeta panie Tiſyczieho Pietiſteho Dwamezczytmeho Ten Patek po božim Wſtupenie W ſlawnem Mieſtie Prazíkem. Budiž z toho pan buoh po- chwalen a racžiž dati to k naprawenij naſſemu a k dogitie od nieho zde miloſti a potom wiecžne radoſti! Amen. PAWEL SEWERYN.
Strana 433
SLOVNÍK. Slovník tento obsahuje především výklady slov a vazeb potřebné čtenáři, v staročeských textech nezběhlému, k pochopení smyslu, a mimo to hojné doklady zajímavé pro staročeský slovník. Uvedeny nejsou významy na první pohled srozumitelné a v staré češtině všední. Výklady jsou namnoze volné, aby se hodily do kontextu. a, conj. Odporovací, ale: (židé) tieží Jana, jest-li on Kristus, a sa- mého Krista netieží 15a; přicházejí v rúše ovčiem, a vnitř jsú vlcí hltaví 199b. — Vysvětlovací, a to: učinil se poslušným otci až do smrti, a smrti kříže 102a; druhá příčina byla jest k ztracení Pána Ježíše, a velmi škodná, totiž domňení 32a; svět jinak pokoj dává, a tak, jakož on pokoje žádá 147a. — Spojuje partic. se slovesem určitým: Pán prosí, a moha přikázati 189a; poslúchal a tázal mistruov, a gſa sám mistrem 34b; — učedlníci Kristovi měli sú jej za obludu, a již prvé uvěřivše 114a;— Pán, vykládaje jeho po- koru, a dí 213a; rozum, poznánie v se bera, a v rozumnostech se rozšiřuje 219b; — kňeží uvalivše se v zboží, a s tiem slúží lidem 229a; odpověďev Ježíš a řekl jemu 157b; opět vyšed, a učinil též 59a; přišed Ježíš a stál uprostřed 117a.— Připojuje větu řídící: pakli se nahodí který dobrý kňez, čtenie káže, a bude jim vlkem 121b.— Uvozuje větu v novočeském po- jetí podřízenou, když: proč by za- povídal, a jinde přikazoval učedl- níkóm 216b. aby, abych v. bych. ač, conj. Jestliže: acž po ňem půjdú, ve tmách neostanú 153b; peklo je (hříšníky) čistí, acž by světí docela komu milosti nevy- prosili 15b. — Třebas: acž pak mnoho smysla mají, ale múdrosti nemají 206b; mrtvý nic nedí ani čije, acž by jemu sekyrú ránu v hlavě učinil 69b; acž pak veli- kým by se (člověk) učinil na svěťe, vždy by jeho nalezlo toto .. 157b. ale. Odporovací conj., nicméně, však: ač by mohli pravé slyšení mieti, ale zamýšlejí sobě jiná zane- prázdňení 11a; položmež ale tuto muže rozum osviecený 21a. Se- síleno v ale-však: ale wſſak ješťe toto přidiem 99a; ač mají nadeji k Bohu, ale wſſak ne v dobrých skutcích zakládají té Slučovací conj., nadeje 51b. —
SLOVNÍK. Slovník tento obsahuje především výklady slov a vazeb potřebné čtenáři, v staročeských textech nezběhlému, k pochopení smyslu, a mimo to hojné doklady zajímavé pro staročeský slovník. Uvedeny nejsou významy na první pohled srozumitelné a v staré češtině všední. Výklady jsou namnoze volné, aby se hodily do kontextu. a, conj. Odporovací, ale: (židé) tieží Jana, jest-li on Kristus, a sa- mého Krista netieží 15a; přicházejí v rúše ovčiem, a vnitř jsú vlcí hltaví 199b. — Vysvětlovací, a to: učinil se poslušným otci až do smrti, a smrti kříže 102a; druhá příčina byla jest k ztracení Pána Ježíše, a velmi škodná, totiž domňení 32a; svět jinak pokoj dává, a tak, jakož on pokoje žádá 147a. — Spojuje partic. se slovesem určitým: Pán prosí, a moha přikázati 189a; poslúchal a tázal mistruov, a gſa sám mistrem 34b; — učedlníci Kristovi měli sú jej za obludu, a již prvé uvěřivše 114a;— Pán, vykládaje jeho po- koru, a dí 213a; rozum, poznánie v se bera, a v rozumnostech se rozšiřuje 219b; — kňeží uvalivše se v zboží, a s tiem slúží lidem 229a; odpověďev Ježíš a řekl jemu 157b; opět vyšed, a učinil též 59a; přišed Ježíš a stál uprostřed 117a.— Připojuje větu řídící: pakli se nahodí který dobrý kňez, čtenie káže, a bude jim vlkem 121b.— Uvozuje větu v novočeském po- jetí podřízenou, když: proč by za- povídal, a jinde přikazoval učedl- níkóm 216b. aby, abych v. bych. ač, conj. Jestliže: acž po ňem půjdú, ve tmách neostanú 153b; peklo je (hříšníky) čistí, acž by světí docela komu milosti nevy- prosili 15b. — Třebas: acž pak mnoho smysla mají, ale múdrosti nemají 206b; mrtvý nic nedí ani čije, acž by jemu sekyrú ránu v hlavě učinil 69b; acž pak veli- kým by se (člověk) učinil na svěťe, vždy by jeho nalezlo toto .. 157b. ale. Odporovací conj., nicméně, však: ač by mohli pravé slyšení mieti, ale zamýšlejí sobě jiná zane- prázdňení 11a; položmež ale tuto muže rozum osviecený 21a. Se- síleno v ale-však: ale wſſak ješťe toto přidiem 99a; ač mají nadeji k Bohu, ale wſſak ne v dobrých skutcích zakládají té Slučovací conj., nadeje 51b. —
Strana 434
a: i vzdává Bohu chválu. Ale že obyčej mají kňeží praviti 235a; a tak jim uškodí jeho na- vitievenie. Ale že navštievenie bozská jsú rozličná 209a atd. — Tedy: nemohůú-li jinak, ale vy- žebří 212b; pakli se ona (matka) zapomene, ale já (Bůh) tebe neza- pomenu 3b; pakli by svatí nebyli dostateční, ‘ale matka jeho (Kri- stova) všeckno obdrží 15b; když by všecka posvěcovánie nemohla nadeje v Bohu ustanoviti, ale peklu sebe (lidé) svěří 33a atd.—- Uvozuje větu v novočeském pojetí podřízenou, kdežto: jsú zlořečení, toliko usty velebiece Boha. ale srdce jich daleko jest od ňeho 1b. --- Adv. aspoň: nemuož-li (tělo) dále kročiti v nižádné rozkoši své, aby se v nicb páslo, ale na jazyku se popásá 126b; pakli kto nemuož veilikého panstvie dosáhnüti, ale hledí úřaduov velikých u kniežat 173a. an, ana, ano z a-on, a-omna, a-ono, souf. i podf.: fiekaji »Cteni każeme, ano by bylo pravóeji fieci, że sebe każem 100a; że se toho na he domnievaji zli srdce, ano jim nikdy na mysl nevześlo 99b; zdali by spasenie nalezl, ano všecko krátko, čehož se chytá 190b; nic pravého nemuož se v nich za- ložiti, ano srdce plno vždy nepo- koje 67b; ti, ješto sami běží, ano jich Buoh neposílá 2a; vida Pán Ježíš, ano ti židé mnoho se chlubí 10%a; takovi uzfi, ano Buoh s hřieš- níky v přízeň zachází G64a; když uzříte, ano se tyto věci deji 4a; (aby "světský předák musil do pekla,) ant s ňeho seberú koruny slavné, rozkoši jeho i mnozstvie sluh 52a atd. ani, conj. Ami-ani —= ani ne- ani-ne: ani jsú hřiešní, ani s hřieš- nými obcovati mají 279b. at, conj. Sesileno v at bych — abych: musí býti veliký milovník Kristuov, at by pustil jse tech věcí 142b; (Bůh) málo má tech lidí, at by chteli ûplñe svû vuoli za- vrci 109a. až, conj. Ve rčeních ne—až a pod., již: nebudeť viďen, kto jest, až opět pryč puojde 109a; než jednu (věc) požřem, až na jinú hle- díme 124b; prvé než budú volati k ňemu, až je uslyší 132b; nez jimi (boháč stodolami) dospěl, až z ňeho čertí duši vydřeli 58b; malá příčina vzejde, až o to opět vzhüru budü 262a; lehký člověk, jediné se naü ňejaké protivenstvie voškeří, ažt prchne pryč 39a. básn, báseň, fem., řeč nepruv- diva, smyślenka : (kn6żi) balnie, sny a lži rozsívaji 48b; lid za jich bafňemi odstúpil od Boha 97a. básnivý, adj., smyšlenkovitý: proti jich rozprávkám balniwym jistú řeč die 247a. básnotvor, masc., skladatel smyślenek: ti bafnotworowe lhúů 247b; balnotworowe zradí takové 198a. báti, impf, mluwiti, bájiti: domñeni bagicze, po tmé bati budü 260a; hádajíce se o zlé věci, bagijeze sobě lži 112b. Bazilé, fem., Basilej: w Bazy- lij 241a. báznivy, adj., bdzlivy: co ste bázniví malé víry 147b; aby ba- zniwe à zamücené tesil 106b; bo- hahoÿnÿ: musi zkäzané srdce býti a bazniwe 21a. běh, masc., způsob, způsob ži- vota, Zivol: když by (svatba) šla nyňejším biebem rufiánským 37a; bieh telesny deje se, Ze král mno- ho sluh mievá ?58b; tomu má takto rozuměno býti, obecným bie- hem mluviece 45b; na noviny a na rozličné biehy telesné a svétské 270a; mohiut tak ( tiemi biehy obránce viery Kristovy býti 5b; bieh lidí robotných a pečlivých
a: i vzdává Bohu chválu. Ale že obyčej mají kňeží praviti 235a; a tak jim uškodí jeho na- vitievenie. Ale že navštievenie bozská jsú rozličná 209a atd. — Tedy: nemohůú-li jinak, ale vy- žebří 212b; pakli se ona (matka) zapomene, ale já (Bůh) tebe neza- pomenu 3b; pakli by svatí nebyli dostateční, ‘ale matka jeho (Kri- stova) všeckno obdrží 15b; když by všecka posvěcovánie nemohla nadeje v Bohu ustanoviti, ale peklu sebe (lidé) svěří 33a atd.—- Uvozuje větu v novočeském pojetí podřízenou, kdežto: jsú zlořečení, toliko usty velebiece Boha. ale srdce jich daleko jest od ňeho 1b. --- Adv. aspoň: nemuož-li (tělo) dále kročiti v nižádné rozkoši své, aby se v nicb páslo, ale na jazyku se popásá 126b; pakli kto nemuož veilikého panstvie dosáhnüti, ale hledí úřaduov velikých u kniežat 173a. an, ana, ano z a-on, a-omna, a-ono, souf. i podf.: fiekaji »Cteni każeme, ano by bylo pravóeji fieci, że sebe każem 100a; że se toho na he domnievaji zli srdce, ano jim nikdy na mysl nevześlo 99b; zdali by spasenie nalezl, ano všecko krátko, čehož se chytá 190b; nic pravého nemuož se v nich za- ložiti, ano srdce plno vždy nepo- koje 67b; ti, ješto sami běží, ano jich Buoh neposílá 2a; vida Pán Ježíš, ano ti židé mnoho se chlubí 10%a; takovi uzfi, ano Buoh s hřieš- níky v přízeň zachází G64a; když uzříte, ano se tyto věci deji 4a; (aby "světský předák musil do pekla,) ant s ňeho seberú koruny slavné, rozkoši jeho i mnozstvie sluh 52a atd. ani, conj. Ami-ani —= ani ne- ani-ne: ani jsú hřiešní, ani s hřieš- nými obcovati mají 279b. at, conj. Sesileno v at bych — abych: musí býti veliký milovník Kristuov, at by pustil jse tech věcí 142b; (Bůh) málo má tech lidí, at by chteli ûplñe svû vuoli za- vrci 109a. až, conj. Ve rčeních ne—až a pod., již: nebudeť viďen, kto jest, až opět pryč puojde 109a; než jednu (věc) požřem, až na jinú hle- díme 124b; prvé než budú volati k ňemu, až je uslyší 132b; nez jimi (boháč stodolami) dospěl, až z ňeho čertí duši vydřeli 58b; malá příčina vzejde, až o to opět vzhüru budü 262a; lehký člověk, jediné se naü ňejaké protivenstvie voškeří, ažt prchne pryč 39a. básn, báseň, fem., řeč nepruv- diva, smyślenka : (kn6żi) balnie, sny a lži rozsívaji 48b; lid za jich bafňemi odstúpil od Boha 97a. básnivý, adj., smyšlenkovitý: proti jich rozprávkám balniwym jistú řeč die 247a. básnotvor, masc., skladatel smyślenek: ti bafnotworowe lhúů 247b; balnotworowe zradí takové 198a. báti, impf, mluwiti, bájiti: domñeni bagicze, po tmé bati budü 260a; hádajíce se o zlé věci, bagijeze sobě lži 112b. Bazilé, fem., Basilej: w Bazy- lij 241a. báznivy, adj., bdzlivy: co ste bázniví malé víry 147b; aby ba- zniwe à zamücené tesil 106b; bo- hahoÿnÿ: musi zkäzané srdce býti a bazniwe 21a. běh, masc., způsob, způsob ži- vota, Zivol: když by (svatba) šla nyňejším biebem rufiánským 37a; bieh telesny deje se, Ze král mno- ho sluh mievá ?58b; tomu má takto rozuměno býti, obecným bie- hem mluviece 45b; na noviny a na rozličné biehy telesné a svétské 270a; mohiut tak ( tiemi biehy obránce viery Kristovy býti 5b; bieh lidí robotných a pečlivých
Strana 435
250a; bieh slepých jest, že, ďelati nemohůúce pro slepotu, musí Zeb- ráním živi býti 73b; jakož to ny- ňejšího lidu bieh ohavný ukazuje 29a; z té řeči k nyňejšímu biehu pohlediece, muožem nalézti 17a. béhaf, masc, béhoun: přijde na te jako béhaf chudoba tvá 57a. béhly, adj, vilnj: aby ta ne- stydatá a biehla duse cizoloZstvie svého nevidela 249b. bezbydlé, neutr., vyhnanství: jako zběh vyhnaný sa v toto bez- bydle 109b; aby pospiechali odsud z tohoto bezbydle stehovati se do města svého 3la. bezděč, fem., nedobrovol:ost, nátlak: núzí mnohých mušení a bezdiecžij svázán jsa 175a; aby jich (dobrých skutků) nečinil, ňe- jakú bezdiecžij přinucen jsa 30a. bezděčnost, fem., nedobrovol- most, nátlak: nic z bezdiecžnofti a z připuzení 26a bezděky v. dieka. bezmozky, adj., bez mozku, piítomý: (racha‘ je tolik) jako bychom my z hňevu řekli »bez- mozky« 194a. bezpečenstvie, neutr., bezsta- rostnost: pokoj, bezpecženítwij a radost 208a; aby je probudil z bezpecženítwie škodného +»a; křivé bezpecženítwi, tezkà slepota a usnutí 112b bezpečiti, impf., ubezpečovati: oni (kněží) je (světské) bezpecži modlitbami 264a; mniší lid spa- senim bezpecžij 37a. bezpochyby v. pochyba. bezsrávný, adj., protů právu jsoucí, nespravedlivý: viďevše ne- hodu bezprawnu, smütili se 261b. bezpriemnÿ, adj, ndramny, odporný: zaneprázdňení hospodář- ských péčí a pilností bezprziem- nych 74b; když by na Ne kto chtel ty věci bezprzimne uvésti 268a. blahoslaviti, impf.: (Simeon) mohl jest jim blahoflawiti 27a. bláznivy, adj: fik blazniwy jest kříž Kristuov 278a; mylnY pře- klad latinského sycomorus. bláznové, adv., bláznivé: pro- tož se blaznowie chlubí takoví 43b. bláznový, adj., dláznivý: usta nemudrych pravi blaznowe věci 112b; dadác detem vuoli v jich blaznowe sobévolnosti 85a; — na dfevo blaznoweho fíku 278a, v. blá- znivy. blaziti, impf, blahoslawiti: nebo se i jinym zdá mnoho blaZiti svaté pro jich dobrotu 94a. blekotnost, fem., Zvarost: ml&elivost bez blekotnofti 105a. blekotny. adj., švavý: od zá- stupuo nepokojných a blekotnych vzdalujíce se 41a. biektänie, neutr., blektanie smělá 237a. blektati, impf., Zvastati: ta- kovl, tak blekezycze, nic neuprosi 31a. blektavé, adv., Zvastavé: (lidé) biektawie to (modleni) jednají 131a. blizé, fem, Dbltzkost: slusie se z bliZe opattiti 210a. bliznost, fem., príbuznost: ta bliznoft ne po rodu jde 223a. bludny, substantivis. adj., blu- dai: před kacieři a jinými blud- nými 5b. biudovati, impf., za bludaře vyhlaSovati: tv oni hañeji, bludu- gij a kacefuji 74b. bohacenie, neutr. obohaco- vání: věci, které k bohaczeni a k rozko&em jsá 21b. bohatéti, impf, bohatnouti: aby bohatieli a život rozkošný vedli 209b. bolestivý, adj., bolest trpící: nemocný, boleltiwy, žieznivý 7a. bolestný, adj., bolest trpící: člověkem chudým, robotným a bo- žvastání:
250a; bieh slepých jest, že, ďelati nemohůúce pro slepotu, musí Zeb- ráním živi býti 73b; jakož to ny- ňejšího lidu bieh ohavný ukazuje 29a; z té řeči k nyňejšímu biehu pohlediece, muožem nalézti 17a. béhaf, masc, béhoun: přijde na te jako béhaf chudoba tvá 57a. béhly, adj, vilnj: aby ta ne- stydatá a biehla duse cizoloZstvie svého nevidela 249b. bezbydlé, neutr., vyhnanství: jako zběh vyhnaný sa v toto bez- bydle 109b; aby pospiechali odsud z tohoto bezbydle stehovati se do města svého 3la. bezděč, fem., nedobrovol:ost, nátlak: núzí mnohých mušení a bezdiecžij svázán jsa 175a; aby jich (dobrých skutků) nečinil, ňe- jakú bezdiecžij přinucen jsa 30a. bezděčnost, fem., nedobrovol- most, nátlak: nic z bezdiecžnofti a z připuzení 26a bezděky v. dieka. bezmozky, adj., bez mozku, piítomý: (racha‘ je tolik) jako bychom my z hňevu řekli »bez- mozky« 194a. bezpečenstvie, neutr., bezsta- rostnost: pokoj, bezpecženítwij a radost 208a; aby je probudil z bezpecženítwie škodného +»a; křivé bezpecženítwi, tezkà slepota a usnutí 112b bezpečiti, impf., ubezpečovati: oni (kněží) je (světské) bezpecži modlitbami 264a; mniší lid spa- senim bezpecžij 37a. bezpochyby v. pochyba. bezsrávný, adj., protů právu jsoucí, nespravedlivý: viďevše ne- hodu bezprawnu, smütili se 261b. bezpriemnÿ, adj, ndramny, odporný: zaneprázdňení hospodář- ských péčí a pilností bezprziem- nych 74b; když by na Ne kto chtel ty věci bezprzimne uvésti 268a. blahoslaviti, impf.: (Simeon) mohl jest jim blahoflawiti 27a. bláznivy, adj: fik blazniwy jest kříž Kristuov 278a; mylnY pře- klad latinského sycomorus. bláznové, adv., bláznivé: pro- tož se blaznowie chlubí takoví 43b. bláznový, adj., dláznivý: usta nemudrych pravi blaznowe věci 112b; dadác detem vuoli v jich blaznowe sobévolnosti 85a; — na dfevo blaznoweho fíku 278a, v. blá- znivy. blaziti, impf, blahoslawiti: nebo se i jinym zdá mnoho blaZiti svaté pro jich dobrotu 94a. blekotnost, fem., Zvarost: ml&elivost bez blekotnofti 105a. blekotny. adj., švavý: od zá- stupuo nepokojných a blekotnych vzdalujíce se 41a. biektänie, neutr., blektanie smělá 237a. blektati, impf., Zvastati: ta- kovl, tak blekezycze, nic neuprosi 31a. blektavé, adv., Zvastavé: (lidé) biektawie to (modleni) jednají 131a. blizé, fem, Dbltzkost: slusie se z bliZe opattiti 210a. bliznost, fem., príbuznost: ta bliznoft ne po rodu jde 223a. bludny, substantivis. adj., blu- dai: před kacieři a jinými blud- nými 5b. biudovati, impf., za bludaře vyhlaSovati: tv oni hañeji, bludu- gij a kacefuji 74b. bohacenie, neutr. obohaco- vání: věci, které k bohaczeni a k rozko&em jsá 21b. bohatéti, impf, bohatnouti: aby bohatieli a život rozkošný vedli 209b. bolestivý, adj., bolest trpící: nemocný, boleltiwy, žieznivý 7a. bolestný, adj., bolest trpící: člověkem chudým, robotným a bo- žvastání:
Strana 436
leftnym 19a; Ježíše chudého, bo- leltneho 14a. brzký, adj., rychlý: znamenité věci k oklamání brzke budú (fa- leśni proroci) mluviti 7b. brzo, adv., rychle; komp. brże spíše: bozských věcí (rod:če) na detech neznají, ani brž toho znají, proč a k čemu deti mají 83b (= ba ani loho neznají). bü, interj., výraz hněvu: po- smievaje se a rühaje, jako fieci »bu«, »mrau« nebo jazyk vypla- ziti 194a. bublánie, neutr, mumlant: řečmi dlúhými .ástnieho bublanie je (modlitby) konajíce 212a; bu- blani v hodinäch, Septäni v pâte- Hích i41a. bud, conj. Bud -- bud - at—at: bud Ze v svět puojdü, bud s nimi ostanú, nebudú na škodu däblu 92b, aby polapen byl, budto že by naložil ciesaři, budto zákonní- köm 264a. bükatı, impf., houkati: kdyZ na se počnú (posměšně bukati, tehdy i korduov dobývati 194b. bürivy, adj, bowilivy: bu- rziwy hiv 160a. bych, kondic. kleslÿ v conj.; často za to i abych. Ze, že bych: pochyboval, by spasenie u ňeho bylo 9b; k tomu lidé ne brzy svolí, by oni Boha nenawidieli 228a; zapie- rajíce toho. bych já byl syn boží 12a; rozuměli, by který jiný (po- krm) dáli chtel 9/b; ne proto, by deset toliko bylo, ale Ze jest... 221a; ač myslí, aby jemu v ni- čemž nepovolil, však 149b; nenie jisté, aby cierkev z pekla jich do- byla 247a; poměříce na te dvě straňe, aby takovü milost měl ukázati Buoh světu? 150b; po- chybnéť jest, aby on (svět) zaslu- hoval detem synovstvie bożieho 86b; taková slepota není jiným podobna, aby tak neuptale mohla vyprázdniti Boha z lidí 87b; ne- řku, aby jej (Krista) kto úplně po- znal v jeho slávě 34a; takoví ne- toliko aby řekli: »Nevime, co mluví,« ale nadali by jemu i dá- belníkuov 125b. — Abych: (Kristus) velí nám chudý život vésti, veselé opustiti, jedno by se nám kázal zvésiti 12bb. — Kdybych: by po- znalo, plakalo by 208a; (dábli) je (lidi) bez pochyby zdáví na duši mnohem škodňejí, nežli by je na _fele toliko zdávili 38a; byť dnes Pán Ježíš řekl: »Proč mi nevě- tte ?« fekli bychom 100a; — se smyslem pripouśtćcim: móż v nich (zlých okolnostech) i zahynútí člověk, by pak měl železné úmysly 44b. byt, masc, essence, bytost, bytí: všecky věci, kteréž Otec má, ty jest dal Svnu míti, to jest: byt potstaty své 52a; proměny v člo- věku dvoje bývají; jedny z základu bytu jeho 275b; vešken byt pu- továnie jeho (Kristova) zde praco- vitý byl 26b; pokolenie lidské ne- pomine bytem v stavu nyňejším 8a. býti, impf. Jest mi do čehn — záleží mi na čem: nenie do ovec ťem nájemníkóm 121b. — Býti k komu == býti komu nakloněn: nenieť duše má k tomu lidu 131b. byvati, impf, stávati se: telo (Kristovo) nestvořuje se (při ve- čeři P.), ale bywa 247b. calta, fem., hous.a: koláči a czaltami velikými žádný jeho ne- uctí 19a. cechovati, impf., vopfjeti: by kňez celú noc na pivě czechowal 201a. ećlost, fem, neporušenosť: Adam, sa w czelofti od Boha stvo- Ten, žádné rány ani nemoci na Sobé nemaje 254b. eo v. éso. euzolozstvo, neutr., stvi: pro czyzolozftwo 8b. cizoloż.
leftnym 19a; Ježíše chudého, bo- leltneho 14a. brzký, adj., rychlý: znamenité věci k oklamání brzke budú (fa- leśni proroci) mluviti 7b. brzo, adv., rychle; komp. brże spíše: bozských věcí (rod:če) na detech neznají, ani brž toho znají, proč a k čemu deti mají 83b (= ba ani loho neznají). bü, interj., výraz hněvu: po- smievaje se a rühaje, jako fieci »bu«, »mrau« nebo jazyk vypla- ziti 194a. bublánie, neutr, mumlant: řečmi dlúhými .ástnieho bublanie je (modlitby) konajíce 212a; bu- blani v hodinäch, Septäni v pâte- Hích i41a. bud, conj. Bud -- bud - at—at: bud Ze v svět puojdü, bud s nimi ostanú, nebudú na škodu däblu 92b, aby polapen byl, budto že by naložil ciesaři, budto zákonní- köm 264a. bükatı, impf., houkati: kdyZ na se počnú (posměšně bukati, tehdy i korduov dobývati 194b. bürivy, adj, bowilivy: bu- rziwy hiv 160a. bych, kondic. kleslÿ v conj.; často za to i abych. Ze, že bych: pochyboval, by spasenie u ňeho bylo 9b; k tomu lidé ne brzy svolí, by oni Boha nenawidieli 228a; zapie- rajíce toho. bych já byl syn boží 12a; rozuměli, by který jiný (po- krm) dáli chtel 9/b; ne proto, by deset toliko bylo, ale Ze jest... 221a; ač myslí, aby jemu v ni- čemž nepovolil, však 149b; nenie jisté, aby cierkev z pekla jich do- byla 247a; poměříce na te dvě straňe, aby takovü milost měl ukázati Buoh světu? 150b; po- chybnéť jest, aby on (svět) zaslu- hoval detem synovstvie bożieho 86b; taková slepota není jiným podobna, aby tak neuptale mohla vyprázdniti Boha z lidí 87b; ne- řku, aby jej (Krista) kto úplně po- znal v jeho slávě 34a; takoví ne- toliko aby řekli: »Nevime, co mluví,« ale nadali by jemu i dá- belníkuov 125b. — Abych: (Kristus) velí nám chudý život vésti, veselé opustiti, jedno by se nám kázal zvésiti 12bb. — Kdybych: by po- znalo, plakalo by 208a; (dábli) je (lidi) bez pochyby zdáví na duši mnohem škodňejí, nežli by je na _fele toliko zdávili 38a; byť dnes Pán Ježíš řekl: »Proč mi nevě- tte ?« fekli bychom 100a; — se smyslem pripouśtćcim: móż v nich (zlých okolnostech) i zahynútí člověk, by pak měl železné úmysly 44b. byt, masc, essence, bytost, bytí: všecky věci, kteréž Otec má, ty jest dal Svnu míti, to jest: byt potstaty své 52a; proměny v člo- věku dvoje bývají; jedny z základu bytu jeho 275b; vešken byt pu- továnie jeho (Kristova) zde praco- vitý byl 26b; pokolenie lidské ne- pomine bytem v stavu nyňejším 8a. býti, impf. Jest mi do čehn — záleží mi na čem: nenie do ovec ťem nájemníkóm 121b. — Býti k komu == býti komu nakloněn: nenieť duše má k tomu lidu 131b. byvati, impf, stávati se: telo (Kristovo) nestvořuje se (při ve- čeři P.), ale bywa 247b. calta, fem., hous.a: koláči a czaltami velikými žádný jeho ne- uctí 19a. cechovati, impf., vopfjeti: by kňez celú noc na pivě czechowal 201a. ećlost, fem, neporušenosť: Adam, sa w czelofti od Boha stvo- Ten, žádné rány ani nemoci na Sobé nemaje 254b. eo v. éso. euzolozstvo, neutr., stvi: pro czyzolozftwo 8b. cizoloż.
Strana 437
čas, masc. Bez lasu << v čas nevhodný: aby bez cžaflu jídla tky- sali 78b; — pod časem, pod časy == ża čas: to nemuož jedním dnem skonáno byti, ale pod cZafy diáhymi 177b; na tech, kteriz prospievají v dobrém, móž ňekdy poznáno býti, že mají pod cZafem delffim viece do sebe dobrého, nežli jsú počínajíce měli 36b; -- ża času = v pravý čas: Zacheus spěšňe před duší za cžalu poslal před Buvuoh zbožie své 280b. časný, adj., včasný: léto dobré, déšť czafny 230b. čeledně, adv., domácně, jako domácí: chode s ním (Kristem) cželedňe 96a. čelední, adj., k čeledi příslu- šející, domácí: i takoví, jako cže- lednij (Kristovi), pohoršieť se nad pravdû 12b; ti, jesto jsú byli jeho cZelednij 125a. eh v. éuch. éin, masc, způsob: druhým czinem bywame kifeni v smrti Kristově ku podobenství 163a; tím cžinem také ďábel přistúpá k lidem mladým 78a; zvoniece je- mu, kadiece a tiem cžinem svû leż odievajice la. čísio neutr., počet: kterak ve- liké jest cžijílo lidi na všem svěťe 19b; naberú na se hřiechuov tež- kých bez cžilla 8b. Cisterna fem, cisterna: vy- kopali su sobë czifterny deravé 113a. éitedIn- v. éuted!n-; éíti v. ćuti člověčský, adj., lidský: cżle- wieczíke jest lačňeti 76b. ćlovećsky. adv, po lidsku: s nimi (lidmi Kristus) tovarystvie mel, cZlowieezky s nimi pfebyvaje 43b. éso. Pron., bez pfízvuku méco: kdež kto jeho w cžem potřeboval 267b; leč již přielišná starost na- delà czo vdov 29a. — Klesá v spojku, jako: vZdy v se lit víno czo do sudu 9a; — že: Pán přijímá od nich pokoru za to, czož jsú darmo zbożi jeho rozptýleli 204b. čtenie, la aj. čuch, masc.. schopnost: dva cžichy: sluch, řeč 215a; ukrocení úduov nebo cžichuow zevnilřních 164b. čutedlně, adv., smysly (těles- nými), tělesně: (Bůh) telesňe a cži- tedlnie nemuož poznán býti 242a; aby tím cžitedlňe poznali, že není duch 117a. čutedlnost, fem., cítění: to musí přijíti z cžitedlno(ti potřeb ňekterých 224b; — vnímavost: lid, ješto nemá života, nemá ani cži- tedinofti 246b. éutedlny, adj. Cítící: milovánie cZiledlne jest, v ňemžto člověk okúší Boha 24?b; (matka) znajici a cżi- tedlna jsúci hořkosti tohoto světa 26b; ťech věcí lidé czitedlni su 87b; cžitedlnij jsú (lidé) núze té 44b. — Vnímatelný, sensuální: by ňejakých cíluov cžitedlnych neměl, na nichž by se milováním zastavoval 219b; v pracech telu eZitedInych bez duchu 109a; krátké a czitedlne v smyslech tovarystvie 109b. éûti, impf., cétiti: aby znali a cZili hořkost světa 26b; aby v ñem müdrosti nemohli znáti ani citi 5a atd. daleký, adj.. vzddleny; komp. další: ti jsû naydalfij toho 227a. daremné, adv., bez užitku:když sú učedlníci prosili, toho kňeží ne- opustili daremnie, ale... 84a. daremní, adj, marný, bez užitku: mnoho daremnieho káza- nie 186b; Pane, pomni, že darem- nij jsi, darmo jsi se narodil 25b. dáti, pft. Dáii sé komu — pod- dati se komu: bez užitku zhyne v nich slovo božie, když [e jemu neutr., | evangelium:
čas, masc. Bez lasu << v čas nevhodný: aby bez cžaflu jídla tky- sali 78b; — pod časem, pod časy == ża čas: to nemuož jedním dnem skonáno byti, ale pod cZafy diáhymi 177b; na tech, kteriz prospievají v dobrém, móž ňekdy poznáno býti, že mají pod cZafem delffim viece do sebe dobrého, nežli jsú počínajíce měli 36b; -- ża času = v pravý čas: Zacheus spěšňe před duší za cžalu poslal před Buvuoh zbožie své 280b. časný, adj., včasný: léto dobré, déšť czafny 230b. čeledně, adv., domácně, jako domácí: chode s ním (Kristem) cželedňe 96a. čelední, adj., k čeledi příslu- šející, domácí: i takoví, jako cže- lednij (Kristovi), pohoršieť se nad pravdû 12b; ti, jesto jsú byli jeho cZelednij 125a. eh v. éuch. éin, masc, způsob: druhým czinem bywame kifeni v smrti Kristově ku podobenství 163a; tím cžinem také ďábel přistúpá k lidem mladým 78a; zvoniece je- mu, kadiece a tiem cžinem svû leż odievajice la. čísio neutr., počet: kterak ve- liké jest cžijílo lidi na všem svěťe 19b; naberú na se hřiechuov tež- kých bez cžilla 8b. Cisterna fem, cisterna: vy- kopali su sobë czifterny deravé 113a. éitedIn- v. éuted!n-; éíti v. ćuti člověčský, adj., lidský: cżle- wieczíke jest lačňeti 76b. ćlovećsky. adv, po lidsku: s nimi (lidmi Kristus) tovarystvie mel, cZlowieezky s nimi pfebyvaje 43b. éso. Pron., bez pfízvuku méco: kdež kto jeho w cžem potřeboval 267b; leč již přielišná starost na- delà czo vdov 29a. — Klesá v spojku, jako: vZdy v se lit víno czo do sudu 9a; — že: Pán přijímá od nich pokoru za to, czož jsú darmo zbożi jeho rozptýleli 204b. čtenie, la aj. čuch, masc.. schopnost: dva cžichy: sluch, řeč 215a; ukrocení úduov nebo cžichuow zevnilřních 164b. čutedlně, adv., smysly (těles- nými), tělesně: (Bůh) telesňe a cži- tedlnie nemuož poznán býti 242a; aby tím cžitedlňe poznali, že není duch 117a. čutedlnost, fem., cítění: to musí přijíti z cžitedlno(ti potřeb ňekterých 224b; — vnímavost: lid, ješto nemá života, nemá ani cži- tedinofti 246b. éutedlny, adj. Cítící: milovánie cZiledlne jest, v ňemžto člověk okúší Boha 24?b; (matka) znajici a cżi- tedlna jsúci hořkosti tohoto světa 26b; ťech věcí lidé czitedlni su 87b; cžitedlnij jsú (lidé) núze té 44b. — Vnímatelný, sensuální: by ňejakých cíluov cžitedlnych neměl, na nichž by se milováním zastavoval 219b; v pracech telu eZitedInych bez duchu 109a; krátké a czitedlne v smyslech tovarystvie 109b. éûti, impf., cétiti: aby znali a cZili hořkost světa 26b; aby v ñem müdrosti nemohli znáti ani citi 5a atd. daleký, adj.. vzddleny; komp. další: ti jsû naydalfij toho 227a. daremné, adv., bez užitku:když sú učedlníci prosili, toho kňeží ne- opustili daremnie, ale... 84a. daremní, adj, marný, bez užitku: mnoho daremnieho káza- nie 186b; Pane, pomni, že darem- nij jsi, darmo jsi se narodil 25b. dáti, pft. Dáii sé komu — pod- dati se komu: bez užitku zhyne v nich slovo božie, když [e jemu neutr., | evangelium:
Strana 438
úplně nedadij lla; aby fe dali tomu skutečňe, co slyší 164b; aby (srdce) jemu Bohu) fe všecko dalo 380a. — Dáti — popustiti: jich (kné- Zi) nesyté Zebráni neda 212b. dav, masc., nátisk: válka s zá- hubami pfiliśnymi a s dawy 6b; na zemi daw lidí pro slévaní zvuku morského 4a. dávati, impf. Nadávati: chtíce najhorsí véci synu boZiemu činiti a dabelniky jemu dawali 101a; — dávati sé — poddávati se: rozum poznání přijímá a vuole žádostí fe tomu dawa 244a. dávenie, neutr., tlak: skrze to musí veliké daweni a nátisk země trpéti Ga. dźviti. impf., utlačovati: jimiz se lidé vzdy dawij 6a. dávní, adj., dávný: v staré a dawnie lži 199b; mrtvé obcovánie v slovích božích z obvčejuov daw- nijch 36b. dbáti v. tbáti. deka v. dska. dek, masc., pokryvka : dek, kte- ryż kuoń kryje, brunatny 105a déliti, impf. D. ct koho, s kým = odlučovati od koho: (hříchy) diele milost boží od člověka 224a; on jest světlo jich v tom, co je z Bohem dielilo 153b. — Sdíletí: sużenie i poniżenie mysle s nim dieliti 163a; i utesené i smutné dieli s ním 191b. desietník, masc., desátník: Jo- zef, defyetnik 276a. diek, masc. Méj-ho-dék, mie- ho-dék dobře, chvála: mieyhodek, sluho vérny 255b; miehodiek vàm, sluhy dobré 172b. dieka, fem. Bezdéky — nedob- rovolné, z přinucení: aby to činil ne bezdieky, ale Boba miluje 17b. diel, masc. Diel -- diel — dí- lem — dílem: dijl mohü právi byti, a dijl vuole nerádiie poZievati 194a; protož se nad nimi pro toto ho: ší, věci, 91)! jako nad kacíři, diel jim hrozí smrtí a peklem, dijl jich Zelejí 137a. dieti, impf., konati: mají posel- stvie dieli od krále nebeského 2a; pravy posel nesmí jinak poselstvie dijti, jediné tak 127b; — diet: 680 kam -- podśti, dóti co kam: (páni vyžádají si od úředníkův účtů,) kam jsú co dieli 203b. div, masc. K divu podoben == podiru hoden: veliké véci, k diwu podobné 150a. dle, praep., pro: (srdce‘ mnohé véci dobré marne chwaly dle delá 96b. dluh, masc., povinnost: v lidu, který by z dluhu viery mél poslü- chati přikázanie božích 214b. dlühost, fem., dlouhá doba: aby se na dluhoft jídlem zásobili 78a. dluzné, adv., z dluhu, z povin- nosti: učedlníkuo, kteříž hodňe a dlužnie měli míti velikú (víru) 49b; stvořenie rozumné dlužnic to uči- niti má stvořiteli 81a. dluZnÿ, adj. povinný: z té viery dluzna jest živa býti dcera sionská 2b; slovo boží dlužni sme naplniti 69a. dmu v. důti. do, praep. Ve rčeních o dějích duševních, na, 0: chce ten obyčej neb onen miti do czlowieka 1595; co by se vuoli jeho libilo do nich 153b; neni div veliký do żiduow nevěrných 23b. dobrati sé, pft. D. sé koho := dojiti ke komu: (dna) chodi okolo ňeho najprvé zdaleka a znendhla, aZ Ге jeho i doberze 246b. dobrodieneé, masc., dobrodi- nec: że se kfivda deje velikému dobrodienczy duší lidských 57b; spasitele, dobrodijneze svého 145a. dobrodienie, neutr., dobrodini: pamatováni velikého dobrodienij bozského 19a; takového dobrodijni památku činili 32a.
úplně nedadij lla; aby fe dali tomu skutečňe, co slyší 164b; aby (srdce) jemu Bohu) fe všecko dalo 380a. — Dáti — popustiti: jich (kné- Zi) nesyté Zebráni neda 212b. dav, masc., nátisk: válka s zá- hubami pfiliśnymi a s dawy 6b; na zemi daw lidí pro slévaní zvuku morského 4a. dávati, impf. Nadávati: chtíce najhorsí véci synu boZiemu činiti a dabelniky jemu dawali 101a; — dávati sé — poddávati se: rozum poznání přijímá a vuole žádostí fe tomu dawa 244a. dávenie, neutr., tlak: skrze to musí veliké daweni a nátisk země trpéti Ga. dźviti. impf., utlačovati: jimiz se lidé vzdy dawij 6a. dávní, adj., dávný: v staré a dawnie lži 199b; mrtvé obcovánie v slovích božích z obvčejuov daw- nijch 36b. dbáti v. tbáti. deka v. dska. dek, masc., pokryvka : dek, kte- ryż kuoń kryje, brunatny 105a déliti, impf. D. ct koho, s kým = odlučovati od koho: (hříchy) diele milost boží od člověka 224a; on jest světlo jich v tom, co je z Bohem dielilo 153b. — Sdíletí: sużenie i poniżenie mysle s nim dieliti 163a; i utesené i smutné dieli s ním 191b. desietník, masc., desátník: Jo- zef, defyetnik 276a. diek, masc. Méj-ho-dék, mie- ho-dék dobře, chvála: mieyhodek, sluho vérny 255b; miehodiek vàm, sluhy dobré 172b. dieka, fem. Bezdéky — nedob- rovolné, z přinucení: aby to činil ne bezdieky, ale Boba miluje 17b. diel, masc. Diel -- diel — dí- lem — dílem: dijl mohü právi byti, a dijl vuole nerádiie poZievati 194a; protož se nad nimi pro toto ho: ší, věci, 91)! jako nad kacíři, diel jim hrozí smrtí a peklem, dijl jich Zelejí 137a. dieti, impf., konati: mají posel- stvie dieli od krále nebeského 2a; pravy posel nesmí jinak poselstvie dijti, jediné tak 127b; — diet: 680 kam -- podśti, dóti co kam: (páni vyžádají si od úředníkův účtů,) kam jsú co dieli 203b. div, masc. K divu podoben == podiru hoden: veliké véci, k diwu podobné 150a. dle, praep., pro: (srdce‘ mnohé véci dobré marne chwaly dle delá 96b. dluh, masc., povinnost: v lidu, který by z dluhu viery mél poslü- chati přikázanie božích 214b. dlühost, fem., dlouhá doba: aby se na dluhoft jídlem zásobili 78a. dluzné, adv., z dluhu, z povin- nosti: učedlníkuo, kteříž hodňe a dlužnie měli míti velikú (víru) 49b; stvořenie rozumné dlužnic to uči- niti má stvořiteli 81a. dluZnÿ, adj. povinný: z té viery dluzna jest živa býti dcera sionská 2b; slovo boží dlužni sme naplniti 69a. dmu v. důti. do, praep. Ve rčeních o dějích duševních, na, 0: chce ten obyčej neb onen miti do czlowieka 1595; co by se vuoli jeho libilo do nich 153b; neni div veliký do żiduow nevěrných 23b. dobrati sé, pft. D. sé koho := dojiti ke komu: (dna) chodi okolo ňeho najprvé zdaleka a znendhla, aZ Ге jeho i doberze 246b. dobrodieneé, masc., dobrodi- nec: że se kfivda deje velikému dobrodienczy duší lidských 57b; spasitele, dobrodijneze svého 145a. dobrodienie, neutr., dobrodini: pamatováni velikého dobrodienij bozského 19a; takového dobrodijni památku činili 32a.
Strana 439
dobrodienstvie, neutr., dobro- diní: o dobrodinítwi mlčeli 216b; lid potupuje dobrodijnítwie svú ne- vďečností 91b. dobyti, pft., zjednati: (Kristus) dobyl sobie kazateluov od städa a brzo je naučil kázati 25b. dočekat:, pít, vyékati: aby- chom jeho hodňe docžekali 6b. dojiti, pft., skuti:em se státi: že jemu (lidu) tak spasenie dogde skrze Krista 28a; bude-li moci (nasyceni) dogijti 96a; úmysl králuo vždy do- lel 252a atd.; vyplnitz se: jim ta nadeje nedoflla v čas pomsty božie 208b. dokavad, conj., jak dlouho: dokawad budete kulhati? 10b; do- kawad spi§? dokawad ze sna ne- povstaneś? b7a dokázati. pft. D. čeho == d. co: té žádosti smrtí ukrutnú jest do- kazal 2a. dokonati, pft., dokonalym uči- niti: aby toho (élovéka Büh) mukami dokonal 64a. doliéovati, impf, dokazovati: ukazuje, že jest spravedlivý, a toho dolicžuge dobrým učením 186a. domiuviti sé, pft., mluventm se dopracovati: (kacíři mysli o Kristu,) Ze fe jest domluwil té smrti ukrutné, tresce židy z hří- chuov 153a. domnénie, neutr, domnénka, tušení: budú bojové a domnienij bojuov 7b. domněný, adj., domnělý: po- svécovanie domniena 33a; mistrom a duchovním domnienym pastýřóm 12a; Jozef, otec domňeny a matka pravá, panna Maria 26a. domnieti, impf., tusiti: (ob- řady) kryjí smrti jich (lidí), aby - nebyla v nich domniena 134b. — D. sć == domnivati se: a tu fe domnieli spasenie nalézti 190a. domoriti, pft., do konce umo- fii: lotfi, Zádajíce rañeného do- morziti 223a. donékud, adv., ponékud: ab vymlával svi nevinu doniekud, když by narčen byl křivě 101b. do-plna v. plný. dopomoci, pít. D. komu čeho == d. komu k čemu: toho nám rač dopomoczy Otec, Syn i Duch 130b. dopoviedati, impf., dokončo- vati řeč, doříkávati: tu Pán dopo- wieda 200b; i dopowida čtenie 18a. dopustiti, pfi. D. čeho = do- voliti co: oni jim (sluhům) všeho do- puftij 13b; dopustiti koho éeho = pustiti koho k cemu: aby jeho ne- dopuftili videni Jeżi$ova 278a. dorósti, pft.: krteny, ten do- rofta, na też cesty vstúpí jako otec jeho 17b. dosahati, impf., dosahovati : ti zákonové daleko nedofahagi zá- kona Kristova 159a. dosáhnüti, pft. D. éeho — sáh- nouti na co: on dofahl ho, uzdra- vil a propustil 235b. dosedéti sé, pft., sedé vyékati: (lidé: boZí rány (e dofedij bez opatr- nosti 206a. dospésnè, adv., úspěšně: múd- fejsi jsû, dofpieffniegi se dom y&le- jíce tech. vécí neZ synové světla 206b. dospéti, pft. D. čím = dokonéite co: než jimi (stodolami boháč) do- fpiel, aZ z ňeho čertí duši vydřeli 58b; d. kym kam = přivésti koho kam: tot jimi (Zidy) tepruv dofpiel (Kristus) tú odpovědí až do zetřenie srdce 103a. dostatećnost, fem. Dostateć- most: pokudž mohu mluviti o něm (narození Páně) s krátků dofta- tecznoftij 18a. — Sila: ty si bo- hatstvie ná&e i v&eliká doftatecznoft života našeho 111a; (Kristus jest jich doltatecžno(t v nebezpečen- stvie zdejšího života 133b. — Schopnost: ptáci nemají nižádného obmysla ani doftatecznofti k při-
dobrodienstvie, neutr., dobro- diní: o dobrodinítwi mlčeli 216b; lid potupuje dobrodijnítwie svú ne- vďečností 91b. dobyti, pft., zjednati: (Kristus) dobyl sobie kazateluov od städa a brzo je naučil kázati 25b. dočekat:, pít, vyékati: aby- chom jeho hodňe docžekali 6b. dojiti, pft., skuti:em se státi: že jemu (lidu) tak spasenie dogde skrze Krista 28a; bude-li moci (nasyceni) dogijti 96a; úmysl králuo vždy do- lel 252a atd.; vyplnitz se: jim ta nadeje nedoflla v čas pomsty božie 208b. dokavad, conj., jak dlouho: dokawad budete kulhati? 10b; do- kawad spi§? dokawad ze sna ne- povstaneś? b7a dokázati. pft. D. čeho == d. co: té žádosti smrtí ukrutnú jest do- kazal 2a. dokonati, pft., dokonalym uči- niti: aby toho (élovéka Büh) mukami dokonal 64a. doliéovati, impf, dokazovati: ukazuje, že jest spravedlivý, a toho dolicžuge dobrým učením 186a. domiuviti sé, pft., mluventm se dopracovati: (kacíři mysli o Kristu,) Ze fe jest domluwil té smrti ukrutné, tresce židy z hří- chuov 153a. domnénie, neutr, domnénka, tušení: budú bojové a domnienij bojuov 7b. domněný, adj., domnělý: po- svécovanie domniena 33a; mistrom a duchovním domnienym pastýřóm 12a; Jozef, otec domňeny a matka pravá, panna Maria 26a. domnieti, impf., tusiti: (ob- řady) kryjí smrti jich (lidí), aby - nebyla v nich domniena 134b. — D. sć == domnivati se: a tu fe domnieli spasenie nalézti 190a. domoriti, pft., do konce umo- fii: lotfi, Zádajíce rañeného do- morziti 223a. donékud, adv., ponékud: ab vymlával svi nevinu doniekud, když by narčen byl křivě 101b. do-plna v. plný. dopomoci, pít. D. komu čeho == d. komu k čemu: toho nám rač dopomoczy Otec, Syn i Duch 130b. dopoviedati, impf., dokončo- vati řeč, doříkávati: tu Pán dopo- wieda 200b; i dopowida čtenie 18a. dopustiti, pfi. D. čeho = do- voliti co: oni jim (sluhům) všeho do- puftij 13b; dopustiti koho éeho = pustiti koho k cemu: aby jeho ne- dopuftili videni Jeżi$ova 278a. dorósti, pft.: krteny, ten do- rofta, na też cesty vstúpí jako otec jeho 17b. dosahati, impf., dosahovati : ti zákonové daleko nedofahagi zá- kona Kristova 159a. dosáhnüti, pft. D. éeho — sáh- nouti na co: on dofahl ho, uzdra- vil a propustil 235b. dosedéti sé, pft., sedé vyékati: (lidé: boZí rány (e dofedij bez opatr- nosti 206a. dospésnè, adv., úspěšně: múd- fejsi jsû, dofpieffniegi se dom y&le- jíce tech. vécí neZ synové světla 206b. dospéti, pft. D. čím = dokonéite co: než jimi (stodolami boháč) do- fpiel, aZ z ňeho čertí duši vydřeli 58b; d. kym kam = přivésti koho kam: tot jimi (Zidy) tepruv dofpiel (Kristus) tú odpovědí až do zetřenie srdce 103a. dostatećnost, fem. Dostateć- most: pokudž mohu mluviti o něm (narození Páně) s krátků dofta- tecznoftij 18a. — Sila: ty si bo- hatstvie ná&e i v&eliká doftatecznoft života našeho 111a; (Kristus jest jich doltatecžno(t v nebezpečen- stvie zdejšího života 133b. — Schopnost: ptáci nemají nižádného obmysla ani doftatecznofti k při-
Strana 440
8 pravování pokrmu 230a; sílu a doftatecZnoft k napliieni své vuole 30a. dostati, pft.: ktoz doftogi do pożehnanie u svaté mše, má od- pustkuov mnoho 271a. dotisknuti, pft. D. čeho = mocś vy''onati co: coż chti (kn6żi), toho dotifknu skrze s étské 264a. dotykati, impf., dotykat: se, tÿkati se: toto čtenie mnohých vécí dotycZe 186b; (étenie) dotycZe panenstvie, manZelstvie i vdov- stvie 29a; o věcech, kteréž spasení dotyczij 16a; nebezpedenstvie, kteráZ spasenie dotykagij 10a; coZ Boha dotycže, to (oni) léňe činí 66b. doufati, impf. D. čemu = d. već: douffagij tem vécem, které slí- beny su 272a. doutratiti, pft., dokonce utra- tot: ňekdy (lidé) ostatek jeho (zboží) doutratij, tepúce se a súdiece o ňe 69a. döveriti, impf., düverovati: doufaj nebo dowierz 247a. dovésti, pft. D. čeho == dokázatt co: toho dowede (mnich) tváří bledú 212b, najprvé jim toho do- wedl, že obluda není 112a. dóvod, masc., důkaz: teď toho duowod ve čtenie 20a; toho jest duowod na anjelu, kterýž pro pýchu ďáblem učiňen jest 20a. dovoditi, impf, dokazovati: zle sobě tuto kňeží čteniem do- vodí, že se jim mají malomocní ukazovati 44a; kňeží dowodij, kterak 86a dóvovný, adj., na důvodech založený, obratný: svatý Jan pravdu duowodnu řečí i skutkem ukázal 14b. drahost, fem., drahá věc: od střiebra, od zlata a od jiných dra- hoftij 168a. drajlink, masc., mira vinná (24 věder): o vinich, koliko dray- liňkuow jeho (kněží) mají 14b. drásati sě, impf., śkróbati se, lézti: (rozpustilé dítě) drafage fe po stenách, po dfívích 161b. drastiti sé, impf., vzpirats se: kňez fe drafltij, repce a vymliva se 122b. . dirévo, neutr., strom: každé drzewo dobré ovotce dobré činí 199b; fikové drzewo 4a. dřievie, neutr., stromové: (Pán) ukazuje na drziewij że z fech ňekterá jsú dobrá 201b; na fíkové dřevo i na všecka drziwij 4a. drstnatý, adj., drsný: domů (z kostela) přijde (člověk) drltnaty, nevďečný l4la. drubý, adj Druhé, adv., za druhé: druhe odpočinutie v den sváteční jest upokojenie ducha s Bohem 1a atd.; — po druhé: ktož se narodí druhe, z vody a z Ducha, vejde do král. nebeského 161b. drzí, adj., drzy, pyllne 20a. drzéti, impf, souditt věříte: tíží se, co o nich smyslé a dr£ij 16b; (stoupenci Antikristovi) chtí, aby o jich moci (lidé) drželi jako o moci boží 16b; aby srdce náše nepochybňe držalo o všech slibích božích 72b; o buducim Żivote nic nedrżij 93a. dska, fem, deska modlitebná : kostkaF, políbé dezku, bude otisten ode všeho 271a. ducaty, adj., buclaty: lice du- czate a rumné 78a. duchovenstvie, neutr., nábo- Zenstvi, nábožnosť: duchowenftwie čisté to jest: navšťevovati sirotky 234a; všichni stavové w ducho- wenftwie poraženi sú skrze zboží 206b; našemu rozumu překáží ve- liká mylnost a pokrytstvie w du- chowenftwij 47a. duchovní, adj. D člověk = duchovní, kněz: lide duchowni své bludy vspielají v lid 11a; tech čtenie pokrytci a lide duchownie požievali k svému zisku 1b. opovážlivý: řeči
8 pravování pokrmu 230a; sílu a doftatecZnoft k napliieni své vuole 30a. dostati, pft.: ktoz doftogi do pożehnanie u svaté mše, má od- pustkuov mnoho 271a. dotisknuti, pft. D. čeho = mocś vy''onati co: coż chti (kn6żi), toho dotifknu skrze s étské 264a. dotykati, impf., dotykat: se, tÿkati se: toto čtenie mnohých vécí dotycZe 186b; (étenie) dotycZe panenstvie, manZelstvie i vdov- stvie 29a; o věcech, kteréž spasení dotyczij 16a; nebezpedenstvie, kteráZ spasenie dotykagij 10a; coZ Boha dotycže, to (oni) léňe činí 66b. doufati, impf. D. čemu = d. već: douffagij tem vécem, které slí- beny su 272a. doutratiti, pft., dokonce utra- tot: ňekdy (lidé) ostatek jeho (zboží) doutratij, tepúce se a súdiece o ňe 69a. döveriti, impf., düverovati: doufaj nebo dowierz 247a. dovésti, pft. D. čeho == dokázatt co: toho dowede (mnich) tváří bledú 212b, najprvé jim toho do- wedl, že obluda není 112a. dóvod, masc., důkaz: teď toho duowod ve čtenie 20a; toho jest duowod na anjelu, kterýž pro pýchu ďáblem učiňen jest 20a. dovoditi, impf, dokazovati: zle sobě tuto kňeží čteniem do- vodí, že se jim mají malomocní ukazovati 44a; kňeží dowodij, kterak 86a dóvovný, adj., na důvodech založený, obratný: svatý Jan pravdu duowodnu řečí i skutkem ukázal 14b. drahost, fem., drahá věc: od střiebra, od zlata a od jiných dra- hoftij 168a. drajlink, masc., mira vinná (24 věder): o vinich, koliko dray- liňkuow jeho (kněží) mají 14b. drásati sě, impf., śkróbati se, lézti: (rozpustilé dítě) drafage fe po stenách, po dfívích 161b. drastiti sé, impf., vzpirats se: kňez fe drafltij, repce a vymliva se 122b. . dirévo, neutr., strom: každé drzewo dobré ovotce dobré činí 199b; fikové drzewo 4a. dřievie, neutr., stromové: (Pán) ukazuje na drziewij że z fech ňekterá jsú dobrá 201b; na fíkové dřevo i na všecka drziwij 4a. drstnatý, adj., drsný: domů (z kostela) přijde (člověk) drltnaty, nevďečný l4la. drubý, adj Druhé, adv., za druhé: druhe odpočinutie v den sváteční jest upokojenie ducha s Bohem 1a atd.; — po druhé: ktož se narodí druhe, z vody a z Ducha, vejde do král. nebeského 161b. drzí, adj., drzy, pyllne 20a. drzéti, impf, souditt věříte: tíží se, co o nich smyslé a dr£ij 16b; (stoupenci Antikristovi) chtí, aby o jich moci (lidé) drželi jako o moci boží 16b; aby srdce náše nepochybňe držalo o všech slibích božích 72b; o buducim Żivote nic nedrżij 93a. dska, fem, deska modlitebná : kostkaF, políbé dezku, bude otisten ode všeho 271a. ducaty, adj., buclaty: lice du- czate a rumné 78a. duchovenstvie, neutr., nábo- Zenstvi, nábožnosť: duchowenftwie čisté to jest: navšťevovati sirotky 234a; všichni stavové w ducho- wenftwie poraženi sú skrze zboží 206b; našemu rozumu překáží ve- liká mylnost a pokrytstvie w du- chowenftwij 47a. duchovní, adj. D člověk = duchovní, kněz: lide duchowni své bludy vspielají v lid 11a; tech čtenie pokrytci a lide duchownie požievali k svému zisku 1b. opovážlivý: řeči
Strana 441
dušný, adj, tézky k dýchání, nezdravý: čistým rybäm duffno jest mezi nimi (lotry) 252b. düti, impf, douti, vanouti: vietr dme 164b. — D. sé = nady- mali se: (vodnotelny) fe dme 237b. dvojenie, neutr., rozdvojován : bylo jest dwogenie a pochybovánie o Kristovi 9a, dvojiti sè, impf., rozdvojovat se: nebo fe lid vždy dwogij 65b. dvornost, fem., dvorský způ- sob: rúcho hesovné a dwornoľtmi rozličnými zkrájené 168a. dvorný, adj. Dvorský, divný: barvami, kroji lepými a dwornymi, ani stoly 53a. — Po dvoransku protivny: (zbohatly člověk) ro- zedme se pychá a bude dworen, nevéda kde noh postaviti 237a. dymanie. neutr., vzdychani: tú milostí vyprázdní sobě hlavu, že v ní moci téměř nižádné ne- ostaví pláčem a dymanim dlúhým 141a. dýmati, impf., foukati, nadý- mati se: (zbohatly élovék) dymage rozkazuje, kfíká, hrozi 287a; šep- iati: abychom nedymali marnü pochvalu v ucho lidem 12b. dymní, adj. D. haléf == po- platek z komána, 2 domu: na de- sátcich, na oférách i na dymniech haléfiech 212b. fale&, masc, klam: ffalefs skrytý 201a; má poznán býti ffa- lefs jich 200a. frej, masc., zálety: vuoli mieti w ffregijch, v milostech télesnych 17a a j. frejovanie, neutr., milkovdni: hodovánie, ffreyowanie oplzlé 34b. frejovny, adj., zdletny: milosti telesné, ffregowne 210a a j. Gézi, masc., jm. os. (2. Král. 5): Gezy svatokupec 258a. hajiti, impf., gabrañovati: pro- tož jim (trhati ze pšenice koukol) hagij 57b. háncé, masc., hanobi!el: netr- pélivy, hance à rozmnoZitel svá- ruov 20b. házéti sé, impf. H. sé ëeho = trefovati se do čeho: pravda skryta bývá před temi, kteříž ľe jí slovy hazegij 103b. hesovný, adj, hejskovsky: rücho hefowne a dvornostmi roz- liénymi zkrájené 168a; v odevích potvornYch, hefownych 13b. hladný, adj., hladovj : na onu púšť hladnu 199a. hladovitÿ, adj., hlad-wÿ: zá- stupuov hladowitych 198a. hlavatý, adj., veliky, mocny: bojte se, väickni blawatij neprietelé kříže jeho 107a; hned se na ňeho (upřímného kazatele) osupí (lidé), a ovšem hlawatij Sb; aby ani ciesař mocný. ani papež pyšný, ani kto na svéte hlawaty neod- hrozil se z jeho Kristových) rukú 52a. hlavní, adj., veliký, mocný: skrze hlawnij lidi, krále, knížata, pány a skrze vysoké preláty a učené lidi 90a hledati, impf, hleděti: aby hiedali Ji (slávy boží) účastni býti hledéti, impf. Hl. ceho — M. k čemu: hledicze konečného zatra- cenie, (Bůh tím) moc panství svého ukáze 259a. — Hledati: vždy chvály à zvelebení od lidí hle- dijeze 68a. hlodati, impf.: (lidé) jako ho- vado kuoru hlozy 2a. hluk, masc., zastup: uzřel hluk plačící a nařiekající 273a. hňetlivý, adj., Anětoucí: ano svědomie ran mnohých plné, a zevnitř život hňetliwy, pravdú ne- uzdravený 46b. hnojiti, in:pf., činiti, aby něco hnilo: (Antikrist) kazatele pálí, v žalářích je hnogij 5b (== jim hníti dává). hodiny, fem., kněžské modlitby: modléce se na svatých mšech a
dušný, adj, tézky k dýchání, nezdravý: čistým rybäm duffno jest mezi nimi (lotry) 252b. düti, impf, douti, vanouti: vietr dme 164b. — D. sé = nady- mali se: (vodnotelny) fe dme 237b. dvojenie, neutr., rozdvojován : bylo jest dwogenie a pochybovánie o Kristovi 9a, dvojiti sè, impf., rozdvojovat se: nebo fe lid vždy dwogij 65b. dvornost, fem., dvorský způ- sob: rúcho hesovné a dwornoľtmi rozličnými zkrájené 168a. dvorný, adj. Dvorský, divný: barvami, kroji lepými a dwornymi, ani stoly 53a. — Po dvoransku protivny: (zbohatly člověk) ro- zedme se pychá a bude dworen, nevéda kde noh postaviti 237a. dymanie. neutr., vzdychani: tú milostí vyprázdní sobě hlavu, že v ní moci téměř nižádné ne- ostaví pláčem a dymanim dlúhým 141a. dýmati, impf., foukati, nadý- mati se: (zbohatly élovék) dymage rozkazuje, kfíká, hrozi 287a; šep- iati: abychom nedymali marnü pochvalu v ucho lidem 12b. dymní, adj. D. haléf == po- platek z komána, 2 domu: na de- sátcich, na oférách i na dymniech haléfiech 212b. fale&, masc, klam: ffalefs skrytý 201a; má poznán býti ffa- lefs jich 200a. frej, masc., zálety: vuoli mieti w ffregijch, v milostech télesnych 17a a j. frejovanie, neutr., milkovdni: hodovánie, ffreyowanie oplzlé 34b. frejovny, adj., zdletny: milosti telesné, ffregowne 210a a j. Gézi, masc., jm. os. (2. Král. 5): Gezy svatokupec 258a. hajiti, impf., gabrañovati: pro- tož jim (trhati ze pšenice koukol) hagij 57b. háncé, masc., hanobi!el: netr- pélivy, hance à rozmnoZitel svá- ruov 20b. házéti sé, impf. H. sé ëeho = trefovati se do čeho: pravda skryta bývá před temi, kteříž ľe jí slovy hazegij 103b. hesovný, adj, hejskovsky: rücho hefowne a dvornostmi roz- liénymi zkrájené 168a; v odevích potvornYch, hefownych 13b. hladný, adj., hladovj : na onu púšť hladnu 199a. hladovitÿ, adj., hlad-wÿ: zá- stupuov hladowitych 198a. hlavatý, adj., veliky, mocny: bojte se, väickni blawatij neprietelé kříže jeho 107a; hned se na ňeho (upřímného kazatele) osupí (lidé), a ovšem hlawatij Sb; aby ani ciesař mocný. ani papež pyšný, ani kto na svéte hlawaty neod- hrozil se z jeho Kristových) rukú 52a. hlavní, adj., veliký, mocný: skrze hlawnij lidi, krále, knížata, pány a skrze vysoké preláty a učené lidi 90a hledati, impf, hleděti: aby hiedali Ji (slávy boží) účastni býti hledéti, impf. Hl. ceho — M. k čemu: hledicze konečného zatra- cenie, (Bůh tím) moc panství svého ukáze 259a. — Hledati: vždy chvály à zvelebení od lidí hle- dijeze 68a. hlodati, impf.: (lidé) jako ho- vado kuoru hlozy 2a. hluk, masc., zastup: uzřel hluk plačící a nařiekající 273a. hňetlivý, adj., Anětoucí: ano svědomie ran mnohých plné, a zevnitř život hňetliwy, pravdú ne- uzdravený 46b. hnojiti, in:pf., činiti, aby něco hnilo: (Antikrist) kazatele pálí, v žalářích je hnogij 5b (== jim hníti dává). hodiny, fem., kněžské modlitby: modléce se na svatých mšech a
Strana 442
10 na hodinach 170b; hodiny a vi- giljí říkají 138a. hodně, adv. Jakož hodno, slušno: aby příklad pokory ukázal na sobě ťem, kteříž se jí hodnie od ňeho naučiti mají 104b; — dů- stojně: abychom jeho (Kr) hodnie docekali 6b; aby (dcera sionská) jeho (krále) uméla hodnie čekati 3a; — právem: (ucedlníci) hodnie a dlužňe měli míti velikú (víru) 49b; poňevadž jest duše stvořena k obrazu božímu, tehdy na ní ná- pis stvořitele měl by hodnie státi 266b; protoZ hodnie chce (pán) do casu nechati kaukole se p&enicí 57b; — podle zaslouZent: tech, od nichž by hodnie měl často tresk- tán býti 99a. hodný, adj. Který by měl býti, náležitý: pláč hodny bývá opušťen pro nepoznánie toho, proč by měl býti 208a; mají se modliti za po- třebné a bodne věci 131a; po tmě v noci nebývá hodne dielo ani prospěšné 189b. — Hodici se, způsobilý: na púšti v samotnosti a v příčiňe hodne ku pokúšení, to jest v lačnosti postní 75b; skutek hodny k čiňení pokánie 262a; on sám (Bůh) zná čas hodny k tomu, kdy se má smilovati 84a. hojný, adj., bohatý: (člověk) bude šťasten, bezpečen a hogen 105a. horký, adj.: w horko nakva- Seniihned se rozpa¢i84a (== zhorka). horliti, impf. H. komu — do- mlouvati komu: protož jemu horlil a biedu zvěstoval 246a. horlivost, fem., hněv: (spa- sitel) ukázal horliwoft tem trhovcóm a vymelal je z chrámu 209b; zá- mutky, horliwofti, sváry 99a. hor$iti, impf, pohor$ovati: zlým Zivotem horflili lidi 67b; küez mohl by mnoho prospéti, nehorífe sprostnych 11b; aby ni- čímž jich (bliznich) nehorífil, ani kterých úrazuov dával 36b. hotový, adj. Na- hotově =- po- hotově: že jim tu spasenie na ho- towie stojí 33a; -- v-hotově =: v ho- tovosti, přichystán jsa: nepřipra- vují se potkati w hotowie se zlými věcmi 148b. hovadny, adj., zvifecky: ne- rozďelí-li s přátely té milosti ho- wadne 142a. hovado v. ovád. hověti, impf. Pohodlí dělati: mnohá čeled mnoho howij 277b. — Shovívati: (Bůh) howiege howij ne- mocem jich 36a. hrádek, masc., městečko: vchá- zel do hradku 223b; jdete do hradku 104a. hradovy, adj , hradskyj: tvrzoi a hradowij násilníci 277a. hrašec, masc., hrášek: semen- cem zatierajíce hralffecz a zelíce 212b. hrdati, impf, pohrdati: ne- müdfí lékafem Kristem hrdagij 489a; jiné súdíce a jimi hrdagijeze 180b. hrd!até, adv., po hrdlo: chtiece lakotu svü vZdy hrdlatie svtiti 78a. hrálieé, fem., hrdlicka: hrd- lieze a éáp 196a; dvé hrdlicy obě- tovati 30a. hrdliéátko, neutr, hrdličí mládě: dvé hrdlicZatek nebo holü- bátek 29b. hrdlovati, impf. H. koho — roz&fikovati se na, koho: hrdlowal jeho fka 260b. hromáZzdéti, impf. shromaz- dovati: tem, je&to zboží hromaž- diegi 142a. hromazditi, impf., shromaido- vati: müdrost hromaZdij, kdeZ co muoZ 199a; táhná k sobě zemská zboZí a hromazdij je 11b a j. hryzti, impf., hrjzati, kousati: (lidé) hryzu zuby na to svétlo 154b (— skfípou zuby). hubené, adv. Bídné: (slepí) musí Zebráním hubenie Zivi byti 73b. — S útrapami: daleko sú
10 na hodinach 170b; hodiny a vi- giljí říkají 138a. hodně, adv. Jakož hodno, slušno: aby příklad pokory ukázal na sobě ťem, kteříž se jí hodnie od ňeho naučiti mají 104b; — dů- stojně: abychom jeho (Kr) hodnie docekali 6b; aby (dcera sionská) jeho (krále) uméla hodnie čekati 3a; — právem: (ucedlníci) hodnie a dlužňe měli míti velikú (víru) 49b; poňevadž jest duše stvořena k obrazu božímu, tehdy na ní ná- pis stvořitele měl by hodnie státi 266b; protoZ hodnie chce (pán) do casu nechati kaukole se p&enicí 57b; — podle zaslouZent: tech, od nichž by hodnie měl často tresk- tán býti 99a. hodný, adj. Který by měl býti, náležitý: pláč hodny bývá opušťen pro nepoznánie toho, proč by měl býti 208a; mají se modliti za po- třebné a bodne věci 131a; po tmě v noci nebývá hodne dielo ani prospěšné 189b. — Hodici se, způsobilý: na púšti v samotnosti a v příčiňe hodne ku pokúšení, to jest v lačnosti postní 75b; skutek hodny k čiňení pokánie 262a; on sám (Bůh) zná čas hodny k tomu, kdy se má smilovati 84a. hojný, adj., bohatý: (člověk) bude šťasten, bezpečen a hogen 105a. horký, adj.: w horko nakva- Seniihned se rozpa¢i84a (== zhorka). horliti, impf. H. komu — do- mlouvati komu: protož jemu horlil a biedu zvěstoval 246a. horlivost, fem., hněv: (spa- sitel) ukázal horliwoft tem trhovcóm a vymelal je z chrámu 209b; zá- mutky, horliwofti, sváry 99a. hor$iti, impf, pohor$ovati: zlým Zivotem horflili lidi 67b; küez mohl by mnoho prospéti, nehorífe sprostnych 11b; aby ni- čímž jich (bliznich) nehorífil, ani kterých úrazuov dával 36b. hotový, adj. Na- hotově =- po- hotově: že jim tu spasenie na ho- towie stojí 33a; -- v-hotově =: v ho- tovosti, přichystán jsa: nepřipra- vují se potkati w hotowie se zlými věcmi 148b. hovadny, adj., zvifecky: ne- rozďelí-li s přátely té milosti ho- wadne 142a. hovado v. ovád. hověti, impf. Pohodlí dělati: mnohá čeled mnoho howij 277b. — Shovívati: (Bůh) howiege howij ne- mocem jich 36a. hrádek, masc., městečko: vchá- zel do hradku 223b; jdete do hradku 104a. hradovy, adj , hradskyj: tvrzoi a hradowij násilníci 277a. hrašec, masc., hrášek: semen- cem zatierajíce hralffecz a zelíce 212b. hrdati, impf, pohrdati: ne- müdfí lékafem Kristem hrdagij 489a; jiné súdíce a jimi hrdagijeze 180b. hrd!até, adv., po hrdlo: chtiece lakotu svü vZdy hrdlatie svtiti 78a. hrálieé, fem., hrdlicka: hrd- lieze a éáp 196a; dvé hrdlicy obě- tovati 30a. hrdliéátko, neutr, hrdličí mládě: dvé hrdlicZatek nebo holü- bátek 29b. hrdlovati, impf. H. koho — roz&fikovati se na, koho: hrdlowal jeho fka 260b. hromáZzdéti, impf. shromaz- dovati: tem, je&to zboží hromaž- diegi 142a. hromazditi, impf., shromaido- vati: müdrost hromaZdij, kdeZ co muoZ 199a; táhná k sobě zemská zboZí a hromazdij je 11b a j. hryzti, impf., hrjzati, kousati: (lidé) hryzu zuby na to svétlo 154b (— skfípou zuby). hubené, adv. Bídné: (slepí) musí Zebráním hubenie Zivi byti 73b. — S útrapami: daleko sú
Strana 443
(nynější kněží) od Nikodema, ješto hubenie hledal v noci Ježíše 159a. hubenstvie, neutr., bída, zbě- dovanost: (Kristus) ráčil se přiblí- žiti k Jerichu proměn a huben- ftwie zdejších 72b; všecko huben- ftwie drží: se člověka na duši slepého 74a; chudého život (pře- béhl) w hubenftwie a v bolestech 169a; (slepy) sedel, nemoha státi pro mdlobu a hubenftwie 74a. hubeny, adj. Chudy: hubeny a zavrżeny a beze cti bla Skrovny, špatný: nechtiec býti zadüejsi a jinych hubenieyfüi 270a. — Zl): hubeny a pobéhly toho nenaplní 20a. huhlánie, neutr. oytí: ač jest mnohé huhlanie ďábelstvie škol- ního 26b. hýbavý, adj., hýbající se: trest hybawa na dvě strańe 13a; vrt- kavý, nestálý: ten svět hybawy nevěří v ňeho 232a. hybéti, pft., zahynouti: zmc&- ká-li élovék) takovü dobrotu boží, hybietit jemu bude proto 115a. hyn$t, masc., hřebec: papež (jezdi) na bilém hyn&tu 104b. ehalybaly, adv., halabala : lstí- vě jich odbyvají chalybaly lecjaks 192b. chladoleżka, masc., kdo ród leží: v chladku: lidé rozkośni a chladoleżkowe nechodi na vinnice delat 62b. chladoležný, adj, kdo rád leží v chládku: léní, chladoležnij a strašliví nic neprospějí 63a. chlap, masc., člověk neurozený, sedlák:: než by ostali (šlechticové) chlapi (když jim tak totiž někdo s hanou fekne), radeji ostanú dà- bly ( t. j. tím, že se o svou čest v soubojích bijí) 102a. chlebný, adj.: srdce, v nichž hojně slovo božie přebývá, duom chlebny jsú 24b. chlévník, masc., dozorce nad chlévem: dal (dva penieze; chlew- nikowi 217a. 11 ehlüba, fem. Na-vz-chlubu — pyšně: aby jse ukázali na zchlubu 145b; stoly na zchlubu připravenými 68a. chodba, fem., chůze: kulhaví jsú pracní, prospěchu w chodbie nemajíce 175b; místa ve tmé k tomu hledají, ňekdy chodby ňejaké sobě k tem zlostem zamýšiejíc, ke mši ňekam podál, na trhy 155b. eho?ec, masc., žebrák: žebrati hanba bude, býti chodczem 206b. chomůút, masce., posměšně o žen- ské ozdobě hlavy: ženy s těmi chomuty širokými a s rukávy do země 216b. chostišče v chvostišče. chti-ti,impf.,ch. komu, cemu -= ch. koho, co: (Ježíš) nechcze léním milovníkóm 279a; aby (srd-e) úplňe k Bohu přistúpilo, tak jakž on jemu cheze 3Ua; vżdy se chce mstiti nebo takovému odčiňení, ješto s ňe ne- móž býti ten 193b. — Při záp. imper. podle latiny: nechtiey pla- kati! 234a; nechtieyte sauditi 181b. ehudinka, fem., diminut. od chudina: pani zde svá chudinku rozličňe trápili 58b. ehutnati, impf., ch. éso == chut, zálibu v nééem nalézati: dalekost (Bůh), jíž dásňe mysli lidské ne- chutnají 2:9a;-- ch. si čso = oblibo- vati $$ co: lid, jesto fobie chutna zákony lidské 67a. chutně, adv., ochotně, rád: neb se nechtí chutnie pustiti vuole te- lesné 232b; tiť ani chutnie pravdy následují, ani jí chutňe zapří, nebo sú dvojího srdce 57a; neb jim prv- nie takovú chut dává, aby potom- niemu chutnie odpovédeli 250a. chutnost, fem., příjemnost: za všecku libost vuoňe chutnofti zvolil přikázanie svá 190b chutný, adj. Milý, příjemný: kterak po takovém obtiežení chutny večer bude 61a; buben, pistely a písňe chutne 168a; (Bůh) vždy jest
(nynější kněží) od Nikodema, ješto hubenie hledal v noci Ježíše 159a. hubenstvie, neutr., bída, zbě- dovanost: (Kristus) ráčil se přiblí- žiti k Jerichu proměn a huben- ftwie zdejších 72b; všecko huben- ftwie drží: se člověka na duši slepého 74a; chudého život (pře- béhl) w hubenftwie a v bolestech 169a; (slepy) sedel, nemoha státi pro mdlobu a hubenftwie 74a. hubeny, adj. Chudy: hubeny a zavrżeny a beze cti bla Skrovny, špatný: nechtiec býti zadüejsi a jinych hubenieyfüi 270a. — Zl): hubeny a pobéhly toho nenaplní 20a. huhlánie, neutr. oytí: ač jest mnohé huhlanie ďábelstvie škol- ního 26b. hýbavý, adj., hýbající se: trest hybawa na dvě strańe 13a; vrt- kavý, nestálý: ten svět hybawy nevěří v ňeho 232a. hybéti, pft., zahynouti: zmc&- ká-li élovék) takovü dobrotu boží, hybietit jemu bude proto 115a. hyn$t, masc., hřebec: papež (jezdi) na bilém hyn&tu 104b. ehalybaly, adv., halabala : lstí- vě jich odbyvají chalybaly lecjaks 192b. chladoleżka, masc., kdo ród leží: v chladku: lidé rozkośni a chladoleżkowe nechodi na vinnice delat 62b. chladoležný, adj, kdo rád leží v chládku: léní, chladoležnij a strašliví nic neprospějí 63a. chlap, masc., člověk neurozený, sedlák:: než by ostali (šlechticové) chlapi (když jim tak totiž někdo s hanou fekne), radeji ostanú dà- bly ( t. j. tím, že se o svou čest v soubojích bijí) 102a. chlebný, adj.: srdce, v nichž hojně slovo božie přebývá, duom chlebny jsú 24b. chlévník, masc., dozorce nad chlévem: dal (dva penieze; chlew- nikowi 217a. 11 ehlüba, fem. Na-vz-chlubu — pyšně: aby jse ukázali na zchlubu 145b; stoly na zchlubu připravenými 68a. chodba, fem., chůze: kulhaví jsú pracní, prospěchu w chodbie nemajíce 175b; místa ve tmé k tomu hledají, ňekdy chodby ňejaké sobě k tem zlostem zamýšiejíc, ke mši ňekam podál, na trhy 155b. eho?ec, masc., žebrák: žebrati hanba bude, býti chodczem 206b. chomůút, masce., posměšně o žen- ské ozdobě hlavy: ženy s těmi chomuty širokými a s rukávy do země 216b. chostišče v chvostišče. chti-ti,impf.,ch. komu, cemu -= ch. koho, co: (Ježíš) nechcze léním milovníkóm 279a; aby (srd-e) úplňe k Bohu přistúpilo, tak jakž on jemu cheze 3Ua; vżdy se chce mstiti nebo takovému odčiňení, ješto s ňe ne- móž býti ten 193b. — Při záp. imper. podle latiny: nechtiey pla- kati! 234a; nechtieyte sauditi 181b. ehudinka, fem., diminut. od chudina: pani zde svá chudinku rozličňe trápili 58b. ehutnati, impf., ch. éso == chut, zálibu v nééem nalézati: dalekost (Bůh), jíž dásňe mysli lidské ne- chutnají 2:9a;-- ch. si čso = oblibo- vati $$ co: lid, jesto fobie chutna zákony lidské 67a. chutně, adv., ochotně, rád: neb se nechtí chutnie pustiti vuole te- lesné 232b; tiť ani chutnie pravdy následují, ani jí chutňe zapří, nebo sú dvojího srdce 57a; neb jim prv- nie takovú chut dává, aby potom- niemu chutnie odpovédeli 250a. chutnost, fem., příjemnost: za všecku libost vuoňe chutnofti zvolil přikázanie svá 190b chutný, adj. Milý, příjemný: kterak po takovém obtiežení chutny večer bude 61a; buben, pistely a písňe chutne 168a; (Bůh) vždy jest
Strana 444
12 srdci všudy chuten 9b. — Ochotný: s chutnu myslí přijma hlas života 216b chvála, fem., sláva: každé telo seno, a chwala jeho jako květ sena 98a. ehvátati, impf., popadati: jedni druhých zříce, zboží chwalagi 174a. ehvostišče, neutr., koště: na- lezne jej (düm) chwofftiffti umeteny 91b; nalezne jej dim) choftiflti učišťený 87a. ehybiti sé, pft., minouti se: protož fe brzo v ňečem pro nevé- domí s nim chybij (lidé) 35b. chyle, adv., křivě: kterak chyle čtete v zákoňe, krerak chyle veň hledite! 219a (Adj. k tomu, chyly, dosud v nář lašském.) chyliti, impf. Nakloňovati: dá- bel k své službě (lidi) chylij 227b; žádost lidská, kteráž [e chyli kzem- ským rozkošem 257a, — vetahovati, vykládati: rozum tech slov muožem k tomu chyliti, že 216b; chyliwffe ťelesňe slova Páňe, zapálili se hňe- vem 103b, (Pán) jednoho tu jme- nuje, a chylij le na všecky lidi, že jsú vladaři postavení v jeho zboží 203b; — ch sé — vztahovati se: ta řeč nechyli fe toliko k detem 161b; fec, která fe chylik adventu 1b; toto &enie chylij fe k saudu koneéónému 4b; — ch. sé = $méfovati: to fe v&e chyli na pohaüení svéta 47b; zlé véci, je&to fe chyle ku popüzenie smilstvie 112b; — ch -- sméfovati: k tomu rozumu, jakož k ňemu čte- nie chyli, kdyZ die 28a. ehytree, masc., chytrák: (Büh) se tuto vidi s pastyri, chytrezuow svéta nechav 22a. i, conj Po pfechodniku: sly&e pravé véci, y pohrdá jimi 11a; vy- bravše sobé z najkrasSiech Zen, y pojímali je pro smilstvie 38a. — Pripojuje vétu řídící: (knéz,) aby neztratil stoluov tučných, y loví u kraje 189b. — Sesiluje spojku: věcí, kteréž se dieti budú, až y pri- jde (Kr.) 4b, zlí nezvčdí, až y při- jde 4b. — V záp. včtč, ani: y to ješťe nespomuož 68a; hospodář y takovými nepohrdá 60b; on y dnes neodpadne 223b a j. izdali, conj., zdali: yzdali zbie- rají s trní hrozny? 190b. jako, conj. Tolik jako: ten po- čet deset tisíc jest yako převýšený a nesmírny 259a. - Který: ti, yako sobé fiekají dobří tovaryší, dávají sobě ve všem dobrů mysl 234a. jakový, pron., jeký: takové po- kánie, yakowež jemu prospěje 181a. jakož, cj. Protože: yakož po- třebnost života odevu žádá, húni jest na se vzal (Jan Křt.) 13a. — Že: k jichžto založenie hlediece, . nezdá se mluviti o jich z aženie jinak, než toliko tak, yakož se za- kládají na Kristu 5b; aby z té viery mghl o ňem věřiti tak, yakož by mohl znáti, co jeho moc jest 46a. — Za relat. pron, který: k mluvení o hodu příslušejí slova prorocká, yakož se zpievají na ten hod 18a; k tomu rozumu, yakož k niemu čtenie chýlí, když die 28a (= ke kterému). jakozto, adv. ass, na: tech, kteří sú jedli, bylo yakožto čtyři tisíce 196a. jalový, adj. Neplodny: ta vira nemůž býti yalowa, ale rodieci úžitky spravedlnosti 151b; véreni aby nebylo yalowe 151a; duše ya- lowa, ješto v nie z zvukem pomíjí slovo boží 79a; kňeží yalowij, ne- přivodíce úžitkuov 11b. — Postní, hubený: suchých dní a yalowych pátkuov 76b; dávají srdce hřiechóm a břicho yalowym krmím 772a; po- stí-li se chudý, to zná na yalowych krmích 132b. jarý, adj. Jaré, t. j. osěnie, jarní osená: (člověk se zuřivě mstí, ) zdvíhaje yarei ozimé (= vše) 262b. jeden, numer. Jediny: to jest z té gedne príčiny bylo, že... 127b. V záp. větě ani jeden: ze všech geden
12 srdci všudy chuten 9b. — Ochotný: s chutnu myslí přijma hlas života 216b chvála, fem., sláva: každé telo seno, a chwala jeho jako květ sena 98a. ehvátati, impf., popadati: jedni druhých zříce, zboží chwalagi 174a. ehvostišče, neutr., koště: na- lezne jej (düm) chwofftiffti umeteny 91b; nalezne jej dim) choftiflti učišťený 87a. ehybiti sé, pft., minouti se: protož fe brzo v ňečem pro nevé- domí s nim chybij (lidé) 35b. chyle, adv., křivě: kterak chyle čtete v zákoňe, krerak chyle veň hledite! 219a (Adj. k tomu, chyly, dosud v nář lašském.) chyliti, impf. Nakloňovati: dá- bel k své službě (lidi) chylij 227b; žádost lidská, kteráž [e chyli kzem- ským rozkošem 257a, — vetahovati, vykládati: rozum tech slov muožem k tomu chyliti, že 216b; chyliwffe ťelesňe slova Páňe, zapálili se hňe- vem 103b, (Pán) jednoho tu jme- nuje, a chylij le na všecky lidi, že jsú vladaři postavení v jeho zboží 203b; — ch sé — vztahovati se: ta řeč nechyli fe toliko k detem 161b; fec, která fe chylik adventu 1b; toto &enie chylij fe k saudu koneéónému 4b; — ch. sé = $méfovati: to fe v&e chyli na pohaüení svéta 47b; zlé véci, je&to fe chyle ku popüzenie smilstvie 112b; — ch -- sméfovati: k tomu rozumu, jakož k ňemu čte- nie chyli, kdyZ die 28a. ehytree, masc., chytrák: (Büh) se tuto vidi s pastyri, chytrezuow svéta nechav 22a. i, conj Po pfechodniku: sly&e pravé véci, y pohrdá jimi 11a; vy- bravše sobé z najkrasSiech Zen, y pojímali je pro smilstvie 38a. — Pripojuje vétu řídící: (knéz,) aby neztratil stoluov tučných, y loví u kraje 189b. — Sesiluje spojku: věcí, kteréž se dieti budú, až y pri- jde (Kr.) 4b, zlí nezvčdí, až y při- jde 4b. — V záp. včtč, ani: y to ješťe nespomuož 68a; hospodář y takovými nepohrdá 60b; on y dnes neodpadne 223b a j. izdali, conj., zdali: yzdali zbie- rají s trní hrozny? 190b. jako, conj. Tolik jako: ten po- čet deset tisíc jest yako převýšený a nesmírny 259a. - Který: ti, yako sobé fiekají dobří tovaryší, dávají sobě ve všem dobrů mysl 234a. jakový, pron., jeký: takové po- kánie, yakowež jemu prospěje 181a. jakož, cj. Protože: yakož po- třebnost života odevu žádá, húni jest na se vzal (Jan Křt.) 13a. — Že: k jichžto založenie hlediece, . nezdá se mluviti o jich z aženie jinak, než toliko tak, yakož se za- kládají na Kristu 5b; aby z té viery mghl o ňem věřiti tak, yakož by mohl znáti, co jeho moc jest 46a. — Za relat. pron, který: k mluvení o hodu příslušejí slova prorocká, yakož se zpievají na ten hod 18a; k tomu rozumu, yakož k niemu čtenie chýlí, když die 28a (= ke kterému). jakozto, adv. ass, na: tech, kteří sú jedli, bylo yakožto čtyři tisíce 196a. jalový, adj. Neplodny: ta vira nemůž býti yalowa, ale rodieci úžitky spravedlnosti 151b; véreni aby nebylo yalowe 151a; duše ya- lowa, ješto v nie z zvukem pomíjí slovo boží 79a; kňeží yalowij, ne- přivodíce úžitkuov 11b. — Postní, hubený: suchých dní a yalowych pátkuov 76b; dávají srdce hřiechóm a břicho yalowym krmím 772a; po- stí-li se chudý, to zná na yalowych krmích 132b. jarý, adj. Jaré, t. j. osěnie, jarní osená: (člověk se zuřivě mstí, ) zdvíhaje yarei ozimé (= vše) 262b. jeden, numer. Jediny: to jest z té gedne príčiny bylo, že... 127b. V záp. větě ani jeden: ze všech geden
Strana 445
nenahodí se, jehož by... 99a. — Při výčtech, první: (zimnice zna- mená rány duchovní) gednu má ránu teżku .., potom... 2b7a. — Po- jedni = zaroreń: kdyż oba umfeta pogednu, ihned-li oba. puojdeta do nebe? 64a; Zádny pogednu nemuoZ sláziti Bohu a ďáblu 228b. jedivy, adj Je4iné — jen, led, než: nroslávať mu, gedine zatrace- nie l *a; nižádný o ní neví gedine ten 52b; což lepšieho jest lidem, gedine poznali Boba? 52b — Je- dinw jedinkrát: (iéio Kristovo) gedinu se narodilo 247b. jednak, adv., jednou: v zástu- piech sú promčny nesvorné, Ze gednak pláčí a tudiež se smějí 273b jednánie, neutr., délán£, piso- bení — sluzebnost pfestupníkuov zákona božieho pošla jest skrze gednanie dábelské 42b. jednati. impf, délati, pásobiti, poradati:takové véci gednati 1182; ta slużebnost pro dżitky peńcżitć gedna ľe 56b; kůžeš a křiíš a du- chovní věci gednafs 16a; aniž mohü (knézí: gednati duchovních üZitkuo v lidech 2a; (lid) pověry gedna na ten hod 18b; lidé: ve- selć nesluśna gednagij 83a; ilidé) gednagij svatby během rufiánským 38a a j. jeduo, jedne, adv. Jenom: ti gedno nebudü odsüzcni, kteríz 7b; již gedno v staré 1zi lidu ostřiehají 199b; na prázno gedne usty kla- pají 131a; z toho leč, než: nižádný nemuoZ svétti, gedne ten. kdož 146a; nemohli poznati moci jeho, gedno skrze okużeni 40a; slepota nemá jiného dílu .gedno podle cesty sedeti 72b. — Při výčtech předně: Gedno die — Druhe die 8a; tit budau sauzeni, gedno proto, Ze.., a druhé proto, že. 24b a j. jedva. adv., sotva: gedwa tak (jest) ňetco šero 68b. jelikoż, jelikożto. Conj., tou měrou jak, pokud: (kněží) všecky 18 věci: svaté, gelikož jimi vládnú, učinili sú obecny psóm a sviním 85a; gelikoZ jich služebník vládne kristem, tak su jej dali k vuoli tomu pohanstvu 72a;synu bożiemu, gelikož člověkem jest, dána jest „všeliká moc v nebi i v zemi 52a; Trojice svatá učinila svatbu Kristu, gelikožto člověk jest 249a. — Adv., alespoň: tehdy se tu nalezne od- porná věc tomu slunci vší spravedl- nosti, gelikožto na těch, kteří jsú náměstkové apoštolští 5a. jeliż, conj., když: nic neulovil, až geliž světlo s sebú měl 189b. jen, pron, ten: sám sebe obětuje za nie, kteří věří v ňeho 153a; lítost k nim má, ktož jej na cesťe pravdy trpí 197b. jeuż, pron. Demonstr.: on Żiv byl temi slovy v duchu svém, w nichž se kochaje, že i ten ze- vnitřní člověk tau silau mohl trvati 78b. — Relat. Shodné: üámysluov tajnych nemá jim (neprá- telům člověk) praviti, gimZ by se poboršili 16a (. čím). Absolu- tivní: věcí, genž přieslušejí ku panovánie pohanskému 192a; apo- štoluov, genž rozlévají lež na svět 200a; svátek ten více jest jich svátek, genž skrze ňej hfichuom mnohým slúží 146a, jsú tmy, genž člověk pro nie vzdálen jest od světla pravdy 154b; roz- ličňe hňev bývá proti bratru, genž ne pro každý z tech &lovék byvá hoden saudu 193b (= bývají rozl. hněvy, z nichž ne pro každý bývá člověk hoden soudu). — Kleslé ve spojku, ježto že: pilňe chodili po Pánu, posláchajíce slova božího, genž jest najpotřebňejší věc slyšeti slovo božie 231b; genž jest Betaní »duom poslušenstvie«, též v čeledi, kteráž poslúchá Boha, všecko se deje, což čtenie učí 18a; kázal Pán devce dáti jiesti, genZ jest najvéteí jistota, že jest člověk zdráv, když co muož jiesti 274b; Buoh nechtel aby cesta pokánie
nenahodí se, jehož by... 99a. — Při výčtech, první: (zimnice zna- mená rány duchovní) gednu má ránu teżku .., potom... 2b7a. — Po- jedni = zaroreń: kdyż oba umfeta pogednu, ihned-li oba. puojdeta do nebe? 64a; Zádny pogednu nemuoZ sláziti Bohu a ďáblu 228b. jedivy, adj Je4iné — jen, led, než: nroslávať mu, gedine zatrace- nie l *a; nižádný o ní neví gedine ten 52b; což lepšieho jest lidem, gedine poznali Boba? 52b — Je- dinw jedinkrát: (iéio Kristovo) gedinu se narodilo 247b. jednak, adv., jednou: v zástu- piech sú promčny nesvorné, Ze gednak pláčí a tudiež se smějí 273b jednánie, neutr., délán£, piso- bení — sluzebnost pfestupníkuov zákona božieho pošla jest skrze gednanie dábelské 42b. jednati. impf, délati, pásobiti, poradati:takové véci gednati 1182; ta slużebnost pro dżitky peńcżitć gedna ľe 56b; kůžeš a křiíš a du- chovní věci gednafs 16a; aniž mohü (knézí: gednati duchovních üZitkuo v lidech 2a; (lid) pověry gedna na ten hod 18b; lidé: ve- selć nesluśna gednagij 83a; ilidé) gednagij svatby během rufiánským 38a a j. jeduo, jedne, adv. Jenom: ti gedno nebudü odsüzcni, kteríz 7b; již gedno v staré 1zi lidu ostřiehají 199b; na prázno gedne usty kla- pají 131a; z toho leč, než: nižádný nemuoZ svétti, gedne ten. kdož 146a; nemohli poznati moci jeho, gedno skrze okużeni 40a; slepota nemá jiného dílu .gedno podle cesty sedeti 72b. — Při výčtech předně: Gedno die — Druhe die 8a; tit budau sauzeni, gedno proto, Ze.., a druhé proto, že. 24b a j. jedva. adv., sotva: gedwa tak (jest) ňetco šero 68b. jelikoż, jelikożto. Conj., tou měrou jak, pokud: (kněží) všecky 18 věci: svaté, gelikož jimi vládnú, učinili sú obecny psóm a sviním 85a; gelikoZ jich služebník vládne kristem, tak su jej dali k vuoli tomu pohanstvu 72a;synu bożiemu, gelikož člověkem jest, dána jest „všeliká moc v nebi i v zemi 52a; Trojice svatá učinila svatbu Kristu, gelikožto člověk jest 249a. — Adv., alespoň: tehdy se tu nalezne od- porná věc tomu slunci vší spravedl- nosti, gelikožto na těch, kteří jsú náměstkové apoštolští 5a. jeliż, conj., když: nic neulovil, až geliž světlo s sebú měl 189b. jen, pron, ten: sám sebe obětuje za nie, kteří věří v ňeho 153a; lítost k nim má, ktož jej na cesťe pravdy trpí 197b. jeuż, pron. Demonstr.: on Żiv byl temi slovy v duchu svém, w nichž se kochaje, že i ten ze- vnitřní člověk tau silau mohl trvati 78b. — Relat. Shodné: üámysluov tajnych nemá jim (neprá- telům člověk) praviti, gimZ by se poboršili 16a (. čím). Absolu- tivní: věcí, genž přieslušejí ku panovánie pohanskému 192a; apo- štoluov, genž rozlévají lež na svět 200a; svátek ten více jest jich svátek, genž skrze ňej hfichuom mnohým slúží 146a, jsú tmy, genž člověk pro nie vzdálen jest od světla pravdy 154b; roz- ličňe hňev bývá proti bratru, genž ne pro každý z tech &lovék byvá hoden saudu 193b (= bývají rozl. hněvy, z nichž ne pro každý bývá člověk hoden soudu). — Kleslé ve spojku, ježto že: pilňe chodili po Pánu, posláchajíce slova božího, genž jest najpotřebňejší věc slyšeti slovo božie 231b; genž jest Betaní »duom poslušenstvie«, též v čeledi, kteráž poslúchá Boha, všecko se deje, což čtenie učí 18a; kázal Pán devce dáti jiesti, genZ jest najvéteí jistota, že jest člověk zdráv, když co muož jiesti 274b; Buoh nechtel aby cesta pokánie
Strana 446
14 kázána byla skrze mrtvé, genž jest tak veliké moci pokánie, že... 171a; ta pokrytstvie jsû mnohotvärnâ, genž pod zákony lidskými zlosti zakryty jsú 265b. — Odvozené ne- určité, jenżkoli — kdokoli: čím se jest dobře ujistil z věďení nebo z zkušení gehož koli 165b (= čího- koli). — Na zač. vět hiavních, kterýžto, ten: »A on propustil jej.« Gehož zákonníci před stuol zjed- nali 237a a j. ježto, pron. rel. Shodné, co: to, geffto se zdá slavno na svéte 159a; z ťechto řečí muož známo byti ono, geílto se praví. že pří- mluva panny Marie statéi kazdému 89b. — Absolativní: protivnik, gefIto nenávidí pravdy da; lodíéku, gelfto jich na ni nemuoż mnoho vsiesti 47a (= na kterou); tot (zlé) jest na nich, gellto skrze to musí všecka země trpěti Ga (-:= skrze néZ;; ti, geffto sü vešli na místa apoštolská 5a; slova, geffto podle nich máme zřéditi své skutky 25a (= podle kterých); srdce svoluje po- korným (věcem), gelfto jim pýcha na oči nedá 55b ( -- kterÿm); jini, geffto je volá k sobé tento milo- stivy Pán 53a (-- které); stränky, geffto se s nimi krivda vleée 166b = se kterými). — Klesá v adv. rel. a spojky. Kde: tu siti rozestfiti, geffto jest vlnobití 191a; púšť bývá místo samotné, geffto ňekteří lidé, pohrzevše světem, bývali sú tam 76a; hoveni sluh nezbedne, gellto mnozí nemohú jedné vuoli uho- vêii 33b; — kdežto: svět Gtenie nevěří, gellto jest prvotný základ věřiti čtenie 86a; pohoršenie jde na. kfestanech, gellto se nezdá, by na kom z nich býti mohlo 12a; hfiechuov naplñen jest. gelfto ne- příleží to lidu Kristovu přičítati bb; počal dekovati, geffto spraved- livy najprvé Zaluje 212a; kdy, když: ty věci diabel rozsívá tajně ve spáních, geílto oko telesné na to nemóZe patriti 57a; v ten éas, gellto se jim zdá, Ze 85b; (koukol) rosta ven se pSenici gellto by již mél znám byti üZitek, tut kaukol oznámen bývá 57a; — Ze: jinét jest to, geffto &lovék, slüze Bohu, nešetří toho, jde-li před se čili zase postúpá 85b; nám viece vá- Ziti to sluší, gellto méňe známosti o ňem (o Bohu) máme 35b. jieti se, pft., zmocmiti se: kterükoli nevérü muoZ fe kto giti statku bliżnieho 261a. jináée, adv.: nemuoz čiňen býti zlý skutek ginacž, jediné 201b. jinak, adv. Jinak — jinak = tak -— onak: jiným ginak zastúpa- jíce cestu, a jinym gínak 277b. jiný, adj. Jiný -- jiný == ten — onen: ginym jinak zastüpajice cestu, a ginym jinak 277b. jistiti, impf., ujistovati: nevě- dúce, co mluví a o čem giltij 219a; věřili, tiem le giftijeze, Ze maji milost bozie 256a; mluvila i jinÿm, giflieczy je v tom, Ze 29b. jisty, adj, spolehlivý: čím se jest dobře ujistil z viery a z sly- šení giftych lidi 165b. jíška v. júška, ; jiti, impf. V-ókol jíti == obi- rati se: tech, kteříž zlými obchody wuokol gdu 6a. -- Dítě se: ty věcí teleshe mezi lidem gdu 203b; to vše musí giti nepoznáním té dob- roty 28a; lo by jeho vinú nefllo 252b a j. — Vztahovati se: že tento slepy sedel podlé cesty, tot k tomu puogde, Ze slepota nemá jiného dílu, jedno podlé cesty se- deli 7Zb. již v. juž. jně, neutr. Ze-jmene, ze-jména = jménem: pojmenoval jeho ze gme- na 279a. jmenovitě, adv. Jménem, vý- slovně: Pán gmenowitie ukazuje ty vymluvače 173a; v tom gmenowitie úžitek oznamuje, pro který jest dal jeho (Krista lídem) 15la. —
14 kázána byla skrze mrtvé, genž jest tak veliké moci pokánie, že... 171a; ta pokrytstvie jsû mnohotvärnâ, genž pod zákony lidskými zlosti zakryty jsú 265b. — Odvozené ne- určité, jenżkoli — kdokoli: čím se jest dobře ujistil z věďení nebo z zkušení gehož koli 165b (= čího- koli). — Na zač. vět hiavních, kterýžto, ten: »A on propustil jej.« Gehož zákonníci před stuol zjed- nali 237a a j. ježto, pron. rel. Shodné, co: to, geffto se zdá slavno na svéte 159a; z ťechto řečí muož známo byti ono, geílto se praví. že pří- mluva panny Marie statéi kazdému 89b. — Absolativní: protivnik, gefIto nenávidí pravdy da; lodíéku, gelfto jich na ni nemuoż mnoho vsiesti 47a (= na kterou); tot (zlé) jest na nich, gellto skrze to musí všecka země trpěti Ga (-:= skrze néZ;; ti, geffto sü vešli na místa apoštolská 5a; slova, geffto podle nich máme zřéditi své skutky 25a (= podle kterých); srdce svoluje po- korným (věcem), gelfto jim pýcha na oči nedá 55b ( -- kterÿm); jini, geffto je volá k sobé tento milo- stivy Pán 53a (-- které); stränky, geffto se s nimi krivda vleée 166b = se kterými). — Klesá v adv. rel. a spojky. Kde: tu siti rozestfiti, geffto jest vlnobití 191a; púšť bývá místo samotné, geffto ňekteří lidé, pohrzevše světem, bývali sú tam 76a; hoveni sluh nezbedne, gellto mnozí nemohú jedné vuoli uho- vêii 33b; — kdežto: svět Gtenie nevěří, gellto jest prvotný základ věřiti čtenie 86a; pohoršenie jde na. kfestanech, gellto se nezdá, by na kom z nich býti mohlo 12a; hfiechuov naplñen jest. gelfto ne- příleží to lidu Kristovu přičítati bb; počal dekovati, geffto spraved- livy najprvé Zaluje 212a; kdy, když: ty věci diabel rozsívá tajně ve spáních, geílto oko telesné na to nemóZe patriti 57a; v ten éas, gellto se jim zdá, Ze 85b; (koukol) rosta ven se pSenici gellto by již mél znám byti üZitek, tut kaukol oznámen bývá 57a; — Ze: jinét jest to, geffto &lovék, slüze Bohu, nešetří toho, jde-li před se čili zase postúpá 85b; nám viece vá- Ziti to sluší, gellto méňe známosti o ňem (o Bohu) máme 35b. jieti se, pft., zmocmiti se: kterükoli nevérü muoZ fe kto giti statku bliżnieho 261a. jináée, adv.: nemuoz čiňen býti zlý skutek ginacž, jediné 201b. jinak, adv. Jinak — jinak = tak -— onak: jiným ginak zastúpa- jíce cestu, a jinym gínak 277b. jiný, adj. Jiný -- jiný == ten — onen: ginym jinak zastüpajice cestu, a ginym jinak 277b. jistiti, impf., ujistovati: nevě- dúce, co mluví a o čem giltij 219a; věřili, tiem le giftijeze, Ze maji milost bozie 256a; mluvila i jinÿm, giflieczy je v tom, Ze 29b. jisty, adj, spolehlivý: čím se jest dobře ujistil z viery a z sly- šení giftych lidi 165b. jíška v. júška, ; jiti, impf. V-ókol jíti == obi- rati se: tech, kteříž zlými obchody wuokol gdu 6a. -- Dítě se: ty věcí teleshe mezi lidem gdu 203b; to vše musí giti nepoznáním té dob- roty 28a; lo by jeho vinú nefllo 252b a j. — Vztahovati se: že tento slepy sedel podlé cesty, tot k tomu puogde, Ze slepota nemá jiného dílu, jedno podlé cesty se- deli 7Zb. již v. juž. jně, neutr. Ze-jmene, ze-jména = jménem: pojmenoval jeho ze gme- na 279a. jmenovitě, adv. Jménem, vý- slovně: Pán gmenowitie ukazuje ty vymluvače 173a; v tom gmenowitie úžitek oznamuje, pro který jest dal jeho (Krista lídem) 15la. —
Strana 447
Totiž: v tom úžitek oznamuje (Bůh), pro který jest dal jeho (Krista), aby gmenowitie nezahynuli, ale měli život věčný 151a. jmenovitý, adj., slovutný: mu- žuov slavných a gmenowitych 100a; v hanbě ostaví tak gmenowite hříš- níky 155b. júška, fem, omáčka: (kněží) připraví Ježíše světu v sladké gill- cze 158b. już, adv., nyni: giż nynie ty odpornosti nemohá vymluveny byti 12ia; giZ za dnuov Antikristovych 118a a j. К, praep. Kam: (knéZi) gey (Krista) dali k wuoli tomu pohan- stvu za peníze 72a (-= na vůli) — Učel, na: jemu (lidu) ta svrchovaná dobrota bude k znamení odpornému 28a. — Přiměřenost, podle, po: (žena) k vmyľlu Páňe modlitby požívá 84b; zlé (věci) aby jí (duši) k mvsli byly 257b (-- po chuti). kabelka, fem., kapsička: ďábel jich. (knéZskymi) kabelkami svod- nými sehltá duše lidské 200b. kaditi, impf. K. čso == k. čemu: v kostele je (čtení Antikrist) kadij 227x. kaštel, masc.. městečko: jdeteż do Kafltelu 103b. káti sé, impf. X. sé éeho — k. se 2 čeho: lovenie daremná, jichž by (e člověk měl kati 190a. kazatelnicé, fem., kazatelna: (kněží) toliko na kazatedlniczy ňekdy jí (pravdy) ňetco vyspu 137b. Käzati, impf,, trest«ti, napomt- nati: matky, jesto deti każi, aby müdfe kazali 3ba; že se potom ani vésti, ani kazati dadij (děti) 14a. kazn, kizen, fem., trest, kd- rání, napomenutí, vedení: že jest to viece kazni hodné nežli záplaty 62b; to Pán k veliké kazni die tem, ješto se jim líbí zlým dřevem býti 202a, toto čtenie velikú kazeň múd- 15 rým ukazuje 211a, zšedivčvše bez umčnie božieho a bez kazni boží 36a. každý, pron., v záp. větě žádný : každemu v času pomsty boží ne- prospěje niZádná nadeje 208b. kdež, adv., kleslé ve spojku, kdežto: od zlých věcí mysl náše nynie se odchyluje, kdež by naj- viece prospělo při takových věcech mysl držeti 253b. kláda, fem., (druh) vězení: vra- zíce chlapa do klady 189b; do klady nebude veden 67a. kléeavy, adj, kulhavý: učitel neuméiy, pfedbéh kleczawy 186a. kléeéti,impf. kulhati: temioby- čeji kleczegi na obé strane 10b. klopotuost, fem., prudkost, nák!onnost: pfemoci ty klopotnofti ke zlému 60b. Klopotny,adj., prudky, kvapny : vzteklost klopotna a netrpélivá 84a. Knézie, fem, knéZsivo: vyme- tav z chrámu knieZij trhowu 210b. koferstvo, neutr., rufidnstvo: mezi takovć kofferzftwo peskć ne: viel by Pan Jezi§ 38a. kojiti, impf, konejsiti: mysl, hledajíc pokoje zevnitinieho, vzdy kogij duch a utieká kfikuov 242b. kolací, fem, snidart: k stolu a na kolaczy časem se pozovü 265a. koláé, masc., dar: (knéz,) je&to jej (člověka) na malém kolacži hřie- chuov zbaví 177a. koledník, masc., kdo chodí po koledě: co kterým kolednikom dáti 18b. koliko, adv., kolik: koliko jich svedl 193b. koliky, adj., jak velky: kolike se tu spasenie duší slibuje! 83a; kolike to břevno bude! 185b konati, impf., skonávati: ko- nage čtenie, die Pán Ježíš 46a; v časich zlých, v nichž [e svět kona 59b; budeš věčňe konati s dá-
Totiž: v tom úžitek oznamuje (Bůh), pro který jest dal jeho (Krista), aby gmenowitie nezahynuli, ale měli život věčný 151a. jmenovitý, adj., slovutný: mu- žuov slavných a gmenowitych 100a; v hanbě ostaví tak gmenowite hříš- níky 155b. júška, fem, omáčka: (kněží) připraví Ježíše světu v sladké gill- cze 158b. już, adv., nyni: giż nynie ty odpornosti nemohá vymluveny byti 12ia; giZ za dnuov Antikristovych 118a a j. К, praep. Kam: (knéZi) gey (Krista) dali k wuoli tomu pohan- stvu za peníze 72a (-= na vůli) — Učel, na: jemu (lidu) ta svrchovaná dobrota bude k znamení odpornému 28a. — Přiměřenost, podle, po: (žena) k vmyľlu Páňe modlitby požívá 84b; zlé (věci) aby jí (duši) k mvsli byly 257b (-- po chuti). kabelka, fem., kapsička: ďábel jich. (knéZskymi) kabelkami svod- nými sehltá duše lidské 200b. kaditi, impf. K. čso == k. čemu: v kostele je (čtení Antikrist) kadij 227x. kaštel, masc.. městečko: jdeteż do Kafltelu 103b. káti sé, impf. X. sé éeho — k. se 2 čeho: lovenie daremná, jichž by (e člověk měl kati 190a. kazatelnicé, fem., kazatelna: (kněží) toliko na kazatedlniczy ňekdy jí (pravdy) ňetco vyspu 137b. Käzati, impf,, trest«ti, napomt- nati: matky, jesto deti każi, aby müdfe kazali 3ba; že se potom ani vésti, ani kazati dadij (děti) 14a. kazn, kizen, fem., trest, kd- rání, napomenutí, vedení: že jest to viece kazni hodné nežli záplaty 62b; to Pán k veliké kazni die tem, ješto se jim líbí zlým dřevem býti 202a, toto čtenie velikú kazeň múd- 15 rým ukazuje 211a, zšedivčvše bez umčnie božieho a bez kazni boží 36a. každý, pron., v záp. větě žádný : každemu v času pomsty boží ne- prospěje niZádná nadeje 208b. kdež, adv., kleslé ve spojku, kdežto: od zlých věcí mysl náše nynie se odchyluje, kdež by naj- viece prospělo při takových věcech mysl držeti 253b. kláda, fem., (druh) vězení: vra- zíce chlapa do klady 189b; do klady nebude veden 67a. kléeavy, adj, kulhavý: učitel neuméiy, pfedbéh kleczawy 186a. kléeéti,impf. kulhati: temioby- čeji kleczegi na obé strane 10b. klopotuost, fem., prudkost, nák!onnost: pfemoci ty klopotnofti ke zlému 60b. Klopotny,adj., prudky, kvapny : vzteklost klopotna a netrpélivá 84a. Knézie, fem, knéZsivo: vyme- tav z chrámu knieZij trhowu 210b. koferstvo, neutr., rufidnstvo: mezi takovć kofferzftwo peskć ne: viel by Pan Jezi§ 38a. kojiti, impf, konejsiti: mysl, hledajíc pokoje zevnitinieho, vzdy kogij duch a utieká kfikuov 242b. kolací, fem, snidart: k stolu a na kolaczy časem se pozovü 265a. koláé, masc., dar: (knéz,) je&to jej (člověka) na malém kolacži hřie- chuov zbaví 177a. koledník, masc., kdo chodí po koledě: co kterým kolednikom dáti 18b. koliko, adv., kolik: koliko jich svedl 193b. koliky, adj., jak velky: kolike se tu spasenie duší slibuje! 83a; kolike to břevno bude! 185b konati, impf., skonávati: ko- nage čtenie, die Pán Ježíš 46a; v časich zlých, v nichž [e svět kona 59b; budeš věčňe konati s dá-
Strana 448
16 bly v pekle 239b; (Bůh) dá pomoc svú k tomu a odpustí konati 1b. končina, fem. Končiny = ko- mec: koncžiny světa již priSly 63a. konec, masc. Do-konce = docela: ty roty dokoncze roztrhají sieti viery 191a. konečně, adv., dokonce, docela: tlačí a chtí konecžnie potlačiti to 2b; potupili konecžnie to, nač sú se tazali 14b; mohl k tresktání nedóvěry apoštolské to přikázati, kdež sú oui konecžnie té viery neměli, aby tak veliké mnozstvie Pán Ježíš nasytil 98a; — dokonce již: aniž muož kto jej před Bohem hyzditi, kdyZ hriechu smrtedlného a konecZnie vSednieho nemá 204a. konečný, adj úplný, dokonalý: tma konecžne nevěry blízka byla 111a; nepoloživ se plňe na jeho slovich, ani nadeje konecżne po- loZiv v ňem o své věci 147b; (lidé) majíce to zde za konecžne dobré a rozkoší v nebi pohrzevše 13b. kopet, masc, dým: smola v ohni dávající smrad a kopet protivný z sebe 189b. kofenué adv.,jako z kořene: z toho zalożenie hfieśnćho mó (člověk) v sobě korzennie všecky hřiechy 163b; skutky pravé, po- cházející z lásky korzenine[!] 152a. kostel, masce., církev: neb sme uvěřili mužóm velikym koftela, plným Ducha svatého 00b krádež, masc.: kradežuow i jiných nepravostí 17b kradü, adj, podtají: ptisel k Jeżisovi v noci kradi 158b. kraj, masc., konec: byť ňekto od kray světa přišel 12a. králík, masc., dim. od král: byl jeden kralik, jehožto syn ne- mocen byl 254a. kiikati, impf., rozkrikovati se: rozkazuje, krzika, hrozí 237a; ne- hańejice, nekfikagieze 44b a j. křivdicě. fem., křivdička: že i malé krziwdieze nemohü pokojňe snésti 236a. křivota, fem., nepravda: ktož s hrdú smělostí a s vymv&lenymi krziwotami mocí i saudy umie svých věcí brániti 51a. křivý, adj. Nepravý, falešný: jest (učení) krziwe, když muož tak krziwy svět zpokojití 201b; aby nebyl zklaman krziwymi plavei 245b. — V neprávu j-oucí: v tom opatrnosti poZivali, a& i krzi- wij sáce 237a; aby rühanie roz- množena byla a Ježíš aby vždy krziw zuostal 263b; — vinen: kdyby jeho příčina hodná nevy- mlúvala, byl by jim (rodičům svým) krziw 35a. kroććje, fem., krok: (srdce,) jesto na krocżegi od hfiechuov nestojí 188b. kromě, praep. stranou od, mimo, bez: pokoj kromie tech po- vykuov 215b; vesli v ovéinec kro- mie dveří 43a (= ne dveřmi); za- bití musí kromie toho zákona (božího) nalezeno býti 57b ( = proti zák. b); žádost ťelesná vždy chce kromie [ebe pohostinu býti 21a; slova jebo nedopustí nám nikdy činiti ňetco kromie Boha nebo proti Bohu *a; nepřátel muož člověk odbyti podobnú řečí kromie lži 16a; domňení, kromie wiery sko- vaná 260a. krópě, fem., krůpěj: (boháč) krupie vody žádá 169b. krópička, fem., krůpějka: ja- kožto kruopicžky rosné na trávě 73b. krvavec, masc., krvežíznivec: tím je odehnal od súdu, krwawcze : duchovní 152a. krvavenie, neutr., krvácení: (£ádost smilná) püstejic z sebe krwawenie aZ do umrtvenie duse 221b. krvotoky, adj: od nemoci teZké, krwotoke 267b. kryk, masc. rüznice: krykuo a žalob plno 254b; hňevové, svá- rové, krykowe, haňení 161a.
16 bly v pekle 239b; (Bůh) dá pomoc svú k tomu a odpustí konati 1b. končina, fem. Končiny = ko- mec: koncžiny světa již priSly 63a. konec, masc. Do-konce = docela: ty roty dokoncze roztrhají sieti viery 191a. konečně, adv., dokonce, docela: tlačí a chtí konecžnie potlačiti to 2b; potupili konecžnie to, nač sú se tazali 14b; mohl k tresktání nedóvěry apoštolské to přikázati, kdež sú oui konecžnie té viery neměli, aby tak veliké mnozstvie Pán Ježíš nasytil 98a; — dokonce již: aniž muož kto jej před Bohem hyzditi, kdyZ hriechu smrtedlného a konecZnie vSednieho nemá 204a. konečný, adj úplný, dokonalý: tma konecžne nevěry blízka byla 111a; nepoloživ se plňe na jeho slovich, ani nadeje konecżne po- loZiv v ňem o své věci 147b; (lidé) majíce to zde za konecžne dobré a rozkoší v nebi pohrzevše 13b. kopet, masc, dým: smola v ohni dávající smrad a kopet protivný z sebe 189b. kofenué adv.,jako z kořene: z toho zalożenie hfieśnćho mó (člověk) v sobě korzennie všecky hřiechy 163b; skutky pravé, po- cházející z lásky korzenine[!] 152a. kostel, masce., církev: neb sme uvěřili mužóm velikym koftela, plným Ducha svatého 00b krádež, masc.: kradežuow i jiných nepravostí 17b kradü, adj, podtají: ptisel k Jeżisovi v noci kradi 158b. kraj, masc., konec: byť ňekto od kray světa přišel 12a. králík, masc., dim. od král: byl jeden kralik, jehožto syn ne- mocen byl 254a. kiikati, impf., rozkrikovati se: rozkazuje, krzika, hrozí 237a; ne- hańejice, nekfikagieze 44b a j. křivdicě. fem., křivdička: že i malé krziwdieze nemohü pokojňe snésti 236a. křivota, fem., nepravda: ktož s hrdú smělostí a s vymv&lenymi krziwotami mocí i saudy umie svých věcí brániti 51a. křivý, adj. Nepravý, falešný: jest (učení) krziwe, když muož tak krziwy svět zpokojití 201b; aby nebyl zklaman krziwymi plavei 245b. — V neprávu j-oucí: v tom opatrnosti poZivali, a& i krzi- wij sáce 237a; aby rühanie roz- množena byla a Ježíš aby vždy krziw zuostal 263b; — vinen: kdyby jeho příčina hodná nevy- mlúvala, byl by jim (rodičům svým) krziw 35a. kroććje, fem., krok: (srdce,) jesto na krocżegi od hfiechuov nestojí 188b. kromě, praep. stranou od, mimo, bez: pokoj kromie tech po- vykuov 215b; vesli v ovéinec kro- mie dveří 43a (= ne dveřmi); za- bití musí kromie toho zákona (božího) nalezeno býti 57b ( = proti zák. b); žádost ťelesná vždy chce kromie [ebe pohostinu býti 21a; slova jebo nedopustí nám nikdy činiti ňetco kromie Boha nebo proti Bohu *a; nepřátel muož člověk odbyti podobnú řečí kromie lži 16a; domňení, kromie wiery sko- vaná 260a. krópě, fem., krůpěj: (boháč) krupie vody žádá 169b. krópička, fem., krůpějka: ja- kožto kruopicžky rosné na trávě 73b. krvavec, masc., krvežíznivec: tím je odehnal od súdu, krwawcze : duchovní 152a. krvavenie, neutr., krvácení: (£ádost smilná) püstejic z sebe krwawenie aZ do umrtvenie duse 221b. krvotoky, adj: od nemoci teZké, krwotoke 267b. kryk, masc. rüznice: krykuo a žalob plno 254b; hňevové, svá- rové, krykowe, haňení 161a.
Strana 449
kryti, impf. K. čeho == skrývati co: že pod tú službú krvge Anti- krist svYch neptiezní 137b. — K. sé éeho == skrývati se před čím: aby fe kryli oka ťech, ktož by je tresktali 93b. kterakysi, pron., jakýsi: čte- nie kterakes odpornosti praví 98b. který, pron. Bez prizv., ně- Jaký: lehdy su marna naudenie o kterem studu před Bohem 269a; nezdá se mluviti o jich (mistrů) kterem zkaženie jinak, než toliko tak 5b. kto, pron. S partic.: by nebyl kto jich nadávaje 159b (= kdyby nebyl, kdo by je důchodem opa- třoval), — Bez přízv., neurč., někdo: řek-li by kto »Slušie«, tehdy by lid byl proti ňemu 265b. ktvu v. kvísti. kuběnářský, adj., chlípnický: Zivot smilnf, kubienarzíkv 201a. k vasitel, masc., hodorník: řeči mohly k uťešení stvšány od kwa- fyteluo svatebuích byti 37a. kvasohodny, adj, hodowni: péée o svatbách, o zvaních kwafo- hodnych, o kvasiech 39a. Xvisti, impf.: tim ktwe élovék v bozské poctivosü 105a. kysanie, neutr, Anisáni: kv- fanie ran neumensuje sc 272b kysélo, neutr, zelná, postní polévka: (kněží provolávají) puost ku pokání, aby je (lidi) v pokryt- ei do času pod kyfelem zavieli 71a. kysělost, fem., hněv, hořkost: tajné kyfelofti v srdcich se vläti 194b. lámati, impf.: písňe s Jama- nymi notami 23a (-- um6ie mota- nymi) lapka, masc., loupeżnik: lapek, násilnikuov 276i. laskomina, fem.,idiosynkrasie dásní prohi něčemu: (toho) dásňe nechutuaji pro ia(kominy 219a. 17 léeéti, impf, líknouti: Anti- krist) osidla leczy vérnym 16b. led, conj. Leda Ze by: Spasitel dlúho čeká ku pokání, lecž sami již nebudem chtíti 152a; lecž Pán ukrátí ramene jich, oniť vždy lidi o duše připravovati budú 260a (leda Ze by ukrátil, jestliže ne- ukrati). — Avšak: lékař přišel spasiti,což zahynulo; lecžen (!,snad čísti leč) nemocný nebude chtíti vdeéen by: 152a. leda, conj., jen aby: (najemnik) delà, leda z ruku bylo 122a. lehčiti, impf., na lehkou váhu bráti, zlehčovati: ktož hřiechy své vymlúvá a lehcZi je sob& 156b; (pochlebenstvie) odvodí cd svédo- mie a lehcżij hfiechy 234a. lehkost, fem., zlehčování, tu- peni: nenávist, pomsta a lehkoft 216a; (blaboslaveny, kdo) nizádná lehkoftij ani pochybením ani proti- venstvim nebude odvrácen ode mne 12a. lehky, adj, lehkováznj: leh- kym a nemüdrym lidem 133a; lid lehky a prázdny bez viery 20a. lékafstvie, neutr, lék: ta- kovi svym lekarz(tvim dokonce je umoří 87b; (lidé) k nij (bluchoté) lekarzftwie nehledaji 11a. lektati, impf. lehtati: věci, kteréZ lekezy usi biáznóm 94b. léni, adj, lin: élovék lenij a nedbavy 9b; Zivot prázdny a lenij ba. lenovati, impf.: nemohli leno- wati nedbajice 25a. lepky, adj, lepkavy: (člověk) puocjde u příčiny zlé a lepke 246b. lepeta, fem., půvab: barvy, kroje, lepotv na rûchu vychvaluje lepy, adj., půvabný: barvami, kroji lepymi à dvornÿmi, ani stoly 52b. — Kompar. lepi: na lepll jst soLé zvedli tito 1594 (-= k dob- rému sobě si vedli tito: :
kryti, impf. K. čeho == skrývati co: že pod tú službú krvge Anti- krist svYch neptiezní 137b. — K. sé éeho == skrývati se před čím: aby fe kryli oka ťech, ktož by je tresktali 93b. kterakysi, pron., jakýsi: čte- nie kterakes odpornosti praví 98b. který, pron. Bez prizv., ně- Jaký: lehdy su marna naudenie o kterem studu před Bohem 269a; nezdá se mluviti o jich (mistrů) kterem zkaženie jinak, než toliko tak 5b. kto, pron. S partic.: by nebyl kto jich nadávaje 159b (= kdyby nebyl, kdo by je důchodem opa- třoval), — Bez přízv., neurč., někdo: řek-li by kto »Slušie«, tehdy by lid byl proti ňemu 265b. ktvu v. kvísti. kuběnářský, adj., chlípnický: Zivot smilnf, kubienarzíkv 201a. k vasitel, masc., hodorník: řeči mohly k uťešení stvšány od kwa- fyteluo svatebuích byti 37a. kvasohodny, adj, hodowni: péée o svatbách, o zvaních kwafo- hodnych, o kvasiech 39a. Xvisti, impf.: tim ktwe élovék v bozské poctivosü 105a. kysanie, neutr, Anisáni: kv- fanie ran neumensuje sc 272b kysélo, neutr, zelná, postní polévka: (kněží provolávají) puost ku pokání, aby je (lidi) v pokryt- ei do času pod kyfelem zavieli 71a. kysělost, fem., hněv, hořkost: tajné kyfelofti v srdcich se vläti 194b. lámati, impf.: písňe s Jama- nymi notami 23a (-- um6ie mota- nymi) lapka, masc., loupeżnik: lapek, násilnikuov 276i. laskomina, fem.,idiosynkrasie dásní prohi něčemu: (toho) dásňe nechutuaji pro ia(kominy 219a. 17 léeéti, impf, líknouti: Anti- krist) osidla leczy vérnym 16b. led, conj. Leda Ze by: Spasitel dlúho čeká ku pokání, lecž sami již nebudem chtíti 152a; lecž Pán ukrátí ramene jich, oniť vždy lidi o duše připravovati budú 260a (leda Ze by ukrátil, jestliže ne- ukrati). — Avšak: lékař přišel spasiti,což zahynulo; lecžen (!,snad čísti leč) nemocný nebude chtíti vdeéen by: 152a. leda, conj., jen aby: (najemnik) delà, leda z ruku bylo 122a. lehčiti, impf., na lehkou váhu bráti, zlehčovati: ktož hřiechy své vymlúvá a lehcZi je sob& 156b; (pochlebenstvie) odvodí cd svédo- mie a lehcżij hfiechy 234a. lehkost, fem., zlehčování, tu- peni: nenávist, pomsta a lehkoft 216a; (blaboslaveny, kdo) nizádná lehkoftij ani pochybením ani proti- venstvim nebude odvrácen ode mne 12a. lehky, adj, lehkováznj: leh- kym a nemüdrym lidem 133a; lid lehky a prázdny bez viery 20a. lékafstvie, neutr, lék: ta- kovi svym lekarz(tvim dokonce je umoří 87b; (lidé) k nij (bluchoté) lekarzftwie nehledaji 11a. lektati, impf. lehtati: věci, kteréZ lekezy usi biáznóm 94b. léni, adj, lin: élovék lenij a nedbavy 9b; Zivot prázdny a lenij ba. lenovati, impf.: nemohli leno- wati nedbajice 25a. lepky, adj, lepkavy: (člověk) puocjde u příčiny zlé a lepke 246b. lepeta, fem., půvab: barvy, kroje, lepotv na rûchu vychvaluje lepy, adj., půvabný: barvami, kroji lepymi à dvornÿmi, ani stoly 52b. — Kompar. lepi: na lepll jst soLé zvedli tito 1594 (-= k dob- rému sobě si vedli tito: :
Strana 450
o 18 lestné, adv., Istivé: ty véci za loZeny jsü na Kristovi leftnie 5a. letniéni, adj, svatoduéni: v pondělí Letnicžnij čtení 150a libadlo v. l’ubadlo. libovati v. l'ubovati. liehevník, masc. lichváf: li- chewniczy, kupci, Santroënici 80b. lichevny, adj, lichvañskÿ: ob- chody zle, lichewne 255b; lakom- stvie a Santroky lichewne 37a. lichva, fem., rok: aby jimi teżel a s lichwu je Panu navrátil 203b; jenž (odplata v nebi) jest větčí než lichwa i s jistinü 182b. liknovati sé, impf, Stétiti se: Ze se jich (takych skutkü) lidé rozkoSni liknugij 237a; ve&ken svét liknuge fe bfemena Kristova 54b. lodiéka, fem.: naplnili obě lodiecZce 186b; lodijcZka prikry- vala se vlnami 46b lotrovati, impf., toulati se: duše lotruge po místech suchých, chtieci ňetco uloviti 214b; (lotr) za uťešenie má lotrowati, nahlé- daje do cizích domuo 221b. lotrovy, adj, lotrovsky: lotrowy a pobéhly 253a. lóže, neutr., lůžko: protož se súží to luože 214b; luože vzíti 248a. Istívč, adv.: to vše (si osobil) pod pokrytstvim lftijwie 185b; kte- ryż se Iftijwie pricità Kristovi 28a. I'ubadlo, neutr., pacifikál: od polibenie libadla étyrydceti dni odpustkuov 271a l’ubovati, impf., milovati: ten pokoj libuge člověk telestny 147a. luéiti, impf.,, hdzeti, odmitati: ostanü v svém ponížení, lucžijeze od sebe všecky pochvaly 45a. lůčiti, impf., odlučovati: po- myšlenie převrácená, kteráž lucžij od Boha 248a. lúpež, masc.: lupežem 54a, 90a; lupežowe 6a, 108b. lid malo, adv. Při najméně — pfi nejmenším: ač ne tak úplňe ne- vinni mohü býti, ale przi naymy- "nie aby pravé svědomí měli 149a. mal'utký, adj., maličký: nad devadesáti devíti dietek malitkych 180a. malvazie, neutr., malvaz, slad- ké bílé víno: nemluvie o seremské a o malwazie 169b. marnochlubný, adj.; pokry- tec pyšný, marnochlubny 24a. marný, adj., daremný: ťelesné pfiezni s marnymi lidmi 57a; li- dem marnym a lehkým 20a; lehcí a marnij zástupové 41b. mateřin, adj., matčin: srdce materzino láskú přivázané k synu mülíti, impf, mdłjm initi: (ďábel) sluhy své šeredí, v dobrém mdlij 228b. méjhodiek v. diek. měkkost, fem, rozmafilost: v smilstvi a v miekoftech, v ho- dováních 142a. mériti, impf, prizpüsobovati : (duse) jest rozdelena a z toho fe mierzij vem vhod a béfe na se proměny jiné a jiné 257b; (lidé) wieři (sic!) písmo k zaměřenému cíli svých obyčejuo 38b. měrně, adv., s mířením: (svato- kupci) střielejí k ňemu (Kristu) jako z samostřieluov miernie lsti- vymi vtipy 28a, meSkánie, neutr, zanedbá- vání: Zaloba pro meffkanie vladar- stvie 204a meSkati, impf, zanedbávati: když dobré skutky opúští“ a je meflka 202b; aby nemellkali svého dobrého 152a; (sluhové) díla melf- kagij a nevěrňe delají 69a. métežník, masc., působitel zmatků: muoż, ty mietežniky opusťe, k samu Bohu se obrátit 213a.
o 18 lestné, adv., Istivé: ty véci za loZeny jsü na Kristovi leftnie 5a. letniéni, adj, svatoduéni: v pondělí Letnicžnij čtení 150a libadlo v. l’ubadlo. libovati v. l'ubovati. liehevník, masc. lichváf: li- chewniczy, kupci, Santroënici 80b. lichevny, adj, lichvañskÿ: ob- chody zle, lichewne 255b; lakom- stvie a Santroky lichewne 37a. lichva, fem., rok: aby jimi teżel a s lichwu je Panu navrátil 203b; jenž (odplata v nebi) jest větčí než lichwa i s jistinü 182b. liknovati sé, impf, Stétiti se: Ze se jich (takych skutkü) lidé rozkoSni liknugij 237a; ve&ken svét liknuge fe bfemena Kristova 54b. lodiéka, fem.: naplnili obě lodiecZce 186b; lodijcZka prikry- vala se vlnami 46b lotrovati, impf., toulati se: duše lotruge po místech suchých, chtieci ňetco uloviti 214b; (lotr) za uťešenie má lotrowati, nahlé- daje do cizích domuo 221b. lotrovy, adj, lotrovsky: lotrowy a pobéhly 253a. lóže, neutr., lůžko: protož se súží to luože 214b; luože vzíti 248a. Istívč, adv.: to vše (si osobil) pod pokrytstvim lftijwie 185b; kte- ryż se Iftijwie pricità Kristovi 28a. I'ubadlo, neutr., pacifikál: od polibenie libadla étyrydceti dni odpustkuov 271a l’ubovati, impf., milovati: ten pokoj libuge člověk telestny 147a. luéiti, impf.,, hdzeti, odmitati: ostanü v svém ponížení, lucžijeze od sebe všecky pochvaly 45a. lůčiti, impf., odlučovati: po- myšlenie převrácená, kteráž lucžij od Boha 248a. lúpež, masc.: lupežem 54a, 90a; lupežowe 6a, 108b. lid malo, adv. Při najméně — pfi nejmenším: ač ne tak úplňe ne- vinni mohü býti, ale przi naymy- "nie aby pravé svědomí měli 149a. mal'utký, adj., maličký: nad devadesáti devíti dietek malitkych 180a. malvazie, neutr., malvaz, slad- ké bílé víno: nemluvie o seremské a o malwazie 169b. marnochlubný, adj.; pokry- tec pyšný, marnochlubny 24a. marný, adj., daremný: ťelesné pfiezni s marnymi lidmi 57a; li- dem marnym a lehkým 20a; lehcí a marnij zástupové 41b. mateřin, adj., matčin: srdce materzino láskú přivázané k synu mülíti, impf, mdłjm initi: (ďábel) sluhy své šeredí, v dobrém mdlij 228b. méjhodiek v. diek. měkkost, fem, rozmafilost: v smilstvi a v miekoftech, v ho- dováních 142a. mériti, impf, prizpüsobovati : (duse) jest rozdelena a z toho fe mierzij vem vhod a béfe na se proměny jiné a jiné 257b; (lidé) wieři (sic!) písmo k zaměřenému cíli svých obyčejuo 38b. měrně, adv., s mířením: (svato- kupci) střielejí k ňemu (Kristu) jako z samostřieluov miernie lsti- vymi vtipy 28a, meSkánie, neutr, zanedbá- vání: Zaloba pro meffkanie vladar- stvie 204a meSkati, impf, zanedbávati: když dobré skutky opúští“ a je meflka 202b; aby nemellkali svého dobrého 152a; (sluhové) díla melf- kagij a nevěrňe delají 69a. métežník, masc., působitel zmatků: muoż, ty mietežniky opusťe, k samu Bohu se obrátit 213a.
Strana 451
mieniti, impf., znamenati: o to mluvili mezi sebú, co by ta řeč mienila 125a; ne hlüpost jest sprostnost, ale sprostnost upřiem- nost mienij 22a. miera, fem., způsob: tak při- kazují velicí a tak ustavili v ťech mierach milování Boha 141a. mieriti, impf, mífiti: svět mierzij a jde po jich slibích 218a; mile, adv.: zamutky trpó mijle 170a; mijle obcoval 187a milost, fem. Láska: miloft jest silna jako smrt 30b; (lidé) k nim tak miloftij prilná 3a; m. čeho == láska k čemu: miloft jeho tratice pro miloft stvoření 4b; pro milost stvořenie ztratí pravdu 210a; svá m. == sebeláska: milolt svá vede v pýchu 142a. milostivé, adv. Laskavé: nic jim jich nevěry nezdvíhal, ale dob- remu miloftiwie učil 236a. — Po- božně: kdož chtí miloltiwie živi býti v Kristu 146b. milostivy, adj, laskavý, po- božný: myšlenie z mnohých srdcí miloltiwych lidí 28b milóstka, fem., milovániéko: malá miluoľtka, vlažná 80b. milovný, adj: ta viera bedli- vým a milownym Boha dána bude 32b. mimo, praep., mad: (vůle,) jesto jemu najviece pfeje mimo jiné přátely 33b; že mohli mieti zvláštní nevinnost mimo ony chytré 88b. minulý, adj., pomijejści: u vě- cech časných a rychle minulych 271b; u větčí vážnosti minule věci položivše než slávu věčnú 172b; že se jim více líbila zlost hříchuov minulych než dobrota božská 154b. minuty, adj., pomíjející: aby táhli upřiemo do nebe, ty minute a padúcí věci opustiece 80b. 19 mluviti, impf. Ml. oč. = ml. o čem: mluví jim o pokrm a o odev 229b; tiem, ocž my mluviti neumieme 184b. mnieti, impf, domnivati se: aby videl — to jest rozumél a ne- mniel — i véfil 114b. mnichový, adj., mnišský: plňe všechen zákon mnichowy 159b. mnohotvárný, adj: mnoho- twarne umění 6b; mnohotwarnym učením 6b. mnoźstvie, neutr., lid: mnoz- (twie v méste ohrazené silüe se branie nepratelóm 191b; to delá to mnożftwij s mrtvü vérü 151a. moc, fem. Mohutnost: kosti duše sú moczy její u vnitřním člověku: rozum, pamět a vuole 44b; w moczech duše 219a; ty tři. moczy (pamět, rozum, vůle) jsú v duši 219b. — Div: činil mezi nimi mnohe moczy 27a. — Násilí: jedni na druhé tiskli moczij jako na kacieře 6b. modlosiuha, masc., modlář: sv. Pavel lakomce nazývá modlo- fluhami 210a. moriti, impf.. umrtvovati: ten zástup ňekto morzij 278a; (kněží) vżdy budu jeho (Krista) morziti 4b; (kněží) Krista morzili v lidu pro své břicho 14b. mraény, adj., zamračený: téť noci mracžne svět hledá Ježíše 159a. mrau, interj, výraz hněvu: posmievaje se, jako fieci »bü«, »mrau« nebo jazyk vyplaziti 194a. mrcha, fem., mrtvola: běželi pro mrchu 204a. mrlina, fem., mrtvolu, zdech- lina: hfies$nici, nazyvajice své mrliny řádem boZím 272a. mrtviti, impf, wmrirovati: (Antikrist) mrtwi) Krista 2b. mrzéti, impf, protionu byti: (lakomec) mrzy Bohu 237b. mrzkost, fem, nelibost, ne- chut, odpor: mrzkoľt k dobrému
mieniti, impf., znamenati: o to mluvili mezi sebú, co by ta řeč mienila 125a; ne hlüpost jest sprostnost, ale sprostnost upřiem- nost mienij 22a. miera, fem., způsob: tak při- kazují velicí a tak ustavili v ťech mierach milování Boha 141a. mieriti, impf, mífiti: svět mierzij a jde po jich slibích 218a; mile, adv.: zamutky trpó mijle 170a; mijle obcoval 187a milost, fem. Láska: miloft jest silna jako smrt 30b; (lidé) k nim tak miloftij prilná 3a; m. čeho == láska k čemu: miloft jeho tratice pro miloft stvoření 4b; pro milost stvořenie ztratí pravdu 210a; svá m. == sebeláska: milolt svá vede v pýchu 142a. milostivé, adv. Laskavé: nic jim jich nevěry nezdvíhal, ale dob- remu miloftiwie učil 236a. — Po- božně: kdož chtí miloltiwie živi býti v Kristu 146b. milostivy, adj, laskavý, po- božný: myšlenie z mnohých srdcí miloltiwych lidí 28b milóstka, fem., milovániéko: malá miluoľtka, vlažná 80b. milovný, adj: ta viera bedli- vým a milownym Boha dána bude 32b. mimo, praep., mad: (vůle,) jesto jemu najviece pfeje mimo jiné přátely 33b; že mohli mieti zvláštní nevinnost mimo ony chytré 88b. minulý, adj., pomijejści: u vě- cech časných a rychle minulych 271b; u větčí vážnosti minule věci položivše než slávu věčnú 172b; že se jim více líbila zlost hříchuov minulych než dobrota božská 154b. minuty, adj., pomíjející: aby táhli upřiemo do nebe, ty minute a padúcí věci opustiece 80b. 19 mluviti, impf. Ml. oč. = ml. o čem: mluví jim o pokrm a o odev 229b; tiem, ocž my mluviti neumieme 184b. mnieti, impf, domnivati se: aby videl — to jest rozumél a ne- mniel — i véfil 114b. mnichový, adj., mnišský: plňe všechen zákon mnichowy 159b. mnohotvárný, adj: mnoho- twarne umění 6b; mnohotwarnym učením 6b. mnoźstvie, neutr., lid: mnoz- (twie v méste ohrazené silüe se branie nepratelóm 191b; to delá to mnożftwij s mrtvü vérü 151a. moc, fem. Mohutnost: kosti duše sú moczy její u vnitřním člověku: rozum, pamět a vuole 44b; w moczech duše 219a; ty tři. moczy (pamět, rozum, vůle) jsú v duši 219b. — Div: činil mezi nimi mnohe moczy 27a. — Násilí: jedni na druhé tiskli moczij jako na kacieře 6b. modlosiuha, masc., modlář: sv. Pavel lakomce nazývá modlo- fluhami 210a. moriti, impf.. umrtvovati: ten zástup ňekto morzij 278a; (kněží) vżdy budu jeho (Krista) morziti 4b; (kněží) Krista morzili v lidu pro své břicho 14b. mraény, adj., zamračený: téť noci mracžne svět hledá Ježíše 159a. mrau, interj, výraz hněvu: posmievaje se, jako fieci »bü«, »mrau« nebo jazyk vyplaziti 194a. mrcha, fem., mrtvola: běželi pro mrchu 204a. mrlina, fem., mrtvolu, zdech- lina: hfies$nici, nazyvajice své mrliny řádem boZím 272a. mrtviti, impf, wmrirovati: (Antikrist) mrtwi) Krista 2b. mrzéti, impf, protionu byti: (lakomec) mrzy Bohu 237b. mrzkost, fem, nelibost, ne- chut, odpor: mrzkoľt k dobrému
Strana 452
20 a nechánie dobrého 24a; když slovo protivné přijde (na koho), jediné mrzkolt (v něm) ostane 146b; člověk ťelesný býváť tesk- livy, żalobny a mrzkoftij obtieżeny nad każdym skutkem od Boha přikázaným 53b; mrzkolt k nim (lidem) mieti 211a; svět k nim mrzkoľt má 60b, jako by se hňe- val neb mrzkoft k tomu mél 83b; člověk leni, jesto bozskć věci s mrzkoftij delà 17b; m. čeho = nechut k čemu: aby duże uběhla v jakusi mrzkoft dobrych v6ci 257b. Casto w mrzkosti nebo změněným pojetím u mrzkost := v nelibosti: že jim poćnu w mrzkofü byti 60b; rozkoši svéta w mrzkofti byly 59b; malomocenstvie, kteróż Buoh w mrzkoft ma 42a; v mrzkoft je (hříchy) míti 134b mrzky, adj., nemily, protivny, šeredný : (lakomec) jim jest mrzek 237b; sám sobě mrzek i teżek jsa 30b; zlost, jížto lidé činí mrzku dusi Bohu 1ia; żebraku mrzkeń u s prsta (boháč) krůpě vody žádá 169b. mrzuty, adj., nečistý, šeredný: (ďáblové) oblékli jej v své šaty mrzute 221b; tech mrzutych, pre- vrácenych milostí ?44a; izimnice) uvede člověka v proměny mrzute 257b. mstíti sě, impf. M. sé čeho = m. se zač: (člověk) [e mltij dáv- ních nechutí 262b. wuütiti sè, impf., rmoutiti se: co fe mutite? 273a. my!ny, adj, klamavj: aby (lidé) pro jich (kněžské) slavné iady a pro Jich mylnu nadeji nic pravého nemohli poznati 1a. mysl, fem., chut: zlé (věci) aby * Ji (duši) k mysli byly 257b. mys!iti, impf. M. oc — m. nać: nikoli o takové hrdlovánt nemyvfli] 260b. — Zamiüslcii: myliim tulo rozumy tech étei:ie popsalü la. na, praep. S akk. : na to prijde, že každý otázán bude 266a (= kto- mu dojde ; nižádných daruov od nich (malomocných) nemohli sú (kněží žid. sobě vzíli prvé, než až malomocný na mijíto očišťen byl 44a (:- na Jedinké místo, docela).— S lok.: (knéz) jej na malem kolaczi hřiechuov zbaví 177a (== za malý dar), aby za ňebo mše slúžili na peniezech 206a (a: za penize); (hlas: jest mdlá včc, ješto na male trvá, když se počne. brzo se sko- ná 16b (= malo). nabávanie, neutr., zaříkává- ni: žehnáním, nabawanim, pověra- mi 87b. náboženstwie, neutr., pobož- nost: s jinými rovňe w nabożen- ftwie se okazovati 1Cb; bez nabo- Zenflwij biektavé to (modlení) jednaji 131a; (knézi) zakladajice jim (lidem) spasenie na svých modlitbách a na jiných nabožen- ftwiech 14a. nabuznik, masc., pobožný člo- věk: kdyby se srdce nabožnikuo nevylila do plic 237a. nabytek, masc. Nábytky - do- bytek: dvory s mnohými nabytky 192a; ve dvořiech s nabytky a s hospodářstvím 176a. načítati, impf. N. koho čím = vydávatí koho zuč: vyznávati usty Boba a nacžitati jeho Bohem svým 102b. — JN. sé čso = vydávati se zaë: ten, jesto fe naczieta blava cierkve 189a; ktoż fe Kristovy sluhy nacZitagij 44b; a fe nacżi- tagi starć viery starć cierzve, ale ne boží viery 199b (-- lidé, za lidi). — N. sé komu = vyddvati se za něčtho: mis ruov,. ješto [e ňe- kterak Bohu nacżijtagij 102b. . nad, praep. Pii komp. než: Salomún, mudrost maje i jiných daruov viece nad gine lidi 8b. nadati, pft. Obdariti: zdali ten (bůh) z milosti: nerada êlo- veka? 143a, mnoho bylo chudých,
20 a nechánie dobrého 24a; když slovo protivné přijde (na koho), jediné mrzkolt (v něm) ostane 146b; člověk ťelesný býváť tesk- livy, żalobny a mrzkoftij obtieżeny nad każdym skutkem od Boha přikázaným 53b; mrzkolt k nim (lidem) mieti 211a; svět k nim mrzkoľt má 60b, jako by se hňe- val neb mrzkoft k tomu mél 83b; člověk leni, jesto bozskć věci s mrzkoftij delà 17b; m. čeho = nechut k čemu: aby duże uběhla v jakusi mrzkoft dobrych v6ci 257b. Casto w mrzkosti nebo změněným pojetím u mrzkost := v nelibosti: že jim poćnu w mrzkofü byti 60b; rozkoši svéta w mrzkofti byly 59b; malomocenstvie, kteróż Buoh w mrzkoft ma 42a; v mrzkoft je (hříchy) míti 134b mrzky, adj., nemily, protivny, šeredný : (lakomec) jim jest mrzek 237b; sám sobě mrzek i teżek jsa 30b; zlost, jížto lidé činí mrzku dusi Bohu 1ia; żebraku mrzkeń u s prsta (boháč) krůpě vody žádá 169b. mrzuty, adj., nečistý, šeredný: (ďáblové) oblékli jej v své šaty mrzute 221b; tech mrzutych, pre- vrácenych milostí ?44a; izimnice) uvede člověka v proměny mrzute 257b. mstíti sě, impf. M. sé čeho = m. se zač: (člověk) [e mltij dáv- ních nechutí 262b. wuütiti sè, impf., rmoutiti se: co fe mutite? 273a. my!ny, adj, klamavj: aby (lidé) pro jich (kněžské) slavné iady a pro Jich mylnu nadeji nic pravého nemohli poznati 1a. mysl, fem., chut: zlé (věci) aby * Ji (duši) k mysli byly 257b. mys!iti, impf. M. oc — m. nać: nikoli o takové hrdlovánt nemyvfli] 260b. — Zamiüslcii: myliim tulo rozumy tech étei:ie popsalü la. na, praep. S akk. : na to prijde, že každý otázán bude 266a (= kto- mu dojde ; nižádných daruov od nich (malomocných) nemohli sú (kněží žid. sobě vzíli prvé, než až malomocný na mijíto očišťen byl 44a (:- na Jedinké místo, docela).— S lok.: (knéz) jej na malem kolaczi hřiechuov zbaví 177a (== za malý dar), aby za ňebo mše slúžili na peniezech 206a (a: za penize); (hlas: jest mdlá včc, ješto na male trvá, když se počne. brzo se sko- ná 16b (= malo). nabávanie, neutr., zaříkává- ni: žehnáním, nabawanim, pověra- mi 87b. náboženstwie, neutr., pobož- nost: s jinými rovňe w nabożen- ftwie se okazovati 1Cb; bez nabo- Zenflwij biektavé to (modlení) jednaji 131a; (knézi) zakladajice jim (lidem) spasenie na svých modlitbách a na jiných nabožen- ftwiech 14a. nabuznik, masc., pobožný člo- věk: kdyby se srdce nabožnikuo nevylila do plic 237a. nabytek, masc. Nábytky - do- bytek: dvory s mnohými nabytky 192a; ve dvořiech s nabytky a s hospodářstvím 176a. načítati, impf. N. koho čím = vydávatí koho zuč: vyznávati usty Boba a nacžitati jeho Bohem svým 102b. — JN. sé čso = vydávati se zaë: ten, jesto fe naczieta blava cierkve 189a; ktoż fe Kristovy sluhy nacZitagij 44b; a fe nacżi- tagi starć viery starć cierzve, ale ne boží viery 199b (-- lidé, za lidi). — N. sé komu = vyddvati se za něčtho: mis ruov,. ješto [e ňe- kterak Bohu nacżijtagij 102b. . nad, praep. Pii komp. než: Salomún, mudrost maje i jiných daruov viece nad gine lidi 8b. nadati, pft. Obdariti: zdali ten (bůh) z milosti: nerada êlo- veka? 143a, mnoho bylo chudých,
Strana 453
21 nemohl sem všech nadati 168b. Důchodem opatřiti: (lidé) nadadij mnichy, aby mše slúžili 170b. nadávati, impf. Udělovati: světští jim (kněžím) hojňe zboží nadawagij a jich hájí a brání 116b. — Důchodem opatřovati: jinak by (mnišští řádové) státi ne- mohli, když by nebyl kto jich na- dawage 159b. nádržěti sě, impf., přidržeti se: nadržijcze ſe falešňe Krista, ne- berú z ňeho života 263a. naházěti sě, impf., naskýtati se: byť dnes Pán Ježíš řekl: »Proč mi nevěříte?« řekli bychom: »Neb ſe nám lepší nahazy« 100a. náhlost, fem., prchlivost: k hňe- vóm, k nahloftem, k svádám 53b. náhlý, adj. V-náhle = prudce: vicher, ješto domy wnahle boří 160a. nahromazditi, pft., nahroma- diti: bezprávie naleznúce a jich nahromaždiecze 261a; věcí, kte- rýchž jest lúpežem nahromaždil 90a a j nájem, masc., mzda: kurva smilní se všemi z naymu 42b. nájmišče, neutr., místo, kde se najímají dělníci, rynk: (hospo- dář) uzřel jiné (dělníky) na na- ymiffti, ani stojí prázdní 59a. najprvní v. první. nakřivený, adj., křivý: opu- stíce cesty své nakrziwene a ne- pravé 16b. nakřiviti, pft., stranou uhnouti: (aby lodí) ani vietr s cesty pravé nenakřiwil 48b. nakřivovati, impf., stranou uhýbati: bázeň nakrziwuge srdce při skutcích dobrých 30b. nálep, masc, jed: v takových nalepijch nemá (člověk) na ňeho (ďábla) péče 149b. naléti sě, pft, naliti se: pití vonných aby gſe naleli 145b. nalézti, pft. Nález učiniti, uznati: zabití musí kromě toho zákona (božího) nalezeno býti 57b (= musí uznáno býti, že zabití jest proti tomu zákonu). — Vymysliti: nechav všech přímluv nalezených, prosťe samému Bohu věřil 213b. naloziti, pft. Straniti: buďto že by naložil ciesaři proti zákon- níkóm, buďto zákonníkóm proti — Vynaložiti: což- ciesaři 264a. koli viece naložifs, navrátím tobě 222b; práci naložiti k shromážďe- nie úžitkuov 190b. namiesiti, pft., namíchati: (pravda taková) musíť býti velmi trudna, namijífena a splácena z ci- zích knih 99b. namiešenie, neutr., příměsek : milování Boha čisté, bez namiffe- nij 141b; v jiných (než v Kristu), ješto mohú s namijſſenim pravdu mluviti, není tak jista 99b. napáchati sě, pft.: aby ſe na- pachali smilství 29a. napípati, impf., kuše napína ti když na se počnú búkati, tehdy i napnati, kordnov dobývati 194b. naplniti, pft. N. koho čeho = n. koho čím: zámutku ſte naplnieni 128а. napomoci, pft., nápomocnu býti: v nich nenie toho srdce, aby napomohli bolestem jeho (Kristo- vým) 84a. napraviti, pft., navésti, naří- diti: biskupové, dáblem napra- weni súce na tu zlost, učinili to 148b; přívozníci mají lodí napra- witi k dobrému větru 245b; (dá- bel) svá pokušení naprawij proti tomu člověku 76b. napsánie, neutr., nápis: čiež jest tento obraz a napſanie 263a. napustiti, pft. N koho čeho = n. koho čím: jenž uštnul prvnie- ho člověka a napuſtil všeho jedu zlosti své 167a.
21 nemohl sem všech nadati 168b. Důchodem opatřiti: (lidé) nadadij mnichy, aby mše slúžili 170b. nadávati, impf. Udělovati: světští jim (kněžím) hojňe zboží nadawagij a jich hájí a brání 116b. — Důchodem opatřovati: jinak by (mnišští řádové) státi ne- mohli, když by nebyl kto jich na- dawage 159b. nádržěti sě, impf., přidržeti se: nadržijcze ſe falešňe Krista, ne- berú z ňeho života 263a. naházěti sě, impf., naskýtati se: byť dnes Pán Ježíš řekl: »Proč mi nevěříte?« řekli bychom: »Neb ſe nám lepší nahazy« 100a. náhlost, fem., prchlivost: k hňe- vóm, k nahloftem, k svádám 53b. náhlý, adj. V-náhle = prudce: vicher, ješto domy wnahle boří 160a. nahromazditi, pft., nahroma- diti: bezprávie naleznúce a jich nahromaždiecze 261a; věcí, kte- rýchž jest lúpežem nahromaždil 90a a j nájem, masc., mzda: kurva smilní se všemi z naymu 42b. nájmišče, neutr., místo, kde se najímají dělníci, rynk: (hospo- dář) uzřel jiné (dělníky) na na- ymiffti, ani stojí prázdní 59a. najprvní v. první. nakřivený, adj., křivý: opu- stíce cesty své nakrziwene a ne- pravé 16b. nakřiviti, pft., stranou uhnouti: (aby lodí) ani vietr s cesty pravé nenakřiwil 48b. nakřivovati, impf., stranou uhýbati: bázeň nakrziwuge srdce při skutcích dobrých 30b. nálep, masc, jed: v takových nalepijch nemá (člověk) na ňeho (ďábla) péče 149b. naléti sě, pft, naliti se: pití vonných aby gſe naleli 145b. nalézti, pft. Nález učiniti, uznati: zabití musí kromě toho zákona (božího) nalezeno býti 57b (= musí uznáno býti, že zabití jest proti tomu zákonu). — Vymysliti: nechav všech přímluv nalezených, prosťe samému Bohu věřil 213b. naloziti, pft. Straniti: buďto že by naložil ciesaři proti zákon- níkóm, buďto zákonníkóm proti — Vynaložiti: což- ciesaři 264a. koli viece naložifs, navrátím tobě 222b; práci naložiti k shromážďe- nie úžitkuov 190b. namiesiti, pft., namíchati: (pravda taková) musíť býti velmi trudna, namijífena a splácena z ci- zích knih 99b. namiešenie, neutr., příměsek : milování Boha čisté, bez namiffe- nij 141b; v jiných (než v Kristu), ješto mohú s namijſſenim pravdu mluviti, není tak jista 99b. napáchati sě, pft.: aby ſe na- pachali smilství 29a. napípati, impf., kuše napína ti když na se počnú búkati, tehdy i napnati, kordnov dobývati 194b. naplniti, pft. N. koho čeho = n. koho čím: zámutku ſte naplnieni 128а. napomoci, pft., nápomocnu býti: v nich nenie toho srdce, aby napomohli bolestem jeho (Kristo- vým) 84a. napraviti, pft., navésti, naří- diti: biskupové, dáblem napra- weni súce na tu zlost, učinili to 148b; přívozníci mají lodí napra- witi k dobrému větru 245b; (dá- bel) svá pokušení naprawij proti tomu člověku 76b. napsánie, neutr., nápis: čiež jest tento obraz a napſanie 263a. napustiti, pft. N koho čeho = n. koho čím: jenž uštnul prvnie- ho člověka a napuſtil všeho jedu zlosti své 167a.
Strana 454
22 naroditi, pft, naploditi: aby krúpy nezbily všeho, což léto na- rodij 230b; aby narodil milovní- kuov božích 201b. nárok, masc. N. čeho = na- řčení z čeho: v hanbě a w na- roku kaciefstvie zuostal 16a. nasieti, pft. N. koho čeho == mn. koho Gim: o ni ten lid bluduov nafaty nesljchal 129b. násilné, adv., velice: i Zádost i pfirozenie nafylnie se jím (smil- stvem) raní 270a. naskytati, impf , podávati: aby se zdálo, že on k Kristu vede lid, jeho čtenie a svátosti nafkytage lidu 135b. následovati, impf., dbdti: tu Pán nenafleduge úřadu apoštol- ského 107a. nasledovny, adj, jdouci za něčím, chtivý: skrze kieżi ofer nalledowne 15b. nasmieii sé, pft., vysmáti se: přidaj k sukni plášť tomu, ješto fe na(miege tvé bláznivé útulnosti 142b. naspielati, pft., naspílati, (fec- mi) nacpati. N. koho čím i koho čeho: lžmi a bludy jest (lid) na- fpielan Bb; bluduov a lzi nalpie- lany od faleśnych prorokuov 201a. nastrojiti, pfL, vystrojiti: otec hody jim naftrogil 63b. nátisk, masc. mátlak: skrze to musí veliké dávenie a natifk vÉecka zemé trpéti 6a. nauéiti, pft., p.uciti: pravdu vyznal a věrné své užitečňe na- ucžil 241a. navésti, pft. Privésti: jedva, vstav z mrtvych, nawedl jo na to, Ze sü vérili 148a. — Záskati: člo- vék tiebne se na to jiZ právem, což gelt sobě nawedl příčinú dob- rých skutkuov 30b. — Pft. od na- vádéti: od starých nenie naweden (lid mladý) k nižádným ctnostem 29a. — Pouciti: blázen blázna nenawede 35a; Sel k nim k stolu, aby je tiem nawedl 236a. navoditi, impf, navádéti: po- slové Antikristovi nawodij lid, aby 195a. nazfieti sé, pft., podívati se: (duse) má (e nazrziti v zrcadlo slova hbożieho, kterak by se (Kristu) k libosti připravila 239a. neb, nebo, conj. Casto parat., kde je nyni hypot., że, poneradź: proto, nebo láska přikrývá mnoz- Stvi bfiechuo 253a; takć se trest proto klatf, neb jest prázdná 12b aj -— Nebo — (a)nebo = bud —- nebo: vždy nebo mrzkosti mluví, nebo lsti v ústech má 202a; že nebo křivá svědectví mluvie nebo zapfí anebo skiádá lzi 165b. nebázn, nebázen, fem.: (mla- dí) jdú podle vuole své w nebazni 36a. nebezpečný, adj, v nebezpečí jsoucí, nezabezpečený, nejistý: vel- mi jsú nebezpecžnij lidé, v takové véci zástupuov následovati 231b; vÉickni lidé nebezpeczni jsá pti tom 266a; tech kfestanuov ne- ujjśtenych a velmi nebezpecznych v spasenie 85b; (lidé) isü nebez- peczni pokdnim 188b (= nejsou jisti p.). nebožčíček, masc., ubožáček: ono (zboží) jeho hledí robotným nebožticžkem ustaviti 22b. nébrž, conj., ba, ano: nebrž i kňeží pánóm se u stoluov rov- nají 168a; nebrž i sami sobě bý- vají tezci na té ceste 197b. néco v. nééso neeuzí, adj, vlastní: aby neczyzymi usty fieci mohli 23a. nećislny, adj., nescetny : bazeń se vleče v lidu neczij(Inem 49a. nečitedln- v. nečutedln-. uóćso, pron., trochu: nietczo k tomu podobné věci 273b nečutedlně,adv., nepozorovaně: ty věci ďábel rozsívá tajňe a necžitedlnie ve spáních 57a.
22 naroditi, pft, naploditi: aby krúpy nezbily všeho, což léto na- rodij 230b; aby narodil milovní- kuov božích 201b. nárok, masc. N. čeho = na- řčení z čeho: v hanbě a w na- roku kaciefstvie zuostal 16a. nasieti, pft. N. koho čeho == mn. koho Gim: o ni ten lid bluduov nafaty nesljchal 129b. násilné, adv., velice: i Zádost i pfirozenie nafylnie se jím (smil- stvem) raní 270a. naskytati, impf , podávati: aby se zdálo, že on k Kristu vede lid, jeho čtenie a svátosti nafkytage lidu 135b. následovati, impf., dbdti: tu Pán nenafleduge úřadu apoštol- ského 107a. nasledovny, adj, jdouci za něčím, chtivý: skrze kieżi ofer nalledowne 15b. nasmieii sé, pft., vysmáti se: přidaj k sukni plášť tomu, ješto fe na(miege tvé bláznivé útulnosti 142b. naspielati, pft., naspílati, (fec- mi) nacpati. N. koho čím i koho čeho: lžmi a bludy jest (lid) na- fpielan Bb; bluduov a lzi nalpie- lany od faleśnych prorokuov 201a. nastrojiti, pfL, vystrojiti: otec hody jim naftrogil 63b. nátisk, masc. mátlak: skrze to musí veliké dávenie a natifk vÉecka zemé trpéti 6a. nauéiti, pft., p.uciti: pravdu vyznal a věrné své užitečňe na- ucžil 241a. navésti, pft. Privésti: jedva, vstav z mrtvych, nawedl jo na to, Ze sü vérili 148a. — Záskati: člo- vék tiebne se na to jiZ právem, což gelt sobě nawedl příčinú dob- rých skutkuov 30b. — Pft. od na- vádéti: od starých nenie naweden (lid mladý) k nižádným ctnostem 29a. — Pouciti: blázen blázna nenawede 35a; Sel k nim k stolu, aby je tiem nawedl 236a. navoditi, impf, navádéti: po- slové Antikristovi nawodij lid, aby 195a. nazfieti sé, pft., podívati se: (duse) má (e nazrziti v zrcadlo slova hbożieho, kterak by se (Kristu) k libosti připravila 239a. neb, nebo, conj. Casto parat., kde je nyni hypot., że, poneradź: proto, nebo láska přikrývá mnoz- Stvi bfiechuo 253a; takć se trest proto klatf, neb jest prázdná 12b aj -— Nebo — (a)nebo = bud —- nebo: vždy nebo mrzkosti mluví, nebo lsti v ústech má 202a; že nebo křivá svědectví mluvie nebo zapfí anebo skiádá lzi 165b. nebázn, nebázen, fem.: (mla- dí) jdú podle vuole své w nebazni 36a. nebezpečný, adj, v nebezpečí jsoucí, nezabezpečený, nejistý: vel- mi jsú nebezpecžnij lidé, v takové véci zástupuov následovati 231b; vÉickni lidé nebezpeczni jsá pti tom 266a; tech kfestanuov ne- ujjśtenych a velmi nebezpecznych v spasenie 85b; (lidé) isü nebez- peczni pokdnim 188b (= nejsou jisti p.). nebožčíček, masc., ubožáček: ono (zboží) jeho hledí robotným nebožticžkem ustaviti 22b. nébrž, conj., ba, ano: nebrž i kňeží pánóm se u stoluov rov- nají 168a; nebrž i sami sobě bý- vají tezci na té ceste 197b. néco v. nééso neeuzí, adj, vlastní: aby neczyzymi usty fieci mohli 23a. nećislny, adj., nescetny : bazeń se vleče v lidu neczij(Inem 49a. nečitedln- v. nečutedln-. uóćso, pron., trochu: nietczo k tomu podobné věci 273b nečutedlně,adv., nepozorovaně: ty věci ďábel rozsívá tajňe a necžitedlnie ve spáních 57a.
Strana 455
neëutedliny, adj. Necitici: že si nećitedlnij udiñrni božských véci 150a. — Nepozorovany, ne- citény: htiechuov neczitedinych a nedomñenÿch 246b; milování boží velmi jest necžytedlne v li- dech 150a (= lidé je malo citi). nedba- v. netba., nedomnény, adj, nctuseny, necekanij: z lásky jeho nesmierné, nedomniene 19a; slitoval se nad nimi nedomnienym slitovánim 197a; hfiechuov neé&itedinych a nedomnienych 246b; uzrev&e mlá- dence odeného rüchem slkvücim lekly jsü se, jakožto nedomiüene véci 106b. nedomyslny, adj., nepochopi- telný: (Bůh) převýšený v slávě nevýmluvné a nedomyľlne 150b. nedótéivost, fem, nedůtkli- vost: sobévolnost, nedoteZiwo(t ne- trpéliva, mysl zimutkem povrze- na 62a. nedótéivy, adj, nediitklivy: leni, neduotcZiwij a stra&liví nic neprospśji 634; véci protivné jich životu sytému a nedotcziwemu 116b. neduzéti, impf., nemocen býti, Stonati: věcmi, v nichž svět ne- dužij 70a; srdce nedužij při slad- kých slovích 264b. nedviedé, neutr., medrklé: (děti) vlèatuom ani nedwiediatuom v zlosti nejsu pfirovnany l6la. nehoda, fem., kfioda: videv$e nehodu bezprávnü, smutili se 261b. nehodný, adj., nenáležitý: když se rozpomínají (dobří) na věci mi- nulé nehodne 20b. nechati, pft., prestati: (Saul) nechaw potud hledati Bol;a, oddal se na carodejníky 84a. .echtivé, adv., neochotně: to leńe, nechtiwie a zpozdile éiní 66b. nechtivost, fem., nedostatek vůle; opušťenie dobrého, váhanie, 23 nechtiwolt, rozmařilost, nedbánie 24a; (člověk) tak se umrtví, Ze nechtiwoli větčí k dobrému ostane nechvíle, fem, mepohoda: snadñe bfiemé vedra a jinÿch nechwijli snesá 62b. některak, adv., nějek: kteří by niekterak radi videli Ježíše 278a. některý, pron., nějaký, jeden: Pán s niektere hory scházel 41a. nelakomy, adj.: ti musi chudí býti, nelakomij, neobżerni 11b. neieheč, ady., ne bezvýznamné: nelehcze tu &tenie die 26a. neléni, adj, melenirÿ: aby (obcoväni) bylo ptikiadné, snazné, nelenij 22b. nelestné, adv., beze isti: Ze se jeho (Boha) neleľtnie drží 40a. nemáhati, impf, nemocnu, slábu býti: protož (člověk) nemaha skrze rozkoši 255b; pakli by v čem (svátost) nemahala 218a. nemilost, fem., nelaskavost: jiné nemilofti jím ukazují 261b; sváry, mordy i nemilofti 6a. nemilostivy, adj, bezbożny: (Büh) postaví tvár nemiloftiwelio proti emu samému 4b; nemilo- ftiwij jako more nepokojné 6a; pfjde (Kr.) hrozüe nemiloftiwym 4b; Teki jest nemiloftiwy v srdci svém: Není Boha 114b. nemoc, fem., ne-moc, slabost: proli jeho moci nemocz tela svého položiv 90a; z nemoczy, z příhody nebo z nevédomie v hiiechy pa- dají 233b; aniZ na to pomui 'lidé), Ze jsû nemocz neuziteénäà 16b. nemocně, adv., malomyslně: Filip nemocznie radu svú vynáší a praví, že z toho nic nebude 96a. nemocný, adj. Bez moci jsoucí: Kristus (jest) učiňen jako nemoczny před nimi (kněžími) a cizí lidu svému 2b; nebt se (Kristus) okáže' ne nemoczny, nahý, ale s mocí
neëutedliny, adj. Necitici: že si nećitedlnij udiñrni božských véci 150a. — Nepozorovany, ne- citény: htiechuov neczitedinych a nedomñenÿch 246b; milování boží velmi jest necžytedlne v li- dech 150a (= lidé je malo citi). nedba- v. netba., nedomnény, adj, nctuseny, necekanij: z lásky jeho nesmierné, nedomniene 19a; slitoval se nad nimi nedomnienym slitovánim 197a; hfiechuov neé&itedinych a nedomnienych 246b; uzrev&e mlá- dence odeného rüchem slkvücim lekly jsü se, jakožto nedomiüene véci 106b. nedomyslny, adj., nepochopi- telný: (Bůh) převýšený v slávě nevýmluvné a nedomyľlne 150b. nedótéivost, fem, nedůtkli- vost: sobévolnost, nedoteZiwo(t ne- trpéliva, mysl zimutkem povrze- na 62a. nedótéivy, adj, nediitklivy: leni, neduotcZiwij a stra&liví nic neprospśji 634; véci protivné jich životu sytému a nedotcziwemu 116b. neduzéti, impf., nemocen býti, Stonati: věcmi, v nichž svět ne- dužij 70a; srdce nedužij při slad- kých slovích 264b. nedviedé, neutr., medrklé: (děti) vlèatuom ani nedwiediatuom v zlosti nejsu pfirovnany l6la. nehoda, fem., kfioda: videv$e nehodu bezprávnü, smutili se 261b. nehodný, adj., nenáležitý: když se rozpomínají (dobří) na věci mi- nulé nehodne 20b. nechati, pft., prestati: (Saul) nechaw potud hledati Bol;a, oddal se na carodejníky 84a. .echtivé, adv., neochotně: to leńe, nechtiwie a zpozdile éiní 66b. nechtivost, fem., nedostatek vůle; opušťenie dobrého, váhanie, 23 nechtiwolt, rozmařilost, nedbánie 24a; (člověk) tak se umrtví, Ze nechtiwoli větčí k dobrému ostane nechvíle, fem, mepohoda: snadñe bfiemé vedra a jinÿch nechwijli snesá 62b. některak, adv., nějek: kteří by niekterak radi videli Ježíše 278a. některý, pron., nějaký, jeden: Pán s niektere hory scházel 41a. nelakomy, adj.: ti musi chudí býti, nelakomij, neobżerni 11b. neieheč, ady., ne bezvýznamné: nelehcze tu &tenie die 26a. neléni, adj, melenirÿ: aby (obcoväni) bylo ptikiadné, snazné, nelenij 22b. nelestné, adv., beze isti: Ze se jeho (Boha) neleľtnie drží 40a. nemáhati, impf, nemocnu, slábu býti: protož (člověk) nemaha skrze rozkoši 255b; pakli by v čem (svátost) nemahala 218a. nemilost, fem., nelaskavost: jiné nemilofti jím ukazují 261b; sváry, mordy i nemilofti 6a. nemilostivy, adj, bezbożny: (Büh) postaví tvár nemiloftiwelio proti emu samému 4b; nemilo- ftiwij jako more nepokojné 6a; pfjde (Kr.) hrozüe nemiloftiwym 4b; Teki jest nemiloftiwy v srdci svém: Není Boha 114b. nemoc, fem., ne-moc, slabost: proli jeho moci nemocz tela svého položiv 90a; z nemoczy, z příhody nebo z nevédomie v hiiechy pa- dají 233b; aniZ na to pomui 'lidé), Ze jsû nemocz neuziteénäà 16b. nemocně, adv., malomyslně: Filip nemocznie radu svú vynáší a praví, že z toho nic nebude 96a. nemocný, adj. Bez moci jsoucí: Kristus (jest) učiňen jako nemoczny před nimi (kněžími) a cizí lidu svému 2b; nebt se (Kristus) okáže' ne nemoczny, nahý, ale s mocí
Strana 456
24 velikü 7a. — Neschopny: takoví břiešníci nemoczni jsu slyšeti pravdu 130a; sü nemoczni k sly- Éení pravdy Kristovy 129b; (mlu- víš-li pravdu bozi,) tut jest (lid) velmi nemoezen a nemuoZ snésti 129b. nenadále, adv., nepozorovaně: tím lid zklamají o spasenie nena- dale 203a. nenasyceny, adj., nenasytný : lakomstvi nenafyczene a svato- kupecké 20l1a; pýcha, lakomství nenafyczeneho plná 5b. nenauéeny, adj, nepouceny: ta slepota jest z nevédomie ne- naucZeneho 227b. nenávistný, adj. Nenávidící: opilec, lakomec, svárlivý, nena- wiftny, pokrytec 159b. — Odporný: od skutkuov tela smrtedlnych a Bohu nenawiltnych 134b; coż jest nevérného a Kristovi nenawiftneho, to vše dela to mnoZství 151a; milovánie přátelské jest velmi smrtedlnć a nenawifine Bohu a jeho milostem 33a; ta véc má byti znamenie nenawiltne lidem 28a. nenażebrany, adj, Zebránim neukojitelny: (kněží jsou) nesyti břichem, nenażebranu chudobu majíce 211b. neobzerny, adj. stfídmyj: ti musí býti nelakomí, neobžernij 11b. neodvolaný v. neotvolaný. neohbitý, adj, neohebný: ži- vot hřiechy zkažený a neohbity jako plot starý 177b. neoklamaný, adj., neklamný : ješto z úst božích pochází, z pravdy neoklamane 10a. neomylné, adv., bez pochybo- vání: ktožkoli uvěřili, ti neomylnie z viery živi jsú 162b; učedlníky připravuje k tomu, aby ten čas neomylnie v sobě držali 7b. neotvolany, adj, meodvola- telnj : saud nepfemoZené uprímno- sti a na véky neodwolany 7a. nepoddaly. adj.. nepoddajny : (lidé) nesluzebni, nepoddalij 190b; sobévolnost veliká a nepoddala 140b. nepodobne, adv. Pravdé ne- podobně, nemožně: to tak nepo- dobnie stojí. jako by blázen blázna uméní ucil 185a (== to je tak ne- mo2né) — Neprdvemn: nepodobiie se křtí ten ve jméno Kristovo, ktož jeho nezná 17b. nepodobný, adj. Nevhodný: jako by se to již nepodobne zdálo, což jest on (Kristus) vedl ba. — Nendleżity: nepodobne jest do- mnievati se, by... 12a; na pomoc svobody které nepodobne nebo k vymlúvaní zlých obyčejuov 76a. . nepehnuteé,adv.,nepohnutelné: o slibích božích, kteříž nepohnutie utvrzeni jsü 72b. nepohnutý, adj..nepohnutelný: v tom ukazuje jistotu: nepohnutu řečí božích 72a. nepochybně, adv., bez pochy- bováni, jistě, bezpečně: aby srdce ná$e nepocbybnie drZalo o všech slibích božích 72b; ten (zákon boží) čiňe, člověk muož vuoli božie nepockybnie nap!niti 203a; ti by nepochvbnie nalezli Pana Ježíše 34b; nepochybnie muoZem véfiti, Ze 207b. neprávě, adv., neprávem, ne- náležitě: (nájemníci) neprawie v ní (vinnici) Safuji 61a, nepravý, adj, neślechetny: Buoh obleče v oďenie všecko stvo- řenie proti lidem neprawym 4b. nepřéhnutý, adj., nepřehnu- telmý: jsú vuole neprzehnute 232b, nepřémoževý, adj., nepřemo- Zitelny: lid nepokojný a neprze- moženy v zlosti 6b. nepříklad, masc., zlý příklad: svými obojetnostmi a neprziklady 100a. nepříkladný, adj.: peským životem a neprzikladnym 1a.
24 velikü 7a. — Neschopny: takoví břiešníci nemoczni jsu slyšeti pravdu 130a; sü nemoczni k sly- Éení pravdy Kristovy 129b; (mlu- víš-li pravdu bozi,) tut jest (lid) velmi nemoezen a nemuoZ snésti 129b. nenadále, adv., nepozorovaně: tím lid zklamají o spasenie nena- dale 203a. nenasyceny, adj., nenasytný : lakomstvi nenafyczene a svato- kupecké 20l1a; pýcha, lakomství nenafyczeneho plná 5b. nenauéeny, adj, nepouceny: ta slepota jest z nevédomie ne- naucZeneho 227b. nenávistný, adj. Nenávidící: opilec, lakomec, svárlivý, nena- wiftny, pokrytec 159b. — Odporný: od skutkuov tela smrtedlnych a Bohu nenawiltnych 134b; coż jest nevérného a Kristovi nenawiftneho, to vše dela to mnoZství 151a; milovánie přátelské jest velmi smrtedlnć a nenawifine Bohu a jeho milostem 33a; ta véc má byti znamenie nenawiltne lidem 28a. nenażebrany, adj, Zebránim neukojitelny: (kněží jsou) nesyti břichem, nenażebranu chudobu majíce 211b. neobzerny, adj. stfídmyj: ti musí býti nelakomí, neobžernij 11b. neodvolaný v. neotvolaný. neohbitý, adj, neohebný: ži- vot hřiechy zkažený a neohbity jako plot starý 177b. neoklamaný, adj., neklamný : ješto z úst božích pochází, z pravdy neoklamane 10a. neomylné, adv., bez pochybo- vání: ktožkoli uvěřili, ti neomylnie z viery živi jsú 162b; učedlníky připravuje k tomu, aby ten čas neomylnie v sobě držali 7b. neotvolany, adj, meodvola- telnj : saud nepfemoZené uprímno- sti a na véky neodwolany 7a. nepoddaly. adj.. nepoddajny : (lidé) nesluzebni, nepoddalij 190b; sobévolnost veliká a nepoddala 140b. nepodobne, adv. Pravdé ne- podobně, nemožně: to tak nepo- dobnie stojí. jako by blázen blázna uméní ucil 185a (== to je tak ne- mo2né) — Neprdvemn: nepodobiie se křtí ten ve jméno Kristovo, ktož jeho nezná 17b. nepodobný, adj. Nevhodný: jako by se to již nepodobne zdálo, což jest on (Kristus) vedl ba. — Nendleżity: nepodobne jest do- mnievati se, by... 12a; na pomoc svobody které nepodobne nebo k vymlúvaní zlých obyčejuov 76a. . nepehnuteé,adv.,nepohnutelné: o slibích božích, kteříž nepohnutie utvrzeni jsü 72b. nepohnutý, adj..nepohnutelný: v tom ukazuje jistotu: nepohnutu řečí božích 72a. nepochybně, adv., bez pochy- bováni, jistě, bezpečně: aby srdce ná$e nepocbybnie drZalo o všech slibích božích 72b; ten (zákon boží) čiňe, člověk muož vuoli božie nepockybnie nap!niti 203a; ti by nepochvbnie nalezli Pana Ježíše 34b; nepochybnie muoZem véfiti, Ze 207b. neprávě, adv., neprávem, ne- náležitě: (nájemníci) neprawie v ní (vinnici) Safuji 61a, nepravý, adj, neślechetny: Buoh obleče v oďenie všecko stvo- řenie proti lidem neprawym 4b. nepřéhnutý, adj., nepřehnu- telmý: jsú vuole neprzehnute 232b, nepřémoževý, adj., nepřemo- Zitelny: lid nepokojný a neprze- moženy v zlosti 6b. nepříklad, masc., zlý příklad: svými obojetnostmi a neprziklady 100a. nepříkladný, adj.: peským životem a neprzikladnym 1a.
Strana 457
neřádně, adv., nezřízeně: vuole nerzadnie k statku pfivázaué 194a; hüevaje se tak nerzadnie 194a. nefádny, adj, nezfízeny: ve- liká bázeň a nerzadna 409a, 49b. nerovenstvie, neutr., nespra- vedlnost, kfivda: to nerowenftwij Spasiteli šlo jest od jeho nepřátel 103a. nerovné, adv., nesprávně: kterak (knéZí) svátky nerownie měří! Dielo felesné zs tezké hriechy váží, a hřiechóm zjevnym cestu otvierají 23 a nerovnost, fem., neskromnost: leč by lakomství, pýchu, nenávist, nerownoft a své zvláštnosti odvrhl od sebe 146b; aby, v své nerow- nofti jsüce, vzdalovali se od mi- - losti bratrské 130b nerovny, adj, neskromny: cozkoli nerowneho a nemüdrého jest 146a. nerozdielny, adj., nerozlućny: bvdlenie pfietomné a nerozdielne 249a. nerozumnost, fem. čeho, k čemu -— neporozumění čemu: Pán, zpraviv ucedlniky pfi neroz- umnofti slov svych, povédel 126a; čtenie oznamuje nerozumnoľt uče- dinikuov k tem slovóm 125a. nesbednost, fem., bujnost : oby- 6eje nepfikladné, s mnoliá nezbed- noftij 95b. nesbedny, adj. Koho se nelze zbaviti, neústupný: domů (z ko- stela) přijde (člověk) drstnatý, ne- snadný, nezbedny. nevďečný 141a; horlivosti nezbedne, netrpélivé 243a. — Ustavićny: Loveni sluh nezbedne, ješto mnozí nemohůú jedné vuoli uhovéti 33b. — Bujny: Hekteré vvvlece dâbel z sprostnosti viry a v jakés dvornosti nezbedne uslavi je 130b. neshovénie, neutr, mneshoví- vdnd : nesvornosti,nefhowieni jeden druhému 6a. 25 neskľudný, adj., nepokojný: každý má stáda nefklidna, ještoť má co pásti 22b. neskrovné, adv, memírné: rozkošňe, to jest v hojnosti ne- fkrownie 168a. neskrovnost, fem., nemirnost: kfikuov a nelkrownoftij v řečech 242p; nemüdrost jeho zjevna jest skrze nefkrownoft jazyka 134a. neskrovny, adj, memírny: blektánie smélá a nefkrowna 237a; obyèeje klopotné, nefkrowne, sobé- volné 95b; v Zrádie neslychaném a v kvasích nefkrownych £8a. neskryté, adv. otevfené, ve- fejné: (knézii nelkrytie lidem miuví:Vy nemuoZete pro své práce, ale my se za vas modlíme 212a. nesmierné, adv., ne s měrou, nemárné: blektavé, nefmijrnie to jednají 131a. nesmierny, adj, mnemirny : k marnym a nefmiernym mluve- ním 215a; pétí nefmiernych a sna- Zenslví náramnych 69a. nesmilnost, fem , čistota: zdr- Zelivost, nefmilnoft, skrovnost 161a. nesmysł, masc., nerożum: ted řekl Pán »blazni«. treskce je z nefmylla 110b. nesnadný, adj, neprivétivy : domů (z kostela) přijde (člověk) drstnatý. nefnadny, nezbedný 141a. nesprostny, adj. neprosty, neuprimnÿ: tof vsecko delà ne- fproftne srdce 30b; nefproftnij vZdy musi b$ti Jstivi 22a. nesrovnaly, adj., nesndaselivy : s tiem je najdeš nepovolné, ne- frownale s nižádným 268a. nestatečný, adj., slabý: člověk hřiešný a neltatecžny 45b. nestati, pfl.. piestati, nebyti: że se (slova boží) nemohá promś- niti, ani neltati ani odvolana byti 8a, nestudatost, fem., nesiydatost: smilstvi, neftudatoft 160b.
neřádně, adv., nezřízeně: vuole nerzadnie k statku pfivázaué 194a; hüevaje se tak nerzadnie 194a. nefádny, adj, nezfízeny: ve- liká bázeň a nerzadna 409a, 49b. nerovenstvie, neutr., nespra- vedlnost, kfivda: to nerowenftwij Spasiteli šlo jest od jeho nepřátel 103a. nerovné, adv., nesprávně: kterak (knéZí) svátky nerownie měří! Dielo felesné zs tezké hriechy váží, a hřiechóm zjevnym cestu otvierají 23 a nerovnost, fem., neskromnost: leč by lakomství, pýchu, nenávist, nerownoft a své zvláštnosti odvrhl od sebe 146b; aby, v své nerow- nofti jsüce, vzdalovali se od mi- - losti bratrské 130b nerovny, adj, neskromny: cozkoli nerowneho a nemüdrého jest 146a. nerozdielny, adj., nerozlućny: bvdlenie pfietomné a nerozdielne 249a. nerozumnost, fem. čeho, k čemu -— neporozumění čemu: Pán, zpraviv ucedlniky pfi neroz- umnofti slov svych, povédel 126a; čtenie oznamuje nerozumnoľt uče- dinikuov k tem slovóm 125a. nesbednost, fem., bujnost : oby- 6eje nepfikladné, s mnoliá nezbed- noftij 95b. nesbedny, adj. Koho se nelze zbaviti, neústupný: domů (z ko- stela) přijde (člověk) drstnatý, ne- snadný, nezbedny. nevďečný 141a; horlivosti nezbedne, netrpélivé 243a. — Ustavićny: Loveni sluh nezbedne, ješto mnozí nemohůú jedné vuoli uhovéti 33b. — Bujny: Hekteré vvvlece dâbel z sprostnosti viry a v jakés dvornosti nezbedne uslavi je 130b. neshovénie, neutr, mneshoví- vdnd : nesvornosti,nefhowieni jeden druhému 6a. 25 neskľudný, adj., nepokojný: každý má stáda nefklidna, ještoť má co pásti 22b. neskrovné, adv, memírné: rozkošňe, to jest v hojnosti ne- fkrownie 168a. neskrovnost, fem., nemirnost: kfikuov a nelkrownoftij v řečech 242p; nemüdrost jeho zjevna jest skrze nefkrownoft jazyka 134a. neskrovny, adj, memírny: blektánie smélá a nefkrowna 237a; obyèeje klopotné, nefkrowne, sobé- volné 95b; v Zrádie neslychaném a v kvasích nefkrownych £8a. neskryté, adv. otevfené, ve- fejné: (knézii nelkrytie lidem miuví:Vy nemuoZete pro své práce, ale my se za vas modlíme 212a. nesmierné, adv., ne s měrou, nemárné: blektavé, nefmijrnie to jednají 131a. nesmierny, adj, mnemirny : k marnym a nefmiernym mluve- ním 215a; pétí nefmiernych a sna- Zenslví náramnych 69a. nesmilnost, fem , čistota: zdr- Zelivost, nefmilnoft, skrovnost 161a. nesmysł, masc., nerożum: ted řekl Pán »blazni«. treskce je z nefmylla 110b. nesnadný, adj, neprivétivy : domů (z kostela) přijde (člověk) drstnatý. nefnadny, nezbedný 141a. nesprostny, adj. neprosty, neuprimnÿ: tof vsecko delà ne- fproftne srdce 30b; nefproftnij vZdy musi b$ti Jstivi 22a. nesrovnaly, adj., nesndaselivy : s tiem je najdeš nepovolné, ne- frownale s nižádným 268a. nestatečný, adj., slabý: člověk hřiešný a neltatecžny 45b. nestati, pfl.. piestati, nebyti: że se (slova boží) nemohá promś- niti, ani neltati ani odvolana byti 8a, nestudatost, fem., nesiydatost: smilstvi, neftudatoft 160b.
Strana 458
26 nesvyklý, adj., neobvyklý: da- lekost, o milování nefwykla 219a. nesytý, adj., nenasytný : (kněží dělají,) jako by byli chudí duchem, ani sú viecé nelytij břichem 211b; duše má žádosti náramné a ne- fyte 54a. netbánie, neutr, nedbalost: z nevěry a z nedbanie pustíme se vec 8a. netbanlivy, adj: to spánie muoZ byti zameskání nedbanliwe 56b. netbavy, adj, nedbalj: ne- dbawu leností i11b; člověk léní a nedbawy 9b. netesklivý, adj., veselý: všecko šťastné, milé, nelelkliwe 167a. netrpélivy, adj, bolesti ne- přístupný: sa nesmrtedlný a ne- trpieliwy, učiňen si člověkem smr- tedlným 109b; člověkem trpělivým učiňen jest, ostavaje Bohem ne- trpieliwym 196a. ueulééeny, adj, nevylééitelny : žádost nesmierná a nikdy ne- ulecžena, vždy se obnovujíc 221b. neumělý, adj., neučemý, nevě- domý: otevřel usta pastýřóm ne- umielym 25b; k bozské rozumnosti ty zástupy neum'ele přivedl 196b. neunositedlny, adj, neune- sitelný: břemeny nevnofytedlnymi 174a; neunofytedina břemena 54b. neúnosný, adj., neunes telný: břímě neunoľne 54b; pod breroeny nevnofuymi 178b. neuptale, adv, nepozorované: ta slepota neni jinym podobna, aby tak neuptale mohla vyprazd- niti Boha z !idí 87b. neuptaly, adj.,nepozorovatciny, nepochopiteľný: uspiti lid w ne- uptalem nekani 94b, dalekost, okem nevídaná a srdcem nevjitala 219a. neustaviénost, fem.,nestalost : neuftawiczZnoft proménnü v tom ukazuje 124a. neustaviény, adj, nestálý : muZ neuftawicZny na vSech cestách svých 89b; lehký a neultawiczny jako trest 12b neuzily, adj, lakomý: tot vam, biednici ncuZili, prijde, ač tomu nypie nevěříte 204b. nevděčný, adj., čeho == zač: hfiesnikuo newdiecžnych dobro- dínství Pána svého 174b. nevédomie, neutr., nevédomost: lékare od sebe honi, a to z strachu a z newiedomi 191b; by jemu po- radil to, jehož by se on pro ne- wiedomi domysliti nemohl 150b; nepoznanie neb newiedomie 32a. nevědomý, adj. Neznámý: všeho jsa svédom, muo£ v tech tmách newiedomych světlem býti 153b; Kristus podle bozstvie byl jest newiedom a človččenstvím obut 18a; ten kořen vinný muože mezi námi býti jako mrtvý anewiedomy 40a, rány nečitedlné a newiedome 177a -- Neznalý: lidí pravdy ne- wiedomych muož člověk odbvti 16a; člověk newiedomy Krista 17b. nevěra, fem, mevérnost: że umél opatrüe newieru skládali 206a; (král) shledá vieru i newieru ňekterých (stuh) 258b; newiera najemnikova, jakoż se znd po ute- ¢enie pred vlkem, takéz se zná po díle zlém 122a. nevěrný, adj., nevěřící: lid newierny opúštie Boba z viery hledati 256b; i newiernij mohü se jí (moudrosti boží) diviti 34b. nevéstéí, adj: vládnü domy newieftcZimi 277a. neviditedlny, adj.: aby skrze vidediné véci sam newiditediny poznän byl 242a. nevidomý, adj. neviditeľný: od stvoření vidomého poznává stvořitele newidomeho 160a. nevýmluvný, adj.. nevýslovný : Antikrist v zkažení newymluwna zapletl jest jej (lid) 133b, Boha chválili z daru newymluwneho 29b.
26 nesvyklý, adj., neobvyklý: da- lekost, o milování nefwykla 219a. nesytý, adj., nenasytný : (kněží dělají,) jako by byli chudí duchem, ani sú viecé nelytij břichem 211b; duše má žádosti náramné a ne- fyte 54a. netbánie, neutr, nedbalost: z nevěry a z nedbanie pustíme se vec 8a. netbanlivy, adj: to spánie muoZ byti zameskání nedbanliwe 56b. netbavy, adj, nedbalj: ne- dbawu leností i11b; člověk léní a nedbawy 9b. netesklivý, adj., veselý: všecko šťastné, milé, nelelkliwe 167a. netrpélivy, adj, bolesti ne- přístupný: sa nesmrtedlný a ne- trpieliwy, učiňen si člověkem smr- tedlným 109b; člověkem trpělivým učiňen jest, ostavaje Bohem ne- trpieliwym 196a. ueulééeny, adj, nevylééitelny : žádost nesmierná a nikdy ne- ulecžena, vždy se obnovujíc 221b. neumělý, adj., neučemý, nevě- domý: otevřel usta pastýřóm ne- umielym 25b; k bozské rozumnosti ty zástupy neum'ele přivedl 196b. neunositedlny, adj, neune- sitelný: břemeny nevnofytedlnymi 174a; neunofytedina břemena 54b. neúnosný, adj., neunes telný: břímě neunoľne 54b; pod breroeny nevnofuymi 178b. neuptale, adv, nepozorované: ta slepota neni jinym podobna, aby tak neuptale mohla vyprazd- niti Boha z !idí 87b. neuptaly, adj.,nepozorovatciny, nepochopiteľný: uspiti lid w ne- uptalem nekani 94b, dalekost, okem nevídaná a srdcem nevjitala 219a. neustaviénost, fem.,nestalost : neuftawiczZnoft proménnü v tom ukazuje 124a. neustaviény, adj, nestálý : muZ neuftawicZny na vSech cestách svých 89b; lehký a neultawiczny jako trest 12b neuzily, adj, lakomý: tot vam, biednici ncuZili, prijde, ač tomu nypie nevěříte 204b. nevděčný, adj., čeho == zač: hfiesnikuo newdiecžnych dobro- dínství Pána svého 174b. nevédomie, neutr., nevédomost: lékare od sebe honi, a to z strachu a z newiedomi 191b; by jemu po- radil to, jehož by se on pro ne- wiedomi domysliti nemohl 150b; nepoznanie neb newiedomie 32a. nevědomý, adj. Neznámý: všeho jsa svédom, muo£ v tech tmách newiedomych světlem býti 153b; Kristus podle bozstvie byl jest newiedom a človččenstvím obut 18a; ten kořen vinný muože mezi námi býti jako mrtvý anewiedomy 40a, rány nečitedlné a newiedome 177a -- Neznalý: lidí pravdy ne- wiedomych muož člověk odbvti 16a; člověk newiedomy Krista 17b. nevěra, fem, mevérnost: że umél opatrüe newieru skládali 206a; (král) shledá vieru i newieru ňekterých (stuh) 258b; newiera najemnikova, jakoż se znd po ute- ¢enie pred vlkem, takéz se zná po díle zlém 122a. nevěrný, adj., nevěřící: lid newierny opúštie Boba z viery hledati 256b; i newiernij mohü se jí (moudrosti boží) diviti 34b. nevéstéí, adj: vládnü domy newieftcZimi 277a. neviditedlny, adj.: aby skrze vidediné véci sam newiditediny poznän byl 242a. nevidomý, adj. neviditeľný: od stvoření vidomého poznává stvořitele newidomeho 160a. nevýmluvný, adj.. nevýslovný : Antikrist v zkažení newymluwna zapletl jest jej (lid) 133b, Boha chválili z daru newymluwneho 29b.
Strana 459
nezbeün- v. nesbedn-. nezklamaué, adv., neklamné, neomylně: Pán nezklamanie povy- šuje spravedlnosli při tom přiká- zanie 193a. neznamenity, adj., nezřejmý: tu nalezen bývá nedos:atek mnohý neznamenity vnitřní 62a. nezpósob, masc., nezpůsobilost, neumélost: nezpuofob k dobrému, nechtivost, iicumélost i77b; aby nebyli skrze telesné véci oblüpeni z duchovních pro nezpuofob duchu svého 81a; přítomní pro svuoj ne- zpuolob tázati se zameSkali jsû 127b. nezřčtedlně, adv., wepozoro- vaně: srdcem odstúpili od zákona Kristova nezrzetedlnie 211b; aby pokrytstvie starého života nezrze- tedinie na élovéka ueuwedlo 126b; oni [falešní kněží) nezrzetedinie jméno Kristovo potupí 74b. nezřětedlný, adj. Nepronik- nutelny (zrukem): noc temná a ne- zfetedlna 159b -- Neslavny věci sproslnć a nezrzetedlne byly pfi tom (narození Kr.)., sláje, jesle, ple- ny 25a. nezruseny, adj., nezrusitelny: (chboti — duse) nezruľľenu pevností věčňe se s ním (Kristem) spojily 88a. nez, conj., njbr£: (ito nedávají, než berú 212b. niés, pron. kleslé v adv., nikoli: odpovédel: nicz 14b; Bohu-li se žá- dá líbiti? Niez 219b; aby tu a nicz jinde zarúbili své spasení 159x. nikdież, adv., nikde: stopy pra- vé nikdijž neví ten lid 77a. niziti sé, impf, poniZovati se: ktoż fe nizij, bude povysen 211a. nota, fem., nápév: písüe s la- manYmi notami 23a. nożny, adj.: od paty nożne aż do vrchu hlavy 270b. nüzé, fem., nálla^: povrzena sûci na zemi pro nuzy tech robot £a. 27 o, praep. S akkus.: aby mnozi o gegie fytoft myslili 199a (— na); co mluví a ocž mluví 127b (== o čem); o to se tázali 15a; všickní obracejí se k svatým, aby je zastüpili pfed Bohem o gich dobre 15a; aby k ňemu (Kristu) hledeli (lidé) o [we fpafenie 9a. — S lokálem: ne proto Pán chválí vladaře, Ze jemu věrňe slúžil, ale Ze umél opatrüe o niem nevéru skladati 206a (=: okolo ného); ta- kovä dalekost, o milowanij nesvyk- là, okem nevídaná 219a (= prij, takézt i o duchownim diabelftwij niemem bYvá 88a ( — pri); lak bude o wífech (myítlech, Ze budú napl- ňeni rozkoší !8£b (— pri); o każde wieczy máme Kk Bohu hledeti 215b (= stran), aby práv byl lidem o wllem 280a {-= ve:; o ftolu tucžnem vždy péči majíce 14a; o zemíkych wieczech pečuje 10a. obálka, fem., pláštík: co jest bluduov, ješto zakrývají je obal- kami Iživými 155b obeé, fem. Massa: (mistři) obczy lidu sprostného bráníce po- slúchati (slovo boží) 67b. — Lid: (Antikrist) kalich boží obczy kťes- tanské odjímá 5a. — Sbor: apo&to- lové nechteli takovyYceh (hrisníkü) w obczech trpéti, toho duovod v Korintu na onom smilníku 42b. obecně, adv., vůbec, napořád: v tom záleží obecznie přikázanie boží: ze všeho srdce Boha milo- vati 86b; kňeží tak neťeší (pozů- stalych), ale obecznie přátelóm opakují obmeSkánie (neboZtikova) 278b. obecní, adj., obecný, obyčejný: lid křesťanský obecznij nemá piti z kalichu 1794; pokrmu i odevu neměl podle obeczního lidu 9a. obeenieč, fem., hospoda: ne- bylo jemu mista w obeczniczy 21a. obeeny, adj. Všeobecný, celko- vý: tomu má takto rozuméno byti, obecznym během mluviece 45b. —
nezbeün- v. nesbedn-. nezklamaué, adv., neklamné, neomylně: Pán nezklamanie povy- šuje spravedlnosli při tom přiká- zanie 193a. neznamenity, adj., nezřejmý: tu nalezen bývá nedos:atek mnohý neznamenity vnitřní 62a. nezpósob, masc., nezpůsobilost, neumélost: nezpuofob k dobrému, nechtivost, iicumélost i77b; aby nebyli skrze telesné véci oblüpeni z duchovních pro nezpuofob duchu svého 81a; přítomní pro svuoj ne- zpuolob tázati se zameSkali jsû 127b. nezřčtedlně, adv., wepozoro- vaně: srdcem odstúpili od zákona Kristova nezrzetedlnie 211b; aby pokrytstvie starého života nezrze- tedinie na élovéka ueuwedlo 126b; oni [falešní kněží) nezrzetedinie jméno Kristovo potupí 74b. nezřětedlný, adj. Nepronik- nutelny (zrukem): noc temná a ne- zfetedlna 159b -- Neslavny věci sproslnć a nezrzetedlne byly pfi tom (narození Kr.)., sláje, jesle, ple- ny 25a. nezruseny, adj., nezrusitelny: (chboti — duse) nezruľľenu pevností věčňe se s ním (Kristem) spojily 88a. nez, conj., njbr£: (ito nedávají, než berú 212b. niés, pron. kleslé v adv., nikoli: odpovédel: nicz 14b; Bohu-li se žá- dá líbiti? Niez 219b; aby tu a nicz jinde zarúbili své spasení 159x. nikdież, adv., nikde: stopy pra- vé nikdijž neví ten lid 77a. niziti sé, impf, poniZovati se: ktoż fe nizij, bude povysen 211a. nota, fem., nápév: písüe s la- manYmi notami 23a. nożny, adj.: od paty nożne aż do vrchu hlavy 270b. nüzé, fem., nálla^: povrzena sûci na zemi pro nuzy tech robot £a. 27 o, praep. S akkus.: aby mnozi o gegie fytoft myslili 199a (— na); co mluví a ocž mluví 127b (== o čem); o to se tázali 15a; všickní obracejí se k svatým, aby je zastüpili pfed Bohem o gich dobre 15a; aby k ňemu (Kristu) hledeli (lidé) o [we fpafenie 9a. — S lokálem: ne proto Pán chválí vladaře, Ze jemu věrňe slúžil, ale Ze umél opatrüe o niem nevéru skladati 206a (=: okolo ného); ta- kovä dalekost, o milowanij nesvyk- là, okem nevídaná 219a (= prij, takézt i o duchownim diabelftwij niemem bYvá 88a ( — pri); lak bude o wífech (myítlech, Ze budú napl- ňeni rozkoší !8£b (— pri); o każde wieczy máme Kk Bohu hledeti 215b (= stran), aby práv byl lidem o wllem 280a {-= ve:; o ftolu tucžnem vždy péči majíce 14a; o zemíkych wieczech pečuje 10a. obálka, fem., pláštík: co jest bluduov, ješto zakrývají je obal- kami Iživými 155b obeé, fem. Massa: (mistři) obczy lidu sprostného bráníce po- slúchati (slovo boží) 67b. — Lid: (Antikrist) kalich boží obczy kťes- tanské odjímá 5a. — Sbor: apo&to- lové nechteli takovyYceh (hrisníkü) w obczech trpéti, toho duovod v Korintu na onom smilníku 42b. obecně, adv., vůbec, napořád: v tom záleží obecznie přikázanie boží: ze všeho srdce Boha milo- vati 86b; kňeží tak neťeší (pozů- stalych), ale obecznie přátelóm opakují obmeSkánie (neboZtikova) 278b. obecní, adj., obecný, obyčejný: lid křesťanský obecznij nemá piti z kalichu 1794; pokrmu i odevu neměl podle obeczního lidu 9a. obeenieč, fem., hospoda: ne- bylo jemu mista w obeczniczy 21a. obeeny, adj. Všeobecný, celko- vý: tomu má takto rozuméno byti, obecznym během mluviece 45b. —
Strana 460
28 Obyčejný: ač tak rozkošných krmí miti nemohu (sedláci), ale nažerú se smałlok obecznych 77b; vezmi- ce telesiie pfiklad na obecznem pütníku 109a; obeczna kurva smil- ni se všemi z nájmu 42b. — Běž- ný. všední: obeczno jemu (Kristu) bylo, aby jej Duch svatý vodil 75b; co milostí tech obecznych muož počteno býti, jimiž opravuje náše potřeby 259b obchäzeti sé, impf., spolky míti: s modlami- fe obchazel i ji- nak v mrzkostech piebfval 63h, obchoditi sé, impf. O. sć s lim == zacházeti s čím: ač (kněží) ňetco pravdy v ústech mají, ale opatrhe fe s ni obchodij :37b. — O. sé čím — Ziviti se čím: (kněží) obchodij fe jimi (božskými služeb- nostmi) jako řemeslem 122a. obinüti sé, pft. O sé čeho = vyhnouti se Cemu, minouti se čeho: trestánie jest protivná véc, jieZ fe vždy obine ten, ktož nenávidí svétla 156a; protoZe blúdí. obinuw ľe cesty, sám jest tím vinen 182b. objiti s6, pft., uživití se: ne- vim fe kde obgiti, ano vše draho 198b. obláééti, impf, oblékati: ob- lacżeti se v stary Zivot 161b. oblášče v. obvlášče. oblehčiti, pft.. lehkým učiniti: tak bude (člověk) svoboden a ob- lehcżen 54b. oblehčovati, impf., lehkým či- miti: üsilé krátké oblehcżugicze sobě věčným odpoginutím 81a. obleniti sé, pft., ochabnouti: jest velmi pilna, aniž fe obleni pro teZkost 180a; srdce lakomé nedá fe jemu (élovéku) obleniti ani zme&- kati ziskuo 228b. - oblizati sé, impf., oblizovati se: pvcha na tomto zakoniku ob- liza fe, an ji svlazil jazyk 212b. oblo, adv., v celku, v kusích: vétiti, Ze Buoh jest, a neprezivati v mysli jeho velikosti jest oblo hltati 123a. obloj, masc. pomyje: obloge poZierajice, obtiezi se 187a. oblupiti, pft.: z tech (véci) ob- lupij člověka řeči Kristovy 142a. obmeskati, pft. O. koho v čem == gapomenouti na koho s lim: po- ňevadž dal život za ovce své, které jest dobré, aby je v iem obmeffkal a zanedbal učiniti tem ovciem 1205. — 0. sč = prohřešiti se (ne- dianim): ze fe obmeflkal ten mrtvy 2735. obmysl, masc. Dávtip: (ptáci) nemají niZádného obmyfla ani do- statečnosti k pripravování pokrmu 230a. — O. éeho — péce oč: v ni. (v péči nezřízené: jediné obmy(l hřiechuov zavřien jest 229a; lásky jeho (boží) k nám se vším obmy- flem našich potřebností 3b. obmysliti, pft, opatfiti: ne- chtí spravedlivé obmvíliti svych potfeb 79b; by Pán neobmyflil po- krmuov a napojuov hodnveh ku posilńeni, ustali by lidé 197b obmyślenie, neutr. Diviip: věky věčné jeho (božím) obmvílle- nim jsú ustaveny 36a — Dede: pečlivost otce nebeského převyšuje všecka obmvíllenie světa 272a. obmyśleti. impf. 0. čs) == pe- covatt oć: složili srdce v pilnostech věcí Casnych, obmylllegieze život časný v pokrmiech i v jiných vě- cech 250a; (péče) nemuož tresk- tána býti, dokud potřehnosti peču- jiei obmyffle 277b. obor, masc., houf: tau cestau již oborem pokolenie Adamovo jde 255b obořenie, neutr., zboření, zni- čení: bude hňev, zámutek a obo- rzenie celóho člověka 153a; čím se více ustaví (člověk) na ňem (těles- nem pokoji), tím věčí oborzenij sebe uzří 147a. oboriti, pft. Zbofiti: vétrové náramní neoborzij jeho (domu)
28 Obyčejný: ač tak rozkošných krmí miti nemohu (sedláci), ale nažerú se smałlok obecznych 77b; vezmi- ce telesiie pfiklad na obecznem pütníku 109a; obeczna kurva smil- ni se všemi z nájmu 42b. — Běž- ný. všední: obeczno jemu (Kristu) bylo, aby jej Duch svatý vodil 75b; co milostí tech obecznych muož počteno býti, jimiž opravuje náše potřeby 259b obchäzeti sé, impf., spolky míti: s modlami- fe obchazel i ji- nak v mrzkostech piebfval 63h, obchoditi sé, impf. O. sć s lim == zacházeti s čím: ač (kněží) ňetco pravdy v ústech mají, ale opatrhe fe s ni obchodij :37b. — O. sé čím — Ziviti se čím: (kněží) obchodij fe jimi (božskými služeb- nostmi) jako řemeslem 122a. obinüti sé, pft. O sé čeho = vyhnouti se Cemu, minouti se čeho: trestánie jest protivná véc, jieZ fe vždy obine ten, ktož nenávidí svétla 156a; protoZe blúdí. obinuw ľe cesty, sám jest tím vinen 182b. objiti s6, pft., uživití se: ne- vim fe kde obgiti, ano vše draho 198b. obláééti, impf, oblékati: ob- lacżeti se v stary Zivot 161b. oblášče v. obvlášče. oblehčiti, pft.. lehkým učiniti: tak bude (člověk) svoboden a ob- lehcżen 54b. oblehčovati, impf., lehkým či- miti: üsilé krátké oblehcżugicze sobě věčným odpoginutím 81a. obleniti sé, pft., ochabnouti: jest velmi pilna, aniž fe obleni pro teZkost 180a; srdce lakomé nedá fe jemu (élovéku) obleniti ani zme&- kati ziskuo 228b. - oblizati sé, impf., oblizovati se: pvcha na tomto zakoniku ob- liza fe, an ji svlazil jazyk 212b. oblo, adv., v celku, v kusích: vétiti, Ze Buoh jest, a neprezivati v mysli jeho velikosti jest oblo hltati 123a. obloj, masc. pomyje: obloge poZierajice, obtiezi se 187a. oblupiti, pft.: z tech (véci) ob- lupij člověka řeči Kristovy 142a. obmeskati, pft. O. koho v čem == gapomenouti na koho s lim: po- ňevadž dal život za ovce své, které jest dobré, aby je v iem obmeffkal a zanedbal učiniti tem ovciem 1205. — 0. sč = prohřešiti se (ne- dianim): ze fe obmeflkal ten mrtvy 2735. obmysl, masc. Dávtip: (ptáci) nemají niZádného obmyfla ani do- statečnosti k pripravování pokrmu 230a. — O. éeho — péce oč: v ni. (v péči nezřízené: jediné obmy(l hřiechuov zavřien jest 229a; lásky jeho (boží) k nám se vším obmy- flem našich potřebností 3b. obmysliti, pft, opatfiti: ne- chtí spravedlivé obmvíliti svych potfeb 79b; by Pán neobmyflil po- krmuov a napojuov hodnveh ku posilńeni, ustali by lidé 197b obmyślenie, neutr. Diviip: věky věčné jeho (božím) obmvílle- nim jsú ustaveny 36a — Dede: pečlivost otce nebeského převyšuje všecka obmvíllenie světa 272a. obmyśleti. impf. 0. čs) == pe- covatt oć: složili srdce v pilnostech věcí Casnych, obmylllegieze život časný v pokrmiech i v jiných vě- cech 250a; (péče) nemuož tresk- tána býti, dokud potřehnosti peču- jiei obmyffle 277b. obor, masc., houf: tau cestau již oborem pokolenie Adamovo jde 255b obořenie, neutr., zboření, zni- čení: bude hňev, zámutek a obo- rzenie celóho člověka 153a; čím se více ustaví (člověk) na ňem (těles- nem pokoji), tím věčí oborzenij sebe uzří 147a. oboriti, pft. Zbofiti: vétrové náramní neoborzij jeho (domu)
Strana 461
147a. — Zpusobiti, aby se nékdo oboś'il, upadl, rozćiliti: mala neli- bost oborzij je hiievem ukrutnym 232b; (kral slaby ve zlé situaci) oborzij fe piátem. pomstami a jinym bláznovstvím 255a; jini fe oborzij v hüev a v rühanie 274a. obraeovati, impf, obraceti: klefíZ nadeji mají v ňem a obra- czug!] le k ńemu 43a. obradovati, pfít, potésiti: za- mücení aby fe jím (Kristem) ob- radowali 41b. obraziti, pft: nic viece ne- Zádá (lid) tovarystvie mieti, jediné aby oti obrazyl videním o ty svatosti telesné 277b (= aby omrkl ty svatosti). obrek, masc., obrocs, pracben- da: aby rozdával obroky za zlaté 80b; obroky tučné a čest 107a. obrtati, impf., obraceti, tociti: . kterak jím zlé věci obrtagij sem i tam 281b. obruč, masc.: jako obrucžem stisknúti hlavu svú 77a (na zna- mení pokání; u Kralických za to provaz, 1 Král. 20, 32); zdäviti jako obrucžem hlavu svú a pytlem a popelem se posüti 141a. obtěžovati, impf. Těžkým činiti, přitěžovati: obtieZuge také hriechy poznánie pravdy 259a; Jeste viece Pán obtieZuge nevdeénost techto uzdravenych proto, Ze 226a; ńektefi hřiechové mají příčiny obtieżugi- czy 259a; v tech sloviech Pan ob- tieżuge hiev, że netoliko nekto popüzie k Lüevu, ale i hanie po- tupńe 194b. — Urdżeti, zardżeti: jako by má dobrota obtieżowala te 65a; obtieZowal fe řečí Pána Ježíše o druhém rozeni 165a. obtieżeny, adj., źćżkaj: oblie- żenieyflim hiiechem jsu vinni 286b. obtieżiti, pft., těžkým učiniti: tiem obtiezil (Herodes) hficch svuoj 85; biiechovć jich nad micru ob- tieżeni jsu 2.9a. - O. sé — ura- 29 zii se: židé obtiežili fe temi slovy Páüe, kdeZ jest rekl: »Prvé nez Abraham byl, já sem« 103a. obvlášče, adv., zvláště: ňekdy se mínie mnobo lidí zlých, a někdy jeden oblalltie Ga. obvolany, adj., voldnim omó- meny: tak ohlechl ten lid obwo- lany, žeť se jeho nižádný nedo- volá 11a. obvykánie, neutr., spolecensiv$: lid nerozumny telesná obwykanie s Ježíšem má u vidomých sváto- stech 277b. obvykati, impf., zvykati: (mla- di; jdü v nebäzni, zlostem starych obwykagicze 36a. obvykniti, plt, zvyknouti: Nikodem reobwykl uécení takové- mu 160b; ute&enie, kleróż obwykl míli 214a. obyééj, masc. Zryk: bez ná- boženství, z obycžege to (modlení) jednají 121a; shre&e jedni, i hřeší na to dláho jiZ z obycZege 11b; za o. -= ze zvyku, obyčejně, pořád: aby bez času za obycžey jídla tkvsali 78b; za obycZey se hňevati 194a; bázeň chudoby za obycžey přichází, když nepřízni z'ých lidí se zdvihnü 147b; co každému pří- tomných za obycžey milostí oka- zuje krmě, napájeje, odívaje! 150b; pasa seza obycZey lahodami 99b. — Způsob: trojím obycZegem poküxel jest ďábel! Pána Ježíše 89a; zló a zastaralé obycžege, 95b; krotkost obycžeguow na se bera 95b; muo- žem ješťe bližším obycžegem zna- menati ta slova 93a; ty slepé (z evglia) nazýváme ňekterým oby- cžegem Jid sprostný a hlúpý 10a (== podle jednoho výkladu); atd. obykly, adj. Zvyklý = kdo zvykl: mysl obykla pěstovati se s marnými věcmi 124a. — Ma- vykly (-- čemu bylo zvyknuto,: k mmlátu obvklemu se navráti 275a; vieru mrivü. prokvsalá a obyklu podle sauseduov 4Cb.
147a. — Zpusobiti, aby se nékdo oboś'il, upadl, rozćiliti: mala neli- bost oborzij je hiievem ukrutnym 232b; (kral slaby ve zlé situaci) oborzij fe piátem. pomstami a jinym bláznovstvím 255a; jini fe oborzij v hüev a v rühanie 274a. obraeovati, impf, obraceti: klefíZ nadeji mají v ňem a obra- czug!] le k ńemu 43a. obradovati, pfít, potésiti: za- mücení aby fe jím (Kristem) ob- radowali 41b. obraziti, pft: nic viece ne- Zádá (lid) tovarystvie mieti, jediné aby oti obrazyl videním o ty svatosti telesné 277b (= aby omrkl ty svatosti). obrek, masc., obrocs, pracben- da: aby rozdával obroky za zlaté 80b; obroky tučné a čest 107a. obrtati, impf., obraceti, tociti: . kterak jím zlé věci obrtagij sem i tam 281b. obruč, masc.: jako obrucžem stisknúti hlavu svú 77a (na zna- mení pokání; u Kralických za to provaz, 1 Král. 20, 32); zdäviti jako obrucžem hlavu svú a pytlem a popelem se posüti 141a. obtěžovati, impf. Těžkým činiti, přitěžovati: obtieZuge také hriechy poznánie pravdy 259a; Jeste viece Pán obtieZuge nevdeénost techto uzdravenych proto, Ze 226a; ńektefi hřiechové mají příčiny obtieżugi- czy 259a; v tech sloviech Pan ob- tieżuge hiev, że netoliko nekto popüzie k Lüevu, ale i hanie po- tupńe 194b. — Urdżeti, zardżeti: jako by má dobrota obtieżowala te 65a; obtieZowal fe řečí Pána Ježíše o druhém rozeni 165a. obtieżeny, adj., źćżkaj: oblie- żenieyflim hiiechem jsu vinni 286b. obtieżiti, pft., těžkým učiniti: tiem obtiezil (Herodes) hficch svuoj 85; biiechovć jich nad micru ob- tieżeni jsu 2.9a. - O. sé — ura- 29 zii se: židé obtiežili fe temi slovy Páüe, kdeZ jest rekl: »Prvé nez Abraham byl, já sem« 103a. obvlášče, adv., zvláště: ňekdy se mínie mnobo lidí zlých, a někdy jeden oblalltie Ga. obvolany, adj., voldnim omó- meny: tak ohlechl ten lid obwo- lany, žeť se jeho nižádný nedo- volá 11a. obvykánie, neutr., spolecensiv$: lid nerozumny telesná obwykanie s Ježíšem má u vidomých sváto- stech 277b. obvykati, impf., zvykati: (mla- di; jdü v nebäzni, zlostem starych obwykagicze 36a. obvykniti, plt, zvyknouti: Nikodem reobwykl uécení takové- mu 160b; ute&enie, kleróż obwykl míli 214a. obyééj, masc. Zryk: bez ná- boženství, z obycžege to (modlení) jednají 121a; shre&e jedni, i hřeší na to dláho jiZ z obycZege 11b; za o. -= ze zvyku, obyčejně, pořád: aby bez času za obycžey jídla tkvsali 78b; za obycZey se hňevati 194a; bázeň chudoby za obycžey přichází, když nepřízni z'ých lidí se zdvihnü 147b; co každému pří- tomných za obycžey milostí oka- zuje krmě, napájeje, odívaje! 150b; pasa seza obycZey lahodami 99b. — Způsob: trojím obycZegem poküxel jest ďábel! Pána Ježíše 89a; zló a zastaralé obycžege, 95b; krotkost obycžeguow na se bera 95b; muo- žem ješťe bližším obycžegem zna- menati ta slova 93a; ty slepé (z evglia) nazýváme ňekterým oby- cžegem Jid sprostný a hlúpý 10a (== podle jednoho výkladu); atd. obykly, adj. Zvyklý = kdo zvykl: mysl obykla pěstovati se s marnými věcmi 124a. — Ma- vykly (-- čemu bylo zvyknuto,: k mmlátu obvklemu se navráti 275a; vieru mrivü. prokvsalá a obyklu podle sauseduov 4Cb.
Strana 462
30 od, od- v. ot, ot-. oděvec, masc., dim. od oděv, plástík: (cirkev) s Krista odiewecz sobě delà, chtiec zakryti Seredství své 184a. odiva, fem., podívaná: lid uplvany, vytrZeny na odiwu všemu světu 265b; pokrytci stojí na odiwu k oklamání lidem 92a; pozdvihli jsú jich (svých řádů) až do nebe na odiwu Jidu slepému 47a. odvojiti, pft, zdvojndsobiti: kaZdü křivdičku piiñe vyptävaji, aby to odwogili 278b; tak mnoho jie dajte muk a dvakrát viece jie odwoyte 184b. oféra, fem, (ndbożny) dar: skrze kněží offier následovné 15b. ofüknüti sé, pft., osopiti se: pakli v nûzi žádají jich rady, offuknut fe na üe s hüevy 202a. ohavenstvie, neutr., ohavnost : rozmnoZena jsü na zemi ohawen- ftwij podobná pohanóm b6b. oh!édanie, neutr, ohliżeni: majíce dvoje srdce a ohledanie na dvoje cesty 21tb. ohledati, pft. O. éso = podi- vati se nac: ohledayme to detatko 24b; to ohleday, kto chce 5a. ohlédati, impf, pozorovati, zkoumati: by to każdy pilńe ohle- dal, co činí ťelem a co duchem! 240b; aby [e (člověk) mohl ohle- dati 34a. — O. sć = ohliżeti se: poéne fe ohledati za se 278a. ohledovati, impf., prohliżeti: (lidé) myslé mnohé věci ohledo- wati a rozkoši v nich mieti 173b; již je (ty věci člověk) ohleduge a věří jim 169b; kňeží musili přie- lišnú práci mieti s malomocnými, vždycky je ohledugicze 41b. ohlechnüti, pft, ohluchnouti: ohlechne člověk 215b; tak již ohlechl ten lid 11a. ohyzda, fem., potupa : nebude odvrácen ode mne pro ohyzdu, kterüá na mne uvedá mistíi 12a; jim (lidemi ulrhati, w ohyzdu jinym uvoditi 211a; aby (člověk) svolil proti sobě ohyzdam a poni- žováním od jiných 54a. ohyzditi, pft. i impf.,zohyzditi, aprotivit?, hyzditi: přijme na se nápis zlosti, a tak ta zlost ohyzdi obraz ciesařuov 266b; víno při- vyklé nemuoZ ohyZdieno opilému byti 165a; abychom fe Bohu ne- ohyzdili, jiného ňetco svědčiece 10a; aby k nim (skutkům) nepři- měšoval zlých věcí, ani jich ohyzdil křivým úmyslem 156b. ohyzdny, adj., protivny: Bohu nemili a lidem obyzdnij 57a, ochutñovati, impf., chutnym éinitt: te dvé rybé ochuläugeta svü sladkoslí pét pecencóv jeénych 97a. - okázati, pft., ukásati: tam je . (skutky) sûdoe za fezké hfiechy okaze 7a. okazovati, impf, wkazovoti: (Kristus) viece ji (moudrosti) v skutcích i v řeči okazowal 36b. okiamany, adj, klamavy, klamný: ktoż by vefiti nechfel jich (kněžským) falsôm oklama- nym, toho pudi 200b; :lid) podle zprávy oklamane má za to, že 28a. oklamavy, adj., klamavy: jest to všecko lživé, oklamawe a krátké 10a; doufání jedovaté a oklamawe 84b. - oko, neutr. Okem k óku = tváří v tvář: aby jej okem k oku mohli videti 125a; —- k óku = na oko: postava posvátná Janova zevnitř k oku lidem dala jest pří- činu, aby... 15a; kterakž je (bohoslužby) koli lidem k oku slaviie veda (knézi) 42a; pokoje nákladné k oku lidem stavějí 173b; — ma oko == očitě: shle- dáme a na oko uzfíme 12b; (učedl- níci,) jenZ sá na oko videli mnoho skutkuo bozskych 96a.
30 od, od- v. ot, ot-. oděvec, masc., dim. od oděv, plástík: (cirkev) s Krista odiewecz sobě delà, chtiec zakryti Seredství své 184a. odiva, fem., podívaná: lid uplvany, vytrZeny na odiwu všemu světu 265b; pokrytci stojí na odiwu k oklamání lidem 92a; pozdvihli jsú jich (svých řádů) až do nebe na odiwu Jidu slepému 47a. odvojiti, pft, zdvojndsobiti: kaZdü křivdičku piiñe vyptävaji, aby to odwogili 278b; tak mnoho jie dajte muk a dvakrát viece jie odwoyte 184b. oféra, fem, (ndbożny) dar: skrze kněží offier následovné 15b. ofüknüti sé, pft., osopiti se: pakli v nûzi žádají jich rady, offuknut fe na üe s hüevy 202a. ohavenstvie, neutr., ohavnost : rozmnoZena jsü na zemi ohawen- ftwij podobná pohanóm b6b. oh!édanie, neutr, ohliżeni: majíce dvoje srdce a ohledanie na dvoje cesty 21tb. ohledati, pft. O. éso = podi- vati se nac: ohledayme to detatko 24b; to ohleday, kto chce 5a. ohlédati, impf, pozorovati, zkoumati: by to każdy pilńe ohle- dal, co činí ťelem a co duchem! 240b; aby [e (člověk) mohl ohle- dati 34a. — O. sć = ohliżeti se: poéne fe ohledati za se 278a. ohledovati, impf., prohliżeti: (lidé) myslé mnohé věci ohledo- wati a rozkoši v nich mieti 173b; již je (ty věci člověk) ohleduge a věří jim 169b; kňeží musili přie- lišnú práci mieti s malomocnými, vždycky je ohledugicze 41b. ohlechnüti, pft, ohluchnouti: ohlechne člověk 215b; tak již ohlechl ten lid 11a. ohyzda, fem., potupa : nebude odvrácen ode mne pro ohyzdu, kterüá na mne uvedá mistíi 12a; jim (lidemi ulrhati, w ohyzdu jinym uvoditi 211a; aby (člověk) svolil proti sobě ohyzdam a poni- žováním od jiných 54a. ohyzditi, pft. i impf.,zohyzditi, aprotivit?, hyzditi: přijme na se nápis zlosti, a tak ta zlost ohyzdi obraz ciesařuov 266b; víno při- vyklé nemuoZ ohyZdieno opilému byti 165a; abychom fe Bohu ne- ohyzdili, jiného ňetco svědčiece 10a; aby k nim (skutkům) nepři- měšoval zlých věcí, ani jich ohyzdil křivým úmyslem 156b. ohyzdny, adj., protivny: Bohu nemili a lidem obyzdnij 57a, ochutñovati, impf., chutnym éinitt: te dvé rybé ochuläugeta svü sladkoslí pét pecencóv jeénych 97a. - okázati, pft., ukásati: tam je . (skutky) sûdoe za fezké hfiechy okaze 7a. okazovati, impf, wkazovoti: (Kristus) viece ji (moudrosti) v skutcích i v řeči okazowal 36b. okiamany, adj, klamavy, klamný: ktoż by vefiti nechfel jich (kněžským) falsôm oklama- nym, toho pudi 200b; :lid) podle zprávy oklamane má za to, že 28a. oklamavy, adj., klamavy: jest to všecko lživé, oklamawe a krátké 10a; doufání jedovaté a oklamawe 84b. - oko, neutr. Okem k óku = tváří v tvář: aby jej okem k oku mohli videti 125a; —- k óku = na oko: postava posvátná Janova zevnitř k oku lidem dala jest pří- činu, aby... 15a; kterakž je (bohoslužby) koli lidem k oku slaviie veda (knézi) 42a; pokoje nákladné k oku lidem stavějí 173b; — ma oko == očitě: shle- dáme a na oko uzfíme 12b; (učedl- níci,) jenZ sá na oko videli mnoho skutkuo bozskych 96a.
Strana 463
okojiti, pft., uspokojiti: srdce lidská okogiti a uteSiti 242b — O. sé éemu, čím, v čem = uspo- kojiti se čím: ani fe Pán Ježíš okogij tem věcem 25a; nájemník okogijt fe tu dobrému vínu 122a, (Trojice sv.) neokogi ľe stolem bohatcovým ani pivem hustým 167a; ktož fe okogil žádostí svú v. marných věcech 26b. okova, fem., okov: jsa w oko- wach 9b. okrasný, adj., krášlivý: vylže jej (peníz) na bliZniem v trhu mnohu řečí okrafnu 229a. okydnuti, pft. O. koho čím = hoditi na koho co: toho kacieřstvím okydnucze, ven potisknú 224a. olivie, neutr., olivovi: jini pak ratolesti mecí s oliwij 105a. onde, adv. Onde -- onde = tu — tam: onde se zbili, onde sobě pobrali, onde sobé odpovédéli 6b. onémiti, pft, némym učiniti: aby nás oslepil, ofiemiel[!], ranil 89a. onenno, pron., onen: jako by onenno neslúžil Bohu 230a; toto a onono čiňte 202b. opak, masc kleslé v adv., opačné, prevrácené: (zákonník) spolubližnieho potupil a opak na počátku počal ďekovati, ješto spra- vedlivý najprvé žaluje pred Bohem na se 212a. opakovati, impf, opacovati, vraceli: Pán opakuge tu zlost sluze nepravému 262a. opatrenie, nentr., popałfeni: Pán skutkuov jich podává k opa- trzenie lidskému 201a. opatfiti, pfl. O koho == pohle- déti na koho, spatriti koho: i všel král, aby opatrzil hodovníky 248b; aby se opatrzili, kterak pristüpili k Ježíšovi 240b; nalezše Spasitele a již jej očima opatrziwlfe 25b; patře na to, co by škodného mohlo se pfibliZiti, toho nezmeská opa- 81 trziti j20b; jeden každý má lásku k bliZnim opatrziti 253b atd. — Zaïiditi, gaopatriti: tot dobie opa- trzili, aby Ježíš polapen byl 264a; aby fe opatrzili protivnych věcí ucházeti 85b. opatrovati, impf. Prohliżeti: Buoh pfikazoval kneżim, aby opa- trowali lid, aby se (malomocenstvi) na nižádném nerozmohlo 41b; vždy by mezi sebú to opatrowali, kto z nich biedu trpí 182a. — O. čso == přihlážeti k čemu: nic pilñejsieho nemáme opatrowati než to, což sám král nemile spa- truje 253a; protoZ to dábel müdte opatruge, aby ten lid nevidel své nahoty 77a. opieti, pft., obepnouti: papež, opna čisté rukavičky, požehná zá- stupu 177b. opily, adj., opijejści se, pijan : víno pfivyklé nemuoZ ohyżdeno opilemu byti 168a. opláeéti sé, impf, odpláceti se: aby fe oplaczel milostí malú za velikú stvořiteli svému 179b. oplatiti sé, pft., odplatiti, od- vdécit se: aby zase milovanim fe jemu oplatili 151b. opravenie, neutr., polepšení: ta pamět táhla by člověka k opra- weni a nehřešil by 253b. opraviti, pft, napraviti: aby oprawili zkaZení té vinnice 60a; (zhynuli by v poku&eních), kdyZ by doufinim k Bohu nebyli opra- weni a liem se u větřiech neza- stavili 246a. opravovati, impf. O. koho — pomáhati komu: (statek jest dán proto,) aby z ňeho Boha ctil, chu- dého v núzi oprawuge 220a; (Bàh) oprawuge ná&e potfeby a chudobu na každý čas 259b. opsieti, pft, ve psí přijítí: (muž) nakládá na ni (na ženu), až ňekdy opľy pro ni 175a. opustiti, pft., zanedbati, opo- mimouti, nechati: pla hodný bývá
okojiti, pft., uspokojiti: srdce lidská okogiti a uteSiti 242b — O. sé éemu, čím, v čem = uspo- kojiti se čím: ani fe Pán Ježíš okogij tem věcem 25a; nájemník okogijt fe tu dobrému vínu 122a, (Trojice sv.) neokogi ľe stolem bohatcovým ani pivem hustým 167a; ktož fe okogil žádostí svú v. marných věcech 26b. okova, fem., okov: jsa w oko- wach 9b. okrasný, adj., krášlivý: vylže jej (peníz) na bliZniem v trhu mnohu řečí okrafnu 229a. okydnuti, pft. O. koho čím = hoditi na koho co: toho kacieřstvím okydnucze, ven potisknú 224a. olivie, neutr., olivovi: jini pak ratolesti mecí s oliwij 105a. onde, adv. Onde -- onde = tu — tam: onde se zbili, onde sobě pobrali, onde sobé odpovédéli 6b. onémiti, pft, némym učiniti: aby nás oslepil, ofiemiel[!], ranil 89a. onenno, pron., onen: jako by onenno neslúžil Bohu 230a; toto a onono čiňte 202b. opak, masc kleslé v adv., opačné, prevrácené: (zákonník) spolubližnieho potupil a opak na počátku počal ďekovati, ješto spra- vedlivý najprvé žaluje pred Bohem na se 212a. opakovati, impf, opacovati, vraceli: Pán opakuge tu zlost sluze nepravému 262a. opatrenie, nentr., popałfeni: Pán skutkuov jich podává k opa- trzenie lidskému 201a. opatfiti, pfl. O koho == pohle- déti na koho, spatriti koho: i všel král, aby opatrzil hodovníky 248b; aby se opatrzili, kterak pristüpili k Ježíšovi 240b; nalezše Spasitele a již jej očima opatrziwlfe 25b; patře na to, co by škodného mohlo se pfibliZiti, toho nezmeská opa- 81 trziti j20b; jeden každý má lásku k bliZnim opatrziti 253b atd. — Zaïiditi, gaopatriti: tot dobie opa- trzili, aby Ježíš polapen byl 264a; aby fe opatrzili protivnych věcí ucházeti 85b. opatrovati, impf. Prohliżeti: Buoh pfikazoval kneżim, aby opa- trowali lid, aby se (malomocenstvi) na nižádném nerozmohlo 41b; vždy by mezi sebú to opatrowali, kto z nich biedu trpí 182a. — O. čso == přihlážeti k čemu: nic pilñejsieho nemáme opatrowati než to, což sám král nemile spa- truje 253a; protoZ to dábel müdte opatruge, aby ten lid nevidel své nahoty 77a. opieti, pft., obepnouti: papež, opna čisté rukavičky, požehná zá- stupu 177b. opily, adj., opijejści se, pijan : víno pfivyklé nemuoZ ohyżdeno opilemu byti 168a. opláeéti sé, impf, odpláceti se: aby fe oplaczel milostí malú za velikú stvořiteli svému 179b. oplatiti sé, pft., odplatiti, od- vdécit se: aby zase milovanim fe jemu oplatili 151b. opravenie, neutr., polepšení: ta pamět táhla by člověka k opra- weni a nehřešil by 253b. opraviti, pft, napraviti: aby oprawili zkaZení té vinnice 60a; (zhynuli by v poku&eních), kdyZ by doufinim k Bohu nebyli opra- weni a liem se u větřiech neza- stavili 246a. opravovati, impf. O. koho — pomáhati komu: (statek jest dán proto,) aby z ňeho Boha ctil, chu- dého v núzi oprawuge 220a; (Bàh) oprawuge ná&e potfeby a chudobu na každý čas 259b. opsieti, pft, ve psí přijítí: (muž) nakládá na ni (na ženu), až ňekdy opľy pro ni 175a. opustiti, pft., zanedbati, opo- mimouti, nechati: pla hodný bývá
Strana 464
opufftien pro nepoznánie toho, proč by měl býti 208a; (Jan Křt.) ne- opultil gelt pro okovy ptati se na skutky Kristovy 9b; všeliků pomoc (sobec) opuftij na ňem (na bliz- ním) 191b; ale že jest ňekteré ho- diny opultil (hospodář;, nevíchá- zeje najímat 60a; když sú učedl- níci prosili, toho jsú kňeží neopu- ftili daremie, ale... 54a; vida Pan, że u'edinici nemohü v pa- méti drZeti řečí jeho, opullil to mluvenie, ale povédel jim, Ze 129b. opuséenie, neutr., opusiénost: chudoba nás přistihla a v&eliké opufltienie 38b. opüsééti, impf., opomijeti: lid nevérny opufflic Boha z viery doma hledati 256b. osaditi, pft., usadí: ďábel jim (lidem) podává libých věcí, aby je ofadil na svém řádu 40b. osáhnüti, pft., zaujmouti, pod- mami si: kto světský olahl sobě ZboZie tak jako kňeží 231a; (kněží) ofahfle ifady duchovní 71b; kněží) mléko dojí a vlnu strihü, ofahlífe lid a zcenivše jim všecko 121b. osiesti, pft, obsednouti, sed- nouti na: tito ofedli sobé osady a fary a panuji nad nimi 200b; ty věcí chtí je (srdce) olefti 22h; když milost ťelesná srdce olede 129a; aby, oleducze faru bohatu, i měli pokoj 121b. oslabéti, pft, ochabnouti: kdeZ oflabi (člověk) proti nim (hří- chům) bojovati, tak jeho polapí 146b, (kněží,) chtíc se zlými pokoj míti, oflabij v kázaní, lidem k vuoli każiece 68a. oslabovati, impf., ochabovati: pfiezni od nich hledaje anebo jim pro bâzeñ oflabuge 188b. oslediti, pft., vystopovati: vlka po stopé ofledij na süehu 266b; nečistot, po nichž by ďábla ole- dili 93a. oslnüti, pít. oslepnouti: o& Jich oflneta 3a. osobenie, neutr, prisvojeni: aby tím malým ofobenim ¢asnych věcí (lidé) všecka pečování ne- smierná ustteli od sebe 55a; te- lesných včcí lakomé olobenie 6a. osobiti si, pft, priscojite si: falešní proroci, každý z nich lid fobie olobiw 6b. ostánie, neutr, opusténi: po- dle pravého Zelenie a oftanie (roz- uměj: hříchů) 22bb; nebude-li jich (hříchů) z plného srdce oľtanie 10a. ostatek, masc., zbytek, zbýva- Jící čas, konec: když pojed!, dal jim ofltatky 115a; když se dokona oftatek svéta 115a; poznali üsilé daremního lovu a v jeho slovu již k oftatku rozeslfeli siet k lovu 190b. ostati, pft. Zanechati: nemíní oftati pro libost hfiechuov 88a. — Zustati, bti: pakli by jich potáhl od bluduov, ten zkazitel viery oftane 129b. ostáti, pít, odola!i: Jeruza- lémští v pevnosti zdí naďeji měli, že všemu světu oftogij 208b. ostPieei, pft., zabrániti: kterak oftrzezete, aby krupy nezbili vseho 230 b. | ostfiti, impf, ostře vytýkati: küeZílo ukazovánie pro své ziskv oftrzij 225b. ostuditi, pft., zoskliciti: (zim- nice) jiedla všecka užitečná i ná- poje oftudij 257a. osupiti se, pft., osopili se: kterak by fe ofupil na ty feci 222a. osûti, pft, obsypati: o tot su zuby stiskli nañ a kamenim ofuli 154a. osuty, adj.: ofuta neb vrcho- vatá miera 184b. osvetiti, pft.. posvétit!, svatym ućcinti: s ta se oddal a ciwictil ji sobě v krvi své 249a; mnoho svatých mnichuov ofwietiio [e v nich (v téch zákonech; 241b.
opufftien pro nepoznánie toho, proč by měl býti 208a; (Jan Křt.) ne- opultil gelt pro okovy ptati se na skutky Kristovy 9b; všeliků pomoc (sobec) opuftij na ňem (na bliz- ním) 191b; ale že jest ňekteré ho- diny opultil (hospodář;, nevíchá- zeje najímat 60a; když sú učedl- níci prosili, toho jsú kňeží neopu- ftili daremie, ale... 54a; vida Pan, że u'edinici nemohü v pa- méti drZeti řečí jeho, opullil to mluvenie, ale povédel jim, Ze 129b. opuséenie, neutr., opusiénost: chudoba nás přistihla a v&eliké opufltienie 38b. opüsééti, impf., opomijeti: lid nevérny opufflic Boha z viery doma hledati 256b. osaditi, pft., usadí: ďábel jim (lidem) podává libých věcí, aby je ofadil na svém řádu 40b. osáhnüti, pft., zaujmouti, pod- mami si: kto světský olahl sobě ZboZie tak jako kňeží 231a; (kněží) ofahfle ifady duchovní 71b; kněží) mléko dojí a vlnu strihü, ofahlífe lid a zcenivše jim všecko 121b. osiesti, pft, obsednouti, sed- nouti na: tito ofedli sobé osady a fary a panuji nad nimi 200b; ty věcí chtí je (srdce) olefti 22h; když milost ťelesná srdce olede 129a; aby, oleducze faru bohatu, i měli pokoj 121b. oslabéti, pft, ochabnouti: kdeZ oflabi (člověk) proti nim (hří- chům) bojovati, tak jeho polapí 146b, (kněží,) chtíc se zlými pokoj míti, oflabij v kázaní, lidem k vuoli każiece 68a. oslabovati, impf., ochabovati: pfiezni od nich hledaje anebo jim pro bâzeñ oflabuge 188b. oslediti, pft., vystopovati: vlka po stopé ofledij na süehu 266b; nečistot, po nichž by ďábla ole- dili 93a. oslnüti, pít. oslepnouti: o& Jich oflneta 3a. osobenie, neutr, prisvojeni: aby tím malým ofobenim ¢asnych věcí (lidé) všecka pečování ne- smierná ustteli od sebe 55a; te- lesných včcí lakomé olobenie 6a. osobiti si, pft, priscojite si: falešní proroci, každý z nich lid fobie olobiw 6b. ostánie, neutr, opusténi: po- dle pravého Zelenie a oftanie (roz- uměj: hříchů) 22bb; nebude-li jich (hříchů) z plného srdce oľtanie 10a. ostatek, masc., zbytek, zbýva- Jící čas, konec: když pojed!, dal jim ofltatky 115a; když se dokona oftatek svéta 115a; poznali üsilé daremního lovu a v jeho slovu již k oftatku rozeslfeli siet k lovu 190b. ostati, pft. Zanechati: nemíní oftati pro libost hfiechuov 88a. — Zustati, bti: pakli by jich potáhl od bluduov, ten zkazitel viery oftane 129b. ostáti, pít, odola!i: Jeruza- lémští v pevnosti zdí naďeji měli, že všemu světu oftogij 208b. ostPieei, pft., zabrániti: kterak oftrzezete, aby krupy nezbili vseho 230 b. | ostfiti, impf, ostře vytýkati: küeZílo ukazovánie pro své ziskv oftrzij 225b. ostuditi, pft., zoskliciti: (zim- nice) jiedla všecka užitečná i ná- poje oftudij 257a. osupiti se, pft., osopili se: kterak by fe ofupil na ty feci 222a. osûti, pft, obsypati: o tot su zuby stiskli nañ a kamenim ofuli 154a. osuty, adj.: ofuta neb vrcho- vatá miera 184b. osvetiti, pft.. posvétit!, svatym ućcinti: s ta se oddal a ciwictil ji sobě v krvi své 249a; mnoho svatých mnichuov ofwietiio [e v nich (v téch zákonech; 241b.
Strana 465
osédivéti, pft., zesedivèti: by se sstaral, offediwiel 230a. oSkefiti sé, pít., u3kltbnouti se: lehký člověk, jediné fe naň hejaké prolivenstvie — woffkerzij, azt prchne pryé 39a. ot, praep.: od febe odplalili a dati dluzného nechte, zapki 165b (= za sebe). otaz, masc., rada, zpráva: na to (člověk) rady i otazu hledá 128a. otbyti, pít. Ob. koho, čeho = odb. koho, co: nepřátel pravdy aneb lidi pravdy nevědomých muo% &lovék odbyti 16a. otbyvati, impf. Otb. ćcho s= odb. co: (nájemníci) lstívě jich (ovcí) odbywagij chalvbaly 122b. otdati sé, pft., dati se, spustite se: (Saul) nechav hledati Boha, oddal fe na éarodejniky 84a. otdiel, masc. díl: zli to za najlepśi. a za svuoj oddiel maji, aby svobody zlé požívali 58b. otemknüti, pft., odemknouti: dokudž on jí neodmekne 196b. otepřieti, pft., vzepiźti se: tem (slovům) ani nemoc nemóž ode- prziti 258a. othroziti, pft., odstrasiti: ne- snáze, ješto by jej odhrozyla od cesty bożie 198a. — O. sé — lro- žením se vybaviti: aby ani ciesař mocný, ani papež pyšný neodhro- zyl fe z jeho rukuü 52a. otehodny, adj. Otchodné == plat na odchodnou: za odchodne a za poruCenstvie ostavil jim slova pfepravá 138b. otjiedati sé, impf., odtahovati se: aby uměli hotovi býti a slu- Zebni, neodgijdagicze fe ani odklá- dajíce 44b; kteráž protivenství na he pfipadnü, to bez hanby činí, že fe jim odgidagij s svárem 85b; mnohé véci sobé ostavují a pravde fe odgidagi v nich 176b. otjiedavy, adj., neochotny : ny- ňejší kňeží odgidawij nehodí se k tomu (k pastýřské službě) S4a. otjieti s&, pft. O. sé čeho == vzdaliti, odirhnouti se od éeho:mysl, kterâZ le stateèñe odeyme žádostem telesnym 242b; dobrá vuole musí jim (vécem téla) fe s bolestí od- gijti 24a; Tiedei fe odeymu zlým obyżejóm Sb. otjimati sé, impf., vzdalovati se, odtahovati se: niZádny nebude vyvolený, ktož fe odgima dobro- volňe 254a; o. sé čemu == odtaho- vati se od čeho: aby (člověk) život vnitřnie poznal a uchytil jej, otgi- mage fe poběhlostem zevnitřním 209b; soběvolňe odgimage fe volání boZiemu 65a. otjiti, pft., odejitt. O. éeho — o. od něčeho: tu jeho (Krista) oteydem 277b; oteydu té milosti v kostele, a domů přijde drstnatý, nevďečný 141a. otkavad, adv., odkud: nevíš, odkawad přichází aneb kam jde 157b. otkročiti, pft.: k duchu ptijíti a od ťela odkrocžiti 31b. otonud, adv., tamodtud: (ne- mohü) odonud sem prijíti 167b. otpadniti, pft. O. čeho =- upustiti od čeho: on i dnes neod- padne své pilnosti nad raňeným 223b; však proto neodpadl toho 278a. otpierati, impf., popérati: Pän odpiera, Ze člověk zaslepený ne- muož právě súditi 186a. — Otp. čeho == pop co: že se vyznává, že Pán vstal z mrtvých, a odpijra fe toho, by ležal v hrobě 109a. otporné, adv., na odpor: aby proti Duchu sv. odpornie htiechy rozsíl 129a; o milosti přátel a svého ťela dí (Kristus) odpornie 142a; (falešní proroci) proti sobě odpornie lid učí 13a. otpornost, fem, překážka: (slepý) volal a chválil Pána Ježíše, trpć odpornofli svému volání 74b.
osédivéti, pft., zesedivèti: by se sstaral, offediwiel 230a. oSkefiti sé, pít., u3kltbnouti se: lehký člověk, jediné fe naň hejaké prolivenstvie — woffkerzij, azt prchne pryé 39a. ot, praep.: od febe odplalili a dati dluzného nechte, zapki 165b (= za sebe). otaz, masc., rada, zpráva: na to (člověk) rady i otazu hledá 128a. otbyti, pít. Ob. koho, čeho = odb. koho, co: nepřátel pravdy aneb lidi pravdy nevědomých muo% &lovék odbyti 16a. otbyvati, impf. Otb. ćcho s= odb. co: (nájemníci) lstívě jich (ovcí) odbywagij chalvbaly 122b. otdati sé, pft., dati se, spustite se: (Saul) nechav hledati Boha, oddal fe na éarodejniky 84a. otdiel, masc. díl: zli to za najlepśi. a za svuoj oddiel maji, aby svobody zlé požívali 58b. otemknüti, pft., odemknouti: dokudž on jí neodmekne 196b. otepřieti, pft., vzepiźti se: tem (slovům) ani nemoc nemóž ode- prziti 258a. othroziti, pft., odstrasiti: ne- snáze, ješto by jej odhrozyla od cesty bożie 198a. — O. sé — lro- žením se vybaviti: aby ani ciesař mocný, ani papež pyšný neodhro- zyl fe z jeho rukuü 52a. otehodny, adj. Otchodné == plat na odchodnou: za odchodne a za poruCenstvie ostavil jim slova pfepravá 138b. otjiedati sé, impf., odtahovati se: aby uměli hotovi býti a slu- Zebni, neodgijdagicze fe ani odklá- dajíce 44b; kteráž protivenství na he pfipadnü, to bez hanby činí, že fe jim odgidagij s svárem 85b; mnohé véci sobé ostavují a pravde fe odgidagi v nich 176b. otjiedavy, adj., neochotny : ny- ňejší kňeží odgidawij nehodí se k tomu (k pastýřské službě) S4a. otjieti s&, pft. O. sé čeho == vzdaliti, odirhnouti se od éeho:mysl, kterâZ le stateèñe odeyme žádostem telesnym 242b; dobrá vuole musí jim (vécem téla) fe s bolestí od- gijti 24a; Tiedei fe odeymu zlým obyżejóm Sb. otjimati sé, impf., vzdalovati se, odtahovati se: niZádny nebude vyvolený, ktož fe odgima dobro- volňe 254a; o. sé čemu == odtaho- vati se od čeho: aby (člověk) život vnitřnie poznal a uchytil jej, otgi- mage fe poběhlostem zevnitřním 209b; soběvolňe odgimage fe volání boZiemu 65a. otjiti, pft., odejitt. O. éeho — o. od něčeho: tu jeho (Krista) oteydem 277b; oteydu té milosti v kostele, a domů přijde drstnatý, nevďečný 141a. otkavad, adv., odkud: nevíš, odkawad přichází aneb kam jde 157b. otkročiti, pft.: k duchu ptijíti a od ťela odkrocžiti 31b. otonud, adv., tamodtud: (ne- mohü) odonud sem prijíti 167b. otpadniti, pft. O. čeho =- upustiti od čeho: on i dnes neod- padne své pilnosti nad raňeným 223b; však proto neodpadl toho 278a. otpierati, impf., popérati: Pän odpiera, Ze člověk zaslepený ne- muož právě súditi 186a. — Otp. čeho == pop co: že se vyznává, že Pán vstal z mrtvých, a odpijra fe toho, by ležal v hrobě 109a. otporné, adv., na odpor: aby proti Duchu sv. odpornie htiechy rozsíl 129a; o milosti přátel a svého ťela dí (Kristus) odpornie 142a; (falešní proroci) proti sobě odpornie lid učí 13a. otpornost, fem, překážka: (slepý) volal a chválil Pána Ježíše, trpć odpornofli svému volání 74b.
Strana 466
34 otporny, adj, na odpor jsoucí, protieny: tulot jest odporne, by hrieśnik m6l spasenie 39b; ètenie znamenilů věc pravi o dvd ćloveki sobě odpornu 211a. otpověděti, pft. O. čemu = odricà se čeho: neb jim prvnie ta- kovú chut dává, aby potomniemu chutñe odpowiedieli 250a; odpo- wiediel veliké večeři Pána nebe- ského 174a. — O. s inf. = ode- priti: na veëeïi jiti odpowiediel 173b — Neptatelstui ryporëdéti: onde sobie odpowiedieli, Ze se chti biti 6b. — O. sé éeho == odfici se écho: zlosti jeho fe odpowiedieli 162b. otpoviedati, impf. O. cemu = odříkati se čeho: když (lidé) slova břemene toho uslyší, počnú jim prvé odpowiedati, než je na ra- mena vezmü 54b. — O. sé — od- Tíkaté se: slibuji vieru Kristu a ďábla fe odpowidagij 249b, otpustiti, pft., dopustiti: (Büh) dá pomoc svi k tomu a odpuftij konati 1b. otpůščěti, impf., dovolovati: odpufftiege lidem htesiti 247b. otfély, adj, otrlj: k tomu Dremenu musí dobře otrzely býti 3a. otstüpati, impf., odstupovati: (svét) odltupa zde od pokánie 171a. otsud, adv.: ktefiż chti odfud k vám jíti 167b. otsuditi, pft. O. koho čeho = prohlásiti, že někdo nemá práva k něčemu: (Kristus) odludil ji (ženu kananejskou) ťech chlebuov, kteříž synóm připraveni jsú 85a. ottískati, impf., odtlačovati: ač jemu laje zastup a odlilka jej (rozuměj od Kr.) 278a. ottisknuüti, pft., odllaciti: (dÀ- bel) ňekteré strachem odtifkne od kázani 68a. ottusiti, pft, špatnou nadějí dáti; Pan, poslav je (apoštoly) kazat, odlullil jim, Ze Bohu poslüzi, drüce s nich kuoZe 137b. otvézti, pft.: (Pán) kázal Si- monovi na hluboké moře odwelti a tu sieti rozestřieti 189b (= od- vézti loď, odjeti). otvoditi, impf., odvádéti: (po- chlebenstvi) odwodi od svédomie 231a; abychom se i každého učili a od bluduov odwodili 9b a j. otvoliti, pft. O. čemu == odříci se (vůlí) čeho: aby, skrúšeným srdcem odwole hřicchóm, časlo člověk žádal, aby 95b. otvyknüti, pft., čeko = čemu: odwykli zákona Kristova 265a. ovad, masc., pfetvofeno v ho- vado: v8i, blechy, stenice, howada 205a. ovšem, adyv. Docela, úplně: (přízeň tohoto světa) owffem ode- jme srdce Bohu 33b; života vnitř- nieho neznaji; nebo jsû owffem mrtvi v své duši 44b; aby owllem Kristus byl umrtven v lidu 14b a j. — Zajisté: owflem pravím vám 14a. -- Dokonce již, tim spíše, při komp. tím: nic jich ne- muož přivésti ku poznání jeho a owllem k milovani 98b; coz tehdy v tech! Od takovych owífem da- leko jest slovo boží 68a; onomu sluze mnozství hříchuov za jednu prozbu odpustil. Owllem nad to muož dáti radost plnú za prozby mnohé 132a; poňevadž já mohu přikazovati sluhám svým, owllem ty, pane všech mocí 45b; poňevadž královstvie nebeské věřícím dáno bude, owffemt jich v časných (vě- cech) neopustí 231b; u pokoji záleží život právě kaZdé véci Zivé. Owffem více člověk žádostiv jest pokoje 113b; aby tomu srozuměl, a když srozumi, aby to owllem pilñeji skutkem naplnil 115b. ozimy, adj, zimni. Ozimé = zimnt osent: (èlovék zufi), zdvihaje jaré i ozime 262b (= vše).
34 otporny, adj, na odpor jsoucí, protieny: tulot jest odporne, by hrieśnik m6l spasenie 39b; ètenie znamenilů věc pravi o dvd ćloveki sobě odpornu 211a. otpověděti, pft. O. čemu = odricà se čeho: neb jim prvnie ta- kovú chut dává, aby potomniemu chutñe odpowiedieli 250a; odpo- wiediel veliké večeři Pána nebe- ského 174a. — O. s inf. = ode- priti: na veëeïi jiti odpowiediel 173b — Neptatelstui ryporëdéti: onde sobie odpowiedieli, Ze se chti biti 6b. — O. sé éeho == odfici se écho: zlosti jeho fe odpowiedieli 162b. otpoviedati, impf. O. cemu = odříkati se čeho: když (lidé) slova břemene toho uslyší, počnú jim prvé odpowiedati, než je na ra- mena vezmü 54b. — O. sé — od- Tíkaté se: slibuji vieru Kristu a ďábla fe odpowidagij 249b, otpustiti, pft., dopustiti: (Büh) dá pomoc svi k tomu a odpuftij konati 1b. otpůščěti, impf., dovolovati: odpufftiege lidem htesiti 247b. otfély, adj, otrlj: k tomu Dremenu musí dobře otrzely býti 3a. otstüpati, impf., odstupovati: (svét) odltupa zde od pokánie 171a. otsud, adv.: ktefiż chti odfud k vám jíti 167b. otsuditi, pft. O. koho čeho = prohlásiti, že někdo nemá práva k něčemu: (Kristus) odludil ji (ženu kananejskou) ťech chlebuov, kteříž synóm připraveni jsú 85a. ottískati, impf., odtlačovati: ač jemu laje zastup a odlilka jej (rozuměj od Kr.) 278a. ottisknuüti, pft., odllaciti: (dÀ- bel) ňekteré strachem odtifkne od kázani 68a. ottusiti, pft, špatnou nadějí dáti; Pan, poslav je (apoštoly) kazat, odlullil jim, Ze Bohu poslüzi, drüce s nich kuoZe 137b. otvézti, pft.: (Pán) kázal Si- monovi na hluboké moře odwelti a tu sieti rozestřieti 189b (= od- vézti loď, odjeti). otvoditi, impf., odvádéti: (po- chlebenstvi) odwodi od svédomie 231a; abychom se i každého učili a od bluduov odwodili 9b a j. otvoliti, pft. O. čemu == odříci se (vůlí) čeho: aby, skrúšeným srdcem odwole hřicchóm, časlo člověk žádal, aby 95b. otvyknüti, pft., čeko = čemu: odwykli zákona Kristova 265a. ovad, masc., pfetvofeno v ho- vado: v8i, blechy, stenice, howada 205a. ovšem, adyv. Docela, úplně: (přízeň tohoto světa) owffem ode- jme srdce Bohu 33b; života vnitř- nieho neznaji; nebo jsû owffem mrtvi v své duši 44b; aby owllem Kristus byl umrtven v lidu 14b a j. — Zajisté: owflem pravím vám 14a. -- Dokonce již, tim spíše, při komp. tím: nic jich ne- muož přivésti ku poznání jeho a owllem k milovani 98b; coz tehdy v tech! Od takovych owífem da- leko jest slovo boží 68a; onomu sluze mnozství hříchuov za jednu prozbu odpustil. Owllem nad to muož dáti radost plnú za prozby mnohé 132a; poňevadž já mohu přikazovati sluhám svým, owllem ty, pane všech mocí 45b; poňevadž královstvie nebeské věřícím dáno bude, owffemt jich v časných (vě- cech) neopustí 231b; u pokoji záleží život právě kaZdé véci Zivé. Owffem více člověk žádostiv jest pokoje 113b; aby tomu srozuměl, a když srozumi, aby to owllem pilñeji skutkem naplnil 115b. ozimy, adj, zimni. Ozimé = zimnt osent: (èlovék zufi), zdvihaje jaré i ozime 262b (= vše).
Strana 467
oznámiti, pft., patrnÿm uèi- niti: (koukol) rosla ven se pšenicí, ješto by již měl znám býti úžitek, tuť kaukol oznamen bývá 57a. ožiti, pft.: duch ožiwe 197b. padüci, adj, vratkyÿ: ty minuté a paduczy véci opustiece 80b. pak, conj. Odpor., přece: (zá- konníci) vidúce skutky jeho slavné, první pak proti ňemu povstali sú 88b. — V přip. větách sesiluje spojku ač nebo kondic.: při věcech zákony lidskými uložených, acž pak některé z zákona božieho vy- brány sú 32b; když kto srdcem celým nenie s Kristem, jest proti ňemu, acž pak i ty stránky má s nim 90a; móż v nich «zlých okolnostech) zahynńiti člověk, by pak měl železné úmysly 44b; a by pak všecky dobré skutky měl, a pýchy k nim přimiesil, zkazí je 211a a j. pamétlivy, adj, pamatnÿ, po- zoruhodný, důležitý: (Bůh) smlúvu velmi rozumnú, pamietliwu a tvrdú učinil jest 59b, pamietliwe jest opušťenie všech věcí ťechto učedl- níkuov 192a; toto pamietliwe jest, Ze tilo ucedlníci vrátila jsta se 111b; pamietliwu véc étenie ozna- muje, kdyZ dí: »bfíse élovék«, a tím krátkost člověka ukazuje 157b. parték, masce., krajíc: k žákóm, ješto jim partekowe chleba žádní sú 78a. partéka, fem., krajic: mo&ny s partekami 1922. pás, masc., opusek s penězi: nájemníci, by (= kdyby) svého palu dali ňekomu pochovati, spíše by se naň (na toho člověka) po- ptali 122a. pasčka, fem.: potom se zru- bají, že jich nejednú pafeka lehne 194b (= celá paseka). pastuška, masc, pasácek: paftuffky biechu v krajiüe té 22a. páteř, masc., modlitba: bu- blání v hodinách, šeptání w pate- 35 rzich 141a; ten paterz s radostí to lehké srdce uslyší 137b. pecnee, masc., bochnik: zpoved jest první pecznecz 97a; z pěti peczenczuo chleba 94a. péčč, fem.: maje na nich péči v jich núzi 96a (— o ně p.). peëujüci, adj z participia, cu- randus, nutmý: (péče) nemuož tresktána býti, dokud potřebnosti pecžugiczy obmýšlé 277b. péknánie, neutr, Fkrdslent: (rodiče) kochali se v jich (dětí) pieknani a plesani 162b. pen&Ziti, impf., zpen&ovati: (kněží) všecka svá náboženstvie vždy peniežij 276b; spravedlnosti, kterú kňeží velebí a ji lidu pe- niežij 192b. penieZek, masc., penízek: do- kudź penieżky €ili u ni 269b. perné, adv., peprné: v ohni pe- kelním bude takovym pernie za- placeno 194b. pessky, adv., psovsky, neśle- chetně: přebývajíce pelky v man- želstvích 29a; všelijak pelky živi súce 234a. pessky, adj, psovský, neśle- chetmý: snad nalezne čeled pelku v tom domu 119a; pelkym živo- tem (kněží) je (evangelium) potla- čují 1a; pelky život a lakomstvie 251b. | péstovati, impf. V rukou no- siti. drZeti: dokudZ luoZe obyéejuo zlých přistojí a člověka pieltuge 248a. — Hýčkati: kňeží svět pieftugi v jeho bludiech skrze svá učenie 201. — P. sé — obirati se: s mrtvü vérü skrze blud obvykli si [e pieftowati 110b; mysl obyklá pieftowati fe s zemskými věcmi 124a. picekovati, impf, krmiti: své břicho piczkugi m&emi 1555; (bri- cho) piczkugi stoly bohatcovÿmi 200b. pieti, impf., zpívati: üekolik pátefuov pijti 181a.
oznámiti, pft., patrnÿm uèi- niti: (koukol) rosla ven se pšenicí, ješto by již měl znám býti úžitek, tuť kaukol oznamen bývá 57a. ožiti, pft.: duch ožiwe 197b. padüci, adj, vratkyÿ: ty minuté a paduczy véci opustiece 80b. pak, conj. Odpor., přece: (zá- konníci) vidúce skutky jeho slavné, první pak proti ňemu povstali sú 88b. — V přip. větách sesiluje spojku ač nebo kondic.: při věcech zákony lidskými uložených, acž pak některé z zákona božieho vy- brány sú 32b; když kto srdcem celým nenie s Kristem, jest proti ňemu, acž pak i ty stránky má s nim 90a; móż v nich «zlých okolnostech) zahynńiti člověk, by pak měl železné úmysly 44b; a by pak všecky dobré skutky měl, a pýchy k nim přimiesil, zkazí je 211a a j. pamétlivy, adj, pamatnÿ, po- zoruhodný, důležitý: (Bůh) smlúvu velmi rozumnú, pamietliwu a tvrdú učinil jest 59b, pamietliwe jest opušťenie všech věcí ťechto učedl- níkuov 192a; toto pamietliwe jest, Ze tilo ucedlníci vrátila jsta se 111b; pamietliwu véc étenie ozna- muje, kdyZ dí: »bfíse élovék«, a tím krátkost člověka ukazuje 157b. parték, masce., krajíc: k žákóm, ješto jim partekowe chleba žádní sú 78a. partéka, fem., krajic: mo&ny s partekami 1922. pás, masc., opusek s penězi: nájemníci, by (= kdyby) svého palu dali ňekomu pochovati, spíše by se naň (na toho člověka) po- ptali 122a. pasčka, fem.: potom se zru- bají, že jich nejednú pafeka lehne 194b (= celá paseka). pastuška, masc, pasácek: paftuffky biechu v krajiüe té 22a. páteř, masc., modlitba: bu- blání v hodinách, šeptání w pate- 35 rzich 141a; ten paterz s radostí to lehké srdce uslyší 137b. pecnee, masc., bochnik: zpoved jest první pecznecz 97a; z pěti peczenczuo chleba 94a. péčč, fem.: maje na nich péči v jich núzi 96a (— o ně p.). peëujüci, adj z participia, cu- randus, nutmý: (péče) nemuož tresktána býti, dokud potřebnosti pecžugiczy obmýšlé 277b. péknánie, neutr, Fkrdslent: (rodiče) kochali se v jich (dětí) pieknani a plesani 162b. pen&Ziti, impf., zpen&ovati: (kněží) všecka svá náboženstvie vždy peniežij 276b; spravedlnosti, kterú kňeží velebí a ji lidu pe- niežij 192b. penieZek, masc., penízek: do- kudź penieżky €ili u ni 269b. perné, adv., peprné: v ohni pe- kelním bude takovym pernie za- placeno 194b. pessky, adv., psovsky, neśle- chetně: přebývajíce pelky v man- želstvích 29a; všelijak pelky živi súce 234a. pessky, adj, psovský, neśle- chetmý: snad nalezne čeled pelku v tom domu 119a; pelkym živo- tem (kněží) je (evangelium) potla- čují 1a; pelky život a lakomstvie 251b. | péstovati, impf. V rukou no- siti. drZeti: dokudZ luoZe obyéejuo zlých přistojí a člověka pieltuge 248a. — Hýčkati: kňeží svět pieftugi v jeho bludiech skrze svá učenie 201. — P. sé — obirati se: s mrtvü vérü skrze blud obvykli si [e pieftowati 110b; mysl obyklá pieftowati fe s zemskými věcmi 124a. picekovati, impf, krmiti: své břicho piczkugi m&emi 1555; (bri- cho) piczkugi stoly bohatcovÿmi 200b. pieti, impf., zpívati: üekolik pátefuov pijti 181a.
Strana 468
36 pilnost, fem., snažnost: (Bůh) hýbe člověkem ku pilnoftem boz- ských věcí 209b. pivnieé, fem., sklep: to pluh, piwnicze i stuol jest 199a. plaééivy, adj., ku plácismutny: jsa zde putníkem na púšti placžliwe zdejší 13a. platiti, impf.: ňekto ňetco po- kradl a hrdlo jemu platí, když by se zjevil 195b (= přijde o hrd!o). plátno, neutr., plachta: p'atno tiskne lodí, aby nestála 48b. platový, adj, poplatný: u pá- nuov, ješto mají lidi platne 261a. pleš, fem, tonsura, Knézské posvécení: plefs sobé küpiti 78a; od tcbe budau kupovati Żici pleffe 80b. plinüti, v. pl'unüti. plísk-, v. pl'üsk-. plny, adj. Do-pina — úplně: kterýmž doplna nevěří (páni), ťem porúčejí ty věci, kteréž sobě málo váží b1b. pl’unûti, pft., plivnouti: pli- nul, dotekl se jazyka jeho 214a; pohorsice se plinu na to nabożen- stvie 92a. pl'üskati, impf, tlachati: ja- zyk, který neutrhá, nechlubí se, marnych vécí neplifka 257a. pl'üskavy, adj., tlachavy: ňe- mota plifkawa, lhavá, utrhavá 88a. plzkost, fem., oplzlost: skátice v tancích a v jinych plzkoftech 145b. plzky, adj, kluzký, oplalý: slovo božie, tu podlé té plzke cesty padnúc, potlačeno bývá 67b; po ledu plzkem bčhati 188a, plzkymi žádostmi: a milostmi ženskými 250a; freji plzkymi táhna je v po- kútná smilství 83b. po, praep. S akk. pro; Pán po nie posílá, aby šli 252a; vidie-li ňekde zbožie, musí po nie tam 237b. — S lok.: aby jí (duše) žá- dost telesná nevedla po fobie 2la (-= za); mistti chodili po iiem (Kristu), aby jeho v řeči popadli 41b; (světáci) nic nevědí, co se jest dobrého stalo pokolení lidskému po tom, že Buoh poslal Syna svého 151a (== tím, žer, aby każda vuole dobri šia po jeho najlepsi vuoli żła (-= podle); huol, ješto se po nij (pastýř) dosti bídňo živí 78b ( ji). pobáti. pft., popovídati: kňeží lietco o tom pobag!j 8zb. pobéhlost, fem.: aby (člověk) život vnitřnie poznal, otjímaje se pobiehloftem zevnitřním 209b. pobčhlý, adj, odběhlý, poběh- liekij: lid od Krista pobiehly 2b; ješto (falešný křesťan) skrze po- biehle pomoci Krista tupí, kromě üeho je shledávaje 84b. pobéhnüti, ptt., utéci: (najem- nik) delá tak, jako chte od toho pobiehnuti 122a. pobrati, pít.: onde se zbili, onde fobie pobrali 6b. pobyti, pft.: že jste málo věrní pobyli, vejdeteż v radost 172b. poctiv-, v. poëstiv-. poé, adv, proč: jim nenie pocZ o dobré státi 252b; Lazar chudý 1€8b. poéekati, pft., vyckati: mnoho sú chťeli činiti, ale musili sú vůle boží pocžekati 149a; ani jich ku pokání pocžekati chtiece, meč na ňe ostřiete 153b. počieti, pft, čím = co: (slepý) pro lidi nepocžal dobrem 74b. poéiesati, impf, poécesivati, otírati: (pýcha) neodpustí lénim, pocžiefagiczy úst o fie 17:h. počísti, pft., spočísti, napočí- tati: aby pilňe shromáždil křivdy à pocZell, cot jich kdy kto ucinie 184a; kto je (boží milosrdenství) pocžte? 261b; obrok jistý a faru bohatú s pocžtenymi úžilky 96b, co milostí ťech množ pocžleno býti! 259b. nemá pocž k jich stolu
36 pilnost, fem., snažnost: (Bůh) hýbe člověkem ku pilnoftem boz- ských věcí 209b. pivnieé, fem., sklep: to pluh, piwnicze i stuol jest 199a. plaééivy, adj., ku plácismutny: jsa zde putníkem na púšti placžliwe zdejší 13a. platiti, impf.: ňekto ňetco po- kradl a hrdlo jemu platí, když by se zjevil 195b (= přijde o hrd!o). plátno, neutr., plachta: p'atno tiskne lodí, aby nestála 48b. platový, adj, poplatný: u pá- nuov, ješto mají lidi platne 261a. pleš, fem, tonsura, Knézské posvécení: plefs sobé küpiti 78a; od tcbe budau kupovati Żici pleffe 80b. plinüti, v. pl'unüti. plísk-, v. pl'üsk-. plny, adj. Do-pina — úplně: kterýmž doplna nevěří (páni), ťem porúčejí ty věci, kteréž sobě málo váží b1b. pl’unûti, pft., plivnouti: pli- nul, dotekl se jazyka jeho 214a; pohorsice se plinu na to nabożen- stvie 92a. pl'üskati, impf, tlachati: ja- zyk, který neutrhá, nechlubí se, marnych vécí neplifka 257a. pl'üskavy, adj., tlachavy: ňe- mota plifkawa, lhavá, utrhavá 88a. plzkost, fem., oplzlost: skátice v tancích a v jinych plzkoftech 145b. plzky, adj, kluzký, oplalý: slovo božie, tu podlé té plzke cesty padnúc, potlačeno bývá 67b; po ledu plzkem bčhati 188a, plzkymi žádostmi: a milostmi ženskými 250a; freji plzkymi táhna je v po- kútná smilství 83b. po, praep. S akk. pro; Pán po nie posílá, aby šli 252a; vidie-li ňekde zbožie, musí po nie tam 237b. — S lok.: aby jí (duše) žá- dost telesná nevedla po fobie 2la (-= za); mistti chodili po iiem (Kristu), aby jeho v řeči popadli 41b; (světáci) nic nevědí, co se jest dobrého stalo pokolení lidskému po tom, že Buoh poslal Syna svého 151a (== tím, žer, aby każda vuole dobri šia po jeho najlepsi vuoli żła (-= podle); huol, ješto se po nij (pastýř) dosti bídňo živí 78b ( ji). pobáti. pft., popovídati: kňeží lietco o tom pobag!j 8zb. pobéhlost, fem.: aby (člověk) život vnitřnie poznal, otjímaje se pobiehloftem zevnitřním 209b. pobčhlý, adj, odběhlý, poběh- liekij: lid od Krista pobiehly 2b; ješto (falešný křesťan) skrze po- biehle pomoci Krista tupí, kromě üeho je shledávaje 84b. pobéhnüti, ptt., utéci: (najem- nik) delá tak, jako chte od toho pobiehnuti 122a. pobrati, pít.: onde se zbili, onde fobie pobrali 6b. pobyti, pft.: že jste málo věrní pobyli, vejdeteż v radost 172b. poctiv-, v. poëstiv-. poé, adv, proč: jim nenie pocZ o dobré státi 252b; Lazar chudý 1€8b. poéekati, pft., vyckati: mnoho sú chťeli činiti, ale musili sú vůle boží pocžekati 149a; ani jich ku pokání pocžekati chtiece, meč na ňe ostřiete 153b. počieti, pft, čím = co: (slepý) pro lidi nepocžal dobrem 74b. poéiesati, impf, poécesivati, otírati: (pýcha) neodpustí lénim, pocžiefagiczy úst o fie 17:h. počísti, pft., spočísti, napočí- tati: aby pilňe shromáždil křivdy à pocZell, cot jich kdy kto ucinie 184a; kto je (boží milosrdenství) pocžte? 261b; obrok jistý a faru bohatú s pocžtenymi úžilky 96b, co milostí ťech množ pocžleno býti! 259b. nemá pocž k jich stolu
Strana 469
poéítati sé, impf., «cet délati: takovým zpuosobem často fe s krá- lem pocžitagi múdří 260a. počíti, v. počůúti. počstivě, adv., počestně: aby jeho (krále) uméla hodüce čekati, pocztiwie se pripraveci 3a; v rücha drahá se obléci a svétu se v nich pocztiwie ukazovali 18b. poéstivost, fem. Poctı, úcta, uctívání: srdce, ješto jest obvyklo pochlebenství, pochvale a mnoho- tvárnym poczliwoftem 683; tolik sluZeb a poezliwoftij jemu (Bohu) ¢iniece 12a; (syn) vidy pocztiwolt a milovánie k ňemu (olci) zacho- váàvà 35a; &tenie ukazuje poctiwoft Pána Ježíše k Bohu 31b; jich po- ctiwoft a klatieni jest takovéz viz- nosti jako ofiech rytieřuov 18b. — Čest, důstojnost: rúcho pyšné a drahé pocztiwoft nazývají 20b. poéstivy, adj Počestný: aby (obcování) bylo příkladné, poctiwe, stydlivć 22b. — Ctěný, vážený: ať by snad pocztiwieyllij tebe ne- byl pozván 235b. poéüti, pft., pocititi: kdvZ by kto pocžil bolest 269a. podati, p(t. Předložití: ktož by lstivému člověku podal toho, aby se nemstil 228a. — P. ceho na koho == slożiti co na koho: když na üeho (Krista) takového sádu podali küeZi, on fckl 152a. podávati, impf, skládati, ne- chávati: Pán Ježiš tíže slepého, co by chtel, podawage toho na jcho vuoli 75a; málo lidí najdeš, by fe na vuoli boží podawali s te- lesnym zdravím 43a; tu Pán na Filipa podawa a s ním se tíže . o nasyceni toho mnozstvie 96a; każdy mó na se raďejí (břemena) přejíti než na jinýho jich podawati 146b; o zdravi mame rozumie släli, podawagicze jeho na vuoli bo?ie 284b. podbati v. potbati. 37 podbiti, pft, podmaniti: aby pod se podbii neprátely 274b; ne- pfátely pod se podbil 255a. podéepie, neutr., sklonek: 1idé staří, ješto jsu Jiź jako na podczepij a jsú již mrtví světu 60b. podélati, pít. Popracovati: poslední jedinú hodinu k večeru podielali bez vedra 62b; aby, jedno v poslední hodinu podielage, za- slúžil sobě peníze denního 64b. -— Upraviti: (dabel) podiela | sobě vhod ťech srdcí 92b. podivenie, neutr. P. čeho = obdivovdnt čemu: chválenie zlých bývá ňekdy z podiwenie převysoké nevěry jich 206a. podjieti, pft, zmocniti se: tehdy podyala všecky bázeň 231b. podkloniti, pft., skloniti: (vě- říci) má podkloniti v&ecko telo k pláení pfikázanie jeho 2b podniknüti, pft. P. pod čso = vziti něco na se: aby (člověk) pod ňe (pod utrpení Kristova) podnikl 28a. podnož, fem., podnożi: doka- vadź nepodlożim nepřálel tvých podnoż noh tvych 240a; od vrchu hlavy aż do podnoż noh 222a; (člověk) nebudeť korunovati svých podnožij 213b. podobně, adv. Slušně: nemuož podobnie dvojitých věcí v jednom srdci srovnati 214b. -— Právem: nemuoZ viera státi podobnie o čiš- feni dusi po tomto zivote na ruoz- nicich doktorskych 87a; jinak (bez pokory) panna Maria nemohla by byla podobnie ficci, Ze jest Buoh vzezřel na její pokoru 20a; on (Kristus) podobnie muoż byti li- dem světlem, nebo jest svědom všech vóci 153b. — Případně, vhodně: prolož naypodobniegij ta- kovým svú dobrotu oznamuje pod jménem dobrého pastýře 120b. podobny, adj. Pravdépodotnyj : ale dábel muozt byti podobne, žeť jest řekl 1530x; nezdá se lo za po-
poéítati sé, impf., «cet délati: takovým zpuosobem často fe s krá- lem pocžitagi múdří 260a. počíti, v. počůúti. počstivě, adv., počestně: aby jeho (krále) uméla hodüce čekati, pocztiwie se pripraveci 3a; v rücha drahá se obléci a svétu se v nich pocztiwie ukazovali 18b. poéstivost, fem. Poctı, úcta, uctívání: srdce, ješto jest obvyklo pochlebenství, pochvale a mnoho- tvárnym poczliwoftem 683; tolik sluZeb a poezliwoftij jemu (Bohu) ¢iniece 12a; (syn) vidy pocztiwolt a milovánie k ňemu (olci) zacho- váàvà 35a; &tenie ukazuje poctiwoft Pána Ježíše k Bohu 31b; jich po- ctiwoft a klatieni jest takovéz viz- nosti jako ofiech rytieřuov 18b. — Čest, důstojnost: rúcho pyšné a drahé pocztiwoft nazývají 20b. poéstivy, adj Počestný: aby (obcování) bylo příkladné, poctiwe, stydlivć 22b. — Ctěný, vážený: ať by snad pocztiwieyllij tebe ne- byl pozván 235b. poéüti, pft., pocititi: kdvZ by kto pocžil bolest 269a. podati, p(t. Předložití: ktož by lstivému člověku podal toho, aby se nemstil 228a. — P. ceho na koho == slożiti co na koho: když na üeho (Krista) takového sádu podali küeZi, on fckl 152a. podávati, impf, skládati, ne- chávati: Pán Ježiš tíže slepého, co by chtel, podawage toho na jcho vuoli 75a; málo lidí najdeš, by fe na vuoli boží podawali s te- lesnym zdravím 43a; tu Pán na Filipa podawa a s ním se tíže . o nasyceni toho mnozstvie 96a; każdy mó na se raďejí (břemena) přejíti než na jinýho jich podawati 146b; o zdravi mame rozumie släli, podawagicze jeho na vuoli bo?ie 284b. podbati v. potbati. 37 podbiti, pft, podmaniti: aby pod se podbii neprátely 274b; ne- pfátely pod se podbil 255a. podéepie, neutr., sklonek: 1idé staří, ješto jsu Jiź jako na podczepij a jsú již mrtví světu 60b. podélati, pít. Popracovati: poslední jedinú hodinu k večeru podielali bez vedra 62b; aby, jedno v poslední hodinu podielage, za- slúžil sobě peníze denního 64b. -— Upraviti: (dabel) podiela | sobě vhod ťech srdcí 92b. podivenie, neutr. P. čeho = obdivovdnt čemu: chválenie zlých bývá ňekdy z podiwenie převysoké nevěry jich 206a. podjieti, pft, zmocniti se: tehdy podyala všecky bázeň 231b. podkloniti, pft., skloniti: (vě- říci) má podkloniti v&ecko telo k pláení pfikázanie jeho 2b podniknüti, pft. P. pod čso = vziti něco na se: aby (člověk) pod ňe (pod utrpení Kristova) podnikl 28a. podnož, fem., podnożi: doka- vadź nepodlożim nepřálel tvých podnoż noh tvych 240a; od vrchu hlavy aż do podnoż noh 222a; (člověk) nebudeť korunovati svých podnožij 213b. podobně, adv. Slušně: nemuož podobnie dvojitých věcí v jednom srdci srovnati 214b. -— Právem: nemuoZ viera státi podobnie o čiš- feni dusi po tomto zivote na ruoz- nicich doktorskych 87a; jinak (bez pokory) panna Maria nemohla by byla podobnie ficci, Ze jest Buoh vzezřel na její pokoru 20a; on (Kristus) podobnie muoż byti li- dem světlem, nebo jest svědom všech vóci 153b. — Případně, vhodně: prolož naypodobniegij ta- kovým svú dobrotu oznamuje pod jménem dobrého pastýře 120b. podobny, adj. Pravdépodotnyj : ale dábel muozt byti podobne, žeť jest řekl 1530x; nezdá se lo za po-
Strana 470
38 dobne, aby pýcha mobla brá- niti Krista 5b; taková slepota není jiným podobna, aby neuptale mohla vyprázdniti Boha z lidí 87b (= jiným se nezdá podobno pravdě, že by slepota mohla...). — Hezký: on (Bůh) jim hoví jako nemocným, pravě k nim podobne, lehké a užitečné věci 166a. — Ná- ležitý, slušný: nenie podobne do- muov lačných pustiti 198a; to jest podobne podlé vydánie záko- na, aby se spolu milova'i 1083; naypodobniegij jest na tom seňe sedeti (-- télo krotiti) 98a; aniż jest podobne, by synové boží to- liko tak pamatovali umučenie Kristovo, Ze se éte vo tom čtenie v tu nedeli 71a. — Vhodn$j: ne- nie podobne léti nové vino v lah- vice staré 268a; protož sobě za podobne vymyslil, aby, svolaje dlužníky, i učinil s nimi zápisy 205b; veliké věci, k divu podobne 150a a j. podtlačiti, pft., podrobiti: tito, podtlacZiwlle vsicku dostateënost spasenie pod své zákony 107a. podtrhnüti, pft, polapiti: chte toho, na ñemz se tieZe, v ñe- čem podtrhnuti 15a; aby jej pro- zvédel a lstivé podtrhl 217b. podtrżenie, neutr., polapeni: coż jest ku pomste neb ku pod- trżenie pravdy 200a. podymovati, impf., nadÿmati, popouzeti: slova üejaká (ty kyse- losti v srdei) vydávajie, podymu- gicze na hüev 194p. pohádka, fem, spor: jest mnoho domienie a pohadek 204a; jest mnoho pohadek a rozdieluov v lidu 176a. pohorseny, adj, pohoršlivý: obyčeje soběvolné, pohorfene, ne- příkladné 95b; (dílě) počne se s ďábla rodití skrze jich (rodičů) pohorfene příklady 161b. pohorsitel, masc. kdo se po- horšuje: pohorllitelom nad Kristem neostává spasenie 12b; oni (mistři) byli první pohorffitele nad Kri- stem 12a. pohovéti, pft., poshovéti: po- howiey mi 258a. pohrbiti, pít.: bohatce pohrzbe- neho v pekle 167b. polrdati, impf: pozváni suce pohrdagi prijíti 251b. pohfésti, pft, pohrbiti: pro ne v pekle pohrzeben 167b. pohryzati, pft., nakousati se, pretrpéti: kterym to pochybovánie právě k srdci přijde, tiť pohryzagij zámutkuov 108b. pohrzéti, impft, pohrdati: (nemocný) přikázaní lékaře tohoto zachovali pohrzy 152a; rozkoší v nebi pohrzewfle 13b; Zivot pokor- ny a od svéta pohrzeny 56a. pochoditi, impf., pocházeti: to pochodij z toho, Ze 125b a j. pochopiti, pfít, wchopiti: aby jeho rytiefi pochopili a hrdla zba- vili 265b. pochopny, adj. P. éceho — schopný čeho, chápající co: budú naplňeni rozkoší, jakéž jest který (smysl) pochopen 184b; v ten čas bývají (lidé) pochopnieyllij jeho (boží) spravedlnosti než v tu chvili, když 60b; málo mohü pochopni byti bozskych prítomnosti 125a. poehotnost, fem., rozkoš: pl- nost všech dobrých věcí, všech po- chotnoftij, vSie krásy 242a. pochotny, adj., milý, rozkošný: obcování pochotne mají bez svá- ruov 105a; to jest pochotne sly- šeti 241b; mohl odpočívati s libo- sti naypochotnieyllj 93a. pochovati, pft, uschovati: by svého pasu dali iekomu pochowati, spíše by se nal poptali 122a. pochtieti, pft., źrochu zatou- Żiti: mnozí lidé pochtij se Doha drżeti 190b; nehned Jich (lidi) pusli (zli obyčejové), když pochtij z nich 3b.
38 dobne, aby pýcha mobla brá- niti Krista 5b; taková slepota není jiným podobna, aby neuptale mohla vyprázdniti Boha z lidí 87b (= jiným se nezdá podobno pravdě, že by slepota mohla...). — Hezký: on (Bůh) jim hoví jako nemocným, pravě k nim podobne, lehké a užitečné věci 166a. — Ná- ležitý, slušný: nenie podobne do- muov lačných pustiti 198a; to jest podobne podlé vydánie záko- na, aby se spolu milova'i 1083; naypodobniegij jest na tom seňe sedeti (-- télo krotiti) 98a; aniż jest podobne, by synové boží to- liko tak pamatovali umučenie Kristovo, Ze se éte vo tom čtenie v tu nedeli 71a. — Vhodn$j: ne- nie podobne léti nové vino v lah- vice staré 268a; protož sobě za podobne vymyslil, aby, svolaje dlužníky, i učinil s nimi zápisy 205b; veliké věci, k divu podobne 150a a j. podtlačiti, pft., podrobiti: tito, podtlacZiwlle vsicku dostateënost spasenie pod své zákony 107a. podtrhnüti, pft, polapiti: chte toho, na ñemz se tieZe, v ñe- čem podtrhnuti 15a; aby jej pro- zvédel a lstivé podtrhl 217b. podtrżenie, neutr., polapeni: coż jest ku pomste neb ku pod- trżenie pravdy 200a. podymovati, impf., nadÿmati, popouzeti: slova üejaká (ty kyse- losti v srdei) vydávajie, podymu- gicze na hüev 194p. pohádka, fem, spor: jest mnoho domienie a pohadek 204a; jest mnoho pohadek a rozdieluov v lidu 176a. pohorseny, adj, pohoršlivý: obyčeje soběvolné, pohorfene, ne- příkladné 95b; (dílě) počne se s ďábla rodití skrze jich (rodičů) pohorfene příklady 161b. pohorsitel, masc. kdo se po- horšuje: pohorllitelom nad Kristem neostává spasenie 12b; oni (mistři) byli první pohorffitele nad Kri- stem 12a. pohovéti, pft., poshovéti: po- howiey mi 258a. pohrbiti, pít.: bohatce pohrzbe- neho v pekle 167b. polrdati, impf: pozváni suce pohrdagi prijíti 251b. pohfésti, pft, pohrbiti: pro ne v pekle pohrzeben 167b. pohryzati, pft., nakousati se, pretrpéti: kterym to pochybovánie právě k srdci přijde, tiť pohryzagij zámutkuov 108b. pohrzéti, impft, pohrdati: (nemocný) přikázaní lékaře tohoto zachovali pohrzy 152a; rozkoší v nebi pohrzewfle 13b; Zivot pokor- ny a od svéta pohrzeny 56a. pochoditi, impf., pocházeti: to pochodij z toho, Ze 125b a j. pochopiti, pfít, wchopiti: aby jeho rytiefi pochopili a hrdla zba- vili 265b. pochopny, adj. P. éceho — schopný čeho, chápající co: budú naplňeni rozkoší, jakéž jest který (smysl) pochopen 184b; v ten čas bývají (lidé) pochopnieyllij jeho (boží) spravedlnosti než v tu chvili, když 60b; málo mohü pochopni byti bozskych prítomnosti 125a. poehotnost, fem., rozkoš: pl- nost všech dobrých věcí, všech po- chotnoftij, vSie krásy 242a. pochotny, adj., milý, rozkošný: obcování pochotne mají bez svá- ruov 105a; to jest pochotne sly- šeti 241b; mohl odpočívati s libo- sti naypochotnieyllj 93a. pochovati, pft, uschovati: by svého pasu dali iekomu pochowati, spíše by se nal poptali 122a. pochtieti, pft., źrochu zatou- Żiti: mnozí lidé pochtij se Doha drżeti 190b; nehned Jich (lidi) pusli (zli obyčejové), když pochtij z nich 3b.
Strana 471
pochyba, fem. Bez - pochyby = dojista: ciesař podal zboží tem kňežím již bezpochyby ustrašilým 56a. pochybenie, neulr., pochybo- vání, pochybnost: nevěra a pochy- beni uéedinikôv Kristovÿch 112a; rozdvojenie a pochybenie bylo o našem spasiteli 9a; kteříž pochy- benie u viefe mají 13a; nie nepfi- nesli a bez pochybenie také odsud nic neponesú 133a; że se tak jiste dokona bez pochybenie 8a. poehybiti, pft, upadnoutż v pochybnost: pakli takových plá- čvo nenie, tehdy pochybi (lidé) nad tiem náboženstvím 256b; (pa- styri) gfu nepochybili pro ta zna- menie chudá 25a. pochyliti, pft., naklontti: kdyZ fe kto k tomu pochyli, chte k Zi- volu prijíti 273a; nezřel k osobě povýšené, ale viece fe pochylil k osobě potupné sluhy 256a; — p. čím == nakloniti co: kamż jim (pismem) koli pochyle, všudy je v bláťe zkálejie 189a. poehytiti, pft, popadnouti: odkládá, až jej smrt pochytij 233b. pójé- v. pózé-. pojednü v. jeden. pojieti, pft, vziti (v mangel- stv®): kdyZ ľe pogmu, péči k hos- podářství přiloží 37a. pojímanie, neutr, Zenéni a vdáváni: takové by pogimanie bylo již v Kristu 37b. pojiti, pft. k jiti: když by Ježíš poľľel s svú pravdú do toho města, potka:ť by se s umrlcem 232a. pokasovati, impf, kasati: (vsech,) ktoż by podolkuov Jejiech nepokafowali, jimiż jest okra3lena 193b. pokáti sé, pft. P. sé Ceho == pokání učinit; z čeho: došli spa- senie, pokawfe fe hřicchuov Goa. pokázati, pft.. potrestati: pakli kdy dopúšlí (Bůh) zámulky na ňoe, to z milosti činí, aby jich pokazal na dobré jako olec synuov 145a. pokládati, impf, vykladati: v tomto étenie znamenilá véc fe poklada, Ze .. 177a; jediny zákon bozie sprostñe [e v tom poklada, że, ten čiňe, člověk muož vuoli bo- Zie naplniti 203a. poklesnüti sé, pft, omiliti se: kdyZ by fe pokle(l v reci 241a; zda by [e Ježíš v dem poklefl a pochybil 240b. poklinanie, neutr., proklindni: aby byli u věčné poklinanie všemu světu 14b. pokopati, pft, zakopati: lit jsà hfivnu pokopali 204b. pokora, fem. Pokoreni: ani bratru, ani Bohu učí w pokoru vjíti lidi 195b. — Právní zvuk, JimZ se vrahové vybavorali z krev- má msty: ti, jesto po vraždách cho- dí v pokoru jedni druhým, a mcč kladú na hrdlo vražedlníkóm, na prahu kostelním sedíce 262b. pokryté, adv. skryté: zlost tajňe a pokrylie sobč osobili 24a. pokrytý, adj, pokrylsky : i v nyňejším lidu pokrytem tako- váž myšlenie zjeví se 28b; kňeží pokrytij a nepřictelé kříže Kristo- va 4b. pokusiti, pft, zkusiti: Pan pokufy] jeho tau otazkau 96a; aby jeho pýchu pokufyl 79a; (lidé ná- božní jen chvilkou) nepokufyt jeho (Krista: v známost mili 109a. poküséti, impf, zkouseti, èe- ho — co: v ohni pokullegij zlatta a stficbra 63a; pokuflege svých vy- myślenie 190b. pokutny, adj: v smilstvi po- kutnem 29a, pól, masc. Na-poly, ot - polu := mapolo, s polovice; odešii na poly živého 221a; odešli, odpolu živa ne- chavše 222a; matka odpolu treskce jej, à lieZe také 35a. poléei. pft., poliknouti : nevéra, klerńż jsń polekli Pánu 236a.
pochyba, fem. Bez - pochyby = dojista: ciesař podal zboží tem kňežím již bezpochyby ustrašilým 56a. pochybenie, neulr., pochybo- vání, pochybnost: nevěra a pochy- beni uéedinikôv Kristovÿch 112a; rozdvojenie a pochybenie bylo o našem spasiteli 9a; kteříž pochy- benie u viefe mají 13a; nie nepfi- nesli a bez pochybenie také odsud nic neponesú 133a; że se tak jiste dokona bez pochybenie 8a. poehybiti, pft, upadnoutż v pochybnost: pakli takových plá- čvo nenie, tehdy pochybi (lidé) nad tiem náboženstvím 256b; (pa- styri) gfu nepochybili pro ta zna- menie chudá 25a. pochyliti, pft., naklontti: kdyZ fe kto k tomu pochyli, chte k Zi- volu prijíti 273a; nezřel k osobě povýšené, ale viece fe pochylil k osobě potupné sluhy 256a; — p. čím == nakloniti co: kamż jim (pismem) koli pochyle, všudy je v bláťe zkálejie 189a. poehytiti, pft, popadnouti: odkládá, až jej smrt pochytij 233b. pójé- v. pózé-. pojednü v. jeden. pojieti, pft, vziti (v mangel- stv®): kdyZ ľe pogmu, péči k hos- podářství přiloží 37a. pojímanie, neutr, Zenéni a vdáváni: takové by pogimanie bylo již v Kristu 37b. pojiti, pft. k jiti: když by Ježíš poľľel s svú pravdú do toho města, potka:ť by se s umrlcem 232a. pokasovati, impf, kasati: (vsech,) ktoż by podolkuov Jejiech nepokafowali, jimiż jest okra3lena 193b. pokáti sé, pft. P. sé Ceho == pokání učinit; z čeho: došli spa- senie, pokawfe fe hřicchuov Goa. pokázati, pft.. potrestati: pakli kdy dopúšlí (Bůh) zámulky na ňoe, to z milosti činí, aby jich pokazal na dobré jako olec synuov 145a. pokládati, impf, vykladati: v tomto étenie znamenilá véc fe poklada, Ze .. 177a; jediny zákon bozie sprostñe [e v tom poklada, że, ten čiňe, člověk muož vuoli bo- Zie naplniti 203a. poklesnüti sé, pft, omiliti se: kdyZ by fe pokle(l v reci 241a; zda by [e Ježíš v dem poklefl a pochybil 240b. poklinanie, neutr., proklindni: aby byli u věčné poklinanie všemu světu 14b. pokopati, pft, zakopati: lit jsà hfivnu pokopali 204b. pokora, fem. Pokoreni: ani bratru, ani Bohu učí w pokoru vjíti lidi 195b. — Právní zvuk, JimZ se vrahové vybavorali z krev- má msty: ti, jesto po vraždách cho- dí v pokoru jedni druhým, a mcč kladú na hrdlo vražedlníkóm, na prahu kostelním sedíce 262b. pokryté, adv. skryté: zlost tajňe a pokrylie sobč osobili 24a. pokrytý, adj, pokrylsky : i v nyňejším lidu pokrytem tako- váž myšlenie zjeví se 28b; kňeží pokrytij a nepřictelé kříže Kristo- va 4b. pokusiti, pft, zkusiti: Pan pokufy] jeho tau otazkau 96a; aby jeho pýchu pokufyl 79a; (lidé ná- božní jen chvilkou) nepokufyt jeho (Krista: v známost mili 109a. poküséti, impf, zkouseti, èe- ho — co: v ohni pokullegij zlatta a stficbra 63a; pokuflege svých vy- myślenie 190b. pokutny, adj: v smilstvi po- kutnem 29a, pól, masc. Na-poly, ot - polu := mapolo, s polovice; odešii na poly živého 221a; odešli, odpolu živa ne- chavše 222a; matka odpolu treskce jej, à lieZe také 35a. poléei. pft., poliknouti : nevéra, klerńż jsń polekli Pánu 236a.
Strana 472
40 polomiti, pft, zlomiti: (král ne silný), kdyż üekto ietco uptiem- ného die, tehdy fe polomij a zelfe hňevy jako trest 255a. poloziti, pft., ustanoriti: tech, kteříž jsú řád étenie nedelních po- loZili 4b. pomazovati, impf, pomazá- vati: jesto jim (hlavá&üm) pokrytci pomazugij rány ku potření 5b. poméfriti, pft., zaměřiti: pomie- řicze na te dvě !strañe (Roha a svět), aby takovú milost měl uká- zati Buoh světu? 150b. pomeškati, pít. P. čím = prodlíti s čím: nie tiem nepomefl- kal, zač jeho prosili 224b. pominovati, impf, pomijeti: stien brzo pominugicy 16b. pomićti, pit., trochu mliti: ne- dostává se tomu mlýnu mléti pše- nice, musi much pomleti 166b. pomoeny, adj. P. komu ceho — pomáhající komu k čemu: jakž sobě žádá ťech věcí, tak jich po- moczen má býti bližnímu 220b. pomýkati, impf., smýkati, vrté- ti: (nájemníci) sebú pomykagij často sem i tam vybierajíce, kde by méňe práce bylo 122a. ponechati, pft. P. čeho = ustatà od čeho: (Pán) ponechaw ochotného mluvenie Petrovi, v tuž- šie věci jej zapřáhl 189b. ponócka, fem., ponocovdni: ponuoczkami a jinými břemeny jich (nesluší) tisknúti 9a. pop, masc., kněz: húňe Janova odsüdi všecky lidi pyšné, i ty popy s jich odevy 13b. popadnüti, pft, chytiti: aby jeho v řeči popadli a obžalovali 41b, že by se sami popadli a po- tupili 226b. popek, masc., dimin. od pop: lakomi popkowe napominaji, aby se jim malomocní ukazovali 43b. popostiti sé, pft., trochu se postiti: fiekdy v skrovnosli pobyli, popoftili (e, modliti se 10b. popraveé, masc., vykonavatel spravedlnosti: ďáblové jsú úředníci a poprawcze boží, ku pomste ne- přátel božích připravení 2592a. popravovati, impf, ponapra- vovalt: škody, jichžto (lidé) Zele- nim poprawugi 206b. poptati, pft, vyhledati: pakli kdy (lidé) lékaře poptagij, takoví svým lékařstvím dokonce je umoří 87b. popudný, adj., popudlivý: jed- ni na druhé skladené lži popudne svédéi 194b. popüzénie, neutr., ponoukání: napominanie a jinà popuzenie k dobrému 164b. popüzéti, impf, ponoukati: spasitel popuzie żadosłi učedlní- kuov svých 182a. porad, adv., jeden po druhém, po pořádku: nebudůú-li se kati, do pekla se porzad postehují 115b; i vyčítá Pán porzad jeho život a die 168a. porobenie, neutr., poddání: nehrozí panováním a porobenim ukrutným 3b. porozovati, impf., roditi: služ- ba duchovní obrácena jest v malo- mocenstvie a porozuge svět. ve vselikć malomocenstvie 42a. poruéenstvie, neutr., testa- ment: za odchodné a za porucZen- ftwie ostavil jim slova pfepravá 138b. porúhanie, neutr., rouhání: již jediné poruhanie a posmívanic na tomto svéte jest 5b. porusenie, neutr., poskurnéni : porulenie manželky nebo panny tajné 195b. oruseny, adj, porusitelny: zvoliti véci poruffene a pominüli slávu Jezukrisla 252a. posiesti, pft., posednoute: príte- li, poľeď výše 935b; bieda mnohá je (lidi) pofede 38a; kterí jsú byli ďáblem pofedeni 90a.
40 polomiti, pft, zlomiti: (král ne silný), kdyż üekto ietco uptiem- ného die, tehdy fe polomij a zelfe hňevy jako trest 255a. poloziti, pft., ustanoriti: tech, kteříž jsú řád étenie nedelních po- loZili 4b. pomazovati, impf, pomazá- vati: jesto jim (hlavá&üm) pokrytci pomazugij rány ku potření 5b. poméfriti, pft., zaměřiti: pomie- řicze na te dvě !strañe (Roha a svět), aby takovú milost měl uká- zati Buoh světu? 150b. pomeškati, pít. P. čím = prodlíti s čím: nie tiem nepomefl- kal, zač jeho prosili 224b. pominovati, impf, pomijeti: stien brzo pominugicy 16b. pomićti, pit., trochu mliti: ne- dostává se tomu mlýnu mléti pše- nice, musi much pomleti 166b. pomoeny, adj. P. komu ceho — pomáhající komu k čemu: jakž sobě žádá ťech věcí, tak jich po- moczen má býti bližnímu 220b. pomýkati, impf., smýkati, vrté- ti: (nájemníci) sebú pomykagij často sem i tam vybierajíce, kde by méňe práce bylo 122a. ponechati, pft. P. čeho = ustatà od čeho: (Pán) ponechaw ochotného mluvenie Petrovi, v tuž- šie věci jej zapřáhl 189b. ponócka, fem., ponocovdni: ponuoczkami a jinými břemeny jich (nesluší) tisknúti 9a. pop, masc., kněz: húňe Janova odsüdi všecky lidi pyšné, i ty popy s jich odevy 13b. popadnüti, pft, chytiti: aby jeho v řeči popadli a obžalovali 41b, že by se sami popadli a po- tupili 226b. popek, masc., dimin. od pop: lakomi popkowe napominaji, aby se jim malomocní ukazovali 43b. popostiti sé, pft., trochu se postiti: fiekdy v skrovnosli pobyli, popoftili (e, modliti se 10b. popraveé, masc., vykonavatel spravedlnosti: ďáblové jsú úředníci a poprawcze boží, ku pomste ne- přátel božích připravení 2592a. popravovati, impf, ponapra- vovalt: škody, jichžto (lidé) Zele- nim poprawugi 206b. poptati, pft, vyhledati: pakli kdy (lidé) lékaře poptagij, takoví svým lékařstvím dokonce je umoří 87b. popudný, adj., popudlivý: jed- ni na druhé skladené lži popudne svédéi 194b. popüzénie, neutr., ponoukání: napominanie a jinà popuzenie k dobrému 164b. popüzéti, impf, ponoukati: spasitel popuzie żadosłi učedlní- kuov svých 182a. porad, adv., jeden po druhém, po pořádku: nebudůú-li se kati, do pekla se porzad postehují 115b; i vyčítá Pán porzad jeho život a die 168a. porobenie, neutr., poddání: nehrozí panováním a porobenim ukrutným 3b. porozovati, impf., roditi: služ- ba duchovní obrácena jest v malo- mocenstvie a porozuge svět. ve vselikć malomocenstvie 42a. poruéenstvie, neutr., testa- ment: za odchodné a za porucZen- ftwie ostavil jim slova pfepravá 138b. porúhanie, neutr., rouhání: již jediné poruhanie a posmívanic na tomto svéte jest 5b. porusenie, neutr., poskurnéni : porulenie manželky nebo panny tajné 195b. oruseny, adj, porusitelny: zvoliti véci poruffene a pominüli slávu Jezukrisla 252a. posiesti, pft., posednoute: príte- li, poľeď výše 935b; bieda mnohá je (lidi) pofede 38a; kterí jsú byli ďáblem pofedeni 90a.
Strana 473
poskysti, pft., nastaviti: své- ho Zivota radèjse pofkyte k ráňe, nez by jeho opustila 8b. poskytnüti sé, pft., nastaviti se, postaviti se: ać le tam (mezi lidi: spravedlivé ďábel) pofkytne, však se jemu protiví 92b. poslušenstvie, neutr., posluš- most: ani kterého k Bohu pollu- flenftwie ten lid nex:à 45b. posmésny, adj, směšný: po- fmieffna a &kodlivà věc jest stráž- ný slepý 166a. pospěšně, adv., pil pofpieffnie 275b. postava, fem., podoba: (člověk) bude bledý a (zimnice) poftawu jinú na ňem učiní 257a. postavcový, adj., z drahé lát- ky, hedvábny: odevy zlatohlavové, po(lawczowe 168a. postavee, masc, drahá látka, hedoáb: pásv, stríbrem, poftawezy, barvami 216b; koruny slavné, po- ftawce stkvélé 52a. postihati, impf. Postikovati: bídy, kteréž je (lidi) zde poftijha- gij 132a. — Chápati: náse hlüpost nepoftiba jeho mluvenie 125b. postihnüti, pft., pochopiti: vicher, ješto domy vnáhle boří (= člověk převrácený), nepoltihne toho zákona 160a. postrKati, impf., postrkovati: aby byl pohrzen, posmivän, po- ftrkan a oklamivśn 142b. postüpati, impf. Couvati: jde- li před se čili zase poltupa : 5b. — P. komu čeho = postupovat, ode- vzdávati komu co: nebude hresiti, poftupage jemu (Bohu) vuole své a poddávaje se jeho vuoli 243a. posüti, pft., posypati: popelem se pofuti Jada. potázati sé, p(t, optati se, poraditi se: mżadny [o na tak po- lřebné věci nepotazal 127b; oni mají s kým potazati fe o spasenie 128a. spěšně: sslú- 41 potbati, pft ke ¢bdii: i ny- ňejší kňeží nepodbagijt čížkoli ne- vinnosti 110a. potískati, impft , tlaciti: mají lodi napraviüi k dobrému vétru, aby ji potifkali pred se 246a; tiskli se jedni na druhé a tak i Pána Ježíše potilkali k vode 187b. potisknuti, pft. k tlaciti, po- hnati: ten, když stane při sloviech boZiech, siliie lodí potilkne upro- střed vlnobitie 245b. pótka, fem. Potkání: otec vy- šel jim w puotku na pomoc 63b (= vstříc). — Příhoda, zlá přího- da: strach odžiene jej od Boha ve všeliké puotcze protivné 257b; vý- straha o buddcich putkach uvodí hotovost mysli 138b; člověk vždy hledá, kudy by ušel pulek a za- hynuti 114a, potkánie, neutr.: daleko w po- tkanie vyšedku Pánu 254a (= vstříc). potkati, pft. P. koho := utkati se s kým: nezuostává jiného, je- diné, aby (věřící) ta vlnobití potka- li vítězstvím 48b. — P. sé — utkati se: nepřipravují fe potkati v ho- tově se zlými věcmi 148b. potlüci, pft., zatlouci: aby, když přijde a potlucže, otevřeli jemu 233b. potomni, adj., pozdejśi: aby skrze jich (apoštolské) svědectvie potomnie lidé uvěřili 273a. potřčba, fem.: z potrzeby Pán pokúší takových 96a (= z potřeby těch lidí; protože ti lidé toho po- třebují); dcera Sionská z potrzeby spasenie svého má se opatřiti 2b (= protože spasení její toho po- třebuje, žádá:; v. proměnách a v prácech, kteréž zde z potrzeby příleží 31a (== podle přirozené nutnosti); tak súditi z potrzeby musime 183b (— nutné ; proloż z potrzeby musí každý hlas jeho slyšeti, nechce-li od ňeho odlúčen býti 123b; ty věci z potřeby musí odlúčeny byti od tech 273b; —
poskysti, pft., nastaviti: své- ho Zivota radèjse pofkyte k ráňe, nez by jeho opustila 8b. poskytnüti sé, pft., nastaviti se, postaviti se: ać le tam (mezi lidi: spravedlivé ďábel) pofkytne, však se jemu protiví 92b. poslušenstvie, neutr., posluš- most: ani kterého k Bohu pollu- flenftwie ten lid nex:à 45b. posmésny, adj, směšný: po- fmieffna a &kodlivà věc jest stráž- ný slepý 166a. pospěšně, adv., pil pofpieffnie 275b. postava, fem., podoba: (člověk) bude bledý a (zimnice) poftawu jinú na ňem učiní 257a. postavcový, adj., z drahé lát- ky, hedvábny: odevy zlatohlavové, po(lawczowe 168a. postavee, masc, drahá látka, hedoáb: pásv, stríbrem, poftawezy, barvami 216b; koruny slavné, po- ftawce stkvélé 52a. postihati, impf. Postikovati: bídy, kteréž je (lidi) zde poftijha- gij 132a. — Chápati: náse hlüpost nepoftiba jeho mluvenie 125b. postihnüti, pft., pochopiti: vicher, ješto domy vnáhle boří (= člověk převrácený), nepoltihne toho zákona 160a. postrKati, impf., postrkovati: aby byl pohrzen, posmivän, po- ftrkan a oklamivśn 142b. postüpati, impf. Couvati: jde- li před se čili zase poltupa : 5b. — P. komu čeho = postupovat, ode- vzdávati komu co: nebude hresiti, poftupage jemu (Bohu) vuole své a poddávaje se jeho vuoli 243a. posüti, pft., posypati: popelem se pofuti Jada. potázati sé, p(t, optati se, poraditi se: mżadny [o na tak po- lřebné věci nepotazal 127b; oni mají s kým potazati fe o spasenie 128a. spěšně: sslú- 41 potbati, pft ke ¢bdii: i ny- ňejší kňeží nepodbagijt čížkoli ne- vinnosti 110a. potískati, impft , tlaciti: mají lodi napraviüi k dobrému vétru, aby ji potifkali pred se 246a; tiskli se jedni na druhé a tak i Pána Ježíše potilkali k vode 187b. potisknuti, pft. k tlaciti, po- hnati: ten, když stane při sloviech boZiech, siliie lodí potilkne upro- střed vlnobitie 245b. pótka, fem. Potkání: otec vy- šel jim w puotku na pomoc 63b (= vstříc). — Příhoda, zlá přího- da: strach odžiene jej od Boha ve všeliké puotcze protivné 257b; vý- straha o buddcich putkach uvodí hotovost mysli 138b; člověk vždy hledá, kudy by ušel pulek a za- hynuti 114a, potkánie, neutr.: daleko w po- tkanie vyšedku Pánu 254a (= vstříc). potkati, pft. P. koho := utkati se s kým: nezuostává jiného, je- diné, aby (věřící) ta vlnobití potka- li vítězstvím 48b. — P. sé — utkati se: nepřipravují fe potkati v ho- tově se zlými věcmi 148b. potlüci, pft., zatlouci: aby, když přijde a potlucže, otevřeli jemu 233b. potomni, adj., pozdejśi: aby skrze jich (apoštolské) svědectvie potomnie lidé uvěřili 273a. potřčba, fem.: z potrzeby Pán pokúší takových 96a (= z potřeby těch lidí; protože ti lidé toho po- třebují); dcera Sionská z potrzeby spasenie svého má se opatřiti 2b (= protože spasení její toho po- třebuje, žádá:; v. proměnách a v prácech, kteréž zde z potrzeby příleží 31a (== podle přirozené nutnosti); tak súditi z potrzeby musime 183b (— nutné ; proloż z potrzeby musí každý hlas jeho slyšeti, nechce-li od ňeho odlúčen býti 123b; ty věci z potřeby musí odlúčeny byti od tech 273b; —
Strana 474
42 2-potfeby == potřebí, potřebný: rozeznati v sobé i v jiných hřie- chy zjevné z potrzeby jest 183b; (poboźni) musi opustiti ty věci, kteréž mají z potrzeby opustili pro milovánie Pána Boha 76a; z techto řečí muož rozum býti, že z najpilňejší potrzeby jest, aby 249b (= nejpilněji potfebi jest); jiź se dablu z potrzeby zda, aby 80a; aby nám to prvotňe ostalo z po- trzeby dosáhnúti synovství božieho 272a; takové ukázaní mohlo by z potrzeby býti 225a. potrébie, neutr., potřeba: by- loť by i nynie veliké potrzebie, aby to svéllo zasvietilo 23a. potřčbně, adv., jakož potřebí, užitečně: sám sebe tiem poznanim neopatfil potrzebnie 185b; aby skrze ňe (svédky) oznámen byl . (Kristus) potrzebnie vérnym k spa- sení 29b. potrébnost, fem. pot?eba: (péte) potrzebnofti obmyslé 277b; se vším obmyslem našich potrzeb- noftij 3b. potfíébny, adj, s inf.: ta reé velmi jest potrzebna rozuméti 136a (— potrebi jest té řeči roz- uméti). potresktati, pft, pokárati: Pán Ježíš potrefktal udcedlníkuo svych pro bázeü 48b; ktoZ by z čeho jich (lidí) potrefktal, hned se na ňeho osupí Sb. potrhati sč, impf., posunkem se trhati: (Pán) chtel jich žádostí viece tím popuditi, pryč fe od nich potrhage 111a. potrhnüti sé, pft, trhnouti sebou: on potrhl fe dále jíti 108a (= trhl sebou, jako by chtěl dále jíti). potud, adv., od té doby: (Saul) nechav potud hledati Boha, oddal se na Carodejniky 84a. potupny, adj, Opovrieny: viece se pochylil k osobé potupne sluhy 256a; w naypotupnicyflim lidu úředníka nalezl 192a; věci malé, potupne a biedné 53b. — Opovržení hodný: aby omluvy ne- měli potupnij židé, že jsú přišlého polupili 23b. petvorny, adj., pitvornyj: v ode- vich mékkych, potwornych, hesov- ných 13b. potýkati sě, impf., potkávati se: šla před se, potykagiczy ľe s od- pornostmi dotud, dokudž milosti nenalezla 85b. povaziti sé, pft., odvdż:ti se: coż se jim koli přihodí, všeho [e powazij 245b. povést, fem., rozprávka: jiným lidem tyto véci jako marná powielt minü 1b; jediné ňekdy z příhody na pamět jim přijde jméno Jezu Kristovo a na jazyku se zatočí jako powieft 151a. povláééti sé, impf., eláceti se: i my zneduZivélí powlacżełi fe budem 46b. póvod, masc., voditel, Tedic: ten vuodce a puowod zástupu ne- beského 187b; kudy stopa puowodtu měří 187b; aby za ním ušli nebez- pečenství, kteréž jest on, puowod jich, pominul 187b. povolati, pft., pokiiceti, za- volati: nájemník, powolage na toho vlka, okojíť se tu dobrému vínu 122a; tuť jest to pravé, na kohož on powola, žeť přestanů ti, kteří jeho nesli 234b; (každý) powolan bude o všecka bezpráví, co jich činí bližním 261b (= zavolán k soudu pro bezpráví). povolávati, impf., pokřikovatí: nájemník, powolawage na toho vlka, nevelmi dbá 122a. povoliti, pft., pripustiti, wvo- lití se: powol, kterému chceš, nebo že mé moci neslušie učiniti, což chci, anebo že oko tvé křivé jest 65a; pro milovánie boží trpěti po- wolime škody telesné 243b. povol'ovati, impf , pripoustéti, urolovati se: ktoZ nepowoluge ukii- žován býli 198a.
42 2-potfeby == potřebí, potřebný: rozeznati v sobé i v jiných hřie- chy zjevné z potrzeby jest 183b; (poboźni) musi opustiti ty věci, kteréž mají z potrzeby opustili pro milovánie Pána Boha 76a; z techto řečí muož rozum býti, že z najpilňejší potrzeby jest, aby 249b (= nejpilněji potfebi jest); jiź se dablu z potrzeby zda, aby 80a; aby nám to prvotňe ostalo z po- trzeby dosáhnúti synovství božieho 272a; takové ukázaní mohlo by z potrzeby býti 225a. potrébie, neutr., potřeba: by- loť by i nynie veliké potrzebie, aby to svéllo zasvietilo 23a. potřčbně, adv., jakož potřebí, užitečně: sám sebe tiem poznanim neopatfil potrzebnie 185b; aby skrze ňe (svédky) oznámen byl . (Kristus) potrzebnie vérnym k spa- sení 29b. potrébnost, fem. pot?eba: (péte) potrzebnofti obmyslé 277b; se vším obmyslem našich potrzeb- noftij 3b. potfíébny, adj, s inf.: ta reé velmi jest potrzebna rozuméti 136a (— potrebi jest té řeči roz- uméti). potresktati, pft, pokárati: Pán Ježíš potrefktal udcedlníkuo svych pro bázeü 48b; ktoZ by z čeho jich (lidí) potrefktal, hned se na ňeho osupí Sb. potrhati sč, impf., posunkem se trhati: (Pán) chtel jich žádostí viece tím popuditi, pryč fe od nich potrhage 111a. potrhnüti sé, pft, trhnouti sebou: on potrhl fe dále jíti 108a (= trhl sebou, jako by chtěl dále jíti). potud, adv., od té doby: (Saul) nechav potud hledati Boha, oddal se na Carodejniky 84a. potupny, adj, Opovrieny: viece se pochylil k osobé potupne sluhy 256a; w naypotupnicyflim lidu úředníka nalezl 192a; věci malé, potupne a biedné 53b. — Opovržení hodný: aby omluvy ne- měli potupnij židé, že jsú přišlého polupili 23b. petvorny, adj., pitvornyj: v ode- vich mékkych, potwornych, hesov- ných 13b. potýkati sě, impf., potkávati se: šla před se, potykagiczy ľe s od- pornostmi dotud, dokudž milosti nenalezla 85b. povaziti sé, pft., odvdż:ti se: coż se jim koli přihodí, všeho [e powazij 245b. povést, fem., rozprávka: jiným lidem tyto véci jako marná powielt minü 1b; jediné ňekdy z příhody na pamět jim přijde jméno Jezu Kristovo a na jazyku se zatočí jako powieft 151a. povláééti sé, impf., eláceti se: i my zneduZivélí powlacżełi fe budem 46b. póvod, masc., voditel, Tedic: ten vuodce a puowod zástupu ne- beského 187b; kudy stopa puowodtu měří 187b; aby za ním ušli nebez- pečenství, kteréž jest on, puowod jich, pominul 187b. povolati, pft., pokiiceti, za- volati: nájemník, powolage na toho vlka, okojíť se tu dobrému vínu 122a; tuť jest to pravé, na kohož on powola, žeť přestanů ti, kteří jeho nesli 234b; (každý) powolan bude o všecka bezpráví, co jich činí bližním 261b (= zavolán k soudu pro bezpráví). povolávati, impf., pokřikovatí: nájemník, powolawage na toho vlka, nevelmi dbá 122a. povoliti, pft., pripustiti, wvo- lití se: powol, kterému chceš, nebo že mé moci neslušie učiniti, což chci, anebo že oko tvé křivé jest 65a; pro milovánie boží trpěti po- wolime škody telesné 243b. povol'ovati, impf , pripoustéti, urolovati se: ktoZ nepowoluge ukii- žován býli 198a.
Strana 475
povrei, pft, povaliti: ležela powrZena sûci na zemi 4a; když se ti zâstupové obofi na ňe, tehdy je powrhu 278a; (srdce) se zelře a všecko powrženo bude zámutky a horlením 68a; aby, biti súce, rado- vali se, kdež telestny člověk plá- čem a zámutkem powržen by byl 147a. povstávati, pft, (jeden po druhém) povstati: všecky země okolní proti ní (zemi české) po- wltawali glu Ga. pozbledèlÿ, adj. pobledlÿ: na tväfi pozblediele bylo poznati lag- nost 77b. pozdvihati, impf, pozdviho- vali. chtíc nad Jinć lidi (e po- zdwihali 130b. pozlatity, adj, pozlacený: u podolka papeżova pozlatiteho 269b; pod koberci pozlatitymi 149b. pozlehéiti, pft., trochu zleh- citi: pakli by jich (lidí) potáhl od bluduov anebo jim jich pozlehcZil, ten zkazitel viery ostane 129b. póžčiti, pít., piipustiti, povo- liti, čeho = co: muoZem jim toho puogeziti v tom, Ze 62a; musili by puoycziti pravdy, że hrieśnik smi- lovanie nalezl 213b; pokud chtí (kněží), potud jí (víře) moci puog- cžie 121a. póžčovati, impf., připouštěti, čeho — co: pogcżugicze mistróm toho, tu víru muožem držeti 161b, (Antikrist) moc božie sobč osobil a tu jedno spasenie pucgežuge, což z jeho moci vycházi 17a. požitek, masc., zisk, užitek: nemuožem všech zavázati, aby proste nic neměli ku požitkom ho- spodářským 192a. pożiti, pft., užití: jeste Ji (vsi) nemśl, ani ji čiem požil 173b, nic jeho (Krista) nepožiwu, nic u ňeho nevezmü 22a. poZívati, impf., uZivati: üdové jeho (Antikristovi) k oklamini písma pravého požiwagij 79b; po- 48 chlebenstvie, jehoZ (Kristus) k ni (P. Marii) nepoZiwal 38b; to mieti, toho poZiewati pro chválu boží 21b; (lidé) toho stvořenie proti Bohu požiwagi a Boha skrze ňe tupí 4b. požřieti, pít., polknouti: nez jednu (věc) požrzem, až na jinú hledíme 124b; požrzew tak veliké hřiechy 201b; aby nepoźrzel s ni (s pravdou) ňekolika lží 100a. pracný, adj., nemocný: kulhaví jsú pracznij, prospěchu v chodbě nemajice 170b. pracovitý, adj. Usilujici: :Kri- stus) volá k sobě praczowite a ob- tížené 52b; Krista pokorného, pra- czowiteho bolestńe o spasenie lid- ské bb. — Pracný, těžký: trpś- livost, praczowite a ponižené věci 78b; ťech věcí protivných a pra- czowilych 53b; chudým a praczo- witym životem 12a. pravda, fem., právo: oslavil ciesaře przi prawdie i Boha 266a. rávě, adv, náležitě, opravdu, dobře, právem: (člověk) muož se prawie ustanovili v svých příhodách 197a; poznaji-li to (hloupi', prawiel prozfeli 10a; aniż mohu prawie znáti, proč přišel (Kr.) 5a; o ta- kových muož prawie pověďeno byli, że prospievají věkem a zlostí 36a; prawie tehdy anjel dic »no- rcdie se báli« 28a a j. pravenie, neutr. „ vypravování: ta řeč byla jako prawenie senné 110b. praviti, impf., mluvití, vypra- vovati: jakż jest člověk založen vnitf, tak i prawij 110b; usta ne- müdrych prawij bláznové věci 112b; tuto étenie kterakés odpor- nosti prawij, které se dály mezi Ježíšem a mezi židy 98b. pravý, adj. Opravdový: Pán Ježíš dovodí, že jest prawy člověk a že vstal právě z mrtvých 114b. — Dobrý: nemóž nalezen býti pra- wieylli piivoznik, než sám Pán
povrei, pft, povaliti: ležela powrZena sûci na zemi 4a; když se ti zâstupové obofi na ňe, tehdy je powrhu 278a; (srdce) se zelře a všecko powrženo bude zámutky a horlením 68a; aby, biti súce, rado- vali se, kdež telestny člověk plá- čem a zámutkem powržen by byl 147a. povstávati, pft, (jeden po druhém) povstati: všecky země okolní proti ní (zemi české) po- wltawali glu Ga. pozbledèlÿ, adj. pobledlÿ: na tväfi pozblediele bylo poznati lag- nost 77b. pozdvihati, impf, pozdviho- vali. chtíc nad Jinć lidi (e po- zdwihali 130b. pozlatity, adj, pozlacený: u podolka papeżova pozlatiteho 269b; pod koberci pozlatitymi 149b. pozlehéiti, pft., trochu zleh- citi: pakli by jich (lidí) potáhl od bluduov anebo jim jich pozlehcZil, ten zkazitel viery ostane 129b. póžčiti, pít., piipustiti, povo- liti, čeho = co: muoZem jim toho puogeziti v tom, Ze 62a; musili by puoycziti pravdy, że hrieśnik smi- lovanie nalezl 213b; pokud chtí (kněží), potud jí (víře) moci puog- cžie 121a. póžčovati, impf., připouštěti, čeho — co: pogcżugicze mistróm toho, tu víru muožem držeti 161b, (Antikrist) moc božie sobč osobil a tu jedno spasenie pucgežuge, což z jeho moci vycházi 17a. požitek, masc., zisk, užitek: nemuožem všech zavázati, aby proste nic neměli ku požitkom ho- spodářským 192a. pożiti, pft., užití: jeste Ji (vsi) nemśl, ani ji čiem požil 173b, nic jeho (Krista) nepožiwu, nic u ňeho nevezmü 22a. poZívati, impf., uZivati: üdové jeho (Antikristovi) k oklamini písma pravého požiwagij 79b; po- 48 chlebenstvie, jehoZ (Kristus) k ni (P. Marii) nepoZiwal 38b; to mieti, toho poZiewati pro chválu boží 21b; (lidé) toho stvořenie proti Bohu požiwagi a Boha skrze ňe tupí 4b. požřieti, pít., polknouti: nez jednu (věc) požrzem, až na jinú hledíme 124b; požrzew tak veliké hřiechy 201b; aby nepoźrzel s ni (s pravdou) ňekolika lží 100a. pracný, adj., nemocný: kulhaví jsú pracznij, prospěchu v chodbě nemajice 170b. pracovitý, adj. Usilujici: :Kri- stus) volá k sobě praczowite a ob- tížené 52b; Krista pokorného, pra- czowiteho bolestńe o spasenie lid- ské bb. — Pracný, těžký: trpś- livost, praczowite a ponižené věci 78b; ťech věcí protivných a pra- czowilych 53b; chudým a praczo- witym životem 12a. pravda, fem., právo: oslavil ciesaře przi prawdie i Boha 266a. rávě, adv, náležitě, opravdu, dobře, právem: (člověk) muož se prawie ustanovili v svých příhodách 197a; poznaji-li to (hloupi', prawiel prozfeli 10a; aniż mohu prawie znáti, proč přišel (Kr.) 5a; o ta- kových muož prawie pověďeno byli, że prospievají věkem a zlostí 36a; prawie tehdy anjel dic »no- rcdie se báli« 28a a j. pravenie, neutr. „ vypravování: ta řeč byla jako prawenie senné 110b. praviti, impf., mluvití, vypra- vovati: jakż jest člověk založen vnitf, tak i prawij 110b; usta ne- müdrych prawij bláznové věci 112b; tuto étenie kterakés odpor- nosti prawij, které se dály mezi Ježíšem a mezi židy 98b. pravý, adj. Opravdový: Pán Ježíš dovodí, že jest prawy člověk a že vstal právě z mrtvých 114b. — Dobrý: nemóž nalezen býti pra- wieylli piivoznik, než sám Pán
Strana 476
44 245b. — Opak ke křivý: aby praw byl lidem o všem 280a. prázdniti, impf. Upražďnovati: Buoh cestu prazdnij tomu lidu 26bb. -— Nečinnu býti: oheň ne- mohi prazniti 25b; celý den prazd- nili, sedeli 9a. prázdnost, fem., zahálta: sy- tost, prazdnoft a pokoj nemuož chudému ptrijíti 51a. prázdný, adj., zahálčivý: mají život prazdny a léni Ba; Zivotuov lakomých,smilných a prazdnych 1a. prazma, fem, pražené zrní; vymienajíce klasy, živili se pražmu 268a. prébéhnüti, pft. Prejiti, udati se: pod zákonem starým mnoho toho reptánie przebiehlo 62a; mo- rové, hladové — to v&e przebiehlo v Casu tohoto zamüceni 7b. — P. éso — probéhnouti, prozkoumati co: musime srdce svá przebiehnuti, jest-li v nich láska 253a. pféd, praep. Préd sé = ku predu, dále: aby (vüle), pocnüci dobré, konala przed fe nepresta- vajíc 24a. přčdběh, mascul., předchůdce: učitel neumělý, przedbieh klécavý 186a. přčdčiti, impf. Napřed jíti: (Kristus) viece předcžij nám dobře činiti, než my prosíme a než za- sluhujem 84b (== předstihuje dob- rými skutky naše prosby). — P. (préd kým) -= vynikati, stavěti: se (nad koho): (kněží) majíce lid do nebe vésti, 1 przedczi} v techto věcech 18b; (zákonníci) przedcžij před Ježíšem, jako by oni lépe na- lezli cestu spasenie než Pán Ježíš 74a. rédek, mascul. Prédkem — předně: (duše) musí skrze pokánie a předkem skrze vieru hledati dob- rého svédomie 20b; aby jim (Bůh) moc k tomu ráčil dáti, lotiž vieru przedkem 17a. pfédjíti, pft. ku. predcházeti: aby dobrý život przedílel 29a. přčdkládati, impf. P. koho komu == stavěti koho nad koho: kdež soběvolnosti przedkladagij fe milosti bratrské 220b; že [e zde bohalí napřed przedkladagi jinym 1694; nikdy nie jemu neprzed- kladati 231a. — Pfedklád«ti k vo- lent, chiiti: žácajíce se samému Bohu slíbiti, neprzedkladagicze v niécemZ své vuole proli vuoli bozí hledati 76a. pfédleZen v. prédloZiti. prédloziti, pft. P. čso čemu == postaviti co nad co: Buoh ne- przedlozil geft postuov zákonu svému 77a; bude przedleZen (!) zjevný hřiešník s pokorú takové (pyšné) čistole 213b. — Uminiti $i; neprzedloZila v srdci svém hle- dati milosti boží toliko do ňekteré nesnáze 85b. přčhověti, pft., přetrnětí: aby (lidé) mohli trpělivě Boha sčekati, jeho vkazowant (káravé) přehowieli 85b. piéhybovati, impf., prelybati: (lidé) stojí před nimi (mocnými), przehybugijeze nohy své, a klaňejí se jim 80b. vv.. préjiti, pft, preuziti: každý má na se radeji (břemena) prze- gyli neZ na jinýho jich podávati 146b. prekaziti, pft., překážku uči- miti, zabrdniti: pri tom skutku najviece by mohlo przekazvti slu- ham božím nevědomie 57b; že jim ani lenost, ani bázeň nemuož prve- kazyli na ťech činech 218b; do- vodí, čiem chtí, ano jim nižádný przekazyti nesmí 193a. pfémáhati, imperf, vitéziti: v tom ve v&em przemahame 248b. pirèmil’ovati, pft. ku prélis mi- lorati: tech. véci nikdy nenie prie- liš, neb jeho (Boha) nižádný ne- przemiluge 118a.
44 245b. — Opak ke křivý: aby praw byl lidem o všem 280a. prázdniti, impf. Upražďnovati: Buoh cestu prazdnij tomu lidu 26bb. -— Nečinnu býti: oheň ne- mohi prazniti 25b; celý den prazd- nili, sedeli 9a. prázdnost, fem., zahálta: sy- tost, prazdnoft a pokoj nemuož chudému ptrijíti 51a. prázdný, adj., zahálčivý: mají život prazdny a léni Ba; Zivotuov lakomých,smilných a prazdnych 1a. prazma, fem, pražené zrní; vymienajíce klasy, živili se pražmu 268a. prébéhnüti, pft. Prejiti, udati se: pod zákonem starým mnoho toho reptánie przebiehlo 62a; mo- rové, hladové — to v&e przebiehlo v Casu tohoto zamüceni 7b. — P. éso — probéhnouti, prozkoumati co: musime srdce svá przebiehnuti, jest-li v nich láska 253a. pféd, praep. Préd sé = ku predu, dále: aby (vüle), pocnüci dobré, konala przed fe nepresta- vajíc 24a. přčdběh, mascul., předchůdce: učitel neumělý, przedbieh klécavý 186a. přčdčiti, impf. Napřed jíti: (Kristus) viece předcžij nám dobře činiti, než my prosíme a než za- sluhujem 84b (== předstihuje dob- rými skutky naše prosby). — P. (préd kým) -= vynikati, stavěti: se (nad koho): (kněží) majíce lid do nebe vésti, 1 przedczi} v techto věcech 18b; (zákonníci) przedcžij před Ježíšem, jako by oni lépe na- lezli cestu spasenie než Pán Ježíš 74a. rédek, mascul. Prédkem — předně: (duše) musí skrze pokánie a předkem skrze vieru hledati dob- rého svédomie 20b; aby jim (Bůh) moc k tomu ráčil dáti, lotiž vieru przedkem 17a. pfédjíti, pft. ku. predcházeti: aby dobrý život przedílel 29a. přčdkládati, impf. P. koho komu == stavěti koho nad koho: kdež soběvolnosti przedkladagij fe milosti bratrské 220b; že [e zde bohalí napřed przedkladagi jinym 1694; nikdy nie jemu neprzed- kladati 231a. — Pfedklád«ti k vo- lent, chiiti: žácajíce se samému Bohu slíbiti, neprzedkladagicze v niécemZ své vuole proli vuoli bozí hledati 76a. pfédleZen v. prédloZiti. prédloziti, pft. P. čso čemu == postaviti co nad co: Buoh ne- przedlozil geft postuov zákonu svému 77a; bude przedleZen (!) zjevný hřiešník s pokorú takové (pyšné) čistole 213b. — Uminiti $i; neprzedloZila v srdci svém hle- dati milosti boží toliko do ňekteré nesnáze 85b. přčhověti, pft., přetrnětí: aby (lidé) mohli trpělivě Boha sčekati, jeho vkazowant (káravé) přehowieli 85b. piéhybovati, impf., prelybati: (lidé) stojí před nimi (mocnými), przehybugijeze nohy své, a klaňejí se jim 80b. vv.. préjiti, pft, preuziti: každý má na se radeji (břemena) prze- gyli neZ na jinýho jich podávati 146b. prekaziti, pft., překážku uči- miti, zabrdniti: pri tom skutku najviece by mohlo przekazvti slu- ham božím nevědomie 57b; že jim ani lenost, ani bázeň nemuož prve- kazyli na ťech činech 218b; do- vodí, čiem chtí, ano jim nižádný przekazyti nesmí 193a. pfémáhati, imperf, vitéziti: v tom ve v&em przemahame 248b. pirèmil’ovati, pft. ku prélis mi- lorati: tech. véci nikdy nenie prie- liš, neb jeho (Boha) nižádný ne- przemiluge 118a.
Strana 477
préminúti, pft, pominouti, projiti, preZiti: (člověk) przeminul rychle jako rosa letni 158a; snadiie zidaji pfíbytek zemsky przeminuti oda. preminutie, neutr., poninut, zhynutí: pamét tak rychleho prze- minutij neostaví věci světské na Clovéku 158a. pfémnoZzeny, adj, nadmíru rozmnožemý: falešní proroci iak jsú przemnožení všudy 180b. prémnoz:ti sè, pft, náramně se rozmnożiti: hřicehuov jesto fe przemnoZill pro zhašení lásky 99b; ziost fe przemnoZij 5b. prémoci, pft., zvitéziti: leż przemohla pod jménem viery proti Kristu 207b; tyto véci budd-li s vámi a przemohu, ne prázdué vás postavie 190a. přémyšl'ovánie, neutr., pře- myÿëlent: kfestané v przemyfflo- wanij trvati mají v den nede'ni 1a. pfÉéopálati, impf., prevívati: on mrvy neckami przeopala 186». płópźchati, pft, napdchati: nie takovi kńeżi neprospóji, al mnoho tech praci przepallij 100a. prépatfiti, pft., prehlédnouti: ty věci przepatrzicze, můžem po- znali, že 142b. prépustiti, pft., dopustiti: ve lika i mala temnost neprzepuflij jim k světlu jíti 156b; ten nepfe- puliij jemu (Kristu) kralovati nad sebá 89b pfépu&éenie, neutr, dopu- štění : (kněží) sá przepuffüenie bożi na lid hfie&ny 210a; na oklamánie mohü dáblové to jednałi z prze- pufltienie boZieho 171a. prépü$&éétl, impf, dopoustéli: milovánie telesné przepufltij jim (dětem) zlú svobodu míli 83a. přčs, praep.: przes rok (kněží) časy každému (evgliu) zřiedili 1a (= na celý rok). présédati, impf, v krku vě- zeti: malé povolenie proti zápo- 45 vědi boží k jedení jablka, ó, kterak dlúho przeleda pokolenie Evinému! 35a. pićstati, pft. P. (oż) leko = ustati od éeho: Pan, przeltaw mlu- venie, kázal Simonovi 189b; aby v skutku od nich (zlých věcí) prze- ftal 17a. prévolati, pft., pirekiiceti: ne- przewola-li on (člověk) jich (ne- pokojů srdce) modlením, a přewo- lagi-li ony jeho svým křikem 74b. přčvýšeně, adv., povýšeně, svr- chovaně: aby o sobě mohli po- mysliti nade všecky lidi przewyffe- nie 178b, Kristus jest przewyľľeňe upřímný 28a. přčvýšený, adj „vyvýšený, pře- piaty, nesmírný, nevysticitelny: (spravedlnost) przewyllena nade všecky zákony 192b; duchovní a przewylfene věci nad smrtedlnost člověka 185; ten počet deset tisíc jest jako przewyfleny a nesmírný 259a; chvaleni przewyffena mno- hých svatých 15a, nebo jsú tuto již przewylfeniey tj škody, když svěllo slova boZieho tmami jest 23a; Buoh věčný, nesmrtedlny a v slávě przewyľľeny 26b; (Bůh) ve všem plný sám sebe beze všech a przewvlfeny v slávě 150b; z pře- wyllene lasky dal život za ovce své 120b prézüvanrie, neutr, prezvyko- vání: sílu z nich (pokrmů) v tom przežiwani berú 123b. pfézüvati, impf, prezry"o- vati: ovce przeZiwagij pokrm 123a priéina, fem. Attribut, vlast- nosť: všecky przicžiny člověka na se vzav, utrpení, hlad, žízeň 222a; takt jest, Ze jest v sobě (manžel- ství) dobré; ale s pficZinami dob- rými jest dobré 37a. — Příčina: řkú, že ta vyvolení k milování Boha mohla by býti z Boha; a mohůú také býti z lidí a přicžinami lidskými 140b; jakožto slitovánie plny nad bédá lidskú jsa, a zvlášťe
préminúti, pft, pominouti, projiti, preZiti: (člověk) przeminul rychle jako rosa letni 158a; snadiie zidaji pfíbytek zemsky przeminuti oda. preminutie, neutr., poninut, zhynutí: pamét tak rychleho prze- minutij neostaví věci světské na Clovéku 158a. pfémnoZzeny, adj, nadmíru rozmnožemý: falešní proroci iak jsú przemnožení všudy 180b. prémnoz:ti sè, pft, náramně se rozmnożiti: hřicehuov jesto fe przemnoZill pro zhašení lásky 99b; ziost fe przemnoZij 5b. prémoci, pft., zvitéziti: leż przemohla pod jménem viery proti Kristu 207b; tyto véci budd-li s vámi a przemohu, ne prázdué vás postavie 190a. přémyšl'ovánie, neutr., pře- myÿëlent: kfestané v przemyfflo- wanij trvati mají v den nede'ni 1a. pfÉéopálati, impf., prevívati: on mrvy neckami przeopala 186». płópźchati, pft, napdchati: nie takovi kńeżi neprospóji, al mnoho tech praci przepallij 100a. prépatfiti, pft., prehlédnouti: ty věci przepatrzicze, můžem po- znali, že 142b. prépustiti, pft., dopustiti: ve lika i mala temnost neprzepuflij jim k světlu jíti 156b; ten nepfe- puliij jemu (Kristu) kralovati nad sebá 89b pfépu&éenie, neutr, dopu- štění : (kněží) sá przepuffüenie bożi na lid hfie&ny 210a; na oklamánie mohü dáblové to jednałi z prze- pufltienie boZieho 171a. prépü$&éétl, impf, dopoustéli: milovánie telesné przepufltij jim (dětem) zlú svobodu míli 83a. přčs, praep.: przes rok (kněží) časy každému (evgliu) zřiedili 1a (= na celý rok). présédati, impf, v krku vě- zeti: malé povolenie proti zápo- 45 vědi boží k jedení jablka, ó, kterak dlúho przeleda pokolenie Evinému! 35a. pićstati, pft. P. (oż) leko = ustati od éeho: Pan, przeltaw mlu- venie, kázal Simonovi 189b; aby v skutku od nich (zlých věcí) prze- ftal 17a. prévolati, pft., pirekiiceti: ne- przewola-li on (člověk) jich (ne- pokojů srdce) modlením, a přewo- lagi-li ony jeho svým křikem 74b. přčvýšeně, adv., povýšeně, svr- chovaně: aby o sobě mohli po- mysliti nade všecky lidi przewyffe- nie 178b, Kristus jest przewyľľeňe upřímný 28a. přčvýšený, adj „vyvýšený, pře- piaty, nesmírný, nevysticitelny: (spravedlnost) przewyllena nade všecky zákony 192b; duchovní a przewylfene věci nad smrtedlnost člověka 185; ten počet deset tisíc jest jako przewyfleny a nesmírný 259a; chvaleni przewyffena mno- hých svatých 15a, nebo jsú tuto již przewylfeniey tj škody, když svěllo slova boZieho tmami jest 23a; Buoh věčný, nesmrtedlny a v slávě przewyľľeny 26b; (Bůh) ve všem plný sám sebe beze všech a przewvlfeny v slávě 150b; z pře- wyllene lasky dal život za ovce své 120b prézüvanrie, neutr, prezvyko- vání: sílu z nich (pokrmů) v tom przežiwani berú 123b. pfézüvati, impf, prezry"o- vati: ovce przeZiwagij pokrm 123a priéina, fem. Attribut, vlast- nosť: všecky przicžiny člověka na se vzav, utrpení, hlad, žízeň 222a; takt jest, Ze jest v sobě (manžel- ství) dobré; ale s pficZinami dob- rými jest dobré 37a. — Příčina: řkú, že ta vyvolení k milování Boha mohla by býti z Boha; a mohůú také býti z lidí a přicžinami lidskými 140b; jakožto slitovánie plny nad bédá lidskú jsa, a zvlášťe
Strana 478
46 nad tau, kleraż jest z gcho przi- cžiny přišla 196b (= k vili nemu); skrze przicZinu chudých, jenž se za ty modlé, Buoh dá věčný přie- bytek 2v6b (= k vůli chudým); člo- věk tiehne se na to již právem, což jest sobó navedl przicžinu dob- rých skutkuov 30b (= dobrými skutky); nemoci dievky sú przi- cžinu otce a mateře 274a (= vinou). — Příležitost: mezi lidem (nemohl ďábel tak snadno Krista pokoušeti) jako na púšti v samotnosti a w przi- cžinie hodné ku pokúšení, to jest v lačnosti postní 75b; až se časem a przicžinu (šidlo v pytli) ukáže 236a ( — příležitostí, při příležitosti); času, místa a prziecžiny čeká, aby se tu ukázal s hňevem 194a. — Okolnost: ňekteří hřiechové mají przicžiny obtežující 259a; (ďábel) s znamenitými przicžinami chce odpočívati 98a; ňekdy známost (Boha) udušena bývá przicžinami protivnými 35b. — Věc: že nemuož v jiných přičinach ujišťeno býti milování boží, než toliko v zacho- vání jcho řečí 140b; Pán przicžiny ukazuje, kterými milování jeho v lidech ujisteno muoż býti 140a; anebo jse s ním (Bohem) milosli spojili v tom skutku nebo v jiných, jakož jsú zvolenie sta- vuov k zvláštním przicžinam du- chovním, jako: k zdrželivosti pa- nenské a k jiným poklonám du- chovním 140b. příčinek, masc., přídavek: oby- čejóv a przicžinkuow, kterýmiž ozdobují (kněží; ten očistec 86b. priéinéti, impf, pricimovati: (člověk) sedí, hřiech na hřiech przicžiniege 73a b. přičiniti, pft., přiložiti: k své- mu spasení všicku pilnost przi- cžiniti 277a. přičísti, pft., připsati, přivlast- ^ii: kdyby mohli jedni druhé certóm prziczielti, radi by 194b; na prelatich, jesto [e chti Kristu przicZijfti 104b. pridati, pit. Piiożiti: k emu větčí snażenstvie przidati máme 260b. — Pripsati, pricisti, prisou- diti: stvofenie pühému przidati to křivě, což na samého Boha slušie 247b; to jest dosti ťežko. Toť ne- muož przidano byli jinému, jediné samé milosti ku Pánu Ježíšovi 197a; to musí býti jeho obláštní dobroťe przidano, aby, zanedbaje svých nelibostí, i učinil jim dobře 150b; zdali jsá jim neprzidali kacietstvie a nespálili pro iie spravedlivých v Konstancí 102b (= ncodsoudiil je za kacíře); tím brání se Pán Ježíš proti tomu narčení, které jsú jemu przidali, řka 89a (= na něj uvrhli). pridávati, impf. P. čemu — při- kladati k cemu : muoż delati druhé rozenie v tech, ktoż jemu vóli pfi- dawagi 16żb. — Připisovati, při- Citati, piisuzovałi: druha Maria jest Jakobova; té [e przidawa sta- teénost v pfemoZení 105b; padajice pfed nimi (moenYmi) a przidawa- gicze jim svatost veliká IZivé 13b; kterak mohbú slova boZie (svato- kupci) przidawati kacieřstvie tomu (svému) 276a; narčení, kteréž jsú jemu (Kristu zákonníci) z nená- visti przidawali 90a (= na něj vrhali). přiděditi, pft., za dědice uvésti: aby ji (duši) slávú odel a k slávě věčné ji przidiedil 239a; (Bůh) znal od počátku, koho má k tak veliké odplate przidiediti 60a; (kněží) běželi pro mrchu, kterúž przidie- dili k kostelóm, a duše mordují 204a. . pridieti, pft., dodati: ale však ješťe toto przidiem, Ze... 99a. pridrzéti sé, pft, pozdrZeti se: to sluší na putující zde, aby fe jeden čas przidrželi u pokoji srdce svého 31a. priebytek, masc., Zivot: przi- bytek zdejší nebezpečný, pro ňejž sobě svatý Pavel stýskal 126b;
46 nad tau, kleraż jest z gcho przi- cžiny přišla 196b (= k vili nemu); skrze przicZinu chudých, jenž se za ty modlé, Buoh dá věčný přie- bytek 2v6b (= k vůli chudým); člo- věk tiehne se na to již právem, což jest sobó navedl przicžinu dob- rých skutkuov 30b (= dobrými skutky); nemoci dievky sú przi- cžinu otce a mateře 274a (= vinou). — Příležitost: mezi lidem (nemohl ďábel tak snadno Krista pokoušeti) jako na púšti v samotnosti a w przi- cžinie hodné ku pokúšení, to jest v lačnosti postní 75b; až se časem a przicžinu (šidlo v pytli) ukáže 236a ( — příležitostí, při příležitosti); času, místa a prziecžiny čeká, aby se tu ukázal s hňevem 194a. — Okolnost: ňekteří hřiechové mají przicžiny obtežující 259a; (ďábel) s znamenitými przicžinami chce odpočívati 98a; ňekdy známost (Boha) udušena bývá przicžinami protivnými 35b. — Věc: že nemuož v jiných přičinach ujišťeno býti milování boží, než toliko v zacho- vání jcho řečí 140b; Pán przicžiny ukazuje, kterými milování jeho v lidech ujisteno muoż býti 140a; anebo jse s ním (Bohem) milosli spojili v tom skutku nebo v jiných, jakož jsú zvolenie sta- vuov k zvláštním przicžinam du- chovním, jako: k zdrželivosti pa- nenské a k jiným poklonám du- chovním 140b. příčinek, masc., přídavek: oby- čejóv a przicžinkuow, kterýmiž ozdobují (kněží; ten očistec 86b. priéinéti, impf, pricimovati: (člověk) sedí, hřiech na hřiech przicžiniege 73a b. přičiniti, pft., přiložiti: k své- mu spasení všicku pilnost przi- cžiniti 277a. přičísti, pft., připsati, přivlast- ^ii: kdyby mohli jedni druhé certóm prziczielti, radi by 194b; na prelatich, jesto [e chti Kristu przicZijfti 104b. pridati, pit. Piiożiti: k emu větčí snażenstvie przidati máme 260b. — Pripsati, pricisti, prisou- diti: stvofenie pühému przidati to křivě, což na samého Boha slušie 247b; to jest dosti ťežko. Toť ne- muož przidano byli jinému, jediné samé milosti ku Pánu Ježíšovi 197a; to musí býti jeho obláštní dobroťe przidano, aby, zanedbaje svých nelibostí, i učinil jim dobře 150b; zdali jsá jim neprzidali kacietstvie a nespálili pro iie spravedlivých v Konstancí 102b (= ncodsoudiil je za kacíře); tím brání se Pán Ježíš proti tomu narčení, které jsú jemu przidali, řka 89a (= na něj uvrhli). pridávati, impf. P. čemu — při- kladati k cemu : muoż delati druhé rozenie v tech, ktoż jemu vóli pfi- dawagi 16żb. — Připisovati, při- Citati, piisuzovałi: druha Maria jest Jakobova; té [e przidawa sta- teénost v pfemoZení 105b; padajice pfed nimi (moenYmi) a przidawa- gicze jim svatost veliká IZivé 13b; kterak mohbú slova boZie (svato- kupci) przidawati kacieřstvie tomu (svému) 276a; narčení, kteréž jsú jemu (Kristu zákonníci) z nená- visti przidawali 90a (= na něj vrhali). přiděditi, pft., za dědice uvésti: aby ji (duši) slávú odel a k slávě věčné ji przidiedil 239a; (Bůh) znal od počátku, koho má k tak veliké odplate przidiediti 60a; (kněží) běželi pro mrchu, kterúž przidie- dili k kostelóm, a duše mordují 204a. . pridieti, pft., dodati: ale však ješťe toto przidiem, Ze... 99a. pridrzéti sé, pft, pozdrZeti se: to sluší na putující zde, aby fe jeden čas przidrželi u pokoji srdce svého 31a. priebytek, masc., Zivot: przi- bytek zdejší nebezpečný, pro ňejž sobě svatý Pavel stýskal 126b;
Strana 479
kteříž bez osidl diablových žádají przibytek zemský přeminúti 55a; ta bude dobré a najlepší, když (duše) znikne przibytka zdejšieho 70a. přiekaza, fem.,překážka:; všudy mají przikazy a nejsú jim ty věci přítomny 206a; ty prziekazy jinak musí rozumieny býti 277b. přiekazný, adj., překážející: všecky věci prziekazne zrušil 180b; jim vladaistvie mnohi nezdaji se zästupové prziekaznij 277b. přieliš, adv., až nazbyt, ná- ramně: všeho dobrého przielifs dosti mieti budú 172b; (Antikrist) oden jsa svatosti przielifs velebñe 9 a. prielisnost, fem, nadbytek: (lakomý) chudým nedává z przili(f- nofti hojné ani málo 237b. prieliśny, adj., náramny, ne- smirny: takovéZ rühanie deje se i nyní od przieliffhneho mnozstvie lidu duchovního 88b; válka s zá- hubami priliffhnymi 6b; tut v nich (lidech) svédomie nenie z nákla- duov przieliffnych. 20b. prievaZny, adj., odvażujści se: v iem (blahoslavenství věčném) jest smělost prziwažna všech po- kušení 217b. priezn, přiezeň, fem., přátel- ství: (ďábel vpouští do lidí) zlé milosti, telesné prziezni s marnymi lidmi 57a. pfihanéti, impf. P komu == kárati koho: až jemu Pán Ježíš przihaniel z toho řka 165a. piihlédati, impf., přihlážeti: když počne przihledati Pán 10b. příhoda, fem., náhoda: jediné ńckdy z przihody na pamět jim přijde jméno Jezukristovo 151a. pfichoditi. impf, pricházeti: srdce, kteréž ku poznání božímu przichodij 70a. příchoz, masc, příchozí: ty jsi przichozem sám od Jeruzaléma 107b. zkoumavě 47 příchozě, masc., příchozí: ty sám pútník jsi neb przichoze do Jeruzaléma 109a. přichýliti sě, pft. P. sě čenu = skloniti se k éemu: ráčil býti malým a nízkým věcem fe przi- chyliti 280b. prijieti sé, pft., uchytiti se: lid novy, jesto [e Jich mohlà pravda przigijti 135b. prijíti, pft. Dojiti: na to prigle, że o tom każdy otazan bude 266a; aby (lidé ze zákona božího) poznali to,nač przigde Jidem potom 169b. — Piihoditi se: teleshe muoż przigiti, aby jedni druhé prodávali 258b. přikládati, impf.: lámal a dá- val učedlníkóm, aby przikladali; i kladli jsú před zástup 196a (asi omyl m. předkládali). přikvačiti, pft., přepadnoutí: nepřikwacžijt vás to moře svými vlnami 6b; przikwacžij zlý duch tiem smutkem člověka 106b. příležčti, impf. P. (k) čemu = ležetů u čeho: dobré vuoli mnohé zlé věci prziležij, ješto táhnú vuoli dobrů v přestúpení 24a; k té Ga- lileji moře przileżij 214b; — p. o čem == sowviseti s Cim: (necely křesťan) se učiní toho nevěda, což o Kristovi a jeho pravdě přiležij 16a; — byti tu: jeste nedostatek byva a prace przileżi po obéde v tomto živoťe 251a; v proměnách a v prácech, kteréž zde z potřeby przileżij 31a; vyznávati jméno Pána Ježíše — ihned przileži po- smievani 16a. — Vetahovati se: ta slova prziležij k obci židovské nevďdečné 45b; k nim nic neprzi- ležij to narozenie, kteříž s ním (Kristem) tak nemyslé býti 21b. — Příslušeti: milosti prziležy z při- rození přítomnu býti tem, kteréZ miluje 143b; i nám prziležij k té pokoře, kteráž beze lsti jest, řieci, že nejsme hodni chvály 45a; ta věc z viery prziležij každému, ktož chce sluha Kristuov býti 15b; on
kteříž bez osidl diablových žádají przibytek zemský přeminúti 55a; ta bude dobré a najlepší, když (duše) znikne przibytka zdejšieho 70a. přiekaza, fem.,překážka:; všudy mají przikazy a nejsú jim ty věci přítomny 206a; ty prziekazy jinak musí rozumieny býti 277b. přiekazný, adj., překážející: všecky věci prziekazne zrušil 180b; jim vladaistvie mnohi nezdaji se zästupové prziekaznij 277b. přieliš, adv., až nazbyt, ná- ramně: všeho dobrého przielifs dosti mieti budú 172b; (Antikrist) oden jsa svatosti przielifs velebñe 9 a. prielisnost, fem, nadbytek: (lakomý) chudým nedává z przili(f- nofti hojné ani málo 237b. prieliśny, adj., náramny, ne- smirny: takovéZ rühanie deje se i nyní od przieliffhneho mnozstvie lidu duchovního 88b; válka s zá- hubami priliffhnymi 6b; tut v nich (lidech) svédomie nenie z nákla- duov przieliffnych. 20b. prievaZny, adj., odvażujści se: v iem (blahoslavenství věčném) jest smělost prziwažna všech po- kušení 217b. priezn, přiezeň, fem., přátel- ství: (ďábel vpouští do lidí) zlé milosti, telesné prziezni s marnymi lidmi 57a. pfihanéti, impf. P komu == kárati koho: až jemu Pán Ježíš przihaniel z toho řka 165a. piihlédati, impf., přihlážeti: když počne przihledati Pán 10b. příhoda, fem., náhoda: jediné ńckdy z przihody na pamět jim přijde jméno Jezukristovo 151a. pfichoditi. impf, pricházeti: srdce, kteréž ku poznání božímu przichodij 70a. příchoz, masc, příchozí: ty jsi przichozem sám od Jeruzaléma 107b. zkoumavě 47 příchozě, masc., příchozí: ty sám pútník jsi neb przichoze do Jeruzaléma 109a. přichýliti sě, pft. P. sě čenu = skloniti se k éemu: ráčil býti malým a nízkým věcem fe przi- chyliti 280b. prijieti sé, pft., uchytiti se: lid novy, jesto [e Jich mohlà pravda przigijti 135b. prijíti, pft. Dojiti: na to prigle, że o tom każdy otazan bude 266a; aby (lidé ze zákona božího) poznali to,nač przigde Jidem potom 169b. — Piihoditi se: teleshe muoż przigiti, aby jedni druhé prodávali 258b. přikládati, impf.: lámal a dá- val učedlníkóm, aby przikladali; i kladli jsú před zástup 196a (asi omyl m. předkládali). přikvačiti, pft., přepadnoutí: nepřikwacžijt vás to moře svými vlnami 6b; przikwacžij zlý duch tiem smutkem člověka 106b. příležčti, impf. P. (k) čemu = ležetů u čeho: dobré vuoli mnohé zlé věci prziležij, ješto táhnú vuoli dobrů v přestúpení 24a; k té Ga- lileji moře przileżij 214b; — p. o čem == sowviseti s Cim: (necely křesťan) se učiní toho nevěda, což o Kristovi a jeho pravdě přiležij 16a; — byti tu: jeste nedostatek byva a prace przileżi po obéde v tomto živoťe 251a; v proměnách a v prácech, kteréž zde z potřeby przileżij 31a; vyznávati jméno Pána Ježíše — ihned przileži po- smievani 16a. — Vetahovati se: ta slova prziležij k obci židovské nevďdečné 45b; k nim nic neprzi- ležij to narozenie, kteříž s ním (Kristem) tak nemyslé býti 21b. — Příslušeti: milosti prziležy z při- rození přítomnu býti tem, kteréZ miluje 143b; i nám prziležij k té pokoře, kteráž beze lsti jest, řieci, že nejsme hodni chvály 45a; ta věc z viery prziležij každému, ktož chce sluha Kristuov býti 15b; on
Strana 480
48 (Jan) toliko u vode křlí, kterážto věc prziležie spravedlnosti ze- vnitřní 17b; jiným nižádným lidem neprzileZi diviti se o té véci, je- diné... 26a; najvyse przileZi zpráva ducha pravdy k skutkóm jazyka 184a. priiežitý, adj., náležitý, vhodný: prziležita věc jest učedlníkóm Je- žíšovým doma býti 119a; však mi se tento výklad zdá nayprzileži- tieyffi 4b, prilipati, impf, prilepovati se: (člověk) nezřízeňe k tomu milostí przilipa 216a. přiměřiti, pít. Prirovnati: przimierziecze pravdu Kristovu k Jich zlym żivotóm, shledime 12b. — Prizpisobiti: teżki jest věc pristupiti a przimierziti [e k jeho svatému životu 177b. přiměřovati, impf., přizpůso- bovati: przim'erzugieze je (slova boží) k svobodám lidu hřiešného 219a. přimieřěti, impf. P. čsokkomu = prizpusobovati co cemu, pripo- dobñovati co k éemu: podlé slepoty své przimierzege slova zákona bo- žieho k hřiešníkóm 188b; (nestálý, co jednou podle Krista vystavi,) to druhý čas zbofi, przimierzege fe k světu 89b; kteříž nemohú da- leko kázati čtenie od svého života, musí k tomu výklady przimiefeti 100a; v tom (v nechápavosti) jim shovivaje, przimierzij k nim rovné věci, aby srozuměti i snésti mohli 166a; ty věci z přikázaní Kristova jsú, neprzimirzey jich k lehkému člověku, poruč je dokonalému 142b. přimiešenie, neutr., příměsek (něčeho jiného): toť jest spasenie: bez przimielffeni zřenie míti v Buoh 30a. primlüvati, imperf., domlou- vati: kteříž napřed šli, przimluwali jemu, aby mlčal 70b. přinositi, impf., přinášet: hod- ného úžitku neprzinofy 259b aj. připlývati, impf, pritékati: všem prziplywa život věčný z plno- sli zaslúženie 2iSa pFipraviti, prf. Upraviti,nastro- Jiti: všechen život (boky, ramena, nohy) prziprawiti 216b. — Privésti: ostav (v chrámě) a je (Marii a Jo- sefa) k takové Zalosli prziprawiw 35a; toho oni nenávideli a na smrt prziprawili 92a; zeplvany a k hanbé przipraweny 200a. piipravovati, impf, strojiti: ženy, podobňe k lidem marnym a lehkym fe prziprawugicze 20a. pripuditi, pit., pfinutiti : przi. pud prijíti! 171b; (Antikr.) má moe, abv mohl przipuditi každého k tomu 9b. přirovnati, pft., připodobnití: kterak srdce plná Jsti mohü se ra- dovati z toho, Ze Pana přijali, tú- Zice jeste, Ze se nemohü Sodom- skim przirownati? 278b. pfirozenie, neutr, povaha: i Zádost i przirozenie násilhe se jim (smilstvem) raní 270a. pfíslovie, neutr., podobenství: toto w przi(lowij mluvil sem vim 130b. pfiísluséti, impf. Příslušie ke mně 0 cem == zdleZ§ mi na čem: najemnik jest, a neprziflu(fij k emu o ovcích 121a; k nim (biskupům) przifluffelo o narozenie spasitele lidského 22a. přispěti, pít., prispéchati: za tiem život věčný przifpiege 218a; ihned przifpiege zdraví i život 45b. přistáti, impf P. (k) čemu = státi při čem, na blízku čeho, tu: ňekteří zblízka prziltogi Pánu Je- žíšovi a ňekteří zdaleka přicbázejí k ňemu 198a; vuolí spojeni przi- ftogij Bohu 202a ; již by na té pře- kážce dosti bylo, "ale k tomu ješťe toto prziftogij: bohatstvie 69a; viera, kteraż užitečna prziftogij k slvšení slova božího 68b; zaple- tenie prziflogij pravde 137a; anje- lové prziftogij a nedopustí naň
48 (Jan) toliko u vode křlí, kterážto věc prziležie spravedlnosti ze- vnitřní 17b; jiným nižádným lidem neprzileZi diviti se o té véci, je- diné... 26a; najvyse przileZi zpráva ducha pravdy k skutkóm jazyka 184a. priiežitý, adj., náležitý, vhodný: prziležita věc jest učedlníkóm Je- žíšovým doma býti 119a; však mi se tento výklad zdá nayprzileži- tieyffi 4b, prilipati, impf, prilepovati se: (člověk) nezřízeňe k tomu milostí przilipa 216a. přiměřiti, pít. Prirovnati: przimierziecze pravdu Kristovu k Jich zlym żivotóm, shledime 12b. — Prizpisobiti: teżki jest věc pristupiti a przimierziti [e k jeho svatému životu 177b. přiměřovati, impf., přizpůso- bovati: przim'erzugieze je (slova boží) k svobodám lidu hřiešného 219a. přimieřěti, impf. P. čsokkomu = prizpusobovati co cemu, pripo- dobñovati co k éemu: podlé slepoty své przimierzege slova zákona bo- žieho k hřiešníkóm 188b; (nestálý, co jednou podle Krista vystavi,) to druhý čas zbofi, przimierzege fe k světu 89b; kteříž nemohú da- leko kázati čtenie od svého života, musí k tomu výklady przimiefeti 100a; v tom (v nechápavosti) jim shovivaje, przimierzij k nim rovné věci, aby srozuměti i snésti mohli 166a; ty věci z přikázaní Kristova jsú, neprzimirzey jich k lehkému člověku, poruč je dokonalému 142b. přimiešenie, neutr., příměsek (něčeho jiného): toť jest spasenie: bez przimielffeni zřenie míti v Buoh 30a. primlüvati, imperf., domlou- vati: kteříž napřed šli, przimluwali jemu, aby mlčal 70b. přinositi, impf., přinášet: hod- ného úžitku neprzinofy 259b aj. připlývati, impf, pritékati: všem prziplywa život věčný z plno- sli zaslúženie 2iSa pFipraviti, prf. Upraviti,nastro- Jiti: všechen život (boky, ramena, nohy) prziprawiti 216b. — Privésti: ostav (v chrámě) a je (Marii a Jo- sefa) k takové Zalosli prziprawiw 35a; toho oni nenávideli a na smrt prziprawili 92a; zeplvany a k hanbé przipraweny 200a. piipravovati, impf, strojiti: ženy, podobňe k lidem marnym a lehkym fe prziprawugicze 20a. pripuditi, pit., pfinutiti : przi. pud prijíti! 171b; (Antikr.) má moe, abv mohl przipuditi každého k tomu 9b. přirovnati, pft., připodobnití: kterak srdce plná Jsti mohü se ra- dovati z toho, Ze Pana přijali, tú- Zice jeste, Ze se nemohü Sodom- skim przirownati? 278b. pfirozenie, neutr, povaha: i Zádost i przirozenie násilhe se jim (smilstvem) raní 270a. pfíslovie, neutr., podobenství: toto w przi(lowij mluvil sem vim 130b. pfiísluséti, impf. Příslušie ke mně 0 cem == zdleZ§ mi na čem: najemnik jest, a neprziflu(fij k emu o ovcích 121a; k nim (biskupům) przifluffelo o narozenie spasitele lidského 22a. přispěti, pít., prispéchati: za tiem život věčný przifpiege 218a; ihned przifpiege zdraví i život 45b. přistáti, impf P. (k) čemu = státi při čem, na blízku čeho, tu: ňekteří zblízka prziltogi Pánu Je- žíšovi a ňekteří zdaleka přicbázejí k ňemu 198a; vuolí spojeni przi- ftogij Bohu 202a ; již by na té pře- kážce dosti bylo, "ale k tomu ješťe toto prziftogij: bohatstvie 69a; viera, kteraż užitečna prziftogij k slvšení slova božího 68b; zaple- tenie prziflogij pravde 137a; anje- lové prziftogij a nedopustí naň
Strana 481
žádné škody 79b; dokudž nemoc trápí a luože obyčejuo zlých przi- ftogij 248a; ješťe nám tato slova prziltogi, jesto die Pán 193b, když jest skutek kňezstvie jeho dokonán a když prziľtogij již - Kristus) pred obličejem božím, vykúpenie nalez! 132a, kfivda. všudy vuokol przi- ftogeczy, táhne člověka od pravdy 47a. pfistihnüti, pft, chytii: ač s uimi (dobrymi) tovarystvie v spra- vedlnosti Kristově budem moci prziftihnuli 27a; pakli by ta lékař- stvie nemohla prziftihnuti plného zdravi tomu lidu 271a; jedva na běh se dada prziftihne člověk cesty přikázanie božiech 279a. přístroj, masce., kus oděvu: odevy nákladné nebo pásy nebo zápony a jiné přiltroge pyšné 175a. pfistüpati, impft., přistupo- vati: neprziftupay k trnu 201b. prisvédéiti, pft., uznati: (knézi) lakomstvie przifwiedcZili jim (li- dem) za hospodafstvie 37a. přisvětiti, pít, svěcením při- svojita: (kněží) všechen svět przi- fwietili Bohu 189a. prítomné, adv., osobné: když jest byl przietomnie syn boží na svète 14a. přivládnůti, pft., ovládnouti: cożkoli ona (pycha) prziwladne, vždy s té strany nedopustí na ve- čeři jíti 173b. privoditi, impf., přivádětí, uvádéti: duchovn'e malomocenstvie libost telu prziwodij 43a; Pán pfie- klady prziwodij 201 b. privykly, adj., čemu kdo při- vykl, navyknutý: víno prziwykle nemuoZ ohyžďeno opilému býti 165a. prizrieti, pft, přihlédnoutí: przizrzi a sly§ tuto Zalobu! 288a. pro, praep.: täzanie tohoto mistra kterakkoli bylo, buď včrňe nebo nevčrňe, pro to múdľe tázal 217b (= přes to, nicméně). 49 proběhlý, adj., zběhlý, zkušený: oni mají müdrost tak probiehlu, że jim nedá upadnúti v škody 206a. probiti, pft., podmaniti: roz- košný život získal a mnohé pod se probil 91a. procesí, fem.: veliká proczefy bude 170b. prodléti, pft. Pr. délati — dlouho nedélati: ňekdy (Bůh) prodlij přijíti k člověku, až jeho chudoba setře 119a. prodlévati, impf., prodlužovati: ta pamět (památka boháčova) fe prodlewa, ale túžebná 157b. prodliti, pft. prodloużiti: ne- muožte sobě zdraví přivésti, ani Zivota svého muoZte prodliti 230b. procházéti, impf, prohledá- vati, vyslÿchath: takovi suZoväni bývají, zrazováni, tazoväni pod pfisahi, prochazeni v tajných vč- cech 157a. prôchodisèe, neutr., průchod: aby prochodifftie tajná shlédal 149b. projaty, adj., pronikavý, vy- iříbený: smysluov vysokých a pro- yatych 10a. projíti, pft., přebčhnouti, udáti se: co v kňežiech lží progde! 165b; ta slova, kteráž mohla na jednom vladaři lidsky podle slov progiti 205b; chti v8e provésti po své vuoli, a což by tak neprofflo, ihned hüevy o zemi udeří 193b. prokvasiti, pft., prohodovati: vše to pýcha sehltí a prokwaly 168b. prokysalost, fem., shnilost: léni a nevdeéní lidé zapudi jeho od sebe svü nedbavü leností a mrzkü prokyfíaloftij 111b. prokysaly, adj. shnily: i my prokyfalij a zneduZivélí povláéeti se budem 46b; kdyZ my spíme v le- nosti prokyfale a rozmafilé 48a; kfestanóm lénim, ustydlÿm a pro- kyfalym 66a; kdež jest viera živá, tat se raduje, ale prokyfalu vieru ktož mají, tyt rmáti viera 103a.
žádné škody 79b; dokudž nemoc trápí a luože obyčejuo zlých przi- ftogij 248a; ješťe nám tato slova prziltogi, jesto die Pán 193b, když jest skutek kňezstvie jeho dokonán a když prziľtogij již - Kristus) pred obličejem božím, vykúpenie nalez! 132a, kfivda. všudy vuokol przi- ftogeczy, táhne člověka od pravdy 47a. pfistihnüti, pft, chytii: ač s uimi (dobrymi) tovarystvie v spra- vedlnosti Kristově budem moci prziftihnuli 27a; pakli by ta lékař- stvie nemohla prziftihnuti plného zdravi tomu lidu 271a; jedva na běh se dada prziftihne člověk cesty přikázanie božiech 279a. přístroj, masce., kus oděvu: odevy nákladné nebo pásy nebo zápony a jiné přiltroge pyšné 175a. pfistüpati, impft., přistupo- vati: neprziftupay k trnu 201b. prisvédéiti, pft., uznati: (knézi) lakomstvie przifwiedcZili jim (li- dem) za hospodafstvie 37a. přisvětiti, pít, svěcením při- svojita: (kněží) všechen svět przi- fwietili Bohu 189a. prítomné, adv., osobné: když jest byl przietomnie syn boží na svète 14a. přivládnůti, pft., ovládnouti: cożkoli ona (pycha) prziwladne, vždy s té strany nedopustí na ve- čeři jíti 173b. privoditi, impf., přivádětí, uvádéti: duchovn'e malomocenstvie libost telu prziwodij 43a; Pán pfie- klady prziwodij 201 b. privykly, adj., čemu kdo při- vykl, navyknutý: víno prziwykle nemuoZ ohyžďeno opilému býti 165a. prizrieti, pft, přihlédnoutí: przizrzi a sly§ tuto Zalobu! 288a. pro, praep.: täzanie tohoto mistra kterakkoli bylo, buď včrňe nebo nevčrňe, pro to múdľe tázal 217b (= přes to, nicméně). 49 proběhlý, adj., zběhlý, zkušený: oni mají müdrost tak probiehlu, że jim nedá upadnúti v škody 206a. probiti, pft., podmaniti: roz- košný život získal a mnohé pod se probil 91a. procesí, fem.: veliká proczefy bude 170b. prodléti, pft. Pr. délati — dlouho nedélati: ňekdy (Bůh) prodlij přijíti k člověku, až jeho chudoba setře 119a. prodlévati, impf., prodlužovati: ta pamět (památka boháčova) fe prodlewa, ale túžebná 157b. prodliti, pft. prodloużiti: ne- muožte sobě zdraví přivésti, ani Zivota svého muoZte prodliti 230b. procházéti, impf, prohledá- vati, vyslÿchath: takovi suZoväni bývají, zrazováni, tazoväni pod pfisahi, prochazeni v tajných vč- cech 157a. prôchodisèe, neutr., průchod: aby prochodifftie tajná shlédal 149b. projaty, adj., pronikavý, vy- iříbený: smysluov vysokých a pro- yatych 10a. projíti, pft., přebčhnouti, udáti se: co v kňežiech lží progde! 165b; ta slova, kteráž mohla na jednom vladaři lidsky podle slov progiti 205b; chti v8e provésti po své vuoli, a což by tak neprofflo, ihned hüevy o zemi udeří 193b. prokvasiti, pft., prohodovati: vše to pýcha sehltí a prokwaly 168b. prokysalost, fem., shnilost: léni a nevdeéní lidé zapudi jeho od sebe svü nedbavü leností a mrzkü prokyfíaloftij 111b. prokysaly, adj. shnily: i my prokyfalij a zneduZivélí povláéeti se budem 46b; kdyZ my spíme v le- nosti prokyfale a rozmafilé 48a; kfestanóm lénim, ustydlÿm a pro- kyfalym 66a; kdež jest viera živá, tat se raduje, ale prokyfalu vieru ktož mají, tyt rmáti viera 103a.
Strana 482
50 prokysati, pft., shniti: mnozi u prodlení časuov rozmařejí a pro- kyffie 187a. proména, fem :syty obéd,ryby ve trojich promienach, v jiných a jiných kořeních 77b (= v trojí úpravě). proměnný, adi.,, proměnlivý: neustavičnost prom 'ennu v tom ukazuje 124a. prospóch, masc. prospivdnt: ta müdrost (zemská) jest cesta a pro- fpiech ke všem břiechóm 50b. prospěšný, adj., prospívajici : jest máio v vdovstvie profpieffnych lidi 29a. prospéti, pft , prospéchu dojiti, pokrociti: Ze se mnozí ve cti usiaví a rádi by v tom profpieli na věčné ćasy 108a; dábel nemohl na ňem : (Kristu) ničímž profpieti 75b; jinak iéní nic neprofpiegij v vinnici bożi 63a; aby tajil złosti ňekterých, aby v nich profpiel daleko 88a. prostě, adv. Přímo: bázeň ňekdy proltie odráží od nich (dob- rých skutkův) a ňekdy v nich člověka zslabí 30b. — Docela: aby proltie nic neměli 192a. prostrèdek, masc., prostřed- nik: Krista, jenž jest smierce a proft:zedek mezi Bohem a lidmi 123a. prostý, adj. Svobodný: všicek dluh odpustiv jemu a prolta jej propustiv 261b. — Přímý: nebo se odpierá světu poznánie jeho (Boha) proftym slovem čtení »a svét jeho nepoznal« 32a. protož, conj. Protože: z tech věcí známo jest, proč lidé více mi- lují temnosti: protož o nich nevěří, by hřích byly 154b. — Připojuje větu prostě k větě předchozí, bez smyslu výsledního: rozličňe vy- kládají tu lodiéku. Nektefí . . ., fie- ktefí..., a üekterí... ProtoZ tuto zdá mie se 47a a j. provésti, pft, prevésti: zce- nivše bolesti Kristovy a na peníze je prowedffe 137a, próvod, mssc., provodní neděle (= první po velkonoci): (aby) o pro- wodie na nové hresili 225b; projda se ďábel do prowodu po místech suchých, i vrátí se v duom ten 92b. provoditi, pít, doprovoditi: potom prowodie (kněží; každého v oćislec 172b; až by smrt do pekla je (nemoudré hříšníky: pro- wodila 23a; hriechóm na oko ne- dadie, aZ jedni druhé do pokla prowodij 23ía; až jej smrt pochytí a prowodij jej do pekla 233b. provolati, pft., ohlásiti : pravda jest prowolana profi jich pýše 241a; (knez. by se nań osupil, prowolalt by jej na kazani i z obce by jej rád vyhual 235b. proziieti, pft., prollédnovti: bohatec tak byl oslnul, że tepruv v pekle prozrzel 10a; (hloupí) právěť jsú prozrzeli 10a. prozvédéti, pft , prozkoum^ti: pokúšeje jeho, aby jej prozwicdiel a Istive podtrkl 217b. prsosiny, fem. plur. néprsná femeny: v uzdé zlatem okované, prfofynv zlaté 10£b. první, adj.. předešlý, předchá- zející: jest malo v vdovsivie pro- spěšných lidí, aby pravé pokánie činili z prwni rozkoši 29a; když porodí deťátko, zapomene prwniho smutku pro hojnost radosti 127a; z techto i z prwnich řečí muož rozum býti 249b a j. — Najprvná; neutr. najprvnie = poprvé: to po- psánie nayprwnie stalo se jest od Cyrina 19a. prvotně, adv., v první řadě, především: aby nám to prwotnie ostalo z potrebv dosálináti synov- ství boZieho 272a; budü-li zemské véci nynie prwotnie zvoleny, tehdy ony jiné nebudü dány 251b. prvotni, adj., prent, hlavní: (zákon boží) proto jest první a naj- větčí, neb prwotni a najvětčí věc činí v člověku 242a.
50 prokysati, pft., shniti: mnozi u prodlení časuov rozmařejí a pro- kyffie 187a. proména, fem :syty obéd,ryby ve trojich promienach, v jiných a jiných kořeních 77b (= v trojí úpravě). proměnný, adi.,, proměnlivý: neustavičnost prom 'ennu v tom ukazuje 124a. prospóch, masc. prospivdnt: ta müdrost (zemská) jest cesta a pro- fpiech ke všem břiechóm 50b. prospěšný, adj., prospívajici : jest máio v vdovstvie profpieffnych lidi 29a. prospéti, pft , prospéchu dojiti, pokrociti: Ze se mnozí ve cti usiaví a rádi by v tom profpieli na věčné ćasy 108a; dábel nemohl na ňem : (Kristu) ničímž profpieti 75b; jinak iéní nic neprofpiegij v vinnici bożi 63a; aby tajil złosti ňekterých, aby v nich profpiel daleko 88a. prostě, adv. Přímo: bázeň ňekdy proltie odráží od nich (dob- rých skutkův) a ňekdy v nich člověka zslabí 30b. — Docela: aby proltie nic neměli 192a. prostrèdek, masc., prostřed- nik: Krista, jenž jest smierce a proft:zedek mezi Bohem a lidmi 123a. prostý, adj. Svobodný: všicek dluh odpustiv jemu a prolta jej propustiv 261b. — Přímý: nebo se odpierá světu poznánie jeho (Boha) proftym slovem čtení »a svét jeho nepoznal« 32a. protož, conj. Protože: z tech věcí známo jest, proč lidé více mi- lují temnosti: protož o nich nevěří, by hřích byly 154b. — Připojuje větu prostě k větě předchozí, bez smyslu výsledního: rozličňe vy- kládají tu lodiéku. Nektefí . . ., fie- ktefí..., a üekterí... ProtoZ tuto zdá mie se 47a a j. provésti, pft, prevésti: zce- nivše bolesti Kristovy a na peníze je prowedffe 137a, próvod, mssc., provodní neděle (= první po velkonoci): (aby) o pro- wodie na nové hresili 225b; projda se ďábel do prowodu po místech suchých, i vrátí se v duom ten 92b. provoditi, pít, doprovoditi: potom prowodie (kněží; každého v oćislec 172b; až by smrt do pekla je (nemoudré hříšníky: pro- wodila 23a; hriechóm na oko ne- dadie, aZ jedni druhé do pokla prowodij 23ía; až jej smrt pochytí a prowodij jej do pekla 233b. provolati, pft., ohlásiti : pravda jest prowolana profi jich pýše 241a; (knez. by se nań osupil, prowolalt by jej na kazani i z obce by jej rád vyhual 235b. proziieti, pft., prollédnovti: bohatec tak byl oslnul, że tepruv v pekle prozrzel 10a; (hloupí) právěť jsú prozrzeli 10a. prozvédéti, pft , prozkoum^ti: pokúšeje jeho, aby jej prozwicdiel a Istive podtrkl 217b. prsosiny, fem. plur. néprsná femeny: v uzdé zlatem okované, prfofynv zlaté 10£b. první, adj.. předešlý, předchá- zející: jest malo v vdovsivie pro- spěšných lidí, aby pravé pokánie činili z prwni rozkoši 29a; když porodí deťátko, zapomene prwniho smutku pro hojnost radosti 127a; z techto i z prwnich řečí muož rozum býti 249b a j. — Najprvná; neutr. najprvnie = poprvé: to po- psánie nayprwnie stalo se jest od Cyrina 19a. prvotně, adv., v první řadě, především: aby nám to prwotnie ostalo z potrebv dosálináti synov- ství boZieho 272a; budü-li zemské véci nynie prwotnie zvoleny, tehdy ony jiné nebudü dány 251b. prvotni, adj., prent, hlavní: (zákon boží) proto jest první a naj- větčí, neb prwotni a najvětčí věc činí v člověku 242a.
Strana 483
ptáti, impf, Aledati: jiného rücha neptagme k svatbà 253b; túlajíce se a pomoci k potřebám svým ptagicze u nich (čarodějníků) 15a. puditi, impf., donucovati, zná- silhovati: toho pudij, kinü, z osad vypovídajf 200b; (malomocni) pudij každého, «by s nimi byl malo- mocný 1! a: (Antikrist) pudij v&ecky, abv jeho bludy drželi jako vieru 16b; když sú byli puzení pro vieru a súženie mnohá trpěli 56a. pihl$, adj, pouh: domenie, jeślo sń puhli bludové 136b. pustiti, pft, poslať (pryć): nzdraviv ji, puftil ji s pokojem od sebe 272b: učedlníci prosili: Puftiż ji (żenu kananejskcu) 82b; musi puftiti vuoli télesnü od sebe, chce-li, aby viera život v iiem delala 46a; (nevérící někdy se diví moudrosti boží.) potom to lehce mimo se puftij 84b. — .P. sé — spustiti se: aby fe z nich krev nepuftila 222b. püstka, fem., poustevna: (člo- věk bez daru božího) pokoj má jako puftka bez lidí 25a; takoví jako puftka zuostanü 278a. puzenie, neutr., nucení, útisk: ani puzení násilnému žádný nemá poddán býti 35b; kdož chtí milostivě živi býti v Kristu, puzenij trpéti musí 146b; aby nepohorśili se v takych puzenijch 136b. ýchati, impf., py&niti se: svû banbü pychafs 216b; Zerüce je (stroFeni) a pychagicze skrze ńe b. m pýř, masce.: jako pyrz küdelny 9b. pyfenie, neutr, pjri: (Büh) pamět jich (kněží) rozvěje jako pyřenie vichrem 14b. řád, masc., pořádek: zdá se po tom rzadu :dle toho rozvržení perikop totiž), že jsú ti (rozvrho- vatelé) milovali Krista 1a. radostný, adj., veselý: v Bohu živi jsú a v ňem sú radoľtni 274a. 51 rathúzní, adj., radniční, z rad- nice: mużi rathuznij, konšelé, rychtafi 277a; lidem světským i mużóm rathuznim 66b. řéci, impf., říkati: spíše budú rziecy, że 23bb. — Ne-fkw — ne snad: takoví nerzku Boha hle- dají, ale temi vSemi nepravostmi ztracují jeho 33b; slużili nerzku nám, ale hřiechóm našim 280b; přidávají nám k tomu všecky svaté, abychom se jim modlili, slúžili nerzku menší slávú než Bohu, ale co najvaj$e mohau 81b. Ťéčník, masc., advokát: dobry rzecźnik pfi chudého vypravuje 168b. fehola, fem., pravidlo: splüe všecky rzeholy tech zákonuov, muož býti svatokupec 159b. repták, masc., reptać: jako by ti reptaczy velmi svati byli 279b; z tech mnozi reptacy byli 62a. reptati, impf. : kñezstvo, s mno- hým vytím v chrámiech a mnoho hodin s bubláním repcycze 269b (=- breptajice). řiedko, adv., zřídka: vieru k Bohu mají 256b. řicdký, adj., málokterý: rzijdky člověk: přijme ten pokoj 117a, rziedky se právé odvrátí od hfie- chuov 188b. roditi, impf, chtíti. Pri záp. imper.: nerodte se báti 106b ; ne- rod se bâti 273a a j. rohatý, adj., urážlivý: menší věc na bratru velmi rohata jemu bude 185b. rok, masc. Lhúta: (kněží) uloZivée rok po tfi nedele postní dábelstvie vymietati 82b; roky a sňemy skládají 94a; roky ukládají Bohu 14£b. — ok: z rok do roka trpieme hlad 212b (— po cely rok); hovada, ješto w rok chodí k telu božímu 262a (= každý rok); na den narozenie Kristova, jehož pa- mátka w rok přichází 19a. rziedko
ptáti, impf, Aledati: jiného rücha neptagme k svatbà 253b; túlajíce se a pomoci k potřebám svým ptagicze u nich (čarodějníků) 15a. puditi, impf., donucovati, zná- silhovati: toho pudij, kinü, z osad vypovídajf 200b; (malomocni) pudij každého, «by s nimi byl malo- mocný 1! a: (Antikrist) pudij v&ecky, abv jeho bludy drželi jako vieru 16b; když sú byli puzení pro vieru a súženie mnohá trpěli 56a. pihl$, adj, pouh: domenie, jeślo sń puhli bludové 136b. pustiti, pft, poslať (pryć): nzdraviv ji, puftil ji s pokojem od sebe 272b: učedlníci prosili: Puftiż ji (żenu kananejskcu) 82b; musi puftiti vuoli télesnü od sebe, chce-li, aby viera život v iiem delala 46a; (nevérící někdy se diví moudrosti boží.) potom to lehce mimo se puftij 84b. — .P. sé — spustiti se: aby fe z nich krev nepuftila 222b. püstka, fem., poustevna: (člo- věk bez daru božího) pokoj má jako puftka bez lidí 25a; takoví jako puftka zuostanü 278a. puzenie, neutr., nucení, útisk: ani puzení násilnému žádný nemá poddán býti 35b; kdož chtí milostivě živi býti v Kristu, puzenij trpéti musí 146b; aby nepohorśili se v takych puzenijch 136b. ýchati, impf., py&niti se: svû banbü pychafs 216b; Zerüce je (stroFeni) a pychagicze skrze ńe b. m pýř, masce.: jako pyrz küdelny 9b. pyfenie, neutr, pjri: (Büh) pamět jich (kněží) rozvěje jako pyřenie vichrem 14b. řád, masc., pořádek: zdá se po tom rzadu :dle toho rozvržení perikop totiž), že jsú ti (rozvrho- vatelé) milovali Krista 1a. radostný, adj., veselý: v Bohu živi jsú a v ňem sú radoľtni 274a. 51 rathúzní, adj., radniční, z rad- nice: mużi rathuznij, konšelé, rychtafi 277a; lidem světským i mużóm rathuznim 66b. řéci, impf., říkati: spíše budú rziecy, że 23bb. — Ne-fkw — ne snad: takoví nerzku Boha hle- dají, ale temi vSemi nepravostmi ztracují jeho 33b; slużili nerzku nám, ale hřiechóm našim 280b; přidávají nám k tomu všecky svaté, abychom se jim modlili, slúžili nerzku menší slávú než Bohu, ale co najvaj$e mohau 81b. Ťéčník, masc., advokát: dobry rzecźnik pfi chudého vypravuje 168b. fehola, fem., pravidlo: splüe všecky rzeholy tech zákonuov, muož býti svatokupec 159b. repták, masc., reptać: jako by ti reptaczy velmi svati byli 279b; z tech mnozi reptacy byli 62a. reptati, impf. : kñezstvo, s mno- hým vytím v chrámiech a mnoho hodin s bubláním repcycze 269b (=- breptajice). řiedko, adv., zřídka: vieru k Bohu mají 256b. řicdký, adj., málokterý: rzijdky člověk: přijme ten pokoj 117a, rziedky se právé odvrátí od hfie- chuov 188b. roditi, impf, chtíti. Pri záp. imper.: nerodte se báti 106b ; ne- rod se bâti 273a a j. rohatý, adj., urážlivý: menší věc na bratru velmi rohata jemu bude 185b. rok, masc. Lhúta: (kněží) uloZivée rok po tfi nedele postní dábelstvie vymietati 82b; roky a sňemy skládají 94a; roky ukládají Bohu 14£b. — ok: z rok do roka trpieme hlad 212b (— po cely rok); hovada, ješto w rok chodí k telu božímu 262a (= každý rok); na den narozenie Kristova, jehož pa- mátka w rok přichází 19a. rziedko
Strana 484
52 rota, fem., sekta: roztrhali sú lid v roty 6b; každá rota tiehne na se vieru a zákon boží 191a; v tom sú roty mniské, pro ňež zákon boZí roztrhán jest 191a. rotiti sé, impf, hádati se: jaká nevole s čeledmi, vždy fe s nimi rotijez, an nevèräe delají! 69a. rovnati, impf. Pfrirovnavati: a se (Kristus) rowna k tomu hadu 166b, v tom jeho rownagicz &lo- věku vodnoledlnému, že takový má tři rány v své nemoci 287a. — Piizpüsobovati se: (Büh) trpělivě čeká, rownage ľe kteraks jeho (člověkovým) nedostatkóm a sho- vievaje jeho mdlobé 115a. rovně, tem. Zá-roveň = rov- ným způsobem: při tom nemuož o všech lidech zaroweň mluveno býti 193b. rovně, adv., právě: (mistři) mohüt tak obránce viery býti, rowňe yako papeZ apostolem Bb. rovnost, fem. Primérenost: to vše pravé jest, mluviece w row- nofti té 156b. — Vlídnost: (lidé) bez trpélivosti, bez pokory, bez rownofti, nesluZebni, nepoddali 190b, -Buoh) muožť navésti srdce w rownoltij (sie!) u váhu 146a (čísti jest w rownoft y). rovny, adj. Přiměřený: když sobě rownym (věcem) nevěří, pro vyzší se popudí 166a; v tom (ne- chápavosti) jim shovívaje, přimieří k nim rowne věci, aby srozuměti i snésti mohli 166a. — Spraved- livý: ten nenie zavázán ničímž, když rowneho nemuož požiti 195b = toho, co je spravedlivé). — Viidnj: (Bůh kárající) jako cizí vzhlédá po oku a slova rowneho nepromluví 85b. — Skrovný, malý: Pán prosí člověka za rownu věc, a moha pfikázati 189a; kdyZ nenie člověk tak dokonalý, aby na row- nem pokrmu přestal, ihned sna- ženstvie náramná povede 229b; rowne věci a nízké na zemi praví Pán, a nechtí jim věřiti lidé 166a; zdá se ňekdy veliké pokory člověk, ano jej rowne pohaňení zbúťi 96a. rozdělenie, neutr., rozloučení, odchod: časné rozdielenie s telem 274a; učedlníci musili sú se pro jeho rozdielenij mütiti 128a. rozdéliti, pft. Rozdíl, propast ucinit: nepravosti jich rozdielily jsú mezi nimi a mezi Bohem jich 153b. — Opustiti: ten muož milost přátelskú přemoci i přízeň svétskü rozdieliti i každú řeč Kristovu na- plniti 142b. — R. čso s kým = odtrhnouti co od koho: (pri smrti) musí se (člověk) s ním (se zbožím) zalostiie rozdeliti 69b; nerozdieli-li (člověk) s přátely té milosti ho- vadné 142a; a že té přízní ne- snadiie kto rozdeli [ nimi 142a. rozdiel, masc., neshoda: jest mnoho pohádek a rozdieluow v lidu 176a. rozkázanie, neutr., rozkaz: jdúce k jeho rozkazani na věčné zatracenie 7a. rozkošný, adj, rozmařilý: lidé rozkoflnij tohoto světa a chladoležkové 62b; život bohátčův předložil jest všem rozkoľľnym a pyšným 142a; papeže, ani rytieře, ani vládyky rozkoffneho 115b. rozkysánie, neutr., zhnisání: aby potom větčí rozkylanie ran jich bylo 4b. rozkysati sé, pft, zhnisati: hfiesnici, rozkyfawlle [e hfiechy mnohými 224a, rozlitý, adj., rozhojněný: (lidé všelijak hledají spasení a ještě i) jinak rozlite svátosti mají mnohé 159a. rozmáhati, impf., rozmnoZo- vati: ve vSech hfiech rodiece a rozmahagicze 71b. rozmaréti, pft, rozmafiljm se státi: mnozí u prodlení časuov rozmarzegi a prokyšie 187a. rozmetati, pft.: to kamení rozmeczy (nepřátelé) 209a.
52 rota, fem., sekta: roztrhali sú lid v roty 6b; každá rota tiehne na se vieru a zákon boží 191a; v tom sú roty mniské, pro ňež zákon boZí roztrhán jest 191a. rotiti sé, impf, hádati se: jaká nevole s čeledmi, vždy fe s nimi rotijez, an nevèräe delají! 69a. rovnati, impf. Pfrirovnavati: a se (Kristus) rowna k tomu hadu 166b, v tom jeho rownagicz &lo- věku vodnoledlnému, že takový má tři rány v své nemoci 287a. — Piizpüsobovati se: (Büh) trpělivě čeká, rownage ľe kteraks jeho (člověkovým) nedostatkóm a sho- vievaje jeho mdlobé 115a. rovně, tem. Zá-roveň = rov- ným způsobem: při tom nemuož o všech lidech zaroweň mluveno býti 193b. rovně, adv., právě: (mistři) mohüt tak obránce viery býti, rowňe yako papeZ apostolem Bb. rovnost, fem. Primérenost: to vše pravé jest, mluviece w row- nofti té 156b. — Vlídnost: (lidé) bez trpélivosti, bez pokory, bez rownofti, nesluZebni, nepoddali 190b, -Buoh) muožť navésti srdce w rownoltij (sie!) u váhu 146a (čísti jest w rownoft y). rovny, adj. Přiměřený: když sobě rownym (věcem) nevěří, pro vyzší se popudí 166a; v tom (ne- chápavosti) jim shovívaje, přimieří k nim rowne věci, aby srozuměti i snésti mohli 166a. — Spraved- livý: ten nenie zavázán ničímž, když rowneho nemuož požiti 195b = toho, co je spravedlivé). — Viidnj: (Bůh kárající) jako cizí vzhlédá po oku a slova rowneho nepromluví 85b. — Skrovný, malý: Pán prosí člověka za rownu věc, a moha pfikázati 189a; kdyZ nenie člověk tak dokonalý, aby na row- nem pokrmu přestal, ihned sna- ženstvie náramná povede 229b; rowne věci a nízké na zemi praví Pán, a nechtí jim věřiti lidé 166a; zdá se ňekdy veliké pokory člověk, ano jej rowne pohaňení zbúťi 96a. rozdělenie, neutr., rozloučení, odchod: časné rozdielenie s telem 274a; učedlníci musili sú se pro jeho rozdielenij mütiti 128a. rozdéliti, pft. Rozdíl, propast ucinit: nepravosti jich rozdielily jsú mezi nimi a mezi Bohem jich 153b. — Opustiti: ten muož milost přátelskú přemoci i přízeň svétskü rozdieliti i každú řeč Kristovu na- plniti 142b. — R. čso s kým = odtrhnouti co od koho: (pri smrti) musí se (člověk) s ním (se zbožím) zalostiie rozdeliti 69b; nerozdieli-li (člověk) s přátely té milosti ho- vadné 142a; a že té přízní ne- snadiie kto rozdeli [ nimi 142a. rozdiel, masc., neshoda: jest mnoho pohádek a rozdieluow v lidu 176a. rozkázanie, neutr., rozkaz: jdúce k jeho rozkazani na věčné zatracenie 7a. rozkošný, adj, rozmařilý: lidé rozkoflnij tohoto světa a chladoležkové 62b; život bohátčův předložil jest všem rozkoľľnym a pyšným 142a; papeže, ani rytieře, ani vládyky rozkoffneho 115b. rozkysánie, neutr., zhnisání: aby potom větčí rozkylanie ran jich bylo 4b. rozkysati sé, pft, zhnisati: hfiesnici, rozkyfawlle [e hfiechy mnohými 224a, rozlitý, adj., rozhojněný: (lidé všelijak hledají spasení a ještě i) jinak rozlite svátosti mají mnohé 159a. rozmáhati, impf., rozmnoZo- vati: ve vSech hfiech rodiece a rozmahagicze 71b. rozmaréti, pft, rozmafiljm se státi: mnozí u prodlení časuov rozmarzegi a prokyšie 187a. rozmetati, pft.: to kamení rozmeczy (nepřátelé) 209a.
Strana 485
rozmluviti, pít, pohovořití si: chte s ním rozmluwiti nebo se tázati 160b. rozpaë, fem., pochybnost : (lin Ÿ) rozpacZij tużebnych pln jest 57a; tesknost, bázeň, rozpacZi tüZebné 24a. rozpáčenie, reutr., ztráta dů- věry: příčina velmi tesklivá a k rozpacženie o jeho milosrden- stvie hotová 83b. rozpáčiti, pft., pochybnostmi naplnita: byli by jej rádi rozpa- cžili a umrtvili vieru v ňem 273a; tak tvrdými odpovčdmi nemohla rozpacžena býti 84b. — R. sé =- důvěry pozbyti: (Kr.) (e jest nad nimi (uéediniky) nerozpacZil, ale dobře jim učinil 49b; v horko na- kvašení ihned fe rozpacžij a po- čaté dobré opustí 83b. rozpakovati, impf., v pochyb- nosti wvádét?: hned se nahodi ñe- kteïi a rozpakugij ta srdce mno- hvmi obyéeji 273a. — R. sé — důvěru tratiti: ktoZ nepohnute dlúho pracuji, nerozpakugicze fe pro jeho (Kristovo) mlčenie 83b. rozpomienati, impf. R. ćso == pitpomínati s$ co: ktoZ móZ v tom jedenie (těla Páně) živě rozpo- mijnati tu lásku, kteráž jest jeho přivedla k tomu, aby telo na se vzal 97b. rozpravenie, neutr., vypravo- vání: zástupóm nic by to rozpra- wenie o ňečí bieďe nevoňelo 196b. rozptyleti, impf.,rozptylovati : pakli rozptylegij zbozí 203b. rozpuéiti sé, pft... puknouti: jinak rozpucži fe lahvice 268a. rozpuséenie, neutr., rogpusti- lost: také se sjednali v pýše, v opilství w rozpufftienij, ve jhrách 32b; svtosti a rozpufltienie teles- ného 2a. rozpuséeny, adj, rozpustily: fiedce se odejmi sohévolnostem rozpufftienym 3b. 53 rozsievka, masc., rozsevać: kteříž bývají posláni od ńeho (Krista), tit jsü jako rozfyewky jeho 66b. rozsüti, pít, rozsypati: aby fe (pamét) na mnohé véci neroz- fula 219b; brzo všecko rozf(ul 157b. roztrhaly, adj., neklidny, tesk- livj: srdce prokysalé, dfiemavć, roztrhale 188b. roztrhanie, neutr, neklid, tesklivost: povyk a hfmot tohoto světa, uvodiec v srdce nepokoj a roztrhanie 74b; smutek nebo roz- trhanie vpadne na ňe 35b; srdce bez pokoje jest. plno žádostí, roz- irhanie 221a; kvapnosti a vzteklé roztrhanie 232b. roztrhaný, adj, neklidný, tesklivy : obyéeje klopotné, neskrov- né, roztrhane 95b; (takový) roz- trhany bez pokoje králík jest 250a; aby Zádoslí marných a ne- pokojuo roztrhanych mohli utéci 70b. roztrhovati, impf., neklidnym činiti, rozteskňovati: zástup, ješto roztrhuge človčka svými hťmoty nepokojnými 74b. roztrženie, neutr., roztrżka: budú bojové, svárové a roztrženie 7b. roztrzeny, adj, roztržitost püsohtecí: zástup véc nepokojná a roztrZena jest 215b. roztuénéti, pft., otjti: zmilelÿ muoj roztucZniel, ztlástl 255b. roztyly, adj, vypasenj: mui rumní, roztylij, s velikými břichy 14a. roztyti, pfit.,, ztuónéti: jesto sá byli (v Kafarnau) roztyli 44a. rozum, masc. R. čeho, k čemu == porozumění čemu: aby rozum toho byl, co Pán tuto mluví 199b; protož k sloyuom Pána Ježíše maje rozum ťelestný, nesnázi měl v tom a divil se tomu 160b. — Smysl, výklad, názor: obutie Kristovo
rozmluviti, pít, pohovořití si: chte s ním rozmluwiti nebo se tázati 160b. rozpaë, fem., pochybnost : (lin Ÿ) rozpacZij tużebnych pln jest 57a; tesknost, bázeň, rozpacZi tüZebné 24a. rozpáčenie, reutr., ztráta dů- věry: příčina velmi tesklivá a k rozpacženie o jeho milosrden- stvie hotová 83b. rozpáčiti, pft., pochybnostmi naplnita: byli by jej rádi rozpa- cžili a umrtvili vieru v ňem 273a; tak tvrdými odpovčdmi nemohla rozpacžena býti 84b. — R. sé =- důvěry pozbyti: (Kr.) (e jest nad nimi (uéediniky) nerozpacZil, ale dobře jim učinil 49b; v horko na- kvašení ihned fe rozpacžij a po- čaté dobré opustí 83b. rozpakovati, impf., v pochyb- nosti wvádét?: hned se nahodi ñe- kteïi a rozpakugij ta srdce mno- hvmi obyéeji 273a. — R. sé — důvěru tratiti: ktoZ nepohnute dlúho pracuji, nerozpakugicze fe pro jeho (Kristovo) mlčenie 83b. rozpomienati, impf. R. ćso == pitpomínati s$ co: ktoZ móZ v tom jedenie (těla Páně) živě rozpo- mijnati tu lásku, kteráž jest jeho přivedla k tomu, aby telo na se vzal 97b. rozpravenie, neutr., vypravo- vání: zástupóm nic by to rozpra- wenie o ňečí bieďe nevoňelo 196b. rozptyleti, impf.,rozptylovati : pakli rozptylegij zbozí 203b. rozpuéiti sé, pft... puknouti: jinak rozpucži fe lahvice 268a. rozpuséenie, neutr., rogpusti- lost: také se sjednali v pýše, v opilství w rozpufftienij, ve jhrách 32b; svtosti a rozpufltienie teles- ného 2a. rozpuséeny, adj, rozpustily: fiedce se odejmi sohévolnostem rozpufftienym 3b. 53 rozsievka, masc., rozsevać: kteříž bývají posláni od ńeho (Krista), tit jsü jako rozfyewky jeho 66b. rozsüti, pít, rozsypati: aby fe (pamét) na mnohé véci neroz- fula 219b; brzo všecko rozf(ul 157b. roztrhaly, adj., neklidny, tesk- livj: srdce prokysalé, dfiemavć, roztrhale 188b. roztrhanie, neutr, neklid, tesklivost: povyk a hfmot tohoto světa, uvodiec v srdce nepokoj a roztrhanie 74b; smutek nebo roz- trhanie vpadne na ňe 35b; srdce bez pokoje jest. plno žádostí, roz- irhanie 221a; kvapnosti a vzteklé roztrhanie 232b. roztrhaný, adj, neklidný, tesklivy : obyéeje klopotné, neskrov- né, roztrhane 95b; (takový) roz- trhany bez pokoje králík jest 250a; aby Zádoslí marných a ne- pokojuo roztrhanych mohli utéci 70b. roztrhovati, impf., neklidnym činiti, rozteskňovati: zástup, ješto roztrhuge človčka svými hťmoty nepokojnými 74b. roztrženie, neutr., roztrżka: budú bojové, svárové a roztrženie 7b. roztrzeny, adj, roztržitost püsohtecí: zástup véc nepokojná a roztrZena jest 215b. roztuénéti, pft., otjti: zmilelÿ muoj roztucZniel, ztlástl 255b. roztyly, adj, vypasenj: mui rumní, roztylij, s velikými břichy 14a. roztyti, pfit.,, ztuónéti: jesto sá byli (v Kafarnau) roztyli 44a. rozum, masc. R. čeho, k čemu == porozumění čemu: aby rozum toho byl, co Pán tuto mluví 199b; protož k sloyuom Pána Ježíše maje rozum ťelestný, nesnázi měl v tom a divil se tomu 160b. — Smysl, výklad, názor: obutie Kristovo
Strana 486
54 a rozvázanie Janovo móž lento rozum mieli, Ze... 18a; aby (evglium) tak rozum dávalo, 'jakž sú oni (lidé) chfeli 99b; myslím tuto rozumy tech étenie popsati la; muoż také ten rozum o titi klácené státi na tech, kteríz 13a; podle toho rozumu postaví Buoh proti hfiesnÿm i dobrodinie svä 4b; zákony lidské, zamyšlené pod cizími rozumy slova božího 67a; aby bludňe to neb ono drželi, zlé rozumy o tom méli 57a a j. — Naučení: ješťe muož nám tento rozum zuostati, že nepřátel muož člověk odbyli podobnú reci 16a; tyto věci k tomu jsem pověďel, aby snad mohlo lépe k rozumu býti, co jse mluví od Pána 142a a j. rozumee, masc., nawucenicko : aby nám ňejaký rozumecz z toho ostal 3Yb. rozumnosť, masc., pochopení: rozumnoft slova božieho s rezsu- zením světla přichází 67a. rozzievati, pft., rozziti, ote- viti: ne v3ickni dočekají vlka, až by usta veliká na ňe rozyewal 121b. rufián, masc., kuplif: povést horsi neż o zlodeji a ruffianu 50b. rufiànsky, adj, kupliisky: vrozpustenich nestydatÿch a ruffi- anfkych 29a. rufiánstvie, neutr , kuplárstvi: smilstvie a ruffianftwie pfirozeni věc 99b. rumny, adj, rumeny: lice rumne 200b; mui rumnij, roztyli 14a. s, praep. S akkus.: ty véci nám k trestánie zuostaveny jsú, ač s to smysla v nás bude 208b; budü-li mieti viery f tolik 196b. — S instr.: on jest svétlo jich (lidí) v tom, co jest je z Bohem delilo 153b (— od Boha odluéovalo). -- Zdvojeno: nakládaj fes nim jako s bratrem 44a. s- předp. viz i Z-. sádelný v. sádlný. saditi, impf., sdzeti, ustanovo- vati: muoZ küez na rathüz jíti a konsely s podkomofim faditi a taras sobě z nich učiniti 189b. sádlný, adj, tučný, tlustý: břicho ľadlne 200b: kňeží ľadelnij a s rumnými líci 76b. samotnost, fem., osamělost, samota: mezi lidem neměl k ňemu (Kristu) ďábel takových přístupuov jako na pásti w famotnofti 75b. Sbierati, impf , shromaZzdovati: ktož jest spojen s Kristem, muož s ním zbierati v týž duch 91a. sbor, masc. Synagoga Że je měli (židé) z zborow a z měst vy- mietati 138b. — Koncil: zbor v Bazilí 241a. sbožie, neutr., majetek, časné věci: abychom z'ožij dávali chu- dým 206b a j. sbyti sě, pft., porovnati se: (věci ďáblovy a boží) nemohü (le v člověku pokojňe spolu zbyti, vždy jedna druhú ven žiene 129a. séekati, pft., přečkatí. aby mohli trpělivě Boha scežekati 85b (= boží kárání snésti). sebránie, neutr., shromáZdént, Sbor: v tech febranich ty (kazatele) spálili 263b. sebrati, pft., shromdZdite: kdeZ dva anebo tří zberu ľe ve jméno mé 108a. selhánie, neutr., zalhání. S. dáti komu = lživost prisouditi komu. za lživého odsouditi koho: (žena) dala (elhanie zákonníkóm 94a; chtice provesti pravdu jeho i zákon jeho všemu světu ozná- miti i všem věcem, které nejsú v zákone psány, felhanie dávati selhati, pft. ke Zhdti: pro haléf felZeme 23b; (knóżi) [elżij lidem a zklamají jej (sic!) o spa- sení 160b; — s. kym -=: obelhali koho: ale felhu jimi (lidmi) kiiezi 173a.
54 a rozvázanie Janovo móž lento rozum mieli, Ze... 18a; aby (evglium) tak rozum dávalo, 'jakž sú oni (lidé) chfeli 99b; myslím tuto rozumy tech étenie popsati la; muoż také ten rozum o titi klácené státi na tech, kteríz 13a; podle toho rozumu postaví Buoh proti hfiesnÿm i dobrodinie svä 4b; zákony lidské, zamyšlené pod cizími rozumy slova božího 67a; aby bludňe to neb ono drželi, zlé rozumy o tom méli 57a a j. — Naučení: ješťe muož nám tento rozum zuostati, že nepřátel muož člověk odbyli podobnú reci 16a; tyto věci k tomu jsem pověďel, aby snad mohlo lépe k rozumu býti, co jse mluví od Pána 142a a j. rozumee, masc., nawucenicko : aby nám ňejaký rozumecz z toho ostal 3Yb. rozumnosť, masc., pochopení: rozumnoft slova božieho s rezsu- zením světla přichází 67a. rozzievati, pft., rozziti, ote- viti: ne v3ickni dočekají vlka, až by usta veliká na ňe rozyewal 121b. rufián, masc., kuplif: povést horsi neż o zlodeji a ruffianu 50b. rufiànsky, adj, kupliisky: vrozpustenich nestydatÿch a ruffi- anfkych 29a. rufiánstvie, neutr , kuplárstvi: smilstvie a ruffianftwie pfirozeni věc 99b. rumny, adj, rumeny: lice rumne 200b; mui rumnij, roztyli 14a. s, praep. S akkus.: ty véci nám k trestánie zuostaveny jsú, ač s to smysla v nás bude 208b; budü-li mieti viery f tolik 196b. — S instr.: on jest svétlo jich (lidí) v tom, co jest je z Bohem delilo 153b (— od Boha odluéovalo). -- Zdvojeno: nakládaj fes nim jako s bratrem 44a. s- předp. viz i Z-. sádelný v. sádlný. saditi, impf., sdzeti, ustanovo- vati: muoZ küez na rathüz jíti a konsely s podkomofim faditi a taras sobě z nich učiniti 189b. sádlný, adj, tučný, tlustý: břicho ľadlne 200b: kňeží ľadelnij a s rumnými líci 76b. samotnost, fem., osamělost, samota: mezi lidem neměl k ňemu (Kristu) ďábel takových přístupuov jako na pásti w famotnofti 75b. Sbierati, impf , shromaZzdovati: ktož jest spojen s Kristem, muož s ním zbierati v týž duch 91a. sbor, masc. Synagoga Że je měli (židé) z zborow a z měst vy- mietati 138b. — Koncil: zbor v Bazilí 241a. sbožie, neutr., majetek, časné věci: abychom z'ožij dávali chu- dým 206b a j. sbyti sě, pft., porovnati se: (věci ďáblovy a boží) nemohü (le v člověku pokojňe spolu zbyti, vždy jedna druhú ven žiene 129a. séekati, pft., přečkatí. aby mohli trpělivě Boha scežekati 85b (= boží kárání snésti). sebránie, neutr., shromáZdént, Sbor: v tech febranich ty (kazatele) spálili 263b. sebrati, pft., shromdZdite: kdeZ dva anebo tří zberu ľe ve jméno mé 108a. selhánie, neutr., zalhání. S. dáti komu = lživost prisouditi komu. za lživého odsouditi koho: (žena) dala (elhanie zákonníkóm 94a; chtice provesti pravdu jeho i zákon jeho všemu světu ozná- miti i všem věcem, které nejsú v zákone psány, felhanie dávati selhati, pft. ke Zhdti: pro haléf felZeme 23b; (knóżi) [elżij lidem a zklamají jej (sic!) o spa- sení 160b; — s. kym -=: obelhali koho: ale felhu jimi (lidmi) kiiezi 173a.
Strana 487
senní, senný, adj., snový: na okiamánie mohú ďáblové to oka- zovánie fennie jednati 171a; ta řeč byla jako pravenie fenne ne- jisté 110b. séno, neutr, tráva: každé telo feno, a chvála jeho jako kvét fena 98a; Pan, chte nasytiti mnozstvie na póśti, pfikazal, aby sedli na fenie 97b. seremsky, adj, srjemsky Se- vemskó == s. víno: již nemluvie (bohéë: o feremike à o malvazie 169b. setrvaly, adj.,: ytrvaly: násle- dovánie ustavičné a letrwale 231b. sezpievati, pít. zazpivati: (svatokupei) fezpiewagi toto étenie 276b. sezráti, pft., dozráti: kdyZ ne- müdrost jeho nedbavá fezra v dlá- hych éasích 149b. shlédati, impf.. prohlížeti: aby próchodišťe tajná (hledal (člověk) 149b; opatrní, ješto múdře umějí [hledali tento svět 50b shnojiti, pít. S čso == dát shnità čemu: Ze jsú to (zboží) shnogili pro Jenost 204b. shřieti, pft., ohřátí: že se jich netknú slova boží, aniž [ľe shrzegij v nich 232b. sieci, imnf., sekati: ta hovada (= zlí lidé), ješto fe leku a v svá- dách trvají 262a. siesti, pít, posadità se: każte Jidu fyefti 94a; povstaü a fed, Je- ruzaléme 3a. siroba, fem., osifelost. opuśtć- most: by znamenal (yrobu Kristovu 2081. siry, adj., opuštěný: sám &'o- věk ostane, (yry 30a. sjednati sě, pít, srornati se, spojití se: aby fe sgednal skutek s pravdu 107b; byl by fe sgednal s mislry praZskymi 212b; také fe zespolka sgednali v py&e 32b; nebo sú [e úplňe sgednali s tímto své- tem, s králi, s kniZaty 1 s sedláky za jednoho člověka jsû 158b; 55 (Kristus) v ni (Marii) fe s élové- Genstvim sgednal anebo v svú osobu je přijal 249a. sjednávati, impf., ve shodu uvádéti, spojovati: (Kristus) sged- nawage duch náš s Bohem 34a; kteřížto (dobří) skutkové sgedna- wagi duch člověčí s Bohem 80b. skládati, impf., zamyÿéleti: takovú zlost fkladagicze proti ňemu 236b. sklásti, pft., sloZiti, vymysliti: z kamenie tvrdého ta doufání (kladena glu 209a; nadeje na domňenie mylném (kladena 209a; (Zidé: škody telesné i duchovnie fk!adffe naň (na Krista), zamordo vali jej 269a; jedni na druhé fkla- dene lZi popudné svédéí 194b. skonéiti, pft, wmfíti: nelze neZli fkocziti (sic!) 936b. skôro, adv., brzy: odkládajíce tiem nejsû jisti, by (kuoro tak činili 241b; budu éekati, fkuoro-li bude veéer 124b. skrojiti, pft., sest/enouti: zá- kony všem k tovarvství uloženými a vhod fkrogenymi 32b. skrovniti. impf , uskroviiovats: muožť duch pravdy srdce člověka ustanoviti, aby sobě potřeby tohoto světa fkrownil 135a. skrovnost, fem. s'*romnost: volí se učiti pokoře, trpělivosti, fkrownofti i chudobé 142a; jeho (Kristovu) fkrownoft v obzerstvie uvedli (knézi) ba. skrovny, adj.,skromny : tichost pozndna muoZ byti na obydejich (krownych a krotkych 53b. skutečně, adv., skutkem: ne- dräi fkutecznie a v pravďe slova božího 282b. slépati, pft., slipati, slatati, skliZiti: od té pravdy, kteráZ jest flepal lhář sobě vhod 199b; (lidé si neodpouštčjí, leda něco násilím si zaručí,) i Nepagi je ňejakými nesnadnými smluvami 261a.
senní, senný, adj., snový: na okiamánie mohú ďáblové to oka- zovánie fennie jednati 171a; ta řeč byla jako pravenie fenne ne- jisté 110b. séno, neutr, tráva: každé telo feno, a chvála jeho jako kvét fena 98a; Pan, chte nasytiti mnozstvie na póśti, pfikazal, aby sedli na fenie 97b. seremsky, adj, srjemsky Se- vemskó == s. víno: již nemluvie (bohéë: o feremike à o malvazie 169b. setrvaly, adj.,: ytrvaly: násle- dovánie ustavičné a letrwale 231b. sezpievati, pít. zazpivati: (svatokupei) fezpiewagi toto étenie 276b. sezráti, pft., dozráti: kdyZ ne- müdrost jeho nedbavá fezra v dlá- hych éasích 149b. shlédati, impf.. prohlížeti: aby próchodišťe tajná (hledal (člověk) 149b; opatrní, ješto múdře umějí [hledali tento svět 50b shnojiti, pít. S čso == dát shnità čemu: Ze jsú to (zboží) shnogili pro Jenost 204b. shřieti, pft., ohřátí: že se jich netknú slova boží, aniž [ľe shrzegij v nich 232b. sieci, imnf., sekati: ta hovada (= zlí lidé), ješto fe leku a v svá- dách trvají 262a. siesti, pít, posadità se: każte Jidu fyefti 94a; povstaü a fed, Je- ruzaléme 3a. siroba, fem., osifelost. opuśtć- most: by znamenal (yrobu Kristovu 2081. siry, adj., opuštěný: sám &'o- věk ostane, (yry 30a. sjednati sě, pít, srornati se, spojití se: aby fe sgednal skutek s pravdu 107b; byl by fe sgednal s mislry praZskymi 212b; také fe zespolka sgednali v py&e 32b; nebo sú [e úplňe sgednali s tímto své- tem, s králi, s kniZaty 1 s sedláky za jednoho člověka jsû 158b; 55 (Kristus) v ni (Marii) fe s élové- Genstvim sgednal anebo v svú osobu je přijal 249a. sjednávati, impf., ve shodu uvádéti, spojovati: (Kristus) sged- nawage duch náš s Bohem 34a; kteřížto (dobří) skutkové sgedna- wagi duch člověčí s Bohem 80b. skládati, impf., zamyÿéleti: takovú zlost fkladagicze proti ňemu 236b. sklásti, pft., sloZiti, vymysliti: z kamenie tvrdého ta doufání (kladena glu 209a; nadeje na domňenie mylném (kladena 209a; (Zidé: škody telesné i duchovnie fk!adffe naň (na Krista), zamordo vali jej 269a; jedni na druhé fkla- dene lZi popudné svédéí 194b. skonéiti, pft, wmfíti: nelze neZli fkocziti (sic!) 936b. skôro, adv., brzy: odkládajíce tiem nejsû jisti, by (kuoro tak činili 241b; budu éekati, fkuoro-li bude veéer 124b. skrojiti, pft., sest/enouti: zá- kony všem k tovarvství uloženými a vhod fkrogenymi 32b. skrovniti. impf , uskroviiovats: muožť duch pravdy srdce člověka ustanoviti, aby sobě potřeby tohoto světa fkrownil 135a. skrovnost, fem. s'*romnost: volí se učiti pokoře, trpělivosti, fkrownofti i chudobé 142a; jeho (Kristovu) fkrownoft v obzerstvie uvedli (knézi) ba. skrovny, adj.,skromny : tichost pozndna muoZ byti na obydejich (krownych a krotkych 53b. skutečně, adv., skutkem: ne- dräi fkutecznie a v pravďe slova božího 282b. slépati, pft., slipati, slatati, skliZiti: od té pravdy, kteráZ jest flepal lhář sobě vhod 199b; (lidé si neodpouštčjí, leda něco násilím si zaručí,) i Nepagi je ňejakými nesnadnými smluvami 261a.
Strana 488
b6 slepiti, impf., osłepovati: (dá- -bel) sluhy své fepij na duši 228b. sleptati, pft., shltati: všecky ctnosti pycha flepeze 213b. slib- v. sl'ub.. slovce, neutr. slüvko: jedno fleweze (!) protivné tu trest zamüti 13a. sloZiti, pft., vymysliti, urciti : vida tak flozenu a nenávistnü lest proti sobě od nich 236a; Zivot tento k tomu toliko flożeny Jest, jiesti a píti, smilniti... 230b. — S. sé == usaditi se: kdeż ľe ráči (Bůh) flozyti pfíbytktem v duom jeho chudoby 143b; aniž ta dobrota svrchovaná koho miluje jinak, leč by fe tu príbytkem floZyla, aby tu ustaviéné milování s syny lidskymi méla 143b. sl’ubiti sé, pft., zalíbiti se: : člověk pyšný nellibi fe Bohu 20a; “ (Bohem) nebudů přijati nižádní z zámysla lidského pošlí (skutkové) ani (e ti Mlibij, jesto se misi 7a. sl’ubovati, impf, slibovatt, S. sù == zasnubovati se navzájem: flibugij fobie deveéky s pacholky bez vuole starost svych 29a. sluSéti, impf. S. v koho = poddánu býti komu: ano se jemu zdá, že všickní v ňeho Ilullegij, an rozkazuje 237a. smatloka, fem, patlanina: (sedlaci) naZerd se [matlok obec- ných, že jim jedva břicha statčí Tib. směna, fem, obchodování: (lidé) zlý trh konají a fmienu s ďáblem ve dne i v noci mají 61a. smieti, pft., odvážití se: že fy to fmiel učiniti králi k hanbě 253a, kto jim (zlým) neľmij s hrd- lem v ruce upadnüti, zapfi (Krista) 16a; naďeje k slyšení modliteb nefmiegij v Bohu mieti pro hiiech 15b; tento (knéz) nefmij pro ne (lidi) najmensí práce strpéti 122b. 7 smluviti, pft., smlouvu učiniti: však si z peníze denního fmluwil se mnü 64a, smucovati, impf., zarmucovati: kňeží [muczugij zástupy 66a. smütiti sé, pít, zarmoutiti se: viďevše nehodu, fmutili fe 261b; ihned se leknu a [mutij fe 54b. smysl, masc. Myšlenka: knihy hlubokých [myfluow 12a; takoví svü müdrostí a (myfly pohanskymi jsu osidlo sprostnosti bb. — Po- chopeni: jest věc to skrytá od (myflu v&ech lidí (vtělení Kr. totiž) 18a. — Rozum: mnoho mohú spa- triti očima felesnyma a [myllem felesnym 10a; v3ecek (my(l i srdce lidská vyvrácena jsú od Krista i od jeho zákona 27b. smysliti, impf. Premysleti: (lid) toliko o nízkých věcech (myllij 10a. — Smýšleti: kto by, telesńe [mylle, ztratiti mohl přietele bez zamutku 128a; mnoho o sobě (myfllecze, sobě se libice 68a a j. smyslně, adj., důvtipně: kňeží dovodí velmi (myfílnie, kterak... 86a. snadný, adj.: ta rúhaní (nadna sú znáti 153a (== snadno jest znáti), — Vlidnÿ: aby dal nadeji zašlým v biedy, Ze jest [nadny a milosrdný 224b. snaženstvie, neutr., snažení, snažnost, snaha: aby jeho fnazen- (twie o jich dobré zbudilo jich mysl 46b; běhánie, (naZenftwie, pečlivosti 228b; skrze pilné (na- żenftwie dobrych skutkuov 91a; co pééí nesmiernych a (naZenflwie naramn ych 69a. snaZovati sé, impf, priéiño- vati se: kterakZkoli pracujem neb fe (nazugem 30a. snímati sé, impf, brát? se: aby fe dva élovéky fnijmala k man- Zelstvi 37a. snubeé, masc., zasnuboratel, družba: není-li takové známosti v ňe uvedeno od (nubezy, kterak mohu milovati? 249b.
b6 slepiti, impf., osłepovati: (dá- -bel) sluhy své fepij na duši 228b. sleptati, pft., shltati: všecky ctnosti pycha flepeze 213b. slib- v. sl'ub.. slovce, neutr. slüvko: jedno fleweze (!) protivné tu trest zamüti 13a. sloZiti, pft., vymysliti, urciti : vida tak flozenu a nenávistnü lest proti sobě od nich 236a; Zivot tento k tomu toliko flożeny Jest, jiesti a píti, smilniti... 230b. — S. sé == usaditi se: kdeż ľe ráči (Bůh) flozyti pfíbytktem v duom jeho chudoby 143b; aniž ta dobrota svrchovaná koho miluje jinak, leč by fe tu príbytkem floZyla, aby tu ustaviéné milování s syny lidskymi méla 143b. sl’ubiti sé, pft., zalíbiti se: : člověk pyšný nellibi fe Bohu 20a; “ (Bohem) nebudů přijati nižádní z zámysla lidského pošlí (skutkové) ani (e ti Mlibij, jesto se misi 7a. sl’ubovati, impf, slibovatt, S. sù == zasnubovati se navzájem: flibugij fobie deveéky s pacholky bez vuole starost svych 29a. sluSéti, impf. S. v koho = poddánu býti komu: ano se jemu zdá, že všickní v ňeho Ilullegij, an rozkazuje 237a. smatloka, fem, patlanina: (sedlaci) naZerd se [matlok obec- ných, že jim jedva břicha statčí Tib. směna, fem, obchodování: (lidé) zlý trh konají a fmienu s ďáblem ve dne i v noci mají 61a. smieti, pft., odvážití se: že fy to fmiel učiniti králi k hanbě 253a, kto jim (zlým) neľmij s hrd- lem v ruce upadnüti, zapfi (Krista) 16a; naďeje k slyšení modliteb nefmiegij v Bohu mieti pro hiiech 15b; tento (knéz) nefmij pro ne (lidi) najmensí práce strpéti 122b. 7 smluviti, pft., smlouvu učiniti: však si z peníze denního fmluwil se mnü 64a, smucovati, impf., zarmucovati: kňeží [muczugij zástupy 66a. smütiti sé, pít, zarmoutiti se: viďevše nehodu, fmutili fe 261b; ihned se leknu a [mutij fe 54b. smysl, masc. Myšlenka: knihy hlubokých [myfluow 12a; takoví svü müdrostí a (myfly pohanskymi jsu osidlo sprostnosti bb. — Po- chopeni: jest věc to skrytá od (myflu v&ech lidí (vtělení Kr. totiž) 18a. — Rozum: mnoho mohú spa- triti očima felesnyma a [myllem felesnym 10a; v3ecek (my(l i srdce lidská vyvrácena jsú od Krista i od jeho zákona 27b. smysliti, impf. Premysleti: (lid) toliko o nízkých věcech (myllij 10a. — Smýšleti: kto by, telesńe [mylle, ztratiti mohl přietele bez zamutku 128a; mnoho o sobě (myfllecze, sobě se libice 68a a j. smyslně, adj., důvtipně: kňeží dovodí velmi (myfílnie, kterak... 86a. snadný, adj.: ta rúhaní (nadna sú znáti 153a (== snadno jest znáti), — Vlidnÿ: aby dal nadeji zašlým v biedy, Ze jest [nadny a milosrdný 224b. snaženstvie, neutr., snažení, snažnost, snaha: aby jeho fnazen- (twie o jich dobré zbudilo jich mysl 46b; běhánie, (naZenftwie, pečlivosti 228b; skrze pilné (na- żenftwie dobrych skutkuov 91a; co pééí nesmiernych a (naZenflwie naramn ych 69a. snaZovati sé, impf, priéiño- vati se: kterakZkoli pracujem neb fe (nazugem 30a. snímati sé, impf, brát? se: aby fe dva élovéky fnijmala k man- Zelstvi 37a. snubeé, masc., zasnuboratel, družba: není-li takové známosti v ňe uvedeno od (nubezy, kterak mohu milovati? 249b.
Strana 489
sobévolny, adj, rozpustily : život léní, fobiewolny 29a. sobiti sé, impf., zásobovati se: jsüce jako pütníci, zde (e nefo- bijeze 80b. spanlivy, adj, ospalÿ: roz- liéné zlosti uvode v srdce fpanli- wych 56a. spasovati, impf, k spdse pfi- vddéti: (takoví skutkové; neobži- vují ani fpafugij 134b. spavy, adj. ospalj: premuoZ duch (pawy 30b. spe v. súti. spěti v. zpěti. splátiti, pft., sldtati: (taková pravda) musít byti nami&ena a fplaczena pravu žebrotú z cizích knih a nejistých 99b. spojeně, adv., v jednotě: (Kri- stus) ostavuje příklad všem, aby se tak ustavili v svém duchu fpo- genie s vuolí boží 35 b spolek, masc. Spolkem, ze spolka = společně: všichni se uchýlili a (polkem neuziteëni uči- ńeni su 233a; také se ze fpolka sjed- nali v py$e 82b; v&ecko mnoz- stvie pfestupnikuov, ze (polka po- sliżiece Bohu 32b. spoluhriech, masc., vzdjemny hřích: jich Pán dal se na kříži za- vésiti pro jich fpoluhrziechy 261b. milost spolustoliti, impf.: chvâäla pfed fpoluftoliczymi 240a. spolutovaryśstvie, ^ neutr. spolećnost: od jeho fpolutowaryf- twij élovék zbobatí 108a. spoluvériti, impft., confidere, düvéfovati: spoluwiet, synu! 245a. spomáhati, impf. S. komu čeho == pomáhati komu k čemu: fpomahagicze jim zlého v lahod- nostech 142b. spomocník, masc.: máme jeho nynie vždy hotového [pomocznika 3b. sporiti, impf, rozhojmovati: (lid) jich lakomství (porzij 203a. 57 spraviti v. zpraviti. sprosftné, adv., prostě: ne tak jich fproftnie otejde 130a; že jest Pan neporu&il tak fproftnie lidem odpustenie hfiechôv, ale dal jim prvé Ducha sv. 117b. sprostnost, fem. prostota, upřímnost: drahá obět Pánu jest fproftnoft srdce 30a; ne hlúpost jest (proftnoft, ale (proftnoft upfiem- nost miení 22a. sprostný, adj., prostý, upřím- ný: (Jan) oďevu neměl podle obec- ního lidu, ale fproftny 9a; budte fproftnij jakožto holubice 30a. srovnati sé, pft, shodnouti se: leč se (lidé) frownagij s pti- kázaním božím 20b; s nepřátely fe srownagicz, ubéhnüf v jich blu- dy 12b. srozuméti, pft., porozuméti: aby srozumieti i snésti mobli 166a; ta (klopotnost) pravde nefrozumij 117a a j. sstarati sé v. zstarati sé. sstáti, pít., obstáti: aby, kdyż (pokušení) přijdú na ňe, mohli ftati v nich 148b. sstav- v. stav-. sstihati v. stihati. starost, fem, stárí: o světu, kterýž múdrosti boží ani z mládí ani na (tarolt nemá 36b; leč již přielišná ftarolt naďelá co vdov 29a. starosta. masc. Starosty == Eltern, rodice: aby panny zacho- valy se v čistoťe, v poslušenstvie ftaroft, v studu 29a. stati, pft. Zastaviti se: Ze glu ftali (nosiči), když se dotekl mar 234b. —- Postaviti se: neurozumě- jíce jeho (božím) tajným saudóm, (tanem proti nim 35b. — Stanu :— státi budu: ien rod vZdy (tane na tech, kteríZ 280b; lépe ftanu, jedni druhým pomáhajíce 182b; tak bláznové o chválu (tane, aZ se naň zpět hanba obrátí 270a; ten na písku svůj duom staví, a tu
sobévolny, adj, rozpustily : život léní, fobiewolny 29a. sobiti sé, impf., zásobovati se: jsüce jako pütníci, zde (e nefo- bijeze 80b. spanlivy, adj, ospalÿ: roz- liéné zlosti uvode v srdce fpanli- wych 56a. spasovati, impf, k spdse pfi- vddéti: (takoví skutkové; neobži- vují ani fpafugij 134b. spavy, adj. ospalj: premuoZ duch (pawy 30b. spe v. súti. spěti v. zpěti. splátiti, pft., sldtati: (taková pravda) musít byti nami&ena a fplaczena pravu žebrotú z cizích knih a nejistých 99b. spojeně, adv., v jednotě: (Kri- stus) ostavuje příklad všem, aby se tak ustavili v svém duchu fpo- genie s vuolí boží 35 b spolek, masc. Spolkem, ze spolka = společně: všichni se uchýlili a (polkem neuziteëni uči- ńeni su 233a; také se ze fpolka sjed- nali v py$e 82b; v&ecko mnoz- stvie pfestupnikuov, ze (polka po- sliżiece Bohu 32b. spoluhriech, masc., vzdjemny hřích: jich Pán dal se na kříži za- vésiti pro jich fpoluhrziechy 261b. milost spolustoliti, impf.: chvâäla pfed fpoluftoliczymi 240a. spolutovaryśstvie, ^ neutr. spolećnost: od jeho fpolutowaryf- twij élovék zbobatí 108a. spoluvériti, impft., confidere, düvéfovati: spoluwiet, synu! 245a. spomáhati, impf. S. komu čeho == pomáhati komu k čemu: fpomahagicze jim zlého v lahod- nostech 142b. spomocník, masc.: máme jeho nynie vždy hotového [pomocznika 3b. sporiti, impf, rozhojmovati: (lid) jich lakomství (porzij 203a. 57 spraviti v. zpraviti. sprosftné, adv., prostě: ne tak jich fproftnie otejde 130a; že jest Pan neporu&il tak fproftnie lidem odpustenie hfiechôv, ale dal jim prvé Ducha sv. 117b. sprostnost, fem. prostota, upřímnost: drahá obět Pánu jest fproftnoft srdce 30a; ne hlúpost jest (proftnoft, ale (proftnoft upfiem- nost miení 22a. sprostný, adj., prostý, upřím- ný: (Jan) oďevu neměl podle obec- ního lidu, ale fproftny 9a; budte fproftnij jakožto holubice 30a. srovnati sé, pft, shodnouti se: leč se (lidé) frownagij s pti- kázaním božím 20b; s nepřátely fe srownagicz, ubéhnüf v jich blu- dy 12b. srozuméti, pft., porozuméti: aby srozumieti i snésti mobli 166a; ta (klopotnost) pravde nefrozumij 117a a j. sstarati sé v. zstarati sé. sstáti, pít., obstáti: aby, kdyż (pokušení) přijdú na ňe, mohli ftati v nich 148b. sstav- v. stav-. sstihati v. stihati. starost, fem, stárí: o světu, kterýž múdrosti boží ani z mládí ani na (tarolt nemá 36b; leč již přielišná ftarolt naďelá co vdov 29a. starosta. masc. Starosty == Eltern, rodice: aby panny zacho- valy se v čistoťe, v poslušenstvie ftaroft, v studu 29a. stati, pft. Zastaviti se: Ze glu ftali (nosiči), když se dotekl mar 234b. —- Postaviti se: neurozumě- jíce jeho (božím) tajným saudóm, (tanem proti nim 35b. — Stanu :— státi budu: ien rod vZdy (tane na tech, kteríZ 280b; lépe ftanu, jedni druhým pomáhajíce 182b; tak bláznové o chválu (tane, aZ se naň zpět hanba obrátí 270a; ten na písku svůj duom staví, a tu
Strana 490
58 jediné do povětří velikého ftane 147a. státi, impf. k obstáti: to vy- kládají duchovními rozumy, a mo- háü právě ftati 233a; aby delníci, vezmuc peniez blahoslavenstvie věčného, reptali, to nemóž (tati podle viery naší 61b. — Stojí mi ćs0 == čeká mě co: tu die vla- dar ten, přemýšleje o tech vě- cech, které by jemu po zbavenie vladařství (tati iohly, totiž: Ko- pati nemohu, a žebrati se stydím 205b. státi v. i sstáti. staviti, pft, zasiaviti, zabrá- "Wi: zástup, chte s(tawiti, aby člověk nevolal k emu (Kristu) 74b; zákonníci chteli kfest Janovi síta- witi tiem řkúc 17a. stavovati, impf., zabrańovati: nedbajíce jich učiti dobrému a ne- sftawugicze na nich zlých věcí 83b. stieniti, impft., zastéñovati: jako tma světlu odjímá moc, takéž 5 věci ftijnij rozumnost v lidech 2b. stíhanie, neutr, vystihovini: viera rozumná jest (tibanie doko- nalostí bozských podle moci, múd- rosti a dobroty jeho 46a. stíhati, impf. S. éso — honiti se za čím: (tihagicze ty věci, kte- réž jsú světa 214b. — chápati: skrze posly Kristovy, ješto všecky véei viery sftihagij a zkuSuji 57a; člověk na rozumu zatměný ne- muoZ z(tihati cest k pravým skut- kóm 134a; jebo (božím) myšlením rozuméti úplňe (lidé) nemohůú ani jich sftihati statéi 35b. stoliti, impf, stolovati: jsa zván ftolil v domu zakonnika 171b. stonati, impf, stenati: i my zneduZivéli povláéeti se budem (toniecze 46b. | strana, fem., část, díl, druh: druhá ftrana vykladuov 140a, ten zámutek najviece jest ňekterú (tranu přišel skrze falešné pro- roky 6b; v ťech slovích oznamuje spasitel čtvrtú stranu lidí, kteříž poslüchají slova boZieho 69b. stránka, fem. Strana: (tranka ta, kteráž by se chtela Kristu při- čísti, ta jest příliš v sob6 rozde- lena 89a. — Cástka, dil, druh: tot by prvnie (tranka pokánie byla: odstüpiti z vuole od kazdé - zlosti 17a; tuto počíná (člověk) miti ftranky toho, což potom do- konale Zádá miti 125a; když ňe- kto chce býti (tranku Kristuov a (tranku svuoj 89b; (tranku muož řečeno býti, že berú peniez denní 62a (=> částečně); ve třech (tran- kach lidí neprospělo slovo boží, a čtvrtá toliko ftranka přináší úžitek 69b. strašlivý, adj., lekavý, báz- livj: aby bludne, firaffliwe shro- mázdil 120b; neduotéivi a [trall- liwij nie neprospóji 63a. strhnüti. pft. S. ot koho — odtrhnouti od koho: ani sü (trZeni od Krista a zklamáni o duse 3a. — S. sé s koho -- spustiti se koho: (trhffe (e z viery, mluvili zpět 199b; Ze fe jest (lid) tak (trhl z Boha 96b; že jsú le se všech [trhli o tu vée a na ňcho také toho ne- podali 198b. stiíci,impf. stfíhati: aby (trzih- li, dojili, lápili ovce 22a; (kněží) mléko dojí a vlnu ftrzihu 121b. sttieci, impft., pozorovati: Ze jeho pilüe ftrzehli v skutcích ] v feci 236a. strpóti, pft. S koho == tvy- drżeti s kým, piidrzeti se koho. jednoho [trpij a druhým bude po- hrdati 225b, protivné věci strpie- vali pro slovo ist jeho — jehot jest ftrpieti 197b; k nadeji spra- vedlivych, kteříž by Boha zde (trpieli 169a strpievati, impf., snášeti: pro- tivné véci ftrpiewati 197b; nedo- statky tela ltrpiewagi 169a.
58 jediné do povětří velikého ftane 147a. státi, impf. k obstáti: to vy- kládají duchovními rozumy, a mo- háü právě ftati 233a; aby delníci, vezmuc peniez blahoslavenstvie věčného, reptali, to nemóž (tati podle viery naší 61b. — Stojí mi ćs0 == čeká mě co: tu die vla- dar ten, přemýšleje o tech vě- cech, které by jemu po zbavenie vladařství (tati iohly, totiž: Ko- pati nemohu, a žebrati se stydím 205b. státi v. i sstáti. staviti, pft, zasiaviti, zabrá- "Wi: zástup, chte s(tawiti, aby člověk nevolal k emu (Kristu) 74b; zákonníci chteli kfest Janovi síta- witi tiem řkúc 17a. stavovati, impf., zabrańovati: nedbajíce jich učiti dobrému a ne- sftawugicze na nich zlých věcí 83b. stieniti, impft., zastéñovati: jako tma světlu odjímá moc, takéž 5 věci ftijnij rozumnost v lidech 2b. stíhanie, neutr, vystihovini: viera rozumná jest (tibanie doko- nalostí bozských podle moci, múd- rosti a dobroty jeho 46a. stíhati, impf. S. éso — honiti se za čím: (tihagicze ty věci, kte- réž jsú světa 214b. — chápati: skrze posly Kristovy, ješto všecky véei viery sftihagij a zkuSuji 57a; člověk na rozumu zatměný ne- muoZ z(tihati cest k pravým skut- kóm 134a; jebo (božím) myšlením rozuméti úplňe (lidé) nemohůú ani jich sftihati statéi 35b. stoliti, impf, stolovati: jsa zván ftolil v domu zakonnika 171b. stonati, impf, stenati: i my zneduZivéli povláéeti se budem (toniecze 46b. | strana, fem., část, díl, druh: druhá ftrana vykladuov 140a, ten zámutek najviece jest ňekterú (tranu přišel skrze falešné pro- roky 6b; v ťech slovích oznamuje spasitel čtvrtú stranu lidí, kteříž poslüchají slova boZieho 69b. stránka, fem. Strana: (tranka ta, kteráž by se chtela Kristu při- čísti, ta jest příliš v sob6 rozde- lena 89a. — Cástka, dil, druh: tot by prvnie (tranka pokánie byla: odstüpiti z vuole od kazdé - zlosti 17a; tuto počíná (člověk) miti ftranky toho, což potom do- konale Zádá miti 125a; když ňe- kto chce býti (tranku Kristuov a (tranku svuoj 89b; (tranku muož řečeno býti, že berú peniez denní 62a (=> částečně); ve třech (tran- kach lidí neprospělo slovo boží, a čtvrtá toliko ftranka přináší úžitek 69b. strašlivý, adj., lekavý, báz- livj: aby bludne, firaffliwe shro- mázdil 120b; neduotéivi a [trall- liwij nie neprospóji 63a. strhnüti. pft. S. ot koho — odtrhnouti od koho: ani sü (trZeni od Krista a zklamáni o duse 3a. — S. sé s koho -- spustiti se koho: (trhffe (e z viery, mluvili zpět 199b; Ze fe jest (lid) tak (trhl z Boha 96b; že jsú le se všech [trhli o tu vée a na ňcho také toho ne- podali 198b. stiíci,impf. stfíhati: aby (trzih- li, dojili, lápili ovce 22a; (kněží) mléko dojí a vlnu ftrzihu 121b. sttieci, impft., pozorovati: Ze jeho pilüe ftrzehli v skutcích ] v feci 236a. strpóti, pft. S koho == tvy- drżeti s kým, piidrzeti se koho. jednoho [trpij a druhým bude po- hrdati 225b, protivné věci strpie- vali pro slovo ist jeho — jehot jest ftrpieti 197b; k nadeji spra- vedlivych, kteříž by Boha zde (trpieli 169a strpievati, impf., snášeti: pro- tivné véci ftrpiewati 197b; nedo- statky tela ltrpiewagi 169a.
Strana 491
strych, masc., korec: sto ftry- chuow pšenice 203b. _ stuchniti sé v. ztuchnüti se. stydéti sé, impf, kým = za koho: kteříž (e ftydij Ježíšem 278b; neumi$ (e svá hanbü fty- dieti 216b. stydkost, fem. Stud: kdyZ by kto počil (tydkolt nebo bolest v tečenie té krve (= v hříchu) 269a. — Mrzkos!, hanebnost: skrze kňeží bývaje zakryt v svých Sered- stvích a w (tydkoltech 265b. stydký, adj., hanebný: v tan- cich a v milostech ftydkych 145b. 'sükromie, neutr. kleslé v adv., stranou: (Kristus) ńexdy vcbázel jest na hory fukromi od zástupuo k modleni 41a; vyved jej fukromi ven z zástupu 214a. süs?da, tem., sousedka: radost s lausedami sobě učinila 180b. suSiti sé, impf, postiti se: kolik střed a vijilji [e fuffe 218a. süti, impf, sypati: tehdv se okolo [pe doluov z prílisnosti mie- ry 1845. sváda, fem., svár: aby zlost proti zlosti šla, fwada proti [wa- die 6b. svaditi sé, pft, pohddati se: poéna trestati bliznieho z hfie- chuov, i (wadij fe s nim i94a. svázanie, neutr. pouto: (o- kov) odveż [wazani hrdla tvého 3a; (Kristus) vypravuje jí (dceři Sionské) veliké (wazanie milosti, kterüZ k ní má 3b. Svazek, masc., pouto: na hrdle maji teżkć [wazky těch zlých obycejuov 3b svazovati, impf., splétati: sieti lásky, jenž se z mnohých ctností fwazugi) 191a. svédomie, neulr, vědomí: trestánie jest pohanenie élovéks pro zlost a jest přivedenie jeho k lwiedomi o té zlosli 156a. 59 svédomy, adj, znalj: że ste mne i mych skutkuo [wiedomi 136a; svédkové jistí a (wiedomi Krista, jeho slov, skutkuov i ámy- sluov 136a. světě, adv., svatě: člověk ne- muoż nic (wietie a dobře činiti la. svétélee, neutr., svétélko: ñe- jaké Cwietelce müdrosti 221a. světle, adv., veřejně: (kněží nynější) nemají proč hledati (jako Nikodém Krista) v noci, jako by se báli koho. ve dne (wietle hle- dati jeho 159a. světský, adj. Substantiviso- váno, laik: ta pééte duchovniho uéiní pokrycem a fwietfke Ihárem 229b. svietelnieé, fem. lucerna: (Kristus) jako světlo w [witedlniczy nese 180b. svláčiti, impf, svlékati: tem, kteříž (wlacžij z sebe rúcho sta- rého člověka 105a. svoboda, fem. nevázanost: přiměřujíce je (slova boží) k (wo- bodam lidu hřiešného 219a. svoditi, impf., seádéti: (knśz) nehorse sprostnych, ani Jich (wo- die 11b. svój, pron., 'svůj) vlastní: cho- zenie z příčin (wych úžitkuov ne- mievá základu pravého 231b; mi- lost (wa vede v pýchu 142a (= lás- ka vlastní, k sobě samému); vše- likà vymyslenie lidská ani (wa zvláštnie nejsú k tomu dostatečna 190b; milovánie (we zvláštní pře- kážie tomu 191b (= láska k sobě samému); jiné příčiny hňevu na bratra (weho su 194a. svolenie, neutr, souhlas: fwolenie a spojenie Krista s jeho chotí 239a; svatbu duchovní, jenž jest fwoleni mezi Kristem a mezi cierkví svalú 238a. svoliti, pft. § demu -= prisrëd- Citi čemu, připustitů co: aby (člo- vék) fwolil proti sobě ohyzdám a
strych, masc., korec: sto ftry- chuow pšenice 203b. _ stuchniti sé v. ztuchnüti se. stydéti sé, impf, kým = za koho: kteříž (e ftydij Ježíšem 278b; neumi$ (e svá hanbü fty- dieti 216b. stydkost, fem. Stud: kdyZ by kto počil (tydkolt nebo bolest v tečenie té krve (= v hříchu) 269a. — Mrzkos!, hanebnost: skrze kňeží bývaje zakryt v svých Sered- stvích a w (tydkoltech 265b. stydký, adj., hanebný: v tan- cich a v milostech ftydkych 145b. 'sükromie, neutr. kleslé v adv., stranou: (Kristus) ńexdy vcbázel jest na hory fukromi od zástupuo k modleni 41a; vyved jej fukromi ven z zástupu 214a. süs?da, tem., sousedka: radost s lausedami sobě učinila 180b. suSiti sé, impf, postiti se: kolik střed a vijilji [e fuffe 218a. süti, impf, sypati: tehdv se okolo [pe doluov z prílisnosti mie- ry 1845. sváda, fem., svár: aby zlost proti zlosti šla, fwada proti [wa- die 6b. svaditi sé, pft, pohddati se: poéna trestati bliznieho z hfie- chuov, i (wadij fe s nim i94a. svázanie, neutr. pouto: (o- kov) odveż [wazani hrdla tvého 3a; (Kristus) vypravuje jí (dceři Sionské) veliké (wazanie milosti, kterüZ k ní má 3b. Svazek, masc., pouto: na hrdle maji teżkć [wazky těch zlých obycejuov 3b svazovati, impf., splétati: sieti lásky, jenž se z mnohých ctností fwazugi) 191a. svédomie, neulr, vědomí: trestánie jest pohanenie élovéks pro zlost a jest přivedenie jeho k lwiedomi o té zlosli 156a. 59 svédomy, adj, znalj: że ste mne i mych skutkuo [wiedomi 136a; svédkové jistí a (wiedomi Krista, jeho slov, skutkuov i ámy- sluov 136a. světě, adv., svatě: člověk ne- muoż nic (wietie a dobře činiti la. svétélee, neutr., svétélko: ñe- jaké Cwietelce müdrosti 221a. světle, adv., veřejně: (kněží nynější) nemají proč hledati (jako Nikodém Krista) v noci, jako by se báli koho. ve dne (wietle hle- dati jeho 159a. světský, adj. Substantiviso- váno, laik: ta pééte duchovniho uéiní pokrycem a fwietfke Ihárem 229b. svietelnieé, fem. lucerna: (Kristus) jako světlo w [witedlniczy nese 180b. svláčiti, impf, svlékati: tem, kteříž (wlacžij z sebe rúcho sta- rého člověka 105a. svoboda, fem. nevázanost: přiměřujíce je (slova boží) k (wo- bodam lidu hřiešného 219a. svoditi, impf., seádéti: (knśz) nehorse sprostnych, ani Jich (wo- die 11b. svój, pron., 'svůj) vlastní: cho- zenie z příčin (wych úžitkuov ne- mievá základu pravého 231b; mi- lost (wa vede v pýchu 142a (= lás- ka vlastní, k sobě samému); vše- likà vymyslenie lidská ani (wa zvláštnie nejsú k tomu dostatečna 190b; milovánie (we zvláštní pře- kážie tomu 191b (= láska k sobě samému); jiné příčiny hňevu na bratra (weho su 194a. svolenie, neutr, souhlas: fwolenie a spojenie Krista s jeho chotí 239a; svatbu duchovní, jenž jest fwoleni mezi Kristem a mezi cierkví svalú 238a. svoliti, pft. § demu -= prisrëd- Citi čemu, připustitů co: aby (člo- vék) fwolil proti sobě ohyzdám a
Strana 492
60 ponižováním od jiných 54a; aby- chom bez pomsty fwolili tomu, Ze nejsme hodni 45a svol'ovati, impf., čemu = k če- mu: srdce (pokorné) přiměřeno jest k malým věcem a [woluge pokorným, ješto jim pýcha na oči nedá 55a. svrchek, masc. vršek: (po- koj) muoż byti v tech, ktefi si obfezali (wrchek srdce svého 146b. svrchní, adj. Svrchovaný: srdce,odstúpiecod l'wrchniho světla, stvořitele svého 155a. — Povrchni, zevní: ňekteří sú s Kristem strán- kami ñekterÿch spravedlnosti[wrch- nijch 90a; takoví, ješto jsú již fwrchnimi obyčeji pominuli svět 10b; aé tiem [wrchnim velebeniem povyšují čtenie, však svým životem je potlačují 1a. svyklý, adj., navyknutý: (ná- klonnost přátelská) táhnúci ve zlé příklady zlými a obyčeji (wyklymi 33b; časy uloženými a obyčeji s lidmi swyklymi 32 b. šacovati, impf. Ocefovati: všecky služebnosti posvátné v zisku peňežitém Maczugicze 2a. — Obi- rati: (knéz) ffaczuge hrfiešné o statky skrze Ježíše 179b. šacuňk, mase., plat: (kněží) rozličné fMaczuňky na lidi vzklá- dali 200b; v kterém by Iľaczuňku jemu ta pokánie prošla 181a. šafovati, hospodariti: (nájem- nici) neprávé v ní (vinnici) ffaffugij 61a. Sajdérstvie, neutr., sejdirstvi: v tom [fayderzítwij mnichovská slojí 91a. šálenost, fem., šílenost, zbésť- lost : (dítě) v křiku vzsteklém, w a- lenofti místa sobě nemaje 161a. šámati sě, impf., tápati: ne- umělosti, v nichž fe mnozí jako ve tmách (famagij 46b; aby fe a- mali o holi po tmé do Ríma 153b; tmy, aby fe v nich ffamali rukama, holí se podpírajíce 154a. Santroéník, masc, lichvär, podvodník (v obchodé): lakomcuov, ffantrocznikuow 276b; lichevníci, kupci, ffantrocZniezy 80b. Santroény, adj, lichváfsky, podvodnicky: k lakomstvie i ke vSelikym obchodóm l[fantrocznym 192a. šantrok, masc.. podvod: zlými obchody vuokol jdü, fantroky, lichvami 6a; lakomstvie a ffantroky lichevné 37a; zbożie, ffantroky a falsi dobytàá 174a. &éépie, neutr., stromoví: palrte na fíkové dfevo a na všecka fftiepij 7b. ščiepiti, pft., ostépovati: (svétlo víry) Mtiepij duši člověčí a obživí ji 277b Seréditi, impf., šeredným dě- latí: ďábel sluhy své feredij, z ctnosti lúpí 228b. setéëdstvie. neutr, Serednost: zlost, jenž kazí jiné týmž [ered- flwim nepravosti 10b; zakrývají svá JMeredítwie svých ohavnych žiwotuov 1a aj. šěrý, adj., Jasný: (lidé nepevně v Bohu založení jsou dobří, jen pokud nic zlého jich dobrotě ne- pfekażi,) a jedva tak ňetco [fero 68b (= sotva tak jest trochu jasno). SetFiti, impf. Pozorovati: oni ffetrzili gfu ho 285b. — Dbáti: (králik! nie toho (,co fekl Jezis,) neffetrzil, ale, coż na mysli (sám) mél, s tiem pospiechal 256b. Sikovati, impf., posilati : proto (zákonníci) učeného Mkowali k otá- zaní, zdali by 240b. škódka, fem., škodička: žádné Mkodky aby se jim nikdiež nestalo 193b. škodný, adj. Š. čeho =- tratící co: jako by ňečeho měli fkodni býti 172b. škrčhot, masc., skřípení: pláč a ffkrzehot zubuov 248b. śmakati, impf., makati: siep jest, a rukü ffmakage 190a.
60 ponižováním od jiných 54a; aby- chom bez pomsty fwolili tomu, Ze nejsme hodni 45a svol'ovati, impf., čemu = k če- mu: srdce (pokorné) přiměřeno jest k malým věcem a [woluge pokorným, ješto jim pýcha na oči nedá 55a. svrchek, masc. vršek: (po- koj) muoż byti v tech, ktefi si obfezali (wrchek srdce svého 146b. svrchní, adj. Svrchovaný: srdce,odstúpiecod l'wrchniho světla, stvořitele svého 155a. — Povrchni, zevní: ňekteří sú s Kristem strán- kami ñekterÿch spravedlnosti[wrch- nijch 90a; takoví, ješto jsú již fwrchnimi obyčeji pominuli svět 10b; aé tiem [wrchnim velebeniem povyšují čtenie, však svým životem je potlačují 1a. svyklý, adj., navyknutý: (ná- klonnost přátelská) táhnúci ve zlé příklady zlými a obyčeji (wyklymi 33b; časy uloženými a obyčeji s lidmi swyklymi 32 b. šacovati, impf. Ocefovati: všecky služebnosti posvátné v zisku peňežitém Maczugicze 2a. — Obi- rati: (knéz) ffaczuge hrfiešné o statky skrze Ježíše 179b. šacuňk, mase., plat: (kněží) rozličné fMaczuňky na lidi vzklá- dali 200b; v kterém by Iľaczuňku jemu ta pokánie prošla 181a. šafovati, hospodariti: (nájem- nici) neprávé v ní (vinnici) ffaffugij 61a. Sajdérstvie, neutr., sejdirstvi: v tom [fayderzítwij mnichovská slojí 91a. šálenost, fem., šílenost, zbésť- lost : (dítě) v křiku vzsteklém, w a- lenofti místa sobě nemaje 161a. šámati sě, impf., tápati: ne- umělosti, v nichž fe mnozí jako ve tmách (famagij 46b; aby fe a- mali o holi po tmé do Ríma 153b; tmy, aby fe v nich ffamali rukama, holí se podpírajíce 154a. Santroéník, masc, lichvär, podvodník (v obchodé): lakomcuov, ffantrocznikuow 276b; lichevníci, kupci, ffantrocZniezy 80b. Santroény, adj, lichváfsky, podvodnicky: k lakomstvie i ke vSelikym obchodóm l[fantrocznym 192a. šantrok, masc.. podvod: zlými obchody vuokol jdü, fantroky, lichvami 6a; lakomstvie a ffantroky lichevné 37a; zbożie, ffantroky a falsi dobytàá 174a. &éépie, neutr., stromoví: palrte na fíkové dfevo a na všecka fftiepij 7b. ščiepiti, pft., ostépovati: (svétlo víry) Mtiepij duši člověčí a obživí ji 277b Seréditi, impf., šeredným dě- latí: ďábel sluhy své feredij, z ctnosti lúpí 228b. setéëdstvie. neutr, Serednost: zlost, jenž kazí jiné týmž [ered- flwim nepravosti 10b; zakrývají svá JMeredítwie svých ohavnych žiwotuov 1a aj. šěrý, adj., Jasný: (lidé nepevně v Bohu založení jsou dobří, jen pokud nic zlého jich dobrotě ne- pfekażi,) a jedva tak ňetco [fero 68b (= sotva tak jest trochu jasno). SetFiti, impf. Pozorovati: oni ffetrzili gfu ho 285b. — Dbáti: (králik! nie toho (,co fekl Jezis,) neffetrzil, ale, coż na mysli (sám) mél, s tiem pospiechal 256b. Sikovati, impf., posilati : proto (zákonníci) učeného Mkowali k otá- zaní, zdali by 240b. škódka, fem., škodička: žádné Mkodky aby se jim nikdiež nestalo 193b. škodný, adj. Š. čeho =- tratící co: jako by ňečeho měli fkodni býti 172b. škrčhot, masc., skřípení: pláč a ffkrzehot zubuov 248b. śmakati, impf., makati: siep jest, a rukü ffmakage 190a.
Strana 493
šrám, masc., jízva: aby ti fra- mowe nemohli shlazeni byti 3b. šuba, fem., kožich: ani chodí jako páni v čistých Mubach 78a. -f, püvodné -£, pron. kleslé v částici sesilovací: nebude mlu- viti sám od sebe, ale, což uslyší, mluwitit bude 127a; byt dnes Pán Ježíš rekl: »Proé mi nevéiíte?« řekli bychom »neb se nám lepší nachází« 100a; nechať se radi, usilují, jezdí, wždyt rada boží ostane 93b; ne wždyt se poznává to slovo »racha« 194b; věda, žet nezďeje jinak toho poselstvie 127b atd. táhnüti, impf., vztahovati: každá rota tiehne na se vieru a zákon boží 191a. — T. sč nač — dovolávati se čeho, spoléhati nač, osobovati si co: nebo [e na ta slova tahnu ti, kteříž 176a; aby Te (lid) na pevnosti zde netahl 158a; člo- věk s chutí to přijímá a tiehne fe na to již právem 30b; aby le (kněží) na niZádné dary netahli 44a. tak, adv. Nadbytedné na za: čátku závětí: což (člověk) pracoval, běže mnoho časuov, tak rychle to obmeškáním ztratí 278a. takéž, adv., právě tak, taktéž, stejně: jako bohatec oslnul..., takež tito tak daleko oslnú 10a; jakož jest za všecky smrt trpěl, takež se jest za všecky modlil 132b; Antikrist, takež nic nemaje, samé lži té ješťe darmo nedává 80b; takež skrze malomocenstvie móž rozuměna býti všeliká zlost 11a; najhoršie kňez takež žehná jako najlepsi 201a a j. takovyz, adj, právě takový : odevy takoweż Jako bohatec 168a; jiné takowež věci zlé 11a. takýž, adj., právě takový: ma- jíce takuž příčinu k svatosti jako oni 94a. taras, masc., násep, (kněz může) taras -sobě (z konšelů) učiniti 189b. basta : z nich 61 tázati, impf, tázati se: i ta- zali ho učedlníci jeho 66a; po- slúchal a tazal mistruov 34b; (židé) tiežij Jana, jest-li on Kristus, a samého Krista netieZij 15a a j — T. sé s kjm — raditi se s kým: Pán s ním (Filipem) fe tijZe o na- sycení toho mnozstvie 96a. tazovati, impf, vyslýchati: takoví suZováni byvají, zrazováni, tazowani pod pfísahü 157a. tbáti, impf. T. zaé — dbáti o£: nemá tím učenie bozi zlehéeno býti, protože za ňe svět nedba 182a. teď, adv., zde: A ted toho duovod ve čtenie 20a, jsú-li kde které pravé vdovy, ted mají pří- klad na Anňe 29a a j. tehdy, adv., tedy: pakli (člo- věk) hřeší z obyčeje, tehdy vždy viece mře 11b; poňevadž se vy- chvalují,tehdy všickni obracejí se.. 15a; pakli jeho (Krista) nenie, tehdv nic Zivého nenie v člověku 82b. telma, fem., pytlík, tobolka: budůť reptati (kněží) pravíce, Ze se řád boží ruší, když jich telmy ubývá 179a. ten, pron.: má také člověk čas, a ten velmi drahý a puojčený k dobrému 203b (— a to). teneto, neutr., tenato: svčtem a jeho tenety 175b. teplý, adj.: mohu syt a tepl byti 270a (— v teple). tćpsti, impf., ilouci: hfieśnici tepu na buben 208a. teřich, masc., břicho: jich tuční a širocí terzichowe 78a. tesklivý, adj. Stýskavý: člo- vék telesny byvát tefkliwy, túžebný, reptavy 3b; leni, chladoleżni, telkliwij a straślivi nic neprospóji 63a. — Na co si kdo stýská, proti- myslný : (spravedlnost) jest telkliwa jich lenosti 173a. — tézétí, impf. téZiti: aby jimi tiežel 203b;aby oni (úředníci) měli
šrám, masc., jízva: aby ti fra- mowe nemohli shlazeni byti 3b. šuba, fem., kožich: ani chodí jako páni v čistých Mubach 78a. -f, püvodné -£, pron. kleslé v částici sesilovací: nebude mlu- viti sám od sebe, ale, což uslyší, mluwitit bude 127a; byt dnes Pán Ježíš rekl: »Proé mi nevéiíte?« řekli bychom »neb se nám lepší nachází« 100a; nechať se radi, usilují, jezdí, wždyt rada boží ostane 93b; ne wždyt se poznává to slovo »racha« 194b; věda, žet nezďeje jinak toho poselstvie 127b atd. táhnüti, impf., vztahovati: každá rota tiehne na se vieru a zákon boží 191a. — T. sč nač — dovolávati se čeho, spoléhati nač, osobovati si co: nebo [e na ta slova tahnu ti, kteříž 176a; aby Te (lid) na pevnosti zde netahl 158a; člo- věk s chutí to přijímá a tiehne fe na to již právem 30b; aby le (kněží) na niZádné dary netahli 44a. tak, adv. Nadbytedné na za: čátku závětí: což (člověk) pracoval, běže mnoho časuov, tak rychle to obmeškáním ztratí 278a. takéž, adv., právě tak, taktéž, stejně: jako bohatec oslnul..., takež tito tak daleko oslnú 10a; jakož jest za všecky smrt trpěl, takež se jest za všecky modlil 132b; Antikrist, takež nic nemaje, samé lži té ješťe darmo nedává 80b; takež skrze malomocenstvie móž rozuměna býti všeliká zlost 11a; najhoršie kňez takež žehná jako najlepsi 201a a j. takovyz, adj, právě takový : odevy takoweż Jako bohatec 168a; jiné takowež věci zlé 11a. takýž, adj., právě takový: ma- jíce takuž příčinu k svatosti jako oni 94a. taras, masc., násep, (kněz může) taras -sobě (z konšelů) učiniti 189b. basta : z nich 61 tázati, impf, tázati se: i ta- zali ho učedlníci jeho 66a; po- slúchal a tazal mistruov 34b; (židé) tiežij Jana, jest-li on Kristus, a samého Krista netieZij 15a a j — T. sé s kjm — raditi se s kým: Pán s ním (Filipem) fe tijZe o na- sycení toho mnozstvie 96a. tazovati, impf, vyslýchati: takoví suZováni byvají, zrazováni, tazowani pod pfísahü 157a. tbáti, impf. T. zaé — dbáti o£: nemá tím učenie bozi zlehéeno býti, protože za ňe svět nedba 182a. teď, adv., zde: A ted toho duovod ve čtenie 20a, jsú-li kde které pravé vdovy, ted mají pří- klad na Anňe 29a a j. tehdy, adv., tedy: pakli (člo- věk) hřeší z obyčeje, tehdy vždy viece mře 11b; poňevadž se vy- chvalují,tehdy všickni obracejí se.. 15a; pakli jeho (Krista) nenie, tehdv nic Zivého nenie v člověku 82b. telma, fem., pytlík, tobolka: budůť reptati (kněží) pravíce, Ze se řád boží ruší, když jich telmy ubývá 179a. ten, pron.: má také člověk čas, a ten velmi drahý a puojčený k dobrému 203b (— a to). teneto, neutr., tenato: svčtem a jeho tenety 175b. teplý, adj.: mohu syt a tepl byti 270a (— v teple). tćpsti, impf., ilouci: hfieśnici tepu na buben 208a. teřich, masc., břicho: jich tuční a širocí terzichowe 78a. tesklivý, adj. Stýskavý: člo- vék telesny byvát tefkliwy, túžebný, reptavy 3b; leni, chladoleżni, telkliwij a straślivi nic neprospóji 63a. — Na co si kdo stýská, proti- myslný : (spravedlnost) jest telkliwa jich lenosti 173a. — tézétí, impf. téZiti: aby jimi tiežel 203b;aby oni (úředníci) měli
Strana 494
62 ty sluZebnosti v svych rukü a lie- Zeli jimi 17a. těžký, adj., obtížný: (člověk) sám sobě mrzek i tiežek jsa 30b. tisknüti, impf., tlaciti, nutiti, utiskovati, nátlak činiti: jednomu větru připravují (plavci) pomoc, aby tifkl lodí pred se 245b; plátno tilkne lodí, aby nestála 48b; kdež mnohé zlé věci je (věrné) tifknu 3b; potfeba tifkne k volání na Ježíše 224b; lidi spravedlivé tilk- nueze a kacerujíce 1a; aby mocí světskú i duchovní ti(kli svorně na sprostnost Pána Ježíše 47b. tkysati, impf., lizati: aby bez času jídla tkyfali 78b. tlumač, masc., tlumočník, vy- kladač: když žebrem v cizích rozumiech jako skrze tlumacže ne- jisté ňetco naleznú, to svědčí (kněz) o Ježišovi 13b. tolikéž, adv., právě tolik: že ješťe bude tolikež (let) Ziv 233b. toliko, adv., tolik: ktož jiné chce vésti, toliko rozumnosti po- třebuje, kterak mnoho neumělosti mohůú miti ti, jesto 126aa j. toliky, adj., tak veliký: že by Buoh viece miloval jednoho hřieš- níka než toliky počet spravedli- vych 180a; tolika nam bázeň ostává 32a. tolikýž, adj., právě tak velký : leč by tolikaž rota šibaluov jedňech jako druhých byla 262b. toť, interj. z pron., hle: aj, tot na rukú svých napsal sem te 3b; tot ti příliš zle rozptylují zboží 204b. tovaryšstvie, neutr., obecen- siví, přátelství: (Kristus) šel s lidmi w towaryftwij 36a; jediné s tiem (Zena) towary(twie drží do smrti, kterémuZ byvá oddána 21a; vuoli mieti v py8e, w towary(twi mar- ném 17a. toż, adv., tot, tehdy: aż jej okydni pohańenim, toż tepruv uzří své srdce 239a. trávenie, neutr. otravoráni: traweni, hňevové, svärové, hañeni, vraždy 160b. trávenina, fem., jedovatina: (kněží) budú jeho (Kr.) mořiti v nich ťemi traweninami 4b; zá- kony, jenž jsú traweniny kurvy veliké 3a. teaviti, impf., otravovaii: mni- Já ješto svět trawij pochlebenstvím La. tresktánie, neutr, kárání: treftanie krále Herodesa pro cizo- lozstvo 8b. tresktati, impf., kárati: (jedni druhé) ze zlych vécí sebe netre(k- czy 33a; aby (kněží) trefkta!i upřie- mo zlosti všech lidí 8b. tres*, fem., tftina: (Jan) nebyl lehky a neustaviény jako treft 12b; rozum o trzti klacene 13a. trest- v. treskt-. trh, masc., tržení, obchod: jiné (lidi) pod jménem trhu klamati v&elijak 51a. trhové, adv., kupecky: co jest, ješto by oni toho trhowie nezce- nili 85a trhovec, msc., kupec, kramár: (spasitel) ukázal horlivost tem trhowczom a vymetal je z chrámu 209b; lichevníci, kupci, šantročníci, trhowezy 80b. trhový, adj., kramářský: vy- metav z chrámu kňeží trhowu 210b (== kněžstvo kramářské). trpélivy, adj, źrpici, plný utrpení: ráčil býti člověkem teles- ným a trpieliwym 151a; byt pu- továnie jeho (Kristova) zde praco- vity, trpieliwy byl 26b. - trpéti, impf. T. koho — drZeti se koho: nenávidí Boha a pohrdá jim a trpij dábla 228a; (Kristus) lítost k nim má, ktož jej na ceste pravdy trpij 197b; líto mi jest zá- stupu; nebo již tři dni trpij mne a nemají, co by jedli 196b. — T. koho == trpělivost ukazovati, sho- vívati komu: velikát jest viera tvà,
62 ty sluZebnosti v svych rukü a lie- Zeli jimi 17a. těžký, adj., obtížný: (člověk) sám sobě mrzek i tiežek jsa 30b. tisknüti, impf., tlaciti, nutiti, utiskovati, nátlak činiti: jednomu větru připravují (plavci) pomoc, aby tifkl lodí pred se 245b; plátno tilkne lodí, aby nestála 48b; kdež mnohé zlé věci je (věrné) tifknu 3b; potfeba tifkne k volání na Ježíše 224b; lidi spravedlivé tilk- nueze a kacerujíce 1a; aby mocí světskú i duchovní ti(kli svorně na sprostnost Pána Ježíše 47b. tkysati, impf., lizati: aby bez času jídla tkyfali 78b. tlumač, masc., tlumočník, vy- kladač: když žebrem v cizích rozumiech jako skrze tlumacže ne- jisté ňetco naleznú, to svědčí (kněz) o Ježišovi 13b. tolikéž, adv., právě tolik: že ješťe bude tolikež (let) Ziv 233b. toliko, adv., tolik: ktož jiné chce vésti, toliko rozumnosti po- třebuje, kterak mnoho neumělosti mohůú miti ti, jesto 126aa j. toliky, adj., tak veliký: že by Buoh viece miloval jednoho hřieš- níka než toliky počet spravedli- vych 180a; tolika nam bázeň ostává 32a. tolikýž, adj., právě tak velký : leč by tolikaž rota šibaluov jedňech jako druhých byla 262b. toť, interj. z pron., hle: aj, tot na rukú svých napsal sem te 3b; tot ti příliš zle rozptylují zboží 204b. tovaryšstvie, neutr., obecen- siví, přátelství: (Kristus) šel s lidmi w towaryftwij 36a; jediné s tiem (Zena) towary(twie drží do smrti, kterémuZ byvá oddána 21a; vuoli mieti v py8e, w towary(twi mar- ném 17a. toż, adv., tot, tehdy: aż jej okydni pohańenim, toż tepruv uzří své srdce 239a. trávenie, neutr. otravoráni: traweni, hňevové, svärové, hañeni, vraždy 160b. trávenina, fem., jedovatina: (kněží) budú jeho (Kr.) mořiti v nich ťemi traweninami 4b; zá- kony, jenž jsú traweniny kurvy veliké 3a. teaviti, impf., otravovaii: mni- Já ješto svět trawij pochlebenstvím La. tresktánie, neutr, kárání: treftanie krále Herodesa pro cizo- lozstvo 8b. tresktati, impf., kárati: (jedni druhé) ze zlych vécí sebe netre(k- czy 33a; aby (kněží) trefkta!i upřie- mo zlosti všech lidí 8b. tres*, fem., tftina: (Jan) nebyl lehky a neustaviény jako treft 12b; rozum o trzti klacene 13a. trest- v. treskt-. trh, masc., tržení, obchod: jiné (lidi) pod jménem trhu klamati v&elijak 51a. trhové, adv., kupecky: co jest, ješto by oni toho trhowie nezce- nili 85a trhovec, msc., kupec, kramár: (spasitel) ukázal horlivost tem trhowczom a vymetal je z chrámu 209b; lichevníci, kupci, šantročníci, trhowezy 80b. trhový, adj., kramářský: vy- metav z chrámu kňeží trhowu 210b (== kněžstvo kramářské). trpélivy, adj, źrpici, plný utrpení: ráčil býti člověkem teles- ným a trpieliwym 151a; byt pu- továnie jeho (Kristova) zde praco- vity, trpieliwy byl 26b. - trpéti, impf. T. koho — drZeti se koho: nenávidí Boha a pohrdá jim a trpij dábla 228a; (Kristus) lítost k nim má, ktož jej na ceste pravdy trpij 197b; líto mi jest zá- stupu; nebo již tři dni trpij mne a nemají, co by jedli 196b. — T. koho == trpělivost ukazovati, sho- vívati komu: velikát jest viera tvà,
Strana 495
že si mne tak dlúho trpiela 85b; Buoh ňekteré lidi trpij dlúho, če- kaje obrácenie jich 60b. truditi, impf., obtěževati: co dále trudi(s mistra? 272b. trudny, adj, obtíže mající, nebohý: jest-li tu která pravda, mu- síť býti velmi trudna, jako u trní stojeci 99b. trup, masc., trubec: jako bidni trupi včelám nic nenosice 116b; (lenoši) nic nezasluhujíce. ale jako trupi mezi včelami hotové vyž e- rajice 6a. trus, masc., utroušený kousek : ne drobly a trufy jí z stolu jeho, ale za stuol ji zasadil 86a. trvavý, adj., vytrvalý: dobrá vuole musí býti trwawa a usta- vična 24a. trýbati, impf., hltati: jazyk boháčův mnohé nápoje trybal 169b. tu, adv. Tam: pakli puojdem k lidu uéenému, tu uhlédáme ve- liku vieru 12a, aby, tu vejda, s chuti Boha potupil 92b à j. — Zehdy: Pán tu ďábla přemohl, když jej nosil 79a. tudiež, adv. Zároveň, také: budeš větčí tohoto světa a zbohat- neš tudijž, když... 80b; ďábla také vlkem vykládají, a tenť muož tudijž mnozství ovec zdáviti skrze hfiechy 122a. — Na místé, ihned: smrt v nenadále kvas jim zboří a po radosti malé tudijž postaví je v Zalosti pekelní 169b; ktoZ pozná, Ze jest prach a Ze se tudieZ v prach obráti 218b; o jich pochybení skroviüejí muoZ mlu- veno byti proto, Ze jest v nich tudij opraveno bylo 106a; v zá- stápiech sá promény nesvorné, Ze jednak pláčí a tudiež se smějí 273b. tudy. adv., touto věcí, tak: (kněží) činí jim bezpráví pro ňe (slovo boží), neb se bojí, aby tudy zboží neztratili 66a; (lidé vykou- pením vráceni Bohu) a tudy jest sňata potupa s Boha 23b. 63 tu&iti, impf, miti nadějí: (kněží) vidí mnoho hřiechuo a ne- tuffie, by ten kal čiem mohli vy- prati 241b. — T. si = doufání si dávat: bude-li jich (statků) mnoho, tehdy sobě (lidé) dobře tulij a větčí naďeji mají 96b. tuto, adv., tamto: tuto a tuto 73b. tuž v. -ž. tůžebný, adj., naříkavý, teskli- vý, smutný: člověk telesny býváť tesklivý, tužebny, reptavý 58b; tesk- nost, bázeň, rozpači tužebne a mrz- kost k dobrému 24a; (líný) rozpačí tuZebnych pln jest 57a; ta pamét (bohátova) se prodlévá, ale tu- Zebna, v nejistém domňení posta- vená, v tfetím-li pekle jest čili v čtvrtém 158a; to (útěcha) da- leko bylo jest od jich srdce za- tměného a tužebneho 147b. tüziti, impf, litovati: tuZicze, Ze se nemohü Sodomskym pti- rovnati 279b. tvarnost, fem., podoba, zpù- soba: (člověk) pod jménem potřeb, twarnoftij dobroty mnohé věcí pravé pomine 130b; budu mieti twarnoft dobroty, ale moci její budá zapierati 1b. tvor, masc. stvofení: (Büh) všem zástupóm tworu svého zá- kony uložil 196a; &lovék, jenZ jest ve cti ustaven byl nade vším tworem 196a. tvrzni, adj., pernostná: twrzni) a hradoví násilníci 277a. tylednic&, fem., palice: an se točí jako vuol pod tyledniczy 194b; on jako vepř v krmníce neleká se tylednicze 153b. ubéhnüti, pft., vbéhnout?: se- stry s bratry v sodomské hříchy vbiehnu 161b; več již pokolenie lidské vbiehlo 190a; tehdy jsú oni v najvécí tmu vbiehli 88b a j. ubíčovati, pít.. z2»icovati: když jej vbicžugij, zabijí jej 70b. puojdem
že si mne tak dlúho trpiela 85b; Buoh ňekteré lidi trpij dlúho, če- kaje obrácenie jich 60b. truditi, impf., obtěževati: co dále trudi(s mistra? 272b. trudny, adj, obtíže mající, nebohý: jest-li tu která pravda, mu- síť býti velmi trudna, jako u trní stojeci 99b. trup, masc., trubec: jako bidni trupi včelám nic nenosice 116b; (lenoši) nic nezasluhujíce. ale jako trupi mezi včelami hotové vyž e- rajice 6a. trus, masc., utroušený kousek : ne drobly a trufy jí z stolu jeho, ale za stuol ji zasadil 86a. trvavý, adj., vytrvalý: dobrá vuole musí býti trwawa a usta- vična 24a. trýbati, impf., hltati: jazyk boháčův mnohé nápoje trybal 169b. tu, adv. Tam: pakli puojdem k lidu uéenému, tu uhlédáme ve- liku vieru 12a, aby, tu vejda, s chuti Boha potupil 92b à j. — Zehdy: Pán tu ďábla přemohl, když jej nosil 79a. tudiež, adv. Zároveň, také: budeš větčí tohoto světa a zbohat- neš tudijž, když... 80b; ďábla také vlkem vykládají, a tenť muož tudijž mnozství ovec zdáviti skrze hfiechy 122a. — Na místé, ihned: smrt v nenadále kvas jim zboří a po radosti malé tudijž postaví je v Zalosti pekelní 169b; ktoZ pozná, Ze jest prach a Ze se tudieZ v prach obráti 218b; o jich pochybení skroviüejí muoZ mlu- veno byti proto, Ze jest v nich tudij opraveno bylo 106a; v zá- stápiech sá promény nesvorné, Ze jednak pláčí a tudiež se smějí 273b. tudy. adv., touto věcí, tak: (kněží) činí jim bezpráví pro ňe (slovo boží), neb se bojí, aby tudy zboží neztratili 66a; (lidé vykou- pením vráceni Bohu) a tudy jest sňata potupa s Boha 23b. 63 tu&iti, impf, miti nadějí: (kněží) vidí mnoho hřiechuo a ne- tuffie, by ten kal čiem mohli vy- prati 241b. — T. si = doufání si dávat: bude-li jich (statků) mnoho, tehdy sobě (lidé) dobře tulij a větčí naďeji mají 96b. tuto, adv., tamto: tuto a tuto 73b. tuž v. -ž. tůžebný, adj., naříkavý, teskli- vý, smutný: člověk telesny býváť tesklivý, tužebny, reptavý 58b; tesk- nost, bázeň, rozpači tužebne a mrz- kost k dobrému 24a; (líný) rozpačí tuZebnych pln jest 57a; ta pamét (bohátova) se prodlévá, ale tu- Zebna, v nejistém domňení posta- vená, v tfetím-li pekle jest čili v čtvrtém 158a; to (útěcha) da- leko bylo jest od jich srdce za- tměného a tužebneho 147b. tüziti, impf, litovati: tuZicze, Ze se nemohü Sodomskym pti- rovnati 279b. tvarnost, fem., podoba, zpù- soba: (člověk) pod jménem potřeb, twarnoftij dobroty mnohé věcí pravé pomine 130b; budu mieti twarnoft dobroty, ale moci její budá zapierati 1b. tvor, masc. stvofení: (Büh) všem zástupóm tworu svého zá- kony uložil 196a; &lovék, jenZ jest ve cti ustaven byl nade vším tworem 196a. tvrzni, adj., pernostná: twrzni) a hradoví násilníci 277a. tylednic&, fem., palice: an se točí jako vuol pod tyledniczy 194b; on jako vepř v krmníce neleká se tylednicze 153b. ubéhnüti, pft., vbéhnout?: se- stry s bratry v sodomské hříchy vbiehnu 161b; več již pokolenie lidské vbiehlo 190a; tehdy jsú oni v najvécí tmu vbiehli 88b a j. ubíčovati, pít.. z2»icovati: když jej vbicžugij, zabijí jej 70b. puojdem
Strana 496
6% ubiehati, impf., vbihati: (lidé) vbiehagij v ta uťešenie a v roz- koši světa 10a. ubuditi, pft., vzdudití: aby- chom Pána vbudili 48a. uGinek, masc. skutek: aby- chom za zly vcżinek dobie €inili nepfatelóm 70b: vcżinky jeho dobré ve zlé obracejí 216b. učiniti, pft. S přech.: aneb fe vežinij toho nevěda 16a (= udělá se, jako by toho nevěděl). učistiti, pít., ocistiti: aby s Bo- hem je smířil a vežiltil svědomí jich 135a. učúti, pft., ucítiti: kto vežige rány toho hada 167a. udarovati, pft., obdafiti: ktož je (svatokupce) vdaruge, ulastna Jeho (Krista) &ini 28a. udati, pft., udéliti: aby ñetco platu chudým bratřím vdali, mše zakupovali 263b. udävati, impf., udileti: viece nebo méňe svých rozkošie jemu vdawage 251a; nadrú zboží ne- pravých i vdawagi z toho chudým 207a; aby (člověk) jiným sebe vdawal k té Jednote, pokudź chce, a jiní jemu též zase 91a. uderiti, pft., napadnouts: viickni hotovi jsú s vostepy vderziti [e spolu o slovo protivné 193b. — Ud. sé w pláéó = propuknouti v pláč: snad (e v pláč vderzij 239a. úfati, impf., doufati. Uf. ko- mw -— d. v koho: o čemž sme lestie Bohu vffali 79b; neb geft vffala jeho lásce 89a. uhanéti, pft, pohanéti: (on) vhaniet a pfidát smutku na smu- tek 201b; (nepřátelé) milé věci jsú potlačili a vhanieli jako kacieřstvie 28a; pravé ucenie tak jest vhanieno, Ze stojí jako blud 11a. uházéti, impf, trefovati: na tento smysl üektefí kartüstí vha- zegij 78b. úhel, masc., ro: modlili se na vhlech ulic 192b. uhnojiti, pft. Uhn. koho = dáti komu shnáti: ikněží dobrého kněze) upálé anebo v žaláři vhnogij 121b. uhoditi, pit, źrefiti: v takové skulky lecjakys lid pokryty vhodi skrze blud 268a, jiné příčiny hňevu sú, pro ňež by nemél saudu na se, ktoż by na to vhoditi umól 19ła. uhovéti, pft, vyhovéh: ani jemu (bližní) nemohu vhowieti 141a; mnozí nemohü jedné vuoli vhowieti 33b. uchovati, pft., odchovati: (pa- peZ) chodi, roztyv a vchowaw břicho jako króva 135b. uchvatniti, pft., zachvätiti: ješto je násilím musi vchwatnuti 276a. uchytiti, pft, uchopiti: aby (člověk) život vnitřnie poznal a vchytil jej 209b. ujieti, plt., chopiti, prijmouti: žádosti nepravé vgmu jej (člověka) v moc 228b; vgme-li to člověk v srdce 213b ujistiti, pft, dokdzati: aby (dělníci boží) milování tak vgiftili, ostříhajíce všech přikázanie jeho 59b. — Uj. sé čím = přesvědčití se o čem: (matka) zanedbala vgí- (titi fe jím (Kristem) 32a. ujiti, pft. Uj. toho == uj: koho, komu: coż nemohl nesnaduého vgiti, toho skrze Ježíše vgde 241a . (= čehož); aby se krev nepustila a nás neví la 222b. ukaceřovaný, adj.: lid vka- czerzowany a upivany 265b. ukázati, pít, dokázati: aby práv byl lidem o všem, což by v pravde naň vkazali 280a. uklety, ad). uproklinany: lid ukacefovany, vklety a uplvany 265b. ukojiti, pft, uspokojiti: aby Buoh vkogen byl 43b; v tomto Zivote rozkosném (e vkogiez, v za- pomenutí Boha upadnü 208b. ukradnüti sé, pft., odplíZiti se: aż fe mu (élovéku) srdce vkrad- ne k tomu 130b.
6% ubiehati, impf., vbihati: (lidé) vbiehagij v ta uťešenie a v roz- koši světa 10a. ubuditi, pft., vzdudití: aby- chom Pána vbudili 48a. uGinek, masc. skutek: aby- chom za zly vcżinek dobie €inili nepfatelóm 70b: vcżinky jeho dobré ve zlé obracejí 216b. učiniti, pft. S přech.: aneb fe vežinij toho nevěda 16a (= udělá se, jako by toho nevěděl). učistiti, pít., ocistiti: aby s Bo- hem je smířil a vežiltil svědomí jich 135a. učúti, pft., ucítiti: kto vežige rány toho hada 167a. udarovati, pft., obdafiti: ktož je (svatokupce) vdaruge, ulastna Jeho (Krista) &ini 28a. udati, pft., udéliti: aby ñetco platu chudým bratřím vdali, mše zakupovali 263b. udävati, impf., udileti: viece nebo méňe svých rozkošie jemu vdawage 251a; nadrú zboží ne- pravých i vdawagi z toho chudým 207a; aby (člověk) jiným sebe vdawal k té Jednote, pokudź chce, a jiní jemu též zase 91a. uderiti, pft., napadnouts: viickni hotovi jsú s vostepy vderziti [e spolu o slovo protivné 193b. — Ud. sé w pláéó = propuknouti v pláč: snad (e v pláč vderzij 239a. úfati, impf., doufati. Uf. ko- mw -— d. v koho: o čemž sme lestie Bohu vffali 79b; neb geft vffala jeho lásce 89a. uhanéti, pft, pohanéti: (on) vhaniet a pfidát smutku na smu- tek 201b; (nepřátelé) milé věci jsú potlačili a vhanieli jako kacieřstvie 28a; pravé ucenie tak jest vhanieno, Ze stojí jako blud 11a. uházéti, impf, trefovati: na tento smysl üektefí kartüstí vha- zegij 78b. úhel, masc., ro: modlili se na vhlech ulic 192b. uhnojiti, pft. Uhn. koho = dáti komu shnáti: ikněží dobrého kněze) upálé anebo v žaláři vhnogij 121b. uhoditi, pit, źrefiti: v takové skulky lecjakys lid pokryty vhodi skrze blud 268a, jiné příčiny hňevu sú, pro ňež by nemél saudu na se, ktoż by na to vhoditi umól 19ła. uhovéti, pft, vyhovéh: ani jemu (bližní) nemohu vhowieti 141a; mnozí nemohü jedné vuoli vhowieti 33b. uchovati, pft., odchovati: (pa- peZ) chodi, roztyv a vchowaw břicho jako króva 135b. uchvatniti, pft., zachvätiti: ješto je násilím musi vchwatnuti 276a. uchytiti, pft, uchopiti: aby (člověk) život vnitřnie poznal a vchytil jej 209b. ujieti, plt., chopiti, prijmouti: žádosti nepravé vgmu jej (člověka) v moc 228b; vgme-li to člověk v srdce 213b ujistiti, pft, dokdzati: aby (dělníci boží) milování tak vgiftili, ostříhajíce všech přikázanie jeho 59b. — Uj. sé čím = přesvědčití se o čem: (matka) zanedbala vgí- (titi fe jím (Kristem) 32a. ujiti, pft. Uj. toho == uj: koho, komu: coż nemohl nesnaduého vgiti, toho skrze Ježíše vgde 241a . (= čehož); aby se krev nepustila a nás neví la 222b. ukaceřovaný, adj.: lid vka- czerzowany a upivany 265b. ukázati, pít, dokázati: aby práv byl lidem o všem, což by v pravde naň vkazali 280a. uklety, ad). uproklinany: lid ukacefovany, vklety a uplvany 265b. ukojiti, pft, uspokojiti: aby Buoh vkogen byl 43b; v tomto Zivote rozkosném (e vkogiez, v za- pomenutí Boha upadnü 208b. ukradnüti sé, pft., odplíZiti se: aż fe mu (élovéku) srdce vkrad- ne k tomu 130b.
Strana 497
ukrásniti, pft., okrásliti: abych ji (choť) sobě očistil a vkrafnil krví svú 39a. ukrivati v. ukFfivovati. ukriviti, pft, svésti: aby jí (vůle) nemohlo vkrziwiti od vuole boží pokrytstvie 21a; sprostnost vždy před se jde a neukrziwij jí nic protivného ani libého 22a. ukfivovati, impf , nakrivovati, 8 přímé cesty odchylovati, naskle- bonati: pro bazeń vkfiwugij (kn62i) jazyk svuoj 216a; jazyk vyplaziti, ust vkrziwati (sic!) 191a. ulééiti, pft., vyleciti: aby to zase napravil, vlecZil a obZivil 89a; neu'ecZij hfiesnÿch 132a ulnüti, pft., ulpeti: na čemž milostí lidé vlnuli 228a. uloviti, pft., chytiti, polapiti: aby jej ňekomu zraditi mohl, vlo- wie jej v sloviech 217b; aby prav- du müdfe vlowili 241a. uloženie, neutr, úsudek: nebo jiné vloZenij à domüení v jich srdcích bylo jest o Pánu Ježíšovi, než to, aby on smrtí zahynul 147a. uloziti, pft Poloëiti: prvé nez stodolám základy vložil, až duši promafil 173b. — Ustanoviti: co oni (biskupové) o jeho (Kristově) pravďe vložij a usúdí, to ona musí býti 72a; nebo ješťe nepřišla ho- dina jeho, volí boží vložena 149a. — Uminiti si: to vlozila zanedbati pokorüe 85b; Ze jsá nikdy neulo- žili v srdci, Boha nalézti 85b. umdlit-l, masc. unavovatel : proti vmdliteli v&ech jdücích 197b. umělý, adj., vzdělaný: kdežto se ukazují jedni před druhými, každý chťe vmieleyfim býti 79a. uménie, neutr., rozum: milo- vání boží mají, ale ne podlé vmie- nije 141a. umieniti, pft., uminiti si: vieru vminiw zachovati jemu 275b; Buoh vmijnil jest véfící spasiti skrze syna svého 152b. 65 nmiesiti sé, pft, vmísiti se: to jediné ňejakú příhodú vmily fe v ten lid 151a. umietati, impf, vhazovati: převrací jeho dobré skutky ve zlé anebo ňejakú ohyzdu na ňe vmijta 160a; oni (kněží) ty přímluvy (svatych) v lidi vmietagicze, Tkü umluviti, pft, | mluvením umlčeti: Pán Ježíš, moha vmluwiti všecky (židy), skryl se 103b. — U. sé — dohodnouti se: aby kazdy najprvé [e vmluwil s bratrem svym o kfivdu 195a. ümluvní, adj, kontraktni: hospodář podává jemu idélníku nespokojenému mzdou) na se práva vmluwnij? 64a. umotiti, pit, usmrtiti: (smrt) nemuoZ niZádného vmorziti 196b. ümysl, masc. Smysl: hlediece k vmyllu techto slov, jisté jest, Ze... 171b. — Mysl: (člověk) bude rozdelen s svètem vmyflem i skutkem 134b; muž dvojího vmy- (la, neustavičný na všech cestách svých 89b; aby ty věci vypustil z vuole a z vmylla 17a. — Záměr: aby, vyzvěda vmysl jeho, i při- pravil jej o statek 15a. umysliti, pít., před se vziti: jakož jest najprvé byl vmyllil 172a. uodievati, pft.. p/ioditi: pis- my vwodiwaw leż smrtedlni 199b. wplósti, pft., oplésti. zaplésti: vpletu fe v osidla 118b; vpletli glu fe v bolesti rozličné 69b. uporubany, adj.: ode v3ech opustenÿ a vporuhany 7a. uposlüchati, pft., wuposlech- nouti: ktery jim (Felem) uvěří a vpollucha jich 142b; pakli neupo- lucha, sam dobrovolie Zivot zstrati 152a. uposmievany, adj.: jsa uplván, vpo(miewan a uktiZován 28a. uprazdniti, pft., uvolniti: již sú sobě vprazdnili cestu od ne- přízni světa 159a.
ukrásniti, pft., okrásliti: abych ji (choť) sobě očistil a vkrafnil krví svú 39a. ukrivati v. ukFfivovati. ukriviti, pft, svésti: aby jí (vůle) nemohlo vkrziwiti od vuole boží pokrytstvie 21a; sprostnost vždy před se jde a neukrziwij jí nic protivného ani libého 22a. ukfivovati, impf , nakrivovati, 8 přímé cesty odchylovati, naskle- bonati: pro bazeń vkfiwugij (kn62i) jazyk svuoj 216a; jazyk vyplaziti, ust vkrziwati (sic!) 191a. ulééiti, pft., vyleciti: aby to zase napravil, vlecZil a obZivil 89a; neu'ecZij hfiesnÿch 132a ulnüti, pft., ulpeti: na čemž milostí lidé vlnuli 228a. uloviti, pft., chytiti, polapiti: aby jej ňekomu zraditi mohl, vlo- wie jej v sloviech 217b; aby prav- du müdfe vlowili 241a. uloženie, neutr, úsudek: nebo jiné vloZenij à domüení v jich srdcích bylo jest o Pánu Ježíšovi, než to, aby on smrtí zahynul 147a. uloziti, pft Poloëiti: prvé nez stodolám základy vložil, až duši promafil 173b. — Ustanoviti: co oni (biskupové) o jeho (Kristově) pravďe vložij a usúdí, to ona musí býti 72a; nebo ješťe nepřišla ho- dina jeho, volí boží vložena 149a. — Uminiti si: to vlozila zanedbati pokorüe 85b; Ze jsá nikdy neulo- žili v srdci, Boha nalézti 85b. umdlit-l, masc. unavovatel : proti vmdliteli v&ech jdücích 197b. umělý, adj., vzdělaný: kdežto se ukazují jedni před druhými, každý chťe vmieleyfim býti 79a. uménie, neutr., rozum: milo- vání boží mají, ale ne podlé vmie- nije 141a. umieniti, pft., uminiti si: vieru vminiw zachovati jemu 275b; Buoh vmijnil jest véfící spasiti skrze syna svého 152b. 65 nmiesiti sé, pft, vmísiti se: to jediné ňejakú příhodú vmily fe v ten lid 151a. umietati, impf, vhazovati: převrací jeho dobré skutky ve zlé anebo ňejakú ohyzdu na ňe vmijta 160a; oni (kněží) ty přímluvy (svatych) v lidi vmietagicze, Tkü umluviti, pft, | mluvením umlčeti: Pán Ježíš, moha vmluwiti všecky (židy), skryl se 103b. — U. sé — dohodnouti se: aby kazdy najprvé [e vmluwil s bratrem svym o kfivdu 195a. ümluvní, adj, kontraktni: hospodář podává jemu idélníku nespokojenému mzdou) na se práva vmluwnij? 64a. umotiti, pit, usmrtiti: (smrt) nemuoZ niZádného vmorziti 196b. ümysl, masc. Smysl: hlediece k vmyllu techto slov, jisté jest, Ze... 171b. — Mysl: (člověk) bude rozdelen s svètem vmyflem i skutkem 134b; muž dvojího vmy- (la, neustavičný na všech cestách svých 89b; aby ty věci vypustil z vuole a z vmylla 17a. — Záměr: aby, vyzvěda vmysl jeho, i při- pravil jej o statek 15a. umysliti, pít., před se vziti: jakož jest najprvé byl vmyllil 172a. uodievati, pft.. p/ioditi: pis- my vwodiwaw leż smrtedlni 199b. wplósti, pft., oplésti. zaplésti: vpletu fe v osidla 118b; vpletli glu fe v bolesti rozličné 69b. uporubany, adj.: ode v3ech opustenÿ a vporuhany 7a. uposlüchati, pft., wuposlech- nouti: ktery jim (Felem) uvěří a vpollucha jich 142b; pakli neupo- lucha, sam dobrovolie Zivot zstrati 152a. uposmievany, adj.: jsa uplván, vpo(miewan a uktiZován 28a. uprazdniti, pft., uvolniti: již sú sobě vprazdnili cestu od ne- přízni světa 159a.
Strana 498
56 upřiemě, adv. Přímo: vprzimie do pekla puojdeš 170b. — Upřímně: šel na modlitbu vprziemie s velikú pokorü 213a. upřiemo, adv., přímo: proti hfiechóm vprziemo mluvil 187a; aby (kněží) tresktali vprziemo zlosti vsech lidi 8b; Ze vprziemo k Bohu nehledi 30b. upfiemost, fem, přímost, upřímnost: aby vprziemoft slova bożieho porażena byla 68a. upriemy, adj, přímý: ti yprziyme kroky činí nohám svým 0b. uprositi, pít, vyprositi: ta- kovi, tak blekcíce, nie neuprofy 131a; méli by vprofyti vyprostenie z muk 260a. upsiti, pft, upichnouti, po- drážditi: chranice ji (dobroty) jako nežitu, aby ľe ňečím neupfil 68b. uptâänie, neutr., vyptäné : podle zkuSenie a pravého vptanie na to, co jest viera 123a. uptati sé, pft., vyplati se: neupta-li fe na to nynie, to jemu ostava, aby 218b; na vse fe vptati, co se kde nového stane 119b uraziti sé, pft, uhoditi se: ve tmách nezablüdi, ve umách fe neurazy 154a. urażenie, neutr., úraz: kámen vrażenie 263a. urázéti sé, impf. whozovat? se: neumélostü, v nichZ fe mnozí jako ve tmách šámají a vražegij 46b. určeně, adv., určitě, přesně: ta (pokání) k rozkošem tobolky své ukládá, sobě rok vrczenie změřiv, v kterém by 181a. urédnik, masc., hodnosta: hle- diece na duchovnie vrzedniky, videti jest, Ze 1a. uroditi, pft., naroditi: ać kto vrozen bude z vody a z Ducha 160b, jediné, ač kto vrodi ľe druhé, nemůž vjíti do království nebeského 160b. úrok, masc., poplatek: pánuov, ješto mají lidi platné, ješto jim platí vroky 261a. urozuměnie, neutr., poroz- umeni: Gisti a k vrozumieni o ňe (evglium) rozmluvati 1b. urozuméti, pft. Porozuméti: kto chce vrozumieti Kristovu na- rozenie a býti jeho účasten 22b; člověk neurozumiel sobě 196a. — Dovéstirozeznávati: aby vrozumieli mezi pravým a nepravym 146a. üsilé, neutr., namáhání: vfv!e krátké oblehčujíce sobě věčným odpočinutím 31a. usilovat,, impf, pracovati, namahati se: tyť volá (Kristus) k sobě, kteříž vlylugi na dílech jeho 52b; v&ickni, ktefiZ vfylugete a obtížení jste 52b; ve mnohých zamúceních vfylugij spravedliví 38b. uskok, masc, odskok: na víkok modlenie bývá 229b: malé a iiedké modlenie kratičce, jako na ufkok 109a. uslediti, pft., vycihati: že viledil däbel ty lidi, ani zesnuli 56a. usnübiti, ptt., zasnoulbiti: osobé Kristové byla oddana a v(nubena chot 249a; sobé k zisku lid vínu- biti 2a. uspiti, pft., uspati: v(piti lid v neuptalém nekání 94b. ustaly, adj, unavený: takové chce (Kr.) nakrmili jako v[tale na ceste dlúhé 53a, té vľtale duši nižádné uťešenie nemuož pfijiti 124b. ustánie, neutr., unavení: vľta- nie a zemdlení Zivota 61a. ustanovenie,neutr.,uklidneni: on (Kristus) jest pokoj a vltano- wenie svéta 232a. ustanoviti, pft. ZaloZiti: prav- dau máte v(tanowiti u viefe vSecky vérící 130a. — Usaditi: zámyslem svym neuftanowi srdce svého 190b; (svět) jest neustavicen. ProtoZ Spa-
56 upřiemě, adv. Přímo: vprzimie do pekla puojdeš 170b. — Upřímně: šel na modlitbu vprziemie s velikú pokorü 213a. upřiemo, adv., přímo: proti hfiechóm vprziemo mluvil 187a; aby (kněží) tresktali vprziemo zlosti vsech lidi 8b; Ze vprziemo k Bohu nehledi 30b. upfiemost, fem, přímost, upřímnost: aby vprziemoft slova bożieho porażena byla 68a. upriemy, adj, přímý: ti yprziyme kroky činí nohám svým 0b. uprositi, pít, vyprositi: ta- kovi, tak blekcíce, nie neuprofy 131a; méli by vprofyti vyprostenie z muk 260a. upsiti, pft, upichnouti, po- drážditi: chranice ji (dobroty) jako nežitu, aby ľe ňečím neupfil 68b. uptâänie, neutr., vyptäné : podle zkuSenie a pravého vptanie na to, co jest viera 123a. uptati sé, pft., vyplati se: neupta-li fe na to nynie, to jemu ostava, aby 218b; na vse fe vptati, co se kde nového stane 119b uraziti sé, pft, uhoditi se: ve tmách nezablüdi, ve umách fe neurazy 154a. urażenie, neutr., úraz: kámen vrażenie 263a. urázéti sé, impf. whozovat? se: neumélostü, v nichZ fe mnozí jako ve tmách šámají a vražegij 46b. určeně, adv., určitě, přesně: ta (pokání) k rozkošem tobolky své ukládá, sobě rok vrczenie změřiv, v kterém by 181a. urédnik, masc., hodnosta: hle- diece na duchovnie vrzedniky, videti jest, Ze 1a. uroditi, pft., naroditi: ać kto vrozen bude z vody a z Ducha 160b, jediné, ač kto vrodi ľe druhé, nemůž vjíti do království nebeského 160b. úrok, masc., poplatek: pánuov, ješto mají lidi platné, ješto jim platí vroky 261a. urozuměnie, neutr., poroz- umeni: Gisti a k vrozumieni o ňe (evglium) rozmluvati 1b. urozuméti, pft. Porozuméti: kto chce vrozumieti Kristovu na- rozenie a býti jeho účasten 22b; člověk neurozumiel sobě 196a. — Dovéstirozeznávati: aby vrozumieli mezi pravým a nepravym 146a. üsilé, neutr., namáhání: vfv!e krátké oblehčujíce sobě věčným odpočinutím 31a. usilovat,, impf, pracovati, namahati se: tyť volá (Kristus) k sobě, kteříž vlylugi na dílech jeho 52b; v&ickni, ktefiZ vfylugete a obtížení jste 52b; ve mnohých zamúceních vfylugij spravedliví 38b. uskok, masc, odskok: na víkok modlenie bývá 229b: malé a iiedké modlenie kratičce, jako na ufkok 109a. uslediti, pft., vycihati: že viledil däbel ty lidi, ani zesnuli 56a. usnübiti, ptt., zasnoulbiti: osobé Kristové byla oddana a v(nubena chot 249a; sobé k zisku lid vínu- biti 2a. uspiti, pft., uspati: v(piti lid v neuptalém nekání 94b. ustaly, adj, unavený: takové chce (Kr.) nakrmili jako v[tale na ceste dlúhé 53a, té vľtale duši nižádné uťešenie nemuož pfijiti 124b. ustánie, neutr., unavení: vľta- nie a zemdlení Zivota 61a. ustanovenie,neutr.,uklidneni: on (Kristus) jest pokoj a vltano- wenie svéta 232a. ustanoviti, pft. ZaloZiti: prav- dau máte v(tanowiti u viefe vSecky vérící 130a. — Usaditi: zámyslem svym neuftanowi srdce svého 190b; (svět) jest neustavicen. ProtoZ Spa-
Strana 499
sitel přišel, zdali by fe jím vfta- nowil a ku pokoji přišel 232a; když fe mohi vítanowiti v takych ne- pravosteeh bez překážky svobodie, ten pokoj sobé chválé 147a. ustati, pft, umdliti: vitali by lidé a nemohli by dojíti 197b; aby duše nezhynula, vítanuczy bez- právím 125a. ustávanie, neutr., umdlévání : chode z kraje do kraje s vítawa- nim 179a. ustávati, impf, wmdlévati: práce, v níž lidé vítawagij 127a; aby po nesnadných cestách cho- dili a v(tawali na nich 228a; pote se, robotñe vftawage 109b. usfavenie, neutr., ustanovení: kteříž se utvrdili w vľtawenijch lidských 27b, poslúžiece Bohu v chrámích podlé vítawenie star- Siech 32b. ustavéti, pft., vystavéti: ve- liky kostel v(tawiel 227b; s bo- hatcem, jesto zbofiti chtel stodoly starć a nové vítawieti 58b. ustavičnost, fem, stálost: dokudž milosti nenalezla svü víta- wicžnoftij 85b. ustavičný, adj., stálý: dobrá vuole musi byti trvavä a vlta- wicžna 24a. ustavitel, masc., ustanovitel : já, zákona nového vítawitel 193a. ustaviti, pft. Postaviti, usta- noviti, zaloëiti, zariditi: dâbel v ja- kés dvornosti vftawi je (lidi) a v smyslech vysokých 130b; ihned vítawil gelt Buoh pravé svědky k lidu o ňem (Kristu), Simeona a Annu 29b; neb jest ji (svátost manželskú) Buoh vítawil v ráji 37a; ktož fe v tech vécech pevňejí vftawij, ten vétéí viery jest 46a; svět vešken vítawen gelt v mar- nostech 47b; věky věčné jeho obmyšlením gľu vľtaweny 86a, toť jest vče malá diviti se múdrosti boží, a viery potom neuftawiti k Bohu 34b; Jan, chte vftawiti 67 ucedlniky své u viere 9b; ktoż srdce své vľtawi milostí boží 9b: aby v&ecky své &ny vítawil podlé zákona boZiho 234b. — Udélati: nehledaje panovati ani vládnáti, ani velikým ve cti [e zde vftawiti 109b; (Kristus) mra na kříži, živé nás sobě v duchu vítawil 32a; rány vítawene od lotruo v tele i v srdci lidském 222b. ustavovati, impf. Postavovali, ustanovovati, zakládati: véci, kte- réž jeho (člověka) ve cti, v přízni a u pokoji vftawugij 142b; páni vladaře vítawugi nad zbožím 203b; ont srdce lidská vítawuge svú mi- lostí 128b; müdrost zemská podlé tela vítawuge člověka 30b; ciem se koli (srdce) vftawuge, s Kristem neostojit 9b. — Délati: ktożkoli bude chtieti býti přietel světa, nepřítelem božím le vftawuge 250a. ustihati, pft, dostihnout, uhoniti: mnoho musi honiti, a nevítiha 168b; budeš-li zboží ho- niti, neuftiha(s jeho 237b. ustrašilý, adj., ulekaný: kňe- Zím v(traffilym a v duchu zemdle- nym 56a. ustrieleti, pft.: již do smrti vítrzielen gelt od nich (svatokupců) Kristus 28b. ustřieti, pfL, zakryti: aby (lidé) tím malým osobením čas- ných věcí všecka pečování ne- smierná vítrzeli od sebe 55a (t. j. aby takových pečování ani nevi- děli). ustupiti, pft. U. čeho = u. od čeho: aby nás naučil vítupiti svá- ruov daremných 103b. ustydéti sé, pft., zastydéts se: však fe Boha neuftydij 166a. usüditi, pft., rozhodnouti: do- kudž nepodloží nepřátel jeho pod jeho nohy a pře jeho neuludij proti nim 102a. uščípávati, impf., štípáním umrivovati: že jsú je (hadi) do smrti vítipawali 166b.
sitel přišel, zdali by fe jím vfta- nowil a ku pokoji přišel 232a; když fe mohi vítanowiti v takych ne- pravosteeh bez překážky svobodie, ten pokoj sobé chválé 147a. ustati, pft, umdliti: vitali by lidé a nemohli by dojíti 197b; aby duše nezhynula, vítanuczy bez- právím 125a. ustávanie, neutr., umdlévání : chode z kraje do kraje s vítawa- nim 179a. ustávati, impf, wmdlévati: práce, v níž lidé vítawagij 127a; aby po nesnadných cestách cho- dili a v(tawali na nich 228a; pote se, robotñe vftawage 109b. usfavenie, neutr., ustanovení: kteříž se utvrdili w vľtawenijch lidských 27b, poslúžiece Bohu v chrámích podlé vítawenie star- Siech 32b. ustavéti, pft., vystavéti: ve- liky kostel v(tawiel 227b; s bo- hatcem, jesto zbofiti chtel stodoly starć a nové vítawieti 58b. ustavičnost, fem, stálost: dokudž milosti nenalezla svü víta- wicžnoftij 85b. ustavičný, adj., stálý: dobrá vuole musi byti trvavä a vlta- wicžna 24a. ustavitel, masc., ustanovitel : já, zákona nového vítawitel 193a. ustaviti, pft. Postaviti, usta- noviti, zaloëiti, zariditi: dâbel v ja- kés dvornosti vftawi je (lidi) a v smyslech vysokých 130b; ihned vítawil gelt Buoh pravé svědky k lidu o ňem (Kristu), Simeona a Annu 29b; neb jest ji (svátost manželskú) Buoh vítawil v ráji 37a; ktož fe v tech vécech pevňejí vftawij, ten vétéí viery jest 46a; svět vešken vítawen gelt v mar- nostech 47b; věky věčné jeho obmyšlením gľu vľtaweny 86a, toť jest vče malá diviti se múdrosti boží, a viery potom neuftawiti k Bohu 34b; Jan, chte vftawiti 67 ucedlniky své u viere 9b; ktoż srdce své vľtawi milostí boží 9b: aby v&ecky své &ny vítawil podlé zákona boZiho 234b. — Udélati: nehledaje panovati ani vládnáti, ani velikým ve cti [e zde vftawiti 109b; (Kristus) mra na kříži, živé nás sobě v duchu vítawil 32a; rány vítawene od lotruo v tele i v srdci lidském 222b. ustavovati, impf. Postavovali, ustanovovati, zakládati: véci, kte- réž jeho (člověka) ve cti, v přízni a u pokoji vftawugij 142b; páni vladaře vítawugi nad zbožím 203b; ont srdce lidská vítawuge svú mi- lostí 128b; müdrost zemská podlé tela vítawuge člověka 30b; ciem se koli (srdce) vftawuge, s Kristem neostojit 9b. — Délati: ktożkoli bude chtieti býti přietel světa, nepřítelem božím le vftawuge 250a. ustihati, pft, dostihnout, uhoniti: mnoho musi honiti, a nevítiha 168b; budeš-li zboží ho- niti, neuftiha(s jeho 237b. ustrašilý, adj., ulekaný: kňe- Zím v(traffilym a v duchu zemdle- nym 56a. ustrieleti, pft.: již do smrti vítrzielen gelt od nich (svatokupců) Kristus 28b. ustřieti, pfL, zakryti: aby (lidé) tím malým osobením čas- ných věcí všecka pečování ne- smierná vítrzeli od sebe 55a (t. j. aby takových pečování ani nevi- děli). ustupiti, pft. U. čeho = u. od čeho: aby nás naučil vítupiti svá- ruov daremných 103b. ustydéti sé, pft., zastydéts se: však fe Boha neuftydij 166a. usüditi, pft., rozhodnouti: do- kudž nepodloží nepřátel jeho pod jeho nohy a pře jeho neuludij proti nim 102a. uščípávati, impf., štípáním umrivovati: že jsú je (hadi) do smrti vítipawali 166b.
Strana 500
68 utázati sé, pft, vyptati se: což sluší ku požitku toho života, na to ľe każdy piliie vtaże 127b; ten lid, neutieże-li fe na to, ne- ostávát mu, jediné zatracenie 128a. utésSiti sé, pft. U sé komu == potésiti se km: s chvatanim fe vtielliti jemu v domu svém 279a. itóżek, masc. výdělek: te- meslem, vtieżky, obchody, zkla- mánim nebo lichvami 117a; dále zákonník k takému vtiežku při- dává úsilé fka 212b (útčžek zde ironicky; vytěžilť ze své práce jen pýchu). utézéti, pft. Vyteżiti: co kto vtieZel, co utratil 258b; tożt ta pravda vtieżi, vysedśi na světlo 157a. — O zisku vynósti: dosti nám vtieZel tento duom 276b. utiskati, impf., utiskovati: lid poddany nóasilim vtilkagicz 6a; hańejice se spolu, vtifkagice jedni druhé 16b. utlaciti, pft., umackati: tu je ptactvo zzuobe a lidé vtlaczij 198a. utrpéti, pft. k impf. érpéti: člověkem ráčiv býti a vtrpiew, i vstal z mrtvých 166b; syn boží ráčil člověkem býti a v tom člo- věčenství vtrpiew, hříchy sniti 153a. útrpný, adj., strastný: z vtrp- nych a mučedlnických Zivotuov 78b. útulnosť, fem. dobráctvi: ješto se nasměje tvé bláznivé vtul- nofti 142b; pokora s vtulnoftij bláznivú nedopustí ... 191b. útulný, adj., dobrácký: ten hubený, vtulny a bláznivý jest, dá se klamati o své véci 51a. utyly, adj, otylj: jini se modlé mnichóm vtylym 131b. uvaliti, pft., vevaliti, (u)urh- nouti: odkud [e v ni (v smrt) vwalil 274a; žádá svatokupecky vwaliti fe v zbožie, v panovánie 255b, snadňe ľe v zlost vwaliti 260b; (mistři) vwalili fe v svět 12a; v nemoc teZká vwaleni süce 278a. uvázati, pf, obvázati: vwa- zal rány 152a. 217a. uviniti, pft. U. koho čím = ob- viniti koho z čeho: ač by tiem vwinieni nebyli 238b. uvléci, pft., vtdhnouti: na to zlé srdce muož odev ovčí vwleczy 201b. uvoditi, impf., uráděti, přivá- děti: v slepotu je (lidi) vwodijeze la; zlost, jenž kazí jiné týmž še- redstvím nepravosti a vwodij je v ni 10b; viera Zivá vwodij üzi- tek narozenie Kristova 23a. uzarukovati, pft., usmlowvati : leč co mocí vzarukugij, a to jediné morduov se bojíce 261a. úzký, adj., těžký, lopotný, ne- bezpečný: pravdü se zmétiti vzket jest 47a; (kdo nese kříž Kristüv,) i jeho život vzky na sobě čije 47a; ač by to vzko bylo nynie v tento čas sodomský řieci někomu »neslušie tobě té zlé věci mieti< 3b. użebrati, pft., vyżebrati: tu jest s banbü Zebránie, kdež nenie co vZebrati 206a; smyslem vžeb- ranym a nejistym 219a. | v, praep. s akk. Dnes jiným pojetím s lok.: vy budete w ne- nawift všem lidem 5b (— v nená- vistil; jednû w rok 32a (= vroce). — Některá rčení: což bylo prvé nerovné, učinil w rowne czeľty 56a (— rovnými cestami), on svým telem jest w pokrm a krví w napoy 250b (== za pokrm, za nápoj); aby jinak nic nečinil člověk, než toliko w geho flowa 190b (— podle jebo slov). váha, fem., (pravá) míra: (Bůh) muožť navésti srdce v rovnost i v wahu, aby skrovné bylo l46a; viece jest potřebí rozumnosti než prace, viece wahy neZ klopotnosti 177b.
68 utázati sé, pft, vyptati se: což sluší ku požitku toho života, na to ľe każdy piliie vtaże 127b; ten lid, neutieże-li fe na to, ne- ostávát mu, jediné zatracenie 128a. utésSiti sé, pft. U sé komu == potésiti se km: s chvatanim fe vtielliti jemu v domu svém 279a. itóżek, masc. výdělek: te- meslem, vtieżky, obchody, zkla- mánim nebo lichvami 117a; dále zákonník k takému vtiežku při- dává úsilé fka 212b (útčžek zde ironicky; vytěžilť ze své práce jen pýchu). utézéti, pft. Vyteżiti: co kto vtieZel, co utratil 258b; tożt ta pravda vtieżi, vysedśi na světlo 157a. — O zisku vynósti: dosti nám vtieZel tento duom 276b. utiskati, impf., utiskovati: lid poddany nóasilim vtilkagicz 6a; hańejice se spolu, vtifkagice jedni druhé 16b. utlaciti, pft., umackati: tu je ptactvo zzuobe a lidé vtlaczij 198a. utrpéti, pft. k impf. érpéti: člověkem ráčiv býti a vtrpiew, i vstal z mrtvých 166b; syn boží ráčil člověkem býti a v tom člo- věčenství vtrpiew, hříchy sniti 153a. útrpný, adj., strastný: z vtrp- nych a mučedlnických Zivotuov 78b. útulnosť, fem. dobráctvi: ješto se nasměje tvé bláznivé vtul- nofti 142b; pokora s vtulnoftij bláznivú nedopustí ... 191b. útulný, adj., dobrácký: ten hubený, vtulny a bláznivý jest, dá se klamati o své véci 51a. utyly, adj, otylj: jini se modlé mnichóm vtylym 131b. uvaliti, pft., vevaliti, (u)urh- nouti: odkud [e v ni (v smrt) vwalil 274a; žádá svatokupecky vwaliti fe v zbožie, v panovánie 255b, snadňe ľe v zlost vwaliti 260b; (mistři) vwalili fe v svět 12a; v nemoc teZká vwaleni süce 278a. uvázati, pf, obvázati: vwa- zal rány 152a. 217a. uviniti, pft. U. koho čím = ob- viniti koho z čeho: ač by tiem vwinieni nebyli 238b. uvléci, pft., vtdhnouti: na to zlé srdce muož odev ovčí vwleczy 201b. uvoditi, impf., uráděti, přivá- děti: v slepotu je (lidi) vwodijeze la; zlost, jenž kazí jiné týmž še- redstvím nepravosti a vwodij je v ni 10b; viera Zivá vwodij üzi- tek narozenie Kristova 23a. uzarukovati, pft., usmlowvati : leč co mocí vzarukugij, a to jediné morduov se bojíce 261a. úzký, adj., těžký, lopotný, ne- bezpečný: pravdü se zmétiti vzket jest 47a; (kdo nese kříž Kristüv,) i jeho život vzky na sobě čije 47a; ač by to vzko bylo nynie v tento čas sodomský řieci někomu »neslušie tobě té zlé věci mieti< 3b. użebrati, pft., vyżebrati: tu jest s banbü Zebránie, kdež nenie co vZebrati 206a; smyslem vžeb- ranym a nejistym 219a. | v, praep. s akk. Dnes jiným pojetím s lok.: vy budete w ne- nawift všem lidem 5b (— v nená- vistil; jednû w rok 32a (= vroce). — Některá rčení: což bylo prvé nerovné, učinil w rowne czeľty 56a (— rovnými cestami), on svým telem jest w pokrm a krví w napoy 250b (== za pokrm, za nápoj); aby jinak nic nečinil člověk, než toliko w geho flowa 190b (— podle jebo slov). váha, fem., (pravá) míra: (Bůh) muožť navésti srdce v rovnost i v wahu, aby skrovné bylo l46a; viece jest potřebí rozumnosti než prace, viece wahy neZ klopotnosti 177b.
Strana 501
vach, interj., aj: wach ty, jenž jiné kážeš, sám sebe nekážeš 186b valný, adj., mnohý: můňejí, że svým walnym mluvením Boha umluví 181a. varhany, masc.: v zvuku war- hanuow 32a, 208a. vázati sé, impf., uvazovati se: (ďábel) wieže [e v cizí 227a. váZiti, impf. Kloniti: aby nas zemské věci newažily od nebes- kých 21b; žádost ťelesná wažij nás 'od nich (přikázání božích) 279a; počati súce v hřiechu, i wa- žij fe k ňemu nachýlením 270a. — Uvažovati, oceňovali: a že se proto wažiti má ten rozum, neb.. 266a (— vážně pojímati); té hlu- choty (lidé) ani [obie ważij, ani jí rozumějí 11a; aby více ważyli ty řeči 145a; (kdyby někdo v ne- děli oral nebo pfedl) to by velmi fezce wazili lidé 277a (= za těžké brali); kdyZ to nemüdfi lidé lehce wazij 4 (= na lehko berou); také jest (Kristus) viece wažil ku pamatování umučenie svého, aby často ťelo jeho jedli 71a (= větší váhu na to kladl); kdyż Buoh wažij ty ptáky zhynuté, ovšem viece krmí člověka 230a (= za cenné má); kterážto umie sliby boží vďdečňe wažiti 1b (= slibů si vážiti); při tomto slitovänie živě stojí (lidé) a je wažij 197a. vážnost, íem. Cena: jich klańeni jest takoveŻ ważnofti Jako oňech rytieřuov 18b. — Důležitost, vážná věc: ješťe i tuto ważnolt Pán praví 202a. — Uvážení : nynie větčí příčina měla by býti k waž- nofti toho, poňevadž 264a. vážný, adj. Kdo má váhu: aby nám to wažno bylo, že die Pán 272a (— má to nám býti něčím důležitým, že dí P.); pravda potud jest u ňeho wažna, pokud on jí povolí 5b. — Cenmý, vzácný: že by ta ovce byla jemu ważniegli 69 než mnozstvie anjeluov 180a; ha- dači viece jsá nynie mnohým ważni neż Buoh 15a; v nemocných, ješto sú odpolu mrtví, všeliká víra lékařova není wažna 150a (= ti si lekafovy věrnosti, svédomitosti neváží). včísti sé, pft., vpočítati se: tech, jesto púhú lží chtí se ve- piíü v Boha a wcZijti fe jemu v ptátelstvie 103a; hrie&níci, chtie- ce fe vto wczZijfti, Ze by oni byli clerkev 249 a. vděčnost, fem. V.ceho —»v.2aé: u pokornych byvá wdiecZnoft daruov boZích 212a. vdéény, adj. V. čeho = v. zač: když by (člověk) toho uměl wdie- cžen býti 24 b. vdycky v. vždycky. vebrati sé, pft., vkrociti : kdyZ škody nebo smrti wberu fe mezi ňe (lidi) 33a. věc, fem. Všie věci == úplně: aby tím pekelníkuov nadeje odjata byla wllij wieczy 170b. vódóti, impf., zndźi: ti, ktefiż zakon drziechu, newiedieli gfu mne 171a; uprostfed vas stal, jehož vy newite 14b. vedlé, praep., podle: nižádný nepůjde do království božího wedle jich řečí, leč.. 161b; bylo tu ka- menných štúdví šest postaveno wedle očišťovánie židovského 36b. vědomý, adj., patrný: wiedo- me jest, Ze pééi nezfízenü zapo- vídà 229a. vedfieti sé, pft.: jako zlodéji derau fe wedrzewíle do jeho ov- &nce 79a. vénuüti, impf., vanouti: (vicher) wienet, když jej hňev napadne 160a. vepfieti sé, pft, vhádati se: tech, je&to pühü lZi chtí fe we- przijti v Boha a véísti se jemu v pfátelstvie 103a. véfiti, impf. V. cemu — oceká- vati co: wieÿe v ňem svému
vach, interj., aj: wach ty, jenž jiné kážeš, sám sebe nekážeš 186b valný, adj., mnohý: můňejí, że svým walnym mluvením Boha umluví 181a. varhany, masc.: v zvuku war- hanuow 32a, 208a. vázati sé, impf., uvazovati se: (ďábel) wieže [e v cizí 227a. váZiti, impf. Kloniti: aby nas zemské věci newažily od nebes- kých 21b; žádost ťelesná wažij nás 'od nich (přikázání božích) 279a; počati súce v hřiechu, i wa- žij fe k ňemu nachýlením 270a. — Uvažovati, oceňovali: a že se proto wažiti má ten rozum, neb.. 266a (— vážně pojímati); té hlu- choty (lidé) ani [obie ważij, ani jí rozumějí 11a; aby více ważyli ty řeči 145a; (kdyby někdo v ne- děli oral nebo pfedl) to by velmi fezce wazili lidé 277a (= za těžké brali); kdyZ to nemüdfi lidé lehce wazij 4 (= na lehko berou); také jest (Kristus) viece wažil ku pamatování umučenie svého, aby často ťelo jeho jedli 71a (= větší váhu na to kladl); kdyż Buoh wažij ty ptáky zhynuté, ovšem viece krmí člověka 230a (= za cenné má); kterážto umie sliby boží vďdečňe wažiti 1b (= slibů si vážiti); při tomto slitovänie živě stojí (lidé) a je wažij 197a. vážnost, íem. Cena: jich klańeni jest takoveŻ ważnofti Jako oňech rytieřuov 18b. — Důležitost, vážná věc: ješťe i tuto ważnolt Pán praví 202a. — Uvážení : nynie větčí příčina měla by býti k waž- nofti toho, poňevadž 264a. vážný, adj. Kdo má váhu: aby nám to wažno bylo, že die Pán 272a (— má to nám býti něčím důležitým, že dí P.); pravda potud jest u ňeho wažna, pokud on jí povolí 5b. — Cenmý, vzácný: že by ta ovce byla jemu ważniegli 69 než mnozstvie anjeluov 180a; ha- dači viece jsá nynie mnohým ważni neż Buoh 15a; v nemocných, ješto sú odpolu mrtví, všeliká víra lékařova není wažna 150a (= ti si lekafovy věrnosti, svédomitosti neváží). včísti sé, pft., vpočítati se: tech, jesto púhú lží chtí se ve- piíü v Boha a wcZijti fe jemu v ptátelstvie 103a; hrie&níci, chtie- ce fe vto wczZijfti, Ze by oni byli clerkev 249 a. vděčnost, fem. V.ceho —»v.2aé: u pokornych byvá wdiecZnoft daruov boZích 212a. vdéény, adj. V. čeho = v. zač: když by (člověk) toho uměl wdie- cžen býti 24 b. vdycky v. vždycky. vebrati sé, pft., vkrociti : kdyZ škody nebo smrti wberu fe mezi ňe (lidi) 33a. věc, fem. Všie věci == úplně: aby tím pekelníkuov nadeje odjata byla wllij wieczy 170b. vódóti, impf., zndźi: ti, ktefiż zakon drziechu, newiedieli gfu mne 171a; uprostfed vas stal, jehož vy newite 14b. vedlé, praep., podle: nižádný nepůjde do království božího wedle jich řečí, leč.. 161b; bylo tu ka- menných štúdví šest postaveno wedle očišťovánie židovského 36b. vědomý, adj., patrný: wiedo- me jest, Ze pééi nezfízenü zapo- vídà 229a. vedfieti sé, pft.: jako zlodéji derau fe wedrzewíle do jeho ov- &nce 79a. vénuüti, impf., vanouti: (vicher) wienet, když jej hňev napadne 160a. vepfieti sé, pft, vhádati se: tech, je&to pühü lZi chtí fe we- przijti v Boha a véísti se jemu v pfátelstvie 103a. véfiti, impf. V. cemu — oceká- vati co: wieÿe v ňem svému
Strana 502
70 zdraví 269b; toliko tu zaléčenie své krvavosti wierze t. — Viz i mě- řiti. věrně, adv., zajisté: wiernie, wiernie pravím vám 192b; ktož by je (evglium) vyznal, wiernie toho upálé 202b. verovati, impl., zaklinati se: musí mnoho wierowali, pfísahati 165b. Vespezián, masc., Vespasian: s Tytem a s Wefpezyanem 251b. vésti, impf, délati: jako by se to nepodobné zdálo, což jest on (Kr.) wedl 5a. ves, pron. Neutr. v$e, adv., vesměs, samý: všecko deje se na zklamání a wífe pro üZitky telesné 115a; to wile pro naże hfiechy tak ohavnůú smrt ráčil podstúpiti 105a; tam (v blaženosti věčné) wile po- kojní a vďeční budú 61b. — V zá- porné vété — žádný: neuslyšíť wífech Buoh 131b. věščkář, masc., věštec: Garo- dejnici, wielltkarzi, hadaëi 15a. veSken, pron. všechen: svět wellken ustaven jest v marnostech 47b. vetehost, fem., staroba: (dít&) počne wetchoft Zivota pobéhlého na se bráti 161b. vetchý, adj., starý: oni (hříš- níci) rodí se z ďábla u wetchy život ohyzdný 18b. vétrné, adv.: abychom jich (slov božích) wietrnie a lehce ne- vážili 25b. větrný, adj, (jako vítr) ne- stálý: toť slove žena wietrna 21b. vétvie, neutr., větvoví: jako suché wietwij k ohni připravené 65b. véziti, impf. vézmiti: hrdluji, trapi, wiezij bliZnie své 261b; (knéz) lid ostavil, aby jej wiezeli (sic!) 122a. vhod, adv. (püv. v hod), ani mnoho ami málo, v pravé míře: musí býti všecko whod, chce-li zachovati spravedlnost 113b. vehoditi, impf, vcházeti: málo akoyych do vinnice bożi wchodij 60b. vidědlný, adj., viditelný: aby skrze widiedlne věci sám nevidi- tedlný poznán byl 242a; skrze stvořenie widiedlne t. vidomy, adj, viditelný: od stvoření widomeho poznává stvo- řitele nevidomého 160a; nebe i zemé pominü, to jest podle hru- bosti widome 8a. viece, adv. Spíše: (kněží dě- laji,) jako by byli chudí duchem, ani su wiecze nesyti brichem 211b; rozhřešovánie jsú wiecze Bohu rú- hanie nezli pokänie 225b — Viece ne = již ne: (télo Kristovo) se na- rodilo; potom wiecze nezhynulo aniZ zhynüti muoZ 247b. viecka, fem., dim. od véc: na malých wieczkach zemských po- stavivše se 172b. viera, fem., věrnost, věrná správa: (král) shledá wieru i ne- věru některých (sluh) 208b; (Pan) ňekterým věci drahé k wierze po- ručil, a ňekterým věci nižší 203b. vijilji, fem, vigäie: mse slû- žili, žaltáře, wigilgij zpívali 159a. vínopitie, neutr., pí. vína: utešení v hodováních a wijnopitijch 145b. vkupovati sě, impf.: (mnozí) wkupugij fe v jich (knéZské) zaslü- Zenie 33a. vláéiti sé, impf, vláčeti se: tajné kyselosti v srdcích fe wlacžij 194b. vlastně, adv., jako vlastní, zvláštně, bytně: (srdce: chce s ním (Bohem) wlaftnie zblízka přiezeň míti 70a; jiné navštievenie delá Buoh v duchu člověčím sám sebú, naywlaltniegi srdce jeho zpuoso- buje k ťem věcem 209b. vlastní, adj.: jest ješťe bližnost wlaltnieyflie 223a (= zvláštnější). vlastnost, fem.: z té wlaft- nofti požívají jedni druhých 223a (== pro tento zvláštní poměr).
70 zdraví 269b; toliko tu zaléčenie své krvavosti wierze t. — Viz i mě- řiti. věrně, adv., zajisté: wiernie, wiernie pravím vám 192b; ktož by je (evglium) vyznal, wiernie toho upálé 202b. verovati, impl., zaklinati se: musí mnoho wierowali, pfísahati 165b. Vespezián, masc., Vespasian: s Tytem a s Wefpezyanem 251b. vésti, impf, délati: jako by se to nepodobné zdálo, což jest on (Kr.) wedl 5a. ves, pron. Neutr. v$e, adv., vesměs, samý: všecko deje se na zklamání a wífe pro üZitky telesné 115a; to wile pro naże hfiechy tak ohavnůú smrt ráčil podstúpiti 105a; tam (v blaženosti věčné) wile po- kojní a vďeční budú 61b. — V zá- porné vété — žádný: neuslyšíť wífech Buoh 131b. věščkář, masc., věštec: Garo- dejnici, wielltkarzi, hadaëi 15a. veSken, pron. všechen: svět wellken ustaven jest v marnostech 47b. vetehost, fem., staroba: (dít&) počne wetchoft Zivota pobéhlého na se bráti 161b. vetchý, adj., starý: oni (hříš- níci) rodí se z ďábla u wetchy život ohyzdný 18b. vétrné, adv.: abychom jich (slov božích) wietrnie a lehce ne- vážili 25b. větrný, adj, (jako vítr) ne- stálý: toť slove žena wietrna 21b. vétvie, neutr., větvoví: jako suché wietwij k ohni připravené 65b. véziti, impf. vézmiti: hrdluji, trapi, wiezij bliZnie své 261b; (knéz) lid ostavil, aby jej wiezeli (sic!) 122a. vhod, adv. (püv. v hod), ani mnoho ami málo, v pravé míře: musí býti všecko whod, chce-li zachovati spravedlnost 113b. vehoditi, impf, vcházeti: málo akoyych do vinnice bożi wchodij 60b. vidědlný, adj., viditelný: aby skrze widiedlne věci sám nevidi- tedlný poznán byl 242a; skrze stvořenie widiedlne t. vidomy, adj, viditelný: od stvoření widomeho poznává stvo- řitele nevidomého 160a; nebe i zemé pominü, to jest podle hru- bosti widome 8a. viece, adv. Spíše: (kněží dě- laji,) jako by byli chudí duchem, ani su wiecze nesyti brichem 211b; rozhřešovánie jsú wiecze Bohu rú- hanie nezli pokänie 225b — Viece ne = již ne: (télo Kristovo) se na- rodilo; potom wiecze nezhynulo aniZ zhynüti muoZ 247b. viecka, fem., dim. od véc: na malých wieczkach zemských po- stavivše se 172b. viera, fem., věrnost, věrná správa: (král) shledá wieru i ne- věru některých (sluh) 208b; (Pan) ňekterým věci drahé k wierze po- ručil, a ňekterým věci nižší 203b. vijilji, fem, vigäie: mse slû- žili, žaltáře, wigilgij zpívali 159a. vínopitie, neutr., pí. vína: utešení v hodováních a wijnopitijch 145b. vkupovati sě, impf.: (mnozí) wkupugij fe v jich (knéZské) zaslü- Zenie 33a. vláéiti sé, impf, vláčeti se: tajné kyselosti v srdcích fe wlacžij 194b. vlastně, adv., jako vlastní, zvláštně, bytně: (srdce: chce s ním (Bohem) wlaftnie zblízka přiezeň míti 70a; jiné navštievenie delá Buoh v duchu člověčím sám sebú, naywlaltniegi srdce jeho zpuoso- buje k ťem věcem 209b. vlastní, adj.: jest ješťe bližnost wlaltnieyflie 223a (= zvláštnější). vlastnost, fem.: z té wlaft- nofti požívají jedni druhých 223a (== pro tento zvláštní poměr).
Strana 503
vléé, neutr.: (děti) wležatuom v zlosti nejsú přirovnány 161a. vlésky, adv. po vléim zpàü- sobu: lakomé, wlezfky, bez studu 200b. vlésky, adj., vlkovsky: hltanie wlezfke a nevéra prikrytà 201a. vodnotedlny, adj., vodnatelny: člověk wodnotediny 235b. vole, fem. K vile = po vůlí: stvořenie, kteráž pod jistými zá- kony nepohnuťe k wuoli jeho stojí 196a; živi byli k wuoli jeho 16b; (kněží nevěrní) oslabí v kázaní, lidem k wuoli kážiece 68a. volený, adj., vyvolený » spasitel vystřiehá wolene své od falešných prorokuov 199b; i wolene boží by (falešní proroci) svedli 7b; zku cestüá vede Buoh wolene své do života věčného 40a. vrhcáby, masc., kostky: v ša- chy, wrchezaby neb v karty hráti 9a. vrch, masc. Po - s- vrchu = povrchu: náboženstvie posvátná pofwrchu 211b. vrknüti, pfít, zavrčetí: psi, kdyZ jim chleba podadí, newrknut 215a. vrovnati s?, pft., oyrovnati se: by aspoñ nyñejsi küezí židov- skym (e wrownali 44a. vrtkost, fem., ortkavost: du- chem tiZebnym a roztrhanym, wrtkoftij neustavitniu 4% vrtky, adj., vrtkavý: člověk v tech mocech duże své jest wrtky 219b; takéZ i nynie muoz byti ne- založeným u vieře a wrtkym lidem 84a. vsédanie, neutr, souboj na koních: když kto pohaní jich uro- zenie, skutkem toho brání zase haňením, wledanim, pomstami 102a. vsédati, impf., klát? se v sou- boji: ti (páni à panosové) wfeda- gij o marnü čest tohoto světa 102a. 71 vsiesti, pft, vsednouti: na tu lodí ráčil Pán wíyefti 188a; na loditku, jesto jich na ni nemuož mnoho wíyefti 47a. vspielati, pft., vnadávati: lidé duchovni své bludy wfpielagi na käzanich v lid 11a. však, conj. Nicméně: lotr, ne- maje žádného zaslüZenie, wlfak skrze modlitbu radosti plné došel 132a. — Avšak: ta slova mistři rozličňe vykladaji, wílak mi se tento výklad zdá najpríleZitej&i 4b; mnoho étû zäkona bozieho, wflak skrze to nepřicházejí k spravedl- nosti 11a. — Zdali ne: co činie kňeží svatokupci? Wllak to, aby lid lüpili temi dláhymi mSemi 18b; co takoví světí, co pamatují? wífak k nim nic nepříleží to narozenie 21b (— zdali ne nepříleží, zdali se vztahuje). — Vždyť: kterak to pravé bude? Wífak toho niZádny nečiní 77b. všeliký, adj. Každý: aby se wWeliky člověk tázal 73a. — V záp. větě žádný: wífeliky, ktoZ odchází, ten Boha nemá 17b. vfip, masc. Nápad: na do- mňeních mnohými wtipy skova- nych 86b. —- Dümysl: wtip lstivý hlubokého smyslu a odporného pravde 104b. vybiti, pft., vypleniti: strach pudí je (lidi) k tomu, aby se před nim zavřeli, aby jich lehce newye bil hlad ani chudoba 117a. vyčísti sě, pft., vymluviti se, vytoëiti se: wycžilti (e nemohl, ani se čím vyplatiti měl (z dluhu) 259b; z toho ze všeho teZko fe bude wyežijíti 205a. vyhoniti, impf, oy^ánéti: (to pfikazani) wyhoni smrtedlnost a uvodí život milosti boží 242a. vyhroziti. pft, hrożenim vy- mocí: tiem (sladkým mluvením) dosáhnü jich tajnosti, jesto by je nesnadno wyhrozyli na nich 264b.
vléé, neutr.: (děti) wležatuom v zlosti nejsú přirovnány 161a. vlésky, adv. po vléim zpàü- sobu: lakomé, wlezfky, bez studu 200b. vlésky, adj., vlkovsky: hltanie wlezfke a nevéra prikrytà 201a. vodnotedlny, adj., vodnatelny: člověk wodnotediny 235b. vole, fem. K vile = po vůlí: stvořenie, kteráž pod jistými zá- kony nepohnuťe k wuoli jeho stojí 196a; živi byli k wuoli jeho 16b; (kněží nevěrní) oslabí v kázaní, lidem k wuoli kážiece 68a. volený, adj., vyvolený » spasitel vystřiehá wolene své od falešných prorokuov 199b; i wolene boží by (falešní proroci) svedli 7b; zku cestüá vede Buoh wolene své do života věčného 40a. vrhcáby, masc., kostky: v ša- chy, wrchezaby neb v karty hráti 9a. vrch, masc. Po - s- vrchu = povrchu: náboženstvie posvátná pofwrchu 211b. vrknüti, pfít, zavrčetí: psi, kdyZ jim chleba podadí, newrknut 215a. vrovnati s?, pft., oyrovnati se: by aspoñ nyñejsi küezí židov- skym (e wrownali 44a. vrtkost, fem., ortkavost: du- chem tiZebnym a roztrhanym, wrtkoftij neustavitniu 4% vrtky, adj., vrtkavý: člověk v tech mocech duże své jest wrtky 219b; takéZ i nynie muoz byti ne- založeným u vieře a wrtkym lidem 84a. vsédanie, neutr, souboj na koních: když kto pohaní jich uro- zenie, skutkem toho brání zase haňením, wledanim, pomstami 102a. vsédati, impf., klát? se v sou- boji: ti (páni à panosové) wfeda- gij o marnü čest tohoto světa 102a. 71 vsiesti, pft, vsednouti: na tu lodí ráčil Pán wíyefti 188a; na loditku, jesto jich na ni nemuož mnoho wíyefti 47a. vspielati, pft., vnadávati: lidé duchovni své bludy wfpielagi na käzanich v lid 11a. však, conj. Nicméně: lotr, ne- maje žádného zaslüZenie, wlfak skrze modlitbu radosti plné došel 132a. — Avšak: ta slova mistři rozličňe vykladaji, wílak mi se tento výklad zdá najpríleZitej&i 4b; mnoho étû zäkona bozieho, wflak skrze to nepřicházejí k spravedl- nosti 11a. — Zdali ne: co činie kňeží svatokupci? Wllak to, aby lid lüpili temi dláhymi mSemi 18b; co takoví světí, co pamatují? wífak k nim nic nepříleží to narozenie 21b (— zdali ne nepříleží, zdali se vztahuje). — Vždyť: kterak to pravé bude? Wífak toho niZádny nečiní 77b. všeliký, adj. Každý: aby se wWeliky člověk tázal 73a. — V záp. větě žádný: wífeliky, ktoZ odchází, ten Boha nemá 17b. vfip, masc. Nápad: na do- mňeních mnohými wtipy skova- nych 86b. —- Dümysl: wtip lstivý hlubokého smyslu a odporného pravde 104b. vybiti, pft., vypleniti: strach pudí je (lidi) k tomu, aby se před nim zavřeli, aby jich lehce newye bil hlad ani chudoba 117a. vyčísti sě, pft., vymluviti se, vytoëiti se: wycžilti (e nemohl, ani se čím vyplatiti měl (z dluhu) 259b; z toho ze všeho teZko fe bude wyežijíti 205a. vyhoniti, impf, oy^ánéti: (to pfikazani) wyhoni smrtedlnost a uvodí život milosti boží 242a. vyhroziti. pft, hrożenim vy- mocí: tiem (sladkým mluvením) dosáhnü jich tajnosti, jesto by je nesnadno wyhrozyli na nich 264b.
Strana 504
vychlubiti, pft., chlubenim zí- skati: nic dobrého newychlubil, ale hfiechy se obtiezil 212a. vychod, masc.: jdete na wy- chody czelt 251b (= rozcestí). vychoditi, impf., vychdzeti: z ňeho (srdce) život wychodij 22b. vykikati, impf., vyhližeti: hledí, do města vejda, odtud wy- kukati na vlky 122a. vylévati sè, impf. Projevovati se: sú (lidé) zlehčilí a wylewagij fe skrze řeči zlé 11b. — Vydávatí se: (duše) wylewa [e v řeči mnohé 275a; (člověk) wylewa fe v lebké věci, v řeči marné, v smiechy 261a. vyliehviti, pft., lichvami zś- skati: máš hojna zbożie wylich- wena 174a. vyliti, pft, vydati: všechna svrchnie práce nebude vzácna, když wylit jest člověk v marnost skrze jazyk 134a. vylitie, neutr, to, več se člověk celou duší dává, náruživost: (vzteklost,) ješto se nese ven v roz- ličná wylitij s světem 21a vylitý, adj., náruživý: to činí srdcem wylitym a lakomym 228b; takoví lakomci wylitij nemají čím milovati jeho (Krista) 250b. vymetati, pft, wymecz je z tech jeskynie! 209b. vymieuati, impf., mnutim vy- mackdvati: wymienagicze klasy 268a. vymluvaé, masc.: Pan uka- zuje ty wymluwacZe 173a. vymlüvati, impf., Alásati: fa- leśni proroci slavhe wymluwagi, Ze 202b. — V. s€ z čeho = omlou- vati co: że fe wymluwali z té prázdnosti fküce 61a. vymluviti, pft, vyporëdéti: kto muoż wymluwiti o nebezpe- Genstvie fechto vécí 88b; ale jiż nynie ty odpornosti nemohü wy- mluweny byti pod jménem nájem- níka 121a. vymluvny, adj, omlwveny: méj mre wymluwna 173a. vymyślenie, neutr., výmysl: pokúšeje svých wymylilenie, zdali by femito obyteji spasenie nalezl 190b; upokojeni dusi v rozliéném stvofeni a v rozliénych wymylfle- nijch b4a. vypojit', pft., dáti vypití, vy- točit: neb by bez nich (kostkářů hostinští) vína a piva newypogili 178a. vypostély, adj, vypoštěný: pustennikóm wypoltielym, zchura- vělým 212b. vy praviti, pft., povédéti: i jiné pochvaly mnohé wyprawili fu osobě 63b; aby slovo jeho najdokonalejí wyprawil 100b. výr, masc., nadávka sedlákům: sedláky své (vladařové) haňejí, chlapy, wyry je nazievajíce 194b. vyražovaný, adj., vyrážený: dek brunátný, zlatem wyražowany 105a. vyrčenie, neutr, výnos: vy- šlo jest wyrcženie od ciesaře Au- gusta 19a. vyrubiti, pft, vyseknoutí: aby wyrubeno bylo a v oheň uvrženo 202a. vysüti, pft, vysypati: toliko na kazatedlniezy üekdy jí (pravdy) ňetco wylpu (kněží) 137b. vysvétiti, pft.: kostel (ten) nemá býti feceno »svécene, aie »wylwieczen« a tak svatosti zba- ven 2/6a. vy8iti sé, impf, povysovatt se: ktoZ fe wyífi, bude poniZen 211a. vytrhati sé, impf., vytrhovati se: člověk, bydle jako jiní lidé a newytrhage fe z nich, muoZ Bohu sláZiti 74a; nové bludy rozsivaji z pýchy, wytrhagice fe z jiných, nedržíce se řáduo staré cierkve 157a. vyvésti, pft., ocistiti, osprave- diniti: muoż-li se vérü a pravdü wywefli z toho, dobre jest 101b.
vychlubiti, pft., chlubenim zí- skati: nic dobrého newychlubil, ale hfiechy se obtiezil 212a. vychod, masc.: jdete na wy- chody czelt 251b (= rozcestí). vychoditi, impf., vychdzeti: z ňeho (srdce) život wychodij 22b. vykikati, impf., vyhližeti: hledí, do města vejda, odtud wy- kukati na vlky 122a. vylévati sè, impf. Projevovati se: sú (lidé) zlehčilí a wylewagij fe skrze řeči zlé 11b. — Vydávatí se: (duše) wylewa [e v řeči mnohé 275a; (člověk) wylewa fe v lebké věci, v řeči marné, v smiechy 261a. vyliehviti, pft., lichvami zś- skati: máš hojna zbożie wylich- wena 174a. vyliti, pft, vydati: všechna svrchnie práce nebude vzácna, když wylit jest člověk v marnost skrze jazyk 134a. vylitie, neutr, to, več se člověk celou duší dává, náruživost: (vzteklost,) ješto se nese ven v roz- ličná wylitij s světem 21a vylitý, adj., náruživý: to činí srdcem wylitym a lakomym 228b; takoví lakomci wylitij nemají čím milovati jeho (Krista) 250b. vymetati, pft, wymecz je z tech jeskynie! 209b. vymieuati, impf., mnutim vy- mackdvati: wymienagicze klasy 268a. vymluvaé, masc.: Pan uka- zuje ty wymluwacZe 173a. vymlüvati, impf., Alásati: fa- leśni proroci slavhe wymluwagi, Ze 202b. — V. s€ z čeho = omlou- vati co: że fe wymluwali z té prázdnosti fküce 61a. vymluviti, pft, vyporëdéti: kto muoż wymluwiti o nebezpe- Genstvie fechto vécí 88b; ale jiż nynie ty odpornosti nemohü wy- mluweny byti pod jménem nájem- níka 121a. vymluvny, adj, omlwveny: méj mre wymluwna 173a. vymyślenie, neutr., výmysl: pokúšeje svých wymylilenie, zdali by femito obyteji spasenie nalezl 190b; upokojeni dusi v rozliéném stvofeni a v rozliénych wymylfle- nijch b4a. vypojit', pft., dáti vypití, vy- točit: neb by bez nich (kostkářů hostinští) vína a piva newypogili 178a. vypostély, adj, vypoštěný: pustennikóm wypoltielym, zchura- vělým 212b. vy praviti, pft., povédéti: i jiné pochvaly mnohé wyprawili fu osobě 63b; aby slovo jeho najdokonalejí wyprawil 100b. výr, masc., nadávka sedlákům: sedláky své (vladařové) haňejí, chlapy, wyry je nazievajíce 194b. vyražovaný, adj., vyrážený: dek brunátný, zlatem wyražowany 105a. vyrčenie, neutr, výnos: vy- šlo jest wyrcženie od ciesaře Au- gusta 19a. vyrubiti, pft, vyseknoutí: aby wyrubeno bylo a v oheň uvrženo 202a. vysüti, pft, vysypati: toliko na kazatedlniezy üekdy jí (pravdy) ňetco wylpu (kněží) 137b. vysvétiti, pft.: kostel (ten) nemá býti feceno »svécene, aie »wylwieczen« a tak svatosti zba- ven 2/6a. vy8iti sé, impf, povysovatt se: ktoZ fe wyífi, bude poniZen 211a. vytrhati sé, impf., vytrhovati se: člověk, bydle jako jiní lidé a newytrhage fe z nich, muoZ Bohu sláZiti 74a; nové bludy rozsivaji z pýchy, wytrhagice fe z jiných, nedržíce se řáduo staré cierkve 157a. vyvésti, pft., ocistiti, osprave- diniti: muoż-li se vérü a pravdü wywefli z toho, dobre jest 101b.
Strana 505
vyvoditi sé, impf., o&istovati se: (Pán) z viny fe wywodij 149a. vyvozovánie, neutr, oëisto- vání z viny: v svár a wywozowa- nie a zase haňení a v bití (člověk) zajde 51a. vyvracëti, impf, zvraceti: (duše) wywraczy je (pokrmy) ven z sebe 27ba. vyvrátiti, pft. Vyvrhnoutí: ten lid lehký, z úst božiech wywra- ceny, tak se zle raduje 134a. — Odvrdtiti: srdce lidskd wywraczena jsu od Krista pro fie (ustanovení lidská) 27b. vyzina, fem., vyzí maso: huspe- niny rozkošné, heryňky, wyzynu, fíky a mandly 77b. vyznamenati, pft., vyznaciti: aby. jako rušitelé řáduov bozskych wyznamenani byli 236b. vzdieti, pft, vzloZiti: člověk jemu (Bohu) chválu odjal a na se Ji lživě wzdijl 115b. vzechtieti, pít. V. čemu = pożddati čeho: (páni) wzechtij po- čtóm od nich 203b. — V. sé: ne- hned zecheze fe svatého vdovstvie 29a (=- zachce se). vzeupéti, pft , vzkfiknouti: te- lestny člověk wzupij, zrepce, uteče 146b. vzhlédati, impf. ohlížeti se: aby na věčnost dlúhého života zdejšího newzhledali 158a. vzehlüba, fem. Sem náleZí to, co uvedeno mylně pod heslem ehlüba. vzjiti, pft, vostoupiti: Ze se toho na ňe domnievají zlá srdce, ano jim nikdy na mysl newzelllo 99b. vzpomanüti, pft., připome- nouti: tent vas všemu naučí a všecko vám zpomene, cożkoli budu praviti vám 140a. vzreptati, pft., dáti se do reptant: telestny člověk vzúpí, zrepce, uteče 146b. 73 vztáhnuüti sé, pft., natáhnouti se: aby fe on (dábel) pod tím (ze- vním náboZ.) jako pod zlatym prí- krovem ztahl 92b. vztazati sé, pft., otázati se: (Kristus) na v8ef le ztijze (při posl. soudu) a dit 108b. vztiekanie, neutr, veteklost: wítiekanie. srdce 199a; svét jako mofe ukrutné rozvodní se v svém wztiekanij 68b; z toho bývá plno - pláčuov a bláznivých wztiekanie 53a. vztiekati sé, impf, vztekati se: an se točí, wltiekage (e hňevy 194b. vzúpěti, v. vzeúpěti. vždy, adv. V záp. větě — mi- kdy: wždy nepřestává milovati 9b. — Pořád ještě: ač nemuož wżdy viďeti (člověk) dokonale, jakož žádá, ale tuto počíná míti stránky toho, což potom dokonale žádá míti 125a. — Však, přece: pvšný člověk, kterakkoli slavňe vieru vyznává, wždy proto nenie ujišťen v čas pokušenie 133a; že úmysl králuo wždy došel 252a; jim ta naďeje nedošla v čas po- msty božie, wždy sú zkażeni 208b. vždycky, adv.: tiem učerím wdyczky se chťel zanepraždňovati 210b. z, praep. Odluka: (kněží) lid z [tatkuow jich laupice 2a. — Prícina, pro, za: z ftalofti takowe chválí Pán Jana 12b; by z zallu- ženie (weho spasenie došel 17b: rozhřešovánie hfiechôv z peňez ba; penieze, z kterychž tito (chudí) pracñe a dlüho delaji 62b; o úžit- cích, z nichž se (nájemníci) nají- mají u stáda 121b. — Míra, způ- sob: však si z penijze dennijho smluvil se mnu 64a (= o peniz); když se smliva stala z delniky z penijze dennieho 59a; aby se ne- baii, drZiece z giltoty, że... 7b (= za jisté).
vyvoditi sé, impf., o&istovati se: (Pán) z viny fe wywodij 149a. vyvozovánie, neutr, oëisto- vání z viny: v svár a wywozowa- nie a zase haňení a v bití (člověk) zajde 51a. vyvracëti, impf, zvraceti: (duše) wywraczy je (pokrmy) ven z sebe 27ba. vyvrátiti, pft. Vyvrhnoutí: ten lid lehký, z úst božiech wywra- ceny, tak se zle raduje 134a. — Odvrdtiti: srdce lidskd wywraczena jsu od Krista pro fie (ustanovení lidská) 27b. vyzina, fem., vyzí maso: huspe- niny rozkošné, heryňky, wyzynu, fíky a mandly 77b. vyznamenati, pft., vyznaciti: aby. jako rušitelé řáduov bozskych wyznamenani byli 236b. vzdieti, pft, vzloZiti: člověk jemu (Bohu) chválu odjal a na se Ji lživě wzdijl 115b. vzechtieti, pít. V. čemu = pożddati čeho: (páni) wzechtij po- čtóm od nich 203b. — V. sé: ne- hned zecheze fe svatého vdovstvie 29a (=- zachce se). vzeupéti, pft , vzkfiknouti: te- lestny člověk wzupij, zrepce, uteče 146b. vzhlédati, impf. ohlížeti se: aby na věčnost dlúhého života zdejšího newzhledali 158a. vzehlüba, fem. Sem náleZí to, co uvedeno mylně pod heslem ehlüba. vzjiti, pft, vostoupiti: Ze se toho na ňe domnievají zlá srdce, ano jim nikdy na mysl newzelllo 99b. vzpomanüti, pft., připome- nouti: tent vas všemu naučí a všecko vám zpomene, cożkoli budu praviti vám 140a. vzreptati, pft., dáti se do reptant: telestny člověk vzúpí, zrepce, uteče 146b. 73 vztáhnuüti sé, pft., natáhnouti se: aby fe on (dábel) pod tím (ze- vním náboZ.) jako pod zlatym prí- krovem ztahl 92b. vztazati sé, pft., otázati se: (Kristus) na v8ef le ztijze (při posl. soudu) a dit 108b. vztiekanie, neutr, veteklost: wítiekanie. srdce 199a; svét jako mofe ukrutné rozvodní se v svém wztiekanij 68b; z toho bývá plno - pláčuov a bláznivých wztiekanie 53a. vztiekati sé, impf, vztekati se: an se točí, wltiekage (e hňevy 194b. vzúpěti, v. vzeúpěti. vždy, adv. V záp. větě — mi- kdy: wždy nepřestává milovati 9b. — Pořád ještě: ač nemuož wżdy viďeti (člověk) dokonale, jakož žádá, ale tuto počíná míti stránky toho, což potom dokonale žádá míti 125a. — Však, přece: pvšný člověk, kterakkoli slavňe vieru vyznává, wždy proto nenie ujišťen v čas pokušenie 133a; že úmysl králuo wždy došel 252a; jim ta naďeje nedošla v čas po- msty božie, wždy sú zkażeni 208b. vždycky, adv.: tiem učerím wdyczky se chťel zanepraždňovati 210b. z, praep. Odluka: (kněží) lid z [tatkuow jich laupice 2a. — Prícina, pro, za: z ftalofti takowe chválí Pán Jana 12b; by z zallu- ženie (weho spasenie došel 17b: rozhřešovánie hfiechôv z peňez ba; penieze, z kterychž tito (chudí) pracñe a dlüho delaji 62b; o úžit- cích, z nichž se (nájemníci) nají- mají u stáda 121b. — Míra, způ- sob: však si z penijze dennijho smluvil se mnu 64a (= o peniz); když se smliva stala z delniky z penijze dennieho 59a; aby se ne- baii, drZiece z giltoty, że... 7b (= za jisté).
Strana 506
74 z- předp. slovesná v. i VZ-. za, praep. V doplňku: tam je (skutky) súdce za tiežke hrziechy okáže 7a (= jakožto těžké hříchy); zdá se za podobne 97b (= zdá se podobné, podobným). — Míra časová na ot. »jak dlouho«: za lekolik let odpüsteje lidem hřešiti 247b; není sebú jist člověk za geden den, ani za hodinu 218b; za dluhy cžas, blektavě, nesmírňe to (modlení) jednají 131a. — Ně- - která rčení: nemá tím učenie boží zlehčeno býti, protože za nie svět nedbá 182a (= o ně); vždy se mají báti za to, že blízko od nich nemoc jest 248b (= toho); boje se zań, aby jemu neutonui 191a (= oii); aby se (lidé) báli za žiwot tielefny, aby v nedostatky neupadl 49b; strach jest za zakonniky i za lid, że .. 212a; aby za gilte védeli, Ze jich (zlých) učenie nenie pravé 201b (= za jistotu, bez- pečně). zadní, adj.: aby u božských věcech zmeśkalejsi a zadni byli 158b. zadrastiti, pft., zamrviti: aby (ďábel) v nich svědomí umrtvil a zadra(ltil falešnými pokáními 149b. zadrobiti, pít.: že tak zadro- bij (lidé) lež pravými věcmi 264b (=: zasypou a zakryjí). zadrZievati, impf., zadrZovati, neodpoustéti: komuz je (hfichy) Buoh zadrZiewa 118a. zahorliti sé, pft, (hnévem) rozpdliti se: zahorlit fe, Śkiipice zuby, na ňe (na světlo) (dda. zahrnüti, pft, shrábnouti: (kněží) zahrnu mnoho peňez po tom raním bďení 22a. záhuba, fem., zkáza, spousta: válka s zahubami pfiliśnymi 6b. zahubie, neutr, klin: oheň w zahubij nositi a rücha nesváliti 188a, mieru dobrú dadiet w za- hubij váše 182a. zahustiti, pft.: (cirkev) zahuf- tila všicku zemi krví 193b. Zzahynuty,adj., pomijivy :v tom- to Zivote zahynutem 281b. zacházéti, impf, poustéti se, vcházeti: haňeti a o to v sváry zachazeti 211a; uzří, ano Buoh s hřiešníky v přízeň zachazy 64a. zachutnati si, pft., oblíbiti si: zachutnaw sobě řeči jeho, řekl 171b. zajiti, pfl, pustiti se, vejiti: potřebí jest tem, jesto s nim (dà- blem) u boj maji zagijti, aby nic svého na nich neměl 149a. zakalovati sě, impf., zamra- Covati se: pakli je (kněží lidé) treskci, ale zakalugi [e s nenávistí řkúce 202a. | zakazovati sč, impf., zavazo- vati se: tem, jesto s Pánem za stolem sedají a mnoho ľe jemu zakazugij, chtíce proň do žaláře jiti 133a zakládati sé, impf., stavéti se Jako na základu: (mistři) ľe za- kladagij na Kristu praviece, že jsú obránce viery jeho 5b. základně, adv., jako «o zá- kladu: vždy to v skutku ukáží, v čem zakladnie srdce jich stojí 201a. zákonní, adj., řeholní: hledají jména velikého po rodích, po slu- žebnostech v kňežství, po nábo- Zenstvie zakonnim 50b. zákonniéí, adj, zákonnicky: na tento smysl zakonnicZij ñekteti kartüsti uházejí 78b; do domu jednoho knieZete | zakonnicZiho 235b. zakonnik, masc., řeholník: duchovní, zakonnik, pustennik, kňez, kazatel 93a. zakrvaviti sè, pft., rozlititi se: (cirkev fimskä,) pominuvsi jiz kaukol, na pšenici hospodářovu fe jest zakrwawila, aby ji vytrhala 58a.
74 z- předp. slovesná v. i VZ-. za, praep. V doplňku: tam je (skutky) súdce za tiežke hrziechy okáže 7a (= jakožto těžké hříchy); zdá se za podobne 97b (= zdá se podobné, podobným). — Míra časová na ot. »jak dlouho«: za lekolik let odpüsteje lidem hřešiti 247b; není sebú jist člověk za geden den, ani za hodinu 218b; za dluhy cžas, blektavě, nesmírňe to (modlení) jednají 131a. — Ně- - která rčení: nemá tím učenie boží zlehčeno býti, protože za nie svět nedbá 182a (= o ně); vždy se mají báti za to, že blízko od nich nemoc jest 248b (= toho); boje se zań, aby jemu neutonui 191a (= oii); aby se (lidé) báli za žiwot tielefny, aby v nedostatky neupadl 49b; strach jest za zakonniky i za lid, że .. 212a; aby za gilte védeli, Ze jich (zlých) učenie nenie pravé 201b (= za jistotu, bez- pečně). zadní, adj.: aby u božských věcech zmeśkalejsi a zadni byli 158b. zadrastiti, pft., zamrviti: aby (ďábel) v nich svědomí umrtvil a zadra(ltil falešnými pokáními 149b. zadrobiti, pít.: že tak zadro- bij (lidé) lež pravými věcmi 264b (=: zasypou a zakryjí). zadrZievati, impf., zadrZovati, neodpoustéti: komuz je (hfichy) Buoh zadrZiewa 118a. zahorliti sé, pft, (hnévem) rozpdliti se: zahorlit fe, Śkiipice zuby, na ňe (na světlo) (dda. zahrnüti, pft, shrábnouti: (kněží) zahrnu mnoho peňez po tom raním bďení 22a. záhuba, fem., zkáza, spousta: válka s zahubami pfiliśnymi 6b. zahubie, neutr, klin: oheň w zahubij nositi a rücha nesváliti 188a, mieru dobrú dadiet w za- hubij váše 182a. zahustiti, pft.: (cirkev) zahuf- tila všicku zemi krví 193b. Zzahynuty,adj., pomijivy :v tom- to Zivote zahynutem 281b. zacházéti, impf, poustéti se, vcházeti: haňeti a o to v sváry zachazeti 211a; uzří, ano Buoh s hřiešníky v přízeň zachazy 64a. zachutnati si, pft., oblíbiti si: zachutnaw sobě řeči jeho, řekl 171b. zajiti, pfl, pustiti se, vejiti: potřebí jest tem, jesto s nim (dà- blem) u boj maji zagijti, aby nic svého na nich neměl 149a. zakalovati sě, impf., zamra- Covati se: pakli je (kněží lidé) treskci, ale zakalugi [e s nenávistí řkúce 202a. | zakazovati sč, impf., zavazo- vati se: tem, jesto s Pánem za stolem sedají a mnoho ľe jemu zakazugij, chtíce proň do žaláře jiti 133a zakládati sé, impf., stavéti se Jako na základu: (mistři) ľe za- kladagij na Kristu praviece, že jsú obránce viery jeho 5b. základně, adv., jako «o zá- kladu: vždy to v skutku ukáží, v čem zakladnie srdce jich stojí 201a. zákonní, adj., řeholní: hledají jména velikého po rodích, po slu- žebnostech v kňežství, po nábo- Zenstvie zakonnim 50b. zákonniéí, adj, zákonnicky: na tento smysl zakonnicZij ñekteti kartüsti uházejí 78b; do domu jednoho knieZete | zakonnicZiho 235b. zakonnik, masc., řeholník: duchovní, zakonnik, pustennik, kňez, kazatel 93a. zakrvaviti sè, pft., rozlititi se: (cirkev fimskä,) pominuvsi jiz kaukol, na pšenici hospodářovu fe jest zakrwawila, aby ji vytrhala 58a.
Strana 507
zakvasiti sé, pft., rozkysat: se: učenie nepravé jako zlý kvas zakwalylo fe gelt 11a. zaleci, pft., poliknouti: zalecy bližnímu osidlo, nenieť to uměnie 241a. zalééiti, pft., zahojiti : zalec£Zi- cze ránu plnú hnisu a smrti 226a. zależóti, pft., proleZeti: příliš sobě hovejice, zasedi a zależij mnoho časuo 113a. zalknüti sé, pft, zajiknouti se: (Kristus) pro pláč zalekl fe, nemohl dořieci 207b. založenie, neutr. Základ: na to založenie dále puojde rozum čtenie 238a; i to jeste nespomuož, když nenie pravého založenie aneb kořene k tomu 68a. — Povaha: k jichžto (učenců) založenie hle- diece, nezdá se.. 5b zalożiti, pft., za záminku po- loZiti: aby, založiecze při zákona božího a obecné dobré, jiných v bojích mnoho zmordovali 193a. zamazovati, impf.: (kněží) zklamávajíce lid a ďábly v nich zamazugicze 82b. zaměřenie, neutr., záměr, mí- mění: pakli se který nahodí (pravý křesťan), tehdy jest nelze podlé jich zamierzenie (kněžského) nežli skončiti 236b. zaměřiti, pft.: (lidé) měří písmo k zaměřene?“ cíli svých obyčeiuo 33b ( = k vytčenému cili). zameškati, pft., zmeškati: za- mellkali skutky spravedlivé činiti 247a. zamieniti, pft, uminiti si: nemuoZ jíti, kamZ zamienil 197b. zamücenie, neutr., zármutek: v Casu najvét&eho zamuczenie 6b. zamucovati, impf., zarmuco- vati: aby jí (vůle) žádný nebořil, nezamuczowal 14a. zámutek, masc., zármutek: ne k zamutku, ale k radosti 23a. 75 zamutiti, pft., zarmoutiti: ty pastyfe najprvé videní anjelské zamutilo gelt 22b. zámysl, masc. Umwysl, rada: což z Boha a z jeho zamylla vy- šlo 30a. — Vymysl: (Anlikrist) zobalovav své zamylly jedovaté písmy mnohými 16b; tam (na soudě božím) nebudůú přijati ni- żadni z zamylla lidského pośli (skutkové) 7a. zamysliti, pft., usmysliti si: (duże) co zamylle, to ciní 21a. zamyślenie, neutr., vymysl: (člověk) stojí na svych zamylfle- nijch, Bohu protivných 147b. zamyśleny, adj., vymyśleny: jinak jest pokánie mylné a za- myllene 17a; (svatokupci) svu muudrost zamylilenu zvelebili 28a; (lidé) zamyfllegi sobé jinà zane- prazdieni 11a. zanedbati v. zanetbati. zaneprazdniti, pft., vyplnit?, Ziráviti: v tom duchovním odpo- činutí (Kristus) Gas zanepraznil 41a. zanetbati, pft. k nedbati: lec by rafieny zanedbal jeho tludeni 223b; aby zanedbali proto smrti jeho a nemutili se pron 147b; za- nedbawífe na ňem vší jeho sva- tosti a zachovanie Bohu i lidem bez żaloby 110a; zanedbagij smrti Cekati 271a. Zapierati, impf. Popírati, za- mítati: to ukazováni nezapijra fe ovšem 225a. — 2. čeho = z. co: budú mieti tvárnost dobroty, ale moci její budu zapierati 1b. zapiti sé, pft., opojiti se: pite víno a zapijte fe 39a. záplata, fem , mzda, odména: že jest to viece kázni hodné. nežli zaplaty zaslüZilé 62b. zápletek, masc., zápletka: jsú i jiní zapletkowe 267a; bez zapletkuow, bez sváruo 164a. zapojiti, pft. opojiti: malá pochvala zapogij srdce jich 232b;
zakvasiti sé, pft., rozkysat: se: učenie nepravé jako zlý kvas zakwalylo fe gelt 11a. zaleci, pft., poliknouti: zalecy bližnímu osidlo, nenieť to uměnie 241a. zalééiti, pft., zahojiti : zalec£Zi- cze ránu plnú hnisu a smrti 226a. zależóti, pft., proleZeti: příliš sobě hovejice, zasedi a zależij mnoho časuo 113a. zalknüti sé, pft, zajiknouti se: (Kristus) pro pláč zalekl fe, nemohl dořieci 207b. založenie, neutr. Základ: na to založenie dále puojde rozum čtenie 238a; i to jeste nespomuož, když nenie pravého založenie aneb kořene k tomu 68a. — Povaha: k jichžto (učenců) založenie hle- diece, nezdá se.. 5b zalożiti, pft., za záminku po- loZiti: aby, založiecze při zákona božího a obecné dobré, jiných v bojích mnoho zmordovali 193a. zamazovati, impf.: (kněží) zklamávajíce lid a ďábly v nich zamazugicze 82b. zaměřenie, neutr., záměr, mí- mění: pakli se který nahodí (pravý křesťan), tehdy jest nelze podlé jich zamierzenie (kněžského) nežli skončiti 236b. zaměřiti, pft.: (lidé) měří písmo k zaměřene?“ cíli svých obyčeiuo 33b ( = k vytčenému cili). zameškati, pft., zmeškati: za- mellkali skutky spravedlivé činiti 247a. zamieniti, pft, uminiti si: nemuoZ jíti, kamZ zamienil 197b. zamücenie, neutr., zármutek: v Casu najvét&eho zamuczenie 6b. zamucovati, impf., zarmuco- vati: aby jí (vůle) žádný nebořil, nezamuczowal 14a. zámutek, masc., zármutek: ne k zamutku, ale k radosti 23a. 75 zamutiti, pft., zarmoutiti: ty pastyfe najprvé videní anjelské zamutilo gelt 22b. zámysl, masc. Umwysl, rada: což z Boha a z jeho zamylla vy- šlo 30a. — Vymysl: (Anlikrist) zobalovav své zamylly jedovaté písmy mnohými 16b; tam (na soudě božím) nebudůú přijati ni- żadni z zamylla lidského pośli (skutkové) 7a. zamysliti, pft., usmysliti si: (duże) co zamylle, to ciní 21a. zamyślenie, neutr., vymysl: (člověk) stojí na svych zamylfle- nijch, Bohu protivných 147b. zamyśleny, adj., vymyśleny: jinak jest pokánie mylné a za- myllene 17a; (svatokupci) svu muudrost zamylilenu zvelebili 28a; (lidé) zamyfllegi sobé jinà zane- prazdieni 11a. zanedbati v. zanetbati. zaneprazdniti, pft., vyplnit?, Ziráviti: v tom duchovním odpo- činutí (Kristus) Gas zanepraznil 41a. zanetbati, pft. k nedbati: lec by rafieny zanedbal jeho tludeni 223b; aby zanedbali proto smrti jeho a nemutili se pron 147b; za- nedbawífe na ňem vší jeho sva- tosti a zachovanie Bohu i lidem bez żaloby 110a; zanedbagij smrti Cekati 271a. Zapierati, impf. Popírati, za- mítati: to ukazováni nezapijra fe ovšem 225a. — 2. čeho = z. co: budú mieti tvárnost dobroty, ale moci její budu zapierati 1b. zapiti sé, pft., opojiti se: pite víno a zapijte fe 39a. záplata, fem , mzda, odména: že jest to viece kázni hodné. nežli zaplaty zaslüZilé 62b. zápletek, masc., zápletka: jsú i jiní zapletkowe 267a; bez zapletkuow, bez sváruo 164a. zapojiti, pft. opojiti: malá pochvala zapogij srdce jich 232b;
Strana 508
76 zapogij ďábel milovníky tohoto světa vínem ufesenie zdejsieho 40 b. zópona, fem., zapinadlo: ode- vy nákladné nebo pásy nebo za- pony a jiné přístroje pyšné 175a. zapiieci, pft., zaprähnouti: však je (voly) malé robě zaprzeže v fezky vuoz 22a. zaprieth pít. Z. čeho = z. co: kto jim (zlým) nesmí v ruce upad- nüti, zaprzij 16a; (oni) zaprzeli chvály božské a mlčeli o ní 158b. zaprositi, pft, vyprositi si: ňetco peňez k záduší aby dal a ňekoliko mší aby zaprotyl 181a. Zaprosovati, impf., vyprošo- vati: jim (mrtvým) mše zaprollu- gicze a zakupujíce, za ňe se po- stíce 170b; aby ňetco na zádušie dali, mge zaproffowali, na pauti chodili 270b. zapustiti sé, pft., zakoreniti se: když fe (mnozi) tak zapultij v nedbáních, ani se modléce ani duchu svého posilujíce 31a. zaroditi sé, pft, poëiti se: zarodij [e v nich (lidech) vdeé- nost 10b. zároveň v. rovně. Zarübiti, pft., zasekati, zalo- žití: aby tu (v těch zákonech lidských) a nic jinde zarubili své spasení 159a. zasaditi, pft, posaditi: (Kri- stus ženu pohanskou) za stuol synuo svých ji zafadil 86a. Zasé, adv. Zpět: jde-li před se čili zafe postúpá 85b; ti oby- čejové vždy zale táhnú člověka a dráždí to srdce zlé 17a. — Navzájem: od nichž jest potupñe pohañen, a zale jich nehaňel 101b; kteráž protivenství na ňe připadnú, to bez hanby činí, že se jim odjídají s svárem, s haňením zale 85b zasedéti, pít, posedéti: příliš sobě hovejice, zaledi a zależi mnoho času 113a. Zasiesti, pft, zasednouti: za & stuol zafefti má 97b. zasluhovati, impf, vydobý- vati: (lenosi) leZí na lidu robot- ném, nie nezaíluhugieze, ale ho- tové vyzierajice 6a. zaslü£zenie, neutr, zásluha: by z zafluZenie svého spasenie do- Sel 17b. zaslůžilý, adj., záslužný: po- čátek práce hodné a zallužile jest slyšenie slova božieho 255b. — Zasloužený: že jest to viece kázní hodné nežli záplaty zaíluzile 62b. zastaralý, adj., starý: znovu obrácený od nich učiňen bude dvakrát větčí pekelník od nich než ti zaltarali preläti 92a. zastati, pít. Zastaviti se, po- staviti se: kdež radda jich (i dok- torů) stará zaltane, tu již nemá řečeno býti domňení, ale najvyzšie doufani jistoty 32b. — Obrániti: doufaje, že matka boží ve všem je zaftane, čímž se oni Bohu rú- hají 35b. zástava, fem., zastavení: plyne v zatracenie, nemaje v ničemž zaltawy ani pomoci 245a. Zastâvati, impf., brániti: aby tu již nebyl potřeben Kristus, kdež zaftawa svatý Jiří před drakem 15a. zästrela, fem., střela: abychom proti jeho zaftfelam (ďáblovým) pismem a modlitbi bojovali 82a. zastupati, impf. v cestu se stavéti, zastupovati: vždy ňetco zaftupa od ňeho (Krista) 278a (== staví se do cesty a odlučuje od ného); jinym jinak zaltupagicze cestu, a jiným jinak 277b. zastupiti, pft. Zastihnouti: živť bude, v kterú koli hodinu za- ftupij jeho slovo bozie 258a. — Do cesty se postaviti, zaraziti, za- bránii: Kristus: místa na svéte nemá, ano všudy rozsievky ďáblovy zaltupily s mocí svétskü 67a; tiem jest vSecka svoboda pravde zaltu-
76 zapogij ďábel milovníky tohoto světa vínem ufesenie zdejsieho 40 b. zópona, fem., zapinadlo: ode- vy nákladné nebo pásy nebo za- pony a jiné přístroje pyšné 175a. zapiieci, pft., zaprähnouti: však je (voly) malé robě zaprzeže v fezky vuoz 22a. zaprieth pít. Z. čeho = z. co: kto jim (zlým) nesmí v ruce upad- nüti, zaprzij 16a; (oni) zaprzeli chvály božské a mlčeli o ní 158b. zaprositi, pft, vyprositi si: ňetco peňez k záduší aby dal a ňekoliko mší aby zaprotyl 181a. Zaprosovati, impf., vyprošo- vati: jim (mrtvým) mše zaprollu- gicze a zakupujíce, za ňe se po- stíce 170b; aby ňetco na zádušie dali, mge zaproffowali, na pauti chodili 270b. zapustiti sé, pft., zakoreniti se: když fe (mnozi) tak zapultij v nedbáních, ani se modléce ani duchu svého posilujíce 31a. zaroditi sé, pft, poëiti se: zarodij [e v nich (lidech) vdeé- nost 10b. zároveň v. rovně. Zarübiti, pft., zasekati, zalo- žití: aby tu (v těch zákonech lidských) a nic jinde zarubili své spasení 159a. zasaditi, pft, posaditi: (Kri- stus ženu pohanskou) za stuol synuo svých ji zafadil 86a. Zasé, adv. Zpět: jde-li před se čili zafe postúpá 85b; ti oby- čejové vždy zale táhnú člověka a dráždí to srdce zlé 17a. — Navzájem: od nichž jest potupñe pohañen, a zale jich nehaňel 101b; kteráž protivenství na ňe připadnú, to bez hanby činí, že se jim odjídají s svárem, s haňením zale 85b zasedéti, pít, posedéti: příliš sobě hovejice, zaledi a zależi mnoho času 113a. Zasiesti, pft, zasednouti: za & stuol zafefti má 97b. zasluhovati, impf, vydobý- vati: (lenosi) leZí na lidu robot- ném, nie nezaíluhugieze, ale ho- tové vyzierajice 6a. zaslü£zenie, neutr, zásluha: by z zafluZenie svého spasenie do- Sel 17b. zaslůžilý, adj., záslužný: po- čátek práce hodné a zallužile jest slyšenie slova božieho 255b. — Zasloužený: že jest to viece kázní hodné nežli záplaty zaíluzile 62b. zastaralý, adj., starý: znovu obrácený od nich učiňen bude dvakrát větčí pekelník od nich než ti zaltarali preläti 92a. zastati, pít. Zastaviti se, po- staviti se: kdež radda jich (i dok- torů) stará zaltane, tu již nemá řečeno býti domňení, ale najvyzšie doufani jistoty 32b. — Obrániti: doufaje, že matka boží ve všem je zaftane, čímž se oni Bohu rú- hají 35b. zástava, fem., zastavení: plyne v zatracenie, nemaje v ničemž zaltawy ani pomoci 245a. Zastâvati, impf., brániti: aby tu již nebyl potřeben Kristus, kdež zaftawa svatý Jiří před drakem 15a. zästrela, fem., střela: abychom proti jeho zaftfelam (ďáblovým) pismem a modlitbi bojovali 82a. zastupati, impf. v cestu se stavéti, zastupovati: vždy ňetco zaftupa od ňeho (Krista) 278a (== staví se do cesty a odlučuje od ného); jinym jinak zaltupagicze cestu, a jiným jinak 277b. zastupiti, pft. Zastihnouti: živť bude, v kterú koli hodinu za- ftupij jeho slovo bozie 258a. — Do cesty se postaviti, zaraziti, za- bránii: Kristus: místa na svéte nemá, ano všudy rozsievky ďáblovy zaltupily s mocí svétskü 67a; tiem jest vSecka svoboda pravde zaltu-
Strana 509
pena v slużebnostech 17a. — Obrániti: pakli by svatí nebyli do- stateční zaltupiti hřiešné od hňevu boZieho 15b — Z. čso — postaviti se nač: protož škodňe zaltupili místa apoštolská, jako bídní trúpi včelám nic nenosíce 116b. zastupovati, impft., v cestu se staveti: (zästupove) Zädajicimu překážejí a zaltupugi, aby nemohl viďeti 277b. zasijek, masc., yl: prorostli zalligkowe 78a. zatajiti, pft.: o nich Pan za- tagil fieci 166a (= nemluvil). zatiem, adv., zatím, tim, tak: (pamět) jest roztrhana na mnohé sádlem věci a zatiem zapomene Boba 221b. , zatierati, impf, zadélávati: semencem zatieragicze hra&ec a ze- líce 212b. zatvrditi, pft., zabezpećiti: ta zboží zatwrdili sobě (kněží) zápisy královskými 116b. zaviňenie, neutr., provinění: dluh, zawiňenie hřiechuov mno- hých 259b; hňev nebo jiná zawi- nienij proti bližnímu 195a. zaviniti, pft. Z. komu = pro- vinit? se protài komu: nemuož při- jíu vinný k tomu, jemuž zawinil 195b. zavláééti, impft., zatahovati: svět sietí zawlacžij svých žádostí 190a. zavlačovati, impf.: oře i za- wlacžuge pluhem a branami vos- trých pokušení 56a. zavléci, pft. Z. čso, čím = zatáhnouti co, čím: chťe zákonem božím zawleczy k lovení duší lid- ských 188b; ten zavlečze siet v tech vlnách 191a. | zavitie, neutr, 2áv0): ženy ukazují znamení pýchy na zawitijch 20a. zazřieti, pít., zahlédnouti: (ne- nábožný u mše) jediné okem za- zrze svátosti, ihned ven běží 132b. 77 zařéci, pft., rozsvititi: (Zena) zažže svieci 177a. zbóh, masc., pobéhlik, vyhna- mec: Kain, kterýž po všecky dni zbiehem byl 221a. Zbiti, pft, potlouci, poraniti: aby krupy nezbili vśeho 230b; ruku svú podkládá, aby, když pad- nú, nezbili fe 143a; on mä moc zbíti i uléčiti 216a. zbledenie, neutr., zblednuti: jesto se postili aż do zbledenie tváři 268a. Zbohatéti, pft. zboh:tnoutt: ktoZ se Bohu klanejí, nemohü tak zbohatieti 81a; jím (Kristem) mnozí svatokupci zbohatiegij 28a; aby- chom my jeho chudobü zbohatieli 34a zbohatiti, pft., obohatiti: chu- dobu svü zbohatil bv 219a; Ze on (Büh) muoZ jej zbohatieti(!) a pfijíti 51b. zbor v. sbor. Zbósti, pfi, pobodati: kdež se jeho (bodláku) tknau, tut (e zbo- dau 201b. zbrahovati, impf. Z. komu čeho = zapovídati komw co: při- kázanie zbraňugij nám žádostí te- lesných 227b. zbujéti, pft., zbujnětí: ješto sú byli (v Kafarnau) roztyli, zbugeli a pokrdali Bohem svým 44a. zbytek, masc. nadbytek: nic v skutku, à v feci zbytky 133a. zbyti, pft., zhostiti se: mni, Ze tiem hfíchuov zbudu 17a. zUyti sé v. sbyti sé. zbyvati, impf, pozbyvati: ňekdy i smysla (lidé) zbywagij 108b. zcéniti, pft., oSacovati: sluZeb- nost kňežstvie svého zczenili la- komě trhem svatokupeckým 172b; služba svatokupecká, za penieze zczeniena 33a. Zéisti, pft., secísti: v&ichni jsü zecZteni u ného 19b.
pena v slużebnostech 17a. — Obrániti: pakli by svatí nebyli do- stateční zaltupiti hřiešné od hňevu boZieho 15b — Z. čso — postaviti se nač: protož škodňe zaltupili místa apoštolská, jako bídní trúpi včelám nic nenosíce 116b. zastupovati, impft., v cestu se staveti: (zästupove) Zädajicimu překážejí a zaltupugi, aby nemohl viďeti 277b. zasijek, masc., yl: prorostli zalligkowe 78a. zatajiti, pft.: o nich Pan za- tagil fieci 166a (= nemluvil). zatiem, adv., zatím, tim, tak: (pamět) jest roztrhana na mnohé sádlem věci a zatiem zapomene Boba 221b. , zatierati, impf, zadélávati: semencem zatieragicze hra&ec a ze- líce 212b. zatvrditi, pft., zabezpećiti: ta zboží zatwrdili sobě (kněží) zápisy královskými 116b. zaviňenie, neutr., provinění: dluh, zawiňenie hřiechuov mno- hých 259b; hňev nebo jiná zawi- nienij proti bližnímu 195a. zaviniti, pft. Z. komu = pro- vinit? se protài komu: nemuož při- jíu vinný k tomu, jemuž zawinil 195b. zavláééti, impft., zatahovati: svět sietí zawlacžij svých žádostí 190a. zavlačovati, impf.: oře i za- wlacžuge pluhem a branami vos- trých pokušení 56a. zavléci, pft. Z. čso, čím = zatáhnouti co, čím: chťe zákonem božím zawleczy k lovení duší lid- ských 188b; ten zavlečze siet v tech vlnách 191a. | zavitie, neutr, 2áv0): ženy ukazují znamení pýchy na zawitijch 20a. zazřieti, pít., zahlédnouti: (ne- nábožný u mše) jediné okem za- zrze svátosti, ihned ven běží 132b. 77 zařéci, pft., rozsvititi: (Zena) zažže svieci 177a. zbóh, masc., pobéhlik, vyhna- mec: Kain, kterýž po všecky dni zbiehem byl 221a. Zbiti, pft, potlouci, poraniti: aby krupy nezbili vśeho 230b; ruku svú podkládá, aby, když pad- nú, nezbili fe 143a; on mä moc zbíti i uléčiti 216a. zbledenie, neutr., zblednuti: jesto se postili aż do zbledenie tváři 268a. Zbohatéti, pft. zboh:tnoutt: ktoZ se Bohu klanejí, nemohü tak zbohatieti 81a; jím (Kristem) mnozí svatokupci zbohatiegij 28a; aby- chom my jeho chudobü zbohatieli 34a zbohatiti, pft., obohatiti: chu- dobu svü zbohatil bv 219a; Ze on (Büh) muoZ jej zbohatieti(!) a pfijíti 51b. zbor v. sbor. Zbósti, pfi, pobodati: kdež se jeho (bodláku) tknau, tut (e zbo- dau 201b. zbrahovati, impf. Z. komu čeho = zapovídati komw co: při- kázanie zbraňugij nám žádostí te- lesných 227b. zbujéti, pft., zbujnětí: ješto sú byli (v Kafarnau) roztyli, zbugeli a pokrdali Bohem svým 44a. zbytek, masc. nadbytek: nic v skutku, à v feci zbytky 133a. zbyti, pft., zhostiti se: mni, Ze tiem hfíchuov zbudu 17a. zUyti sé v. sbyti sé. zbyvati, impf, pozbyvati: ňekdy i smysla (lidé) zbywagij 108b. zcéniti, pft., oSacovati: sluZeb- nost kňežstvie svého zczenili la- komě trhem svatokupeckým 172b; služba svatokupecká, za penieze zczeniena 33a. Zéisti, pft., secísti: v&ichni jsü zecZteni u ného 19b.
Strana 510
78 zdäviti, pft, stisknouti: zda- witi jako obručem hlavu svü a pytlem a popelem se posüti 141a. zdáti sé, impf.: nezda fe to za podobné, aby 5b (== nezdá se to pravdépodobnÿm); k jichžto (učenců) založenie hlediece, nezda fe mluviti o jich zkaženie jinak než toliko tak, jakož 5b (= nezdá se pfipadnÿm mluviti). zdélati, pft., udélati: neb su od nich zbohaceni a pani zdielani 170a; (dabel) hledá svého na nich, aby z nich sluhy své zdielal 149b; aby jiné laéóny zdielali 78a. zdieti, pft, vykonati: věda, Zet nezdiege jinak toho poselstvie, le&... 127b; (anjelé) zdijwífe po- selstvie, vrátili se do nebe 24b. zdrastiti sé, pft., zjeZatiti se: tut bude kamen tvrdy, zdraltijt fe to srdce pyšné 68a; srdce le zdra- ftij a nad“mä se pychü 96a. zdrhnüti, pft., oviáceti: (Büh) obyčeje zlé jako ostrú hranú zdrhne a změlní 56a. zdriemati sé, pft.. ve spaní upadnouti: nezdfijmet [e ani usne 49a; zesnuly a zdrzijmaly fe vSecky panny 113a. zdrzéti, pft., ochrániti: Ducha sv., kterýž mohl zdržeti a zacho- vati ty lidi v takových protiven- stvích, aby v nich nezahynuli 188b. zdrzievati,impft. Ochrańovati, zachovávat: což Tomášovi tvrdo- stí scházelo, to Pán svü dobroti- vostí zdrZiewa (a pomáhá mu k vífe) 119b. — ZadrZovati: zdr- Ziewage odpustenie bratru, sobě bránu zavierá 262a. zdvihati, impf., vytykati: nic jim jich nevěry nezdwihal, ale dobrému milostivě učil 236a. zdvihnńiti, pft., vytknouti: ka- ždého povolá a zdwihne jemu tu nemilost 261b. zedrati, pft.: protož ti mnoho smutkuo zderu a nemohü nadeje pravé míti 108b (= přetrpí, pře- mějí). zechtieti v. vzechtieti. zelice, neutr., zelíčko: hrašec a zelicze 212b. zemdliti, pft., ochabiti, zesla- biti: jesto by jej odhrozila od cesty bożie anebo na ní zemdlila 198a; (horlivosti) všecku moc tela ze- mdlegij (!) a hlavu vyprázdni. 243a. zeplvati, pft, uplvati: svá- zany, zeplwany 200a. zerziveti, pft., zrezavéti: zlato váše zerzywielo 204b. zesnüti, pft., usnouti: zelnuly a zdřímaly se panny 113a. Zetrieti, pft., potřátí. nebo jsú zetrzijni dnú v kostech svých 44b; i v tom zveleben bude (Bůh), že ten kaukol odporný zetrze 58a; Pán Buoh sílu jich zetrze 14b; tehdy se ihned zetrze (srdce) a povrženo bude zámutky 68a. zezléti, pft. Z. komu == státi se zlým ke komu: (člověk) v kostele pfiliśni milosti zemdlel a bližním pfiliśni nezbednosti zezlel 141a. zhojiti, pft. Zh. sé éeho — vy- léčitů se z čeho: aby [e jich (ran) zhogiti nemohl 221b. zhrdati, impf., (pohrdavě) ne- chtiti: (ti) zhrdagij pokání činiti 60b. zhroziti, pft., zdesiti: dabel zhrozy člověka tím řka, že jemu neodpustí Buoh hřiechuov 106b. zhrzéti, impf., pohrdati, od- mitati: (duse mrtvä) pokrmy zhrzy 27ba. zhy^ovati, impf., hynouti: stary (Zivot) skrze vieru zhynuge 273a. zhynüti, pft., ochabnouti : zhy- nul élovék v dobrote a v moci k té dobrote 281 a; ¢lovék zhynul od nevinnosti a od milosti 281a (— ochabl a tím se vzdálil od ne- vinnosti). zhynuty, adj. Zahynuly: (ta- kovi) jst zhynutij a uvadli v duchu
78 zdäviti, pft, stisknouti: zda- witi jako obručem hlavu svü a pytlem a popelem se posüti 141a. zdáti sé, impf.: nezda fe to za podobné, aby 5b (== nezdá se to pravdépodobnÿm); k jichžto (učenců) založenie hlediece, nezda fe mluviti o jich zkaženie jinak než toliko tak, jakož 5b (= nezdá se pfipadnÿm mluviti). zdélati, pft., udélati: neb su od nich zbohaceni a pani zdielani 170a; (dabel) hledá svého na nich, aby z nich sluhy své zdielal 149b; aby jiné laéóny zdielali 78a. zdieti, pft, vykonati: věda, Zet nezdiege jinak toho poselstvie, le&... 127b; (anjelé) zdijwífe po- selstvie, vrátili se do nebe 24b. zdrastiti sé, pft., zjeZatiti se: tut bude kamen tvrdy, zdraltijt fe to srdce pyšné 68a; srdce le zdra- ftij a nad“mä se pychü 96a. zdrhnüti, pft., oviáceti: (Büh) obyčeje zlé jako ostrú hranú zdrhne a změlní 56a. zdriemati sé, pft.. ve spaní upadnouti: nezdfijmet [e ani usne 49a; zesnuly a zdrzijmaly fe vSecky panny 113a. zdrzéti, pft., ochrániti: Ducha sv., kterýž mohl zdržeti a zacho- vati ty lidi v takových protiven- stvích, aby v nich nezahynuli 188b. zdrzievati,impft. Ochrańovati, zachovávat: což Tomášovi tvrdo- stí scházelo, to Pán svü dobroti- vostí zdrZiewa (a pomáhá mu k vífe) 119b. — ZadrZovati: zdr- Ziewage odpustenie bratru, sobě bránu zavierá 262a. zdvihati, impf., vytykati: nic jim jich nevěry nezdwihal, ale dobrému milostivě učil 236a. zdvihnńiti, pft., vytknouti: ka- ždého povolá a zdwihne jemu tu nemilost 261b. zedrati, pft.: protož ti mnoho smutkuo zderu a nemohü nadeje pravé míti 108b (= přetrpí, pře- mějí). zechtieti v. vzechtieti. zelice, neutr., zelíčko: hrašec a zelicze 212b. zemdliti, pft., ochabiti, zesla- biti: jesto by jej odhrozila od cesty bożie anebo na ní zemdlila 198a; (horlivosti) všecku moc tela ze- mdlegij (!) a hlavu vyprázdni. 243a. zeplvati, pft, uplvati: svá- zany, zeplwany 200a. zerziveti, pft., zrezavéti: zlato váše zerzywielo 204b. zesnüti, pft., usnouti: zelnuly a zdřímaly se panny 113a. Zetrieti, pft., potřátí. nebo jsú zetrzijni dnú v kostech svých 44b; i v tom zveleben bude (Bůh), že ten kaukol odporný zetrze 58a; Pán Buoh sílu jich zetrze 14b; tehdy se ihned zetrze (srdce) a povrženo bude zámutky 68a. zezléti, pft. Z. komu == státi se zlým ke komu: (člověk) v kostele pfiliśni milosti zemdlel a bližním pfiliśni nezbednosti zezlel 141a. zhojiti, pft. Zh. sé éeho — vy- léčitů se z čeho: aby [e jich (ran) zhogiti nemohl 221b. zhrdati, impf., (pohrdavě) ne- chtiti: (ti) zhrdagij pokání činiti 60b. zhroziti, pft., zdesiti: dabel zhrozy člověka tím řka, že jemu neodpustí Buoh hřiechuov 106b. zhrzéti, impf., pohrdati, od- mitati: (duse mrtvä) pokrmy zhrzy 27ba. zhy^ovati, impf., hynouti: stary (Zivot) skrze vieru zhynuge 273a. zhynüti, pft., ochabnouti : zhy- nul élovék v dobrote a v moci k té dobrote 281 a; ¢lovék zhynul od nevinnosti a od milosti 281a (— ochabl a tím se vzdálil od ne- vinnosti). zhynuty, adj. Zahynuly: (ta- kovi) jst zhynutij a uvadli v duchu
Strana 511
svém 66b; k tomu zhynutemu člo- věku 281a; ani kterého poslušen- stvie ten lid zhynuty nemá 45b. — Pomíjiwý: když Buoh váží ty ptáky zhynute, ovšem viece krmí člověka 230a. zchapati, pft., uchopiti: zcha- pali fu židé kamenie, aby házeli na ňcho 98b. zehváliti, pft., pochvdliti: i zchwalil Pán vladaře nepravosti 206a; poňevadž jsú se zemskými okojili, kterak nebeské schwalij komu? 172a. zchytiti, pft., gfu kamenie 103b. ziskati sé, pft., zalibiti se: ňekteří se ponižují, aby ľe tiem zyíkali lidem, aby se domnievali, že jsú pokorní 45a. ziskovánie, neutr., vydělávání: když se zylkowanie nedaří podie nadeje 69a; ta zylkowanij su proti lásce bratrské Bla. ziščný, adj, užitečný, výnos- ný: pohrzi-li člověk zemskými vécmi, dokudZ se líbí a zylfftny sd, nebeských hoden bude 251b; (ta pokánie) jsú zyftna jich (kněžské) tobolce i břichu 233b. Zjéviti, pft., prozraditi: brdlo jemu platí, když by le zgewil 195b. zkaditi, pft., vykouřití: kterak všecky pokoje i chlévy zkaditi 18b. zkázaný, adj., zvedený: musí zkazane srdce býti a báznivé 21a. zkázati, pít., k dobrému na- vésti: było věci jsú múdrým k tre- stání, ale blázen ťemito slovy ne- bude zkazan 169b; ktož zkazan b nemuoZ skrze pravdu viery 7 Zkázeé, masc., zkazitel: aby Ježíše popadli jako zkazcze jich řádóv 264a. zkazitel, masc.: (kdo by lid táhl od bludů,) ten zkazytel viery ostane 129b. chopiti; zchyüli 79 zkaZenie, neutrum, zkáza: (svati,) kteréZ Buoh posílá k tomu, aby opravili zkaženij té vinnice 60a. zklamati, pft., oklamati : (kně- ží) zklamagi jej (lid) o spasení 165b; sú tiem zpuosobem zkla- mani o duše 3a. zklamávati,impf , oklamávati: (kněží) lid laupíce a o du&e zkla- mawagicze 2a; to činí také i svět i dibel svým milovníkóm, ješto je zklamawa 40b. zkrájčti, impf.: rücho hesov- né a dvornostmi rozličnými zkra- gene a zstříhané 168a. zkydnüti, pft., obhoditi: (Kri- stus někdy) zkydne jako smradem člověka ohavnými věcmi 108b. zlatohlavový, adj., ze zlato- hlavu: odevy zlattohlawowe, po- stavcové 168a. zlatý, adj. Substantivis. zlatka, peníz: aby rozdával obroky za zlatte 80b. zléčiti, pít., vyléčit?: (Kristus) zlecžil jich rány 41a. Zzlehéenie, neutr, zneváZzeni, lehke vážení: zlehcZenij ňekterých věcí, ješto nemají zjevné tvárnosti zlé 149a. 7lehééti, pft, zlehkováZnéti : (mnozí) zlehcZegicze v chudobě duchu svého, pustí se v proměny prací zdejších 31a. zlíčiti, pft., okrášliti: ty zá- kony Duchem svatým zliježili 202b. zlomek, masc., úlomek: ti zlomkowe nebo drobtové 199b. zlomluveé, masc., zlolajce: modlosluha neb zlomluwcze nebo opilec 42b. zlost, fem., špatnost: milost nepořádnau, jíž se miluje (člověk) k zlofti 141b; na svédectvie zlofti jich 4b; snadňe se w zloft uvaliti 260b. zmaleti, pft., zmáliti se: (Stvo- řitel) tak jim (lidem) zmalij Ze jako nie bude jim 10a; tak v nich
svém 66b; k tomu zhynutemu člo- věku 281a; ani kterého poslušen- stvie ten lid zhynuty nemá 45b. — Pomíjiwý: když Buoh váží ty ptáky zhynute, ovšem viece krmí člověka 230a. zchapati, pft., uchopiti: zcha- pali fu židé kamenie, aby házeli na ňcho 98b. zehváliti, pft., pochvdliti: i zchwalil Pán vladaře nepravosti 206a; poňevadž jsú se zemskými okojili, kterak nebeské schwalij komu? 172a. zchytiti, pft., gfu kamenie 103b. ziskati sé, pft., zalibiti se: ňekteří se ponižují, aby ľe tiem zyíkali lidem, aby se domnievali, že jsú pokorní 45a. ziskovánie, neutr., vydělávání: když se zylkowanie nedaří podie nadeje 69a; ta zylkowanij su proti lásce bratrské Bla. ziščný, adj, užitečný, výnos- ný: pohrzi-li člověk zemskými vécmi, dokudZ se líbí a zylfftny sd, nebeských hoden bude 251b; (ta pokánie) jsú zyftna jich (kněžské) tobolce i břichu 233b. Zjéviti, pft., prozraditi: brdlo jemu platí, když by le zgewil 195b. zkaditi, pft., vykouřití: kterak všecky pokoje i chlévy zkaditi 18b. zkázaný, adj., zvedený: musí zkazane srdce býti a báznivé 21a. zkázati, pít., k dobrému na- vésti: było věci jsú múdrým k tre- stání, ale blázen ťemito slovy ne- bude zkazan 169b; ktož zkazan b nemuoZ skrze pravdu viery 7 Zkázeé, masc., zkazitel: aby Ježíše popadli jako zkazcze jich řádóv 264a. zkazitel, masc.: (kdo by lid táhl od bludů,) ten zkazytel viery ostane 129b. chopiti; zchyüli 79 zkaZenie, neutrum, zkáza: (svati,) kteréZ Buoh posílá k tomu, aby opravili zkaženij té vinnice 60a. zklamati, pft., oklamati : (kně- ží) zklamagi jej (lid) o spasení 165b; sú tiem zpuosobem zkla- mani o duše 3a. zklamávati,impf , oklamávati: (kněží) lid laupíce a o du&e zkla- mawagicze 2a; to činí také i svět i dibel svým milovníkóm, ješto je zklamawa 40b. zkrájčti, impf.: rücho hesov- né a dvornostmi rozličnými zkra- gene a zstříhané 168a. zkydnüti, pft., obhoditi: (Kri- stus někdy) zkydne jako smradem člověka ohavnými věcmi 108b. zlatohlavový, adj., ze zlato- hlavu: odevy zlattohlawowe, po- stavcové 168a. zlatý, adj. Substantivis. zlatka, peníz: aby rozdával obroky za zlatte 80b. zléčiti, pít., vyléčit?: (Kristus) zlecžil jich rány 41a. Zzlehéenie, neutr, zneváZzeni, lehke vážení: zlehcZenij ňekterých věcí, ješto nemají zjevné tvárnosti zlé 149a. 7lehééti, pft, zlehkováZnéti : (mnozí) zlehcZegicze v chudobě duchu svého, pustí se v proměny prací zdejších 31a. zlíčiti, pft., okrášliti: ty zá- kony Duchem svatým zliježili 202b. zlomek, masc., úlomek: ti zlomkowe nebo drobtové 199b. zlomluveé, masc., zlolajce: modlosluha neb zlomluwcze nebo opilec 42b. zlost, fem., špatnost: milost nepořádnau, jíž se miluje (člověk) k zlofti 141b; na svédectvie zlofti jich 4b; snadňe se w zloft uvaliti 260b. zmaleti, pft., zmáliti se: (Stvo- řitel) tak jim (lidem) zmalij Ze jako nie bude jim 10a; tak v nich
Strana 512
80 (učedlnících) víra zmalela stra- chem 49a. zmalomoenéti, pft, malo- mocným učiniti: (lidé) zmalo- moczniegij je (své bližní) řečí zlú 11a; učenie nepravé zmalomocz- nielo zemi všelikými ohavnostmi 11a. (Lépe by tu bylo zmalomocniti ) zmařilý, adj., zkažený: vyvrže obec kňeze malomocného jako suol zmarzilu 42b. zmateëny, adj , mylivy : svato- kupcóm a jiným zmatecZnym svuodcim 213a. zmazati, pft., umazati: blato, jímž se člověk zmaže 3a. zmeskale, adv, liknavé: pro- toż mdle a zmellkale se k nim maji 206b. zmeskalost, fem., zpozdilost, nedostatečnost: Pán Ježíš stojí před Otcem za všecky přestupníky a doplňuje jich zmeflkalo(t 51b. zmeškalý. adj., zpozdily, lik- navý, nedostatečný: bázeň probudí ta spanie zmellkala 48b; aby le- ností zmeflkalu neváhali 246a; aby u božských věcech zmellka- leylly byli 158b; že on (Bůh) ož jej pro ty skutky malé a z.xelfkaie zbohafeti (!, 51b; Ze jest to -effkale a viece kázni hodné ne‘ áplaty 62b. me$kati, pft. Z. koho čím = Zuyomenouti na koho s čím: ne- zmeľkat vás ťemi potřebami čas- nými 231a. — Z. koho oč = při- praviti koho oč: duše byly by zmeffkany o ztravu 215a zméteneec, masc, pomatenec: Ze on jest pohan, zmietenecz a dábelniík 101a; mnohof jich jest, ještoť nevérí: żiduov, pohanuov, zmietenczuow, kacífuov 153a. zmétenie, neutr. pomatení: Zaloby a potom zmietenie na roz- umu 48a. zmilely, adj, milj: zmilely muoj roztutiiel 255b. zuamenati. impf. pozorovati, poznávati, vykládati: znamenayte kvieti, kterak roste 226b; tu jest potfebí nám znamenati slova toho chválenie: kto chválí, koho chválí, z čeho chválí 59a; kteří se učí znamenati hříchy z zákona božie- ho 235a; maozem ješťe bližším obyéejem znamenati ta slova, že.. 93a. znamenavati, impf. Fozoro- vati: Pán patří v srdce lidská a znamenawa v nich myšlenie zlá 248a. — Znamenati, vyznačovati: každý zvláštnie věc znamenawa 235a; tat (mésta) znamenawagij lidi pod zprávú prikázanie božích 214b. znamenité, adv. Pozoruhodné, významné: (Pán) ukazuje zname- nitie, že to bláznovstvie bylo z odchýlenie od pravdy 110b, to seďení přikázáno jest znamenitie na seňe 98a. — Zwvlásté: tà sluhü miení všecky své posly, a zname- nitie proroky 249a; když je on k sobě táhne, tehdy se od ňeho znamenitie vzdalují 251b. znamenity adj. Poznatelny: tuto také velmi znamenit jest ná- jemník(, Ze by v protivenství utekl) 122a. -- Nápadný, pozoru- hodný, důležitý: tehdy se tu na- lezne znamenita proména 5a; to jest znamenite, že jediné v chudých duchem ukázal jest (Kr.) prospěch slova božieho 1ib; o fech věcech měkkých, z nichžto také jedna a znamenita jest po- chlebenstvie 13b. známý, adj., zřejmý, patrný : tak díla diablova a diela Pána Ježíše mohú znama býti, že dia- bel raní, a Pán Ježíš uzdravuje b3a; (koukol) rosta ven se pše- nicí, ješto by již měl znam býti úžitek, tuť kaukol oznámen bývá 57a; z toho jest znamo, Ze se to Bohu líbí 211b. znáti, impf., poznávati, vidéti : v tom fe zna teZkost hfiechu
80 (učedlnících) víra zmalela stra- chem 49a. zmalomoenéti, pft, malo- mocným učiniti: (lidé) zmalo- moczniegij je (své bližní) řečí zlú 11a; učenie nepravé zmalomocz- nielo zemi všelikými ohavnostmi 11a. (Lépe by tu bylo zmalomocniti ) zmařilý, adj., zkažený: vyvrže obec kňeze malomocného jako suol zmarzilu 42b. zmateëny, adj , mylivy : svato- kupcóm a jiným zmatecZnym svuodcim 213a. zmazati, pft., umazati: blato, jímž se člověk zmaže 3a. zmeskale, adv, liknavé: pro- toż mdle a zmellkale se k nim maji 206b. zmeskalost, fem., zpozdilost, nedostatečnost: Pán Ježíš stojí před Otcem za všecky přestupníky a doplňuje jich zmeflkalo(t 51b. zmeškalý. adj., zpozdily, lik- navý, nedostatečný: bázeň probudí ta spanie zmellkala 48b; aby le- ností zmeflkalu neváhali 246a; aby u božských věcech zmellka- leylly byli 158b; že on (Bůh) ož jej pro ty skutky malé a z.xelfkaie zbohafeti (!, 51b; Ze jest to -effkale a viece kázni hodné ne‘ áplaty 62b. me$kati, pft. Z. koho čím = Zuyomenouti na koho s čím: ne- zmeľkat vás ťemi potřebami čas- nými 231a. — Z. koho oč = při- praviti koho oč: duše byly by zmeffkany o ztravu 215a zméteneec, masc, pomatenec: Ze on jest pohan, zmietenecz a dábelniík 101a; mnohof jich jest, ještoť nevérí: żiduov, pohanuov, zmietenczuow, kacífuov 153a. zmétenie, neutr. pomatení: Zaloby a potom zmietenie na roz- umu 48a. zmilely, adj, milj: zmilely muoj roztutiiel 255b. zuamenati. impf. pozorovati, poznávati, vykládati: znamenayte kvieti, kterak roste 226b; tu jest potfebí nám znamenati slova toho chválenie: kto chválí, koho chválí, z čeho chválí 59a; kteří se učí znamenati hříchy z zákona božie- ho 235a; maozem ješťe bližším obyéejem znamenati ta slova, že.. 93a. znamenavati, impf. Fozoro- vati: Pán patří v srdce lidská a znamenawa v nich myšlenie zlá 248a. — Znamenati, vyznačovati: každý zvláštnie věc znamenawa 235a; tat (mésta) znamenawagij lidi pod zprávú prikázanie božích 214b. znamenité, adv. Pozoruhodné, významné: (Pán) ukazuje zname- nitie, že to bláznovstvie bylo z odchýlenie od pravdy 110b, to seďení přikázáno jest znamenitie na seňe 98a. — Zwvlásté: tà sluhü miení všecky své posly, a zname- nitie proroky 249a; když je on k sobě táhne, tehdy se od ňeho znamenitie vzdalují 251b. znamenity adj. Poznatelny: tuto také velmi znamenit jest ná- jemník(, Ze by v protivenství utekl) 122a. -- Nápadný, pozoru- hodný, důležitý: tehdy se tu na- lezne znamenita proména 5a; to jest znamenite, že jediné v chudých duchem ukázal jest (Kr.) prospěch slova božieho 1ib; o fech věcech měkkých, z nichžto také jedna a znamenita jest po- chlebenstvie 13b. známý, adj., zřejmý, patrný : tak díla diablova a diela Pána Ježíše mohú znama býti, že dia- bel raní, a Pán Ježíš uzdravuje b3a; (koukol) rosta ven se pše- nicí, ješto by již měl znam býti úžitek, tuť kaukol oznámen bývá 57a; z toho jest znamo, Ze se to Bohu líbí 211b. znáti, impf., poznávati, vidéti : v tom fe zna teZkost hfiechu
Strana 513
smilného, kterak se pro ñej ve- likých věcí lidé odváží 8b; ne- věra nájemníkova, jakoż [e zna po utečenie před vlkem, takéž fe zna po díle zlém 122a znemocnéti, pft., zchuravèti, £eslábnouti: znemocznieli lidé pří- lis 268a; v&eckny moci znemocz- niely 250a. zniknüti, pft. Z. éeho = zba- viti se éeho, utéci čemu: aby sle- poty znikl 74a; aby jich (hříchů) nesnadno mobl kto zniknuti 56b; divným omylem jich (slov božích) zuiknu 282b. zobalovati, pft.: (Antikrist) osidla lécí věrným lidem, zobalo- waw své zámysly písmy mnohý- mi 16b. zodievati, pft: neb glu je (zá- kony lidské) písmem svatým zuo- dijwali 32b zohledati, pft.. prohlédnoutí : buď jakážkoli malá věc, tu zohle- dage (člověk), mnoho mluví o ní 128a. zohledovati, pft, prohléd- nouti: aby zwohleduge mohl se chlubiti 174a. zpaueti, pft, zpyšnětí: aby vřišel k rozkošem a zpaniel 142a. zpět. adv., naopak, . opačně, převráceně: tito všecko zpiet de- lají 84b; netoliko by neřekl, že nejsú (ty zákony) proti zákonu Kristovu, ale zpiet by musil řéci, Ze jest taková cesta musila v ďá- blu nalezena býti 90b; všecko zpiet převráceňe činí (nevěrní) 43a; mnozí zpiet vyznávají; tu Krista praví, kdež jeho nenie, a, kdež jest, tu jeho zapierají 15b. zpěti, pft., odzpivati: klekna (piege »zdráva Maria« 271a. Zpétné, adv., opaéné: (di Pán: ktož věří, nesudi..) potom di zpietnie: Ktož nevěří, již súzen jest 152b. zpětný, adj., opačný, převrá- cený: neznámost Boha činí tak 81 zpietne a pfevrácené véci 138a; u fech zlých lidí zpietna je dob- rota; což Bóh chce, to oni tupí 101a. — Z. komu == diametrálně protwny komu: v tak zpietny ži- vot Kristu uvaliti se 56a. zpodepřieti sč, pft, pode- príti se: ktož se na ňej nezpode- prze. takový bude míti Boha, že jest omyl 114b. zpodpierati, impf., podpírati, podporovati: dokudž jí (dobroty) pochvaluji a ji zpodpieragij 63b. Zpojiti, pft., opiti: národové, kteréZ jest zpogila vinem smilstvi 169a; aby (dábel) zpogil je (lidi) lahodami jako vínem 40b. zpokojiti, pft. wisiti, uklid- mti, zchlácholiti, klidně usaditi: ty móžeš moře ukrutné zpokogiti 49; svět hýbavý nevěří, by skrze spasitele mohl ustanoven a zpo- kogen byti 232a; (Kristus) učinil by jemu (člověku velké víry) tichost a zpokogil by jeho 49b; (to učení) muož křivý svět zpokogiti v tak ve- likých bludiech 201b; v tom bludu (kněží) zpokogili gfu ten lid 71a; v pfestüpenich, v nichZto ten 7' ^r satanuov pod vérü zpokogil ie geft 47b. zpolehnäti, pft. Zp. na spolehnouti naë: aby zpolehl na Bohu 48b. zpósob, mascul. Způsobilost: nenie-li toho zpuolobu v duši, aby ňetco o Bohu čila, tehdy sú da- remná naučenie 269a. — Tvárnost: mají zpuolob nčenie pravdy, a lež pod tiem vylévají 199b. zpósobiti, pft, uzpüsobiti, za- řídití, upraviti: spasitel popüzie žádosti učedlníkuov svých, aby ji zpuofobili k milosrdenství 182a; aby (člověk) skrze vieru tak fe zpuofobil, tak z ní živ byl, aby v sobě přiebytek Duchu sv. zpra- vil 76b; aby odpüsteli tak, jakż je naučí a zpuolobij v tom odpü- % ==" věk
smilného, kterak se pro ñej ve- likých věcí lidé odváží 8b; ne- věra nájemníkova, jakoż [e zna po utečenie před vlkem, takéž fe zna po díle zlém 122a znemocnéti, pft., zchuravèti, £eslábnouti: znemocznieli lidé pří- lis 268a; v&eckny moci znemocz- niely 250a. zniknüti, pft. Z. éeho = zba- viti se éeho, utéci čemu: aby sle- poty znikl 74a; aby jich (hříchů) nesnadno mobl kto zniknuti 56b; divným omylem jich (slov božích) zuiknu 282b. zobalovati, pft.: (Antikrist) osidla lécí věrným lidem, zobalo- waw své zámysly písmy mnohý- mi 16b. zodievati, pft: neb glu je (zá- kony lidské) písmem svatým zuo- dijwali 32b zohledati, pft.. prohlédnoutí : buď jakážkoli malá věc, tu zohle- dage (člověk), mnoho mluví o ní 128a. zohledovati, pft, prohléd- nouti: aby zwohleduge mohl se chlubiti 174a. zpaueti, pft, zpyšnětí: aby vřišel k rozkošem a zpaniel 142a. zpět. adv., naopak, . opačně, převráceně: tito všecko zpiet de- lají 84b; netoliko by neřekl, že nejsú (ty zákony) proti zákonu Kristovu, ale zpiet by musil řéci, Ze jest taková cesta musila v ďá- blu nalezena býti 90b; všecko zpiet převráceňe činí (nevěrní) 43a; mnozí zpiet vyznávají; tu Krista praví, kdež jeho nenie, a, kdež jest, tu jeho zapierají 15b. zpěti, pft., odzpivati: klekna (piege »zdráva Maria« 271a. Zpétné, adv., opaéné: (di Pán: ktož věří, nesudi..) potom di zpietnie: Ktož nevěří, již súzen jest 152b. zpětný, adj., opačný, převrá- cený: neznámost Boha činí tak 81 zpietne a pfevrácené véci 138a; u fech zlých lidí zpietna je dob- rota; což Bóh chce, to oni tupí 101a. — Z. komu == diametrálně protwny komu: v tak zpietny ži- vot Kristu uvaliti se 56a. zpodepřieti sč, pft, pode- príti se: ktož se na ňej nezpode- prze. takový bude míti Boha, že jest omyl 114b. zpodpierati, impf., podpírati, podporovati: dokudž jí (dobroty) pochvaluji a ji zpodpieragij 63b. Zpojiti, pft., opiti: národové, kteréZ jest zpogila vinem smilstvi 169a; aby (dábel) zpogil je (lidi) lahodami jako vínem 40b. zpokojiti, pft. wisiti, uklid- mti, zchlácholiti, klidně usaditi: ty móžeš moře ukrutné zpokogiti 49; svět hýbavý nevěří, by skrze spasitele mohl ustanoven a zpo- kogen byti 232a; (Kristus) učinil by jemu (člověku velké víry) tichost a zpokogil by jeho 49b; (to učení) muož křivý svět zpokogiti v tak ve- likých bludiech 201b; v tom bludu (kněží) zpokogili gfu ten lid 71a; v pfestüpenich, v nichZto ten 7' ^r satanuov pod vérü zpokogil ie geft 47b. zpolehnäti, pft. Zp. na spolehnouti naë: aby zpolehl na Bohu 48b. zpósob, mascul. Způsobilost: nenie-li toho zpuolobu v duši, aby ňetco o Bohu čila, tehdy sú da- remná naučenie 269a. — Tvárnost: mají zpuolob nčenie pravdy, a lež pod tiem vylévají 199b. zpósobiti, pft, uzpüsobiti, za- řídití, upraviti: spasitel popüzie žádosti učedlníkuov svých, aby ji zpuofobili k milosrdenství 182a; aby (člověk) skrze vieru tak fe zpuofobil, tak z ní živ byl, aby v sobě přiebytek Duchu sv. zpra- vil 76b; aby odpüsteli tak, jakż je naučí a zpuolobij v tom odpü- % ==" věk
Strana 514
82 šťení 118a; řády mnohé k slúžení Bohu zpuolobil ba. zposobovati, impf, uzpisobo- vati, pripravovats: milosti, kterdz zpuofobuge vuoli ku poddání slovu božiemu 100b; oni jako prostředek mezi Bobem a lidmi mají býti, lidi zpuolobugicze k odpušťení hřiechuov 118a. zpoviedati sě, impf. Z. sé čeho — 2. se z čeho: a že fe zpo- widal hřiechuov svých 213a. zpozdile. adv., lknavé: to Jéňe, nechtivě a zpozdile činí 66b. zpozdily, adj., omeškalý: po- čav od nevěrných a zpozdilych hřiešníkuov platiti 63b. zprávcě, masc., správce sboru, kněz: když se kázanie nedostane od věrných zprawczuow ústnieho 281b. zpraviti, pft. (Na dobrý směr) navésti, zaříditi: žádný jiný té lodie zprawiti nemuož nežli on sám 245b; müdrosti, jíZ by se mohl zprawiti a ostřieci duši svú 2bba; kdyż [e tak srdce zprawi], tehdy reptini nepovstane proti hospodáři 62b; aby v sobě přie- bytek Duchu sv. zprawil 76b; aby lidé Boha ctili a na cestě jeho [e zprawili podlé zprávy zákona a prorokuov 171a. — Zpr. čso na koho == dokdzati, svćsti co na koho: zapaluje se v hem (Antikristu) hňev proti sluhäm Kristovym, (prawiw na ňe všecka kacieřstvie, že jsú rušitelé chvály boží 138a. — Ospravedlniti: tehdy sú reptali proti Petrovi ti židé; i zprawil fe jim Petr řečí mnohú 63b. zpravovati, impft. Způsobo- vati: coż Duch sv. zprawuge a del v lidech 76b. — Zpr. koho čeho == poučovati koho o čem: protož je Spasitel zprawuge toho dále 244b. zpustiti, pft., kralovstvie duchovní zpufftieno 89b. 1 to zpusto&iti : byti musí zpuščenie, neutr., zpustošení: již přielišné zpufltienij toho krá- lovstvie jest 89a. zpycnati, pft, zryśneti: aby {lidé) nezpychali jako luciper 36a. zriediti, pft, zariditi: slova ješto podlé nich mame zrzediti své skutky 25a. zřieti, impf. Z koho, čeho == dívati se na koho, co: jedni dru- hych zrzijeze, zboZí chvátají 174a. zřiezeně, adj., spořádaně, jak náleží dobře: abychom to zrzieze- nie činili, jsúce v milosti božie 195a; (mistři) umějí o té víře zrziezenie mluviti 129a. zrnec, neutr., zrnko: jedva muož nalezeno býti ňekoliko zrnecz pšenice 56b. zrohatiti sě, pft., vzepříti se: všechen svět i s däbly zrohati) fe proti nam 26b. zrühati, pft., zporouhati: ne- muoż viece potlačeno a zruhano býti vše 28a. zruSiti, pft., zkaziti: ma utie- kati, aby jich (zástupü) nepokojem nebyl zruffen a pokoje srdce ne- ztratil 273b. zslabiti, pft, oslabiti: bázeü ňekdy v nich (dobrých skutcích) člověka zíllabij 30b. zstarati sè, pft., zestdrnouti: oni bez studu fe sítaragij 83a; v tancích budů konati to, aZ (e sítaragi 161b. zstíhati v. stihati. zstrašiti, pft., podesiti: ženy ňekteré z(traflily glu nas 107b; tebdv zítraífili fe v$ickni 31b. zstrihati, pft., sest/śhati: rú- cho hesovné a dvornostmi rozli¢- nymi zkrájené a z(trzihane 168a. zstydle, adv., bez zanfcent: (takový €lovek zstydly) zftydle činí skutky dobré, s leností 257b. zstudlost, fem., ochladlost: zftydloft u vnitfnim člověku 257b; prodlenie pridalo zftydlofti, lenosti 56a.
82 šťení 118a; řády mnohé k slúžení Bohu zpuolobil ba. zposobovati, impf, uzpisobo- vati, pripravovats: milosti, kterdz zpuofobuge vuoli ku poddání slovu božiemu 100b; oni jako prostředek mezi Bobem a lidmi mají býti, lidi zpuolobugicze k odpušťení hřiechuov 118a. zpoviedati sě, impf. Z. sé čeho — 2. se z čeho: a že fe zpo- widal hřiechuov svých 213a. zpozdile. adv., lknavé: to Jéňe, nechtivě a zpozdile činí 66b. zpozdily, adj., omeškalý: po- čav od nevěrných a zpozdilych hřiešníkuov platiti 63b. zprávcě, masc., správce sboru, kněz: když se kázanie nedostane od věrných zprawczuow ústnieho 281b. zpraviti, pft. (Na dobrý směr) navésti, zaříditi: žádný jiný té lodie zprawiti nemuož nežli on sám 245b; müdrosti, jíZ by se mohl zprawiti a ostřieci duši svú 2bba; kdyż [e tak srdce zprawi], tehdy reptini nepovstane proti hospodáři 62b; aby v sobě přie- bytek Duchu sv. zprawil 76b; aby lidé Boha ctili a na cestě jeho [e zprawili podlé zprávy zákona a prorokuov 171a. — Zpr. čso na koho == dokdzati, svćsti co na koho: zapaluje se v hem (Antikristu) hňev proti sluhäm Kristovym, (prawiw na ňe všecka kacieřstvie, že jsú rušitelé chvály boží 138a. — Ospravedlniti: tehdy sú reptali proti Petrovi ti židé; i zprawil fe jim Petr řečí mnohú 63b. zpravovati, impft. Způsobo- vati: coż Duch sv. zprawuge a del v lidech 76b. — Zpr. koho čeho == poučovati koho o čem: protož je Spasitel zprawuge toho dále 244b. zpustiti, pft., kralovstvie duchovní zpufftieno 89b. 1 to zpusto&iti : byti musí zpuščenie, neutr., zpustošení: již přielišné zpufltienij toho krá- lovstvie jest 89a. zpycnati, pft, zryśneti: aby {lidé) nezpychali jako luciper 36a. zriediti, pft, zariditi: slova ješto podlé nich mame zrzediti své skutky 25a. zřieti, impf. Z koho, čeho == dívati se na koho, co: jedni dru- hych zrzijeze, zboZí chvátají 174a. zřiezeně, adj., spořádaně, jak náleží dobře: abychom to zrzieze- nie činili, jsúce v milosti božie 195a; (mistři) umějí o té víře zrziezenie mluviti 129a. zrnec, neutr., zrnko: jedva muož nalezeno býti ňekoliko zrnecz pšenice 56b. zrohatiti sě, pft., vzepříti se: všechen svět i s däbly zrohati) fe proti nam 26b. zrühati, pft., zporouhati: ne- muoż viece potlačeno a zruhano býti vše 28a. zruSiti, pft., zkaziti: ma utie- kati, aby jich (zástupü) nepokojem nebyl zruffen a pokoje srdce ne- ztratil 273b. zslabiti, pft, oslabiti: bázeü ňekdy v nich (dobrých skutcích) člověka zíllabij 30b. zstarati sè, pft., zestdrnouti: oni bez studu fe sítaragij 83a; v tancích budů konati to, aZ (e sítaragi 161b. zstíhati v. stihati. zstrašiti, pft., podesiti: ženy ňekteré z(traflily glu nas 107b; tebdv zítraífili fe v$ickni 31b. zstrihati, pft., sest/śhati: rú- cho hesovné a dvornostmi rozli¢- nymi zkrájené a z(trzihane 168a. zstydle, adv., bez zanfcent: (takový €lovek zstydly) zftydle činí skutky dobré, s leností 257b. zstudlost, fem., ochladlost: zftydloft u vnitfnim člověku 257b; prodlenie pridalo zftydlofti, lenosti 56a.
Strana 515
z&éípati, pft., postípati: z[ftie- panij od haduov 166b. z53édivéti, pft., zesedivéti: ta- kovi, zffediwiewlfe sami bez uménie bożieho 36a. Ztoéiti, pft., zmotati: faleśni proroci mnohé ztoczili a spletli u vieře 13a. ztracovati, impf., zirdcets: "slunce a měsíc svétlest svi ztra- czugij 5a. ztráviti, pft., otráviti: země ztrawena jest kfivotü Antikristovú 217b; vSecko jest (traweno skrze lež pod jménem jeho (Kristovým) 67a. ztuehnüti, pft, potuchnouti : nechav (Bůh) všech ťech milostí a vida, že sú již ztuchly u nás, je- dinú oznamuje 150b. — Z. sé == Zluchnouti: aby fe nám neftuchla stará tela jeho (Kristova; t. j. ho- stie) 166b. zujimati, pft.: bâzeñ člověka zslabí, že jich (dobrých skutkův) zvgima anebo se v nich jinak přeďelá 30b (= ubéře). zvandrovati, pít.: kolik jsi far zwandrowal 205a. zváznüti, pftum, wváznouti: v smyslech se obierajíce; a na tom zwaznu 174a; ti, jeSto jsû mezi ploty zwazli mohá rozlićni lidé rozumíni byti 175b. zvésti si, pít. k vésti sí: (Niko- dem strastně hledal Ježíše v noci;) na lepší jsü (obie zwedli tito (kněží) 159a. zvláščnost, fem., vlastnost: syn (boží) má zwlafftnolt s lidmi najbližší, jsa s nimi a pro ňe člo- věkem 52b. zvokot, masc., lomoż: v smy- slech fela a v jakémsi zwokotu zevnitř stojíce 232b. zvrtaný, adj., popletený : »bez- mozky« nebo »s hlavü zwrtanu« 194a (2 b. nebo vrtohlavy). 83 zzobati, pft., sezobati: tu je ptactvo zzuobe 198a. ZZiti, pft., snésti: (páni) po- berû sirotky s statky i nadelaji z nich otrokuov a statky sami zZiwu 234a. -Z, část. sesilovaci: tuż teprv hojie ryb popadl 189b; kdyz telo a krev Kristovu hovadný člověk v ústa vezme, tuž i stojí vší váž- ností, dále se neptaje 132b; pro- cżeż by nespomohla? 247a; pro- tož jim hájí, neb on sám jediný zná, která jest pšenice a který kükol 57b; toZt ta pravda utezí 157a. Zádati, impf. pfáté si, chiśti: z toho je tresktati, haüeti a lidem ohyzditi Zadagijeze 99a. žádný, adj., žádoucí, potřebný, milý: k žákóm, ješto jim partékové chleba žadni sú 78a; zámutek ve- liký lidi posedá, že jim život ža- den není 108b. Zák, masc. student: (dábel) pristipa k Zakom 78a. Zaláfny, adj. Substantiviso- vino vézeñ: vysvoboditi Zalarzneho 182b. žaloba, fem., naříkání: nejsúce zklamáni niZádnü zlostí, nepokorü, netrpólivosti, Zalobu, pomstá 146b. Zalobny, adj, nafíkavyj: êlo- vék telesny byvát tesklivy, tüzeb- ny, Zalobny 53b; mysl Zalobna ku pomste 62a. Ze, conj. Sesiluje spojky a, ale: A Ze písmo zvláste nohy chválí 2a; aby byl prodán. A Ze on po- kořil se 259b; podlé tech slov nic k spasení nemají, leč sú z tech vyvolených, a že jich duše sú v pravďe choti Kristovy 37b; ihned se kámen ukáže tvrdého srdce, a žet takový raďejí pustí od sebe slovo boží než úžitky telesné 68a; všickni jsú davatelé zákonuov Kri- stu podobných. Ale že to pravda není 90b; ty věci ač se zdají po-
z&éípati, pft., postípati: z[ftie- panij od haduov 166b. z53édivéti, pft., zesedivéti: ta- kovi, zffediwiewlfe sami bez uménie bożieho 36a. Ztoéiti, pft., zmotati: faleśni proroci mnohé ztoczili a spletli u vieře 13a. ztracovati, impf., zirdcets: "slunce a měsíc svétlest svi ztra- czugij 5a. ztráviti, pft., otráviti: země ztrawena jest kfivotü Antikristovú 217b; vSecko jest (traweno skrze lež pod jménem jeho (Kristovým) 67a. ztuehnüti, pft, potuchnouti : nechav (Bůh) všech ťech milostí a vida, že sú již ztuchly u nás, je- dinú oznamuje 150b. — Z. sé == Zluchnouti: aby fe nám neftuchla stará tela jeho (Kristova; t. j. ho- stie) 166b. zujimati, pft.: bâzeñ člověka zslabí, že jich (dobrých skutkův) zvgima anebo se v nich jinak přeďelá 30b (= ubéře). zvandrovati, pít.: kolik jsi far zwandrowal 205a. zváznüti, pftum, wváznouti: v smyslech se obierajíce; a na tom zwaznu 174a; ti, jeSto jsû mezi ploty zwazli mohá rozlićni lidé rozumíni byti 175b. zvésti si, pít. k vésti sí: (Niko- dem strastně hledal Ježíše v noci;) na lepší jsü (obie zwedli tito (kněží) 159a. zvláščnost, fem., vlastnost: syn (boží) má zwlafftnolt s lidmi najbližší, jsa s nimi a pro ňe člo- věkem 52b. zvokot, masc., lomoż: v smy- slech fela a v jakémsi zwokotu zevnitř stojíce 232b. zvrtaný, adj., popletený : »bez- mozky« nebo »s hlavü zwrtanu« 194a (2 b. nebo vrtohlavy). 83 zzobati, pft., sezobati: tu je ptactvo zzuobe 198a. ZZiti, pft., snésti: (páni) po- berû sirotky s statky i nadelaji z nich otrokuov a statky sami zZiwu 234a. -Z, část. sesilovaci: tuż teprv hojie ryb popadl 189b; kdyz telo a krev Kristovu hovadný člověk v ústa vezme, tuž i stojí vší váž- ností, dále se neptaje 132b; pro- cżeż by nespomohla? 247a; pro- tož jim hájí, neb on sám jediný zná, která jest pšenice a který kükol 57b; toZt ta pravda utezí 157a. Zádati, impf. pfáté si, chiśti: z toho je tresktati, haüeti a lidem ohyzditi Zadagijeze 99a. žádný, adj., žádoucí, potřebný, milý: k žákóm, ješto jim partékové chleba žadni sú 78a; zámutek ve- liký lidi posedá, že jim život ža- den není 108b. Zák, masc. student: (dábel) pristipa k Zakom 78a. Zaláfny, adj. Substantiviso- vino vézeñ: vysvoboditi Zalarzneho 182b. žaloba, fem., naříkání: nejsúce zklamáni niZádnü zlostí, nepokorü, netrpólivosti, Zalobu, pomstá 146b. Zalobny, adj, nafíkavyj: êlo- vék telesny byvát tesklivy, tüzeb- ny, Zalobny 53b; mysl Zalobna ku pomste 62a. Ze, conj. Sesiluje spojky a, ale: A Ze písmo zvláste nohy chválí 2a; aby byl prodán. A Ze on po- kořil se 259b; podlé tech slov nic k spasení nemají, leč sú z tech vyvolených, a že jich duše sú v pravďe choti Kristovy 37b; ihned se kámen ukáže tvrdého srdce, a žet takový raďejí pustí od sebe slovo boží než úžitky telesné 68a; všickni jsú davatelé zákonuov Kri- stu podobných. Ale že to pravda není 90b; ty věci ač se zdají po-
Strana 516
84 třebné, jako . . ., ale, jakož v svěťe běží ty věci, že více sú rána a oblúpení 158a; ale že nynie větčí příčina měla by býti k vážnosti toho, poňevadž 264a (v textu sa- zeč r. 1522 že a poňevadž mylně přemístil). žebrem, adv., žebrotou: když žebrem i v cizích rozumiech ňetco naleznú, to svědčí o Ježíšovi 136b. ženský, adj.: (lidé) zatmievají v sobě rozum pro žádost ženíku 8b (= žádost ženy). živnost, fem., výživa: na ko- řenu, z ňehož by měl duchovní život žiwnoſt bráti 92b. život, masc. Tělo: (práce) při- vodeci ustánie a zemdlení žiwota 61a; potřebnost žiwota odevu žádá 13a; umějíce lépe než Buoh vše- chen žiwot (boky, ramena, nohy) připraviti 216b. — Osoba: skutky velebné činil, životem ťelesným chode po krajinách 94a (= tě- lesně). živý, adj. V záp. větě = ni- kdo: vietr cesty skryté má, jehož se cest nedoptá žiwy 164b. žráč, masc., žrout: jest-li svět tento vám za buoh a žracž břicha vašeho 10b.
84 třebné, jako . . ., ale, jakož v svěťe běží ty věci, že více sú rána a oblúpení 158a; ale že nynie větčí příčina měla by býti k vážnosti toho, poňevadž 264a (v textu sa- zeč r. 1522 že a poňevadž mylně přemístil). žebrem, adv., žebrotou: když žebrem i v cizích rozumiech ňetco naleznú, to svědčí o Ježíšovi 136b. ženský, adj.: (lidé) zatmievají v sobě rozum pro žádost ženíku 8b (= žádost ženy). živnost, fem., výživa: na ko- řenu, z ňehož by měl duchovní život žiwnoſt bráti 92b. život, masc. Tělo: (práce) při- vodeci ustánie a zemdlení žiwota 61a; potřebnost žiwota odevu žádá 13a; umějíce lépe než Buoh vše- chen žiwot (boky, ramena, nohy) připraviti 216b. — Osoba: skutky velebné činil, životem ťelesným chode po krajinách 94a (= tě- lesně). živý, adj. V záp. větě = ni- kdo: vietr cesty skryté má, jehož se cest nedoptá žiwy 164b. žráč, masc., žrout: jest-li svět tento vám za buoh a žracž břicha vašeho 10b.
Strana 517
INDEX. Římská číslice udává díl knihy, arabská stránku tohoto vydání. adventu svěcení I. 4. andělé I. 72, 76, 258, II. 120. Antikrist I. 7, 14, 15, 22, 27, 29, 48, 50, 53, 72, 92, 103, 122, 123, 124, 157, 245, 249, 253, 257, 300, 315, 325, 328, 329, 330, 334, 365, 373, 374, 407, 423, 425, 428, 429, 430, 432, 433, 434, 436, II. 14, 67, 77, 122, 123, 147, 148, 154, 157, 159, 165, 181, 231, 233, 254, 262, 265, 281, 293, 304, 307, 338, 341, 342, 378, 400. Apolena sv. I. 47. arcibiskupové I. 336. Barbora sv. I. 47. basilejský koncil II. 116, 305, 375. biřic II. 56, 114. biskupové I. 17, 36, 42, 137, 164, 236, 253, 254, 279, 330, 178, 212, 336, 368, 382, II. 181, 196, 209, 237, 296, 298, 375, 377. bitky I. 218, II. 164, 372. blaženost věčná I. 194, II. 90, 146. buben II. 84. Cáchy II. 123, 354. calty I. 4, 58. cestování I. 218, II. 268. církev: co je I. 117, 175, 186, II. 297, 330; prolévá krev I. 182. císařové I. 226, 365, 368, 383, 415, 428, II. 160, 377. čáry a čarodějníci I. 46, 57, 143, 266, 415, II. 45, 322. časy posvátné I. 298, II. 265. čeledínové II. 355. dary na kostely II. 201, 207, 263, 376 dědiny I. 19, 44, 178, 314, 368, 433, II. 104, 108, 157, 210, 218. dekretály I. 285, II. 375. dekrety I. 36, 285. dělníci II. 355. desátky I. 5, 11. 106, 314, 368, 387, 433, II 183, 210, 218, 368. děti I. 42, 113, 262, 272, II. 64. Dionysius Areopagita II. 67, 132. doktoři I. 36, 62, 68, 86, 102, 159, 210, 212, 273, 285, 397, 434, II. 93, 131, 161, 181, 198, 260, 365, 375, 376. domy krásné I. 40, 41, 43, 72, 197, II. 100, 268. dušování I. 355. dvory I. 246, 314, 433, II. 108, 157, 210. dymní haléř II. 218. erby I. 72. Etynk (bavorský) II. 123. Eugenius papež II. 296. faráři I. 17, 42, 137, 178, 232, 253, II. 149, 196, 209, 237, 288, 368, 375, 415. fíky I. 244. formani II. 269. grammatika I. 36. hadači I. 46, 143, 275, 415.
INDEX. Římská číslice udává díl knihy, arabská stránku tohoto vydání. adventu svěcení I. 4. andělé I. 72, 76, 258, II. 120. Antikrist I. 7, 14, 15, 22, 27, 29, 48, 50, 53, 72, 92, 103, 122, 123, 124, 157, 245, 249, 253, 257, 300, 315, 325, 328, 329, 330, 334, 365, 373, 374, 407, 423, 425, 428, 429, 430, 432, 433, 434, 436, II. 14, 67, 77, 122, 123, 147, 148, 154, 157, 159, 165, 181, 231, 233, 254, 262, 265, 281, 293, 304, 307, 338, 341, 342, 378, 400. Apolena sv. I. 47. arcibiskupové I. 336. Barbora sv. I. 47. basilejský koncil II. 116, 305, 375. biřic II. 56, 114. biskupové I. 17, 36, 42, 137, 164, 236, 253, 254, 279, 330, 178, 212, 336, 368, 382, II. 181, 196, 209, 237, 296, 298, 375, 377. bitky I. 218, II. 164, 372. blaženost věčná I. 194, II. 90, 146. buben II. 84. Cáchy II. 123, 354. calty I. 4, 58. cestování I. 218, II. 268. církev: co je I. 117, 175, 186, II. 297, 330; prolévá krev I. 182. císařové I. 226, 365, 368, 383, 415, 428, II. 160, 377. čáry a čarodějníci I. 46, 57, 143, 266, 415, II. 45, 322. časy posvátné I. 298, II. 265. čeledínové II. 355. dary na kostely II. 201, 207, 263, 376 dědiny I. 19, 44, 178, 314, 368, 433, II. 104, 108, 157, 210, 218. dekretály I. 285, II. 375. dekrety I. 36, 285. dělníci II. 355. desátky I. 5, 11. 106, 314, 368, 387, 433, II 183, 210, 218, 368. děti I. 42, 113, 262, 272, II. 64. Dionysius Areopagita II. 67, 132. doktoři I. 36, 62, 68, 86, 102, 159, 210, 212, 273, 285, 397, 434, II. 93, 131, 161, 181, 198, 260, 365, 375, 376. domy krásné I. 40, 41, 43, 72, 197, II. 100, 268. dušování I. 355. dvory I. 246, 314, 433, II. 108, 157, 210. dymní haléř II. 218. erby I. 72. Etynk (bavorský) II. 123. Eugenius papež II. 296. faráři I. 17, 42, 137, 178, 232, 253, II. 149, 196, 209, 237, 288, 368, 375, 415. fíky I. 244. formani II. 269. grammatika I. 36. hadači I. 46, 143, 275, 415.
Strana 518
86 herynky I. 244. hlad v zemi I. 22. hnutí první není hřích II. 162, 287. hodinky I. 201, II. 4, 104, 284. hodování I. 26, 41, 44, 108, 119, 122, 166, 210, 242, 245, 246, 385, 387, 423, II. 17, 18, 84, 89, 95, 100, 105, 219, 268, 415. housle II. 17, 84. hrady I. 19, 359, 368, II. 21, 54, 278. hřích: dědičný I. 229, 230, II. 38, 74; odpuštění hř.I. 372, 373, II. 116, 258; hř. první II. 244, 348; smr- telný I. 220, 425, II. 166; vědomí hf. I. 162, 196, 221, 258, 313, 1I. 351. hudba a hudebníci I. 119, 423, II. 17. Hus I. 212, 322, 378. husité I. 280. huspeniny J. 244. chlapi I. 320, 338. christologie I. 225, 365, II. 39, 79, 331, 428. jarmarky I. 90, 122, II. 46, 105, 417. Jeronym: Pražský I. 212, 322; svaty II. 381. jezdci odění I. 21, II. 278. kadění I. 2, 15, 57, 77, II. 189, 263. kalich I. 15, 19, 216, U. 116, 257, 376. kanovníci I. 253, II. 299. kardinálové I. 17, 42, 137, 279, 882, IL 209, 237, 875. kartusiáni I. 247. karty I. 26. kat II. 56, 114, 161. kázání I. 14, 33, 178, 180, 210, 212, 820, II. 91, 139, 142, 172, 226, 277, 288. kázeň církevní I. 134. kláda I. 210, II. 149. kmotři I. 271, II. 66, 332, 372. kněží: husitští I. 19, II. 292; kla- mají lid I. 3, 5, 7, 8, 13, 17, 20, 38, 42, 133, 147, 149, 153, 189, 209, 210, 224, 227, 234, 250, 265, 278, 305, 814, 404, 423, 429, II. 20, 44, 47, 70, 77, 99, 97, 119, 128, 138, 141, 159, 168, 180, 188, 250, 257, 278, 283, 365; kupují si svěcení I. 246, 348; jsou la- komí I. 2, 5, 14, 35, 37, 41, 57, 68, 79, 88, 105, 133, 134, 138, 178, 201, 209, 226, 234, 246, 249, 250, 253, 265, 267, 276, 305, 318, 868, 383, 483, 436, II. 17, 89, 44, 97, 110, 117, 119, 157, 172, 177, 182, 189, 210, 218, 250, 260, 274, 283, 415; lini I. 197, 328, 387; miluji pokoj I. 121, 371; jsou mrtvych srdci I. 352; neznaji Pisma II. 237; odpor maji k chu- dym I. 236; panuji svótsky I. 14, 17, 35, 87, 44, 178, 313, 368, 382, 433, II. 182; jsou plni hříchů I. 134, 290, 313, 322, II. 253; po- krytci I. 13, 26, 68, 88, 132; pyšní I. 37, 318, 330, 334, II. 75; rmoutí lid I. 264, II. 407; smí- fili se se svétem I. 267, 868, II. 56, 226, 237, 271, 278, 284, 342. 377, 380; stóhuji se s fary na faru II. 196; stvoruji pry Krista IL. 79, 326; tlusti I. 43, 245; vládnou spasenim I. 6, 15, 50, 79, 88, 137, 192, 249, 325, 334, 373, II. 56, 116, 181, 203, 204, 254, 326; zli posvécují-li II. 184; žijí rozmafile I. 2, 14, 35, 37, 41, 43, 57, 134, 245, 250, 314, 383, II. 75, 84, 91, 149, 182, 299. knížata I. 42, 212, 226, 244, 254, 283, 368, 415, 428, II. 56, 84, 104, 110, 377. kolaże I. 58; (dary) II. 112. kolednici I. 57. kollaci (snidani) II. 381. kolleje a kollegiati I. 334, II. 299. koncilia I. 15, 295, II. 376. Konstantin císaf I. 177. konšelé I. 210, 820, 428, II. 110, 149, 417. koření I. 244. kostely ozdobné I. 437, II. 189. kostky a kostkári I. 166, II. 114, 184, 219, 416. kostnicky koncil I. 212, 322, IL 305, 375. kouzla a kouzelnici I. 46, 57, 143, 264, 266, 275, 415, II. 259, 322.
86 herynky I. 244. hlad v zemi I. 22. hnutí první není hřích II. 162, 287. hodinky I. 201, II. 4, 104, 284. hodování I. 26, 41, 44, 108, 119, 122, 166, 210, 242, 245, 246, 385, 387, 423, II. 17, 18, 84, 89, 95, 100, 105, 219, 268, 415. housle II. 17, 84. hrady I. 19, 359, 368, II. 21, 54, 278. hřích: dědičný I. 229, 230, II. 38, 74; odpuštění hř.I. 372, 373, II. 116, 258; hř. první II. 244, 348; smr- telný I. 220, 425, II. 166; vědomí hf. I. 162, 196, 221, 258, 313, 1I. 351. hudba a hudebníci I. 119, 423, II. 17. Hus I. 212, 322, 378. husité I. 280. huspeniny J. 244. chlapi I. 320, 338. christologie I. 225, 365, II. 39, 79, 331, 428. jarmarky I. 90, 122, II. 46, 105, 417. Jeronym: Pražský I. 212, 322; svaty II. 381. jezdci odění I. 21, II. 278. kadění I. 2, 15, 57, 77, II. 189, 263. kalich I. 15, 19, 216, U. 116, 257, 376. kanovníci I. 253, II. 299. kardinálové I. 17, 42, 137, 279, 882, IL 209, 237, 875. kartusiáni I. 247. karty I. 26. kat II. 56, 114, 161. kázání I. 14, 33, 178, 180, 210, 212, 820, II. 91, 139, 142, 172, 226, 277, 288. kázeň církevní I. 134. kláda I. 210, II. 149. kmotři I. 271, II. 66, 332, 372. kněží: husitští I. 19, II. 292; kla- mají lid I. 3, 5, 7, 8, 13, 17, 20, 38, 42, 133, 147, 149, 153, 189, 209, 210, 224, 227, 234, 250, 265, 278, 305, 814, 404, 423, 429, II. 20, 44, 47, 70, 77, 99, 97, 119, 128, 138, 141, 159, 168, 180, 188, 250, 257, 278, 283, 365; kupují si svěcení I. 246, 348; jsou la- komí I. 2, 5, 14, 35, 37, 41, 57, 68, 79, 88, 105, 133, 134, 138, 178, 201, 209, 226, 234, 246, 249, 250, 253, 265, 267, 276, 305, 318, 868, 383, 483, 436, II. 17, 89, 44, 97, 110, 117, 119, 157, 172, 177, 182, 189, 210, 218, 250, 260, 274, 283, 415; lini I. 197, 328, 387; miluji pokoj I. 121, 371; jsou mrtvych srdci I. 352; neznaji Pisma II. 237; odpor maji k chu- dym I. 236; panuji svótsky I. 14, 17, 35, 87, 44, 178, 313, 368, 382, 433, II. 182; jsou plni hříchů I. 134, 290, 313, 322, II. 253; po- krytci I. 13, 26, 68, 88, 132; pyšní I. 37, 318, 330, 334, II. 75; rmoutí lid I. 264, II. 407; smí- fili se se svétem I. 267, 868, II. 56, 226, 237, 271, 278, 284, 342. 377, 380; stóhuji se s fary na faru II. 196; stvoruji pry Krista IL. 79, 326; tlusti I. 43, 245; vládnou spasenim I. 6, 15, 50, 79, 88, 137, 192, 249, 325, 334, 373, II. 56, 116, 181, 203, 204, 254, 326; zli posvécují-li II. 184; žijí rozmafile I. 2, 14, 35, 37, 41, 43, 57, 134, 245, 250, 314, 383, II. 75, 84, 91, 149, 182, 299. knížata I. 42, 212, 226, 244, 254, 283, 368, 415, 428, II. 56, 84, 104, 110, 377. kolaże I. 58; (dary) II. 112. kolednici I. 57. kollaci (snidani) II. 381. kolleje a kollegiati I. 334, II. 299. koncilia I. 15, 295, II. 376. Konstantin císaf I. 177. konšelé I. 210, 820, 428, II. 110, 149, 417. koření I. 244. kostely ozdobné I. 437, II. 189. kostky a kostkári I. 166, II. 114, 184, 219, 416. kostnicky koncil I. 212, 322, IL 305, 375. kouzla a kouzelnici I. 46, 57, 143, 264, 266, 275, 415, II. 259, 322.
Strana 519
králové I. 17, 42, 212, 226, 254, 283, 368, 383, 415; 428, II. 56, 84, 104, 110, 377. krášlení těla II. 230. krčmy a krčmáři I. 90, 254, 342, II. 114, 267, 416. křest I. 55, 68, 271, 272, II. 63, 66, 67, 69, 70, 210, 305. kfizmo Il. 66 kriZovníci II. 299. kroje I. 63, 166, II. 85, 86, 231, 292, 384. kroniky I. 67. kropáče II. 99, 398. kropeni I. 106, II. 263. kupci a kupčení: I. 161, 254, II. 77, 114, 177, 267, 269, 291. kyselo I. 224. laikové I. 338. lázně I. 314. léta milostivá I. 157, 277, IL. 15, 99, 354, 380, 398. libadla II. 99, 398. líbání evangelia I. 2, 15, II. 262. lid: v bídě I. 19, 21; břemena lidu I. 11,26, 61 ; napodobí život pánů I. 41; nevzdělaný I. 39, 57, 85; odírán I. 17, 20, 41, 245, 246, 342, 888, II. 85, 193; pln bludü I. 15, 154; hříchů I. 15, 17, 134, 260, II 415; povér I. 143; pro- dáván I. 20. lichva I 17, 342, II. 128, 267. Linhart sv. I. 417. logika I. 36. loupežníci II. 416. lovy I. 26. majetek I. 161, 173, 218, 219, 235, 369, II. 200, 241. malvazí II. 89. mandle I. 244. manželství I. 86, 91, 112, 116, 117, 118, II. 145, 333, 351. Marie P. I. 47, 112, 128, 124, 234, II. 354. masopust I. 223, 224, II. 358. meč duchovní II. 108. města I. 19, 368, 384, II. 21, 54, 278, 351. měšťané I. 41, 42, 197, 212, 242, 244, II. 56, 84, 91, 181, 284, 377. 87 milost boží I. 54, 196, 199, 203, 220, 800, II. 13, 166, 809, 404. mistři I. 2, 13, 16, 36, 37, 68, 93, 154, 159, 242, 244, 257, 271, 272, 279, 984, 815, 323, 338, 416, II. 56, 58, 64, 75, 102, 181, 142, 144 180, 184, 198, 204, 220, 235, 262, 292, 296, 298, 308, 317, 324, 342, 375, 377. mniši I. 103, 118, 197, 289, 240, 279, 287, 298, 334, II. 8, 4, 57, 58, 104, 116, 154, 180, 201, 209, 215, 216, 218, 284, 297, 299, 304, 308, 368, 375, 376, 379, 380. moc duchovní I 7, 226; světská I. 7, 15, 150, 816, II. 109, 181, 132, 292, 878. modlení: dlouhá I. 266, 362, 414, II. 3, 4, 395; zpisoby při mod- leni I. 255. mohutnosti duševní tři: I. 140, II. 134, 239, 246, 314, 315. mor I. 22. msta: I. 320, 388, II 8, 35, 131. mše kupované I. 362, 365, II. 47, 91, 260, 376, 398, 407. náboženské boje I. 103, 481, II. 108, 116, 160, 213; spory ;I. 17, 18, 19, 40, 280, 281, 286. náboženství: pro okamžik I. 52, 224, 256, 292, 344, II. 3, 14, 358; vnëjsi I. 31, 73, 109, 106, 114, 293, 319, II. 5, 18, 39, 216, 264, 265, 418; vnitřní I. 256, 319, II. 18, 284; všedního života I. 149, II. 333. nadávky II. 164, 165. národnost II. 248. narození Páně, jak se světí I. 57. Německo I. 44. nevěstčí domy II. 417. obřady I. 362, 411, 425, II. 99, 189, 265, 416. obrazy Boha a svatých I. 143, 415. obročí l. 263, 305, 368, IL 157, 192, 960, 299. očistec I. 47, 50, 108, 201, 211, 271, 272, 278, 315, 816, II. 47, 53, 57, 91, 92, 94, 99, 198, 207, 235, 284, 308, 324, 865, 399, 407. oděnci II. 21.
králové I. 17, 42, 212, 226, 254, 283, 368, 383, 415; 428, II. 56, 84, 104, 110, 377. krášlení těla II. 230. krčmy a krčmáři I. 90, 254, 342, II. 114, 267, 416. křest I. 55, 68, 271, 272, II. 63, 66, 67, 69, 70, 210, 305. kfizmo Il. 66 kriZovníci II. 299. kroje I. 63, 166, II. 85, 86, 231, 292, 384. kroniky I. 67. kropáče II. 99, 398. kropeni I. 106, II. 263. kupci a kupčení: I. 161, 254, II. 77, 114, 177, 267, 269, 291. kyselo I. 224. laikové I. 338. lázně I. 314. léta milostivá I. 157, 277, IL. 15, 99, 354, 380, 398. libadla II. 99, 398. líbání evangelia I. 2, 15, II. 262. lid: v bídě I. 19, 21; břemena lidu I. 11,26, 61 ; napodobí život pánů I. 41; nevzdělaný I. 39, 57, 85; odírán I. 17, 20, 41, 245, 246, 342, 888, II. 85, 193; pln bludü I. 15, 154; hříchů I. 15, 17, 134, 260, II 415; povér I. 143; pro- dáván I. 20. lichva I 17, 342, II. 128, 267. Linhart sv. I. 417. logika I. 36. loupežníci II. 416. lovy I. 26. majetek I. 161, 173, 218, 219, 235, 369, II. 200, 241. malvazí II. 89. mandle I. 244. manželství I. 86, 91, 112, 116, 117, 118, II. 145, 333, 351. Marie P. I. 47, 112, 128, 124, 234, II. 354. masopust I. 223, 224, II. 358. meč duchovní II. 108. města I. 19, 368, 384, II. 21, 54, 278, 351. měšťané I. 41, 42, 197, 212, 242, 244, II. 56, 84, 91, 181, 284, 377. 87 milost boží I. 54, 196, 199, 203, 220, 800, II. 13, 166, 809, 404. mistři I. 2, 13, 16, 36, 37, 68, 93, 154, 159, 242, 244, 257, 271, 272, 279, 984, 815, 323, 338, 416, II. 56, 58, 64, 75, 102, 181, 142, 144 180, 184, 198, 204, 220, 235, 262, 292, 296, 298, 308, 317, 324, 342, 375, 377. mniši I. 103, 118, 197, 289, 240, 279, 287, 298, 334, II. 8, 4, 57, 58, 104, 116, 154, 180, 201, 209, 215, 216, 218, 284, 297, 299, 304, 308, 368, 375, 376, 379, 380. moc duchovní I 7, 226; světská I. 7, 15, 150, 816, II. 109, 181, 132, 292, 878. modlení: dlouhá I. 266, 362, 414, II. 3, 4, 395; zpisoby při mod- leni I. 255. mohutnosti duševní tři: I. 140, II. 134, 239, 246, 314, 315. mor I. 22. msta: I. 320, 388, II 8, 35, 131. mše kupované I. 362, 365, II. 47, 91, 260, 376, 398, 407. náboženské boje I. 103, 481, II. 108, 116, 160, 213; spory ;I. 17, 18, 19, 40, 280, 281, 286. náboženství: pro okamžik I. 52, 224, 256, 292, 344, II. 3, 14, 358; vnëjsi I. 31, 73, 109, 106, 114, 293, 319, II. 5, 18, 39, 216, 264, 265, 418; vnitřní I. 256, 319, II. 18, 284; všedního života I. 149, II. 333. nadávky II. 164, 165. národnost II. 248. narození Páně, jak se světí I. 57. Německo I. 44. nevěstčí domy II. 417. obřady I. 362, 411, 425, II. 99, 189, 265, 416. obrazy Boha a svatých I. 143, 415. obročí l. 263, 305, 368, IL 157, 192, 960, 299. očistec I. 47, 50, 108, 201, 211, 271, 272, 278, 315, 816, II. 47, 53, 57, 91, 92, 94, 99, 198, 207, 235, 284, 308, 324, 865, 399, 407. oděnci II. 21.
Strana 520
88 odkazy II. 57, 427. odpustky I. 14,157, 253, 256, 277, $62, i65, 407, II. 89, 151, 207, 260, 326, 371, 380, 398. oféry I. 47, 57, 68, 106, II. 57, 165, 210, 218, 376, 398. opatové I. 17, 258, 279, 382, II. 209, 237, 375, 376. opilství I. 26, 108, II. 184. ospravedlnění z víry II. 37. páni I. 17, 18, 20, 26, 42, 112, 197, 2:2, 927, 242, 244, 246, 283, 320, 415, 428, II. 56, &4, 103, 101, 285, 368 377. panośi I. 17, 320, 368, 382, II. 85, 103 papež I. 14, 16, 17, 27. 28, 42, 137, : 164, 177, 212, 226, 236, 253, 254, 279, 315, 330, 336, 373, 382, 407, 415, 428, IL. 5, 41, 112, 116, 148, 196, 209, 235, 296, 326, 371, 377, 350, 394, 403. pas'ucha lI. 33. péče o věci časné I. 251, II. 270, 271, 274, 419. peklo L 127, 184, II. 88, 89, 92, 411. perikopy I. 2. pikharti II. 329. Písma čtení I. 338, II. 237; Pismo páleno j. kacířství II. 237. píšťaly II. 17, 84. pivo I. 26, 44, 244, 385, II. 149, 417. platy I. 5, 11, 14, 19, 61, 178, 314, 368, 433, II. 85, 104, 108, 157, 177, 210, 218, 368. pleš (kněžské posvěcení) I. 246. podkomoří II. 149. pohřby II vl, 235. pochybování o víře I 342. pokora (právní zvyk) II. 572. Polsko II. 375. pomücky I 20. posměšky II 164. posvíceni I. 90, 122, 387. II. 46. potlačování pravdy a jejích svědků I. 2, 7, 15, 32, 49, 50, 58, S8, 180, 18, 19:, 209, 215, 226, 280, 319, 322. 321, 325, 347, 583, 433, 434, II. 47, 51, 1&3, 189, 237, 257, 263, 285, 288, 2983, 306, 328, 338, 375, 378, 405, 414, 420, poustevnici I 239, 240, 2983, IL. 218, 299, 323. pouti I 6, 103, 130, !57, 165, 256, 266, 277, 365, II. 14, 41, 46, 57, 99, 207, 235, 354, 398. pověry I. 46, 57, 143, 275, 415. prapory I. 72. práva: císařská I. 88, 285, 815, II. 159, 377; duchovní I. 88, 285, II. 377; městská I. 88, +85, 515, IL. 159, 317, zemská 1. 285. preláti I 42, 187, 149, 236. 277, 263, 290, 322, 330, 338, 382, II. 3, 97, 81, 91, 108, 192, 262, 292, 296, 304, 338, 368, 375. provodní nedéle I, 292, II. 258, 858. psi I. 159, JI. 86. 352. püst a posty I. 170, 224, 241, 249, 243, 214, 256, 260, 266, 292, 297, 418, Il. 3, 4, 5, 129, 235, 205, 390, 398. Rakousy II. 875. Řehoř sv. II. 365, 415. Rekové a kalich II. 376. řemesla II. 85. roboty I. 10, 26. rodiée I. 42, 110, 113, 962, 271, IL. 68. roucha: drahá I. 17, 41, 57, 63, 64, 72, 962, II. 17, 85, 100, 105, 182, 194, 281, 268; mnišská II 4, 5. Rusové a kalich II. 376. ryby I. 244. rychtáři I. 384, II. 36, 114, 149, 161, 417. rytíři I. 17, 365, 368, II. 84, 105, 110, 161, 377. sebevraždy ze zoufání nad hříchy I. 142. sedláci I. 19, 244, II. 56, 84, 165, 181. sekty l. 19, 20, 40, 280, 378, II. 154, 278. sirotci II. 285. skutky dobré I. 21, 54,70, 94, 125, 147, 196, 199, 203, 231, 234, 287, II. 197, 200. sluhové I. 42, 62, 139, 218, 246, II. 89.
88 odkazy II. 57, 427. odpustky I. 14,157, 253, 256, 277, $62, i65, 407, II. 89, 151, 207, 260, 326, 371, 380, 398. oféry I. 47, 57, 68, 106, II. 57, 165, 210, 218, 376, 398. opatové I. 17, 258, 279, 382, II. 209, 237, 375, 376. opilství I. 26, 108, II. 184. ospravedlnění z víry II. 37. páni I. 17, 18, 20, 26, 42, 112, 197, 2:2, 927, 242, 244, 246, 283, 320, 415, 428, II. 56, &4, 103, 101, 285, 368 377. panośi I. 17, 320, 368, 382, II. 85, 103 papež I. 14, 16, 17, 27. 28, 42, 137, : 164, 177, 212, 226, 236, 253, 254, 279, 315, 330, 336, 373, 382, 407, 415, 428, IL. 5, 41, 112, 116, 148, 196, 209, 235, 296, 326, 371, 377, 350, 394, 403. pas'ucha lI. 33. péče o věci časné I. 251, II. 270, 271, 274, 419. peklo L 127, 184, II. 88, 89, 92, 411. perikopy I. 2. pikharti II. 329. Písma čtení I. 338, II. 237; Pismo páleno j. kacířství II. 237. píšťaly II. 17, 84. pivo I. 26, 44, 244, 385, II. 149, 417. platy I. 5, 11, 14, 19, 61, 178, 314, 368, 433, II. 85, 104, 108, 157, 177, 210, 218, 368. pleš (kněžské posvěcení) I. 246. podkomoří II. 149. pohřby II vl, 235. pochybování o víře I 342. pokora (právní zvyk) II. 572. Polsko II. 375. pomücky I 20. posměšky II 164. posvíceni I. 90, 122, 387. II. 46. potlačování pravdy a jejích svědků I. 2, 7, 15, 32, 49, 50, 58, S8, 180, 18, 19:, 209, 215, 226, 280, 319, 322. 321, 325, 347, 583, 433, 434, II. 47, 51, 1&3, 189, 237, 257, 263, 285, 288, 2983, 306, 328, 338, 375, 378, 405, 414, 420, poustevnici I 239, 240, 2983, IL. 218, 299, 323. pouti I 6, 103, 130, !57, 165, 256, 266, 277, 365, II. 14, 41, 46, 57, 99, 207, 235, 354, 398. pověry I. 46, 57, 143, 275, 415. prapory I. 72. práva: císařská I. 88, 285, 815, II. 159, 377; duchovní I. 88, 285, II. 377; městská I. 88, +85, 515, IL. 159, 317, zemská 1. 285. preláti I 42, 187, 149, 236. 277, 263, 290, 322, 330, 338, 382, II. 3, 97, 81, 91, 108, 192, 262, 292, 296, 304, 338, 368, 375. provodní nedéle I, 292, II. 258, 858. psi I. 159, JI. 86. 352. püst a posty I. 170, 224, 241, 249, 243, 214, 256, 260, 266, 292, 297, 418, Il. 3, 4, 5, 129, 235, 205, 390, 398. Rakousy II. 875. Řehoř sv. II. 365, 415. Rekové a kalich II. 376. řemesla II. 85. roboty I. 10, 26. rodiée I. 42, 110, 113, 962, 271, IL. 68. roucha: drahá I. 17, 41, 57, 63, 64, 72, 962, II. 17, 85, 100, 105, 182, 194, 281, 268; mnišská II 4, 5. Rusové a kalich II. 376. ryby I. 244. rychtáři I. 384, II. 36, 114, 149, 161, 417. rytíři I. 17, 365, 368, II. 84, 105, 110, 161, 377. sebevraždy ze zoufání nad hříchy I. 142. sedláci I. 19, 244, II. 56, 84, 165, 181. sekty l. 19, 20, 40, 280, 378, II. 154, 278. sirotci II. 285. skutky dobré I. 21, 54,70, 94, 125, 147, 196, 199, 203, 231, 234, 287, II. 197, 200. sluhové I. 42, 62, 139, 218, 246, II. 89.
Strana 521
smrt: po ní přestává čas zasluho- vání I. 287, II. 89, 198, 328, 371. souboje I. 320, 321. soudy I. 17, 161, 218, 285, II. 7, 35, 36, 182. studenti T. 245, II. 91, 157. sül svécená II. 66. sváry I. 319, IL 7, 372. | svatby I. 116, 119, 122, II. 297. svatí I. 46, 47, 103. 143, 234, 257, 265, 266, 295, 337, 415, 410, II. 207, 220, 259, 554. 399. svátky: mnoho jich I. 257, II. 296, 898; svěcení jich I. 4, 57, 418, II. 17, 189, 296, 308, 417. svátosti I. 117, II. 99, 182, 235, 260, 118. svěcení různá I. 58, 84, 157, 256, 277, 411, II. 114. světa konec a obnovení I. 23. světla při bohoslužbě I. 257, 319, 437, II. 1£9, 207. synergismus I 117, 124, 128, 203, II. 200. šachy I 26. šílení náboženské I. 343. šuby I. 245. tance I. £0, 108, 119, 262, II. 17, 64, 105, 184, 219. theodicea I. 183. Titus II. 332. trest smrti II. 131. učitelský úřad I. 79, 338. úřady II. 100, 267, 302, 351. úředníci I. 17. úrok Il. 183, 368. ustanovení iidská I. 7, 13, 50, 61, 85, 86, 88, 96, 102, 105, 149, 161, 169, 172, 178, 189, 195, 201, 212, 234, 941, 251, 256, 260, 276, 284, 285, 315, 395, 837, 348, 374, 410, 1I. 4, 58, 108, 147, 151, 151, 181, 168, 189, 216, 231, 284, 242, 265, 292, 308, 374, 377. 380, $82, 402. Valentin sv. I. 47, 417. války I 18, 285; husitské I. 18, 19. varhany I. 72, 437. vdovy I. 91, 239, 240, 295, IL 2, 101, 285 105, 89 večeře Páně: nehodnému podá- vána I. 385, 418; obětí I. 100, II. 304, 326; přítomnost Kristova v ní I. 429, 431. Vespasian II. 538. věštci I. 46, IL. 222. vigilie I. 201, II. 57, 91, 235, 284. vino I. 26, 44, 57, 68, 197, 385, 423, II. 17, 16, 149, 417; řecké I. 241; seremské II. 89. víra I. 117, 128, 144, 155, 163, 199, 217, 241, 271, 272, 300, 378, 408, IL. 35, 34, 87, 88, 203, 260, 319, 102. vladaři UI. 165, 191. vládykové I. 42, 197, 365. voda svécená v domích II. 263. vojsko I. 19. vousy a pobożnost II. 235, vrhcaby I. 2r, IT. 184. vrchnosti I. 61, 62. | vůle svobodná I. 204, 2920, 2:70, IL. 36, 196. vykuřování pokojův a chlévů I. 57. vyobcování I. 49, 320, 433, I. 149. 182. vyzina I 244. zabíjení I. 182, 285, II. 160, 161. záduší II. 104, 123, 201, 398, 428. zákon boží I. 85, 96, 102, 117, 1i8, 149, 153, 168, 169, 172, 178, 202, 209, 229, 243, 276, 279, 284, 285, II. 58, 59, 180, 189, 237, 308, 879, 380. zázraky I. 157, 273, 800, 415, IL 94. zemětřesení I. 22. zchudlý poběhlíkem I. 161. znovuzrození I. 322, II. 62, 65, 67, 69, 70 sl., 391. zpívání I. 2, 15, 72, 77, 256, 362, 437, II. 4, 84, 189, 262. zkáza církve ode kdy I. 177. zpověď I. 106, 224, 365, 373, IL 123, 154, 176, 210, 220, 256, 257, 258, 260, 398. zvonění v kostele I. 2, 15. zvonik II. 299. zvony I. 437, IL 17, 183, 189, 216, 263. žehnání evangelia I. 2, 15. Zeny Kristovymi posly I. 336.
smrt: po ní přestává čas zasluho- vání I. 287, II. 89, 198, 328, 371. souboje I. 320, 321. soudy I. 17, 161, 218, 285, II. 7, 35, 36, 182. studenti T. 245, II. 91, 157. sül svécená II. 66. sváry I. 319, IL 7, 372. | svatby I. 116, 119, 122, II. 297. svatí I. 46, 47, 103. 143, 234, 257, 265, 266, 295, 337, 415, 410, II. 207, 220, 259, 554. 399. svátky: mnoho jich I. 257, II. 296, 898; svěcení jich I. 4, 57, 418, II. 17, 189, 296, 308, 417. svátosti I. 117, II. 99, 182, 235, 260, 118. svěcení různá I. 58, 84, 157, 256, 277, 411, II. 114. světa konec a obnovení I. 23. světla při bohoslužbě I. 257, 319, 437, II. 1£9, 207. synergismus I 117, 124, 128, 203, II. 200. šachy I 26. šílení náboženské I. 343. šuby I. 245. tance I. £0, 108, 119, 262, II. 17, 64, 105, 184, 219. theodicea I. 183. Titus II. 332. trest smrti II. 131. učitelský úřad I. 79, 338. úřady II. 100, 267, 302, 351. úředníci I. 17. úrok Il. 183, 368. ustanovení iidská I. 7, 13, 50, 61, 85, 86, 88, 96, 102, 105, 149, 161, 169, 172, 178, 189, 195, 201, 212, 234, 941, 251, 256, 260, 276, 284, 285, 315, 395, 837, 348, 374, 410, 1I. 4, 58, 108, 147, 151, 151, 181, 168, 189, 216, 231, 284, 242, 265, 292, 308, 374, 377. 380, $82, 402. Valentin sv. I. 47, 417. války I 18, 285; husitské I. 18, 19. varhany I. 72, 437. vdovy I. 91, 239, 240, 295, IL 2, 101, 285 105, 89 večeře Páně: nehodnému podá- vána I. 385, 418; obětí I. 100, II. 304, 326; přítomnost Kristova v ní I. 429, 431. Vespasian II. 538. věštci I. 46, IL. 222. vigilie I. 201, II. 57, 91, 235, 284. vino I. 26, 44, 57, 68, 197, 385, 423, II. 17, 16, 149, 417; řecké I. 241; seremské II. 89. víra I. 117, 128, 144, 155, 163, 199, 217, 241, 271, 272, 300, 378, 408, IL. 35, 34, 87, 88, 203, 260, 319, 102. vladaři UI. 165, 191. vládykové I. 42, 197, 365. voda svécená v domích II. 263. vojsko I. 19. vousy a pobożnost II. 235, vrhcaby I. 2r, IT. 184. vrchnosti I. 61, 62. | vůle svobodná I. 204, 2920, 2:70, IL. 36, 196. vykuřování pokojův a chlévů I. 57. vyobcování I. 49, 320, 433, I. 149. 182. vyzina I 244. zabíjení I. 182, 285, II. 160, 161. záduší II. 104, 123, 201, 398, 428. zákon boží I. 85, 96, 102, 117, 1i8, 149, 153, 168, 169, 172, 178, 202, 209, 229, 243, 276, 279, 284, 285, II. 58, 59, 180, 189, 237, 308, 879, 380. zázraky I. 157, 273, 800, 415, IL 94. zemětřesení I. 22. zchudlý poběhlíkem I. 161. znovuzrození I. 322, II. 62, 65, 67, 69, 70 sl., 391. zpívání I. 2, 15, 72, 77, 256, 362, 437, II. 4, 84, 189, 262. zkáza církve ode kdy I. 177. zpověď I. 106, 224, 365, 373, IL 123, 154, 176, 210, 220, 256, 257, 258, 260, 398. zvonění v kostele I. 2, 15. zvonik II. 299. zvony I. 437, IL 17, 183, 189, 216, 263. žehnání evangelia I. 2, 15. Zeny Kristovymi posly I. 336.
Strana 522
O CHELČICKÉHO POSTILLE.) Veliký pomník českého myšlení reformačního, jejž má čtenář v ruce, psaný — ne-li celý, aspoň z části — po r. 1437, není sice hlavním dílem originálního našeho filosofa — Síť víry, složená na počátků let čtyřicátých, má názory namnoze zralejší —, vyslovuje však přes to tolik význačných myšlenek, že i z ní vyzírají rysy jejího původce docela zřetelně. 1) O ní bylo psáno mnoho. Jí speciálně obírají se poznámky Karáskovy v Comeniu III, str. V násl., rozbory Vlčkův v Děj. č. lit. I, 1, str. 171—179, i Hrubého, Č. postilly, str. 48—66, glossy v Bese- dách Času 1902, č. 24 a 25, a drobná pozorování v Listech filol. 1903, str. 233 násl. Kromě toho týkají se jí skoro všecky práce o Chelčickém. Výčet jich u Vlčka, 1. c., str. 196—198 a u Novotného, Ottův Slovník Naučný XII, 1897, str. 131. Z prací po r. 1897 vydaných třeba dodati rozpravy Lenzovy »Soustava učení P. Chelčického na základě pramenů« (Sborník hist. kroužku 1900 a 1901) a »Z jakých příčin jmenuje P. Ch. mistra Jana Viklifa Protivou« (Vlasť 1901). — »Soustava« zmiňuje se o Postille velmi často. Je to práce, jejímuž auktorovi předpojaté stano- visko místy zatemnilo zrak, psaná tónem nedůstojným, transkribující jazyk Chelčického chybně a v citování míst rozbíraných nepřesná, tak že ji lze dost těžko kontrolovati — ale přes to svými podrobnostmi poučná. Jsou v ní také chyby; vytýkáme dvě. 1. Podle Chelčického prý v kázání na neděli 19. po sv. Trojici (245a) lodička z Mat. 9 znamená církev (Sborník 1900, str. 152); Chelčickému lodičkou tou jest víra (II. díl tohoto vydání, str. 318). 2. Ch. prý (Sborník 1901, str. 25) učí ve výkladu na 1. ned. adventní — z jiných spisů neuvádí Lenz dokladů — že »oběť Páně vyvětila lid ode všeho panování nad sebou, sesadila tedy všecky krále a velmože se stolců jejich«, a hlásá tak nauky, které
O CHELČICKÉHO POSTILLE.) Veliký pomník českého myšlení reformačního, jejž má čtenář v ruce, psaný — ne-li celý, aspoň z části — po r. 1437, není sice hlavním dílem originálního našeho filosofa — Síť víry, složená na počátků let čtyřicátých, má názory namnoze zralejší —, vyslovuje však přes to tolik význačných myšlenek, že i z ní vyzírají rysy jejího původce docela zřetelně. 1) O ní bylo psáno mnoho. Jí speciálně obírají se poznámky Karáskovy v Comeniu III, str. V násl., rozbory Vlčkův v Děj. č. lit. I, 1, str. 171—179, i Hrubého, Č. postilly, str. 48—66, glossy v Bese- dách Času 1902, č. 24 a 25, a drobná pozorování v Listech filol. 1903, str. 233 násl. Kromě toho týkají se jí skoro všecky práce o Chelčickém. Výčet jich u Vlčka, 1. c., str. 196—198 a u Novotného, Ottův Slovník Naučný XII, 1897, str. 131. Z prací po r. 1897 vydaných třeba dodati rozpravy Lenzovy »Soustava učení P. Chelčického na základě pramenů« (Sborník hist. kroužku 1900 a 1901) a »Z jakých příčin jmenuje P. Ch. mistra Jana Viklifa Protivou« (Vlasť 1901). — »Soustava« zmiňuje se o Postille velmi často. Je to práce, jejímuž auktorovi předpojaté stano- visko místy zatemnilo zrak, psaná tónem nedůstojným, transkribující jazyk Chelčického chybně a v citování míst rozbíraných nepřesná, tak že ji lze dost těžko kontrolovati — ale přes to svými podrobnostmi poučná. Jsou v ní také chyby; vytýkáme dvě. 1. Podle Chelčického prý v kázání na neděli 19. po sv. Trojici (245a) lodička z Mat. 9 znamená církev (Sborník 1900, str. 152); Chelčickému lodičkou tou jest víra (II. díl tohoto vydání, str. 318). 2. Ch. prý (Sborník 1901, str. 25) učí ve výkladu na 1. ned. adventní — z jiných spisů neuvádí Lenz dokladů — že »oběť Páně vyvětila lid ode všeho panování nad sebou, sesadila tedy všecky krále a velmože se stolců jejich«, a hlásá tak nauky, které
Strana 523
91 Chelčický je člověk, kterému náboženství jest věcí smrtelně vážnou. Slov takové síly a přímo fanatické vrouc- nosti, jako jsou jeho, nedovede napsati, kdo neprožil vě- domí hříchu i potřeby vykoupení a komu nehoří svatým zápalem celá duše. Z věrouky jeho, pokud ji lze z Postilly sestrojiti, ozý- vají se dílem myšlenky středověké, dílem již předzvěsti názorů reformačních. Středověké je jeho učení o devíti ků- rech andělských, k nimž jako desátý přistoupí pokolení lidské, katolická jeho nauka o obraze božím v člověku, o účincích prvního hříchu a o svobodě vůle, neprotestant- ské jeho věty o možnosti i záslužnosti dobrých skutkův2), vedly »v Němcích k rejdům socialistickým« a byly v XV. stol. přene- seny z Němec také do Čech. Místo, v němž řečenou nauku Lenz vidí u Ch. vyslovenu, obsaženo jest ve výkladě na Mat. 21, 5 »aj král tvůj béře se k tobě tichý« a zní (3b a 4a): »Pokojňe jede, nehrozí jí (dceři Sionské) panováním a porobením ukrutným, ani robotami, ani platy velikými, ale přišed k ní, všecky svazky, břemena i obtíženie robotná, pod nimiž jest ležela, povržena súci na zemi pro núzi tech robot a slu- žebností diabelských, ty všecky věci na se vzal tento milosrdný král a sňal je s hrdla jejieho, vise na kříži s pláčem bolestňe. Aniž jest jí také obtiežil, pokrmuov nákladných a desátkuov obilných na ni ne- položiv, aby sluhy své sytil ťemi pokrmy, ale sám své ťelo a svú krev dal jí za pokrm a za nápoj. K utešení a k rozmnožení naďeje přišel jest jí, aby jí přivedl pokoj a svobodu«. Co Ch. slovy těmi opravdu myslil, vykládá o málo před tím. Dcera Sionská jsou ti, »kteříž jsú poznali pravdu« (1b začátek výkladu). K této dceři jede Kristus a (2a) »chce králem jejím býti. Nebo jest velikú potřebnost měla a vždy má toho krále, neb jest byla a vždy bude ve mnohém svázaní, v nepokoji a u vězení, aby ji zpravoval, z vězenie vyprostil a v pokoji postavil. A to jest dokonal, když jest jí dobyl z moci (2b) najprotivňejšieho vraha smrtedlného, diabla, smířiv ji s Bohem. Protož majíci již pokoj s Bohem a jsúci svobodna, vždy má ten pokoj mieti.« Nemluví se tu o panování panském, nýbrž o moci ďáblově. — Po tolika pracích stačí zde zajisté o Postille několik málo slov. 2) O milosti a o skutcích Ch. mluví v Postille několikrát, celkem nejasně. Od Luthera je tu jistě nesmírně daleko. Co bije u něho v oči, je leda důraz, s kterým obé, i milost i potřebu skutků, vytýká.
91 Chelčický je člověk, kterému náboženství jest věcí smrtelně vážnou. Slov takové síly a přímo fanatické vrouc- nosti, jako jsou jeho, nedovede napsati, kdo neprožil vě- domí hříchu i potřeby vykoupení a komu nehoří svatým zápalem celá duše. Z věrouky jeho, pokud ji lze z Postilly sestrojiti, ozý- vají se dílem myšlenky středověké, dílem již předzvěsti názorů reformačních. Středověké je jeho učení o devíti ků- rech andělských, k nimž jako desátý přistoupí pokolení lidské, katolická jeho nauka o obraze božím v člověku, o účincích prvního hříchu a o svobodě vůle, neprotestant- ské jeho věty o možnosti i záslužnosti dobrých skutkův2), vedly »v Němcích k rejdům socialistickým« a byly v XV. stol. přene- seny z Němec také do Čech. Místo, v němž řečenou nauku Lenz vidí u Ch. vyslovenu, obsaženo jest ve výkladě na Mat. 21, 5 »aj král tvůj béře se k tobě tichý« a zní (3b a 4a): »Pokojňe jede, nehrozí jí (dceři Sionské) panováním a porobením ukrutným, ani robotami, ani platy velikými, ale přišed k ní, všecky svazky, břemena i obtíženie robotná, pod nimiž jest ležela, povržena súci na zemi pro núzi tech robot a slu- žebností diabelských, ty všecky věci na se vzal tento milosrdný král a sňal je s hrdla jejieho, vise na kříži s pláčem bolestňe. Aniž jest jí také obtiežil, pokrmuov nákladných a desátkuov obilných na ni ne- položiv, aby sluhy své sytil ťemi pokrmy, ale sám své ťelo a svú krev dal jí za pokrm a za nápoj. K utešení a k rozmnožení naďeje přišel jest jí, aby jí přivedl pokoj a svobodu«. Co Ch. slovy těmi opravdu myslil, vykládá o málo před tím. Dcera Sionská jsou ti, »kteříž jsú poznali pravdu« (1b začátek výkladu). K této dceři jede Kristus a (2a) »chce králem jejím býti. Nebo jest velikú potřebnost měla a vždy má toho krále, neb jest byla a vždy bude ve mnohém svázaní, v nepokoji a u vězení, aby ji zpravoval, z vězenie vyprostil a v pokoji postavil. A to jest dokonal, když jest jí dobyl z moci (2b) najprotivňejšieho vraha smrtedlného, diabla, smířiv ji s Bohem. Protož majíci již pokoj s Bohem a jsúci svobodna, vždy má ten pokoj mieti.« Nemluví se tu o panování panském, nýbrž o moci ďáblově. — Po tolika pracích stačí zde zajisté o Postille několik málo slov. 2) O milosti a o skutcích Ch. mluví v Postille několikrát, celkem nejasně. Od Luthera je tu jistě nesmírně daleko. Co bije u něho v oči, je leda důraz, s kterým obé, i milost i potřebu skutků, vytýká.
Strana 524
92 o rozdílu mezi knězem a laikem a o sv. večeři jakožto oběti. Evangelicky za to zní, vidí-li — a to je věc vý- znamu daleko sahajícího — v bibli jediný pramen víry 3) pokládá-li za nutné věřícím bibli znáti, zamítá-li naprosto tradici a chce-li rozuměti Písmu ne podle výkladů církev- ních, nýbrž podle vlastního, Duchem svatým osvíceného rozumu; neuznává-li dále papeže za hlavu církve, se- škrtává-li počet svátostí, 4) zamítá-li zejména zpověď, ne- uznává-li odpustků, listův a let milostivých, drží-li se místo dogmatu o přepodstatnění Wycliffovy nauky o »remanentia panis«, 5) je-li obhájcem kalicha a zavrhuje-li očistec, mod- litby za mrtvé, poctu svatých a úctu k jejich domněle zá- zračným i nezázračným obrazům; přímo kalvínský jest jeho názor o předurčení i rozdíl, jejž dělá mezi církví ne- viditelnou, sborem duší vyvolených, a mezi útvary církve viditelné, různým vadám přístupnými 6); kalvínsky zní také, nemá-li pro něho svátost žádného významu jako opus ope- ratum, nýbrž nabývá-li ho teprve věrou přijimatelovou; a je v souhlase s nejpokročilejšími církvemi reformovanými, když zamítá rozdíl mezi knězem a biskupem, když hlásání o Kristu a při nedostatku dobrých duchovních i zpovídání nepo- kládá za právo udělené posláním biskupovým, nýbrž má je za povinnost každého věřícího, třebas i ženy, a když konečně zavrhuje veškero spolčování církve se státem. Základem ethiky své stojí Petr docela na půdě pro- testantské. Pro něho není praktické křesťanství bilanci jed- 3) K bibli počítá Ch. i apokryfy. 4) V učení o svátostech není Postilla dosti určitá. 5) T. j., že ve večeři Páně chléb a víno se nemění v tělo Kri- stovo a krev jeho, nýbrž že v ní živly tělesné zůstávají a tělo s krví Kristovou k nim jen přistupují — názor blížící se Lutherovu. 6) Až do císaře Konstantina byla Chelčickému, jako i jiným ve středověku, také viditelná církev spravedliva, za Konstantina vlil se do ní jed tím, že se spřáhla s mocí světskou.
92 o rozdílu mezi knězem a laikem a o sv. večeři jakožto oběti. Evangelicky za to zní, vidí-li — a to je věc vý- znamu daleko sahajícího — v bibli jediný pramen víry 3) pokládá-li za nutné věřícím bibli znáti, zamítá-li naprosto tradici a chce-li rozuměti Písmu ne podle výkladů církev- ních, nýbrž podle vlastního, Duchem svatým osvíceného rozumu; neuznává-li dále papeže za hlavu církve, se- škrtává-li počet svátostí, 4) zamítá-li zejména zpověď, ne- uznává-li odpustků, listův a let milostivých, drží-li se místo dogmatu o přepodstatnění Wycliffovy nauky o »remanentia panis«, 5) je-li obhájcem kalicha a zavrhuje-li očistec, mod- litby za mrtvé, poctu svatých a úctu k jejich domněle zá- zračným i nezázračným obrazům; přímo kalvínský jest jeho názor o předurčení i rozdíl, jejž dělá mezi církví ne- viditelnou, sborem duší vyvolených, a mezi útvary církve viditelné, různým vadám přístupnými 6); kalvínsky zní také, nemá-li pro něho svátost žádného významu jako opus ope- ratum, nýbrž nabývá-li ho teprve věrou přijimatelovou; a je v souhlase s nejpokročilejšími církvemi reformovanými, když zamítá rozdíl mezi knězem a biskupem, když hlásání o Kristu a při nedostatku dobrých duchovních i zpovídání nepo- kládá za právo udělené posláním biskupovým, nýbrž má je za povinnost každého věřícího, třebas i ženy, a když konečně zavrhuje veškero spolčování církve se státem. Základem ethiky své stojí Petr docela na půdě pro- testantské. Pro něho není praktické křesťanství bilanci jed- 3) K bibli počítá Ch. i apokryfy. 4) V učení o svátostech není Postilla dosti určitá. 5) T. j., že ve večeři Páně chléb a víno se nemění v tělo Kri- stovo a krev jeho, nýbrž že v ní živly tělesné zůstávají a tělo s krví Kristovou k nim jen přistupují — názor blížící se Lutherovu. 6) Až do císaře Konstantina byla Chelčickému, jako i jiným ve středověku, také viditelná církev spravedliva, za Konstantina vlil se do ní jed tím, že se spřáhla s mocí světskou.
Strana 525
93 notlivých skutků dobrých a jednotlivých hříchů, při níž vychází na konci plus, nýbrž projevem jediného principu: a hlavní věcí je právě ten princip — víra. Není-li pořád celý člověk proniknut náboženstvím, jak si přeje Bůh, nemá ceny ani půst, ani chůze do kostela, ani přijímání. To platí stejně pro všechny lidi. Jest jen jedna ethika. Tvrdí-li poustevníci a mniši, že mají, zachovávajíce »evangelické rady«, mravnost vyšší, drží se výmyslu lidského vnuknu- tého ďáblem. Chelčický nebojí se v ethice krajních důsledků. Nebojí se zamítati válku, trest smrti a vůbec všecko násilí, za- vrhovati krčmářství, obchodnictví i pohodlí života. Křesťan platí daně, ale nad křesťany nepanuje. Je pochopitelné, že se při těchto názorech na víru a život Petrovi, podobně jako po něm Kalvínovi, význam liturgie s veškerou její poesií i se vším jejím mystickým šerem ztenčil na míru nejmenší. Co jsou hlasy zvonů, zvuky varhan, dlouhé zpěvy, světla voskovic, líbání evan- gelia a pacifikálů, co kropení vodou, dým kadidla, různá žehnání, co zvyky sváteční, co vigilie, co pouti proti vnitř- nímu posvěcení a dennímu svatému životu? A je také vysvětlitelné, že hluboké »lito mi zástupu« jímalo citlivou duši jeho, když lid okolo »jako hovado kůru« jen povrch náboženství hlodal, v srdci zůstávaje pohanem, a že svatý hněv, ze kterého kdysi Kristus zpřevracel stoly penězoměnců v chrámě jeruzalémském, uchvacoval srdce jeho, když viděl, jak kněží lakomí, rozkošničtí, líní a pyšní lidu nejen nepolepšují, nýbrž jej vyssávají a od dobrého odvracejí. Jako na vznik každého díla literárního i na povstání Postilly působila celá řada vlivův a vzorů. Chelčický jich nejmenuje7), a kde uvádí jména (Dionysia Areopagity II. 7) Také by byl leckdy ani nemohl, poněvadž některé myšlenky, jež přijal do své soustavy, byly v jeho době majetkem obecným.
93 notlivých skutků dobrých a jednotlivých hříchů, při níž vychází na konci plus, nýbrž projevem jediného principu: a hlavní věcí je právě ten princip — víra. Není-li pořád celý člověk proniknut náboženstvím, jak si přeje Bůh, nemá ceny ani půst, ani chůze do kostela, ani přijímání. To platí stejně pro všechny lidi. Jest jen jedna ethika. Tvrdí-li poustevníci a mniši, že mají, zachovávajíce »evangelické rady«, mravnost vyšší, drží se výmyslu lidského vnuknu- tého ďáblem. Chelčický nebojí se v ethice krajních důsledků. Nebojí se zamítati válku, trest smrti a vůbec všecko násilí, za- vrhovati krčmářství, obchodnictví i pohodlí života. Křesťan platí daně, ale nad křesťany nepanuje. Je pochopitelné, že se při těchto názorech na víru a život Petrovi, podobně jako po něm Kalvínovi, význam liturgie s veškerou její poesií i se vším jejím mystickým šerem ztenčil na míru nejmenší. Co jsou hlasy zvonů, zvuky varhan, dlouhé zpěvy, světla voskovic, líbání evan- gelia a pacifikálů, co kropení vodou, dým kadidla, různá žehnání, co zvyky sváteční, co vigilie, co pouti proti vnitř- nímu posvěcení a dennímu svatému životu? A je také vysvětlitelné, že hluboké »lito mi zástupu« jímalo citlivou duši jeho, když lid okolo »jako hovado kůru« jen povrch náboženství hlodal, v srdci zůstávaje pohanem, a že svatý hněv, ze kterého kdysi Kristus zpřevracel stoly penězoměnců v chrámě jeruzalémském, uchvacoval srdce jeho, když viděl, jak kněží lakomí, rozkošničtí, líní a pyšní lidu nejen nepolepšují, nýbrž jej vyssávají a od dobrého odvracejí. Jako na vznik každého díla literárního i na povstání Postilly působila celá řada vlivův a vzorů. Chelčický jich nejmenuje7), a kde uvádí jména (Dionysia Areopagity II. 7) Také by byl leckdy ani nemohl, poněvadž některé myšlenky, jež přijal do své soustavy, byly v jeho době majetkem obecným.
Strana 526
94 67, 132, sv. Jeronyma II. 381 a sv. Rehoře II. 365, 415), má citát jistě z druhé ruky. Srovnávání ukazuje, že mnoho vzal z Wycliffa a z valdenských. Od prvého má učení o dostatečnosti zákona božího, nechut k obřadům a odpor k uctívání svatých i k vyvyšování kněžstva, podle druhých zamítá očistec, spolčování církve se státem a všecko ná- silí, s nimi hájí také chudiny proti pánům a zavrhuje ob- chodování pro zisk. Z husitství přijal přijímání pod obojí. Methodu na vykládání Písma — hledati pod smyslem slov- ním všude význam duchovní8) — osvojil si na kázáních starších, zejména na Postille Husově, do které při skládání svého díla nahlížel?), a sloh jeho, který na některých 8) Hermeneutika tato je původu starého — je to odkaz velikého ducha Origenova — a byla ve středověku běžná; Wycliffe nevykládá také jinak. Jak se kdy na takovýto způsob výkladu hledělo, o tom poučuje pěkně G. Heinrici v čl. Hermeuentik v Hauckově Theol. Real- Encykl. VII, str. 729 násl. 9) Že Chelčický znal spisy Husovy, bylo řečeno několikrát Do- klady, že při skládání své Postilly měl Postillu Husovu před sebou, v. v List. filol. 1903, str. 235 násl. Zde k dokladům těm ještě čtyři jiné. Čtenář nechť si srovná s Chelčického Postillou I, str. 354, ř. 8—16 shora, tato místa z Husa (Erbenovo vyd., str. 144): Dovodí jím (zjeve- ním svým) milý Spasitel učedlníkóm svým svého zmrtvýchvstánie k třem čichóm, to věz: k vidění, k dotýkání a k okúšení, a potom za- vierá písmem i k slyšení... A tak všecko čtenie jest o zmrtvých- vstání ... aby všickni uvěřili. — K Postille naší II, str. 315, ř. 14—3 zdola, přiléhá úplně Hus, str. 370, 371: Dále die Kristus »a druhé po- dobné jest tomuto.« Važ slova, žeť die Kristus »druhé podobné jest«; nedie rovné, ani tak veliké, ale podobné prvému, t. v skutku, že také jest o milování, a že tiehne k člověku, jenž duší svú jest Bohu po- dobný. Protož, ktož bližnieho svého miluje, ten Boha v jeho obrazě a v podobné věci miluje; a že člověk duší jest obraz Trojice svaté, a ne tak tělem, protož má každý viece milovati duši svého bližnieho než jeho tělo, ani než své tělo. A diem, že člověk jest podoben duší k Tro- jici svaté, protože jakož Bóh, jenž jest Trojicě svatá, jest duch, tak duše jest duch; a jakož Otec, Syn, Duch svatý jsú tři osoby a jeden Bóh, tak rozum, pamět, vóle jsú tři věci, ale jedna duše. — Stejně
94 67, 132, sv. Jeronyma II. 381 a sv. Rehoře II. 365, 415), má citát jistě z druhé ruky. Srovnávání ukazuje, že mnoho vzal z Wycliffa a z valdenských. Od prvého má učení o dostatečnosti zákona božího, nechut k obřadům a odpor k uctívání svatých i k vyvyšování kněžstva, podle druhých zamítá očistec, spolčování církve se státem a všecko ná- silí, s nimi hájí také chudiny proti pánům a zavrhuje ob- chodování pro zisk. Z husitství přijal přijímání pod obojí. Methodu na vykládání Písma — hledati pod smyslem slov- ním všude význam duchovní8) — osvojil si na kázáních starších, zejména na Postille Husově, do které při skládání svého díla nahlížel?), a sloh jeho, který na některých 8) Hermeneutika tato je původu starého — je to odkaz velikého ducha Origenova — a byla ve středověku běžná; Wycliffe nevykládá také jinak. Jak se kdy na takovýto způsob výkladu hledělo, o tom poučuje pěkně G. Heinrici v čl. Hermeuentik v Hauckově Theol. Real- Encykl. VII, str. 729 násl. 9) Že Chelčický znal spisy Husovy, bylo řečeno několikrát Do- klady, že při skládání své Postilly měl Postillu Husovu před sebou, v. v List. filol. 1903, str. 235 násl. Zde k dokladům těm ještě čtyři jiné. Čtenář nechť si srovná s Chelčického Postillou I, str. 354, ř. 8—16 shora, tato místa z Husa (Erbenovo vyd., str. 144): Dovodí jím (zjeve- ním svým) milý Spasitel učedlníkóm svým svého zmrtvýchvstánie k třem čichóm, to věz: k vidění, k dotýkání a k okúšení, a potom za- vierá písmem i k slyšení... A tak všecko čtenie jest o zmrtvých- vstání ... aby všickni uvěřili. — K Postille naší II, str. 315, ř. 14—3 zdola, přiléhá úplně Hus, str. 370, 371: Dále die Kristus »a druhé po- dobné jest tomuto.« Važ slova, žeť die Kristus »druhé podobné jest«; nedie rovné, ani tak veliké, ale podobné prvému, t. v skutku, že také jest o milování, a že tiehne k člověku, jenž duší svú jest Bohu po- dobný. Protož, ktož bližnieho svého miluje, ten Boha v jeho obrazě a v podobné věci miluje; a že člověk duší jest obraz Trojice svaté, a ne tak tělem, protož má každý viece milovati duši svého bližnieho než jeho tělo, ani než své tělo. A diem, že člověk jest podoben duší k Tro- jici svaté, protože jakož Bóh, jenž jest Trojicě svatá, jest duch, tak duše jest duch; a jakož Otec, Syn, Duch svatý jsú tři osoby a jeden Bóh, tak rozum, pamět, vóle jsú tři věci, ale jedna duše. — Stejně
Strana 527
95 místech vznešeným pojetím 10), silou přesvědčení, kontrasty, jemnou ironií 11), srovnáními, výčty, hyperbolami, zvolá- ními, drastickými slovy a lidovými obraty dosahuje přese všecky anakoluthy a všecka opakování pádnosti, ba řeč- nické krásy, má patrné stopy řeči biblické, zejména pro- rokův a Apokalypse. Při tom při všem však tím, jakou po- měrnou důležitost jednotlivým myšlenkám přičítá, a lido- vým rázem svého díla zůstává auktorem naprosto svérázným. shoduje se s Postillou naší II, str. 230, ř. 7—15 sh., z Husa toto místo (str. 379): Spasitel náš milostivý, chtě nás přivésti ku poznání nebes- kých věcí, mluví v podobenství o svatbě tělesné, aby uvedl náš rozum k svatbě duchovní; tak že, raduje-li sě kto, že jest zván na svatbu tělestnú, aby sě viece radoval, že jest zván na svatbu duchovní a bál-li by sě, aby nebyl vyhnán z svatby tělestné, aby sě ovšem viece bál aby nebyl vyvržen od svatby věčné a k tomu uvržen v temnosti ze- vnitřnie, jsa svázán. — Neméně souhlasí z naší Postilly II, str. 347, posl. odstavec, a Hus, str. 386: Také znamenám, že die čtenie »bieše jeden králík«, a nedie »král«, na znamenie tomu, že každý král tohoto světa jest malý králík v připodobnění k velikému králi Kristovi, jenž jest král nad králi; neb královstvie tohoto světa králóv jest maličké, neb jest kus země; druhé, že na krátký čas má; třetie, že bezděky je ztratí a spieše, než sě naděje. Protož die písmo: Všelikaké panovánie jest krátké. Protož blázniví jsú lidé, kteříž pilnějie pracují a žádost věččí mají k panství neb k království světa tohoto, než k království nebeskému. Opisování, jaké se jeví na citovaných místech, bylo v středo- věku zcela obvyklé a nikdo se jím nezarážel. Pro posouzení Petrovy činnosti spisovatelské má význam potud, že je z něho patrno, jak pracně skládal své dílo. Proti Husovi dovedl Chelčický býti velmi samostatný. Je to patrno, nehledíme-li ani k obsahu obou Postill, z celé řady okolností. Hus víc ví než Chelčický a libuje si více v po- drobnostech. Písmo, sv. otce i staré filosofy cituje dost přesně, Chel- čický udává u Písma jen zřídka knihu a při sv. otcích jména jen na pěti místech. Hus rád filologisuje, objasňuje smysl slov synonymy la- tinskými, řeckými, německými i českými, uvažuje o vhodnosti překladu a stará se o harmonii evangelií; Chelčický vykládá po česku jen obsah slov, překlad béře, jak je, a o biblickou kritiku nezavadí. Hus láme si hlavu scholastickými otázkami (jak mohl boháč v pekle
95 místech vznešeným pojetím 10), silou přesvědčení, kontrasty, jemnou ironií 11), srovnáními, výčty, hyperbolami, zvolá- ními, drastickými slovy a lidovými obraty dosahuje přese všecky anakoluthy a všecka opakování pádnosti, ba řeč- nické krásy, má patrné stopy řeči biblické, zejména pro- rokův a Apokalypse. Při tom při všem však tím, jakou po- měrnou důležitost jednotlivým myšlenkám přičítá, a lido- vým rázem svého díla zůstává auktorem naprosto svérázným. shoduje se s Postillou naší II, str. 230, ř. 7—15 sh., z Husa toto místo (str. 379): Spasitel náš milostivý, chtě nás přivésti ku poznání nebes- kých věcí, mluví v podobenství o svatbě tělesné, aby uvedl náš rozum k svatbě duchovní; tak že, raduje-li sě kto, že jest zván na svatbu tělestnú, aby sě viece radoval, že jest zván na svatbu duchovní a bál-li by sě, aby nebyl vyhnán z svatby tělestné, aby sě ovšem viece bál aby nebyl vyvržen od svatby věčné a k tomu uvržen v temnosti ze- vnitřnie, jsa svázán. — Neméně souhlasí z naší Postilly II, str. 347, posl. odstavec, a Hus, str. 386: Také znamenám, že die čtenie »bieše jeden králík«, a nedie »král«, na znamenie tomu, že každý král tohoto světa jest malý králík v připodobnění k velikému králi Kristovi, jenž jest král nad králi; neb královstvie tohoto světa králóv jest maličké, neb jest kus země; druhé, že na krátký čas má; třetie, že bezděky je ztratí a spieše, než sě naděje. Protož die písmo: Všelikaké panovánie jest krátké. Protož blázniví jsú lidé, kteříž pilnějie pracují a žádost věččí mají k panství neb k království světa tohoto, než k království nebeskému. Opisování, jaké se jeví na citovaných místech, bylo v středo- věku zcela obvyklé a nikdo se jím nezarážel. Pro posouzení Petrovy činnosti spisovatelské má význam potud, že je z něho patrno, jak pracně skládal své dílo. Proti Husovi dovedl Chelčický býti velmi samostatný. Je to patrno, nehledíme-li ani k obsahu obou Postill, z celé řady okolností. Hus víc ví než Chelčický a libuje si více v po- drobnostech. Písmo, sv. otce i staré filosofy cituje dost přesně, Chel- čický udává u Písma jen zřídka knihu a při sv. otcích jména jen na pěti místech. Hus rád filologisuje, objasňuje smysl slov synonymy la- tinskými, řeckými, německými i českými, uvažuje o vhodnosti překladu a stará se o harmonii evangelií; Chelčický vykládá po česku jen obsah slov, překlad béře, jak je, a o biblickou kritiku nezavadí. Hus láme si hlavu scholastickými otázkami (jak mohl boháč v pekle
Strana 528
96 Postilla jeho těšila se u vážných čtenářů starších dob značné oblibě. Není pochyby, že její duch vane z leckte- rého místa Postilly Rokycanovy, B. Lukášovi ukázala cestu do Jednoty, Br. V. Krasonického těšila v úzkostech svě- domí 12), v XVI. stol. dočkala se dvojího vydání tištěného. 13) Mnohým bude přes staré své roucho milým a povznášejí- cím čtením i za dnů našich. E. Smetánka. pozdvihnouti oči, když tělo jeho leželo v hrobě? proč Kristus, vstav z mrtvých, jedl dvakrát pečenou rybu?), hledá rád theoretické výklady a předvádí učené dohady — Chelčický pomíjí maličkosti, jichž nemůže applikovati, a spokojuje se výklady prostšími a ze života. U Husa je ještě silnější záliba ve scholastických divisích než u Petra. Husova kázání prozrazují snahu přecházeti z homilie v umělou řeč, mívají na začátku rozvrh a na konci umělý závěr, Chelčický trvá při homilii nižší a jen zřídka disposici dělati začíná. Učený kazatel někdy do- tvrzuje abstraktní věty příkladem, prohodí občas hříčku slovní neb nějaký opis, Chelčický toho všeho neumí. Několik rozdílů plyne i z toho, že kázání Husova byla mluvena, Petrova jen psána. Hus někdy se rozhovoří víc o některém kuse perikopy a kázání je pak ne- souměrné, Chelčický věnuje každé větě péči poměrně stejnou. Hus poslu- chače oslovuje, Chelčický ne. Konečně je Chelčický obšírnější než Hus 10) Výška, s jaké se Chelčický dívá na náboženství a lidi, nedo- voluje mu pouštěti se do jednotlivostí. U něho není v Postille narážek na vlastní život i spisy a je jen velmi málo konkretních zmínek o současných událostech a poměrech. Proto je historická kořist z jeho knihy proti kořisti z Husa nebo z Rokycany mnohem nepatrnější. 11) Této ironie aspoň jednu ukázku [212b]. Zákonník z evangelia se chlubí: »Postím se dvakrát do téhodne«, a Chelčický dodává: »To jest ve středu a v pátek. By byl přidal »v sobotu k matce boží«, byl by se sjednal s mistry pražskými.« 12) O Lukáši a Krasonickém Goll, Quellen und Untersuchungen II. 5, 6. 13) R. 1522 a 1532 u P. Severina z Kapí Hory v Praze. Toto vy- dání druhé (1532) skládá se z I. dílu vytištěného r. 1529 a II. dílu vy- tištěného r. 1522. Díl II. byl, poněvadž prvý šel asi silně na odbyt, tištěn r. 1522 ve větším počtu exemplářův. Z toho, co právě řečeno, je patrno, proč v našem vydání nejsou z II. dílu pod čarou různočtení.
96 Postilla jeho těšila se u vážných čtenářů starších dob značné oblibě. Není pochyby, že její duch vane z leckte- rého místa Postilly Rokycanovy, B. Lukášovi ukázala cestu do Jednoty, Br. V. Krasonického těšila v úzkostech svě- domí 12), v XVI. stol. dočkala se dvojího vydání tištěného. 13) Mnohým bude přes staré své roucho milým a povznášejí- cím čtením i za dnů našich. E. Smetánka. pozdvihnouti oči, když tělo jeho leželo v hrobě? proč Kristus, vstav z mrtvých, jedl dvakrát pečenou rybu?), hledá rád theoretické výklady a předvádí učené dohady — Chelčický pomíjí maličkosti, jichž nemůže applikovati, a spokojuje se výklady prostšími a ze života. U Husa je ještě silnější záliba ve scholastických divisích než u Petra. Husova kázání prozrazují snahu přecházeti z homilie v umělou řeč, mívají na začátku rozvrh a na konci umělý závěr, Chelčický trvá při homilii nižší a jen zřídka disposici dělati začíná. Učený kazatel někdy do- tvrzuje abstraktní věty příkladem, prohodí občas hříčku slovní neb nějaký opis, Chelčický toho všeho neumí. Několik rozdílů plyne i z toho, že kázání Husova byla mluvena, Petrova jen psána. Hus někdy se rozhovoří víc o některém kuse perikopy a kázání je pak ne- souměrné, Chelčický věnuje každé větě péči poměrně stejnou. Hus poslu- chače oslovuje, Chelčický ne. Konečně je Chelčický obšírnější než Hus 10) Výška, s jaké se Chelčický dívá na náboženství a lidi, nedo- voluje mu pouštěti se do jednotlivostí. U něho není v Postille narážek na vlastní život i spisy a je jen velmi málo konkretních zmínek o současných událostech a poměrech. Proto je historická kořist z jeho knihy proti kořisti z Husa nebo z Rokycany mnohem nepatrnější. 11) Této ironie aspoň jednu ukázku [212b]. Zákonník z evangelia se chlubí: »Postím se dvakrát do téhodne«, a Chelčický dodává: »To jest ve středu a v pátek. By byl přidal »v sobotu k matce boží«, byl by se sjednal s mistry pražskými.« 12) O Lukáši a Krasonickém Goll, Quellen und Untersuchungen II. 5, 6. 13) R. 1522 a 1532 u P. Severina z Kapí Hory v Praze. Toto vy- dání druhé (1532) skládá se z I. dílu vytištěného r. 1529 a II. dílu vy- tištěného r. 1522. Díl II. byl, poněvadž prvý šel asi silně na odbyt, tištěn r. 1522 ve větším počtu exemplářův. Z toho, co právě řečeno, je patrno, proč v našem vydání nejsou z II. dílu pod čarou různočtení.
Strana 529
OPRAVY. Omylem natištěno zde několikrát j ve významu novočeského j; má býti g. Místo v, které se zde objevuje na několika místech s vý- znamem novočeského v, jest čísti všude, kde v není předložkou, w. Kromě toho čti: I. Strana 6., řádek 2. shora místo na — ma; — 8. ř. 8. sh. interpungovati — lidſkych? Gedine; — 11. ř. 14. zd. m. v XXI. — w XXI.; — 22. ř. 14. sh. čti že, by; — 28. ř. 2. sh. m. 9a — 9b; — 48 ř. 16. zd. interpung. nenie: A; — 51. ř. 6. zd. m. brzo — brzy; — 58. ř 4. zd. m. vwodie — v wodie; — 76. ř. 6. sh. m. geft pow. — gim pow.; — 81. ř. 6 zd. m. utieffenie — vtieſfenie; — 81. ř. 2. zd. m. ukazal — vkazal; — 83. ř. 14. zd. m. przewyfleny — prze- wyfleny; — 85. ř. 17. zd. m. Ucženych — Veženych; - 89. ř. 2. zd. m. odpufftenie — odpuſſtienie; — 93. ř. 13. sh. čti duchownich, Jakož; — 93. ř. 15. sh. m. ukazuge — vkazuge; — 94. ř. 8. zd. čti ſpaſenie, bez przimieſleni zř.; — 95. ř. 14. sh. interp. cžlowieka; požiwagicz; — 98. ř. 3. sh. m. ucžinien — vcžinien; — 101. ř. 13. sh. m. tolika — kolika; — 102. ř. 9. sh. m. vloženymi — položenymi; — 103. ř. 6. sh. m. ucži- nili — vežinili; — 104 ř. 9. zd. čti zle radau; — 110. ř. 10. sh. m. ucžinil — vcžinil; — 112. ř. 15. zd. čti ſlepie, diabelſky; — 112. ř. 12. zd. čti geho, A to; — 112. ř. 11. zd. m. ukazuge — vkazuge; — 112. ř. 5. zd. m. v nemoczech — w nemoczech; — 119. ř. 15. zd. m. ſebe — ſe; — 120. ř. 13. zd. m. ſprawedliwij — ſpraweliwij; — 131. ř. 1. sh. m. modli — modlil; — 131 ř. 8. zd m. rzecž — rzecži; — 132. ř. 15. zd. m. ukazowala — vkazowala; — 146. ř. 4. zd. m. TOto — TVto; — 157. ř. 3 zd. m. v Kryftu — w Kryftu; — 175. ř. 13. sh. čti prawda, tu powiediena, byla zlym; — 193. ř. 9. sh. m. godnoftayne — gedno- ſtayne; — 195. ř. 14. sh. čti hoſpodarzi? Muožem; — 200. ř. 12. zd. m. Take — Takt; — 204. ř. 3. zd. kralowftie — kralowſtwie; — 206. *. 14. zd. mezi flibuow a vcžaſtni přidej božich; — 209 ř. 3. sh. čti m. ſe — ge; — 210. ř. 3. zd. m. ſmietu — ſwietu; — 227. ř. 11. zd. m. banba — hanba; — 233. ř. 12. sh. m. nedali gſu — nedali ſu; — 233. ř. 10. zd. čti flibowali, ſladke; — 234. ř. 2. zd. má býti miloſti, pomocy; — 242. ř. 8. sh. m. [77a] ſkwoſtnij — ſkwo[77a]ſtnij; — 242 ř. 13 sh. m. ugiſtiti — ř. 5. zd. m. wſupuge — wſtupuge; — 245. 246. ř. 6 zd. m. ywedl — vgiſtiti; — 245. ř. 6. zd. m. vſyle uſyle; — vwedl; — 247. ř. 17. sh. m. udy — vdy; — 249. ř. 6. sh. m. geſlo — geffto; — 249. ř. 8 zd. m. wieda — wida; — 253. ř. 15. zd. m. ko- lena — kolenu; — 257. ř. 10. sh. m. gebo — geho; — 259. ř. 9. sh. m. nebo — nebt; — 259. ř. 5. zd m. w tom — w kom: — 259. ř. 2. zd.
OPRAVY. Omylem natištěno zde několikrát j ve významu novočeského j; má býti g. Místo v, které se zde objevuje na několika místech s vý- znamem novočeského v, jest čísti všude, kde v není předložkou, w. Kromě toho čti: I. Strana 6., řádek 2. shora místo na — ma; — 8. ř. 8. sh. interpungovati — lidſkych? Gedine; — 11. ř. 14. zd. m. v XXI. — w XXI.; — 22. ř. 14. sh. čti že, by; — 28. ř. 2. sh. m. 9a — 9b; — 48 ř. 16. zd. interpung. nenie: A; — 51. ř. 6. zd. m. brzo — brzy; — 58. ř 4. zd. m. vwodie — v wodie; — 76. ř. 6. sh. m. geft pow. — gim pow.; — 81. ř. 6 zd. m. utieffenie — vtieſfenie; — 81. ř. 2. zd. m. ukazal — vkazal; — 83. ř. 14. zd. m. przewyfleny — prze- wyfleny; — 85. ř. 17. zd. m. Ucženych — Veženych; - 89. ř. 2. zd. m. odpufftenie — odpuſſtienie; — 93. ř. 13. sh. čti duchownich, Jakož; — 93. ř. 15. sh. m. ukazuge — vkazuge; — 94. ř. 8. zd. čti ſpaſenie, bez przimieſleni zř.; — 95. ř. 14. sh. interp. cžlowieka; požiwagicz; — 98. ř. 3. sh. m. ucžinien — vcžinien; — 101. ř. 13. sh. m. tolika — kolika; — 102. ř. 9. sh. m. vloženymi — položenymi; — 103. ř. 6. sh. m. ucži- nili — vežinili; — 104 ř. 9. zd. čti zle radau; — 110. ř. 10. sh. m. ucžinil — vcžinil; — 112. ř. 15. zd. čti ſlepie, diabelſky; — 112. ř. 12. zd. čti geho, A to; — 112. ř. 11. zd. m. ukazuge — vkazuge; — 112. ř. 5. zd. m. v nemoczech — w nemoczech; — 119. ř. 15. zd. m. ſebe — ſe; — 120. ř. 13. zd. m. ſprawedliwij — ſpraweliwij; — 131. ř. 1. sh. m. modli — modlil; — 131 ř. 8. zd m. rzecž — rzecži; — 132. ř. 15. zd. m. ukazowala — vkazowala; — 146. ř. 4. zd. m. TOto — TVto; — 157. ř. 3 zd. m. v Kryftu — w Kryftu; — 175. ř. 13. sh. čti prawda, tu powiediena, byla zlym; — 193. ř. 9. sh. m. godnoftayne — gedno- ſtayne; — 195. ř. 14. sh. čti hoſpodarzi? Muožem; — 200. ř. 12. zd. m. Take — Takt; — 204. ř. 3. zd. kralowftie — kralowſtwie; — 206. *. 14. zd. mezi flibuow a vcžaſtni přidej božich; — 209 ř. 3. sh. čti m. ſe — ge; — 210. ř. 3. zd. m. ſmietu — ſwietu; — 227. ř. 11. zd. m. banba — hanba; — 233. ř. 12. sh. m. nedali gſu — nedali ſu; — 233. ř. 10. zd. čti flibowali, ſladke; — 234. ř. 2. zd. má býti miloſti, pomocy; — 242. ř. 8. sh. m. [77a] ſkwoſtnij — ſkwo[77a]ſtnij; — 242 ř. 13 sh. m. ugiſtiti — ř. 5. zd. m. wſupuge — wſtupuge; — 245. 246. ř. 6 zd. m. ywedl — vgiſtiti; — 245. ř. 6. zd. m. vſyle uſyle; — vwedl; — 247. ř. 17. sh. m. udy — vdy; — 249. ř. 6. sh. m. geſlo — geffto; — 249. ř. 8 zd. m. wieda — wida; — 253. ř. 15. zd. m. ko- lena — kolenu; — 257. ř. 10. sh. m. gebo — geho; — 259. ř. 9. sh. m. nebo — nebt; — 259. ř. 5. zd m. w tom — w kom: — 259. ř. 2. zd.
Strana 530
98 m. o to — o tom; — 260. ř. 6. sh. m. v poſtie — w poſtie; — 265, ř. 9. sh. čti židy, domaczy; — 270. ř. 13. sh. m. gev — ge°; — 273. ř. 17. sh. čti položenych; Protož; — 282. ř. 2. zd. m. w pokogi — v pokogi; — 283. ř. 2. sh. čti rozdieli«; — 286. ř. 2. sh. m. nezbijra — nezbiera; — 294. ř. 13. zd. m. nenij — nenie; — 297. ř. 16. zd. m. potomnij — potomnie; — 298. ř. 10. sh. m. neuptatem — neuptalem; — 299. ř. 8. zd. m. nezrijzena — nezrzijzena; — 303. ř. 14. zd. m. ni- kdy — niekdy; — 313. ř. 16. sh. čísti ſwietie, nem.; — 315. ř. 4. zd. m. množ — muož; — 319. ř. 16 sh. m han. ozn. — han. a ozn.; — 333. ř. 6. sh. má býti »ofwijczena«; — 336 ř. 3. zd. interpungovati boytež le Biſk.; — 336. ř. 1. zd hlawatij, Pap.; — 339. ř. 13. sh. m. Kleffas — Kleoffas; — 346. ř. 15. sh. m. pokdy — pokoy; — 347. ř. 16 sh. m. hrziechy — hrzichy; — 351. ř. 10. sh m. prokyf. anižt — pro- kryſ. a anižt; — 351. ř. 9. zd. interpung, magij, potrz.; — 357 ř. 14. sh. m. opuffteni — opufſtieni; — 367. ř. 9. sh. psáti wyprawuge na pocžatku, ned.; — 374. ř. 2. sh. čti hřijchow potom, y; — 378. ř 13. sh. m. kdož — ktož; — 416. ř. 2. zd. m. zaſlaženij — zaſlauženij; — 424. ř. 5 zd m. wmieſfugij — vmieſſugij; — 434. ř. 10. sh. interp. gich, neb.; — 435. ř. 1. sh. m. nenij — nenie; — 435. ř. 2 sh. m. bože — božij; — 435. ř. 7. zd. m. Nebo — Neb. II. 4. ř. 9. zd. interpungovati kraſnu, pijſn.; 7. ř. 8. sh. m. Kryſtowymi — Kryſtowymi,; — 7. ř. 10. sh čti [wietie žywot; — 12. ř. 6. zd. interp. nevprzimni, s pokr. pro vžytek nebo; — 15. ř. 9. zd. při- dej po lidij čárku, 8. zd. po gſu ji vynechej; 27. ř. 3 zd interp. ſkutku aby; — 28. ř. 1 zd. m. moftuow — moſtuw; - 35 ř. 13. zd. prawy; — 35. ř. 4. sh m. v Syna — w Syna; — m. s ſprawy — sſ 37. ř. 3. sh. interp lidem, A; — 40. ř. 12. zd. čti ſíli, a; 45. ř. 14. zd. má býti interp. ſwietla, ftw. ſweho, a; — 50. ř. 1. zd. interp. boz- ſku, A; — 51. ř. 3. sh. potlacžili: Protož; — 51. ř. 1. zd. m. ſ tebu!« — ſ tebu!; — 58. ř. 3. zd. interp. cžynie, proftie wuoli; — 62. ř. 9. zd. m. křykowe — krykowe; — 62. ř. 1. sh. interp. Gežiffe mage; — 63. ř. 12. zd. m. ko kral. — do kral.; — 91. ř. 13. sh. interp. kniežatom, panom; — 104. ř. 1. sh m. we dne w — we dne y w; — 104. ř. 8. sh. m. ſwywi — ſwymi; — 114. ř. 13. zd. m. vczedniky — vrzedniky; — 119. ř. 13. zd. m. pomohli — pomohlt; — 131. ř. 6. zd. m. fluhowe — llupowe; — 133. ř. 4. zd. m. takež zewn — takež v zewn.; — 149. ř. 1. zd. m. Takež — Takežt; — 181. ř. 8. zd. m. v nich — v nich; — 202. ř. 13. sh. m. v Chramie — w Chramie; — 204. ř. 8 sh. m. v ſukni — w ſukni; — 204 ř. 11. zd. m. A by bylo — by bylo; — 205. ř 9. zd. m. ktere — kterež; — 208. ř. 12. sh. m. zetrzeni — ze- trzenie; — 209. ř. 2. zd. m. ktere — kterež; — 210. ř. 5. zd. m. ne- wiete — newite; — 213. ř. 1. zd. m. má chybou — má v některých exemplářích chybou; — 215. ř 13. sh. m. gfu — ſu; — 215. ř. 14. zd. m. wiecijz — wieczij; — 220. ř. 7. zd. m. w cžt — we cžt.; — 226. ř. 17. sh. m. mluwieme — mluwime; — 227. ř. 8. zd. čti niemoty, ſle- poty v každe; — 229. ř. 1. zd. m. gfu — fu; — 233. ř. 2. zd. interp. geft, na pocžatku praczij a pokuffenie wažiti; — 250. ř. 5. zd m. ni- žadne mu — nižadnemu; — 253. ř. 13 zd. m. ſpaſenie — ſpaſeni; — 254. ř. 9. sh. m. tuto — tito; — 259. ř. 9. sh. m. ač i — acž y; — 259. ř. 13. sh. m. onich — oniech; — 261. ř. 9. zd. škrtni swe; — 262. ř. 9. sh. m. milym čti minulym; — 264. ř. 6. zd. m. hodowanie — hodo-
98 m. o to — o tom; — 260. ř. 6. sh. m. v poſtie — w poſtie; — 265, ř. 9. sh. čti židy, domaczy; — 270. ř. 13. sh. m. gev — ge°; — 273. ř. 17. sh. čti položenych; Protož; — 282. ř. 2. zd. m. w pokogi — v pokogi; — 283. ř. 2. sh. čti rozdieli«; — 286. ř. 2. sh. m. nezbijra — nezbiera; — 294. ř. 13. zd. m. nenij — nenie; — 297. ř. 16. zd. m. potomnij — potomnie; — 298. ř. 10. sh. m. neuptatem — neuptalem; — 299. ř. 8. zd. m. nezrijzena — nezrzijzena; — 303. ř. 14. zd. m. ni- kdy — niekdy; — 313. ř. 16. sh. čísti ſwietie, nem.; — 315. ř. 4. zd. m. množ — muož; — 319. ř. 16 sh. m han. ozn. — han. a ozn.; — 333. ř. 6. sh. má býti »ofwijczena«; — 336 ř. 3. zd. interpungovati boytež le Biſk.; — 336. ř. 1. zd hlawatij, Pap.; — 339. ř. 13. sh. m. Kleffas — Kleoffas; — 346. ř. 15. sh. m. pokdy — pokoy; — 347. ř. 16 sh. m. hrziechy — hrzichy; — 351. ř. 10. sh m. prokyf. anižt — pro- kryſ. a anižt; — 351. ř. 9. zd. interpung, magij, potrz.; — 357 ř. 14. sh. m. opuffteni — opufſtieni; — 367. ř. 9. sh. psáti wyprawuge na pocžatku, ned.; — 374. ř. 2. sh. čti hřijchow potom, y; — 378. ř 13. sh. m. kdož — ktož; — 416. ř. 2. zd. m. zaſlaženij — zaſlauženij; — 424. ř. 5 zd m. wmieſfugij — vmieſſugij; — 434. ř. 10. sh. interp. gich, neb.; — 435. ř. 1. sh. m. nenij — nenie; — 435. ř. 2 sh. m. bože — božij; — 435. ř. 7. zd. m. Nebo — Neb. II. 4. ř. 9. zd. interpungovati kraſnu, pijſn.; 7. ř. 8. sh. m. Kryſtowymi — Kryſtowymi,; — 7. ř. 10. sh čti [wietie žywot; — 12. ř. 6. zd. interp. nevprzimni, s pokr. pro vžytek nebo; — 15. ř. 9. zd. při- dej po lidij čárku, 8. zd. po gſu ji vynechej; 27. ř. 3 zd interp. ſkutku aby; — 28. ř. 1 zd. m. moftuow — moſtuw; - 35 ř. 13. zd. prawy; — 35. ř. 4. sh m. v Syna — w Syna; — m. s ſprawy — sſ 37. ř. 3. sh. interp lidem, A; — 40. ř. 12. zd. čti ſíli, a; 45. ř. 14. zd. má býti interp. ſwietla, ftw. ſweho, a; — 50. ř. 1. zd. interp. boz- ſku, A; — 51. ř. 3. sh. potlacžili: Protož; — 51. ř. 1. zd. m. ſ tebu!« — ſ tebu!; — 58. ř. 3. zd. interp. cžynie, proftie wuoli; — 62. ř. 9. zd. m. křykowe — krykowe; — 62. ř. 1. sh. interp. Gežiffe mage; — 63. ř. 12. zd. m. ko kral. — do kral.; — 91. ř. 13. sh. interp. kniežatom, panom; — 104. ř. 1. sh m. we dne w — we dne y w; — 104. ř. 8. sh. m. ſwywi — ſwymi; — 114. ř. 13. zd. m. vczedniky — vrzedniky; — 119. ř. 13. zd. m. pomohli — pomohlt; — 131. ř. 6. zd. m. fluhowe — llupowe; — 133. ř. 4. zd. m. takež zewn — takež v zewn.; — 149. ř. 1. zd. m. Takež — Takežt; — 181. ř. 8. zd. m. v nich — v nich; — 202. ř. 13. sh. m. v Chramie — w Chramie; — 204. ř. 8 sh. m. v ſukni — w ſukni; — 204 ř. 11. zd. m. A by bylo — by bylo; — 205. ř 9. zd. m. ktere — kterež; — 208. ř. 12. sh. m. zetrzeni — ze- trzenie; — 209. ř. 2. zd. m. ktere — kterež; — 210. ř. 5. zd. m. ne- wiete — newite; — 213. ř. 1. zd. m. má chybou — má v některých exemplářích chybou; — 215. ř 13. sh. m. gfu — ſu; — 215. ř. 14. zd. m. wiecijz — wieczij; — 220. ř. 7. zd. m. w cžt — we cžt.; — 226. ř. 17. sh. m. mluwieme — mluwime; — 227. ř. 8. zd. čti niemoty, ſle- poty v každe; — 229. ř. 1. zd. m. gfu — fu; — 233. ř. 2. zd. interp. geft, na pocžatku praczij a pokuffenie wažiti; — 250. ř. 5. zd m. ni- žadne mu — nižadnemu; — 253. ř. 13 zd. m. ſpaſenie — ſpaſeni; — 254. ř. 9. sh. m. tuto — tito; — 259. ř. 9. sh. m. ač i — acž y; — 259. ř. 13. sh. m. onich — oniech; — 261. ř. 9. zd. škrtni swe; — 262. ř. 9. sh. m. milym čti minulym; — 264. ř. 6. zd. m. hodowanie — hodo-
Strana 531
99 wani; — 265. ř. 14. zd. m. neb — nebo; — 270. ř. 10. zd. m. u nich — v nich; — 271. ř. 8. sh. m. a dobrym — a k dobrym; — 272. ř. 17. zd. m. naymenflie — namenſlie; — 274. ř. 16 sh. m. magij za — magij zde za; — 275. ř 9. sh. m. naywietcžie — nawietcžie; — 283. ř. 17. zd. m. hrzichuow — hrziechuow; — 292. ř. 4. sh. m. duchownich — duchowniech; — 294. ř. 4. sh. m. by i — by y; — 295. ř 3. sh. m. tem — tiem; — 298 ř. 9. sh. m. wyffij — wyzílij; — 300. ř. 17. zd. m. božieho — božiho; — 300. ř. 6. zd. m. hrzieffnikuow — hrzieffnie- kuow; — 306. ř. 4. sh. m. kaczierftwi — kaczierzſtwi; — 311 ř. 8. sh. m. w poch. — w geho poch.; — 314. ř. 16. zd. interp. toho, czož; — 315. ř. 13. zd. m. ſebe — ſe; — 317. ř. 15. sh. čti Ale ti Miſtrzi; — 319. ř. 12. zd. m. lodi — lodie; — 338. ř. 16. sh. hodowniky.«; — 340. ř 8. sh. interp. pobiehle,; — 342 ř. 4. sh. interp. miſtrzi, zpr Ant. a bl. gebo, radiegij; — 346. ř. 8. sh. m. gſem — ſem; 348. ř. 10. zd. m. kralowſtwie — kralowſtwi; — 350 ř. 15. zd. m. rozk. ftw — rozk. w ftw ; — 358. ř. 1. sh. m. nepuſtij — nepufſtij; — 368. ř. 9. zd. čti Tež v duchownij; — 369. ř. 16. zd. bezprawie a hrdlowanie; — 386. ř 13. sh. y ginij; — 387. ř. 1. sh. na nižadneho; — tamže m. die .— di; — 397. ř. 9. zd. interp. di: »Vzdrawowachu; — 400. ř. 4. zd. m. ktož — kdož; — 405. ř 5. zd škrtni k tomu. Slovník: Str. 10. hrdlovati koho = škrtiti koho; — tamže m. hromažditi čti hromazditi a polož před hromážděti; — str. 11 k hyběti „zahynouti“ dodej: klesá v interj. „běda!“; — tamže hynšt = kůň, chlévník = majetník chléva, hospodář; — t. heslo chlúba škrtni, patří pod titul vzchlúba; — str. 16. pod heslem konec má býti do-koncě (m. do konce); — str. 56. smieti jest impf
99 wani; — 265. ř. 14. zd. m. neb — nebo; — 270. ř. 10. zd. m. u nich — v nich; — 271. ř. 8. sh. m. a dobrym — a k dobrym; — 272. ř. 17. zd. m. naymenflie — namenſlie; — 274. ř. 16 sh. m. magij za — magij zde za; — 275. ř 9. sh. m. naywietcžie — nawietcžie; — 283. ř. 17. zd. m. hrzichuow — hrziechuow; — 292. ř. 4. sh. m. duchownich — duchowniech; — 294. ř. 4. sh. m. by i — by y; — 295. ř 3. sh. m. tem — tiem; — 298 ř. 9. sh. m. wyffij — wyzílij; — 300. ř. 17. zd. m. božieho — božiho; — 300. ř. 6. zd. m. hrzieffnikuow — hrzieffnie- kuow; — 306. ř. 4. sh. m. kaczierftwi — kaczierzſtwi; — 311 ř. 8. sh. m. w poch. — w geho poch.; — 314. ř. 16. zd. interp. toho, czož; — 315. ř. 13. zd. m. ſebe — ſe; — 317. ř. 15. sh. čti Ale ti Miſtrzi; — 319. ř. 12. zd. m. lodi — lodie; — 338. ř. 16. sh. hodowniky.«; — 340. ř 8. sh. interp. pobiehle,; — 342 ř. 4. sh. interp. miſtrzi, zpr Ant. a bl. gebo, radiegij; — 346. ř. 8. sh. m. gſem — ſem; 348. ř. 10. zd. m. kralowſtwie — kralowſtwi; — 350 ř. 15. zd. m. rozk. ftw — rozk. w ftw ; — 358. ř. 1. sh. m. nepuſtij — nepufſtij; — 368. ř. 9. zd. čti Tež v duchownij; — 369. ř. 16. zd. bezprawie a hrdlowanie; — 386. ř 13. sh. y ginij; — 387. ř. 1. sh. na nižadneho; — tamže m. die .— di; — 397. ř. 9. zd. interp. di: »Vzdrawowachu; — 400. ř. 4. zd. m. ktož — kdož; — 405. ř 5. zd škrtni k tomu. Slovník: Str. 10. hrdlovati koho = škrtiti koho; — tamže m. hromažditi čti hromazditi a polož před hromážděti; — str. 11 k hyběti „zahynouti“ dodej: klesá v interj. „běda!“; — tamže hynšt = kůň, chlévník = majetník chléva, hospodář; — t. heslo chlúba škrtni, patří pod titul vzchlúba; — str. 16. pod heslem konec má býti do-koncě (m. do konce); — str. 56. smieti jest impf
Strana 532
Strana 533
SAONSOUBSNN- 19 20. . Pátá neděle v postě Jan 8, 16 —59 22. 24 25. 26. 27. 28. 29. 6 OBSAKH. Díl první. Předmluva vydavatelova. Předmluva spisovatelova . První neděle adventní Mat. 21, 4. 5. . . Druhá nedéle adventní Luk 21, 25—35 . . Treti nedéle adventni Mat. 11, 210. Ctvrtá neděle adventní Jan 1, 19—28 . Na den boziho narozeni Luk. 2, i—14 . . . . Na den boZiho narozeni vyklad jiny Luk. 2; 15-20 . Prvni nedéle po bozim narozeni Luk. 2, 33—40 . . Druhä nedéle po božím narození Luk. 2, 42—52 . Třetí neděle po božím narození Jan 2, 1-11 10. . Pátá neděle po božím narození Mat. 8, 23—27 12. D 14. 15. 16. 17. 18. Čtvrtá neděle po božím narození Mat. 8, 1—18 . Šestá neděle po božím narození Mat. 11, 25--30 Sedmá neděle po božím narození Mat. 13, 24—30 . Osmá neděle po božím narození Mat. 20. "1-16 Devátá neděle po božím narození Luk. 8, 4—-15 Neděle masopustní Luk. 18 31-43 . První neděle v postě Mat. 4, 1-11 Druhá neděle v posté Mat. 15, 21— 28 Třetí neděle v posté Luk. 11. 14—28 Ctvrtá nedéle v posté Jan 0, 1. 14 Sestá nedéle v posté (kvétná) Mat. 21, 1-9. Den slavný velikonoční Marek 16, 1-7... Pondělí velikonoční Luk. 24, 13- 35 Ulerý velikonoční Luk. 24, 36—47 . Prvni nedèle po velikonoci Jan 20, 19 3! Druhá neděle po velikonoci Jan 10, 11- 16 Třetí neděle po velikonoci Jan 16, 16--22 . Ctvrtá neděle po velikonoci Jan 16, 5—15 . . Pata nedóle po velikonoci Jan 16, 23—30 . al. Sestá nedéle po velikonoci Jan 15, 26. 27; 16, 1—4 Strana 1 4 11 24 44
SAONSOUBSNN- 19 20. . Pátá neděle v postě Jan 8, 16 —59 22. 24 25. 26. 27. 28. 29. 6 OBSAKH. Díl první. Předmluva vydavatelova. Předmluva spisovatelova . První neděle adventní Mat. 21, 4. 5. . . Druhá nedéle adventní Luk 21, 25—35 . . Treti nedéle adventni Mat. 11, 210. Ctvrtá neděle adventní Jan 1, 19—28 . Na den boziho narozeni Luk. 2, i—14 . . . . Na den boZiho narozeni vyklad jiny Luk. 2; 15-20 . Prvni nedéle po bozim narozeni Luk. 2, 33—40 . . Druhä nedéle po božím narození Luk. 2, 42—52 . Třetí neděle po božím narození Jan 2, 1-11 10. . Pátá neděle po božím narození Mat. 8, 23—27 12. D 14. 15. 16. 17. 18. Čtvrtá neděle po božím narození Mat. 8, 1—18 . Šestá neděle po božím narození Mat. 11, 25--30 Sedmá neděle po božím narození Mat. 13, 24—30 . Osmá neděle po božím narození Mat. 20. "1-16 Devátá neděle po božím narození Luk. 8, 4—-15 Neděle masopustní Luk. 18 31-43 . První neděle v postě Mat. 4, 1-11 Druhá neděle v posté Mat. 15, 21— 28 Třetí neděle v posté Luk. 11. 14—28 Ctvrtá nedéle v posté Jan 0, 1. 14 Sestá nedéle v posté (kvétná) Mat. 21, 1-9. Den slavný velikonoční Marek 16, 1-7... Pondělí velikonoční Luk. 24, 13- 35 Ulerý velikonoční Luk. 24, 36—47 . Prvni nedèle po velikonoci Jan 20, 19 3! Druhá neděle po velikonoci Jan 10, 11- 16 Třetí neděle po velikonoci Jan 16, 16--22 . Ctvrtá neděle po velikonoci Jan 16, 5—15 . . Pata nedóle po velikonoci Jan 16, 23—30 . al. Sestá nedéle po velikonoci Jan 15, 26. 27; 16, 1—4 Strana 1 4 11 24 44
Strana 534
102 Díl druhý. Strana 32. Den seslání Ducha svatého Jan 14, 23—31 . . . . . . . 33. V pondělí svatodušní Jan 3, 16—21 . . . . . . . . . . 30 34. . . . . . . . . . . . 52 Den svaté Trojice Jan 3, 1—15. 35. První neděle po sv. Trojici Luk. 16, 19—31 . . . . . . . 82 36. Druhá neděle po sv. Trojici Luk. 14, 16 -24 . . . . . . . 94 37. Třetí neděle po sv. Trojici Luk. 15, 1—10 . . . . . . . 110 38. Čtvrtá neděle po sv. Trojici Luk. 6, 36—42 125 . . . . . . . Pálá neděle po sv. Trojici Luk. 5, 1—11 39. 140 . . . . . . . 40. Šestá neděle po sv. Trojici Mat. 5, 20—24 158 . . . . . . . 41. Sedmá neděle po sv. Trojici Marek 8, 1—9 168 . . . . . . . 42. Osmá neděle po sv. Trojici Mat. 7, 15—21 . . . . . . . 179 43. Devátá neděle po sv. Trojici Luk. 16, 1—9 . . . . . . 190 . 44. Desátá neděle po sv. Trojici Luk. 19, 41—47 . . . . . 201 45. Jedenáctá neděle po sv. Trojici Luk. 18, 10—14 212 . . . 46. Dvanáctá neděle po sv. Trojici Marek 7, 31 37 222 . . . 47. Třináctá neděle po sv. Trojici Luk. 10, 23—37 . . . 232 48. Čtrnáctá neděle po sv. Trojici Luk. 17, 11—19 251 . . . 49. Patnáctá neděle po sv. Trojici Mat. 6, 24—33 . . . 261 50. Šestnáctá neděle po sv. Trojici Luk. 7, 11—16 276 R . 51. Sedmnáctá neděle po sv. Trojici Luk 14, 1—11 289 . . 52. Osmnáctá neděle po sv. Trojici Mat. 22, 34—46 . . . 303 53. Devatenáctá neděle po sv. Trojici Mat. 9, 1—8 . . 317 54. Dvacátá neděle po sv. Trojici Mat. 22, 1—14 329 55. Jedenadvacátá neděle po sv. Trojici Jan 4, 46—53. 346 359 56. Dvaadvacátá neděle po sv. Trojici Mat. 18, 23—35 . 373 57. Třiadvacátá neděle po sv. Trojici Mat. 22, 15—21 58. Ctyřiadvacátá neděle po sv. Trojici Mat. 9, 18—26 . 388 59. Posvícení Luk. 19. 1—10. . . . 412 . . . . Slovník . . . . . . . . . . . . . . Index 85 . . . . . . . . . . . . . . . . 90 O Chelčického Postille . . . . . . . . . . . . . . . 97 Opravy . . . . . . . . . . . . . . . . . . Obsah . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
102 Díl druhý. Strana 32. Den seslání Ducha svatého Jan 14, 23—31 . . . . . . . 33. V pondělí svatodušní Jan 3, 16—21 . . . . . . . . . . 30 34. . . . . . . . . . . . 52 Den svaté Trojice Jan 3, 1—15. 35. První neděle po sv. Trojici Luk. 16, 19—31 . . . . . . . 82 36. Druhá neděle po sv. Trojici Luk. 14, 16 -24 . . . . . . . 94 37. Třetí neděle po sv. Trojici Luk. 15, 1—10 . . . . . . . 110 38. Čtvrtá neděle po sv. Trojici Luk. 6, 36—42 125 . . . . . . . Pálá neděle po sv. Trojici Luk. 5, 1—11 39. 140 . . . . . . . 40. Šestá neděle po sv. Trojici Mat. 5, 20—24 158 . . . . . . . 41. Sedmá neděle po sv. Trojici Marek 8, 1—9 168 . . . . . . . 42. Osmá neděle po sv. Trojici Mat. 7, 15—21 . . . . . . . 179 43. Devátá neděle po sv. Trojici Luk. 16, 1—9 . . . . . . 190 . 44. Desátá neděle po sv. Trojici Luk. 19, 41—47 . . . . . 201 45. Jedenáctá neděle po sv. Trojici Luk. 18, 10—14 212 . . . 46. Dvanáctá neděle po sv. Trojici Marek 7, 31 37 222 . . . 47. Třináctá neděle po sv. Trojici Luk. 10, 23—37 . . . 232 48. Čtrnáctá neděle po sv. Trojici Luk. 17, 11—19 251 . . . 49. Patnáctá neděle po sv. Trojici Mat. 6, 24—33 . . . 261 50. Šestnáctá neděle po sv. Trojici Luk. 7, 11—16 276 R . 51. Sedmnáctá neděle po sv. Trojici Luk 14, 1—11 289 . . 52. Osmnáctá neděle po sv. Trojici Mat. 22, 34—46 . . . 303 53. Devatenáctá neděle po sv. Trojici Mat. 9, 1—8 . . 317 54. Dvacátá neděle po sv. Trojici Mat. 22, 1—14 329 55. Jedenadvacátá neděle po sv. Trojici Jan 4, 46—53. 346 359 56. Dvaadvacátá neděle po sv. Trojici Mat. 18, 23—35 . 373 57. Třiadvacátá neděle po sv. Trojici Mat. 22, 15—21 58. Ctyřiadvacátá neděle po sv. Trojici Mat. 9, 18—26 . 388 59. Posvícení Luk. 19. 1—10. . . . 412 . . . . Slovník . . . . . . . . . . . . . . Index 85 . . . . . . . . . . . . . . . . 90 O Chelčického Postille . . . . . . . . . . . . . . . 97 Opravy . . . . . . . . . . . . . . . . . . Obsah . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
- I: Array
- 1: Array
- 533: Array