z 68 stránek
Titel
1
2
Vorwort
3
Geschichtswissenschaft
4
5
6
7
8
9
Chronik Impekhovens
10
11
12
13
14
15
16
Chronik von Christ
17
18
19
Urkunden
20
21
Beilagen
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
Inhalt
63
Register
64
65
66
67
68
- s. 12: .../1276/ Kunegundis, filia-Ottocari regis Bohemiae cum aliis filiabus magnatum ordinem S. Clarae susci- pit in congregatione ibidem Pragae celebrata per P. Nicolaum,...
- s. 36: ...moritur soror Agnes, filia regis Bohemiae Primislai, quae in ordine S. Clarae in opinione sanctitatis vixit annis 49. - P. Zeslaus, provincialis,...
- s. 60: ...neminem vero praeter dictam statuam plorantem invenerunt, ear perinde ecclesiam S. Clarae intule- runt, ubi de facto sub titulo misericordiae Dei gratiis...
Název:
Die Chroniken der mährischen Minoriten
Autor:
Neumann, Augustin Alois
Rok vydání:
1936
Místo vydání:
Olomouc
Česká národní bibliografie:
Počet stran celkem:
68
Počet stran předmluvy plus obsahu:
68
Obsah:
- 1: Titel
- 3: Vorwort
- 4: Geschichtswissenschaft
- 10: Chronik Impekhovens
- 17: Chronik von Christ
- 20: Urkunden
- 22: Beilagen
- 63: Inhalt
- 64: Register
upravit
Strana 1
L M ONR +SO Uon Ih 2r Cug Beumann, Co. Nrofassor der 6. N. ſheolooischen Shultát mn Čímůtz. Olmũt3 1936. Im Solóstverlag.
L M ONR +SO Uon Ih 2r Cug Beumann, Co. Nrofassor der 6. N. ſheolooischen Shultát mn Čímůtz. Olmũt3 1936. Im Solóstverlag.
Strana 2
DE QUNEEN DR MARSCLN R VIN VO ſh Dr Clug Beumann, Co. Yrofapor der l. N. theologusehen kkulat Uze ěnělíla. 6lmat 3 7936. Im Delóstverlag.
DE QUNEEN DR MARSCLN R VIN VO ſh Dr Clug Beumann, Co. Yrofapor der l. N. theologusehen kkulat Uze ěnělíla. 6lmat 3 7936. Im Delóstverlag.
Strana 3
. . . Vorwort. Die Geschichtsschreibung im Orden des hl. Franziskus in den böh- mischen Ländern ist bisher in der čsl. Publizistik sehr schwach ver- treten. Es ist dies der nur fragmentarisch bei Dobner herausgegebene sogenannte Minorite Beneš und das Epicedium der Brünner Minoriten, das aber weder den Charakter einer mittelalterischen Chronik noch von Annalen hat. Wegen des Fehlens anderer Quellen war es freilich auch nicht möglich, die erzählenden Quellen kritisch zu werten. Ich tue in dieser Richtung einen entscheidenden Schritt, indem ich der wissen- schaftlichen Oeffentlichkeit eine Abhandlwng/mit teilweisem Abdruck der Texte/ von den Chroniken der mährischen Minoriten vorlege. Der gütige Leser wird aus dem vorliegenden Schriftchen erkennen, dass be- sonders die Brünner Minoriten verhältnismässig reiche Quellen zur Verfügung hatten, die sich zwar/leider/ in Laufe der Zeit entweder verloren haben oder der Vernichtung anheim vielen, die aber den Brün- ner Chroniken aus dem Jahre 1658 und 1733 als Vorlage dienten, und uns auf diese Weise ziemlich treu erhalten blieben. Ich hoffe, dass diese Schrift einen bedeutenden Schritt nach vorwärts anbahnen wird, was nämmlich die Forschung im Fach der franziskanischen Historiogra- phie anlangt und dass sie auch eine Bereicherung der älteren Kirchen- geschichte sowie auch der noch verhältnismässig ärmlichen Geschichte des nationalen Kampfes im Mittelalter derstellen wird. Da ich ausserstande war, einen Verleger aufzutreiben, weiters auch keine Unterstützung oder eine wissenschaftliche Gesellschaft finden konnte, die mir die Herausgabe dieser Abhandlung ermoglicht nätte, bin ich genëtigt, dies aur eigene Kosten zu tun und mich mit Rücksicht auf meine bescheidenen Verhältnisse mit einer blossen hek- tographischen Ausgabe zu begnügen. Ich bitte daher die geneigten Le- ser, sie möchten wenigstens meinen guten Willen annehmen und mit Hin- blick auf alfallige Mängel bedenken, dass ich nicht in der gleichen glücklichen Lage bin, wie so manche andere Historiker, die immer eine Reihe bereitwilliger Kollegen zur Seite haben, sondern dass ich fast ganz allein und in diesem dunklen Teil unserer Kirchengeschichte volk ständig auf mich selbst angewiesen bin. Zum Schluss spreche ich meinen herzlichen Dank aus allen wohlmei- nenden Helfern, Sr. Hochwürden dem Herr P. Johann Vyskočil, dem Fran- ziskanerprovinzial in Prag und dem P. Klement Minařík, Quardian eben- daselbst. Olmütz, am Tage der Vigil des hl. Matthias 1936. Der Autor.
. . . Vorwort. Die Geschichtsschreibung im Orden des hl. Franziskus in den böh- mischen Ländern ist bisher in der čsl. Publizistik sehr schwach ver- treten. Es ist dies der nur fragmentarisch bei Dobner herausgegebene sogenannte Minorite Beneš und das Epicedium der Brünner Minoriten, das aber weder den Charakter einer mittelalterischen Chronik noch von Annalen hat. Wegen des Fehlens anderer Quellen war es freilich auch nicht möglich, die erzählenden Quellen kritisch zu werten. Ich tue in dieser Richtung einen entscheidenden Schritt, indem ich der wissen- schaftlichen Oeffentlichkeit eine Abhandlwng/mit teilweisem Abdruck der Texte/ von den Chroniken der mährischen Minoriten vorlege. Der gütige Leser wird aus dem vorliegenden Schriftchen erkennen, dass be- sonders die Brünner Minoriten verhältnismässig reiche Quellen zur Verfügung hatten, die sich zwar/leider/ in Laufe der Zeit entweder verloren haben oder der Vernichtung anheim vielen, die aber den Brün- ner Chroniken aus dem Jahre 1658 und 1733 als Vorlage dienten, und uns auf diese Weise ziemlich treu erhalten blieben. Ich hoffe, dass diese Schrift einen bedeutenden Schritt nach vorwärts anbahnen wird, was nämmlich die Forschung im Fach der franziskanischen Historiogra- phie anlangt und dass sie auch eine Bereicherung der älteren Kirchen- geschichte sowie auch der noch verhältnismässig ärmlichen Geschichte des nationalen Kampfes im Mittelalter derstellen wird. Da ich ausserstande war, einen Verleger aufzutreiben, weiters auch keine Unterstützung oder eine wissenschaftliche Gesellschaft finden konnte, die mir die Herausgabe dieser Abhandlung ermoglicht nätte, bin ich genëtigt, dies aur eigene Kosten zu tun und mich mit Rücksicht auf meine bescheidenen Verhältnisse mit einer blossen hek- tographischen Ausgabe zu begnügen. Ich bitte daher die geneigten Le- ser, sie möchten wenigstens meinen guten Willen annehmen und mit Hin- blick auf alfallige Mängel bedenken, dass ich nicht in der gleichen glücklichen Lage bin, wie so manche andere Historiker, die immer eine Reihe bereitwilliger Kollegen zur Seite haben, sondern dass ich fast ganz allein und in diesem dunklen Teil unserer Kirchengeschichte volk ständig auf mich selbst angewiesen bin. Zum Schluss spreche ich meinen herzlichen Dank aus allen wohlmei- nenden Helfern, Sr. Hochwürden dem Herr P. Johann Vyskočil, dem Fran- ziskanerprovinzial in Prag und dem P. Klement Minařík, Quardian eben- daselbst. Olmütz, am Tage der Vigil des hl. Matthias 1936. Der Autor.
Strana 4
— 4 — Die PIlege der Geschichtswissenschaft im Minoritenorden. Man kann sagen, dass der Orden der Minoriten-Konventualen seine Geschichte fleissig pflegte. Leider kennen wir bisher nur den Nikolaus Glasberger näher, der in Mähren um das Jahr 1450 geboren, ein wert- volles Werk, die "Chronica ordinis"1) schrieb und sich für die Le- gende der hl. Agnes von Böhmen interessierte2). Ausser ihm kennen wir an der Wende des XV. und XVI. Jahrhunderts noch einen anderen Chro- nisten und zwar wiederum einen aus Mähren; der dritte ist nur dem Na- men nach bekannt. Es ist dies Johann Fürstenheim, dessen handschrift- liche Chrenik der polnische Historiker Biernacki/1688/) zitiert un. den Hýbel1) ebenfalls als Mährer bezeichnet. Nähere persönliche Kenn- tnis haben wir von dem Brünner Chronisten, dem Quardian Stephan aus Brünn. Die gut berichtete Chronik von Brünn 1733 5) erzählt, dass Stephan schon im Jahre 1488 zum Provinzial gewählt werden sollte, ihn aber damals Martin von Prag besiegte, obrohl ihn Stephan eigentlich durch seine persönlichen Eigenschaften weit überragte. An die Spitze der Provinz gelangte Stephan erst 1500 und bekleidete dieses Amt drei fah- re. Für seine nähere Kenntnis ist die Angabe wertvoll, nach welcher Stephan bei seinen böhmischen Mitbrüdern nicht sehr-beliebt war5) trotzdem er sich um die Provinz sehr verdient gemacht hatte. Daraus kann man schliessen, dass Stephan vielleicht zu dem polnischen Zweig des Ordens gehörte, der von seinen Anfängen an mit dem čechischen Zweig in erbittertstem Kampfe lag. Stephaa schrieb das sogenannte Epicedium" und das/wie er sagt/ in 12. Jahre des Quardianats seines Brünner Mitbruders P. Ambros, das ist in Jahre 1500. Das "Epicedium’ sollte nicht bloss Chronik sein, sondern eher sowohl ein praktisches Handbuch für Ambros, als auch für seine Nachfolger im Amt eines Quar- dians von Brünn. Das ergibt sich aus der Vorrede der genannten Schrift. Der Autor sagt, dass er sein Werk in drei Teile gliedere und zwar: 1. De fundatoribus primis et secundis et de sepulturis in ecclesia nostra; 2. de testamentis perpetuis temporibus duraturis; 3. recog- nitiones perutiles, quittas proscriptionesque erga saeculares. Ste- phan lebte in Brünn bis zu seinem Tede im Jahre 1513. Die schon zitierte Chronik von Christ aus dem Jahre 1733 sagt von ihm, das er "die alten Brünner Annelen" schrieb7) . Die Bitte des Quardians Ambros beweist an und für sich die Kenntnis der Kloster- und vielleicht der Ordensgeschichte überhaupt. Mit der grössten Hahr- scheinlichkeit können wir daher annehmen, dass Stephan von Brünn noch eine Chronik schrieb. Ersichtlich daraus. dass der Zweck des "Epice- diums" und sein Inhalt selbst dem Charakter von Annalen nicht entspre- chen, und ausserdem verweist die Anspielung auf die von den čechischen Brüdern gemachte Schwierigkeit an sich auf eine dem Stephan nahe Quel- le. P. Christ hatte 1733 die Chronik Stephans noch vor sich und nennt sie "Chronologiam huius venerabilis conventus Joannei"8) . 1. Herausgegeben in "Analecta Franciscane", Quaracchi 1887 - 2. Vysko- čil, Legenda blahosl. Anežky a čtyři listy sv. Kláry, Praha 1933, S. 21. - 3. Speculum Minorum, Krackau 1688; er zitiert seine Handschrift Z. B. bein Jahre 1281/s. 237/. - 4. Počátky minoritů v Čechách. ČČH II, 189, 342 - 5. Manuale Patris Magistri Stephani Christ, 46 - 6. L. c.: "..et tamen praeter has virtutes aliis provinciae praestitutis bonis Patres de Bohemia invidebant ct P. Martinus de Praga eum semper turbabat - 7. Christ 46 - 8. Vorrede zu seiner Chronik.
— 4 — Die PIlege der Geschichtswissenschaft im Minoritenorden. Man kann sagen, dass der Orden der Minoriten-Konventualen seine Geschichte fleissig pflegte. Leider kennen wir bisher nur den Nikolaus Glasberger näher, der in Mähren um das Jahr 1450 geboren, ein wert- volles Werk, die "Chronica ordinis"1) schrieb und sich für die Le- gende der hl. Agnes von Böhmen interessierte2). Ausser ihm kennen wir an der Wende des XV. und XVI. Jahrhunderts noch einen anderen Chro- nisten und zwar wiederum einen aus Mähren; der dritte ist nur dem Na- men nach bekannt. Es ist dies Johann Fürstenheim, dessen handschrift- liche Chrenik der polnische Historiker Biernacki/1688/) zitiert un. den Hýbel1) ebenfalls als Mährer bezeichnet. Nähere persönliche Kenn- tnis haben wir von dem Brünner Chronisten, dem Quardian Stephan aus Brünn. Die gut berichtete Chronik von Brünn 1733 5) erzählt, dass Stephan schon im Jahre 1488 zum Provinzial gewählt werden sollte, ihn aber damals Martin von Prag besiegte, obrohl ihn Stephan eigentlich durch seine persönlichen Eigenschaften weit überragte. An die Spitze der Provinz gelangte Stephan erst 1500 und bekleidete dieses Amt drei fah- re. Für seine nähere Kenntnis ist die Angabe wertvoll, nach welcher Stephan bei seinen böhmischen Mitbrüdern nicht sehr-beliebt war5) trotzdem er sich um die Provinz sehr verdient gemacht hatte. Daraus kann man schliessen, dass Stephan vielleicht zu dem polnischen Zweig des Ordens gehörte, der von seinen Anfängen an mit dem čechischen Zweig in erbittertstem Kampfe lag. Stephaa schrieb das sogenannte Epicedium" und das/wie er sagt/ in 12. Jahre des Quardianats seines Brünner Mitbruders P. Ambros, das ist in Jahre 1500. Das "Epicedium’ sollte nicht bloss Chronik sein, sondern eher sowohl ein praktisches Handbuch für Ambros, als auch für seine Nachfolger im Amt eines Quar- dians von Brünn. Das ergibt sich aus der Vorrede der genannten Schrift. Der Autor sagt, dass er sein Werk in drei Teile gliedere und zwar: 1. De fundatoribus primis et secundis et de sepulturis in ecclesia nostra; 2. de testamentis perpetuis temporibus duraturis; 3. recog- nitiones perutiles, quittas proscriptionesque erga saeculares. Ste- phan lebte in Brünn bis zu seinem Tede im Jahre 1513. Die schon zitierte Chronik von Christ aus dem Jahre 1733 sagt von ihm, das er "die alten Brünner Annelen" schrieb7) . Die Bitte des Quardians Ambros beweist an und für sich die Kenntnis der Kloster- und vielleicht der Ordensgeschichte überhaupt. Mit der grössten Hahr- scheinlichkeit können wir daher annehmen, dass Stephan von Brünn noch eine Chronik schrieb. Ersichtlich daraus. dass der Zweck des "Epice- diums" und sein Inhalt selbst dem Charakter von Annalen nicht entspre- chen, und ausserdem verweist die Anspielung auf die von den čechischen Brüdern gemachte Schwierigkeit an sich auf eine dem Stephan nahe Quel- le. P. Christ hatte 1733 die Chronik Stephans noch vor sich und nennt sie "Chronologiam huius venerabilis conventus Joannei"8) . 1. Herausgegeben in "Analecta Franciscane", Quaracchi 1887 - 2. Vysko- čil, Legenda blahosl. Anežky a čtyři listy sv. Kláry, Praha 1933, S. 21. - 3. Speculum Minorum, Krackau 1688; er zitiert seine Handschrift Z. B. bein Jahre 1281/s. 237/. - 4. Počátky minoritů v Čechách. ČČH II, 189, 342 - 5. Manuale Patris Magistri Stephani Christ, 46 - 6. L. c.: "..et tamen praeter has virtutes aliis provinciae praestitutis bonis Patres de Bohemia invidebant ct P. Martinus de Praga eum semper turbabat - 7. Christ 46 - 8. Vorrede zu seiner Chronik.
Strana 5
- Der zweite bedeutende Brünner Chronist ist P. Ludwig Impekhoven. Man kann folgendes von ihm sagen: Er wurde am 16. Juli 1608 in Bonn geboren und im Jahre 1649 /am 13. September/9) durch das Wiener Pro- vinzialkapitel zum Provinzialsekretär gewählt. Wegen seiner Verdien- ste um den Orden war er auf Lebenszeit Definitor der österreichischen Provinz; an einigen Orten war er Quardian, unter anderem auch zweimal in Brünn/1656-581) und 1666-681)/. Er starb in Wien am 5. April 167712). P. Christ schreibt von ihm als von einem grossen Liebhaber der Vergangenheit, der sich durch beständiges Studium der Geschichte ein grosses Wissen aus der Ordensgeschichte aneignete. Sein Brünner Quardianat widmete er angeblich vollständig der Niederschrift der Klosterannalen, zu denen er alles erreichbare Material zusammentrug. Christ schätzte seine Arbeit so hoch13), dass er von ihm schreibt, dass die Ordensgenerationen der späteren Zeit nicht nur nichts aus der Brünner Klostergeschichte gewusst hätten, sondern aus der Provinz- geschichte überhaupt, wenn Impekhoven nicht gewesen wäre. 5 - Die verhältnismässige Reichhaltigkeit der Quellen, die Impekhoven zu Hand hatte, war die Ursache der schwachen Seite seiner Annalen, die in der chronologischen Unsicherheit besteht. Die Zeitangaben der verschiedenen Vorlagen gingen nämmlich manchmal auseinander und Im- pekhoven wusste sich manchmal damit keinen Pat. Er war aber so gewis- senhaft, dass er in ähnlichen Fällen immer darauf aufmerksam machte, dass andere die Begebenheit anders datieren; z. B. den Tod Wenzeslaus I. setzte er in das Jahr 1252 mit der Bemerkung: "aliqui volunt anno sequenti" /S. 23b/. Den Tod Přemysl Ottokars II. führt er zwar rich- tig an, fügt aber hinzu: "annum pugnae aliqui deferunt ad annum 1280" /30a/. Johann von Luxenburg lässt er sogar zweimal fallen und zwar 1312 17) und 134615) . Impekhoven wurde später ergänzt von einem unbekannten Minoriten, der zu seinen Nachrichten Verzeichnisse von verschiedenen Begebenhei- ten hinzufügte von 1197-1583 /der Mehrzahl nach die Heimat betreffend. Einige von ihnen muss man in der Tat sehr wertvolle Ergänzungen nennen. Man kann sagen, dass die Pflege der Ordensgeschichte bei unseren Minoriten bis zum Jahre 1700 dem blossen Belieben Einzelner anheimge- stellt war. In der ersten.Hälfte des XVIII. Jahrhunderts aber wandel- te sie sich in organische Arbeit. Das verrät uns die Chronik des Brün- ner Minoriten, von P. Christ im Jahre 1733 geschrieben. Wir erfahren nämmlich aus ihr, dass über Anordnung eines näher nicht bestimmten Definitoriums des Ordens der Klosterchronist verpflichtet war, nicht nur örtliche Begebenheiten einzutragen, sondern auch die bedeutendsten Ereignisse, die sich in der Welt zutrugen. Diese Anordnung zeigt sich uns deutlich in den Eintragungen aus den Jahren 1735-42, aber wie die- selbe Chronik sagt 16), musste die Klosterchronik später davon abgehen aus Mangel an Quellen. Daher beachtet die Brünner Chronik nach dem Jahre 1742 wiederum nur örtliche Begebenheiten und berührt höchstens Ereignisse, die für die ganze Provinz Bedeutung haben. 9. Impekhovens Chronik; Ad annum. - 10. Christ 266 - 11. L. c. 12. 0. c. 66 - 13. Vorrede - 14. Impokhovens Chronik 38b - 15. 9. c. 47a - 16. Historia universalis nunc per aliquot hoc in libro prosecu- ta est annos, quia venerabile defim itorium ita resolvit. Verum viden- tes superiores impossibilitatem huius prosecutionis ob defectum suffi- cientium et genuinorum documentorum, statuerunt, ut solum historia in- ter limites S. religionis de parvae provinciae nostrae maneat/S. 294/.
- Der zweite bedeutende Brünner Chronist ist P. Ludwig Impekhoven. Man kann folgendes von ihm sagen: Er wurde am 16. Juli 1608 in Bonn geboren und im Jahre 1649 /am 13. September/9) durch das Wiener Pro- vinzialkapitel zum Provinzialsekretär gewählt. Wegen seiner Verdien- ste um den Orden war er auf Lebenszeit Definitor der österreichischen Provinz; an einigen Orten war er Quardian, unter anderem auch zweimal in Brünn/1656-581) und 1666-681)/. Er starb in Wien am 5. April 167712). P. Christ schreibt von ihm als von einem grossen Liebhaber der Vergangenheit, der sich durch beständiges Studium der Geschichte ein grosses Wissen aus der Ordensgeschichte aneignete. Sein Brünner Quardianat widmete er angeblich vollständig der Niederschrift der Klosterannalen, zu denen er alles erreichbare Material zusammentrug. Christ schätzte seine Arbeit so hoch13), dass er von ihm schreibt, dass die Ordensgenerationen der späteren Zeit nicht nur nichts aus der Brünner Klostergeschichte gewusst hätten, sondern aus der Provinz- geschichte überhaupt, wenn Impekhoven nicht gewesen wäre. 5 - Die verhältnismässige Reichhaltigkeit der Quellen, die Impekhoven zu Hand hatte, war die Ursache der schwachen Seite seiner Annalen, die in der chronologischen Unsicherheit besteht. Die Zeitangaben der verschiedenen Vorlagen gingen nämmlich manchmal auseinander und Im- pekhoven wusste sich manchmal damit keinen Pat. Er war aber so gewis- senhaft, dass er in ähnlichen Fällen immer darauf aufmerksam machte, dass andere die Begebenheit anders datieren; z. B. den Tod Wenzeslaus I. setzte er in das Jahr 1252 mit der Bemerkung: "aliqui volunt anno sequenti" /S. 23b/. Den Tod Přemysl Ottokars II. führt er zwar rich- tig an, fügt aber hinzu: "annum pugnae aliqui deferunt ad annum 1280" /30a/. Johann von Luxenburg lässt er sogar zweimal fallen und zwar 1312 17) und 134615) . Impekhoven wurde später ergänzt von einem unbekannten Minoriten, der zu seinen Nachrichten Verzeichnisse von verschiedenen Begebenhei- ten hinzufügte von 1197-1583 /der Mehrzahl nach die Heimat betreffend. Einige von ihnen muss man in der Tat sehr wertvolle Ergänzungen nennen. Man kann sagen, dass die Pflege der Ordensgeschichte bei unseren Minoriten bis zum Jahre 1700 dem blossen Belieben Einzelner anheimge- stellt war. In der ersten.Hälfte des XVIII. Jahrhunderts aber wandel- te sie sich in organische Arbeit. Das verrät uns die Chronik des Brün- ner Minoriten, von P. Christ im Jahre 1733 geschrieben. Wir erfahren nämmlich aus ihr, dass über Anordnung eines näher nicht bestimmten Definitoriums des Ordens der Klosterchronist verpflichtet war, nicht nur örtliche Begebenheiten einzutragen, sondern auch die bedeutendsten Ereignisse, die sich in der Welt zutrugen. Diese Anordnung zeigt sich uns deutlich in den Eintragungen aus den Jahren 1735-42, aber wie die- selbe Chronik sagt 16), musste die Klosterchronik später davon abgehen aus Mangel an Quellen. Daher beachtet die Brünner Chronik nach dem Jahre 1742 wiederum nur örtliche Begebenheiten und berührt höchstens Ereignisse, die für die ganze Provinz Bedeutung haben. 9. Impekhovens Chronik; Ad annum. - 10. Christ 266 - 11. L. c. 12. 0. c. 66 - 13. Vorrede - 14. Impokhovens Chronik 38b - 15. 9. c. 47a - 16. Historia universalis nunc per aliquot hoc in libro prosecu- ta est annos, quia venerabile defim itorium ita resolvit. Verum viden- tes superiores impossibilitatem huius prosecutionis ob defectum suffi- cientium et genuinorum documentorum, statuerunt, ut solum historia in- ter limites S. religionis de parvae provinciae nostrae maneat/S. 294/.
Strana 6
- 6 - Im ersten Viertel des XVIII. Jahrhunderts hatte auch der Olmützer Konvent seine Chronisten. Ich spreche im Plural, weil man auf 2-3 Au- toren schliessen kann. Die Olmützer Chronik mit dem Titel "Liber almi conventus olomucensis ad s. Jacobum" besteht aus drei Teilen. Den er- sten bilden die kalligraphisch geschriebenen Annalen aus den Jahren 1182-1640/Fol. 2a-85a/. Der Zweite, von anderer Hand geschrieben, enthält gleichzeitig geschriebene Nachrichten aus dem Jahre 1721/-871, der dritte, geschrieben nach dem Jahre 1767, soll eine Art Ergänzung der vorhergehenden Eintragungen sein und hat den Titel: "Desciptio Mo- raviae compendiosa". Den ersten Teil der Olmützer Chronik kann man eine wörtliche Abschrift der Annalen Impekhovens nennen. Der Abschrei- ber aber verfolgte ein bestimmtes Ziel. Er hatte die Absicht, eine Or- densgeschichte zu schreiben und liess daher alle Eintragungen seiner Vorlage aus, soweit sie sich auf die polnische geschichte bezogen, indem er nur Notizen beibehielt von Aenderungen auf dem Bischofssitz zu Olmütz. In diesem Falle verraten sie den in Olmütz arbeitenden Chronisten, denn er setzt diese Begebenheiten regelmässig an die erste Stelle. während Impekhoven sie regelmässig an letzter hat. Ein wert- volles Plus gegenüber der von Impekhoven liegt darin, dass er an man- chen Stellen zu seinen Regesten wörtliche Abschriften längst verlore- ner Urkunden beifügt. Wie schon bemerkt, hat die Olmützer Chronik einige Schreiber, von denen man aber nur einen einzigen bestimmen kann. Schlüssel dazu ist der Titel des zweiten Teiles, unter dem wir lesen: "Quam/chronologi- am/ excerpsi ex manuscriptis nostri pii defuncti Patris Gandolfi Kren, et ex qua dumtaxat hic notavi, quae in fronte huius libri non sunt scripta anno Domini 1767". Nach den Personalien der Christ’schen Chro- nik/130/ war Křen Sakristian in Brünn und auch Zugehöriger des Brün- ner Konvents. Wann er starb, führt Christ leider nicht an, aber nach der eben zitierten Stelle war er schon im Jahre 1767 tot. Wir können aber vermuten, dass Křen sich während seines Aufenthaltes in Brünn aus den dortigen Klosterchroniken reichliches historisches Material herausschrieb, wodurch sich die oft wörtlich übereinstimmenden Nach- richten des ersten Teiles der Olmützer Chronik mit Impekhoven erklärt. Chne Zweifel excerpierte Křen auch aus der Chronik von Christ /aus dem Jahre 1733/, denn jene Chronologie Mährens, in der ein unbekannter Schreiber von den Materialien Krens spricht, zeigt eine ganze Reihe wörtlich übereinstimmender Stellen mit der Chronik von Christ. Wahr- scheinlich kann man aber behaupten, dass Křen der Verfasser des ersten Teiles der Olmützer Chronik ist, von den übrigen ist es unmöglich, etwas Bestimmtes zu erschliessen. Nicht nur der historische Sinn der Vorgesetzten des Ordens, sondern auch die neue Organisation der Minoriten hatte ihren Einfluss auf ihre geschichtliche Forschung. Durch die Bulle vom 10. Juli 1732 trennte Klemens XII. die mährisch-schlesischen Klöster von der österreichi. schen Provinz und machte sie selbständigAr). Die neugebildete Ordens- provinz brauchte aus juridischen Gründen eine Verarbeitung der Ge- schichte und Archive; diesem Zeitbedürfnisse taten zwei Minoriten ge- näge: P. Holfgang. Burger und Stephan Christ. P. Burger kam aus Branitz in Schlesien, wo er am 18. Februar 1688 geboren wurde. Die Ordensgelübde legte er ab am 28. Oktober 1705 und feierte seine Primiz am 22. März 1711. Im Jahre 1720 wurde er Bakalau- reus der Theolegie, worauf er an verschiedenen Orten wirkte. In Jahre 17. Christ, S. 119
- 6 - Im ersten Viertel des XVIII. Jahrhunderts hatte auch der Olmützer Konvent seine Chronisten. Ich spreche im Plural, weil man auf 2-3 Au- toren schliessen kann. Die Olmützer Chronik mit dem Titel "Liber almi conventus olomucensis ad s. Jacobum" besteht aus drei Teilen. Den er- sten bilden die kalligraphisch geschriebenen Annalen aus den Jahren 1182-1640/Fol. 2a-85a/. Der Zweite, von anderer Hand geschrieben, enthält gleichzeitig geschriebene Nachrichten aus dem Jahre 1721/-871, der dritte, geschrieben nach dem Jahre 1767, soll eine Art Ergänzung der vorhergehenden Eintragungen sein und hat den Titel: "Desciptio Mo- raviae compendiosa". Den ersten Teil der Olmützer Chronik kann man eine wörtliche Abschrift der Annalen Impekhovens nennen. Der Abschrei- ber aber verfolgte ein bestimmtes Ziel. Er hatte die Absicht, eine Or- densgeschichte zu schreiben und liess daher alle Eintragungen seiner Vorlage aus, soweit sie sich auf die polnische geschichte bezogen, indem er nur Notizen beibehielt von Aenderungen auf dem Bischofssitz zu Olmütz. In diesem Falle verraten sie den in Olmütz arbeitenden Chronisten, denn er setzt diese Begebenheiten regelmässig an die erste Stelle. während Impekhoven sie regelmässig an letzter hat. Ein wert- volles Plus gegenüber der von Impekhoven liegt darin, dass er an man- chen Stellen zu seinen Regesten wörtliche Abschriften längst verlore- ner Urkunden beifügt. Wie schon bemerkt, hat die Olmützer Chronik einige Schreiber, von denen man aber nur einen einzigen bestimmen kann. Schlüssel dazu ist der Titel des zweiten Teiles, unter dem wir lesen: "Quam/chronologi- am/ excerpsi ex manuscriptis nostri pii defuncti Patris Gandolfi Kren, et ex qua dumtaxat hic notavi, quae in fronte huius libri non sunt scripta anno Domini 1767". Nach den Personalien der Christ’schen Chro- nik/130/ war Křen Sakristian in Brünn und auch Zugehöriger des Brün- ner Konvents. Wann er starb, führt Christ leider nicht an, aber nach der eben zitierten Stelle war er schon im Jahre 1767 tot. Wir können aber vermuten, dass Křen sich während seines Aufenthaltes in Brünn aus den dortigen Klosterchroniken reichliches historisches Material herausschrieb, wodurch sich die oft wörtlich übereinstimmenden Nach- richten des ersten Teiles der Olmützer Chronik mit Impekhoven erklärt. Chne Zweifel excerpierte Křen auch aus der Chronik von Christ /aus dem Jahre 1733/, denn jene Chronologie Mährens, in der ein unbekannter Schreiber von den Materialien Krens spricht, zeigt eine ganze Reihe wörtlich übereinstimmender Stellen mit der Chronik von Christ. Wahr- scheinlich kann man aber behaupten, dass Křen der Verfasser des ersten Teiles der Olmützer Chronik ist, von den übrigen ist es unmöglich, etwas Bestimmtes zu erschliessen. Nicht nur der historische Sinn der Vorgesetzten des Ordens, sondern auch die neue Organisation der Minoriten hatte ihren Einfluss auf ihre geschichtliche Forschung. Durch die Bulle vom 10. Juli 1732 trennte Klemens XII. die mährisch-schlesischen Klöster von der österreichi. schen Provinz und machte sie selbständigAr). Die neugebildete Ordens- provinz brauchte aus juridischen Gründen eine Verarbeitung der Ge- schichte und Archive; diesem Zeitbedürfnisse taten zwei Minoriten ge- näge: P. Holfgang. Burger und Stephan Christ. P. Burger kam aus Branitz in Schlesien, wo er am 18. Februar 1688 geboren wurde. Die Ordensgelübde legte er ab am 28. Oktober 1705 und feierte seine Primiz am 22. März 1711. Im Jahre 1720 wurde er Bakalau- reus der Theolegie, worauf er an verschiedenen Orten wirkte. In Jahre 17. Christ, S. 119
Strana 7
- 7 - 1721 wurde er Quardian in Wels, 1724 in Linz, 1726 wurde er zum Provin- zialsekretär gewählt, 1729 zum Quardian in Linz, 1731 wurde er "custos custodum", 1732 zum Quardian in Glogau. In den Jahren 1735-38 war er Provinzial, 1745 begab er sich als Quardian nach Iglau und ging schlie schliesslich 1747 in derselben Eigenschaft nach Jägerndorf. Das Datum seines Ablebens ist nicht genau verzeichnet. Die ganze Reihe der Wir- kungsorte Burgers lässt ahnen, dass er bei seinen Gefallen an der Ge- schichtswissenschaft viel Stoff sammeln konnte. Uns aber ist Burger nur als Archivar bekannt. Er richtete nämlich das Archiv für die neu- gegründete mährisch-schlesische Provinz ein. Christ berichtet von ihm /118/, dass er auch die Chronik seiner Provinz verfasste 18) , den Nekro- log für die Sakristeien aller Konvente und ein Verzeichnis aller Glie- der. Man kann nicht sagen, ob sich von diesen Arbeiten Burgers etwas erhalten hat. Dem gegenuber besitzen wir die Chronik von P. Stephan Christ sogar in zwei Exemplaren. Er wurde am 25. Februar 1685 19) in Prossnitz gebo- ren. Die Ordensgelübde legte er fast gleichzeitig mit Burger ab, näm- lich am 8. November 1705. Die Primitz feierte er am 23. Juli 1706. In den Jahren 1726-9 war er österreichischer Provinzial. Aus dem späteren Leben wissen wir nur, dass er sehr verdienstlich in Brünn wirkte, wo er am 14. April 1748 starb 20). Der Titel des Duplikats seiner Chronik zeugt zugleich auch von der Entwicklung seines Werkes: "Manuale Patris Magistri Stephani Christ, ordinis Minorum conventualiun S. P. N. Fran- cisci, in quo memorabilia almae provinciae loraviae adnotantur, ex quo deinde efformata est chronologia venerabilis conventus Brunensis ad SS. Joannem, imo chronologia et liber fratrum totius almae provinciae nostrae nec-provinciae Moraviae" Hie wir schon sahen, gab Christ seinem Vorgänger Impekhoven alle Ehre und Anerkennung, aber dabei übertraf er ihn noch. Auf Grundlage der heute schon längst verlorenen und glaubwürdigen Quellen, ergänzt Christ öfters die bisherige Geschichte seines Ordens. Nirgends sonst ist das sc klar zu sehen, wie im Nekrologium 21), wo es Christ zuwege brachte, oft genau den Tag anzugeben, wogegen Impekhoven kaum das Jahr kannte. Christ hat Impekhoven gegenüber noch den Vorzug, dass er nicht die Forr der Annalen wählte, sondern sein Herk zweckmässig und über- sichtlich gliederte. Er beginnt nämlich mit der allgemeinen Geschichte der Provinz, worauf er einen grossen Teil seiner Chronik der Geschich- te ies Klosters von Brünn widmet. Den Rest des Werkes widmet er den Nekrolog-Verzeichnissen der Mitglieder, den Chronologien der einzelnen Konvente und ihren Fundationen. Wie Impekhoven, so gründete auch Christ seine Arbeit - für die al- tere Ordensgeschichte - auf Quellen polnischen Ursprungs, woher sich die anti-čechische Stimmung seines Herkes eiklärt. Trotzdem aber kann man Christ den besten Chronisten der Brünner Minoriten nennen. Quellen der Chronik. Stephans von Brünn. Für den Historiker ist die Kenntnis der Quellen der Brünner Mino- riten-Chroniken von grosser Bedeutung. Er kann auf dieser Grundlage nicht nur in die geistige Werkstätte der klösterlichen Annalisten ein- dringen, sendern er kann auch erkennen, wie verhältnismässig reich der Konvent en alten Chroniken war. 18. L. c. - 19. Christ 119. - 20. L. c. - 21. 1239-1748, s. 55-58.
- 7 - 1721 wurde er Quardian in Wels, 1724 in Linz, 1726 wurde er zum Provin- zialsekretär gewählt, 1729 zum Quardian in Linz, 1731 wurde er "custos custodum", 1732 zum Quardian in Glogau. In den Jahren 1735-38 war er Provinzial, 1745 begab er sich als Quardian nach Iglau und ging schlie schliesslich 1747 in derselben Eigenschaft nach Jägerndorf. Das Datum seines Ablebens ist nicht genau verzeichnet. Die ganze Reihe der Wir- kungsorte Burgers lässt ahnen, dass er bei seinen Gefallen an der Ge- schichtswissenschaft viel Stoff sammeln konnte. Uns aber ist Burger nur als Archivar bekannt. Er richtete nämlich das Archiv für die neu- gegründete mährisch-schlesische Provinz ein. Christ berichtet von ihm /118/, dass er auch die Chronik seiner Provinz verfasste 18) , den Nekro- log für die Sakristeien aller Konvente und ein Verzeichnis aller Glie- der. Man kann nicht sagen, ob sich von diesen Arbeiten Burgers etwas erhalten hat. Dem gegenuber besitzen wir die Chronik von P. Stephan Christ sogar in zwei Exemplaren. Er wurde am 25. Februar 1685 19) in Prossnitz gebo- ren. Die Ordensgelübde legte er fast gleichzeitig mit Burger ab, näm- lich am 8. November 1705. Die Primitz feierte er am 23. Juli 1706. In den Jahren 1726-9 war er österreichischer Provinzial. Aus dem späteren Leben wissen wir nur, dass er sehr verdienstlich in Brünn wirkte, wo er am 14. April 1748 starb 20). Der Titel des Duplikats seiner Chronik zeugt zugleich auch von der Entwicklung seines Werkes: "Manuale Patris Magistri Stephani Christ, ordinis Minorum conventualiun S. P. N. Fran- cisci, in quo memorabilia almae provinciae loraviae adnotantur, ex quo deinde efformata est chronologia venerabilis conventus Brunensis ad SS. Joannem, imo chronologia et liber fratrum totius almae provinciae nostrae nec-provinciae Moraviae" Hie wir schon sahen, gab Christ seinem Vorgänger Impekhoven alle Ehre und Anerkennung, aber dabei übertraf er ihn noch. Auf Grundlage der heute schon längst verlorenen und glaubwürdigen Quellen, ergänzt Christ öfters die bisherige Geschichte seines Ordens. Nirgends sonst ist das sc klar zu sehen, wie im Nekrologium 21), wo es Christ zuwege brachte, oft genau den Tag anzugeben, wogegen Impekhoven kaum das Jahr kannte. Christ hat Impekhoven gegenüber noch den Vorzug, dass er nicht die Forr der Annalen wählte, sondern sein Herk zweckmässig und über- sichtlich gliederte. Er beginnt nämlich mit der allgemeinen Geschichte der Provinz, worauf er einen grossen Teil seiner Chronik der Geschich- te ies Klosters von Brünn widmet. Den Rest des Werkes widmet er den Nekrolog-Verzeichnissen der Mitglieder, den Chronologien der einzelnen Konvente und ihren Fundationen. Wie Impekhoven, so gründete auch Christ seine Arbeit - für die al- tere Ordensgeschichte - auf Quellen polnischen Ursprungs, woher sich die anti-čechische Stimmung seines Herkes eiklärt. Trotzdem aber kann man Christ den besten Chronisten der Brünner Minoriten nennen. Quellen der Chronik. Stephans von Brünn. Für den Historiker ist die Kenntnis der Quellen der Brünner Mino- riten-Chroniken von grosser Bedeutung. Er kann auf dieser Grundlage nicht nur in die geistige Werkstätte der klösterlichen Annalisten ein- dringen, sendern er kann auch erkennen, wie verhältnismässig reich der Konvent en alten Chroniken war. 18. L. c. - 19. Christ 119. - 20. L. c. - 21. 1239-1748, s. 55-58.
Strana 8
— 8 - Vor allem kommt da in Erwägung das Werk Stephans von Brünn. Seine Chronik ist nicht erhalten, so dass nichts übrig bleibt, als sich mit seinem bruchstückweise erhaltenen "Lpicedium") bekannt zu machen. Bei den Minoriten zur Zeit Wenzels II. sagt er: "..quod e cronicis ve- tustissimis colligitur"2) . Fragmente der Eintragungen vom Jahre 1306 begleitet er mit dem Hinweis "ut ex veteribus codicibus" 3) . Beim Ver- zeichnis der Ordenskardinäle lesen wir, dass ausser den Angeführten noch "multi alii post cronicarum compilationem"1) waren. Der zuletzt im "Epicedium" angeführte ist Michael de Viterbio, der den Purpur im Jahre 1366 erhielt. Im Verzeichnis der Generäle ist der letzte "quem describit cronica historica" Leonhard de Pisano. Dieser leitete den Or- den in den Jahren 1373-78 ) . Nach all diesen Angaben können wir also schliessen, dass Stephan die chronistischen Notizen, fallend in das Jahrhundert XIII.-XV. als Vorlage hatte. Bei der Zusammenstellung der Provinziale verrät er noch eine andere Quelle. Es gab angeblich noch viele andere, "quorum nomina in datariis nostris conscripta non inve- nimus" b) . Die interessante Quelle des "Epicediums" ist entschieden die mit der Chronik des Aeneas Sylvius gemeinsame Quelle. Es ist das die Nach- richt von den letzten zwei Königen aus dem Geschlechte Přemysliden. Die Charakteristik beider Wenzeslai und die Nachricht von der Ermordung Wenzesluas III. decken sich wörtlich. Man kann nicht annehmen, dass die Chronik des Sylrius die Vorlage zum "Epicedium" bildete, denn a. sagt Stephan bei Wenzeslaus II., dass er e chronicis vetustissimis" schöpf. te. Wir können an sich nicht schliessen, dass Stephan die Chronik des Sylvius mit dem Plural bezeichnet hätte und noch weniger wahrscheinlich ist es, dass der gewissenhafte Chronist, der Stephan war, in der Zeit der Niederschrift des "Epicediums" das ist im Jahre 1500, die Chronik des Sylvius unter die uralten gezählt hätte, wo sie um das Jahr 1457 entstand. Es ging also bei Wenzeslaus II. um einige Quellen und zwar um viel ältere als Sylvius; b. bei Tenceslaus III. bezeichnet Stephan die "Chronica maior" als eine Quelle. Wenigstens etwas Licht kann in diese dunkle Frage bringen der Titel der Glasberger’schen Chronik, der lautet: "Incipit maior cronica Boemo- run moderna..."1) . Diese Chronik greift bis in das Jahr 1440. Aus den Anfang sieht man, dass der Chronist sich dessen gut bewusst war, dass es ausser diesem Werke noch andere ähnliche gab; um daher die übrigen von seinem eigenen zu unterscheiden, bezeichnete er sie ausdrücklich mit dem Worte "moderna". Tenn diese höchstens bis in das Jahr 1440 reicht, so erhellt daraus, dass die "cronica maior antiqua" ganz gut bis in das XIV., möglicherweise auch bis in das XIII. Jahrhun- dert reichen konnte. An Wenzeslaus III. können wir dann überzeugend den Unterschied zwischen der alten und der neuen, grösseren Chronik erken- nen. Wenn der alte Text Wenzeslaus wirklich so sschildert, wie er war, das heisst als jungen, leichtsinnigen Menschen, idealisiert ihn die jüngere Glasberger’sche Verarbeitung. Er war angeblich ein "gloriosus rex". Aus diesem charakteristischen Unterschied ersieht man, dass der Verfasser der älteren Chronik den letzten Přemysliden zeitlich viel nä- her stand als Glasberger und ihn daher ganz realistisch schilderte. Die- se Sache an und für sich bezeugt, dass man das Werk des Aeneas Sylvius nicht für älter halten kann, als die verlorene Chronik. Darin bestärkt 1. Grolig, Das Epicedium des Brünner Minoriten-Klosters, ZVGMSI 73f und Kratochvil, Epicedium minoritského kláštera v Brně, ČMM, Bd. 43-44. 2. Kratochvil, 21. - 3. 0. c. 22. - 4. 0. c. 38. - 5. Holzapfel, Hand- buch der Geschichte des Franziskanerordens, Freiburg i. Br. 1909, 690. - 6. Kratochvil 40. - 7. Herausgeg. von Seton Waston, Manchester 1923.
— 8 - Vor allem kommt da in Erwägung das Werk Stephans von Brünn. Seine Chronik ist nicht erhalten, so dass nichts übrig bleibt, als sich mit seinem bruchstückweise erhaltenen "Lpicedium") bekannt zu machen. Bei den Minoriten zur Zeit Wenzels II. sagt er: "..quod e cronicis ve- tustissimis colligitur"2) . Fragmente der Eintragungen vom Jahre 1306 begleitet er mit dem Hinweis "ut ex veteribus codicibus" 3) . Beim Ver- zeichnis der Ordenskardinäle lesen wir, dass ausser den Angeführten noch "multi alii post cronicarum compilationem"1) waren. Der zuletzt im "Epicedium" angeführte ist Michael de Viterbio, der den Purpur im Jahre 1366 erhielt. Im Verzeichnis der Generäle ist der letzte "quem describit cronica historica" Leonhard de Pisano. Dieser leitete den Or- den in den Jahren 1373-78 ) . Nach all diesen Angaben können wir also schliessen, dass Stephan die chronistischen Notizen, fallend in das Jahrhundert XIII.-XV. als Vorlage hatte. Bei der Zusammenstellung der Provinziale verrät er noch eine andere Quelle. Es gab angeblich noch viele andere, "quorum nomina in datariis nostris conscripta non inve- nimus" b) . Die interessante Quelle des "Epicediums" ist entschieden die mit der Chronik des Aeneas Sylvius gemeinsame Quelle. Es ist das die Nach- richt von den letzten zwei Königen aus dem Geschlechte Přemysliden. Die Charakteristik beider Wenzeslai und die Nachricht von der Ermordung Wenzesluas III. decken sich wörtlich. Man kann nicht annehmen, dass die Chronik des Sylrius die Vorlage zum "Epicedium" bildete, denn a. sagt Stephan bei Wenzeslaus II., dass er e chronicis vetustissimis" schöpf. te. Wir können an sich nicht schliessen, dass Stephan die Chronik des Sylvius mit dem Plural bezeichnet hätte und noch weniger wahrscheinlich ist es, dass der gewissenhafte Chronist, der Stephan war, in der Zeit der Niederschrift des "Epicediums" das ist im Jahre 1500, die Chronik des Sylvius unter die uralten gezählt hätte, wo sie um das Jahr 1457 entstand. Es ging also bei Wenzeslaus II. um einige Quellen und zwar um viel ältere als Sylvius; b. bei Tenceslaus III. bezeichnet Stephan die "Chronica maior" als eine Quelle. Wenigstens etwas Licht kann in diese dunkle Frage bringen der Titel der Glasberger’schen Chronik, der lautet: "Incipit maior cronica Boemo- run moderna..."1) . Diese Chronik greift bis in das Jahr 1440. Aus den Anfang sieht man, dass der Chronist sich dessen gut bewusst war, dass es ausser diesem Werke noch andere ähnliche gab; um daher die übrigen von seinem eigenen zu unterscheiden, bezeichnete er sie ausdrücklich mit dem Worte "moderna". Tenn diese höchstens bis in das Jahr 1440 reicht, so erhellt daraus, dass die "cronica maior antiqua" ganz gut bis in das XIV., möglicherweise auch bis in das XIII. Jahrhun- dert reichen konnte. An Wenzeslaus III. können wir dann überzeugend den Unterschied zwischen der alten und der neuen, grösseren Chronik erken- nen. Wenn der alte Text Wenzeslaus wirklich so sschildert, wie er war, das heisst als jungen, leichtsinnigen Menschen, idealisiert ihn die jüngere Glasberger’sche Verarbeitung. Er war angeblich ein "gloriosus rex". Aus diesem charakteristischen Unterschied ersieht man, dass der Verfasser der älteren Chronik den letzten Přemysliden zeitlich viel nä- her stand als Glasberger und ihn daher ganz realistisch schilderte. Die- se Sache an und für sich bezeugt, dass man das Werk des Aeneas Sylvius nicht für älter halten kann, als die verlorene Chronik. Darin bestärkt 1. Grolig, Das Epicedium des Brünner Minoriten-Klosters, ZVGMSI 73f und Kratochvil, Epicedium minoritského kláštera v Brně, ČMM, Bd. 43-44. 2. Kratochvil, 21. - 3. 0. c. 22. - 4. 0. c. 38. - 5. Holzapfel, Hand- buch der Geschichte des Franziskanerordens, Freiburg i. Br. 1909, 690. - 6. Kratochvil 40. - 7. Herausgeg. von Seton Waston, Manchester 1923.
Strana 9
— 9 - uns noch eine andere Einzelheit. Es ist die Bezeichnung des Ortes der Ermordung Wenzeslaus III. Während Aeneas schreibt, dass die Ermordung "in domo decanali" sich ereignet habe, sagt jener, dass dies "in . stro, in domo decanali" geschah. Man könnte vielleicht denken, dass Stephan die Angabe des Sylvius bloss ergänzte, abed das ist unmöglich, denn wenn Stephan die Chronik des Aeneas als Vorlage gehabt hätte, so hätte er niemals den Anfang der Hussitenstärme nach den Tod Wenzels II. verlegt, was bei Sylvius nicht der Fall ist. Durch Vergleichung der beiden Texte erkennen wir ganz deutlich, dass Stephan irrtümlicherwei- se zwischen die beiden Fenzeslai seine verwickelte Beschreibung der Ausschreitungen des Jahres 1418 einfügt, wobei er deutlich verrät, dass er sich nicht nach Aeneas richtete. Und weil sich beide Chronisten tro trotzdem wörtlich decken, ersieht man daraus, dass sie beide eine ge- meinsame Vorlage hatten: Epicedium/Kratochvil, o. c. 21/. ...tis studio, ut colligerent, man- davit quod e cronicis vetustissimis colligitur. Profecto per regnum su- um plura monasteria construxit nos- tri ordinis. Iste siquidem Wences- laus secundus /felicis memoriae/ Bohemiae rex sextus, etiam primus fundator buius monasterii fuit, ai- unt quidem eum fuisse filium Otha- cari regis. Iden Wenceslaus erexit ita anno MCC octuagesimo quinto. Fuit autem mansuetissimus et cle- mentissimus princeps et admirandus sanctitate. Tandem aetatis suae an- no XXX diem clausit extremum, cuius anima aeterna pace requiescat. Amen Nec diu postea, tertio et trigesimo aetatis suae anno ex tabe obiisse.. Mortem eius Bohemos magno moerore persecutos. Fuerat enim mansuetus et clementissimus princeps et ammi- randus opinione sanctitatis, quae postea a miraculis confirmata../7b/ Aeneas Sylvius/Basel 1537, 58/. Porro post mortem eius felicem de- nuo heresis hussitarum incepit pul- lulare, fratres profecto mirum in modum persecuti sunt. Invalescente itaque persecucione fratrum plures missi sunt in exilium de Bohemia tompore hereticorum Hussitarum, a- lii interfecti, puta fr. Gregorius, custos Pragensis, fr. Nicolaus pre- dicator, fr. Clemens et quam plures alii etc. Cui/bone memorie/ regi Wenceslaus successit in regnum Wen- ceslaus tertius/rex Bohemie septi- mus, filius praedicti Wenceslai, eodem nomine nominatus, moribus ta- men longe dispar. Iste Venceslaus ...cum ebrietati/ut refert croni- ca maior/ et/libidini/ turpis- sime partis corporis dies noctes- que indulgeret aliorum uxoribus il- * luderet, in civitate Olomucensi terrae Moraviae, dum solus in ca- stro, in domo decani pontificalibus tribus vulne- aedibus perambulabat. ribus confossus duode XX natus in- teriit. Genceslao filius eius successit, quamvis ecdem nomine, moribus tamen longe dispar. Qui cum ebrietati et turpissime parti corporis dies noc- tesque indulgeret et aliorum bona diriperet, aliorum uxoribus illude- ret, apud Olomutium, Moraviae civi- tatem, dum solus in domo decani pontificalibus aedibus perambulans, tribus vulneribus confossus, duode- viginti annos natus interiit.
— 9 - uns noch eine andere Einzelheit. Es ist die Bezeichnung des Ortes der Ermordung Wenzeslaus III. Während Aeneas schreibt, dass die Ermordung "in domo decanali" sich ereignet habe, sagt jener, dass dies "in . stro, in domo decanali" geschah. Man könnte vielleicht denken, dass Stephan die Angabe des Sylvius bloss ergänzte, abed das ist unmöglich, denn wenn Stephan die Chronik des Aeneas als Vorlage gehabt hätte, so hätte er niemals den Anfang der Hussitenstärme nach den Tod Wenzels II. verlegt, was bei Sylvius nicht der Fall ist. Durch Vergleichung der beiden Texte erkennen wir ganz deutlich, dass Stephan irrtümlicherwei- se zwischen die beiden Fenzeslai seine verwickelte Beschreibung der Ausschreitungen des Jahres 1418 einfügt, wobei er deutlich verrät, dass er sich nicht nach Aeneas richtete. Und weil sich beide Chronisten tro trotzdem wörtlich decken, ersieht man daraus, dass sie beide eine ge- meinsame Vorlage hatten: Epicedium/Kratochvil, o. c. 21/. ...tis studio, ut colligerent, man- davit quod e cronicis vetustissimis colligitur. Profecto per regnum su- um plura monasteria construxit nos- tri ordinis. Iste siquidem Wences- laus secundus /felicis memoriae/ Bohemiae rex sextus, etiam primus fundator buius monasterii fuit, ai- unt quidem eum fuisse filium Otha- cari regis. Iden Wenceslaus erexit ita anno MCC octuagesimo quinto. Fuit autem mansuetissimus et cle- mentissimus princeps et admirandus sanctitate. Tandem aetatis suae an- no XXX diem clausit extremum, cuius anima aeterna pace requiescat. Amen Nec diu postea, tertio et trigesimo aetatis suae anno ex tabe obiisse.. Mortem eius Bohemos magno moerore persecutos. Fuerat enim mansuetus et clementissimus princeps et ammi- randus opinione sanctitatis, quae postea a miraculis confirmata../7b/ Aeneas Sylvius/Basel 1537, 58/. Porro post mortem eius felicem de- nuo heresis hussitarum incepit pul- lulare, fratres profecto mirum in modum persecuti sunt. Invalescente itaque persecucione fratrum plures missi sunt in exilium de Bohemia tompore hereticorum Hussitarum, a- lii interfecti, puta fr. Gregorius, custos Pragensis, fr. Nicolaus pre- dicator, fr. Clemens et quam plures alii etc. Cui/bone memorie/ regi Wenceslaus successit in regnum Wen- ceslaus tertius/rex Bohemie septi- mus, filius praedicti Wenceslai, eodem nomine nominatus, moribus ta- men longe dispar. Iste Venceslaus ...cum ebrietati/ut refert croni- ca maior/ et/libidini/ turpis- sime partis corporis dies noctes- que indulgeret aliorum uxoribus il- * luderet, in civitate Olomucensi terrae Moraviae, dum solus in ca- stro, in domo decani pontificalibus tribus vulne- aedibus perambulabat. ribus confossus duode XX natus in- teriit. Genceslao filius eius successit, quamvis ecdem nomine, moribus tamen longe dispar. Qui cum ebrietati et turpissime parti corporis dies noc- tesque indulgeret et aliorum bona diriperet, aliorum uxoribus illude- ret, apud Olomutium, Moraviae civi- tatem, dum solus in domo decani pontificalibus aedibus perambulans, tribus vulneribus confossus, duode- viginti annos natus interiit.
Strana 10
— 10 — Für den Historiker am beredtsten ist das Ende der ersten Juxtaposi- tion. Das "Epicedium" endet nämlich ebenso, wie die alten, gleichzei- tigen Nekrologien, was auf einen Schreiber verweist, der dieser Zeit noch nahe steht. Dieser Schluss ist Aeneas Sylvius fremd, dafür aber schreibt er wieder von dem Ruf der Heiligkeit und von den Wundern am Grabe Wenzels II., wovon wieder das "Epicedium" nichts weiss. Weil doch die Wunder in eine spätere Zeit fallen, so erhellt daraus, dass das "Epicedium" vollständig den alten Text seiner Vorlage beibehielt, wogegen Aeneas ihn wahrscheinlich frei bearbeitete. Die Chronik Impekhovens. Die erste Vorlage Impekhovens ist eine Chronik des Minoritenordens, geschrieben von einem polnischen Mitgliede des Ordens. Wir erkennen dies aus der Vergleichung des Textes Impekhovens mit dem Texte des so- genannten Minoriten Beneš: Impekhoven, 24b. ...electus fuit P. Daniel, qui in- scriptionem sigilli mutavit et scri- psit se provincialem Bohemiae et Poloniae. Beneš Minorit/Wolffenbütteler Text/ /Daniel/ mutavit sigillum provin- ciae praeponens Bohemiam Poloniae. 46b. /1344/ Discordiae oriuntur inter Patres Bohemos et Polonos, dum Bo- nemi Patri Petro provinciali, na- tione Polono nollent obedire.... In festo s. Michaelis P. Petrus celebrabat congregationem Craco- viae ad quam a Patre generali mis- si erant ... ut partes componerent sed Patres Bohemi noluerunt compa- rare... 1344. Eodem anno, in Quadragesima A fratres Bohemi et Moravi opposue- runt se fratri Petrkoni, ministro de Polonia natione, multa sibi im- ponentes, propter quae ut allega- bant, officium ministerii ipsum digne non posse exerceri. Ipse ve- ro minister in Cracovia, in festo S. Verceslai capitulum convocavit, ad quod capitulum fratres Bohemi et Moravi transire noluerunt pro- pter pericula er verba frivola, quae fratres Poloni per tum produ- cebant. Impekhoven hatte die Ordenschronik vor sich, die ein antičechisch voreingenommener Pole geschrieben haite, wogegen der Minorit Beneš entweder eine Quelle čechischer Tendenz vor sich hatte, oder aber ihn selbst in čechischen Sinne umarbeitete. Denn er ignorierte vollstän- dig die Behauptung der polnischen Quelle/vorausgesetzt, dass er sie kannte/, dass die polnische Herkunft des Previnzials Peter die Ursache des Aufruhrs der čechischen Minoriten gegen ihn gewesen sei. An Stelle seiner Nationalität betonte er ganz allgemein verschiedene Mängel Pe- ters. Die Weigerung der böhmisch-mährischen Brüder, sich in Krakau einzustellen, drückt er zwar mit denselben Worten aus, wie die polni- sche Quelle, aber er begnügt sich nicht mit der blossen Tatsache, son- dern er führt auch die Ursache an, von welcher der polnische Autor überhaupt nichts weiss: verschiedene Gefahren und frivole Ansichten der polnischen Minoriten. Demgegenüber teilt Impekhovens Quelle bei der Aenderung der Legende am Provinzial-Siegel das blosse Faktum mit, wäbrend die Vorlage des Beneš deutlich und ausdrücklich anzeigt, dass Daniel so handelte "praeponens Bohemiam Poloniae". Ich sage die Vor- lage des Beneš, denn es scheint, dass Beneš eine selbständige und ten-
— 10 — Für den Historiker am beredtsten ist das Ende der ersten Juxtaposi- tion. Das "Epicedium" endet nämlich ebenso, wie die alten, gleichzei- tigen Nekrologien, was auf einen Schreiber verweist, der dieser Zeit noch nahe steht. Dieser Schluss ist Aeneas Sylvius fremd, dafür aber schreibt er wieder von dem Ruf der Heiligkeit und von den Wundern am Grabe Wenzels II., wovon wieder das "Epicedium" nichts weiss. Weil doch die Wunder in eine spätere Zeit fallen, so erhellt daraus, dass das "Epicedium" vollständig den alten Text seiner Vorlage beibehielt, wogegen Aeneas ihn wahrscheinlich frei bearbeitete. Die Chronik Impekhovens. Die erste Vorlage Impekhovens ist eine Chronik des Minoritenordens, geschrieben von einem polnischen Mitgliede des Ordens. Wir erkennen dies aus der Vergleichung des Textes Impekhovens mit dem Texte des so- genannten Minoriten Beneš: Impekhoven, 24b. ...electus fuit P. Daniel, qui in- scriptionem sigilli mutavit et scri- psit se provincialem Bohemiae et Poloniae. Beneš Minorit/Wolffenbütteler Text/ /Daniel/ mutavit sigillum provin- ciae praeponens Bohemiam Poloniae. 46b. /1344/ Discordiae oriuntur inter Patres Bohemos et Polonos, dum Bo- nemi Patri Petro provinciali, na- tione Polono nollent obedire.... In festo s. Michaelis P. Petrus celebrabat congregationem Craco- viae ad quam a Patre generali mis- si erant ... ut partes componerent sed Patres Bohemi noluerunt compa- rare... 1344. Eodem anno, in Quadragesima A fratres Bohemi et Moravi opposue- runt se fratri Petrkoni, ministro de Polonia natione, multa sibi im- ponentes, propter quae ut allega- bant, officium ministerii ipsum digne non posse exerceri. Ipse ve- ro minister in Cracovia, in festo S. Verceslai capitulum convocavit, ad quod capitulum fratres Bohemi et Moravi transire noluerunt pro- pter pericula er verba frivola, quae fratres Poloni per tum produ- cebant. Impekhoven hatte die Ordenschronik vor sich, die ein antičechisch voreingenommener Pole geschrieben haite, wogegen der Minorit Beneš entweder eine Quelle čechischer Tendenz vor sich hatte, oder aber ihn selbst in čechischen Sinne umarbeitete. Denn er ignorierte vollstän- dig die Behauptung der polnischen Quelle/vorausgesetzt, dass er sie kannte/, dass die polnische Herkunft des Previnzials Peter die Ursache des Aufruhrs der čechischen Minoriten gegen ihn gewesen sei. An Stelle seiner Nationalität betonte er ganz allgemein verschiedene Mängel Pe- ters. Die Weigerung der böhmisch-mährischen Brüder, sich in Krakau einzustellen, drückt er zwar mit denselben Worten aus, wie die polni- sche Quelle, aber er begnügt sich nicht mit der blossen Tatsache, son- dern er führt auch die Ursache an, von welcher der polnische Autor überhaupt nichts weiss: verschiedene Gefahren und frivole Ansichten der polnischen Minoriten. Demgegenüber teilt Impekhovens Quelle bei der Aenderung der Legende am Provinzial-Siegel das blosse Faktum mit, wäbrend die Vorlage des Beneš deutlich und ausdrücklich anzeigt, dass Daniel so handelte "praeponens Bohemiam Poloniae". Ich sage die Vor- lage des Beneš, denn es scheint, dass Beneš eine selbständige und ten-
Strana 11
— 11 — denziös čechisch bearbeitete Vorlage hatte, wie ersichtlich ist aus der dattierung des Kapitels aus dem Jahre 1345. Des Impekhoven polni- sche Quelle verlegt es auf St. Michael, während die Quelle des Beneš es auf St. Wenzel datiert. Von der antičechischen Einstellung der polnischen Vorlage Impekho- vens, zeugt auch ein Gesamtüberblick über die polnischen Eintragungen von den Provinzial-Kapiteln. Wir haben im ganzen 106 Eintragungen von diesen Versammlungen/1234-1347/ wenn wir die sieben fehlenden abzäh- len. Von diesen 106 beachten 9 polnische Verhältnisse und 6 sind ten- den iös gegen die Čechen eingestellt. In 10 Eintragungen aus den Jah- ren 1378-141) ist auch nicht eine, die polnische Begebenheiten berück- sichtigt, demgegenüber aber sind vier antičechisch/eine von ihnen ist irrtümlich mit dem Jahre 1378 statt 1488 datiert/. Genauer kann man die polnische Quelle nicht bestimmen, aber möglich ist es doch, wenigstens auf zwei lokal gefärbte Begebenheiten ze ver- weisen. a. bein Jahre 1432 finden wir/bei Impekhoven 69b/ eine An- merkung von Tode Gregors, des Lektors an der Metropole in Gnesen; b. beim Jahre 1387/83a/ erfahren wir, dass damals in Krakau der Provin- zial Martin starb, der dem Krakauer Konvent angeblich viele wertvolle Gegenstände schenkte. Auf Grund dieser beiden lokalen Anspielungen kann man vermuten, dass Impekhovens Vorlage auf polnischem Boden ent- stand und dass ihr Autor sich für Gnesen und Krakau interessierte. Ein weiteres Vergleichen bestärkt uns noch mehr in der Ansicht von den verschiedenen Vorlagen des Impekhoven und des Minoriten Beneš. Vor- aller ist die Lokalbezeichnung des Provinzialkapitels. Beneš datiert nënlich iie einzelnen Kapitel inmer um ein Jahr später, so dass die Reihenforge, wenn wir die Angaben Impekhovens in Klammer setzen, fol- gend ist: 1275 Krakau/Brünn/, 1276 in Brünn/Prag/, 1277 in Prag/Ka- liš/, 1273 in Kališ/der Ort fehlt/. In den folgenden Jahren sehen wir schon einen ausgesprochenen Widerspruch, wie ersichtlich ist aus dieser Reihe: 1279 in Glatz /Oppeln/, 1280 in Znaim/Troppau/. Ein anderer Beweis für die verschiedenen Vorlagen beider Chronisten . . die Picken in der Reihe der Provinzialkapitel. Die Lücke bei Be- — neš für die Jahre 1260-72 würde nicht einmal so sehr ins Gewicht fal- len, weil er nach seinem Eingeständnis eine unvollständige Handschrift vor sich hatte: "Hic est defectus annorum et caret uno folio extracto". Der Erwägung wert aber ist entschieden, dass der sog. Minorit Beneš das vollständige Verzeichnis der Provinzialkapitel aus den Jahren 17.2-5i anfüirt, wogegen Impekhoven davon auch nicht ein einziges hat, sondern nur vereinzelte Vermerke von den Jahren 1378-79, 1386, 1392, 1393, 1395. Demgegenüber hören die Eintragungen des Beneš von den Ka- piteln mit dem Jahre 1361 auf. Daraus ist ersichtlich, dass der Mino- rit Beneš eine andere Vorlage hatte, als Impekhoven. Die Verschiedenheit beider Quellen der Chronisten erkennt man auch aus der Reihenfolge der Provinziale. Vergleicht man nämlich die Reihe bei Impekhoven mit Biernacki’s "Speculum Minorum“, das nach polnischen Quellen bearbeitet ist, so sieht man, dass Impekhoven sich Biernacki und nicht dem sog. Minoriten Beneš nähert. So führen zum Beispiel Im- pekhoven und Biernacki übereinstimmend an der Wende des XIII. und XIV. Jahrhunderts nacheinander Matthias und Herman an, während Beneš Mat- theus und Hartmann kennt. Beide Autoren decken sich auch in der chro- nologischen Bestimmung der Provinzialate, indem sie dabei manchmal von Benes abweichen, wie z. B.: Egidius bei beiden in den Jahren 1251-56, bei Beneš in den Jahren 1252-57.
— 11 — denziös čechisch bearbeitete Vorlage hatte, wie ersichtlich ist aus der dattierung des Kapitels aus dem Jahre 1345. Des Impekhoven polni- sche Quelle verlegt es auf St. Michael, während die Quelle des Beneš es auf St. Wenzel datiert. Von der antičechischen Einstellung der polnischen Vorlage Impekho- vens, zeugt auch ein Gesamtüberblick über die polnischen Eintragungen von den Provinzial-Kapiteln. Wir haben im ganzen 106 Eintragungen von diesen Versammlungen/1234-1347/ wenn wir die sieben fehlenden abzäh- len. Von diesen 106 beachten 9 polnische Verhältnisse und 6 sind ten- den iös gegen die Čechen eingestellt. In 10 Eintragungen aus den Jah- ren 1378-141) ist auch nicht eine, die polnische Begebenheiten berück- sichtigt, demgegenüber aber sind vier antičechisch/eine von ihnen ist irrtümlich mit dem Jahre 1378 statt 1488 datiert/. Genauer kann man die polnische Quelle nicht bestimmen, aber möglich ist es doch, wenigstens auf zwei lokal gefärbte Begebenheiten ze ver- weisen. a. bein Jahre 1432 finden wir/bei Impekhoven 69b/ eine An- merkung von Tode Gregors, des Lektors an der Metropole in Gnesen; b. beim Jahre 1387/83a/ erfahren wir, dass damals in Krakau der Provin- zial Martin starb, der dem Krakauer Konvent angeblich viele wertvolle Gegenstände schenkte. Auf Grund dieser beiden lokalen Anspielungen kann man vermuten, dass Impekhovens Vorlage auf polnischem Boden ent- stand und dass ihr Autor sich für Gnesen und Krakau interessierte. Ein weiteres Vergleichen bestärkt uns noch mehr in der Ansicht von den verschiedenen Vorlagen des Impekhoven und des Minoriten Beneš. Vor- aller ist die Lokalbezeichnung des Provinzialkapitels. Beneš datiert nënlich iie einzelnen Kapitel inmer um ein Jahr später, so dass die Reihenforge, wenn wir die Angaben Impekhovens in Klammer setzen, fol- gend ist: 1275 Krakau/Brünn/, 1276 in Brünn/Prag/, 1277 in Prag/Ka- liš/, 1273 in Kališ/der Ort fehlt/. In den folgenden Jahren sehen wir schon einen ausgesprochenen Widerspruch, wie ersichtlich ist aus dieser Reihe: 1279 in Glatz /Oppeln/, 1280 in Znaim/Troppau/. Ein anderer Beweis für die verschiedenen Vorlagen beider Chronisten . . die Picken in der Reihe der Provinzialkapitel. Die Lücke bei Be- — neš für die Jahre 1260-72 würde nicht einmal so sehr ins Gewicht fal- len, weil er nach seinem Eingeständnis eine unvollständige Handschrift vor sich hatte: "Hic est defectus annorum et caret uno folio extracto". Der Erwägung wert aber ist entschieden, dass der sog. Minorit Beneš das vollständige Verzeichnis der Provinzialkapitel aus den Jahren 17.2-5i anfüirt, wogegen Impekhoven davon auch nicht ein einziges hat, sondern nur vereinzelte Vermerke von den Jahren 1378-79, 1386, 1392, 1393, 1395. Demgegenüber hören die Eintragungen des Beneš von den Ka- piteln mit dem Jahre 1361 auf. Daraus ist ersichtlich, dass der Mino- rit Beneš eine andere Vorlage hatte, als Impekhoven. Die Verschiedenheit beider Quellen der Chronisten erkennt man auch aus der Reihenfolge der Provinziale. Vergleicht man nämlich die Reihe bei Impekhoven mit Biernacki’s "Speculum Minorum“, das nach polnischen Quellen bearbeitet ist, so sieht man, dass Impekhoven sich Biernacki und nicht dem sog. Minoriten Beneš nähert. So führen zum Beispiel Im- pekhoven und Biernacki übereinstimmend an der Wende des XIII. und XIV. Jahrhunderts nacheinander Matthias und Herman an, während Beneš Mat- theus und Hartmann kennt. Beide Autoren decken sich auch in der chro- nologischen Bestimmung der Provinzialate, indem sie dabei manchmal von Benes abweichen, wie z. B.: Egidius bei beiden in den Jahren 1251-56, bei Beneš in den Jahren 1252-57.
Strana 12
— 12 — Auch an diesen weiteren Belegen erkennen wir, dass Impekhoven aus der alten polnischen Quelle schöpft, die von der des Minoriten Beneš abweicht. Impekhoven /29a/ /1276/ Kunegundis, filia-Ottocari regis Bohemiae cum aliis filiabus magnatum ordinem S. Clarae susci- pit in congregatione ibidem Pragae celebrata per P. Nicolaum, cui so- lemnitati quinque interfuerunt e- piscopi. Ein anderer Beweis von den verschiedenen Vorlagen beider Chronisten sind die Eintragungen von Kunigunde, der Tochter Přemysl Ottokars II. Der sog. Minorit Beneš. Anno 1277 capitulum Pragae in Na- tivitate Beatae Mariae Virginis. Ibi Kunegundis, filia regis Otta- gari intravit ordinem S. Clarae in Praga, ubi fuerunt quinque episco- pi. /1288/ Soror Kunegundis, filia re- gis Ottacari, deseruit cum maximo scandalo monasterium et abiit vias non bonas cum juvene Wolfflini, magnatis Bohemiae filio. /1288/ Eodem anno soror Cunegundis, filia regis Ottogari, per D. Tobi- am episcopum Pragensem velata exi- vit de monasterio S. Francisci noc- turno tempore et duxit ducem Mora- viae/!/ de consensu fratris sui Venceslai. Aus dieser Juxtaposition erkennt man auf den ersten Blick, dass der Minorit Beneš gründlicher berichtet war; denn gegenüber der Quelle Impekhovens kannte er auch den Tag der Einkleidung Kunigundens und ver- mochte auch zu sagen, dass die Zeremonie der Bischof Tobias aus Bechin vorgenommen hatte. Das ist ein neuer Beweis, dass der Minorite Beneš aus einer heimischen, besser unterrichteten Quelle schöpfte, aus wel- cher er an einer Stelle sogar ohne Verständnis abschrieb, denn anstatt Mazoviae schrieb er Moraviae. Ein weiterer Beweis ist der Passus vom Austritt Kunigundens aus dem Kloster. Impekhovens Vorlage sagt: "cum maximo scandalo", womit sich noch vereinen lässt die Nachricht des Be- neš, nach der sich dies "nocturno tempore" abspielte. Aber auf keine Weise lässt sich damit die Anemrkung des Beneš vereinen, dass Kunigun- de mit Zustimmung ihres Bruders, des Königs Wenzeslaus II. austrat; demgegenüber hat Impekhoven die Notiz, das der Austritt angeblich mit dem jungen Wölflin zusammenhing. Höchstens kann man daraus schliessen, dass der Verfasser von Impekhovens Vorlage die Prager Gesellschaft kannte, aber nur ein zeitlich entfernter Beobachter war, denn ein Zeit- genosse hätte von Wölflin als von einem Angehörigen einer Prager Pat- rizierfamilie geschrieben, nicht aber als von einem Magnaten, oder als Zugehörigen des höchsten Adels. So bestärken uns also die Nachrichten von Kunigunde in der Meinung, dass jeder unserer Chronisten eine an- dere Vorlage vor sich hatte, und ausserdem noch, dass die Quelle Im- pekhovens auf ausserböhmischem Boden erstand, oder das es eine abge- leitete Quelle war. Unter diesen Umständen ist es ratsam, sich mit den Chroniken der polnischen Franziskanerprovinz bekannt zu machen. Umgefähr um das Jahr 1500 1) entstand "Tractatus cronice Fratrum Minorum observancie". Sein Autor, Johann von Komorau schöpft für die älteste Geschichte seines Ordens aus der Chronik Jordanos de Giano und zwar für das Jahr 1207-38 Der Herausgeber meint deswegen, dass er wahrscheinlich wegen Mangels an Quellen genötigt war, sofort zu den kapistranischen 2) Observanten überzugehen. Auf Grund dessen können wir sagen, dass Johann von Komorau, 1. Siehe Zeissberger, Johannis de Comorowo "Tractatus cronice fratrum Minorum observancie", AOG 49/1872/, 308 - 2. 303.
— 12 — Auch an diesen weiteren Belegen erkennen wir, dass Impekhoven aus der alten polnischen Quelle schöpft, die von der des Minoriten Beneš abweicht. Impekhoven /29a/ /1276/ Kunegundis, filia-Ottocari regis Bohemiae cum aliis filiabus magnatum ordinem S. Clarae susci- pit in congregatione ibidem Pragae celebrata per P. Nicolaum, cui so- lemnitati quinque interfuerunt e- piscopi. Ein anderer Beweis von den verschiedenen Vorlagen beider Chronisten sind die Eintragungen von Kunigunde, der Tochter Přemysl Ottokars II. Der sog. Minorit Beneš. Anno 1277 capitulum Pragae in Na- tivitate Beatae Mariae Virginis. Ibi Kunegundis, filia regis Otta- gari intravit ordinem S. Clarae in Praga, ubi fuerunt quinque episco- pi. /1288/ Soror Kunegundis, filia re- gis Ottacari, deseruit cum maximo scandalo monasterium et abiit vias non bonas cum juvene Wolfflini, magnatis Bohemiae filio. /1288/ Eodem anno soror Cunegundis, filia regis Ottogari, per D. Tobi- am episcopum Pragensem velata exi- vit de monasterio S. Francisci noc- turno tempore et duxit ducem Mora- viae/!/ de consensu fratris sui Venceslai. Aus dieser Juxtaposition erkennt man auf den ersten Blick, dass der Minorit Beneš gründlicher berichtet war; denn gegenüber der Quelle Impekhovens kannte er auch den Tag der Einkleidung Kunigundens und ver- mochte auch zu sagen, dass die Zeremonie der Bischof Tobias aus Bechin vorgenommen hatte. Das ist ein neuer Beweis, dass der Minorite Beneš aus einer heimischen, besser unterrichteten Quelle schöpfte, aus wel- cher er an einer Stelle sogar ohne Verständnis abschrieb, denn anstatt Mazoviae schrieb er Moraviae. Ein weiterer Beweis ist der Passus vom Austritt Kunigundens aus dem Kloster. Impekhovens Vorlage sagt: "cum maximo scandalo", womit sich noch vereinen lässt die Nachricht des Be- neš, nach der sich dies "nocturno tempore" abspielte. Aber auf keine Weise lässt sich damit die Anemrkung des Beneš vereinen, dass Kunigun- de mit Zustimmung ihres Bruders, des Königs Wenzeslaus II. austrat; demgegenüber hat Impekhoven die Notiz, das der Austritt angeblich mit dem jungen Wölflin zusammenhing. Höchstens kann man daraus schliessen, dass der Verfasser von Impekhovens Vorlage die Prager Gesellschaft kannte, aber nur ein zeitlich entfernter Beobachter war, denn ein Zeit- genosse hätte von Wölflin als von einem Angehörigen einer Prager Pat- rizierfamilie geschrieben, nicht aber als von einem Magnaten, oder als Zugehörigen des höchsten Adels. So bestärken uns also die Nachrichten von Kunigunde in der Meinung, dass jeder unserer Chronisten eine an- dere Vorlage vor sich hatte, und ausserdem noch, dass die Quelle Im- pekhovens auf ausserböhmischem Boden erstand, oder das es eine abge- leitete Quelle war. Unter diesen Umständen ist es ratsam, sich mit den Chroniken der polnischen Franziskanerprovinz bekannt zu machen. Umgefähr um das Jahr 1500 1) entstand "Tractatus cronice Fratrum Minorum observancie". Sein Autor, Johann von Komorau schöpft für die älteste Geschichte seines Ordens aus der Chronik Jordanos de Giano und zwar für das Jahr 1207-38 Der Herausgeber meint deswegen, dass er wahrscheinlich wegen Mangels an Quellen genötigt war, sofort zu den kapistranischen 2) Observanten überzugehen. Auf Grund dessen können wir sagen, dass Johann von Komorau, 1. Siehe Zeissberger, Johannis de Comorowo "Tractatus cronice fratrum Minorum observancie", AOG 49/1872/, 308 - 2. 303.
Strana 13
- 13 - der um 1500 schrieb, keine vollständige Chronik der polnischen Provinz vor sich hatte, die ihm das Material gewährt hätte zur Bearbeitung der Ordensgeschichte bis in die alteste Zeiten. Wadding zitiert demgegenüber in seinem Werke eine Handschrift, die bis zur Einführung des Ordens inhaltlich reicht, woraus es möglich wird zu urteilen, dass er irgendeine Ordenschronik vor sich hatte, die bedeutend reicher war, als die Johanns von Komorau. Achnlich weiss auch Biernacki in seinem "Speculum Minorum" aus der ältesten Ordensge- schichte Polens bedeutend mehr, als sein Vorgänger aus der Zeit um 1500. Daraus ist ersichtlich, dass eine alte, verlässlich geschriebe- ne polnische Chronik in der Tat existierte. Für uns bedeutet die Zeit der Bearbeitung Biernacki’s und Impekhovens sehr viel. Biernacki gab sein Buch im Jahre 1688 heraus, wogegen Impekhoven das seine um ganze 30 Jahre/1658/ eher schrieb. Man kann daher ni .: sagen, dass Impek- hoven aus Biernacki geschöpft habe, so dass deshalb nichts übrig bleibt, als zu schliessen, beide Chronisten hätten eine alte Chronik der čechisch-polnischen Provinz vor sich gehabt. Die wörtlichen Kon- kordanzen Impekhovens und des sog. Minoriten Beneš und die unter- schiedliche Tendenz bei Beneš zeigt dann, dass ausser der tendenziös bearbeiteten polnischen Chronik noch eine bewusst čechisch bearbeite- te Version existierte. Aus einigen Stellen können wir den Grad der Abhängigkeit Impekho- vens von seinen Vorlagen erkennen. Obvohl er nämlich seine Chronik in Brünn verfasste, bemerkte er doch bei dem Kapitel, das im Jahre 1247 in Znaim war, dass dieses "in Moravia" sei. Anderseits tut er das nicht bei den Kapiteln in Kališ, Cppeln usw. Das heisst, dass er wörtlich alte Eintragungen abschrieb, deren polnischer Schreiber e; für gut befunden hatte, aufmerksam zu machen, wo Znaim liege, aber niemals wo Kališ, Oppeln und andere Orte des polnischen Bereiches. Ein weiteres ausdrückliches Zeugnis ist die Notiz von der seligen ignes beim Jahre 1240. Die Chronik Impekhovens nennt sie einfach "soror Ag- nes", was doch wohl bedeutet, dass der Verfasser es nicht für notwen- dit hielt, ihre Persönlichkeit näher zu identifizieren. Das hätte zwar Impekhoven und seiner polnischen Vorlage gemeinsam sein können, denn eine Klarissen aus dem Geschlecht der Přemysliden war sicher auch den polnischen Minoriten so gut bekannt, wie den čechischen die polnische Klarissin, die selige Salome. Was aber entschieden auffällt, ist, dass Impekhoven nur von der "soror Agnes" schreibt, wo man sie schon längst unter dem Titel "venerabilis" oder "beata" ehrte. Auch daraus ersicht man, dass Impekhoven auch diese Stelle treu nach seiner uralten Vor- lage schrieb. Das Alter diëser Vorlage können wir wenigstens annähernd erkennen durch vergleichung mit der Anschauung Glasbergers von der seligen Ag- nes. Dieser Chronist, dessen "Cronica maior" bis zum Jahr 1440 reicht, nennt/1236/ Agnes "Christo devota virgo", anderswo sogar "Heilige Ag- nes" /1253/ und von ihrem Tode schreibt er: "beata Agnes ... in Domi- no feliciter obdormivit et angelicis fulta presidiis ad eterna gaudia letanter intravit". Und weiter: "Beata Agnes feliciter in Domino ob- dormivit..." Demgegenüber schreibt Impekhovens Chronik ohne jede Ide- alisierung: "1283 Pragae, 6. Martii moritur soror Agnes ... quae in Ordine S. Clarae in opinione sanctitatis vixit annis 49". Es scheint, dass Impekhoven bei der Abschrift seiner Quelle so ge- wissenhaft war, dass er sogar die Abbreviaturen nachmachte, die er nicht verstand. So z. B. beim Jahre 1308 wusste er sich keinen Rat mit
- 13 - der um 1500 schrieb, keine vollständige Chronik der polnischen Provinz vor sich hatte, die ihm das Material gewährt hätte zur Bearbeitung der Ordensgeschichte bis in die alteste Zeiten. Wadding zitiert demgegenüber in seinem Werke eine Handschrift, die bis zur Einführung des Ordens inhaltlich reicht, woraus es möglich wird zu urteilen, dass er irgendeine Ordenschronik vor sich hatte, die bedeutend reicher war, als die Johanns von Komorau. Achnlich weiss auch Biernacki in seinem "Speculum Minorum" aus der ältesten Ordensge- schichte Polens bedeutend mehr, als sein Vorgänger aus der Zeit um 1500. Daraus ist ersichtlich, dass eine alte, verlässlich geschriebe- ne polnische Chronik in der Tat existierte. Für uns bedeutet die Zeit der Bearbeitung Biernacki’s und Impekhovens sehr viel. Biernacki gab sein Buch im Jahre 1688 heraus, wogegen Impekhoven das seine um ganze 30 Jahre/1658/ eher schrieb. Man kann daher ni .: sagen, dass Impek- hoven aus Biernacki geschöpft habe, so dass deshalb nichts übrig bleibt, als zu schliessen, beide Chronisten hätten eine alte Chronik der čechisch-polnischen Provinz vor sich gehabt. Die wörtlichen Kon- kordanzen Impekhovens und des sog. Minoriten Beneš und die unter- schiedliche Tendenz bei Beneš zeigt dann, dass ausser der tendenziös bearbeiteten polnischen Chronik noch eine bewusst čechisch bearbeite- te Version existierte. Aus einigen Stellen können wir den Grad der Abhängigkeit Impekho- vens von seinen Vorlagen erkennen. Obvohl er nämlich seine Chronik in Brünn verfasste, bemerkte er doch bei dem Kapitel, das im Jahre 1247 in Znaim war, dass dieses "in Moravia" sei. Anderseits tut er das nicht bei den Kapiteln in Kališ, Cppeln usw. Das heisst, dass er wörtlich alte Eintragungen abschrieb, deren polnischer Schreiber e; für gut befunden hatte, aufmerksam zu machen, wo Znaim liege, aber niemals wo Kališ, Oppeln und andere Orte des polnischen Bereiches. Ein weiteres ausdrückliches Zeugnis ist die Notiz von der seligen ignes beim Jahre 1240. Die Chronik Impekhovens nennt sie einfach "soror Ag- nes", was doch wohl bedeutet, dass der Verfasser es nicht für notwen- dit hielt, ihre Persönlichkeit näher zu identifizieren. Das hätte zwar Impekhoven und seiner polnischen Vorlage gemeinsam sein können, denn eine Klarissen aus dem Geschlecht der Přemysliden war sicher auch den polnischen Minoriten so gut bekannt, wie den čechischen die polnische Klarissin, die selige Salome. Was aber entschieden auffällt, ist, dass Impekhoven nur von der "soror Agnes" schreibt, wo man sie schon längst unter dem Titel "venerabilis" oder "beata" ehrte. Auch daraus ersicht man, dass Impekhoven auch diese Stelle treu nach seiner uralten Vor- lage schrieb. Das Alter diëser Vorlage können wir wenigstens annähernd erkennen durch vergleichung mit der Anschauung Glasbergers von der seligen Ag- nes. Dieser Chronist, dessen "Cronica maior" bis zum Jahr 1440 reicht, nennt/1236/ Agnes "Christo devota virgo", anderswo sogar "Heilige Ag- nes" /1253/ und von ihrem Tode schreibt er: "beata Agnes ... in Domi- no feliciter obdormivit et angelicis fulta presidiis ad eterna gaudia letanter intravit". Und weiter: "Beata Agnes feliciter in Domino ob- dormivit..." Demgegenüber schreibt Impekhovens Chronik ohne jede Ide- alisierung: "1283 Pragae, 6. Martii moritur soror Agnes ... quae in Ordine S. Clarae in opinione sanctitatis vixit annis 49". Es scheint, dass Impekhoven bei der Abschrift seiner Quelle so ge- wissenhaft war, dass er sogar die Abbreviaturen nachmachte, die er nicht verstand. So z. B. beim Jahre 1308 wusste er sich keinen Rat mit
Strana 14
— 14 — der Abkürzung .n. und transcribierte daher die Stelle wie folgt: "..dun n. in comitiis regni"/376/. Auffallend ist auch, dass seine Personen- undOrtsnamen im Vergleich mit seiner jüngeren Olmützer Version ganz archaistisch klingen, z. r. Zeslaus, Zaslavia, Ottacharus u. a. Eine weitere feststellbare Quelle sind die Eintragungen bezüglich der Olmützer Bischöfe. Wie der Minorit Beneš die Bischöfe von Prag be- trachtete, so berücksichtigte Impekhoven die Bischöfe von Olmütz, wie man aus folgender Juxtaposition erkennen kann: Impekhoven: Augustin von Olmütz9): 1199. Fr. Engelbertus, episcopus ...Hic totum ecclesiae tectum plum- Olomucensis ... qui tectum s. Wen- bo vestivit.../51/ ceslai plumbo texerat.../10a/ 1232 moritur Fr. Robertus, episco- pus Olomucensis, qui praeposituram Olomucensem de suis patrimoniali- bus fundavit.../18b/ Robertus praeposituram de bonis suis in ecclesia Olomucensi primus instituit./56/ Impekhoven/38a/ 1311 Joannes Haly, epi- scopus Olomucensis.... moritur... succedit Pe- trus de Lomnitz in epi- scopatu. Aus einem anderen Vergleich ersehen wir, dass Impekhoven nur aus der n angedeutenden Vorlage schöpfte und nicht etwa aus "Granum catalogi": Augustin v. Ol./92/ Granum, AOG 78/84/ 1311 ..Johannes dictus Petr "Bradavice".... ex famigerabili procerum Naly...Spiritum ezala- vit... In cujus locum de Lomnicz ortus. dominus Petrus dictus Bradavice, nobilis de Konicz ... est insti- tutus. Eine auffallende Sache aber treffen wir beim Bischof Bruno. Es ist dies die Nachricht vom Ankauf Hotzenplotz, von der weder Granum noch Augustin schreibt. Es scheint also, als ob sich hier die verlorene Quelle von den Olmützer Bischëfen vernehmen liesse. Impekhoven/22a/ 1247. Eligitur in epi- scopum Olomucensem post multas contentiones Bruno, Saxo, qui alter fundator episcopatus optime potest vocari. Cremsirium et Osobla- viam muro cinxit, co- mitatum Hochwald et Ostrv coemit Brunsperk et Schonperk e funda- mentis aedificavit. sirium enim imprimis muro cinxit .. comita- tum Hukenwald cum arce et oppido ostravia nec non comitatum Schoen- bergk ecclesiae suae. adjecit. Auf die Spur dieser verlorenen Quellen führen uns die nekrologi- wollen uns das Nekro- schen Aufzeichnungen der Olmützer Bischöfe. Wir logium der Kathedrale von Olmütz zu Hilfe nehmen. Die Daten, nebenein- ander gestellt, sind in folgendem Verhältnis: Granum/81/ 1247 ..venerabilis do- minus Bruno de Scho- wenburg de genere Sa- xonum .. in episcopum canonice est electus ..comitatum Ssamburg comparavit .. civita- tem Cremesir de lacu miseriae ad montem super flumen Morave traduxit et muro cin- xit... Augustin v. 01./66/ Bruno, comes de Schaum-- burg, natione Saxo, presul, numquam satis laudatus.. Hic eccle- siam suam tenuem et inopem adeo auxit et locupletavit ut eam de novo visus et institu- iSse et erexisse. Crem- 3. Herausgegeb. v. Richter, Olmütz 1831.
— 14 — der Abkürzung .n. und transcribierte daher die Stelle wie folgt: "..dun n. in comitiis regni"/376/. Auffallend ist auch, dass seine Personen- undOrtsnamen im Vergleich mit seiner jüngeren Olmützer Version ganz archaistisch klingen, z. r. Zeslaus, Zaslavia, Ottacharus u. a. Eine weitere feststellbare Quelle sind die Eintragungen bezüglich der Olmützer Bischöfe. Wie der Minorit Beneš die Bischöfe von Prag be- trachtete, so berücksichtigte Impekhoven die Bischöfe von Olmütz, wie man aus folgender Juxtaposition erkennen kann: Impekhoven: Augustin von Olmütz9): 1199. Fr. Engelbertus, episcopus ...Hic totum ecclesiae tectum plum- Olomucensis ... qui tectum s. Wen- bo vestivit.../51/ ceslai plumbo texerat.../10a/ 1232 moritur Fr. Robertus, episco- pus Olomucensis, qui praeposituram Olomucensem de suis patrimoniali- bus fundavit.../18b/ Robertus praeposituram de bonis suis in ecclesia Olomucensi primus instituit./56/ Impekhoven/38a/ 1311 Joannes Haly, epi- scopus Olomucensis.... moritur... succedit Pe- trus de Lomnitz in epi- scopatu. Aus einem anderen Vergleich ersehen wir, dass Impekhoven nur aus der n angedeutenden Vorlage schöpfte und nicht etwa aus "Granum catalogi": Augustin v. Ol./92/ Granum, AOG 78/84/ 1311 ..Johannes dictus Petr "Bradavice".... ex famigerabili procerum Naly...Spiritum ezala- vit... In cujus locum de Lomnicz ortus. dominus Petrus dictus Bradavice, nobilis de Konicz ... est insti- tutus. Eine auffallende Sache aber treffen wir beim Bischof Bruno. Es ist dies die Nachricht vom Ankauf Hotzenplotz, von der weder Granum noch Augustin schreibt. Es scheint also, als ob sich hier die verlorene Quelle von den Olmützer Bischëfen vernehmen liesse. Impekhoven/22a/ 1247. Eligitur in epi- scopum Olomucensem post multas contentiones Bruno, Saxo, qui alter fundator episcopatus optime potest vocari. Cremsirium et Osobla- viam muro cinxit, co- mitatum Hochwald et Ostrv coemit Brunsperk et Schonperk e funda- mentis aedificavit. sirium enim imprimis muro cinxit .. comita- tum Hukenwald cum arce et oppido ostravia nec non comitatum Schoen- bergk ecclesiae suae. adjecit. Auf die Spur dieser verlorenen Quellen führen uns die nekrologi- wollen uns das Nekro- schen Aufzeichnungen der Olmützer Bischöfe. Wir logium der Kathedrale von Olmütz zu Hilfe nehmen. Die Daten, nebenein- ander gestellt, sind in folgendem Verhältnis: Granum/81/ 1247 ..venerabilis do- minus Bruno de Scho- wenburg de genere Sa- xonum .. in episcopum canonice est electus ..comitatum Ssamburg comparavit .. civita- tem Cremesir de lacu miseriae ad montem super flumen Morave traduxit et muro cin- xit... Augustin v. 01./66/ Bruno, comes de Schaum-- burg, natione Saxo, presul, numquam satis laudatus.. Hic eccle- siam suam tenuem et inopem adeo auxit et locupletavit ut eam de novo visus et institu- iSse et erexisse. Crem- 3. Herausgegeb. v. Richter, Olmütz 1831.
Strana 15
— 15 — Bischof: Peregrin Kayn Engelbert Bayer Robert Friedrich Bruno Dietrich Joh. Ealy Petr Konrad Hynko Volek Očko Jelito Nicolaus Mráz Ladislaus Venzel Impekhoven: Granum: Aug. v. 01. Nekrol. 01. 2. 3. 1182. 2. fehlt 3. 1182. 2. 3 5. 2. 1194. 12. 1. 1194. 12. 1. 1194. 13. 1. 1194 17. 12. 1199 17. 12. 1199 fehlt 17. 12. 1199 6. 10. fehlt 1201 6. 10. 1201 1. 10. a 17. 10. 1232 17. 10. 1232 17. 10. 1232 17. 10. - 1241 1241 1241 18. 2. 18. 2. 1281 1281 2. 18. 2 1281 a 10. 1303 10. 10. 1232 10. 10. 10. 10. 1232 10. 5. 10. 10. 1311 10. 1311 1311 10. . 2. fehlt 1316 20. 13?? 6. 6. 8. 8. 8. 1326 1326 8. 13. 8. 33 fehlt 28. 12. 12. 29. 12. 1333 ? fehlt 22. 9. ? 22. 12. 9. 12. 1352 13. fehlt 2. 1 13. 2. 1387 38 2. 1387 397 1 fehlt 6. 6. 1396 6. 1397 6. dto fehlt 1402 1402 dto 1408 — 1408 5. 5. 5. 1408 dto 1416 12. 9. 1416 13. 9. 1426 stimmt Impekhoven in zrei Fassen wir das statistisch zusammen, so Fäller 2it allen Olmützer Vorlagen überein, in drei Fällen deckt er Sich rur mit dem Nekrologium und in einem Falle mit beiden Olnützer Bischhofsverzeichnissen, in zwei Fällen mit Granum, in einem unterschei- er sich von allen. In fünf Fällen gibt Impekhoven richtige, d. h. det den Nekrolog übereinstimmende Daten, während die beiden Chroniken mit der Bischöfe sich entreder nicht decken oder überhaupt von ihnen schveigen. Aus all dem kann men entnehmen, dass Impeknoven wohl eine alte Chronik mit dem Verzeichnis der Olmützer Bischöfe vor sich hatte, die in manchen Fällen verlässlich war, als seine anderen Vorlagen. Das ist ganz leicht möglich, wern wir errägen, dass in allen unseren Chro- niken Nachrichten von den Olmützer Bischöfen sind und dass cedium“ (ias nur fragmentarisch erhalten ist/, wenn dort Verzeichnisse der Generäle und Provinziale waren. ohne veifel auch ein Verzeichnis der Bischbfe war. 29. 22. 22. 1311 Wir gchen nun über zu den Ergänzungen Impekhovens. Sie sind von späterer, angenehmer Hand geschrieben und wo der anonyme Ergänzer sei- ne Vorlage verrät, geht es um durchaus solide Quellen. Bein Jahre 1186 zitiert er eine müringische Chronik, bei der Nachricht von den Tar- taren in Jahre 1241 beruft er sich auf Taurocz. Von den Kämpfen mit den Ungar. schöpft er aus der Kuten’schen Chronik. Manche, stark lokal gefärbte Nachrichten lassen uns eine, näher nicht bekannte Chronik ver- maten, wie zum Beispiel die Notitz von dem Iglauer Stadtschreiber Sturf /1583/, von der Begrüssung Georg’s von Poděbrad in Königgräts/1457/ und andere. Durch Vergleichen der Texte kann man noch andere Vorlagen feststellen, zu denen in erster Linie der Fortsetzer des Kosmas gehört /Böhmische Annalen aus den Jahren 1196-1278/. Ergänzung zu Impekhoven: /1255/ Profluxit sanguis de pede crucifixi in ecclesia S. Georgii Pragae, Fomnoro judice regis Bohe- mi : adorante et manu sanguinem detergente de pede Crucifixi /24a/ Böhmische Annalen/FRB II/: Idus Junii profluxit sanguis de pe- de Crucifixi in ecclesia S. Geor- gii Pragae, Pomieno, iudice regis Bohemerum, adorante et manu sangui- nem de pede crucifini detergente /2901.
— 15 — Bischof: Peregrin Kayn Engelbert Bayer Robert Friedrich Bruno Dietrich Joh. Ealy Petr Konrad Hynko Volek Očko Jelito Nicolaus Mráz Ladislaus Venzel Impekhoven: Granum: Aug. v. 01. Nekrol. 01. 2. 3. 1182. 2. fehlt 3. 1182. 2. 3 5. 2. 1194. 12. 1. 1194. 12. 1. 1194. 13. 1. 1194 17. 12. 1199 17. 12. 1199 fehlt 17. 12. 1199 6. 10. fehlt 1201 6. 10. 1201 1. 10. a 17. 10. 1232 17. 10. 1232 17. 10. 1232 17. 10. - 1241 1241 1241 18. 2. 18. 2. 1281 1281 2. 18. 2 1281 a 10. 1303 10. 10. 1232 10. 10. 10. 10. 1232 10. 5. 10. 10. 1311 10. 1311 1311 10. . 2. fehlt 1316 20. 13?? 6. 6. 8. 8. 8. 1326 1326 8. 13. 8. 33 fehlt 28. 12. 12. 29. 12. 1333 ? fehlt 22. 9. ? 22. 12. 9. 12. 1352 13. fehlt 2. 1 13. 2. 1387 38 2. 1387 397 1 fehlt 6. 6. 1396 6. 1397 6. dto fehlt 1402 1402 dto 1408 — 1408 5. 5. 5. 1408 dto 1416 12. 9. 1416 13. 9. 1426 stimmt Impekhoven in zrei Fassen wir das statistisch zusammen, so Fäller 2it allen Olmützer Vorlagen überein, in drei Fällen deckt er Sich rur mit dem Nekrologium und in einem Falle mit beiden Olnützer Bischhofsverzeichnissen, in zwei Fällen mit Granum, in einem unterschei- er sich von allen. In fünf Fällen gibt Impekhoven richtige, d. h. det den Nekrolog übereinstimmende Daten, während die beiden Chroniken mit der Bischöfe sich entreder nicht decken oder überhaupt von ihnen schveigen. Aus all dem kann men entnehmen, dass Impeknoven wohl eine alte Chronik mit dem Verzeichnis der Olmützer Bischöfe vor sich hatte, die in manchen Fällen verlässlich war, als seine anderen Vorlagen. Das ist ganz leicht möglich, wern wir errägen, dass in allen unseren Chro- niken Nachrichten von den Olmützer Bischöfen sind und dass cedium“ (ias nur fragmentarisch erhalten ist/, wenn dort Verzeichnisse der Generäle und Provinziale waren. ohne veifel auch ein Verzeichnis der Bischbfe war. 29. 22. 22. 1311 Wir gchen nun über zu den Ergänzungen Impekhovens. Sie sind von späterer, angenehmer Hand geschrieben und wo der anonyme Ergänzer sei- ne Vorlage verrät, geht es um durchaus solide Quellen. Bein Jahre 1186 zitiert er eine müringische Chronik, bei der Nachricht von den Tar- taren in Jahre 1241 beruft er sich auf Taurocz. Von den Kämpfen mit den Ungar. schöpft er aus der Kuten’schen Chronik. Manche, stark lokal gefärbte Nachrichten lassen uns eine, näher nicht bekannte Chronik ver- maten, wie zum Beispiel die Notitz von dem Iglauer Stadtschreiber Sturf /1583/, von der Begrüssung Georg’s von Poděbrad in Königgräts/1457/ und andere. Durch Vergleichen der Texte kann man noch andere Vorlagen feststellen, zu denen in erster Linie der Fortsetzer des Kosmas gehört /Böhmische Annalen aus den Jahren 1196-1278/. Ergänzung zu Impekhoven: /1255/ Profluxit sanguis de pede crucifixi in ecclesia S. Georgii Pragae, Fomnoro judice regis Bohe- mi : adorante et manu sanguinem detergente de pede Crucifixi /24a/ Böhmische Annalen/FRB II/: Idus Junii profluxit sanguis de pe- de Crucifixi in ecclesia S. Geor- gii Pragae, Pomieno, iudice regis Bohemerum, adorante et manu sangui- nem de pede crucifini detergente /2901.
Strana 16
— 16 — Ergänzung zu Impekhoven: 1256. Virgines Vestales de S. Ge- orgii coenobio exiverunt, inque Pragensi civitate sunt commoratae, nam timor magnus Comanorum et ali- orum extraneorum militum ex Unga- ria auxiliariorum regis Belae in Moraviam procurrentium irruit su- per Boemiam, eorum itaque veritus rex Wenceslaus commeatum et alimo- niam in illo ipso coenobio recon- didit/24b/. 1256. Cumani duce Bela, rege Vnga- riae, multa milia christianorum occiderunt in Moravia circa Olomu- cium, infinitique fugientes ab eo- rum facie sunt submersi /24b/. Böhmische Annalen: Timor etiam magnus Chomanorum et aliorum extraneorum irruit super Bohemos, quorum impetum rex Wen- ceslaus praecavens collegit expen- sas in frumento, vino, melle, per- nis, sale et caseis ab omnibus re- ligiosis Pragensis diecesis et vi- licis suis, et a quibusdam civita- tibus, certam summam cuilibet as- signans reddendam in numero et men- sura et reposuit easdem in eccle- sia sti. Georgii in castro Pragen- si, cuius ecclesiae sanctimoniales coactae sunt exire de claustro et in civitate commorari, quod factum est XVI. Kal. Julii/291/ Chomani etiam erumpentes de Ungaria seu alii latrunculi cum eisdem VII. Kal. Julii circa Olomucz, infiniti- que sunt submersi fugientes a facie eorum/1. c./ Eine wertvolle Erkenntnis aus dieser Juxtaposition ist besonders, dass der Anonymus wörtlich abschrieb. Dieses Faktum hat eine besondere Wichtigkeit für uns, wegen der Notiz von der Ermordung Wenzels III. in Olmütz. -Wir wollen uns zuerst mit den Zeugnissen der einzelnen Chronisten von dieser tragischen Begebenheit bekannt machen. Der gewiss gut in- formierte Petr von Zittau*) ist der einzige, der den Mörder Wenzels mit dem vollen Namen anführt. Es war dies angeblich "Cunradus de Bo- tenstein, nacione Thuringus". Die Schilderung des Mordes ist am gründ- lichsten in der "Pehemischen Chronik" aus den Jahren 1330-46. Für uns hat die detailierte Angabe über den Leichnan des Mörders 5) Bedeutung. Dem angeblich auf der Stelle gestraften Thüringer wurde die Hand abge- schlagen, um die sich nicht einmal die Hunde kümmerten. Legen wir bei- de Bemerkungen neben die Ergänzungen zu Impekhoven/S. 14/: Impekhoven-Ergänzungen /37a/: /1306/ Wenceslaus eius nominis ter- cius in ordine vero septimus rex Bohemiae, com quorundam impulsu suscepisset in Poloniam expeditio- nem, regni paterni repetendi causa, inque oppido Olomucensi diversatus fuisset, est ibidem in aedibus de- cani proditorie, crudeliter et ne- quiter occisus, nono mense regimi- nis sui, anno vero aetatis 17. Au- torem eius caedis annales produnt fuisse Conradum de Potenstein, qui et in ipso factu interemptus etian scribitur, manum ab ispius corpore avulsam et detruncatam canes etiam Petr v. Zittau/FRB IV, 108/: iles tamen quidam dictus Cunradus de Botenstein nacione Thuringus... Pehem. Cronica/0. c. III, 294/ ...und slugen yn czuhant czu tode. Vnd die hunde crurissen yn. Vnd dic 4. FRB IV, 108. - 5. o. c. III, 294.
— 16 — Ergänzung zu Impekhoven: 1256. Virgines Vestales de S. Ge- orgii coenobio exiverunt, inque Pragensi civitate sunt commoratae, nam timor magnus Comanorum et ali- orum extraneorum militum ex Unga- ria auxiliariorum regis Belae in Moraviam procurrentium irruit su- per Boemiam, eorum itaque veritus rex Wenceslaus commeatum et alimo- niam in illo ipso coenobio recon- didit/24b/. 1256. Cumani duce Bela, rege Vnga- riae, multa milia christianorum occiderunt in Moravia circa Olomu- cium, infinitique fugientes ab eo- rum facie sunt submersi /24b/. Böhmische Annalen: Timor etiam magnus Chomanorum et aliorum extraneorum irruit super Bohemos, quorum impetum rex Wen- ceslaus praecavens collegit expen- sas in frumento, vino, melle, per- nis, sale et caseis ab omnibus re- ligiosis Pragensis diecesis et vi- licis suis, et a quibusdam civita- tibus, certam summam cuilibet as- signans reddendam in numero et men- sura et reposuit easdem in eccle- sia sti. Georgii in castro Pragen- si, cuius ecclesiae sanctimoniales coactae sunt exire de claustro et in civitate commorari, quod factum est XVI. Kal. Julii/291/ Chomani etiam erumpentes de Ungaria seu alii latrunculi cum eisdem VII. Kal. Julii circa Olomucz, infiniti- que sunt submersi fugientes a facie eorum/1. c./ Eine wertvolle Erkenntnis aus dieser Juxtaposition ist besonders, dass der Anonymus wörtlich abschrieb. Dieses Faktum hat eine besondere Wichtigkeit für uns, wegen der Notiz von der Ermordung Wenzels III. in Olmütz. -Wir wollen uns zuerst mit den Zeugnissen der einzelnen Chronisten von dieser tragischen Begebenheit bekannt machen. Der gewiss gut in- formierte Petr von Zittau*) ist der einzige, der den Mörder Wenzels mit dem vollen Namen anführt. Es war dies angeblich "Cunradus de Bo- tenstein, nacione Thuringus". Die Schilderung des Mordes ist am gründ- lichsten in der "Pehemischen Chronik" aus den Jahren 1330-46. Für uns hat die detailierte Angabe über den Leichnan des Mörders 5) Bedeutung. Dem angeblich auf der Stelle gestraften Thüringer wurde die Hand abge- schlagen, um die sich nicht einmal die Hunde kümmerten. Legen wir bei- de Bemerkungen neben die Ergänzungen zu Impekhoven/S. 14/: Impekhoven-Ergänzungen /37a/: /1306/ Wenceslaus eius nominis ter- cius in ordine vero septimus rex Bohemiae, com quorundam impulsu suscepisset in Poloniam expeditio- nem, regni paterni repetendi causa, inque oppido Olomucensi diversatus fuisset, est ibidem in aedibus de- cani proditorie, crudeliter et ne- quiter occisus, nono mense regimi- nis sui, anno vero aetatis 17. Au- torem eius caedis annales produnt fuisse Conradum de Potenstein, qui et in ipso factu interemptus etian scribitur, manum ab ispius corpore avulsam et detruncatam canes etiam Petr v. Zittau/FRB IV, 108/: iles tamen quidam dictus Cunradus de Botenstein nacione Thuringus... Pehem. Cronica/0. c. III, 294/ ...und slugen yn czuhant czu tode. Vnd die hunde crurissen yn. Vnd dic 4. FRB IV, 108. - 5. o. c. III, 294.
Strana 17
- 17 - Impekhovens-Ergänzungen /37a/: a tactu suo abhorruisse in anna- litus manuscriptis proditur, se- pultus in fano Olomucensi ante Summam aram. Pehem. Cronica: hant, die den kunig dermort hatte, die czungen die hunde hin und her vnd wolden ihn doch nicht fressen. Beneš Minorit: A. 1306. ..ibidem in maiori ecclesia tumulatur, sed post annos 13 per so- rorem suam Elisabeth reginam trans- fertur et in aula regia sepelitur. Auf Grund dieser beiden chronistischen Nachrichten kann man die An- merhung für glaubwürdig halten. Im Vergleich it den beiden Eintragun- - gen hat diese Anmerkung sogar ein Plus und zwar bezeichnet sie genau. die Stelle, an welcher der letzte Přemyslide provisorisch bestattet wurde: "In fano Olomucensi ante summam aram". Weil aber der Anonymus ausdrücklich sagt, dass sich dies so verhalten in den "annalibus manu- scriptis", können wir annehmen, dass er eine verlassliche Chronik vor sich hatte, die auch durch Peter von Zittau und die "Pehemische Chro- nik" bestätigt wurde. Die Chronik von Christ. Von dieser Chronik wurde schon gesagt, dass sie das beste und gründ- lichste Terk bisher bekannten Minoriten-Chrcniken ist. Sie verbessert und ergänzt nämlich Impekhoven, wobei sie den Forscher auf die Vermu- tung bringt, dass im Brünner Kloster, wo P. Birger das Provinzial-Ar- chiv einrichtete, damals vielleicht noch andere historische Quellen existierten, von denen Impekhoven wohl nichts wusste. Es waren das einerseits historisch wertvolle Notizen aus der Hussitenzeit, ander seits alte Nekrologien. Und gerade an letzteren sehen wir am besten, wie Christ den Impekhoven ergänzte. Zum -eweis dafür einige Beispiele: Impekhoven: P. Czaslaus P. Michael, qui fuit inter Tarta- ros, 14??, Brunae /202b/. 12??/149a/ Christ/55/: 1295. Ex. P. Ceslaus 13. prov. Bo- hem. 21. Julii. 1475. PP. Michael, qui fuit missio- narius inter Tartaros, 27. Februa- ri. Brunae. Einige dieser nekrologischen Notizen decken sich wörtlich mit dem "Epicedium"/1500/, haben aber ihm gegenüber den Vorzug, dass sie viel genauer sind. Die Ursache ist die, dass das "Epicedium" ein praktisches Handbuch der Brünner Quardiane sein sollte, diente daher in erster Li- nie den Bedürfnissen des Kultes; Christ hingegen wollte eine genaue und gründliche Geschichte seines Ordens und Klosters verfassen. Wenn er nun aus diesem Grunde viel genauere Nachrichten bringt, als Stephan von Brünn, der Autor des "Epicediums", so ergibt sich daraus, dass Christ vielleicht die Quelle .tephans vor sich hatte, die er viel voll- kommener ausnützte als dieser. Man sieht das aus vielen Beispielen: Christ: 1361. MRP. Wenczeslaus, guardiaaus Brunac, qui multa in conventu aedi- ficavit. 28. Julii, Brunae/56/ -tem obiit venerandus P. Wencesla- us gwardianus huius loci, qui eci-- am multa edificia fecit /41/ Lpicedium:
- 17 - Impekhovens-Ergänzungen /37a/: a tactu suo abhorruisse in anna- litus manuscriptis proditur, se- pultus in fano Olomucensi ante Summam aram. Pehem. Cronica: hant, die den kunig dermort hatte, die czungen die hunde hin und her vnd wolden ihn doch nicht fressen. Beneš Minorit: A. 1306. ..ibidem in maiori ecclesia tumulatur, sed post annos 13 per so- rorem suam Elisabeth reginam trans- fertur et in aula regia sepelitur. Auf Grund dieser beiden chronistischen Nachrichten kann man die An- merhung für glaubwürdig halten. Im Vergleich it den beiden Eintragun- - gen hat diese Anmerkung sogar ein Plus und zwar bezeichnet sie genau. die Stelle, an welcher der letzte Přemyslide provisorisch bestattet wurde: "In fano Olomucensi ante summam aram". Weil aber der Anonymus ausdrücklich sagt, dass sich dies so verhalten in den "annalibus manu- scriptis", können wir annehmen, dass er eine verlassliche Chronik vor sich hatte, die auch durch Peter von Zittau und die "Pehemische Chro- nik" bestätigt wurde. Die Chronik von Christ. Von dieser Chronik wurde schon gesagt, dass sie das beste und gründ- lichste Terk bisher bekannten Minoriten-Chrcniken ist. Sie verbessert und ergänzt nämlich Impekhoven, wobei sie den Forscher auf die Vermu- tung bringt, dass im Brünner Kloster, wo P. Birger das Provinzial-Ar- chiv einrichtete, damals vielleicht noch andere historische Quellen existierten, von denen Impekhoven wohl nichts wusste. Es waren das einerseits historisch wertvolle Notizen aus der Hussitenzeit, ander seits alte Nekrologien. Und gerade an letzteren sehen wir am besten, wie Christ den Impekhoven ergänzte. Zum -eweis dafür einige Beispiele: Impekhoven: P. Czaslaus P. Michael, qui fuit inter Tarta- ros, 14??, Brunae /202b/. 12??/149a/ Christ/55/: 1295. Ex. P. Ceslaus 13. prov. Bo- hem. 21. Julii. 1475. PP. Michael, qui fuit missio- narius inter Tartaros, 27. Februa- ri. Brunae. Einige dieser nekrologischen Notizen decken sich wörtlich mit dem "Epicedium"/1500/, haben aber ihm gegenüber den Vorzug, dass sie viel genauer sind. Die Ursache ist die, dass das "Epicedium" ein praktisches Handbuch der Brünner Quardiane sein sollte, diente daher in erster Li- nie den Bedürfnissen des Kultes; Christ hingegen wollte eine genaue und gründliche Geschichte seines Ordens und Klosters verfassen. Wenn er nun aus diesem Grunde viel genauere Nachrichten bringt, als Stephan von Brünn, der Autor des "Epicediums", so ergibt sich daraus, dass Christ vielleicht die Quelle .tephans vor sich hatte, die er viel voll- kommener ausnützte als dieser. Man sieht das aus vielen Beispielen: Christ: 1361. MRP. Wenczeslaus, guardiaaus Brunac, qui multa in conventu aedi- ficavit. 28. Julii, Brunae/56/ -tem obiit venerandus P. Wencesla- us gwardianus huius loci, qui eci-- am multa edificia fecit /41/ Lpicedium:
Strana 18
— 18 — Anno Domini quingentesimo obiit ge- nerosus dominus, dominus Ulricus de Boskowicz, germanus generosi domi- ni Ladislai, in vigilia s. Procopii, sepultus hic. Strenuus bellator centra Hussitas extitit, amicus fratrum. Cuius anima requiescat in pace /25/. Wie ersichtlich ist, bemühte sich Christ, das Ableben der Brüder und Wohltäter des Ordens genau zu datieren, wogegen sich Stephan mit den Namen der Brüder und da nur mit einigen begnügte, wehrend Christ alle anführt. Bei den Wohltätern des Rlosters datierte Stephan die Tage des Todes, weil sie zur genauen Festlegung der jährlichen Toten- gottesdienste dienen sollten. Obwohl Christ also diese Sterbedaten viel genauer und vollständiger anzugeben imstande war als Impekhoven, so heisst das noch nicht, dass er immer Recht hätte. Darüber belehrt uns die Eintragung des Christ betreffs der von den Hussiten ermordeten Minoriten. Christ verlegt ihren Tod in das Jahr 1485. Ich war der Mei- nung, dass es um die irrtümlich datierte Ermordung ginge während der stürmischen Ereignisse in Prag 1433. Stephan von Brünn führt zwar in seinem "Epicedium" nicht das Jahr an, aber aus den I. alt sieht man, dass er ihren Martyratol in die Zeit der Hussitischen Kriege verlegt. Erwägen wir nun, dass Stephan das "Epicedium" im Jahre 1500 schrieb und dass er jene im Jahre 1485 oder 1433 ermordeten Mitbrüder gut ge- kannt hätte, so ist also ausgeschlessen, dass er sie hätte in die Jah- re 1420-30 verlegen können. Deswegen irrte sich wahrscheinlich Christ, der diesen Martyrern nicht so nahe stand, wie Stephan. Hier ergibt sich auch die Gelegenheit, von den Nekrologien der Mi- noriten zu handeln. Nach Impekhoven und Christ erkennen wir, dass die- se wahrscheinlich nicht älter waren, als das XV. Jahrhundert. Denn: aus den XIII. Jahrhundert kennen beide Chronisten nur die Sterbedaten der Provinziale, vom Jahre 1361 an finden wir den Todestag der Brünner Quardiane; die erste Notiz vom Tode eines Mitgliedes ist aus dem Jahre 1418. Und diese Nachrichten sind noch unvollständig; denn die Chronik Impekhovens verrät, dass der Provinzial auf dem ir J. ire 1431 abgehal- tenen Provinzialkapitel im ganzen 40 Todesfälle/Impekhoven 69a/ in der Provinz verkündete, wo die Chronik von Christ aus den Jahren 1410- 23 zusammen nur 5 angibt. Auf dem Provinzialkapitel des Jahre- 1434 /70a/ wurde den Brüdern bekannt gegeben, dass die Provinz seit den letzten Kapitel, das ist im Jahre 1433 um 28 Glieder abgenommen hat und dass unter sie auch den Quardian von Neustadt zählt. Der aber is bei Christ allein angeführt; das bedeutet, dass die übrigen 27 Minori. ten einfach weggelassen wurden. Trotzdem also Christ vielleicht voll- ständigere nekrologische Eintragungen hatte als Impekhoven, so waren es doch nur unvollständige Bemerkungen und diese/wie wir beir Jahre 1485 Gelegenheit hatten zu sehen/ manchmal recht ungenau. Christ: 1418. Carolus interfectus in sub- urbio Brunenesi. 2. Febr. Brunae. /56/ 1500. In vigilia S. Procopii obiit D Ulricus, frater Ladislai et Al- berti praefatorum dominorum de Boskowitz, amicus et strenuus bel- lator contra Hussitas/224/. Epicedium: Item obiit Karolus sacerdos inter- emptus ante civitatem per malos homines. Hie die nekrologischen Nachrichten, so sind auch die Vermerke von den Begebenheiten im Orden gründlicher; dabei kommen wir wiederum an- deren, älteren und verlässlichen Quellen auf die Spur. Bezüglich der Chronik Impekhovens erkannten wir, bei den Eintragungen von den Olmi. tzer Bischöfen, dass Impekhoven irgend sine alte Chronik vor sich hatte
— 18 — Anno Domini quingentesimo obiit ge- nerosus dominus, dominus Ulricus de Boskowicz, germanus generosi domi- ni Ladislai, in vigilia s. Procopii, sepultus hic. Strenuus bellator centra Hussitas extitit, amicus fratrum. Cuius anima requiescat in pace /25/. Wie ersichtlich ist, bemühte sich Christ, das Ableben der Brüder und Wohltäter des Ordens genau zu datieren, wogegen sich Stephan mit den Namen der Brüder und da nur mit einigen begnügte, wehrend Christ alle anführt. Bei den Wohltätern des Rlosters datierte Stephan die Tage des Todes, weil sie zur genauen Festlegung der jährlichen Toten- gottesdienste dienen sollten. Obwohl Christ also diese Sterbedaten viel genauer und vollständiger anzugeben imstande war als Impekhoven, so heisst das noch nicht, dass er immer Recht hätte. Darüber belehrt uns die Eintragung des Christ betreffs der von den Hussiten ermordeten Minoriten. Christ verlegt ihren Tod in das Jahr 1485. Ich war der Mei- nung, dass es um die irrtümlich datierte Ermordung ginge während der stürmischen Ereignisse in Prag 1433. Stephan von Brünn führt zwar in seinem "Epicedium" nicht das Jahr an, aber aus den I. alt sieht man, dass er ihren Martyratol in die Zeit der Hussitischen Kriege verlegt. Erwägen wir nun, dass Stephan das "Epicedium" im Jahre 1500 schrieb und dass er jene im Jahre 1485 oder 1433 ermordeten Mitbrüder gut ge- kannt hätte, so ist also ausgeschlessen, dass er sie hätte in die Jah- re 1420-30 verlegen können. Deswegen irrte sich wahrscheinlich Christ, der diesen Martyrern nicht so nahe stand, wie Stephan. Hier ergibt sich auch die Gelegenheit, von den Nekrologien der Mi- noriten zu handeln. Nach Impekhoven und Christ erkennen wir, dass die- se wahrscheinlich nicht älter waren, als das XV. Jahrhundert. Denn: aus den XIII. Jahrhundert kennen beide Chronisten nur die Sterbedaten der Provinziale, vom Jahre 1361 an finden wir den Todestag der Brünner Quardiane; die erste Notiz vom Tode eines Mitgliedes ist aus dem Jahre 1418. Und diese Nachrichten sind noch unvollständig; denn die Chronik Impekhovens verrät, dass der Provinzial auf dem ir J. ire 1431 abgehal- tenen Provinzialkapitel im ganzen 40 Todesfälle/Impekhoven 69a/ in der Provinz verkündete, wo die Chronik von Christ aus den Jahren 1410- 23 zusammen nur 5 angibt. Auf dem Provinzialkapitel des Jahre- 1434 /70a/ wurde den Brüdern bekannt gegeben, dass die Provinz seit den letzten Kapitel, das ist im Jahre 1433 um 28 Glieder abgenommen hat und dass unter sie auch den Quardian von Neustadt zählt. Der aber is bei Christ allein angeführt; das bedeutet, dass die übrigen 27 Minori. ten einfach weggelassen wurden. Trotzdem also Christ vielleicht voll- ständigere nekrologische Eintragungen hatte als Impekhoven, so waren es doch nur unvollständige Bemerkungen und diese/wie wir beir Jahre 1485 Gelegenheit hatten zu sehen/ manchmal recht ungenau. Christ: 1418. Carolus interfectus in sub- urbio Brunenesi. 2. Febr. Brunae. /56/ 1500. In vigilia S. Procopii obiit D Ulricus, frater Ladislai et Al- berti praefatorum dominorum de Boskowitz, amicus et strenuus bel- lator contra Hussitas/224/. Epicedium: Item obiit Karolus sacerdos inter- emptus ante civitatem per malos homines. Hie die nekrologischen Nachrichten, so sind auch die Vermerke von den Begebenheiten im Orden gründlicher; dabei kommen wir wiederum an- deren, älteren und verlässlichen Quellen auf die Spur. Bezüglich der Chronik Impekhovens erkannten wir, bei den Eintragungen von den Olmi. tzer Bischöfen, dass Impekhoven irgend sine alte Chronik vor sich hatte
Strana 19
— 19 - mit verlässlichen Angaben über die Olmützer Bischöfe. Diese Vermutung möge mit einem weiteren Beleg erhärtet werden, nämlich durch die Vor- lage, die wahrscheinlich der Augustin von Olmütz mit Pešina gemeinsam hat. Und zwar ist es die Notiz von den Schwierigkeiten, welche die Hussiten dem Bischof Paul von Miličín bereiteten: Christ/204/: A. 1446 aliqui haereti- corum in Moravia con- ventum suae sectae con- vocarunt lezerzicii prope Oslav et iterum a. 1448 in Decembri Prostannae tractantes quasi suas dilatare possent sectas. His au- tem strenue se opposuit Paulus episcopus et om- nibus, quibus potuit viribus, ne quid simile in opus reduceretur, impedivit. Ideo multo- + ties pericula vitae ex -Sidiis a sectariis ...gravissimis ob hoc haereticorum persecu- tionibus attritus, quo- rum insidias pro comi- . tiis in Mezerzicz et Prostanno bis aegre ef- fugit: armatis enim hostibus concitatissime insequentibus. Im Jahre 1446 veran- Stalteten einige Ketzer aus Mähren eine Kund- gebung in Meseritsch und eine zweite am En- de des Jahres 1448 in Prossnitz, indem sie wegen der Verbreitung ihrer Sekte verhandel- ten. Ihnen wehrte dar- in der Bischof von Ol- mütz Paul von Miličín, scweit er vermochte, so dass er dadurch nicht einmal in Lebens- gefahr kam, wenn er reiste... Augustin v. 01./156/ Pešina/Prodromus u 5/ Sibi praebárat-s Clan- deStina evitare debuit — ga. Salvando se ita- que Brunam. 2. Maii a. 30 pie post 16. sui regiminis annum obiit ct in ecclesia collegi ata.SS. Petri et Pauli ibidem sepultus. Obwohl Pešina den Prodromus im Jahre 1663 herausgab, und Christ seine Chronik im Jahre 1733 schrieb, das heisst un ganze 70 Jahre später, könnte man leicht auf die Vermutung kommen, dass Christ seine Nachrichten wörtlich von Pešina übernahu. Entschieden aber benützte keiner von ihnen den Augustin von Olmütz, welcher die Jahre nicht an- führte, in denen die hussitischen Beratungen abgehalten wurden. Aber die Chronik von Christ führt an anderer Stelle eine weitere Kleinig- keit über Paul von Miličín an, von der Pešina nichts weiss oder we- nigstens nicht schreibt. Er sagt nämlich von ihm, dass der Bischof nach vielen überstandenen Sefahren glücklich aus Prossnitz nach Brünn gelangte, wo er im Jahre" 1450 starb. Das führt uns daher auf die Ver- mutung, dass Christ vielleicht aus einer alten Quelle schöpfte, die Pešina und dem Augustin gemeinsam ist. Diese Vermutung wird noch da- durch gestützt, dass Christ/ebenso wie Impekhoven/ die Gewohnheit hat, seine Quelle zu zitieren. Man kann daher nicht bezweifeln, dass er auch den Pešina zitiert hätte, wofemn er ihn benützte./Von den eindlichen Verhältnis Pauls von Miličín zu den Hussiten, zeugt ein rief an das Olmützer Kapitel, geschickt aus Wischau am 10. März 1448/. Eine andere unbekannte aber verlässliche Quelle erschliessen wir aus der Nachricht von dem Aufenthalt der Prämonstratenser von Obro- witz. Die Notiz des Christ deckt sich fest wörtlick mit den Innalen des Klosters von Obrowitz. Die letsteren wurden zwar im Jahre 1660 1. Siehe Hlídka 1935, 443-444.
— 19 - mit verlässlichen Angaben über die Olmützer Bischöfe. Diese Vermutung möge mit einem weiteren Beleg erhärtet werden, nämlich durch die Vor- lage, die wahrscheinlich der Augustin von Olmütz mit Pešina gemeinsam hat. Und zwar ist es die Notiz von den Schwierigkeiten, welche die Hussiten dem Bischof Paul von Miličín bereiteten: Christ/204/: A. 1446 aliqui haereti- corum in Moravia con- ventum suae sectae con- vocarunt lezerzicii prope Oslav et iterum a. 1448 in Decembri Prostannae tractantes quasi suas dilatare possent sectas. His au- tem strenue se opposuit Paulus episcopus et om- nibus, quibus potuit viribus, ne quid simile in opus reduceretur, impedivit. Ideo multo- + ties pericula vitae ex -Sidiis a sectariis ...gravissimis ob hoc haereticorum persecu- tionibus attritus, quo- rum insidias pro comi- . tiis in Mezerzicz et Prostanno bis aegre ef- fugit: armatis enim hostibus concitatissime insequentibus. Im Jahre 1446 veran- Stalteten einige Ketzer aus Mähren eine Kund- gebung in Meseritsch und eine zweite am En- de des Jahres 1448 in Prossnitz, indem sie wegen der Verbreitung ihrer Sekte verhandel- ten. Ihnen wehrte dar- in der Bischof von Ol- mütz Paul von Miličín, scweit er vermochte, so dass er dadurch nicht einmal in Lebens- gefahr kam, wenn er reiste... Augustin v. 01./156/ Pešina/Prodromus u 5/ Sibi praebárat-s Clan- deStina evitare debuit — ga. Salvando se ita- que Brunam. 2. Maii a. 30 pie post 16. sui regiminis annum obiit ct in ecclesia collegi ata.SS. Petri et Pauli ibidem sepultus. Obwohl Pešina den Prodromus im Jahre 1663 herausgab, und Christ seine Chronik im Jahre 1733 schrieb, das heisst un ganze 70 Jahre später, könnte man leicht auf die Vermutung kommen, dass Christ seine Nachrichten wörtlich von Pešina übernahu. Entschieden aber benützte keiner von ihnen den Augustin von Olmütz, welcher die Jahre nicht an- führte, in denen die hussitischen Beratungen abgehalten wurden. Aber die Chronik von Christ führt an anderer Stelle eine weitere Kleinig- keit über Paul von Miličín an, von der Pešina nichts weiss oder we- nigstens nicht schreibt. Er sagt nämlich von ihm, dass der Bischof nach vielen überstandenen Sefahren glücklich aus Prossnitz nach Brünn gelangte, wo er im Jahre" 1450 starb. Das führt uns daher auf die Ver- mutung, dass Christ vielleicht aus einer alten Quelle schöpfte, die Pešina und dem Augustin gemeinsam ist. Diese Vermutung wird noch da- durch gestützt, dass Christ/ebenso wie Impekhoven/ die Gewohnheit hat, seine Quelle zu zitieren. Man kann daher nicht bezweifeln, dass er auch den Pešina zitiert hätte, wofemn er ihn benützte./Von den eindlichen Verhältnis Pauls von Miličín zu den Hussiten, zeugt ein rief an das Olmützer Kapitel, geschickt aus Wischau am 10. März 1448/. Eine andere unbekannte aber verlässliche Quelle erschliessen wir aus der Nachricht von dem Aufenthalt der Prämonstratenser von Obro- witz. Die Notiz des Christ deckt sich fest wörtlick mit den Innalen des Klosters von Obrowitz. Die letsteren wurden zwar im Jahre 1660 1. Siehe Hlídka 1935, 443-444.
Strana 20
-20- geschrieben, aber man kann nicht behaupten, dass Christ aus ihnen ge- Schópft hütte, denn /wie sich aus der Juxtaposition ergibt/ hat seine Nachricht den genannten Annalen gegenüber ein bestimmtes Plus. Man kann daher sagen, dass beide Chronisten eine gemeinsame Vorlage hatten. Christ /271/: 1470. Dum a. 1420 Zisska pestis hussi- ticae propugnator et intentissimus re- l3giosorum exstirpator, omnia regni Bo-zmiae et marchionatus líoraviae re- iigiosorum monzsteria in cineres red- igisset, religiososque trucidasset aut fugasset ac eorum bona ad szeculariun menus obstrusisset modo pariformiter dominis Praemonstratensibus Zabrdovi- censibus id accedit. Nam ita inter Bussitas conclusum est: Monachos debe- re rivsre ex solis eleemosynis, quod inperator Sigismundus in regen Bohemi- co ze assumendus rebellibus coactus est ratificare Bohemis. Exusto igitur mo- rasterio Zabrücvicensi Heverendissimusr Soninus ! Bernardus in ordine ebbas li- таб una cum suis religiosis se ad. no- stu conventum Joenneum Brunam salve- vit et- it et-continuo 50 annis nostrum inha- ig uc "conventum et in ecclesia Joen- D-terunt nea divinum chori diligenter persoi7e- runt o2fum. Sigismundus rex Bohemiae compressis nonnihil rebellibus iterum 145 525) bona monasterio Zabrdovicensi +1 == ее ее = restituit protestacione ad addita, coactum Se Bussitis consensisse in "elf ME reguiarht E. Preedictus dc mus — minis .25to pie in nostro conventu Joan-- neo obiit et una cum suis subordinatis successive plurimis in nostra ecclesia sepultus est. Sed postea neliorato re- run statu a. 1470 completo poz anno ad propria redivere. Obrowitzer Chronik 2): : .. .bona nanque monasterii hac sub rebellione omnia abaliena- ta, ita conclusum tunt inter Hussitas ‚ debere monachos so- lis v. vere eleemosynis, quod . imperator -Higiemundus e essumen- bus Boemis E est ratifi- care, donec idem rex compres- sis nonnullis rebellibus, ite- rum bona TP EI nostro 0 an- tione addita, co Sa se e Hus- sitis consentire in abalienar- dis bonis regularibus /104a-b/. /Text des Briefes Sigmunds, 104a - 105b/. Sub hoc domino abbate et se- quentibus monasterio nostro funditus exusto fratres Z&br- dovicenses una cum domino ab- bate r monasterium sc secti Joannis fratrum c .conventualium Brunae annis circiter 50 in! inhabitarunt, ibidem offum chori diligenter facientes, « donec annis subse- cuent:bus melicrato rerum ste- tu ad propria redierunt. Zu den Urkunden der Z8hriscnen Minoriten. Wie aus der beigefügten T&beile ersichtlich ist, bewahrte das Brür- rer Kloster eine ganze Reihe von Urkunden aus dem 13. Jahrhundert, ůass ihre Originale im Brünner denen Impekhoven noch verzeichnete, AA Sind. Wir können annehmen, dass von man sich ihrer nicht genug an- Tarn, denn als Christ das Material zu seiner reichhaltigen Chronik ser nalts .— Z, fast schmerzlichen Be- <. Mähr. Landesarchiv, Hs. le AL e o 2 rer’ MGE T 260, sol. êass diesen Irrtum - die Restitution erfolgte im Jahre 1422, Brünner Diözes. I, 189 - zur der Minorit Christ anführt, tens die annähernd epo Jak- Volný, KT, t während die Obrowitzer Annalen weni reszahl haben, nämlich 1424. fand er davon rur sp#rliche Reste. Des ergibt sich aus seiner Seite 269, wo er bei der Bulle Ale- 1C5ab. - 3. Beachtenswert ist, siehe
-20- geschrieben, aber man kann nicht behaupten, dass Christ aus ihnen ge- Schópft hütte, denn /wie sich aus der Juxtaposition ergibt/ hat seine Nachricht den genannten Annalen gegenüber ein bestimmtes Plus. Man kann daher sagen, dass beide Chronisten eine gemeinsame Vorlage hatten. Christ /271/: 1470. Dum a. 1420 Zisska pestis hussi- ticae propugnator et intentissimus re- l3giosorum exstirpator, omnia regni Bo-zmiae et marchionatus líoraviae re- iigiosorum monzsteria in cineres red- igisset, religiososque trucidasset aut fugasset ac eorum bona ad szeculariun menus obstrusisset modo pariformiter dominis Praemonstratensibus Zabrdovi- censibus id accedit. Nam ita inter Bussitas conclusum est: Monachos debe- re rivsre ex solis eleemosynis, quod inperator Sigismundus in regen Bohemi- co ze assumendus rebellibus coactus est ratificare Bohemis. Exusto igitur mo- rasterio Zabrücvicensi Heverendissimusr Soninus ! Bernardus in ordine ebbas li- таб una cum suis religiosis se ad. no- stu conventum Joenneum Brunam salve- vit et- it et-continuo 50 annis nostrum inha- ig uc "conventum et in ecclesia Joen- D-terunt nea divinum chori diligenter persoi7e- runt o2fum. Sigismundus rex Bohemiae compressis nonnihil rebellibus iterum 145 525) bona monasterio Zabrdovicensi +1 == ее ее = restituit protestacione ad addita, coactum Se Bussitis consensisse in "elf ME reguiarht E. Preedictus dc mus — minis .25to pie in nostro conventu Joan-- neo obiit et una cum suis subordinatis successive plurimis in nostra ecclesia sepultus est. Sed postea neliorato re- run statu a. 1470 completo poz anno ad propria redivere. Obrowitzer Chronik 2): : .. .bona nanque monasterii hac sub rebellione omnia abaliena- ta, ita conclusum tunt inter Hussitas ‚ debere monachos so- lis v. vere eleemosynis, quod . imperator -Higiemundus e essumen- bus Boemis E est ratifi- care, donec idem rex compres- sis nonnullis rebellibus, ite- rum bona TP EI nostro 0 an- tione addita, co Sa se e Hus- sitis consentire in abalienar- dis bonis regularibus /104a-b/. /Text des Briefes Sigmunds, 104a - 105b/. Sub hoc domino abbate et se- quentibus monasterio nostro funditus exusto fratres Z&br- dovicenses una cum domino ab- bate r monasterium sc secti Joannis fratrum c .conventualium Brunae annis circiter 50 in! inhabitarunt, ibidem offum chori diligenter facientes, « donec annis subse- cuent:bus melicrato rerum ste- tu ad propria redierunt. Zu den Urkunden der Z8hriscnen Minoriten. Wie aus der beigefügten T&beile ersichtlich ist, bewahrte das Brür- rer Kloster eine ganze Reihe von Urkunden aus dem 13. Jahrhundert, ůass ihre Originale im Brünner denen Impekhoven noch verzeichnete, AA Sind. Wir können annehmen, dass von man sich ihrer nicht genug an- Tarn, denn als Christ das Material zu seiner reichhaltigen Chronik ser nalts .— Z, fast schmerzlichen Be- <. Mähr. Landesarchiv, Hs. le AL e o 2 rer’ MGE T 260, sol. êass diesen Irrtum - die Restitution erfolgte im Jahre 1422, Brünner Diözes. I, 189 - zur der Minorit Christ anführt, tens die annähernd epo Jak- Volný, KT, t während die Obrowitzer Annalen weni reszahl haben, nämlich 1424. fand er davon rur sp#rliche Reste. Des ergibt sich aus seiner Seite 269, wo er bei der Bulle Ale- 1C5ab. - 3. Beachtenswert ist, siehe
Strana 21
- 21 - xanders IV., gefertigt zu Neapel 1255, dazu schrieb: "...quae compu- truit in Archivio Brunensi, uti praecedens/das ist vom 8. August 1255/ et omnes aliae". Das Klosterarchiv befand sich wohl an einem ungeeig- neten, feuchten Ort, wo wahrscheinlich viele wertvolle Belege zugrunde gingen. Um so grösseren Wert hat deshalb für den Historiker die Olmützer Chronik aus dem Jahre 1716, wo der ungenannte Minorite den genauen Wortlaut einiger wichtigen Urkunden vermerkte. Historisch am interes- santesten ist aber die Urkunde des Mainzer Erzbischofs Werner aus dem. Jahre 1272. Dřímal1) behauptet in seiner Abhandlung von den Brünner Minoriten-Urkunden, dass Bischof Bruno nur sehr unlieb den Minoriten sein Privilegium vom Jahre 1272 erteilte. Seine Meinung begründet er mit dem Hinweis auf die Worte Bruno’s in der Urkunde, nach welcher der Dischof eigent-ich nur mit Rücksicht auf den heiligen Stuhl so handel- te, als den Beschützer des Ordens. Unsere Urkunde bestätigt die Rich- tigkeit der Vermutung Dřímals, aber sie motiviert den Ursprung der Ur- kunde Brunos einigermassen anders. Die Minoriten erwirkten sich bei dem damaligen Metropoliten die Urkunde, die einen Druck auf seine Suf- fragane ausüben sollte, das heisst auf den Prager und Olmützer Bischof. Gut hat das der unbekannte Olmützer Abschreiber herausgefühlt, als er die Urkunde folgendermassen registrierte: "Wernerus, archiepiscopus Monguntinus per bullam prohibet omnibus sibi subjectis/tunc enim epi- scopus Olomucensis et Pragensis subjecti erant ipsi/ ne impedirent... Unsere Urkunden sind auch eine Ergänzung zu den Urkunden, die aus der Kanzlei des Bischofs Dietrich von Olmütz hervorgegangen sind. Im Verzeichnis Šebaneks finden wir bloss eine einzige Urkunde von Diet- rich, wogegen in unseren Chroniken im Ganzen 6 angeführt sind 2). Innozenz IV. Innozenz IV. Alezander IV. Ol. Bischof Bruno Hlemens IV. Bertold Bischof v. Bamburg Terner Erzbisch. v. Mainz Dietrich Bischof v. Olmütz - " — - - — - " — - " — - " — Siegfried de Anagnia Nikolaus IV. 4 Bischöfe Ol. Bisch. Konrad 1. Biskup Vilém z Kolína ČMM 55/1931-3/ - 2. Studie o kanceláři Dět- řicha, biskupa olomouckého, ČMM 50, 1926, 173. Datum: . Ort: Nicht angegeb. Lyon 1251, März 11. — Lateran 1254 Apr. 1. Brünn Neapel 1255 Apr. 21. Aussteller: Mainz 1272 April 24. Mödritz 1281 Sept. 17 s. d. Perugia 1265 Feb. 12. Brünn 1270 Juli 16. Mödritz 1281, s. d. 1291 1292 1282, Dez. 25. 128 1321 — " — - " — n. angegeb. Brünn n. angegeb. Iglau n. angegeb. - " — a - - n. angegeb. " - — - „ — Brünn - " - " — - - " - Orig./1733/ n. angegeb. n — Orig./1658 und 1760/ Orig./1658/ Orig. /1658 und 1716/ Orig. /1716/ Orig./1658/ Orig./1658/ n. angegeb. Zustand: Nicht angegeb. " — Orig./1658/ Ztch/1733/ n. angegeb. Orig./1658/ n. angegeb. Orig/1716/ — -595-
- 21 - xanders IV., gefertigt zu Neapel 1255, dazu schrieb: "...quae compu- truit in Archivio Brunensi, uti praecedens/das ist vom 8. August 1255/ et omnes aliae". Das Klosterarchiv befand sich wohl an einem ungeeig- neten, feuchten Ort, wo wahrscheinlich viele wertvolle Belege zugrunde gingen. Um so grösseren Wert hat deshalb für den Historiker die Olmützer Chronik aus dem Jahre 1716, wo der ungenannte Minorite den genauen Wortlaut einiger wichtigen Urkunden vermerkte. Historisch am interes- santesten ist aber die Urkunde des Mainzer Erzbischofs Werner aus dem. Jahre 1272. Dřímal1) behauptet in seiner Abhandlung von den Brünner Minoriten-Urkunden, dass Bischof Bruno nur sehr unlieb den Minoriten sein Privilegium vom Jahre 1272 erteilte. Seine Meinung begründet er mit dem Hinweis auf die Worte Bruno’s in der Urkunde, nach welcher der Dischof eigent-ich nur mit Rücksicht auf den heiligen Stuhl so handel- te, als den Beschützer des Ordens. Unsere Urkunde bestätigt die Rich- tigkeit der Vermutung Dřímals, aber sie motiviert den Ursprung der Ur- kunde Brunos einigermassen anders. Die Minoriten erwirkten sich bei dem damaligen Metropoliten die Urkunde, die einen Druck auf seine Suf- fragane ausüben sollte, das heisst auf den Prager und Olmützer Bischof. Gut hat das der unbekannte Olmützer Abschreiber herausgefühlt, als er die Urkunde folgendermassen registrierte: "Wernerus, archiepiscopus Monguntinus per bullam prohibet omnibus sibi subjectis/tunc enim epi- scopus Olomucensis et Pragensis subjecti erant ipsi/ ne impedirent... Unsere Urkunden sind auch eine Ergänzung zu den Urkunden, die aus der Kanzlei des Bischofs Dietrich von Olmütz hervorgegangen sind. Im Verzeichnis Šebaneks finden wir bloss eine einzige Urkunde von Diet- rich, wogegen in unseren Chroniken im Ganzen 6 angeführt sind 2). Innozenz IV. Innozenz IV. Alezander IV. Ol. Bischof Bruno Hlemens IV. Bertold Bischof v. Bamburg Terner Erzbisch. v. Mainz Dietrich Bischof v. Olmütz - " — - - — - " — - " — - " — Siegfried de Anagnia Nikolaus IV. 4 Bischöfe Ol. Bisch. Konrad 1. Biskup Vilém z Kolína ČMM 55/1931-3/ - 2. Studie o kanceláři Dět- řicha, biskupa olomouckého, ČMM 50, 1926, 173. Datum: . Ort: Nicht angegeb. Lyon 1251, März 11. — Lateran 1254 Apr. 1. Brünn Neapel 1255 Apr. 21. Aussteller: Mainz 1272 April 24. Mödritz 1281 Sept. 17 s. d. Perugia 1265 Feb. 12. Brünn 1270 Juli 16. Mödritz 1281, s. d. 1291 1292 1282, Dez. 25. 128 1321 — " — - " — n. angegeb. Brünn n. angegeb. Iglau n. angegeb. - " — a - - n. angegeb. " - — - „ — Brünn - " - " — - - " - Orig./1733/ n. angegeb. n — Orig./1658 und 1760/ Orig./1658/ Orig. /1658 und 1716/ Orig. /1716/ Orig./1658/ Orig./1658/ n. angegeb. Zustand: Nicht angegeb. " — Orig./1658/ Ztch/1733/ n. angegeb. Orig./1658/ n. angegeb. Orig/1716/ — -595-
Strana 22
Beilagen. Aus der Chronik von Christ. Praefatio ad lectorem /Vorrede zum ersten Exemplar der Chronik von Christ/. Iam duo chronologistae ante me scripserant chronologiam huius vene- rabilis conventus Joannei. Primus scripsit A. R. P. Stephanus de Bruna et Pater huius con- S. S. theclogiae licentiatus, lector, guardianus7) rentus, custos Moraviae ac tandem minister provincialis2) provinciae Bohemiaë, Poloniae, Moraviae et utriusque Silesiae, quae constitucbänt uner provinciam. Hic vir erat laudabilis, pacificus, humilis, devotus, .o Mrtrocus, faiosus, scientificus, diseretus, laboriosus observansque . . -igiosat in emni humi itate regularitatem, qui tandem in hoc conven- --- i Jcennec piissime in Domino obiit a. 1513 3) . Verum in defectu litte- rarun primaevac fundationis/quae vel a. 1262 in primo vel a. 1306 in p:cude incendio una cum aliis documentis, conventu et ecclesia in ci- meres redactae sunt/ ob defectum verae notitiae ponitr primo funda- -- " — ere maius venerabilis conventus Joannei Venceslaum secundum. Ast iste Renceslaus incepit primo regnare a. 1273, sub cuius regno nobis aedi- 2 „r. ricarit ecclesiam Joanneam maiorem conventumque amplissimur, et utron- que sedificium a. 1235 ad perfectionen dedoxit ac tandem in Domino ob- iit 2. 1305. Unde iste rex non erat noster primus fundator, quia jam nic Brunae cotinuimus conventulum una cum ecclesia S. Jo- anne 12304) arnis Baptistae. Secundus huius venerabilis conventus Joannei scriptor erat A. R. P. 1. Joannes Ludovicus Impeckhoven Bonnensis") , provinciae Austriae def- » -initor perpetuus, ejusden provinciae ex-secretarius, bis Brunae et va- riis in locis guardianus dignissimus, qui Viennae. 5. Aprilis a. 1677 suan piissimam Creatori suc tradidit animam. Hic amantissimus vir erat laboriosissimus, assidue inhaerers lectionibus, unde in egregium eva- sit historicum. Inde ubi demum guardianus crat, iam cum maxima diligen- 4 tia pro illo conventu conseripsit chronologiam, uti hic, Brunae, sub sao guardianatu a. 1658 nobis permisit in sua chronologia, manu sua - propria conscripta non tantum pro nostro conventu, sed et pro tota pro- vincia egregiam memoriam. Et certe, nisi ab illo hocce tempore aliquod maberemis lumen et documentun, sic de temporious prae edentibus habe- rems notitiam conventuum nostrae Moraviae provinciae quasi nullam. Collegit hic laboriosissimus vir omnia possibilia documenta in unun, quanvis proniscue secundum methodum scribendi suam. Iste P. M. Impeck- l hoven advertens errorem praefati Patris Stephani de Bruna, non empliis ponit primum huius conventus Joannei fundatorem praenovimatum Wences- laum cpartun ?) , regem Bohemiae sextum, sed sub anno 1231 dicit: "Pro- babile e:se iussu Wenceslai tercii, regis Bohemiae quarti, filii Pre- mislai secundi, seu Ottocari primi, regis Bohemiae tercii, nostros fra- L tres hic Brunae introductos fuisse, qui voluit, ut in ommibus locis sui regni leca et ecclesiae pro fratribus Minoribus absque contradic- tione sedificarentur; nam hic rex incepit regnare a. 1230 usque ad a.. 1. Christ selbst rährt ihn/iianuale 265/ im Verzeichnis der Brünner Querdiene nicht an, ebersovenig nennt ihn Golný, Kirch. Topogr. der Frünner Diözese I, 103 unter ihnen. - 2. Christ/0. c. 46/ führt ihn al Provinzial an für d. J. 1500-03. - 3. Ebenda verlegt er den Tod auf den 10. Jänner. - 4. Wolný, C. c. 100 datiert die Einführung der Mino- — Geb. 16. Juli 1608, 1649 Frovinzialsekretär riten nach Brünn 1231. - 5. und var zveinal Quardian in Brünn/1636-58 und 1666-68/. Gest. in Wien — 5. Eprii 1677. - 6. Richtig Wenzeslaus I., der vierte gekrönte Kënig von Bohmien/1230-53/.
Beilagen. Aus der Chronik von Christ. Praefatio ad lectorem /Vorrede zum ersten Exemplar der Chronik von Christ/. Iam duo chronologistae ante me scripserant chronologiam huius vene- rabilis conventus Joannei. Primus scripsit A. R. P. Stephanus de Bruna et Pater huius con- S. S. theclogiae licentiatus, lector, guardianus7) rentus, custos Moraviae ac tandem minister provincialis2) provinciae Bohemiaë, Poloniae, Moraviae et utriusque Silesiae, quae constitucbänt uner provinciam. Hic vir erat laudabilis, pacificus, humilis, devotus, .o Mrtrocus, faiosus, scientificus, diseretus, laboriosus observansque . . -igiosat in emni humi itate regularitatem, qui tandem in hoc conven- --- i Jcennec piissime in Domino obiit a. 1513 3) . Verum in defectu litte- rarun primaevac fundationis/quae vel a. 1262 in primo vel a. 1306 in p:cude incendio una cum aliis documentis, conventu et ecclesia in ci- meres redactae sunt/ ob defectum verae notitiae ponitr primo funda- -- " — ere maius venerabilis conventus Joannei Venceslaum secundum. Ast iste Renceslaus incepit primo regnare a. 1273, sub cuius regno nobis aedi- 2 „r. ricarit ecclesiam Joanneam maiorem conventumque amplissimur, et utron- que sedificium a. 1235 ad perfectionen dedoxit ac tandem in Domino ob- iit 2. 1305. Unde iste rex non erat noster primus fundator, quia jam nic Brunae cotinuimus conventulum una cum ecclesia S. Jo- anne 12304) arnis Baptistae. Secundus huius venerabilis conventus Joannei scriptor erat A. R. P. 1. Joannes Ludovicus Impeckhoven Bonnensis") , provinciae Austriae def- » -initor perpetuus, ejusden provinciae ex-secretarius, bis Brunae et va- riis in locis guardianus dignissimus, qui Viennae. 5. Aprilis a. 1677 suan piissimam Creatori suc tradidit animam. Hic amantissimus vir erat laboriosissimus, assidue inhaerers lectionibus, unde in egregium eva- sit historicum. Inde ubi demum guardianus crat, iam cum maxima diligen- 4 tia pro illo conventu conseripsit chronologiam, uti hic, Brunae, sub sao guardianatu a. 1658 nobis permisit in sua chronologia, manu sua - propria conscripta non tantum pro nostro conventu, sed et pro tota pro- vincia egregiam memoriam. Et certe, nisi ab illo hocce tempore aliquod maberemis lumen et documentun, sic de temporious prae edentibus habe- rems notitiam conventuum nostrae Moraviae provinciae quasi nullam. Collegit hic laboriosissimus vir omnia possibilia documenta in unun, quanvis proniscue secundum methodum scribendi suam. Iste P. M. Impeck- l hoven advertens errorem praefati Patris Stephani de Bruna, non empliis ponit primum huius conventus Joannei fundatorem praenovimatum Wences- laum cpartun ?) , regem Bohemiae sextum, sed sub anno 1231 dicit: "Pro- babile e:se iussu Wenceslai tercii, regis Bohemiae quarti, filii Pre- mislai secundi, seu Ottocari primi, regis Bohemiae tercii, nostros fra- L tres hic Brunae introductos fuisse, qui voluit, ut in ommibus locis sui regni leca et ecclesiae pro fratribus Minoribus absque contradic- tione sedificarentur; nam hic rex incepit regnare a. 1230 usque ad a.. 1. Christ selbst rährt ihn/iianuale 265/ im Verzeichnis der Brünner Querdiene nicht an, ebersovenig nennt ihn Golný, Kirch. Topogr. der Frünner Diözese I, 103 unter ihnen. - 2. Christ/0. c. 46/ führt ihn al Provinzial an für d. J. 1500-03. - 3. Ebenda verlegt er den Tod auf den 10. Jänner. - 4. Wolný, C. c. 100 datiert die Einführung der Mino- — Geb. 16. Juli 1608, 1649 Frovinzialsekretär riten nach Brünn 1231. - 5. und var zveinal Quardian in Brünn/1636-58 und 1666-68/. Gest. in Wien — 5. Eprii 1677. - 6. Richtig Wenzeslaus I., der vierte gekrönte Kënig von Bohmien/1230-53/.
Strana 23
- 23 - num 1253, post cuius mortem cius filius Przemislaus tercius, seu Otta- carus secundus4) , rex Bohemice quintus regni Bohemiae coronam. Ast P. M. Impekhoven supponit hunc Wenceslaum tercium, regem Bohemiae quartum /licet ipsum numeret Fenceslaum quartum/ nostrum primum fuisse funda- torem et suffultus opinione P. Stephani de Bruna, demortuo regio Bohe- miae ac ducali Oppaviae stemmate, nostros quos primos fundatores de- mortuos fuisse, quorum postea vices supplevissent domini de Boskovitz et Czerna Hora primarii marchionatus Moraviae dynastae. Verum et iste sibi contradicit a. 1341, ubi ex P. Stephano praefato ita dicit: "Ob- iit generosus dominus Przibuslaus/i/ liber baro, fundator ex sucessi- one antiqui nostri conventus, sepultus hic, Brunae, in ecclesia nostra S. Joannis/3/. Quare, ut meos duos antecesseres chronologistas reconciliem, dico. utrumque suo modo bene scripsisse: P. Stephanus de Bruna nostrum fun- datorem Wenceslaum quartur, regem Bolemice sextum recensendo, recenset nostrum fundatorem maioris ecclesiae et conventus ampli. P. M. Inpeck- hoven recensendo Wenceslaun tercitr, regem Bohemiae quartum, recenset eum ut licenciantem et nostran primam dominorum de Boskovitz ct Czerna Eora fundationem confirmantem. Et dun hoc regium et ducale sterma e- —- mortuum fuisset, denuo domini de Boskovitz et Czerna Hora omnes insi- + mul nostris fratribus in angustiis constitutis auriliatricem et pater- nam porrexere manum, uti infra clarius patebit, dum in particulari tractabo de venerabili nostro conventu Joanneo. Iam dudum intendebam hoc opus necessarium incipere et posteritati clara, non modo huius venerabilis conventus, sed et totius nostrae pro- vinciae doctne ta relinquere. Verum alii semper labores noc minime ad- mittebant. Cum vero modo in optata quiete mea aliquod vacuum supersit tempus, hinc libentiori animo essumo iaborem. Documenta antiqua desum- psi ex praefatis duobus laudabilibus viris, eximio P. Stephano de Bru- na et A. R. P. M. Impeckhoven. Quae noviora sunt, adiunxi ex propria sciencia aut lectione, unice optando, ut hoc opus. labore conscriptus providi superiores huius venerabilis cenrentus vel per se, vel per su- un mandatum curam necessariae continuationis assumerent. Caput quartum. De factionibus fratrum in provincia Bohemiae usoue ad a. 1515 habi- 2) tis 1232. Dum primus minister provincialis, Fr. Johannes Blanckhart) Lombardus a. 1232 pro Bohemia positus fuisset, vocabatur provincia "provincia Poloniae", cui subjecta erat Bonemia, Moravia, Silesia, Rus- sia et Lusatia. A. 1238 vero, dum secundus provincialis Fr. Tworzimi- rus 1) , Bohemus, factus fuis et, vocabatur "provincia Poloniae et Rus- siae". A. 1247 quintus provincialis. Fr. Bohuslaus5), videns, quod ni- merus fratrum in Bohemia auseretur, curavit scribi in circumferentia sigilli provinciae: "Sigillun Polonise et Bohemiae". A. 1256 auten sep-- timus provincialis, Fr. Danielej, adhuc magis favendo nationalitati, 1. Přemysl Ottakar II. /1253-78/. - 2. Nach den zweiten Exemplar. - 3 Richtig Joannes de Plano Carpinis, Lach ien Verzeichnis der Provinzial Teutoniae, war er Provinzial in d. -. 1228-30, nach den böhmisch-poln. Quellen leitete er die Provinz in f. J. 1233-39. In Wirklichkeit aber sind in diesen böhmisch-poln. Chroniken nur die Custoden gemeint. - 4. Nach der bisherigen Forschung stand Tvořimír seinen Klöstern in d. J. 1239-41 vor. - 5. Das Jahr der Wahl Echaslav’s ist hier richtig ange- der sechste, nicht aber der fünfte geben, aber der Ordnung nach war er Provinzial, bzw. (ustos. - 6. Richtig der achte, i. J. 1256-57 wirkli. cher Previnzial von Böhmen.
- 23 - num 1253, post cuius mortem cius filius Przemislaus tercius, seu Otta- carus secundus4) , rex Bohemice quintus regni Bohemiae coronam. Ast P. M. Impekhoven supponit hunc Wenceslaum tercium, regem Bohemiae quartum /licet ipsum numeret Fenceslaum quartum/ nostrum primum fuisse funda- torem et suffultus opinione P. Stephani de Bruna, demortuo regio Bohe- miae ac ducali Oppaviae stemmate, nostros quos primos fundatores de- mortuos fuisse, quorum postea vices supplevissent domini de Boskovitz et Czerna Hora primarii marchionatus Moraviae dynastae. Verum et iste sibi contradicit a. 1341, ubi ex P. Stephano praefato ita dicit: "Ob- iit generosus dominus Przibuslaus/i/ liber baro, fundator ex sucessi- one antiqui nostri conventus, sepultus hic, Brunae, in ecclesia nostra S. Joannis/3/. Quare, ut meos duos antecesseres chronologistas reconciliem, dico. utrumque suo modo bene scripsisse: P. Stephanus de Bruna nostrum fun- datorem Wenceslaum quartur, regem Bolemice sextum recensendo, recenset nostrum fundatorem maioris ecclesiae et conventus ampli. P. M. Inpeck- hoven recensendo Wenceslaun tercitr, regem Bohemiae quartum, recenset eum ut licenciantem et nostran primam dominorum de Boskovitz ct Czerna Eora fundationem confirmantem. Et dun hoc regium et ducale sterma e- —- mortuum fuisset, denuo domini de Boskovitz et Czerna Hora omnes insi- + mul nostris fratribus in angustiis constitutis auriliatricem et pater- nam porrexere manum, uti infra clarius patebit, dum in particulari tractabo de venerabili nostro conventu Joanneo. Iam dudum intendebam hoc opus necessarium incipere et posteritati clara, non modo huius venerabilis conventus, sed et totius nostrae pro- vinciae doctne ta relinquere. Verum alii semper labores noc minime ad- mittebant. Cum vero modo in optata quiete mea aliquod vacuum supersit tempus, hinc libentiori animo essumo iaborem. Documenta antiqua desum- psi ex praefatis duobus laudabilibus viris, eximio P. Stephano de Bru- na et A. R. P. M. Impeckhoven. Quae noviora sunt, adiunxi ex propria sciencia aut lectione, unice optando, ut hoc opus. labore conscriptus providi superiores huius venerabilis cenrentus vel per se, vel per su- un mandatum curam necessariae continuationis assumerent. Caput quartum. De factionibus fratrum in provincia Bohemiae usoue ad a. 1515 habi- 2) tis 1232. Dum primus minister provincialis, Fr. Johannes Blanckhart) Lombardus a. 1232 pro Bohemia positus fuisset, vocabatur provincia "provincia Poloniae", cui subjecta erat Bonemia, Moravia, Silesia, Rus- sia et Lusatia. A. 1238 vero, dum secundus provincialis Fr. Tworzimi- rus 1) , Bohemus, factus fuis et, vocabatur "provincia Poloniae et Rus- siae". A. 1247 quintus provincialis. Fr. Bohuslaus5), videns, quod ni- merus fratrum in Bohemia auseretur, curavit scribi in circumferentia sigilli provinciae: "Sigillun Polonise et Bohemiae". A. 1256 auten sep-- timus provincialis, Fr. Danielej, adhuc magis favendo nationalitati, 1. Přemysl Ottakar II. /1253-78/. - 2. Nach den zweiten Exemplar. - 3 Richtig Joannes de Plano Carpinis, Lach ien Verzeichnis der Provinzial Teutoniae, war er Provinzial in d. -. 1228-30, nach den böhmisch-poln. Quellen leitete er die Provinz in f. J. 1233-39. In Wirklichkeit aber sind in diesen böhmisch-poln. Chroniken nur die Custoden gemeint. - 4. Nach der bisherigen Forschung stand Tvořimír seinen Klöstern in d. J. 1239-41 vor. - 5. Das Jahr der Wahl Echaslav’s ist hier richtig ange- der sechste, nicht aber der fünfte geben, aber der Ordnung nach war er Provinzial, bzw. (ustos. - 6. Richtig der achte, i. J. 1256-57 wirkli. cher Previnzial von Böhmen.
Strana 24
- 24 - denuo mutavit sigillum et scripsit se provincialem Bohemiae et Polo- niae, Bohemiam praeferendo Polonis. Occasione huius inceperunt factio- nes inter fratres Bohemos et Polonos irremediabiles, quae durabant us- que ad a. 1517, ubi ad invicem erant et permanserunt separati. 1262. Ideo jam a. 1262 S. Bonaventura, magister generalis, miserat fratrem Alanum specialem disquisitorem ad provinciam Bohemiae et Polo- niae, qui fratres Bohemos et Moravos Pragam et fratres Polonos Wratis- laviam convocavit et utriusque disquisitionem partis fecit. Ad cuius /fratris Alani/ relationem deinde S. P. Bonaventura a. 1263/volens ulterioribus obviare factionibus/ in capitulo generali Pisis celebra- to privat provinciam Bohemiae et Poloniae jure eligendi provinciales, quo jure erant privati usque ad a. 1287, et custodiam Moraviae, conti- nentem simul superiorem Silesiam, unit provinciae Austriae, et custo- diam Budissinensem provinciae Saxoniae. Videns autem S. generalis, quod fratres Bohemi et Poloni ministro provinciali octavo, Petro Bas tyn ipsis a se proposito1) a. 1264 magnas curas causaverint, ita quoi eodem anno duas instituere coactus sit congregationes, unam in Grez et Wratislaviae alteram. Ideo S. Pater generalis Bonaventura a. 1266 de- nuo praefatas duas custodias, scilicet Moraviae et Budissinensem suae provinciae Bohemiae et simul Poloniae restituit. 1268 terribiles fuere motus in provincia Bohemiae, dum nec Bohemi, nec Poloni contra tertium convenientes, Patri Gamfredo2)/!/ provinci- ali nono ipsis deputato oboedire vellent, sed authoritate propria Pra- gae in Pentecoste elegerunt sibi vicarium provinciae P. Jacobum Di 2- nis, rejecto Patre Gamfredo et ad Sedem apostolicam appellarunt, quar cum vacantem invenissent, totum negotium P. magistro generali commise- re. Interea P. provincialis Gamfredus cum alia fratrum parte tenuit congregationem in Aureo Monte, ad quam tamen pauci convenere. P. mini- ster generalis huic volens occurrere malo, misit ad provinciam Bohemi- ae P. Raymundum pro assistente P. provinciali Gamfredo, et P. Mansue- tum pro assistente provinciae, qui Patres-assistentes tandem provinci- am ad tempus pacifice composuere. 1. Richtig Peter Basztyn/1263-66/. Nach ihm wurden ernannt Gamfred /1266-69/ und Deodatus/1269-70/, hierauf /wahrscheinlich ausnahmswei- se erwählt/ Matthäus/1270-72/, dann wiederum ernannt Nikolaus von Mähren/1272/ und Česlaus/1282/. Vom J. 1287 an wurden die Provinzia- le wieder gewählt. Der gut informierte Nik. Glasberger schreibt in sei- ner Chronik/Quaracchi 1887, Analecta Franciscana II/ beim J. 1274 /S. 86/ vom Provinzialkapitel, das i. J. 1262 abgehalten worden war: "Si- quidem tempore fratris Bonaventurae, gen. ministri, 1262 ad instantiam cuiusdam fratris et alterius, commissariis destinatis ad Bohemian, Bo- hemi et Moravi in Praga congregati sunt pro capitulo celebrando, Polo- ni vero in Vratislavia; et custodia Moraviae coniuncta est provinciac Austriae et custodia Budensis/!/ Saxoniae et separatae a Bohemia... - 2. Glasberger/1. c./ bestätigt diese Eintragung wie folgt: "..post quinque vero annos iterum orta fuit dissensio inter fratres Bohemos et Theutonicos in capitulo Pragensi, ut aliqui eorum appellarent ad gene- ralem ministrum; cui appellatione postea in capitulo Gorlitiensi re- nuntiaverunt in manus fratris Raymundi et fratris Mansueti commissari- orum. Et in dicto capitulo Pragensi fratres Bohemi et Poloni potiores ac plures, si iam non ministrum, sed vicarium institr runt; et ex tunc caruit provincia aliquot annis electione ministri et dabatur ei mini. ster de capitulo generali. Crescentibus vero malis, anno elapso 1269, in capitulo generali, Assisii celebrato, custodia Cracoviensis provin- ciae Hungariae adiungitur, et Budensis iterum Saxoniae. Sed anno Domi- ni 1274 in capitulo Lugdunensi Cracoviensis custodia rediit, sicut dictum est".
- 24 - denuo mutavit sigillum et scripsit se provincialem Bohemiae et Polo- niae, Bohemiam praeferendo Polonis. Occasione huius inceperunt factio- nes inter fratres Bohemos et Polonos irremediabiles, quae durabant us- que ad a. 1517, ubi ad invicem erant et permanserunt separati. 1262. Ideo jam a. 1262 S. Bonaventura, magister generalis, miserat fratrem Alanum specialem disquisitorem ad provinciam Bohemiae et Polo- niae, qui fratres Bohemos et Moravos Pragam et fratres Polonos Wratis- laviam convocavit et utriusque disquisitionem partis fecit. Ad cuius /fratris Alani/ relationem deinde S. P. Bonaventura a. 1263/volens ulterioribus obviare factionibus/ in capitulo generali Pisis celebra- to privat provinciam Bohemiae et Poloniae jure eligendi provinciales, quo jure erant privati usque ad a. 1287, et custodiam Moraviae, conti- nentem simul superiorem Silesiam, unit provinciae Austriae, et custo- diam Budissinensem provinciae Saxoniae. Videns autem S. generalis, quod fratres Bohemi et Poloni ministro provinciali octavo, Petro Bas tyn ipsis a se proposito1) a. 1264 magnas curas causaverint, ita quoi eodem anno duas instituere coactus sit congregationes, unam in Grez et Wratislaviae alteram. Ideo S. Pater generalis Bonaventura a. 1266 de- nuo praefatas duas custodias, scilicet Moraviae et Budissinensem suae provinciae Bohemiae et simul Poloniae restituit. 1268 terribiles fuere motus in provincia Bohemiae, dum nec Bohemi, nec Poloni contra tertium convenientes, Patri Gamfredo2)/!/ provinci- ali nono ipsis deputato oboedire vellent, sed authoritate propria Pra- gae in Pentecoste elegerunt sibi vicarium provinciae P. Jacobum Di 2- nis, rejecto Patre Gamfredo et ad Sedem apostolicam appellarunt, quar cum vacantem invenissent, totum negotium P. magistro generali commise- re. Interea P. provincialis Gamfredus cum alia fratrum parte tenuit congregationem in Aureo Monte, ad quam tamen pauci convenere. P. mini- ster generalis huic volens occurrere malo, misit ad provinciam Bohemi- ae P. Raymundum pro assistente P. provinciali Gamfredo, et P. Mansue- tum pro assistente provinciae, qui Patres-assistentes tandem provinci- am ad tempus pacifice composuere. 1. Richtig Peter Basztyn/1263-66/. Nach ihm wurden ernannt Gamfred /1266-69/ und Deodatus/1269-70/, hierauf /wahrscheinlich ausnahmswei- se erwählt/ Matthäus/1270-72/, dann wiederum ernannt Nikolaus von Mähren/1272/ und Česlaus/1282/. Vom J. 1287 an wurden die Provinzia- le wieder gewählt. Der gut informierte Nik. Glasberger schreibt in sei- ner Chronik/Quaracchi 1887, Analecta Franciscana II/ beim J. 1274 /S. 86/ vom Provinzialkapitel, das i. J. 1262 abgehalten worden war: "Si- quidem tempore fratris Bonaventurae, gen. ministri, 1262 ad instantiam cuiusdam fratris et alterius, commissariis destinatis ad Bohemian, Bo- hemi et Moravi in Praga congregati sunt pro capitulo celebrando, Polo- ni vero in Vratislavia; et custodia Moraviae coniuncta est provinciac Austriae et custodia Budensis/!/ Saxoniae et separatae a Bohemia... - 2. Glasberger/1. c./ bestätigt diese Eintragung wie folgt: "..post quinque vero annos iterum orta fuit dissensio inter fratres Bohemos et Theutonicos in capitulo Pragensi, ut aliqui eorum appellarent ad gene- ralem ministrum; cui appellatione postea in capitulo Gorlitiensi re- nuntiaverunt in manus fratris Raymundi et fratris Mansueti commissari- orum. Et in dicto capitulo Pragensi fratres Bohemi et Poloni potiores ac plures, si iam non ministrum, sed vicarium institr runt; et ex tunc caruit provincia aliquot annis electione ministri et dabatur ei mini. ster de capitulo generali. Crescentibus vero malis, anno elapso 1269, in capitulo generali, Assisii celebrato, custodia Cracoviensis provin- ciae Hungariae adiungitur, et Budensis iterum Saxoniae. Sed anno Domi- ni 1274 in capitulo Lugdunensi Cracoviensis custodia rediit, sicut dictum est".
Strana 25
- 25 - 1318, 8. Septembris Sandecae in Polonia celebrato capitulo magni ex- orti sunt motus, qui non aliter, quam per novos Patres visitatores Tho- mam et Alanum de Dacia1) sedari potuere. 1344. Novae et antiquae exoriuntur discordiae inter Bohemos et Polo- nos, dum Bohemi P. Petro, provinciali/14/ 21mo, utpote Polono obedire nollent. -inc ex utraque parte ad magistrum generalem recursus, qui vi- carium Bohemiae instituit, P. Joannem de Tulna, actualem Austriae pro- vincialem. Sed adveniens ad provinciam Bchomiae, nil efficere potuit. Ideo P. minister generalis ad congregationem a. 1345, 29. Septembris a Patre provinciale Petro Cracoviae celbratam miserat Patrem Berthol- dum Rosam, lectorem Ratisbonensem et P. Wenceslaum, lectorem Nürrenber- gensem, ut partes componerent adversas, sed Patres Bohemi nolebant com- parare. Ideo boni Patres mediatores tanto itinere incassum peracto, cum moerore animi redire debuere. Quare negotium suspensum est usque ad subsequens capitulum et gravissimi in provincia erant motus, dum duo regerent provinciales, quorum alterum Bohemi propria sibi eligere /!/ authoritate, nec ullus superiorum poterat tu e corrigere fratres, nam guardiani, custodes et seniores Patres a discolis includebantur carceribus et usque ad necem affligebantur crudelem, imo nec provinci- alis unius partis securus erat a factione alterius partis. Et hoc praepudiosum continuo sine fine duravit schisma2) 1392, 1. Julii P. Petrus de Cracovia, vir omni laude dignus, Olomu- cii in provincialem 27um electus fuit. Ideo P. Jaroslaus, Bohemus de Beneschovio, custos Pragensis, superioribus provinciae insidias stru- xit et novos in provincia excitavit motus, imo antiquas prosecutus est factiones, eo quod non esset electus in provincialem. Quare propria authoritate provincialatum assumpsit, huic officio se subintrusit et ut provincialis rexit. Et sic divisio fratrum in provincia: Una pars uni et altera alteri provinciali. e /1 931 P. Jaroslaus cum suis adhaerentibus a. 1393, 15. Augusti Glacii temerarie instituit congregationem, superioresque pro libitu a- movit et alios instituit, a P. ministro generali autem per excommuni- cationen territus, ab hac ulteriori cessare debuit temeritate. P. Pet- rus vero legitime electus provincialis a P. ministro generali in suo provincialatu confirmatus et commissarius generalis sinul instituitur, qui per 16 annos laudabiliter rexit usque ad a. 1408, a Bohemis tamen valde, terribiliterque vexatus, maxime de novo a. 1407, dum denuo tu- multus magni in Bchemia inter Patres, instigatoribus Patre Mauritio Berska et Paulo Donat, lectoribus fuissent exorti. Ideo, dum a. 1408 P. Petrus de novo in provincialem reelectus fuisset, propter innumera mala a Bohemis perpessa pro ulteriori regnare humiliter deprecatus est. 1. Glasberger führt sie an unter den Visitatoren, die mit der Zeit in böhm.-polnische Provinz geschickt wurden, um Ordnung zu schaffen. So schreibt er beim Generalkapitel, das i. J. 1287 in Montpellier abge- halten wurde: "In praedicto autem capitulo Montispessulani reddita est provinciae Bohemiae facultas eligendi ministrum provincialem. Et tunc varii visitatores diversis temporibus missi sunt in provinciam: ex Aungaria frater Mathias et frater Bolandus, ex Dacia frater Thomas et frater Alanus, et continue decrescebat ordo in provinciis, praelatis ordinis ad dignitates ecclesiasticas volantibus et visitatoribus rigi- ditate nimia fratres potius exasperantibus quam emendantibus, donec propter multimodas divisiones et relaxationes totus ordo collapsus est /0. c. 104/. - 2. Glasberger /o. c. 184/ schreibt darüber: "Bodem anno in capitulo Pragensi, provinciae Bohemiae, opposuerunt se suo ministro custodes Pragensis et Lutomericensis; Grecensis et Moraviae concorda-
- 25 - 1318, 8. Septembris Sandecae in Polonia celebrato capitulo magni ex- orti sunt motus, qui non aliter, quam per novos Patres visitatores Tho- mam et Alanum de Dacia1) sedari potuere. 1344. Novae et antiquae exoriuntur discordiae inter Bohemos et Polo- nos, dum Bohemi P. Petro, provinciali/14/ 21mo, utpote Polono obedire nollent. -inc ex utraque parte ad magistrum generalem recursus, qui vi- carium Bohemiae instituit, P. Joannem de Tulna, actualem Austriae pro- vincialem. Sed adveniens ad provinciam Bchomiae, nil efficere potuit. Ideo P. minister generalis ad congregationem a. 1345, 29. Septembris a Patre provinciale Petro Cracoviae celbratam miserat Patrem Berthol- dum Rosam, lectorem Ratisbonensem et P. Wenceslaum, lectorem Nürrenber- gensem, ut partes componerent adversas, sed Patres Bohemi nolebant com- parare. Ideo boni Patres mediatores tanto itinere incassum peracto, cum moerore animi redire debuere. Quare negotium suspensum est usque ad subsequens capitulum et gravissimi in provincia erant motus, dum duo regerent provinciales, quorum alterum Bohemi propria sibi eligere /!/ authoritate, nec ullus superiorum poterat tu e corrigere fratres, nam guardiani, custodes et seniores Patres a discolis includebantur carceribus et usque ad necem affligebantur crudelem, imo nec provinci- alis unius partis securus erat a factione alterius partis. Et hoc praepudiosum continuo sine fine duravit schisma2) 1392, 1. Julii P. Petrus de Cracovia, vir omni laude dignus, Olomu- cii in provincialem 27um electus fuit. Ideo P. Jaroslaus, Bohemus de Beneschovio, custos Pragensis, superioribus provinciae insidias stru- xit et novos in provincia excitavit motus, imo antiquas prosecutus est factiones, eo quod non esset electus in provincialem. Quare propria authoritate provincialatum assumpsit, huic officio se subintrusit et ut provincialis rexit. Et sic divisio fratrum in provincia: Una pars uni et altera alteri provinciali. e /1 931 P. Jaroslaus cum suis adhaerentibus a. 1393, 15. Augusti Glacii temerarie instituit congregationem, superioresque pro libitu a- movit et alios instituit, a P. ministro generali autem per excommuni- cationen territus, ab hac ulteriori cessare debuit temeritate. P. Pet- rus vero legitime electus provincialis a P. ministro generali in suo provincialatu confirmatus et commissarius generalis sinul instituitur, qui per 16 annos laudabiliter rexit usque ad a. 1408, a Bohemis tamen valde, terribiliterque vexatus, maxime de novo a. 1407, dum denuo tu- multus magni in Bchemia inter Patres, instigatoribus Patre Mauritio Berska et Paulo Donat, lectoribus fuissent exorti. Ideo, dum a. 1408 P. Petrus de novo in provincialem reelectus fuisset, propter innumera mala a Bohemis perpessa pro ulteriori regnare humiliter deprecatus est. 1. Glasberger führt sie an unter den Visitatoren, die mit der Zeit in böhm.-polnische Provinz geschickt wurden, um Ordnung zu schaffen. So schreibt er beim Generalkapitel, das i. J. 1287 in Montpellier abge- halten wurde: "In praedicto autem capitulo Montispessulani reddita est provinciae Bohemiae facultas eligendi ministrum provincialem. Et tunc varii visitatores diversis temporibus missi sunt in provinciam: ex Aungaria frater Mathias et frater Bolandus, ex Dacia frater Thomas et frater Alanus, et continue decrescebat ordo in provinciis, praelatis ordinis ad dignitates ecclesiasticas volantibus et visitatoribus rigi- ditate nimia fratres potius exasperantibus quam emendantibus, donec propter multimodas divisiones et relaxationes totus ordo collapsus est /0. c. 104/. - 2. Glasberger /o. c. 184/ schreibt darüber: "Bodem anno in capitulo Pragensi, provinciae Bohemiae, opposuerunt se suo ministro custodes Pragensis et Lutomericensis; Grecensis et Moraviae concorda-
Strana 26
- 26 - 1436. Patres Bohemi et Poloni denuo colliduntur, duo una pars Euge- nio Papae 4., legitimo, altera vero pseudo-Pontifici, Sabaudiae duci, adhaesisset. Unde multae rixae, discordiae et factiones inter illos ex- ortae : sunt continuatae1) . 1441. In congregatione Cracoviensi, dum P. Jacobus, lector Carnovi- ae, fuisset custos Pragensis institutus et ad suam accessisset custo- diam, a P. guardiano Novae Domus receptus non est. Hinc volens redire in Moraviam, in via dispositione fratris Vincentii interceptus et Wra- noviam ductus est. P. Franciscus vero a Bchemis subordinatus scripsit P. provinciali 30mo, Joanni Kmittae, quod P. Jacobus custos nollet Pra- gensem visitare custodiam, et ideo P. Franciscus suum custodiatum Pra- gensem et simul Littomyriensem a P. provinciali minis et fraude pro P. Nicolao Grecensi in magnam personarum et Patrum diffinitorum impetuose extorsit diffamiam. 1442. Denuo magna in provincia facta per P. lectorem Goczalka dis- cordia, qui sine scitu Patris provincialis attentavit ire in Italiam ad R. P. generalem, laborans pro depositione sui Patris provincialis Joannis Imittae 2) et litteras portans publicavit in confusionem sui provincialis, multosque patres provinciae attraxit ad se, praesertim custodem Cracoviensem et P. Andream Strzelecz. Qui quidem P. custos de unanimi consensu totius-provinciae et coram diffinitoribus a. 1436 pro priori in congregatione celebrata cum P. provinciale Kmitta concordiam inivit amicabilem, ita quod de ceetero sub poena excommunicationis nec in capitulo generali, nec provinciali dictam renovare velit discordiam et quascumque litteras ad se venturas promisit fide digna ad sacristi- am deponere Cracoviensem, quas nullus deberet aperire, nec quidem ipse solus, nisi post cepitulum/15/ generale in congregatione provinciali Cracoviae celebranda secundum tempus per P. generalem assignandum. /1242/ Hoc anno duae fuere congregaciones, una Cracoviae, in qua po- tiores Patres et sanior provinciae pars interfuerant, qui omnes prae- sentem Patris provincialis Joannis Kmittae inhabilitatem considerantes. et quia ex infirmitate visu privatus, suo sponte cessit officio, eius spontaneam acceptarunt resignaticnem. Ideo P. Kmitta sigillum provin- ciae in sacristia Cracoviae de consensu omnium Patrum/nolendo ipso am- plius uti/ reclusit, usquedum alius elige/re/tur provincialis. Verum suasu aliorum Patrum postea P. Joannes Kmitta sigillum repetiit et in suo perseverare voluit officio, non considerando resignationem jam fac- tam et acceptatam, caecitatem quoque et inhabilitatem suam. Unde fac- tum, quod schisma et discordiae eo amplius duraverint, quia in altera congregacione Oppolii habita P. Nicolaus de Gretz duas regens custodi- as, et P. Nicolaus Doliva duas regens custodias comparare noluerunt, sed sigilla ex sacristia Cracoviae receperunt et sine Patrum provin- ciae consensu inhabitali provinciali Joanni Kmittae restituerunt. Nec poterat P. Andreas Strzelecz vicarius provinciae a generali ministro institutus ad eandem ob discrimina maxima sibi parata venire congrega- runt. Ideirco suspendit dominus papa Clemens VI. ad supplicationem huius generalis statutum domini papae Benedicti XII. de electione cus- todum et guardianorum et ipsum pestea ad vitandas brigas et lites, qua frequenter ex electionibus oriebantur et extra fierent, ut fuit anti- quitus consuetum". 1. Vide das Jahr 1443. - 2. Imitta führte die Reform der Klarissen von Znaim durch. Die interessanten Ref.-Statuten, die bei dieser Gelegen- heit/1436/ geschrieben wurden, gab P. Klement Minařík in "Sborník hist. kroužku" XXIII. heraus.
- 26 - 1436. Patres Bohemi et Poloni denuo colliduntur, duo una pars Euge- nio Papae 4., legitimo, altera vero pseudo-Pontifici, Sabaudiae duci, adhaesisset. Unde multae rixae, discordiae et factiones inter illos ex- ortae : sunt continuatae1) . 1441. In congregatione Cracoviensi, dum P. Jacobus, lector Carnovi- ae, fuisset custos Pragensis institutus et ad suam accessisset custo- diam, a P. guardiano Novae Domus receptus non est. Hinc volens redire in Moraviam, in via dispositione fratris Vincentii interceptus et Wra- noviam ductus est. P. Franciscus vero a Bchemis subordinatus scripsit P. provinciali 30mo, Joanni Kmittae, quod P. Jacobus custos nollet Pra- gensem visitare custodiam, et ideo P. Franciscus suum custodiatum Pra- gensem et simul Littomyriensem a P. provinciali minis et fraude pro P. Nicolao Grecensi in magnam personarum et Patrum diffinitorum impetuose extorsit diffamiam. 1442. Denuo magna in provincia facta per P. lectorem Goczalka dis- cordia, qui sine scitu Patris provincialis attentavit ire in Italiam ad R. P. generalem, laborans pro depositione sui Patris provincialis Joannis Imittae 2) et litteras portans publicavit in confusionem sui provincialis, multosque patres provinciae attraxit ad se, praesertim custodem Cracoviensem et P. Andream Strzelecz. Qui quidem P. custos de unanimi consensu totius-provinciae et coram diffinitoribus a. 1436 pro priori in congregatione celebrata cum P. provinciale Kmitta concordiam inivit amicabilem, ita quod de ceetero sub poena excommunicationis nec in capitulo generali, nec provinciali dictam renovare velit discordiam et quascumque litteras ad se venturas promisit fide digna ad sacristi- am deponere Cracoviensem, quas nullus deberet aperire, nec quidem ipse solus, nisi post cepitulum/15/ generale in congregatione provinciali Cracoviae celebranda secundum tempus per P. generalem assignandum. /1242/ Hoc anno duae fuere congregaciones, una Cracoviae, in qua po- tiores Patres et sanior provinciae pars interfuerant, qui omnes prae- sentem Patris provincialis Joannis Kmittae inhabilitatem considerantes. et quia ex infirmitate visu privatus, suo sponte cessit officio, eius spontaneam acceptarunt resignaticnem. Ideo P. Kmitta sigillum provin- ciae in sacristia Cracoviae de consensu omnium Patrum/nolendo ipso am- plius uti/ reclusit, usquedum alius elige/re/tur provincialis. Verum suasu aliorum Patrum postea P. Joannes Kmitta sigillum repetiit et in suo perseverare voluit officio, non considerando resignationem jam fac- tam et acceptatam, caecitatem quoque et inhabilitatem suam. Unde fac- tum, quod schisma et discordiae eo amplius duraverint, quia in altera congregacione Oppolii habita P. Nicolaus de Gretz duas regens custodi- as, et P. Nicolaus Doliva duas regens custodias comparare noluerunt, sed sigilla ex sacristia Cracoviae receperunt et sine Patrum provin- ciae consensu inhabitali provinciali Joanni Kmittae restituerunt. Nec poterat P. Andreas Strzelecz vicarius provinciae a generali ministro institutus ad eandem ob discrimina maxima sibi parata venire congrega- runt. Ideirco suspendit dominus papa Clemens VI. ad supplicationem huius generalis statutum domini papae Benedicti XII. de electione cus- todum et guardianorum et ipsum pestea ad vitandas brigas et lites, qua frequenter ex electionibus oriebantur et extra fierent, ut fuit anti- quitus consuetum". 1. Vide das Jahr 1443. - 2. Imitta führte die Reform der Klarissen von Znaim durch. Die interessanten Ref.-Statuten, die bei dieser Gelegen- heit/1436/ geschrieben wurden, gab P. Klement Minařík in "Sborník hist. kroužku" XXIII. heraus.
Strana 27
- 27 - cionem. Nihilominus de Patris vicarii mandato P. lector Nicolaus de Carnovia, custos Moraviae, a saniore et majori parte provinciae eligi- tur in provincialem 31mum, et mox in capitulo generali confirmatur schismate adhuc durante. Nam ea tempestate tam periculosum erat schis- ma in tota ecclesia Dei. quod duo fuerunt Papae, duo concilia, duo ca- pitula generalia, duo ministri generales et duo in Bohemia provincia- les. Confirmato itaque P. Nicolao per capitulum generale Paduanum, in- terim authoritate concilii Basiliensis aliud capitulum generale Bernae celebrabatur, in que P. Vincentius de Nova Domo interfuerat et litte- ras confimmatorias a P. generale per dictum concilium confirmato por- tavit pro P. Joanne Kmitta, quibus authoritatem obtinuit vel capitulum celebrandi vel/si ipsi placeret/ provincialatum resignandi. 1443. Per Hdm P. generalem Antonium de Rusconibus ) P. Joannes de Tulna, actualis provinciae Austrias provincialis, ad sedandos in pro- vincia Bohemiae motus instituitur vicarius provinciae Bohemiae et Po- loniae, qui tamen advenire non est ausus, quantumvis diversimode atten- taverit. Nam una pars adhaerebat Patri Joanni Kmittae, altera vero P. Andreae Strzelecz, iam a provincia instituto provinciae vicario. Ideo P. Nicolaum provincialem 3lmum electum et confirmatum agnoscere nole- bent. Unde fuit interregnum quasi 23 annis, quibus tamen, ut plurimum P. Nicelaus/qui fuit vir modestissimus ac pacatissimae vitae/ provin- ciam rexit hocce turbulento tempore industriosissime. Interea conspi- ratores P. Joanni Kmittae adhaerentes multos carceribus manciparunt Patres, inter alios incarceratos erat P. secretarius provinciae, P. lector, P. custos et P. vicarius provinciae, quorum socium ligatis fu- ne pedibus in carcere alto clavo infixo ad modum arietis capite deor- sum verso impudenter suspenderunt. Electum et confirmatum provincialem Nrcolaum de Carnovia, si ad eos advenisset, similiter sine ulla mise- ricordia inclusissent. Caeteros vero nolentes ipsis oboedire hine inde per custodias secedere sua crudeli persecutione compulerunt. Denuo in- tervenit P. Nicolaus Doliva, qui provincialatus officium temerarie as- sumpsit et sigillum provinciae falsificavit. Erat proinde in hac Bche- miae et Poloniae provincia schisma imperceptibile, nullus ordo, sed sempiternus horror. 1445. Cum itaque pax inter Bohemos et Polonos non potuerit coalesco- re, mandato P. ministri generalis a. 1445 provincia Bohemiae dividitur et Bohemia a Polonis separatur, sed a. 1455 pessimo denuo reuniuntur exemplo, nam P. Fontanus commissarius a P. megistro generali in provin- ciam missus in carceribus strangulatur. Tandem a. 1456 P. Nicolaus de Carnovia/16/ in provincialem unanimiter recipitur, qui tamen adhuc 20. sufficienter habuit componere discordias. 1488. 5. Octobris Carnoviae a saniore parte electus est in provinci- alem P. Stephanus de Bruna, theologiae licenciatus, lector et quondam guardianus Brunae et custos Moraviae/qui antiquos scripsit annales2) vir laudabilis, famosus, scientificus, devctus, virtuosus, observansque 1. Daraus ist ersichtlich, dass die böhmischen Minoriten Papst Eugen IV. treu blieben, in dessen Gehorsan gerade Anton de Rusconibus ver- bliec. Dagegen stand der Provinzial, der bekannte Schriftsteller Ma- thias Döring auf Seiten des Basier Gegenpapstes Felix V. Darüber Glas- berger /o. c. 311/: "Anno Domini 1445 fuit minister generalis fr. Ma- thias Döring ... in oboedientia papae Felicis ... quia Antonius de Rus- conibus adhaerebat Eugenio papae, quen concilium Basileense deposuerat - 2. Das Bruchstück seines Werkes veröffentlichte Golig, Das Epicedium der Brünner Mincritenklosters. ZJGMS I. und Kratochvil, Epicedium mi- noritského kláštera v Brně, ČMi, 43-44.
- 27 - cionem. Nihilominus de Patris vicarii mandato P. lector Nicolaus de Carnovia, custos Moraviae, a saniore et majori parte provinciae eligi- tur in provincialem 31mum, et mox in capitulo generali confirmatur schismate adhuc durante. Nam ea tempestate tam periculosum erat schis- ma in tota ecclesia Dei. quod duo fuerunt Papae, duo concilia, duo ca- pitula generalia, duo ministri generales et duo in Bohemia provincia- les. Confirmato itaque P. Nicolao per capitulum generale Paduanum, in- terim authoritate concilii Basiliensis aliud capitulum generale Bernae celebrabatur, in que P. Vincentius de Nova Domo interfuerat et litte- ras confimmatorias a P. generale per dictum concilium confirmato por- tavit pro P. Joanne Kmitta, quibus authoritatem obtinuit vel capitulum celebrandi vel/si ipsi placeret/ provincialatum resignandi. 1443. Per Hdm P. generalem Antonium de Rusconibus ) P. Joannes de Tulna, actualis provinciae Austrias provincialis, ad sedandos in pro- vincia Bohemiae motus instituitur vicarius provinciae Bohemiae et Po- loniae, qui tamen advenire non est ausus, quantumvis diversimode atten- taverit. Nam una pars adhaerebat Patri Joanni Kmittae, altera vero P. Andreae Strzelecz, iam a provincia instituto provinciae vicario. Ideo P. Nicolaum provincialem 3lmum electum et confirmatum agnoscere nole- bent. Unde fuit interregnum quasi 23 annis, quibus tamen, ut plurimum P. Nicelaus/qui fuit vir modestissimus ac pacatissimae vitae/ provin- ciam rexit hocce turbulento tempore industriosissime. Interea conspi- ratores P. Joanni Kmittae adhaerentes multos carceribus manciparunt Patres, inter alios incarceratos erat P. secretarius provinciae, P. lector, P. custos et P. vicarius provinciae, quorum socium ligatis fu- ne pedibus in carcere alto clavo infixo ad modum arietis capite deor- sum verso impudenter suspenderunt. Electum et confirmatum provincialem Nrcolaum de Carnovia, si ad eos advenisset, similiter sine ulla mise- ricordia inclusissent. Caeteros vero nolentes ipsis oboedire hine inde per custodias secedere sua crudeli persecutione compulerunt. Denuo in- tervenit P. Nicolaus Doliva, qui provincialatus officium temerarie as- sumpsit et sigillum provinciae falsificavit. Erat proinde in hac Bche- miae et Poloniae provincia schisma imperceptibile, nullus ordo, sed sempiternus horror. 1445. Cum itaque pax inter Bohemos et Polonos non potuerit coalesco- re, mandato P. ministri generalis a. 1445 provincia Bohemiae dividitur et Bohemia a Polonis separatur, sed a. 1455 pessimo denuo reuniuntur exemplo, nam P. Fontanus commissarius a P. megistro generali in provin- ciam missus in carceribus strangulatur. Tandem a. 1456 P. Nicolaus de Carnovia/16/ in provincialem unanimiter recipitur, qui tamen adhuc 20. sufficienter habuit componere discordias. 1488. 5. Octobris Carnoviae a saniore parte electus est in provinci- alem P. Stephanus de Bruna, theologiae licenciatus, lector et quondam guardianus Brunae et custos Moraviae/qui antiquos scripsit annales2) vir laudabilis, famosus, scientificus, devctus, virtuosus, observansque 1. Daraus ist ersichtlich, dass die böhmischen Minoriten Papst Eugen IV. treu blieben, in dessen Gehorsan gerade Anton de Rusconibus ver- bliec. Dagegen stand der Provinzial, der bekannte Schriftsteller Ma- thias Döring auf Seiten des Basier Gegenpapstes Felix V. Darüber Glas- berger /o. c. 311/: "Anno Domini 1445 fuit minister generalis fr. Ma- thias Döring ... in oboedientia papae Felicis ... quia Antonius de Rus- conibus adhaerebat Eugenio papae, quen concilium Basileense deposuerat - 2. Das Bruchstück seines Werkes veröffentlichte Golig, Das Epicedium der Brünner Mincritenklosters. ZJGMS I. und Kratochvil, Epicedium mi- noritského kláštera v Brně, ČMi, 43-44.
Strana 28
- 28 - omnem regularitatem in omni humilitate religiosa. Sed quibusdam recla- mantibus electus est Pater Martinus de Praga in provincialem 34tum. Un- de a. 1491 discordiae oriuntur inter Patres, dum Patris Martini avari- tiam et rapacitatem in pecuniis exequendis advertunt nimiam et desuper P. ministrum generalem informant, qui eum proinde noluit pro ulteriori in officio confirmare. P. Martinus sua tamen astutia non defuit, usque- dum litteras a P. ministro generali extorsisset confirmatorias, quas in congregatione a. 1495 Glacii produxit. A. 1498 celebravit congrega- tionen Cracoviae, ubi Patres diffinitores et P. custodem Moraviae com- pulit, ut conventus Znoymensis vinea ad suam plenam adscriberetur pos- sessionem. Denuc a. 1499, 15. Augusti, Glogoviae Inferioris tenet con- gregationen, in qua multos bonos mire ex gitavit Patres, ita ut com- pulsi fuerint ad P. ministrum generalem confugere. Ideo: 1500 clectus fuit minister provincialis 35tus, dictus Stephanus de Druna et a. 1503 P. Ambrosius Kunen. provincialis 36tus, quondam guar- Rianus Brunae ac a. 1509 Valentinus de Crosna provincialis 37mus. Nihi- lorinus P. Martinus de Praga praefatus non erubuit in officium provin- cialetus se temerarie immiscere et contino usque huc gravissima per- retrare facinora. Ideo a. 1510 commissarius Saxoniae a P. ministro ge- ferale/!/ instituitur commissarius Bohemiae ad compescendum praedic- ten Martinum, morte tamen P. commissarius praeventus, nil emendare po- tuit. Hine a. 1512 P. Bernardinus Caeva commissarius generalis insti- 2 tuitur, qui tamen a. 1514 a Martinc symoniaco capitur et coërcetur. 1p. a. 1515 P. Valentinus de Crosna dictum Martinum de Praga arcte randen tenuit et cum ad objecta sibi crimina, spoliationes, furta, incarcera- insontium, venditiones immobiliun et alia scandala respondere tiones nen po tuisset, ad perpetuos damnatus carceres Brunam mittitur, ubi sub turri incarceratus sibi ipsi, proh dolor! violentas injecit manus et morte turpissima finivit vitam ac debitas luit poenas. Ejus cadaver id- circo extra locum sacrum sepultun/et dum a. 1727 fundamenta et cryptam infra scalam fodissemus, inventum est ejus cadaver extra coemeterium, ubi ejus crura in ferreis adhuc compedibus inventae sunt, ideo opinor, hoc cadaver praedicti Martini fuisse..//17/. 1515. Dum a. 1515 ad instantiam Rdmi P. Theodorici Kramer, episcopi Neostadiensis et simul provincialis ministri Austriae Leo Papa 10. per speciale diploma Moravos et superiores Silesios Austriacis adjunxisset, non quidem sine invidia Bohemorum, sed tamen cum maxima gratulatione Moravorum et Silesiorum Superiorum, quod ex disturbiis tandem perpetuis inter Bohemos et Polonos evenerit. Conviximus itaque cum Patribus Aust- riae ferme per duo saecula in omni charitate et pace sine ulla reflexi- one ad nationalitatem, quae in provincia Bohemiae /uti visum est/ at- tendebatur, quia ferme per 150 annos provincia Austriae per extraneos ob defectum nationistarum gubernata est. Nihilominus pessimun in hac provincia successu temporis inserpsit malum per recursum ad brachium saeculare. Prima occasio huius mali erat ratione Patrum Italorum, qui 63 annis ob defectum Germanorum tempore haereseos Austriae provinciam rognabant. Quia tamen plerique Patres Itali boni pro marsupio suo erant beconomi, tamen pessimi communitatis, nec postea Patres Germani sese recolligentes, ex provincia Italos expedire valebant, ideo Germani re- cuarsum ad brachium saeculare, scilicet ad aulam caesaream fecerunt, per quam aulam ex mandato imperatoris Ferdinandi secundi et nuncii apost- lici, cardinalis Roccii, a. 1634, 15. Martii, Patres Itali ex conventu Viernensi dimittuntur, P. Octavianus de Ravenna, theologus publicus, sese quiden opposuit, sed carceribus mancipatus in Novembri tandem et- iam ex provincia discessit. A. 1635, 27. Novembris Rdmus P. generalis Joannes Baptista Baradicellus venit Viennam, ut Patres Italos denuo po- sset in provinciam. Austriae introducere, sed a Caesare id intermittere
- 28 - omnem regularitatem in omni humilitate religiosa. Sed quibusdam recla- mantibus electus est Pater Martinus de Praga in provincialem 34tum. Un- de a. 1491 discordiae oriuntur inter Patres, dum Patris Martini avari- tiam et rapacitatem in pecuniis exequendis advertunt nimiam et desuper P. ministrum generalem informant, qui eum proinde noluit pro ulteriori in officio confirmare. P. Martinus sua tamen astutia non defuit, usque- dum litteras a P. ministro generali extorsisset confirmatorias, quas in congregatione a. 1495 Glacii produxit. A. 1498 celebravit congrega- tionen Cracoviae, ubi Patres diffinitores et P. custodem Moraviae com- pulit, ut conventus Znoymensis vinea ad suam plenam adscriberetur pos- sessionem. Denuc a. 1499, 15. Augusti, Glogoviae Inferioris tenet con- gregationen, in qua multos bonos mire ex gitavit Patres, ita ut com- pulsi fuerint ad P. ministrum generalem confugere. Ideo: 1500 clectus fuit minister provincialis 35tus, dictus Stephanus de Druna et a. 1503 P. Ambrosius Kunen. provincialis 36tus, quondam guar- Rianus Brunae ac a. 1509 Valentinus de Crosna provincialis 37mus. Nihi- lorinus P. Martinus de Praga praefatus non erubuit in officium provin- cialetus se temerarie immiscere et contino usque huc gravissima per- retrare facinora. Ideo a. 1510 commissarius Saxoniae a P. ministro ge- ferale/!/ instituitur commissarius Bohemiae ad compescendum praedic- ten Martinum, morte tamen P. commissarius praeventus, nil emendare po- tuit. Hine a. 1512 P. Bernardinus Caeva commissarius generalis insti- 2 tuitur, qui tamen a. 1514 a Martinc symoniaco capitur et coërcetur. 1p. a. 1515 P. Valentinus de Crosna dictum Martinum de Praga arcte randen tenuit et cum ad objecta sibi crimina, spoliationes, furta, incarcera- insontium, venditiones immobiliun et alia scandala respondere tiones nen po tuisset, ad perpetuos damnatus carceres Brunam mittitur, ubi sub turri incarceratus sibi ipsi, proh dolor! violentas injecit manus et morte turpissima finivit vitam ac debitas luit poenas. Ejus cadaver id- circo extra locum sacrum sepultun/et dum a. 1727 fundamenta et cryptam infra scalam fodissemus, inventum est ejus cadaver extra coemeterium, ubi ejus crura in ferreis adhuc compedibus inventae sunt, ideo opinor, hoc cadaver praedicti Martini fuisse..//17/. 1515. Dum a. 1515 ad instantiam Rdmi P. Theodorici Kramer, episcopi Neostadiensis et simul provincialis ministri Austriae Leo Papa 10. per speciale diploma Moravos et superiores Silesios Austriacis adjunxisset, non quidem sine invidia Bohemorum, sed tamen cum maxima gratulatione Moravorum et Silesiorum Superiorum, quod ex disturbiis tandem perpetuis inter Bohemos et Polonos evenerit. Conviximus itaque cum Patribus Aust- riae ferme per duo saecula in omni charitate et pace sine ulla reflexi- one ad nationalitatem, quae in provincia Bohemiae /uti visum est/ at- tendebatur, quia ferme per 150 annos provincia Austriae per extraneos ob defectum nationistarum gubernata est. Nihilominus pessimun in hac provincia successu temporis inserpsit malum per recursum ad brachium saeculare. Prima occasio huius mali erat ratione Patrum Italorum, qui 63 annis ob defectum Germanorum tempore haereseos Austriae provinciam rognabant. Quia tamen plerique Patres Itali boni pro marsupio suo erant beconomi, tamen pessimi communitatis, nec postea Patres Germani sese recolligentes, ex provincia Italos expedire valebant, ideo Germani re- cuarsum ad brachium saeculare, scilicet ad aulam caesaream fecerunt, per quam aulam ex mandato imperatoris Ferdinandi secundi et nuncii apost- lici, cardinalis Roccii, a. 1634, 15. Martii, Patres Itali ex conventu Viernensi dimittuntur, P. Octavianus de Ravenna, theologus publicus, sese quiden opposuit, sed carceribus mancipatus in Novembri tandem et- iam ex provincia discessit. A. 1635, 27. Novembris Rdmus P. generalis Joannes Baptista Baradicellus venit Viennam, ut Patres Italos denuo po- sset in provinciam. Austriae introducere, sed a Caesare id intermittere
Strana 29
... 29 - erat iussus, imo a. 1644 per breve apostolicum Urbani octavi conventus Viennensis/qui de mensa Rdmi P. generalis erat/ totaliter eximitur et immediate P. ministro provinciali Austriae subjicitur. Et sic provin- cia erat ab Italis liberata/18/. Impekhoven und Olmützer Annalen. (Impekhoven’s Vorrede zum Nekrolog.) Nomina Patrum fratrumque, qui in provincia Austriae et hoc conventu obierunt, item provincialium, custodum et guardianorum provinciae Bo- hemiae et Poloniae sicuti et dominorum in ecclesia et ambitu sepultorum. Notandum: Cum prima huius conventus ecclesia fuerit parva et angus- ta binaque vice totaliter exusta, in qua utique multi domini et bene- factores sepulti fuerunt, illorum memoria totaliter excidit, taliter quidem ut ab anno 1230 circiter, quo Brunam nostri Patres pervenerunt, usque ad annum 1313 nullius defuncti apud nos sepulti, imo nec Patrum, nec fratrum aut superiorum nomina invenire potuerim; quidquid autem notandum est aut ex libri antique nostri conventus aut ex actis capi- tularibus provinciae Poloniae et Austriae aut aliis historicis desump- tum fuit, lide historica, quae dubia valde facta per tot haereses, quae in hisce regnis et provinciis invaluerunt() . 1197. Moritur Egrae Bohemorum Henricus, patruelis principis quondam Bohemiae Friderici, qui sex annis ducatui et episcopatui. Pragensi si- mul et semel cum laude praefuerat. Succedit Vladislaus in principatu, sed is cognito, quod frater maior Primislaus viveret, qui Primislaus eo paupertate redactus fuerat, ut Ratiponae in monatrochio laboraret Laboraret in aedificio alicuius ecelesiae pro quotidiano stipendio, ei- dem cessit, primusque omnium de consensu Danielis noviter electi epis- copi, ut principen salutavit2 . - Vladislaus, eius nominis secundus, dux Bohemiae numero 72. Praemislao fratri suo sponte sua resignat duca- tum Boemiae, Moraviae gubernatione sibi relicta, quo facto Przemislaus, alias Ottocarus, regis Vladislai filius major natu, inthronisatus /ut tunc loquebantur/ ab eo statim tempore in Bohemia rerum potitura). 1211. Fr. Benedictus et Fr. Angelus de Pisis suscipiuntur ad ordinem Franciscanorum. Centra Ottonem imperatorem iam ab Innocentio III. ex- authoratum eligitur Fridericus secundus Svevus, Barbarossa, quem in I- taliam cum armis euntem sequitur Primislaus rex tercius Bohemiae, ubi audita bona fama fratrum Minorum statuit illos secum ducere in Bohemi- am, quod post expeditionem bellicam factum fuitěje. 1225. Primislaus, tecius rex Bohemiae aedificavit conventum pro fra- tribus Minoribus ad s. Franciscum, quem successu temporis sorores S. Clarae Pragae obtinuerunt4!c). 1. In den Zitaten führe ich an A. "Impekhoven/, Ag/Olmützer Annalen/. — 2. An dieser Sache ist nur die Angabe vom Tode Heinrichs in Eger und von der freiwilligen Abdankung Vledislaus zu gunsten Přemysl Ottokars I. richtig. Vgl. Chronik von Gerlach in FRB II. 512-3. - 3. Diese Nach- richt lässt sich in keiner Neise belegen. - 4. Novotný/Dějiny I, 3, 931, Anm. 2/ zitiert die Behauptung Waddings, die ihm angegeblich auf Grundlage von Akten aus Böhmen zugekommen war, dass schon i. J. 1224 auf Befahl des hl. Franziskus die ersten Brüder nach Böhmen kamen. Sie wurden von Přemysl Ottokar I. freundlich empfangen und bekamen eine a. A1, 9b b. A1, 13a C. A1, 16b, 42, 4b-5a
... 29 - erat iussus, imo a. 1644 per breve apostolicum Urbani octavi conventus Viennensis/qui de mensa Rdmi P. generalis erat/ totaliter eximitur et immediate P. ministro provinciali Austriae subjicitur. Et sic provin- cia erat ab Italis liberata/18/. Impekhoven und Olmützer Annalen. (Impekhoven’s Vorrede zum Nekrolog.) Nomina Patrum fratrumque, qui in provincia Austriae et hoc conventu obierunt, item provincialium, custodum et guardianorum provinciae Bo- hemiae et Poloniae sicuti et dominorum in ecclesia et ambitu sepultorum. Notandum: Cum prima huius conventus ecclesia fuerit parva et angus- ta binaque vice totaliter exusta, in qua utique multi domini et bene- factores sepulti fuerunt, illorum memoria totaliter excidit, taliter quidem ut ab anno 1230 circiter, quo Brunam nostri Patres pervenerunt, usque ad annum 1313 nullius defuncti apud nos sepulti, imo nec Patrum, nec fratrum aut superiorum nomina invenire potuerim; quidquid autem notandum est aut ex libri antique nostri conventus aut ex actis capi- tularibus provinciae Poloniae et Austriae aut aliis historicis desump- tum fuit, lide historica, quae dubia valde facta per tot haereses, quae in hisce regnis et provinciis invaluerunt() . 1197. Moritur Egrae Bohemorum Henricus, patruelis principis quondam Bohemiae Friderici, qui sex annis ducatui et episcopatui. Pragensi si- mul et semel cum laude praefuerat. Succedit Vladislaus in principatu, sed is cognito, quod frater maior Primislaus viveret, qui Primislaus eo paupertate redactus fuerat, ut Ratiponae in monatrochio laboraret Laboraret in aedificio alicuius ecelesiae pro quotidiano stipendio, ei- dem cessit, primusque omnium de consensu Danielis noviter electi epis- copi, ut principen salutavit2 . - Vladislaus, eius nominis secundus, dux Bohemiae numero 72. Praemislao fratri suo sponte sua resignat duca- tum Boemiae, Moraviae gubernatione sibi relicta, quo facto Przemislaus, alias Ottocarus, regis Vladislai filius major natu, inthronisatus /ut tunc loquebantur/ ab eo statim tempore in Bohemia rerum potitura). 1211. Fr. Benedictus et Fr. Angelus de Pisis suscipiuntur ad ordinem Franciscanorum. Centra Ottonem imperatorem iam ab Innocentio III. ex- authoratum eligitur Fridericus secundus Svevus, Barbarossa, quem in I- taliam cum armis euntem sequitur Primislaus rex tercius Bohemiae, ubi audita bona fama fratrum Minorum statuit illos secum ducere in Bohemi- am, quod post expeditionem bellicam factum fuitěje. 1225. Primislaus, tecius rex Bohemiae aedificavit conventum pro fra- tribus Minoribus ad s. Franciscum, quem successu temporis sorores S. Clarae Pragae obtinuerunt4!c). 1. In den Zitaten führe ich an A. "Impekhoven/, Ag/Olmützer Annalen/. — 2. An dieser Sache ist nur die Angabe vom Tode Heinrichs in Eger und von der freiwilligen Abdankung Vledislaus zu gunsten Přemysl Ottokars I. richtig. Vgl. Chronik von Gerlach in FRB II. 512-3. - 3. Diese Nach- richt lässt sich in keiner Neise belegen. - 4. Novotný/Dějiny I, 3, 931, Anm. 2/ zitiert die Behauptung Waddings, die ihm angegeblich auf Grundlage von Akten aus Böhmen zugekommen war, dass schon i. J. 1224 auf Befahl des hl. Franziskus die ersten Brüder nach Böhmen kamen. Sie wurden von Přemysl Ottokar I. freundlich empfangen und bekamen eine a. A1, 9b b. A1, 13a C. A1, 16b, 42, 4b-5a
Strana 30
— 30 — 1229. Primislaus, tercius rex Bohemiae, conventum nostrum S. Jacobi Pragae incepit aedificare4), quem morte praeventus filio Wenceslao/:/ reliquit aedificandum, qui etiam pro fundatore ibidem agnoscitura). 1231. Hoc anno fratres minores intrarunt Bohemiam et Poloniam et in utroque regno in multis locis habitacula et domus receperunt et inpri- mis Pragae, ubi jam Primislaus antea conventum ad S. Franciscum vocatum aedificaverat (),/qui hoc eodem anno moritur2) et sepelitur ad S. Vitum Pragae, uti petierat/c) . - Wenceslaus, quartus rex, filius Primislai, succedit patri in regno, qui singularissimus patronus et fautor exti- tit fratrum Minorum et probabiliter est eius jussu, fratres nostros hic Brunae introductos fuisse, nam voluit, ut in omnibus locis sui regni loca et ecclesiae pro fratribus absque contradictione aedificarentur3): 1234. Circa hoc tempus Wenceslaus rex Bohemiae, frater sororis Agne- — tis, aedificavit/Pragae/e) conventum S. Jacobi, fratresque Minores in- trodumit, in quo festo S. Jacobi P. Joannes Blanckart celebravit capi- tulum seu congregationem in festo S. Jacobi 7)1. 1238. Secundus minister provincialis Poloniae et Bohemiae eligitur Fr. Tworzimirus ),/qui eodem anno capitulum tenuit in Barislavia/:/, in festo S. Calixti P. M./5)1/. 1239, in festo Assumptionis B. Virginis fr. Tworzimirus congregatio- nem celebravit Pragae!). 1240. Pragae celebratur capitulum provinciale, cui praesederunt Pat- res provinciales Hungariae, Austriae et Saxoniae, in quo discussio vi- tae et operum sororis Agnetis habita fuitz). 1241. Electus fuit in provincialem Poloniae et Russiae, cui subjec- ta erat Bohemia, P. Joannes Tener, qui codem anno vivere desiite). 1242. Fr. Haymo, Anglus, in propria persona Pragae celebravit capi- tilum infra octavam S. Francisci et ir. ministrum Poloniae et Russiae instituit P. Raymundum, qui eodem anno plurima loca recepit in Bohemia et Polonia et b. Salomeam velavit ). 1245, die 17. Novembris moritur b. soror Salomea, uxor Colomanni, quae 12 annis cum conjuge in virginitate vixit, sepulta ibidem apud fratres Mincres miraculis famosaN. Kirche - des hl. Jakob, was Novotný als irrtümliche Nachricht späteren Ursprungs erklärt. Daher ist diese Nachricht beachtenswert, weil sie richtig von einem Kloster des hl. Fraziskus spricht, als der Wiege des böhmischen Franziskanertums. Wir ersehen aber daraus die verschiedenen Ansichten über die Anfänge des Ordens in Böhmen. 1. Dieses Jahr ist möglich denn drei Jahre später/1232/ wurden die 3, 932/. - 2. ersten Minoriten in Prag eingeführt/Novotný, Dějiny I, Přemysl Ottokar I. starb am 15. Dezember 1230. - 3. Die Einführung der Minoriten nach Brünn pflegt in das Jahr 1230 verlegt zu werden/Novotný o. c. 934/. - 4. Die Möglichkeit dieser Angabe gibt auch Dr. Vyskočil, Bl. Anežka S. 141 zu/Prag 1933/. - 5. Er war nicht Provinzial sondern Kustos/1239-41/. Der Name "Tvořimír" existierte damals tatsächlich bei uns; das beweist das Olmützer Nekrologium aus d. J. 1263/Dudík, Ueber — 1884 — 5271. Nekrologe der Olmützer Domkirche, AOG, 65 a. A1, 17b, 2, 5b b. A. A2, - С. А1, 18а - d. A1 A, 1.c. 1, 18a, 2, 5b-6a - e. Interpol. - f. A1, 19a - g. A1, 20a 2 h. A1,1. c. - i. A1 A2 1.c.
— 30 — 1229. Primislaus, tercius rex Bohemiae, conventum nostrum S. Jacobi Pragae incepit aedificare4), quem morte praeventus filio Wenceslao/:/ reliquit aedificandum, qui etiam pro fundatore ibidem agnoscitura). 1231. Hoc anno fratres minores intrarunt Bohemiam et Poloniam et in utroque regno in multis locis habitacula et domus receperunt et inpri- mis Pragae, ubi jam Primislaus antea conventum ad S. Franciscum vocatum aedificaverat (),/qui hoc eodem anno moritur2) et sepelitur ad S. Vitum Pragae, uti petierat/c) . - Wenceslaus, quartus rex, filius Primislai, succedit patri in regno, qui singularissimus patronus et fautor exti- tit fratrum Minorum et probabiliter est eius jussu, fratres nostros hic Brunae introductos fuisse, nam voluit, ut in omnibus locis sui regni loca et ecclesiae pro fratribus absque contradictione aedificarentur3): 1234. Circa hoc tempus Wenceslaus rex Bohemiae, frater sororis Agne- — tis, aedificavit/Pragae/e) conventum S. Jacobi, fratresque Minores in- trodumit, in quo festo S. Jacobi P. Joannes Blanckart celebravit capi- tulum seu congregationem in festo S. Jacobi 7)1. 1238. Secundus minister provincialis Poloniae et Bohemiae eligitur Fr. Tworzimirus ),/qui eodem anno capitulum tenuit in Barislavia/:/, in festo S. Calixti P. M./5)1/. 1239, in festo Assumptionis B. Virginis fr. Tworzimirus congregatio- nem celebravit Pragae!). 1240. Pragae celebratur capitulum provinciale, cui praesederunt Pat- res provinciales Hungariae, Austriae et Saxoniae, in quo discussio vi- tae et operum sororis Agnetis habita fuitz). 1241. Electus fuit in provincialem Poloniae et Russiae, cui subjec- ta erat Bohemia, P. Joannes Tener, qui codem anno vivere desiite). 1242. Fr. Haymo, Anglus, in propria persona Pragae celebravit capi- tilum infra octavam S. Francisci et ir. ministrum Poloniae et Russiae instituit P. Raymundum, qui eodem anno plurima loca recepit in Bohemia et Polonia et b. Salomeam velavit ). 1245, die 17. Novembris moritur b. soror Salomea, uxor Colomanni, quae 12 annis cum conjuge in virginitate vixit, sepulta ibidem apud fratres Mincres miraculis famosaN. Kirche - des hl. Jakob, was Novotný als irrtümliche Nachricht späteren Ursprungs erklärt. Daher ist diese Nachricht beachtenswert, weil sie richtig von einem Kloster des hl. Fraziskus spricht, als der Wiege des böhmischen Franziskanertums. Wir ersehen aber daraus die verschiedenen Ansichten über die Anfänge des Ordens in Böhmen. 1. Dieses Jahr ist möglich denn drei Jahre später/1232/ wurden die 3, 932/. - 2. ersten Minoriten in Prag eingeführt/Novotný, Dějiny I, Přemysl Ottokar I. starb am 15. Dezember 1230. - 3. Die Einführung der Minoriten nach Brünn pflegt in das Jahr 1230 verlegt zu werden/Novotný o. c. 934/. - 4. Die Möglichkeit dieser Angabe gibt auch Dr. Vyskočil, Bl. Anežka S. 141 zu/Prag 1933/. - 5. Er war nicht Provinzial sondern Kustos/1239-41/. Der Name "Tvořimír" existierte damals tatsächlich bei uns; das beweist das Olmützer Nekrologium aus d. J. 1263/Dudík, Ueber — 1884 — 5271. Nekrologe der Olmützer Domkirche, AOG, 65 a. A1, 17b, 2, 5b b. A. A2, - С. А1, 18а - d. A1 A, 1.c. 1, 18a, 2, 5b-6a - e. Interpol. - f. A1, 19a - g. A1, 20a 2 h. A1,1. c. - i. A1 A2 1.c.
Strana 31
— 31 — 1250. Dominica "Quasi modo geniti" congregationem celebravit P. Bo- huslaus 1) Regino-Graecii, in qua locus Oppaviae recipitur2). Conside- rans predictus Pater provincialis, quod numerus conventuum in Bohemia, Silesia, Moravia et Lusatia cresceret, mutavit inscriptionem sigilli et curavit scribi: "Provincialis Poloniae et Bohemiae" ). 1251. Celebratur capitulum provinciale, postquam P. Bohuslaus a P. generali ab officio absolutus fuerat, P. Aegidius 3) vero eligitur in provincialem Poloniae et Bohemiae, qui eodem anno in Nativitate B. Ma- riae Virginis celebravit congregationem Fratislaviae2). - Innocentius per bullam concedit omnibus indulgentiam 40 dierum, qui pro aedifica- tione ecclesiae S. Joannis Brunae eleemosynam consulerint. Datum Lug- duni, 5. Idus Martii /c). - Item dedit bullam conventui Brunensi, ut possint de rapinis et usuris etiam acceptare eleemosynam, dummodo res-- titui non possint legitimis possessoribus, sub dato Laterani, Kal. Ap- rilis 1254 3 d). 1252. In Nativitate B. Virginis Mariae celebravit congregationem P. Aegidius in conventu S. Spiritus Oppaviae/S. P. N. Francisci Olomu- . - Moritur Pragae rex Wenzeslaus/23. Octobris Praefuitque reg /4) cii no annis 35/ et sepelitur apud P. Franciscanos/ad S. Jacobum/, uti desiderabat, nam fuit amantissimus nostrorum fratrum/Aliqui volunt enno sequenti/b) 1). 1 1253. P. Joannes Parma, qui in persona totam religionem visitavit. celebravit capitulum provinciale Pragae, qui P. Aegidium confirmavit in festo S. Joannis Baptistae . 1254, in feste S. Jacobi tenuit congregationem Gregino-Grecii Fr. Aegidius. - Alexander IV. dat bullam, quae asservatur in archivio con- ventus Brunae, quod non sit opus, ut fratres recurrant pro officio praedicationis ad P. generalem. Datum Neapoli, 12. Kal. Juniii2) Item dedit aliam bullam, qua injungit, ut D. Henricus, parochus ad S. Jacobum et Wernerus, vicarius in monte S. Petri abstineant in concili- onibus suis a molestatione fratrum Minorum et Dominicanorum. Datum A- nagniae, 6. Idus Augustič) ) . - Quod Patres provinciales possint appro- bare concionatores 9/1). - Innocentius IV. dat bullam conventui Brunen- si, ut possint de rapinis et usuris etian acceptare eleemosynam, dum- modo restitui non possit legitimis possessoribus. Datum Laterani, Ka- lendis Aprilis 192). 1. Er war Provinzial in d. J. 1247-51. - 2. Volný. Kirch. Topographie Olm. Erzdiöz. IV, 205 verlegt die Einführung der Minoriten in Troppau nur annänernd in d. J. 1240. - 3. Er leitete die Provinz vom 8. Sept. 1253 bis zum 31. Dez. 1256. - 4-5. Ist nicht in CDM. - 6. Er starb an 22. Sept. 1253. Begraben wahrscheinlich beim hl. Franziskus/vide No- votný, Dějiny I, 3, 852/. - 7. Fehlt in CDM. - 8. Herausgegeben von. Dřímal in der Studie "Vilém z Kolína“, ČEMI 1931/55/, 38-39. - 9-10. Fehlen in CDM. j. A1, 20b,A2, 6b - K. A1, 20b,A2, 7a - m. A1, 21a,A2, 7a - n. A A2 2, 7b. 1 1, 20b, - d. A, A2 a. A1, 23a, 2, 8a — e. — b. A1, 23a, 2, 8b - C. A1 „ 23a 2, 8b A 1,23b. Die Worte: "S. Spiritus Oppaviae" sind nit fünf geteilten Li- nien unterstreichen und dahinter steht von frender Hand dazugeschrie- ben: "S. P. N. Francisci Olomucii“. A2, hat bloss Eintragungen von 2, 8b Troppau. - f. Al 1, 23b.A2, 8b: "Moritur rex Wenceslaus et sepelitur apud
— 31 — 1250. Dominica "Quasi modo geniti" congregationem celebravit P. Bo- huslaus 1) Regino-Graecii, in qua locus Oppaviae recipitur2). Conside- rans predictus Pater provincialis, quod numerus conventuum in Bohemia, Silesia, Moravia et Lusatia cresceret, mutavit inscriptionem sigilli et curavit scribi: "Provincialis Poloniae et Bohemiae" ). 1251. Celebratur capitulum provinciale, postquam P. Bohuslaus a P. generali ab officio absolutus fuerat, P. Aegidius 3) vero eligitur in provincialem Poloniae et Bohemiae, qui eodem anno in Nativitate B. Ma- riae Virginis celebravit congregationem Fratislaviae2). - Innocentius per bullam concedit omnibus indulgentiam 40 dierum, qui pro aedifica- tione ecclesiae S. Joannis Brunae eleemosynam consulerint. Datum Lug- duni, 5. Idus Martii /c). - Item dedit bullam conventui Brunensi, ut possint de rapinis et usuris etiam acceptare eleemosynam, dummodo res-- titui non possint legitimis possessoribus, sub dato Laterani, Kal. Ap- rilis 1254 3 d). 1252. In Nativitate B. Virginis Mariae celebravit congregationem P. Aegidius in conventu S. Spiritus Oppaviae/S. P. N. Francisci Olomu- . - Moritur Pragae rex Wenzeslaus/23. Octobris Praefuitque reg /4) cii no annis 35/ et sepelitur apud P. Franciscanos/ad S. Jacobum/, uti desiderabat, nam fuit amantissimus nostrorum fratrum/Aliqui volunt enno sequenti/b) 1). 1 1253. P. Joannes Parma, qui in persona totam religionem visitavit. celebravit capitulum provinciale Pragae, qui P. Aegidium confirmavit in festo S. Joannis Baptistae . 1254, in feste S. Jacobi tenuit congregationem Gregino-Grecii Fr. Aegidius. - Alexander IV. dat bullam, quae asservatur in archivio con- ventus Brunae, quod non sit opus, ut fratres recurrant pro officio praedicationis ad P. generalem. Datum Neapoli, 12. Kal. Juniii2) Item dedit aliam bullam, qua injungit, ut D. Henricus, parochus ad S. Jacobum et Wernerus, vicarius in monte S. Petri abstineant in concili- onibus suis a molestatione fratrum Minorum et Dominicanorum. Datum A- nagniae, 6. Idus Augustič) ) . - Quod Patres provinciales possint appro- bare concionatores 9/1). - Innocentius IV. dat bullam conventui Brunen- si, ut possint de rapinis et usuris etian acceptare eleemosynam, dum- modo restitui non possit legitimis possessoribus. Datum Laterani, Ka- lendis Aprilis 192). 1. Er war Provinzial in d. J. 1247-51. - 2. Volný. Kirch. Topographie Olm. Erzdiöz. IV, 205 verlegt die Einführung der Minoriten in Troppau nur annänernd in d. J. 1240. - 3. Er leitete die Provinz vom 8. Sept. 1253 bis zum 31. Dez. 1256. - 4-5. Ist nicht in CDM. - 6. Er starb an 22. Sept. 1253. Begraben wahrscheinlich beim hl. Franziskus/vide No- votný, Dějiny I, 3, 852/. - 7. Fehlt in CDM. - 8. Herausgegeben von. Dřímal in der Studie "Vilém z Kolína“, ČEMI 1931/55/, 38-39. - 9-10. Fehlen in CDM. j. A1, 20b,A2, 6b - K. A1, 20b,A2, 7a - m. A1, 21a,A2, 7a - n. A A2 2, 7b. 1 1, 20b, - d. A, A2 a. A1, 23a, 2, 8a — e. — b. A1, 23a, 2, 8b - C. A1 „ 23a 2, 8b A 1,23b. Die Worte: "S. Spiritus Oppaviae" sind nit fünf geteilten Li- nien unterstreichen und dahinter steht von frender Hand dazugeschrie- ben: "S. P. N. Francisci Olomucii“. A2, hat bloss Eintragungen von 2, 8b Troppau. - f. Al 1, 23b.A2, 8b: "Moritur rex Wenceslaus et sepelitur apud
Strana 32
- 52 - /1255 profluxit sanguis de pede Crucifixi in ecclesia S. Georgii Pra gae, Pomneno judice regis Bohemiae adorante et manu sanguinem de pede Crucifixi detergente/i/a) /1256. Virgines Vestales de S. Georgii coenobio exiverunt inque Pra- gensi civitate sunt commoratae, nam timor magnus Comanorum et aliorum militum ex Vngaria auxiliariorum regis Belae in Moraviam procurrentium irruit super Boemiam, eorum itaque impetum veritus rex Fenceslaus com- meatum et alimoniam in illo ipso coenobic recondidit. - Cumani duce re- ge Vngariae multa millia christianorum occiderunt in Moravia circa Olo- mucium, infinitique fugiente ab eorum facie sunt submersi//. 1257. In festo S. Antonii de Padua celebravit congregationem P. Da- niel, in qua receptus est locus Nisa/e/ et Calisii. - Bruno episcopus Olomucensis concedit christifidelibus 40 dierum indulgentiam visitan- tibus in annuis dedicationitus altare B. Virginis et S. Francisci Bru- nae2)c). 1258. P. Daniel congregationen celebravit in Nativitate B. Virginis Iglaviae et locus Lithumiensis recipitur ). 1260. S. Bonaventura capitulum generale celebravit Narbonae et ibi vera fit distributio provinciarun. In hoc capitulo P. Daniel3) provin- cialis ab officio absolutus fuit. In Nativitate B. Mariae Virginis ce- lebratur capitulum provinciale O-omucii ad S. Franciscum et eligitur in provincialem Bohemiae et Polonias Fr. Aegidius2). 1261. P. Aegidius celebravit congregationem benescoviae in festo Pen- thecostesf). - Primislaus, rex Boheriaë, dictus Ottocarus repudiat con- iugem suam Margaretam ob sterilitaten et jungit sibi Kunigundim, ducis Bulgariae filiam, quae ab archiepiscopo Moguntino, comite de Falceken- stein Moguntiae coronatur?). 1262. In festo Penthecostes P. Aegldius celebravit congregationen Brunae, ubi civitas, absoluta congregatione, fortuito igne una cum pri- * mo conventulo absumiturf). - Sanctus Pater Bonaventura generalis mittit .. Alanum1) in provinciam Bohemiac et per eundem inquiri fecit de mo- ribus et vita Patrum Bohemorum et Moravorum1). 1263. Pisis celebratur capitulum generale, ubi ad relationem P. Ala- ni visitatoris Bohemiae P. Aegidius provincialis ab officio absolvitur. provincia jure electionis provincialem privatur et custodia Moraviae provinciae Austriae, et Budissinensis Saxoniae provinciae adiungitur, per S. Bonaventuram generalem, et instituitur in provincialem Bohemiae et Polloniae P. Petrus Bastym17/. 1. Diese Notiz ist mit der felgenden/ 1236/ wörtlich aus dem Fortsetzer des Kosmas übernommen /FRB II, 290 u. 291/. - 2. In CDM III. fehlt die- se Urkunde. - 3. Daniel wurde in Breslau 1256 zum Provinzial erwählt; er resignierte jedoch schon im J. 1257. - 4. P. Alanus de Dacia, über ihn in dem Kapitel von den Ordens-Streitigkeiten. - 5, Richtig: Basztyr Patres Franciscanos ad S. Jacobum Pragae, uti desiderabat. Mortuus ita- que 23. Octobris, postquam 35 annis regnasset et amantissimus fratrun S. Francisci fuisset. - g. A1, 23b,A2, 8b - h. A1, 24a,A2, 9a.A2 führt den Text der Urkunde wörtlich an. - i. A1, 24a,42, 9b-10a j. Nur A, 2 In extenso. - k. A1, 24a. 9a-b. a. A1, 24a - b. A1, 24b - C. A1, 24b, 2, 10b - d. A1, 25a,A2, 10b - 2. A — h. A1, 26a, 2, 1a A1, 24b, 2, 11a f. A1, 25b,42, 11a g. A1, 25b — - i. A1 A2 1.c. - j. A 2 1, 26a, 2, 1la-b.
- 52 - /1255 profluxit sanguis de pede Crucifixi in ecclesia S. Georgii Pra gae, Pomneno judice regis Bohemiae adorante et manu sanguinem de pede Crucifixi detergente/i/a) /1256. Virgines Vestales de S. Georgii coenobio exiverunt inque Pra- gensi civitate sunt commoratae, nam timor magnus Comanorum et aliorum militum ex Vngaria auxiliariorum regis Belae in Moraviam procurrentium irruit super Boemiam, eorum itaque impetum veritus rex Fenceslaus com- meatum et alimoniam in illo ipso coenobic recondidit. - Cumani duce re- ge Vngariae multa millia christianorum occiderunt in Moravia circa Olo- mucium, infinitique fugiente ab eorum facie sunt submersi//. 1257. In festo S. Antonii de Padua celebravit congregationem P. Da- niel, in qua receptus est locus Nisa/e/ et Calisii. - Bruno episcopus Olomucensis concedit christifidelibus 40 dierum indulgentiam visitan- tibus in annuis dedicationitus altare B. Virginis et S. Francisci Bru- nae2)c). 1258. P. Daniel congregationen celebravit in Nativitate B. Virginis Iglaviae et locus Lithumiensis recipitur ). 1260. S. Bonaventura capitulum generale celebravit Narbonae et ibi vera fit distributio provinciarun. In hoc capitulo P. Daniel3) provin- cialis ab officio absolutus fuit. In Nativitate B. Mariae Virginis ce- lebratur capitulum provinciale O-omucii ad S. Franciscum et eligitur in provincialem Bohemiae et Polonias Fr. Aegidius2). 1261. P. Aegidius celebravit congregationem benescoviae in festo Pen- thecostesf). - Primislaus, rex Boheriaë, dictus Ottocarus repudiat con- iugem suam Margaretam ob sterilitaten et jungit sibi Kunigundim, ducis Bulgariae filiam, quae ab archiepiscopo Moguntino, comite de Falceken- stein Moguntiae coronatur?). 1262. In festo Penthecostes P. Aegldius celebravit congregationen Brunae, ubi civitas, absoluta congregatione, fortuito igne una cum pri- * mo conventulo absumiturf). - Sanctus Pater Bonaventura generalis mittit .. Alanum1) in provinciam Bohemiac et per eundem inquiri fecit de mo- ribus et vita Patrum Bohemorum et Moravorum1). 1263. Pisis celebratur capitulum generale, ubi ad relationem P. Ala- ni visitatoris Bohemiae P. Aegidius provincialis ab officio absolvitur. provincia jure electionis provincialem privatur et custodia Moraviae provinciae Austriae, et Budissinensis Saxoniae provinciae adiungitur, per S. Bonaventuram generalem, et instituitur in provincialem Bohemiae et Polloniae P. Petrus Bastym17/. 1. Diese Notiz ist mit der felgenden/ 1236/ wörtlich aus dem Fortsetzer des Kosmas übernommen /FRB II, 290 u. 291/. - 2. In CDM III. fehlt die- se Urkunde. - 3. Daniel wurde in Breslau 1256 zum Provinzial erwählt; er resignierte jedoch schon im J. 1257. - 4. P. Alanus de Dacia, über ihn in dem Kapitel von den Ordens-Streitigkeiten. - 5, Richtig: Basztyr Patres Franciscanos ad S. Jacobum Pragae, uti desiderabat. Mortuus ita- que 23. Octobris, postquam 35 annis regnasset et amantissimus fratrun S. Francisci fuisset. - g. A1, 23b,A2, 8b - h. A1, 24a,A2, 9a.A2 führt den Text der Urkunde wörtlich an. - i. A1, 24a,42, 9b-10a j. Nur A, 2 In extenso. - k. A1, 24a. 9a-b. a. A1, 24a - b. A1, 24b - C. A1, 24b, 2, 10b - d. A1, 25a,A2, 10b - 2. A — h. A1, 26a, 2, 1a A1, 24b, 2, 11a f. A1, 25b,42, 11a g. A1, 25b — - i. A1 A2 1.c. - j. A 2 1, 26a, 2, 1la-b.
Strana 33
— 33 — 1264 Dominica "Jubilate" P. Petrus Basstyn/!/ celebravit propter magna negotia 1) congregationem Regino-Grecii, ubi recipitur locus in Glogovia Superiori. Item aliam congregationem celebravit Wratislaviae in festo S. Franciscia). 1265. In festo Penthecostes P. Petrus celebravit congregationem Op- paviae 6). 1266. S. Bonaventura capitulum generale celebravit Parisiis, ubi P. Petrum Bastym, provincialem Bohemiae ab officio absolvit et insti- tuit provincialem Bohemiae et Poloniae P. Gamfredum et custodiam Mora- viae et Budissinensem provinciae restituit. - Eodem anno P. Gamfredus congregationem celebravit Pragae, in festo S. Jacobic). 1267. In festo Penthecostes P. Gamfredus celebravit congregationem Leutomiricii . 1268. Hoc anno terribiles motus suscitati sunt in provincia Bohe- miae, dum nec Bohemi, nec Poloni Patri Gamfredo oboedire vellent, sed elegerint sibi vicarium provinciae, P. Jacobum Diedonis et ad Sedem a- postolicam appelarunt. Quam cum vacantem invenissent, totum negotium. Patri generali commiserunt. Interea P. Gamfredus congregationem cele- brabat in Aureo Monte, ad quam pauci convenerunt. Pater generalis huic ma v occurrere volens, misit ad provinciam Bohemiae P. Raymundum pro assistente Patri provinciali et P. Mansuetum pro assistente provinciae, qui Patres assistentes omnia pacifice composuerunt 2). 1269. Capitulum generale celebratur Assissii et P. Gamfredus ab of- ficio absolvitur et instituitur provincialis Bohemiae et Poloniae P. Theodatus, custodia Budissinensis provinciae Saxomiae adiungitur. P. Theodatus in Nativitate B. Virginis congregationem celebravit Olomu- cii, in conventu S. Francisci/). 1270. Hoc anno moritur P. provincialis, Theodatus, et instituitur Fr. Matthaeus in provincialem, qui congregationem tenuit in Aureo Mon- te in festo Pehthecostes, in qua congregatione locus Gnesnensis et Svienuwicensis recipitur9). - Bertholdus2), episcopus Bambergensis, concedit onnibus christifidelibus, qui ecclesian fratrum Minorum Bru- nae in solemnitate S. Joannis Baptistae, S. Francisci, Antonii, Cla:- rae, S. Crucis, Dedicatione visitaverint, 40 dies indulgenciarumm), feria 4. ante S. Magdalenae1). 1271., In festo Penthecostes P. Matthaeus celebravit congregationem Glacii/3. 1272. In concilio generali Iugdunensi ob labores et merita a Grego- rio X. S. Bonaventura creatur cardinalis et tamen remanet generalis or- dinis3). - Sub eodem concilio celebratur capitulum generale Lugduni, 1. Wie sich aus den Eintragungen der Jahre 1266 und 1268 ergibt, han- delt es sich wohl um Streitigkciten zwischen Čechen und Polen. - 2. B. von Leiningen/1258-85/. Gams, Series episcoporum ecclesiae catholicae /Leipzig 1931, 259. Fehlt in CDM. - 3. Richtig i. J. 1273/Vide Ban- dot, Dictionnaire d' hagiographie, Paris 1925, 129/. a. A1, 26b, 2. 11b - b. A. A 1, 26b, 2, 11b - c. A1, 27a,A2, 12a - d. Al A, 1.c. - e. A1, 27b,A2, 12a - I. A1, 28a,A2, 12b - g. A1, 28a, 2, 12b - h. A, indulgencias. - i. A, ante S. Mariam Magdalenam. - j. A- 1, 28а, A, 2, 13a.
— 33 — 1264 Dominica "Jubilate" P. Petrus Basstyn/!/ celebravit propter magna negotia 1) congregationem Regino-Grecii, ubi recipitur locus in Glogovia Superiori. Item aliam congregationem celebravit Wratislaviae in festo S. Franciscia). 1265. In festo Penthecostes P. Petrus celebravit congregationem Op- paviae 6). 1266. S. Bonaventura capitulum generale celebravit Parisiis, ubi P. Petrum Bastym, provincialem Bohemiae ab officio absolvit et insti- tuit provincialem Bohemiae et Poloniae P. Gamfredum et custodiam Mora- viae et Budissinensem provinciae restituit. - Eodem anno P. Gamfredus congregationem celebravit Pragae, in festo S. Jacobic). 1267. In festo Penthecostes P. Gamfredus celebravit congregationem Leutomiricii . 1268. Hoc anno terribiles motus suscitati sunt in provincia Bohe- miae, dum nec Bohemi, nec Poloni Patri Gamfredo oboedire vellent, sed elegerint sibi vicarium provinciae, P. Jacobum Diedonis et ad Sedem a- postolicam appelarunt. Quam cum vacantem invenissent, totum negotium. Patri generali commiserunt. Interea P. Gamfredus congregationem cele- brabat in Aureo Monte, ad quam pauci convenerunt. Pater generalis huic ma v occurrere volens, misit ad provinciam Bohemiae P. Raymundum pro assistente Patri provinciali et P. Mansuetum pro assistente provinciae, qui Patres assistentes omnia pacifice composuerunt 2). 1269. Capitulum generale celebratur Assissii et P. Gamfredus ab of- ficio absolvitur et instituitur provincialis Bohemiae et Poloniae P. Theodatus, custodia Budissinensis provinciae Saxomiae adiungitur. P. Theodatus in Nativitate B. Virginis congregationem celebravit Olomu- cii, in conventu S. Francisci/). 1270. Hoc anno moritur P. provincialis, Theodatus, et instituitur Fr. Matthaeus in provincialem, qui congregationem tenuit in Aureo Mon- te in festo Pehthecostes, in qua congregatione locus Gnesnensis et Svienuwicensis recipitur9). - Bertholdus2), episcopus Bambergensis, concedit onnibus christifidelibus, qui ecclesian fratrum Minorum Bru- nae in solemnitate S. Joannis Baptistae, S. Francisci, Antonii, Cla:- rae, S. Crucis, Dedicatione visitaverint, 40 dies indulgenciarumm), feria 4. ante S. Magdalenae1). 1271., In festo Penthecostes P. Matthaeus celebravit congregationem Glacii/3. 1272. In concilio generali Iugdunensi ob labores et merita a Grego- rio X. S. Bonaventura creatur cardinalis et tamen remanet generalis or- dinis3). - Sub eodem concilio celebratur capitulum generale Lugduni, 1. Wie sich aus den Eintragungen der Jahre 1266 und 1268 ergibt, han- delt es sich wohl um Streitigkciten zwischen Čechen und Polen. - 2. B. von Leiningen/1258-85/. Gams, Series episcoporum ecclesiae catholicae /Leipzig 1931, 259. Fehlt in CDM. - 3. Richtig i. J. 1273/Vide Ban- dot, Dictionnaire d' hagiographie, Paris 1925, 129/. a. A1, 26b, 2. 11b - b. A. A 1, 26b, 2, 11b - c. A1, 27a,A2, 12a - d. Al A, 1.c. - e. A1, 27b,A2, 12a - I. A1, 28a,A2, 12b - g. A1, 28a, 2, 12b - h. A, indulgencias. - i. A, ante S. Mariam Magdalenam. - j. A- 1, 28а, A, 2, 13a.
Strana 34
— 34 — in quo P. Matthaeus absolvitur ab officio et P. Nicolaus Moravus, the- ologiae lector, instituitur provincialis. Custodia Cracoviensis pro- vinciae restituitur, sed Budissinensis et Wratislaviensis Saxoniae in- corporantur. - Eodem anno P. Nicolaus tenuit congregationem Pragae in Nativitate B. Virginis. - Wernerus archiepiscopus Moguntinusi) per bul- lam prohibet omnibus sibi subiectis/tunc enim episcopus Pragensis et Olomucensis subiecti erant/ ne impedirent homines, quominus sibi apud religiosos sepulturas eligant. Datum Moguntiae, Cal. Majio). - Origina- le est Brunae in sequenti forma: Wernerus, Dei gracia sedis Moguntiae archiepiscopus, sacri Romani imperii per Germaniam archicancellarius, universis fidelibus praesentes litteras inspecturis salutem in Dominc sempiternam. Meminerimus nos in concilio Moguntino per nos novissime celebrato inter alia, quae statuimus de fratrum/13b/ episcoporum et aliorun praelatorum in eodem praesentium consilio tale nuper scriptru statutum de verbo ad verbum solemniter edidisse: Sacrum concilium uni- versos sacerdotes ecclesiarum parochialium et capellarum ministros ex- communicationi subiacere decernit, quicunque alicui de plebe sua in vita sive in morte directe vel indirecte persuadere praesumpserit, ne in ecclesiis conventualibus vel aliis locis magis religiosis eligant sibi sepulturam, cum talis persuasu sacris canonibus contradicat et de avaritiae radice procedat, universi sacerdotes et ministri praedicti in communicando subditos suos in aegritudine constitutos difficultate. ut accepimus/vacat/ aliquando ob hoc duntaxat, qui iidem subditi in ecclesiis conventualibus seu aliis magis religiosis sibi eligant se- pulturam. Cum igitur mera in talibus perniciosa admodum et damnosa hui- us sacri approbatione concilii adiicimus concilio memorato, ut post- quam dicti subditi peccatorum suorum confessionem fecerint, ut tenen- tur. et rectores eorum ob hoc, quod elegerunt sepulturam in ecclesiis conventualibus seu in aliis locis magis religiosis et dioecesanc suc- iectis difficiles se reddiderint in communicando eosdem, iidem ex tune commmionem Corporis Domini nostri Jesu Christi recipere valeant t sacerdote. Drrrevinus etiam, ut praesentes pro li. beris infra annos discretionis agentibus ac pro iis, quos tenent in propria potestate, eligere valeant libere. Datum Moguntiae, anno MCC LXXII, octavo Kal. Maii. 1273. P. Nicolaus provincialis Bohemiae celebravit congregationer Begino-Graecii dominica "Jubilate"2. 1274, in festo S. Matthaei P. Nicolaus celebravit congregationem in conventu Cracoviensic). 1275, in octava apostolorum Petri et Pauli P. Nicolaus2) celebra- vit congregationem in conventu hic Brunae 2. 1276. Kunigundis2) filia Ottocari regis Bohemiae cum aliis filiabus magnatum ordinem S. Clarae suscipit in congregatione ibidem Pragae co- lebrata per P. Nicolaum, cui solemnitati interfuerunt quinque episco- pií). 1 1277. Calissii celebravit congregationem Pater provincialis Poheml-- ae Nicolaus). 1. 7. V. Eppenstein/1259-84/. Gams, o. c. 289. Fehlt in CDM. - 2. Die- se Notiz stimmt wörtlich überein mit den sog. Minoriten Beneš. Neplaco /FRB III, 477/ spricht von 14 Novizinnen, Franz von Prag /°.c. 17.553. ven 12. Bis hierher gleichen sich beide Varianten aufs €. А1, 28b, 2, 13a. führt den Text der Urkunde in extenso an. - b. A. . 42, 13a-b —, 235, Bru- 42, 14a - C. A. 1, 29a, 2, 14a - d. A1,A2 1. c. - e. A,: in conventu
— 34 — in quo P. Matthaeus absolvitur ab officio et P. Nicolaus Moravus, the- ologiae lector, instituitur provincialis. Custodia Cracoviensis pro- vinciae restituitur, sed Budissinensis et Wratislaviensis Saxoniae in- corporantur. - Eodem anno P. Nicolaus tenuit congregationem Pragae in Nativitate B. Virginis. - Wernerus archiepiscopus Moguntinusi) per bul- lam prohibet omnibus sibi subiectis/tunc enim episcopus Pragensis et Olomucensis subiecti erant/ ne impedirent homines, quominus sibi apud religiosos sepulturas eligant. Datum Moguntiae, Cal. Majio). - Origina- le est Brunae in sequenti forma: Wernerus, Dei gracia sedis Moguntiae archiepiscopus, sacri Romani imperii per Germaniam archicancellarius, universis fidelibus praesentes litteras inspecturis salutem in Dominc sempiternam. Meminerimus nos in concilio Moguntino per nos novissime celebrato inter alia, quae statuimus de fratrum/13b/ episcoporum et aliorun praelatorum in eodem praesentium consilio tale nuper scriptru statutum de verbo ad verbum solemniter edidisse: Sacrum concilium uni- versos sacerdotes ecclesiarum parochialium et capellarum ministros ex- communicationi subiacere decernit, quicunque alicui de plebe sua in vita sive in morte directe vel indirecte persuadere praesumpserit, ne in ecclesiis conventualibus vel aliis locis magis religiosis eligant sibi sepulturam, cum talis persuasu sacris canonibus contradicat et de avaritiae radice procedat, universi sacerdotes et ministri praedicti in communicando subditos suos in aegritudine constitutos difficultate. ut accepimus/vacat/ aliquando ob hoc duntaxat, qui iidem subditi in ecclesiis conventualibus seu aliis magis religiosis sibi eligant se- pulturam. Cum igitur mera in talibus perniciosa admodum et damnosa hui- us sacri approbatione concilii adiicimus concilio memorato, ut post- quam dicti subditi peccatorum suorum confessionem fecerint, ut tenen- tur. et rectores eorum ob hoc, quod elegerunt sepulturam in ecclesiis conventualibus seu in aliis locis magis religiosis et dioecesanc suc- iectis difficiles se reddiderint in communicando eosdem, iidem ex tune commmionem Corporis Domini nostri Jesu Christi recipere valeant t sacerdote. Drrrevinus etiam, ut praesentes pro li. beris infra annos discretionis agentibus ac pro iis, quos tenent in propria potestate, eligere valeant libere. Datum Moguntiae, anno MCC LXXII, octavo Kal. Maii. 1273. P. Nicolaus provincialis Bohemiae celebravit congregationer Begino-Graecii dominica "Jubilate"2. 1274, in festo S. Matthaei P. Nicolaus celebravit congregationem in conventu Cracoviensic). 1275, in octava apostolorum Petri et Pauli P. Nicolaus2) celebra- vit congregationem in conventu hic Brunae 2. 1276. Kunigundis2) filia Ottocari regis Bohemiae cum aliis filiabus magnatum ordinem S. Clarae suscipit in congregatione ibidem Pragae co- lebrata per P. Nicolaum, cui solemnitati interfuerunt quinque episco- pií). 1 1277. Calissii celebravit congregationem Pater provincialis Poheml-- ae Nicolaus). 1. 7. V. Eppenstein/1259-84/. Gams, o. c. 289. Fehlt in CDM. - 2. Die- se Notiz stimmt wörtlich überein mit den sog. Minoriten Beneš. Neplaco /FRB III, 477/ spricht von 14 Novizinnen, Franz von Prag /°.c. 17.553. ven 12. Bis hierher gleichen sich beide Varianten aufs €. А1, 28b, 2, 13a. führt den Text der Urkunde in extenso an. - b. A. . 42, 13a-b —, 235, Bru- 42, 14a - C. A. 1, 29a, 2, 14a - d. A1,A2 1. c. - e. A,: in conventu
Strana 35
— 35 - 1278. Ottocarus rex Bohemiae instigante conjuge pugnans contra Rudolfum imperatorem prope Cissersdorf una cum multis militibus suorum occubuit, corpus Znoymae, apud fratres Minores deponitura). Filius Ot- tochari -enzeslaus, octo annorum erat et hic, cum regnum paternum ad- ministrare non posset, datur a Rudolfo imperatore tutor Otto marchio Brandeburgensis, qui interim regnum administraret, nam coniux Ottonis erat soror regis Ottocari. Annum pugnae aliqui referunt ad annum 1280 . -/Przemyslus Ottocarus cun suis copiis expeditionem versus Moraviam, hoc die solvens Praga, Rudolfo imperatori bello indicto, nimirum ab eo- dem Austriam armis repetiturus, sed bis victor in eo proelio victus ce- cidit/). in festo S. Michaelis P. Nicolaus congregationem celebravit 12 Oppolii'a) 1280, in festo Penthecostes P. Nicolaus celebravit congregationem Oppaviae 2). 1281. In die Pentecostes P. Nico- 1281, 15. Februarii moritur Crem- sirii magnus ille episcopus Olomu- laus celebravit congregaticnem Glo- censis Bruno de Saxonia oriundus, goviae Inferioris, quo texpore P. cui succedit Teodoricus in episec- generalis Bonagratia erat in pro- vincia pro visitatione. patu, nostri ordinis Minorum singu- larissimus patronus et fautor. Theodoricus, episcopus Olomucensis, dat bullam, in qua excommunicat cn- nes, qui loca fratrum Minorum vic- laverint, idque juxta bullam Cle- mentis. Datum 15. Kal. Octobris. C- riginale Brunae habetur. Item concedit fratribus, quod pos- sint audire confessionem infirmo- rum, communicare in domibus, si sa- cellanus nolit accedere. Neque mi- nus concedit, quod per totam Bohe- mian possint debiles absolvere a casibus episcopo reservatis, alios debent ad episcopum mittere, de quibus concessionibus bulla sequeas quae etiam in se continet faculta- tem pracdicandi9). Theodoricus, episcopus Olomucensis dat bullam, in qua excommunicat omnes, qui loca fratrum Minorum violaverint, idque juxta bullam Clementis, Datum 15. Cal. Octobris. /Originale/. Item concedit fratribus Brunensi- bus, quod possint audire confessi- ones, etiam infirmos communicare in domibus, si sacellanus nolit accedere. /Originale/2). Item concedit fratribus per totam Bohemiam, ut possint debiles absol- vere a casibus episcopo reservatis, sed alios debent ad episcopum di- mittere./Originale/. Die 15. Februarii moritur magnus ille episcopus Olomucensis Bruno ex Saxonia oriundus, cui succedit Theo- doricus in episcopatu, nostri ordi- . nis singularissimus fautorf). Theodoricus, Dei gratia episcopus Olomucensis dilecto filio, fratri Nicolao ministro fratrum Minorum per Bohemiam salutem in Domino Jesu Christo. Cum lapsus humani multi sint, qui ad reparationem innocentiae penitentiae exigunt medicinam, quae licet ex ordine sacerdotii recepto presbyteris videatur esse commissa, graviora tamen in his animarum pe ricula et eorundem periculorum remdia sunt secundum instructionem sanc- tae ecclesiae episcopali judicio reservata. Unde, cum vos nobis divina 1. Davon schreibt auch Aeneas Sylvius in der Historia Bohemiae/Köln a. R. 1537, 54-55/: Quem, tametsi sua sponte satis fureret, magis tamen ac magis uxor incendit.." - 2. Fahrscheinlich diese Urkunde druckte Dřímal ab/Biskup Vilém z Kolína/ in ČMI 1931, 39-40. nensi. - f. Al 1, 29b, 2, 14b 7 g. A1, 29b, 2, 14b. a. A1, 31a, 2, 15a — be. A1, 31a - d. A — 1, 30a, 2, 15a — e. A1, 30b,
— 35 - 1278. Ottocarus rex Bohemiae instigante conjuge pugnans contra Rudolfum imperatorem prope Cissersdorf una cum multis militibus suorum occubuit, corpus Znoymae, apud fratres Minores deponitura). Filius Ot- tochari -enzeslaus, octo annorum erat et hic, cum regnum paternum ad- ministrare non posset, datur a Rudolfo imperatore tutor Otto marchio Brandeburgensis, qui interim regnum administraret, nam coniux Ottonis erat soror regis Ottocari. Annum pugnae aliqui referunt ad annum 1280 . -/Przemyslus Ottocarus cun suis copiis expeditionem versus Moraviam, hoc die solvens Praga, Rudolfo imperatori bello indicto, nimirum ab eo- dem Austriam armis repetiturus, sed bis victor in eo proelio victus ce- cidit/). in festo S. Michaelis P. Nicolaus congregationem celebravit 12 Oppolii'a) 1280, in festo Penthecostes P. Nicolaus celebravit congregationem Oppaviae 2). 1281. In die Pentecostes P. Nico- 1281, 15. Februarii moritur Crem- sirii magnus ille episcopus Olomu- laus celebravit congregaticnem Glo- censis Bruno de Saxonia oriundus, goviae Inferioris, quo texpore P. cui succedit Teodoricus in episec- generalis Bonagratia erat in pro- vincia pro visitatione. patu, nostri ordinis Minorum singu- larissimus patronus et fautor. Theodoricus, episcopus Olomucensis, dat bullam, in qua excommunicat cn- nes, qui loca fratrum Minorum vic- laverint, idque juxta bullam Cle- mentis. Datum 15. Kal. Octobris. C- riginale Brunae habetur. Item concedit fratribus, quod pos- sint audire confessionem infirmo- rum, communicare in domibus, si sa- cellanus nolit accedere. Neque mi- nus concedit, quod per totam Bohe- mian possint debiles absolvere a casibus episcopo reservatis, alios debent ad episcopum mittere, de quibus concessionibus bulla sequeas quae etiam in se continet faculta- tem pracdicandi9). Theodoricus, episcopus Olomucensis dat bullam, in qua excommunicat omnes, qui loca fratrum Minorum violaverint, idque juxta bullam Clementis, Datum 15. Cal. Octobris. /Originale/. Item concedit fratribus Brunensi- bus, quod possint audire confessi- ones, etiam infirmos communicare in domibus, si sacellanus nolit accedere. /Originale/2). Item concedit fratribus per totam Bohemiam, ut possint debiles absol- vere a casibus episcopo reservatis, sed alios debent ad episcopum di- mittere./Originale/. Die 15. Februarii moritur magnus ille episcopus Olomucensis Bruno ex Saxonia oriundus, cui succedit Theo- doricus in episcopatu, nostri ordi- . nis singularissimus fautorf). Theodoricus, Dei gratia episcopus Olomucensis dilecto filio, fratri Nicolao ministro fratrum Minorum per Bohemiam salutem in Domino Jesu Christo. Cum lapsus humani multi sint, qui ad reparationem innocentiae penitentiae exigunt medicinam, quae licet ex ordine sacerdotii recepto presbyteris videatur esse commissa, graviora tamen in his animarum pe ricula et eorundem periculorum remdia sunt secundum instructionem sanc- tae ecclesiae episcopali judicio reservata. Unde, cum vos nobis divina 1. Davon schreibt auch Aeneas Sylvius in der Historia Bohemiae/Köln a. R. 1537, 54-55/: Quem, tametsi sua sponte satis fureret, magis tamen ac magis uxor incendit.." - 2. Fahrscheinlich diese Urkunde druckte Dřímal ab/Biskup Vilém z Kolína/ in ČMI 1931, 39-40. nensi. - f. Al 1, 29b, 2, 14b 7 g. A1, 29b, 2, 14b. a. A1, 31a, 2, 15a — be. A1, 31a - d. A — 1, 30a, 2, 15a — e. A1, 30b,
Strana 36
— 36 — gratia coadjutores adjunxit in agro dominico tam ad labores, quam ad la- borum praemia praestolanda, nos autem pluribus irretiti negotiis omni- bus talibus sufficere personaliter non possumus, discretioni vestrae o- nus nostrum imponentes pro parte, hanc vobis damus potestatem, ut per totam dioecesim nostram et libere praedicetis et confessionem eorum, qui hoc expetierint audiatis, ipsis paenitentias secundum quod eorum saluti expedire noveritis injungendo. Damus etiam vobis potestatem, ut in omnibus criminibus occultis vice nostra et paenitentiam injungere et gratiam, quam non possumus facere, vos possitis. Mulieres etiam, quae pueros teneros vel oppresserunt vel causam mortis eis dederunt ex mala custodia ad confessionem recipiatis et eis poenitentiam injungatis. Et si aliquae talium per alios presbyteros in poenitentia plus debito fu- erant aggravatae, liceat vobis easdem pocnitentias ratione praevia le- vigare. Tales, etiam mulieres, si majorem partem poenitentiae vel medie- tatenc.-gerunt et maxime si sint debiles vel si ad nos non possint com- mode accedere, vice nostra in ecclesiam inducatis. Fortes tamen, et/15b/ quae ad nos commode accedere possunt, accedere ad nostram praesentiam transmittentes. Cum homicidis etiam vel aliis criminibus, quibus irre- titis possitis hane gratiam facere ut si sine poenitentia supra modum gravati possitis eis alleviare. Si quos etiam tales ita debiles inve- neritis, quod ad nos non possunt accedere vel si crimen eorum sit oc- cultun, considerata eorum poenitentia, quam egerunt, si hoc expedire videritis, eis introitum ecclesiae concedatis. Damus etiam vobis autho- ritatem. ut humana consideratione discreta de fratribus vestris aliquas doctas personas eligatis ad confessiones audiendas et poenitentias in- jungendas et volumus, quod illi in omnibus eandem, quam vobis in prae- nissis concessimus, habeant potestatem, aliquos etiam fratres vestros eligatis ad praedicandum, quos ad hoc scitis idoneos/vacat/ exerceant verbi Dei ad honorem ipsius, ex quorum verbis aedificari possit, non turbari populus christianus. Data in Modricz, anno Domini MCCLXXXI, quinto decimo Kal. Octobris, pontificatus nostri anno primo. -/Bulla ratione exemptionis et liberae sepulturae inveniuntur infra ab eodem episcopo approbatae, anno 1688 /sic//. 1282. Capitulum generale celebratur Argentinae praeside P. Bonagra- tia, in quo Patres Bohemi et Poloni libertatem impetrant sibi deinceps eligendi provinciales, quo jure ab anno 1261 privati fuerant. Huic ca- pitulo 33 provinciales interfucrunt et 700 Patres, imperator Rudolfus, filius ejus Rudolfus, Conradus 1/ episcopus Argentorantensis, Probus e- piscopus Tulnensis2) ex ordine, Henricus Basileensis 3) et Insolanus, ambo ex ordine. In hoc capitulo P. Nicolaus ab officio absolutus fuit et electus in provincialem Bohemiae P. Czaslaus4), qui codem anno, in festo Nativitatis B. Virginis congregationem celebravit in conventu nostro Glazensi a). 1283. Pragae, 6. Martii moritur soror Agnes, filia regis Bohemiae Primislai, quae in ordine S. Clarae in opinione sanctitatis vixit annis 49. - P. Zeslaus, provincialis, congregationem celebravit in festo Pen- thecostes Znoymae2/. 1. Konrad III. v. Lichtenberg/1273-99/, Gams, o. c. 315. - 2. Kann nicht festgestellt werden. - 3. Heinrich IV. Knoderer /1275-86/, Gams, o. c. 261. - 4. Dieser Ceslaus ist wohl jener Lektor, für den sich die Königin Kunigunde verwandte, dass er wenigstens in Böhmen bleibe/wenn er schon versetzt werden sollte/, weil sie ihn als "lectorem linguae nostrae" kannte./Palacký, Ueber For"elbücher Abhandlungen der ön. b. Ges. der Wissenschaft, 1843, 287-289/. — f. A1, 30b — g. A2, 15a. A2 2, 15a a. A1, 31a,A2, 16a- b. A1, 31a, A2, 16b.
— 36 — gratia coadjutores adjunxit in agro dominico tam ad labores, quam ad la- borum praemia praestolanda, nos autem pluribus irretiti negotiis omni- bus talibus sufficere personaliter non possumus, discretioni vestrae o- nus nostrum imponentes pro parte, hanc vobis damus potestatem, ut per totam dioecesim nostram et libere praedicetis et confessionem eorum, qui hoc expetierint audiatis, ipsis paenitentias secundum quod eorum saluti expedire noveritis injungendo. Damus etiam vobis potestatem, ut in omnibus criminibus occultis vice nostra et paenitentiam injungere et gratiam, quam non possumus facere, vos possitis. Mulieres etiam, quae pueros teneros vel oppresserunt vel causam mortis eis dederunt ex mala custodia ad confessionem recipiatis et eis poenitentiam injungatis. Et si aliquae talium per alios presbyteros in poenitentia plus debito fu- erant aggravatae, liceat vobis easdem pocnitentias ratione praevia le- vigare. Tales, etiam mulieres, si majorem partem poenitentiae vel medie- tatenc.-gerunt et maxime si sint debiles vel si ad nos non possint com- mode accedere, vice nostra in ecclesiam inducatis. Fortes tamen, et/15b/ quae ad nos commode accedere possunt, accedere ad nostram praesentiam transmittentes. Cum homicidis etiam vel aliis criminibus, quibus irre- titis possitis hane gratiam facere ut si sine poenitentia supra modum gravati possitis eis alleviare. Si quos etiam tales ita debiles inve- neritis, quod ad nos non possunt accedere vel si crimen eorum sit oc- cultun, considerata eorum poenitentia, quam egerunt, si hoc expedire videritis, eis introitum ecclesiae concedatis. Damus etiam vobis autho- ritatem. ut humana consideratione discreta de fratribus vestris aliquas doctas personas eligatis ad confessiones audiendas et poenitentias in- jungendas et volumus, quod illi in omnibus eandem, quam vobis in prae- nissis concessimus, habeant potestatem, aliquos etiam fratres vestros eligatis ad praedicandum, quos ad hoc scitis idoneos/vacat/ exerceant verbi Dei ad honorem ipsius, ex quorum verbis aedificari possit, non turbari populus christianus. Data in Modricz, anno Domini MCCLXXXI, quinto decimo Kal. Octobris, pontificatus nostri anno primo. -/Bulla ratione exemptionis et liberae sepulturae inveniuntur infra ab eodem episcopo approbatae, anno 1688 /sic//. 1282. Capitulum generale celebratur Argentinae praeside P. Bonagra- tia, in quo Patres Bohemi et Poloni libertatem impetrant sibi deinceps eligendi provinciales, quo jure ab anno 1261 privati fuerant. Huic ca- pitulo 33 provinciales interfucrunt et 700 Patres, imperator Rudolfus, filius ejus Rudolfus, Conradus 1/ episcopus Argentorantensis, Probus e- piscopus Tulnensis2) ex ordine, Henricus Basileensis 3) et Insolanus, ambo ex ordine. In hoc capitulo P. Nicolaus ab officio absolutus fuit et electus in provincialem Bohemiae P. Czaslaus4), qui codem anno, in festo Nativitatis B. Virginis congregationem celebravit in conventu nostro Glazensi a). 1283. Pragae, 6. Martii moritur soror Agnes, filia regis Bohemiae Primislai, quae in ordine S. Clarae in opinione sanctitatis vixit annis 49. - P. Zeslaus, provincialis, congregationem celebravit in festo Pen- thecostes Znoymae2/. 1. Konrad III. v. Lichtenberg/1273-99/, Gams, o. c. 315. - 2. Kann nicht festgestellt werden. - 3. Heinrich IV. Knoderer /1275-86/, Gams, o. c. 261. - 4. Dieser Ceslaus ist wohl jener Lektor, für den sich die Königin Kunigunde verwandte, dass er wenigstens in Böhmen bleibe/wenn er schon versetzt werden sollte/, weil sie ihn als "lectorem linguae nostrae" kannte./Palacký, Ueber For"elbücher Abhandlungen der ön. b. Ges. der Wissenschaft, 1843, 287-289/. — f. A1, 30b — g. A2, 15a. A2 2, 15a a. A1, 31a,A2, 16a- b. A1, 31a, A2, 16b.
Strana 37
- 37 - 1284. Die 2. Martii moritur Avi- 1284. 2. Martii moritur Avinionis nionis P. Generalis Bonagratia, se- P. generalis Bonagratia, ibidem se- pultus ibidem. pultus. In festo S. Stanislai episcopi In festo S. Stanislai P. Czaslaus martyris congregationem celebravit congregationem celebravit Cracoviae P. Zeslaus Cracoviae. Otto, marchio Brandeburgensis, Wenzeslaum, Ottoca- ri ilium, quem ut tutor educaverat, Bohemis restituit et administratio- nem regni resignat, regno ut pluri- mum expilatoa). Quod fratres Minores sint exempti ab ordinariorum tribunali, NB. id ipsum spectat ad supra memoratum annum, quemadmodum eo anno denuo attestatum est 6). 1285. P. Zeslaus, provincialis, celebravit in festo S. P. Francis- ci congregationem Glogoviae Supe- riori. Sex electoribus Imperii additur arbiter el elector, rex Bohemiae. Wenzeslaus IV, rex Bohemiae VI, Ot- tochari filius, magnam ecclesian aedificavit, cum videret, quod nu- merus fratrum augeretur, nec com- mode in antiquo conventulo habita- re possent, quia locus satis angus- tus erat et ecclesia sat parva, u- — ti videre est, nam majus refectc: rium cum una ala moderni ambitus erat2) ecclesia1). 1286. P. Zeslaus congregationem celebravit Olomucii, ibidemque per consensum totius previnciae suspensus fuit2) ab officio usque ad sub- sequens capitulum generale. Ibiden suscipitur locus in Bresnitz2. Ru- dolphi imperatoris filiam Juditn Wenzeslaus, rex Bohemiae, sibi matri- monio iungit et a Rudolpho feuda aliquae accipití). 1285. P. Czslaus celebravit in festo S. P. Francisci congregatio- nem Glogoviae Superioris. Wen.eslaus, rex Bohemiae, Ottocari filius, magnam ecclesiam et conven- tum S. Joannis Brunae sumptuosissi- . aclificavit, cum videret, quod numerus fratrum augeretur, nec com- mode in antiquo conventulo habita- re possent, quia locus satis angus- tus erat et ecclesia sat parva, uti videre est, nam antiquum refecto- rium, ubi nunc et pars atrii ante culinam, et primus ambitus erat ec- clesia sub una forniced). 1287. Hoc anno in Sandez capitulum provinciale celebratum fuit et electus fuit in provincialem Bohemiae et Poloniae in festo Nativitatis B. Virginis P. Theodoricus Polonus 9). 1. Beim J. 1660 lesen wir: "Refectorium antiquum cedit/1660/ novo am- bitui ab introitu minoris portae conventus a platea versus orientem, cuius superior pars pro noviciatu seu professatu et studentibus servi- re poterit.." /Volný, K. Top. Diöz. Brünn, I, 104 stimmt damit überein/ - 2. Nach der Eintragung vom Kapitel aus dem J. 1287 wurde an seiner Stelle der Pole Dietrich Provinsial. Laut der Fürsprache der Königin Kunigunde :vide Anmerkung beim J. 1282/ war Česlaus ein bewusster Ce- che und gefiel wahrscheinlich deshalb den Polen nicht als Provinzial; sie setzten ihn daher einfach ab und wählten ihren Mitbruder Dietrich. a. A1 - e. A1, - d. A, 1, 31b - b. A, 32а, 17b-18a 2, 16b - c. A1, 31b A2, 18b - f. A1, 32a - g. A1, 32a. A2, 18a hat: "Hoc anno in Sandes/!/ capitulum provinciale celebratum et electus est P. Theodoricus Polonus provincialis Bohemiae et Poloniae in ativitate B. Mariae Vir- ginis.
- 37 - 1284. Die 2. Martii moritur Avi- 1284. 2. Martii moritur Avinionis nionis P. Generalis Bonagratia, se- P. generalis Bonagratia, ibidem se- pultus ibidem. pultus. In festo S. Stanislai episcopi In festo S. Stanislai P. Czaslaus martyris congregationem celebravit congregationem celebravit Cracoviae P. Zeslaus Cracoviae. Otto, marchio Brandeburgensis, Wenzeslaum, Ottoca- ri ilium, quem ut tutor educaverat, Bohemis restituit et administratio- nem regni resignat, regno ut pluri- mum expilatoa). Quod fratres Minores sint exempti ab ordinariorum tribunali, NB. id ipsum spectat ad supra memoratum annum, quemadmodum eo anno denuo attestatum est 6). 1285. P. Zeslaus, provincialis, celebravit in festo S. P. Francis- ci congregationem Glogoviae Supe- riori. Sex electoribus Imperii additur arbiter el elector, rex Bohemiae. Wenzeslaus IV, rex Bohemiae VI, Ot- tochari filius, magnam ecclesian aedificavit, cum videret, quod nu- merus fratrum augeretur, nec com- mode in antiquo conventulo habita- re possent, quia locus satis angus- tus erat et ecclesia sat parva, u- — ti videre est, nam majus refectc: rium cum una ala moderni ambitus erat2) ecclesia1). 1286. P. Zeslaus congregationem celebravit Olomucii, ibidemque per consensum totius previnciae suspensus fuit2) ab officio usque ad sub- sequens capitulum generale. Ibiden suscipitur locus in Bresnitz2. Ru- dolphi imperatoris filiam Juditn Wenzeslaus, rex Bohemiae, sibi matri- monio iungit et a Rudolpho feuda aliquae accipití). 1285. P. Czslaus celebravit in festo S. P. Francisci congregatio- nem Glogoviae Superioris. Wen.eslaus, rex Bohemiae, Ottocari filius, magnam ecclesiam et conven- tum S. Joannis Brunae sumptuosissi- . aclificavit, cum videret, quod numerus fratrum augeretur, nec com- mode in antiquo conventulo habita- re possent, quia locus satis angus- tus erat et ecclesia sat parva, uti videre est, nam antiquum refecto- rium, ubi nunc et pars atrii ante culinam, et primus ambitus erat ec- clesia sub una forniced). 1287. Hoc anno in Sandez capitulum provinciale celebratum fuit et electus fuit in provincialem Bohemiae et Poloniae in festo Nativitatis B. Virginis P. Theodoricus Polonus 9). 1. Beim J. 1660 lesen wir: "Refectorium antiquum cedit/1660/ novo am- bitui ab introitu minoris portae conventus a platea versus orientem, cuius superior pars pro noviciatu seu professatu et studentibus servi- re poterit.." /Volný, K. Top. Diöz. Brünn, I, 104 stimmt damit überein/ - 2. Nach der Eintragung vom Kapitel aus dem J. 1287 wurde an seiner Stelle der Pole Dietrich Provinsial. Laut der Fürsprache der Königin Kunigunde :vide Anmerkung beim J. 1282/ war Česlaus ein bewusster Ce- che und gefiel wahrscheinlich deshalb den Polen nicht als Provinzial; sie setzten ihn daher einfach ab und wählten ihren Mitbruder Dietrich. a. A1 - e. A1, - d. A, 1, 31b - b. A, 32а, 17b-18a 2, 16b - c. A1, 31b A2, 18b - f. A1, 32a - g. A1, 32a. A2, 18a hat: "Hoc anno in Sandes/!/ capitulum provinciale celebratum et electus est P. Theodoricus Polonus provincialis Bohemiae et Poloniae in ativitate B. Mariae Vir- ginis.
Strana 38
— 38 — 1288. Fr. Matthaeus Aquasporta, generalis, creatur cardinalis. Die 22. Februarii Fr. Hieronymus de Asculo ex ordine Minorum eligitur in pontificem, dictus Nicolaus IV. So- ror Kunigundis, filia regis Ottocari deseruit cum maximo scandalo monas- terium et abiit vias non bonas cum juvene Wolfflini, magna is Bohemiae P. filio.") Fr. Theodoricus celebravit congre- gationem in Kuyavia/!/ in festo Penthecostes. 1288. Fr. Matthaeus Aquisporta, generalis, creatur cardinalis, die 22. Februarii. Fr. Hieronymus de Asculo ex ordine Minorum eligitur in pontificem Ni- colaus IV. dictus. Quod ordo fratrum Minorum et eo- rum domicilia sint omnino exemp- ta ab ordinario. 1289. Celebratur capitulum generale Reati, cui Nicolaus IV. in per- sona praesedit et eligitur P. Raymundus Gamfredi Gallus, sub hoc gene- rali incepit reformatio a Fr. Caesare, quae Caesareanorum dicebatur, manebant sub oboedientia Patris generalis ordinis Minorum. - P. Theo- doricus Glatzii in Nativitate b. Virginis celebravit congregationem ). - Moritur Lescus Niger, rex Poloniae2), cui succedit Henricus3), qui — ius cognominabatur ab adulatoribus cum impie viver t. Praefuit regno annis 20 . 1290. P. Theodoricus congregationem celebravit Mysae in festo Nati- vitatis B. Virginise/. - Wenzeslaus, rex Bohemiae, occupat Glatzium, totamque fere Silesiam regno adiecita). Parva pars Pragae exuritur, ita ut nec unica domus remanserit in- tegra. 1292. In festo S. Michae- 1292. In festo S. Michaelis P. Theo- lis P. Theodoricus celebra- doricus celebravit congregationem Bitho- vit congregationem Bithumii, nii/!/, ubi recipitur locus in Obornaco Adolphus Nassoviae eligituré) in impe- ubi recipitur locus Olomaco. ratorem et Aquisgrani coronatur. Theodo- ricus denuo concedit, ut Patres nostri Brunenses usuris et rapinis 200 lib. po- ssint recipere eleem/osin/as./Originale/i//. 1. Franz v. Prag/FRB IV 353/ schreibt, dass Kunigunde auf Anregung Wenzeslaus II austrat und einen masowischen Herzog heiratete. Von Wölf- - lin veiss er nichts. - 2. Alexander III, der "Schwarze" starb 1288. 3. 1288-90. - 4. Fehlt in CDM. - 5. Gerhard v. Eppenstein/1289-1305/. Gams c. c. 239 - 6. Am 1. Mai. - 7. Fehlt in CDM. a. A1, 322,A2, 20a - b. A1,1.c. - c. A 1291. P. Theodoricus in festo Pen- thecostes Zaslaviae congregationen celebravit. Theodoricus, episcopus Olomucen- sis /, confirmat, quod Innocencius 3. concessit fratribus Minoribus ge- neraliter, quod possint de usuris et rapinis eleemosynas accipere, ut fratres Minores hic Brunae, etiam possint facere/Originale/. Wenzeslaus, rex Bohemiae, post ob- itum Rudolphi imperatoris ab archie- piscopo Moguntino 5/ ad comitia Fran- cofurdum tanquam elector, prima vice citatur, die 7. Septembris. Parva pars Pragae exuritur, ita ut nec unica domus remaneret integra. 1291. P. Theodoricus in festo Penthecostes Czaslaviae congrega- tionem celebrat. Theodoricus, episcopus Olomucen- sis, confirmat, quod Innocentius 4. concessit fratribus Minoribus generaliter, quod possint de usu- ris et rapinis eleemosinam acci- pere, ut supra 1251. 1 1, 33а, 2, 20a — — d. A 2 2, 20a
— 38 — 1288. Fr. Matthaeus Aquasporta, generalis, creatur cardinalis. Die 22. Februarii Fr. Hieronymus de Asculo ex ordine Minorum eligitur in pontificem, dictus Nicolaus IV. So- ror Kunigundis, filia regis Ottocari deseruit cum maximo scandalo monas- terium et abiit vias non bonas cum juvene Wolfflini, magna is Bohemiae P. filio.") Fr. Theodoricus celebravit congre- gationem in Kuyavia/!/ in festo Penthecostes. 1288. Fr. Matthaeus Aquisporta, generalis, creatur cardinalis, die 22. Februarii. Fr. Hieronymus de Asculo ex ordine Minorum eligitur in pontificem Ni- colaus IV. dictus. Quod ordo fratrum Minorum et eo- rum domicilia sint omnino exemp- ta ab ordinario. 1289. Celebratur capitulum generale Reati, cui Nicolaus IV. in per- sona praesedit et eligitur P. Raymundus Gamfredi Gallus, sub hoc gene- rali incepit reformatio a Fr. Caesare, quae Caesareanorum dicebatur, manebant sub oboedientia Patris generalis ordinis Minorum. - P. Theo- doricus Glatzii in Nativitate b. Virginis celebravit congregationem ). - Moritur Lescus Niger, rex Poloniae2), cui succedit Henricus3), qui — ius cognominabatur ab adulatoribus cum impie viver t. Praefuit regno annis 20 . 1290. P. Theodoricus congregationem celebravit Mysae in festo Nati- vitatis B. Virginise/. - Wenzeslaus, rex Bohemiae, occupat Glatzium, totamque fere Silesiam regno adiecita). Parva pars Pragae exuritur, ita ut nec unica domus remanserit in- tegra. 1292. In festo S. Michae- 1292. In festo S. Michaelis P. Theo- lis P. Theodoricus celebra- doricus celebravit congregationem Bitho- vit congregationem Bithumii, nii/!/, ubi recipitur locus in Obornaco Adolphus Nassoviae eligituré) in impe- ubi recipitur locus Olomaco. ratorem et Aquisgrani coronatur. Theodo- ricus denuo concedit, ut Patres nostri Brunenses usuris et rapinis 200 lib. po- ssint recipere eleem/osin/as./Originale/i//. 1. Franz v. Prag/FRB IV 353/ schreibt, dass Kunigunde auf Anregung Wenzeslaus II austrat und einen masowischen Herzog heiratete. Von Wölf- - lin veiss er nichts. - 2. Alexander III, der "Schwarze" starb 1288. 3. 1288-90. - 4. Fehlt in CDM. - 5. Gerhard v. Eppenstein/1289-1305/. Gams c. c. 239 - 6. Am 1. Mai. - 7. Fehlt in CDM. a. A1, 322,A2, 20a - b. A1,1.c. - c. A 1291. P. Theodoricus in festo Pen- thecostes Zaslaviae congregationen celebravit. Theodoricus, episcopus Olomucen- sis /, confirmat, quod Innocencius 3. concessit fratribus Minoribus ge- neraliter, quod possint de usuris et rapinis eleemosynas accipere, ut fratres Minores hic Brunae, etiam possint facere/Originale/. Wenzeslaus, rex Bohemiae, post ob- itum Rudolphi imperatoris ab archie- piscopo Moguntino 5/ ad comitia Fran- cofurdum tanquam elector, prima vice citatur, die 7. Septembris. Parva pars Pragae exuritur, ita ut nec unica domus remaneret integra. 1291. P. Theodoricus in festo Penthecostes Czaslaviae congrega- tionem celebrat. Theodoricus, episcopus Olomucen- sis, confirmat, quod Innocentius 4. concessit fratribus Minoribus generaliter, quod possint de usu- ris et rapinis eleemosinam acci- pere, ut supra 1251. 1 1, 33а, 2, 20a — — d. A 2 2, 20a
Strana 39
— 39 - 1293. In Assumptione B. Virginis P. Theodoricus congregationem ce- lebravit Pragaea). 1294. In festo Penthecostes Fr. Theodoricus congregationem celebra- vit Oppaviae4/. 1295. Gnesnae celebratur capitulum provinciale, in quo eligitur in festo Nativitatis B. Virginis in provincialem Bohemiae et Poloniae P. Mathiasc). - Periit misere Henricus, rex Poloniae, rexit annis 5 et e- ligitur Primislaus1), qui a marchione Brandeburgico Ottone ex insidiis eodem anno interficitura). 1296. Wenzeslaus rex Bohemiae, filius Ottocari, corpus sui parentis clam ex choro fratrum Minorum Znoymensi transtulit Pragam ad ecclesiam cathedralem2). - P. Mathias congregationem celebrat Regino-Graecii in Natimitate B. Virginis2). - Primislaus, rex Poloniae in pugna a marchi- onibus Brandeburgicis occiditur3) et proceres Poloniae Wenzeslaum, re- gem Bohemiae7), tali conditione eligunt, si velit ducere in uxorem E- lisabetam, unicam filiam Primislai, quod se facturum promisit, et hinc a Jacobo archiepiscopo Gnesnensi5) ibidem in regem coronatur, alii hoc volunt anno sequenti factum1). 1297. P. Matthias Boleslaviae celebravit congregationem in festo Na- tali B. Virginis.9) 1298. P. Matthias congregationem celebrat Olomucii in festo S. Mi- chaelisí). 1299. P. Matthias corgregationem celebravit Oppolii in festo Exal- tationis S. Crucis. - Rdmus P. Antonius, episcopus Chenadiensis, ec- clesiae Kyriteinensi,largitur indulgentias 40 dierum, erat assumptus ex ordine Minorum 6)1/. 1300. Fr. Matthias congregationem in festo Penthecostes celebravit Pragae J/. 1301. Fr. Matthias Zaslaviae in festo Penthecostes celebravit con- gregationem 1). 1302. Fr. Matthias tenuit congregationem in Beneschaw in Natali B. M. Virginism). 1303. P. Matthias celebrat Pragae congregationem in Na- tivitate Mariae Virginis. 1303. P. Matthias Pragae in Nativitate B. Virginis celebravit congregationem. Jacobus))archiepiscopus Gnesnensis, Gebhardus?) episcopus Ladislaviensis, Joannes 9) episcopus Laibussensis et F. 1. Regierte vom 26. Juni 1295 bis zum 8. Februar 1296. - 2. Die gehei- me Wegführung des Körpers bestätigt Glasberger/MS. Landes-Archiv Nr. II, 292, fol. 320b/: "ibidem pactio anniversaria fiebat et solemnis apparatus cum prandio. Tunc nobiles sub prandio in curru ossa imposu- erunt et cum magna pompa ad Pragensem ecclesiam de monasterio fratrum Minorum transtulerunt". - 3. Fiel am 8. Feber 1296. - 4. Wenzeslaus II regierte in Polen in d. J. 1300-05. - 5. Jakob Svinka/1283-1313/, Gams o. c. 347. - 6. Fehlt in CDM. - 7. Jakob Svinka. - 8. Gerhard/1301-23/ Ibid. 345. - 9. Man kann den Namen der Diözese nicht feststellen. e. A1 1, 33b, 2, 20b a. A1, 33b,A2, 20b � b. A1, 34a,A2, 21a - C. A1, 34a,A2, 21a - d. A1 34а - e. A1, 34b,42, 21a - f. A1, 34b - g. A1, 34b,A2, 21b - h. Al 1 k. A. 1, 36a, 35a, 2, 21b — 1. A1, 35a,42, 21b - j. A1, 35b, 2, 22а A — m. A1, 36a, 2, 23a. 2, 23a
— 39 - 1293. In Assumptione B. Virginis P. Theodoricus congregationem ce- lebravit Pragaea). 1294. In festo Penthecostes Fr. Theodoricus congregationem celebra- vit Oppaviae4/. 1295. Gnesnae celebratur capitulum provinciale, in quo eligitur in festo Nativitatis B. Virginis in provincialem Bohemiae et Poloniae P. Mathiasc). - Periit misere Henricus, rex Poloniae, rexit annis 5 et e- ligitur Primislaus1), qui a marchione Brandeburgico Ottone ex insidiis eodem anno interficitura). 1296. Wenzeslaus rex Bohemiae, filius Ottocari, corpus sui parentis clam ex choro fratrum Minorum Znoymensi transtulit Pragam ad ecclesiam cathedralem2). - P. Mathias congregationem celebrat Regino-Graecii in Natimitate B. Virginis2). - Primislaus, rex Poloniae in pugna a marchi- onibus Brandeburgicis occiditur3) et proceres Poloniae Wenzeslaum, re- gem Bohemiae7), tali conditione eligunt, si velit ducere in uxorem E- lisabetam, unicam filiam Primislai, quod se facturum promisit, et hinc a Jacobo archiepiscopo Gnesnensi5) ibidem in regem coronatur, alii hoc volunt anno sequenti factum1). 1297. P. Matthias Boleslaviae celebravit congregationem in festo Na- tali B. Virginis.9) 1298. P. Matthias congregationem celebrat Olomucii in festo S. Mi- chaelisí). 1299. P. Matthias corgregationem celebravit Oppolii in festo Exal- tationis S. Crucis. - Rdmus P. Antonius, episcopus Chenadiensis, ec- clesiae Kyriteinensi,largitur indulgentias 40 dierum, erat assumptus ex ordine Minorum 6)1/. 1300. Fr. Matthias congregationem in festo Penthecostes celebravit Pragae J/. 1301. Fr. Matthias Zaslaviae in festo Penthecostes celebravit con- gregationem 1). 1302. Fr. Matthias tenuit congregationem in Beneschaw in Natali B. M. Virginism). 1303. P. Matthias celebrat Pragae congregationem in Na- tivitate Mariae Virginis. 1303. P. Matthias Pragae in Nativitate B. Virginis celebravit congregationem. Jacobus))archiepiscopus Gnesnensis, Gebhardus?) episcopus Ladislaviensis, Joannes 9) episcopus Laibussensis et F. 1. Regierte vom 26. Juni 1295 bis zum 8. Februar 1296. - 2. Die gehei- me Wegführung des Körpers bestätigt Glasberger/MS. Landes-Archiv Nr. II, 292, fol. 320b/: "ibidem pactio anniversaria fiebat et solemnis apparatus cum prandio. Tunc nobiles sub prandio in curru ossa imposu- erunt et cum magna pompa ad Pragensem ecclesiam de monasterio fratrum Minorum transtulerunt". - 3. Fiel am 8. Feber 1296. - 4. Wenzeslaus II regierte in Polen in d. J. 1300-05. - 5. Jakob Svinka/1283-1313/, Gams o. c. 347. - 6. Fehlt in CDM. - 7. Jakob Svinka. - 8. Gerhard/1301-23/ Ibid. 345. - 9. Man kann den Namen der Diözese nicht feststellen. e. A1 1, 33b, 2, 20b a. A1, 33b,A2, 20b � b. A1, 34a,A2, 21a - C. A1, 34a,A2, 21a - d. A1 34а - e. A1, 34b,42, 21a - f. A1, 34b - g. A1, 34b,A2, 21b - h. Al 1 k. A. 1, 36a, 35a, 2, 21b — 1. A1, 35a,42, 21b - j. A1, 35b, 2, 22а A — m. A1, 36a, 2, 23a. 2, 23a
Strana 40
— 40 — Martinus,7) episcopus Albanensis, concedunt 40 dierum indulgentias ecclesiam Brunensem nostram visitan- tibus in festis patronorum aut elee- mosinam largientibus. /Originale/. Wenzeslaus, Wenzeslai filius regis Bohemiae ab Ungaris ob mortem Mat- thiae, regis postulatur in regem Un- gariae et Albae regali coronatur. Theodoricus, episcopus Olomucen- sis, moritur, die 10. Octobris, qui sacrum in aurora Olomucii cantandum fundavit2), sepultus in cathedrali, ante chorum, cui succedit Joannes Haliia). Theodoricus, episcopus Olomucen- sis, moritur die 10. Octobris, qui sacrum in aurora Olomucii cantandum fundavit, sepultus in cathedrali ante chorum, cui succedit Joannes Halii4). 1304. Capitulum generale celebratur Parisiis et eligitur P. Gundi- salvus Valbonensis Hispanus, qui P. Joannem Duns Scotum, regentem stu- dii Coloniae instituit. In hoc capitulo P. Matthias ab officio absolu- tus fuitc). - Capitulum provinciale hic, Brunae, celebratur et eligi- tur P. Hermannus Pilsnensis in provincialem Bohemiae et Poloniaea). - Fuit guardianus huius conventus P. Martinus de Bruna, qui postea fuit suffraganeus Olomucensis 2). 1305. P. Hermannus congregationem ce- lebravit Leutomericii in festo Nativi- tatis B. Virginis. Moritur Pragae/21. Junii/ Wenzeslaus II. dictus Pius, sextus rex Bohemiae êt Poloniae/, quandoque vocatus Ottocarus. Sepultus in Aula Regia, cui succedit filius Wenzeslaus III, septimus rex, patris nomen tantummodo habens 3). Vladislaus, Lesci frater, Loticius/ vocatus, eligitur in regem Poloniae 1)1/. P. Hermannus celebrat congre- gationem Leutomericii in fes- to Nativitatis B. Mariae Vir- ginis.9 1306. In die Penthecostes P. Hermannus celebrat congregationem Igla- viae. - Hoc anno ex collisione elementari civitas Brunensis totaliter igne conflagratur, ex quo infortunio ecclesia nostra una cum toto con- ventu periit, taliter quidem, ut praeter muros nil remanserit, nec tec- tum nec testudo et hanc eandem calamitatem expertae fuerant omnes ec- clesiae huius civitatis, nostra vero calamitas tanto acerbior nostris Patribus fuit, quod vix viginti et unus annus effluxerunt, a quo exi- mia illa ecclesia et conventus permagnificus, in quo ultra 70 fratres commorabantur, aedificari inceptus fuerant/!/, iamque ex conventulo antiquo scholas nostri Patres fabricaverant, ut iuventutem in pietate et litteris humanioribus erudirent et excolerent. 1lmus dux Oppaviae, Nicolaus, pro viribus suis Patribus nostris opitulatus fuit in reaedi- ficationem ecclesiae et conventus, sed ipse et filius ejus Joannes mor- te praeventi nil solidi efficere potuerunt1/). 1. Man kann den Namen der Diözese nicht feststellen. - 2. Fundation aus d. J. 1301/CDM V. 125/. - 3. So charakterisiert auch Aeneas Syl- vius /o. c. 59/ Wenzeslaus III: "Venceslao filius eius successit, quam- vis eodem nomine, moribus tamen longe dispar". - 4. Ladislaus/Lokie- tek/ wurde Nachfolger Wenzels III. im J. 1306, König jedoch war er erst i. J. 1320-33/Capelli, Cronologia e calendario perpetuo, Mailand 1906, 409. a. A1 A - C. A1, 36b, 2, 23b - d. L. c. A2: Cap. prov. 36a — b. A2, 23а Brunae celebratur.-e. Ibid. - f.A 2, 23b - h. A1, 37a, 2, 1, 36b - g. A.
— 40 — Martinus,7) episcopus Albanensis, concedunt 40 dierum indulgentias ecclesiam Brunensem nostram visitan- tibus in festis patronorum aut elee- mosinam largientibus. /Originale/. Wenzeslaus, Wenzeslai filius regis Bohemiae ab Ungaris ob mortem Mat- thiae, regis postulatur in regem Un- gariae et Albae regali coronatur. Theodoricus, episcopus Olomucen- sis, moritur, die 10. Octobris, qui sacrum in aurora Olomucii cantandum fundavit2), sepultus in cathedrali, ante chorum, cui succedit Joannes Haliia). Theodoricus, episcopus Olomucen- sis, moritur die 10. Octobris, qui sacrum in aurora Olomucii cantandum fundavit, sepultus in cathedrali ante chorum, cui succedit Joannes Halii4). 1304. Capitulum generale celebratur Parisiis et eligitur P. Gundi- salvus Valbonensis Hispanus, qui P. Joannem Duns Scotum, regentem stu- dii Coloniae instituit. In hoc capitulo P. Matthias ab officio absolu- tus fuitc). - Capitulum provinciale hic, Brunae, celebratur et eligi- tur P. Hermannus Pilsnensis in provincialem Bohemiae et Poloniaea). - Fuit guardianus huius conventus P. Martinus de Bruna, qui postea fuit suffraganeus Olomucensis 2). 1305. P. Hermannus congregationem ce- lebravit Leutomericii in festo Nativi- tatis B. Virginis. Moritur Pragae/21. Junii/ Wenzeslaus II. dictus Pius, sextus rex Bohemiae êt Poloniae/, quandoque vocatus Ottocarus. Sepultus in Aula Regia, cui succedit filius Wenzeslaus III, septimus rex, patris nomen tantummodo habens 3). Vladislaus, Lesci frater, Loticius/ vocatus, eligitur in regem Poloniae 1)1/. P. Hermannus celebrat congre- gationem Leutomericii in fes- to Nativitatis B. Mariae Vir- ginis.9 1306. In die Penthecostes P. Hermannus celebrat congregationem Igla- viae. - Hoc anno ex collisione elementari civitas Brunensis totaliter igne conflagratur, ex quo infortunio ecclesia nostra una cum toto con- ventu periit, taliter quidem, ut praeter muros nil remanserit, nec tec- tum nec testudo et hanc eandem calamitatem expertae fuerant omnes ec- clesiae huius civitatis, nostra vero calamitas tanto acerbior nostris Patribus fuit, quod vix viginti et unus annus effluxerunt, a quo exi- mia illa ecclesia et conventus permagnificus, in quo ultra 70 fratres commorabantur, aedificari inceptus fuerant/!/, iamque ex conventulo antiquo scholas nostri Patres fabricaverant, ut iuventutem in pietate et litteris humanioribus erudirent et excolerent. 1lmus dux Oppaviae, Nicolaus, pro viribus suis Patribus nostris opitulatus fuit in reaedi- ficationem ecclesiae et conventus, sed ipse et filius ejus Joannes mor- te praeventi nil solidi efficere potuerunt1/). 1. Man kann den Namen der Diözese nicht feststellen. - 2. Fundation aus d. J. 1301/CDM V. 125/. - 3. So charakterisiert auch Aeneas Syl- vius /o. c. 59/ Wenzeslaus III: "Venceslao filius eius successit, quam- vis eodem nomine, moribus tamen longe dispar". - 4. Ladislaus/Lokie- tek/ wurde Nachfolger Wenzels III. im J. 1306, König jedoch war er erst i. J. 1320-33/Capelli, Cronologia e calendario perpetuo, Mailand 1906, 409. a. A1 A - C. A1, 36b, 2, 23b - d. L. c. A2: Cap. prov. 36a — b. A2, 23а Brunae celebratur.-e. Ibid. - f.A 2, 23b - h. A1, 37a, 2, 1, 36b - g. A.
Strana 41
— 41 — /1306, Wenzeslaus, cuius nominis 3ius, in ordine vero septimus rex Bohemiac, cum quorundam impulsu suscepisset in Poloniam expeditionem, regni paterni repetendi causa inque oppido Olomucensi diversatus fuis- set, est ibidem in aedibus decani proditorie, crudeliter et nequiter occisus nono mense regiminis sui, anno vero actatis 17. Autorem huius caedis annales produnt fuisse Conraduu de Potenstein ), qui et in ipso facto interemptus etiam scribitur, manum ab ipsius corpore avulsam et detruncatam canes etiam a tactu suo abhorruisse in annalibus manuscrip- tis proditur, sepultus in fano Olomucensi ante summam aram/). 1307. Wenzeslaus, rex Bohemiae, sub malis consultoribus regnum pes- simc administrat, dies noctesque commessationibus et qued sequitur, Ve- neri indulget, hinc Olomucii a sicaric Conrado, equite Turingo, in ac- dibus decanalibus occiditur, et sic nobilissima illa familia Bohemiae regum et ducum interiit, quae steterat a Primislao annis 585. - P. Her- mannus in festo Nativitatis B, Virginis congregaticnem Zaslaviae cele- brat 4). 1308. Hoc anno celebratur congregatic Cracoviae in festo S. Wenzes- lai a P. Hermannoc). - Hoc anno Bohemia motibus non caruit. Dum enim in comitiis regni de rege eligendo conveniunt, in duas partes dividuntur status. Una pars eligit Henricun, Carinthiae ducem, qui Annam, Wenzes- lai filiam habebat in matrimonio, hine de jure regnum exigebat. Altera pars eligit Rudolphum, Alberti imperatoris filium, eius potentia et persuasione inducta, qui etiam praevaluit, sed Rudolphus non diu super- vizit veneno sublatus et Aeneas Sylvius2) scribit disenteria. Hinc Hen- ricus regnum occupat 9. 1309. Rex Bohemiae bellum novit regi Peloniae et hinc in Polonia et S Silesia aliquot nostri conventus destructi fuerunt2). - P. Hermannus congregationem celebravit in Penthecoste Glogoviac Inferiorist). - Ioan- nes Lucemburgicus, filius Henrici Lucemburgici, 2. Februarii Elisabetam Wenzeslai Pii filiam duxit in uxorem ad instantiam Bohemorum, qui Hen- ricum armis ex Bohemia, quam sibi jam virdicaverat, eiecit9). 1310. P. Hermannus Glatii in fes- 1310. P. Hermannus Glacii in fes- to S. Francisci celebravit congre- to S. Francisci celebrat congrega- tionem annualem. gationem annualem. Ioannes Lucemburgicus, filius Hen- rici, 2. Februarii Pragae coronatur. in regem Bohemiae desponsata sibi L- lisabeta vidua, regis Tenzeslai Bo- hemiae. Et hinc, cum ex alia linea Cum itaque ex alia linea processe- reges succederent, conventus noster rint reges Bohemiae, conventus nos- hic, Brunae, nullos fundatores ha- ter Brunensis nullos fundatores ha- buit, quos tamen benignissimus Deus buit, quos tamen benignissimus Deus clementer suscitavit ex stemmate clementer suscitavit ex stemmate generosissimorum dominorum de Bosko-generosissimorum dominorum de Bos- "itz, uti in sequentibus apparebit�.kowitz 1/. 1. So nennt den Mörder Peter von Zittau /FFB IV 108/. Das Detail vom ersten Grabe finden wir beim sog. Minoriten Beneš, den Vorfall mit der abgehackten Hand in "Pehemische Kronika" /FRB III 294/. - 2. Aeneas be- zeichnet den Tod Albrechts nicht auf diese Weise, denn in der "Historia Bohemica"/Köln a. R. 1537/ 60 schreibt: 3..subitaneo morbo correptus, primo regni sui anno absque liberis decessit"/Rudolf starb am 4. Juli 13071. 23b - 24a. a. Ar, 37a, 2, 24b - b. A. A - С. A1, 37b, 2, 24b - d. Al 1, 37a, 2, 24a e. A1 1.A2,24b h. A1 1, 37b - f. A 370 1,.37b,A2, 24b - g. A1, 37b - ,38a“
— 41 — /1306, Wenzeslaus, cuius nominis 3ius, in ordine vero septimus rex Bohemiac, cum quorundam impulsu suscepisset in Poloniam expeditionem, regni paterni repetendi causa inque oppido Olomucensi diversatus fuis- set, est ibidem in aedibus decani proditorie, crudeliter et nequiter occisus nono mense regiminis sui, anno vero actatis 17. Autorem huius caedis annales produnt fuisse Conraduu de Potenstein ), qui et in ipso facto interemptus etiam scribitur, manum ab ipsius corpore avulsam et detruncatam canes etiam a tactu suo abhorruisse in annalibus manuscrip- tis proditur, sepultus in fano Olomucensi ante summam aram/). 1307. Wenzeslaus, rex Bohemiae, sub malis consultoribus regnum pes- simc administrat, dies noctesque commessationibus et qued sequitur, Ve- neri indulget, hinc Olomucii a sicaric Conrado, equite Turingo, in ac- dibus decanalibus occiditur, et sic nobilissima illa familia Bohemiae regum et ducum interiit, quae steterat a Primislao annis 585. - P. Her- mannus in festo Nativitatis B, Virginis congregaticnem Zaslaviae cele- brat 4). 1308. Hoc anno celebratur congregatic Cracoviae in festo S. Wenzes- lai a P. Hermannoc). - Hoc anno Bohemia motibus non caruit. Dum enim in comitiis regni de rege eligendo conveniunt, in duas partes dividuntur status. Una pars eligit Henricun, Carinthiae ducem, qui Annam, Wenzes- lai filiam habebat in matrimonio, hine de jure regnum exigebat. Altera pars eligit Rudolphum, Alberti imperatoris filium, eius potentia et persuasione inducta, qui etiam praevaluit, sed Rudolphus non diu super- vizit veneno sublatus et Aeneas Sylvius2) scribit disenteria. Hinc Hen- ricus regnum occupat 9. 1309. Rex Bohemiae bellum novit regi Peloniae et hinc in Polonia et S Silesia aliquot nostri conventus destructi fuerunt2). - P. Hermannus congregationem celebravit in Penthecoste Glogoviac Inferiorist). - Ioan- nes Lucemburgicus, filius Henrici Lucemburgici, 2. Februarii Elisabetam Wenzeslai Pii filiam duxit in uxorem ad instantiam Bohemorum, qui Hen- ricum armis ex Bohemia, quam sibi jam virdicaverat, eiecit9). 1310. P. Hermannus Glatii in fes- 1310. P. Hermannus Glacii in fes- to S. Francisci celebravit congre- to S. Francisci celebrat congrega- tionem annualem. gationem annualem. Ioannes Lucemburgicus, filius Hen- rici, 2. Februarii Pragae coronatur. in regem Bohemiae desponsata sibi L- lisabeta vidua, regis Tenzeslai Bo- hemiae. Et hinc, cum ex alia linea Cum itaque ex alia linea processe- reges succederent, conventus noster rint reges Bohemiae, conventus nos- hic, Brunae, nullos fundatores ha- ter Brunensis nullos fundatores ha- buit, quos tamen benignissimus Deus buit, quos tamen benignissimus Deus clementer suscitavit ex stemmate clementer suscitavit ex stemmate generosissimorum dominorum de Bosko-generosissimorum dominorum de Bos- "itz, uti in sequentibus apparebit�.kowitz 1/. 1. So nennt den Mörder Peter von Zittau /FFB IV 108/. Das Detail vom ersten Grabe finden wir beim sog. Minoriten Beneš, den Vorfall mit der abgehackten Hand in "Pehemische Kronika" /FRB III 294/. - 2. Aeneas be- zeichnet den Tod Albrechts nicht auf diese Weise, denn in der "Historia Bohemica"/Köln a. R. 1537/ 60 schreibt: 3..subitaneo morbo correptus, primo regni sui anno absque liberis decessit"/Rudolf starb am 4. Juli 13071. 23b - 24a. a. Ar, 37a, 2, 24b - b. A. A - С. A1, 37b, 2, 24b - d. Al 1, 37a, 2, 24a e. A1 1.A2,24b h. A1 1, 37b - f. A 370 1,.37b,A2, 24b - g. A1, 37b - ,38a“
Strana 42
— 42 — 1311. Ioannes, rex Bohemiae VIII.,7 praeter alias optimas constitu- tiones et ordinationes regni tabulas regni instituit, assignatis certis officialibus et assessoribusa). - Ioannes Haly, episcopus Olomucensis, die 5. Octobris moritur, qui parochiam in Slapanitz scholasteriae adie- cit. Sepultus in cathedrali Olomucii et succedit Petrus de Lomnitz in episcopatu 2. 1312. Pragae celebratur capitulum provinciale in festo Nativitatis Virginis Mariae praesentibus Patribus visitatoribus P. Gerhardo et Colomanno 7. 1313. Fr. Hermannus celebravit congregationem Cracoviae in festo S. Wenzeslaia). - Obiit Illmus dominus Nicolaus, dux Oppaviae, germanus regis Bohemiae Ottochari, sepultus hic Brunae2) una cum conjuge sua A- delheida, quae eodem anno quoque mortua fuit. Praenominatus dux multa dedificavit in conventu et ecclesia post alteram exustionem, pluraque fecisset, nisi morte praeventus fuisset. Tumulati fuerunt in medio cho- ri in sepulchro elevato, quod successu temporis per Illmum dominum Ma- mimilianum a Lichtenstein, dum pavimentum ecclesiae complanaret, dis- iectum fuit, memoria vero ubique in tota provincia permanet aeterna2). 1314. P. Hermannus Znoymae celebravit congregationem praesentibus Patribus visitatoribus, P. Matthaeo et Laurentio ex Ungaria, ubi P. Fen- seslaus, socius archiepiscopi Strigoniensis, falso asseverabat, se ha- bere authoritatem generalis supra provinciam Bohemiae1. 1315. P. Hermannus in Nativitate L. Virginis celebravit Zaslaviae congregationem, postea absolutus ab officio factus est inquisitor hae- reticae pravitatis in regno Bohemiae22). 1316. Capitulum provinciale Kuyaviae celebratum in festo B. Virgi- nis Natae et electus fuit in provincialem Bohemiae P. Tobias Moravus1). 1317. P. Tobias congregationem celebravit Iglaviae in festo natali B. Virginis, monasterium in Teinitz pro monialibus S. Clarae recipi- † trA. 1318, die 28. Junii Pragae moritur P. Tobias Moravus, provincialis Bohemiae. - Celebratur in festo Nativitatis B. Virginis capitulum in Sandez praesidentibus Patribus visitatoribus P. Thoma et P. Alano de Dacia et electus fuit P. Martinus de Woleshlavia/!/, in hoc capitulo motus fuerunt terribiles, sed per Patres visitatores sedati ). 1. Die Landtafeln entstanden untor Přewysl Ottokar II/siche Palacký, Dějiny II. 8/. - 2. I. J. 1308 aus dem Troppauer Gebiet vertrieben, wandte er sich nach Blumenau, von hier kam er schliesslich nach Brünn. Dadurch erklären sich seine engen Beziehungen zu den Minoriten sowie auch die Tatsache, dass er bei ihnen begraben wurde/siehe Ottův Slov- ník XVIII, 794/. - 3. Wurde Inquisitor i. J. 1318/siehe CDM VI 101- 106 und Wadding, Annales Minorum VI ad a. 1318, Nr 2-6/. Die Bulle aber nennt ihn Hartmann aus Pilsen. Schwer zu sagen, ob das Jahr dicses Pro- vinz.-Kapitels ungenau angesetzt ist, oder ob Hartmann des Amtes eines Provinzials in Erwartung einer neuen Funktion entkleidet wurde, viel- leicht infolge eine. /inzwischen/ privaten Nachricht der Kurie. — b. L. c., A2, 25a - c. A1, 38b, 2, 25a - d. A1, 38b, 2, a. A- , 38a - e. A 1, 33b - f. A1, 39a,A2, 25b - g. A1, 39a,42, 25b - h. A1 25a In A, fehlt der Ort des Prov.-Kapitels. - i. A1, 40a, 39b,A2, 25b. A2 2, 26a 7 j. A1, 40a,A2, 26a.
— 42 — 1311. Ioannes, rex Bohemiae VIII.,7 praeter alias optimas constitu- tiones et ordinationes regni tabulas regni instituit, assignatis certis officialibus et assessoribusa). - Ioannes Haly, episcopus Olomucensis, die 5. Octobris moritur, qui parochiam in Slapanitz scholasteriae adie- cit. Sepultus in cathedrali Olomucii et succedit Petrus de Lomnitz in episcopatu 2. 1312. Pragae celebratur capitulum provinciale in festo Nativitatis Virginis Mariae praesentibus Patribus visitatoribus P. Gerhardo et Colomanno 7. 1313. Fr. Hermannus celebravit congregationem Cracoviae in festo S. Wenzeslaia). - Obiit Illmus dominus Nicolaus, dux Oppaviae, germanus regis Bohemiae Ottochari, sepultus hic Brunae2) una cum conjuge sua A- delheida, quae eodem anno quoque mortua fuit. Praenominatus dux multa dedificavit in conventu et ecclesia post alteram exustionem, pluraque fecisset, nisi morte praeventus fuisset. Tumulati fuerunt in medio cho- ri in sepulchro elevato, quod successu temporis per Illmum dominum Ma- mimilianum a Lichtenstein, dum pavimentum ecclesiae complanaret, dis- iectum fuit, memoria vero ubique in tota provincia permanet aeterna2). 1314. P. Hermannus Znoymae celebravit congregationem praesentibus Patribus visitatoribus, P. Matthaeo et Laurentio ex Ungaria, ubi P. Fen- seslaus, socius archiepiscopi Strigoniensis, falso asseverabat, se ha- bere authoritatem generalis supra provinciam Bohemiae1. 1315. P. Hermannus in Nativitate L. Virginis celebravit Zaslaviae congregationem, postea absolutus ab officio factus est inquisitor hae- reticae pravitatis in regno Bohemiae22). 1316. Capitulum provinciale Kuyaviae celebratum in festo B. Virgi- nis Natae et electus fuit in provincialem Bohemiae P. Tobias Moravus1). 1317. P. Tobias congregationem celebravit Iglaviae in festo natali B. Virginis, monasterium in Teinitz pro monialibus S. Clarae recipi- † trA. 1318, die 28. Junii Pragae moritur P. Tobias Moravus, provincialis Bohemiae. - Celebratur in festo Nativitatis B. Virginis capitulum in Sandez praesidentibus Patribus visitatoribus P. Thoma et P. Alano de Dacia et electus fuit P. Martinus de Woleshlavia/!/, in hoc capitulo motus fuerunt terribiles, sed per Patres visitatores sedati ). 1. Die Landtafeln entstanden untor Přewysl Ottokar II/siche Palacký, Dějiny II. 8/. - 2. I. J. 1308 aus dem Troppauer Gebiet vertrieben, wandte er sich nach Blumenau, von hier kam er schliesslich nach Brünn. Dadurch erklären sich seine engen Beziehungen zu den Minoriten sowie auch die Tatsache, dass er bei ihnen begraben wurde/siehe Ottův Slov- ník XVIII, 794/. - 3. Wurde Inquisitor i. J. 1318/siehe CDM VI 101- 106 und Wadding, Annales Minorum VI ad a. 1318, Nr 2-6/. Die Bulle aber nennt ihn Hartmann aus Pilsen. Schwer zu sagen, ob das Jahr dicses Pro- vinz.-Kapitels ungenau angesetzt ist, oder ob Hartmann des Amtes eines Provinzials in Erwartung einer neuen Funktion entkleidet wurde, viel- leicht infolge eine. /inzwischen/ privaten Nachricht der Kurie. — b. L. c., A2, 25a - c. A1, 38b, 2, 25a - d. A1, 38b, 2, a. A- , 38a - e. A 1, 33b - f. A1, 39a,A2, 25b - g. A1, 39a,42, 25b - h. A1 25a In A, fehlt der Ort des Prov.-Kapitels. - i. A1, 40a, 39b,A2, 25b. A2 2, 26a 7 j. A1, 40a,A2, 26a.
Strana 43
— 43 — 1319. P. Martinus celebravit congregationem in Chorzyn in festo S. P. Francisci a). 1320. In festo Penthecostes P. Martinus congregationem celebravit hic, Brunae, in qua Rmus D. Fr. Martinus, filius conventus Brunensis, episcopus Nicopolensis, suffrafaneus Olomucensis in honorem B. Mariae Virginis consecravit chorum ecclesiae). 1321. Rmus Pater Martinus, episcopus Nicopolensis, suffraganeus Olo- mucensis, 13. Aprilis hic, Brunae, obiit. Sepultus in choro ad altare naius, in cornu evangeliic). - Quidam P. Dominicus ex ordine Praedica- torum nostros Patres hic, Brunae, convitiis et excommunicationibus mi- re exagitavit. - P. Martinus congregationem celebravit Pragae in festo Penthecostes, in qua rex Bohemiae cum proceribus regni magnam reveren- tiam Patribus exhibuerata). 1322. P. Martinus Zaslaviae congregationen celebravit in Nativitate B. Mariae Virginis. 1327. P. Martinus in festo S. Francisci Cracoviae celebrat congre- gationem 2). 1324. P. Martinus Mysae in festo Nativitatis B. Virginis celebrat congregationem. 1325. Moritur Joannes dux Oppaviensis, filius Nicolai I., magni be- nefactoris huius conventus et sepelitur hic Brunae, ad S. Joannem in medio choril). 1326. In festo S. Fracisci P. Martinus celebrat congregationem Bi- thumii, in qua dux Wenzeslaus onnes expensas liberaliter subministra- vit8/ et optime Patres tractavit y. - Ioannes episcopusí) mandat archi- diacono Olomucensi, praeposito Obrowicensi et Canizensi, Patri priori Dominicanorum, ut fratres Minores relinquant pacifice uti privilegiis sibi a Sede apostolica hic Brunae, concessis./Originale/. - Reperitur huius loci guardianus vocatus Fr. Franciscusi). 1327. In festo Penthecostes P. Martinus congregationem tenuit in Zaslavia j/. 1328. Celebratum fuit capitulur generale Bononiae, sed Joannes XXIL. Patrem Michaelem excludit a capitulo, generalem absolvit ab officio et vicarium ordinis instituit P. Bertrandum cardinalem ex ordine Minorum. - P. Martinus in festo S. Francisci celebravit congregationem in San- dez, in qua multa mota fuerunt circa futurun capitulum generale cele- brandum, quod P. Bertrandus indixerat celebrandum Parisiis. Fr. vero Michael de Cesena contra depositionem protestando Patres provinciales et custodes dehortatus fuit, ne ad capitulum accederent 2./Plura vide in chronica antiqua conventus/ / 1. Papst Johannes XXII/1316-34/. Fehlt in CDM. a. A1, 40,A2, 26a - b. A1, 40b,22, 26a-b: "In festo Penthecostes Raus A2 Pater Martinus, filius conventus Brunensis, episcopus Nicopoliensis, suffraganeus Olomucensis, in honorem B. V. Mariac, tempore congregati- cnis, quae inibi a Patre Martino, provinciali Bohemiae celobrata fuerat consecravit chorum ecelesiae". - C. A. : Raus Pater Marti- „ 40b, 2, 26b nus pracdictus 12. Aprilis Brunae obiit.." - d. A. A, 1.c. - e. Al.41a, A2, 27a - f. A1, 41a,A2, 27a— g. 1, 42a,A2, 27b: "subministrat". L. A1.A2 deest. - i. A. A, 1.c. - j. A 1, 42a, 2, 27b: "..congregatione celebravit Czaslaviae". - k. A1, 42 ,A2, 27b-23a. ..ne ad capitulum
— 43 — 1319. P. Martinus celebravit congregationem in Chorzyn in festo S. P. Francisci a). 1320. In festo Penthecostes P. Martinus congregationem celebravit hic, Brunae, in qua Rmus D. Fr. Martinus, filius conventus Brunensis, episcopus Nicopolensis, suffrafaneus Olomucensis in honorem B. Mariae Virginis consecravit chorum ecclesiae). 1321. Rmus Pater Martinus, episcopus Nicopolensis, suffraganeus Olo- mucensis, 13. Aprilis hic, Brunae, obiit. Sepultus in choro ad altare naius, in cornu evangeliic). - Quidam P. Dominicus ex ordine Praedica- torum nostros Patres hic, Brunae, convitiis et excommunicationibus mi- re exagitavit. - P. Martinus congregationem celebravit Pragae in festo Penthecostes, in qua rex Bohemiae cum proceribus regni magnam reveren- tiam Patribus exhibuerata). 1322. P. Martinus Zaslaviae congregationen celebravit in Nativitate B. Mariae Virginis. 1327. P. Martinus in festo S. Francisci Cracoviae celebrat congre- gationem 2). 1324. P. Martinus Mysae in festo Nativitatis B. Virginis celebrat congregationem. 1325. Moritur Joannes dux Oppaviensis, filius Nicolai I., magni be- nefactoris huius conventus et sepelitur hic Brunae, ad S. Joannem in medio choril). 1326. In festo S. Fracisci P. Martinus celebrat congregationem Bi- thumii, in qua dux Wenzeslaus onnes expensas liberaliter subministra- vit8/ et optime Patres tractavit y. - Ioannes episcopusí) mandat archi- diacono Olomucensi, praeposito Obrowicensi et Canizensi, Patri priori Dominicanorum, ut fratres Minores relinquant pacifice uti privilegiis sibi a Sede apostolica hic Brunae, concessis./Originale/. - Reperitur huius loci guardianus vocatus Fr. Franciscusi). 1327. In festo Penthecostes P. Martinus congregationem tenuit in Zaslavia j/. 1328. Celebratum fuit capitulur generale Bononiae, sed Joannes XXIL. Patrem Michaelem excludit a capitulo, generalem absolvit ab officio et vicarium ordinis instituit P. Bertrandum cardinalem ex ordine Minorum. - P. Martinus in festo S. Francisci celebravit congregationem in San- dez, in qua multa mota fuerunt circa futurun capitulum generale cele- brandum, quod P. Bertrandus indixerat celebrandum Parisiis. Fr. vero Michael de Cesena contra depositionem protestando Patres provinciales et custodes dehortatus fuit, ne ad capitulum accederent 2./Plura vide in chronica antiqua conventus/ / 1. Papst Johannes XXII/1316-34/. Fehlt in CDM. a. A1, 40,A2, 26a - b. A1, 40b,22, 26a-b: "In festo Penthecostes Raus A2 Pater Martinus, filius conventus Brunensis, episcopus Nicopoliensis, suffraganeus Olomucensis, in honorem B. V. Mariac, tempore congregati- cnis, quae inibi a Patre Martino, provinciali Bohemiae celobrata fuerat consecravit chorum ecelesiae". - C. A. : Raus Pater Marti- „ 40b, 2, 26b nus pracdictus 12. Aprilis Brunae obiit.." - d. A. A, 1.c. - e. Al.41a, A2, 27a - f. A1, 41a,A2, 27a— g. 1, 42a,A2, 27b: "subministrat". L. A1.A2 deest. - i. A. A, 1.c. - j. A 1, 42a, 2, 27b: "..congregatione celebravit Czaslaviae". - k. A1, 42 ,A2, 27b-23a. ..ne ad capitulum
Strana 44
— 44 — 1329. Capitulum generale celebratur Parisiis et cligitur P. Gerardus Oddonis. In hoc capitulo tantum convenerunt 12 provinciales, provincia Bohemiac misit Patrem Votechonom/!/ et P. Bohussum custodem. - P. Mar- tinus congregationem celebravit Regino-Graecii in Natali B. V. Mariae . 1330. -. Martinus celebrat congregationem Olomucii in festo Penthe- costes. 1331. Episcopus Joannes Pragensis duos ex nostris Patribus ad in- stantiam PP. Dominicanorum capit Pragae, P. Mauritium lectorem et P Henricum concionatorem ad S. Jacobum sub praetextu ac si minus catholi- ce sentirent de paupert.te Christi, quae quaestio illis temporibus valde agitabatur 1/1/. 1332. P. Martinus, provincialis, 6. Idus Aprilis obiit Pragae, se- pultus Pragae ad S. Jacobume)/ibidem/ ). - In festo Penthecostes ce- lebratur capitulum provinciale Boleslaviae et eligitur in provincialem P. Nicolaus, praesidentibus Fr. Jacobo et Conrado Ungaris &). 13 33. In festo Penthecostes P. Nicolaus congregationem celebravit in Janlkostí). 1335. Fr. Nicolaus provincialis celebravit congregationem Glogoviae Superioris in festo S. P. Francisci 2. -/Hoc anno generosi D. de Bos- kowitz in medio ecclesiae sepulturam sibi elegerunt et duravit usque ad annum 1409, dein vero anno 1494 sub P. Ambrosio guardiano aedifica- tum est hoc sepulchrum/2), /uti ex litteris in pariete scriptis appa- ret/a). 1336. P. Nicolaus celebravit congregationem Glogoviae Maioris in festo B. Virginis Natae/. - Mortuis jam regibus et ducibus Bohemiae et Cppaviae, Illmi domini de Boskowitz in effectu ostenderunt sese fun- datores et conservatores Brunensis conventus2). - Obiit generosus do- minus Artlabus de Boskowitz, camerarius terrae Moraviae, sepultus in scelesia S. Joannis Brunae, quam ipse restauravit et fornicem posuit, cum ante fornice caruissetm/, /uti patet sub tecto ubi adhuc picturae conspiciuntur//. 1337. Caturiae P. Gerardus celebrat congregationem generalem, in qua constitutiones Benedicti XII. publicatae et receptae fuerunt. - P provincialis Nicolaus celebravit congregationem in festo S. Wenzeslai 1. Vielleicht geht es um eine Begebenheit, die der Bulle Johanns XXII. vorausging, durch welche i. Jänner 1332 der Probst von Vyšehrad Hein- rich von Schönburg den Auftrag erhielt, die abgefallenen Minoriten ge- fangen zu nehmen und nach Avignon zu schicken. Siche Emler-Erben, Re- gesta Bohemiae III, 726 und Vyskočil, Legenda bl. Anežky a čtyři lis- ty bl. Kláry/Praha 1932/ 73, p: 16. accedant". - n. A1. A, deest. a. A1, 42b, 2, 28а verlegt dieses Prov.-Kapitel nach Olmütz, korrigiert A2 sich aber sofort indem es heisst: "Nota, haec congregatio celebrata fuit Regino-Graecii, supra autem posita anno sequenti". - b. A1, 43a, A2 2, 28a - C. A1, 43b,A2, 28b - d. A2 - e. A,: "..celebratum est capi- tulum ... praesidentibus Fr. Jacobo et Conrado Ungaris, in quo eligi-- tur in provincialem P. Nicolaus". - f. A1 A2 1.c. - g. A1, 44a, 2, 29a - h. Al A, 1.c. - i. Al — j. A1, 44b, 2, 29а — k. An 1. c. - m. A1 A, 2 1.c. - n. A 1.c.
— 44 — 1329. Capitulum generale celebratur Parisiis et cligitur P. Gerardus Oddonis. In hoc capitulo tantum convenerunt 12 provinciales, provincia Bohemiac misit Patrem Votechonom/!/ et P. Bohussum custodem. - P. Mar- tinus congregationem celebravit Regino-Graecii in Natali B. V. Mariae . 1330. -. Martinus celebrat congregationem Olomucii in festo Penthe- costes. 1331. Episcopus Joannes Pragensis duos ex nostris Patribus ad in- stantiam PP. Dominicanorum capit Pragae, P. Mauritium lectorem et P Henricum concionatorem ad S. Jacobum sub praetextu ac si minus catholi- ce sentirent de paupert.te Christi, quae quaestio illis temporibus valde agitabatur 1/1/. 1332. P. Martinus, provincialis, 6. Idus Aprilis obiit Pragae, se- pultus Pragae ad S. Jacobume)/ibidem/ ). - In festo Penthecostes ce- lebratur capitulum provinciale Boleslaviae et eligitur in provincialem P. Nicolaus, praesidentibus Fr. Jacobo et Conrado Ungaris &). 13 33. In festo Penthecostes P. Nicolaus congregationem celebravit in Janlkostí). 1335. Fr. Nicolaus provincialis celebravit congregationem Glogoviae Superioris in festo S. P. Francisci 2. -/Hoc anno generosi D. de Bos- kowitz in medio ecclesiae sepulturam sibi elegerunt et duravit usque ad annum 1409, dein vero anno 1494 sub P. Ambrosio guardiano aedifica- tum est hoc sepulchrum/2), /uti ex litteris in pariete scriptis appa- ret/a). 1336. P. Nicolaus celebravit congregationem Glogoviae Maioris in festo B. Virginis Natae/. - Mortuis jam regibus et ducibus Bohemiae et Cppaviae, Illmi domini de Boskowitz in effectu ostenderunt sese fun- datores et conservatores Brunensis conventus2). - Obiit generosus do- minus Artlabus de Boskowitz, camerarius terrae Moraviae, sepultus in scelesia S. Joannis Brunae, quam ipse restauravit et fornicem posuit, cum ante fornice caruissetm/, /uti patet sub tecto ubi adhuc picturae conspiciuntur//. 1337. Caturiae P. Gerardus celebrat congregationem generalem, in qua constitutiones Benedicti XII. publicatae et receptae fuerunt. - P provincialis Nicolaus celebravit congregationem in festo S. Wenzeslai 1. Vielleicht geht es um eine Begebenheit, die der Bulle Johanns XXII. vorausging, durch welche i. Jänner 1332 der Probst von Vyšehrad Hein- rich von Schönburg den Auftrag erhielt, die abgefallenen Minoriten ge- fangen zu nehmen und nach Avignon zu schicken. Siche Emler-Erben, Re- gesta Bohemiae III, 726 und Vyskočil, Legenda bl. Anežky a čtyři lis- ty bl. Kláry/Praha 1932/ 73, p: 16. accedant". - n. A1. A, deest. a. A1, 42b, 2, 28а verlegt dieses Prov.-Kapitel nach Olmütz, korrigiert A2 sich aber sofort indem es heisst: "Nota, haec congregatio celebrata fuit Regino-Graecii, supra autem posita anno sequenti". - b. A1, 43a, A2 2, 28a - C. A1, 43b,A2, 28b - d. A2 - e. A,: "..celebratum est capi- tulum ... praesidentibus Fr. Jacobo et Conrado Ungaris, in quo eligi-- tur in provincialem P. Nicolaus". - f. A1 A2 1.c. - g. A1, 44a, 2, 29a - h. Al A, 1.c. - i. Al — j. A1, 44b, 2, 29а — k. An 1. c. - m. A1 A, 2 1.c. - n. A 1.c.
Strana 45
— 45 — Cracoviae, ibi praedictae constitutiones publicatae fuerunt ). 1338. P. Nicolaus in festo S. Francisci tenuit congregationem in con- ventu Znoymensi.7. 1339, die 7. Julii obiit reverendus Pater provincialis Nicolaus, eo- demque/die/ vesperi/!/ fuit eclipsis. - Celebratum fuit capitulum pro- vinciale in festo Exaltationis S. Crucis Glatii, ad quod P. generalis misit socium suum, P. Jacobum Mainam et Wilhelmum lectorem Strigonien- sem, cui capitulo ut visitatores praesederunt Fr. Raposo et Fr. Henri- cus et electus fuit in provincialem Bohemiae P. Mravicus ). 1340. P. Mravicus congregationem celebravit in Nativitate B. Virgi- nis in Beneschaw. - Die 4. Decembris Cracoviae moritur R. P. provinci- alis Mravicus, sepultus ibidem . - Obiit generosus dominus Przibusla- us/!/, liber baro, fundator ex successionc antiqui nostri parvuli con- ventus in ecclesia S. Joannis hic, Brunae2). 1341. In Assumptione B. Mariae Virginis capitulum provinciale cele- bratur Zaslaviae, in quo electus fuit in ministrum P. Petrus Polonus, lector Cracoviae 1. - Obiit Illma domina Sdislawa, coniux domini Artle- bi, hic sepulta in ecclesia nostra; quae legavit conventui 100 marcas seu 233 flo. 20 cruciferos 1. 1342. P. Petrus, provincialis, congregationem celebravit Bitomii in festo S. P. Francisci, in qua aderant Patres visitatores ex Dacia, P. Petrus et P. Nicolaus /. 1343. P. Petrus in festo S. Patris Fracisci celebravit congregatio- nem Pragae 1). 1344. Discordiae oriuntur inter Patres Bohemos et Polonos, dum Bohe- — mi Patri Petro provinciali natione Polono nollent obedire, hinc ab utra- que parte recursus factus ad Patrem generalem, vicarius provinciae a Rmo Patre generali institutus fuit P. Joannes de Tulna, actualis pro- vincialis Austriae, qui hoc anno venit in provinciam, sed nihil potuit efficere]). - Vladislaus, rex Poloniae, ducatum Oppaviensem invadit hostiliter, sed a Joanne, rege Bohemiae, egregie repellitur et contun- ditura). 1345. In festo S. Michaelis P. Petrus celebrat congregationem Craco- viae, ad quam a Patre generali missi fuerant P. Bertholdus Rosa, lector Ratisponae et P. Wenzeslaus, lector Nurembergae, ut partes componerent, sed Patres Bohemi noluerunt comparare, hinc negotiun suspensum usque ad subsequens capitulum et gravissimi motus fuerunt, dum duo regerent pro- vinciales, nec ullus superiorum tute poterat fratres corrigere, nam gu- ardiani, custodes et seniores Patres a discolis carceribus includeban- tur et usque ad mortem affligebantur, imo nec Pater provincialis unius partis securus erat a factione alterius et hoc propudiosumm)schisma duravit annis viginti ] et ultra. 1346. Pater Petrus provincialis gravissime infirmabatur, et hinc vi- carium provinciae instituit P. Franciscum lectorem Pragensem, ex qua infirmitate et animi moerore 7. Calendas Junii, in festo Corporis Chri- sti mortuus fuit?). a. A1, 44b, 2, 29b - b. A1, 45a,A2, 29b � C. A1, 45a, 2, 29b-30a - d. A1, 45b,A2, 30a - e. A1, 45b - f. A1, 45a,A2, 30a - g. A1, 45a - K. A. 1 A2 1.c. - i. A A. „ 46а, 2, 31b — k. A1, 46b - j. A1, 46b, 2, 31b-32а m. A,: "impudiosum" - n. A,: 20. - 0. A1, 46b, 2, 32а 1, — p. A. 1, 47а, 2, 32а.
— 45 — Cracoviae, ibi praedictae constitutiones publicatae fuerunt ). 1338. P. Nicolaus in festo S. Francisci tenuit congregationem in con- ventu Znoymensi.7. 1339, die 7. Julii obiit reverendus Pater provincialis Nicolaus, eo- demque/die/ vesperi/!/ fuit eclipsis. - Celebratum fuit capitulum pro- vinciale in festo Exaltationis S. Crucis Glatii, ad quod P. generalis misit socium suum, P. Jacobum Mainam et Wilhelmum lectorem Strigonien- sem, cui capitulo ut visitatores praesederunt Fr. Raposo et Fr. Henri- cus et electus fuit in provincialem Bohemiae P. Mravicus ). 1340. P. Mravicus congregationem celebravit in Nativitate B. Virgi- nis in Beneschaw. - Die 4. Decembris Cracoviae moritur R. P. provinci- alis Mravicus, sepultus ibidem . - Obiit generosus dominus Przibusla- us/!/, liber baro, fundator ex successionc antiqui nostri parvuli con- ventus in ecclesia S. Joannis hic, Brunae2). 1341. In Assumptione B. Mariae Virginis capitulum provinciale cele- bratur Zaslaviae, in quo electus fuit in ministrum P. Petrus Polonus, lector Cracoviae 1. - Obiit Illma domina Sdislawa, coniux domini Artle- bi, hic sepulta in ecclesia nostra; quae legavit conventui 100 marcas seu 233 flo. 20 cruciferos 1. 1342. P. Petrus, provincialis, congregationem celebravit Bitomii in festo S. P. Francisci, in qua aderant Patres visitatores ex Dacia, P. Petrus et P. Nicolaus /. 1343. P. Petrus in festo S. Patris Fracisci celebravit congregatio- nem Pragae 1). 1344. Discordiae oriuntur inter Patres Bohemos et Polonos, dum Bohe- — mi Patri Petro provinciali natione Polono nollent obedire, hinc ab utra- que parte recursus factus ad Patrem generalem, vicarius provinciae a Rmo Patre generali institutus fuit P. Joannes de Tulna, actualis pro- vincialis Austriae, qui hoc anno venit in provinciam, sed nihil potuit efficere]). - Vladislaus, rex Poloniae, ducatum Oppaviensem invadit hostiliter, sed a Joanne, rege Bohemiae, egregie repellitur et contun- ditura). 1345. In festo S. Michaelis P. Petrus celebrat congregationem Craco- viae, ad quam a Patre generali missi fuerant P. Bertholdus Rosa, lector Ratisponae et P. Wenzeslaus, lector Nurembergae, ut partes componerent, sed Patres Bohemi noluerunt comparare, hinc negotiun suspensum usque ad subsequens capitulum et gravissimi motus fuerunt, dum duo regerent pro- vinciales, nec ullus superiorum tute poterat fratres corrigere, nam gu- ardiani, custodes et seniores Patres a discolis carceribus includeban- tur et usque ad mortem affligebantur, imo nec Pater provincialis unius partis securus erat a factione alterius et hoc propudiosumm)schisma duravit annis viginti ] et ultra. 1346. Pater Petrus provincialis gravissime infirmabatur, et hinc vi- carium provinciae instituit P. Franciscum lectorem Pragensem, ex qua infirmitate et animi moerore 7. Calendas Junii, in festo Corporis Chri- sti mortuus fuit?). a. A1, 44b, 2, 29b - b. A1, 45a,A2, 29b � C. A1, 45a, 2, 29b-30a - d. A1, 45b,A2, 30a - e. A1, 45b - f. A1, 45a,A2, 30a - g. A1, 45a - K. A. 1 A2 1.c. - i. A A. „ 46а, 2, 31b — k. A1, 46b - j. A1, 46b, 2, 31b-32а m. A,: "impudiosum" - n. A,: 20. - 0. A1, 46b, 2, 32а 1, — p. A. 1, 47а, 2, 32а.
Strana 46
— 46 — 1347. In festo S. Joannis Baptistae P. Franciseus, vicarius provin- ciae, celebravit capitulum Oppaviae, in quo P. Fraciscus electus fuit in provincialem Bohemiae) 1349. Fuit guardianus Fr. Nicolaus, qui etiam fuit aliquando provin- cialis Bohemiae4). 1350. Obiit Illmus dominus Jescko, filius Illmi domini Artlebi de Boskowitz, hoc sepultus 2). 1355. Fuit hic guardianus P. Wenzeslaus, qui etiam hic obiit 1361 ). 1363. Nicolaus Ebrani, civis Brunensis et Catharina, uxor eius, fun- darunt duas vineas in NicoltzitzD, in Setz 2) pro duobus anniversariis, quibus vineis post mortem eorundem P. Leopoldus, germanus frater Nico- lai uti poterat. - Habardus de Sarusca3) elegit sibi sepulturam hic, Brunae, et fundavit anniversarium in die Corporis Cristi pro censu 5 florenorum auri, quos debet dare Habard de Choschuschetz4/ /!/ avuncu- lus eius. - Obiit generosus dominus Joannes de Boskowitz, sepultus Bru- nae apud S. Joannen, quo conventui 10 marcas seu 23 flo. 20cr. annui census legavit in villa sua Sorowitz/:/. Litteras vide in altera par- te huius libri, folio 45)e/ 1365. Jesko et Habardus de Zaruschka fundarunt anniversarium pro patre seu Ienico, et Lucia matre et dederunt 1 marcam annui census in villa Medlowitzě//. 1370. Fuit hic guardianus P. Jaruslaus/!/ de Cralitz, qui hic quo- que obiit 13733). 1371. Philippus, Woyzlaus et Thobias, fratres de Chrzizanowa 7) eli- gerunt/!/ sibi hic, Brunae, sepulturam et pro 4 annivercariis funda- runt 2 marcas seu 2 flo. 20cm. in villa Strutz22. 1372. Obiit Illma domina Anna de Nigro Monte, sepulta hic, Brunae, in ecelesia nostra. Fuit coniux Illmi domini Joannis de Boskowitz, quae legavit conventui decem marcas annui census supra villam Tuczap2), dant ). annue 23f1o. 20cm. Vide in altera parte libri huius, folio 7" 1378. Capitulum celebratur Cracoviae et eligitur P. Martinus, qui se scribebat de Leopoli seu Cracovia. Cum tamen natione esset Bohemus et quidem alicuius magnatis Poloniae filius in Bohemia natus, qui cum splendido comitatu incedebat, et hinc saeculares valde scandalisabat, tandem resipuit et bene provinciae fecit, maxime Cracoviaej/. 1382. Huius loci guardianus fuit R. P. Nicolaus Helbling, Brunensis, hic sepultus 13932/. 5. Seelowitz. - 2. Seitz. - 3. Die verschwindene Ge- 1. Nikolčitz. meinde. - 4. Koschušitz bei Bučowitz. - 5. Fol. 4a-5a. Damit/mitten in der Handschrift Al/ beginnt ein neuer Teil mit der Ueberschrift: "Copi- ae fundationum et privilegiorum conventus SS. Joarnis/sic/ collectae anno 1667". Sie reichen bis Fol. 14b und enthalten nur Fundationsurkun-- den: 1385/2/, 1495 /2/, 1502 und 1522. Ausserdem sind auf Fol. 6b und 7a zwei Auszüge aus den Mährischen Landtafeln aus d. J. 1455. - 6. Med- lowitz bei Csvětiman. - 7. Křižanau bei Gross-Meseritz. - 8. Strutz. - 9. račap bei Holleschau. Vgl. Kratochvil, Epicedium usw, ČMI 43-44, 45. — a. A — b. A1, 47b, 2, 32b - C. A1, 48a - d. Al „ 49а 1, 47a, 2, 32b — f. A1, 51b — g. A1, 53a e. A1, 51a - h. L.c. - i. A1, 53b - j. A1,55a Ausgestrichen, gehört zum J. 1488. Dort aber fehlt die Notitz von sei- nem Ursprung. - k. Al "Brunae fuit hoc anno R. P. Nicola- A2 37a 53a, 2, us Helbling, guardianus, filius Brunensis".
— 46 — 1347. In festo S. Joannis Baptistae P. Franciseus, vicarius provin- ciae, celebravit capitulum Oppaviae, in quo P. Fraciscus electus fuit in provincialem Bohemiae) 1349. Fuit guardianus Fr. Nicolaus, qui etiam fuit aliquando provin- cialis Bohemiae4). 1350. Obiit Illmus dominus Jescko, filius Illmi domini Artlebi de Boskowitz, hoc sepultus 2). 1355. Fuit hic guardianus P. Wenzeslaus, qui etiam hic obiit 1361 ). 1363. Nicolaus Ebrani, civis Brunensis et Catharina, uxor eius, fun- darunt duas vineas in NicoltzitzD, in Setz 2) pro duobus anniversariis, quibus vineis post mortem eorundem P. Leopoldus, germanus frater Nico- lai uti poterat. - Habardus de Sarusca3) elegit sibi sepulturam hic, Brunae, et fundavit anniversarium in die Corporis Cristi pro censu 5 florenorum auri, quos debet dare Habard de Choschuschetz4/ /!/ avuncu- lus eius. - Obiit generosus dominus Joannes de Boskowitz, sepultus Bru- nae apud S. Joannen, quo conventui 10 marcas seu 23 flo. 20cr. annui census legavit in villa sua Sorowitz/:/. Litteras vide in altera par- te huius libri, folio 45)e/ 1365. Jesko et Habardus de Zaruschka fundarunt anniversarium pro patre seu Ienico, et Lucia matre et dederunt 1 marcam annui census in villa Medlowitzě//. 1370. Fuit hic guardianus P. Jaruslaus/!/ de Cralitz, qui hic quo- que obiit 13733). 1371. Philippus, Woyzlaus et Thobias, fratres de Chrzizanowa 7) eli- gerunt/!/ sibi hic, Brunae, sepulturam et pro 4 annivercariis funda- runt 2 marcas seu 2 flo. 20cm. in villa Strutz22. 1372. Obiit Illma domina Anna de Nigro Monte, sepulta hic, Brunae, in ecelesia nostra. Fuit coniux Illmi domini Joannis de Boskowitz, quae legavit conventui decem marcas annui census supra villam Tuczap2), dant ). annue 23f1o. 20cm. Vide in altera parte libri huius, folio 7" 1378. Capitulum celebratur Cracoviae et eligitur P. Martinus, qui se scribebat de Leopoli seu Cracovia. Cum tamen natione esset Bohemus et quidem alicuius magnatis Poloniae filius in Bohemia natus, qui cum splendido comitatu incedebat, et hinc saeculares valde scandalisabat, tandem resipuit et bene provinciae fecit, maxime Cracoviaej/. 1382. Huius loci guardianus fuit R. P. Nicolaus Helbling, Brunensis, hic sepultus 13932/. 5. Seelowitz. - 2. Seitz. - 3. Die verschwindene Ge- 1. Nikolčitz. meinde. - 4. Koschušitz bei Bučowitz. - 5. Fol. 4a-5a. Damit/mitten in der Handschrift Al/ beginnt ein neuer Teil mit der Ueberschrift: "Copi- ae fundationum et privilegiorum conventus SS. Joarnis/sic/ collectae anno 1667". Sie reichen bis Fol. 14b und enthalten nur Fundationsurkun-- den: 1385/2/, 1495 /2/, 1502 und 1522. Ausserdem sind auf Fol. 6b und 7a zwei Auszüge aus den Mährischen Landtafeln aus d. J. 1455. - 6. Med- lowitz bei Csvětiman. - 7. Křižanau bei Gross-Meseritz. - 8. Strutz. - 9. račap bei Holleschau. Vgl. Kratochvil, Epicedium usw, ČMI 43-44, 45. — a. A — b. A1, 47b, 2, 32b - C. A1, 48a - d. Al „ 49а 1, 47a, 2, 32b — f. A1, 51b — g. A1, 53a e. A1, 51a - h. L.c. - i. A1, 53b - j. A1,55a Ausgestrichen, gehört zum J. 1488. Dort aber fehlt die Notitz von sei- nem Ursprung. - k. Al "Brunae fuit hoc anno R. P. Nicola- A2 37a 53a, 2, us Helbling, guardianus, filius Brunensis".
Strana 47
— 47 — 1386. Moritur Cracoviae P. Thomislaus, provincialis Bohemiae, se- pultus Cracoviae. - Celebratum fuit capitulum et electus fuit provin- cialis P. Petrus de Gretza/. 1387. biit Illmus eques auratus D. Ulricus de Boskowitz, sepultus in ecclesia nostra Brunae, qui magnus fuit benefactor huius conventus in aedificiis et ornatu ecclesiae4). 1391. Jesko de Krzizanowa fatetetur/!/, se debere ex villa sua Strutz annui census 1 marcam2). 1392. Moritur P. Petrus Grecensis provincialis Bohemiae et Poloniae, 17. Aprilis. Die 1. Julii Olomutii eligitur in provincialem Bchemiae P. Petrus Polonus de Cracovia, sub quo P. Ja- roslaus de Beneschaw superioribus provinciae insidias struxit et no- vos motus in provincia excitavit, eo quod non esset electus in pro- vincialem, cum plurima vota obtinu- isset, se quoque pro provinciali gessit et subintrusit et divisio facta erat in provincia1). 1392. Moritur P. Petrus Graecen- sis, Provincialis Bohemiae et Po- loniae. Die 1. Julii Olomucii eligitur in provincialem Bohemiae P. Petrus Polonus, sub quo P. Janoslaus/:/ de Beneschaw superioribus provin- ciae insidias struxit et novos no- tus in provincia excitavit, eo quod non esset electus in provin- cialem, cum plurima vota obtinuis- set, se quoque pro provinciali ges- sité). 1393, in festo Assumptionis B. Virginis Glacii P. Jaroslaus congre- gationem cum suis adhaerentibus tenuit, superioresque pro libitu amo- vit et alics substituit, a Patre generali per excommunicationem terri- tus ab hac temeritate cessare debuit, Patrem Petrum vicarium suum in- stituit et hoc anno confirmavit P. generalisř). 1395. Celebratum erat capitulum in Bithom, in quo Fr. Petrus de Cra- covia secunda vice electus erat in ministrum provincialem et confirma- tus ) . 1396. Paulus de Morawan, qui elegit sibi suisque sepulturam hic Bru- nae pro anniversario, fundavit media villa sua/!/ Kozysycz ) 1 marcam annui census tali conditione, ut P. guardianus anniversario fratribus det pitantiam solitam2)2. 1403. Joannes corrigator et Anna uxor eius tenentur conventui sol-- vere mediam marcam grossorum et dant pro hypotheca aedes, quas habent in suburbio Brunensi "in der Elendgassen" ante portam Menezensem, nunc Johannis - Bastay vocatam 3]1). 1407. Tumultus magni exorti in Bohemia inter Patres. Instigatores erat P. Mauritius Berska et P. Paulus Donat lector pragensis]). - Ob- iit generosus dominus Ulricus de Czernahora alias Boskowitz, sepultus ad S. Joannem hic Brunaet). 1408, in festo S. Joannis Baptistaë Regino-Graecii celebratur capi- tulum, cui nomine Patris generalis praesedit P. Nicolaus de Carnovia actualis provincialis Austriae et elctus fuit in provincialem Bohemiae 1. Koschušitz. - 2. Diese Fundation fehlt in CDM XII. - Ist in o. c. XIII. ebenfalls nicht angeführt. a. A1, 52а; 2, 37b. - c. A "Celebratur ... et eligitur.." - b. A1, 57a 58a - d. A1, 58b - e. A2, 38b - f. A1, 58b.A2, 38b: "..a Patre genera- li ipse provincialis confir atur". - g. A1, 59a - h. A1 1, 59b - i. A. 61a - j. A1, 62a,A2, 42a k. A1, 62a.
— 47 — 1386. Moritur Cracoviae P. Thomislaus, provincialis Bohemiae, se- pultus Cracoviae. - Celebratum fuit capitulum et electus fuit provin- cialis P. Petrus de Gretza/. 1387. biit Illmus eques auratus D. Ulricus de Boskowitz, sepultus in ecclesia nostra Brunae, qui magnus fuit benefactor huius conventus in aedificiis et ornatu ecclesiae4). 1391. Jesko de Krzizanowa fatetetur/!/, se debere ex villa sua Strutz annui census 1 marcam2). 1392. Moritur P. Petrus Grecensis provincialis Bohemiae et Poloniae, 17. Aprilis. Die 1. Julii Olomutii eligitur in provincialem Bchemiae P. Petrus Polonus de Cracovia, sub quo P. Ja- roslaus de Beneschaw superioribus provinciae insidias struxit et no- vos motus in provincia excitavit, eo quod non esset electus in pro- vincialem, cum plurima vota obtinu- isset, se quoque pro provinciali gessit et subintrusit et divisio facta erat in provincia1). 1392. Moritur P. Petrus Graecen- sis, Provincialis Bohemiae et Po- loniae. Die 1. Julii Olomucii eligitur in provincialem Bohemiae P. Petrus Polonus, sub quo P. Janoslaus/:/ de Beneschaw superioribus provin- ciae insidias struxit et novos no- tus in provincia excitavit, eo quod non esset electus in provin- cialem, cum plurima vota obtinuis- set, se quoque pro provinciali ges- sité). 1393, in festo Assumptionis B. Virginis Glacii P. Jaroslaus congre- gationem cum suis adhaerentibus tenuit, superioresque pro libitu amo- vit et alics substituit, a Patre generali per excommunicationem terri- tus ab hac temeritate cessare debuit, Patrem Petrum vicarium suum in- stituit et hoc anno confirmavit P. generalisř). 1395. Celebratum erat capitulum in Bithom, in quo Fr. Petrus de Cra- covia secunda vice electus erat in ministrum provincialem et confirma- tus ) . 1396. Paulus de Morawan, qui elegit sibi suisque sepulturam hic Bru- nae pro anniversario, fundavit media villa sua/!/ Kozysycz ) 1 marcam annui census tali conditione, ut P. guardianus anniversario fratribus det pitantiam solitam2)2. 1403. Joannes corrigator et Anna uxor eius tenentur conventui sol-- vere mediam marcam grossorum et dant pro hypotheca aedes, quas habent in suburbio Brunensi "in der Elendgassen" ante portam Menezensem, nunc Johannis - Bastay vocatam 3]1). 1407. Tumultus magni exorti in Bohemia inter Patres. Instigatores erat P. Mauritius Berska et P. Paulus Donat lector pragensis]). - Ob- iit generosus dominus Ulricus de Czernahora alias Boskowitz, sepultus ad S. Joannem hic Brunaet). 1408, in festo S. Joannis Baptistaë Regino-Graecii celebratur capi- tulum, cui nomine Patris generalis praesedit P. Nicolaus de Carnovia actualis provincialis Austriae et elctus fuit in provincialem Bohemiae 1. Koschušitz. - 2. Diese Fundation fehlt in CDM XII. - Ist in o. c. XIII. ebenfalls nicht angeführt. a. A1, 52а; 2, 37b. - c. A "Celebratur ... et eligitur.." - b. A1, 57a 58a - d. A1, 58b - e. A2, 38b - f. A1, 58b.A2, 38b: "..a Patre genera- li ipse provincialis confir atur". - g. A1, 59a - h. A1 1, 59b - i. A. 61a - j. A1, 62a,A2, 42a k. A1, 62a.
Strana 48
— 48 — P. Petrus de Cracovia, qui statim officium resignavit et hinc in eius locum electus fuit P. Michael Gnesnensis, quem P. Nicolaus in officio confirmavit ). 1410. Rupertus imperator moritur/ et eligitur Iodocus "Barbatus"2) marchio Moraviae, qui habitabat hic, Brunae, in Spilbergh, homo otio deditus, hinc 5. mense deponitur 3)/). 1412. Moritur P. Michael provincialis Bohemiae et Poloniae et hinc capitulum celebratur, in quo eligitur Swatomirus de Carnoviac). 1413. In congregatione celebrata in Visitatione B. Virginis per P. Swatomirum provincialem P. Petrus, olim provincialis, instituitur vi- carius provinciae Bohemiae et Poloniae X). 1414. Dominus Wancko de Boskowitz dedit litteras, quod conventus supra pago Lipof/habeat exigere 5 marcas seu 11 flo. 40 cr. annui cen- sus. Vide altera parte libri, folio57 2). 1415, die 8/!/ Julii Hus de haeresi convictus tanquam haeresi archa exuritur, cuius carceres legnei adhuc apud fratres Minores conventuales Constantiae visunturf/. - Die 9. Julii Hieronymus de Praga, socius Hus- sii, uti haereticus exuritur Constantiae. - Die 13 Januarii accessit Constantiam P. Antonius di Pirato generalis ordinis Minorum cum 15 Pa- tribus doctioribus religionis, cui ultra 200 fratres eiusdem ordinis obviam iv..nt et ad conventum Constantiensem deduxerunt 2). Ird1. Obiit generosus dominus Jeroslaus/!/, filius domini Wankonis de Nigro Monte, sepultus Brunae in ecclesia S. Joannis, in festo S. Mar- tini obiitž). 1425, die 14. Novembris circa Kralitz, prope Olomutium, Fr. Petrus lector Oppaviae, Fr. Petrus confessarius sororum Oppaviae, Fr. Taclinus de Grumplaw ab Hussitis misere interficiuntur et cremantur1). - Joannes Bohusch et Magdalena sua uxor, hypothecant suam domum in Romhoff supra mediam marcam annui censusj). 1426. P. Swatomirius provincialis ob persecutionem Hussitarum / ex uno loco in alium commigrare debuit, unde et infirmitatem contraxit ). 1428. Civitas Leobswicensis et Glogoviensis ab Hussitis spoliantur et exuruntur, ubi etiam nostri conventus per flammam perierunt, die 8. Septembris. - In festo S. Joannis ante portam Latinam moritur Swatomi- rus de Carnovia provincialis Bohemiae, sepultus Carnoviae apud fratres Minores. Celebratur capitulum Cracoviae et eligitur in provincialem P. Joannes Knyta"). 1429. P. Joannes Kmytta habuit congregationem provincialem Bitumii?] /:). 1430. Ulmannus Zamplbeck et uxor eius Dorothea pro media marca hypo- thecant supra medio laneone in Czrnowitz et vinea in Pfaffenbergh 2). - 1. Starb am 18. Mai. - 2. 1. Oktober 1410. - 3. Diese Angabe ist unge- nau, den Jodok starb im 4. Monat seines Kaisertums, d. i. 18. Jänner 1411. Manche Details dieser Notiz lassen eine alte Vorlage vermuten. - 4. Richtig Lipuwka. - 5. Text/vom 15. Juni 1414/ bei Kratochvil, Epi- cedium usw./ČMM 43-44, 55/. In unserer Handschrift fehlt er an der an- gegebenen Stelle. a. A1 b. A1, 64a,A2, 42b - C. A1, 64b, 2, 43а d. A, 1, 63b, 2, 42а — h. A1, 663 „ 65а f. A e. A 64b, 2, 43а 1, 65a 1, 65a, 2, 43b - g. A1 1. A1, 67b, 2, 45a 2 j. A1, 67b - k. A, Hussitarum. - m. A1, 68a, 2, — n. A, Kynta. - o. A, Bythumii. - p. A r. A1,69a 45b 1, 68b, 2, 45b-46а -
— 48 — P. Petrus de Cracovia, qui statim officium resignavit et hinc in eius locum electus fuit P. Michael Gnesnensis, quem P. Nicolaus in officio confirmavit ). 1410. Rupertus imperator moritur/ et eligitur Iodocus "Barbatus"2) marchio Moraviae, qui habitabat hic, Brunae, in Spilbergh, homo otio deditus, hinc 5. mense deponitur 3)/). 1412. Moritur P. Michael provincialis Bohemiae et Poloniae et hinc capitulum celebratur, in quo eligitur Swatomirus de Carnoviac). 1413. In congregatione celebrata in Visitatione B. Virginis per P. Swatomirum provincialem P. Petrus, olim provincialis, instituitur vi- carius provinciae Bohemiae et Poloniae X). 1414. Dominus Wancko de Boskowitz dedit litteras, quod conventus supra pago Lipof/habeat exigere 5 marcas seu 11 flo. 40 cr. annui cen- sus. Vide altera parte libri, folio57 2). 1415, die 8/!/ Julii Hus de haeresi convictus tanquam haeresi archa exuritur, cuius carceres legnei adhuc apud fratres Minores conventuales Constantiae visunturf/. - Die 9. Julii Hieronymus de Praga, socius Hus- sii, uti haereticus exuritur Constantiae. - Die 13 Januarii accessit Constantiam P. Antonius di Pirato generalis ordinis Minorum cum 15 Pa- tribus doctioribus religionis, cui ultra 200 fratres eiusdem ordinis obviam iv..nt et ad conventum Constantiensem deduxerunt 2). Ird1. Obiit generosus dominus Jeroslaus/!/, filius domini Wankonis de Nigro Monte, sepultus Brunae in ecclesia S. Joannis, in festo S. Mar- tini obiitž). 1425, die 14. Novembris circa Kralitz, prope Olomutium, Fr. Petrus lector Oppaviae, Fr. Petrus confessarius sororum Oppaviae, Fr. Taclinus de Grumplaw ab Hussitis misere interficiuntur et cremantur1). - Joannes Bohusch et Magdalena sua uxor, hypothecant suam domum in Romhoff supra mediam marcam annui censusj). 1426. P. Swatomirius provincialis ob persecutionem Hussitarum / ex uno loco in alium commigrare debuit, unde et infirmitatem contraxit ). 1428. Civitas Leobswicensis et Glogoviensis ab Hussitis spoliantur et exuruntur, ubi etiam nostri conventus per flammam perierunt, die 8. Septembris. - In festo S. Joannis ante portam Latinam moritur Swatomi- rus de Carnovia provincialis Bohemiae, sepultus Carnoviae apud fratres Minores. Celebratur capitulum Cracoviae et eligitur in provincialem P. Joannes Knyta"). 1429. P. Joannes Kmytta habuit congregationem provincialem Bitumii?] /:). 1430. Ulmannus Zamplbeck et uxor eius Dorothea pro media marca hypo- thecant supra medio laneone in Czrnowitz et vinea in Pfaffenbergh 2). - 1. Starb am 18. Mai. - 2. 1. Oktober 1410. - 3. Diese Angabe ist unge- nau, den Jodok starb im 4. Monat seines Kaisertums, d. i. 18. Jänner 1411. Manche Details dieser Notiz lassen eine alte Vorlage vermuten. - 4. Richtig Lipuwka. - 5. Text/vom 15. Juni 1414/ bei Kratochvil, Epi- cedium usw./ČMM 43-44, 55/. In unserer Handschrift fehlt er an der an- gegebenen Stelle. a. A1 b. A1, 64a,A2, 42b - C. A1, 64b, 2, 43а d. A, 1, 63b, 2, 42а — h. A1, 663 „ 65а f. A e. A 64b, 2, 43а 1, 65a 1, 65a, 2, 43b - g. A1 1. A1, 67b, 2, 45a 2 j. A1, 67b - k. A, Hussitarum. - m. A1, 68a, 2, — n. A, Kynta. - o. A, Bythumii. - p. A r. A1,69a 45b 1, 68b, 2, 45b-46а -
Strana 49
— 49 — P. Joannes Kmytta provincialis celebrat congregationem in festo S. Wen- zeslai in Korzina,/in qua tribubus Brunae dat literas filiationis, qua participes illos reddit bonorum operum fratrum, scilicet pellifico- rum, fabrorum, cerdonum, carnificum, cultifabrorum, sartorum, fabrorum serrariorum etc/ ). Eodem anno moritur, hinc celebratur capitulum, in quo eligitur P. Petrus.../e). 1431. Civitas Oppaviensis, conventus noster et monialium misere in cineres rediguntur. - Dominica post Exaltationis S. Crucis P. Kmita/!/ Cracoviae celebrat congregationem, in qua congregatione repertum fuit, quod ultra 40 fratres in provincia obierunt 2). - Obiit generosus domi- nus Udalricus de Boskowitz, sepultus in ecclesia nostra Brunae, qui conventui legavit supra villa sua Lipuwka 5 marcas annui census seu 11 flo. 40 cruciferos. Vide in altera parte huius libri, folio1:) 1432. Cbiit Illustris dominus, baro Wancko de Boskowitz, sepultus ad S. Joannem Brunae. - Obiit nobilis domina Zdynka/!/ de Boskowitz, sepulta in ecclesia nostra Brunae. - Obiit Gnesnae R. P. Gregorius, lector ordinarius metropolitanae ecclesiae Gnesnensist). - P. Kymta/!/ congregationem celebrat in Nova civitate dioecesis Cracoviensisa). 1433. P. Kmitta congregationem celebravit in Nova civitate dioece- sis Cracoviensis/). 1434. P. Kmita/!/ celebrat congregationem Cracoviae in festo Exal- tationis S. Crucis, in qua repertun/est/, quod ab ultima congregatio- ne usque modo obierunt in provincia cum P. guardiano Unczoviense/!/ fratres viginti octoi). - Hieronymus aurifaber et Barbara uxor eius hypothecant domum suam in der Froliger-Gassen ad portam sitam prope do- mum Wenzeslai Prangh supra unad sexagesimam grossorum latorum. - Mori- tur Vladislaus Jagellož), rez Poloniae, relicta numerosissima prole ex Hedwige, quorum multi ad regni gubernacula pervenerunt, praefuit una cum coniuge regno annis 40. Cui successit in regno filius eius natu maior Vladislaus3), qui etiampost mortem :lberti regis Ungariae eli- gitur in regem Ungariae 14391/. 1435. Joannes de Oskurzilbanetz/!/ et uxor eius. Anna supra unam marcam annui census hypothecant domum suam prope murum civitatis et et- iam/!/ unam vineam ). 1436. Patres Bohemi et Poloni dénuo celliduntur, dum una pars Euge- nio papae 4. legitimo, altera vero pseudo-Pontifici, Sabaudiae duci, ad- haeret. Congregatio tamen celebrata fuit in festo Corporis Christi7)-n 1437, die 20. Maii celebratur capitulum in Novo Sandetz, in festo translationis S. Stanislai5/1. 1. Fehlt an der angeführten Stelle. - 2. Ladislaus V. der Jagellone, starb am 31. Mai 1434. - 3. Ladislaus VI. Varnenčík/1434-1444/. - 4. Nach der Chronik von Glasberger/Analecta Franciscana II, Quarracchi 1887, 311/ verblieb der böhm.-polnische Provinzial Anton de Rusconibus beim legitimen Papst Eugen IV, wogegen sich der sächsische Provinzial Döring dem Gehenpapst Felix V. anschloss. Nach dieser Notiz aber kann man annehmen, dass nicht die ganze Provinz hinter ihm stand. - 5. 27. September. a. A1, 69a,A2, 46a - b. A1, 69a - c. A1, 69a ausgestrichen. - d. A. A2 e. A- 69a, 2, 46а , 69b - g. A2, 46b - h. A1, 69b - i. 1, 69a 7 f. A A2 "28 fratres". Al m. A1, k. A1, 70а 1, 70a,A2, 46b - j. A1, 70a 70b, 2, 47a - n. A1 1, 70b, 2, 47a.
— 49 — P. Joannes Kmytta provincialis celebrat congregationem in festo S. Wen- zeslai in Korzina,/in qua tribubus Brunae dat literas filiationis, qua participes illos reddit bonorum operum fratrum, scilicet pellifico- rum, fabrorum, cerdonum, carnificum, cultifabrorum, sartorum, fabrorum serrariorum etc/ ). Eodem anno moritur, hinc celebratur capitulum, in quo eligitur P. Petrus.../e). 1431. Civitas Oppaviensis, conventus noster et monialium misere in cineres rediguntur. - Dominica post Exaltationis S. Crucis P. Kmita/!/ Cracoviae celebrat congregationem, in qua congregatione repertum fuit, quod ultra 40 fratres in provincia obierunt 2). - Obiit generosus domi- nus Udalricus de Boskowitz, sepultus in ecclesia nostra Brunae, qui conventui legavit supra villa sua Lipuwka 5 marcas annui census seu 11 flo. 40 cruciferos. Vide in altera parte huius libri, folio1:) 1432. Cbiit Illustris dominus, baro Wancko de Boskowitz, sepultus ad S. Joannem Brunae. - Obiit nobilis domina Zdynka/!/ de Boskowitz, sepulta in ecclesia nostra Brunae. - Obiit Gnesnae R. P. Gregorius, lector ordinarius metropolitanae ecclesiae Gnesnensist). - P. Kymta/!/ congregationem celebrat in Nova civitate dioecesis Cracoviensisa). 1433. P. Kmitta congregationem celebravit in Nova civitate dioece- sis Cracoviensis/). 1434. P. Kmita/!/ celebrat congregationem Cracoviae in festo Exal- tationis S. Crucis, in qua repertun/est/, quod ab ultima congregatio- ne usque modo obierunt in provincia cum P. guardiano Unczoviense/!/ fratres viginti octoi). - Hieronymus aurifaber et Barbara uxor eius hypothecant domum suam in der Froliger-Gassen ad portam sitam prope do- mum Wenzeslai Prangh supra unad sexagesimam grossorum latorum. - Mori- tur Vladislaus Jagellož), rez Poloniae, relicta numerosissima prole ex Hedwige, quorum multi ad regni gubernacula pervenerunt, praefuit una cum coniuge regno annis 40. Cui successit in regno filius eius natu maior Vladislaus3), qui etiampost mortem :lberti regis Ungariae eli- gitur in regem Ungariae 14391/. 1435. Joannes de Oskurzilbanetz/!/ et uxor eius. Anna supra unam marcam annui census hypothecant domum suam prope murum civitatis et et- iam/!/ unam vineam ). 1436. Patres Bohemi et Poloni dénuo celliduntur, dum una pars Euge- nio papae 4. legitimo, altera vero pseudo-Pontifici, Sabaudiae duci, ad- haeret. Congregatio tamen celebrata fuit in festo Corporis Christi7)-n 1437, die 20. Maii celebratur capitulum in Novo Sandetz, in festo translationis S. Stanislai5/1. 1. Fehlt an der angeführten Stelle. - 2. Ladislaus V. der Jagellone, starb am 31. Mai 1434. - 3. Ladislaus VI. Varnenčík/1434-1444/. - 4. Nach der Chronik von Glasberger/Analecta Franciscana II, Quarracchi 1887, 311/ verblieb der böhm.-polnische Provinzial Anton de Rusconibus beim legitimen Papst Eugen IV, wogegen sich der sächsische Provinzial Döring dem Gehenpapst Felix V. anschloss. Nach dieser Notiz aber kann man annehmen, dass nicht die ganze Provinz hinter ihm stand. - 5. 27. September. a. A1, 69a,A2, 46a - b. A1, 69a - c. A1, 69a ausgestrichen. - d. A. A2 e. A- 69a, 2, 46а , 69b - g. A2, 46b - h. A1, 69b - i. 1, 69a 7 f. A A2 "28 fratres". Al m. A1, k. A1, 70а 1, 70a,A2, 46b - j. A1, 70a 70b, 2, 47a - n. A1 1, 70b, 2, 47a.
Strana 50
— 50 — 1438. Ulricus Hawer et Anna uxor eius dant obligationem supra domum suam in Brunensi civitate sitam prope balneum Troyavissae, annue pen- dendi 24 grossos ). 1440. Hoc anno contra datam fidem reginae Ungariae4) eligunt Alber- tum Bavarum in regem Bohemiae2), qui tamen coronam et regnum respuit. Deinde eligunt Fridericum imperatorem, qui legatis durius locutus, Bo- hemorum insolentiam castigavit, cum haeredem haberent, quod illo spre- to alium superinducere vellent3). Hine duo nominati, qui regnum admi- nistrarent, D. Meinhardus de Newhaus et dominus Ptackek"). 1441, in festo S. Michaelis celebratur congregatio a P. Joanne Kmit- ta Cracoviae, in qua P. Jacobus lector Carnoviae instituitur custos Pragensis, qui volens accedere in custodiam, a Novie domus guardiano non fuit receptus. Hinc volens redire in Moraviam, in via interceptus rait et ductus Vranoviam7). P. Franciscus vero a Patribus Bohemicis subordinatus scripsit P. provinciali, quod P. Jacobus custos nollet vi- sitare custodiam Pragensem, qui P. Franciscus/inde custodiatum Pra- gensem et Litomyriensem a Patre Joanne provinciali minis et fraude im- petuose extorsite. 1442. Hoc anno denuo novi motus exorti in provincia,/de quibus qui pleniorem informationem desiderat, antiquum librum chronicae con ventus consulat/1. 1443. Celebratum fuit capitulum generale, in quo electus fuit P. An- tonius de Rusconibus, qui auditis motibus provinciae Bohemiae et Polo- niae, P. Joannem de Tulna, provincialem Austriae, eundem vicarium pro- vinciae Bohemiae instituit, quia P. Nicolaum provincialem electum a- gnoscere nolebant et una pars adhaerebat P. Joanni Kmittae, altera P. Andreae Strzelitz/!/ a provincia instituto vicario provinciae, fuit- que interregnum quasi annis 23, quibus tamen et plurimum P. Nicolaus provinciam rexit2). 1445. Hoc anno, cum pax non posset coalescere inter Patres Bohemiae et Poloniae, mandato Rmi Patris generalis provincia dividitur1). 1448. Huius loci guardianus fuit R. P. Joannes Hueffnagel, sepultus hic 1452 3). 1450. Obiit generosus dominus Sigismundus, filius Illmi domini Be- neschii de Boskowitz, hic sepultus. Qui in obsidione Glazensi globo traiectus obiitX). 1452. Obiit domina Catharina de Cunstadt, coniux domini Henrici de Boskowitz, hic sepulta 21. Novembris. - Obiit generosus miles Ernestus, filius domini Wenzeslai de Boskowitz, hie sepultus 7. 1454. Huius loci 32 annis continuis gvardianus fuit P. Vitus, qui in ambitu sepelitur 14861). 1. Elisabeth. - 2. In der Hälfte des August 1440/vide Urbánek, Věk po- děbradský I, 1, 554/. - 3. Anspielung auf die böhm. Gesandschaft beim Eaiser i. J. 1443/vide o. c. 622/. - 4. Wahrscheinlich Frain bei Znaim. - 5. Diese Notiz erhielt sich bei Christ, vide "Factiones" ad annum. —— — b. А — d. A1, 72а; 2, 48a. Hoe a. A1, 71a 71b - C. A1, 71b,42, 48a A anno novi exorti in provincia motus. - e. A1, 72a,A2, 48b - f. A1, 72b, "Brunae fuit gvardianus.." - h. A1, 74a 48b — g. A1, 73b.A2, 49a i. A1, 74b “ j. A1, 75a.
— 50 — 1438. Ulricus Hawer et Anna uxor eius dant obligationem supra domum suam in Brunensi civitate sitam prope balneum Troyavissae, annue pen- dendi 24 grossos ). 1440. Hoc anno contra datam fidem reginae Ungariae4) eligunt Alber- tum Bavarum in regem Bohemiae2), qui tamen coronam et regnum respuit. Deinde eligunt Fridericum imperatorem, qui legatis durius locutus, Bo- hemorum insolentiam castigavit, cum haeredem haberent, quod illo spre- to alium superinducere vellent3). Hine duo nominati, qui regnum admi- nistrarent, D. Meinhardus de Newhaus et dominus Ptackek"). 1441, in festo S. Michaelis celebratur congregatio a P. Joanne Kmit- ta Cracoviae, in qua P. Jacobus lector Carnoviae instituitur custos Pragensis, qui volens accedere in custodiam, a Novie domus guardiano non fuit receptus. Hinc volens redire in Moraviam, in via interceptus rait et ductus Vranoviam7). P. Franciscus vero a Patribus Bohemicis subordinatus scripsit P. provinciali, quod P. Jacobus custos nollet vi- sitare custodiam Pragensem, qui P. Franciscus/inde custodiatum Pra- gensem et Litomyriensem a Patre Joanne provinciali minis et fraude im- petuose extorsite. 1442. Hoc anno denuo novi motus exorti in provincia,/de quibus qui pleniorem informationem desiderat, antiquum librum chronicae con ventus consulat/1. 1443. Celebratum fuit capitulum generale, in quo electus fuit P. An- tonius de Rusconibus, qui auditis motibus provinciae Bohemiae et Polo- niae, P. Joannem de Tulna, provincialem Austriae, eundem vicarium pro- vinciae Bohemiae instituit, quia P. Nicolaum provincialem electum a- gnoscere nolebant et una pars adhaerebat P. Joanni Kmittae, altera P. Andreae Strzelitz/!/ a provincia instituto vicario provinciae, fuit- que interregnum quasi annis 23, quibus tamen et plurimum P. Nicolaus provinciam rexit2). 1445. Hoc anno, cum pax non posset coalescere inter Patres Bohemiae et Poloniae, mandato Rmi Patris generalis provincia dividitur1). 1448. Huius loci guardianus fuit R. P. Joannes Hueffnagel, sepultus hic 1452 3). 1450. Obiit generosus dominus Sigismundus, filius Illmi domini Be- neschii de Boskowitz, hic sepultus. Qui in obsidione Glazensi globo traiectus obiitX). 1452. Obiit domina Catharina de Cunstadt, coniux domini Henrici de Boskowitz, hic sepulta 21. Novembris. - Obiit generosus miles Ernestus, filius domini Wenzeslai de Boskowitz, hie sepultus 7. 1454. Huius loci 32 annis continuis gvardianus fuit P. Vitus, qui in ambitu sepelitur 14861). 1. Elisabeth. - 2. In der Hälfte des August 1440/vide Urbánek, Věk po- děbradský I, 1, 554/. - 3. Anspielung auf die böhm. Gesandschaft beim Eaiser i. J. 1443/vide o. c. 622/. - 4. Wahrscheinlich Frain bei Znaim. - 5. Diese Notiz erhielt sich bei Christ, vide "Factiones" ad annum. —— — b. А — d. A1, 72а; 2, 48a. Hoe a. A1, 71a 71b - C. A1, 71b,42, 48a A anno novi exorti in provincia motus. - e. A1, 72a,A2, 48b - f. A1, 72b, "Brunae fuit gvardianus.." - h. A1, 74a 48b — g. A1, 73b.A2, 49a i. A1, 74b “ j. A1, 75a.
Strana 51
- 51 - 1455. P. Nicolaus de Carnovia reeligitur in provincialem et provin- ciae denuo uniuntur, sed pessimo exemplo. P. Fontanus commissarius mis- sus a P. generali in carceribus strangulatura). 1456, die S. Francisci capitulum celebratur Olomucii, in quo unani- miter P. Nicolaus de Carnovia recipitur pro provinciali Bohemiae et omnes PP.custodes et guardiani ad suas custodias et loca revertuntur cum applausu totius provinciae1/. - Prothasius de Czerna Hora et Bos- kowitz, filius Beneschii et-Annae de Boskowitz, maximorum benefactorum conventus Brunensis eligitur in episcopum Olomucensem, qui nostrorum fratrum singularissimus exstitit protecotr et benefactor et hinc con- ventui benefecit in aedificiis, uti videre est apud portam currentem conventus c). 1457. P. Nicolaus Carnoviae in conventu nativo suo, in festo Nativi- tatis B. Virginis celebravit congregationem, ibidemque plenus dierum bonorum in Domino obiit, sepultus ibidem sub exciso lapide, quem tamen postea haeretici amoverunt, quando ex ecclesia fecerunt ranarium et armamentorium ). 1458. Procopius abbas de Smilhaim vel Wisowitz obligationem dat, quod ex villa Lesch annue debeat conventui solvere ad S. Joannem medi- am marcam gr.7e) 1460. Domina Elisabetha de Beneschaw dedit literas supra medietatem pagi sui Gurain2) 100 flo. summa capitalis, de quibus interesse con- ventus exigat. Vide fol.91). 1461./Magistro Wenzeslao de Chrudim, alias de Choczna, viro facun- do, suscipiente gradum magisterii, illustris dux Victorinus, serenis- sini Georgii, regis Bohemiae filius, honestis litterarum disciplinis non illiberaliter imbutus dat et instruxit atque professoribus incly- tae Academiae Pragensis, cuius ex-alumnus erat, splendidum epulum. Hoc ipso anno idem Victorinus virtutis ergo a Friderico, Romanorum impera- tore, ornatur dignitate ducali), idque Olomucii, in marchionatu Mora- viae, ea immunitate adiuncta, ut ipsi principi praeferatur gladius eo ritu, quo regibus solet praeferri. - Obiit generosus dominus Wancko de Boskowitz, sepultus hic apud s. Joannem Brunae/. - Obiit strenuus mi- les, dominus Lampertus de Boskowitz/, hic sepultus in ecclesia nostra - 1465, die S. Francisci Olomucii celebratur congregatio, in qua dis- cordiae Patrum sedantur et P. Nicolaus de Carnovia recipitur pro pro- vinciali legitimo ab omnibus Patribus provinciae). 1467. P. Nicolaus de Carnovia celebravit capitulum Carnoviae in con- ventu Dativo, in festo Nativitatis B. Virginis et eligitur P. Andreas contra voluntatem Patris Nicolai, unde senio confectus, nam 90. annum excesserat et varie a suis exagitatus anno sequenti in quadragesima mo- ritur, Carnoviae sepultusA/. 1. Volný, Kirch. Top. Olm. Erzdöz. III 431 führt Prokop als Prior beim J. 1452 an/Abt war damals Mathias/; dagegen kennt er erst i. J. 1469 einen Abt Johann II. Ersichtlich aus dieser Urkunde, dass Prokop wahr- scheinlich der Nachfolger des Mathias war, womit eine Lücke in der Abt- reihe des Wisowitzer Klosters ausgefüllt ist. - 2. Gurain. - 3. Fehlt an der angegebenen Stelle. - 4. Viktorin wurde schon i. J. 1459 in den Herzogsstand erhoben, seine Brüder Heinrich und Hynko i. J. 1462. Alte Jahrbücher verlegen die Erhebung aller drei Söhne Georgs in d. J. 1463 /179/. - 5. Es handelt sich um eine Verschreibung, denn Lambert starb i. J. 1361/vgl. Kratochvil, Epicedium usv, ČMM 43-44, 24/. a. A1, A 1, 75a, 2, 50a - b. A1, 1, 75b, —, 75b, 2, 50b - c. A1,A2 1. c. - d. A1, A2 h. A1, e. А. 2, 50b f. 4 1, 76а 1, 76b 1, 77a, 2, 51b 1, 76b - g. A1,
- 51 - 1455. P. Nicolaus de Carnovia reeligitur in provincialem et provin- ciae denuo uniuntur, sed pessimo exemplo. P. Fontanus commissarius mis- sus a P. generali in carceribus strangulatura). 1456, die S. Francisci capitulum celebratur Olomucii, in quo unani- miter P. Nicolaus de Carnovia recipitur pro provinciali Bohemiae et omnes PP.custodes et guardiani ad suas custodias et loca revertuntur cum applausu totius provinciae1/. - Prothasius de Czerna Hora et Bos- kowitz, filius Beneschii et-Annae de Boskowitz, maximorum benefactorum conventus Brunensis eligitur in episcopum Olomucensem, qui nostrorum fratrum singularissimus exstitit protecotr et benefactor et hinc con- ventui benefecit in aedificiis, uti videre est apud portam currentem conventus c). 1457. P. Nicolaus Carnoviae in conventu nativo suo, in festo Nativi- tatis B. Virginis celebravit congregationem, ibidemque plenus dierum bonorum in Domino obiit, sepultus ibidem sub exciso lapide, quem tamen postea haeretici amoverunt, quando ex ecclesia fecerunt ranarium et armamentorium ). 1458. Procopius abbas de Smilhaim vel Wisowitz obligationem dat, quod ex villa Lesch annue debeat conventui solvere ad S. Joannem medi- am marcam gr.7e) 1460. Domina Elisabetha de Beneschaw dedit literas supra medietatem pagi sui Gurain2) 100 flo. summa capitalis, de quibus interesse con- ventus exigat. Vide fol.91). 1461./Magistro Wenzeslao de Chrudim, alias de Choczna, viro facun- do, suscipiente gradum magisterii, illustris dux Victorinus, serenis- sini Georgii, regis Bohemiae filius, honestis litterarum disciplinis non illiberaliter imbutus dat et instruxit atque professoribus incly- tae Academiae Pragensis, cuius ex-alumnus erat, splendidum epulum. Hoc ipso anno idem Victorinus virtutis ergo a Friderico, Romanorum impera- tore, ornatur dignitate ducali), idque Olomucii, in marchionatu Mora- viae, ea immunitate adiuncta, ut ipsi principi praeferatur gladius eo ritu, quo regibus solet praeferri. - Obiit generosus dominus Wancko de Boskowitz, sepultus hic apud s. Joannem Brunae/. - Obiit strenuus mi- les, dominus Lampertus de Boskowitz/, hic sepultus in ecclesia nostra - 1465, die S. Francisci Olomucii celebratur congregatio, in qua dis- cordiae Patrum sedantur et P. Nicolaus de Carnovia recipitur pro pro- vinciali legitimo ab omnibus Patribus provinciae). 1467. P. Nicolaus de Carnovia celebravit capitulum Carnoviae in con- ventu Dativo, in festo Nativitatis B. Virginis et eligitur P. Andreas contra voluntatem Patris Nicolai, unde senio confectus, nam 90. annum excesserat et varie a suis exagitatus anno sequenti in quadragesima mo- ritur, Carnoviae sepultusA/. 1. Volný, Kirch. Top. Olm. Erzdöz. III 431 führt Prokop als Prior beim J. 1452 an/Abt war damals Mathias/; dagegen kennt er erst i. J. 1469 einen Abt Johann II. Ersichtlich aus dieser Urkunde, dass Prokop wahr- scheinlich der Nachfolger des Mathias war, womit eine Lücke in der Abt- reihe des Wisowitzer Klosters ausgefüllt ist. - 2. Gurain. - 3. Fehlt an der angegebenen Stelle. - 4. Viktorin wurde schon i. J. 1459 in den Herzogsstand erhoben, seine Brüder Heinrich und Hynko i. J. 1462. Alte Jahrbücher verlegen die Erhebung aller drei Söhne Georgs in d. J. 1463 /179/. - 5. Es handelt sich um eine Verschreibung, denn Lambert starb i. J. 1361/vgl. Kratochvil, Epicedium usv, ČMM 43-44, 24/. a. A1, A 1, 75a, 2, 50a - b. A1, 1, 75b, —, 75b, 2, 50b - c. A1,A2 1. c. - d. A1, A2 h. A1, e. А. 2, 50b f. 4 1, 76а 1, 76b 1, 77a, 2, 51b 1, 76b - g. A1,
Strana 52
- 52 - 1470. Celebratur capitulum provinciale Cracoviae et eligitur P. Mar- tinus de Leopoli, vir egregius et literatus, sed in equtatu et familia modum excedebat 1) a). 1471. Obiit Illustris domina Johanna de Boskowitz, sepulta in eccle- sia S. Joannis Brunae17. 1474./Cometes visus est. Non multo post conspectum cometam locus- tarum agmina pervagata Pannoniam/!/ deferuntur in Moraviam, Austriam tum et in Bohemiam vastabant, quae ex terra nascuntur, omnia/scribun- tur/ sui corporis granditate retulisse passeris magnitudinem. Nullus cometa est, qui malu non afferat/c/. - Conventus et civitas Glogovien- sis Superioris vix reaedificatus in cineres redigiturá). - Reconcilia- tur ecclesia dum coemeterio ecclesias D. Jacobi parochialis hic, quae erat violata et exusta ab haereticis, per Enum D. Wilhelmum episcopum Nicopolitanum, vicarium generalem et archidiaconum Brunensem sub Rmo episcopo Olomucensi Prothasioe). 1475. Jubilaeum celebratur et 6. Maii Mediolani capitulum generale tenetur, ubi eligitur P. Franciscus Sampson, qui eodem anno tribubus hic Brunae dat literas, quibus eos participes facit omnium bonorum spi- ritualium huius conventus et totius religionis1. - Obiit generosus do- minus Beneschius de Czerna Hora et Boskowitz, sepultus hic in ecclesia nostra, parens Rmi domini Prothasii, episcopi Olomucensis, die 9. No- vembris obiitj). 1476. Obiit generosus dominus, eques curatus Henricus de Boskowitz. hic sepultus 24. Julii. - Obiit Illustris domina Margareta de Boskowits sepulta in nostra ecclesia, quae fuit mater Pmi domini episcopi Olomu- censis Prothasii et fratrum nostrorum(. 1477. Petrus et Joannes, fratres germani de Haberwan, oppignorant omnia bona sua supra unam marcam ennui census. - Michael mersator et uxor eius Elisabeta oblegant/!/ se, quod domus eorum propter 9 et 1/2 marcam gross., quae posita est juxta hortum nostrum, post mortem eorun- dem immediate revolvatur ad conventum cum pleno iure 1). 1478. Rdmus Pater generalis Franciscus Sampson pistoribus cum uxo- ribus et liberis Brunae in fraternitatem in nostra ecclesia existenti- bus dat patentes in pergameno, quibus eos participes facit omnium bo- norum spiritualium totius religionis.(/ 1482. Obiit generosus dominus eques auratus Wenzeslaus de Boskowitz, sepultus apud nostros. - Obiit generosus dominus Jaroslaus de Bosko- witz, sepultus Viennae ad S. Stephanum. Fuit cancellarius regis Unga- riae Matthiae, qui ornatus pulchros ecclesiae et alia vasa argentea hic Brunae donavit. 1487. Moritur Cracoviae P. Martinus de Leopoli, cum rexisset provin- ciam annis 17 et multa bona praestitisset conventui Cracoviensi in ar- genteis et clenodiis. Institutus fuit vicarius provinciae P. Laurenti- us /. - Huius loci guardianus fuit R. P. Sigismundus, quondam provin- cialis Bohemiae, obiit 1513" 1. Seine vollständige Charakteristik gibt die irrtümlich beim J. 1378 angeführte Eintragung. Vide ad annum. i. A 1, 78а, 2, 52а. - e. A1,80a, — d. A2, 53а a. A1, 79b,42, 52b - b. A1, 1, 80a 1, 79b - c. A "1475...eodem anno Brunensium tribubus A2, 53a — f. A1, 80a. 2, 53b dedit filiationem". - g. A1, 80a - h. A1, 80b - i. A 1.c. - j. A. 1,812.
- 52 - 1470. Celebratur capitulum provinciale Cracoviae et eligitur P. Mar- tinus de Leopoli, vir egregius et literatus, sed in equtatu et familia modum excedebat 1) a). 1471. Obiit Illustris domina Johanna de Boskowitz, sepulta in eccle- sia S. Joannis Brunae17. 1474./Cometes visus est. Non multo post conspectum cometam locus- tarum agmina pervagata Pannoniam/!/ deferuntur in Moraviam, Austriam tum et in Bohemiam vastabant, quae ex terra nascuntur, omnia/scribun- tur/ sui corporis granditate retulisse passeris magnitudinem. Nullus cometa est, qui malu non afferat/c/. - Conventus et civitas Glogovien- sis Superioris vix reaedificatus in cineres redigiturá). - Reconcilia- tur ecclesia dum coemeterio ecclesias D. Jacobi parochialis hic, quae erat violata et exusta ab haereticis, per Enum D. Wilhelmum episcopum Nicopolitanum, vicarium generalem et archidiaconum Brunensem sub Rmo episcopo Olomucensi Prothasioe). 1475. Jubilaeum celebratur et 6. Maii Mediolani capitulum generale tenetur, ubi eligitur P. Franciscus Sampson, qui eodem anno tribubus hic Brunae dat literas, quibus eos participes facit omnium bonorum spi- ritualium huius conventus et totius religionis1. - Obiit generosus do- minus Beneschius de Czerna Hora et Boskowitz, sepultus hic in ecclesia nostra, parens Rmi domini Prothasii, episcopi Olomucensis, die 9. No- vembris obiitj). 1476. Obiit generosus dominus, eques curatus Henricus de Boskowitz. hic sepultus 24. Julii. - Obiit Illustris domina Margareta de Boskowits sepulta in nostra ecclesia, quae fuit mater Pmi domini episcopi Olomu- censis Prothasii et fratrum nostrorum(. 1477. Petrus et Joannes, fratres germani de Haberwan, oppignorant omnia bona sua supra unam marcam ennui census. - Michael mersator et uxor eius Elisabeta oblegant/!/ se, quod domus eorum propter 9 et 1/2 marcam gross., quae posita est juxta hortum nostrum, post mortem eorun- dem immediate revolvatur ad conventum cum pleno iure 1). 1478. Rdmus Pater generalis Franciscus Sampson pistoribus cum uxo- ribus et liberis Brunae in fraternitatem in nostra ecclesia existenti- bus dat patentes in pergameno, quibus eos participes facit omnium bo- norum spiritualium totius religionis.(/ 1482. Obiit generosus dominus eques auratus Wenzeslaus de Boskowitz, sepultus apud nostros. - Obiit generosus dominus Jaroslaus de Bosko- witz, sepultus Viennae ad S. Stephanum. Fuit cancellarius regis Unga- riae Matthiae, qui ornatus pulchros ecclesiae et alia vasa argentea hic Brunae donavit. 1487. Moritur Cracoviae P. Martinus de Leopoli, cum rexisset provin- ciam annis 17 et multa bona praestitisset conventui Cracoviensi in ar- genteis et clenodiis. Institutus fuit vicarius provinciae P. Laurenti- us /. - Huius loci guardianus fuit R. P. Sigismundus, quondam provin- cialis Bohemiae, obiit 1513" 1. Seine vollständige Charakteristik gibt die irrtümlich beim J. 1378 angeführte Eintragung. Vide ad annum. i. A 1, 78а, 2, 52а. - e. A1,80a, — d. A2, 53а a. A1, 79b,42, 52b - b. A1, 1, 80a 1, 79b - c. A "1475...eodem anno Brunensium tribubus A2, 53a — f. A1, 80a. 2, 53b dedit filiationem". - g. A1, 80a - h. A1, 80b - i. A 1.c. - j. A. 1,812.
Strana 53
- 53 - 1488. Celebratum fuit capitulum provinciale Cracoviae die 5. Octob- ris et a saniori parte electus fuit P. Stephanus theologiae licentia- tus, custos Moraviae, sed quibusdam reclamantibus electus fuit non abs- que suspicione simoniae/!/ P. Martinusa). 1489. Huius loci guardianus fuit R. P. Ambrosius Kunen. - P. Marti- nus celebravit congregationem annualem in Glatz, ubi omnia adhuc seda- to animo gessit 6). 1491. Discordiae oriebantur inter Patres, dum Patris provincialis nimiam avaritiam et rapacitatem in pecuniis exigendis animadvertunt et desuper Rum P. generalem informant, qui illum noluit in officio confir- mareč). 1493. Nicolaus carnifex seu lanic et Wenzeslaus Schilher, cives Bru- nenses, fecerunt fundationem trium sacrorum hebdomadatim et deposuerunt 250 f1. ungaricales, vide folio.1. - Obiit generosus dominus et miles Tobias de Czerna Hora, apud s. Joannem sepultus. Obiit 20. Decembris Viennae, qui conventui annui census legavit 10 sexagenas supra villa sua Surowitz2)/!/, dant annuatim 15 f1. 35 cruciferos1. 1494. Administratores episcopatus Olomucensis omnibus parochis et mandant sub poena excommunicationis et 100 f1. aureorum mul- plebanis de, ut fratres Minores pacifice permittant concionare, confessiones et quo desiderant in ecclesiis ecrum sepelire/./Decretum, excipere ut infra/: Notum sit universis et singulis parrochialium ecclesi- arum rectoribus et vice-rectoribus seu loca tenentibus eorundem per di- oscesim Olomucensem ubilibet constitutis, quod reverendi in Christo Pa- tres domini Joannes de Jemnitz, archidiaconus et Conradus Altheym, ar- tiun magister, canonici et administratores ecclesiae seu episcopatus Olomucensis sede vacante, reverend ssimorum dominorum Jaskonis, Joan- nis et Prothasii, episcoporum Olomucensium sanctae memoriae vestigiis inhaerentes, cum ad eorum pervenisset auditum, quorundam plus sapere volentium, quan oportet, insolentice et scandalosae exorbitantiae, qui sacrorum canonum ignari, temerarii magis quan docti et imprudentes, de- super audiendis confessionibus : praedicationibus necnon sepulturis Praedicatorum et Minorum, aliorumque ordinum mendicantium fratribus po- testate a iure concessa, saepenumero multiplicem discordiam et semina- rium scandali praedicando excitaverint. Cupientes, igitur, novis quasi redivivis scandalis in dies ortis et orituris obviare, finemque hnius- modi controversiis imponere ac quantum possunt et valent in dioecesi Olomucensi illos ab insolentiis, scandalis et exorbitantiis compescere, necnon paci et quieti consulere auctoritate ordinaria universis et sin- gelis supradictis sub poenis centum florenorum puri auri praesentandi et solvendi ad cameram episcopi Olomucensis in praefatorum reverendis- simorum dominorum episecporum praedictorum litteris contentis, valla- tis et promulgatis, et sub poena excommunicationis districte praecipi- endo mandant, quod plebani vel vice-plebani, qui sunt vel erunt pro tempore, tune requisiti fuerint per patentes litteras praedictorum fra- A2, 542 2 nensibus 1. Fehlt an der ngegebenen Stelle. - 2. Sirbitz. "Rmus Pater generalis Franciscus Sambson dat pistoribus Bru- filiationem". - K. A1, 82a - m. A1, 83a,A2, 55a - n. A- —, 83а. a. A1, 83b -b. A. „ 83b - c. A1, 84a - d. A1, 84b - e. A1, 85a, 2,56а - f. A, 1.c. Darauf hat A,/56a-57b/ den genauen Vorlaut der Urkunde.
- 53 - 1488. Celebratum fuit capitulum provinciale Cracoviae die 5. Octob- ris et a saniori parte electus fuit P. Stephanus theologiae licentia- tus, custos Moraviae, sed quibusdam reclamantibus electus fuit non abs- que suspicione simoniae/!/ P. Martinusa). 1489. Huius loci guardianus fuit R. P. Ambrosius Kunen. - P. Marti- nus celebravit congregationem annualem in Glatz, ubi omnia adhuc seda- to animo gessit 6). 1491. Discordiae oriebantur inter Patres, dum Patris provincialis nimiam avaritiam et rapacitatem in pecuniis exigendis animadvertunt et desuper Rum P. generalem informant, qui illum noluit in officio confir- mareč). 1493. Nicolaus carnifex seu lanic et Wenzeslaus Schilher, cives Bru- nenses, fecerunt fundationem trium sacrorum hebdomadatim et deposuerunt 250 f1. ungaricales, vide folio.1. - Obiit generosus dominus et miles Tobias de Czerna Hora, apud s. Joannem sepultus. Obiit 20. Decembris Viennae, qui conventui annui census legavit 10 sexagenas supra villa sua Surowitz2)/!/, dant annuatim 15 f1. 35 cruciferos1. 1494. Administratores episcopatus Olomucensis omnibus parochis et mandant sub poena excommunicationis et 100 f1. aureorum mul- plebanis de, ut fratres Minores pacifice permittant concionare, confessiones et quo desiderant in ecclesiis ecrum sepelire/./Decretum, excipere ut infra/: Notum sit universis et singulis parrochialium ecclesi- arum rectoribus et vice-rectoribus seu loca tenentibus eorundem per di- oscesim Olomucensem ubilibet constitutis, quod reverendi in Christo Pa- tres domini Joannes de Jemnitz, archidiaconus et Conradus Altheym, ar- tiun magister, canonici et administratores ecclesiae seu episcopatus Olomucensis sede vacante, reverend ssimorum dominorum Jaskonis, Joan- nis et Prothasii, episcoporum Olomucensium sanctae memoriae vestigiis inhaerentes, cum ad eorum pervenisset auditum, quorundam plus sapere volentium, quan oportet, insolentice et scandalosae exorbitantiae, qui sacrorum canonum ignari, temerarii magis quan docti et imprudentes, de- super audiendis confessionibus : praedicationibus necnon sepulturis Praedicatorum et Minorum, aliorumque ordinum mendicantium fratribus po- testate a iure concessa, saepenumero multiplicem discordiam et semina- rium scandali praedicando excitaverint. Cupientes, igitur, novis quasi redivivis scandalis in dies ortis et orituris obviare, finemque hnius- modi controversiis imponere ac quantum possunt et valent in dioecesi Olomucensi illos ab insolentiis, scandalis et exorbitantiis compescere, necnon paci et quieti consulere auctoritate ordinaria universis et sin- gelis supradictis sub poenis centum florenorum puri auri praesentandi et solvendi ad cameram episcopi Olomucensis in praefatorum reverendis- simorum dominorum episecporum praedictorum litteris contentis, valla- tis et promulgatis, et sub poena excommunicationis districte praecipi- endo mandant, quod plebani vel vice-plebani, qui sunt vel erunt pro tempore, tune requisiti fuerint per patentes litteras praedictorum fra- A2, 542 2 nensibus 1. Fehlt an der ngegebenen Stelle. - 2. Sirbitz. "Rmus Pater generalis Franciscus Sambson dat pistoribus Bru- filiationem". - K. A1, 82a - m. A1, 83a,A2, 55a - n. A- —, 83а. a. A1, 83b -b. A. „ 83b - c. A1, 84a - d. A1, 84b - e. A1, 85a, 2,56а - f. A, 1.c. Darauf hat A,/56a-57b/ den genauen Vorlaut der Urkunde.
Strana 54
— 54 - trum, tunc debent per se vel per alium in diebus dominicis aut aliis /!/, quando maior populi affuerit, in ambone publicare facere, quod fratres ordinum mendicantium per suos superiores episcopo et loci or- dinario praesentati, possint audire confessiones christifidelium et absolvere in casibus communibus, sicut alii presbyteri ecclesiarum par- rochialium, et tales homines utriusque sexus sit/!/, ut dicitur, dic- tis fratribus confessi, debent admitti ad sacramenta ecclesiastica per- cipienda difficultate et renitentia quibuslibet procul motis, et hoc iden volunt praedicti domini administratores per praedicatores ordinum publice praedicari, mandantes universis praedictis, ne aliquod contra indultum aut potestatem eisdem fratribus praedicatorum ordinum iuxta formam Clementinam dudum de sepulturis per apostolicam Sedem attribu tam, praemissam et concessam publice vel private vel manifeste vel a- lio quovis concepto colore directe vel indirecte praedicare aut con- travenire audeant. Certificamus ecsden, quod si secus fecerint et man- datorum huiusmodi contemptores comperti fuerint, ad dictas poenas, quam pecunias, quam alias censuras, uii opus fuerit, etiam usque ad poenam carceris contra eos et ipsorum quemlibet procedere, ipsorum in hac aut alicuius eorum temeritate aut rebellione et inoboedientiae aut contem- ptu in aliquo non obstante. Declarant etiam in eisdem patentibus lit- teris, quod non quilibet frater de ordine mendicantium authoritatem habeat audiendi confessiones cuiusquam de populo, sed illi dumtaxat, qui secundum ordinem Clementinae ad hoc electi et personaliter dice- cesano vel eius officii ordinario praesentati et approbati fuerint tan- quam sufficientes et idonei. Secundo, quod quilibet de populo clericus vel laicus etiam sine sacerdotis parrochialis sui licentia fratribus praedictis libere possit confiteri, paenitentiam etiam et absolutionem ab eis in omnibus casibus iuratis seu sacerdotibus parrochialious a iu- re suscipere concessis. Datun Olomucii, anno Demini MCCCCLXXXXIIII vi- cariatus sub sigillo. 1495. Dominus Joannes &) de Boskowitz fundavit supra villam suam Su- rowitz/!/ annuae/:/ 10 sexagenas. Datum Czerno-Horae, die Mercurii, post exaltationis S. Crucis. Literas vide folio 7. - P. Martinus cele- bravit congregationem Glatii, ubi literas suae confirmationis ostendit a Rmo P. generali datas Romae, 30. Januariič). 1496. Dominus Joannes Ssembera de Czerna Hora et Boskowitz dedit li- teras obligatorias de 451 flo. Vide annue ex Czerna Hora. Conventus ac- cipit 52 flo. 30cru. Vide folioc). - Alexander VI. ecclesiae Olomucensi praefecit cardinalem Montis .egalis, qui enin a rege acceptus fuit, sec Olomutium non accessit unquam2. -/Extremum vitae clausit diem vir il- lustris D. Wratislaus a Pernstain a .Ladislai rege creatus capitaneus inclyti marchionatus Moraviae. Corpus domini Wratislai a Pernstain de- portatur Dubrawnicium, ubi ea familia conditoria sua habet, deducitur magno processu ac tum presbyterorum, tum caeterorum hominum celebri frequentia/2). 1497. Ladislaus/!/ rex Ungariae et Bohemiae dat privilegium nostro conventui, quod libere possint vinum advehere, illud publice propinare vel vendere. Vide fol.1 . - Moriuntur in hoc conventu hoc anno duo fra-- tres uterini et 24 alii fratres, qui omnes hic sepulti sunt, quorum no- mina vide in libro antiquo1). 1. Befindet sich nicht unter den Kopien. Die spätere korrigierte "Beneschius" auf "Joannes". - b. a. A1, 85a. "Olomutium nunquam venit". A1 1.e. - C. A1, 85b - d. A1, 85b,42, 58a e A1, 85b f. A1, 85b. —
— 54 - trum, tunc debent per se vel per alium in diebus dominicis aut aliis /!/, quando maior populi affuerit, in ambone publicare facere, quod fratres ordinum mendicantium per suos superiores episcopo et loci or- dinario praesentati, possint audire confessiones christifidelium et absolvere in casibus communibus, sicut alii presbyteri ecclesiarum par- rochialium, et tales homines utriusque sexus sit/!/, ut dicitur, dic- tis fratribus confessi, debent admitti ad sacramenta ecclesiastica per- cipienda difficultate et renitentia quibuslibet procul motis, et hoc iden volunt praedicti domini administratores per praedicatores ordinum publice praedicari, mandantes universis praedictis, ne aliquod contra indultum aut potestatem eisdem fratribus praedicatorum ordinum iuxta formam Clementinam dudum de sepulturis per apostolicam Sedem attribu tam, praemissam et concessam publice vel private vel manifeste vel a- lio quovis concepto colore directe vel indirecte praedicare aut con- travenire audeant. Certificamus ecsden, quod si secus fecerint et man- datorum huiusmodi contemptores comperti fuerint, ad dictas poenas, quam pecunias, quam alias censuras, uii opus fuerit, etiam usque ad poenam carceris contra eos et ipsorum quemlibet procedere, ipsorum in hac aut alicuius eorum temeritate aut rebellione et inoboedientiae aut contem- ptu in aliquo non obstante. Declarant etiam in eisdem patentibus lit- teris, quod non quilibet frater de ordine mendicantium authoritatem habeat audiendi confessiones cuiusquam de populo, sed illi dumtaxat, qui secundum ordinem Clementinae ad hoc electi et personaliter dice- cesano vel eius officii ordinario praesentati et approbati fuerint tan- quam sufficientes et idonei. Secundo, quod quilibet de populo clericus vel laicus etiam sine sacerdotis parrochialis sui licentia fratribus praedictis libere possit confiteri, paenitentiam etiam et absolutionem ab eis in omnibus casibus iuratis seu sacerdotibus parrochialious a iu- re suscipere concessis. Datun Olomucii, anno Demini MCCCCLXXXXIIII vi- cariatus sub sigillo. 1495. Dominus Joannes &) de Boskowitz fundavit supra villam suam Su- rowitz/!/ annuae/:/ 10 sexagenas. Datum Czerno-Horae, die Mercurii, post exaltationis S. Crucis. Literas vide folio 7. - P. Martinus cele- bravit congregationem Glatii, ubi literas suae confirmationis ostendit a Rmo P. generali datas Romae, 30. Januariič). 1496. Dominus Joannes Ssembera de Czerna Hora et Boskowitz dedit li- teras obligatorias de 451 flo. Vide annue ex Czerna Hora. Conventus ac- cipit 52 flo. 30cru. Vide folioc). - Alexander VI. ecclesiae Olomucensi praefecit cardinalem Montis .egalis, qui enin a rege acceptus fuit, sec Olomutium non accessit unquam2. -/Extremum vitae clausit diem vir il- lustris D. Wratislaus a Pernstain a .Ladislai rege creatus capitaneus inclyti marchionatus Moraviae. Corpus domini Wratislai a Pernstain de- portatur Dubrawnicium, ubi ea familia conditoria sua habet, deducitur magno processu ac tum presbyterorum, tum caeterorum hominum celebri frequentia/2). 1497. Ladislaus/!/ rex Ungariae et Bohemiae dat privilegium nostro conventui, quod libere possint vinum advehere, illud publice propinare vel vendere. Vide fol.1 . - Moriuntur in hoc conventu hoc anno duo fra-- tres uterini et 24 alii fratres, qui omnes hic sepulti sunt, quorum no- mina vide in libro antiquo1). 1. Befindet sich nicht unter den Kopien. Die spätere korrigierte "Beneschius" auf "Joannes". - b. a. A1, 85a. "Olomutium nunquam venit". A1 1.e. - C. A1, 85b - d. A1, 85b,42, 58a e A1, 85b f. A1, 85b. —
Strana 55
— 5 55 - 1498. Celebravit P. Martinus congregationem Cracoviae, ubi P. pro- vincialis diffinitores Moraviae et custodem compulit, ut sibi vineam conventus Znoymensis adscriberent ad plenam possessionem. 1499, in die Assumptionis B. Virginis Glogoviae Inferioris P. Mar- tinus celebravit congregationem, in qua multos bonos Patres mire exa- gitavit, ita ut compulsi fuerint ad Rmum P. generalem confugere. - Ob- iit generosus dominus Albertus de Boskowitz et Letawitz /!/, sepultus ad S. Joannem Brunae, qui obiit 1. Septembris; donavit pro hebdomadali sacro 100 florenos conventui, qui etiam decimas in Popitz a conventu pro censu accepit 14921 , vide folio2/)a) 1500. Bernhardus carnifex et Barbara uxor eius oppignorant vineam suam in Mittelbergk propter 50 flo. Ungaricales mutuo acceptos a P. gu- ardiano Ambrosio. - Hoc anno ad audiendas confessiones pro hoc conven- — tu admissi fuerunt: P. Ambrosius, guardianus, P. Nicolaus Bohemus, P. Joannes Germanorum concionator, P. Paulus theologiae lector, P. Jaco- bus sacrista, P. Stanislaus de Olomutz, Laurentius praedicator, Nico- laus viceguardianus, Matthias et Wenzeslaus. NB. Illo tempore 10 sa- cerdotes pro confessionibus admissos, credendum, alios fuisse sacerdo- tes iuniores, etiam fratres clericos et laicos. - Obiit generosus domi- nus Ulricus de Boskowitz, frater domini Ladislai, hic sepultus. - Ob- iit Thomas Popp, civis Brunensis, qui conventui legavit 60 flo. Vide fol.3) . - Huius loci guardianus fuit R. P. Ambrosius, quondam provin- cialis Bohemiae, obiit 1513. 1501. Joannes Albertus, rex Poloniae moritur, anno regiminis sui 91. Cui succedit Alexander, filius Jagellonis, frater Joannis Albertii). 1507. P. Theodorus Kraner tertius episcopus Novae Civitatis Austri- ae plurimis annis concionator et guardianus ibidem eligitur in provin- cialem Austriae. - Obiit generosus dominus Beneschius de Boskowitz; die 10. Augusti, maximus benefactor conventus, hic sepultus). 1509. Communitas in Canitz dat literas de 100 Ungaricalibus, unde annue dant conventui 8 flo. 45 cru. Vide literas in altera parte libri folio a). 1510. Capitulum generale celebratur Romae et eligitur P. Philippus Bagnacabullo. P. commissarius Saxoniae a P. generali instituitur -mmi- ssarius Bohemiae ob gravissima facinora, quae P. provincialis Bohemiae commiserat, sed morte praeventus nil emendare potuit. - Die 3. Julii obiit Illma domina Kunigundis de Krawarz, coniux Illmi domini Wenzeslai de Boskowitz, habet fundatum anniversarium, sed non inveni fundatio- nem5) ). 1512. Capitulum generale celebratur Romae et eligitur P. Bernardi- nus a Prato. P. Bernardinus Corna/sic/ instituitur commissarius Bohe- miae a Bmo P. generali. 1513. Obiit generosa domina Ludmilla, 28. Octobris, coniux Illmí do- mini Herclevi /!/ de Boskowitz, quae habet egregiam fundationem, sed nihil in scriptis de illa invenire potuib/1) 1514. P. Bernardinus de Coeva/:/ a P. provinciali Bohemiae Martino symoniaco capitur. - Huius loci guardianus fuit R. P. Petrus, qui hic obiit 1528�). 1. Nach dem Epicedium/ČMM 43-44, 61/ kommt diese Urkunde aus dem Jahre 1496. - 2. Befindet sich nicht unter den Kopien. - 3. Auszug aus seinem Testamente siehe bei Kratochvil/Epicedium ČMMí 43-44, 64/. In unserer Handschrift nicht unter den Kopien. - 4. 1492-1501. - 5. Dieses Anni- versarium ist erwiesen durch die Notiz in Kratochvils Epicedium 25-26. - 6. Auch diese Fundation bestätigt durch das Epicedium, 26.
— 5 55 - 1498. Celebravit P. Martinus congregationem Cracoviae, ubi P. pro- vincialis diffinitores Moraviae et custodem compulit, ut sibi vineam conventus Znoymensis adscriberent ad plenam possessionem. 1499, in die Assumptionis B. Virginis Glogoviae Inferioris P. Mar- tinus celebravit congregationem, in qua multos bonos Patres mire exa- gitavit, ita ut compulsi fuerint ad Rmum P. generalem confugere. - Ob- iit generosus dominus Albertus de Boskowitz et Letawitz /!/, sepultus ad S. Joannem Brunae, qui obiit 1. Septembris; donavit pro hebdomadali sacro 100 florenos conventui, qui etiam decimas in Popitz a conventu pro censu accepit 14921 , vide folio2/)a) 1500. Bernhardus carnifex et Barbara uxor eius oppignorant vineam suam in Mittelbergk propter 50 flo. Ungaricales mutuo acceptos a P. gu- ardiano Ambrosio. - Hoc anno ad audiendas confessiones pro hoc conven- — tu admissi fuerunt: P. Ambrosius, guardianus, P. Nicolaus Bohemus, P. Joannes Germanorum concionator, P. Paulus theologiae lector, P. Jaco- bus sacrista, P. Stanislaus de Olomutz, Laurentius praedicator, Nico- laus viceguardianus, Matthias et Wenzeslaus. NB. Illo tempore 10 sa- cerdotes pro confessionibus admissos, credendum, alios fuisse sacerdo- tes iuniores, etiam fratres clericos et laicos. - Obiit generosus domi- nus Ulricus de Boskowitz, frater domini Ladislai, hic sepultus. - Ob- iit Thomas Popp, civis Brunensis, qui conventui legavit 60 flo. Vide fol.3) . - Huius loci guardianus fuit R. P. Ambrosius, quondam provin- cialis Bohemiae, obiit 1513. 1501. Joannes Albertus, rex Poloniae moritur, anno regiminis sui 91. Cui succedit Alexander, filius Jagellonis, frater Joannis Albertii). 1507. P. Theodorus Kraner tertius episcopus Novae Civitatis Austri- ae plurimis annis concionator et guardianus ibidem eligitur in provin- cialem Austriae. - Obiit generosus dominus Beneschius de Boskowitz; die 10. Augusti, maximus benefactor conventus, hic sepultus). 1509. Communitas in Canitz dat literas de 100 Ungaricalibus, unde annue dant conventui 8 flo. 45 cru. Vide literas in altera parte libri folio a). 1510. Capitulum generale celebratur Romae et eligitur P. Philippus Bagnacabullo. P. commissarius Saxoniae a P. generali instituitur -mmi- ssarius Bohemiae ob gravissima facinora, quae P. provincialis Bohemiae commiserat, sed morte praeventus nil emendare potuit. - Die 3. Julii obiit Illma domina Kunigundis de Krawarz, coniux Illmi domini Wenzeslai de Boskowitz, habet fundatum anniversarium, sed non inveni fundatio- nem5) ). 1512. Capitulum generale celebratur Romae et eligitur P. Bernardi- nus a Prato. P. Bernardinus Corna/sic/ instituitur commissarius Bohe- miae a Bmo P. generali. 1513. Obiit generosa domina Ludmilla, 28. Octobris, coniux Illmí do- mini Herclevi /!/ de Boskowitz, quae habet egregiam fundationem, sed nihil in scriptis de illa invenire potuib/1) 1514. P. Bernardinus de Coeva/:/ a P. provinciali Bohemiae Martino symoniaco capitur. - Huius loci guardianus fuit R. P. Petrus, qui hic obiit 1528�). 1. Nach dem Epicedium/ČMM 43-44, 61/ kommt diese Urkunde aus dem Jahre 1496. - 2. Befindet sich nicht unter den Kopien. - 3. Auszug aus seinem Testamente siehe bei Kratochvil/Epicedium ČMMí 43-44, 64/. In unserer Handschrift nicht unter den Kopien. - 4. 1492-1501. - 5. Dieses Anni- versarium ist erwiesen durch die Notiz in Kratochvils Epicedium 25-26. - 6. Auch diese Fundation bestätigt durch das Epicedium, 26.
Strana 56
- 56 - 1515. Leo X. ad instantiam Theodorici Kraner episcopi Neostadiensis, ex-provincialis Austriae dustodiam. Moraviae per diploma provinciae Aus- triae adiungit et privilegia conventus Vienensis confirmat. - P. Marti- nus provincialis Bohemiae, cum ad obiecta sibi crimina, spoliationes, furta, incarcerationes insontium, venditiones immobilium respondere non posset, ab officio depositus et ad perpetuos carceres condemnatus Bru- nam mittitur, ubi sibi ipsi violenter manus iniecit et morte turpissi- ma debitas poenas luit et finivit vitam 2). 1516. Conventus Brunensis SS. Joannis/!/, Olomucensis S. Francisci, Iglaviensis B. Virginis. Vnczoviensis S. Crucis, Znoymensis B. Virgi- nis, Carnoviensis B. Virginis, Oppaviensis S. Spiritus, Loslensis SS. Trinitatis et Coslensis S. Mariae Angelorum possessionem Rmus P. Theo- doricus Kraner provincialis Austriae/per Leonem 10./, non utique abs- que invidia Bohemorum suscipit. - Huius loci guardianus fuit P. Wolff- gangus a. 1, 36а b. A1, 86b - C. A1, 88a - d. A1, 88b - e. A1, 89a — h. A1, 90a 1, 39 - g. 1, 90a i. A1 1, 90b. — f. A Urkunden. /1289/. In hoc conventu originalis bulla Nicolai papae 4ti conser- vatur, qua fratres Minores ---7 soli pontifici subjicit et ab omnibus aliis eximit. In eadem bulla nobis solum usum rerum simplicem facti cencedit et proprietatem et ius ac dominium B. Petro reservat. Data Remas, apud S. Petrum, 2. Cal. Maji, portificatus sui anno primo/. 2, 77 331/. ...Innocentius papa 4tus A. 1.91 Lugduni, 5. Idus Martii concedit 40 dierum indulgentias omnibus christifidelibus, qui pro aedificio ec- clesiac S. Joannis Bapt. Brunae aliquam contulerint eleemosynam/A2, 226/. A. 1254, Later ni, 4. Cal. Aprilis dat2) aliam bullam conventui Bru- nensi, ut possint de rapinis et usuris fratres nostri pro aedificio conventus acceptare eleemosynam, dummodo restitui possit legitimis pos- sesscribus/A2, 226/. 1255, 12. Kal. Junii idem Alexander papa 4tus Neapolis dat bullam /quae computruit in archivio Brunensi, uti praecedentes et omnes aliae/ qued non sit opus, ut fratres nostri pro officio praedicationis ad P. generalem recurrant /A2, 269/. 1257. Reverendissimus D. Bruno, episcopus Olomucensis 14tus, nostram priman ecclesiam S. Joannis Bapt. consecravit et dat omnibus christi- fidelibus 40 dierum indulgentias visitantibus in anniversario Dedica- tionis illam/A2, 269/. 1281, 15. Kal. Octobris, Theodoricus episcopus Olomucensis 15tus, nostri ordinis specialissimus fautor, dat nobis bullam, in quam excom- municat ommes, qui loca fratrum Minorum violaverint, idque iuxta bul- lam Clementis. - Item concedit nostris fratribus Brunensibus, ut pos- Sint audire confessiones, modo infirmos communicare in domibus, si ca- pellamus nolit accedere. - Item concedit fratribus nostris per totam dicecesim, ut possint debiles absolvere a casibus sibi reservatis, sed alios debent ad episcopum mittere. /A2, 270/. 1303. Reverendissini domini, Jacobus, archiepiscopus Gnesnensis, Gottardus, episcopus Ladislaviensis. Joannes, episcopus Laibussensis A et frater Martinus, episcopus Albanensis, concedunt 40 dierum indul- 1. Ein Wort ist unleserlich. - 2. Innozenz IV.
- 56 - 1515. Leo X. ad instantiam Theodorici Kraner episcopi Neostadiensis, ex-provincialis Austriae dustodiam. Moraviae per diploma provinciae Aus- triae adiungit et privilegia conventus Vienensis confirmat. - P. Marti- nus provincialis Bohemiae, cum ad obiecta sibi crimina, spoliationes, furta, incarcerationes insontium, venditiones immobilium respondere non posset, ab officio depositus et ad perpetuos carceres condemnatus Bru- nam mittitur, ubi sibi ipsi violenter manus iniecit et morte turpissi- ma debitas poenas luit et finivit vitam 2). 1516. Conventus Brunensis SS. Joannis/!/, Olomucensis S. Francisci, Iglaviensis B. Virginis. Vnczoviensis S. Crucis, Znoymensis B. Virgi- nis, Carnoviensis B. Virginis, Oppaviensis S. Spiritus, Loslensis SS. Trinitatis et Coslensis S. Mariae Angelorum possessionem Rmus P. Theo- doricus Kraner provincialis Austriae/per Leonem 10./, non utique abs- que invidia Bohemorum suscipit. - Huius loci guardianus fuit P. Wolff- gangus a. 1, 36а b. A1, 86b - C. A1, 88a - d. A1, 88b - e. A1, 89a — h. A1, 90a 1, 39 - g. 1, 90a i. A1 1, 90b. — f. A Urkunden. /1289/. In hoc conventu originalis bulla Nicolai papae 4ti conser- vatur, qua fratres Minores ---7 soli pontifici subjicit et ab omnibus aliis eximit. In eadem bulla nobis solum usum rerum simplicem facti cencedit et proprietatem et ius ac dominium B. Petro reservat. Data Remas, apud S. Petrum, 2. Cal. Maji, portificatus sui anno primo/. 2, 77 331/. ...Innocentius papa 4tus A. 1.91 Lugduni, 5. Idus Martii concedit 40 dierum indulgentias omnibus christifidelibus, qui pro aedificio ec- clesiac S. Joannis Bapt. Brunae aliquam contulerint eleemosynam/A2, 226/. A. 1254, Later ni, 4. Cal. Aprilis dat2) aliam bullam conventui Bru- nensi, ut possint de rapinis et usuris fratres nostri pro aedificio conventus acceptare eleemosynam, dummodo restitui possit legitimis pos- sesscribus/A2, 226/. 1255, 12. Kal. Junii idem Alexander papa 4tus Neapolis dat bullam /quae computruit in archivio Brunensi, uti praecedentes et omnes aliae/ qued non sit opus, ut fratres nostri pro officio praedicationis ad P. generalem recurrant /A2, 269/. 1257. Reverendissimus D. Bruno, episcopus Olomucensis 14tus, nostram priman ecclesiam S. Joannis Bapt. consecravit et dat omnibus christi- fidelibus 40 dierum indulgentias visitantibus in anniversario Dedica- tionis illam/A2, 269/. 1281, 15. Kal. Octobris, Theodoricus episcopus Olomucensis 15tus, nostri ordinis specialissimus fautor, dat nobis bullam, in quam excom- municat ommes, qui loca fratrum Minorum violaverint, idque iuxta bul- lam Clementis. - Item concedit nostris fratribus Brunensibus, ut pos- Sint audire confessiones, modo infirmos communicare in domibus, si ca- pellamus nolit accedere. - Item concedit fratribus nostris per totam dicecesim, ut possint debiles absolvere a casibus sibi reservatis, sed alios debent ad episcopum mittere. /A2, 270/. 1303. Reverendissini domini, Jacobus, archiepiscopus Gnesnensis, Gottardus, episcopus Ladislaviensis. Joannes, episcopus Laibussensis A et frater Martinus, episcopus Albanensis, concedunt 40 dierum indul- 1. Ein Wort ist unleserlich. - 2. Innozenz IV.
Strana 57
— 57 — gentias onnibus christifidelibus eleemosynam fratribus nostris largi- entibus vel ecclesiam nostram in festis SS. patronorum Joannum Baptis- tae et Evangelistae visitantibus /A2, 270/. 1321./Quidam P. Dominicus ex ordine Praedicatorum nostros Patres hic Brunae convitiis et excommunicationibus mire exagitavit. Verum pau- lo pest/ Rdmus D. episcopus Olomucensis mandat archidiacono Olomucensi abbatibus Zabrdovicensi et Canicensi/:/, Patri priori Dominicanorum, ut nos relinquant pacifice frui privilegiis a Sede apostolica hic no- bis Brunensibus gratiose concessis. 1372. Illma D. Anna de Boskowitz legavit ex quibusdam agris in Tu- czap annui census 23 flor. 20 x., quibus communitas ibidem fruitur et illos annue praebet/A2, 411/. 1386, dominica 2. Adventus A. R. P. Andreas Lehrbuth, parochus in Pauervitz legavit ex molendino ibidem existente suos fructus perpetuo annuos /A2, 357/. 1232 Wenzeslaus 3tius, rex Bohemiae 4tus, confirmat primas litteras fundaticnales conventus Brunensis ad S. Joannem Bapt. /A2, 269/. Verschiedenes aus der Chronik von Christ. 1412, 29nus eligitur P. Svatomirius de Carnovia. Ast a. 1413, 2. Ju- lii in sua congregatione instituit P. Petrum ex-provincialem pro suo vicario provinciae, quia ob persecutionem Eussitarum hin inde exul. Et postquam hic, vir insignis P. Svatomirus 16 annis laudabiliter regnas- set, moritur Carnoviae a. 1428, 6. Maji/45/. 1418. P. Carolus interfectus in suburbio Brunensi/56/. 1422. Poloni Lithuaniae duce/ ad coronam Poloniae aspirante Unczo- vium una cum conventu nostro expilarunt/271/. 1425. Plures nostri Patres ob constanten fidei confessionem et Rom. ecclesiae propugnationem cremantur vivi, inter quos numerantur P, Pet- rus lector Oppaviae, P. Petrus confessarius Sororum Oppaviensium et P. Joachimus Crumloviensis, concionator Oppaviae, qui 14. Novembris circa Kralicium penes Protannam ab Hussitis cremantur vivi et alii ferro ne- cantur/271/. 1428. Denuo per hereticas pravitates conventus nostri Superioris Glogoviae, leobchicensis et alii incinerantur /et a Taboritis fugantur fratres/ /7/. 1425. Denuo nostri Unczovienses a Taboritis magnam jacturam,perpes- si, qui tamen Taboritae ope Deiparae miraculose erant repulsi2). Verum anno 1430 et iterum 1432 Unczoviensibus magnas causarunt molestias /271/. 32dus Rdmus D. Paulus de Meliczin/!/, praepositus ecclesiae Pragen- sis, qui plurima ecclesiae Olomucensi bona redemit expignorata, egregi- us erat fidei catholicae contra haereticos propugnator, nam sui regimi- nis tempore a. 1446 aliqui haereticorum in Moravia conventum suae sec- tae convocarunt Mezerzicii prope Oslav, et iterum a. 1448 in Decembri Prostannae tractantes, quasi suas dilatare possent sectas. His autem stremue se opposuit Paulus episcopus et omnibus, quibus potuit, viri- bus, ne quid simile in opus reduceretur, impedivit. Ideo multoties pe- ricula vitae et insidiis a sectariis sibi praeparatis clandestina evi- tare debuit fuga. Salvando se itaque Brunam, 2. Maii a. 1450 pie post 1. Zikmund Korybut. - 2. Wolný, Kirch. Topogr. Erzdiöz. Olmütz I, 414, verlegt diese Begebenheit in d. J. 1424.
— 57 — gentias onnibus christifidelibus eleemosynam fratribus nostris largi- entibus vel ecclesiam nostram in festis SS. patronorum Joannum Baptis- tae et Evangelistae visitantibus /A2, 270/. 1321./Quidam P. Dominicus ex ordine Praedicatorum nostros Patres hic Brunae convitiis et excommunicationibus mire exagitavit. Verum pau- lo pest/ Rdmus D. episcopus Olomucensis mandat archidiacono Olomucensi abbatibus Zabrdovicensi et Canicensi/:/, Patri priori Dominicanorum, ut nos relinquant pacifice frui privilegiis a Sede apostolica hic no- bis Brunensibus gratiose concessis. 1372. Illma D. Anna de Boskowitz legavit ex quibusdam agris in Tu- czap annui census 23 flor. 20 x., quibus communitas ibidem fruitur et illos annue praebet/A2, 411/. 1386, dominica 2. Adventus A. R. P. Andreas Lehrbuth, parochus in Pauervitz legavit ex molendino ibidem existente suos fructus perpetuo annuos /A2, 357/. 1232 Wenzeslaus 3tius, rex Bohemiae 4tus, confirmat primas litteras fundaticnales conventus Brunensis ad S. Joannem Bapt. /A2, 269/. Verschiedenes aus der Chronik von Christ. 1412, 29nus eligitur P. Svatomirius de Carnovia. Ast a. 1413, 2. Ju- lii in sua congregatione instituit P. Petrum ex-provincialem pro suo vicario provinciae, quia ob persecutionem Eussitarum hin inde exul. Et postquam hic, vir insignis P. Svatomirus 16 annis laudabiliter regnas- set, moritur Carnoviae a. 1428, 6. Maji/45/. 1418. P. Carolus interfectus in suburbio Brunensi/56/. 1422. Poloni Lithuaniae duce/ ad coronam Poloniae aspirante Unczo- vium una cum conventu nostro expilarunt/271/. 1425. Plures nostri Patres ob constanten fidei confessionem et Rom. ecclesiae propugnationem cremantur vivi, inter quos numerantur P, Pet- rus lector Oppaviae, P. Petrus confessarius Sororum Oppaviensium et P. Joachimus Crumloviensis, concionator Oppaviae, qui 14. Novembris circa Kralicium penes Protannam ab Hussitis cremantur vivi et alii ferro ne- cantur/271/. 1428. Denuo per hereticas pravitates conventus nostri Superioris Glogoviae, leobchicensis et alii incinerantur /et a Taboritis fugantur fratres/ /7/. 1425. Denuo nostri Unczovienses a Taboritis magnam jacturam,perpes- si, qui tamen Taboritae ope Deiparae miraculose erant repulsi2). Verum anno 1430 et iterum 1432 Unczoviensibus magnas causarunt molestias /271/. 32dus Rdmus D. Paulus de Meliczin/!/, praepositus ecclesiae Pragen- sis, qui plurima ecclesiae Olomucensi bona redemit expignorata, egregi- us erat fidei catholicae contra haereticos propugnator, nam sui regimi- nis tempore a. 1446 aliqui haereticorum in Moravia conventum suae sec- tae convocarunt Mezerzicii prope Oslav, et iterum a. 1448 in Decembri Prostannae tractantes, quasi suas dilatare possent sectas. His autem stremue se opposuit Paulus episcopus et omnibus, quibus potuit, viri- bus, ne quid simile in opus reduceretur, impedivit. Ideo multoties pe- ricula vitae et insidiis a sectariis sibi praeparatis clandestina evi- tare debuit fuga. Salvando se itaque Brunam, 2. Maii a. 1450 pie post 1. Zikmund Korybut. - 2. Wolný, Kirch. Topogr. Erzdiöz. Olmütz I, 414, verlegt diese Begebenheit in d. J. 1424.
Strana 58
— 58 — 16, sui regiminicannum obiit et in ecclesia collegiata SS. Petri et Pa- uli ibidem sepultus/204/. 1451 ineunte vere incepit magna pestis, per quam nostri Patres ali- unde per neces et hereticos minuti, denuo magis et magis per Zohemiam, Moraviam, Austriam, Silesiam et Poloniam minmuntur/17/. 1464. Joannes de Rokiczan, qui se in locum tenentem archiepiscopa- tus Pragensis publicavit, venit cum magna in Moraviam solemnitate, pri- us Mezerzicii, deinde Prostannae sectae suae novae sacerdotes ordina- vit, eosque ad diversa suorum adhaerentium loca ad disseminandas emisit haereses suas. Quibus plurimi adhaeserunt cum magna ecclesiae catholi- cae jactura) /7/. 1467 ferme tota civitas Oppavena conflagravit, conventus tamen S. Spiritus et S. Clarae 11laesi permansere, idque protegente S. Clara, quae tempore incendii a multis visa fuit in aëre pallio suo utrumque conventum a flammis defendere2./339/. 1470. Dum a. 1420 Zisska pestis Bussiticae propugnator et intentis- simus religiosorum exstirpator, omnia regni Bohemiae et marchionatus Moraviae religiosorum monateria in cineres redigisset, religiososque trucidasset aut fugasset ac corum bena ad saecularium manus subtrusis- set, modo pariformiter dominis Praemonstratensibus Zabrdovicensibus id accidit. Nam ita inter Hussitas conclusum est: Monachos debere vivere ex solis elcemosynis, quod Imperator Sigismundus in regem Bohemiae as- sumendus rebellibus coactus est ratificare Bohemis. Exusto igitur mona- sterio Zabrdovicensi Rdmus Dnus Bernardus in ordine abbas 1lmus una cum suis religiosis se ad nostrum conventun Joanneum Brunam salvavit et continuo 50 annis nostrum inhabitarunt conventum et in ecclesia Joannea divinum chori diligenter persolverunt officium. Sigismundus rex Bohe- miae compressis nonnihil rebellibus, iterum 14423) bona monasterio Za- brdovicensi restituit, protestacione addita, coactum se Hussitis con- sensisse in abaliendis regularium bonis. Praedictus dominus abbas Ber- nardus a. 1424 anno sui regiminis 25to pie in nostro conventu Joanneo obiit; et una cum suis subordinatis successive plurimis in nostra ec- clesia sepultus est. Sed postea meliorato rerum statu a. 1470 completo 50mo anno ad propria redivere/271/. 1474 Brunae reconciliatur ecclesia cum coemeterio S. Jacobi parochi- alis, quae erat violata et exusta ab haereticis Hussitis5), per Rmum D. Wilhelmum episcopum Nicopolitanum, vicarium generalem et archidiaconum 1. Diese Nachricht findet sich wörtlich in Pešina’s "Prodromus"/Leitc- mysi l 1663/ � 4, und es ist nicht möglich genau festzustellen, ob Christ aus Pešina schöpfte, oder ob beide eine gemeinsame Quelle hatten. - 2. Wolný o. c. I. 414, Anm. 5 verlegt die Begebenheit in das J. 1468. — 3. Richtig 1422, siehe Wolný o. c. S. 189. - 4. Wolný o. c. 194 mel- det, dass Abt Bernhard i. J. 1426 bestimat schon tot war, so dass die Angabe von Christ nicht richtig sein kann. - 5. Mit Sicherheit lässt sich nur soviel sagen, dass i. J. 1428 die WWaisen" unter Führung Vel- kovs gegen Brünn zogen und sich der Stadt mit Verrat zu benächtigen suchten und zwar durch das verräterischer Weise geöffnete Tor bei der Frohen Gasse" im Bereich der Pfarre von St. Jakob. Dieser Versuch wur- de blutig zerückgeschlagen, aber das nahe gelegene Augustinerkloster wurde angeblich merklich geschädigt; daher ist es möglich, dass die in unmittelbarer Nähe gelegene Kirche des hl. Jakob ebenfalls schäden er- litt. Aber durchaus unbestimmt bleibt,ob die Minoriten vollständig die Seelsorge bei St. Jakob geführt haben. Das Verzeichnis der Pfarrer ent- hält durchaus Weltpriester und der bekannte Antagonismus zwischen Men- dikanten und Weltklerus hätte sicher nicht zu gelassen, dass eine der besten Pfarreien in der Diërese den Minoriten zufalle. Das aber ist
— 58 — 16, sui regiminicannum obiit et in ecclesia collegiata SS. Petri et Pa- uli ibidem sepultus/204/. 1451 ineunte vere incepit magna pestis, per quam nostri Patres ali- unde per neces et hereticos minuti, denuo magis et magis per Zohemiam, Moraviam, Austriam, Silesiam et Poloniam minmuntur/17/. 1464. Joannes de Rokiczan, qui se in locum tenentem archiepiscopa- tus Pragensis publicavit, venit cum magna in Moraviam solemnitate, pri- us Mezerzicii, deinde Prostannae sectae suae novae sacerdotes ordina- vit, eosque ad diversa suorum adhaerentium loca ad disseminandas emisit haereses suas. Quibus plurimi adhaeserunt cum magna ecclesiae catholi- cae jactura) /7/. 1467 ferme tota civitas Oppavena conflagravit, conventus tamen S. Spiritus et S. Clarae 11laesi permansere, idque protegente S. Clara, quae tempore incendii a multis visa fuit in aëre pallio suo utrumque conventum a flammis defendere2./339/. 1470. Dum a. 1420 Zisska pestis Bussiticae propugnator et intentis- simus religiosorum exstirpator, omnia regni Bohemiae et marchionatus Moraviae religiosorum monateria in cineres redigisset, religiososque trucidasset aut fugasset ac corum bena ad saecularium manus subtrusis- set, modo pariformiter dominis Praemonstratensibus Zabrdovicensibus id accidit. Nam ita inter Hussitas conclusum est: Monachos debere vivere ex solis elcemosynis, quod Imperator Sigismundus in regem Bohemiae as- sumendus rebellibus coactus est ratificare Bohemis. Exusto igitur mona- sterio Zabrdovicensi Rdmus Dnus Bernardus in ordine abbas 1lmus una cum suis religiosis se ad nostrum conventun Joanneum Brunam salvavit et continuo 50 annis nostrum inhabitarunt conventum et in ecclesia Joannea divinum chori diligenter persolverunt officium. Sigismundus rex Bohe- miae compressis nonnihil rebellibus, iterum 14423) bona monasterio Za- brdovicensi restituit, protestacione addita, coactum se Hussitis con- sensisse in abaliendis regularium bonis. Praedictus dominus abbas Ber- nardus a. 1424 anno sui regiminis 25to pie in nostro conventu Joanneo obiit; et una cum suis subordinatis successive plurimis in nostra ec- clesia sepultus est. Sed postea meliorato rerum statu a. 1470 completo 50mo anno ad propria redivere/271/. 1474 Brunae reconciliatur ecclesia cum coemeterio S. Jacobi parochi- alis, quae erat violata et exusta ab haereticis Hussitis5), per Rmum D. Wilhelmum episcopum Nicopolitanum, vicarium generalem et archidiaconum 1. Diese Nachricht findet sich wörtlich in Pešina’s "Prodromus"/Leitc- mysi l 1663/ � 4, und es ist nicht möglich genau festzustellen, ob Christ aus Pešina schöpfte, oder ob beide eine gemeinsame Quelle hatten. - 2. Wolný o. c. I. 414, Anm. 5 verlegt die Begebenheit in das J. 1468. — 3. Richtig 1422, siehe Wolný o. c. S. 189. - 4. Wolný o. c. 194 mel- det, dass Abt Bernhard i. J. 1426 bestimat schon tot war, so dass die Angabe von Christ nicht richtig sein kann. - 5. Mit Sicherheit lässt sich nur soviel sagen, dass i. J. 1428 die WWaisen" unter Führung Vel- kovs gegen Brünn zogen und sich der Stadt mit Verrat zu benächtigen suchten und zwar durch das verräterischer Weise geöffnete Tor bei der Frohen Gasse" im Bereich der Pfarre von St. Jakob. Dieser Versuch wur- de blutig zerückgeschlagen, aber das nahe gelegene Augustinerkloster wurde angeblich merklich geschädigt; daher ist es möglich, dass die in unmittelbarer Nähe gelegene Kirche des hl. Jakob ebenfalls schäden er- litt. Aber durchaus unbestimmt bleibt,ob die Minoriten vollständig die Seelsorge bei St. Jakob geführt haben. Das Verzeichnis der Pfarrer ent- hält durchaus Weltpriester und der bekannte Antagonismus zwischen Men- dikanten und Weltklerus hätte sicher nicht zu gelassen, dass eine der besten Pfarreien in der Diërese den Minoriten zufalle. Das aber ist
Strana 59
- 59 — Brunensem, sub Rmo episcopo Olomucensi Prothasio, ubi tempore violatio- nis ecclesiae parochialis et per totum tempus Brunensis haeresis nostri Patres ad SS. Joannem sacramenta catholicis administrarunt et apud nos in coemeterio/ubi nunc ecelesia Lauretana est/ eosdem mortuos sepeli- erunt. Imo modo nostri Patres ad S. Jacobum parochialia administrarunt. In cuius rei nemoriam et signum nostri Patres, quod hi tempore medio inter expulsos haereticos et adventum dominorum ecclesiasticorum nos in hac S. Jacobi ecclesia parochiali omnes functiones parochiales admini- straverimus/ lapideam S. Jacobi apostoli imaginem et sculpturam more antiquo ex illa ecclesia ad nostram Joanneam transportarunt et ad colum- nam nostrae antiquae ecclesiae Joanneae immurarunt. Dum autem ecclesia Joannea a. 1730 fuisset renovata et occasione huius columnae remotae, curavi ego eandem imaginem S. Jacobi praefatam in ianuam ecclesiae no- . strae ex parte epistolae pro aeterna memoria immurari. Et ob eandem ra- tionom in perpetuam nostrae antiquae habitae parochialis jurisdictionis Brunensis nemcriam nostri Patres inceperunt annuam Brunae coledam, quam in praesentem annum continuemus. licet modo Dnus parochus selectiores modo frequentet domus /271/. 1474. Cometa visus /:/ est, post cuius conspectum tanta locustarum /magnitudinis unius passeris/ agmina per Moraviam, Austriam et Bohemiam deferebantur, ita quod omnes terrae fractus devastaverint et magnam in his partibus causaverint famem. Unde factum, quod nostri pauci remanen- tes tratres vix panem habuerint rodendum /8/. 1474. Convent s Superioris Clogoviae jam restauratus et reaedifica- tus tercia vice per fiamman in nihilum redigitur/1. c./. 1490. Dominus Martinus, monetarius capellam BMV/de qua nihil scitur/ aedificavit, pro qua 10 sexagenas dedit, magnam S. Joannis Bapt. campa- nem, quee de facto exstat, et magnun ornatum pontificalem fieri cura- vit/228/. 1495. Denuc in Moravia magna fratrum nostrorum per luem pestiferam strages, ita quod solum in conventu nostro Brunensi hoc anno 26 frat- res vita sublati, qui in conventu tamen sepulti sunt. Nec ob defectum candidatorum hocce tempore haeretico numerus fratrum suppleri potuit/8/. 1530. Georgius marchio Brandeburgensis ducatus Carnoviensis accipit possessionem, qui fratres nostros e conventu expellit, conventum in hos- — - pitale, monetarium et rasticanum convertit praedium. Ex ecclesia vero granarium minus christiane efficit/. Huic Georgio suc- cedit Georgius, Fridericus, Joachimus, isti Joannes Georgius et sic con- sequenter per 97 annos, per quos hi marchiones Brandeburgici hunc duca- tum Carneviensem possedissent, nostri fratres ex suo conventu exules e- rant /357/. 1558. Oppaviae cives haeretici nostris rapuerunt fratribus omnes cen- sus et proventus. item dormitorium, quod in comitialem transformarunt domum. Modo conventum rapuissent, nisi imperator sese interposuisset/272/. armamentar- . gunz gut möglich, dass die Minoriten bei dem merklichen Priestermangel jener stürmischen Zeiten bei St. Jakob aushalfen, woraus in späterer Zeit die -alsche Ueberlieferung entstand, als ob den Minoriten die Seel- sorge bei St. Jakob gehört hätte. Zu den Kamofen i. J. 1428 vgl. Jane- tschek, Das Angustiner-Eremitenkloster S. Thomas in Brünn/Brünn 1898/ S. 64-65. 1. Nach Tolný, Kirch. Top. Olmützer Erzdiöz. IV 362, verkaufte Georg, Markgraf von Brandenburg i. J. 1527 den Klostergarten beim Leobschützer Tor und überliess de zweiten bein Kloster gelegenen i. J. 1533 seinen Tischler Hans Unverdorben.
- 59 — Brunensem, sub Rmo episcopo Olomucensi Prothasio, ubi tempore violatio- nis ecclesiae parochialis et per totum tempus Brunensis haeresis nostri Patres ad SS. Joannem sacramenta catholicis administrarunt et apud nos in coemeterio/ubi nunc ecelesia Lauretana est/ eosdem mortuos sepeli- erunt. Imo modo nostri Patres ad S. Jacobum parochialia administrarunt. In cuius rei nemoriam et signum nostri Patres, quod hi tempore medio inter expulsos haereticos et adventum dominorum ecclesiasticorum nos in hac S. Jacobi ecclesia parochiali omnes functiones parochiales admini- straverimus/ lapideam S. Jacobi apostoli imaginem et sculpturam more antiquo ex illa ecclesia ad nostram Joanneam transportarunt et ad colum- nam nostrae antiquae ecclesiae Joanneae immurarunt. Dum autem ecclesia Joannea a. 1730 fuisset renovata et occasione huius columnae remotae, curavi ego eandem imaginem S. Jacobi praefatam in ianuam ecclesiae no- . strae ex parte epistolae pro aeterna memoria immurari. Et ob eandem ra- tionom in perpetuam nostrae antiquae habitae parochialis jurisdictionis Brunensis nemcriam nostri Patres inceperunt annuam Brunae coledam, quam in praesentem annum continuemus. licet modo Dnus parochus selectiores modo frequentet domus /271/. 1474. Cometa visus /:/ est, post cuius conspectum tanta locustarum /magnitudinis unius passeris/ agmina per Moraviam, Austriam et Bohemiam deferebantur, ita quod omnes terrae fractus devastaverint et magnam in his partibus causaverint famem. Unde factum, quod nostri pauci remanen- tes tratres vix panem habuerint rodendum /8/. 1474. Convent s Superioris Clogoviae jam restauratus et reaedifica- tus tercia vice per fiamman in nihilum redigitur/1. c./. 1490. Dominus Martinus, monetarius capellam BMV/de qua nihil scitur/ aedificavit, pro qua 10 sexagenas dedit, magnam S. Joannis Bapt. campa- nem, quee de facto exstat, et magnun ornatum pontificalem fieri cura- vit/228/. 1495. Denuc in Moravia magna fratrum nostrorum per luem pestiferam strages, ita quod solum in conventu nostro Brunensi hoc anno 26 frat- res vita sublati, qui in conventu tamen sepulti sunt. Nec ob defectum candidatorum hocce tempore haeretico numerus fratrum suppleri potuit/8/. 1530. Georgius marchio Brandeburgensis ducatus Carnoviensis accipit possessionem, qui fratres nostros e conventu expellit, conventum in hos- — - pitale, monetarium et rasticanum convertit praedium. Ex ecclesia vero granarium minus christiane efficit/. Huic Georgio suc- cedit Georgius, Fridericus, Joachimus, isti Joannes Georgius et sic con- sequenter per 97 annos, per quos hi marchiones Brandeburgici hunc duca- tum Carneviensem possedissent, nostri fratres ex suo conventu exules e- rant /357/. 1558. Oppaviae cives haeretici nostris rapuerunt fratribus omnes cen- sus et proventus. item dormitorium, quod in comitialem transformarunt domum. Modo conventum rapuissent, nisi imperator sese interposuisset/272/. armamentar- . gunz gut möglich, dass die Minoriten bei dem merklichen Priestermangel jener stürmischen Zeiten bei St. Jakob aushalfen, woraus in späterer Zeit die -alsche Ueberlieferung entstand, als ob den Minoriten die Seel- sorge bei St. Jakob gehört hätte. Zu den Kamofen i. J. 1428 vgl. Jane- tschek, Das Angustiner-Eremitenkloster S. Thomas in Brünn/Brünn 1898/ S. 64-65. 1. Nach Tolný, Kirch. Top. Olmützer Erzdiöz. IV 362, verkaufte Georg, Markgraf von Brandenburg i. J. 1527 den Klostergarten beim Leobschützer Tor und überliess de zweiten bein Kloster gelegenen i. J. 1533 seinen Tischler Hans Unverdorben.
Strana 60
— 60 — 1563. Conventu Znoymensi ob fratrum paucitatem et haereticorum pe- tulantiam jam derelicto, Patres reformati illum intrant sub specie quod moniales S. Clarae ibi curam spiritualem gerere velint. Qui tamen conventus postea per concessum Pontificis, Ferdinandi Imi Imperatoris sub episcopo Olomucensi 40mo Marco Kuen ipsis totaliter permansit. In huius conventus ecclesia a. 1278 corpus Przemislai 3. seu Ottocari 2. regis Bohemiae 5. depositum erat. Postea vero a. 1296 Wenceslaus 4. rex Bohemiae 6tus praedicti Ottocari filius hoc corpus Pragam ad ecclesiam cathedralem transtulit/9/. 1564. Oppaviae haeretici incolae invaserunt nostrum S. Spiritus con- ventum et ecclesiam armis et lapidibus. Pater guardianus saxis impeti- tus aegre fugam capit et sacerdos ad aram actu celebrans cum omnibus fratribus e conventu eiectus fuit. Fugatis igitur fratribus altaria fu- erunt contrita et cum sanctorum statuis et imaginibus ante ecclesiam combusta. Interim fratres rusticano habitu pro mercede in plateis fin- dendo ligna sese sustentarunt2), nec Oppavia discesserunt. Sopita vero utcumque haereticorum furia fratres conventum reintraverunt /272/. 1564. Hocce tempore, quo Lutherana rabies templum S. Spiritus Oppa- viae invaserat et inde omnes statuas ac sanctorum imagines igni traden- tes eiecerant, a flammis tum illaesa permansit statua flagellati Salva- toris cum arundine in manu gestantis et sedentis. Sorores, quibus tunc haeretici pepercerant, nocte sequenti ad matutinas aludes surgentes, audierunt in coemeterio S. Spiritus tristem eiulatum, quasi hominis ex- treme derelicti, ratae forte hominem ab haereticis sauciatum, emiserunt ancillas, quae indigo/!/ ferrent opem, neminem vero praeter dictam statuam plorantem invenerunt, ear perinde ecclesiam S. Clarae intule- runt, ubi de facto sub titulo misericordiae Dei gratiis et miraculis corruscat/326/. 1599. Oppaviae pestifera grassavit lues, quae prope 4000 peremit ho- minum. Fratres tunc nostri munere capellanorum civitatis perfungentes, pestiferis ingenti serviunt charitate/272/. 1617. Patres reformati nostrum conventum Unczoviensem occupant,/de- fectu tamen alimentationis et mediorum restaurationis eundem/ sequendi anno deserunt3. 1619, in Majo domini status "sub utraque specie" sic dicti et magi- stratus Brunensis introducunt praedicantes Lutheranos in parochialem S. Jacobi ecclesiam7/. Ideo denuo in nostra ecclesia Joannea cmnia sa- cra et parochialia catholicis administravimus et ecs partim ad eccle- siam, partim ad coemeterium, partim ad ambitus conventus sepelivimus. Et dum postea Lutheri pestis hic cessasset, providimus simul parochia- lem S. Jacobi ecclesiam, usque novus advenisset perochus, cui nostri Patres longo tempore fideles agebant capellanos. Erat tune magna cleri penuria, nihilominus nostri Patres Poloni venerunt tunc nobis in adiu- torium, quod et nobis erant proficui et in plurimis locis agebant pa- rochos /272/. 1. Wolný, Kirch. Top. Brünner Diöz. IV. 115 verlegt diese Begebenheit in d. J. 1534. - 2. Diese Angabe spricht gegen Wolný/o. c. Cln. Erz- diöz. IV. 205/, der vermutet, dass die Minoriter in diesem Jahr nicht vollkommen an den Bettelstab gebracht wurden. - 3. Wolný o. c. 1,420 verlegt den Einzug der ref. Franziskaner in d. J. 1616. - 4. Das ge- schah am 10. April 1619/Wolný o. c. I, 79/. Von den Minoriten lässt sich leider wiederum nicht feststellen, dass sie damals in der Pfarre zu St. Jakob die Seelsorge geführt haben. Es ist dios aber möglich, da die Katholiken sicher nicht in die Lutherische Kirche gingen; da die Jesuiten aber vertrieben waren, so blieben den Pfarrkindern nur die Minoriten oder die Augustiner.
— 60 — 1563. Conventu Znoymensi ob fratrum paucitatem et haereticorum pe- tulantiam jam derelicto, Patres reformati illum intrant sub specie quod moniales S. Clarae ibi curam spiritualem gerere velint. Qui tamen conventus postea per concessum Pontificis, Ferdinandi Imi Imperatoris sub episcopo Olomucensi 40mo Marco Kuen ipsis totaliter permansit. In huius conventus ecclesia a. 1278 corpus Przemislai 3. seu Ottocari 2. regis Bohemiae 5. depositum erat. Postea vero a. 1296 Wenceslaus 4. rex Bohemiae 6tus praedicti Ottocari filius hoc corpus Pragam ad ecclesiam cathedralem transtulit/9/. 1564. Oppaviae haeretici incolae invaserunt nostrum S. Spiritus con- ventum et ecclesiam armis et lapidibus. Pater guardianus saxis impeti- tus aegre fugam capit et sacerdos ad aram actu celebrans cum omnibus fratribus e conventu eiectus fuit. Fugatis igitur fratribus altaria fu- erunt contrita et cum sanctorum statuis et imaginibus ante ecclesiam combusta. Interim fratres rusticano habitu pro mercede in plateis fin- dendo ligna sese sustentarunt2), nec Oppavia discesserunt. Sopita vero utcumque haereticorum furia fratres conventum reintraverunt /272/. 1564. Hocce tempore, quo Lutherana rabies templum S. Spiritus Oppa- viae invaserat et inde omnes statuas ac sanctorum imagines igni traden- tes eiecerant, a flammis tum illaesa permansit statua flagellati Salva- toris cum arundine in manu gestantis et sedentis. Sorores, quibus tunc haeretici pepercerant, nocte sequenti ad matutinas aludes surgentes, audierunt in coemeterio S. Spiritus tristem eiulatum, quasi hominis ex- treme derelicti, ratae forte hominem ab haereticis sauciatum, emiserunt ancillas, quae indigo/!/ ferrent opem, neminem vero praeter dictam statuam plorantem invenerunt, ear perinde ecclesiam S. Clarae intule- runt, ubi de facto sub titulo misericordiae Dei gratiis et miraculis corruscat/326/. 1599. Oppaviae pestifera grassavit lues, quae prope 4000 peremit ho- minum. Fratres tunc nostri munere capellanorum civitatis perfungentes, pestiferis ingenti serviunt charitate/272/. 1617. Patres reformati nostrum conventum Unczoviensem occupant,/de- fectu tamen alimentationis et mediorum restaurationis eundem/ sequendi anno deserunt3. 1619, in Majo domini status "sub utraque specie" sic dicti et magi- stratus Brunensis introducunt praedicantes Lutheranos in parochialem S. Jacobi ecclesiam7/. Ideo denuo in nostra ecclesia Joannea cmnia sa- cra et parochialia catholicis administravimus et ecs partim ad eccle- siam, partim ad coemeterium, partim ad ambitus conventus sepelivimus. Et dum postea Lutheri pestis hic cessasset, providimus simul parochia- lem S. Jacobi ecclesiam, usque novus advenisset perochus, cui nostri Patres longo tempore fideles agebant capellanos. Erat tune magna cleri penuria, nihilominus nostri Patres Poloni venerunt tunc nobis in adiu- torium, quod et nobis erant proficui et in plurimis locis agebant pa- rochos /272/. 1. Wolný, Kirch. Top. Brünner Diöz. IV. 115 verlegt diese Begebenheit in d. J. 1534. - 2. Diese Angabe spricht gegen Wolný/o. c. Cln. Erz- diöz. IV. 205/, der vermutet, dass die Minoriter in diesem Jahr nicht vollkommen an den Bettelstab gebracht wurden. - 3. Wolný o. c. 1,420 verlegt den Einzug der ref. Franziskaner in d. J. 1616. - 4. Das ge- schah am 10. April 1619/Wolný o. c. I, 79/. Von den Minoriten lässt sich leider wiederum nicht feststellen, dass sie damals in der Pfarre zu St. Jakob die Seelsorge geführt haben. Es ist dios aber möglich, da die Katholiken sicher nicht in die Lutherische Kirche gingen; da die Jesuiten aber vertrieben waren, so blieben den Pfarrkindern nur die Minoriten oder die Augustiner.
Strana 61
- 61 — A. 1620, dum Olomucii haereticorum statuum celebrata fuissent pro- vincialia, P. guardianum ex conventulo S. Jacobi ejecerunt, qui suum Brunae in conventu nostro quaesivit asylum in Aprili1/323/. 1620. Dum itaque magistratus et plerius incolae Iglavienses Lutheri fuissent infecti haeresi, atrociter saevierunt Iglaviae in fratres no- stros, nam hoc anno in Martio P. guardianum non modo e conventu, sed et ex civitate expulerež). Qui se Brunam ad suos salvavit fratres. Expulso igitur guardiano/bonis immobilibus jam jan in saeculo 5to abreptis/, denuo omnia sacra vasa ecclesiae et sacristiae argentea et inaurata, uti calices, monstracias, ciboria, thuribulia, urceolos, lampades, quo- que instrumenta authentica fundationum et privilegiorum per violentam abripuere manum/332/. 1620. Verum 15. Junii P. guardianus Brunensis Joannes Bapt. Gyplius Florentinus, postquam hic 6 annis laudabiliter egisset superiorem cita- tur Olomucium a capitaneo provincice D. Ladislao felem/!/ de Zierotin, ubi status/sub utraque/ sua habebant comitia. Deducitur illuc P. guar- dianus per 2 milites et 17. Junii exeminatur et in publicos conjicitur carceres, eo quod correspondenciam haberet secretam cum ministris cae- saris Ferdinandi 2di, propugnatoris fidei catholico-Romanae, cum car- dinale de Dietrichstein episcopo Olomucensi, cum Pre Montopoli concio- natore aulico ordinis nostri et cum Dre Bonacina. In dictis carceribus per 5 hebdomadas detentus, postea per dies ad curiam Olomucensem posi- tus, tandem 1. Augusti de licentia DD. Statuum Brunam dimissus. Post tres sui reditus dies ad suum guardianatun Brunensem ex mandato D. ca- pitanei civitatis Brunensis, Ebensberg, ad curiam Brunensem pro aresto deductus, eo quod non crederet, illum de licentia Dnorum Statuum huc advenisse. Tandem per D. capitanun provinciae liberatus, currum ante curiam ascendere debuit et directe discedere Viennam. Inde cum licen- tia P. magistri generalis redivit ad Italian, In eius absencia, quae non fuerunt abscondita de ecclesiae thesauro, libris, calicibus, mon- stranciis, quae ad curiam asportata sunt ex conventu et ecclesia nostra et quae placuerant, nobis postliminio restituere nostro maximo cum dam- no. Brant tunc temporis universim 6. fratres de familia in conventu Bru- nensi ob defectum fratrum hocce tempore haereseos /272-73/. 1620...postea Praga ex manibus haereticorum armata recipitur manu, quo in tumultu nostri Pragenses Patres inimicum advenire credentes, in templo S. Jacobi ante Venerabile Sacramentum flectentes, zelotissime orarunt et ad mortem sese iam praepararunt. Dum vero a militibus ca- tholicis ad ecclesiam S. Jacobi cum gaudio gloriosam victoriam intel- lexissent, "Te Deum laudamus" Laetabundi cantavere/11/. 1621. Joannes Georgius marchio Brandeburgicus et dux Carnoviae arma- ta manu fratres et sorores e conventibus expulit, monasteria occupavit, spoliavit et enormiter devastavit. Exauctorato postmodum a Ferdinando 2do dicto marchione, fratres, qui interea se in alienis domibus tuta- bant, monasterium reoccuparunt5)/339/. 1. Wolný, o. c. I, 302, meint, dass die Minoriten während des ganzen böhmischen Aufstandes in Olmüt: blieben, und nicht einmal allzu schwer geschädigt wurden. Freilich mus. man hervorheben, dass unsere Chronik nur vom Quardian und keineswegs von ganzen Konvente spricht. - 2. D'El- vert/Iglau, Brünn 1850, 265/ betrachtet als Ursache, deretwegen der Quardian vertrieben wurde, die Verweigerung des Eides auf die Konföde- ration. Das Kloster hatten die Mincriten eigentlich schon i. J. 1574 geräumt; seither waren dort nur zwel Mitglieder/Wolný o. c. III, 10/. - 3. Nach Wolný o. c. IV, 362, fünrte Karl von Lichtenstein die Minori- ten nach Jägerndorf zurück.
- 61 — A. 1620, dum Olomucii haereticorum statuum celebrata fuissent pro- vincialia, P. guardianum ex conventulo S. Jacobi ejecerunt, qui suum Brunae in conventu nostro quaesivit asylum in Aprili1/323/. 1620. Dum itaque magistratus et plerius incolae Iglavienses Lutheri fuissent infecti haeresi, atrociter saevierunt Iglaviae in fratres no- stros, nam hoc anno in Martio P. guardianum non modo e conventu, sed et ex civitate expulerež). Qui se Brunam ad suos salvavit fratres. Expulso igitur guardiano/bonis immobilibus jam jan in saeculo 5to abreptis/, denuo omnia sacra vasa ecclesiae et sacristiae argentea et inaurata, uti calices, monstracias, ciboria, thuribulia, urceolos, lampades, quo- que instrumenta authentica fundationum et privilegiorum per violentam abripuere manum/332/. 1620. Verum 15. Junii P. guardianus Brunensis Joannes Bapt. Gyplius Florentinus, postquam hic 6 annis laudabiliter egisset superiorem cita- tur Olomucium a capitaneo provincice D. Ladislao felem/!/ de Zierotin, ubi status/sub utraque/ sua habebant comitia. Deducitur illuc P. guar- dianus per 2 milites et 17. Junii exeminatur et in publicos conjicitur carceres, eo quod correspondenciam haberet secretam cum ministris cae- saris Ferdinandi 2di, propugnatoris fidei catholico-Romanae, cum car- dinale de Dietrichstein episcopo Olomucensi, cum Pre Montopoli concio- natore aulico ordinis nostri et cum Dre Bonacina. In dictis carceribus per 5 hebdomadas detentus, postea per dies ad curiam Olomucensem posi- tus, tandem 1. Augusti de licentia DD. Statuum Brunam dimissus. Post tres sui reditus dies ad suum guardianatun Brunensem ex mandato D. ca- pitanei civitatis Brunensis, Ebensberg, ad curiam Brunensem pro aresto deductus, eo quod non crederet, illum de licentia Dnorum Statuum huc advenisse. Tandem per D. capitanun provinciae liberatus, currum ante curiam ascendere debuit et directe discedere Viennam. Inde cum licen- tia P. magistri generalis redivit ad Italian, In eius absencia, quae non fuerunt abscondita de ecclesiae thesauro, libris, calicibus, mon- stranciis, quae ad curiam asportata sunt ex conventu et ecclesia nostra et quae placuerant, nobis postliminio restituere nostro maximo cum dam- no. Brant tunc temporis universim 6. fratres de familia in conventu Bru- nensi ob defectum fratrum hocce tempore haereseos /272-73/. 1620...postea Praga ex manibus haereticorum armata recipitur manu, quo in tumultu nostri Pragenses Patres inimicum advenire credentes, in templo S. Jacobi ante Venerabile Sacramentum flectentes, zelotissime orarunt et ad mortem sese iam praepararunt. Dum vero a militibus ca- tholicis ad ecclesiam S. Jacobi cum gaudio gloriosam victoriam intel- lexissent, "Te Deum laudamus" Laetabundi cantavere/11/. 1621. Joannes Georgius marchio Brandeburgicus et dux Carnoviae arma- ta manu fratres et sorores e conventibus expulit, monasteria occupavit, spoliavit et enormiter devastavit. Exauctorato postmodum a Ferdinando 2do dicto marchione, fratres, qui interea se in alienis domibus tuta- bant, monasterium reoccuparunt5)/339/. 1. Wolný, o. c. I, 302, meint, dass die Minoriten während des ganzen böhmischen Aufstandes in Olmüt: blieben, und nicht einmal allzu schwer geschädigt wurden. Freilich mus. man hervorheben, dass unsere Chronik nur vom Quardian und keineswegs von ganzen Konvente spricht. - 2. D'El- vert/Iglau, Brünn 1850, 265/ betrachtet als Ursache, deretwegen der Quardian vertrieben wurde, die Verweigerung des Eides auf die Konföde- ration. Das Kloster hatten die Mincriten eigentlich schon i. J. 1574 geräumt; seither waren dort nur zwel Mitglieder/Wolný o. c. III, 10/. - 3. Nach Wolný o. c. IV, 362, fünrte Karl von Lichtenstein die Minori- ten nach Jägerndorf zurück.
Strana 62
— 62 — 1627. Tandem emergente catholica religione, Celsissimus pronceps, D. Carolus de Liechtenstein a Ferdinando 2do dux Carnoviae creatus, nost- ros Patres denuo revocavit et ad conventum reintroduxit et A.R. P.M.Bar- nabam Praetorium lmum huius loci gvardianum in parochum et decanum civi- tatis promovit, qui cum aliis Patribus in concionibus et convertendis hacreticis erat zelotissimus pastor. Ast injuria temporum, bellorum et adhuc favente haeresi et haereticorum furia, id quod bonus pastor inten- debat, ad optatum effectum plenarie perducere non valuit, videlicet, ut incolas quasi cunctos haeresi seductos in viam salutis adduceret, et si quid fecit, tandem vertente tempore, praevalentibus haereticorum armis in priorem haeresim populus relapsus fuit. Hic P. Barnabas expensis Cel- sissimi principis ecclesiam renovavit et conventum instruxit /357/. 1636. Ad instantiam Celsissimi principis Caroli a Liechtenstein in parochum Carnoviensem et decanum ruralem promovit P. M. Cornelium Ott- weiler, virum insignem, qui hoc munere functus est usque ad mortem a. 1679 et quidem cum uberrimo animarum fructu, sub quo conversio incola- rum a faeditate Lutheranismi ad veram catholicam fidem feliciter subse- cuta est, qui interea binis vicibus provinciae Austriae magister pro- vincialis simul cum laude et gloria praefuit1)/357/. - 47mus Rdmus D. Joannes Arnoldus/!/ Plateys praepositus et officialis Olomucensis, sed a Sede apostolica confirmationem non obtinuit, hinc ex moerore animi anno sequente 1637 mortuus et Olomucii sepultus. De cuius electione sic quidam lusit: "A! Die Stockfisch von Olmütz, erwählten das Plateisel zum Bischoff und schickten das Kareisel auf Rom zum grossen Fischer umb die Confirmation, die er doch nichte bekam" /205/. 1651. M. R. P. Georgius Galanius de Olomucio, filius Glogoviae, post- quam aliquot annis conventui Unczoviensi, ut guardianus et praesidens praefuisset, et ibidem in parochiali ecclesia sacellanus Germanicum e- gisset, post obitum D. parochi a Rdmo consistorio Olomucensi curam pas- toralem oblatam suscepit ac sub Svecorum iugo intollerabili per 5 annos et ultra populum sibi commissum verbo evangelico et exemplo apostolico pavit, multosque ad gremium S. Matris ecclesiae catholicae haeresi abne- gata reduxit. Verum quanta illo tempore/quo Svecorum Unczovii manebart preesidia/ a commendante Tarquart reliquisque officialibus/maxime ca- pitaneo Stöll/ pro fide catholica perpessus fuerit. Testes sunt omnes cives catholici, non minus quam acatholici inimici. Carceribus mancipa- tus 3 dies ac noctes absque ullo cibo-potuque, insolentis militis iniu- rias et opprobria patientissime in tenebroso sustinuit carcere. De noc- te intra 10. et 1lmam horam a capitaneo Stöll gravissime in capite vul- neratus post fesqui/!/ horam eiusdem noctis a tyrannico Manquardt cru- delissime tractatus fuit, qui proprio arundineo baculo oculum eius ex- cussit sinistrum, vulnera renovavit ac cutem ex culnere capitis usque ad aures detraxit, barbara et palpebris evulsis ac pugnis contusus a 10 militibus per civitatem tractus, in cloaca saltare iubetur, ab iisdem militibus/ut Tarquardo gratificarentur/ mirum in modum contusus, ad cloacam proiectus, in ea vix non suffocatus, tractus a corpo de guardia, ibidem celebrare iussus, a commendante petulanti militi illudendus tra- traditur, qui omnis humani affectus obliti, eundem in cloacam abluunt, vulnera renovant, aures, nares ac cs spurciciis implent, caput lateri- bus contundunt, sauciant. Nec his ira, insania, rabie ac odio plenus et vino madefactus Marquardt contentus, ad carceres P. Georgium catenis et compedibus iunctum tradendum/quia ambulare non potuit/ militibus impe- rat. His et attrocioribus perpessus post pacem iam publicatam infinitas iniurias pro Christo raro exemplo numiliter pertulit. Laboribus, vigi- liis, curis, sollicitudinibus extenuatum corpusculum nonnisi requiem 1. Das Nekrologium in der Chronik von Christ/67/ sagt von ilm, dass er 48 Jahre in Jägerndorf wirkte. Er starb am 23. Sept. 1679.
— 62 — 1627. Tandem emergente catholica religione, Celsissimus pronceps, D. Carolus de Liechtenstein a Ferdinando 2do dux Carnoviae creatus, nost- ros Patres denuo revocavit et ad conventum reintroduxit et A.R. P.M.Bar- nabam Praetorium lmum huius loci gvardianum in parochum et decanum civi- tatis promovit, qui cum aliis Patribus in concionibus et convertendis hacreticis erat zelotissimus pastor. Ast injuria temporum, bellorum et adhuc favente haeresi et haereticorum furia, id quod bonus pastor inten- debat, ad optatum effectum plenarie perducere non valuit, videlicet, ut incolas quasi cunctos haeresi seductos in viam salutis adduceret, et si quid fecit, tandem vertente tempore, praevalentibus haereticorum armis in priorem haeresim populus relapsus fuit. Hic P. Barnabas expensis Cel- sissimi principis ecclesiam renovavit et conventum instruxit /357/. 1636. Ad instantiam Celsissimi principis Caroli a Liechtenstein in parochum Carnoviensem et decanum ruralem promovit P. M. Cornelium Ott- weiler, virum insignem, qui hoc munere functus est usque ad mortem a. 1679 et quidem cum uberrimo animarum fructu, sub quo conversio incola- rum a faeditate Lutheranismi ad veram catholicam fidem feliciter subse- cuta est, qui interea binis vicibus provinciae Austriae magister pro- vincialis simul cum laude et gloria praefuit1)/357/. - 47mus Rdmus D. Joannes Arnoldus/!/ Plateys praepositus et officialis Olomucensis, sed a Sede apostolica confirmationem non obtinuit, hinc ex moerore animi anno sequente 1637 mortuus et Olomucii sepultus. De cuius electione sic quidam lusit: "A! Die Stockfisch von Olmütz, erwählten das Plateisel zum Bischoff und schickten das Kareisel auf Rom zum grossen Fischer umb die Confirmation, die er doch nichte bekam" /205/. 1651. M. R. P. Georgius Galanius de Olomucio, filius Glogoviae, post- quam aliquot annis conventui Unczoviensi, ut guardianus et praesidens praefuisset, et ibidem in parochiali ecclesia sacellanus Germanicum e- gisset, post obitum D. parochi a Rdmo consistorio Olomucensi curam pas- toralem oblatam suscepit ac sub Svecorum iugo intollerabili per 5 annos et ultra populum sibi commissum verbo evangelico et exemplo apostolico pavit, multosque ad gremium S. Matris ecclesiae catholicae haeresi abne- gata reduxit. Verum quanta illo tempore/quo Svecorum Unczovii manebart preesidia/ a commendante Tarquart reliquisque officialibus/maxime ca- pitaneo Stöll/ pro fide catholica perpessus fuerit. Testes sunt omnes cives catholici, non minus quam acatholici inimici. Carceribus mancipa- tus 3 dies ac noctes absque ullo cibo-potuque, insolentis militis iniu- rias et opprobria patientissime in tenebroso sustinuit carcere. De noc- te intra 10. et 1lmam horam a capitaneo Stöll gravissime in capite vul- neratus post fesqui/!/ horam eiusdem noctis a tyrannico Manquardt cru- delissime tractatus fuit, qui proprio arundineo baculo oculum eius ex- cussit sinistrum, vulnera renovavit ac cutem ex culnere capitis usque ad aures detraxit, barbara et palpebris evulsis ac pugnis contusus a 10 militibus per civitatem tractus, in cloaca saltare iubetur, ab iisdem militibus/ut Tarquardo gratificarentur/ mirum in modum contusus, ad cloacam proiectus, in ea vix non suffocatus, tractus a corpo de guardia, ibidem celebrare iussus, a commendante petulanti militi illudendus tra- traditur, qui omnis humani affectus obliti, eundem in cloacam abluunt, vulnera renovant, aures, nares ac cs spurciciis implent, caput lateri- bus contundunt, sauciant. Nec his ira, insania, rabie ac odio plenus et vino madefactus Marquardt contentus, ad carceres P. Georgium catenis et compedibus iunctum tradendum/quia ambulare non potuit/ militibus impe- rat. His et attrocioribus perpessus post pacem iam publicatam infinitas iniurias pro Christo raro exemplo numiliter pertulit. Laboribus, vigi- liis, curis, sollicitudinibus extenuatum corpusculum nonnisi requiem 1. Das Nekrologium in der Chronik von Christ/67/ sagt von ilm, dass er 48 Jahre in Jägerndorf wirkte. Er starb am 23. Sept. 1679.
Strana 63
— 63 - quacsivit ab Eo/qui salus et requies nostra est/ Jesu Christo, Cui to- tam virrictam commisit. Post discessum Svecorum iam totus quantus infir- mitatibus obnoxius, nor destitit laborare pro ecclesia Dei, sed parochi- am in Schönberen admir’ travit. Morbo vero ante festa Natalitia a. 1650 ingravescente decubuit ac tandem omnibus sacramentis munitus svavissime Creatori suo animam reddidit, cuius corpus solemniter in ecclesia nos- tra SS. Unczovii terrae traditum est. Animae vero eius Deus aeternam largiatur martyrii palmam et gloriam aeternam. Obiit aetatis suae 46, 7. Januarii Unczovii/62/. ga" Inhalt. Vorwort . . . . . . Die Pflege der Geschichtswissenschaft im Minoritencrden . . . . . Quellen der Chronik Stephans von Brünn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Die Chronik Impekhovens . Die Chronik von Christ . . . . . . . . . . . . Zu den Urkunden der Mährischen Minoriten . . . . . . . . . . . Beilagen: Aus der Chronik von Christ . . . . . . . . . . . Impekhoven und Olmützer Annalen . . . . . . . . . . . . Urkunden . . - . . . . . . . . Verschiedenes aus der Chronik von Christ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Register Errata 20 2 *1 4 - -500-
— 63 - quacsivit ab Eo/qui salus et requies nostra est/ Jesu Christo, Cui to- tam virrictam commisit. Post discessum Svecorum iam totus quantus infir- mitatibus obnoxius, nor destitit laborare pro ecclesia Dei, sed parochi- am in Schönberen admir’ travit. Morbo vero ante festa Natalitia a. 1650 ingravescente decubuit ac tandem omnibus sacramentis munitus svavissime Creatori suo animam reddidit, cuius corpus solemniter in ecclesia nos- tra SS. Unczovii terrae traditum est. Animae vero eius Deus aeternam largiatur martyrii palmam et gloriam aeternam. Obiit aetatis suae 46, 7. Januarii Unczovii/62/. ga" Inhalt. Vorwort . . . . . . Die Pflege der Geschichtswissenschaft im Minoritencrden . . . . . Quellen der Chronik Stephans von Brünn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Die Chronik Impekhovens . Die Chronik von Christ . . . . . . . . . . . . Zu den Urkunden der Mährischen Minoriten . . . . . . . . . . . Beilagen: Aus der Chronik von Christ . . . . . . . . . . . Impekhoven und Olmützer Annalen . . . . . . . . . . . . Urkunden . . - . . . . . . . . Verschiedenes aus der Chronik von Christ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Register Errata 20 2 *1 4 - -500-
Strana 64
Register. „Agnes v. Bhm. 13, 30, 36. ru: Fr., Kommissär 24, 25, Anm 1., 32, 42. AYbert, Kónig v. Polen, 55. Alexander VI. Aguasporta, Matthäus, Kardinal 38. Augustin т. Ilmütz, 19. Augustiner-Ereziten, Brünn, Nico- laus v. Nicopolis, 21. Augustiner-Kloster, 58. Pemberg, Biscnof Berthold, 33. 2aracicell, 5£pt., General, 28. Basel, Konzil, S. Eugen IV., 27. Bautzen, 24, 32, 35, 34. Benedi'-t XIl., 26, Anm. BeneS, der Minorit, Chronist, 10, zk, 12, 14: Bereschau, Elisebeth, v. 51. Berska, Mauritius, 25. Berthold Rosa, Lektor v. Regens- burg, 25, 45. Beuthen, 52. Biernacki, poln. Geschichtsschrei- ber des Min. Ordens, il, 13. Bolandus, Visitator, 25, hnm. i. Bonagratia, General, 35-37. 3onsventura B., 24, 32, ^ v. 3oskowitz Herren, 25, Albert /1499/ 27: Anna hire) as 46, 57; Beneš /1457/ 52; Bene$/1507/ 55; zrnst `/1452/ 50; Heinrich 714.767 -52; Jaroslaus /1482/; Jo- hann /1363/ 46; Johann Sembere se 1495/ 54; Johanna /1471/ 52; Ka- tharine /1452/ 50; Kunigunée /1519/ 555 pae -/1513/ 55; protesius, 52; S d /1450/ 5 Ulrich /1387/ 47; Ulrich 734077 475 mde /1431/ 49; Ulrich /1500/ 18, 54/; Wenko /1414/ 48; енко /14327 49; fenzl /1482/ 523 2enka /1432/ 49. Briim, Kloster. *Guardiane: Martin v. Brünn Frarziskus, 43; Nikolaus, 46; Wenzel, 46; Jaroslaus v. 46; Nikolaus Helbling, 46; Joh. Eu?fnagel, 50; Veit, 50; Sigmund, Amdros Kuren, 53, 55; Feter, 2; 26: B Bapt. Gyplius, 61. - Brüder: Wenzel, 17; Karl, 18, 57; Leo- pold, 46; Nikolaus Boherms, Ja- Eco, Stani sizus, Leurenz, Niko- ieus, Matthias, Wenzel, 55. - Pfarrer v. Petersberg u. St. Ja-! Jakob, 52, 58-56,60% rob, 51; St. - Gründung ag 29, 97s | j 23; Strassbur Kraiitz, i i | i Gorthart 5 i i - Schule, 40. - A mom, 27, 40. - Bürger: Nik. Ebrani /1363/, Katharina, dessen Gattin 45; Johann corrigiator und ‘des- sen Catzin Anna, 47; Ulmarn Zam- Ilbeck, Dorothea Gattin, 48; Hi- eronymus aurifaber und rs Barbara, 49; Wenz. Prangh, Johann de Oskurzilbanetz /1 i nů Gattin Anna, 49; Michal mercator und Elisabeth, dessen Gattin, 52; Nikol. carnifex seu lanio vnd wenz. Schilher, 53; Bernarä car- nifex, 3arbara Gattin, 55; Popp Tnomas, 55; Martin monetarius 59. - Zünfte, 39, 52. - Alte Chronik, ; - Urkunden, 33, 35, 42. ‚ Ordens archi- osano uan "NANO MaN 9 ttti USER ob" t wk tr tie iBunzlau, Martin v. B., ; Burger, Wol fgang, p | var, 6-7, 17. | Caeve, Bernard, 28, 54. iy- Cesena, Michael, 45. -= 4 Lektor, spěter Provinzial, | 36-57. iDoiiva, Nikoleus, 2 | Dominicaner, 31, 43, 44. Ee" Paul, Lektor, 25. | Duns Scotus, 40. zclipsis, 45. D eo Rejöka, Königin v. Ber, Gegenprovinzial, EL | a Er IV, Papst, 26, 49. o; "^1 eiix pis Gegenpapst, 26, 27 Anm, | Ferdinand II., 28, 61, 62. Fortanus, sA 27, 51. Friedrich II., 29. Generalkapitel: Narbonne /1260/ 3 Pisa /1262/ 24; Paris /1266/ 35 Assissi /1269/ 225 ao. /1272/ 6; Mont- peilier E e 25 Pr. yt Reate /1289/ 38; Paris /1304/ 40; Bes iogna /1328/ 43; Paris /1329/ 4 Bern /1422/ 27; Bcd ad rrt MN 52; Hom /1512/ 5 Gerard, Oddonis, PM 44. Visitator, 42. " Glassberger, Ordenschronist, 8, 15. 25, Anm. 5 A Giazz, 11 50 Giogau, 7, 35. 48, 57, 59, 62.
Register. „Agnes v. Bhm. 13, 30, 36. ru: Fr., Kommissär 24, 25, Anm 1., 32, 42. AYbert, Kónig v. Polen, 55. Alexander VI. Aguasporta, Matthäus, Kardinal 38. Augustin т. Ilmütz, 19. Augustiner-Ereziten, Brünn, Nico- laus v. Nicopolis, 21. Augustiner-Kloster, 58. Pemberg, Biscnof Berthold, 33. 2aracicell, 5£pt., General, 28. Basel, Konzil, S. Eugen IV., 27. Bautzen, 24, 32, 35, 34. Benedi'-t XIl., 26, Anm. BeneS, der Minorit, Chronist, 10, zk, 12, 14: Bereschau, Elisebeth, v. 51. Berska, Mauritius, 25. Berthold Rosa, Lektor v. Regens- burg, 25, 45. Beuthen, 52. Biernacki, poln. Geschichtsschrei- ber des Min. Ordens, il, 13. Bolandus, Visitator, 25, hnm. i. Bonagratia, General, 35-37. 3onsventura B., 24, 32, ^ v. 3oskowitz Herren, 25, Albert /1499/ 27: Anna hire) as 46, 57; Beneš /1457/ 52; Bene$/1507/ 55; zrnst `/1452/ 50; Heinrich 714.767 -52; Jaroslaus /1482/; Jo- hann /1363/ 46; Johann Sembere se 1495/ 54; Johanna /1471/ 52; Ka- tharine /1452/ 50; Kunigunée /1519/ 555 pae -/1513/ 55; protesius, 52; S d /1450/ 5 Ulrich /1387/ 47; Ulrich 734077 475 mde /1431/ 49; Ulrich /1500/ 18, 54/; Wenko /1414/ 48; енко /14327 49; fenzl /1482/ 523 2enka /1432/ 49. Briim, Kloster. *Guardiane: Martin v. Brünn Frarziskus, 43; Nikolaus, 46; Wenzel, 46; Jaroslaus v. 46; Nikolaus Helbling, 46; Joh. Eu?fnagel, 50; Veit, 50; Sigmund, Amdros Kuren, 53, 55; Feter, 2; 26: B Bapt. Gyplius, 61. - Brüder: Wenzel, 17; Karl, 18, 57; Leo- pold, 46; Nikolaus Boherms, Ja- Eco, Stani sizus, Leurenz, Niko- ieus, Matthias, Wenzel, 55. - Pfarrer v. Petersberg u. St. Ja-! Jakob, 52, 58-56,60% rob, 51; St. - Gründung ag 29, 97s | j 23; Strassbur Kraiitz, i i | i Gorthart 5 i i - Schule, 40. - A mom, 27, 40. - Bürger: Nik. Ebrani /1363/, Katharina, dessen Gattin 45; Johann corrigiator und ‘des- sen Catzin Anna, 47; Ulmarn Zam- Ilbeck, Dorothea Gattin, 48; Hi- eronymus aurifaber und rs Barbara, 49; Wenz. Prangh, Johann de Oskurzilbanetz /1 i nů Gattin Anna, 49; Michal mercator und Elisabeth, dessen Gattin, 52; Nikol. carnifex seu lanio vnd wenz. Schilher, 53; Bernarä car- nifex, 3arbara Gattin, 55; Popp Tnomas, 55; Martin monetarius 59. - Zünfte, 39, 52. - Alte Chronik, ; - Urkunden, 33, 35, 42. ‚ Ordens archi- osano uan "NANO MaN 9 ttti USER ob" t wk tr tie iBunzlau, Martin v. B., ; Burger, Wol fgang, p | var, 6-7, 17. | Caeve, Bernard, 28, 54. iy- Cesena, Michael, 45. -= 4 Lektor, spěter Provinzial, | 36-57. iDoiiva, Nikoleus, 2 | Dominicaner, 31, 43, 44. Ee" Paul, Lektor, 25. | Duns Scotus, 40. zclipsis, 45. D eo Rejöka, Königin v. Ber, Gegenprovinzial, EL | a Er IV, Papst, 26, 49. o; "^1 eiix pis Gegenpapst, 26, 27 Anm, | Ferdinand II., 28, 61, 62. Fortanus, sA 27, 51. Friedrich II., 29. Generalkapitel: Narbonne /1260/ 3 Pisa /1262/ 24; Paris /1266/ 35 Assissi /1269/ 225 ao. /1272/ 6; Mont- peilier E e 25 Pr. yt Reate /1289/ 38; Paris /1304/ 40; Bes iogna /1328/ 43; Paris /1329/ 4 Bern /1422/ 27; Bcd ad rrt MN 52; Hom /1512/ 5 Gerard, Oddonis, PM 44. Visitator, 42. " Glassberger, Ordenschronist, 8, 15. 25, Anm. 5 A Giazz, 11 50 Giogau, 7, 35. 48, 57, 59, 62.
Strana 65
+ В < -Gnesen, Lektor Gregor, 11, 49; Zrz- bischof Jakob, Goczalka, Lektor, 26. Goldberk /Mons Aureus/ 24. Gurain, 51. Gutta, Gattin Wenzeslaus II., 37. Habrowan, v. Petr und Johann, 52. Haymo, General, 30. Heinrich, Bischof v. Prag, 29. Heinrich v. Kärnten, 41. Hus, Johann, 48 Hussiten, 18, 19, 20, 48-45, 57,58. Christ, Stephan, P., Lebenslauf, 7.| Seine Chronik, 4, 7, 17-20. . v. Chrudim, Wenzel, Mag., 51. Iglau, 61 Impekhoven, Ludwig, P., u. Chronik 5; Seine Chronik, 10-16, 17, 18, 22-23. znnozenc IV., zi. Italiener im "Orden, 28. Jügerndorf, 59, 62. 26, 50; Nikolaus, Lektor. 27; Lebenslauf R и? Barnabas, Kvardian, 62; Georg Cae-iikoischitz, lanius, Kvardien, 62-63. Jaroslaus, Gegenprovinzial 25, 47. Jodok, n v. Mähren, 47. Johann XXII. Johann IV. v. akit, Bischof v. Prag, 44. Kališ, 11, 17, Kanitz, MR ut 43; Gemeinde, 55. Klement VI, 26 Anm. Kolomann, Visitator, 42. v. Komorau, ip d Kôniggrätz, 3 Koschuschitz, 46; Esbard v. 46, 4 10, 11, 41, 34, 52. - Pet. rus, 25; Střelec, ‘Andreas, Cus- tos, 26, 27. Theodorich, óster. Provin- zial, 28, 50. Křen, Gandolph, P. Olmützer Chro- nist, 6. Kfifaneu v. Gebriider Phiiin, Wojs- laus und Thobias, 46, Jescnko 47. Kumanen, 16. Kunigunde, Tochter Ottokars II., тоя 34, 38; K. Gattin desseiben, K. Kyritein, 39. Ladislaus Varnené{k, Känig v. Po- len, 49. Laurenz v. Ungarn, Visitator, 42. Liechtenstein, Karl, v., 62 Leo X., 'Leobschitz, 48, 57. iLokietek, Wad. , 40 iLosch, 51. ; Luxemburg, Joh. v., 41, 42. Mainz, Werner, Erbischof, 21, 34. ilansuet, Kommissär, 24, Anm. 2 iMansuet, Prov. -Assistent, 33. ‚Märtyrer, 48, . ‘Mathias v. Ungarn, 25, Arm. 1. Matthäus v. Ungarn, n 42. iMinoritenorden, Einführung nach Bhm, i Historigrapnie, f= jod“ . 'Margarethe, Gattin Ottokars II. 32. ‘lieseritsch Gross, 19, 57, 58. ‘Morawen, Paulus v., 47. 'v. Nassau, Adolph, 38.- iNati onalkämpfe, 10-11, 23-29, 33. Weise , Gründung, Fema, 26, 50; fleinhart v. N. 503 vincenc у. №. 27. - Jakob, Lektor: Neustadt Mährisch, 57, 60. ‚Nikolaus IV., 38, "55. lObrowitz, Premonstratenser Abt Ber- | nard, 20, 58; Probst /Hermann/ 43. jrk Bischöfe: Bruno v. Schaum- Ha 14, 35, 56; Dietrich, 21, 25-36, 38, 40,56; Joh. Faly, 42; Petr v. Lornitz, 42; Paul v. Mili- čín 19; Prctasius v. Boskowitz,52, 57; Dietrichstein, Franz, Suffragenbischófe: Wilh. v. Niko- pol 21, 52, 58; Joh. Brn. v. Plat- tenstein, 62. - Administratoren des Bistums /1494/: Joh. v. Jem- nitz u. Zonrad Altheyn, 53-54. - Schlacht, 32. - Kloster, 61. : Vide: Provinzial-Kepitel. | Opelm, 11. i Ottokar „TI., 12, 32, 32, 35, 39, 42. |Otokar I Т.о, 29. i iParma, Joh. General, 31l. iPernstein, wratisląus von, 54. !Pesina, Thomas v. Cechorod, 19, 58. |Prerrgeistli chkeit, 31, 52, 53-54. iv. Podiebrad, Viktorin, 51. ;Fomien, Richter v. Prag, 15, 32. iPovitz, Bb). iPotensteín, Konrad v., 16, ;Prag, Gründung, 30; i. J. "1620, 61. | - Brüder: Martin 28, Mauritz, Le- | ktor, 44, Heinrich, Prediger, 44, Franziskus, Lektor, 45, Jakob, | Franziskus, Znotos 50. - Johann | IV. v. Drafitz 44. - Feuer /1291/
+ В < -Gnesen, Lektor Gregor, 11, 49; Zrz- bischof Jakob, Goczalka, Lektor, 26. Goldberk /Mons Aureus/ 24. Gurain, 51. Gutta, Gattin Wenzeslaus II., 37. Habrowan, v. Petr und Johann, 52. Haymo, General, 30. Heinrich, Bischof v. Prag, 29. Heinrich v. Kärnten, 41. Hus, Johann, 48 Hussiten, 18, 19, 20, 48-45, 57,58. Christ, Stephan, P., Lebenslauf, 7.| Seine Chronik, 4, 7, 17-20. . v. Chrudim, Wenzel, Mag., 51. Iglau, 61 Impekhoven, Ludwig, P., u. Chronik 5; Seine Chronik, 10-16, 17, 18, 22-23. znnozenc IV., zi. Italiener im "Orden, 28. Jügerndorf, 59, 62. 26, 50; Nikolaus, Lektor. 27; Lebenslauf R и? Barnabas, Kvardian, 62; Georg Cae-iikoischitz, lanius, Kvardien, 62-63. Jaroslaus, Gegenprovinzial 25, 47. Jodok, n v. Mähren, 47. Johann XXII. Johann IV. v. akit, Bischof v. Prag, 44. Kališ, 11, 17, Kanitz, MR ut 43; Gemeinde, 55. Klement VI, 26 Anm. Kolomann, Visitator, 42. v. Komorau, ip d Kôniggrätz, 3 Koschuschitz, 46; Esbard v. 46, 4 10, 11, 41, 34, 52. - Pet. rus, 25; Střelec, ‘Andreas, Cus- tos, 26, 27. Theodorich, óster. Provin- zial, 28, 50. Křen, Gandolph, P. Olmützer Chro- nist, 6. Kfifaneu v. Gebriider Phiiin, Wojs- laus und Thobias, 46, Jescnko 47. Kumanen, 16. Kunigunde, Tochter Ottokars II., тоя 34, 38; K. Gattin desseiben, K. Kyritein, 39. Ladislaus Varnené{k, Känig v. Po- len, 49. Laurenz v. Ungarn, Visitator, 42. Liechtenstein, Karl, v., 62 Leo X., 'Leobschitz, 48, 57. iLokietek, Wad. , 40 iLosch, 51. ; Luxemburg, Joh. v., 41, 42. Mainz, Werner, Erbischof, 21, 34. ilansuet, Kommissär, 24, Anm. 2 iMansuet, Prov. -Assistent, 33. ‚Märtyrer, 48, . ‘Mathias v. Ungarn, 25, Arm. 1. Matthäus v. Ungarn, n 42. iMinoritenorden, Einführung nach Bhm, i Historigrapnie, f= jod“ . 'Margarethe, Gattin Ottokars II. 32. ‘lieseritsch Gross, 19, 57, 58. ‘Morawen, Paulus v., 47. 'v. Nassau, Adolph, 38.- iNati onalkämpfe, 10-11, 23-29, 33. Weise , Gründung, Fema, 26, 50; fleinhart v. N. 503 vincenc у. №. 27. - Jakob, Lektor: Neustadt Mährisch, 57, 60. ‚Nikolaus IV., 38, "55. lObrowitz, Premonstratenser Abt Ber- | nard, 20, 58; Probst /Hermann/ 43. jrk Bischöfe: Bruno v. Schaum- Ha 14, 35, 56; Dietrich, 21, 25-36, 38, 40,56; Joh. Faly, 42; Petr v. Lornitz, 42; Paul v. Mili- čín 19; Prctasius v. Boskowitz,52, 57; Dietrichstein, Franz, Suffragenbischófe: Wilh. v. Niko- pol 21, 52, 58; Joh. Brn. v. Plat- tenstein, 62. - Administratoren des Bistums /1494/: Joh. v. Jem- nitz u. Zonrad Altheyn, 53-54. - Schlacht, 32. - Kloster, 61. : Vide: Provinzial-Kepitel. | Opelm, 11. i Ottokar „TI., 12, 32, 32, 35, 39, 42. |Otokar I Т.о, 29. i iParma, Joh. General, 31l. iPernstein, wratisląus von, 54. !Pesina, Thomas v. Cechorod, 19, 58. |Prerrgeistli chkeit, 31, 52, 53-54. iv. Podiebrad, Viktorin, 51. ;Fomien, Richter v. Prag, 15, 32. iPovitz, Bb). iPotensteín, Konrad v., 16, ;Prag, Gründung, 30; i. J. "1620, 61. | - Brüder: Martin 28, Mauritz, Le- | ktor, 44, Heinrich, Prediger, 44, Franziskus, Lektor, 45, Jakob, | Franziskus, Znotos 50. - Johann | IV. v. Drafitz 44. - Feuer /1291/
Strana 66
+ 3 + 38. - St. Georg-Kloster, 32. Siehe: Agnes, Provinzial-Kapitel. rato, Bernardinus de, 55. i PŤenysl, Kónig v. Polen, 39. Prossnitz, 19, 57, 58. Provinz, Organisation, 24, 27, 32, 33, 34, 50, 51, 56: > Provinziale: Blanckhart /recte Joh. de Plano Carpini/ 32, 30; Tvoři- mir, 23, 30; Joh. Tener 30; Bohu- | slaus 23%, 31; Egid 31; Daniel 23,! 32; Egid 32; Petr Besztyn 24, 32, | 33; Gamfredus 24, 33; Theodatus | 25; Matthaus 33; Nicol. Moravus | 54; Theodoricus Polonus 37-39; | | | Fermannus de Pilsen 40; Tobias de iioravia 42; Martin de Boleslavia 42; Nicolaus 44; Mrawik 45; Pet- rus Polonus 45; Franciscus vica- rius 46; Mart. de Leopoli /seu Cracovia/ 46; Tomislaus 47; Pet- rus de Graec 47; Petrus Polonus 47; /Jaroslaus 47/; Petrus de . Dracovia 48; Michael 48; Svatomi-: rius 48, 57; Joh. Kmyta 48; Nico-! Zeus 50; Nicolaus Ge J&8gerndorf 51; Xartinus de Leopoli 52; Ste- phanus 55; /Hertin 52/. | rovinzial-Kapitel: Prag /1259/ 30.i Kóniggrütz /1750/ 31. Breslau i /1251/ 31. Troppau /1252/ 31.Pragi /1253/ 31. Königgrätz /1254/ 31. iP 42. Časlau /1315/ 42. Kujavia -/Wloclawek?/ 16) 42. Tolan /1317/ 42. Sandec /1318/ 25. Cho- fin /1319/ 43. Bytion /1320/ 43. Preg /1321/ 43. Caslau /1322/ 43. Krakau /1323/ 43. Mies /1324/ 43. Beuthen /1326/ 43. Caslau /1327/ 43. Sandec /1328/ 43. Königgrätz /1329/ 44. Olmütz /1330/ 44. Bunz- lau /1332/ 44. Janikost /Zawichost/ /1333/ 44: Ober Glogau /1335/ 44. Daselbst /1336/ 44. Krakau /1337/ 44-45. Znaim /1338/ 45. Glatz 41339/ 45. Beneschau /1340/ 45. aslau /1341/ 45. Beuthen /1342/ 45. Prag /1343/ 45. Prag /1344/ 25. Krakau /1345/ 45. Troppau /1347/ 46. Krakau /1378/ 46. /1393/ 47. Beuthen /1395/ 47. Xè- niggrätz /1408/ 47. Krakau /1428/ 48. Beuthen /1429/ 48. Kožin /1430/ 49. Krakau /1431/ 49. Neustadt /Krakauer Diözese/ /1432/ 49. Da- selbst /1433/ 49. Krakau /1434/ 49. N. Sandez /1437/ 49. Krakau /1441/ 50. Olmütz/1456/ 51. Jä- gerndorf /1457/ 51. Olmütz /1465/ 51. Jügerndorf /1467/ 51. Krakau /1470/ 52. Krakau /1488/ 55. Glatz /1489/ 53. Krakau /1498/ 54. Unter Glogau /1499/ 54 tačko, Joh. v. Pirkstein, 50. Olmütz /1260/ 32. Beneschau /1261/4.i à, Komniss&r, 24, Anm. 2., 33. 32. Brünn /1262/ 32. Königgrätz /1264/ 33. /1266/ 33. Leitmeritz /1267/ 33 Golberg /i26e/ 33. Olmütz /1269/ | 33. Golberg /1270/ 33. Glatz 3 iR. Gemfredi, General, 38. Troppau /1265/ 37.Pra&|pegensburg, vide Berthold. - Kloster 29 Rokycan, Joh. v. 58. Rudolf v. Habsburg, 35. /+271/ 33. brag /1272/ 54. Konig- Rudolf Herzog v. Oesterreich, 41. grate /1273/ 34. Krakau /1274/34. ‘De el e , Ant. General, 2s Srünn /1275/ 34. Kalisch /1277/ 34. Opeln 1279 / 35. Troppau /1280/ 35. Xrakau /1284/ 37. 0- ber-Glogau /1285/ 37. Olmütz /1286/ 37. Sandez /1287/ 37. Ku- javia /Wloclawek?/ /1288/ 38. Glatz /1289/ 38. Mies /1290/ 38. 1. c. Anm. 1., 50. ‘Sächsische Provinz 24, 28, 30, 32, 24, 55. Salomea, 30. - s jSampson, Franz, General 52. iSchisma /1436/ 26, 27. Beuthen /1292/ 38. Prag /1293/ 3% Siegel der Provinz, 10, 23, 26, 27, i 3 * Troppau /1294/ 39. Gnesen /1295 39. Koniggraitz /1296/ /1297/ 36. Olmütz /1298/ 39. O- eln /1299/ 39. Prag /1300/ 39. В ава ал, /1301/ 35. beneschau /1302/ 39. Prag /1303/ 39. Brünn /1304/ 40. Leitzoritz /1505/ 40. iglau /1306/ 40. ken /1308/ 41. 29. Bunziau|Sigmund, Kaiser, 20, 58. {Sigmund Korybut, 57. v iSterhan, 3rinner Quardian uné Chro- nist. Sein Lebenslauf und Chronik 4, 7-10, 18, 22-23, 27. iSylvius, Aeneas 8-10. G2slau /1307/ 41. Kra-|Syrowitz, 46. Unter-Glogez/1309/ Ślaranitz, 42. 41. Glatz /1310/ 41. Prag /1312/ | 42. Krakau /1315/ 42. Znain /1314/'Tataren, 17, 32.
+ 3 + 38. - St. Georg-Kloster, 32. Siehe: Agnes, Provinzial-Kapitel. rato, Bernardinus de, 55. i PŤenysl, Kónig v. Polen, 39. Prossnitz, 19, 57, 58. Provinz, Organisation, 24, 27, 32, 33, 34, 50, 51, 56: > Provinziale: Blanckhart /recte Joh. de Plano Carpini/ 32, 30; Tvoři- mir, 23, 30; Joh. Tener 30; Bohu- | slaus 23%, 31; Egid 31; Daniel 23,! 32; Egid 32; Petr Besztyn 24, 32, | 33; Gamfredus 24, 33; Theodatus | 25; Matthaus 33; Nicol. Moravus | 54; Theodoricus Polonus 37-39; | | | Fermannus de Pilsen 40; Tobias de iioravia 42; Martin de Boleslavia 42; Nicolaus 44; Mrawik 45; Pet- rus Polonus 45; Franciscus vica- rius 46; Mart. de Leopoli /seu Cracovia/ 46; Tomislaus 47; Pet- rus de Graec 47; Petrus Polonus 47; /Jaroslaus 47/; Petrus de . Dracovia 48; Michael 48; Svatomi-: rius 48, 57; Joh. Kmyta 48; Nico-! Zeus 50; Nicolaus Ge J&8gerndorf 51; Xartinus de Leopoli 52; Ste- phanus 55; /Hertin 52/. | rovinzial-Kapitel: Prag /1259/ 30.i Kóniggrütz /1750/ 31. Breslau i /1251/ 31. Troppau /1252/ 31.Pragi /1253/ 31. Königgrätz /1254/ 31. iP 42. Časlau /1315/ 42. Kujavia -/Wloclawek?/ 16) 42. Tolan /1317/ 42. Sandec /1318/ 25. Cho- fin /1319/ 43. Bytion /1320/ 43. Preg /1321/ 43. Caslau /1322/ 43. Krakau /1323/ 43. Mies /1324/ 43. Beuthen /1326/ 43. Caslau /1327/ 43. Sandec /1328/ 43. Königgrätz /1329/ 44. Olmütz /1330/ 44. Bunz- lau /1332/ 44. Janikost /Zawichost/ /1333/ 44: Ober Glogau /1335/ 44. Daselbst /1336/ 44. Krakau /1337/ 44-45. Znaim /1338/ 45. Glatz 41339/ 45. Beneschau /1340/ 45. aslau /1341/ 45. Beuthen /1342/ 45. Prag /1343/ 45. Prag /1344/ 25. Krakau /1345/ 45. Troppau /1347/ 46. Krakau /1378/ 46. /1393/ 47. Beuthen /1395/ 47. Xè- niggrätz /1408/ 47. Krakau /1428/ 48. Beuthen /1429/ 48. Kožin /1430/ 49. Krakau /1431/ 49. Neustadt /Krakauer Diözese/ /1432/ 49. Da- selbst /1433/ 49. Krakau /1434/ 49. N. Sandez /1437/ 49. Krakau /1441/ 50. Olmütz/1456/ 51. Jä- gerndorf /1457/ 51. Olmütz /1465/ 51. Jügerndorf /1467/ 51. Krakau /1470/ 52. Krakau /1488/ 55. Glatz /1489/ 53. Krakau /1498/ 54. Unter Glogau /1499/ 54 tačko, Joh. v. Pirkstein, 50. Olmütz /1260/ 32. Beneschau /1261/4.i à, Komniss&r, 24, Anm. 2., 33. 32. Brünn /1262/ 32. Königgrätz /1264/ 33. /1266/ 33. Leitmeritz /1267/ 33 Golberg /i26e/ 33. Olmütz /1269/ | 33. Golberg /1270/ 33. Glatz 3 iR. Gemfredi, General, 38. Troppau /1265/ 37.Pra&|pegensburg, vide Berthold. - Kloster 29 Rokycan, Joh. v. 58. Rudolf v. Habsburg, 35. /+271/ 33. brag /1272/ 54. Konig- Rudolf Herzog v. Oesterreich, 41. grate /1273/ 34. Krakau /1274/34. ‘De el e , Ant. General, 2s Srünn /1275/ 34. Kalisch /1277/ 34. Opeln 1279 / 35. Troppau /1280/ 35. Xrakau /1284/ 37. 0- ber-Glogau /1285/ 37. Olmütz /1286/ 37. Sandez /1287/ 37. Ku- javia /Wloclawek?/ /1288/ 38. Glatz /1289/ 38. Mies /1290/ 38. 1. c. Anm. 1., 50. ‘Sächsische Provinz 24, 28, 30, 32, 24, 55. Salomea, 30. - s jSampson, Franz, General 52. iSchisma /1436/ 26, 27. Beuthen /1292/ 38. Prag /1293/ 3% Siegel der Provinz, 10, 23, 26, 27, i 3 * Troppau /1294/ 39. Gnesen /1295 39. Koniggraitz /1296/ /1297/ 36. Olmütz /1298/ 39. O- eln /1299/ 39. Prag /1300/ 39. В ава ал, /1301/ 35. beneschau /1302/ 39. Prag /1303/ 39. Brünn /1304/ 40. Leitzoritz /1505/ 40. iglau /1306/ 40. ken /1308/ 41. 29. Bunziau|Sigmund, Kaiser, 20, 58. {Sigmund Korybut, 57. v iSterhan, 3rinner Quardian uné Chro- nist. Sein Lebenslauf und Chronik 4, 7-10, 18, 22-23, 27. iSylvius, Aeneas 8-10. G2slau /1307/ 41. Kra-|Syrowitz, 46. Unter-Glogez/1309/ Ślaranitz, 42. 41. Glatz /1310/ 41. Prag /1312/ | 42. Krakau /1315/ 42. Znain /1314/'Tataren, 17, 32.
Strana 67
+4+ Teinitz, Klarissen, 42. Wenzel, Lektor v. Nürenberg, 25,45 Thomas de Dacia, Visitator, 25, Wien / Italiener/ 28. Anm. 1. iWisowitz, Cistercienser-Abt Prokop Troppau, 58, 59, 60. - Nicolaus i /1458/ 51.. Herzog v. T. 40, 42. - Johann v. |Wladislaus, Herzog v. Bhm. 29. T. 45. - Petr Lektor, Petr, Wladislaus Jagello, 54. SERN Vera Taclinus, Márty- kólflin, Birger v. Prag, 12, 38. rer 2 Zittau, Petr, 17. ovinzial- it 2 dění db. 57.- Md I7naim,' 11, 55, 60. S. Provinzial-Kapitel.. Tuln, Kloster. Brüder: „Johann, ös- ter. Provinzial, 25. - Johann de |gaTuschitz, 46. T. Provinzial, 27, 50. - Petr v. pu Habard v. Ž. 46. - Jeník T. 45 ly E MET Ge fasten Eltern, 46. em), E Fo _ Zerotin, Welen v., L. uz o der Minorit enkläster, 20 [Zi8xa, Joh., 20, 58. Wenzel I. 22-23, 30, 57.. b 49 -95: Wenzel II. 9-10, 55, 20» 38, 39, 40. | °=-:0:-- wenzel III. 8-9, 17, 40 9 n || T7 - i Lo [Dl sien Z i5|3|SIEŻ Iur [BEI NET. — — i i i P: 13.1 51 5! [mitt telalterischen : | nittelalterichen i | |18 |- | ich - |němlich 14. | | PB Tr-ekem . i Krakau "77 ; 5. | ai 4' | rémm1 ich s [n&nlich | | Letzte | de parvae let parvae 16. 11 128 | . {geschichte | Geschichte z 18. | 2! 5i ; Ceschlechte Pfemysiiden iG. der Premysliden i | 3 122 | i sschildert | schildert i i 16 i den letzten | pes letzten . a | i i i1 :ZVGMS- | : | jGMSch1l. d a 19. | 1 | 2 | in ...stro lin castro - ; -| 5 | abed - a aber . {11 [24 dattierung . "|Dattierung - 112 | 4 112 | Anemrkung | Anmerkung 114 | 4 | 2 Arkauf Eotzenplotz Ar af von Hotzenplotz :15 | 2 110 Verlässlich ’ Veriásslicher | | 3 !8 Netitz Notiz - ZL 5 5 Kultes . | Kultus | j 18 +215 wehrend | während ; i 20 | 2 | 3 | 1422 . |1452 . D^ o | i221 2 1127 | praenovimatum i | praenominatum i (23 i | 2 | 2 |Provinzial | Provinziale 125 | 2 17, celbratam © | celebratam | 26 id | 14 duo ! dum i 1. 14% [214 | 1242 -| 1442 - | {4 115 | , jizhebitali - | inhabili 127 | | 1 | 2 | Goig Grolig |28 | 2 139 | inventa : inventae ! sm | 3 E | [publicus aulicus | i i | i : i | |
+4+ Teinitz, Klarissen, 42. Wenzel, Lektor v. Nürenberg, 25,45 Thomas de Dacia, Visitator, 25, Wien / Italiener/ 28. Anm. 1. iWisowitz, Cistercienser-Abt Prokop Troppau, 58, 59, 60. - Nicolaus i /1458/ 51.. Herzog v. T. 40, 42. - Johann v. |Wladislaus, Herzog v. Bhm. 29. T. 45. - Petr Lektor, Petr, Wladislaus Jagello, 54. SERN Vera Taclinus, Márty- kólflin, Birger v. Prag, 12, 38. rer 2 Zittau, Petr, 17. ovinzial- it 2 dění db. 57.- Md I7naim,' 11, 55, 60. S. Provinzial-Kapitel.. Tuln, Kloster. Brüder: „Johann, ös- ter. Provinzial, 25. - Johann de |gaTuschitz, 46. T. Provinzial, 27, 50. - Petr v. pu Habard v. Ž. 46. - Jeník T. 45 ly E MET Ge fasten Eltern, 46. em), E Fo _ Zerotin, Welen v., L. uz o der Minorit enkläster, 20 [Zi8xa, Joh., 20, 58. Wenzel I. 22-23, 30, 57.. b 49 -95: Wenzel II. 9-10, 55, 20» 38, 39, 40. | °=-:0:-- wenzel III. 8-9, 17, 40 9 n || T7 - i Lo [Dl sien Z i5|3|SIEŻ Iur [BEI NET. — — i i i P: 13.1 51 5! [mitt telalterischen : | nittelalterichen i | |18 |- | ich - |němlich 14. | | PB Tr-ekem . i Krakau "77 ; 5. | ai 4' | rémm1 ich s [n&nlich | | Letzte | de parvae let parvae 16. 11 128 | . {geschichte | Geschichte z 18. | 2! 5i ; Ceschlechte Pfemysiiden iG. der Premysliden i | 3 122 | i sschildert | schildert i i 16 i den letzten | pes letzten . a | i i i1 :ZVGMS- | : | jGMSch1l. d a 19. | 1 | 2 | in ...stro lin castro - ; -| 5 | abed - a aber . {11 [24 dattierung . "|Dattierung - 112 | 4 112 | Anemrkung | Anmerkung 114 | 4 | 2 Arkauf Eotzenplotz Ar af von Hotzenplotz :15 | 2 110 Verlässlich ’ Veriásslicher | | 3 !8 Netitz Notiz - ZL 5 5 Kultes . | Kultus | j 18 +215 wehrend | während ; i 20 | 2 | 3 | 1422 . |1452 . D^ o | i221 2 1127 | praenovimatum i | praenominatum i (23 i | 2 | 2 |Provinzial | Provinziale 125 | 2 17, celbratam © | celebratam | 26 id | 14 duo ! dum i 1. 14% [214 | 1242 -| 1442 - | {4 115 | , jizhebitali - | inhabili 127 | | 1 | 2 | Goig Grolig |28 | 2 139 | inventa : inventae ! sm | 3 E | [publicus aulicus | i i | i : i | |
Strana 68
Boemiae [29 | 1197 10 | i 1225] d tecius. | i | 2 4| angegeblich i ! 3| 4| Befahl 131i 1251| 6| consulerint | 11254: 1| | Gregino-Grecii. ! i 6; .|concilionibus 132 | 1261; 4; | Falcekenstein M i 1565 | 6| Polloniae po i 1270] 2| | Pelthecostog i4; 1272: 20! : persuasu : 135 | łetz%er Absatz Zeile 6: remdia 156 } i 9 | | non i i 31 | 137 | 128 i ^| i m | f1286j 5} | aliquae 140 | 1305 11! | 11mu3 [25 | ! 1520! 3 | *| Satan i 2-9 i i i i | {132C; 1j y Fracisci 145 : 1543: 1; i Fracisci jes (1550; 2] | hoc | 11265; 8| | quo | 11572; 4! | cm. 147 11392; 2} |Provircialis Si ;1403; 1; | corrigator | 11407; 2j -; pragensis | 11408; 3} | eletus 148 (1415; 1! nud haeresi archa i52 | 1470 | 2 | | equtatu si 154 134941 54i ; populi affuerit (a A | i PNE 56 i 1515| ustodian d - | | 3 ' ! leobchocensis E | Dv Absatz Zeile 9: et | „| 1| Zixmund [58 ; | 1470 | 2" i monateria i ! 15; - abaliendis A i | 5 Velkovs i i i i 5 zu-gelassen 156 : i | i| de zweiten 160 11564 5i aludes | 2H 9| |perinde ecclesiem | 11617 ! :| «x Me i 4 i in Ger Pfarre lex [2650125 | * | capitanum lá : :1651 | 3 | sacellanus | i i 17: culnere -o0c0o- | | | | | | | | | | | Bohemiae tercius angeblich Befehl contulerint Regino-Grecii concionibus Falckenstein | Poloniae Saxoniae Pentecostes persuasio remedia nos Bullae Czeslaus aliqua Illmus Plumenau suffraganeus + Francisci Francisci hic - qui cru. | provincialis corrigiator Pragensis electus | haereSiarcha equitatu populi multitudo affuerit qui etiam custodiam Prostannam Leobschicensis ex Sigmund monasteria abalienandis . Welek's. zûgelassen den zweiten : laudes perinée in ecclesiam sequenti in der Ffarrei capitaneum sacellanum vulnere 37. 14303
Boemiae [29 | 1197 10 | i 1225] d tecius. | i | 2 4| angegeblich i ! 3| 4| Befahl 131i 1251| 6| consulerint | 11254: 1| | Gregino-Grecii. ! i 6; .|concilionibus 132 | 1261; 4; | Falcekenstein M i 1565 | 6| Polloniae po i 1270] 2| | Pelthecostog i4; 1272: 20! : persuasu : 135 | łetz%er Absatz Zeile 6: remdia 156 } i 9 | | non i i 31 | 137 | 128 i ^| i m | f1286j 5} | aliquae 140 | 1305 11! | 11mu3 [25 | ! 1520! 3 | *| Satan i 2-9 i i i i | {132C; 1j y Fracisci 145 : 1543: 1; i Fracisci jes (1550; 2] | hoc | 11265; 8| | quo | 11572; 4! | cm. 147 11392; 2} |Provircialis Si ;1403; 1; | corrigator | 11407; 2j -; pragensis | 11408; 3} | eletus 148 (1415; 1! nud haeresi archa i52 | 1470 | 2 | | equtatu si 154 134941 54i ; populi affuerit (a A | i PNE 56 i 1515| ustodian d - | | 3 ' ! leobchocensis E | Dv Absatz Zeile 9: et | „| 1| Zixmund [58 ; | 1470 | 2" i monateria i ! 15; - abaliendis A i | 5 Velkovs i i i i 5 zu-gelassen 156 : i | i| de zweiten 160 11564 5i aludes | 2H 9| |perinde ecclesiem | 11617 ! :| «x Me i 4 i in Ger Pfarre lex [2650125 | * | capitanum lá : :1651 | 3 | sacellanus | i i 17: culnere -o0c0o- | | | | | | | | | | | Bohemiae tercius angeblich Befehl contulerint Regino-Grecii concionibus Falckenstein | Poloniae Saxoniae Pentecostes persuasio remedia nos Bullae Czeslaus aliqua Illmus Plumenau suffraganeus + Francisci Francisci hic - qui cru. | provincialis corrigiator Pragensis electus | haereSiarcha equitatu populi multitudo affuerit qui etiam custodiam Prostannam Leobschicensis ex Sigmund monasteria abalienandis . Welek's. zûgelassen den zweiten : laudes perinée in ecclesiam sequenti in der Ffarrei capitaneum sacellanum vulnere 37. 14303
- 1: Array
- 3: Array
- 4: Array
- 10: Array
- 17: Array
- 20: Array
- 22: Array
- 63: Array
- 64: Array