z 41 stránek
Titel
1
2
3
Edice
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
- s. 15: ...allen Welt- und Ordens- geistlichen für die Sicherheit des apostolischen Nuntius Bertrand de Macello und seiner Begleiter zu sorgen. Littere securi conductus. Urbanus etc....
- s. 20: ...ian. 7. — Karl IV. verkündet allgemein, dass der päpstlzche Nuntius Bertrand de Macello den in der Stadt und Diöcese Speier gesammelten Zehent mit...
- s. 22: ...f. 528. 12. 1367, ian. 7. Herbipoli. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Macello ertheilt dem Bischof von Speier Lambert die Vollmacht, statt seiner...
- s. 24: ...f. 541'. 13. 1367, ian. 7. Herbipoli. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello ertheilt dem Bischofe Lambert von Speier die Vollmacht, den dem...
- s. 25: ...f. 534'. 14. 1367, ian. 7. Herbipoli. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello verlängert den Termin zur Einhebung der päpstlichen Zehents in den...
- s. 27: ...f. 527'. 16. 1367, ian. 7. Herbipoli. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Macello theilt den Erzbischöfen, bei denen er nicht persönlich erscheinen kann,...
- s. 28: ...f. 527'. 17. 1367, ian. 10. Maguncie. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello fordert die Erzbischöfe Deutschlands auf, den päpstlichen Zehent von dem...
- s. 29: ...548'. 18. 1367, ian. 25. in Confluencia. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Macello verlängert den Termin zur Einhebung des päpstlichen Zehenten in den...
- s. 30: ...f. 533. 19. 1367, feb. 1. Maguncie. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello fordert die Johanniter in Deutschland und Böhmen auf, entweder bis...
- s. 32: ...f. 537. 21. 1367, feb. 6. [Maguncie]. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello verlängert dem Deutschen Orden die Frist zur Besprechung wegen Ausrüstung...
- s. 33: ...f. 548. 22. 1367, feb. 10. Maguncie. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello verlängert dem Johanniter-Orden den Termin zur Besprechung wegen Ausrüstung einer...
- s. 36: ...Adalbert Nováček: 24. 1367, ƒeb. 21. Alteuil. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello weist dem Deutschen Orden zur Ausrüstung einer Söldnerschaar den päpstlichen...
- s. 37: ...f. 543. 25. 1367, mart. 20. Maguncie. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Macello verlängert in der Mainzer Erzdiöcese denjenigen, die sich an- statt...
- s. 39: ...Macello. 39 26. 1367, mart. 23. Maguncie. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Macello gewährt eine ähnliche Fristerstreckung (wie Nro. 25.) den Diöcesen Bamberg,...
- s. 40: ...f. 522. 28. 1368, oct. 31. Vlixbone. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello, der von dem Papst nach seiner Rückkehr aus Deutschland auf...
Název:
Copialbuch des Apost. Nuntius Bertrand de Macello 1366-1368
Autor:
Novácek, Adalbert
Rok vydání:
1895
Místo vydání:
Praha
Česká národní bibliografie:
Počet stran celkem:
41
Počet stran předmluvy plus obsahu:
41
Obsah:
- 1: Titel
- 4: Edice
upravit
Strana 1
Sitzungsberichte der königl. böhmischen Gesellschaft der Wissenschaften. Classe für Philosophie, Geschichte und Philologie. 1895. XXV. Copialbuch des apost. Nuntius Bertrand de Macello 1366—1368. Herausgegeben von Dr. Adalbert Nováček. (Vorgelegt den 2. Dezember 1895). Papst Urban V. fasste bald nach seiner Erhebung auf den Stuhl Petri den Entschluss, seinen Sitz von Avignon wieder nach Rom zu verlegen. Um dies zu ermöglichen, musste die durch das Unwesen der Söldnerscharen arg gefährdete Ordnung in Italien wieder herge- stellt werden. Die dazu nothwendigen Geldmittel sollten einerseits durch Verkündigung eines allgemeinen Ablasses aufgetrieben werden, dessen alle Christgläubigen theilhaftig werden sollten, die unter der Führung Kaiser Karl IV. oder seiner Hauptleute den Feldzug gegen die bösen Gesellschaften entweder persönlich mitmachen oder auf ihre Kosten Krieger zu dieser Heerfahrt stellen würden; andererseits schrieb der Papst zu Ende des Jahres 1366 einen Zehnten auf die Einkommen eines Jahres aller geistlichen Pfründen in Deutschland und Böhmen aus, der wohl in Folge der Verhandlungen, welche Karl IV. bei seinem Besuche in Avignon mit dem Papste geführt hatte, dem Kaiser zur Bekämpfung der Italien verwüstenden Truppen überwiesen wurde. Mit der Eintreibung dieses Zehents wurde als Generalkollektor Bertrand de Macello (Masselo), Canonicus von Lüttich, betraut, der zu diesem Zwecke mit dem Titel eines apostolischen Nuntius und mit ausgiebigen Vollmachten ausgestattet wurde. Bertrand de Macello befand sich zur Zeit seiner Ernennung zum Generalkollektor in Deutschland, und zwar seit 1364 in der Mainzer Erzdiöcese als Verweser der Mainzer Propstei, die durch Provision von Papst Urban V. dem Cardinal Raymond de Canillac, Bischof von Palestrina, eben in diesem Jahre verliehen wurde. 1 Phil.-hist. Classe. 1895.
Sitzungsberichte der königl. böhmischen Gesellschaft der Wissenschaften. Classe für Philosophie, Geschichte und Philologie. 1895. XXV. Copialbuch des apost. Nuntius Bertrand de Macello 1366—1368. Herausgegeben von Dr. Adalbert Nováček. (Vorgelegt den 2. Dezember 1895). Papst Urban V. fasste bald nach seiner Erhebung auf den Stuhl Petri den Entschluss, seinen Sitz von Avignon wieder nach Rom zu verlegen. Um dies zu ermöglichen, musste die durch das Unwesen der Söldnerscharen arg gefährdete Ordnung in Italien wieder herge- stellt werden. Die dazu nothwendigen Geldmittel sollten einerseits durch Verkündigung eines allgemeinen Ablasses aufgetrieben werden, dessen alle Christgläubigen theilhaftig werden sollten, die unter der Führung Kaiser Karl IV. oder seiner Hauptleute den Feldzug gegen die bösen Gesellschaften entweder persönlich mitmachen oder auf ihre Kosten Krieger zu dieser Heerfahrt stellen würden; andererseits schrieb der Papst zu Ende des Jahres 1366 einen Zehnten auf die Einkommen eines Jahres aller geistlichen Pfründen in Deutschland und Böhmen aus, der wohl in Folge der Verhandlungen, welche Karl IV. bei seinem Besuche in Avignon mit dem Papste geführt hatte, dem Kaiser zur Bekämpfung der Italien verwüstenden Truppen überwiesen wurde. Mit der Eintreibung dieses Zehents wurde als Generalkollektor Bertrand de Macello (Masselo), Canonicus von Lüttich, betraut, der zu diesem Zwecke mit dem Titel eines apostolischen Nuntius und mit ausgiebigen Vollmachten ausgestattet wurde. Bertrand de Macello befand sich zur Zeit seiner Ernennung zum Generalkollektor in Deutschland, und zwar seit 1364 in der Mainzer Erzdiöcese als Verweser der Mainzer Propstei, die durch Provision von Papst Urban V. dem Cardinal Raymond de Canillac, Bischof von Palestrina, eben in diesem Jahre verliehen wurde. 1 Phil.-hist. Classe. 1895.
Strana 2
2 XXV. Adalbert Nováček: Dies sehen wir aus seinem Manuscripte, welches im Avigno- nensischen Registerband Papst Urban V. anni II. pars III. eingebun- den, mit den Foliozahlen 107—158 versehen ist und die Aufschrift trägt: „Bertrandus de Masselo, canonicus Leodiensis, vicarius in spi- ritualibus et temporalibus in partibus Alamanie et prouisor prepositure Moguntine, pro Raymundo de Canilhiaco, episcopo Penestrino cardi- nali, preposito Moguntino, presentem librum, ubi loca, census, curie, honores, officia, beneficia et alia iura necnon onera domino preposito et dicte prepositure incumbencia continentur . . . . sub anno MCCCLXIV, qui fuit primus annus prouisionis.“ Das Amt eines Verwalters der Einkünfte des Cardinals Ray- mund de Canillac in der Mainzer Diöcese versah Bertrand de Ma- cello bis zum Anfang des Jahres 1368; dann kehrte er zur Curie zurück, legte dem Cardinal Rechnung über sein Gebahren, und erhielt von demselben am 10. März 1368 zu Avignon eine Quittung über 7940 Goldgulden, die er ihm im Laufe von vier Jahren als Ertrag der Mainzer Propstei abgeführt hatte.1) Die Energie, die Bertrand de Macello in Diensten des Cardi- nals entwickelt hatte, und seine im Laufe der Jahre erworbene Lokal- kenntniss in Deutschland werden wohl die Veranlassung gewesen sein, dass er von der apostolischen Kammer zum Generalkollektor des für das Jahr 1367 ausgeschriebenen Zehents bestimmt wurde. Bertrand de Macello legte zu seinem Amtsgebrauch eine Ab- schriftensammlung, wenn nicht sämmtlicher, so doch der wichtig- sten Urkunden an, die sich auf seine Thätigkeit als Generalkollektor bezogen, und stellte an die Spitze derselben ein Verzeichnis der am Anfange des Jahres 1367 lebenden Cardinäle (Nro. 27). Auf dieses Copialbuch stiess ich während meiner Arbeiten im Vaticanischen Archiv im Avignonesischen Registerband Papst Urban V. anni V, pars I. f. 522—556, und bringe die in dem selben befindlichen Urkunden in chronologischer Reihenfolge zum Abdruck. 2) Es scheint, dass Bertrand plötzlich abberufen wurde, bevor noch der Zehent in Deutschland eingehoben war. Ende März 1367 finden 1) Die Rechnung Bertrands de Macello enthält der 5. Band der Kollek- torien im Vaticanischen Archiv (Rationes collectoriae Alamaniae) Fol. 113—134, wo sich die Quittung des Cardinals Canillac auf f. 114 befindet, welche KIRSCH in seinen „Papstl. Kollektorien in Deutschland“ S. 337 abgedruckt hat. 2) Im Copialbuche selbst folgen die Urkunden in folgender Weise auf ein ander: Nro. 27, 4, 5, 1, 15, 16, 11, 3, 9, 18, 14, 7, 13, 6, 19, 20, 8, 12, 10, 24, 22, 21, 17, 26, 25, 28, und endlich die hier nicht abgedruckte, in HUBER'S Reg. Karl IV. Nr. 4462 angeführte dd. 30. Dec. 1366.
2 XXV. Adalbert Nováček: Dies sehen wir aus seinem Manuscripte, welches im Avigno- nensischen Registerband Papst Urban V. anni II. pars III. eingebun- den, mit den Foliozahlen 107—158 versehen ist und die Aufschrift trägt: „Bertrandus de Masselo, canonicus Leodiensis, vicarius in spi- ritualibus et temporalibus in partibus Alamanie et prouisor prepositure Moguntine, pro Raymundo de Canilhiaco, episcopo Penestrino cardi- nali, preposito Moguntino, presentem librum, ubi loca, census, curie, honores, officia, beneficia et alia iura necnon onera domino preposito et dicte prepositure incumbencia continentur . . . . sub anno MCCCLXIV, qui fuit primus annus prouisionis.“ Das Amt eines Verwalters der Einkünfte des Cardinals Ray- mund de Canillac in der Mainzer Diöcese versah Bertrand de Ma- cello bis zum Anfang des Jahres 1368; dann kehrte er zur Curie zurück, legte dem Cardinal Rechnung über sein Gebahren, und erhielt von demselben am 10. März 1368 zu Avignon eine Quittung über 7940 Goldgulden, die er ihm im Laufe von vier Jahren als Ertrag der Mainzer Propstei abgeführt hatte.1) Die Energie, die Bertrand de Macello in Diensten des Cardi- nals entwickelt hatte, und seine im Laufe der Jahre erworbene Lokal- kenntniss in Deutschland werden wohl die Veranlassung gewesen sein, dass er von der apostolischen Kammer zum Generalkollektor des für das Jahr 1367 ausgeschriebenen Zehents bestimmt wurde. Bertrand de Macello legte zu seinem Amtsgebrauch eine Ab- schriftensammlung, wenn nicht sämmtlicher, so doch der wichtig- sten Urkunden an, die sich auf seine Thätigkeit als Generalkollektor bezogen, und stellte an die Spitze derselben ein Verzeichnis der am Anfange des Jahres 1367 lebenden Cardinäle (Nro. 27). Auf dieses Copialbuch stiess ich während meiner Arbeiten im Vaticanischen Archiv im Avignonesischen Registerband Papst Urban V. anni V, pars I. f. 522—556, und bringe die in dem selben befindlichen Urkunden in chronologischer Reihenfolge zum Abdruck. 2) Es scheint, dass Bertrand plötzlich abberufen wurde, bevor noch der Zehent in Deutschland eingehoben war. Ende März 1367 finden 1) Die Rechnung Bertrands de Macello enthält der 5. Band der Kollek- torien im Vaticanischen Archiv (Rationes collectoriae Alamaniae) Fol. 113—134, wo sich die Quittung des Cardinals Canillac auf f. 114 befindet, welche KIRSCH in seinen „Papstl. Kollektorien in Deutschland“ S. 337 abgedruckt hat. 2) Im Copialbuche selbst folgen die Urkunden in folgender Weise auf ein ander: Nro. 27, 4, 5, 1, 15, 16, 11, 3, 9, 18, 14, 7, 13, 6, 19, 20, 8, 12, 10, 24, 22, 21, 17, 26, 25, 28, und endlich die hier nicht abgedruckte, in HUBER'S Reg. Karl IV. Nr. 4462 angeführte dd. 30. Dec. 1366.
Strana 3
Copialbuch des Bertrand de Macello. 3 wir ihn in Mainz (Nro. 20), dann dürfte er sich zum Hofe des Kaisers begeben haben, und hielt sich, wie er selbst berichtet (Nro. 28), zu- letzt bei Karl IV. auf der Burg Karlstein in Böhmen auf. Von da aus zog er mit Aufträgen des Kaisers an Papst Urban V. nach Ita- lien und traf den Papst in Viterbo. Von hier aus folgte er der Curie nach Rom, wo ihm am 23. November 1367 zum Dank für die gelei- steten Dienste das Archidiakonat von Tarantone in der Diöcese Lerida verliehen wurde.3) Aber schon nach einigen Wochen (8. Ja- nuar 1368) erhielt er den Auftrag, sich nach Castilien, Navarra und Portugal zu begeben, um dort von den Subkollektoren die für die päpstliche Kammer eingehobenen Gelder in Empfang zu nehmen. Bertrand de Macello legte auch hier eine Sammlung von Ab- schriften der dieses Geschäft betreffenden Urkunden aus den Jahren 1368—1370 an, die im Avignonensischen Registerband Papst Urban V, anni VI. pars. I. Folio 36—75 eingebunden ist. In dieser Sammlung befindet sich der hier abgedruckte, am letzten October 1368 in Lissabon datirte Brief an Kaiser Karl IV. (Nro. 28), der uns schliessen lässt, dass der päpstliche Nuntius in sehr freundschaftlichen Beziehungen zu dem Kaiser stand. Die abgedruckten Urkunden bieten uns über den ganzen Verlauf der Einhebung des päpstlichen Zehents im XIV. Jahrhundert ein ziemlich anschauliches Bild. Der Mühe, mich über diesen Gegen- stand weiter zu verbreiten, überhebt mich Kirsch's treffliche Einlei- tung zu seinen „Päpstlichen Kollektorien in Deutschland während des XIV. Jahrhunderts.“4) Von welchem Erfolge Bertrands de Macello Bemühungen als Generalkollektor des Zehents in Deutschland begleitet waren, wissen wir nicht; so viel aber ist sicher, dass in Böhmen der Zehent in den Monaten Februar, März und April 1367 vollständig abgeführt wurde, wie das handschriftlich erhaltene gleichzeitige Register im Prager Kapitelarchiv zeigt, welches mit der neueren Aufschrift (aus dem XVIII. Jahrhundert) versehen ist: „Decima papalis sub Joanne Oczko, archiepiscopo Pragensi, anno domini 1367.“5) 3) Reg. Avin. Urbani V., anni VI. pars III, f. 413; dafür sollte er einige Pfründen, die er bisher besessen hatte, aufgeben, und zwar: „parrochialem ecclesiam s. Georgii Tholosan. dioc. ac canonicatum et prebendam Lodouensis ecclesie et canonicatum ecclesie Munatensis cum expectacione prebende.“ 4) Quellen u. Forschungen aus dem Gebiete der Geschichte. In Verbindung mit ihrem historischen Institut in Rom herausgegeben von der Görres-Gesell- schaft. III. Band, Paderborn 1894. 5) W. W. TOMEK: Registra decimarum papalium. Abhandlungen der Königl. 1*
Copialbuch des Bertrand de Macello. 3 wir ihn in Mainz (Nro. 20), dann dürfte er sich zum Hofe des Kaisers begeben haben, und hielt sich, wie er selbst berichtet (Nro. 28), zu- letzt bei Karl IV. auf der Burg Karlstein in Böhmen auf. Von da aus zog er mit Aufträgen des Kaisers an Papst Urban V. nach Ita- lien und traf den Papst in Viterbo. Von hier aus folgte er der Curie nach Rom, wo ihm am 23. November 1367 zum Dank für die gelei- steten Dienste das Archidiakonat von Tarantone in der Diöcese Lerida verliehen wurde.3) Aber schon nach einigen Wochen (8. Ja- nuar 1368) erhielt er den Auftrag, sich nach Castilien, Navarra und Portugal zu begeben, um dort von den Subkollektoren die für die päpstliche Kammer eingehobenen Gelder in Empfang zu nehmen. Bertrand de Macello legte auch hier eine Sammlung von Ab- schriften der dieses Geschäft betreffenden Urkunden aus den Jahren 1368—1370 an, die im Avignonensischen Registerband Papst Urban V, anni VI. pars. I. Folio 36—75 eingebunden ist. In dieser Sammlung befindet sich der hier abgedruckte, am letzten October 1368 in Lissabon datirte Brief an Kaiser Karl IV. (Nro. 28), der uns schliessen lässt, dass der päpstliche Nuntius in sehr freundschaftlichen Beziehungen zu dem Kaiser stand. Die abgedruckten Urkunden bieten uns über den ganzen Verlauf der Einhebung des päpstlichen Zehents im XIV. Jahrhundert ein ziemlich anschauliches Bild. Der Mühe, mich über diesen Gegen- stand weiter zu verbreiten, überhebt mich Kirsch's treffliche Einlei- tung zu seinen „Päpstlichen Kollektorien in Deutschland während des XIV. Jahrhunderts.“4) Von welchem Erfolge Bertrands de Macello Bemühungen als Generalkollektor des Zehents in Deutschland begleitet waren, wissen wir nicht; so viel aber ist sicher, dass in Böhmen der Zehent in den Monaten Februar, März und April 1367 vollständig abgeführt wurde, wie das handschriftlich erhaltene gleichzeitige Register im Prager Kapitelarchiv zeigt, welches mit der neueren Aufschrift (aus dem XVIII. Jahrhundert) versehen ist: „Decima papalis sub Joanne Oczko, archiepiscopo Pragensi, anno domini 1367.“5) 3) Reg. Avin. Urbani V., anni VI. pars III, f. 413; dafür sollte er einige Pfründen, die er bisher besessen hatte, aufgeben, und zwar: „parrochialem ecclesiam s. Georgii Tholosan. dioc. ac canonicatum et prebendam Lodouensis ecclesie et canonicatum ecclesie Munatensis cum expectacione prebende.“ 4) Quellen u. Forschungen aus dem Gebiete der Geschichte. In Verbindung mit ihrem historischen Institut in Rom herausgegeben von der Görres-Gesell- schaft. III. Band, Paderborn 1894. 5) W. W. TOMEK: Registra decimarum papalium. Abhandlungen der Königl. 1*
Strana 4
4. XXV. Adalbert Nováček: 1. 1366, oct. 21. Avinione. — Papst Urban V. schreibt einen Zehnten auf die Einkommen eines Jahres aller geistlichen Pfründen in Deutsch- land und Böhmen aus, (mit Ausnahme der Pfründen der Cardinäle, der Johanniter und des Deutschen Ordens, so wie der vollkommen Mittellosen), dessen Ertrag auf einen Heerzug Kaiser Karl IV. gegen die bösen Gesellschaften in Italien verwendet werden soll. Littera apostolica super decimis concessis fructuum ecclesiasticorum bene- ficiorum vnius anni per Alamannie et Boemie partes; et mandatur archi- episcopo Maguntino et eius suffraganeis. Urbanus etc. Venerabilibus fratribus archiepiscopo Maguntino eiusque suffraganeis salutem et apostolicam benediccionem. Eccle- siarum omnium et ecclesiasticarum personarum, quibus autore domino presidemus, moles grauaminum amouere feruenti desiderio cupimus et, dum possibilitas nobis conceditur, eciam solerti studio procuramus ; sed vbi de occurendo generalibus maximisque dampnis et periculis agitur ac pacis tranquillitatis promocio procuratur et laicorum facul- tates non suppetunt, dignum censemus et congruum, ut per personas easdem de bonis ecclesiasticis de apostolice sedis licencia uel man- dato competens subsidium contribuatur. Sane cum carissimus in Christo filius noster Carolus, Romano- rum imperator semper augustus et Boemie rex illustris, zelo dei et oppressorum populorum accensus aduersus nonnullos impietatis alum- pnos, depopulatores humani generis, in vna crudelitate, sed in diuersis ac numerosis agminibus et ex diuersis nacionibus congregatos, qui comi- tiue uocantur, terras Romane ecclesie ac imperii, prout est notorium, hostiliter inuadentes, occupantes, destruentes, ac homicidia, sacrilegia, adulteria, incendia, rapinas aliaque nonnulla genera scelerum abho- minandorum impudice ac inumaniter more infidelium commitentes, eliminandis de finibus terrarum huiusmodi intendat de proxime in propria persona cum manu forti procedere, sicut hoc per imperiales litteras et solennes ambaxiatores nuper ad nostram presenciam desti- natos se de consilio et assensu prelatorum ac principum et magnatum Alamannie et Boemie in generali parlamento in opido Frankefordie Maguntine diocesis per eum nouiter celebrato se deliberate firmasse no- stro apostolatui reseruauit, et ad tantum opus gerendum felicius ne- böhm. Gesellschaft der Wissenschaften, VI. Reihe, 6 Band, Prag 1873), wo die handschriftlich erhaltenen Zehentregister für Böhmen aus den Jahren 1352, 1367, 1369, 1381 & 1385, 1399, 1403 und circa 1405 abgedruckt sind.
4. XXV. Adalbert Nováček: 1. 1366, oct. 21. Avinione. — Papst Urban V. schreibt einen Zehnten auf die Einkommen eines Jahres aller geistlichen Pfründen in Deutsch- land und Böhmen aus, (mit Ausnahme der Pfründen der Cardinäle, der Johanniter und des Deutschen Ordens, so wie der vollkommen Mittellosen), dessen Ertrag auf einen Heerzug Kaiser Karl IV. gegen die bösen Gesellschaften in Italien verwendet werden soll. Littera apostolica super decimis concessis fructuum ecclesiasticorum bene- ficiorum vnius anni per Alamannie et Boemie partes; et mandatur archi- episcopo Maguntino et eius suffraganeis. Urbanus etc. Venerabilibus fratribus archiepiscopo Maguntino eiusque suffraganeis salutem et apostolicam benediccionem. Eccle- siarum omnium et ecclesiasticarum personarum, quibus autore domino presidemus, moles grauaminum amouere feruenti desiderio cupimus et, dum possibilitas nobis conceditur, eciam solerti studio procuramus ; sed vbi de occurendo generalibus maximisque dampnis et periculis agitur ac pacis tranquillitatis promocio procuratur et laicorum facul- tates non suppetunt, dignum censemus et congruum, ut per personas easdem de bonis ecclesiasticis de apostolice sedis licencia uel man- dato competens subsidium contribuatur. Sane cum carissimus in Christo filius noster Carolus, Romano- rum imperator semper augustus et Boemie rex illustris, zelo dei et oppressorum populorum accensus aduersus nonnullos impietatis alum- pnos, depopulatores humani generis, in vna crudelitate, sed in diuersis ac numerosis agminibus et ex diuersis nacionibus congregatos, qui comi- tiue uocantur, terras Romane ecclesie ac imperii, prout est notorium, hostiliter inuadentes, occupantes, destruentes, ac homicidia, sacrilegia, adulteria, incendia, rapinas aliaque nonnulla genera scelerum abho- minandorum impudice ac inumaniter more infidelium commitentes, eliminandis de finibus terrarum huiusmodi intendat de proxime in propria persona cum manu forti procedere, sicut hoc per imperiales litteras et solennes ambaxiatores nuper ad nostram presenciam desti- natos se de consilio et assensu prelatorum ac principum et magnatum Alamannie et Boemie in generali parlamento in opido Frankefordie Maguntine diocesis per eum nouiter celebrato se deliberate firmasse no- stro apostolatui reseruauit, et ad tantum opus gerendum felicius ne- böhm. Gesellschaft der Wissenschaften, VI. Reihe, 6 Band, Prag 1873), wo die handschriftlich erhaltenen Zehentregister für Böhmen aus den Jahren 1352, 1367, 1369, 1381 & 1385, 1399, 1403 und circa 1405 abgedruckt sind.
Strana 5
Copialbuch des Bertrand de Macello. 5 cessaria sint magna profluuia expensarum, nos non solum racionabile, sed utile ac necessarium ex is timantes, quod ubi nedum prefatorum ecclesie et imperii, sed aliarum ecclesiarum et monasteriorum alio- rumque piorum locorum res agitur, ipsorum debeat interuenire sub- sidium et iuuamen, dictorum imperatoris ac principum et magnatum supplicacionibus inclinati, decimam omnium ecclesiasticorum fructuum, reddituum et prouentuum presentis anni ab omnibus archiepiscopis et episcopis ceterisque personis ecclesiasticis quibuscumque, exemptis et non exemptis, Alamannie et Boemie regni, quantacunque preful- geant dignitate seu cuiuscunque sint preeminencie, condicionis aut status, religionis uel ordinis, quibus uel eorum alicui nulla priuilegia uel indulgencias sub quacunque verborum forma uel expressione con- cessa uolumus suffragari, preterquam a venerabilibus fratribus nostris sancte Romane ecclesie cardinalibus monasteria, prioratus, dignitates, personatus, officia, canonicatus et prebendas ac quecunque qualia- cunque et quotcunque beneficia ecclesiastica in dictis Alamannia et regno obtinentibus ac imposterum obtenturis, qui nobiscum assidue indefessis laboribus onera vniuersalis ecclesie sorciuntur, et a dilectis filiis magistris et fratribus hospitalis s. Johannis Jerusalemitani et domus s. Marie Theotonicorum, qui contra hostes fidei christiane ex- ponunt iugiter se, necnon hiis, quorum facultates ad integram solu- cionem huiusmodi decime supportatis aliis oneribus consuetis non suppetunt ultra, quam iuxta suorum huiusmodi facultatum exigenciam commode possint, ac illis, qui nichil possunt soluere de decima supra- dicta, super quorum impotencia vestras consciencias oneramus, quos cardinales et magistros ac fratres uel impotentes pro parte uel toto ab huiusmodi prestacione decime exemptos et liberos fore decernimus et immunes, exigendam et colligendam per vos et singulos vestrum in singulis vestrum ciuitatibus et diocesibus, prout in dictis Alamannia et regno consistunt, quos ad hec collectores et receptores auctoritate presencium deputamus, necnon per alios archiepiscopos eorumque suffraganeos dictorum Alamannie et regni et eorum singulos in dictis ciuitatibus et diocesibus eorundem ad hec similiter per alias nostras litteras deputatos de omnibus fructibus, redditibus et prouentibus ec- clesiasticis vestris et dictarum personarum ecclesiasticarum, exempta- rum et non exemptarum, secundum modum et morem ac consuetudi- nem in exaccione et colleccione huiusmodi hactenus obseruatos exhi- bendam de prefati imperatoris ordinacione et mandato gentibus armi- geris contra detestabiles comitiuas huiusmodi profecturis in eorum subsidium expensarum autoritate apostolica de fratrum nostrorum
Copialbuch des Bertrand de Macello. 5 cessaria sint magna profluuia expensarum, nos non solum racionabile, sed utile ac necessarium ex is timantes, quod ubi nedum prefatorum ecclesie et imperii, sed aliarum ecclesiarum et monasteriorum alio- rumque piorum locorum res agitur, ipsorum debeat interuenire sub- sidium et iuuamen, dictorum imperatoris ac principum et magnatum supplicacionibus inclinati, decimam omnium ecclesiasticorum fructuum, reddituum et prouentuum presentis anni ab omnibus archiepiscopis et episcopis ceterisque personis ecclesiasticis quibuscumque, exemptis et non exemptis, Alamannie et Boemie regni, quantacunque preful- geant dignitate seu cuiuscunque sint preeminencie, condicionis aut status, religionis uel ordinis, quibus uel eorum alicui nulla priuilegia uel indulgencias sub quacunque verborum forma uel expressione con- cessa uolumus suffragari, preterquam a venerabilibus fratribus nostris sancte Romane ecclesie cardinalibus monasteria, prioratus, dignitates, personatus, officia, canonicatus et prebendas ac quecunque qualia- cunque et quotcunque beneficia ecclesiastica in dictis Alamannia et regno obtinentibus ac imposterum obtenturis, qui nobiscum assidue indefessis laboribus onera vniuersalis ecclesie sorciuntur, et a dilectis filiis magistris et fratribus hospitalis s. Johannis Jerusalemitani et domus s. Marie Theotonicorum, qui contra hostes fidei christiane ex- ponunt iugiter se, necnon hiis, quorum facultates ad integram solu- cionem huiusmodi decime supportatis aliis oneribus consuetis non suppetunt ultra, quam iuxta suorum huiusmodi facultatum exigenciam commode possint, ac illis, qui nichil possunt soluere de decima supra- dicta, super quorum impotencia vestras consciencias oneramus, quos cardinales et magistros ac fratres uel impotentes pro parte uel toto ab huiusmodi prestacione decime exemptos et liberos fore decernimus et immunes, exigendam et colligendam per vos et singulos vestrum in singulis vestrum ciuitatibus et diocesibus, prout in dictis Alamannia et regno consistunt, quos ad hec collectores et receptores auctoritate presencium deputamus, necnon per alios archiepiscopos eorumque suffraganeos dictorum Alamannie et regni et eorum singulos in dictis ciuitatibus et diocesibus eorundem ad hec similiter per alias nostras litteras deputatos de omnibus fructibus, redditibus et prouentibus ec- clesiasticis vestris et dictarum personarum ecclesiasticarum, exempta- rum et non exemptarum, secundum modum et morem ac consuetudi- nem in exaccione et colleccione huiusmodi hactenus obseruatos exhi- bendam de prefati imperatoris ordinacione et mandato gentibus armi- geris contra detestabiles comitiuas huiusmodi profecturis in eorum subsidium expensarum autoritate apostolica de fratrum nostrorum
Strana 6
6 XXV. Adalbert Nováček: consilio imposuimus soluendam vobis uel aliis, quos ad hoc deputa- bitis, in locis per nos ad solucionem huiusmodi assignandis in festo purificacionis b. Marie proxime secuturo. Quocirca fraternitatem vestram monemus, rogamus et hortamur attente, vobis per apostolica scripta districte precipiendo mandantes, quatinus vos et singuli vestrum in singulis vestris ciuitatibus et dio- cesibus per uos uel alium seu alios a quibuslibet personis ecclesia- sticis secularibus et regularibus, exemptis et non exemptis, ciuitatum et diocesum predictarum de vniuersis prouentibus et redditibus ecclesia- sticis beneficiorum ecclesiasticorum, que habent et obtinent in ciui- tatibus et diocesibus vestris predictis, existentibus dumtaxat intra dictam Alamanniam et regnum, leuetis et eciam exigatis in termino prefato decimam supradictam, ad solucionem ipsius quoscumque exemptos et non exemptos eiusdem decime debitores in eisdem vestris ciuitatibus et diocesibus in Alamannia et regno dumtaxat consistentes per censuram ecclesiasticam et eciam sequestracionem fructuum, red- dituum et prouentuum ecclesiasticorumn suorum consistencium in eisdem vestris ciuitatibus et diocesibus ac Alamannia et regno, ut premittitur, si expedire videritis, appellacione postposita compellendo, ita quod ad fructus, redditus et prouentus ecclesiasticos alios eorundem extra vestras ciuitates et dioceses consistentes huiusmodi compulsionis offi- cium nullatenus extendatis nec ad exaccionem huiusmodi faciendam in aliquo casu per vos uel alium seu alios inuocetis auxilium brachii secularis, nisi predictorum nonsoluencium contumacia exigente aliud circa hoc per sedem apostolicam fuerit ordinatum. Et ne de moneta, in qua decime predicte solucio fiet et fieri debebit, ualeat hesitari et ut uitentur grauamina, que propter hec viri ecclesiastici pati possent, per vos et singulos vestrum et alios succollectores vestros ipsa de- cima ad monetam currentem communiter leuetur et eciam exigatur iuxta constitucionem super hoc editam in concilio Viennensi, ita quod pretexis alicuius cambii debitores et solutores dicte decime non gra- uentur. Huiusmodi vero decime [peccuniam] exigetis et exigi facietis secundum taxacionem in vestris ciuitatibus et diocesibus hactenus consuetam; et ubi decima dictorum prouentuum olim nullatenus sit soluta, soluetur legaliter decima pars fructuum, reddituum et pro- uentuum predictorum, attencius prouisuri, vt vos et singuli vestrum per vos uel alios exaccionem et colleccionem huiusmodi decime in sin- gulis vestris ciuitatibus et diocesibus faciatis absque aliquo onere expensarum eorum, a quibus huiusmodi decima exigetur, nisi forte eis deficientibus in solucione dicte decime in terminis supradictis ob
6 XXV. Adalbert Nováček: consilio imposuimus soluendam vobis uel aliis, quos ad hoc deputa- bitis, in locis per nos ad solucionem huiusmodi assignandis in festo purificacionis b. Marie proxime secuturo. Quocirca fraternitatem vestram monemus, rogamus et hortamur attente, vobis per apostolica scripta districte precipiendo mandantes, quatinus vos et singuli vestrum in singulis vestris ciuitatibus et dio- cesibus per uos uel alium seu alios a quibuslibet personis ecclesia- sticis secularibus et regularibus, exemptis et non exemptis, ciuitatum et diocesum predictarum de vniuersis prouentibus et redditibus ecclesia- sticis beneficiorum ecclesiasticorum, que habent et obtinent in ciui- tatibus et diocesibus vestris predictis, existentibus dumtaxat intra dictam Alamanniam et regnum, leuetis et eciam exigatis in termino prefato decimam supradictam, ad solucionem ipsius quoscumque exemptos et non exemptos eiusdem decime debitores in eisdem vestris ciuitatibus et diocesibus in Alamannia et regno dumtaxat consistentes per censuram ecclesiasticam et eciam sequestracionem fructuum, red- dituum et prouentuum ecclesiasticorumn suorum consistencium in eisdem vestris ciuitatibus et diocesibus ac Alamannia et regno, ut premittitur, si expedire videritis, appellacione postposita compellendo, ita quod ad fructus, redditus et prouentus ecclesiasticos alios eorundem extra vestras ciuitates et dioceses consistentes huiusmodi compulsionis offi- cium nullatenus extendatis nec ad exaccionem huiusmodi faciendam in aliquo casu per vos uel alium seu alios inuocetis auxilium brachii secularis, nisi predictorum nonsoluencium contumacia exigente aliud circa hoc per sedem apostolicam fuerit ordinatum. Et ne de moneta, in qua decime predicte solucio fiet et fieri debebit, ualeat hesitari et ut uitentur grauamina, que propter hec viri ecclesiastici pati possent, per vos et singulos vestrum et alios succollectores vestros ipsa de- cima ad monetam currentem communiter leuetur et eciam exigatur iuxta constitucionem super hoc editam in concilio Viennensi, ita quod pretexis alicuius cambii debitores et solutores dicte decime non gra- uentur. Huiusmodi vero decime [peccuniam] exigetis et exigi facietis secundum taxacionem in vestris ciuitatibus et diocesibus hactenus consuetam; et ubi decima dictorum prouentuum olim nullatenus sit soluta, soluetur legaliter decima pars fructuum, reddituum et pro- uentuum predictorum, attencius prouisuri, vt vos et singuli vestrum per vos uel alios exaccionem et colleccionem huiusmodi decime in sin- gulis vestris ciuitatibus et diocesibus faciatis absque aliquo onere expensarum eorum, a quibus huiusmodi decima exigetur, nisi forte eis deficientibus in solucione dicte decime in terminis supradictis ob
Strana 7
Copialbuch des Bertrand de Macello. huiusmodi eorum deficionem expensas fieri oporteret, ad quarum resti- tucionem eos teneri volumus et astringi, quodque circa hec constitu- cionem eiusdem Viennensis concilii obseruantes calices, libros et alia ornamenta ecclesiarum diuinis officiis deputata ex causa pignoris uel distraccionis capere seu recipere, distrahere seu quomodolibet occu- pare per vos uel alios minime presumatis; vobis tamen et singulis vestrum contradictores et rebelles, si qui fuerint, qui ecclesiasticam contempnendo censuram in solucione dicte decime fuerint contumaces, citandi, si vobis videbitur, ex parte nostra personaliter ad Romanam curiam et certum eis peremptorium terminum prefigendi, quo perso- naliter se apostolico conspectui representent super hiis pro meritis recepturi, ac diem citacionis huiusmodi et prefixionis termini supra- dicti per vestras litteras et proprios nuncios referendi plenam con- cedimus facultatem. Non obstantibus, si predictis personis ecclesiasticis et aliis qui- buscunque communiter uel diuisim a dicta sit sede indultum, quod ad solucionem alicuius decime minime teneantur et ad id compelli, aut quod interdici, suspendi uel excommunicari non possint per lit- teras apostolicas, que de indulto huiusmodi ac toto eius tenore de verbo ad verbum ac propriis eorum ordinibus et locorum seu perso- narum nominibus plenam et expressam non fecerint mencionem, et quibuslibet priuilegiis, indulgenciis, exempcionibus et litteris aposto- licis quibuscumque dignitatibus seu ordini[bu]s eorundem et specialiter Cisterciensis, Premonstratensis, Cluniacensis, Cartusiensis, Grandi- montensis uel eorum vniuersitatibus aut personis singularibus gene- raliter uel specialiter sub quacumque forma uel concepcione verborum a memorata sede concessis, de quibus quorumque totis tenoribus de verbo ad verbum in nostris litteris specialis, plena et expressa mencio sit habenda. Volumus insuper, quod vos et singuli vestrum huiusmodi deci- mam omnium reddituum et prouentuum ecclesiasticorum vestrorum, prout continetur superius, fideliter et integre persoluatis, ita quod nullus vestrum circa hec sibi indulgeat, sed in hac parte agat bona fide, acsi tali officio in extraneos fungeretur; volumusque, quod vnusquisque vestrum in scriptis redigi faciat, quidquid pro dicta decima de prouentibus suis ecclesiasticis soluerit pro se ipso; ce- terum volumus, quod monetam, quam recipietis uel recipi facietis et soluetis pro dicta decima, fideliter et tute conseruetis seu conseruari faciatis, donec super ipsius assignacione aliud vobis duxerimus iniun- gendum, alioquin in personas eorum ex vobis et aliorum quorum-
Copialbuch des Bertrand de Macello. huiusmodi eorum deficionem expensas fieri oporteret, ad quarum resti- tucionem eos teneri volumus et astringi, quodque circa hec constitu- cionem eiusdem Viennensis concilii obseruantes calices, libros et alia ornamenta ecclesiarum diuinis officiis deputata ex causa pignoris uel distraccionis capere seu recipere, distrahere seu quomodolibet occu- pare per vos uel alios minime presumatis; vobis tamen et singulis vestrum contradictores et rebelles, si qui fuerint, qui ecclesiasticam contempnendo censuram in solucione dicte decime fuerint contumaces, citandi, si vobis videbitur, ex parte nostra personaliter ad Romanam curiam et certum eis peremptorium terminum prefigendi, quo perso- naliter se apostolico conspectui representent super hiis pro meritis recepturi, ac diem citacionis huiusmodi et prefixionis termini supra- dicti per vestras litteras et proprios nuncios referendi plenam con- cedimus facultatem. Non obstantibus, si predictis personis ecclesiasticis et aliis qui- buscunque communiter uel diuisim a dicta sit sede indultum, quod ad solucionem alicuius decime minime teneantur et ad id compelli, aut quod interdici, suspendi uel excommunicari non possint per lit- teras apostolicas, que de indulto huiusmodi ac toto eius tenore de verbo ad verbum ac propriis eorum ordinibus et locorum seu perso- narum nominibus plenam et expressam non fecerint mencionem, et quibuslibet priuilegiis, indulgenciis, exempcionibus et litteris aposto- licis quibuscumque dignitatibus seu ordini[bu]s eorundem et specialiter Cisterciensis, Premonstratensis, Cluniacensis, Cartusiensis, Grandi- montensis uel eorum vniuersitatibus aut personis singularibus gene- raliter uel specialiter sub quacumque forma uel concepcione verborum a memorata sede concessis, de quibus quorumque totis tenoribus de verbo ad verbum in nostris litteris specialis, plena et expressa mencio sit habenda. Volumus insuper, quod vos et singuli vestrum huiusmodi deci- mam omnium reddituum et prouentuum ecclesiasticorum vestrorum, prout continetur superius, fideliter et integre persoluatis, ita quod nullus vestrum circa hec sibi indulgeat, sed in hac parte agat bona fide, acsi tali officio in extraneos fungeretur; volumusque, quod vnusquisque vestrum in scriptis redigi faciat, quidquid pro dicta decima de prouentibus suis ecclesiasticis soluerit pro se ipso; ce- terum volumus, quod monetam, quam recipietis uel recipi facietis et soluetis pro dicta decima, fideliter et tute conseruetis seu conseruari faciatis, donec super ipsius assignacione aliud vobis duxerimus iniun- gendum, alioquin in personas eorum ex vobis et aliorum quorum-
Strana 8
8 XXV. Adalbert Nováček: cumque, qui de mandato nostro ad colleccionem et exaccionem huius- modi fuerint deputati quique defecerint in solucione dicte decime in termino supradicto uel in colleccione et exaccione aut conuersione huiusmodi fraudem forsitan uel maliciam adhibuerint, excommunica- cionis sentenciam auctoritate presencium promulgamus. Ad hec vo- lumus vobisque eadem auctoritate concedimus, quod vos et singuli vestrum, quos ex defectu non facte solucionis huiusmodi prefatas sen- tencias incurrisse contigerit, ab eisdem sentenciis post satisfaccionem debitam per aliquem ex vicinioribus episcopis excommunicacionis sen- tencia non ligatum et alias graciam et communionem predicte sedis habentem, facta sibi fide de satisfaccione huiusmodi, absolucionis beneficium et super irregularitate, si quam forsan sic ligati non tamen in contemptum clauium celebrando diuina uel immiscendo vos illis contraxeritis, dispensacionis graciam obtinere, aliisque eciam, quos easdem sentencias ex defectu solucionis huiusmodi incurrisse contigerit, post satisfaccionem debitam, facta vobis similiter fide de illa simili, ab eisdem sentenciis absolucionis beneficium et super irregu- laritate contracta dispensacionis graciam impendere valeatis. Verum quia presentes littere nequient forsan propter viarum discrimina uel alia impedimenta legittima vestrum singulis commode presentari, volumus, quod per te, frater archiepiscope, dictarum litte- rarum transumptum manu publica scriptum tuoque communitum si- gillo vobis, predictis suffraganeis, transmittatur, cui adhiberi per vos volumus velud originalibus plenam fidem. Datum Auinione XII. Kal. Nouembris, pontificatus nostri anno quarto. De curia dupplicata Sy. de Bourdone. Hii sunt suffraganei domini archiepiscopi Maguntini: Argenti- nensis, Constanciensis, Spirensis, Wormaciensis, Herbipolensis, Eyste- tensis, Augustensis, Curiensis, Verdensis, Halberstadensis, Padebur- nensis, Hildesemensis. Archiepiscopo Coloniensi scribitur super decima simili modo, et habet hos suffraganeos : Leodiensem, Traiectensem, Monasteriensem, Mindensem. Archiepiscopo Treuerensi simili modo scribitur super decimis, et habet hos suffraganeos: Metensem, Tullensem, Verdunensem. Archiepiscopo Salczburgensi simili modo scribitur super decimis, et habet hos suffraganeos: Ratisponensem, Patauiensem, Brixiensem, Gurcensem, Frisingensem, Lauouiensem, Secouiensem. Archiepiscopo Pragensi super decimis scribitur simili modo, et habet hos suffraganeos : Olomucensem, Luthomusslensem.
8 XXV. Adalbert Nováček: cumque, qui de mandato nostro ad colleccionem et exaccionem huius- modi fuerint deputati quique defecerint in solucione dicte decime in termino supradicto uel in colleccione et exaccione aut conuersione huiusmodi fraudem forsitan uel maliciam adhibuerint, excommunica- cionis sentenciam auctoritate presencium promulgamus. Ad hec vo- lumus vobisque eadem auctoritate concedimus, quod vos et singuli vestrum, quos ex defectu non facte solucionis huiusmodi prefatas sen- tencias incurrisse contigerit, ab eisdem sentenciis post satisfaccionem debitam per aliquem ex vicinioribus episcopis excommunicacionis sen- tencia non ligatum et alias graciam et communionem predicte sedis habentem, facta sibi fide de satisfaccione huiusmodi, absolucionis beneficium et super irregularitate, si quam forsan sic ligati non tamen in contemptum clauium celebrando diuina uel immiscendo vos illis contraxeritis, dispensacionis graciam obtinere, aliisque eciam, quos easdem sentencias ex defectu solucionis huiusmodi incurrisse contigerit, post satisfaccionem debitam, facta vobis similiter fide de illa simili, ab eisdem sentenciis absolucionis beneficium et super irregu- laritate contracta dispensacionis graciam impendere valeatis. Verum quia presentes littere nequient forsan propter viarum discrimina uel alia impedimenta legittima vestrum singulis commode presentari, volumus, quod per te, frater archiepiscope, dictarum litte- rarum transumptum manu publica scriptum tuoque communitum si- gillo vobis, predictis suffraganeis, transmittatur, cui adhiberi per vos volumus velud originalibus plenam fidem. Datum Auinione XII. Kal. Nouembris, pontificatus nostri anno quarto. De curia dupplicata Sy. de Bourdone. Hii sunt suffraganei domini archiepiscopi Maguntini: Argenti- nensis, Constanciensis, Spirensis, Wormaciensis, Herbipolensis, Eyste- tensis, Augustensis, Curiensis, Verdensis, Halberstadensis, Padebur- nensis, Hildesemensis. Archiepiscopo Coloniensi scribitur super decima simili modo, et habet hos suffraganeos : Leodiensem, Traiectensem, Monasteriensem, Mindensem. Archiepiscopo Treuerensi simili modo scribitur super decimis, et habet hos suffraganeos: Metensem, Tullensem, Verdunensem. Archiepiscopo Salczburgensi simili modo scribitur super decimis, et habet hos suffraganeos: Ratisponensem, Patauiensem, Brixiensem, Gurcensem, Frisingensem, Lauouiensem, Secouiensem. Archiepiscopo Pragensi super decimis scribitur simili modo, et habet hos suffraganeos : Olomucensem, Luthomusslensem.
Strana 9
Copialbuch des Bertrand de Macello. 9 Archiepiscopo Magdeburgensi super decimis simili modo scribitur, et habet hos suffraganeos: Brandemburgensem, Mersemburgensem, Nuwemburgensem, Hauelbergensem, Lubicensem, Missenensem, Sweri- nensem, Rasseburgensem. Archiepiscopo Bremensi scribitur simili modo super decimis, et habet hos suffraganeos .... Reg. Avin. Vrb. V. a. V. p. I. f. 524—527. 2. 1366, oct. 21. Avinione. — Papst Urban V. ertheilt den Beichtvätern die Vollmacht, allen Christgläubigen, die unter der Führung des Kaisers oder seiner Hauptleute den Feldzug gegen die bösen Gesellschaften sechs Monate lang, ununterbrochen oder in Zwischenräumen, mitmachen, selbst wenn sie unversehrt zurückkehren, und ebenso allen jenen, welche auf ihre Kosten Krieger zu dieser Heerfahrt stellen, in Todesgefahr voll- kommenen Sündenablass zu gewähren. Vrbanus etc. Ad futuram rei memoriam. Cogit nos temporis presentis malicia, quo iniquitatis multiplicati sunt filii cupiditatis ar- dore succensi querentes improbe de alienis laboribus suam saturari ingluuiem ac propterea nimium in innocentes populos seuientes, ut ad resistendum eorum prauis conatibus et ad defensionem eorundem po- pulorum, illorum precipue, quos iidem iniqui inuaserunt hactenus et inuadunt continue, virilius et efficacius faciendam de apostolice po- testatis prouidere remediis studeamus. Sane, sicut in publicam noticiam iam deuenit, nonnulli viri ne- pharii de diuersis nacionibus in multitudine graui in terris Romane ecclesie et imperii dainabiliter congregati omni iusta causa postpo- sita cunctis, prout possunt, se exhibentes hostes acerrimos et in omnes crudeliter debachantes, ut peccunias, quas insaciabiliter siciunt et cum quibus in perdicionem cadere non pauescunt, aliaque bona fidelium ab illis extorqueant, segetes et domos cremare, vites et ar- bores incidere, animalia et quidquid aliud possunt in predam abducere moliuntur pauperesque plebeyos solo timore a propriis laribus exulare compellunt, ciuitates quoque, castra et alia loca dictarum terrarum non solum hostilibus aggrediuntur insultibus, obsident, capiunt, inua- dunt, spoliant et incendunt, sed superbiam sectantes Luciferi in suaque peruersa multitudine gloriantes ac fatue putantes, quod nulli possunt eorum ausis furibundis obsistere, terrarum dominos inuadere ac eorum terris et dominiis spoliare in illisque impias sedes suas ponere com-
Copialbuch des Bertrand de Macello. 9 Archiepiscopo Magdeburgensi super decimis simili modo scribitur, et habet hos suffraganeos: Brandemburgensem, Mersemburgensem, Nuwemburgensem, Hauelbergensem, Lubicensem, Missenensem, Sweri- nensem, Rasseburgensem. Archiepiscopo Bremensi scribitur simili modo super decimis, et habet hos suffraganeos .... Reg. Avin. Vrb. V. a. V. p. I. f. 524—527. 2. 1366, oct. 21. Avinione. — Papst Urban V. ertheilt den Beichtvätern die Vollmacht, allen Christgläubigen, die unter der Führung des Kaisers oder seiner Hauptleute den Feldzug gegen die bösen Gesellschaften sechs Monate lang, ununterbrochen oder in Zwischenräumen, mitmachen, selbst wenn sie unversehrt zurückkehren, und ebenso allen jenen, welche auf ihre Kosten Krieger zu dieser Heerfahrt stellen, in Todesgefahr voll- kommenen Sündenablass zu gewähren. Vrbanus etc. Ad futuram rei memoriam. Cogit nos temporis presentis malicia, quo iniquitatis multiplicati sunt filii cupiditatis ar- dore succensi querentes improbe de alienis laboribus suam saturari ingluuiem ac propterea nimium in innocentes populos seuientes, ut ad resistendum eorum prauis conatibus et ad defensionem eorundem po- pulorum, illorum precipue, quos iidem iniqui inuaserunt hactenus et inuadunt continue, virilius et efficacius faciendam de apostolice po- testatis prouidere remediis studeamus. Sane, sicut in publicam noticiam iam deuenit, nonnulli viri ne- pharii de diuersis nacionibus in multitudine graui in terris Romane ecclesie et imperii dainabiliter congregati omni iusta causa postpo- sita cunctis, prout possunt, se exhibentes hostes acerrimos et in omnes crudeliter debachantes, ut peccunias, quas insaciabiliter siciunt et cum quibus in perdicionem cadere non pauescunt, aliaque bona fidelium ab illis extorqueant, segetes et domos cremare, vites et ar- bores incidere, animalia et quidquid aliud possunt in predam abducere moliuntur pauperesque plebeyos solo timore a propriis laribus exulare compellunt, ciuitates quoque, castra et alia loca dictarum terrarum non solum hostilibus aggrediuntur insultibus, obsident, capiunt, inua- dunt, spoliant et incendunt, sed superbiam sectantes Luciferi in suaque peruersa multitudine gloriantes ac fatue putantes, quod nulli possunt eorum ausis furibundis obsistere, terrarum dominos inuadere ac eorum terris et dominiis spoliare in illisque impias sedes suas ponere com-
Strana 10
10 XXV. Adalbert Nováček: minantur et, vt viros sanguinum ymo cruentes bestias se patenter ostendant et cuncti eorum potenciam et seuiciam perhorrescant, quos possunt in miseriam capcionis obducere, ut extorqueant ab eis pec- cunias, inmaniter cruciant variis et incredibilibus tormentorum ge- neribus temerarioque inebriati furore omnisque pietatis exortes non parcentes condicioni, etati vel sexui in capcionibus terrarum et locorum non solum viros se suasque familias et patrias iustissime defendentes, sed mulieres ac senes et iuniores ac in cunabulis uagientes trucu- lenta rabie perimere non abhorrent et, quod horribilissimum est auditu et amare referimus, stuprant virgines eciam dicatas altissimo et maculant coniugatas, quas, ut taceamus de reliquis, quantacunque nobilitate prefulgeant, post delusionem frequenter publicam ad abusum continuum et, ut eis ancillentur in campis et alibi, sepissime secum ducunt et contra muliebrem morem et miserandam passibilitatem earum, ut alia ipsorum omittamur eludia, eas armis onerant acsi essent uilia mancipia masculina, in omni eciam sacrilegi specie pro- uocare non uerentes altissimum, ecclesias et monasteria et alia pia loca frangere, spoliare et frequenter incendio concremare et sacerdotes aliasque personas ecclesiasticas capere, vinculare, torquere et interdum morti tradere non formidant, ac de propriis potencia et iniquitatibus sumentes audaciam tam terrarum dominis quam populis nonnullarum ciuitatum ac locorum dictarum terrarum, ut eos certo quamuis mo- dico tempore non offendant, importabiles tallias et redempciones im- ponunt et exigunt ab eisdem, prout hec et alia eorum detestanda flagicia apud sedem apostolicam et in nonnullis aliis mundi partibus adeo sunt notoria, quod nulla possunt tergiuersacione celari. Et quamuis nonnullis ex ipsis paterne fecerimus suaderi, ut sa- lutem animarum suarum non sic aspernanter negligerent, sed deum habentes pre oculis et quam grauibus penis et sentenciis spiritualibus et temporalibus a iure inflictis et latis essent suppositi deuota et con- punctiua consideracione pensantes et diuinam vlcionem merito formi- dantes huiusmodi eorum impias colligaciones seu societates dissoluerent et ab huiusmodi et aliorum suorum atrocium excessuum patracione cessarent ac in remissionem peccatorum suorum ad dei seruicium contra infideles impugnantes Christianos in vnitate ecclesie persi- stentes pergere procurarent, ipsi tamen velud in reprobum sensum dati salubris monicionis remedium in proprium exicium conuertentes et, ut bene agerent, intelligere recusantes nostre benigne requisicionis alloquia in eorum elacionem, superbiam et obstinacionem duriciam retorserunt, propter quod, cum ipsi viri detestabiles sua consueta
10 XXV. Adalbert Nováček: minantur et, vt viros sanguinum ymo cruentes bestias se patenter ostendant et cuncti eorum potenciam et seuiciam perhorrescant, quos possunt in miseriam capcionis obducere, ut extorqueant ab eis pec- cunias, inmaniter cruciant variis et incredibilibus tormentorum ge- neribus temerarioque inebriati furore omnisque pietatis exortes non parcentes condicioni, etati vel sexui in capcionibus terrarum et locorum non solum viros se suasque familias et patrias iustissime defendentes, sed mulieres ac senes et iuniores ac in cunabulis uagientes trucu- lenta rabie perimere non abhorrent et, quod horribilissimum est auditu et amare referimus, stuprant virgines eciam dicatas altissimo et maculant coniugatas, quas, ut taceamus de reliquis, quantacunque nobilitate prefulgeant, post delusionem frequenter publicam ad abusum continuum et, ut eis ancillentur in campis et alibi, sepissime secum ducunt et contra muliebrem morem et miserandam passibilitatem earum, ut alia ipsorum omittamur eludia, eas armis onerant acsi essent uilia mancipia masculina, in omni eciam sacrilegi specie pro- uocare non uerentes altissimum, ecclesias et monasteria et alia pia loca frangere, spoliare et frequenter incendio concremare et sacerdotes aliasque personas ecclesiasticas capere, vinculare, torquere et interdum morti tradere non formidant, ac de propriis potencia et iniquitatibus sumentes audaciam tam terrarum dominis quam populis nonnullarum ciuitatum ac locorum dictarum terrarum, ut eos certo quamuis mo- dico tempore non offendant, importabiles tallias et redempciones im- ponunt et exigunt ab eisdem, prout hec et alia eorum detestanda flagicia apud sedem apostolicam et in nonnullis aliis mundi partibus adeo sunt notoria, quod nulla possunt tergiuersacione celari. Et quamuis nonnullis ex ipsis paterne fecerimus suaderi, ut sa- lutem animarum suarum non sic aspernanter negligerent, sed deum habentes pre oculis et quam grauibus penis et sentenciis spiritualibus et temporalibus a iure inflictis et latis essent suppositi deuota et con- punctiua consideracione pensantes et diuinam vlcionem merito formi- dantes huiusmodi eorum impias colligaciones seu societates dissoluerent et ab huiusmodi et aliorum suorum atrocium excessuum patracione cessarent ac in remissionem peccatorum suorum ad dei seruicium contra infideles impugnantes Christianos in vnitate ecclesie persi- stentes pergere procurarent, ipsi tamen velud in reprobum sensum dati salubris monicionis remedium in proprium exicium conuertentes et, ut bene agerent, intelligere recusantes nostre benigne requisicionis alloquia in eorum elacionem, superbiam et obstinacionem duriciam retorserunt, propter quod, cum ipsi viri detestabiles sua consueta
Strana 11
Copialbuch des Bertrand de Macello. 11 facinora prosequentes assidue impietati laxatis habenis quotidie dete- riora committerent ad cunctorum persecucionem et necem et suarum animarum et corporum precipicium festinantes, nos exigente nostri officii debito contra eos eorumque recepta- tores ac defensores aut dantes ipsis auxilium, consilium, uel fauorem certos processus fecimus nonnullas spirituales et temporales penas et sentencias continentes, prout in nostris litteris inde confectis plenius continetur; quosquidem processus in nonnullis Italie partibus fecimus publicari. Ipsique viri nepharii in eorum dampnanda duricia obstinati adhuc non curant ab huiusmodi et aliis sceleribus et excessibus re- silire. O quantus dolor sensibus nostris ex facinoribus tam horrendis ingeritur, cum uidemus tantum multitudinem gregis dominici conuerti in luporum rabidam feritatem; o quantus luctus sancte matris ecclesie, que dilectos filios renatos sacri vnda baptismatis, quos contra omnes barbaras naciones habere debet defensores et pugiles, nunc tortores atrocissimos quasi ethnicos experitur: o quanta fidelium inundacio lacrimarum, dum se talibus interim hostilitatibus debilitari conspiciunt et infidelium potenciam exaltari. Hec siquidem paganorum sunt opera, non Christi sanguine redemptorum ; nam illi in potestate Sathane con- stituti, quecumque ille suggesserit, adimplere contentunt et bestiali quadam ignorancia licitum ab illicito non discernunt. Cum itaque carrissimus in Christo filius noster Carolus, Roma- norum imperator semper augustus, cum grandi multitudine suorum principum et magnatum aliorumque Christi fidelium contra dictas impias societates intendat procedere manu forti, nos, qui ex debito dicti officii cunctarum fidelium tenemur periculis animarum occurrere, ipsorum quieti consulere, rerum obuiare dispendiis et hiis aduer- sancia quibus possumus remediis perpulsare, prefatorum iniquorum, qui fedus humane societatis dissociant et infringunt et illud cum ini- quitate pepigisse cernuntur, motus effrenes et rabidos, ne nobis ta- centibus et non resistentibus ipsorum violenta predacio eis uel aliis guerra licita forsan uideatur, cupientes compesci, ut eorum refrenetur audacia et aliis additus committendi similia precludatur et, ut Christi fideles ad persecucionem et exterminacionem dictorum ministrorum Sathane eo prompcius et liberius se accingant, quo maius premium exinde se nouerint recepturos, volumus et apostolica auctoritate con- cedimus, quod confessor, quem quilibet omnium Christi fidelium, qui hac uice contra dictas societates, sub ducatu tamen dicti imperatoris uel capitaneorum suorum, accedent et inibi per sex menses continue uel interpollatim morabuntur, eciam si incolumes redeant, necnon et illorum,
Copialbuch des Bertrand de Macello. 11 facinora prosequentes assidue impietati laxatis habenis quotidie dete- riora committerent ad cunctorum persecucionem et necem et suarum animarum et corporum precipicium festinantes, nos exigente nostri officii debito contra eos eorumque recepta- tores ac defensores aut dantes ipsis auxilium, consilium, uel fauorem certos processus fecimus nonnullas spirituales et temporales penas et sentencias continentes, prout in nostris litteris inde confectis plenius continetur; quosquidem processus in nonnullis Italie partibus fecimus publicari. Ipsique viri nepharii in eorum dampnanda duricia obstinati adhuc non curant ab huiusmodi et aliis sceleribus et excessibus re- silire. O quantus dolor sensibus nostris ex facinoribus tam horrendis ingeritur, cum uidemus tantum multitudinem gregis dominici conuerti in luporum rabidam feritatem; o quantus luctus sancte matris ecclesie, que dilectos filios renatos sacri vnda baptismatis, quos contra omnes barbaras naciones habere debet defensores et pugiles, nunc tortores atrocissimos quasi ethnicos experitur: o quanta fidelium inundacio lacrimarum, dum se talibus interim hostilitatibus debilitari conspiciunt et infidelium potenciam exaltari. Hec siquidem paganorum sunt opera, non Christi sanguine redemptorum ; nam illi in potestate Sathane con- stituti, quecumque ille suggesserit, adimplere contentunt et bestiali quadam ignorancia licitum ab illicito non discernunt. Cum itaque carrissimus in Christo filius noster Carolus, Roma- norum imperator semper augustus, cum grandi multitudine suorum principum et magnatum aliorumque Christi fidelium contra dictas impias societates intendat procedere manu forti, nos, qui ex debito dicti officii cunctarum fidelium tenemur periculis animarum occurrere, ipsorum quieti consulere, rerum obuiare dispendiis et hiis aduer- sancia quibus possumus remediis perpulsare, prefatorum iniquorum, qui fedus humane societatis dissociant et infringunt et illud cum ini- quitate pepigisse cernuntur, motus effrenes et rabidos, ne nobis ta- centibus et non resistentibus ipsorum violenta predacio eis uel aliis guerra licita forsan uideatur, cupientes compesci, ut eorum refrenetur audacia et aliis additus committendi similia precludatur et, ut Christi fideles ad persecucionem et exterminacionem dictorum ministrorum Sathane eo prompcius et liberius se accingant, quo maius premium exinde se nouerint recepturos, volumus et apostolica auctoritate con- cedimus, quod confessor, quem quilibet omnium Christi fidelium, qui hac uice contra dictas societates, sub ducatu tamen dicti imperatoris uel capitaneorum suorum, accedent et inibi per sex menses continue uel interpollatim morabuntur, eciam si incolumes redeant, necnon et illorum,
Strana 12
12 XXV. Adalbert Nováček: qui non in personis propriis contra dictas societates accedent, sed ipsorum dumtaxat expensis iuxta facultatem et qualitatem suam bel- latores ydoneos destinabunt per huiusmodi tempus sex mensium, ut prefertur, moraturos, duxerit eligendum, omnium peccatorum suorum, de quibus corde contritus et ore confessus fuerit, semel tantum in mortis articulo, plenam remissionem ei in sinceritate fidei, unitate sancte Romane ecclesie ac obediencia et deuocione nostra uel succes- sorum nostrorum, Romanorum pontificum canonice intrancium, persi- stenti auctoritate predicta ualeat indulgere, sic tamen, quod idem confessor de hiis, de quibus fuerit alteri satisfaccio impendenda, eam taliter confitenti per ipsum, si superuixerit, uel per heredes suos aut alios, si tunc forte transierit, faciendam iniungat, quam ipse confitens uel illi teneantur facere ut prefertur. Et ne, quod absit, propter pre- missa aliquis reddatur procliuior ad illicita in posterum committenda, volumus, quod si ex confidencia remissifonis]s huiusmodi aliqua forte committeret, ei quoad illa predicta remissio nullatenus suffragetur. Huiusmodi quoque indulgencie volumus et concedimus esse participes iuxta quantitatem subsidii et deuocionis affectum omnes, qui ad sub- uencionem contra dictas societates faciendam de bonis suis congruo ministrabunt aut impendent circa predicta auxilium et consilium opor- tunum. Nulli ergo etc. nostre voluntatis infringere etc. Si quis etc. Datum Auinione, XII. Kal. Nouembr. pontificatus nostri anno quarto. Inserirt in der Bulle Urban V. (Nro 3.) vom gleichen Datum. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 259. 3. 1366. oct. 21. Avinione. — Papst Urban V. theilt dem Erzbischof von Mainz den Wortlaut der an demselben Tage erlassenen Ablassbulle mit dem Auftrage mit, dieselbe in den Kirchen seiner Diöcese verkündigen zu lassen, sie in beglaubigter Abschrift seinen Suffraganen mitzutheilen und ihnen aufzutragen, dass sie dieselbe auch publiciren. Littera indulgencie plenarie concesse euntibus sub ducatu imperatoris per VI menses ; et dirigitur domino archiepiscopo Maguntino et eius suffraganeis. Urbanus episcopus, seruus seruorum dei. Venerabilibus fratribus archiepiscopo Maguntino eiusqne suffraganeis salutem et apostolicam benediccionem. Aduersum quosdam iniquitatis filios contuberniones seu socios de quibusdam prauis comitiuis terras Romane ecclesie et imperii inuadentes more predonum et multa detestanda facinora commit- tentes in eis certan indulgenciam fidelibus Christi, qui prosequentur
12 XXV. Adalbert Nováček: qui non in personis propriis contra dictas societates accedent, sed ipsorum dumtaxat expensis iuxta facultatem et qualitatem suam bel- latores ydoneos destinabunt per huiusmodi tempus sex mensium, ut prefertur, moraturos, duxerit eligendum, omnium peccatorum suorum, de quibus corde contritus et ore confessus fuerit, semel tantum in mortis articulo, plenam remissionem ei in sinceritate fidei, unitate sancte Romane ecclesie ac obediencia et deuocione nostra uel succes- sorum nostrorum, Romanorum pontificum canonice intrancium, persi- stenti auctoritate predicta ualeat indulgere, sic tamen, quod idem confessor de hiis, de quibus fuerit alteri satisfaccio impendenda, eam taliter confitenti per ipsum, si superuixerit, uel per heredes suos aut alios, si tunc forte transierit, faciendam iniungat, quam ipse confitens uel illi teneantur facere ut prefertur. Et ne, quod absit, propter pre- missa aliquis reddatur procliuior ad illicita in posterum committenda, volumus, quod si ex confidencia remissifonis]s huiusmodi aliqua forte committeret, ei quoad illa predicta remissio nullatenus suffragetur. Huiusmodi quoque indulgencie volumus et concedimus esse participes iuxta quantitatem subsidii et deuocionis affectum omnes, qui ad sub- uencionem contra dictas societates faciendam de bonis suis congruo ministrabunt aut impendent circa predicta auxilium et consilium opor- tunum. Nulli ergo etc. nostre voluntatis infringere etc. Si quis etc. Datum Auinione, XII. Kal. Nouembr. pontificatus nostri anno quarto. Inserirt in der Bulle Urban V. (Nro 3.) vom gleichen Datum. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 259. 3. 1366. oct. 21. Avinione. — Papst Urban V. theilt dem Erzbischof von Mainz den Wortlaut der an demselben Tage erlassenen Ablassbulle mit dem Auftrage mit, dieselbe in den Kirchen seiner Diöcese verkündigen zu lassen, sie in beglaubigter Abschrift seinen Suffraganen mitzutheilen und ihnen aufzutragen, dass sie dieselbe auch publiciren. Littera indulgencie plenarie concesse euntibus sub ducatu imperatoris per VI menses ; et dirigitur domino archiepiscopo Maguntino et eius suffraganeis. Urbanus episcopus, seruus seruorum dei. Venerabilibus fratribus archiepiscopo Maguntino eiusqne suffraganeis salutem et apostolicam benediccionem. Aduersum quosdam iniquitatis filios contuberniones seu socios de quibusdam prauis comitiuis terras Romane ecclesie et imperii inuadentes more predonum et multa detestanda facinora commit- tentes in eis certan indulgenciam fidelibus Christi, qui prosequentur
Strana 13
Copialbuch des Bertrand de Macello. 13 eosdem, hodie concessimus per apostolicas litteras sub hac forma: Vrbanus etc. Cogit nos etc. (Es folgt der Wortlaut der unter Nro. 2. abgedruckten Bulle.) Quocirca fraternitati vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus in vestris cathedralibus et aliis vestrarum ciuitatis et dioc. ecclesiis et locis, de quibus vobis uidebitur expedire, predictas litte- ras per vos uel alium seu alios solenniter publicetis et exponatis po- pulo in uulgari. Verum, quia presentes littere nequient forsitan propter viarum discrimina uel alia impedimenta legitima vestrum singulis commode presentari, volumus, quod per te, frater archiepiscope, dic- tarum litterarum transumptum manu scriptum publica tuoque commu- nitum sigillo vobis, predictis suffraganeis, transmittatur, cui adhiberi per vos volumus velut originalibus plenam fidem. Datum Auinione, XII. Kal. Nouembr., pontificatus nostri anno quarto. De curia Jo. Lardati. Similis indulgencia est concessa per suprascriptos archiepisco- patus et episcopatus. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 520. 4. 1366, nov. 6. Avinione. — Papst Urban V. theilt sämmtlichen Erz- bischöfen, Bischöfen, Abten und überhaupt allen Welt- und Ordens- geistlichen mit, dass er seinen Kaplan Bertrand de Macello als apo- stolischen Nuntius in wichtigen Geschäften nach Deutschland und Böhmen gesendet habe, und ertheilt ihnen den Auftrag, ihm täglich 4 Goldgulden zu reichen, für sein Fortkommen zu sorgen und seine Befehle zu befolgen. Copia littere stipendiorum domini Bertrandi de Macello, domini nostri pape legati. Urbanus episcopus, seruus seruorum dei. Venerabilibus fratribus archiepiscopis ac episcopis ac dilectis filiis abbatibus, prioribus, de- canis, prepositis, archidiaconis, plebanis, rectoribus et aliis ecclesiarum et monasteriorum prelatis ipsorumque vices gerentibus ac capitulis et conuentibus ecclesiarum et monasteriorum ipsorum ceterisque personis ecclesiasticis secularibus et regularibus exemptis et non exemptis Ci- sterciensis, Cluniacensis, Cartusiensis, Premonstratensis, Camaldulensis, ss. Benedicti et Augustini et aliorum ordinum ac domorum hospitalis S. Johannis Jerusalemitani, s. Marie Theotonicorum et humiliatorum
Copialbuch des Bertrand de Macello. 13 eosdem, hodie concessimus per apostolicas litteras sub hac forma: Vrbanus etc. Cogit nos etc. (Es folgt der Wortlaut der unter Nro. 2. abgedruckten Bulle.) Quocirca fraternitati vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus in vestris cathedralibus et aliis vestrarum ciuitatis et dioc. ecclesiis et locis, de quibus vobis uidebitur expedire, predictas litte- ras per vos uel alium seu alios solenniter publicetis et exponatis po- pulo in uulgari. Verum, quia presentes littere nequient forsitan propter viarum discrimina uel alia impedimenta legitima vestrum singulis commode presentari, volumus, quod per te, frater archiepiscope, dic- tarum litterarum transumptum manu scriptum publica tuoque commu- nitum sigillo vobis, predictis suffraganeis, transmittatur, cui adhiberi per vos volumus velut originalibus plenam fidem. Datum Auinione, XII. Kal. Nouembr., pontificatus nostri anno quarto. De curia Jo. Lardati. Similis indulgencia est concessa per suprascriptos archiepisco- patus et episcopatus. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 520. 4. 1366, nov. 6. Avinione. — Papst Urban V. theilt sämmtlichen Erz- bischöfen, Bischöfen, Abten und überhaupt allen Welt- und Ordens- geistlichen mit, dass er seinen Kaplan Bertrand de Macello als apo- stolischen Nuntius in wichtigen Geschäften nach Deutschland und Böhmen gesendet habe, und ertheilt ihnen den Auftrag, ihm täglich 4 Goldgulden zu reichen, für sein Fortkommen zu sorgen und seine Befehle zu befolgen. Copia littere stipendiorum domini Bertrandi de Macello, domini nostri pape legati. Urbanus episcopus, seruus seruorum dei. Venerabilibus fratribus archiepiscopis ac episcopis ac dilectis filiis abbatibus, prioribus, de- canis, prepositis, archidiaconis, plebanis, rectoribus et aliis ecclesiarum et monasteriorum prelatis ipsorumque vices gerentibus ac capitulis et conuentibus ecclesiarum et monasteriorum ipsorum ceterisque personis ecclesiasticis secularibus et regularibus exemptis et non exemptis Ci- sterciensis, Cluniacensis, Cartusiensis, Premonstratensis, Camaldulensis, ss. Benedicti et Augustini et aliorum ordinum ac domorum hospitalis S. Johannis Jerusalemitani, s. Marie Theotonicorum et humiliatorum
Strana 14
14 XXV. Adalbert Nováček: magistris, prioribus et preceptoribus, ad quos presentes littere perue- nerint, salutem et apostolicam benediccionem. Cum dilectum filium Bertrandum de Macello, canonicum Lodo- uensem, licenciatum in decretis, capellanum nostrum, apostolice sedis nuncium, latorem presencium, ad Alamannie et Boemie partes propter negociis arduis publicum bonum tangentibus per nos eidem commissis presencialiter destinemus, vniuersitatem vestram rogamus et ortamur attente, per apostolica vobis scripta mandantes, quatenus eundem nun- cium, cum per partes vestras transitum fecerit, ob reuerenciam dicte sedis et nostram benigne recipientes et honeste tractantes, ipsi nuncio prosecucioni negociorum huiusmodi insistenti diebus singulis de quatuor florenis auri pro eius expensis necessariis et de securo conductu nec- non de eueccionibus optimis, si sue forsan in uia decesserint seu de- fecerint aut alias fuerint impedite, cum super premissis per eundem nuncium uel pro eius parte fuerint requisiti, vobis tamen, quampri- mum commode fieri poterit, eueccionibus restituendis, eidem in eundo, morando et redeundo liberaliter prouidere curetis. Et si forsan eundem nuncium in aliquibus terris siue locis vestris ex aliqua iusta causa moram trahere contigerit, volumus, quod non solum vos, prelati et persone ecclesiastice terrarum et locorum ipsorum, sed eciam vos, archiepiscopi, episcopi, electi, abbates, priores, decani, prepositi, archidiaconi, archipresbiteri, plebani et alii eccle- siarum rectores seu vicesgerentes ac persone ecclesiastice quecunque regulares et seculares ac ecclesiarum et monasteriorum capitula et conuentus exempti et non exempti Cisterciensis, Cluniacensis, Cartu- siensis, Premonstratensis ss. Benedicti et Augustini et aliorum ordi- num quorumcumqne, necnon s. Johannis Jerusalemitani et b. Marie Theotonicorum magistri, priores et preceptores vicinarum et aliarum ciuitatum et dioc. circumpositarum, sicut idem nuncius pro huiusmodi diuidendis et facilius supportandis oneribus expediri uiderit, in pro- uisionibus et subuencionibus huiusmodi contribuatis, sic itaque man- datum nostrum huiusmodi efficaciter adimplere curetis, quod deuocio- nem vestram commendare merito valeamus. Alioquin sentenciam, quam idem nuncius per se vel alium rite tullerit in rebelles, super quo ipsi plenam concedimus tenore presencium facultatem, ratam ha- bebimus et faciemus autore domino usque ad satisfaccionem condig- nam inuiolabiliter obseruari. Non obstantibus, si vobis aut quibusuis aliis communiter uel diuisim a sede sit predicta indultum, quod nunciis sedis eiusdem pro- curacionem aliquam exhibere uel in ipsam contribuere, nisi ad vos
14 XXV. Adalbert Nováček: magistris, prioribus et preceptoribus, ad quos presentes littere perue- nerint, salutem et apostolicam benediccionem. Cum dilectum filium Bertrandum de Macello, canonicum Lodo- uensem, licenciatum in decretis, capellanum nostrum, apostolice sedis nuncium, latorem presencium, ad Alamannie et Boemie partes propter negociis arduis publicum bonum tangentibus per nos eidem commissis presencialiter destinemus, vniuersitatem vestram rogamus et ortamur attente, per apostolica vobis scripta mandantes, quatenus eundem nun- cium, cum per partes vestras transitum fecerit, ob reuerenciam dicte sedis et nostram benigne recipientes et honeste tractantes, ipsi nuncio prosecucioni negociorum huiusmodi insistenti diebus singulis de quatuor florenis auri pro eius expensis necessariis et de securo conductu nec- non de eueccionibus optimis, si sue forsan in uia decesserint seu de- fecerint aut alias fuerint impedite, cum super premissis per eundem nuncium uel pro eius parte fuerint requisiti, vobis tamen, quampri- mum commode fieri poterit, eueccionibus restituendis, eidem in eundo, morando et redeundo liberaliter prouidere curetis. Et si forsan eundem nuncium in aliquibus terris siue locis vestris ex aliqua iusta causa moram trahere contigerit, volumus, quod non solum vos, prelati et persone ecclesiastice terrarum et locorum ipsorum, sed eciam vos, archiepiscopi, episcopi, electi, abbates, priores, decani, prepositi, archidiaconi, archipresbiteri, plebani et alii eccle- siarum rectores seu vicesgerentes ac persone ecclesiastice quecunque regulares et seculares ac ecclesiarum et monasteriorum capitula et conuentus exempti et non exempti Cisterciensis, Cluniacensis, Cartu- siensis, Premonstratensis ss. Benedicti et Augustini et aliorum ordi- num quorumcumqne, necnon s. Johannis Jerusalemitani et b. Marie Theotonicorum magistri, priores et preceptores vicinarum et aliarum ciuitatum et dioc. circumpositarum, sicut idem nuncius pro huiusmodi diuidendis et facilius supportandis oneribus expediri uiderit, in pro- uisionibus et subuencionibus huiusmodi contribuatis, sic itaque man- datum nostrum huiusmodi efficaciter adimplere curetis, quod deuocio- nem vestram commendare merito valeamus. Alioquin sentenciam, quam idem nuncius per se vel alium rite tullerit in rebelles, super quo ipsi plenam concedimus tenore presencium facultatem, ratam ha- bebimus et faciemus autore domino usque ad satisfaccionem condig- nam inuiolabiliter obseruari. Non obstantibus, si vobis aut quibusuis aliis communiter uel diuisim a sede sit predicta indultum, quod nunciis sedis eiusdem pro- curacionem aliquam exhibere uel in ipsam contribuere, nisi ad vos
Strana 15
Copialbuch des Bertrand de Macello. 15 declinauerint, minime teneamini et ad id compelli, aut quod interdici, suspendi uel excommunicari non possitis per litteras apostolicas, que de indulto huiusmodi ac toto eius tenore plenam et expressam non fecerint mencionem, et quibuslibet priuilegiis et indulgenciis quibus- cunque locis, personis et ordinibus sub quacunque forma uel expres- sione verborum ab eadem sede concessis, de quibus quorumque teno- ribus in nostris litteris mencio sit habenda, et per que presentis mandati nostri effectus quomodolibet valeat impediri. Datum Auinione, VIII. Idus Nouembris, pontificatus nostri anno quinto. Reg. Auin. Urb. V. a. V. p. I. f. 523. 5. 1366, nov. 6. Avinione. — Papst Urban V. befiehlt sämmtlichen Erz- bischöfen, Bischöfen, Aebten und überhaupt allen Welt- und Ordens- geistlichen für die Sicherheit des apostolischen Nuntius Bertrand de Macello und seiner Begleiter zu sorgen. Littere securi conductus. Urbanus etc. Adresse wie in der vorgehenden Urkunde. Cum d. f. Bertrandum, [wie vorher] . . . destinemus, nos optantes dictum nuncium et eius familiares in eundo, stando et ad nos redeundo plena securitate gaudere, vniuersitatem vestram rogamus et hortamur attente, quatenus eosdem nuncium et familiares, cum per partes et loca vestra transitum fecerint, benigne recommendatos habentes nullam eis in re- bus uel bonis eorum inferatis iniuriam vel offensam, nec ab aliis, quantum in vobis fuerit, permittatis inferri, sed eis pocius de securo conductu, si a vobis illud pecierint, libere prouidere pro nostra et apostolice sedis reuerencia studeatis, sic in premissis agentes, quod exinde vestra possit deuocio merito commendari. Datum Auinione, VIII. Idus Nouembris anno quinto. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 523. 6. 1366, nov. 7. Avinione. — Papst Urban V. ertheilt seinem Kaplan Bertrand de Macello, Generalkollektor des zur Reichsfahrt nach Italien bewilligten Zehnten, das Recht auch den von Entrichtung des Zehnten ausgenommenen Johannitern und Deutschordensrittern einen Geldbetrug oder Kriegsdienst aufzuerlegen.
Copialbuch des Bertrand de Macello. 15 declinauerint, minime teneamini et ad id compelli, aut quod interdici, suspendi uel excommunicari non possitis per litteras apostolicas, que de indulto huiusmodi ac toto eius tenore plenam et expressam non fecerint mencionem, et quibuslibet priuilegiis et indulgenciis quibus- cunque locis, personis et ordinibus sub quacunque forma uel expres- sione verborum ab eadem sede concessis, de quibus quorumque teno- ribus in nostris litteris mencio sit habenda, et per que presentis mandati nostri effectus quomodolibet valeat impediri. Datum Auinione, VIII. Idus Nouembris, pontificatus nostri anno quinto. Reg. Auin. Urb. V. a. V. p. I. f. 523. 5. 1366, nov. 6. Avinione. — Papst Urban V. befiehlt sämmtlichen Erz- bischöfen, Bischöfen, Aebten und überhaupt allen Welt- und Ordens- geistlichen für die Sicherheit des apostolischen Nuntius Bertrand de Macello und seiner Begleiter zu sorgen. Littere securi conductus. Urbanus etc. Adresse wie in der vorgehenden Urkunde. Cum d. f. Bertrandum, [wie vorher] . . . destinemus, nos optantes dictum nuncium et eius familiares in eundo, stando et ad nos redeundo plena securitate gaudere, vniuersitatem vestram rogamus et hortamur attente, quatenus eosdem nuncium et familiares, cum per partes et loca vestra transitum fecerint, benigne recommendatos habentes nullam eis in re- bus uel bonis eorum inferatis iniuriam vel offensam, nec ab aliis, quantum in vobis fuerit, permittatis inferri, sed eis pocius de securo conductu, si a vobis illud pecierint, libere prouidere pro nostra et apostolice sedis reuerencia studeatis, sic in premissis agentes, quod exinde vestra possit deuocio merito commendari. Datum Auinione, VIII. Idus Nouembris anno quinto. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 523. 6. 1366, nov. 7. Avinione. — Papst Urban V. ertheilt seinem Kaplan Bertrand de Macello, Generalkollektor des zur Reichsfahrt nach Italien bewilligten Zehnten, das Recht auch den von Entrichtung des Zehnten ausgenommenen Johannitern und Deutschordensrittern einen Geldbetrug oder Kriegsdienst aufzuerlegen.
Strana 16
16 XXV. Adalbert Nováček: Littera, quod legatus potest conuenire cum hospitalariis et fratribus s. Marie Theotonicorum pro subsidio peccuniarum uel gencium armigerarum, cum potestate eos ad hee compellendi. Urbanus etc. d. f. Bertrando de Macello etc. Cupientes publicis necessitatibus fidelium subvenire ac periculis maximis obuiare, dignum et congruum ac admodum necessarium ex is]timantes, quod aduersus vni- uersales hostes vniuersorum auxilia prebeantur, decimam omnium fruc- tuum, reddituum et prouentuum ecclesiasticorum vnius anni archiepi- scorum, episcoporum aliorumque prelatorum ac clericorum et personarum ecclesiasticarum, exemptorum et non exemptorum, omnium parcium Alamannie et Boemie, dilectis filiis magistris et fratribus hospitalium s. Johannis Jerus. et s. Marie Theotonicorum exceptis, conuertendam in subsidium expensarum gencium armigerarum, que cum carissimo in Christo filio nostro Carolo, Romanorum imperatore semper augusto et Boemie rege, aduersus nonnullos malediccionis alumpnos, qui comitiue uocantur, in diuersis partibus terras Romane ecclesie et imperii ho- stiliter destruentes debent procedere, duximus imponendam, quam col- ligi et exigi mandauimus per ordinarios locorum, videlicet singulos eorum in singulis suis ciuitatibus et diocesibus in festo purificacionis b. Marie virginis proxime secuturo, prout in nostris litteris inde con- fectis plenius continetur. Cum autem ex certis causis huiusmodi excepcionem dictorum ma- gistrorum et fratrum in ipsorum fauorem in dictis litteris duxerimus faciendam, sed intenderimus ac intendamus, quod ipsi magistri et fratres parcium predictarum in huiusmodi pio negocio aduersus preli- batos viros detestabiles, qui plus quam infideles a certo citra tempore nocuerunt et nocent populo christiano, contribuant auxilium competens saltem secundum decimam omnium suorum fructuum, reddituum et prouentuum vnius anni, discrecioni tue, de qua gerimus in domino fiduciam specialem, presencium tenore mandamus, quatenus predictis magistris et fratribus seu prioribus et preceptoribus prioratuum et domorum ipsorum constitutis in partibus supradictis pro huiusmodi eorum fructibus, redditibus et prouentibus presentis anni certum pec- cuniale seu militare subsidium tuo arbitrio moderandum, quod saltem ad valorem dicte decime possit ascendere, auctoritate nostra indicere et imponere non postponas soluendum tibi et aliis, quos ad hoc du- xeris deputandos, in dicto festo purificacionis b. Marie virginis pro- xime secuturo illudque petas et exigas ab eisdem magistris, prioribus, preceptoribus et fratribus seu aliis in hac parte deputatis ab eis, con-
16 XXV. Adalbert Nováček: Littera, quod legatus potest conuenire cum hospitalariis et fratribus s. Marie Theotonicorum pro subsidio peccuniarum uel gencium armigerarum, cum potestate eos ad hee compellendi. Urbanus etc. d. f. Bertrando de Macello etc. Cupientes publicis necessitatibus fidelium subvenire ac periculis maximis obuiare, dignum et congruum ac admodum necessarium ex is]timantes, quod aduersus vni- uersales hostes vniuersorum auxilia prebeantur, decimam omnium fruc- tuum, reddituum et prouentuum ecclesiasticorum vnius anni archiepi- scorum, episcoporum aliorumque prelatorum ac clericorum et personarum ecclesiasticarum, exemptorum et non exemptorum, omnium parcium Alamannie et Boemie, dilectis filiis magistris et fratribus hospitalium s. Johannis Jerus. et s. Marie Theotonicorum exceptis, conuertendam in subsidium expensarum gencium armigerarum, que cum carissimo in Christo filio nostro Carolo, Romanorum imperatore semper augusto et Boemie rege, aduersus nonnullos malediccionis alumpnos, qui comitiue uocantur, in diuersis partibus terras Romane ecclesie et imperii ho- stiliter destruentes debent procedere, duximus imponendam, quam col- ligi et exigi mandauimus per ordinarios locorum, videlicet singulos eorum in singulis suis ciuitatibus et diocesibus in festo purificacionis b. Marie virginis proxime secuturo, prout in nostris litteris inde con- fectis plenius continetur. Cum autem ex certis causis huiusmodi excepcionem dictorum ma- gistrorum et fratrum in ipsorum fauorem in dictis litteris duxerimus faciendam, sed intenderimus ac intendamus, quod ipsi magistri et fratres parcium predictarum in huiusmodi pio negocio aduersus preli- batos viros detestabiles, qui plus quam infideles a certo citra tempore nocuerunt et nocent populo christiano, contribuant auxilium competens saltem secundum decimam omnium suorum fructuum, reddituum et prouentuum vnius anni, discrecioni tue, de qua gerimus in domino fiduciam specialem, presencium tenore mandamus, quatenus predictis magistris et fratribus seu prioribus et preceptoribus prioratuum et domorum ipsorum constitutis in partibus supradictis pro huiusmodi eorum fructibus, redditibus et prouentibus presentis anni certum pec- cuniale seu militare subsidium tuo arbitrio moderandum, quod saltem ad valorem dicte decime possit ascendere, auctoritate nostra indicere et imponere non postponas soluendum tibi et aliis, quos ad hoc du- xeris deputandos, in dicto festo purificacionis b. Marie virginis pro- xime secuturo illudque petas et exigas ab eisdem magistris, prioribus, preceptoribus et fratribus seu aliis in hac parte deputatis ab eis, con-
Strana 17
Copialbuch des Bertrand de Macello. 17 uertendi, componendi et concordandi et quantitates peccuniarias, de quibus conueneris, composueris et concordaueris, petendi, exigendi et recipiendi ac de receptis quitandi et absoluendi soluentes, necnon huiusmodi peccunias tradendi et assignandi eisdem gentibus cum beneplacito et mandato imperatoris iamdicti et omnia alia et singula circa hec faciendi et exequendi, que fuerint oportuna et tibi expe- diencia uidebuntur, super quibus omnibus et eorum singulis tuam conscienciam oneramus, ac contradictores quoslibet et rebelles, cuius- cunque status, ordinis uel condicionis existant, eciam si pontificali uel alia qualibet prefulgeant dignitate, per censuram ecclesiasticam auctoritate nostra appellacione postposita compescendi et inuocandi ad hoc, si opus fuerit, auxilium brachii secularis, non obstantibus, si eis uel eorum aliquibus communiter uel diuisim a sede apostolica sit indultum, quod ad soluendum decimam suorum prouentuum ecclesia- sticorum uel aliud subsidium minime teneantur, aut quod interdici suspendi uel excommunicari non possint per litteras apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi ac eorum ordinibus et nominibus propriis mencionem, plenam concedimus tenore presencium facultatem. Ceterum volumus, quod de hiis, que receperis et dederis seu assignaueris de premissis, confici facias publica instrumenta ad nostram cameram, cum tempus fuerit, deferenda. Datum Auinione, VII Id. Nouembr. pontificatus nostri De curia dupplicata anno quinto. B. de Rupe. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I, f. 536. 7. 1366. nov. 7. Avinione. — Papst Urban V. ermächtigt seinen Kaplan Bertrand de Macello behufs schnellerer Beschaffung des Geldes mit den Bischöfen, wenn diese statt des Zelnten eine angemessene Geld- subsidie anbieten, Vergleiche zu schliessen. Littera, quod legatus potest conucnire cum prelatis pro subsidio etc. cum potestate recipiendi, quitandi et distribuendi etc. Urbanus etc. d. f. Bertrando de Macello etc. Nuper decimam omnium fructuum, reddituum et prouentuum ecclesiasticorum vnius anni archiepiscorum et episcorum aliorumque prelatorum et clericorum ac personarum ecclesiasticarum exemptorum et non exemptorum omnium parcium Alamannie ct Boemie, exceptis nonnullis personis in nostris super hec confectis litteris declaratis, committendam in subsi-
Copialbuch des Bertrand de Macello. 17 uertendi, componendi et concordandi et quantitates peccuniarias, de quibus conueneris, composueris et concordaueris, petendi, exigendi et recipiendi ac de receptis quitandi et absoluendi soluentes, necnon huiusmodi peccunias tradendi et assignandi eisdem gentibus cum beneplacito et mandato imperatoris iamdicti et omnia alia et singula circa hec faciendi et exequendi, que fuerint oportuna et tibi expe- diencia uidebuntur, super quibus omnibus et eorum singulis tuam conscienciam oneramus, ac contradictores quoslibet et rebelles, cuius- cunque status, ordinis uel condicionis existant, eciam si pontificali uel alia qualibet prefulgeant dignitate, per censuram ecclesiasticam auctoritate nostra appellacione postposita compescendi et inuocandi ad hoc, si opus fuerit, auxilium brachii secularis, non obstantibus, si eis uel eorum aliquibus communiter uel diuisim a sede apostolica sit indultum, quod ad soluendum decimam suorum prouentuum ecclesia- sticorum uel aliud subsidium minime teneantur, aut quod interdici suspendi uel excommunicari non possint per litteras apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi ac eorum ordinibus et nominibus propriis mencionem, plenam concedimus tenore presencium facultatem. Ceterum volumus, quod de hiis, que receperis et dederis seu assignaueris de premissis, confici facias publica instrumenta ad nostram cameram, cum tempus fuerit, deferenda. Datum Auinione, VII Id. Nouembr. pontificatus nostri De curia dupplicata anno quinto. B. de Rupe. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I, f. 536. 7. 1366. nov. 7. Avinione. — Papst Urban V. ermächtigt seinen Kaplan Bertrand de Macello behufs schnellerer Beschaffung des Geldes mit den Bischöfen, wenn diese statt des Zelnten eine angemessene Geld- subsidie anbieten, Vergleiche zu schliessen. Littera, quod legatus potest conucnire cum prelatis pro subsidio etc. cum potestate recipiendi, quitandi et distribuendi etc. Urbanus etc. d. f. Bertrando de Macello etc. Nuper decimam omnium fructuum, reddituum et prouentuum ecclesiasticorum vnius anni archiepiscorum et episcorum aliorumque prelatorum et clericorum ac personarum ecclesiasticarum exemptorum et non exemptorum omnium parcium Alamannie ct Boemie, exceptis nonnullis personis in nostris super hec confectis litteris declaratis, committendam in subsi-
Strana 18
18 XXV. Adalbert Nováček: dium expensarum gencium armigerarum, que cum carrissimo in Christo filio nostro Carolo, Romanorum imperatore semper augusto et Boemie rege, aduersus nonnullos malediccionis alumpnos, qui comitiue uocan- tur, in diuersis partibus terras Romane ecclesie et imperii hostiliter destruentes debent procedere, duximus imponendam, quam colligi et exigi mandauimus per ordinarios locorum, videlicet singulos eorum in singulis suis ciuitatibus et diocesibus in festo purificacionis b. Marie virginis proxime secuturo, prout in nostris litteris inde confectis plenius continetur. Vt igitur peccunia leuanda ex decima supradicta cicius possit haberi pro maiori utilitate negocii prelibati, discrecioni tue, si iidem ordinarii locorum pro se ac aliis personis ecclesiasticis exemptis et non exemptis suarum ciuitatum et dioceseum, quibus dicta decima est imposita, loco ipsius decime voluerint aliud subsidium congruum ex- hibere, de huiusmodi subsidio et termino solucionis ipsius subsidii per te uel alium seu alios conueniendi et concordandi cum ordinariis su- pradictis et aliis, de quibus tibi videbitur expedire, ipsumque subsidium seu peccunias pro eo promissas nomine nostro petendi, exigendi et recipiendi ac absoluendi soluentes tam de ipso subsidio quam de de- cima prelibata ac contradictores et rebelles, cuiuscunque status, or- dinis uel condicionis existerint, eciam si pontificali uel qualibet alia prefulgeant dignitate, et eciam si Cisterciensis, Cartusiensis, Clunia- censis, Premonstratensis, ss. Benedicti et Augustini et aliorum ordinum quorumcumque fuerint, quibus uel eorum alicui nulla privilegia seu indulta apostolice sedis uel alia in hac parte volumus suffragari, auctoritate nostra per censuram ecclesiasticam appellacione postpo- sita compescendi, non obstantibus, si eis uel eorum aliquibus commu- niter uel diuisim a sede apostolica sit indultum, quod ad soluendum decimam suorum prouentuum ecclesiasticorum minime teneantur, aut quod iuterdici, suspendi uel excommunicari non possint, per litteras apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi ac eorum ordinibus et nominibus propriis men- cionem et inuocandi ad hec, si opus fuerit, auxilium brachii secularis, ac insuper peccunias huiusmodi per te receptas tradendi et assignandi eisdem gentibus cum beneplacito et mandato imperatoris predicti et omnia et singula circa hec faciendi et exequendi, que fuerint opor- tuna et tibi expediencia uidebuntur, super quibus omnibus et singulis tuam conscienciam oneramus, plenam concedimus tenore presencium facultatem. Ceterum volumus, quod de hiis, que receperis et dederis seu assignaueris de premissis, confici facias publica instrumenta ad
18 XXV. Adalbert Nováček: dium expensarum gencium armigerarum, que cum carrissimo in Christo filio nostro Carolo, Romanorum imperatore semper augusto et Boemie rege, aduersus nonnullos malediccionis alumpnos, qui comitiue uocan- tur, in diuersis partibus terras Romane ecclesie et imperii hostiliter destruentes debent procedere, duximus imponendam, quam colligi et exigi mandauimus per ordinarios locorum, videlicet singulos eorum in singulis suis ciuitatibus et diocesibus in festo purificacionis b. Marie virginis proxime secuturo, prout in nostris litteris inde confectis plenius continetur. Vt igitur peccunia leuanda ex decima supradicta cicius possit haberi pro maiori utilitate negocii prelibati, discrecioni tue, si iidem ordinarii locorum pro se ac aliis personis ecclesiasticis exemptis et non exemptis suarum ciuitatum et dioceseum, quibus dicta decima est imposita, loco ipsius decime voluerint aliud subsidium congruum ex- hibere, de huiusmodi subsidio et termino solucionis ipsius subsidii per te uel alium seu alios conueniendi et concordandi cum ordinariis su- pradictis et aliis, de quibus tibi videbitur expedire, ipsumque subsidium seu peccunias pro eo promissas nomine nostro petendi, exigendi et recipiendi ac absoluendi soluentes tam de ipso subsidio quam de de- cima prelibata ac contradictores et rebelles, cuiuscunque status, or- dinis uel condicionis existerint, eciam si pontificali uel qualibet alia prefulgeant dignitate, et eciam si Cisterciensis, Cartusiensis, Clunia- censis, Premonstratensis, ss. Benedicti et Augustini et aliorum ordinum quorumcumque fuerint, quibus uel eorum alicui nulla privilegia seu indulta apostolice sedis uel alia in hac parte volumus suffragari, auctoritate nostra per censuram ecclesiasticam appellacione postpo- sita compescendi, non obstantibus, si eis uel eorum aliquibus commu- niter uel diuisim a sede apostolica sit indultum, quod ad soluendum decimam suorum prouentuum ecclesiasticorum minime teneantur, aut quod iuterdici, suspendi uel excommunicari non possint, per litteras apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi ac eorum ordinibus et nominibus propriis men- cionem et inuocandi ad hec, si opus fuerit, auxilium brachii secularis, ac insuper peccunias huiusmodi per te receptas tradendi et assignandi eisdem gentibus cum beneplacito et mandato imperatoris predicti et omnia et singula circa hec faciendi et exequendi, que fuerint opor- tuna et tibi expediencia uidebuntur, super quibus omnibus et singulis tuam conscienciam oneramus, plenam concedimus tenore presencium facultatem. Ceterum volumus, quod de hiis, que receperis et dederis seu assignaueris de premissis, confici facias publica instrumenta ad
Strana 19
Copialbuch des Bertrand de Macello. 19 nostram cameram, cum tempus fuerit, deferenda. Datum Auinione, VII Idus Nouembris, pontificatus nostri anno quinto. De curia dupplicata P. Gaueraldani. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I., f. 534. 8. 1366, nov. 10. Avinione. — Papst Urban V. ernennt seinen Kaplan Bertrand de Macello zum Generaleinsammler des in Deutschland und Böhmen am 2. Februar 1367 fälligen Zehnten. Generalis commissio domini legati ad recipiendum peccunias decime et ad assignandum gentibus armigeris. Urbanus etc. d. f. Bertrando de Macellis etc. Nuper carissimi in Christo filii nostri Caroli, Romanorum imperatoris semper augusti ac Boemie regis, intendentis cum magna potencia intrare Italiam et de terris Romane ecclesie ac imperii exterminare comitiuas impias quorundam peruersorum hominum supplicacionibus inclinati decimam omnium fructuum, reddituum et prouentuum ecclesiasticorum pre- sentis anni ab omnibus archiepiscopis et episcopis ceterisque prelatis et personis ecclesiasticis quibuscunque exemptis et non exemptis par- cium Alamannie et regni Boemie certis per nos declaratis personis exceptis soluendam in festo purificacionis b. Marie uirginis proxime secuturo ac exhibendam de prefati imperatoris ordinacione et man- dato gentibus armigeris contra dictas comitiuas ituris in eorum sub- sidium expensarum auctoritate apostolica imposuimus et ad ipsam decimam colligendam ordinarios locorum, videlicet singulos eorum in singulis ipsorum ciuitatibus et diocesibus, duximus deputandos, prout in nostris litteris inde confectis plenius continetur. Quocirca nos, de tua fide et circumspeccione gerentes in domino fiduciam pleniorem, tibi petendi, exigendi et recipiendi ab eisdem archiepiscopis, episcopis, prelatis, clericis et personis ecclesiasticis dictarum parcium peccunias dicte decime easque dandi et assignandi cisdem gentibus armigeris secundum quod prefatus imperator duxerit ordinandum et alia, que circa hec oportuna fuerint, plenarie faciendi ac contradictores et rebelles auctoritate nostra per censuram ecclesia- sticam appellacione postposita compescendi plenam concedimus tenore presencium facultatem. Datum Auinione, IIII Idus Nouembr., pontifi- De curia catus nostri anno quinto. B. de Rupe. Reg. Avin Urbani V. a. V. p. I., f. 541. 2*
Copialbuch des Bertrand de Macello. 19 nostram cameram, cum tempus fuerit, deferenda. Datum Auinione, VII Idus Nouembris, pontificatus nostri anno quinto. De curia dupplicata P. Gaueraldani. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I., f. 534. 8. 1366, nov. 10. Avinione. — Papst Urban V. ernennt seinen Kaplan Bertrand de Macello zum Generaleinsammler des in Deutschland und Böhmen am 2. Februar 1367 fälligen Zehnten. Generalis commissio domini legati ad recipiendum peccunias decime et ad assignandum gentibus armigeris. Urbanus etc. d. f. Bertrando de Macellis etc. Nuper carissimi in Christo filii nostri Caroli, Romanorum imperatoris semper augusti ac Boemie regis, intendentis cum magna potencia intrare Italiam et de terris Romane ecclesie ac imperii exterminare comitiuas impias quorundam peruersorum hominum supplicacionibus inclinati decimam omnium fructuum, reddituum et prouentuum ecclesiasticorum pre- sentis anni ab omnibus archiepiscopis et episcopis ceterisque prelatis et personis ecclesiasticis quibuscunque exemptis et non exemptis par- cium Alamannie et regni Boemie certis per nos declaratis personis exceptis soluendam in festo purificacionis b. Marie uirginis proxime secuturo ac exhibendam de prefati imperatoris ordinacione et man- dato gentibus armigeris contra dictas comitiuas ituris in eorum sub- sidium expensarum auctoritate apostolica imposuimus et ad ipsam decimam colligendam ordinarios locorum, videlicet singulos eorum in singulis ipsorum ciuitatibus et diocesibus, duximus deputandos, prout in nostris litteris inde confectis plenius continetur. Quocirca nos, de tua fide et circumspeccione gerentes in domino fiduciam pleniorem, tibi petendi, exigendi et recipiendi ab eisdem archiepiscopis, episcopis, prelatis, clericis et personis ecclesiasticis dictarum parcium peccunias dicte decime easque dandi et assignandi cisdem gentibus armigeris secundum quod prefatus imperator duxerit ordinandum et alia, que circa hec oportuna fuerint, plenarie faciendi ac contradictores et rebelles auctoritate nostra per censuram ecclesia- sticam appellacione postposita compescendi plenam concedimus tenore presencium facultatem. Datum Auinione, IIII Idus Nouembr., pontifi- De curia catus nostri anno quinto. B. de Rupe. Reg. Avin Urbani V. a. V. p. I., f. 541. 2*
Strana 20
20 XXV. Adalbert Nováček: 9. 1366, nov. 10. Avinione. — Papst Urban V. ermächtigt seinen Kaplan Bertrand de Macello, den Termin der Zahlung des Zehnten nötigen- falls mit Zustimmung des Kaisers hinausschieben zu dürfen. Littera, quod legatus potest prorogare primum terminum solucionis de- cime et absoluere et dispensare etc. Urbanus etc. d. f. Bertrando de Macello etc. Nuper carissimi in Christo filii nostri Caroli, Romanorum imperatoris semper augusti ac Boemie regis, intendentis cum magna potencia intrare Italiam ac de terris Romane ecclesie et imperii exterminare impias comitiuas quorundam hominum peruersorum supplicacionibus inclinati decimam omnium fructuum, reddituum et prouentuum ecclesiasticorum pre- sentis anni ab omnibus archiepiscopis et episcopis ceterisque prelatis et personis ecclesiasticis quibuscunque exemptis et non exemptis par- cium Alamannie et regni Boemie certis per nos declaratis personis exceptis soluendam in festo purificacionis b. Marie virginis proxime secuturo ac exhibendam de prefati imperatoris ordinacione et mandato gentibus armigeris contra dictas comitiuas ituris in eorum subsidium expensarum auctoritate apostolica imposuimus, prout in nostris litteris inde confectis plenius continetur. Verum quia forsan iidem archiepiscopi, episcopi, prelati, clerici et persone ecclesiastice propter eorum impotenciam uel alias causas non poterunt soluere dictam decimam in termino prelibato, nos ani- marum eorum saluti prouidere uolentes discrecioni tue, de qua plenam fiduciam obtinemus, terminum predictum ad aliam diem, de qua tibi uide- bitur, de dicti tamen imperatoris consilio et assensu, prorogandi et senten- cias in dictis litteris contra non soluentes prolatas interim suspendendi plenam concedimus tenore presencium facultatem. Datum Auinione, IIII Idus Nouembr., pontificatus nostri anno quinto. De curia A. de Fabrica. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I., f. 532. 10. 1367, ian. 7. — Karl IV. verkündet allgemein, dass der päpstlzche Nuntius Bertrand de Macello den in der Stadt und Diöcese Speier gesammelten Zehent mit seinem Vorwissen dem unter der Anführung des Bischof Lambert von Speier gegen die Söldnergesellschaften zie- henden Heerhaufen übergeben habe. Karolus Quartus, diuina fauente clemencia Romanorum impe- rator semper augustus et Boemie rex. Notum facimus tenore pre-
20 XXV. Adalbert Nováček: 9. 1366, nov. 10. Avinione. — Papst Urban V. ermächtigt seinen Kaplan Bertrand de Macello, den Termin der Zahlung des Zehnten nötigen- falls mit Zustimmung des Kaisers hinausschieben zu dürfen. Littera, quod legatus potest prorogare primum terminum solucionis de- cime et absoluere et dispensare etc. Urbanus etc. d. f. Bertrando de Macello etc. Nuper carissimi in Christo filii nostri Caroli, Romanorum imperatoris semper augusti ac Boemie regis, intendentis cum magna potencia intrare Italiam ac de terris Romane ecclesie et imperii exterminare impias comitiuas quorundam hominum peruersorum supplicacionibus inclinati decimam omnium fructuum, reddituum et prouentuum ecclesiasticorum pre- sentis anni ab omnibus archiepiscopis et episcopis ceterisque prelatis et personis ecclesiasticis quibuscunque exemptis et non exemptis par- cium Alamannie et regni Boemie certis per nos declaratis personis exceptis soluendam in festo purificacionis b. Marie virginis proxime secuturo ac exhibendam de prefati imperatoris ordinacione et mandato gentibus armigeris contra dictas comitiuas ituris in eorum subsidium expensarum auctoritate apostolica imposuimus, prout in nostris litteris inde confectis plenius continetur. Verum quia forsan iidem archiepiscopi, episcopi, prelati, clerici et persone ecclesiastice propter eorum impotenciam uel alias causas non poterunt soluere dictam decimam in termino prelibato, nos ani- marum eorum saluti prouidere uolentes discrecioni tue, de qua plenam fiduciam obtinemus, terminum predictum ad aliam diem, de qua tibi uide- bitur, de dicti tamen imperatoris consilio et assensu, prorogandi et senten- cias in dictis litteris contra non soluentes prolatas interim suspendendi plenam concedimus tenore presencium facultatem. Datum Auinione, IIII Idus Nouembr., pontificatus nostri anno quinto. De curia A. de Fabrica. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I., f. 532. 10. 1367, ian. 7. — Karl IV. verkündet allgemein, dass der päpstlzche Nuntius Bertrand de Macello den in der Stadt und Diöcese Speier gesammelten Zehent mit seinem Vorwissen dem unter der Anführung des Bischof Lambert von Speier gegen die Söldnergesellschaften zie- henden Heerhaufen übergeben habe. Karolus Quartus, diuina fauente clemencia Romanorum impe- rator semper augustus et Boemie rex. Notum facimus tenore pre-
Strana 21
Copialbuch des Bertrand de Macello. 21 sencium vniuersis, quod cum sanctissimus in Christo pater et dominus, dominus Vrbanus, sacrosancte Romane et vniuersalis ecclesie summus pontifex, dominus noster reuerendissimus, certas suas bullas desuper confectas tradiderit, quod honorabilis Bertrandus de Macello, canonicus Ledouensis, licenciatus in decretis, capellanus suus et apostolice sedis nuncius, decimam omnium fructuum, reddituum et prouentuum eccle- siasticorum anni presentis ab omnibus archiepiscopis et episcopis ce- terisque prelatis et personis ecclesiasticis quibuscunque exemptis et non exemptis parcium Alamannie certis declaratis personis exceptis soluendam et ab eisdem archiepiscopis et episcopis in suis diocesibus leuandam in festo purificacionis b. Marie virginis proxime secuturo de nostra ordinacione et mandato gentibus armigeris contra impias comitiuas quorundam peruersorum hominum ituris in eorum subsi- dium expensarum dare et assignare debebit et alia, que circa hec oportuna fuerint, plenarie adimplere, no[bi]s[cum] super premissis ha- bita deliberacione diligenti, idem Bertrandus de nostra ordinacione uni- uersam decimam de ciuitate et diocesi Spirensi prouenientem gentibus armigeris cum venerabili Lamperto, Spirensis ecclesie episcopo, principi consiliario et deuoto nostro dilecto, contra dictas societates transituris et per eundem episcopum conducendis dedit, ) et animo deliberato et ex certa sua sciencia assignamus, cum dictus noster princeps, qui personaliter ad Italiam nobiscum progredietur, gencium armigerarum expertarum in armis, quam, secum ducere voluerunt plus aliis hec poterit noticiam pleniorem, presencium sub imperialis nostre magestatis sigillo . . . Reg. Avin. Urb. V. a. V p. I. f. 542. 11. 1367, ian. 7. — Karl IV. fordert Bürgermeister, Schöffen und Rath der Stadt Metz auf, ihr Fähnlein Waffenkundiger auf 6 Monate mit allem Nothwendigen versehener Reiter am Sonntage Cantate (17 Mai) in Padua zu seinem Heere stossen zu lassen, damit sie mit ihm den Papst nach Rom begleiten und des Ablasses theilhaftig werden. Littera missa per dominum imperatorem ciuitatibus imperii ac electoribus, ducibus, comitibus, baronibus et aliis dominis parcium Alamannie et regni Boemie. Karolus etc. Magistro scabinorum, scabinis et consulibus ciui- tatis Metensis iuratis et sacri imperii satis fidelibus dilectis graciam 6) Von hier an ist die Abschrift der Urkunde vollkommen verstümmelt.
Copialbuch des Bertrand de Macello. 21 sencium vniuersis, quod cum sanctissimus in Christo pater et dominus, dominus Vrbanus, sacrosancte Romane et vniuersalis ecclesie summus pontifex, dominus noster reuerendissimus, certas suas bullas desuper confectas tradiderit, quod honorabilis Bertrandus de Macello, canonicus Ledouensis, licenciatus in decretis, capellanus suus et apostolice sedis nuncius, decimam omnium fructuum, reddituum et prouentuum eccle- siasticorum anni presentis ab omnibus archiepiscopis et episcopis ce- terisque prelatis et personis ecclesiasticis quibuscunque exemptis et non exemptis parcium Alamannie certis declaratis personis exceptis soluendam et ab eisdem archiepiscopis et episcopis in suis diocesibus leuandam in festo purificacionis b. Marie virginis proxime secuturo de nostra ordinacione et mandato gentibus armigeris contra impias comitiuas quorundam peruersorum hominum ituris in eorum subsi- dium expensarum dare et assignare debebit et alia, que circa hec oportuna fuerint, plenarie adimplere, no[bi]s[cum] super premissis ha- bita deliberacione diligenti, idem Bertrandus de nostra ordinacione uni- uersam decimam de ciuitate et diocesi Spirensi prouenientem gentibus armigeris cum venerabili Lamperto, Spirensis ecclesie episcopo, principi consiliario et deuoto nostro dilecto, contra dictas societates transituris et per eundem episcopum conducendis dedit, ) et animo deliberato et ex certa sua sciencia assignamus, cum dictus noster princeps, qui personaliter ad Italiam nobiscum progredietur, gencium armigerarum expertarum in armis, quam, secum ducere voluerunt plus aliis hec poterit noticiam pleniorem, presencium sub imperialis nostre magestatis sigillo . . . Reg. Avin. Urb. V. a. V p. I. f. 542. 11. 1367, ian. 7. — Karl IV. fordert Bürgermeister, Schöffen und Rath der Stadt Metz auf, ihr Fähnlein Waffenkundiger auf 6 Monate mit allem Nothwendigen versehener Reiter am Sonntage Cantate (17 Mai) in Padua zu seinem Heere stossen zu lassen, damit sie mit ihm den Papst nach Rom begleiten und des Ablasses theilhaftig werden. Littera missa per dominum imperatorem ciuitatibus imperii ac electoribus, ducibus, comitibus, baronibus et aliis dominis parcium Alamannie et regni Boemie. Karolus etc. Magistro scabinorum, scabinis et consulibus ciui- tatis Metensis iuratis et sacri imperii satis fidelibus dilectis graciam 6) Von hier an ist die Abschrift der Urkunde vollkommen verstümmelt.
Strana 22
22 XXV. Adalbert Nováček: suam et omne bonum. Fideles dilecti. Quia sanctissimus in Christo pater dominus Vrbanus, sacrosancte Romane ecclesie summus pontifex, se ad sedem suam propriam vrbis Romane, ad sedem beati Petri apo- stoli, quem altissimus in institucione s. Petri in apostolatus officio consecrauit, transferre proponit et nos cum debita instancia rogauit nostrumque imploravit auxilium, quatenus nos ut Romanus imperator ipsum cum principibus et fidelibus imperii ad dictam suam sedem se- cure et potenter conducere vellemus et quod deus omnipotens sua benigna ordinacione disposuit, ut factum premissum ad nostrum et im- perii sacri et vestrum honorem nostris temporibus fieri et execucioni debite demandari [debeat], quocirca fidelitatem vestram cum omni dili- gencia, qua possumus, petimus et attento studio requirimus seriose, quod propter nostrum et imperii sacri ac vestrum honorem consideratis eciam proprie salutis compendio ac indulgencia, quam nobiscum in dicto negocio transeuntes consequuntur, videlicet remissionem plenam omnium peccatorum, que in anno iubileo penitentibus plenarie confe- ritur, prout episcopus huiusmodi indulgencias vobis publicabit, vt ho- mines expertos armorum, equis et armis bene aptatos, cum vestro ban- derio apud nos in Padua in dominica, qua in dei ecclesia Cantate cantatur, que est ad quatuor septimanas post festum pasche proxi- mum, absque more dispendio sitis constituti, ita quod dicti vestri ho- mines adeo munientur, ut ad spacium sex mensium apud nos con- tinue valeant remanere, qui sex menses a tempore recessus dictorum hominum ab eorum domicilio debeant computari, rogantes attente, ut vestros homines cum tanta decencia et honore ad nostram celsitudi- nem destinetis, quod prefatus dominus papa et alter quilibet videat et manifeste cognoscat, quod vos et alii imperii fideles libenti animo nobis et imperio manu forti et potenti seruire potestis et cum prompta obediencia obsequi affectetis. Responsum vestrum super premissis nobis rescribi petimus per presentem. Reg. Avin. Urb. V. a. V p. I. f. 528. 12. 1367, ian. 7. Herbipoli. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Macello ertheilt dem Bischof von Speier Lambert die Vollmacht, statt seiner den päpstlichen Zehent in seiner Diöcese einzuheben und zur Ausrüstung eines Söldnerhaufens zu verwenden, den er nach dem Wunsche des Kaisers persönlich nach Italien führen soll. Nos Bertrandus etc. nuncius ac commissarius ad infrascripta per sedem eandem specialiter deputatus. Reuerendo in Christo patri et
22 XXV. Adalbert Nováček: suam et omne bonum. Fideles dilecti. Quia sanctissimus in Christo pater dominus Vrbanus, sacrosancte Romane ecclesie summus pontifex, se ad sedem suam propriam vrbis Romane, ad sedem beati Petri apo- stoli, quem altissimus in institucione s. Petri in apostolatus officio consecrauit, transferre proponit et nos cum debita instancia rogauit nostrumque imploravit auxilium, quatenus nos ut Romanus imperator ipsum cum principibus et fidelibus imperii ad dictam suam sedem se- cure et potenter conducere vellemus et quod deus omnipotens sua benigna ordinacione disposuit, ut factum premissum ad nostrum et im- perii sacri et vestrum honorem nostris temporibus fieri et execucioni debite demandari [debeat], quocirca fidelitatem vestram cum omni dili- gencia, qua possumus, petimus et attento studio requirimus seriose, quod propter nostrum et imperii sacri ac vestrum honorem consideratis eciam proprie salutis compendio ac indulgencia, quam nobiscum in dicto negocio transeuntes consequuntur, videlicet remissionem plenam omnium peccatorum, que in anno iubileo penitentibus plenarie confe- ritur, prout episcopus huiusmodi indulgencias vobis publicabit, vt ho- mines expertos armorum, equis et armis bene aptatos, cum vestro ban- derio apud nos in Padua in dominica, qua in dei ecclesia Cantate cantatur, que est ad quatuor septimanas post festum pasche proxi- mum, absque more dispendio sitis constituti, ita quod dicti vestri ho- mines adeo munientur, ut ad spacium sex mensium apud nos con- tinue valeant remanere, qui sex menses a tempore recessus dictorum hominum ab eorum domicilio debeant computari, rogantes attente, ut vestros homines cum tanta decencia et honore ad nostram celsitudi- nem destinetis, quod prefatus dominus papa et alter quilibet videat et manifeste cognoscat, quod vos et alii imperii fideles libenti animo nobis et imperio manu forti et potenti seruire potestis et cum prompta obediencia obsequi affectetis. Responsum vestrum super premissis nobis rescribi petimus per presentem. Reg. Avin. Urb. V. a. V p. I. f. 528. 12. 1367, ian. 7. Herbipoli. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Macello ertheilt dem Bischof von Speier Lambert die Vollmacht, statt seiner den päpstlichen Zehent in seiner Diöcese einzuheben und zur Ausrüstung eines Söldnerhaufens zu verwenden, den er nach dem Wunsche des Kaisers persönlich nach Italien führen soll. Nos Bertrandus etc. nuncius ac commissarius ad infrascripta per sedem eandem specialiter deputatus. Reuerendo in Christo patri et
Strana 23
Copialbuch des Bertrand de Macello. 23 domino, domino Lamperto, Spirensis ecclesie episcopo, salutem et dili- genciam adhibere in commissis. Litteras ss. in Christo patris et do- mini nostri, domini Vrbani pape quinti, eius vera bulla plumbea in filo canapis more Romane curie impendenti bullatas, non cancellatas uel rasas, sed prorsus omni vicio et suspicione carentes cum ea, qua decuit, reuerencia recepimus secundum tenorem, qui sequitur in hec verba: Vrbanus etc. Nuper carrissimus etc. (ponatur totus tenor). Nos vero Bertrandus, nuncius apostolice sedis predictus, uolentes nobis iniuncta humiliter et deuote execucioni debite demandare, in presencia serenissimi principis et domini, domini Caroli, Romanorum imperatoris semper augusti et Boemie regis illustris, in ciuitate Herbi- polensi prouincie Maguntine presencialiter constituti super premissis tractaturi, prefatus dominus noster imperator ordinauit, quod vos pec- cuniam prouenientem de decima ciuitatis et diocesis vestre predicte recipere et leuare debeatis ac de ipsa peccunia stipendiarios seu gentes armigeras conducere secundum numerum, quem de peccunia de huius- modi decima proueniente ducere poteritfis] et in expensis retinere, nam cum personaliter cum ipso domino imperatore sitis in Ytaliam protecturi, dicte gentes per sex menses continue vobiscum commorari debebunt. Vigore cuius ordinacionis et voluntate prefati domini impe- ratoris, quos sequi habemus et nos eisdem in omnibus conformare, nos Bertrandus predictus peccuniam de predicta decima ciuitatis et dioc. Spirensis predictarum prouenientem vobis, domino Lamperto, episcopo Spirensi, pro stipendiis gentis vestre armigere predicte damus auctoritate apostolica nobis in hac parte tradita et assignamus, necnon vobis in ciuitate et diocesi vestra predictis committimus plenarie vices nostras faciendi, que circa hec fuerint necessaria uel oportuna, eciam contradictores et rebelles auctoritate nostra, ymo verius apostolica, per censuram ecclesiasticam appellacione postposita compescendi. Volumus tamen, quod peccuniam percipiendam de predicta de- cima fideliter registretis ac expensas pro stipendiariis huiusmodi, quas facietis, ut prefertur, ut nobis, postquam per nos fueritis requisitus, ualeatis facere plenam racionem. In cuius rei testimonium presentes litteras seu presens publicum instrumentum per notarium infrascriptum scribi et in publicam formam redigi mandauimus sigillique nostri fe- cimus appensione muniri. Datum et actum Herbipoli, a. d. MCCCLX septimo, die VII mensis Januarii, hora nona, in hospicio prefati domini Bertrandi, pontificatus domini Vrbani pape predicti anno quinto, in- diccione quinta. Presentibus reuerendo in Christo patre domino Ru- dolpho, episcopo Verdensi, ac discretis viris Thimone de Lunckewicz,
Copialbuch des Bertrand de Macello. 23 domino, domino Lamperto, Spirensis ecclesie episcopo, salutem et dili- genciam adhibere in commissis. Litteras ss. in Christo patris et do- mini nostri, domini Vrbani pape quinti, eius vera bulla plumbea in filo canapis more Romane curie impendenti bullatas, non cancellatas uel rasas, sed prorsus omni vicio et suspicione carentes cum ea, qua decuit, reuerencia recepimus secundum tenorem, qui sequitur in hec verba: Vrbanus etc. Nuper carrissimus etc. (ponatur totus tenor). Nos vero Bertrandus, nuncius apostolice sedis predictus, uolentes nobis iniuncta humiliter et deuote execucioni debite demandare, in presencia serenissimi principis et domini, domini Caroli, Romanorum imperatoris semper augusti et Boemie regis illustris, in ciuitate Herbi- polensi prouincie Maguntine presencialiter constituti super premissis tractaturi, prefatus dominus noster imperator ordinauit, quod vos pec- cuniam prouenientem de decima ciuitatis et diocesis vestre predicte recipere et leuare debeatis ac de ipsa peccunia stipendiarios seu gentes armigeras conducere secundum numerum, quem de peccunia de huius- modi decima proueniente ducere poteritfis] et in expensis retinere, nam cum personaliter cum ipso domino imperatore sitis in Ytaliam protecturi, dicte gentes per sex menses continue vobiscum commorari debebunt. Vigore cuius ordinacionis et voluntate prefati domini impe- ratoris, quos sequi habemus et nos eisdem in omnibus conformare, nos Bertrandus predictus peccuniam de predicta decima ciuitatis et dioc. Spirensis predictarum prouenientem vobis, domino Lamperto, episcopo Spirensi, pro stipendiis gentis vestre armigere predicte damus auctoritate apostolica nobis in hac parte tradita et assignamus, necnon vobis in ciuitate et diocesi vestra predictis committimus plenarie vices nostras faciendi, que circa hec fuerint necessaria uel oportuna, eciam contradictores et rebelles auctoritate nostra, ymo verius apostolica, per censuram ecclesiasticam appellacione postposita compescendi. Volumus tamen, quod peccuniam percipiendam de predicta de- cima fideliter registretis ac expensas pro stipendiariis huiusmodi, quas facietis, ut prefertur, ut nobis, postquam per nos fueritis requisitus, ualeatis facere plenam racionem. In cuius rei testimonium presentes litteras seu presens publicum instrumentum per notarium infrascriptum scribi et in publicam formam redigi mandauimus sigillique nostri fe- cimus appensione muniri. Datum et actum Herbipoli, a. d. MCCCLX septimo, die VII mensis Januarii, hora nona, in hospicio prefati domini Bertrandi, pontificatus domini Vrbani pape predicti anno quinto, in- diccione quinta. Presentibus reuerendo in Christo patre domino Ru- dolpho, episcopo Verdensi, ac discretis viris Thimone de Lunckewicz,
Strana 24
24 XXV. Adalbert Nováček: canonico Magdeburgensi, et Johanne Rummulonis de Gamundia, vi- cario ecclesie s. Johannis in Haug extra muros Herbipolenses, testibus vocatis ad premissa. Et ego Conradus Gaff de Vlma, clericus Constanciensis dioc., pu- blicus apostolica et imperiali auctoritate notarius, quod premissis omnibus et singulis, dum sic, ut prescribitur, per dictum dominum Bertrandum, apostolice sedis nuncium, agerentur et fierent, una cum prescriptis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audiui. Idcirco hoc presens publicum instrumentum manu mea propria scriptum inde confeci, me subscripsi et de mandato dicti domini Bertrandi in hanc publicam formam redegi signoque meo solito vna cum appensione sigilli prescripti domini Bertrandi signaui in testimonium premissorum. Reg. Avin. Urb. V. a. V p. I. f. 541'. 13. 1367, ian. 7. Herbipoli. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello ertheilt dem Bischofe Lambert von Speier die Vollmacht, den dem Welt- und Ordensclerus seiner Diöcese auferlegten päpstlichen Zehent in eine bestimmte Geldsumme zu verwandeln. Littera, quod dominus episcopus Spirensis loco decime possit conuenire cum suissub ditis de alio congruo subcidio (sic!). Nos Bertrandus de Macello etc. Reuerendo in Christo patri et domino, domino Lamperto, episcopo Spirensi, salutem etc. Litteras ss. in Christo patris et domini, domini Vrbani, diuina prouidencia pape quinti, eius vera bulla plumbea in filo canapis more Romane curie impendenti bullatas, non cancellatas uel rasas, sed prorsus omni vicio et suspicione carentes cum ea, qua decuit, reuerencia recepimus secundum tenorem, qui sequitur in hec verba: Vrbanus etc. (ponatur totus tenor supra proxime littere apostolice). Nos vero Bertrandus, apostolice sedis nuncius antedicte, cupientes tam pium et sanctum negocium scelerius (sic) expediri et omnem excusacionem more, que uenire posset presertim in ciuitate et diocesi Spirensi, in quibus hactenus decima non consueuit persolui, ut dicitur, nec preterito tempore fuit persoluta, excludi et amputare, vobis, de cuius circumspeccione et legalitate non modicum confidentes, accen- dentibus ad hec serenissimi principis et domini nostri domini Caroli, Romanorum imperatoris semper augusti et Bohemie regis illustris, con- silio et assensu committimus auctoritate nostra, ymo verius apostolica, cum personis ecclesiasticis secularibus et regularibus exemptis et non
24 XXV. Adalbert Nováček: canonico Magdeburgensi, et Johanne Rummulonis de Gamundia, vi- cario ecclesie s. Johannis in Haug extra muros Herbipolenses, testibus vocatis ad premissa. Et ego Conradus Gaff de Vlma, clericus Constanciensis dioc., pu- blicus apostolica et imperiali auctoritate notarius, quod premissis omnibus et singulis, dum sic, ut prescribitur, per dictum dominum Bertrandum, apostolice sedis nuncium, agerentur et fierent, una cum prescriptis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audiui. Idcirco hoc presens publicum instrumentum manu mea propria scriptum inde confeci, me subscripsi et de mandato dicti domini Bertrandi in hanc publicam formam redegi signoque meo solito vna cum appensione sigilli prescripti domini Bertrandi signaui in testimonium premissorum. Reg. Avin. Urb. V. a. V p. I. f. 541'. 13. 1367, ian. 7. Herbipoli. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello ertheilt dem Bischofe Lambert von Speier die Vollmacht, den dem Welt- und Ordensclerus seiner Diöcese auferlegten päpstlichen Zehent in eine bestimmte Geldsumme zu verwandeln. Littera, quod dominus episcopus Spirensis loco decime possit conuenire cum suissub ditis de alio congruo subcidio (sic!). Nos Bertrandus de Macello etc. Reuerendo in Christo patri et domino, domino Lamperto, episcopo Spirensi, salutem etc. Litteras ss. in Christo patris et domini, domini Vrbani, diuina prouidencia pape quinti, eius vera bulla plumbea in filo canapis more Romane curie impendenti bullatas, non cancellatas uel rasas, sed prorsus omni vicio et suspicione carentes cum ea, qua decuit, reuerencia recepimus secundum tenorem, qui sequitur in hec verba: Vrbanus etc. (ponatur totus tenor supra proxime littere apostolice). Nos vero Bertrandus, apostolice sedis nuncius antedicte, cupientes tam pium et sanctum negocium scelerius (sic) expediri et omnem excusacionem more, que uenire posset presertim in ciuitate et diocesi Spirensi, in quibus hactenus decima non consueuit persolui, ut dicitur, nec preterito tempore fuit persoluta, excludi et amputare, vobis, de cuius circumspeccione et legalitate non modicum confidentes, accen- dentibus ad hec serenissimi principis et domini nostri domini Caroli, Romanorum imperatoris semper augusti et Bohemie regis illustris, con- silio et assensu committimus auctoritate nostra, ymo verius apostolica, cum personis ecclesiasticis secularibus et regularibus exemptis et non
Strana 25
Copialbuch des Bertrand de Macello. 25 exemptis vestrarum ciuitatis [et] diocesis, quibus dicta decima est imposita, de alio subsidio congruo et termino solucionis ipsius sub- sidii conueniendi et concordandi ac peccunias huiusmodi nostro nomine petendi, exigendi et recipiendi ac absoluendi soluentes tam de ipso subsidio qam de decima prelibata tenore presencium plenarie vices nostras concedimus et potestatem contradictores seu rebelles auctoritate nostra, ymo verius apostolica, secundum omnem modum et formam in dictis litteris apostolicis contentam compescendi. Volumus tamen, quod pecuniam recipiendam de illis, cum quibus conuenietis, fideliter registretis et expensas pro stipendiariis huius- modi, quas facietis, ut prefertur, ut nobis, postquam per nos fueritis requisitus, valeatis facere plenam racionem. In cuius rei etc. Datum et actum Herbipoli, in hospicio nostro anno domini MCCCLXVII, die VII mensis Januarii, hora nona, pontificatus domini nostri Vrbani, pape predicti, anno quinto, indiccione quinta. Presentibus reuerendo in Christo patre ac domino, domino Rudolpho, episcopo Verdensi, Thi- mone de Lunkewicz, canonico ecclesie Magdeburgensis, et Johanne Rummulonis de Gamundia, vicario ecclesie s. Johannis in Haug extra muros Herbipolenses, testibus vocatis et rogatis ad premissa. Et ego Conradus de Vlma clericus etc. ut supra infrascriptus instrumenti per eundem notarium scripto.. Reg. Avin. Urb. V. a. V p. I. f. 534'. 14. 1367, ian. 7. Herbipoli. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello verlängert den Termin zur Einhebung der päpstlichen Zehents in den Diöcesen Merseburg und Naumburg bis zum Sonntag Laetare 1367. Sequitur alia prorogacio termini solucionis decime missa dominis Mersebur- gensis et Nuemburgensis ecclesiarum episcopis sub meliori forma. Bertrandus de Masselo, canonicus Ledouensis, licentiatus in de- cretis, domini nostri pape capellanus et apostolice sedis nuncius. Re- uerendis in Christo patribus dominis Mersburgensis et Nuemburgensis ecclesiarum episcopis ceterisque prelatis et personis ecclesiasticis qui- buscunque exemptis et non exemptis in ciuitatibus et diocesibus vestris vndique constitutis salutem in domino et presentibus dare fidem. Noue- ritis nos litteras etc. Quarum quidem litterarum apostolicarum aucto- ritate, qua fungimur in hac parte, terminum purificacionis beate Marie virginis festi proxime affuturum ad soluendum decimam lacius in litteris apostolicis vobis directis narratam de consilio et assensu illustris
Copialbuch des Bertrand de Macello. 25 exemptis vestrarum ciuitatis [et] diocesis, quibus dicta decima est imposita, de alio subsidio congruo et termino solucionis ipsius sub- sidii conueniendi et concordandi ac peccunias huiusmodi nostro nomine petendi, exigendi et recipiendi ac absoluendi soluentes tam de ipso subsidio qam de decima prelibata tenore presencium plenarie vices nostras concedimus et potestatem contradictores seu rebelles auctoritate nostra, ymo verius apostolica, secundum omnem modum et formam in dictis litteris apostolicis contentam compescendi. Volumus tamen, quod pecuniam recipiendam de illis, cum quibus conuenietis, fideliter registretis et expensas pro stipendiariis huius- modi, quas facietis, ut prefertur, ut nobis, postquam per nos fueritis requisitus, valeatis facere plenam racionem. In cuius rei etc. Datum et actum Herbipoli, in hospicio nostro anno domini MCCCLXVII, die VII mensis Januarii, hora nona, pontificatus domini nostri Vrbani, pape predicti, anno quinto, indiccione quinta. Presentibus reuerendo in Christo patre ac domino, domino Rudolpho, episcopo Verdensi, Thi- mone de Lunkewicz, canonico ecclesie Magdeburgensis, et Johanne Rummulonis de Gamundia, vicario ecclesie s. Johannis in Haug extra muros Herbipolenses, testibus vocatis et rogatis ad premissa. Et ego Conradus de Vlma clericus etc. ut supra infrascriptus instrumenti per eundem notarium scripto.. Reg. Avin. Urb. V. a. V p. I. f. 534'. 14. 1367, ian. 7. Herbipoli. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello verlängert den Termin zur Einhebung der päpstlichen Zehents in den Diöcesen Merseburg und Naumburg bis zum Sonntag Laetare 1367. Sequitur alia prorogacio termini solucionis decime missa dominis Mersebur- gensis et Nuemburgensis ecclesiarum episcopis sub meliori forma. Bertrandus de Masselo, canonicus Ledouensis, licentiatus in de- cretis, domini nostri pape capellanus et apostolice sedis nuncius. Re- uerendis in Christo patribus dominis Mersburgensis et Nuemburgensis ecclesiarum episcopis ceterisque prelatis et personis ecclesiasticis qui- buscunque exemptis et non exemptis in ciuitatibus et diocesibus vestris vndique constitutis salutem in domino et presentibus dare fidem. Noue- ritis nos litteras etc. Quarum quidem litterarum apostolicarum aucto- ritate, qua fungimur in hac parte, terminum purificacionis beate Marie virginis festi proxime affuturum ad soluendum decimam lacius in litteris apostolicis vobis directis narratam de consilio et assensu illustris
Strana 26
26 XXV Adalbert Nováček: principis domini Caroli, Romanorum imperatoris semper augusti et Boemie regis, aliorumque prelatorum, principum, nobilium plurimorum secum in consilio in ciuitate Herbipolensi assistencium eademque fa- cienda et adimplenda, que in litteris apostolicis narrantur de decima persoluenda supradictis, ex certis et legitimis causis de consilio et assensu predicto nos monentibus in dominicam, qua cantatur Letare Jerusalem, proxime venturam prorogauimus et prorogamus ac sentencias in dictis litteris prolatas ad dominicam predictam suspendimus per presentes. In quorum testimonium sigillum nostrum duximus presen- tibus appendendum. Scriptum et actum in ciuitate Herbipolensi, anno domini millesimo CCCLX septimo, VII. die mensis Januarii, pontificatus dicti domini nostri pape anno quinto. Simili modo prescripta domino archiepiscopo Maguntino fuerunt concessa nomine suo preposito. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 533. 15. 1367, ian. 7. Herbipoli. — Karl IV. ersucht die Erzbischöfe, den vom Papste bewilligten Zehnten in ihren Diöcesen cinzuheben und ihre Suf- fragane aufaufordern, dass sie dies auch thuen. Littera missa a domino imperatore singulariter dictis dominis archiepiscopis super dictis decimis. Karolus Quartus, diuina fauente clemencia Romanorum imperator semper augustus et Boemie rex. Princeps et deuote dilecte. Quia sanctissimus in Christo pater et dominus, dominus Vrbanus, sacrosancte Romane ac vniuersalis ecclesie summus pontifex, ad sanctam beati Petri antecessoris sui in apostolatus sedem, quam dominus noster Jesus Christus in institucione sancti Petri in apostolatus officio mirifice con- secrauit et in vrbe Romana constituit, breuiter transire proponat ac nos ut Romanum cesarem et sancte Romane ecclesie aduocatum re- quisierit, ut ipsum ad dictam sedem secure conducere deberemus, cum itaque dictus transitus absque magnis expensis non poterit expediri, dominus summus pontifex volens super hoc prouideri decimas per totam Alamanniam et Boemiam leuari concessit et transeuntibus no- biscum in dicto itinere aut sub conductu nostrorum capitaneorum per sex menses continue aut interpollatim magnas indulgencias indulsit, ut in litteris apostolicis tibi super eo exhibendis plenius est expressum, verum cum nos prefatum iter auxiliante deo facere personaliter pro- posuerimus aliique archiepiscopi et episcopi dictam decimam in suis
26 XXV Adalbert Nováček: principis domini Caroli, Romanorum imperatoris semper augusti et Boemie regis, aliorumque prelatorum, principum, nobilium plurimorum secum in consilio in ciuitate Herbipolensi assistencium eademque fa- cienda et adimplenda, que in litteris apostolicis narrantur de decima persoluenda supradictis, ex certis et legitimis causis de consilio et assensu predicto nos monentibus in dominicam, qua cantatur Letare Jerusalem, proxime venturam prorogauimus et prorogamus ac sentencias in dictis litteris prolatas ad dominicam predictam suspendimus per presentes. In quorum testimonium sigillum nostrum duximus presen- tibus appendendum. Scriptum et actum in ciuitate Herbipolensi, anno domini millesimo CCCLX septimo, VII. die mensis Januarii, pontificatus dicti domini nostri pape anno quinto. Simili modo prescripta domino archiepiscopo Maguntino fuerunt concessa nomine suo preposito. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 533. 15. 1367, ian. 7. Herbipoli. — Karl IV. ersucht die Erzbischöfe, den vom Papste bewilligten Zehnten in ihren Diöcesen cinzuheben und ihre Suf- fragane aufaufordern, dass sie dies auch thuen. Littera missa a domino imperatore singulariter dictis dominis archiepiscopis super dictis decimis. Karolus Quartus, diuina fauente clemencia Romanorum imperator semper augustus et Boemie rex. Princeps et deuote dilecte. Quia sanctissimus in Christo pater et dominus, dominus Vrbanus, sacrosancte Romane ac vniuersalis ecclesie summus pontifex, ad sanctam beati Petri antecessoris sui in apostolatus sedem, quam dominus noster Jesus Christus in institucione sancti Petri in apostolatus officio mirifice con- secrauit et in vrbe Romana constituit, breuiter transire proponat ac nos ut Romanum cesarem et sancte Romane ecclesie aduocatum re- quisierit, ut ipsum ad dictam sedem secure conducere deberemus, cum itaque dictus transitus absque magnis expensis non poterit expediri, dominus summus pontifex volens super hoc prouideri decimas per totam Alamanniam et Boemiam leuari concessit et transeuntibus no- biscum in dicto itinere aut sub conductu nostrorum capitaneorum per sex menses continue aut interpollatim magnas indulgencias indulsit, ut in litteris apostolicis tibi super eo exhibendis plenius est expressum, verum cum nos prefatum iter auxiliante deo facere personaliter pro- posuerimus aliique archiepiscopi et episcopi dictam decimam in suis
Strana 27
Copialbuch des Bertrand de Macello. 27 diocesibus instaurari et exigere proponant, deuocionem tuam attento studio requirimus et hortamur seriose, quatenus ob sancte matris ecclesie et sacri Romani imperii reuerenciam dictam decimam in tua diocesi absque more dispendio velis leuare et suffraganeis tuis, ut in eorum diocesibus eciam decimam predictam recipiant, iniungere non omittas taliter, ut apud dominum summum pontificem in premissis de debita obediencia in domino merito valeas commendari. Datum Herbi- poli, die VII. mensis Januarii, regnorum nostrorum anno vicesimoprimo, imperii vero duodecimo. Subscripcio: Venerabili.. archiepiscopo .. principi deuoto nostro dilecto. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 527'. 16. 1367, ian. 7. Herbipoli. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Macello theilt den Erzbischöfen, bei denen er nicht persönlich erscheinen kann, Abschriften der päpstlichen Bullen, die die Einsammlung des Zehenten betreffen, mit dem Auftrage mit, sich nach denselben zu richten. Copia litterarum missarum dominis archiepiscopis predictis per nuncium sedis una cum bulla. Reuerendissime pater et domine. Vestram paternitatem ignorare non credimus, quod dominus noster papa se et sedem suam ad vrbem Romanam et cathedram beati Petri transferre proponit et requisiuit per suos solennes nuncios serenissimum principem dominum Carolum, Romanorum imperatorem semper augustum et Boemie regem illustrem, tanquam Romane ecclesie aduocatum et defensorem, ut eum ad pre- fatam sedem manu forti conduceret. Et quia predicta absque magnis profluuiis expensarum nequeunt honorabiliter adimpleri, idem dominus noster papa decimam per partes Alamannie et regnum Boemie a pre- latis et clericis per vos exigendam et Christi fidelibus sub ducatu seu banerio ipsius imperatoris per sex menses continue uel interpollatim perseuerantibus plenam remissionem omnium peccatorum suorum con- cessit, prout illa in duabus litteris apostolicis inde confectis videbitis plenius contineri. Verum cum de consilio prefati domini imperatoris debeam ad nonnullos alios prelatos parcium predictarum ex certis causis me transferre, propter que de presenti vos commode visitare personaliter non valemus, vobis supplicamus et in domino vos ex- hortamur attente, quatinus ob laudem dei et domini nostri pape ac sedis predicte reuerenciam huiusmodi litteras benigne recipiatis et
Copialbuch des Bertrand de Macello. 27 diocesibus instaurari et exigere proponant, deuocionem tuam attento studio requirimus et hortamur seriose, quatenus ob sancte matris ecclesie et sacri Romani imperii reuerenciam dictam decimam in tua diocesi absque more dispendio velis leuare et suffraganeis tuis, ut in eorum diocesibus eciam decimam predictam recipiant, iniungere non omittas taliter, ut apud dominum summum pontificem in premissis de debita obediencia in domino merito valeas commendari. Datum Herbi- poli, die VII. mensis Januarii, regnorum nostrorum anno vicesimoprimo, imperii vero duodecimo. Subscripcio: Venerabili.. archiepiscopo .. principi deuoto nostro dilecto. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 527'. 16. 1367, ian. 7. Herbipoli. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Macello theilt den Erzbischöfen, bei denen er nicht persönlich erscheinen kann, Abschriften der päpstlichen Bullen, die die Einsammlung des Zehenten betreffen, mit dem Auftrage mit, sich nach denselben zu richten. Copia litterarum missarum dominis archiepiscopis predictis per nuncium sedis una cum bulla. Reuerendissime pater et domine. Vestram paternitatem ignorare non credimus, quod dominus noster papa se et sedem suam ad vrbem Romanam et cathedram beati Petri transferre proponit et requisiuit per suos solennes nuncios serenissimum principem dominum Carolum, Romanorum imperatorem semper augustum et Boemie regem illustrem, tanquam Romane ecclesie aduocatum et defensorem, ut eum ad pre- fatam sedem manu forti conduceret. Et quia predicta absque magnis profluuiis expensarum nequeunt honorabiliter adimpleri, idem dominus noster papa decimam per partes Alamannie et regnum Boemie a pre- latis et clericis per vos exigendam et Christi fidelibus sub ducatu seu banerio ipsius imperatoris per sex menses continue uel interpollatim perseuerantibus plenam remissionem omnium peccatorum suorum con- cessit, prout illa in duabus litteris apostolicis inde confectis videbitis plenius contineri. Verum cum de consilio prefati domini imperatoris debeam ad nonnullos alios prelatos parcium predictarum ex certis causis me transferre, propter que de presenti vos commode visitare personaliter non valemus, vobis supplicamus et in domino vos ex- hortamur attente, quatinus ob laudem dei et domini nostri pape ac sedis predicte reuerenciam huiusmodi litteras benigne recipiatis et
Strana 28
28 XXV. Adalbert Nováček: ipsis visis iuxta ipsarum tenorem ad execucionem ipsarum absque mora procedatis taliter, quod exinde apud dominum nostrum papam et sedem apostolicam in domino commendare de diligencia merito va- leatis, me per vestras litteras de vestre intencionis voluntate reddentes cerciorem. Datum ut supra [Herbipoli, die VII. mensis Januarii]. Bertrandus de Macello, capellanus dni nostri pape, apost. sedis nuncius. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 527'. 17. 1367, ian. 10. Maguncie. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello fordert die Erzbischöfe Deutschlands auf, den päpstlichen Zehent von dem Deutschen Orden und den Johannitern nicht einzuheben, da beide Orden dem Kaiser auf seinem Zuge nach Italien Heerfolge leisten werden. Littera concessa magistro et fratribus hospitalis b. Marie Theotonicorum Alamannie, ut per ordinarium non exigetur decima ab eis. Vniuersis et singulis archiepiscopis et episcopis ceterisque ec- clesiarum prelatis ipsorumque vicariis et officialibus parcium Alamannie, ad quos presentes littere peruenerint, Bertrandus etc. salutem in do- mino. Cum sanctissimus pater et dominus noster, dominus Vrbanus, diuina prouidencia papa quintus, decimam partem presentis anni fruc- tuum, reddituum et prouentuum omnium beneficiorum ecclesiasticorum parcium Alamannie et Boemie ab omnibus personis ecclesiasticis ex- emptis et non exemptis, exceptis magistris, prioribus, preceptoribus ac fratribus b. Marie Theotonicorum et s. Johannis Jerusalemitani ordinum, per quemlibet ordinarium in suis ciuitatibus et diocesibus leuandam et exigendam ex certis causis, prout in litteris apostolicis inde con- fectis, de quibus vobis liquet, concesserit nobisque per suas litteras commiserit et dederit in mandatis, quod nos ad conueniendum no- biscum de certis gentibus armigeris loco decime cum illustrissimo prin- cipe domino Carolo, Romanorum imperatore semper augusto et Boemie rege, ad partes Italie ituris ipsos magistrum, priores, precep- tores ac fratres predictos compelleremus, ipsique magister, priores, preceptores et fratres ordinis b. Marie Theotonicorum Jerusalemitan. iuxta voluntatem domini nostri pape et commissionem nobis factam velint nobiscum conuenire de dictis gentibus armigeris, mandamus vobis, quatenus quoad exaccionem dicte decime in dictos magistrum, priores, preceptores, fratres et capellanos ordinis b. Marie Theotoni-
28 XXV. Adalbert Nováček: ipsis visis iuxta ipsarum tenorem ad execucionem ipsarum absque mora procedatis taliter, quod exinde apud dominum nostrum papam et sedem apostolicam in domino commendare de diligencia merito va- leatis, me per vestras litteras de vestre intencionis voluntate reddentes cerciorem. Datum ut supra [Herbipoli, die VII. mensis Januarii]. Bertrandus de Macello, capellanus dni nostri pape, apost. sedis nuncius. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 527'. 17. 1367, ian. 10. Maguncie. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello fordert die Erzbischöfe Deutschlands auf, den päpstlichen Zehent von dem Deutschen Orden und den Johannitern nicht einzuheben, da beide Orden dem Kaiser auf seinem Zuge nach Italien Heerfolge leisten werden. Littera concessa magistro et fratribus hospitalis b. Marie Theotonicorum Alamannie, ut per ordinarium non exigetur decima ab eis. Vniuersis et singulis archiepiscopis et episcopis ceterisque ec- clesiarum prelatis ipsorumque vicariis et officialibus parcium Alamannie, ad quos presentes littere peruenerint, Bertrandus etc. salutem in do- mino. Cum sanctissimus pater et dominus noster, dominus Vrbanus, diuina prouidencia papa quintus, decimam partem presentis anni fruc- tuum, reddituum et prouentuum omnium beneficiorum ecclesiasticorum parcium Alamannie et Boemie ab omnibus personis ecclesiasticis ex- emptis et non exemptis, exceptis magistris, prioribus, preceptoribus ac fratribus b. Marie Theotonicorum et s. Johannis Jerusalemitani ordinum, per quemlibet ordinarium in suis ciuitatibus et diocesibus leuandam et exigendam ex certis causis, prout in litteris apostolicis inde con- fectis, de quibus vobis liquet, concesserit nobisque per suas litteras commiserit et dederit in mandatis, quod nos ad conueniendum no- biscum de certis gentibus armigeris loco decime cum illustrissimo prin- cipe domino Carolo, Romanorum imperatore semper augusto et Boemie rege, ad partes Italie ituris ipsos magistrum, priores, precep- tores ac fratres predictos compelleremus, ipsique magister, priores, preceptores et fratres ordinis b. Marie Theotonicorum Jerusalemitan. iuxta voluntatem domini nostri pape et commissionem nobis factam velint nobiscum conuenire de dictis gentibus armigeris, mandamus vobis, quatenus quoad exaccionem dicte decime in dictos magistrum, priores, preceptores, fratres et capellanos ordinis b. Marie Theotoni-
Strana 29
Copialbuch des Bertrand de Macello. 29 corum predictos nec in bonis ipsorum in partibus Alamannie consti- tutis potestatem vestram seu auctoritatem excommunicando, interdi- cendo et suspendendo eos uel alterum ipsorum propter nonsolucionem dicte decime nullatenus extendatis, volentes quod propter sentencias, si quas contra eos uel eorum aliquem aut in ipsorum prioratus, mo- nasteria, ecclesias aut capellas propter nonsolucionem dicte decime contra excepcionem in litteris apostolicis vobis directis contentas tule- ritis, in futurum ipsi magister, priores, preceptores, fratres ac capel- lani predicti communioni fidelium minime excludantur et diuina officia in eisdem et per eos nullatenus negligantur, donec aliud a nobis re- ceperitis in mandatis. In quorum etc. Datum Maguncie, die X. mensis Januarii, anno domini MCCCLXVII°. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 548'. 18. 1367, ian. 25. in Confluencia. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Macello verlängert den Termin zur Einhebung des päpstlichen Zehenten in den Erzdiöcesen Köln und Trier bis zum Sonntag Laetare 1367. Littera prorogacionis termini solucionis decime concessa dominis Coloniensi et Treuerensi archiepiscopis et eorum clericis. Reuerendis in Christo patribus dominis archiepiscopis Treuerensi, Coloniensi eorumque suffraganeis ceterisque prelatis et personis ec- clesiasticis quibuscunque exemptis et non exemptis in dyocesibus Treuerensi et Coloniensi vndique constitutis. Bertrandus de Massello, canonicus Lodouensis, licenciatus in decretis, capellanus domini nostri pape et apostolice sedis nuncius, salutem in domino. Noueritis nos litteras sanctissimi patris in Christo ac domini nostri, domini Vrbani, diuina prouidencia pape quinti, eius vera bulla plumbea in filo canapis more Romane curie impendenti bullatas, non cancellatas uel rasas, sed prorsus omni vicio et suspicione carentes, cum ea, qua decuit, reuerencia recepisse in hec verba : Vrbanus episcopus, seruus seruorum dei, d. f. Bertrando de Massello etc.... Dat. Auinione. IIII. Idus Nouembris pontificatus nostri anno quinto. Quarum quidem litterarum apostolicarum auctoritate, qua fun- gimur in hac parte, terminum purificacionis b. Marie virginis festi proxime affuturum ad soluendum decimam lacius in litteris apostolicis vobis directis narratum de consilio et assensu illustrissimi principis domini Caroli, Romanorum imperatoris semper augusti et Boemie regis, aliorumque prelatorum, principun, nobilium plurimorum secum in con-
Copialbuch des Bertrand de Macello. 29 corum predictos nec in bonis ipsorum in partibus Alamannie consti- tutis potestatem vestram seu auctoritatem excommunicando, interdi- cendo et suspendendo eos uel alterum ipsorum propter nonsolucionem dicte decime nullatenus extendatis, volentes quod propter sentencias, si quas contra eos uel eorum aliquem aut in ipsorum prioratus, mo- nasteria, ecclesias aut capellas propter nonsolucionem dicte decime contra excepcionem in litteris apostolicis vobis directis contentas tule- ritis, in futurum ipsi magister, priores, preceptores, fratres ac capel- lani predicti communioni fidelium minime excludantur et diuina officia in eisdem et per eos nullatenus negligantur, donec aliud a nobis re- ceperitis in mandatis. In quorum etc. Datum Maguncie, die X. mensis Januarii, anno domini MCCCLXVII°. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 548'. 18. 1367, ian. 25. in Confluencia. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Macello verlängert den Termin zur Einhebung des päpstlichen Zehenten in den Erzdiöcesen Köln und Trier bis zum Sonntag Laetare 1367. Littera prorogacionis termini solucionis decime concessa dominis Coloniensi et Treuerensi archiepiscopis et eorum clericis. Reuerendis in Christo patribus dominis archiepiscopis Treuerensi, Coloniensi eorumque suffraganeis ceterisque prelatis et personis ec- clesiasticis quibuscunque exemptis et non exemptis in dyocesibus Treuerensi et Coloniensi vndique constitutis. Bertrandus de Massello, canonicus Lodouensis, licenciatus in decretis, capellanus domini nostri pape et apostolice sedis nuncius, salutem in domino. Noueritis nos litteras sanctissimi patris in Christo ac domini nostri, domini Vrbani, diuina prouidencia pape quinti, eius vera bulla plumbea in filo canapis more Romane curie impendenti bullatas, non cancellatas uel rasas, sed prorsus omni vicio et suspicione carentes, cum ea, qua decuit, reuerencia recepisse in hec verba : Vrbanus episcopus, seruus seruorum dei, d. f. Bertrando de Massello etc.... Dat. Auinione. IIII. Idus Nouembris pontificatus nostri anno quinto. Quarum quidem litterarum apostolicarum auctoritate, qua fun- gimur in hac parte, terminum purificacionis b. Marie virginis festi proxime affuturum ad soluendum decimam lacius in litteris apostolicis vobis directis narratum de consilio et assensu illustrissimi principis domini Caroli, Romanorum imperatoris semper augusti et Boemie regis, aliorumque prelatorum, principun, nobilium plurimorum secum in con-
Strana 30
30 XXV. Adalbert Nováček. silio in ciuitate Herbipolensi assistencium eademque facienda et ad- implenda de decima persoluenda, que in litteris narrantur apostolicis supradictis, ex certis et legitimis causis de consilio predicto nos mouen- tibus in dominicam, qua cantatur Letare Jerusalem, proxime venturam prorogauimus et prorogamus ac sentencias in dictis litteris prolatas usque ad dominicam predictam suspendimus per presentes. In quorum testimonium sigillum nostrum duximus presentibus apendendum. Datum et actum in Confluencia, anno domini millesimo CCCLX septimo, XXV. die mensis Januarii. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 533. 19. 1367, feb. 1. Maguncie. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello fordert die Johanniter in Deutschland und Böhmen auf, entweder bis zum Sonntag Laetare den päpstlichen Zehent von ihren Gütern ab- zuliefern, oder sich mit ihm innerhalb awei Wochen wegen Ausrüstung einer bewaffneten Macht zum Zuge nach Italien zu vertragen. Processus vigore commissionis apostolice contra hospitalarios s. Johannis. Bertrandus de Massello etc. venerabilibus et religiosis viris hospitalis s. Johannis Jerusalemitani parcium Alamannie et regni Boemie prioratuum et domorum magistris, fratribus prioribus et pre- ceptoribus seu commendatoribus salutem in domino et mandatis nostris, ymo verius apostolicis, firmiter obedire. Litterass anctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Vrbani pape quinti eius vera bulla plumbea in filo canapis more Romane curie impendenti bullatas, non cancellatas uel rasas, sed prorsus omni vicio et suspicione carentes cum ea, qua decuit, reuerencia nos recepisse noueritis sub hiis verbis : Vrbanus episcopus etc. (ponatur totus tenor bulle) .. Nos igitur Bertrandus, nuncius prefatus, volentes mandatum apo- stolicum nobis commissum exequi debite et [deuote, prout] tenemur, predictas litteras apostolicas vobis magistro, fratribus prioribus et preceptoribus seu commendatoribus predictis et cuilibet vestrum inti- mamus et notificamus auctoritate apostolica nobis in hac parte com- missa, in virtute sancte obediencie et sub penis et sentenciis infrascriptis districte precipiendo vobis et cuilibet vestrum mandantes, indicentes et imponentes, quatenus vos magister, fratres priores et preceptores seu commendatores predicti in partibus Alamannie et regno Boemie constituti infra dominicam, qua cantatur in ecclesia dei Letare Jeru- salem, quam vobis et cuilibet vestrum pro trina et canonica monicione ac competenti et peremptorio termino assignamus, decimam omnium
30 XXV. Adalbert Nováček. silio in ciuitate Herbipolensi assistencium eademque facienda et ad- implenda de decima persoluenda, que in litteris narrantur apostolicis supradictis, ex certis et legitimis causis de consilio predicto nos mouen- tibus in dominicam, qua cantatur Letare Jerusalem, proxime venturam prorogauimus et prorogamus ac sentencias in dictis litteris prolatas usque ad dominicam predictam suspendimus per presentes. In quorum testimonium sigillum nostrum duximus presentibus apendendum. Datum et actum in Confluencia, anno domini millesimo CCCLX septimo, XXV. die mensis Januarii. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 533. 19. 1367, feb. 1. Maguncie. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello fordert die Johanniter in Deutschland und Böhmen auf, entweder bis zum Sonntag Laetare den päpstlichen Zehent von ihren Gütern ab- zuliefern, oder sich mit ihm innerhalb awei Wochen wegen Ausrüstung einer bewaffneten Macht zum Zuge nach Italien zu vertragen. Processus vigore commissionis apostolice contra hospitalarios s. Johannis. Bertrandus de Massello etc. venerabilibus et religiosis viris hospitalis s. Johannis Jerusalemitani parcium Alamannie et regni Boemie prioratuum et domorum magistris, fratribus prioribus et pre- ceptoribus seu commendatoribus salutem in domino et mandatis nostris, ymo verius apostolicis, firmiter obedire. Litterass anctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Vrbani pape quinti eius vera bulla plumbea in filo canapis more Romane curie impendenti bullatas, non cancellatas uel rasas, sed prorsus omni vicio et suspicione carentes cum ea, qua decuit, reuerencia nos recepisse noueritis sub hiis verbis : Vrbanus episcopus etc. (ponatur totus tenor bulle) .. Nos igitur Bertrandus, nuncius prefatus, volentes mandatum apo- stolicum nobis commissum exequi debite et [deuote, prout] tenemur, predictas litteras apostolicas vobis magistro, fratribus prioribus et preceptoribus seu commendatoribus predictis et cuilibet vestrum inti- mamus et notificamus auctoritate apostolica nobis in hac parte com- missa, in virtute sancte obediencie et sub penis et sentenciis infrascriptis districte precipiendo vobis et cuilibet vestrum mandantes, indicentes et imponentes, quatenus vos magister, fratres priores et preceptores seu commendatores predicti in partibus Alamannie et regno Boemie constituti infra dominicam, qua cantatur in ecclesia dei Letare Jeru- salem, quam vobis et cuilibet vestrum pro trina et canonica monicione ac competenti et peremptorio termino assignamus, decimam omnium
Strana 31
Copialbuch des Bertrand de Macello. 31 fructuum, reddituum et prouentuum ecclesiasticorum beneficiorum pre- sentis anni quorumcunque, que in partibus Alamannie et regno Boemie obtinetis, iuxta litterarum apostolicarum predictarum seriem et te- norem colligere et nobis seu a nobis deputatis assignare non post- ponatis vel ad conueniendum seu concordandum nobiscum de certis gentibus armigeris cum serenissimo principe domino Carolo, Roma- norum imperatore semper augusto et Boemie rege illustri, ad partes Italie contra quosdam iniquitatis filios comitiuas se appellantes ituris ad nos infra XV dierum spacium a die presentacionis presencium vobis seu alicui vestrum facta in antea computandorum legitime in ciuitate[m] Maguntina[m] veniatis et nobiscum conueniatis et concordetis de huiusmodi gentibus armigeris iuxta dictarum eciam litterarum apo- stolicarum et commissionum nobis factarum seriem et tenorem. Alioquin si mandatis nostris, ymo verius apostolicis, non obedie- ritis in hac parte, ut prefertur, in vos magistrum, fratres, priores et preceptores seu commendatores predictos et quemlibet vestrum ex- communicacionis et in cuiuslibet vestrum conuentus, prioratus, domus, preceptorias, ecclesias et hospitalia antedicta ac in assembleyam sus- pensionis sentencias exnunc prout extunc et extunc prout exnunc in hiis scriptis dicta canonica monicione premissa ferimus et eciam pro- mulgamus, absolucione omnium illorum, qui prefatas nostras sentencias uel earum aliqui (!) incurrerint nobis uel superiori nostro omnino reseruata. In quorum omnium testimonium presentes litteras seu pre- sens publicum instrumentum per notarium nostrum subscriptum scribi et publicari mandauimus et nostri sigilli appensione muniri. Datum et actum Moguncie, in hospicio prepositure Moguntine, die prima mensis Februarii, anno a natiuitate domini MCCCLX septimo, pontificatus dicti domini pape anno quinto. Presentibus honorabilibus viris do- minis Johanne de Sarburg et Nicolao de Dýpach presbiteris, ecclesie Maguntine vicariis, testibus ad premissa vocatis. Et ego Johannes Rummulonis de Gamundia, clericus Augustensis dyocesis, publicus imperiali auctoritate notarius et dicti domini nuncii scriba, premissas litteras apostolicas huic presenti instrumento insertas de originali bulla nil addito nichilque remoto extraxi premissisque onmibus et singulis, dum sic per dictum dominum nuncium fierent et agerentur, una cum dictis testibus presens interfui, indeque de mandato dicti domini nuncii hoc presens publicum instrumentum manu mea propria scriptum confeci, publicaui et signo meo signaui consweto in testimonium premissorum requisitus. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 537.
Copialbuch des Bertrand de Macello. 31 fructuum, reddituum et prouentuum ecclesiasticorum beneficiorum pre- sentis anni quorumcunque, que in partibus Alamannie et regno Boemie obtinetis, iuxta litterarum apostolicarum predictarum seriem et te- norem colligere et nobis seu a nobis deputatis assignare non post- ponatis vel ad conueniendum seu concordandum nobiscum de certis gentibus armigeris cum serenissimo principe domino Carolo, Roma- norum imperatore semper augusto et Boemie rege illustri, ad partes Italie contra quosdam iniquitatis filios comitiuas se appellantes ituris ad nos infra XV dierum spacium a die presentacionis presencium vobis seu alicui vestrum facta in antea computandorum legitime in ciuitate[m] Maguntina[m] veniatis et nobiscum conueniatis et concordetis de huiusmodi gentibus armigeris iuxta dictarum eciam litterarum apo- stolicarum et commissionum nobis factarum seriem et tenorem. Alioquin si mandatis nostris, ymo verius apostolicis, non obedie- ritis in hac parte, ut prefertur, in vos magistrum, fratres, priores et preceptores seu commendatores predictos et quemlibet vestrum ex- communicacionis et in cuiuslibet vestrum conuentus, prioratus, domus, preceptorias, ecclesias et hospitalia antedicta ac in assembleyam sus- pensionis sentencias exnunc prout extunc et extunc prout exnunc in hiis scriptis dicta canonica monicione premissa ferimus et eciam pro- mulgamus, absolucione omnium illorum, qui prefatas nostras sentencias uel earum aliqui (!) incurrerint nobis uel superiori nostro omnino reseruata. In quorum omnium testimonium presentes litteras seu pre- sens publicum instrumentum per notarium nostrum subscriptum scribi et publicari mandauimus et nostri sigilli appensione muniri. Datum et actum Moguncie, in hospicio prepositure Moguntine, die prima mensis Februarii, anno a natiuitate domini MCCCLX septimo, pontificatus dicti domini pape anno quinto. Presentibus honorabilibus viris do- minis Johanne de Sarburg et Nicolao de Dýpach presbiteris, ecclesie Maguntine vicariis, testibus ad premissa vocatis. Et ego Johannes Rummulonis de Gamundia, clericus Augustensis dyocesis, publicus imperiali auctoritate notarius et dicti domini nuncii scriba, premissas litteras apostolicas huic presenti instrumento insertas de originali bulla nil addito nichilque remoto extraxi premissisque onmibus et singulis, dum sic per dictum dominum nuncium fierent et agerentur, una cum dictis testibus presens interfui, indeque de mandato dicti domini nuncii hoc presens publicum instrumentum manu mea propria scriptum confeci, publicaui et signo meo signaui consweto in testimonium premissorum requisitus. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 537.
Strana 32
32 XXV. Adalbert Nováček: Die III mensis Februarii fuit intimatus processus super decimis uel conuencione facienda cum legato de gentibus armigeris commen- datori domus s. Johannis Jerusalemitani Maguntino tanquam vno de membris ordinis predicti, et instrumentum recepit Petrus de Bacharaco, notarius Maguntinus. Ibid. f. 537. 20. 1367, feb. 5. Maguncie. — Dieselbe Aufforderung (wie Nro. 19) an den Deutschen Orden. Similis processus factus contra fratres b. Maric Theotonicorum. Bertrandus etc. Venerabilibus et religiosis viris magistro, fratribus, prioribus et preceptoribus seu commendatoribus prioratuum et domorum ordinis b. Marie Theotonicorum parcium Alamannie salutem in do- mino et mandatis nostris, ymmo verius apostolicis, firmiter obedire. Litteras sanctissimi in Christo patris etc. Vrbanus etc. (ponatur totus tenor). Nos igitur Bertrandus etc. (ut supra mutatis mutandis). Actum die quinta mensis Februarii, anno et loco quibus supra. Fuit autem terminus eis assignatus, ut VIII die post publicacionem veniant Ma- gunciam. Presentibus domino Nicolao de Dýpach et Theoderico de Cliuis, in ecclesia Maguntina vicariis, testibus etc. Et ego Johannes Rummulonis, notarius etc. ut supra. Die sabbati VI mensis Februarii anno quo supra fuit intimatus processus predictus super decimis prout continetur in eo .. magistro Alamannie fratrum b. Marie Theotonicorum Alamannie in Frankin- ford, et instrumentum recepit Johannes Rummulonis, notarius predictus. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 537. 21. 1367, feb. 6. [Maguncie]. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello verlängert dem Deutschen Orden die Frist zur Besprechung wegen Ausrüstung einer Kriegerschaar zum Zuge nach Italien um 8 Tage. Die sabbati, VI dicti mensis Februarii, dominus Bertrandus pro- rogauit terminum, quo magister ordinis b. Marie Theotonicorum coram eo debuit compareri et conuenire cum eo de numero gencium armi- gerarum, usque a die crastina ad octo dies, et suspendit interim sentencias. Reg. Avin. Urb. V. a V. p. 1 f 547'.
32 XXV. Adalbert Nováček: Die III mensis Februarii fuit intimatus processus super decimis uel conuencione facienda cum legato de gentibus armigeris commen- datori domus s. Johannis Jerusalemitani Maguntino tanquam vno de membris ordinis predicti, et instrumentum recepit Petrus de Bacharaco, notarius Maguntinus. Ibid. f. 537. 20. 1367, feb. 5. Maguncie. — Dieselbe Aufforderung (wie Nro. 19) an den Deutschen Orden. Similis processus factus contra fratres b. Maric Theotonicorum. Bertrandus etc. Venerabilibus et religiosis viris magistro, fratribus, prioribus et preceptoribus seu commendatoribus prioratuum et domorum ordinis b. Marie Theotonicorum parcium Alamannie salutem in do- mino et mandatis nostris, ymmo verius apostolicis, firmiter obedire. Litteras sanctissimi in Christo patris etc. Vrbanus etc. (ponatur totus tenor). Nos igitur Bertrandus etc. (ut supra mutatis mutandis). Actum die quinta mensis Februarii, anno et loco quibus supra. Fuit autem terminus eis assignatus, ut VIII die post publicacionem veniant Ma- gunciam. Presentibus domino Nicolao de Dýpach et Theoderico de Cliuis, in ecclesia Maguntina vicariis, testibus etc. Et ego Johannes Rummulonis, notarius etc. ut supra. Die sabbati VI mensis Februarii anno quo supra fuit intimatus processus predictus super decimis prout continetur in eo .. magistro Alamannie fratrum b. Marie Theotonicorum Alamannie in Frankin- ford, et instrumentum recepit Johannes Rummulonis, notarius predictus. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 537. 21. 1367, feb. 6. [Maguncie]. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello verlängert dem Deutschen Orden die Frist zur Besprechung wegen Ausrüstung einer Kriegerschaar zum Zuge nach Italien um 8 Tage. Die sabbati, VI dicti mensis Februarii, dominus Bertrandus pro- rogauit terminum, quo magister ordinis b. Marie Theotonicorum coram eo debuit compareri et conuenire cum eo de numero gencium armi- gerarum, usque a die crastina ad octo dies, et suspendit interim sentencias. Reg. Avin. Urb. V. a V. p. 1 f 547'.
Strana 33
Copialbuch des Bertrand de Macello. 33 Nota eciam, quod terminus solucionis decime est generaliter prorogatus omnibus clericis Alamannie et Boemie, qui ad decimam soluendam tenentur, de consensu domini imperatoris hinc ad domini- cam, qua cantatur Letare etc. Ibid. f. 548. 22. 1367, feb. 10. Maguncie. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello verlängert dem Johanniter-Orden den Termin zur Besprechung wegen Ausrüstung einer Kriegerschaar zum Zuge nach Italien bis zum Sonntag Laetare 1367. Sequuntur littere dilacionum seu prorogacionum terminorum solucionum decime, et primo dilacio termini conuencionis faciende cum legato per hospitalarios s. Johannis Jerusalemitani. Bertrandus de Macello etc. nuncius. Venerabilibus et religiosis viris .. magistro, prioribus, preceptoribus ac fratribus hospitalis sancti Johannis Jerusalemitani in partibus Alamannie constitutis salutem in domino et presentibus dare fidem. Cum nos alias per nostros certi tenoris processus auctoritate apostolica vos et quemlibet vestrum monuerimus vobisque et cuilibet vestrum mandauerimus sub certis penis et sentenciis in eisdem precessibus contentis, quatinus decimam partem presentis anni reddituum ot prouentuum omnium ecclesiasti- corum beneficiorum, que in Alamannia obtinetis, infra certum tempus nobis assignaretis vel ad nos infra certum tempus nondum lapsum legitime veniretis et de certis gentibus armigeris cum illustrissimo principe domino Carolo, Romanorum imperatore semper augusto et Boemie rege, versus Italiam ituris nobiscum conueniretis, vosque infra eundem terminum de dicto certo numero gencium armigerarum aliis arduis impediti negociis conuenire commode minime poteratis, licet de dictis gentibus armigeris in nostri absencia de numero tamen in- certo cum dicto domino imperatore conueneritis, propter que senten- cias in ipsis processibus contentas incurrere dubitatis; quare sup- plicastis, vobis prouideri per nos de remedio oportuno. Nos igitur, volentes de huiusmodi vobis prouidere remedio ,ter- minum predictum ad conueniendum nobiscum de dictis gentibus armi- geris prorogamus et sentencias in ipsis processibus contentas hinc ad dominicam, qua cantatur in ecclesia dei Letare Jerusalem, suspendimus in hiis scriptis, alia mandata in ipsis processibus contenta in suo Phil.-histor. Classe. 1895. 3
Copialbuch des Bertrand de Macello. 33 Nota eciam, quod terminus solucionis decime est generaliter prorogatus omnibus clericis Alamannie et Boemie, qui ad decimam soluendam tenentur, de consensu domini imperatoris hinc ad domini- cam, qua cantatur Letare etc. Ibid. f. 548. 22. 1367, feb. 10. Maguncie. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello verlängert dem Johanniter-Orden den Termin zur Besprechung wegen Ausrüstung einer Kriegerschaar zum Zuge nach Italien bis zum Sonntag Laetare 1367. Sequuntur littere dilacionum seu prorogacionum terminorum solucionum decime, et primo dilacio termini conuencionis faciende cum legato per hospitalarios s. Johannis Jerusalemitani. Bertrandus de Macello etc. nuncius. Venerabilibus et religiosis viris .. magistro, prioribus, preceptoribus ac fratribus hospitalis sancti Johannis Jerusalemitani in partibus Alamannie constitutis salutem in domino et presentibus dare fidem. Cum nos alias per nostros certi tenoris processus auctoritate apostolica vos et quemlibet vestrum monuerimus vobisque et cuilibet vestrum mandauerimus sub certis penis et sentenciis in eisdem precessibus contentis, quatinus decimam partem presentis anni reddituum ot prouentuum omnium ecclesiasti- corum beneficiorum, que in Alamannia obtinetis, infra certum tempus nobis assignaretis vel ad nos infra certum tempus nondum lapsum legitime veniretis et de certis gentibus armigeris cum illustrissimo principe domino Carolo, Romanorum imperatore semper augusto et Boemie rege, versus Italiam ituris nobiscum conueniretis, vosque infra eundem terminum de dicto certo numero gencium armigerarum aliis arduis impediti negociis conuenire commode minime poteratis, licet de dictis gentibus armigeris in nostri absencia de numero tamen in- certo cum dicto domino imperatore conueneritis, propter que senten- cias in ipsis processibus contentas incurrere dubitatis; quare sup- plicastis, vobis prouideri per nos de remedio oportuno. Nos igitur, volentes de huiusmodi vobis prouidere remedio ,ter- minum predictum ad conueniendum nobiscum de dictis gentibus armi- geris prorogamus et sentencias in ipsis processibus contentas hinc ad dominicam, qua cantatur in ecclesia dei Letare Jerusalem, suspendimus in hiis scriptis, alia mandata in ipsis processibus contenta in suo Phil.-histor. Classe. 1895. 3
Strana 34
34 XXV. Adalbert Nováček: robore permansura volentes tamen et mandantes, quod infra dictam dominicam vos magister, priores, preceptores ac fratres predicti seu alter vestrum de conuencione facta cum dicto domino imperatore et de numero gencium armigerarum predictorum nobis faciatis plenam fidem, alioquin sentencias in dictis nostris processibus contentas in- curratis ipso facto. In quorum testimonium presentes litteras fieri fecimus et nostri sigilli appensione muniri. Datum Maguncie, die X mensis Februarii, anno domini MCCCLXVII, indiccione V, pontificatus sanctissimi patris et domini nostri domini Vrbani, diuina prouidencia pape V., anno quinto. Reg. Avin. Vrb. V a. V p. I. f. 547. 23. 1367, feb. 21. Alteuil. — Der Deutsche Orden verpflichtet sich, 25 be- waffnete Ordensbrüder und 25 Söldner anstatt des päpstlichen Zehenten zum Zuge des Kaisers nach Italien auszurüsten. Nouerint vniuersi hoc presens publicum instrumentum inspecturi, quod, cum honorabilis vir dominus Bertrandus de Macello, canonicus Ledouensis, licenciatus in decretis, domini nostri pape capellanus et apostolice sedis nuncius, auctoritate apostolica per suos certi tenoris processus ac sub certis penis et sentenciis monuisset venerabiles et religiosos viros magistrum aliosque preceptores, priores ac fratres hospitalis b. Marie Theotonicorum parcium Alamannie, ut infra certum tempus nominatum concordarent et conuenirent cum eo loco decime fructuum beneficiorum ecclesiasticorum presentis anni, que obtinent in dicta Alamania, de certis gentibus armigeris cum illustrissimo prin- cipe et domino, domino Carolo, Romanorum imperatore, ad Italie partes ituris, venerabiles et religiosi viri fratres Conradus, domus Maguntine commendator, et Amlungus de Vlma diocesis Constanciensis dicti ordinis nomine et vice, ut dixerunt, honorabilis viri et fratris Philippi de Pickenbach, ordinis b. Marie Theotonicorum magistri in Alemania, anno a natiuitate domini M'CCCLX septimo, indiccione quinta, die XXI mensis Februarii, pontificatus sanctissimi patris et domini nostri, domini Vrbani, divina prouidencia pape V", anno quinto cum reuerendo in Christo patre et domino, domino Gerlaco, dei gracia archiepiscopo Maguntino, ac Bertrando, nuncio prefato, in presencia mei notarii publici et testium subscriptorum loco decime eis per dictum dominum Bertrandum auctoritate apostolica imposite concor- darunt et promiserunt bona fide, se velle seruire dictis dominis nostris
34 XXV. Adalbert Nováček: robore permansura volentes tamen et mandantes, quod infra dictam dominicam vos magister, priores, preceptores ac fratres predicti seu alter vestrum de conuencione facta cum dicto domino imperatore et de numero gencium armigerarum predictorum nobis faciatis plenam fidem, alioquin sentencias in dictis nostris processibus contentas in- curratis ipso facto. In quorum testimonium presentes litteras fieri fecimus et nostri sigilli appensione muniri. Datum Maguncie, die X mensis Februarii, anno domini MCCCLXVII, indiccione V, pontificatus sanctissimi patris et domini nostri domini Vrbani, diuina prouidencia pape V., anno quinto. Reg. Avin. Vrb. V a. V p. I. f. 547. 23. 1367, feb. 21. Alteuil. — Der Deutsche Orden verpflichtet sich, 25 be- waffnete Ordensbrüder und 25 Söldner anstatt des päpstlichen Zehenten zum Zuge des Kaisers nach Italien auszurüsten. Nouerint vniuersi hoc presens publicum instrumentum inspecturi, quod, cum honorabilis vir dominus Bertrandus de Macello, canonicus Ledouensis, licenciatus in decretis, domini nostri pape capellanus et apostolice sedis nuncius, auctoritate apostolica per suos certi tenoris processus ac sub certis penis et sentenciis monuisset venerabiles et religiosos viros magistrum aliosque preceptores, priores ac fratres hospitalis b. Marie Theotonicorum parcium Alamannie, ut infra certum tempus nominatum concordarent et conuenirent cum eo loco decime fructuum beneficiorum ecclesiasticorum presentis anni, que obtinent in dicta Alamania, de certis gentibus armigeris cum illustrissimo prin- cipe et domino, domino Carolo, Romanorum imperatore, ad Italie partes ituris, venerabiles et religiosi viri fratres Conradus, domus Maguntine commendator, et Amlungus de Vlma diocesis Constanciensis dicti ordinis nomine et vice, ut dixerunt, honorabilis viri et fratris Philippi de Pickenbach, ordinis b. Marie Theotonicorum magistri in Alemania, anno a natiuitate domini M'CCCLX septimo, indiccione quinta, die XXI mensis Februarii, pontificatus sanctissimi patris et domini nostri, domini Vrbani, divina prouidencia pape V", anno quinto cum reuerendo in Christo patre et domino, domino Gerlaco, dei gracia archiepiscopo Maguntino, ac Bertrando, nuncio prefato, in presencia mei notarii publici et testium subscriptorum loco decime eis per dictum dominum Bertrandum auctoritate apostolica imposite concor- darunt et promiserunt bona fide, se velle seruire dictis dominis nostris
Strana 35
Copialbuch des Bertrand de Macello. 35 pape et imperatori per sex menses cum vigintiquinque fratribus ga leatis dicti ordinis et vigintiquinque militaribus armigeribus secularibus bene et condecenter armatis et munitis iuxta morem solitum et con- suetum ituris sub banerio dicti domini imperatoris [vel] capitaneorum suorum ad Italie partes. Quas quidem concordiam, conuencionem et promissionem do- minus Bertrandus, nuncius prefatus, de consilio dicti domini archi- episcopi et assensu ratam, gratam habuit et acceptam attento et in parcium deducto, quod ipse dominus frater Philippus, magister b. Marie, ipsis dominis imperatore et Bertrando nuncio seu ab eis seu eorum altero ad hoc deputatis requisitus tamen pro parte ipsorum debeat et teneatur reddere racionem tam de pecuniis dicte decime eis imposite, quam de expensis dictis gentibus armigeris factis. De quibus omnibus dicti domini fratres Conradus et Amlungus nomine dicti magistri ac Bertrandus nuncius pecierunt sibi fieri publica in- strumenta per me notarium publicum subscriptum. Acta sunt hec in Alteuil diocesis Maguntine, in hospicio dicti domini archiepiscopi, pre- sentibus venerabilibus viris dominis Friderico Swap, decretorum doc- tore, s. Stephani et Theoderico de Ilenuelt, s. Mauricii Maguntinarum ecclesiarum prepositis, ac magistro Petro de Bacheraco, notario pre- positure Maguntine, testibus ad premissa vocatis et rogatis. Et ego Johannes Rummulonis de Gamundia, clericus Augustensis, publicus imperiali auctoritate notarius et dicti domini Bertrandi scriba, premissis conuencioni, promissioni, acceptacioni, voluntati et omnibus aliis et singulis, dum sic per dictos dominos Conradum et Amlungum fierent et promitterentur ac per dominum Bertrandum acceptarentur, una cum dictis testibus presens interfui et ea sic vidi fieri et audiui, indeque hoc presens publicum instrumentum manu mea propria scriptum eoque sic scripto et sigillo dicti domini Philippi, ma- gistri ordinis beate Marie Theotonicorum predicti, impendenti sigillato hic me subscripsi et signo meo signaui consueto. Et constat mihi de rasuris factis in XVI linea de diccione Marie usque ad diccionem ipsis in eadem linea, et in XVIII linea de diccione pecuniis usque ad diccionem dicte decime, et de addicionibus eis imposite cum signo /. requisitus in testimonium premissorum. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 554.
Copialbuch des Bertrand de Macello. 35 pape et imperatori per sex menses cum vigintiquinque fratribus ga leatis dicti ordinis et vigintiquinque militaribus armigeribus secularibus bene et condecenter armatis et munitis iuxta morem solitum et con- suetum ituris sub banerio dicti domini imperatoris [vel] capitaneorum suorum ad Italie partes. Quas quidem concordiam, conuencionem et promissionem do- minus Bertrandus, nuncius prefatus, de consilio dicti domini archi- episcopi et assensu ratam, gratam habuit et acceptam attento et in parcium deducto, quod ipse dominus frater Philippus, magister b. Marie, ipsis dominis imperatore et Bertrando nuncio seu ab eis seu eorum altero ad hoc deputatis requisitus tamen pro parte ipsorum debeat et teneatur reddere racionem tam de pecuniis dicte decime eis imposite, quam de expensis dictis gentibus armigeris factis. De quibus omnibus dicti domini fratres Conradus et Amlungus nomine dicti magistri ac Bertrandus nuncius pecierunt sibi fieri publica in- strumenta per me notarium publicum subscriptum. Acta sunt hec in Alteuil diocesis Maguntine, in hospicio dicti domini archiepiscopi, pre- sentibus venerabilibus viris dominis Friderico Swap, decretorum doc- tore, s. Stephani et Theoderico de Ilenuelt, s. Mauricii Maguntinarum ecclesiarum prepositis, ac magistro Petro de Bacheraco, notario pre- positure Maguntine, testibus ad premissa vocatis et rogatis. Et ego Johannes Rummulonis de Gamundia, clericus Augustensis, publicus imperiali auctoritate notarius et dicti domini Bertrandi scriba, premissis conuencioni, promissioni, acceptacioni, voluntati et omnibus aliis et singulis, dum sic per dictos dominos Conradum et Amlungum fierent et promitterentur ac per dominum Bertrandum acceptarentur, una cum dictis testibus presens interfui et ea sic vidi fieri et audiui, indeque hoc presens publicum instrumentum manu mea propria scriptum eoque sic scripto et sigillo dicti domini Philippi, ma- gistri ordinis beate Marie Theotonicorum predicti, impendenti sigillato hic me subscripsi et signo meo signaui consueto. Et constat mihi de rasuris factis in XVI linea de diccione Marie usque ad diccionem ipsis in eadem linea, et in XVIII linea de diccione pecuniis usque ad diccionem dicte decime, et de addicionibus eis imposite cum signo /. requisitus in testimonium premissorum. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 554.
Strana 36
36 XXV. Adalbert Nováček: 24. 1367, ƒeb. 21. Alteuil. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello weist dem Deutschen Orden zur Ausrüstung einer Söldnerschaar den päpstlichen Zehent der Wormser Diöcese an. Assignacio facta magistro et fratribus b. Marie Theutonicorum de peccunia soluenda in dyocesi Wormaciensi racione decime uel alterius subsidii. Nouerint vniuersi presentes litteras seu presens publicum instru- mentum inspecturi, quod nos Bertrandus de Massello, canonicus Le- douensis, licenciatus in decretis, domini nostri pape capellanus et apostolice sedis nuncius, attendentes grata seruicia, que cum gentibus armigeris venerabiles et religiosi viri fratres Philippus de Pickenbach, honorabilis magister, ac priores, preceptores, et fratres ordinis b. Marie Theotonicorum parcium Alamanie sanctissimo patri et domino nostro, domino Vrbano, diuina prouidencia pape quinto, ac illustrissimo principi domino Carolo, Romanorum imperatori semper augusto, ad partes Italie per sex menses seruiendo intendunt facere indefessi, de mandato do- mini imperatoris predicti et consilio reuerendissimi patris et domini domini Gerlaci, archiepiscopi Maguntini, decimam partem fructuum, reddituum et prouentuum omnium beneficiorum ecclesiasticorum ciui- tatis et diocesis Wormaciensis, que anno presenti per dictum dominum nostrum papam omnibus et singulis personis ecclesiasticis exemptis et non exemptis certis exceptis personis parcium Alamanie et regni Boemie imposita existit, seu aliam summam peccunie quamcunque, si qua loco dicte decime per .. episcopum Wormaciensem a clero sue diocesis et ciuitatis leuetur et exigatur, auctoritate apostolica in sub- sidium expensarum dictarum gencium armigerarum ipsis fratribus.. magistro, preceptoribus et prioribus hospitalis b. Marie Theotonicorum Jerusalemitani damus et assignamus, dantes eidem magistro potestatem et speciale mandatum dictas peccunias, cum per dictum dominum .. episcopum Wormaciensem a clero sue ciuitatis et dioc. in toto uel in parte leuate et exacte fuerint, per se uel alium ab ipso episcopo Wormaciensi petendi et recipiendi vice nostra et de receptis quitandi. Volumus tamen, quod ipse magister de summa peccunie, quam rece- perit, nobis teneatur reddere racionem. In quorum testimonium pre- sentes litteras per notarium publicum et scribam nostrum subscriptum scribi et publicari mandauimus et nostri sigilli appensione muniri. Datum et actum Altauil dioc. Maguntine, anno a natiuitate domini M'CCCLX septimo, die XXI mensis Februarii, pontificatus dicti do- mini nostri pape anno quinto. Presentibus reuerendo in Christo patre
36 XXV. Adalbert Nováček: 24. 1367, ƒeb. 21. Alteuil. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello weist dem Deutschen Orden zur Ausrüstung einer Söldnerschaar den päpstlichen Zehent der Wormser Diöcese an. Assignacio facta magistro et fratribus b. Marie Theutonicorum de peccunia soluenda in dyocesi Wormaciensi racione decime uel alterius subsidii. Nouerint vniuersi presentes litteras seu presens publicum instru- mentum inspecturi, quod nos Bertrandus de Massello, canonicus Le- douensis, licenciatus in decretis, domini nostri pape capellanus et apostolice sedis nuncius, attendentes grata seruicia, que cum gentibus armigeris venerabiles et religiosi viri fratres Philippus de Pickenbach, honorabilis magister, ac priores, preceptores, et fratres ordinis b. Marie Theotonicorum parcium Alamanie sanctissimo patri et domino nostro, domino Vrbano, diuina prouidencia pape quinto, ac illustrissimo principi domino Carolo, Romanorum imperatori semper augusto, ad partes Italie per sex menses seruiendo intendunt facere indefessi, de mandato do- mini imperatoris predicti et consilio reuerendissimi patris et domini domini Gerlaci, archiepiscopi Maguntini, decimam partem fructuum, reddituum et prouentuum omnium beneficiorum ecclesiasticorum ciui- tatis et diocesis Wormaciensis, que anno presenti per dictum dominum nostrum papam omnibus et singulis personis ecclesiasticis exemptis et non exemptis certis exceptis personis parcium Alamanie et regni Boemie imposita existit, seu aliam summam peccunie quamcunque, si qua loco dicte decime per .. episcopum Wormaciensem a clero sue diocesis et ciuitatis leuetur et exigatur, auctoritate apostolica in sub- sidium expensarum dictarum gencium armigerarum ipsis fratribus.. magistro, preceptoribus et prioribus hospitalis b. Marie Theotonicorum Jerusalemitani damus et assignamus, dantes eidem magistro potestatem et speciale mandatum dictas peccunias, cum per dictum dominum .. episcopum Wormaciensem a clero sue ciuitatis et dioc. in toto uel in parte leuate et exacte fuerint, per se uel alium ab ipso episcopo Wormaciensi petendi et recipiendi vice nostra et de receptis quitandi. Volumus tamen, quod ipse magister de summa peccunie, quam rece- perit, nobis teneatur reddere racionem. In quorum testimonium pre- sentes litteras per notarium publicum et scribam nostrum subscriptum scribi et publicari mandauimus et nostri sigilli appensione muniri. Datum et actum Altauil dioc. Maguntine, anno a natiuitate domini M'CCCLX septimo, die XXI mensis Februarii, pontificatus dicti do- mini nostri pape anno quinto. Presentibus reuerendo in Christo patre
Strana 37
Copialbuch des Bertrand de Macello. 37 domino archiepiscopo Maguntino predicto et venerabilibus viris do- minis Friderico, decretorum doctore, s. Stephani et Theoderico de Ilenuelt, s. Mauricii Maguntinarum ecclesiarum prepositis, ac magistro Petro de Bacheraco, notario prepositure Maguntine, testibus ad pre- missa vocatis et rogatis. Et ego Johannes Rummulonis de Gamundia, clericus Augustensis dioc., publicus imperialis auctoritate notarius et dicti domini Bertrandi nuncii scriba, dicte decime seu pecuniarum assignacioni et potestatis dacioni predictarum aliis omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, in opido Alteuil et hospicio dicti domini archiepiscopi anno a natiui- tate domini M'CCCLX septimo, die XXI mensis Februarii, pontificatus dicti domini nostri pape anno quinto, darentur et assignarentur per dictum dominum Bertrandum, ut prefertur, presens fui indeque hoc presens publicum instrumentum de mandato ipsius domini Bertrandi et ad requisicionem Conradi et Amlungi, fratrum b. Marie Theotonicorum, nomine dicti fratris Philippi petencium manu mea scripsi propria et publicaui ac signo meo signaui consueto in testimonium premissorum requisitus. Reg. Avin. Vrb. V. a. V. p. I. f. 543. 25. 1367, mart. 20. Maguncie. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Macello verlängert in der Mainzer Erzdiöcese denjenigen, die sich an- statt der Zahlung des päpstlichen Zehenten zu einer andern Leistung herbeilassen wollen, den Termin zur Besprechung über diese Ange- legenheit bis zum ersten Sonntage nach Ostern 1367. Prorogacio termini facta archiepiscopo et clero ciuitatis et dyoc. Maguntine et aliis in presenti prorogacione contentis ad conueniendum de vno congruo subsidio loco decime ipsis imposite. Bertrandus de Macello etc. Venerabilibus viris abbatibus, decanis et capitulis ceterisque ecclesiarum et monasteriorum prelatis et per- sonis ecclesiasticis secularibus et regularibus exemptis et non exemptis Maguntine, Wormaciensis ac Augustensis ciuitatum et dioc. salutem in domino et presentibus dare fidem. Nuper sanctissimus pater et dominus noster, dominus Vrbanus, diuina prouidencia papa quintus. decimam omnium fructuum, reddituum et prouentuum presentis anni archiepiscoporum et episcoporum aliorumque prelatorum ac clericorum et personarum ecclesiasticarum exemptorum et non exemptorum omnium parcium Alamannie et Boemie certis exceptis personis ex certis causis
Copialbuch des Bertrand de Macello. 37 domino archiepiscopo Maguntino predicto et venerabilibus viris do- minis Friderico, decretorum doctore, s. Stephani et Theoderico de Ilenuelt, s. Mauricii Maguntinarum ecclesiarum prepositis, ac magistro Petro de Bacheraco, notario prepositure Maguntine, testibus ad pre- missa vocatis et rogatis. Et ego Johannes Rummulonis de Gamundia, clericus Augustensis dioc., publicus imperialis auctoritate notarius et dicti domini Bertrandi nuncii scriba, dicte decime seu pecuniarum assignacioni et potestatis dacioni predictarum aliis omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, in opido Alteuil et hospicio dicti domini archiepiscopi anno a natiui- tate domini M'CCCLX septimo, die XXI mensis Februarii, pontificatus dicti domini nostri pape anno quinto, darentur et assignarentur per dictum dominum Bertrandum, ut prefertur, presens fui indeque hoc presens publicum instrumentum de mandato ipsius domini Bertrandi et ad requisicionem Conradi et Amlungi, fratrum b. Marie Theotonicorum, nomine dicti fratris Philippi petencium manu mea scripsi propria et publicaui ac signo meo signaui consueto in testimonium premissorum requisitus. Reg. Avin. Vrb. V. a. V. p. I. f. 543. 25. 1367, mart. 20. Maguncie. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Macello verlängert in der Mainzer Erzdiöcese denjenigen, die sich an- statt der Zahlung des päpstlichen Zehenten zu einer andern Leistung herbeilassen wollen, den Termin zur Besprechung über diese Ange- legenheit bis zum ersten Sonntage nach Ostern 1367. Prorogacio termini facta archiepiscopo et clero ciuitatis et dyoc. Maguntine et aliis in presenti prorogacione contentis ad conueniendum de vno congruo subsidio loco decime ipsis imposite. Bertrandus de Macello etc. Venerabilibus viris abbatibus, decanis et capitulis ceterisque ecclesiarum et monasteriorum prelatis et per- sonis ecclesiasticis secularibus et regularibus exemptis et non exemptis Maguntine, Wormaciensis ac Augustensis ciuitatum et dioc. salutem in domino et presentibus dare fidem. Nuper sanctissimus pater et dominus noster, dominus Vrbanus, diuina prouidencia papa quintus. decimam omnium fructuum, reddituum et prouentuum presentis anni archiepiscoporum et episcoporum aliorumque prelatorum ac clericorum et personarum ecclesiasticarum exemptorum et non exemptorum omnium parcium Alamannie et Boemie certis exceptis personis ex certis causis
Strana 38
38 XXV. Adalbert Nováček: leuandam et exigendam per locorum ordinarios singulos eorum in suis ciuitatibus et diocesibus infra certum tempus sub certis penis et sentenciis imposuit, prout in litteris apostolicis inde confectis plenius continetur, uigore quarum litterarum apostolicarum reuerendi in Christo patres et domini domini Maguntinus, Wormaciensis et Augustensis episcopi volentes mandatis apostolicis obedire singuli ipsorum per certos suos processus mandauerant vobis abbatibus, decanis, capitulis ceterisque ecclesiarum et monasteriorum prelatis et personis ecclesiasticis ex- emptis et non exemptis ipsarum ciuitatum et dioc. predictarum, qua- tenus quilibet vestrum [decimam predictam] infra dominicam, qua can- tatur Letare Jerusalem, sub certis penis et sentenciis in eisdem con- tentis suis collectoribus ad hoc deputatis soluere teneatur. Cum itaque vos intendatis pro dicta decima cum serenissimo principe ac domino, domino Carolo, Romanorum imperatore semper augusto ac Boemie rege illustri, ac nobiscum alias amicabiliter con- uenire et concordare et verisimiliter dubitatis, quod infra dictam dominicam Letare absque periculo animarum vestrarum ad eundem imperatorem venire et cum ipso ac nobiscum concordare seu conuenire commode non possitis, super quibus per nos vobis et animarum vestrarum periculis prouidere de remedio oportuno humiliter postulastis, nos animarum vestrarum periculis et plurimorum scandalis toto desiderio obuiari affectantes quodque negocium per dictum dominum nostrum papam nobis commissum ad suum salubrius deducatur effectum, aucto- ritate apostolica nobis in hac parte concessa terminum ad conueni- endum et concordandum pro dicta decima amicabiliter cum dicto domino imperatore et nobiscum hinc usque ad octabam festi Pasche iam instantis tam vobis quam archiepiscopo et episcopis predictis assignamus et sentencias contentas in litteris apostolicis et processibus inde confectis per dictos dominos archiepiscopum et episcopos contra non soluentes decimam predictam prolatas hinc usque ad dictas octabas festi Pasche sub spe dicte concordie, quantum in nobis est, suspendimus in hiis scriptis; volentes expresse, quod si cum dicto im- peratore et nobiscum non concordaueritis aut poteritis amicabiliter conuenire, ut prefertur, quod prefate sentencie suum robur [et] pri- stinum sorciantur effectum. In quorum etc. Datum Maguncie, die sabbati proxima ante dominicam, qua cantatur Oculi, a. d. M'CCCLX septimo, pontificatus dicti domini nostri pape anno quinto. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 553.
38 XXV. Adalbert Nováček: leuandam et exigendam per locorum ordinarios singulos eorum in suis ciuitatibus et diocesibus infra certum tempus sub certis penis et sentenciis imposuit, prout in litteris apostolicis inde confectis plenius continetur, uigore quarum litterarum apostolicarum reuerendi in Christo patres et domini domini Maguntinus, Wormaciensis et Augustensis episcopi volentes mandatis apostolicis obedire singuli ipsorum per certos suos processus mandauerant vobis abbatibus, decanis, capitulis ceterisque ecclesiarum et monasteriorum prelatis et personis ecclesiasticis ex- emptis et non exemptis ipsarum ciuitatum et dioc. predictarum, qua- tenus quilibet vestrum [decimam predictam] infra dominicam, qua can- tatur Letare Jerusalem, sub certis penis et sentenciis in eisdem con- tentis suis collectoribus ad hoc deputatis soluere teneatur. Cum itaque vos intendatis pro dicta decima cum serenissimo principe ac domino, domino Carolo, Romanorum imperatore semper augusto ac Boemie rege illustri, ac nobiscum alias amicabiliter con- uenire et concordare et verisimiliter dubitatis, quod infra dictam dominicam Letare absque periculo animarum vestrarum ad eundem imperatorem venire et cum ipso ac nobiscum concordare seu conuenire commode non possitis, super quibus per nos vobis et animarum vestrarum periculis prouidere de remedio oportuno humiliter postulastis, nos animarum vestrarum periculis et plurimorum scandalis toto desiderio obuiari affectantes quodque negocium per dictum dominum nostrum papam nobis commissum ad suum salubrius deducatur effectum, aucto- ritate apostolica nobis in hac parte concessa terminum ad conueni- endum et concordandum pro dicta decima amicabiliter cum dicto domino imperatore et nobiscum hinc usque ad octabam festi Pasche iam instantis tam vobis quam archiepiscopo et episcopis predictis assignamus et sentencias contentas in litteris apostolicis et processibus inde confectis per dictos dominos archiepiscopum et episcopos contra non soluentes decimam predictam prolatas hinc usque ad dictas octabas festi Pasche sub spe dicte concordie, quantum in nobis est, suspendimus in hiis scriptis; volentes expresse, quod si cum dicto im- peratore et nobiscum non concordaueritis aut poteritis amicabiliter conuenire, ut prefertur, quod prefate sentencie suum robur [et] pri- stinum sorciantur effectum. In quorum etc. Datum Maguncie, die sabbati proxima ante dominicam, qua cantatur Oculi, a. d. M'CCCLX septimo, pontificatus dicti domini nostri pape anno quinto. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 553.
Strana 39
Copialbuch des Bertrand de Macello. 39 26. 1367, mart. 23. Maguncie. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Macello gewährt eine ähnliche Fristerstreckung (wie Nro. 25.) den Diöcesen Bamberg, Strassburg, Speier, Eichstädt und Hildesheim. Prorogacio termini facta episcopo et clero ciuitatis et dioc. Bambergensis ad conueniendum de vno congruo subsidio loco decime ipsis imposite. Bertrandus de Macello etc. Venerabilibus viris abbatibus, de- canis et capitulis ceterisque ecclesiarum et monasteriorum prelatis ac personis ecclesiasticis secularibus et regularibus exemptis et non exemptis ciuitatis et dyoc. Bambergensis salutem in domino et pre- sentibus dare fidem. Nuper sanctissimus .... plenius continetur (wie in Nro. 24) vigore quarum litterarum apostolicarum reuerendus in Christo pater et dominus dominus .. dei gracia episcopus Bamber- gensis volens mandatis apostolicis obedire per certos suos processus mandauerat uobis abbatibus ... soluere teneatur. Cum itaque vos in- tendatis etc... volentes expresse, quod si vos predicte persone ec- clesiastice ciuitatis et dyoc. Bambergensis infra dictas octabas festi Pasche cum dicto domino imperatore et nobiscum non concordaueritis aut poteritis amicabiliter conuenire, quod sentencias, quas non sol- uentes decimam in termino eis assignato vigore processum dicti domini episcopi incurrissent aut possent incurrere, lapso dicto termino per nos eis assignato, vos predicti incurratis ipso facto. In quorum etc. Datum Maguncie die Martis ante dominicam, qua cantatur Letare Jerusalem . . . Similis prorogacio fuit facta episcopo et clero ciuitatis et dio- cesis Argentine. Item equalis prorogacio et concessio fuit facta episcopo et clero ciuitatis et dioc. Spirensis. Item coequalis prorogacio et sub eadem forma fuit concessa epi- scopo et clero ciuitatis et dioc. Eystetensis. Item sub eadem forma et eisdem datis fuit concessa episcopo et clero ciuitatis et dioc. Hildesheimensis. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 552.
Copialbuch des Bertrand de Macello. 39 26. 1367, mart. 23. Maguncie. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Macello gewährt eine ähnliche Fristerstreckung (wie Nro. 25.) den Diöcesen Bamberg, Strassburg, Speier, Eichstädt und Hildesheim. Prorogacio termini facta episcopo et clero ciuitatis et dioc. Bambergensis ad conueniendum de vno congruo subsidio loco decime ipsis imposite. Bertrandus de Macello etc. Venerabilibus viris abbatibus, de- canis et capitulis ceterisque ecclesiarum et monasteriorum prelatis ac personis ecclesiasticis secularibus et regularibus exemptis et non exemptis ciuitatis et dyoc. Bambergensis salutem in domino et pre- sentibus dare fidem. Nuper sanctissimus .... plenius continetur (wie in Nro. 24) vigore quarum litterarum apostolicarum reuerendus in Christo pater et dominus dominus .. dei gracia episcopus Bamber- gensis volens mandatis apostolicis obedire per certos suos processus mandauerat uobis abbatibus ... soluere teneatur. Cum itaque vos in- tendatis etc... volentes expresse, quod si vos predicte persone ec- clesiastice ciuitatis et dyoc. Bambergensis infra dictas octabas festi Pasche cum dicto domino imperatore et nobiscum non concordaueritis aut poteritis amicabiliter conuenire, quod sentencias, quas non sol- uentes decimam in termino eis assignato vigore processum dicti domini episcopi incurrissent aut possent incurrere, lapso dicto termino per nos eis assignato, vos predicti incurratis ipso facto. In quorum etc. Datum Maguncie die Martis ante dominicam, qua cantatur Letare Jerusalem . . . Similis prorogacio fuit facta episcopo et clero ciuitatis et dio- cesis Argentine. Item equalis prorogacio et concessio fuit facta episcopo et clero ciuitatis et dioc. Spirensis. Item coequalis prorogacio et sub eadem forma fuit concessa epi- scopo et clero ciuitatis et dioc. Eystetensis. Item sub eadem forma et eisdem datis fuit concessa episcopo et clero ciuitatis et dioc. Hildesheimensis. Reg. Avin. Urb. V. a. V. p. I. f. 552.
Strana 40
40 XXV. Adalbert Nováček: 27. 1367. — Verzeichniss der zur Zeit der Anlegung dieses Copialbuchs lebenden Cardinäle. Boloniensis Yspanus Tholosanus Vrgellensis Vticensis Aquensis episcopi cardinales Guido Portuensis et s. Rufine. Egidius Sabinensis. Raymundus Penestrinus. Nicolaus Tusculanus. Helias Ostiensis et Velle- trensis. Petrus Albanensis. Pampilonensis Nemausensis Morinensis Vabrensis Cluniacensis Auinionensis presbiteri cardinales Guillelmus tt. s. Marie in Transtiberim. Petrus tt. s. Anastasie. Johannes tt. s. Marchi. Egidius tt. s. Martini in Mon- tibus. Guillelmus tt. s. Laurencii in Lucina. Andrianus tt. s. Marcelli. Anglicus tt. s. Petri ad uin- cula. Cesaraugustanus Guillelmus Lemouicensis Bellifortis de Vrsinis Carcasonensis Scti Marcialis dyaconi cardinales s. Marie in Cosmedin. Nicolaus s. Marie in uia lata. Petrus s. Marie noue. Reginaldus s. Adriani. Stephanus s. Marie in Aquiro. Hugo s. Marie in porticu. Reg. Avin. Vrb. V. a. V., p. 1. f. 522. 28. 1368, oct. 31. Vlixbone. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello, der von dem Papst nach seiner Rückkehr aus Deutschland auf die Pyrenäische Halbinsel geschickt wurde, theilt Karl IV. von Lis- sabon aus verschiedene Neuigkeiten mit. Serenissimo ac inuictissimo principi et domino domino Karolo, diuina fauente clemencia Romanorum imperatori semper augusto ac Boemie regi illustrissimo, domino meo metuendissimo.
40 XXV. Adalbert Nováček: 27. 1367. — Verzeichniss der zur Zeit der Anlegung dieses Copialbuchs lebenden Cardinäle. Boloniensis Yspanus Tholosanus Vrgellensis Vticensis Aquensis episcopi cardinales Guido Portuensis et s. Rufine. Egidius Sabinensis. Raymundus Penestrinus. Nicolaus Tusculanus. Helias Ostiensis et Velle- trensis. Petrus Albanensis. Pampilonensis Nemausensis Morinensis Vabrensis Cluniacensis Auinionensis presbiteri cardinales Guillelmus tt. s. Marie in Transtiberim. Petrus tt. s. Anastasie. Johannes tt. s. Marchi. Egidius tt. s. Martini in Mon- tibus. Guillelmus tt. s. Laurencii in Lucina. Andrianus tt. s. Marcelli. Anglicus tt. s. Petri ad uin- cula. Cesaraugustanus Guillelmus Lemouicensis Bellifortis de Vrsinis Carcasonensis Scti Marcialis dyaconi cardinales s. Marie in Cosmedin. Nicolaus s. Marie in uia lata. Petrus s. Marie noue. Reginaldus s. Adriani. Stephanus s. Marie in Aquiro. Hugo s. Marie in porticu. Reg. Avin. Vrb. V. a. V., p. 1. f. 522. 28. 1368, oct. 31. Vlixbone. — Der päpstliche Nuntius Bertrand de Ma- cello, der von dem Papst nach seiner Rückkehr aus Deutschland auf die Pyrenäische Halbinsel geschickt wurde, theilt Karl IV. von Lis- sabon aus verschiedene Neuigkeiten mit. Serenissimo ac inuictissimo principi et domino domino Karolo, diuina fauente clemencia Romanorum imperatori semper augusto ac Boemie regi illustrissimo, domino meo metuendissimo.
Strana 41
Copialbuch des Bertrand de Macello. 41 Serenissime princeps, cum debita et humili recommendacione pre- cedente vestre illustrissime notiffico magestati, quod postquam anno preterito a vestra recessi a nobili castro vestro de Carlesthaýn sereni- tate, dominum nostrum papaim fui versus Viterbium sequtus, factaque sibi relacione de transitu vestro uersus Italiam et de aliis, ut habe- bam a vestra celsitudine in mandatis, post dies paucos dictus dominus noster papa misit me ad regna Castelle, Nauare et Portugalie, ibique intellexi, quod ad Italiam venerat vestra magestas, quod credo deo esse placibile, ecclesie et toti patrie utile et salubre anime vestre. Et licet de gestis Ytalie modica possim scire, cum sim in terre finibus; que tamen huc recitantur, vestre significo celsitudini, quod dominus Henricus regnum Castelle uiriliter ingreditur et per ipsum pro maiori parte occupatur, conatur namque ciuitatem Tholetanam armorum potencia obtinere, qua obtenta creditur, quod modica restat via ad alia adquirenda. Et pro vero die date presencium ferebatur in Vlixbona, quod dictam ciuitatem intrauerat. Dominus rex Petrus Castelle in Cibilia et Termona moram trahit cum modica comitiua guerram nullam faciendo. Multitudo magna Saracenorum citra mare transfetarunt querendo pocius vtilitates proprias, quam prestare auxilium domino regi Petro, cum plena confidencia non sit in dictis infidelibus habenda, ex quo eciam dicti infideles credunt omnino saluari. Sub confiducia multi inter- ficiuntur appropinquantes et osculum recipientes a locorum fortaliciis, cum sint quasi inermes. Vestra imperialis celsitudo michi precipiat semper in omnibus sibi grata, quam deus conseruet omnipotens diu cum felicitatis augmento. Scriptum Vlixbone in regno Portugale, quod per dei graciam in summa pace et tranqillitate existit, vltima die mensis octobris. Vester imperialis celsitudinis capellanus Bertrandus de Massello, apostolice sedis nuncius. Reg. Avin. Vrb. V. a. VI. p. I. f. 52'. Verlag der konigl. bohm. Gesellschaft der Wissenschaften. — Druck von Dr. Ed. Gregr. Praz 1895.
Copialbuch des Bertrand de Macello. 41 Serenissime princeps, cum debita et humili recommendacione pre- cedente vestre illustrissime notiffico magestati, quod postquam anno preterito a vestra recessi a nobili castro vestro de Carlesthaýn sereni- tate, dominum nostrum papaim fui versus Viterbium sequtus, factaque sibi relacione de transitu vestro uersus Italiam et de aliis, ut habe- bam a vestra celsitudine in mandatis, post dies paucos dictus dominus noster papa misit me ad regna Castelle, Nauare et Portugalie, ibique intellexi, quod ad Italiam venerat vestra magestas, quod credo deo esse placibile, ecclesie et toti patrie utile et salubre anime vestre. Et licet de gestis Ytalie modica possim scire, cum sim in terre finibus; que tamen huc recitantur, vestre significo celsitudini, quod dominus Henricus regnum Castelle uiriliter ingreditur et per ipsum pro maiori parte occupatur, conatur namque ciuitatem Tholetanam armorum potencia obtinere, qua obtenta creditur, quod modica restat via ad alia adquirenda. Et pro vero die date presencium ferebatur in Vlixbona, quod dictam ciuitatem intrauerat. Dominus rex Petrus Castelle in Cibilia et Termona moram trahit cum modica comitiua guerram nullam faciendo. Multitudo magna Saracenorum citra mare transfetarunt querendo pocius vtilitates proprias, quam prestare auxilium domino regi Petro, cum plena confidencia non sit in dictis infidelibus habenda, ex quo eciam dicti infideles credunt omnino saluari. Sub confiducia multi inter- ficiuntur appropinquantes et osculum recipientes a locorum fortaliciis, cum sint quasi inermes. Vestra imperialis celsitudo michi precipiat semper in omnibus sibi grata, quam deus conseruet omnipotens diu cum felicitatis augmento. Scriptum Vlixbone in regno Portugale, quod per dei graciam in summa pace et tranqillitate existit, vltima die mensis octobris. Vester imperialis celsitudinis capellanus Bertrandus de Massello, apostolice sedis nuncius. Reg. Avin. Vrb. V. a. VI. p. I. f. 52'. Verlag der konigl. bohm. Gesellschaft der Wissenschaften. — Druck von Dr. Ed. Gregr. Praz 1895.
- 1: Array
- 4: Array