z 112 stránek
Titel
1
2
3
4
Editio
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
- s. 77: ...berichten, was es mit der Kirchen St. Michaelis, in der Alten Stadt Prag gelegen, für ein gelegenheit trag und wass gestalt dieselbe noch...
- s. 78: ...welchem intent ihnen die kirch zu S. Michael in der Alten Stadt Prag wol und weit besser dienen könnte, alss ist hiemit an...
- s. 93: ...unndt vom Prior unndt convent bey St. Michaelis in der Alten Stadt Prag praetendirte jarliche zweyunndtfunffzig schock erbzins betref- fendt, zu kommen lassen,...
Název:
Monumenta ordinis servorum sanctae Mariae. Tomus XIII/1
Autor:
Soulier, Peregrino
Rok vydání:
1911
Místo vydání:
Bruxelles
Počet stran celkem:
112
Počet stran předmluvy plus obsahu:
112
Obsah:
- 1: Titel
- 5: Editio
upravit
Strana 1
MONUMENTA ORDINIS SERVORUM SANCTAE MARIAE A PP. PEREGRINO SOULIER ET GUILLELMO VANGELISTI EIUSDEM ORDINIS EDITA TOMUS XIII BRUXELLES PÉRES SERVITES DE MARIE 29, RUE WASHINGTON ROULERS JULES DE MEESTER 9 & 11, RUE S. ALPHONSE 1911
MONUMENTA ORDINIS SERVORUM SANCTAE MARIAE A PP. PEREGRINO SOULIER ET GUILLELMO VANGELISTI EIUSDEM ORDINIS EDITA TOMUS XIII BRUXELLES PÉRES SERVITES DE MARIE 29, RUE WASHINGTON ROULERS JULES DE MEESTER 9 & 11, RUE S. ALPHONSE 1911
Strana 2
Strana 3
Strana 4
Strana 5
DE MONASTERIIS D. ANNUNTIATAE ET S. MICHAELIS ORDINIS SERVORUM SANCTAE MARIAE PRAGAE. FUNDATIO. Duo monasteria in urbe Praga, Bohemiae metropoli, olim habuerunt Servi Sanctae Mariae : unum Neo-Pragae, apud ecclesiam Sanctissimae Virgini Annuntiatae dicatam, alterum Vetero-Pragae, apud antiquam S. Michaelis Archangeli ecclesiam. Divae Virginis Annuntiatae coenobium ab imperatore Carolo IV anno 1360 fundatum est. Gloriosus enim imperator, qui pietate, iustitia, magnificentia, Bohemine fuit quod S. Ludovicus Galline, anno 1348, die S. Marci, Novam Civitatem Pragensem prope Veterem ad meridiem fundaverat. In qua sex monasteria aedificavit : anno 1347 ecclesiam Beatae Mariae ad Nives, Ordinis Carmeli, 1348 monaslerium Slavorum, Ordinis S. Benedicti, 1351 monasterium Carlocuriense (Carlhof), canonicorum regularium S. Augustini, 1355 mona- sterium Ambrosianorum, Ordinis S. Benedicti, atque monasterium et ecclesiam S. Catharinae, monialium S. Augustini, 1360 monasterium D. Annuntiatae, dictum etiam in Viridi seu in Boticz, pro Servis S. Mariae, 1362 templum S. Apollinaris, collegio canonicorum ecclesiasticorum de monte Saczka huc translato. Monasterii autem D. Annunciatae haec fuisse traditur origo. Carolus IV pharmacis amatoriis, ab uxore sua Anna propinatis secundum Villani et alios historicos, ex veneno autem a fratre suo porrecto secundum alios, mense Octobri anni 1350 periculose infirmari coepit : paralysi correptus, manibus et
DE MONASTERIIS D. ANNUNTIATAE ET S. MICHAELIS ORDINIS SERVORUM SANCTAE MARIAE PRAGAE. FUNDATIO. Duo monasteria in urbe Praga, Bohemiae metropoli, olim habuerunt Servi Sanctae Mariae : unum Neo-Pragae, apud ecclesiam Sanctissimae Virgini Annuntiatae dicatam, alterum Vetero-Pragae, apud antiquam S. Michaelis Archangeli ecclesiam. Divae Virginis Annuntiatae coenobium ab imperatore Carolo IV anno 1360 fundatum est. Gloriosus enim imperator, qui pietate, iustitia, magnificentia, Bohemine fuit quod S. Ludovicus Galline, anno 1348, die S. Marci, Novam Civitatem Pragensem prope Veterem ad meridiem fundaverat. In qua sex monasteria aedificavit : anno 1347 ecclesiam Beatae Mariae ad Nives, Ordinis Carmeli, 1348 monaslerium Slavorum, Ordinis S. Benedicti, 1351 monasterium Carlocuriense (Carlhof), canonicorum regularium S. Augustini, 1355 mona- sterium Ambrosianorum, Ordinis S. Benedicti, atque monasterium et ecclesiam S. Catharinae, monialium S. Augustini, 1360 monasterium D. Annuntiatae, dictum etiam in Viridi seu in Boticz, pro Servis S. Mariae, 1362 templum S. Apollinaris, collegio canonicorum ecclesiasticorum de monte Saczka huc translato. Monasterii autem D. Annunciatae haec fuisse traditur origo. Carolus IV pharmacis amatoriis, ab uxore sua Anna propinatis secundum Villani et alios historicos, ex veneno autem a fratre suo porrecto secundum alios, mense Octobri anni 1350 periculose infirmari coepit : paralysi correptus, manibus et
Strana 6
6 pedibus contractus per totum annum remansit. Cum igitur ita graviter decum- beret, recordatus est celebrem imaginem Virginis Annuntiatae, quae Floren- tiae in ecclesia Servorum Sanctae Mariae miraculis coruscabat, votoque suscepto, promisit, si ex illa infirmitate convalesceret, se ad honorem Beatis- simae Virginis ecclesiam eiusdem nominis Pragae aedificaturum. Ita referunt auctores Annalium Servorum Beatae Mariae. Cum autem convaluisset, de adimplendo voto statim cogitavit; attamen, ob quam causam ignoratur, con- silium suum nonnisi post novem annos perficere potuit. Exeunte igitur anno 1359, pius imperator, “ ex devotionis affectu quem ad Beatam Mariam Virginem gloriosam et ad Ordinem Servorum, eius sacro nomine decoratum, gerebat, " haec sunt ipsius verba, Innocentio VI supplica- vit quatenus sibi concedere dignaretur, ut in civitate Pragensi unum locum pro fratribus Servorum S. Mariae, cum ecclesia, campanili, coemeterio, domibus et aliis necessariis officinis fundare et construere posset. Cui petitioni Summus Pontifex benigne annuens, Priori Generali Ordinis Servorum talem licentiam die 28 Decembris concessit, ea tamen conditione ut duodecim saltem fratres ibi decenter et congrue sustentari valerent. Anno sequenti, in vigilia Annuntiationis, sub colle Wissehrad vocato, in loco In Viridi dicto, trans rivulum Boticz nuncupatum, qui paulo inferius in Molda- vam influit (1), primum lapidem in fundamento novi coenobii propriis manibus imperator posuit, et Servis Mariae monasterium, non quidem magnum, sed valde pulchrum aedificavit : in quod sex fratres Servorum S. Mariac introduxit, quibus honestos reditus satisque ampla privilegia contulit. Haec autem omnia confir- mavit archiepiscopus Pragensis Ernestus de Pardubicz, prohibens sub intermi- natione aeternae damnationis ne quis unquam Servos Sanctae Mariae Virginis molestare, eorum bona occupare, aut eis, praeter regem Bohemiae, dominari praesumeret. Primus in illo monasterio prior constitutus est Reverendus Pater Raymundus Hermannus, vir doctissimus, quem nonnulli tradunt fuisse ex principibus Lucemburgensibus oriundum atque in Universitate Parisiensi magisterii laurea insignitum. Sacris praesertim Scripturis eruditus, quas in Studio sen Universi- tate Pragensi egregie interpretatus est, doctrinae suae monumenta reliquit Commentaria in Isaiam et Ezechielem. Musicam quoque cum optime calleret, in usum tyronum Ordinis Servorum Sanctae Mariae, a Priore Generali Andrea de Faventia rogatus, opusculum De cantu et musica spirituali composuit. Ob eminentem scientiam pariter et eximiam prudentiam, Carolo IV eiusque filio Wenceslao a confessionibus et a sanclioribus-consiliis illum fuisse graves auctores tradunt. Ædificato coenobio novo, ut Servis Sanctae Mariae Pragenses cives libentius opitularentur illorumque ecclesiam frequentarent, Carolus IV anno 1361 ab Inno- (1) Horum et aliorum locorum Pragensium descriptionem vide sub fine huius introductionis.
6 pedibus contractus per totum annum remansit. Cum igitur ita graviter decum- beret, recordatus est celebrem imaginem Virginis Annuntiatae, quae Floren- tiae in ecclesia Servorum Sanctae Mariae miraculis coruscabat, votoque suscepto, promisit, si ex illa infirmitate convalesceret, se ad honorem Beatis- simae Virginis ecclesiam eiusdem nominis Pragae aedificaturum. Ita referunt auctores Annalium Servorum Beatae Mariae. Cum autem convaluisset, de adimplendo voto statim cogitavit; attamen, ob quam causam ignoratur, con- silium suum nonnisi post novem annos perficere potuit. Exeunte igitur anno 1359, pius imperator, “ ex devotionis affectu quem ad Beatam Mariam Virginem gloriosam et ad Ordinem Servorum, eius sacro nomine decoratum, gerebat, " haec sunt ipsius verba, Innocentio VI supplica- vit quatenus sibi concedere dignaretur, ut in civitate Pragensi unum locum pro fratribus Servorum S. Mariae, cum ecclesia, campanili, coemeterio, domibus et aliis necessariis officinis fundare et construere posset. Cui petitioni Summus Pontifex benigne annuens, Priori Generali Ordinis Servorum talem licentiam die 28 Decembris concessit, ea tamen conditione ut duodecim saltem fratres ibi decenter et congrue sustentari valerent. Anno sequenti, in vigilia Annuntiationis, sub colle Wissehrad vocato, in loco In Viridi dicto, trans rivulum Boticz nuncupatum, qui paulo inferius in Molda- vam influit (1), primum lapidem in fundamento novi coenobii propriis manibus imperator posuit, et Servis Mariae monasterium, non quidem magnum, sed valde pulchrum aedificavit : in quod sex fratres Servorum S. Mariac introduxit, quibus honestos reditus satisque ampla privilegia contulit. Haec autem omnia confir- mavit archiepiscopus Pragensis Ernestus de Pardubicz, prohibens sub intermi- natione aeternae damnationis ne quis unquam Servos Sanctae Mariae Virginis molestare, eorum bona occupare, aut eis, praeter regem Bohemiae, dominari praesumeret. Primus in illo monasterio prior constitutus est Reverendus Pater Raymundus Hermannus, vir doctissimus, quem nonnulli tradunt fuisse ex principibus Lucemburgensibus oriundum atque in Universitate Parisiensi magisterii laurea insignitum. Sacris praesertim Scripturis eruditus, quas in Studio sen Universi- tate Pragensi egregie interpretatus est, doctrinae suae monumenta reliquit Commentaria in Isaiam et Ezechielem. Musicam quoque cum optime calleret, in usum tyronum Ordinis Servorum Sanctae Mariae, a Priore Generali Andrea de Faventia rogatus, opusculum De cantu et musica spirituali composuit. Ob eminentem scientiam pariter et eximiam prudentiam, Carolo IV eiusque filio Wenceslao a confessionibus et a sanclioribus-consiliis illum fuisse graves auctores tradunt. Ædificato coenobio novo, ut Servis Sanctae Mariae Pragenses cives libentius opitularentur illorumque ecclesiam frequentarent, Carolus IV anno 1361 ab Inno- (1) Horum et aliorum locorum Pragensium descriptionem vide sub fine huius introductionis.
Strana 7
centio VI petiit ut “fundationem domus seu loci fratrum Servorum in Viridi noviter factam confirmare, atque omnibus ecclesiam dicti loci in festis Beatae Mariae et omnibus diebus sabbati infra Quadragesimam et Adventum visitanti- bus piasque eleemosynas porrigentibus, omnibus pariter aliquid eidem ecclesiae legantibus, aut ibidem, quando praedicabitur verbum Dei, intervenientibus, plenarias indulgentias elargiri dignaretur. " Paucis post annis, 1366, cum in illa domo prior eiusque fratres Altissimo devo- tum redderent famulatum, cupiens imperator, ad divini cultus augmentum, ut ibi plures fratres commode sustentari valerent, B. Urbano V supplicavit ut parochialem ecclesiam S. Michaelis maioris Pragensis, in qua ipse, tanquam rex Bohemiae, ius patronatus obtinebat, monasterio Servorum S. Mariae unire dignaretur. Summus igitur Pontifex dictam ecclesiam, cum omnibus iuribus et pertinentiis eius, coenobio Servorum incorporavit et univit, ita ut, cedente vel moriente eiusdem rectore, fratribus Servorum liceret corporalem possessionem ecclesiae apprehendere et perpetuo retinere, atque parochianorum curam exer- cere eisque ecclesiastica sacramenta ministrare. Dictae tamen parochialis eccle- sine possessionem, quam ob causam nescio, Servi Mariae non sunt assecuti. Cum autem capitulum ecclesiae Sanctorum Petri el Pauli, in arce Wissehra- densi, ius patronatus in ecclesiam Beatae Virginis in Viridi obtineret, idem imperator, cupiens ut Servi Sanctae Mariae perfecta libertate fruerentur suique iuris omnino essent, ius collationis et praesentationis, quod sibi in ecclesia villae Chrustoklad et in ecclesia Sancti Martini apud oppidum Wozicz compe- tebat, pro permutatione ecclesiae SS. Cosmae et Damiani apud coenobium Slavorum, et pro iure patronatus ecclesiae S. Mariae in Viridi, dicto capitulo Wissehradensi concessit. Mortuo Carolo, eius filius Wenceslaus, qui postea tam ignavus et tam crudelis evasit, (is est enim qui S. Joannem Nepomucenum in Moldavam fluvium praeci- pitari iussit), initio regni sui, patris exemplum secutus, Servis Sanctae Mariae benevolum animum ostendit. Tradunt fratrem Raymundum, ei, ut iam dictum est, a secretis et consultationibus inservisse et ab eo missum fuisse ad Urba- num VI, cui Wenceslaus firmiter adhaerebat, dum alii reges et principes Clementem VII, post Urbanum electum, sequebantur. Idem imperator anno 1412 Servis Mariae licentiam concessit, ut usque ad viginti sexagenas grossorum Pragensium census annui et perpetui emere possent. Ita per dimidium saeculum floruit conventus Servorum, donec errores suos disseminare coepit Johannes de Hus. Post cuius condemnationem et supplicium (6 Julii 1415) in Concilio Constantiensi, omnia in Bohemia ab eius sectatori- bus permisceri coeperunt ; et post Wenceslai mortem, 16 Augusti 1419, illorum furor in Pragensia monasteria debacchatus est. Communem sortem non effu- gerunt Servi Mariae, qui pro suo verae fidei zelo haereticorum rabiem in se con- citaverant. Iam enim ante annum 1408 Beati Clemens de Elcis et Nicolaus de Burgensibus, ambo Senenses, multas persecutiones passi erant : qui die 14 Iulii anni 1408 Pilsnae pretiosam mortem obierunt. Post eos B. Benincasa Rapac-
centio VI petiit ut “fundationem domus seu loci fratrum Servorum in Viridi noviter factam confirmare, atque omnibus ecclesiam dicti loci in festis Beatae Mariae et omnibus diebus sabbati infra Quadragesimam et Adventum visitanti- bus piasque eleemosynas porrigentibus, omnibus pariter aliquid eidem ecclesiae legantibus, aut ibidem, quando praedicabitur verbum Dei, intervenientibus, plenarias indulgentias elargiri dignaretur. " Paucis post annis, 1366, cum in illa domo prior eiusque fratres Altissimo devo- tum redderent famulatum, cupiens imperator, ad divini cultus augmentum, ut ibi plures fratres commode sustentari valerent, B. Urbano V supplicavit ut parochialem ecclesiam S. Michaelis maioris Pragensis, in qua ipse, tanquam rex Bohemiae, ius patronatus obtinebat, monasterio Servorum S. Mariae unire dignaretur. Summus igitur Pontifex dictam ecclesiam, cum omnibus iuribus et pertinentiis eius, coenobio Servorum incorporavit et univit, ita ut, cedente vel moriente eiusdem rectore, fratribus Servorum liceret corporalem possessionem ecclesiae apprehendere et perpetuo retinere, atque parochianorum curam exer- cere eisque ecclesiastica sacramenta ministrare. Dictae tamen parochialis eccle- sine possessionem, quam ob causam nescio, Servi Mariae non sunt assecuti. Cum autem capitulum ecclesiae Sanctorum Petri el Pauli, in arce Wissehra- densi, ius patronatus in ecclesiam Beatae Virginis in Viridi obtineret, idem imperator, cupiens ut Servi Sanctae Mariae perfecta libertate fruerentur suique iuris omnino essent, ius collationis et praesentationis, quod sibi in ecclesia villae Chrustoklad et in ecclesia Sancti Martini apud oppidum Wozicz compe- tebat, pro permutatione ecclesiae SS. Cosmae et Damiani apud coenobium Slavorum, et pro iure patronatus ecclesiae S. Mariae in Viridi, dicto capitulo Wissehradensi concessit. Mortuo Carolo, eius filius Wenceslaus, qui postea tam ignavus et tam crudelis evasit, (is est enim qui S. Joannem Nepomucenum in Moldavam fluvium praeci- pitari iussit), initio regni sui, patris exemplum secutus, Servis Sanctae Mariae benevolum animum ostendit. Tradunt fratrem Raymundum, ei, ut iam dictum est, a secretis et consultationibus inservisse et ab eo missum fuisse ad Urba- num VI, cui Wenceslaus firmiter adhaerebat, dum alii reges et principes Clementem VII, post Urbanum electum, sequebantur. Idem imperator anno 1412 Servis Mariae licentiam concessit, ut usque ad viginti sexagenas grossorum Pragensium census annui et perpetui emere possent. Ita per dimidium saeculum floruit conventus Servorum, donec errores suos disseminare coepit Johannes de Hus. Post cuius condemnationem et supplicium (6 Julii 1415) in Concilio Constantiensi, omnia in Bohemia ab eius sectatori- bus permisceri coeperunt ; et post Wenceslai mortem, 16 Augusti 1419, illorum furor in Pragensia monasteria debacchatus est. Communem sortem non effu- gerunt Servi Mariae, qui pro suo verae fidei zelo haereticorum rabiem in se con- citaverant. Iam enim ante annum 1408 Beati Clemens de Elcis et Nicolaus de Burgensibus, ambo Senenses, multas persecutiones passi erant : qui die 14 Iulii anni 1408 Pilsnae pretiosam mortem obierunt. Post eos B. Benincasa Rapac-
Strana 8
8 cioli, de oppido Collescipoli in agro Senensi, et B. Pyritheus Malvezzi Bononien- sis multos exanclaverunt labores magnasque propter Romanam fidem persecu- tiones in Bohemia, Pragae praesertim, perpessi sunt, ac deinde in Tartariam progressi, ibidem anno 1415 morti traditi sunt. Nec minori zelo fratres Pragenses contra haereticorum errores dimicaverunt. Illud adhuc hodie testatur quidam codex, in Bibliotheca Universitatis Pragensis asservatus, in quo frater Conradus, conventus D. Annuntiatae Prior, optimos ex tractatibus contra Hussitas editis manu propria exscripserat ; in illo enim codice legitur Ven. Stephani Carthusiensis de Dolan ad magistrum Stanislaum de Znoyma Epistola, tractatus Anti-Hus communiter dicta; Expositio super profes- sione monachorum, fratris Willelmi, Ordinis Pracdicatorum ; Instrumentum anni 1412 super scripto magistri Iohannis Hus de tribus dubiis; magistri Iacobi Parisiensis quaestio: Utrum clericis liceat aliquid possidere ? magistri Iohannis Hildesheim scriptum : Quod sacro Concilio non est detrahendum. Quae omnia diserte contra errores Iohannis Hus eiusque sectatorum pugnabant. Anno autem 1420, cum mense Martio cruciata contra Bohemos a Martino V indicta fuisset, multi religiosi ex omni parte cum Sigismundi exercitu in Bohe- miam venerunt. Inter eos vero fuerunt quatuor fratres conventus Senensis, nimirum Beati Augustinus Cennini prior, Bartholomaeus Donati, Laurentius Nerucci et Iohannes Baptista Petrucci, omnes magistri in sacra pagina, a Mar- tino V praedicatores apostolici destinati. Qui tanto zelo tantoque animarum fructu contra errores haereticorum praedicaverunt, ut Hussitarum rabiem in se concitaverint et ab eis una cum sexaginta aliis fratribus in monasterio Pra- gensi, ubi convenerant, mense Augusto flanimis traditi fuerint. De quorum glorioso martyrio, cum dubium, etiam a catholicis viris, iniectum fuerit, seorsim expresse tractabitur. Paulo post, die 15 Septembris, cum Pragenses, in regem rebellantes, arcem Wissehradensem obsiderent, duas machinas seu tormenta bellica pone chorum ecclesiae Servorum erexerunt ; sed peritus Wissehradensis magister illa sagit- tando destruxit. Tum Pragenses, alia maiori machina in ipsa ecclesia collocata, ruptoque muro, per aperturam multa damna Wissehradensibus intulerunt. Qui tandem prima die Novembris sese dedere coacti fuerunt. Interea, cum fama de facinoribus ab Hussitis Pragae commissis sese longe lateque diffudisset, ad aures quoque Servorum Sanctae Mariae qui in conven- tibus Saxoniae et Thuringiae habitabant, nuntius pervenit monasterium suum Pragense cum aliis combustum fuisse. Illud statim fratribus Senensibus scripsit frater Gerardus, Saxoniae Provincialis, litteris die 30 Novembris eiusdem anni datis, in quibus et illis martyrium quatuor concivium ipsorum gratulabatur, et sese illorum orationibus commendabat, ut tribulationes et persecutio- nes, quas haeretici religiosis parabant, ipse eiusque fratres fortiter sustinere possent. Post mortem fratrum Pragensium, illorum hortus, cum muris et testitudinibus combusti monasterii, devenit in possessionem saecularium ; illum siquidem occu-
8 cioli, de oppido Collescipoli in agro Senensi, et B. Pyritheus Malvezzi Bononien- sis multos exanclaverunt labores magnasque propter Romanam fidem persecu- tiones in Bohemia, Pragae praesertim, perpessi sunt, ac deinde in Tartariam progressi, ibidem anno 1415 morti traditi sunt. Nec minori zelo fratres Pragenses contra haereticorum errores dimicaverunt. Illud adhuc hodie testatur quidam codex, in Bibliotheca Universitatis Pragensis asservatus, in quo frater Conradus, conventus D. Annuntiatae Prior, optimos ex tractatibus contra Hussitas editis manu propria exscripserat ; in illo enim codice legitur Ven. Stephani Carthusiensis de Dolan ad magistrum Stanislaum de Znoyma Epistola, tractatus Anti-Hus communiter dicta; Expositio super profes- sione monachorum, fratris Willelmi, Ordinis Pracdicatorum ; Instrumentum anni 1412 super scripto magistri Iohannis Hus de tribus dubiis; magistri Iacobi Parisiensis quaestio: Utrum clericis liceat aliquid possidere ? magistri Iohannis Hildesheim scriptum : Quod sacro Concilio non est detrahendum. Quae omnia diserte contra errores Iohannis Hus eiusque sectatorum pugnabant. Anno autem 1420, cum mense Martio cruciata contra Bohemos a Martino V indicta fuisset, multi religiosi ex omni parte cum Sigismundi exercitu in Bohe- miam venerunt. Inter eos vero fuerunt quatuor fratres conventus Senensis, nimirum Beati Augustinus Cennini prior, Bartholomaeus Donati, Laurentius Nerucci et Iohannes Baptista Petrucci, omnes magistri in sacra pagina, a Mar- tino V praedicatores apostolici destinati. Qui tanto zelo tantoque animarum fructu contra errores haereticorum praedicaverunt, ut Hussitarum rabiem in se concitaverint et ab eis una cum sexaginta aliis fratribus in monasterio Pra- gensi, ubi convenerant, mense Augusto flanimis traditi fuerint. De quorum glorioso martyrio, cum dubium, etiam a catholicis viris, iniectum fuerit, seorsim expresse tractabitur. Paulo post, die 15 Septembris, cum Pragenses, in regem rebellantes, arcem Wissehradensem obsiderent, duas machinas seu tormenta bellica pone chorum ecclesiae Servorum erexerunt ; sed peritus Wissehradensis magister illa sagit- tando destruxit. Tum Pragenses, alia maiori machina in ipsa ecclesia collocata, ruptoque muro, per aperturam multa damna Wissehradensibus intulerunt. Qui tandem prima die Novembris sese dedere coacti fuerunt. Interea, cum fama de facinoribus ab Hussitis Pragae commissis sese longe lateque diffudisset, ad aures quoque Servorum Sanctae Mariae qui in conven- tibus Saxoniae et Thuringiae habitabant, nuntius pervenit monasterium suum Pragense cum aliis combustum fuisse. Illud statim fratribus Senensibus scripsit frater Gerardus, Saxoniae Provincialis, litteris die 30 Novembris eiusdem anni datis, in quibus et illis martyrium quatuor concivium ipsorum gratulabatur, et sese illorum orationibus commendabat, ut tribulationes et persecutio- nes, quas haeretici religiosis parabant, ipse eiusque fratres fortiter sustinere possent. Post mortem fratrum Pragensium, illorum hortus, cum muris et testitudinibus combusti monasterii, devenit in possessionem saecularium ; illum siquidem occu-
Strana 9
9 pavit quidam Johannes pincerna seu braseator, a quo illum anno 1431 emit qui- dam Martinus, cuiusdam Johannis Podhrobsky fabri gener. Sed anno 1437, cum Sigismundus imperator, qui mense Augusto praeceden- tis anni Pragam ingressus erat, catholicos ritus ibidem restitui curasset, regressi sunt pariter nonnullorum Ordinum fratres, qui populo Pragensi minus invisi erant, inter quos Caelestini, Slavi atque Servi Mariae. Hi autem ex conven- tibus Saxoniae et Thuringiae venerunt, eisque restituta sunt monasterii rudera. Cum autem conventum suum incolere coeperunt, a viris fide dignis, testibus oculatis, saepe audiverunt in morte fratrum suorum, anno 1420 a Taboritis combustorum, mira contigisse. Dum enim sacra corpora igne cremarentur, visi sunt quidam globuli ad instar stellarum de medio flammarum in altum ascen- dentes, donec numerus sexaginta quatuor siderum impletus est : tum evanuit corona. Haec paulo post, die nempe 17 Februarii 1441, fratribus conventus Senensis narraverunt fratres Dietmarus de Mecklemburg et Ewaldus de Halber- stadt, duo ex iis fratribus qui ex conventibus Saxoniae Pragam venerant. Ab illo tempore paucissima de monasterio D. Annuntiatae ad nos pervene- runt. Nec mirum : nullum enim ex Pragensibus monasteriis post Hussiticam procellam in primaevum splendorem rediit. Remanserant in populo vestigia odii in religiosos ab Hussitis disseminati, unde nullus fere monasteria ingredie- batur aut eis opitulabatur. Et hic rerum status peior etiam factus est, postquam Lutherus rebellionem in Romanam Ecclesiam praedicavit. Ut unum tantum exemplum proferam, coenobium S. Clementis, Ordinis Praedicatorum, quod olim aliquando centum quinquaginta fratres sustentaverat,ita fuit desolatum, ut, dum anno 1562 de introducendis ad illud Patribus Societatis Jesu ageretur, nonnisi a tribus religiosis, Priore et duobus fratribus, inhabitaretur (1). Idem Servis Sanctae Mariae evenit. Haec igitur pauca tantum scimus. Anno 1442,quaedam domina Dorothea, vidua Jacobi brascatoris, civis Novae Civitatis Pragensis, ecclesiae Dei Genitricis in Boticz quatuor sexagenas grossorum legavit. Anno 1486, quando apud oppidum Germersheim ad Rhenum ab Anlonio Alabanti, Priore Generali, celebratum fuit capitulum provinciale conventuum Germaniae, aderant etiam fratres Pragenses ; sed illos admodum paucos ac pauperes fuisse ex eo apparet quod, dum convontus de Germersheim, Hallis, Erfordia, Nordhausen, Vach decem, conventus autem Halberstadt, Bernburg, Grossenhain octo florenos Generali in subsidium expensarum pro itinere donaverunt, quatuor tantum florenos dedit conventus Pragensis. Citatur quoque instrumentum quoddam, cuius annus ignoratur, sed quod videtur esse saeculi decimi quinti, in quo quidam monachi nigri obiter nominantur :“ e regione columnac, ubi monachi nigri barbati occisi sunt; „ quae verba facile, quamvis non certo, Servos Sanctae Mariae desi- gnare possunt. Praeter haec nihil exstat, nisi nonnulli emptionis contractus, in quibus, tanquam confine, claustrum in Boticz nominatur. (1) HAMMERSCHMID, Prodromus gloriae Pragenae, p. 76,85.
9 pavit quidam Johannes pincerna seu braseator, a quo illum anno 1431 emit qui- dam Martinus, cuiusdam Johannis Podhrobsky fabri gener. Sed anno 1437, cum Sigismundus imperator, qui mense Augusto praeceden- tis anni Pragam ingressus erat, catholicos ritus ibidem restitui curasset, regressi sunt pariter nonnullorum Ordinum fratres, qui populo Pragensi minus invisi erant, inter quos Caelestini, Slavi atque Servi Mariae. Hi autem ex conven- tibus Saxoniae et Thuringiae venerunt, eisque restituta sunt monasterii rudera. Cum autem conventum suum incolere coeperunt, a viris fide dignis, testibus oculatis, saepe audiverunt in morte fratrum suorum, anno 1420 a Taboritis combustorum, mira contigisse. Dum enim sacra corpora igne cremarentur, visi sunt quidam globuli ad instar stellarum de medio flammarum in altum ascen- dentes, donec numerus sexaginta quatuor siderum impletus est : tum evanuit corona. Haec paulo post, die nempe 17 Februarii 1441, fratribus conventus Senensis narraverunt fratres Dietmarus de Mecklemburg et Ewaldus de Halber- stadt, duo ex iis fratribus qui ex conventibus Saxoniae Pragam venerant. Ab illo tempore paucissima de monasterio D. Annuntiatae ad nos pervene- runt. Nec mirum : nullum enim ex Pragensibus monasteriis post Hussiticam procellam in primaevum splendorem rediit. Remanserant in populo vestigia odii in religiosos ab Hussitis disseminati, unde nullus fere monasteria ingredie- batur aut eis opitulabatur. Et hic rerum status peior etiam factus est, postquam Lutherus rebellionem in Romanam Ecclesiam praedicavit. Ut unum tantum exemplum proferam, coenobium S. Clementis, Ordinis Praedicatorum, quod olim aliquando centum quinquaginta fratres sustentaverat,ita fuit desolatum, ut, dum anno 1562 de introducendis ad illud Patribus Societatis Jesu ageretur, nonnisi a tribus religiosis, Priore et duobus fratribus, inhabitaretur (1). Idem Servis Sanctae Mariae evenit. Haec igitur pauca tantum scimus. Anno 1442,quaedam domina Dorothea, vidua Jacobi brascatoris, civis Novae Civitatis Pragensis, ecclesiae Dei Genitricis in Boticz quatuor sexagenas grossorum legavit. Anno 1486, quando apud oppidum Germersheim ad Rhenum ab Anlonio Alabanti, Priore Generali, celebratum fuit capitulum provinciale conventuum Germaniae, aderant etiam fratres Pragenses ; sed illos admodum paucos ac pauperes fuisse ex eo apparet quod, dum convontus de Germersheim, Hallis, Erfordia, Nordhausen, Vach decem, conventus autem Halberstadt, Bernburg, Grossenhain octo florenos Generali in subsidium expensarum pro itinere donaverunt, quatuor tantum florenos dedit conventus Pragensis. Citatur quoque instrumentum quoddam, cuius annus ignoratur, sed quod videtur esse saeculi decimi quinti, in quo quidam monachi nigri obiter nominantur :“ e regione columnac, ubi monachi nigri barbati occisi sunt; „ quae verba facile, quamvis non certo, Servos Sanctae Mariae desi- gnare possunt. Praeter haec nihil exstat, nisi nonnulli emptionis contractus, in quibus, tanquam confine, claustrum in Boticz nominatur. (1) HAMMERSCHMID, Prodromus gloriae Pragenae, p. 76,85.
Strana 10
10 Post Lutheri tempora res in statum adeo miserabilem devenerunt, ut anno 1554 unus tantum remaneret pater, senio confectus, Andreas Beckmann, prior conventus : qui tanta rerum penuria laborabat, ut non solum ecclesiam suam labentem reparare non posset, sed etiam victum et vestitum a vicino Carlocu- riensi monasterio accipere coactus esset. Quare, ne in ecclesia divinus cultus negligeretur, neve ipsa ecclesia cum monasterio in ruinam collaberetur aut in manus saecularium caderet, illam cum semetipso abbati Carlocuriensi commen- davit, eum simul rogans ut curaret ipsam a rege Bohemiae monasterio suo incorporari aut saltem tamdiu in custodiam dari, quo usque fratres Ordinis Ser- vorum, ex aliis partibus venientes, divinum cultum in ea rursus celebrare pos- sent. Charitate fraterna petitionem excipiens abbas, curam dicti patris benigne suscepit. Cum autem fere statim post haec mortuus esset pater Beckmann, Fer- dinandus I, rex Bohemiae, filio suo commisit ut ecclesiam et monasterium, cum omnibus pertinentiis, in custodiam et tutelam abbati et conventui Carlocu- riensi traderet. Circa idem tempus, cuidam civi, Kaltenhaler dicto, deinde Petro Libbenthaler monasterium cum agris ad centum annos concreditum fuit, ea lege ut omnia sarta tectaque servarent : quod debita cura ipsi eorumque heredes exsecuti sunt. Anno autem 1599, Rudolphus imperator ecclesiam Servorum, cum hortis ad eam pertinentibus, Reverendo domino Johianni Mirro, monasterii Carlocuriensis abbati, donavit : quam donationem Mathias imperator anno 1615 renovavit. Sed tunc nonnisi ecclesiae muri remanebant. Anno enim 1611, mense Februario, plebs haeretica, maxime Novae Civitatis Pragensis, monasteria invaserat et spo- liaverat. Monasterium Carlocuriense die 15 Februarii omnino devastatum est : omnibusque rebus tam ecclesiae quam conventus ablatis, abbas cum priore et converso crudeliter mutilati sunt, ac detruncatis pedibus manibusque, detracta- que monachalis coronae pelle, immanissime interempti sunt. In ecclesia autem Servorum quidquid ararum et fenestrarum remanebat, pessumdatum et destru- ctum fuit. RESTAURATIO. Iam a dimidio saeculo Servorum Ordo Pragae et in tota Germania exstinctus erat, cum mirabili modo Deus illum rursus in Austriam introduxit. Venerabilis enim Soror Anna Juliana Gonzaga, prius Anna Catharina vocata, filia Gulielmi III, Mantuae et Montis Ferrati ducis, alque archiducis Ferdinandi vidua, a Sanctissima Dei Genitrice monita, coenobium pro sanctimonialibus anno 1607 (Eniponte aedificare coeperat. Cum autem opus iam fere perfectum esset, ipsaque anceps haereret cuinam ex religiosis familiis illud daret, eventorum sibi invicem succedentium mirabili serie ducta, illud Servarum Beatae Mariae Virginis monasterium fore decrevit, atque in illud ipsa cum filia sua Anna Catharina anno 1612 ingressa est. His tamen non contenta, coenobium quoque pro viris, Sanctissimo Virginis Sponso dicatum, exstruxit. Quo completo, anno
10 Post Lutheri tempora res in statum adeo miserabilem devenerunt, ut anno 1554 unus tantum remaneret pater, senio confectus, Andreas Beckmann, prior conventus : qui tanta rerum penuria laborabat, ut non solum ecclesiam suam labentem reparare non posset, sed etiam victum et vestitum a vicino Carlocu- riensi monasterio accipere coactus esset. Quare, ne in ecclesia divinus cultus negligeretur, neve ipsa ecclesia cum monasterio in ruinam collaberetur aut in manus saecularium caderet, illam cum semetipso abbati Carlocuriensi commen- davit, eum simul rogans ut curaret ipsam a rege Bohemiae monasterio suo incorporari aut saltem tamdiu in custodiam dari, quo usque fratres Ordinis Ser- vorum, ex aliis partibus venientes, divinum cultum in ea rursus celebrare pos- sent. Charitate fraterna petitionem excipiens abbas, curam dicti patris benigne suscepit. Cum autem fere statim post haec mortuus esset pater Beckmann, Fer- dinandus I, rex Bohemiae, filio suo commisit ut ecclesiam et monasterium, cum omnibus pertinentiis, in custodiam et tutelam abbati et conventui Carlocu- riensi traderet. Circa idem tempus, cuidam civi, Kaltenhaler dicto, deinde Petro Libbenthaler monasterium cum agris ad centum annos concreditum fuit, ea lege ut omnia sarta tectaque servarent : quod debita cura ipsi eorumque heredes exsecuti sunt. Anno autem 1599, Rudolphus imperator ecclesiam Servorum, cum hortis ad eam pertinentibus, Reverendo domino Johianni Mirro, monasterii Carlocuriensis abbati, donavit : quam donationem Mathias imperator anno 1615 renovavit. Sed tunc nonnisi ecclesiae muri remanebant. Anno enim 1611, mense Februario, plebs haeretica, maxime Novae Civitatis Pragensis, monasteria invaserat et spo- liaverat. Monasterium Carlocuriense die 15 Februarii omnino devastatum est : omnibusque rebus tam ecclesiae quam conventus ablatis, abbas cum priore et converso crudeliter mutilati sunt, ac detruncatis pedibus manibusque, detracta- que monachalis coronae pelle, immanissime interempti sunt. In ecclesia autem Servorum quidquid ararum et fenestrarum remanebat, pessumdatum et destru- ctum fuit. RESTAURATIO. Iam a dimidio saeculo Servorum Ordo Pragae et in tota Germania exstinctus erat, cum mirabili modo Deus illum rursus in Austriam introduxit. Venerabilis enim Soror Anna Juliana Gonzaga, prius Anna Catharina vocata, filia Gulielmi III, Mantuae et Montis Ferrati ducis, alque archiducis Ferdinandi vidua, a Sanctissima Dei Genitrice monita, coenobium pro sanctimonialibus anno 1607 (Eniponte aedificare coeperat. Cum autem opus iam fere perfectum esset, ipsaque anceps haereret cuinam ex religiosis familiis illud daret, eventorum sibi invicem succedentium mirabili serie ducta, illud Servarum Beatae Mariae Virginis monasterium fore decrevit, atque in illud ipsa cum filia sua Anna Catharina anno 1612 ingressa est. His tamen non contenta, coenobium quoque pro viris, Sanctissimo Virginis Sponso dicatum, exstruxit. Quo completo, anno
Strana 11
11 1616, ad Reverendissimum Patrem Balthassarem Bolognetti, Priorem Generalem, litteras dedit, quibus enixe petebat, ut religiosos eius indolis mitteret, qui fami- liae Servorum Deiparae, recens per Germaniam institutae, sancte praeessent. Litteris hisce receptis, Generalis tres illico ex eremo montis Senarii patres eo transmisit, scilicet Antonium Mariam Medices Florentinum, qui primus fuit in praedicto Sancti Joseph coenobio prior, Archangelum Benivenium pariter Florentinum, novitiis educandis designatum, et Josephum Mariam Suarez, ex Hispaniis oriundum, sed Florentiae natum ; quibus accessit frater Joachimus Maria conversus. Mense Octobri, cum Anna Austriaca, Venerabilis Annae Julianae Restaura- tricis filia et Mathiae regis Bohemiae et imperatoris uxor, matris suae pietatem aemulata, Virginis habitum ipsa quoque sub imperialibus indumentis gestare cuperet, Pater Josephi Maria Suarez, Vicarius generalis Ordinis in Germania, Pragam usque, ubi ipsa tunc residebat, una cum patre Antonio Maria Medices profectus est, ibique, missa prius celebrata, tertii Ordinis habitum illi contulit. Hac autem occasione, antiquam Servorum ecclesiam diligenter quaesivit et tan- dem invenit. Et ulterius inquirens, comperit in Chironico Bohemiae, auctore Hagecio, de eiusden fundatione mentionem fieri. Coenobium illud, cum impera- tor propensa esset voluntate, facile recuperare potuisset ; sed cum pene dirutum, remotum atque liaereticorum incursibus obnoxium esset, pater Suarez satius esse duxit ugere ut alia Pragensis ecclesia Ordini Servorum donaretur. De qua re cum tractasset cum ipso imperatore, ab eo promissionem, etiam litteris confir- matani, accepit. Nilil tamen ante annum 1625 concludi potuit : difficillima enim erant tempora, totumque Imperium bellis catholicos inter et protestantes dilacerabatur. Tan- dem, cum spes seria affulsisset novum conventum aperiendi, a Priore Generali, Henrico Antonio Burgo, missus est pater Sosteneus Odonius de Alexandria, magister in sacra theologia, cum litteris patentibus, quibus conventus recipiendi prior creabatur. Secum deferebat etiam litteras participationis bonorum omnium Religionis Servorum, alias destinatas imperatori Ferdinando II, alias vero principi Michaeli Adolpho, comiti de Althan, et domino Johanni Baptistae Gramaio, qui insuper constitutus est procurator Ordinis Servorum ad recipienda monasteria in Germania. Anno sequenti, praedictus frater Odonius, libello supplici ad imperatorem porrecto, illum rogavit, ut pro suo fidei catholicae zelo, Servis Sanctae Mariae favere, eosque adiuvare in recuperandis monasteriis quae olim in Germania possidebant, vel alia eorum loco donare benigne dignaretur. Libello adnexus erat elenchus antiquorum conventuum, quorum primus erat “Conventus D. Annuntiatae de Praga. " Pius imperator, cuius summa cura erat collapsam religionem catholicam restituere, abrogatum divinum cultum restaurare et augere, patris Odonii preces benigne suscepit, et archiepiscopo Pragensi, Ernesto de Harrach, qui non minori zelo catholicam causam promovebat, scripsit, ut inquireret quaenam olim Pragae fuisset Servorum S. Mariae
11 1616, ad Reverendissimum Patrem Balthassarem Bolognetti, Priorem Generalem, litteras dedit, quibus enixe petebat, ut religiosos eius indolis mitteret, qui fami- liae Servorum Deiparae, recens per Germaniam institutae, sancte praeessent. Litteris hisce receptis, Generalis tres illico ex eremo montis Senarii patres eo transmisit, scilicet Antonium Mariam Medices Florentinum, qui primus fuit in praedicto Sancti Joseph coenobio prior, Archangelum Benivenium pariter Florentinum, novitiis educandis designatum, et Josephum Mariam Suarez, ex Hispaniis oriundum, sed Florentiae natum ; quibus accessit frater Joachimus Maria conversus. Mense Octobri, cum Anna Austriaca, Venerabilis Annae Julianae Restaura- tricis filia et Mathiae regis Bohemiae et imperatoris uxor, matris suae pietatem aemulata, Virginis habitum ipsa quoque sub imperialibus indumentis gestare cuperet, Pater Josephi Maria Suarez, Vicarius generalis Ordinis in Germania, Pragam usque, ubi ipsa tunc residebat, una cum patre Antonio Maria Medices profectus est, ibique, missa prius celebrata, tertii Ordinis habitum illi contulit. Hac autem occasione, antiquam Servorum ecclesiam diligenter quaesivit et tan- dem invenit. Et ulterius inquirens, comperit in Chironico Bohemiae, auctore Hagecio, de eiusden fundatione mentionem fieri. Coenobium illud, cum impera- tor propensa esset voluntate, facile recuperare potuisset ; sed cum pene dirutum, remotum atque liaereticorum incursibus obnoxium esset, pater Suarez satius esse duxit ugere ut alia Pragensis ecclesia Ordini Servorum donaretur. De qua re cum tractasset cum ipso imperatore, ab eo promissionem, etiam litteris confir- matani, accepit. Nilil tamen ante annum 1625 concludi potuit : difficillima enim erant tempora, totumque Imperium bellis catholicos inter et protestantes dilacerabatur. Tan- dem, cum spes seria affulsisset novum conventum aperiendi, a Priore Generali, Henrico Antonio Burgo, missus est pater Sosteneus Odonius de Alexandria, magister in sacra theologia, cum litteris patentibus, quibus conventus recipiendi prior creabatur. Secum deferebat etiam litteras participationis bonorum omnium Religionis Servorum, alias destinatas imperatori Ferdinando II, alias vero principi Michaeli Adolpho, comiti de Althan, et domino Johanni Baptistae Gramaio, qui insuper constitutus est procurator Ordinis Servorum ad recipienda monasteria in Germania. Anno sequenti, praedictus frater Odonius, libello supplici ad imperatorem porrecto, illum rogavit, ut pro suo fidei catholicae zelo, Servis Sanctae Mariae favere, eosque adiuvare in recuperandis monasteriis quae olim in Germania possidebant, vel alia eorum loco donare benigne dignaretur. Libello adnexus erat elenchus antiquorum conventuum, quorum primus erat “Conventus D. Annuntiatae de Praga. " Pius imperator, cuius summa cura erat collapsam religionem catholicam restituere, abrogatum divinum cultum restaurare et augere, patris Odonii preces benigne suscepit, et archiepiscopo Pragensi, Ernesto de Harrach, qui non minori zelo catholicam causam promovebat, scripsit, ut inquireret quaenam olim Pragae fuisset Servorum S. Mariae
Strana 12
12 ecclesia, a quibusnam tunc detineretur, et quomodo Servis Mariae, legitimis dominis, restitui posset. Ad hoc autem negotium sedulo procurandum adhuc magis incitatus fuit litteris, tum Urbani VIII, die 14 Februarii datis, quibus eum Pontifex hortabatur ad dandam operam ut vetera sua coenobia expulsis Servitis restituerentur, tum fratris sui Leopoldi, archiducis Tyroleos, qui praecipuo religionis affectu in Ser- vos Mariae ferebatur fratremque Iosephum Mariam Suarez ipsi commendaverat. Paulo post, cum princeps Carolus de Lichtenstein, Pragae gubernator, ecclesiolam in Boticz olim Servorum Beatac Virginis fuisse scripsisset, impe- rator iussit illam patribus Sosteneo Odonio et Johianni Sermeto Ordinis Ser- vorum statim restitui, addens aliquo tamen modo abbati Carlocuriensi subve- niendum esse, tot ei proventus assignando quot ex illa ecclesia percipiebat, ne deficientibus mediis ad fratrum sustentationem, cultus divinus in ecclesia Carlo- curiensi minueretur aut etiam cessare deberet. Post nonnullas tandem negotiationes, rursus instante archiduce Leopoldo et procurante Patre Odonio, mense Novembri illius anni 1626, Servis S. Mariae restituta est ecclesia D. Annuntiatae. Ad quam, iam a mense Octobri a patre Henrico de Burgo transmissi fuerant tres fratres, nimirum pater Joseph Maria Suarez, frater Cosimus de Florentia, diaconus, et frater Laurentius de Roma, conversus professus. Sed cum ecclesia illa, ut supra vidimus, pessumdala esset, neque monasterii nisi rudera remanerent, reditusque omnino impares essent ad fratrum sustenta- tionem, ac propterea cultus divinus ibi decenter haberi non posset, archidux Leopoldus, Servis S. Mariae maxime addictus, tum fratri suo Ferdinando II, tum archiepiscopo Pragensi scripsit, ut Servis Mariae concederent ecclesiam S. Michaelis in Civitate Veteri Pragensi, quae diu desolata fuerat, et in qua vix semel in anno, die festo S. Michaelis, sacra celebrabantur : Servos enim Mariae cultum divinum in ea restauraturos et vitae sanctitate civibus Pragensibus aedificationi futuros esse asserebat. Leopoldi precibus accessit principis Caroli de Lichtenstein petitio. Cui non solum benigne assensit Ferdinandus II, sed etiam quingentos florenos pro aedificatione et melioratione conventus Servis S. Mariae dari iussit. Hanc vero donationem die 28 Maii 1627 diplomate solemniter confirmans, auctoritate regia, tanquam rex Bohemiae, templum ad S. Michaelem, una cum omnibus et singulis pertinentiis ad illud spectantibus, Ordini Servorum Beatae Mariae dedit, concessit et assignavit. Quam concessionem Ernestus de Harrach, archiepiscopus Pragensis, id humiliter petente patre Odonio, die 16 Maii 1630 approbavit et ratam habuit. Ecclesia illa S. Michaelis, in media urbe prope forum sita, antiqua erat. Eius ignoratur origo ; primum de ea fit mentio anno 1311. In dicta ecclesia praeter curatum complures aderant capellani et altaristae, qui ad altare suum certas missas celebrare et diebus magnae solemnitatis in missis et vesperis curato adsistere debebant. Jam tunc octo numerabantur altaria.
12 ecclesia, a quibusnam tunc detineretur, et quomodo Servis Mariae, legitimis dominis, restitui posset. Ad hoc autem negotium sedulo procurandum adhuc magis incitatus fuit litteris, tum Urbani VIII, die 14 Februarii datis, quibus eum Pontifex hortabatur ad dandam operam ut vetera sua coenobia expulsis Servitis restituerentur, tum fratris sui Leopoldi, archiducis Tyroleos, qui praecipuo religionis affectu in Ser- vos Mariae ferebatur fratremque Iosephum Mariam Suarez ipsi commendaverat. Paulo post, cum princeps Carolus de Lichtenstein, Pragae gubernator, ecclesiolam in Boticz olim Servorum Beatac Virginis fuisse scripsisset, impe- rator iussit illam patribus Sosteneo Odonio et Johianni Sermeto Ordinis Ser- vorum statim restitui, addens aliquo tamen modo abbati Carlocuriensi subve- niendum esse, tot ei proventus assignando quot ex illa ecclesia percipiebat, ne deficientibus mediis ad fratrum sustentationem, cultus divinus in ecclesia Carlo- curiensi minueretur aut etiam cessare deberet. Post nonnullas tandem negotiationes, rursus instante archiduce Leopoldo et procurante Patre Odonio, mense Novembri illius anni 1626, Servis S. Mariae restituta est ecclesia D. Annuntiatae. Ad quam, iam a mense Octobri a patre Henrico de Burgo transmissi fuerant tres fratres, nimirum pater Joseph Maria Suarez, frater Cosimus de Florentia, diaconus, et frater Laurentius de Roma, conversus professus. Sed cum ecclesia illa, ut supra vidimus, pessumdala esset, neque monasterii nisi rudera remanerent, reditusque omnino impares essent ad fratrum sustenta- tionem, ac propterea cultus divinus ibi decenter haberi non posset, archidux Leopoldus, Servis S. Mariae maxime addictus, tum fratri suo Ferdinando II, tum archiepiscopo Pragensi scripsit, ut Servis Mariae concederent ecclesiam S. Michaelis in Civitate Veteri Pragensi, quae diu desolata fuerat, et in qua vix semel in anno, die festo S. Michaelis, sacra celebrabantur : Servos enim Mariae cultum divinum in ea restauraturos et vitae sanctitate civibus Pragensibus aedificationi futuros esse asserebat. Leopoldi precibus accessit principis Caroli de Lichtenstein petitio. Cui non solum benigne assensit Ferdinandus II, sed etiam quingentos florenos pro aedificatione et melioratione conventus Servis S. Mariae dari iussit. Hanc vero donationem die 28 Maii 1627 diplomate solemniter confirmans, auctoritate regia, tanquam rex Bohemiae, templum ad S. Michaelem, una cum omnibus et singulis pertinentiis ad illud spectantibus, Ordini Servorum Beatae Mariae dedit, concessit et assignavit. Quam concessionem Ernestus de Harrach, archiepiscopus Pragensis, id humiliter petente patre Odonio, die 16 Maii 1630 approbavit et ratam habuit. Ecclesia illa S. Michaelis, in media urbe prope forum sita, antiqua erat. Eius ignoratur origo ; primum de ea fit mentio anno 1311. In dicta ecclesia praeter curatum complures aderant capellani et altaristae, qui ad altare suum certas missas celebrare et diebus magnae solemnitatis in missis et vesperis curato adsistere debebant. Jam tunc octo numerabantur altaria.
Strana 13
13 Triste nomen olim habuit S. Michaelis ecclesia : ex illa enim prodiit Utra- quistarum motus. Anno siquidem 1414 in ea praeerat magister Jacobellus Mis- niacus, Johannis Hussi discipulus, qui scholae suae rectorem habebat quemdam, nomine Petrum de Drazdian, seu de Dresdna. Is quadam die ad parochum acce- dens, Scriptura aperta, illi ostendit hos textus S. Joannis : Nisi manducaveri- tis carnem Filii hominis et biberitis eius sanguinem, non habebitis vitam in vobis. Qui manducat meam carnem et bibit meum sangui- nem, habet vitam aeternam, et ego resuscitabo eum in novissimo die (1). Quibus verbis contendebat Salvatorem strictissime praecepisse ut sub utraque panis et vini specie sacra communio populo daretur. His motus Jacobellus sequenti dominica in ecclesia sua hac de re sermonem ad populum habuit. Altera autem dominica, alius sacerdos in ecclesia S. Martini communionem sub utraque specie (2) populo dedit, eiusque exemplum mox secutus est Jacobellus et alii curati. Populus simplex, erroris doctoribus deceptus, mox communionem sub utraque specie ita affectavit,ut anno 1419,die S.Mariae Magdalenae, ad mon- tem Tabor prope castrum Bechina, ultra quam quadraginta millia hominum ex diversis regni partibus ad communicandum sub utraque convenerint (3). Sancti Michaelis ecclesiam tenuerunt Calixtini a temporibus Hussiticis usque ad annum 1620 (4). Sed ad Ferdinandum II redeamus. Difficillimis temporibus, post Mathiae mortem, 20 Martii 1619, imperii habe- nas susceperat pius ille imperator : undique rebelles in eius auctoritatem insur- gebant, et haeretici seu protestantes aliquando visi sunt in eo esse ut contra eum praevalerent. In ipsa Bohemia, cuius rex erat ab anno 1617, plerique ab eo deficientes, Fridericum V, Palatinum electorem, haereticum et haere- ticorum fautorem, sibi regem delegerant ; qui Pragam veniens, ibidem 15 Octo- bris 1619 coronatus est. Sed anno sequenti 1620, die 8 Novembris, in Albo Monte, dimidio milliari Praga distante, a Ferdinando II, qui divinam opem et auxilium B. Virginis enixe imploraverat, victus et in fugam conversus est. Tum Bohemia et vicinae provinciae legilimo regi sese subiecerunt, ac, praedicantibus expulsis, revocatisque religiosis, cultus catholicus ubique restauratus est. In perpetuam tantae victoriae memoriani et gratiarum actionem, devotus impe- rator in loco ipso ubi pugna commissa fuerat, templum in honorem B. Mariae aedificare iam tum statuerat. Votum suum tamen statim explere non potuit: catholici enim cum protestantibus acre bellum gerebant. Tandem mense Decembri eiusdem anni quo Servis B. Mariae Virginis ecclesiam S. Michaelis donaverat, Patri Sosteneo Odonio commisit imperator ut in Monle Albo tem- (1) Joan. VI, 54, 55. (2) Inde nomen Utraquistarum. Dicebantur etiam Calixtini, ob usum calicis, quem sibi propterea tanquam stemma assumpserant. (3) LAURENTIUS DE BRECZINA, Chronica Hussitica, apud EMLER, Fontes rerum Bohemicarum, t. V. p. 344. (4) Haec de ecclesia S. Michaelis desumpta sunt ex HAMMERSCHMID, Prodro- mus gloriae Pragenae, p. 171-174.
13 Triste nomen olim habuit S. Michaelis ecclesia : ex illa enim prodiit Utra- quistarum motus. Anno siquidem 1414 in ea praeerat magister Jacobellus Mis- niacus, Johannis Hussi discipulus, qui scholae suae rectorem habebat quemdam, nomine Petrum de Drazdian, seu de Dresdna. Is quadam die ad parochum acce- dens, Scriptura aperta, illi ostendit hos textus S. Joannis : Nisi manducaveri- tis carnem Filii hominis et biberitis eius sanguinem, non habebitis vitam in vobis. Qui manducat meam carnem et bibit meum sangui- nem, habet vitam aeternam, et ego resuscitabo eum in novissimo die (1). Quibus verbis contendebat Salvatorem strictissime praecepisse ut sub utraque panis et vini specie sacra communio populo daretur. His motus Jacobellus sequenti dominica in ecclesia sua hac de re sermonem ad populum habuit. Altera autem dominica, alius sacerdos in ecclesia S. Martini communionem sub utraque specie (2) populo dedit, eiusque exemplum mox secutus est Jacobellus et alii curati. Populus simplex, erroris doctoribus deceptus, mox communionem sub utraque specie ita affectavit,ut anno 1419,die S.Mariae Magdalenae, ad mon- tem Tabor prope castrum Bechina, ultra quam quadraginta millia hominum ex diversis regni partibus ad communicandum sub utraque convenerint (3). Sancti Michaelis ecclesiam tenuerunt Calixtini a temporibus Hussiticis usque ad annum 1620 (4). Sed ad Ferdinandum II redeamus. Difficillimis temporibus, post Mathiae mortem, 20 Martii 1619, imperii habe- nas susceperat pius ille imperator : undique rebelles in eius auctoritatem insur- gebant, et haeretici seu protestantes aliquando visi sunt in eo esse ut contra eum praevalerent. In ipsa Bohemia, cuius rex erat ab anno 1617, plerique ab eo deficientes, Fridericum V, Palatinum electorem, haereticum et haere- ticorum fautorem, sibi regem delegerant ; qui Pragam veniens, ibidem 15 Octo- bris 1619 coronatus est. Sed anno sequenti 1620, die 8 Novembris, in Albo Monte, dimidio milliari Praga distante, a Ferdinando II, qui divinam opem et auxilium B. Virginis enixe imploraverat, victus et in fugam conversus est. Tum Bohemia et vicinae provinciae legilimo regi sese subiecerunt, ac, praedicantibus expulsis, revocatisque religiosis, cultus catholicus ubique restauratus est. In perpetuam tantae victoriae memoriani et gratiarum actionem, devotus impe- rator in loco ipso ubi pugna commissa fuerat, templum in honorem B. Mariae aedificare iam tum statuerat. Votum suum tamen statim explere non potuit: catholici enim cum protestantibus acre bellum gerebant. Tandem mense Decembri eiusdem anni quo Servis B. Mariae Virginis ecclesiam S. Michaelis donaverat, Patri Sosteneo Odonio commisit imperator ut in Monle Albo tem- (1) Joan. VI, 54, 55. (2) Inde nomen Utraquistarum. Dicebantur etiam Calixtini, ob usum calicis, quem sibi propterea tanquam stemma assumpserant. (3) LAURENTIUS DE BRECZINA, Chronica Hussitica, apud EMLER, Fontes rerum Bohemicarum, t. V. p. 344. (4) Haec de ecclesia S. Michaelis desumpta sunt ex HAMMERSCHMID, Prodro- mus gloriae Pragenae, p. 171-174.
Strana 14
14 plum sub titulo SANCTAE MARIAE DE VICTORIA erigeret ; et anno sequenti, in festo S.Marci Evangelistae, die 25 Aprilis 1628, praesentibus pluribus millibus civium Pragensium utriusque sexus, cum archiepiscopo Ernesto de Harrach primum lapidem pro futura ecclesia et monasterio in fundamento solemniter posuit. Sacro ritui aderat Generalis Servorum, Henricus Burgus, Roma arcessitus. Eodem anno, Reverendus Pater Archangelus Benivieni, qui iam die 13 Septembris 1624 prior conventus S. Joseph OEniponte et simul Vicarius Generalis in Tyroli constitutus fuerat, die 16 Augusti etiam in regnis Bohemiae et Austriae Vicarius Generalis creatus est, loco Patris Sostenci Odonii, qui in Italiam revocatus fuit. Is tamen, instante Cardinali Erneslo de Harrach, con- ventualis in monasterio S. Michaelis confirmatus est, ut fabricae ecclesiae Sanctae Mariae de Victoria, feliciter ab ipso inceptae, pracesset. Anno insequenti 1629, die 19 Augusti, imperator diplomate suo caesareo con- cessionem aedificandi templum illud confirmavit, volens ut Ordinis fratres,gestan- tes habitum, vestem et cappam, prout Florentiae in conventu Divae Annuntia- tae, ecclesiam cum monasterio, postquam aedificata fuisset, perpetuo possidere possent. Hanc autem concessionem archiepiscopus Ernestus de Harrach 16 Maii 1631 ratam habuit. Huic autem operi, non parum arduo, magno zelo incubuit pater Odonius, elce- mosynis a principibus et nobilibus undique collectis usque ad summam 16.816 librarum, quae in aedificatione monasterii insumptae sunt. Attamen, quia locus iste, a Praga distans, solitarius ac sylvis vicinus, hacreticorum incursibus nimis patebat, monasterium illud reliquerunt Servi Mariae, quainvis iam ad duas contignationes erectum et quasi sub tecto esset. Immo, anno 1673, illud comiti Maximiliano Valentino de Martinicz vendiderunt. Tunc, destructa supe- riori contignatione, pro cellis fratrum aedificata, structura in popinam versa est. Postea ad comites de Bredan transivit. Popina adhuc exstat; ecclesia quoque, quam administrat unus ex patribus Benedictinis vicini monasterii Breznoviensis. Pragae autem, Pater Archangelus Benivieni, qui mense Octobri 1628 eo per- venerat, in id incubuit, ut ad mentem Venerabilis Restauratricis Annae Julianae, disciplinam religiosam formaret, et religiosorum mores ad leges eiusdem Sororis componeret. Inde vero discedens, primum ex germanicae familiae gremio P. Cherubinum O’Dale, qui anno 1615 habitu indutus fuerat, Pragensis con- ventus priorem constituit. Sed quia Venerabilis Fundatrix maxime cupiebat ut in omnibus Servorum Mariae conventibus recenter in Germania erectis, pulcherrima sed rigorosa vigeret observantia, quam apud eremitas Montis Senarii florescere sciebat, apud imperatorem una cum archiduce Leopoldo egit, ut Pragense coenobium ad eorumdem eremitarum normam componeretur. Quapropter Ferdinandus II, caesareo diplomate, 16 Aprilis 1631 dato, fratribus Ordinis Servorum Reforma- torum Sanctae Mariae, “ob laudabilis vitae et morum exemplum quo Ecclesiam Dei illustrare ipsi perhibiti fuerant, " templum apud S. Michaelem et mona-
14 plum sub titulo SANCTAE MARIAE DE VICTORIA erigeret ; et anno sequenti, in festo S.Marci Evangelistae, die 25 Aprilis 1628, praesentibus pluribus millibus civium Pragensium utriusque sexus, cum archiepiscopo Ernesto de Harrach primum lapidem pro futura ecclesia et monasterio in fundamento solemniter posuit. Sacro ritui aderat Generalis Servorum, Henricus Burgus, Roma arcessitus. Eodem anno, Reverendus Pater Archangelus Benivieni, qui iam die 13 Septembris 1624 prior conventus S. Joseph OEniponte et simul Vicarius Generalis in Tyroli constitutus fuerat, die 16 Augusti etiam in regnis Bohemiae et Austriae Vicarius Generalis creatus est, loco Patris Sostenci Odonii, qui in Italiam revocatus fuit. Is tamen, instante Cardinali Erneslo de Harrach, con- ventualis in monasterio S. Michaelis confirmatus est, ut fabricae ecclesiae Sanctae Mariae de Victoria, feliciter ab ipso inceptae, pracesset. Anno insequenti 1629, die 19 Augusti, imperator diplomate suo caesareo con- cessionem aedificandi templum illud confirmavit, volens ut Ordinis fratres,gestan- tes habitum, vestem et cappam, prout Florentiae in conventu Divae Annuntia- tae, ecclesiam cum monasterio, postquam aedificata fuisset, perpetuo possidere possent. Hanc autem concessionem archiepiscopus Ernestus de Harrach 16 Maii 1631 ratam habuit. Huic autem operi, non parum arduo, magno zelo incubuit pater Odonius, elce- mosynis a principibus et nobilibus undique collectis usque ad summam 16.816 librarum, quae in aedificatione monasterii insumptae sunt. Attamen, quia locus iste, a Praga distans, solitarius ac sylvis vicinus, hacreticorum incursibus nimis patebat, monasterium illud reliquerunt Servi Mariae, quainvis iam ad duas contignationes erectum et quasi sub tecto esset. Immo, anno 1673, illud comiti Maximiliano Valentino de Martinicz vendiderunt. Tunc, destructa supe- riori contignatione, pro cellis fratrum aedificata, structura in popinam versa est. Postea ad comites de Bredan transivit. Popina adhuc exstat; ecclesia quoque, quam administrat unus ex patribus Benedictinis vicini monasterii Breznoviensis. Pragae autem, Pater Archangelus Benivieni, qui mense Octobri 1628 eo per- venerat, in id incubuit, ut ad mentem Venerabilis Restauratricis Annae Julianae, disciplinam religiosam formaret, et religiosorum mores ad leges eiusdem Sororis componeret. Inde vero discedens, primum ex germanicae familiae gremio P. Cherubinum O’Dale, qui anno 1615 habitu indutus fuerat, Pragensis con- ventus priorem constituit. Sed quia Venerabilis Fundatrix maxime cupiebat ut in omnibus Servorum Mariae conventibus recenter in Germania erectis, pulcherrima sed rigorosa vigeret observantia, quam apud eremitas Montis Senarii florescere sciebat, apud imperatorem una cum archiduce Leopoldo egit, ut Pragense coenobium ad eorumdem eremitarum normam componeretur. Quapropter Ferdinandus II, caesareo diplomate, 16 Aprilis 1631 dato, fratribus Ordinis Servorum Reforma- torum Sanctae Mariae, “ob laudabilis vitae et morum exemplum quo Ecclesiam Dei illustrare ipsi perhibiti fuerant, " templum apud S. Michaelem et mona-
Strana 15
15 sterium Divae Annuntiatae, una cum omnibus pertinentiis ad eadem spectan- tibus, dedit et concessit, ita ut inibi soli fratres Reformati, quales tunc erant OEniponte et in Monte Senario, exclusis omnibus aliis, habitare possent. Paucis post diebus, 19 Aprilis, idem imperator eisdem S. Michaelis et D. Annuntiatae ecclesiis concessit stemmatis seu insignis cimelium proprium, in quo S. Michael Archangelus infernalem draconem sub pedibus proterens depictus esset. Sed quoniam in hac terrestri vita extrema gaudii luctus occupat (1), ecce post tam felicia initia, mala fortuna Servi Mariae affliguntur. Eodem enim anno, gravi apud Lipsiam a Ferdinando II accepta clade, Joannes Georgius, dux Saxoniae et Romani Imperii elector, Boliemiam invadit ; nobiles autem, archiepiscopus, religiosi, inter quos Servi S. Mariae, Praga aufugiunt. In qua fuga, duo ex eis, Hiberni natione, interimuntur. In ecclesiam vero S. Michae- lis, ita a Servis Mariae derelictam, sese recipit curatus vicinae Teynensis ecclesiae, ex sua parochia eiectus. Non adeo tamen diuturnum fuit Servorum exilium : mox enim, restauratis imperatoris rebus, Pragam redire religiosi potuerunt. Anno autem 1636, Generalis Ordinis, Dionysius Bussotti Florentinus, ipse in Austriam venit ad visitandam novam provinciam: OEnipontem primum, mox Lintium, ubi imperatorem convenit, Viennam deinde, tandem Pragam se contulit; ubi visitatione canonica instituta, aliqua salutaria decreta, ad regularem observantiam promovendam utilia, edidit. Ecclesiam quoque D. An- nuntiatae visitavit, iussitque ut resarciretur, ita ut bis saltem quolibet mense sacrum missae sacrificium in ea celebraretur. Eodem tempore Cardinalem de Harrach et monasterii benefactores invisit. Magnum luctum provinciae Bohemicae annus 1637 attulit. Die enim 18 Septembris Oeniponte mortuus est egregius pater Suarez, qui 30 Maii 1633 Vicarius Generalis in provincia Bohemiae, et paulo post, 20 Octobris, in Austria quoque et in tota Germania superiori delegatus fuerat. Multos perpes- sus fuerat labores in Germania inferiori ad acquirenda loca religioni Servorum, Viennae praesertim ; sed nihil profecerat propter annonae caritatem et bello- rum ingruentiam : acerbum enim in Germania versabatur Triginta Annorum bellum. Optimus pater, qui in vita Christi bonus odor fuerat omnibus, in ultima infirmitate,per tres continuos menses, plurima exhibuit omnium virtutum speci- mina, et Deo solo plenus, eidem 18 Septembris 1637 placide spiritum reddidit. Anno autem 1657, 30 Decembris,mortuus est pater Archangelus Benivieni,sub cuius obedientiam post mortem patris Suarez assignatus fuerat S. Michaelis conventus. Egregius quidem pater, qui prae singulari vitae integritate, rerum gerendarum peritia, regularis disciplinae zelo eiusdemque promovendae sollertia, ac caeteris religiosis virtutibus Venerabili Restauratrici haud mediocriter acceptus fuerat. Educandis novitiis Oeniponte primo praefectus, postea, iuxta (1) Prov. XIV, 13.
15 sterium Divae Annuntiatae, una cum omnibus pertinentiis ad eadem spectan- tibus, dedit et concessit, ita ut inibi soli fratres Reformati, quales tunc erant OEniponte et in Monte Senario, exclusis omnibus aliis, habitare possent. Paucis post diebus, 19 Aprilis, idem imperator eisdem S. Michaelis et D. Annuntiatae ecclesiis concessit stemmatis seu insignis cimelium proprium, in quo S. Michael Archangelus infernalem draconem sub pedibus proterens depictus esset. Sed quoniam in hac terrestri vita extrema gaudii luctus occupat (1), ecce post tam felicia initia, mala fortuna Servi Mariae affliguntur. Eodem enim anno, gravi apud Lipsiam a Ferdinando II accepta clade, Joannes Georgius, dux Saxoniae et Romani Imperii elector, Boliemiam invadit ; nobiles autem, archiepiscopus, religiosi, inter quos Servi S. Mariae, Praga aufugiunt. In qua fuga, duo ex eis, Hiberni natione, interimuntur. In ecclesiam vero S. Michae- lis, ita a Servis Mariae derelictam, sese recipit curatus vicinae Teynensis ecclesiae, ex sua parochia eiectus. Non adeo tamen diuturnum fuit Servorum exilium : mox enim, restauratis imperatoris rebus, Pragam redire religiosi potuerunt. Anno autem 1636, Generalis Ordinis, Dionysius Bussotti Florentinus, ipse in Austriam venit ad visitandam novam provinciam: OEnipontem primum, mox Lintium, ubi imperatorem convenit, Viennam deinde, tandem Pragam se contulit; ubi visitatione canonica instituta, aliqua salutaria decreta, ad regularem observantiam promovendam utilia, edidit. Ecclesiam quoque D. An- nuntiatae visitavit, iussitque ut resarciretur, ita ut bis saltem quolibet mense sacrum missae sacrificium in ea celebraretur. Eodem tempore Cardinalem de Harrach et monasterii benefactores invisit. Magnum luctum provinciae Bohemicae annus 1637 attulit. Die enim 18 Septembris Oeniponte mortuus est egregius pater Suarez, qui 30 Maii 1633 Vicarius Generalis in provincia Bohemiae, et paulo post, 20 Octobris, in Austria quoque et in tota Germania superiori delegatus fuerat. Multos perpes- sus fuerat labores in Germania inferiori ad acquirenda loca religioni Servorum, Viennae praesertim ; sed nihil profecerat propter annonae caritatem et bello- rum ingruentiam : acerbum enim in Germania versabatur Triginta Annorum bellum. Optimus pater, qui in vita Christi bonus odor fuerat omnibus, in ultima infirmitate,per tres continuos menses, plurima exhibuit omnium virtutum speci- mina, et Deo solo plenus, eidem 18 Septembris 1637 placide spiritum reddidit. Anno autem 1657, 30 Decembris,mortuus est pater Archangelus Benivieni,sub cuius obedientiam post mortem patris Suarez assignatus fuerat S. Michaelis conventus. Egregius quidem pater, qui prae singulari vitae integritate, rerum gerendarum peritia, regularis disciplinae zelo eiusdemque promovendae sollertia, ac caeteris religiosis virtutibus Venerabili Restauratrici haud mediocriter acceptus fuerat. Educandis novitiis Oeniponte primo praefectus, postea, iuxta (1) Prov. XIV, 13.
Strana 16
16 votum ipsorum patrum germanorum, Vicarii per Tyrolim officio functus est.Post mortem vero patris Suarez, die prima Novembris 1637 constitutus fuit insuper Vicarius Generalis pro tota Germania tam inferiori quam superiori. In omnibus autem muneribus commissam sibi Servorum familiam eo perfectionis erexit, ut ingens eos possidendi desiderium, tam propter eximiam vitae sanctitatem quam ob teneram in Virginem Dolorosam devotionem, in variis Germaniae partibus excitaverit. Inde fundati vel donati conventus Waldrast, Luggau, Bonnae, Vien- nae, Laureti et Langegg. Die vero 21 Decembris 1657 gravi infirmitate correptus, mox se morti proximum sentiens, plura fratribus adstantibus de legum Ordinis observantia, necnon de Dei ac Deiparae obsequio praeclare dixit. Tum Ecclesiae sacramentis confortatus et caelestium meditationi defixus, animam suam non sine sanctitatis opinione die 30 Decembris Creatori suo reddidit. Supra vidimus anno 1636 Generalem Bussotti praecepisse ut resarciretur D. Annuntiatae ecclesia : quod factum est. Sed monasterium in suo miserabili statu remanserat. De illo tandem restaurando circa 1656 serio cogitare coepe- runt S. Michaelis fratres. Ad hoc enim opus perficiendum dominus Joannes senior de Talmberg ius suum in summam 7.000 florenorum, sibi super quodam dominiolo, Wlezkowiz nominato, debitam, Servis Mariae cesserat. Ab aliis quoque, praesertim a domino Thoma Hladni, insigni conventus benefactore, stipe accepta, tandem restauratum est monasterium, ita ut die 14 Julii 1669 quatuor fratres, videlicet pater Adalbertus Wencelius prior, pater Stanislaus et duo fratres laici Bonaventura et Rochus, ad D. Annuntiatam habitandam sese contulerint. Sub fine saeculi, anno videlicet 1693, Reverendissimus pater Joannes Franci- scus Maria Poggi, qui prius fuerat Venerabilis Julii Arrighelli secretarius eique successerat in regimine Ordinis Servorum, mense Augusto Pragam veniens, utriusque conventus visitationem canonicam instituit. Anno autem 1714 princeps Joannes Adamus de Lichtenstein, qui S. Philippum Benitium maxima veneratione prosequebatur, eiusdem statuam in celebri ponte Carolino, ubi adhuc hodie conspicitur, erigendam curavit. Cum autem Ordo Servorum in Bohemiam sese diffudisset et benefactorum benevolentia et auxilio in oppidis Gratzen, Rabenstein et Konoged, monasteria fundasset, imperator Carolus VI anno 1723 concessit licentiam habendi unum procuratorem saecularem pro quinque monasteriis Servorum in regno Bohemiae existentibus. Circa medium saeculum decimum octavum cogitaverunt fratres de nova aedificanda ecclesia apud S. Michaelem, vetere destructa. Multo satius fuisset antiquam ecclesiam, quae satis pulchra erat et tot memoriis veneranda, restau- rare et ampliare ; sed illo tempore, ut omnes norunt, tanquam barbara despicie- bantur omnia medii aevi monumenta. Initio anni 1767 opere consummato, nova ecclesia die 26 Aprilis ab episcopo Joanne Andrea Kny solemniter consecrata est. Architectus fuit Tyrolensis Müller. Sed monumento novo non diu frui potuerunt Servi Mariae : mox enim vene-
16 votum ipsorum patrum germanorum, Vicarii per Tyrolim officio functus est.Post mortem vero patris Suarez, die prima Novembris 1637 constitutus fuit insuper Vicarius Generalis pro tota Germania tam inferiori quam superiori. In omnibus autem muneribus commissam sibi Servorum familiam eo perfectionis erexit, ut ingens eos possidendi desiderium, tam propter eximiam vitae sanctitatem quam ob teneram in Virginem Dolorosam devotionem, in variis Germaniae partibus excitaverit. Inde fundati vel donati conventus Waldrast, Luggau, Bonnae, Vien- nae, Laureti et Langegg. Die vero 21 Decembris 1657 gravi infirmitate correptus, mox se morti proximum sentiens, plura fratribus adstantibus de legum Ordinis observantia, necnon de Dei ac Deiparae obsequio praeclare dixit. Tum Ecclesiae sacramentis confortatus et caelestium meditationi defixus, animam suam non sine sanctitatis opinione die 30 Decembris Creatori suo reddidit. Supra vidimus anno 1636 Generalem Bussotti praecepisse ut resarciretur D. Annuntiatae ecclesia : quod factum est. Sed monasterium in suo miserabili statu remanserat. De illo tandem restaurando circa 1656 serio cogitare coepe- runt S. Michaelis fratres. Ad hoc enim opus perficiendum dominus Joannes senior de Talmberg ius suum in summam 7.000 florenorum, sibi super quodam dominiolo, Wlezkowiz nominato, debitam, Servis Mariae cesserat. Ab aliis quoque, praesertim a domino Thoma Hladni, insigni conventus benefactore, stipe accepta, tandem restauratum est monasterium, ita ut die 14 Julii 1669 quatuor fratres, videlicet pater Adalbertus Wencelius prior, pater Stanislaus et duo fratres laici Bonaventura et Rochus, ad D. Annuntiatam habitandam sese contulerint. Sub fine saeculi, anno videlicet 1693, Reverendissimus pater Joannes Franci- scus Maria Poggi, qui prius fuerat Venerabilis Julii Arrighelli secretarius eique successerat in regimine Ordinis Servorum, mense Augusto Pragam veniens, utriusque conventus visitationem canonicam instituit. Anno autem 1714 princeps Joannes Adamus de Lichtenstein, qui S. Philippum Benitium maxima veneratione prosequebatur, eiusdem statuam in celebri ponte Carolino, ubi adhuc hodie conspicitur, erigendam curavit. Cum autem Ordo Servorum in Bohemiam sese diffudisset et benefactorum benevolentia et auxilio in oppidis Gratzen, Rabenstein et Konoged, monasteria fundasset, imperator Carolus VI anno 1723 concessit licentiam habendi unum procuratorem saecularem pro quinque monasteriis Servorum in regno Bohemiae existentibus. Circa medium saeculum decimum octavum cogitaverunt fratres de nova aedificanda ecclesia apud S. Michaelem, vetere destructa. Multo satius fuisset antiquam ecclesiam, quae satis pulchra erat et tot memoriis veneranda, restau- rare et ampliare ; sed illo tempore, ut omnes norunt, tanquam barbara despicie- bantur omnia medii aevi monumenta. Initio anni 1767 opere consummato, nova ecclesia die 26 Aprilis ab episcopo Joanne Andrea Kny solemniter consecrata est. Architectus fuit Tyrolensis Müller. Sed monumento novo non diu frui potuerunt Servi Mariae : mox enim vene-
Strana 17
17 runt luctuosa Josephi II tempora, quibus opertum quidem, sed acre bellum contra religiosos Ordines actum est. Duplici suppressione, primum annis 1782-1784, dein 1785-1787, permultae domus religiosae saecularizatae fuerunt. Itaque 17 Julii 1783 emanatum est decretum, quo fratres apud D. Annun- tiatam degentes, ad S. Michaelem sese transferre iubebantur. Cui mandato parentes, sub fine Septembris, decantata antiphona Salve Regina, ex conventu suo fratres lacrymabundi recedentes, ad S. Michaelem se receperunt. Prior tunc temporis erat Pater Ernestus Maria Zemann, venerabilis senex, sacerdos iubilatus, cui quanto fuerit dolori conventus sui destructio, quisque facile intel- ligere potest. Sed neque S. Michaelis monasterio parcitum fuit, cui post tres annos sors eadem obtigit : die 23 Junii 1786 suppressum est, ut aiebant, et religiosi saecula- rizati. Post suppressionem varias vices subiit D. Annuntiatae monasterium : adhibi- tum est enim tanquam institutum pro filiis militum ; dein sutori, post hortulano locatum ; tum Administratio bonorum Status ibi sedem habuit ; tandem anno 1856 in eo collocata est domus filialis Instituti Bohemici pro amentibus, in qua habitaverunt fere quadringenti dementes. Eodem anno 1856, imperatoris Fran- cisci Josephi cura, ecclesia rursus cultui aperta est ; ac die 2 Februarii, festo Purificationis, missa prima vice post tot annos violationis celebrata est. “ Hac occasione, levato inferiori gradu ad cancellos in cornu epistolae, non exigua massa ossium hominum reperta est, " ait Rmus dominus Ruffer, testis oculatus. Annis 1858-1863 restaurata est ecclesia, quam omnes periti velut eximium bohemicae architecturac specimen laudant : fenestrae ad secundam saeculi XIV partem, testitudinis autem cauliculi ad medium saeculum XV pertinent. Anno praeterito 1910, remoto in alium locum dementium hospitali, municipii custodes in monasterio collocati sunt. In horto autem, qui nonnullis abhinc annis publico acrario 1.200.000 coronis austriacis venditus est, aedificia, ad ampliandam Germanicam Universitatem necessaria, aedificabuntur. Ecclesia autem S. Michaelis et monasterium anno 1789 vendita sunt cuidam bancario Judaeo, Eliae Veith nomine ; anno 1869 ibi conditae erant lagenae pe- trolei ; hodie ecclesia conversa est in chartarum emporium, et est domini Fuchs Judaei possessio. Haec sunt quae de duobus monasteriis Pragensibus Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis ex monumentis infra referendis colligere potui. Utriusque monasterii D. Annuntiatae et S. Michaelis historiam scripserat Florianus Hammerschmid, celebris ecclesiae Wissehradensis SS. Petri et Pauli praepositus, patriae antiquitatum sedulus investigator, in eaque non pauca instrumenta ad utrumque pertinentia inseruerat. Priorem historiam pluries alle- gat in capite quinto operis sui: Prodromus gloriae Pragenae, ubi de dicto monasterio agit. Ita, de instrumento permutationis anni 1368, ait : “ Ut clare
17 runt luctuosa Josephi II tempora, quibus opertum quidem, sed acre bellum contra religiosos Ordines actum est. Duplici suppressione, primum annis 1782-1784, dein 1785-1787, permultae domus religiosae saecularizatae fuerunt. Itaque 17 Julii 1783 emanatum est decretum, quo fratres apud D. Annun- tiatam degentes, ad S. Michaelem sese transferre iubebantur. Cui mandato parentes, sub fine Septembris, decantata antiphona Salve Regina, ex conventu suo fratres lacrymabundi recedentes, ad S. Michaelem se receperunt. Prior tunc temporis erat Pater Ernestus Maria Zemann, venerabilis senex, sacerdos iubilatus, cui quanto fuerit dolori conventus sui destructio, quisque facile intel- ligere potest. Sed neque S. Michaelis monasterio parcitum fuit, cui post tres annos sors eadem obtigit : die 23 Junii 1786 suppressum est, ut aiebant, et religiosi saecula- rizati. Post suppressionem varias vices subiit D. Annuntiatae monasterium : adhibi- tum est enim tanquam institutum pro filiis militum ; dein sutori, post hortulano locatum ; tum Administratio bonorum Status ibi sedem habuit ; tandem anno 1856 in eo collocata est domus filialis Instituti Bohemici pro amentibus, in qua habitaverunt fere quadringenti dementes. Eodem anno 1856, imperatoris Fran- cisci Josephi cura, ecclesia rursus cultui aperta est ; ac die 2 Februarii, festo Purificationis, missa prima vice post tot annos violationis celebrata est. “ Hac occasione, levato inferiori gradu ad cancellos in cornu epistolae, non exigua massa ossium hominum reperta est, " ait Rmus dominus Ruffer, testis oculatus. Annis 1858-1863 restaurata est ecclesia, quam omnes periti velut eximium bohemicae architecturac specimen laudant : fenestrae ad secundam saeculi XIV partem, testitudinis autem cauliculi ad medium saeculum XV pertinent. Anno praeterito 1910, remoto in alium locum dementium hospitali, municipii custodes in monasterio collocati sunt. In horto autem, qui nonnullis abhinc annis publico acrario 1.200.000 coronis austriacis venditus est, aedificia, ad ampliandam Germanicam Universitatem necessaria, aedificabuntur. Ecclesia autem S. Michaelis et monasterium anno 1789 vendita sunt cuidam bancario Judaeo, Eliae Veith nomine ; anno 1869 ibi conditae erant lagenae pe- trolei ; hodie ecclesia conversa est in chartarum emporium, et est domini Fuchs Judaei possessio. Haec sunt quae de duobus monasteriis Pragensibus Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis ex monumentis infra referendis colligere potui. Utriusque monasterii D. Annuntiatae et S. Michaelis historiam scripserat Florianus Hammerschmid, celebris ecclesiae Wissehradensis SS. Petri et Pauli praepositus, patriae antiquitatum sedulus investigator, in eaque non pauca instrumenta ad utrumque pertinentia inseruerat. Priorem historiam pluries alle- gat in capite quinto operis sui: Prodromus gloriae Pragenae, ubi de dicto monasterio agit. Ita, de instrumento permutationis anni 1368, ait : “ Ut clare
Strana 18
18 patet ex literis permutationis, quas de verbo ad verbum recenseo in mea Histo- ria de monasterio Servorum B. M. V. in Slup (1). „ Et infra, agens de fratre Raymundo, ita concludit : “De quo plura vide in mea Ilistoria de monasterio Servorum B. M. V. in Slup, Neo-Pragae. " Et in fine capitis, postquam locutus est de processione quae quotannis in Quadragesima haberi solebat ad Divam Annuntiatam, addit : “De quo vide Hagek, fol. 83... et meam Historiam de monasterio in Slup, Servitarum (2) ". Historiam autem ecclesiae S. Michaelis in eodem capite operis sui non semel citat : “Vide Bullam confirmationis (1334) in mea Historia de ecclesia S. Michaelis, Vetero-Pragae.... Vide tenorem huius confirmationis (a Wenceslao, 1401) in mea Historia de ecclesia S.Michaelis Vetero- Pragae.... Quam (donationem 1627, 28 Maii) de verbo ad verbum vide in mea Historia de ecclesia S. Michaelis. „ Eodem modo loquitur, ubi de diplo- mate 16 Aprilis 1631, et de fuga Servorum S. Mariae eodem anno. Tandem de benefactoribus ait : “De benefactoribus conventus S. Michaelis vide meam Historiam. „ Et rursus in articulo, ubi de D. Annuntiata agit, postquam dona- tionem ecclesiae S. Michaelis anno 1627 factam commemoravit, addit : “De qua donatione vide meam Historiam de ecclesia S. Michaelis (3) ". Duplex haec historia, una cum multis aliis opusculis manuscriptis eiusdem Floriani Hammerschmid, in quibus ecclesiarum et monasteriorum Pragensium historiam ex monumentis texuerat, adhuc sub principio saeculi proxime elapsi exstabat apud Museum Regni Bohemiae, prout constat ex sequenti elencho anno 1834 confecto : (Bohemice.) Index operum Johannis Floriani Hammerschmid, rectoris semi- narii Pragensis, deinde parochi Teynensis et canonici apud Wissehradum et Veterem Boleslaum, ab Adalberto Ruffer, canonico Wissehradensi, confectus. (Latine.) Consignatio manuscriptorum post Rmum D. Hummerschmid, semi- narii rectorem. 1. Sacra eremus Augustiniana, scilicet de Ordine S. Augustini Discalceat. . . . . . 37. Monasterium Divae Annuntiatae, Servorum B. V. Mariae. . . . . . 63. De ecclesia S. Michaelis Archangeli V. Pragae, PP. Servitarum. (1) Ita a saeculo decimo sexto exeunte saepe vocatur regio seu via iuxta ecclesiam D. Annuntiatae. De cuius nominis origine et significatione non con- veniunt Pragenses historici. Slup enim bohemice significat columnam vel etiam nassam ad pisces capiendos. Nonnulli ergo ita vocari ecclesiam Servorum volunt, ob columnam quae est in medio ecclesiae et usque ad testitudinem sese protendit, alii ob columnam, e regione cuius occisi sunt barbati monachi (vide supra). Recentiores autem ex quibusdam documentis ostendunt vivarium in rivulo Boticz non longe ab ecclesia constitutum fuisse: unde nomen na Slupi, in Slup. (2) HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 328, 330. (3) Ibidem, p. 169, 177, 330.
18 patet ex literis permutationis, quas de verbo ad verbum recenseo in mea Histo- ria de monasterio Servorum B. M. V. in Slup (1). „ Et infra, agens de fratre Raymundo, ita concludit : “De quo plura vide in mea Ilistoria de monasterio Servorum B. M. V. in Slup, Neo-Pragae. " Et in fine capitis, postquam locutus est de processione quae quotannis in Quadragesima haberi solebat ad Divam Annuntiatam, addit : “De quo vide Hagek, fol. 83... et meam Historiam de monasterio in Slup, Servitarum (2) ". Historiam autem ecclesiae S. Michaelis in eodem capite operis sui non semel citat : “Vide Bullam confirmationis (1334) in mea Historia de ecclesia S. Michaelis, Vetero-Pragae.... Vide tenorem huius confirmationis (a Wenceslao, 1401) in mea Historia de ecclesia S.Michaelis Vetero- Pragae.... Quam (donationem 1627, 28 Maii) de verbo ad verbum vide in mea Historia de ecclesia S. Michaelis. „ Eodem modo loquitur, ubi de diplo- mate 16 Aprilis 1631, et de fuga Servorum S. Mariae eodem anno. Tandem de benefactoribus ait : “De benefactoribus conventus S. Michaelis vide meam Historiam. „ Et rursus in articulo, ubi de D. Annuntiata agit, postquam dona- tionem ecclesiae S. Michaelis anno 1627 factam commemoravit, addit : “De qua donatione vide meam Historiam de ecclesia S. Michaelis (3) ". Duplex haec historia, una cum multis aliis opusculis manuscriptis eiusdem Floriani Hammerschmid, in quibus ecclesiarum et monasteriorum Pragensium historiam ex monumentis texuerat, adhuc sub principio saeculi proxime elapsi exstabat apud Museum Regni Bohemiae, prout constat ex sequenti elencho anno 1834 confecto : (Bohemice.) Index operum Johannis Floriani Hammerschmid, rectoris semi- narii Pragensis, deinde parochi Teynensis et canonici apud Wissehradum et Veterem Boleslaum, ab Adalberto Ruffer, canonico Wissehradensi, confectus. (Latine.) Consignatio manuscriptorum post Rmum D. Hummerschmid, semi- narii rectorem. 1. Sacra eremus Augustiniana, scilicet de Ordine S. Augustini Discalceat. . . . . . 37. Monasterium Divae Annuntiatae, Servorum B. V. Mariae. . . . . . 63. De ecclesia S. Michaelis Archangeli V. Pragae, PP. Servitarum. (1) Ita a saeculo decimo sexto exeunte saepe vocatur regio seu via iuxta ecclesiam D. Annuntiatae. De cuius nominis origine et significatione non con- veniunt Pragenses historici. Slup enim bohemice significat columnam vel etiam nassam ad pisces capiendos. Nonnulli ergo ita vocari ecclesiam Servorum volunt, ob columnam quae est in medio ecclesiae et usque ad testitudinem sese protendit, alii ob columnam, e regione cuius occisi sunt barbati monachi (vide supra). Recentiores autem ex quibusdam documentis ostendunt vivarium in rivulo Boticz non longe ab ecclesia constitutum fuisse: unde nomen na Slupi, in Slup. (2) HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 328, 330. (3) Ibidem, p. 169, 177, 330.
Strana 19
19 86. Fragmenta . . . . r) De monasterio Slup . . . . t) S. Michaelis Servorum B. M. V., Vetero-Pragae. Ex periodico : Casopis ceského Museum/ osmy rocny beh/ swarek prwnj. W Praze. 1834. Id est : Annuarium (Rivista) Musaei Bohemici, annus octa- vus, fasciculus primus. Pragae, 1834 (1). Haec duo opuscula ubique quaesivi, in Musaeo Regni, in archivo Urbis, in Bibliotheca Universitatis, in archivo ecclesiae Wissehradensis ; sed nuspiam inveni. Non tamen periisse videntur, et satis verosimile est ea latere in quodam loco incognito. Utinam aliquis ea inveniret ! Nam ex Prodromo gloriae Pra- genae constat multa quae nunc non reperiuntur, in eis inserta fuisse. Quo melius intelligi possint ea quae superius et inferius referuntur, sciendum est olim, ante 1348, Pragam in duas partes divisam fuisse : maiorem scilicet civitatem, quae erat in ripa dextera seu ad orientem fluminis Moldavae, quae septentrionem versus fluit; minorem vero civitatem, hodie Kleinseite vocatam, in ripa sinistra ad occidentem sitam sub colle in quo aedificata est arx seu bur- gus, celebris Hradschin, sedes palatii tum regum Bohemiae, tum archiepisco- porun, et ecclesiae cathedralis S. Viti. Inter utramque Pragae partem anno 1358 Carolus IV aedificare coepit pulcherrimum pontem, qui ex eius nomine Caro- linus vocatus est. Ad meridiem vero maioris civitatis Pragensis, seu in ripa dex- tera, duobus circiter millibus distans, iuxta fluvium surgebat in colle altera arx, Wissehrad dicta, antiquissima regum Bohemiae sedes, S. Wenceslai memoria celebris : ibi erat antiqua Sanctorum Petri et Pauli ecclesia collegiata. Inter Wis- sehrad autem et maiorem civitatem iacebat suburbium, in quo anno 1347, ut ini- tio dixi, Carolus IV ecclesiam Beatae Mariae ad Nives, et anno 1348 Novam Civi- tatem Pragensem fundavit et aedificavit: tum maior civitas,Antiqua Civitas quo- que vocari coepit: inde decursu temporis Vetero-Pragae et Neo-Pragae nomina. Sub colle autem in quo Wissehrad arx aedificata est, fluit in valle, circa duo- bus milliaribus lata, rivulus Boticz vocatus, hodie coopertus, qui ab oriente veniens, in Moldavam paulo inferius influit. Ex opposito autem arcis surgunt colles, in quibus aedificatum est monasterium Carlocuriense et templum S. Apol- linaris. In valle autem, iuxta parvum brachium rivuli Boticz, hodie suppressum fundata fuit ecclesia D. Annuntiatae atque coenobium Servorum Mariae. Documenta, ad utrumque monasterium Divae Annuntiatae et S. Michaelis pertinentia, Pragae in sequentibus publicis archivis asservantur : Stadt-Archiv, seu Archivum urbis, in palatio publico Concilii civitatis (Rathaus). (1) Hanc mentionem opusculorum Floriani Hammerschmid cognovi ex Rmo canonico Podlaha, rebus ecclesiasticis Pragensibus eruditissimo.
19 86. Fragmenta . . . . r) De monasterio Slup . . . . t) S. Michaelis Servorum B. M. V., Vetero-Pragae. Ex periodico : Casopis ceského Museum/ osmy rocny beh/ swarek prwnj. W Praze. 1834. Id est : Annuarium (Rivista) Musaei Bohemici, annus octa- vus, fasciculus primus. Pragae, 1834 (1). Haec duo opuscula ubique quaesivi, in Musaeo Regni, in archivo Urbis, in Bibliotheca Universitatis, in archivo ecclesiae Wissehradensis ; sed nuspiam inveni. Non tamen periisse videntur, et satis verosimile est ea latere in quodam loco incognito. Utinam aliquis ea inveniret ! Nam ex Prodromo gloriae Pra- genae constat multa quae nunc non reperiuntur, in eis inserta fuisse. Quo melius intelligi possint ea quae superius et inferius referuntur, sciendum est olim, ante 1348, Pragam in duas partes divisam fuisse : maiorem scilicet civitatem, quae erat in ripa dextera seu ad orientem fluminis Moldavae, quae septentrionem versus fluit; minorem vero civitatem, hodie Kleinseite vocatam, in ripa sinistra ad occidentem sitam sub colle in quo aedificata est arx seu bur- gus, celebris Hradschin, sedes palatii tum regum Bohemiae, tum archiepisco- porun, et ecclesiae cathedralis S. Viti. Inter utramque Pragae partem anno 1358 Carolus IV aedificare coepit pulcherrimum pontem, qui ex eius nomine Caro- linus vocatus est. Ad meridiem vero maioris civitatis Pragensis, seu in ripa dex- tera, duobus circiter millibus distans, iuxta fluvium surgebat in colle altera arx, Wissehrad dicta, antiquissima regum Bohemiae sedes, S. Wenceslai memoria celebris : ibi erat antiqua Sanctorum Petri et Pauli ecclesia collegiata. Inter Wis- sehrad autem et maiorem civitatem iacebat suburbium, in quo anno 1347, ut ini- tio dixi, Carolus IV ecclesiam Beatae Mariae ad Nives, et anno 1348 Novam Civi- tatem Pragensem fundavit et aedificavit: tum maior civitas,Antiqua Civitas quo- que vocari coepit: inde decursu temporis Vetero-Pragae et Neo-Pragae nomina. Sub colle autem in quo Wissehrad arx aedificata est, fluit in valle, circa duo- bus milliaribus lata, rivulus Boticz vocatus, hodie coopertus, qui ab oriente veniens, in Moldavam paulo inferius influit. Ex opposito autem arcis surgunt colles, in quibus aedificatum est monasterium Carlocuriense et templum S. Apol- linaris. In valle autem, iuxta parvum brachium rivuli Boticz, hodie suppressum fundata fuit ecclesia D. Annuntiatae atque coenobium Servorum Mariae. Documenta, ad utrumque monasterium Divae Annuntiatae et S. Michaelis pertinentia, Pragae in sequentibus publicis archivis asservantur : Stadt-Archiv, seu Archivum urbis, in palatio publico Concilii civitatis (Rathaus). (1) Hanc mentionem opusculorum Floriani Hammerschmid cognovi ex Rmo canonico Podlaha, rebus ecclesiasticis Pragensibus eruditissimo.
Strana 20
20 Landes-Archiv, seu Archivum regni Bohemiae, in Musaeo Regni. Statthalterei-Archiv, seu Archivum Locumtenentis, in palatio Waldstein. Bibliotheca Universitatis, apud Universitatem Bohemicam. Nonnulla autem caesarea diplomata Viennae, in Archivo imperiali, Hof- Haus-und Staats-Archiv, sectione Böhmen, exstant. Tandem litterae pontificiae ex Regestis Summorum Pontificum, Romae in Archivo Vaticano asservatis, extractae sunt. Documenta bohemica in Appendice referam : hic autem latinam eorumdem versionem tradam. Priusquam vero concludam, supradictorum Archivorum Directoribus et Archivistis libentissimo animo ob eximiam urbanitatem meritam gratiam per- solvo ; verum quam maximas gratias agere debeo egregiis viris Dr Teige, Dr Sebesta et Dr Vojtisek, ex Archivo civitatis, qui summa comitate pleraque recentiora opera ad Bohemiae vel Pragae historiam spectantia et fere omnia documenta saeculo decimo septimo anteriora mihi ostenderunt, imo documenta bohemica in linguam latinam verterunt ; domino pariter Iosef Bergl, ex Archivo Statthalterei, qui mihi pariter documenta boliemica illius Archivi eadem comitate transtulit. Scribebam Bruxellis, die duodecima Aprilis anni 1911. Frater PEREGRINUS MARIA SOULIER. O. S. M. Fundatio Avinione. 1359, Decembris 28. Carolus IV imperator Innocentio VI supplicat ut concedere dignetur licentiam fundandi locum pro fratribus Servorum S. Mariae cum ecclesia, campanili, coemeterio, domibus et aliis necessariis officinis. Supplicat Sanctitati Vestre devotus filius vester Karolus, Romanorum imperator et Boemie rex, quatenus... Item, dignemini sibi concedere quod in dicta civitate Pragensi possit de novo fundare et construere unum locum pro fratribus Servorum Sancte Marie, Ordinis Sancti Augustini, cum ecclesia seu oratorio, campanili, campana, cimiterio, domibus et aliis necessariis officinis, cum omnibus non obstantibus, et clausulis opportunis, et execul[oriis litteris.]
20 Landes-Archiv, seu Archivum regni Bohemiae, in Musaeo Regni. Statthalterei-Archiv, seu Archivum Locumtenentis, in palatio Waldstein. Bibliotheca Universitatis, apud Universitatem Bohemicam. Nonnulla autem caesarea diplomata Viennae, in Archivo imperiali, Hof- Haus-und Staats-Archiv, sectione Böhmen, exstant. Tandem litterae pontificiae ex Regestis Summorum Pontificum, Romae in Archivo Vaticano asservatis, extractae sunt. Documenta bohemica in Appendice referam : hic autem latinam eorumdem versionem tradam. Priusquam vero concludam, supradictorum Archivorum Directoribus et Archivistis libentissimo animo ob eximiam urbanitatem meritam gratiam per- solvo ; verum quam maximas gratias agere debeo egregiis viris Dr Teige, Dr Sebesta et Dr Vojtisek, ex Archivo civitatis, qui summa comitate pleraque recentiora opera ad Bohemiae vel Pragae historiam spectantia et fere omnia documenta saeculo decimo septimo anteriora mihi ostenderunt, imo documenta bohemica in linguam latinam verterunt ; domino pariter Iosef Bergl, ex Archivo Statthalterei, qui mihi pariter documenta boliemica illius Archivi eadem comitate transtulit. Scribebam Bruxellis, die duodecima Aprilis anni 1911. Frater PEREGRINUS MARIA SOULIER. O. S. M. Fundatio Avinione. 1359, Decembris 28. Carolus IV imperator Innocentio VI supplicat ut concedere dignetur licentiam fundandi locum pro fratribus Servorum S. Mariae cum ecclesia, campanili, coemeterio, domibus et aliis necessariis officinis. Supplicat Sanctitati Vestre devotus filius vester Karolus, Romanorum imperator et Boemie rex, quatenus... Item, dignemini sibi concedere quod in dicta civitate Pragensi possit de novo fundare et construere unum locum pro fratribus Servorum Sancte Marie, Ordinis Sancti Augustini, cum ecclesia seu oratorio, campanili, campana, cimiterio, domibus et aliis necessariis officinis, cum omnibus non obstantibus, et clausulis opportunis, et execul[oriis litteris.]
Strana 21
21 Fiat in forma. G. (1) Datum Avinione, v kalendas Ianuarii, anno septimo. Regesta Vaticana, Suppliche, t.30, f.254, seu Registrum supplicationum anni septimi domini Innocentii pape Sexti, f. ijcliiij. Volumen in-folio, 416 x 306 millimetrorum, 291 foliorum. Impressum apud : Monumenta Vaticana res gestas Bohemicas illustran- tia. Tomus II, p. 406: Acta Innocentii VI Pontificis Romani, 1352.1362,opera IOANNIS FRIDERICI NOVAK, Pragae, 1907, in 4°. Ibi omissa sunt verba : “cum eccle- sia... et execut. " Avinione. 1359, Decembris 28. Innocentius VI Priori Generali et fratribus Servorum S. Mariae concedit ut locum quem Carolus imperator fundare intendit, recipere possint, dummodo duodecim fratres ibidem congrue valeant sustentari. Dilectis filiis, Priori Generali et fratribus Servorum Sancte Marie, Ordinis Sancti Augustini, salutem, etc. Piis principum fidelium votis, qui divini cultus sacreque reli- gionis augmento devote vacando, participes fieri satagunt prin- cipatus eterni, libenter annuimus, el quantum cum Deo possu- mus, favorem benivolum impertimur. Exhibita siquidem nobis pro parte carissimi in Christo filii nostri Caroli, Romanorum imperatoris semper augusti et Boemie regis illustris, peticio continebat, quod ipse ex devocionis affectu, quem ad Beatam Mariam Virginem gloriosam vestrumque Ordinem, eius sacro nomine decoratum, gerit et habet, proposuit et intendit, ad divini nominis et ipsius Virginis laudem sacreque religionis augmen- tum, de bonis sibi de superna largitate collatis fundare et con- struere in civitate Pragensi unum locum vestri Ordinis, cum ecclesia seu oratorio, campanili, campana, cimiterio, domibus et aliis necessariis officinis. Nos itaque ipsius imperatoris ac vestris in hac parte supplicationibus inclinati, eidem imperatori, huius- modi locum, ut predicitur, fundandi et construi faciendi in civi- tate predicta, in loco tamen ad hoc congruo et honesto, vobisque locum ipsum ad usum vestrum recipiendi et inhabitandi, dum tamen ibidem duodecim saltem fratres dicti vestri Ordinis decen- ter et congrue valeant sustentari, quibuscumque constitucioni- bus apostolicis contrariis nequaquam obstantibus, iure tamen parrochialis ecclesie et cuiuslibet alterius in omnibus semper salvo, plenam et liberam auctoritate apostolica licentiam elargi- mur. Nulli ergo, etc. nostre concessionis infringere, et cetera. (1) Hac sigla utitur semper Innocentius VI in similibus concessionibus.
21 Fiat in forma. G. (1) Datum Avinione, v kalendas Ianuarii, anno septimo. Regesta Vaticana, Suppliche, t.30, f.254, seu Registrum supplicationum anni septimi domini Innocentii pape Sexti, f. ijcliiij. Volumen in-folio, 416 x 306 millimetrorum, 291 foliorum. Impressum apud : Monumenta Vaticana res gestas Bohemicas illustran- tia. Tomus II, p. 406: Acta Innocentii VI Pontificis Romani, 1352.1362,opera IOANNIS FRIDERICI NOVAK, Pragae, 1907, in 4°. Ibi omissa sunt verba : “cum eccle- sia... et execut. " Avinione. 1359, Decembris 28. Innocentius VI Priori Generali et fratribus Servorum S. Mariae concedit ut locum quem Carolus imperator fundare intendit, recipere possint, dummodo duodecim fratres ibidem congrue valeant sustentari. Dilectis filiis, Priori Generali et fratribus Servorum Sancte Marie, Ordinis Sancti Augustini, salutem, etc. Piis principum fidelium votis, qui divini cultus sacreque reli- gionis augmento devote vacando, participes fieri satagunt prin- cipatus eterni, libenter annuimus, el quantum cum Deo possu- mus, favorem benivolum impertimur. Exhibita siquidem nobis pro parte carissimi in Christo filii nostri Caroli, Romanorum imperatoris semper augusti et Boemie regis illustris, peticio continebat, quod ipse ex devocionis affectu, quem ad Beatam Mariam Virginem gloriosam vestrumque Ordinem, eius sacro nomine decoratum, gerit et habet, proposuit et intendit, ad divini nominis et ipsius Virginis laudem sacreque religionis augmen- tum, de bonis sibi de superna largitate collatis fundare et con- struere in civitate Pragensi unum locum vestri Ordinis, cum ecclesia seu oratorio, campanili, campana, cimiterio, domibus et aliis necessariis officinis. Nos itaque ipsius imperatoris ac vestris in hac parte supplicationibus inclinati, eidem imperatori, huius- modi locum, ut predicitur, fundandi et construi faciendi in civi- tate predicta, in loco tamen ad hoc congruo et honesto, vobisque locum ipsum ad usum vestrum recipiendi et inhabitandi, dum tamen ibidem duodecim saltem fratres dicti vestri Ordinis decen- ter et congrue valeant sustentari, quibuscumque constitucioni- bus apostolicis contrariis nequaquam obstantibus, iure tamen parrochialis ecclesie et cuiuslibet alterius in omnibus semper salvo, plenam et liberam auctoritate apostolica licentiam elargi- mur. Nulli ergo, etc. nostre concessionis infringere, et cetera. (1) Hac sigla utitur semper Innocentius VI in similibus concessionibus.
Strana 22
22 Datum Avinione, V kalendas Januarii, anno septimo. In principio legitur : XX, id est, taxa 20 grossorum turonensium. Regesta Avenionensia, tom. 141, f. 609, seu Innocentius VI, anno VII. parte II, t. XXI, f. vicviiij. Volumen chartaceum, in-fo, 302 X 230 mm., 654 foliorum. Impressum apud Monumenta Vaticana.., t. II, p. 408, initio tamen ita in compendium redacto : "Piis principum fidelium. Exhibita siquidem nobis pro parte Caroli, Romanorum imperatoris et Boemie regis illustris, peticio..." Pragae. 1360, Martii 24. Carolus imperator aedificat monasterium Servorum Sanctae Marie sub Wisse- hrad, in Viridi, ad rivulum Botič, Pragae. Anno M° sub ter C sexaque geno, Fratres Servorum Marie, gloria quorum Iuxta Christi vere crucem splendeat (1), obtinuere Hoc claustrum late circumductum pietate Caesaris Augusti semper Karolique venusti, Ut Christo gratam vitam ducantque beatam. Versus illi manu cuiusdam fratris coaevi scripti sunt. Pragae, Bibliotheca Universitatis, codex IV. G. 13, in quadam membrana operculo alligata. Impressum apud : Catalogus codicum manu scriptorum latinorum qui in C. R. Bibliotheca publica atque Universitatis Pragensis asservantur, auc- tore IOSEPHO TRUHLAR, t. I, p. 746. Pragae, 1905, in-80. Anno Domini MCCCLX... Eodem anno, in vigilia Annuncciacionis Beate Virginis, domi- nus Karolus imperator locavit fratres monachos, qui Servi Sancte Marie vocantur, in capella eiusdem Beate Virginis sub monte Wissegrado in Viridi, et monasterium eius construxit. BENESSIUS DE WEITMIL, Chronica Ecclesiae Pragensis, apud IOSEF EMLER, Fontes rerum Bohemicarum, t. IV, p. 527. V Praze, 1884, in-4° magnum. Pragae. 1360, Martii 24. Carolus IV imperator infra Wissehradum, in loco in Viridi dicto, trans rivu- lum Boticz, coenobium non magnuim, sed pulcherrimum aedificat ; et ipse pro- priis manibus in vigilia Annuntiationis primum lapidem ponit. Illuc introducti sunt sex religiosi, Servi Mariae dicti, quibus Caesar honestos reditus et peculiaria (1) Nota haec verba, quibus spiritui Servorum Mariae clare alluditur. De quo vide t. XI, p. 67-71.
22 Datum Avinione, V kalendas Januarii, anno septimo. In principio legitur : XX, id est, taxa 20 grossorum turonensium. Regesta Avenionensia, tom. 141, f. 609, seu Innocentius VI, anno VII. parte II, t. XXI, f. vicviiij. Volumen chartaceum, in-fo, 302 X 230 mm., 654 foliorum. Impressum apud Monumenta Vaticana.., t. II, p. 408, initio tamen ita in compendium redacto : "Piis principum fidelium. Exhibita siquidem nobis pro parte Caroli, Romanorum imperatoris et Boemie regis illustris, peticio..." Pragae. 1360, Martii 24. Carolus imperator aedificat monasterium Servorum Sanctae Marie sub Wisse- hrad, in Viridi, ad rivulum Botič, Pragae. Anno M° sub ter C sexaque geno, Fratres Servorum Marie, gloria quorum Iuxta Christi vere crucem splendeat (1), obtinuere Hoc claustrum late circumductum pietate Caesaris Augusti semper Karolique venusti, Ut Christo gratam vitam ducantque beatam. Versus illi manu cuiusdam fratris coaevi scripti sunt. Pragae, Bibliotheca Universitatis, codex IV. G. 13, in quadam membrana operculo alligata. Impressum apud : Catalogus codicum manu scriptorum latinorum qui in C. R. Bibliotheca publica atque Universitatis Pragensis asservantur, auc- tore IOSEPHO TRUHLAR, t. I, p. 746. Pragae, 1905, in-80. Anno Domini MCCCLX... Eodem anno, in vigilia Annuncciacionis Beate Virginis, domi- nus Karolus imperator locavit fratres monachos, qui Servi Sancte Marie vocantur, in capella eiusdem Beate Virginis sub monte Wissegrado in Viridi, et monasterium eius construxit. BENESSIUS DE WEITMIL, Chronica Ecclesiae Pragensis, apud IOSEF EMLER, Fontes rerum Bohemicarum, t. IV, p. 527. V Praze, 1884, in-4° magnum. Pragae. 1360, Martii 24. Carolus IV imperator infra Wissehradum, in loco in Viridi dicto, trans rivu- lum Boticz, coenobium non magnuim, sed pulcherrimum aedificat ; et ipse pro- priis manibus in vigilia Annuntiationis primum lapidem ponit. Illuc introducti sunt sex religiosi, Servi Mariae dicti, quibus Caesar honestos reditus et peculiaria (1) Nota haec verba, quibus spiritui Servorum Mariae clare alluditur. De quo vide t. XI, p. 67-71.
Strana 23
23 privilegia providet. Haec confirmat Ernestus (1) archiepiscopus Pragensis, ita ut nemo in corum bona manum mittere, aut eis, praeter regem Bohemiae dominari praesumat, sub interminatione aeternae maledictionis. Anno 1360, Kayser Carl ordnete... Disz Iahr liesz Kayser Carl, in vigilia Mariae Verkündigung, unterm Wischehrad, an dem Orte Na Trawniczku, über dem Flüszlein Boticz genannt, ein Closter nicht gross, aber sehr schön bauen, leget auch selbst mit seinen Händen, an gemeldtem Tage, den ersten Stein ; in welches Closter sechs Brüder geführet, und Diener der Mutter des Herrn Christi genennet, auch vom Kayser mit ehrlichen Einkommen versehen und besonders privi- legiret worden. Auch bekraftigt vom Prager Erzbischof Arnoscht, auf dass niemand auf ihr Kirchengut Hand anlege, noch auch feindselig sein dürfe, noch über sie, ausser dem Könige von Böhmen, jemand zu herrschen wage, bei Bann ewigen Fluches. Wenceslai Hagecii von Libotschan Böhmische Chronik... aus Böhmischer Sprache in die Teutsche... übersezet durch IOANNEM SANDEL, weiland der König- lichen Stadt Cadan in Böhmen Notarium, p. 595. Leipzig, 1718, in-fo. — Idem, latine redditum, apud HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 328, legitur. Editio prima Chronicae Hagecii, lingua bohemica scripta: Hagek Z Libocan Vaclav Kronyka Ceska, anno 1541 in lucem prodiit; prima autem editio ver- sionis germanicae, a Sandel conscriptae, anno 1596. Pragae. 1360, Martii 24. Carolus IV, voto D. Annuntiatae de Florentia facto, ab aegritudine liberatus, ecclesiam et coenobium Servis S. Mariae Pragae aedificat. Carolus IIII imperator, voto suscepto, coenobium pro fratribus Servorum Pragae ad honorem Virginis Annunciatae aedificari mandat. CAPUT X. Circa hanc tempestatem, 1360, multo magis quam antea ingen- tibus prodigiis coruscare et clarescere visa fuit [gloriosae Virgi- nis Annuntiatae imago]... Eius interim fama, terra marique dif- fusa, ad aures Caroli Quarti imperatoris apud Pragenses perve- (1) Ernestus de Pardubicz, decanus cathedralis ecclesiae S. Viti, 3 Martii 1343 episcopus Pragensis electus, deinde 30 Aprilis 1344, quando Clementis Vl con- cessione Pragensis sedes ad dignitatem archiepiscopalem evecta est, primus archiepiscopus pariter Pragensis, Universitatis Pragensis primus cancellarius: magno zelo praeditus, eleemosynas largissimas distribuit, basilicam S. Viti simul cum regibus Bohemiae aedificavit, cultum B. M. V. promovit. Anno 1364, 30 Iunii obiit. HAMMERSCHMID, Prodromus gloriae Pragenae, p. 512.
23 privilegia providet. Haec confirmat Ernestus (1) archiepiscopus Pragensis, ita ut nemo in corum bona manum mittere, aut eis, praeter regem Bohemiae dominari praesumat, sub interminatione aeternae maledictionis. Anno 1360, Kayser Carl ordnete... Disz Iahr liesz Kayser Carl, in vigilia Mariae Verkündigung, unterm Wischehrad, an dem Orte Na Trawniczku, über dem Flüszlein Boticz genannt, ein Closter nicht gross, aber sehr schön bauen, leget auch selbst mit seinen Händen, an gemeldtem Tage, den ersten Stein ; in welches Closter sechs Brüder geführet, und Diener der Mutter des Herrn Christi genennet, auch vom Kayser mit ehrlichen Einkommen versehen und besonders privi- legiret worden. Auch bekraftigt vom Prager Erzbischof Arnoscht, auf dass niemand auf ihr Kirchengut Hand anlege, noch auch feindselig sein dürfe, noch über sie, ausser dem Könige von Böhmen, jemand zu herrschen wage, bei Bann ewigen Fluches. Wenceslai Hagecii von Libotschan Böhmische Chronik... aus Böhmischer Sprache in die Teutsche... übersezet durch IOANNEM SANDEL, weiland der König- lichen Stadt Cadan in Böhmen Notarium, p. 595. Leipzig, 1718, in-fo. — Idem, latine redditum, apud HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 328, legitur. Editio prima Chronicae Hagecii, lingua bohemica scripta: Hagek Z Libocan Vaclav Kronyka Ceska, anno 1541 in lucem prodiit; prima autem editio ver- sionis germanicae, a Sandel conscriptae, anno 1596. Pragae. 1360, Martii 24. Carolus IV, voto D. Annuntiatae de Florentia facto, ab aegritudine liberatus, ecclesiam et coenobium Servis S. Mariae Pragae aedificat. Carolus IIII imperator, voto suscepto, coenobium pro fratribus Servorum Pragae ad honorem Virginis Annunciatae aedificari mandat. CAPUT X. Circa hanc tempestatem, 1360, multo magis quam antea ingen- tibus prodigiis coruscare et clarescere visa fuit [gloriosae Virgi- nis Annuntiatae imago]... Eius interim fama, terra marique dif- fusa, ad aures Caroli Quarti imperatoris apud Pragenses perve- (1) Ernestus de Pardubicz, decanus cathedralis ecclesiae S. Viti, 3 Martii 1343 episcopus Pragensis electus, deinde 30 Aprilis 1344, quando Clementis Vl con- cessione Pragensis sedes ad dignitatem archiepiscopalem evecta est, primus archiepiscopus pariter Pragensis, Universitatis Pragensis primus cancellarius: magno zelo praeditus, eleemosynas largissimas distribuit, basilicam S. Viti simul cum regibus Bohemiae aedificavit, cultum B. M. V. promovit. Anno 1364, 30 Iunii obiit. HAMMERSCHMID, Prodromus gloriae Pragenae, p. 512.
Strana 24
24 nit... Accidit igitur, ut occultae cuiusdam aegritudinis necessi- tate Carolus compulsus, cum se eidem imagini Annunciatae devovisset, non solum ex ea infirmitate statim convalesceret, verum etiam ex aerumnoso quodam haerentis animi et prope amentis moerore simul et suspicione, Dei Genitricis beneficio liberaretur. Hic auctor ex Chronica Matthaei Villani, libro primo, cap. 34 (Giani erronee scribit: cap. 3) : “Come messer Carlo eletto imperadore fu presso che morto di veleno, „ narrat quomodo haec infirmitas ex amatoriis pharmacis ab eius uxore Anna propinatis provenisset (1). Eo igitur veneni poculo hausto, Caesar parum abfuit quin illico deficeret ; tamen, ut erat pius et Beatae Virgini addictissimus, in tam periculoso vitae discrimine constitutus, praeter oppor- tuna medicorum remedia, ad gloriosam Dei Matrem intimis praecordiis confugiens, votum vovit se ad honorem Virginis Annunciatae de Florentia ecclesiam Pragae cum coenobio eius- dem nominis, postquam ex eo morbo convaluisset, nuncupatu- rum, quin et tanti flagitii noxam sontibus quibuscunque dimissu- rum, quamvis interim praetores iustitiae duos ex suis dapiferis, carceri mancipatos, proxime damnaturi, diris tormentis non ces- sarent torquere. At regina, flagitii poenitens et innocentium aulicorum, qui quotidie capiebantur vexabanturque, miserata, ad genua viri illachrymans et amantis animi foemineam fatuitatem accusans, seque, non proceros illos, capitis poena dignam agno- scens, imperatorem supplex et gemebunda rogabat, ut, aliis impune dimissis, omnem in se indignationem et ultionem con- verteret. Quamobrem prudens vir Carolus foemineae levitati exsuperantique uxoris amori singula errata sapienter tribuens.... illam pro sua mansuetudine.... in pristinam gratiam recepit.... Adveniente interim solemni Annunciationis B. Virginis com- memoratione, religiosus imperator, voti iam promissi non immemor, in eius vigilia nono calendas Aprilis 1360, ecclesiam sub eiusdem titulo cum coenobio pro fratribus Servorum Pragae fundari iussit, in loco qui dicitur Viscerato, ad situm quem vocant Marraviscu, super fluvium theutonice dictum Potisch4. Huic autem fundationi Carolus, imperiali maiestate dimissa, humiliter interesse voluit, et antiqui Constantini more, sumpto A GARBI : fundari iussit infra Vissehradum, in loco Travvinzku dicto, cis rivu- lum Bottiz. (1) Villani hanc infirmitatem ad annum 1349 refert. Anna autem, secunda uxor Caroli IV, filia Rudolphi comitis palatini, 4 Martii 1349 cum Carolo matrimonio coniuncta fuerat.
24 nit... Accidit igitur, ut occultae cuiusdam aegritudinis necessi- tate Carolus compulsus, cum se eidem imagini Annunciatae devovisset, non solum ex ea infirmitate statim convalesceret, verum etiam ex aerumnoso quodam haerentis animi et prope amentis moerore simul et suspicione, Dei Genitricis beneficio liberaretur. Hic auctor ex Chronica Matthaei Villani, libro primo, cap. 34 (Giani erronee scribit: cap. 3) : “Come messer Carlo eletto imperadore fu presso che morto di veleno, „ narrat quomodo haec infirmitas ex amatoriis pharmacis ab eius uxore Anna propinatis provenisset (1). Eo igitur veneni poculo hausto, Caesar parum abfuit quin illico deficeret ; tamen, ut erat pius et Beatae Virgini addictissimus, in tam periculoso vitae discrimine constitutus, praeter oppor- tuna medicorum remedia, ad gloriosam Dei Matrem intimis praecordiis confugiens, votum vovit se ad honorem Virginis Annunciatae de Florentia ecclesiam Pragae cum coenobio eius- dem nominis, postquam ex eo morbo convaluisset, nuncupatu- rum, quin et tanti flagitii noxam sontibus quibuscunque dimissu- rum, quamvis interim praetores iustitiae duos ex suis dapiferis, carceri mancipatos, proxime damnaturi, diris tormentis non ces- sarent torquere. At regina, flagitii poenitens et innocentium aulicorum, qui quotidie capiebantur vexabanturque, miserata, ad genua viri illachrymans et amantis animi foemineam fatuitatem accusans, seque, non proceros illos, capitis poena dignam agno- scens, imperatorem supplex et gemebunda rogabat, ut, aliis impune dimissis, omnem in se indignationem et ultionem con- verteret. Quamobrem prudens vir Carolus foemineae levitati exsuperantique uxoris amori singula errata sapienter tribuens.... illam pro sua mansuetudine.... in pristinam gratiam recepit.... Adveniente interim solemni Annunciationis B. Virginis com- memoratione, religiosus imperator, voti iam promissi non immemor, in eius vigilia nono calendas Aprilis 1360, ecclesiam sub eiusdem titulo cum coenobio pro fratribus Servorum Pragae fundari iussit, in loco qui dicitur Viscerato, ad situm quem vocant Marraviscu, super fluvium theutonice dictum Potisch4. Huic autem fundationi Carolus, imperiali maiestate dimissa, humiliter interesse voluit, et antiqui Constantini more, sumpto A GARBI : fundari iussit infra Vissehradum, in loco Travvinzku dicto, cis rivu- lum Bottiz. (1) Villani hanc infirmitatem ad annum 1349 refert. Anna autem, secunda uxor Caroli IV, filia Rudolphi comitis palatini, 4 Martii 1349 cum Carolo matrimonio coniuncta fuerat.
Strana 25
25 ligone et propriis manibus extracta humo, primum lapidem in fundamentum iniecit. Deinde statuit sex sacerdotes cum famulis ex Ordine Servorum B. Virginis ibi perpetuo adesse, locumque sacris muneribus, competenti annona et privilegiis communivit, et eidem F. Ray- mundum Germanum, virum doctissimum, cuius prudentia in iis quae ad conscientiam spectarent, regebatur imperator, iussit Priorem deputari, et eius deinde hortatione sanctum B. V. habi- tum cum regina uxore suscepit; quem loco cilitii (id plerique proceres et nobiles matronae usu habere solent) super nudas carnes, quousque vixit, summa cum pietate gestavit. Locus vero ille magnis incrementis deinde perseverasset, nisi furentium Hussitarum clade post Constantiense Concilium circa an. 1420, cum aliis religiosorum coenobiis prophanatus, singulis sacerdotibus turpiter e Praga eiectis, dirutusque fuisset. ANNOTATIONES. 1.... 4. Ex Historia Bohemorum colligit Author singula de Carolo imperatore et de coenobio Pragae, etc. (1). Annalium sacri Ordinis fratrum Servorum B. Mariae Virginis Centu- riae quatuor, auctore F. ARCHANGELO GIANIO, Florentino : Centuria II, lib. II, cap. X ; t. 1, f. 1077 et 108r. Florentiae, 1618, in-fo. Annalium.... centuriae quatuor,editio 2a, opera et studio F. ALOYSI MARIAE GARBII de Florentia, t. 1, p. 311. Lucae, 1719, in-fo. — Nisi aliter notetur, Annales Servorum semper secundum hanc posteriorem editionem citabo. CONVENTUS B. V. ANNUNCIATAE DE PRAGA. Quomodo et quando ex voto suscepto Carolus IIII imperator coenobium Pragae ad honorem admirandae Imaginis gloriosae Virginis Annunciatae de Florentia pro Ordine Servorum funda- verit, satis explicatum fuit ex Historia Bohemorum, Cent. 2, lib. 2, cap. 10. Series tamen et ordo temporum pro singulis coenobiis huius nostri Tractatus, nos vel etiam invitos cogit eadem quan- doque repetere, quae inter Annales enarrata fuerint, et praeser- tim de rebus Germanicis nostri Ordinis, quae quanto hac nostra tempestate ab hominum memoria remotiores habentur, tanto (1) Quae de voto Caroli IV et de suscepto habitu tertii Ordinis Servorum nar- rat Giani, non leguntur in bohemicis historiis. Quae de voto refert, indirecte confirmantur ex fundatione conventus : cur enim Servos Mariae, in Bohemia ignotos, Pragam introduxisset imperator eorumque ecclesiam Divae Annuntiatae nomine nuncupasset,nisi aliquid huiusmodi contigisset?Attamen optandum fuis- set ut auctores vel monumenta, e quibus hausit ea quae refert, Giani indicasset.
25 ligone et propriis manibus extracta humo, primum lapidem in fundamentum iniecit. Deinde statuit sex sacerdotes cum famulis ex Ordine Servorum B. Virginis ibi perpetuo adesse, locumque sacris muneribus, competenti annona et privilegiis communivit, et eidem F. Ray- mundum Germanum, virum doctissimum, cuius prudentia in iis quae ad conscientiam spectarent, regebatur imperator, iussit Priorem deputari, et eius deinde hortatione sanctum B. V. habi- tum cum regina uxore suscepit; quem loco cilitii (id plerique proceres et nobiles matronae usu habere solent) super nudas carnes, quousque vixit, summa cum pietate gestavit. Locus vero ille magnis incrementis deinde perseverasset, nisi furentium Hussitarum clade post Constantiense Concilium circa an. 1420, cum aliis religiosorum coenobiis prophanatus, singulis sacerdotibus turpiter e Praga eiectis, dirutusque fuisset. ANNOTATIONES. 1.... 4. Ex Historia Bohemorum colligit Author singula de Carolo imperatore et de coenobio Pragae, etc. (1). Annalium sacri Ordinis fratrum Servorum B. Mariae Virginis Centu- riae quatuor, auctore F. ARCHANGELO GIANIO, Florentino : Centuria II, lib. II, cap. X ; t. 1, f. 1077 et 108r. Florentiae, 1618, in-fo. Annalium.... centuriae quatuor,editio 2a, opera et studio F. ALOYSI MARIAE GARBII de Florentia, t. 1, p. 311. Lucae, 1719, in-fo. — Nisi aliter notetur, Annales Servorum semper secundum hanc posteriorem editionem citabo. CONVENTUS B. V. ANNUNCIATAE DE PRAGA. Quomodo et quando ex voto suscepto Carolus IIII imperator coenobium Pragae ad honorem admirandae Imaginis gloriosae Virginis Annunciatae de Florentia pro Ordine Servorum funda- verit, satis explicatum fuit ex Historia Bohemorum, Cent. 2, lib. 2, cap. 10. Series tamen et ordo temporum pro singulis coenobiis huius nostri Tractatus, nos vel etiam invitos cogit eadem quan- doque repetere, quae inter Annales enarrata fuerint, et praeser- tim de rebus Germanicis nostri Ordinis, quae quanto hac nostra tempestate ab hominum memoria remotiores habentur, tanto (1) Quae de voto Caroli IV et de suscepto habitu tertii Ordinis Servorum nar- rat Giani, non leguntur in bohemicis historiis. Quae de voto refert, indirecte confirmantur ex fundatione conventus : cur enim Servos Mariae, in Bohemia ignotos, Pragam introduxisset imperator eorumque ecclesiam Divae Annuntiatae nomine nuncupasset,nisi aliquid huiusmodi contigisset?Attamen optandum fuis- set ut auctores vel monumenta, e quibus hausit ea quae refert, Giani indicasset.
Strana 26
26 avidius a plerisque rerum antiquarum percupidis desiderari solent. Quisquis igitur de huius coenobii exordio, eiusque fundandi occasione, pioque imperatoris voto plura percupiat, nostros Annales ad an. 1360 diligenter consulat.... Hoc vero coenobium deinde, furentibus in urbe Praga hereticis, demolitum fuit, quam- vis adhuc inter illius veteres ruinas, quidam ex nostris patribus hoc tempore signa gentilitia Ordinis Servorum ibi recognove- rint (1). GIANI, Tractatus de sacris aedibus Ordinis Servorum, sub fine tomi I Annalium, p. 170. De supra scripta Caroli IV infirmitate haec apud auctorem coaevum leguntur : Anno Domini m. ccc. 1., de mense Octobri, rex Karolus graviter infirmatur. Et fama fuit de eo quod fuerit intoxicatus a fratre, qui expulsus erat a comitatu Tyrolis. Et paralysi vexatur, ita quod contractus efficitur manibus et pedibus. Et haec infirmitas duravit per annum. Tandem convalescit. HEINRICUS REBDORFENSIS,Annales imperatorum et paparum,1294-1362,apud IOHANN FRIEDRICH BOEHMER, Fontes rerum germanicarum, t. 1V, p.539. Stutt- gart, 1868, in-8°. Avenione. 1361, Aprilis 30. Carolus imperator Innocentio VI supplicat ut fundationem domus seu loci Servorum S. Mariae in Viridi noviter factam, confirmare et aliquas plenas indulgentias certis diebus elargiri dignetur. Supplicat Sanctitati Vestre devotus filius vester Carolus, Roma- norum imperator ac Boemie rex, quatenus fundationem et con- structionem domus seu loci fratrum Servorum Sancte Marie in Viridi, Ordinis Sancti Augustini, in civitate Pragensi noviter factam, dignemini ex certa scientia confirmare, et de ulteriori dono gratie omnibus visitantibus ecclesiam dicti loci et ibidem pias elemosinas porrigentibus, in festis Beate Marie et in omni- bus diebus sabbati infra Quadragesimam et Adventum Domini, necnon omnibus aliquid legantibus dicto loco, aut ibidem inter- essentibus, quando predicabitur verbum Dei, aliquas plenas indulgencias elargiri cum clausulis oportunis. Exhibeatur in Cancellaria, et, si rationabile fuerit, confirmetur. Fiat. G. Sine alia leccione. Fiat. G. Datum Avinione, ij kalendas Madii, anno nono. (1) Alludit Giani ad P. Suarezium, cuius litteras vide infra sub anno 1616.
26 avidius a plerisque rerum antiquarum percupidis desiderari solent. Quisquis igitur de huius coenobii exordio, eiusque fundandi occasione, pioque imperatoris voto plura percupiat, nostros Annales ad an. 1360 diligenter consulat.... Hoc vero coenobium deinde, furentibus in urbe Praga hereticis, demolitum fuit, quam- vis adhuc inter illius veteres ruinas, quidam ex nostris patribus hoc tempore signa gentilitia Ordinis Servorum ibi recognove- rint (1). GIANI, Tractatus de sacris aedibus Ordinis Servorum, sub fine tomi I Annalium, p. 170. De supra scripta Caroli IV infirmitate haec apud auctorem coaevum leguntur : Anno Domini m. ccc. 1., de mense Octobri, rex Karolus graviter infirmatur. Et fama fuit de eo quod fuerit intoxicatus a fratre, qui expulsus erat a comitatu Tyrolis. Et paralysi vexatur, ita quod contractus efficitur manibus et pedibus. Et haec infirmitas duravit per annum. Tandem convalescit. HEINRICUS REBDORFENSIS,Annales imperatorum et paparum,1294-1362,apud IOHANN FRIEDRICH BOEHMER, Fontes rerum germanicarum, t. 1V, p.539. Stutt- gart, 1868, in-8°. Avenione. 1361, Aprilis 30. Carolus imperator Innocentio VI supplicat ut fundationem domus seu loci Servorum S. Mariae in Viridi noviter factam, confirmare et aliquas plenas indulgentias certis diebus elargiri dignetur. Supplicat Sanctitati Vestre devotus filius vester Carolus, Roma- norum imperator ac Boemie rex, quatenus fundationem et con- structionem domus seu loci fratrum Servorum Sancte Marie in Viridi, Ordinis Sancti Augustini, in civitate Pragensi noviter factam, dignemini ex certa scientia confirmare, et de ulteriori dono gratie omnibus visitantibus ecclesiam dicti loci et ibidem pias elemosinas porrigentibus, in festis Beate Marie et in omni- bus diebus sabbati infra Quadragesimam et Adventum Domini, necnon omnibus aliquid legantibus dicto loco, aut ibidem inter- essentibus, quando predicabitur verbum Dei, aliquas plenas indulgencias elargiri cum clausulis oportunis. Exhibeatur in Cancellaria, et, si rationabile fuerit, confirmetur. Fiat. G. Sine alia leccione. Fiat. G. Datum Avinione, ij kalendas Madii, anno nono. (1) Alludit Giani ad P. Suarezium, cuius litteras vide infra sub anno 1616.
Strana 27
27 Regesta Vaticana, Suppliche, t. 32, seu Primus liber anni noni domini Innocentii pape Sexti, f. xlvij. Impressum apud Monumenta Vaticana... t, II, p. 479. Avenione. 1366, Maii 29. Urbanus V, instante Carolo imperatore, ut in novo loco Servorum plures fra- tres commode sustentari valeant, ecclesiam S. Michaelis maioris Pragensis eidem monasterio incorporat. Ad perpetuam rei memoriam. Sub religionis habitu vacantibus studio pie vite apostolicum decet adesse presidium, ut eo liberius quietum Deo reddere valeant famulatum, quo a rerum inhopia magis fuerint relevati. Sane petilio carissimi in Christo filii nostri Caroli, Romanorum imperatoris semper augusti ac Boe- mie regis illustris, nobis nuper exhibita continebat, quod ipse nuper ad divini nominis laudem suique cultum et sacre religio- nis augmentum, et in honorem Beate Virginis gloriose, de licentia Sedis Apostolice fundavit et construxit atque dotavit in Nova Civitate Pragensi quemdam locum monasterii nuncupatum fra- trum Servorum dicte Virginis, Ordinis Sancti Augustini, in quo prior et fratres huius devotum reddunt Altissimo famulatum. Cum autem, sicut eadem petitio subiungebat, idem imperator cupiat quod in dicto loco pro divini cultus augmento plures fra- tres commode valeant sustentari, pro parte sua fuit nobis humi- liter supplicatum ut parochialem ecclesiam Sancti Michaelis maioris Pragensis, in qua ipse Carolus, tanquam Boemie rex, ius obtinet patronatus, eisdem priori ac fratribus et loco unire perpetuo dignaremur. Nos itaque [f. 287], qui prefati cultus sacreque religionis desi- deramus augmentum, huiusmodi supplicationibus inclinati, prefatam ecclesiam cum omnibus iuribus et pertinenciis suis eidem priori et fratribus atque loco auctoritate apostolica imper- petuum incorporamus, annectimus et unimus, ita quod, cedente vel decedente rectore ipsius parochialis ecclesie, vel ecclesiam ipsam quomodolibet dimictente, liceat predictis priori et fratri- bus, corporalem possessionem ipsius ecclesie apprehendere et perpetuo retinere, eiusque fructus, redditus et proventus in usus suos convertere libere et licite possint, diocesani loci et cuius- cumque alterius licentia minime requisita. Et insuper volentes ipsos priorem et fratres ampliori prosequi gratia et favore, quod eis, postquam possessionem ecclesie huiusmodi pacifice fuerint assecuti, curam ipsius ecclesie ac parochianorum eiusdem per se seu aliquem aut aliquos eorum gerere et exercere, et ipsius paro-
27 Regesta Vaticana, Suppliche, t. 32, seu Primus liber anni noni domini Innocentii pape Sexti, f. xlvij. Impressum apud Monumenta Vaticana... t, II, p. 479. Avenione. 1366, Maii 29. Urbanus V, instante Carolo imperatore, ut in novo loco Servorum plures fra- tres commode sustentari valeant, ecclesiam S. Michaelis maioris Pragensis eidem monasterio incorporat. Ad perpetuam rei memoriam. Sub religionis habitu vacantibus studio pie vite apostolicum decet adesse presidium, ut eo liberius quietum Deo reddere valeant famulatum, quo a rerum inhopia magis fuerint relevati. Sane petilio carissimi in Christo filii nostri Caroli, Romanorum imperatoris semper augusti ac Boe- mie regis illustris, nobis nuper exhibita continebat, quod ipse nuper ad divini nominis laudem suique cultum et sacre religio- nis augmentum, et in honorem Beate Virginis gloriose, de licentia Sedis Apostolice fundavit et construxit atque dotavit in Nova Civitate Pragensi quemdam locum monasterii nuncupatum fra- trum Servorum dicte Virginis, Ordinis Sancti Augustini, in quo prior et fratres huius devotum reddunt Altissimo famulatum. Cum autem, sicut eadem petitio subiungebat, idem imperator cupiat quod in dicto loco pro divini cultus augmento plures fra- tres commode valeant sustentari, pro parte sua fuit nobis humi- liter supplicatum ut parochialem ecclesiam Sancti Michaelis maioris Pragensis, in qua ipse Carolus, tanquam Boemie rex, ius obtinet patronatus, eisdem priori ac fratribus et loco unire perpetuo dignaremur. Nos itaque [f. 287], qui prefati cultus sacreque religionis desi- deramus augmentum, huiusmodi supplicationibus inclinati, prefatam ecclesiam cum omnibus iuribus et pertinenciis suis eidem priori et fratribus atque loco auctoritate apostolica imper- petuum incorporamus, annectimus et unimus, ita quod, cedente vel decedente rectore ipsius parochialis ecclesie, vel ecclesiam ipsam quomodolibet dimictente, liceat predictis priori et fratri- bus, corporalem possessionem ipsius ecclesie apprehendere et perpetuo retinere, eiusque fructus, redditus et proventus in usus suos convertere libere et licite possint, diocesani loci et cuius- cumque alterius licentia minime requisita. Et insuper volentes ipsos priorem et fratres ampliori prosequi gratia et favore, quod eis, postquam possessionem ecclesie huiusmodi pacifice fuerint assecuti, curam ipsius ecclesie ac parochianorum eiusdem per se seu aliquem aut aliquos eorum gerere et exercere, et ipsius paro-
Strana 28
28 chianis quelibet ecclesiastica sacramenta ministrare libere et licite valeant, de uberioris dono gratie indulgemus. Non obstan- tibus apostolicis vel aliis constitutionibus, privilegiis, indulgen- ciis, seu litteris, sub quacumque verborum forma conceptis, seu si aliqui super provisionibus sibi faciendis de huiusmodi ecclesia vel aliis beneficiis ecclesiasticis in illis partibus speciales vel generales Apostolice Sedis vel legatorum eius litteras impetra- verint, etiamsi per eas ad inhibitionem, reservationem et decre- tum vel aliud quomodolibet sit processum : quas litteras, et processus habitos per easdem, ad prefatam ecclesiam volumus non extendi ; sed nullum per hoc eis, quoad assecutionem eccle- siarum et beneficiorum aliorum,preiudicium generari, et quibus- cumque apostolicis vel aliis constitutionibus contrarios, necnon privilegiis et litteris apostolicis generalibus vel specialibus, quo- rumcumque tenorum existant, per que, presentibus non expressa vel totaliter non inserta, effectus earum impediri valeat quomodo- libet vel differri, et de quibus quorumque totis tenoribus de verbo ad verbum habenda sit in nostris litteris mentio specialis, iure tamen diocesani et archidiaconi loci, qui sunt et erunt pro tem- pore, in omnibus semper salvo. Nos enim irritum decernimus et inane!, si secus super hiis a quopiam, quavis auctoritate, scien- ter vel ignoranter contingerit attemptari. Nulli ergo, et cetera, nostre incorporationis, annessionis, unionis, voluntatis et consti- tutionis infringere, et cetera. Datum Avinione, iiij kalendas Iunii, anno quarto. In principio voluminis legitur tabula sub titulo: Rubrice de indultis anni quarti. Et fol. 2° legitur : Ad perpetuam rei memo- riam. Priori et monasterio fratrum Servorum parochialis eccle- sia 2 Sancti Michaelis maioris Pragen. annectitur et unitur. Regesta Avenionensia, t. 255, seu Regestum Urbani V, De indultis et com- mendis anni IV, f. xxviij. Volumen membraneum, 426X320 mm., foliorum 104. Pragae tres fuerunt ecclesiae S. Michaelis : prima, ecclesia parochialis S. Michaelis, Vetero-Pragae, de qua inferius agetur ; secunda, parochialis ecclesia S. Michaelis in Opatowicz, Neo-Pragae, ante 1387 fundata,quae postea fuit filia- lis S. Adalberti maioris ; tertia, ecclesia S. Michaelis prope S. Adalbertum minorem, pariter Neo-Pragae, ad quam anno 1355 Carolus IV monasterium Ambrosianum erexerat. De prima, quae antiquior et potior erat, hic certo agi ostendit nomen S. Michaelis maioris Pragensis. Ab amanuensi omissam fuisse suspicor vocem civitatis, nam legi debuisset: maioris civitatis Pragen- 1 Codex, inhane. — 2 Codex, ecclesie.
28 chianis quelibet ecclesiastica sacramenta ministrare libere et licite valeant, de uberioris dono gratie indulgemus. Non obstan- tibus apostolicis vel aliis constitutionibus, privilegiis, indulgen- ciis, seu litteris, sub quacumque verborum forma conceptis, seu si aliqui super provisionibus sibi faciendis de huiusmodi ecclesia vel aliis beneficiis ecclesiasticis in illis partibus speciales vel generales Apostolice Sedis vel legatorum eius litteras impetra- verint, etiamsi per eas ad inhibitionem, reservationem et decre- tum vel aliud quomodolibet sit processum : quas litteras, et processus habitos per easdem, ad prefatam ecclesiam volumus non extendi ; sed nullum per hoc eis, quoad assecutionem eccle- siarum et beneficiorum aliorum,preiudicium generari, et quibus- cumque apostolicis vel aliis constitutionibus contrarios, necnon privilegiis et litteris apostolicis generalibus vel specialibus, quo- rumcumque tenorum existant, per que, presentibus non expressa vel totaliter non inserta, effectus earum impediri valeat quomodo- libet vel differri, et de quibus quorumque totis tenoribus de verbo ad verbum habenda sit in nostris litteris mentio specialis, iure tamen diocesani et archidiaconi loci, qui sunt et erunt pro tem- pore, in omnibus semper salvo. Nos enim irritum decernimus et inane!, si secus super hiis a quopiam, quavis auctoritate, scien- ter vel ignoranter contingerit attemptari. Nulli ergo, et cetera, nostre incorporationis, annessionis, unionis, voluntatis et consti- tutionis infringere, et cetera. Datum Avinione, iiij kalendas Iunii, anno quarto. In principio voluminis legitur tabula sub titulo: Rubrice de indultis anni quarti. Et fol. 2° legitur : Ad perpetuam rei memo- riam. Priori et monasterio fratrum Servorum parochialis eccle- sia 2 Sancti Michaelis maioris Pragen. annectitur et unitur. Regesta Avenionensia, t. 255, seu Regestum Urbani V, De indultis et com- mendis anni IV, f. xxviij. Volumen membraneum, 426X320 mm., foliorum 104. Pragae tres fuerunt ecclesiae S. Michaelis : prima, ecclesia parochialis S. Michaelis, Vetero-Pragae, de qua inferius agetur ; secunda, parochialis ecclesia S. Michaelis in Opatowicz, Neo-Pragae, ante 1387 fundata,quae postea fuit filia- lis S. Adalberti maioris ; tertia, ecclesia S. Michaelis prope S. Adalbertum minorem, pariter Neo-Pragae, ad quam anno 1355 Carolus IV monasterium Ambrosianum erexerat. De prima, quae antiquior et potior erat, hic certo agi ostendit nomen S. Michaelis maioris Pragensis. Ab amanuensi omissam fuisse suspicor vocem civitatis, nam legi debuisset: maioris civitatis Pragen- 1 Codex, inhane. — 2 Codex, ecclesie.
Strana 29
29 sis, ut in pluribus documentis ab Hammerschmid allegatis : circa illa enim tem- pora maior civitas saepe vocabatur Vetero-Praga, ut supra p. 19, explicatum est. Sed ius patronatus in illam ecclesiam S. Michaelis non regi Bohemiae, sed capitulo Zderacensi competebat, cui ipse Carolus illud anno 1334 cesserat. HAM- MERSCHMID, Prodromus, p. 169 et 279. Huius ecclesiae possessionem non sunt assecuti Servi S. Mariae : nam anno 1390 curatus erat quidam Thomas, et 1401 Berhnardus, Cruciger S. Sepulchri dominici, ex Zderas monasterio. Suppono monachos Zderacenses ius suum vin- dicasse, et parochum ecclesiam suam cedere noluisse. Pragae. 1368, Martii 12. Carolus imperator collationem ecclesiae in villa Chrustoklad et ecclesiae S. Martini, in oppido Wozicz, quae ad ipsum spectabat, transfert in capitulum ecclesiae SS. Petri et Pauli, in Wissehrad, pro iure patronatus ecclesiae Sancto- rum Cosmae et Damiani (1) in Nova Civitate Pragensi in Schalka (i. e. in rupe), ac Sanctae Mariae in Viridi, quarum collatio ad dictum capitulum pertinebat. In nomine Domini. Amen. Nos Burchardus (2), Dei gratia praepositus, regni Boemie cancellarius, Wilhelmus, miserati- one divina decanus, Iohannes custos, totumque capitulum sacro- sancte Wissegradensis ecclesie, Romane Ecclesie immediate subiecte, prope Pragam, ad universorum Christi fidelium, tam presentium quam futurorum, volumus notitiam pervenire, quod Serenissimus princeps et dominus noster,dominus Carolus, Roma- (1) Anno 928, S. Wenceslaus capellam in honorem SS. Cosmae et Damiani aedificavit, ad quam cum fidelissimo servo suo Podivino tam hieme quam aestate nudis pedibus ex Wissehrad ibat. Ius patronatus spectabat ad capitulum Wis- sehradense. Prope hanc capellam Carolus IV ecclesiam et monasterium anno 1348 coepit aedificare, deditque Slavis monachis Ordinis S. Benedicti, qui Slavonico idiomate ex concessione Summi Pontificis sacra celebrarent. Inde nomen Sla- vorum huic monasterio inditum. Anno 1372 ecclesia, praesentibus Carolo IV eiusque filio Wenceslao, consecrata est. Anno 1419,16 Octobris, Thaboritae eccle- siam invaserunt et Utraquistae ibi manserunt usque ad 1523, quando ecclesia reconciliata est. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 318-320. Circa XVI saeculum monasterium illud Emaus vocari coepit. Hodie in eo habitant monachi Ordinis S. Benedicti, Congregationis Beuronensis, qui ob regularem observantiam, divi- norum officioruim splendorem, caritatem in pauperes et hospitalitatem ab omni- bus laudantur. (2) Marquardus a Reindeck seu Burchardus, comes de Mechelina, deinde epi- scopus Augustensis, post Aquilegensis patriarcha, anno 1381 mortuus. Ita HAM- MERSCHMID. Sed Burchardus, de quo hic agitur, neuter fuit. Marquardus de Rein- deck, praepositus Bambergensis, factus fuit episcopus Augustensis 31 Maii 1348, Aquilegensis patriarcha 23 Augusti 1365 ; 3 Ianuarii 1381 obiit. Burchardus vero de Ellerbach, canonicus ecclesiae Augustensis, 12 Decembris 1373 electus, ibi 9 Martii 1404 obiit. EUBEL, Hierarchia catholica.
29 sis, ut in pluribus documentis ab Hammerschmid allegatis : circa illa enim tem- pora maior civitas saepe vocabatur Vetero-Praga, ut supra p. 19, explicatum est. Sed ius patronatus in illam ecclesiam S. Michaelis non regi Bohemiae, sed capitulo Zderacensi competebat, cui ipse Carolus illud anno 1334 cesserat. HAM- MERSCHMID, Prodromus, p. 169 et 279. Huius ecclesiae possessionem non sunt assecuti Servi S. Mariae : nam anno 1390 curatus erat quidam Thomas, et 1401 Berhnardus, Cruciger S. Sepulchri dominici, ex Zderas monasterio. Suppono monachos Zderacenses ius suum vin- dicasse, et parochum ecclesiam suam cedere noluisse. Pragae. 1368, Martii 12. Carolus imperator collationem ecclesiae in villa Chrustoklad et ecclesiae S. Martini, in oppido Wozicz, quae ad ipsum spectabat, transfert in capitulum ecclesiae SS. Petri et Pauli, in Wissehrad, pro iure patronatus ecclesiae Sancto- rum Cosmae et Damiani (1) in Nova Civitate Pragensi in Schalka (i. e. in rupe), ac Sanctae Mariae in Viridi, quarum collatio ad dictum capitulum pertinebat. In nomine Domini. Amen. Nos Burchardus (2), Dei gratia praepositus, regni Boemie cancellarius, Wilhelmus, miserati- one divina decanus, Iohannes custos, totumque capitulum sacro- sancte Wissegradensis ecclesie, Romane Ecclesie immediate subiecte, prope Pragam, ad universorum Christi fidelium, tam presentium quam futurorum, volumus notitiam pervenire, quod Serenissimus princeps et dominus noster,dominus Carolus, Roma- (1) Anno 928, S. Wenceslaus capellam in honorem SS. Cosmae et Damiani aedificavit, ad quam cum fidelissimo servo suo Podivino tam hieme quam aestate nudis pedibus ex Wissehrad ibat. Ius patronatus spectabat ad capitulum Wis- sehradense. Prope hanc capellam Carolus IV ecclesiam et monasterium anno 1348 coepit aedificare, deditque Slavis monachis Ordinis S. Benedicti, qui Slavonico idiomate ex concessione Summi Pontificis sacra celebrarent. Inde nomen Sla- vorum huic monasterio inditum. Anno 1372 ecclesia, praesentibus Carolo IV eiusque filio Wenceslao, consecrata est. Anno 1419,16 Octobris, Thaboritae eccle- siam invaserunt et Utraquistae ibi manserunt usque ad 1523, quando ecclesia reconciliata est. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 318-320. Circa XVI saeculum monasterium illud Emaus vocari coepit. Hodie in eo habitant monachi Ordinis S. Benedicti, Congregationis Beuronensis, qui ob regularem observantiam, divi- norum officioruim splendorem, caritatem in pauperes et hospitalitatem ab omni- bus laudantur. (2) Marquardus a Reindeck seu Burchardus, comes de Mechelina, deinde epi- scopus Augustensis, post Aquilegensis patriarcha, anno 1381 mortuus. Ita HAM- MERSCHMID. Sed Burchardus, de quo hic agitur, neuter fuit. Marquardus de Rein- deck, praepositus Bambergensis, factus fuit episcopus Augustensis 31 Maii 1348, Aquilegensis patriarcha 23 Augusti 1365 ; 3 Ianuarii 1381 obiit. Burchardus vero de Ellerbach, canonicus ecclesiae Augustensis, 12 Decembris 1373 electus, ibi 9 Martii 1404 obiit. EUBEL, Hierarchia catholica.
Strana 30
30 norum imperator semper augustus, collationem, presentationem, seu quamvis aliam dispositionem ecclesiarum in villa ecclesie nostre dicta Chrustoklath et in Wozicz oppido, cum capella Sancti Nicolai extra oppidum sita, preposito, decano, custodi totique capitulo ecclesie Wissegradensis predicte, cum omni libertate et iure, prout ad presentationem seu ad dispositionem ratione regni Boemi spectabat ac pertinebat, dedit, concessit ac in eosdem pre- positum, decanum, custodem totumque capitulum Wissegraden- sis ecclesie predicte titulo permutationis transtulit, omne ius quod ibidem obtinebat virtute predicta, tanquam ad veros et legitimos patronos et dominos dedit et concessit, ut ex privilegio, preposito, decano, custodi ac capitulo sepe dicte ecclesie Wisse- gradensis per Serenissimum principem predictum concesso cum suo sigillo maiori, plenius continetur, in permutatione, recom- pensatione seu restauratione ecclesie Beatorum Cosme et Damiani Martyrum in Nova Civitate Pragensi in Scalcis, que tunc ad praepositum, decanum, custodem, ac capitulum collatio, pre- sentatio seu alia quevis dispositio tanquam ad patronos legitime pertinebat; ubi nunc Serenissimus princeps et dominus noster predictus, ob reverentiam Beate Marie semper virginis, Cyrilli et Methodii Martyrum, necnon Hieronymi ac Procopii confessorum beatorum, zelum habens sacre dilectionis, pro sue et progenito- rum suorum animarum salute ac cultus divini augmento, coeno- bium Ordinis Sancti Benedicti, lingua Slavorum officium divi- num celebrantibus, construxit seu funditus erexit ; ac pro iure patronatus ecclesie seu capelle Sancte Marie in Viridi sub Wissegrado, prope rivulum Botycz nuncupatum. Nos vero prepositus, decanus, custos, totumque capitulum Wis- segradense predictum, in nostro, ut premittitur, generali capitulo, deliberatione invicem solemni prehabita, conditionemque no- stram ac ecclesie nostre in hoc videntes meliorem, pari et una- nimi consensu predictam per Serenissimum principem nostrum nobis et ecclesie nostre donationem, permutationem, recompen- sationem seu restaurationem ecclesiarum in villa Chrustoklath et in oppido Wozicz, cum ecclesia filiali Sancti Nicolai foris idem oppidum, pro iure patronatus ecclesiarum Sanctorum Cosme et Damiani Martyrum ac Sancte Marie in Botycz sub monte Wisse- gradensi, tunc ad nos et ecclesiam nostram spectantis, ratifica- mus, approbamus, ac pro rato et grato habemus et habere volu- mus perpetuis temporibus duraturis, ac in supradictos abbatem et conventum in successoresque ipsorum monasterii, predictum omne ius patronatus, proprietatis ac dominii, quod hactenus in eadem ecclesia Sanctorum Cosme et Damiani, seu ipsius proprie-
30 norum imperator semper augustus, collationem, presentationem, seu quamvis aliam dispositionem ecclesiarum in villa ecclesie nostre dicta Chrustoklath et in Wozicz oppido, cum capella Sancti Nicolai extra oppidum sita, preposito, decano, custodi totique capitulo ecclesie Wissegradensis predicte, cum omni libertate et iure, prout ad presentationem seu ad dispositionem ratione regni Boemi spectabat ac pertinebat, dedit, concessit ac in eosdem pre- positum, decanum, custodem totumque capitulum Wissegraden- sis ecclesie predicte titulo permutationis transtulit, omne ius quod ibidem obtinebat virtute predicta, tanquam ad veros et legitimos patronos et dominos dedit et concessit, ut ex privilegio, preposito, decano, custodi ac capitulo sepe dicte ecclesie Wisse- gradensis per Serenissimum principem predictum concesso cum suo sigillo maiori, plenius continetur, in permutatione, recom- pensatione seu restauratione ecclesie Beatorum Cosme et Damiani Martyrum in Nova Civitate Pragensi in Scalcis, que tunc ad praepositum, decanum, custodem, ac capitulum collatio, pre- sentatio seu alia quevis dispositio tanquam ad patronos legitime pertinebat; ubi nunc Serenissimus princeps et dominus noster predictus, ob reverentiam Beate Marie semper virginis, Cyrilli et Methodii Martyrum, necnon Hieronymi ac Procopii confessorum beatorum, zelum habens sacre dilectionis, pro sue et progenito- rum suorum animarum salute ac cultus divini augmento, coeno- bium Ordinis Sancti Benedicti, lingua Slavorum officium divi- num celebrantibus, construxit seu funditus erexit ; ac pro iure patronatus ecclesie seu capelle Sancte Marie in Viridi sub Wissegrado, prope rivulum Botycz nuncupatum. Nos vero prepositus, decanus, custos, totumque capitulum Wis- segradense predictum, in nostro, ut premittitur, generali capitulo, deliberatione invicem solemni prehabita, conditionemque no- stram ac ecclesie nostre in hoc videntes meliorem, pari et una- nimi consensu predictam per Serenissimum principem nostrum nobis et ecclesie nostre donationem, permutationem, recompen- sationem seu restaurationem ecclesiarum in villa Chrustoklath et in oppido Wozicz, cum ecclesia filiali Sancti Nicolai foris idem oppidum, pro iure patronatus ecclesiarum Sanctorum Cosme et Damiani Martyrum ac Sancte Marie in Botycz sub monte Wisse- gradensi, tunc ad nos et ecclesiam nostram spectantis, ratifica- mus, approbamus, ac pro rato et grato habemus et habere volu- mus perpetuis temporibus duraturis, ac in supradictos abbatem et conventum in successoresque ipsorum monasterii, predictum omne ius patronatus, proprietatis ac dominii, quod hactenus in eadem ecclesia Sanctorum Cosme et Damiani, seu ipsius proprie-
Strana 31
31 tate, habuimus seu habere poteramus, plenarie, ex causis premis- sis seu permutatione pretacta, transferentes, et renunciantes omni iuri quod ad repetitionem Beatorum Cosme et Damiani ecclesie predicte posset de iure competere vel de facto, obligan- tes nos et successores nostros per nostras patentes litteras quod contra predictam permutationem seu, ut premittitur, restauratio- nem nihil attentabimus, nec per nos, nec per personas interposi- tas, quovis colore quesito. In cuius rei testimonium presentes scribi, et sigilli nostri appen- sione iussimus communiri. Datum in nostro capitulo generali, quod in festo Beati Gre- gorii celebrare consuevimus, anno Domini millesimo trecente- simo sexagesimo octavo, die duodecima mensis Martii. Gloria et majestas sacrosanctae, regiae, exemptae et nullius dioecesis Wissehradensis ecclesiae SS. Apostolorum Petri et Pauli, proposita, con- scripta, in lucem publicam exposita... a JOANNE FLORIANO HAMMERSCHMIDT, p. 521. Vetero-Pragae, 1700, 1 Augusti, parvum in-4°. Das vollständige Registrum Slavorum, herausgegeben von L. HELMLING, O. S. B. und Dr. AD. HORCUKA, p. 17, 18. Prag, 1904, in-8°. — Originale non inveni in archivo ecclesiae Wissehradensis. In textu Hammerschmidt complura occurrunt menda, quae correcta sunt in opere Patris Helmling. Pragae. 1378, Februarii 18. Mirek vinitor emit a domino Petro plebano de Tuchmoricz domum sitam iuxta claustrum B. Virginis in Viridi valle. Anno Domini lxxviijo. Iudicium feria quinta post festum Sancti Valentini... Mirek vinitor emit domum erga dominum Petrum plebanum de Tuchmoricz, sitam circa claustrum Beate Virginis in Viridi" valle, cum orto et eo omni iure, sicut dominus Petrus predictus habuit, tenuit et possedit. Et promisit disbrigare, secundum ius civitatis, iudicio primo, de censu j sexagene grossorum domino Petro plebano in Tuchmoricz perpetui census de eadem domo et eius area. Iudicio primo. Pragae, Archivum urbis : Liber bannitorum iudiciorum, ab anno Christi 1377 usque ad annum 1384, f. xvij" : codex signatus 2069, olim Miscellanea 1. Pragae. 1378, 1379. Frater Raymundus, sacrarum litterarum professor,secundum nonnullos Caroli IV et Wenceslai a sanclioribus consiliis theologus, primus monasterii Pragensis 4 Codex, Virido.
31 tate, habuimus seu habere poteramus, plenarie, ex causis premis- sis seu permutatione pretacta, transferentes, et renunciantes omni iuri quod ad repetitionem Beatorum Cosme et Damiani ecclesie predicte posset de iure competere vel de facto, obligan- tes nos et successores nostros per nostras patentes litteras quod contra predictam permutationem seu, ut premittitur, restauratio- nem nihil attentabimus, nec per nos, nec per personas interposi- tas, quovis colore quesito. In cuius rei testimonium presentes scribi, et sigilli nostri appen- sione iussimus communiri. Datum in nostro capitulo generali, quod in festo Beati Gre- gorii celebrare consuevimus, anno Domini millesimo trecente- simo sexagesimo octavo, die duodecima mensis Martii. Gloria et majestas sacrosanctae, regiae, exemptae et nullius dioecesis Wissehradensis ecclesiae SS. Apostolorum Petri et Pauli, proposita, con- scripta, in lucem publicam exposita... a JOANNE FLORIANO HAMMERSCHMIDT, p. 521. Vetero-Pragae, 1700, 1 Augusti, parvum in-4°. Das vollständige Registrum Slavorum, herausgegeben von L. HELMLING, O. S. B. und Dr. AD. HORCUKA, p. 17, 18. Prag, 1904, in-8°. — Originale non inveni in archivo ecclesiae Wissehradensis. In textu Hammerschmidt complura occurrunt menda, quae correcta sunt in opere Patris Helmling. Pragae. 1378, Februarii 18. Mirek vinitor emit a domino Petro plebano de Tuchmoricz domum sitam iuxta claustrum B. Virginis in Viridi valle. Anno Domini lxxviijo. Iudicium feria quinta post festum Sancti Valentini... Mirek vinitor emit domum erga dominum Petrum plebanum de Tuchmoricz, sitam circa claustrum Beate Virginis in Viridi" valle, cum orto et eo omni iure, sicut dominus Petrus predictus habuit, tenuit et possedit. Et promisit disbrigare, secundum ius civitatis, iudicio primo, de censu j sexagene grossorum domino Petro plebano in Tuchmoricz perpetui census de eadem domo et eius area. Iudicio primo. Pragae, Archivum urbis : Liber bannitorum iudiciorum, ab anno Christi 1377 usque ad annum 1384, f. xvij" : codex signatus 2069, olim Miscellanea 1. Pragae. 1378, 1379. Frater Raymundus, sacrarum litterarum professor,secundum nonnullos Caroli IV et Wenceslai a sanclioribus consiliis theologus, primus monasterii Pragensis 4 Codex, Virido.
Strana 32
32 Servorum S. Mariae prior, capitulo generali Florentiae habito interest ; dein a Wenceslao missus, ad Urbanum VI se confert. 1360. Viam universae carnis ingreditur his diebus R. P. M. Ray- mundus Germanus, sacrarum literarum doctor praecipuus : qui ob suam prudentiam ac sapientiam Vinceslaii imperatoris vir a secretis extitit. In margine : R. P. Raymundus consultor magnus Vinceslai imperatoris. Chronicon rerum totius sacri Ordinis Servorum Beatae Mariae Virgi- nis... auctore fratre MICHAELE Florentino, p. 158. Florentiae, MDLXVII, in-4°. 332 paginarum. — Confudit Michael Poccianti annum quo Pragensis conventus prior factus est frater Conradus cum anno quo mortuus est. Raymundus Germanus. ' Ord. Servorum, scripsit in Esaiam, in Ezechielem, ac de Musica spirituali. ANTONI POSSEVINI, S. 1., Apparatus sacer, t. 1I, p. 315. Coloniae Agrippinae, MDCVIII, in-fo. Fioriva in Parigi ne passati secoli una studiosa gioventu de Servi, che da tutte le bande come ad emporio comune dell’ arti e delle scienze vi concorrevano... donde poi gravissimi scrittori, acuti teologi e rari predicatori di tal seminario uscirono, come, tra molti di chiara fama, che per brevità si lasciano, venne a sorgere g. un fra Francesco, regio consultore..., un Giovanni Teutonico, un Raimondo Germano... L'opere scritte a mano in più antiche librerie de Servi di molti padri Germani di assai nominata in lettere di filosofia e teologia, rendono ancor hoggi viva e chiara la memoria loro... come... F. Raimondo, nato de prencipi di Lucemburgo, segretario tanto grato a Vincislao imperadore. In nota : G. Tutti questi Padri illustri, con altri molti sparsi per le storie de Servi, sono stati di fresco raccolti con assai di- ligenza in tavole dal R. P. M. Apollonio Paini e M. Taddeo Ruota, Bolognesi di San Giosep. ARCHANGELO GIANI, Della Historia del B. Filippo Benizi, p. 167, 168. Fio- renza, 1604, in-4°. Comitiorum generalium iam tempus advenerat 1. cum Pater 1 Possevinus: Hermanus.
32 Servorum S. Mariae prior, capitulo generali Florentiae habito interest ; dein a Wenceslao missus, ad Urbanum VI se confert. 1360. Viam universae carnis ingreditur his diebus R. P. M. Ray- mundus Germanus, sacrarum literarum doctor praecipuus : qui ob suam prudentiam ac sapientiam Vinceslaii imperatoris vir a secretis extitit. In margine : R. P. Raymundus consultor magnus Vinceslai imperatoris. Chronicon rerum totius sacri Ordinis Servorum Beatae Mariae Virgi- nis... auctore fratre MICHAELE Florentino, p. 158. Florentiae, MDLXVII, in-4°. 332 paginarum. — Confudit Michael Poccianti annum quo Pragensis conventus prior factus est frater Conradus cum anno quo mortuus est. Raymundus Germanus. ' Ord. Servorum, scripsit in Esaiam, in Ezechielem, ac de Musica spirituali. ANTONI POSSEVINI, S. 1., Apparatus sacer, t. 1I, p. 315. Coloniae Agrippinae, MDCVIII, in-fo. Fioriva in Parigi ne passati secoli una studiosa gioventu de Servi, che da tutte le bande come ad emporio comune dell’ arti e delle scienze vi concorrevano... donde poi gravissimi scrittori, acuti teologi e rari predicatori di tal seminario uscirono, come, tra molti di chiara fama, che per brevità si lasciano, venne a sorgere g. un fra Francesco, regio consultore..., un Giovanni Teutonico, un Raimondo Germano... L'opere scritte a mano in più antiche librerie de Servi di molti padri Germani di assai nominata in lettere di filosofia e teologia, rendono ancor hoggi viva e chiara la memoria loro... come... F. Raimondo, nato de prencipi di Lucemburgo, segretario tanto grato a Vincislao imperadore. In nota : G. Tutti questi Padri illustri, con altri molti sparsi per le storie de Servi, sono stati di fresco raccolti con assai di- ligenza in tavole dal R. P. M. Apollonio Paini e M. Taddeo Ruota, Bolognesi di San Giosep. ARCHANGELO GIANI, Della Historia del B. Filippo Benizi, p. 167, 168. Fio- renza, 1604, in-4°. Comitiorum generalium iam tempus advenerat 1. cum Pater 1 Possevinus: Hermanus.
Strana 33
33 Generalis (1) ex singulis sui Ordinis provinciis conscriptos patres Florentiam acciverat. Soli tunc Francigenae desiderabantur, qui sui regis Galliae exemplum imitati, a vero Pontifice Urbano ad confictum Clementem defecerant... (2). Non ita sane contigit Germanis ipsis patribus nostris, qui cum imperatore Wenceslao legitimum Pontificem Urbanum, eiurato adulterino Clemente (3), semper agnoscentes, libentissime hoc tempore ad comitia Florentiam adventarunt. Inter hos vero ad- fuit doctissimus pater ille Raymundus 4. qui, defuncto Carolo imperatore, cui acceptissimus erat“, postquam diu Sacram Scri- pturam in Gymnasio Pragensi fuisset publice interpretatus, iuniori Caesari, iussu Caroli patris, a secretis et consultationibus inserviebat. Hunc ferunt Wenceslaum ad Urbanum VI cum suo caesareo oratore, ut eidem gratularetur et reverentiam exhi- beret, misisse (4). Pater igitur Raymundus, postquaimn praesentibus comitiis inter- fuisset, Romam cum caesareo nuncio profectus, ab Urbano, quod sciret se rem gratam imperatori facturum, Urbini praesul renun- ciatus fuit. Vir quidem doctissimus, quemadmodum Commentaria prae- clara, quae fuerat lucubratus in Isaiam et Ezechielem Prophetas, indicarunt. Is, cum esset liberalium artium eminentissimus pro- fessor, ab Andrea Generali rogatus et iussus, tractatum edidit De cantu et musica spirituali pro tyronibus eiusdem Ordinis, in quem pius pater Andreas primus omnium musicos concentus ad Dei honorem et populi devotionem introduxerat. ANNOTATIONES. 1. Compertissimum habet Auctor ex diario expensarum eius- dem conventus haec comitia generalia hoc anno [1378] et non alio tempore vel loco celebrata fuisse. 1 c. a. e., om. Giani. (1) Andreas Manfredi de Faventia, 21 Maii 1374 Prior Generalis Servorum S. Mariae electus, Ordinem prudentissime rexit usque ad obitum, 11 Octobris 1396. Architectonices peritissimus, inter alias pulcherrimam Servorum ecclesiam Bononiae aedificavit, et cum nonnullis aliis fabricae celebris ecclesiae Sancti Petronii, Bononiae pariter, praefuit. (2) De fratribus Servorum in Gallia vide Monumenta, t. I, p. 150-210. — Cle- mentis VII obedientiam, ut aiunt, sequebantur Galli. (3) Urbanus VI, 8 Aprilis 1378 electus, 15 Octobris 1389 mortuus. Clemens VII, 20 Septembris 1378 a Cardinalibus gallicis electus, 16 Septembris 1394 mortuus. Eius electio, ut omnes norunt, Magno Schismati Occidentis occasionem dedit. (4) Cum Carolus IV 29 Novembris 1378 mortuus fuerit, hoc nonnisi circa finem anni 1378 vel initium 1379 contingere potuit.
33 Generalis (1) ex singulis sui Ordinis provinciis conscriptos patres Florentiam acciverat. Soli tunc Francigenae desiderabantur, qui sui regis Galliae exemplum imitati, a vero Pontifice Urbano ad confictum Clementem defecerant... (2). Non ita sane contigit Germanis ipsis patribus nostris, qui cum imperatore Wenceslao legitimum Pontificem Urbanum, eiurato adulterino Clemente (3), semper agnoscentes, libentissime hoc tempore ad comitia Florentiam adventarunt. Inter hos vero ad- fuit doctissimus pater ille Raymundus 4. qui, defuncto Carolo imperatore, cui acceptissimus erat“, postquam diu Sacram Scri- pturam in Gymnasio Pragensi fuisset publice interpretatus, iuniori Caesari, iussu Caroli patris, a secretis et consultationibus inserviebat. Hunc ferunt Wenceslaum ad Urbanum VI cum suo caesareo oratore, ut eidem gratularetur et reverentiam exhi- beret, misisse (4). Pater igitur Raymundus, postquaimn praesentibus comitiis inter- fuisset, Romam cum caesareo nuncio profectus, ab Urbano, quod sciret se rem gratam imperatori facturum, Urbini praesul renun- ciatus fuit. Vir quidem doctissimus, quemadmodum Commentaria prae- clara, quae fuerat lucubratus in Isaiam et Ezechielem Prophetas, indicarunt. Is, cum esset liberalium artium eminentissimus pro- fessor, ab Andrea Generali rogatus et iussus, tractatum edidit De cantu et musica spirituali pro tyronibus eiusdem Ordinis, in quem pius pater Andreas primus omnium musicos concentus ad Dei honorem et populi devotionem introduxerat. ANNOTATIONES. 1. Compertissimum habet Auctor ex diario expensarum eius- dem conventus haec comitia generalia hoc anno [1378] et non alio tempore vel loco celebrata fuisse. 1 c. a. e., om. Giani. (1) Andreas Manfredi de Faventia, 21 Maii 1374 Prior Generalis Servorum S. Mariae electus, Ordinem prudentissime rexit usque ad obitum, 11 Octobris 1396. Architectonices peritissimus, inter alias pulcherrimam Servorum ecclesiam Bononiae aedificavit, et cum nonnullis aliis fabricae celebris ecclesiae Sancti Petronii, Bononiae pariter, praefuit. (2) De fratribus Servorum in Gallia vide Monumenta, t. I, p. 150-210. — Cle- mentis VII obedientiam, ut aiunt, sequebantur Galli. (3) Urbanus VI, 8 Aprilis 1378 electus, 15 Octobris 1389 mortuus. Clemens VII, 20 Septembris 1378 a Cardinalibus gallicis electus, 16 Septembris 1394 mortuus. Eius electio, ut omnes norunt, Magno Schismati Occidentis occasionem dedit. (4) Cum Carolus IV 29 Novembris 1378 mortuus fuerit, hoc nonnisi circa finem anni 1378 vel initium 1379 contingere potuit.
Strana 34
34 4. Ex Pocciantio, et Tabulis Painis, atque ex Apparatu sacro Antonii Possevini colligit Author quidquid refert de Fr. Raymun- do Germano, collata melius et observata temporum et persona- rum ratione. GIANI, Annales Servorum, t. I, f. 118; GARBI, 2a editio, t. I, p. 337, 339. Primus prior in hoc novo conventu constitutus est P. Raymun- dus, vir doctrina ac sanctimonia eximius, imperatoris Caroli IV confessarius et a sanctioribus consiliis theologus ; meritus proinde, qui post explicatas in Pragensi Athenaeo (1) sacras paginas, cum inter rudimenta Wenceslaini imperii ad Romanam Sedem imperatoris nomine missus esset, ab Urbano VI Urbi- natium praesul renuntiaretur. De quo plura vide in mea Histo- ria de monasterio Servorum Beatae Mariae in Slup, Neo-Pragae. HAMMERSCHMID, Prodromus gloriae Pragenae, p. 328. De fratre Raymundo nihil Pragae invenire potui, nec mirum : omnia enim instrumenta conventus D. Annuntiatae in incendio cum Patribus perierunt. Quod in Studio Pragensi sacras litteras interpretatus fuerit, difficile est comperire, quia magistrorum rotuli nonnisi ab anno 1372 incipiunt. Electio vero ad episcopatum Urbinatensem valde dubia videtur. Nam apud EUBEL, Hierarchia catholica, post Guillelmum, O.M., 30 Martii 1373 electum, anno 1379, 20 Aprilis electus legitur Franciscus Thomae, O. M.; et anno 1380 Oddo Colonna, postea Martinus V, apparet tanquam episcopus, et post eum Matthaeus Fiorelli Ghiri, a Gregorio XII 1409 provisus. In Archivo pariter Vaticano, inter varios indices a Garampi collectos, exstat index cui titulus Vescovi, in quo sub voce Urbinum haec inveni, quae cum Hierarchia patris EUBEL concordant : 1373, 3 cal. Aprilis. Guillelmus, O. M., episcopus Narniensis, transfertur ad Urbinat. per obitum Francisci. 1379. Guillelmus, patriarcha Constantinopolitanus, antea episcopus Urbinat. 1379, 14 Octobris. Franciscus Urbinat. episcopus. 1382. Guillelmus episcopus Urbinat, privatus ab Urbano. Pro Oddone (postea Martino V), Urbinat. episcopo, confirmatio concessionis monasterii montis Bossetti fratribus O. M. Oddoni, episcopo Urbinat. 4 GIANI : ex Bibliotheca selecta. (1) Studium generale Pragense anno 1347 ex licentia Clementis VI fundatum, 7 aprilis 1348 a Carolo IV accepit Statuta, quibus studentibus et magistris eadem privilegia concedebantur quae Parisiis et Bononiae. Ibi erant quatuor facultates : artium, theologiae, iuris, medicinae ; et quatuor nationes : Bohemi, Saxones, Bavari, Poloni. Annis 1372-1389 maxime floruit : in ea tunc temporis numerabantur decem millia studentium.
34 4. Ex Pocciantio, et Tabulis Painis, atque ex Apparatu sacro Antonii Possevini colligit Author quidquid refert de Fr. Raymun- do Germano, collata melius et observata temporum et persona- rum ratione. GIANI, Annales Servorum, t. I, f. 118; GARBI, 2a editio, t. I, p. 337, 339. Primus prior in hoc novo conventu constitutus est P. Raymun- dus, vir doctrina ac sanctimonia eximius, imperatoris Caroli IV confessarius et a sanctioribus consiliis theologus ; meritus proinde, qui post explicatas in Pragensi Athenaeo (1) sacras paginas, cum inter rudimenta Wenceslaini imperii ad Romanam Sedem imperatoris nomine missus esset, ab Urbano VI Urbi- natium praesul renuntiaretur. De quo plura vide in mea Histo- ria de monasterio Servorum Beatae Mariae in Slup, Neo-Pragae. HAMMERSCHMID, Prodromus gloriae Pragenae, p. 328. De fratre Raymundo nihil Pragae invenire potui, nec mirum : omnia enim instrumenta conventus D. Annuntiatae in incendio cum Patribus perierunt. Quod in Studio Pragensi sacras litteras interpretatus fuerit, difficile est comperire, quia magistrorum rotuli nonnisi ab anno 1372 incipiunt. Electio vero ad episcopatum Urbinatensem valde dubia videtur. Nam apud EUBEL, Hierarchia catholica, post Guillelmum, O.M., 30 Martii 1373 electum, anno 1379, 20 Aprilis electus legitur Franciscus Thomae, O. M.; et anno 1380 Oddo Colonna, postea Martinus V, apparet tanquam episcopus, et post eum Matthaeus Fiorelli Ghiri, a Gregorio XII 1409 provisus. In Archivo pariter Vaticano, inter varios indices a Garampi collectos, exstat index cui titulus Vescovi, in quo sub voce Urbinum haec inveni, quae cum Hierarchia patris EUBEL concordant : 1373, 3 cal. Aprilis. Guillelmus, O. M., episcopus Narniensis, transfertur ad Urbinat. per obitum Francisci. 1379. Guillelmus, patriarcha Constantinopolitanus, antea episcopus Urbinat. 1379, 14 Octobris. Franciscus Urbinat. episcopus. 1382. Guillelmus episcopus Urbinat, privatus ab Urbano. Pro Oddone (postea Martino V), Urbinat. episcopo, confirmatio concessionis monasterii montis Bossetti fratribus O. M. Oddoni, episcopo Urbinat. 4 GIANI : ex Bibliotheca selecta. (1) Studium generale Pragense anno 1347 ex licentia Clementis VI fundatum, 7 aprilis 1348 a Carolo IV accepit Statuta, quibus studentibus et magistris eadem privilegia concedebantur quae Parisiis et Bononiae. Ibi erant quatuor facultates : artium, theologiae, iuris, medicinae ; et quatuor nationes : Bohemi, Saxones, Bavari, Poloni. Annis 1372-1389 maxime floruit : in ea tunc temporis numerabantur decem millia studentium.
Strana 35
35 1411, 18 Martii. Matthaeus de Ghiris, electus Urbinat. Obtulit Gregorio XII florenos 300. 1412, 26 Iulii. Iohannes XXIII providit ecclesiae Urbinaten, vacanti de per- sona Fr. Georgii, abbatis S. Petri de Eugubio. Vach. Ante 1381. Conventus Pragae cum conventibus Saxoniae, Misniae et Marchiae Branden- burgensis, subvenit ad receptionem novi conventus apud Vach. Recognitio priorum in Erfordia, in Horto caeli [apud Nordhau- sen], in Orto Beatae Mariae Virginis et in Vach, qua confitentur quod ipsis per priores et conventus Saxoniae, Misnae, Marchiae et Bohemiae (1) quadringentis el l. florenis ad receptionem novi conventus in Vach benigne subventum fuit. Promittunt quoque, data fide, si quando necessitas incubuerit, simile beneficium charitatis et subsidii se praedictis conventibus exhibere velle. Magdeburgi, Archivum provinciale, serie Halle H: Inventarium litterarum quae a fratribus Servorum Mariae monasterii Hallensis (Halle-an-der-Saale) domino Alberto (archiepiscopo Magdeburgensi) traditae sunt a. 1527, n. 27. Vide Monumenta, t. V, p. 165 et 221. Pragae. 1386, Martii 29. Nicolaus Ortlini emit domum cum vinea sitam prope domum seu curiam monachorum in Viridi. Anno lxxxvj°. Iudicium feria iiij ante Letare... Nicolaus Ortlini, civis Maioris Civitatis Pragensis, emit domum et eius aream, cum vinea ‘ in eadem area, situatam penes Wen- ceslaum vinitorem ex una, [secunda2], tertia, domo seu curia monachorum in Viridi, parte ab altera. Vendidit ad habendum, tenendum et possidendum eo iure prout solvit, tenuil et possedit'. Pragae, Stadt-Archiv : Codex 2069, f. clx’. — Quamvis in isto documento et in nonnullis aliis quae sequuntur, non aliud legatur quam nuda mentio monasterii Servorum, illa tamen refero, quia ad alia postea invenienda docu- menta adiuvare possunt. Pragae. 1386, Augusti 23. Magdalena resignat ius suum in quadam domuncula, contra monasterium S. Mariae in Viridi sita. 1 Prius, vinea sitam inter domos ; s. i. d., cancellatum. —2 Vocis illius locus remansit vacuus. —5 Totum documentum est cancellatum. (1) In Bohemia nullus alius illo tempore praeter Pragensem exstabut conven- tus Servorum S. Mariae.
35 1411, 18 Martii. Matthaeus de Ghiris, electus Urbinat. Obtulit Gregorio XII florenos 300. 1412, 26 Iulii. Iohannes XXIII providit ecclesiae Urbinaten, vacanti de per- sona Fr. Georgii, abbatis S. Petri de Eugubio. Vach. Ante 1381. Conventus Pragae cum conventibus Saxoniae, Misniae et Marchiae Branden- burgensis, subvenit ad receptionem novi conventus apud Vach. Recognitio priorum in Erfordia, in Horto caeli [apud Nordhau- sen], in Orto Beatae Mariae Virginis et in Vach, qua confitentur quod ipsis per priores et conventus Saxoniae, Misnae, Marchiae et Bohemiae (1) quadringentis el l. florenis ad receptionem novi conventus in Vach benigne subventum fuit. Promittunt quoque, data fide, si quando necessitas incubuerit, simile beneficium charitatis et subsidii se praedictis conventibus exhibere velle. Magdeburgi, Archivum provinciale, serie Halle H: Inventarium litterarum quae a fratribus Servorum Mariae monasterii Hallensis (Halle-an-der-Saale) domino Alberto (archiepiscopo Magdeburgensi) traditae sunt a. 1527, n. 27. Vide Monumenta, t. V, p. 165 et 221. Pragae. 1386, Martii 29. Nicolaus Ortlini emit domum cum vinea sitam prope domum seu curiam monachorum in Viridi. Anno lxxxvj°. Iudicium feria iiij ante Letare... Nicolaus Ortlini, civis Maioris Civitatis Pragensis, emit domum et eius aream, cum vinea ‘ in eadem area, situatam penes Wen- ceslaum vinitorem ex una, [secunda2], tertia, domo seu curia monachorum in Viridi, parte ab altera. Vendidit ad habendum, tenendum et possidendum eo iure prout solvit, tenuil et possedit'. Pragae, Stadt-Archiv : Codex 2069, f. clx’. — Quamvis in isto documento et in nonnullis aliis quae sequuntur, non aliud legatur quam nuda mentio monasterii Servorum, illa tamen refero, quia ad alia postea invenienda docu- menta adiuvare possunt. Pragae. 1386, Augusti 23. Magdalena resignat ius suum in quadam domuncula, contra monasterium S. Mariae in Viridi sita. 1 Prius, vinea sitam inter domos ; s. i. d., cancellatum. —2 Vocis illius locus remansit vacuus. —5 Totum documentum est cancellatum. (1) In Bohemia nullus alius illo tempore praeter Pragensem exstabut conven- tus Servorum S. Mariae.
Strana 36
36 Anno lxxxvj. Iudicium feria iiij ante Bartolomei. Maudalena resingnavit ius suum in domuncula contra monaste- rium Sancte Marie in Viridi, Ulrico sellatori et suis heredibus, ad habendum, tenendum et possidendum pleno iure. Publicavit iudicio primo. Idem codex 2069, f. clxiij". Pragae. 1387, Augusti 24. Conradus de Kreig omne ius suum in capella S. Michaelis Archangeli sita sub Wissegrado ex opposito monasterii B. Mariae Virginis in Viridi, fratribus Ordinis S. Petri Caelestini donat. In nomine Domini. Amen... ... Nos Conradus de Kreig, capitaneus in Carinthia et dominus in Landestein.... omne ius nostrum... quod obtinemus in capella S. Michaelis Archangeli, seu in adiacentibus ipsi capellae domi- bus, quae sita esse dinoscitur sub Wissegrado Novae Civitatis Pragensis, ex opposito monasterii Beate Marie Virginis in Viridi, super fluvio qui vulgariter nuncupatur [Ultava], necnon duas sexagenas census annui quae habere dinoscimur in et super domo Iohannis vinitoris et eius area, contigua domui Sancte Mariae in Viridi. religiosis fratribus priori et conventui ac mona- sterio in Owin, Ordinis S. Petri Celestini, Pragensis diocesis, donavimus..... Libri Erectionum archidioccesis Pragensis sacculo XIV et XV. Edidit Dr CLEMENS BOROVY, in Universitate Pragensi theologiae professor. Liber III (1385-1390), p. 271, n. 412. Pragae, 1879, in-4°. (Liber I, 1875 ; II, 1878 ; IV, 1883). 1396, 1404 1396. nw 121 4. Monasterium S. Mariae in Viridi. 1404. nw 135. Monasterium S. Mariae in Viridi. WACSLAW WLADIWOJ TOMEK, Zaklady stareho mistopisu Prazského, Oddíl II, p. 149. Ista duo documenta, similia iis quae praecedunt, invenire non potui. Pilsenae. 1408 Beati Clemens de Elcis et Nicolaus Borghesius, ambo Senenses, Pilsenae in Bohemia, post persecutiones multas, pretiosam mortem obeunt. 4 Id est, numerus antiquus 121.
36 Anno lxxxvj. Iudicium feria iiij ante Bartolomei. Maudalena resingnavit ius suum in domuncula contra monaste- rium Sancte Marie in Viridi, Ulrico sellatori et suis heredibus, ad habendum, tenendum et possidendum pleno iure. Publicavit iudicio primo. Idem codex 2069, f. clxiij". Pragae. 1387, Augusti 24. Conradus de Kreig omne ius suum in capella S. Michaelis Archangeli sita sub Wissegrado ex opposito monasterii B. Mariae Virginis in Viridi, fratribus Ordinis S. Petri Caelestini donat. In nomine Domini. Amen... ... Nos Conradus de Kreig, capitaneus in Carinthia et dominus in Landestein.... omne ius nostrum... quod obtinemus in capella S. Michaelis Archangeli, seu in adiacentibus ipsi capellae domi- bus, quae sita esse dinoscitur sub Wissegrado Novae Civitatis Pragensis, ex opposito monasterii Beate Marie Virginis in Viridi, super fluvio qui vulgariter nuncupatur [Ultava], necnon duas sexagenas census annui quae habere dinoscimur in et super domo Iohannis vinitoris et eius area, contigua domui Sancte Mariae in Viridi. religiosis fratribus priori et conventui ac mona- sterio in Owin, Ordinis S. Petri Celestini, Pragensis diocesis, donavimus..... Libri Erectionum archidioccesis Pragensis sacculo XIV et XV. Edidit Dr CLEMENS BOROVY, in Universitate Pragensi theologiae professor. Liber III (1385-1390), p. 271, n. 412. Pragae, 1879, in-4°. (Liber I, 1875 ; II, 1878 ; IV, 1883). 1396, 1404 1396. nw 121 4. Monasterium S. Mariae in Viridi. 1404. nw 135. Monasterium S. Mariae in Viridi. WACSLAW WLADIWOJ TOMEK, Zaklady stareho mistopisu Prazského, Oddíl II, p. 149. Ista duo documenta, similia iis quae praecedunt, invenire non potui. Pilsenae. 1408 Beati Clemens de Elcis et Nicolaus Borghesius, ambo Senenses, Pilsenae in Bohemia, post persecutiones multas, pretiosam mortem obeunt. 4 Id est, numerus antiquus 121.
Strana 37
37 BUONDELMONTI, Memorie del convento di Siena, f. 30. — Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. Pragae. 1410, Decembris 7. Wenceslaus, rex Bohemiae, concedit ut prior et conventus Servorum B. Mariae Virginis, monasterii in Viridi, usque ad viginti sexagenas grossorum pragen- sium census annui et perpetui emere aut recipere valeant. Wenceslaus, Dei gracia Romanorum rex semper augustus et Bohemie rex, notum facimus tenore presencium universis. Fir- miter nobis ad salutem et eterne vite gaudia credimus provenire, cum religiosarum personarum, que divinis sunt obsequiis depu- tate, profectibus et commodis libenter intendimus, et eisdem favorem regium impertimur. Sane per religiosos priorem et con- ventum fratrum Servorum Beate Marie Virginis, monasterii in Viridi, Nove Civitatis Pragensis, devotos nostros dilectos, exstat maiestati nostre humiliter supplicatum, quatenus ad hoc ut ipsi pro suis usibus certos census usque ad summam viginti sexage- narum grossorum pragensium census annui et perpetui in bonis liberis regni nostri Bohemie emere, aut ex pia hominum largi- cione recipere valeant, consensum nostrum regium adhibere gratiosius dignaremur. Nos igitur ad omnipotentis Dei laudem eiusque intemerate Genitricis Marie Virginis, cuius in hac parte res agitur, quam eciam speciali veneracione prosequimur, glo- riam et honorem, animo deliberato, sano fidelium nostrorum accedente consilio, et de certa nostra sciencia, ad hoc ut prefati prior et conventus monasterii pro usibus suis census perpetuos usque ad summam viginti sexagenarum grossorum census annui et perpetui in bonis liberis regni nostri Bohemie comparare aut ex pia largicione hominum recipere valeant, consensum nostrum regium adhibuimus graciose ipsasque viginti sexagenas census prefatis priori et conventui monasterii in Viridi incorporamus, invisceramus, anneximus et unimus virtute presencium, regia auctoritate Bohemie, graciosius decernentes auctoritate regia predicta et volentes expresse, quod ipsi easdem viginti sexa- genas census seu partem earumdem, postquam per eos, ut premittitur, in bonis liberis comparate aut ipsis ex pia lar- gicione hominum successu temporis fuerint errogate, habere, teuere, et perpetuis temporibus suis libertate ecclesiastica debeant pacifice possidere, impedimentis quorumlibet peni- tus procul motis. Mandamus igitur nobilibus urzednikonibus et beneficiariis et signanter protonotario, vicenotario tabularum terre regni Bohemie, qui nunc sunt seu pro tempore fuerint, fir- miter et districte, quatenus prefatas viginti sexagenas census
37 BUONDELMONTI, Memorie del convento di Siena, f. 30. — Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. Pragae. 1410, Decembris 7. Wenceslaus, rex Bohemiae, concedit ut prior et conventus Servorum B. Mariae Virginis, monasterii in Viridi, usque ad viginti sexagenas grossorum pragen- sium census annui et perpetui emere aut recipere valeant. Wenceslaus, Dei gracia Romanorum rex semper augustus et Bohemie rex, notum facimus tenore presencium universis. Fir- miter nobis ad salutem et eterne vite gaudia credimus provenire, cum religiosarum personarum, que divinis sunt obsequiis depu- tate, profectibus et commodis libenter intendimus, et eisdem favorem regium impertimur. Sane per religiosos priorem et con- ventum fratrum Servorum Beate Marie Virginis, monasterii in Viridi, Nove Civitatis Pragensis, devotos nostros dilectos, exstat maiestati nostre humiliter supplicatum, quatenus ad hoc ut ipsi pro suis usibus certos census usque ad summam viginti sexage- narum grossorum pragensium census annui et perpetui in bonis liberis regni nostri Bohemie emere, aut ex pia hominum largi- cione recipere valeant, consensum nostrum regium adhibere gratiosius dignaremur. Nos igitur ad omnipotentis Dei laudem eiusque intemerate Genitricis Marie Virginis, cuius in hac parte res agitur, quam eciam speciali veneracione prosequimur, glo- riam et honorem, animo deliberato, sano fidelium nostrorum accedente consilio, et de certa nostra sciencia, ad hoc ut prefati prior et conventus monasterii pro usibus suis census perpetuos usque ad summam viginti sexagenarum grossorum census annui et perpetui in bonis liberis regni nostri Bohemie comparare aut ex pia largicione hominum recipere valeant, consensum nostrum regium adhibuimus graciose ipsasque viginti sexagenas census prefatis priori et conventui monasterii in Viridi incorporamus, invisceramus, anneximus et unimus virtute presencium, regia auctoritate Bohemie, graciosius decernentes auctoritate regia predicta et volentes expresse, quod ipsi easdem viginti sexa- genas census seu partem earumdem, postquam per eos, ut premittitur, in bonis liberis comparate aut ipsis ex pia lar- gicione hominum successu temporis fuerint errogate, habere, teuere, et perpetuis temporibus suis libertate ecclesiastica debeant pacifice possidere, impedimentis quorumlibet peni- tus procul motis. Mandamus igitur nobilibus urzednikonibus et beneficiariis et signanter protonotario, vicenotario tabularum terre regni Bohemie, qui nunc sunt seu pro tempore fuerint, fir- miter et districte, quatenus prefatas viginti sexagenas census
Strana 38
38 perpetui, postquam per prefatos priorem et conventum mona- sterii in Viridi comparate aut ipsis ex pia largicione hominum, ut prefertur, firmiter errogate [fuerint], et simul vel successive, divisim vel coniunctim, tabulis terre annotent fideliter et inscri- bant, dum et totiens presentibus fuerint requisiti, prout indi- gnacionem nostram voluerint evitare. Presencium sub regie nostre maiestatis sigillo testimonio litterarum. Datum Prage anno Domini M'CCCC'X°, die septima Decembris, regnorum nostrorum annis Bohemie XLVII', Romanorum vero vo. Insertum in contractu 14 Novembris 1412 statim referendo. Botijcz Quarto Venceslai, M.ij 4. Venceslaus rex indulsit monasterio Beate Marie Virginis in Boticz 2. Pragae, Landes-Archiv : Codex Tallmbergicus, maximum volumen in-fr, sae- culi XV, optime exscriptum, f. 323. 1412, 14 Novembris. Kunczo Snek de Cadana vendit sex sexagenas grossorum census annui per- petui fratri Conrado priori, et conventui Servorum S. Mariae, pro sexaginta sexagenis grossorum. QUARTUS WENCESLAI. Kunczo Ssnek de Cadana protestatus est quod in hereditate sua Libiediczych, in curiis rusticalibus cum censu, agris, pratis et omni libertate ad ea pertinente, sex sexagenas grossorum census annui, nudi et perpetui, vendidit religiosis Conrado priori et con- ventui monasterii fratrum Servorum Beate Marie Virginis, Ordi- nis Sancti Augustini, in Viridi, alias in Botiecz, in Nova Civitate Pragensi, et ipsi monasterio, pro sexaginta sexagenis grossorum sibi plene persolutis. et eis ac dicto monasterio de dicto censu hereditarie in perpetuum condescendit. Disbrigare debet ipsemet vendens, et cum eo fide iussit Niklas Rosnkart de Cadano, ambo in solidum, etc., si de tribus annis in tres annos continuos vel non continuos, ut iuris est regni, aliquando non faceret solitas cum camerario dominaciones, quod hoc iuri eorum preiudicari non debet, tanquam solitas super cum camerario continuasset dominaciones. Super quo habetur consensus domini regis per litteram sue maiestatis, cuius tenor sequitur per omnia in hec verba: 4 Id est : Tabulae terrae regni Bohemiae, codice quarto Wenceslai regis, folio signato M.ij (i. e. quaterno M, f. ij.) — 2 Ita explicit textus.
38 perpetui, postquam per prefatos priorem et conventum mona- sterii in Viridi comparate aut ipsis ex pia largicione hominum, ut prefertur, firmiter errogate [fuerint], et simul vel successive, divisim vel coniunctim, tabulis terre annotent fideliter et inscri- bant, dum et totiens presentibus fuerint requisiti, prout indi- gnacionem nostram voluerint evitare. Presencium sub regie nostre maiestatis sigillo testimonio litterarum. Datum Prage anno Domini M'CCCC'X°, die septima Decembris, regnorum nostrorum annis Bohemie XLVII', Romanorum vero vo. Insertum in contractu 14 Novembris 1412 statim referendo. Botijcz Quarto Venceslai, M.ij 4. Venceslaus rex indulsit monasterio Beate Marie Virginis in Boticz 2. Pragae, Landes-Archiv : Codex Tallmbergicus, maximum volumen in-fr, sae- culi XV, optime exscriptum, f. 323. 1412, 14 Novembris. Kunczo Snek de Cadana vendit sex sexagenas grossorum census annui per- petui fratri Conrado priori, et conventui Servorum S. Mariae, pro sexaginta sexagenis grossorum. QUARTUS WENCESLAI. Kunczo Ssnek de Cadana protestatus est quod in hereditate sua Libiediczych, in curiis rusticalibus cum censu, agris, pratis et omni libertate ad ea pertinente, sex sexagenas grossorum census annui, nudi et perpetui, vendidit religiosis Conrado priori et con- ventui monasterii fratrum Servorum Beate Marie Virginis, Ordi- nis Sancti Augustini, in Viridi, alias in Botiecz, in Nova Civitate Pragensi, et ipsi monasterio, pro sexaginta sexagenis grossorum sibi plene persolutis. et eis ac dicto monasterio de dicto censu hereditarie in perpetuum condescendit. Disbrigare debet ipsemet vendens, et cum eo fide iussit Niklas Rosnkart de Cadano, ambo in solidum, etc., si de tribus annis in tres annos continuos vel non continuos, ut iuris est regni, aliquando non faceret solitas cum camerario dominaciones, quod hoc iuri eorum preiudicari non debet, tanquam solitas super cum camerario continuasset dominaciones. Super quo habetur consensus domini regis per litteram sue maiestatis, cuius tenor sequitur per omnia in hec verba: 4 Id est : Tabulae terrae regni Bohemiae, codice quarto Wenceslai regis, folio signato M.ij (i. e. quaterno M, f. ij.) — 2 Ita explicit textus.
Strana 39
39 Wenceslaus, Dei gracia Romanorum rex semper augustus'.... Romanorum vero vo. Ad relationem Nicolai de Wozycz, Iacobus decanus Wissegra- densis, anno Domini mecccxij, feria ij post festum Sancti Mar- tini. Tabulae curiae regalis, t. XX, f. 19 ; Codex Talmberg., f. 323. Apud : Beli- quiae Tabularum terrae regni Bohemiae, anno MDXLI igne consum- ptarum. Edidit Dr JOSEPHUS EMLER, t. II, p. 93. Pragae, 1872, in-4°. (Tomus I, 1870). 1413 vel 1414. Botijcz. Primo Mathie, B. xxix. Pessiko de Telecz vendidit monasterio in Boticz'. Pragae, Landes-Archiv : Codex Tallmbergicus, f. 323. — In opere, Reliquiae tabularum, t. II, p. 105, haec ponuntur sub a. 1413 vel 1414. Senis. 1415, Januarii 28. Frater Udalricus Ratisbonensis fratribus Servorum Senensibus narrat pretio- sam mortem Beatorum Clementis de Elcis et Cornelii de Burgensibus, Pilsenae in Bohemia mortuorum. BUONDELMONTI, Memorie, f. 30. — Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. 1415, Septembris 4. Beati Benincasa Rapaccioli et Pyritheus Malvezzi, magnos labores multasque persecutiones tum in Bohemia, Pragae praesertim, tum in Hungaria perpessi, a Tartaris morti traduntur. BUONDELMONTI, Memorie, f. 28. — Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. Pragae. 1415. Fr. Conradus de Rueburg codicem conscribit, in quo continentur nonnulla opera adversus Hussitas. Explicit Historia Trium Regum beatorum, per manus fratris Conradi de Rueburch, Ordinis fratrum Servorum Sancte Marie, sub anno Domini Incarnationis m° cccc° xv°. Explicit Exposicio super professionem monachorum, edita a fratre Wilhelmo, Ordinis Predicatorum, qui composuit Summas virtutum et viciorum. Benedictus Deus. Amen. Per manus fratris 1Ut supra, 1410. — 2 Nil aliud.
39 Wenceslaus, Dei gracia Romanorum rex semper augustus'.... Romanorum vero vo. Ad relationem Nicolai de Wozycz, Iacobus decanus Wissegra- densis, anno Domini mecccxij, feria ij post festum Sancti Mar- tini. Tabulae curiae regalis, t. XX, f. 19 ; Codex Talmberg., f. 323. Apud : Beli- quiae Tabularum terrae regni Bohemiae, anno MDXLI igne consum- ptarum. Edidit Dr JOSEPHUS EMLER, t. II, p. 93. Pragae, 1872, in-4°. (Tomus I, 1870). 1413 vel 1414. Botijcz. Primo Mathie, B. xxix. Pessiko de Telecz vendidit monasterio in Boticz'. Pragae, Landes-Archiv : Codex Tallmbergicus, f. 323. — In opere, Reliquiae tabularum, t. II, p. 105, haec ponuntur sub a. 1413 vel 1414. Senis. 1415, Januarii 28. Frater Udalricus Ratisbonensis fratribus Servorum Senensibus narrat pretio- sam mortem Beatorum Clementis de Elcis et Cornelii de Burgensibus, Pilsenae in Bohemia mortuorum. BUONDELMONTI, Memorie, f. 30. — Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. 1415, Septembris 4. Beati Benincasa Rapaccioli et Pyritheus Malvezzi, magnos labores multasque persecutiones tum in Bohemia, Pragae praesertim, tum in Hungaria perpessi, a Tartaris morti traduntur. BUONDELMONTI, Memorie, f. 28. — Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. Pragae. 1415. Fr. Conradus de Rueburg codicem conscribit, in quo continentur nonnulla opera adversus Hussitas. Explicit Historia Trium Regum beatorum, per manus fratris Conradi de Rueburch, Ordinis fratrum Servorum Sancte Marie, sub anno Domini Incarnationis m° cccc° xv°. Explicit Exposicio super professionem monachorum, edita a fratre Wilhelmo, Ordinis Predicatorum, qui composuit Summas virtutum et viciorum. Benedictus Deus. Amen. Per manus fratris 1Ut supra, 1410. — 2 Nil aliud.
Strana 40
40 Conradi de Rueburch, Ordinis fratrum Servorum Sancte Marie in Viridi. Orate pro eo. Amen. Amen. Iterum Amen et iterum Amen! Pragae, Bibliotheca Universitatis : Codex signatus IV. G. 13, f. 81 et 167. Monasterii Servorum S. Mariae olim fuisse codicem illum ex supra scriptis particulis satis constat. Folio autem primo sequens legitur Index : Historia Trium Regum. Item, Historia de fide Saracenorum. Item, Epistola Bernardi de Sacra Valle ad Johannem de castro Ambrosii, de hospitalitate. Item, Seneca. Item, Carthusiensis Stephanus. Item, Expositio super professione monachorum, edita a fratre Vilhelmo, Ordinis Predicatorum. Item, Tractatus quidam ad G[allum‘]. diversa tractans, et prae- cipue contra communionem parvulorum. Item, Quaestio utrum clericis [li"]ceat aliquid possidere. Intus in copertorio ligneo legitur : Iste liber vendatur pro xxiiij grossis. vel modico remissius, et ista pecunia distribuatur pauperibus pro anima Georgii ligatoris de Nova Civitate et pro anima uxoris illius D. 502. Codex autem sic describitur a J. TRUHLAR in Catalogo codicum manuscri- ptorum latinorum Universitatis Pragensis, t. I, p. 296. 745. IV. G. 13. Chartaceus, a. 1415, ff. 214 num., 21 X 15.2. f.1a-81°. (Johannis Hildesheimensis) Historia trium regum. In fine : Explicit historia trium regum... ut supra. f. 81a-85a. Registrum operis praecedentis. f. 85a-89a. Historia de fide Saracenorum. f. 89a-92a. Bernhardi de Sacra Valle epistola ad Johannem de Castro Ambrosii, de hospitalitate. f. 92b�96b. M. Ann. Senecae Liber de fortuitorum remediis. f. 97a-122a. Stephani Carthusiensis (de Dolan) Epistola ad mag. Stanislaum de Znoyma. (Tractatus “ Anti Hus " dictus, ed. Pez, Thes. IV, 363) (1). 1 Hic perforata est charta. —2 Haec est vetus signatura codicis. — Id est, S. Bernardi de Clara Valle. (1) Thesaurus anecdotorum novissimus, a R. P. BERNARDO PEZIO, Benedic- tino Mellicensi, t. IV, p. 362-426. Augustae Vindelicorum et Graecis, 1723, in-f°.
40 Conradi de Rueburch, Ordinis fratrum Servorum Sancte Marie in Viridi. Orate pro eo. Amen. Amen. Iterum Amen et iterum Amen! Pragae, Bibliotheca Universitatis : Codex signatus IV. G. 13, f. 81 et 167. Monasterii Servorum S. Mariae olim fuisse codicem illum ex supra scriptis particulis satis constat. Folio autem primo sequens legitur Index : Historia Trium Regum. Item, Historia de fide Saracenorum. Item, Epistola Bernardi de Sacra Valle ad Johannem de castro Ambrosii, de hospitalitate. Item, Seneca. Item, Carthusiensis Stephanus. Item, Expositio super professione monachorum, edita a fratre Vilhelmo, Ordinis Predicatorum. Item, Tractatus quidam ad G[allum‘]. diversa tractans, et prae- cipue contra communionem parvulorum. Item, Quaestio utrum clericis [li"]ceat aliquid possidere. Intus in copertorio ligneo legitur : Iste liber vendatur pro xxiiij grossis. vel modico remissius, et ista pecunia distribuatur pauperibus pro anima Georgii ligatoris de Nova Civitate et pro anima uxoris illius D. 502. Codex autem sic describitur a J. TRUHLAR in Catalogo codicum manuscri- ptorum latinorum Universitatis Pragensis, t. I, p. 296. 745. IV. G. 13. Chartaceus, a. 1415, ff. 214 num., 21 X 15.2. f.1a-81°. (Johannis Hildesheimensis) Historia trium regum. In fine : Explicit historia trium regum... ut supra. f. 81a-85a. Registrum operis praecedentis. f. 85a-89a. Historia de fide Saracenorum. f. 89a-92a. Bernhardi de Sacra Valle epistola ad Johannem de Castro Ambrosii, de hospitalitate. f. 92b�96b. M. Ann. Senecae Liber de fortuitorum remediis. f. 97a-122a. Stephani Carthusiensis (de Dolan) Epistola ad mag. Stanislaum de Znoyma. (Tractatus “ Anti Hus " dictus, ed. Pez, Thes. IV, 363) (1). 1 Hic perforata est charta. —2 Haec est vetus signatura codicis. — Id est, S. Bernardi de Clara Valle. (1) Thesaurus anecdotorum novissimus, a R. P. BERNARDO PEZIO, Benedic- tino Mellicensi, t. IV, p. 362-426. Augustae Vindelicorum et Graecis, 1723, in-f°.
Strana 41
41 f. 122a-123b. Instrumentum pub. not. Michaelis Egidii de Potwo- rovicz, conscriptum 3 Martii 1412 super scripto mag. Johannis Hus de tribus dubiis. f. 124a-167a. Guilelmi (Peralti) mag. ord. fratrum Praedicatorum Expositio super professionem monachorum. In fine: Explicit exposicio super professionem monachorum... ut supra. f. 167b-195a (anepigr.) Epistola anonymi data ad fr. Gallum praedicatorem Pragensem. (Ed. Hardt. Concil. Constant. III. 338). f. 195a-213 (anepigr.) M. Jacobi Parisiensis quaestio, Utrum clericis liceat aliquid possidere. (In cod. 4933 palat. Windob. quaestio haec Johanni Stokes attribuitur.) f. 213°-214a Mag. Johannis Hyldysen argumenta quod sacro concilio non est detrahendum. Vetus signatura libr. Carol.: D. 50. k. Pragae. 1416. Ob interdictum in Pragam latum, catholici, ut audiant missas, ire coguntur extra civitatem, in Psary, Owin, ad B. Virginem sub Wissehrad. Nunciatis enim in Bohemia, quae Constantiae gesta fuerunt de Johanne Hus et Jeronimo (1), discipuli eorum sequaces omnes. in unum convenientes, memoriam imprimis defunctorum conse- crant.... Interea interdictum fuit, propter magistrum Jessenitz doctorem, fere per duos annos per totam Pragam et in castro Pragensi: tantum in festo Pascae eo die, et in festo Pentecostes eo die, similiter in festo Spiritus Sancti tantum ipso die missaba- tur ; omnibus autem aliis diebus non celebrabatur divinum offi- cium, sic quod catholici fideles cogebantur extra Pragam ad mis- sas ambulare, in Psar, in Owenec. ad Beatam Virginem post P. 363: Incipit Anti-Hussus ven. Stephani, prioris Dolanensis, ad mag. Stanislaum de Znoyma. Hic Stanislaus de Znaim, erat “ Almi Pragensis Studii magister, Scripturae Sacrae famosus Doctor. " Fuit inter primos qui Wiklefi erroribus, in Bohemiam propagatis, favere coeperunt. Magister anno 1388 creatus fuit ; anno 1414 mortuus est. Ven. vero Stephanus, prior Cartusiae Dolanensis. postea Olmucensis, illo tempore celeberrimus, alios etiam tractatus contra Hussitas edidit, qui apud PEZII Thesaurum leguntur. T. IV, p. 154: Incipit praefatio ven. Stephani, prioris domus Vallis Josaphat, in Medul- lam Tritici, ad magistrum Johannem Kbel. P. 434: Incipit Dialogus volati- lis inter aucam et passerem, seu mag. Johannem Huss et Stephanum prio- rem vallis domus Josaphat (prope Olmütz)... In fine : Scriptus 1414 et finitus circa finem mensis Septembris. P. 505 : Incipit praeambulum Epistolae ad Hussitas ven. Stephani, prioris cartusiae vallis Josaphat in Ollmutz. Completa mense Octobri 1417. (1) Magister Johannes Huss 6 Julii 1415, magister vero Hieronymus de Praga 1a Junii 1416 flammis, tanquam haeretici, traditi fuerant.
41 f. 122a-123b. Instrumentum pub. not. Michaelis Egidii de Potwo- rovicz, conscriptum 3 Martii 1412 super scripto mag. Johannis Hus de tribus dubiis. f. 124a-167a. Guilelmi (Peralti) mag. ord. fratrum Praedicatorum Expositio super professionem monachorum. In fine: Explicit exposicio super professionem monachorum... ut supra. f. 167b-195a (anepigr.) Epistola anonymi data ad fr. Gallum praedicatorem Pragensem. (Ed. Hardt. Concil. Constant. III. 338). f. 195a-213 (anepigr.) M. Jacobi Parisiensis quaestio, Utrum clericis liceat aliquid possidere. (In cod. 4933 palat. Windob. quaestio haec Johanni Stokes attribuitur.) f. 213°-214a Mag. Johannis Hyldysen argumenta quod sacro concilio non est detrahendum. Vetus signatura libr. Carol.: D. 50. k. Pragae. 1416. Ob interdictum in Pragam latum, catholici, ut audiant missas, ire coguntur extra civitatem, in Psary, Owin, ad B. Virginem sub Wissehrad. Nunciatis enim in Bohemia, quae Constantiae gesta fuerunt de Johanne Hus et Jeronimo (1), discipuli eorum sequaces omnes. in unum convenientes, memoriam imprimis defunctorum conse- crant.... Interea interdictum fuit, propter magistrum Jessenitz doctorem, fere per duos annos per totam Pragam et in castro Pragensi: tantum in festo Pascae eo die, et in festo Pentecostes eo die, similiter in festo Spiritus Sancti tantum ipso die missaba- tur ; omnibus autem aliis diebus non celebrabatur divinum offi- cium, sic quod catholici fideles cogebantur extra Pragam ad mis- sas ambulare, in Psar, in Owenec. ad Beatam Virginem post P. 363: Incipit Anti-Hussus ven. Stephani, prioris Dolanensis, ad mag. Stanislaum de Znoyma. Hic Stanislaus de Znaim, erat “ Almi Pragensis Studii magister, Scripturae Sacrae famosus Doctor. " Fuit inter primos qui Wiklefi erroribus, in Bohemiam propagatis, favere coeperunt. Magister anno 1388 creatus fuit ; anno 1414 mortuus est. Ven. vero Stephanus, prior Cartusiae Dolanensis. postea Olmucensis, illo tempore celeberrimus, alios etiam tractatus contra Hussitas edidit, qui apud PEZII Thesaurum leguntur. T. IV, p. 154: Incipit praefatio ven. Stephani, prioris domus Vallis Josaphat, in Medul- lam Tritici, ad magistrum Johannem Kbel. P. 434: Incipit Dialogus volati- lis inter aucam et passerem, seu mag. Johannem Huss et Stephanum prio- rem vallis domus Josaphat (prope Olmütz)... In fine : Scriptus 1414 et finitus circa finem mensis Septembris. P. 505 : Incipit praeambulum Epistolae ad Hussitas ven. Stephani, prioris cartusiae vallis Josaphat in Ollmutz. Completa mense Octobri 1417. (1) Magister Johannes Huss 6 Julii 1415, magister vero Hieronymus de Praga 1a Junii 1416 flammis, tanquam haeretici, traditi fuerant.
Strana 42
42 Pragam sub Wysegrado (1), et ad Buben : quos Wyglefides deri- debant, dicentes : “ Na Pes, na Hownec, na Buben." Chronicon Procopii notarii Pragensis (1476),apud Geschichtschreiber der Husitischen Bewegung in Böhmen, herausgegeben von Dr K. HöFLER, Theil I, p. 71. Wien, 1856, in-8°. Senis. 1420, Aprilis 6. Frater magister Augustinus Cennini, Prior loci Servorum S. Mariae de Senis, cum fratribus magistris Bartholomaeo Donati, Laurentio Nerucci et Joanne Baptista Petrucci, a Martino V destinatus concionator apostolicus apud Ger- manos, fratrem Laurentium Michaelis vicarium suum constituit. BUONDELMONTI, Memorie del convento di Siena, p. 30 et 31. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. Pragae. 1420, post Junii 7. Thaboritae praedicant omnia monasteria esse funditus evertenda, et infra unius anni spatium multa destruunt et flammis tradunt, inter quae Servorum monasterium in Boticz. Item similiter monachorum monasteria predicabant [Thabo- ritae] esse latronum speluncas et contra legem Christi male fundata, cum Christus mandavit suis discipulis et per eos omni- bus presbiteris, quod se non recluderent, sed vadant in uni- versum orbem, predicantes el baptizantes in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Et igitur omnia monasteria. sive dotata, sive mendicancium, sunt a fidelibus funditus evertenda et de- struenda, ut monachi et fratres eant in universum orbem evange- lium predicantes. Ex qua perfida conclusione infra scripta mona- steria, infra unius anni spacium et deinceps, sunt destructa et combusta. Quorum nomina secundum ordinem describuntur : Monasteria dotatorum monachorum : Chartusia, Strahowia, Brzewnowia, Pede pontis. Zderaz, Ambrosii,Aula regia,... Monasteria mendicancium monachorum : Thome, Clementis, in Botiecz in Viridi, in Zacz duo, in Plzna duo, in Luna duo... Claustra monialium : In Luniewicz inter Lunam et Zacz, Sancte Catherine in Praga... Hec igitur monasteria monachorum et monialium dotata et destructa. Rex Sigismundus omnia predia cum censitis eorun- (1) Haec videtur esse Servorum ecclesia.
42 Pragam sub Wysegrado (1), et ad Buben : quos Wyglefides deri- debant, dicentes : “ Na Pes, na Hownec, na Buben." Chronicon Procopii notarii Pragensis (1476),apud Geschichtschreiber der Husitischen Bewegung in Böhmen, herausgegeben von Dr K. HöFLER, Theil I, p. 71. Wien, 1856, in-8°. Senis. 1420, Aprilis 6. Frater magister Augustinus Cennini, Prior loci Servorum S. Mariae de Senis, cum fratribus magistris Bartholomaeo Donati, Laurentio Nerucci et Joanne Baptista Petrucci, a Martino V destinatus concionator apostolicus apud Ger- manos, fratrem Laurentium Michaelis vicarium suum constituit. BUONDELMONTI, Memorie del convento di Siena, p. 30 et 31. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. Pragae. 1420, post Junii 7. Thaboritae praedicant omnia monasteria esse funditus evertenda, et infra unius anni spatium multa destruunt et flammis tradunt, inter quae Servorum monasterium in Boticz. Item similiter monachorum monasteria predicabant [Thabo- ritae] esse latronum speluncas et contra legem Christi male fundata, cum Christus mandavit suis discipulis et per eos omni- bus presbiteris, quod se non recluderent, sed vadant in uni- versum orbem, predicantes el baptizantes in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Et igitur omnia monasteria. sive dotata, sive mendicancium, sunt a fidelibus funditus evertenda et de- struenda, ut monachi et fratres eant in universum orbem evange- lium predicantes. Ex qua perfida conclusione infra scripta mona- steria, infra unius anni spacium et deinceps, sunt destructa et combusta. Quorum nomina secundum ordinem describuntur : Monasteria dotatorum monachorum : Chartusia, Strahowia, Brzewnowia, Pede pontis. Zderaz, Ambrosii,Aula regia,... Monasteria mendicancium monachorum : Thome, Clementis, in Botiecz in Viridi, in Zacz duo, in Plzna duo, in Luna duo... Claustra monialium : In Luniewicz inter Lunam et Zacz, Sancte Catherine in Praga... Hec igitur monasteria monachorum et monialium dotata et destructa. Rex Sigismundus omnia predia cum censitis eorun- (1) Haec videtur esse Servorum ecclesia.
Strana 43
43 dem suis castris in regno applicavit, aut baronibus pro serviciis et eum contra Pragenses iuvantibus assignavit... LAURENTIUS DE BRECZINA, apud HöFLER, Geschichtschreiber, etc., p. 395. ; et apud EMLER, Fontes rerum Bohemicarum, t. V. p. 409. Mortuo rege Wenceslao, Pragenses multa monasteria, inter quae coenobium in Boticz, destruunt. Mortuo itaque rege Wenceslao (1), statim altera die Iovis, populus ac communitas, nullum timendum habens, aggressi sunt monasteria et alias ecclesias ibidem ; primo imagines et organa concusserunt, deinde monasteria et habitaciones monachorum diruerunt. Die Veneris statim post mortem regis, monasterium Carthu- sianorum combusserunt et monachos Pragam perduxerunt... Diruta sunt etiam monasteria Brzewnouiense, Strahouiense. Plassense, S. Thomae Pragense in Parva Parte, B. Matris ad pedem pontis, S. Clementis, S. Benedicti, ad S. Ambrosium, ad S. Franciscum, in Borziez'. Tres Continuatores Pulkavae (tertius 1338-1470), latine, apud P. GELA- SIUM DÖBNER a S. CATHARINA, Monumenta historica Bohemiae... t. IV, p. 153. Pragae, 1779, in-4°. — Textus bohemicus legitur apud Scriptores rerum Bohemicarum, t. III, p. 27: Annales patrio sermone scripti, vulgo Pul- kavae et Benessii de Horowic Chronicorum Continuatores anonymi. Anno 1420... Desselben Jahrs, am Sonnabend vor Trinitatis.., Nachmals, am Montag, zogen die Präger ferner, und verbren- neten die Clöster. St. Mariä Magdalenä, und das Closter Plas. Im zurückeziehen aber plünderten und zündeten sie diese Clöster an, als zu St. Clemens, das Closter St. Francisci, St. Barbarä, St. Benedicti, St. Ambrosii, St. Catharina, das Closter Carlhoff und Boticz (2). WENCESLAI HAGECH, Böhmische Kronik, ed. SANDEL, p. 680. Leipzig, 1718. 1 Lege Boticz. In textu bohemico clare legitur: Matky bozj na Botjči, i. e. Matris Dei in Boticz. (1) Die Mercurii, 16 Augusti 1419, mortuus est Wenceslaus. (2) Non eadem die, feria secunda post dominicam SS. Trinitatis, 3 Iunii, com- busta sunt omnia haec monasteria, sed diebus diversis, ut videre est apud Lau- rentium de Breczina. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus.
43 dem suis castris in regno applicavit, aut baronibus pro serviciis et eum contra Pragenses iuvantibus assignavit... LAURENTIUS DE BRECZINA, apud HöFLER, Geschichtschreiber, etc., p. 395. ; et apud EMLER, Fontes rerum Bohemicarum, t. V. p. 409. Mortuo rege Wenceslao, Pragenses multa monasteria, inter quae coenobium in Boticz, destruunt. Mortuo itaque rege Wenceslao (1), statim altera die Iovis, populus ac communitas, nullum timendum habens, aggressi sunt monasteria et alias ecclesias ibidem ; primo imagines et organa concusserunt, deinde monasteria et habitaciones monachorum diruerunt. Die Veneris statim post mortem regis, monasterium Carthu- sianorum combusserunt et monachos Pragam perduxerunt... Diruta sunt etiam monasteria Brzewnouiense, Strahouiense. Plassense, S. Thomae Pragense in Parva Parte, B. Matris ad pedem pontis, S. Clementis, S. Benedicti, ad S. Ambrosium, ad S. Franciscum, in Borziez'. Tres Continuatores Pulkavae (tertius 1338-1470), latine, apud P. GELA- SIUM DÖBNER a S. CATHARINA, Monumenta historica Bohemiae... t. IV, p. 153. Pragae, 1779, in-4°. — Textus bohemicus legitur apud Scriptores rerum Bohemicarum, t. III, p. 27: Annales patrio sermone scripti, vulgo Pul- kavae et Benessii de Horowic Chronicorum Continuatores anonymi. Anno 1420... Desselben Jahrs, am Sonnabend vor Trinitatis.., Nachmals, am Montag, zogen die Präger ferner, und verbren- neten die Clöster. St. Mariä Magdalenä, und das Closter Plas. Im zurückeziehen aber plünderten und zündeten sie diese Clöster an, als zu St. Clemens, das Closter St. Francisci, St. Barbarä, St. Benedicti, St. Ambrosii, St. Catharina, das Closter Carlhoff und Boticz (2). WENCESLAI HAGECH, Böhmische Kronik, ed. SANDEL, p. 680. Leipzig, 1718. 1 Lege Boticz. In textu bohemico clare legitur: Matky bozj na Botjči, i. e. Matris Dei in Boticz. (1) Die Mercurii, 16 Augusti 1419, mortuus est Wenceslaus. (2) Non eadem die, feria secunda post dominicam SS. Trinitatis, 3 Iunii, com- busta sunt omnia haec monasteria, sed diebus diversis, ut videre est apud Lau- rentium de Breczina. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus.
Strana 44
44 Pragae. 1420, Septembris 15. Pragenses, Wissehradum obsidentes, duas machinas retro chorum ecclesiae Beatae Virginis in Boticz ponunt. ltem, eodem anno quo supra, scilicet MCCCCxx, currente, Thaboritis de Praga XXII die Augusti recedentibus, et innumera dampna tam in bonis temporalibus quam in spiritualibus, prae- sertim in dominio domini de Rosmberg inferentibus, Pragenses, pro tunc quasi orbati aliorum auxilio, soli cum suis stipendariis, dominico die post Sancte Crucis Exaltacionem, que erat dies xv Septembris, castrum Wyssegradum vallaverunt, ponentes se cum suis tentoriis et casulis, vulgariter budis dictis, circumcirca ecclesiam S. Pancracii, impedientesque duci victualia in Wysse- gradum, sed liberantes stratam ad Pragensem civitatem, quem quidem locum munientes, securi dormiebant; ex altera parte scilicet civitatis, duas machinas. praky, retro chorum Beate Vir- ginis in Botiecz erigentes : quas tamen subtilis Wyssegradensis magister, de capella rotunda Sancte Margarethe ad Botiecz sagit- tando corrupit. Per pixidem vero magnam, quam in ecclesiola in Viridi, muro rupto, locaverant, multa dampna Wyssegraden- sibus intulerunt... LAURENTIUS DE BRECZINA, apud HöFLER, Geschichtschreiber etc, p. 414, et apud J. EMLER, Fontes rerum bohemicarum, t. V. p. 431. Am Sonnabend. des heiligen Creutzes Erhebung, haben sich die Präger Gemeine auf dem Neustädter Ring versammlet und schlossen dasz sie des Kaysers Sigismundi Schlosz, den Wische- hrad, unverzüglichen gewinnen wolten. Des morgenden Sonn- tags, welches der 15 Septembris gewesen, fiengen sie an, sich mit dem allerfrühesten umher zu lägern, und ihre Gezelt, nich fern von der Kirchen St. Pangratii, auszuschlagen, und hatten daneben alle Strassen besetzt, damit dem Schlosse kein Proviant zugehen solte. An dem Orte na Trawniczku genannt, hatten sie zwei Stück Geschütz gestellet. damit sie nach der Vestung schies- sen möchten. Nachmals brachen die Präger in der Botitzer Kirchen ein Loch, stelleten dafür ein grotz Stück Geschütz. und liessen,daselbst heraus, dergleichen gegen dem Schlosse schies- sen. WENCESLAI HAGECH Böhmische Cronik, ed. Sandel, p. 687. Caesar, adversitate fortunae fractus (1)... arcem utramque (2) (1) Scilicet in obsidione Pragae, quam capere non potuerat. (2) Scilicet Burgum et Wyssehradum.
44 Pragae. 1420, Septembris 15. Pragenses, Wissehradum obsidentes, duas machinas retro chorum ecclesiae Beatae Virginis in Boticz ponunt. ltem, eodem anno quo supra, scilicet MCCCCxx, currente, Thaboritis de Praga XXII die Augusti recedentibus, et innumera dampna tam in bonis temporalibus quam in spiritualibus, prae- sertim in dominio domini de Rosmberg inferentibus, Pragenses, pro tunc quasi orbati aliorum auxilio, soli cum suis stipendariis, dominico die post Sancte Crucis Exaltacionem, que erat dies xv Septembris, castrum Wyssegradum vallaverunt, ponentes se cum suis tentoriis et casulis, vulgariter budis dictis, circumcirca ecclesiam S. Pancracii, impedientesque duci victualia in Wysse- gradum, sed liberantes stratam ad Pragensem civitatem, quem quidem locum munientes, securi dormiebant; ex altera parte scilicet civitatis, duas machinas. praky, retro chorum Beate Vir- ginis in Botiecz erigentes : quas tamen subtilis Wyssegradensis magister, de capella rotunda Sancte Margarethe ad Botiecz sagit- tando corrupit. Per pixidem vero magnam, quam in ecclesiola in Viridi, muro rupto, locaverant, multa dampna Wyssegraden- sibus intulerunt... LAURENTIUS DE BRECZINA, apud HöFLER, Geschichtschreiber etc, p. 414, et apud J. EMLER, Fontes rerum bohemicarum, t. V. p. 431. Am Sonnabend. des heiligen Creutzes Erhebung, haben sich die Präger Gemeine auf dem Neustädter Ring versammlet und schlossen dasz sie des Kaysers Sigismundi Schlosz, den Wische- hrad, unverzüglichen gewinnen wolten. Des morgenden Sonn- tags, welches der 15 Septembris gewesen, fiengen sie an, sich mit dem allerfrühesten umher zu lägern, und ihre Gezelt, nich fern von der Kirchen St. Pangratii, auszuschlagen, und hatten daneben alle Strassen besetzt, damit dem Schlosse kein Proviant zugehen solte. An dem Orte na Trawniczku genannt, hatten sie zwei Stück Geschütz gestellet. damit sie nach der Vestung schies- sen möchten. Nachmals brachen die Präger in der Botitzer Kirchen ein Loch, stelleten dafür ein grotz Stück Geschütz. und liessen,daselbst heraus, dergleichen gegen dem Schlosse schies- sen. WENCESLAI HAGECH Böhmische Cronik, ed. Sandel, p. 687. Caesar, adversitate fortunae fractus (1)... arcem utramque (2) (1) Scilicet in obsidione Pragae, quam capere non potuerat. (2) Scilicet Burgum et Wyssehradum.
Strana 45
45 praesidio et commeatu firmavit ; Pragaque relicta, Litomericium petiit (1)... Post cuius abitum, Pragenses, inita cum Orebitis eorumque ducibus Krussina et Victorino armorum societate, arcem Wissehradensem adoriuntur, eamque arctissima obsidione ab omni parte circumvallant, adiuti etiam Hradecensium, item- que Zatecensium, Launensium et Slanensium... copiis : quibus non multo post, accesserunt duae Taboritarum equitum turmae, Nicolao Huss et Joanne Bzdina ductoribus. Haec obsidio duravit a festo Exaltationis S. Crucis ad usque calendas Novembris... Eadem die [prima Novembris], Wissehradum deditionem fecit... Alteram diem et sequentem plebs Pragensis in diruenda regia et templis consumpsit : ubi quatuordecim templa expilavit et diruit. Mars Moravicus, sive bella horrida et cruenta... descripta a THOMA JOANNE PESSINA DE CZECHOROD, episcopo Samandriensi, Decano metropolitano Pragensi... p. 463. Pragae, M DC.LXXVII, in-fo. — Pessina auctor est magnae diligentiae et auctoritatis. Historiam scribebat ex chronicis coaevis manuscriptis, quas fideliter citat et quarum pleraeque saeculo elapso editae fuerunt. Anno 1420, arx Wissehradensis, basilica SS. Petri et Pauli, una cum aliis ecclesiis tredecim occupata, fuit devastata et diruta ab Hussitis, inter quas erat ecclesia S. Clementis, S. Joannis, S. Mar- tini, S. Pancratii extra moenia, S. Elisabeth sub Wissehrad, etc. HAMMERSCHMID, Prodromus gloriae Pragenae, p. 376. Stolberg. 1420, Novembris 31. Frater Gerardus fratribus Senensibus scribit sexaginta quatuor fratres Ordi- nis Servorum S. Mariae, quorum quatuor Senenses erant, paucis ante men- sibus a Thaboritis flammis traditos fuisse. BUONDELMONTI, Memorie del convento di Siena, f. 33. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. Pragae. 1431, Januarii 25. Martinus, gener Johannis Podhrobsky, emit hortum cum muris et testitudini- bus in Boticz: qui hortus fuit quondam sacerdotum de Boticz. Judicium secundum banitum feria quinta, die Conversionis sancti Pauli, anno Domini M°CCCC°XXXJ°, Janko Wenceslai iudex... (1) Deinde Kutnam, dein Moraviam, tum Pannoniam.
45 praesidio et commeatu firmavit ; Pragaque relicta, Litomericium petiit (1)... Post cuius abitum, Pragenses, inita cum Orebitis eorumque ducibus Krussina et Victorino armorum societate, arcem Wissehradensem adoriuntur, eamque arctissima obsidione ab omni parte circumvallant, adiuti etiam Hradecensium, item- que Zatecensium, Launensium et Slanensium... copiis : quibus non multo post, accesserunt duae Taboritarum equitum turmae, Nicolao Huss et Joanne Bzdina ductoribus. Haec obsidio duravit a festo Exaltationis S. Crucis ad usque calendas Novembris... Eadem die [prima Novembris], Wissehradum deditionem fecit... Alteram diem et sequentem plebs Pragensis in diruenda regia et templis consumpsit : ubi quatuordecim templa expilavit et diruit. Mars Moravicus, sive bella horrida et cruenta... descripta a THOMA JOANNE PESSINA DE CZECHOROD, episcopo Samandriensi, Decano metropolitano Pragensi... p. 463. Pragae, M DC.LXXVII, in-fo. — Pessina auctor est magnae diligentiae et auctoritatis. Historiam scribebat ex chronicis coaevis manuscriptis, quas fideliter citat et quarum pleraeque saeculo elapso editae fuerunt. Anno 1420, arx Wissehradensis, basilica SS. Petri et Pauli, una cum aliis ecclesiis tredecim occupata, fuit devastata et diruta ab Hussitis, inter quas erat ecclesia S. Clementis, S. Joannis, S. Mar- tini, S. Pancratii extra moenia, S. Elisabeth sub Wissehrad, etc. HAMMERSCHMID, Prodromus gloriae Pragenae, p. 376. Stolberg. 1420, Novembris 31. Frater Gerardus fratribus Senensibus scribit sexaginta quatuor fratres Ordi- nis Servorum S. Mariae, quorum quatuor Senenses erant, paucis ante men- sibus a Thaboritis flammis traditos fuisse. BUONDELMONTI, Memorie del convento di Siena, f. 33. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. Pragae. 1431, Januarii 25. Martinus, gener Johannis Podhrobsky, emit hortum cum muris et testitudini- bus in Boticz: qui hortus fuit quondam sacerdotum de Boticz. Judicium secundum banitum feria quinta, die Conversionis sancti Pauli, anno Domini M°CCCC°XXXJ°, Janko Wenceslai iudex... (1) Deinde Kutnam, dein Moraviam, tum Pannoniam.
Strana 46
46 Martinus, gener Johannis Podhrobsky fabri, emit ortum cum muris et testitudinibus, pro se, Regina conthorali sua. Johanne Podhrobsky prenominato, socero suo, Katherina uxore eiusdem Johannis, heredibus et successoribus ipsorum, erga Johannem pincernam, alias braseatorem, situm “ in Botiecz. (qui ortus fuit quondam sacerdotum ibidem de Botiecz), eo omni iure quo vendens tenuit, habendum, tenendum et hereditarie possiden- dum, pro vj sexagenis grossorum. Disbrigat idem Johannes pin- cerna vendens, secundum ius civitatis. Publicavit iudicio je, ijo, iijo, iij°. Pragae, Stadt-Archiv : Liber iudiciorum bannitorum, 1419-1467, codex signa- tus 2081, (olim Miscellanea 13), f. 64r. Pragae. 1433, Februarii 5. Mara, vidua Przibiconis, emit medietatem vineae et humuleti, sitam inter murum monasterii Boticz et vineam Girae Frankonis. Judicium banitum secundum, fferia quinta, die Sancte Agathe, anno Domini millesimo quadringentesimo trigesimo tercio... Mara, relicta quondam Przibiconis clientis de Antiqua Civi- tate, cum Joanne filio suo, emerunt medietatem vinee cum medietate humuleti(1). erga Petrum Massopust de Minori Civitate Pragensi, sitam inter murum monasterii Botiecz et inter vineam Gire FFrankonis vinitoris, eo omni iure quo dictus Petrus Masso- pust tenuit, pro quinque sexagenis et viginti grossis, habendum, tenendum et hereditarie possidendum. Publicavit iudicio i°, ijo, iijo, iiijo. Idem codex 2081, f. 72, 747. Pragae. 1437, post Martium. Sigismundus, Pragam redux, ecclesiam S. Jacobi sibi restitui poscit. Redeunt Mendicantes, inter quos Servi S. Mariae. CAPUT LII. Quomodo Sigismundus, Romae coronatus, post multas dissensiones et bella, cum pace et gaudio a Bohemis suscipitur. .. Sigismundus autem, cum ecclesias pollutas intrare nollet, templum Sancti Jacobi, quod fratrum Minorum fuerat, et in quo machinae bellicae tunc servabantur, restitui sibi poposcit. 1 Codex, sitam. (1) Humuletus, id est ager in quo crescit humlo (hopfen, houblon), seu lupus ad cervisiam conficiendam.
46 Martinus, gener Johannis Podhrobsky fabri, emit ortum cum muris et testitudinibus, pro se, Regina conthorali sua. Johanne Podhrobsky prenominato, socero suo, Katherina uxore eiusdem Johannis, heredibus et successoribus ipsorum, erga Johannem pincernam, alias braseatorem, situm “ in Botiecz. (qui ortus fuit quondam sacerdotum ibidem de Botiecz), eo omni iure quo vendens tenuit, habendum, tenendum et hereditarie possiden- dum, pro vj sexagenis grossorum. Disbrigat idem Johannes pin- cerna vendens, secundum ius civitatis. Publicavit iudicio je, ijo, iijo, iij°. Pragae, Stadt-Archiv : Liber iudiciorum bannitorum, 1419-1467, codex signa- tus 2081, (olim Miscellanea 13), f. 64r. Pragae. 1433, Februarii 5. Mara, vidua Przibiconis, emit medietatem vineae et humuleti, sitam inter murum monasterii Boticz et vineam Girae Frankonis. Judicium banitum secundum, fferia quinta, die Sancte Agathe, anno Domini millesimo quadringentesimo trigesimo tercio... Mara, relicta quondam Przibiconis clientis de Antiqua Civi- tate, cum Joanne filio suo, emerunt medietatem vinee cum medietate humuleti(1). erga Petrum Massopust de Minori Civitate Pragensi, sitam inter murum monasterii Botiecz et inter vineam Gire FFrankonis vinitoris, eo omni iure quo dictus Petrus Masso- pust tenuit, pro quinque sexagenis et viginti grossis, habendum, tenendum et hereditarie possidendum. Publicavit iudicio i°, ijo, iijo, iiijo. Idem codex 2081, f. 72, 747. Pragae. 1437, post Martium. Sigismundus, Pragam redux, ecclesiam S. Jacobi sibi restitui poscit. Redeunt Mendicantes, inter quos Servi S. Mariae. CAPUT LII. Quomodo Sigismundus, Romae coronatus, post multas dissensiones et bella, cum pace et gaudio a Bohemis suscipitur. .. Sigismundus autem, cum ecclesias pollutas intrare nollet, templum Sancti Jacobi, quod fratrum Minorum fuerat, et in quo machinae bellicae tunc servabantur, restitui sibi poposcit. 1 Codex, sitam. (1) Humuletus, id est ager in quo crescit humlo (hopfen, houblon), seu lupus ad cervisiam conficiendam.
Strana 47
47 Annuit civitas, et aliqui monachi introducti sunt, qui verbum Dei praedicarent. Id olim, ne Ziska subverteret, armati carnifices (i. e. lanii) defendere, sepulchris maiorum consulentes. Redie- runt et alii Mendicantes, tum Celestini, Slavi, Servi Sanctae Mariae, Theutones, Hierosolimitani et nonnullornm monasterio- rum abbates. ÆNEAE SYLVII Historia Bohemica, p. 125. Coloniae, M. D. XXXII, parvum in-4°. Circa annum 1437, dum Bohemi imperatorem Sigismundum recepissent, Pragae omnia laeta Caesari accidebant... Moniales quoque in monasteria sua denuo introductae fuerunt, sicuti et revocati religiosi Ordines nonnulli, qui minus invidiae habebant ad populum: Augustiniani, Caelestini. Servi B. Virginis. Slavi Benedictini.... Ita Balbinus in Epitome rerum Bohemicarum, lib. 5, cap. 1, fol. 494 ; Hagek, ad annum 1437; Crugerius in diem 4 Maii. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 180. Pragae. 1437. Fratres Dietmarus de Mecklemburg et Ewaldus de Halberstadt Pragam redeunt ad incolendum monasterium Servorum, rursus aedificatum. Vide sequens instrumentum. Senis. 1441, Februarii 17. Fratres Dietmarus de Mecklemburg et Ewaldus de Halberstadt, ambo sacrae theologiae professores, in conventu Servorum Senis constituti, referunt se, cum anno 1437 Pragam venissent, a viris fide dignis pluries audivisse : Dum sacra corpora, saevientibus haereticis, igne cremarentur, quidam globuli, ad instar stellarum, de medio flammarum in altum ascenderunt, donec numerus sexaginta quatuor syderum impletus est. BUONDELMONTI, Memorie, etc., f. 32. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. Pragae. 1442, Julii 24. Dorothea, vidua Jacobi braseatoris, legat ecclesiae Dei Genitricis in Boticz quatuor sexagenas grossorum. In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Amen. Ego Doro- thea, vidua quondam Jacobi braseatoris Ssilhawem, civis Novae Civitatis Pragensis, lego Genitrici Dei in Boticz quatuor sexa- genas grossorum.
47 Annuit civitas, et aliqui monachi introducti sunt, qui verbum Dei praedicarent. Id olim, ne Ziska subverteret, armati carnifices (i. e. lanii) defendere, sepulchris maiorum consulentes. Redie- runt et alii Mendicantes, tum Celestini, Slavi, Servi Sanctae Mariae, Theutones, Hierosolimitani et nonnullornm monasterio- rum abbates. ÆNEAE SYLVII Historia Bohemica, p. 125. Coloniae, M. D. XXXII, parvum in-4°. Circa annum 1437, dum Bohemi imperatorem Sigismundum recepissent, Pragae omnia laeta Caesari accidebant... Moniales quoque in monasteria sua denuo introductae fuerunt, sicuti et revocati religiosi Ordines nonnulli, qui minus invidiae habebant ad populum: Augustiniani, Caelestini. Servi B. Virginis. Slavi Benedictini.... Ita Balbinus in Epitome rerum Bohemicarum, lib. 5, cap. 1, fol. 494 ; Hagek, ad annum 1437; Crugerius in diem 4 Maii. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 180. Pragae. 1437. Fratres Dietmarus de Mecklemburg et Ewaldus de Halberstadt Pragam redeunt ad incolendum monasterium Servorum, rursus aedificatum. Vide sequens instrumentum. Senis. 1441, Februarii 17. Fratres Dietmarus de Mecklemburg et Ewaldus de Halberstadt, ambo sacrae theologiae professores, in conventu Servorum Senis constituti, referunt se, cum anno 1437 Pragam venissent, a viris fide dignis pluries audivisse : Dum sacra corpora, saevientibus haereticis, igne cremarentur, quidam globuli, ad instar stellarum, de medio flammarum in altum ascenderunt, donec numerus sexaginta quatuor syderum impletus est. BUONDELMONTI, Memorie, etc., f. 32. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. Pragae. 1442, Julii 24. Dorothea, vidua Jacobi braseatoris, legat ecclesiae Dei Genitricis in Boticz quatuor sexagenas grossorum. In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Amen. Ego Doro- thea, vidua quondam Jacobi braseatoris Ssilhawem, civis Novae Civitatis Pragensis, lego Genitrici Dei in Boticz quatuor sexa- genas grossorum.
Strana 48
48 Actum feria secunda in vigilia Sancti Jacobi Maioris Apostoli, anno Domini m° cecce xlij°. Documentum bohemica lingua scriptum. Pragae, Stad-Archiv : Liber testamentorum, ab anno 1400 ad 1445. Codex signatus 2096, fol. G. 5. Pragae. 1452, Februarii 16. Conventio inter Aniczkam et Catharinam, filias Wenceslai Widlak, de vinea sita penes monasterium Beatae Virginis in Boticz. ... Actum pleno in consilio feria iiij, die Sancte Juliane Virgi- nis, anno m'ccccelijo, presentibus Johanne Tarman magistro civium.... Postquam inter Aniczkam et Katherinam, filias bone memorie Wenceslai Widlak pellificis, per Franciscum Ssilink, supremum arbitrum, pronunciatum fuit in consilio quod Aniczka habeat medietatem vinee site penes monasterium Beate Virginis in Boticz, et Katherina alteram medietatem 1, ex tunc una sororum voluit alteri eius medietatem persolvere et alia eidem similiter vice versa. Ipsis autem sororibus taliter discordantibus, domini magistri' civium et consules...., cum voluntate et consensu dicta- rum sororum, sentencialiter edixerunt quod Katherina predicta eamdem integram vineam hereditarie debeat possidere cum suis successoribus... delque Aniczeze, sorori sue predicte, cum Jacobo marito eius, pro iure quod sibi in dicta vinea competebat... dimi- diam septimam sexagenae grossorum. Actum die, anno et presentibus quibus supra. Pragae, Stadt-Archiv: Codex 2084 (olim Miscellanea 16), fol. 2, 28°. Pragae. 1477, Mai 20. Mathias, dictus Luniak, emit domum cum area, sitam in platea qua itur ad Viridarium, alias ad Boticz. Anno lxxvij..... Actum feria iij ante Urbani.... Mathias, dictus Luniak, murator emit domum cum area, pro se et suis successoribus, erga Marcum hospitem de hospitali, sitam in platea qua itur ad Viridarium, alias na Boticz, in acie, penes domum Mauritii sutoris... Actum ut supra. Pragae, Stadt-Archiv: Codex signatus 2087 (1471-1478), fol. N. vij". 4 Prius, alteram partem ; partem, cancellatum.— 2 Codex, magistro.
48 Actum feria secunda in vigilia Sancti Jacobi Maioris Apostoli, anno Domini m° cecce xlij°. Documentum bohemica lingua scriptum. Pragae, Stad-Archiv : Liber testamentorum, ab anno 1400 ad 1445. Codex signatus 2096, fol. G. 5. Pragae. 1452, Februarii 16. Conventio inter Aniczkam et Catharinam, filias Wenceslai Widlak, de vinea sita penes monasterium Beatae Virginis in Boticz. ... Actum pleno in consilio feria iiij, die Sancte Juliane Virgi- nis, anno m'ccccelijo, presentibus Johanne Tarman magistro civium.... Postquam inter Aniczkam et Katherinam, filias bone memorie Wenceslai Widlak pellificis, per Franciscum Ssilink, supremum arbitrum, pronunciatum fuit in consilio quod Aniczka habeat medietatem vinee site penes monasterium Beate Virginis in Boticz, et Katherina alteram medietatem 1, ex tunc una sororum voluit alteri eius medietatem persolvere et alia eidem similiter vice versa. Ipsis autem sororibus taliter discordantibus, domini magistri' civium et consules...., cum voluntate et consensu dicta- rum sororum, sentencialiter edixerunt quod Katherina predicta eamdem integram vineam hereditarie debeat possidere cum suis successoribus... delque Aniczeze, sorori sue predicte, cum Jacobo marito eius, pro iure quod sibi in dicta vinea competebat... dimi- diam septimam sexagenae grossorum. Actum die, anno et presentibus quibus supra. Pragae, Stadt-Archiv: Codex 2084 (olim Miscellanea 16), fol. 2, 28°. Pragae. 1477, Mai 20. Mathias, dictus Luniak, emit domum cum area, sitam in platea qua itur ad Viridarium, alias ad Boticz. Anno lxxvij..... Actum feria iij ante Urbani.... Mathias, dictus Luniak, murator emit domum cum area, pro se et suis successoribus, erga Marcum hospitem de hospitali, sitam in platea qua itur ad Viridarium, alias na Boticz, in acie, penes domum Mauritii sutoris... Actum ut supra. Pragae, Stadt-Archiv: Codex signatus 2087 (1471-1478), fol. N. vij". 4 Prius, alteram partem ; partem, cancellatum.— 2 Codex, magistro.
Strana 49
49 Circa 1480. Pater magister Henricus Vach Erfordiensis, in additione ad Historiam Bohe- miae a Pio II conscriptam, de Martyribus Pragensibus scribit. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. Pragae. Ante 1481 (?) Quidam hereditatem suam, quae incipit post olitorium Nicolai (1) usque ad sepem e regione columnae ubi monachi nigri barbati occisi sunt, tradit Pracz- koni de Zrb. Ceterum non inficior verosimillimum mihi videri nomen Slup originem suam trahere a vocabulo vetusto bohemico Slup, quod columnam pilamve significat. Cui rei indicio mihi est quodpiam monumentum saeculi XV, quod ex M. S. codice, qui instar pro- tocolli contractus emtionum venditionumque continet, mihi a praenobili domino de Hehn communicato, excerpsi : quod inte- grum hic apponere mihi dignissimum visum est : Alsso protestatus est coram consule et idoneis testibus in Nova Urbe Praga, quod hereditatem suam infra monasterium Emaus, in loco dicto in viridi prato, que incipit post olitorium Nicolai usque ad sepem, que est e regione columne, ubi mona- chi nigri barbati occisi sunt, et rursum ex altera parte usque ad Zirhoff, cum omni libertate ad eam pertinente, tradidit Praczkoni de Zrb, civi Pragensi, in quinque sexagenis grossorum pragensium annui census ad tempora vite sue tantum; eo vero decedente, praedicta hereditas eidem Praczkoni libera esse debet. Actum die post octavam Sancte Trinitatis ". Quare sive dicamus columnam illam pilam fuisse, quae ex ruderibus monasterii aut ecclesiae Servorum B. M. V. perstitit, seu certe columnam (num Mawtvzw Virulm) a piis Christi fideli- bus in memoriam hic loci Servorum B. M. V., a plebe Hussitica combustorum, excitatam, vix dubium est a columna hac, veteri Bohemico idiomate Slup appellata, postea locum hunc nomen invenisse. Annales Bohemorum Hagecii, e bohemica editione latine redditi et notis illustrati a P. GELASIO DÖBNER A S. CATHARINA, Scholarum Piarum. Pars II, p. 98. Pragae, 1763, in-8°. — Documentum istud, de quo rursus, ubi de Martyribus Pragensibus, agetur, in codicibus Archivi urbis Pragensis invenire non potui: nimis vaga et incerta sunt indicia a Döbner tradita. (1) Forte Nicolaus ille idem est ac Nicolaus de quo in sequenti documento.
49 Circa 1480. Pater magister Henricus Vach Erfordiensis, in additione ad Historiam Bohe- miae a Pio II conscriptam, de Martyribus Pragensibus scribit. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. Pragae. Ante 1481 (?) Quidam hereditatem suam, quae incipit post olitorium Nicolai (1) usque ad sepem e regione columnae ubi monachi nigri barbati occisi sunt, tradit Pracz- koni de Zrb. Ceterum non inficior verosimillimum mihi videri nomen Slup originem suam trahere a vocabulo vetusto bohemico Slup, quod columnam pilamve significat. Cui rei indicio mihi est quodpiam monumentum saeculi XV, quod ex M. S. codice, qui instar pro- tocolli contractus emtionum venditionumque continet, mihi a praenobili domino de Hehn communicato, excerpsi : quod inte- grum hic apponere mihi dignissimum visum est : Alsso protestatus est coram consule et idoneis testibus in Nova Urbe Praga, quod hereditatem suam infra monasterium Emaus, in loco dicto in viridi prato, que incipit post olitorium Nicolai usque ad sepem, que est e regione columne, ubi mona- chi nigri barbati occisi sunt, et rursum ex altera parte usque ad Zirhoff, cum omni libertate ad eam pertinente, tradidit Praczkoni de Zrb, civi Pragensi, in quinque sexagenis grossorum pragensium annui census ad tempora vite sue tantum; eo vero decedente, praedicta hereditas eidem Praczkoni libera esse debet. Actum die post octavam Sancte Trinitatis ". Quare sive dicamus columnam illam pilam fuisse, quae ex ruderibus monasterii aut ecclesiae Servorum B. M. V. perstitit, seu certe columnam (num Mawtvzw Virulm) a piis Christi fideli- bus in memoriam hic loci Servorum B. M. V., a plebe Hussitica combustorum, excitatam, vix dubium est a columna hac, veteri Bohemico idiomate Slup appellata, postea locum hunc nomen invenisse. Annales Bohemorum Hagecii, e bohemica editione latine redditi et notis illustrati a P. GELASIO DÖBNER A S. CATHARINA, Scholarum Piarum. Pars II, p. 98. Pragae, 1763, in-8°. — Documentum istud, de quo rursus, ubi de Martyribus Pragensibus, agetur, in codicibus Archivi urbis Pragensis invenire non potui: nimis vaga et incerta sunt indicia a Döbner tradita. (1) Forte Nicolaus ille idem est ac Nicolaus de quo in sequenti documento.
Strana 50
50 Pragae. 1481, Januarii 16. Petrus, dictus Mlczik, resignat Catharinae coniugi suae domum cum horto et vineola, sitam penes muros claustri B. Mariae Virginis in Boticz. Anno lxxxj°... Actum feria iij ante festum Sancti Anthonii, anno et presentibus quibus supra. Petrus, dictus Mlczik, personaliter in consilio constitutus, resignavit et virtute presentium resignat Katherine coniugi sue domum suam cum orto et vineolla, sitam penes muros clau- stri Beate Marie Virginis in Botiecz et penes domum et vineam olim Nicolai, et ad hoc omnem substanciam suam, mobilem et immobilem, habitam et habendam, et hoc ad habendum, tenen- dum ac hereditarie possidendum. Et e converso, prenominata Katherina, ibidem etiam personaliter in consilio constituta, resi- gnavit et virtute presencium resignat dicto Petro marito suo pre- scriptam domum, et ad hoc omnem substanciam suam aliam, habitam et habendam, et hoc similiter ad habendum, tenendum ac hereditarie possidendum, sic quod post mortem unius coniu- gis dicta domus et substancia derelicta ad superstitem coniu- gem pleno iure devolvantur... Actum ut supra. Pragae, Stadt-Archiv : Codex signatus 2088 (1478-1484), f. D. XXVIJJ. Pragae. 1482. Junii 27. Bartoss, dictus Biskup, emit domum cum area, horto et vinea, sitam in Boticz penes claustrum B. Mariae Virginis. Anno lxxxij°... Bartoss, dictus Biskup, pellifex, emit domum cum area, orto, vinea et cum totali alia circumferencia ipsius, pro se, Katerina coniuge, heredibus et successoribus suis, erga Katherinam geni- tricem suam et conthoralem olim Petri dicti Mlczik, sitam in Botiecz penes claustrum Beate Marie Virginis, eo omni iure quo prefata vendens tenuit, habendum, tenendum ac-hereditarie possidendum, pro xc sexagenis grossorum... Actum feria v ante Sanctorum Petri et Pauli Apostolorum, anno et presentibus quibus supra. Eodem die, prenominatus Barthoss suscepit ius civile, ut supra. Idem codex, f. H. xc".
50 Pragae. 1481, Januarii 16. Petrus, dictus Mlczik, resignat Catharinae coniugi suae domum cum horto et vineola, sitam penes muros claustri B. Mariae Virginis in Boticz. Anno lxxxj°... Actum feria iij ante festum Sancti Anthonii, anno et presentibus quibus supra. Petrus, dictus Mlczik, personaliter in consilio constitutus, resignavit et virtute presentium resignat Katherine coniugi sue domum suam cum orto et vineolla, sitam penes muros clau- stri Beate Marie Virginis in Botiecz et penes domum et vineam olim Nicolai, et ad hoc omnem substanciam suam, mobilem et immobilem, habitam et habendam, et hoc ad habendum, tenen- dum ac hereditarie possidendum. Et e converso, prenominata Katherina, ibidem etiam personaliter in consilio constituta, resi- gnavit et virtute presencium resignat dicto Petro marito suo pre- scriptam domum, et ad hoc omnem substanciam suam aliam, habitam et habendam, et hoc similiter ad habendum, tenendum ac hereditarie possidendum, sic quod post mortem unius coniu- gis dicta domus et substancia derelicta ad superstitem coniu- gem pleno iure devolvantur... Actum ut supra. Pragae, Stadt-Archiv : Codex signatus 2088 (1478-1484), f. D. XXVIJJ. Pragae. 1482. Junii 27. Bartoss, dictus Biskup, emit domum cum area, horto et vinea, sitam in Boticz penes claustrum B. Mariae Virginis. Anno lxxxij°... Bartoss, dictus Biskup, pellifex, emit domum cum area, orto, vinea et cum totali alia circumferencia ipsius, pro se, Katerina coniuge, heredibus et successoribus suis, erga Katherinam geni- tricem suam et conthoralem olim Petri dicti Mlczik, sitam in Botiecz penes claustrum Beate Marie Virginis, eo omni iure quo prefata vendens tenuit, habendum, tenendum ac-hereditarie possidendum, pro xc sexagenis grossorum... Actum feria v ante Sanctorum Petri et Pauli Apostolorum, anno et presentibus quibus supra. Eodem die, prenominatus Barthoss suscepit ius civile, ut supra. Idem codex, f. H. xc".
Strana 51
51 Pragae. 1482, Septembris 25. Anno 1482, feria quarta post festum S. Mauritii, 25 Septembris, incolae Neo- Pragae, sicut et Vetero-Pragae, monachos et moniales a suis monasteriis eiciunt eorumque monasteria depraedantur. Desselbigen Tagen, als sie nun ihre weltliche Obrigkeit in solcher Straffe gehabt, lieffen sie hin, damit sie auch die Mönche, ihre geistliche Vorgeher und Väter, züchtigen möchten, plünder- ten die Clöster, nahmen alle Kelche und andere Geweihte Ding heraus. welches zwar nichts wunderlichs, die weil sie ihre vorgesetzte Obrigkeit also gewaltig überfallen dürffen, warum solten sie dann nicht auch die Kirchen-Güter mit blossen Händen geraubt haben. Etliche Mönche wurden von ihnen todtgeschla- gen ; die anderen verwundet und verjagt, mit den Nonnen ward schändlich umgangen; dessgleichen sie auch die Jüden todt geschlagen, vertrieben, und ihnen die Güter genommen (1). HAGECH Böhmische Chronik, SANDEL, editio 1718, p. 824. Germersheim. 1486, Julii 22. Apud Germersheim fit capitulum provinciale conventuum Germaniae, cui praeest Generalis Ordinis Antonius Alabanti. Ibi prior conventus Pragensis crea- tur P. Joannes Digiti. Pervenerat igitur Antonius (2) apud Wormatiam imperialem urbem. ad oppidum illud quod vocant Germesehym, in quo coe- nobium et devotione et opibus satis conspicuum erat (3), ubi ad statutam diem 22 Julii comitia provincialia indicta fuerant... Coacto itaque huiusmodi Patrum comitio servatisque servan- dis, quatuor Diffinitores electi fuerunt : M. Joannes Trost de Hallis, Henricus de Vach (4), artium liberalium magister, Joannes Ric- cardi, theologiae baccalaureus, et Ambrosius Klumps. A quibus hi fuerunt electi priores, post confirmationem Provincialis, qui fuit P. Wenceslaus de Hayn :... M. Henricus de Vach, in prio- (1) Satis verosimile est etiam Servos Mariae in illa depraedatione non parva mala passos fuisse. (2) Magister Antonius Alabanti, Generalis Ordinis Servorum a 25 Maii 1485 ad 8 Decembris 1495, anno 1486 visitationem conventuum Germaniae perfecit. (3. Conventus Servorum Mariae in oppido Germersheim, in Palatinatu et dioecesi Spirensi, inter annos 1355 et 1360 a Roberto I, comite Palatino, fundatus fuerat. (4) De fratre Henrico de Vach, vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus, sub anno 1480.
51 Pragae. 1482, Septembris 25. Anno 1482, feria quarta post festum S. Mauritii, 25 Septembris, incolae Neo- Pragae, sicut et Vetero-Pragae, monachos et moniales a suis monasteriis eiciunt eorumque monasteria depraedantur. Desselbigen Tagen, als sie nun ihre weltliche Obrigkeit in solcher Straffe gehabt, lieffen sie hin, damit sie auch die Mönche, ihre geistliche Vorgeher und Väter, züchtigen möchten, plünder- ten die Clöster, nahmen alle Kelche und andere Geweihte Ding heraus. welches zwar nichts wunderlichs, die weil sie ihre vorgesetzte Obrigkeit also gewaltig überfallen dürffen, warum solten sie dann nicht auch die Kirchen-Güter mit blossen Händen geraubt haben. Etliche Mönche wurden von ihnen todtgeschla- gen ; die anderen verwundet und verjagt, mit den Nonnen ward schändlich umgangen; dessgleichen sie auch die Jüden todt geschlagen, vertrieben, und ihnen die Güter genommen (1). HAGECH Böhmische Chronik, SANDEL, editio 1718, p. 824. Germersheim. 1486, Julii 22. Apud Germersheim fit capitulum provinciale conventuum Germaniae, cui praeest Generalis Ordinis Antonius Alabanti. Ibi prior conventus Pragensis crea- tur P. Joannes Digiti. Pervenerat igitur Antonius (2) apud Wormatiam imperialem urbem. ad oppidum illud quod vocant Germesehym, in quo coe- nobium et devotione et opibus satis conspicuum erat (3), ubi ad statutam diem 22 Julii comitia provincialia indicta fuerant... Coacto itaque huiusmodi Patrum comitio servatisque servan- dis, quatuor Diffinitores electi fuerunt : M. Joannes Trost de Hallis, Henricus de Vach (4), artium liberalium magister, Joannes Ric- cardi, theologiae baccalaureus, et Ambrosius Klumps. A quibus hi fuerunt electi priores, post confirmationem Provincialis, qui fuit P. Wenceslaus de Hayn :... M. Henricus de Vach, in prio- (1) Satis verosimile est etiam Servos Mariae in illa depraedatione non parva mala passos fuisse. (2) Magister Antonius Alabanti, Generalis Ordinis Servorum a 25 Maii 1485 ad 8 Decembris 1495, anno 1486 visitationem conventuum Germaniae perfecit. (3. Conventus Servorum Mariae in oppido Germersheim, in Palatinatu et dioecesi Spirensi, inter annos 1355 et 1360 a Roberto I, comite Palatino, fundatus fuerat. (4) De fratre Henrico de Vach, vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus, sub anno 1480.
Strana 52
52 rem conventus Halberstat,... F. Joannes Digiti (1), convenlus Pragae... Annales Servorum, t. I, p. 597,ex Regesto ipsius Generalis Antonii Alabanti. Anno Domini 1486, 21 die mensis Julii. Reverendissimus in Christo pater, sacre theologie professor, magister Antonius de Bononia personaliter provinciam Alamanie visitavit et in con- ventu Germssheym capitulum provinciale celebravit. Quapro- pter eadem provincia in subsidium suarum expensarum... dedit centum aureos. Taxa adnotata in suo Registro : Conventus Germssheym, florenos x, sub diocesi Wormatia .. (2) Conventus Prage, iiii flor. Transsumptum Regesti Antonii Alabanti. Vide Monumenta, t. I, p. 142. Pragae. 1512, Ianuarii 9. Wenceslaus Wlk emit domum sitam in Boticz. Wencelaus Wlk emit domum cum area et omni circumferencia pro se, Dorotea coniuge, heredibus et successoribus suis, erga Mathiam Kolecznik, sitam in Botiecz, iuxta Lazarowsky. eo omni iure, quo vendens tenuit, ad habendum. tenendum et possiden- dum, pro xvi sexagensis grossorum pragensium... Actum feria iili post Epiffaniam Domini, anno meve duodecimo. Pragae, Stadt-Archiv : Liber contractuum, signatus 2091, f. O. xiij". Pragae. 1517, Aprilis 21. Ioannes Knap tradit Catharinae uxori suae domum suam cum vinea et horto, sitam iuxta monasterium Matris Dei Boticz. Iohannes Knap ex Antiqua Civitate Pragensi, personaliter con- stitutus in consilio, libera voluntate et cum bono consilio tradidit et vi huius instrumenti tradit Catharinae uxori suae domum suam cum vinea el horto, sitam iuxta monasterium Matris Dei in Boticz, cum omni iure quo ipse tenuit, ad habendum et heredi- tarie possidendum. Actum feria iii ante Georgii, anno mov xvij. Documentum lingua bohemica scriptum. Pragae, Stadt-Archiv : Liber contractuum, signatus 2092, f. 166. (1) Fr. Joannes Digiti ex conventu Erfordiensi erat. Vide Monumenta, t. I, p. 134. (2) Lege, in dioecesi Spirensi.
52 rem conventus Halberstat,... F. Joannes Digiti (1), convenlus Pragae... Annales Servorum, t. I, p. 597,ex Regesto ipsius Generalis Antonii Alabanti. Anno Domini 1486, 21 die mensis Julii. Reverendissimus in Christo pater, sacre theologie professor, magister Antonius de Bononia personaliter provinciam Alamanie visitavit et in con- ventu Germssheym capitulum provinciale celebravit. Quapro- pter eadem provincia in subsidium suarum expensarum... dedit centum aureos. Taxa adnotata in suo Registro : Conventus Germssheym, florenos x, sub diocesi Wormatia .. (2) Conventus Prage, iiii flor. Transsumptum Regesti Antonii Alabanti. Vide Monumenta, t. I, p. 142. Pragae. 1512, Ianuarii 9. Wenceslaus Wlk emit domum sitam in Boticz. Wencelaus Wlk emit domum cum area et omni circumferencia pro se, Dorotea coniuge, heredibus et successoribus suis, erga Mathiam Kolecznik, sitam in Botiecz, iuxta Lazarowsky. eo omni iure, quo vendens tenuit, ad habendum. tenendum et possiden- dum, pro xvi sexagensis grossorum pragensium... Actum feria iili post Epiffaniam Domini, anno meve duodecimo. Pragae, Stadt-Archiv : Liber contractuum, signatus 2091, f. O. xiij". Pragae. 1517, Aprilis 21. Ioannes Knap tradit Catharinae uxori suae domum suam cum vinea et horto, sitam iuxta monasterium Matris Dei Boticz. Iohannes Knap ex Antiqua Civitate Pragensi, personaliter con- stitutus in consilio, libera voluntate et cum bono consilio tradidit et vi huius instrumenti tradit Catharinae uxori suae domum suam cum vinea el horto, sitam iuxta monasterium Matris Dei in Boticz, cum omni iure quo ipse tenuit, ad habendum et heredi- tarie possidendum. Actum feria iii ante Georgii, anno mov xvij. Documentum lingua bohemica scriptum. Pragae, Stadt-Archiv : Liber contractuum, signatus 2092, f. 166. (1) Fr. Joannes Digiti ex conventu Erfordiensi erat. Vide Monumenta, t. I, p. 134. (2) Lege, in dioecesi Spirensi.
Strana 53
53 Pragae. 1518, Junii 26. Bariossius Bartholomeus emit domum et aream iam resigna- tam, pro se et heredibus suis, erga Katherinam, filiam olim Nicolai, sitam in Chudovicz (1) penes domum suam (2). Actum xviij, sabbato, die Johannis et Pauli. Pragae, Stadt-Archiv : Codex signatus 2092, f. 84. Pragae. 1521, Aprilis 17. Andreas Trezka emit a Martino Daczycky domum in Boticz iuxta claustrum Matris Dei. Idem emit a Bartholomaeo Milek hortum iuxta eandem domum. Andreas Prezka coriarius emit pro se, Anna conjuge et heredi- bus suis, domum sitam in Boticz penes claustrum Matris Dei, juxta Jacobum tertium decimum Pytle, erga Marlinum Daczycky, pro tribus sexagenis et dimidia, quindecim grossis, omnibus in moneta bohemica statim solutis. Actum in consilio, feria iii post Tiburcii, anno m'v'xxi. Idem Andreas emit adhuc 18 Aprilis pro se, Anna uxore et heredibus suis, a Bartolomeo Milek coriario, hortum, situm iuxta eandem domum, pro xii sexagenis grossorum pragensium totali- ter solutis. Actum in consilio, feria v ante Georgii, anno me v' xxi. Lingua bohemica. Pragae, Stadt-Archiv : Liber contractuum, signatus 2093, f. 1x’. Senis. 1527. Joanna Andreae dat 50 solidos, ut udo tectorio (a fresco) in ecclesia Servorum Senis depingatur imago B. Augustini Cennini eiusque sociorum, tempore Ziska Pragae combustorum. Senis, Bibliotheca civitatis : Codex signatus B. VII. 22, f. 137. — Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. Pragae. 1545, Februarii 3. Wenceslaus Twaruziek emit domum cum hortulo, sitam in Boticz contra ecclesiam monasterii Matris Dei. Wenceslaus Twaruziek coriarius emit pro se, Johanna uxore ef heredibus suis, domum cum hortulo, sitam in Botijcz contra ecclesiam monasterii Matris Dei. a Ludmilla Hawlova, pro xvi sexagenis xv grossis, omnibus bohemica moneta. (1) Hodie Jindrisska ulice, non longe a muris Vetero-Pragae, prope hodiernum Museum regni Bohemiae. (2) Vide supra, p. 50.
53 Pragae. 1518, Junii 26. Bariossius Bartholomeus emit domum et aream iam resigna- tam, pro se et heredibus suis, erga Katherinam, filiam olim Nicolai, sitam in Chudovicz (1) penes domum suam (2). Actum xviij, sabbato, die Johannis et Pauli. Pragae, Stadt-Archiv : Codex signatus 2092, f. 84. Pragae. 1521, Aprilis 17. Andreas Trezka emit a Martino Daczycky domum in Boticz iuxta claustrum Matris Dei. Idem emit a Bartholomaeo Milek hortum iuxta eandem domum. Andreas Prezka coriarius emit pro se, Anna conjuge et heredi- bus suis, domum sitam in Boticz penes claustrum Matris Dei, juxta Jacobum tertium decimum Pytle, erga Marlinum Daczycky, pro tribus sexagenis et dimidia, quindecim grossis, omnibus in moneta bohemica statim solutis. Actum in consilio, feria iii post Tiburcii, anno m'v'xxi. Idem Andreas emit adhuc 18 Aprilis pro se, Anna uxore et heredibus suis, a Bartolomeo Milek coriario, hortum, situm iuxta eandem domum, pro xii sexagenis grossorum pragensium totali- ter solutis. Actum in consilio, feria v ante Georgii, anno me v' xxi. Lingua bohemica. Pragae, Stadt-Archiv : Liber contractuum, signatus 2093, f. 1x’. Senis. 1527. Joanna Andreae dat 50 solidos, ut udo tectorio (a fresco) in ecclesia Servorum Senis depingatur imago B. Augustini Cennini eiusque sociorum, tempore Ziska Pragae combustorum. Senis, Bibliotheca civitatis : Codex signatus B. VII. 22, f. 137. — Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus. Pragae. 1545, Februarii 3. Wenceslaus Twaruziek emit domum cum hortulo, sitam in Boticz contra ecclesiam monasterii Matris Dei. Wenceslaus Twaruziek coriarius emit pro se, Johanna uxore ef heredibus suis, domum cum hortulo, sitam in Botijcz contra ecclesiam monasterii Matris Dei. a Ludmilla Hawlova, pro xvi sexagenis xv grossis, omnibus bohemica moneta. (1) Hodie Jindrisska ulice, non longe a muris Vetero-Pragae, prope hodiernum Museum regni Bohemiae. (2) Vide supra, p. 50.
Strana 54
54 Actum in consilio, feria iii Blasii, anno m°.ve.xlv. Lingua bohemica. Pragae, Stadt-Archiv : Liber contractuum signatus 2192, f. 362. Pragae. 1548, Junii 26. Johannes Ssrincl emit domum sitam in Boticz, iuxta pontem apud hospitale S. Elisabeth. Johannes Ssrincl coriarius emit pro se, Catharina uxore et heredibus suis, domum sitam in Botijcz, solam juxta pontem apud hospitale Sanctae Elisabeth, quod vocatur Czyprzissowsky, a Sophia olim uxore defuncti Przybyl, pro c sexagenis grossorum. Actum in consilio, feria iii Johannis et Pauli, anno m. vc. xlviii. Lingua bohemica. Pragae, Stadt-Archiv : Liber contractuum, signatus 2192, f. 482. Pragae. 1551, Martii 6. Andreas de Krezie emit domum sitam in Boticz contra ecclesiam et monaste- rium B. Virginis Mariae. Andreas de Krezie emit pro se. uxore et heredibus suis, domum sitam in Botijcz contra ecclesiam et monasterium Sanctae Virgi- nis Mariae, a Venceslao Twaruzek, pro xxvi sexagenis grosso- rum, ad habendum, tenendum et hereditarie possidendum. Actum in consilio, feria vj post Translacionem Sancti Vence- slai, anno mdli. Lingua bohemica. Pragae, Stadt-Archiv : Liber contractuum, signatus 2193, fol. 235. Pragae. 1554. Frater Andreas Berckmann, prior ecclesiae B. Mariae Virginis in Boticz, aetate provectus et paupertate pressus, se et ecclesiam suam curae committit abbatis monasterii B. Mariae Virginis in monte S. Caroli. Reverende domine abbas monasterii Beatae Mariae Virginis in monte divi Caroli, vicine et pater charissime. Ego homo aetate nimia iam provectus, nec victum ex posses- sione mea aut amictum habens, et nec potens ecclesiae meae Beatae Mariae Virginis in Viridi, alias in Boticz, aedificiis. quo- niam ruinam minantur, satisfacere, cum nullus eiusdem Ordinis frater superstes sit, qui statim successor meus possit fieri. vel aliquis in longissimis provinciis inveniatur, nunc apud me statui qua ratione meam personam cum ecclesia pene iam deserta in
54 Actum in consilio, feria iii Blasii, anno m°.ve.xlv. Lingua bohemica. Pragae, Stadt-Archiv : Liber contractuum signatus 2192, f. 362. Pragae. 1548, Junii 26. Johannes Ssrincl emit domum sitam in Boticz, iuxta pontem apud hospitale S. Elisabeth. Johannes Ssrincl coriarius emit pro se, Catharina uxore et heredibus suis, domum sitam in Botijcz, solam juxta pontem apud hospitale Sanctae Elisabeth, quod vocatur Czyprzissowsky, a Sophia olim uxore defuncti Przybyl, pro c sexagenis grossorum. Actum in consilio, feria iii Johannis et Pauli, anno m. vc. xlviii. Lingua bohemica. Pragae, Stadt-Archiv : Liber contractuum, signatus 2192, f. 482. Pragae. 1551, Martii 6. Andreas de Krezie emit domum sitam in Boticz contra ecclesiam et monaste- rium B. Virginis Mariae. Andreas de Krezie emit pro se. uxore et heredibus suis, domum sitam in Botijcz contra ecclesiam et monasterium Sanctae Virgi- nis Mariae, a Venceslao Twaruzek, pro xxvi sexagenis grosso- rum, ad habendum, tenendum et hereditarie possidendum. Actum in consilio, feria vj post Translacionem Sancti Vence- slai, anno mdli. Lingua bohemica. Pragae, Stadt-Archiv : Liber contractuum, signatus 2193, fol. 235. Pragae. 1554. Frater Andreas Berckmann, prior ecclesiae B. Mariae Virginis in Boticz, aetate provectus et paupertate pressus, se et ecclesiam suam curae committit abbatis monasterii B. Mariae Virginis in monte S. Caroli. Reverende domine abbas monasterii Beatae Mariae Virginis in monte divi Caroli, vicine et pater charissime. Ego homo aetate nimia iam provectus, nec victum ex posses- sione mea aut amictum habens, et nec potens ecclesiae meae Beatae Mariae Virginis in Viridi, alias in Boticz, aedificiis. quo- niam ruinam minantur, satisfacere, cum nullus eiusdem Ordinis frater superstes sit, qui statim successor meus possit fieri. vel aliquis in longissimis provinciis inveniatur, nunc apud me statui qua ratione meam personam cum ecclesia pene iam deserta in
Strana 55
55 curam vestram et provisionem committerem aut subjicerem, ne tandem ego fame et ecclesia ruina prorsus consumamur. Cum autem hactenus illis annis elapsis multa beneficia a monasterio et paternitate vestra acceperim, et dignum sit, ut ob Regulae nostrae Sancti Patris nostri Augustini consonantiam, ecclesias vicinas servemus, quantum possumus, concordes et unitas, ideo ego promitto, pro viribus meis, vos et conventum vestrum, in quantum reliquis diebus meis potero, adiuvare ; et obsecro etiam a paternitate vestra quotidianum auxilium ac sustentationem, ne honor seu cultus divinus in ecclesia negligatur, et ecclesia mea in ruinam aut in manus secularium omnino perveniat. Impedit me tamen paupertas insuper, quoniam omnia claustra et bona spiritualia [sunt] in potestate sacratissimae regiae potentiae et manu suae Majestatis, quod ad regiae Maiestatis suae aulam etiam accedere non possum propter imbecillitatem corporis, quia ego quidem non habeo ullas impensas quibus a Sacratissima regia Majestate confirmationem meae illius rei observare pos- sem, ut sacratissima regia Majestas sua dignaretur, vel per se, vel per Sanctissimae Sedis Apostolicae nuntium, ecclesiam hanc meam vestro collegio aut monasterio etiam Sanctae Mariae in monte divi Caroli incorporare, vel tamdiu in custodiam dare, quo usque ex Ordine meo fratres futuri sint ! vel extiterint, qui divi- num cultum iterum in mea ecclesia et monasterio curare possint. Ideo rogo velut honorandum patrem et auxiliatorem meum, ut petita mea et praesentes promissiones meas ac me ipsum paterne acceptetis, simulque confirmationem a sacra regia Maiestate ve- stris sumptibus pelere el sinceriter haec omnia exequi dignemini. Quoniam exinde paternitati vestrae merces aeterna a Deo omni- potente est expectanda, et ego Deum assidue pro paternitate vestra rogabo usque ad ultimum diem vitae meae. Valeas in Domino, optime, et bonum ac paternum responsum cupio. Andreas Berckman, prior ecclesiae Beatae Mariae Virginis, alias in Botijcz, Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis. Pragae, Kayserlich-Königliches Statthalterei-Archiv : Fasciculus S. 141, Prag, Neustadt, Slup, nummer 4, subnummer 1. Pragae. 1554. Nicolaus, abbas monasterii B. Virginis in monte S. Caroli victum et ami- 1 Codex, sunt.
55 curam vestram et provisionem committerem aut subjicerem, ne tandem ego fame et ecclesia ruina prorsus consumamur. Cum autem hactenus illis annis elapsis multa beneficia a monasterio et paternitate vestra acceperim, et dignum sit, ut ob Regulae nostrae Sancti Patris nostri Augustini consonantiam, ecclesias vicinas servemus, quantum possumus, concordes et unitas, ideo ego promitto, pro viribus meis, vos et conventum vestrum, in quantum reliquis diebus meis potero, adiuvare ; et obsecro etiam a paternitate vestra quotidianum auxilium ac sustentationem, ne honor seu cultus divinus in ecclesia negligatur, et ecclesia mea in ruinam aut in manus secularium omnino perveniat. Impedit me tamen paupertas insuper, quoniam omnia claustra et bona spiritualia [sunt] in potestate sacratissimae regiae potentiae et manu suae Majestatis, quod ad regiae Maiestatis suae aulam etiam accedere non possum propter imbecillitatem corporis, quia ego quidem non habeo ullas impensas quibus a Sacratissima regia Majestate confirmationem meae illius rei observare pos- sem, ut sacratissima regia Majestas sua dignaretur, vel per se, vel per Sanctissimae Sedis Apostolicae nuntium, ecclesiam hanc meam vestro collegio aut monasterio etiam Sanctae Mariae in monte divi Caroli incorporare, vel tamdiu in custodiam dare, quo usque ex Ordine meo fratres futuri sint ! vel extiterint, qui divi- num cultum iterum in mea ecclesia et monasterio curare possint. Ideo rogo velut honorandum patrem et auxiliatorem meum, ut petita mea et praesentes promissiones meas ac me ipsum paterne acceptetis, simulque confirmationem a sacra regia Maiestate ve- stris sumptibus pelere el sinceriter haec omnia exequi dignemini. Quoniam exinde paternitati vestrae merces aeterna a Deo omni- potente est expectanda, et ego Deum assidue pro paternitate vestra rogabo usque ad ultimum diem vitae meae. Valeas in Domino, optime, et bonum ac paternum responsum cupio. Andreas Berckman, prior ecclesiae Beatae Mariae Virginis, alias in Botijcz, Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis. Pragae, Kayserlich-Königliches Statthalterei-Archiv : Fasciculus S. 141, Prag, Neustadt, Slup, nummer 4, subnummer 1. Pragae. 1554. Nicolaus, abbas monasterii B. Virginis in monte S. Caroli victum et ami- 1 Codex, sunt.
Strana 56
56 ctum patri Andreae se missurum, et apud imperatorem acturum ut ecclesiae B. Mariae inopiae provideat, promittit. Charissime pater et prior Andreas Beatae Mariae in Viridi, ac- ceptis scriptis tuis, animum tuum et benevolum conatum tuum satis intellexi, etc. et quidem fateor me inopiam tuam ecclesiae- que ruinam satis perspectam habuisse : propinquitas enim eccle- siae et Ordinis nostri sacra Regula, quin et frequens conversatio nostra id nescire non patiebatur. Maximum tamen est quod te anxium facit, quemadmodum confirmationem a S. R. M. petere huius rei queas, idque non immerito. Scio etenim curam esse non parvam quotidiani seu necessarii cultus divini, ecclesiaeque tuae ruinam in proximo adesse, sique ita perpendenda est causa, certe et ego sumptus timeo. Quoniam per praedecessorem meum monasterium nostrum admodum laceratum et ferme rebus om- nibus exutum inveni. quod multa cura et impensis vix tandem aliquantulum restauravi. Quibus accedit quod S. R. M. iis tempo- ribus maxime rebus aliis occupata est et in longinquissimis regionibus dignatur manere. Sed quia maius nihil sub sole est quam pietatis studium et religionis augmentum, ideo animi tui promptitudinem laudo, et quantum in me est, accepto quidem. Sed cum id ex regni consuetudine absque Regiae Maiestatis speciali consensu perficere nequeamus, ea de causa bono animo et Dei gratia auxiliatrice conabor sincero affectu apud S. R. M. causam hanc proponere, et laborare ut sua R. M. inopiae tuae. ac potius Ordini sacro et religioni clementissime consulere digne- tur. Et quidquid responsum fuerit, statim indicabo. Interea victum et amictum vel ad monasterium in dies mittam, si corporis vale- tudine impeditus ad mensam venire, ut hactenus, non potueris. Et missas, quantum per gratiam Dei fieri poterit. per me et alios fratres christianos celebrari curabo, nihil dubitans Deum omni- potentem sua gratia ineffabili tam pio tuo instituto clementissime affuturum. Nicolaus, abbas monasterii Beatae Mariae Virginis in monte divi Caroli, in Nova Civitate Pragensi. A tergo, alia manu : Servuli B. Mariae Virginis. Et rursus alia manu coaeva : Scribatur dominis Consiliariis Camerae regni, ut adiungant administratores ad consilium. Includatur. Pragae, K.-k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 1/4 Utraque epistola, eadem manu in parte recta duplicis folii scripta, videtur esse supplex petitio ad regem missa. Illi iunctae sunt infrascriptae litterae Fer- dinandi I.
56 ctum patri Andreae se missurum, et apud imperatorem acturum ut ecclesiae B. Mariae inopiae provideat, promittit. Charissime pater et prior Andreas Beatae Mariae in Viridi, ac- ceptis scriptis tuis, animum tuum et benevolum conatum tuum satis intellexi, etc. et quidem fateor me inopiam tuam ecclesiae- que ruinam satis perspectam habuisse : propinquitas enim eccle- siae et Ordinis nostri sacra Regula, quin et frequens conversatio nostra id nescire non patiebatur. Maximum tamen est quod te anxium facit, quemadmodum confirmationem a S. R. M. petere huius rei queas, idque non immerito. Scio etenim curam esse non parvam quotidiani seu necessarii cultus divini, ecclesiaeque tuae ruinam in proximo adesse, sique ita perpendenda est causa, certe et ego sumptus timeo. Quoniam per praedecessorem meum monasterium nostrum admodum laceratum et ferme rebus om- nibus exutum inveni. quod multa cura et impensis vix tandem aliquantulum restauravi. Quibus accedit quod S. R. M. iis tempo- ribus maxime rebus aliis occupata est et in longinquissimis regionibus dignatur manere. Sed quia maius nihil sub sole est quam pietatis studium et religionis augmentum, ideo animi tui promptitudinem laudo, et quantum in me est, accepto quidem. Sed cum id ex regni consuetudine absque Regiae Maiestatis speciali consensu perficere nequeamus, ea de causa bono animo et Dei gratia auxiliatrice conabor sincero affectu apud S. R. M. causam hanc proponere, et laborare ut sua R. M. inopiae tuae. ac potius Ordini sacro et religioni clementissime consulere digne- tur. Et quidquid responsum fuerit, statim indicabo. Interea victum et amictum vel ad monasterium in dies mittam, si corporis vale- tudine impeditus ad mensam venire, ut hactenus, non potueris. Et missas, quantum per gratiam Dei fieri poterit. per me et alios fratres christianos celebrari curabo, nihil dubitans Deum omni- potentem sua gratia ineffabili tam pio tuo instituto clementissime affuturum. Nicolaus, abbas monasterii Beatae Mariae Virginis in monte divi Caroli, in Nova Civitate Pragensi. A tergo, alia manu : Servuli B. Mariae Virginis. Et rursus alia manu coaeva : Scribatur dominis Consiliariis Camerae regni, ut adiungant administratores ad consilium. Includatur. Pragae, K.-k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 1/4 Utraque epistola, eadem manu in parte recta duplicis folii scripta, videtur esse supplex petitio ad regem missa. Illi iunctae sunt infrascriptae litterae Fer- dinandi I.
Strana 57
57 Viennæ. 1554, Junii 11. Ferdinandus imperator filio suo mandat ut ecclesiam B. Mariæ in Boticz in tutelam abbatis B. Mariæe in monte S. Caroli commendet. Ferdinandus, Dei gratia Romanorum, Hungariae, Bohemiae, etc. rex, infans Hispaniae, archidux Austriae et marchio Mora- viae, etc. Excellentissime princeps, fili noster. Qualem epistolam nobis abbas et conventus monasterii Matris Dei in Karlow Novae Civi- tatis Pragensis miserunt, humiliter petentes, ut ipsis monaste- rium Matris Dei, quod iuxta eos situm est et cujus prior recenter mortuus est, in tutelam commendare velimus, id caritas tua ex hac epistola latius intelliget. Etiam caritati tuae notum facimus, quod nos in eum modum, qui in eadem epistola expositus est, nisi alia causa in re sit, gratissime concedere dignati sumus et hac epistola concedimus. Ideo caritati tuae benevole et paterne mandamus, ut tua caritas vice nostra hoc ita exsequatur, et illud monasterium, cujus prior mortuus est, alteri monasterio in custodiam et tutelam dari iubeas. In hoc caritas tua paternam voluntatem nostram complebit, quia hoc admittere non inten- dimus, ut monasterium illud in manus saecularium veniat. Datum Viennæ, feria ii, die S. Barnabae, anno liiij" et impe- rii nostri romani xxiiij et aliorum decimo octavo. Ferdinandus, manu propria. Excellentissimo principi Ferdinando, archiduci Austriae, etc., filio nostro dilectissimo. Commendatio monasterii Boticze. Lingua bohemica. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 4/1. Pragae. 1554. Ab anno 1554, ab Ordinario loci, monasterium et ecclesia D. Annuntiatae con- credita sunt cuidam civi Kaltenhaler, et deinde Petro Libbenthaler, ea lege ut omnia sarta tectaque servarent. Novum inter veteris coenobii et ecclesiae. recenti velut fra- trum sanguine adhuc madentia totque funerum ex cinere fumi- gantia rudera, coenobium in Slup incoluere (Servitae) usque ad annum 1554, in quo coenobii ultimus prior erat pater Joannes. Berckmann. Ab illo autem anno et tempore, agente loci Ordinario, cuidam civi Kaltenhaler, et deinde Petro Libbenthaler fuit monasterium cum ecclesia Divae Annuntiatae cum agris concreditum ad cen-
57 Viennæ. 1554, Junii 11. Ferdinandus imperator filio suo mandat ut ecclesiam B. Mariæ in Boticz in tutelam abbatis B. Mariæe in monte S. Caroli commendet. Ferdinandus, Dei gratia Romanorum, Hungariae, Bohemiae, etc. rex, infans Hispaniae, archidux Austriae et marchio Mora- viae, etc. Excellentissime princeps, fili noster. Qualem epistolam nobis abbas et conventus monasterii Matris Dei in Karlow Novae Civi- tatis Pragensis miserunt, humiliter petentes, ut ipsis monaste- rium Matris Dei, quod iuxta eos situm est et cujus prior recenter mortuus est, in tutelam commendare velimus, id caritas tua ex hac epistola latius intelliget. Etiam caritati tuae notum facimus, quod nos in eum modum, qui in eadem epistola expositus est, nisi alia causa in re sit, gratissime concedere dignati sumus et hac epistola concedimus. Ideo caritati tuae benevole et paterne mandamus, ut tua caritas vice nostra hoc ita exsequatur, et illud monasterium, cujus prior mortuus est, alteri monasterio in custodiam et tutelam dari iubeas. In hoc caritas tua paternam voluntatem nostram complebit, quia hoc admittere non inten- dimus, ut monasterium illud in manus saecularium veniat. Datum Viennæ, feria ii, die S. Barnabae, anno liiij" et impe- rii nostri romani xxiiij et aliorum decimo octavo. Ferdinandus, manu propria. Excellentissimo principi Ferdinando, archiduci Austriae, etc., filio nostro dilectissimo. Commendatio monasterii Boticze. Lingua bohemica. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 4/1. Pragae. 1554. Ab anno 1554, ab Ordinario loci, monasterium et ecclesia D. Annuntiatae con- credita sunt cuidam civi Kaltenhaler, et deinde Petro Libbenthaler, ea lege ut omnia sarta tectaque servarent. Novum inter veteris coenobii et ecclesiae. recenti velut fra- trum sanguine adhuc madentia totque funerum ex cinere fumi- gantia rudera, coenobium in Slup incoluere (Servitae) usque ad annum 1554, in quo coenobii ultimus prior erat pater Joannes. Berckmann. Ab illo autem anno et tempore, agente loci Ordinario, cuidam civi Kaltenhaler, et deinde Petro Libbenthaler fuit monasterium cum ecclesia Divae Annuntiatae cum agris concreditum ad cen-
Strana 58
58 tum annos, ea lege ut absque tecto impluvium ab eiusmodi coeli inclementiis defenderent, sarta tecta conservarent. Quod magna cum cura semper praestiterunt, donec anno 1611, ingruente mili- tari Passaviensium procella,... quidquid ararum fenestrarumque sacrae aedi infuit, furore insanientis populi destructum et pes- sumdatum, omnino periit. HAMMERSCHMID, Prodromus gloriae Pragenae, p. 329. Pragae. 1556, Maii 15. Ferdinandus I Nicolaum, abbatem monasterii S. Caroli electum, confirmat, eique ecclesiam Matris Dei in Boticz sitam, cum hortis ad eam pertinentibus, illi ad beneplacitum proprium appropriat. Nos Ferdinandus per hanc epistolam omnibus nuntiamus quod honorabilis N. prior et conventus monasterii Matris Dei et S. Caroli, Ordinis Canonicorum Sancti Augustini, in Nova Civitate Pragensi positi, tempore praeterito unanimiter venerabilem pre- sbyterum Nicolaum confratrem suum abbatem recte elegerunt, et nos humiliter rogaverunt, ut etiam ad hoc consensum nostrum daremus et epistola regia eundem abbatem dignaremur confir- mare, ac etiam ut ecclesiam Matris Dei in Boticz. sub eodem monasterio sitam, cum hort is ad eam pertinentibus. eidem mona- sterio donare dignaremur. Nos autem huinsmodi humili petitioni inclinati et scientes dictum presbyterum Nicolaum dignum esse. cum bona deliberatione nostra, certa scientia, potestate regia in Bohemia, huic petitioni consensimus et hac epistola consentimus ; et eundem presbyterum Nicolaum in abbatem et rectorem dicti monasterii et ecclesiae Matris Dei, et omnium bonorum ad illud pertinentium, confirmamus ; atque illi et futuris abbatibus illius monasterii supra scriptam ecclesiam Matris Dei in Boticz, non longe ab eadem ecclesia sitam, cum hortis ad eam pertinentibus, usque ad voluntatem nostram regiam appropriare dignamur, ita ut illud monasterium et regula, etiam illud bonum (latifundium), prout praecipit lex huius regulae, in omnibus recte administret, et nullos excessus, qui contra Dominum Deum omnipotentem, contra privilegia et antiquos bonos usus essent, neque com- mittat, neque per alium committi patiatur; sed curet ut omnes in ordine stantes debito modo Domino Deo ad honorem et lau- dem serviant. Quapropter priori et conventui monasterii supra dicti et omnibus hominibus ad idem monasterium et ecclesiam Matris Dei pertinentibus, mandamus ut dicto sacerdoti Nicolao, tanquam abbati vestro a nobis constituto et confirmato. in omni- bus obediatis, neque ulla ei impedimenta faciatis, ut caveatis iram
58 tum annos, ea lege ut absque tecto impluvium ab eiusmodi coeli inclementiis defenderent, sarta tecta conservarent. Quod magna cum cura semper praestiterunt, donec anno 1611, ingruente mili- tari Passaviensium procella,... quidquid ararum fenestrarumque sacrae aedi infuit, furore insanientis populi destructum et pes- sumdatum, omnino periit. HAMMERSCHMID, Prodromus gloriae Pragenae, p. 329. Pragae. 1556, Maii 15. Ferdinandus I Nicolaum, abbatem monasterii S. Caroli electum, confirmat, eique ecclesiam Matris Dei in Boticz sitam, cum hortis ad eam pertinentibus, illi ad beneplacitum proprium appropriat. Nos Ferdinandus per hanc epistolam omnibus nuntiamus quod honorabilis N. prior et conventus monasterii Matris Dei et S. Caroli, Ordinis Canonicorum Sancti Augustini, in Nova Civitate Pragensi positi, tempore praeterito unanimiter venerabilem pre- sbyterum Nicolaum confratrem suum abbatem recte elegerunt, et nos humiliter rogaverunt, ut etiam ad hoc consensum nostrum daremus et epistola regia eundem abbatem dignaremur confir- mare, ac etiam ut ecclesiam Matris Dei in Boticz. sub eodem monasterio sitam, cum hort is ad eam pertinentibus. eidem mona- sterio donare dignaremur. Nos autem huinsmodi humili petitioni inclinati et scientes dictum presbyterum Nicolaum dignum esse. cum bona deliberatione nostra, certa scientia, potestate regia in Bohemia, huic petitioni consensimus et hac epistola consentimus ; et eundem presbyterum Nicolaum in abbatem et rectorem dicti monasterii et ecclesiae Matris Dei, et omnium bonorum ad illud pertinentium, confirmamus ; atque illi et futuris abbatibus illius monasterii supra scriptam ecclesiam Matris Dei in Boticz, non longe ab eadem ecclesia sitam, cum hortis ad eam pertinentibus, usque ad voluntatem nostram regiam appropriare dignamur, ita ut illud monasterium et regula, etiam illud bonum (latifundium), prout praecipit lex huius regulae, in omnibus recte administret, et nullos excessus, qui contra Dominum Deum omnipotentem, contra privilegia et antiquos bonos usus essent, neque com- mittat, neque per alium committi patiatur; sed curet ut omnes in ordine stantes debito modo Domino Deo ad honorem et lau- dem serviant. Quapropter priori et conventui monasterii supra dicti et omnibus hominibus ad idem monasterium et ecclesiam Matris Dei pertinentibus, mandamus ut dicto sacerdoti Nicolao, tanquam abbati vestro a nobis constituto et confirmato. in omni- bus obediatis, neque ulla ei impedimenta faciatis, ut caveatis iram
Strana 59
59 et indignationem nostram regiam. Ac etiam dicto abbati hanc eximiam gratiam facere et permissionem nostram ad hoc dare dignati sumus, ut ubicumque pretiosa vel bona ad idem mona- sterium pertinentia et quomodocumque alienata invenire potue- rit, in possessores licite invadat, et eos iure cogat et potestatem cogendi habeat, ut quidquid ita quolibet tempore assecuti fue- rint, iterum ad eandem ecclesiam et regulam approprient sine diminutione. In cuius rei testimonium sigillum nostrum regium huic episto- lae appendi iussimus. Datum in arce nostra Pragensi, feria vi post Ascensionem, anno 1556. Ferdinandus, m. p. Joachim de Nova Domo, S. R. Bohemiae Cancellarius, m. p. Lingua bohemica. Impressum in: Pameti Kostela Panny Marie na nebe vzate a sv Karla Velikelo, p. 224. Pragae, 1877, in-8°. Pragae. 1557, Januarii 26. Laurentius Sowa emit domum sitam in Boticz contra ecclesiam B. Virginis Mariae. Laurenlius Sowa coriarius emit pro se, Anna uxore, heredibus et successoribus suis, domum sitam in Boticz contra ecclesiam monasterii Sanctae Virginis Mariae, ab Andrea Krczky, pro centum sexagenis grossorum bohemicorum. Actum in consilio, feria iii postridie Sancti Pauli conversi, anno mdlvii. Lingua bohemica. Pragae, Stadt�Archiv : Liber contractuum, signatus 2193, f. 335°. 1577, Januarii 11. Maximilianus imperator supremo Camerario : Inscriptio in Tabulis terrae seu regni, cuiusdam introitus, a Magdalena Hradecky de Clicebus in villa Komvan in districtu Bunzlau donati. 1577, Montag nach St. Severin. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/15. Arx Pragensis. 1599, Augusti 23. Rudolphus imperator donat Reverendo patri Joanni Mirro, abbati monasterii Beatae Mariae Virginis et Sancti Caroli in Nova Civitate Pragensi, ecclesiam
59 et indignationem nostram regiam. Ac etiam dicto abbati hanc eximiam gratiam facere et permissionem nostram ad hoc dare dignati sumus, ut ubicumque pretiosa vel bona ad idem mona- sterium pertinentia et quomodocumque alienata invenire potue- rit, in possessores licite invadat, et eos iure cogat et potestatem cogendi habeat, ut quidquid ita quolibet tempore assecuti fue- rint, iterum ad eandem ecclesiam et regulam approprient sine diminutione. In cuius rei testimonium sigillum nostrum regium huic episto- lae appendi iussimus. Datum in arce nostra Pragensi, feria vi post Ascensionem, anno 1556. Ferdinandus, m. p. Joachim de Nova Domo, S. R. Bohemiae Cancellarius, m. p. Lingua bohemica. Impressum in: Pameti Kostela Panny Marie na nebe vzate a sv Karla Velikelo, p. 224. Pragae, 1877, in-8°. Pragae. 1557, Januarii 26. Laurentius Sowa emit domum sitam in Boticz contra ecclesiam B. Virginis Mariae. Laurenlius Sowa coriarius emit pro se, Anna uxore, heredibus et successoribus suis, domum sitam in Boticz contra ecclesiam monasterii Sanctae Virginis Mariae, ab Andrea Krczky, pro centum sexagenis grossorum bohemicorum. Actum in consilio, feria iii postridie Sancti Pauli conversi, anno mdlvii. Lingua bohemica. Pragae, Stadt�Archiv : Liber contractuum, signatus 2193, f. 335°. 1577, Januarii 11. Maximilianus imperator supremo Camerario : Inscriptio in Tabulis terrae seu regni, cuiusdam introitus, a Magdalena Hradecky de Clicebus in villa Komvan in districtu Bunzlau donati. 1577, Montag nach St. Severin. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/15. Arx Pragensis. 1599, Augusti 23. Rudolphus imperator donat Reverendo patri Joanni Mirro, abbati monasterii Beatae Mariae Virginis et Sancti Caroli in Nova Civitate Pragensi, ecclesiam
Strana 60
60 Beatae Mariae Virginis in Boticz nuncupatam, cum hortis ad eam pertinentibus. Datum in Arce Pragensi, feria secunda, quae erat vigilia S. Bartholomaei Apostoli anni 1599. Vide infra litteras Mathiae imperatoris, 23 Augusti 1615. Pragae. 1611, Februarii 15. Passavienses, una cum faece Novae Civitatis Pragensis, multa monasteria invadunt et spoliant, ac religiosos mactant : inter alia, monasterium Carloviense et S. Mariae in Boticz pessumdant. Dum anno Domini 1611. die Martis bacchanalium, milites Cae- sarei, dicti Passavienses. Parvam Partem Pragensem vi ingressi fuissent, tunc tumultuabatur faex Praegensis, maxime Novae Civitatis, monasteria invadebat, spoliabat, multos religiosos mactabat, el decanatum Wissehradensem tumultuantes invase- runt, omnia obvia diripuerunt. Anno 1611, die 15 Februarii, monasterium Carloviense a plebe Bohema haeretica. omnibus rebus tam ecclesiae quam conventus ablatis, spoliatum et devastatum est. In ecclesia clericum Mel- chiorem Hoffmann (mss habent, priorem), in ambitu conversum Andream Kober, in ipso triclinio abbatem Casparum, detruncatis pedibus manibusque, ac detracta pelle e vertice sacro, quo coro- nam pro more sacerdotum Romanae fidei gestare consuevi- mus, crudelissime ex odio fidei utique extremo, haeretici imma- nes interemerunt. Anno 1611, ingruente militari Passaviensium procella, quicquid ararum fenestrarumque sacrae aedi (D. Annuntiatae) infuit, furore insanientis populi destructum et pessumdatum, omnino periil (1). HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 311, 326, 329. Arx Pragensis. 1615, augusti 23. Mathias imperator renovat donationem ecclesiae S. Mariae in Boticz, mona- sterio B. Mariae in monte S. Caroli a Rudolpho imperatore factam Tenor privilegii ex bohemico in latinum translati de verbo ad verbum. Nos Mathias, Dei gratia electus Romanorum imperator sem- per augustus. Hungariae, Bohemiae, Dalmaline, Croatiae, etc. rex. archidux Austriae, marchio Moraviae. dux Silesiae. Notum facimus tenore praesentium universis, quod nobis humi- (1) Haec depraedatio verosimiliter eadem die qua monasterii Carloviensis, id est 15 Februarii, evenit.
60 Beatae Mariae Virginis in Boticz nuncupatam, cum hortis ad eam pertinentibus. Datum in Arce Pragensi, feria secunda, quae erat vigilia S. Bartholomaei Apostoli anni 1599. Vide infra litteras Mathiae imperatoris, 23 Augusti 1615. Pragae. 1611, Februarii 15. Passavienses, una cum faece Novae Civitatis Pragensis, multa monasteria invadunt et spoliant, ac religiosos mactant : inter alia, monasterium Carloviense et S. Mariae in Boticz pessumdant. Dum anno Domini 1611. die Martis bacchanalium, milites Cae- sarei, dicti Passavienses. Parvam Partem Pragensem vi ingressi fuissent, tunc tumultuabatur faex Praegensis, maxime Novae Civitatis, monasteria invadebat, spoliabat, multos religiosos mactabat, el decanatum Wissehradensem tumultuantes invase- runt, omnia obvia diripuerunt. Anno 1611, die 15 Februarii, monasterium Carloviense a plebe Bohema haeretica. omnibus rebus tam ecclesiae quam conventus ablatis, spoliatum et devastatum est. In ecclesia clericum Mel- chiorem Hoffmann (mss habent, priorem), in ambitu conversum Andream Kober, in ipso triclinio abbatem Casparum, detruncatis pedibus manibusque, ac detracta pelle e vertice sacro, quo coro- nam pro more sacerdotum Romanae fidei gestare consuevi- mus, crudelissime ex odio fidei utique extremo, haeretici imma- nes interemerunt. Anno 1611, ingruente militari Passaviensium procella, quicquid ararum fenestrarumque sacrae aedi (D. Annuntiatae) infuit, furore insanientis populi destructum et pessumdatum, omnino periil (1). HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 311, 326, 329. Arx Pragensis. 1615, augusti 23. Mathias imperator renovat donationem ecclesiae S. Mariae in Boticz, mona- sterio B. Mariae in monte S. Caroli a Rudolpho imperatore factam Tenor privilegii ex bohemico in latinum translati de verbo ad verbum. Nos Mathias, Dei gratia electus Romanorum imperator sem- per augustus. Hungariae, Bohemiae, Dalmaline, Croatiae, etc. rex. archidux Austriae, marchio Moraviae. dux Silesiae. Notum facimus tenore praesentium universis, quod nobis humi- (1) Haec depraedatio verosimiliter eadem die qua monasterii Carloviensis, id est 15 Februarii, evenit.
Strana 61
61 liter retulerit Reverendus pater Gregorius Link, abbas mona- sterii Beatae Mariae Virginis et Sancti Caroli in Nova Civitate Pragensi, protonotarius apostolicus, Ordinis Canonicorum Regu- larium Sancti Augustini, qualiter praedecessores sui, ex specia- libus gratiis imperatorum ac regum Bohemiae, eidem monasterio Carloviensi, pro meliori sustentatione, ecclesiam Beatae Mariae Virginis, in Boticz nuncupataimn. sub eodem monasterio sitam, cum hortis ad eam pertinentibus, donatam et impropriatam habuerint ; praesertim vero quod bulla et confirmatio super eadem ecclesia et hortis antecessori suo Reverendo patri Johan- ni Mirro, abbati eiusdem monasterii, a celeberrimae memoriae imperatore Rudolpho domino, fratre nostro charissimo, data sit, veluti fide digna eiusdem bullae copia id latius comprehendit, sub dato in arce Pragensi feria secunda, quae erat vigilia S. Bar- tholomaei apostoli, anni 1599. Quae bulla imperatoris Rudolphi siquidem. uti refert, in despoliatione et devastatione eiusdem monasterii, cum aliis privilegiis et rebus, sicut templi, ita quoque monasterii. ex eodem monasterio ablata est et exquiri nequit : idcirco supra nominatus abbas nos hac in re pro tutela vehe- menter rogavit, ut illi hanc talem eius ecclesiae et hortorum adiunctionem et adpropriationem concederemus. praecipue autem praelibatam bullam imperatoris Rudolphi renovare. et id omne quod in illa comprehenditur, confirmare dignaremur. Cuius humili petitioni clementer annuentes, talem bullam a celeberri- mae memoriae imperatore Rudolpho domino, fratre nostro cha- rissimo, suprascripto antecessori eiusdem abbatis super eamdem ecclesiam Beatae Mariae Virginis, in Boticz dictam, cum bona ratione, nostro certo scitu, et consilio fidelium nostrorum dilec- torum, ac potestate regia in Bohemia, renovare, et id omne quod in illa comprehenditur. confirmare -dignamur, hisque litteris nostris in omni eius tenore, locis, dictionibus et clausulis, non secus ac si de verbo ad verbum in hisce nostris litteris esset inscripta, renovamus et de novo modo confirmamus, volentes omnimode ut a nobis et futuris nostris regibus Bohemiae ac a quolibet hominum supra dictus abbas et monasterium Carlo- wiense in his nullatenus impediatur, mandantes omnibus subditis nostris omnis ordinis regni nostri Bohemiae, modernis et futu- ris, fidelibus nostris dilectis, ut praenominatum abbatem, con- ventum et monasterium in hac nostra approbatione, renovatione et confirmatione habeatis, teneatis et inviolabiliter nunc et in perpetuum observetis, nulla impedimenta in his facientes nec ab aliis fieri permittentes, sub poena irae et disgratiae nostrae et futurorum nostrorum regum Bohemiae.
61 liter retulerit Reverendus pater Gregorius Link, abbas mona- sterii Beatae Mariae Virginis et Sancti Caroli in Nova Civitate Pragensi, protonotarius apostolicus, Ordinis Canonicorum Regu- larium Sancti Augustini, qualiter praedecessores sui, ex specia- libus gratiis imperatorum ac regum Bohemiae, eidem monasterio Carloviensi, pro meliori sustentatione, ecclesiam Beatae Mariae Virginis, in Boticz nuncupataimn. sub eodem monasterio sitam, cum hortis ad eam pertinentibus, donatam et impropriatam habuerint ; praesertim vero quod bulla et confirmatio super eadem ecclesia et hortis antecessori suo Reverendo patri Johan- ni Mirro, abbati eiusdem monasterii, a celeberrimae memoriae imperatore Rudolpho domino, fratre nostro charissimo, data sit, veluti fide digna eiusdem bullae copia id latius comprehendit, sub dato in arce Pragensi feria secunda, quae erat vigilia S. Bar- tholomaei apostoli, anni 1599. Quae bulla imperatoris Rudolphi siquidem. uti refert, in despoliatione et devastatione eiusdem monasterii, cum aliis privilegiis et rebus, sicut templi, ita quoque monasterii. ex eodem monasterio ablata est et exquiri nequit : idcirco supra nominatus abbas nos hac in re pro tutela vehe- menter rogavit, ut illi hanc talem eius ecclesiae et hortorum adiunctionem et adpropriationem concederemus. praecipue autem praelibatam bullam imperatoris Rudolphi renovare. et id omne quod in illa comprehenditur, confirmare dignaremur. Cuius humili petitioni clementer annuentes, talem bullam a celeberri- mae memoriae imperatore Rudolpho domino, fratre nostro cha- rissimo, suprascripto antecessori eiusdem abbatis super eamdem ecclesiam Beatae Mariae Virginis, in Boticz dictam, cum bona ratione, nostro certo scitu, et consilio fidelium nostrorum dilec- torum, ac potestate regia in Bohemia, renovare, et id omne quod in illa comprehenditur. confirmare -dignamur, hisque litteris nostris in omni eius tenore, locis, dictionibus et clausulis, non secus ac si de verbo ad verbum in hisce nostris litteris esset inscripta, renovamus et de novo modo confirmamus, volentes omnimode ut a nobis et futuris nostris regibus Bohemiae ac a quolibet hominum supra dictus abbas et monasterium Carlo- wiense in his nullatenus impediatur, mandantes omnibus subditis nostris omnis ordinis regni nostri Bohemiae, modernis et futu- ris, fidelibus nostris dilectis, ut praenominatum abbatem, con- ventum et monasterium in hac nostra approbatione, renovatione et confirmatione habeatis, teneatis et inviolabiliter nunc et in perpetuum observetis, nulla impedimenta in his facientes nec ab aliis fieri permittentes, sub poena irae et disgratiae nostrae et futurorum nostrorum regum Bohemiae.
Strana 62
62 In huius teslimonium sigillum nostrum imperiale et regium hisce litteris appendi mandavimus. Datum in Arce nostra Pragensi, sabato in vigilia Sancti Bar- tholomaei Apostoli, anno Domini millesimo sexcentesimo decimo quinto, regnorum nostrorum imperii quarto, Hungariae septimo, Bohemiae quinto. Mathias. Bohuslaw de Michalowitz. Pragae, Bibliotheca Universitatis : Codex signatus II. B. 17, doc. 23. — Codex ille continet collectanea transsumpta documentorum, ad Trebonae (Wittingau), S. Caroli (Carlhof), S. Nicolai, S. Procopii, etc., monasteria pertinentium, annis 1367-1721. Idem documentum legitur in codice II. B. 13, n° 73 ; et in fine : “Collatum cum antiqua sic intitulata translatione privilegii Mathiae imperatoris... 25 Sep- tembris 1721, per Wenceslaum Maximilianum L. Lochowsky, notarium publi- cum. „ Restauratio. Pragae. 1615, Octobris 17. Pater Joseph Maria Suarez, cum forte Pragae diverteret, monasterium quod- dam invenit, cui prae foribus erat stemma Ordinis Servorum B. Mariae. Jucundum posteris continget, opinor, hoc etiam ipsis comper- tum esse, quod P. Joseph Maria Suarez, eremita Ordinis nostri, sacerdos Italus quidem, sed ex Hispania oriundus, hoc anno [1615] mense Octobri Pragae in Bohemia deprehendit. Cum pater iste ibidem forte diverteret (1), die 17 Octobris praefati, monasterium quoddam invenit, cui prae foribus (2) erat Religionis nostrae Ser- vorum Beatae Virginis stemma. Ac veritalis assequendae studio- sus, chronicon Bohemiae revolvens, in eo comperit mentionem fieri de hoc nostro monasterio his praecisis verbis ... Ad quae pater Joseph Maria praefatus statim subdit in litteris ad Gianium, eo tempore, anno scilicet 1615, quando Pragae morabatur, mona- 4 Sequitur latine textus Hagecii infra, p. 65, referendus. (1) Ut supra, p. 11, dixi, Pater Suarez Pragam sese contulerat, ab imperatrice Anna Austriaca arcessitus, ut ei Tertii Ordinis Servorum habitum imponeret. (2) Non prae foribus, sed in pulpito erat illud stemma : vide infra epistolam ipsius patris Suarez.
62 In huius teslimonium sigillum nostrum imperiale et regium hisce litteris appendi mandavimus. Datum in Arce nostra Pragensi, sabato in vigilia Sancti Bar- tholomaei Apostoli, anno Domini millesimo sexcentesimo decimo quinto, regnorum nostrorum imperii quarto, Hungariae septimo, Bohemiae quinto. Mathias. Bohuslaw de Michalowitz. Pragae, Bibliotheca Universitatis : Codex signatus II. B. 17, doc. 23. — Codex ille continet collectanea transsumpta documentorum, ad Trebonae (Wittingau), S. Caroli (Carlhof), S. Nicolai, S. Procopii, etc., monasteria pertinentium, annis 1367-1721. Idem documentum legitur in codice II. B. 13, n° 73 ; et in fine : “Collatum cum antiqua sic intitulata translatione privilegii Mathiae imperatoris... 25 Sep- tembris 1721, per Wenceslaum Maximilianum L. Lochowsky, notarium publi- cum. „ Restauratio. Pragae. 1615, Octobris 17. Pater Joseph Maria Suarez, cum forte Pragae diverteret, monasterium quod- dam invenit, cui prae foribus erat stemma Ordinis Servorum B. Mariae. Jucundum posteris continget, opinor, hoc etiam ipsis comper- tum esse, quod P. Joseph Maria Suarez, eremita Ordinis nostri, sacerdos Italus quidem, sed ex Hispania oriundus, hoc anno [1615] mense Octobri Pragae in Bohemia deprehendit. Cum pater iste ibidem forte diverteret (1), die 17 Octobris praefati, monasterium quoddam invenit, cui prae foribus (2) erat Religionis nostrae Ser- vorum Beatae Virginis stemma. Ac veritalis assequendae studio- sus, chronicon Bohemiae revolvens, in eo comperit mentionem fieri de hoc nostro monasterio his praecisis verbis ... Ad quae pater Joseph Maria praefatus statim subdit in litteris ad Gianium, eo tempore, anno scilicet 1615, quando Pragae morabatur, mona- 4 Sequitur latine textus Hagecii infra, p. 65, referendus. (1) Ut supra, p. 11, dixi, Pater Suarez Pragam sese contulerat, ab imperatrice Anna Austriaca arcessitus, ut ei Tertii Ordinis Servorum habitum imponeret. (2) Non prae foribus, sed in pulpito erat illud stemma : vide infra epistolam ipsius patris Suarez.
Strana 63
63 sterium illud ab abbate quodam Praemonstratensi (1) possideri, nec ibi reditus aliquos esse, sed parvulam tantum ecclesiam, cum dirutum iampridem fuisset ab Hussitis monasterium, anno nimi- rum 1420, uti notissimum est ex historia P. Augustini Romer, lib. 5, cap. 14. ALOYSIUS GARBI, Annales Servorum Beatae Mariae Virginis, t. H. p. 439. — Vide litteras eiusdem P. Suarez statim referendas. (Eniponte. 1616, Aprilis 16. Frater Joseph Maria Suarez Archangelo Giani scribit se Pragae invenisse ecclesiam antiquam Servorum, sed locum esse desolatum. Sperat imperatorem aliam ecclesiam melius sitam Ordini donaturum. JHESUS MARIA. Molto Reverendo Padre in Christo Osservantissimo. Sono stato aspettando un pezzo gl'origini della Religione nostra, che V.P. s'è degnata mandarmi, perchè, essendo di nuovo entrata qua in Germania, desideravo farli fare in tudesco, acciò questa nazzione ancor lei habbi cognizione dell'antichità e frutto che per altri tempi ha fatto in queste parti. Et ora in breve m'in- gegnerò di farla tradurre, come anco di cercare dove sono stati luoghi di essa. Ma è tanto difficile il ritrovar simil cosa, che l’ho quasi per impossibile ; et bisognerebbe andare in persona in queste città, dove anco in molte sono padroni gli eretici, e non vogliono dar luce di simil cosa; che quello che ritrovai a Praga, fu per la gran diligenza che facemmo, e finalmente ritrovammo ancora l'arme propria della Religione che si usa oggi, nel pul- pito, con il millesimo di quando fu fondata quella chiesa. E nella Cronica di Boemia, tradotta anco in tudesco, ritrovammo, che era un convento de frati de Servi, fondato e messa la prima pietra da un tal Carlo Imperatore ; ma hormai quasi rovinato, benchè il sito vi sia;e se l'avessimo voluto riavere, si poteva; ma non metteva il conto, per esser in luogo fuor di mano, et in mezzo agl'eretici, e di già rovinato. E però giudicammo meglio il lasciarlo e con migliore occasione haverne un altro in miglior luogo, che pure Sua Maestà dell' Imperatore me l'ha promesso, e con sua lettera, dopo che sono ritornato qui, me l’ha confermato. Cosi il cercare in altri luoghi di Germania, dove noi habbiamo (1) Ab abbate Canonicorum Regularium S.Augustini monasterii Carloviensis, non autem ab abbate Praemonstratensi, possidebatur monasterium Servorum. Vide supra, p. 54-62.
63 sterium illud ab abbate quodam Praemonstratensi (1) possideri, nec ibi reditus aliquos esse, sed parvulam tantum ecclesiam, cum dirutum iampridem fuisset ab Hussitis monasterium, anno nimi- rum 1420, uti notissimum est ex historia P. Augustini Romer, lib. 5, cap. 14. ALOYSIUS GARBI, Annales Servorum Beatae Mariae Virginis, t. H. p. 439. — Vide litteras eiusdem P. Suarez statim referendas. (Eniponte. 1616, Aprilis 16. Frater Joseph Maria Suarez Archangelo Giani scribit se Pragae invenisse ecclesiam antiquam Servorum, sed locum esse desolatum. Sperat imperatorem aliam ecclesiam melius sitam Ordini donaturum. JHESUS MARIA. Molto Reverendo Padre in Christo Osservantissimo. Sono stato aspettando un pezzo gl'origini della Religione nostra, che V.P. s'è degnata mandarmi, perchè, essendo di nuovo entrata qua in Germania, desideravo farli fare in tudesco, acciò questa nazzione ancor lei habbi cognizione dell'antichità e frutto che per altri tempi ha fatto in queste parti. Et ora in breve m'in- gegnerò di farla tradurre, come anco di cercare dove sono stati luoghi di essa. Ma è tanto difficile il ritrovar simil cosa, che l’ho quasi per impossibile ; et bisognerebbe andare in persona in queste città, dove anco in molte sono padroni gli eretici, e non vogliono dar luce di simil cosa; che quello che ritrovai a Praga, fu per la gran diligenza che facemmo, e finalmente ritrovammo ancora l'arme propria della Religione che si usa oggi, nel pul- pito, con il millesimo di quando fu fondata quella chiesa. E nella Cronica di Boemia, tradotta anco in tudesco, ritrovammo, che era un convento de frati de Servi, fondato e messa la prima pietra da un tal Carlo Imperatore ; ma hormai quasi rovinato, benchè il sito vi sia;e se l'avessimo voluto riavere, si poteva; ma non metteva il conto, per esser in luogo fuor di mano, et in mezzo agl'eretici, e di già rovinato. E però giudicammo meglio il lasciarlo e con migliore occasione haverne un altro in miglior luogo, che pure Sua Maestà dell' Imperatore me l'ha promesso, e con sua lettera, dopo che sono ritornato qui, me l’ha confermato. Cosi il cercare in altri luoghi di Germania, dove noi habbiamo (1) Ab abbate Canonicorum Regularium S.Augustini monasterii Carloviensis, non autem ab abbate Praemonstratensi, possidebatur monasterium Servorum. Vide supra, p. 54-62.
Strana 64
64 havuto luoghi, è cosa molto difficile, e bisognerebbe andare in cia- scuna città, trovar le scrilture di quella, et haver molta pratica e cognizione sicura della lingua. Tuttavolta non mancherò di far qualche diligenza, che io sappia; e venendomi a notizzia cosa alcuna, ne darò particolare conto alla P. V., desiderando servirla si in questo come in ogni altro particolare..... Intanto andrò procurando d'informarmi bene del principio e fondamento di questi monasteri, eretti qui da questa Serenissima Arciduchessa (1), e poi ne darò la relazzione ch'ella desidera..... M'è dispiaciuto sommamente che non si trovi la vita del nostro Padre S. Filippo, poichè qui ogni giorno m'è fatto instanza di haverla da questi novitii et altri, che vorrebbero sapere le virtù del loro capo. Et io havevo fatto pensiero di supplicarne la P. V. me la mandassi. Ma dicendomi che non si trova, non so che mi dire; solo la prego nondimeno, che se ci fussi qualche cosa, me la mandi, perchè, come dico, sarà e di frutto et honor nostro, e ne farò fare subito traduzzione in tudesco. Che è quanto per adesso mi occorre. Di nuovo facendoli reverenza e pregandoli dal Signore Iddio ogni vero bene in questa vita e nell'altra l'eterna gloria, salu- tando tutti cotesti Reverendi Padri Maestri e Superiori, et a tutti dedicandomi per figliuolo. D'Ispruck, alli 16 di Aprile 1616. Di V. P. Molto Reverenda Humil servo nel Signore. Fra Giuseppe Maria, eremita, de Servi. Il P. Priore F. Antonio Maria fa reverenza alla P. V. ancor egli, sicome tutt i di cuore facciamo. A tergo : Al Molto Reverendo Padre in Christo Ossmo. il Padre Maestro Arcangelo Giani de Servi di Ma Ve, Nel convento della Nunziata, Fiorenza. Archivum Ordinis Servorum: Filza I. Conventi, f. 71. (Eniponte. 1616, Maii 28. Pater Suarez Archangelo Giani mittit textum Chronici Bohemici de monaste- rio Pragensi Servorum B. Mariae. JHESUS MARIA Molto Reverendo Padre in Christo Colendissimo. Ho indugiato fino adesso a scrivere a V. P. Molto Revda, per (1) Venerabilis Anna Juliana, Restauratrix Ordinis Servorum in Austria. Vide supra, p. 10.
64 havuto luoghi, è cosa molto difficile, e bisognerebbe andare in cia- scuna città, trovar le scrilture di quella, et haver molta pratica e cognizione sicura della lingua. Tuttavolta non mancherò di far qualche diligenza, che io sappia; e venendomi a notizzia cosa alcuna, ne darò particolare conto alla P. V., desiderando servirla si in questo come in ogni altro particolare..... Intanto andrò procurando d'informarmi bene del principio e fondamento di questi monasteri, eretti qui da questa Serenissima Arciduchessa (1), e poi ne darò la relazzione ch'ella desidera..... M'è dispiaciuto sommamente che non si trovi la vita del nostro Padre S. Filippo, poichè qui ogni giorno m'è fatto instanza di haverla da questi novitii et altri, che vorrebbero sapere le virtù del loro capo. Et io havevo fatto pensiero di supplicarne la P. V. me la mandassi. Ma dicendomi che non si trova, non so che mi dire; solo la prego nondimeno, che se ci fussi qualche cosa, me la mandi, perchè, come dico, sarà e di frutto et honor nostro, e ne farò fare subito traduzzione in tudesco. Che è quanto per adesso mi occorre. Di nuovo facendoli reverenza e pregandoli dal Signore Iddio ogni vero bene in questa vita e nell'altra l'eterna gloria, salu- tando tutti cotesti Reverendi Padri Maestri e Superiori, et a tutti dedicandomi per figliuolo. D'Ispruck, alli 16 di Aprile 1616. Di V. P. Molto Reverenda Humil servo nel Signore. Fra Giuseppe Maria, eremita, de Servi. Il P. Priore F. Antonio Maria fa reverenza alla P. V. ancor egli, sicome tutt i di cuore facciamo. A tergo : Al Molto Reverendo Padre in Christo Ossmo. il Padre Maestro Arcangelo Giani de Servi di Ma Ve, Nel convento della Nunziata, Fiorenza. Archivum Ordinis Servorum: Filza I. Conventi, f. 71. (Eniponte. 1616, Maii 28. Pater Suarez Archangelo Giani mittit textum Chronici Bohemici de monaste- rio Pragensi Servorum B. Mariae. JHESUS MARIA Molto Reverendo Padre in Christo Colendissimo. Ho indugiato fino adesso a scrivere a V. P. Molto Revda, per (1) Venerabilis Anna Juliana, Restauratrix Ordinis Servorum in Austria. Vide supra, p. 10.
Strana 65
65 poter pure mandarli la relazzione della chiesa che trovammo a Praga, e l'ho cavata dalle Chroniche di Boemia tradotte in tudesco, nella quale lingua gli mando qui, incluse sotto, le parole precise, tradotte pure in italiano, e mi sarà gratissimo siano con- forme al suo desiderio. Cosi se in altro io la potessi servire, mi troverà prontissimo. Quanto al ritrovare se in altri luogli habbiamo havuto mona- steri, so, si come lei meglio di me sa, che ne habbiamo havuti in molte città di questi paesi ; ma è quasi impossibile ritrovarne vestigio, come per un'altra mia gli scrissi, mentre gli eretici gli hanno distrutti, se non si andassi in persona e cercassi minu- tamente ; benchè, facendo questo, ancora credo sarebbe molto difficultoso. Del particolare che ha fatto questa Serenissima Arciduchessa per la nostra Religione, tanto di fabbriche come altre cose, n'ha perfetta cognizione il padre fra Lelio da Milano, che s'è trovato qui in sul bel principio di quando S. A. pigliò infino l’habito; e di già so che ne faceva minuta relazzione per mandarla a V. P. Gli ho scritto di qui che di grazia lo faccia; e se lei gli vorrà replicare, poichè si trova costi tanto vicino, credo ne haverà perfetta informazzione e satisfazzione. E questo è quanto gli posso dire. Nel resto me gl'offero di tutto cuore, e la prego a comandarmi e salutare tutti cotesti Reve- rendi Padri Maestri ed altri, con il P. Maestro Serafino et il P. fra Evangelista. Et a lei prego dal Signore Iddio il colmo d'ogni suo maggior contento. D'Ispruch, alli 28 di Maggio 1616. Di V. P. Molto Reverenda humil servo nel Signore, Fra Giuseppe Maria, eremita, de Servi. 1360. Kaiser Carl der vierdten, diser zeit künig in Behaim, auss andacht in vigilia Maria Verkindigung uundterm Visheradt zur Prag in der Neustadt, daselbst an dem orth Natrauitzku uber dem flislein Botiz genant, in kloster bauen, leget auch selbst mit seinen eignen handen, am gemelten tag, den ersten stain. In welches kloster sechs brüder gefuert uund Diener der Muetter des Herren Christi genant, auch von Kaiser mit erlichen einko- men versehen, uundt besonders priviligiert worden. Dis hab ich den sibenden ochtober anno 1615 zu Prag auss der behömischen Kronick gezogen (1). Che in lingua italiana vuol dire : (1) Haec extracta sunt ex prima editione Sandel anni 1596. Vide supra, p. 23.
65 poter pure mandarli la relazzione della chiesa che trovammo a Praga, e l'ho cavata dalle Chroniche di Boemia tradotte in tudesco, nella quale lingua gli mando qui, incluse sotto, le parole precise, tradotte pure in italiano, e mi sarà gratissimo siano con- forme al suo desiderio. Cosi se in altro io la potessi servire, mi troverà prontissimo. Quanto al ritrovare se in altri luogli habbiamo havuto mona- steri, so, si come lei meglio di me sa, che ne habbiamo havuti in molte città di questi paesi ; ma è quasi impossibile ritrovarne vestigio, come per un'altra mia gli scrissi, mentre gli eretici gli hanno distrutti, se non si andassi in persona e cercassi minu- tamente ; benchè, facendo questo, ancora credo sarebbe molto difficultoso. Del particolare che ha fatto questa Serenissima Arciduchessa per la nostra Religione, tanto di fabbriche come altre cose, n'ha perfetta cognizione il padre fra Lelio da Milano, che s'è trovato qui in sul bel principio di quando S. A. pigliò infino l’habito; e di già so che ne faceva minuta relazzione per mandarla a V. P. Gli ho scritto di qui che di grazia lo faccia; e se lei gli vorrà replicare, poichè si trova costi tanto vicino, credo ne haverà perfetta informazzione e satisfazzione. E questo è quanto gli posso dire. Nel resto me gl'offero di tutto cuore, e la prego a comandarmi e salutare tutti cotesti Reve- rendi Padri Maestri ed altri, con il P. Maestro Serafino et il P. fra Evangelista. Et a lei prego dal Signore Iddio il colmo d'ogni suo maggior contento. D'Ispruch, alli 28 di Maggio 1616. Di V. P. Molto Reverenda humil servo nel Signore, Fra Giuseppe Maria, eremita, de Servi. 1360. Kaiser Carl der vierdten, diser zeit künig in Behaim, auss andacht in vigilia Maria Verkindigung uundterm Visheradt zur Prag in der Neustadt, daselbst an dem orth Natrauitzku uber dem flislein Botiz genant, in kloster bauen, leget auch selbst mit seinen eignen handen, am gemelten tag, den ersten stain. In welches kloster sechs brüder gefuert uund Diener der Muetter des Herren Christi genant, auch von Kaiser mit erlichen einko- men versehen, uundt besonders priviligiert worden. Dis hab ich den sibenden ochtober anno 1615 zu Prag auss der behömischen Kronick gezogen (1). Che in lingua italiana vuol dire : (1) Haec extracta sunt ex prima editione Sandel anni 1596. Vide supra, p. 23.
Strana 66
66 1360. L'Imperatore Carlo 4°, in questo tempo Re di Boemia, per devozzione la vigilia dell' Annunzziazione della Madonna, sotto al Viscerato in Praga nella Città Nuova, quivi in questo istesso luogo nominato Natravitzcu, sopra un fiumicello chiamato Botiz, nell' edificio d’un monastero, con le sue proprie mani, l'istesso giorno sopradetto dell’ Annunziazione, messe la prima pietra. Nel qual monastero condusse sei frati chiamati Servi della Madre del Nostro Signore Giesù Christo. Ancora fu dal- l’istesso imperatore provisto di honorevoli entrate, e di singolari privilegii dotato. Questo tutto notai io e cavai dalle Chroniche di Boemia, alli 7 di Ottobre 1615 in Praga. Questo è quanto gli posso dire, e mi sarà grato che lei ne cavi quello che desidera. Saluti, quando gli scrive o lo vede, il nostro caro Padre fra Gabriello. Detto fra Giuseppe Maria. A tergo : Al Molto Rdo Padre in Christo Colmo, Padre Maestro Arcangiolo Giani de Servi di Maria. Alla Nunziata, Fiorenza. Archivum Ordinis: A. Filza I, Conventi, f. 70. Romae. 1625, Septembris 5,8. Rev. Patri Sosteneo Odonio Alexandrino dantur litterae patentes, quibus creatur Prior conventus Pragae recipiendi. Datur etiam participatio bonorum Ordinis imperatori Ferdinando II, domino J. B. Gramaio, et principi Michaeli Adolpho de Althan. Die 8 Septembris 1625. Datae fuerunt litterae patentes R. P. magistro Sostenneo de Alexandria, quibus creatur prior conventus recipiendi Pragae, et facultas secum ducendi fratres ex Italia, qui erunt necessarii pro illo conventu, ipsis non renitentibus, et recipiendi ad habi- tum, servatis servandis. Die v Septembris 1625. Participatio bonorum Religionis sacrae Caesareae Maiestati, necnon Illmo ac Revmo D. Joanni Baptistae Gramaio, et Illmo atque Exemo principi Michaeli Adolpho, comiti de Althan. Et Illmus praedictus Gramaius factus est procurator Religionis ad reci- pienda monasteria in Germania. Archivum Ordinis : Regestum Generalis Borghi (1), f. 220 : vol 234X170 mm., 253 foliorum. (1) Pater magister Henrieus Antonius Burgus a Castro Novo, die 17 Maii 1625
66 1360. L'Imperatore Carlo 4°, in questo tempo Re di Boemia, per devozzione la vigilia dell' Annunzziazione della Madonna, sotto al Viscerato in Praga nella Città Nuova, quivi in questo istesso luogo nominato Natravitzcu, sopra un fiumicello chiamato Botiz, nell' edificio d’un monastero, con le sue proprie mani, l'istesso giorno sopradetto dell’ Annunziazione, messe la prima pietra. Nel qual monastero condusse sei frati chiamati Servi della Madre del Nostro Signore Giesù Christo. Ancora fu dal- l’istesso imperatore provisto di honorevoli entrate, e di singolari privilegii dotato. Questo tutto notai io e cavai dalle Chroniche di Boemia, alli 7 di Ottobre 1615 in Praga. Questo è quanto gli posso dire, e mi sarà grato che lei ne cavi quello che desidera. Saluti, quando gli scrive o lo vede, il nostro caro Padre fra Gabriello. Detto fra Giuseppe Maria. A tergo : Al Molto Rdo Padre in Christo Colmo, Padre Maestro Arcangiolo Giani de Servi di Maria. Alla Nunziata, Fiorenza. Archivum Ordinis: A. Filza I, Conventi, f. 70. Romae. 1625, Septembris 5,8. Rev. Patri Sosteneo Odonio Alexandrino dantur litterae patentes, quibus creatur Prior conventus Pragae recipiendi. Datur etiam participatio bonorum Ordinis imperatori Ferdinando II, domino J. B. Gramaio, et principi Michaeli Adolpho de Althan. Die 8 Septembris 1625. Datae fuerunt litterae patentes R. P. magistro Sostenneo de Alexandria, quibus creatur prior conventus recipiendi Pragae, et facultas secum ducendi fratres ex Italia, qui erunt necessarii pro illo conventu, ipsis non renitentibus, et recipiendi ad habi- tum, servatis servandis. Die v Septembris 1625. Participatio bonorum Religionis sacrae Caesareae Maiestati, necnon Illmo ac Revmo D. Joanni Baptistae Gramaio, et Illmo atque Exemo principi Michaeli Adolpho, comiti de Althan. Et Illmus praedictus Gramaius factus est procurator Religionis ad reci- pienda monasteria in Germania. Archivum Ordinis : Regestum Generalis Borghi (1), f. 220 : vol 234X170 mm., 253 foliorum. (1) Pater magister Henrieus Antonius Burgus a Castro Novo, die 17 Maii 1625
Strana 67
67 1626, ante Februarii 4. Libellus supplex fratris Odonii Alexandrini, imperatorem nomine Prioris Generalis Ordinis Servorum B. Mariae rogantis ut eosdem Servos ad recupe- randa antiqua sua monasteria, quorum elenchus traditur, adiuvare dignetur. Sacra Cesarea Maestà. La protettione et il zelo, che sempre ha mostrato e mostra l'augustissima Casa Austria verso la santa fede catholica e che hoggidi specialmente regna nell’invittissimo petto de V. S. C. Maestà, come a tutto il mondo è noto, si rispetto all'estirpatione dell'eresie et espulsione d'eretici, come per il progresso che fanno le sante religioni nelle provincie e regni a V. S. C. Maestà soggetti, hanno data arra a fra Sostegno d'Alessandria de l'Or- dine de' Servi di Maria sempre Vergine, mandato dal suo Padre Generale, d'ordine del Summo Pontifice e con lettere dell’is- tesso, a nome della sua Religione humilmente supplicare V. S. C. Maestà per le viscere di Giesu Christo e per i meriti della Regina del Cielo, Protetrice de V. S. C. Maestà e di tutta Casa Austria, voglia degnarsi con l'innata clementissima sua gentilezza favo- rire la Religione dei poveri Servi di Maria, acciò possi ricuperare li monasteri che già havea nella Germania, ma per rispetto delli eretici abandonati, overo favorirla d'altri monasteri. Che, oltre farà cosa degna di C. Maestà e gratissima all'Imperatrice del Cielo, anco la sopradetta Religione de' Servi di Maria, che man- darà padri d'esempio e dottrina per giovamento dell'anime, li haverà perpetua obligatione, e sicome ha fatto sino al presente, non mancarà anco per l'avenire di pregare per la conservatione di V. S. C. Maestà. Quam Deus, etc. A tergo : Nomina monasteriorum in Germania (1), ab impera- toribus et aliis personis piis donata supradictae Religioni Servo- rum B. M. semper Virginis : Conventus D. Annunciatae de Praga. Conventus S. Mariae in civitate de Linz. Prior Generalis electus, 21 Februarii 1630 in officio mortuus : vir quidem doctrina praestans, eximius orator, auditorum animos ad meliorem frugem efficacissime convertens, in Universitate primum Ticinensi, deinde Pisana insignis cathedra- ticus. Dum autem Prioris Generalis officio fungeretur, Ordinis decori et incre- mento maxime intentus, litterarum et theologiae studia, morum reformationem, disciplinae regularis splendorem viriliter promovit. (1) De monasteriis illis vide Monumenta, t. 1, p. 113-125.
67 1626, ante Februarii 4. Libellus supplex fratris Odonii Alexandrini, imperatorem nomine Prioris Generalis Ordinis Servorum B. Mariae rogantis ut eosdem Servos ad recupe- randa antiqua sua monasteria, quorum elenchus traditur, adiuvare dignetur. Sacra Cesarea Maestà. La protettione et il zelo, che sempre ha mostrato e mostra l'augustissima Casa Austria verso la santa fede catholica e che hoggidi specialmente regna nell’invittissimo petto de V. S. C. Maestà, come a tutto il mondo è noto, si rispetto all'estirpatione dell'eresie et espulsione d'eretici, come per il progresso che fanno le sante religioni nelle provincie e regni a V. S. C. Maestà soggetti, hanno data arra a fra Sostegno d'Alessandria de l'Or- dine de' Servi di Maria sempre Vergine, mandato dal suo Padre Generale, d'ordine del Summo Pontifice e con lettere dell’is- tesso, a nome della sua Religione humilmente supplicare V. S. C. Maestà per le viscere di Giesu Christo e per i meriti della Regina del Cielo, Protetrice de V. S. C. Maestà e di tutta Casa Austria, voglia degnarsi con l'innata clementissima sua gentilezza favo- rire la Religione dei poveri Servi di Maria, acciò possi ricuperare li monasteri che già havea nella Germania, ma per rispetto delli eretici abandonati, overo favorirla d'altri monasteri. Che, oltre farà cosa degna di C. Maestà e gratissima all'Imperatrice del Cielo, anco la sopradetta Religione de' Servi di Maria, che man- darà padri d'esempio e dottrina per giovamento dell'anime, li haverà perpetua obligatione, e sicome ha fatto sino al presente, non mancarà anco per l'avenire di pregare per la conservatione di V. S. C. Maestà. Quam Deus, etc. A tergo : Nomina monasteriorum in Germania (1), ab impera- toribus et aliis personis piis donata supradictae Religioni Servo- rum B. M. semper Virginis : Conventus D. Annunciatae de Praga. Conventus S. Mariae in civitate de Linz. Prior Generalis electus, 21 Februarii 1630 in officio mortuus : vir quidem doctrina praestans, eximius orator, auditorum animos ad meliorem frugem efficacissime convertens, in Universitate primum Ticinensi, deinde Pisana insignis cathedra- ticus. Dum autem Prioris Generalis officio fungeretur, Ordinis decori et incre- mento maxime intentus, litterarum et theologiae studia, morum reformationem, disciplinae regularis splendorem viriliter promovit. (1) De monasteriis illis vide Monumenta, t. 1, p. 113-125.
Strana 68
68 Con. S. Mariae de Gandavo. Con. S. Mariae de Hallis in Saxonia. Con. de Guterborch in Saxonia. Con. S. Bartholomaei extra muros Passoviae. Con. Alberstadii cum alia ecclesia parochiali. Con. Ortus celi apud Hortusen' cum alia parochiali. Con. S. Stephani de Erphordia cum aliis septem ecclesiis parochialibus sibi annexis. Con. de Landesbergh cum alia parochiali. Con. de Vach, prope fluvium Wesere. Con. Randemburg. Con. S. Mariae Servorum Germesheim. Con. Ortus Mariae in Turingia. Con. S. Mariae Vallis piae, dioec. Bambergen. Con. S. Augustini civitatis Monasterien. Con. S. Mariae de Embda, Phrisiae Orientalis. Con. S. Martini de Badrach, dioec. Treviren. Con. S. Joannis, dioec. Spiren. Con. S. Wilelmi Bambergae. Con. S. Mariae de platea Althan', civitatis Wesphaliae. Con. S. Joannis Baptistae in agro Neuburgensi'. Con. Vallis Mariae de Schornsheim. Con. de Asmetet. Con. Francfordiae ad Oderam. Con. SS. Felicis et Fortunati de Colonia. Con. Cordigiani (?) de Istria‘ (?). Con. SS. Gervasii et Protasii et Martini de Labaco. Et etiam multa alia monasteria. Haec Religio floret in tota Italia, in Hispania, in Francia et in aliis provinciis; antiquitus florebat quoque in Germania. Nunc vero iterum incipit florere sub augustissimis auspiciis domus Austriacae: Oeniponti enim Archiducissa Anna tria donavit monasteria huic Religioni, duo mulierum et unum patrum. Moniales sunt septuaginta, exceptis famulis et famula- bus ; patres sunt viginti octo. In Waldrast prope Motram“ anno praeterito Serenissimus Leopoldus aedificavit unum monaste- rium, ibique sunt duodecim patres. Hanc Austriacam familiam Deus Opt. Max. pro felici statu S. Romanae Ecclesiae incolumem diu servet, tueatur, defendat et protegat. Amen. 1Lege, Nordhausen. — 2 Codex, Men. — 5 Codex, Albargenti. — 4 Nomina legi nequeunt. — 3 Lege, Matrei.
68 Con. S. Mariae de Gandavo. Con. S. Mariae de Hallis in Saxonia. Con. de Guterborch in Saxonia. Con. S. Bartholomaei extra muros Passoviae. Con. Alberstadii cum alia ecclesia parochiali. Con. Ortus celi apud Hortusen' cum alia parochiali. Con. S. Stephani de Erphordia cum aliis septem ecclesiis parochialibus sibi annexis. Con. de Landesbergh cum alia parochiali. Con. de Vach, prope fluvium Wesere. Con. Randemburg. Con. S. Mariae Servorum Germesheim. Con. Ortus Mariae in Turingia. Con. S. Mariae Vallis piae, dioec. Bambergen. Con. S. Augustini civitatis Monasterien. Con. S. Mariae de Embda, Phrisiae Orientalis. Con. S. Martini de Badrach, dioec. Treviren. Con. S. Joannis, dioec. Spiren. Con. S. Wilelmi Bambergae. Con. S. Mariae de platea Althan', civitatis Wesphaliae. Con. S. Joannis Baptistae in agro Neuburgensi'. Con. Vallis Mariae de Schornsheim. Con. de Asmetet. Con. Francfordiae ad Oderam. Con. SS. Felicis et Fortunati de Colonia. Con. Cordigiani (?) de Istria‘ (?). Con. SS. Gervasii et Protasii et Martini de Labaco. Et etiam multa alia monasteria. Haec Religio floret in tota Italia, in Hispania, in Francia et in aliis provinciis; antiquitus florebat quoque in Germania. Nunc vero iterum incipit florere sub augustissimis auspiciis domus Austriacae: Oeniponti enim Archiducissa Anna tria donavit monasteria huic Religioni, duo mulierum et unum patrum. Moniales sunt septuaginta, exceptis famulis et famula- bus ; patres sunt viginti octo. In Waldrast prope Motram“ anno praeterito Serenissimus Leopoldus aedificavit unum monaste- rium, ibique sunt duodecim patres. Hanc Austriacam familiam Deus Opt. Max. pro felici statu S. Romanae Ecclesiae incolumem diu servet, tueatur, defendat et protegat. Amen. 1Lege, Nordhausen. — 2 Codex, Men. — 5 Codex, Albargenti. — 4 Nomina legi nequeunt. — 3 Lege, Matrei.
Strana 69
69 A tergo, eadem manu: Alla Sacra Cesarea Maestà, la Religione de' Servi di Maria Vergine. In medio, alia manu : Includatur. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 4/2. — Documentum sine die aut anno, sed litteris sequentibus anterius. Viennae. 1626, Februarii 4. Ferdinandus II Ernesto de Harrach, archiepiscopo Pragensi (1), scribit quos- dam religiosos ex Ordine Servorum B. Mariae supplicem libellum sibi dedisse, ut monasterium et ecclesiam suam Pragensem ipsis reddi iubeat. Eum rogat ut inquirat quaenam olim fuerit Servorum ecclesia. Ferdinand der Ander, von Gottes Gnaden Erwehlter Römi- scher Kaijser, auch zu Hungarn und Böheimb König, etc. Hochwurdiger Furst, lieber Getreuert ! Demnach sich bei Uns etzliche geistliche des heiligen Ordens B. Mariae Virginis durch ein demüttiges suppliciren, so wir unsern verordneten Statthaltern daselbsten zue geschickt gehor- samblichen angemeldet undt gebetten. Wir geruheten die gene- digste verordnung zue thun, dass gedachtem heiligen Orden ein kloster oder kirchen, so dieselbe vor jahren inne gehabt, wiederumb imgeraumbet werden möchte, undt aber uns, wie es damit bewandt, keine wissenschaft beywohnet. Als ist hiermit unser genedigister befelch, dass du allen fleisses nachforschen lassest, ob auch wo und welcher enden derglei- chen closter oder kirchen in unserer statt Prag zue finden und wer dieselbte anjeczo besitze, untz nachmals deinen bericht und guetachten, wie nemblich die gedachten Ordenssleuth in Kaijser- lichen gnaden zue bescheiden sein möchten, auf unsere König- liche Behemische Hoff Cantzlei einschickest. Massen due bestes wol zu thuen und daran unseren genedigsten willen und Meinung zuwolbringen waist. Undt wir verbleiben dir im übrigen mit gnaden jederzeit wolgewogen. 1Hic in margine : An den Prager Erzbischof Ernst von Harrach. (1) Ernestus Adalbertus comes ab Harrach, 4 Novembris 1598 natus, in semi- nario Germanico Romae educatus, Gregorii XV camerarius, anno 1623 creatus archiepiscopus Pragensis, 11 Januarii 1626 cardinalis presbyter tituli S. Mariae in Thermis sive Angelorum factus, 1665 episcopus Tridentinus. Per quadraginta quatuor annos Pragensem ecclesiam gubernavit, decem millibus presbyterorum sacros ordines contulit, sexcentas ecclesias consecravit, et Bohemiam ab haeresi purgavit. Largissimas quotidie pauperibus eleemosynas distribuebat. Dum Roma ab electione Clementis IX rediret, 25 Octobris 1667 Viennae obiit et ibidem in ecclesia aulica S. Augustini apud PP. Augustinianos Discalceatos sepultus est. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 519, 520.
69 A tergo, eadem manu: Alla Sacra Cesarea Maestà, la Religione de' Servi di Maria Vergine. In medio, alia manu : Includatur. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 4/2. — Documentum sine die aut anno, sed litteris sequentibus anterius. Viennae. 1626, Februarii 4. Ferdinandus II Ernesto de Harrach, archiepiscopo Pragensi (1), scribit quos- dam religiosos ex Ordine Servorum B. Mariae supplicem libellum sibi dedisse, ut monasterium et ecclesiam suam Pragensem ipsis reddi iubeat. Eum rogat ut inquirat quaenam olim fuerit Servorum ecclesia. Ferdinand der Ander, von Gottes Gnaden Erwehlter Römi- scher Kaijser, auch zu Hungarn und Böheimb König, etc. Hochwurdiger Furst, lieber Getreuert ! Demnach sich bei Uns etzliche geistliche des heiligen Ordens B. Mariae Virginis durch ein demüttiges suppliciren, so wir unsern verordneten Statthaltern daselbsten zue geschickt gehor- samblichen angemeldet undt gebetten. Wir geruheten die gene- digste verordnung zue thun, dass gedachtem heiligen Orden ein kloster oder kirchen, so dieselbe vor jahren inne gehabt, wiederumb imgeraumbet werden möchte, undt aber uns, wie es damit bewandt, keine wissenschaft beywohnet. Als ist hiermit unser genedigister befelch, dass du allen fleisses nachforschen lassest, ob auch wo und welcher enden derglei- chen closter oder kirchen in unserer statt Prag zue finden und wer dieselbte anjeczo besitze, untz nachmals deinen bericht und guetachten, wie nemblich die gedachten Ordenssleuth in Kaijser- lichen gnaden zue bescheiden sein möchten, auf unsere König- liche Behemische Hoff Cantzlei einschickest. Massen due bestes wol zu thuen und daran unseren genedigsten willen und Meinung zuwolbringen waist. Undt wir verbleiben dir im übrigen mit gnaden jederzeit wolgewogen. 1Hic in margine : An den Prager Erzbischof Ernst von Harrach. (1) Ernestus Adalbertus comes ab Harrach, 4 Novembris 1598 natus, in semi- nario Germanico Romae educatus, Gregorii XV camerarius, anno 1623 creatus archiepiscopus Pragensis, 11 Januarii 1626 cardinalis presbyter tituli S. Mariae in Thermis sive Angelorum factus, 1665 episcopus Tridentinus. Per quadraginta quatuor annos Pragensem ecclesiam gubernavit, decem millibus presbyterorum sacros ordines contulit, sexcentas ecclesias consecravit, et Bohemiam ab haeresi purgavit. Largissimas quotidie pauperibus eleemosynas distribuebat. Dum Roma ab electione Clementis IX rediret, 25 Octobris 1667 Viennae obiit et ibidem in ecclesia aulica S. Augustini apud PP. Augustinianos Discalceatos sepultus est. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 519, 520.
Strana 70
70 Geben in Unserer statt Wien, den vierten monatstag Februarii im sechzehenhundert sechsundzwanzigsten, Unserer Reiche des Römischen im siebendten, des Hungarischen im achten und des Behemischen im neundten jahr Ferdinandt, m. p. Ad mandatum S. C. Mis proprium Otto v. Nostitz, m. p. Archiv. archiepiscop. Pragens. Registrata fasc. IV (1614-1627). Originale. Pragae, Landes-Archiv, Transumptum — In illo Archivo Regni, exstant trans- sumpta, perpicue scripta, instrumentorum quae in Archivo archiepiscopatus asservantur. Originale huius instrumenti, absente archiepiscopatus Archivista, videre non potui. Romae. 1626, Februarii 14. Urbanus VIII imperatorem Ferdinandum hortatur dare operam ut ad vetera sua coenobia in Germania Servitae reducantur. 1626, Martii. Die 7a transmissae fuerunt litterae SSmi Domini nostri ad Cae- saream Majestatem, tenoris infrascripti : Urbanus Pontifex Maximus Papa VIII. Charissime in Christo Fili noster, salutem et apostolicam bene- dictionem. Religiosae Servitarum familiae usque adeo conciliasse dicitur amorem Germaniae admiranda beati Philippi Benitii sanctimo- nia et eloquentia, ut ea provincia existimans se ita patefacere vias religioni et domicilia virtutibus, triginta septem monasteria ejus Ordinis sacerdotibus exstruxerit. Sed ecclesiasticos posses- sores iampridem de domo Domini illinc deturbavit haeresis et bellum. Nunc autem perfrui illi cupiunt beneficio clementiae Omnipotentis, et Caesareae victoriae fructu. Triumphavit per Majestatem tuam religio de impietate; et divitias, quas devoravit, cogitur haeresis evomere. Digna cura est majestate religiosissimi victoris dare operam, ut ad vetera coenobia expulsi sacerdotes Servitae reducantur. Testari autem voluimus gratissima Nobis fore omnia officia, quibus piam eorum voluntatem Caesarea authoritas armabit. Illi autem illuc viros ablegabunt, quorum doctrina et sanctimonia habeatur lumen populorum, et solatium sit Majestati tuae, cui Apostolicam benedictionem amantissime impertimur.
70 Geben in Unserer statt Wien, den vierten monatstag Februarii im sechzehenhundert sechsundzwanzigsten, Unserer Reiche des Römischen im siebendten, des Hungarischen im achten und des Behemischen im neundten jahr Ferdinandt, m. p. Ad mandatum S. C. Mis proprium Otto v. Nostitz, m. p. Archiv. archiepiscop. Pragens. Registrata fasc. IV (1614-1627). Originale. Pragae, Landes-Archiv, Transumptum — In illo Archivo Regni, exstant trans- sumpta, perpicue scripta, instrumentorum quae in Archivo archiepiscopatus asservantur. Originale huius instrumenti, absente archiepiscopatus Archivista, videre non potui. Romae. 1626, Februarii 14. Urbanus VIII imperatorem Ferdinandum hortatur dare operam ut ad vetera sua coenobia in Germania Servitae reducantur. 1626, Martii. Die 7a transmissae fuerunt litterae SSmi Domini nostri ad Cae- saream Majestatem, tenoris infrascripti : Urbanus Pontifex Maximus Papa VIII. Charissime in Christo Fili noster, salutem et apostolicam bene- dictionem. Religiosae Servitarum familiae usque adeo conciliasse dicitur amorem Germaniae admiranda beati Philippi Benitii sanctimo- nia et eloquentia, ut ea provincia existimans se ita patefacere vias religioni et domicilia virtutibus, triginta septem monasteria ejus Ordinis sacerdotibus exstruxerit. Sed ecclesiasticos posses- sores iampridem de domo Domini illinc deturbavit haeresis et bellum. Nunc autem perfrui illi cupiunt beneficio clementiae Omnipotentis, et Caesareae victoriae fructu. Triumphavit per Majestatem tuam religio de impietate; et divitias, quas devoravit, cogitur haeresis evomere. Digna cura est majestate religiosissimi victoris dare operam, ut ad vetera coenobia expulsi sacerdotes Servitae reducantur. Testari autem voluimus gratissima Nobis fore omnia officia, quibus piam eorum voluntatem Caesarea authoritas armabit. Illi autem illuc viros ablegabunt, quorum doctrina et sanctimonia habeatur lumen populorum, et solatium sit Majestati tuae, cui Apostolicam benedictionem amantissime impertimur.
Strana 71
71 Datum Romae apud S. Petrum, die 14 Februarii, anno Domini 1626, pontificatus nostri anno III. Archivum Ordinis : Regestum generalis Borghi, f. 220". — Impressa in Anna- libus, t. II, p. 573. Originale non inveni. Eniponte. 1626, 7 Aprilis. Leopoldus, archidux Austriae, amore erga Servos Beatae Mariae ductus, fratri suo imperatori Ferdinando II scribit, illique fratrem Suarez eiusque socios com- mendat. Interea dilatandi Ordinis per Germaniam magis in dies studio- sis patribus et in primaria urbe Viennae coenobium excitare cupientibus, ad causam hanc urgendam missi eo fuere ex Italia patres, qui Viennensis coenobii fundamenta vel aperirent, vel ut haec tandem aliquando aperiri possent, cum assensu Caesaris Ferdinandi huius nominis Secundi clementissime primum impe- tranda investigarent... Qui primo tentaret opus fuit P. M. Soste- neus Odonius Alexandrinus, cui pro hoc negotio non mediocriter arduo gravissimum addidit momentum Serenissimus Leopoldus, Archidux Austriae, Tyroleos dominus, Caesaris frater germanus, benignissimis Sosteneum roborans litteris, datis 6 Idus Aprilis hoc anno, ad augustum fratrem suum Ferdinandum perferendis, quarum is erat tenor : Se nimirum eo minus voluisse officio suo Servis Deiparae hoc rogantibus deesse, quo ampliori religionis affectu in eum Ordi- nem se ferri animadverterat, qui B. Virginis Servorum nomen sibi ac professionem habeat, ejusque cultum sublimiori quodam modo amplectatur. Pauculis vero interpositis, subdit, varias qui- dem fuisse in hoc Ordine difficultates, eas tamen Prioris Generalis solertia ac zelo,immo ipsius Summi Pontificis auctoritate ita esse compositas, ut quoad eius profectum nil dubitandum supersit. Sosteneum proxime secutus, P. Josephus Maria Suarez ex ere- mo Montis Senarii, una cum F. Cosmo, clerico diacono, et F. Lau- rentio Romano laico professo, Viennam contendens, idem Ordinis negotium promoturus dependenter a praedicto P. Sosteneo, tan- quam rerum gerendarum peritia atque solertia longe magis praedito, alias ab eodem Archiduce literas ejusdem tenoris impetravit. Quibus omnibus in literis potissimum hoc erat scri- bendi motivum, quod scilicet Oeniponte, aeque ac in aliis nonnul- lis Italiae locis perfectior quaedam vivendi regula Ordinem Ser- vorum commendet, quae illum sanctiori sensu, quam hactenus vulgo credebatur, secularibus acceptum reddat : e quorum numero ipse quoque sit; ac propterea, spe maxima fretus, se
71 Datum Romae apud S. Petrum, die 14 Februarii, anno Domini 1626, pontificatus nostri anno III. Archivum Ordinis : Regestum generalis Borghi, f. 220". — Impressa in Anna- libus, t. II, p. 573. Originale non inveni. Eniponte. 1626, 7 Aprilis. Leopoldus, archidux Austriae, amore erga Servos Beatae Mariae ductus, fratri suo imperatori Ferdinando II scribit, illique fratrem Suarez eiusque socios com- mendat. Interea dilatandi Ordinis per Germaniam magis in dies studio- sis patribus et in primaria urbe Viennae coenobium excitare cupientibus, ad causam hanc urgendam missi eo fuere ex Italia patres, qui Viennensis coenobii fundamenta vel aperirent, vel ut haec tandem aliquando aperiri possent, cum assensu Caesaris Ferdinandi huius nominis Secundi clementissime primum impe- tranda investigarent... Qui primo tentaret opus fuit P. M. Soste- neus Odonius Alexandrinus, cui pro hoc negotio non mediocriter arduo gravissimum addidit momentum Serenissimus Leopoldus, Archidux Austriae, Tyroleos dominus, Caesaris frater germanus, benignissimis Sosteneum roborans litteris, datis 6 Idus Aprilis hoc anno, ad augustum fratrem suum Ferdinandum perferendis, quarum is erat tenor : Se nimirum eo minus voluisse officio suo Servis Deiparae hoc rogantibus deesse, quo ampliori religionis affectu in eum Ordi- nem se ferri animadverterat, qui B. Virginis Servorum nomen sibi ac professionem habeat, ejusque cultum sublimiori quodam modo amplectatur. Pauculis vero interpositis, subdit, varias qui- dem fuisse in hoc Ordine difficultates, eas tamen Prioris Generalis solertia ac zelo,immo ipsius Summi Pontificis auctoritate ita esse compositas, ut quoad eius profectum nil dubitandum supersit. Sosteneum proxime secutus, P. Josephus Maria Suarez ex ere- mo Montis Senarii, una cum F. Cosmo, clerico diacono, et F. Lau- rentio Romano laico professo, Viennam contendens, idem Ordinis negotium promoturus dependenter a praedicto P. Sosteneo, tan- quam rerum gerendarum peritia atque solertia longe magis praedito, alias ab eodem Archiduce literas ejusdem tenoris impetravit. Quibus omnibus in literis potissimum hoc erat scri- bendi motivum, quod scilicet Oeniponte, aeque ac in aliis nonnul- lis Italiae locis perfectior quaedam vivendi regula Ordinem Ser- vorum commendet, quae illum sanctiori sensu, quam hactenus vulgo credebatur, secularibus acceptum reddat : e quorum numero ipse quoque sit; ac propterea, spe maxima fretus, se
Strana 72
72 Viennae, aeque ac Oeniponte, religiosis suae legis tenacissimis coenobium curasse. Annales Servorum, t. II, p. 573. — Originale non inveni. Pragae. 1626, Aprilis 29. Princeps Carolus de Lichtenstein (1), gubernator Pragensis, scribit imperatori Ferdinando de ecclesiola in Boticz, quae Ordinis Beatae Virginis olim fuerat. Vide litteras Ferdinandi II statim referendas. Pragae. 1626, Maii 15. Gubernator civitatis Pragensis ad imperatorem Ferdinandum II de ecclesia Servorum S. Mariae rursus scribit. Vide infra litteras Ferdinandi II, 7 Junii. Viennae. 1626, Maii 29. Ferdinandus II principi Carolo de Lichtenstein scribit ut ecclesiam B. Mariae in Boticz Servis S. Mariae reddi iubeat, ac simul suggerat quomodo abbati S. Caroli subveniri possit. Ferdinandt, etc. Hochgeborner Oheimb, Fürst, lieber Getreuer. Was Du Unnss von 29 Aprilis jüngst verflossen, wegen des kirchleins, so in der Neuen Statt Prag, da selbsten im thal zwischen dem Wysche- radt und dem kloster Karlshoft am bach Botitz gelegen, und vor dieser zeitt dem heyligen Orden Beatae Mariae Virginis zuesten- dig gewesen, in gehorsamb berichtest, das ist Unnss umbständ- lichen referirt und vorbracht worden. Wan wir dan beij so gestalten sachen, und da gedachtes kirchlein gemelten heyl. Orden einmahl zustendig gewesen, gnedigst nicht sehen oder befinden konnen, mit wass fueg oder billigkeit es dem selbigen Orden vorenthalten werden könne ; gleichwol aber auch nicht gern wissen wollten, das der Abbt aufm Carlshoft in manglung deren dannenhero gehabbten underhaltung nothleiden und der Gottesdienst, wie vor allen dingen billig ist, in dem ihme anver- trauten kloster underlassen werden solte. Also haben wir d. L. hiermit gnädigst anbefehlen wollen, das (1) Post mortem Adami de Sternberg, supremi regni Bohemiae burggravii, 10 Aprilis 1623 mortui, vacavit dignitas haec usque ad 14 Martii 1627, quando electus est Adamus de Waldstein : illo temporis intervallo, regni gubernator fuit princeps Carolus de Lichtenstein, Aurei Velleris eques. HAMMERSCHMID, Pro- dromus, p. 718.
72 Viennae, aeque ac Oeniponte, religiosis suae legis tenacissimis coenobium curasse. Annales Servorum, t. II, p. 573. — Originale non inveni. Pragae. 1626, Aprilis 29. Princeps Carolus de Lichtenstein (1), gubernator Pragensis, scribit imperatori Ferdinando de ecclesiola in Boticz, quae Ordinis Beatae Virginis olim fuerat. Vide litteras Ferdinandi II statim referendas. Pragae. 1626, Maii 15. Gubernator civitatis Pragensis ad imperatorem Ferdinandum II de ecclesia Servorum S. Mariae rursus scribit. Vide infra litteras Ferdinandi II, 7 Junii. Viennae. 1626, Maii 29. Ferdinandus II principi Carolo de Lichtenstein scribit ut ecclesiam B. Mariae in Boticz Servis S. Mariae reddi iubeat, ac simul suggerat quomodo abbati S. Caroli subveniri possit. Ferdinandt, etc. Hochgeborner Oheimb, Fürst, lieber Getreuer. Was Du Unnss von 29 Aprilis jüngst verflossen, wegen des kirchleins, so in der Neuen Statt Prag, da selbsten im thal zwischen dem Wysche- radt und dem kloster Karlshoft am bach Botitz gelegen, und vor dieser zeitt dem heyligen Orden Beatae Mariae Virginis zuesten- dig gewesen, in gehorsamb berichtest, das ist Unnss umbständ- lichen referirt und vorbracht worden. Wan wir dan beij so gestalten sachen, und da gedachtes kirchlein gemelten heyl. Orden einmahl zustendig gewesen, gnedigst nicht sehen oder befinden konnen, mit wass fueg oder billigkeit es dem selbigen Orden vorenthalten werden könne ; gleichwol aber auch nicht gern wissen wollten, das der Abbt aufm Carlshoft in manglung deren dannenhero gehabbten underhaltung nothleiden und der Gottesdienst, wie vor allen dingen billig ist, in dem ihme anver- trauten kloster underlassen werden solte. Also haben wir d. L. hiermit gnädigst anbefehlen wollen, das (1) Post mortem Adami de Sternberg, supremi regni Bohemiae burggravii, 10 Aprilis 1623 mortui, vacavit dignitas haec usque ad 14 Martii 1627, quando electus est Adamus de Waldstein : illo temporis intervallo, regni gubernator fuit princeps Carolus de Lichtenstein, Aurei Velleris eques. HAMMERSCHMID, Pro- dromus, p. 718.
Strana 73
73 sie die verordnung thue, damit den gedachten Ordensleuthen mehr angerechtes kirchlein sambt allem deme, was von alters darzur gehörig gewesen, eingeraumbt werde ; beynebens aber auch auff mittel gedenke und Unnss dieselbten durch gehorsam- stes guettachten an die hand gebe, wie etwa gedachten Abbten aufm Carlshoft in anderweg so viel einkombens als er von diesem kirchlein gehabt, verschaffet, und der Gottesdienst selbi- gen orts in stättem gebrauch erhalten und befordert werden möchte. Wassen d. L. Unserem zu deroselbste gestelten gnedig- sten vertrauen nach bestes wol zu thuen und daran Unsern gnedigsten wolgefelligsten willen und meinung zu volbringen wissen werden, dero wir in ubrigen mit Kaijserlichen und Königlichen Gnaden jederzeilh wol bey gethan verbleiben. Geben in Unser statt Wien, den neunundzwanzigsten tag des monats Maij im 1626, unsserer Reiche, des Römischen im 7, des Hungarischen im 8 und des Böheimbischen im 9 Yahr. Ferdinandt, m. p. Ad mandatum S. C. M. proprium, Sdenco Ad., princeps de Lobcowiz, S.R. Bohemiae Cancellarius. Ad mandatum Sac. Cae. Maiestatis proprium Otto V. Nostiz. A tergo: Copia Kayserl. Schreibens an Furstliche Gnaden Fur- sten von Lichtenstein. Diploma illud inclusum est in folio in quo legitur : Der Löblichen Böhemischen Kammer umbnachrichtung willen zue zustellen. Appositum est sigillum principis de Lichtenstein : CAROLUS D. G. DUX OPPA ET CARNORIN DE LIECHTENSTEIN. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv : S. 141, 4/2. — Transsumptum: Pragae, Bibliotheca Universitatis, Codex II. B. 12, n. 74. Codex ille transsumpta docu- mentorum ad monasterium S. Caroli (Karlov) spectantium, continet. — Impres- sum in opere : Pameti Kostelo Panny Marie... p. 226. Viennae. 1626, Junii 7. Ferdinandus II iubet gubernatorem Pragac curare ut ecclesia B.Mariae in Boticz patri Sosteneo Odonio de Alexandria et patri Johanni de Sermeto,Ordinis Servorum, restituatur ; ac simul ipsum rogat ut suggerat media quibus abbati Carlocuriensi tot proventus assignari possint quot ex dicta ecclesia percipiebat. Copia litterarum sacrae Caesareae Majestatis ad gubernatorem Pragae, e germano in latinum conversa: Quod nobis per litteras tuas die 15 Maij praeteriti de ecclesia
73 sie die verordnung thue, damit den gedachten Ordensleuthen mehr angerechtes kirchlein sambt allem deme, was von alters darzur gehörig gewesen, eingeraumbt werde ; beynebens aber auch auff mittel gedenke und Unnss dieselbten durch gehorsam- stes guettachten an die hand gebe, wie etwa gedachten Abbten aufm Carlshoft in anderweg so viel einkombens als er von diesem kirchlein gehabt, verschaffet, und der Gottesdienst selbi- gen orts in stättem gebrauch erhalten und befordert werden möchte. Wassen d. L. Unserem zu deroselbste gestelten gnedig- sten vertrauen nach bestes wol zu thuen und daran Unsern gnedigsten wolgefelligsten willen und meinung zu volbringen wissen werden, dero wir in ubrigen mit Kaijserlichen und Königlichen Gnaden jederzeilh wol bey gethan verbleiben. Geben in Unser statt Wien, den neunundzwanzigsten tag des monats Maij im 1626, unsserer Reiche, des Römischen im 7, des Hungarischen im 8 und des Böheimbischen im 9 Yahr. Ferdinandt, m. p. Ad mandatum S. C. M. proprium, Sdenco Ad., princeps de Lobcowiz, S.R. Bohemiae Cancellarius. Ad mandatum Sac. Cae. Maiestatis proprium Otto V. Nostiz. A tergo: Copia Kayserl. Schreibens an Furstliche Gnaden Fur- sten von Lichtenstein. Diploma illud inclusum est in folio in quo legitur : Der Löblichen Böhemischen Kammer umbnachrichtung willen zue zustellen. Appositum est sigillum principis de Lichtenstein : CAROLUS D. G. DUX OPPA ET CARNORIN DE LIECHTENSTEIN. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv : S. 141, 4/2. — Transsumptum: Pragae, Bibliotheca Universitatis, Codex II. B. 12, n. 74. Codex ille transsumpta docu- mentorum ad monasterium S. Caroli (Karlov) spectantium, continet. — Impres- sum in opere : Pameti Kostelo Panny Marie... p. 226. Viennae. 1626, Junii 7. Ferdinandus II iubet gubernatorem Pragac curare ut ecclesia B.Mariae in Boticz patri Sosteneo Odonio de Alexandria et patri Johanni de Sermeto,Ordinis Servorum, restituatur ; ac simul ipsum rogat ut suggerat media quibus abbati Carlocuriensi tot proventus assignari possint quot ex dicta ecclesia percipiebat. Copia litterarum sacrae Caesareae Majestatis ad gubernatorem Pragae, e germano in latinum conversa: Quod nobis per litteras tuas die 15 Maij praeteriti de ecclesia
Strana 74
74 in Nova Civitate Pragensi, in valle media inter Vischrade et coenobium de Carlshoff ad torrentem Potisch sita, et spectante ad sacrum Ordinem Servorum B. M. V., obedienter indicasti, id ipsum nobis fideliter cum omnibus circumstantiis relatum et pro- positum fuit. Cum itaque nos, rebus ita constitutis, dictam eccle- siam dicto sacro Ordini semel donatam et ad ipsum spectantem, non videamus ab illo ulla ratione, titulo, aut jure posse aut debere alienari, aut ipsis repetentibus denegari, interim tamen illibenter intellexerimus, quod abbas Carlocuriensis laboret defectu medio- rum ad substentationem religiosorum suorum, ita ut ob id cessare deberet in suo monasterio cultus divinus; utrique clementer consulere volentes, ordinamus dilectioni tuae, ut quamprimum post hanc ordinationem receptam, patri magistro Sosteneo ab Alexandria et patri Joanni de Sermeto dicti Ordinis dictam suam ecclesiam restitui cures cum omnibus suis appendiciis, et perti- nentiis, et bonis, quaecumque ad illam ab omni antiquitate spec- tasse reperientur ; et nihilominus suggerat nobis media alia, qui- bus possimus compensare dictum Abbatem, assignando ei alibi tantum in proventibus, quantum ex dicta ecclesia annuatim per- cepit, ut cultus divinus in suo monasterio melius possit conti- nuari. Facietque in hoc devotio tua, prout de eadem clementer confidimus, omne bonum officium, et clementissimum nostrum beneplacitum, et expressam voluntatem, cui vicissim gratiam nostram imperialem et regiam impartimur. Datum Viennae, die 7 Junii 1626. Archivum Ordinis: Regestum Generalis Borghi, f. 221. — Impressum in Annalibus, t. II, p. 573. 1626, Julii 21. Datur participatio bonorum Religionis principi Adalberto Lobkowicz. Julii 1626. Die 21. Participatio privilegiorum Religionis in spiritualibus facta Illmo ac Excmo principi Skenconi Adalberto, sacri Romani Imperii principi, et rectori domus Lobkovicianae, equiti aurei velleris, sacrae Caesareae Majestatis Intimo Consiliario, Came- rario et supremo regni Bohemiae Cancellario, etc. Archivum Ordinis: Regestum Henrici Burgi, f. 221. 1626, Septembris 19. Princeps Carolus de Lichtenstein Michaeli praefecto Novae Civitatis Pragen- sis mandat, ut omnes proventus, qui olim ad ecclesiam B. Mariae in Boticz spec- tabant, Servis S. Mariae restituendos curet.
74 in Nova Civitate Pragensi, in valle media inter Vischrade et coenobium de Carlshoff ad torrentem Potisch sita, et spectante ad sacrum Ordinem Servorum B. M. V., obedienter indicasti, id ipsum nobis fideliter cum omnibus circumstantiis relatum et pro- positum fuit. Cum itaque nos, rebus ita constitutis, dictam eccle- siam dicto sacro Ordini semel donatam et ad ipsum spectantem, non videamus ab illo ulla ratione, titulo, aut jure posse aut debere alienari, aut ipsis repetentibus denegari, interim tamen illibenter intellexerimus, quod abbas Carlocuriensis laboret defectu medio- rum ad substentationem religiosorum suorum, ita ut ob id cessare deberet in suo monasterio cultus divinus; utrique clementer consulere volentes, ordinamus dilectioni tuae, ut quamprimum post hanc ordinationem receptam, patri magistro Sosteneo ab Alexandria et patri Joanni de Sermeto dicti Ordinis dictam suam ecclesiam restitui cures cum omnibus suis appendiciis, et perti- nentiis, et bonis, quaecumque ad illam ab omni antiquitate spec- tasse reperientur ; et nihilominus suggerat nobis media alia, qui- bus possimus compensare dictum Abbatem, assignando ei alibi tantum in proventibus, quantum ex dicta ecclesia annuatim per- cepit, ut cultus divinus in suo monasterio melius possit conti- nuari. Facietque in hoc devotio tua, prout de eadem clementer confidimus, omne bonum officium, et clementissimum nostrum beneplacitum, et expressam voluntatem, cui vicissim gratiam nostram imperialem et regiam impartimur. Datum Viennae, die 7 Junii 1626. Archivum Ordinis: Regestum Generalis Borghi, f. 221. — Impressum in Annalibus, t. II, p. 573. 1626, Julii 21. Datur participatio bonorum Religionis principi Adalberto Lobkowicz. Julii 1626. Die 21. Participatio privilegiorum Religionis in spiritualibus facta Illmo ac Excmo principi Skenconi Adalberto, sacri Romani Imperii principi, et rectori domus Lobkovicianae, equiti aurei velleris, sacrae Caesareae Majestatis Intimo Consiliario, Came- rario et supremo regni Bohemiae Cancellario, etc. Archivum Ordinis: Regestum Henrici Burgi, f. 221. 1626, Septembris 19. Princeps Carolus de Lichtenstein Michaeli praefecto Novae Civitatis Pragen- sis mandat, ut omnes proventus, qui olim ad ecclesiam B. Mariae in Boticz spec- tabant, Servis S. Mariae restituendos curet.
Strana 75
75 Decretum (ad imperialem praefectum Novae Civitatis Pragen- sis Michaelem Richterssicz) spectans introductionem fratrum conventualium (Ord. Servorum B. M. V.) in possessionem eccle- siae in Boticz. Nomine et loco Suae Gratiae Caesareae, benignissimi domini omnium nostrum regis, Sua Gratia illustris, princeps et dominus, dominus Carolus, regens domus Lichtenstein, princeps Oppaviae et Krnow, honesto viro Michaeli, Suae Gratiae Illustri Praefecto Civitatis Novae Pragensis, imperat ut omnes-proventus qui ad ecclesiam Beatae Mariae Virginis, sub Wyssehrad sitam, in Boticz vocatam, antiquitus pertinebant, fratribus regularibus, Servis Beatae Mariae Virginis vocatis, qui iam in eamdem ecclesiam ex mandato quodam, diebus praeteritis emanato, iure introducti sunt, sine mora integre concedendos curet. Scien- tes, etc. Decretum 19 Septembris 1626. W. Khönig, m. p. Documentum lingua bohemica scriptum. Pragae, Statthalterei-Archiv : S. 141, 4/2. Die 19 Septembris 1626 Religioni data fuit possessio veteris conventus D. Annuntiatae Pragae. Archivum Ordinis : Regestum Generalis Henrici Burgi, f. 221v. 1626, Octobris 15. Transmittuntur in Germaniam fratres Joseph Suarez, Cosimus de Florentia et Laurentius de Roma. Octobris 1626. 15. Transmissi sunt in Germaniam tres fratres, videlicet P. F. Joseph Maria Suarez sacerdos, de eremo montis Senarii tradu- ctus ad hunc effectum vigore indulti S. D. N. Urbani PP. VIII, una cum fratre Cosimo de Florentia, clerico professo diacono, et fratre Laurentio de Roma, converso professo, ut ibi R. P. magistri Sostennei de Alexandria Commissarii iussa faciant pro amplificatione Religionis et recuperatione monasteriorum Pra- gae et alibi. Novembris. Restituta fuit Pragae Religioni nostrae ecclesia D. Annunciatae olim nostra, procurante P. M. Sosteneo de Alexandria, ut ex eius litteris. Archivum Ordinis : Regestum Henrici Burgi, f. 221.
75 Decretum (ad imperialem praefectum Novae Civitatis Pragen- sis Michaelem Richterssicz) spectans introductionem fratrum conventualium (Ord. Servorum B. M. V.) in possessionem eccle- siae in Boticz. Nomine et loco Suae Gratiae Caesareae, benignissimi domini omnium nostrum regis, Sua Gratia illustris, princeps et dominus, dominus Carolus, regens domus Lichtenstein, princeps Oppaviae et Krnow, honesto viro Michaeli, Suae Gratiae Illustri Praefecto Civitatis Novae Pragensis, imperat ut omnes-proventus qui ad ecclesiam Beatae Mariae Virginis, sub Wyssehrad sitam, in Boticz vocatam, antiquitus pertinebant, fratribus regularibus, Servis Beatae Mariae Virginis vocatis, qui iam in eamdem ecclesiam ex mandato quodam, diebus praeteritis emanato, iure introducti sunt, sine mora integre concedendos curet. Scien- tes, etc. Decretum 19 Septembris 1626. W. Khönig, m. p. Documentum lingua bohemica scriptum. Pragae, Statthalterei-Archiv : S. 141, 4/2. Die 19 Septembris 1626 Religioni data fuit possessio veteris conventus D. Annuntiatae Pragae. Archivum Ordinis : Regestum Generalis Henrici Burgi, f. 221v. 1626, Octobris 15. Transmittuntur in Germaniam fratres Joseph Suarez, Cosimus de Florentia et Laurentius de Roma. Octobris 1626. 15. Transmissi sunt in Germaniam tres fratres, videlicet P. F. Joseph Maria Suarez sacerdos, de eremo montis Senarii tradu- ctus ad hunc effectum vigore indulti S. D. N. Urbani PP. VIII, una cum fratre Cosimo de Florentia, clerico professo diacono, et fratre Laurentio de Roma, converso professo, ut ibi R. P. magistri Sostennei de Alexandria Commissarii iussa faciant pro amplificatione Religionis et recuperatione monasteriorum Pra- gae et alibi. Novembris. Restituta fuit Pragae Religioni nostrae ecclesia D. Annunciatae olim nostra, procurante P. M. Sosteneo de Alexandria, ut ex eius litteris. Archivum Ordinis : Regestum Henrici Burgi, f. 221.
Strana 76
76 (niponte. 1626, Octobris 31. Leopoldus fratrem suum Ferdinandum imperatorem rogat ut ecclesiam S. Mi- chaelis in Urbe Veteri Pragensi, quae fere derelicta erat, Servis S. Mariae conce- dere dignetur, ut ipsi ibidem cultum divinum restaurare et aedificationi civium inservire possint. Allerdurchlauchtigster, Grossmächtigster Römischer Kayser ! Euer Kayserliche Majestätt und Liebden sein mein gehorsamb bruederlich ganz willige dienst jedenzeit bestes fleisses vor bereit. Gnadigster, geliebter Herr und Brueder ! Ich wirdt durch die PP. Ordinis Servorum B. M. V. ersuecht an Eu: Kay : Mit : jne mein vorschrift zu erteylen, dass ihne ein kirchen, in der Alten Statt zu Prag gelegen und S. Michaelis genandt, zuem endt daselbst ihren Orden zu fundirn und propa- giern, eingeraumbt werden möchte. Ob ich nun zwar mich dessen wass Eu: Kay : Mtt : ich noch under dato den 7 Aprilis (1) in recommendation desselben Ordens geschrieben noch gueter massen zu erindem weiss und der un- derthenigst trostlichen hoffnung geleb, Eu : K : Mits derohelben gegen geistlichen personen tragenden hochloblichsten eyffer auch gegen diesen nit ungern erscheinen und dieselbe in dem Königreich Böheim alwo dergleichen geistliche exemplarische leuth ohne zweiffal jetzmahls nit wenig von nöthen introducirt sehen werden, so hab ich doch diese nachmahlige vorbitt jhne umb so viel weniger zu verweigern gewusst, dass ich vernimb ermelte kirchen alss welche ohne das fur lengsten desolirt, auch jetzmals darin jarlich nit mehr als ein einiger Gottesdienst an St. Michaelis ihres Patronen Tag gehalten wurdet, jhne zu ihrem intent und bekannten loblichen geistlichen Ordens function insonders gelegen, und sie derowegen verhoffen, dieselbe alda zue nutzlicher sonderbarer aedification einfuhren und verrichten wollen. Welchem nach an Eu : K : Mit : mein underthenigst brue- derlichs ansuechen hiemit, sie ihne PP. die kayserliche gnad erweisen und erwehnte kirchen zue besagten ihren intent und stabilirung des heiligen Ordens einzuraumben verordnen, dass sie nun gegen Eu: Kay: Mit. mit ihrem schuldigen gepett gegen Gott fur derselben glückliche sieg : und gnadenreiche regierung pittendt zu verdinnen sich möglichst befleissen ; und ich nit weniger für ein zonderbare angenemb gnadigst brueder- liche wilfahr ufnemben und erkhenne will, Eu : Kay : Mtt : mich (1) Vide supra, p. 71.
76 (niponte. 1626, Octobris 31. Leopoldus fratrem suum Ferdinandum imperatorem rogat ut ecclesiam S. Mi- chaelis in Urbe Veteri Pragensi, quae fere derelicta erat, Servis S. Mariae conce- dere dignetur, ut ipsi ibidem cultum divinum restaurare et aedificationi civium inservire possint. Allerdurchlauchtigster, Grossmächtigster Römischer Kayser ! Euer Kayserliche Majestätt und Liebden sein mein gehorsamb bruederlich ganz willige dienst jedenzeit bestes fleisses vor bereit. Gnadigster, geliebter Herr und Brueder ! Ich wirdt durch die PP. Ordinis Servorum B. M. V. ersuecht an Eu: Kay : Mit : jne mein vorschrift zu erteylen, dass ihne ein kirchen, in der Alten Statt zu Prag gelegen und S. Michaelis genandt, zuem endt daselbst ihren Orden zu fundirn und propa- giern, eingeraumbt werden möchte. Ob ich nun zwar mich dessen wass Eu: Kay : Mtt : ich noch under dato den 7 Aprilis (1) in recommendation desselben Ordens geschrieben noch gueter massen zu erindem weiss und der un- derthenigst trostlichen hoffnung geleb, Eu : K : Mits derohelben gegen geistlichen personen tragenden hochloblichsten eyffer auch gegen diesen nit ungern erscheinen und dieselbe in dem Königreich Böheim alwo dergleichen geistliche exemplarische leuth ohne zweiffal jetzmahls nit wenig von nöthen introducirt sehen werden, so hab ich doch diese nachmahlige vorbitt jhne umb so viel weniger zu verweigern gewusst, dass ich vernimb ermelte kirchen alss welche ohne das fur lengsten desolirt, auch jetzmals darin jarlich nit mehr als ein einiger Gottesdienst an St. Michaelis ihres Patronen Tag gehalten wurdet, jhne zu ihrem intent und bekannten loblichen geistlichen Ordens function insonders gelegen, und sie derowegen verhoffen, dieselbe alda zue nutzlicher sonderbarer aedification einfuhren und verrichten wollen. Welchem nach an Eu : K : Mit : mein underthenigst brue- derlichs ansuechen hiemit, sie ihne PP. die kayserliche gnad erweisen und erwehnte kirchen zue besagten ihren intent und stabilirung des heiligen Ordens einzuraumben verordnen, dass sie nun gegen Eu: Kay: Mit. mit ihrem schuldigen gepett gegen Gott fur derselben glückliche sieg : und gnadenreiche regierung pittendt zu verdinnen sich möglichst befleissen ; und ich nit weniger für ein zonderbare angenemb gnadigst brueder- liche wilfahr ufnemben und erkhenne will, Eu : Kay : Mtt : mich (1) Vide supra, p. 71.
Strana 77
77 damit zue Kayserlichen und bruederlichen milten hulden und gnaden, wie allzeit underthenigst befehlendt. Datum in meiner Statt Insbrugg, den letzten Octobris 1626. Eu: Kay: Mtt: Gehorsamister und getrauester Brueder bis in todt Leopold, m. p. Archiv. archiepiscop. Pragensis. Registrata fasc. V (1628-1636). Originale. Pragae, Landes-Archiv, transsumptum. — Originale non vidi. Oeniponte. 1626, Octobris 31. Idem Leopoldus archiepiscopo Ernesto de Harrach de eadem re scribit. Unser freundlich willige dienst und was wir sonsten liebs und guets wermögen zuvor hochwürdiger Furst, besonders lieben Herr und Freundt ! Eu. L. halten wir altzuvor informirt fur ein unnoth noch mehrers zue berichten, was es mit der Kirchen St. Michaelis, in der Alten Stadt Prag gelegen, für ein gelegenheit trag und wass gestalt dieselbe noch furlengsten abkhomben und desolirt, auch byssher der Gottsdienst darin wenig ausser vielleicht an dem tag ihres Patronen, des heiligen Erzengels Michaelis, gehalten werde. Dieweil wir dann durch die PP. Ord. Servorum B. M. V. ersuecht jhne so an die Rom : Kay : Mtt : so auch Eu. L. unser vorschrifft zu ertheilen, dass ihne dieselbe zue introducier-und stabilirung ihres heiligen Ordens vergonth und eingeraumbt werden mochte, darbei auch vernomben dass ihne dieselbe zue ver- richtung ihres Ordens functionen ganz nuczlich und bequemb und die daher verhoffen darin denselben mit sonderbaren nücz und aedification firmiern wollten, haben wir zwar dess- halb zugleich hiemit die notturft an die Rom : Kay : Mtt : unsers gnadigsten geliebten Herrn Brudern F. gelangt, und demnach wir aber auch wol wissen, dass darbei Eu. L. consens und guetachten viel nuczliches thuen, Ihr : Kay : Mtt : auch sich derselben ohnverhörth nicht leichtlich resolviren werden, alss langt an Eu. L. unser ferner Freundt wolmeintlich ersuechen hiemit vorderist dem heiligen Orden diese sonderbare wohl- that und nit weniger unss das dancknembige wolgefallen zue thun und die sach dahin zu vermittlen und richten, damit die PP. zu ermelter kirchen gelangen, daselbst mehrbesagten ihren Orden fundiren und in dem allen dieser unser vorschrift erfrewlich genossen zu haben versgüren mögen. Wie wir nun
77 damit zue Kayserlichen und bruederlichen milten hulden und gnaden, wie allzeit underthenigst befehlendt. Datum in meiner Statt Insbrugg, den letzten Octobris 1626. Eu: Kay: Mtt: Gehorsamister und getrauester Brueder bis in todt Leopold, m. p. Archiv. archiepiscop. Pragensis. Registrata fasc. V (1628-1636). Originale. Pragae, Landes-Archiv, transsumptum. — Originale non vidi. Oeniponte. 1626, Octobris 31. Idem Leopoldus archiepiscopo Ernesto de Harrach de eadem re scribit. Unser freundlich willige dienst und was wir sonsten liebs und guets wermögen zuvor hochwürdiger Furst, besonders lieben Herr und Freundt ! Eu. L. halten wir altzuvor informirt fur ein unnoth noch mehrers zue berichten, was es mit der Kirchen St. Michaelis, in der Alten Stadt Prag gelegen, für ein gelegenheit trag und wass gestalt dieselbe noch furlengsten abkhomben und desolirt, auch byssher der Gottsdienst darin wenig ausser vielleicht an dem tag ihres Patronen, des heiligen Erzengels Michaelis, gehalten werde. Dieweil wir dann durch die PP. Ord. Servorum B. M. V. ersuecht jhne so an die Rom : Kay : Mtt : so auch Eu. L. unser vorschrifft zu ertheilen, dass ihne dieselbe zue introducier-und stabilirung ihres heiligen Ordens vergonth und eingeraumbt werden mochte, darbei auch vernomben dass ihne dieselbe zue ver- richtung ihres Ordens functionen ganz nuczlich und bequemb und die daher verhoffen darin denselben mit sonderbaren nücz und aedification firmiern wollten, haben wir zwar dess- halb zugleich hiemit die notturft an die Rom : Kay : Mtt : unsers gnadigsten geliebten Herrn Brudern F. gelangt, und demnach wir aber auch wol wissen, dass darbei Eu. L. consens und guetachten viel nuczliches thuen, Ihr : Kay : Mtt : auch sich derselben ohnverhörth nicht leichtlich resolviren werden, alss langt an Eu. L. unser ferner Freundt wolmeintlich ersuechen hiemit vorderist dem heiligen Orden diese sonderbare wohl- that und nit weniger unss das dancknembige wolgefallen zue thun und die sach dahin zu vermittlen und richten, damit die PP. zu ermelter kirchen gelangen, daselbst mehrbesagten ihren Orden fundiren und in dem allen dieser unser vorschrift erfrewlich genossen zu haben versgüren mögen. Wie wir nun
Strana 78
78 ein solches von Eu. L. ganz angenemb halten werden wir es off begebende gleich und andere occasionen zu erwiedern gedruckhen und verbleiben E. L. damit zu erweisung ange- nember freundschaft und dienstwilligkheiten wie allezeit bey- gethan. Datum in unserer Statt Inspruck, den lezten Octobris 1626. Leopold, von Gottes Gnaden Ertzherzog zue Osterreich, Her- zog zu Burgundt, Graf zue Tyrol und Görtz, Landtgraf in Elsasz. Leopold, m. p. Dem hochwürdigen in Gott Vetterrn, etc. H. Carl Cardinale von Harrach, Erzbischoffen zu Prag. etc. Originale in Archiv. archiepiscop. Pragensis. Registrata fasc. V (1628-1636). Pragae, Landes-Archiv, Transumptum. — Originale non vidi. Pragae. 1626, Novembris 1 Princeps Carolus de Lichtenstein, imperatori, qui iusserat ut ecclesia D. An- nuntiatae Servis S. Mariae restitueretur, scribit illam ecclesiam desolatam esse, cultui divino nullatenus idoneam et redituum expertem. Ideo rogat eum, cum Servi S. Mariae cultum divinum exercere et religionem promovere cuperent, ut eis ecclesiam S. Michaelis, iam a longo tempore desolatam et in qua sacra die festo S. Michaelis tantum celebrabantur, concedere dignetur. Allergnadigster Kayser, König und Herr! Auf Euer Kay : Mtt : genedigisten befehl ist denen religiosis und Servis B. Mariae Vir- ginis alhier zue Prag nechst dem Wischegrad ein erödete kirch, zo vor jahren auch diesem Orden zugehörig gewesen und zur Annunciation Mariae titulirt, sambt itziger pertinentien einge- raumet worden. Weil aber solche kirch, wie gesagt, nit allein erödet, sondern auch gar schlechte gründ sich dabei befinden und das noch mehr ist selbige kirchen des Gottesdiensts halben, weil sie etwas von leuthen entlegen, von niemanden besucht wirdt. Die Patres aber dieses Ordens den Gottesdienst mit fleiss zu verse- hen und die religion fortzupflanzen gern bemühet sein wollen : zu welchem intent ihnen die kirch zu S. Michael in der Alten Stadt Prag wol und weit besser dienen könnte, alss ist hiemit an Euer Kayserl : Mtt : mein untertänigstes bitten, sie geruhen die gnedigste anordnung zu thun, damit obbenannten Orden solche Kirch zu S. Michael, weil dieselbe ohne diess gar nit ausser des festtags S. Michaelis officirt wirdt, und doch zum dienst Got- tes sehr wol gelegen, sambt denen pertinentien ubergeben werde.
78 ein solches von Eu. L. ganz angenemb halten werden wir es off begebende gleich und andere occasionen zu erwiedern gedruckhen und verbleiben E. L. damit zu erweisung ange- nember freundschaft und dienstwilligkheiten wie allezeit bey- gethan. Datum in unserer Statt Inspruck, den lezten Octobris 1626. Leopold, von Gottes Gnaden Ertzherzog zue Osterreich, Her- zog zu Burgundt, Graf zue Tyrol und Görtz, Landtgraf in Elsasz. Leopold, m. p. Dem hochwürdigen in Gott Vetterrn, etc. H. Carl Cardinale von Harrach, Erzbischoffen zu Prag. etc. Originale in Archiv. archiepiscop. Pragensis. Registrata fasc. V (1628-1636). Pragae, Landes-Archiv, Transumptum. — Originale non vidi. Pragae. 1626, Novembris 1 Princeps Carolus de Lichtenstein, imperatori, qui iusserat ut ecclesia D. An- nuntiatae Servis S. Mariae restitueretur, scribit illam ecclesiam desolatam esse, cultui divino nullatenus idoneam et redituum expertem. Ideo rogat eum, cum Servi S. Mariae cultum divinum exercere et religionem promovere cuperent, ut eis ecclesiam S. Michaelis, iam a longo tempore desolatam et in qua sacra die festo S. Michaelis tantum celebrabantur, concedere dignetur. Allergnadigster Kayser, König und Herr! Auf Euer Kay : Mtt : genedigisten befehl ist denen religiosis und Servis B. Mariae Vir- ginis alhier zue Prag nechst dem Wischegrad ein erödete kirch, zo vor jahren auch diesem Orden zugehörig gewesen und zur Annunciation Mariae titulirt, sambt itziger pertinentien einge- raumet worden. Weil aber solche kirch, wie gesagt, nit allein erödet, sondern auch gar schlechte gründ sich dabei befinden und das noch mehr ist selbige kirchen des Gottesdiensts halben, weil sie etwas von leuthen entlegen, von niemanden besucht wirdt. Die Patres aber dieses Ordens den Gottesdienst mit fleiss zu verse- hen und die religion fortzupflanzen gern bemühet sein wollen : zu welchem intent ihnen die kirch zu S. Michael in der Alten Stadt Prag wol und weit besser dienen könnte, alss ist hiemit an Euer Kayserl : Mtt : mein untertänigstes bitten, sie geruhen die gnedigste anordnung zu thun, damit obbenannten Orden solche Kirch zu S. Michael, weil dieselbe ohne diess gar nit ausser des festtags S. Michaelis officirt wirdt, und doch zum dienst Got- tes sehr wol gelegen, sambt denen pertinentien ubergeben werde.
Strana 79
79 Solches gereiche zur ehr Gottes und Eu : May : Mtt : thue ich hiemit zu fernern kayserlichen gnaden underthenigst befehlen. Geben Prag, den 1 Novembris anno 1626. Eu: Kay : Mtt: Unterthenigster, gehorsamister fürst und diener Carl v. L., m. p. Archivum archiepiscopatus Pragensis. Registrata fasc. V (1628-1636). Original. Pragae, Landes-Archiv, Transsumptum. — Originale non vidi. 1627, Martii 30. Decretum imperatoris, ad praefectum Antiquæ Civitatis Pragensis directum, ut intersit introductioni fratrum Servorum B. Mariae Virginis in ecclesiam S. Michaelis. Decretum Suae Gratiae Caesareae ad praefectum Urbis Vete- ris Pragensis directum, de concedenda ecclesia S. Michaelis fra- tribus qui Servi Beatae Mariae vocantur. In nomine et loco Suae Gratiae Caesareae, regis et domini omnium nostrum benignissimi, Suae Gratiae Caesareae locum tenens (seu gubernator) in regno Bohemiae, Illustrissimo Fran- cisco Ostrsstok de Astfeld, Suae Gratiae Caesareae potestate in Urbe veteri Pragae, imperat, ut secundum benignissimum S.G.C. mandatum, ecclesia S. Michaelis, in eadem Urbe Veteri Pragensi sita, cum omnibus quae ad eam pertinent, fratribus qui Servi Beatae Mariae vocantur, tradatur. Sua Gratia autem, Illustrissi- mus et Reverendissimus dominus, dominus Eminentiss. Ernestus, S. R. Ecclesiae Cardinalis De Harrach, archiepiscopus Pragensis, introductioni eorum in dictam ecclesiam crastina die, nimirum ultima die huius mensis Martii, intererit. Propterea, et ipse prae- fectus urbis eidem introductioni et concessioni supra dictae ecclesiae, sicut mos est, intersit, et curet ut supra dictis Servis B. Mariae Virginis omnes et singuli proventus, qui ad hanc ecclesiam antiquitus pertingunt, tradantur et restituantur. (Hoc de facto curavit). Datum, etc. Decretum 30 Martii 1627. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv : Fasc. S. 141, 5/1. Prag, Altstadt, S. Michael. 1627, Aprilis 9. Die sabbati sancti Servis S. Mariae datur possessio ecclesiæ S. Michaelis Vetero-Pragae.
79 Solches gereiche zur ehr Gottes und Eu : May : Mtt : thue ich hiemit zu fernern kayserlichen gnaden underthenigst befehlen. Geben Prag, den 1 Novembris anno 1626. Eu: Kay : Mtt: Unterthenigster, gehorsamister fürst und diener Carl v. L., m. p. Archivum archiepiscopatus Pragensis. Registrata fasc. V (1628-1636). Original. Pragae, Landes-Archiv, Transsumptum. — Originale non vidi. 1627, Martii 30. Decretum imperatoris, ad praefectum Antiquæ Civitatis Pragensis directum, ut intersit introductioni fratrum Servorum B. Mariae Virginis in ecclesiam S. Michaelis. Decretum Suae Gratiae Caesareae ad praefectum Urbis Vete- ris Pragensis directum, de concedenda ecclesia S. Michaelis fra- tribus qui Servi Beatae Mariae vocantur. In nomine et loco Suae Gratiae Caesareae, regis et domini omnium nostrum benignissimi, Suae Gratiae Caesareae locum tenens (seu gubernator) in regno Bohemiae, Illustrissimo Fran- cisco Ostrsstok de Astfeld, Suae Gratiae Caesareae potestate in Urbe veteri Pragae, imperat, ut secundum benignissimum S.G.C. mandatum, ecclesia S. Michaelis, in eadem Urbe Veteri Pragensi sita, cum omnibus quae ad eam pertinent, fratribus qui Servi Beatae Mariae vocantur, tradatur. Sua Gratia autem, Illustrissi- mus et Reverendissimus dominus, dominus Eminentiss. Ernestus, S. R. Ecclesiae Cardinalis De Harrach, archiepiscopus Pragensis, introductioni eorum in dictam ecclesiam crastina die, nimirum ultima die huius mensis Martii, intererit. Propterea, et ipse prae- fectus urbis eidem introductioni et concessioni supra dictae ecclesiae, sicut mos est, intersit, et curet ut supra dictis Servis B. Mariae Virginis omnes et singuli proventus, qui ad hanc ecclesiam antiquitus pertingunt, tradantur et restituantur. (Hoc de facto curavit). Datum, etc. Decretum 30 Martii 1627. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv : Fasc. S. 141, 5/1. Prag, Altstadt, S. Michael. 1627, Aprilis 9. Die sabbati sancti Servis S. Mariae datur possessio ecclesiæ S. Michaelis Vetero-Pragae.
Strana 80
80 Martii 1627. Illmus et Revmus D. D. Cardinalis Harrach, archiepiscopus Pra- gae, concessit Religioni ecclesiam S. Michaelis Pragae..., procu- rante P. M. Sosteneo, ut ex eius litteris. S. M. Caesarea decrevit Religioni ecclesiam S. Petri Viennae dari, procurante P. M. Sosteneo, ut ex eius litteris. Die 9 Aprilis 1627, quae erat dies Sabbati Sancti, data fuit Reli- gioni possessio ecclesiae S. Michaelis Pragae. Archivum Ordinis : Regestum Generalis Henrici Burgi, f. 221°. Pragae. 1627, Maii 5. Mandatum imperatoris ut Servis S. Mariae apud S. Michaelem dentur 200 floreni, qui remanebant ex dono 500 florenorum, pro aedificatione et meliora- tione sui conventus largitorum. Prag, den 5ten Maii anno 1627. Rhentmeister An statt und im nahmen höchstgedachter Jhrer Maijeslatt ist unser befelh an euch hiemit, wollet denen Ordensleuthen B. M. V. in S. Michaels Kirchen alhier die an denen von Ihrer Kayser- lichen Maijestätt ihnen vor diesem zu aufferbaue und besserung ihres Gotteshauses gnädigst bewilligten 500 fl., noch ausstendige zweij hundert gulden zu ihrer unumbgenglichen hohen notturfft gegen gebührender quittung ohngesaumbt entrichten und be- zahlen. Das solle Euch auf diesen befelh in raittung fuer guete ausgabgelegt und ohne mengel postiert werden, etc. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/1, Viennae. 1627, Maii 28. Ferdinandus Secundus imperator, supplicante P. Mag. Sosteneo Odonio Ale- xandrino, Vicario Generali Ordinis Servorum B. Mariae Virginis, ecclesiam S. Michaelis cum omnibus pertinentiis ad eam spectantibus, eidem Ordini con- cedit et assignat. Nos Ferdinandus Secundus, divina favente clementia electus Romanorum imperator semper Augustus, ac Germaniae, Hun- gariae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae rex, archi- dux Austriae, dux Burgundiae, marchio Moraviae, Lucembur- gensis et Sylesiae dux, Lusatiaeque marchio. Ad perpetuam rei memoriam. Notum facimus tenore praesentium universis et singulis. Cum imperatores, reges et principes muneris sui ratione teneantur
80 Martii 1627. Illmus et Revmus D. D. Cardinalis Harrach, archiepiscopus Pra- gae, concessit Religioni ecclesiam S. Michaelis Pragae..., procu- rante P. M. Sosteneo, ut ex eius litteris. S. M. Caesarea decrevit Religioni ecclesiam S. Petri Viennae dari, procurante P. M. Sosteneo, ut ex eius litteris. Die 9 Aprilis 1627, quae erat dies Sabbati Sancti, data fuit Reli- gioni possessio ecclesiae S. Michaelis Pragae. Archivum Ordinis : Regestum Generalis Henrici Burgi, f. 221°. Pragae. 1627, Maii 5. Mandatum imperatoris ut Servis S. Mariae apud S. Michaelem dentur 200 floreni, qui remanebant ex dono 500 florenorum, pro aedificatione et meliora- tione sui conventus largitorum. Prag, den 5ten Maii anno 1627. Rhentmeister An statt und im nahmen höchstgedachter Jhrer Maijeslatt ist unser befelh an euch hiemit, wollet denen Ordensleuthen B. M. V. in S. Michaels Kirchen alhier die an denen von Ihrer Kayser- lichen Maijestätt ihnen vor diesem zu aufferbaue und besserung ihres Gotteshauses gnädigst bewilligten 500 fl., noch ausstendige zweij hundert gulden zu ihrer unumbgenglichen hohen notturfft gegen gebührender quittung ohngesaumbt entrichten und be- zahlen. Das solle Euch auf diesen befelh in raittung fuer guete ausgabgelegt und ohne mengel postiert werden, etc. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/1, Viennae. 1627, Maii 28. Ferdinandus Secundus imperator, supplicante P. Mag. Sosteneo Odonio Ale- xandrino, Vicario Generali Ordinis Servorum B. Mariae Virginis, ecclesiam S. Michaelis cum omnibus pertinentiis ad eam spectantibus, eidem Ordini con- cedit et assignat. Nos Ferdinandus Secundus, divina favente clementia electus Romanorum imperator semper Augustus, ac Germaniae, Hun- gariae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae rex, archi- dux Austriae, dux Burgundiae, marchio Moraviae, Lucembur- gensis et Sylesiae dux, Lusatiaeque marchio. Ad perpetuam rei memoriam. Notum facimus tenore praesentium universis et singulis. Cum imperatores, reges et principes muneris sui ratione teneantur
Strana 81
81 non tantum subditorum saluti consilio et armis prospicere eaque quae ad statum reipublicae, pacisque et tranquillitatis conserva- tionem pertinent, curare, verum etiam quae ad propagandam et tuendam divini nominis gloriam et augmentum verae sanctae- que religionis nostrae catholicae, apostolicae, Romanae spectant, indefesso studio promovere, eorumque qui sub vita regulari degentes, postpositis mundi voluptatibus, ad famulandum Deo sese obtulerunt, et per divini verbi praedicationem aliaque eccle- siastica sacra munia omnium saluti sese impendunt, commodis prospicere, eorumdemque pios conatus studiose promovere. Et vero accedens nostrae Maiestatis praesentiam, honorabilis, devo- tus, syncere nobis dilectus Pater M. Sosteneus Odonius Alexan- drinus, Ordinis Servorum Beatissimae Virginis Mariae Vicarius Generalis, humillime supplicans ut de benignitate nostra caesa- rea regiaque dicto Ordini Servorum templum parochiale, in Antiqua Urbe nostra Pragensi penes forum situatum et apud S. Michaelem Archangelum dictum, in suum spiritualem usum, una cum omnibus ad id spectantibus pertinentiis, dare atque concedere clementer dignaremur ; Nos itaque, qui augmentum et propagationem sanctae religionis catholicae piorumque loco- rum exaltationem intensis affectamus desideriis, votis suppli- cantis hac in parte benigne duximus annuendum. Quapropter ex certa nostra scientia, non per errorem aut improvide, sed animo deliberato, sano et maturo procerum aliorumque fidelium nostro- rum accedente consilio, authoritate regia tanquam rex Bohe- miae, memoratum templum ad Sanctum Michaelem, una cum omnibus et singulis ad idem spectantibus pertinentiis, praefato Ordini Servorum dedimus, concessimus atque assignavimus. prout vigore praesentium damus, concedimus et assignamus, ita ut inibi eiusdem Ordinis fratres, iuxta sacrosanctos canones et ipsius ritum atque institutum Deo sine cuiusvis perturbatione et molestatione perpetuo famulari, necnon piis eorum obsequiis et exercitiis, publicis et privatis, concionibus et spectatae virtutis exemplis populum docere, atque idem templum cum omnibus iuribus et quibuscumque pertinentiis, mobilibus et immobilibus, quaeque a nobis cedi possunt, libere, quiete, plene et integre in posterum ac perpetuis temporibus possidere, iisdemque omni- bus absque ulla exceptione pacifice uti fruique possint ac valeant. Et propterea mandamus universis et singulis superioribus et inferioribus officialibus caeterisque subditis nostris, per regnum nostrum Bohemiae ubilibet constitutis, cuiuscumque status, gradus, seu praeeminentiae extiterint, imprimis vero iudicibus
81 non tantum subditorum saluti consilio et armis prospicere eaque quae ad statum reipublicae, pacisque et tranquillitatis conserva- tionem pertinent, curare, verum etiam quae ad propagandam et tuendam divini nominis gloriam et augmentum verae sanctae- que religionis nostrae catholicae, apostolicae, Romanae spectant, indefesso studio promovere, eorumque qui sub vita regulari degentes, postpositis mundi voluptatibus, ad famulandum Deo sese obtulerunt, et per divini verbi praedicationem aliaque eccle- siastica sacra munia omnium saluti sese impendunt, commodis prospicere, eorumdemque pios conatus studiose promovere. Et vero accedens nostrae Maiestatis praesentiam, honorabilis, devo- tus, syncere nobis dilectus Pater M. Sosteneus Odonius Alexan- drinus, Ordinis Servorum Beatissimae Virginis Mariae Vicarius Generalis, humillime supplicans ut de benignitate nostra caesa- rea regiaque dicto Ordini Servorum templum parochiale, in Antiqua Urbe nostra Pragensi penes forum situatum et apud S. Michaelem Archangelum dictum, in suum spiritualem usum, una cum omnibus ad id spectantibus pertinentiis, dare atque concedere clementer dignaremur ; Nos itaque, qui augmentum et propagationem sanctae religionis catholicae piorumque loco- rum exaltationem intensis affectamus desideriis, votis suppli- cantis hac in parte benigne duximus annuendum. Quapropter ex certa nostra scientia, non per errorem aut improvide, sed animo deliberato, sano et maturo procerum aliorumque fidelium nostro- rum accedente consilio, authoritate regia tanquam rex Bohe- miae, memoratum templum ad Sanctum Michaelem, una cum omnibus et singulis ad idem spectantibus pertinentiis, praefato Ordini Servorum dedimus, concessimus atque assignavimus. prout vigore praesentium damus, concedimus et assignamus, ita ut inibi eiusdem Ordinis fratres, iuxta sacrosanctos canones et ipsius ritum atque institutum Deo sine cuiusvis perturbatione et molestatione perpetuo famulari, necnon piis eorum obsequiis et exercitiis, publicis et privatis, concionibus et spectatae virtutis exemplis populum docere, atque idem templum cum omnibus iuribus et quibuscumque pertinentiis, mobilibus et immobilibus, quaeque a nobis cedi possunt, libere, quiete, plene et integre in posterum ac perpetuis temporibus possidere, iisdemque omni- bus absque ulla exceptione pacifice uti fruique possint ac valeant. Et propterea mandamus universis et singulis superioribus et inferioribus officialibus caeterisque subditis nostris, per regnum nostrum Bohemiae ubilibet constitutis, cuiuscumque status, gradus, seu praeeminentiae extiterint, imprimis vero iudicibus
Strana 82
82 nostris regiis, consulibus, senatibus et reliquis incolis Triurbis Pragensis, praesentibus et futuris, ne supra nominatos fratres Servorum in possessione saepe dicti templi ad Sanctum Michae- lem et aliarum ad id spectantium pertinentiarum, sive in perso- nis, sive in rebus, molestent, nec a quopiam alio super his omni- bus turbari aut quocunque modo molestari permittant ; sed potius illos, iuxta hanc nostram donationem et confirmationem nostro nomine efficaciter tueantur et conservent : secus sub ani- madversione et poena nostra gravissima nequaquam facturi. In quorum fidem diploma hoc, manu nostra subscriptum, sigilli nostri caesarei regiique appensione communiri iussimus. Datum in civitate nostra Viennae, vigesima octava die mensis Maii, anno Domini millesimo sexcentesimo vigesimo septimo, regnorum nostrorum Romani octavo, Hungarici nono, Bohemi- ci vero decimo. Ferdinandus, m. p. Sdencold, princeps de Lobcovicz, S. R. Bohemiae Cancellarius. In ima parte : Donatio templi, ad Sanctum Michaelem dicti, in Antiqua Urbe Pragensi siti, fratribus Ordinis Servorum B. V. Mariae. Foris, in plicatura : Ad mandatum sacrae Caesareae Maiesta- tis proprium. J. KASPER. A tergo : Ad laudem et gloriam Dei et Beatissimae Virginis datur hoc privilegium gratis et amore Adm. Reverendis PP. ex Ordine Servorum Beatae Mariae pro monasterio Pragensi, sine taxa, gratis et amore, ut rogent Deum pro me meaque carissima principissa Polixena princip. de Lobcovicz et pro Venceslao nostro filio, ut Deus omnipotens per intercessionem suae charis- simae Matris misereatur nostri, benedicat nobis, et concedat ut in gratia ipsius simul vivere et mori valeamus. Nonas Junii 1627. Sdencold, princeps de Lobcovicz'. Florentiae, Archivio di Stato, Serie SS. Annunziata: originale, membra- neum, oblongum 715 X 545 mm. Deest sigillum. — Transsumptum, Pragae, in litteris archiepiscopi Ernesti, 16 Maii 1630 datis. Vide infra. — Impressum in Annalibus Servorum, t. II, p. 579. Romae. 1627, Julii 22. Datur participatio bonorum Ordinis Servorum Cardinali Erneslo de Harrach. Ad laudem... de Lobcovicz, in solo originali legitur.
82 nostris regiis, consulibus, senatibus et reliquis incolis Triurbis Pragensis, praesentibus et futuris, ne supra nominatos fratres Servorum in possessione saepe dicti templi ad Sanctum Michae- lem et aliarum ad id spectantium pertinentiarum, sive in perso- nis, sive in rebus, molestent, nec a quopiam alio super his omni- bus turbari aut quocunque modo molestari permittant ; sed potius illos, iuxta hanc nostram donationem et confirmationem nostro nomine efficaciter tueantur et conservent : secus sub ani- madversione et poena nostra gravissima nequaquam facturi. In quorum fidem diploma hoc, manu nostra subscriptum, sigilli nostri caesarei regiique appensione communiri iussimus. Datum in civitate nostra Viennae, vigesima octava die mensis Maii, anno Domini millesimo sexcentesimo vigesimo septimo, regnorum nostrorum Romani octavo, Hungarici nono, Bohemi- ci vero decimo. Ferdinandus, m. p. Sdencold, princeps de Lobcovicz, S. R. Bohemiae Cancellarius. In ima parte : Donatio templi, ad Sanctum Michaelem dicti, in Antiqua Urbe Pragensi siti, fratribus Ordinis Servorum B. V. Mariae. Foris, in plicatura : Ad mandatum sacrae Caesareae Maiesta- tis proprium. J. KASPER. A tergo : Ad laudem et gloriam Dei et Beatissimae Virginis datur hoc privilegium gratis et amore Adm. Reverendis PP. ex Ordine Servorum Beatae Mariae pro monasterio Pragensi, sine taxa, gratis et amore, ut rogent Deum pro me meaque carissima principissa Polixena princip. de Lobcovicz et pro Venceslao nostro filio, ut Deus omnipotens per intercessionem suae charis- simae Matris misereatur nostri, benedicat nobis, et concedat ut in gratia ipsius simul vivere et mori valeamus. Nonas Junii 1627. Sdencold, princeps de Lobcovicz'. Florentiae, Archivio di Stato, Serie SS. Annunziata: originale, membra- neum, oblongum 715 X 545 mm. Deest sigillum. — Transsumptum, Pragae, in litteris archiepiscopi Ernesti, 16 Maii 1630 datis. Vide infra. — Impressum in Annalibus Servorum, t. II, p. 579. Romae. 1627, Julii 22. Datur participatio bonorum Ordinis Servorum Cardinali Erneslo de Harrach. Ad laudem... de Lobcovicz, in solo originali legitur.
Strana 83
83 Julii 1627. 22. Parlicipatio bonorum Religionis transmissa fuit ad Illmum et Revmum D. D. Arnestum Adalbertum Cardinalem de Harrach, Archiepiscopum Pragensem. Archivum Ordinis : Regestum Henrici Burgi, f. 221v. 1627, Decembris 8. Ferdinandus II concedit P. Odonio ut ecclesiam S. Mariae de Victoria in Albo Monte aedificare possit. Post obtentam in Albo Monte anno 1620 gloriosissimam victo- riam, et eiectos a catholicis praedicantes ex parochialibus eccle- siis, et ex toto regno Bohemiae proscriptos, victoriosissimus imperator Ferdinandus II ad illas catholicos animarum curatos induxit, et parochialem ecclesiam S. Michaelis Vetero-Pragae RR. PP. Servilis donavit... Anno 1627, Ferdinandus II imperator, 8 Decembris, concessit Patri M. Sosteneo Odoneo Alexandrino, Vicario Generali Ordinis Servorum B. M. V., ut templum sub titulo SANCTAE MARIAE DE VICTORIA, prope Pragam in Albo Monte, in loco pugnae, aedificare posset. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 177. Item codex XIV. E. 1, Historia S. Mi- chaelis, p. 10. Pragae. 1628, Aprilis 25. Ferdinandus II imperator primum lapidem ponit ecclesiae S. Mariae de Victo- ria, praesentibus Cardinali de Harrach, P. Henrico Burgo, Generali Servorum B. Mariae, et multitudine populi copiosa. Eodem anno 1628, die 25 Aprilis, in quam incidit festum S. Marci Evangelistae, Caesar Ferdinandus II in Albo Monte extra Pragam, in loco pugnae et victoriae contra Fridericum Palatinum anno 1620 obtentae, primum lapidem fundamentalem, cum ar- chiepiscopo Pragensi Ernesto Adalberto ab Harrach, pro futura ecclesia et monasterio sub titulo Beatissimae Virginis de Victo- ria, imposuit. In lapide fundamentali magnis literis haec erat exsculpta inscriptio: Anno 1628, die 25 Aprilis, Ferdinandus II Imperator semper Augustus, catholicae fidei defensor acerrimus, pro gratiarum actione victoriae contra rebelles et haereticos anno 1620, die 8 Novembris, in monte Albo obtentae, huius sacri templi Sanctae Mariae de Victoria primum fundamentum posuit, Urbano VIII Rom. Pontifice Max., Eleonora Gonzaga Imperatrice, Hungariae et Bohemiae rege Ferdinando III, archi-episcopo Pragensi Erne-
83 Julii 1627. 22. Parlicipatio bonorum Religionis transmissa fuit ad Illmum et Revmum D. D. Arnestum Adalbertum Cardinalem de Harrach, Archiepiscopum Pragensem. Archivum Ordinis : Regestum Henrici Burgi, f. 221v. 1627, Decembris 8. Ferdinandus II concedit P. Odonio ut ecclesiam S. Mariae de Victoria in Albo Monte aedificare possit. Post obtentam in Albo Monte anno 1620 gloriosissimam victo- riam, et eiectos a catholicis praedicantes ex parochialibus eccle- siis, et ex toto regno Bohemiae proscriptos, victoriosissimus imperator Ferdinandus II ad illas catholicos animarum curatos induxit, et parochialem ecclesiam S. Michaelis Vetero-Pragae RR. PP. Servilis donavit... Anno 1627, Ferdinandus II imperator, 8 Decembris, concessit Patri M. Sosteneo Odoneo Alexandrino, Vicario Generali Ordinis Servorum B. M. V., ut templum sub titulo SANCTAE MARIAE DE VICTORIA, prope Pragam in Albo Monte, in loco pugnae, aedificare posset. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 177. Item codex XIV. E. 1, Historia S. Mi- chaelis, p. 10. Pragae. 1628, Aprilis 25. Ferdinandus II imperator primum lapidem ponit ecclesiae S. Mariae de Victo- ria, praesentibus Cardinali de Harrach, P. Henrico Burgo, Generali Servorum B. Mariae, et multitudine populi copiosa. Eodem anno 1628, die 25 Aprilis, in quam incidit festum S. Marci Evangelistae, Caesar Ferdinandus II in Albo Monte extra Pragam, in loco pugnae et victoriae contra Fridericum Palatinum anno 1620 obtentae, primum lapidem fundamentalem, cum ar- chiepiscopo Pragensi Ernesto Adalberto ab Harrach, pro futura ecclesia et monasterio sub titulo Beatissimae Virginis de Victo- ria, imposuit. In lapide fundamentali magnis literis haec erat exsculpta inscriptio: Anno 1628, die 25 Aprilis, Ferdinandus II Imperator semper Augustus, catholicae fidei defensor acerrimus, pro gratiarum actione victoriae contra rebelles et haereticos anno 1620, die 8 Novembris, in monte Albo obtentae, huius sacri templi Sanctae Mariae de Victoria primum fundamentum posuit, Urbano VIII Rom. Pontifice Max., Eleonora Gonzaga Imperatrice, Hungariae et Bohemiae rege Ferdinando III, archi-episcopo Pragensi Erne-
Strana 84
84 sto Cardinali ab Harrach, P. Henrico, Generali Ord. Serv. Beatae Mariae Virginis, praesentibus. Ei solemnitati adfuit effusa Praga, id est millia aliquot sexus utriusque supplicabundi. Insumptum fuit deinde in hoc aedificium ecclesiae et monaste- rii Albomontensis ex collectis eleemosynis a praefato P.Sosteneo Odonio Alexandrino, sacri Ordinis Servorum Deiparae Vicario Generalil, 16. 816 librae. Verum, licet aedificium praenominati monasterii tanti consti- terit, et illud ad duas contignationes iam erectum fuerit, quod nos ipsi nostris oculis vidimus,et sub tecto stiterit,tamen nonnulli omissionem aedificii a loci solitudine ac distantia Pragae causatam asserunt. Et est quod a vicinis sylvis timeatur, praesertim belli tempore, cum hac recta armatis sit via, etsi amici milites sine- rent sacros accolas,neque tantopere quidem exleges molestarent, ab hostibus tamen nullam haud dubie haberent securitatem. Ne ergo sedes haec, saepius tempore tunc bellorum desolata, impen- sis maximis repararetur,placuit moles illas iam extantes denique interrumpere. Quae deinde, circa annum 1674, disjecta superiori contignatione pro cellis religiosorum disposita, versa est stru- ctura monasterii in publicam popinam, quae hodiedum occupa- tur a saecularibus dominis. Cassato ergo et non perfecto in Albo Monte monasterii aedi- ficio, manserunt Servitae in quieta penes ecclesiam S. Michaelis Vetero-Pragae possessione 2. HAMMERSCHMID, Historia Pragensis, Liber VI: Acta sub Ferdinando II, Bohe- miae rege et Romanorum imperatore, ac rege Zephyrio Friderico Palatino, ab anno 1619 usque ad annum 1637; Anno 1628, Res Bohemicae. Codex ms in Archi- vo capituli Wyssehradensis, sine ullis numeris paginarum. — HAMMERSCHMID, Sacra Praga, paulo post medium: codex XIV. B. 21. Bibliothecae Universita- tis. Codex ille, egregie exaratus, constat foliis separatis de diversis conventibus sine numeris paginarum. Deest initium foliorum in quibus de ecclesia S. Michae- lis agitur. De praedicta Historia Pragensi ita loquitur Hammerschimid ipse:“ Praga, caput regni, regum antiquorum sedes... ob amplitudinem suam... aliosque 1A praefato... Generali, deest in Historia Pragensi. 2 Et est quod... secularibus dominis, deest in eadem Historia. Sed post verba: Cassato ergo... possessione, legitur : Moles illa pro cellis religiosorum disposita, anno 1674, disjecta superiori contignatione, versa est structura monasterii, tot millibus iam constans, in publicam popinam, quae hodiedum occupatur a saecularibus dominis.
84 sto Cardinali ab Harrach, P. Henrico, Generali Ord. Serv. Beatae Mariae Virginis, praesentibus. Ei solemnitati adfuit effusa Praga, id est millia aliquot sexus utriusque supplicabundi. Insumptum fuit deinde in hoc aedificium ecclesiae et monaste- rii Albomontensis ex collectis eleemosynis a praefato P.Sosteneo Odonio Alexandrino, sacri Ordinis Servorum Deiparae Vicario Generalil, 16. 816 librae. Verum, licet aedificium praenominati monasterii tanti consti- terit, et illud ad duas contignationes iam erectum fuerit, quod nos ipsi nostris oculis vidimus,et sub tecto stiterit,tamen nonnulli omissionem aedificii a loci solitudine ac distantia Pragae causatam asserunt. Et est quod a vicinis sylvis timeatur, praesertim belli tempore, cum hac recta armatis sit via, etsi amici milites sine- rent sacros accolas,neque tantopere quidem exleges molestarent, ab hostibus tamen nullam haud dubie haberent securitatem. Ne ergo sedes haec, saepius tempore tunc bellorum desolata, impen- sis maximis repararetur,placuit moles illas iam extantes denique interrumpere. Quae deinde, circa annum 1674, disjecta superiori contignatione pro cellis religiosorum disposita, versa est stru- ctura monasterii in publicam popinam, quae hodiedum occupa- tur a saecularibus dominis. Cassato ergo et non perfecto in Albo Monte monasterii aedi- ficio, manserunt Servitae in quieta penes ecclesiam S. Michaelis Vetero-Pragae possessione 2. HAMMERSCHMID, Historia Pragensis, Liber VI: Acta sub Ferdinando II, Bohe- miae rege et Romanorum imperatore, ac rege Zephyrio Friderico Palatino, ab anno 1619 usque ad annum 1637; Anno 1628, Res Bohemicae. Codex ms in Archi- vo capituli Wyssehradensis, sine ullis numeris paginarum. — HAMMERSCHMID, Sacra Praga, paulo post medium: codex XIV. B. 21. Bibliothecae Universita- tis. Codex ille, egregie exaratus, constat foliis separatis de diversis conventibus sine numeris paginarum. Deest initium foliorum in quibus de ecclesia S. Michae- lis agitur. De praedicta Historia Pragensi ita loquitur Hammerschimid ipse:“ Praga, caput regni, regum antiquorum sedes... ob amplitudinem suam... aliosque 1A praefato... Generali, deest in Historia Pragensi. 2 Et est quod... secularibus dominis, deest in eadem Historia. Sed post verba: Cassato ergo... possessione, legitur : Moles illa pro cellis religiosorum disposita, anno 1674, disjecta superiori contignatione, versa est structura monasterii, tot millibus iam constans, in publicam popinam, quae hodiedum occupatur a saecularibus dominis.
Strana 85
85 mille virtutis et partae gloriac titulos, Praga, inquam, peculiarem sine dubio sibi vendicat librum et tomum. Interim, autequam hunc typis edam, praemitto Prodromum gloriae Pragenae, qui huius urbis decora breviter complecte- tur, ac postmodum fusiori stylo tota Historia Pragensis, iam a me conscripta, luci publicae, faventibus superis et sumptibus, exponetur, et omnia quae de Praga dici possunt, describentur, ac plane perfectum absolutumque opus effi- cietur. HAMMERSCHMID, Praefatio in Prodromum gloriae Pragenae. 1628, Aprilis 25. Die 25 Aprilis 1628, Sacra Caesarea Majestas prope Pragam milliar‘ (?), ubi miraculose obtinuit victoriam anno 1620, primum iecit lapidem pro ecclesia construenda in honorem B. V. et nominanda Domina de Victoria : quam ecclesiam Religioni no- strae Servorum destinavit cum amplo monasterio. Archivum Ordinis : Regestum Henrici Burgi, f. 220. Romae. 1628, Augusti 16. P. Archangelus Benivieni Florentinus, iam Vicarius Generalis Oeniponte, in eodem officio constituitur etiam in regnis Boliemiae et Austriae. Revocatur P. Odonius. Die 16 Augusti per litteras patentes constitutus fuit Vicarius Generalis in regnis Bohemiae et Austriae P. Fr. Archangelus Florentinus, eremita montis Senarii, retento tamen officio Vicarii Generalis etiam (niponti (1) ; et in Italiam revocatus fuit R. P. Magister Sosteneus de Alexandria. Alia manu : Qui tamen P. Mr Sosteneus, mox, instante Illmo et Rmo D. Card. Archiepiscopo Pragae, confirmatus fuit de familia in conventu S. Michaelis, ut fabricae S. Mariae de Victoria curam gerat. Archivum Ordinis: Regestum Henrici Burgi, f. 2217. Pragae. 1628, Octobri. Archangelus Benivieni a Generali Ferrario 16 Augusti constitutus Vicarius Generalis per Bohemiam, Patre Odonio Italiam repetente, mense Octobri Pra- gam venit. Archangelus Benivenius, a Reverendissimo Generali Ferrario 1 Ita codex. (1) “ Die 14 Junii 1625, confirmatus fuit Vicarius Generalis et prior conventus S. Joseph Oeniponti R. P. Fr. Archangelus, eremita montis Senarii. „ Regestum Henrici Burgi, f. 220.
85 mille virtutis et partae gloriac titulos, Praga, inquam, peculiarem sine dubio sibi vendicat librum et tomum. Interim, autequam hunc typis edam, praemitto Prodromum gloriae Pragenae, qui huius urbis decora breviter complecte- tur, ac postmodum fusiori stylo tota Historia Pragensis, iam a me conscripta, luci publicae, faventibus superis et sumptibus, exponetur, et omnia quae de Praga dici possunt, describentur, ac plane perfectum absolutumque opus effi- cietur. HAMMERSCHMID, Praefatio in Prodromum gloriae Pragenae. 1628, Aprilis 25. Die 25 Aprilis 1628, Sacra Caesarea Majestas prope Pragam milliar‘ (?), ubi miraculose obtinuit victoriam anno 1620, primum iecit lapidem pro ecclesia construenda in honorem B. V. et nominanda Domina de Victoria : quam ecclesiam Religioni no- strae Servorum destinavit cum amplo monasterio. Archivum Ordinis : Regestum Henrici Burgi, f. 220. Romae. 1628, Augusti 16. P. Archangelus Benivieni Florentinus, iam Vicarius Generalis Oeniponte, in eodem officio constituitur etiam in regnis Boliemiae et Austriae. Revocatur P. Odonius. Die 16 Augusti per litteras patentes constitutus fuit Vicarius Generalis in regnis Bohemiae et Austriae P. Fr. Archangelus Florentinus, eremita montis Senarii, retento tamen officio Vicarii Generalis etiam (niponti (1) ; et in Italiam revocatus fuit R. P. Magister Sosteneus de Alexandria. Alia manu : Qui tamen P. Mr Sosteneus, mox, instante Illmo et Rmo D. Card. Archiepiscopo Pragae, confirmatus fuit de familia in conventu S. Michaelis, ut fabricae S. Mariae de Victoria curam gerat. Archivum Ordinis: Regestum Henrici Burgi, f. 2217. Pragae. 1628, Octobri. Archangelus Benivieni a Generali Ferrario 16 Augusti constitutus Vicarius Generalis per Bohemiam, Patre Odonio Italiam repetente, mense Octobri Pra- gam venit. Archangelus Benivenius, a Reverendissimo Generali Ferrario 1 Ita codex. (1) “ Die 14 Junii 1625, confirmatus fuit Vicarius Generalis et prior conventus S. Joseph Oeniponti R. P. Fr. Archangelus, eremita montis Senarii. „ Regestum Henrici Burgi, f. 220.
Strana 86
86 constitutus per Austriam iampridem ad vices suas obeundas, hoc anno a Reverendissimo Generali Burgo in eodem munere confirmatus, 1. immo in locum P. Sostenei, Italiam tunc repeten- tis, die 16 Augusti etiam per Bohemiam suffectus, Pragam ad nostros expeditionem Oeniponte movit. Quo simul ac mense Octo- bri pervenit,absolutis ex animi sententia Viennae apud Caesarem Ordinis negociis, filiali observantia exceptus, ea omnia praestitit, quae conventui et Ordini conducere videbantur. Praesertim vero in id incubuit ut ad mentem Serenissimae Ordinis Servorum Re- paratricis Sororis Annae Iulianae, disciplinam religiosam ibidem quoque formaret, tum ratus stabilem futuram, cum religioso- rum mores, ad praedictae Serenissimae Sororis leges facti, etiam coelo probarentur. Inde vero discedens, primum ex Germanicae familiae gremio Pragensium Priorem pro sequenti anno destina- vit P. Cherubinum Daleum ex Hibernia oriundum, inter primos Germaniae fratres praeclarissimum. 2. Annotationes 1. Reg. Gen. Burgo, pag. 5. Reg. Tusciae in archivo D. Annun- ciatae de Florentia. 2. Aug. Romer, Servitus Mariana, 1. V, c. 7 et 21. Annales Servorum, t. II, p. 597. Pragae. 1628, Augusti 19 et Decembris 4. Exponunt Servi S. Mariae, administratores ecclesiae S. Michaelis olim anno 1615, domino Wenceslao, Hylsowy, civi loci Czikeho Brodu (bohemici Brodu), tria millia florenorum mutuo dedisse : cuius pecuniae pars a dicto domino iisdem administratoribus iam restituta fuerat. Petunt autem Servi S. Mariaea praeside et consiliariis Camerae Regiae Bohemicae, ut reliquam mutui partem sibi ab haeredibus restitui iubeant. Sine die nec anno. Praefectus loci (Burgmeister) Cziskeho Brodu promittit se curaturum ut dicta pecunia restituatur. 19 Augusti 1628. Haeredes protestantur et asserunt se dictam pecuniam non soluturos 4 Decem- bris 1628. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/18. Viennae. 1629, Augusti 19. Ferdinandus II imperator concessionem ecclesiae S. Mariae de Victoria, in Albo Monte aedificandae, confirmat. Nos Ferdinandus Secundus, divina favente clementia, electus Romanorum imperator semper Augustus, ac Germaniae, Hun-
86 constitutus per Austriam iampridem ad vices suas obeundas, hoc anno a Reverendissimo Generali Burgo in eodem munere confirmatus, 1. immo in locum P. Sostenei, Italiam tunc repeten- tis, die 16 Augusti etiam per Bohemiam suffectus, Pragam ad nostros expeditionem Oeniponte movit. Quo simul ac mense Octo- bri pervenit,absolutis ex animi sententia Viennae apud Caesarem Ordinis negociis, filiali observantia exceptus, ea omnia praestitit, quae conventui et Ordini conducere videbantur. Praesertim vero in id incubuit ut ad mentem Serenissimae Ordinis Servorum Re- paratricis Sororis Annae Iulianae, disciplinam religiosam ibidem quoque formaret, tum ratus stabilem futuram, cum religioso- rum mores, ad praedictae Serenissimae Sororis leges facti, etiam coelo probarentur. Inde vero discedens, primum ex Germanicae familiae gremio Pragensium Priorem pro sequenti anno destina- vit P. Cherubinum Daleum ex Hibernia oriundum, inter primos Germaniae fratres praeclarissimum. 2. Annotationes 1. Reg. Gen. Burgo, pag. 5. Reg. Tusciae in archivo D. Annun- ciatae de Florentia. 2. Aug. Romer, Servitus Mariana, 1. V, c. 7 et 21. Annales Servorum, t. II, p. 597. Pragae. 1628, Augusti 19 et Decembris 4. Exponunt Servi S. Mariae, administratores ecclesiae S. Michaelis olim anno 1615, domino Wenceslao, Hylsowy, civi loci Czikeho Brodu (bohemici Brodu), tria millia florenorum mutuo dedisse : cuius pecuniae pars a dicto domino iisdem administratoribus iam restituta fuerat. Petunt autem Servi S. Mariaea praeside et consiliariis Camerae Regiae Bohemicae, ut reliquam mutui partem sibi ab haeredibus restitui iubeant. Sine die nec anno. Praefectus loci (Burgmeister) Cziskeho Brodu promittit se curaturum ut dicta pecunia restituatur. 19 Augusti 1628. Haeredes protestantur et asserunt se dictam pecuniam non soluturos 4 Decem- bris 1628. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/18. Viennae. 1629, Augusti 19. Ferdinandus II imperator concessionem ecclesiae S. Mariae de Victoria, in Albo Monte aedificandae, confirmat. Nos Ferdinandus Secundus, divina favente clementia, electus Romanorum imperator semper Augustus, ac Germaniae, Hun-
Strana 87
87 gariae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae et Stavoniae, etc, rex, archidux Austriae, dux Burgundiae, marchio Moraviae, dux Lucemburgiae, ac inferioris et superioris Sylesiae, Braban- tiae, Styriae, Carinthiae, Carniolae, Wirtembergae et Teckae, princeps Sueviae, marchio inferioris et superioris Lusatiae, comes Habspurgi, Tijrolis, Ferretis, Kijburgi et Goriciae, landt- gravius Alsatiae, marchio sancti Romani Imperii, Burgoviae, dominus Marchiae Sclavonicae, portus Naonis et Salinarum. Notum facimus hisce omnibus et singulis quorum interest. Cum Deus ter optimus maximus, rerum omnium gubernator et cuslos, nobis pro defensione verae sanctaeque religionis nostrae catholicae, apostolicae, romanae, necnon caesareae et regiae nostrae superioritatis tuendae conservandaeque gratia, contra rebelles et perfidos haereticos Pragae in Monte Albo certantibus, anno Domini milesimo sexcentesimo vigesimo, die octava omni- bus caelitibus sacra, suo potenti brachio et excelso insignem et miraculosam victoriam donaverit, ideoque pro gratiarum actione et perpetua memoria patri magistro Sosteneo Odonio Alexan- drino, Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis Vicario Gene- rali, anno millesimo sexcentesimo vigesimo septimo concesseri- mus, ut in eodem monte templum et monasterium sub auspica- tissimo titulo SANCTAE MARIAE DE VICTORIA aedificare posset ; eandem concessionem, tenore praesentium, ex certa nostra scientia, non per errorem aut improvide, sed animo deliberato, sano et maturo fidelium nostrorum accedente consilio, authori- tate regia, tanquam rex Bohemiae, confirmamus et approbamus, volentes quod eiusdem Ordinis fratres, gestantes habitum, ve- stem et capam, prout Florentiae in conventu Divae Annuntiatae et non aliter, † memoratum templum cum monasterio, postquam aedificatum fuerit, libere, quiete, plene, pacifice et absque ulla exceptione perpetuis temporibus possidere possint ac valeant, inibique iuxta sacrosanctos canones et ipsius Ordinis ritum atque institutum Deo Beatissimaeque Mariae Virgini sine cuiusvis per- turbatione et molestatione famulentur. Et propterea mandamus universis et singulis superioribus et inferioribus officialibus caeterisque subditis nostris, per regnum nostrum Bohemiae ubilibet constitutis, cuiuscunque status, gra- dus, seu praeeminentiae extiterint, inprimis vero locum tenen- tibus iudicibusque nostris regiis, necnon consulibus, senatibus 1 Verba: fratres gestantes... et non aliter, postea intra parenthesim in originali posita sunt, et in margine scriptum est : N. B. Imperator hoc cas- savit et mutavit. V. Diploma de dato 16 Aprilis 1631.
87 gariae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae et Stavoniae, etc, rex, archidux Austriae, dux Burgundiae, marchio Moraviae, dux Lucemburgiae, ac inferioris et superioris Sylesiae, Braban- tiae, Styriae, Carinthiae, Carniolae, Wirtembergae et Teckae, princeps Sueviae, marchio inferioris et superioris Lusatiae, comes Habspurgi, Tijrolis, Ferretis, Kijburgi et Goriciae, landt- gravius Alsatiae, marchio sancti Romani Imperii, Burgoviae, dominus Marchiae Sclavonicae, portus Naonis et Salinarum. Notum facimus hisce omnibus et singulis quorum interest. Cum Deus ter optimus maximus, rerum omnium gubernator et cuslos, nobis pro defensione verae sanctaeque religionis nostrae catholicae, apostolicae, romanae, necnon caesareae et regiae nostrae superioritatis tuendae conservandaeque gratia, contra rebelles et perfidos haereticos Pragae in Monte Albo certantibus, anno Domini milesimo sexcentesimo vigesimo, die octava omni- bus caelitibus sacra, suo potenti brachio et excelso insignem et miraculosam victoriam donaverit, ideoque pro gratiarum actione et perpetua memoria patri magistro Sosteneo Odonio Alexan- drino, Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis Vicario Gene- rali, anno millesimo sexcentesimo vigesimo septimo concesseri- mus, ut in eodem monte templum et monasterium sub auspica- tissimo titulo SANCTAE MARIAE DE VICTORIA aedificare posset ; eandem concessionem, tenore praesentium, ex certa nostra scientia, non per errorem aut improvide, sed animo deliberato, sano et maturo fidelium nostrorum accedente consilio, authori- tate regia, tanquam rex Bohemiae, confirmamus et approbamus, volentes quod eiusdem Ordinis fratres, gestantes habitum, ve- stem et capam, prout Florentiae in conventu Divae Annuntiatae et non aliter, † memoratum templum cum monasterio, postquam aedificatum fuerit, libere, quiete, plene, pacifice et absque ulla exceptione perpetuis temporibus possidere possint ac valeant, inibique iuxta sacrosanctos canones et ipsius Ordinis ritum atque institutum Deo Beatissimaeque Mariae Virgini sine cuiusvis per- turbatione et molestatione famulentur. Et propterea mandamus universis et singulis superioribus et inferioribus officialibus caeterisque subditis nostris, per regnum nostrum Bohemiae ubilibet constitutis, cuiuscunque status, gra- dus, seu praeeminentiae extiterint, inprimis vero locum tenen- tibus iudicibusque nostris regiis, necnon consulibus, senatibus 1 Verba: fratres gestantes... et non aliter, postea intra parenthesim in originali posita sunt, et in margine scriptum est : N. B. Imperator hoc cas- savit et mutavit. V. Diploma de dato 16 Aprilis 1631.
Strana 88
88 et reliquis incolis Triurbis Pragensis, praesentibus et futuris, ne supra nominatos fratres Servorum in possessione saepe dicti templi SANTAE MARIAE DE VICTORIA et aliarum ad id spectantium pertinentiarum, praesentium et futurarum, sive in personis, sive in rebus, molestent, nec a quopiam alio super his omnibusturbari aut quocunque modo molestari permittant ; sed potius illos iuxta hanc nostram concessionem et confirmationem nostro nomine efficaciter tueantur et conservent : secus sub animadver- sione et poena nostra gravissima nequaquam facturi. In quorum fidem diploma hoc, manu nostra subscriptum, sigilli nostri caesarei regiique maioris appensione communiri iussimus. Datum in civitate nostra Vienna, die decima nona Augusti, anno Domini milesimo sexcentesimo vigesimo nono, regnorum nostrorum Romani undecimo, Hungarici duodecimo et Bohemici decimo tertio. Ferdinandus, m. p. Gulielmus, Comes Slavata (1) Regis Bohemiae S. Cancellarius. In ima parte : Confirmatio ecclesiae Sanctae Mariae de Victo- ria in Albo Monte. Foris, in plicatura : Ad mandatum Sacrae Cacsareae Majesta- tis proprium. J. Kasper. Viennae, Haus-Hof-und Staats-Archiv, sectio Böhem, n. 13. Originale, mem- braneum, perpulchrum, oblongum, 775 mi. latum et 455 mm. allum, cum plica- tura 100 mm. Sigillum magnum, 110 mm. diamelri, ex cera rubra, in capsa lignea rotunda inclusum, quatuor cordulis suspensum, quarum duae ex flava, duae vero ex nigra seta confectae sunt. — Copia seu transumptum in litteris Ernesti de Harrach, 16 Maii 1630. In codice signuto VI. C. 6, Bibliothecae Universitatis, cui titulus: Triplex Czechico-Bohemo-Pragena Laus, conscripta a T. J. K. C. R. L (Thoma Joanne Kraus, canonico regulari Lateranensi) 1771, p. 151, depicta est forma ecclesiac et monasterii aedificandi. Pragae 1629 (?) Laurentius Ezechiel (2), abbas monasterii Carlocuriensis (Karlow) penuriam suam, quae adhuc aucta est, postquam aegri monaslerii S. Mariae in Boticz (1) Guillelmus Slawata, comes de Chlum et Kossumberg, 18 Decembris 1612 praeses Regiae Camerae Bohemicae, 1611-1615 judex curiae regalis, 1620 supre- mus regni praefectus, 1623 supremus regni camerarius ac supremus cancella- rius usque ad 1638. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 724, 736, 741. 744, 770. (2) Laurentius Ezechiel abbas creatus fuerat in ſesto S. Caroli Magni, 1629, dominica quarta post Epiphaniai, die scilicet 28 Januarii. Anno 1637, in vigi- lia S. Matthaei, 20 Septembris, mortuus est. Ita ex nn. 63 et 75 codicis II. B. 12.
88 et reliquis incolis Triurbis Pragensis, praesentibus et futuris, ne supra nominatos fratres Servorum in possessione saepe dicti templi SANTAE MARIAE DE VICTORIA et aliarum ad id spectantium pertinentiarum, praesentium et futurarum, sive in personis, sive in rebus, molestent, nec a quopiam alio super his omnibusturbari aut quocunque modo molestari permittant ; sed potius illos iuxta hanc nostram concessionem et confirmationem nostro nomine efficaciter tueantur et conservent : secus sub animadver- sione et poena nostra gravissima nequaquam facturi. In quorum fidem diploma hoc, manu nostra subscriptum, sigilli nostri caesarei regiique maioris appensione communiri iussimus. Datum in civitate nostra Vienna, die decima nona Augusti, anno Domini milesimo sexcentesimo vigesimo nono, regnorum nostrorum Romani undecimo, Hungarici duodecimo et Bohemici decimo tertio. Ferdinandus, m. p. Gulielmus, Comes Slavata (1) Regis Bohemiae S. Cancellarius. In ima parte : Confirmatio ecclesiae Sanctae Mariae de Victo- ria in Albo Monte. Foris, in plicatura : Ad mandatum Sacrae Cacsareae Majesta- tis proprium. J. Kasper. Viennae, Haus-Hof-und Staats-Archiv, sectio Böhem, n. 13. Originale, mem- braneum, perpulchrum, oblongum, 775 mi. latum et 455 mm. allum, cum plica- tura 100 mm. Sigillum magnum, 110 mm. diamelri, ex cera rubra, in capsa lignea rotunda inclusum, quatuor cordulis suspensum, quarum duae ex flava, duae vero ex nigra seta confectae sunt. — Copia seu transumptum in litteris Ernesti de Harrach, 16 Maii 1630. In codice signuto VI. C. 6, Bibliothecae Universitatis, cui titulus: Triplex Czechico-Bohemo-Pragena Laus, conscripta a T. J. K. C. R. L (Thoma Joanne Kraus, canonico regulari Lateranensi) 1771, p. 151, depicta est forma ecclesiac et monasterii aedificandi. Pragae 1629 (?) Laurentius Ezechiel (2), abbas monasterii Carlocuriensis (Karlow) penuriam suam, quae adhuc aucta est, postquam aegri monaslerii S. Mariae in Boticz (1) Guillelmus Slawata, comes de Chlum et Kossumberg, 18 Decembris 1612 praeses Regiae Camerae Bohemicae, 1611-1615 judex curiae regalis, 1620 supre- mus regni praefectus, 1623 supremus regni camerarius ac supremus cancella- rius usque ad 1638. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 724, 736, 741. 744, 770. (2) Laurentius Ezechiel abbas creatus fuerat in ſesto S. Caroli Magni, 1629, dominica quarta post Epiphaniai, die scilicet 28 Januarii. Anno 1637, in vigi- lia S. Matthaei, 20 Septembris, mortuus est. Ita ex nn. 63 et 75 codicis II. B. 12.
Strana 89
89 Servis S. Mariae restituti fuerunt, imperatori Ferdinando II exponit, eumque rogat ut providere benigne dignetur. Narrata prius fundatione monasterii a Carolo IV, sic prosequitur orator : Postquam vero pestilentissima Hussitarum pruina maiorem partem regni Bohemiae excussit, sic monasterium, tam pie ere- ctum, tam liberaliter dotatum convulsit, ut hactenus pristinum florem nunquam recuperare potuerit; quin vulneri acerbius vulnus inflictum,dum feriata populi faex, tempore Passaviensium, monasterium rebus omnibus ipsosque patres vita spoliavit. Mae- ret ergo, Augustissime Caesar, Divae Virgini dicatus locus..., cum tanta penuria bonorum sic misere pessumdatum monaste- rium laboret, ut ne vix abbatem cum uno patre, ubi alias triginta alebantur, sustentare potest; praesertim cum ecclesia Beatae Mariae Virginis in Boticz, sita sub eodem monasterio, una cum agris, quos sanctae memoriae Rudolphus imperator, pro meliori sustentatione abbatis et fratrum, dicto monasterio applicave- rat (1), ex mandato sacrae Caesareae Maiestatis vestrae per prin- cipem de Lichtenstein Ordini Servorum Beatae Mariae Virginis, ad quem ab antiquo spectaverat, restituta sil. Nihilominus tamen ex hac parte maiori iam defectu laborante clementissime providere in animo habuit, cum a principe de Lichtenstein alia media suggeri voluit, quibus posset compen- sare dictum abbatem. assignando ei alibi tantum in proventibus quantum ex dicta ecclesia annuatim percepit, ut cultus divinus in suo monasterio melius possit continuari (2). Nulla tamen hucus- que a Sacra Caesarea Maiestate Vestra refusio subsecuta est, tum principe, tum abbate fatis praerepto. Rogat ergo imperatorem ut diclum monasterium “ sub umbram suae clemen- tissimae protectionis suscipere dignetur ". Ex abbatia Carlov. Sine die. Pragae, Bibliotheca Universitatis : Codex signatus II. B. 12, documentum n. 7. Hi sunt liturarii supplicis libelli (copia supplica) ad imperatorem. — In dicto codice II. B. 12, continentur multa documenta ad monasterium Carlocuriense spectantia. Pragae. 1630, Maii 16. Cardinalis Ernestus ab Harrach declarat se vidisse litteras Ferdinandi II, Patri Odonio concessas (1627, 28 Maiil, quas de verbo ad verbum praesentibus inserit ; concessionem vero ecclesiae S. Michaelis, in eis contentam, confirmat. (1) Vide supra, p. 59 et 61. (2) Vide supra, p. 73 et 74.
89 Servis S. Mariae restituti fuerunt, imperatori Ferdinando II exponit, eumque rogat ut providere benigne dignetur. Narrata prius fundatione monasterii a Carolo IV, sic prosequitur orator : Postquam vero pestilentissima Hussitarum pruina maiorem partem regni Bohemiae excussit, sic monasterium, tam pie ere- ctum, tam liberaliter dotatum convulsit, ut hactenus pristinum florem nunquam recuperare potuerit; quin vulneri acerbius vulnus inflictum,dum feriata populi faex, tempore Passaviensium, monasterium rebus omnibus ipsosque patres vita spoliavit. Mae- ret ergo, Augustissime Caesar, Divae Virgini dicatus locus..., cum tanta penuria bonorum sic misere pessumdatum monaste- rium laboret, ut ne vix abbatem cum uno patre, ubi alias triginta alebantur, sustentare potest; praesertim cum ecclesia Beatae Mariae Virginis in Boticz, sita sub eodem monasterio, una cum agris, quos sanctae memoriae Rudolphus imperator, pro meliori sustentatione abbatis et fratrum, dicto monasterio applicave- rat (1), ex mandato sacrae Caesareae Maiestatis vestrae per prin- cipem de Lichtenstein Ordini Servorum Beatae Mariae Virginis, ad quem ab antiquo spectaverat, restituta sil. Nihilominus tamen ex hac parte maiori iam defectu laborante clementissime providere in animo habuit, cum a principe de Lichtenstein alia media suggeri voluit, quibus posset compen- sare dictum abbatem. assignando ei alibi tantum in proventibus quantum ex dicta ecclesia annuatim percepit, ut cultus divinus in suo monasterio melius possit continuari (2). Nulla tamen hucus- que a Sacra Caesarea Maiestate Vestra refusio subsecuta est, tum principe, tum abbate fatis praerepto. Rogat ergo imperatorem ut diclum monasterium “ sub umbram suae clemen- tissimae protectionis suscipere dignetur ". Ex abbatia Carlov. Sine die. Pragae, Bibliotheca Universitatis : Codex signatus II. B. 12, documentum n. 7. Hi sunt liturarii supplicis libelli (copia supplica) ad imperatorem. — In dicto codice II. B. 12, continentur multa documenta ad monasterium Carlocuriense spectantia. Pragae. 1630, Maii 16. Cardinalis Ernestus ab Harrach declarat se vidisse litteras Ferdinandi II, Patri Odonio concessas (1627, 28 Maiil, quas de verbo ad verbum praesentibus inserit ; concessionem vero ecclesiae S. Michaelis, in eis contentam, confirmat. (1) Vide supra, p. 59 et 61. (2) Vide supra, p. 73 et 74.
Strana 90
90 Nos Ernestus, divina miseratione S. R. E. Presbyter Cardinalis ab Harrach, Archiepiscopus Pragensis, Princeps Legatus natus, Sacrae Caesareae Regiaeque Maiestatis Intimus Consiliarius, regni Boemiae Primas, nec non Ordinis Crucigerorum cum rubea stella per Boemiam, Moraviam, Silesiam et Poloniam supremus ac generalis Magister, etc. Universis Christi fidelibus, praesentibus et futuris, ad quorum notitiam praesentes pervenerint aut pervenire contigerit, salutem in eo qui est suorum fidelium vera salus. Etsi ad negotia singula pastoralis officii incumbentia cautelae suffragium diligenter adhibere debeamus, ad illa tamen prae- cipue per quae animarum saluti consulitur, vivis gratia, defun- ctis misericordia apud Altissimum efficacius impetratur, cultus augetur divinus uberius, ac malitiis via praecluditur, futuris- que periculis fortius obviatur, confirmationis robur diligentius apponere aspiramus. Sane litteras Serenissimi Principis et Domini, Domini Ferdinandi II, Romani Imperatoris semper Augusti, Hungariae et Bohemiae regis nostri clementissimi, pro parte reverendi ac religiosi, nobis in Christo syncere dilecti, patris fratris Sostenij Odonij Alexandrini, Ordinis Servorum Beatae Virginis Mariae, SS. Theologiae magistri, datas et con- cessas, nobis sanas et integras praesentatas, nos recepisse ; ad maiorem autem evidentiam earundem, de verbo ad verbum praesentibus inserendum duxisse noveritis tenorem qui sequi- tur : Nos Ferdinandus Secundus... Bohemico vero decimot. Cum itaque a nobis petitur quod iustum est et honestum, tam vigor aequitatis quam ordo exigit rationis, ut id per sollicitu- dinem officii nostri ad debitum perducatur effectum. Exhibita si- quidem nobis petitio memorati SS. Theologiae magistri Sostenij continebat, quod, cum sua sacra Caesarea Regiaque Maiestas praefato Ordini Servorum templum parochiale, in Veteri Urbe Pragensi penes forum situatum et apud S. Michaelem Archan- gelum nuncupatum, una cum omnibus ad id spectantibus per- tinentiis, pia liberalitate dederit, concesserit atque assignaverit, nos quoque officii nostri ratione, ita exigente more antiquitus laudabiliter observato, tanquam loci Ordinarius illud confirmare dignaremur. Cuius precibus, ex paterno affectu nostro inclinati, grato concurrentes assensu, supra dictam assignationem a sua sacra Caesarea Regiaque Majestate factam, in omnibus sui pun- 1Ut supra, 28 Maii 1627, p. 80-82.
90 Nos Ernestus, divina miseratione S. R. E. Presbyter Cardinalis ab Harrach, Archiepiscopus Pragensis, Princeps Legatus natus, Sacrae Caesareae Regiaeque Maiestatis Intimus Consiliarius, regni Boemiae Primas, nec non Ordinis Crucigerorum cum rubea stella per Boemiam, Moraviam, Silesiam et Poloniam supremus ac generalis Magister, etc. Universis Christi fidelibus, praesentibus et futuris, ad quorum notitiam praesentes pervenerint aut pervenire contigerit, salutem in eo qui est suorum fidelium vera salus. Etsi ad negotia singula pastoralis officii incumbentia cautelae suffragium diligenter adhibere debeamus, ad illa tamen prae- cipue per quae animarum saluti consulitur, vivis gratia, defun- ctis misericordia apud Altissimum efficacius impetratur, cultus augetur divinus uberius, ac malitiis via praecluditur, futuris- que periculis fortius obviatur, confirmationis robur diligentius apponere aspiramus. Sane litteras Serenissimi Principis et Domini, Domini Ferdinandi II, Romani Imperatoris semper Augusti, Hungariae et Bohemiae regis nostri clementissimi, pro parte reverendi ac religiosi, nobis in Christo syncere dilecti, patris fratris Sostenij Odonij Alexandrini, Ordinis Servorum Beatae Virginis Mariae, SS. Theologiae magistri, datas et con- cessas, nobis sanas et integras praesentatas, nos recepisse ; ad maiorem autem evidentiam earundem, de verbo ad verbum praesentibus inserendum duxisse noveritis tenorem qui sequi- tur : Nos Ferdinandus Secundus... Bohemico vero decimot. Cum itaque a nobis petitur quod iustum est et honestum, tam vigor aequitatis quam ordo exigit rationis, ut id per sollicitu- dinem officii nostri ad debitum perducatur effectum. Exhibita si- quidem nobis petitio memorati SS. Theologiae magistri Sostenij continebat, quod, cum sua sacra Caesarea Regiaque Maiestas praefato Ordini Servorum templum parochiale, in Veteri Urbe Pragensi penes forum situatum et apud S. Michaelem Archan- gelum nuncupatum, una cum omnibus ad id spectantibus per- tinentiis, pia liberalitate dederit, concesserit atque assignaverit, nos quoque officii nostri ratione, ita exigente more antiquitus laudabiliter observato, tanquam loci Ordinarius illud confirmare dignaremur. Cuius precibus, ex paterno affectu nostro inclinati, grato concurrentes assensu, supra dictam assignationem a sua sacra Caesarea Regiaque Majestate factam, in omnibus sui pun- 1Ut supra, 28 Maii 1627, p. 80-82.
Strana 91
91 ctis, clausulis, conditionibus et articulis, approbamus, ratifica- mus, authorizamus, et authoritate nostra archiepiscopali et qua fungimur ordinaria, in Dei nomine confirmamus. In quorum fidem et testimonium praesentes literas fieri, manuque propria subscri- ptas, sigillo nostro iussimus communiri. Datae in solita nostra archiepiscopali residentia Pragae, die decima sexta mensis Maii, anno Domini M.DC.XXX. E. Cardinalis ab Harrach. Antonius Schilling de Gkleeberg, Cancellarius, comes pala- tinus, sacrae Caesareae Maiestatis consiliarius'. Pragae, Bibliotheca Universitatis : Urkunde, B.186, n. 1018. — Originale membraneum, magnum, oblongum, 780 mm. latum, 530 mm. altum. Sigillum, formae ovatae, optime praeservatum, capsulae lamineae inclusum, tribus cor- dulis setae rubrae, albae, caeruleae suspensum, exhibet episcopum sub fornice sedentem, et circumcirca medietatem inferiorem legitur: ERNESTUS S. R. E. PRESB: CARD : AB HARRACH : ARCH : PRAG: PRINC: LEGA : NATUS. — In eadem Bibliotheca, Transumptum egregie descriptum in: Repertorium et Copia- rium diplomatum latinorum et germanorum, t. II, p. 628 : codex signatus VIII. H. 86 (Vide TRUHLAR, Catalogus codicum, n. 1665). — Aliud transum- ptum in archiepiscopali Archivo, fasc. 91. F, n. 1. Pragae. 1630, Maii 16. Cardinalis Ernestus ab Harrach testatur se vidisse litteras Ferdinandi II, Patri Odonio concessas, 19 Augusti 1629, quas de verbo ad verbum praesentibus inserit. Concessionem vero ecclesiae S. Mariae de Victoria, in Monte Albo aedi- ficandae, in ea contentam, confirmat. Nos Ernestus, divina miseratione.... vera salus'. Pro pastoralis muneris nostri ratione tenemur summo studio ac sollicitudine curare et promovere ea quae ad statum et bene- ficium reipublicae catholicae pertinent, quaeque ad propagan- dam et tuendam gloriam divini nominis et ad commodum atque augmentum ecclesiarum Dei, ad fidelium animarum aedificatio- nem spectare videntur. Sane litteras Serenissimi Principis ac Domini, Domini Ferdinandi Il Romanorum imperatoris'.. praesen- tatas fuisse ; nos vero, ad maiorem rei evidentiam, de verbo ad verbum praesentibus inserendum duxisse noveritis tenorem qui sequitur: Nos Ferdinandus Secundus... et Bohemici decimo tertio". Cum itaque aequitati consentaneum ut in quaevis honeste I Hic additum est in Repertorio, etc : Cum sigillo in rubra cera, capsulae lamineae incluso. In membrana. — 2 Ut in praecedentibus litteris. — 3 Ut supra, 19 Augusti 1629, p. 86.
91 ctis, clausulis, conditionibus et articulis, approbamus, ratifica- mus, authorizamus, et authoritate nostra archiepiscopali et qua fungimur ordinaria, in Dei nomine confirmamus. In quorum fidem et testimonium praesentes literas fieri, manuque propria subscri- ptas, sigillo nostro iussimus communiri. Datae in solita nostra archiepiscopali residentia Pragae, die decima sexta mensis Maii, anno Domini M.DC.XXX. E. Cardinalis ab Harrach. Antonius Schilling de Gkleeberg, Cancellarius, comes pala- tinus, sacrae Caesareae Maiestatis consiliarius'. Pragae, Bibliotheca Universitatis : Urkunde, B.186, n. 1018. — Originale membraneum, magnum, oblongum, 780 mm. latum, 530 mm. altum. Sigillum, formae ovatae, optime praeservatum, capsulae lamineae inclusum, tribus cor- dulis setae rubrae, albae, caeruleae suspensum, exhibet episcopum sub fornice sedentem, et circumcirca medietatem inferiorem legitur: ERNESTUS S. R. E. PRESB: CARD : AB HARRACH : ARCH : PRAG: PRINC: LEGA : NATUS. — In eadem Bibliotheca, Transumptum egregie descriptum in: Repertorium et Copia- rium diplomatum latinorum et germanorum, t. II, p. 628 : codex signatus VIII. H. 86 (Vide TRUHLAR, Catalogus codicum, n. 1665). — Aliud transum- ptum in archiepiscopali Archivo, fasc. 91. F, n. 1. Pragae. 1630, Maii 16. Cardinalis Ernestus ab Harrach testatur se vidisse litteras Ferdinandi II, Patri Odonio concessas, 19 Augusti 1629, quas de verbo ad verbum praesentibus inserit. Concessionem vero ecclesiae S. Mariae de Victoria, in Monte Albo aedi- ficandae, in ea contentam, confirmat. Nos Ernestus, divina miseratione.... vera salus'. Pro pastoralis muneris nostri ratione tenemur summo studio ac sollicitudine curare et promovere ea quae ad statum et bene- ficium reipublicae catholicae pertinent, quaeque ad propagan- dam et tuendam gloriam divini nominis et ad commodum atque augmentum ecclesiarum Dei, ad fidelium animarum aedificatio- nem spectare videntur. Sane litteras Serenissimi Principis ac Domini, Domini Ferdinandi Il Romanorum imperatoris'.. praesen- tatas fuisse ; nos vero, ad maiorem rei evidentiam, de verbo ad verbum praesentibus inserendum duxisse noveritis tenorem qui sequitur: Nos Ferdinandus Secundus... et Bohemici decimo tertio". Cum itaque aequitati consentaneum ut in quaevis honeste I Hic additum est in Repertorio, etc : Cum sigillo in rubra cera, capsulae lamineae incluso. In membrana. — 2 Ut in praecedentibus litteris. — 3 Ut supra, 19 Augusti 1629, p. 86.
Strana 92
92 petita faciles condescendamus, ad singula officium nostrum pa- storale concernentia cautelae suffragium diligenter adhibeamus, ad ea tamen praecipue per quae animarum saluti consuli- tur, confirmationis robur diligentius apponamus. Exhibita siqui- dem petitio memorati SS. Theologiae magistri patris Sostenij continebat quod, cum sua sacra Caesarea Regiaque Maiestas eidem Vicario Generali anno millesimo sexcentesimo vigesimo septimo, ut Pragae in Monte Albo, ubi Deus ter optimus maxi- mus contra rebelles haereticos, anno Domino millesimo sexcen- tesimo vigesimo, die octava Omnium Sanctorum, suo excelso brachio miraculosam victoriam donavit, pro gratiarum actione et perpetua memoria templum et monasterium, sub auspicatis- simo titulo SANCTAE MARIAE DE VICTORIA, aedificare possit ac valeat, clementissime concesserit, nos quoque authoritate nostra archiepiscopali et ordinaria illam concessionem confirmare di- gnaremur. Nos igitur, attendentes praefati Vicarii Generalis in catholicam religionem zelum, eius votis ac supplicationibus hu- millimis inclinatissime annuentes, supradictam concessionem caesaream in omnibus suis punctis, clausulis, conditionibus et articulis approbamus, ratificamus, authorizamus et authoritate nostra archiepiscopali et qua fungimur ordinaria in Dei nomine confirmamus. In quorum fidem'... Viennae, Haus-Hof-und Staats Archiv, sectio Bohem. n. 44. — Originale, membraneum, oblongum, 770 mm. latum, 650 mm. altum, cum plicatura 70 mm. Sigillum ut supra. Romae. 1630. Junii 16. Pater Archangelus Benivienis confirmatur Vicarius Generalis in Boliemia et Austria. 16 Junii 1630. Confirmatus et electus fuit per litteras Vicarius Generalis in regnis Bohemiae et Austriae inferioris et superioris P. Fr. Archangelus Benivenius Florentinus, S. Montis Senarii eremita. Ila Eliseus Mazzonius, Vicarius Generalis Ordinis (1). Archivum Ordinis : Regestum Generalis Henrici Burgi, f. 222. 1 Ut in praecedentibus litteris. (1) Mortuo 21 Februarii 1630 Henrico Burgo, successit qua Vicarius Generalis Magister Eliseus Mazzoni usque ad diem 17 Septembris 1632, quando Pater Magister Dionysius Bussotti, pariter Florentinus, ab Urbano VIII creatus est Vicarius Apostolicus.
92 petita faciles condescendamus, ad singula officium nostrum pa- storale concernentia cautelae suffragium diligenter adhibeamus, ad ea tamen praecipue per quae animarum saluti consuli- tur, confirmationis robur diligentius apponamus. Exhibita siqui- dem petitio memorati SS. Theologiae magistri patris Sostenij continebat quod, cum sua sacra Caesarea Regiaque Maiestas eidem Vicario Generali anno millesimo sexcentesimo vigesimo septimo, ut Pragae in Monte Albo, ubi Deus ter optimus maxi- mus contra rebelles haereticos, anno Domino millesimo sexcen- tesimo vigesimo, die octava Omnium Sanctorum, suo excelso brachio miraculosam victoriam donavit, pro gratiarum actione et perpetua memoria templum et monasterium, sub auspicatis- simo titulo SANCTAE MARIAE DE VICTORIA, aedificare possit ac valeat, clementissime concesserit, nos quoque authoritate nostra archiepiscopali et ordinaria illam concessionem confirmare di- gnaremur. Nos igitur, attendentes praefati Vicarii Generalis in catholicam religionem zelum, eius votis ac supplicationibus hu- millimis inclinatissime annuentes, supradictam concessionem caesaream in omnibus suis punctis, clausulis, conditionibus et articulis approbamus, ratificamus, authorizamus et authoritate nostra archiepiscopali et qua fungimur ordinaria in Dei nomine confirmamus. In quorum fidem'... Viennae, Haus-Hof-und Staats Archiv, sectio Bohem. n. 44. — Originale, membraneum, oblongum, 770 mm. latum, 650 mm. altum, cum plicatura 70 mm. Sigillum ut supra. Romae. 1630. Junii 16. Pater Archangelus Benivienis confirmatur Vicarius Generalis in Boliemia et Austria. 16 Junii 1630. Confirmatus et electus fuit per litteras Vicarius Generalis in regnis Bohemiae et Austriae inferioris et superioris P. Fr. Archangelus Benivenius Florentinus, S. Montis Senarii eremita. Ila Eliseus Mazzonius, Vicarius Generalis Ordinis (1). Archivum Ordinis : Regestum Generalis Henrici Burgi, f. 222. 1 Ut in praecedentibus litteris. (1) Mortuo 21 Februarii 1630 Henrico Burgo, successit qua Vicarius Generalis Magister Eliseus Mazzoni usque ad diem 17 Septembris 1632, quando Pater Magister Dionysius Bussotti, pariter Florentinus, ab Urbano VIII creatus est Vicarius Apostolicus.
Strana 93
93 Ratisbonae. 1630, 19 Julii. Ferdinandus II scribit praesidi et consiliariis Camerae Bohemicae, ut fra- tribus Servorum apud S. Michaelem annuum censum 52 florenorum solvant. Ferdinand der Ander, von Gottes gnaden Erwelter Romischer Kaiser, auch zu Hungern und Beheimb König. Hoch-unndt wolgeborne, wolgeborne gestrenge unndt ehrnue- ste liebe getreue. Was vor einen bericht unndt guetachten Ihr unsern verordneten Stadthalter im königreich Beheimb auf die mit Euch gepflogene communication, wegen des hoffs Dech- tarsskij, in sachen die auff demselbten hafftende unndt vom Prior unndt convent bey St. Michaelis in der Alten Stadt Prag praetendirte jarliche zweyunndtfunffzig schock erbzins betref- fendt, zu kommen lassen, dessen seindt wir gehorsamist versten- digt worden (1). Wann wir unns dann hierauff resolvirt, dass die Patres Socie- tatis Jesu zu Prag, denen wir Euch bewust gedachten hoff gechenkt, dabey allerdings geschüczet unndt gehanndthabet, der durauff hafftende erbzins aber anderwerts hin transferirt wer- den solle. Als haben wir Euch solche unsere gnedigste resolution hiemit in gnaden anfuegen wollen, mit gnedisten befehl, dass ihr auf mittel unndt wege bedacht seidt, unndt wohin etwa mehr bemel- ter erbzins am füglichsten zu transferiren unns eure ferneres guetachten an die handt gebet, immittels aber dass, was albe- reit versessen besagtem Prior unndt convent guetmachet, auch denselbten mehr gedachten Gotteshause jarlich von den unseren königlichen Behemischen Kammer auss entrichten lasset. Daran beschicht unser gnedigster will unndt meinung. Geben in unsere unnd des heiligen Romischen Reischs Stadt Regenspurg, den neunzehenden monatstag Julii im sechzehen- hundert unndt dreysigsten, unserer reiche des Romischen im eilfften, des Hungerischen im dreyzehenden unndt des Behemi- schen im vierzehenden jahre Ferdinand, m. p. Guglielmus Comes Slavata, Regni Bohemiae S. Cancellarius. Nostitz Ad mandatum Sacrae Caesareae Maiestatis proprium. (1) Anno 1608 magistratus Vetero Pragensis et aeditui ecclesiae S. Michaelis vendiderunt villam Dechtarz nominatam, ad ecclesiam S. Michaelis spectan- tem, domino Wenceslao Hilsen de Goldberg, pro 4.500 sexagenis. Emtor et possessores annue debebant pendere cameraticum censum 52 florenorum pro ecclesia S. Michaelis. — HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 176.
93 Ratisbonae. 1630, 19 Julii. Ferdinandus II scribit praesidi et consiliariis Camerae Bohemicae, ut fra- tribus Servorum apud S. Michaelem annuum censum 52 florenorum solvant. Ferdinand der Ander, von Gottes gnaden Erwelter Romischer Kaiser, auch zu Hungern und Beheimb König. Hoch-unndt wolgeborne, wolgeborne gestrenge unndt ehrnue- ste liebe getreue. Was vor einen bericht unndt guetachten Ihr unsern verordneten Stadthalter im königreich Beheimb auf die mit Euch gepflogene communication, wegen des hoffs Dech- tarsskij, in sachen die auff demselbten hafftende unndt vom Prior unndt convent bey St. Michaelis in der Alten Stadt Prag praetendirte jarliche zweyunndtfunffzig schock erbzins betref- fendt, zu kommen lassen, dessen seindt wir gehorsamist versten- digt worden (1). Wann wir unns dann hierauff resolvirt, dass die Patres Socie- tatis Jesu zu Prag, denen wir Euch bewust gedachten hoff gechenkt, dabey allerdings geschüczet unndt gehanndthabet, der durauff hafftende erbzins aber anderwerts hin transferirt wer- den solle. Als haben wir Euch solche unsere gnedigste resolution hiemit in gnaden anfuegen wollen, mit gnedisten befehl, dass ihr auf mittel unndt wege bedacht seidt, unndt wohin etwa mehr bemel- ter erbzins am füglichsten zu transferiren unns eure ferneres guetachten an die handt gebet, immittels aber dass, was albe- reit versessen besagtem Prior unndt convent guetmachet, auch denselbten mehr gedachten Gotteshause jarlich von den unseren königlichen Behemischen Kammer auss entrichten lasset. Daran beschicht unser gnedigster will unndt meinung. Geben in unsere unnd des heiligen Romischen Reischs Stadt Regenspurg, den neunzehenden monatstag Julii im sechzehen- hundert unndt dreysigsten, unserer reiche des Romischen im eilfften, des Hungerischen im dreyzehenden unndt des Behemi- schen im vierzehenden jahre Ferdinand, m. p. Guglielmus Comes Slavata, Regni Bohemiae S. Cancellarius. Nostitz Ad mandatum Sacrae Caesareae Maiestatis proprium. (1) Anno 1608 magistratus Vetero Pragensis et aeditui ecclesiae S. Michaelis vendiderunt villam Dechtarz nominatam, ad ecclesiam S. Michaelis spectan- tem, domino Wenceslao Hilsen de Goldberg, pro 4.500 sexagenis. Emtor et possessores annue debebant pendere cameraticum censum 52 florenorum pro ecclesia S. Michaelis. — HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 176.
Strana 94
94 A tergo : Denen hoch-und wolgebornen, wolgeborenen ge- strengen und ehrnuesten Unsern lieben getreuen N. Unsern verordneten Praesident und Kamerräthen in Unserm Erbkönig. reich Beheimb. In angulo : Insinuatum patribus zur abraitung. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/2. Originale. Sigillum imperatoris, in parva charta impressum, cera folio applicatum est. 1630, Novembris 5. P. Cherubinus O'Dale,prior S. Michaelis, introducitur in possessionem domus cuiusdam et vineae a se emptae. Vide sequentem declarationem. Pragae. 1631, Januarii 18. Joannes Wankowicz, civis Urbis Veteris Pragensis. refert a P. Cherubino O'Dale, priore monasterii S. Michaelis, emptam fuisse domum et vineam prope hortum Nicolai Polta, etc, iuxta ecclesiam Dei Genetricis, in Boticz diclam. In cuius possessionem a praeposilo Wyssehradensi contra ius inductus est, quia haec est de jurisdictione Novae Urbis Pragensis, non autem Wyssehradi. Praesentatum 18 Januarii 1631. Documentum lingua bohemica scriptum. Pragae, Stalthalterei-Archiv : S. 141, 5/17. Viennae. 1631, Aprilis 16. Ferdinandus II, rogantibus fratre suo Leopoldo et consobrina Anna Catha- rina, fratribus Servorum Reformatorum S. Mariae,uti sunt Oeniponte et in Monte Senario, templum apud S. Michaelem et monasterium D. Annuntiatae assignat. Nos Ferdinandus Secundus, divina favente clementia, electus Romanorum imperator semper Augustus, ac Germaniae, Hunga- riae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae, Slavoniae rex, archidux Austriae, dux Burgundiae, Brabantiae, Stiriae, Carinthiae, Car- niolae, marchio Moraviae, dux Luxemburgiae, ac superioris et inferioris Silesiae, Wirtembergae et Teckae, princeps Sueviae, comes Habspurgi, Tyrolis, Ferretis, Kyburgi et Goritiae, Landt- gravius Alsatiae, marchio sacri Romani imperii, Burgoviae, ac superioris et inferioris Lusatiae, dominus Marchiae Sclavonicae, Portus Naonis et Salinarum. Ad perpetuam rei memoriam. Notum facimus tenore praesen- tium, et nostro haeredumque nostrorum successorum regum Bohemiae nomine, universis et singulis ad quos hae litterae no- strae pervenerint, praesentibus et futuris, memoriae mandamus,
94 A tergo : Denen hoch-und wolgebornen, wolgeborenen ge- strengen und ehrnuesten Unsern lieben getreuen N. Unsern verordneten Praesident und Kamerräthen in Unserm Erbkönig. reich Beheimb. In angulo : Insinuatum patribus zur abraitung. Pragae, K. k. Statthalterei-Archiv: S. 141, 5/2. Originale. Sigillum imperatoris, in parva charta impressum, cera folio applicatum est. 1630, Novembris 5. P. Cherubinus O'Dale,prior S. Michaelis, introducitur in possessionem domus cuiusdam et vineae a se emptae. Vide sequentem declarationem. Pragae. 1631, Januarii 18. Joannes Wankowicz, civis Urbis Veteris Pragensis. refert a P. Cherubino O'Dale, priore monasterii S. Michaelis, emptam fuisse domum et vineam prope hortum Nicolai Polta, etc, iuxta ecclesiam Dei Genetricis, in Boticz diclam. In cuius possessionem a praeposilo Wyssehradensi contra ius inductus est, quia haec est de jurisdictione Novae Urbis Pragensis, non autem Wyssehradi. Praesentatum 18 Januarii 1631. Documentum lingua bohemica scriptum. Pragae, Stalthalterei-Archiv : S. 141, 5/17. Viennae. 1631, Aprilis 16. Ferdinandus II, rogantibus fratre suo Leopoldo et consobrina Anna Catha- rina, fratribus Servorum Reformatorum S. Mariae,uti sunt Oeniponte et in Monte Senario, templum apud S. Michaelem et monasterium D. Annuntiatae assignat. Nos Ferdinandus Secundus, divina favente clementia, electus Romanorum imperator semper Augustus, ac Germaniae, Hunga- riae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae, Slavoniae rex, archidux Austriae, dux Burgundiae, Brabantiae, Stiriae, Carinthiae, Car- niolae, marchio Moraviae, dux Luxemburgiae, ac superioris et inferioris Silesiae, Wirtembergae et Teckae, princeps Sueviae, comes Habspurgi, Tyrolis, Ferretis, Kyburgi et Goritiae, Landt- gravius Alsatiae, marchio sacri Romani imperii, Burgoviae, ac superioris et inferioris Lusatiae, dominus Marchiae Sclavonicae, Portus Naonis et Salinarum. Ad perpetuam rei memoriam. Notum facimus tenore praesen- tium, et nostro haeredumque nostrorum successorum regum Bohemiae nomine, universis et singulis ad quos hae litterae no- strae pervenerint, praesentibus et futuris, memoriae mandamus,
Strana 95
95 quod cum imperatores 4... sub vita regulari, postpositis... prospi- cere, ac nos, eiusdem officii nostri memores, praedecessorum nostrorum Romanorum imperatorum ac regum Bohemiae, ac nominatim Rudolphi Primi et Mathiae, attavi et patruelis nostri colendissimi augustae memoriae, vestigiis inhaerentes, necnon piae ipsorum intentioni suffragantes, pro eo quod in Deum Opt. Max. eiusque Sanctos ac praecipue in benedictam eiusdem Matrem Virginem devotionis studio ferimur, fratres religiosos Ordinis Servorum Reformatorum Sanctae Mariae, cum ob laudabilis vitae et morum exemplum, quo Ecclesiam Dei illu- strare perhibiti nobis sunt, tum habita quoque ratione inter- cessionum a Serenissimo Leopoldo, necnon Serenissima Anna Catharina, fratre et consobrina nostra charissima, apud nos pro iisdem interpositarum, quippe quorum habitum dicta Sere- nissima consobrina nostra gerat et vitae regulam profiteatur, in regnum nostrum Bohemiae evocandos censuerimus, ex certa nostra scientia, non per errorem aut improvide, sed animo deliberato, sano et maturo procerum aliorumque fidelium no- strorum accedente consilio, authoritate regia tanquam rex Bohemiae, iisdem fratribus religiosis dicti Ordinis Servorum Reformatorum Sanctae Mariae, ad cultus divini et religiosae pietatis exercitium iuxta instituti sui regulam, non minus tem- plum apud S. Michaelem in Veteri, quam monasterium Divae Annuntiatae, in Nova nostrae urbis Pragensis parte situm, una cum omnibus ad eadem spectantibus pertinentiis, dederimus, concesserimus et assignaverimus, prout vigore praesentium damus, concedimus et assignamus, ita ut inibi eiusdem Ordinis fratres Reformati, uti nunc sunt Oeniponte et in Monte Senario prope Florentiam, soli, omnibus aliis qui non sunt huius reformati instituti exclusis, non obstantibus quibuscumque etiam in con- trarium facientibus et qualitercumque roboratis, prout ea, si quae sunt, tenore praesentium, iustis causis animum nostrum moventibus, cassamus et irritamus, habitare et iuxta sacrosan- ctos canones et ipsius ritum et institutum Domino Deo perpetuo, sine cuiusvis perturbatione aut molestatione, alacriter et fruc- tuose famulari... atque eadem monasteria cum omnibus suis iuribus..." plene in posterum et perpetuis temporibus et absque ulla exceptione pacifice uti et frui possint ac valeant. Et propterea requirimus Serenissimos et charissimos filios, heredes et successores nostros reges Bohemiae, eis paterne et 4Ut supra, 28 Maii 1627, p. 80. — 2 Ut supra, p. 81.
95 quod cum imperatores 4... sub vita regulari, postpositis... prospi- cere, ac nos, eiusdem officii nostri memores, praedecessorum nostrorum Romanorum imperatorum ac regum Bohemiae, ac nominatim Rudolphi Primi et Mathiae, attavi et patruelis nostri colendissimi augustae memoriae, vestigiis inhaerentes, necnon piae ipsorum intentioni suffragantes, pro eo quod in Deum Opt. Max. eiusque Sanctos ac praecipue in benedictam eiusdem Matrem Virginem devotionis studio ferimur, fratres religiosos Ordinis Servorum Reformatorum Sanctae Mariae, cum ob laudabilis vitae et morum exemplum, quo Ecclesiam Dei illu- strare perhibiti nobis sunt, tum habita quoque ratione inter- cessionum a Serenissimo Leopoldo, necnon Serenissima Anna Catharina, fratre et consobrina nostra charissima, apud nos pro iisdem interpositarum, quippe quorum habitum dicta Sere- nissima consobrina nostra gerat et vitae regulam profiteatur, in regnum nostrum Bohemiae evocandos censuerimus, ex certa nostra scientia, non per errorem aut improvide, sed animo deliberato, sano et maturo procerum aliorumque fidelium no- strorum accedente consilio, authoritate regia tanquam rex Bohemiae, iisdem fratribus religiosis dicti Ordinis Servorum Reformatorum Sanctae Mariae, ad cultus divini et religiosae pietatis exercitium iuxta instituti sui regulam, non minus tem- plum apud S. Michaelem in Veteri, quam monasterium Divae Annuntiatae, in Nova nostrae urbis Pragensis parte situm, una cum omnibus ad eadem spectantibus pertinentiis, dederimus, concesserimus et assignaverimus, prout vigore praesentium damus, concedimus et assignamus, ita ut inibi eiusdem Ordinis fratres Reformati, uti nunc sunt Oeniponte et in Monte Senario prope Florentiam, soli, omnibus aliis qui non sunt huius reformati instituti exclusis, non obstantibus quibuscumque etiam in con- trarium facientibus et qualitercumque roboratis, prout ea, si quae sunt, tenore praesentium, iustis causis animum nostrum moventibus, cassamus et irritamus, habitare et iuxta sacrosan- ctos canones et ipsius ritum et institutum Domino Deo perpetuo, sine cuiusvis perturbatione aut molestatione, alacriter et fruc- tuose famulari... atque eadem monasteria cum omnibus suis iuribus..." plene in posterum et perpetuis temporibus et absque ulla exceptione pacifice uti et frui possint ac valeant. Et propterea requirimus Serenissimos et charissimos filios, heredes et successores nostros reges Bohemiae, eis paterne et 4Ut supra, 28 Maii 1627, p. 80. — 2 Ut supra, p. 81.
Strana 96
96 gratiose committentes ut donationem hanc nostram fideliter et diligenter manuteneant, observent, et serio curent ut haec omnia desideratum a nobis effectum et exequutionem atque etiam pro- tectionem semper habeant et consequantur. Mandamus quoque universis subdilis ac fidelibus nostris Bohemiae, ubilibet constitulis, cuiuscumque status, gradus, con- ditionis seu praeeminentiae extiterint, in primis vero iudici- bus, consulibus, senatibus et aliis incolis Triurbis Pragensis, praesentibus et futuris, ne saepe dictos fratres in possessione memoratorum monasteriorum et aliarum ad eadem spectantium pertinentiarum, sive in personis, sive in rebus. molestent, nec a quoquam alio super his omnibus turbari aut quocumque modo molestari permittant, verum iuxta hanc nostram donationem et confirmationem nostro nomine efficaciter tueantur et conservent : secus sub animadversione et poena nostra gravissima nequaquam facturi. In quorum omnium plenum et inviolabile robur et testimo- nium, perpetuo valiturum diploma hoc nostrum, manu nostra sub- scriptum et sigilli nostri caesarei appensione munitum, super his omnibus fieri et praedictis fratribus assignari iussimus. Datas in civitale nostra archiducali Viennae, decimo sexto mensis Aprilis, anno Domini millesimo sexcentesimo trigesimo primo, regnorum nostrorum Romani duodecimo, Hungarici decimo tertio et Bohemici decimo quarto. Ferdinandus, m. p. Gulielmus comes Slavata, Regis Bohemiae S. Cancellarius. In ima parte : Donatio templi, apud S. Michaelem dicti, in Urbe Veteri, et monasterii D. Annuntiatae, in Urbe Nova Pra- gensi siti, Ordini Servorum B. M. Foris, in plicatura: Ad mandatum Sacrae Caesareae Maje- statis proprium. Raphael Mnissovius. Viennae, Haus-Hof-und Staats Archiv, sectio Bohem, n. 45. — Originale, membraneum, oblongum, 760 mm. latum, 660 mm. altum, plicatura 150 mm. alta. Sigillum cera rubra in capsula rotunda, ex cera flava confecta, cordulis duabus setae flavae et duabus set ae nigrae suspensum est. Pragae, Bibliotheca Universitatis : Transumptum in codice signato XVI.E.17, f. 22: Historia et origo ecclesiae et conventus S. Michaelis Archangeli, Vetero-Pragae. — Impressum apud AUG. ROMER, Servitus Mariana, p. 175, et in Annalibus Servorum, t. 1I, p. 612. Viennae. 1631, Aprilis 19. Ferdinandus II concedit Servis S. Mariae apud S. Michaelem usum sigilli peculiaris, in quo Michael Archangelus draconem prosterneus depictus est.
96 gratiose committentes ut donationem hanc nostram fideliter et diligenter manuteneant, observent, et serio curent ut haec omnia desideratum a nobis effectum et exequutionem atque etiam pro- tectionem semper habeant et consequantur. Mandamus quoque universis subdilis ac fidelibus nostris Bohemiae, ubilibet constitulis, cuiuscumque status, gradus, con- ditionis seu praeeminentiae extiterint, in primis vero iudici- bus, consulibus, senatibus et aliis incolis Triurbis Pragensis, praesentibus et futuris, ne saepe dictos fratres in possessione memoratorum monasteriorum et aliarum ad eadem spectantium pertinentiarum, sive in personis, sive in rebus. molestent, nec a quoquam alio super his omnibus turbari aut quocumque modo molestari permittant, verum iuxta hanc nostram donationem et confirmationem nostro nomine efficaciter tueantur et conservent : secus sub animadversione et poena nostra gravissima nequaquam facturi. In quorum omnium plenum et inviolabile robur et testimo- nium, perpetuo valiturum diploma hoc nostrum, manu nostra sub- scriptum et sigilli nostri caesarei appensione munitum, super his omnibus fieri et praedictis fratribus assignari iussimus. Datas in civitale nostra archiducali Viennae, decimo sexto mensis Aprilis, anno Domini millesimo sexcentesimo trigesimo primo, regnorum nostrorum Romani duodecimo, Hungarici decimo tertio et Bohemici decimo quarto. Ferdinandus, m. p. Gulielmus comes Slavata, Regis Bohemiae S. Cancellarius. In ima parte : Donatio templi, apud S. Michaelem dicti, in Urbe Veteri, et monasterii D. Annuntiatae, in Urbe Nova Pra- gensi siti, Ordini Servorum B. M. Foris, in plicatura: Ad mandatum Sacrae Caesareae Maje- statis proprium. Raphael Mnissovius. Viennae, Haus-Hof-und Staats Archiv, sectio Bohem, n. 45. — Originale, membraneum, oblongum, 760 mm. latum, 660 mm. altum, plicatura 150 mm. alta. Sigillum cera rubra in capsula rotunda, ex cera flava confecta, cordulis duabus setae flavae et duabus set ae nigrae suspensum est. Pragae, Bibliotheca Universitatis : Transumptum in codice signato XVI.E.17, f. 22: Historia et origo ecclesiae et conventus S. Michaelis Archangeli, Vetero-Pragae. — Impressum apud AUG. ROMER, Servitus Mariana, p. 175, et in Annalibus Servorum, t. 1I, p. 612. Viennae. 1631, Aprilis 19. Ferdinandus II concedit Servis S. Mariae apud S. Michaelem usum sigilli peculiaris, in quo Michael Archangelus draconem prosterneus depictus est.
Strana 97
97 Wir Ferdinand der Ander, von Gottes gnaden Erwölter Römi- scher Kayser zu allen zeiten Mehrer des Reichs, in Germanien, zu Hungärn, Behaimb, Dalmatien, Croatien und Sclavonien, etc. König, Ertzherzog zu Osterreich, Herzog zu Burgund, Margraff zu Marhern, Herzog zu Lutzemburg, in Schlesien, zu Brabandt, zu Sleijer, Kärnten, Crain, Württemberg und Teck, Fürst zu Schwaben, Margraff zu Lausitz, Gefürster Graff zu Habspurg, zu Tijrol, zu Pfürdt, zu Khüburg und zu Görtz, Landtgraff in Elsas, Marggraff des heijligen Römischen Reichs ob der Ens und zu Burgau, Herr auf der Wündischen Markh, zu Portenaw und Salins. Bekennen offentlich mit diesem brief und thuen kundt aller mäniglich : Als Wier, aus sonderbahrer andacht und liebe gegen Gott dem Allmächtigen und der hochgelobten Himmel- Königin und Gottes- Gebehrerin Maria, wie auch zu aufnehm und beför- derung alles heiligen Gottseligen wandels und geistlichen lebens, dem Orden der Reformirten Diener Unserer Lieben Fräwen die pfarrkirchen bey Sanct Michaelis, so in der Alten, wie auch das closter D. Annunciatae, so in der Newen Stadt Prag gelegen und besagtem Orden vor alters zugehörig gewesen, laut unserer ihnen hieruber ertheilten allergnädigsten donation und confir- mation, sambt allen und ieden dazu gehörigen pertinentien und einkommen, von newen geschenckt und übergeben; Das Wier demnach betrachtet und zu gemüht geführet, solch Gott ange- nehmb und wohlgefälliges werek und den heijligen Gottes- dienst, so die verlobte Ordens personen in gemelten clöstern und kirchen, zu nutz, heil und wohlfahrt der ganczen Christen- heit, tag und nacht gantz andächtiglich volbringen und verrich- ten ; und dannenhero auss diesen und andern mehr ehreblichen ursachen angetrieben worden solche zweij Gottesheüser beij S. Michael und D. Annunciatae des Ordens der Reformirten Diener Unser Lieben Frawen noch mit mehrerm Unser Kayser: und Königlichen gnaden, gaben und freyheiten fürzusehen und zubegaben. Hierumben mit wolbedachten muth, gutem rath, rechtem wisen und eigner bewegnus haben wir benanten bey- den Gottesheüsern S. Michaelis und D. Annuntiatae, wie auch deren convent und nachkommenden, für und für ewiglich dies hernach geschriebene Wappen und Cleinoth (1), mit nahmen eine ablenglichte kunde mit einer gelb oder goldenen stralen (1) Hic in medio membranae depictum est sigillum cum coloribus, quale hic describitur.
97 Wir Ferdinand der Ander, von Gottes gnaden Erwölter Römi- scher Kayser zu allen zeiten Mehrer des Reichs, in Germanien, zu Hungärn, Behaimb, Dalmatien, Croatien und Sclavonien, etc. König, Ertzherzog zu Osterreich, Herzog zu Burgund, Margraff zu Marhern, Herzog zu Lutzemburg, in Schlesien, zu Brabandt, zu Sleijer, Kärnten, Crain, Württemberg und Teck, Fürst zu Schwaben, Margraff zu Lausitz, Gefürster Graff zu Habspurg, zu Tijrol, zu Pfürdt, zu Khüburg und zu Görtz, Landtgraff in Elsas, Marggraff des heijligen Römischen Reichs ob der Ens und zu Burgau, Herr auf der Wündischen Markh, zu Portenaw und Salins. Bekennen offentlich mit diesem brief und thuen kundt aller mäniglich : Als Wier, aus sonderbahrer andacht und liebe gegen Gott dem Allmächtigen und der hochgelobten Himmel- Königin und Gottes- Gebehrerin Maria, wie auch zu aufnehm und beför- derung alles heiligen Gottseligen wandels und geistlichen lebens, dem Orden der Reformirten Diener Unserer Lieben Fräwen die pfarrkirchen bey Sanct Michaelis, so in der Alten, wie auch das closter D. Annunciatae, so in der Newen Stadt Prag gelegen und besagtem Orden vor alters zugehörig gewesen, laut unserer ihnen hieruber ertheilten allergnädigsten donation und confir- mation, sambt allen und ieden dazu gehörigen pertinentien und einkommen, von newen geschenckt und übergeben; Das Wier demnach betrachtet und zu gemüht geführet, solch Gott ange- nehmb und wohlgefälliges werek und den heijligen Gottes- dienst, so die verlobte Ordens personen in gemelten clöstern und kirchen, zu nutz, heil und wohlfahrt der ganczen Christen- heit, tag und nacht gantz andächtiglich volbringen und verrich- ten ; und dannenhero auss diesen und andern mehr ehreblichen ursachen angetrieben worden solche zweij Gottesheüser beij S. Michael und D. Annunciatae des Ordens der Reformirten Diener Unser Lieben Frawen noch mit mehrerm Unser Kayser: und Königlichen gnaden, gaben und freyheiten fürzusehen und zubegaben. Hierumben mit wolbedachten muth, gutem rath, rechtem wisen und eigner bewegnus haben wir benanten bey- den Gottesheüsern S. Michaelis und D. Annuntiatae, wie auch deren convent und nachkommenden, für und für ewiglich dies hernach geschriebene Wappen und Cleinoth (1), mit nahmen eine ablenglichte kunde mit einer gelb oder goldenen stralen (1) Hic in medio membranae depictum est sigillum cum coloribus, quale hic describitur.
Strana 98
98 durchstrichene feldung in goltfarbener leisten eingefast, in dessen grund, auf einen grünen wasen, fürwarts ein grüner mit auss gebraitelen flügeln, aufgethanen rachen, rott auss geschlagener zurg und mit dem kopf einwerts gekehrter drach, über sich geschwungnem schwancz, auf welchem für sich des Ertzengels Michaelis gestalt, angethan mit einem roten heid- nischen ander vruct ausgeschnitenem rock, umbgürtet mil einer weisen binden, mit hinder sich fliegenden enden, auf dem haubt ein rotes ertzherczoghütlein, auf dessen mitte ein kleines gol- denes kreitzweize überstilpf habend weisen flügeln, in seiner rechten handt ein flammendes feueriges schwerdt mit vergulten kreücz und knöpf, zum streith führendt. An der lincken handt aber, einen ausen vergultn schildt, so in mitte der länge nach in zwey gleiche theil also abgetheilet ist, das der forder roth oder rubin farb, in mitte durchgehend eine braite weise straffen, hin- ten aber blau in desselben grundt ein guldenes M, in dessen mitte ein schwarzes S, daruber eine kayserliche cron, aus welcher dreij weise lilien auf einem grünen stängell entspringen, und mitn rechten fues, so bis an das dichblos obbesagten drachen trettent erscheinet. Alsdan solch Wappen und Cleinod, samb seiner geistlichen zier,in mitte dies unsers Kayser : und Königlichen brieffs gemah- let und mit farbenn eigentlicher aussgestrichen ist, von neuen gnädigst verlichen und gegeben. Ist hun dies verleihen und geben ihnen mehr besagten Gottesheüsern S. Michaelis und D. Annuntiatae, wie auch deren beyden convent und nachkom- men, solches alles aus Römischer Keijserlichen macht, volkom- menhait und eigner bewegnüs, wissentlich in krafft dieses brieffs. Und meinen, setzen und wollen das nun hinführo solche zwey clöster oder Gottesheüser S. Michaelis und D. Annunciatae, deren convent und nachkommen, für und für ewiglich das vorgeschriebene Wappen und Kleinod haben, führen und sich dessen in allen und ieden handlungen und geschaften, insiegeln, petschafften, cleinodien und begrabnüszen, gemälden und sonst allen andern sachen, geistlichen und weltlichen, nach ihren ehren, notturfften, willen und wohlgefallen, gebrauchen auch darzu alle und iede gnad, ehr, würde, freijheit, vorthail, recht, berechtigkeit und gute gewohnheit haben, das alles theilhäfftig, würdig und empfenglich sein sollen und mögen, als andere geistliche stifft und clöster, so mit dergleichen gnaden und freijheiten versehen, solches alles haben, sich dessen freuen, gebrauchen und geniesen von recht oder ge- wohnheit, von aller mäniglich ungehindert.
98 durchstrichene feldung in goltfarbener leisten eingefast, in dessen grund, auf einen grünen wasen, fürwarts ein grüner mit auss gebraitelen flügeln, aufgethanen rachen, rott auss geschlagener zurg und mit dem kopf einwerts gekehrter drach, über sich geschwungnem schwancz, auf welchem für sich des Ertzengels Michaelis gestalt, angethan mit einem roten heid- nischen ander vruct ausgeschnitenem rock, umbgürtet mil einer weisen binden, mit hinder sich fliegenden enden, auf dem haubt ein rotes ertzherczoghütlein, auf dessen mitte ein kleines gol- denes kreitzweize überstilpf habend weisen flügeln, in seiner rechten handt ein flammendes feueriges schwerdt mit vergulten kreücz und knöpf, zum streith führendt. An der lincken handt aber, einen ausen vergultn schildt, so in mitte der länge nach in zwey gleiche theil also abgetheilet ist, das der forder roth oder rubin farb, in mitte durchgehend eine braite weise straffen, hin- ten aber blau in desselben grundt ein guldenes M, in dessen mitte ein schwarzes S, daruber eine kayserliche cron, aus welcher dreij weise lilien auf einem grünen stängell entspringen, und mitn rechten fues, so bis an das dichblos obbesagten drachen trettent erscheinet. Alsdan solch Wappen und Cleinod, samb seiner geistlichen zier,in mitte dies unsers Kayser : und Königlichen brieffs gemah- let und mit farbenn eigentlicher aussgestrichen ist, von neuen gnädigst verlichen und gegeben. Ist hun dies verleihen und geben ihnen mehr besagten Gottesheüsern S. Michaelis und D. Annuntiatae, wie auch deren beyden convent und nachkom- men, solches alles aus Römischer Keijserlichen macht, volkom- menhait und eigner bewegnüs, wissentlich in krafft dieses brieffs. Und meinen, setzen und wollen das nun hinführo solche zwey clöster oder Gottesheüser S. Michaelis und D. Annunciatae, deren convent und nachkommen, für und für ewiglich das vorgeschriebene Wappen und Kleinod haben, führen und sich dessen in allen und ieden handlungen und geschaften, insiegeln, petschafften, cleinodien und begrabnüszen, gemälden und sonst allen andern sachen, geistlichen und weltlichen, nach ihren ehren, notturfften, willen und wohlgefallen, gebrauchen auch darzu alle und iede gnad, ehr, würde, freijheit, vorthail, recht, berechtigkeit und gute gewohnheit haben, das alles theilhäfftig, würdig und empfenglich sein sollen und mögen, als andere geistliche stifft und clöster, so mit dergleichen gnaden und freijheiten versehen, solches alles haben, sich dessen freuen, gebrauchen und geniesen von recht oder ge- wohnheit, von aller mäniglich ungehindert.
Strana 99
99 Und gebieten darauf allen und ieden Churfürsten, Fürsten, geistlichen und weltlichen, Praelaten, Grafen, Freuen, Herrn, Rit- tern, Knechten, Landtshauptleüthen, Landt Marshalcken, Landt- vogten, Haubtleüthen, Vitzdumen, Vögten, Pfegern, Verwesern, Ambtleüthen, Landtrichtern, Schuldtheisen, Burgermeistern, Richtern, Räthen, Kündigern der Wappen, Ernholden, Persewan- ten, Bürgern, Gemeinden and sonst allen andern unsern und des Reichs, auch unserer Erbkönigreich, Fürstenthümbern und Lan- de interthanen und getrewen, was würden, standts, ambts oder wesens die sein, ernstlich und vestiglich mit diesem brieff, und wollen, das sie offt gemelte beijde Gottesheüser, deren convent und nachkommen, für und für ewiglich an dem vorgeschriebenen Wappen und Kleinodt, auch andern gnaden, freyheiten, vorthei- len, rechten und berechtigkeiten, damit wier sie begabt haben, nich hindern, noch irren, sondern sie derselben obgeschriebener massen geruhiglich gebrauchen, geniessen und gäntzlich dabey verbleiben latzen, hierwieder nit thun, noch das iemand andern zu thun gestatten, in keinerley weise noch wege, als lieb einem ieden seij unsere schwäre straff und ungnad, und darzu eine pöen, nemlich sechezig marck lötiges goldes zu vermeiden, die ein ieder so offt er freuentlich hierwiederthete, ins halb in unser königliche Böhaimbische Camer, und den andern halben theil viel gedachten Gottesheüsern, deren convent und nachkommen, unnachläslich zu bezahlen verfallen sein solle. Mit ihrkundt dis brieffs besigelt mit unserm kayser : und königlichen anhangenden insigl. Geben in unserer statt Wien, den neinczehenden monatstag Aprilis im ein tausent sechs hundert und einunddreisigstem, unserer Reiche des Römischen im zwölfften, des Hungärischen im dreyzehenden und des Böhaimbischen im vierzehenden jahr. Ferdinand, (m. p.) Gulielmus comes Slavata, Regis Bohemiae S. Cancellarius. In ima parte : Wappen, Freyheit fur die beide Gottesheüser S. Michaelis und D. Annunciatae zu Prag. Foris in plicatura : Ad mandatum Sacrae Caesareae Maiesta- tis proprium. Raphael Mnissoffsiz, m. p. Viennae, Haus-Hof-und Staats Archiv : Böhem, n. 46, Serviten bey St. Michael, Alt-Stadt Prag. — Originale, membraneum, oblongum, 850 mm. latum, 665 altum, plicatura 155 mm. Sigillum ut supra, ex cera rubra in vase ex cera flava, suspensum duplici filo setae flavae, et duplici setae nigrae. Pragae. Bibliotheca Universitatis: Transsumptum latinum, in codice XIV. E. 17, f. 13, 14. — Impressum in Annalibus Servorum, t. II, p. 613.
99 Und gebieten darauf allen und ieden Churfürsten, Fürsten, geistlichen und weltlichen, Praelaten, Grafen, Freuen, Herrn, Rit- tern, Knechten, Landtshauptleüthen, Landt Marshalcken, Landt- vogten, Haubtleüthen, Vitzdumen, Vögten, Pfegern, Verwesern, Ambtleüthen, Landtrichtern, Schuldtheisen, Burgermeistern, Richtern, Räthen, Kündigern der Wappen, Ernholden, Persewan- ten, Bürgern, Gemeinden and sonst allen andern unsern und des Reichs, auch unserer Erbkönigreich, Fürstenthümbern und Lan- de interthanen und getrewen, was würden, standts, ambts oder wesens die sein, ernstlich und vestiglich mit diesem brieff, und wollen, das sie offt gemelte beijde Gottesheüser, deren convent und nachkommen, für und für ewiglich an dem vorgeschriebenen Wappen und Kleinodt, auch andern gnaden, freyheiten, vorthei- len, rechten und berechtigkeiten, damit wier sie begabt haben, nich hindern, noch irren, sondern sie derselben obgeschriebener massen geruhiglich gebrauchen, geniessen und gäntzlich dabey verbleiben latzen, hierwieder nit thun, noch das iemand andern zu thun gestatten, in keinerley weise noch wege, als lieb einem ieden seij unsere schwäre straff und ungnad, und darzu eine pöen, nemlich sechezig marck lötiges goldes zu vermeiden, die ein ieder so offt er freuentlich hierwiederthete, ins halb in unser königliche Böhaimbische Camer, und den andern halben theil viel gedachten Gottesheüsern, deren convent und nachkommen, unnachläslich zu bezahlen verfallen sein solle. Mit ihrkundt dis brieffs besigelt mit unserm kayser : und königlichen anhangenden insigl. Geben in unserer statt Wien, den neinczehenden monatstag Aprilis im ein tausent sechs hundert und einunddreisigstem, unserer Reiche des Römischen im zwölfften, des Hungärischen im dreyzehenden und des Böhaimbischen im vierzehenden jahr. Ferdinand, (m. p.) Gulielmus comes Slavata, Regis Bohemiae S. Cancellarius. In ima parte : Wappen, Freyheit fur die beide Gottesheüser S. Michaelis und D. Annunciatae zu Prag. Foris in plicatura : Ad mandatum Sacrae Caesareae Maiesta- tis proprium. Raphael Mnissoffsiz, m. p. Viennae, Haus-Hof-und Staats Archiv : Böhem, n. 46, Serviten bey St. Michael, Alt-Stadt Prag. — Originale, membraneum, oblongum, 850 mm. latum, 665 altum, plicatura 155 mm. Sigillum ut supra, ex cera rubra in vase ex cera flava, suspensum duplici filo setae flavae, et duplici setae nigrae. Pragae. Bibliotheca Universitatis: Transsumptum latinum, in codice XIV. E. 17, f. 13, 14. — Impressum in Annalibus Servorum, t. II, p. 613.
Strana 100
100 Pragae. 1631, post Aprilis 16. Redeunt in patriam suam patres Itali, ac monasteria S. Michaelis et D. Annun- tiatae habitant soli patres Germani. Cum in civitate Pragensi in aedem S. Michaelis fratres omnes nostri se recepissent, prout ad annum 1627 dictum est, ab insigni coenobio, quod augustissimus imperator Ferdinandus II in Monte Albo imperiali munificentia aedificandum susceperat et Ordini nostro tribuerat, ob iniurias hominum et coeli incle- mentiam deserere coacti fuerant nondum perfectum, receden- tes Itali patres, quibus praestabat alibi memoratus P. Soste- neus Odonius Alexandrinus, postquam singulari studio Ordini per Germaniam restituendo incubuerant, quemadmodum con- stat ex hactenus dictis, Italiam repetere et Germaniae vale- dicere hoc anno opportunum duxere, cum prudentissimus idem imperator solos inibi Germanos commorari optime consultum putasset, ea forte ratione ductus, quod pro varietate nationum, variae quoque plerumque sunt hominum indoles, ac proinde minus facile sit, quod tot homines ex variis nationibus coeun- tes in eodem coenobio, eadem amplectantur instituta, iisdem adhaereant consiliis, et in sancta animorum concordia et summa tranquillitate, quemadmodum religiosos maxime decet, per- severare diutius possent. Annales Servorum, t. II, p. 612, sub anno 1631. Quia tamen tunc temporis, ob linguae germanicae et boemi- cae ignorantiam, Itali patres Servitae, sub signa Divi Michaelis sese colligentes, in rem esse minus idonei videbantur, conventus D. Michaelis cum memorata D. Annuntiatae sub Wissehrad aede ad Germanos patres Servitas transiit. Ita voluere ipse Augustissimus imperator Ferdinandus II et Serenissimus frater Leopoldus, quorum authoritati, accedente nutu Nuntii Aposto- lici Roscii, obsecundans Generalis Ordinis Servitarum P. Hen- ricus Antonius Burgo, revocato in Italiam P. Sosteneo, Reve- rendum patrem Archangelum Benivenium, suum in Tyroli Vica- rium, aucta per Austriam et Bohemiam potestate, in vicem designavit (1). Itaque favore Austriacorum pro Germanis stante, Itali patres, sub quorum regimine recens Pragensis conventus fuerat consti- (1) Res miscet Hammerschmid. Anno 1628, substitutus est P. Benivieni qua Vicarius Generalis : vide supra, p. 85. Sed anno tantum 1631 Itali patres in patriam suam redierunt.
100 Pragae. 1631, post Aprilis 16. Redeunt in patriam suam patres Itali, ac monasteria S. Michaelis et D. Annun- tiatae habitant soli patres Germani. Cum in civitate Pragensi in aedem S. Michaelis fratres omnes nostri se recepissent, prout ad annum 1627 dictum est, ab insigni coenobio, quod augustissimus imperator Ferdinandus II in Monte Albo imperiali munificentia aedificandum susceperat et Ordini nostro tribuerat, ob iniurias hominum et coeli incle- mentiam deserere coacti fuerant nondum perfectum, receden- tes Itali patres, quibus praestabat alibi memoratus P. Soste- neus Odonius Alexandrinus, postquam singulari studio Ordini per Germaniam restituendo incubuerant, quemadmodum con- stat ex hactenus dictis, Italiam repetere et Germaniae vale- dicere hoc anno opportunum duxere, cum prudentissimus idem imperator solos inibi Germanos commorari optime consultum putasset, ea forte ratione ductus, quod pro varietate nationum, variae quoque plerumque sunt hominum indoles, ac proinde minus facile sit, quod tot homines ex variis nationibus coeun- tes in eodem coenobio, eadem amplectantur instituta, iisdem adhaereant consiliis, et in sancta animorum concordia et summa tranquillitate, quemadmodum religiosos maxime decet, per- severare diutius possent. Annales Servorum, t. II, p. 612, sub anno 1631. Quia tamen tunc temporis, ob linguae germanicae et boemi- cae ignorantiam, Itali patres Servitae, sub signa Divi Michaelis sese colligentes, in rem esse minus idonei videbantur, conventus D. Michaelis cum memorata D. Annuntiatae sub Wissehrad aede ad Germanos patres Servitas transiit. Ita voluere ipse Augustissimus imperator Ferdinandus II et Serenissimus frater Leopoldus, quorum authoritati, accedente nutu Nuntii Aposto- lici Roscii, obsecundans Generalis Ordinis Servitarum P. Hen- ricus Antonius Burgo, revocato in Italiam P. Sosteneo, Reve- rendum patrem Archangelum Benivenium, suum in Tyroli Vica- rium, aucta per Austriam et Bohemiam potestate, in vicem designavit (1). Itaque favore Austriacorum pro Germanis stante, Itali patres, sub quorum regimine recens Pragensis conventus fuerat consti- (1) Res miscet Hammerschmid. Anno 1628, substitutus est P. Benivieni qua Vicarius Generalis : vide supra, p. 85. Sed anno tantum 1631 Itali patres in patriam suam redierunt.
Strana 101
101 tutus, vertentes solum ac patriam spectantes, locum cessere. Qui praenominatus Vicarius Generalis Archangelus Benivenius omnia egit quae e re conventus religionisque bono esse cense- bantur. Praecipue in id incubuit ut ad mentem Serenissimae Ordinis Servitani Reductricis et Reformatricis, sororis Annae Julianae, disciplinam religiosam inter suos formaret, tunc ratus stabilem futuram, si suorum mores, ad dictae Serenissimae soro- ris leges facti, etiam coelo probarentur. Atque inde discedens, altero anno primum ex Germaniae familiae gremio Pragensium Priorem esse iussit R. P. Cherubinum Daleum ex Hibernia oriun- dum, Oeniponti a Serenissima praenominata educatum, inter primos Germaniae fratres haud otiosum religionis membrum, qui inter alia scripta, etiam Serenissimae reformatricis Ordinis, Annae Julianae vitam composuit et typis edidit (1). Pragae, Bibliotheca Universitatis, codex XIV. B. 21, de quo supra p.84, post verba: “ Cassato ergo... possessione." Pragae. 1631, Novembris 15. Saxonibus Bohemiam invadentibus, nobiles, archiepiscopus, religiosi, inter quos erant Servi S. Mariae, Praga aufugiunt. In itinere duo ex eis, Hiberni natione, interempti sunt. Incursus hostilis in Bohemiam Saxonum, ante captam 1631 15 Novembris, a Ioanne Georgio duce Saxoniae, Romani Imperii electore, Pragam et hostiliter occupatam, coegit regios locum- tenentes, Archiepiscopum, primores ditiores (2), religiosos, inter quos erant Servitae, Praga excedere et fugam capere. Admissis Pragam Saxonibus, praedicantii curatum Teynensem ex sua ecclesia ejiciunt. Qui, diffugientibus Servitis, ad S. Michaelem se recepit, et in illa ecclesia more catholico et ritu Romano sacra- menta administravit.... Quid in hoc perturbato rerum ordine boni patres Servitae Ger- mani, non pridem ad S. Michaelem degentes, et eodem anno 1631, 16 Aprilis, a sacra caesarea regiaque Majestate per spe- ciale decretum pro inhabitatione ad S. Michaelem et Divam Annuntiatam (cuius tenorem § praecedenti dedi), confirmati, age- rent ignari ? Videntes quod ob metum exercitus Saxonici, regii locumtenentes, ditiores cives, nobiles multique alii religiosi (1) Haec desumpsit Hammerschmid ex AUG. ROMER, Servitus Mariana, p. 177, et ex GARBI, Annales Servorum, t. II, p. 593. Vide supra, p. 86. (2) Die 10 Novembris noctu primores civitatis et Archiepiscopus Praga recesserunt.
101 tutus, vertentes solum ac patriam spectantes, locum cessere. Qui praenominatus Vicarius Generalis Archangelus Benivenius omnia egit quae e re conventus religionisque bono esse cense- bantur. Praecipue in id incubuit ut ad mentem Serenissimae Ordinis Servitani Reductricis et Reformatricis, sororis Annae Julianae, disciplinam religiosam inter suos formaret, tunc ratus stabilem futuram, si suorum mores, ad dictae Serenissimae soro- ris leges facti, etiam coelo probarentur. Atque inde discedens, altero anno primum ex Germaniae familiae gremio Pragensium Priorem esse iussit R. P. Cherubinum Daleum ex Hibernia oriun- dum, Oeniponti a Serenissima praenominata educatum, inter primos Germaniae fratres haud otiosum religionis membrum, qui inter alia scripta, etiam Serenissimae reformatricis Ordinis, Annae Julianae vitam composuit et typis edidit (1). Pragae, Bibliotheca Universitatis, codex XIV. B. 21, de quo supra p.84, post verba: “ Cassato ergo... possessione." Pragae. 1631, Novembris 15. Saxonibus Bohemiam invadentibus, nobiles, archiepiscopus, religiosi, inter quos erant Servi S. Mariae, Praga aufugiunt. In itinere duo ex eis, Hiberni natione, interempti sunt. Incursus hostilis in Bohemiam Saxonum, ante captam 1631 15 Novembris, a Ioanne Georgio duce Saxoniae, Romani Imperii electore, Pragam et hostiliter occupatam, coegit regios locum- tenentes, Archiepiscopum, primores ditiores (2), religiosos, inter quos erant Servitae, Praga excedere et fugam capere. Admissis Pragam Saxonibus, praedicantii curatum Teynensem ex sua ecclesia ejiciunt. Qui, diffugientibus Servitis, ad S. Michaelem se recepit, et in illa ecclesia more catholico et ritu Romano sacra- menta administravit.... Quid in hoc perturbato rerum ordine boni patres Servitae Ger- mani, non pridem ad S. Michaelem degentes, et eodem anno 1631, 16 Aprilis, a sacra caesarea regiaque Majestate per spe- ciale decretum pro inhabitatione ad S. Michaelem et Divam Annuntiatam (cuius tenorem § praecedenti dedi), confirmati, age- rent ignari ? Videntes quod ob metum exercitus Saxonici, regii locumtenentes, ditiores cives, nobiles multique alii religiosi (1) Haec desumpsit Hammerschmid ex AUG. ROMER, Servitus Mariana, p. 177, et ex GARBI, Annales Servorum, t. II, p. 593. Vide supra, p. 86. (2) Die 10 Novembris noctu primores civitatis et Archiepiscopus Praga recesserunt.
Strana 102
102 Praga discessissent, et ipsi volentes sibi in tempore consulere, cum aliis Praga cum suo Patre Priore Cherubino Dalaeo disces- serunt, ad Tyrolim redierunt, et stationem suam recentem, novellam et brevem ad S. Michaelem ad tempus, usque dum meliora et pacatiora succederent tempora, deseruerunt. Pragae, Bibliotheca Universitatis : idem codex XIV. B. 21, HAMMERSCHMID, Sacra Praga, paulo post medium. Anno 1631, mense Novembri, post infelicem Caesarei exerci- tus, duce generali comite Tylli, cum exercitu Suecico circa Li- psiam civilatem, quam ipse rex Sueciae Gustavus praesens duxit, conflictum, impendebat ab isto rege grave periculum toti imperio Germaniae. Pars exercitus ducis Saxoniae electoris, qui cum aliis principibus protestantibus hunc regem contra Caesarem dominum suum Ferdinandum II ad imperium una cum exercitu eius evocavit, venit in Bohemiam, Pragamque, milite omni orba- tam atque adeo ultro se dedentem, accepit ibique se collocavit. Multi, imo fere omnes barones, comites dominique, tam saecula- res quam ecclesiastici, quin multi religiosi, ante deditam Pra- gam alio discesserunt. Anno 1631, 15 Novembris, Saxo Pragam occupavit. Servitae eius metu ante Praga diffugerunt : in itinere infortunium pati- untur, et duo religiosi Hiberni occiduntur. Curatus Teynensis (1) ex sua parochia ejicitur et ad ecclesiam S. Michaelis recipitur. Vide de hac re fuse meam Historiam de ecclesia S. Michaelis. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 371 et 177. Ex protocollo Antiquae Urbis Pragensis... Anno 1631, 15 Novembris, occupata Praga a Saxoniae duce, Romani Imperii electore Joanne Georgio, 22 Novembris praedi- cantes parochiam Teynensem occuparunt... Eodem anno 1631, 30 Novembris, prima dominica Adventus... omnes Status sub utraque specie communicantes et exulantes, trigintaque tria paria praedicantium ad ecclesiam Teynensem convenerunt, ipsam in possessionem acceperunt, et mox cantile- nas suas Hussiticas in ea decantarunt... Anno 1632, 3 Januarii, iussu Laurentii de Hoffkirchen L. B., supremi militiae ducis, violenter raptus est ex parochia S. Michae- (1) Ecclesia Teynensis, in foro sita, antiquissima est et primaria ac princi- palis Pragae parochia. Non longe distat ab ecclesia S. Michaelis.
102 Praga discessissent, et ipsi volentes sibi in tempore consulere, cum aliis Praga cum suo Patre Priore Cherubino Dalaeo disces- serunt, ad Tyrolim redierunt, et stationem suam recentem, novellam et brevem ad S. Michaelem ad tempus, usque dum meliora et pacatiora succederent tempora, deseruerunt. Pragae, Bibliotheca Universitatis : idem codex XIV. B. 21, HAMMERSCHMID, Sacra Praga, paulo post medium. Anno 1631, mense Novembri, post infelicem Caesarei exerci- tus, duce generali comite Tylli, cum exercitu Suecico circa Li- psiam civilatem, quam ipse rex Sueciae Gustavus praesens duxit, conflictum, impendebat ab isto rege grave periculum toti imperio Germaniae. Pars exercitus ducis Saxoniae electoris, qui cum aliis principibus protestantibus hunc regem contra Caesarem dominum suum Ferdinandum II ad imperium una cum exercitu eius evocavit, venit in Bohemiam, Pragamque, milite omni orba- tam atque adeo ultro se dedentem, accepit ibique se collocavit. Multi, imo fere omnes barones, comites dominique, tam saecula- res quam ecclesiastici, quin multi religiosi, ante deditam Pra- gam alio discesserunt. Anno 1631, 15 Novembris, Saxo Pragam occupavit. Servitae eius metu ante Praga diffugerunt : in itinere infortunium pati- untur, et duo religiosi Hiberni occiduntur. Curatus Teynensis (1) ex sua parochia ejicitur et ad ecclesiam S. Michaelis recipitur. Vide de hac re fuse meam Historiam de ecclesia S. Michaelis. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 371 et 177. Ex protocollo Antiquae Urbis Pragensis... Anno 1631, 15 Novembris, occupata Praga a Saxoniae duce, Romani Imperii electore Joanne Georgio, 22 Novembris praedi- cantes parochiam Teynensem occuparunt... Eodem anno 1631, 30 Novembris, prima dominica Adventus... omnes Status sub utraque specie communicantes et exulantes, trigintaque tria paria praedicantium ad ecclesiam Teynensem convenerunt, ipsam in possessionem acceperunt, et mox cantile- nas suas Hussiticas in ea decantarunt... Anno 1632, 3 Januarii, iussu Laurentii de Hoffkirchen L. B., supremi militiae ducis, violenter raptus est ex parochia S. Michae- (1) Ecclesia Teynensis, in foro sita, antiquissima est et primaria ac princi- palis Pragae parochia. Non longe distat ab ecclesia S. Michaelis.
Strana 103
103 lis Vetero Pragae, ubi sacramenta ritu catholico administravit, a septem sclopetariis ad carceres ad Curiam Vetero-Pragensem, et inibi sub custodia detentus... Post multas et crebras preces a magistratu Vetero-Pragensi apud supremum militiae ducem, dominum Laurentium de Hoff- kirchen L.B.,factas, tandem ex aresto liber dimissus est dominus Joannes Czechiades, qui iterum sacramenta administravit in ecclesia S. Michaelis Vetero-Pragae..... Anno 1632, 24 Maii, recuperata Praga ab Alberto Waldsteinio, duce Mechelburgico et Caesarei exercitus generale, et expulso Saxone, iterum Joannes Cechiades beneficium suum Teynense occupat. In quo vixit usque ad annum 1638..... Iterum in primis vesperis in festo SS. Trinitatis, quod fuit 6 Junii, parochiam et ecclesiam suam Teynensem Joannes Petrus Czechiades de Plobenstein intravit, et inibi iterum curatum animarum egit. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 36, 37, 40. Pragae. 1632, post Junii 6. Praga a catholicis recuperata, illuc redeunt Servi Mariae, priore patre Angelo Maria Fiegher. Cui (patri Cherubino Daleo) hostilem Saxonis irruptionem anno MDCXXXI cum suis evadenti, successet anno sequenti R. P. Angelus Maria Fieger, conventus recepti studiosus repara- tor atque eximius alias laudandus nobis sacratiorum doctrina- rum primicerius: ad quod muneris assumptus est ab ipsomet Reverendissimo P. Generali Dionysio Bussotti, qui raram in nobili, sed seipsum despiciente viro, virtutem admiratus, Praga secum acceptum OEnipontem transtulit dictum in finem (1). AUGUSTINUS MARIA ROMER, Servitus Mariana auspiciis Austriacis in Ger- maniae, Hungariae, et Bohëmiae regnis reparata, p.177. Viennae Austriae, MDCLXVII, in-40. Romae. 1632, Decembris 30. P. Archangelus Benivieni confirmatur Vicarius Generalis, hac data commis- sione ut serventur Ordinis Constitutiones, non aliae novae inducantur. 1632. Die 30 Decembris confirmatus fuit Vicarius Generalis pater frater Archangelus de Monte Senario eremita, cum huiusmodi patentibus de more, cum litteris commissorialibus ut religiosi (1) Anno 1636, ut infra p. 108 apparebit.
103 lis Vetero Pragae, ubi sacramenta ritu catholico administravit, a septem sclopetariis ad carceres ad Curiam Vetero-Pragensem, et inibi sub custodia detentus... Post multas et crebras preces a magistratu Vetero-Pragensi apud supremum militiae ducem, dominum Laurentium de Hoff- kirchen L.B.,factas, tandem ex aresto liber dimissus est dominus Joannes Czechiades, qui iterum sacramenta administravit in ecclesia S. Michaelis Vetero-Pragae..... Anno 1632, 24 Maii, recuperata Praga ab Alberto Waldsteinio, duce Mechelburgico et Caesarei exercitus generale, et expulso Saxone, iterum Joannes Cechiades beneficium suum Teynense occupat. In quo vixit usque ad annum 1638..... Iterum in primis vesperis in festo SS. Trinitatis, quod fuit 6 Junii, parochiam et ecclesiam suam Teynensem Joannes Petrus Czechiades de Plobenstein intravit, et inibi iterum curatum animarum egit. HAMMERSCHMID, Prodromus, p. 36, 37, 40. Pragae. 1632, post Junii 6. Praga a catholicis recuperata, illuc redeunt Servi Mariae, priore patre Angelo Maria Fiegher. Cui (patri Cherubino Daleo) hostilem Saxonis irruptionem anno MDCXXXI cum suis evadenti, successet anno sequenti R. P. Angelus Maria Fieger, conventus recepti studiosus repara- tor atque eximius alias laudandus nobis sacratiorum doctrina- rum primicerius: ad quod muneris assumptus est ab ipsomet Reverendissimo P. Generali Dionysio Bussotti, qui raram in nobili, sed seipsum despiciente viro, virtutem admiratus, Praga secum acceptum OEnipontem transtulit dictum in finem (1). AUGUSTINUS MARIA ROMER, Servitus Mariana auspiciis Austriacis in Ger- maniae, Hungariae, et Bohëmiae regnis reparata, p.177. Viennae Austriae, MDCLXVII, in-40. Romae. 1632, Decembris 30. P. Archangelus Benivieni confirmatur Vicarius Generalis, hac data commis- sione ut serventur Ordinis Constitutiones, non aliae novae inducantur. 1632. Die 30 Decembris confirmatus fuit Vicarius Generalis pater frater Archangelus de Monte Senario eremita, cum huiusmodi patentibus de more, cum litteris commissorialibus ut religiosi (1) Anno 1636, ut infra p. 108 apparebit.
Strana 104
104 nostri Ordinis in illis regionibus servent eiusdem Ordinis Consti- tutiones et non alias, quocumque modo nuncupatas, ita ut fratres dicantur et teneantur seu habeantur, cum titulo scilicet : Fratres Ordinis Servorum B. M. V. degentes sub Regula S. Augustini et Constitutionibus praefati Ordinis (1). Ita Dyonisius Bussotti, Vicarius Apostolicus (2). Archivum Ordinis: Regestum Generalis Henri Burgi, f. 222. — Citantur hac litterae fere ad verbum in Annalibus Servorum, t. II, p. 617. Romae. 1633, Maii 30. P. Joseph Maria Suarez delegatur Vicarius Generalis in provincia Bohemiae. Die 30 Maii 1633 delegatus fuit Vicarius Generalis in provincia Bohemiae pater frater Joseph Maria de Monte Senario ; et eidem patri Vicario concessae fuerunt patentes benefactoribus distri- buendae. Archivum Ordinis : Regestum Generalis Dionysii Bussotti (1633-1638) f. 155. Volumen in-fr, 252X190 mm., foliorum 203. Romae. 1633, 20 Octobris. Idem P. Suarez Vicarius Generalis instituitur non solum in Bohemia, sed in Austria et tota Germania superiori. Die 20 Octobris missae fuerunt de novo litterae patentes patri Josepho Mariae Suaresio de Monte Senario, quibus constitueba- tur Vicarius Generalis non solum in Bohemia, sed et in Austria et in tota Germania superiori, cum illi sese obtulisset occasio suscipiendi monasterii S. Petri Viennae, quae civitas est Au- striae. Quod Deus faxit! Ibidem. Pragae. 1633. Frater Joannes Baptista a domino Officiali petit ut census, ex hortis ecclesiae D. Annuntiatae provenientes ac Servis S. Mariae debiti, exiganfur. Perillustri ac Rmo Domino, domino Officiali eiusque dominis Assessoribus. (1) Ita scribebat Dionysius, quia in nova provincia Tyrolensi,praeter Constitu- tiones communes totius Ordinis, additae fuerant non paucae peculiares obser- vantiae; et patres Germani iam tum speciales Constitutiones sibi concedi cupiebant. (2) Dionysius Bussotti Florentinus, 17 Septembris 1632 Vicarins Apostolicus creatus, ut supra p. 92 dictum est, 14 Maii 1633, in capitulo generali apud S. Marcellum Romae habito, creatus est Prior Generalis, et Ordinem rexit usque ad 19 Aprilis 1637, quo factus èst episcopus Biturgiensis in Tuscia.
104 nostri Ordinis in illis regionibus servent eiusdem Ordinis Consti- tutiones et non alias, quocumque modo nuncupatas, ita ut fratres dicantur et teneantur seu habeantur, cum titulo scilicet : Fratres Ordinis Servorum B. M. V. degentes sub Regula S. Augustini et Constitutionibus praefati Ordinis (1). Ita Dyonisius Bussotti, Vicarius Apostolicus (2). Archivum Ordinis: Regestum Generalis Henri Burgi, f. 222. — Citantur hac litterae fere ad verbum in Annalibus Servorum, t. II, p. 617. Romae. 1633, Maii 30. P. Joseph Maria Suarez delegatur Vicarius Generalis in provincia Bohemiae. Die 30 Maii 1633 delegatus fuit Vicarius Generalis in provincia Bohemiae pater frater Joseph Maria de Monte Senario ; et eidem patri Vicario concessae fuerunt patentes benefactoribus distri- buendae. Archivum Ordinis : Regestum Generalis Dionysii Bussotti (1633-1638) f. 155. Volumen in-fr, 252X190 mm., foliorum 203. Romae. 1633, 20 Octobris. Idem P. Suarez Vicarius Generalis instituitur non solum in Bohemia, sed in Austria et tota Germania superiori. Die 20 Octobris missae fuerunt de novo litterae patentes patri Josepho Mariae Suaresio de Monte Senario, quibus constitueba- tur Vicarius Generalis non solum in Bohemia, sed et in Austria et in tota Germania superiori, cum illi sese obtulisset occasio suscipiendi monasterii S. Petri Viennae, quae civitas est Au- striae. Quod Deus faxit! Ibidem. Pragae. 1633. Frater Joannes Baptista a domino Officiali petit ut census, ex hortis ecclesiae D. Annuntiatae provenientes ac Servis S. Mariae debiti, exiganfur. Perillustri ac Rmo Domino, domino Officiali eiusque dominis Assessoribus. (1) Ita scribebat Dionysius, quia in nova provincia Tyrolensi,praeter Constitu- tiones communes totius Ordinis, additae fuerant non paucae peculiares obser- vantiae; et patres Germani iam tum speciales Constitutiones sibi concedi cupiebant. (2) Dionysius Bussotti Florentinus, 17 Septembris 1632 Vicarins Apostolicus creatus, ut supra p. 92 dictum est, 14 Maii 1633, in capitulo generali apud S. Marcellum Romae habito, creatus est Prior Generalis, et Ordinem rexit usque ad 19 Aprilis 1637, quo factus èst episcopus Biturgiensis in Tuscia.
Strana 105
105 Cum ultimum supplicantis petitioni per hoc venerabile Conci- storium determinatum fuerit, ut, cum tempus advenerit exigendi pecunias censuum monasterii S. Michaelis, exigantur, modo vero, cum sit elapsus terminus S. Bartholomaei, in quo debent aliquot census exigi ex hortis Divae Annunciatae, infrascriptus pater humillime rogat et petit, ut dignentur Vestrae Reverendissimae Dominationes mandare ut dictae pecuniae exigantur et apud ali- quam personam fide dignam reponantur, ut loco et tempore Reli- gioni restituantur, ne inde aliquod damnum dictae ecclesiae et Religioni accidat. Et erit ipsi gratum, ut Deus, etc. Reverendissimarum Dominationum Vestrarum Humilis servus et orator, Fr. Joannes Baptista, Ordinis Servorum Beatae Mariae Vir- ginis. A tergo, eadem manu: Perillustri ac Rmo domino, domino Officiali eiusque dominis Assessoribus. Pro patre Joanne Baptista, Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis apud Sanctum Michaelem. A tergo, in parte superiori, alia manu: 1633. Servitae ad S. Michaelem supplicant ut venerabile Officium curet exigi cen- sus ex hortis Divae Annunciatae, et illis extradi. Pragae, Archivum Archiepiscopatus : Fasc. Servi Mariae, n. 2. Romae. 1634, Aprilis 12. Confirmantur a Generali nonnulla puncta regularis observantiae. Aprilis 1634. Die 12 confirmata fuerunt quaedam puncta observantiae pro ista provincia bohemica, auctoritate Definitorii generalis anni praeteriti, Revmo Patri Generali ad hoc specialiter delegata. Archivum Ordinis : Regestum Generalis Bussotti, f. 155. Pragae. 1635, Januarii 4. Magister pecuniarum debet religiosis apud S. Michaelem, ex legato 100 fl. Stephani Christi, 15 florenos solvere. Renthmeister soll den geistlichen bey St. Michel wegen dess vermachten legats vom Steffan Christ (Reitdiener by der bohm. Camer buchhalterei) der 100 fl. aniezo in abschlag 15 fl. zalen. Pragae, Statthalterei-Archiv : S. 141, 5/16.
105 Cum ultimum supplicantis petitioni per hoc venerabile Conci- storium determinatum fuerit, ut, cum tempus advenerit exigendi pecunias censuum monasterii S. Michaelis, exigantur, modo vero, cum sit elapsus terminus S. Bartholomaei, in quo debent aliquot census exigi ex hortis Divae Annunciatae, infrascriptus pater humillime rogat et petit, ut dignentur Vestrae Reverendissimae Dominationes mandare ut dictae pecuniae exigantur et apud ali- quam personam fide dignam reponantur, ut loco et tempore Reli- gioni restituantur, ne inde aliquod damnum dictae ecclesiae et Religioni accidat. Et erit ipsi gratum, ut Deus, etc. Reverendissimarum Dominationum Vestrarum Humilis servus et orator, Fr. Joannes Baptista, Ordinis Servorum Beatae Mariae Vir- ginis. A tergo, eadem manu: Perillustri ac Rmo domino, domino Officiali eiusque dominis Assessoribus. Pro patre Joanne Baptista, Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis apud Sanctum Michaelem. A tergo, in parte superiori, alia manu: 1633. Servitae ad S. Michaelem supplicant ut venerabile Officium curet exigi cen- sus ex hortis Divae Annunciatae, et illis extradi. Pragae, Archivum Archiepiscopatus : Fasc. Servi Mariae, n. 2. Romae. 1634, Aprilis 12. Confirmantur a Generali nonnulla puncta regularis observantiae. Aprilis 1634. Die 12 confirmata fuerunt quaedam puncta observantiae pro ista provincia bohemica, auctoritate Definitorii generalis anni praeteriti, Revmo Patri Generali ad hoc specialiter delegata. Archivum Ordinis : Regestum Generalis Bussotti, f. 155. Pragae. 1635, Januarii 4. Magister pecuniarum debet religiosis apud S. Michaelem, ex legato 100 fl. Stephani Christi, 15 florenos solvere. Renthmeister soll den geistlichen bey St. Michel wegen dess vermachten legats vom Steffan Christ (Reitdiener by der bohm. Camer buchhalterei) der 100 fl. aniezo in abschlag 15 fl. zalen. Pragae, Statthalterei-Archiv : S. 141, 5/16.
Strana 106
106 Pragae. 1636, Julii 20. Visitatio canonica conventuum S. Michaelis et D. Annunciatae, a Reverendis- simo Patre Magistro Dionysio Bussotti, Priore Generali Servorum B. Mariae Virginis, peracta. Julii 1636. Die 20, Reverendissimus Pater Pragam pervenit, ubi mansit octo dies. Visitavit conventum S. Michaelis, in quo degebant duo- decim fratres, deinde ecclesiam antiquam sub titulo Sanctissi- mae Annunciatae, et novam fabricam S. Mariae de Victoria in Monte Albo. Alia manu : Vide in fine huius registri itineris descriptionem. In fine autem registri haec leguntur : Jesus † Maria. 1636. Revmus P. M. Dionysius Bussottus Florentinus, Prior Generalis Servorum, pluries vocatus a Serma Claudia, Archiducissa Au- striae,... ut ad visitanda monasteria nostri Ordinis, per Germa- niam sita, iter aggrederetur, obtentis litteris Apostolicis a SSmo D. N. Urbano VIII ad Caesareas Maiestates Ferdinandi II Austria- ci Imperatoris et Eleonorae Gonzagae Imperatricis, itidem ad sa- cras Maiestates Ferdinandi Ernesti Austriaci,Hungariae Regis, et Isabellae pariter Austriacae, uxoris et Reginae, et ad praefatam Sermam Claudiam, Archiducissam Austriae,...Roma discessit, Flo- rentiam perrecturus. Ubi a Sermo Ferdinando II Mediceo, Magno Etruriae Duce, a Serma Victoria de Robure, Magna Ducissa eius sponsa, et a Serma Christiana, Lotharingiae pariter Magna Du- cissa et olim fel. rec. Ferdinandi Primi Etruriae Magni Ducis uxore, commendatitiis litteris impetratis, accitis R. P. M. Carolo Carinio de Florentia, provinciae Tusciae Socio, et in conventu SSmae Annunciatae studii Regente, et R. P. M° Iacobo Ma Anto- nellio Florentino, eiusdem Rmi a secretis, cum fratre Zenobio converso Florentino ; relicto gubernio Religionis per Italiam, dum abfuerit, Adm. R. P. M. Angelo-Mariae Berardio Perusino, Pro- curatori Generali, imploratoque Dei et SSmae Virginis illius Gene- tricis auxilio, necnon BB. PP. NN. Augustini et Philippi inter- cessione, die 9 Maij 1636 Florentia Bononiam profectus est. Et cum inde Mantuam pervenisset, celebrata sunt ibi provinciae Mantuanae comitia, votorum 96, in quibus Adm. R. P. M. Franci- scus Brancuccius Pisauriensis electus est Provincialis, Socius R. P. M. Hyacinthus Amigonius, Sermi Ducis Mantuae Theologus. Perfectis comitiis, Veronam petiit, inde Roveretum, quo loci obviam habuit Ven. patrem fratrem Carolum Fiegher Oenipon-
106 Pragae. 1636, Julii 20. Visitatio canonica conventuum S. Michaelis et D. Annunciatae, a Reverendis- simo Patre Magistro Dionysio Bussotti, Priore Generali Servorum B. Mariae Virginis, peracta. Julii 1636. Die 20, Reverendissimus Pater Pragam pervenit, ubi mansit octo dies. Visitavit conventum S. Michaelis, in quo degebant duo- decim fratres, deinde ecclesiam antiquam sub titulo Sanctissi- mae Annunciatae, et novam fabricam S. Mariae de Victoria in Monte Albo. Alia manu : Vide in fine huius registri itineris descriptionem. In fine autem registri haec leguntur : Jesus † Maria. 1636. Revmus P. M. Dionysius Bussottus Florentinus, Prior Generalis Servorum, pluries vocatus a Serma Claudia, Archiducissa Au- striae,... ut ad visitanda monasteria nostri Ordinis, per Germa- niam sita, iter aggrederetur, obtentis litteris Apostolicis a SSmo D. N. Urbano VIII ad Caesareas Maiestates Ferdinandi II Austria- ci Imperatoris et Eleonorae Gonzagae Imperatricis, itidem ad sa- cras Maiestates Ferdinandi Ernesti Austriaci,Hungariae Regis, et Isabellae pariter Austriacae, uxoris et Reginae, et ad praefatam Sermam Claudiam, Archiducissam Austriae,...Roma discessit, Flo- rentiam perrecturus. Ubi a Sermo Ferdinando II Mediceo, Magno Etruriae Duce, a Serma Victoria de Robure, Magna Ducissa eius sponsa, et a Serma Christiana, Lotharingiae pariter Magna Du- cissa et olim fel. rec. Ferdinandi Primi Etruriae Magni Ducis uxore, commendatitiis litteris impetratis, accitis R. P. M. Carolo Carinio de Florentia, provinciae Tusciae Socio, et in conventu SSmae Annunciatae studii Regente, et R. P. M° Iacobo Ma Anto- nellio Florentino, eiusdem Rmi a secretis, cum fratre Zenobio converso Florentino ; relicto gubernio Religionis per Italiam, dum abfuerit, Adm. R. P. M. Angelo-Mariae Berardio Perusino, Pro- curatori Generali, imploratoque Dei et SSmae Virginis illius Gene- tricis auxilio, necnon BB. PP. NN. Augustini et Philippi inter- cessione, die 9 Maij 1636 Florentia Bononiam profectus est. Et cum inde Mantuam pervenisset, celebrata sunt ibi provinciae Mantuanae comitia, votorum 96, in quibus Adm. R. P. M. Franci- scus Brancuccius Pisauriensis electus est Provincialis, Socius R. P. M. Hyacinthus Amigonius, Sermi Ducis Mantuae Theologus. Perfectis comitiis, Veronam petiit, inde Roveretum, quo loci obviam habuit Ven. patrem fratrem Carolum Fiegher Oenipon-
Strana 107
107 tanum, sacerdotem professum nostri Ordinis, ab Adm. Rdo Patre Vicario eiusdem Rui per Tyrolim praemissum, ut ipsi Rmo et sociis pro interprete inserviret. Deinde Tridento, Bolsano, Brixi- na, Sterzinh, aliisque locis transactis, per sex dierum iter opti- mum Verona Oenipontum pervenit incolumis. Hic narrat scriptor quam honorifice Oeniponte a Patribus et ab Archiducissa fuerit receptus, quomodo canonicam visitationem perfecerit, quomodo deinde Lintium perrexerit, ubi ab Imperatore honorifice exceptus fuit, deinde Viennam se contulerit ; tum ita prosequitur: Et diebus octo consumptis, Pragam versus iter ceptum per currum qui vulgo dicitur calescio, et felici quinque dierum itinere, etsi inter plurima pericula et gravissimas animi corporisque molestias, in die dominico, S. Margaritae sacro, summo frigore pene viribus orbati, (quod mirum est), Pragam venimus ad con- ventum S. Michaelis. Ubi statim a P. Cherubino Maria Oenipon- tano, Priore, ceterisque patribus in ecclesia solemniter Rmus exceptus fuit, et per habitus osculum signum praestitum est obe- dientiae. Et post gratias Deo actas, P. F. Augustinus Ma Fiegher Oenipontanus luculentissimam habuit orationem, et alia die theses theologicas doctissime defendit. Istud monasterium a Caesarea Majestate Ferdinandi II donatum fuit R. P. M. Sosteneo de Oviliis cum duobus pagis, qui priorem S. Michaelis pro tem- pore dominum recognoscunt, a quo ius omne per delegatum ab ipso administratur. Hic indicta est visitatio, et quatuor dierum spatio est absoluta : cuius exemplar est in Archivio Romae, ubi supra. Vidit Rmus Pater in civitate Pragensi ecclesiam D. Annun- ciatae, in qua ad suggestum quoddam parvum et ad sepulchrum marmoreum in pavimento adhuc apparet stemma Ordinis nostri antiquissimum; adsunt etiam fundamenta conventus, ab Hussitis haereticis, una cum nostris religiosis patribus intus inclusis, succensi et adusti, ut in historiis Bohemicis; quarum exemplar, per manum notarii publici authenticatum, ad latinum idioma translatum, quatenus ad hunc conventum D. Annunciatae spec- tat, a me Fr. Iacobo Maria Antonellio secretario allatum fuit Emo et Rmo domino Francisco Cenninio, S. R. E. Cardinali et Episcopo Faventino (1). Est etiam Pragae, extra portam ad Hungariam vergentem, in Monte Albo prope villam regis Bohemiae quae dicitur La Stella, (1) Is, cum esset ex eadem familia qua B. Augustinus Cennini, unus ex 64 Martyribus Pragensibus, magno zelo undique requirebat quae ad eiusdem glo- riam facere possent. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus.
107 tanum, sacerdotem professum nostri Ordinis, ab Adm. Rdo Patre Vicario eiusdem Rui per Tyrolim praemissum, ut ipsi Rmo et sociis pro interprete inserviret. Deinde Tridento, Bolsano, Brixi- na, Sterzinh, aliisque locis transactis, per sex dierum iter opti- mum Verona Oenipontum pervenit incolumis. Hic narrat scriptor quam honorifice Oeniponte a Patribus et ab Archiducissa fuerit receptus, quomodo canonicam visitationem perfecerit, quomodo deinde Lintium perrexerit, ubi ab Imperatore honorifice exceptus fuit, deinde Viennam se contulerit ; tum ita prosequitur: Et diebus octo consumptis, Pragam versus iter ceptum per currum qui vulgo dicitur calescio, et felici quinque dierum itinere, etsi inter plurima pericula et gravissimas animi corporisque molestias, in die dominico, S. Margaritae sacro, summo frigore pene viribus orbati, (quod mirum est), Pragam venimus ad con- ventum S. Michaelis. Ubi statim a P. Cherubino Maria Oenipon- tano, Priore, ceterisque patribus in ecclesia solemniter Rmus exceptus fuit, et per habitus osculum signum praestitum est obe- dientiae. Et post gratias Deo actas, P. F. Augustinus Ma Fiegher Oenipontanus luculentissimam habuit orationem, et alia die theses theologicas doctissime defendit. Istud monasterium a Caesarea Majestate Ferdinandi II donatum fuit R. P. M. Sosteneo de Oviliis cum duobus pagis, qui priorem S. Michaelis pro tem- pore dominum recognoscunt, a quo ius omne per delegatum ab ipso administratur. Hic indicta est visitatio, et quatuor dierum spatio est absoluta : cuius exemplar est in Archivio Romae, ubi supra. Vidit Rmus Pater in civitate Pragensi ecclesiam D. Annun- ciatae, in qua ad suggestum quoddam parvum et ad sepulchrum marmoreum in pavimento adhuc apparet stemma Ordinis nostri antiquissimum; adsunt etiam fundamenta conventus, ab Hussitis haereticis, una cum nostris religiosis patribus intus inclusis, succensi et adusti, ut in historiis Bohemicis; quarum exemplar, per manum notarii publici authenticatum, ad latinum idioma translatum, quatenus ad hunc conventum D. Annunciatae spec- tat, a me Fr. Iacobo Maria Antonellio secretario allatum fuit Emo et Rmo domino Francisco Cenninio, S. R. E. Cardinali et Episcopo Faventino (1). Est etiam Pragae, extra portam ad Hungariam vergentem, in Monte Albo prope villam regis Bohemiae quae dicitur La Stella, (1) Is, cum esset ex eadem familia qua B. Augustinus Cennini, unus ex 64 Martyribus Pragensibus, magno zelo undique requirebat quae ad eiusdem glo- riam facere possent. Vide infra, ubi de Martyribus Pragensibus.
Strana 108
108 alius conventus titulo S. Mariae de Victoria, ad fornices usque confectus, sed non perfectus omnino, pietate Caesareae Majesta- tis Imperatoris Ferdinandi II aedificatus et R. P. M. Sosteneo de Oviliis, cuius opera et consilio constructus fuerat, pro Religione largitus, perficiendus autem, si quando ab armis cessabitur. Consumptis aliis octo diebus, in quibus professionem emisit fr. Vincislaus Ma, et habitum item per manus Rmi recepit fr. Bona- iuncta M“, et apud Patres Observantes S. Francisci et Societatis Iesu publicis disputationibus sibi dicatis Rmus Pater exceptus fuit, inde Emo Card. ab Harrac, Pragensi Archiepiscopo, ceterisque benefactoribus et optimatibus salutatis, iisdemque Religione commendata, P.Fr. Carolo Ma Fiegher Provicario generali relicto, P. F. Dorotheo Ma lectore constituto et curae novitiorum prae- fecto, Rmus Pater una cum sociis Italis iam dictis et P. F. Angelo Ma Fiegher Oenipontano, per Bohemiam, Moraviam, utramque Austriam et Bavariam, Oenipontum rediit ; ubi iterum per men- sem fere in conventu S. Iosephi commoratus est, ad reditum in Italiam se parans. Ibi cum domino Guarinonio medico physico Tridentino, Halae commoranti, per publicum instrumentum, cuius exemplar est in Archivio Romae, convenit de recipiendo monasterio ad ecclesiam S. Caroli ad pontem Oeni prope Halam, ab ipso domino Guarinonio aedificandum. (1) Dum etiam hic moraretur, acceptae sunt litterae Sermi Elec- toris Coloniae (2), patres nostri Ordinis Bonnam ad ecclesiam Sanctae Crucis poscentis, ut in iisdem regionibus per plures con- ventus religiosa Servorum soboles renovaretur : quod utique successu temporis magna Religionis utilitate factum est. Tandem in conventu S. Iosephi studio logicae, philosophiae et theologiae constituto, ipsique P. F. Angelo Ma Fiegher, quem Praga secum adduxerat, praefecto, firmatisque rebus decretis et sanctionibus, ad monasteriorum augmentum et ad unitatem morum et amoris cum tota Religione servandam opportunis, praestito debito obsequio Sermae Archiducissae Claudiae, a qua et sacra donaria cum sociis accepit, Rmus Pater, Deo, Beatae Mariae Virgini et B. Philippo commendatos, patres et sorores paterno affectu benedixit, et ad monasterium Waldrastense per (1) Agitur de conventu Volders, ad Oenum sito, ex opposito oppidi Halae. (2) Serenissimus et Reverendissimus Ferdinandus, Coloniensis Archiepiscopus et Imperii Elector, Deiparae sub cruce doloribus transfixae addictissimus, prope Bonnam, in monte Crucis, Kreuzberg, anno 1627 ecclesiam in honorem S. Crucis aedificarc caeperat; quam anno 1637, die 25 Martii, Annuntiationi B. Mariae Virginis sacro, Servis S. Mariae donavit.
108 alius conventus titulo S. Mariae de Victoria, ad fornices usque confectus, sed non perfectus omnino, pietate Caesareae Majesta- tis Imperatoris Ferdinandi II aedificatus et R. P. M. Sosteneo de Oviliis, cuius opera et consilio constructus fuerat, pro Religione largitus, perficiendus autem, si quando ab armis cessabitur. Consumptis aliis octo diebus, in quibus professionem emisit fr. Vincislaus Ma, et habitum item per manus Rmi recepit fr. Bona- iuncta M“, et apud Patres Observantes S. Francisci et Societatis Iesu publicis disputationibus sibi dicatis Rmus Pater exceptus fuit, inde Emo Card. ab Harrac, Pragensi Archiepiscopo, ceterisque benefactoribus et optimatibus salutatis, iisdemque Religione commendata, P.Fr. Carolo Ma Fiegher Provicario generali relicto, P. F. Dorotheo Ma lectore constituto et curae novitiorum prae- fecto, Rmus Pater una cum sociis Italis iam dictis et P. F. Angelo Ma Fiegher Oenipontano, per Bohemiam, Moraviam, utramque Austriam et Bavariam, Oenipontum rediit ; ubi iterum per men- sem fere in conventu S. Iosephi commoratus est, ad reditum in Italiam se parans. Ibi cum domino Guarinonio medico physico Tridentino, Halae commoranti, per publicum instrumentum, cuius exemplar est in Archivio Romae, convenit de recipiendo monasterio ad ecclesiam S. Caroli ad pontem Oeni prope Halam, ab ipso domino Guarinonio aedificandum. (1) Dum etiam hic moraretur, acceptae sunt litterae Sermi Elec- toris Coloniae (2), patres nostri Ordinis Bonnam ad ecclesiam Sanctae Crucis poscentis, ut in iisdem regionibus per plures con- ventus religiosa Servorum soboles renovaretur : quod utique successu temporis magna Religionis utilitate factum est. Tandem in conventu S. Iosephi studio logicae, philosophiae et theologiae constituto, ipsique P. F. Angelo Ma Fiegher, quem Praga secum adduxerat, praefecto, firmatisque rebus decretis et sanctionibus, ad monasteriorum augmentum et ad unitatem morum et amoris cum tota Religione servandam opportunis, praestito debito obsequio Sermae Archiducissae Claudiae, a qua et sacra donaria cum sociis accepit, Rmus Pater, Deo, Beatae Mariae Virgini et B. Philippo commendatos, patres et sorores paterno affectu benedixit, et ad monasterium Waldrastense per (1) Agitur de conventu Volders, ad Oenum sito, ex opposito oppidi Halae. (2) Serenissimus et Reverendissimus Ferdinandus, Coloniensis Archiepiscopus et Imperii Elector, Deiparae sub cruce doloribus transfixae addictissimus, prope Bonnam, in monte Crucis, Kreuzberg, anno 1627 ecclesiam in honorem S. Crucis aedificarc caeperat; quam anno 1637, die 25 Martii, Annuntiationi B. Mariae Virginis sacro, Servis S. Mariae donavit.
Strana 109
109 tria milliaria germanica ab Oeniponte distans, una cum sociis alias dictis et P. F. Archangelo eius Vicario secessit.... Verona, Vincentia, Patavio, Ferraria, Butrio, Bononia brevi dierum spatio in profesto S. Lucae Evangelistae Florentiae Rmus Pater a Sermis patronis et dominis, necnon a patribus et fratribus libentissimis animis exceptus fuit incolumis. Cui reverso fr. Hen- ricus Antonius Mezzettus de Bononia, studii magister, et fr. Julius Arrigheltus Florentinus, novitius (1), nomine P. Fr. Pro- speri Bernardi Florentini eius praeceptoris, elegantissimas dixe- runt orationes. Demum post festum Omnium Sanctorum, una cum Adm. R. P. M. Lelio Aretino, Tusciae Provinciali, ac RR. PP. MM. Bonajuncta Colleschio et Jacobo Ma Antonellio Florentinis, Romam profectus est ad pedes SSmi ; ubi quaecumque egissel, de integro retulit, ac semel et iterum benedictus discessit, praestitis deinde obsequiis Emo Card. Julio Sacchetto Ordinis Protectori, Emis Barberinis regratiantibus4, (?) caeterisque patronis, Tusciae provinciam visi- taturus, Roma Senas ad Servatoris natalitios dies pervenit. Quae omnia ego Fr. Jacobus Antonellius, secretarius et totius peregrinationis comes, ut gesta sunt, retuli, procul a fuco et eloquentiae studio, proul, dum scribenda curarem, ipsa veritas suggerebat. Laus Deo. Archivum Ordinis : Regestum Generalis Bussotti, f. 178-182. Totum iter ex eodem Regesto narratur in Annalibus Servorum, t. III, p. 28-31. Visitatio conventus S. Michaelis Pragae, Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis, habita per Rmum P. M. Dionysium Bus- sottum de Florentia, in Pisano gymnasio publicum sacrae theo- logiae professorem ac praedicti Ordinis Priorem Generalem, anno 1636. Die 20 Iulii, Rmus Pater Pragam venit, ac reassumptis viribus ac caeteris praemissis quae ad divinum cultum et ad fraternam charitatem pertinent, invisit Emum D. Cardinalem ab Harrach, dictae civitatis archiepiscopum, et alios nostrae domus patronos beneficos. Item perrexit ad lustrandam antiquam religionis ecclesiam sub titulo D. Annuntiatae, a Carolo IV Romano Impe- ratore aedificataim, ubi et adsunt rudera conventus pervetusti. Deinde vidit locum S. Mariae de Victoria in Monte Albo, prope 1 Codex, regrantibus. (1) Venerabilis Julius Arrighetti, postea Ordinis Prior Generalis, vir magnae doctrinae, sed maioris etiam sanctitatis.
109 tria milliaria germanica ab Oeniponte distans, una cum sociis alias dictis et P. F. Archangelo eius Vicario secessit.... Verona, Vincentia, Patavio, Ferraria, Butrio, Bononia brevi dierum spatio in profesto S. Lucae Evangelistae Florentiae Rmus Pater a Sermis patronis et dominis, necnon a patribus et fratribus libentissimis animis exceptus fuit incolumis. Cui reverso fr. Hen- ricus Antonius Mezzettus de Bononia, studii magister, et fr. Julius Arrigheltus Florentinus, novitius (1), nomine P. Fr. Pro- speri Bernardi Florentini eius praeceptoris, elegantissimas dixe- runt orationes. Demum post festum Omnium Sanctorum, una cum Adm. R. P. M. Lelio Aretino, Tusciae Provinciali, ac RR. PP. MM. Bonajuncta Colleschio et Jacobo Ma Antonellio Florentinis, Romam profectus est ad pedes SSmi ; ubi quaecumque egissel, de integro retulit, ac semel et iterum benedictus discessit, praestitis deinde obsequiis Emo Card. Julio Sacchetto Ordinis Protectori, Emis Barberinis regratiantibus4, (?) caeterisque patronis, Tusciae provinciam visi- taturus, Roma Senas ad Servatoris natalitios dies pervenit. Quae omnia ego Fr. Jacobus Antonellius, secretarius et totius peregrinationis comes, ut gesta sunt, retuli, procul a fuco et eloquentiae studio, proul, dum scribenda curarem, ipsa veritas suggerebat. Laus Deo. Archivum Ordinis : Regestum Generalis Bussotti, f. 178-182. Totum iter ex eodem Regesto narratur in Annalibus Servorum, t. III, p. 28-31. Visitatio conventus S. Michaelis Pragae, Ordinis Servorum Beatae Mariae Virginis, habita per Rmum P. M. Dionysium Bus- sottum de Florentia, in Pisano gymnasio publicum sacrae theo- logiae professorem ac praedicti Ordinis Priorem Generalem, anno 1636. Die 20 Iulii, Rmus Pater Pragam venit, ac reassumptis viribus ac caeteris praemissis quae ad divinum cultum et ad fraternam charitatem pertinent, invisit Emum D. Cardinalem ab Harrach, dictae civitatis archiepiscopum, et alios nostrae domus patronos beneficos. Item perrexit ad lustrandam antiquam religionis ecclesiam sub titulo D. Annuntiatae, a Carolo IV Romano Impe- ratore aedificataim, ubi et adsunt rudera conventus pervetusti. Deinde vidit locum S. Mariae de Victoria in Monte Albo, prope 1 Codex, regrantibus. (1) Venerabilis Julius Arrighetti, postea Ordinis Prior Generalis, vir magnae doctrinae, sed maioris etiam sanctitatis.
Strana 110
110 Pragam, ad duo milliaria italica circiter, ubi est inceptum magni- ficum monasterium Religioni nostrae a Sacra Caesarea Maie- state Ferdinandi Imperatoris semper augusti in gratiam victoriae contra rebelles regni Bohemiae Dei et B. Virginis beneficio obtentae anno [1620 ]. Die 22, in qua incidit festum S. Mariae Magdalenae, Rmus Pater habuit solemne sacrum in ecclesia nostra S. Michaelis, et intra missarum solemnia excepit publice professionem fratris Vincislai Mariae Pragensis, adhibitis caeremoniis iuxta Constitutiones Ordinis et morem provinciae ; et postmodum induit habitu Reli- gionis perillustrem D. Alexandrum Chilonum Bolzanensem, mili- tiae Caesareae capitaneum, qui humilitatis gratia elegit sibi statum conversorum, et vocatus fuit fr. Bonaiuncta. Die 23, pater frater Angelus M. Fiegher Oenipontanus defen- dit conclusiones theologicas egregie et magno civitatis plausu. Die 24, post Primam, Rmus Pater, congregatis patribus in loco capituli, visitationem indixit. Et deinde visitavit ecclesiam, et in ea tabernaculum augustissimi Sacramenti, quod invenit decenter servari; item altaria, sacristiam, paramenta, vasa sacra, et cae- tera ad divinum cultum spectantia, omni nitore servari ani- madvertit ; tantum clavis tabernaculi Sanctissimi non est aurata. Post haec vidit loca publica conventus et cellas fratrum, in qui- bus nil reperiit quod religiosam paupertatem dedecere videatur. Quare paulo post accessit ad examen fratrum.... Sequitur interrogatio singulorum, tum decreta, quorum tenor talis est : DECRETA. Inauretur clavis tabernaculi Augustissimi Sacramenti, ipsum- que tabernaculum inferius aptetur, ut commode communicauti- bus inde subministrari queat. Ecclesia Divae Annuntiatae, veluti praeclarum nostri Ordinis fundamentum, resarciatur, expoliatur, et ad augustiorem for- mam reducatur, ut aliquando, saltem bis in mense, ibidem pera- gatur sacrum. Et supra dictam ecclesiam et hanc D. Michaelis, nec non supra ianuam maiorem monasterii, apponatur stemma Religionis in lapide sculptum, ut dignoscatur esse ecclesiam et domum Ordinis Servorum. Anniversaria pro fidelibus defunctis fiant singulis mensibus, ut in Constitutionibus, cap. De mortuorum suffragiis, seorsim ab officio praescripto in rubricis breviarii Romani. 1 Locus anni relictus est vacuus.
110 Pragam, ad duo milliaria italica circiter, ubi est inceptum magni- ficum monasterium Religioni nostrae a Sacra Caesarea Maie- state Ferdinandi Imperatoris semper augusti in gratiam victoriae contra rebelles regni Bohemiae Dei et B. Virginis beneficio obtentae anno [1620 ]. Die 22, in qua incidit festum S. Mariae Magdalenae, Rmus Pater habuit solemne sacrum in ecclesia nostra S. Michaelis, et intra missarum solemnia excepit publice professionem fratris Vincislai Mariae Pragensis, adhibitis caeremoniis iuxta Constitutiones Ordinis et morem provinciae ; et postmodum induit habitu Reli- gionis perillustrem D. Alexandrum Chilonum Bolzanensem, mili- tiae Caesareae capitaneum, qui humilitatis gratia elegit sibi statum conversorum, et vocatus fuit fr. Bonaiuncta. Die 23, pater frater Angelus M. Fiegher Oenipontanus defen- dit conclusiones theologicas egregie et magno civitatis plausu. Die 24, post Primam, Rmus Pater, congregatis patribus in loco capituli, visitationem indixit. Et deinde visitavit ecclesiam, et in ea tabernaculum augustissimi Sacramenti, quod invenit decenter servari; item altaria, sacristiam, paramenta, vasa sacra, et cae- tera ad divinum cultum spectantia, omni nitore servari ani- madvertit ; tantum clavis tabernaculi Sanctissimi non est aurata. Post haec vidit loca publica conventus et cellas fratrum, in qui- bus nil reperiit quod religiosam paupertatem dedecere videatur. Quare paulo post accessit ad examen fratrum.... Sequitur interrogatio singulorum, tum decreta, quorum tenor talis est : DECRETA. Inauretur clavis tabernaculi Augustissimi Sacramenti, ipsum- que tabernaculum inferius aptetur, ut commode communicauti- bus inde subministrari queat. Ecclesia Divae Annuntiatae, veluti praeclarum nostri Ordinis fundamentum, resarciatur, expoliatur, et ad augustiorem for- mam reducatur, ut aliquando, saltem bis in mense, ibidem pera- gatur sacrum. Et supra dictam ecclesiam et hanc D. Michaelis, nec non supra ianuam maiorem monasterii, apponatur stemma Religionis in lapide sculptum, ut dignoscatur esse ecclesiam et domum Ordinis Servorum. Anniversaria pro fidelibus defunctis fiant singulis mensibus, ut in Constitutionibus, cap. De mortuorum suffragiis, seorsim ab officio praescripto in rubricis breviarii Romani. 1 Locus anni relictus est vacuus.
Strana 111
111 Missae conventuali singuli fratres quotidie intersint ; et haec cantelur, quum iuvenes in cantu satis erunt instructi. Et ad hunc effectum, cum opportune poterit, deputetur magister cantus, qui singulis diebus iuvenes exercere teneatur hora deputanda a P. Priore ; et postmodum nulli clerico tradatur licentia accedendi ad Ordinarium pro ordinibus, etiam minoribus, suscipiendis, nisi praehabitis quae in Constitutionibus cap. De promovendis ad ordines, in quo de peritia in cantu chorali expresse cavetur. Antiphona Salve Regina ad praescriptum Constitutionum sin- gulis diebus cantetur, procedendo a choro ad altare Beatissimae Virginis: post quam dicatur Ps. De profundis pro fratribus et benefactoribus defunctis. Quo absoluto, et benedictione a Supe- riore in ecclesia publice accepta, de more fratres et patres redeant ad chorum, ubi antequam mentaliter orent, (quod etiam post matutinum nunquam erit practermittendum), dicant litanias B. V. cum oratione Pietate tua, prout in libello Officiorum nostri Ordinis ; et deinde absolvatur officium oratione Sacrosanctae. In Sabbatis autem dicantur litaniae ante altare B. V. post antipho- nam Salve Regina. Item, singulis sextis feriis, cantelur Vigilia B. V. trium psalmo- rum cum lectionibus et responsoriis, ut in Constitutionibus,cap. I ; et quotidie recitetur officium parvum. Nullus in posterum concionandi licentiam obtineat, nisi pro una et altera vice in refectorio coram patribus suae idoneitatis specimen ostenderit et ab Examinatoribus pro habili probetur. Casus conscientiae ter in hebdomada legantur, sub poena lectori, prout in Constitutionibus, cap.12. Habeantur autem in hac lectione conferentiae hoc pacto : pater lector casum proponat in altera sessione discutiendum, super ipsum praelegat, conclusio- nem eliciat, deinde singuli difficultates proponant brevibus, et tandem ipse lector afferat decisionem, cui omnes stare teneantur. Et in futurum nullus ad sacramentales confessiones audiendas admittatur, nisi praevia cognitione eius peritiae in casibus prae- dictis per Vicarium Generalem (1) et patres ab eo deputandos. Bis in hebdomada legantur Constitutiones Ordinis per totam mensam ; et earum observantiae, sicuti punctorum quae ad has provincias spectant, Pater Prior sedulo incumbat. In secunda vero mensa semper legatur idiomate germanico, ad instructio- nem praecipue laicorum, prout P. Priori videbitur expedire. Et absoluta lectione, nihilominus servetur silentium ; et mensa fra- trum et patrum non ultra tres quadrantes horae protrahatur. (1) Intellige Vicarium Generalem Ordinis.
111 Missae conventuali singuli fratres quotidie intersint ; et haec cantelur, quum iuvenes in cantu satis erunt instructi. Et ad hunc effectum, cum opportune poterit, deputetur magister cantus, qui singulis diebus iuvenes exercere teneatur hora deputanda a P. Priore ; et postmodum nulli clerico tradatur licentia accedendi ad Ordinarium pro ordinibus, etiam minoribus, suscipiendis, nisi praehabitis quae in Constitutionibus cap. De promovendis ad ordines, in quo de peritia in cantu chorali expresse cavetur. Antiphona Salve Regina ad praescriptum Constitutionum sin- gulis diebus cantetur, procedendo a choro ad altare Beatissimae Virginis: post quam dicatur Ps. De profundis pro fratribus et benefactoribus defunctis. Quo absoluto, et benedictione a Supe- riore in ecclesia publice accepta, de more fratres et patres redeant ad chorum, ubi antequam mentaliter orent, (quod etiam post matutinum nunquam erit practermittendum), dicant litanias B. V. cum oratione Pietate tua, prout in libello Officiorum nostri Ordinis ; et deinde absolvatur officium oratione Sacrosanctae. In Sabbatis autem dicantur litaniae ante altare B. V. post antipho- nam Salve Regina. Item, singulis sextis feriis, cantelur Vigilia B. V. trium psalmo- rum cum lectionibus et responsoriis, ut in Constitutionibus,cap. I ; et quotidie recitetur officium parvum. Nullus in posterum concionandi licentiam obtineat, nisi pro una et altera vice in refectorio coram patribus suae idoneitatis specimen ostenderit et ab Examinatoribus pro habili probetur. Casus conscientiae ter in hebdomada legantur, sub poena lectori, prout in Constitutionibus, cap.12. Habeantur autem in hac lectione conferentiae hoc pacto : pater lector casum proponat in altera sessione discutiendum, super ipsum praelegat, conclusio- nem eliciat, deinde singuli difficultates proponant brevibus, et tandem ipse lector afferat decisionem, cui omnes stare teneantur. Et in futurum nullus ad sacramentales confessiones audiendas admittatur, nisi praevia cognitione eius peritiae in casibus prae- dictis per Vicarium Generalem (1) et patres ab eo deputandos. Bis in hebdomada legantur Constitutiones Ordinis per totam mensam ; et earum observantiae, sicuti punctorum quae ad has provincias spectant, Pater Prior sedulo incumbat. In secunda vero mensa semper legatur idiomate germanico, ad instructio- nem praecipue laicorum, prout P. Priori videbitur expedire. Et absoluta lectione, nihilominus servetur silentium ; et mensa fra- trum et patrum non ultra tres quadrantes horae protrahatur. (1) Intellige Vicarium Generalem Ordinis.
Strana 112
112 In virtute sanctae obedientiae praecipimus ut nullus patrum aut fratrum, quovis praetextu, extra conventum per civitatem et in suburbiis sine licentia prioris expressa, comedere aut bibere audeat, et cum licentia ultra duos ciathos vini, onerata eius con- scientia. Quod si per tres vices quis huic decreto inobediens compertus fuerit, careat utraque voce per biennium. Saeculares et alterius Ordinis religiosi nunquam admittantur ad coenam in monasterio ; et ad prandium et ad potandum inter- diu, raro, et tantum insignes conventus benefactores, sub poena utriusque vocis ipso facto incurrenda. Ex parte templi fiat clausura, ita ut saecularibus in monaste- rium non liber pateat aditus. Item chorus aptetur cancellis, ita ut fratres persolventes divina a saecularibus non videantur. Item saeculares ad recreationes fratrum non introducantur, neque superius in coenobium, quando accedunt cum fratribus collocu- turi. Item, decretum de non revelandis secretis in forma solita, sub poenis excommunicationis latae sententiae et suspensionis a divinis, ut alias. Liber decretorum fiat, in quo haec conscribantur ; et hic serve- tur apud priorem, qui curabit ut semel saltem in mense publice legantur. Acta Pragae, in conventu S. Michaelis, die 26 Julii 1636. Fr. Dyonisius, Generalis Servorum. Fr. Iacobus M. Antonellius, Secretarius. Archivum Ordinis : Filza Germania, 16/46, litt. D. Pragae. 1636, Augusti 25. Adamus Hoffalsky, notarius publicus, testatur de duobus locis Hagecii, ubi de monasterio Servorum agitur. Hoc anno millesimo trecentesimo sexagesimo, imperator Caro- lus in vigilia Annunciationis Mariae coenobium infra Wischera- dum in loco Na Trawinczku, trans rivulum Boticz nuncupatum, exstrui curavit ; et ipse eadem die lapidem angularem sive fundamentalem imposuit. Et huic coenobio sex fratres Ordinis Servorum Beatissimae Virginis, honestis reditibus, privilegiis quoque singularibus provisos auctosque, induxit. Postea, anno millesimo quadringentesimo vigesimo, die lunae post festum Trinitatis, ulterius Pragenses profecti, combusserunt divae Mariae Magdalenae et Plassense monasteria. In regressu autem spoliaverunt et incenderunt haec monasteria, nempe S. Clementis, S. Francisci, S. Barbarae, S. Benedicti, S. Ambro-
112 In virtute sanctae obedientiae praecipimus ut nullus patrum aut fratrum, quovis praetextu, extra conventum per civitatem et in suburbiis sine licentia prioris expressa, comedere aut bibere audeat, et cum licentia ultra duos ciathos vini, onerata eius con- scientia. Quod si per tres vices quis huic decreto inobediens compertus fuerit, careat utraque voce per biennium. Saeculares et alterius Ordinis religiosi nunquam admittantur ad coenam in monasterio ; et ad prandium et ad potandum inter- diu, raro, et tantum insignes conventus benefactores, sub poena utriusque vocis ipso facto incurrenda. Ex parte templi fiat clausura, ita ut saecularibus in monaste- rium non liber pateat aditus. Item chorus aptetur cancellis, ita ut fratres persolventes divina a saecularibus non videantur. Item saeculares ad recreationes fratrum non introducantur, neque superius in coenobium, quando accedunt cum fratribus collocu- turi. Item, decretum de non revelandis secretis in forma solita, sub poenis excommunicationis latae sententiae et suspensionis a divinis, ut alias. Liber decretorum fiat, in quo haec conscribantur ; et hic serve- tur apud priorem, qui curabit ut semel saltem in mense publice legantur. Acta Pragae, in conventu S. Michaelis, die 26 Julii 1636. Fr. Dyonisius, Generalis Servorum. Fr. Iacobus M. Antonellius, Secretarius. Archivum Ordinis : Filza Germania, 16/46, litt. D. Pragae. 1636, Augusti 25. Adamus Hoffalsky, notarius publicus, testatur de duobus locis Hagecii, ubi de monasterio Servorum agitur. Hoc anno millesimo trecentesimo sexagesimo, imperator Caro- lus in vigilia Annunciationis Mariae coenobium infra Wischera- dum in loco Na Trawinczku, trans rivulum Boticz nuncupatum, exstrui curavit ; et ipse eadem die lapidem angularem sive fundamentalem imposuit. Et huic coenobio sex fratres Ordinis Servorum Beatissimae Virginis, honestis reditibus, privilegiis quoque singularibus provisos auctosque, induxit. Postea, anno millesimo quadringentesimo vigesimo, die lunae post festum Trinitatis, ulterius Pragenses profecti, combusserunt divae Mariae Magdalenae et Plassense monasteria. In regressu autem spoliaverunt et incenderunt haec monasteria, nempe S. Clementis, S. Francisci, S. Barbarae, S. Benedicti, S. Ambro-
- 1: Titel
- 5: Editio