z 110 stránek
Titul
I
II
Obsah
III
IV
Předmluva
V
VI
VII
VIII
IX
X
Slovníček
XI
XII
XIII
XIV
XV
Edice
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
Název:
České modlitby a meditace z roku 1521
Autor:
Sedlák, Jan Nepomuk
Rok vydání:
1909
Místo vydání:
Praha
Česká národní bibliografie:
Počet stran celkem:
110
Počet stran předmluvy plus obsahu:
110
Obsah:
- I: Titul
- III: Obsah
- V: Předmluva
- XI: Slovníček
- 1: Edice
upravit
Strana I
EDITIONES ARCHIVII ET BIBLIOTHECAE S. F. METROPOLITANI CAPITULI PRAGENSIS. VIII. České modlitby a meditace z roku 1521. Vydal Dr. Jan Nep. Sedlák, arcijáben metropolitní kapituly u sv. Víta v Praze. S 2 přilobami. Ргagaе 1909. Sumptibus editoris. Typis archiepiscopalis officinae typographicae Pragae.
EDITIONES ARCHIVII ET BIBLIOTHECAE S. F. METROPOLITANI CAPITULI PRAGENSIS. VIII. České modlitby a meditace z roku 1521. Vydal Dr. Jan Nep. Sedlák, arcijáben metropolitní kapituly u sv. Víta v Praze. S 2 přilobami. Ргagaе 1909. Sumptibus editoris. Typis archiepiscopalis officinae typographicae Pragae.
Strana II
Strana III
PEGGY: o. & e-w-e*-e9259*9599--9s V—X Slovníček méně obvyklých slov. ........... IS XI—XIV — IL. HIT. IV. VI. VIT. VIIT. IX. X. XI. XII. XIII. XIV. XV. XVI. XVII. XVIII. XIX. XX. XXI. XXII. XXIII. XXIV. XXV. 1 XXVI. XXVII. XXVIII. XXIX. XXX. XXXI. XXXII. XXXIII. XXXIV. XXXV. XXXVI. XXNVIT. . Bohomyflna przemyfllowanie a modlitby So Anfhelma k zbuzenij baaznie bozie .. . .. .. ..... . 1 Sv. Anselm: Oplakávání ztraceného panenství . . . .. 5 Sv. Anselma Modlitba za przately . . . . . . es S. O10 Sv. Anselma Modlitba za noprzately . . . . . . S12 . Sv. Anselma Modlitba ku Pannie Marygi ...... .15 Sv. Anselma modlitba k Pannë Marii .. ....... 17 Sv. Anselma Modlitba o pannie Marigi .. ..... .20 Sv. Anselma Gina inodlitba ku pannie Mari .... .23 Sv. Anselina O fwatem Janu Ewangeliftu ...... „25 Sv. Anselina Modlitba k [watemu Janu ewangeliltu . .29 Sv. Anselma Modlitba k fwatemu Janu, krztiteli bożiemu 3h Sv. Anselma Modlitba k Swateemu Petru, Apolftolu bo- Zemu ..... 6.2 0000 0 008 0 0 6 0 0 0 0 99 Sv. Anselma Modlitba k fwatemu Sstiopanu s 43 Sv. Anselma Modlitba k iwatee Marzi Magdalenie . . . 48 Modlitba ku panie Marigi Mamulia Rothomagfikeho . .D2 Sv. Anselma Ku pannie M. . . .. . . . .« . «e. . . 4 Sv. Anselina Modlitba o twatem krzíZi . ...... .59 Modlitba przed hožím vmučzením . . . . . . . . . .. 61 Modlitba przed Božíjm vmučzeníjm . . . . . . . 0.0 Modlitba przed Bozíjn vmuczenfjm . . . . . . . .. . 63 Chwala krziZe . . .. 4220422 62 + 2 2 6 . . . .64 Modlitba za hrziechy s naboznu waznoftf . ...... 66 Sv. Isidora: Kvíleníf duse hfisné. . ...... 0.5 .00 Modlitba za odpuštění hříchů . . . .. . . . « . . . 70 Sv. Isidora Kwilenie hrziffnika ............ 73 Z modlitby sv. Ansolma k sv. Martinu a k sv. Štěpánu . 75 Uryvky z modlitby sv. Anselma k sv. Pavlu apoštolu .77 Z modlithy sv. Anselma k sv. Ondfeji. . . . . . . . . 9 Modlitba rannf . . . . .. T . .81 Sv. Anselma O pannie Marij modlitha . ....... .82 Tfi krat$i modlitby k P. Mari .. ...... 0. 84 Sv. Augustina Ku pannie M. modlitba . . . .. .. .. 86 Modlitba sv. Kriloftoma przed prziginanijm tiela a krwe Kryltowy . . .. . ccn rne 0r n n s S88 Jiná modlitba před sv. prijinánin . ......... 89 Po przigimanij . . . . . . . + © + + + +. ..... . 90 Modlitba Swateeho Anzhelma s diekowanfjn . .... 90 Zprawa toho, czo fe w tiechto knihaach zawieeraa . .94
PEGGY: o. & e-w-e*-e9259*9599--9s V—X Slovníček méně obvyklých slov. ........... IS XI—XIV — IL. HIT. IV. VI. VIT. VIIT. IX. X. XI. XII. XIII. XIV. XV. XVI. XVII. XVIII. XIX. XX. XXI. XXII. XXIII. XXIV. XXV. 1 XXVI. XXVII. XXVIII. XXIX. XXX. XXXI. XXXII. XXXIII. XXXIV. XXXV. XXXVI. XXNVIT. . Bohomyflna przemyfllowanie a modlitby So Anfhelma k zbuzenij baaznie bozie .. . .. .. ..... . 1 Sv. Anselm: Oplakávání ztraceného panenství . . . .. 5 Sv. Anselma Modlitba za przately . . . . . . es S. O10 Sv. Anselma Modlitba za noprzately . . . . . . S12 . Sv. Anselma Modlitba ku Pannie Marygi ...... .15 Sv. Anselma modlitba k Pannë Marii .. ....... 17 Sv. Anselma Modlitba o pannie Marigi .. ..... .20 Sv. Anselma Gina inodlitba ku pannie Mari .... .23 Sv. Anselina O fwatem Janu Ewangeliftu ...... „25 Sv. Anselina Modlitba k [watemu Janu ewangeliltu . .29 Sv. Anselma Modlitba k fwatemu Janu, krztiteli bożiemu 3h Sv. Anselma Modlitba k Swateemu Petru, Apolftolu bo- Zemu ..... 6.2 0000 0 008 0 0 6 0 0 0 0 99 Sv. Anselma Modlitba k fwatemu Sstiopanu s 43 Sv. Anselma Modlitba k iwatee Marzi Magdalenie . . . 48 Modlitba ku panie Marigi Mamulia Rothomagfikeho . .D2 Sv. Anselma Ku pannie M. . . .. . . . .« . «e. . . 4 Sv. Anselina Modlitba o twatem krzíZi . ...... .59 Modlitba przed hožím vmučzením . . . . . . . . . .. 61 Modlitba przed Božíjm vmučzeníjm . . . . . . . 0.0 Modlitba przed Bozíjn vmuczenfjm . . . . . . . .. . 63 Chwala krziZe . . .. 4220422 62 + 2 2 6 . . . .64 Modlitba za hrziechy s naboznu waznoftf . ...... 66 Sv. Isidora: Kvíleníf duse hfisné. . ...... 0.5 .00 Modlitba za odpuštění hříchů . . . .. . . . « . . . 70 Sv. Isidora Kwilenie hrziffnika ............ 73 Z modlitby sv. Ansolma k sv. Martinu a k sv. Štěpánu . 75 Uryvky z modlitby sv. Anselma k sv. Pavlu apoštolu .77 Z modlithy sv. Anselma k sv. Ondfeji. . . . . . . . . 9 Modlitba rannf . . . . .. T . .81 Sv. Anselma O pannie Marij modlitha . ....... .82 Tfi krat$i modlitby k P. Mari .. ...... 0. 84 Sv. Augustina Ku pannie M. modlitba . . . .. .. .. 86 Modlitba sv. Kriloftoma przed prziginanijm tiela a krwe Kryltowy . . .. . ccn rne 0r n n s S88 Jiná modlitba před sv. prijinánin . ......... 89 Po przigimanij . . . . . . . + © + + + +. ..... . 90 Modlitba Swateeho Anzhelma s diekowanfjn . .... 90 Zprawa toho, czo fe w tiechto knihaach zawieeraa . .94
Strana IV
Strana V
Předmluva. Vzácný rukopis z r. 1521, jejž tuto vydáváme, nalézá se v knihovně v. v. metropol. kapit. pražské sub sig. B. XI. a uvádí se v Katalogu rukopisů kapitolních od Dra Ant. Podlahy v čís. 300. Formát: 15.2 cm šířka, 20.1 cm výška. Psán na silném většinou pergamenu; písmo veliké, gotické; na stránce 18 řádků. Vazba je pozdější, ne- ozdobná a otřelá, s kusými sponami. Začátek chybí. Celkem má rukopis 131 listů; 20 stránek má okrajové ozdoby a více méně bohaté iniciálky barev lahodných a živých s hojným zlacením. Ozdobeny jsou: list 12 a; má okrajovou ozdobu rozvilinovou z pestrých rozstřepených listů; dole v rohu se- dící jelen; iniciálka U rozmazaná. List 15 b má podobnou okrajovou ozdobu; iniciálka U zlacená; v dolejším rohu opice. Podobně jest na listu 19 a; iniciálka S rozmazaná; v rozvilinové ozdobě pták. Na listě 26 a rozvilinová ozdoba, dole lesní muž; iniciálka M zelená, lupeny vyplněná; pozadí zlacené, karmínově orámované. Na listu 29 a iniciálka S červená, lupenová, pozadí zelené; okrajový ornament je z bo- hatých rozvilin listových a květových, vycházejících z modré masky, na níž stojí klovající ji pták. List 31 b má iniciálku S, valně setřenou, vyvíjející se v okrajové listoví a květové rozviliny; v dolejším rohu pravém nezřetelná drolerie: nahá sedící postava na loutnu hrající, naproti ní sedí nějaké zvíře. List 37 b má iniciálku S zelenou, lupenovou; pozadí zlacené, orámování červené. Okrajové ozdoby mají motiv bodláku, v němž jsou různí ptáci. (Viz příl. I.) List 46 b má iniciálku S modrou, lupenovým motivem vyplněnou; po- zadí červené, filigránovým zlatým motivem nitkovým oži- vené; orámování zelené. Na kraji bohaté pestré rozviliny listové a květové. V dolejším pravém rohu sedící jelen. Na
Předmluva. Vzácný rukopis z r. 1521, jejž tuto vydáváme, nalézá se v knihovně v. v. metropol. kapit. pražské sub sig. B. XI. a uvádí se v Katalogu rukopisů kapitolních od Dra Ant. Podlahy v čís. 300. Formát: 15.2 cm šířka, 20.1 cm výška. Psán na silném většinou pergamenu; písmo veliké, gotické; na stránce 18 řádků. Vazba je pozdější, ne- ozdobná a otřelá, s kusými sponami. Začátek chybí. Celkem má rukopis 131 listů; 20 stránek má okrajové ozdoby a více méně bohaté iniciálky barev lahodných a živých s hojným zlacením. Ozdobeny jsou: list 12 a; má okrajovou ozdobu rozvilinovou z pestrých rozstřepených listů; dole v rohu se- dící jelen; iniciálka U rozmazaná. List 15 b má podobnou okrajovou ozdobu; iniciálka U zlacená; v dolejším rohu opice. Podobně jest na listu 19 a; iniciálka S rozmazaná; v rozvilinové ozdobě pták. Na listě 26 a rozvilinová ozdoba, dole lesní muž; iniciálka M zelená, lupeny vyplněná; pozadí zlacené, karmínově orámované. Na listu 29 a iniciálka S červená, lupenová, pozadí zelené; okrajový ornament je z bo- hatých rozvilin listových a květových, vycházejících z modré masky, na níž stojí klovající ji pták. List 31 b má iniciálku S, valně setřenou, vyvíjející se v okrajové listoví a květové rozviliny; v dolejším rohu pravém nezřetelná drolerie: nahá sedící postava na loutnu hrající, naproti ní sedí nějaké zvíře. List 37 b má iniciálku S zelenou, lupenovou; pozadí zlacené, orámování červené. Okrajové ozdoby mají motiv bodláku, v němž jsou různí ptáci. (Viz příl. I.) List 46 b má iniciálku S modrou, lupenovým motivem vyplněnou; po- zadí červené, filigránovým zlatým motivem nitkovým oži- vené; orámování zelené. Na kraji bohaté pestré rozviliny listové a květové. V dolejším pravém rohu sedící jelen. Na
Strana VI
VI listu 51 b iniciálka S šedomodrá, lupenovým motivem vy- plněná; pozadí zelené, zlatým filigránovým vzorem oživené; orámování zelené. Na okrajích rozviliny luskové. (Viz příl. II.) List 57 a má iniciálku S žlutohnědou; pozadí modré, fili- gránovým zlatým ornamentem oživené; orámování zelené. Na okrajích bohatý ornament listový a květový. Podobně jest na listu 63 b, na němž iniciálka S zelená, lupenová v modrém pozadí a hnědém orámování. V dolejším levém rohu pták. List 69 b má iniciálku Z modrou, akanthovou, orámování zelené; okrajový ornament větvice růžové s květy a poupaty; mezi nimi dva ptáci. (Srv. Dr. Ant. Podlaha: Knihovna kapitulní v Praze. Str. 149—151, a obrazy tamže čís. 171. a 172., dle nichž otištěny přílohy I. a II. této edice.) List 73 a má iniciálku P lupenovitou, modrou, v zeleném rámci na zlatém pozadí; na okraji pestré rozvi- liny s vkomponovaným ptákem. Na listu 80 a je iniciálka Z lupenovitá, modrá v zeleném rámci na pozadí zeleném, oži- veném zlatým filigranovým ornamentem; na okraji vkusné pestré rozviliny. List 83 a ozdoben inic. K lupenovitou, kar- mínovou s rámcem i pozadím modrým; pozadí oživeno zla- tým nitkovým ornamentem; na okraji pestré rozviliny la- hodných barev. Na listu 85 b je inic. P zelená, rozmazaná, v pestré rozviliny vybíhající. Další ornament jest až na listu 113 b, kdež inic. Z lupenová, zelená, přechází v pestré roz- viliny okrajové. Táž má orámování karmínové s pozadím zlaceným s nitkovou ozdobou. Na listu 118 b jest inic. T lupenová, modrá, rozvíjející se v pestrý marginální ornament lupenový a květový; má orámování zelené a pozadí tmavo- zelené se zlatou filigranovou výzdobou. List 123 a má inic. P rozmazáním porušenou, modrou, lupenovou, v orámování zeleném, se zlaceným pozadím; na okraji pestré rozviliny. Na listu 125 b je inic. P lupenová, karmínová, jež přechází v okrajové rozviliny; orámování má modré, pozadí tmavo- zeleně se zlatým nitkovým ornamentem. Nadpisy modliteb jsou modré neb červené; taktéž jsou i iniciálky menších statí; velké písmeny vesměs vyplněny žlutě neb zlatově.
VI listu 51 b iniciálka S šedomodrá, lupenovým motivem vy- plněná; pozadí zelené, zlatým filigránovým vzorem oživené; orámování zelené. Na okrajích rozviliny luskové. (Viz příl. II.) List 57 a má iniciálku S žlutohnědou; pozadí modré, fili- gránovým zlatým ornamentem oživené; orámování zelené. Na okrajích bohatý ornament listový a květový. Podobně jest na listu 63 b, na němž iniciálka S zelená, lupenová v modrém pozadí a hnědém orámování. V dolejším levém rohu pták. List 69 b má iniciálku Z modrou, akanthovou, orámování zelené; okrajový ornament větvice růžové s květy a poupaty; mezi nimi dva ptáci. (Srv. Dr. Ant. Podlaha: Knihovna kapitulní v Praze. Str. 149—151, a obrazy tamže čís. 171. a 172., dle nichž otištěny přílohy I. a II. této edice.) List 73 a má iniciálku P lupenovitou, modrou, v zeleném rámci na zlatém pozadí; na okraji pestré rozvi- liny s vkomponovaným ptákem. Na listu 80 a je iniciálka Z lupenovitá, modrá v zeleném rámci na pozadí zeleném, oži- veném zlatým filigranovým ornamentem; na okraji vkusné pestré rozviliny. List 83 a ozdoben inic. K lupenovitou, kar- mínovou s rámcem i pozadím modrým; pozadí oživeno zla- tým nitkovým ornamentem; na okraji pestré rozviliny la- hodných barev. Na listu 85 b je inic. P zelená, rozmazaná, v pestré rozviliny vybíhající. Další ornament jest až na listu 113 b, kdež inic. Z lupenová, zelená, přechází v pestré roz- viliny okrajové. Táž má orámování karmínové s pozadím zlaceným s nitkovou ozdobou. Na listu 118 b jest inic. T lupenová, modrá, rozvíjející se v pestrý marginální ornament lupenový a květový; má orámování zelené a pozadí tmavo- zelené se zlatou filigranovou výzdobou. List 123 a má inic. P rozmazáním porušenou, modrou, lupenovou, v orámování zeleném, se zlaceným pozadím; na okraji pestré rozviliny. Na listu 125 b je inic. P lupenová, karmínová, jež přechází v okrajové rozviliny; orámování má modré, pozadí tmavo- zeleně se zlatým nitkovým ornamentem. Nadpisy modliteb jsou modré neb červené; taktéž jsou i iniciálky menších statí; velké písmeny vesměs vyplněny žlutě neb zlatově.
Strana VII
VII Jemné linkování v celé knize patrné. Ač kodex značně opo- třebován, jsou barvy ornamentů i čerň písma velice svěží. Interpunkce je velice kusá; jen sem a tam je čárka, tečka neb i dvojtečka. Vlnitá vlasová čárka bývá místo tečky i čárky; na př. naíwíetčzíj. Písmena veliká psána nedůsledně a zcela nahodile; na př. „chzeť mily pane chczet- Služebník twuog.“ Tak jest i u vlastních jmén; psánoť na př. „pane bože, gežiſſi, kryſtus paan, marya", ale hned zase: „Gezus, Maria, Bože, Jene.“ Dlouhé hlásky označeny dvo- jitou hláskou, na př. „twee, nutíj, maa, paan“, ale i čárkou na př. „ſwé, profím, ſwú, í = ie“, neb neoznačeny vůbec, na př. „mileho tweho, neprzatel mych.“ Měkké souhlásky označeny též nedůsledně; č psáno na př. cz, čz, cž, neb jest tečka uprostřed nad cz; ř většinou psáno rz, zřídka jen řz, rž, ale několikrát i ř. Důsledně psáno ž. T označeno „tie“, ň mívá nahoře tečku i když psáno „paníj“; podobně stává tečka nad d v slově „vdiel“ a nad w v slově „wiera“, wiecze“ a pod. Š označeno dvojitým rí, rs Sl. Pozoruhodno je, že „jsem, jsi“ psáno důsledně „Tem, ry“; g, i, j užívá se různě na př. „gei, tainoſt, dawag“; podobně i v a u na př. „tebú, tebv.“ Diakritických znamének užito tudíž velice různě a nahodile. Podobně jest i v příčině pravopisu. Nalézáť se psáno ſin i ſyn, ſkritv i ſkryty, naſiczenu i naſyczeny; dobri, zbor, rebtali, netbanliwy, Marya, Marygi, a pod. Obsahem kodexu jsou z největší části modlitby sv. Anselma. Sv. Anselm (1033—1109, „otec scholastiky“, 1093—1109 arcibiskupem v Canterbury) napsal veliké množství spisů bohovědných, mezi nimi i XXI Meditationes a LXXV Orationes. A z těch nalézá se — pokud bylo možno zjistiti — v kodexu překlad 2 meditac a 20 modliteb. Výběr jest zcela nahodilý a celkem nesouvislý. Dále obsahuje kodex 2 úryvky ze spisu sv. Isidora, (560-636), biskupa v Seville, a to ze Synonymorum sive Soliloquiorum animae peccatricis libri II. Ze spisů sv. Augustina (354-430) je v kodexu překlad 1 modlitby, ne-li více, což na ten čas
VII Jemné linkování v celé knize patrné. Ač kodex značně opo- třebován, jsou barvy ornamentů i čerň písma velice svěží. Interpunkce je velice kusá; jen sem a tam je čárka, tečka neb i dvojtečka. Vlnitá vlasová čárka bývá místo tečky i čárky; na př. naíwíetčzíj. Písmena veliká psána nedůsledně a zcela nahodile; na př. „chzeť mily pane chczet- Služebník twuog.“ Tak jest i u vlastních jmén; psánoť na př. „pane bože, gežiſſi, kryſtus paan, marya", ale hned zase: „Gezus, Maria, Bože, Jene.“ Dlouhé hlásky označeny dvo- jitou hláskou, na př. „twee, nutíj, maa, paan“, ale i čárkou na př. „ſwé, profím, ſwú, í = ie“, neb neoznačeny vůbec, na př. „mileho tweho, neprzatel mych.“ Měkké souhlásky označeny též nedůsledně; č psáno na př. cz, čz, cž, neb jest tečka uprostřed nad cz; ř většinou psáno rz, zřídka jen řz, rž, ale několikrát i ř. Důsledně psáno ž. T označeno „tie“, ň mívá nahoře tečku i když psáno „paníj“; podobně stává tečka nad d v slově „vdiel“ a nad w v slově „wiera“, wiecze“ a pod. Š označeno dvojitým rí, rs Sl. Pozoruhodno je, že „jsem, jsi“ psáno důsledně „Tem, ry“; g, i, j užívá se různě na př. „gei, tainoſt, dawag“; podobně i v a u na př. „tebú, tebv.“ Diakritických znamének užito tudíž velice různě a nahodile. Podobně jest i v příčině pravopisu. Nalézáť se psáno ſin i ſyn, ſkritv i ſkryty, naſiczenu i naſyczeny; dobri, zbor, rebtali, netbanliwy, Marya, Marygi, a pod. Obsahem kodexu jsou z největší části modlitby sv. Anselma. Sv. Anselm (1033—1109, „otec scholastiky“, 1093—1109 arcibiskupem v Canterbury) napsal veliké množství spisů bohovědných, mezi nimi i XXI Meditationes a LXXV Orationes. A z těch nalézá se — pokud bylo možno zjistiti — v kodexu překlad 2 meditac a 20 modliteb. Výběr jest zcela nahodilý a celkem nesouvislý. Dále obsahuje kodex 2 úryvky ze spisu sv. Isidora, (560-636), biskupa v Seville, a to ze Synonymorum sive Soliloquiorum animae peccatricis libri II. Ze spisů sv. Augustina (354-430) je v kodexu překlad 1 modlitby, ne-li více, což na ten čas
Strana VIII
VIII nebylo lze zjistiti Ze spisů sv. Jana Zl. (347—407) jsou zde 2 ne-li 3 modlitby přeložené. U 8 článků nepodařilo se zjistiti autora; u některých nelze ani říci, je-li to originál neb překlad odjinud. Jedna z modliteb nalézá se v kodexu dvakráte, ač v překladu místy pozměněném a částečně s novým obsahem, který v první modlitbě neuveden. Rovněž se opakují i ně- které stati. Vypátrání lat. originálu stíženo tím, že počátek některých přeložených statí vytržen je maně z některé věty, třeba z prostřed odstavce a to z článku, jenž nad to vše má zčela jiný nadpis. Srv. níže str. 75, 77, 78. 79 pozn. Překlad je ceny nestejné; někde přesný i v duchu české řeči správně podaný; někde nejasný, nepřilehavý a těžkopádný. Písař neuchránil se chyb, jako: „czo ma“ místo „co já“, „mutili“ místo „máte-li“, „trpíj to“ místo „trápíte“ a pod. Tu a tam připsáno některé slovo nad řádkami; rasur a mezer je pořídku. Co do mluvnických zvláštností pozoru- hodno, že slova „radczíj, ſvdíj, ſmirčzí“ mají někde tvar ne- sklonný; „prſa“ má dat. prfuom i prſíjm, gen. prſij; lok. od slova čzin je čziníjch; časté je užívání příklonného ť a ž. Místo ou je všude důsledně ú. První os. množ. počtu končí na my; na př. ſmy, dawamy, widímy, klaníjmy, bywamy a pod. Z germanismů shledáváme: „ſſeńkugeſf, hadruge ſe, z gruntu, kofſtowati, czentnerz, ffrám, mordowati.“ Spojky „aby“ užívá se i pro os. 1. a 2. jed. čísla; zřídka se nalézá abych, abys. Osob. 2. mn. čís. je všude bylſte. Lat. adjekt. na — bilis končí v překladu skoro vesměs na — tedlný. Na konec kodexu připojil písař letopočet 1521, z čehož je zřejmo, že kniha ta má nyní ctihodné stáří bezmála 400 let. Edice upravena dle pravidel nynější interpunkce; veliké písmeny neodůvodněné zaměněny malými; jinak opsán text zcela přesně. K snadnějšímu porozumění sestaven slovníček méně obvyklých slov. Při srovnávání překladu s latinským originálem, pokud se podařilo jej nalézti, sloužil za základ Patrologiae
VIII nebylo lze zjistiti Ze spisů sv. Jana Zl. (347—407) jsou zde 2 ne-li 3 modlitby přeložené. U 8 článků nepodařilo se zjistiti autora; u některých nelze ani říci, je-li to originál neb překlad odjinud. Jedna z modliteb nalézá se v kodexu dvakráte, ač v překladu místy pozměněném a částečně s novým obsahem, který v první modlitbě neuveden. Rovněž se opakují i ně- které stati. Vypátrání lat. originálu stíženo tím, že počátek některých přeložených statí vytržen je maně z některé věty, třeba z prostřed odstavce a to z článku, jenž nad to vše má zčela jiný nadpis. Srv. níže str. 75, 77, 78. 79 pozn. Překlad je ceny nestejné; někde přesný i v duchu české řeči správně podaný; někde nejasný, nepřilehavý a těžkopádný. Písař neuchránil se chyb, jako: „czo ma“ místo „co já“, „mutili“ místo „máte-li“, „trpíj to“ místo „trápíte“ a pod. Tu a tam připsáno některé slovo nad řádkami; rasur a mezer je pořídku. Co do mluvnických zvláštností pozoru- hodno, že slova „radczíj, ſvdíj, ſmirčzí“ mají někde tvar ne- sklonný; „prſa“ má dat. prfuom i prſíjm, gen. prſij; lok. od slova čzin je čziníjch; časté je užívání příklonného ť a ž. Místo ou je všude důsledně ú. První os. množ. počtu končí na my; na př. ſmy, dawamy, widímy, klaníjmy, bywamy a pod. Z germanismů shledáváme: „ſſeńkugeſf, hadruge ſe, z gruntu, kofſtowati, czentnerz, ffrám, mordowati.“ Spojky „aby“ užívá se i pro os. 1. a 2. jed. čísla; zřídka se nalézá abych, abys. Osob. 2. mn. čís. je všude bylſte. Lat. adjekt. na — bilis končí v překladu skoro vesměs na — tedlný. Na konec kodexu připojil písař letopočet 1521, z čehož je zřejmo, že kniha ta má nyní ctihodné stáří bezmála 400 let. Edice upravena dle pravidel nynější interpunkce; veliké písmeny neodůvodněné zaměněny malými; jinak opsán text zcela přesně. K snadnějšímu porozumění sestaven slovníček méně obvyklých slov. Při srovnávání překladu s latinským originálem, pokud se podařilo jej nalézti, sloužil za základ Patrologiae
Strana IX
IX cursus completus, jejž vydal J. P. Migne, a to Tom. LXXXIII. a CLVIII., kteréž se při jednotlivých statích po- drobně citují. Při edici této vzácnou radou a i jinak nápomocen mi byl vys. důst. pan Dr. Antonín Podlaha, metropol. kanovník u sv. Víta v Praze, jenž i clichés k oběma přílohám opatřil. Za laskavé jeho služby buďtež mu tuto vzdány nej- srdečnější díky! V Praze, dne 28. listopadu 1909. Dr. Jan Nep. Sedlák.
IX cursus completus, jejž vydal J. P. Migne, a to Tom. LXXXIII. a CLVIII., kteréž se při jednotlivých statích po- drobně citují. Při edici této vzácnou radou a i jinak nápomocen mi byl vys. důst. pan Dr. Antonín Podlaha, metropol. kanovník u sv. Víta v Praze, jenž i clichés k oběma přílohám opatřil. Za laskavé jeho služby buďtež mu tuto vzdány nej- srdečnější díky! V Praze, dne 28. listopadu 1909. Dr. Jan Nep. Sedlák.
Strana X
Strana XI
Slovníček méně obvyklých slov. Auwe heu, eheu, vae! bezftudna impudens blaznowa [fatua bifftiezíj micans bodete pungitis bodliwy pungens ezentnerz talentum ézigi sentio čzlowiečzek homuncio dobrodinftwij beneficium Ey! ecco! gedinee nisi ut, solum gedinka singularis hadruge fe discordat hampayf prostibulum haużewni compagem hoditi febü corruere, praecipitari holomczi satellites hüf apmen ehaterny macer, miserabilis chowaézka lactatrix chowala nutrivit, lactavit chrapanie sopor chtiedz affectus kalifftie volutabrum kath tortor kdež, kam když «quando klnvti execrari kocham exsulto kolftuge praegustat kruopie guttae quo ktoż «uis kwetnuczi lloriger lekarzftwie medicina lifagiezífj blandiens lifate suadetis materzin waternus miclltienin civis milofrditel miserator miloltij nednżim amore langueo miloftny pius moézidlo coenum morderz interfector mordngiezíj perimentes mrcha pecus mrzkolt sordes, foeditas mrzuty obstinatus mrzutieiffí vilius myfl, pomyfl! cogita! nabożenftwie supplicatio naizuorziwieiffí districtissimus naliel seminasti neczitedlny insensibilis nedzitedlny non sentiens nedużiczij languens nemoziZ wiecze non plus valeat nenawiltny odiosus, odibilis nerownag gim ne metiaris cis neltogte, neltoyte! vae! heu! nezbednie importune nezbednoft enormitas nezpuofobnoít importunitas nezftiZitedlnee investigabiles neZity ulcera nikda, nikdiż nunquam obczowanie, obećzenftwie familia- ritas oblehézenie relevamen obleniug hebetet obietowati praesentare obranezí defendens obrażij disentit obwlażowanie abominatio obżiwitel recreator oddycham suspiro odpočziwadlo reclinatorium odpultitel indultor odtahowal differas oflierowano offerendum ohrażd muniat okullenie gustus
Slovníček méně obvyklých slov. Auwe heu, eheu, vae! bezftudna impudens blaznowa [fatua bifftiezíj micans bodete pungitis bodliwy pungens ezentnerz talentum ézigi sentio čzlowiečzek homuncio dobrodinftwij beneficium Ey! ecco! gedinee nisi ut, solum gedinka singularis hadruge fe discordat hampayf prostibulum haużewni compagem hoditi febü corruere, praecipitari holomczi satellites hüf apmen ehaterny macer, miserabilis chowaézka lactatrix chowala nutrivit, lactavit chrapanie sopor chtiedz affectus kalifftie volutabrum kath tortor kdež, kam když «quando klnvti execrari kocham exsulto kolftuge praegustat kruopie guttae quo ktoż «uis kwetnuczi lloriger lekarzftwie medicina lifagiezífj blandiens lifate suadetis materzin waternus miclltienin civis milofrditel miserator miloltij nednżim amore langueo miloftny pius moézidlo coenum morderz interfector mordngiezíj perimentes mrcha pecus mrzkolt sordes, foeditas mrzuty obstinatus mrzutieiffí vilius myfl, pomyfl! cogita! nabożenftwie supplicatio naizuorziwieiffí districtissimus naliel seminasti neczitedlny insensibilis nedzitedlny non sentiens nedużiczij languens nemoziZ wiecze non plus valeat nenawiltny odiosus, odibilis nerownag gim ne metiaris cis neltogte, neltoyte! vae! heu! nezbednie importune nezbednoft enormitas nezpuofobnoít importunitas nezftiZitedlnee investigabiles neZity ulcera nikda, nikdiż nunquam obczowanie, obećzenftwie familia- ritas oblehézenie relevamen obleniug hebetet obietowati praesentare obranezí defendens obrażij disentit obwlażowanie abominatio obżiwitel recreator oddycham suspiro odpočziwadlo reclinatorium odpultitel indultor odtahowal differas oflierowano offerendum ohrażd muniat okullenie gustus
Strana XII
XII ofrdí praecordia offkliwolt opprobrium owotezíj fructus padeny praecipitatus peézugi fe sollicitus sum, satago pieftinka nutrix, altrix plapola aestuat, flagrat pobiehl aufugit poézigi sentiam pohrzbeís sepelis pokażi probo pokrzitil baptizasti popuzel provocavi poruózeny commissus, datus pofluhovati obsequari pofletrz adverte! potupnik contemptor potwornoft enormitas powaha conditio powod fons powodowee exactores poznaly agnitus proéziZ, proczeZ cur, quare prolamugiczfj [lowa verba inter- rumpendo prolitedlnee impetrabile profitel orator prüd torrens przehrazugete obruitis przemylllowanie meditatio przeltupnik, -itel pracvaricator przièzina occasio przigíti accipere prziklopotaly irruant przikwaëzugij obruunt przimluwézij, przimluwitel cessor, interventor puodzenu milolt gratiam datam puoyézugi concedo putowanie zemské lium pycham superbio radezíj consiliarius cominen- inter- terrenum exi- rebtal [remens rozeny hrziech originale peccatum rozhniewal indignans, reus rozmarzena tepida rozmarzena leZí tabescit rozraz [ec scindere rozledliny scissurae rozwież solve! rytierz miles rziehagiczíj anheli rzwanij rugitus firoba orbitas [krullenie compunctio [maha squalor hnirézij reconciliator [mrduty, Imruduty fetidus, foeda- tus [nafffj sustinet, tolerat [nfmatel hrziechuo tollens peecata fpoluzeleg compassio (rownati fe concordent sfuzenÿ anxius ltkwueztj splendidus ftranka pars ftralfliwy horrendus, horribilis Itraffim le horreo ftudnieze fons [tydkolt pudor Itylitie fe tnedet ludezij, [vdeze judex Iwiedoma conscia Iwodicie seducitis llehkug propina llerednoít obscenitas ffinula alienata fframy cicatrices Iftiaftnolt felicitas tapa fluctuat tepru nuperriine towaryltwo societas trelkcze arguit trefkeze le arguitur, pereutitur triznowati dissecari trúbenie clangor
XII ofrdí praecordia offkliwolt opprobrium owotezíj fructus padeny praecipitatus peézugi fe sollicitus sum, satago pieftinka nutrix, altrix plapola aestuat, flagrat pobiehl aufugit poézigi sentiam pohrzbeís sepelis pokażi probo pokrzitil baptizasti popuzel provocavi poruózeny commissus, datus pofluhovati obsequari pofletrz adverte! potupnik contemptor potwornoft enormitas powaha conditio powod fons powodowee exactores poznaly agnitus proéziZ, proczeZ cur, quare prolamugiczfj [lowa verba inter- rumpendo prolitedlnee impetrabile profitel orator prüd torrens przehrazugete obruitis przemylllowanie meditatio przeltupnik, -itel pracvaricator przièzina occasio przigíti accipere prziklopotaly irruant przikwaëzugij obruunt przimluwézij, przimluwitel cessor, interventor puodzenu milolt gratiam datam puoyézugi concedo putowanie zemské lium pycham superbio radezíj consiliarius cominen- inter- terrenum exi- rebtal [remens rozeny hrziech originale peccatum rozhniewal indignans, reus rozmarzena tepida rozmarzena leZí tabescit rozraz [ec scindere rozledliny scissurae rozwież solve! rytierz miles rziehagiczíj anheli rzwanij rugitus firoba orbitas [krullenie compunctio [maha squalor hnirézij reconciliator [mrduty, Imruduty fetidus, foeda- tus [nafffj sustinet, tolerat [nfmatel hrziechuo tollens peecata fpoluzeleg compassio (rownati fe concordent sfuzenÿ anxius ltkwueztj splendidus ftranka pars ftralfliwy horrendus, horribilis Itraffim le horreo ftudnieze fons [tydkolt pudor Itylitie fe tnedet ludezij, [vdeze judex Iwiedoma conscia Iwodicie seducitis llehkug propina llerednoít obscenitas ffinula alienata fframy cicatrices Iftiaftnolt felicitas tapa fluctuat tepru nuperriine towaryltwo societas trelkcze arguit trefkeze le arguitur, pereutitur triznowati dissecari trúbenie clangor
Strana XIII
XIII tulanij peregrinatio včzedlník discipulus vkaleny volutatus vkazatel monstrator vrazcze offensor vlečzenie sanatio vraženie offensio vſlyſlitedlny exorabilis vílyflitel exauditor vſflyffany exauditus vſwadloſt ariditas vtrham detraho wečz ſe dala quod subiit weſelee lactitia winnik, winny reus wifal, wifel pendebat wiziž vide! wnahle subito w nedogipky ex improviso wnenanade improviso wnitrznij wieczi interiora wratitel redditor wražedlník homicida wrtij ſe voluntantur wruczíj forvida wſaté insitae wſliczka omnia wyčzitam recenseo wydawiti exprimere wypowiedienij exilium wyraz! excute ! zamordowal peremi zamuczenie tribulatio zamutek, zarmutek tribulatio zaplatitel redditor zaplaty pretia zaſaklo ſrdeze obriguit animus zaſluženie meritum zarzieczeny obrutus zatraczeny perditus zatratitel damnator zatratitelka perditrix zbitie plagas zburzenie incitatio zdržal teneam, sustinuisti zalknutí singultus z gruntu zahynuti funditus interire zchwalím probabo zkuffowal probabas zlobiwoſt malitia zlobiwy malevolus znamenam animadverto zrzetedlny apparens zitraffeny territus zíleraditi sordidare zfferaditel sordidatrix zuoſati desperare žebrzeczi mendicans, mendicando
XIII tulanij peregrinatio včzedlník discipulus vkaleny volutatus vkazatel monstrator vrazcze offensor vlečzenie sanatio vraženie offensio vſlyſlitedlny exorabilis vílyflitel exauditor vſflyffany exauditus vſwadloſt ariditas vtrham detraho wečz ſe dala quod subiit weſelee lactitia winnik, winny reus wifal, wifel pendebat wiziž vide! wnahle subito w nedogipky ex improviso wnenanade improviso wnitrznij wieczi interiora wratitel redditor wražedlník homicida wrtij ſe voluntantur wruczíj forvida wſaté insitae wſliczka omnia wyčzitam recenseo wydawiti exprimere wypowiedienij exilium wyraz! excute ! zamordowal peremi zamuczenie tribulatio zamutek, zarmutek tribulatio zaplatitel redditor zaplaty pretia zaſaklo ſrdeze obriguit animus zaſluženie meritum zarzieczeny obrutus zatraczeny perditus zatratitel damnator zatratitelka perditrix zbitie plagas zburzenie incitatio zdržal teneam, sustinuisti zalknutí singultus z gruntu zahynuti funditus interire zchwalím probabo zkuffowal probabas zlobiwoſt malitia zlobiwy malevolus znamenam animadverto zrzetedlny apparens zitraffeny territus zíleraditi sordidare zfferaditel sordidatrix zuoſati desperare žebrzeczi mendicans, mendicando
Strana XIV
Strana XV
České modlitby a meditace z roku 1521*). *) Nadpis tento doplnèn dle obsahu.
České modlitby a meditace z roku 1521*). *) Nadpis tento doplnèn dle obsahu.
Strana 1
[I. Bohomyſlna przemyfflowanie a modlitby So Anſhelma k zbuzenij baaznie božíe.] 1) a 1 . . . . ſtniegie 2) ona bohu nežli on lidem. Bieda mnie! Negſem čzlowiek, ale ofſkliwost lidij, mrzutieiſſij nežli howado, horſſij než mrcha3). Styſſtie ſe duſſi mee s ži- wotem mym 4); žiw byti ſe ſtydím, vmrzieti ſe hrozím. Czož tehdy nastáwá tobie, o hrzieſſniecže, gedinee aby we wſſem ziwotie twém plakal žiwota twého, aby on ſám wſſeczken plakal ſebe ſameeho 5). Ale y w tom takee duſſe má biedie daná a diwnie biedna°), neb ne tak welmi želij, iak welmi ſe zná. Ale tak bezpecžna dřzíeme 7), iako czoby trpiela, ne- 1) Závorkami II označeny jsou v této edici doplňky vydavate- lovy; () označeno, co od překladatele v rukopisu přidáno, ale v lat. orig. se nenalézá. Nadpis přijat z obsahu na konci. 2) Počátek českého překladu chybí, jestiť 1. list v kodexu vytržen. V orig. lat. zní počátek takto: „Meditatio 11. : De terrore judicii, ad excitandum in se timorem. Migne, CLVIII., 722 ss. Terret me vita mea, quia diligenter discussa, apparet mihi tota aut peccatum, aut sterilitas fere tota vita mea: et si quid fructus in ea videtur, sic est aut simulatum, aut imperfectum, aut aliquo modo corruptum; ut possit aut non placere, aut displicere Deo. Ergo, o peccator, vita tua jam non fere tota; sed certe tota aut in peccato est, et damnabilis; aut infructuosa, et contemptibilis. Sed quid separo infructuosam a damnabili? Utique, si est infructuosa, est et damnabilis. Constat enim et verum est, quod Veritas dixit: Omnis arbor, quae non facit fructum bonum, excidetur, et in ignem mittetur. Denique, si quid ago utile, prorsus nullatenus illud compenso alimentis corporis, quibus abutor. Sed quis pascit pecus, quod nec tantum prodest, quantum con- sumit? et tamen tu benignius Deus, tu nutris, et expectas tuum in- utilem vermem, et foetentem peccatorem. Quai tolerabilius canis putris foetet hominibus, quam anima peccatrix Deo; quam infelicius ista Deo, quam ille hominibus!...“ Prvé, neúplné slovo, jímž rukopis náš začíná, dlužno tedy dle latinského textu doplniti v „[neffta] ſtnie- gie“ (infelicius). 3) Orig. „vilius pecore, pejus cadavere“. 4) Orig. „Taedet animam meam vitae meae.“ 5) Orig.: „ut ipsa tota [scil. vita] se ploret totam". 6) Orig. „miserabiliter mirabilis et mirabiliter miserabilis“. 7) t. j. dříme, „torpet“. 1
[I. Bohomyſlna przemyfflowanie a modlitby So Anſhelma k zbuzenij baaznie božíe.] 1) a 1 . . . . ſtniegie 2) ona bohu nežli on lidem. Bieda mnie! Negſem čzlowiek, ale ofſkliwost lidij, mrzutieiſſij nežli howado, horſſij než mrcha3). Styſſtie ſe duſſi mee s ži- wotem mym 4); žiw byti ſe ſtydím, vmrzieti ſe hrozím. Czož tehdy nastáwá tobie, o hrzieſſniecže, gedinee aby we wſſem ziwotie twém plakal žiwota twého, aby on ſám wſſeczken plakal ſebe ſameeho 5). Ale y w tom takee duſſe má biedie daná a diwnie biedna°), neb ne tak welmi želij, iak welmi ſe zná. Ale tak bezpecžna dřzíeme 7), iako czoby trpiela, ne- 1) Závorkami II označeny jsou v této edici doplňky vydavate- lovy; () označeno, co od překladatele v rukopisu přidáno, ale v lat. orig. se nenalézá. Nadpis přijat z obsahu na konci. 2) Počátek českého překladu chybí, jestiť 1. list v kodexu vytržen. V orig. lat. zní počátek takto: „Meditatio 11. : De terrore judicii, ad excitandum in se timorem. Migne, CLVIII., 722 ss. Terret me vita mea, quia diligenter discussa, apparet mihi tota aut peccatum, aut sterilitas fere tota vita mea: et si quid fructus in ea videtur, sic est aut simulatum, aut imperfectum, aut aliquo modo corruptum; ut possit aut non placere, aut displicere Deo. Ergo, o peccator, vita tua jam non fere tota; sed certe tota aut in peccato est, et damnabilis; aut infructuosa, et contemptibilis. Sed quid separo infructuosam a damnabili? Utique, si est infructuosa, est et damnabilis. Constat enim et verum est, quod Veritas dixit: Omnis arbor, quae non facit fructum bonum, excidetur, et in ignem mittetur. Denique, si quid ago utile, prorsus nullatenus illud compenso alimentis corporis, quibus abutor. Sed quis pascit pecus, quod nec tantum prodest, quantum con- sumit? et tamen tu benignius Deus, tu nutris, et expectas tuum in- utilem vermem, et foetentem peccatorem. Quai tolerabilius canis putris foetet hominibus, quam anima peccatrix Deo; quam infelicius ista Deo, quam ille hominibus!...“ Prvé, neúplné slovo, jímž rukopis náš začíná, dlužno tedy dle latinského textu doplniti v „[neffta] ſtnie- gie“ (infelicius). 3) Orig. „vilius pecore, pejus cadavere“. 4) Orig. „Taedet animam meam vitae meae.“ 5) Orig.: „ut ipsa tota [scil. vita] se ploret totam". 6) Orig. „miserabiliter mirabilis et mirabiliter miserabilis“. 7) t. j. dříme, „torpet“. 1
Strana 2
2 wieduczí8). Duſſe neplodna, czo cžinijſs? czo drziemeſs, duſſe hřzieſſná? Den ſvdny prziſſel, blizko gest den panie weliky, bliz[1bjky a rychly naramnie, den hniewu den ten, den za- mvczenie, den svzeniee, den swiezele a biednosti, den temnoftij a mrakoty, den mhy a wichru, den trúby a trúbeniee. O hlas božij hořzky! Pročzež ſpieſs, duſſe rozmarzena a hodnaa po- twornoſti tee, w kterež ſpieſs 9). Ktož neproczítij, ktož ſe netřzeſe k takowéemu hromu, neſpie, ale vmrzel gest. Strome neplodny, kde gest owotcze twee? Strome hodny sekyry a ohnie, hodny podtietie a ſpâlenie, kteree gest owotcze twee? Zagistee trníce bodliwee 10) a horzczij hřziechowé, kterež o by tie tak bodlo, aby ſe zlamalo; tak horzkoſt czinilo, aby zmizelo 11. Snad mniefs, že gest maly nie 2a|ktery ten hrziech. O by przieſny ſudcze tak waažil niektery hrziech! Ale bude vſſak, každy hrziech skrze przestúpenie panu hanbu czinij. Kteryž tehdy hrziech ſmieti bude czlowiek nazíwati malym? Neb boha zle cztij, když gest maly? 12). O drzewo vwadlee a nevžitečznee wiečznych ohniuo hodnee, czož odpowiefs w ten den, když od tebe požadan bude až do wokamženie čzas ži- wota tobie puogčzeny, kterak byl od tebe straweny? Tehdaž owſſem potupeno bude 13) wſſeczko, czožbykoli nalezeno bylo na tobie ſkutku nebo prazdnee řzeczi a mlčzenie, až do nai- menflieho myſſlenie y to, že ſy žiw byl, nebudelit k boží wuoli [2b] zpraweno. Neſtogte14), kolik hřziechuo wywalij ſe na tie w nedogipky iako z zaloh 15), kterychž nynie newidijfs, w prawdie wietczích a ſnad y hroznieifſijch, než ty, kterež nynie widijfs y kolikž nebyti zlymi mniſs; y kolikž byti dobrymi wieřzijís, odkrytu twarzij vkažij ſe tam přzečzernymi hřziechy. Tam bez pochybenice wezmeſs, kterak ſy čzinila 8) Orig. „velut quid patiatur ignoret.“ 9) Orig. „anima tepida et digna evomi“. 1°) Orig. „spinae pungentes.“ 11. Orig. „sic pungerent ... confringerentur, sic amarascerent, ut evanescerent.“ 12) Orig. „Sed heu me! nonne omne peccatum per praevaricationem Deum exhonorat? Quid ergo? peccatum peccator audebit dicere parvum? Deum enim exhonorare, quando parvum est?“ 13) Orig. „condemnabitur“. 14) Orig. „Vae.“ 15) Orig. „ex improviso quasi ex insidiis“. „V nedojipky staročesky = z nenadání, neočekávaně.
2 wieduczí8). Duſſe neplodna, czo cžinijſs? czo drziemeſs, duſſe hřzieſſná? Den ſvdny prziſſel, blizko gest den panie weliky, bliz[1bjky a rychly naramnie, den hniewu den ten, den za- mvczenie, den svzeniee, den swiezele a biednosti, den temnoftij a mrakoty, den mhy a wichru, den trúby a trúbeniee. O hlas božij hořzky! Pročzež ſpieſs, duſſe rozmarzena a hodnaa po- twornoſti tee, w kterež ſpieſs 9). Ktož neproczítij, ktož ſe netřzeſe k takowéemu hromu, neſpie, ale vmrzel gest. Strome neplodny, kde gest owotcze twee? Strome hodny sekyry a ohnie, hodny podtietie a ſpâlenie, kteree gest owotcze twee? Zagistee trníce bodliwee 10) a horzczij hřziechowé, kterež o by tie tak bodlo, aby ſe zlamalo; tak horzkoſt czinilo, aby zmizelo 11. Snad mniefs, že gest maly nie 2a|ktery ten hrziech. O by przieſny ſudcze tak waažil niektery hrziech! Ale bude vſſak, každy hrziech skrze przestúpenie panu hanbu czinij. Kteryž tehdy hrziech ſmieti bude czlowiek nazíwati malym? Neb boha zle cztij, když gest maly? 12). O drzewo vwadlee a nevžitečznee wiečznych ohniuo hodnee, czož odpowiefs w ten den, když od tebe požadan bude až do wokamženie čzas ži- wota tobie puogčzeny, kterak byl od tebe straweny? Tehdaž owſſem potupeno bude 13) wſſeczko, czožbykoli nalezeno bylo na tobie ſkutku nebo prazdnee řzeczi a mlčzenie, až do nai- menflieho myſſlenie y to, že ſy žiw byl, nebudelit k boží wuoli [2b] zpraweno. Neſtogte14), kolik hřziechuo wywalij ſe na tie w nedogipky iako z zaloh 15), kterychž nynie newidijfs, w prawdie wietczích a ſnad y hroznieifſijch, než ty, kterež nynie widijfs y kolikž nebyti zlymi mniſs; y kolikž byti dobrymi wieřzijís, odkrytu twarzij vkažij ſe tam přzečzernymi hřziechy. Tam bez pochybenice wezmeſs, kterak ſy čzinila 8) Orig. „velut quid patiatur ignoret.“ 9) Orig. „anima tepida et digna evomi“. 1°) Orig. „spinae pungentes.“ 11. Orig. „sic pungerent ... confringerentur, sic amarascerent, ut evanescerent.“ 12) Orig. „Sed heu me! nonne omne peccatum per praevaricationem Deum exhonorat? Quid ergo? peccatum peccator audebit dicere parvum? Deum enim exhonorare, quando parvum est?“ 13) Orig. „condemnabitur“. 14) Orig. „Vae.“ 15) Orig. „ex improviso quasi ex insidiis“. „V nedojipky staročesky = z nenadání, neočekávaně.
Strana 3
3 w tiele; tehdaž, když giž nebude czaſu miloſrdenſtwij; tehdaž, když pokanice nebude prřzigato; když oprawenie nebude dopuſſtieno. Zde mysl 16), czo ſy czinila, czo muſiſs wzieti. Geſtliže mnohee wieczi dobree, ne mnohee zlee; mnoho ſe radug; gestliže mnohee zlee wieczi, nemnohee dobree; [3a mnoho kwiel! 17) Neužitečzny hrziefſničze, nemaſſliž doſti na tomto k rzwanij? 18) nemaſſli doſti na tom k wywedenij krwe a licze k slzám? 19) O diwna twrdoſti, ktereežto k zlamanij lehka gſu [tak] welika kladiwa! 20) O neczitedlna drziemoto 21) ktereez k probuzenij gſv tupij tak ostrzij ostnowee! O smrtedl- nee chrapaniee22), kterehož k zbuzenij nezwuczny geſt tak ſtraffliwy hrom! Hrzieffničze neužitečzny, doſti by na tomto miel k vſtawiczneemu kwilenij, wyſtačziti tobie muože k po- žiranij vſtawičznych ſlzij 23). Ale pročz mam o tiezkoſti a we- likoſti poſtihugiczij biedie 24) czo przikrytie mlczeti25) a oczim duſſe me ſlzi kraſti.26) Nebo aby wnenadale [3b] prziklopo- taly nahlee bolesſti, aby wnahle ſe prziwalila neſneſitedlna baurze? Giſtie ne tak ma cziniti hrzieſſnik. Neb powiemli, (czož) czožkoli gedine budu moczi wymyſliti, geſſtie k tomu, iakž ſamo w ſobie geſt, nebude moczi przirownaano byti. Protož wywoďte očzi me ſlzi przes den y przes nocz a ne- mlezte! Przicziniž tehdy, hrziſſníčze, prziczin ſwrchním bied- noſtem brzemene27). Przidag ſtrachu k ſtrachu, kwilenie na kwilenie! Nebť ten tebe ſuditi bude, k gehož odſvzenij na- ležij, czožkoli nepoſluſſny bohu nebo przeſtupnik28) hrzeſſij, kteryž mi za zlee dobrym odplatil, gemuž zlym ia odplacziem [4a] za dobree; kteryž nynie gest naiſneſitedlnieiſſij, tehdaž bude naizuorziwieiffij; nailitoftiwieiſfij nynie, naiſprawedli- wieſſij tehdaž. Bieda mnie, bieda mnie! Komu ſem ſhrzeſſil? 16) Orig. „Hic cogita“. 17) Orig. „multum luge“. 18) Orig. „ad immanem rugitum“. 19) Orig. „ad eliciendum sanguinem et medullas in lacrymas.“ 20) Orig. „ad quam confringendam leves sunt tam gra- ves mallei“. 21) Orig. „insensibilis torpor“. 22) Orig. „letalis sopor". 23) Orig. „ad sorbendas juges lacrymas“. 24) Orig. „imminentis mi- seriae". 25) Orig. „quidquam dissimulando tacere.“ 26) Orig. „oculis animae meae furari“. 27) Orig. „auge superioribus aerumnis pondus". 28) Orig. »praevaricator".
3 w tiele; tehdaž, když giž nebude czaſu miloſrdenſtwij; tehdaž, když pokanice nebude prřzigato; když oprawenie nebude dopuſſtieno. Zde mysl 16), czo ſy czinila, czo muſiſs wzieti. Geſtliže mnohee wieczi dobree, ne mnohee zlee; mnoho ſe radug; gestliže mnohee zlee wieczi, nemnohee dobree; [3a mnoho kwiel! 17) Neužitečzny hrziefſničze, nemaſſliž doſti na tomto k rzwanij? 18) nemaſſli doſti na tom k wywedenij krwe a licze k slzám? 19) O diwna twrdoſti, ktereežto k zlamanij lehka gſu [tak] welika kladiwa! 20) O neczitedlna drziemoto 21) ktereez k probuzenij gſv tupij tak ostrzij ostnowee! O smrtedl- nee chrapaniee22), kterehož k zbuzenij nezwuczny geſt tak ſtraffliwy hrom! Hrzieffničze neužitečzny, doſti by na tomto miel k vſtawiczneemu kwilenij, wyſtačziti tobie muože k po- žiranij vſtawičznych ſlzij 23). Ale pročz mam o tiezkoſti a we- likoſti poſtihugiczij biedie 24) czo przikrytie mlczeti25) a oczim duſſe me ſlzi kraſti.26) Nebo aby wnenadale [3b] prziklopo- taly nahlee bolesſti, aby wnahle ſe prziwalila neſneſitedlna baurze? Giſtie ne tak ma cziniti hrzieſſnik. Neb powiemli, (czož) czožkoli gedine budu moczi wymyſliti, geſſtie k tomu, iakž ſamo w ſobie geſt, nebude moczi przirownaano byti. Protož wywoďte očzi me ſlzi przes den y przes nocz a ne- mlezte! Przicziniž tehdy, hrziſſníčze, prziczin ſwrchním bied- noſtem brzemene27). Przidag ſtrachu k ſtrachu, kwilenie na kwilenie! Nebť ten tebe ſuditi bude, k gehož odſvzenij na- ležij, czožkoli nepoſluſſny bohu nebo przeſtupnik28) hrzeſſij, kteryž mi za zlee dobrym odplatil, gemuž zlym ia odplacziem [4a] za dobree; kteryž nynie gest naiſneſitedlnieiſſij, tehdaž bude naizuorziwieiffij; nailitoftiwieiſfij nynie, naiſprawedli- wieſſij tehdaž. Bieda mnie, bieda mnie! Komu ſem ſhrzeſſil? 16) Orig. „Hic cogita“. 17) Orig. „multum luge“. 18) Orig. „ad immanem rugitum“. 19) Orig. „ad eliciendum sanguinem et medullas in lacrymas.“ 20) Orig. „ad quam confringendam leves sunt tam gra- ves mallei“. 21) Orig. „insensibilis torpor“. 22) Orig. „letalis sopor". 23) Orig. „ad sorbendas juges lacrymas“. 24) Orig. „imminentis mi- seriae". 25) Orig. „quidquam dissimulando tacere.“ 26) Orig. „oculis animae meae furari“. 27) Orig. „auge superioribus aerumnis pondus". 28) Orig. »praevaricator".
Strana 4
4 Boha ſem neucztil, wſſemohuczieho ſem popvzel29). Hrzieſſny, czo ſem czinil? komu ſem czinil? Zle ſem czinil. Neſtogte, neſtogte! Hniewe boha wſſemohuczieho, kterakž budeſs moczi zaſtawen byti na mnie? Nenie, czo by tie mohlo ſneſti na wſſem mnie30). O vzkoſti! Odtud budu žalugiczij hrziechowé, od onud ftraffliwa ſprawedlnoſt; zezpod otewřzena hrozna propaſt pekelnij; ſwrchu hniewiwy ſvdcze, wnitrz paliczie ſwiedomie, wnie ho[4bJrziczij swiet. Sprawedliwy sotwa spasen bude; hrzieſſnik tak poſtíženy k kteree ſtranie ſe przitiſkne? kde ſe ſkryge? kterak ſe vkaže.31) Skryti ſe bude nemožnee, vkazati neſnelitedlne. Toho žadati bude a nikdy nebude toho; klnvti budu a wždycky przitomnee bude32). Czož tehdy bude? Czo bude tehdy? Kto mne wytrhne z ruku božích? Odkawad mi rada bude? Odkawad zdrawie ? 38) Kto gest, kteryž welikee rady angel, kteryž ſlowe ſpaſitel, abych gmeno geho proneſl? Giftie tent Gezus, tentyž geſt ſudcze, w gehožto ruku ſe trzeſu. Oddechniž giž, o hrziefſničze, odechni a nezuofag! Dovfag w toho, kteréhož ſe bogiſs. Vtecz k tomu, od kte-[5a rehožs pobiehl; wziewag nezbednie34), ktereehož ſy rozhniewal pyſſnie. Gežiſſi, pro to gmeno twee vcziň mi podlee gmena toho! Geziſſi, geziſſi, zapomeň na pyſíneho popuditele35), a wzhledni na biedneeho wziwatele gmeno ſladkee36), gmeno vtieſſené, gmeno poſilniugiczi hrzieſſníka: a gmeno blahosla- wenee nadiege. Neb czo geft Gezus, gedine ſpafitel?37) Protož, geziſſi, pro tebe ſameeho buď mi gežiſs, kteryž ſy mie vczinil, abych nezahynul; kteryž ſy mne wykupil, nezatraczugž; kteryž ſy mne ſtwořzil twu dobrotiwoftij, aby nezahynulo dieelo twee mú neprawoſtij. Proſím 5b naimiloſtiwieiſſij, aby nepotratila ma neprawoſt, czož vczinila twa vſſemohuczij dobrotiwoſt. Pomoziž 38), przenaidobrotiwieiſfij, což tweeho geſt, a ſetrzi, czož czizieho geſt. Gežijſſi, gežiſſi, ſmilug ſe, 20) Orig. „provocavi.“ 30) Orig. „possit tolerare in toto me.“ 31) Orig. „constrictus ubi latebo? quomodo parebo?“ 32) Orig. „istud exsecrabor et ubique erit.“ 33) Orig. „salus". 84) Orig. „importune“. 35) Orig. „provocantem". 36) Orig. „invocantem nomen dulce, nomen delectabile". 37) Orig. „nisi Salvator". 31) Orig. „recognosce", mělo by tedy zníti „poznejž“.
4 Boha ſem neucztil, wſſemohuczieho ſem popvzel29). Hrzieſſny, czo ſem czinil? komu ſem czinil? Zle ſem czinil. Neſtogte, neſtogte! Hniewe boha wſſemohuczieho, kterakž budeſs moczi zaſtawen byti na mnie? Nenie, czo by tie mohlo ſneſti na wſſem mnie30). O vzkoſti! Odtud budu žalugiczij hrziechowé, od onud ftraffliwa ſprawedlnoſt; zezpod otewřzena hrozna propaſt pekelnij; ſwrchu hniewiwy ſvdcze, wnitrz paliczie ſwiedomie, wnie ho[4bJrziczij swiet. Sprawedliwy sotwa spasen bude; hrzieſſnik tak poſtíženy k kteree ſtranie ſe przitiſkne? kde ſe ſkryge? kterak ſe vkaže.31) Skryti ſe bude nemožnee, vkazati neſnelitedlne. Toho žadati bude a nikdy nebude toho; klnvti budu a wždycky przitomnee bude32). Czož tehdy bude? Czo bude tehdy? Kto mne wytrhne z ruku božích? Odkawad mi rada bude? Odkawad zdrawie ? 38) Kto gest, kteryž welikee rady angel, kteryž ſlowe ſpaſitel, abych gmeno geho proneſl? Giftie tent Gezus, tentyž geſt ſudcze, w gehožto ruku ſe trzeſu. Oddechniž giž, o hrziefſničze, odechni a nezuofag! Dovfag w toho, kteréhož ſe bogiſs. Vtecz k tomu, od kte-[5a rehožs pobiehl; wziewag nezbednie34), ktereehož ſy rozhniewal pyſſnie. Gežiſſi, pro to gmeno twee vcziň mi podlee gmena toho! Geziſſi, geziſſi, zapomeň na pyſíneho popuditele35), a wzhledni na biedneeho wziwatele gmeno ſladkee36), gmeno vtieſſené, gmeno poſilniugiczi hrzieſſníka: a gmeno blahosla- wenee nadiege. Neb czo geft Gezus, gedine ſpafitel?37) Protož, geziſſi, pro tebe ſameeho buď mi gežiſs, kteryž ſy mie vczinil, abych nezahynul; kteryž ſy mne wykupil, nezatraczugž; kteryž ſy mne ſtwořzil twu dobrotiwoftij, aby nezahynulo dieelo twee mú neprawoſtij. Proſím 5b naimiloſtiwieiſſij, aby nepotratila ma neprawoſt, czož vczinila twa vſſemohuczij dobrotiwoſt. Pomoziž 38), przenaidobrotiwieiſfij, což tweeho geſt, a ſetrzi, czož czizieho geſt. Gežijſſi, gežiſſi, ſmilug ſe, 20) Orig. „provocavi.“ 30) Orig. „possit tolerare in toto me.“ 31) Orig. „constrictus ubi latebo? quomodo parebo?“ 32) Orig. „istud exsecrabor et ubique erit.“ 33) Orig. „salus". 84) Orig. „importune“. 35) Orig. „provocantem". 36) Orig. „invocantem nomen dulce, nomen delectabile". 37) Orig. „nisi Salvator". 31) Orig. „recognosce", mělo by tedy zníti „poznejž“.
Strana 5
5 když czas geſt ſmilowanije, aby nezatratil w čzas ſvdu. Neb která tobie geſt vžitecznoſt w krwi mee, sſtupímli w poru- ſſenie?39) Nebť ani mrtwij chwaliti tie budu; ani wſſiczkni, kterzijž sſtupugij do pekla. Wpuſtiſſli mne w przeſſirokee milofrdenftwie tweho luona 40), nebudeť vžſſie pro mne, pane. Protož przipuſtiž, naižadoſtiwieiſſij Gežiſſi41), przipuſt mne w poczet wolenych twych 12), abych ſ nimi tebe chwalil, tebe wzýwal a w tobie oſlawen byl mezy wſſemi, kterziž milugi gmeno twe, kteryž s otcem a duchem ſwatym zyw ſy a kralugeſſ na wieky. Am.43) [II. Sv. Anselm: Oplakávání ztraceného panenství.] 1) 6a Ale nad to geft zyfftnee trápeniee.2) O panenſtwij, giž ne prowinienie ma, ale potraczenie ma; giž ne uneſſenie 39) Orig. „si descendero in aeternam corruptionem?“ 40) Orig. „intra latissimum tuae misericordiae sinum, non erit angustior propter me". 41) Orig. „desideratissime". 42) Orig. „electorum tuo- rum“. 43) Slova „abych s nimi až Am.“ připsána jsou jinou rukou a bledým písmem později snad. 1) Nadpis doplněn dle lat. originálu. 2) Zde opět chybí list, ozdobený nepochybně tak, jako počáteční stránka, nějakou iniciálkou. Obsah listu lze uhodnouti z lat. originálu, následujeť po meditaci druhé „meditatio III. Deploratio male amissae virginitatis“. Migne, CLVIII., 724 ss. Chybící zde počátek článku toho zní: „Anima mea, anima aerumnosa, anima, inquam, misera miseri homunculi, excute torporem tuum et discute peccatum tuum et concute mentem tuam: reduc ad cor enorme delictum et produc de corde immanem rugitum. Intende, infelix, intende sceleris tui horrorem et protende horrificum terrorem et terrificum dolorem. Tu, inquam, quae quondam candidata coelesti lavacro, dotata Spiritu sancto, in Chris- tiana professione jurata, virgo fuisti Christo desponsata. O unde me- mini! O quem nominavi! Utique non jam benignum sponsum virgini- tatis meae, sed terribilem judicem immunditiae meae. Heu memoria perditae jucunditatis! Cur sic superaggravas pressuram possidentis infelicitatis ? quam misera sors flagitiosi hominis, cui et bonum et malum pariter sunt in tormentum? Torquet enim me mala consci- entia et cruciatus ejus, in quibus timeo me arsurum: torquet me bonae conscientiae et praemiorum ejus memoria, quae scio me per- didisse nec amplius recuperaturum. Vae miserum perdere! dolendum, id perdere irrecuperabiliter, quod servari debet interminabiliter. Heu
5 když czas geſt ſmilowanije, aby nezatratil w čzas ſvdu. Neb která tobie geſt vžitecznoſt w krwi mee, sſtupímli w poru- ſſenie?39) Nebť ani mrtwij chwaliti tie budu; ani wſſiczkni, kterzijž sſtupugij do pekla. Wpuſtiſſli mne w przeſſirokee milofrdenftwie tweho luona 40), nebudeť vžſſie pro mne, pane. Protož przipuſtiž, naižadoſtiwieiſſij Gežiſſi41), przipuſt mne w poczet wolenych twych 12), abych ſ nimi tebe chwalil, tebe wzýwal a w tobie oſlawen byl mezy wſſemi, kterziž milugi gmeno twe, kteryž s otcem a duchem ſwatym zyw ſy a kralugeſſ na wieky. Am.43) [II. Sv. Anselm: Oplakávání ztraceného panenství.] 1) 6a Ale nad to geft zyfftnee trápeniee.2) O panenſtwij, giž ne prowinienie ma, ale potraczenie ma; giž ne uneſſenie 39) Orig. „si descendero in aeternam corruptionem?“ 40) Orig. „intra latissimum tuae misericordiae sinum, non erit angustior propter me". 41) Orig. „desideratissime". 42) Orig. „electorum tuo- rum“. 43) Slova „abych s nimi až Am.“ připsána jsou jinou rukou a bledým písmem později snad. 1) Nadpis doplněn dle lat. originálu. 2) Zde opět chybí list, ozdobený nepochybně tak, jako počáteční stránka, nějakou iniciálkou. Obsah listu lze uhodnouti z lat. originálu, následujeť po meditaci druhé „meditatio III. Deploratio male amissae virginitatis“. Migne, CLVIII., 724 ss. Chybící zde počátek článku toho zní: „Anima mea, anima aerumnosa, anima, inquam, misera miseri homunculi, excute torporem tuum et discute peccatum tuum et concute mentem tuam: reduc ad cor enorme delictum et produc de corde immanem rugitum. Intende, infelix, intende sceleris tui horrorem et protende horrificum terrorem et terrificum dolorem. Tu, inquam, quae quondam candidata coelesti lavacro, dotata Spiritu sancto, in Chris- tiana professione jurata, virgo fuisti Christo desponsata. O unde me- mini! O quem nominavi! Utique non jam benignum sponsum virgini- tatis meae, sed terribilem judicem immunditiae meae. Heu memoria perditae jucunditatis! Cur sic superaggravas pressuram possidentis infelicitatis ? quam misera sors flagitiosi hominis, cui et bonum et malum pariter sunt in tormentum? Torquet enim me mala consci- entia et cruciatus ejus, in quibus timeo me arsurum: torquet me bonae conscientiae et praemiorum ejus memoria, quae scio me per- didisse nec amplius recuperaturum. Vae miserum perdere! dolendum, id perdere irrecuperabiliter, quod servari debet interminabiliter. Heu
Strana 6
6 wieczi mee, ale ztraczené mé. Prawim w ſmrdutem, prawim, mne bahnie ſy opuſtilo.3) O smilnoſti, zſſeraditeli4) mysli mee! Zatratiteli duſſe mee, odkud ſy ſe bieedneemu poskytla5), kterak ſy z ſwietleho, kterak z vtieſſeneho ſtawu mne ſhodila! Z toho paliſs mne, o horzka truchloſti, že geſt to ztraczeno, z tohoto sužugeſs mne, o tiezká bolesti a bazni tiezſſij, že to gest ztraczenee.6) Z tohoť geſt ſſkoda nepotieſſitedlna, z onoho muka neſneſytelna. Bieda mnie z toho, bieda z onoho! Tak tak ſpolu dobree y zlee, tak owſſem giž ſpra 6b]wedliwie trpij3) to geſſtie žiweho biedneho zleeho. Hodnie, giſtie hodnie. Neb ty zagiſtee, duſſe ma, newierna bohu, krziwie- prziſežna božij, pochlebnicze [Kristova], rada z powyſſenoſti pan[nen]ſtwie biednie ſy pohrzižena w pekle zuofanie. Ty niekdy zpuosobena kraali nebeſkemu, wrucznie 8) vcziniena ſy newieſtka kata pekelneho. Neſtogte! odwržená od boha, po- ruczená diablu, ano odwrhſſi boha, chopilas ſe diabla. Neb ty, biedna duſſe ma, mrzuta 9) newieſtko, smilnicze bezſtudna, ty ſy naiprw milowniku a ſtworziteli twemu bohu přzicziny rozluczenie podala a k protiwniku a zradczi twému diablu ſebe ſy [7a] dobrowolnie obratila. O přzebiednee a wiecze než naibiednieiſſiee promienienie! Bieda, kterak ſy s wyſo- koſti ſpadla; kterak ſy do hlubokoſti ſebv hodila. Auwe, kterak ſy dobrotiweho potupila, kteraks ſe zlobiwemu 10) przi- pogila. Pročz ſy, o mysli bezſmyſlnoſti11), neſmyſlna mrzkoſti, mrzutu neprawoſt vczinila? W nebi ſy opuſtila milowníka tweeho, a do pekla ſſla ſy za nenawiſtnym poruſſitelem, a w pekle prziprawila ſy ne pokogijk, ale hampays twuog. Hruoza diwna, kterak przewraczena wuole! diw ſtraffliwy, kterak dobrowolné przewraczenie! Odkawad geſt mi, o Bože, inconsolabile perdere, quod non solum est damnosum bonorum, sed insuper est lucrosum tormentorum.“ Poslední větou počíná zachovaný náš překlad. 3) Orig. „O virginitas, jam non dilecta mea, sed per- dita mea; jam non jucunda mea, sed desperata mea, quo devenisti? in quam fetido, in quam amaro coeno me dereliquisti?“ 4) Orig. „sordidatrix". 5) Orig. „unde misero subrepisti?“ 6) Orig. „timor gravioris, quia istud est admissum“. 7) Orig. „juste punitis adhuc viventem miserum malum". s) Orig. „ardenter". 9) Orig. „obstinata“. 10) Orig. „maligno". 11) Orig. „mentis amentia“.
6 wieczi mee, ale ztraczené mé. Prawim w ſmrdutem, prawim, mne bahnie ſy opuſtilo.3) O smilnoſti, zſſeraditeli4) mysli mee! Zatratiteli duſſe mee, odkud ſy ſe bieedneemu poskytla5), kterak ſy z ſwietleho, kterak z vtieſſeneho ſtawu mne ſhodila! Z toho paliſs mne, o horzka truchloſti, že geſt to ztraczeno, z tohoto sužugeſs mne, o tiezká bolesti a bazni tiezſſij, že to gest ztraczenee.6) Z tohoť geſt ſſkoda nepotieſſitedlna, z onoho muka neſneſytelna. Bieda mnie z toho, bieda z onoho! Tak tak ſpolu dobree y zlee, tak owſſem giž ſpra 6b]wedliwie trpij3) to geſſtie žiweho biedneho zleeho. Hodnie, giſtie hodnie. Neb ty zagiſtee, duſſe ma, newierna bohu, krziwie- prziſežna božij, pochlebnicze [Kristova], rada z powyſſenoſti pan[nen]ſtwie biednie ſy pohrzižena w pekle zuofanie. Ty niekdy zpuosobena kraali nebeſkemu, wrucznie 8) vcziniena ſy newieſtka kata pekelneho. Neſtogte! odwržená od boha, po- ruczená diablu, ano odwrhſſi boha, chopilas ſe diabla. Neb ty, biedna duſſe ma, mrzuta 9) newieſtko, smilnicze bezſtudna, ty ſy naiprw milowniku a ſtworziteli twemu bohu přzicziny rozluczenie podala a k protiwniku a zradczi twému diablu ſebe ſy [7a] dobrowolnie obratila. O přzebiednee a wiecze než naibiednieiſſiee promienienie! Bieda, kterak ſy s wyſo- koſti ſpadla; kterak ſy do hlubokoſti ſebv hodila. Auwe, kterak ſy dobrotiweho potupila, kteraks ſe zlobiwemu 10) przi- pogila. Pročz ſy, o mysli bezſmyſlnoſti11), neſmyſlna mrzkoſti, mrzutu neprawoſt vczinila? W nebi ſy opuſtila milowníka tweeho, a do pekla ſſla ſy za nenawiſtnym poruſſitelem, a w pekle prziprawila ſy ne pokogijk, ale hampays twuog. Hruoza diwna, kterak przewraczena wuole! diw ſtraffliwy, kterak dobrowolné przewraczenie! Odkawad geſt mi, o Bože, inconsolabile perdere, quod non solum est damnosum bonorum, sed insuper est lucrosum tormentorum.“ Poslední větou počíná zachovaný náš překlad. 3) Orig. „O virginitas, jam non dilecta mea, sed per- dita mea; jam non jucunda mea, sed desperata mea, quo devenisti? in quam fetido, in quam amaro coeno me dereliquisti?“ 4) Orig. „sordidatrix". 5) Orig. „unde misero subrepisti?“ 6) Orig. „timor gravioris, quia istud est admissum“. 7) Orig. „juste punitis adhuc viventem miserum malum". s) Orig. „ardenter". 9) Orig. „obstinata“. 10) Orig. „maligno". 11) Orig. „mentis amentia“.
Strana 7
takowe neſſlechetnoſti po[7 ruſſenie? Odkawad tobie, bože, takowee hanebnoſti doſtivczinienie? Hoditi ſebv, biedny czlo- wieczku 12), do temnee hlubokoſti nesmierné truchlofti, kterýž dobrowolnie wſkoczil ſy do pekla hrozné neſſlechetnoſti. Padniž neſſtiaſtny zpuosobem hroznee boleſti, kteryžs padl chtiege do moczidla pekelneho smradu 13). Vwal ſe biednie w hroznee temnosti neporuſſitedlneho kwilenie, kteryž chtie pohrzižil ſy ſe w wieru tak ſmrdute necziſtoty14), a waleg ſe w hlubinie horzkoſti, kteryžs ſe kochal w kaliſſti mrzkoſti. Hruoza ſtraſſliwa, boleſti, boleſti hrozna, truchloſti nepo- tieſſitedlna, obtiežte [8a] ſe nade mnu, vwalte ſe, prziklopte, zarmuťte, przikrygte, zmoczniete ſe! 15) Sprawedliwet geſt, spra- wedliweť geſt. Bezſtudnv ſmieloſtij [was] potupil ſem, neſtyda- tym a hanebnym kochaním was ſem rozdráždil, ano, Boha a ne was, a nynie žadoftiwým pokaním žadam was, trapte win- neho, pomſtiete boha, ať zkuſíje ſmilník pekelnieho ohnie muk, kterýchž geſt zaſlvžil, ať kofftuge, czož [przi] prawil, ať přziwyka, czož trpieti ma. Protahni, prodluž neſmiernie, hrziefſnicze, plačztiwee pokanie, kterýžs tak daleko prodlvžil hanebnoſti twee necziſtotu; obraczug ſe, obraczug ſe w témž wichru horzkoſtí, kterýžs ſe tolikrát obraczel [8b] w témž wieru chlipnoſti. Potieſſenie, bezpecznoſti, weſelé, nechczi was, zhrdám wami, lecz by mi odpuſſtienie hrziechno was zase prziwedlo. Daleko odſtupte, daleko buďte przed ſmrtíj, geſtliže ſnad odpuſſtienie prziwola was mnie po ſmrti! 16) Buď vſtawičzny towaryſs horzkee pokanie wieku meho! Bud oſtra boleſt nenaſititedlny kath 17) žiwota meho! Buďte truchloft prziſna a kwilenie vſtawiczne zamutkowe 18) mladoſti a ſta- roſti me! O by tak, by tak bylo, modlim ſe, proſím, žadam, aby tak bylo. Neb poniewadž negſem hoden, očzij k nebi modle ſe pozdwihnvti, giftiet negſem [ne] hoden takee, aspoň 12) Orig. „Praecipitare, miser homuncio“. 13) Orig. „corruisti liber in coenum infernalis fetoris“. 14) Orig. „volens provolutus es in voraginem tam sordidi luxus.“ 15) Orig. „Terror horribilis, dolor ter- ribilis, moeror inconsolabilis, aggregate vos super me, irruite, ob- ruite, perturbate, obvolvite, possidete.“ 16) Orig. „vel post mortem". 17) Orig. „tortor". 18) Orig. „tribulatores".
takowe neſſlechetnoſti po[7 ruſſenie? Odkawad tobie, bože, takowee hanebnoſti doſtivczinienie? Hoditi ſebv, biedny czlo- wieczku 12), do temnee hlubokoſti nesmierné truchlofti, kterýž dobrowolnie wſkoczil ſy do pekla hrozné neſſlechetnoſti. Padniž neſſtiaſtny zpuosobem hroznee boleſti, kteryžs padl chtiege do moczidla pekelneho smradu 13). Vwal ſe biednie w hroznee temnosti neporuſſitedlneho kwilenie, kteryž chtie pohrzižil ſy ſe w wieru tak ſmrdute necziſtoty14), a waleg ſe w hlubinie horzkoſti, kteryžs ſe kochal w kaliſſti mrzkoſti. Hruoza ſtraſſliwa, boleſti, boleſti hrozna, truchloſti nepo- tieſſitedlna, obtiežte [8a] ſe nade mnu, vwalte ſe, prziklopte, zarmuťte, przikrygte, zmoczniete ſe! 15) Sprawedliwet geſt, spra- wedliweť geſt. Bezſtudnv ſmieloſtij [was] potupil ſem, neſtyda- tym a hanebnym kochaním was ſem rozdráždil, ano, Boha a ne was, a nynie žadoftiwým pokaním žadam was, trapte win- neho, pomſtiete boha, ať zkuſíje ſmilník pekelnieho ohnie muk, kterýchž geſt zaſlvžil, ať kofftuge, czož [przi] prawil, ať přziwyka, czož trpieti ma. Protahni, prodluž neſmiernie, hrziefſnicze, plačztiwee pokanie, kterýžs tak daleko prodlvžil hanebnoſti twee necziſtotu; obraczug ſe, obraczug ſe w témž wichru horzkoſtí, kterýžs ſe tolikrát obraczel [8b] w témž wieru chlipnoſti. Potieſſenie, bezpecznoſti, weſelé, nechczi was, zhrdám wami, lecz by mi odpuſſtienie hrziechno was zase prziwedlo. Daleko odſtupte, daleko buďte przed ſmrtíj, geſtliže ſnad odpuſſtienie prziwola was mnie po ſmrti! 16) Buď vſtawičzny towaryſs horzkee pokanie wieku meho! Bud oſtra boleſt nenaſititedlny kath 17) žiwota meho! Buďte truchloft prziſna a kwilenie vſtawiczne zamutkowe 18) mladoſti a ſta- roſti me! O by tak, by tak bylo, modlim ſe, proſím, žadam, aby tak bylo. Neb poniewadž negſem hoden, očzij k nebi modle ſe pozdwihnvti, giftiet negſem [ne] hoden takee, aspoň 12) Orig. „Praecipitare, miser homuncio“. 13) Orig. „corruisti liber in coenum infernalis fetoris“. 14) Orig. „volens provolutus es in voraginem tam sordidi luxus.“ 15) Orig. „Terror horribilis, dolor ter- ribilis, moeror inconsolabilis, aggregate vos super me, irruite, ob- ruite, perturbate, obvolvite, possidete.“ 16) Orig. „vel post mortem". 17) Orig. „tortor". 18) Orig. „tribulatores".
Strana 8
8 ge [9a] plačze oſlepiti 19). Geſtliže ſe hanbie myſl má modliti ſtudem ſwiedomie, hodnet geſt, aby ſe hanbila bvrzij placz- tiwe boleſti a truchloſti. Geſtliže przed obliczegem boha sweho, 20) ſprawedliwet geft, aby miela przed obliczegem ſwym hrziechu ſweeho trapenie. Pomyſliž tehdy a opiet pomyſl, ſrdcze mee, czo geſt vczinilo, czo geſt zaſlvžilo. Sſtupiž, sſtup do zemie tmawee a przikryte mrakotu ſmrti, mysl ma, a ſſetrz, kteree wieczi tam oczekáwagij duſſe mee hrzieſſne; patrz a znamenag, wiz a zarmuť ſe! Czo geft to, o bože, czož znamenam 21) w zemi biedy a temnoſtij? Hrozno, hrozno.22) Czo geft, naczež patrzím, kdež žadneho [9b] rzadu nenie, ale wieczna hruoza geſt bydlo gim. Neſtogte, hanba vpiegiczich, hrzmoth ſſkrzipiegiczich zubuo, nezrziezenee mnozſtwiee kwi- lenie. Auwe, auwe ! a kolik, kolik auwe ! Ohen firny, plamen pekelny, duchowee mrakotní, kterak horzkym rzwaním widim was mučzené. Čzerwy w ohni žiwé, která tak diwná chtiwoft waas tak zapaluge, kterychž ten oheň ohniuow nerozpaluge? Diablowee ſpolu hroznij, trzpytij [czi] horkoſtij, ſſkrzipiczi wztekloſ tij 23), procz tak vkrutnij gſte tiem, kterzijž ſe wrtij 24) mezi wami we vſſelikých mukach? Sprawedlnoſt zrziezeniee k ſmieſſenij geſt nesmierna. [10a] Takliž žadna ſmiernoſt: žádnee lekarzſtwie, žadny konecz neobmiekczij was?25) Tyliž gfu wieczi, weliky bože, ktereež přzipraweny gſv ſmilnikuom a potupnikuom twym, z nichžto geden ia ſem. Ját ſem geden, owſem z nichť ſem. Duſſe má, vlekni ſe; myſl má, przeſtaň; ſrdcze me, ſe rozraz! Kamž mne tahnete powodowee neprawoſti mee? 26) kam mne wydawaaſs, hrzieffe muog? kam mne dá- waa27), Bože muog? Uczinilli ſem to, abych byl winnikem twym, nikdy ſem nemohl vcziniti, abych nebyl ſtworzenim twym. Geſt- liže ſem ſobie cziſtotu odyal, zdali ſem miloſrdenſtwie twe za- 19) Orig. „eos vel plorando caecare“. 20) Vynecháno: „timet ex- hiberi". 21) Orig. „animadverto". 22) Orig.: „Horror, horror". 23) Orig. „frementes ardore, frendentes furore". 24) Orig. „volutantur“. 25) Vorig. jinak. „O omnimoda tormenta! Justitia moderata, ad sustinendum immoderata, siccine nullus modus, nullum remedium, nullus finis temperabit vos?“ Tedy správně: „k snášení nesmírná...“ 26) Orig.: „exactores sceleris mei“. 27) Orig. „quo me tradis, Deus meus?“
8 ge [9a] plačze oſlepiti 19). Geſtliže ſe hanbie myſl má modliti ſtudem ſwiedomie, hodnet geſt, aby ſe hanbila bvrzij placz- tiwe boleſti a truchloſti. Geſtliže przed obliczegem boha sweho, 20) ſprawedliwet geft, aby miela przed obliczegem ſwym hrziechu ſweeho trapenie. Pomyſliž tehdy a opiet pomyſl, ſrdcze mee, czo geſt vczinilo, czo geſt zaſlvžilo. Sſtupiž, sſtup do zemie tmawee a przikryte mrakotu ſmrti, mysl ma, a ſſetrz, kteree wieczi tam oczekáwagij duſſe mee hrzieſſne; patrz a znamenag, wiz a zarmuť ſe! Czo geft to, o bože, czož znamenam 21) w zemi biedy a temnoſtij? Hrozno, hrozno.22) Czo geft, naczež patrzím, kdež žadneho [9b] rzadu nenie, ale wieczna hruoza geſt bydlo gim. Neſtogte, hanba vpiegiczich, hrzmoth ſſkrzipiegiczich zubuo, nezrziezenee mnozſtwiee kwi- lenie. Auwe, auwe ! a kolik, kolik auwe ! Ohen firny, plamen pekelny, duchowee mrakotní, kterak horzkym rzwaním widim was mučzené. Čzerwy w ohni žiwé, která tak diwná chtiwoft waas tak zapaluge, kterychž ten oheň ohniuow nerozpaluge? Diablowee ſpolu hroznij, trzpytij [czi] horkoſtij, ſſkrzipiczi wztekloſ tij 23), procz tak vkrutnij gſte tiem, kterzijž ſe wrtij 24) mezi wami we vſſelikých mukach? Sprawedlnoſt zrziezeniee k ſmieſſenij geſt nesmierna. [10a] Takliž žadna ſmiernoſt: žádnee lekarzſtwie, žadny konecz neobmiekczij was?25) Tyliž gfu wieczi, weliky bože, ktereež přzipraweny gſv ſmilnikuom a potupnikuom twym, z nichžto geden ia ſem. Ját ſem geden, owſem z nichť ſem. Duſſe má, vlekni ſe; myſl má, przeſtaň; ſrdcze me, ſe rozraz! Kamž mne tahnete powodowee neprawoſti mee? 26) kam mne wydawaaſs, hrzieffe muog? kam mne dá- waa27), Bože muog? Uczinilli ſem to, abych byl winnikem twym, nikdy ſem nemohl vcziniti, abych nebyl ſtworzenim twym. Geſt- liže ſem ſobie cziſtotu odyal, zdali ſem miloſrdenſtwie twe za- 19) Orig. „eos vel plorando caecare“. 20) Vynecháno: „timet ex- hiberi". 21) Orig. „animadverto". 22) Orig.: „Horror, horror". 23) Orig. „frementes ardore, frendentes furore". 24) Orig. „volutantur“. 25) Vorig. jinak. „O omnimoda tormenta! Justitia moderata, ad sustinendum immoderata, siccine nullus modus, nullum remedium, nullus finis temperabit vos?“ Tedy správně: „k snášení nesmírná...“ 26) Orig.: „exactores sceleris mei“. 27) Orig. „quo me tradis, Deus meus?“
Strana 9
9 mordowal?28) [10b] Pane, pane, geſtliže ſem ia dopuſtil, procz zatratiti mne muožeſs, zdaliž ſy ty potratil, odkud ſpasiti muožeſs? Nechtiegž, pane, tak ſſetrziti zleho meho, aby za- pominal dobreeho tweeho. Kdež gt, o prawdomluwny bože, kde geſt: Žiw ſem ia; nechczi ſmrti hrzieſſneho, ale aby ſe wiecze obratil a žiw byl? Pane, kteryž neklamaſs, pane, czo geſt: nechczi ſmrti hřzieſſneho, geſtliže pohrzbeſs 29) w pekle k tobie wolagiczieho hrziefſnika? Zdaliž hrziefſnika wſtrcziti do pekla geſt: nechczi ſmrti hrzieſſnika? Toliž geſt: chczi, aby obraczen byl a žiw byl? Hrzieſſnik ſem, pane, hrzieſſnik ſem ia, protož tehdy nech[11a]czeſſli ſmrti hrziſſneho, ktož tie nutij, czeho nechczeſs, aby mne wydal na ſmrt? Chczeſſli, aby ſe obratil hrziefſník a žiw byl; ktožť branij vcziniti, czož chczeſs, aby mne obratil, a žiw budu? Zdali neſmiernoſt hrziechu meho nutij tie, czehož nechczeſs, a branij, czehož chczefs, poniewadž ſy 30) wſſemohvczij buoh? Odstup to, bože muog, odſtup, aby wiecze mohla 31) neprawoſt hrziefſnika, wy- znawagiczieho ſe a litugiczieeho, nežli wypowied vſſemo- huczieho! Pomni, ſprawedli wy] a dobrotiwy bože, pomni, že miloſrdny ſy a ſtworzitel y obžiwitel 32) muog! Protož tehdy newzpominagž, mily pane, na ſprawedlnoſt twu proti hrziſſni- [11b] [ku] tweemu, ale pomni na dobrotiwoft twu k ſtworzeni twemu! Nebuď pamietliw na hniew proti winnemu23), ale pa- mietliw buď na ſlitowanie k biedneemu! Prawéť geſt, že ſwiedomie me zaſlvžilo zatraczenie a pokanie [mé] nedo- stateczne geft k doftiuczinienie. Ale gifte gt, že milofrdenftwie twee przewyffuge wſfelikee prowinienie. Odpuſtiž tehdy, ty, mily pane, gehož geſt ſpaſenie a kteryž nechczeſs ſmrti hrziſſ- nika; odpuſt hrzieſſné duſſi mee, neb vtieka przed hroznv ſprawedlnoſtij twy przeſtralſena duſſe ma k poſilniugicziemu milofrdenftwie twemu, aby, poniewadž odplata panenftwie poruſſeneeho [12a] geſt boleſt nenaprawitelnaa,34) aſpoň muka 28) Orig.: „peremi“. 29) Orig.: „sepelis". 30) Orig.: „cum sis“. 31) Orig.: „praevaleat“. 32) Orig.: „recreator“. 33) Orig. „ne memi- neris irae adversus reum". 34) Orig.: „ut quoniam praemium virgini- tatis est corruptae, o dolor, irrecuperabile, saltem ...
9 mordowal?28) [10b] Pane, pane, geſtliže ſem ia dopuſtil, procz zatratiti mne muožeſs, zdaliž ſy ty potratil, odkud ſpasiti muožeſs? Nechtiegž, pane, tak ſſetrziti zleho meho, aby za- pominal dobreeho tweeho. Kdež gt, o prawdomluwny bože, kde geſt: Žiw ſem ia; nechczi ſmrti hrzieſſneho, ale aby ſe wiecze obratil a žiw byl? Pane, kteryž neklamaſs, pane, czo geſt: nechczi ſmrti hřzieſſneho, geſtliže pohrzbeſs 29) w pekle k tobie wolagiczieho hrziefſnika? Zdaliž hrziefſnika wſtrcziti do pekla geſt: nechczi ſmrti hrzieſſnika? Toliž geſt: chczi, aby obraczen byl a žiw byl? Hrzieſſnik ſem, pane, hrzieſſnik ſem ia, protož tehdy nech[11a]czeſſli ſmrti hrziſſneho, ktož tie nutij, czeho nechczeſs, aby mne wydal na ſmrt? Chczeſſli, aby ſe obratil hrziefſník a žiw byl; ktožť branij vcziniti, czož chczeſs, aby mne obratil, a žiw budu? Zdali neſmiernoſt hrziechu meho nutij tie, czehož nechczeſs, a branij, czehož chczefs, poniewadž ſy 30) wſſemohvczij buoh? Odstup to, bože muog, odſtup, aby wiecze mohla 31) neprawoſt hrziefſnika, wy- znawagiczieho ſe a litugiczieeho, nežli wypowied vſſemo- huczieho! Pomni, ſprawedli wy] a dobrotiwy bože, pomni, že miloſrdny ſy a ſtworzitel y obžiwitel 32) muog! Protož tehdy newzpominagž, mily pane, na ſprawedlnoſt twu proti hrziſſni- [11b] [ku] tweemu, ale pomni na dobrotiwoft twu k ſtworzeni twemu! Nebuď pamietliw na hniew proti winnemu23), ale pa- mietliw buď na ſlitowanie k biedneemu! Prawéť geſt, že ſwiedomie me zaſlvžilo zatraczenie a pokanie [mé] nedo- stateczne geft k doftiuczinienie. Ale gifte gt, že milofrdenftwie twee przewyffuge wſfelikee prowinienie. Odpuſtiž tehdy, ty, mily pane, gehož geſt ſpaſenie a kteryž nechczeſs ſmrti hrziſſ- nika; odpuſt hrzieſſné duſſi mee, neb vtieka przed hroznv ſprawedlnoſtij twy przeſtralſena duſſe ma k poſilniugicziemu milofrdenftwie twemu, aby, poniewadž odplata panenftwie poruſſeneeho [12a] geſt boleſt nenaprawitelnaa,34) aſpoň muka 28) Orig.: „peremi“. 29) Orig.: „sepelis". 30) Orig.: „cum sis“. 31) Orig.: „praevaleat“. 32) Orig.: „recreator“. 33) Orig. „ne memi- neris irae adversus reum". 34) Orig.: „ut quoniam praemium virgini- tatis est corruptae, o dolor, irrecuperabile, saltem ...
Strana 10
10 ſmilnoſti nebyla (nebyla) newyproſitedlna kagiczieemu. Nebť nenie nemožnee wſſemohucznoſti twé, ani neſluſſnee ſpra- wedlnofti twee, ani neobyczeynee milofrdenftwij twemu, neb dobry ſy, neb na wieky miloſrdenſtwie twé, kteryž ſy po- žehnany na wieky. Amen. [III. Sv. Anselma] Modlitba za przately. 1) Utieſſeny a dobrotiwy gezukryſte2), kteryž ſy wydal lasku, nad niž wietczij žadny nema a ktereež rowné žadny mieti nemuože; kteryžto nicz negſa powinen ſmrti, wſſaks miloſtnu duſli twv za ſlužebniky [12b] a hřzieſſniky twee položil a za naas, mordeerze twee ſe modlil, aby ge bratrzimi ſwymi neſprawedliwe vczinil3) a ſmirzil s miloſrdnym otczem y s ſebv. Ty, pane, kteryž ſy wſficzku 4) laſku vczinil ne- przateluom twym, ty ſy ſam laſku przikazal przateluom twym. Mily pane, kterv žadoſtij 5) przipomínati ſobie budu neobſahlu láſku twy? Czim ſe odplatím neſmírnym dobrodiním twym? Neboť przeſaha wſſelikv žadoſt ſladkoſti 6) twe dobrotiwoſti; przemaha vſſelikv odplatu welikoft dobrotinſtwie tweho. Czož tehdy odplatím ſtworziteli a wykupiteli memu? Czo od- platím miloſrditeli a wyſwoboditeli ſwemu? Pane bože muog, ſy ty, [13a] kteryž dobrych wieczij mych nepotrzebugeſs, nebť geſt twuog okrſſlek zemie a plnoſt gegie. Czo ma7) žebrak a chudy, ia czerw a popel? czo odplatím bohu memu, ge- diné, abych ze wſſeho ſrdcze poſluſſen byl geho przikazanij. Geſtlis) przikazanie twee, abychom ſe milowali weſpolek. Mily čzlowiecze, mily Bože, mily pane, mily przieteli, milee wſſeczko, czožkoli ſy, toho przikazanie tweeho žada poſluſſen byti pokorny a potupny 9) ſlužebnik twuog. Ty wiefs, žes 10) milowanie, kterež welifs, milugi; miloft milugi, laſky žadam, tee proſim, tee hledam; pro tu tlucze a wolaa tento chudy 1) V lat. orig. „Oratio XXIII. Ad Christum. Pro amicis. Migne, CLVIII., 906 ss. 2) Orig. „benigne Domine Jesu Christe“. 3) V lat- orig. „et pro ipsis interfectoribus tuis orasti, ut eos fratres tuos et justos faceres“. 4) Vorig. „tantam". 5) Orig. „quo affectu.“ 6) Správně: sladkost. 7) Správně:já, 3) Správně: jesti. 9) Lat. „contemptibilis“. 10) Správně: že.
10 ſmilnoſti nebyla (nebyla) newyproſitedlna kagiczieemu. Nebť nenie nemožnee wſſemohucznoſti twé, ani neſluſſnee ſpra- wedlnofti twee, ani neobyczeynee milofrdenftwij twemu, neb dobry ſy, neb na wieky miloſrdenſtwie twé, kteryž ſy po- žehnany na wieky. Amen. [III. Sv. Anselma] Modlitba za przately. 1) Utieſſeny a dobrotiwy gezukryſte2), kteryž ſy wydal lasku, nad niž wietczij žadny nema a ktereež rowné žadny mieti nemuože; kteryžto nicz negſa powinen ſmrti, wſſaks miloſtnu duſli twv za ſlužebniky [12b] a hřzieſſniky twee položil a za naas, mordeerze twee ſe modlil, aby ge bratrzimi ſwymi neſprawedliwe vczinil3) a ſmirzil s miloſrdnym otczem y s ſebv. Ty, pane, kteryž ſy wſficzku 4) laſku vczinil ne- przateluom twym, ty ſy ſam laſku przikazal przateluom twym. Mily pane, kterv žadoſtij 5) przipomínati ſobie budu neobſahlu láſku twy? Czim ſe odplatím neſmírnym dobrodiním twym? Neboť przeſaha wſſelikv žadoſt ſladkoſti 6) twe dobrotiwoſti; przemaha vſſelikv odplatu welikoft dobrotinſtwie tweho. Czož tehdy odplatím ſtworziteli a wykupiteli memu? Czo od- platím miloſrditeli a wyſwoboditeli ſwemu? Pane bože muog, ſy ty, [13a] kteryž dobrych wieczij mych nepotrzebugeſs, nebť geſt twuog okrſſlek zemie a plnoſt gegie. Czo ma7) žebrak a chudy, ia czerw a popel? czo odplatím bohu memu, ge- diné, abych ze wſſeho ſrdcze poſluſſen byl geho przikazanij. Geſtlis) przikazanie twee, abychom ſe milowali weſpolek. Mily čzlowiecze, mily Bože, mily pane, mily przieteli, milee wſſeczko, czožkoli ſy, toho przikazanie tweeho žada poſluſſen byti pokorny a potupny 9) ſlužebnik twuog. Ty wiefs, žes 10) milowanie, kterež welifs, milugi; miloft milugi, laſky žadam, tee proſim, tee hledam; pro tu tlucze a wolaa tento chudy 1) V lat. orig. „Oratio XXIII. Ad Christum. Pro amicis. Migne, CLVIII., 906 ss. 2) Orig. „benigne Domine Jesu Christe“. 3) V lat- orig. „et pro ipsis interfectoribus tuis orasti, ut eos fratres tuos et justos faceres“. 4) Vorig. „tantam". 5) Orig. „quo affectu.“ 6) Správně: sladkost. 7) Správně:já, 3) Správně: jesti. 9) Lat. „contemptibilis“. 10) Správně: že.
Strana 11
11 a žebrak twuog [13b] v dwerzij milofrdenſtwie tweeho. A kteryž giž przigal 11) ſladku almužnu miloſtiwee fftiedroty twé, miluge každeho czlowieka w tobie a pro tebe; a ačz- koli ne tak, kterak ſem powinen, ani kterak žadam, wſfecz- kniem 12) proſim twee miloſtiwoſti. Gſvť vſſak mnozij, gichžto milowanie iakož duchownie a prziwietiwiegie na ſrdczi mem wyryla miloſt twa, tak horliwiegie ſe žadam modliti za nie 13). Chczeť, chczeť, mily pane, chczeť ſlužebník twuog profiti tebe za przately ſwee; ale odwraczuge ſe winnik twuog hrziechy ſwymi 14). Neb kteryž ſobie odpuſſtienie vproſiti ne- mohu, kterú ſmie 14a]loſtij 15) miloſti twee ginym proſiti ſmiem? A kteryž pomocznikuo przijmluwczích hledam, kte- rym doufaním 16) za ginee ſe przimlúwám? Czož vcziním, pane bože, czo vcziním? Ty weliſs [mi] modliti ſe za nie, a toho milowanie žádá, ale žet wola [mi] ſwiedomie a o hrziechy ſwe ſe peczugí 17), za czizie ſe mluwiti hrozím. Nechamliž tehdy, czož welijſs, že ſem vczinil, czož braniſs? Ano pak že ſem ſe pokuſil o zapowiediene wieczi, oblibugu rozkazanee 18), acz gedinee poſluffenſtwie ſneſe s miloſtij 19), geſliže ſnad przikrywa laſka mnozstwie hrziechuo mych. Profím tedy] tebe, miloftiwy a dobry bože, že ty 20), kteržzijž mne milugí pro tebe a kterež ia milugi w tobie, [14b], a za ty nabožniegie, gichž przi mnie 21) milowanie a przi kterychž mne znaaſs nachylnieiſtieho. Ne toto ia [činím] iako ſpra- wedliwy, bezpeczen przed hrzichy mymi, ale kterakukoli laſku peczi mage o czizich. Protož milug ge ty, ſtudnicze milowanie, kteryž przikazugeſs a (prziklad) dawaſs mi, abych milowal ge. A acz modlitba ma nenie hodna proſpieti gim, kteraaz ſe tobie obietuge od hrziefſnika, proſpiegž gim, kteraž ſe diege rozkazaním twym (pro tebe). Protož ty, powode 11) Správně: a pokud jsem již přijal. 12) t. j. všechněm, pro všecky. 13) V orig. „ita ardentius bene desidero illis et devotius opto orare pro illis". 14) V orig. „sed revocatur reus a dilectis suis". 15) V orig. „qua fronte“. 16) Vorig. „qua fiducia“. 17) Orig. „ut pro meis peccatis sollicitus sim“. 18) Orig. „amplectar imperata?“ 19) Orig. „si forte obedientia sanet praesumptionem“. 20) Správně: „za ty“, 21) Lat. „erga me“.
11 a žebrak twuog [13b] v dwerzij milofrdenſtwie tweeho. A kteryž giž przigal 11) ſladku almužnu miloſtiwee fftiedroty twé, miluge každeho czlowieka w tobie a pro tebe; a ačz- koli ne tak, kterak ſem powinen, ani kterak žadam, wſfecz- kniem 12) proſim twee miloſtiwoſti. Gſvť vſſak mnozij, gichžto milowanie iakož duchownie a prziwietiwiegie na ſrdczi mem wyryla miloſt twa, tak horliwiegie ſe žadam modliti za nie 13). Chczeť, chczeť, mily pane, chczeť ſlužebník twuog profiti tebe za przately ſwee; ale odwraczuge ſe winnik twuog hrziechy ſwymi 14). Neb kteryž ſobie odpuſſtienie vproſiti ne- mohu, kterú ſmie 14a]loſtij 15) miloſti twee ginym proſiti ſmiem? A kteryž pomocznikuo przijmluwczích hledam, kte- rym doufaním 16) za ginee ſe przimlúwám? Czož vcziním, pane bože, czo vcziním? Ty weliſs [mi] modliti ſe za nie, a toho milowanie žádá, ale žet wola [mi] ſwiedomie a o hrziechy ſwe ſe peczugí 17), za czizie ſe mluwiti hrozím. Nechamliž tehdy, czož welijſs, že ſem vczinil, czož braniſs? Ano pak že ſem ſe pokuſil o zapowiediene wieczi, oblibugu rozkazanee 18), acz gedinee poſluffenſtwie ſneſe s miloſtij 19), geſliže ſnad przikrywa laſka mnozstwie hrziechuo mych. Profím tedy] tebe, miloftiwy a dobry bože, že ty 20), kteržzijž mne milugí pro tebe a kterež ia milugi w tobie, [14b], a za ty nabožniegie, gichž przi mnie 21) milowanie a przi kterychž mne znaaſs nachylnieiſtieho. Ne toto ia [činím] iako ſpra- wedliwy, bezpeczen przed hrzichy mymi, ale kterakukoli laſku peczi mage o czizich. Protož milug ge ty, ſtudnicze milowanie, kteryž przikazugeſs a (prziklad) dawaſs mi, abych milowal ge. A acz modlitba ma nenie hodna proſpieti gim, kteraaz ſe tobie obietuge od hrziefſnika, proſpiegž gim, kteraž ſe diege rozkazaním twym (pro tebe). Protož ty, powode 11) Správně: a pokud jsem již přijal. 12) t. j. všechněm, pro všecky. 13) V orig. „ita ardentius bene desidero illis et devotius opto orare pro illis". 14) V orig. „sed revocatur reus a dilectis suis". 15) V orig. „qua fronte“. 16) Vorig. „qua fiducia“. 17) Orig. „ut pro meis peccatis sollicitus sim“. 18) Orig. „amplectar imperata?“ 19) Orig. „si forte obedientia sanet praesumptionem“. 20) Správně: „za ty“, 21) Lat. „erga me“.
Strana 12
12 laſky, pro tebe, ne pro mne, milug ge a vcziň, aby oni tebe czelym ſrdtczem, czelu myſlij milowali a czelú duſſij, aby ſamy [15a] ty wieczi22), ktereež ſe tobie libij, y gim ſe líbily, tiech chtieli, o nich mluwili a ge czinili. Przielifs wlazna gesſt, pane, a welmi przieliſs wlažna modlitba má, neb malo wruczij geſt laſka ma. Ale nerownag gim, ty bohaty w miloſrdenſtwij, ſam dobrodinie tweeho podlee roz- marziloſti naboženſtwie meho 23), ale iakož twa dobrotiwoſt przemaha každu czlowieczij laſku, tak vſlyſſenie przewyſs ſkutecznoſt meho proſſenie. Veziň gim a s nimi, czož gim ſluſſie podlee twee wuole, aby tak tebv zprawowani byli a obraniowani vždyczky a wſſudy, až by k ſlawie wieczne prziſſli bezpecznoſti 25), w kteréž [15b] žiw ſy a kralugeſs (po wíſeczky wieky wieky wiekuo. Amen.) [IV. Sv. Anselma] Modlitba za neprzately. 1) Wifemohuczij a miloſtiwy pane Gezukryſte, kterehož proſím, aby miloftiw raczil byti przateluom mym, przed teby2) aby teehož proſilo ſrdcze mé neprzateluom mym. Neb ty ſy zpytuge ſrdczij a ledwij buoh; ty pronikuge tainoſti myſli mee. Nebť tobie zgewnee geſt, geſtliže ſy czo w duſſi ſlu- žebnika tweho naſiel,3) czo by tobie mielo offierowano byti, aniž ſe tobie tagiti muože, [czo] y ia y nepřzítel čzlowiek naſieli ſmy tam, czo by ohniem mielo ſpaaleno byti. Ne- pohrdagž, naidobrotiwieiſi bože, [16a] czožs ty naſiel; y 4) zachowag y rozmnož y dokonag! Neb iakož ſem nicz dobreeho poczieti nemohl bez tebe, tak aniž mohu dokonati nebo ostrzíhati bez tebe. Nesúdiž mne, miloſtiwy bože, pro to, czo ſe tobie nelíbie we mnie, ale odegmi, czož ſy [ne] po- ložil 5), a ſpas duſſi, ktervž ſy ſtworzil, nebť ia ſebe nemohu 22) Orig. „ut sola, quae tibi placent et illis expediunt. 23) Orig. „secundum torporem meae devotionis“. 26) Orig. „affectum meae supplicationis.“ 25) Orig. „ad gloriosam et ad aeternam perveniant securitatem.“ 1) V lat. orig. „Oratio XXIV. Ad Christum. Pro inimicis.“ Migne, CLVIII., 908 ss. 2) Orig. „coram to est etiam, quid exoptet cor meum ...“ 3) Orig. „seminasti“. 4) Orig. „sed fove ... “ 5) Orig. ,aufer, quod non posuisti“.
12 laſky, pro tebe, ne pro mne, milug ge a vcziň, aby oni tebe czelym ſrdtczem, czelu myſlij milowali a czelú duſſij, aby ſamy [15a] ty wieczi22), ktereež ſe tobie libij, y gim ſe líbily, tiech chtieli, o nich mluwili a ge czinili. Przielifs wlazna gesſt, pane, a welmi przieliſs wlažna modlitba má, neb malo wruczij geſt laſka ma. Ale nerownag gim, ty bohaty w miloſrdenſtwij, ſam dobrodinie tweeho podlee roz- marziloſti naboženſtwie meho 23), ale iakož twa dobrotiwoſt przemaha každu czlowieczij laſku, tak vſlyſſenie przewyſs ſkutecznoſt meho proſſenie. Veziň gim a s nimi, czož gim ſluſſie podlee twee wuole, aby tak tebv zprawowani byli a obraniowani vždyczky a wſſudy, až by k ſlawie wieczne prziſſli bezpecznoſti 25), w kteréž [15b] žiw ſy a kralugeſs (po wíſeczky wieky wieky wiekuo. Amen.) [IV. Sv. Anselma] Modlitba za neprzately. 1) Wifemohuczij a miloſtiwy pane Gezukryſte, kterehož proſím, aby miloftiw raczil byti przateluom mym, przed teby2) aby teehož proſilo ſrdcze mé neprzateluom mym. Neb ty ſy zpytuge ſrdczij a ledwij buoh; ty pronikuge tainoſti myſli mee. Nebť tobie zgewnee geſt, geſtliže ſy czo w duſſi ſlu- žebnika tweho naſiel,3) czo by tobie mielo offierowano byti, aniž ſe tobie tagiti muože, [czo] y ia y nepřzítel čzlowiek naſieli ſmy tam, czo by ohniem mielo ſpaaleno byti. Ne- pohrdagž, naidobrotiwieiſi bože, [16a] czožs ty naſiel; y 4) zachowag y rozmnož y dokonag! Neb iakož ſem nicz dobreeho poczieti nemohl bez tebe, tak aniž mohu dokonati nebo ostrzíhati bez tebe. Nesúdiž mne, miloſtiwy bože, pro to, czo ſe tobie nelíbie we mnie, ale odegmi, czož ſy [ne] po- ložil 5), a ſpas duſſi, ktervž ſy ſtworzil, nebť ia ſebe nemohu 22) Orig. „ut sola, quae tibi placent et illis expediunt. 23) Orig. „secundum torporem meae devotionis“. 26) Orig. „affectum meae supplicationis.“ 25) Orig. „ad gloriosam et ad aeternam perveniant securitatem.“ 1) V lat. orig. „Oratio XXIV. Ad Christum. Pro inimicis.“ Migne, CLVIII., 908 ss. 2) Orig. „coram to est etiam, quid exoptet cor meum ...“ 3) Orig. „seminasti“. 4) Orig. „sed fove ... “ 5) Orig. ,aufer, quod non posuisti“.
Strana 13
13 naprawiti bez tebe. Neb když dobrzij ſmy, ty ſam czinifs nas a ne ſami ſe, aniž by ſneſti mohla duſſe ma6), geſtliže by podlee neprawoſti gegie ſvdil gi. Protož ty, pane, kte- ryž ſam moczny ſy, ſam miloſrdny, czożkoliwiek mi weliſs, žádám neprzateluom mym, y gim to dag y mnie odplať! A geſliže kdy gim žádám [16b] mimo prawidlo laſky neb nepoznaním neb nemoczij, netrpieliwoſtij neb zlobiwoſtij 7), mily pane, toho gim ani cziň, ani mnie odplat'! Kteryž ſy ſwietlo prawee, oſwietiž ſlepotu gich! Kteryž ſy ſwrchovana prawda, zpraw blud gich ! Kteryž ſy prawy žiwot, obžiw duſſe gich! Neb ſy ty ſkrze vczedlnika mileho tweho ſwateho Jana powiediel: ktož nemiluge, zuoſtawa w ſmrti. Protož proſím, pane, pokudž weliſs mieti, dagž gim ty bliž- nieho laſku 8), aby nemieli przed teby z bratra tweho hrziechu. Odstup to, miloſtiwy bože, odſtup, abych byl bratrzím mym prziczina ſmrti, abych byl gim ſkala pohorſſenie a kamen [17a] uraženie9). Neb doſti a wiecze než doſti geſt mi, pane, že bych ſamemu ſobie byl pohorſſenie; doſti mam na mem hrziechu. Proſie tie ſlužebník twuog za ſpoluſlužebníky, aby neurazili dobroty a miloſtiwoſti twee, tak dobreeho, tak we- likeho pana pro mne, ale aby ſmirzili s tebv a ſrownali ſe ſe mnu podlee wuole twee pro tebe. Tat geſt pomſta, ktervž chcze poznati tainoſt ſrdcze meho z ſpoluſlužebnikuo a z ſpoluhrzeſliczich mych 10). Tať geſt pokuta, za ktervž ſe modlij duſfe má z ſpoluſlužebnikuo a neprzatel mych: aby- chom tie weſpolek, iakož ty chczeſs a nam naležíj, milowali, jako dobremu panu [17b] iako ſami za ſebe, tak za ſe we- ſpolek doſtivczinili, iakožto obeczniemu panu v obecznim dobrym czelu laſku ſwornie poſluhowali 11). Protož tee pomſty proſij wſſniem 12) zlobiwym a zloczinczuom ſwym 13) tento 6) Orig. „nec tolerare poterit anima mea“. 7) Orig. „aut igno- rantia aut infirmitate aut malitia“. 3) Orig. "ut quantam jubes haberi, dones eis tui et proximi charitatem". 9) Orig. „lapis offen- sionis". 10) Orig. „quam vult exigere secretum cordis mei de con- servis et inimicis et compeccatoribus meis". 11) Orig. „ut communi Domino in commune bonum magistra charitate concorditer obso- quamur“. 12) t. j. všechněm. 13) Orig. „malevolis et malefactori- bus suis".
13 naprawiti bez tebe. Neb když dobrzij ſmy, ty ſam czinifs nas a ne ſami ſe, aniž by ſneſti mohla duſſe ma6), geſtliže by podlee neprawoſti gegie ſvdil gi. Protož ty, pane, kte- ryž ſam moczny ſy, ſam miloſrdny, czożkoliwiek mi weliſs, žádám neprzateluom mym, y gim to dag y mnie odplať! A geſliže kdy gim žádám [16b] mimo prawidlo laſky neb nepoznaním neb nemoczij, netrpieliwoſtij neb zlobiwoſtij 7), mily pane, toho gim ani cziň, ani mnie odplat'! Kteryž ſy ſwietlo prawee, oſwietiž ſlepotu gich! Kteryž ſy ſwrchovana prawda, zpraw blud gich ! Kteryž ſy prawy žiwot, obžiw duſſe gich! Neb ſy ty ſkrze vczedlnika mileho tweho ſwateho Jana powiediel: ktož nemiluge, zuoſtawa w ſmrti. Protož proſím, pane, pokudž weliſs mieti, dagž gim ty bliž- nieho laſku 8), aby nemieli przed teby z bratra tweho hrziechu. Odstup to, miloſtiwy bože, odſtup, abych byl bratrzím mym prziczina ſmrti, abych byl gim ſkala pohorſſenie a kamen [17a] uraženie9). Neb doſti a wiecze než doſti geſt mi, pane, že bych ſamemu ſobie byl pohorſſenie; doſti mam na mem hrziechu. Proſie tie ſlužebník twuog za ſpoluſlužebníky, aby neurazili dobroty a miloſtiwoſti twee, tak dobreeho, tak we- likeho pana pro mne, ale aby ſmirzili s tebv a ſrownali ſe ſe mnu podlee wuole twee pro tebe. Tat geſt pomſta, ktervž chcze poznati tainoſt ſrdcze meho z ſpoluſlužebnikuo a z ſpoluhrzeſliczich mych 10). Tať geſt pokuta, za ktervž ſe modlij duſfe má z ſpoluſlužebnikuo a neprzatel mych: aby- chom tie weſpolek, iakož ty chczeſs a nam naležíj, milowali, jako dobremu panu [17b] iako ſami za ſebe, tak za ſe we- ſpolek doſtivczinili, iakožto obeczniemu panu v obecznim dobrym czelu laſku ſwornie poſluhowali 11). Protož tee pomſty proſij wſſniem 12) zlobiwym a zloczinczuom ſwym 13) tento 6) Orig. „nec tolerare poterit anima mea“. 7) Orig. „aut igno- rantia aut infirmitate aut malitia“. 3) Orig. "ut quantam jubes haberi, dones eis tui et proximi charitatem". 9) Orig. „lapis offen- sionis". 10) Orig. „quam vult exigere secretum cordis mei de con- servis et inimicis et compeccatoribus meis". 11) Orig. „ut communi Domino in commune bonum magistra charitate concorditer obso- quamur“. 12) t. j. všechněm. 13) Orig. „malevolis et malefactori- bus suis".
Strana 14
14. hrzieſſnik twuog. Tu przipraw ty, pane naimiloſtnieiſfij, hrzieff- niku twemu! Nuže tehdy, dobry ſtworziteli a miloſrdny ſvdcze muog, nuže, ſkrze newymluwne miloſrdenstwie twee odpuſt mi hrziechy mee wſſeczky, yakož y na odpuſſtienie vſſem winnikuom mym 14). A acz gelſtie, ano že gefſtie toho doko- nale k twemu schwalenij neczinij 15), ale čziniti chcze a na- ſilee sobie cziníje, ſkrze tie, czož 18a] muože, puosobije duch muog, a toť samo obietugi tobie, aby [i] ty raczil mi odpuſtiti hrziechy mee, y iakž muožeſs, ſlitowal ſe nad duſſi mú. Vſlyſliž mie, vſſlyſſiž mie, weliky pane a dobry pane, pro gehožto miloſt žaadoſtij ſe páſti žádá 16), ale naſititi ſe tebe nemuož laczná duſſe má; kterehožto k wziewanij ne- nalezagij vſta má gmena, na niemž by doſti mielo ſrdcze mé. Žádné ſlowo to mi nenie k mysli, ktereežby twym da- rem chtiecz muog o tobie przigimalo 17). Modlil ſem se, pane, iakž ſem mohl; ale wiecze ſem chtiel, než ſem mohl. Vſly- ſliž ty, vſſlyſs, iakž muožeſs, že 18) czo chczeſs, muožeſs. Modlil ſem ſe iako ne [18b moczny a hrzieſſny; vſlylliž ty iako moczny! A netoliko przateluom a neprzateluom mym, začz ſem proſil, dawag, ale iakož znaſs gednomu každemu naležeti a wuoli twé neodpierati 19), wſſem žiwym y mrtwym milofrdenſtwie tweeho leekarzſtwie vdiel, a mne, ne iakž chcze ſrdcze mee, ani iakž proſij vſta ma, ale iakož znaſs a chczeſs, abych ia chtiel litowati a proſiti 20) vždycky, vſlyſf, ſpaſiteli ſwieta, kteryž s otczem a duchem ſwatym žiw ſy a kralugeſs buoh po wſſeczky wieky wiekuow. Amen. 14) Správně: „jakož i já před tebou odpouštím všem vinníkům svým" dle lat. „sicut et ego coram te dimitto ...“ 15) Orig. „imo quia nondum id perfecte ad tuum examen facit“. 16) Orig. „cujus amoris affectu sese pascere desiderat...“ 17) Orig. „Nullum enim verbum hoc mihi sapit, quod te donante affectus meus de te capit“. 18) Správně: kterýž. 19) Lat. „unicuique expedire et voluntati tuae non disconvenire". 20) Orig. „sicut scis ot vis me debere velle et petero".
14. hrzieſſnik twuog. Tu przipraw ty, pane naimiloſtnieiſfij, hrzieff- niku twemu! Nuže tehdy, dobry ſtworziteli a miloſrdny ſvdcze muog, nuže, ſkrze newymluwne miloſrdenstwie twee odpuſt mi hrziechy mee wſſeczky, yakož y na odpuſſtienie vſſem winnikuom mym 14). A acz gelſtie, ano že gefſtie toho doko- nale k twemu schwalenij neczinij 15), ale čziniti chcze a na- ſilee sobie cziníje, ſkrze tie, czož 18a] muože, puosobije duch muog, a toť samo obietugi tobie, aby [i] ty raczil mi odpuſtiti hrziechy mee, y iakž muožeſs, ſlitowal ſe nad duſſi mú. Vſlyſliž mie, vſſlyſſiž mie, weliky pane a dobry pane, pro gehožto miloſt žaadoſtij ſe páſti žádá 16), ale naſititi ſe tebe nemuož laczná duſſe má; kterehožto k wziewanij ne- nalezagij vſta má gmena, na niemž by doſti mielo ſrdcze mé. Žádné ſlowo to mi nenie k mysli, ktereežby twym da- rem chtiecz muog o tobie przigimalo 17). Modlil ſem se, pane, iakž ſem mohl; ale wiecze ſem chtiel, než ſem mohl. Vſly- ſliž ty, vſſlyſs, iakž muožeſs, že 18) czo chczeſs, muožeſs. Modlil ſem ſe iako ne [18b moczny a hrzieſſny; vſlylliž ty iako moczny! A netoliko przateluom a neprzateluom mym, začz ſem proſil, dawag, ale iakož znaſs gednomu každemu naležeti a wuoli twé neodpierati 19), wſſem žiwym y mrtwym milofrdenſtwie tweeho leekarzſtwie vdiel, a mne, ne iakž chcze ſrdcze mee, ani iakž proſij vſta ma, ale iakož znaſs a chczeſs, abych ia chtiel litowati a proſiti 20) vždycky, vſlyſf, ſpaſiteli ſwieta, kteryž s otczem a duchem ſwatym žiw ſy a kralugeſs buoh po wſſeczky wieky wiekuow. Amen. 14) Správně: „jakož i já před tebou odpouštím všem vinníkům svým" dle lat. „sicut et ego coram te dimitto ...“ 15) Orig. „imo quia nondum id perfecte ad tuum examen facit“. 16) Orig. „cujus amoris affectu sese pascere desiderat...“ 17) Orig. „Nullum enim verbum hoc mihi sapit, quod te donante affectus meus de te capit“. 18) Správně: kterýž. 19) Lat. „unicuique expedire et voluntati tuae non disconvenire". 20) Orig. „sicut scis ot vis me debere velle et petero".
Strana 15
15 [V. Sv. Anselma] Modlitba ku Pannie Marygi 1) 19a] Swata2) mezi ſwatymi, po Bohu gedinka ſwata3) Maria, matko diwneho panenſtwie, panno milownee plod- nosti4), kteraažs fyna naiwyſſieho porodila, kteražs zatra- czeneemu5) pokolenij Spaſitele zplodila, panie ſtkwiegiczij ſe tak weliku ſwatoſtíj, nade wſſeczky powyſſené 6) tak weliku hodnoſtij; neb giſtee geſt, že ſy owſſem ne menſſij obdarzena moczij a miloſtiwoſtij. Tobie, o rodiczko žiwota, o matko ſpaſenie, o chrame miloſtiwoſti a miloſrdenſtwie, tobie ſe obietowati 7) vſiluge biedna duſſe ma, neduhy hrziechuo ne- dužiwa, ranami zlych [19b] czinuo roztržena, wrzedy ha- nebnoſtij ſhnila. Tobie ſe vſiluge, což naiwiecz muože, wruczi modliti 8), aby mocznymi twymi zaſluhami a miloſtiwymi twymi proſbami raczila gi vzdrawiti. Neb geſt tak, miloſtiwa paní, od ſebe ffinula 9) welikoſtij lekanie, aby ſotwa miela ohawneho neduhu 10); tak mrzkoſtmi a ſmradem ſmrduta11) bogie ſe, aby od nie milofrdny obliczeg twuog nebyl od- wraczen. Tak rozmarzena ležij zuofagiczi o pohledienij tweeho obraczenie, aby takee vſta oniemielaa k modleníj 12) Hrziechowe mogi a neprawoſti mee, mutili 13) duſſi mu gedem otrawenu, pročziž czinite gi tak mrzkoſtij ſtraſſli 20a] wú, aby ſlitowanie nemohlo patrziti na ni? Geſtliže przehražugete gi nadiegi vſlyſſanie waſlim brzemenem, [procz] zaczpawate gij hlas modlitby waſſij hanebnoſtíj? 12) Geſtliže myſl czinite gij waſſij miloſtij poſilenu, procziž aſpoň ſmyſl gegie po ſobie waſſij drziemetu nečzitedlny? 15) Neſtogte! Stydkoſti ſmrduté 1) V lat orig. „Oratio L. Ad S. Virginem Mariam. Cum recorda- tione peccatorum, ad excitandum torporem". Migne, CLVIIL, 948 ss. 2) Orig. „sancta et inter sanctas". 3) Orig. „singulariter sancta“. 4) Orig. „admirabilis virginitatis, virgo amabilis fecunditatis". 5) Orig. „perdito“. 6) Správně „povýšená“. 7) Orig. „praesentare“. 8) Orig. „quantum moribunda valet supplicare". 9) Orig. „alienata", (zjina- čena). 1°) Orig. „ut vix sensum habeat enormis languoris“. 11) Do- plniti: smrduta jest, že se bojí. 12) Orig. „sic tabescit desperando respectus tui conversionem, ut etiam os obmutescat ad orationem". 13) Správně: máte-li. 14) Orig.: „cur obstruitis illis vocem orationis vestri pudore?“ 15) Orig. „si mentem ejus vestri fecistis amore de- mentem, vel cur sensum ejus vestro redditis torpore non sentientem?“
15 [V. Sv. Anselma] Modlitba ku Pannie Marygi 1) 19a] Swata2) mezi ſwatymi, po Bohu gedinka ſwata3) Maria, matko diwneho panenſtwie, panno milownee plod- nosti4), kteraažs fyna naiwyſſieho porodila, kteražs zatra- czeneemu5) pokolenij Spaſitele zplodila, panie ſtkwiegiczij ſe tak weliku ſwatoſtíj, nade wſſeczky powyſſené 6) tak weliku hodnoſtij; neb giſtee geſt, že ſy owſſem ne menſſij obdarzena moczij a miloſtiwoſtij. Tobie, o rodiczko žiwota, o matko ſpaſenie, o chrame miloſtiwoſti a miloſrdenſtwie, tobie ſe obietowati 7) vſiluge biedna duſſe ma, neduhy hrziechuo ne- dužiwa, ranami zlych [19b] czinuo roztržena, wrzedy ha- nebnoſtij ſhnila. Tobie ſe vſiluge, což naiwiecz muože, wruczi modliti 8), aby mocznymi twymi zaſluhami a miloſtiwymi twymi proſbami raczila gi vzdrawiti. Neb geſt tak, miloſtiwa paní, od ſebe ffinula 9) welikoſtij lekanie, aby ſotwa miela ohawneho neduhu 10); tak mrzkoſtmi a ſmradem ſmrduta11) bogie ſe, aby od nie milofrdny obliczeg twuog nebyl od- wraczen. Tak rozmarzena ležij zuofagiczi o pohledienij tweeho obraczenie, aby takee vſta oniemielaa k modleníj 12) Hrziechowe mogi a neprawoſti mee, mutili 13) duſſi mu gedem otrawenu, pročziž czinite gi tak mrzkoſtij ſtraſſli 20a] wú, aby ſlitowanie nemohlo patrziti na ni? Geſtliže przehražugete gi nadiegi vſlyſſanie waſlim brzemenem, [procz] zaczpawate gij hlas modlitby waſſij hanebnoſtíj? 12) Geſtliže myſl czinite gij waſſij miloſtij poſilenu, procziž aſpoň ſmyſl gegie po ſobie waſſij drziemetu nečzitedlny? 15) Neſtogte! Stydkoſti ſmrduté 1) V lat orig. „Oratio L. Ad S. Virginem Mariam. Cum recorda- tione peccatorum, ad excitandum torporem". Migne, CLVIIL, 948 ss. 2) Orig. „sancta et inter sanctas". 3) Orig. „singulariter sancta“. 4) Orig. „admirabilis virginitatis, virgo amabilis fecunditatis". 5) Orig. „perdito“. 6) Správně „povýšená“. 7) Orig. „praesentare“. 8) Orig. „quantum moribunda valet supplicare". 9) Orig. „alienata", (zjina- čena). 1°) Orig. „ut vix sensum habeat enormis languoris“. 11) Do- plniti: smrduta jest, že se bojí. 12) Orig. „sic tabescit desperando respectus tui conversionem, ut etiam os obmutescat ad orationem". 13) Správně: máte-li. 14) Orig.: „cur obstruitis illis vocem orationis vestri pudore?“ 15) Orig. „si mentem ejus vestri fecistis amore de- mentem, vel cur sensum ejus vestro redditis torpore non sentientem?“
Strana 16
16 neprawoſti w przietomnoſti patrzenie ſwatoſti! Auwe! lehkofti 16) necziſteho ſwiedomie przed obliczegem ſtkwuczij cziſtoty! Ó ty požehnaná nad ženy, kteraž angely przemahaſs cziſtotú, ſwatee przewyffugeſs miloſtiwoſtíj, dychtij duch mra 17), duch muog k patrzenij tak welikee dobrotiwoſti, ale hanbie ſe [20"] k obliczegi takoweho bleſku 18). Neb proſiti tebe, paníj, žadam, aby wzhlednuczi na milofrdenſtwie twé vleczila zbitie a rany mych hrzieechuo 19), ale ſtydim ſe przed tebv pro ſmrad a mrzkoſti gich. Straſſím ſe 20), paníj, vkazati [ſe tobie w necziſtotach a hanebnoſtech mych. Nehroziž ty ſe mne pro nie21), nebť nemohu widin byti bez nich. O za- rmuczenie, o hanebne hrzeſſenie powaho! 22) Hle zagifté, hrziechowee mogi, kterak fapagicze roztrhugete, rozſtrhugicze zſtiráte, zítiragicze trapíte ofrdí mee?23) Neb též hrziechy me, o paníj, [by] ſy poznala, od tebe žadagij pro vleczenie wi- dini byti, utiekagij pro hanebnoſt; nevzdra [21a] wugij ſe bez wyznanie, newynaſſegij ſe bez zahubenie24). Tagili ſe, gſvť nevzdrawitedlnij; widili ſe, gſv przeſſeredníj. Paalíj mne bo- leſtíj, hrozij mne baaznij, tiežíj mne przikwaczugíj, brze- menem tlaczij, ſtudem zahanbugíj 2b). Ó, ty miloſtiwie moczna a mocznie miloſtiwa Marya, z kterež poſſla geſt ſtudnicze milofrdenſtwie, nezadržugž, proſim, tak praweho milo- frdenſtwie, kdež tak prawu poznawaſs biedu. Neb geſtliže ia ſe hanbiem w hanebnoſti mee neprawoſti od bleſku twe ſwatoſti 26), budeſfliž ty ſe, paní, ſtydieti przebiednee žadoſti wſáté miloftiwoſti?27) Geſtliže ia wyznáwám neprawoft, [21b) zdaliž ty odeprzeſs dobroczinnoſti twee? Geſtlit wietczij bieda maa, nežli by mnie naleželo28), budeliž menſſie twee milo- 16) Orig. „confusio“". 17) Orig. „moribundus spiritus". 18) Orig. „sed erubescit ob tanti nitoris conspectum. 19) Orig. „plagas et ulcera peccatorum meorum“. 20) Orig.: „horreo“. 21) Orig. „ne tu horreas me pro eis". 22) Orig. „O perturbata, o confusa peccandi conditio!“ 23) Orig. „discerpendo distrahitis, distrahendo corroditis, corrodendo torquetis praecordia mea“. 24) Orig. „nec produntur sine confusione“, tedy spíše „bez zahanbení“. 25) Orig. „Urunt me dolore, terrent me timore, mole me obruuunt, pondere me premunt, pudore me confun- dunt“. 26) Orig. „ad fulgurem tuae sanctitatis“. 27) Orig. „tu�ne ... erubesces erga miserum affectum insitac pietatis?“ 28) Orig. „mihi expediat".
16 neprawoſti w przietomnoſti patrzenie ſwatoſti! Auwe! lehkofti 16) necziſteho ſwiedomie przed obliczegem ſtkwuczij cziſtoty! Ó ty požehnaná nad ženy, kteraž angely przemahaſs cziſtotú, ſwatee przewyffugeſs miloſtiwoſtíj, dychtij duch mra 17), duch muog k patrzenij tak welikee dobrotiwoſti, ale hanbie ſe [20"] k obliczegi takoweho bleſku 18). Neb proſiti tebe, paníj, žadam, aby wzhlednuczi na milofrdenſtwie twé vleczila zbitie a rany mych hrzieechuo 19), ale ſtydim ſe przed tebv pro ſmrad a mrzkoſti gich. Straſſím ſe 20), paníj, vkazati [ſe tobie w necziſtotach a hanebnoſtech mych. Nehroziž ty ſe mne pro nie21), nebť nemohu widin byti bez nich. O za- rmuczenie, o hanebne hrzeſſenie powaho! 22) Hle zagifté, hrziechowee mogi, kterak fapagicze roztrhugete, rozſtrhugicze zſtiráte, zítiragicze trapíte ofrdí mee?23) Neb též hrziechy me, o paníj, [by] ſy poznala, od tebe žadagij pro vleczenie wi- dini byti, utiekagij pro hanebnoſt; nevzdra [21a] wugij ſe bez wyznanie, newynaſſegij ſe bez zahubenie24). Tagili ſe, gſvť nevzdrawitedlnij; widili ſe, gſv przeſſeredníj. Paalíj mne bo- leſtíj, hrozij mne baaznij, tiežíj mne przikwaczugíj, brze- menem tlaczij, ſtudem zahanbugíj 2b). Ó, ty miloſtiwie moczna a mocznie miloſtiwa Marya, z kterež poſſla geſt ſtudnicze milofrdenſtwie, nezadržugž, proſim, tak praweho milo- frdenſtwie, kdež tak prawu poznawaſs biedu. Neb geſtliže ia ſe hanbiem w hanebnoſti mee neprawoſti od bleſku twe ſwatoſti 26), budeſfliž ty ſe, paní, ſtydieti przebiednee žadoſti wſáté miloftiwoſti?27) Geſtliže ia wyznáwám neprawoft, [21b) zdaliž ty odeprzeſs dobroczinnoſti twee? Geſtlit wietczij bieda maa, nežli by mnie naleželo28), budeliž menſſie twee milo- 16) Orig. „confusio“". 17) Orig. „moribundus spiritus". 18) Orig. „sed erubescit ob tanti nitoris conspectum. 19) Orig. „plagas et ulcera peccatorum meorum“. 20) Orig.: „horreo“. 21) Orig. „ne tu horreas me pro eis". 22) Orig. „O perturbata, o confusa peccandi conditio!“ 23) Orig. „discerpendo distrahitis, distrahendo corroditis, corrodendo torquetis praecordia mea“. 24) Orig. „nec produntur sine confusione“, tedy spíše „bez zahanbení“. 25) Orig. „Urunt me dolore, terrent me timore, mole me obruuunt, pondere me premunt, pudore me confun- dunt“. 26) Orig. „ad fulgurem tuae sanctitatis“. 27) Orig. „tu�ne ... erubesces erga miserum affectum insitac pietatis?“ 28) Orig. „mihi expediat".
Strana 17
17 ſrdenſtwiee, nežli by tobie ſluſſelo? Neb czim wiecze, pani, hrziechowee mogi przed obliczegem božím a twym ſmrdie, tiem wiecze geho vlecženie a tweho ſpomoženie potrzebugij. Protož vzdrawiž, naimiloſtiwieiſlij, nemocz mv a ſhladiž,29) kteraž tie vražíj, mrzkoſt. Odegmiž, dobrotiwá, neduh a ne- učzigeſs, kterehož ſe ſtraſſiſs, ſmradu. Včziň, przelitoſtiwaa, ať nenie, czož bolíj, a nebude, czož miloſti twee ſmrdíj. Včziň, paníj, vſlyſs mne, paníj, vzdraw duſli ſlužebníka tweho hrziefſneho ſkrze [22a] mocz požehnaneho plodu tweeho, kteryž ſedíj na prawiczi wſſemohvczieho otcze ſweeho chwa- litebny a oſlaweny 30) na wieky. Amen. [VI. Sv. Anselma modlitba k Panně Marii.]1) Panno ſwietu welebna, matko pokoleníj lidſkému mi- loſtiwá, ženo angeluom diwná, Marya naifwietieffij, gegímžto blahoſlawenym panenſtwim wſſeliká ſe poſwieczuge čziſtota, gegimžto blahoſlawenym porodem wſſelikaa ſe vzdrawuge plodnoſt, Panie welika, [gížto] dieky cžinij zbor weſely ſpra- wedliwych,2) k kterež ſe vtieka zſtraſſeny zaſtup hrziſſnych.3) K tobie, přzemoczna a miloſrdna, ia, paniee 4), hrziſ[ [22 nik a owſſem przieliſs hrziefſny sſuženy ſe vtiekam. Wida za- giſtee przed zuorziwym ſvdczij wſſemohvczím ſprawedlnoſt a znamenage hniewu geho neſneſitedlnu nahloft, wáže hrziechuo mych nezbednoſt a hodnu muky ukrutnoſt.5) Protož tak we- likym ſtrachem, paní naimiloſtiwieiſſij, zarmuczeny, tak we- likym lekaním přzeſtraſſeny6), cziž pomoczi profiti budu přzi- 29) Orig. „et delebis“. 30) Orig. „superlaudabilis et superglo- riosus". 1) V lat. orig. jest to: Oratio LI. Ad sanctam virginem Mariam. Cum mens timore premitur. Migne, CLVIII., 950 ss. 2) Orig. „cui gratias agit concio laeta justorum". 3) Orig. „territa turba reorum“. 4) Správně: „milosrdná paní, já hříšník ...“ 5) Orig. „Videns enim me, domina, ante districti judicis omnipotentem justitiam et consi- derans irae ejus intolerabilem vehementiam, perpendo peccatorum meorum enormitatem et condignam tormentorum immanitatem“. 6) Orig. „tanto pavore perterritus". 2
17 ſrdenſtwiee, nežli by tobie ſluſſelo? Neb czim wiecze, pani, hrziechowee mogi przed obliczegem božím a twym ſmrdie, tiem wiecze geho vlecženie a tweho ſpomoženie potrzebugij. Protož vzdrawiž, naimiloſtiwieiſlij, nemocz mv a ſhladiž,29) kteraž tie vražíj, mrzkoſt. Odegmiž, dobrotiwá, neduh a ne- učzigeſs, kterehož ſe ſtraſſiſs, ſmradu. Včziň, przelitoſtiwaa, ať nenie, czož bolíj, a nebude, czož miloſti twee ſmrdíj. Včziň, paníj, vſlyſs mne, paníj, vzdraw duſli ſlužebníka tweho hrziefſneho ſkrze [22a] mocz požehnaneho plodu tweeho, kteryž ſedíj na prawiczi wſſemohvczieho otcze ſweeho chwa- litebny a oſlaweny 30) na wieky. Amen. [VI. Sv. Anselma modlitba k Panně Marii.]1) Panno ſwietu welebna, matko pokoleníj lidſkému mi- loſtiwá, ženo angeluom diwná, Marya naifwietieffij, gegímžto blahoſlawenym panenſtwim wſſeliká ſe poſwieczuge čziſtota, gegimžto blahoſlawenym porodem wſſelikaa ſe vzdrawuge plodnoſt, Panie welika, [gížto] dieky cžinij zbor weſely ſpra- wedliwych,2) k kterež ſe vtieka zſtraſſeny zaſtup hrziſſnych.3) K tobie, přzemoczna a miloſrdna, ia, paniee 4), hrziſ[ [22 nik a owſſem przieliſs hrziefſny sſuženy ſe vtiekam. Wida za- giſtee przed zuorziwym ſvdczij wſſemohvczím ſprawedlnoſt a znamenage hniewu geho neſneſitedlnu nahloft, wáže hrziechuo mych nezbednoſt a hodnu muky ukrutnoſt.5) Protož tak we- likym ſtrachem, paní naimiloſtiwieiſſij, zarmuczeny, tak we- likym lekaním přzeſtraſſeny6), cziž pomoczi profiti budu přzi- 29) Orig. „et delebis“. 30) Orig. „superlaudabilis et superglo- riosus". 1) V lat. orig. jest to: Oratio LI. Ad sanctam virginem Mariam. Cum mens timore premitur. Migne, CLVIII., 950 ss. 2) Orig. „cui gratias agit concio laeta justorum". 3) Orig. „territa turba reorum“. 4) Správně: „milosrdná paní, já hříšník ...“ 5) Orig. „Videns enim me, domina, ante districti judicis omnipotentem justitiam et consi- derans irae ejus intolerabilem vehementiam, perpendo peccatorum meorum enormitatem et condignam tormentorum immanitatem“. 6) Orig. „tanto pavore perterritus". 2
Strana 18
18 mluwy, než kterež žiwot ſwieta krmil ſmirczi?7) Odkawad bezpečzny8) rychleho ſpomoženie w potrzebnoſt9) ſe na- diegi, nežli odkud ſlitowanie ſwietu pogiti znam? 10) Neb čzij przimluwie ſnaze winnemu miloſt obdrží nežli tee, kteraž geho zwlaſſtnieho a [233] gedineho ſprawedliweho mſtitele a miloſrdneho odpuſtitele chowala? 11) Neb iakož, przeblaho- ſlawena, nemožnee geſt, aby na ta zaſlvženie tobie tak ob- zwlaſſtnie, naam tak potřzebna12), zapomenula, tak, przepo- korna, newierzitedlné geſt, aby nad proſiczimi biednymi ſe ne- ſlitowala. Dobrzet zagiſté znaa ſwiet, aniž my takee hrziefſniczi, kterym obyčzegem zatagiti a przikryti muožemy 13); (zdaliž ty, paniee ma, matko, nadiege má) 14) doſti pravím, panij, doſti ſmy poznali, kto geſt ſyn cžlowieka neb czij ſyn cžlowieka prziſſel ſpaſena vcziniti, czož bylo zahynulo. O zdaliž ty ne- nawiſtij na mne zapomeneſs, 15) czož ſwietu [23b] tak miloſrdnie geſt, (tak miloſrdnie) ohlaſſeno, tak fſtiaſtnie wygeweno, tak mile oblibeno? Ten dobry Syn czlowieka prziſſel zatracze- neho dobrowolnie ſpaſiti, a matka božie mohla by zatracze- neho wolagiczieho neulecziti? Dobry ten fin czlowieka prziſſel powolati hrzilſnika ku pokanij, a matka božie potupí hrziefſ- neho w pokaníj? Ten fin, 16) dobry buoh, pokorny czlowiek, miloſrdny fin božie, litoſtiwy fin czlowieka, prziſſel hledati hrziſſnika bludiczieho, a ty, dobra matko geho, moczna matko božie, odženeſs biedneho modliczieho ſe? Neb toť hle, o panno, czlowiek, z kterež narodil ſe Buoh czlowiek, aby ſpaſen byl hrzi 24aJíſnik čzlowiek. Hle, przed dobrym finem twym a przed dobru matku geho želij a wyznawa ſe, kwilíj a modlij ſe hrzieſſny čzlowiek. Protož prosím was, pane dobry a dobrá panij, proſím was, miloſtiwy finu a miloſtiwa matko, proſím 7) Orig. "... cujus enixius implorabo interventionem, quam cujus uterus mundi fovit reconciliationem?“ 8) Správně: „bezpečněji“. ") Správně: v potřebnosti“. 10) Orig. „unde mundo processisse pro- pitiationem scio?“ 11) Orig.: „lactavit“. 12) Orig. haec merita tibi tam singularia, nobis tam necessaria". 13) Orig. „ullatenus dissimu- lare patimur“. 14) Slova v závorce jsou sem omylem vsunuta z věty následující. 15) Orig.: „Nunquid oblivisceris tu odii mei . . 16) Orig.: „Ille, inquam, bonus Deus...“
18 mluwy, než kterež žiwot ſwieta krmil ſmirczi?7) Odkawad bezpečzny8) rychleho ſpomoženie w potrzebnoſt9) ſe na- diegi, nežli odkud ſlitowanie ſwietu pogiti znam? 10) Neb čzij przimluwie ſnaze winnemu miloſt obdrží nežli tee, kteraž geho zwlaſſtnieho a [233] gedineho ſprawedliweho mſtitele a miloſrdneho odpuſtitele chowala? 11) Neb iakož, przeblaho- ſlawena, nemožnee geſt, aby na ta zaſlvženie tobie tak ob- zwlaſſtnie, naam tak potřzebna12), zapomenula, tak, przepo- korna, newierzitedlné geſt, aby nad proſiczimi biednymi ſe ne- ſlitowala. Dobrzet zagiſté znaa ſwiet, aniž my takee hrziefſniczi, kterym obyčzegem zatagiti a przikryti muožemy 13); (zdaliž ty, paniee ma, matko, nadiege má) 14) doſti pravím, panij, doſti ſmy poznali, kto geſt ſyn cžlowieka neb czij ſyn cžlowieka prziſſel ſpaſena vcziniti, czož bylo zahynulo. O zdaliž ty ne- nawiſtij na mne zapomeneſs, 15) czož ſwietu [23b] tak miloſrdnie geſt, (tak miloſrdnie) ohlaſſeno, tak fſtiaſtnie wygeweno, tak mile oblibeno? Ten dobry Syn czlowieka prziſſel zatracze- neho dobrowolnie ſpaſiti, a matka božie mohla by zatracze- neho wolagiczieho neulecziti? Dobry ten fin czlowieka prziſſel powolati hrzilſnika ku pokanij, a matka božie potupí hrziefſ- neho w pokaníj? Ten fin, 16) dobry buoh, pokorny czlowiek, miloſrdny fin božie, litoſtiwy fin czlowieka, prziſſel hledati hrziſſnika bludiczieho, a ty, dobra matko geho, moczna matko božie, odženeſs biedneho modliczieho ſe? Neb toť hle, o panno, czlowiek, z kterež narodil ſe Buoh czlowiek, aby ſpaſen byl hrzi 24aJíſnik čzlowiek. Hle, przed dobrym finem twym a przed dobru matku geho želij a wyznawa ſe, kwilíj a modlij ſe hrzieſſny čzlowiek. Protož prosím was, pane dobry a dobrá panij, proſím was, miloſtiwy finu a miloſtiwa matko, proſím 7) Orig. "... cujus enixius implorabo interventionem, quam cujus uterus mundi fovit reconciliationem?“ 8) Správně: „bezpečněji“. ") Správně: v potřebnosti“. 10) Orig. „unde mundo processisse pro- pitiationem scio?“ 11) Orig.: „lactavit“. 12) Orig. haec merita tibi tam singularia, nobis tam necessaria". 13) Orig. „ullatenus dissimu- lare patimur“. 14) Slova v závorce jsou sem omylem vsunuta z věty následující. 15) Orig.: „Nunquid oblivisceris tu odii mei . . 16) Orig.: „Ille, inquam, bonus Deus...“
Strana 19
19 was pro tu ſamu prawdu, ſkrze tu zwlaſſtnij nadiegi hrzieſſ- nikuo, aby iakož ſy ty prawie ſyn gegie a ty matka geho, aby ſpaſen byl hrzieſſnik, tak tak rozhrzieſſen a uzdrawen, aby ſpaſen, ſpaſen byl tento hrzieſſny. Ať zkuſij na ſobie, zkufie tento waſs hrziſſnik, že prawij gíte, 17) ať pozna na ſobie, že pro ſpaſenie hrzieſſnikuo gſte, ty ſin a ty matka. Waſs ſem obú giſtie hrziſſnik. Neb když ſem hrzeſſil, roz- [24b ]hniewal ſem matku, aniž ſem vrazil bez krziwdy ſynowy matky 18). Czož tehdy vcziniſs, hrziffničze, kamž ſe tehdy vte- čzeſs? Neb kto ſmirzíj s finem s odpieraním matky? 19) Kto mi vkrotij matku, budeli ſe hniewati ſyn? Wſſak oba miloſtiwi gſte. 20) Vtecziž ſe tehdy winnik ſprawedliweho boha k mi- loftiwee matcze milofrdenſtwie božieho. 21) Obrať ſe, hrzieffny rozhniewale matky,22) k miloſtiwemu ſynu dobrotiwce matky. Wmies ſe hrziefſny obv mezi oba23), prziwiň ſe k miloſtiwemu [ſynu] a miloſtiwee matcze. Miloſtiwy pane, odpuſt ſlužeb- niku matky twee! Miloſtiwa matko, odpuſt ſlužebniku ſina tweho! Dobry finu, vkroť matku ſlužebníku twemu24), kteryž ſe wy [25a] dáwá mezi dwie tak mocznee zuorziwoſti. Dobri ſinu, dobra matko, nebywagž [mi] nadarmo, žeť wyznawam o was tu prawdu, at ſe neſtydím 25), že ſe nadiegi do was tee miloſtiwoſti. Nebť milugi prawdu, ktervž wyznawam o was, a proſim miloſtiwoſti, kterež ſe nadiegi [o was]. Po- wieziž mi, ſvdce 26), komu odpuſtiſs? Powiez mi, paníj ſwata ſmircze 27), s kym ſmirziſs? Geſtliže ty, pane, zatratiſs, a ty paní, odwratiſs czlowiečzka, [waſſe] dobree, (matko) s mi- loſtij [ſwé], zle s truchloſtij [wyznawagieczieho], Spaſiteli ge- dinky, powiez, koho ſpaſiſs? Spaſenie matko, powiez, za 17) Orig.: „quia vere estis". 18) Orig. „nec offendi matrem sine injuria filii.“ 19) Orig. ". .. reconciliabit filio inimica matre?“ 20) Orig.: „Sed etsi ambo pariter offensi estis, nonne et ambo cle- mentes estis?“ 21) Orig.: „... matrem misericordis Dei“. 22) Orig. „Refugiat reus offensae matris ...“ 23) Orig.: „Ingerat se reus utrius- que inter utrumque.“ 20) Zde přeskočeno: „Bona mater, reconcilia servum tuum filio tuo, qui me injicio inter duos tam immensas pie- tates, non incidam (in duas tam potentes severitates). 25) Orig.: „necerubescam“. 26) Orig.: „Dle, mundi judex“ 27) Správně: „světa smírčí = mundi reconciliatrix, quem tu reconciliabilis?
19 was pro tu ſamu prawdu, ſkrze tu zwlaſſtnij nadiegi hrzieſſ- nikuo, aby iakož ſy ty prawie ſyn gegie a ty matka geho, aby ſpaſen byl hrzieſſnik, tak tak rozhrzieſſen a uzdrawen, aby ſpaſen, ſpaſen byl tento hrzieſſny. Ať zkuſij na ſobie, zkufie tento waſs hrziſſnik, že prawij gíte, 17) ať pozna na ſobie, že pro ſpaſenie hrzieſſnikuo gſte, ty ſin a ty matka. Waſs ſem obú giſtie hrziſſnik. Neb když ſem hrzeſſil, roz- [24b ]hniewal ſem matku, aniž ſem vrazil bez krziwdy ſynowy matky 18). Czož tehdy vcziniſs, hrziffničze, kamž ſe tehdy vte- čzeſs? Neb kto ſmirzíj s finem s odpieraním matky? 19) Kto mi vkrotij matku, budeli ſe hniewati ſyn? Wſſak oba miloſtiwi gſte. 20) Vtecziž ſe tehdy winnik ſprawedliweho boha k mi- loftiwee matcze milofrdenſtwie božieho. 21) Obrať ſe, hrzieffny rozhniewale matky,22) k miloſtiwemu ſynu dobrotiwce matky. Wmies ſe hrziefſny obv mezi oba23), prziwiň ſe k miloſtiwemu [ſynu] a miloſtiwee matcze. Miloſtiwy pane, odpuſt ſlužeb- niku matky twee! Miloſtiwa matko, odpuſt ſlužebniku ſina tweho! Dobry finu, vkroť matku ſlužebníku twemu24), kteryž ſe wy [25a] dáwá mezi dwie tak mocznee zuorziwoſti. Dobri ſinu, dobra matko, nebywagž [mi] nadarmo, žeť wyznawam o was tu prawdu, at ſe neſtydím 25), že ſe nadiegi do was tee miloſtiwoſti. Nebť milugi prawdu, ktervž wyznawam o was, a proſim miloſtiwoſti, kterež ſe nadiegi [o was]. Po- wieziž mi, ſvdce 26), komu odpuſtiſs? Powiez mi, paníj ſwata ſmircze 27), s kym ſmirziſs? Geſtliže ty, pane, zatratiſs, a ty paní, odwratiſs czlowiečzka, [waſſe] dobree, (matko) s mi- loſtij [ſwé], zle s truchloſtij [wyznawagieczieho], Spaſiteli ge- dinky, powiez, koho ſpaſiſs? Spaſenie matko, powiez, za 17) Orig.: „quia vere estis". 18) Orig. „nec offendi matrem sine injuria filii.“ 19) Orig. ". .. reconciliabit filio inimica matre?“ 20) Orig.: „Sed etsi ambo pariter offensi estis, nonne et ambo cle- mentes estis?“ 21) Orig.: „... matrem misericordis Dei“. 22) Orig. „Refugiat reus offensae matris ...“ 23) Orig.: „Ingerat se reus utrius- que inter utrumque.“ 20) Zde přeskočeno: „Bona mater, reconcilia servum tuum filio tuo, qui me injicio inter duos tam immensas pie- tates, non incidam (in duas tam potentes severitates). 25) Orig.: „necerubescam“. 26) Orig.: „Dle, mundi judex“ 27) Správně: „světa smírčí = mundi reconciliatrix, quem tu reconciliabilis?
Strana 20
20 koho profiti budeſs? Gestliže twym rozkaním 28), pane, a twym, panij, powolenim mvky trapije hrziſſnika ſebe mrzi- czieho, was [25b] proſiczieho, geſtliže peklo požrze winneho, na se žalugíczieho, was wzíwagiczieho 29)? Bože, kteryž vczi- nien ſy ſin ženy pro miloſrdenſtwie; ženo, kteraž vcziniena ſy matku božij pro biedu 30), neb ſe ſlitugte, ty odpuſtie, ty ſe przimluwieczi, nebo vkažte, k kterym bych bezpečzniegie ſe vtekl milofrdnieilim, a oznamte, w kterych bych giſtot- niegie dovfal mocznieiſſich Neb geſtlit, ano, pak [liže že geſt tak welika ma neprawoſt a tak maliczka wiera ma, tak wlažna laſka ma, tak blaznowa31) modlitba ma, tak nedo- konale doſticzinienie mee, abych ani odpufſtienie hrziechuo nezaſlvžil ani ſpaſenie miloſti: tot toliko geſt, zacz proſim, aby [26a] w czemž zaſlvženie má mnie ſe widij nedofta- teczna, w tom miloſrdenſtwim waſſim neračzili hynuti32) Protož tehdy proſim, vſlyſſte mne, ne pro mne, ale pro was, ſkrze miloſtiwoſt, ktervž ſe rozhogniugete, ſkrze mocz, kte- rež hognoſt mate 33), abych vſſel hodnych boleſtij34) zatra- czenczuo a wſſel35) w radoſti blahoſlawenych, tebe, boha, k chwaleníj, kteryž ſy požehnany a chwalitebny 36) na wieky wiekuo. Amen. [VII. Sv. Anselma] Modlitba o pannie Marigi. 1) Marya, ty ſy ta welikaa, ty ta wietczij z Marigi 2) a ty ta naiwietcžij z žen. Ty, paníj welika a welmi welika, tebeť chcze ſrdcze mee milowati, tebe [26b] žadagi vſta ma 28) Správně: „rozkázáním“. 29) Celý odstavec zní v originale: „Si te, Domine, praecipiente et te, Domina, consentiente, tormenta vexant pec- catorem se execrantem, vos obsecrantem; si infernus absorbet reum se accusantem, vos deprecantem ; si tartara devorant pauperem in se de- sperantem, in vobis sperantem.“ 30) Orig.: „propter misericordiam.“ 31) Orig.: „fatua oratio". 32) Orig.: „in eo misericordiae vestrae dig- nentur non deficere.“ 33) Orig.: „per pietatem, qua exundatis, per petestatem, qua abundatis.“ 84) Orig.: „meritos dolores.“ 35) Orig.: „intrare merear.“ 36) Orig.: „superlaudabilis.“ 1) V lat. orig. Oratio LII. Ad sanctam Virginem Mariam. Cum meditatione et laude meritorum ejus. Migne, CLVIII., 952 ss. 2) Orig.: „tu illa maxima beatorum Mariarum.“
20 koho profiti budeſs? Gestliže twym rozkaním 28), pane, a twym, panij, powolenim mvky trapije hrziſſnika ſebe mrzi- czieho, was [25b] proſiczieho, geſtliže peklo požrze winneho, na se žalugíczieho, was wzíwagiczieho 29)? Bože, kteryž vczi- nien ſy ſin ženy pro miloſrdenſtwie; ženo, kteraž vcziniena ſy matku božij pro biedu 30), neb ſe ſlitugte, ty odpuſtie, ty ſe przimluwieczi, nebo vkažte, k kterym bych bezpečzniegie ſe vtekl milofrdnieilim, a oznamte, w kterych bych giſtot- niegie dovfal mocznieiſſich Neb geſtlit, ano, pak [liže že geſt tak welika ma neprawoſt a tak maliczka wiera ma, tak wlažna laſka ma, tak blaznowa31) modlitba ma, tak nedo- konale doſticzinienie mee, abych ani odpufſtienie hrziechuo nezaſlvžil ani ſpaſenie miloſti: tot toliko geſt, zacz proſim, aby [26a] w czemž zaſlvženie má mnie ſe widij nedofta- teczna, w tom miloſrdenſtwim waſſim neračzili hynuti32) Protož tehdy proſim, vſlyſſte mne, ne pro mne, ale pro was, ſkrze miloſtiwoſt, ktervž ſe rozhogniugete, ſkrze mocz, kte- rež hognoſt mate 33), abych vſſel hodnych boleſtij34) zatra- czenczuo a wſſel35) w radoſti blahoſlawenych, tebe, boha, k chwaleníj, kteryž ſy požehnany a chwalitebny 36) na wieky wiekuo. Amen. [VII. Sv. Anselma] Modlitba o pannie Marigi. 1) Marya, ty ſy ta welikaa, ty ta wietczij z Marigi 2) a ty ta naiwietcžij z žen. Ty, paníj welika a welmi welika, tebeť chcze ſrdcze mee milowati, tebe [26b] žadagi vſta ma 28) Správně: „rozkázáním“. 29) Celý odstavec zní v originale: „Si te, Domine, praecipiente et te, Domina, consentiente, tormenta vexant pec- catorem se execrantem, vos obsecrantem; si infernus absorbet reum se accusantem, vos deprecantem ; si tartara devorant pauperem in se de- sperantem, in vobis sperantem.“ 30) Orig.: „propter misericordiam.“ 31) Orig.: „fatua oratio". 32) Orig.: „in eo misericordiae vestrae dig- nentur non deficere.“ 33) Orig.: „per pietatem, qua exundatis, per petestatem, qua abundatis.“ 84) Orig.: „meritos dolores.“ 35) Orig.: „intrare merear.“ 36) Orig.: „superlaudabilis.“ 1) V lat. orig. Oratio LII. Ad sanctam Virginem Mariam. Cum meditatione et laude meritorum ejus. Migne, CLVIII., 952 ss. 2) Orig.: „tu illa maxima beatorum Mariarum.“
Strana 21
21 chwaliti, tebe mienij duſſe ma welebiti, tebe chtiwoſt ma myſl proſiti3), neb obranie twé ſe poruczij wſſeczka pod- ſtata maa. Snažte ſe wſſeczka ſtřzewa duſſe mee 4), czož gedinee muožete, geſtliže czo muožete, wſſeczky wnitrznie mé wieczi5), abyſſte gegie odplaty chwalili 6), blahoſlawenſtwie milowali, wyſoſti ſe diwili, dobrotiwoſti proſili, gegiehožto7) dobrodiníe každy den potrzebugete, žadate, žadagícze obdr- žugete6). A acz ne podlé žadoſti waſſie, wſſak nad odplatu neb giſtie proti odplatie waſſlj 8). Kraalowna angelſká, panij ſwieta, matko toho, kteryž oczifſtuge cziſtého 9) (a) prawimť, že ſrdcze me przie [27a] liſs geſt necziſté, aby hodnie ne- mohlo na žiwot čzifty patrziti, ani by hodnie žadnym oby- čzegem mohlo przecžiſteho dogiti 10). Protož tebe, matko oſwieczenie ſrdcze meho, (ſrdcze meho), tebe pěſtúnko 11) ſpaſenie duſſe mé, tebeť proſij, iakž mohu, oſrdij mé. Vſly- ſſiž, paníj, ſpomož, przemoczna, przítomna buď, miloſtiwa, aby očziſítieny byly myſli mé, oſwieczeny temnoſti mé, roz- palena byla drziemota ma. Kto geſt tak iako blahoſlawena ſwatoſt twá nade wſſeczky wieczi po naiwyfſým ze wſſech Synu tweem, pro tehož ſina tweho ſlawneho, od tehož po- žehnana ſina tweho ſy powyſſena tak nade wſſeczky wieczi ſkrze [27b] Pána a Boha meho y wſſech Syna tweho, ať tie ſrdcze mee ſrozumiewa, welebij, miluge a proſij tiem chtiečzem, ne kterymž žádoſtij nedokonalý a kterymž ma od Syna twého vczinieny y ſpaſeny, wykupeny a wzkrzie- ſſeny 12). Rodiczko žiwota duſſe mee, pieſtunko wykupitele 13) 3) Orig.: „te affectat exorare anima mea". 4) Orig. „Enitimini viscera animae meae.“ 5) Orig. „omnia interiora mea“. 6) Orig. „ut ejus me- rita laudeti.“ 7) Orig. „indigendo desideratis, desiderando imploratis, implorando impetratis.“ 3) Orig. „tamen supra vel certe contra me- ritum vestrum.“ 9) Spíše: „očišťuje svět“; v lat. „mundat mundum“. 10) Orig. „ut merito erubescat in tam mundam intendere, nec digne possit tam mundam intendendo contingere.“ 11) Orig. „nutrix.“ 12) Celý odstavec v překladu nesrozumitelný zní v orig. takto: „ut expergiscatur torpor meus (v překladu vynecháno), quatenus sicut beata tua sanctitas super omnia post summum omnium filium tuum per omnipotentem filium tuuin, ob gloriosum lilium tuum a bene- dicto filio tuo est exaltata: sic super omnia post Dominum et Deum
21 chwaliti, tebe mienij duſſe ma welebiti, tebe chtiwoſt ma myſl proſiti3), neb obranie twé ſe poruczij wſſeczka pod- ſtata maa. Snažte ſe wſſeczka ſtřzewa duſſe mee 4), czož gedinee muožete, geſtliže czo muožete, wſſeczky wnitrznie mé wieczi5), abyſſte gegie odplaty chwalili 6), blahoſlawenſtwie milowali, wyſoſti ſe diwili, dobrotiwoſti proſili, gegiehožto7) dobrodiníe každy den potrzebugete, žadate, žadagícze obdr- žugete6). A acz ne podlé žadoſti waſſie, wſſak nad odplatu neb giſtie proti odplatie waſſlj 8). Kraalowna angelſká, panij ſwieta, matko toho, kteryž oczifſtuge cziſtého 9) (a) prawimť, že ſrdcze me przie [27a] liſs geſt necziſté, aby hodnie ne- mohlo na žiwot čzifty patrziti, ani by hodnie žadnym oby- čzegem mohlo przecžiſteho dogiti 10). Protož tebe, matko oſwieczenie ſrdcze meho, (ſrdcze meho), tebe pěſtúnko 11) ſpaſenie duſſe mé, tebeť proſij, iakž mohu, oſrdij mé. Vſly- ſſiž, paníj, ſpomož, przemoczna, przítomna buď, miloſtiwa, aby očziſítieny byly myſli mé, oſwieczeny temnoſti mé, roz- palena byla drziemota ma. Kto geſt tak iako blahoſlawena ſwatoſt twá nade wſſeczky wieczi po naiwyfſým ze wſſech Synu tweem, pro tehož ſina tweho ſlawneho, od tehož po- žehnana ſina tweho ſy powyſſena tak nade wſſeczky wieczi ſkrze [27b] Pána a Boha meho y wſſech Syna tweho, ať tie ſrdcze mee ſrozumiewa, welebij, miluge a proſij tiem chtiečzem, ne kterymž žádoſtij nedokonalý a kterymž ma od Syna twého vczinieny y ſpaſeny, wykupeny a wzkrzie- ſſeny 12). Rodiczko žiwota duſſe mee, pieſtunko wykupitele 13) 3) Orig.: „te affectat exorare anima mea". 4) Orig. „Enitimini viscera animae meae.“ 5) Orig. „omnia interiora mea“. 6) Orig. „ut ejus me- rita laudeti.“ 7) Orig. „indigendo desideratis, desiderando imploratis, implorando impetratis.“ 3) Orig. „tamen supra vel certe contra me- ritum vestrum.“ 9) Spíše: „očišťuje svět“; v lat. „mundat mundum“. 10) Orig. „ut merito erubescat in tam mundam intendere, nec digne possit tam mundam intendendo contingere.“ 11) Orig. „nutrix.“ 12) Celý odstavec v překladu nesrozumitelný zní v orig. takto: „ut expergiscatur torpor meus (v překladu vynecháno), quatenus sicut beata tua sanctitas super omnia post summum omnium filium tuum per omnipotentem filium tuuin, ob gloriosum lilium tuum a bene- dicto filio tuo est exaltata: sic super omnia post Dominum et Deum
Strana 22
22 tiela meeho, chowaczko ſpaſitele podſtaty mee!4) ! Ale czo mluwiti budu? Jaziku mi ſe nedoſtawa, že myſl ma newy- ſtaczuge. Panij ma, wſſeczky wnitrznie wieczi peczliwy gſv 15) aby za tak welika dobrodienie tobie dieky wzdawaly; ale ani pomyſliti mohu na hodneho a ſtydij ſe mluwiti nehod- nych 16). Neb czo hodnie powiem matcze ftwo [28a] rzitele a ſpaſitele meho, ſkrze gegiž ſwatoſt hrziechowe ſe ocziſſtugij, ſkrze gegíž čziſtotu neporuſſitedlnoſt mnie ſe diwie 17), ſkrze gegíž panenſtwie duſſe ma zamilowana bywa od pana ſweho a oddana bohu ſwemu. Czož, pravím, hodnie ſe odplatím rodičzcze boha a pana meho, ſkrze gegižto plodnoſt wiezeň ſem wykupen, ſkrze gegiž porod od ſmrti wiečzne ſem wy- ſwobozen, ſkrze gegiž plod ztraczeny ſem nawraczen a z wy- powiedienie biedy do wlafti blahoflawenstwie sem prziweden? Požehnana ty mezi ženami, tyto wſleczky wieczi mi dal po- žehnany plod žiwota tweeho k druhemu narozeníj krztu twemv 18) [28b] gine wieczi w nadiegi, gine w ſkutku, acz- bychkoli ty wſſeczky ſobie ia hrzeſſe odgal, abych ani ſkutku 19) nemiel a nadiegi ſotwa zdržal. Czož tehdy? Ge- ſtliže mym prowinienim zmizely mi, pročz ſem newdieczen byl k tomu, ſkrze niehož mi tak welikee wieczi wdiecznie 20) přziffly? Odtup to, abych przidawal tuto neprawoſt k ne- prawofti. Anopak dieky cziním, že ſem miel21); želím, že nemam; proſím, abych miel; neb giſt ſem, že iakož ſkrze miloſt fina ty wieczi mohl ſem přzigiti 22), tak teež ſkrze zaſluženie matky mohu [ge] wzieti. Protož, panij, bráno ži- wota, dwerze ſpaſenie, czeſto ſmirzenie, przif [29a] tupe na- prawenie 23), proſim tebe ſkrze ſpaſitedlny plod twuog2 4), meum et omnium filium tuum, te cor meum intelligat et veneretur, amet et deprecetur eo affectu, non quo desidero imperfectus, sed quo debeo a filio tuo factus et salvatus, redemptus et resuscitatus.“ 18) Orig. „altrix reparatoris.“ 14) Orig. „lactatrix Salvatoris totius substantiae meae.“ 15) Orig. „omnia intima mea sollicita sunt.“ 16) Orig. „sed nec cogitare possunt dignas, et pudet proferre in- dignas“, scil. gratias. 17) Omylem místo „dává.“ Orig. „mihi . . . donatur.“ 18) Orig. „in regeneratione baptismatis sui.“ 19) Orig. „ut nec rem habeam". 20) Orig. „gratis“. 21) t. j. tak veliké věci. 22) Orig. „accipere“. 23) Orig. „additus recuperationis.“ 24) Orig. „obsecro te per salvatricem tuam fecunditatem.“
22 tiela meeho, chowaczko ſpaſitele podſtaty mee!4) ! Ale czo mluwiti budu? Jaziku mi ſe nedoſtawa, že myſl ma newy- ſtaczuge. Panij ma, wſſeczky wnitrznie wieczi peczliwy gſv 15) aby za tak welika dobrodienie tobie dieky wzdawaly; ale ani pomyſliti mohu na hodneho a ſtydij ſe mluwiti nehod- nych 16). Neb czo hodnie powiem matcze ftwo [28a] rzitele a ſpaſitele meho, ſkrze gegiž ſwatoſt hrziechowe ſe ocziſſtugij, ſkrze gegíž čziſtotu neporuſſitedlnoſt mnie ſe diwie 17), ſkrze gegíž panenſtwie duſſe ma zamilowana bywa od pana ſweho a oddana bohu ſwemu. Czož, pravím, hodnie ſe odplatím rodičzcze boha a pana meho, ſkrze gegižto plodnoſt wiezeň ſem wykupen, ſkrze gegiž porod od ſmrti wiečzne ſem wy- ſwobozen, ſkrze gegiž plod ztraczeny ſem nawraczen a z wy- powiedienie biedy do wlafti blahoflawenstwie sem prziweden? Požehnana ty mezi ženami, tyto wſleczky wieczi mi dal po- žehnany plod žiwota tweeho k druhemu narozeníj krztu twemv 18) [28b] gine wieczi w nadiegi, gine w ſkutku, acz- bychkoli ty wſſeczky ſobie ia hrzeſſe odgal, abych ani ſkutku 19) nemiel a nadiegi ſotwa zdržal. Czož tehdy? Ge- ſtliže mym prowinienim zmizely mi, pročz ſem newdieczen byl k tomu, ſkrze niehož mi tak welikee wieczi wdiecznie 20) přziffly? Odtup to, abych przidawal tuto neprawoſt k ne- prawofti. Anopak dieky cziním, že ſem miel21); želím, že nemam; proſím, abych miel; neb giſt ſem, že iakož ſkrze miloſt fina ty wieczi mohl ſem přzigiti 22), tak teež ſkrze zaſluženie matky mohu [ge] wzieti. Protož, panij, bráno ži- wota, dwerze ſpaſenie, czeſto ſmirzenie, przif [29a] tupe na- prawenie 23), proſim tebe ſkrze ſpaſitedlny plod twuog2 4), meum et omnium filium tuum, te cor meum intelligat et veneretur, amet et deprecetur eo affectu, non quo desidero imperfectus, sed quo debeo a filio tuo factus et salvatus, redemptus et resuscitatus.“ 18) Orig. „altrix reparatoris.“ 14) Orig. „lactatrix Salvatoris totius substantiae meae.“ 15) Orig. „omnia intima mea sollicita sunt.“ 16) Orig. „sed nec cogitare possunt dignas, et pudet proferre in- dignas“, scil. gratias. 17) Omylem místo „dává.“ Orig. „mihi . . . donatur.“ 18) Orig. „in regeneratione baptismatis sui.“ 19) Orig. „ut nec rem habeam". 20) Orig. „gratis“. 21) t. j. tak veliké věci. 22) Orig. „accipere“. 23) Orig. „additus recuperationis.“ 24) Orig. „obsecro te per salvatricem tuam fecunditatem.“
Strana 23
23 vcziň, abych v hrziechuo mych odpufftienie y dobreeho ži- wota miloſt mi dana byla a až do ſkončzenie zde služebník twuog pod twy ochranv oſtrziehan byl. Amen. VIII. Sv. Anselma] Gina modlitba ku pannie Marij. 1) Ochrano obecznie miloſtiwoſti, prziczino zwlaſſtnieho ſmirzenie 2), nadobo a chrame žiwota a ſpaſeniee wſſech wuobec, prziliffnie vgijmam zaſlvženij twych, když we mnie čzlowiečzkowi ſſpatnem obwlaſſtnie wyczitam dobrodinie twa, kteraž ſwiet miluge raduge ſe, radoltnie wola, že gſv geho 3). [29b Ty, prawim, panij diwna, zwlaftním panenſtwim, miloſtna ſpaſitedlnu plodnoſtij, welebna neſmirnu ſwatoſtij, ty ſy vkazala ſwietu pana ſwého a boha ſweho 4), ktereehož neznal; ty fy widitedlneho vczinila ſwietu ſtworzitele, kte- reehož prwe 5) newidiel; ty ſy porodila ſwietu obnowenie a naprawenie 6), gehož ztraczeny potrzebowal; ty ſy zplodila ſwietu ſmirczi, gehož winnik nemiel. Skrze plod7) twuog, panij, swiet geft ofprawedlnien, zatraczeny ſpaſen, wyhnany prziweden 8); porod twuog, paní, ſwiet iaty wykupil, ne- moczné ſho] vzdrawil, vmrlee ho] zkrzíſil. Nebe, hwiezdy, zemie, rzeky, den, nocz [30a] y kterežkoli wieczi lidſkee moczi nebo vžitecznoſti naležij, z nepotraczene pocztiwoſti ſe tieffij, panie, niekdy ſkrze tie zburzene a nowv iakús newy- mluwnv miloſtij obdarzene9). Protož 10) proſim tebe ſkrze miloſt, ktervž geſt s tebv včzinil, vcziň pro tvž miloſt twv ſe mnv, včziň, aby miloſt twa wždyczky byla ſe mnv a pečzliwoſt ma wzdyczky byla 1) V lat. orig. (Migne, CLVIII, 954 ss.) je to pokračování mo- dlitby předešlé. Celé odstavce latinského orig. jsou však vynechány neb zkomoleny. 2) Orig. „Tu aula universalis propitiationis, causa generalis reconciliationis.“ 3) Orig „Nimium contraho merita tua, cum in me homunculo vili singulariter recenseo beneficia tua, quae mundus amans gaudet, gaudens clamat esse sua“. 4) Orig. „Deum suum et dominum suum.“ 5) Orig. „prius.“ 6) Orig. „restauratorem.“ 7) Orig. „foecunditatem". 8) Orig. „exsul reductus“. 9) Orig. " .. . et quaecumque humanae potestati vel utilitati sunt obnoxia, in amis- sum decus sese gratulantur, domina, per te quoddammodo resusci- tata et nova quadam ineffabili gratia donata.“ 10) Zde jest delší stať přeskočena.
23 vcziň, abych v hrziechuo mych odpufftienie y dobreeho ži- wota miloſt mi dana byla a až do ſkončzenie zde služebník twuog pod twy ochranv oſtrziehan byl. Amen. VIII. Sv. Anselma] Gina modlitba ku pannie Marij. 1) Ochrano obecznie miloſtiwoſti, prziczino zwlaſſtnieho ſmirzenie 2), nadobo a chrame žiwota a ſpaſeniee wſſech wuobec, prziliffnie vgijmam zaſlvženij twych, když we mnie čzlowiečzkowi ſſpatnem obwlaſſtnie wyczitam dobrodinie twa, kteraž ſwiet miluge raduge ſe, radoltnie wola, že gſv geho 3). [29b Ty, prawim, panij diwna, zwlaftním panenſtwim, miloſtna ſpaſitedlnu plodnoſtij, welebna neſmirnu ſwatoſtij, ty ſy vkazala ſwietu pana ſwého a boha ſweho 4), ktereehož neznal; ty fy widitedlneho vczinila ſwietu ſtworzitele, kte- reehož prwe 5) newidiel; ty ſy porodila ſwietu obnowenie a naprawenie 6), gehož ztraczeny potrzebowal; ty ſy zplodila ſwietu ſmirczi, gehož winnik nemiel. Skrze plod7) twuog, panij, swiet geft ofprawedlnien, zatraczeny ſpaſen, wyhnany prziweden 8); porod twuog, paní, ſwiet iaty wykupil, ne- moczné ſho] vzdrawil, vmrlee ho] zkrzíſil. Nebe, hwiezdy, zemie, rzeky, den, nocz [30a] y kterežkoli wieczi lidſkee moczi nebo vžitecznoſti naležij, z nepotraczene pocztiwoſti ſe tieffij, panie, niekdy ſkrze tie zburzene a nowv iakús newy- mluwnv miloſtij obdarzene9). Protož 10) proſim tebe ſkrze miloſt, ktervž geſt s tebv včzinil, vcziň pro tvž miloſt twv ſe mnv, včziň, aby miloſt twa wždyczky byla ſe mnv a pečzliwoſt ma wzdyczky byla 1) V lat. orig. (Migne, CLVIII, 954 ss.) je to pokračování mo- dlitby předešlé. Celé odstavce latinského orig. jsou však vynechány neb zkomoleny. 2) Orig. „Tu aula universalis propitiationis, causa generalis reconciliationis.“ 3) Orig „Nimium contraho merita tua, cum in me homunculo vili singulariter recenseo beneficia tua, quae mundus amans gaudet, gaudens clamat esse sua“. 4) Orig. „Deum suum et dominum suum.“ 5) Orig. „prius.“ 6) Orig. „restauratorem.“ 7) Orig. „foecunditatem". 8) Orig. „exsul reductus“. 9) Orig. " .. . et quaecumque humanae potestati vel utilitati sunt obnoxia, in amis- sum decus sese gratulantur, domina, per te quoddammodo resusci- tata et nova quadam ineffabili gratia donata.“ 10) Zde jest delší stať přeskočena.
Strana 24
24 ſ tebv 11). Veziň, aby wolanie potrzebnoſti mé, kterak dluho ona trwa, bylo ſ tebv a vtoczifſtie miloſtiwoſti twee, doka- wadž žiw ſem, bylo ſe mnú, a vtrpenie biednoſti mé 12), po- kudž mnie naležíj, bylo ſ tebú 13). Pane Sinu panie mee, panij matko pána meho, ale iaať [30b] neglem hoden 11), abych waſſij miloſtij miel oblahoſlawen byti, giftie wy negſte nehodni, aby to nebylo, ano pak wiecze mieli byſſte milo- wniczi byti 15). Protož, naidobrotiwieiſfij, neodpieragtež mi tak proficziemu toho, k czemuž ſe wyznawam byti nehod- neho. O by ſtrzewa duſſe mee ſladku horliwoſtij waſſeho milowanie zapalila ſe, aby ſtrzewa tiela wyſuſſena byla! O by wnitrznie wieczi ducha meho ſladkoſtij waſſeho žadanie roztucznieny byly, aby tiela zbyteczne wieczi odyaty byly 16). Daítež, dobrotiwy pane a dobrotiwa paní, duſſi me miloſt k wam, kterež ona [nikoli] neſpra [31a] wedliwie proſí a wy ſprawedliwie žadate, aby dobrych wieczij waſlich byla wdiečzna, czehož ſe ona ne neſprawedliwie hrozie i wy ne neſprawedliwie mſtiete 17). Protož, dobry ſynu, proſim tie ſkrze milowanie, kterymž milugeſs matku twu, aby, iakož ty prawie milugefs a aby ona milowana byla, chczeſs, tak mi dag, abych prawie milowal gi. Mila panij, proſim tie ſkrze milowanie, kterymž milugeſs ſina tweeho, aby, iakož ty prawie milugeſs a aby gei milowali, chczeſs, tak mi vpros, abych milowal ho18). [. . .] Pročzež tehdy pro hrziechy mee to nema byti 19), poniewadž geſt w waſſij moczi? [31 b Smilownicze a ſmilowničze lidij 20), ty ſy mohl21) win- 11) Orig. „et cura mei semper sit tecum". 12) Orig. „compassio miseriae meae, quantum mihi expedit, sit tecum.“ 13) Zde přesko- čeny tři odstavce až na některé věty, které přeloženy. 14) Orig. „.. si ego non sum dignus, ut ...“. 15) Orig. „qui sic, immo plus de- beatis amari“. 16) Orig. „Utinam sic intima spiritus mei dulcedine vestri affectus impingentur, ut medullae corporis mei exsiccentur!“ 17) Orig. „quod ipsa iuste horret et vos non injuste punitis. Certe, Jesu, fili Dei, et tu, Maria, mater, et vos vultis et aequum est, ut " quidquid vos diligilis, diligatur a nobis. Ergo, bone Fili, ... . 18) V orig. následuje: „Ecce enim peto, quod ut fiat, vere est in vestra voluntate.“ 19) Orig. „Cur ergo . . . non fiet, ...“ 20) Orig. „amator et miserator hominum.“ 21) Orig. „posuisti“.
24 ſ tebv 11). Veziň, aby wolanie potrzebnoſti mé, kterak dluho ona trwa, bylo ſ tebv a vtoczifſtie miloſtiwoſti twee, doka- wadž žiw ſem, bylo ſe mnú, a vtrpenie biednoſti mé 12), po- kudž mnie naležíj, bylo ſ tebú 13). Pane Sinu panie mee, panij matko pána meho, ale iaať [30b] neglem hoden 11), abych waſſij miloſtij miel oblahoſlawen byti, giftie wy negſte nehodni, aby to nebylo, ano pak wiecze mieli byſſte milo- wniczi byti 15). Protož, naidobrotiwieiſfij, neodpieragtež mi tak proficziemu toho, k czemuž ſe wyznawam byti nehod- neho. O by ſtrzewa duſſe mee ſladku horliwoſtij waſſeho milowanie zapalila ſe, aby ſtrzewa tiela wyſuſſena byla! O by wnitrznie wieczi ducha meho ſladkoſtij waſſeho žadanie roztucznieny byly, aby tiela zbyteczne wieczi odyaty byly 16). Daítež, dobrotiwy pane a dobrotiwa paní, duſſi me miloſt k wam, kterež ona [nikoli] neſpra [31a] wedliwie proſí a wy ſprawedliwie žadate, aby dobrych wieczij waſlich byla wdiečzna, czehož ſe ona ne neſprawedliwie hrozie i wy ne neſprawedliwie mſtiete 17). Protož, dobry ſynu, proſim tie ſkrze milowanie, kterymž milugeſs matku twu, aby, iakož ty prawie milugefs a aby ona milowana byla, chczeſs, tak mi dag, abych prawie milowal gi. Mila panij, proſim tie ſkrze milowanie, kterymž milugeſs ſina tweeho, aby, iakož ty prawie milugeſs a aby gei milowali, chczeſs, tak mi vpros, abych milowal ho18). [. . .] Pročzež tehdy pro hrziechy mee to nema byti 19), poniewadž geſt w waſſij moczi? [31 b Smilownicze a ſmilowničze lidij 20), ty ſy mohl21) win- 11) Orig. „et cura mei semper sit tecum". 12) Orig. „compassio miseriae meae, quantum mihi expedit, sit tecum.“ 13) Zde přesko- čeny tři odstavce až na některé věty, které přeloženy. 14) Orig. „.. si ego non sum dignus, ut ...“. 15) Orig. „qui sic, immo plus de- beatis amari“. 16) Orig. „Utinam sic intima spiritus mei dulcedine vestri affectus impingentur, ut medullae corporis mei exsiccentur!“ 17) Orig. „quod ipsa iuste horret et vos non injuste punitis. Certe, Jesu, fili Dei, et tu, Maria, mater, et vos vultis et aequum est, ut " quidquid vos diligilis, diligatur a nobis. Ergo, bone Fili, ... . 18) V orig. následuje: „Ecce enim peto, quod ut fiat, vere est in vestra voluntate.“ 19) Orig. „Cur ergo . . . non fiet, ...“ 20) Orig. „amator et miserator hominum.“ 21) Orig. „posuisti“.
Strana 25
25 niky twee a až k ſmrti milowati a budeſs moczi tebe pro- ficziemu miloſti twee a matky twee odeprzieti?22) Protož tehdy welebiž was myſl ma tak, iakž hodni gſte, a milug was, iakož ſprawedliwee geſt, ſrdcze mee! Milug was, iakž gij naležij, duſſe ma; služ wam, iakož ſluſſi, tielo mee! A w tom dokonan buď žiwot muog, aby na wieky tie chwa- lila wſſeczka podſtata maa. Požehnany pan na wieky; buď tak, buď tak! 23) [IX. Sv. Anselma] O ſwatem Janu Ewangeliſtu 1) Swaty a blahoſlawe [32a] ny Jene, naiwyſſij z ewange- liſtuo božích, naimileiſſij z apoſſtoluo, ty zwlaſſtie tak mily Jezukryſtu mezi tak zwlaſſtie milymi geho, aby nade wſſeczky milowanie bylo wlaſtnie mezi waami2). (Neb ty ſy ten Jan wnitrznie rozſfafnoſti mvdroſti božſkee wywoleny a przed- powiedieny k przigetij poznanij tainych wieczij nezpytatelne trogicze ſwate; tobie mimo wſſeczky ſmrtedlne ſkritu przi- wietiwoſtij daneho) 3), gemuž obyčzegnee take bylo odpočzi- wati na tiech ſlawnych prſech naiwyſſieho, (w nichž wſficzkni pokladowe mvdroſti a vmienie gſv ſkriti). Ty (ſy ten), kte- rehož buoh [32b] vſtanowil materzi ſwee ſinem mieſto ſebe, když gi vmierage opuſſtiel 4). Protož k tobie, o blahoſlaweny przieteli, tak mily božíj, k tobie k proſſenij prziſtupuge czlowiek tento winny twuog 5), aby ſkrze tak mileho oro- downika vwarowal ſe naſtawagiczieho gemu hniewu božieho. Neb zagiſtee nutij hrziſſnika geho potrzebnoſt hledati przi- mluwčzieho a naſkyta ſe gemu to twee rozhlaſſené prza- telftwie (a obeczenſtwie) o moczi twee, že v boha, czož bu- deſs chtieti, obdržiſs; a doufage o dobrotiwoſti twé a diwnee miloſtiwoſti, že biedneho w vzkoftech neopuſtiſs, k tobie mne obratiž wlažnym ſrdczem ſwym [33a] wſſak za chtiecz myſli 22) Vynechána věta celá. 23) Orig. „fiat, fiat!“ 1) V lat. orig. „Oratio LXVII. Ad S. Joannem Evangelistam. Pro timore damnationis". Migne, CLVIII., 985 ss. 2) Orig. „ut su- pereminens dilectio tibi sit proprium signum inter eos.“ 3) Orig. „tu ille Joannes, cui familiare fuit recumbere.“ 4) Orig. corporaliter mo- riendo desereret.“ 5) Orig. „reus Dei.“
25 niky twee a až k ſmrti milowati a budeſs moczi tebe pro- ficziemu miloſti twee a matky twee odeprzieti?22) Protož tehdy welebiž was myſl ma tak, iakž hodni gſte, a milug was, iakož ſprawedliwee geſt, ſrdcze mee! Milug was, iakž gij naležij, duſſe ma; služ wam, iakož ſluſſi, tielo mee! A w tom dokonan buď žiwot muog, aby na wieky tie chwa- lila wſſeczka podſtata maa. Požehnany pan na wieky; buď tak, buď tak! 23) [IX. Sv. Anselma] O ſwatem Janu Ewangeliſtu 1) Swaty a blahoſlawe [32a] ny Jene, naiwyſſij z ewange- liſtuo božích, naimileiſſij z apoſſtoluo, ty zwlaſſtie tak mily Jezukryſtu mezi tak zwlaſſtie milymi geho, aby nade wſſeczky milowanie bylo wlaſtnie mezi waami2). (Neb ty ſy ten Jan wnitrznie rozſfafnoſti mvdroſti božſkee wywoleny a przed- powiedieny k przigetij poznanij tainych wieczij nezpytatelne trogicze ſwate; tobie mimo wſſeczky ſmrtedlne ſkritu przi- wietiwoſtij daneho) 3), gemuž obyčzegnee take bylo odpočzi- wati na tiech ſlawnych prſech naiwyſſieho, (w nichž wſficzkni pokladowe mvdroſti a vmienie gſv ſkriti). Ty (ſy ten), kte- rehož buoh [32b] vſtanowil materzi ſwee ſinem mieſto ſebe, když gi vmierage opuſſtiel 4). Protož k tobie, o blahoſlaweny przieteli, tak mily božíj, k tobie k proſſenij prziſtupuge czlowiek tento winny twuog 5), aby ſkrze tak mileho oro- downika vwarowal ſe naſtawagiczieho gemu hniewu božieho. Neb zagiſtee nutij hrziſſnika geho potrzebnoſt hledati przi- mluwčzieho a naſkyta ſe gemu to twee rozhlaſſené prza- telftwie (a obeczenſtwie) o moczi twee, že v boha, czož bu- deſs chtieti, obdržiſs; a doufage o dobrotiwoſti twé a diwnee miloſtiwoſti, že biedneho w vzkoftech neopuſtiſs, k tobie mne obratiž wlažnym ſrdczem ſwym [33a] wſſak za chtiecz myſli 22) Vynechána věta celá. 23) Orig. „fiat, fiat!“ 1) V lat. orig. „Oratio LXVII. Ad S. Joannem Evangelistam. Pro timore damnationis". Migne, CLVIII., 985 ss. 2) Orig. „ut su- pereminens dilectio tibi sit proprium signum inter eos.“ 3) Orig. „tu ille Joannes, cui familiare fuit recumbere.“ 4) Orig. corporaliter mo- riendo desereret.“ 5) Orig. „reus Dei.“
Strana 26
26 mee a ſkruſſenoſt toho tweho przimluwanie ſmím proſiti hrzieſſne duſſe me 6), aby ſkrze tebe odtažena byla od muk, do kterychž gi tahnú mnohotwarne neſſlechetnoſti mee. Ale bieda mnie biednemu, kterak odpornie ſlibugij mi hrziechowe mogi! Neb ay hle! když mieniem poſilen byti ſkrze twé v boha obeczenſtwie, wiecze nuczen ſem ſkrze teež ſe hro- ziti pro mú proti bohu neſſlechetnoſt7), geſſto zagiſté, o mi- laczku božíj, poniewadž ſem hrzeſſil proti milowníku twemu, giſt ſem, že ſem zaſlvžil nenawilti twe také. O prowinienie nezrziezené, prowinienie proti bohu, kterež netoliko geho vražíj, ale y ty, [33b] kteřzíž ſe przimlúwati mohu k niemu. Neb prawét geſt, že hrziſſnik božij nenawiſtny geſt8) prza- teluom geho, netoliko przateluom geho, ale giſtie y ſobie ſamemu a wſſemu ſtworzenij geho. Hrziechowé, hrziechowe, kterak wiecze hrozíte, wiecze gſvcze znamenitij!") Wy za- gifte, wy odwozugete, kterehož prziwodíte, biedneho czlowieka, gehož ſwodiete? 10) Odkud pada, kde pada neſſtiaſtna duſſe, kteraž was naſleduge? Czo potraczuge, prawim, czo doſa- huge ona 11), kteraž od miloſti božie, gehož držeti mohla ſkrze newinnoſt, vpada w hruozu božij y wſſech ſtworzenij geho pro waſſi zlobiwoſt? Protož tak iako obecznu [34a) gedowatinu przitahugí tomu, kohož od boha odtahugíj, kdež ſe ſkryge, komuž ſe okaže czlowiek noſſe brzemeno hrziechuo ſwych, kterychž on ſam nemuože? 12) Takowyť priſtupuge, milaczku božíj, Jene, takowa priſtupuge přzed tebe duſſe má, anopak ta geſt ta biednoſt má, kteraž ſe przitelkynij tomuto ſwietu čzinieczi a hrziechuo nečzíſlnoſtíj ſe przikwa- 6) Orig. „familiaritas apud illum, quem timet, ultorem. Certus igitur, domine ... ad to me converto, quamvis tepido, toto tamen affectu mentis meae, et potentem illam tuam interventionem prae- sumo precari peccatrici animae meae ...“ 7) Orig. „dum conor con- fortari per tuam apud Deum familiaritatem, plus cogor per eandem deterreri propter meam contra Deum pravitatem.“ 8) Orig. „digne odiosus.“ 9) Orig. „plus horretis plus considerata!“ 10) Orig. „Vos . . . unde abducitis, quo perducitis .. . quem seducitis?“ 11) Orig. „aerumnosa illa.“ 12) Orig. „circumferens sarcinam peccatorum suo- rum, quam ipse deponere non potest; horrens et fetens vulneribus et ulceribus delictorum suorum, quae ipse sanare non potest?“
26 mee a ſkruſſenoſt toho tweho przimluwanie ſmím proſiti hrzieſſne duſſe me 6), aby ſkrze tebe odtažena byla od muk, do kterychž gi tahnú mnohotwarne neſſlechetnoſti mee. Ale bieda mnie biednemu, kterak odpornie ſlibugij mi hrziechowe mogi! Neb ay hle! když mieniem poſilen byti ſkrze twé v boha obeczenſtwie, wiecze nuczen ſem ſkrze teež ſe hro- ziti pro mú proti bohu neſſlechetnoſt7), geſſto zagiſté, o mi- laczku božíj, poniewadž ſem hrzeſſil proti milowníku twemu, giſt ſem, že ſem zaſlvžil nenawilti twe také. O prowinienie nezrziezené, prowinienie proti bohu, kterež netoliko geho vražíj, ale y ty, [33b] kteřzíž ſe przimlúwati mohu k niemu. Neb prawét geſt, že hrziſſnik božij nenawiſtny geſt8) prza- teluom geho, netoliko przateluom geho, ale giſtie y ſobie ſamemu a wſſemu ſtworzenij geho. Hrziechowé, hrziechowe, kterak wiecze hrozíte, wiecze gſvcze znamenitij!") Wy za- gifte, wy odwozugete, kterehož prziwodíte, biedneho czlowieka, gehož ſwodiete? 10) Odkud pada, kde pada neſſtiaſtna duſſe, kteraž was naſleduge? Czo potraczuge, prawim, czo doſa- huge ona 11), kteraž od miloſti božie, gehož držeti mohla ſkrze newinnoſt, vpada w hruozu božij y wſſech ſtworzenij geho pro waſſi zlobiwoſt? Protož tak iako obecznu [34a) gedowatinu przitahugí tomu, kohož od boha odtahugíj, kdež ſe ſkryge, komuž ſe okaže czlowiek noſſe brzemeno hrziechuo ſwych, kterychž on ſam nemuože? 12) Takowyť priſtupuge, milaczku božíj, Jene, takowa priſtupuge přzed tebe duſſe má, anopak ta geſt ta biednoſt má, kteraž ſe przitelkynij tomuto ſwietu čzinieczi a hrziechuo nečzíſlnoſtíj ſe przikwa- 6) Orig. „familiaritas apud illum, quem timet, ultorem. Certus igitur, domine ... ad to me converto, quamvis tepido, toto tamen affectu mentis meae, et potentem illam tuam interventionem prae- sumo precari peccatrici animae meae ...“ 7) Orig. „dum conor con- fortari per tuam apud Deum familiaritatem, plus cogor per eandem deterreri propter meam contra Deum pravitatem.“ 8) Orig. „digne odiosus.“ 9) Orig. „plus horretis plus considerata!“ 10) Orig. „Vos . . . unde abducitis, quo perducitis .. . quem seducitis?“ 11) Orig. „aerumnosa illa.“ 12) Orig. „circumferens sarcinam peccatorum suo- rum, quam ipse deponere non potest; horrens et fetens vulneribus et ulceribus delictorum suorum, quae ipse sanare non potest?“
Strana 27
27 czugiczí 13) neprzietelkyníj boží ſe vczinila. Neſtogte, gmeno zlorzeczene od každe wieczi, gmeno nepřzietele božieho! Vzkofti! když przemaha mie, neprzietele božieho, ſkutku prawda a branij wyznati ſtrachu vkrutnoſt! 14) Svženie! [34b] Boha y wſſeczky wieczi popudil ſem ku pomſtienij, aniž ſem ſobie nezachowal bez vrazu k przimluwanij 15). Truchloſti, boleſti, Ikanie, kde gſte, geſtliže tuto negſte? Kdež wruczij budete, geftliže tuto drziemete? Roztrhniete trapiecze haužewnu, hubte palecze ſtrzewa maa, hrzmot duſſe w oſrdích mych 16), zdali by ſnad miloſrdenſtwie popatrzilo na biedu mú. O ty miloſrdny przieteli božie 17), ſmilug ſe nade mnv; pomoz, aby mne neprzikwaczil hniew božij s neprza- tely geho. Nechczi, odrziekam ſe, odpowiedam ſe, 18) [byti neb] ſluti z neprzatel geho, ačzbych znal ſe byti hrzieſſníkem geho. Ty ten vczedlničze, [35a] gehož milowal Gezus, znaſſli znamenie twee, proſim tebe pro to famo milowanie, at w tak welikee potrzebie poznam pomocz twu. Jene, Jene, ponie- wadž ſy vcžedlnik ten, kterehož milowal Gezus, proſím tebe ſkrze to, ať ſem ia hrziſſnik ten, gemuž by ſkrze tebe od- puſtil buoh 19). Poniewadž tobie prſy ty ſlawne (pokladnicze bohatſtwie božieho) obeczne bylo odpocziwadlo 20), proſím, budiž mi tyž ſkrze tie ſpafitedlnym ſlitowaním. Znam ſe, pane muog, milačzku božij, že ſy ty ſe rozhniewal owſſem proti boha milowniku twemu na hrzieſſneho 21); ale giſtie bywať pan ſkrze przietele vkroczen a ſmirzen s ſlu [35b] - žebnikem proficzim. Protož, o blahoſlaweny Jene, kteryž tak welikym milowanim okraſſlen gly v boha, tebeť proſíj winny 13) Orig. „... haec misera anima mea . . . peccatorum nume- rositate se obruens ..“ 14) Orig. „Heu, quam inique a me attrac- tum“ — vynecháno: „Angustiae! Convincit me inimicum Dei rei ve- ritas et prohibet confiteri horroris immanitas!“ 15) Orig. " ... nihil mihi reservavi inoffensum ad intercedendum.“ 16) Orig. „Dirumpite torquendo compagem meam, consumite mendo interiora mea, tumul- tuamini in péaecordiis meis.“ 17) Orig. „O vos misericordes amici Dei, miseremini tam indigenti, per illain misericordiam, quam fecit vobis Deus.“ 18) Orig. „detestor, execror.“ 19) Orig. „Jesus.“ 20) Orig. „familiare reclinatorium.“ 21) Orig. „Iratus es in Deum dilectorem tuum peccanti.“
27 czugiczí 13) neprzietelkyníj boží ſe vczinila. Neſtogte, gmeno zlorzeczene od každe wieczi, gmeno nepřzietele božieho! Vzkofti! když przemaha mie, neprzietele božieho, ſkutku prawda a branij wyznati ſtrachu vkrutnoſt! 14) Svženie! [34b] Boha y wſſeczky wieczi popudil ſem ku pomſtienij, aniž ſem ſobie nezachowal bez vrazu k przimluwanij 15). Truchloſti, boleſti, Ikanie, kde gſte, geſtliže tuto negſte? Kdež wruczij budete, geftliže tuto drziemete? Roztrhniete trapiecze haužewnu, hubte palecze ſtrzewa maa, hrzmot duſſe w oſrdích mych 16), zdali by ſnad miloſrdenſtwie popatrzilo na biedu mú. O ty miloſrdny przieteli božie 17), ſmilug ſe nade mnv; pomoz, aby mne neprzikwaczil hniew božij s neprza- tely geho. Nechczi, odrziekam ſe, odpowiedam ſe, 18) [byti neb] ſluti z neprzatel geho, ačzbych znal ſe byti hrzieſſníkem geho. Ty ten vczedlničze, [35a] gehož milowal Gezus, znaſſli znamenie twee, proſim tebe pro to famo milowanie, at w tak welikee potrzebie poznam pomocz twu. Jene, Jene, ponie- wadž ſy vcžedlnik ten, kterehož milowal Gezus, proſím tebe ſkrze to, ať ſem ia hrziſſnik ten, gemuž by ſkrze tebe od- puſtil buoh 19). Poniewadž tobie prſy ty ſlawne (pokladnicze bohatſtwie božieho) obeczne bylo odpocziwadlo 20), proſím, budiž mi tyž ſkrze tie ſpafitedlnym ſlitowaním. Znam ſe, pane muog, milačzku božij, že ſy ty ſe rozhniewal owſſem proti boha milowniku twemu na hrzieſſneho 21); ale giſtie bywať pan ſkrze przietele vkroczen a ſmirzen s ſlu [35b] - žebnikem proficzim. Protož, o blahoſlaweny Jene, kteryž tak welikym milowanim okraſſlen gly v boha, tebeť proſíj winny 13) Orig. „... haec misera anima mea . . . peccatorum nume- rositate se obruens ..“ 14) Orig. „Heu, quam inique a me attrac- tum“ — vynecháno: „Angustiae! Convincit me inimicum Dei rei ve- ritas et prohibet confiteri horroris immanitas!“ 15) Orig. " ... nihil mihi reservavi inoffensum ad intercedendum.“ 16) Orig. „Dirumpite torquendo compagem meam, consumite mendo interiora mea, tumul- tuamini in péaecordiis meis.“ 17) Orig. „O vos misericordes amici Dei, miseremini tam indigenti, per illain misericordiam, quam fecit vobis Deus.“ 18) Orig. „detestor, execror.“ 19) Orig. „Jesus.“ 20) Orig. „familiare reclinatorium.“ 21) Orig. „Iratus es in Deum dilectorem tuum peccanti.“
Strana 28
28 lužebník geho, aby ſmirzil ho. Nenieť, milaczku božíj, nenie proti milowaníj, gestliže ſpomuožeſs winnemu geho, [ne obraniuge, [ale] ſkrze przimluwanie 22). Neproſímt za obranu neprawoſti mee ani za obranczi, ale pro boha wyznawanie 23) a hledam przimluwcze, przietele boha wſſemohvczieho, aby nemiel toho za božieho nebo za twého neprzietele, kterýž, iakž muože, miluge, wierzij a wyznawa boha tweho byti przietele zwlaſſnieho. Poniewadž wierzím, ponie [36a] wadž wyznawam, poniewadž chczi milowati tobie puoczenu mi- loſt božij, proſim tebe ſkrze tak weliku miloſt, odwrať ode mne hodnu 24) božíj nenawiſt. Vcziň, pane, pro toho ſameho milowníka twého, vcziň, neb ſem dielo geho a ſlužebník a wykupeny geho. Protož vcziniž pro nieho v nieho, aby nezatratil, czož vczinil, aby nezahubil, czož wykupil. Vcziň, iakož prawie milugeſs dielo geho a wyznawanie blahoſla- weneho gmena geho. Gezus, gemuž ſem neprawie hrzeſſil; Pane, kterehož ſem neſſlechetnie rozhniewal; wſſemohuczíj, gehož ſprawedl- noſt pyſſnie ſem odwrhl, milowničze25) Jana, bla 36b] ho- ſlaweneho apoſſtola tweeho, k niemu ſe vtieká, k tobie biežij winník twuog, hrziffnik twuog, vrazcze twuog, kterak- koli hanebny podáwa gmena 26) milaczka tweho mezi ſebv a naſtawagijczím rozſudkem ſprawedliwcho ſudu tweho. Skrze blahoſlawene to milowanie, ſkrze tie hledagícziemu obraniowanie 27), Pane, pro gehož gmeno28) ſlitugeſs ſe nad hrzieſlnikem twym, zatraczugeſſli proſiczieho ſkrze gmeno milaczka tweho? Pane, pod kterym gmenem obranien bude, geſtliže pod gmenem milaczka tweho ſe trefkcze? Kdež geſt vtoczifſtie, geſtliže pod milačzkem [37a] twym geſt nebe- zpečzenſtwie? Neczitiž, pane, neczit nenawiſti twé [ten], kte- ryž ſe vtieka k milaczkowi twemu. Pane, pane, ať nemuože 22) Orig. „nou defendendo, sed per intercessionom.“ 23) Orig. „nec opto defendentem, si prodo confessionem et quaero interveni- entem.“ 24) Orig. „mihi debitum.“ 25) Správně: nominativ, milovník. 26) Orig. „quantumcumque scelorosus, quantumcumque flagitiosus, obtendit nomen dilecti tui ..“ 27) Orig. „parce quaerenti ejus tui- tionem.“ 28) Orig. „per cujus nomen“ (pro čí jméno).
28 lužebník geho, aby ſmirzil ho. Nenieť, milaczku božíj, nenie proti milowaníj, gestliže ſpomuožeſs winnemu geho, [ne obraniuge, [ale] ſkrze przimluwanie 22). Neproſímt za obranu neprawoſti mee ani za obranczi, ale pro boha wyznawanie 23) a hledam przimluwcze, przietele boha wſſemohvczieho, aby nemiel toho za božieho nebo za twého neprzietele, kterýž, iakž muože, miluge, wierzij a wyznawa boha tweho byti przietele zwlaſſnieho. Poniewadž wierzím, ponie [36a] wadž wyznawam, poniewadž chczi milowati tobie puoczenu mi- loſt božij, proſim tebe ſkrze tak weliku miloſt, odwrať ode mne hodnu 24) božíj nenawiſt. Vcziň, pane, pro toho ſameho milowníka twého, vcziň, neb ſem dielo geho a ſlužebník a wykupeny geho. Protož vcziniž pro nieho v nieho, aby nezatratil, czož vczinil, aby nezahubil, czož wykupil. Vcziň, iakož prawie milugeſs dielo geho a wyznawanie blahoſla- weneho gmena geho. Gezus, gemuž ſem neprawie hrzeſſil; Pane, kterehož ſem neſſlechetnie rozhniewal; wſſemohuczíj, gehož ſprawedl- noſt pyſſnie ſem odwrhl, milowničze25) Jana, bla 36b] ho- ſlaweneho apoſſtola tweeho, k niemu ſe vtieká, k tobie biežij winník twuog, hrziffnik twuog, vrazcze twuog, kterak- koli hanebny podáwa gmena 26) milaczka tweho mezi ſebv a naſtawagijczím rozſudkem ſprawedliwcho ſudu tweho. Skrze blahoſlawene to milowanie, ſkrze tie hledagícziemu obraniowanie 27), Pane, pro gehož gmeno28) ſlitugeſs ſe nad hrzieſlnikem twym, zatraczugeſſli proſiczieho ſkrze gmeno milaczka tweho? Pane, pod kterym gmenem obranien bude, geſtliže pod gmenem milaczka tweho ſe trefkcze? Kdež geſt vtoczifſtie, geſtliže pod milačzkem [37a] twym geſt nebe- zpečzenſtwie? Neczitiž, pane, neczit nenawiſti twé [ten], kte- ryž ſe vtieka k milaczkowi twemu. Pane, pane, ať nemuože 22) Orig. „nou defendendo, sed per intercessionom.“ 23) Orig. „nec opto defendentem, si prodo confessionem et quaero interveni- entem.“ 24) Orig. „mihi debitum.“ 25) Správně: nominativ, milovník. 26) Orig. „quantumcumque scelorosus, quantumcumque flagitiosus, obtendit nomen dilecti tui ..“ 27) Orig. „parce quaerenti ejus tui- tionem.“ 28) Orig. „per cujus nomen“ (pro čí jméno).
Strana 29
29 wiecze 23) neprawoſt maa k zatraczeníj, než geho milolt k ſlitowaníj. Dobry, dobry, nemožiž wiecze nenawiſti ke mnie k zatraczenie diela, kterež ſy vczinil, nežli milowanie zapomenuteho k odpuſſtieníj ſlužebniku 30), gehožs wykupil. Naidobrotiwieiffij, kteryžs nicz w nenawiſti nemiel z tiech wieczij, kterež ſy vczinil, ey, kterehožs vczinil y znowu vczinil!31) Pročziž tehdy zatratiſs, pane, na ſe žalugiczieho, tie wyznawagiczieho, poniewadž ſy ho w nenawiſti [37b nemiel? 32) Protož včziniž, mily pane, vcziniž pro toho, ge- hožs mezi včzedlniky twymi prwotniegie y zwlaſſniegie mezi tiemi, kterež ſy ze wſſeho pocztu ſtworzenij twych namieſtky twymi k obraczenij ſwieta wywolil, milowal, nebywag muog zatratitel, neb ty ſam ſy ſpaſitel požehnany na wieky wiekuo. Amen. [X. Sv. Anselma] Modlitba k ſwateemu Janu evangeliſtu 1) Swaty Jene, ty ten požehnany Jene, geden z welikych apofſtoluo božích, z tiech prwních kniežat nebeſkych y zem- ſkych2), geden prwníj3) z naibohatčzich milowa [38a] ním, kterymž miluge a milowan bywa buoh, a naibohatieiſſij z nich milowaním. Ey nuže, bohaty tak blahoſlawenym zbožíjm a hogny tak welikym bohatſtwim, hle, biedna, ale krzeſtianſka duſſe, chuda a nuzna tiech bohatſtwij, gimiž ty tak bohatie ſe rozhoyniugeſs, laczniegiczij prziſtupuge k wratuom miloſtiwoſti twé, pokornie žebřze almužny bo- hatſtwie tweeho; tak ſy hoyny gim, že tobie y mnohym bez vmenſſenie wyſtačziti muože, aſpoň gie tolik vdiel4), odkudž by ona gedine žiwa byti mohla. Podagž tehdy, bohaty przie- 29) Orig. „non plus valeat.“ 30) Orig. „non plus possit odium mei ad perdendum opus, quod fecisti, quam ejus dilectio ad par- cendum servo..“ 31) Orig. „ecce, quem fecisti et refecisti.“ 32) Orig. „te invocantem, si non odisti aliquid eorum, quae fecisti.“ 1) V lat. orig.: Oratio LXVIII. Ad eundem apostolum. Pro ge- mina Dei dilectione et proximi impetranda.“ Migne, CLVIII., 988 ss. 2) Orig. „de magnis principibus regni Dei.“ 3) Správně: pravím, lat. inquam. 4) Orig. „quatenus ex eo, quod tibi et multis . . . sufficere potest, saltem illi tantum impertiaris .. .“
29 wiecze 23) neprawoſt maa k zatraczeníj, než geho milolt k ſlitowaníj. Dobry, dobry, nemožiž wiecze nenawiſti ke mnie k zatraczenie diela, kterež ſy vczinil, nežli milowanie zapomenuteho k odpuſſtieníj ſlužebniku 30), gehožs wykupil. Naidobrotiwieiffij, kteryžs nicz w nenawiſti nemiel z tiech wieczij, kterež ſy vczinil, ey, kterehožs vczinil y znowu vczinil!31) Pročziž tehdy zatratiſs, pane, na ſe žalugiczieho, tie wyznawagiczieho, poniewadž ſy ho w nenawiſti [37b nemiel? 32) Protož včziniž, mily pane, vcziniž pro toho, ge- hožs mezi včzedlniky twymi prwotniegie y zwlaſſniegie mezi tiemi, kterež ſy ze wſſeho pocztu ſtworzenij twych namieſtky twymi k obraczenij ſwieta wywolil, milowal, nebywag muog zatratitel, neb ty ſam ſy ſpaſitel požehnany na wieky wiekuo. Amen. [X. Sv. Anselma] Modlitba k ſwateemu Janu evangeliſtu 1) Swaty Jene, ty ten požehnany Jene, geden z welikych apofſtoluo božích, z tiech prwních kniežat nebeſkych y zem- ſkych2), geden prwníj3) z naibohatčzich milowa [38a] ním, kterymž miluge a milowan bywa buoh, a naibohatieiſſij z nich milowaním. Ey nuže, bohaty tak blahoſlawenym zbožíjm a hogny tak welikym bohatſtwim, hle, biedna, ale krzeſtianſka duſſe, chuda a nuzna tiech bohatſtwij, gimiž ty tak bohatie ſe rozhoyniugeſs, laczniegiczij prziſtupuge k wratuom miloſtiwoſti twé, pokornie žebřze almužny bo- hatſtwie tweeho; tak ſy hoyny gim, že tobie y mnohym bez vmenſſenie wyſtačziti muože, aſpoň gie tolik vdiel4), odkudž by ona gedine žiwa byti mohla. Podagž tehdy, bohaty przie- 29) Orig. „non plus valeat.“ 30) Orig. „non plus possit odium mei ad perdendum opus, quod fecisti, quam ejus dilectio ad par- cendum servo..“ 31) Orig. „ecce, quem fecisti et refecisti.“ 32) Orig. „te invocantem, si non odisti aliquid eorum, quae fecisti.“ 1) V lat. orig.: Oratio LXVIII. Ad eundem apostolum. Pro ge- mina Dei dilectione et proximi impetranda.“ Migne, CLVIII., 988 ss. 2) Orig. „de magnis principibus regni Dei.“ 3) Správně: pravím, lat. inquam. 4) Orig. „quatenus ex eo, quod tibi et multis . . . sufficere potest, saltem illi tantum impertiaris .. .“
Strana 30
30 teli boží, podayž duſti chudeho ſlužebni 38b] ka, milaczka milownika tweho boha, z tee bohatce ſkryſſe myſli twee to tobie malee, mnie welikee, tobie ſnadnee, mnie proſpieſſnee almužny, aby pan muog, gemuž ſe líbilo k zbohaczeníj mno- hych tebe tak welikymi obohatiti miloſtmi, račzil gi pro tebe aspoň k zachowaní žiwota naſititi. Chuda giſtie geſt, pane muog, milaczku milownika naſſeho, chuda geſt duſſe ma, czož muſim a ſtydim ſe wyznati, obogieho milowanie bo- žieho; neb welmi wiecze, nežli má, miluge boha 5), a mnoho menie, nežli potřzebuge, miluge ſe od Boha. A zagiſte w pra- wem ") wyznawam ſe welmi neſprawedliweho, w dru- [39a hem ſprawedliwým panie; w obogim mne čzigi prziliſs bied- neho7) ſprawedliwym ſvdem božím. Ať negſem w zapome- nutí to mluwie8), o ty ſprawedliwy a miloſrdny bože, neg- ſem newdieczny dobrodiní twych rozlicznych ke mnie tweho milowanie od poczatku ſtworzenie; ale darowana naſiczena") obogím milowaním twym, wždy ſe chudu a nuznu wolag, laczniegiczij duſſe má. Owffem, tot giftie geſt z naiwietczich, z naiwdiečznieiſſich 10) dobrodini twych, neb ſy 11) ſkrze chutnee okuſſenie tebe tu we mnie zbudil chtiwoſt, aby ni- koli nemohla potieſſena byti duſſe má [39b] gedinee ſkrze geho naſiczeniee. Kterehožto k wyproſſenie že newystaczuge proſſenie menie mileho hrziſſnika tweho (doſtiucziniti), k obdrženíj wziewam zaſlvženie welmi mileho milowníka tweho. Protož ty, dobry mily a mily dobry, od niehož geſt mnohe dobree, vczin mi geho vſlyſſitedlneho 12), abych ſkrze nieg doſahl toho naſiczenie žadoſtiweho dobreho 13). Wimť, pane, wim a prawím, že ia negſem hoden, gehož by ty mi- lowal, ale giſtie ty negſy nehoden, gehož bych iaa milowal. 5) Orig. „quia valde infra, quam debet, diligit Deum.“ 6) Omy- lem místo v prvém. 7 Orig. „in altero iustum Deum, in utroque sentio me nimis miserum.“ 3) Orig. „non sum oblitus ..“ 9) V pře- kladu smysl porušen. Orig. „donec satietur utroque tua dilectione.. . . semper se pauperem .. clamat esuriens anima mea.“ Má tedy býti: „dokawad nenie naſyczena..“ 10) Orig. „gratissimis.“ 11) Spá- vně: „že jsi“ (qui . . excitasti). 12) Orig. „exorabilem.“ 13) Orig. „bujus societatis desideratum bonum."
30 teli boží, podayž duſti chudeho ſlužebni 38b] ka, milaczka milownika tweho boha, z tee bohatce ſkryſſe myſli twee to tobie malee, mnie welikee, tobie ſnadnee, mnie proſpieſſnee almužny, aby pan muog, gemuž ſe líbilo k zbohaczeníj mno- hych tebe tak welikymi obohatiti miloſtmi, račzil gi pro tebe aspoň k zachowaní žiwota naſititi. Chuda giſtie geſt, pane muog, milaczku milownika naſſeho, chuda geſt duſſe ma, czož muſim a ſtydim ſe wyznati, obogieho milowanie bo- žieho; neb welmi wiecze, nežli má, miluge boha 5), a mnoho menie, nežli potřzebuge, miluge ſe od Boha. A zagiſte w pra- wem ") wyznawam ſe welmi neſprawedliweho, w dru- [39a hem ſprawedliwým panie; w obogim mne čzigi prziliſs bied- neho7) ſprawedliwym ſvdem božím. Ať negſem w zapome- nutí to mluwie8), o ty ſprawedliwy a miloſrdny bože, neg- ſem newdieczny dobrodiní twych rozlicznych ke mnie tweho milowanie od poczatku ſtworzenie; ale darowana naſiczena") obogím milowaním twym, wždy ſe chudu a nuznu wolag, laczniegiczij duſſe má. Owffem, tot giftie geſt z naiwietczich, z naiwdiečznieiſſich 10) dobrodini twych, neb ſy 11) ſkrze chutnee okuſſenie tebe tu we mnie zbudil chtiwoſt, aby ni- koli nemohla potieſſena byti duſſe má [39b] gedinee ſkrze geho naſiczeniee. Kterehožto k wyproſſenie že newystaczuge proſſenie menie mileho hrziſſnika tweho (doſtiucziniti), k obdrženíj wziewam zaſlvženie welmi mileho milowníka tweho. Protož ty, dobry mily a mily dobry, od niehož geſt mnohe dobree, vczin mi geho vſlyſſitedlneho 12), abych ſkrze nieg doſahl toho naſiczenie žadoſtiweho dobreho 13). Wimť, pane, wim a prawím, že ia negſem hoden, gehož by ty mi- lowal, ale giſtie ty negſy nehoden, gehož bych iaa milowal. 5) Orig. „quia valde infra, quam debet, diligit Deum.“ 6) Omy- lem místo v prvém. 7 Orig. „in altero iustum Deum, in utroque sentio me nimis miserum.“ 3) Orig. „non sum oblitus ..“ 9) V pře- kladu smysl porušen. Orig. „donec satietur utroque tua dilectione.. . . semper se pauperem .. clamat esuriens anima mea.“ Má tedy býti: „dokawad nenie naſyczena..“ 10) Orig. „gratissimis.“ 11) Spá- vně: „že jsi“ (qui . . excitasti). 12) Orig. „exorabilem.“ 13) Orig. „bujus societatis desideratum bonum."
Strana 31
31 Dayž tehdy, pane, mi ſkrze geho zaſlvženie, iakž ty ſy [hodny] 14) y ia budu hodny, odkudž ſem ne [40a] hodny. Ale necht proſij za mnie radiegie, neb on muože proſpieſſniegie, ten milaczek twuog, Pane Gežiſfi; at on proſij tiech twych miloſrdnych prſij, vtieſſeneho ſweho odpocziwadla, (wſſeli- keho dobreho vmienie a mvdroſti naidokonaleiſſieho nav- czenie a pro mnie) [a ty] vſlyfs y žadoſt mu ſkrze nieho pro tebe! Swaty Jene [milaczku] Jezukryſta, pana meho, proſij tie ſlužebník przietele (pana meho), tweho] a pro gmeno paana geho, milownika tweho, vpros gemu ſpolecznee milowanie božie 15). Protož obdržiž mi, abych tak milowan byl od nieho, abych ſy] ia hodnie milowal geho. Owſlem [40b] zagiſté, milaczku, geſtližeť on miluge nas pro tebe, mi- lofrdenſtwie vkažeſs nam; a geſtliže my milugeme geho pro tebe, miloſt gemu oznamugeſs 16) Giſtie, pane, geſtliže ho obratiſs k milowanij twych, cziniſs nas ſobie takowe dluž- niky; 17) geſtliže nas zapalugeſs k milowanij geho, cziniſs ſe dluhu zaplatitelem 18). W prawdie, blahoſlawenych naiblaho- ſlawenieiſfij 19), iakž by naiwiecze čzinil, aby mnohe milo- wal, nicz tobie neubude; a czim wiecze cziniſs, aby ho mnoho milowal 20), tiem wiecze gemu ſe odplaczugeſs. Veziniž tehdy, pane nai [41a] miloſtiwieiſfij, to proficziemu twemu milo- frdenstwie, odkudžby mne tobie tak welikeho dobreho dluž- nikem a bohu tebe gednee duſſe oznamil wratitelem21). Protož včziň, otčze naiwiernieifij, vcziň ani odpierag, žadnee- muť ſſkoda nenaſtawa;22) ale ſlužebniku twemu ſpaſenie, tobie miloſt, bohu ſlawa přzigde. Z milých naimileiſſij učzedl- nicže, miloſtiwoſti twe ſnad odeprzeſs hoinoſti nuznemu žadage žadagiecziemu23), czož žadnemu nenie ſſkodne a 14) Orig. „unde tu es dignus.“ 15) Orig. „ut propter nomen Do- mini sui dilectoris tui impetres illi mutuam dilectionem Dei.“ 16) Orig „ . .. misericordiam nobis impendis, ... gratiam illi rependis." 17) Orig. „facis nos tibi tanti boni debitorem.“ 18) Orig. „facis te illi debiti redditorem.“ 19) Orig. "beate.“ 20) Orig. „est plures illum ament.“ 21) Orig. „unde et me tibi tanti boni debitorem et to Deo unius animae facias redditorem.“ 22) Orig. „fac, ne renuas, unde nulli damnum eveniat, sed ... proveniat.“ 23) Orig. „potens po- scenti.“
31 Dayž tehdy, pane, mi ſkrze geho zaſlvženie, iakž ty ſy [hodny] 14) y ia budu hodny, odkudž ſem ne [40a] hodny. Ale necht proſij za mnie radiegie, neb on muože proſpieſſniegie, ten milaczek twuog, Pane Gežiſfi; at on proſij tiech twych miloſrdnych prſij, vtieſſeneho ſweho odpocziwadla, (wſſeli- keho dobreho vmienie a mvdroſti naidokonaleiſſieho nav- czenie a pro mnie) [a ty] vſlyfs y žadoſt mu ſkrze nieho pro tebe! Swaty Jene [milaczku] Jezukryſta, pana meho, proſij tie ſlužebník przietele (pana meho), tweho] a pro gmeno paana geho, milownika tweho, vpros gemu ſpolecznee milowanie božie 15). Protož obdržiž mi, abych tak milowan byl od nieho, abych ſy] ia hodnie milowal geho. Owſlem [40b] zagiſté, milaczku, geſtližeť on miluge nas pro tebe, mi- lofrdenſtwie vkažeſs nam; a geſtliže my milugeme geho pro tebe, miloſt gemu oznamugeſs 16) Giſtie, pane, geſtliže ho obratiſs k milowanij twych, cziniſs nas ſobie takowe dluž- niky; 17) geſtliže nas zapalugeſs k milowanij geho, cziniſs ſe dluhu zaplatitelem 18). W prawdie, blahoſlawenych naiblaho- ſlawenieiſfij 19), iakž by naiwiecze čzinil, aby mnohe milo- wal, nicz tobie neubude; a czim wiecze cziniſs, aby ho mnoho milowal 20), tiem wiecze gemu ſe odplaczugeſs. Veziniž tehdy, pane nai [41a] miloſtiwieiſfij, to proficziemu twemu milo- frdenstwie, odkudžby mne tobie tak welikeho dobreho dluž- nikem a bohu tebe gednee duſſe oznamil wratitelem21). Protož včziň, otčze naiwiernieifij, vcziň ani odpierag, žadnee- muť ſſkoda nenaſtawa;22) ale ſlužebniku twemu ſpaſenie, tobie miloſt, bohu ſlawa přzigde. Z milých naimileiſſij učzedl- nicže, miloſtiwoſti twe ſnad odeprzeſs hoinoſti nuznemu žadage žadagiecziemu23), czož žadnemu nenie ſſkodne a 14) Orig. „unde tu es dignus.“ 15) Orig. „ut propter nomen Do- mini sui dilectoris tui impetres illi mutuam dilectionem Dei.“ 16) Orig „ . .. misericordiam nobis impendis, ... gratiam illi rependis." 17) Orig. „facis nos tibi tanti boni debitorem.“ 18) Orig. „facis te illi debiti redditorem.“ 19) Orig. "beate.“ 20) Orig. „est plures illum ament.“ 21) Orig. „unde et me tibi tanti boni debitorem et to Deo unius animae facias redditorem.“ 22) Orig. „fac, ne renuas, unde nulli damnum eveniat, sed ... proveniat.“ 23) Orig. „potens po- scenti.“
Strana 32
32 tolik dobrym proſſpieſſne? Neb geſtliže gſu ku przekažcze proſicziemu hrziechowe geho, procziž radiegie negſv przi- tomna proſi 41b] cziemu zaſlvženie twa? Čzili hrziechowe mogi mocznij gſv k ſſkozeníj, a zaſlvženie twa nemožna k ſpomoženíj? Odſtup to, pane (nailitoſtiwieiſſij), abych ne- byl nuczen ſmyſliti, čzehož ſe hrozím mluwiti. Pročzež by takee proſicziemu odpierano bylo pro hrzichy geho, kteryž ge wyznawage nicz ſkrze zaſlvženie ſwa nehleda, ale ſkrze twa? Pročz, prawím, poniewadž wzacznieiſſij gſv zaſluženie, kteraž ſe od nieho poſkytugíj, nežli hrziechowé, kteřziž mi ſe przedkladagij?24) Neb giſt ſem, (przemoczny przieteli wſſe- mohuczieho25), žeť wiecze muože 26) miloſt twa przed tako- wym tak milym [42a] milaczkem twym, nežli aby odpuſtie hrziechy mee mne miluge vczinil milownika ſweho. Protož (obwlafftníj milownikuo wſech a ſpafiteluo) 27) day, aby ktož tie miluge, ſpolu mne takee ſkrze tie milowal (pro ſebe milofrdnie) ſkrze laſky ſſirokoſt, kterežs vczil a [kterou maſs, žaadnemu nezawidie, ale obeczné chczeſs byti dobre, gimž ſe radugeſs. Protož, (o blaho [ſlaweny] Jene), day ſkrze ſpolečznoſt milowanie, ktervžs gemu powinen, aby me take milowanie s twym gemu zaplatil, gemuž by pro ſamo ſwé netoliko twe ale mnoha dlužen. Owflem to twé blaho- ſlawenſtwie ſy poznal, neb iakož žadny bohu [42b] prwec než by powinen byl, nemuože dawati, tak ani wiecze, než-li powinen geft, muože odplaczowati 28). Protož byť kolikkoli, [Boha] milownika tweho, ſkrze tie milowali, gemu ſe nemohú odplatiti. Profím, pane, neodmítaiž toho, kteryž by w tiech mohl počzten byti. Zapal miloſt geho rozniczenu a vcziň wruczíj 29). Gežiſſi pane, gehož proſím vſlyſfitele, Jene, gehož žadam przimluwcze, tak mie nutíj žadoſt ma, aby nutiti was žadalo ſrdcze me, ale ne bezdiečzne, než powolné, ne 24) Orig. „merita, quae ab eo obtenduntur, quam delicta, quae illi objiciuntur.“ 25) Orig. „Domine.“ 26) Orig. „quia si vis, plus valet.“ 27) Orig. „o beate Joannes.“ 28) Orig „Quippe, beate Joannes, ipsa tua beatitudine es expertus, quia sicut nullus Deo, priusquam debeat, potest tribuere.“ 29) Vynecháno: „Adjuva nitentem, exaudi orantem.“
32 tolik dobrym proſſpieſſne? Neb geſtliže gſu ku przekažcze proſicziemu hrziechowe geho, procziž radiegie negſv przi- tomna proſi 41b] cziemu zaſlvženie twa? Čzili hrziechowe mogi mocznij gſv k ſſkozeníj, a zaſlvženie twa nemožna k ſpomoženíj? Odſtup to, pane (nailitoſtiwieiſſij), abych ne- byl nuczen ſmyſliti, čzehož ſe hrozím mluwiti. Pročzež by takee proſicziemu odpierano bylo pro hrzichy geho, kteryž ge wyznawage nicz ſkrze zaſlvženie ſwa nehleda, ale ſkrze twa? Pročz, prawím, poniewadž wzacznieiſſij gſv zaſluženie, kteraž ſe od nieho poſkytugíj, nežli hrziechowé, kteřziž mi ſe przedkladagij?24) Neb giſt ſem, (przemoczny przieteli wſſe- mohuczieho25), žeť wiecze muože 26) miloſt twa przed tako- wym tak milym [42a] milaczkem twym, nežli aby odpuſtie hrziechy mee mne miluge vczinil milownika ſweho. Protož (obwlafftníj milownikuo wſech a ſpafiteluo) 27) day, aby ktož tie miluge, ſpolu mne takee ſkrze tie milowal (pro ſebe milofrdnie) ſkrze laſky ſſirokoſt, kterežs vczil a [kterou maſs, žaadnemu nezawidie, ale obeczné chczeſs byti dobre, gimž ſe radugeſs. Protož, (o blaho [ſlaweny] Jene), day ſkrze ſpolečznoſt milowanie, ktervžs gemu powinen, aby me take milowanie s twym gemu zaplatil, gemuž by pro ſamo ſwé netoliko twe ale mnoha dlužen. Owflem to twé blaho- ſlawenſtwie ſy poznal, neb iakož žadny bohu [42b] prwec než by powinen byl, nemuože dawati, tak ani wiecze, než-li powinen geft, muože odplaczowati 28). Protož byť kolikkoli, [Boha] milownika tweho, ſkrze tie milowali, gemu ſe nemohú odplatiti. Profím, pane, neodmítaiž toho, kteryž by w tiech mohl počzten byti. Zapal miloſt geho rozniczenu a vcziň wruczíj 29). Gežiſſi pane, gehož proſím vſlyſfitele, Jene, gehož žadam przimluwcze, tak mie nutíj žadoſt ma, aby nutiti was žadalo ſrdcze me, ale ne bezdiečzne, než powolné, ne 24) Orig. „merita, quae ab eo obtenduntur, quam delicta, quae illi objiciuntur.“ 25) Orig. „Domine.“ 26) Orig. „quia si vis, plus valet.“ 27) Orig. „o beate Joannes.“ 28) Orig „Quippe, beate Joannes, ipsa tua beatitudine es expertus, quia sicut nullus Deo, priusquam debeat, potest tribuere.“ 29) Vynecháno: „Adjuva nitentem, exaudi orantem.“
Strana 33
33 nechtieczij, ale chtiegiczí30). Pane a pane, wierzím y wiem, že weſpolek nas milugeſs. Ale [43a] to, odkud poznam ia, geſtliže mi toho, czož proſím, zeſ polka nepuoyčzíte? Ježiſſi, odkudž ty mi neb ia niekomu pokaži, že milugeſs gei, a že milowan geft od tebe, poniewadž ani milowati tebe daawaſs žadagiecziemu mnie pro niey?31) Jene, odkudž ia počzigi, že miluge tie, geſtliže mi neuproſiſs, aby y mne anebo že ty gei, geſtli že mi ty neſpomuožeſs, abych y ia? Wymluw nedoſtatek muog miloſt boží 32). Protož o ty, Bože, a ty mi- lačzku geho, nechtieyž ſe milowati gſvcze ſami ſobie blaho- ſlawenij 33), ale y nám biednym! Spolu radugemy ſe s wami, ſpolu lítoſt mieite s nami! Nechtieyte wy ſami [43b] vži- wagicz zdržowati tak mnoheho dobreho mezi ſebv, ale ať plyne nietczo na nas, czož by rozlité mezi nas roztučznielo a rozweſelilo duſſe naſſe. Mily milowničze bohu, Jene, kte- ryž ſe o ſobie ſwobodnie w tee ſpoleczneho mluwenie34) blahoſlawene plnoſti chlubiſs, budiž chudemu od tebe ſpo- lečzneho milowanie božieho žebragicziemu tiem ſſtiedrzeiſſij, čzim ſebe znaſs w wietczíj hoinoſti a mne widifs w wietčzij potrzebnoſti. Znaſs ty owſſem, pane, geho, kteryž w epiſſtole ſwee položil: aby žadny mage ſtatek ſwieta a wida bratra potrzebneho, nezawieral ſtrzew ſwych 44a] przed ním. Czož ty, pane, geſtliže kto mage ſtatek žiwota wiečzneho, widiel by duſſe potrzebnoſt trpíczíj, zawrzeliž ſtrzewa ſwa? Milo- ſrdny přikazateli, poniewadž ſy chtiel, aby ſtrzewa ſtatek magiczieho nebyla zawrzína potrzebnoſt trpicziemu? Ey, ſlyſ- ſím o tobie, že otwieranie ſtrzew przikazugeſs, a widím, že ſtatek milowanie pana a milowanie od boha 35) maaſs, a ty 30) Orig. „verum non invitos, sed spontaneos; non nolentes, sed volentes.“ Následující dvě souvětí vynechána. 31) Orig. „si nec amari a te nec vel amare te das optanti mihi propter illum?“ 32) Orig. ".. si non mihi impetres, ut diligat et me; aut quia tu illum, si non me adiuvas ut et ego. Excusa excessum meum; amor Dei tuus compellit me sic loqui.“ 33) Orig. „Nolite vos diligere vobis solis beatis.“ 34) Ruk. omylem má: mluwenie. Orig. „qui de te securus in illa mutuae vestrae dilectionis beata plenitudine gloriaris.“ 33) Orig. „sub- stantiam diligendi Deum et diligendi a Deo . .“ 3
33 nechtieczij, ale chtiegiczí30). Pane a pane, wierzím y wiem, že weſpolek nas milugeſs. Ale [43a] to, odkud poznam ia, geſtliže mi toho, czož proſím, zeſ polka nepuoyčzíte? Ježiſſi, odkudž ty mi neb ia niekomu pokaži, že milugeſs gei, a že milowan geft od tebe, poniewadž ani milowati tebe daawaſs žadagiecziemu mnie pro niey?31) Jene, odkudž ia počzigi, že miluge tie, geſtliže mi neuproſiſs, aby y mne anebo že ty gei, geſtli že mi ty neſpomuožeſs, abych y ia? Wymluw nedoſtatek muog miloſt boží 32). Protož o ty, Bože, a ty mi- lačzku geho, nechtieyž ſe milowati gſvcze ſami ſobie blaho- ſlawenij 33), ale y nám biednym! Spolu radugemy ſe s wami, ſpolu lítoſt mieite s nami! Nechtieyte wy ſami [43b] vži- wagicz zdržowati tak mnoheho dobreho mezi ſebv, ale ať plyne nietczo na nas, czož by rozlité mezi nas roztučznielo a rozweſelilo duſſe naſſe. Mily milowničze bohu, Jene, kte- ryž ſe o ſobie ſwobodnie w tee ſpoleczneho mluwenie34) blahoſlawene plnoſti chlubiſs, budiž chudemu od tebe ſpo- lečzneho milowanie božieho žebragicziemu tiem ſſtiedrzeiſſij, čzim ſebe znaſs w wietczíj hoinoſti a mne widifs w wietčzij potrzebnoſti. Znaſs ty owſſem, pane, geho, kteryž w epiſſtole ſwee položil: aby žadny mage ſtatek ſwieta a wida bratra potrzebneho, nezawieral ſtrzew ſwych 44a] przed ním. Czož ty, pane, geſtliže kto mage ſtatek žiwota wiečzneho, widiel by duſſe potrzebnoſt trpíczíj, zawrzeliž ſtrzewa ſwa? Milo- ſrdny přikazateli, poniewadž ſy chtiel, aby ſtrzewa ſtatek magiczieho nebyla zawrzína potrzebnoſt trpicziemu? Ey, ſlyſ- ſím o tobie, že otwieranie ſtrzew przikazugeſs, a widím, že ſtatek milowanie pana a milowanie od boha 35) maaſs, a ty 30) Orig. „verum non invitos, sed spontaneos; non nolentes, sed volentes.“ Následující dvě souvětí vynechána. 31) Orig. „si nec amari a te nec vel amare te das optanti mihi propter illum?“ 32) Orig. ".. si non mihi impetres, ut diligat et me; aut quia tu illum, si non me adiuvas ut et ego. Excusa excessum meum; amor Dei tuus compellit me sic loqui.“ 33) Orig. „Nolite vos diligere vobis solis beatis.“ 34) Ruk. omylem má: mluwenie. Orig. „qui de te securus in illa mutuae vestrae dilectionis beata plenitudine gloriaris.“ 33) Orig. „sub- stantiam diligendi Deum et diligendi a Deo . .“ 3
Strana 34
34 widiſs duſſi mu potrzebnoſt trpieti. Hle! przikazugiczij a magiczíj a przed nim potrzebugiczij weſpolek na ſe patrzí. Tak tehdy widienie twee, pane, wiecze geft miloftiwé, nežli modlenie mee, nabožne widie [44b] nie twé buď modlenie mee 36)! Neb ſy nenapſal: geſtliže by kto widiel bratra modliti fe, zawrzel by ſtrzewa ſwa, ale geſtliže by kto widiel bratra núzi mieti. Protož k tobie se vtiekam, pane, wiz potrzebnoſt mú; ano pak widiſs gi. Duſſe ma, žebrz wſſeczen chtiečz 37) a vkaž ſe przed geho obliczeg; zwolag, wzdychag wnitrznie žadoſtíj przed geho miloſtnym patrzením: widiſſli mie? Wo- lag tu a nezbednie opietug: widiſſiž mie a wiz mie! Jene, giftie widifs, widifs mne giftie; wiz mie, pane, widiſs mie znage, wiziž mie, ſlituge ſe; 38) widiſs mie a znaſs; wiz, abych znal; widiſs a znaſs potrzebnoſt mu; wiz a poznamť [45a miloſtiwoſt twú. Wiziž, wiziž mie, neb widiſs mie. Niekdy wiem, ne [cht] poznam, že widifs mne. Wim, [ať] poznam. O czo ſlyſſij rozum muoy przičzitati mil Puoyčzugi, pane, žes bratru rozkazal otewrzieti ſtrzewa, ale, ſemliž ia bratr neb [bližní 33) prawím, aniž ſmím twrditi, čzehož žadam, aniž chczi puoyčzowati, czož mi neſluſſie. Gežíjſ ſi, miſtrze geho, pohleď na nas! Pane, przed potokem trapí ſe žiezní duſle má, ale nenie, czo by pila, gediné, lečzby tekla [ze ſtudnicze: (z) ſtudnicze miloſrdenſtwie, nechť tečze od tebe k niemu, abych tie pil z nieho. Proſím, pohleď pro mne! Do ſtudnicze biežeti, dale ne [45b] muože 40). Aby nezahy- nula k ſtudniczi žiwé duſſe ſuchoſtíj, aby nebyl zahražen napog vſwadlemu. At ſlyffij naſiczeny twuog wypowied twy a ať wažij z nieho žiezníwy twuog ſlitowanie twé. Jene, po- wiez mi, Jene, kto ſe tobie zda blížníj byti onomu, kteryž vpadl mezi lotry? Odpowiez, przeblahoſlaweny Jene, czož 36) Orig. „si igitur . . visio tua plus est pia, quam oratio mea devota, visio tua sit oratio mea.“ 37) Orig. „collige totum affectum tuum“ tedy správně: „sebeř ...“ 38) Orig. „vides me noscendo, vide me miserando.“ 39) Orig. „Vide, vide me, quia vides me. Olim scio; iam nunc sentiam, quia vides me. Scio, sentiai. O, quid audet in- tellectus meus obiici mihi. Concedo ... ego sim frater aut proximus.“ 40) Orig. „Bone, responde pro me! Ad fontem recurro; ultra nequeo."
34 widiſs duſſi mu potrzebnoſt trpieti. Hle! przikazugiczij a magiczíj a przed nim potrzebugiczij weſpolek na ſe patrzí. Tak tehdy widienie twee, pane, wiecze geft miloftiwé, nežli modlenie mee, nabožne widie [44b] nie twé buď modlenie mee 36)! Neb ſy nenapſal: geſtliže by kto widiel bratra modliti fe, zawrzel by ſtrzewa ſwa, ale geſtliže by kto widiel bratra núzi mieti. Protož k tobie se vtiekam, pane, wiz potrzebnoſt mú; ano pak widiſs gi. Duſſe ma, žebrz wſſeczen chtiečz 37) a vkaž ſe przed geho obliczeg; zwolag, wzdychag wnitrznie žadoſtíj przed geho miloſtnym patrzením: widiſſli mie? Wo- lag tu a nezbednie opietug: widiſſiž mie a wiz mie! Jene, giftie widifs, widifs mne giftie; wiz mie, pane, widiſs mie znage, wiziž mie, ſlituge ſe; 38) widiſs mie a znaſs; wiz, abych znal; widiſs a znaſs potrzebnoſt mu; wiz a poznamť [45a miloſtiwoſt twú. Wiziž, wiziž mie, neb widiſs mie. Niekdy wiem, ne [cht] poznam, že widifs mne. Wim, [ať] poznam. O czo ſlyſſij rozum muoy przičzitati mil Puoyčzugi, pane, žes bratru rozkazal otewrzieti ſtrzewa, ale, ſemliž ia bratr neb [bližní 33) prawím, aniž ſmím twrditi, čzehož žadam, aniž chczi puoyčzowati, czož mi neſluſſie. Gežíjſ ſi, miſtrze geho, pohleď na nas! Pane, przed potokem trapí ſe žiezní duſle má, ale nenie, czo by pila, gediné, lečzby tekla [ze ſtudnicze: (z) ſtudnicze miloſrdenſtwie, nechť tečze od tebe k niemu, abych tie pil z nieho. Proſím, pohleď pro mne! Do ſtudnicze biežeti, dale ne [45b] muože 40). Aby nezahy- nula k ſtudniczi žiwé duſſe ſuchoſtíj, aby nebyl zahražen napog vſwadlemu. At ſlyffij naſiczeny twuog wypowied twy a ať wažij z nieho žiezníwy twuog ſlitowanie twé. Jene, po- wiez mi, Jene, kto ſe tobie zda blížníj byti onomu, kteryž vpadl mezi lotry? Odpowiez, przeblahoſlaweny Jene, czož 36) Orig. „si igitur . . visio tua plus est pia, quam oratio mea devota, visio tua sit oratio mea.“ 37) Orig. „collige totum affectum tuum“ tedy správně: „sebeř ...“ 38) Orig. „vides me noscendo, vide me miserando.“ 39) Orig. „Vide, vide me, quia vides me. Olim scio; iam nunc sentiam, quia vides me. Scio, sentiai. O, quid audet in- tellectus meus obiici mihi. Concedo ... ego sim frater aut proximus.“ 40) Orig. „Bone, responde pro me! Ad fontem recurro; ultra nequeo."
Strana 35
35 pokolenie lidſkee odpowieda o Samaritanu ſwem, dieky gemu wzdawage; odpowiez: kteryž včzinil milofrdenſtwie na niem. Nuže, dobry Gežiſſi, počzal ſy pomahati modlitbie mee; w rucze twé poručzím gi, aby iakož dokonale dobry ſy, do- konal gi. Powiez, proſím, Janowi, milačzko [46a] wi tweemu, a przikaž mne gemu ſlužebnika tweho: gdiž y ty, včziň teež! Nadiegi mieg a radug ſe a milug, duſſe ma! Onť, gehož ſy za tak weliky čzas pochybugiczíj žadala vſlyflitele, onť tobie prziprawuge przimluwitele. Žebrzeczi proſiž ſkrze gineho, neb ſy ſkrze ſe ſamu nedoufala. Hle, przibiehl gt on a do- konal proſbu, kdež ſy ty przeſtala. O dobrotiwoſti, o lítofti- woſti, o miloſti!41) Hle, iak mnoho tobie vkazuje, že tie mi- luge, a kterak welmi tie zapaluge, aby ho milowala. Snažiž ſe tehdy a mieg nadiegi, ne o ſobie, ale o niem, žeť vſlyl ſij žadoſt twu, žeť takee wyplníj modlitbu twu 42). Srdcze [46b) mee a žiwote muog, weſelte ſe w niem a milugte ho, a wſſeczky wieczi, ktereež wnitrz we mnie gſv, dobrorzečzte geho ! [XI. Sv. Anselma] Modlitba k ſwatemu Janu, Krztiteli božiemu 1). Swaty Jene, ty ten Jene, kteryžs pana pokrzitil; tys prwee od archangela chwalen, nežli od otcze zplozen; prwes naplnien boha2), nežli narozen z materze; prwee znage boha, nežli poznan na ſwietie; ty prwee vkazuge materzi obtieženv materz boží, než twa matka tiehotna tebe ſwietlu; ty [ſy] ten, o niemž buoh powiediel: mezi ſiny (lidſkymi) 3) ženſkymi nepowſtal wietčzí. Protož [47a] k tobie, pane, tak welikemu, tak ſwatemu, (tak blahoſlaweneemu), prziſſel ha- nebny čzerwík, biedny čzlowieczek, giž pro muoy ſmyſl ſotwa ſe czige, ale pro mrtwv duſſi naramnie by litowati miel 41) Orig. „O bonitas, o pietas, o amator!“ 42) Orig. „quia ex- audiet desiderium tuum, qui sic consummat orationem tuam.“ 1) V lat. orig. „Oratio LXIII. Ad S. Joannem Baptistam. Cum recordatione peccatorum.“ Migne, CLVIII., 969 ss. 2) Orig. „prius plenus Deo.“ 3) Slovo „lidskymi“ v rukopise přeškrtnuto.
35 pokolenie lidſkee odpowieda o Samaritanu ſwem, dieky gemu wzdawage; odpowiez: kteryž včzinil milofrdenſtwie na niem. Nuže, dobry Gežiſſi, počzal ſy pomahati modlitbie mee; w rucze twé poručzím gi, aby iakož dokonale dobry ſy, do- konal gi. Powiez, proſím, Janowi, milačzko [46a] wi tweemu, a przikaž mne gemu ſlužebnika tweho: gdiž y ty, včziň teež! Nadiegi mieg a radug ſe a milug, duſſe ma! Onť, gehož ſy za tak weliky čzas pochybugiczíj žadala vſlyflitele, onť tobie prziprawuge przimluwitele. Žebrzeczi proſiž ſkrze gineho, neb ſy ſkrze ſe ſamu nedoufala. Hle, przibiehl gt on a do- konal proſbu, kdež ſy ty przeſtala. O dobrotiwoſti, o lítofti- woſti, o miloſti!41) Hle, iak mnoho tobie vkazuje, že tie mi- luge, a kterak welmi tie zapaluge, aby ho milowala. Snažiž ſe tehdy a mieg nadiegi, ne o ſobie, ale o niem, žeť vſlyl ſij žadoſt twu, žeť takee wyplníj modlitbu twu 42). Srdcze [46b) mee a žiwote muog, weſelte ſe w niem a milugte ho, a wſſeczky wieczi, ktereež wnitrz we mnie gſv, dobrorzečzte geho ! [XI. Sv. Anselma] Modlitba k ſwatemu Janu, Krztiteli božiemu 1). Swaty Jene, ty ten Jene, kteryžs pana pokrzitil; tys prwee od archangela chwalen, nežli od otcze zplozen; prwes naplnien boha2), nežli narozen z materze; prwee znage boha, nežli poznan na ſwietie; ty prwee vkazuge materzi obtieženv materz boží, než twa matka tiehotna tebe ſwietlu; ty [ſy] ten, o niemž buoh powiediel: mezi ſiny (lidſkymi) 3) ženſkymi nepowſtal wietčzí. Protož [47a] k tobie, pane, tak welikemu, tak ſwatemu, (tak blahoſlaweneemu), prziſſel ha- nebny čzerwík, biedny čzlowieczek, giž pro muoy ſmyſl ſotwa ſe czige, ale pro mrtwv duſſi naramnie by litowati miel 41) Orig. „O bonitas, o pietas, o amator!“ 42) Orig. „quia ex- audiet desiderium tuum, qui sic consummat orationem tuam.“ 1) V lat. orig. „Oratio LXIII. Ad S. Joannem Baptistam. Cum recordatione peccatorum.“ Migne, CLVIII., 969 ss. 2) Orig. „prius plenus Deo.“ 3) Slovo „lidskymi“ v rukopise přeškrtnuto.
Strana 36
36 hrziſſnik4). K tobie, weliky przieteli božij, prziſſel welmi ſe boge, pochybuge o ſpaſenie swem, neb gt gift o welikee winie ſwé, ale wieru mage o wietčzij miloſti twee. Wietčzij, pane, než5) miloſt twaa, nežli wina ma, neb wiecze muožeſs v boha nežli ſhladiti hrzieechy me. Protož k tobie, kteree- hož miloſt včzinila przietele božieho, k tobieť ſe vtieka ſv- ženy, gehož neprawoſt včzinila takoweho tak [47b] biedneho, ale tebe tak blahoſlaweneho, ne ty než miloſt boži s tebv6). Pomniž tehdy, pane, pomni, aby iakož miloſt božíj tebe tak powyſſila, aby miloſrdenſtwie twé mne tak pozdwihlo, gehož wina ma tak ponížila. Bieda mnie, iakym ſem ſe včzinil? Jaky ſem byl? Bože muog, iakyms mie včzinil a iakym ſem ſe opiet včzinil? W hrzieſſích byl ſem počzat a narozen, ale obmyls a poſwietils mne, a ia ſem ſe horſſimi zſſeradil 7). Od nich ſem milofrdnie teby odweden, w nie biednie od ſebe ſem vweden; od nich litoſtiwie tebv ſem wykupen, w nich ſem nelitoſtiwie zahuben. Vzdrawil ſy, miloftiwy pane, duſſi od [48a] rodičzuo ranienv, a nemiloſtiwy za- mordowal ſem vléčzenv. Swlekl ſy mne, miloſrdny pane, z ſtarych ſſatuo rozeneho hrziechu 8) a oblekls mne w rucho newinnoſti, ſlibuge giné neporuſſitedlnoſti, a ia to shodiw, kterežs mi dal, przikryl ſem mrzkoſtmi neprawoſti, tiem po- hrdage, kterežs zaſlibil, wiecze ſem wywolil boleſti wiečznee biednoſti9). Obnowil ſy na mnie obraz twuog mily, a ia ſem naň wytifkl nenaawiſtny. Auwe, auwe, čzí, čzí, biedny a blaznowy čzlowiečczek, čzí ſem obraz ſwrchu wytiſkl na obraz boží? O pročziž geſt, aſpoň hanba nebyla včziniti, čze- hož ſe tak [48b] lekam powiedieti? O pročz ſem nenawidiel geho naſledowanie, kterehož ſe tak ſtraſſim gmena? On proti 4) Orig. „jam emortuo sensu vix se dolens, sed mortua anima sibi nimis dolendus peccator.“ 5) Slovo ,než' v rukopise přeškrtnuto. 6) Orig. „Vere, Domine, fateor, iniquitas mea me fecit talem; sed te talem, non tu, sed gratia Dei tecum.“ 7) Vynecháno: „In necessariis eram tunc natus; nunc sum in spontaneis volutatus. In illis nesciens conceptus, istis volens plenus et opertus.“ 8) Orig. „originalis peccati.“ 9) Vynecháno: „Filium irae tuae fecisti filium gratiae tuae, et ego illa contempta feci me filium odii tui.“
36 hrziſſnik4). K tobie, weliky przieteli božij, prziſſel welmi ſe boge, pochybuge o ſpaſenie swem, neb gt gift o welikee winie ſwé, ale wieru mage o wietčzij miloſti twee. Wietčzij, pane, než5) miloſt twaa, nežli wina ma, neb wiecze muožeſs v boha nežli ſhladiti hrzieechy me. Protož k tobie, kteree- hož miloſt včzinila przietele božieho, k tobieť ſe vtieka ſv- ženy, gehož neprawoſt včzinila takoweho tak [47b] biedneho, ale tebe tak blahoſlaweneho, ne ty než miloſt boži s tebv6). Pomniž tehdy, pane, pomni, aby iakož miloſt božíj tebe tak powyſſila, aby miloſrdenſtwie twé mne tak pozdwihlo, gehož wina ma tak ponížila. Bieda mnie, iakym ſem ſe včzinil? Jaky ſem byl? Bože muog, iakyms mie včzinil a iakym ſem ſe opiet včzinil? W hrzieſſích byl ſem počzat a narozen, ale obmyls a poſwietils mne, a ia ſem ſe horſſimi zſſeradil 7). Od nich ſem milofrdnie teby odweden, w nie biednie od ſebe ſem vweden; od nich litoſtiwie tebv ſem wykupen, w nich ſem nelitoſtiwie zahuben. Vzdrawil ſy, miloftiwy pane, duſſi od [48a] rodičzuo ranienv, a nemiloſtiwy za- mordowal ſem vléčzenv. Swlekl ſy mne, miloſrdny pane, z ſtarych ſſatuo rozeneho hrziechu 8) a oblekls mne w rucho newinnoſti, ſlibuge giné neporuſſitedlnoſti, a ia to shodiw, kterežs mi dal, przikryl ſem mrzkoſtmi neprawoſti, tiem po- hrdage, kterežs zaſlibil, wiecze ſem wywolil boleſti wiečznee biednoſti9). Obnowil ſy na mnie obraz twuog mily, a ia ſem naň wytifkl nenaawiſtny. Auwe, auwe, čzí, čzí, biedny a blaznowy čzlowiečczek, čzí ſem obraz ſwrchu wytiſkl na obraz boží? O pročziž geſt, aſpoň hanba nebyla včziniti, čze- hož ſe tak [48b] lekam powiedieti? O pročz ſem nenawidiel geho naſledowanie, kterehož ſe tak ſtraſſim gmena? On proti 4) Orig. „jam emortuo sensu vix se dolens, sed mortua anima sibi nimis dolendus peccator.“ 5) Slovo ,než' v rukopise přeškrtnuto. 6) Orig. „Vere, Domine, fateor, iniquitas mea me fecit talem; sed te talem, non tu, sed gratia Dei tecum.“ 7) Vynecháno: „In necessariis eram tunc natus; nunc sum in spontaneis volutatus. In illis nesciens conceptus, istis volens plenus et opertus.“ 8) Orig. „originalis peccati.“ 9) Vynecháno: „Filium irae tuae fecisti filium gratiae tuae, et ego illa contempta feci me filium odii tui.“
Strana 37
37 bohu, kteryž ſe včzinil pyſſnym, zhrzeſſil, ia proti niemu, kteryž mie včzinil a obnowil. On opuſtil boha ſlibugiczieho, ia ſem vtiekal przed bohem mne poſtihagiczijm. On trwal w zlobiwoſti proti božíj wuoli, ia ſem w ní wbiehl, když mie buoh od nie odtahowal. On zatwrzeny gla proti mſti- teli, ia zatwrzeny proti lifagicziemu. A ačz oba proti bohu; on proti giž nehledagicziemu, ale ia proti bohu vmieragi- cziemu za mne 10). O neſſtiaftny przielifs cžlowiečzku, geſtliže geft newffeczka odeſſla [49a] litoftiwoft, kdež geſt tak welike neprawoſti ſe przibrala vkrotnoſt! Hle, čziehož obrazu ſtrafſil ſem ſe hruozi, w mnohych wieczech widím ſe hroznieiſſím11). O przieliſs tiezke ſvženie! Hledímli na ſe, nemohu ſneſti ſebe ſameho; nehledímli, neznam ſebe ſameho. Patrzimli na ſe, hrozí mne twarz má; nepatrzimli, oklamawa mne zatracze- nie mé. Nebt geſt przieliſs biedne, kohož trapíj ſwiedomie geho, kterehož vteczi nemuože; przieliſs biedny, gehož očze- kawa zatraczenie, w ktereež vgiti nemuože; prziliſs neſſtiaſtny, neb on geſt ſobie hrozny; przieliſs neſſtiaſtnieiſ ſij, gemuž [49b] ſmrt wiečzna geſt znama 12). Kterak horzka, kterak zla wiecz geft hrziechowee! 13) Kterak ſnadne przíſtupy, kte- rak neſnadne wychody mate! Hrzieffniczi, rozumiegte, že horzkee zlee geſt opuſtiti pana. Kterziž gſte hrzeſſili, na- wratte ſe, nechtiegicze hrzeſſiti! Nebť zagiſté, nebo vſtawičzné boleſti trpieti 14) budú kagiczí žiwot muog nebo wiečzna trapenie mučziti budú biednv duſſi mú. Owſſem zlee a vkrutnee geſt obee 15). Sprawedliwy ſvdcze muoy, ale giftie 10) Celý odstavec je zkomolen. Orig. zni: „Ille sponte cecidit, ego volens sordui. Sed ille, nulla praecedente delicti vindicta, super- biens peccavit ; ego visa eius poena contemnens ad peccatum pro- peravi. Ille semel in innocentia constitutus, ego restitutus. Ille contra eum, qui se fecit et refecit. Ille dereliquit Deum promittentem, ego fugi Deum prosequentem. Ille perstat in malitia Deo reprobante ; ego in illam cucurri Deo revocante. Ille obduratus ad punientem, ego obduratus ad blandientem. Etsi ambo contra Deum ; ille contra nec requirentem se, ego contra pro me morientem.“ 11) Další odstavec zde z orig. vynechán. 12) Celý odstavec zkomoleně přeložen. 13) Orig. „peccare“. 14) Správně: trápiti (torquebunt). 15) Celý odstavec další vynechán.
37 bohu, kteryž ſe včzinil pyſſnym, zhrzeſſil, ia proti niemu, kteryž mie včzinil a obnowil. On opuſtil boha ſlibugiczieho, ia ſem vtiekal przed bohem mne poſtihagiczijm. On trwal w zlobiwoſti proti božíj wuoli, ia ſem w ní wbiehl, když mie buoh od nie odtahowal. On zatwrzeny gla proti mſti- teli, ia zatwrzeny proti lifagicziemu. A ačz oba proti bohu; on proti giž nehledagicziemu, ale ia proti bohu vmieragi- cziemu za mne 10). O neſſtiaftny przielifs cžlowiečzku, geſtliže geft newffeczka odeſſla [49a] litoftiwoft, kdež geſt tak welike neprawoſti ſe przibrala vkrotnoſt! Hle, čziehož obrazu ſtrafſil ſem ſe hruozi, w mnohych wieczech widím ſe hroznieiſſím11). O przieliſs tiezke ſvženie! Hledímli na ſe, nemohu ſneſti ſebe ſameho; nehledímli, neznam ſebe ſameho. Patrzimli na ſe, hrozí mne twarz má; nepatrzimli, oklamawa mne zatracze- nie mé. Nebt geſt przieliſs biedne, kohož trapíj ſwiedomie geho, kterehož vteczi nemuože; przieliſs biedny, gehož očze- kawa zatraczenie, w ktereež vgiti nemuože; prziliſs neſſtiaſtny, neb on geſt ſobie hrozny; przieliſs neſſtiaſtnieiſ ſij, gemuž [49b] ſmrt wiečzna geſt znama 12). Kterak horzka, kterak zla wiecz geft hrziechowee! 13) Kterak ſnadne przíſtupy, kte- rak neſnadne wychody mate! Hrzieffniczi, rozumiegte, že horzkee zlee geſt opuſtiti pana. Kterziž gſte hrzeſſili, na- wratte ſe, nechtiegicze hrzeſſiti! Nebť zagiſté, nebo vſtawičzné boleſti trpieti 14) budú kagiczí žiwot muog nebo wiečzna trapenie mučziti budú biednv duſſi mú. Owſſem zlee a vkrutnee geſt obee 15). Sprawedliwy ſvdcze muoy, ale giftie 10) Celý odstavec je zkomolen. Orig. zni: „Ille sponte cecidit, ego volens sordui. Sed ille, nulla praecedente delicti vindicta, super- biens peccavit ; ego visa eius poena contemnens ad peccatum pro- peravi. Ille semel in innocentia constitutus, ego restitutus. Ille contra eum, qui se fecit et refecit. Ille dereliquit Deum promittentem, ego fugi Deum prosequentem. Ille perstat in malitia Deo reprobante ; ego in illam cucurri Deo revocante. Ille obduratus ad punientem, ego obduratus ad blandientem. Etsi ambo contra Deum ; ille contra nec requirentem se, ego contra pro me morientem.“ 11) Další odstavec zde z orig. vynechán. 12) Celý odstavec zkomoleně přeložen. 13) Orig. „peccare“. 14) Správně: trápiti (torquebunt). 15) Celý odstavec další vynechán.
Strana 38
38 ty ſy ten buoh a paan a ſtworzitel muoy; odegmiž tehdy, odegmi tak welikee zle z ſtworzenie tweho, geſtližet dieky wzdawa, že geſt včzinienie twee 16). [50a] Wytrhniž, pane, wytrhni z tak welikych zlych wieczij ſlužebnijka tweho, geſtliže ſe raduge wyznawati tie pana ſweho. Odpuſtiž, pane, hrzieſſniku twemu, geſtliže nepochybuge o dobrotie twee 17) Obnow ſkrze zaſluženie krztitele tweho miloſt krztu tweho! Przedegdiž mne miloſt twa, naſledug mne milofrdenftwie twee! Dag ſkrze pokanie kwilenie, czo ſy dal ſkrze krztu ſwatoſt. Vdiel kagicziemu, czož ſy vdielil neznagicziemu. Na- praw twařz, ktervž ſem zfſeredil; nawrať newinnoſt, ktervž ſem poruſfil. Kteryž ſy obmyl hrziechy, kterež ſem przineſh rodie ſe, odegmi [hrziechy], gichž ſem 50b] ſe dopuſtil žiw ſa 18). Kteryž odgimaſs hrziechy ſwieta ſkrze zaſluženie toho, kteryž tiem ſwiedecztwim tie vkazal ſwietu, odegmi hrziechy, gichž ſem ſe dopuſtil na ſwietie. Odegmi ode mne, czož ne- nie od tebe, neb ſem nenawidiel, czož gl ze mnie, a geſſ- tieť nadiegi mam o tobie. A ty, ſwaty Jene, kteryžs vkazal ſnimatele hrziechuo ſwieta, ſkrze miloſt tobie danv včziň to milofrdenſtwie, aby odyal hrziechy mee. Ty, Bože, od- gimaſs hrziechy ſwieta, ty, przieteli geho, prawiſs: tento ſniema hrziechy ſwieta. Hle, przed wami obtieženy hrziechy, hrziechy ſwieta. Ty ſnímaſs, [51a] ty prawiſs; hle, ted ſem ia, gemuž by odyal, czož prawifs 19). Ey, leekarz a ſwiedek geho; ay, nedužiwy ſlužebnik lekarzuo a dielo geho; proſe lekarze a ſwiedka geho! Prawy lekarzi, proſím tie, vzdraw mne! Prawdomluwny ſwiedku geho, proſím tie, pros za mne! Zkus ſebe na mnie y včzinku tweho y powiedienie tweho 20) Ať poznam, czož ſlyſſím; počzigi, čzemuž wierzím. Gežiſti, dobry pane, geſtliže ty včzinifs, czož on ſwiedcžij, budiž na mnie včzinek twuog! Jene, vkazateli božij, geſtliže ty ſwied- čzifs, že on to puoſobie, ſtaniž ſe na mnie ſkutek twuog! 16) Orig. „factura tua“. 17) Vynecháno několik vět. 18) Vyne- cháno: „Tolle, qui tollis peccata mundi, quia ista sunt peccata mundi, quae porto de conservatione mundi.“ 10) Orig. „Tu tollis, et tu dicis: ecce me, cui tu tollas, quod tu dicis.“ 20) Orig. „Proba te mihi in me, tu actum tuum, tu dictum tuum.“
38 ty ſy ten buoh a paan a ſtworzitel muoy; odegmiž tehdy, odegmi tak welikee zle z ſtworzenie tweho, geſtližet dieky wzdawa, že geſt včzinienie twee 16). [50a] Wytrhniž, pane, wytrhni z tak welikych zlych wieczij ſlužebnijka tweho, geſtliže ſe raduge wyznawati tie pana ſweho. Odpuſtiž, pane, hrzieſſniku twemu, geſtliže nepochybuge o dobrotie twee 17) Obnow ſkrze zaſluženie krztitele tweho miloſt krztu tweho! Przedegdiž mne miloſt twa, naſledug mne milofrdenftwie twee! Dag ſkrze pokanie kwilenie, czo ſy dal ſkrze krztu ſwatoſt. Vdiel kagicziemu, czož ſy vdielil neznagicziemu. Na- praw twařz, ktervž ſem zfſeredil; nawrať newinnoſt, ktervž ſem poruſfil. Kteryž ſy obmyl hrziechy, kterež ſem przineſh rodie ſe, odegmi [hrziechy], gichž ſem 50b] ſe dopuſtil žiw ſa 18). Kteryž odgimaſs hrziechy ſwieta ſkrze zaſluženie toho, kteryž tiem ſwiedecztwim tie vkazal ſwietu, odegmi hrziechy, gichž ſem ſe dopuſtil na ſwietie. Odegmi ode mne, czož ne- nie od tebe, neb ſem nenawidiel, czož gl ze mnie, a geſſ- tieť nadiegi mam o tobie. A ty, ſwaty Jene, kteryžs vkazal ſnimatele hrziechuo ſwieta, ſkrze miloſt tobie danv včziň to milofrdenſtwie, aby odyal hrziechy mee. Ty, Bože, od- gimaſs hrziechy ſwieta, ty, przieteli geho, prawiſs: tento ſniema hrziechy ſwieta. Hle, przed wami obtieženy hrziechy, hrziechy ſwieta. Ty ſnímaſs, [51a] ty prawiſs; hle, ted ſem ia, gemuž by odyal, czož prawifs 19). Ey, leekarz a ſwiedek geho; ay, nedužiwy ſlužebnik lekarzuo a dielo geho; proſe lekarze a ſwiedka geho! Prawy lekarzi, proſím tie, vzdraw mne! Prawdomluwny ſwiedku geho, proſím tie, pros za mne! Zkus ſebe na mnie y včzinku tweho y powiedienie tweho 20) Ať poznam, czož ſlyſſím; počzigi, čzemuž wierzím. Gežiſti, dobry pane, geſtliže ty včzinifs, czož on ſwiedcžij, budiž na mnie včzinek twuog! Jene, vkazateli božij, geſtliže ty ſwied- čzifs, že on to puoſobie, ſtaniž ſe na mnie ſkutek twuog! 16) Orig. „factura tua“. 17) Vynecháno několik vět. 18) Vyne- cháno: „Tolle, qui tollis peccata mundi, quia ista sunt peccata mundi, quae porto de conservatione mundi.“ 10) Orig. „Tu tollis, et tu dicis: ecce me, cui tu tollas, quod tu dicis.“ 20) Orig. „Proba te mihi in me, tu actum tuum, tu dictum tuum.“
Strana 39
39 Vzdrawiž [51b] mne, pane, ty, gehož geft vzdrawiti. Vproſiž ty mi to, pane, kteryž muožefs obdržeti. Neb ty ſy weliky pán a ty weliky przed panem. Ty, (bože) naiwyſſij moczny ſkrze ſe ſameho, ale ty welmi moczny v nieho. Ty ſwrcho- wanie dobry bože a ty welmi dobry przieteli geho, kteryžs wždycky milofrdny a požehnany buoh na wieky. amen. [XII. Sv. Anselma] Modlitba k Swateemu Petru, Apoſſtolu božiemu 1). Swaty a przedobrotiwy Petrze, wierny paſtyrzi owczij božich, knieeže apoſítoluo, knieže tak welikych kniežat, kte- ryž ſwa [52a] zugefs a rozwazugeſs, czož chczefs 2), [da wage kraalowſtwie nebeſkee, komuž chceſs. Weliky Petrze, tolika a takowy [mi] dary zbohaczeny3), hle, ia naichudſlij a nai- poníženieiffij čzlowiecžek, mnohymi tiežkymi biednoſtmi, trapeními, vzkoſtmi diwnie 4) potrzebugi twee mocznoſti. Ale ani vſta ma magíj ſlowa, gimiž bych potrzebnoſt ſwu, iakož geft, wyprawil; ani (tielo) ſrdcze me ma nabožnoſt, ktervžby od tak poniženeho k twé wyſokoſti doſahowalo5). Protož vſilugi myſl mu drzimagiczíj zbuditi a ſkrze marnoſt roztr- hanu vtwrditi°). Ale zbera wſſecky fily ani z ſwych tem- noſtíj, kterychž [52b] nabyla mrzkoſtij hrziechuo, muož ſe wy- ſkytnuti 7), aniž w temž smyſlu muože [déle] zuoſtati. Neſtogte, nad naibiednieiffim fmilugte fe! 8) Swati weliky Petrze, geſt- liže wolanie zamuczenie meho newſtupilo až k tobie, patrzenie tweho ſlitowanie sſtupiž až ke mnie; roztrhni twrdoſt mv, 1) V lat. orig. „Oratio LXIV. Ad S. Petrum apostolum. Cum la- mentabili deploratione peccatorum." Migne, CLVIII., 972 ss. 2) Zde vynecháno: „qui sanas et resuscitas, quem vis; qui das ...“ 3) Vy- necháno: „tot et tantis dignitatibus sublimate.“ 4) Orig „multis et gravibus aerumnorum circumdatus angustiis miserabiliter indigeo..“ 5) Orig. „quae de tam infimo ad tuam tantam sublimitatem attingat“. 6) Orig. „conor mentem meam torpentem concitare et dissolutam per inauia restringere. 7) Orig. „tenebras ... dirumpere.“ 8) Orig. „Heu me, miserrime miserum! Ita quippe est; non est simulatio; ita est. Quis ergo subvenit misero, qui nec valet exhibere tribulati vocem " nec dolentis mentem? O magne Petre .. .
39 Vzdrawiž [51b] mne, pane, ty, gehož geft vzdrawiti. Vproſiž ty mi to, pane, kteryž muožefs obdržeti. Neb ty ſy weliky pán a ty weliky przed panem. Ty, (bože) naiwyſſij moczny ſkrze ſe ſameho, ale ty welmi moczny v nieho. Ty ſwrcho- wanie dobry bože a ty welmi dobry przieteli geho, kteryžs wždycky milofrdny a požehnany buoh na wieky. amen. [XII. Sv. Anselma] Modlitba k Swateemu Petru, Apoſſtolu božiemu 1). Swaty a przedobrotiwy Petrze, wierny paſtyrzi owczij božich, knieeže apoſítoluo, knieže tak welikych kniežat, kte- ryž ſwa [52a] zugefs a rozwazugeſs, czož chczefs 2), [da wage kraalowſtwie nebeſkee, komuž chceſs. Weliky Petrze, tolika a takowy [mi] dary zbohaczeny3), hle, ia naichudſlij a nai- poníženieiffij čzlowiecžek, mnohymi tiežkymi biednoſtmi, trapeními, vzkoſtmi diwnie 4) potrzebugi twee mocznoſti. Ale ani vſta ma magíj ſlowa, gimiž bych potrzebnoſt ſwu, iakož geft, wyprawil; ani (tielo) ſrdcze me ma nabožnoſt, ktervžby od tak poniženeho k twé wyſokoſti doſahowalo5). Protož vſilugi myſl mu drzimagiczíj zbuditi a ſkrze marnoſt roztr- hanu vtwrditi°). Ale zbera wſſecky fily ani z ſwych tem- noſtíj, kterychž [52b] nabyla mrzkoſtij hrziechuo, muož ſe wy- ſkytnuti 7), aniž w temž smyſlu muože [déle] zuoſtati. Neſtogte, nad naibiednieiffim fmilugte fe! 8) Swati weliky Petrze, geſt- liže wolanie zamuczenie meho newſtupilo až k tobie, patrzenie tweho ſlitowanie sſtupiž až ke mnie; roztrhni twrdoſt mv, 1) V lat. orig. „Oratio LXIV. Ad S. Petrum apostolum. Cum la- mentabili deploratione peccatorum." Migne, CLVIII., 972 ss. 2) Zde vynecháno: „qui sanas et resuscitas, quem vis; qui das ...“ 3) Vy- necháno: „tot et tantis dignitatibus sublimate.“ 4) Orig „multis et gravibus aerumnorum circumdatus angustiis miserabiliter indigeo..“ 5) Orig. „quae de tam infimo ad tuam tantam sublimitatem attingat“. 6) Orig. „conor mentem meam torpentem concitare et dissolutam per inauia restringere. 7) Orig. „tenebras ... dirumpere.“ 8) Orig. „Heu me, miserrime miserum! Ita quippe est; non est simulatio; ita est. Quis ergo subvenit misero, qui nec valet exhibere tribulati vocem " nec dolentis mentem? O magne Petre .. .
Strana 40
40 rozedrzi temnoſti mee, (ſhledni biednosti). Spatrž, dobrotiwy paſtyrzi poručzeneho ſtada2) owczij a biednie vſilugiczíj a ne kterakž gegie neprawoſti žadagi, ale kterak dopuſſtiegí pro- ſiczíj10). Neb toť hle, przed wiernym paſtyrzem ležíj a kwilij vmieragiczij owcze przed panem paſtyrzowym [53a] a owcze 11). Pobiehlá wraczuge ſe, od bludu a nepoſluffenſtwie miloſti pro- Iij 12). Od miloſtiweho a vzdrawugiczieho paſtyrze zhryzenie wlkuo a rozſapanie ran, w kteréž bludieczi wbiehla, a nežity, kterež netbanliwoſtij chowala, zgewuge13) a k ſmilowanij ſwemu k niemu duchem ſe tahne a wiecze biedu ſwu przed miloſrdnym paſtyrzem zgewugiczi než proſeczi ſe modlij 11) Paſtyrzi dobri, Petrze, nebywagž k vſlyſfeníj tiežky; neod- wraczug milofrdnych očzij; popatrz, proſím, aniž zamietag kagiczí, aby odtahowal vſlyſſeti proſiczí 15). Neprzietel gegie iakožto lew rzewúczij obchazi, gie hledage a [53b] aby ſežral. Paſtyrzi wierny, obrať očzi twe k níj a ſeznag owczi tobie poručzenv 16) Neb geſtliže geſt bludila, wſſak pana a paſtyrze nezaprzela. Popatrz na twarz gegie a poſſetrz znamenie tweeho y gegieho. Geſtliže pod takowu ſmahv 17) neznaſs twarzi vmytee nebo očziſſtiené w ſtudniczi kryſtowie, poznag hlas wyznawagiczij pod gmenem kryſtowym, kteryž tie ota- zuge (zagifté), milowalli by tebe 18), trzikrat wyznawagicziemu rzekl: pas owcze mee! Giſtie milownik geſt owcze, kteryž przed porucžením tak obražíj milowníka paſtyrze 19). Hle, prawifs ſe byti milowníkem geho, a tato wy 54a] znáwá ſe byti owczij geho. Pročziž tehdy zhrdaſs owczií, paſtyrzi geho?" Petrze, paſtyrzi kriſtuo, przigmi owczi kryſtowu! Pan twuog 9) Orig. „commissi tibi gregis.“ 10) Orig. „ovem et miserare miserabiliter laborantem et non quantum mala sua exigunt, sed quantum permittunt, orantem.“ 11) Orig. „Ecce enim ante fidelem pastorem jacet et gemit morbida ovis coram Domino pastoris et ovis.“ 12) Orig. „veniam petit.“ 13) Správně: „miloſtiwému paſtyrzi . . . zhryzenie . . . nežity (ulcera) ukazuje.“ 14) Orig. „plus mise- riam suam coram misericorde pastore expandendo quan obsecrando exorat.“ 15) Orig. „ne differas exaudire supplicantem.“ Pak vyne- cháno několik vět. 16) Orig. „recognosce tibi commissam.“ 17) Orig. „sub tanto squalore.“ 18) Správně: jeho; omylem: tebe“. 10) Orig. „sic discutit amorem pastoris.“
40 rozedrzi temnoſti mee, (ſhledni biednosti). Spatrž, dobrotiwy paſtyrzi poručzeneho ſtada2) owczij a biednie vſilugiczíj a ne kterakž gegie neprawoſti žadagi, ale kterak dopuſſtiegí pro- ſiczíj10). Neb toť hle, przed wiernym paſtyrzem ležíj a kwilij vmieragiczij owcze przed panem paſtyrzowym [53a] a owcze 11). Pobiehlá wraczuge ſe, od bludu a nepoſluffenſtwie miloſti pro- Iij 12). Od miloſtiweho a vzdrawugiczieho paſtyrze zhryzenie wlkuo a rozſapanie ran, w kteréž bludieczi wbiehla, a nežity, kterež netbanliwoſtij chowala, zgewuge13) a k ſmilowanij ſwemu k niemu duchem ſe tahne a wiecze biedu ſwu przed miloſrdnym paſtyrzem zgewugiczi než proſeczi ſe modlij 11) Paſtyrzi dobri, Petrze, nebywagž k vſlyſfeníj tiežky; neod- wraczug milofrdnych očzij; popatrz, proſím, aniž zamietag kagiczí, aby odtahowal vſlyſſeti proſiczí 15). Neprzietel gegie iakožto lew rzewúczij obchazi, gie hledage a [53b] aby ſežral. Paſtyrzi wierny, obrať očzi twe k níj a ſeznag owczi tobie poručzenv 16) Neb geſtliže geſt bludila, wſſak pana a paſtyrze nezaprzela. Popatrz na twarz gegie a poſſetrz znamenie tweeho y gegieho. Geſtliže pod takowu ſmahv 17) neznaſs twarzi vmytee nebo očziſſtiené w ſtudniczi kryſtowie, poznag hlas wyznawagiczij pod gmenem kryſtowym, kteryž tie ota- zuge (zagifté), milowalli by tebe 18), trzikrat wyznawagicziemu rzekl: pas owcze mee! Giſtie milownik geſt owcze, kteryž przed porucžením tak obražíj milowníka paſtyrze 19). Hle, prawifs ſe byti milowníkem geho, a tato wy 54a] znáwá ſe byti owczij geho. Pročziž tehdy zhrdaſs owczií, paſtyrzi geho?" Petrze, paſtyrzi kriſtuo, przigmi owczi kryſtowu! Pan twuog 9) Orig. „commissi tibi gregis.“ 10) Orig. „ovem et miserare miserabiliter laborantem et non quantum mala sua exigunt, sed quantum permittunt, orantem.“ 11) Orig. „Ecce enim ante fidelem pastorem jacet et gemit morbida ovis coram Domino pastoris et ovis.“ 12) Orig. „veniam petit.“ 13) Správně: „miloſtiwému paſtyrzi . . . zhryzenie . . . nežity (ulcera) ukazuje.“ 14) Orig. „plus mise- riam suam coram misericorde pastore expandendo quan obsecrando exorat.“ 15) Orig. „ne differas exaudire supplicantem.“ Pak vyne- cháno několik vět. 16) Orig. „recognosce tibi commissam.“ 17) Orig. „sub tanto squalore.“ 18) Správně: jeho; omylem: tebe“. 10) Orig. „sic discutit amorem pastoris.“
Strana 41
41 wložil na ramena ſwa raduge ſe hledanv a nalezenv; neod- hanieyž wraczugíczij ſe [a] proſiczij! Paan kúpil gi krwij ſwv, geſſtie nenarozenu; paſtyrzi owcze, nepotup ny 20), giž narozené a tobie tak wiernie poručzene 21). Neſtogte, kterak dlúho nezna ſebe przigaté, vlečzenee, nakrmené! O ſwaty Petrze, geſtliže tebv nehybe gmeno paſtyrze owcze, pohni tebv gmeno apoſſtola a kniežete apoſſtolſkeho a gmeno duſſe krzeſtian- ſké. Zagifté toť geft owcze, ode mne tobie [54b] giž obieto- waná, duíſe má, krztem Kryſtowym znowuzrozena. Ty raany, kterež ſem powiediel; ty wrzedy, ty rozſedliny negſv owcze tiela, ale ducha rozumneeho 22). Toto tak welikee zlee chu- doba gt cztnoſtij a ſhromaždieníj hrziechowee 23). Že tehdy geſſtie neznam ſe byti vſlyſſaneho, pro trapenice vzkoſtij od počzatku opietowati budu wyprawowanie mé a rozmno- žím modlitbu mú. Wyložím przed wrátneho králowſtwie nebeſkeho a knieže apoſſtolſkee wiernie duſſi biednv pod kralowſtwim hrziechuo k kralowſtwij nebeſkemu (y) dych- ticzij a proto Petra wratneho kralowſtwie nebeſkeeho [55a) a kniežete apoſſtolſkeho wziewagiczíj 24). Ey, ia, miloſrdny Petrze, przed teby wydawam duſſi mú, od žil cztnoſtij roz- wazanu, rzetiezi hanebnoſtíj ſwazanv, brzemenem hrziechuo obtieženú, prowinienie mrzkoſtmi zfferedienu, roztrhanú ra- nami diabluo, ſhnilú a ſmrudutú wrzedy hrziechuo. Tiemi y ginymi zlymi wieczmi tiežkymi, ktereež lepe widiſs mne, przikwačzugicziemu a ſvženemu, dobrych wſſech wieczi oblehčzenie zbawenu 25), iakož widiſs. Hle, biedna duſſe a milofrdny apoſſtol Petr przed milofrdnym bohem, kteryž 20) Správně: „ji“. 21) Orig. „renatam et tam diligenter tibi commendatam.“ 22) Orig. „non sunt ovinae carnis, sed sunt spiritus rationalis.“ Následujících několik vět v překladu vynecháno. 23) Orig. „paupertas est virtutum, et coacervata peccata.“ 24) Orig. „Exponam coram janitore regni coelorum et principe apostolorum fidelem animam miseram sub regno peccatorum, ad regnum coelorum inhiantemn et ob hoc ... invocantom.“ 25) Orig. ".. delictorum sordibus foedatam, discissam vulneribus daemonum, putridam et fetidam ulceribus crimi- num. His et aliis gravibus malis ... obrutam, oppressam, circum- datam, obvolutam, bonorum omnium relevamine, ut cernis, desti- tutam,“
41 wložil na ramena ſwa raduge ſe hledanv a nalezenv; neod- hanieyž wraczugíczij ſe [a] proſiczij! Paan kúpil gi krwij ſwv, geſſtie nenarozenu; paſtyrzi owcze, nepotup ny 20), giž narozené a tobie tak wiernie poručzene 21). Neſtogte, kterak dlúho nezna ſebe przigaté, vlečzenee, nakrmené! O ſwaty Petrze, geſtliže tebv nehybe gmeno paſtyrze owcze, pohni tebv gmeno apoſſtola a kniežete apoſſtolſkeho a gmeno duſſe krzeſtian- ſké. Zagifté toť geft owcze, ode mne tobie [54b] giž obieto- waná, duíſe má, krztem Kryſtowym znowuzrozena. Ty raany, kterež ſem powiediel; ty wrzedy, ty rozſedliny negſv owcze tiela, ale ducha rozumneeho 22). Toto tak welikee zlee chu- doba gt cztnoſtij a ſhromaždieníj hrziechowee 23). Že tehdy geſſtie neznam ſe byti vſlyſſaneho, pro trapenice vzkoſtij od počzatku opietowati budu wyprawowanie mé a rozmno- žím modlitbu mú. Wyložím przed wrátneho králowſtwie nebeſkeho a knieže apoſſtolſkee wiernie duſſi biednv pod kralowſtwim hrziechuo k kralowſtwij nebeſkemu (y) dych- ticzij a proto Petra wratneho kralowſtwie nebeſkeeho [55a) a kniežete apoſſtolſkeho wziewagiczíj 24). Ey, ia, miloſrdny Petrze, przed teby wydawam duſſi mú, od žil cztnoſtij roz- wazanu, rzetiezi hanebnoſtíj ſwazanv, brzemenem hrziechuo obtieženú, prowinienie mrzkoſtmi zfferedienu, roztrhanú ra- nami diabluo, ſhnilú a ſmrudutú wrzedy hrziechuo. Tiemi y ginymi zlymi wieczmi tiežkymi, ktereež lepe widiſs mne, przikwačzugicziemu a ſvženemu, dobrych wſſech wieczi oblehčzenie zbawenu 25), iakož widiſs. Hle, biedna duſſe a milofrdny apoſſtol Petr przed milofrdnym bohem, kteryž 20) Správně: „ji“. 21) Orig. „renatam et tam diligenter tibi commendatam.“ 22) Orig. „non sunt ovinae carnis, sed sunt spiritus rationalis.“ Následujících několik vět v překladu vynecháno. 23) Orig. „paupertas est virtutum, et coacervata peccata.“ 24) Orig. „Exponam coram janitore regni coelorum et principe apostolorum fidelem animam miseram sub regno peccatorum, ad regnum coelorum inhiantemn et ob hoc ... invocantom.“ 25) Orig. ".. delictorum sordibus foedatam, discissam vulneribus daemonum, putridam et fetidam ulceribus crimi- num. His et aliis gravibus malis ... obrutam, oppressam, circum- datam, obvolutam, bonorum omnium relevamine, ut cernis, desti- tutam,“
Strana 42
42 blahoſlawenemu Petru apoſſtolu milofrdenſtwie [55b] včzinil, przikázal a čziniti dal 26), Hle, bieeda, a hle, miloſrdenſtwie! Milofrdenſtwie božie a Petrowa apofſtolowa owcze, biedu duſſe owcze wyznawagiczi a pana i petra wziewagiczíj 27). Protož biednoſt dele tlačziti bude duſſi k Bohu a k Petrowi patrziczíj a (včziň) [vwidij] to milofrdenſtwie božie a Pe- trowo 28). O Bože a Petrze29), ktera geſt to biedy mé vkrut- noſt, nemuože-li proti nije milofrdenſtwie waſſeho neſmier- noſt? Neb muože-li a nechcze, kteraž geſt to potwornoſt30) prowinienij mych, kteraž przewyſluge množſtwie ſlitowanij waſſich? Proto-li, že wſſechniem, kterymž ſem hrzeſtil, ne- wyznawam? Čzili že ne [56a] wyſtačzugij kagicziemu, ani zlymi dobree przipominage doſti cžinim31). Protož čzím wiecze fvžuge bieda, wiecze wahawe bude milofrdenftwiee ? O neſlychane ſlowo milofrdenftwie k proficziemu!32) Ale rozumímť, ſprawedliwy bože, czoby odpowiediel duſti mee. Hodnie trpíj, wečz ſe dobrowolnie dala, a hodnie nebywa vſlyſſana, kteraž nepoſluchala. Neſtogte, zuofanie horzkoſti! Poznag giftie tu byti wypowied ſprawedlnoſti, ne milo- frdenftwie, že nazwal ſprawedlnoſtij milofrdenſtwie, když miloſrdenſtwie neſmieſil s ſprawedlnoſtíj 33). Chleba milo- ſrdenſwie žebrze od tebe; Bože, w zamuczenij biedná [56b duſſe má. Pročz kamenem ſprawedlnoſti zaczpawaſs vſta gegie? 34) Milofrdenſtwie twee, miloſrdny bože, ſkrze zaſlv- ženie a orodowanie blahoſlaweneho Petra, (mileho) apoſſtola 26) Orig. „qui apostolo Petro misericordiam fecit et facere prae- cepit et faciendi potestatem dedit.“ 27) Orig. „Misericordia Dei et Petri, apostoli ejus; miseria animae Deum confitentis et Deum et Petrum invocantis.“ 28) Orig. „et videbit hoc misericordia Dei et Petri?“ 23) Orig. „O Deus et tu major apostolorum ejus.“ 30) Orig. „enormitas.“ 31) Orig. „An quia cuncta... non conliteor? En cuncta, quae scitis me peccasse, vera esse confiteor. An quia nec sufficienter poenitendo nec malis bona rependendo satisfacio? Utique sic est, fateor; sed haec est ipsa miseria, qua torqueor.“ 82) Orig. „a miseri- corde in supplicantem.“ 33) Orig. „Agnosco certe, agnosco hanc sen- tentiam esse justitiae, non misericordiae. Quis vocavit justitiam in causam meam? Cum misericordia sermo mihi erat non cum ea.“ 34) Orig. „perfringis ossa ejus?“
42 blahoſlawenemu Petru apoſſtolu milofrdenſtwie [55b] včzinil, przikázal a čziniti dal 26), Hle, bieeda, a hle, miloſrdenſtwie! Milofrdenſtwie božie a Petrowa apofſtolowa owcze, biedu duſſe owcze wyznawagiczi a pana i petra wziewagiczíj 27). Protož biednoſt dele tlačziti bude duſſi k Bohu a k Petrowi patrziczíj a (včziň) [vwidij] to milofrdenſtwie božie a Pe- trowo 28). O Bože a Petrze29), ktera geſt to biedy mé vkrut- noſt, nemuože-li proti nije milofrdenſtwie waſſeho neſmier- noſt? Neb muože-li a nechcze, kteraž geſt to potwornoſt30) prowinienij mych, kteraž przewyſluge množſtwie ſlitowanij waſſich? Proto-li, že wſſechniem, kterymž ſem hrzeſtil, ne- wyznawam? Čzili že ne [56a] wyſtačzugij kagicziemu, ani zlymi dobree przipominage doſti cžinim31). Protož čzím wiecze fvžuge bieda, wiecze wahawe bude milofrdenftwiee ? O neſlychane ſlowo milofrdenftwie k proficziemu!32) Ale rozumímť, ſprawedliwy bože, czoby odpowiediel duſti mee. Hodnie trpíj, wečz ſe dobrowolnie dala, a hodnie nebywa vſlyſſana, kteraž nepoſluchala. Neſtogte, zuofanie horzkoſti! Poznag giftie tu byti wypowied ſprawedlnoſti, ne milo- frdenftwie, že nazwal ſprawedlnoſtij milofrdenſtwie, když miloſrdenſtwie neſmieſil s ſprawedlnoſtíj 33). Chleba milo- ſrdenſwie žebrze od tebe; Bože, w zamuczenij biedná [56b duſſe má. Pročz kamenem ſprawedlnoſti zaczpawaſs vſta gegie? 34) Milofrdenſtwie twee, miloſrdny bože, ſkrze zaſlv- ženie a orodowanie blahoſlaweneho Petra, (mileho) apoſſtola 26) Orig. „qui apostolo Petro misericordiam fecit et facere prae- cepit et faciendi potestatem dedit.“ 27) Orig. „Misericordia Dei et Petri, apostoli ejus; miseria animae Deum confitentis et Deum et Petrum invocantis.“ 28) Orig. „et videbit hoc misericordia Dei et Petri?“ 23) Orig. „O Deus et tu major apostolorum ejus.“ 30) Orig. „enormitas.“ 31) Orig. „An quia cuncta... non conliteor? En cuncta, quae scitis me peccasse, vera esse confiteor. An quia nec sufficienter poenitendo nec malis bona rependendo satisfacio? Utique sic est, fateor; sed haec est ipsa miseria, qua torqueor.“ 82) Orig. „a miseri- corde in supplicantem.“ 33) Orig. „Agnosco certe, agnosco hanc sen- tentiam esse justitiae, non misericordiae. Quis vocavit justitiam in causam meam? Cum misericordia sermo mihi erat non cum ea.“ 34) Orig. „perfringis ossa ejus?“
Strana 43
43 tweho, przibliž ſe a wytrhni gi odpuſtie hrziechy gegie. Swaty Petrze, knieže apofſtolſké, ſkrze miloſrdenſtwie tobie včzinienee35) rozwiež okowy gegie, vzdraw rany gegie! Wy- ſwobod gi z biedy kralowſtwie hrziechuo a vweď gi k blaho- ſlawenſtwij kralowſtwie nebeſkeeho, aby ſ tebv radugiczi ſe dieeky wzdáwagiczi chwalila Boha na wieky wiekuo. Amen. 57a ]. [XIII. Sv. Anselma] Modlitba k ſwatemu Sstiepanu. 1) Swaty Sitiepaane, blahoſlaweny, dobrotiwy a filny ry- tierzi božíj, prwníj w ſwatem húfu mučzedlnikuo božích, moczne kniže, geden z welikych kniežat nebeſkych2); na- učzil ſem ſe, pane, a vwierzil ſem, s radoſtij to przigímam, že geſſtie na zemi poſtawen ſa, tak welikymi ſwatoſti ſwiet- lem fy 3) ſwietil, aby welebny obličzeg twuog angelfkym duoſtogenſtwim ſe ſtkwiel; že ſy takowv ſrdcze čziftotu ſpatrzil, aby blahoſlawené očzi twee pána w ſlaawie geho wiediely; že ſy takowu [57b) laſku milofrdenſtwie horzal, aby miloſtiwa vſta twa miloſtiwie za nemiloſtiwee tie mor- dugiczij ſe modlila4). Tak bylo, mily Sitiepane; tak bylo. Tak že bylo, radugi ſe, weſelím ſe, tieſſím a kocham, že ſem poznal. Giſtie tehdy ia hrziſſnik ſtrachuge ſe ſprawedli- weho ſrdcze prziſné wypowiedi a hodnie zaſlvženee muky, potrzeba mi kaže, ſpomocznika v vtieſſeneho y bezpečzneho poſlati przimluwčzí5), oby vkrotil mi wſemohuczieho przie- tele ſweho, paana [a] ſtworzitele meho y tweho. Nebť wiem, pane, a giſt ſem z welikych zaſluženij twych, že muožeſs; doufam z welikee laſky, že [58a] by chtiel; nadiegi ſe z ne- ſmierneho miloſrdenſtwie ſrdcze, žet nebude odpierati. A pro- 85) Vynecháno: „et potestatem tibi datam." 1) V lat. orig. „Oratio LXIX. Ad S. Stephanum. Cum retractione charitatis et obdormitionis ejusdem." Migne, CLVIII., 992 ss. 2) Orig. „beate Stephane, benigne Stephane, fortis miles Dei, primus in beato agmine martyrum Dei.“ 3) Rk. nesprávně „ſe“. 4) Orig. „quod tanta cordis munditia intuisti, ut beati oculi ... viderent; quod tanta charitatis pietate arsisti, ut pium os tuum pie pro impiis te peri- mentibus oraret.“ 5) Orig. „opus habeo adjutore et dulce et tutum habeo te mittere intercessorem."
43 tweho, przibliž ſe a wytrhni gi odpuſtie hrziechy gegie. Swaty Petrze, knieže apofſtolſké, ſkrze miloſrdenſtwie tobie včzinienee35) rozwiež okowy gegie, vzdraw rany gegie! Wy- ſwobod gi z biedy kralowſtwie hrziechuo a vweď gi k blaho- ſlawenſtwij kralowſtwie nebeſkeeho, aby ſ tebv radugiczi ſe dieeky wzdáwagiczi chwalila Boha na wieky wiekuo. Amen. 57a ]. [XIII. Sv. Anselma] Modlitba k ſwatemu Sstiepanu. 1) Swaty Sitiepaane, blahoſlaweny, dobrotiwy a filny ry- tierzi božíj, prwníj w ſwatem húfu mučzedlnikuo božích, moczne kniže, geden z welikych kniežat nebeſkych2); na- učzil ſem ſe, pane, a vwierzil ſem, s radoſtij to przigímam, že geſſtie na zemi poſtawen ſa, tak welikymi ſwatoſti ſwiet- lem fy 3) ſwietil, aby welebny obličzeg twuog angelfkym duoſtogenſtwim ſe ſtkwiel; že ſy takowv ſrdcze čziftotu ſpatrzil, aby blahoſlawené očzi twee pána w ſlaawie geho wiediely; že ſy takowu [57b) laſku milofrdenſtwie horzal, aby miloſtiwa vſta twa miloſtiwie za nemiloſtiwee tie mor- dugiczij ſe modlila4). Tak bylo, mily Sitiepane; tak bylo. Tak že bylo, radugi ſe, weſelím ſe, tieſſím a kocham, že ſem poznal. Giſtie tehdy ia hrziſſnik ſtrachuge ſe ſprawedli- weho ſrdcze prziſné wypowiedi a hodnie zaſlvženee muky, potrzeba mi kaže, ſpomocznika v vtieſſeneho y bezpečzneho poſlati przimluwčzí5), oby vkrotil mi wſemohuczieho przie- tele ſweho, paana [a] ſtworzitele meho y tweho. Nebť wiem, pane, a giſt ſem z welikych zaſluženij twych, že muožeſs; doufam z welikee laſky, že [58a] by chtiel; nadiegi ſe z ne- ſmierneho miloſrdenſtwie ſrdcze, žet nebude odpierati. A pro- 85) Vynecháno: „et potestatem tibi datam." 1) V lat. orig. „Oratio LXIX. Ad S. Stephanum. Cum retractione charitatis et obdormitionis ejusdem." Migne, CLVIII., 992 ss. 2) Orig. „beate Stephane, benigne Stephane, fortis miles Dei, primus in beato agmine martyrum Dei.“ 3) Rk. nesprávně „ſe“. 4) Orig. „quod tanta cordis munditia intuisti, ut beati oculi ... viderent; quod tanta charitatis pietate arsisti, ut pium os tuum pie pro impiis te peri- mentibus oraret.“ 5) Orig. „opus habeo adjutore et dulce et tutum habeo te mittere intercessorem."
Strana 44
44 tož ſvženy a trzeſvczij vtieká ſe k tobie, wieda zlee do ſebe, hrziſſnik. Wiziž tehdy, miloſtny Sitiepane, ſvženie mee a roz- ſſirz ge laſkú 6), neb hle winnik ſtogi przed hroznym ſvdczíj. Žalugíj 7) naň z welikych a mnohych prowinienie. Przemožen bywa ſwiedkem wlaſtnieho ſwiedomie a ſwiedky očzima te- hož8) ſvdcze9). Strach winneho zarmuczuge, ſwiedomie za- hanbuge, myſſlenie domlúwagí; vteczi neſluſfie 10). Hle, čzlo- wiek potrzebugiczij rychlee pomoczi. Kdež nynie ſy? Nynie ten ſpomoz, kte 58b] ryž (kteryž) pod brzemenem kamenie ſlitowal ſe nad kamenugiczimi ſwymi. Nynie ať ſe modlij za nieho, kteryž v toho ſvdcze včzinien geſt za wražedlníky profitel. Sitiepane, prawie korunowany 11), hle, mieſto ſlito- wanie; ay, čzas miloſrdenſtwie; hle! owſſem przičzina vka- zanie laſky! 12) Wždycky geho prziſna ſprawedlnoſt hrozíj hrziſfnee duſli mee; wždyčky peklo otewrzenee a myky prziprawenee; wždycky newiditedlníj protiwniczi hotowi, aby tam pochitili biednu duſſi. W tomť ſem zpuosobu, když bdím, kde ſpím, když ſe ſmiegi, žertugi, pycham, vtrham hniewam ſe, [59a] žebrzi, když rozkoſſe tiela biednie obli- bugi 13). Tak ſem wždycky a wſſady. Przibližiž ſe tehdy, miloftiwy, prwe, než by [mne] katowee vchwatili, lidſkeeho pokolenie neprzietelee;14) prwee nežby požrzel mne žalarz pekelníj, prwe nežby zhubily muky pekelnie. Ale, o wy hrzie- chowe mogi, neſtoyte, weliczij gfte a mnoho was prziliſs, aby hodnie odpierana byla duſſi mee miloſt waſſe 15). Giſtie tak geſt a teež ia wyznawam. Ale čzim tiežſſij geſt má ne- ſſtiaſtnoſt, čzim ſvženieiſſij ma potrzebnoſt, tiem diwnieiſſij bude miloſtiwoſt odpuſſtienie; tiem wietčzgie vkaže ſe przed 6) Orig. „dilata super eam charitatem tuam.“ 7) Rkp. má o- mylem. „Svdczij žalugij naň.“ 8) Orig. „et testibus oculis ipsius judicis.“ 9) Několik vět vynecháno. 10) Orig. „non licet.“ Další dvě věty opět vynechány. 11) Orig. „Stophane, Stephane et vere Stephane, quia vere coronate; Stephane, inquam, Stephane, en locus ....“ 12) Opět několik vět vypuštěno. 13) Orig. „Sic sum positus, cum vi- gilo; sic sum, cum dormio, sic sum ... cum jocor ... superbio.... detraho . . . irascor ... cum me vindico, cum delicias corporis mi- serabiliter amplector.“ 14) Správně: „nepřátele“. 15) Orig. „venia vestra.“
44 tož ſvženy a trzeſvczij vtieká ſe k tobie, wieda zlee do ſebe, hrziſſnik. Wiziž tehdy, miloſtny Sitiepane, ſvženie mee a roz- ſſirz ge laſkú 6), neb hle winnik ſtogi przed hroznym ſvdczíj. Žalugíj 7) naň z welikych a mnohych prowinienie. Przemožen bywa ſwiedkem wlaſtnieho ſwiedomie a ſwiedky očzima te- hož8) ſvdcze9). Strach winneho zarmuczuge, ſwiedomie za- hanbuge, myſſlenie domlúwagí; vteczi neſluſfie 10). Hle, čzlo- wiek potrzebugiczij rychlee pomoczi. Kdež nynie ſy? Nynie ten ſpomoz, kte 58b] ryž (kteryž) pod brzemenem kamenie ſlitowal ſe nad kamenugiczimi ſwymi. Nynie ať ſe modlij za nieho, kteryž v toho ſvdcze včzinien geſt za wražedlníky profitel. Sitiepane, prawie korunowany 11), hle, mieſto ſlito- wanie; ay, čzas miloſrdenſtwie; hle! owſſem przičzina vka- zanie laſky! 12) Wždycky geho prziſna ſprawedlnoſt hrozíj hrziſfnee duſli mee; wždyčky peklo otewrzenee a myky prziprawenee; wždycky newiditedlníj protiwniczi hotowi, aby tam pochitili biednu duſſi. W tomť ſem zpuosobu, když bdím, kde ſpím, když ſe ſmiegi, žertugi, pycham, vtrham hniewam ſe, [59a] žebrzi, když rozkoſſe tiela biednie obli- bugi 13). Tak ſem wždycky a wſſady. Przibližiž ſe tehdy, miloftiwy, prwe, než by [mne] katowee vchwatili, lidſkeeho pokolenie neprzietelee;14) prwee nežby požrzel mne žalarz pekelníj, prwe nežby zhubily muky pekelnie. Ale, o wy hrzie- chowe mogi, neſtoyte, weliczij gfte a mnoho was prziliſs, aby hodnie odpierana byla duſſi mee miloſt waſſe 15). Giſtie tak geſt a teež ia wyznawam. Ale čzim tiežſſij geſt má ne- ſſtiaſtnoſt, čzim ſvženieiſſij ma potrzebnoſt, tiem diwnieiſſij bude miloſtiwoſt odpuſſtienie; tiem wietčzgie vkaže ſe przed 6) Orig. „dilata super eam charitatem tuam.“ 7) Rkp. má o- mylem. „Svdczij žalugij naň.“ 8) Orig. „et testibus oculis ipsius judicis.“ 9) Několik vět vynecháno. 10) Orig. „non licet.“ Další dvě věty opět vynechány. 11) Orig. „Stophane, Stephane et vere Stephane, quia vere coronate; Stephane, inquam, Stephane, en locus ....“ 12) Opět několik vět vypuštěno. 13) Orig. „Sic sum positus, cum vi- gilo; sic sum, cum dormio, sic sum ... cum jocor ... superbio.... detraho . . . irascor ... cum me vindico, cum delicias corporis mi- serabiliter amplector.“ 14) Správně: „nepřátele“. 15) Orig. „venia vestra.“
Strana 45
45 odpuſtitelem mi [59b] loſt przimluwežích. Wimt, pane, mily bohu Sitiepane, že když ſem boha rozhniewal y tebe takee y wſſeczky Swaté geho ſem rozhniewal. Ale takowat geſt potrzebnoſt, aby nutila mne žadati pomoczi, od nichž ſem tak zaſlužil ſmrti 10). A tak welmi naplnieni ſte, ty y wſſickni ſwietíj, tiem hoynym nenadalym miloſtiwoſti dobrym 17), aby wam 18) to milo bylo, že ty takee wyſwobozugete mohvcze ſprawedliwie potupowati 19). Welika gſv, weliky Sftiepane, zaſluženie twá, aby wyſtačziti tobie y mnie mohla; a geſtliže by proſpiela mnie, nicz nebude vmenſſeno tobie. Hle, przed [60a] Bohem gſu a przed tebv hrziechowee, kterzíž prze- ſtraſfugij, zarmuczugij a obtiežugíj duſſi mú. Protož powie- ziž, miloſtiwy, naimiloſtiwieifſiemu milowníku twemu: Pane, nepoſtawugž gemu toho za hrziech! Powiez za nuzneho proſiczieho, czož ſy powiediel lidu tebe trapicziemu 20). Po- wieziž wſfak21) miloſtna laſka twa a giſt ſem, že naidobroti- wieiffij Gezifs odpuftie wffeczko zlee mee, nebť on geft mi- lofrdny ſtworzitel muog a ia biedny a dielo geho 22), kteryž geſt požehnany na wieky. Amen. Srdcze23) obohaczene tučzno [60b] ſtíj laaſky, [z něhož w trapení tak hogné na nie plyne24) milofrdenſtwie, (že za blaznowe katy proti niemu vkrutnoſt čziniczij ſe modlil. Brziemie na ramenu miloſtij) horziczíj, z niehož w dawu tak ſladké giſ krzičzky ſe blfftiely 25). O pláſt tucžny milowanie božíeho, z niehož vtieſſenie tak chutnee kruopie tekly. Pane, 16) Orig. „poscere subsidium etiam ab iis, a quibus merui sup- plicium.“ 17) Orig. „illo copioso, illo inaestimabili fonte pietatis, ut delectet vos ...“ 18) V rukopise chybně „nám“. 19) Orig. „quos juste potestis damnare.“ 20) Orig. „pro populo te trucidante.“ 21) Orig. „dicat tantum.“ 22) Vynecháno: „tu dilectus amicus ejus, qui est ..“ 23) V lat. orig. je nový odstavec: „Retractatio charitatis s. Stephani.“ První věty jsou v překladu vynechány. 24) Rkp. „plyna“; orig. „supereffluebat.“ 25) Orig. „O cor opulentum pinguedine chari- tatis, de quo, cum affligeretur, tam copiosa misericordia superefflue- bat ! O mens vehomenter ardens amore, copiose uncta charitate, de qua, cum tribularetur, tam suaviter ardentes et tam ardenter suaves scintillae micabant. O favus pinguis ...“
45 odpuſtitelem mi [59b] loſt przimluwežích. Wimt, pane, mily bohu Sitiepane, že když ſem boha rozhniewal y tebe takee y wſſeczky Swaté geho ſem rozhniewal. Ale takowat geſt potrzebnoſt, aby nutila mne žadati pomoczi, od nichž ſem tak zaſlužil ſmrti 10). A tak welmi naplnieni ſte, ty y wſſickni ſwietíj, tiem hoynym nenadalym miloſtiwoſti dobrym 17), aby wam 18) to milo bylo, že ty takee wyſwobozugete mohvcze ſprawedliwie potupowati 19). Welika gſv, weliky Sftiepane, zaſluženie twá, aby wyſtačziti tobie y mnie mohla; a geſtliže by proſpiela mnie, nicz nebude vmenſſeno tobie. Hle, przed [60a] Bohem gſu a przed tebv hrziechowee, kterzíž prze- ſtraſfugij, zarmuczugij a obtiežugíj duſſi mú. Protož powie- ziž, miloſtiwy, naimiloſtiwieifſiemu milowníku twemu: Pane, nepoſtawugž gemu toho za hrziech! Powiez za nuzneho proſiczieho, czož ſy powiediel lidu tebe trapicziemu 20). Po- wieziž wſfak21) miloſtna laſka twa a giſt ſem, že naidobroti- wieiffij Gezifs odpuftie wffeczko zlee mee, nebť on geft mi- lofrdny ſtworzitel muog a ia biedny a dielo geho 22), kteryž geſt požehnany na wieky. Amen. Srdcze23) obohaczene tučzno [60b] ſtíj laaſky, [z něhož w trapení tak hogné na nie plyne24) milofrdenſtwie, (že za blaznowe katy proti niemu vkrutnoſt čziniczij ſe modlil. Brziemie na ramenu miloſtij) horziczíj, z niehož w dawu tak ſladké giſ krzičzky ſe blfftiely 25). O pláſt tucžny milowanie božíeho, z niehož vtieſſenie tak chutnee kruopie tekly. Pane, 16) Orig. „poscere subsidium etiam ab iis, a quibus merui sup- plicium.“ 17) Orig. „illo copioso, illo inaestimabili fonte pietatis, ut delectet vos ...“ 18) V rukopise chybně „nám“. 19) Orig. „quos juste potestis damnare.“ 20) Orig. „pro populo te trucidante.“ 21) Orig. „dicat tantum.“ 22) Vynecháno: „tu dilectus amicus ejus, qui est ..“ 23) V lat. orig. je nový odstavec: „Retractatio charitatis s. Stephani.“ První věty jsou v překladu vynechány. 24) Rkp. „plyna“; orig. „supereffluebat.“ 25) Orig. „O cor opulentum pinguedine chari- tatis, de quo, cum affligeretur, tam copiosa misericordia superefflue- bat ! O mens vehomenter ardens amore, copiose uncta charitate, de qua, cum tribularetur, tam suaviter ardentes et tam ardenter suaves scintillae micabant. O favus pinguis ...“
Strana 46
46 nepoſtawug gim toho za hrziech! Muži blahoſlaweny, iak weliku nadiegi dawaſs hrzíffnikuom, przateluom twym, když ſlyſfij, že ſy ſe tak pečzowal za nemiloſtiwee neprzately twee. Nadobo laſky, rozhoyniugeſs ſe plnoſtij, iaku hoynoſtij napagifs honiczij tie za mieſto ſwé?26) Když [61a] tak ſſen- kugeſs dychtiením prchliwoſtij rziehagiczíj na tebe, kterakž napogiſs s ſtrachem vtiekagiczíj ſe k tobie27). Kterakž od- powieſs wziwán ſa, kteryžs tak] odpowiediel zlorzečzen ſa: Nepoſtawugž gim toho za hrziech? Kterak dobrotiwie ſnaſſeti budeſs pokornee powyſleny, kteryž ſy tak trapiczím pomahal trapeny? Oni poſ piechali odjíti od tebe duſſi twu, tys ſe pečzowal duſfem gich 28) žiwot przineſti. Oni vkrutnym ſrd- czem y ſligíj weliku prchliwoſtíj vkrutnili29), aby tie zahu- bili, ty klečze na kolenv hlaſem welikym ſy ſe modlil, aby oni nezahynuli 30). Nemiloſtiwoſt lítoftiwoſt [kamením] tlačzi [61b] la, a olej milofrdenftwie tekl. O budu-li kdy hoden z laſky Sftiepanowy oley proſbami wyweſti, kteryž oni zaſlúžili kame- ním wydawiti!31) Nedužiwa duſfe ma neduhem naitiežíím, kteryž nebywa vlecžen gedine olegem milofrdenstwie. Aby aſpoň gedinv przipomenul bohu o mnie y o wſſech wieczech mych: 32) aby nepokladal gíj toho za hrziech! Naučz [mne], blahoſlawena duſſe ſwateho Sſtiepana, iaku wuonij ſy ſe tieſfila, kterym naliczením ſy horzela, když wyrzklo ſrdeze twee ſlowo to dobree 33). Powieziž tehdy, blahoflaweny Sctie- pane, co ſy wnitrz chowal a odkud ſy ſmí [62a] ſſenij tolik ſladkoftij wen wyneſl? Zagiftee tiech wieczij wſſech pln ſy byl y okrafcleny y zapaleny. Skrze ty wſſeczky cztnoſti, gi- miž ſe rozhogniugeſs 34), tebe proſím, o przeſlawny Sftie- 35), pros, aby lafky tučznoſtíj naplniena byla vſwadla pane 26) Orig. „Vas charitatis superabundens plenitudine, qua uber- tate putabis desiderantem amplecti intra cor suum, cum sic perfundis ejicientes te extra civitatem suam?“ 27) Orig. „cum sic propinas furore anhelis irruentibus in te, quomodo refocillabis timore anhelos fugientes ad te?“ 28) Rkp. „gim“. 29) Orig. „rigido collo, magno furore fremebant.“ 30) Více vět pak vynecháno. 31) Orig. „expri- mere.“ 32) Orig. „et pro cuncto peccato meo.“ 33) Vice vět zas vy- necháno. 34) Orig. „quibus abundabas.“ 35) Orig. „o charitative Stephane.“
46 nepoſtawug gim toho za hrziech! Muži blahoſlaweny, iak weliku nadiegi dawaſs hrzíffnikuom, przateluom twym, když ſlyſfij, že ſy ſe tak pečzowal za nemiloſtiwee neprzately twee. Nadobo laſky, rozhoyniugeſs ſe plnoſtij, iaku hoynoſtij napagifs honiczij tie za mieſto ſwé?26) Když [61a] tak ſſen- kugeſs dychtiením prchliwoſtij rziehagiczíj na tebe, kterakž napogiſs s ſtrachem vtiekagiczíj ſe k tobie27). Kterakž od- powieſs wziwán ſa, kteryžs tak] odpowiediel zlorzečzen ſa: Nepoſtawugž gim toho za hrziech? Kterak dobrotiwie ſnaſſeti budeſs pokornee powyſleny, kteryž ſy tak trapiczím pomahal trapeny? Oni poſ piechali odjíti od tebe duſſi twu, tys ſe pečzowal duſfem gich 28) žiwot przineſti. Oni vkrutnym ſrd- czem y ſligíj weliku prchliwoſtíj vkrutnili29), aby tie zahu- bili, ty klečze na kolenv hlaſem welikym ſy ſe modlil, aby oni nezahynuli 30). Nemiloſtiwoſt lítoftiwoſt [kamením] tlačzi [61b] la, a olej milofrdenftwie tekl. O budu-li kdy hoden z laſky Sftiepanowy oley proſbami wyweſti, kteryž oni zaſlúžili kame- ním wydawiti!31) Nedužiwa duſfe ma neduhem naitiežíím, kteryž nebywa vlecžen gedine olegem milofrdenstwie. Aby aſpoň gedinv przipomenul bohu o mnie y o wſſech wieczech mych: 32) aby nepokladal gíj toho za hrziech! Naučz [mne], blahoſlawena duſſe ſwateho Sſtiepana, iaku wuonij ſy ſe tieſfila, kterym naliczením ſy horzela, když wyrzklo ſrdeze twee ſlowo to dobree 33). Powieziž tehdy, blahoflaweny Sctie- pane, co ſy wnitrz chowal a odkud ſy ſmí [62a] ſſenij tolik ſladkoftij wen wyneſl? Zagiftee tiech wieczij wſſech pln ſy byl y okrafcleny y zapaleny. Skrze ty wſſeczky cztnoſti, gi- miž ſe rozhogniugeſs 34), tebe proſím, o przeſlawny Sftie- 35), pros, aby lafky tučznoſtíj naplniena byla vſwadla pane 26) Orig. „Vas charitatis superabundens plenitudine, qua uber- tate putabis desiderantem amplecti intra cor suum, cum sic perfundis ejicientes te extra civitatem suam?“ 27) Orig. „cum sic propinas furore anhelis irruentibus in te, quomodo refocillabis timore anhelos fugientes ad te?“ 28) Rkp. „gim“. 29) Orig. „rigido collo, magno furore fremebant.“ 30) Více vět pak vynecháno. 31) Orig. „expri- mere.“ 32) Orig. „et pro cuncto peccato meo.“ 33) Vice vět zas vy- necháno. 34) Orig. „quibus abundabas.“ 35) Orig. „o charitative Stephane.“
Strana 47
47 duſſe maa30). Day, aby ohniem laſky plapolala ſtudena duſſe [maa] s pomoczíj toho, kteryž ſtworzil gi 7), [. . ..] s ni- miž odpočziwaſs bezpečznoſtij wiečznu. Odpočzíwaſs, o ſftiaſtny, w radoſti, raduge ſe w pokogi. Wiečznoſtí ſe tief- fifs, bezpečznym towaryftwém ſe ſytifs w Clawie. Wefeli twee nebude promienieno; ſwietlo twee neprzeſtane. Czemuž- koli nech [62b] czeſs, daleko odchazie, a czož chczeſs, k wuoli przitomné geft38). Žižnila geſt duſſe twa k bohu, ſtudniczi žiwee. Prziſſel ſy k niemu a pi [ge] ſs s prúdu rozkoſſí geho, iak mnoho chczefs, kterak a iak dlúho chczeſs. Wždyczky naficzeny pigefs, neb wždyczky kratochwíl čziní píti, aniž kdy of[k liwoſt maſs.39) Neb wždyczky žadaſs, czož wždyczky maſs, a bezpečzen ſy 40). Zagiſtee bez przeſtanie a s kocha- ním žadáls toho vtieſleneho žadaneho tweeho 41) a wždyczky pigefs s žadoſtnym chtiečzem hoynym naplniením 42). O do- ſtatečzne blahof lawenſtwie a blahof lawenaa doſtatečznoſti!43) O bohaty a blahoſlaweny pokog, kterak daleko ſem [63a od tebe!44). Bieda mnie, biednemu! Kdež negſem a kde ſem, kteryž newiem, kde buduczij byti maam! Hadruge fe 45) biednie duſſe ma s ſpogenym s níj tielem, kterehož naſle- dowati nechcze, ani muože bez ſtrachu opuſtiti; nemuož ani s níj geho tahnvti bez boleſti po ſobie, chcze a nemuož lečz s praczíj46). Neſſtiaſtny ia čzlowiek, kto mne wyſwobodie z tiela ſmrti tee? Proſim, o blahoſlaweny Sſtiepane, ſpolu- ſe mnú želeg, biednym nuznym 47). Nechť mne wyſwobodie z tiela ſmrti tee twym zaſlvžením miloſt boží ſkrze Gezu Kriſta, pana naſſeho, abych niekdy w pokogi y nad to vſnul —. 36) Vynecháno: „Adjuva, ut pane charitatis satietur esuriens anima mea.“ 37) V lat. orig. nový odstavec, nadepsaný: „Retractatio dormitionis S. Stephani.“ První 4 věty z něho v překladu nejsou. 38) Orig. „ad votum adest.“ 39) Souvětí vynecháno. 40) Orig. „se- curus es te semper habere.“ 41) Orig. „ipsum delectabile desiderium.“ 42) Orig. „cum copiosa satietate.“ 43) Orig. „o sufficiens beatitudo et beata sufficientia!“ Několik vět vynecháno. 44) Taktéž. 45) Orig. „Discordat.“ 46) Orig. " ... relinquere non audet, nec valet sine dolore; trahere eam post se vult et nequit vel cum labore.“ Překlad zkomolen. 47) Vynechána věta.
47 duſſe maa30). Day, aby ohniem laſky plapolala ſtudena duſſe [maa] s pomoczíj toho, kteryž ſtworzil gi 7), [. . ..] s ni- miž odpočziwaſs bezpečznoſtij wiečznu. Odpočzíwaſs, o ſftiaſtny, w radoſti, raduge ſe w pokogi. Wiečznoſtí ſe tief- fifs, bezpečznym towaryftwém ſe ſytifs w Clawie. Wefeli twee nebude promienieno; ſwietlo twee neprzeſtane. Czemuž- koli nech [62b] czeſs, daleko odchazie, a czož chczeſs, k wuoli przitomné geft38). Žižnila geſt duſſe twa k bohu, ſtudniczi žiwee. Prziſſel ſy k niemu a pi [ge] ſs s prúdu rozkoſſí geho, iak mnoho chczefs, kterak a iak dlúho chczeſs. Wždyczky naficzeny pigefs, neb wždyczky kratochwíl čziní píti, aniž kdy of[k liwoſt maſs.39) Neb wždyczky žadaſs, czož wždyczky maſs, a bezpečzen ſy 40). Zagiſtee bez przeſtanie a s kocha- ním žadáls toho vtieſleneho žadaneho tweeho 41) a wždyczky pigefs s žadoſtnym chtiečzem hoynym naplniením 42). O do- ſtatečzne blahof lawenſtwie a blahof lawenaa doſtatečznoſti!43) O bohaty a blahoſlaweny pokog, kterak daleko ſem [63a od tebe!44). Bieda mnie, biednemu! Kdež negſem a kde ſem, kteryž newiem, kde buduczij byti maam! Hadruge fe 45) biednie duſſe ma s ſpogenym s níj tielem, kterehož naſle- dowati nechcze, ani muože bez ſtrachu opuſtiti; nemuož ani s níj geho tahnvti bez boleſti po ſobie, chcze a nemuož lečz s praczíj46). Neſſtiaſtny ia čzlowiek, kto mne wyſwobodie z tiela ſmrti tee? Proſim, o blahoſlaweny Sſtiepane, ſpolu- ſe mnú želeg, biednym nuznym 47). Nechť mne wyſwobodie z tiela ſmrti tee twym zaſlvžením miloſt boží ſkrze Gezu Kriſta, pana naſſeho, abych niekdy w pokogi y nad to vſnul —. 36) Vynecháno: „Adjuva, ut pane charitatis satietur esuriens anima mea.“ 37) V lat. orig. nový odstavec, nadepsaný: „Retractatio dormitionis S. Stephani.“ První 4 věty z něho v překladu nejsou. 38) Orig. „ad votum adest.“ 39) Souvětí vynecháno. 40) Orig. „se- curus es te semper habere.“ 41) Orig. „ipsum delectabile desiderium.“ 42) Orig. „cum copiosa satietate.“ 43) Orig. „o sufficiens beatitudo et beata sufficientia!“ Několik vět vynecháno. 44) Taktéž. 45) Orig. „Discordat.“ 46) Orig. " ... relinquere non audet, nec valet sine dolore; trahere eam post se vult et nequit vel cum labore.“ Překlad zkomolen. 47) Vynechána věta.
Strana 48
48 a odpoczíwal [63b] w panu, kteryž geſt žiw a kraluge po wſſecky wieky wiekuo. Amen. [XIV. Sv. Anselma] Modlitba k Swatce Marzí Magdalenie 1). Swata Maria magdaleno, kteraž ſy s ſtudniczij ſlzij k ſtudniczi miloſrdenſtwie kriſtowa prziſlla, z niež wrucznie žiežniegiczi gſy napogena, ſkrze nieyž hrzifinicze ſy oſpra- wedlniena, od niehož przemiloſtiwie želegiczí ſy przeutieffe- nie potieſſena. Neb ty, naimileiſſij 2), na ſobie ſama ſy zku- ſila, kterak by hrzieſſna duſſe s ſtworzitelem ſwym ſmirzena byla, iakú by radu biednee [64a] duſfi naleezala3), kteree lekarzſtwie nedužiczij zdrawie by nawratilo. Neb doſti známe, przietelkynie božie, ktereež glv odpuſſtieni hrziechowé mno- zíj, že ſy milowala mnoho. Ne ia, naihanebneiſlij, blaho- ſlawená ženo, hrziechy twé kárawie przipomínam, ale ne- ſmiernoſt miloſti, ſkrze niž zahlazeni gſv, rozgimám; a ſkrze ni oddychawam, abych ſobie nezuofal; a po níj zdycham, abych nezahynul4). Jať ſem, prawim, biednie w hlubinu hrziechuo ſebú hodil, prziliſinv tiežíj hanebnoſtíj obtieženy, w temnem žalarzi hrziechuo od ſebe fameho zawrzín, w tem- noſtech tiela obwaleny5). [64b] Ja, wywolena milownicze a mila wywolena božíj, ja biedny proſijm tie, blahoſlawene, temny ofwieczenee, hrziffny of prawedlnience, nečzifty oči- cftienee 5). Pomni, naidobrotiwieiſfij, czos byla a iaks welmi milofrdenſtwie potrzebowala; a žadag mi odpuſſtienie, iakož ge ſobie (žadoſtij vkraczenee miloſtiwoſti a pokory wlaſti ne- beſkee) aby bylo, chtielas (od boha) 7). Obdrž mi ſkruſſenie ſlzíj, [žadoſti wlaſti nebeſkee], zemſkého putowanie oſſ kli- 1) V lat. orig. „Oratio LXXIV. Ad S. Mariam Magdalenam. Cum retractione amoris ad Christum.“ Migne, CLVIII., 1010 ss. 2) Orig. „domina mea charissima.“ 3) Orig. „quod consilium miserae animae expediat.“ 4) Orig. „per eam respiro, ne desperem, et ad eandem suspiro, ne peream.“ 5) Orig. „in corporis tenebris obvo- lutus.“ 6) Orig. „tenebrosus illuminatam, peccator instificatam, im- mundus mundatam.“ 7) Orig. „indulgentiam, sicut eam tibi fieri voluisti.“
48 a odpoczíwal [63b] w panu, kteryž geſt žiw a kraluge po wſſecky wieky wiekuo. Amen. [XIV. Sv. Anselma] Modlitba k Swatce Marzí Magdalenie 1). Swata Maria magdaleno, kteraž ſy s ſtudniczij ſlzij k ſtudniczi miloſrdenſtwie kriſtowa prziſlla, z niež wrucznie žiežniegiczi gſy napogena, ſkrze nieyž hrzifinicze ſy oſpra- wedlniena, od niehož przemiloſtiwie želegiczí ſy przeutieffe- nie potieſſena. Neb ty, naimileiſſij 2), na ſobie ſama ſy zku- ſila, kterak by hrzieſſna duſſe s ſtworzitelem ſwym ſmirzena byla, iakú by radu biednee [64a] duſfi naleezala3), kteree lekarzſtwie nedužiczij zdrawie by nawratilo. Neb doſti známe, przietelkynie božie, ktereež glv odpuſſtieni hrziechowé mno- zíj, že ſy milowala mnoho. Ne ia, naihanebneiſlij, blaho- ſlawená ženo, hrziechy twé kárawie przipomínam, ale ne- ſmiernoſt miloſti, ſkrze niž zahlazeni gſv, rozgimám; a ſkrze ni oddychawam, abych ſobie nezuofal; a po níj zdycham, abych nezahynul4). Jať ſem, prawim, biednie w hlubinu hrziechuo ſebú hodil, prziliſinv tiežíj hanebnoſtíj obtieženy, w temnem žalarzi hrziechuo od ſebe fameho zawrzín, w tem- noſtech tiela obwaleny5). [64b] Ja, wywolena milownicze a mila wywolena božíj, ja biedny proſijm tie, blahoſlawene, temny ofwieczenee, hrziffny of prawedlnience, nečzifty oči- cftienee 5). Pomni, naidobrotiwieiſfij, czos byla a iaks welmi milofrdenſtwie potrzebowala; a žadag mi odpuſſtienie, iakož ge ſobie (žadoſtij vkraczenee miloſtiwoſti a pokory wlaſti ne- beſkee) aby bylo, chtielas (od boha) 7). Obdrž mi ſkruſſenie ſlzíj, [žadoſti wlaſti nebeſkee], zemſkého putowanie oſſ kli- 1) V lat. orig. „Oratio LXXIV. Ad S. Mariam Magdalenam. Cum retractione amoris ad Christum.“ Migne, CLVIII., 1010 ss. 2) Orig. „domina mea charissima.“ 3) Orig. „quod consilium miserae animae expediat.“ 4) Orig. „per eam respiro, ne desperem, et ad eandem suspiro, ne peream.“ 5) Orig. „in corporis tenebris obvo- lutus.“ 6) Orig. „tenebrosus illuminatam, peccator instificatam, im- mundus mundatam.“ 7) Orig. „indulgentiam, sicut eam tibi fieri voluisti.“
Strana 49
49 wofts), pokanie horzkoſt, wiecžneho trapenie ſtrach. Proſpieg mi, nailafkawieiſcij, prziewietiwee obczowanie9), kterežs miela a maſs v ſtudnicze milofrdenſtwie. Nawaž [65a] od nie, abych obmyl hrziechy mee; (ſeňkug mi z nie 10), aby naſyczena byla žižniwoft má. Naley mi z nie, odkudž by ſwlažena byla vſwadloſt má. Nebť nebude neſnadnee tobie, czožbykoli chtiela obdržeti od naimileiſſieho a naivtieſſenieiſſieho pana a przietele tweho, (kteryž žiw geſt a kraluge buoh na wieky wiekuo. amen.) Neb ktoby wyprawil, o blahoſlawena boží, iak dobro- tiwym obecženſtwim a prziwietiwoſtij dobrotiwoſti 11) tiem, kterzíjž tie winili, odpowiedage o tebe ſe zaſazowal, kterak miloftiwie pyffnemu zakoníku pro tebe rozhnie [65b] waleemu mluwil a tie obraniowal; kterak tie przed ſeſtrú na tie ža- lugiczíj wymluwal; kterak ſkutek twuog wychwalowal, když Gidaſs na tebe rebtal? 12) Czož dím, gehož miloſtíj plapola- giczíj v hrobu geho hledagiczí ſy plakala a plačziczí hledala, kterak prziwietiwie, kterak przatelſky k tobie, (neb) aby po- tieffil, prziſfel, prziſtupowal; když on ſe tagil przed widuczíj a okazal ſe newiduczí; když przitomny on, gehož ſy hledala a pročz by plakala, otazal ſe: ženo, pročz plačzefs? Ale y ty, o naimiloſtiwieiſtij pane, pročz ſe ptaſs, pročz by plakala?" Wffak tie widiela, ſrdcze ſwe a vtieſſeny žiwot [66a] twuog, mordowati 13). O hroznaa trpiczieho miloſtiwoſt! Auwe, ſtraſf- liwa (krzižownikuo) vkrutnoſti!14) (A) když na drzewie rozta- ženy a hrzeby železnymi przibity wiſel iako lotr ku poſmiechu nemiloftiwych; a prawifs: ženo, pročz placzeſs? A že ne- mohla pomoczi, aby nazabígeli, afpoň tielo twee chtiela maſtmi zachowati, aby nebylo poruſſeno. Aby, poniewadž žiwemu mluwiti nemohla, aſpoň mrtweho plakati mohla; a žiwotné naučzenie, kterež ſrdczem ſlyſfala, v mrtwého od- 8) Orig. „terreni exsilii fastidium.“ 9) Orig. „familiaris conver- satio.“ 10) Orig. „hauri mihi ab illo, unde lavem peccata mea, pro- pina mihi ...“ 11) Orig. „quam benigna familiaritate et familiari benignitate.“ 12) Orig. „Juda in te fremente.“ 13) Orig. „Nonne vi- derat te, cor suum et dulcem vitam animae suae, crudeliter mactari.“ 14) Orig. „O stupenda pietas! heu, horrenda impietas.“ 4
49 wofts), pokanie horzkoſt, wiecžneho trapenie ſtrach. Proſpieg mi, nailafkawieiſcij, prziewietiwee obczowanie9), kterežs miela a maſs v ſtudnicze milofrdenſtwie. Nawaž [65a] od nie, abych obmyl hrziechy mee; (ſeňkug mi z nie 10), aby naſyczena byla žižniwoft má. Naley mi z nie, odkudž by ſwlažena byla vſwadloſt má. Nebť nebude neſnadnee tobie, czožbykoli chtiela obdržeti od naimileiſſieho a naivtieſſenieiſſieho pana a przietele tweho, (kteryž žiw geſt a kraluge buoh na wieky wiekuo. amen.) Neb ktoby wyprawil, o blahoſlawena boží, iak dobro- tiwym obecženſtwim a prziwietiwoſtij dobrotiwoſti 11) tiem, kterzíjž tie winili, odpowiedage o tebe ſe zaſazowal, kterak miloftiwie pyffnemu zakoníku pro tebe rozhnie [65b] waleemu mluwil a tie obraniowal; kterak tie przed ſeſtrú na tie ža- lugiczíj wymluwal; kterak ſkutek twuog wychwalowal, když Gidaſs na tebe rebtal? 12) Czož dím, gehož miloſtíj plapola- giczíj v hrobu geho hledagiczí ſy plakala a plačziczí hledala, kterak prziwietiwie, kterak przatelſky k tobie, (neb) aby po- tieffil, prziſfel, prziſtupowal; když on ſe tagil przed widuczíj a okazal ſe newiduczí; když przitomny on, gehož ſy hledala a pročz by plakala, otazal ſe: ženo, pročz plačzefs? Ale y ty, o naimiloſtiwieiſtij pane, pročz ſe ptaſs, pročz by plakala?" Wffak tie widiela, ſrdcze ſwe a vtieſſeny žiwot [66a] twuog, mordowati 13). O hroznaa trpiczieho miloſtiwoſt! Auwe, ſtraſf- liwa (krzižownikuo) vkrutnoſti!14) (A) když na drzewie rozta- ženy a hrzeby železnymi przibity wiſel iako lotr ku poſmiechu nemiloftiwych; a prawifs: ženo, pročz placzeſs? A že ne- mohla pomoczi, aby nazabígeli, afpoň tielo twee chtiela maſtmi zachowati, aby nebylo poruſſeno. Aby, poniewadž žiwemu mluwiti nemohla, aſpoň mrtweho plakati mohla; a žiwotné naučzenie, kterež ſrdczem ſlyſfala, v mrtwého od- 8) Orig. „terreni exsilii fastidium.“ 9) Orig. „familiaris conver- satio.“ 10) Orig. „hauri mihi ab illo, unde lavem peccata mea, pro- pina mihi ...“ 11) Orig. „quam benigna familiaritate et familiari benignitate.“ 12) Orig. „Juda in te fremente.“ 13) Orig. „Nonne vi- derat te, cor suum et dulcem vitam animae suae, crudeliter mactari.“ 14) Orig. „O stupenda pietas! heu, horrenda impietas.“ 4
Strana 50
50 polu nedorzikagiczími ſlowy opietowala 15). Nynie pak nad to to tielo, iakžkoli opuſftienee [66b] wierzij byti ztraczenee; 16) a prawifs: ženo, pročz placzeſs? O zbvrzenie plačze! 17) Očzima ſwyma widiela, geſtliže wſſak patrziti mohla, czo gſv vkrut- niczi tobie vkrutnie včzinili, a oſtatek rucze gich, iakož ſe domniela, potratily 18) Wſſelika nadiege o tobie giž odeſſla, neb ani oſtatkuo twych pro pamiet ſobie wzieti nemohla, a pta ſe niekto: koho hledaſs? pročz plačzeſs? Aſpoň, o ge- dinka radoſti gegij, pročz zbuzugeſs boleſt gegie, neb ſy ty wiediel, a tak aby bylo, chtiels, že by przičziny tak weli- keho placze wyprawiti nemohla, lečz čzaſto ſlowa prolamu- giczi a gedno po druhem [67a] lkanie wydawagiczi 19). Neb ſy neznal miloſti, ktervž ſam wdechl? Wiediels owſfem, czo ſy ty, zahradnik ten, Cftiepowal; zalewals w zahradie ſwé, czožs w myſli gegí, mam za to, ſſtiepowal. Swlažowals, dím-li prawie, čzili zkuffowal? Obee ſy čzinil 20). Ale, o dobry pane, dobrotiwy miſtrze, hle, toť wierna diewka a včzedl- nicze twa, nedawno tepru wykupena krwij twú! Hle, pla- polaa a traapie ſe žádoſtíj pro tebe, wuokol hledie a ota- zuge ſe, a nikdiž ſe neokaže, kterehož žádá; nelíbie ſe gij, czožkoli widíj, že tebe ſameeho, na niehož patržij, newidíj 21) Cžili ſy ztratil ſpoluželeg 22), žes nalezl neporu [67b] cſenie? Cžilis lítoſtiwoſt potratil, žes neſmrtedlnoſti dofahl? Odſtup to, pane; neb neopomitaaſs naas ſmrtedlnych, že ſy včzi- nien neſmrtedlny, pro ktereež včzinien ſmrtedlny, aby včzinil neſmrtedlnee. Owffem miloftiwee milowanie ani gi kwiliczij ani ſebe taineho 23) nemuože ſneſti dele. Wyſkočzila milu- 15) Orig. „et vitalem doctrinam ... iuxta mortuum exosa vitam semifractis verbis recitaret.“ 16) Orig. „Nunc insuper ipsum corpus, quod utcunque gaudebat sibi dimissum, credit amissum.“ 17) Orig. „O incitatio luctus!“ 18) Orig. „residuum manuum eorum, ut putabat, perdiderat.“ 19) Orig. „Ipse enim sciebus et sic lieri volebas, quia causam tanti ploratus narrare posset, nisi crebro verba interrumpendo et in geminatos gemitus erumpendo.“ 20) Orig. „Rigabas, dicam, an probabas? Sed, ut verius dicam, et rigabas et probabas? 21) Dvě věty vynechány. 22) Orig. „compassionem.“ 23) Orig. „nec se la- tentem.“
50 polu nedorzikagiczími ſlowy opietowala 15). Nynie pak nad to to tielo, iakžkoli opuſftienee [66b] wierzij byti ztraczenee; 16) a prawifs: ženo, pročz placzeſs? O zbvrzenie plačze! 17) Očzima ſwyma widiela, geſtliže wſſak patrziti mohla, czo gſv vkrut- niczi tobie vkrutnie včzinili, a oſtatek rucze gich, iakož ſe domniela, potratily 18) Wſſelika nadiege o tobie giž odeſſla, neb ani oſtatkuo twych pro pamiet ſobie wzieti nemohla, a pta ſe niekto: koho hledaſs? pročz plačzeſs? Aſpoň, o ge- dinka radoſti gegij, pročz zbuzugeſs boleſt gegie, neb ſy ty wiediel, a tak aby bylo, chtiels, že by przičziny tak weli- keho placze wyprawiti nemohla, lečz čzaſto ſlowa prolamu- giczi a gedno po druhem [67a] lkanie wydawagiczi 19). Neb ſy neznal miloſti, ktervž ſam wdechl? Wiediels owſfem, czo ſy ty, zahradnik ten, Cftiepowal; zalewals w zahradie ſwé, czožs w myſli gegí, mam za to, ſſtiepowal. Swlažowals, dím-li prawie, čzili zkuffowal? Obee ſy čzinil 20). Ale, o dobry pane, dobrotiwy miſtrze, hle, toť wierna diewka a včzedl- nicze twa, nedawno tepru wykupena krwij twú! Hle, pla- polaa a traapie ſe žádoſtíj pro tebe, wuokol hledie a ota- zuge ſe, a nikdiž ſe neokaže, kterehož žádá; nelíbie ſe gij, czožkoli widíj, že tebe ſameeho, na niehož patržij, newidíj 21) Cžili ſy ztratil ſpoluželeg 22), žes nalezl neporu [67b] cſenie? Cžilis lítoſtiwoſt potratil, žes neſmrtedlnoſti dofahl? Odſtup to, pane; neb neopomitaaſs naas ſmrtedlnych, že ſy včzi- nien neſmrtedlny, pro ktereež včzinien ſmrtedlny, aby včzinil neſmrtedlnee. Owffem miloftiwee milowanie ani gi kwiliczij ani ſebe taineho 23) nemuože ſneſti dele. Wyſkočzila milu- 15) Orig. „et vitalem doctrinam ... iuxta mortuum exosa vitam semifractis verbis recitaret.“ 16) Orig. „Nunc insuper ipsum corpus, quod utcunque gaudebat sibi dimissum, credit amissum.“ 17) Orig. „O incitatio luctus!“ 18) Orig. „residuum manuum eorum, ut putabat, perdiderat.“ 19) Orig. „Ipse enim sciebus et sic lieri volebas, quia causam tanti ploratus narrare posset, nisi crebro verba interrumpendo et in geminatos gemitus erumpendo.“ 20) Orig. „Rigabas, dicam, an probabas? Sed, ut verius dicam, et rigabas et probabas? 21) Dvě věty vynechány. 22) Orig. „compassionem.“ 23) Orig. „nec se la- tentem.“
Strana 51
51 giczieho ſladkoſt, aby ſe nowydrzela plačziczíj horzkoſt 24). Gmenowal pan zwyklee przietelkynie gmeno, a poznawa panuo hlas zwykly. Mám za to, neb giftie twrdím, to že ſmyfl25) zwyklu ſladkoſt, ktervž gmenowana bywala, Maria. O hlas vtieſſeny! O iak mnoho kra [68a] tochwilneho, iak mnoho miel milowneho! 26) Ani dobrotiwiegie ani rychlegie 27) to wypowiedieno byti mohlo. Znám, czo vmiſs 28) a czoby chtiela; ted mne maſs, neplačziž! Hle, teď ſem 29), gehož hle- dáſs. Yhned promienieny gſv ſlzi; neb newierzím, aby hned zaſtaweny byti mohly; ale ktereež ſkruſlené ſrdcze ſebe tra- pie prwe wydawalo, ty potom frdcze radugiczí s weſelím wylewalo. O, iak przenepodobne gſú to wieczi „Miſtru!“ a „Pakli ſy wzal ho, powiez mi!“ O, iak ſe neſrownawagí:30) „Wzali gſv pana meho a newiem, kde gſú položili gei“ a to: „Že ſem widiela pana a toto mi powiediel.“ Ale [68b czo ia, biedny, bez žadoſti ſmím wyprawowati žadoſt boží a przietelkyně božie!31) Neb kterak owſfem wydalo ſrdcze dobrú wuoni, protož nema chuti ſlowo. Tys toho ſwiedoma, prawdo; 32) ty ſy mi ſwiedek, pane naimiloſtiwieiſcij Gežiſſi, žeť miloſtij tweho milowanie to cžinim. Miloſt twy we mnie zapaliti žadam, neb tie ſameho a czož weliſs, žadam milo- wati, ducha zarmuczeneho, ſrdcze ſkruſſené a ponížené tobie obietowati. Dayž mi, pane, w tomto wypowiedieníj 33) chleeb boleſti a ſlzíj, kterehož lačzním nad hoynoſt rozkoſtíj. Vrly- ſſiž mie, pane, pro miloſt a wdiečzná zaſlu [69a ] ženie milee [této tvé] Marie [a] naiblahoſlawenieiffie Matky twee, nai- wietčzie a gedinkee panny Marie. Nechtieg, naimiloftiwieifcij wykupiteli gežíſſi, zhrdati proſbu nehodneho tweho hrziff- 24) Orig. „ut non erumpat flentis amaritudo.“ 25) Orig. „quia sensit“, tedy: pociťovala. 26) Orig. „O quantum blandimenti! quan- tum sapuit amoris!“ 27) Orig. „nec brevius nec clarius.“ 28) Orig. „Scio, quae sis.“ 20) Orig. „ecce me!“ 30) Orig. „O quam dissimilia sunt: „Rabboni!“ et „Si tu sustulisti eum ...“ O quam dissona sunt: „Tulerunt ...“ 31) Orig. „ego miser sine affectu praesumo expri- mere affectum Dei et beatae amicae Dei?“ 32) Orig. „Quomodo namque eructabit cor bonum odorem, unde intus non habet saporem ? Verum, tu mihi conscia es, veritas.“ 33) Orig. „in hoc exilio.“
51 giczieho ſladkoſt, aby ſe nowydrzela plačziczíj horzkoſt 24). Gmenowal pan zwyklee przietelkynie gmeno, a poznawa panuo hlas zwykly. Mám za to, neb giftie twrdím, to že ſmyfl25) zwyklu ſladkoſt, ktervž gmenowana bywala, Maria. O hlas vtieſſeny! O iak mnoho kra [68a] tochwilneho, iak mnoho miel milowneho! 26) Ani dobrotiwiegie ani rychlegie 27) to wypowiedieno byti mohlo. Znám, czo vmiſs 28) a czoby chtiela; ted mne maſs, neplačziž! Hle, teď ſem 29), gehož hle- dáſs. Yhned promienieny gſv ſlzi; neb newierzím, aby hned zaſtaweny byti mohly; ale ktereež ſkruſlené ſrdcze ſebe tra- pie prwe wydawalo, ty potom frdcze radugiczí s weſelím wylewalo. O, iak przenepodobne gſú to wieczi „Miſtru!“ a „Pakli ſy wzal ho, powiez mi!“ O, iak ſe neſrownawagí:30) „Wzali gſv pana meho a newiem, kde gſú položili gei“ a to: „Že ſem widiela pana a toto mi powiediel.“ Ale [68b czo ia, biedny, bez žadoſti ſmím wyprawowati žadoſt boží a przietelkyně božie!31) Neb kterak owſfem wydalo ſrdcze dobrú wuoni, protož nema chuti ſlowo. Tys toho ſwiedoma, prawdo; 32) ty ſy mi ſwiedek, pane naimiloſtiwieiſcij Gežiſſi, žeť miloſtij tweho milowanie to cžinim. Miloſt twy we mnie zapaliti žadam, neb tie ſameho a czož weliſs, žadam milo- wati, ducha zarmuczeneho, ſrdcze ſkruſſené a ponížené tobie obietowati. Dayž mi, pane, w tomto wypowiedieníj 33) chleeb boleſti a ſlzíj, kterehož lačzním nad hoynoſt rozkoſtíj. Vrly- ſſiž mie, pane, pro miloſt a wdiečzná zaſlu [69a ] ženie milee [této tvé] Marie [a] naiblahoſlawenieiffie Matky twee, nai- wietčzie a gedinkee panny Marie. Nechtieg, naimiloftiwieifcij wykupiteli gežíſſi, zhrdati proſbu nehodneho tweho hrziff- 24) Orig. „ut non erumpat flentis amaritudo.“ 25) Orig. „quia sensit“, tedy: pociťovala. 26) Orig. „O quantum blandimenti! quan- tum sapuit amoris!“ 27) Orig. „nec brevius nec clarius.“ 28) Orig. „Scio, quae sis.“ 20) Orig. „ecce me!“ 30) Orig. „O quam dissimilia sunt: „Rabboni!“ et „Si tu sustulisti eum ...“ O quam dissona sunt: „Tulerunt ...“ 31) Orig. „ego miser sine affectu praesumo expri- mere affectum Dei et beatae amicae Dei?“ 32) Orig. „Quomodo namque eructabit cor bonum odorem, unde intus non habet saporem ? Verum, tu mihi conscia es, veritas.“ 33) Orig. „in hoc exilio.“
Strana 52
52 níka, ale ſpomoz vmyſlu nemoczného tweho milowníka. Wyraz z ſrdcze meho wlažnoſt a ſkrze wrucznoſt milo- wnicze twee 34) day mi doſahnvti patrzenie wiečznee ſlá- wy twee, kteryž s Otczem a Duchem ſwatym žiw ſy a kralugeſs na wieky wiekuo. amen. [XV.] Modlitba ku pannie Marygi Mamulia Rothomagſkeho Biſkupa tuto dolegi napſana. 1) [69b] Zwlaſſtnieho zaſluženie, ſama bez przikladu, matko a panno Maria, ktereež paan tak na tiele2) oſtrziehal, aby hodna byla, z nieež by naſſeho wykupenie mzda, božíj ſyn, tielo ſobie zpuoſobil: proſim tebe, naimiloſtiwieiſcij, ſkrze ktervž geft wſseczken ſpafen ſwiet, przimluw ſe za mne, naibiednieiſſiho a wſfemi neprawoſtmi ſmrduteho a wſfech hrziechuo brzemenem obtieženeho3), aby aſpoň giž dal pán neſſtiaſtnee duſſi mee zachowánie čziſtoty, žadoſt ſtudu, mi- loſt newinnoſti, Jáť ſem, paníj, ia wſtije ne [70a] winnoſti, wffiee ſwatoſti miloſt potratil; chraam božíj ſwaty mnoho- twarnie ſem poruſſil. Ale pročz ia ſſerednoſti ſwé przipo- minam przed vſſima neporuſſenymi? Hrozím ſe, paníj, geſſto mne trefkcze ſwiedomie, przed tebv obnaženee, ſtydím ſe.4) Ale komuž vmierage vkaži ranu mú? K komuž puogdu? Przed kym plakati budu na boleſt mú, anebo odkud by ſe nadal ſpaſenie, geſtliže mi ſe zawierá to gedinké odpočzí- wadlo miloſti wiecžné? Protož ſlyſriž, paníj, a vſlyſs mieſſtie- nina, potraczeneho z dielu diedicztwie tweho, po dluhem tu- laníj, po vkrutnych mrzkoltech, po [70b] mnohych biedach wraczugicziemu ſe k ſpaſenij potielfenie tweho 5). Matko 84) Orig. „per fervorem tui amoris." 1) Správně: Maurilia, biskupa Rouenského. Připisuje se však také sv. Anselmu a nalézá se v jeho spisech. Migne, CLVIII., 946 ss. „Oratio XLIX. Ad eandem Dei matrem“ 2) Orig. „ita mente et corpore.“ 3) Orig. „cunctis iniquitatibus foedato.“ 4) Orig. „male nudus coram te erubesco.“ 5) Orig. „post longa exilia, post longa suspiria, post saeva ludibria, post multa supplicia revertentem ad ubera consolationis tuae.“ — Celý další odstavec vynechán.
52 níka, ale ſpomoz vmyſlu nemoczného tweho milowníka. Wyraz z ſrdcze meho wlažnoſt a ſkrze wrucznoſt milo- wnicze twee 34) day mi doſahnvti patrzenie wiečznee ſlá- wy twee, kteryž s Otczem a Duchem ſwatym žiw ſy a kralugeſs na wieky wiekuo. amen. [XV.] Modlitba ku pannie Marygi Mamulia Rothomagſkeho Biſkupa tuto dolegi napſana. 1) [69b] Zwlaſſtnieho zaſluženie, ſama bez przikladu, matko a panno Maria, ktereež paan tak na tiele2) oſtrziehal, aby hodna byla, z nieež by naſſeho wykupenie mzda, božíj ſyn, tielo ſobie zpuoſobil: proſim tebe, naimiloſtiwieiſcij, ſkrze ktervž geft wſseczken ſpafen ſwiet, przimluw ſe za mne, naibiednieiſſiho a wſfemi neprawoſtmi ſmrduteho a wſfech hrziechuo brzemenem obtieženeho3), aby aſpoň giž dal pán neſſtiaſtnee duſſi mee zachowánie čziſtoty, žadoſt ſtudu, mi- loſt newinnoſti, Jáť ſem, paníj, ia wſtije ne [70a] winnoſti, wffiee ſwatoſti miloſt potratil; chraam božíj ſwaty mnoho- twarnie ſem poruſſil. Ale pročz ia ſſerednoſti ſwé przipo- minam przed vſſima neporuſſenymi? Hrozím ſe, paníj, geſſto mne trefkcze ſwiedomie, przed tebv obnaženee, ſtydím ſe.4) Ale komuž vmierage vkaži ranu mú? K komuž puogdu? Przed kym plakati budu na boleſt mú, anebo odkud by ſe nadal ſpaſenie, geſtliže mi ſe zawierá to gedinké odpočzí- wadlo miloſti wiecžné? Protož ſlyſriž, paníj, a vſlyſs mieſſtie- nina, potraczeneho z dielu diedicztwie tweho, po dluhem tu- laníj, po vkrutnych mrzkoltech, po [70b] mnohych biedach wraczugicziemu ſe k ſpaſenij potielfenie tweho 5). Matko 84) Orig. „per fervorem tui amoris." 1) Správně: Maurilia, biskupa Rouenského. Připisuje se však také sv. Anselmu a nalézá se v jeho spisech. Migne, CLVIII., 946 ss. „Oratio XLIX. Ad eandem Dei matrem“ 2) Orig. „ita mente et corpore.“ 3) Orig. „cunctis iniquitatibus foedato.“ 4) Orig. „male nudus coram te erubesco.“ 5) Orig. „post longa exilia, post longa suspiria, post saeva ludibria, post multa supplicia revertentem ad ubera consolationis tuae.“ — Celý další odstavec vynechán.
Strana 53
53 ſwieta"), matko nepoſrkwrniena, matko neporuſſenaa, matko milofrdenſtwie a litoſtiwoſti, matko odpuſſtienie, otewrzi przi- bytek laaſky a przigmi mrtweho w hrzieſſích. O panij (ſwata), hle, ſyn marnotratny, obnaženy dobrych wieczíj"), s mieſta strachu a ze mlhy nečziſtoty a ſmradu wzdychá, wolá a gmenuge matku, ne nepamatuge, kolikrat by ho chowala, wymluwala przed otczem. A zagifte, naimiloftiwieiſfij a nai- dobrotiwieiffij otecz ten, ty matka mila. Poznag, ſmilow- [71a] nicze, syny twee, kterychž ſe gednorozeny syn twuog neſtydiel gmenowati bratrzími ſwymi. A poniewadž pro toho newinneho vkrzižowaneho ſyna tweeho pronikl8) mečz duſti twú, kterakž nad mrtwymi firotky twymi ſe zdržeti a nikdy materzinymi plačzi a ſlzami nebudeſs moczi želeti? 9) Ta- ženi ſmy, rozchwatani, zgimáni; nenie, ktoby wyproſil, kto wyfwobodil, kto powſtal na vſwitie a odpowidal za nas. Po- wſtaniž, miloſtiwa, powſtaň, litoftiwa, wegdi do ſwatyně vſlyffenie; roztahni nepoſſkwrniene rucze przed obrazem zlatym lidſkého smirzenie 10). Bude(liž) ſkrze tie proſitedlne, [71b] czož ſkrze tebe podawamy; budeť wymluwitedlne, čzehož ſe bogímy 11). Aniž tie bude moczi dluho strpieti za biedne proſiczij, gehož ſy ty przečzaſto potieſfowala, matko mila, nemluwniatko kwiliczij. Proto kteraž geſt mocznieiſfij k vkroczeníj hniewu ſvdcze nežli ty, kteražs zaſlvžila byti matku teehož wykupitele a ſvdcze? Nepochybugž, paníj ma, nebt on geſt vſta ma, ſlowa ma, žiwot muoy a ſpaſitel muog, on hlawa naſſe; on poznal dielo ſwe. Pocztiwoſti panen ſka 12), paníj naroduo, kralowno angelska, ſtudnicze zahrad, obmy- wanie hrziechuo, ſwata a wiečzna 13) panno Maria, pomoz [72a] biednemu, ochraň ztraczeneho! Aby, ktož giž nenie toho panenſkého, twymi ſlawnymi zaſluhami kterakeekoli 6) Orig. „mater sancta, mater unica, mater immaculata . . . 7) Orig. „nudus et attritus pedibus.“ 8) Orig. „Et si . .. pertran- sivit, .. .“ 9) Orig. „quomodo super ... te continere, quomodo un- quam maternis fletibus et lacrymis, domina, poteris temperare?“ 10) Orig. „ante altare illud aureum.“ 11) Orig. „Erit per te impetra- bile, quod per te ingerimus, erit per te excusabile, quod timemus.“ 12) Orig. „Decus virginum.“ Rps.: panenſku. 13) Orig. „perpetua." "
53 ſwieta"), matko nepoſrkwrniena, matko neporuſſenaa, matko milofrdenſtwie a litoſtiwoſti, matko odpuſſtienie, otewrzi przi- bytek laaſky a przigmi mrtweho w hrzieſſích. O panij (ſwata), hle, ſyn marnotratny, obnaženy dobrych wieczíj"), s mieſta strachu a ze mlhy nečziſtoty a ſmradu wzdychá, wolá a gmenuge matku, ne nepamatuge, kolikrat by ho chowala, wymluwala przed otczem. A zagifte, naimiloftiwieiſfij a nai- dobrotiwieiffij otecz ten, ty matka mila. Poznag, ſmilow- [71a] nicze, syny twee, kterychž ſe gednorozeny syn twuog neſtydiel gmenowati bratrzími ſwymi. A poniewadž pro toho newinneho vkrzižowaneho ſyna tweeho pronikl8) mečz duſti twú, kterakž nad mrtwymi firotky twymi ſe zdržeti a nikdy materzinymi plačzi a ſlzami nebudeſs moczi želeti? 9) Ta- ženi ſmy, rozchwatani, zgimáni; nenie, ktoby wyproſil, kto wyfwobodil, kto powſtal na vſwitie a odpowidal za nas. Po- wſtaniž, miloſtiwa, powſtaň, litoftiwa, wegdi do ſwatyně vſlyffenie; roztahni nepoſſkwrniene rucze przed obrazem zlatym lidſkého smirzenie 10). Bude(liž) ſkrze tie proſitedlne, [71b] czož ſkrze tebe podawamy; budeť wymluwitedlne, čzehož ſe bogímy 11). Aniž tie bude moczi dluho strpieti za biedne proſiczij, gehož ſy ty przečzaſto potieſfowala, matko mila, nemluwniatko kwiliczij. Proto kteraž geſt mocznieiſfij k vkroczeníj hniewu ſvdcze nežli ty, kteražs zaſlvžila byti matku teehož wykupitele a ſvdcze? Nepochybugž, paníj ma, nebt on geſt vſta ma, ſlowa ma, žiwot muoy a ſpaſitel muog, on hlawa naſſe; on poznal dielo ſwe. Pocztiwoſti panen ſka 12), paníj naroduo, kralowno angelska, ſtudnicze zahrad, obmy- wanie hrziechuo, ſwata a wiečzna 13) panno Maria, pomoz [72a] biednemu, ochraň ztraczeneho! Aby, ktož giž nenie toho panenſkého, twymi ſlawnymi zaſluhami kterakeekoli 6) Orig. „mater sancta, mater unica, mater immaculata . . . 7) Orig. „nudus et attritus pedibus.“ 8) Orig. „Et si . .. pertran- sivit, .. .“ 9) Orig. „quomodo super ... te continere, quomodo un- quam maternis fletibus et lacrymis, domina, poteris temperare?“ 10) Orig. „ante altare illud aureum.“ 11) Orig. „Erit per te impetra- bile, quod per te ingerimus, erit per te excusabile, quod timemus.“ 12) Orig. „Decus virginum.“ Rps.: panenſku. 13) Orig. „perpetua." "
Strana 54
54 přzigal rucho ſwatebnie 14). Takee ačz nezaſlvžím prziſtupiti ani przitomen byti kwetnuczím a woniegiczim ſlawy waſſie kuruom, zdaleka aſpoň poſtaweny widieti zaſlúžil a ſlyffeti zpuoſob waſs, radowanie waſſe 15) y czožkoliwiek tehdaž ſlawnoſti a weſelee bude, když pleſati budete naſledugicze beranka, kamžbykoli ſſel. Gedinka 10) panno, ſwrchowana a wiecžna a ſama panno matko, przi konczi modlitby a przi tkonaníj tohoto blaznowého a nehodneho proſſenie za toto gedno pro [72b] ſím, aby s gmenem 17) mileho Syna tweho dala mi pilnv a wiečznv pamiet przeſladkeho gmena [tweho]18). Budiž ſe mnv w nebezpečzenſtwíj, w (s) ſvženíj, na počzatku weſelij meho! Bud pokrm naichutnieiſſí duſſe mee! Neb geſt- liže to božím a twym darem zaſlužím obdržeti, žadnym obyčzegem giſtie nebogim ſe z gruntu zahynúti. Budeť ſe mny wždyczky miloſt twa, bude ſlitowanie a obraniowanie twee. Geſtliže w pekle budu, tam mie pohledaſs a odtud mne wytahnefs a wratifs Synu twemu, kteryž mne wykupil przedrahu krwíj ſwv, Gezus Kriſtus, buoh a pan naſs, kteryž s Otczem a s [73a] Duchem ſwatým žiw geſt a kraluge po wſſeczky wieky wiekuo. Amen. [XVI. Sv. Anselma] Ku pannie M. 1). Paníj a naiſwatieiſtij panno wždycky Maria! Hle, ia hrziſſnik ſtogim kwile przed twarzíj miloſtiwoſti twee (a mi- lofrdenftwie) a ſtydím ſe naramnie za obwlažowanie hrzie- chuo mych2), gimiž ſſeredny včzinien ſem a ſtraſfliwy an- geluom y wſſem ſwatym 3). Lekam ſe przielifſnie ſvdu po- ſlednieho zatraczenie, když gednomu každemu odplaczeno 14) Překlad je zkomolen. Orig. zní „ut qui iam, proh dolor! non audet angelicam illam sperare stolam virginalem, tuis, gloriosa, me- ritis qualemcunque recipiat vestem nuptialem.“ 15) Orig. „processus vestros, tympana vestra, concentus vestros.“ 16) Orig. „singularis.“ 17) Orig. „in nomine.“ 18) Sem náleží věta další: „Buď pokrm ...“ 1) V lat. orig. „Oratio XLVI. Ad S. Virginem Mariam. Cum re- cordatione meritorum ejusdem et malorum nostrorum.“ Migne, CLVIII., 942 ss. 2) Orig. „pro abominationibus peccatorum meorum." 3) Orig. „coram Deo et te, et angelis eius et sanctis omnibus.“
54 přzigal rucho ſwatebnie 14). Takee ačz nezaſlvžím prziſtupiti ani przitomen byti kwetnuczím a woniegiczim ſlawy waſſie kuruom, zdaleka aſpoň poſtaweny widieti zaſlúžil a ſlyffeti zpuoſob waſs, radowanie waſſe 15) y czožkoliwiek tehdaž ſlawnoſti a weſelee bude, když pleſati budete naſledugicze beranka, kamžbykoli ſſel. Gedinka 10) panno, ſwrchowana a wiecžna a ſama panno matko, przi konczi modlitby a przi tkonaníj tohoto blaznowého a nehodneho proſſenie za toto gedno pro [72b] ſím, aby s gmenem 17) mileho Syna tweho dala mi pilnv a wiečznv pamiet przeſladkeho gmena [tweho]18). Budiž ſe mnv w nebezpečzenſtwíj, w (s) ſvženíj, na počzatku weſelij meho! Bud pokrm naichutnieiſſí duſſe mee! Neb geſt- liže to božím a twym darem zaſlužím obdržeti, žadnym obyčzegem giſtie nebogim ſe z gruntu zahynúti. Budeť ſe mny wždyczky miloſt twa, bude ſlitowanie a obraniowanie twee. Geſtliže w pekle budu, tam mie pohledaſs a odtud mne wytahnefs a wratifs Synu twemu, kteryž mne wykupil przedrahu krwíj ſwv, Gezus Kriſtus, buoh a pan naſs, kteryž s Otczem a s [73a] Duchem ſwatým žiw geſt a kraluge po wſſeczky wieky wiekuo. Amen. [XVI. Sv. Anselma] Ku pannie M. 1). Paníj a naiſwatieiſtij panno wždycky Maria! Hle, ia hrziſſnik ſtogim kwile przed twarzíj miloſtiwoſti twee (a mi- lofrdenftwie) a ſtydím ſe naramnie za obwlažowanie hrzie- chuo mych2), gimiž ſſeredny včzinien ſem a ſtraſfliwy an- geluom y wſſem ſwatym 3). Lekam ſe przielifſnie ſvdu po- ſlednieho zatraczenie, když gednomu každemu odplaczeno 14) Překlad je zkomolen. Orig. zní „ut qui iam, proh dolor! non audet angelicam illam sperare stolam virginalem, tuis, gloriosa, me- ritis qualemcunque recipiat vestem nuptialem.“ 15) Orig. „processus vestros, tympana vestra, concentus vestros.“ 16) Orig. „singularis.“ 17) Orig. „in nomine.“ 18) Sem náleží věta další: „Buď pokrm ...“ 1) V lat. orig. „Oratio XLVI. Ad S. Virginem Mariam. Cum re- cordatione meritorum ejusdem et malorum nostrorum.“ Migne, CLVIII., 942 ss. 2) Orig. „pro abominationibus peccatorum meorum." 3) Orig. „coram Deo et te, et angelis eius et sanctis omnibus.“
Strana 55
55 bude od boha, iakž čzinil nebo dobré nebo zlé. A proto 4) bazeň a trzeſenie prziſtli na mne a [73b] obkličzily mne tem- noſti zlych čzinuo mych a widím ſe malomocznym a ne- čziftym a protož ſe hodna znam oddielenie od towaryſtwa wiernych, ktereež ode mne oddieluge bleſk cztnoſtij a čzi- ſtota newinnoſti. A pro toť plačze a kwile proſím, paníj, aby ode mne čztwrteho Lazara 5), neſneſitedlneho ſmradu giž plneho, neodwraczowala twarzi twee, ale radiegi popa- trzila, iak tiezkym vrzedem vderzen ſem, a znamenala, kterak by mne nebeſkym lekarzftwím vzdrawila. Nawrať mne Sinu twemu, panu memu Gezu Kryſtu, (poniewadž ſem pobiehlecz).6) Neb ty znaſs, naimiloſtiwieiſtij [74a] Kralowno, že k tomu narozena gly, aby ſkrze tie narozen byl tyž buoh a pan naſs Gezus Kryftus, buoh a čzlowiek7) w niehož pře- prawie8) wierzím a o gehož miloſtiwoſti nikdy nepochybugi, aby y on, kteryž byl ſtworzitel lidſky, byl ſi ſpalitel wſſech, a tebe takee; by takowu miel matku, kteraž by za hrzieſſ- niky przed ním ſe przimluwagiczi dokonalee obdržela ſpa- fenie9). Tys od angela pozdrawena, od ducha ſwateho za- stieniena. A czož angelſka zwieftowala (powyſſenoft, twá panenſká vwierzila) čziſtota, newymluwne dokonalo božîtwie. Toho ſy porodila, kteryž wſſem wieczem [74b] naroditi ſe k geho wuoli puoyčzil 10). A protož newymluwna kralowno, wierzim, že negſy prazdna strzew ſlitowanie11) (a miloſr- denſtwie), kteraaž ſy zplodila ſtudniczi wſſelikeho miloſrden- ſtwie (a ſlitowanie). A kteraž ſy krmila weliké rady angela, muožeſs y ſama mie byti welikee rady angel, geſtliže za mne proſiti budeſs 12) (gednorozeneho tweeho a boha otcze, pana naſſeho), kteryž pro tebe (a pro swiet ztraczeny) w tiele widitedlny ſe vkazal, aby gehož ſkryteho v otcze nepozna- 4) Orig. „Et quia propter hoc.“ 5) Orig. „a me quatriduo mor- tuo.“ 6) Orig. „atque . . . Jesu Christo, cuius tu mater es et qui de te natus est, emundatum restituas.“ 7) Orig. „vorus Deus, verus homo.“ 8) Orig. „veracissime.“ 9) Několik vět zde vynecháno. 10) Orig. „qui cuncta nasci suo nutu concessit.“ Několik vět opět vy- necháno. 11) Orig. „non es vacua a visceribus pietatis, quae genuisti ipsum fontem totius.“ 12) Orig. „Dei filium."
55 bude od boha, iakž čzinil nebo dobré nebo zlé. A proto 4) bazeň a trzeſenie prziſtli na mne a [73b] obkličzily mne tem- noſti zlych čzinuo mych a widím ſe malomocznym a ne- čziftym a protož ſe hodna znam oddielenie od towaryſtwa wiernych, ktereež ode mne oddieluge bleſk cztnoſtij a čzi- ſtota newinnoſti. A pro toť plačze a kwile proſím, paníj, aby ode mne čztwrteho Lazara 5), neſneſitedlneho ſmradu giž plneho, neodwraczowala twarzi twee, ale radiegi popa- trzila, iak tiezkym vrzedem vderzen ſem, a znamenala, kterak by mne nebeſkym lekarzftwím vzdrawila. Nawrať mne Sinu twemu, panu memu Gezu Kryſtu, (poniewadž ſem pobiehlecz).6) Neb ty znaſs, naimiloſtiwieiſtij [74a] Kralowno, že k tomu narozena gly, aby ſkrze tie narozen byl tyž buoh a pan naſs Gezus Kryftus, buoh a čzlowiek7) w niehož pře- prawie8) wierzím a o gehož miloſtiwoſti nikdy nepochybugi, aby y on, kteryž byl ſtworzitel lidſky, byl ſi ſpalitel wſſech, a tebe takee; by takowu miel matku, kteraž by za hrzieſſ- niky przed ním ſe przimluwagiczi dokonalee obdržela ſpa- fenie9). Tys od angela pozdrawena, od ducha ſwateho za- stieniena. A czož angelſka zwieftowala (powyſſenoft, twá panenſká vwierzila) čziſtota, newymluwne dokonalo božîtwie. Toho ſy porodila, kteryž wſſem wieczem [74b] naroditi ſe k geho wuoli puoyčzil 10). A protož newymluwna kralowno, wierzim, že negſy prazdna strzew ſlitowanie11) (a miloſr- denſtwie), kteraaž ſy zplodila ſtudniczi wſſelikeho miloſrden- ſtwie (a ſlitowanie). A kteraž ſy krmila weliké rady angela, muožeſs y ſama mie byti welikee rady angel, geſtliže za mne proſiti budeſs 12) (gednorozeneho tweeho a boha otcze, pana naſſeho), kteryž pro tebe (a pro swiet ztraczeny) w tiele widitedlny ſe vkazal, aby gehož ſkryteho v otcze nepozna- 4) Orig. „Et quia propter hoc.“ 5) Orig. „a me quatriduo mor- tuo.“ 6) Orig. „atque . . . Jesu Christo, cuius tu mater es et qui de te natus est, emundatum restituas.“ 7) Orig. „vorus Deus, verus homo.“ 8) Orig. „veracissime.“ 9) Několik vět zde vynecháno. 10) Orig. „qui cuncta nasci suo nutu concessit.“ Několik vět opět vy- necháno. 11) Orig. „non es vacua a visceribus pietatis, quae genuisti ipsum fontem totius.“ 12) Orig. „Dei filium."
Strana 56
56 leho miel ſwiet, zrzetedlneho ſkrze tielo poznal a w pozna- leho wierzil 13) a wierze ſpaſen byl ſkrze [75a wieru. Kteryž w ſwem newyprawitedlnem daru trwa14), aby přirozenie lidſkee ku podobenſtwie ſweho ſtworzitele zpuoſobenee, ne- podobne ſkrze hrziech a ſmrt včzinienee, nikoli wiečznym zatraczením nezahynulo a ſkrze tie geho nesmierna litofti- woſt naprawila, a ty, o nowá nepoſkwrniena panno wždycky, Maria, aby hrziech Ewy, ftaree panny blaznowee, zahladila 15). O diwnee božſkeeho rziezenie puoſobenie! Ty, požehnana mezi wſfemi požehnanymi ženami, muže ſy nepoznala a matkú ſy, a po Synu twem narozenem panna wždyczky zuoltawagiczíj. Tu wieru ſwa [75b] tu když ſem przigal, ne- uprziemu [wždycky] czeſtu ſem držal 16), [poniewadž] przi- kazanie geho ſem nezachowawal. Kterychž kdybych rad po- ſluchati ſe včzil, mne k tobie wolagiczieho ſnadnie by vſly- ſſala, neb líbiti ſe mne ſynu twému, pánu memu, zgewnie by znala 17). Ale že ſwedl mne neprzietel neprawy a ſtrze- lami ſwymi ranil mne a z rúcha bieleho newinnoſti ſwlekl geſt mne a čzernymi y chlipnymi a napoly ſpalenymi ohniem hrziechu odiel mne, a protož mrzutie odieny ſe vkazugi tobie 18). Protož, naidobrotiwieiffij kralowno a paníj, nepo- tupugž mne, ale pamatugíczí na krzehkoft čzlowiečzíj ſpo- moziž ne [76a] hodnoſti mé. Wnukni mi, abych zuofage ne- utekl, ale čzekal potieſſenie tweho, kterež tehdaž mi przigiti zchwalím, geſtliže ti, kterzíjž ſv we mnie zapalowee hrzie- chuo a rozličznych neprawoſtij a zwlaſſtie (chlipnoſtij), gimiž neuſtále pálim, ſe pomalu na mnie hynuti twy moczij a defftiem przimluwaniee tweeho vhaſiti w frdci a w tiele mem 19) O, paníj má, czož powiem anebo czož čziniti počzigi. 13) Orig. „qui per te mundo in carne apparuit, ut quein latentem apud Patrem incognitum habebat mundus, apparentem per carnem agnosceret, et agnitum crederet.“ 16) Orig. „qui suo inenarrabili mu- nere praestitit.“ 15) Orig. „facinus antiquae viraginis expiares.“ 16) Orig. „non semper recto tramite tenui.“ 17) Vazba acc. c. infin. ponechána v překladě. 18) Orig. „et vestibus candidis exuit atque nigris et lacrymosis ac semiustis igne peccatorum meorum induit, idcirco deformibus vestibus indutus apparebo tibi.“ 19) Orig. „quam tunc evenire probabo, si ea, quae sunt in me incendia . . . quibus
56 leho miel ſwiet, zrzetedlneho ſkrze tielo poznal a w pozna- leho wierzil 13) a wierze ſpaſen byl ſkrze [75a wieru. Kteryž w ſwem newyprawitedlnem daru trwa14), aby přirozenie lidſkee ku podobenſtwie ſweho ſtworzitele zpuoſobenee, ne- podobne ſkrze hrziech a ſmrt včzinienee, nikoli wiečznym zatraczením nezahynulo a ſkrze tie geho nesmierna litofti- woſt naprawila, a ty, o nowá nepoſkwrniena panno wždycky, Maria, aby hrziech Ewy, ftaree panny blaznowee, zahladila 15). O diwnee božſkeeho rziezenie puoſobenie! Ty, požehnana mezi wſfemi požehnanymi ženami, muže ſy nepoznala a matkú ſy, a po Synu twem narozenem panna wždyczky zuoltawagiczíj. Tu wieru ſwa [75b] tu když ſem przigal, ne- uprziemu [wždycky] czeſtu ſem držal 16), [poniewadž] przi- kazanie geho ſem nezachowawal. Kterychž kdybych rad po- ſluchati ſe včzil, mne k tobie wolagiczieho ſnadnie by vſly- ſſala, neb líbiti ſe mne ſynu twému, pánu memu, zgewnie by znala 17). Ale že ſwedl mne neprzietel neprawy a ſtrze- lami ſwymi ranil mne a z rúcha bieleho newinnoſti ſwlekl geſt mne a čzernymi y chlipnymi a napoly ſpalenymi ohniem hrziechu odiel mne, a protož mrzutie odieny ſe vkazugi tobie 18). Protož, naidobrotiwieiffij kralowno a paníj, nepo- tupugž mne, ale pamatugíczí na krzehkoft čzlowiečzíj ſpo- moziž ne [76a] hodnoſti mé. Wnukni mi, abych zuofage ne- utekl, ale čzekal potieſſenie tweho, kterež tehdaž mi przigiti zchwalím, geſtliže ti, kterzíjž ſv we mnie zapalowee hrzie- chuo a rozličznych neprawoſtij a zwlaſſtie (chlipnoſtij), gimiž neuſtále pálim, ſe pomalu na mnie hynuti twy moczij a defftiem przimluwaniee tweeho vhaſiti w frdci a w tiele mem 19) O, paníj má, czož powiem anebo czož čziniti počzigi. 13) Orig. „qui per te mundo in carne apparuit, ut quein latentem apud Patrem incognitum habebat mundus, apparentem per carnem agnosceret, et agnitum crederet.“ 16) Orig. „qui suo inenarrabili mu- nere praestitit.“ 15) Orig. „facinus antiquae viraginis expiares.“ 16) Orig. „non semper recto tramite tenui.“ 17) Vazba acc. c. infin. ponechána v překladě. 18) Orig. „et vestibus candidis exuit atque nigris et lacrymosis ac semiustis igne peccatorum meorum induit, idcirco deformibus vestibus indutus apparebo tibi.“ 19) Orig. „quam tunc evenire probabo, si ea, quae sunt in me incendia . . . quibus
Strana 57
57 budu? W temnoſtech ſem a ſwietla nebeſkeeho newidim. Kdež puogdu anebo kam od twarzi ſvdiczieho fina tweeho (pana naſſeho Gezu Kriſta) vteku? Zdali k wychodu nebo k poledni nebo k zapadu nebo k puol [765] noczi neb do hlubokoſti propaſti mam vtiekanie ? 20) Wſfudy geft ſyn twuog, (pan a buoh naſs), wſfudy wſſeczken wſſudy przitomny, wſludy ſpatrzugiczij a wſſeczky rozeznawagiczij, zprawuge a nad ne- beſkymi przebywa 21). Kteryž geſtliže by mne za mee ſkutky ſprawedliwie ſvdil, lepe by mi bylo, abych počzat nebyl nebo narozeny hned zahynul. Aniž by to proſpieti mohlo, neb w hrzieſtích tehdaž gſa počzat y narozen a bez krzſtu vmra [bez] pochybenie zahynul bych. Neb ia zagiſtee z hrzieſſnikuo počzat ſem a narozen ſem hrzieſſnik, hrzieſſnik včzinieny pokrztien ſem a ſpaſen, ſpaſeny opiet hrzieſſnik včzi [77a ]- nien ſem. A [nikoli] takowy iako przed tiem, než ſmrdu- tieiſſij a ohyzdnieifſij, takowy zagiſté, aby horſſieho nemiel ſwiet22). A protož takoweho ſpomocznika hledam, iakeehož po Synu twem (anopak y po panu) wzacznieiſtieho nemnože ſwiet naleznvti. [Má ſwiet] apoſſtoly, patryarchy, proroky, mučzedlniky, zpowiedniky, panny, dobree a wybornee po- moczniky, [. . .] Ty lepſſij a powyſſenieiſſij ſy 23). Neb tiem y wſfem ſwatym ginym y takee angelſkym duchuom teež y kraluom a mocznoſtem ſwieta, bohatym y chudym, ſlu- žebnikuom v panuom, wietčzím y menſlím paníj ſy; a czož mohú wſficzkni ti [s] tebú, ty [77b] ſama muožeſs bez nich. Pročz geſt to?24) Neb matku ſy Spaſitele naſſeho, newieſta Kryſtowa, kralowna nebeſka y zemſka y wſſech žiwluo. Protož tebe hledam, k tobie ſe vtiekam, a aby mi we wſſem pomahala, nabožnie žadam. Když ty mlčzieſs, žadnyť ſe infatigabiliter uror, ... imbre inter cessionem tuarum exstingui... persensero." 20) Orig. „habeo effugium.“ 21) Orig. „ubique praesens, ubique discernens et omnia judicans et super coelestia habitans.“ 22) Orig. „sordidior et immanior, quoniam talis sum, qualem pejorem non habet mundus.“ 23) Orig. „bonos et optimos adjutores, quos ego supplex orare concupisco. Tu vero, Domina, omnibus iis adjutoribus melior et excelsior es.“ 24) Orig. „Quare hoc potes? quia mater es...
57 budu? W temnoſtech ſem a ſwietla nebeſkeeho newidim. Kdež puogdu anebo kam od twarzi ſvdiczieho fina tweeho (pana naſſeho Gezu Kriſta) vteku? Zdali k wychodu nebo k poledni nebo k zapadu nebo k puol [765] noczi neb do hlubokoſti propaſti mam vtiekanie ? 20) Wſfudy geft ſyn twuog, (pan a buoh naſs), wſfudy wſſeczken wſſudy przitomny, wſludy ſpatrzugiczij a wſſeczky rozeznawagiczij, zprawuge a nad ne- beſkymi przebywa 21). Kteryž geſtliže by mne za mee ſkutky ſprawedliwie ſvdil, lepe by mi bylo, abych počzat nebyl nebo narozeny hned zahynul. Aniž by to proſpieti mohlo, neb w hrzieſtích tehdaž gſa počzat y narozen a bez krzſtu vmra [bez] pochybenie zahynul bych. Neb ia zagiſtee z hrzieſſnikuo počzat ſem a narozen ſem hrzieſſnik, hrzieſſnik včzinieny pokrztien ſem a ſpaſen, ſpaſeny opiet hrzieſſnik včzi [77a ]- nien ſem. A [nikoli] takowy iako przed tiem, než ſmrdu- tieiſſij a ohyzdnieifſij, takowy zagiſté, aby horſſieho nemiel ſwiet22). A protož takoweho ſpomocznika hledam, iakeehož po Synu twem (anopak y po panu) wzacznieiſtieho nemnože ſwiet naleznvti. [Má ſwiet] apoſſtoly, patryarchy, proroky, mučzedlniky, zpowiedniky, panny, dobree a wybornee po- moczniky, [. . .] Ty lepſſij a powyſſenieiſſij ſy 23). Neb tiem y wſfem ſwatym ginym y takee angelſkym duchuom teež y kraluom a mocznoſtem ſwieta, bohatym y chudym, ſlu- žebnikuom v panuom, wietčzím y menſlím paníj ſy; a czož mohú wſficzkni ti [s] tebú, ty [77b] ſama muožeſs bez nich. Pročz geſt to?24) Neb matku ſy Spaſitele naſſeho, newieſta Kryſtowa, kralowna nebeſka y zemſka y wſſech žiwluo. Protož tebe hledam, k tobie ſe vtiekam, a aby mi we wſſem pomahala, nabožnie žadam. Když ty mlčzieſs, žadnyť ſe infatigabiliter uror, ... imbre inter cessionem tuarum exstingui... persensero." 20) Orig. „habeo effugium.“ 21) Orig. „ubique praesens, ubique discernens et omnia judicans et super coelestia habitans.“ 22) Orig. „sordidior et immanior, quoniam talis sum, qualem pejorem non habet mundus.“ 23) Orig. „bonos et optimos adjutores, quos ego supplex orare concupisco. Tu vero, Domina, omnibus iis adjutoribus melior et excelsior es.“ 24) Orig. „Quare hoc potes? quia mater es...
Strana 58
58 modliti nebude, žadny neſpomuože; když ty prosifs, wſliczkni proſiti budu, wſſiczkni pomahati. Tiſiczkrat ſto tiſijczuo lidu, kralowno nailitoſtiwieiſſij, [panno wždyczky, Maria] k tobie wolagij a wſſiczkni ſpaſeni bywagij; a ia ſam, budu-li moczi wolati k tobie a budu opuſſtien ?25) Tuſſijm, nicz že nad nie nade wſſeczky ſem y naihorſti. Protož giſtie nebu [78a] du mlčzeti 26) Wolage tehdy krzičzím k tobie: wyborna panno, odpuſt mi a vſlyſs mne! Vſlyſs przebiedneho, potieſs truchli- weho, naweď bludiczieho, nakrm oddechnuti chticzieho 27). Vzdraw [na mnie], ktereež ſpatrzugeſs rany, ſkrze twee le- karzſtwie, odegmúcz ſmrdutee ode mne, ſtkwuczie a bielee dag rúcho, gimž by mne obnoweneho Synu tweemu przika- zala28). Buď mi, paníj, [proti] diabelfkym vkladuom wieže fíly a zeď nedobyta, rameno obrany, a aby mdleho chytroſtíj ſwy neprobodl, ty, neprzemožena kralowno, odeprzi 29). Neb on Iſtiwy a zchytraly [geſt a nehrozíj ſe boyowati proti fil- nym. Ale ačzby on wietčzím nafilím pokuſfe [78b] nie čzinil mocznym nežli mdlym 30), ty wſſak nebeſka ſpomocznicze, kteraž lſti geho znaſs, tak zmenſs ſilu geho, aby mne (na žádanv zpolehagiczieho mocz) nad obyčzeg pokuſſege neo- klamal, ale když vfiluge oklamati, zahubeny a twy moczíj przemoženy ať odegde; a ia przebiedny twv obranu obra- nieny, od twé a od ſina tweho chwaaly neprzeſtawam. Včziň, ó ſſtiaſtna, anopak naiſſtiaſtnieiſſij paníj a wſſie chwaly nai- hodnieiſtij, abych ia, kteryž ſem takowu dluhoſti dnuo mych biednie po geſkyniech przielifſnych hrziechuo kleſal 31), nynie na ſkonanij gſa, niekteree aſpoň čzinil pokanie za hrzi- [79a] chy mee, ktereež ſem pachal myſſlením, mluwením, wuolíj, nepamietíj a nedbanliwoſtij 32). Ačz ſem koli, neſtogte, 25) Orig. „Et ego clamabo ad te et non auxiliabor.“ 26) Orig. „Forsitan non ; quia illis omnibus su pejor et pessimus. Quid inde? Propterea non tacebo.“ 27) Orig. „refove desperantem.“ 28) Orig. „viridia et splendida porrige vestimenta, quibus me . .. reprae- sentes.“ 29) Orig. „ne confodiat, tu invincibiliter repugna.“ 30) Orig. „sed majores vires ... infert tentationis contra validos quam contra infirmos.“ 91) Orig. „per abrupta peccatorum corrui.“ 32) Orig. „co- gitatione, voluntate, operatione et nogligentia.“
58 modliti nebude, žadny neſpomuože; když ty prosifs, wſliczkni proſiti budu, wſſiczkni pomahati. Tiſiczkrat ſto tiſijczuo lidu, kralowno nailitoſtiwieiſſij, [panno wždyczky, Maria] k tobie wolagij a wſſiczkni ſpaſeni bywagij; a ia ſam, budu-li moczi wolati k tobie a budu opuſſtien ?25) Tuſſijm, nicz že nad nie nade wſſeczky ſem y naihorſti. Protož giſtie nebu [78a] du mlčzeti 26) Wolage tehdy krzičzím k tobie: wyborna panno, odpuſt mi a vſlyſs mne! Vſlyſs przebiedneho, potieſs truchli- weho, naweď bludiczieho, nakrm oddechnuti chticzieho 27). Vzdraw [na mnie], ktereež ſpatrzugeſs rany, ſkrze twee le- karzſtwie, odegmúcz ſmrdutee ode mne, ſtkwuczie a bielee dag rúcho, gimž by mne obnoweneho Synu tweemu przika- zala28). Buď mi, paníj, [proti] diabelfkym vkladuom wieže fíly a zeď nedobyta, rameno obrany, a aby mdleho chytroſtíj ſwy neprobodl, ty, neprzemožena kralowno, odeprzi 29). Neb on Iſtiwy a zchytraly [geſt a nehrozíj ſe boyowati proti fil- nym. Ale ačzby on wietčzím nafilím pokuſfe [78b] nie čzinil mocznym nežli mdlym 30), ty wſſak nebeſka ſpomocznicze, kteraž lſti geho znaſs, tak zmenſs ſilu geho, aby mne (na žádanv zpolehagiczieho mocz) nad obyčzeg pokuſſege neo- klamal, ale když vfiluge oklamati, zahubeny a twy moczíj przemoženy ať odegde; a ia przebiedny twv obranu obra- nieny, od twé a od ſina tweho chwaaly neprzeſtawam. Včziň, ó ſſtiaſtna, anopak naiſſtiaſtnieiſſij paníj a wſſie chwaly nai- hodnieiſtij, abych ia, kteryž ſem takowu dluhoſti dnuo mych biednie po geſkyniech przielifſnych hrziechuo kleſal 31), nynie na ſkonanij gſa, niekteree aſpoň čzinil pokanie za hrzi- [79a] chy mee, ktereež ſem pachal myſſlením, mluwením, wuolíj, nepamietíj a nedbanliwoſtij 32). Ačz ſem koli, neſtogte, 25) Orig. „Et ego clamabo ad te et non auxiliabor.“ 26) Orig. „Forsitan non ; quia illis omnibus su pejor et pessimus. Quid inde? Propterea non tacebo.“ 27) Orig. „refove desperantem.“ 28) Orig. „viridia et splendida porrige vestimenta, quibus me . .. reprae- sentes.“ 29) Orig. „ne confodiat, tu invincibiliter repugna.“ 30) Orig. „sed majores vires ... infert tentationis contra validos quam contra infirmos.“ 91) Orig. „per abrupta peccatorum corrui.“ 32) Orig. „co- gitatione, voluntate, operatione et nogligentia.“
Strana 59
59 przedluho, to geſt od počzetie biedneho žiwota mého trwal až do teto hodiny w hrzieſſích, kterychž ſem ſe dopuſtil, ty wſſak, chwalitebna kralowno nebeſkaa, obdrž v naimiloſti- wieiſſieho Syna tweho, aby wiecze nekralowala neprawoft na mnie (a we wſſech wieczech w této proſbie day na ſe pamiet mieti, ſkrze ktervž twé miloſti a materzſké péčze a ſyna tweho milofrdenſtwie dogiti žadam); ale mocz bož- ſtwie geho a proſeb twych ſkutečzna hoynoſt naas očziſt 33) oſprawedlň, zpraw a ohražď [79b] a po ſtezkach ſprawedl- noſti doweda k dobrému ſetrwanij přziweď (a w ſwee liboſti až do ſkonanie zachoway.) Przi ſkončzeníj takee žiwota žadne was zapamenutie neobleniug, žadna vtrpenie prziſnoſt powinnoſti iaziku neprzekažeg34). A po wyplnieníj počztu dníj a po dokonani na nas czierkwe ſwatee zrziezenie 35) (duſſe naſſe) hodny byly przigetice od angeluo ſwietloſti a wyſwobození od angeluo mrtwych 36), zprofitieni a doneſſení przed ſtuol naimiloſtiwieiſſieho ſvdcze, kdež by ſkrze tie, paníj, przigali pokoge wieczneho 37) (radoſti a ſkrze twaa przewyſſenie zaſlvženie vžiwali naiblahoflawenieiſſie Trogicze [80a] wiecznee przitomnoſti. Tebe pak przi tom, rodičzko Kryſtowa, proſim, ſpaſenie day a pomocz ſlužebnikuom, panno blahoſlawena twym). Amen. [XVII. Sv. Anselma] Modlitba o ſwatem krziži 1). Zdráw bud, krzíži naiſlawnieiſſij, ze wſſech drzew nai- dražífij a naiftkwieleiffij, kteryž dotykaním ſtworzitele tweho ſy poſwieczen a geho naiſlawnieiſfij krwij zbarwen. Sstiaſtny zuoftawaſs a zuoſtaneſs na wieky, kteryž by pak w raiſkee zemi nezroſtl, (wſſak dražíſie nad gine geho ſtromy gſy včzi- nien) ne o [80b] kraſú ratoleſtij wlaſtních nebo pieknoſtíj kwietuo nebo hodnoſtíj owotczíi, ale przenaicziſtífimi vdy 83) Orig. „non regnot iniquitas in me, sed virtus divinitatis. Vir- tutum et orationum copia me justificet...“ Vložka v lat. orig. není. 34) Orig. „nulla me oblivio hebetet, linguae officium nullius passionis vitium impediat.“ 35) Orig. „perfecto in me ecclesiae sancto mini- sterio.“ 36) Orig. „liberari ab angelo mortis.“ 37) Orig. „percipiam quietem pacis vitae acternae. Amen. 1) V lat. orig. „Oratio LXII. Ad S. Crucom.“ Migue, CLVIII. 937 ss.
59 przedluho, to geſt od počzetie biedneho žiwota mého trwal až do teto hodiny w hrzieſſích, kterychž ſem ſe dopuſtil, ty wſſak, chwalitebna kralowno nebeſkaa, obdrž v naimiloſti- wieiſſieho Syna tweho, aby wiecze nekralowala neprawoft na mnie (a we wſſech wieczech w této proſbie day na ſe pamiet mieti, ſkrze ktervž twé miloſti a materzſké péčze a ſyna tweho milofrdenſtwie dogiti žadam); ale mocz bož- ſtwie geho a proſeb twych ſkutečzna hoynoſt naas očziſt 33) oſprawedlň, zpraw a ohražď [79b] a po ſtezkach ſprawedl- noſti doweda k dobrému ſetrwanij přziweď (a w ſwee liboſti až do ſkonanie zachoway.) Przi ſkončzeníj takee žiwota žadne was zapamenutie neobleniug, žadna vtrpenie prziſnoſt powinnoſti iaziku neprzekažeg34). A po wyplnieníj počztu dníj a po dokonani na nas czierkwe ſwatee zrziezenie 35) (duſſe naſſe) hodny byly przigetice od angeluo ſwietloſti a wyſwobození od angeluo mrtwych 36), zprofitieni a doneſſení przed ſtuol naimiloſtiwieiſſieho ſvdcze, kdež by ſkrze tie, paníj, przigali pokoge wieczneho 37) (radoſti a ſkrze twaa przewyſſenie zaſlvženie vžiwali naiblahoflawenieiſſie Trogicze [80a] wiecznee przitomnoſti. Tebe pak przi tom, rodičzko Kryſtowa, proſim, ſpaſenie day a pomocz ſlužebnikuom, panno blahoſlawena twym). Amen. [XVII. Sv. Anselma] Modlitba o ſwatem krziži 1). Zdráw bud, krzíži naiſlawnieiſſij, ze wſſech drzew nai- dražífij a naiftkwieleiffij, kteryž dotykaním ſtworzitele tweho ſy poſwieczen a geho naiſlawnieiſfij krwij zbarwen. Sstiaſtny zuoftawaſs a zuoſtaneſs na wieky, kteryž by pak w raiſkee zemi nezroſtl, (wſſak dražíſie nad gine geho ſtromy gſy včzi- nien) ne o [80b] kraſú ratoleſtij wlaſtních nebo pieknoſtíj kwietuo nebo hodnoſtíj owotczíi, ale przenaicziſtífimi vdy 83) Orig. „non regnot iniquitas in me, sed virtus divinitatis. Vir- tutum et orationum copia me justificet...“ Vložka v lat. orig. není. 34) Orig. „nulla me oblivio hebetet, linguae officium nullius passionis vitium impediat.“ 35) Orig. „perfecto in me ecclesiae sancto mini- sterio.“ 36) Orig. „liberari ab angelo mortis.“ 37) Orig. „percipiam quietem pacis vitae acternae. Amen. 1) V lat. orig. „Oratio LXII. Ad S. Crucom.“ Migue, CLVIII. 937 ss.
Strana 60
60 krale wiečzneho, ktereehož ſy zdržal, když wſfeczken wyku- powal ſwiet. Nynie netoliko mocz twa wſſudy ſe ſwietij ſwietlem čziftym, ale takee gmeno twee wſſeho dražiſie geſt ſwieta, nad nebe ſe ſtkwiege, ſwiet naplniuge, pekla oſwie- czuge.2) Tobie ſe angelſkee diwij moczi, swieta klaniegij kniežata, diabelfſtij bogij ſe holomczi.3) Ztraczené nawra- czugefs, nawraczene zachowawafs, zkaženee naprawugefs, nemoczné vzdrawugeſs, ſmutné obwefelugefs, diabelſkym vmiením [81a] vražené k zdrawij prziwodijís (a wſſeczky dobree wieczi zdielaawaaſs.) W przietomnoſti twe peklo kwilíj, diabel vtieka, ſmrt ſe ſtraſlij4), a wſſeczka protiwna ſyla ſlyſſeti ſwateho gmena ſe leka. Neb iakož welikee wieczi Gezu Kryſta, kteryž obietij ſa prawu, wiſal, zuoſtawagij ne- obſahlé 5), tak chwaly twé a moczi žadny ſmrtedlnych nikdy wymluwiti nemuože iazik. Neb to geſt owotcze twee nai- chutnieiffij 6), on tobie geft kwiet naikraffi a kraſa twa blcſticzij, wuonie twá nailibieiffie. Sladkee drzewo, ſladkee brziemie, (ſladczij hrzebiczi, rladkee ratoleſti), ſladka tiež. [81b] O ſſtiaſtny, kteryžs ſneſl czentnerz ſwieta7). Pro kteružto wiecz kupenie žadneeho nenie na tobie, zaplaty žadnee za tebe, drahoty žadné nad tebe8). K przirownanij k] tobie zlato geſt iako ſtrniſſtie, perly iako mrwa a iako [. . .] wſſeczka ſwieta ſlawa2). Sluncze a mlha, nocz iako hwiezdy a wſſeczky wieczi, ktereež pomigegíj, tobie nemohú ſe wrownati. Ne ſtrany ſwieta okrffku hranatee 10) tak fſtiaftnee owotcze w liftu a kwietu, w ſwatem kmenu wydáwagíj. Protož, ſlu- žebniczi neužitečzníj 11), zpiewagicze a kwilicze przedkla- damy proſby ſwee przed obličzegem twym. A tobie klanimy, krziži welebny, a krzíži klanienie 82a] hodny, ſkrze gehožto 2) Orig. „Terris et aethere fulges, saeculum reples, infernum perlustras.“ 3) Orig. „satellites.“ 4) Orig. „mors contremiscit.“ 3) Orig. „ . . . magnalia Jesu Christi . . . praeponderant, magnaque et incomprehensibilia sunt...“ 6) Orig. „illic enim est Christus, fructus tuus dulcissimus ...“ 1) Orig. „talentum mundi.“ 8) Orig. „emptio nulla in te, pretia nulla sunt pro te, appretiatio nulla super te.“ ") Orig. " . . . gemmae ut favilla et ut stercus omnis gloria.“ 10) Orig. „Non orbis partes quadriformes ...“ 11) Orig. „ego, servus tuus inutilis ... prosternor . . . confiteor tibi, crux veneranda . . . cujus .. . sum redemptus etc.“
60 krale wiečzneho, ktereehož ſy zdržal, když wſfeczken wyku- powal ſwiet. Nynie netoliko mocz twa wſſudy ſe ſwietij ſwietlem čziftym, ale takee gmeno twee wſſeho dražiſie geſt ſwieta, nad nebe ſe ſtkwiege, ſwiet naplniuge, pekla oſwie- czuge.2) Tobie ſe angelſkee diwij moczi, swieta klaniegij kniežata, diabelfſtij bogij ſe holomczi.3) Ztraczené nawra- czugefs, nawraczene zachowawafs, zkaženee naprawugefs, nemoczné vzdrawugeſs, ſmutné obwefelugefs, diabelſkym vmiením [81a] vražené k zdrawij prziwodijís (a wſſeczky dobree wieczi zdielaawaaſs.) W przietomnoſti twe peklo kwilíj, diabel vtieka, ſmrt ſe ſtraſlij4), a wſſeczka protiwna ſyla ſlyſſeti ſwateho gmena ſe leka. Neb iakož welikee wieczi Gezu Kryſta, kteryž obietij ſa prawu, wiſal, zuoſtawagij ne- obſahlé 5), tak chwaly twé a moczi žadny ſmrtedlnych nikdy wymluwiti nemuože iazik. Neb to geſt owotcze twee nai- chutnieiffij 6), on tobie geft kwiet naikraffi a kraſa twa blcſticzij, wuonie twá nailibieiffie. Sladkee drzewo, ſladkee brziemie, (ſladczij hrzebiczi, rladkee ratoleſti), ſladka tiež. [81b] O ſſtiaſtny, kteryžs ſneſl czentnerz ſwieta7). Pro kteružto wiecz kupenie žadneeho nenie na tobie, zaplaty žadnee za tebe, drahoty žadné nad tebe8). K przirownanij k] tobie zlato geſt iako ſtrniſſtie, perly iako mrwa a iako [. . .] wſſeczka ſwieta ſlawa2). Sluncze a mlha, nocz iako hwiezdy a wſſeczky wieczi, ktereež pomigegíj, tobie nemohú ſe wrownati. Ne ſtrany ſwieta okrffku hranatee 10) tak fſtiaftnee owotcze w liftu a kwietu, w ſwatem kmenu wydáwagíj. Protož, ſlu- žebniczi neužitečzníj 11), zpiewagicze a kwilicze przedkla- damy proſby ſwee przed obličzegem twym. A tobie klanimy, krziži welebny, a krzíži klanienie 82a] hodny, ſkrze gehožto 2) Orig. „Terris et aethere fulges, saeculum reples, infernum perlustras.“ 3) Orig. „satellites.“ 4) Orig. „mors contremiscit.“ 3) Orig. „ . . . magnalia Jesu Christi . . . praeponderant, magnaque et incomprehensibilia sunt...“ 6) Orig. „illic enim est Christus, fructus tuus dulcissimus ...“ 1) Orig. „talentum mundi.“ 8) Orig. „emptio nulla in te, pretia nulla sunt pro te, appretiatio nulla super te.“ ") Orig. " . . . gemmae ut favilla et ut stercus omnis gloria.“ 10) Orig. „Non orbis partes quadriformes ...“ 11) Orig. „ego, servus tuus inutilis ... prosternor . . . confiteor tibi, crux veneranda . . . cujus .. . sum redemptus etc.“
Strana 61
61 drzewo gſme wykupeni, geho znamením wyučzeni, geho ko- ruhwi ohraženi, geho gmenem obranieni a obhageni a geho moczíj až doſawad zachowáni. Tobie ſe klanimy, tebe wy- znawamy a tebe proſímy. Ty buď 12) ſpaſenie naſſe, ty ſila naſſe, ty obrano a zeď naſſe, obranienie naſſe, (odienie naſſe, naineprzemoženieiſſie nadiege naſſe, wſtanie nafſe, žiwot naſs, wyſwobozenie naſfe 13). W tomto žiwotie položenee naas ſpas, w vzkoſtech potieſs, w protiwnoſtech poſilň, w ne- moczech vpewni, na ſmrti nas vchoweg, od diabluo nas wy- trhni a od ſmrti wiečznee nas zbaw! Dwerze [82b] raiſkee odewrzi a wykupiteli naſſemu, kteryž na tobie przikowany wiſel, po tomto žiwotie naibiednieiſſím, (o krzíži naiſlawnieiſij), nas przipog (ſkrze znamenie ſwateho krzíže). (Bože naſs 14), naas wyſwoboď a puogčz nam, kteryžs k žiwotu račzil wſtati od ſmrti a ſmrt naſſi zkaziti, abychom w tiechto welikočznich ſlawnoſtech vmrtweni gſvcze haneb- noſtem, k tobie nynie y wždyczky mohli pečzowati, zde y wſfudy vzdraweni byti, každeeho čzaſu požehnanij gſvcze, po wſſeczky wieky poſwieczeni byli, ſpaſiteli ſwieta, kteryž ſy a kralugeſs po wſeczky wieky wiekuo.) Amen. [83 a [XVIII] Modlitba przed božím vmučzením 1). Klaním ſe tobie, pane Jezukryſte, Bože wiečzny, Bože milofrdenftwije, Bože miloftiwofti a ſlitowanie. Ty, pane, kteryž bez počzatku s Otczem a Duchem ſwatym geden a newiditedlny przebywage buoh (otecz) byti ſy račzil, pro nas z Marie panny tielo przigaw, w niemž by trpieti mohl y vmrzieti, nepotratiw nebo vmenſfiw božftwie tweho wſfe- mohucznoſti, ale miloſrdnie przigaw nemocz naſſi. Neb kdyby čzlowiekem nebyl, vmrzieti by nemohl, a gediné lečzby prawy buoh byl, nebyl by nas wſtaw z [83b mrtwych hodnu wiečz- noſtij wyſwobodil. Neb ſy račzil čzasnie narozen byti, kteryžs 12) Orig. „tu es ..“ 13) V orig. ještě: „gaudium meum et con- solatio mea.“ 14) Celý tento odstavec přidán odjinud. Původ jeho nebylo lze zjistiti. 1) Původ této stati, jež je patrně překladem z lat. originálu nebylo možno zjistiti.
61 drzewo gſme wykupeni, geho znamením wyučzeni, geho ko- ruhwi ohraženi, geho gmenem obranieni a obhageni a geho moczíj až doſawad zachowáni. Tobie ſe klanimy, tebe wy- znawamy a tebe proſímy. Ty buď 12) ſpaſenie naſſe, ty ſila naſſe, ty obrano a zeď naſſe, obranienie naſſe, (odienie naſſe, naineprzemoženieiſſie nadiege naſſe, wſtanie nafſe, žiwot naſs, wyſwobozenie naſfe 13). W tomto žiwotie položenee naas ſpas, w vzkoſtech potieſs, w protiwnoſtech poſilň, w ne- moczech vpewni, na ſmrti nas vchoweg, od diabluo nas wy- trhni a od ſmrti wiečznee nas zbaw! Dwerze [82b] raiſkee odewrzi a wykupiteli naſſemu, kteryž na tobie przikowany wiſel, po tomto žiwotie naibiednieiſſím, (o krzíži naiſlawnieiſij), nas przipog (ſkrze znamenie ſwateho krzíže). (Bože naſs 14), naas wyſwoboď a puogčz nam, kteryžs k žiwotu račzil wſtati od ſmrti a ſmrt naſſi zkaziti, abychom w tiechto welikočznich ſlawnoſtech vmrtweni gſvcze haneb- noſtem, k tobie nynie y wždyczky mohli pečzowati, zde y wſfudy vzdraweni byti, každeeho čzaſu požehnanij gſvcze, po wſſeczky wieky poſwieczeni byli, ſpaſiteli ſwieta, kteryž ſy a kralugeſs po wſeczky wieky wiekuo.) Amen. [83 a [XVIII] Modlitba przed božím vmučzením 1). Klaním ſe tobie, pane Jezukryſte, Bože wiečzny, Bože milofrdenftwije, Bože miloftiwofti a ſlitowanie. Ty, pane, kteryž bez počzatku s Otczem a Duchem ſwatym geden a newiditedlny przebywage buoh (otecz) byti ſy račzil, pro nas z Marie panny tielo przigaw, w niemž by trpieti mohl y vmrzieti, nepotratiw nebo vmenſfiw božftwie tweho wſfe- mohucznoſti, ale miloſrdnie przigaw nemocz naſſi. Neb kdyby čzlowiekem nebyl, vmrzieti by nemohl, a gediné lečzby prawy buoh byl, nebyl by nas wſtaw z [83b mrtwych hodnu wiečz- noſtij wyſwobodil. Neb ſy račzil čzasnie narozen byti, kteryžs 12) Orig. „tu es ..“ 13) V orig. ještě: „gaudium meum et con- solatio mea.“ 14) Celý tento odstavec přidán odjinud. Původ jeho nebylo lze zjistiti. 1) Původ této stati, jež je patrně překladem z lat. originálu nebylo možno zjistiti.
Strana 62
62 wiečznie zuoftawage s Bohem otczem a duchem ſwatym wſſeczky wieczi ſtworzil. Račzils bičzmi mrſkan byti a ha- nieniem a poruhanimi trapen byti, plwanim rytierzuow po- tupowan byti, trním ſe korunowati, zaſſigky bíti, na krzíži obiefiti, kopím ſe proklati a oſtrymi hrzebíky probiti, aby čzlowieka, gehož ſy ſkrze božſtwie tweeho mocznoſt ſtworzil diwnie, ſkrze čzlowiečzenſtwie tweho vtrpnoſt wykupil milo- ſrdnie. Klaním ſe tobie, w nebi s otczem kralugicziemu. Klaním ſe tobie nebe [84a] držicziemu a hrzeby rucze twee y nohy na krzíži przikowati dopucftiegicziemu. Klaním ſe tobie vkrzižowanemu; klaním ſe tobie vmrtweneemu y pohrzbe- nemu; klaním ſe tobie, na krzíži zawieſſenemu a lotru wy- znawagicziemu rayſkee dwerze otwieragicziemu. Klaním ſe tobie, do pekla sſtupugicziemu, nad diablem ſwietiezenemu, ſmrti mocz ruſlicziemu, a twé, kterzíž od nieho držani byli, mocznie odtud wywozugicziemu. Klaním ſe tobie, z mrtwych wſtaleemu a twym wiernym ſe vkazugicziemu a s nimi čztyrzidczeti dníj obczugiciemu, kdy ſy a kterak chtiel. Kla- nim ſe tobie, čztyrzidczateho [84b] dne do nebe przed hle- diczími apoſítoly wſtupugicziemu, a blahoſlawenee wiečznie ty, kterežs z pekla wywedl, s ſebv weducziemu a wſſem w tebe wierziczim nebeſkeho kraalowſtwie prziſtup otwie- ragicziemu. Klaním ſe tobie, odkawadžs prziſſed neodchazel, wraczugicziemu ſe a čzlowieka, gehožs przigal, oſlawenému, na prawiczi otcze poſazeneemu. Klaním ſe tobie, na ſkonaníj ſwieta přziſſlemu a ſudicziemu. Klaním ſe tobie, bohu, wſſe- mohucziemu ſvdczi. Klaním ſe tobie, nailitoftiwieiſliemu przimluwczi naffiemu, miloftiwě za nas v otcze ſe przimlu- wagicziemu. Klaním ſe tobie a vmučzenie taino [85a] ſtem ſlawnym. Klaním ſe tobie a krzíže tweeho koruhwi, ſkrze niž ſpaſenie naſſeho tainoſti puoſobiti ſy račzil newymlu[w]nv ſwátoſt. Klaním ſe ſlitowaním twym, wyznawam winy a netbanliwoſti mé a biednoſti, nebť tebe chwalim, tobie wſſemi fílami ſwymi dieky čziním za neſmierna dobrodinie twá. Na ſebe przed tebu žalugi pro nečziſlná prowinienie a hrziechy mee, gimiž bez przeſtanie hniewal ſem tebe przed očzima twyma. Proſím tebe, pane, aby, kteryž ſy tak welikee wieczi
62 wiečznie zuoftawage s Bohem otczem a duchem ſwatym wſſeczky wieczi ſtworzil. Račzils bičzmi mrſkan byti a ha- nieniem a poruhanimi trapen byti, plwanim rytierzuow po- tupowan byti, trním ſe korunowati, zaſſigky bíti, na krzíži obiefiti, kopím ſe proklati a oſtrymi hrzebíky probiti, aby čzlowieka, gehož ſy ſkrze božſtwie tweeho mocznoſt ſtworzil diwnie, ſkrze čzlowiečzenſtwie tweho vtrpnoſt wykupil milo- ſrdnie. Klaním ſe tobie, w nebi s otczem kralugicziemu. Klaním ſe tobie nebe [84a] držicziemu a hrzeby rucze twee y nohy na krzíži przikowati dopucftiegicziemu. Klaním ſe tobie vkrzižowanemu; klaním ſe tobie vmrtweneemu y pohrzbe- nemu; klaním ſe tobie, na krzíži zawieſſenemu a lotru wy- znawagicziemu rayſkee dwerze otwieragicziemu. Klaním ſe tobie, do pekla sſtupugicziemu, nad diablem ſwietiezenemu, ſmrti mocz ruſlicziemu, a twé, kterzíž od nieho držani byli, mocznie odtud wywozugicziemu. Klaním ſe tobie, z mrtwych wſtaleemu a twym wiernym ſe vkazugicziemu a s nimi čztyrzidczeti dníj obczugiciemu, kdy ſy a kterak chtiel. Kla- nim ſe tobie, čztyrzidczateho [84b] dne do nebe przed hle- diczími apoſítoly wſtupugicziemu, a blahoſlawenee wiečznie ty, kterežs z pekla wywedl, s ſebv weducziemu a wſſem w tebe wierziczim nebeſkeho kraalowſtwie prziſtup otwie- ragicziemu. Klaním ſe tobie, odkawadžs prziſſed neodchazel, wraczugicziemu ſe a čzlowieka, gehožs przigal, oſlawenému, na prawiczi otcze poſazeneemu. Klaním ſe tobie, na ſkonaníj ſwieta přziſſlemu a ſudicziemu. Klaním ſe tobie, bohu, wſſe- mohucziemu ſvdczi. Klaním ſe tobie, nailitoftiwieiſliemu przimluwczi naffiemu, miloftiwě za nas v otcze ſe przimlu- wagicziemu. Klaním ſe tobie a vmučzenie taino [85a] ſtem ſlawnym. Klaním ſe tobie a krzíže tweeho koruhwi, ſkrze niž ſpaſenie naſſeho tainoſti puoſobiti ſy račzil newymlu[w]nv ſwátoſt. Klaním ſe ſlitowaním twym, wyznawam winy a netbanliwoſti mé a biednoſti, nebť tebe chwalim, tobie wſſemi fílami ſwymi dieky čziním za neſmierna dobrodinie twá. Na ſebe przed tebu žalugi pro nečziſlná prowinienie a hrziechy mee, gimiž bez przeſtanie hniewal ſem tebe przed očzima twyma. Proſím tebe, pane, aby, kteryž ſy tak welikee wieczi
Strana 63
63 puoſobiti račzil a trpieti za mne, račziž y mne vzdrawiti a oſprawedlniti w tobie a ſkrze tebe, ſpaſiteli ſwieta, kteryž ſy žiw a kralugeſs etc. [85b] [XIX.] Modlitba przed Božijm vmučzeníjm*). Pane Gezukryfte, Stworziteli ſwieta, kteryž ſa bleſk ſpoluwiečzny a ſpolu ro[wjny otczi a duchu ſwatemu, tielo z nepoſkvrnienee panny račzil ſy przigiti a newinee a prze- ſlawné dlani twee k ſlibeniczi krziže dopuſtil przikowati, aby wazby zruſſil pekelnice a lidſké pokolenie wyfwobodil od ſmrti; ſmilug ſe nade mnú biednym, ſvženym hanebnoſtíj brzemene, zfſeredieneem mnohych neprawoſtij pofkwrn. Ne- račziž mne opuſſtieti, naimiloſtiwieiſſij pane, ale odpuſt, czo ſem neprawie čzinil. Vſlyſs mne, proſtrzeneho przed hodnym klanie [86a] nice a naiſlawnieiſtím krzížem, abych w tiechto dnech hoden byl čziſty ſtati przed tebv a libiti ſe twym ſli- towaním, abych wyfwobozen fa ode [w]íſeho zleho twú byl wždyczky potielfen pomoczíj. [XX.] Modlitba przed božíjm vmučzeníjm 1). O krzíži ſlawny a blahoſlaweny, wykupenie a wyſwo- bozenie naſſe, ſpaſenie naſſe, obnowenie naſſe, znamenie ſpaſenie naſleho, newymluwnaa filo, newyprawitedlné lékarz- ſtwie, neobſahlee witiezſtwie, [mezi] wſſemi ſtromy raiſkymi ſlawnieiſtij, pieknieiſcij, wyžſlij, chutnieiſſij, ſladſtij, wybor- nieiſſij, neb giniij ſtromowee wlaſtnie nieiaku miloſtij obda- rze [86b] ni gſu, ale ty wſſeczky dobré wieczi w ſobie zdr- žugiczí a leepe podtiaty nežli zkorzenieny owotcze ſy neſl. Proſym tebe ſkrze pana naſſeho Gezukryſta, kteryž wiſel na tobie pro ſpaſenie naſfe, aby mi wždyczky przitomen byl ku pomoczi, ku potieſſení, k oſtrziehaníj, k vgitíj wſſeho zleho a k dogitij wſſeho dobreho. O bych, pane, tebe bez przeſtanie miel przed očzima! Pakli bych od krzehkoſti mé przekažku miel, tak weliku lítoſtiwoſtij twy vzdraw mie, abych, koli- — *) Původ této stati nemohl býti zjištěn. 1) Originál nemohl býti vypátrán.
63 puoſobiti račzil a trpieti za mne, račziž y mne vzdrawiti a oſprawedlniti w tobie a ſkrze tebe, ſpaſiteli ſwieta, kteryž ſy žiw a kralugeſs etc. [85b] [XIX.] Modlitba przed Božijm vmučzeníjm*). Pane Gezukryfte, Stworziteli ſwieta, kteryž ſa bleſk ſpoluwiečzny a ſpolu ro[wjny otczi a duchu ſwatemu, tielo z nepoſkvrnienee panny račzil ſy przigiti a newinee a prze- ſlawné dlani twee k ſlibeniczi krziže dopuſtil przikowati, aby wazby zruſſil pekelnice a lidſké pokolenie wyfwobodil od ſmrti; ſmilug ſe nade mnú biednym, ſvženym hanebnoſtíj brzemene, zfſeredieneem mnohych neprawoſtij pofkwrn. Ne- račziž mne opuſſtieti, naimiloſtiwieiſſij pane, ale odpuſt, czo ſem neprawie čzinil. Vſlyſs mne, proſtrzeneho przed hodnym klanie [86a] nice a naiſlawnieiſtím krzížem, abych w tiechto dnech hoden byl čziſty ſtati przed tebv a libiti ſe twym ſli- towaním, abych wyfwobozen fa ode [w]íſeho zleho twú byl wždyczky potielfen pomoczíj. [XX.] Modlitba przed božíjm vmučzeníjm 1). O krzíži ſlawny a blahoſlaweny, wykupenie a wyſwo- bozenie naſſe, ſpaſenie naſſe, obnowenie naſſe, znamenie ſpaſenie naſleho, newymluwnaa filo, newyprawitedlné lékarz- ſtwie, neobſahlee witiezſtwie, [mezi] wſſemi ſtromy raiſkymi ſlawnieiſtij, pieknieiſcij, wyžſlij, chutnieiſſij, ſladſtij, wybor- nieiſſij, neb giniij ſtromowee wlaſtnie nieiaku miloſtij obda- rze [86b] ni gſu, ale ty wſſeczky dobré wieczi w ſobie zdr- žugiczí a leepe podtiaty nežli zkorzenieny owotcze ſy neſl. Proſym tebe ſkrze pana naſſeho Gezukryſta, kteryž wiſel na tobie pro ſpaſenie naſfe, aby mi wždyczky przitomen byl ku pomoczi, ku potieſſení, k oſtrziehaníj, k vgitíj wſſeho zleho a k dogitij wſſeho dobreho. O bych, pane, tebe bez przeſtanie miel przed očzima! Pakli bych od krzehkoſti mé przekažku miel, tak weliku lítoſtiwoſtij twy vzdraw mie, abych, koli- — *) Původ této stati nemohl býti zjištěn. 1) Originál nemohl býti vypátrán.
Strana 64
64 kratžkoli tebe wzwati budu nebo w vzkoſti nebo w kterec- koli potrzebnoſti mee, blízku ſobie poznal miloſtiwoſt twv, až bych ſitiaſtnoſti nebeſké zaſlvžil k chwale a ſlaa- [87a wie Pana naſſeho Gezu Kriſta. [XXI.] Chwala krzíže.1) Bože, kteryž ſam znaſs ſrdcze finuo lidskych, day mi vprziemy ſmyſl, ſwiedomie čziſtee, abych mohl nietczo mluwiti k pocztiwoſti tweho welebneho krziže, a day mi, abych chopny byl k twee chwale. Diwnie geſt tehdy múdroft otcze čzlowieka včzinila, diwniegie wykupila. Diwnie ſtwor- zila ſtogiczieho, diwniegie wyzdwihla ležiczieho. Diwnie zpuo- ſobila žiweho, diwniegie naprawila hynuczieho. Diwnie zſtro- pila ſwobodneho, diwniegie wyſwobodila iateho. Prwníj Adam vkazal nám ſmrtedlny ſtrom, druhy Adam [87b] nebeſky zgewil nam žiwotny krziž. Onen vkazal nám drzewo, ſkrze niež od diabla przemoženi ſmy; tento vkazal krzíže korúhew, ſkrze niž bychom neprzietele przemohli. Onen vkazal ſtrom, ſkrze nieiž ſmy padli, tento dal krziž, ſkrze nieiž bychom wſtali. Onen vkazal drzewo, ſkrze niež zahubeni bywamy, tento dal koruhew, ſkrze niž bychom obžiweni byli. Onen tehdy fám a tento rozličzné owotcze przineſli. Onen pak wydal ſmrtedlnee iablko, tento ſpalitedlné owotcze. Onoho owotcze dano geſt k oklamaní, ale tohoto z božſkeho daru puogčzeno. Onoho pokrm dan geſt k poruſfeníj, ale tohoto k wiečznemu neporuſſeníj. [88a] Onen nám víſkodil, ale tento profpiel; onen zawrzel rag, ale tento otewrzel dwerze nebeſke wlaſti. Onen otewrzel hrzeſſenie czeſtu, ale tento zawrzel hrzeſſenie ſtezku. Onen otewrzel dwerze neprawoſti, ale tento zahradil bránu neprawoſti. Onen otewrzel dwerze hniewu, ale tento otewrzel nam dwerze milofrdenstwie. Onen otewrzel nam vſta oklamanie, ale tento otewrzel mezery ſmirzenie. Onen zahradil iamu zatraczenie, tento pak zkazil wladarſtwie ſmrti. Skrze onen ſtrom oklamani ſmy, ale ſkrze tento krzíž ſmirzeni. Skrze onen ſmy padli, ſkrze tento ſmy 1) Původ modlitby této nezjištěn.
64 kratžkoli tebe wzwati budu nebo w vzkoſti nebo w kterec- koli potrzebnoſti mee, blízku ſobie poznal miloſtiwoſt twv, až bych ſitiaſtnoſti nebeſké zaſlvžil k chwale a ſlaa- [87a wie Pana naſſeho Gezu Kriſta. [XXI.] Chwala krzíže.1) Bože, kteryž ſam znaſs ſrdcze finuo lidskych, day mi vprziemy ſmyſl, ſwiedomie čziſtee, abych mohl nietczo mluwiti k pocztiwoſti tweho welebneho krziže, a day mi, abych chopny byl k twee chwale. Diwnie geſt tehdy múdroft otcze čzlowieka včzinila, diwniegie wykupila. Diwnie ſtwor- zila ſtogiczieho, diwniegie wyzdwihla ležiczieho. Diwnie zpuo- ſobila žiweho, diwniegie naprawila hynuczieho. Diwnie zſtro- pila ſwobodneho, diwniegie wyſwobodila iateho. Prwníj Adam vkazal nám ſmrtedlny ſtrom, druhy Adam [87b] nebeſky zgewil nam žiwotny krziž. Onen vkazal nám drzewo, ſkrze niež od diabla przemoženi ſmy; tento vkazal krzíže korúhew, ſkrze niž bychom neprzietele przemohli. Onen vkazal ſtrom, ſkrze nieiž ſmy padli, tento dal krziž, ſkrze nieiž bychom wſtali. Onen vkazal drzewo, ſkrze niež zahubeni bywamy, tento dal koruhew, ſkrze niž bychom obžiweni byli. Onen tehdy fám a tento rozličzné owotcze przineſli. Onen pak wydal ſmrtedlnee iablko, tento ſpalitedlné owotcze. Onoho owotcze dano geſt k oklamaní, ale tohoto z božſkeho daru puogčzeno. Onoho pokrm dan geſt k poruſfeníj, ale tohoto k wiečznemu neporuſſeníj. [88a] Onen nám víſkodil, ale tento profpiel; onen zawrzel rag, ale tento otewrzel dwerze nebeſke wlaſti. Onen otewrzel hrzeſſenie czeſtu, ale tento zawrzel hrzeſſenie ſtezku. Onen otewrzel dwerze neprawoſti, ale tento zahradil bránu neprawoſti. Onen otewrzel dwerze hniewu, ale tento otewrzel nam dwerze milofrdenstwie. Onen otewrzel nam vſta oklamanie, ale tento otewrzel mezery ſmirzenie. Onen zahradil iamu zatraczenie, tento pak zkazil wladarſtwie ſmrti. Skrze onen ſtrom oklamani ſmy, ale ſkrze tento krzíž ſmirzeni. Skrze onen ſmy padli, ſkrze tento ſmy 1) Původ modlitby této nezjištěn.
Strana 65
65 powſtali. Skrze onen ſmy zahynuli, ale [88b] ſkrze tento obžiweni. Skrze onen otcze diabla, ſkrze tento otcze boha doſahly ſmy. Tento tehdy naiſlawniciſſíj krzíž y oltarzem nam geſt včzinieny y ſtolem. Oltarz zagiſtee geſt, neb na niem obiet otczi naiwzacznieiffiemu obietowana geſt za wyſwobo- zenie ſwieta. Stuol pak, neb na niem chleb, kteryž duſſe y tiela poſwieczuge y nam k gedeníj przedloženy a položeny weſelee wieczneho. Protož ſe weſelmy w tomto poſwieczenem krziži, ſkrze nieiž y my y wſleczky wieczi k lidſkym vžit- kuom zpuoſobenee poſwieczeny bywagij. Chlubmy ſe w niem, neb ſkrze nieg od Kryſta przemožen geſt diabel a geho krwij wykupen geſt ſwiet. [89a] Chlubmy ſe geho koruhwij, ſkrze niž ſe przed neprzietelem ſtarym ohražugem. Klaniey- myž ſe tomu znameníj, ſkrze niež ſmy przigali nowu ſwa- toſt. Zwelebmy toho, ſkrze niegž ſmy žadoſtiwé przigali wy- kupenie. Diwmy ſe geho twarznoſti, ſkrze niž przigali ſmy hrziechuo odpuſſtienie. Cztiemy geho obraz, ſkrze nieiž ſmy prwní přzigali zdrawie. O krziži diwny, wyprazdnienie ran, nawráczenie zdrawie! O krziži blahoſlaweny, neb na tobie geſt ſpaſenie naſſe powieſſeno. O drzewo drahé, neb na tobie wiſal kral a wytiezitel, pan angelſky. O krzíži chwalitebny, ſkrze nieyž zlych duchuo zbaweni ſmy vkla [89b] duow. O krzíži welmi diwny, ſkrze nieyž nam prziſſlo pogitie ſpaſe- nie! O krzíži nenadaly, ſkrze nieyž ſmy trapenie vírli muky pekelnieho ohnie! O krzíži drahy, neb na tobie geſt ſmrt diwnie zabita! O krzíži newymluwny, kteryž nam byl včzi- nien ziſk ſpaſenie! O piekny ſtrome, neb ſkrze tie krew naſſeho wykupenie prziſſla na nas! O drahy krzíže kmene, ſkrze nieyž nam prziſſlo krzeſtianſtwie gineho! O diwny krzíže kwiete, ſkrze nieyž woda krztu ſwateho tekla geſt na nas! O ſſtiaſtny krzíže korzen, ſkrze nieyž vduſſen geſt pychy, korzen! O diwnee krziže čzelo, ſkrze niež potlaczena geſt pychy hora! O žadoſtiwa [90a] krzíeže tieži, ſkrze niž ne- przietele ſtareho vczinieni ſmy wietiezitelé! O krzíži žadoſt- neho kmene, ſkrze nieyž wſſeliky kmen krzeſtiansky ſe po- ſwieczuge! O iak welebny obraz, na niemž božij Syn wſſe- mohucziemu otczi naiwzaczuieiffij geſt obietíj obietowán! O
65 powſtali. Skrze onen ſmy zahynuli, ale [88b] ſkrze tento obžiweni. Skrze onen otcze diabla, ſkrze tento otcze boha doſahly ſmy. Tento tehdy naiſlawniciſſíj krzíž y oltarzem nam geſt včzinieny y ſtolem. Oltarz zagiſtee geſt, neb na niem obiet otczi naiwzacznieiffiemu obietowana geſt za wyſwobo- zenie ſwieta. Stuol pak, neb na niem chleb, kteryž duſſe y tiela poſwieczuge y nam k gedeníj przedloženy a položeny weſelee wieczneho. Protož ſe weſelmy w tomto poſwieczenem krziži, ſkrze nieiž y my y wſleczky wieczi k lidſkym vžit- kuom zpuoſobenee poſwieczeny bywagij. Chlubmy ſe w niem, neb ſkrze nieg od Kryſta przemožen geſt diabel a geho krwij wykupen geſt ſwiet. [89a] Chlubmy ſe geho koruhwij, ſkrze niž ſe przed neprzietelem ſtarym ohražugem. Klaniey- myž ſe tomu znameníj, ſkrze niež ſmy przigali nowu ſwa- toſt. Zwelebmy toho, ſkrze niegž ſmy žadoſtiwé przigali wy- kupenie. Diwmy ſe geho twarznoſti, ſkrze niž przigali ſmy hrziechuo odpuſſtienie. Cztiemy geho obraz, ſkrze nieiž ſmy prwní přzigali zdrawie. O krziži diwny, wyprazdnienie ran, nawráczenie zdrawie! O krziži blahoſlaweny, neb na tobie geſt ſpaſenie naſſe powieſſeno. O drzewo drahé, neb na tobie wiſal kral a wytiezitel, pan angelſky. O krzíži chwalitebny, ſkrze nieyž zlych duchuo zbaweni ſmy vkla [89b] duow. O krzíži welmi diwny, ſkrze nieyž nam prziſſlo pogitie ſpaſe- nie! O krzíži nenadaly, ſkrze nieyž ſmy trapenie vírli muky pekelnieho ohnie! O krzíži drahy, neb na tobie geſt ſmrt diwnie zabita! O krzíži newymluwny, kteryž nam byl včzi- nien ziſk ſpaſenie! O piekny ſtrome, neb ſkrze tie krew naſſeho wykupenie prziſſla na nas! O drahy krzíže kmene, ſkrze nieyž nam prziſſlo krzeſtianſtwie gineho! O diwny krzíže kwiete, ſkrze nieyž woda krztu ſwateho tekla geſt na nas! O ſſtiaſtny krzíže korzen, ſkrze nieyž vduſſen geſt pychy, korzen! O diwnee krziže čzelo, ſkrze niež potlaczena geſt pychy hora! O žadoſtiwa [90a] krzíeže tieži, ſkrze niž ne- przietele ſtareho vczinieni ſmy wietiezitelé! O krzíži žadoſt- neho kmene, ſkrze nieyž wſſeliky kmen krzeſtiansky ſe po- ſwieczuge! O iak welebny obraz, na niemž božij Syn wſſe- mohucziemu otczi naiwzaczuieiffij geſt obietíj obietowán! O
Strana 66
66 iak przevprziema krzíže podpora, na niž wykupenie naſſe geſt vmučzeno! O przeproſtranna krziže ſſirokoſti, z ktereež nam milowanie Kryſtowa wylita geſt plnoſt! O naifftiedrzeiſci krzíže dlúhofti, z ktereež abychom w dobrém ſetrwali, Kryſtowa miloſrdenſtwie prziſtla na naas welikoſt! O prze- wyſſena krzíže Kryſtowa wyſokoſti, [z] kteréž nadiege [90b cztnoſti k nam prziſfla czeloſt! O nezpytatedlna krzíže hlu- bokoſti, z ktereež Kryſtowa lítoſtiwoſt, newymluwnie tak ofſtiedrzena požehnaním, prziſla k pokoleníj lidſkému! O iak vtieſfeny krzíže ſtuol, na niemž dán geſt nam chleeb žiwota wiečzneho a napog weſelee vſtawičzneho! O iak ſtkwuczíj krzíže Kriftowa ſwieczen, na niemž wiečzna a neuhafitedlná ſwiecze po wſſem oſwieczuge ſwietie! O newymluwna krziže koruhew, ſkrze niž ſmy wſſeczko przigali dobree! Zdraw buď, krzíži obžiwugiczij, neb na tobie nadiege a žiwot naſs geſt zawieſfen! Zdráw, krziži poſwieczeny, neb na tobie geft ſlawa a poſwiecze [91a] nie naſſe przikowano! Zdráw, krziži oſwieczeny, neb na tobie ſwitiezil nad neprzietelem, ſwietlo, wietiezſtwie naſle. Zdraw krzíži neprzemoženy, neb na tobie ſhlazeno geſt przetwrdee gho diabelſke ſlužby. Zdraaw krzíži neprzemoženy, neb ſmy ſkrze tie wſtupili do ſlawy nebeſkee wlaſti 2) O wyſokoſti3) bohatſtwie mudroſti a vmienie božieho!4) Kterak gſw neobſahlij ſúdowee geho a nezſtižitedlnee czelty geho! Neb kto geſt poznal ſmyſl panie? Nebo kto geſt rad- czíj geho byl? Nebo kto prwníj dal gemu a odplaczeno bude gemu? Poniewadž z nieho a ſkrze nieho a w niem glu wſſeczky wieczi, gemuž ſlawa na wieky wiekuo. Amen. [91b] [XXII.] Modlitba za hrziechy s nabožnu wažnoſti.*) Pane Gezukryfte, Bože z boha, ſwietlo z ſwietla, kte- ryž otcze poſluſſen ſa wuoli krzíže wſtupil ſy na wyſoſt, 2) Odstavec tento obsahem svým nenáleží k této stati; jest to epištola o svátku nejsv. Trojice (Řím. 11,33—36.) 3) Lat. „altitudo“, překládá se zde slovem hlubokosti.“ 4) Lat. „scientiae Dei.“ *) Původ následujících dvou statí nepodařilo se zjistiti.
66 iak przevprziema krzíže podpora, na niž wykupenie naſſe geſt vmučzeno! O przeproſtranna krziže ſſirokoſti, z ktereež nam milowanie Kryſtowa wylita geſt plnoſt! O naifftiedrzeiſci krzíže dlúhofti, z ktereež abychom w dobrém ſetrwali, Kryſtowa miloſrdenſtwie prziſtla na naas welikoſt! O prze- wyſſena krzíže Kryſtowa wyſokoſti, [z] kteréž nadiege [90b cztnoſti k nam prziſfla czeloſt! O nezpytatedlna krzíže hlu- bokoſti, z ktereež Kryſtowa lítoſtiwoſt, newymluwnie tak ofſtiedrzena požehnaním, prziſla k pokoleníj lidſkému! O iak vtieſfeny krzíže ſtuol, na niemž dán geſt nam chleeb žiwota wiečzneho a napog weſelee vſtawičzneho! O iak ſtkwuczíj krzíže Kriftowa ſwieczen, na niemž wiečzna a neuhafitedlná ſwiecze po wſſem oſwieczuge ſwietie! O newymluwna krziže koruhew, ſkrze niž ſmy wſſeczko przigali dobree! Zdraw buď, krzíži obžiwugiczij, neb na tobie nadiege a žiwot naſs geſt zawieſfen! Zdráw, krziži poſwieczeny, neb na tobie geft ſlawa a poſwiecze [91a] nie naſſe przikowano! Zdráw, krziži oſwieczeny, neb na tobie ſwitiezil nad neprzietelem, ſwietlo, wietiezſtwie naſle. Zdraw krzíži neprzemoženy, neb na tobie ſhlazeno geſt przetwrdee gho diabelſke ſlužby. Zdraaw krzíži neprzemoženy, neb ſmy ſkrze tie wſtupili do ſlawy nebeſkee wlaſti 2) O wyſokoſti3) bohatſtwie mudroſti a vmienie božieho!4) Kterak gſw neobſahlij ſúdowee geho a nezſtižitedlnee czelty geho! Neb kto geſt poznal ſmyſl panie? Nebo kto geſt rad- czíj geho byl? Nebo kto prwníj dal gemu a odplaczeno bude gemu? Poniewadž z nieho a ſkrze nieho a w niem glu wſſeczky wieczi, gemuž ſlawa na wieky wiekuo. Amen. [91b] [XXII.] Modlitba za hrziechy s nabožnu wažnoſti.*) Pane Gezukryfte, Bože z boha, ſwietlo z ſwietla, kte- ryž otcze poſluſſen ſa wuoli krzíže wſtupil ſy na wyſoſt, 2) Odstavec tento obsahem svým nenáleží k této stati; jest to epištola o svátku nejsv. Trojice (Řím. 11,33—36.) 3) Lat. „altitudo“, překládá se zde slovem hlubokosti.“ 4) Lat. „scientiae Dei.“ *) Původ následujících dvou statí nepodařilo se zjistiti.
Strana 67
67 wyliw krew wlaſtníj, aby otczi ſmirzil lidſkee pokolenic, tak ſkrze mocz geho hrziech muog ſhlaď, gehož bych proſil, gehož bych, pane, wziewal. Krom tebe nemam žádného. A protož naimiloſtiwieifſij lítoſtiwoſti twee pokornie proſím, aby, iakož ſy koruhwe krzíže ſe dotykage, tak mne poſwietiti račzil, abych, když gei libage obeymu, hanebnoſti mee odyal, hrziechy mee odpuſtil a ſrdcze meho moczíj Ducha ſwateho poſilnil, abych ne k ſudu, ale k lekarzſtwij duſſe me [92a) tiela y krwe twé przigimal ſwatoſt, kteryž ſy žiw a kralugeſs na wieky wiekuo. Amen. Przigmiž, pane bože muoy, pokory mee proſby. Jaa przebiedny k tobie, naimiloſtiwieiſſij pane, ſe vtiekam, prze- obtieženy brzemenem hrziechuow, ſklonieny tiežij hanebnoſtij a w hlubokých nepoznaníj temnoftech obwaleny, plačztiwy hampays, chlipnoſti proſtieradlo. Neſtoyte, ſmrade neſneſy- tedlny, hruozo przeſtraſſliwa, czo ſem včzinil? Czo ſem ſe pokuſil, opuſttiege przikazanie božie we wíſech prziſtupník fem. Bieda mnie, bied [92b] neemu! Hle tot, pane, hle, ſtogim kwile przed twarzij ſlitowanie tweeho a ſtydim ſe naramnie za ohawnoſti mee, gimiž mruczíj včzinien ſem a ſtraffliwy angeluom y lidem, ſtrachuge ſe fudu wiečzneho zatraczenie. Protož tehdy profím tebe, dobrotiwy ſtworziteli, aby ode mne, neſneſitedlnym ſmradem giž plneho, twarzi twee neod- wraczowal. Ale radiegi popatrz, kterak tiežkym nežitem ra- nien ſem, a znamenag, iakym by mne lekarzſtwim vzdrawil, ať ſprawedlnofti twé, pane, nezkuſím pomíty, ale przepowol- neho ſlitowanie tweho poznal dobrotiwoft, a kolikratžkoli w fuženij wzíwati budu, blízkee počzigi wždyczky twé [93a] potieſſenie. Protož tebe proſím, potieffitele, tebe wziewam pomocznika, tebe očzekawam we wſſech wieczech ſpomocz- nika. Naiyaſnieiſſieho obličzege tweeho proſbam mym, bože muog, vcha tweho nachyl a miloſt ſwateho ducha ſrdczi mému miloftiwie wleg, abych tie milowati a hodnie chwaliti mohl. Potwrď ſrdcze meho w bazni twee! Pomoz mi hrzieſſ- nemu w nemoczi tiela meho a duſſe praczugicziemu! K tobie, pane, twarz swu, k tobie očzi ſrdcze meho obracziem.
67 wyliw krew wlaſtníj, aby otczi ſmirzil lidſkee pokolenic, tak ſkrze mocz geho hrziech muog ſhlaď, gehož bych proſil, gehož bych, pane, wziewal. Krom tebe nemam žádného. A protož naimiloſtiwieifſij lítoſtiwoſti twee pokornie proſím, aby, iakož ſy koruhwe krzíže ſe dotykage, tak mne poſwietiti račzil, abych, když gei libage obeymu, hanebnoſti mee odyal, hrziechy mee odpuſtil a ſrdcze meho moczíj Ducha ſwateho poſilnil, abych ne k ſudu, ale k lekarzſtwij duſſe me [92a) tiela y krwe twé przigimal ſwatoſt, kteryž ſy žiw a kralugeſs na wieky wiekuo. Amen. Przigmiž, pane bože muoy, pokory mee proſby. Jaa przebiedny k tobie, naimiloſtiwieiſſij pane, ſe vtiekam, prze- obtieženy brzemenem hrziechuow, ſklonieny tiežij hanebnoſtij a w hlubokých nepoznaníj temnoftech obwaleny, plačztiwy hampays, chlipnoſti proſtieradlo. Neſtoyte, ſmrade neſneſy- tedlny, hruozo przeſtraſſliwa, czo ſem včzinil? Czo ſem ſe pokuſil, opuſttiege przikazanie božie we wíſech prziſtupník fem. Bieda mnie, bied [92b] neemu! Hle tot, pane, hle, ſtogim kwile przed twarzij ſlitowanie tweeho a ſtydim ſe naramnie za ohawnoſti mee, gimiž mruczíj včzinien ſem a ſtraffliwy angeluom y lidem, ſtrachuge ſe fudu wiečzneho zatraczenie. Protož tehdy profím tebe, dobrotiwy ſtworziteli, aby ode mne, neſneſitedlnym ſmradem giž plneho, twarzi twee neod- wraczowal. Ale radiegi popatrz, kterak tiežkym nežitem ra- nien ſem, a znamenag, iakym by mne lekarzſtwim vzdrawil, ať ſprawedlnofti twé, pane, nezkuſím pomíty, ale przepowol- neho ſlitowanie tweho poznal dobrotiwoft, a kolikratžkoli w fuženij wzíwati budu, blízkee počzigi wždyczky twé [93a] potieſſenie. Protož tebe proſím, potieffitele, tebe wziewam pomocznika, tebe očzekawam we wſſech wieczech ſpomocz- nika. Naiyaſnieiſſieho obličzege tweeho proſbam mym, bože muog, vcha tweho nachyl a miloſt ſwateho ducha ſrdczi mému miloftiwie wleg, abych tie milowati a hodnie chwaliti mohl. Potwrď ſrdcze meho w bazni twee! Pomoz mi hrzieſſ- nemu w nemoczi tiela meho a duſſe praczugicziemu! K tobie, pane, twarz swu, k tobie očzi ſrdcze meho obracziem.
Strana 68
68 Wzhledni na pokoru mú a vkaž, že neopvittilis doufagicziech w tobie. Hrzeſlil ſem, pane, a neſprawedliwie ſem čzinil, neprawoft ſem pachal, ale ty kte [93b] ryž miloſtiwy ſy, ſmi- lug ſe nade mnu. Studnicze dobrotiwoſti, otewrzi, otewrzi przíbytek miloſtiwoſti! Pomoz mi, proſím, naibiednieiffiemu hrziefſniku! Vſlyſs prosbu mu a obrať zamutek muog w ra- doſt. Spomoz mi, pane, žaadneho gineho nemagicziemu ſpo- mocznika gedine tebe, neb ty znaſs, pane, potrzebnoſt mu. Hrzeſſil ſem, pane, przieliſs, hrzeſſil ſem prziliſs po wſleczky žiwota meho cžaſy. Potwornoſtij, hanebnoſtij žiwot muoy ſem ſtrawil, a czož neſſtiaſtnieiſſie geſt, ſamym zlym oby- čzegem do pekla zatraczenie ſebe ſem pohrzižil. Protož tebe, pane, hanebnoſtij mrzkoftmi obwaleny profím, aby [94a mne biedneho od muk a protiwnoſtíj, gichž ſem za hrziechy mee hrozné zaſlúžil, wytrhl a od myſtlenie zlych očziſtil. Znam, pane, že ſem ſhrzeſſil. Miloſti, proſím, giež ſem ne- zaſlvžil, ruky mi poday padlemu, kteryž ſy lotru pozdie kagicziemu rayſkee dwerze otewrzel. Tobie tielo mee y duſci mu poručzím, rzečzi takee, myſſlenie v poſobenie y wſfecz- ken žiwot muog. Ty buď stražcze, abych we wíſech ſkut- cziech mych tebe miel ſpomoczníka, gehož ſem miel wyku- pitele. Ne podlee zaſluženie, proſim, meho včziň nade mnu pomſtu twu, ale pro weliké miloſrdenſtwie twé przi ſkonanij day mi dobree ſkončzenie! Raany twé [94b] buďte lekarzftwiee má. Smrt twá, Gežiſfi dobry, buď žiwot muog! Wſtanie twee buď doſtivčzinienie mee a wyſwobozenie! Wyleg na mne milofrdenſtwie twého ſtrzewa, aby nezatratila mne nepra- woſt má prziliſfna. Poſob na mnie milofrdenſtwie twee, aby nezahynul we mnie obraz a ſtworzeniee twee. Žiwote an- gelſky, ſpaſenie biednych, vſſlyſliž naabožneho ſlužebnika tweeho proſby! Wzhledni miloſtiwie, pane, a vſlij tweeho ſlitowanie nakloň, aby twá newymluwna dobrota zahladila, czož pachala naiwietčzij ma neprawoſt. Miloſtiwym potieſſe- ním poſilň, abych odpočziwal w tobie. Zbuď mne wolagi- czieho, abych ſe we [95 a] ſelil w tobie. Nachyl ſrdcze meho, o bože, k miloſti twee, abych tie ze wſſeho ſrdcze a ze wiſie myſſli a ze wſſech fil mych milowati mohl a bližnieho meho
68 Wzhledni na pokoru mú a vkaž, že neopvittilis doufagicziech w tobie. Hrzeſlil ſem, pane, a neſprawedliwie ſem čzinil, neprawoft ſem pachal, ale ty kte [93b] ryž miloſtiwy ſy, ſmi- lug ſe nade mnu. Studnicze dobrotiwoſti, otewrzi, otewrzi przíbytek miloſtiwoſti! Pomoz mi, proſím, naibiednieiffiemu hrziefſniku! Vſlyſs prosbu mu a obrať zamutek muog w ra- doſt. Spomoz mi, pane, žaadneho gineho nemagicziemu ſpo- mocznika gedine tebe, neb ty znaſs, pane, potrzebnoſt mu. Hrzeſſil ſem, pane, przieliſs, hrzeſſil ſem prziliſs po wſleczky žiwota meho cžaſy. Potwornoſtij, hanebnoſtij žiwot muoy ſem ſtrawil, a czož neſſtiaſtnieiſſie geſt, ſamym zlym oby- čzegem do pekla zatraczenie ſebe ſem pohrzižil. Protož tebe, pane, hanebnoſtij mrzkoftmi obwaleny profím, aby [94a mne biedneho od muk a protiwnoſtíj, gichž ſem za hrziechy mee hrozné zaſlúžil, wytrhl a od myſtlenie zlych očziſtil. Znam, pane, že ſem ſhrzeſſil. Miloſti, proſím, giež ſem ne- zaſlvžil, ruky mi poday padlemu, kteryž ſy lotru pozdie kagicziemu rayſkee dwerze otewrzel. Tobie tielo mee y duſci mu poručzím, rzečzi takee, myſſlenie v poſobenie y wſfecz- ken žiwot muog. Ty buď stražcze, abych we wíſech ſkut- cziech mych tebe miel ſpomoczníka, gehož ſem miel wyku- pitele. Ne podlee zaſluženie, proſim, meho včziň nade mnu pomſtu twu, ale pro weliké miloſrdenſtwie twé przi ſkonanij day mi dobree ſkončzenie! Raany twé [94b] buďte lekarzftwiee má. Smrt twá, Gežiſfi dobry, buď žiwot muog! Wſtanie twee buď doſtivčzinienie mee a wyſwobozenie! Wyleg na mne milofrdenſtwie twého ſtrzewa, aby nezatratila mne nepra- woſt má prziliſfna. Poſob na mnie milofrdenſtwie twee, aby nezahynul we mnie obraz a ſtworzeniee twee. Žiwote an- gelſky, ſpaſenie biednych, vſſlyſliž naabožneho ſlužebnika tweeho proſby! Wzhledni miloſtiwie, pane, a vſlij tweeho ſlitowanie nakloň, aby twá newymluwna dobrota zahladila, czož pachala naiwietčzij ma neprawoſt. Miloſtiwym potieſſe- ním poſilň, abych odpočziwal w tobie. Zbuď mne wolagi- czieho, abych ſe we [95 a] ſelil w tobie. Nachyl ſrdcze meho, o bože, k miloſti twee, abych tie ze wſſeho ſrdcze a ze wiſie myſſli a ze wſſech fil mych milowati mohl a bližnieho meho
Strana 69
69 iako ſebe ſameho. Ty, pane, ſwiedomie meeho rany, ty myſſlenij mych tainoſti znaſs; nečziſtoty mee ty ſam po- znawaſs. Smilug ſe nade mnu, pane; ſmilug ſe nade mnu! Tys lekarzſtwie duſſe mee. Ty, ſwietlo a luczerno ſwiticzij, oſwiet duſſi mú! Wſfeczky mee poſſkwrny myſli a wſſeczky nečziſtoty tiela y duſſe mee, kteryž ſam čziſty ſy, vtrzi; zruſs, pane, wſſeczka vmienie diabelſka! Račz mi dati mi- nulych hrziechuo odpuſſtenie, od buduczich wyſtrzihanie, od przitom [95b] nych zdrženie, obczowanie, kteree by ſe tobie líbilo, aby duſſe ma w tobie žiwa byla. Včziň mne, pane, prwé než bych vmrzel, obnažiti ſe z hrziechuo a w cztnoſtech ozdobiti. Bože, kteryž ſy ſtworzil wſſeczky wieczi, ty znaſs hrziechy mee. Odpuſtiž mi, proſim, a ſmilug ſe nade mnú, neb ſem prziliſs hrzeſſil tobie. Buď mi, proſim, pane, wiera pewna w ſrdczi, ſlowo prawdy w vſtech, wuole dobra w myſli, počzeſtnoſt w ſkutku, trpieliwoft w zamutku, po- kora w fſtiaſtnoſti, ſetrwanie až do koncze! Spomoziž mi, pane, we wſfech potrzebnoſtech mych a obrať zamutek a ſuženie w radoſt a w weſelé potieſſenie wiečzneeho! A kdyžby [96a] den poſledníj a konecz žiwota meho prziſſel, wyſwoboď mne od kniežete temnoſtij a od bluduow geho a przigmi w pokogi duſli mv. [XXIII. Sv Isidora: Kvílení duše hříšné.] 1) Duſſe ma w vzkoſtech geſt, duch muoy plapola2), ſrdcze mee tapa, ſuženi3) ducha meho wladne mnu. Obkli- čzen ſem zlymi wieczmi, przikwačzen biedami, vtiſſtien vzkoſtmi, odewſſud neprawoſt ma poſtiehaa mne, neb ſem ſe ſwewolnie biedneho nakazil, wlaſtni ſwy wuolf naiprw ſem ſe poſſkwrnil. Dobri ſem byl, dobrowolnie ſem w hrziech padl. Bieda mnie, biednemu! Neſſtiaſtny ia prwe przičzinu hrze [96b] ſſenie obchytil ſem, pokudž hrziechu zwykloſt przi- 1) Lat. orig. „S. Isidori, Hispalensis episcopi, Synonyma de la- mentatione animae peccatricis“ Lib. I. Migne, LXXXIII., 827 ss. Nadpis doplněn dle obsahu. Překlad podává však jen volné úryvky ze spisu toho, více méně souvislé. 2) Orig. „aestuat.“ 3) Orig. „an- gustia animi possidet me.“
69 iako ſebe ſameho. Ty, pane, ſwiedomie meeho rany, ty myſſlenij mych tainoſti znaſs; nečziſtoty mee ty ſam po- znawaſs. Smilug ſe nade mnu, pane; ſmilug ſe nade mnu! Tys lekarzſtwie duſſe mee. Ty, ſwietlo a luczerno ſwiticzij, oſwiet duſſi mú! Wſfeczky mee poſſkwrny myſli a wſſeczky nečziſtoty tiela y duſſe mee, kteryž ſam čziſty ſy, vtrzi; zruſs, pane, wſſeczka vmienie diabelſka! Račz mi dati mi- nulych hrziechuo odpuſſtenie, od buduczich wyſtrzihanie, od przitom [95b] nych zdrženie, obczowanie, kteree by ſe tobie líbilo, aby duſſe ma w tobie žiwa byla. Včziň mne, pane, prwé než bych vmrzel, obnažiti ſe z hrziechuo a w cztnoſtech ozdobiti. Bože, kteryž ſy ſtworzil wſſeczky wieczi, ty znaſs hrziechy mee. Odpuſtiž mi, proſim, a ſmilug ſe nade mnú, neb ſem prziliſs hrzeſſil tobie. Buď mi, proſim, pane, wiera pewna w ſrdczi, ſlowo prawdy w vſtech, wuole dobra w myſli, počzeſtnoſt w ſkutku, trpieliwoft w zamutku, po- kora w fſtiaſtnoſti, ſetrwanie až do koncze! Spomoziž mi, pane, we wſfech potrzebnoſtech mych a obrať zamutek a ſuženie w radoſt a w weſelé potieſſenie wiečzneeho! A kdyžby [96a] den poſledníj a konecz žiwota meho prziſſel, wyſwoboď mne od kniežete temnoſtij a od bluduow geho a przigmi w pokogi duſli mv. [XXIII. Sv Isidora: Kvílení duše hříšné.] 1) Duſſe ma w vzkoſtech geſt, duch muoy plapola2), ſrdcze mee tapa, ſuženi3) ducha meho wladne mnu. Obkli- čzen ſem zlymi wieczmi, przikwačzen biedami, vtiſſtien vzkoſtmi, odewſſud neprawoſt ma poſtiehaa mne, neb ſem ſe ſwewolnie biedneho nakazil, wlaſtni ſwy wuolf naiprw ſem ſe poſſkwrnil. Dobri ſem byl, dobrowolnie ſem w hrziech padl. Bieda mnie, biednemu! Neſſtiaſtny ia prwe przičzinu hrze [96b] ſſenie obchytil ſem, pokudž hrziechu zwykloſt przi- 1) Lat. orig. „S. Isidori, Hispalensis episcopi, Synonyma de la- mentatione animae peccatricis“ Lib. I. Migne, LXXXIII., 827 ss. Nadpis doplněn dle obsahu. Překlad podává však jen volné úryvky ze spisu toho, více méně souvislé. 2) Orig. „aestuat.“ 3) Orig. „an- gustia animi possidet me.“
Strana 70
70 pogena dopuſſtie. Žaadam od padu wywſtati, aniž mohu zlee nawykloſti odeprzieti. Tažen bywam dobreho miloſtij, ale odwraczen bywam zleeho obyčzege zakonem 4). K ſprawedl- noſti mne miloſt pozdwihuge, ale k hrzichu nawykloſt przi- nutkawa. Pročz, neſſtiaſtny, k tomu biedneemu žiwotu wy- hozen ſem? Pročz, neſſtiaſtna duſſe, narozen ſem? Nicz pra- weho nečziním, nicz ſwateeho, nicz bohu mileho. Na každy den hrzeſſim, každy den praczugi5), každy den klopotnie w horſſie gdu. Zachwaczuge mne prchliwoft, powyffuge pycha, nadyma hniew, [97a] krzik zbuzuge, pochybuge rozhniewa- nie 6). Hotow ſem wždyczky k hniewu, nad obyčzeg hnie- wage ſe, nad miru frdcze prchliwoftij pochybuge 7). Neſltiaftny, a gemuž ſy neodtrhl žiwota, neplodny, nelidsky, neužitečzny, padl ſem w žadoſt ſwieta, ſpal ſem w žadoſtech ſwietſkych, ſnaſſim wieczi zahynutedlnee8), neumiem ſe naſititi žadoſtmi mee žížní. [XXIV. Modlitba za odpustění hříchů] 1) Spomoziž mi, bože muoy, prwee, nežbych s hrziechy ſe traapil. Shlad, pane, hrziechy mee, smyg prowinieniee má, neodkladag očzilſtiením, bože muog; przičziň zdrawice duſſi mé- Neduhuom mym včziň lekarzſtwie. Smyſl vprzimy, ſetrwanie dobre tobie líbezné day [97b] mi, pane! Vſlyſs, naimiloſti- wieiffij, proſby pokory me, poſilň, nawfitiew, obraniug a zprawug mie, aby mi víſkoditi nemohl neprzietel po wíſeczky dni žiwota meho, ale ducha ſwateho oſwiczeny miloſtíj abych muk ſſkodliwych kochaniee mohl ſe wywarowati, abych w včzenij ſwateho naboženſtwie pewny a ſtaaly mohl ſetrwati a k iaſnoſti widienie wiečzneho ſitiaſtny s twú pomoczij 4) Orig. „Trahor boni amore, retrahor malae consuetudinis lege“. 5) Orig. „laberis.“ 6) Orig. „clamor excitat, commovet indignatio." 7) Orig. „super mensuram animi furore moveris.“ V dialogu mezi hříšníkem a rozumem zaměněny zde mluvící podměty. 8) Orig. „con- geris res perituras, nescit satiari cupiditatis tuae sitis.“ 1) Stať tato celá se ve spisech sv. Isidora nenalézá. V kodexu je v souvislosti se statí předešlou, ač k ní nenáleží. Původ modlitby té nebylo lze zjistiti. Nadpis doplněn dle obsahu.
70 pogena dopuſſtie. Žaadam od padu wywſtati, aniž mohu zlee nawykloſti odeprzieti. Tažen bywam dobreho miloſtij, ale odwraczen bywam zleeho obyčzege zakonem 4). K ſprawedl- noſti mne miloſt pozdwihuge, ale k hrzichu nawykloſt przi- nutkawa. Pročz, neſſtiaſtny, k tomu biedneemu žiwotu wy- hozen ſem? Pročz, neſſtiaſtna duſſe, narozen ſem? Nicz pra- weho nečziním, nicz ſwateeho, nicz bohu mileho. Na každy den hrzeſſim, každy den praczugi5), každy den klopotnie w horſſie gdu. Zachwaczuge mne prchliwoft, powyffuge pycha, nadyma hniew, [97a] krzik zbuzuge, pochybuge rozhniewa- nie 6). Hotow ſem wždyczky k hniewu, nad obyčzeg hnie- wage ſe, nad miru frdcze prchliwoftij pochybuge 7). Neſltiaftny, a gemuž ſy neodtrhl žiwota, neplodny, nelidsky, neužitečzny, padl ſem w žadoſt ſwieta, ſpal ſem w žadoſtech ſwietſkych, ſnaſſim wieczi zahynutedlnee8), neumiem ſe naſititi žadoſtmi mee žížní. [XXIV. Modlitba za odpustění hříchů] 1) Spomoziž mi, bože muoy, prwee, nežbych s hrziechy ſe traapil. Shlad, pane, hrziechy mee, smyg prowinieniee má, neodkladag očzilſtiením, bože muog; przičziň zdrawice duſſi mé- Neduhuom mym včziň lekarzſtwie. Smyſl vprzimy, ſetrwanie dobre tobie líbezné day [97b] mi, pane! Vſlyſs, naimiloſti- wieiffij, proſby pokory me, poſilň, nawfitiew, obraniug a zprawug mie, aby mi víſkoditi nemohl neprzietel po wíſeczky dni žiwota meho, ale ducha ſwateho oſwiczeny miloſtíj abych muk ſſkodliwych kochaniee mohl ſe wywarowati, abych w včzenij ſwateho naboženſtwie pewny a ſtaaly mohl ſetrwati a k iaſnoſti widienie wiečzneho ſitiaſtny s twú pomoczij 4) Orig. „Trahor boni amore, retrahor malae consuetudinis lege“. 5) Orig. „laberis.“ 6) Orig. „clamor excitat, commovet indignatio." 7) Orig. „super mensuram animi furore moveris.“ V dialogu mezi hříšníkem a rozumem zaměněny zde mluvící podměty. 8) Orig. „con- geris res perituras, nescit satiari cupiditatis tuae sitis.“ 1) Stať tato celá se ve spisech sv. Isidora nenalézá. V kodexu je v souvislosti se statí předešlou, ač k ní nenáleží. Původ modlitby té nebylo lze zjistiti. Nadpis doplněn dle obsahu.
Strana 71
71 mohl dogiti. Opiet pokornie y opiet nabožnú proſbu twé, bože otcže, proſím miloſtiwoſti, aby mi biednemu pomocz poſlati račzil z nebe proti diablu, proti mie boyugicziemu, abych twym milofrdenſwím obkličzen ſa, twy obranu ode- wſſad zbra [98a] niowan, twymi ſwatymi naučzeními wyvčzen, tobie, bohu wſſemohucziemu, y wſſem ſwatym twym líbiti ſe hoden byl. Spuſt, proſím, pane, ducha ſwateho w ſtrzewa ma, kteryž tielo a duſſi mu nawſſtiewiti račz wſſudy. Tobie, naimiloftiwieifíj otčze, neſmiernee wzdawam dieky, kteryž mne od dietinftwie meho mnohymi hynuczieho hrziechy až do této hodiny neſmierneho ſlitowanie tweho trpieliwoſtij k polepſſeníj očzekáwaſs. Protož zbudiž, miloſtiwy pane, zbudiž ſrdcze me w hrzieſlich! Spomoz biednemu, day po- mocz zatraczenemu! Rozkaž, pane, zatwrzenym očzim ſrdcze meho ſe otewrzieti a mú naplnie žadoſt a oſwieczu [98b] ge myſl mu, day mi poznati czeſtu prawdy a pokoge! Ty mne bedliweho a ſpiczieho oſtrziehay, zprawug, obraniug dny y noczmi, hodinami y chwilemi, wſſemi dny žiwota meho, we wíſech vzkoftech a ſwizelijch, abych hoden byl mieti libezné a twé vtieſſenie poznati nawſſtiwenie. Vſlyíliž mne, biedneho hrzieſſnika, modliczieho ſe pro mnohotwarné poruſſenie krzehkoſti me. Neb ty, pane, znaſs biednoſt mu, ty znaſs krzehkoft mu, ty znamenafs zdrželiwoſt mú. A protož, pane, k tobie gdu, k twému welebnemu a neſmiernemu ſlitowanie ſe vtiekam. Neopuſſtiegž mne, pane bože muog, neodchazeg ode mne, neodhanieyž [99a] proſim, mne, naimiloſtiwieiſſij, gehožs k obrazu twemu ſtworziti račzil a drahú krwij wy- kupiti a ſwateho krztu wodu obmyti. Przigmiž mne vtieka- giezieho, wezmi wraczegiczieho ſe, vſlyfs wolagiczieeho: pane, ſmilug ſe! Neb geſtliže mne odženeſs, geſtliže mne odwržeſs, kdež geft miloftiwoft twa? Kde gſv miloſrdenſtwiee twá, kteraž od wiekuo gſu? Kdež budú zaſlibenie twá, kteraž ſy krzeſtianſkemu lidu, w tie wierzicziemu, zaſlíbil? Kde na- diege a vtočzifftie naſſe? Ale pakli mne opuſtiſs, k komu ſe vteku za pomocz? Protož, naimiloſrdnieiſi, ſpomožiž mi prwe, než bych vmrzel, než by mne ſmrt przedeſlla, nežby [99b] peklo mne vchwatilo, než by mne plamenowee ſpa-
71 mohl dogiti. Opiet pokornie y opiet nabožnú proſbu twé, bože otcže, proſím miloſtiwoſti, aby mi biednemu pomocz poſlati račzil z nebe proti diablu, proti mie boyugicziemu, abych twym milofrdenſwím obkličzen ſa, twy obranu ode- wſſad zbra [98a] niowan, twymi ſwatymi naučzeními wyvčzen, tobie, bohu wſſemohucziemu, y wſſem ſwatym twym líbiti ſe hoden byl. Spuſt, proſím, pane, ducha ſwateho w ſtrzewa ma, kteryž tielo a duſſi mu nawſſtiewiti račz wſſudy. Tobie, naimiloftiwieifíj otčze, neſmiernee wzdawam dieky, kteryž mne od dietinftwie meho mnohymi hynuczieho hrziechy až do této hodiny neſmierneho ſlitowanie tweho trpieliwoſtij k polepſſeníj očzekáwaſs. Protož zbudiž, miloſtiwy pane, zbudiž ſrdcze me w hrzieſlich! Spomoz biednemu, day po- mocz zatraczenemu! Rozkaž, pane, zatwrzenym očzim ſrdcze meho ſe otewrzieti a mú naplnie žadoſt a oſwieczu [98b] ge myſl mu, day mi poznati czeſtu prawdy a pokoge! Ty mne bedliweho a ſpiczieho oſtrziehay, zprawug, obraniug dny y noczmi, hodinami y chwilemi, wſſemi dny žiwota meho, we wíſech vzkoftech a ſwizelijch, abych hoden byl mieti libezné a twé vtieſſenie poznati nawſſtiwenie. Vſlyíliž mne, biedneho hrzieſſnika, modliczieho ſe pro mnohotwarné poruſſenie krzehkoſti me. Neb ty, pane, znaſs biednoſt mu, ty znaſs krzehkoft mu, ty znamenafs zdrželiwoſt mú. A protož, pane, k tobie gdu, k twému welebnemu a neſmiernemu ſlitowanie ſe vtiekam. Neopuſſtiegž mne, pane bože muog, neodchazeg ode mne, neodhanieyž [99a] proſim, mne, naimiloſtiwieiſſij, gehožs k obrazu twemu ſtworziti račzil a drahú krwij wy- kupiti a ſwateho krztu wodu obmyti. Przigmiž mne vtieka- giezieho, wezmi wraczegiczieho ſe, vſlyfs wolagiczieeho: pane, ſmilug ſe! Neb geſtliže mne odženeſs, geſtliže mne odwržeſs, kdež geft miloftiwoft twa? Kde gſv miloſrdenſtwiee twá, kteraž od wiekuo gſu? Kdež budú zaſlibenie twá, kteraž ſy krzeſtianſkemu lidu, w tie wierzicziemu, zaſlíbil? Kde na- diege a vtočzifftie naſſe? Ale pakli mne opuſtiſs, k komu ſe vteku za pomocz? Protož, naimiloſrdnieiſi, ſpomožiž mi prwe, než bych vmrzel, než by mne ſmrt przedeſlla, nežby [99b] peklo mne vchwatilo, než by mne plamenowee ſpa-
Strana 72
72 lili, než by mne temnoſti przikryly.*) Obratiž ſe, naimiloſti- wieiſlij, obrat ke mnie, pane; przigmiž pobiehleho, przigmi padleho, podag ležicziemu ruky! Rezi, rczi: wſtaň, odpufftieni glv tobie hrziechowee twogi; gdiž, a wiecze nechtiey hrze- Iiti. Wykořzeň, pane, a odlož z ſrdcze meho wſſeczka ko- chanie, žadoſti a chtiecze tieleſné a day mi bazeň ſpolu twú a miloſt, potupu ſwieta a dobrowolnv chudobu. Zažeň ode mne, pane, ducha ſmilnoſti a day mi miloſt a horliwoſt čziſtoty, ſkroť hniewiwoſt mú a day mi lafku twv; odrzež ode mne zamutek ſwieta a rozmnož mi radoſt duchownij [100 a] Nechtieg, pane, przigimati duſſe mé, ktervž ſy dal, prwee než by hrziechy mee wſfeczky odpuſtil, a wſſeliku tiežij hanebnoſtij vmrtwifs a w twé ſwatee ſlužbie ze wſſeho ſrdcze a ze wſſeho vmyſlu a ze wſſie wuole mé včziniſs a potwrdiſs odpuſſtienie od tebe a miloſti proſiti. Pane Gezu- kryſte, kteryž ſy lotru na krzíži wierzicziemu, zgewnemu hrziefſniku, a newieſtcze kagíczíj hrziechy gich odpuſtil, po- kornie profím, a prwé než by zemie s Datanem a Abironem mne požrzela a než by hiniew a oheň nebeſky mne palil, k tobie, — poniewadž nechczeſs ſmrti hrziſſníka, ale aby ſe obratil a žiw byl — ſe vtiekam, nepotupugž naimiloſti- [100b] wieiffij, twarzi mee a neopufftiegž wrucze hledagiczích duſſe mee, ale przigmi mie miloſtiwie k tobie ſe vtiekagi- czieho a vſlyſs wolagiczieho, neb ſy ty miloſti, proſím, za- ſlibil! Wietčzij radoſt w nebi nad gedním hrziefſnikem po- kanie čziniczím nežli nad dewadeſáti ſprawedliwymi. Protož, pane, zaſlibenimi twymi raduge ſe, ſe wſſij nadiegí a bez- pečznoſtij k neſmierne miloſti twe ſe vtiekam. Odpuſtiž zlemu, odpuſt hrziechuom mym! Wietčzie geft milofrdenstwie twee nežli hrziechowé mogi. Nakloniž, bože muog, vcha tweeho a vſlyſs ſlowa má, at nebywam tobie ſſpatny k ſpa- ſeníj, kteryž ſem nebyl chaterny k [101a] wykupenij, ale odpuſt a propuſt hrziechy mee! Spomoz mi, proſím, bied- nemu, gemuž ſe klaním, gehož wſſemi ſtrzewy žadam, a day mi biednemu, abych w den ſmrti mé weſele k tobie prziſſel: Hle, toſ gdu k tobie, kterehož ſem milowal, kterehož ſem *) Souvětí toto vyňato z cit. spisu sv. Isidora, p. 841, al. 63.
72 lili, než by mne temnoſti przikryly.*) Obratiž ſe, naimiloſti- wieiſlij, obrat ke mnie, pane; przigmiž pobiehleho, przigmi padleho, podag ležicziemu ruky! Rezi, rczi: wſtaň, odpufftieni glv tobie hrziechowee twogi; gdiž, a wiecze nechtiey hrze- Iiti. Wykořzeň, pane, a odlož z ſrdcze meho wſſeczka ko- chanie, žadoſti a chtiecze tieleſné a day mi bazeň ſpolu twú a miloſt, potupu ſwieta a dobrowolnv chudobu. Zažeň ode mne, pane, ducha ſmilnoſti a day mi miloſt a horliwoſt čziſtoty, ſkroť hniewiwoſt mú a day mi lafku twv; odrzež ode mne zamutek ſwieta a rozmnož mi radoſt duchownij [100 a] Nechtieg, pane, przigimati duſſe mé, ktervž ſy dal, prwee než by hrziechy mee wſfeczky odpuſtil, a wſſeliku tiežij hanebnoſtij vmrtwifs a w twé ſwatee ſlužbie ze wſſeho ſrdcze a ze wſſeho vmyſlu a ze wſſie wuole mé včziniſs a potwrdiſs odpuſſtienie od tebe a miloſti proſiti. Pane Gezu- kryſte, kteryž ſy lotru na krzíži wierzicziemu, zgewnemu hrziefſniku, a newieſtcze kagíczíj hrziechy gich odpuſtil, po- kornie profím, a prwé než by zemie s Datanem a Abironem mne požrzela a než by hiniew a oheň nebeſky mne palil, k tobie, — poniewadž nechczeſs ſmrti hrziſſníka, ale aby ſe obratil a žiw byl — ſe vtiekam, nepotupugž naimiloſti- [100b] wieiffij, twarzi mee a neopufftiegž wrucze hledagiczích duſſe mee, ale przigmi mie miloſtiwie k tobie ſe vtiekagi- czieho a vſlyſs wolagiczieho, neb ſy ty miloſti, proſím, za- ſlibil! Wietčzij radoſt w nebi nad gedním hrziefſnikem po- kanie čziniczím nežli nad dewadeſáti ſprawedliwymi. Protož, pane, zaſlibenimi twymi raduge ſe, ſe wſſij nadiegí a bez- pečznoſtij k neſmierne miloſti twe ſe vtiekam. Odpuſtiž zlemu, odpuſt hrziechuom mym! Wietčzie geft milofrdenstwie twee nežli hrziechowé mogi. Nakloniž, bože muog, vcha tweeho a vſlyſs ſlowa má, at nebywam tobie ſſpatny k ſpa- ſeníj, kteryž ſem nebyl chaterny k [101a] wykupenij, ale odpuſt a propuſt hrziechy mee! Spomoz mi, proſím, bied- nemu, gemuž ſe klaním, gehož wſſemi ſtrzewy žadam, a day mi biednemu, abych w den ſmrti mé weſele k tobie prziſſel: Hle, toſ gdu k tobie, kterehož ſem milowal, kterehož ſem *) Souvětí toto vyňato z cit. spisu sv. Isidora, p. 841, al. 63.
Strana 73
73 hledal, kterehož ſem wždyczky žadal. Ať mi, pane, w tee hodinie hrozna ſtrana neprawá neſſkodij, ale ſwaty angel twuoy mezi ſwatymi a wywolenymi twymi tu mne poſadíje, kdež ſwietlo trwa a žiwot kraluge. [XXV. Sv. Jsidora]. Kwilenie hrzifſnika.1) Bieda mnie, neſſtiaſtneemu, bieda mnie biednemu! Bieda tobie, neſſtiaſtná [101b] duſſe má, w tak mnoha hrzie- cfích, w tak mnohych hanebnoſtech, w tak mnohych ne- prawoſtech! Čzeho mam prwe plakati? čzeho prwee kwie- liti?2) Nemuožeť ſneſti pamiet tak mnohych hrziechuo pa- chanie3). Prowinienie take ma mnie ſmyſl boleſti odvala, zaſaklo ſrdcze, žádnym kwílením ſe nedotyka4), neſmyſlná včziniena geſt duſſe má. Bieda mnie biednemu! Zbit ſem neprawoſtij, padl ſem vkrutnie, pokleſl ſem biednie, mezi wſſemi hrziſſniky tieže ſem padl, huorze ſem kleſl, wſſech neprawych pokuty hanebnoſtij mú ſem przemohl5). Pekelnie múky fotwa zlemu memu wyſtačzugij"). Nenieť hrziee- [102a] chu nad hrziech muog, nenieť neprawoſti nad nepra- woſt mú; horſſij wſſech hrzieſſnikuo ſem. K prowinienie memu žadny neprawy nenie7). Tiežkee gſv wieczi, kterež ſnaſlim, tiežſlích ſe na wieky hrozím, neb poniewadž ſotwa ſprawedliwy ſpaſen bude, ia neſſlechetny kdež budu? Czož věziním, když przigde hodina hrozneho ſvdu? Když počzet ſvdu bude, czož odpowiedati budu? Czo mam mluwiti, když przed ſtoliczij Kryſtowú poſtawen budu? Bieda mnie, že ſem ſhrzeſſil. Bieda mnie biednemu, že ſem przeſtúpil przika- zanie božie. Lepet geſt mi bylo ſe nenaroditi nežli wiečzné trpieti múky. Plačzte mne, nebe y zemie; [102b] kwielte mne 1) Obsahuje nesouvislé úryvky ze spisu výše citovaného od sv. Isidora. Srv. Migne, 1. c. 840 ss. 2) Orig. „quid primum plorem? quid primum plangam? 3) Orig. „non sufficit memoria referre tan- torum criminum gesta.“ 1) Orig. „nullo moerore compungitur.“ 5) Jedna a táž myšlenka vždy vyjadřuje se více rčeními. Proto název celého spisu „Synonyma“. Orig. „omnium impiorum poenas scelere meo vici.“ 6) Orig. „Tartarea tormenta vix malis meis sufficiunt.“ 7) Orig. „Comparatione mea nullus iniquus est“, tedy správně: „K při- rovnání se mnou . . .“
73 hledal, kterehož ſem wždyczky žadal. Ať mi, pane, w tee hodinie hrozna ſtrana neprawá neſſkodij, ale ſwaty angel twuoy mezi ſwatymi a wywolenymi twymi tu mne poſadíje, kdež ſwietlo trwa a žiwot kraluge. [XXV. Sv. Jsidora]. Kwilenie hrzifſnika.1) Bieda mnie, neſſtiaſtneemu, bieda mnie biednemu! Bieda tobie, neſſtiaſtná [101b] duſſe má, w tak mnoha hrzie- cfích, w tak mnohych hanebnoſtech, w tak mnohych ne- prawoſtech! Čzeho mam prwe plakati? čzeho prwee kwie- liti?2) Nemuožeť ſneſti pamiet tak mnohych hrziechuo pa- chanie3). Prowinienie take ma mnie ſmyſl boleſti odvala, zaſaklo ſrdcze, žádnym kwílením ſe nedotyka4), neſmyſlná včziniena geſt duſſe má. Bieda mnie biednemu! Zbit ſem neprawoſtij, padl ſem vkrutnie, pokleſl ſem biednie, mezi wſſemi hrziſſniky tieže ſem padl, huorze ſem kleſl, wſſech neprawych pokuty hanebnoſtij mú ſem przemohl5). Pekelnie múky fotwa zlemu memu wyſtačzugij"). Nenieť hrziee- [102a] chu nad hrziech muog, nenieť neprawoſti nad nepra- woſt mú; horſſij wſſech hrzieſſnikuo ſem. K prowinienie memu žadny neprawy nenie7). Tiežkee gſv wieczi, kterež ſnaſlim, tiežſlích ſe na wieky hrozím, neb poniewadž ſotwa ſprawedliwy ſpaſen bude, ia neſſlechetny kdež budu? Czož věziním, když przigde hodina hrozneho ſvdu? Když počzet ſvdu bude, czož odpowiedati budu? Czo mam mluwiti, když przed ſtoliczij Kryſtowú poſtawen budu? Bieda mnie, že ſem ſhrzeſſil. Bieda mnie biednemu, že ſem przeſtúpil przika- zanie božie. Lepet geſt mi bylo ſe nenaroditi nežli wiečzné trpieti múky. Plačzte mne, nebe y zemie; [102b] kwielte mne 1) Obsahuje nesouvislé úryvky ze spisu výše citovaného od sv. Isidora. Srv. Migne, 1. c. 840 ss. 2) Orig. „quid primum plorem? quid primum plangam? 3) Orig. „non sufficit memoria referre tan- torum criminum gesta.“ 1) Orig. „nullo moerore compungitur.“ 5) Jedna a táž myšlenka vždy vyjadřuje se více rčeními. Proto název celého spisu „Synonyma“. Orig. „omnium impiorum poenas scelere meo vici.“ 6) Orig. „Tartarea tormenta vix malis meis sufficiunt.“ 7) Orig. „Comparatione mea nullus iniquus est“, tedy správně: „K při- rovnání se mnou . . .“
Strana 74
74 wſfeczko ſtworzenie; lkayte nade mnu wſſiczkni žiwlowe!8) Kleſl ſem vkrutnie; biednie ſem vpadl. Žadny ſe hrziech nenaleezaa, gehož mrzkoſtmi negſem nakažen; žaadné ha- nebnoſtij lauže nenie, kteraž by na mne biedneho netekla?). Abych dobrze žiw byl, čzaſto ſem ſlibowal; že ſem poſſkwr- nien, nikdy ſem toho nezdržal 10), wždy ſem ſe k hrziechuom wraczowal, wždyczky ſem hanebnoſti mee opietowal. Prwním ſtydkoſtem wždyczky ſem horiſie przipogowal 11), nečziſelnee mrzkoſtí, ſſeredſtwie ſem ſe przidržal. Nikdy ſem w lepſlie mrawuo nezmienil, nikdy ſem od zleho meeho neodchazel; mnohé ſem takee zmazal, mne zatratiw, mno 12). [103a Y ktož ſneſe ſvd twuog? Ani ſprawedlnoſt ſprawedliweho bezpečznaa geſt 13). Hle, mezi ſwatymi nižadne nenie po- ſíkwrny. Nebeſa negſv čziſtá przed obličzegem twym; čzim wiecze ia, ohyzdny hnis a fin člowieka, cžerwik, kteryž ſem [pil] iako wodu neprawoſti, kteryž bydlim w prachu, kteryž przebywam w domu hlinienem, kteryž zemſky mam zaklad 14) Rozpomeň ſe, pane, ktera by byla naſſe podſtata; pomni, pane, že popel a prach ſem. Otewrzi ruku twu, poday pra- wicze, poraď nemocznemu zpuoſobu tieleſne krzehkoſti 15). Vhas we mnie plameny žadoſti! Sfipi ohniwij diabelfſtij ať wiecze mne nepronikugij, neb ty znaſs pokuſſenie, kteraž ſna [103b] ſſim; ty znaſs trápenie, kteraaž trpim; 16) ty wiſs burzky, ktereež podſtupugi. Sſtupil ſem do hluboſti nepra- 8) Orig. „lugete me, omnes creaturae; plorate me omnia ele- menta.“ 9) Orig. „nullum invenitur peccatum, .. . a quo non con- traxerim contagium; nulla sordium sentina exstitit, quae in me mi- serum non confluxerit.“ 10) Orig. „Ut bene viverem, ultro promisi, quod pollicitus sum, nunquam servavi.“ V překladu zaměněno „pol- lutus“ za „politus“. 11) Orig. „prioribus sceleribus semper deteriora conjunxi.“ 12) Dlužno doplniti: mnohé jsem svedl, dle lat. origin. „plurimos etiam maculavi me perdens, pravis moribus ad iniquitatem converti.“ 13) Orig. „Ad examen tuum nec justitia justi secura est“ 14) Orig. „ego abominabilis, putredo et filius hominis, vermis, qui . . . bibi quasi aquas iniquitatem, qui commoror in pulvere, qui ha- bito in domo lutea, qui terrenum habeo fundamentum.“ 15) Orig. „consule infirmae materiae, succurre carnali fragilitati, infirmae con- ditioni.“ 16) Orig. „tu scis lluctus, quos patior.“
74 wſfeczko ſtworzenie; lkayte nade mnu wſſiczkni žiwlowe!8) Kleſl ſem vkrutnie; biednie ſem vpadl. Žadny ſe hrziech nenaleezaa, gehož mrzkoſtmi negſem nakažen; žaadné ha- nebnoſtij lauže nenie, kteraž by na mne biedneho netekla?). Abych dobrze žiw byl, čzaſto ſem ſlibowal; že ſem poſſkwr- nien, nikdy ſem toho nezdržal 10), wždy ſem ſe k hrziechuom wraczowal, wždyczky ſem hanebnoſti mee opietowal. Prwním ſtydkoſtem wždyczky ſem horiſie przipogowal 11), nečziſelnee mrzkoſtí, ſſeredſtwie ſem ſe przidržal. Nikdy ſem w lepſlie mrawuo nezmienil, nikdy ſem od zleho meeho neodchazel; mnohé ſem takee zmazal, mne zatratiw, mno 12). [103a Y ktož ſneſe ſvd twuog? Ani ſprawedlnoſt ſprawedliweho bezpečznaa geſt 13). Hle, mezi ſwatymi nižadne nenie po- ſíkwrny. Nebeſa negſv čziſtá przed obličzegem twym; čzim wiecze ia, ohyzdny hnis a fin člowieka, cžerwik, kteryž ſem [pil] iako wodu neprawoſti, kteryž bydlim w prachu, kteryž przebywam w domu hlinienem, kteryž zemſky mam zaklad 14) Rozpomeň ſe, pane, ktera by byla naſſe podſtata; pomni, pane, že popel a prach ſem. Otewrzi ruku twu, poday pra- wicze, poraď nemocznemu zpuoſobu tieleſne krzehkoſti 15). Vhas we mnie plameny žadoſti! Sfipi ohniwij diabelfſtij ať wiecze mne nepronikugij, neb ty znaſs pokuſſenie, kteraž ſna [103b] ſſim; ty znaſs trápenie, kteraaž trpim; 16) ty wiſs burzky, ktereež podſtupugi. Sſtupil ſem do hluboſti nepra- 8) Orig. „lugete me, omnes creaturae; plorate me omnia ele- menta.“ 9) Orig. „nullum invenitur peccatum, .. . a quo non con- traxerim contagium; nulla sordium sentina exstitit, quae in me mi- serum non confluxerit.“ 10) Orig. „Ut bene viverem, ultro promisi, quod pollicitus sum, nunquam servavi.“ V překladu zaměněno „pol- lutus“ za „politus“. 11) Orig. „prioribus sceleribus semper deteriora conjunxi.“ 12) Dlužno doplniti: mnohé jsem svedl, dle lat. origin. „plurimos etiam maculavi me perdens, pravis moribus ad iniquitatem converti.“ 13) Orig. „Ad examen tuum nec justitia justi secura est“ 14) Orig. „ego abominabilis, putredo et filius hominis, vermis, qui . . . bibi quasi aquas iniquitatem, qui commoror in pulvere, qui ha- bito in domo lutea, qui terrenum habeo fundamentum.“ 15) Orig. „consule infirmae materiae, succurre carnali fragilitati, infirmae con- ditioni.“ 16) Orig. „tu scis lluctus, quos patior.“
Strana 75
75 woſtij biedny. Ey, den hrozny naſtáwá, den poſlednij giž ſe przibližuge. Bieda mnie! Prwee než bych ſſel, očziſt mne; prwee než bych z tohoto žiwota wyffel; prwee než bych vmrzel. Hrziechuo 17) mych okowy ſhlaď, iateho tweeho ſlu- žebnika wyproſt, vkowaneho pozdwihni, ani trhati dopurrtieg Iſtij diabelfkú, pro kterehož ſy zaplatil ſmrti mzdu. Day ſrdeze hlubokeeho pokanie s potokem ſlzij, gimž by ſhla- zeny byly wſfeczky hanebnoſti ſwiedomie. Wiſelikee prowi- [104.a] nienie obmyg, miloftiwe lekarſtwie przilož; nedawagž pocztiwoſti gmena tweho ginemu. Ty prwe pachanee hrziechy twy odpuſtiti račz miloſtíj a od buduczich day ſe wyſtrze- hati, naipokonieiſrij pane! [XXVI. Z modlitby sv. Anselma k sv. Martinu a k sv. Štěpánu. 1) Auwe2), w iak welikem čzaſu nedužij duſte ma3), iak welikym ſtrachem zmameno geſt ſrdcze mee, kterak w drzie- motu przikwaczuge ſe duſſe má4). Pane, obraž ducha meho, zbuď frdcze mee, pohni myſlíj mú k žadaníj podle potrzeby mee, abych poznal rlitowanie tweho ſkutečznoſt podlé mocz- noſti twee5). Hle, tot ia, milofrdny pane, [104b] przed tebw wykladam duſfi mú, gedem cztnoſtíj zbawenú, rzetiezy ha- nebnoſtij ſwazanú, brzemenem hrziechuo obtieženú, ne- ſluſfnoſtíj mrzkoſtmi zſferedienú; tiemi v ginymi zlymi wieczmi tiežkymi, gimiž mne widifs przikwačzeneho, vtiſſtie- neho, polehčzenie witech dobrych wieczij zbaweneho. Baazeň 6) mne zarmuczuge, ſwiedomie zahanbuge, myff- lenie mne trefkcze; vteczi nelze. Tak ſtogím w pochybnoſti 17) Odstavec tento nalézá se 1. c. jen dle smyslu a ne slovně. 1) První čtyři odstavce přeskočeny. Cfr. Migne, CLVIII., 1001 ss. „Oratio LXXI. Ad S. Martinum.“ Pro homine in abysso peccatorum existente.“ 2) Orig. „Sed heu.“ 3) Orig. „languet anima mea.“ 4) Orig. „quanto torpore obruitur anima mea.“ 5) Souvěti toto vzato z odst. 4. modlitby. Orig. „concute spiritum meum, excita cor meum commove mentem meam ad effectum secundum necessitatem suam. ut sentiam . .. effectum ...“ 6) Odstavec tento, který v rukopise souvisle je psán, vyňat z modlitby k sv. Štěpánu, s malými jen změ nami. Srv. str. 45—45. Rps. 58a, 58b, 59a, 62b.
75 woſtij biedny. Ey, den hrozny naſtáwá, den poſlednij giž ſe przibližuge. Bieda mnie! Prwee než bych ſſel, očziſt mne; prwee než bych z tohoto žiwota wyffel; prwee než bych vmrzel. Hrziechuo 17) mych okowy ſhlaď, iateho tweeho ſlu- žebnika wyproſt, vkowaneho pozdwihni, ani trhati dopurrtieg Iſtij diabelfkú, pro kterehož ſy zaplatil ſmrti mzdu. Day ſrdeze hlubokeeho pokanie s potokem ſlzij, gimž by ſhla- zeny byly wſfeczky hanebnoſti ſwiedomie. Wiſelikee prowi- [104.a] nienie obmyg, miloftiwe lekarſtwie przilož; nedawagž pocztiwoſti gmena tweho ginemu. Ty prwe pachanee hrziechy twy odpuſtiti račz miloſtíj a od buduczich day ſe wyſtrze- hati, naipokonieiſrij pane! [XXVI. Z modlitby sv. Anselma k sv. Martinu a k sv. Štěpánu. 1) Auwe2), w iak welikem čzaſu nedužij duſte ma3), iak welikym ſtrachem zmameno geſt ſrdcze mee, kterak w drzie- motu przikwaczuge ſe duſſe má4). Pane, obraž ducha meho, zbuď frdcze mee, pohni myſlíj mú k žadaníj podle potrzeby mee, abych poznal rlitowanie tweho ſkutečznoſt podlé mocz- noſti twee5). Hle, tot ia, milofrdny pane, [104b] przed tebw wykladam duſfi mú, gedem cztnoſtíj zbawenú, rzetiezy ha- nebnoſtij ſwazanú, brzemenem hrziechuo obtieženú, ne- ſluſfnoſtíj mrzkoſtmi zſferedienú; tiemi v ginymi zlymi wieczmi tiežkymi, gimiž mne widifs przikwačzeneho, vtiſſtie- neho, polehčzenie witech dobrych wieczij zbaweneho. Baazeň 6) mne zarmuczuge, ſwiedomie zahanbuge, myff- lenie mne trefkcze; vteczi nelze. Tak ſtogím w pochybnoſti 17) Odstavec tento nalézá se 1. c. jen dle smyslu a ne slovně. 1) První čtyři odstavce přeskočeny. Cfr. Migne, CLVIII., 1001 ss. „Oratio LXXI. Ad S. Martinum.“ Pro homine in abysso peccatorum existente.“ 2) Orig. „Sed heu.“ 3) Orig. „languet anima mea.“ 4) Orig. „quanto torpore obruitur anima mea.“ 5) Souvěti toto vzato z odst. 4. modlitby. Orig. „concute spiritum meum, excita cor meum commove mentem meam ad effectum secundum necessitatem suam. ut sentiam . .. effectum ...“ 6) Odstavec tento, který v rukopise souvisle je psán, vyňat z modlitby k sv. Štěpánu, s malými jen změ nami. Srv. str. 45—45. Rps. 58a, 58b, 59a, 62b.
Strana 76
76 k przetiežkemu rozludku. Ey, ſem biedny w ſuženem ne- bezpečzenſtwij, w nebezpečznee vzkoſti. Toť hle, pane, mijſto hrziechuom, čzas milofrdenſtwij, prziczina k čzinieníj lafky. W tom zagiſtee [105a] trwam nebezpečzenſtwij bez przeſta- nie, gedinee že wždyczky na to myſlím a tehdaž ſem bied- nieiftij, naibiednieiffij, když zapomíjnam, neb wždyczky widij mne buoh a hrziechowee mogi wždyczky mi hrozij przijſnv ſprawedlnoťtíj geho, hrzieftné duffi mee wždyczky peklo otewrzieno geſt a zaſlvženie gegie hotowo. Wždyczky newi- ditedlníj vkladniczi hotowi, aby tam wzali biednu duſſi mu. W tomť tem zpuofobu, když bdím, tak ſem; když ſpím, tak ſem; když ſe ſmiegi, tak ſem; když ſe hniewam, tak ſem; když vtrham, tak ſem; když rozkofte tieleſné biednie obli- bugi, potom take tak fem wždyczky wffudy. Protož tehdy poſpiefs miloſti [105b] wy pane, proſím, poſpiels, prwé než by zatratil, než by mne katij lidſkeho pokolenie polapili, prwee než by požrzel žalarz pekelnij, prwé než by mne zhu- bily muky pekelnie. Ale wy, hrziechowé mogi, weliczij gfte przielifs a hodnie odeprzete duſli mee miloſti. Takt geft w prawdie, prawím, tak geſt. Ale čzim wiecz tiezlTij geſt ma neſſtiaſtnoſt, čzim fuženieiſtij ma potrzebnoſt, tiem diwniei- ſtij bude odpuſtitele miloſtiwoſt, tiem wietčzij vkaže fe wykupitele dobrotiwoft. O bohaty, o blahoſlaweny pokog! Kterak dalekaa ſem od tebe! Ale czo ia biedny ſem, že ſmiem wyprawowati žadoſt božij, gehož tak obtiežugíj brze- mena [106a] tiela, gehož ſſwihagij boleſti poruſſenie, gehož bodú oſtnowé pokuſſenie, gehož ſtraffij ſwiedomie hrziechuo, gehož poſſkwrniugíj wſfeczky hanebnoſti hrziechuow? Dayž mi, bože, ſkruſſenie miloſtiwoſti, ſlzy pokory, wlaſti nebeſké žadoft, zemſkeeho wyhnanie offkliwoft, pokanie horzkoft, wieczneho trapenie hruozu. O ftudnicze milofrdenftwie, ob- myg hrziechy mé, ffeňkug mne, odkud by naficzena byla žizeň má, a naleg mi, odkud by obwlažena byla zawadloſt maa. Čzili ſy ſnad miloftiwoſt potratil, žes neſmrtedlnoſti nabyl? Nepohrdayž imrtedlnym, kteryžs včzinien ſmrtedlny, aby včzinil neſmr [106b tedlnee.
76 k przetiežkemu rozludku. Ey, ſem biedny w ſuženem ne- bezpečzenſtwij, w nebezpečznee vzkoſti. Toť hle, pane, mijſto hrziechuom, čzas milofrdenſtwij, prziczina k čzinieníj lafky. W tom zagiſtee [105a] trwam nebezpečzenſtwij bez przeſta- nie, gedinee že wždyczky na to myſlím a tehdaž ſem bied- nieiftij, naibiednieiffij, když zapomíjnam, neb wždyczky widij mne buoh a hrziechowee mogi wždyczky mi hrozij przijſnv ſprawedlnoťtíj geho, hrzieftné duffi mee wždyczky peklo otewrzieno geſt a zaſlvženie gegie hotowo. Wždyczky newi- ditedlníj vkladniczi hotowi, aby tam wzali biednu duſſi mu. W tomť tem zpuofobu, když bdím, tak ſem; když ſpím, tak ſem; když ſe ſmiegi, tak ſem; když ſe hniewam, tak ſem; když vtrham, tak ſem; když rozkofte tieleſné biednie obli- bugi, potom take tak fem wždyczky wffudy. Protož tehdy poſpiefs miloſti [105b] wy pane, proſím, poſpiels, prwé než by zatratil, než by mne katij lidſkeho pokolenie polapili, prwee než by požrzel žalarz pekelnij, prwé než by mne zhu- bily muky pekelnie. Ale wy, hrziechowé mogi, weliczij gfte przielifs a hodnie odeprzete duſli mee miloſti. Takt geft w prawdie, prawím, tak geſt. Ale čzim wiecz tiezlTij geſt ma neſſtiaſtnoſt, čzim fuženieiſtij ma potrzebnoſt, tiem diwniei- ſtij bude odpuſtitele miloſtiwoſt, tiem wietčzij vkaže fe wykupitele dobrotiwoft. O bohaty, o blahoſlaweny pokog! Kterak dalekaa ſem od tebe! Ale czo ia biedny ſem, že ſmiem wyprawowati žadoſt božij, gehož tak obtiežugíj brze- mena [106a] tiela, gehož ſſwihagij boleſti poruſſenie, gehož bodú oſtnowé pokuſſenie, gehož ſtraffij ſwiedomie hrziechuo, gehož poſſkwrniugíj wſfeczky hanebnoſti hrziechuow? Dayž mi, bože, ſkruſſenie miloſtiwoſti, ſlzy pokory, wlaſti nebeſké žadoft, zemſkeeho wyhnanie offkliwoft, pokanie horzkoft, wieczneho trapenie hruozu. O ftudnicze milofrdenftwie, ob- myg hrziechy mé, ffeňkug mne, odkud by naficzena byla žizeň má, a naleg mi, odkud by obwlažena byla zawadloſt maa. Čzili ſy ſnad miloftiwoſt potratil, žes neſmrtedlnoſti nabyl? Nepohrdayž imrtedlnym, kteryžs včzinien ſmrtedlny, aby včzinil neſmr [106b tedlnee.
Strana 77
77 Pane5), geſtliže mnú zhrdaſs, ktož na mne patrzij? Geftliže odwraczugefs twarz twy ode mne, ktož ſwú obratij ke mnie? Milofrdny bože, neodmítayž k tobie ſe wraczugi- czieho! Miloftiwy a milofrdny bože, pro tebe ſamého, wy- Twoboditeli, nezapomínayž! Czo ſy, pane, geftliže zahradifs przed hrziftnikem fluch twuog, neb ſprawedliwy ſy. W rych- loſti biednemu ſpomoz proſicziemu, neb miloſtiwy ſy. Daleko wiecze ſy miloſtiwy, než mohu myſliti, a prziliſs to znaam, než ſmiem ſe nadieti 6). Giſtie bude-li ſrdcze me ſkruſſené, buduli ſtrzewa ma pohnuta, budeli duſſe maa obmiekčzena, potekuli potokowe od očzij mych, tehdy ſe nadiegi, že ſy przi [107a [7)] . . ., poniewadž ſy ſvdcze k ſvzenij winneho; gfy y pan k branieníj ſlužebníka tweho. Anebo kterak ſuditi budeſs hrzieſſneho iako zatraczencze, kteryž ſe pro hrziechy biednym poznawá a wyznawa ſe kagiczim? Nebo kterak po- tupiſs iako protiwnika, kteryž, že geſt hrzeſlil, lituge a na- wraczuge ſe k tobie, tak mocznemu, tak miloſtiwemu, od kterehož potraczeny przigijma ſe žiwot gedinee, od kohož dan gt prwee, ktož ſe zbuzuge, ſam buoh nezbuzuge. Pane bože muog, w tobieť pokladám nadiegi, tobie poručzím mod- litbu mú, tobie odkazugi duffi mú. Oſtrziehayž gie, když Tpím; zachoway gi, když bdím; wiz gi, když myſlím i když giné čziním, kteryž ſy po [107b] žehnany na wieky wiekuo. Amen. XXVII. Úryvky z modlitby sv. Anselma k sv. Pavlu apoštolu 1). Bože 2), gehož dobrota nehvne, gehož dobrotiwoſt ne- bywaa zmenſlena, gehož vmienie neprzeſtawa, gehož mocz- 1) Odstavec tento, v rukopise v souvislosti psán, vyňat je opět z modlitby k sv. Martinu. 2) Orig. „Benigne, plus es clemens, quam possum cogitare, non minus hoc sentiam, quam praesumo spe- rare.“ 3) Slovo, neb celá věta vynechána. Předcházející souvětí je v orig. ku konci 4. odst., další však slova „poniewadž ſy fudcze“ atd. jsou až z odst. 13. 1) Orig. „Ad S. Paulum apostolum. Cum terrore judicii extremi et peccatorum.“ Migne, CLVIII., 975 ss. 2) Úryvek z 5. odstavce modlitby.
77 Pane5), geſtliže mnú zhrdaſs, ktož na mne patrzij? Geftliže odwraczugefs twarz twy ode mne, ktož ſwú obratij ke mnie? Milofrdny bože, neodmítayž k tobie ſe wraczugi- czieho! Miloftiwy a milofrdny bože, pro tebe ſamého, wy- Twoboditeli, nezapomínayž! Czo ſy, pane, geftliže zahradifs przed hrziftnikem fluch twuog, neb ſprawedliwy ſy. W rych- loſti biednemu ſpomoz proſicziemu, neb miloſtiwy ſy. Daleko wiecze ſy miloſtiwy, než mohu myſliti, a prziliſs to znaam, než ſmiem ſe nadieti 6). Giſtie bude-li ſrdcze me ſkruſſené, buduli ſtrzewa ma pohnuta, budeli duſſe maa obmiekčzena, potekuli potokowe od očzij mych, tehdy ſe nadiegi, že ſy przi [107a [7)] . . ., poniewadž ſy ſvdcze k ſvzenij winneho; gfy y pan k branieníj ſlužebníka tweho. Anebo kterak ſuditi budeſs hrzieſſneho iako zatraczencze, kteryž ſe pro hrziechy biednym poznawá a wyznawa ſe kagiczim? Nebo kterak po- tupiſs iako protiwnika, kteryž, že geſt hrzeſlil, lituge a na- wraczuge ſe k tobie, tak mocznemu, tak miloſtiwemu, od kterehož potraczeny przigijma ſe žiwot gedinee, od kohož dan gt prwee, ktož ſe zbuzuge, ſam buoh nezbuzuge. Pane bože muog, w tobieť pokladám nadiegi, tobie poručzím mod- litbu mú, tobie odkazugi duffi mú. Oſtrziehayž gie, když Tpím; zachoway gi, když bdím; wiz gi, když myſlím i když giné čziním, kteryž ſy po [107b] žehnany na wieky wiekuo. Amen. XXVII. Úryvky z modlitby sv. Anselma k sv. Pavlu apoštolu 1). Bože 2), gehož dobrota nehvne, gehož dobrotiwoſt ne- bywaa zmenſlena, gehož vmienie neprzeſtawa, gehož mocz- 1) Odstavec tento, v rukopise v souvislosti psán, vyňat je opět z modlitby k sv. Martinu. 2) Orig. „Benigne, plus es clemens, quam possum cogitare, non minus hoc sentiam, quam praesumo spe- rare.“ 3) Slovo, neb celá věta vynechána. Předcházející souvětí je v orig. ku konci 4. odst., další však slova „poniewadž ſy fudcze“ atd. jsou až z odst. 13. 1) Orig. „Ad S. Paulum apostolum. Cum terrore judicii extremi et peccatorum.“ Migne, CLVIII., 975 ss. 2) Úryvek z 5. odstavce modlitby.
Strana 78
78 noſt, czo chcze, poſobij odkawadž budu moczi oddechnuti3), kteryž pro hrziechy mee nuczen bywam zuoſati? Neb bu- deſſ-li ſe hniewati4) na hrzieſſníky, ale wſtak, dobrotiwy bože, dawaſs radu kagiczím. Naučziž mie, pane, odkud bych miel nadiegi mieti, abych ſe mohl modliti. Tebeť zagifté chczi proſiti, ale neumiem pro neumieloſt, aniž mohu pro twrdoft mú a nedopuſitie mi toho zuofalſtwie pro nepra- woſt mú. Hledam niečze [108a] 5) . ..] nedbagicziemu. Owffem, biedníj hrziechowé, tak plnite fliby waſſe? 6) Když przitahu- gete, libee wieczi ſlibugete; když prodlewate, gmiením waſſim horzkoſtij naplniugete;7) když wolate do dolu waſſeho, iako ſnadne nawraczenie ſkrze boleſt pokanice vkazugete; když liſate, pomazugete, ale do ſmrti duſſe bodete, a když neoſtr- kugete, wſſak padeneho prziſijpate, zarzieczeneho oſlepugete, oſlepeneho zahorzugete a tak biedneho waſſeho oklamaneho, iateho, ſwazaneho čzinite zuofati, mlčzeti, ležeti 8). To ſte wſſeczko na mnie vczinili; tohoť ſem wſſeho zkuſil. Neſtogte, iak geſt zlee bez nadiege wolati, bez nadiege proſiti! Neb ačz [108b] koli9) geſtie neglem wraczen do žalaarze trepenie. wſſak ſem giž zawrzien w gamie hrziechuo. Neb ačzkoli negſem pohrzížen w pekle, gižť ſem wſſak iako mage po- hrzben byti; hrziechy obwinut wſfelikee wieczi ſebe offkliwy rozumiem a iakožto nečzitedlny nelitugi10) Mrtwa duſſe má, 11) czož pomyſlie o ſobie? Odewſfud hrziechy biedna geſt. Bieda 3) Orig. „unde potero respirare.“ 4) Orig. „nam etsi irascaris.“ 5) Orig. „Quaero aliquid, quod me non excuset, et nihil est, quod me non accuset . .. Celá souvětí zde vypuštěna. 6) Vzato z odstavce 4. modlitby. 7) Orig. „cum pertrahitis, possessum vestrum amaritudine perfunditis.“ 3) Orig. „Dum suadetis, ungitis; postquam persuadetis, usque ad mortem animae pungitis. Dum vocatis in foveam vestram, quasi facilem reditum per poenitentiae dolorem monstratis; cum vero praecipitatis, praecipitatum obruitis, obrutum obcoecatis, obcoecatum obduratis, obdurato omnem exitum abturatis. Et sic miserum vestrum deceptum, captivitatum, ligatum facitis desperare, tacere et insensi- bilem velut perditum Dei et oblitum Dei jacere.“ °) Z 8. odstavce modlitby. 10) Překlad zkomolen. Orig. „Hoc erat vere, quia me omni rei exsecrabilem intelligebam et velut insensibilis non dole- bam.“ 11) Z 12. odstavce.
78 noſt, czo chcze, poſobij odkawadž budu moczi oddechnuti3), kteryž pro hrziechy mee nuczen bywam zuoſati? Neb bu- deſſ-li ſe hniewati4) na hrzieſſníky, ale wſtak, dobrotiwy bože, dawaſs radu kagiczím. Naučziž mie, pane, odkud bych miel nadiegi mieti, abych ſe mohl modliti. Tebeť zagifté chczi proſiti, ale neumiem pro neumieloſt, aniž mohu pro twrdoft mú a nedopuſitie mi toho zuofalſtwie pro nepra- woſt mú. Hledam niečze [108a] 5) . ..] nedbagicziemu. Owffem, biedníj hrziechowé, tak plnite fliby waſſe? 6) Když przitahu- gete, libee wieczi ſlibugete; když prodlewate, gmiením waſſim horzkoſtij naplniugete;7) když wolate do dolu waſſeho, iako ſnadne nawraczenie ſkrze boleſt pokanice vkazugete; když liſate, pomazugete, ale do ſmrti duſſe bodete, a když neoſtr- kugete, wſſak padeneho prziſijpate, zarzieczeneho oſlepugete, oſlepeneho zahorzugete a tak biedneho waſſeho oklamaneho, iateho, ſwazaneho čzinite zuofati, mlčzeti, ležeti 8). To ſte wſſeczko na mnie vczinili; tohoť ſem wſſeho zkuſil. Neſtogte, iak geſt zlee bez nadiege wolati, bez nadiege proſiti! Neb ačz [108b] koli9) geſtie neglem wraczen do žalaarze trepenie. wſſak ſem giž zawrzien w gamie hrziechuo. Neb ačzkoli negſem pohrzížen w pekle, gižť ſem wſſak iako mage po- hrzben byti; hrziechy obwinut wſfelikee wieczi ſebe offkliwy rozumiem a iakožto nečzitedlny nelitugi10) Mrtwa duſſe má, 11) czož pomyſlie o ſobie? Odewſfud hrziechy biedna geſt. Bieda 3) Orig. „unde potero respirare.“ 4) Orig. „nam etsi irascaris.“ 5) Orig. „Quaero aliquid, quod me non excuset, et nihil est, quod me non accuset . .. Celá souvětí zde vypuštěna. 6) Vzato z odstavce 4. modlitby. 7) Orig. „cum pertrahitis, possessum vestrum amaritudine perfunditis.“ 3) Orig. „Dum suadetis, ungitis; postquam persuadetis, usque ad mortem animae pungitis. Dum vocatis in foveam vestram, quasi facilem reditum per poenitentiae dolorem monstratis; cum vero praecipitatis, praecipitatum obruitis, obrutum obcoecatis, obcoecatum obduratis, obdurato omnem exitum abturatis. Et sic miserum vestrum deceptum, captivitatum, ligatum facitis desperare, tacere et insensi- bilem velut perditum Dei et oblitum Dei jacere.“ °) Z 8. odstavce modlitby. 10) Překlad zkomolen. Orig. „Hoc erat vere, quia me omni rei exsecrabilem intelligebam et velut insensibilis non dole- bam.“ 11) Z 12. odstavce.
Strana 79
79 mnie, kterak przebiedneho mne nalezám! Duffe zawržena, kamž ſe obratiſs? Obraſ ſe k ſwee nezpuoſobnoſti, nezpuo- ſobu litugiczí. Buoh hleda neuſtupneho biedníka; Buoh chcze bez przeſtanie a miluge kwiliczieho 12). Gežilſi, mily pane, pročz ſy s nebe prziſſel? 13) czo ſy na ſwietie čzinil? k čze-14) [109a] biednému twemu miloſrdenſtwie tweeho odeprzieti. Pane, pane, przihotow mi odpuſſtienie, ſkutečznoſt day a k tobie wſſím ſrdczem biežeti puoyčz! Od zklamanie diabel- ſkeho mocznie obraň a ode wſſie neprawoſti newinnym včziň! Day mi w twem proſpiewati milowanij a w twém ſe weſeliti obraniowanij! Weleb 15) tie myſl má, milug tie ſrdcze mee, oblibug tie, gakož gie naaležie, duſſe má; ſluž tobie, iakož powinno geſt, tielo mee, abych darem očzifftien gſa božſkym, hoynú pomoczíj dobrodieníj twych pozdwižen byl. W tom buď do- konán žiwot muoy, aby wiečznie zpiewala wſſeczka podſtata má. Požehnany buoh na wieky; tak tak! [XXVIII. Z modlitby sv. Anselma k sv. Ondřeji.]1) [109b] Studnicze neprzeſtawagiczij miloſtiwoſti2) a wſlech wykupenie krzeſtianuo, hle, tot ſedij v dwerzije tweeho ſlitowaniee wolagiczi a žebrzeczi neſſtiaſtna duſſe má3). Na- chyliž vcha ſlitowanie a przipuſt wolanie meeho k tobie ſe vtikagiczieho. Nenalezať ſe, ktož by mne tobie przipomenul 4). Nenieť, ktoby potrzebnoſti mee nuzi przed tebu wyprawil Protož tehdy ſama lítoſtiwoſt twá o mnie przipomeň otczi przed tebú a tebe vſlyſlitedlneho včziň przi mnie! 5) Budeli 12) Překlad zkomolen. Orig. „Converte te ad importunitatem. Importunum dolentem quaerunt, pertinacem miserum volunt, inces- santem lugentem amant.“ 13) Vyňato z odst. 6. 14) Doplniti jest: „k čzemu“, dlo orig. „Ad quid te morti dedisti?“ Odkud vzata další stať, nelze zjistiti. 15) Tento odstavec v rukopise souvisle psaný viz též na listu 31b, str. 25., kdež se nalézá v modlitbě k P. Marii. 1) Orig. „Oratio LXVI. Ad S. Andream apostolum.“ Migne, CLVIII., 983 ss. 2) Několik vět z počátku přeskočeno. 3) Orig. „Ad pietatis tuae januam sedet et clamat mendicans anima mea.“ 4) Orig. „Non est interventor, qui pro mo tibi suggerat.“ 5) Orig. „et te ex- orabilem reddat circa me."
79 mnie, kterak przebiedneho mne nalezám! Duffe zawržena, kamž ſe obratiſs? Obraſ ſe k ſwee nezpuoſobnoſti, nezpuo- ſobu litugiczí. Buoh hleda neuſtupneho biedníka; Buoh chcze bez przeſtanie a miluge kwiliczieho 12). Gežilſi, mily pane, pročz ſy s nebe prziſſel? 13) czo ſy na ſwietie čzinil? k čze-14) [109a] biednému twemu miloſrdenſtwie tweeho odeprzieti. Pane, pane, przihotow mi odpuſſtienie, ſkutečznoſt day a k tobie wſſím ſrdczem biežeti puoyčz! Od zklamanie diabel- ſkeho mocznie obraň a ode wſſie neprawoſti newinnym včziň! Day mi w twem proſpiewati milowanij a w twém ſe weſeliti obraniowanij! Weleb 15) tie myſl má, milug tie ſrdcze mee, oblibug tie, gakož gie naaležie, duſſe má; ſluž tobie, iakož powinno geſt, tielo mee, abych darem očzifftien gſa božſkym, hoynú pomoczíj dobrodieníj twych pozdwižen byl. W tom buď do- konán žiwot muoy, aby wiečznie zpiewala wſſeczka podſtata má. Požehnany buoh na wieky; tak tak! [XXVIII. Z modlitby sv. Anselma k sv. Ondřeji.]1) [109b] Studnicze neprzeſtawagiczij miloſtiwoſti2) a wſlech wykupenie krzeſtianuo, hle, tot ſedij v dwerzije tweeho ſlitowaniee wolagiczi a žebrzeczi neſſtiaſtna duſſe má3). Na- chyliž vcha ſlitowanie a przipuſt wolanie meeho k tobie ſe vtikagiczieho. Nenalezať ſe, ktož by mne tobie przipomenul 4). Nenieť, ktoby potrzebnoſti mee nuzi przed tebu wyprawil Protož tehdy ſama lítoſtiwoſt twá o mnie przipomeň otczi przed tebú a tebe vſlyſlitedlneho včziň przi mnie! 5) Budeli 12) Překlad zkomolen. Orig. „Converte te ad importunitatem. Importunum dolentem quaerunt, pertinacem miserum volunt, inces- santem lugentem amant.“ 13) Vyňato z odst. 6. 14) Doplniti jest: „k čzemu“, dlo orig. „Ad quid te morti dedisti?“ Odkud vzata další stať, nelze zjistiti. 15) Tento odstavec v rukopise souvisle psaný viz též na listu 31b, str. 25., kdež se nalézá v modlitbě k P. Marii. 1) Orig. „Oratio LXVI. Ad S. Andream apostolum.“ Migne, CLVIII., 983 ss. 2) Několik vět z počátku přeskočeno. 3) Orig. „Ad pietatis tuae januam sedet et clamat mendicans anima mea.“ 4) Orig. „Non est interventor, qui pro mo tibi suggerat.“ 5) Orig. „et te ex- orabilem reddat circa me."
Strana 80
80 od tebé biedna a chaterna dulfe má odwraczena, neberzeli od tebe miloſrdenſtwie chleba, k komuž puogde? Kohož pro- ſiti bude? Kterziiž z miloſti božie v ze wſſech gi cztnoſtíj [. . .]6) oblupiwſſe, [110a] ſmrtedlnymi gi ſſipy hanebnoſtij ranili, nechawffe gie owſſem vmrle7). Zawrzeſs ſnad ſtrzewa miloſtiwoſti przede mnu, chleba miloſrdenſtwie od tebe ža- dagicziemu a tak dluho giž tie ſnaſſegiczim? Cžili mnie ſa- memu neuſlyſſitedlny gſy?8) Čzili že ſem prziliſs prowinil, aby mi miloſrdenftwie owſſem odpierano bylo, zaſlvžil ſem? Giftie milofrdenstwie a litoftiwoft nenie potrzebna, kdež nenie bieda. A čzim wietčzij nutij potrzebnoſt, tiem schopniei- ffiee milofrdenstwie9) Nedáť pokoge, dobrotiwy pane, ne- zbednoſt maa? 10) Ale czož čziniti budu? Neb nebuduli wo- lati, ſmrt mi geſt. Naučziž tehdy, miloſtiwy pane, naučz ſrdcze mé, czo by ſe modliti a kterak s iakym pro- [110b) ſpiechem mielo tebe proſiti. Wzhledni ſlitowanie popatrze- ním 11) na duſſi hrzieffnu, kteraž obratiti a nawratiti ſe žáda k tobie, ſwemu ſtworziteli. Giž dawno wola praczugiczi a ſnaſfe tie. Kdež tehdy geſt litoftiwoſt, kde dobrotiwoft, kde ſlitowanie twee, abych nezuofal? Owſfem buď przitomno, poday ruky proſicziemu, pozdwihni, zdrž a chowag! Gežiſſi dobrotiwy 12), przipuſt pobludilw owczi, kteraž ſe nawratiti žadaa a plačze, aby hodna byla przipufſtienie. Odžieneſſliž wgiti chtiegiczi, kteryžs hledanu na ramena wloženv zaſe przineſl? 13) Včziň ſlitowanie pomocz, kdež takowú widijfs potrzebnoſt. Hle, toť przed tebw ležij raniena, rozſapana duſſe má 14) Naleyž olege flitowanie, [111a] aby vſlla nebezpeč- zenſtwie ſmrti a wiečzneho zatraczenie. 6) Orig. „Quin etiam incidit in latrones, qui amore Dei . . . . spoliarunt.“ 7) Orig. „relinquentes eam non dico semivivam sed pene omnino exstinctam.“ 8) Orig. "... tandiu iam te sustinentem? An mihi soli impius eris.?“ 0) Orig. „tanto praedicabilior est mi- sericordia.“ 10) Orig. „Inquietaris importunitate mea?“ 11) Orig. „respice miserationis respectu.“ 12) Orig. „Pastor ecclesiae.“ 13) Orig. „Excludes introire volentem, quam redire nolentem revocares et hu- meris impositam deportares?“ Více dalších vět vypuštěno. 14) Orig. „male laniata anima mea."
80 od tebé biedna a chaterna dulfe má odwraczena, neberzeli od tebe miloſrdenſtwie chleba, k komuž puogde? Kohož pro- ſiti bude? Kterziiž z miloſti božie v ze wſſech gi cztnoſtíj [. . .]6) oblupiwſſe, [110a] ſmrtedlnymi gi ſſipy hanebnoſtij ranili, nechawffe gie owſſem vmrle7). Zawrzeſs ſnad ſtrzewa miloſtiwoſti przede mnu, chleba miloſrdenſtwie od tebe ža- dagicziemu a tak dluho giž tie ſnaſſegiczim? Cžili mnie ſa- memu neuſlyſſitedlny gſy?8) Čzili že ſem prziliſs prowinil, aby mi miloſrdenftwie owſſem odpierano bylo, zaſlvžil ſem? Giftie milofrdenstwie a litoftiwoft nenie potrzebna, kdež nenie bieda. A čzim wietčzij nutij potrzebnoſt, tiem schopniei- ffiee milofrdenstwie9) Nedáť pokoge, dobrotiwy pane, ne- zbednoſt maa? 10) Ale czož čziniti budu? Neb nebuduli wo- lati, ſmrt mi geſt. Naučziž tehdy, miloſtiwy pane, naučz ſrdcze mé, czo by ſe modliti a kterak s iakym pro- [110b) ſpiechem mielo tebe proſiti. Wzhledni ſlitowanie popatrze- ním 11) na duſſi hrzieffnu, kteraž obratiti a nawratiti ſe žáda k tobie, ſwemu ſtworziteli. Giž dawno wola praczugiczi a ſnaſfe tie. Kdež tehdy geſt litoftiwoſt, kde dobrotiwoft, kde ſlitowanie twee, abych nezuofal? Owſfem buď przitomno, poday ruky proſicziemu, pozdwihni, zdrž a chowag! Gežiſſi dobrotiwy 12), przipuſt pobludilw owczi, kteraž ſe nawratiti žadaa a plačze, aby hodna byla przipufſtienie. Odžieneſſliž wgiti chtiegiczi, kteryžs hledanu na ramena wloženv zaſe przineſl? 13) Včziň ſlitowanie pomocz, kdež takowú widijfs potrzebnoſt. Hle, toť przed tebw ležij raniena, rozſapana duſſe má 14) Naleyž olege flitowanie, [111a] aby vſlla nebezpeč- zenſtwie ſmrti a wiečzneho zatraczenie. 6) Orig. „Quin etiam incidit in latrones, qui amore Dei . . . . spoliarunt.“ 7) Orig. „relinquentes eam non dico semivivam sed pene omnino exstinctam.“ 8) Orig. "... tandiu iam te sustinentem? An mihi soli impius eris.?“ 0) Orig. „tanto praedicabilior est mi- sericordia.“ 10) Orig. „Inquietaris importunitate mea?“ 11) Orig. „respice miserationis respectu.“ 12) Orig. „Pastor ecclesiae.“ 13) Orig. „Excludes introire volentem, quam redire nolentem revocares et hu- meris impositam deportares?“ Více dalších vět vypuštěno. 14) Orig. „male laniata anima mea."
Strana 81
81 Pane Gezukryfte 15), ſwietlo angelſkee, žiwote blaho- ſlawenych, potieſſenie bieednych, nachyl vſlij tweeho ſlito- wanie a odpuſt prowinieniee mee neprawoſti, rozpal miloſtíj twú rozmarzeného a včziň wruczieho! Wolam, narziekám wnitrznij žadoſtíj przed obličzegem twym, pane. Wiziž mne wziwagiczieho, wiz mne ſlituge ſe; wiz, iakož znaſs potr- zebnoft mú; wiz, abych znal ſlitowanie twee. Sneſiž, prawim. mne, neb potrzebnoſt ma nutíj mie. Gežiſſi miloſtiwy, Gežiſſi, ſilo duſſe mee, wyſokofti ſlitowanie poníženie meeho, od- počzinutie praczíj mych, popatrz a obraň mne; [111b] roz- taahni krzídla twá, abych vtekl pod nie. Ty, miloſtiwy pane, ſlawo má, vzdraw mne! Pane, otewrzi vſſi twee k proſbam mym! Otewrzina mi buď tlučzicziemu milofrdenſtwie tweho brana! Naučz mne, proſim, kterak bych prziffel k tobie. Naučz mne, Stworziteli žiwota meho, oſtrziehay krzehkoſti mee a naučz a poſilň mne, očzillt tielo mee a včziň z nieho chram tobie hodny. Czožkoli pachala mladoſt maa zchopná, ſhlaď miloftiwoftíj twy wzacztnú! Gežiſci miloſtiwy, gežíi dobry, nadiege má naiſladčzij, mne miloſtiwie očziſť, cztnoſtmi ſwatymi okras, aby nebylo ode [112a] mne ſlitowanie tweho daleko ſmilowanie. Ale rychlú, proſím, lítoſtiwoſtij ſpomoz, abych žadnymi od tebe neprawoſtmi odlučzen negla, tebe pana boha meho wždyczky mohl ſe przidržeti, Spaſiteli ſwieta. XXIX. Modlitba ranni] 1) Pane Gezukryfte, buď mi ſpomoczník a potieflitel w tento den y we wffech dnech žiwota mého! Popatrz ke wſſem čzinuom mým, k ſlowuom y k myſſlením mym, abych czely den tento ſtrawil w twé ſwatee wuoli. Račziž, pane, dne tohoto bez hrzíechu mne oſtrziehati y ode wíſeho zleho a od nebezpecženstwie obraniowati. A day, abych hoden byl myſliti v čziniti w do [112b] brych ſkutcziech a čzinich, 15) Odstavec tento v lat. orig. nenalezen. V rukopise souvisi se statí předešlou. 1) Nadpis doplněn dle obsahu. Původ nenalezen. Obsahuje po- nejvíce výroky z Písma sv. 6
81 Pane Gezukryfte 15), ſwietlo angelſkee, žiwote blaho- ſlawenych, potieſſenie bieednych, nachyl vſlij tweeho ſlito- wanie a odpuſt prowinieniee mee neprawoſti, rozpal miloſtíj twú rozmarzeného a včziň wruczieho! Wolam, narziekám wnitrznij žadoſtíj przed obličzegem twym, pane. Wiziž mne wziwagiczieho, wiz mne ſlituge ſe; wiz, iakož znaſs potr- zebnoft mú; wiz, abych znal ſlitowanie twee. Sneſiž, prawim. mne, neb potrzebnoſt ma nutíj mie. Gežiſſi miloſtiwy, Gežiſſi, ſilo duſſe mee, wyſokofti ſlitowanie poníženie meeho, od- počzinutie praczíj mych, popatrz a obraň mne; [111b] roz- taahni krzídla twá, abych vtekl pod nie. Ty, miloſtiwy pane, ſlawo má, vzdraw mne! Pane, otewrzi vſſi twee k proſbam mym! Otewrzina mi buď tlučzicziemu milofrdenſtwie tweho brana! Naučz mne, proſim, kterak bych prziffel k tobie. Naučz mne, Stworziteli žiwota meho, oſtrziehay krzehkoſti mee a naučz a poſilň mne, očzillt tielo mee a včziň z nieho chram tobie hodny. Czožkoli pachala mladoſt maa zchopná, ſhlaď miloftiwoftíj twy wzacztnú! Gežiſci miloſtiwy, gežíi dobry, nadiege má naiſladčzij, mne miloſtiwie očziſť, cztnoſtmi ſwatymi okras, aby nebylo ode [112a] mne ſlitowanie tweho daleko ſmilowanie. Ale rychlú, proſím, lítoſtiwoſtij ſpomoz, abych žadnymi od tebe neprawoſtmi odlučzen negla, tebe pana boha meho wždyczky mohl ſe przidržeti, Spaſiteli ſwieta. XXIX. Modlitba ranni] 1) Pane Gezukryfte, buď mi ſpomoczník a potieflitel w tento den y we wffech dnech žiwota mého! Popatrz ke wſſem čzinuom mým, k ſlowuom y k myſſlením mym, abych czely den tento ſtrawil w twé ſwatee wuoli. Račziž, pane, dne tohoto bez hrzíechu mne oſtrziehati y ode wíſeho zleho a od nebezpecženstwie obraniowati. A day, abych hoden byl myſliti v čziniti w do [112b] brych ſkutcziech a čzinich, 15) Odstavec tento v lat. orig. nenalezen. V rukopise souvisi se statí předešlou. 1) Nadpis doplněn dle obsahu. Původ nenalezen. Obsahuje po- nejvíce výroky z Písma sv. 6
Strana 82
82 (czož bych) czožby tobie bylo wzacznec, a abych ſe w zem- ſkych wieczech a marnych nekochal a w chwalach lidſkych, ale aby w tobie bylo chwaleníee mee a kochanie wždyczky. Ne mnie, pane, ne mnie, ale gmenu twemu day flawu! Bu- diž mi, pane, we wſſech wieczech pomoczník! Day mi, pane, ſkrze miloſrdenſtwie twee bazeň twv, ſrdcze ſkruſſenie, myſli poníženie, ſwiedomíe čziftotu, abych zemíj pohrdal, na nebe patrzil, hrziechuo nenawidiel, ſprawedlnoſt milowal. Odeymi ode mne, pane, pečzliwoſt ſwietſku, obžernoſti chtičz, žadoſt peniez, ſfelmu zawiſti, zamutek ſwieta, myſli lenoft, [113 a marnee weſelee a pychu! Sftiepuy we mnie, pane, cztnofti dobree, zdrželiwoft tiela a čziftotu myſli, pokoru prawú, laafku dokonalú. Oſtrzihayž, pane, vít mych, aby nemluwil, marnoſtíj, abych neklewetal o fwietſkych wieczech, abych neutrhal neprzítomným, ani zlorzečzil przitomnym, ale zpiet dobrorzečzil tebe, pane, we wſſelikem čzaſu, a wždyczky chwala twá bud w vſtech mych! Oſtrziehag vſlij mych, aby neſlyſſely vtrhanie nebo lži ani ſlowa prazdneho, ale ať gſv- odewrzieny každy den k ſlyſfenij ſlowa tweho. Bože muoy, oſtrziehay noh mych, aby neobchazely domuow prazdnie, ale aby ſtály na mod [113b] litbie. Oftrziehay ruku mych, aby nebyly ztahowany k branij daruo, ale radiegie aby pozdwi- howany byly s proſbami čziftee a newinné, abych mohl rzeczi: pozdwihowanie ruku mych obiet wecžerníj! Zprawug przed obličzegem twym czeſty mee, pane, abych zaſlvžil dny y noczmi tebe na myſli wždyczky mieti. XXX. Sv. Anselma.] O pannie Marij modlitba. 1) Z wlaſſtnieho zaſluženie Matko a panno ſwata, Marya2), proſim tebe, naimilofrdnieiſfij, ſkrze ktervž ſwiet ſpasen geſt, orodug za wſſeczky neprawoſti mrzuteho3), aby giž aſpoň da [114a] ti račzil neſſtiaſtnee duſſi mee čziſtotu ſrdcze, ža- 1) Orig. „Oratio XLIX. Ad eandem Dei Matrem.“ Migne, CLVIII.. pag. 946 ss. V překladu mnoho vět vynecháno neb zkráceno. Modlitba tato jest táž, která se v rukopise nalézá na list. 69b—73a a v této edici na str. 52—54. Překlad jest však místy jiný, zkrácený. 2) Orig. „Singularis meriti, sola sino exemplo, mater et virgo Maria." 3) Orig. „Pro me miserrimo et cunctis iniquitatibus foedato.
82 (czož bych) czožby tobie bylo wzacznec, a abych ſe w zem- ſkych wieczech a marnych nekochal a w chwalach lidſkych, ale aby w tobie bylo chwaleníee mee a kochanie wždyczky. Ne mnie, pane, ne mnie, ale gmenu twemu day flawu! Bu- diž mi, pane, we wſſech wieczech pomoczník! Day mi, pane, ſkrze miloſrdenſtwie twee bazeň twv, ſrdcze ſkruſſenie, myſli poníženie, ſwiedomíe čziftotu, abych zemíj pohrdal, na nebe patrzil, hrziechuo nenawidiel, ſprawedlnoſt milowal. Odeymi ode mne, pane, pečzliwoſt ſwietſku, obžernoſti chtičz, žadoſt peniez, ſfelmu zawiſti, zamutek ſwieta, myſli lenoft, [113 a marnee weſelee a pychu! Sftiepuy we mnie, pane, cztnofti dobree, zdrželiwoft tiela a čziftotu myſli, pokoru prawú, laafku dokonalú. Oſtrzihayž, pane, vít mych, aby nemluwil, marnoſtíj, abych neklewetal o fwietſkych wieczech, abych neutrhal neprzítomným, ani zlorzečzil przitomnym, ale zpiet dobrorzečzil tebe, pane, we wſſelikem čzaſu, a wždyczky chwala twá bud w vſtech mych! Oſtrziehag vſlij mych, aby neſlyſſely vtrhanie nebo lži ani ſlowa prazdneho, ale ať gſv- odewrzieny každy den k ſlyſfenij ſlowa tweho. Bože muoy, oſtrziehay noh mych, aby neobchazely domuow prazdnie, ale aby ſtály na mod [113b] litbie. Oftrziehay ruku mych, aby nebyly ztahowany k branij daruo, ale radiegie aby pozdwi- howany byly s proſbami čziftee a newinné, abych mohl rzeczi: pozdwihowanie ruku mych obiet wecžerníj! Zprawug przed obličzegem twym czeſty mee, pane, abych zaſlvžil dny y noczmi tebe na myſli wždyczky mieti. XXX. Sv. Anselma.] O pannie Marij modlitba. 1) Z wlaſſtnieho zaſluženie Matko a panno ſwata, Marya2), proſim tebe, naimilofrdnieiſfij, ſkrze ktervž ſwiet ſpasen geſt, orodug za wſſeczky neprawoſti mrzuteho3), aby giž aſpoň da [114a] ti račzil neſſtiaſtnee duſſi mee čziſtotu ſrdcze, ža- 1) Orig. „Oratio XLIX. Ad eandem Dei Matrem.“ Migne, CLVIII.. pag. 946 ss. V překladu mnoho vět vynecháno neb zkráceno. Modlitba tato jest táž, která se v rukopise nalézá na list. 69b—73a a v této edici na str. 52—54. Překlad jest však místy jiný, zkrácený. 2) Orig. „Singularis meriti, sola sino exemplo, mater et virgo Maria." 3) Orig. „Pro me miserrimo et cunctis iniquitatibus foedato.
Strana 83
83 doft čziſtoty, zdrženic newinnoſti 4). Nebť ſem ja neſſtiaſtny a wſſeho ſwateeho žiwota miloſt ſem potratil. Ale pročz ia hanebnoſti mee przedkladage vſſím nepoſſkwrnienym ſe hro- zím, paníj, a zle zprznieny przed tebú ſe ſtydím 5) a komuž- pak vmierage obietowati budu rany mee? K komuž puogdu, geſtliže ſe mi zawrze gedinee to odpočzíwadlko miloſtiwoſti wiečznee? Protož uſlyſſiž, paníj, vſlyfs miloſtiwie a ſlyſs owezi ztraczenu z lofu diedicztwie tweho6), po dluhem blú- zení, po vkrutnych hanebnoſtech y mnohych biedach wraczu- giczij ſe k prſuom potieftenie tweho. Zpomenult [114b] ſem, paníj, a w zapomenutíj mila geſt7), pročz ſy ku poſilnieníj biedneho gedinkee dobrotinftwie twee gednomu ſlužebníku twemu na ſmrtedlnee poſteli ležicziemu zgewila pamieti hodné gméno twee. Neb vkazawſſi gemu, když byl w vzkoſtech, a ptagiczíj ſe ho, znal-li by tebe, když on, paníj, že nezná, odpowiediel, tys gemu dobrotiwoſtij twu prziwietiwie, paníj, powiediela: Ja ſem miloſrdenſtwie matka. Przed kterúž ia biedny, przed ktervž opufitieny ſmielegie kwílím plačze zlych wieczíj biednoſti a ſwiezele meho nežli przed teby prawú a nepochybnú milofrdenſtwie matkú8). Matko ſwata miloſr- denstwie, ote [115a] wrzi przibytek ſlitowanie a przigmi mrtwee w hrzieffich! Hle, panij, finowee marnotratnij ze mlhy nečziſtoty a ſmradu wzdychagíj2) k materzi a wzie- wagíj matku milofrdenftwie, pamatugicze na to, kolikraat ſy ſnaſſela ge 10). Poznag, blahoſlawena, ſyny twee, [které gedinky fyn twuog mily neſtydiel gmenowati bratrzimi ſwymi. A poniewadž pro toho newinneho vkrzižowaneho pronikl duſfi twu mečz, kterakž tehdy nad mrtwymi w hrziſſích ſyny twymi ſebe zdržeti; kterakž, prawím, od materzinych 4) Orig. „tenorem castitatis.“ 5) Orig. „Sed quid ago, obsceni- tates meae referens auribus illibatis? Horresco, Domina, horresco..“ 6) Orig. „exaudi civem perditum de sorte haereditatis tuae.“ Viz str. 52, kdež přeloženo „miefſtienína“. 7) Orig. „Memini et meminisse delectabile est.“ 8) Orig. má plural: „apud quem ergo miseri .. . desolati rectius ingemiscimus ...“ 9) Orig. má singular: „filius pro- digus, nudus et attritus pedibus ... de nebula immunditiae et fetoris suspirat ...“ 10) Orig. „quoties eum foveris.“
83 doft čziſtoty, zdrženic newinnoſti 4). Nebť ſem ja neſſtiaſtny a wſſeho ſwateeho žiwota miloſt ſem potratil. Ale pročz ia hanebnoſti mee przedkladage vſſím nepoſſkwrnienym ſe hro- zím, paníj, a zle zprznieny przed tebú ſe ſtydím 5) a komuž- pak vmierage obietowati budu rany mee? K komuž puogdu, geſtliže ſe mi zawrze gedinee to odpočzíwadlko miloſtiwoſti wiečznee? Protož uſlyſſiž, paníj, vſlyfs miloſtiwie a ſlyſs owezi ztraczenu z lofu diedicztwie tweho6), po dluhem blú- zení, po vkrutnych hanebnoſtech y mnohych biedach wraczu- giczij ſe k prſuom potieftenie tweho. Zpomenult [114b] ſem, paníj, a w zapomenutíj mila geſt7), pročz ſy ku poſilnieníj biedneho gedinkee dobrotinftwie twee gednomu ſlužebníku twemu na ſmrtedlnee poſteli ležicziemu zgewila pamieti hodné gméno twee. Neb vkazawſſi gemu, když byl w vzkoſtech, a ptagiczíj ſe ho, znal-li by tebe, když on, paníj, že nezná, odpowiediel, tys gemu dobrotiwoſtij twu prziwietiwie, paníj, powiediela: Ja ſem miloſrdenſtwie matka. Przed kterúž ia biedny, przed ktervž opufitieny ſmielegie kwílím plačze zlych wieczíj biednoſti a ſwiezele meho nežli przed teby prawú a nepochybnú milofrdenſtwie matkú8). Matko ſwata miloſr- denstwie, ote [115a] wrzi przibytek ſlitowanie a przigmi mrtwee w hrzieffich! Hle, panij, finowee marnotratnij ze mlhy nečziſtoty a ſmradu wzdychagíj2) k materzi a wzie- wagíj matku milofrdenftwie, pamatugicze na to, kolikraat ſy ſnaſſela ge 10). Poznag, blahoſlawena, ſyny twee, [které gedinky fyn twuog mily neſtydiel gmenowati bratrzimi ſwymi. A poniewadž pro toho newinneho vkrzižowaneho pronikl duſfi twu mečz, kterakž tehdy nad mrtwymi w hrziſſích ſyny twymi ſebe zdržeti; kterakž, prawím, od materzinych 4) Orig. „tenorem castitatis.“ 5) Orig. „Sed quid ago, obsceni- tates meae referens auribus illibatis? Horresco, Domina, horresco..“ 6) Orig. „exaudi civem perditum de sorte haereditatis tuae.“ Viz str. 52, kdež přeloženo „miefſtienína“. 7) Orig. „Memini et meminisse delectabile est.“ 8) Orig. má plural: „apud quem ergo miseri .. . desolati rectius ingemiscimus ...“ 9) Orig. má singular: „filius pro- digus, nudus et attritus pedibus ... de nebula immunditiae et fetoris suspirat ...“ 10) Orig. „quoties eum foveris.“
Strana 84
84 plačzuo a ſlzij, paníj, budeſs moczi przeſtati? 11) Powſtaniž, miloſtiwa, powſtaň, litoſtiwa, wegdi do ſwatyně vſlyſſenie a roz [115b] tahni rucze nepofſkwrniené przed zlatym obrazem tiem lidſkeho ſmirzenie, Nebť dluho, dluho nebude moczi ſnaſſeti tie 12), za biednee proſiczie, gehož ſy ty przečzaſto po- tieſfowala, matko, nemluwniatkem kwiliczim 13). Gedinka 14) matko ſwrchowana a wiečzna panno ſwata Maria, na konczi modlitby przi ſkončzenij mem neſmyſlneho a nehodneho proſſeniee tohoto za gedno proſím, za to gediné žadam we gmeno mileho a naiutieſſenieifſieho Sina tweeho a milowanie tweho, day mi biednemu pilnú a vſtawičznú pamiet nai- ſwietieiſſieho gmena tweho. Buď pokrm 15) naichutnieiffij, naiſladící duſci mé! Buď przi mnie w nebezpečzenſtwích [116a], buď w vzkoftech, buď na počzátku weſelee meho. Neb geſtliže to darem božím a twym zaſlvžím obdržeti, ni- koli giftie nikdy ſtrachowati ſe z gruntu zahynuti nebudu 16) Nebt przi mnie bude wždyczky miloſt twaa, buď ſlitowanie a obranienie twé 17). A geſtliže w pekle pohrzižen budu, mne tam pohledaſs a odtud mne wytahneſs a 18) nawratifs finu twemu, kteryž nas wykupil a obmyl krwíj ſwv, Gezuskryſtus, paan naaſs. amen. [XXXI. Tři kratší modlitby k Panně Marii.] 1) O blahoflawena Panno, miey lítoſt nad trapenymi, miey miloſtiwu wuoli nad nebeſkymi pvtniky, a poniewadž na obweſelugiczieho tebe wždyczky patrzifs, kwij [116b] lenie takee naſſe k Bohu ſama dones! Neb my w teto zemi geſſtie 11) Orig. „quomodo super mortuis in peccato pupillis tuis te continere, quomodo unquam maternis fletibus et lacrymis, o domina, poteris temperare?“ 12) Orig. „intra sacrarium exauditionis et ex- pande manus immaculatas ante altare illud aureum humanae recon- ciliationis.“ Nec diu poterit te sustinere.“ 13) Orig. „quem consulata es . . . infantem vagientem.“ 14) Orig. „singularis.“ 15) Orig. „Sit cibus . ..“ 16) Orig. „Si enim hoc Dei dono et tuo mereor obtinere. nullatenus certe, nunquam funditus vereor interire." 17) Orig. „ad- erit miseratio et protectio tua.“ 18) Orig. „eo me requires et inde me extrahes." 1) Nadpis doplněn dle obsahu; původ nenalezen.
84 plačzuo a ſlzij, paníj, budeſs moczi przeſtati? 11) Powſtaniž, miloſtiwa, powſtaň, litoſtiwa, wegdi do ſwatyně vſlyſſenie a roz [115b] tahni rucze nepofſkwrniené przed zlatym obrazem tiem lidſkeho ſmirzenie, Nebť dluho, dluho nebude moczi ſnaſſeti tie 12), za biednee proſiczie, gehož ſy ty przečzaſto po- tieſfowala, matko, nemluwniatkem kwiliczim 13). Gedinka 14) matko ſwrchowana a wiečzna panno ſwata Maria, na konczi modlitby przi ſkončzenij mem neſmyſlneho a nehodneho proſſeniee tohoto za gedno proſím, za to gediné žadam we gmeno mileho a naiutieſſenieifſieho Sina tweeho a milowanie tweho, day mi biednemu pilnú a vſtawičznú pamiet nai- ſwietieiſſieho gmena tweho. Buď pokrm 15) naichutnieiffij, naiſladící duſci mé! Buď przi mnie w nebezpečzenſtwích [116a], buď w vzkoftech, buď na počzátku weſelee meho. Neb geſtliže to darem božím a twym zaſlvžím obdržeti, ni- koli giftie nikdy ſtrachowati ſe z gruntu zahynuti nebudu 16) Nebt przi mnie bude wždyczky miloſt twaa, buď ſlitowanie a obranienie twé 17). A geſtliže w pekle pohrzižen budu, mne tam pohledaſs a odtud mne wytahneſs a 18) nawratifs finu twemu, kteryž nas wykupil a obmyl krwíj ſwv, Gezuskryſtus, paan naaſs. amen. [XXXI. Tři kratší modlitby k Panně Marii.] 1) O blahoflawena Panno, miey lítoſt nad trapenymi, miey miloſtiwu wuoli nad nebeſkymi pvtniky, a poniewadž na obweſelugiczieho tebe wždyczky patrzifs, kwij [116b] lenie takee naſſe k Bohu ſama dones! Neb my w teto zemi geſſtie 11) Orig. „quomodo super mortuis in peccato pupillis tuis te continere, quomodo unquam maternis fletibus et lacrymis, o domina, poteris temperare?“ 12) Orig. „intra sacrarium exauditionis et ex- pande manus immaculatas ante altare illud aureum humanae recon- ciliationis.“ Nec diu poterit te sustinere.“ 13) Orig. „quem consulata es . . . infantem vagientem.“ 14) Orig. „singularis.“ 15) Orig. „Sit cibus . ..“ 16) Orig. „Si enim hoc Dei dono et tuo mereor obtinere. nullatenus certe, nunquam funditus vereor interire." 17) Orig. „ad- erit miseratio et protectio tua.“ 18) Orig. „eo me requires et inde me extrahes." 1) Nadpis doplněn dle obsahu; původ nenalezen.
Strana 85
85 ſſwihani ſmy a w žalarzi držani, ale ty w nebeſkem kra- lowſtwij powyſſena gſy nade wſſeczky panenſke kuory. Ty Beranka, kamžbykoli ſſel, naſledugeſs. Ty panenſkee kuory j krze bilee lilieum a ruože ſtkwuczíj k ſtudniczi wiečzneho žiwota, aby pili, zuoweſs. Ty w tiech blahoſlawenych kra- lowstwích a naifftiaſtnieiích doſahla ſy prwnieho rzadu duo- ſtoynoſti. Takowe tehdy ſítiaſtnoſti držeczí, obratiž ſe k na- ſſich biednoſtíj ſpaſeníj a pohleď na naſſi potrzebnoſt, ſpo- moziž biedne nemoczi. Skrze gednorozeneho Syna tweho Gezukryſta, Boha [117a] naſſeho a pána naiwſſemohúczie miloſtiwoſti. Naimiloſtiwieifij z panen panno Marya, buď nad nami miloftiwoft twa a nad trapenymi a kwiliczími od wlaſti pút- niky situp przewyſfena litoſtiwoft twá. A když ſe nad hwiezdnatee powyſſenú nebe znaſs, proſbami naſſeho poní- ženie nezhrday, ale od nebezpečzenſtwij wſſech wyſwobod nas wždyczky, Panno Marya! Przigmiž, naidobrotiwieiſfij, lkanie wiezniuo, krziky put- nikuo, wzdychanie mladenczuo, profby panen, kwilenie wdow, narzikanie pokuffowanych a modlit [117b] by wſſech twee pomoczi žadagiczích, kteraž ſy wſfemu ſwietu ſwietlo prawee wylila, pána naſſeho, Gezukryſta. Panno ſwatá, Panno ſlawna, matko kryftowa, ſpolu y newieſto, neračziž odpierati pomoczi przineſti duſfem, kterež widifs miloftíj ženicha nebeſkeho plapolati a geho ſwatby žižniwym ſrdczem žadati. O kra- lowno, naimileiffij z panen, Imilug ſe nade wſfemi, tebe pra- wym ſrdczem welebiczími, a obdrž wſfem miloſt a odpuſſtie- nie hrzichuo, gimž ſy poroditi zaſlvžila tu ſtudniczi milo- frdenſtwie, w níž ſe obmywagíj wſleczky poſlkwrny hrzíchuo, O ženo nad ženy wſfeczky požehnaná, kteražs [118a] muže owſſem nepoznala a Paana ſy w twem žiwotie noſiti hodna byla! Powſtaniž, o przeblahoſlawena panno, aby miloſrdnie naložila s nami. Powſtaniž a obchyť fflepiege ſpafitele- včziň proſbu za nas, kterež widifs przed očzima ſpafitele. Buď takee za nás orodownicze giſtá w nebi, aby ſhladila, čzehožs ſmy ſe koli dopuſtili na zemi. Blahoflawena božie
85 ſſwihani ſmy a w žalarzi držani, ale ty w nebeſkem kra- lowſtwij powyſſena gſy nade wſſeczky panenſke kuory. Ty Beranka, kamžbykoli ſſel, naſledugeſs. Ty panenſkee kuory j krze bilee lilieum a ruože ſtkwuczíj k ſtudniczi wiečzneho žiwota, aby pili, zuoweſs. Ty w tiech blahoſlawenych kra- lowstwích a naifftiaſtnieiích doſahla ſy prwnieho rzadu duo- ſtoynoſti. Takowe tehdy ſítiaſtnoſti držeczí, obratiž ſe k na- ſſich biednoſtíj ſpaſeníj a pohleď na naſſi potrzebnoſt, ſpo- moziž biedne nemoczi. Skrze gednorozeneho Syna tweho Gezukryſta, Boha [117a] naſſeho a pána naiwſſemohúczie miloſtiwoſti. Naimiloſtiwieifij z panen panno Marya, buď nad nami miloftiwoft twa a nad trapenymi a kwiliczími od wlaſti pút- niky situp przewyſfena litoſtiwoft twá. A když ſe nad hwiezdnatee powyſſenú nebe znaſs, proſbami naſſeho poní- ženie nezhrday, ale od nebezpečzenſtwij wſſech wyſwobod nas wždyczky, Panno Marya! Przigmiž, naidobrotiwieiſfij, lkanie wiezniuo, krziky put- nikuo, wzdychanie mladenczuo, profby panen, kwilenie wdow, narzikanie pokuffowanych a modlit [117b] by wſſech twee pomoczi žadagiczích, kteraž ſy wſfemu ſwietu ſwietlo prawee wylila, pána naſſeho, Gezukryſta. Panno ſwatá, Panno ſlawna, matko kryftowa, ſpolu y newieſto, neračziž odpierati pomoczi przineſti duſfem, kterež widifs miloftíj ženicha nebeſkeho plapolati a geho ſwatby žižniwym ſrdczem žadati. O kra- lowno, naimileiffij z panen, Imilug ſe nade wſfemi, tebe pra- wym ſrdczem welebiczími, a obdrž wſfem miloſt a odpuſſtie- nie hrzichuo, gimž ſy poroditi zaſlvžila tu ſtudniczi milo- frdenſtwie, w níž ſe obmywagíj wſleczky poſlkwrny hrzíchuo, O ženo nad ženy wſfeczky požehnaná, kteražs [118a] muže owſſem nepoznala a Paana ſy w twem žiwotie noſiti hodna byla! Powſtaniž, o przeblahoſlawena panno, aby miloſrdnie naložila s nami. Powſtaniž a obchyť fflepiege ſpafitele- včziň proſbu za nas, kterež widifs przed očzima ſpafitele. Buď takee za nás orodownicze giſtá w nebi, aby ſhladila, čzehožs ſmy ſe koli dopuſtili na zemi. Blahoflawena božie
Strana 86
86 rodičzko, když nas przi twe ſlužbie byti widiſs, pilniegie nam pomoczi poſpieſs v naidobrotiwieifſieho Sina tweho, paana wykupitele, a nade wſſemi take tak žiwymi iako mrt- wymi flitug ſe twú ſwatú przímluwv, gimž ſy zaſlyžila tú litoſtiwoſtij ſtudniczi wy [118b] dati. Protož tehdy przigmi, miloſtiwa Paníj, nafſie krzehkoſti ſlužby a gedinemu Sinu- twému za nas obietug miloſtiwee pomoczi! Spomoziž, paníj, wiernym wſſem vproſeczi nam tam nekonečznie trwagiczie žiwota wiečzneho radoſti. Pomoz nám, przemiloſtiwa panno, abychom ſkrze tie zaſlvžili obdržeti kraloftwie nebeſkee. A. M. E. N. [XXXII. Sv. Augustina]. Ku pannie M. modlitba. 1) Tobie, naimiloſtiwieiffij z panen panno, tobie, prawim, na oltarzi ſrdce meho obietuge ſe modlitba, abych z wnitrz- noſti wnitrznieho čzlowieka meho k tobie dychal a [119a wolanie mee k tobie wſtupowalo. Protož tehdy sltupiž, pa- níj, przewyfſené milofrdenſtwie twee klečziczij biednoſti mee a gi pro polehčzenie pozdwihni, zwyklym opietowaním čzaſtie- gie nachylenu. Oblehčziž tehdy ſladkort twá naichutnieiffij przehorzkee potrzebnoſti mee, vzkoſt gehož prziliſſnym czent- nerzem wolowa tiežſlie brzemeno neprawoſti fužuge, kterak tiežkych ran čzinienijm neprzietel trapij, gerto ſwrchniemu panu memu neſlvžim. Když duſti mé, ačz poníženieiij tielo neſlvžij, neb neſſtiaſtnu ſwym hadrunkem fama ſobie geſt, když tielo žádá proti duchu a duch proti tielu. Ale kde ſe, o naiſwietieiffie paníj, od twá [119b] rzi tee bvrzky (ſe) ſkrygi? Nadiegi zagiſtee mi weliku otwiera tweho gmena zgewenie, ktereež k ſtoliczi powyffenoſti twé proſby hrzíchuo prziwo- dije. Neb gmenem naivtiefſenieiſſim vykladem Marya hwiezda morzſka ſloweſs. Ale twa duoſtognoſt twym wykladem duo- ſtoynoſt toho gmena vyklada. Nam zagiſte, plawagiczím przes to morze welikee a ſſirokee mezi rozličznymi a promieni- tedlnee ſmrtedlnoſti wlnobitimi, newieſta milofrdenſtwie, kražiiij nad hwiezdy ſe ſwitij, aby nas ſkrze tie naprawenee 1) V seznamu na listu 131b uvedena jako modlitba sv. Au- gustina.
86 rodičzko, když nas przi twe ſlužbie byti widiſs, pilniegie nam pomoczi poſpieſs v naidobrotiwieifſieho Sina tweho, paana wykupitele, a nade wſſemi take tak žiwymi iako mrt- wymi flitug ſe twú ſwatú przímluwv, gimž ſy zaſlyžila tú litoſtiwoſtij ſtudniczi wy [118b] dati. Protož tehdy przigmi, miloſtiwa Paníj, nafſie krzehkoſti ſlužby a gedinemu Sinu- twému za nas obietug miloſtiwee pomoczi! Spomoziž, paníj, wiernym wſſem vproſeczi nam tam nekonečznie trwagiczie žiwota wiečzneho radoſti. Pomoz nám, przemiloſtiwa panno, abychom ſkrze tie zaſlvžili obdržeti kraloftwie nebeſkee. A. M. E. N. [XXXII. Sv. Augustina]. Ku pannie M. modlitba. 1) Tobie, naimiloſtiwieiffij z panen panno, tobie, prawim, na oltarzi ſrdce meho obietuge ſe modlitba, abych z wnitrz- noſti wnitrznieho čzlowieka meho k tobie dychal a [119a wolanie mee k tobie wſtupowalo. Protož tehdy sltupiž, pa- níj, przewyfſené milofrdenſtwie twee klečziczij biednoſti mee a gi pro polehčzenie pozdwihni, zwyklym opietowaním čzaſtie- gie nachylenu. Oblehčziž tehdy ſladkort twá naichutnieiffij przehorzkee potrzebnoſti mee, vzkoſt gehož prziliſſnym czent- nerzem wolowa tiežſlie brzemeno neprawoſti fužuge, kterak tiežkych ran čzinienijm neprzietel trapij, gerto ſwrchniemu panu memu neſlvžim. Když duſti mé, ačz poníženieiij tielo neſlvžij, neb neſſtiaſtnu ſwym hadrunkem fama ſobie geſt, když tielo žádá proti duchu a duch proti tielu. Ale kde ſe, o naiſwietieiffie paníj, od twá [119b] rzi tee bvrzky (ſe) ſkrygi? Nadiegi zagiſtee mi weliku otwiera tweho gmena zgewenie, ktereež k ſtoliczi powyffenoſti twé proſby hrzíchuo prziwo- dije. Neb gmenem naivtiefſenieiſſim vykladem Marya hwiezda morzſka ſloweſs. Ale twa duoſtognoſt twym wykladem duo- ſtoynoſt toho gmena vyklada. Nam zagiſte, plawagiczím przes to morze welikee a ſſirokee mezi rozličznymi a promieni- tedlnee ſmrtedlnoſti wlnobitimi, newieſta milofrdenſtwie, kražiiij nad hwiezdy ſe ſwitij, aby nas ſkrze tie naprawenee 1) V seznamu na listu 131b uvedena jako modlitba sv. Au- gustina.
Strana 87
87 ſitiaſtnoſti prziwedli do wlaſti. Duoſanliwie gmeno twee gme- nugi, ktereež geſt vſtuom med, vchu hudenie, ſrdczi zpie- wanie. [120 a] Duofanliwie gmeno twee gmenugi, ktereež proſby pozdwihuge, nadiegi naprawuge zuofalú. Ty, paníj, ſkryſſe ſy drahych maſtíj, z nijž ran naſſich lekarzſtwie wy- plynulo, ſkrze níž obecznee ſtworzenie wiſech geſt zpuoſo- beno. Ty gedina ſy, ktereruž buoh prziſfel k lidem, ktervž ſe čzlowiek wratil k bohu; ktervž prziſſel hrziſſník k miloſti, nebrž ktervž odpufftienie prziſrlo k hrziſſníkuom. K miloſti hledani ſmy miloſtí, nehledagícze, ſkrze Gezukryſta, fina tweho, pana naſſeho. Neb ani bychom vmieli hledati hleda- tele. Ale kterakž hledati budem geho, ktereehož božſtwie proto nemahalo w nas, aby nemocz naſti w ſwém božſtwíj v [120b] twrdil. Vſlyſs, Paníj, žádoſti mee wolanie a v tehož Sina tweho paad meho prowinie wymluw, kteryž przed očzima twymi mee prowinienie wymluwám. Neb kterehož ſy poroditi mohla, zdaliž tie bude moczi neuſlyfſeti? Aniž bude v Sina daremnec materze zaſtawenie, kteryž tie chtiel mieti materzij, abychom ho mohli mieti wykupitelem. Pro- tož ſkrze tebe, paní, ſkrze tebe dim, ſmirzeni budemy s ſi- nem twym, ſkrze kterúž ſmirzil nas s otczem, a przed ním le za hrzíllníky przimluwag, kteryž ſkrze tie przi hrziſſnikuo wedl. Neb abych k tobie, miloſti plna, mluwil, y miloſtij ſy powinna, o naimiloſtiwieiſſij, hrzíſſnym y litoſtiwoſtij, giž za- giftée [121 a] naprawenie takowee wyfokoſti byla przíčzinu. Neb nam tobie a tebe nam diwna potrzebnoſt ſmirzuge, aby totiž pro nas miela to byti, czo ſy, my pak ſkrze tie byli, czo ſmy. Nebo kdyby žadnee nepoſrlo przeſtupenie, neprziſtlo by naſſe wykupenie. A nebylo-li by potrzebie nas wykupiti, nebylo by potrzebie tobie poraditi wykupitele. Neb pročziž by lekarze newieduczieho o hrziechu pro hrzifſníky porodila, když by nebylo toho, ktož by hrzeftil? Pročzež by byla matku ſpalitele, kdyžby žadnee potrzebnoſti nebylo ſpaſenie? Protož ſkrze tie, paníj, ſkrze tie, prawím, nebeſkeho lekarze lekarſtwie przifrlee na nas prziſrlo. A kdyby nenalezl [121b— na čzlowieku, czo by vzdrawil, ten lekarz materze mezi lidmi mieti by nedbal. Przičzina tehdy potrzebnoſti naſlí
87 ſitiaſtnoſti prziwedli do wlaſti. Duoſanliwie gmeno twee gme- nugi, ktereež geſt vſtuom med, vchu hudenie, ſrdczi zpie- wanie. [120 a] Duofanliwie gmeno twee gmenugi, ktereež proſby pozdwihuge, nadiegi naprawuge zuofalú. Ty, paníj, ſkryſſe ſy drahych maſtíj, z nijž ran naſſich lekarzſtwie wy- plynulo, ſkrze níž obecznee ſtworzenie wiſech geſt zpuoſo- beno. Ty gedina ſy, ktereruž buoh prziſfel k lidem, ktervž ſe čzlowiek wratil k bohu; ktervž prziſſel hrziſſník k miloſti, nebrž ktervž odpufftienie prziſrlo k hrziſſníkuom. K miloſti hledani ſmy miloſtí, nehledagícze, ſkrze Gezukryſta, fina tweho, pana naſſeho. Neb ani bychom vmieli hledati hleda- tele. Ale kterakž hledati budem geho, ktereehož božſtwie proto nemahalo w nas, aby nemocz naſti w ſwém božſtwíj v [120b] twrdil. Vſlyſs, Paníj, žádoſti mee wolanie a v tehož Sina tweho paad meho prowinie wymluw, kteryž przed očzima twymi mee prowinienie wymluwám. Neb kterehož ſy poroditi mohla, zdaliž tie bude moczi neuſlyfſeti? Aniž bude v Sina daremnec materze zaſtawenie, kteryž tie chtiel mieti materzij, abychom ho mohli mieti wykupitelem. Pro- tož ſkrze tebe, paní, ſkrze tebe dim, ſmirzeni budemy s ſi- nem twym, ſkrze kterúž ſmirzil nas s otczem, a przed ním le za hrzíllníky przimluwag, kteryž ſkrze tie przi hrziſſnikuo wedl. Neb abych k tobie, miloſti plna, mluwil, y miloſtij ſy powinna, o naimiloſtiwieiſſij, hrzíſſnym y litoſtiwoſtij, giž za- giftée [121 a] naprawenie takowee wyfokoſti byla przíčzinu. Neb nam tobie a tebe nam diwna potrzebnoſt ſmirzuge, aby totiž pro nas miela to byti, czo ſy, my pak ſkrze tie byli, czo ſmy. Nebo kdyby žadnee nepoſrlo przeſtupenie, neprziſtlo by naſſe wykupenie. A nebylo-li by potrzebie nas wykupiti, nebylo by potrzebie tobie poraditi wykupitele. Neb pročziž by lekarze newieduczieho o hrziechu pro hrzifſníky porodila, když by nebylo toho, ktož by hrzeftil? Pročzež by byla matku ſpalitele, kdyžby žadnee potrzebnoſti nebylo ſpaſenie? Protož ſkrze tie, paníj, ſkrze tie, prawím, nebeſkeho lekarze lekarſtwie przifrlee na nas prziſrlo. A kdyby nenalezl [121b— na čzlowieku, czo by vzdrawil, ten lekarz materze mezi lidmi mieti by nedbal. Przičzina tehdy potrzebnoſti naſlí
Strana 88
88 przičzina geft powyffenie tweeho. Protož tehdy aby k ſlawie prziffel hrzíník neſlawny, až do tee ſlawy ty ſlawna ſy weſtla, aby nad ſwrchowaneho krale nicz ne- miela wyſſieho na wyſoſti, kteraž angelſku przeſahſti duo- ſtoynoſt, až k ſwrchowaneho krale powyſſena ſy mieeſtu. Neb kdež geſt položil tyž kral, ſyn twuog, czož z tebe przi- gal, tu i tebe kralownu, z kterež przigal, ſpoložil.] Neb aniž geſt ſluſfnee, aby ty ginde byla, než kde geſt to, czož od tebe narozeno geft. To ty, paníj, maſs od hrzieflníkuo, ale mno [122a] hoť od tebe nabudu hrzieſſnij. Neb my ſkrze tebe biedníj diediczíky nabywamy milofrdenſwie, newdiečznij mi- loſt, odpuſſtienie hrziefſnij, wyſokych wieczij nainižffij, ne- beſkych zemſſtíj, Boha lidee, ſmrtelnij žiwot, wlaft pvtniczi. Czožkoli ſkrze tebe mamy, negſmy doſtatečzníj ſe nadiwiti, geft wymluwiti neſnadnee. Nuže tehdy, o zwlafſtnij wſſech nadiege, o ſladkee ran naſſich lekarzſtwie, mee takee vlečz rány, kteryž po obmytie ſpaſitedlneho kúpele tolik ſem ſe dopuſtil, tolik hanebnoſtij ſpachal. Očziſtiž, paníj, ſrdcze mee ode wffie zbytečzné nečziftoty; wnitrznice vdy day kwetnúti čziltotu. Nechť okufím, naifwietieiffij paníj, okufím [122b prawím, iak vtieſſené geſt hanebnoſtem neſlužiti, gichž ſem na ſobie ſamém zkuſil, iak by horzka byla toliko kofſtowana hanebnoſt nebo chtieti hanebnoſti zkuſiti. Przigmiž, naimiloſti- wieiſſij, proſbu mu a za proſiczieho pros przed ſtoliczij ſyna tweho, proſby obieti za hrziech žadnee nemá mieti przeſtu- penie, poniewadž by fin twuog obietij ſe wydal za hrziech. [XXXIII. Modlitba sv. krifoſtoma przed przigímanijm Tiela a krwe kryſtowy 1). Prwee nežby ſwatieſwatu ſwatoſt przi- gimal vſty obžiwugiczieho pokrmu a obžiwugiczieho napoge, ſwaty Jan Zla- tovſty takto ſe modlewal, gehož žiwot ſwaty byl 2). [123a . ... . 1) Nadpis přijat ze seznamu na konci. 2) V rkps. písmem červeným.
88 przičzina geft powyffenie tweeho. Protož tehdy aby k ſlawie prziffel hrzíník neſlawny, až do tee ſlawy ty ſlawna ſy weſtla, aby nad ſwrchowaneho krale nicz ne- miela wyſſieho na wyſoſti, kteraž angelſku przeſahſti duo- ſtoynoſt, až k ſwrchowaneho krale powyſſena ſy mieeſtu. Neb kdež geſt položil tyž kral, ſyn twuog, czož z tebe przi- gal, tu i tebe kralownu, z kterež przigal, ſpoložil.] Neb aniž geſt ſluſfnee, aby ty ginde byla, než kde geſt to, czož od tebe narozeno geft. To ty, paníj, maſs od hrzieflníkuo, ale mno [122a] hoť od tebe nabudu hrzieſſnij. Neb my ſkrze tebe biedníj diediczíky nabywamy milofrdenſwie, newdiečznij mi- loſt, odpuſſtienie hrziefſnij, wyſokych wieczij nainižffij, ne- beſkych zemſſtíj, Boha lidee, ſmrtelnij žiwot, wlaft pvtniczi. Czožkoli ſkrze tebe mamy, negſmy doſtatečzníj ſe nadiwiti, geft wymluwiti neſnadnee. Nuže tehdy, o zwlafſtnij wſſech nadiege, o ſladkee ran naſſich lekarzſtwie, mee takee vlečz rány, kteryž po obmytie ſpaſitedlneho kúpele tolik ſem ſe dopuſtil, tolik hanebnoſtij ſpachal. Očziſtiž, paníj, ſrdcze mee ode wffie zbytečzné nečziftoty; wnitrznice vdy day kwetnúti čziltotu. Nechť okufím, naifwietieiffij paníj, okufím [122b prawím, iak vtieſſené geſt hanebnoſtem neſlužiti, gichž ſem na ſobie ſamém zkuſil, iak by horzka byla toliko kofſtowana hanebnoſt nebo chtieti hanebnoſti zkuſiti. Przigmiž, naimiloſti- wieiſſij, proſbu mu a za proſiczieho pros przed ſtoliczij ſyna tweho, proſby obieti za hrziech žadnee nemá mieti przeſtu- penie, poniewadž by fin twuog obietij ſe wydal za hrziech. [XXXIII. Modlitba sv. krifoſtoma przed przigímanijm Tiela a krwe kryſtowy 1). Prwee nežby ſwatieſwatu ſwatoſt przi- gimal vſty obžiwugiczieho pokrmu a obžiwugiczieho napoge, ſwaty Jan Zla- tovſty takto ſe modlewal, gehož žiwot ſwaty byl 2). [123a . ... . 1) Nadpis přijat ze seznamu na konci. 2) V rkps. písmem červeným.
Strana 89
89 Pane, negsem hoden ani zpuoſoben, aby pod ſtrzechu duſſe mee wſſel, neb wſſeczka zpuſſtiena gt a padla geſt, aniž maſs v mne, kdeby hlawu ſklonil. Ale iakož ſy z wyſoſti ponížil ſe pro nas ſe ſameeho, prziſtupiž takee nynie k níz- koſti mee! Ale iakožs chtiel w peleſſi a w geſlech ſkloniti ſe, račziž také w geſle nerozumnee duſſe mee a do meho, ačz zprznieneho tiela wgiti. A iakož ſy neračzil zhrdati wgíti a wečzerzeti w domu Sfimona malomoczneeho, dobrotiwy pane, neračziž zhrdati wgíti w duom duſſe mee zprznienee, kteryžs przigal mnie podobnú newieftku, prziſtupugíczí a dotykagi [123b] czij ſe tebe. Dluho čzekagíczim takee buď mi nehodnemu prziſtupugicziemu a przigimagicziemu žiwotnee toto a nenakaženee ſpogenie naiſwietieilſiho tiela a krwe. A iakož ſy neoſſkliwil ſobie vſt gegi ſmrdutych a mrzutych, libagiczích tebe, aniž hanebnee a nečziſtee rty nakaženych vſt mych ſobie oſſkliwieg a hrziſſneho iaziku meeho, ale buď mi oheň naiſwietieifſieho tiela twého a krwe twee oblehčze- nie mnohych mych prowinienij a k odpowiedienij wſfeli- keeho diabelſkeho puoſobenie a k promienieníj zlee a prze- wraczenee nawykloſti. Neb ne iakožto pochybugiczíj prziſtu- pugi k tobie, Kryſte, a[le] doufagiczij o twee [124a] newy- mluwné dobrotiwoſti a miloſtiwoſti a abych dale negla wzdá- len od ſwateho przigimanie tweho pochyczeny od newidi- tedlneho wlka byl. Protož proſim tebe, kteryž ſy ſam, ſwaty pane, očzift myſl, ſrdcze, ledwie a ſtrzewa má y wíſeczko obnow a wkorzeň bazeň twu w vdech mych a poſwieczenie neoddielnee! Budiž mi pomoczník a przigimacz! Račz mne na prawiczi twee poſtawiti modlitbami a przimluwami y orodowanimi naiblahoflawenieiffie panny a matky twee y wſlech, kte ziž ſe od wieku tobie libili. [XXXIV. Jiná modlitba před sv. přijímáním.] 1) Pane Gezukryfte, bože naſs, kteryž ſam maſs hrziechy odpuſtiti mocz iakožto [124h] Buoh miloftiwy y dobry, od- puſtiž mi wſſeczka prowinienie ma, kteraž ſem ſwiedomím 1) Nadpis doplněn dle obsahu. Pochází-li též od sv Jana Zl., nelze zjistiti.
89 Pane, negsem hoden ani zpuoſoben, aby pod ſtrzechu duſſe mee wſſel, neb wſſeczka zpuſſtiena gt a padla geſt, aniž maſs v mne, kdeby hlawu ſklonil. Ale iakož ſy z wyſoſti ponížil ſe pro nas ſe ſameeho, prziſtupiž takee nynie k níz- koſti mee! Ale iakožs chtiel w peleſſi a w geſlech ſkloniti ſe, račziž také w geſle nerozumnee duſſe mee a do meho, ačz zprznieneho tiela wgiti. A iakož ſy neračzil zhrdati wgíti a wečzerzeti w domu Sfimona malomoczneeho, dobrotiwy pane, neračziž zhrdati wgíti w duom duſſe mee zprznienee, kteryžs przigal mnie podobnú newieftku, prziſtupugíczí a dotykagi [123b] czij ſe tebe. Dluho čzekagíczim takee buď mi nehodnemu prziſtupugicziemu a przigimagicziemu žiwotnee toto a nenakaženee ſpogenie naiſwietieilſiho tiela a krwe. A iakož ſy neoſſkliwil ſobie vſt gegi ſmrdutych a mrzutych, libagiczích tebe, aniž hanebnee a nečziſtee rty nakaženych vſt mych ſobie oſſkliwieg a hrziſſneho iaziku meeho, ale buď mi oheň naiſwietieifſieho tiela twého a krwe twee oblehčze- nie mnohych mych prowinienij a k odpowiedienij wſfeli- keeho diabelſkeho puoſobenie a k promienieníj zlee a prze- wraczenee nawykloſti. Neb ne iakožto pochybugiczíj prziſtu- pugi k tobie, Kryſte, a[le] doufagiczij o twee [124a] newy- mluwné dobrotiwoſti a miloſtiwoſti a abych dale negla wzdá- len od ſwateho przigimanie tweho pochyczeny od newidi- tedlneho wlka byl. Protož proſim tebe, kteryž ſy ſam, ſwaty pane, očzift myſl, ſrdcze, ledwie a ſtrzewa má y wíſeczko obnow a wkorzeň bazeň twu w vdech mych a poſwieczenie neoddielnee! Budiž mi pomoczník a przigimacz! Račz mne na prawiczi twee poſtawiti modlitbami a przimluwami y orodowanimi naiblahoflawenieiffie panny a matky twee y wſlech, kte ziž ſe od wieku tobie libili. [XXXIV. Jiná modlitba před sv. přijímáním.] 1) Pane Gezukryfte, bože naſs, kteryž ſam maſs hrziechy odpuſtiti mocz iakožto [124h] Buoh miloftiwy y dobry, od- puſtiž mi wſſeczka prowinienie ma, kteraž ſem ſwiedomím 1) Nadpis doplněn dle obsahu. Pochází-li též od sv Jana Zl., nelze zjistiti.
Strana 90
90 mym nebw newiedomím pachal, a hodnym mne včziň bez zatraczenie przigímati bozſkee a ſlawnee a nepoſſkwrnienee tainoſti twee, ne k brzemenu ani k mucze ani k rozmno- ženíj hrziechu, ale k očzifſtieníj a k poſwieczeníj a k zá- wdawku kralowſtwie buduczieho a k ohraženij a ku pomoczi a k zahnanij protiwnijka a k obmytij wſſech mych prowi- nienij, neb ty ſy buoh milofrdenſtwie a miloſtiwoſti a ſlito- wanie. Tobie ſlawu wzdawamy ſpolu s otczem a duchem ſwatym, nynie y wždyczky a na wieky wiekuo. Amen. [125a] [XXXV.] Po przigimanij. Dieky čziním tobie, dobrotiwy pane, že ſkrze mnohu dobrotiwoft twu dal ſy mi včzaſtnym byti nepoſſkwrnieneho twého tiela a drahee krwe a nemiels w ofſkliwoſti iakžto nakaženeho, ani iako przigetice poſwieczenie tweho nehodneho newiditelnu božſku moczíj twv mne ſy odehnal. Ale chtiels mne hrziefſneho neſmrtedlnym twym milofrdenſtwim nakr- miti, gehož miloſt w nepokogné duſſi mee zachowag a rozpal we mnie ſwietlo nezhafitedlnee, ofwietie muoy wſſeczken rozum, wſſeczken ſmyſl, bez vrazu mne oſtrziehage, abych welebie a dieky wzdawage tobie podlee twee wuole [125b po wſſeczky dni žiwota meho a przimluwami nepoſſkwrniene paníje naſſie, matky twee y wſſech ſwatyeh, kterziž ſe tobie od wieku libili*), neporuſſeneho tiela a drahe krwe du- chownie hodny včzinien gfa, včzalten byl. Dieky čziním, chwalím a oſlawugi, klaním ſe welebie, pane, ſpaſenie twé bez przeſtanie nyniee y na wieky wiekuo. A. M. E. N. [XXXVI.] Modlitba Swateeho Anzhelma s diekowanijm. 1) Pane Gezukryſte, wykupenie naſſe 2), milofrdenſtwie me, ſpasenie me, tebe chvalim, tobie dieky čzinim a ačzkoli welmi nerownee twym dobrodiním3) ačz přziliſs chaterne *) Dle tohoto rčení, které se i v modlitbě XXXIII. ku konci naskytá, lze souditi, že pochází modlitba tato též od sv. Jana Zl. 1) V lat. orig. „Oratio XX. Ad Christum. Ad accendendum in se amorem Dei et Christi desiderium.“ Migne, CLVIII, 902 ss. 2) Orig. „mea“. 3) Vynecháno: „quamvis multum expertes dignae devotionis."
90 mym nebw newiedomím pachal, a hodnym mne včziň bez zatraczenie przigímati bozſkee a ſlawnee a nepoſſkwrnienee tainoſti twee, ne k brzemenu ani k mucze ani k rozmno- ženíj hrziechu, ale k očzifſtieníj a k poſwieczeníj a k zá- wdawku kralowſtwie buduczieho a k ohraženij a ku pomoczi a k zahnanij protiwnijka a k obmytij wſſech mych prowi- nienij, neb ty ſy buoh milofrdenſtwie a miloſtiwoſti a ſlito- wanie. Tobie ſlawu wzdawamy ſpolu s otczem a duchem ſwatym, nynie y wždyczky a na wieky wiekuo. Amen. [125a] [XXXV.] Po przigimanij. Dieky čziním tobie, dobrotiwy pane, že ſkrze mnohu dobrotiwoft twu dal ſy mi včzaſtnym byti nepoſſkwrnieneho twého tiela a drahee krwe a nemiels w ofſkliwoſti iakžto nakaženeho, ani iako przigetice poſwieczenie tweho nehodneho newiditelnu božſku moczíj twv mne ſy odehnal. Ale chtiels mne hrziefſneho neſmrtedlnym twym milofrdenſtwim nakr- miti, gehož miloſt w nepokogné duſſi mee zachowag a rozpal we mnie ſwietlo nezhafitedlnee, ofwietie muoy wſſeczken rozum, wſſeczken ſmyſl, bez vrazu mne oſtrziehage, abych welebie a dieky wzdawage tobie podlee twee wuole [125b po wſſeczky dni žiwota meho a przimluwami nepoſſkwrniene paníje naſſie, matky twee y wſſech ſwatyeh, kterziž ſe tobie od wieku libili*), neporuſſeneho tiela a drahe krwe du- chownie hodny včzinien gfa, včzalten byl. Dieky čziním, chwalím a oſlawugi, klaním ſe welebie, pane, ſpaſenie twé bez przeſtanie nyniee y na wieky wiekuo. A. M. E. N. [XXXVI.] Modlitba Swateeho Anzhelma s diekowanijm. 1) Pane Gezukryſte, wykupenie naſſe 2), milofrdenſtwie me, ſpasenie me, tebe chvalim, tobie dieky čzinim a ačzkoli welmi nerownee twym dobrodiním3) ačz přziliſs chaterne *) Dle tohoto rčení, které se i v modlitbě XXXIII. ku konci naskytá, lze souditi, že pochází modlitba tato též od sv. Jana Zl. 1) V lat. orig. „Oratio XX. Ad Christum. Ad accendendum in se amorem Dei et Christi desiderium.“ Migne, CLVIII, 902 ss. 2) Orig. „mea“. 3) Vynecháno: „quamvis multum expertes dignae devotionis."
Strana 91
91 [126a] a wyschlee od žadanee tučznoſti naiſladčzieho tweeho chtiečze 1). Takowé kterakžkoli chwaly, kterakežkoli ſlawy, ne iakež znam, žebych dlužen byl, ale iakž muože wyfta- čziti tobie, wzdawag 5) duſſe má! Nadiege ſrdcze meho, ſila duſſe mee, pomoz nemoczi mee! Wyplniž twá naimocznieiſſí dobrotiwoſt, czož [ſe odwažuge]6) ma przewlažna neſtatečz- noſt. Žiwotſe] muog, konecz vmyſlu meho, [a] ačz geſſtie ſem nezaſlvžil tebe tak welmi, kterakž ſem powinen milo- wati, [věta chybí]. Oſwiczenie mee, ty widifs ſwiedomie mee ?). neb, pane, przed tebu geſt wſſelika žadoſt má a ty, (pane), dawals, geſtliže czo dobrze chcze duſſe ma8). Chwaly a dieky [mezera v rukopise] wzdawam tobie za [126b] žadoſt, kteruž ſy mi wdechl. Chwaly a proſby obietugi, aby mi ne- bylo dobree twee neužitečznee, kterež ſy mi ſam dobrowol- nie dal. Dokonayž, czož ſy počzal; day, čzehožs mne nawſfti- wením dobrotiwie9) nehodneho žádati včzinil. Obrať, prze- dobrotiwy, mu wlažnoſt w przewruczij twu miloſt. K tomu, nailitoſtiwieiſlij, minij 10) tato modlitba má; toť geſt prze- myſſlowanie dobrodinij twych, abych znamenal miloſt twu na mnie 11). Twa mne, pane, dobrota ſtworzila, twee milo- frdenſtwie ſtworzeneho od rozeneho hrziechu 12) očziſtila, twa trpieliwoft po takoweem očzifftienij krztu w ginych hrziechuo hanebnoſtech vkáleneho ſnaſſela, [127a] chowala, očzekawala. Očzekawafs ty, pane, meho naprawenie, očze- kawa duſſe ma k doſtatečznemu pokaníj, k dobrze žiwu byti twee milofti wdechnutie 13). Tebeť žížním, tebe lačzním, k tobie zdycham, tebe žadam. A iako firotek, naidobrotiwieiſſieho otcze zbaweny przitomnoſti, placze a kwilege vſtawičznie geho milee twarzi czelym ſrdczem žadage a ſe raduge: tak y ia, ne kterak ſem powinen, ale kterak mohu, pamatuge na vmučzenie twe, pamatuge na poličzky twee, pomnie na 4) Orig. „nimis macras a desiderata pinguedine dulcissimi tui affectus.“ 5) Orig. „sicut potest conari . . . persolvit anima mea." 6) V rkp. mezera. Dle lat. orig. „conatur“ doplněno. 7) Rps. omylem twé. 8) Vynecháno několik vět. 9) Orig. „me benigne praeveniendo." 10) Lépe snad: míři (tendit). 11) Orig. „ut accendas in me tui amorem." 12) Orig. „ab originali peccato.“ 13) Několik dalších slov vynecháno.
91 [126a] a wyschlee od žadanee tučznoſti naiſladčzieho tweeho chtiečze 1). Takowé kterakžkoli chwaly, kterakežkoli ſlawy, ne iakež znam, žebych dlužen byl, ale iakž muože wyfta- čziti tobie, wzdawag 5) duſſe má! Nadiege ſrdcze meho, ſila duſſe mee, pomoz nemoczi mee! Wyplniž twá naimocznieiſſí dobrotiwoſt, czož [ſe odwažuge]6) ma przewlažna neſtatečz- noſt. Žiwotſe] muog, konecz vmyſlu meho, [a] ačz geſſtie ſem nezaſlvžil tebe tak welmi, kterakž ſem powinen milo- wati, [věta chybí]. Oſwiczenie mee, ty widifs ſwiedomie mee ?). neb, pane, przed tebu geſt wſſelika žadoſt má a ty, (pane), dawals, geſtliže czo dobrze chcze duſſe ma8). Chwaly a dieky [mezera v rukopise] wzdawam tobie za [126b] žadoſt, kteruž ſy mi wdechl. Chwaly a proſby obietugi, aby mi ne- bylo dobree twee neužitečznee, kterež ſy mi ſam dobrowol- nie dal. Dokonayž, czož ſy počzal; day, čzehožs mne nawſfti- wením dobrotiwie9) nehodneho žádati včzinil. Obrať, prze- dobrotiwy, mu wlažnoſt w przewruczij twu miloſt. K tomu, nailitoſtiwieiſlij, minij 10) tato modlitba má; toť geſt prze- myſſlowanie dobrodinij twych, abych znamenal miloſt twu na mnie 11). Twa mne, pane, dobrota ſtworzila, twee milo- frdenſtwie ſtworzeneho od rozeneho hrziechu 12) očziſtila, twa trpieliwoft po takoweem očzifftienij krztu w ginych hrziechuo hanebnoſtech vkáleneho ſnaſſela, [127a] chowala, očzekawala. Očzekawafs ty, pane, meho naprawenie, očze- kawa duſſe ma k doſtatečznemu pokaníj, k dobrze žiwu byti twee milofti wdechnutie 13). Tebeť žížním, tebe lačzním, k tobie zdycham, tebe žadam. A iako firotek, naidobrotiwieiſſieho otcze zbaweny przitomnoſti, placze a kwilege vſtawičznie geho milee twarzi czelym ſrdczem žadage a ſe raduge: tak y ia, ne kterak ſem powinen, ale kterak mohu, pamatuge na vmučzenie twe, pamatuge na poličzky twee, pomnie na 4) Orig. „nimis macras a desiderata pinguedine dulcissimi tui affectus.“ 5) Orig. „sicut potest conari . . . persolvit anima mea." 6) V rkp. mezera. Dle lat. orig. „conatur“ doplněno. 7) Rps. omylem twé. 8) Vynecháno několik vět. 9) Orig. „me benigne praeveniendo." 10) Lépe snad: míři (tendit). 11) Orig. „ut accendas in me tui amorem." 12) Orig. „ab originali peccato.“ 13) Několik dalších slov vynecháno.
Strana 92
92 ſſwihanie, pomnie na krzíž, pomnie na rany twé, pomnie, kteraks zamordowan pro mne, kteraks mazan, kteraks po- chowan, spolu pamatuge z mrtwych wſtanie twe a na [127b diwnee wſtupenie. To nepochybnú wieru držím, wypowiedie- nie meho biednoſtíj plačzi, nadiegi mam o ſamem potieſſeníj tweho przifſtíj, wrúcznie žadam na twuog obličzeg ſlawneho patrzenie. Bieda mnie, že ſem widieti nemohl pana angel- ſkeeho, poníženeho k obczowaníj lidíkemu, aby lidíj po- wyſfil k obczowanij angelſkemu, když buoh, vraženy gſa hrziechy, dobrowolnie vmrzel, aby žiw byl hrzifſnik. Neſtoyte, kteryž ſem ſe tak diwné a tak nenadale miloſti przitomen ſa, zhroziti nebyl hoden. Pročziž geſt to, duſſe maa, kdyžs przitomna byla, že tebe neprobodl mečz boleſti naioſtrzeiſſij, poniewadž by ſneſti nemohla ranienie kopím [128a] boku tweho ſpafitele? Neſtraſfilaližby ſe wylití krwe tweho wyku- pitele, poniewadž by widieti nemohla probígenie hrzeby rukú a noh tweho ſtworzitele? 14) Pročziž ſpolu neželiſs przečziſtee panny, duoftoynee matky geho, przedobrotiwee paní twee? Panij ma naimilofrdnieiffij, kterec ſtudnicze dím že wyply- waly z naičzifſtích očzij twych 15), když ſy widiela gedineho fina tweho newinnie przed tebú ſwazowati, mrſkati, mordo- wati, vkrzižowati? Ktera kwilenie, wierzil bych, že wydawal naiftydliwieiffij obličzeg twuoy, když ſy znamenala tehož fina a boha v pana tweho na krzíži roztahowati a tielo z tiela tweho od nemiloſtiwych vkrutnie triznowati?16) Ja- kymi zalknu [128b] timi, nadiegi ſe 17), že przečziltee prſy twé trapeny byly, když ſy ſlyſſela: ženo, hle Syn twuoy! a k včzedlniku: Hle, matka twá; Když ſy wzala za ſina včzedl- nika a za miſtra, ſlužebnika za pana? Abych 18) s ſſtiaſtnym Jozefem pana meho s krzíže ſložil, w hrobie položil anebo aſpoň prowodil, aby takowemu pohrzebu ne nedoſtalo ſe 14) Orig. „Cur . . . non transfixit .. ., cum ferre non possos .. cum videre nequires violari .. ., cum horreres effundere .. .“ Vy- necháno: „Cur non es inebriata lacrymarum amaritudine, cum ille potaretur amaritudine fellis." 15) Orig. „quos fontes dicam erupisse de tuis puditissimis oculis.“ 16) Orig. „cum susciperes, eundem ... ab impiis crudeliter dissecari?“ 17) Orig. „quibus singultibus aesti- mabo . . .“ 18) Orig. „utinam."
92 ſſwihanie, pomnie na krzíž, pomnie na rany twé, pomnie, kteraks zamordowan pro mne, kteraks mazan, kteraks po- chowan, spolu pamatuge z mrtwych wſtanie twe a na [127b diwnee wſtupenie. To nepochybnú wieru držím, wypowiedie- nie meho biednoſtíj plačzi, nadiegi mam o ſamem potieſſeníj tweho przifſtíj, wrúcznie žadam na twuog obličzeg ſlawneho patrzenie. Bieda mnie, že ſem widieti nemohl pana angel- ſkeeho, poníženeho k obczowaníj lidíkemu, aby lidíj po- wyſfil k obczowanij angelſkemu, když buoh, vraženy gſa hrziechy, dobrowolnie vmrzel, aby žiw byl hrzifſnik. Neſtoyte, kteryž ſem ſe tak diwné a tak nenadale miloſti przitomen ſa, zhroziti nebyl hoden. Pročziž geſt to, duſſe maa, kdyžs przitomna byla, že tebe neprobodl mečz boleſti naioſtrzeiſſij, poniewadž by ſneſti nemohla ranienie kopím [128a] boku tweho ſpafitele? Neſtraſfilaližby ſe wylití krwe tweho wyku- pitele, poniewadž by widieti nemohla probígenie hrzeby rukú a noh tweho ſtworzitele? 14) Pročziž ſpolu neželiſs przečziſtee panny, duoftoynee matky geho, przedobrotiwee paní twee? Panij ma naimilofrdnieiffij, kterec ſtudnicze dím že wyply- waly z naičzifſtích očzij twych 15), když ſy widiela gedineho fina tweho newinnie przed tebú ſwazowati, mrſkati, mordo- wati, vkrzižowati? Ktera kwilenie, wierzil bych, že wydawal naiftydliwieiffij obličzeg twuoy, když ſy znamenala tehož fina a boha v pana tweho na krzíži roztahowati a tielo z tiela tweho od nemiloſtiwych vkrutnie triznowati?16) Ja- kymi zalknu [128b] timi, nadiegi ſe 17), že przečziltee prſy twé trapeny byly, když ſy ſlyſſela: ženo, hle Syn twuoy! a k včzedlniku: Hle, matka twá; Když ſy wzala za ſina včzedl- nika a za miſtra, ſlužebnika za pana? Abych 18) s ſſtiaſtnym Jozefem pana meho s krzíže ſložil, w hrobie položil anebo aſpoň prowodil, aby takowemu pohrzebu ne nedoſtalo ſe 14) Orig. „Cur . . . non transfixit .. ., cum ferre non possos .. cum videre nequires violari .. ., cum horreres effundere .. .“ Vy- necháno: „Cur non es inebriata lacrymarum amaritudine, cum ille potaretur amaritudine fellis." 15) Orig. „quos fontes dicam erupisse de tuis puditissimis oculis.“ 16) Orig. „cum susciperes, eundem ... ab impiis crudeliter dissecari?“ 17) Orig. „quibus singultibus aesti- mabo . . .“ 18) Orig. „utinam."
Strana 93
93 przi ničemž mee ſlužby! 19) Abych s blahoſlawenymi ženami ſtkwůczím widiením angelfkym byl przeſtraffen a ſlyffel poſla božieho wzkrziſſenie, poſla meho potieſſenie, poſla tak očzekawaneho, poſla tak žadoſtneho, abych, diem, ſlyſfel: Nechtiegte ſe bati! Gežiſſe hledate nazaretſkeho vkrzižowa- neho? Wſtalf gt, [129a] nenie tuto. Naidobrotiwieiſfij a nai- mileyſlij, když nahradiſs mi 20), že ſem newidiel toho blaho- ſlaweneho tweho tiela neporuſſenie; že ſem nepolibil mieeſt ran bodenie hrzebuo; že ſem neſkropil ſlzami radoſti ſſra- muv, ſwiedkuo prawych, ſwiedkuo tiela diwneho, nesſtihleho? Když potieffifs mne a zdržíſs mne od boleſti mee?21) Nebť nemuože pochopiti boleſt má, iak dluho zaſſel ſem ode pana meho 22). Bieda mnie, pane, bieda duſſi mé! Odſſel ſy, potie- ſliteli žiwota meeho, aniž ſy mne požehnal. Bera ſe czeſtami twymi, požehnal ſy twych, aniž ſem przitomen byl. K pozd- wiženym rukam23) od oblaku wzat ſy do nebe, aniž ſem widiel, (když) angelee ſlíbili, že ſe [129b] maſs wratiti, aniž ſem ſlyſfal. Czož dím? czo včziním? Kdež ho hledati budu? Koho proſiti budu? Kto zwieſtuge milemu, že miloſtij nedu- žim 24). Przeſtala radoſt ſrdeze meho. Obraczen geſt w kwi- lenie ſmiech muog. Zhynulo tielo mee y ſrdcze mee. Bože ſrdcze meho a ſtranko ma, bože, na wieky!25) Nechtiela po- tieſſena byti duſſe ma gedinee tebú, ſladkoſti má! Neb czo- geſt na nebi a od tebe czo ſem chtiel na zemi? Tebe chczi, tebe žadam, tebe ſe nadiegi, tebe hledam. Tobiet geſt rzeklo ſrdcze mee: Obličzego tweho, pane, hledati budu; neod- wraczug twarzi twee ode mne! Milowničze lidij naidobroti- wieiffij, tobiet geft opufstien chudy; firotku ty [130a] budefs pomocznik. Muog obrancze naibezpečznieiſſij, ſmilug ſe nad ſirotkem oſirzalym! Sirotek včzinien ſem; duſſe má iako 11) Orig. „ut tanto funeri non deesset aliquid mei obsequii!“ 20) Orig. „quando restaurabis mihi.“ 21) Orig. „gaudii cicatrices, testes veri corporis. Admirabilis, inaestimabilis, incomparabilis, quando con- solaberis et compesces me a dolore meo.“ 22) Orig. „quamdiu pere- grinus sum a Domino meo.“ 23) Orig. „elevatis manibus.“ 24) Orig. „quia amore langueo.“ 25) Orig. „Deus cordis mei et pars mea. Deus, in aeternum.“
93 przi ničemž mee ſlužby! 19) Abych s blahoſlawenymi ženami ſtkwůczím widiením angelfkym byl przeſtraffen a ſlyffel poſla božieho wzkrziſſenie, poſla meho potieſſenie, poſla tak očzekawaneho, poſla tak žadoſtneho, abych, diem, ſlyſfel: Nechtiegte ſe bati! Gežiſſe hledate nazaretſkeho vkrzižowa- neho? Wſtalf gt, [129a] nenie tuto. Naidobrotiwieiſfij a nai- mileyſlij, když nahradiſs mi 20), že ſem newidiel toho blaho- ſlaweneho tweho tiela neporuſſenie; že ſem nepolibil mieeſt ran bodenie hrzebuo; že ſem neſkropil ſlzami radoſti ſſra- muv, ſwiedkuo prawych, ſwiedkuo tiela diwneho, nesſtihleho? Když potieffifs mne a zdržíſs mne od boleſti mee?21) Nebť nemuože pochopiti boleſt má, iak dluho zaſſel ſem ode pana meho 22). Bieda mnie, pane, bieda duſſi mé! Odſſel ſy, potie- ſliteli žiwota meeho, aniž ſy mne požehnal. Bera ſe czeſtami twymi, požehnal ſy twych, aniž ſem przitomen byl. K pozd- wiženym rukam23) od oblaku wzat ſy do nebe, aniž ſem widiel, (když) angelee ſlíbili, že ſe [129b] maſs wratiti, aniž ſem ſlyſfal. Czož dím? czo včziním? Kdež ho hledati budu? Koho proſiti budu? Kto zwieſtuge milemu, že miloſtij nedu- žim 24). Przeſtala radoſt ſrdeze meho. Obraczen geſt w kwi- lenie ſmiech muog. Zhynulo tielo mee y ſrdcze mee. Bože ſrdcze meho a ſtranko ma, bože, na wieky!25) Nechtiela po- tieſſena byti duſſe ma gedinee tebú, ſladkoſti má! Neb czo- geſt na nebi a od tebe czo ſem chtiel na zemi? Tebe chczi, tebe žadam, tebe ſe nadiegi, tebe hledam. Tobiet geſt rzeklo ſrdcze mee: Obličzego tweho, pane, hledati budu; neod- wraczug twarzi twee ode mne! Milowničze lidij naidobroti- wieiffij, tobiet geft opufstien chudy; firotku ty [130a] budefs pomocznik. Muog obrancze naibezpečznieiſſij, ſmilug ſe nad ſirotkem oſirzalym! Sirotek včzinien ſem; duſſe má iako 11) Orig. „ut tanto funeri non deesset aliquid mei obsequii!“ 20) Orig. „quando restaurabis mihi.“ 21) Orig. „gaudii cicatrices, testes veri corporis. Admirabilis, inaestimabilis, incomparabilis, quando con- solaberis et compesces me a dolore meo.“ 22) Orig. „quamdiu pere- grinus sum a Domino meo.“ 23) Orig. „elevatis manibus.“ 24) Orig. „quia amore langueo.“ 25) Orig. „Deus cordis mei et pars mea. Deus, in aeternum.“
Strana 94
94 wdowa. Wzhledniž na ſlzy firoby a wdowſtwie meeho, kte- reež tobie objetugi, dokudž by ſe newratil. Nuže, giž afpoň, pane, vkažiž ſe mi a potieſſen budu; vkažiž mi twarz twu a ſpaſen budu. Včziň przitomnoſt twu a dogdu žadoſti mee 26). Zgew flawu twu a bude dokonala radoſt má. Žiž- nila geſt w tobie duſſe má, kterak rozlicznie tobie tielo mee 27). Žižnila gt duſſe ma k Bohu, ſtudniczi žiwee; když przigdu28) a vkaži ſe przed obličzegem boha meho? Když przigdeſs, potieſſiteli muog, gehož očzekawam? O, vzrzím-li kdy radoſt mu, ktereež žadam? O, buduli naſiczen, když ſe vkaže [130b] ſlawa twa, kterež žížnim? O, buduli opogen od hoynoſti domu tweho, po niemž wzdycham? Napogiſíliž mne z potoku rozkoffij? Buďtež mi w tom flzi me chleb we dne y w noczi, dokudž by mi nebylo rčzeno: toť hle, buoh! Ey, vſlyſſím: Duſſe, toť hle, ženich twuoy!29) Paliž mne mezi tiem lkanimi mymi, napageg plačzi mymi, naſiczug mne boleſtmi mymi! Przigdet w tom ſnad wykupitel muog, neb dobry geſt; aniž meſſkati bude, neb miloftiwy gelt. Gemuž ſlawa na wieky wiekuo. Amen. [131a] [XXXVII.] Zprawa toho, czo ſe w tiechto knihaach zawieeraa. Naiprwee bohomyſlná przemyſtlowanie a modlitby S°. Anſhelma k zbuzeníj baaznie božie. Modlitba tehož ſwateho za przately. Modlitba tehož za neprzately. Modlitba ku pannie Marygi. Modlitba o temž. Modlitba o temž. Modlitba tehož k Sw. Janu Ewangeliſtu. Modlitba k Sv. Janu Krztiteli. Modlitba k Sw. Petru apoſſtolu. Modlitba k Sv. Sftiepanu arczimuczedlniku. 26) Orig. „Exhibe praesentiam tuam et consecutus ero desiderium meum.“ 27) Orig. „quam multipliciter tibi caro mea.“ 28) Orig. „quando veniam.“ 29) Orig. „Ecce. Deus tuus: donec audiam: Anima. ecce, sponsus tuus."
94 wdowa. Wzhledniž na ſlzy firoby a wdowſtwie meeho, kte- reež tobie objetugi, dokudž by ſe newratil. Nuže, giž afpoň, pane, vkažiž ſe mi a potieſſen budu; vkažiž mi twarz twu a ſpaſen budu. Včziň przitomnoſt twu a dogdu žadoſti mee 26). Zgew flawu twu a bude dokonala radoſt má. Žiž- nila geſt w tobie duſſe má, kterak rozlicznie tobie tielo mee 27). Žižnila gt duſſe ma k Bohu, ſtudniczi žiwee; když przigdu28) a vkaži ſe przed obličzegem boha meho? Když przigdeſs, potieſſiteli muog, gehož očzekawam? O, vzrzím-li kdy radoſt mu, ktereež žadam? O, buduli naſiczen, když ſe vkaže [130b] ſlawa twa, kterež žížnim? O, buduli opogen od hoynoſti domu tweho, po niemž wzdycham? Napogiſíliž mne z potoku rozkoffij? Buďtež mi w tom flzi me chleb we dne y w noczi, dokudž by mi nebylo rčzeno: toť hle, buoh! Ey, vſlyſſím: Duſſe, toť hle, ženich twuoy!29) Paliž mne mezi tiem lkanimi mymi, napageg plačzi mymi, naſiczug mne boleſtmi mymi! Przigdet w tom ſnad wykupitel muog, neb dobry geſt; aniž meſſkati bude, neb miloftiwy gelt. Gemuž ſlawa na wieky wiekuo. Amen. [131a] [XXXVII.] Zprawa toho, czo ſe w tiechto knihaach zawieeraa. Naiprwee bohomyſlná przemyſtlowanie a modlitby S°. Anſhelma k zbuzeníj baaznie božie. Modlitba tehož ſwateho za przately. Modlitba tehož za neprzately. Modlitba ku pannie Marygi. Modlitba o temž. Modlitba o temž. Modlitba tehož k Sw. Janu Ewangeliſtu. Modlitba k Sv. Janu Krztiteli. Modlitba k Sw. Petru apoſſtolu. Modlitba k Sv. Sftiepanu arczimuczedlniku. 26) Orig. „Exhibe praesentiam tuam et consecutus ero desiderium meum.“ 27) Orig. „quam multipliciter tibi caro mea.“ 28) Orig. „quando veniam.“ 29) Orig. „Ecce. Deus tuus: donec audiam: Anima. ecce, sponsus tuus."
Strana 95
95 Modlitba k Sv. Marzimagdalenie. Modlitba Mamulia, Rotomaiskeho Biskupa, ku pannie Marigi. Modlitba gina opiet ku p. M. [131b Modlitba k Sw. Krzíži. Modlitby dwie przed B. vmučzenijm. Chwala Krzíže. Modlitba za hrzíchy s nabožnú wažnoſtíj. Modlitba ku pannie Marigi. Modlitba Sw. Auguſtina ku p. Marigi. Modlitba S°. Kriſoſtoma przed przigimaníjm tiela a krwe Kryſtowy. Diekwzdawanie po przigimaníj. Modlitba ſw. Anſhelma s wzdawaním diek. 1521.
95 Modlitba k Sv. Marzimagdalenie. Modlitba Mamulia, Rotomaiskeho Biskupa, ku pannie Marigi. Modlitba gina opiet ku p. M. [131b Modlitba k Sw. Krzíži. Modlitby dwie przed B. vmučzenijm. Chwala Krzíže. Modlitba za hrzíchy s nabožnú wažnoſtíj. Modlitba ku pannie Marigi. Modlitba Sw. Auguſtina ku p. Marigi. Modlitba S°. Kriſoſtoma przed przigimaníjm tiela a krwe Kryſtowy. Diekwzdawanie po przigimaníj. Modlitba ſw. Anſhelma s wzdawaním diek. 1521.
- I: Array
- III: Array
- V: Array
- XI: Array
- 1: Array