z 22 stránek
Titel Gesandtschaftsbericht
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
Titel - MVGDB
358
Název:
Ein mantuanischer Gesandtschaftsbericht aus Prag vom Jahre 1383, MVGDB 37
Autor:
Knott, Rudolf
Rok vydání:
1899
Místo vydání:
Praha, Wien
Česká národní bibliografie:
Počet stran celkem:
22
Obsah:
- 337: Titel Gesandtschaftsbericht
- 358: Titel - MVGDB
upravit
Strana 337
für Gesthithts vor Veutechen in Böhmen. Afittheilungen des Vereines Redigirt von Dr. J. Horřiřku und Dr. O. Usber. Siebenunddreißigster Jahrgang. 4. Heft. 1898/9. Ein mantuanischer Gesandtschaftsbericht aus Prag vom Jahre 1383. Von Rudolf fnott. Ludwig von Gonzaga, Capitauus und Vicarius von Mantua, war im Jahre 1382 gestorben. Ihm folgte sein Sohn Franz (1382—1407), der dem deutschen Könige Wenzel den Tod des Vaters sogleich mittheilte. Der König beantwortete diese Meldung durch einen vom 1. Jänner 1383 zu Prag datirten Brief, worin er ihm sein Beileid ausdrückte, die Verdienste, die sich der Verstorbene besonders um Karl IV. erwor- ben, gebührend hervorhob, und ihm, dem Sohne, die Fortsetzung seines Wohlwollens in Aussicht stellte. Zum Schlusse forderte er ihn auj, ihm öfter über seine Verhältnisse und Wünsche zu berichten. Diesen Brief erhielt Franz von Gonzaga am 22. Jänner1) und beeilte sich, durch eine eigene Gesandtschaft dem Könige die Bitte um die Bestätigung seiner Würde und Privilegien zu unterbreiten. Mit dieser Aufgabe be- traute er seinen Gesandten Bonifacius de Cuppis. Derselbe nahm mit wenigen Begleitern den Weg durch Baiern und gesangte am 30. April nach Prag. Den König traf er hier nicht an, denn dieser jagte damals gerade in der Umgebung von Pürglitz. Es muß ihm aber die Ankunft 1) Dieser Brief befindet sich, ebenso wie der folgende Bericht des Gesandten (datirt von Prag, den 27. Mai) im Archivio Gonzaga in Mantua. Mittheilungen. 37. Jahrgang. 4. Heft.
für Gesthithts vor Veutechen in Böhmen. Afittheilungen des Vereines Redigirt von Dr. J. Horřiřku und Dr. O. Usber. Siebenunddreißigster Jahrgang. 4. Heft. 1898/9. Ein mantuanischer Gesandtschaftsbericht aus Prag vom Jahre 1383. Von Rudolf fnott. Ludwig von Gonzaga, Capitauus und Vicarius von Mantua, war im Jahre 1382 gestorben. Ihm folgte sein Sohn Franz (1382—1407), der dem deutschen Könige Wenzel den Tod des Vaters sogleich mittheilte. Der König beantwortete diese Meldung durch einen vom 1. Jänner 1383 zu Prag datirten Brief, worin er ihm sein Beileid ausdrückte, die Verdienste, die sich der Verstorbene besonders um Karl IV. erwor- ben, gebührend hervorhob, und ihm, dem Sohne, die Fortsetzung seines Wohlwollens in Aussicht stellte. Zum Schlusse forderte er ihn auj, ihm öfter über seine Verhältnisse und Wünsche zu berichten. Diesen Brief erhielt Franz von Gonzaga am 22. Jänner1) und beeilte sich, durch eine eigene Gesandtschaft dem Könige die Bitte um die Bestätigung seiner Würde und Privilegien zu unterbreiten. Mit dieser Aufgabe be- traute er seinen Gesandten Bonifacius de Cuppis. Derselbe nahm mit wenigen Begleitern den Weg durch Baiern und gesangte am 30. April nach Prag. Den König traf er hier nicht an, denn dieser jagte damals gerade in der Umgebung von Pürglitz. Es muß ihm aber die Ankunft 1) Dieser Brief befindet sich, ebenso wie der folgende Bericht des Gesandten (datirt von Prag, den 27. Mai) im Archivio Gonzaga in Mantua. Mittheilungen. 37. Jahrgang. 4. Heft.
Strana 338
— 338 — einer fremden Gesandtschaft sogleich gemeldet worden sein, denn er er- kundigte sich alsbald heimlich, woher sie wäre, und berief hierauf einen seiner Räthe, Heinrich von Duba, der sich eben in Prag aufhielt, zu sich, um sich mit ihm über den Empfang des Gesandten zu berathen.- Als Heinrich von Duba zum Könige abzureisen im Begriffe war, stellte sich ihm, uoch in später Abendstunde, Bonifacius vor, sagte ihm, daß sein Herr ihn vor allen andern Personen empfohlen habe, und theilte ihn sein Anliegen mit, daß er mit dem Könige in wichtigen Angelegenheiten ver- handeln wolle. Heinrich von Duba erwiderte ihm, er sei soeben vom Könige berufen worden und werde ihm seine Ankunft mittheilen, inzwischen möge er sich gedulden. Gern hätte Bonifacius den König auf seinem Schlosse aufgesucht, und er hatte auch schon durch seinen Begleiter Toculer sich erkundigen lassen, ob dies uicht möglich sei, aber es war ihm gesagt worden, der König empfange dort niemanden, er wolle ganz ungestört sein und habe sogar einige Häuser in der Nähe des Schlosses als seine Ruhe störend niederbrennen lassen, er werde aber seine Räthe zu ihm nach Prag schicken, um sein Anliegen entgegenzunehmen. Er wartete also geduldig sieben Tage. Am 8. Mai endlich kamen im Auftrage des Königs Thiemo von Kolditz, Heinrich von Duba und Peter von Wartenberg nach Prag. Gleich nach ihrer Ankunft suchte Bonifacius den Thiemo von Kolditz auf, dem er mit großer Weitschweifigkeit einige wenige Andeu- tungen über den Zweck seiner Reise machte. Am nächsten Morgen wurde er vor die versammelten Räthe zur Minoritenkirche beschieden. Dort trug er ihnen das Wesentlichste von dem vor, was er dem Könige zu sagen gedachte und übergab ihnen zum besseren Verständnijse eine Uebersicht über die wichtigsten Punkte, sowie eine Abschrift des Briefes, den der König an seinen Herrn gerichtet hatte. Die Räthe fragten ihn, ob er ihnen nicht noch weitere Mittheilungen machen wolle, was der Gesandte jedoch verneinte, weil er das Nähere mit dem Könige selbst besprechen werde. Hierauf wurde er entlassen. Als er sich wieder in seinem Quartier befand, erschien vor ihm ein Ritter von stattlichem Aussehen, namens Nickel, der bei der Versammlung der Räthe zugegen gewesen war. Dieser fragte ihn, ob er wohl wisse, was die Räthe damit gemeint hätten, als sie ihn fragten, ob er ihnen nichts weiter mitzutheilen habe. Sie wollten nämlich, so erklärte er, wissen, ob er genug Geld mitgebracht habe. Bonifacins war über diese Eröffnung ganz verblüfft und erwiderte, für seine Person habe er Geld genug. Der Ritter wurde deutlicher. Er fragte ihn, ob er irgend einen Betrag dem Könige anzubieten gedenke. Das Staunen des Mantuaners wuchs, er
— 338 — einer fremden Gesandtschaft sogleich gemeldet worden sein, denn er er- kundigte sich alsbald heimlich, woher sie wäre, und berief hierauf einen seiner Räthe, Heinrich von Duba, der sich eben in Prag aufhielt, zu sich, um sich mit ihm über den Empfang des Gesandten zu berathen.- Als Heinrich von Duba zum Könige abzureisen im Begriffe war, stellte sich ihm, uoch in später Abendstunde, Bonifacius vor, sagte ihm, daß sein Herr ihn vor allen andern Personen empfohlen habe, und theilte ihn sein Anliegen mit, daß er mit dem Könige in wichtigen Angelegenheiten ver- handeln wolle. Heinrich von Duba erwiderte ihm, er sei soeben vom Könige berufen worden und werde ihm seine Ankunft mittheilen, inzwischen möge er sich gedulden. Gern hätte Bonifacius den König auf seinem Schlosse aufgesucht, und er hatte auch schon durch seinen Begleiter Toculer sich erkundigen lassen, ob dies uicht möglich sei, aber es war ihm gesagt worden, der König empfange dort niemanden, er wolle ganz ungestört sein und habe sogar einige Häuser in der Nähe des Schlosses als seine Ruhe störend niederbrennen lassen, er werde aber seine Räthe zu ihm nach Prag schicken, um sein Anliegen entgegenzunehmen. Er wartete also geduldig sieben Tage. Am 8. Mai endlich kamen im Auftrage des Königs Thiemo von Kolditz, Heinrich von Duba und Peter von Wartenberg nach Prag. Gleich nach ihrer Ankunft suchte Bonifacius den Thiemo von Kolditz auf, dem er mit großer Weitschweifigkeit einige wenige Andeu- tungen über den Zweck seiner Reise machte. Am nächsten Morgen wurde er vor die versammelten Räthe zur Minoritenkirche beschieden. Dort trug er ihnen das Wesentlichste von dem vor, was er dem Könige zu sagen gedachte und übergab ihnen zum besseren Verständnijse eine Uebersicht über die wichtigsten Punkte, sowie eine Abschrift des Briefes, den der König an seinen Herrn gerichtet hatte. Die Räthe fragten ihn, ob er ihnen nicht noch weitere Mittheilungen machen wolle, was der Gesandte jedoch verneinte, weil er das Nähere mit dem Könige selbst besprechen werde. Hierauf wurde er entlassen. Als er sich wieder in seinem Quartier befand, erschien vor ihm ein Ritter von stattlichem Aussehen, namens Nickel, der bei der Versammlung der Räthe zugegen gewesen war. Dieser fragte ihn, ob er wohl wisse, was die Räthe damit gemeint hätten, als sie ihn fragten, ob er ihnen nichts weiter mitzutheilen habe. Sie wollten nämlich, so erklärte er, wissen, ob er genug Geld mitgebracht habe. Bonifacins war über diese Eröffnung ganz verblüfft und erwiderte, für seine Person habe er Geld genug. Der Ritter wurde deutlicher. Er fragte ihn, ob er irgend einen Betrag dem Könige anzubieten gedenke. Das Staunen des Mantuaners wuchs, er
Strana 339
339 — hatte sich eine solche Einleitung seiner Geschäfte nicht vorgestellt. Der Ritter versicherte ihm, daß er gut thun würde, soviel als möglich herzu- geben, und verabschiedete sich. Nach einigen Tagen erschien er wieder und erklärte ganz kurz, der Rath verlange für den König Geld. „Wie- viel?“ fragte der Gesandte. „Hunderttausend Ducaten,“ war die Ant- wort. Bonifacius drilckte sein Erstaunen darüber aus, daß man einen Gesandten so empfange, noch ehe man genau wiste, weshalb er komme, und suchte durch eine feine Wendung an dieser heiklen Sache vorbei zuschlüpfen, indem er sagte, es sei nicht nothwendig, daß der König irgend etwas von seinem Herrn verlange, denn alles, was dieser besitze, Gut und Blut, gehöre ja ohnehin dem Könige, und sein Herr sei bereit, alles für den Ruhm und die Ehre des Königs zu opfern. Das sei auch ganz in der Ordnung, entgegnete der Ritter. Dem Gesandten stieg ein Ver- dacht auf, vielleicht handelten die Räthe anf eigene Faust und wollten das Geld in ihre eigenen Taschen stecken. Deshalb fragte er: „Wünschen die Herren Räthe, daß ich diese Sache beim Könige zur Sprache bringe, wenn ich vorgelassen werde?“ Ein trockenes Ja war die Entgegnung. Nun schlug er einen anderen Ton an, er begann seinen Herrn ob seiner Macht zu rühmen, wies auf die vielen Verbindungen hin, die er in Ober italien habe, daß er der Neffe des Markgrafen von Este und Schwieger sohn des Bernabo sei,1) und daß viele Städte in der Lombardei und in Toscana sich um ein Bündniß mit ihm bemühen, daß er aber bisher immer erklärt habe, er brauche kein Bündniß, da er ein treuer Diener des Königs sei. Die Rede des Gesandten klang in den Vorwurf aus, daß in dem Vorgehen gegen ihn nicht das Wohlwollen gegen seinen Herrn zu verspüren sei, von dem der König in seinem Briefe geschrieben habe. Die Unterhandlungen mit den Räthen wiederholten sich. Als er sie end- lich fragte, ob er schon jetzt seinem Herrn Bericht erstatten solle, oder ob sie ihm vorher eine Audienz beim Könige erwirken wollten, antworteten sie ihm, sie wollten ihn dem Könige vorstellen; er solle sich für Montag, den 11. Mai reisefertig machen, sie würden ihn nach Karlstein fühxen, wo man den König finden werde. In Karlstein brachte man wieder vier Tage zu, ohne daß der Gesandte den König auch nur gesehen hätte. Wenzel hielt sich bald in diesem, bald in jenem Forste auf und selbst seine Umgebung wußte oft am Tage nicht, wo er sich die Nacht über aufhalten werde. In Karlstein war der Gesandte sehr schlecht unter- 1) Bernabo Visconti, Herr von Mailand, hatte seine Tochter Agnes dem Franz von Gonzaga zur Fran gegeben. Diefer ließ sie im Jahre 1391 wegen angeb- lichen Ehebruchs hinrichten.
339 — hatte sich eine solche Einleitung seiner Geschäfte nicht vorgestellt. Der Ritter versicherte ihm, daß er gut thun würde, soviel als möglich herzu- geben, und verabschiedete sich. Nach einigen Tagen erschien er wieder und erklärte ganz kurz, der Rath verlange für den König Geld. „Wie- viel?“ fragte der Gesandte. „Hunderttausend Ducaten,“ war die Ant- wort. Bonifacius drilckte sein Erstaunen darüber aus, daß man einen Gesandten so empfange, noch ehe man genau wiste, weshalb er komme, und suchte durch eine feine Wendung an dieser heiklen Sache vorbei zuschlüpfen, indem er sagte, es sei nicht nothwendig, daß der König irgend etwas von seinem Herrn verlange, denn alles, was dieser besitze, Gut und Blut, gehöre ja ohnehin dem Könige, und sein Herr sei bereit, alles für den Ruhm und die Ehre des Königs zu opfern. Das sei auch ganz in der Ordnung, entgegnete der Ritter. Dem Gesandten stieg ein Ver- dacht auf, vielleicht handelten die Räthe anf eigene Faust und wollten das Geld in ihre eigenen Taschen stecken. Deshalb fragte er: „Wünschen die Herren Räthe, daß ich diese Sache beim Könige zur Sprache bringe, wenn ich vorgelassen werde?“ Ein trockenes Ja war die Entgegnung. Nun schlug er einen anderen Ton an, er begann seinen Herrn ob seiner Macht zu rühmen, wies auf die vielen Verbindungen hin, die er in Ober italien habe, daß er der Neffe des Markgrafen von Este und Schwieger sohn des Bernabo sei,1) und daß viele Städte in der Lombardei und in Toscana sich um ein Bündniß mit ihm bemühen, daß er aber bisher immer erklärt habe, er brauche kein Bündniß, da er ein treuer Diener des Königs sei. Die Rede des Gesandten klang in den Vorwurf aus, daß in dem Vorgehen gegen ihn nicht das Wohlwollen gegen seinen Herrn zu verspüren sei, von dem der König in seinem Briefe geschrieben habe. Die Unterhandlungen mit den Räthen wiederholten sich. Als er sie end- lich fragte, ob er schon jetzt seinem Herrn Bericht erstatten solle, oder ob sie ihm vorher eine Audienz beim Könige erwirken wollten, antworteten sie ihm, sie wollten ihn dem Könige vorstellen; er solle sich für Montag, den 11. Mai reisefertig machen, sie würden ihn nach Karlstein fühxen, wo man den König finden werde. In Karlstein brachte man wieder vier Tage zu, ohne daß der Gesandte den König auch nur gesehen hätte. Wenzel hielt sich bald in diesem, bald in jenem Forste auf und selbst seine Umgebung wußte oft am Tage nicht, wo er sich die Nacht über aufhalten werde. In Karlstein war der Gesandte sehr schlecht unter- 1) Bernabo Visconti, Herr von Mailand, hatte seine Tochter Agnes dem Franz von Gonzaga zur Fran gegeben. Diefer ließ sie im Jahre 1391 wegen angeb- lichen Ehebruchs hinrichten.
Strana 340
340 — gebracht, er mußte selbst auf bloßer Erde schlafen. Viesleicht wollte man ihn dadurch mürbe machen. Er schien dies wohl zu ahnen; denn als ihm Herr Nickel sein Bedauern darüber anssprach und sich änßerte, diese Lebensweise sei eines so edlen Herrn unwürdig, und es wäre gut, wenn die ganze Angelegenheit bald erledigt würde, da antwortete er mit einer Mischung von Grimm und Hohn: „er habe sich nie besser befunden; es sei auch nicht das erste Mal, daß er ein solches Leben führe, er sei im Gebirge geboren und habe auf Feldzügen öfter, so wie hier, im Kothe gelegen; übrigens sei hier eine herrliche Waldgegend, er fühle sich um zehn Jahre jünger.“ Donnerstag, den 14. Mai, gegen Abend kam ein königlicher Bote, der die ganze Gesellschaft nach Beraun berief, von da wurden sie nach Prag geschickt, mit dem Bemerken, daß sie am nächsten Sonntage wieder nach Beraun zurückkehren sollten. Bonifacius fällt ein sehr ungünstiges Urtheil über den Bildungsgrad der Hofleute, indem er den Stoff ihrer Unterhaltung in diesen Tagen anführt. Er redete zu ihnen von Politik, sie dagegen sprachen nur von dem vielen Kothe auf den Straßen, von ihrem Hunger und auderen Dingen, die gar nicht zu berichten seien. An dem genaunten Sonntage waren sie wieder in Beraun. Da hieß es, morgen komme der König und alles werde geordnet werden. Aber er kam nicht. Endlich am Donnerstag, den 21. Mai, auf den gerade das Frohnleichnamsfest fiel, ließ der König, der sich in der Nähe aufhielt, dem Gesandten sagen, er werde nach dem Frühstück uach Beraun kommen und ihn abfertigen. Und das geschah anch. Bonifacius schil dert nun die Audienz, die er beim Könige hatte, sehr eingehend. Er er- zählt, daß er, der Gesandte, nach deutscher Sitte mit lauter, betonender Stimme, damit ihn der König besser verstehe, gesprochen habe,1) und führt die Ansprache, die lateinisch gehalten wurde, im Wortlaut an. Sie eut- hielt Betheuerungen der Treue und Anhänglichkeit des neuen Fürsten an den König und die Bitte, derselbe wolle auch ihm die seinem Vorfahren zugewendete Gunst bewahren. Zum Schluß überreichte der Gesandte die mitgebrachten Geschenke mit der Entschuldigung ihrer Geringfügigkeit, sein Herr habe ihn auf der Reise nicht mit größeren Geschenken beschweren wollen! Als ein Beamter die Rede dem Könige ins Deutsche übersetzen wollte, sagte dieser: „Das ist uicht nöthig, ich habe sie von Wort zu Wort verstanden.“ Dann wandte er sich zu dem Gesandten und sagte kurz, die Ordnung dieser Angelegenheit übertrage er seinen Räthen, diese 1) Venit (sc. rex) in nonis et fui sibi locutus literaliter et in alta voce et punctata, faciendo vocem plenam, more tehotonicho (sic), ut me melius intelligeret . . . . . .
340 — gebracht, er mußte selbst auf bloßer Erde schlafen. Viesleicht wollte man ihn dadurch mürbe machen. Er schien dies wohl zu ahnen; denn als ihm Herr Nickel sein Bedauern darüber anssprach und sich änßerte, diese Lebensweise sei eines so edlen Herrn unwürdig, und es wäre gut, wenn die ganze Angelegenheit bald erledigt würde, da antwortete er mit einer Mischung von Grimm und Hohn: „er habe sich nie besser befunden; es sei auch nicht das erste Mal, daß er ein solches Leben führe, er sei im Gebirge geboren und habe auf Feldzügen öfter, so wie hier, im Kothe gelegen; übrigens sei hier eine herrliche Waldgegend, er fühle sich um zehn Jahre jünger.“ Donnerstag, den 14. Mai, gegen Abend kam ein königlicher Bote, der die ganze Gesellschaft nach Beraun berief, von da wurden sie nach Prag geschickt, mit dem Bemerken, daß sie am nächsten Sonntage wieder nach Beraun zurückkehren sollten. Bonifacius fällt ein sehr ungünstiges Urtheil über den Bildungsgrad der Hofleute, indem er den Stoff ihrer Unterhaltung in diesen Tagen anführt. Er redete zu ihnen von Politik, sie dagegen sprachen nur von dem vielen Kothe auf den Straßen, von ihrem Hunger und auderen Dingen, die gar nicht zu berichten seien. An dem genaunten Sonntage waren sie wieder in Beraun. Da hieß es, morgen komme der König und alles werde geordnet werden. Aber er kam nicht. Endlich am Donnerstag, den 21. Mai, auf den gerade das Frohnleichnamsfest fiel, ließ der König, der sich in der Nähe aufhielt, dem Gesandten sagen, er werde nach dem Frühstück uach Beraun kommen und ihn abfertigen. Und das geschah anch. Bonifacius schil dert nun die Audienz, die er beim Könige hatte, sehr eingehend. Er er- zählt, daß er, der Gesandte, nach deutscher Sitte mit lauter, betonender Stimme, damit ihn der König besser verstehe, gesprochen habe,1) und führt die Ansprache, die lateinisch gehalten wurde, im Wortlaut an. Sie eut- hielt Betheuerungen der Treue und Anhänglichkeit des neuen Fürsten an den König und die Bitte, derselbe wolle auch ihm die seinem Vorfahren zugewendete Gunst bewahren. Zum Schluß überreichte der Gesandte die mitgebrachten Geschenke mit der Entschuldigung ihrer Geringfügigkeit, sein Herr habe ihn auf der Reise nicht mit größeren Geschenken beschweren wollen! Als ein Beamter die Rede dem Könige ins Deutsche übersetzen wollte, sagte dieser: „Das ist uicht nöthig, ich habe sie von Wort zu Wort verstanden.“ Dann wandte er sich zu dem Gesandten und sagte kurz, die Ordnung dieser Angelegenheit übertrage er seinen Räthen, diese 1) Venit (sc. rex) in nonis et fui sibi locutus literaliter et in alta voce et punctata, faciendo vocem plenam, more tehotonicho (sic), ut me melius intelligeret . . . . . .
Strana 341
341 — würden ihn schon abfertigen. Der Gesandte wagte noch um Beschleunigung der Sache zu bitten. „Ich bin schon zweiundzwanzig Tage hier, und es ziemt sich nicht, daß das Geld des Dieners Eurer Hoheit in den Her- bergen bleibe.“ Damit war die Andienz zu Ende. An demselben Abende blieb Bonifacius in Gesellschaft der Räthe, am nächsten Morgen bat er sie um die Ausfertigung der betreffenden Schriftstücke. Sie antworteten ihm, er möge mit ihnen nach Prag zurickreiten, dort würden sie ihm seinen Wunsch erfüllen. Noch an demselben Tage waren sie wieder in Prag. Da eutstand aber eine neue Schwierigkeit. Man fragte den Ge- sandten, ob er eine Vollmacht habe und wie weit sie ginge; das müsse man wissen, damit man ihn im Sinne des Königs abfertigen könne. Er entgegnete, er würde ihnen schon sagen, ob er eine genauere Weisung habe oder nicht, weun er nur erst ihre Absichten kennen lerne. Nun rückten die Räthe wieder mit der Geldforderung heraus. Der König, sagten sie, verlange sechzigtausend Ducaten. Der Gesandte verlangte darauf zu wissen, ob sie noch andere Forderungen hätten, damit er ihnen in einem antworten könne. Als sie aber weiter in ihn drangen, ver- schob er die Antwort. Am Sonnabend, den 23. Mai, verließ Thiemo von Kolditz Prag, uachdem er ihm einen Capellanus als seinen Vertrauten bezeichnet hatte, mit dem nun weitere Unterhandlungen gepflegt wurden. Diesem gegenüber erklärte der Gesandte, er sei gern bereit, von den Geldmitteln, die er mitgebracht habe, ihm, dem Capellanus, sowie dem Herrn von Kolditz etwas zu geben, wenn die Sache bald geordnet würde. Aber auch der Capellanus bedeutete ihm, daß er ohne die Zahlung der verlangten Summe wohl nicht vorwärts kommen werde, höchstens köunte eine Herabminderung der Forderung erreicht werden. Der Gesandte versuchte nun ein anderes Mittel, um zu seinem Ziele zu kommen. Er bat um eine neuerliche Zusammenkunft mit den Räthen, bei der jedoch der Herr Nickel nicht zugegen sein sollte. Man ging auf seinen Wunsch ein. Sonntag, den 24. Mai, Vormittags versammelten sich alle im Hause Heinrichs von Duba, Herr Nickel war wirklich nicht an- wesend. Der Gesandte bemühte sich, wenn nicht die gänzliche Nachlassung des geforderten Geldbetrages, so doch eine Ermäßigung desselben zu er- langen. Man sagte ihm diese endlich zu. Die königlichen Räthe ent schuldigten sich dabei wegen ihrer Zähigkeit, indem sie sagten, wie er das Interesse seines Herrn zu wahren suche, so müßten sie dasselbe hinsicht- lich ihres Herrn thun. Es kam auch seitens der Räthe ein Heiratsproject zwischen der Schwester Franz Gonzagas und einem Verwandten des Königs zur Sprache, doch ließen sie sich über dessen Person nicht weiter aus.
341 — würden ihn schon abfertigen. Der Gesandte wagte noch um Beschleunigung der Sache zu bitten. „Ich bin schon zweiundzwanzig Tage hier, und es ziemt sich nicht, daß das Geld des Dieners Eurer Hoheit in den Her- bergen bleibe.“ Damit war die Andienz zu Ende. An demselben Abende blieb Bonifacius in Gesellschaft der Räthe, am nächsten Morgen bat er sie um die Ausfertigung der betreffenden Schriftstücke. Sie antworteten ihm, er möge mit ihnen nach Prag zurickreiten, dort würden sie ihm seinen Wunsch erfüllen. Noch an demselben Tage waren sie wieder in Prag. Da eutstand aber eine neue Schwierigkeit. Man fragte den Ge- sandten, ob er eine Vollmacht habe und wie weit sie ginge; das müsse man wissen, damit man ihn im Sinne des Königs abfertigen könne. Er entgegnete, er würde ihnen schon sagen, ob er eine genauere Weisung habe oder nicht, weun er nur erst ihre Absichten kennen lerne. Nun rückten die Räthe wieder mit der Geldforderung heraus. Der König, sagten sie, verlange sechzigtausend Ducaten. Der Gesandte verlangte darauf zu wissen, ob sie noch andere Forderungen hätten, damit er ihnen in einem antworten könne. Als sie aber weiter in ihn drangen, ver- schob er die Antwort. Am Sonnabend, den 23. Mai, verließ Thiemo von Kolditz Prag, uachdem er ihm einen Capellanus als seinen Vertrauten bezeichnet hatte, mit dem nun weitere Unterhandlungen gepflegt wurden. Diesem gegenüber erklärte der Gesandte, er sei gern bereit, von den Geldmitteln, die er mitgebracht habe, ihm, dem Capellanus, sowie dem Herrn von Kolditz etwas zu geben, wenn die Sache bald geordnet würde. Aber auch der Capellanus bedeutete ihm, daß er ohne die Zahlung der verlangten Summe wohl nicht vorwärts kommen werde, höchstens köunte eine Herabminderung der Forderung erreicht werden. Der Gesandte versuchte nun ein anderes Mittel, um zu seinem Ziele zu kommen. Er bat um eine neuerliche Zusammenkunft mit den Räthen, bei der jedoch der Herr Nickel nicht zugegen sein sollte. Man ging auf seinen Wunsch ein. Sonntag, den 24. Mai, Vormittags versammelten sich alle im Hause Heinrichs von Duba, Herr Nickel war wirklich nicht an- wesend. Der Gesandte bemühte sich, wenn nicht die gänzliche Nachlassung des geforderten Geldbetrages, so doch eine Ermäßigung desselben zu er- langen. Man sagte ihm diese endlich zu. Die königlichen Räthe ent schuldigten sich dabei wegen ihrer Zähigkeit, indem sie sagten, wie er das Interesse seines Herrn zu wahren suche, so müßten sie dasselbe hinsicht- lich ihres Herrn thun. Es kam auch seitens der Räthe ein Heiratsproject zwischen der Schwester Franz Gonzagas und einem Verwandten des Königs zur Sprache, doch ließen sie sich über dessen Person nicht weiter aus.
Strana 342
342 — Nur soviel glaubten sie sagen zu dürfen, daß derselbe ein junger Mann von 22 Jahren sei und Land und Leute besitze. Der Gesandte versprach, seinem Herrn darüber zu berichten. Als Herr Nickel von dieser Zusammenkunft erfuhr, war er sehr aufgeregt darüber, daß man ihn nicht beigezogen habe. Der schlaue Italiener, der mit Vorbedacht die Eifersucht dieses Mannes hervorgerufen hatte, konnte es sich nicht versagen, ihn noch zu verspotten. Er lud ihn des Abends zu sich, ließ Wein von seinen Vorräthen bringen und drückte im Gespräche sein Bedanern aus, daß er ihn am Vormittage nicht zu Gesichte bekommen habe. „Ich hatte keine Ruhe,“ sagte er, „da ich Euch nicht sah, und glaubte in der Hölle zu sein.“ Hierauf erbat er sich einen Rath von ihm. Herr Nickel, ebensosehr gekränkt durch seine Ausschließung, als geschmeichelt durch das Vertrauen, das der Italiener in ihn zu setzen schien, wollte seinen Einfluß beim Könige recht hervorheben. „Ihr be- dürft nicht meines Rathes,“ rief er aus, „Ihr seid schlau genug; ist es ja doch Euer Werk, daß ich nicht mit dabei war. Und doch hätte ich in dieser Sache viel machen können, mehr als irgend ein anderer, denn der König hat mich ja eigens dazu hergeschickt, daß ich seine Angelegenheiten in acht nehme.“ Der Gesandte sagte darauf, wenn es auch nicht des Königs Wille wäre, so bäte er doch dringend darum, daß er die Sache seines Herrn fördere; er möge versichert sein, daß er darüber seinen Herrn nach Mantua berichten und daß dieser sich erkenntlich zeigen werde. Allerdings müßte er erst Thaten sehen. Die Aussicht auf Belohnung wirkte sofort. Herr Nickel versprach. er werde die Sache in die Hand nehmen und wenn der Gesandte zwanzig tausend Ducaten zahle, so solle er die gewünschten Urkunden und Privi- legien haben, und außerdem solle noch zwischen dem Könige und seinem Herrn eine Liga geschlossen werden. Am nächsten Tage schon ritt er zum Könige, um alles zu besorgen. Soweit war die Angelegenheit gediehen, als Bonifacius seinen Be- richt abfaßte. Der Ausgang der Sache sei noch ungewiß, fügte er hinzu; aber er habe alles mögliche gethan, habe. ohne sich selbst zu etwas zu verpflichten, doch schon gewisse Zugeständnisse erlangt und sei deshalb voll guter Hoffnung. Er bitte aber um zwei Briefe; der eine solle eine Voll macht für ihn enthalten, damit er wisse, wie weit er gehen könne, wobei er bemerken müsse, daß Geld unbedingt nöthig sei, der andere möge jedoch so gestellt sein, daß er ihn dem Könige und den Räthen vorzeigen könne. Er, sein Herr, möge sich darüber mit seinen Rathgebern besprechen, doch empfehle er dabei größere Vorsicht, als bisher geübt worden sei, denn zu
342 — Nur soviel glaubten sie sagen zu dürfen, daß derselbe ein junger Mann von 22 Jahren sei und Land und Leute besitze. Der Gesandte versprach, seinem Herrn darüber zu berichten. Als Herr Nickel von dieser Zusammenkunft erfuhr, war er sehr aufgeregt darüber, daß man ihn nicht beigezogen habe. Der schlaue Italiener, der mit Vorbedacht die Eifersucht dieses Mannes hervorgerufen hatte, konnte es sich nicht versagen, ihn noch zu verspotten. Er lud ihn des Abends zu sich, ließ Wein von seinen Vorräthen bringen und drückte im Gespräche sein Bedanern aus, daß er ihn am Vormittage nicht zu Gesichte bekommen habe. „Ich hatte keine Ruhe,“ sagte er, „da ich Euch nicht sah, und glaubte in der Hölle zu sein.“ Hierauf erbat er sich einen Rath von ihm. Herr Nickel, ebensosehr gekränkt durch seine Ausschließung, als geschmeichelt durch das Vertrauen, das der Italiener in ihn zu setzen schien, wollte seinen Einfluß beim Könige recht hervorheben. „Ihr be- dürft nicht meines Rathes,“ rief er aus, „Ihr seid schlau genug; ist es ja doch Euer Werk, daß ich nicht mit dabei war. Und doch hätte ich in dieser Sache viel machen können, mehr als irgend ein anderer, denn der König hat mich ja eigens dazu hergeschickt, daß ich seine Angelegenheiten in acht nehme.“ Der Gesandte sagte darauf, wenn es auch nicht des Königs Wille wäre, so bäte er doch dringend darum, daß er die Sache seines Herrn fördere; er möge versichert sein, daß er darüber seinen Herrn nach Mantua berichten und daß dieser sich erkenntlich zeigen werde. Allerdings müßte er erst Thaten sehen. Die Aussicht auf Belohnung wirkte sofort. Herr Nickel versprach. er werde die Sache in die Hand nehmen und wenn der Gesandte zwanzig tausend Ducaten zahle, so solle er die gewünschten Urkunden und Privi- legien haben, und außerdem solle noch zwischen dem Könige und seinem Herrn eine Liga geschlossen werden. Am nächsten Tage schon ritt er zum Könige, um alles zu besorgen. Soweit war die Angelegenheit gediehen, als Bonifacius seinen Be- richt abfaßte. Der Ausgang der Sache sei noch ungewiß, fügte er hinzu; aber er habe alles mögliche gethan, habe. ohne sich selbst zu etwas zu verpflichten, doch schon gewisse Zugeständnisse erlangt und sei deshalb voll guter Hoffnung. Er bitte aber um zwei Briefe; der eine solle eine Voll macht für ihn enthalten, damit er wisse, wie weit er gehen könne, wobei er bemerken müsse, daß Geld unbedingt nöthig sei, der andere möge jedoch so gestellt sein, daß er ihn dem Könige und den Räthen vorzeigen könne. Er, sein Herr, möge sich darüber mit seinen Rathgebern besprechen, doch empfehle er dabei größere Vorsicht, als bisher geübt worden sei, denn zu
Strana 343
343 — Beraun habe man ihm alles erzählt, was er mitbringe, auch daß er hunderttausend Ducaten bei sich habe. Der Gesandte entschuldigt sich ferner, daß er erst jetzt Bericht erstatte, denn es sei, wie aus dem Vor stehenden hervorgehe, sehr schwer, den König zu sprechen. Auch die Ge- sandten von Flandern, die anwesenden Cardinäle und selbst die Räthe hätten bisher keine Gelegenheit dazu gehabt. Von Neuigkeiten berichtet er, daß vom Comes Virtutum1) schon seit dem 1. November Gesandte hier seien mit der Bitte um Privilegien und um das Vicariat von Vercelli, sie hätten aber außer einem Briefe, der allgemeine Versprechungen ent- halte, nichts erreicht, trotz reicher Geschenke, die dem König und seinen Räthen gebracht worden seien. Auch Antonius della Scala habe nach viermonatlichen Bemühungen durch seine Gesandten nichts erreicht. Ihm jedoch hätten die königlichen Räthe die tröstliche Zusicherung gegeben, daß sein Herr in Ansehung der Verdienste seines Vaters nicht so behandelt werden würde. Gut wäre es, wenn noch seitens des Markgrafen von Este ein Brief an den König gerichtet würde und wenn auch Thiemo von Kolditz und Heinrich von Duba Brieje erhielten.2) In diesen Briefen möge enthalten sein, daß er, Bonifacius, über ihre Dienstwilligkeit berichtet habe. Auch dem Herrn Peter von Wartenberg könne geschrieben werden, obwohl er weniger Einfluß habe als die beiden anderen. Die Geschenke, die er für den König mitgebracht habe, seien für mäßig befunden worden. Der König habe sofort nach Ankunft der Gesandtschaft sich erkundigt, was sie ihm mitgebracht habe. Hätte man ihm Waffen gebracht, so wäre er früher vorgelassen worden. Der Herzog von Teschen sei nicht da, der Erzbischof weile auf seinem Schlosse, der Bischof von Lübeck in Nieder deutschland. Die Geschenke habe er noch nicht alle ausgetheilt, weil er es noch nicht für angemessen gehalten habe. Er beabsichtige überhaupt nicht eher etwas herzugeben, als bis man es sich verdient habe. Der Herzog Stephan (von Baiern), der von seiner Durchreise erfahren, habe ihn eingeladen, ihn zu besuchen und habe ihm auch frische Pferde ange- boten, falls seine ermüdet wären. Er habe sich aber entschuldigen lassen, da seine Angelegenheit feinen Verzug erlaube, und uur versprochen, auf 1) Johann Galeazzo III. von Mailand († 1402), gewöhnlich „Graf von Vertu“ genannt, weil seine erste Gemahlin Isabella, die Tochter des Königs Johann von Frankreich, ihm eine Grafschaft dieses Namens zugebracht hatte. Der Name Comes Virtutum d. i. Tugendgraf steht in auffallendem Gegensatze zu seinem lasterhaften Leben. 2) Der Gesandte gibt hiebei den vollen Titel Heinrichs an: „Henricus de Duba, capitaneus nec non camerarius regis boemiae, consciliarius regis Roma- norum.“ Den Titel Thiemos von Kolditz setzt er als bekannt voraus.
343 — Beraun habe man ihm alles erzählt, was er mitbringe, auch daß er hunderttausend Ducaten bei sich habe. Der Gesandte entschuldigt sich ferner, daß er erst jetzt Bericht erstatte, denn es sei, wie aus dem Vor stehenden hervorgehe, sehr schwer, den König zu sprechen. Auch die Ge- sandten von Flandern, die anwesenden Cardinäle und selbst die Räthe hätten bisher keine Gelegenheit dazu gehabt. Von Neuigkeiten berichtet er, daß vom Comes Virtutum1) schon seit dem 1. November Gesandte hier seien mit der Bitte um Privilegien und um das Vicariat von Vercelli, sie hätten aber außer einem Briefe, der allgemeine Versprechungen ent- halte, nichts erreicht, trotz reicher Geschenke, die dem König und seinen Räthen gebracht worden seien. Auch Antonius della Scala habe nach viermonatlichen Bemühungen durch seine Gesandten nichts erreicht. Ihm jedoch hätten die königlichen Räthe die tröstliche Zusicherung gegeben, daß sein Herr in Ansehung der Verdienste seines Vaters nicht so behandelt werden würde. Gut wäre es, wenn noch seitens des Markgrafen von Este ein Brief an den König gerichtet würde und wenn auch Thiemo von Kolditz und Heinrich von Duba Brieje erhielten.2) In diesen Briefen möge enthalten sein, daß er, Bonifacius, über ihre Dienstwilligkeit berichtet habe. Auch dem Herrn Peter von Wartenberg könne geschrieben werden, obwohl er weniger Einfluß habe als die beiden anderen. Die Geschenke, die er für den König mitgebracht habe, seien für mäßig befunden worden. Der König habe sofort nach Ankunft der Gesandtschaft sich erkundigt, was sie ihm mitgebracht habe. Hätte man ihm Waffen gebracht, so wäre er früher vorgelassen worden. Der Herzog von Teschen sei nicht da, der Erzbischof weile auf seinem Schlosse, der Bischof von Lübeck in Nieder deutschland. Die Geschenke habe er noch nicht alle ausgetheilt, weil er es noch nicht für angemessen gehalten habe. Er beabsichtige überhaupt nicht eher etwas herzugeben, als bis man es sich verdient habe. Der Herzog Stephan (von Baiern), der von seiner Durchreise erfahren, habe ihn eingeladen, ihn zu besuchen und habe ihm auch frische Pferde ange- boten, falls seine ermüdet wären. Er habe sich aber entschuldigen lassen, da seine Angelegenheit feinen Verzug erlaube, und uur versprochen, auf 1) Johann Galeazzo III. von Mailand († 1402), gewöhnlich „Graf von Vertu“ genannt, weil seine erste Gemahlin Isabella, die Tochter des Königs Johann von Frankreich, ihm eine Grafschaft dieses Namens zugebracht hatte. Der Name Comes Virtutum d. i. Tugendgraf steht in auffallendem Gegensatze zu seinem lasterhaften Leben. 2) Der Gesandte gibt hiebei den vollen Titel Heinrichs an: „Henricus de Duba, capitaneus nec non camerarius regis boemiae, consciliarius regis Roma- norum.“ Den Titel Thiemos von Kolditz setzt er als bekannt voraus.
Strana 344
344 — der Rückreise den Weg durch sein Gebiet zu nehmen. Zum Schluß theilt er seinem Herrn mit, daß er seinen eigenen Koch habe, so daß er nicht nach der Taxe zu leben brauche und daher billig lebe, und daß er drei Pfeifer, die sein Begleiter Toculer für ein Jahr gegen einen monatlichen Sold von fünf Ducaten für jeden Mann geworben habe, ihm zuschicke. Sie versprechen Staunenswerthes zu leisten und seien ihm auch sehr empfohlen worden. Beilagen. I. Brief König Wenzels an Iranz von Gonzaga in Aantua vom 1. Jänner 1383. Nobilis fidelis carissime, audita morte nobilis quondam Ludovici genitoris tui nostri, fidelissimi amatoris, tanto vehementius ymo cor- dialius doluit et dolet nostra serenitas, quanto consideramus attentius nobis tantum fidelem amisisse, et quia domus tua divo quondam Karolo Roman. augusto domino et genitori nostro carissimo ymo toti domui nostre fidelis fuit. De te non immerito presumimus, quod de tam fidelibus natus parentibus in fidelitate et legalitate tibi innatis erga nos debeas persistere et manere. Qui utique te et tuos paternis favoribus et dilectione et gratia intendimus prosequire (!) gratiose. Nobis statum tuum et alia tibi grata nobis frequenter rescribas, nam in possibilibus tibi proponimus favorabiliter complacere. Scriptum Prage die prima mensis Januarii regnorum nostrorum anno Boemie XX. Romano uero septimo. Per dominum ducem Teschinensem Conradus episcopus Lubicensis. Papiersiegel. Anschrift: Nobili . . . (sic) de Gonzaga vicario Mantue etc. fideli nostro dilecto. Anmerkung: Portata per episcopum Pergami venientem de Boemia Mantuam et presentata per dominum Francischum de Prato die iovis XXII Januarii [1383].
344 — der Rückreise den Weg durch sein Gebiet zu nehmen. Zum Schluß theilt er seinem Herrn mit, daß er seinen eigenen Koch habe, so daß er nicht nach der Taxe zu leben brauche und daher billig lebe, und daß er drei Pfeifer, die sein Begleiter Toculer für ein Jahr gegen einen monatlichen Sold von fünf Ducaten für jeden Mann geworben habe, ihm zuschicke. Sie versprechen Staunenswerthes zu leisten und seien ihm auch sehr empfohlen worden. Beilagen. I. Brief König Wenzels an Iranz von Gonzaga in Aantua vom 1. Jänner 1383. Nobilis fidelis carissime, audita morte nobilis quondam Ludovici genitoris tui nostri, fidelissimi amatoris, tanto vehementius ymo cor- dialius doluit et dolet nostra serenitas, quanto consideramus attentius nobis tantum fidelem amisisse, et quia domus tua divo quondam Karolo Roman. augusto domino et genitori nostro carissimo ymo toti domui nostre fidelis fuit. De te non immerito presumimus, quod de tam fidelibus natus parentibus in fidelitate et legalitate tibi innatis erga nos debeas persistere et manere. Qui utique te et tuos paternis favoribus et dilectione et gratia intendimus prosequire (!) gratiose. Nobis statum tuum et alia tibi grata nobis frequenter rescribas, nam in possibilibus tibi proponimus favorabiliter complacere. Scriptum Prage die prima mensis Januarii regnorum nostrorum anno Boemie XX. Romano uero septimo. Per dominum ducem Teschinensem Conradus episcopus Lubicensis. Papiersiegel. Anschrift: Nobili . . . (sic) de Gonzaga vicario Mantue etc. fideli nostro dilecto. Anmerkung: Portata per episcopum Pergami venientem de Boemia Mantuam et presentata per dominum Francischum de Prato die iovis XXII Januarii [1383].
Strana 345
— 345 — II. Bericht des mantuanischen Gesandten Bonifacius de Cuppis an seinen Herrn ans Prag, den 27. Mai 1383. Magnifice domine mi. Vestre magnificentie notifico id totum, quod usque in diem presentem factum est, quod legere poteritis inter vos et consilium vestrum secretum, causa in fine literarum assignatur. Die ultimo aprilis fui in Praga XIIIIa hora, per iter uno die tantum quievimus in terra Lanzuot propter equorum comoditatem. Dominus rex tunc non erat Prage sed in nemore et quiescebat de nocte in burgolino, quod a Praga distat per quinque miliaria theo- tonica. Ipse statim scire missit (sic) secreto modo, cuius essem orator. Quo scito missit pro uno ex consiliariis suis qui erat Prage, nomine d. Henricus de Duba, alii autem consiliarii quilibet ad loca sua erat, et antequam ipse recederet eadem die et hora tarda ivi ad eum et dixi sibi, quod dominus meus dominus Mantue miserat me ad visitandum serenissimum principem et quod certa habebam agere cum eodem domino rege et quod dominus meus imposuerat mihi, quod inter ceteros requirendos ad expeditionem meam eundem dominum Henricum fiducialiter requirerem, et plura alia verba eidem dixi. Qui respondit, quod dominus miserat pro eo et quod eidem faceret notum adventum meum et quod interim adspectarem. Et sic adspectavi tribus diebus. Isto medio dominus rex misit pro certis suis consiliariis, quod ad eum se conferent. Ego videns, quod necdum aliquid rescribebat, misi Toculerum ad eundem et ad alios con- siliarios, si erat modus auditus mei, et quod videret, si ibi locus esset, in quo possemus esse, quia dictum erat mihi, quod dominus rex ibi aliquem audire nolebat et quod fecerat comburi certas domos ibidem, quia certos ospitaverant, et verum erat. Illi de con- silio responderunt, quod dominus rex volebat, quod conscilium (sic) veniret Pragam ad audiendam intentionem meam. Et in eo, quod aspectavi responsionem dicti domini Henrici et reuersionem Toculeris, elapsi sunt dies VII. Modo sequenti die, videlicet die VIII maii venerunt Pragam consciliarii, scilicet, dominus Timo de Choldicz, d. Henricus de Duba et dominus Petrus de Varthimberg et certii alii, de quibus non est fienda mentio, quoniam nichil possunt. Et statim quod venerunt fui cum domino de Choldicz et dixi sibi inter cetera, quod recolende memorie Ludovicus tamquam sapiens domi-
— 345 — II. Bericht des mantuanischen Gesandten Bonifacius de Cuppis an seinen Herrn ans Prag, den 27. Mai 1383. Magnifice domine mi. Vestre magnificentie notifico id totum, quod usque in diem presentem factum est, quod legere poteritis inter vos et consilium vestrum secretum, causa in fine literarum assignatur. Die ultimo aprilis fui in Praga XIIIIa hora, per iter uno die tantum quievimus in terra Lanzuot propter equorum comoditatem. Dominus rex tunc non erat Prage sed in nemore et quiescebat de nocte in burgolino, quod a Praga distat per quinque miliaria theo- tonica. Ipse statim scire missit (sic) secreto modo, cuius essem orator. Quo scito missit pro uno ex consiliariis suis qui erat Prage, nomine d. Henricus de Duba, alii autem consiliarii quilibet ad loca sua erat, et antequam ipse recederet eadem die et hora tarda ivi ad eum et dixi sibi, quod dominus meus dominus Mantue miserat me ad visitandum serenissimum principem et quod certa habebam agere cum eodem domino rege et quod dominus meus imposuerat mihi, quod inter ceteros requirendos ad expeditionem meam eundem dominum Henricum fiducialiter requirerem, et plura alia verba eidem dixi. Qui respondit, quod dominus miserat pro eo et quod eidem faceret notum adventum meum et quod interim adspectarem. Et sic adspectavi tribus diebus. Isto medio dominus rex misit pro certis suis consiliariis, quod ad eum se conferent. Ego videns, quod necdum aliquid rescribebat, misi Toculerum ad eundem et ad alios con- siliarios, si erat modus auditus mei, et quod videret, si ibi locus esset, in quo possemus esse, quia dictum erat mihi, quod dominus rex ibi aliquem audire nolebat et quod fecerat comburi certas domos ibidem, quia certos ospitaverant, et verum erat. Illi de con- silio responderunt, quod dominus rex volebat, quod conscilium (sic) veniret Pragam ad audiendam intentionem meam. Et in eo, quod aspectavi responsionem dicti domini Henrici et reuersionem Toculeris, elapsi sunt dies VII. Modo sequenti die, videlicet die VIII maii venerunt Pragam consciliarii, scilicet, dominus Timo de Choldicz, d. Henricus de Duba et dominus Petrus de Varthimberg et certii alii, de quibus non est fienda mentio, quoniam nichil possunt. Et statim quod venerunt fui cum domino de Choldicz et dixi sibi inter cetera, quod recolende memorie Ludovicus tamquam sapiens domi-
Strana 346
346 — nus videns eius finem proximum reduxit ad mentem filio suo domino meo notitiam amicorum confidatorum, in quorum numero ipse prius erat, et quod in omni sui oportunitate semper eum requiret, quem invenerit legalem et propitium etc., et plura alia sibi naravi (sic). Et sequenti mane miserunt pro me consiliarii predicti ad ecclesiam fratrum minorum. Quibus summatim dixi, que dicere volebam domino regi, que in nobis patebunt, et ut melius inteligerent in capitulis eis reliqui effectum capitulorum et copiam litere domini regis vobis destinate. Auditis predictis responderunt certa verba ad contenta in prima parte et in secunda et dixerunt, si alia volebam eis ex- primere. Respondi, quod non pro tunc, sed quod dominus meus miserat me ad videndum dominum regem, quod placeret eis dare ordinem, ut possem loqui cum eo. Recessi ab eis, et dum fui in ospicio, quidam miles nomine Nichil,1) qui ibidem fuerat et est homo magne persone et fuit Verone in stipendio, venit ad me et dixit, si ego intellexeram illud verbum, quod dixerat conscilium, videlicet si volebam aliud dicere. Respondi quod sic, et quod ego dederam super illo responsum. Ac ipse dixit, ipsi dicunt, quod illud importat, si uos portastis aliquam quantitatem pecunie. Ego respon- didi (sic), quid esset hoc dicere ? bene portavi pecuniam pro accessu et reditu mei. At ille iens et rediens dixit, conscilium dicit, si vultis offerre aliquid domino. Respondi de hoc multum admirare, ed quod ipsi audiverunt me super eo, quod eis dicere volui. Iterum reversus est ad me dicens, conscilium dicit, quod alium modum oportet vos tenere, quoniam dominus vult aliquid. Bene est, quod vos offeratis id quod potestis sibi facere. Tunc dixi: Ego feci eis illam ambaxiatam, que mihi fuerat visa et ego nullo modo intelige- bam eos, et si aliquid exprimerent, darem eis responsum super illo. In hoc steterunt diebus aliquibus. Et iterum dixit mihi: consilium petit pecuniam pro domino rege. Respondi: quantam pecuniam? Dixit ille: centum millia duchatorum, et dicit conscilium, quod super hoc respondeatis. Tunc dixi: mirabile videtur mihi, quod conscilium petat istud pro domino rege et nundum (sic) vidit me nec audivit nec vidit literas ei destinatas pro parte domini marchionis Estensis et domini mei. Ille respondit: dominus rex bene scit que vultis et oportet quod respondeatis. Tunc inter cetera dixi: dominus meus credit et ego credo, quod pater suus et alii sui predecessores fece- rint et possuerint (sic) tanta pro serenissimo genitore domini regis, 1) D. i. Nicolaus.
346 — nus videns eius finem proximum reduxit ad mentem filio suo domino meo notitiam amicorum confidatorum, in quorum numero ipse prius erat, et quod in omni sui oportunitate semper eum requiret, quem invenerit legalem et propitium etc., et plura alia sibi naravi (sic). Et sequenti mane miserunt pro me consiliarii predicti ad ecclesiam fratrum minorum. Quibus summatim dixi, que dicere volebam domino regi, que in nobis patebunt, et ut melius inteligerent in capitulis eis reliqui effectum capitulorum et copiam litere domini regis vobis destinate. Auditis predictis responderunt certa verba ad contenta in prima parte et in secunda et dixerunt, si alia volebam eis ex- primere. Respondi, quod non pro tunc, sed quod dominus meus miserat me ad videndum dominum regem, quod placeret eis dare ordinem, ut possem loqui cum eo. Recessi ab eis, et dum fui in ospicio, quidam miles nomine Nichil,1) qui ibidem fuerat et est homo magne persone et fuit Verone in stipendio, venit ad me et dixit, si ego intellexeram illud verbum, quod dixerat conscilium, videlicet si volebam aliud dicere. Respondi quod sic, et quod ego dederam super illo responsum. Ac ipse dixit, ipsi dicunt, quod illud importat, si uos portastis aliquam quantitatem pecunie. Ego respon- didi (sic), quid esset hoc dicere ? bene portavi pecuniam pro accessu et reditu mei. At ille iens et rediens dixit, conscilium dicit, si vultis offerre aliquid domino. Respondi de hoc multum admirare, ed quod ipsi audiverunt me super eo, quod eis dicere volui. Iterum reversus est ad me dicens, conscilium dicit, quod alium modum oportet vos tenere, quoniam dominus vult aliquid. Bene est, quod vos offeratis id quod potestis sibi facere. Tunc dixi: Ego feci eis illam ambaxiatam, que mihi fuerat visa et ego nullo modo intelige- bam eos, et si aliquid exprimerent, darem eis responsum super illo. In hoc steterunt diebus aliquibus. Et iterum dixit mihi: consilium petit pecuniam pro domino rege. Respondi: quantam pecuniam? Dixit ille: centum millia duchatorum, et dicit conscilium, quod super hoc respondeatis. Tunc dixi: mirabile videtur mihi, quod conscilium petat istud pro domino rege et nundum (sic) vidit me nec audivit nec vidit literas ei destinatas pro parte domini marchionis Estensis et domini mei. Ille respondit: dominus rex bene scit que vultis et oportet quod respondeatis. Tunc inter cetera dixi: dominus meus credit et ego credo, quod pater suus et alii sui predecessores fece- rint et possuerint (sic) tanta pro serenissimo genitore domini regis, 1) D. i. Nicolaus.
Strana 347
347 — quod non sit opus pecunia in factis suis, quoniam nec ego credo, quod sit consona petitio petere partem bonorum a domino meo, quando habet totum dominus rex, quoniam illud, quod habet, et personam et bona omnia domini mei sunt pronta ad exaltationem domini regis. At ille dixit: vere oportet, quod sic fiat. Tunc dixi: vult conscilium, quod hec dicam domino regi, dum ero cum eo? Respondit, quod sic. Et tunc dixi: dicatis eis, quod dominus meus multam pecuniam posuit in reformatione sue civitatis et ut eam repleret de bonis merchatoribus et bonis civibus ac etiam pro ma- nuptentione illius ciuitatis sibi commisse in exaltationem domini regis et augmentatione imperii et in fortificatione sui status, quem intendit ad posse manutenere. Ipse tenet quamplures egregios milites et nobiles, et ducentas lanceas et trecentum (sic) caporales munitos a capite usque ad pedem, et est in bono loco inter binas aquas et iuxta dominum marchionem, qui eum habet in filium duplici ratione, primo quia natus ex sorore, secundo quia ipse caret sobole, tanto plus afectatur (sic) ad eum. De eo, quid faceret dominus Bernabos, debent considerare, quia filiam eius habet in uxorem, qui si non haberet ciuitatem vel terram, oporteret, quod unam sibi daret. De civibus Mantue non dico, quoniam a sui pueritia adora- verunt eum pro uno deo, nedum nunc, qui eos eximivit (sic) ab omni gravamine, et gratias multas ante et post mortem patris eis exhibuit gratiosissime, ita quod dominus meus non est in carceribus, nec credo, quod sit bene, quod ista consultatio domino regi detur. Et credo male factum, quod hec scribam domino meo, quoniam tota die est requisitus de confederationibus a dominis de Lumbardia et a civitatibus Tuscie, et semper respondit, quod ipse est servitor corone et non eget aliqua confederatione. Sed ego veni ut con- firmaret unionem antiquam, nolem (sic) facere contrarium, nec ista est affectio, quam dominus rex scribit in literis suis habere erga dominum meum. Et iterum fui cum illis de conscilio et super istis tetigi, que mihi fuerunt visa, quorum scribere lungum (sic) esset. Inter cetera dixi, si volebant, quod hec scriberem domino meo, vel facerent, ut domino regi primitus essem locutus. Responderunt, quod volebant me introducere ad dominum regem et quod pararem me ut in die lune XI. maii iremus Carestanum (sic) quod est prope Pragam per tria miliaria thehotonica (sic) et ibi inveniremus do- minum regem. Et sic factum est. Ibi stetimus per quatuor dies sub andiatis dormiendo ubi quilibet ultimo requiescet. Et semper
347 — quod non sit opus pecunia in factis suis, quoniam nec ego credo, quod sit consona petitio petere partem bonorum a domino meo, quando habet totum dominus rex, quoniam illud, quod habet, et personam et bona omnia domini mei sunt pronta ad exaltationem domini regis. At ille dixit: vere oportet, quod sic fiat. Tunc dixi: vult conscilium, quod hec dicam domino regi, dum ero cum eo? Respondit, quod sic. Et tunc dixi: dicatis eis, quod dominus meus multam pecuniam posuit in reformatione sue civitatis et ut eam repleret de bonis merchatoribus et bonis civibus ac etiam pro ma- nuptentione illius ciuitatis sibi commisse in exaltationem domini regis et augmentatione imperii et in fortificatione sui status, quem intendit ad posse manutenere. Ipse tenet quamplures egregios milites et nobiles, et ducentas lanceas et trecentum (sic) caporales munitos a capite usque ad pedem, et est in bono loco inter binas aquas et iuxta dominum marchionem, qui eum habet in filium duplici ratione, primo quia natus ex sorore, secundo quia ipse caret sobole, tanto plus afectatur (sic) ad eum. De eo, quid faceret dominus Bernabos, debent considerare, quia filiam eius habet in uxorem, qui si non haberet ciuitatem vel terram, oporteret, quod unam sibi daret. De civibus Mantue non dico, quoniam a sui pueritia adora- verunt eum pro uno deo, nedum nunc, qui eos eximivit (sic) ab omni gravamine, et gratias multas ante et post mortem patris eis exhibuit gratiosissime, ita quod dominus meus non est in carceribus, nec credo, quod sit bene, quod ista consultatio domino regi detur. Et credo male factum, quod hec scribam domino meo, quoniam tota die est requisitus de confederationibus a dominis de Lumbardia et a civitatibus Tuscie, et semper respondit, quod ipse est servitor corone et non eget aliqua confederatione. Sed ego veni ut con- firmaret unionem antiquam, nolem (sic) facere contrarium, nec ista est affectio, quam dominus rex scribit in literis suis habere erga dominum meum. Et iterum fui cum illis de conscilio et super istis tetigi, que mihi fuerunt visa, quorum scribere lungum (sic) esset. Inter cetera dixi, si volebant, quod hec scriberem domino meo, vel facerent, ut domino regi primitus essem locutus. Responderunt, quod volebant me introducere ad dominum regem et quod pararem me ut in die lune XI. maii iremus Carestanum (sic) quod est prope Pragam per tria miliaria thehotonica (sic) et ibi inveniremus do- minum regem. Et sic factum est. Ibi stetimus per quatuor dies sub andiatis dormiendo ubi quilibet ultimo requiescet. Et semper
Strana 348
348 — ille dominus Nicolaus erat mecum, dicendo modo mihi modo sociis: bene esset, quod essetis expediti, stare sic non convenit uni nobili tante extimationis. Ego respondebam: numquam fui melius; ego redii ad pristina, quia fui natus in montaneis et steti in guerris iacendo in ceno ut hic. Ibi est pulchrum nemus, jam effectus sum iunior decem annorum, quam prius essem, sed me tedet de vobis, qui non estis consueti in talibus. Et eodem modo respondebam illis de conscilio, qui omni die saltim bis me videbant. Illo tempore dominus rex aliquando erat in uno loco, aliquando in alio nemore, nec ipsi sciebant de die, ubi deberet esse de nocte. Adveniente tunc die Jovis de sero venit nuncius, quod iremus Veronam. que inde distat per septem miliaria de nostris, et a Praga de quindecim milliaria. Et dum fuimus ibi, venit alius nuncius, quod veniremus Pragam, et quod die dominico tunc sequenti XVI. maii illi de con- scilio et ego reverterentur illuc Veronam. Interim multa dicta sunt, que pater vester fecerat et quod propter guerram quam sumpsit cum potentioribus vicinis pro domino imperatore, quomodo remanserat obligatus, quia imperator in aliis occupatus non valuit de illa guerram obtinere, ut sperabat. Et illi respondebant de luto magno, de fame et de aliis, que taceo. Die dominico predicto illi de consilio et ego unacum eis fuimus reversi illuc. Dicebat conscilium: cras dominus veniet huc et omnes expediet. Et sic de die in diem stetimus usque ad diem Mercurii XX. maii. Et ivimus ad regem dum erat conscilium secum in quadam domo, quam habet ibi iuxta per unum miliarium de nostris et ultra, et petii sibi loqui. Illi de conscilio responderunt, quod sequenti die veniret Veronam et libentissime me videret. Adveniente die Jovis, quo celebratur festum corporis Christi, fui ilic (sic) et ipse dominus rex fecit respondere, quod sumpto prandio veniret Veronam et expediret me. Venit in nonis et fui sibi locutus literaliter et in alta voce et punctata facienda vocem plenam more tehotonicho (sic) ut me melius inteligeret. Eorum, que dixi, tenor de verbo ad verbum talis est. Serenissime princeps et corona sanctissima, humilis et fidelis servitor vestre serenissime maiestatis dominus meus d. Francischus de Gonzaga, vicarius pro vestra serenitate et sacro Romano imperio vestre civitatis Mantue mittit me ad sacratissimam maiestatem vestram visitandum atque ut eidem impendam eius nomine illam
348 — ille dominus Nicolaus erat mecum, dicendo modo mihi modo sociis: bene esset, quod essetis expediti, stare sic non convenit uni nobili tante extimationis. Ego respondebam: numquam fui melius; ego redii ad pristina, quia fui natus in montaneis et steti in guerris iacendo in ceno ut hic. Ibi est pulchrum nemus, jam effectus sum iunior decem annorum, quam prius essem, sed me tedet de vobis, qui non estis consueti in talibus. Et eodem modo respondebam illis de conscilio, qui omni die saltim bis me videbant. Illo tempore dominus rex aliquando erat in uno loco, aliquando in alio nemore, nec ipsi sciebant de die, ubi deberet esse de nocte. Adveniente tunc die Jovis de sero venit nuncius, quod iremus Veronam. que inde distat per septem miliaria de nostris, et a Praga de quindecim milliaria. Et dum fuimus ibi, venit alius nuncius, quod veniremus Pragam, et quod die dominico tunc sequenti XVI. maii illi de con- scilio et ego reverterentur illuc Veronam. Interim multa dicta sunt, que pater vester fecerat et quod propter guerram quam sumpsit cum potentioribus vicinis pro domino imperatore, quomodo remanserat obligatus, quia imperator in aliis occupatus non valuit de illa guerram obtinere, ut sperabat. Et illi respondebant de luto magno, de fame et de aliis, que taceo. Die dominico predicto illi de consilio et ego unacum eis fuimus reversi illuc. Dicebat conscilium: cras dominus veniet huc et omnes expediet. Et sic de die in diem stetimus usque ad diem Mercurii XX. maii. Et ivimus ad regem dum erat conscilium secum in quadam domo, quam habet ibi iuxta per unum miliarium de nostris et ultra, et petii sibi loqui. Illi de conscilio responderunt, quod sequenti die veniret Veronam et libentissime me videret. Adveniente die Jovis, quo celebratur festum corporis Christi, fui ilic (sic) et ipse dominus rex fecit respondere, quod sumpto prandio veniret Veronam et expediret me. Venit in nonis et fui sibi locutus literaliter et in alta voce et punctata facienda vocem plenam more tehotonicho (sic) ut me melius inteligeret. Eorum, que dixi, tenor de verbo ad verbum talis est. Serenissime princeps et corona sanctissima, humilis et fidelis servitor vestre serenissime maiestatis dominus meus d. Francischus de Gonzaga, vicarius pro vestra serenitate et sacro Romano imperio vestre civitatis Mantue mittit me ad sacratissimam maiestatem vestram visitandum atque ut eidem impendam eius nomine illam
Strana 349
349 quam scio debitam reverentiam, supplicans, ut vestra serenitas dignetur eundem habere favoribus recommissum, et hoc est primum. Secundo, ut certa darem responsa et certa nararem (sic) ad contenta in certis literis pro parte vestre serenitatis destinatis, et primo ad primam partem, quam continent litere memorate, quod dolet vestra serenitas de morte condam (sic) Ludovici genitoris sui, ad hoc ipse respondit, quod de hoc extitit certissimus, quoniam non credit, quod vestra sacra maiestas genitori suo in fidelitate similem in partibus Tuscie recognoscat, tamen ipse servitor vester de tanto amore, de tanta dilectione quam vestra serenitas versus eum ostendit, regratiatur ad posse. Ad tertiam partem dictarum literarum, qua vestra serenitas ortatur (sic) eundem, ut sit eiusdem fidelitatis ut fuit genitor ipsius et alii sui antecessores circha (sic) vestram sacratissimam maiestatem, ad hoc ipse respondet, quod credit maiestati vestre non latere, quomodo dominus Guido de Gonzaga, avus eius fuit intimus servitor principis regis Johannis, avi vestre serenitatis. Et demum, quod et quanta fecerint eius genitor Ludovicus et dominus Francischus eius patruus nedum maiestati vestre sed toti mondo (sic) inno- tescit. Et quod a iam ceptis per eius predecessores nullo modo intendit desistere, immo in eis consistere totis suis viribus con- bulatis (sic) et si ultra plus posset vel sciret illud intendit ponere posse suo, ac tantum supplicat humiliter maiestati vestre, ut eundem velit habere favoribus recommissum, ut vester serenissimus genitor fecit de eius predecessoribus. Ad tertiam (!) partem quam continent litere antedicte, quod ipse fiducialiter recurrat ad vestram sacratissimam maiestatem pro omni sui oportunitate, quod vestra serenitas eam offert in possibili- bus complacere et quod intendit eundem tractare paternali afectione, ad hoc ipse respondet, quod nullum alium intendit habere in prin- cipem dominum seu patrem principalem, nisi serenitatem vestram, et quod ad eandem intendit recurrere in omni sui oportunitate. Quapropter tamquam humilis et fidelis servitor cum omni humilitate et reverentia supplicat maiestati vestre, ut dignetur in eius personam renovare omnes gratias et honores per vestrum serenissimum geni- torem patri et predecessoribus suis concessas et privilegia omnia predictorum in eius persona pro se et heredibus suis dignetur facere renovare et de novo concedere.
349 quam scio debitam reverentiam, supplicans, ut vestra serenitas dignetur eundem habere favoribus recommissum, et hoc est primum. Secundo, ut certa darem responsa et certa nararem (sic) ad contenta in certis literis pro parte vestre serenitatis destinatis, et primo ad primam partem, quam continent litere memorate, quod dolet vestra serenitas de morte condam (sic) Ludovici genitoris sui, ad hoc ipse respondit, quod de hoc extitit certissimus, quoniam non credit, quod vestra sacra maiestas genitori suo in fidelitate similem in partibus Tuscie recognoscat, tamen ipse servitor vester de tanto amore, de tanta dilectione quam vestra serenitas versus eum ostendit, regratiatur ad posse. Ad tertiam partem dictarum literarum, qua vestra serenitas ortatur (sic) eundem, ut sit eiusdem fidelitatis ut fuit genitor ipsius et alii sui antecessores circha (sic) vestram sacratissimam maiestatem, ad hoc ipse respondet, quod credit maiestati vestre non latere, quomodo dominus Guido de Gonzaga, avus eius fuit intimus servitor principis regis Johannis, avi vestre serenitatis. Et demum, quod et quanta fecerint eius genitor Ludovicus et dominus Francischus eius patruus nedum maiestati vestre sed toti mondo (sic) inno- tescit. Et quod a iam ceptis per eius predecessores nullo modo intendit desistere, immo in eis consistere totis suis viribus con- bulatis (sic) et si ultra plus posset vel sciret illud intendit ponere posse suo, ac tantum supplicat humiliter maiestati vestre, ut eundem velit habere favoribus recommissum, ut vester serenissimus genitor fecit de eius predecessoribus. Ad tertiam (!) partem quam continent litere antedicte, quod ipse fiducialiter recurrat ad vestram sacratissimam maiestatem pro omni sui oportunitate, quod vestra serenitas eam offert in possibili- bus complacere et quod intendit eundem tractare paternali afectione, ad hoc ipse respondet, quod nullum alium intendit habere in prin- cipem dominum seu patrem principalem, nisi serenitatem vestram, et quod ad eandem intendit recurrere in omni sui oportunitate. Quapropter tamquam humilis et fidelis servitor cum omni humilitate et reverentia supplicat maiestati vestre, ut dignetur in eius personam renovare omnes gratias et honores per vestrum serenissimum geni- torem patri et predecessoribus suis concessas et privilegia omnia predictorum in eius persona pro se et heredibus suis dignetur facere renovare et de novo concedere.
Strana 350
— 350 — Ultimo preffatus (sic) servitor vestre serenitatis humiliter adsistit in omnem exaltationem vestre serenitatis et in augmentum sacra- tissimi imperii nunquam desistere in posse paratus. Altissimus conservet vestram maiestatem per tempora longiora. Serenissimus (!) princeps, dominus meus tamquam informatus a valentissimis dominis credit, quod ego invenirem vestram sereni- tatem per iter, noluit me onerare exemiis, que reseruabat suo loco et tempore pro vestra serenissima maiestate. Dedit mihi ista parva munuschula, ut ea exhiberem vestre serenitati. In quibus dignetur vestra serenitas eundem habere excusatum causa antedicta. Et tunc dedi pecias illas duas. Et ipse dixit conscilio et vni literato, qui volebat repetere in tehotonico verba mea: non est necesse, quoniam eum intelexi de verbo ad verbum. Tunc fuit responsum pro parte ipsius, quod ipse comitit (sic) predicta conscilio suo, et quod ipsi te expedient. Tunc dixi: Serenissime princeps, dignetur vestra maiestas mandare, quod cito et bene sim expeditus, quoniam ego steti iam hic XXII diebus, non est condecens, ut pecunia servitoris vestre serenitatis ponatur in hospitiis. Illo sero fui cum conscilio et demum de mane rogavi eos de expeditione. Dixerunt, quod equitarem unacum eis Pragam, et quod ibi me expedirent. Et sic factum est. Die Veneris XXII. maii reversus fui Pragam, et finaliter ipsi de conscilio petierunt, si habe- bam mandatum, quod ipsi dicerent in intentionem domini regis. Respondi, quod si audirem que est ipsorum intentio, ego respon- derem, si haberem mandatum vel non. Dixerunt, quod dominus volebat LX duchatorum, ut dederant illi de Verona. Tunc ego respondi, si aliud dicebant vel petebant, ut dicerent, quod eis darem responsionem unam. Dixerunt, quod responderem ad ista. Tunc dixi, quod essem reversurus ad eos et darem eis responsum, tamen illi de Verona habuerunt necesse de eo, quod non habet dominus meus, et quod habebat duas civitates et successionem paternam a domino imperatore, de istis non egebat dominus meus, et quod pecunia domini mei et patris fuit expensa in servitium genitoris domini regis, et illa illorum in contrarium. Tunc ipsi responderunt: verum est, tamen offeras aliquid. Tunc dixi: revertar ad vos et respondebo. Die sabati XXIII. maii dominus de Choldicz ivit foras, dominus Henricus remansit. Interim habui quendam suum capelanum (sic), quem mihi alias assignaverat pro suo confidato, et in camera
— 350 — Ultimo preffatus (sic) servitor vestre serenitatis humiliter adsistit in omnem exaltationem vestre serenitatis et in augmentum sacra- tissimi imperii nunquam desistere in posse paratus. Altissimus conservet vestram maiestatem per tempora longiora. Serenissimus (!) princeps, dominus meus tamquam informatus a valentissimis dominis credit, quod ego invenirem vestram sereni- tatem per iter, noluit me onerare exemiis, que reseruabat suo loco et tempore pro vestra serenissima maiestate. Dedit mihi ista parva munuschula, ut ea exhiberem vestre serenitati. In quibus dignetur vestra serenitas eundem habere excusatum causa antedicta. Et tunc dedi pecias illas duas. Et ipse dixit conscilio et vni literato, qui volebat repetere in tehotonico verba mea: non est necesse, quoniam eum intelexi de verbo ad verbum. Tunc fuit responsum pro parte ipsius, quod ipse comitit (sic) predicta conscilio suo, et quod ipsi te expedient. Tunc dixi: Serenissime princeps, dignetur vestra maiestas mandare, quod cito et bene sim expeditus, quoniam ego steti iam hic XXII diebus, non est condecens, ut pecunia servitoris vestre serenitatis ponatur in hospitiis. Illo sero fui cum conscilio et demum de mane rogavi eos de expeditione. Dixerunt, quod equitarem unacum eis Pragam, et quod ibi me expedirent. Et sic factum est. Die Veneris XXII. maii reversus fui Pragam, et finaliter ipsi de conscilio petierunt, si habe- bam mandatum, quod ipsi dicerent in intentionem domini regis. Respondi, quod si audirem que est ipsorum intentio, ego respon- derem, si haberem mandatum vel non. Dixerunt, quod dominus volebat LX duchatorum, ut dederant illi de Verona. Tunc ego respondi, si aliud dicebant vel petebant, ut dicerent, quod eis darem responsionem unam. Dixerunt, quod responderem ad ista. Tunc dixi, quod essem reversurus ad eos et darem eis responsum, tamen illi de Verona habuerunt necesse de eo, quod non habet dominus meus, et quod habebat duas civitates et successionem paternam a domino imperatore, de istis non egebat dominus meus, et quod pecunia domini mei et patris fuit expensa in servitium genitoris domini regis, et illa illorum in contrarium. Tunc ipsi responderunt: verum est, tamen offeras aliquid. Tunc dixi: revertar ad vos et respondebo. Die sabati XXIII. maii dominus de Choldicz ivit foras, dominus Henricus remansit. Interim habui quendam suum capelanum (sic), quem mihi alias assignaverat pro suo confidato, et in camera
Strana 351
351 mea solus contuli sibi hec: quando veni huc, posui me cum domino vestro pro expeditione eorum, que agere habeo, et eum semper principaliter requisiui, modo ipsi petunt pecuniam tantam a domino meo; videte quomodo est iustum hoc, quod dominus meus, natus ex tam fidelissimo semine, ponatur cum talibus. Et hic sunt narrata facta vestra et predictorum et nativorum ex parte paterna et materna et enormia commissa et fidelia exhibita, prout fuit necesse etc., et quod ego requirebam dominum suum, quod pro honore et salute domini regis et pro commodo et honore suo si posset istam peti- tionem ita incongruam eximere de mente domini regis, quod ego providerem circha euis laborem et dominum de Choldiczio (sic), quoniam dominus meus dedit mihi pecuniam pro sumptibus meis, non pro alio, quia non credidit esse necesse, tamen ego portavi de pecunia mea pro emendo aliquos . . . .1) et alia iocalia, ut faciunt nobiles, quando vadunt ad longas partes, et quod de isto ego tribuam sibi in casu, quod possint ipsi ambo hoc facere, alias ego nolem ponere pecuniam meam, de qua mihi dominus meus non sentiret aliquo modo gratum, et si posset hoc facere, ego exprimam sibi quantitatem, quam possem sibi exibere (sic). Jens et rediens respondit ad primum, quod dixerat sibi de illis dominus, illud factum est, ut est dictum per patrem istius regis, sed quid erit, deus scit, sed dicatis Bonifacio, quo sine pecunia nec aliquis nec ego posset facere, ut dominus concederet, que petit, sed pro certo credo facere una cum domino de Choldiczio in minoratione pecunie sibi magnum profectum, et credo ita facere, quod dominus in gentibus nec in alio aliquo eum gravabit. Procuravi, ut ille miles d. Nichil non esset in locutione et responsione, quam volebam eis facere, causam taceo, et quod placeret eis me inteligere solum et per expositorem teho- tonicum et literatum, quoniam melius exprimet literatus verba mea quam interpres tehotonicus, et quod inteligerent in sedendo et quiescendo, ut semper vidi in curia papali et in aliis curiis magni- ficorum dominorum, ut animus ipsorum quiesceret et melius me audirent. Et sic die dominica XXIIII. maii ante prandium factum est. Audierunt me in domo domini Henrici, ubi nullus fuit exceptis istis sociis meis, quos volui esse ibi. Et primo dixi eis, si erat modus aliquis, quod illa quantitas non peteretur. Dixerunt, quod non. Tunc dixi, si erat modus, quod minor peteretur, et quod de omnibus, que volunt a domino meo dicere placeat ultimam intentionem eorum, 1) Unleserlich.
351 mea solus contuli sibi hec: quando veni huc, posui me cum domino vestro pro expeditione eorum, que agere habeo, et eum semper principaliter requisiui, modo ipsi petunt pecuniam tantam a domino meo; videte quomodo est iustum hoc, quod dominus meus, natus ex tam fidelissimo semine, ponatur cum talibus. Et hic sunt narrata facta vestra et predictorum et nativorum ex parte paterna et materna et enormia commissa et fidelia exhibita, prout fuit necesse etc., et quod ego requirebam dominum suum, quod pro honore et salute domini regis et pro commodo et honore suo si posset istam peti- tionem ita incongruam eximere de mente domini regis, quod ego providerem circha euis laborem et dominum de Choldiczio (sic), quoniam dominus meus dedit mihi pecuniam pro sumptibus meis, non pro alio, quia non credidit esse necesse, tamen ego portavi de pecunia mea pro emendo aliquos . . . .1) et alia iocalia, ut faciunt nobiles, quando vadunt ad longas partes, et quod de isto ego tribuam sibi in casu, quod possint ipsi ambo hoc facere, alias ego nolem ponere pecuniam meam, de qua mihi dominus meus non sentiret aliquo modo gratum, et si posset hoc facere, ego exprimam sibi quantitatem, quam possem sibi exibere (sic). Jens et rediens respondit ad primum, quod dixerat sibi de illis dominus, illud factum est, ut est dictum per patrem istius regis, sed quid erit, deus scit, sed dicatis Bonifacio, quo sine pecunia nec aliquis nec ego posset facere, ut dominus concederet, que petit, sed pro certo credo facere una cum domino de Choldiczio in minoratione pecunie sibi magnum profectum, et credo ita facere, quod dominus in gentibus nec in alio aliquo eum gravabit. Procuravi, ut ille miles d. Nichil non esset in locutione et responsione, quam volebam eis facere, causam taceo, et quod placeret eis me inteligere solum et per expositorem teho- tonicum et literatum, quoniam melius exprimet literatus verba mea quam interpres tehotonicus, et quod inteligerent in sedendo et quiescendo, ut semper vidi in curia papali et in aliis curiis magni- ficorum dominorum, ut animus ipsorum quiesceret et melius me audirent. Et sic die dominica XXIIII. maii ante prandium factum est. Audierunt me in domo domini Henrici, ubi nullus fuit exceptis istis sociis meis, quos volui esse ibi. Et primo dixi eis, si erat modus aliquis, quod illa quantitas non peteretur. Dixerunt, quod non. Tunc dixi, si erat modus, quod minor peteretur, et quod de omnibus, que volunt a domino meo dicere placeat ultimam intentionem eorum, 1) Unleserlich.
Strana 352
352 — ut si vadam vel mitam (sic) ad consulendum eundem in predictis, non habeam necesse tempus amittere, et iterato remittere. Respon- derunt, quod firmiter sperant minorare quantitatem pecunie, sed hoc ipsi non possunt dicere, quia ipsos oportet redire cum responsione mea ad regem, et sicut ego tractabam fiducialiter facta domini mei, ita eos oportet facere pro suo; sed quod secure scribam domino meo, quod infallibiliter ipsi laborabunt in difalcatione pecunie toto eorum posse. Tunc ego dixi: domini, dominus meus, dum eum quererem de agendis in curia ista, dixit michi: tu es sapiens homo, ego mitto te, ut facias facta mea, non est necesse, quod tibi dicam, que sunt fienda. Scio, quod dominus meus dominus rex statim te expediet et bene. De pecunia nichil tetigit nec credebat esse opus. Ita quod dominus rex et vos, qui estis sapientissimi domini, repu- taretis me fatuum offerre illa, de quibus nullo modo putavit dominus meus. Si essent alia facta quam istius quantitatis pecunie, ego responderem vobis nec curarem inagibilibus exponere dominum meum, quoniam sum certus, quod servaret, quod exponerem. Sed in istis ego rescribam et sum certus, quod interim vos non mino- rabitis quantitatem, sed totam toletis, et de hoc dominus rex ad huc vos comendabit et dominus meus hoc recognoscet et ego etiam antequam recedam, si fiat, recognoscam, in quo erit mihi possibile. Responderunt: de toto nullo modo spem habeatis, sed pro certo de parte sic. Tunc ego dixi: domini, si creditis, quod dominus rex velit complacere domino meo et renovare sibi omnia privilegia, ut dictum est, hoc sibi notificabo, alias nolem perdere tempus, quia dominus meus habet me in pluribus operari. Responderunt, quod sic infalibiliter, et quod firmiter hoc scriberem vobis. Demum ipsi dixerunt: dominus rex vult aliam maiorem amicitiam cum domino vestro facere, quoniam dominus vester habet sororem, ipse vult esse sibi affinis, et vult eam pro quodam duce, suo consanguineo ac con- sanguineo domine regine et etiam sue domine, et quod de hoc rescribam dominationi vestre. Tunc dixi eis: quando recessi, dominus marchio super hoc aliquos miserat ad dominum meum, dominus Bernabos et dominus comes Virtutum per ea que sensi alias pro certas (sic) suis intimis, plures miserunt ambaxiatores; nescio si negotia sint expedita, tamen si dicetis michi, de quo ego domino meo notificabo, sum certus, quod de hoc sentiet domino suo plenam gratiam et amorem. Super hoc ut personam nominarent multe sunt facte interogationes. Ipsi dixerunt, si negotium non haberet locum,
352 — ut si vadam vel mitam (sic) ad consulendum eundem in predictis, non habeam necesse tempus amittere, et iterato remittere. Respon- derunt, quod firmiter sperant minorare quantitatem pecunie, sed hoc ipsi non possunt dicere, quia ipsos oportet redire cum responsione mea ad regem, et sicut ego tractabam fiducialiter facta domini mei, ita eos oportet facere pro suo; sed quod secure scribam domino meo, quod infallibiliter ipsi laborabunt in difalcatione pecunie toto eorum posse. Tunc ego dixi: domini, dominus meus, dum eum quererem de agendis in curia ista, dixit michi: tu es sapiens homo, ego mitto te, ut facias facta mea, non est necesse, quod tibi dicam, que sunt fienda. Scio, quod dominus meus dominus rex statim te expediet et bene. De pecunia nichil tetigit nec credebat esse opus. Ita quod dominus rex et vos, qui estis sapientissimi domini, repu- taretis me fatuum offerre illa, de quibus nullo modo putavit dominus meus. Si essent alia facta quam istius quantitatis pecunie, ego responderem vobis nec curarem inagibilibus exponere dominum meum, quoniam sum certus, quod servaret, quod exponerem. Sed in istis ego rescribam et sum certus, quod interim vos non mino- rabitis quantitatem, sed totam toletis, et de hoc dominus rex ad huc vos comendabit et dominus meus hoc recognoscet et ego etiam antequam recedam, si fiat, recognoscam, in quo erit mihi possibile. Responderunt: de toto nullo modo spem habeatis, sed pro certo de parte sic. Tunc ego dixi: domini, si creditis, quod dominus rex velit complacere domino meo et renovare sibi omnia privilegia, ut dictum est, hoc sibi notificabo, alias nolem perdere tempus, quia dominus meus habet me in pluribus operari. Responderunt, quod sic infalibiliter, et quod firmiter hoc scriberem vobis. Demum ipsi dixerunt: dominus rex vult aliam maiorem amicitiam cum domino vestro facere, quoniam dominus vester habet sororem, ipse vult esse sibi affinis, et vult eam pro quodam duce, suo consanguineo ac con- sanguineo domine regine et etiam sue domine, et quod de hoc rescribam dominationi vestre. Tunc dixi eis: quando recessi, dominus marchio super hoc aliquos miserat ad dominum meum, dominus Bernabos et dominus comes Virtutum per ea que sensi alias pro certas (sic) suis intimis, plures miserunt ambaxiatores; nescio si negotia sint expedita, tamen si dicetis michi, de quo ego domino meo notificabo, sum certus, quod de hoc sentiet domino suo plenam gratiam et amorem. Super hoc ut personam nominarent multe sunt facte interogationes. Ipsi dixerunt, si negotium non haberet locum,
Strana 353
353 — nolumus vituperare personam; tantum vobis dicimus, quod ipse est dux, habet terras, est etatis XXII annorum, attinet sibi et domina- bus reginis, ut prediximus. Si modus erit, ostendemus vobis per- sonam et terras. Ego autem ab alio scivi per alium modum, quod iste vocatur dominus dux de Lingex (sic) de Polana, natus est ipse et domina imperatrix ex duabus sororibus et dominus rex avus istius regis et avus ipsius fuerant fratres, domine regine consorti domini regis etiam attinet. — Auditis omnibus istis ille dominus Nichil satis turbatus est, quod non fuit in mei responsione, et certa verba protulit Toculero. Ego tarda hora misi pro eo et incepi facere sibi magnum festum et intravi truffas cum eo et feci aportari (sic) de vino, dicens: domine Nicolae, quia hodie non vidi vos, non potui habere requiem, et vissum (sic) fuit michi esse in inferno. Ac finxi nichil scire de dictis per eum, dicens: ego vellem conscilium vestrum de modo, quem tenet conscilium erga dominum meum. Ille respon- dit: domine, vos non egetis conscilio, et etiam expulistis me de isto negotio, et dominus rex vult, quod sim ad hoc, ut videam facta sua, et ego potuissem in hoc plus prodesse, quam aliquis alius. Tunc respondi: Imo volo vos etiam, si dominus rex nollet vos esse, ego velem (sic) quod essetis pro parte domini mei, et videbitis, si sibi servietis, quod dominus meus cognoscet et ego notificabo sibi de vobis. Tamen vellem aliud quam verba a vobis et videre experien- tiam. Tunc ipse respondit: si vultis esse contentus, ego aptabo istud negotium et faciam, quod fient privilegia vestra, et in casu, quod dominus vester sit contentus, solvetis XX duchatorum et ha- beatis bullas et privilegia, et fiet una liga inter dominum regem et dominum vestrum. Tunc respondi: video, quod diligitis dominum meum; si est possibile, quod dominus rex faciat michi privilegia petita, ego non possem istud facere nec offerre aliquid in hoc, sed dominus rex bene poterit in alio requirere dominum meum absque eo quod ego faciam aliquod pactum, et sum certus, quod dominus meus semper erit conatus (sic) facere velle domini sui in eo, quod potest. Ad partem lige respondeo, dominus marchio Exstensis est pater suus et semper fuit unacum patre domini mei in unione et in pace et in guera. Sum certus, quod nullam faceret confederationem in qua ille non esset. Tamen non est necesse, quod dominus rex velit cum eo ligam, semper pater suus fuit dispositus ad grata patris domini regis et etiam dominus marchio in eodem modo et in sui iuvamine et in guera se exibuit, ita debet credere dominus rex,
353 — nolumus vituperare personam; tantum vobis dicimus, quod ipse est dux, habet terras, est etatis XXII annorum, attinet sibi et domina- bus reginis, ut prediximus. Si modus erit, ostendemus vobis per- sonam et terras. Ego autem ab alio scivi per alium modum, quod iste vocatur dominus dux de Lingex (sic) de Polana, natus est ipse et domina imperatrix ex duabus sororibus et dominus rex avus istius regis et avus ipsius fuerant fratres, domine regine consorti domini regis etiam attinet. — Auditis omnibus istis ille dominus Nichil satis turbatus est, quod non fuit in mei responsione, et certa verba protulit Toculero. Ego tarda hora misi pro eo et incepi facere sibi magnum festum et intravi truffas cum eo et feci aportari (sic) de vino, dicens: domine Nicolae, quia hodie non vidi vos, non potui habere requiem, et vissum (sic) fuit michi esse in inferno. Ac finxi nichil scire de dictis per eum, dicens: ego vellem conscilium vestrum de modo, quem tenet conscilium erga dominum meum. Ille respon- dit: domine, vos non egetis conscilio, et etiam expulistis me de isto negotio, et dominus rex vult, quod sim ad hoc, ut videam facta sua, et ego potuissem in hoc plus prodesse, quam aliquis alius. Tunc respondi: Imo volo vos etiam, si dominus rex nollet vos esse, ego velem (sic) quod essetis pro parte domini mei, et videbitis, si sibi servietis, quod dominus meus cognoscet et ego notificabo sibi de vobis. Tamen vellem aliud quam verba a vobis et videre experien- tiam. Tunc ipse respondit: si vultis esse contentus, ego aptabo istud negotium et faciam, quod fient privilegia vestra, et in casu, quod dominus vester sit contentus, solvetis XX duchatorum et ha- beatis bullas et privilegia, et fiet una liga inter dominum regem et dominum vestrum. Tunc respondi: video, quod diligitis dominum meum; si est possibile, quod dominus rex faciat michi privilegia petita, ego non possem istud facere nec offerre aliquid in hoc, sed dominus rex bene poterit in alio requirere dominum meum absque eo quod ego faciam aliquod pactum, et sum certus, quod dominus meus semper erit conatus (sic) facere velle domini sui in eo, quod potest. Ad partem lige respondeo, dominus marchio Exstensis est pater suus et semper fuit unacum patre domini mei in unione et in pace et in guera. Sum certus, quod nullam faceret confederationem in qua ille non esset. Tamen non est necesse, quod dominus rex velit cum eo ligam, semper pater suus fuit dispositus ad grata patris domini regis et etiam dominus marchio in eodem modo et in sui iuvamine et in guera se exibuit, ita debet credere dominus rex,
Strana 354
354 — quod omni vice esset, dum opus esset. Ille respondit: dominus rex vellet libentius esse cum domino vestro quam cum alio, et intendit eum habere in amicum et eget de factis suis. Ego tunc dixi: non est bonum signum petere pecuniam, quod sit sic. Ipso die lune XXV. maii equitavit ad regem pro istis, fingit se servire, nondum vidi finem. Modo ego concludo, volui vobis cuncta notificare. Si eror (sic) aliquis est, de quo sum certus bona fide factum est et bono animo, et plus dico vobis, quod non est dictum verbum, quod vobis scribam et etiam alia, que obmito, quod non sit dictum cum causa et ratione, de quibus omnibus, quando fuero interogatus, dabo responsum. Tamquam informatus de modo, qui hic retinetur ad plenum omnia protuli fide pura, et ipsi semper sunt conati, ut in aliquo me obligent et in aliquo me capiant, et ego eos, ut vidistis. Ipsi devenerunt ad aliquod, ego in nichilo sum obligatus. Credo quod negotia habebunt bonum finem. Ideo videtur michi, quod scribatis michi duas literas, unam in quo con- tineatur vestra intentio, quid velitis me facturum et ab illo infra faciam, quod potero, ab illo supra nichil vel modicum faciam in pecunia subandiatis, quoniam michi videtur, quod nullo modo sine ea fieri possit, et in hoc ego considero, si vult pecuniam solam, non debet vos gravari solvere aliquam quantitatem, si velet aliud et pecuniam, unum gravaret aliud; sed de alio non potui tantum facere, ut exprimerent aliquid, ut vidistis, ymo dixerunt quod credebant vos in alio non gravari. Et hoc dixit dictus dominus Henrichus, dominus Nichil sive Nicolaus tetigit alia ut vidistis. In alia litera contineatur id, quod videtur vobis et sit placabilis sic, quod eam possim osten- dere domino regi et conscilio, ut melius agam facta vestra. Et hoc cum fide dico, tamen in omnibus poteritis habere conscilium in domo et extra, prout vobis videbitur. Unum tamen cum revenentia dico, quod bene est, quod facta vestra secretius tractentur, quam fuerit factum in predictis, quoniam quando fui Verone, sunt michi narata cuncta, que portabam, ita quod per viam veni, possum dicere, in gladio, nec credo, quod hic aliquid profuerit, quoniam statim, cum fui hic, fuit michi dictum, quod portaveram centum millia duchatorum; quid fuerit responsum, obmito. Litere destinande credo esse bonum, transeant per Veronam, alibi nulla fiet presentatio, et veniant citius posse. Non missi citius nuntium, quia, ut predixi, de die in diem steti, ut essem locutus cum domino rege, nec aliquis de mundo isto medio, neque ambaxiatores de Flandra neque domini cardinales, qui
354 — quod omni vice esset, dum opus esset. Ille respondit: dominus rex vellet libentius esse cum domino vestro quam cum alio, et intendit eum habere in amicum et eget de factis suis. Ego tunc dixi: non est bonum signum petere pecuniam, quod sit sic. Ipso die lune XXV. maii equitavit ad regem pro istis, fingit se servire, nondum vidi finem. Modo ego concludo, volui vobis cuncta notificare. Si eror (sic) aliquis est, de quo sum certus bona fide factum est et bono animo, et plus dico vobis, quod non est dictum verbum, quod vobis scribam et etiam alia, que obmito, quod non sit dictum cum causa et ratione, de quibus omnibus, quando fuero interogatus, dabo responsum. Tamquam informatus de modo, qui hic retinetur ad plenum omnia protuli fide pura, et ipsi semper sunt conati, ut in aliquo me obligent et in aliquo me capiant, et ego eos, ut vidistis. Ipsi devenerunt ad aliquod, ego in nichilo sum obligatus. Credo quod negotia habebunt bonum finem. Ideo videtur michi, quod scribatis michi duas literas, unam in quo con- tineatur vestra intentio, quid velitis me facturum et ab illo infra faciam, quod potero, ab illo supra nichil vel modicum faciam in pecunia subandiatis, quoniam michi videtur, quod nullo modo sine ea fieri possit, et in hoc ego considero, si vult pecuniam solam, non debet vos gravari solvere aliquam quantitatem, si velet aliud et pecuniam, unum gravaret aliud; sed de alio non potui tantum facere, ut exprimerent aliquid, ut vidistis, ymo dixerunt quod credebant vos in alio non gravari. Et hoc dixit dictus dominus Henrichus, dominus Nichil sive Nicolaus tetigit alia ut vidistis. In alia litera contineatur id, quod videtur vobis et sit placabilis sic, quod eam possim osten- dere domino regi et conscilio, ut melius agam facta vestra. Et hoc cum fide dico, tamen in omnibus poteritis habere conscilium in domo et extra, prout vobis videbitur. Unum tamen cum revenentia dico, quod bene est, quod facta vestra secretius tractentur, quam fuerit factum in predictis, quoniam quando fui Verone, sunt michi narata cuncta, que portabam, ita quod per viam veni, possum dicere, in gladio, nec credo, quod hic aliquid profuerit, quoniam statim, cum fui hic, fuit michi dictum, quod portaveram centum millia duchatorum; quid fuerit responsum, obmito. Litere destinande credo esse bonum, transeant per Veronam, alibi nulla fiet presentatio, et veniant citius posse. Non missi citius nuntium, quia, ut predixi, de die in diem steti, ut essem locutus cum domino rege, nec aliquis de mundo isto medio, neque ambaxiatores de Flandra neque domini cardinales, qui
Strana 355
355 — ibi erant, neque consciliarii cum eodem locuti sunt, quia cotidie stetit in nemoribus venando modo hic modo illuc, et credebam, quod visa litera domini marchionis et auditis verbis meis recederet totaliter ab illa petitione, et semper interim cum omnibus laboravi, ut petitio illa toleretur. Item notifico magnificentie vestre, quod dominus comes Virtutum tenuit hic ambaxiatorem suum a kal. novembris citra, et adhuc est hic, ut haberet privilegia vicariatus Vercellensis et aliarum certarum terrarum nec unquam aliquid potuit obtinere, nisi unam literam, que continet, quod promittit sibi in hiis et aliis complacere dominum citra in Tuscia, et multa exemia sibi misit et conscilio multa contulit. Item dominus Antonius de la Scala tenuit hic do- minum Girardum, secretarium domini cardinalis Ravanensis et quen- dam Alexandrum de Ramopale, magistrum aulle domine sue, ut haberet privilegium vicariatus in totum, quia primum privilegium loquitur in partem sui et domini Bertolanii, nec dicit in solidum, nec potuit obtinere, et steterunt hic circha quatuor menses et multa exemia fecerunt et maximam quantitatem obtulerunt nec aliquid reportaverunt nec aliquis alius qui venerit . . . . . predicta aliquid reportavit, quam dictum est. Sed dixerunt consciliarii, quod propter fidelitatem, quam exibuit genitor vester erga quondam imperatorem, non intendunt vos pariter tractare cum aliis, et hoc est verum, ut a pluribus fidedignis percepi. Item habeatis pro certo, quod pro nunc nullo modo video parata negotia ut veniat, sed credo de anno futuro infalibiliter, pauci sunt, qui sciant eius intentionem de adventu suo, sed animus eius procerto videtur ad hoc ordinatus. Ego intravi unum modum, per quem ego sciam omnia, que deo duce in brevi rescribam vel verbo dicam. Est bonum, quod iterum scribatur domino regi pro parte domini marchionis, licet hic tractetur ab omnibus de salute bursie potius quam de fide et credulitate literarum; et scri- batur etiam domino de Caldicio (sic) cuius titulum scitis et domino Henrico, cuius titulus est: Henricus de Duba capitaneus nec non camerarius regis boemie consciliarius regis Romanorum, et est miles, et inter cetera contineant litere ille, quod magnificentie vestre retuli, quod posuerunt eorum posse pro vobis etc., et similis litera fiat domino Petro de Varthimberg, licet primi duo multum possint et sint idem, tertius non tantum. Exemium fuit reputatum modicum ab omnibus comperui ut predixi. Statim rex interogavit aliquos, dum fui hic, quid portassem sibi, et si portassem sibi arma, et si habuissem arma, citius fuissem auditus ab eo pro certo. Dominus dux Teschi-
355 — ibi erant, neque consciliarii cum eodem locuti sunt, quia cotidie stetit in nemoribus venando modo hic modo illuc, et credebam, quod visa litera domini marchionis et auditis verbis meis recederet totaliter ab illa petitione, et semper interim cum omnibus laboravi, ut petitio illa toleretur. Item notifico magnificentie vestre, quod dominus comes Virtutum tenuit hic ambaxiatorem suum a kal. novembris citra, et adhuc est hic, ut haberet privilegia vicariatus Vercellensis et aliarum certarum terrarum nec unquam aliquid potuit obtinere, nisi unam literam, que continet, quod promittit sibi in hiis et aliis complacere dominum citra in Tuscia, et multa exemia sibi misit et conscilio multa contulit. Item dominus Antonius de la Scala tenuit hic do- minum Girardum, secretarium domini cardinalis Ravanensis et quen- dam Alexandrum de Ramopale, magistrum aulle domine sue, ut haberet privilegium vicariatus in totum, quia primum privilegium loquitur in partem sui et domini Bertolanii, nec dicit in solidum, nec potuit obtinere, et steterunt hic circha quatuor menses et multa exemia fecerunt et maximam quantitatem obtulerunt nec aliquid reportaverunt nec aliquis alius qui venerit . . . . . predicta aliquid reportavit, quam dictum est. Sed dixerunt consciliarii, quod propter fidelitatem, quam exibuit genitor vester erga quondam imperatorem, non intendunt vos pariter tractare cum aliis, et hoc est verum, ut a pluribus fidedignis percepi. Item habeatis pro certo, quod pro nunc nullo modo video parata negotia ut veniat, sed credo de anno futuro infalibiliter, pauci sunt, qui sciant eius intentionem de adventu suo, sed animus eius procerto videtur ad hoc ordinatus. Ego intravi unum modum, per quem ego sciam omnia, que deo duce in brevi rescribam vel verbo dicam. Est bonum, quod iterum scribatur domino regi pro parte domini marchionis, licet hic tractetur ab omnibus de salute bursie potius quam de fide et credulitate literarum; et scri- batur etiam domino de Caldicio (sic) cuius titulum scitis et domino Henrico, cuius titulus est: Henricus de Duba capitaneus nec non camerarius regis boemie consciliarius regis Romanorum, et est miles, et inter cetera contineant litere ille, quod magnificentie vestre retuli, quod posuerunt eorum posse pro vobis etc., et similis litera fiat domino Petro de Varthimberg, licet primi duo multum possint et sint idem, tertius non tantum. Exemium fuit reputatum modicum ab omnibus comperui ut predixi. Statim rex interogavit aliquos, dum fui hic, quid portassem sibi, et si portassem sibi arma, et si habuissem arma, citius fuissem auditus ab eo pro certo. Dominus dux Teschi-
Strana 356
356 nensis non est hic, dominus archiepiscopus in uno castro parum proximo hic potest, dominus episcopus Lubicensis est in Alamania bassa et idem, ita quod litere domini regis pro parte vestri et domini marchionis sunt date, etiam ille domini de Caldicio et Petri camerarii, relique non sunt date, nec illa pecia, una alba nec anulli (sic) nec dabuntur, quia non est locus; tamen si ille dominus dux interim reverteretur ante perfectionem negotii, sibi darem, quia multum potest, si esset, anullos nullus habebit, et sic illo tempore, quo hic ero, ero sumptibus ipsorum, nec aliquis habuit a me adhuc aliquem denarium nec habebunt sine causa et labore ipsorum prius exibito. Dominus dux Stefanus scivit de transitu meo et misit pro me, quod irem ad visitandum eum, et si equi essent fessi, missit suos. Ego respondi, quod ibam pro factis domini mei, et si contingeret. quod absit, aliquid sinistrum, ego possem me inculpare, nedum aliiquid ex illa mora illud michi contingit, quod habeat me excusa- tum, sed in reversione faciam iter per terras suas. Et tunc ille am- baxiator locutus est mecum de eo, quod alias dominus Trotinger milles est vobis locutus, et ostendit michi literas, quas illi scripsistis et quod libenter faceret parentelam cum magnificentia vestra, de quo alias est factus sermo, ut predixi et quod placeret michi in reversione eum visitare. Respondi, quod libenter faciam. Denarii in casu, quod vobis placeat ponere, non est necesse, quod huc portentur, sed solum quod promitam. Ego duxi tantum quinque equos, Toculer et Jacobus remitunt singulum equum. Habeo hic cochum meum, sic non vivimus ad taxam, parvas faciemus ex- pensas, licet hic sim cum lesione meorum negotiorum pro aliquibus, que pridie impossui fratri meo. dum fui Mantue, et etiam isti socii omnes, tamen dum adimpleatur intentio vestre dominationis, etiam si poneremus personam, quilibet contentatur. Insuper magnificentie vestre recomendo Bertolameum officialem ac familiam, quam dimisi Mantue et nos omnes toto corde. Insuper veniunt ad vestram do- minationem tres Piferi, quos conduxit Toculer pro uno anno in ratione quinque duchatorum pro quoslibet et quolibet mense et ex- pensarum, promiserunt facere mirabilia, et hic multum comendan- tur. Michi et sociis visum fuit pro meliori mitere Prandonem quo magis suficient, (!) pro eundo et redeundo, si vestre dominationi placuerit, et tanquam informatum de itinere. Qui piferi habuerunt a Jacobo de mandato Toculerii pro parte eorum salarii XLI duchatos,
356 nensis non est hic, dominus archiepiscopus in uno castro parum proximo hic potest, dominus episcopus Lubicensis est in Alamania bassa et idem, ita quod litere domini regis pro parte vestri et domini marchionis sunt date, etiam ille domini de Caldicio et Petri camerarii, relique non sunt date, nec illa pecia, una alba nec anulli (sic) nec dabuntur, quia non est locus; tamen si ille dominus dux interim reverteretur ante perfectionem negotii, sibi darem, quia multum potest, si esset, anullos nullus habebit, et sic illo tempore, quo hic ero, ero sumptibus ipsorum, nec aliquis habuit a me adhuc aliquem denarium nec habebunt sine causa et labore ipsorum prius exibito. Dominus dux Stefanus scivit de transitu meo et misit pro me, quod irem ad visitandum eum, et si equi essent fessi, missit suos. Ego respondi, quod ibam pro factis domini mei, et si contingeret. quod absit, aliquid sinistrum, ego possem me inculpare, nedum aliiquid ex illa mora illud michi contingit, quod habeat me excusa- tum, sed in reversione faciam iter per terras suas. Et tunc ille am- baxiator locutus est mecum de eo, quod alias dominus Trotinger milles est vobis locutus, et ostendit michi literas, quas illi scripsistis et quod libenter faceret parentelam cum magnificentia vestra, de quo alias est factus sermo, ut predixi et quod placeret michi in reversione eum visitare. Respondi, quod libenter faciam. Denarii in casu, quod vobis placeat ponere, non est necesse, quod huc portentur, sed solum quod promitam. Ego duxi tantum quinque equos, Toculer et Jacobus remitunt singulum equum. Habeo hic cochum meum, sic non vivimus ad taxam, parvas faciemus ex- pensas, licet hic sim cum lesione meorum negotiorum pro aliquibus, que pridie impossui fratri meo. dum fui Mantue, et etiam isti socii omnes, tamen dum adimpleatur intentio vestre dominationis, etiam si poneremus personam, quilibet contentatur. Insuper magnificentie vestre recomendo Bertolameum officialem ac familiam, quam dimisi Mantue et nos omnes toto corde. Insuper veniunt ad vestram do- minationem tres Piferi, quos conduxit Toculer pro uno anno in ratione quinque duchatorum pro quoslibet et quolibet mense et ex- pensarum, promiserunt facere mirabilia, et hic multum comendan- tur. Michi et sociis visum fuit pro meliori mitere Prandonem quo magis suficient, (!) pro eundo et redeundo, si vestre dominationi placuerit, et tanquam informatum de itinere. Qui piferi habuerunt a Jacobo de mandato Toculerii pro parte eorum salarii XLI duchatos,
Strana 357
357 — dedit etiam dicto Prandoni pro expensis in hoc itinere duodecim duchatos et in alia parte . . . .1) mutuandi dictis piferis quinque duchatos auri. Servitor vester Bonefacius de Cuppis. Prage XXVII maii. 1) Unleserlich. 2) Vom Jahre 1634 und 1635, Fol. 3 p. v.
357 — dedit etiam dicto Prandoni pro expensis in hoc itinere duodecim duchatos et in alia parte . . . .1) mutuandi dictis piferis quinque duchatos auri. Servitor vester Bonefacius de Cuppis. Prage XXVII maii. 1) Unleserlich. 2) Vom Jahre 1634 und 1635, Fol. 3 p. v.
Strana 358
Wittheiſungen bes Vereines ſür Geſchichte der Deutſchen iu Böhmen. XXXVII. Jahrgang. Redigirt von Dr. A. Horčička und Dr. O. Weber. Rebst der literarischen Beilage. G. Calve'sche k. u. k. Hof- Josef Prag 1899. Im Selbstverlage des Dereines. ud Universitäts-Buchbandlung Koch. ☞ Commpons verlag.
Wittheiſungen bes Vereines ſür Geſchichte der Deutſchen iu Böhmen. XXXVII. Jahrgang. Redigirt von Dr. A. Horčička und Dr. O. Weber. Rebst der literarischen Beilage. G. Calve'sche k. u. k. Hof- Josef Prag 1899. Im Selbstverlage des Dereines. ud Universitäts-Buchbandlung Koch. ☞ Commpons verlag.
- 337: Array
- 358: Array