Strana Ia
EDITIONES ARCHIVII ET BIBLIOTHECAE S. F. METROPOLITANI CAPITULI PRAGENSIS. II. HILARIUS LITOMĚŘICKÝ: TRHKTÁT O NEJSUĚTĚJŠÍM PŘIJÍMÁNÍ LIDU OBEC- NÉHO POD JEDNOU ZPŮSOBOU. VYDAL Dr. ANTONIN PODLAHA. 9 17 O PRAGAE 1905. Sumptibus s. f. metropolitani capituli Pragensis. Typis archiepiscopalis officinae typographicae Pragae.

Strana I
Předmluva. Roku 1465 o hromnicích konána byla v Praze před králem Jiřím, pány, zemany a zástupci měst disputace mezi zástupci strany pod jednou a pod obojí*). Hádání to trvalo pět dní. Předními zástupci strany po jednou byli Hilarius Litoměřický**), děkan metropolitní kapitoly Pražské, a Václav Křižanovský**), kanovník téže kapitoly a kazatel chrámu svatovítského, předním representantem strany protivné byl Jan Rokycana. Průběh této disputace vylíčil Hilarius sám ve zvláštním traktátu †); mimo to k žá- dosti »mnohých dobrých lidí duchovních i světských« vydal tento traktát, jejž tuto tiskem poprvé veřejnosti podáváme. Traktát svůj rozdělil Hilarius na tři části: v první pojednává o poslušenství římského papeže, ve druhé uvádí důvody pro přijímání lidu pod jednou způsobou, ve třetí vyvrací důvody obsažené v traktátu, jejž Rokycana po oné disputaci napsal; v závěrku posléze shrnuje učení katolické ***) *) Srvn. Tomek, Děj. Prahy VII., str. 93 násl. **) Srvn. Dr. Zdeněk V. Tobolka „O životě a spisech Hilaria Litoměřického“ v úvodě k vydání „Hilaria Litom. Traktát k panu Janovi z Rozenberka" (Hist. archiv Čes. Ak. XIII., 1898). Srvn. Tomáš Kalina „Václav Křižanovský“ v Českém časop. histor. V. (1899) str. 383 násl. † Traktát ten otiskl nejprvé Jindř. Canisius ve svých „Lectiones antiquae“ (Ingolstadt 1601), po něm Jak. Basnage V „Thesaurus monumentorum eecl. et hist.“ (Amsterdam 1725) a posléze nejsprávněji A. Voigt „Hilarii Litomericensis s. ec- clesiae Pragensis decani Disputatio cum Joanne Rokyczana coram Georgio rege Bohemiae“ (v Praze 1775 při thesích vy- daných k promoci Litoměřičana Benedikta Václava Strahla na doktora bohosloví).

Strana II
II o sv. přijímání v stručný přehled. Vede si velmi obratně a se značnou erudicí theologickou, ač ovšem nejeden jeho důvod před kritikou nynější vědy theologické by neobstál. Nejednou dává se Hilarius strhnouti k výrazům příliš příkrým vůči svému protivníkovi. Jinak má jeho traktát značnou cenu nejen pro dějiny náboženského hnutí v Čechách, nýbrž i pro poznání tehdejší bohoslovné češtiny, zejména pro od- bornou theologickou terminologii. V knihovně metropolitní kapitoly Pražské zachovaly se celkem čtyři rukopisy tohoto Hilariova traktátu, ale žádný z nich není autografem Hilariovým, jsou to vesměs opisy více méně správné. Rukopis A, jejž jsme položili za základ tohoto vydání, t. j. otiskli věrně jeho znění, označen jest sign. D. LVI. Jest to rukopis papírový v mal. 4° (22.5 X 15.5 cm), psaný písmem nestejným, dosti čitelným, opatřený lepenkovou vazbou v XIX stol. Jest z oněch čtyř rukopisův originálu nejbližší. Jediné v něm zachovaly se osobní ony invektivy proti Rokycanovi, jež v ostatních dílem byly vypuštěny, dílem zmírněny. Jest to také opis ze všech nejstarší, vzniku originálu časově téměř souvěký, pořízený r. 1468 Martinem z Dobronína*) na hradě Bilíně. O pozdějších osudech tohoto rukopisu poučují nás přípisky na jeho konci: »In manus sacerdotis de Chrudim Wenceslai cognomento Rossa, Johannis Baptistae ad sanctum Martinum Pragae vicario Anno Domini 1525«; »Tyto knizky byli puczieny kniezi Pawlowi Bydzowſkev ffar. k ſwat� Hawlu a wraczeny ſu leta 1555 przi s. Brikczi zase kniezi Waczl. Rosso“ do Be- natek. Bylo tu dlauhe Concede az do pochibeni.« Na okraji prvé stránky dole napsal Berghauer, jenž na počátku století XVIII. knihovnu kapitolní pořádal: »Ex Bibliotheca S. Metrop. Ecclae Prag. A. 1713.« K textu tohoto rukopisu uvedli jsme v poznámkách varianty z ostatních tří rukopisů kapitulních: *) Tomek (Děj Pr. IX., 258) uvádí jej v letech 1476—1492 ja- kožto písaře desk dvorských, od r. 1493 pak jakožto místo- sudího dvorského.

Strana III
III B Rukopis pap., sign. O. XXXV, v mal. 4°, z počátku pol. XVI. stol. V rukopisu tomto nalézá se náš traktát na prvém místě; za ním následují ještě jiné české kusy; mezi nimi i Kabátníkova »Cesta«, vydaná prof. J. V. Práškem. Dle záznamu na prvé stránce byl rukopis tento majetkem ka- pitolního děkana Kašpara Arsenia z Radbuzy. C Rkp. pap. sign. D. LVIII v mal. 4°, psaný r. 1550 Janem notářem z Hoštky dle předlohy, jak »explicit« udává, z r. 1466 pocházející, tedy s originálem současně. Jest však patrno, že učiněn byl z recense pozdější, která zachovala na konci letopočet originálu, ač jinak již byla pozměněna. D Rkp. pap. sign. D. CXL. v mal. 4°, z konce XVI. stol., necelý (konec chybí). Na okraji prvého listu nahoře rukou Berghauerovou napsáno »Ex archivio S. Metrop. Ecclae. Prag. 1713«. Vzájemný poměr rukopisů těchto jest tento: Rukopis A stojí, jak již řečeno, originálu nejblíže, rukopis B a C po- řízeny byly z pozdější recense, v osobních narážkách zmír- něné, ač nevyplynuly z téže předlohy; D pak jest přímý opis z B. V přehledu jevila by se tedy filiace rukopisů našich takto: ORIGINÁL A (1468) Recense pozdější B (počátek XVI. stol). C (1550) D (konec XVI. stol.) Základní text A není prost omylů a nedopatření, jež však vesměs z různočtení rukopisův ostatních dají se opraviti.

Strana 1
[1] Poczyna lie tractat krzieſtianſky o Nay- ſwietieſſim przigimany lydu obeczneho pod gednu zpoſobu 1) podle2) ſwateho koſtela Rzimſke° doc- toruow3) koſtela przazſkeho 4) proti protiwniku czierkwe5) ſwate Rokyczanowy. Capitola prwny przedmluwa czo fie tuto piſſe aneb mieny lie pſaty a tak ſe poczina6). Swaty duch zprawcze czierkwe ſwate racz biti roz- mnozitel rzeczy tiechto aby ſkrze wuoly7) ſyna Bozieho 8) znama byla a buoh otecz w ſſwate gednotie s ſynem ſwym milym y s duchem 9) ſwatym weleben a wiecznie chwalen bil. Amen. Kdyz leta Bozieho Tiſſicziho cztyríteho ſſeltdefateho10) pateho w mieſtie 11) Prazie o hromnycziech 12) przed kralem Gyrzim czelkym pany zemany a mieſty 13) My kniez Hilarius diekan koſtela prazíſkeho 14) kniez Waczlaw Krzizanowſky kazatel a ginij kniezij a miſtrzi kanowniczij ſlawneho koſtela prazſkeho na plnem a obecznym 15) ſniemu ſtali ſme proti Miſtru Janowy z Rokiczan abychom ſwietle pwdy a wiery krzieſtianſke branily o przigimanie tiela a krwe bozie pod gednu ſpuoſobu a wyeru wſſemu lydu czeſkemu ohlaſili a czo na naſs gt k gednotie ſwate a poſluffenſtwi 16) wedli on take ſwymi 17) ſtal gt a mezi namy rzeczi rozliczne 18) ſu ſili [2] gichto 19) on Rokyczan 20) vczinil gt tractat czeſky21) y latinſky. My z naflie powinnoſtij ze 22) ne pokutnie nez ſwietle prawdu krzie- 1) B, D: zpuofobu. 2) C: podle rzadu. 3) B, C, D: a doctoruow. 4) B, C, D: prazſkeho. 5) B: czerkwe. 6) B, D: ezo ſe tuto pſati bude dolegie tu nagdeſf. C: Nayprw przedmluva piſſe ſe takto. 7 C: aby ſkrze to wuole. 8) B: buozieho. 2) B: a z duchem, C: a duchem. 10) B, D: fTedefateho. 11) B ad w. 12) B, D: hromniczech. 13) B, D: panij zemane a mieſta. 14) B: praſkeho. 15) B, D: a na obecznem. 16) B, D: a ku polluftenstwj. 17) Os ſvými. 18) B, C, D:rozliczne rzieczi. 19) C: z nichzto, D: gichzto. 20) B, C, D om. 21) B, C, D: y czeſky. 22) B, C, D: zie. 1

Strana 2
2 ſtianſku vczyme a lyczieme pro wzdielanie a potwrzenie wiery czo1) na naſs gt. Take ſme2) k tov mnohymi dobrymi lidmi duchownimy y ſwietſkymi zadani abychom kratczie ty 3) y gyne potrzebne wieczij ſepſali. Pak prwe nezly rzecz pocznem dwogi wiecz ofwiedczugem duchownij a ſwietiku. Duchownij ze nemienime nicz pſati 4) weſti ani licziti czo by bylo proti ſwate wierze krzieſtianſke any proti otczy ſwatemu genz nynie gt 5) otecz a zprawcze na bozim 6) mieſtie nayſwie- tieyſly otecz papez Pawel toho gmena druhy a geho nayduoftoy- neyffy collegiů a radda otczoe a kardinalowe Byskupowe 7) ale 8) czoz ony drzie to y my9) drzieme czo 10) oni zamitagi to y my 11) zamitame 12) naſledugicze onoho ſlupa wiery a diedicze yazyka 13) ſlowenſkeho 14) Swateho Jeronyma genz ſepſaw wſſeczku 15) wieru y poſlal gi papezij tehdyz Swatemu Damaſu a 16) na konczi takto die a gt polozeno w dekretie XXIIII q. I. Hec ê fides etc. Tatat 17) gt wiera papezy nayblazenieffy 18) kteruz to 19) wuobeczne cziekwi 20) ſwate navczili ſme21) kteruzto wzdy drzyme w niezto geſtli ze nedovczenie ſme neb nieczo ſnad neopatrnie polozeno gt 22) zadame aby opraweno bylo od tebe genz wladneſ23) ſtoliczy [3] Petrowu y wieru pakli toto naſſie ſeznanie tweho papezſkeho vrzadu 24) ſudem ſtwrzeno bude ktoz by koli chtiel mie winniti ſam na ſie dowede ze gt nedovczeny aneb swe wolny 25) aneb nekrzie- stian ale kaczierz. Tot ten ſwaty 26). Neb o rozeznanie wiery k ſtoliczy papezſke mame ſie wſſiczkny vtiekati yakoz die Swaty Innocêtius papez27) tudiez w decretie kolikrat koli 1) B,C, D: czoz. 2) B: ſmy, C: gfme, D: Taky ſmy. 3) Slovo „ty“ přetrženo a nadepsáno: „odpor na ty Tractaty“, C: „odpor na ty i gine potrzebne wieczy“. 4) B, D ad. a. 5) C ad. gegie hlawa. 6) B : buozië. 7) B: a Biskupowe, C, D: otczowe kardynalowe a Biſkupowe. 8) B, D: a to. 9) B, C, D: to my. 10) B, D: a czo. 11) B, C, D: to my. 12) B: za- mietamy. 13) B: jaziku, C:yazyku. 14) B, C, D:flowanſkeho. 15) B: wiſieczku. 16) B, D: y. 17) B: Tatoyt, C, D: Tatot. 18) B: nayblazieneiffy, C ad: a naywazenieyſſy. 19) B, C, D: kterezto. 20) B: wuobecznije czerkwi. 21) B, C.: navczili ſme ſe. 22) B, D: geſtli nedovczeneho neb neopatr- nije nieczo ſnad polozeno (D: polozieno) gt. C: geſtli zie nedovezenie neb neopatrnie nietczo ſnad polozeno gest. 23) B: wladneſf. 24) B, D: vrziadu. 25) B: wuolny. 26) B, D ad. mluwj. 27) B, D: om.

Strana 3
3 pohadka ſtane ſe v 1) wierzie prawim to ze wſliczkny bratrzie a ſpolu 2) Biſkupowe naſſy nikam gynam 3) nezli k Petrowi totiz geho4) gmena a czti 5) vrzadu nemagi wzneſti 6). Tot take ten ſwaty 7). Pak ſwietſku 8) wiecz ofwiedczugem9) ze neminime nicz pſati k hanbie 10) a k ſſkodie teto czelke zemi11) nez toliko proti temuz Rokiczanowi aby poznali Czechowe ze12) ſkrzie ſwe vczenie zemi zawodi od poſlu- ſſenſtwi odwodij a mnohe kuſſy liczy 13) gichzto czierkew ſwata nedrzie ani liczy 14) toto 15) cztucze nepoſluchaly geho w nedowodnych rzeczech 16) y geho kniezſtwa a aby lid czeſky s krzieſtianſku obczij ſie ſrownal a s koſtelem Rzimi kym w poziwani 17) ſwatoſti a ginich rzaduow duchownich bez18) wytrzkuow famotnich a 19) aby byl w gednotie a w 20) ſwatem poſluffenſtwi neb z naſſeho vrzadu 21) ſme k to' prwotnie powinnij y budet naſſie rzecz na tre 22) rozdielena w prwni rzeczi polozyme zaklad wſſech neſnazy genz geſt nepoſlu- Ifenstwie a tu bude pſano kterak 23) ma byti Otcze ſwateho poſluchano 24) druha rzecz bude o przigimanij tiela bozieho 25) a krwe [4] Bozie 26) duſfie bozie y wíſeho bozſtwie pod prwny zpoſobu. Trzetie rzecz da ſie odpowied proti wſlem rzeczem a piſmam gêz ſu pſany27) w temz28) tractatu proti 29) wierzie etc. Prwny rzecz 30) o poſluſſenſtwi a ze lid krzie- ftianſky powinnowat geſt aby otczie Iwateho poſlucha131). Rozdie1 32) prwny 33) etc. Swaty Innocêcius Byſkup naywyſſy w wykladu ſwem ſup. c. licet de foro côpetêti die 34) Kdyz pan buh ſtworzil 1) B, C, D: o. 2) B: ſpuolu. 3) B ad nehledie. 4) C: toho 2) B. D ad. y. 6) B, D: pohanieti. 7) B, Dad. mluwj. 8) B: ſwieczku. 3) B, D: ofwieczugê. 10) B: hambie. 11) B, D: zemie. 12) C ad. on. 13) B, D: twrdij. 14) B, Dom „gichzto czierkew ſwata nedrzie ani liczy“. 15) B, D: aby toto. 16) B, C, D: rzeczij. 17) B: poziwanij. 18) B, D ad. wyftrkow a. 19) B, D om. 20) B, C, D om. 21) B, D: rziadu. 22) D: try. 23) B, C, D: yak. 24) B, C, D: poſluchano otcze ſwateho. 25) B: buo- zieho. 26) B: buozie. 27) C: pfana. 28) B, D: tom. 29) C ad. tiem wifem wieczem a. 30) B, D: Rozdiel prwnij a prwnie rziecz. 31) B, D: poſlu- ffen byl. 32) A na okraji připsáno „neb Capitola“. 33) B, Dom. „Roz- diel prwny“. C: „Kapitola prvni takto.“ 34) B, D ad. takto.

Strana 4
ſwiet a czlowieka rozomne 1) ſam gt wladl lidſkym poko- lenym w czaſnych y w 2) duchownych wieczech a zakon vſtanowil geſt ſam a3) ne ſkrze gineho zapowiedny a pokutu polozyl prwnym rodiczom naſſym 4) a kdyz shrzieſſyly 5) ſu ſam ge treſktal 6) Kayma7) a Lamecha a tak nemiel vrzed- nika na ſwietie tomto az do Noe yakoz lie to piſſe 8) w prwnich knihach moyſiſowich 9). Potom wolil ſobie vrzednika mieſto ſebe Noe 10) kdyz ge� archu neb korab poruczil ſkrzie nie 11) znamenawa 12) fie czierkew ſwata. A ten geſt vrzad od boha wedl potom w tom vrzadu byli ſu namieltczy patryarchoe ſudcze a kralowe kniezy a proroczy geſto lid geho zprawo- wali az do geho ſyna mileho pana naſleho 13) yakoz gemu zapſano gt zaltarzem 14) Boze 15) porucziz 16) ſwuoy 17) ſud krali 18) a ſprawedlnoſt twu ſynu kralowu 19). A potom tyz ſyn bozi vczinil gt namieſtka Swa. [5] Petra a geho buduczie kdiz ger dal klicze kralowſtwie 20) nebeſkeho 21) a kdyz gev22) poruczil paſtwu owecz ſwych a geho wladarſtwie poruczil geſt wſſeczko pokolenie lidſke krzieſtiany zidy Saraczeny pohany kaczierze23) y odrziezancze24) neb poniewadz gelt miel zde ſa 25) mocz26) yakoz gt rzekl27) dana gt mi 28) mocz y29) na nebi y na zemi. Nebilby dobrym otczem czelednim 1) B, C, D: rozumneho. 2) B, C, Dom. 3) B, C, Dom. 4) C ad. Adamovj a Ewie.5) B zhrzieli Dzhrzeli. 6) B, C, D: treſtal. 7) B: Kayna. 8) B, D: jakoz ſe piſſie to. 9) B, D: Moyzeffowych 10) B, C: Potom wolil miefto ſebe vrziednika Noee, D: Potom wolil mieſto ſobie vrzednika Noe. I1) B, D niez, C: niz. 12) B, D: znamenala, C: znamenawala. 13) C ad. Geziſfe Kryfta. 14) B, D ad. kdez takto die. B: Buozie. 15) C: Pane boze. 16) změněno V „porucziſs“. 17) B, D ad. lid a. 18) C om. 19) B, D: kralowu ſynu. 20) B, D: „vczinil gt gev dal kliczie namieſtku ſwateho Petra kralowstwie . . .“ 21) B, D ad. y ge° buduczy. 22) B, D ad. gt. 23) C ad. piwniczniky jamniky pikharty. 24) B, D: poruczil wſlieczko pokolenije lidſke a poruczil mu paſtwu owecz ſwych a w geho wladarſtwj krzeſtiane zide Saraczeny pohane kaczerzi y odrziezanczy. V C ke slovu „odrzezancze“ na okraji po- zdější rukou připsáno: „Scismatici sunt Husyte, qui absciserunt se ab oboedientia sctae matris Ecclesiae“ a k tomu zase připsáno jinou rukou: „tu nequam Scismatice ipse in Caput tuum mentiris, nam Dec tuo nunquam obedientiam vis praestare. O bone et sancte Hussi recte tamen pie fecisti“. 25) B, D: zde gſa na ſwietie. 26) C: nad nimi mocz. 27) B, D ad. ſam pan Kryftus. 28) B, D: mu. 29) B, D om.

Strana 5
5 by nebyl pozuoſtawil 1) namieſtku ſwev 2) na zemi plne moczi a tak dal geſt gev klicze a rzekl Koho 3) koli ſwiezeſs na zemi bude ſwazan y na nebi. A ten namieſtek gt 4) papez genz ma plne wladarſtwie nade wſſeczky a tu moczi muoz ſlufſnie dobywati zemie ſwate nedowierziczi5) y newierne treſktati a k wierze prziprawowati. A gynu ſſyroku rzecz k tomu mluwij tyz ſwaty. To przedmluwiecze Nayprwe6) prawime ze Kryſta pana naſſeho yako boha a krale naſſeho mame poſluchati w geho7) ſwatem zakonye a we8) cztenij. Tato rzecz nepotrziebuge duowodu neb gie kazdy krzieſtian wierny wierzi. A to take Rokiczan wſfwem tractatu ſſyrocze liczi 9). Druhe ze namieſítku boziemu yakoz to nynie otczy ſwate� Pawlo" ma byti poſlufſenſtwi hned po panu Kryſtu zde na zemi we wſſem kdez 10) neprzikazuge puheho zleho aneb nebrani pu[6lheho dobreho 11). Tak die nabozny Swaty Bernhart k gedno" zakonnyku Adamov Niektere 12) wieczij ſu puzie 13) dobre a niektere puzie 14) zle a niektere proſtrziednie gêz obyczegem mieſtem czaſem oſobu neb gynak mohu byti zle neb dobre puzie dobre fu1b) wiera nadiege a laika genz nemagi k rozkazanie prelata opuſſtieny biti. Any puze 16) zle yako zlodyeltwo 17) ſwatokradez czyzoloſtwo a takowe wieczi nemagi czynieni byti. Ale proſtrziednie genz czaſem mieſtem oſobu a obyczegem 18) mohu byti zle neb dobre 19), tu gest vlozen zakon poſluſſenitwij yakoz ſie ſtalo na drziewu wiedienie dobreho a zleho 20) proſtrzied rage 21). W tom nenie ſluſſnie rozkazanie prelata zawrczij w tom ani zapowied ani przipowied zhrzena nema byti 22). Tak die ten Swaty. Pak yakoz to yablko przed zapowiedienym nebylo puhe 23) dobre y mohlo 1) B, D ad. ſwaty Petr 2) B, D ad. po ſobie. 3) B: kohoz, D: kohož. 4) C ad. neniczko kazdy. 5) B, C, D: nedowierzicze. 6) B: Nayprw, D: Neyprw 7) B ad. w. 8) B, Com 9) B, D: twrdij. 10) B, D: kdyz. 11) B, Domaneb nebrani puheho dobreho. 12) B, D: a niektere. 13) B, D: welmi. 14) B, D: welmi. 15) B, D: a welmij fu (D fau) dobre. 16) B, D: welmi. 17) B: zlodieyftwo, D: zlodiegstwo. 18) B, D ad. tyto wieczy. 19) B, D om „neb dobre“. 26) B, D: na drziewnie dobreho zleho. 21) B, D: proſtrziedek to gt. 22) B, D om „W tom... nema byti." 23) B, D: welmi.

Strana 6
6 byti zapowiedieno naywyſſym prelatem a potom bylo 1) za- powiedne. Take wino w ſobie dobre bylo synom Rechaba zapowiedne a proti to' y bozieho proroka nebylo ſluſſne poſlu- chati. 2) Tak 3) med od Saula zapowiedieny w ſobie byl dobry wſfak Yonatho' k nepoſluſfenſtwie poczten 4). Tez buoh ſwate Marzie Mandalenie 5) zapowiediel aby ſie ho [7] nedo- tykala prwe gie 6) nebranil 7) A ſwate' Thomaſli rozkazaw aby wztahl ruku ſwu w bok geho ſwaty8). Hle gedno nietezo ſluſſie a to tez9) gynemu neſluſſie. Takez przigimanie poſwatne pod obogi zpoſobu poniewadz nenie w czlancziech wiery anyz geſt bozie przikazanie yakozto dale ſie 10) o tom piſie gt zrziezenie geho w rucze a w moczi czierkwe ſwate11) yak ma lydu 12) dawano byti. A yakoz Adam byl powýnowat pana boha poſluchati tak geho weſlken rod ma 13) Otcze ſwate° poſluchati. Neb tak ſam pan die Ktoz wal przigima mie przigima a k Samuelov rzekl buoh 14) Ne tie gfut 15) zawrhli ale mye. A 16) k Ezechielovy rzekl 17) Duom yzrahelfky nechtiel gt ſlyſſeti tebe neb gt nechtiel ſlyſſeti mie. Tak maſs ze buoh ſwych vrzednikuow zhrzenie ſam na ſie berze. Trzetie pra- wime ze na otcze ſwateho 18) prziſluffie treſktati vſtawowati wykladati a prwotnym vrzadem ſwazowati a rozwazowati. Toto dowodime ſwatimy doctory y rzeczíkymi v latinſkymi. Prwni ſwaty doctor Rzeczíky Cirillo biſkup Allexadrſky w knihach pokladuow takto die Abychom vdowe 19) w hlawie naſſie 20) Rzimíkem biſkupu 21) zuoſtali od niehozto mame 22) ſie ztazowati czo mame22) wierziti a czo mame 22) drzeti 1) B, D: aby bylo potom. 2) B om a proti... poſluchati, D om Take wino... poſluchati. 3) B, D: take. 4) B, D: pocztê gt. 5) B: Magdalenye. 6) B: a prwe ge. 7) C: nebraniw. 8) B: A ſwatev Tomaſli rozkazal ſe dotknuti rzka Tomaſſi rewierziczi ztiechny ſê ruku w bok muoy etc. C om „aby ... fwaty“. 9) B, D: „a to hned teez“. 10) B, D yakoz se dolegie, C: gakozto dole ſe o tom piſſe. 11) B, D: gt zrziezenye w geho rucze a w moczy totiz w czerkwi ſwate. V Cpozdější rukou připsáno na okraji: „Unus est magister noster nempe Christus“. 12) B, D: lidu obecznev. 13) B, D: weſſkê rod totizto my mamy [D: mame] otcze... 14) B, D: Pan Kryftus. 15) B, D: Ne tebeit gfu Samueli. 16) B,Dom. 17) B, D ad Pan buoh, C ad buoh. 18) C ad ſameho. 19) B, D: Abychom vdowe my. 20) C ad przi. 21) B, D: Rzimſke" Biskupa. 22) B: mamy.

Strana 7
geho czticze geho ſie dotazugicze o wſſeczko. Neb on ſam ma treſktati karati vſtawiti [8] zrziediti ſwazati a na mieſtie geho rozwazati genz 1) geho vſtanowil a nizadnemu 2) ginemu ſwe plnoſti nedal ale gemu ſamemu gemuzto wſſiczkni bozſkym prawem hlawy naklonugi 3) a knizata ſwieta yakozto ſameho pana 4) Gezu Kriſta poſluchagi 5). A ginde tyz ſwaty na ono flowo6) Ty ſy Petr takto die w oſobie bozi Ty s konczem ale ya bez koncze ſe wſſiemi kterez na twem miſtie poſadim plnu a dokonalu moczi ſ nimi budu yakoz fem f tebu. A ginde opiet die7) Dal gt syn bozi Petroy nay- dokonaleyfly mocz a niczimz menie geho namieſtkom8) Tot ten ſwaty rzekl. Pak Swaty Anfelmus takto die Giſta wiecz gt ani zadnemu9) kto ma zdrawu hlawu nepochibna ze yakoz geſt gedna ſwata 10) czierkew tak gedne czierkwe gedna geſt hlawa kteruz ne cziefarſtwie Rzimſkeho mocz ale bozſkeho ſudu welebnoſt nade wſſeczky gest poſtawila gehozto vſtanowenie a rziezenie 11) zwlafftie w ſwatoſtech ko- ſtelnych wſliczkni magi naſledowati genz chtie pod geho poſluſſenſtwim v wierzie Petrowie ſpaſeni byti. Neb tak die Swaty Ambroz Medulanſky Kto od Rzimſkeho koſtela ſie od- dieluge ten geft bez pochiby kaczierzem. To ten S. 12) Dale giny welikj ſwatj Jan Zlatovſty [9] na to Hlowo 13) Paſs owcze me die totiz budiz wladarzem mieſto mne a hlawa nad bratry 14) a czo ſem tobie flibowal ted 15) przede wffiemy bra- trzimy twrdim 16) aby tie oni mieſto mne przigeli 17) po wiſem ſwietie a na tronie twem ſedicze wyznawali a ſtwrzowaly aby wſliczkni narodowe po ſwietie yako mie wotcze 18) tak tie mielto mne przigeli zrzizenim a duoſtogenſtwim cztenie. Tez opiet na ono ſlowo wſtaw Petr mezy bratrzimi y rzekl gt a takto die ze to 19) muoz byti rozomieno o kazdem na- 1) C ad geſt. 2) B, D: loco „a nizadnemu“ ponit „aurziad“. 3) B, D: naklaniegi. 4) B: samev pav, D: ſamemu panu. 5) B, D ad geho 6) B, D ad die takto. 7) C ad pan Krystus. 8) B, D: a niczymz geho menie namieſtek. 9) C: a nizadnemu. 10) B, C, D om. 11) B: vſta- wenije a zrzienije. 12) B, D: to ten ſwaty mluwj. 18) B, D: na ta flowa. 14) B, D: nad brattry twymi, C: nad bratry po wſfem ſwietie. 15) B: teyd. 16) B, D:twrdim tobie. 17) D:pzigali 18) C: w otczy.19) B, Dom.

Strana 8
8 mieſtku geho ze geſt hlawa 1) nayſwietieyſſy blahoſlaweneho kuoru2) apoſſtolſkeho komornik3) a wratny pana Criſta 4) a geho pokladuow a kto chcze 5) wgiti ku panu 6) Criſtu genz die yat ſem dwerze k otczy nemohu wgiti 7, lecz Petr otewrze. Tak ten S. piſſe 8). Czo pak z toho kto geho ne- poſlucha pochazie9) Iliſſyz S. Cipryana w te Epiftole Kor- nelyoy 10) papezi poſlane w decretie VII q. 1. fetus ze kdyz mieſto bylo prazdne 11) Fabiano° totiz Petrowo wolen gt Cornelius ktoby koly proti niemu chtiel byti klety geſt czizy geft wnye gt 12). A dale die Aniz od gynud powitala 13) kaczier- ſtwa a odrziezanie ſie narodilo nez kdyz bozieho knieze nebywa poſluchano a kdyz nenie gednoho w czierkwi knieze a ſudcze y14) kdy by gemu w 10 ſſeczko bratrſtwo15) poſluſſno bylo zadnyby fie od gednoty czierkwi ſwate neodrziezal zadnyby ſobie 16) kaczierſtwa neſlozil. Tak die opiet tyz w epiſtolach Wierz mi ſynu muoy naymileyſlij ze potrzebnoſt ſpaſenie toho potrzebuge aby yakoz ti genz magi krzeſtiaſke gmeno z potrzebnoſti magi wyznawati gednu ſwatu obecznu a apoſtolſku czierkew 17) tak take przinuczeni magi bity aby poſluchali a cztili gedine knieze czierkwe 18) gednoho ſtada panye paſtyrze netoliko ſlowem ale19) czinienim a20) w ſkutku aby o nich ono Yfayaſſe nebylo rzeczeno21) Lid tento rty mie chwaly 22) a frdcze gegich 23) daleko gt ote mne kteryzto paſtyrz wſſem narodom a wſſem lidem a wotczem 24) ma byti 25) przedlozen ze aczkoli w lidu bozim mnoho gt kniezy a mnoho paſtyrzuow aby wſfemy wladl Petr gymiz prwotnie 1) Cad naywietffya. 2) B, D: koru. 3) B, D:a komornik. 1) B: paa Jezu Kryſta. 5) C: chtie. 6) B: ku pav. 7) B, D: nemuoz zadny wgiti do kra- lowftwie nebeſke°. 8) B, D:piſfie a mluwj. 9) B, D: Czo pak z toho pochazie a przigde kto ge" neposlucha... 10) B, C: k Korneliowj. 11) B, D: prazdno. 12) B, D: wen wyobezowany gt od czerkwe swate totiz od paa Kryſta. 13) B: powſtala gſu. 14) B, C, D: a. 15) B, C, D: bratrſtwo waſſie. 16) Po slově „ſobie“ připsáno na okraji: „ſe nelibie a nadma ſe oblaſſt (C: ſukromie) wnie noweho by ſobie“. V C v textu. 17) B, D: gednu ſwatu czerkew apoſſtolſku obeczv. 18) B, D: gedne czerkwe knieze. 19) B, D: ale y. 20) B, C, D om. 21) B, D: Aby o nich ono ſlowo nebylo rzieczeno Isayafſie proroka. 22) B, C, D: czti. 23) B: ge", C, D: geho. 24) C: otczuom. 25) B, D: wſſem lide ma otczem byti.

Strana 9
9 wladne 1) Kryftus 2). Dale giny ſwaty Maximus w epiſtole Rzekom pſane takto die Wſſeczky konczini ſwieta genz ſu boha vprzemnie przigeli 3) po wſſem ſwietie krzieftiane 4) wyznawagicze5) wieru k koſtelu Rzimſkev 6) yako k Ilunczy hledie a od nieho ſwietlo obeczne krzieſtianike a apoſtolſke [11] wiery przigimagi. 7) Tot hle ten weliky y gmenem y ſwatoſty ſwaty8). Z tiechto ſwatich rzeczy maſs nayprwe ze otecz ſwaty papez geſt namieſtek komornik a ſekretarz pana Criſta druhe ze gt hlawa vrzadna9) a 10) widoma na zemi trzetie ze wíſeczka mocz11) duchownie od nieho po- chazie na mieſtie bozie cztwrte ze ma mocz od ſameho boha a ne od czlowieka. Stuliz tuto vſta Wykleff kaczierz genz prawi ze wſliczkny vrzadowe ſu od czierſarzſke 12) moczi poſſli tupie mrzlkymi ſlowy a gmeny wſficzken 13) rzad czierkwe ſwate. Pate ze papez zde na miestie 14) wyffy geft nez angelee nez lidee nez dyable 15) w urzadu a moczi duchownie. Sſeſte ze yakoz geftczlowiek16) wiery 17) wierziti18) gednu ſwatu czierkew obecznu tak gt z potrzebnoſti ſpaſenie wyerziti o gedinem 19) paſtyrzy a otczy papezi a geho cztiti a20) poſluchati. A tak poniewadz z tiechto rzeczy wſliczkni magi poſluchati papeze w duchowenſtwi 21) ktoz ger zlorzeczi podle ſtareho zakona 22) piſma ſmrti ma vmrziti a podle praw duchownych 23) ma wyobczowan byti a w kledbie gt24) neb25) przikazal buoh 1) Cady. 2) B, D: wlade y Kryftus fam. 3) B, D: genz w boha vprze- mie (D vprzimie) wierzie. 4) B, D: po wſfiem ſwietie krzieftiane glucze.") (om. ") B, D: koſtela Rzymſke". 7) B, D: swietla... po- ziwagi. S) B, D: přidává: „mluwj“. 9) B, C, D: vrziadu. 10 B,C, Dom. 11) C: wiecz. 12) B: czeſarzlke. 13) B: wefſke, C: wſfeczken, D: welſken. 14) Slova „na mieſtie" pretržena a na okraji napsáno: „na ſwietie“, B, D: na mieſtie buoziê, C: na swietie. 15) B, D misto slov: „wyfly ... dyable“ má „wyſli gt wffiech doftogenftwj lidíkych“. 16) C: czlanek. 17) Slovo „wiery“ pře- trženo a nadepsáno „powinen". 18) B, D: wierzicij. 19) B, C: gednom. 20) B, D om cztiti a. 21) Na okraji připsáno: „a w ſkutcze geho przikazanic zachowawati a plniti“. 22) B, D ad : a. 23) Na okraji: „De Maiôtate et obediêcia. Si q's“; B, C, D: v textu „de ma. et ob. si quis“. 24) B, D ad gt od ſameho paa buoha. 25) B ad ſam rzekl kto waſ zlorzieczi mne zlorzeczi y toho oteze meho genz mnie gt poſlal. A take buoh przikazal... D: ſam rzekl, kto was zlorzieczi, y toho otcze meho genz mne gt poſlal, a take Buoh przikazal...

Strana 10
10 otcze a matku cztiti a kto bi gim 1) zlorzieczil ſmrti geſt hoden. A nadto na nye° ztahnuti ruku neb na gineho maza- neho bozieho2) neb die pan ſkrze proroka Zacharze3) [12) Ktoz lie waſs dotkne dotkne ſie zrzietedlnycze oka meho a ſwaty Dauid rzekl geſt pmi Regum 4) XXIIII° o Sauloi Buoh mne oſtrziez5) neuczynim te wieczy panu memu mazanemu mazane" panie abich nan wztahl ruku ſwu neb mazany panie gt a ſwaty Pavel toho potwrdil rzka Kniezeti lidu tweho lati nebudeſs6) Actuů XXIII°7). Czo pak tomuto ti zpiewaczij diegi w ſwem hanebnem 8) zpiewanij otcze ſwa- teho a ſwe prelati 9) haniegicze 10). Budiz bohu y dobrym lidem 11) lito ze w koftelech zprawcze kofteluow haniegi ze 12) otcze od nichzto ſwatoſti 13) magi a ſwe kniezſtwo ka- czierze14) a ſwodczemi nazywagi ze kdy Czech w ſwem yaziku przyrozenem dopuſti ty hanieti od nichzto ſwietlo a zwele- benie koruna a arczibiſkupſtwij y ſtudiû 15) teto zemi na- kladnye prziſſlo. 16) By ſie to bylo gynde w cziziem yaziku przihodilo yaky bi ſmiech y porokowanie Czechowe naſtrogili ze ſwe ſtarſlij ſwym yazykem haniegi neb necziſti geſt ptak genz w ſwe hnyzdo czydi 17). Protoz mily Czechowe milugeteli pana Criſta nepoſmiewayte ſie geho namieſtku. 18) Cztiteli krale cztiete geho vrzednika. 19) Giteli w czierkwi ſwate rytier- zugiczi drzte ſe k gegiev zprawczi a k geho koruhwy gynak geſtli ze lie koruhwe puſtite ſſik ztratite. Sedme [13] z tiech ſwatich mame ze nenie doſti na rzeczi kdy geſt potrzebie 1) B, D: wotczy ſwev a matcze ſwe. 2) B, D: A nadto ztahne na nieho ruku na mazaneho buozieho .. . 3) B, D: Zacharyaffie. 4) C w prwnich knihach kralowſkych. 5) C oftrzez. B, D ad a. 6) C ad a to geſt byl giz od boha zawrzeny. 7) B, D: XXIIII°. 8) B: handbywem, D: handlivem. 9) B, D: zprawcze. 10) B, D: ſkrzie nije krzeſtiane nazywanij chtiecze byti y gt tak zie ſami ſe haniegi. 11) Dad toho. 12) B, D: a. 13) B. D: od niehozto ſwatoſti a ikrzie nieho magi. 4) B, D: kaczerzi. 15) Nad tím napsáno: vezenie. 16) B, D: prziſſlo gt, C: geſt przyſſlo. 17) B, D: om. neb necziſti . . . czydi. 18) B: aurzedniekô, D: aurzed- nikuom. V B, D následují pak slova „a przimiete navczenie od ſameho paa buoha (D „pana Kryſta“) a od ſwatych doctornow kterziz gſau I mil panê Kryftê skrzie ſwe ſkutky czinienije.“ 19) B, D: místo „cztiete geho urzednika", „cztietez y geho sluzebniky a vrzednyky."

Strana 11
11 ſkutku 1) a ze nenie doſti rzeczi 2) ya poſlucham otcze ſwateho kdy my rozkaze czo nenie proti zakonu boziemu aneb rzeczy ya poſlucham 3) kromie przigimanie aneb kromie tohoto 4). Neb die doctor Sſymon Calfianus ze w ſkolach poſlu- ſfenſtwi nebywagi dopufftieny rzeholy wymienky. Neb na naſle ſtarſſij ſluſſie rozkazowati a nam ſluſſie poſlu- chati 5). Tot gt rzekl prorok Samuel k Saulowi kdyz fie wymluwal ze by podle ſweho rozomu boha 6) poſluchal. A7) ſtogij w prwnich kniehach kraluow 8) w patnalte 9) roz- dielu Lepſſie gt poſluſſenſtwi nezli obieti a poſluchati wiecz gt nezli tucznoſt ſkopowu obietowati. Neb hrziech kuzla gt odpierati a yako hrziech modloſluzebenſtwi nechtieti przi- woliti 10) Tot ten Samuel 11). A k te rzeczi przimluwagie 12) ſie ſwaty Rzehorz a gi 13) k ſwatemu poſluſſenſtwi ſtolicze papezſke prziwozuge y die a geft w decretie LXXXI. die 14) Si qui pſbiteli W hrziech pohanſtwa 15) wpada kto koli na- zywage ſie krzieſtianem 16) ſtolicze 17) papezſke 18) zhrzuge poſluchati. A tiz ſwaty w knihach Moraliů a geft w decretie VIII q. I. Sciêd. 19) zawierage die Samo poſluffenftwi ma platnoft wiery bez niehozto20) kazdy geſt newierziczi acz ſie zda wierziczim a wyklad porzadny die21) ze nepoſluſſenſtwi rowna fie kaczierftwi22) a IIII q. 1. 7 füma 23) geft naytiezfly hrziech a modloſluzebenſtwi. [14] Poſlednie ze ma byti po- ſluchano widomeho a gmenowiteho papezie yakoz nynie geſt otecz Swaty Pawel a nenie doſti nieyakeho gmenowati w powietrzij neb babu dobru yakozto Wykleff gmenuge aby 1) B, D:misto „kdy geſt potrzebie ſkutku“, „nebo gt potrzebie y ſkutku“. 2) B: a zie nenie na tom doſti rzeczy wam rzka. 3) B, C, D: „poſlechnu“. 4) V B, C: slova „aneb kromie to- hoto“ chybí. 5) Na okraji připsáno „a czyniti“. C ad. Jakoz pak poſluſfenſtwij welika geſt wiecz. 6) C, D: pana boha. 7) C: o tom. 8) B, C, D: kralowſkych. 9) B, C, D: ſedme. 10) V B, D věta tato zni: „Neb gt hrziech kuzelniku gſa kuzelnik toho odpierati“. C: „Neb hrziech geſt kuzla ſtrogiti y tez hrziech geſt k modloſluzebenſtwi przi- woliti. 11) B, D přidává: „prawj.“ 12) C: przimluwa. 13) B D: „tu rziecz“. 14) C: di. 15) B, D: pohaníky. 16) B, D přidává: „byti“. 17) C, D: ſtoliczy. 18) B: „ſtoliczy papezíku“, 19) Přetrženo, a na okraji napsáno: „Setm“. C: Sciendů. 20) B:„niezto.“ 21) Na okraji připsáno: „tudiez“ B,C v textu „tudiez“, D tudyz. 22) B: kaczerzſtwu C, D: kaczirzſtvu. 23) Din fine.

Strana 12
12 nizadneho nepoſluchal chiſtage ſie poſluchati. Neb ſwaty Auguſtyn w knihach ad Generofů gmenuge wſſeczky papeze od S. Petra az do ſweho czaſſu a od toho czaſſu my mame gmenowati az do nynieyſlieho otcze ſwateho Pawla a podle toho ze ma byti k giſtemu hledieno ne- k tomu kto by lepſſy bil ale kto by rzadnie wolen bil 1) nebo nenie to duoſtogenſtwi zalozeno na zywotie dobrem acz geſt blazeny kto gt dobrzie zyw ale na vrzadie2). Neb panna Maria nayſwietieyfſy geſt byla a ſwateho Jana pan nad gine apofftoly milowal wſfak ani matcze ſwe ani ſwa- temu Janu 3) nez ſwatemu Petrowy vrzad ten poruczil. De pe. et re. noua 4). A aczkoli on weliky gest ſwaty wſfak geſtlize w geho ſwatoſti nynieyſſy neb buduczy papez nemoz5) naſledowati proto vrzadu nepohorſſy jakoz o tom Wykleff bludy. Wſſak wiedi to Czechowe ze kralowe czeſſti w ſwa- toſti ſu ſe neprzirownali ſwatev Waczlawu a Byſkopowe prazſſty ſwatemu Woytiechu a kniezny ſwate Lidmile a mniſſie ſwate? Prokopu wſſak kdyz na te6) ſtoliczi woleni7) prawie byli ſu a budu kralowe biſkupowe kniezy a opatowe czelſtij. [15] Rozdiel druhy8) czo o tom ſwieti docto- rowe latiníky9) pilſy a drzie10) a takto ſie po- czyna pocniem od ſwateho Petra11). Poczniem od Swateho Petra prwniho namieſtka ſyna Bozieho. Ten kdyz ſwateho Klimêta po ſobie vſazowal, takto geſt lidu mluwil a ſtogi pſano w knihach Conciliorů a w decretie XCIII di. Si inicus Komuz koli tento Klyment gelt neprzietelem pro- geho ſkutky wy neczekayte aby wam rzekl ſ tiem nerodte byti przitele 12) ale opatrnie zachowati mate a wuoli geho bez 1) Misto „a podle toho ma byti k giſtemu hledieno ne k tomu kto by lepfly bil ale kto by rzadnie wolen byl“ čte se v B, D „a podle toho ma k niev hledieno byti a zwlafitie kto rzadnije wolen byl.“ 2) Misto „ale na vrzadie" má B, D „ale vrziad ten panugie“. 3) Na okraji připsáno: „paniczi cziſtemu gêz geſt na geho prſech ſwatych odpocziwal a wſliczka tagemftwie bozie wiediel.“ 4) B, D: „de pe et te nemo.“ 5) C: nemuoz. 6) C: na ty ſtolicze. 7) C: ſu woleni. 8) C: Kapitola druha. 9) B, C, D: „latinſſtij.“ 10) C: „a drzie takto“; ostatek chybí. 11) B. D: místo slov „a takto . . . Petra“ má pouze „ut sequitur“. 12) C: przatele.

Strana 13
13 odpory 1) naplniti a odwratiti ſie od takoweho gemuz rozo- miete ze geſt on odporen ani mluwiti ſ tiemi ſ kterymi 2) on nemluwi aby geden kazdy genz wniem 3) geſt kdyz zada ſe wſliemi wami przatelitwo mieti poſpieſſil ſpieſſe ſmirziti ſie ſ nim genz geſt nade wſſiemi vſazen a ſkrze to prziſſiel k ſpaſeni kdyz budu poſluchati napomenutie wladarze. Pakli kto bude przietelem tiem f nymiz on nemluwi takovy bude geden z tiech genz czierkew bozij zhubiti chtie a aczkoli zda ſie ze gt ſ wami tielem ale duſly a vmyſlem proti wam geſt a mnohem horſlij geſt neprzitel tako" nezli ti genz ſu wnye a zgewny neprzitele neb ten pod zpuoſobu przatelftwa czierkew bozy rozptyluge a huby. Tak die S. Petr. Tez giny doctor weliky Rabanus 4) na to flowo Tobiet dam klicze etc. totizto dam 5) [16] wladarſtwie ſudne moczy wzal geſt aby wiliczkny na ſwietie rozomieli wierziti 6) ze kto koly od gednoty wiery aneb towariſtwa geho yakz koli lie oddiele7) nemohu byti rozhrzieſſeni od ſwazkuow hrziechuow any do brany kralowftwie nebeſkeho wgiti8). Tot toho 9) doctora rzecz znamenita. Pak aby mnohych ſwatych rzeczy gednu byli zawrzieny ſlyffyz 10) ſwateho Bernarda11) czot o tom vrzadu piſſie ku papezi Eugeniowi takto Znamenayme kto ſy ze ſy kniez weliky byſkup naywyſſy ty 12) knyeze 13) bilku- puow tyfs diedicz apoftoluow ty prwotina 14) Abel 15) wladar- ftwim Noe patriarftwim Abraham rzadem Melchisedech duo- ſtogenſtwim Aaron moczy vrzadnu Moyzifs fudem Samuel wladarltwim 16) Petr mazanijm Kryſtus ty ſy gemuz ſu klyczowe danij gemuz fu owcze swierzeny gfut y ginij wratni nebefftij a paltyrzoe ale ty tiem hlawniegi czim rozdielniegij nade wíleczky 17) obuoge gmeno diedifs 18) gini 19) magi geden 20) gedno ſtado ſobie poruczene ale tobie wſſiczkni ſu ſwierzieny netoliko21) nad owczemy ſy 22) ale ſy paſtyrz nade wſſemy pa- 1)B, C, D: „odporu.“ 2) B:ſkymz, C: ſkymiz 3) B, C: winen 4) B, D přidává: „mluwj.“ 5) V B, C, D vynechána slova „totizto dam“; za to vsu- nuto slovo „die.“ 6) C wierziczy. 7) B: oddieli, C: oddielugi. 8) B, D: „wegdu.“ 9) B: „tohoto.“ 10) B: „ſlyffif“ D: Slyffifs: 11) C. Bernarta. 12) B, D a. 13) C: kniez. 14) B: prwotiv, C, D. prwotiuu. 15) B om „Abel“. 16) B, D ad swaty. 17) B, D: wſſeczko. 18) B: diedicztwie. 19) B, C: ginijt, D: ginit. 20) B, D: kazdy gedê. C: geden kazdy. 21) C: a netoliko. 22) B, C, D om.

Strana 14
14 ſtyrzi. Tot ten ſwaty weliky 1) A tyz ſwaty w gednom kazanie przed papezem k kniezſtwu die Przikazuget mi tento Moyzyſs to miny papeze2) gehozto rucze totizto [17] mocz tiezke ſu gehoz 3) magi poſluchati netoliko ya ale wſliczkni nebt geſt 4) tento wiecz nezly Moyzieſs. Neb Moyzieſov poruczen bil toliko lid 5) yzrahelſky ale tomuto wiſeczka czierkew a tento wietffyt geft nezli angel neb komu kdy z angeluow rzekl buoh czo koli ſwizeſs a czo koli rozwiezeſs. Podle vrzadu prawim ne podle zaſluzenie kromie boha nenie gemu rowneho any na nebi any na zemi 6) Totot7) geft Petr genz ſie wpuſtil w morze kdyz giny vczedlniczy na lodich8) ſu prziplynuli k Geziſſov geden kazdy z waſs ma doſti na ſwe lodi na ſwem9) arczibiſkupſtwij10) na ſwem biſkupſtwij na ſvem opatſtwij na ſwem probofftwij ale tento wpuſtil ſe geft we wſſeczka arczibiſkupſtwij 11) opatftwij proboſſtwij w to morze welike a ſfyroke kde ſu ziwoczichoe gimz nenie pocztu. To 12) ten ſwaty 13). Slyffis napoſledy doctora Caſſyana genz w cztrnadcztych kniehach ſwich o moczy papezſke takto piſſe kazdy krzieſtian cztiti ma ſwaty 14) podnoz noh boziech genz geſt czierkew geho ſwata w niezto ten kto geſt. vſazen ſedij w ſprawedlnoſty 15) a w moczi ma miti poddana wſſeczka panſtwie 16). Pak kterak 17) koli gemu tak ſprawedliwie wladnucziemu a rozkazugiecziemu otporna [ 18 ſu nebot ſu newierziczy aneb tyranowe vkrutnie 18) aneb kaczierſku neprawoſti a zpurnym nepoſluſfenſtwim obkli- czeny. 19) To ten doctor 20) a to ma zuone 21) rzeczy genz pſana w decretie XXII di. onis 22). Nenie mylne ze kto koliwiek kterev koli koſtelu prawo 23) vgme bezprawie gemu czyni 24). Ale 25) kto Rzimſke koſtelu wyſazenie od naywyſſie hlawy wſſech 1) B, D ad mluwi. C: weliky swaty. 2) C slova „to mieni papeze" klade do závorky. 3) C: gehozto. 4) B, D ad on. 5) B, D: lid toliko. 6) B. Dom a tento wietffyt geft. ...any na zemi. 7) B, D: a toto. 5) B, C, D lodech. 9) C: ſwym. 10) B: na ſwê totiz arczibiſkupſtwj. 11) B, D arezibiſkupſtwie, biſkupftwie . . . 12) C: Tot. 13) B, D: To ten ſwaty mluwj. 14) B om ſwaty. 15) B: fedi z ſprawedlnoſti. 6) Na okraji při- psáno: „ſwieta“. 17) B, D: ktera. 16) B. D: vkrutnij. (I: vkrutni. 19) D: obluzeni. 20) B. D ad mluwj. C: Tot ten doktor prawie 21) C zone, D z one. 22) B, D: di omis. C: di Offes. 23) B: prawa. 24) B, D: vcziny. 25) B, D: a.

Strana 15
15 kofteluow dane chcze odgieti ten owſſem wpada w kaczier- ſtwo a yakozto onen gt neſprawedliwij tak tento ma byti nazwan kaczierz. Neb kazdy ten wieru ruſſy kto proti nie poſtawi ſie genz gt matka wiery a tomu bywa odporen 1) genz gt gy wyfadil nade wſfeczky koſtely. To tu. A ze czo otecz ſwaty rozkazie w rzadich duchownych a czo fie wiery do- tycze ma byti poſluchano a ktoz by neupoſlechl 2) ze hrzieſſy ſmrtedlnie. Slifs kazdy ne naſſy rzecz ale decret a nalez duchowny po wflem ſwietie od krzieſtianuow przyaty prwe nez ſme my na ſwietie3) genz geft Bonifacia papeze a con- ciliů za nieho vcziniene“ a ten welmy Wyklefa boly a poczyna lie Vnâ ſctam extr. de maio’ite 4) et obediêcia takto z wieri krzieſtianſke powinnowati ſme wierziti gednu czierkew ſwatu obecznu 5) apoſtolſſku a my o nie wierzime pewnie a wyznawame kromie nizto nenie ſpaſenie ani odpuſtieni hrzichuow a dale Te gedne czierkwe gedno gt [19] tielo a 6) gedina hlawa ne dwie hlawie yako Petrowi7) pan Criftus totiz a Kryſtuow namieſtek Petr a potomny geho buduczy gemuzto8) Pan rzekl9) Paſs owcze me obecznie die me ne tyto neb ony ale ſkrzie to wſſeczky rozomy10). A proto ktozkoli prawie budto Rzekowe neb gini ze negſu poruczeni Petrowy a geho namieſtku muſie11) ſie ſeznati ze negſu zuowecz 12) pana Kryfta neb on die 13) ze geden paltyrz a geden owczynecz bude. A dale yakoz prawa duchownie ſwiedczie 14) duchowny mocz vſtawuge zemſku mocz a ſudy nebywali rzadna a 15) le moczy ono proroczftwie Yfayafle fie naplnuge Ay poſtawil ſem tie dnefs nad narody a kralow- ſtwymi aby plel zkazil 6) dielal a ſtawiel y fftiepil. A tak kdyz pochibij ſwietſka mocz ſuzena bude od duchownie'7) Ale pobludili duchowny tehdy menſly od wyſlich pakly 1) B, Dom genz gt matka .. . by wa odporen. 2) B, D: a kto by neposlech. 3) B, C, D: ad byli. 4) C: maioritate 5) B, D ad a. 6) C, Dom a. 7) C: yako potwory. B. Dom. 8) B, D ad a gim. 9) B, D: rzekl pan sam. 10) B, D: k rozumu přiwodi. 11) B, D: musiegi. 12) B, C, D: z owecz. 13) D ad fam. 14) C: jakoz prawda ſwiedczij. B, D: yakoz prawj prawda a ſwiedczy. 15) B,C, D o. 16) B: y leczil. D: y liczil. 17) B, D: od duchownich zprawczy.

Strana 16
16 naywyſſy od ſameho boha ne od czlowieka bud ſuzena 1) yakoz die apoſtol2) duchowny czlowiek ſudy wſſeczky ale 3) od nizadneho on nema biti ſuzen4). Neb ta mocz aczkoli dana gt czlowieku a gedna ſie ſkrzie czlowieka wſſak 5) nenie lidſka ale bozſka Boziemy víty dana Petrowy a geho potom- kom kdyz rzekl czo koli ſwiezeſs na zemy etc. Ktoz koli 6) te moczy tak od boha zrziezene odporen gt boziemu zrziezeny gest odporen a zatraczenie wieczneho ſobie dobywa.7) [20 A protoz prawime wynaſſyme oznamugê8) ze z potrzebnoſti ſpaſenie wſſeczko ſtworzenie czſowieczy neb lidſſke ma byti poddano Rzimſkemu byſkupu totizto otczy ſwater.9) Tak tu rzecz tento nalezl a na tom gie zawiera 10) etc. Druha rzecz o przygymanie ſpaſytedlnem pod gednu zpuoſobu lidu obecznemu. Prwny rozdiel dowody ze to przigimanie prziſſlo od ſameho boha yakoz pak to vſly- ffiete"1) etc. Swatoſwate 12) przigimanie tiela a krwe bozi pod prwny zpuoſobu od tiech gêz nepoſwieczugi bud kniezie neb lid obeczny geſt doſti k ſpaſenie a plnoſti miloſti boziech a geſt zalozeno w boziem zakonie od pana Kryſta poddawano 13) a od appoſtoluow w 14) ſwatich Concilium a w 15) prawich za- wrzieno w czierkwi ſwate przivato a ote wſſech ſwatych doctoruow zchwaleno a zapſano y prawime nayprwe 15) ze przigiemanie pod gednu zpoſobu geſt zalozeno w zakonie 16) cztwerym obyczegem znamenim vczienim flowy a ſkutkem 17). 1) B, D: Pakli pobludi duchownije menſlie od wyſſich ma ſn- zena byti pakli by naywyflie pobludila tehdy od fameho buoha ale ne od czlowieka ma ſuzena byti. 2) C : swaty apoſftol. 3) B, D: ale on. 4) B, D: nema byti ſuzê nez od ſameho buoha nebo gt vrziednyk fameho boha. 5) B, D:awiliak. 6) B,C, D ad tehdy. 7) B, C. D om a za- traczenie . . . dobywa. 8) B: A protoz prawime a wynaffemy a ozna- muge. 9) B, C, D: totiz papezij. 10) B, D: Tak ta rziecz tentho vrziad zawiera. C: Tak tu rzecz tento nalez zawiera. Il) B, Dom yakoz pak to uſſlyſliete. C: má tento jediný nadpis: „Trzetie kapitola: O przigimani spaſytedlnem pod gednu zpuoſobu lidu obecznemu. A to dowod, zie to przigimanie prziſſlo od ſameho boha.“ 12) B, D: Swate. 13) C, D: podawano. 14) Dom 15) C : nayprw. 16) C ad w. 17) C: ſkutky.

Strana 17
17 Znamenim aneb 1) figuru kdyz pan Criftus nakrmiw2) piet tiſficzuow na puſty z pieti chlebuow a ze dwu ryb Johanis sexto a cztyrzi tiſycze z ſedmi chlebuow Mt XIIII nyzadneho nevczinil znamenie o napogi daw3) w tom na- vczenie buduczie4) ze lidu wiernemu bude [21] dawano tielo geho ſwate a krew geho ſwata5) pod prwny a chlebnu zpo- ſobu a yakoz tito ſiti byli dokonale tak ze krzieſtiane 6) dokonale naſyczenie7) budu przigimati8). Neb to9) naſyczenie tieleſne yakoz Lira a gini doctorowe pilſy bylo 10) geft figura tohoto.11) Neb Pan chtie okazati12) ſytoſt tiela ſwateho ſweho a chleba nebeſkeho vkazal geſt dyw 13) w chlebie tieleſſnem. Vezenijm ſwym pan Kryſtus toto przigimani pod gednu zpoſobu vczil geſt kdyz gmenuge w ſwem"4) kazanie pokrm a napoy 15) duchownij dwanacztekrat pod gmenem pokrmu a chleba a przi kazdem doſtatecznoſt ſpaſenie vkazuge. Nayprw rzekl 16) we cztieny ſwateho Jana w ſlefte kapitole Dobywayte anebo 17) vſyluyte przi pokrmu genz nezahyne ale zuoſtawa w zywotie wiecznem kteryzto ſyn czlowyeka da wam. Tu gmenuge toliko pokrm ze ten zuoſtawa wiecznie. Druhe tudiez Nedalt gt wam Moyzieſs chleba ƒ 18) nebes ale otecz muoy dawa wam chleb z nebes prawy. W tom 19) przewyfuge 20) tento pokrm nad mannu zydowſku. Ale ze mana miela gt w ſobie wſliczku chut a wonnoſt ſladkolti a21) tento pokrm gt wyfly tehdy22) ma wſfeczku wuony chut a miloft duchowny. Trzetie die yhned potom Chleb bozy prawyt23) gt genz gt z nebe stupil a dawa zywot ſwietu. [22] Ay opiet pod zpo- ſobu chleba dawa ſe zywot wſfiemu ſwietu. Czwrte Yat ſem chleb zywota24) kto przide25) ke mnie nezlacznie a kto vwierzi 26) w mie nezzyzny nikdy. Tot cztwrte ſwiedecztwie 1) B, C:a. 2) B:nakrmil. 3) B, D: dal. 4) B: buducznie. 5) B,C, Dom geho ſwata. 6) B, D: krzeſtiane wiernij. 7) C ad duſfe. s) B, D: tak przigimagicz. 9) C: nebo. 10) B, D: byla. 11) B, D: toho. 12) B, C, D: vkazati. 13) C ad weliky. 14) C: ſwym. 15) B: napuoy. 16) B, D: Nayprwe rziekl gt. 17) B, D: a. 18) B, C, D: z. 19) C ad pak. 20) B, D: prziedpiſuge. 21) C: ale. 22) C: nebo. 23) B om. 24) B, D: ziwy; C: chleb zywota wieczneho. 25) B, D: przigde. 26) B, C, D: wierzi.

Strana 18
18 panie ze kto ten nebelky chleb gie a w pana Kryſta wierzy nezlacznie ani ziznie wiecznie. A tak pod tu zpuoſobu chleba gie y pie zywot wieczny. Pate die Yat ſem chleb zywota otczowe waſli gedli ſu 1) mannu na puſti2) a zemrzieli ſu. Tut gmenuge chleb zywota a zadne zmienky neczynie o wynu. Slefte Tento geſt chleb genz z nebe ſtupil kto z nieho gieſti bude nevmrze totizto na duſſy 3). Tot zbawienie4) wieczne ſmrti zaſlibuge z toho chleba a tak z gedne zpoſoby 5). Sedme Ya 6) ſem chleb zywy genz ſem I nebe ſtupil pak czo z nebe przigde wſleczko dobre s ſebu przinaſſie yakoz die ſwaty Jakub w kanonicze Kazdy dar a wſſeczko dokonale ſhuory ltupuge. Oſſme Kto bude gieſti ten chleb ziw bude na wieky. 7) Tot dosti wiecze pane bozie nezadame abychom 8) twe ſwate tielo geducze pod prwny zpoſobu hodni byli ſ tebu zywi byti9) na wieky 10). Dewate Chleb kteryz ya dam wam!1) tielo me geſt za ziwot ſwieta. Deſate Kto gie mie bude ziw pro mie. Gedenaczte Tento gt chleb gêz [12) nebe ſtupil. Dwanadczte yako zawora wſſeho Kto gie tento13) chleb ziw bude na wieky. Day [23] to pane. Na 14) tiechto dwanadczte mieftech toliko 15) geft zmienka o pokrmu a o gedne zpoſobie chleba toliko totiz o tom chlebu wiecznem a nebelkem w niem 16) ſie podle cztenie tyto odplaty a miloſti zawieragi totiz wiecznoft zywol. wieczny naplnienie wuole bozie pokrm 17) nebelkeho otcze prawda 18) bozie milofrdenftwie bozie zywol19) ſwieta wieczna ſytoſt zbawenie obuogi ſmrti wiera bozieho wtielenie drziewo zywota wykupenie ſwieta a ſpogenij ſ bohein. A tak przigi- manie pod gednu zpoſobu geſt ſwate cztenie gt prawda bozie geft zakon bozie gt wiera wykupenie a zywot wieczny. Y 20) czo krzieſtiane mily a poſluffny wiecze pozadati muozeſs geſto by tobie tuto21) dano nebylo. Pak pan Kryſtus na 1) B, C, D om. 2) B, C, Dom. na puſti. 3) B, C, D om totizto na duſfy. 4) B: Toyt zbawenije. 5) Na okraji připsáno: „genz gt w tiele ge° ſwatem geho krew ſwata nerozdielnie“. V B, C tento přídavek chybí. 6) B, D: „Yat“. 7) Na okraji napsáno: „mily krzeftiae“ s) B: nez abychô; D: než abychom. 9) B: hodnie byli ſ tebu ziwi. 10) B. D ad amen. 11) B, C, D om. 12) C: z. 13) B: ten. 14) (!: Dayz to pane boze. Hle na tiechto ... 15) C om. 16) B: niemzt; C, D: niemz. 17) B, D: pokrmu. 18) B, D: prawdy. 19) C ad wieczny. 20) B, C, D om. 21) B: toto, C om.

Strana 19
19 ginich eztirzech mieftech toliko gmenuge tielo ſwe ſwate a krew ſwu ſwatu 1) proſtie neczynie zmienky o nizadnych zpuoſobach. Hledyz aby take wiecz neprzidawal. Nayprwe kdyz dye Nebudeteli gieſti tiela ſyna czlowieka a piti geho krwe nebudete miti zywota w ſobie. Druhe 2) Kto gie me tielo a pie mu krew we mnie zuoſtawa a ya w nié. Trzetie3) Tielo me prawie4) geſt pokrm a krew ma prawie 5) geſt napoy. Cztwrte opiet teez 6) Kto gie me tielo a py mu krew etc. 7) Tu w te rzeczi nemaſs zadne zmienki o zpoſobie wina 24) ale w prwnich zgewne 8) geſt o zpoſobie chleba. Aniz muoz rozomieno biti o poſwatnem a wydomem2) przigimanie pod obogy zpoſobu neb byla by rzecz ſobie odporna ze kto by neprzigimal poſwatnie nemielby zywota a prwe die ze kto ten chleb gie bude zyw na wieky. Tak tehdy rozomi ſe ze 10) pod zpoſobu chleba gie ſie tielo bozie a geho ſwata krew prawie ſie pie yakoz dole ſſyrze ſe polozij. Slowy ſwymi take vczyl gt Pan lid ſwuoy modlity 11) ſie na wſſaky12) den za przigimanie pod prwny zpoſobu kdyz geft rzekl we cztieny ſwateho Mathuſſe13) VI.14) kapitole Tak 15) ſie budete modliti Otcze naſs 16) Chleb naſs wezdayſſy a ſwaty Lukaſs w XI. kapitole die nadpodſtatny 17) day nam dneſs. A to wykladage ſwaty naſs 18) Jeronim die Kdyz pro- lime za zwlaſtny prwotny19) aneb nadpodítatny chleb za ten profyme genz gt rzekl Yat ſem chleb zywy genz fiem f nebe ſtupil. 20) A Lyra na to llowo nadpodſtatny die ze za21) ſwatoſt tiela bozieho proſyme a podle toho za wſſeczko czo geſt potrziebie k te ſwatosti. Pak ze ſkrze to ſlowo wezdayſſy take ſie tielo bozie proſſy. Die ſwaty Ciprian Chleb zywota gelt Kryftus. [25 A za ten chleb na wlſaky den proſyme. 1) B, C, D om ſwu ſwatu. 2) B ad die, D dij. 3) B, D ad die. 4) B, C, D: prawy. 5) B, C, D: prawy. 6) B ad die: 7) B, C, D ad: we mnije (C mnie) zuor tawa a ya w nijê (C niem). s) B, C, D: zgewnie. 3) B, C: widomem. 10) Dom. 11) B, D: modlte. 12) D: kazdy. 13) C: Mathaufſe. 14) C w VI. 15) C: takto. 16) B, Dom: „Tak ſie . . . nafs". 17) Vulgata Mat. VI, 11: „supersubstantialem“. Spisovatel omylem citáty zaměnil; slova na prvém místě uvedená jsou v evangeliu sv. Lu- káše a naopak slova „nadpodstatný day nam dnes“ v evangeliu sv. Matouše. 18) B, D om. 19) B ad chleb. 2") C sſtupil. 21) B om.

Strana 20
20 A ſwaty Auguftyn w kazany o Bozie modlitbie die Chleb tento wezdayſſy tielo panie muoz rozomieno byti kteryzto na wſſaky1) den przigimam bez niehozto ſpaſen nemohu byti yakoz prawi pan we cztenie Chleb kteryz ya da tielo me geft za zywot ſwieta. Ay chczeſlli w modlitbie panie za chleb proſyti rozomiey czo profieſs neb ſwatoſti tiela a krwe 2) proſyſs.3) Tak die ten ſwaty. Hledyz ze tento ſwaty die ze pod gmenem chleba prolſy ſie tielo a krew bozy a tak mame 4) duowod ze pod gednu zpuoſobu pan Kryſtus przi- kazal proſyti za ſwe tielo y za ſwu krew. A geho modlitba wſfeczky gyne 5) przewyluge nebigeſt naydoſtatecznieylfy 6) a plna proſba k ſpaſenie. Y radug lie kazdy wierny krzieſtian ze bozie naplnugie przikazanie proſie 7) za hodne pod gednu zpuſobu przigimanie. Skutky pan Krystus toto przigimanie vſtanowil lidu obecz- niemu y kniezim kdyz nepoſwieczugi aby pod gednu zpoſobu przigimali kdyz po ſwem ſwatem zkrzieſleni8) vczedlnikom ſwym dwiema w Emaus dal ſwe tielo neb to ſtogi we czteny ſwateho Lukafſe2) Y ſtalo ſe geſt kdyz geſt pan Kryltus 10) ſtolil wzel chleb pozehnal lamal a podawal geſt 11) gim. A oni ſu geho poznali w lamanie chleba. Tu wy[26 klad ſwatich doctoruow prawi a tak ſwata czierkew drzij ze gim tu ſwe ſwate tielo dal. Tak die 12) ſwaty Auguftyn w kniehach o frownanij ewangeliſt ze pan Kryſtus dopuſtil abi tito vezedlniczy ne- poznali geho az do ſwatoſti chleba aby ſkrzie to dal rozo- mieti ze kto gednotu geho ſwateho tiela przigme wſſeczka prziekazka neprzietele gemu odyata bude aby pan Kryftus mohl poznan byti. A ſwaty Beda 3) a geſt polozeno w po- rzadnem 14) wykladu die Skrze chleb tiela Kryftowa ſwatolt dawala lie tu a znamenala a Hyſtoria ſcolaſtica wyklada w lamany chleba totizto !15) w ſwatoſti tiela bozieho a doctor Theofilus die takto'6) Przigimagiczim ſwatoſt chlebnu odwie- 1) C: kazdy. 2) B, D ad Kryftowy. 3) C om neb . . . profyfs. 4) B: mamy. 5) B: ge° 6) B: naydoftoynieyffe. 7) B, C. D: proſe. 8) B, D: wzkrzieffienij. 9) C ad w XXIIII kap. 10) C. D om „pan Kryftus“. 11) B, C, D om. 12) C ad o tom. 13) B, D ad mluwj, 14) B, D: rziadne. 15) B, C, D: totiz. 16) B, C om.

Strana 21
21 ragi ſie oczy aby geho poznali neb newymluwnu a weliku mocz ma tielo panie. Tak maſs zaklad przigimanie 1) od pana Geziſſe Kryſta pod gednu zpoſobu. Pak zie tu nemoz biti rozomieno o druhe zpoſobie ze czteny ſwateho geſt rozum doctoruow ſwatich 2) neb 3) dawanie poznanie 4) a zmizeny bylo gednoho czaſſu kdyz gim podal ſweho tiela poznali geho a hned zmizel by byl gim podal z kalicha a giz byl zmizel byl by po zmizeni ſ nimi a to geſt odporna rzecz. Proti tiemto rzeczem prawym odpiera Rokyczana w ſwem tractatu 5) [27] a die ze nenie doſti rzeczi 6) nenie pſano w zakonie o druhe zpoſobie protoliz nenie prawda yako 7) ze nenie pſano ze buoh geft truoy w oſobach 8) a geden w bytu a teez ze panna Maria wzata geſt na nebe. — Ale krzieſtian prawy odpowiez9) kratcze ze kdyz w te rzeczi o czemz geſt hlawnie przie piſmo neczyny zmienky anyz geſt ginde polozeno geſsto by mielo byti polozeno 10) nema byti przydawano yako 11) przi ſwatem krztu nenie zmienky w zakonie nezly o wodie a duchu ſwatem kto by chtiel nevaka piſſma weſti ze muoz v winie krztiti geſt doſti odporu ze to nenie pſano tu kde ma pſano byti. Teez geſt tuto ze przi ffigurze tohoto ſwateho przigimanie k lidu 12) nenie nicz o napogi kdyz piet tilicz a opiet cztyrzi tificz 13) naſyczeno 14) ze 15) w Emaus nicz nenie pſano16) o napogi 17) ze o apoſtolech przi lamani chleba nenie nicz o pitij 18) a tu by mielo byti polozeno a nenie. Bezpeczniegy 19) geſt rzeczy 20) ze poniewadz tu nenie polo- zeno ze to nema byti. Neb die ſwaty Jeronim in omelia Ecce ego etc Czo z piſma nema21) ſwiedomie tuz lehkoſty muoz byti odwrzeno yako dowedeno22). A tak kde mielo 1) B ad tiela panie 2) C om. 3) B, D: nebo. 4) B: dawanije a pozna- nije, C: dawani a poznani. 5) B, D om odpiera Rokyczana w ſwem tra- ctatu. 6) B, D: rzieczy. 7) C ad k tomu napodobne. 8) B, D: buoh geft w trogich woſobach. 5) B: A to krzieſtian prawy muoz odpowiedieti; D: A krzeſtian to prawy mnoz odpowiedieti. 10, D: polozieno. 11) C: jakozto. 12) B, D: k lidu obecznev. 13) B, C, D: tificze. 14) B, D: naſycze- no bylo 15) B, D: a. C: Tez. 16) B, C om. 17) C ad. Item. 18) B, D: o piti anij o napogi. 19) B, D: Bezpecznie. 20) B: rzieczi, D: rzieczy. 21) B, D: nenie. 22) B, D: ta wiecz z lechkoſti muoz byti odwrziena yako bylo by dowedenie potwrzieno.

Strana 22
22 o zpoſobie wina byti mluweno k lidu a nenie mluweno nema byti wiecze nez gt buoh [28] mluvil przidano 1). A kde geſt mluwil o obieti ſwate pod obogy zpoſobu nema byti vyato2) nezly geft vſtaweno a zie nikdiez o zpoſobie winnie3) ne- mluwil pan buoh nezly na weczerzy a weczerze geho bila geſt k obieti4) yakoz diegy ſwiety.5) Tak tehdy obuoge 6) zpoſoba toliko ke mſſie ſwate prziſluſſie. Sliſſyz s. Bedu o tom czo 7) die na wyklad ono° cztieny Rzekl Gezifs Petrowi pod po mnye Na te8) weczerzi poſlednie ſpaſytek nohy vczedlnikom vmywal a gim wydal yak magi ſluziti tagemftwie tiela a krwe ſwe ſwate. Tot ten die s.9) Maſs 10) druheho ſwiedka ſwateho welykeho Ambrozie genz w ſwe modlitbie przede mſſy Sûme ſacerdos kdyz ſie modlil y die11) Day mi to pane hodnie polwietiti ezo fy 12) przykazal obietowati nam na twu pamatku. Tak maſs zgewnie ze pod obogy zpoſobu geſt przikazanie bozie kniezim obietowati. Pak to k przigimani obecznemu prziplati odkud ta mocz a ſmieloſt.13 Druhy odpor ze gmenem chleba rozomie14) ſie take krew bozi pod zpolobu wina yakoz 15) gmenem chleba 16) wſſeczka ziwnoſt a prziwodi ſwateho Augu- ſtyna zie kdyz Yozeff bratry ſwe 17) pozwal na chleb ze ſie tu wſſeczka potrzieba zaw[29]iera prawie ze mame blaznywe dowtipi proti prawdie. Y ſlyfitez geltlit toto blaznowſtwie Prawie a piſſi doktorowe ſwateho piſma w ſwich fůmach zakladagicze rzecz na swateho Thomaſſe 2 2e q. 12. ar. 20 ffigura neb podobenſtwie przifluflie k wyliczenie prawdy a protoz neſlulfie 18) gie w niczemz zmeniti 19) a takto diegi ze w piſmie ſwatem geſt rozdiel mezy tiemi wieczy 20) ktere ſie 1) B, D: nema byti wiecze przidano uez gt buoh mluwil. 2) C, D: vgato. 3) B, C, D: winne. 4) B: ku obieti gim przirownaa. 5) B: ſwati, C: ſwieti. 6) C: oboge. 7) B, C, D: czot. 8) C: tey. 9) B, C, D: ſwaty, C ad Beda. 10 B, D: Nu maſs. 11) B om y die. 12) C: gſy. 13) Na okraji připsáno: „welika wſſetecznoſt“. V B, D zní tato věta takto: „Nuz pak to wy k przigimanij obecznev lidu przipiſugete odkud tu mocz mathe (D: mate) a ſmieloſt.“ 14) D: rozumi. 15) B, C, D: yako. 10) B: chlebem gmenê 17) B, C: bratrzy ſwych. 18) ! Slova „k wyliczenie prawdy a protoz neſſluſſie" připsána jsou na okraji; v B, D chybí, v C jsou pojata do textu. 19) B: zmienyti; C: zmieniti. 20) B, D: wieczmi.

Strana 23
23 proſtie rozprawiegi a tiemi kterez s rozprawku 1) niekteru figuru neb podobenſtwie zawieragi. Neb w prwnich piſmo2) pod hlawnym a prwotnym flowem wſfeczky wieczy k tomu przihodne zawiera a k tomu rozomu mluwi ſwaty Auguſtyn ze Yozeff pozwal bratry3) na chleb totiz k ſtolu a onen liczomiernik pana Kryſta. Ale kde ſie figura zawiera nicz wiecze neſluſſie przirozomieti nez geſt napſano yako geſt ono o mannye ze z nebe prſſiela 4). Gmenem manny nero- zomie ſie maſſo neb por neb 5) czybule6) a to proto neb manna geſt figura tiela bozieho a teez chlebowe propolitio- nis totiz poſwatny a obietni na oltarzi 7) neb ſu 8) tielo bozie znamenali v neſluſlie tu przimieniti o maſſie neb mleczie. Tak kdyz proſty chleb w zakonie ſie gmenuge [30) wſleczko ſie tu muoz zawrzieti ale kdyz figura gde aneb prawda chleba zyweho y ze gt prawie dokonaly pokrm a onen nicz9) y neſluffie nicz przidaty. A protoz Lira kdyz wyklada to ſlowo Chleb naſs wezdayfſy 10) o potrziebie tielefſne prawie yakoz geſt prziweden ze wſſeczky fie tu potrzieby proſſy 11). Ale o tiele boziem wykladage nicz neprzydawa. Proſycze tehdy za chleb totiz tielo bozie 12) poſwatnie pro- ſyme za przigimanie tiela a krwe bozie 13) bez przimienky zpuſobi wynne neb kalicha. A to nam buohda 14) zuoſtane. Neb geſt rzekl Pan Czo 15) koli proſyti budete otcze '6) we gmeno me da wam ale wy nikdy 17) za kalich nemate proſby 18) lecz byſte tu chtiely proſbu wziety 19) Otcze mozly 20) byti at tento21) kalich oteyde ote22) mne ale radiegy 23) profte s oniem prorokem at waſs przipuſtie k gedne ſtrancze kniezſke k Ikybie 24) chleba at ſie 25) poſluſſenſtwie y pro- r0cztwie plnij. 1) B: z rozprawky. 2) B: piſmiech; D: piſmech. 3) B, C: brattrzij, D: bratrzi. 4) B D: prſſiala. 5) C: a. 6) C ad neb toho ſu zadali. 7) C: oltarz. 8) B ad w tom. 9) B, D misto slov „a onen nicz" má „amen". 10) C, D: wezdeyfſy. 11) B, D: proſe. 12) B: tiela bozieho, D: tiela Božijho. 13) B: tiela bozieho krwe, C: tiela bozieho a krwe. 14) C om zpuſobi wynne ... nam. 15) B, D: czoz. 16) B, D ad. meho. 17) B, C, D: nikdiez. 18) B: proſyti. 19) B,D: lecz byfſte tu proſbu chtieli wzeti (D uziti). 20) B, D: muozli. 21) B:tentho. 22) B, D: ode. 23) B, D: radiegie ; C : radimet. 24) B, C, D: fkywie. 25) B, C, D ad y.

Strana 24
24 Trziety odpor ze bychom nedowodnie prawili by toliko dwanadczte apofftolom dawal a to dowodij Origeneſem ze take gini byli przy 1) vmiwanie noh a tak2) przy weczerzi lehka gt odpowied na to ze to muoz byti ze ſu tu byli gini geſlto prziſluhowaly ale bi gich wiecze za ſtolem ſe- dielo neczte fie [31] nez3) o dwanadczti. Kdez4) koly geſt poczet vrczeny polozeny w piſmie bez przidawku die doctor Rabanus ze fie wzdy rozomie 5) cum exclufiua s wy- mienku wſſech ginich neb ſtolikosti yako trzy s ſebu 6) poyal na horu tehdy toliko trzi dwanadczt ſobie wolil wiet- ſlych apoſtoluow tehdy toliko dwanadczt za trzidczet?) peniez buoh prodan tehdy toliko za trzidczet8) trzi dny lezal w hrobie a cztyridczaty den wſtupil do nebe tehdy toliko a nicz wiecz any menie. Tez tuto dwanadczte ſ nym ſtolilo a tak toliko dwanadczte. Pakli maſs piſmo ze gich ſtolilo wiecze okaz. — A druhe takto dieme ze w tiech wieczech kterychz 9) boh ſobie przyczynu zuoſtawil nicz nemozem wiecze przyczyniti nezly czo geſt nam zgeweno a muozem rzeczy bezpecznye nenie10) to pſano w zakonie ani w czierkwy ſwate duchem bozim zgeweno y nema byti wſſetecznie liczeno a giſftieno 11) by tak mielo byti. Tak gt o rozdawanie lidu obecznemu ze w zakonie to nenie o obogi zpoſobie a czierkew ſwata nedrzy y nema byti gynak liczeno a wedeno12). Pak gina geft wiecz o ſwate trogiczy a o matczie bozie o rzadiech a o bieziech 13) krzieſtianſkych neb o tom ſfyrocze ſwatych docto 32 ruow ſu pisma duchem ſwatym 14) ſepſana a od czierkwe ſwate przivata y ſmiele mozem ſie a mame ſie na to zpodeprzity yako y o tomto ſwatem roz- dawanie. A pak tiech dwanadczte znamenalo geſt wíleczky poſwieczugiczy yakoz ſie piſſie w decretie XI q. III. Abfit. A tak y to przeſtane ze by toliko dwanadczte mielo byti kniezy. 1) B, D: om. 2) B, D: a to. 3) Orig.: Nez. 4) B, D: a kdezt; C: A kdezkoli. 5) B, D: rozumie. 6) B: trzi ſebu. 7) B: trzitezcti. 8) Slova „tehdy toliko za trzidzet“ přetržena. 9) B, C, D: kterych. 10) C: ze nenij. 11) B, D: wſfetecznie w prawdie gifſtieno. 12) B, D: ginak prawe° a k tov [D: tomu] wedeno. 15) D: wieczech. 14) B, D: ſkrzie ducha ſwaſeho.

Strana 25
25 Pokladagi ſe w teto kapitole przigimani giſtych oſob pod gednau. 1) Swieti prwotny tak ſu take przigimali o nichz 2) ſie czte w ſkutcziech apoſtolſkich Biechu wierni vſtawiczni w vczeni apoſſtolſkem a przigimanie lamanie3) chleba. Swaty Pawel kdyz bil na wieru obraczen krztien geſt od ſwateho Anna- niaſſie a wzem 4) pokrm poſylen geſt. Actuum VIII°. Opiet Actuum XXe kapitole Gednoho dne kdyz 5) ſme ſie ſeſſli k lamani chleba prziſſed 6) Pawel lamal chleb a wzal y mlu- wil geſt gim az do dne 7). To wſliczkny wykladagicze8) o tielu bozim wykladagi. A tu nenie nicz o kalichu awſſak by bylo tu mielo polozeno byti neb ginde o tom nenie nez tu. Neb poniewadz yako9) die ſwaty Jeronim De illustri- bus viris [33] ſwaty 10) Lukaſs pſal geſt cztenie yak geſt ſlyffal ale 11) ſkutky apoltolſke yak gt widiel y by tu bylo 12) pod druhu zpoſobu dawano byl by toho neobmelkal poloziti poniewadz lehczieffy 13) wieczy polozil. Tez 14) opiet w ſkut- cziech apoſtolſkich 15) w XXVII° kapitole s. Pawel na lody wzem 16) chleb dieky wzdal gt 17) bohu przede wſfiemi a kdiz lamal pocziel 18) gieftie 19) a wſTiczkny giny odtuſfiwſfie ſobie aneb okrziewſſie y oni przigeli ſu pokrm totizto 20) z geho ruku tielo bozy yakozto zgewnye s. Yan Zlatovſty wyklada o tiele bozim in omelia XVII de opere in pícto21) yako y ſkutek onem 22) w Emaus a die takto Netoliko pan na czieſtie pozehnal geſt chleba ale take z ruku ſwich dawal gt 23) Cleofaffy24) a towarziffy geho a s. Pawel plawie ſie na lody netoliko pozehnal chleba ale z ruku ſwu podal Lukaſſowy a gynym vczedlnikom ſwym pak to czo 25) ſie 1) B, D: „Druhy rozdiel ze przigimanie pod gednu zpoſobu ma zaklad w ſkucziech ſwatych appoſſtolow ſwatych naſſich diediczuow a ginych welikych ſwatych“. C: „Deztwrta kapitula, zie przigimani...“ 2) B: nichzt. 3) B, D: a w lamanij. 4) C: wzew. 5) C, D: kdy. 6) B: prziſſiel. 7) B, D: dnes. 8) B, C. D: wykladaczi. 9) B, D om 10) Orig: „A ſwaty“. 11) B, D ad. pſal. 12) D om. 13) B, D: lechczeyffie. 14) B: Toyt; D : Tot. 15) B, D ad pod gednu zpoſobu ſwaty dawal yako gt polozeno. 16) C: wzel, D: uzaw. 17) B, C om. 18) B, D: poczial. 19) B, D: geſti. 20) B, C, D: totiz. 21) C: impfecto, D: imperfecto. 22) C. D: onen. 23) B, D: z ruku dawal gt swych. 24) B D: Kleoffowi, C: Kleoffaffowy. 25) B: czoz.

Strana 26
26 z ruky kniezſke 1) podawa nema byti dano howadom2) neb netoliko geſt poswieczene ale gl ſwate a ſwatoft 3) neb oſwieczuge przigimagiczieho. Tu z tiech duowoduow zgewnie maſs zie swaty Pawel pod gednu zpoſobu dawal vczedlnikom na lody y ginde. A z te rzeczy maſs wſleczky 4) ſrownanie geho epiſſtoly kteruz piſſie k Koryntom XI ka- pitole 5) z kterezto Rokyczan [34] czyni 6) welike ſwarky ?) ze to czo geſt pſal Koryntom yakoz potom ſſyrze polozeno bude vczil gt 8) yak magi obietowati a yak ſie przi obie- towanie mieti9). Ale tuto na lody ſam dawal gt pod gednu zpoſobu vcze tak lidee magi przigimati 10). O ſwatem Ya- kubu 11) bratru bozim 12) czte fie w tom cztenie kterezto ſwaty Jeronim przelozil zidowſke 13) rzeczy do rzeczſke a latinſke takto Pan kdyz geſt po zkrzieſſeni 14) przilſel do domu ſluhy kniezſkeho prziſſel k Vakubowoy 15) ſprawedli- wemu a vkazal ſie gemu neb byl ſe zaprziſahl Jakub ze nebude gieſti chleba od te hodini kdyz na weczerzy Pan- pil kalich dokawadz by newidiel zkrzieſſeneho 16) z mrtwich y pochwily rzekl geſt pan Przineſte ſtuol a chleb a wzal geſt pan chleb pozehnal lamal a dawal 17) Jakubowy ſprawe- dliwemu a rzekl gemu Bratrzie muoy gez chleb muoy neb 18) geſt wſtal ſyn czlowieka zmrtwich. Tak tu ſtogi pſano zgewnie ze pan dawal to giz druhe swatemu Jakubov pod gednu zpoſobu. Tez mals o mnohych ſwatich za 19) czaſlu ſwatich appoſtoluow o ſwatem 20) Dionifiowy neb Diwiffowy piffe ſie ze kdyz mſſy ſluzil a lidu rozdawal pan Gezifs vkazal ſie gemu s welikym ſwietlem a wzem 21) chleb rzekl gev [35 Przigmi toto przitely muoy neb geſt vmne welika odplata twa. Hle tu opiet nenie nicz 22) o druhe zpoſobie. Tez opiet 1) B, D: z ruku kniezfku. 2) Na okraji připsáno: „ani ne- wierziczim." V C v textu. 3) B ad gt. 4) B: wſlieczko, C, D: wffecko. 5) B: w gedenadezte kapitole. 6) B, C, D: czinij 1) C: fwary. 8) B, D: gie. 9) C: gmiti, D: magi miti. 10) B, C, D: vczie yak magi lide przigimati. 11) B, D: Jakubie. 12) B: Panije, D: panie. 13) B, C, D: z. zidowłke. 14) B, C, D: wzkrzieffienij. 15) B, D ad k. 16) B, D: wzkrzielſeneho. 17) B: dal. 18) C: nebt. 19) B: zie. 20) C: ſwatym. 21) B, C: wzew. 22) B, D: Nuzie hledtez mily ezechowe ze tu opiet nicz nenie . . . .

Strana 27
27 o ſwate Petronelle dczerzi ſwateho Petra czte ſie ze na Imrtedlne poſtely po mnohych poſtech a motlitbach tielo panie przivala geſt a potom ſklonywſſy ſie na lozie 1) trziety den brala ſe ku panu Kryſtu. Take o ſwatem Yero- nymu piſſe s. Euſebius ze kdyz miel vmrziti rzekl2) Proſſym waſs bratrzie abyſſte my przineſli pana meho tielo abich w geho ſwietlu wydiel ſwietlo a on vtwrdie 3) oczy ſwe dal my rozom4) a navczil mie na te czieſtie kteruzto 5) gdu. A kdyz ta flowa dokonal po mnohich motlitbach muz ſwaty 6) ſwatoſt tiela panie prziyaw7) na zemi wznak ſie polozil. A tez ſie czte o tom ſwatem Eufebiowy 8) ze geft pod gednu9) przigimal yako ſie czte w Epiſtole S. Cirilla k Swater Auguſtynu. Czte ſie take o swatê Ambrozy ze z ruku Swate° Honorata byſkupa wercell. 10) tielo panie gt przigimal a yakozto 11) brzy prziyal puſtil gt 12) duſſy dobru ſebu 13) ztrawu na czieſtu 14) neſſa aby w moczy te krmie miel dulfie15) naſyczenie. Tak piſſe S. Paulinus o nyem a 16) w knihach Ambroſiami 17) ſtogi pſano. Tez o ſwatem Rze- horzy czte ſie zie [36] gedne zenie kdyz pochybowala podal tiela bozieho pod zpoſobu chleba a to obratilo ſie k geho proſbie w tielo krwawe yako by bil prst krwawy ku po- twrzeny wiery ze pod prwny zpoſobu geſt prawe tielo y krew panie. O 18) ſwatem Benedictu take y o ſwate Marzye Egipſke ze ſu pod gednu przigimali 19) cztie ſie. Take S. Franczifſek 20) kdyz koly tielo bozie przigimal pro pocztiwoſt nechtiel z toho kalicha w kteremz kniez ſluzil wina przi- gieti neb gie kniezem nebyl ale miel ſwuoy wlaſtny 21) k to kalich w niemzto zadny neſluzil gehozto bratrzie chowagi podneſs.22) O ſwatem Hugowy 23) piſfie take 24) Wilhelmus in racionali ze kdyz zadal tiela Bozieho bratrzie widucze ze 1) B: luozie. 2) B, C: rzekl gt. 3) B, C ad nade mnu (C mnau). 4) B, C: rozum. 5) B, C: kteruz. 6) B: buozi; C: bozij. 7) B: prziyal. S) B: Euſebiaſfowj; C: Euzebiaſſowj. 9) B ad zpoſobu. 10) C: wercellis. 11) B, C: yakzto. 12) B, C om. 13) C: s ſebau. 14) B, C: czeſtu. 15) B duſfy. 16) B om. 17) C: Ambrozyani. 18) B: Take o. 19) B: przigimala. 20) B: Czte ſe take o ſwate Frantiſſku. 21) C: wzlaſſtni. 22) B: podnes chowagi ; C: gefftie podnes chowagi. 23) B: Hukowj. 24) C: tak.

Strana 28
28 nemuoze 1) nicz zachowati y przyneſu gemu neſwieczeny oplatek a won 2) poznaw w duchu y die Bratrzie odpuſtiſs wam buoh toto czo ſte przieneſli neniet pan3) muoy. A tak oni lekſlie ſie przyneſu prawe tielo bozie a kdiz geſt nemohl przigieti modlil ſie rzka Wſtupiz ſynu bozie k otczy a duch muoy k bohu genz gie 4) Itworzil a to rzka vmrzel. 5) A tielo bozie zmizelo. Tu zgewnie ſtogi o gedne zpuſobie. 6) Pak ſlifſte Czechowe o naſſich ſwatich diediczich.7) O ſwa- tem Waczlawu takto mame pſano Naboznie byw na gitrznich hodinach w ſwitanie prawe8) ſluncze duſfie2) tielo panie prziyal geſt a tiem fa 10) ofwie[37]czen zabit 11) geft od bratra. A o ſwatem Oytiechu 12) byſkupu nalſem 13) takto kdyz bil w Hlahowie 14) tu ſwatu míſy 15) ſluzil a bohu otcy pana Krylta obietowal. A czo 16) zuoſtalo po rozda- wany 17) krztienym kazal ſebrati a wloziti do czyſte ruchy totiz do korporalu a zachowati ſobie na czeſtu a ſ tiem gt odſſel od nich. 18) To maſſ zgewnie zie tielo bozie neſh ſebu 19) tolyko obynute 20) w korporalu 21, neb krew bozy noſy fie w kalichu 22) a ne w korporalu.23) A podle toho gyz ma byti rozomieno 24) o ſwate Lidmille ze przigimala tielo a krew 25) bozy totiz 26) pod gednu zpoſobu neb gegy wnuk ſwaty Waczlaw tak przigimal.27) A potom czeſky byſkup ſwaty Oytiech 28) teez.29) A nemuoz rozomieno 30) 1) B, C, D: nemuoz. 2) B, C, D: on. 3) B, C: pan buoh. 4) B, C, D: gey. 5) B, D: duſli puſtil. 6) B: zpoſobie, C: zpuoſobie; B, D ad čer- veným pismem: Nota Bene Cziechu o diediczech czeſkych ſwatych. 7) B, C: diedicziech. 8) B: w prawe. 9) B: duſfij. 10) B, C: gfa. 11) C om. 12) B, C: Woytiechu. 13) B: naffiem. 14) B, C: Hlohowie; D: lohowie. 15) B, C, D: ſwate mifie (C mffe). 16) B, C: czoz. 17) B, D: po obietowanij a po rozdawanij. 18) Na okraji napsáno: „Tim by pikhartu potwrdil“. 19) B: z ſebu, C: ſebau. 20) B: obinuthe, C, D: obinute. 21) B: w kor- poral, D: w korporali. 22) B: přetrženo „neb krew buozie noſy ſie w kalichu“. D om. 23) B, D om. a ne w korporalu. 24) B. D misto „A podle ... rozomieno" má „a czte ſe“. 25) B: tielo buozie a krew buozie; D: tielo Bozij a krew Bozij. 26) B, Dom. 27) C: neb gegij przigimal tak wnuk Sty Waczlaw. 28) B, C, D: Woytiech. 29) C ad. A kaplan gegij kniez Pawel dal na ſmrtedlne poſteli ſwatemu Ywanu tielo bozie tak ſe w geho zywotie cžte. 30) B: rozumieno.

Strana 29
29 byti o zpoſobach 1) lecz by o nich pſano bylo.2) Ale kdez ſie tielo bozie gmenuge tu wzdy o prwnie zpoſobie podle prawdy a wíſech wykladuow ma rozomieno byti. Nadto wſle3) Czechowe mily pomnyete ze ſte od Rzimſke ſtolicze Jana papeze wieru przigiely 4) ſkrze ſwateho 5) Hroznatu a Czrha6) a ze byſkupſtwie prazſke wyſazeno gt aby ſie nedrziely rzadu Rzeczſkeho ale Rzimſkeho a ze koſtel Rzimſky dawa pod gednu zpoſobu a wſſiczkny naſſie s diediczy 7) by nebyli w poſluſenſtwie byli by ſie neoſwietily pomnyete na ſwe przedky ze ſu w te wierze dobrzie ze- mrziely8) w rzadu a w gednotie. O ginich mnohich ſwatich yako 9) ſwate Lucij ſwatem Agapitu 10) a ginich 11) [38 mohli bichme doweſti gich ziwoty 12) ale tiemto doſti geft ſamym ſpaſitelem a geho vczedlniky a doctory ſwatymy a naſſemi 13) ſ. diedicziemy. 14) O rozdilnem przigimanij tiela a krwe panie przi czirkwi prwni. 15) Wzdy 16) od poczatka 17) ſtolicze Rzimlke byl gt rozdiel w przigimany kniezſkem na ſwate míſy a przigimany 18) obeczneho 19) lidu pod gednu zpoſobu. Tak ſie to ſhledawa od czaffuow 20) Swateho Klimenta papeze v knihach Conci- liorum az do toho 21) poſledniho Conciliů 22) Baſyleyſkeho ze 23) kdyz koli ktery 24) kniez proti rzadu ſwemu wyſtupil 1) B, D ad druhych. 2) B, D: místo „bez . . . bylo“ má: „aniz gt pſano“. 3) B om. D Nato. 4) B: przigiali, C: przigali, D: przigali. 5) C: ſwate. 6) D: Hroznata a Crha. 7) B,C, D: naſli diediczy ſwieti. 8) B, C, D: mrzeli. 9) Orig: „yake“, B, D: jako o. 10) B: Aca- pitu, D: Akapitu. 11) B, D ad mnohych. 12) B, D: geffto bychme mohli doweſti gich ſwatymi ziwoty. 13) B, C: naſſimy, D: naſlimi. 14) B, D: diediczi. 15) Pro nadpis bylo necháno původně místo prázd- né; tento nápis černým a neúhledným písmem vepsán později. B, D: „Trzetie kapitola ze to ſwate przigimanie ma dowod z Concilium a Snijemow krzieftianſkych ut sequitur. Nota b.“ C: „W pate kapitole klade gſe to ſwate przigimani sie ma duowod z koncilium a z Snie- muow krzieftianſtych takto.“ 16) V orig. pro iniciálku W necháno prázdné místo, jež nebylo vyplněno. 17) C: poczatku. 18) C: przigimanim. 19) B, D: obecznev. 20) B: czafow. 21) B, C, D: tohoto. 22) C: konciliů, D: Con- cilium. 23) B, D: y. 24) D ad czias.

Strana 30
30 a prowinil byl s vrzadu a duoſtogenſtwy fazen 1) a toliko gemu bylo puoyczeno aby mohl przigimati pod gednu zpo- lobu yako laycus 2) totiz obeczny3) krzieſtian genz nenie ſwieczen na kniezſtwo. 4) A geſt mnoho tiech przikladuow w tychz 5) knyhach Conciliorum a w decretiech. Neb piſſie Swa. 6) Climent takto Zbiehnely ktery kniez neb yahen z ſwe fary na gynu newratili ſie po napomenutie nechczme trpieti aby ſluzil mſſy a wſſak by 7) yako layk przigimal.8) Opiet9) w Conciliů Agatenſkem Powiely kniez neb yahen krziwe ſwiedecztwie aneb falffem fie obiera bud ſ kniezſtwa ſazen a do klaſſtera dan a tam doniz 10) gie 11) zyw przi- gimanie laykowe wezmy 12) a w Conciliů Sardyczenſkem na dwogi 13) mieſtie takto 14) Budeli kto tak wſleteczny aby byl wolen 15) na Byfkupftwie k 16) krzyku obcze a rzekl by ze ma liſty od ſwietſkich [39] na to takowy proti Iftie 17) aniz przigimay na ſmrtedlne poſtely yako layk obeczny 18) lecz bi ſie toho pokal yakoz geſt w decretie VIII q. 1. Si ergo. Swaty Jeronim a. in c. Ofius de electione. A teez pokuty 19) w decretiech fu 20) na mnohich mieftech. W tiechto rzeczech ſkrzie przigimanie laykuow aneb obcze 21) rozumie ſie przi- gimanie pod gednu zpoſobu tak wykladagi doctorowe wſficzkny w duchownym prawie Abbas22) Innocêcius Hoftienfis 23) Laurêcius 24) Johannes Andree archidiaconus Butrius 25) a giny a tak ge 26) ginak lid przigimal totyz pod gednu 27) a tez kniez genz neſluzil 28) ynhed od poczatka29) 1) C: zſazen. 2) B, D: giny obecznij czlowiek. 3) B, D om. 4) B: kniezſtwie, D: kniezltwi. 5) B, D: tyz. 6) B, D: Iwaty. 7) C: aby. 8) B, D om awſlak . . . przigimal. 9) B, D: A opiet. 10) B: do- nijz. 11) B, C: geft. 12) B loco: „przigimanie laykowe wezmy“ hubet: „aby przygimal yako wobeczny lid". 13) B: na dwogie, C, D: na dwogi. 14) B, D ad stogi. 15) B: wuole. 16) B, D: z. 17) B, D: IIti takowe. 18) Bl.: „yako layk obeczny“, h: „y nij tak yako obecznij lide“, D: „y ni tak yak obecznij lidce“. 19) B, D ad gfu. 20) B om. 21) B, Dl: „laykuow aneb obcze“, h: „obecznij lidij“. 22) B, D: Awas. 23) C ad Hugucio Alanus. 24) C: Fauentinus. 25) B: Bureius, C: Butinis. 26) B, C, D zie. 27) B, D ad zpoſobu. 28) B, D: kdyz neſluzi a ginak kte- ryz ſluzi, C: genz neſluzyl a ginak kteryz ſluzyl. 29) C: poczatku.

Strana 31
31 wiery 1) Mame 2) opiet wginich Concilium pſano de con- ſecratione diftinctione 2a Preſbiter kniez miey wzdy bozy tielo hotowo 3) aby ynhed 4) kdyz ſie kto roznemuoz 5) gemu podal aby bez przigimanie6) nevmrzel. Nato wyklad po- rzadny die Neweli zachowaty krwe bozie neb przyliſſna bylaby pilnoſt przi takowem chowanie potrzebna. A to wy- kladage7) Archidiaconus y die Take nenie potrzieby toho 8) by ſie w kalichu chowalo neb kde geſt tielo tu geſt y krew a ginde tyz wyklad die in capitolo9) Comperimus ze nemoczny neb zdrawy w ſwe potrzebnoſti muoz przi- giety tielo bozie bez wina. Nadto gieſtie ſkrze Concilium Toletanſke opatrzieno gt zie kdy by [40] nemoczny pro ſuchoſt vít ſwich nemohl tiela bozieho pozrzieti 10) yakoz ſie to ſhledawa nema byti za zleho ſuzen proto ze 11) z kalicha krwe bozie neprzygme aby mohl toho poziti. Znamenayz ze to Concilium nez by bylo dopuſtilo nemocz- nym przigimati z kalicha geſſtie pro tu potrziebu aby mohly vſta omoczyty a zwlazity zie radiegi prawie aby nemuozly pod prwni zpoſobu pro weliku ſuchotu przigieti ne by bil 12) yako ſwatokradecz ſuzen. A tak mame ze 13) zdrawy y ne- mocznie ynhed 14) za prwotni 15) czierkwe ſwate pod gednu ſu zpuoſobu przigimali tielo a krew bozij 16) yakoz toto Concilium ſwiedczy. 17) Pak nynie za nalſich czaſſuow kdiz mnoho neſnazy pozwniklo bylo 18) aby wſſem neſnazem konecz bil takto geft vſtanowilo. Poniewadz w niekterich kraginach ſwieta niekterzi wſſetecznie ſmiegi 19) licziti ze lid krzieſtanſky ma ſwatoſt oltarze pod obogy 20) zpoſobu chleba a wina przi- 1) B, D ad gt to zpoſobeno od ſameho Kryſta. 2) B, D: Mamy. 3) B. wzdy miey tielo buozie hotowe. 4) B, D: yhned, C: hned. 5) B, D ad aby. 6) B, D ad te ſwatoſti welebne. 7) B, C ad ſzyrzie. D wykladagiecze ſirze. 8) B, C: nenie toho potrziebie. 9) D: kapitulo. 10) B: przigeti. D: przigiti. 11) B, D om „proto ze z kalicha ... . bil yako ſwatokradecz ſuzen“. 13) C l: „ne by bil“, h: „nebyl“. 13) B, C ad y. 14) B, C, D: y hned. 15) B: prwnije, D: prwnij. 16) B: pa- nije, D: panie. 17) B, D ad. Nota Bene ut sequitur quid continet. 18) B, C, D: „kdyz mnoho neſnazy powzniklo swate koncilium konſtanſke kterez tehdyz bylo aby ...“ 19) B, D ad to prawiecz. 20) B, D: obuogi.

Strana 32
32 gimati a ne pod 1) zpoſobu chleba toliko ale take pod 2) zpoſobu wina lidu obecznemu rozdielnie3) rozdawagi y po weczerzi y ne4) na cztytrobu 5) a liczy nevſtupnie ze tak ma przigimano byti proti zchwalenemu obyczegy czierkwe 6) z hodnich prziczin ſtwrzenemu kteryzto obycziey yako ſwatokrazdezny potupnie potupiti vſilugi 7) [41] protoz tuto 8) nynieſſy ſwate Conciliů obeczne w duchu ſwatem rzadnie ſwolane proti takowev bludu opatrzity ſpaſenie wiernich zadage9) s zdrawym rozmyſlenym mnozſtwie doctoruow w bozſkem y duchowniem prawie vſtanowilo 10) a wyneſlo gt 11) ze aczkoly Criſtus po weczerzi vſtanowil a ſwym apoſtolom 12) podal pod obogij zpoſobu tu duoyſtoynu 13) ſwatoſt chleba a wina wſſak bez odporu toho mocz ſwatich vſtanowenie 14) chwalitedlne 1b) a prziyaty obiczey 16) czier- kwe17) ſwate zachowawal a zachowawa ze takowa ſwatolt nema byti poſwieczena po weczerzi 18) ani od wiernich krzeſtianuow przigimana neſtrziezliwich lecz w potrziebie nemoczy 19) aneb gine potrzebie pravem neb czierkwy od- puſtiene 20). A yako tento obyczey k wywarowany mnohich nebezpecznoſtij a pohorſſenie rozumnie gt vweden ze aczkoly w prwotni 21) czierkwi takowa ſwatoſt przigimana byla od wiernych 22) pod obogy zpoſobu wſſak potom 23) od poſwieczugiczich pod obogij 24) zpoſobu 25) a od obecz- neho lydu toliko pod 26) zpuoſobem chleba przigimana byla. Neb pewnie wierzeno ma byti a nykoli nepochibowano ze acz 27) cziele tielo Criftowo a krew w prawdie y 28) pod 1) Orig.: „nedpod". 2) Orig: „ale take take pod". 3) C: neroz- dilnie. 4) B, D om. 5) B: cztitrubu. 6) B, D ad ſwate. 7 B, D om „z hodnich prziczin...ufilugi“. S) B, C, D: toto. 9) B, D: opatrziti wiernych zadagie ſpaſenie. 10) B, D: uſtanowili. 11) B l: „a wyneſlo geſt“, habet: „a zewnie powiedielo gt“, D: „a zgewnie powiedielo gt.“ 12) C: apofftoluom. 13) B: doftuoynu. 14) B, D ustanoweny. 15) B, D: chwalitebny, C: chwalitedlny. 16) B, D om. 17) B, D od czerkwe. 18) B, D: nema byti po weczierzi poſwieczowana. 19) B, D: w ne- moczy. 20) B: odpufftiene, D: czirkwe odpufftiece. 21) B: prwotnije. 22) B, D om od wiernych. 23) B přetrženo, D om. 24) C: gednu. 25) B, D ad. przigimana gt. 26) B: po. 27) B, D om, C: ze geſt czele... 28) B, D om.

Strana 33
33 zpoſobu chleba y pod zpoſobu wina1) protoz poniewadz takowy obiczey od czierkwe ſwate a ſwatych otczuow 2) rozumnie vwedeny a welmi dawno geft zachowany ma [42] gmien byti3) zakonem a przikazanym 4) gehozto ne- ſluſſie hyndrowati a bez prawa vrzadu k liboſti obnowo- wati y protoz5) prawiti ze ten obiczey a 6) prawo zacho- wati geſt7) ſwatokradez a neſluſſny8) ma gmieno byti za bludnu9) rzecz a 10 nevſtupnie to prawicze magi yako kaczierzi ſuzeni byti a tiezcze trefktani 11) ſkrze byſkupy neb 12) vrzedniky porzadne 13) aneb inquifitores totyz zpy- tatele kaczierſke neprawoſti w kralowſtwich a kragy- nach 14) w nichto 15) proti tomuto dekretu czokoly byla by poczata 16) podle vítanowenie duchownieho 17) proti takowym wydaneho 18) k obranie krzieſtianſke wiery. Tak 19) ten doctor z concilium 20) ſlowo od ſlowa a z toho maſs kratczie zie acz gt pan buoh dawal apoftolom ze to ma byti ro- zomieno k poſwieczugiczim. A yako21) czierkew ſwata zmienila czaſz zie giz rano poſwieczuge22) tak tuto czo gt nepodſtatneho yako pod gednu neb dwiema zpoſobami muoz zmienity yakoz ſie potom to 23) firze powie. A trziety ze kto by rzekl ze przigimanie pod gednu zpoſobu geſt ſwatokradez24) drzili 25) to nevſtupnie ma za kaczierze odſuzen byti. To proti wſlem genz kazy 26) krziczie 27) a wolagi ze puol ſwatofti dawame a proti tomu tractatu yakoz kdyz tu przigdem k rzieczy powieme. Cztwrte ze 1) B, D ad gt nerozdielnie. 2) D: oteuow ſwatych. 3) B: misto „gmien byti“ má: „ſrowna byti“. D: „ſrownan byti“. 4) D: przika- zanij. 5) C: proto. 6) B, D om. 7) B, D: „zachovati gt, pak ſwatokra- defs...“ s) B, D: nepoſluffienſtwie. 9) D: bludna. 10) D ad kto. 11) B: treftanij, D: treſtani, 12) B, D. aneb. 13) B, D om. 14) B,D: w kra- ginach. 15) B, D: nijzto, C: nichzto. 16) B, D: byloby pocziato, C: byloby poczato. 17) B, D: proti vſtanowenij duchowniev. 18) B, Dom. 19) Orig. omylem: „Tan“. 20) B, D: misto „doctor z concilium“ má „dekret“. C: „dekret z konciliů“. 21) B, D: yakz gt. 22) B, D ad ſe. 23) B: potomtho. 24) B, D: místo „kto by rzekl . . . . ſwatokradez“ má: „kto prawj zie pod gednu zpoſobu kto przigima zie gt ſwatokradecz (D: ſwatokradež).“ 25) B, D: a drzili. 26) B: kažie. 27) B: a krziezie, D: a krziczij.

Strana 34
34 toto przigimanie 1) ſwate gedne zpoſoby geſt ſwaty obiczey a zakon2) zawazugiczy. Slifftez pak nalez w concilium Baſyleyſkem giz po kompactatiech vczinieny genz [43] takto zni Swatoſwate3) obeczny ſniem 4) Bafileyſky w duchu ſwatem ſhromazdieni5) znamenage6) obecznu czierkew ſwatu k wieczne pamieti aby ſwietlegy wiedino7) bylo pro wyliczenie krzieftanſke8) czo przigimany9) ſwatoſti ſwate 10) dobromiloſtne 11) drzieno ma byti a czynieno k uzytku a k 12) ſpaſenie lidu krzieſtianſkeho po pilnem zpitowany ſwatich piſem od 3) duchownich praw a 14) na- uczeny od ſwatich otczuow a doctoruow wydanem 15) w 6) tomto ſwatem zboru dluhe czalſy rozmietanenem. 17) Znamenawffe wſſeczko czo ma byti znamenano takto na- leza a 18) wypowieda tento ſwaty zbor Ze wierny lide obeczny aneb kniezſtwo a zakowſtwo przigimagicze a ne- poſwieczugiczie 19) negſu zawazani przikazanym bozim aby przigimaly pod obogy zpoſobu chleba a wina ſwatu ſwatoſt dobromiloſtnu. Ale czierkew ſwata kteraz ſie zprawuge duchem prawdy I nie 20) zuoſtawa na wieky a ſ nizto zuo- ſtane 21) Kryſtus do ſkonanie ſwieta yako22) prawy bozie 23) piſmo onat ma rziedity 24) yak ma tiem genz nepoſwieczugi poddawano 25) ma 26) byti a przigimano 27). Pak ktozkoly 28) budto pod obogij neb pod gednu zpuoſobu podle zrziezenie a rzadu 29) czierkwe30) ſwate proſpieſno31) gt hodnie przi- 1) B, D: przigimanie toto. 2) B, D: zakoz. 3) C: swatoſwaty. 4) B: „Swatofwaty obyczieg a obecznij ſnie“. D: „Swato ſwaty oby- cziegy obecznij ſniem". 5) B: zſhromazdieny, C: ſhromazdieny. 6) B, D: znamenagi. 7) B: widienie, D: widienij. 8) C ad prawdy. 9) B, D: pro wyliczenije krzieſtianſke wiery a przigimanie. 10) B ad evkaliſtia, D: Eukariftia. 11) B. D: dobromiloſtnie. 12) C om. 13) B, C, D: a. 14) B, D om. 15) C: wydane. 16) B, Dom. 17) B: misto „w tomto ... roz- mietanenem" má: „tomtho ſwatê ſniev a zboru dluhem czaſem roz- myfflene.“ C: rozmietanem. 18) Bom „naleza a“. 19) B: místo „przigi- magicze a pepoſwieczugicze" ma: „totiz kniez kdyz nepoſwieczuge“. 20) B, C: kteryz f nij. 21) B, C: f nyzto gt. 22) C: yakoz. 23) B: buozie. 24) B, C, D: zrziediti. 25) C: podawano. 26) B,C, D om. 27) „a przigi- mano“ jest připsáno na okraji; B, Dom. 28) B. C, D ad przigima. 29) B, D: rziadu. 30) B: czerkwe. 31) B, C, D: proſpieſſno.

Strana 35
35 gimagiczim k ſpaſenij. Anyz zadnym obyczegem ma byti pochibowano yako by pod zpoſobu chleba tielo toliko1) a pod zpoſobu wina krew toliko byla. Ale pod obogij2) zpuoſobu 3) geſt cziely4) a weſſken Kriltus. Pak chwaly plny5) obiczey 6) przigimanie obecznev lidu pod gednu 7) 144 zpoſobu a ot ſwatich otczuow plnym rozomem 8) vwe- deny a az do teto chwile zdawna zachowany a od doctoruow bozieho zakona ſwatich piſem 9) a praw duchownich welike vmieni magiczich giz od dluhowieczneho 10) czaſu zchwaleny ma gmien byti za zakon. Aniz komu ſluffne geſt gey po- tupiti a bez moczy 11) porzadne 12) czierkwe gey zmieniti. Dan w Bazilij na zewnem ſedieni 13) leta Bozieho 14) tiſi- czyho 15) cztyrſteho16) trzidczateho ſedmeho. Z tohoto opiet ſnyemu zgewnie mame 17) zie przigimanie pod obogij zpo- ſobu nenie z 18) przikazanie bozieho 19) tiem genz nepoſwie- czugy. A tak doſti geft duwodu 20) proti wſſem rzeczem Rokiczanowym21) wynos a nalez ſprawedliwy tohoto krzie- ſtianſkeho zboru. Druhe ze 22) w rucze czierkwe ſwate geſt o rozdawani zrziediti a nizadny nema ſie ſam o nicz wſſe- tecznie wytrhna pokuſiti tak23) lie to any w naymenſſym rzemeilu nediege24). Trzieti ze to ſlovo ktoz koli przigima neb podobogij 25) rozomie ſie kdyz poſwieczuge. A 26) pod gednu rozomie lie kdyz nepoſwieczuge 27). Neb die podle zrziezenie a rzadu czierkwe ſwate ale 28) ze geſt tak 29) zrzizeno 1) Orig.: „tololiko". 2) B, D: obuogi. 3) B: zpoſobu. 4) B, C, D: czely. 5) C: „geft czely a weſſken Kryftus chwaly plny. Pak chwaly plny obyczey...“ 6) B, D: obyczieg. 7) Na okraji připsáno rukou XVI. stol.: „pohled napržed do druhe ržeczi wo przigimani pod gednim ſpuosobem kdez prawi od ſamy° buoa vſtanoweno gt teď dij že od stých otczuow — tu ſobie odporuge“. 8) B, D: rozumem. 9) B,D: ſwa- tym piſmem. 10) B: dluchowiezneho. 11) B, D: pomoczi. 12) B: porzi- adnie. 13) D: ſwiedomi. 14) B: Sya buozieo. D: ſyna Bozijho. 15) B, D: tiſiczeho 16) B: cztyrzſteho. 17) B: mamy. 18) B, C, D om. 19) B, D: bnozieho. 20) B, D: duowodu. 21) B: Rokyczianowym. 22) B, D: 23) C: neb 24) B, Dom tak ſie to.... nediege. 25) B: pod obuogi. 26) O: nebo. 27) B, D: místo „Trzieti .... nepofwieczuge“ má chybně větu jedinou: „Trzetie za to ſlowo ktoz koli przigima neb pod obuogi rozumi ſe kdyz nepoſwieczuge.“ 28) B ad gt. 29) B om.

Strana 36
36 y tak geſt k rozomu1) wzato. Cztwrte zie przigimanie pod gednu zpuoſobu geſt zakon bozij a czierkwe ſwate zchwa- lenie. A ze kto by proti tomu mluwil hrzieſſy proti duchu ſwatemu gehozto moczi ſwieti nalezowe2) duchowni a con- ciliů ſie zprawugi ano3) vpada w hrziech4) nepoſluſen- ſtwie yakoz naprzed gt polozeno. Pate zie neprzigima ſie wiecze5) pod 6) gednu zpuoſobu 7) [45] nezli8) pod obogy 9) ale 10) wffudy geft cziely Kryftus 11) k podſtatie bitne 12). Pak yak to ſwate przigimanie geſt Piem 13) papezem zchwa- leno a vtwrzeno nenie potrziebie platy nebo geſtit 14) to 15) wiecz netayna. Doktorowe rozdielne przigimanij vziteczne pokladagi16). Swieti 17) doctorowe mohu k tomu ſwatemu rozdawani prziwedeni byti genz czyniecze zmienku o tielu '8) bozim 19) wyſocze to wychwalugi zadne zmienky o kalichu necziniecze w tom dawagicze rozom 20) doſti k ſpaſeni 21) pod prwni 22) zpoſobu 23) byti. Swaty Auguftyn w kniehach24) o nawfitieweny nemocznych die25) Ty genz poſpiechas 26) gieti na czeſtu wſſeho tiela kdezto vrzieſs ſwe rodicze patry- archy 27) a 28) blahoſlawu wſſech ſwatich k te czieftie29) 1) B,C, D: rozumu. 2) B loco „nalezowe“ habet : naprawowali.3) B, D: místo „ano“ má: „a kto toho nedrzij.“ 4) B, D ad pohanſky ſkrzie. 5) B, D: menie. 6) C, D om. 7) B, D om. 8) B, D: yako. 9) B: obuogi. 10) C ad že. 11) C: prawy Kryftus a czely. 12) B: byttnije. C ad totiz zie gt tu tielo a krew, duſſe,bozſtwij a prawy ſyn buozij genz ſedij na pra- wiczi otcze buoha genz ſe za nas wtielil, vmrzel, wítal z mrtwich a ſudit przigde. A geſt weſſken totiz ſe wſſemi miloſtmi a prawdami ne- dielny a nebo nepolowiczny nemage wiecze miloſti pod gednu gako pod druhu neb by ginak nebyl welſken. 13) B: Pijem. 14) B, D: gt, C: geft. 15) B, C, D om. 16) Později vepsáno; v rukopisu původně po- necháno místo prázdné. B, D: Cztwrty dowuod (D: duowod) a rozdiel (D: rozdilj) ſwatych doctoruow (D: doktorow) o tom blahoſlaweně przigimanij“. C: „Sfiefta kapitola. Duowod ſwatych doktoruow o tom blahoſlawenym przigimanie tiela a krwe pana Kryſta takto znie.“ 17) B, D: Swati. 18) C: tiele. 19) B: buoziem. 20) B,D: rozum, C: rozuom. 21) B, D: ſpaſenij, C: ſpaſenie. 22) B, D: prwnij. 28) B, C, D: zpuo- ſobu. 24) B, C, D: knihach. 25) C ad takto. 6) B: poſpiechaff. C, D: poſpiechaſs. 27) B, D: patryarchow. 28) B, D om. 29) B, C, D: czeftie

Strana 37
37 aby nehynul1) potrziebit2) geft welike potrawy toho zy- weho tiela panie protoz ſynu muoy nezhrziey3) to przi- giety 4) a chtywie to5) zaday 6) a wiernie gez7) neb tento pokrm netieleſny newymluwny poczieſtny8) tobie bude ſpa- ſytedlny. Swaty Ambroz w knihach o ſwatoltech die2) Tento pokrm kteriz przigimate 10) ten chleb ziwy genz geſt z nebe ſtupil dawat podſtatu zywota wieczneho a kto koly ten chleb gie nevmrze 11) na wieky rozomie na duſly 12) neb tielo Kryftowo gt. Swaty Auguftyn w kni[46]hach o ſlowiech panie die Neboyme ſie bratrzie gieſti toho 13) chleba yako bychom gie ſnyedly 14) a dokonali a potom nemieli czo gieſti gieme 15) Kryſta a ziw geſt gedeny 16) neb gest wstal geft 17) zabyty. Item tyz ſwaty na zalm XXXIIII18) Zide krmieli fie 19) chlebem panie a my tielem panie krmime ſie neb tielo geho gieme. Swaty Yeronim kdiz vmieral kraſſnu rzecz mluwil wſſie 20) k gedne zpoſobie a tak przigimal a 21) gini wſliczkni ſtarzi ſwati22). Mnoho muoz piſma pſano byti ſwatich doctoruow o tiele23) boziem. Ale ze 24) za nich 25) nebyla zadna pohadka o gedne zpoſobie 26) y nepſali ſu ſwieti ſtarzy o tom 27) zgewnie 28). Ale potom 29) powſtali lide wſſetecznie 30) a tiem hybali. A proty nim poſtawili 31) fu fie doctorowe 42) weliczy kterziz zuomyſlu 83) o tom mlu- wiecze y takto piſſy 34). Swaty Innocêcius w tractatu o miſy czynie otazku muozli chleb bez wina aneb wino bez chleba 85) poſwieczeno byti yako pod ſamu zpuoſobu 26) chleba ma byti chowano odpowieda zie nemuozli byti nalezeno wino 1) B, C, D: nezhynul. 2) B, D: potrziebiet. 3) C, D: nezhrzey. 4) B: przigeti, C: D: przigiti. 5) C, D: toho. 6) D: ziaday. 7) B, D: giez. 8) B, C, D: poczeſtny. 9) C ad takto. 10) B, D: przigmete. 11) B: nevmrzie. 12) B, C, D om „rozomie na duſly“. 13) C: tohoto. 14) B: gey giedli, C: gey fniedli. D: gey gedli. 15) B, Dom. 16) B:giediny, D: gediny. 17) B, C, Dom. 18) C: XXVIII, D: XXXIII. 19) B, C, D: krmili ſe. 20) C: wile. 21) C: y. 22) C: ſwieti. 23) B, D: tielu. 24) B, D om. 25) B, Dad ze gt. 26) B, D: zpuoſobie. 27) B: thom. 28) B: zgew- nijee 21) C om. 30) B: wſfietecznij, C, D: wſſetecznij. C ad przed dwiema ſty lety a wiecze. 31) B, C, D: poſadili. 32) B: doctoruowe. 33) B, D: zvmyſla. 34) C ad Jako. 35) B, D ad poſwieczowati aneb. 36) B: zpoſobu.

Strana 38
38 aneb gynak ze by geho nemohli mieti 1) w tiech kraginach mohlo by poſwieczeno byti 2) bez wina. A przidawa Albertus weliky a to3) odpuſtienym otcze ſwateho: Hle poniewadz mohlo by tak byti poſwieczeno geſto geſt przikazanie bozij4) nadto muoz a ma byti dawano pod gednu 5) neb nenie na to bozieho przikazanie. Doctor weliky Petr de Tarentefio 6) (na cztwrte knihy hlubokych ſmyſlow w gedenacztem roz- dielu die7) Otazka gt mali byti dawano lidu pod obogi zpuoſobu 8) odpowiedagie9) die 10) zie w ſwatoftech gt dwogie 11) wiecz znamenawanie a ikutek aneb vczinek aneb 12) platnoſt. Znamenawanie rowna ſe 13) k mudroſti a vczinek rowna ſe 14) k miloſti a zie wíliem gt potrzebie milolti wiecze nez mudroſti a doltatecznoſt miloſti geſt 15) pod obuogi zpoluobu gednoſtayna a netak znamenanie a ptoz wſfie dawa ſe pod gednu zpoſuobu pod kteruz to mnoz dano byti ſpocztiwoſti a wieczi 16) opatrnoſti. Ale od wyſlich totiz od 17) kniezi a prziſluhugiczich przigima ſe pod obuogi zpo- fuobu 18). Tot ten doctor a gt ge° rozum ze pod obogi zpuoſobu 19) przigimanie geſt kniezi na mſſy a toliko kniezi mſſie ſluzicze 20) gt znamenanie a pamatowanije 21) ſmrti buozie 22). A tak gt doſti lidu obeczniev pod gedv zpuoſobu k ſpaſenij yako kniezy mſſy ſluzicze" pod obuogi. A tak gt doſti w tom przigimanij miloſti bozíke 23). Slyſſiz gineho doctora Alexandra doctora ſtareho genz cztwrte ſtranije24) 1) C: gmiti. 2) B, C, D byti poſwieczeno. 3) B, D ad prawies, C: a to s odpuſſtienim. 4) B: buozie. 5) B, D: ma byti pod gednu zpo- ſuobu dawano. C: ma byti pod gednu dawano. 6) Zde chybi v A jeden list; text doplněn tedy z B a uzávorkován ( ) . 7) C ad takto. 8) C ad k tomu. 9) C: odpowiedage. 10) C ad takto. 11) C: dwuoge. 12) C: neb. 13) C: loco: „rowna ſe“, habet: „geſt“. 14) C om. rowna ſe. 15) C om wiecze nez mudroſti a doſtatecznoft milofti geſt. 16) C: wietffie. 17) C om totiz od. 18) C om zpoſobu. 19) C: zpuoſobu 20) C om. „przi- gimanie ... ſluziczev “. 21) C om a pamatowanije. 22) C ad a to toliko bywa na mſſy ſwate. 23) C: loco: „A tak gt ... miloſti bozſke", habet: „Ale pod kazdu zpuoſobu geſt doſti k miloſti bozſke a tak doſti k ſpa- ſenie." 24) C: Slyſliz gineho doktora Alexandra doktora ſtareho genz w. ezierkwij swate wzaczny geft byl y w pofluffenstwie. Ten w eztwrte ſtranie...

Strana 39
39 ſwych knich1) tu otazku czinij sluſleli2) tielo buozie przi- gimati pod zpuoſobu chleba toliko bez zpuoſoby wina a od- powiedagie die3) zie Kryſtus czely przigima ſe pod obuogi zpoſuobu kdyz tielo geho ſwate toliko przigima ſe pod gednu zpuoſobu chleba. A tak gt to vtwrdila czierkew ſwata 4) pro hrziech nedowiernoſti kteraz by padla na myſl zpro- ſtnych 5) krzieſtianow kdy by gim bylo pod obuogi6) zpo- ſuobu poddawano7) neb mohli by ſproſtnij wierziti zie Pan- Kryſtus nebyl by czely pod gednu zpuoſobu yakoz lie przi- hodilo gedniê zakonnijm brattrô8) genz o to ſtali a zadali aby tu ſwatoſt przigimali pod obuogi zpuoſobu. Y kdyz kniez ſluzil a czinil lamanie ſwatoſti widieno gt od nich zie patena naplnila ſe krwe. To widucze onij zzaſſli9) ſu ſie y okolo ſtogecze 10) a kniez ten kdyz 11) ſlozil zaſe czaſtky ty 12) ſwatoſti te 13) widieli ſu ano zaſie weſlla krew a tak gich zadoſti 14) pokuſſenie ſtalo ſie gt doſti zie ſu wiecze nezadali. Tot ten doctor wffietecznoft mnohych trefkcze 15) a vmyſla 16) otazku naſſy 17) zawiera. Teez mluwj ſwaty Tomaſf w iſwych kazanich o tiele buoziê w kazanij trzid- czatê otazku czinie procz lid neprzigima krwe buozie z ka- licha 18) pod zpoſuobu wina yako kniez y die ze toho gt truogie 19) prziczina prwnie pro duoſtuoynoſt nadoby neb 20) yako k winu pilnieyſlie prziprawuge ſe nadoba nez k chlebu tak krew Kryſtowa pod zpoſobê21) wina ſamý kniezý geſti 23) puoyczena vakozto nadoba panije k to' zwlaſſtie poſwie- czený a ſwatý nabuozenſtwim) [47] prziprawenym neb ſie piſſie w patich knihach Moyziſlowych XII kale maſſo obiety 1) C, D: knich. 2) C, D: Sluffily. 3) C ad takto. 4) C: loco „kdyz tielo geho ſwate ... vtwrdila cziekew ſwata" habet: „y ſluſſne geſt pana Kryſta przigimati pod zpuoſobu chleba toliko yakoz ſe diege od obecz- neho lidu wſfudy w czierkwi ſwate. Neb tu ſwatoſt czierkew ſwata dawa pod zpuoſobu chleba toliko pro nebezpecznoſt wylitie kteraz by ſe mohla przihoditi kdyby ſe podawalo pod zpuoſobu wina. Take pro hrziech neduwiernoſti...“ 5) C: proſtych. 6) C: obogij. 7) C, D: poda- wano. 8) C: bratruom. °) C: zzaſli. 10) C: ftogiecze, D: ſtogicze. 11) C: a kdyz tyz kniez. 12) C om. 13) C om. 14) Cada. 15) D: treſcze. 16) C: zvmiſla. 17) C: naſly otazku. 18) C: kalichu. 19) C: troge, D: trogi. 20) C: nebo. 21) C, D: zpuoſobem. 22) D: gieſti.

Strana 40
40 twich budels giefti ale krew wylefs na oltarz totiz porucziſs kniezy genz ma byti nadoba zwlafſtie1) poſwieczena a ſwata a oltarz 2) hodny k przigieti krwe. A w druhých knihach Moyzieſlowych XXIIII kale wzal Moyzieſs puol czaſty3) krwe obiety a wlel4) do rzepicze 5). Rzepicze gt nadoba winna mnohymi obruczky 6) obita znamenawa 7) ziwot knezſky cznoſtmi ozdobeny hodny k 8) przigieti? krwe Kriſtowy 10). Tak die tu 11) prwni przyczynu 12) tento ſwaty. A tato geho rzecz odpowieda 13) tiem wſfem genz wſfetecznie prawie poniewadz laykowe hodni ſu prwni zpuo- ſobi procz by nebyli k druhe przipuſtieni. Odpowiez krzie- ſtiane ze przi tom nehledi ſſie k hodnoſty zaſluzenie a dobro- wolnoſti pana Kriſta neb podle toho kazdy wierny layk 14) pie krew pana Krylta 15) tak wciele 16) tak prawie tak hodnie yako kniez. Ale hledi ſie k duoſtogen- ſtwie vrzadu kniezſkeho 17) na niemzto podle figur 18) ſtareho zakona yakoz tento ſwati prawi przieſluſſie pod zpoſobu 19) wina z kalicha 20) przigimati. Neb tyz ſwaty die 21) w ſwem piſu 22) in quarto di. II. q. II. ze w ftarem zakonie lid genz obietowal ſuche obieti miel czaſtku w gedeny ale mokre obieti toliko ſu kniezi 23) poziwali. Hledi ſie take k to' yakoz druhu przyczynu klade tyz ſwaty Tho[48 maſs doctor a die pro wyítrahu nebezpecznoſty rozlitie. A protoz pan dal w malem pocztu a ſwym apoſtolom 24) yako kniezym ne- toliko w zpuolobie chleba ale y krew w puoſobie 25) wina ale mnoſtwie 26) lidu na pulſty chleb bez napoge dal gt. Trziety przyczina gelt k wywarowani nebezpecznoſty bludu. Nebo 1) C: wzlafitie. 2) B ad panije ma byti, C: panie, D: panie ma byti. 3) B, C, D: czaſtky. 4) B, C, D: wlil. b) B, C, D: rzepicz. 6) B: obruczkamij, D: obruczkami. 7) B adlie, D: ſe. 8) B, Dom. 9) D: przi- geti. 10) C: Kryftowe. 11) B, D: Tak tu die. 12) D: przicžina. 13) B, C, D: odpowiedieti muoz. 14) B, D: czlowiek. 1b) C om „neb podle toho . . . krew pana Kryſta.“ 16) B, D: wezele. 17) B, D: kniezſkev .18) B, D: figury. 19) C: zpuoſobem. 20) B, D: kalichu. 21) C: prawi. 22) B, C, D: ſpiſu. 23) C: kniezie. 24) C: apofftolnom. 25) B, C, D: zpuoſobie 26) B, D: w mnoſtwj, C: mnozſtwi.

Strana 41
41 kdy by lid proſty prziyal krew pod zpoſobem 1) wina gedwa2) by wierzil ze taz 3) krew geſt pod zpoſobem 4) chleba aczkoli gt koli5) prawie gt 6) pod obogij zpoſobu 7). Neb to dwe tielo a krew bozij8) ano y toto cztwero tielo9) krew duſfie a bozſtwie gyz wiecz 10) nemoz byti rozdieleno protoz yako 11) kniez przigima krew 12) bozy z kalicha tak lid przigima gi rozomnye 13) pod zpoſobu 14) chleba z panie Kryſta tiela a geſt lidu tak platna a tak ſladka yako kniezym genz gi przigimagi pod zpuoſobem wina z kalicha. Canticorum 1°15) hrozen z Cypru mily muoy mnye 16) nebo yako w hroznu dwogi wiecz beru vahodku winnu 17) totiz tielo panie na pokrm a z wina sſu 18) Hadku krew na napoy 19). W Deutrony. XXXII kapitolo 20) posadil geſt geho 21) pan aby pil 22) krew z hrozna cziſtu 23). Tot tak die ſlowo k flowu tento weliky ſwaty. Y protoz raduyte ſie krzieſtiane poſluſſni a wierny24) ze ta ſwata krew geft wam tak ſladka vzyteczna a25) proſpieſna a ſpaſytedlna yako nam kniezym neb ſ nami gi pite 26) pod zpoſobu chleba. [49] Spolu 27) ziwi ſme w ſwatem poſluffenſtwie a ſpolu 28) bohda 29) v wieczne wlaſti 30) bozieho oblicziege naficzeny budem. Item doctor nabozny Bonaventura quarto sententiarum 31) die ze lidem nedawa ſie krew bozij pod zpoſobu wina neb lid pie krew bozi pod zpoſobu chleba acz32) ne pod mokrym znamenym. Item Nicolaus Lira na to ſlowo s. Jana VI. kale nebudeteli gielti 33) etc. die 1) B, C, D: zpuolobu. 2) C: ledwa. 5) B, D: teez. 4) B, C, D: zpuoſobu. 5) C om. 6) C om. 7) B om aczkoli ... zpoſobu. 8) B: tielo buozie a krew. 9) V orig. dvakráte „tielo". o) B, C, D: wiecze. 11) B, D: yakoz. 12) orig. má dvakrát „krew“. 13) B: rozumnije, C: rozomnie, D:rozumnie. 14) B, C, D: zpuoſobu. 15) B, D: primo. 16) C: mne. 17) B, D: wino. 18) C: fu. 15) B,D loco: „totiz ... napoy". habet: „a teez z chleba dwuogi (D: dwuogi) wiecz berzie obecznij (D: obeczny) czlo- wiek panije (D: panie) tielo y krew ſwu ſladkoſti.“ 20) B: Devtronomy XXXII kale. 21) B, D om. 22) B, D ad z tiela. 23) B, D loco „krew... cziſtu“, habet: „krew cziſtu yako z cziſteho hrozna wino“. 24) B: po- luſfnij a wiernij. 25) B, C, D om. 26) B, C, D: piete. 27) B: Zpuolu. 28) B, D: ſpuolu. 28) B, C, D: buohda. 30) B, D: loco „ wieczne wlaſti“, habet: „wiecznie w lafcze“. 31) B, D: Sumarum. 32) B, Orig. má dvakrát „acz“. 33) B: geſti.

Strana 42
42 nema ſkrze to rozomieno1) byty ze by ſwatoſt tato krze- ſtianom pod obogi zpoſobu miela byti dawana2) ale 3) toliko tak 4) od kniezy ma byti przigimana5). A na tez ſfowo panie die ſwaty Thomaſs ze przigimati pod gednu zpoſobu nenie proti rzeczi panie neb kto koli 6) przigima7) y krew neb pod kazdu zpuſobu8) cziely geſt Kryſtus. Take doctor wtipny Johannes Scotus in quarta diftinctione VIII wotazcze teto mohliby kto9) przigimati nageda ſie y die ze kniez poſwieczeny prziewelmy prziſne ma przikazanie czierkwe10) ſwate aby obe prziyal ale layk neb 11) obeczny lid nema zadneho przikazanie zvitawenie 12) aby pod obogy prziyal 13) neb 14) nenie z potrzebnoſti. Tak die ten doctor 15). Opiet doctor wimluwny Thomafs de Argentina sup quarto diſtinctione VIII die 16) yako kniez weliky 17) patek ſluzy 18) neprzigimage 19) pod zpoſobu wina z przika- zanie a vſtawenie 20) czierkwe ſwate ale pod gednu zpoſobu prwe 50] we cztwrtek weliky prziprawenu przigima anyz geſt zawazan przigimati krwe bozij pod zpoſobu wina ten den. Tak take21) ſwietſka oſoba po przigimanie tiela bozieho nenie zawazana k przigimanie krwe bozie z kalicha ale muoz przigieti wino nepoſwieczene. Opiet tyz 22) w rozdielu gedenacztem 23) die ze aczkoly przi vmuczeny bozim krew pana Kryſta byla oddielena ot tiela az do le hodini kteruz geſt wſtal 24) z mrtwich a kdy by w tu chwyli bylo poſwie- czeno 25) bylo by tielo bez krwe. A kdy by byl kalich po- ſwieczen byla by byla 26) krew bez tiela. Ale po 27) wzkrzie- ſſeny krew ſpogena 28) gt tiela 29) a na wieky tak zuoſtane. 1) B, D: rozumieno. 2) B, D: dawana byti. 3) B: nez. 4) B om. 5) B: przigimana byti, D om ale toliko ... przigimana. 6) In marg: tak. 7) B, C, D ad tielo przigima. 8) B. D loco „pod kazdu zpuſobu“, habet: „pod tu gednu“. 9) B, D om. 10) B, D: od czierkwe 11) B, D om „layk neb“. 12) B: zuſtawenije, C: zuſtaweneho, D: zuoſtawenij. 13) B, D: przigimal. 14) B, D: nebo. 15) B, C: Tak ten die doktor. 16) C ad takto. 17) C: v weliky. 18) B, C, D: sluze. 19) B, C. D: neprzigima. 20) B: z vſta- wenie, D: zuoftawenij. 21) C ad ani. 22) C: tez. 23) B: gedenadcztem. 24) C. wital gt. 25) C: ale kdyby bylo te chwile poſwieczeno. 26) B, C, D om. 27) C ad przi. 28) B: zpuogena, D: zpogena. 23) B, C, D. tielu.

Strana 43
43 A proto ſpogenie prawie1) tiela a krwe pod kteruz koly zpuſobu chleba neb wina przigma2) przigme cziele tielo Kryſtowo a czelu krew. A protoz obecznemu lydu podle obyczege Rzimſkeho koſtela prawda3) tiela a krwe pana Criſta dawa ſie pod zpoſobu chleba toliko. Tak a welmi dobrzie tento doctor mluwy. Geſtit mnoho doctoruow welmi welikych a vczenych w ſwatem piſmie geſto bichom gie tuto pſali genz wſliczkny gednu rzecz mluwie ale vkratime pro dluhoſt a gednoſtayne gich pſanie. Pak 4) aby krzie- ſtiane wierny a poſluſſny5) buduli otazani Procz neprzi- gimaſs 6) z kalicha mohly ſlufſnie prawie a krzieſtiany 7 odpowiedieti Rokyczan geſt polozyl defiet prziczin k ſwe ſtranie neſtale: my polozyme [51] to dwe a cztyrzy nadame8) a bude prziczin ctyrzimezczitma9) czo ge hnulo wſſy czierkwi ſwatu gednoſtayne 10) ze przigimanie pod gednu zpuoſobu lidu obeczne y kniezym nepoſwieczugiczim geſt oblibila prziyala a 11) potwrdyla a rozkazala 12). A to bude ze wſſech doctoruow a piſma kratcze wyliczeno.13) Paty rozdiel drzy w ſobie przicziny procz wſfak 14) czierkew ſwata toliko pod gednu zpuo- ſobu lidu tielo a krew bozie rozdawa 15). Tato nayſwietieyſfy ſwatoſt druhdy fie znamenawa yakozto w podobenſ twy 16) a druhdy yako to genz geſt ſkrze podobenſtwie przikryto. Kdyz gi znamename yako ffiguru neb podobenſtwy to gde na truog 17) czaſs przyrozeny zakona pſaneho a miloſtiwy. Za zakona przirozeneho byla gt ffigura o tomto 18) przigimanie kdyz nayprwe duch 19) ſkodliwy przipadl na wſfeczko pokolenie lidſke z onoho yablka zapowiedeneho 20). 1) B, C, D: prawe. 2) B, D: przigima. 3) B, D ad gt. 4) B, D: ged- noſtayne gich pſanie gſu pak... 5) B, C, D: wiernij a poſluſſnij. 6) B, C, D: neprzigimate. 7) B, D: a prawie krzieſtianſky. 8) B, D: nad- dame. 9) B: cztyrmezczettma, D: cztirzmeczitma. 10) B, C: gedno- staynie. 11) B, C, D om. 12) B, D ad czerkew ſwata. 13) B: wylozeno. 14) B, D om. 15) C: Sedma kapitola drzy w sobie przyczyny procz czierkew swata toliko pod gednu zpuoſobu lidu tielo a krew bozy rozdawa. 16) C: podobenstwi. 17) B, D: trog, C: troy. 18) C: k tomuto. 19) pů- vodně „neduch“; slabika „ne“ vyškrabána; B, C, D: neduh. 20) B, D: zapowiedieneho.

Strana 44
44 y ze czlowiek zapowiednym pokrmem ale ne napogem zhrzie- ſlyl aby lekarſtwie przihodno 1) bylo proti neduhu dan gt. pokrm Iwaty za pokrm proklaty a blahoſlaweny za zlorze- czeny ziwy za ſmrtedlny tielo panie pod zpuoſobem chleba. Ale ze Adam nezhrziefſyl geſt w napogi y nenie opatrzen lid [52] w napogi duchowniem pod mokru zpuoſobu zgewnu nez toliko k ſwate obieti to gt obraczeno jakoz die Inno- cêcius. A to gt prwny prziczina procz lid neprzigima z kalicha. Za zakona pſaneho manna znamenala geſt tielo bozie a ta dana geſt byla wſſem w chlebne a ſuche zpuolobie z nebe a wina2) nicz a yako manna miela w ſobie plné naſyczenie tak tielo bozie3). Y z te ffigury geſt4) druha przyczyna b) przigimanie pod gednu zpuoſobu yakoz die Hilarius. W tom take zakonie Moyzieffowem 6) dwoge7) byli obieti ſuche a mokre. Suchych poziwaly fu lide ale mokrich toliko kniezy8). A mezi tiemi obieti9) byla nay- Ilawnieyfly 10) obiet beranka welikonoczniho vpeczeneho cze- leho 11) ſ tielem y ſ koſtmi a tu o zadnem neſtogi napogy a ze ty obieti znamenali tu duoſtoynu obiet aby ſie ffigura s 12) prawdu ſrownala geſt przyczina trzietie yakoz die Petrus de Palude. Opiet w temz zakonie ſtogi pſano w prwnich knihach kralowſkich w druhe kapitole kdyz muz bozy prorok hrozyl geſt Heli zawierage ſwu rzecz y prorokowal o tomto pod gednu zpuoſobu przigimanie rzka Przigdet buduczy czaſs ze ktokoli zuſtane w domu twem przigde aby za nieho bylo proffeno a offierowaty bude peniez ſtrziebrny a kolacz chleba a die Przipuſt mie proſſym k gedne czaſtcze kniezſke aby gedl [53] ſkywu chleba. W tom piſmu zgewnie 13) pro- rocztwie geft k tomuto 14) ſwate przigimanie yakoz wyklada Albertus Magnus ze przigde czals yakoz gyz geſt ze kto koli zuoſtane w domu totiz kto koli bude w czierkwi ſwate w ſſwatem poſluffenſtwij przigde ſkrze poſluflenftwij aby 1) B, D: przihodne. 2) C: wino. 3) B: buozie. 4) B, D: y geft ffigurzie. 5) B, D ad o. 6) B: Muoyzieffowie, C Moyzieffowij, D: Moy- zefowie. 7) B: dwogie, D: dwogi. S) B: knieze, D: kniezie. 3) B: obie- tij. 10) B, C, D: nayflawnieyffie. 11) B, D om. 12) C: z. 13) B: zewne. 14) B: tomutho.

Strana 45
45 bylo za nieho proſſeno 1) totiz aby byl vczaſten wſſeho dobreho czo ſie w te gednotie w czierkwy ſwate diege. A offierowati bude totiz ſwu wuoly2) a rozom3) podda poſluffenſtwy a rozomu 4) czierkwe ſwate. Peniez ſtrziebrny gt cziſta wuole ne odporna 5) a kolacz chleba totiz czielu 6) wieru bude mieti. Aneb k lyterzie peniez a chleb offiero- wati gt kniezltwo w gich potrzebach opatrziti. A die kniezi nebo czierkwi przipuſt mie k gedne czaſtczie 7) aby gedl ſkywu chleba totiz at z te ſwate obieti przigimam pod zpuo- ſobem chleba czelebo pana Kryſta y aby ſie prorocztwie naplnilo gt 8) cztwrta przyczyna tohoto ſwateho przigimanie. W temz take zakonie mnohych9) ſwatych prorokuow 10) rzeczi 11) toto ſwate przigimanie gfu chwalily yakoz 12) by giz bylo 13). Tot ſwaty Dauid w zalmie Chleb nebeſky dal gim chleb angelfky czlowiek geft gedl 14). A ſyn geho ffalamun 15) w knihach mudroſti pokrmem angelſkym krmil ſy ſid twuoy 16) a przipraweny [54) chleb z nebe dal ſy gim bez praczy 17) magycze 18) w Iſobie wſleczku rozkofs a wſſie chuti ſladkoſt. Tyto rzeczy acz mluwy 19) o mannye 20) wſlak prawie ſu o tiele bozim neb manna nikdy nebyla w neby ale w powietrzie byla ſtworzena ale ſyn bozij geſt z nebe ſtupil. Manny nikdy angele 21) negedly ale twarzi bozie oni 22) wzdy poziwagij 23) a nemohu ſie gegieho zraku naſytiti. Manna miela w ſobie chut tieleſnu a ne duchownie ale pokrm tento 24) geſt plny ſytolty a wuonye miloſti duchow- nich. Protoz te pryczinie y piſmu zradugicze ſie y mame 25) przyczy patu. Pakli mluwime o zakonu nowem geſſto 26) geft milolty a prawdy plny druhdy o te ſwatoſti mluwime yako w ffigurze - . ..—. .. 1) B: proſſieno. 2) B, C, D: wuoli. 3) B, D: rozum, C: rozum. 4) B, D om „a rozomu“. 5) B: neodporna. 6) B, C, D: czelu. 7) B: czaſcze, D: cziaſteze. S) B, D om. 3) B, C, D: mnohe. 10) B: prorokow. 11) B: rzieczi. 12) C: yako. 13) B, D om „yakoz by giz bylo“. 14) B, C, D: gedl geft czlowiek. 15) B: Sfalomů, C: Sfalomun. 16) B: twoy, C: twug. 17) B, C, D: pracze. 18) B: magiczi, C, D: magiczy. 19) B, C: mluwie. 20) B, C, D: mannie. 21) B, D: andiele. 22) B, D om. 23) B, D: poziwali. 24) B, C, D: tento pokrm. 25) B: mamy. 26) C: genz.

Strana 46
46 a ze gt 1) pan Kryftus cztiry tificze a ſedm tiſicze2) na- krmil na puſſti z malo3) chlebuow a kdyz plnye4) byli naſyczeny5) nicz ſie diwu neſtalo o napogy. A byla gt ta ffigura toho° 6) obeczne 7) lidu przigimanie. A geſt przi- czina feſta. Geltit 8) ginich ffigur drahnie we wſſech za- koniech o Melchifedechowi Eliaffowy a o ginich genz zmiêku czinie o druhe zpuſobie. Ale wſſeczky 10) ty rozo- miegi 11) ſie k obieti oltarze a ne ku przigimany obecznev yako ſwaty Thomaſs w 12) ſwich kazanie 13) wyklada. Pakly znamename tuto [55] ſwatoſt yakoz geſt w ſobie vſtawena to ge bylo dwogim obyczegem gedno kazanym 14) a 15) vczenim druhe 16) ſkutecznym wydanim. Kdiz mluwime o te ſwatoſti yakoz 17) gt o ny pan Kryftus kazal a vczil tak nalezame ze mnohokrat mluwyl o gedne zpuoſobie o ſwem 18) kazany nikdy o druhe k lidu obeczne nemluwil nez toliko gednu na weczerzy ne przied lidem ale przed vczedlniky. Tak vczil liczil a kazal ze tielo geho geſt prawy pokrm a krew prawy napuoyg. A to zawieral lebu ſam prawie gmenem giedla 19) kto gie mie ziw gt pro mie a20) kto gie tento chleb ziw bude na wieky a nikdy nerzekl k lidu kto pie mie ziw bude pro mie aneb yat ſem wino zywe w tom dawage na- vczeny ze pod gednu zpuoſobu tiela gieho przigimanie geſt pſne nalfie naſyczenie. A acz ge rzekl Yat fem winny korzen neb 21) ſwe krwi ale k zakladu wiery rozomiel. Pak y v kor- zenny 22) hrozen geſt y wino. W geho ſwate modlitbie tak nafs vczil gt23) rzka takto ſie modlte Otcze naſs chleb naſs wezdayffy day nam a nevczyl bychom rzekli napoy nals nadpodſtatny neb wezdaylſy day nam zawiera ze lidu doſti geſt k ſpaſeny ten drahy pokrm a chleb nebeſky. A to geſt przi- 1) B, D om. 2) B, D tificz, C: tyfyczuow. 3) B, D: mala. 4) B, D: plnie. 5) B: naſyczenij, D: naſyczeni. 6) B, C, D: tohoto. 7) B, D: obeczneho. 8) B, D: Geſftie. 10) B: wſſiczknij, D: wiliczkni. 11) B, D: rozumiegi. 12) B, D om. 13) B: kazanijch, C: kazanij, D: kaza- nich. 14) B: kazanijm. 15) B, D ad druhe. 16) B, D: a druhe. 17) B, D: yak. 18) B, C, D: a w ſwem. 19) B, D: gedla, C: gidla. 20) B, C, D om. 21) B, C, D, l: „neb“ h: „ne k“. 22) B: w korziev'. C, D: w korzenu. 28) B, C om.

Strana 47
47 czina ſedma. A geſt ſwateho 56] Auguſtina a Lyry y ginich *) rozum. Pakli mluwime o geho ſkutecznem te ſwatoſti wy- danym 1) tehda neb mluwime o obieti aneb o ſwatoſti. Mluwimely yako o obieti tak prawie ſwietie2) doctorowe ze to geſt pan vſtawil pod obogij zpuoſobu poſwieczowati a to przigimanie pod obogij 3) toliko4) kniezim5) genz obietugi6) ale lidu obecznev 7) nicz. Pak yak miela byti k lidu ta obiet zrziezena die Thomaſs de Argentina ze geſt doſti na tom ze przi ſwate mſly lid prziſtogi a geſtli bez hrziechu vezaſten geſt te ſwate obieti a przigimanie kniez- ſkeho gelikozto obieti. To geſt rozom ſwateho Thomaſſhe Alberta8) y ginich. A poniewadz poſwieczowanie na ſame kniezie ſluflie tehda9) y przigimanie a gt prziczina olma. Mluwimeli pak toliko o ſwatoſti druhdy zrzime o) jak it 11) pan xpûs 12) przi tom fie miel a potom yak ge° czierkew. O panu xpů 13) nenie wiecz pochibna ale zgewna ze oniem dwiema vezedlnikom w Emaus dal ſwe tielo a krew pod gednu zpuoſobu kromie mifie, tudy znamenage ze giz geho. ſwata krew gt zaffie w ſwê14) tiele. A poniewadz pana c'Ita '5) czynieny 16) it nalfie nauczenie y gt prziczina dewata. By pak giz nebyla gyna ze lid obeczny ma a muoz ſmiele przigimati pod gednu zpuſobu poniewadz buoh a pan naſs genz nicż ne 57 — czyny nedokonaleho tak gt raczil poddawati 17). Pakli mlu- wime o prwotny 18) czierkwi ſwate zgeweno 19) gt ze tielo a krew dawala ſe 20) geſt pod prwny zpuoſobu yakoz gt pſano Actuů Aplorů kdiz biechu vſtanownie2) na22) mo- dlitbach a w 24) lamany chleba s. Pawel 24) swata Petronella *) B ad mnohych. 1) B. wydanijm, C, D: wydanim. 2) B. D: ſwati. 3) B ad zpuoſobu zawazugie (D: zawazuge). 4) B, D om. C ad zawazuge. 5) B: kniezie, C: kniezi, D: knieze. 6) B, D ad na pamatku geho vmuczenije (D: vmuczeni). 7) C: obeczneho. 8) C: s. Adalberta Thomarfe. 9) B, D: tehdy. 10) B, D ad k tomu. ll) B, C, D om. 12) B, C, D: Kryftus. 13) B, C, D: Kryftu. 14) C om. 15 B, C, D:. Kryfta. 16) B, D: ezinienie. 17) B, D: podawati. 18) B, D: prwotnie, C. prwotnij. 19) B, C, D: zgewno. 20) B, C, D om. 21) C: vſtaweni, D: vſtanowanij. 22) B, C, Dr w. 23) C om. 24) C ad na lodij.

Strana 48
48 a giny prwotny ſwiety 1) gichzto zywotuow a ſkutkuow ſluſſie nam naſledowati pokudz a yak2) czierkew ſwata rozkazie. A na tiech ſwatich zakladame3) przyczynu delatu poniewadz ſu oni4) rozdawali y przigimaly 5) pod gednu zpuoſobu a czierkew ſwata take. Pakli mluwime o czierkwe ſwate potomnych ſwatich to geſt rozdieleno nebo gt rzecz o gich pſani aneb o gich czynech aneb o vſtaweni6). O pſany*) ſtarſſych ſwatich w czierkwi ſwate zgewno gt ze nicz ſu nepſali w ſwych kniehach proti przigimanie pod gednu zpuoſobu aby nemielo byti ale ſami ſu na ſmrty przi- gimaly tak yakoz prwe praweno. Swaty Auguftyn S. Jeronim Hugo Ambroz Eufebius 7) ffrancifcus ſwieti diediczowe a giny y bude z toho ſlawneho zboru 8) tak welikych ſwatich przy- czyna gedenaczta. Pakli geſt rzecz o potomnych9) doctorzich tak nicz nemuoz byti duowodniefſieho 10) a zgewnieyſlieho. Neb ti wſliczkny jakoz die 11) doctor Zacharias '2) wykla 58]— dagicze cztucze vczicze a piſlicze w cztwrtich knihach hlu- bokich ſmiſluow o te ſwatoſti a 11) na cztenie swateho Jana w ſleſte kale a w 14) ſwich sůmach a pſanij wykladagi ze nenie przikazanie bozie lidu obecznev przigimaty pod obogy zpuoſobu ale ze magi przigimati pod gednu toho przyczyny rzadne kladucze yakoz geſt ſwrchu dotczeno. A netoliko ti genz ſu giz bohda f15) bohem ale wſſiczkny nynie docto- rowe o tom piſficze tak mluwy anyz bude moczy gediny wy- ftawen byti doctor od czierkwe ſwate prziyaty by to przi- gimanie pohaniel tupyl a 16) hyzdyl. Pak tak welike mnoz- ſtwie tiech boziech rytierzuow k naſſemu przikladu gt przy- czina pewna dwanadezta. Ale mluwimeli o vſtaweni czierkwe ſwate a ſwatych conciliû to gde opiet na dwe nebot gt rzecz o ſwatoſti 17) w ſobie aneb czo k nie prziſluſſie. Mluwimeli o tom czo 1) B, D: ſwati, C: ſwieti. 2) B: yakz. 3) B zakladanije, D: za- kladanij. 4) B, D ad y. 5) C ad ale. 6) C: vſtanowenij. B:pſanij. 7) B, C, D. Euzebius. 8) B: zbuoru. 9) B, D: pomnieyffich. 10) B, D: duowod- nieyſſieho. 11) B, D om. 12) B: Zachariaff, C, D: Zachariaſs. 13) B, D om. 14) B, D om. 15) B, C: z. 16) B, D: aneb. 17) B, C, D ad teto.

Strana 49
49 k nye prziſluſſie te gt dwuoge1) wiera a pocztiwoſt. Czo ſie tkne wiery o te druhe2) ſwatoſti ze mnoho bylo blu- duow 3) a kaczierſtwa przi tom a wſſiczkno 4) to zdwizeno gt a porazeno tiemto ſwatym pod gednu zpuoſobu przigi- many5) y geſt to 6) przyczina obeczna a7) trzinadczta. Nebo bil gt geden blud a kaczierſtwo ze to nenie prawe tielo pana kriſta ſkrze podſtatne promienieny ale ze geſt tu toliko buoh tak [59] jako przi ginich ſwatoſtech ſwu zwlaſſtny8) miloſti a ze nenie dokonala ſwatoſt kdyz nenie chleba a wina nedielecze obieti a ſwatoſti. Pak aby ten blud byl pohanien a potupen a aby bylo wierzino9) ze k dokonaloſti poziwanie ſwatoſti nenie potrzebnoſt zpuoſob ale toliko k obieti 10) a aby wierzino 11) bylo ze gt czely kriſtus a prawy a 12) netoliko ſwu miloſti ale ſwym ſwatym bytem pod gednu y druhu geſt vſtaweno k ſtwrzieny wiery pod gednu zpuoſobu a geſtit 13) prziczina cztrnadczta. Giny pak acz ſu nieczo drzely o ſwatoſti ale prawili ſu ze pan xpûs 14) gefftie ſwe wſlie krwe newzal w tielo ale to czo ſie obietuge tak ſie obietuge yak ſie dalo na krzezy 15) a ze by tu toliko tielo a tu toliko krew byla. A proti tomu bludu wykorzienienie geſt prziczina patnadczta. Giniy drzely ſu ze netak plnie geſt Criſtus pod gednu yako pod obiema a ze wiecze miloſti a daruow przigima pod obogy nez pod gednu aby to proſkoku nemielo yako bludne a ne- prawe przigimanie ſwate pod gednu gt prawe kladiwo proti tor a krzieſtiaſka wiera 16) ze nicz nenie ani wiecze pod gednu yako pod obiema a gt prziczina ſſeſtnadczta. Pak niekterzi prawili a prawie ze gt tu puol ſwatoſti a puol aby wierni krzieſtiane wie[60 rzili ze nenie puol boha ani puol ſwatoſti ale tuto czely a tuto cziely 17) geſt prziczina ſedmnadczta genzto yako kratcze wykorzenuge. Niekterzy pak drzely yako Pelagius a Neſtorius ze przigimanie po- 1) B: dwogie, D: dwogi. 2) B, D: drahe. 3) B: bludow. 4) C, D: wſfeczkno. 5) B, D: przigimaný. 6) B, D om. 7) B, D om. s) C: wlaftnij. 9) C: wierzeno. 10) B: kuobieti. 11) B: wie- rzieno, C, D: wierzeno. 12) B, C, D om. 13) B: gt, D: geft. 14) B. C, D: Kryftus. 15) B, D: krzizi, C: krzyzy. 16) B, D ad a. 17) B, D: ezely, 4

Strana 50
50 ſwatne gt z potrziebnoſti ſpaſenie a tak niektere 1) lidi k tov nutili niekterzi2) dietkam dawali niekterzi pak y mrtwym. Aby ti wſliczkny bludowe padli gt toto ſwate przigimanie pod gednu zpuoſobu lidem zywym rozomnym genz ſebe zkuſſugi prziczina geſt oſmnadczta. Pakli mluwime o pocztiwoſti teto3) ſwatoſti to bywa neb przi chowanie aneb przi rozdawanie. Przi zachowawanie 4) opatrzieno 5) geſt czierkwi ſwatu aby kniez wzdy miel hotowo tielo bozie pod pilnym zamkem pro nemoczne a nenie opatrzeno o druhee zpuoſobie geſſto to 6) bylo tak pilno7) nez toliko opatrzeno gt kdyz by kniez Iluzie czieho 8) ſie dopuſtil z kalichu yak9) ma byti y gt przyczina dewatynadczta. Przi podawani to fie dieli nemocznym a zdrawym. Nemocznym ani tielo bozie omoczene 10) w kalichu pro ſuchoſt vſt nenie dopuſtieno dati yakoz gt prwe pra- weno a to gt prziczina dwadczata. Zdrawym ze przi tom mnoha nebezpeczenſtwi a leh- koſti 11) dali ſu fie a wiera welmy przi te nepocztiwoſti hynula lide v we[61]like zle wpadli 12) a to czierkew ſwata opatrzila a wyſtrziehla ſe ne proto by ſie lenowala praczo- wati y akoz niekterzi rozprawiegie ale aby wieru twrdila y gt toto prziczina gedenmiezczitma. Pakli mluwime o teto ſwatoſti w ſobie aneb o zpuo- ſobach zpuoſoby tito 13) chlebne a winne nemagycze k gy- nemu rzenie ze druhdy nemohu byti wſludy zwlafſtie wino yako 14) die Albertus 15) y aby wſſudy gednoſtaynie bylo przi- gimano gt prziczina dwamezczitma. Niekterzi take ſu 16) geſlto wina ani piti ani cziti mohu 17) ale chleb wſſiczkny. Aby wſſem buoh doſti vczinil gt 18) prziczina trzimezcitma. 1) C: niekterzij, D: niekterzi. 2) C ad y. 3) C: tyto. 4) C: za- chowani. 5) C: opatrzeno. 6) C om. 7) B, D: pilne. 8) B, D: czeho. 9) C ad to. 10) C: omoczeno. 11) B, C, D: lechkoſti. 12) B, C: wpadali, D: vpadali. 13) B, D: tyto. 14) C: jakozto. 15) C ad Magnus. 16) B: gſau. 17) B, D: nemohu, C: nemohau. 18) C ad to, D: toho.

Strana 51
51 Pak o ſvatosti w ſobie totizto 1) o tielu a o2) krwy bozy ze pan Kriftus buoh a czlowiek f tielem y s krwy z 3) duſſy z 4) bozltwim ſe wſſemi miloſtmi a dary gt tak pod prwny yako pod druhu 5) czierkew ſwata przigimanie toto wzala gt od nieho a od geho ſwatich tak drzy a drzieti bude az y on pan przigde. Aby pak nebylo zadne gyne przyczyny nez mocz a vrzad czierkwe ſwate gêz fie duchem ſwatym zprawuge a genz bluditi nemoz a gegie zrziezenie ma we wſſem prziyato byti y gt to zawora a koneczna prziczina cztyrzmezczitma neb die swaty Thomaſs w oſmem kodlibetu gifta wiecz [62] geft se rozfudek czierkwe obeczne w tom czo ſie wiery tkne bluditi nemuoz 6) a 7) ze nalezu gegiev 8) wiecze9) ma wierzino byti nez kterev doctoru gyne v10). Tot gt tiechto cztyrzimezczitma ſtarczuow ſtogiczich przed tronem 11) a berankem dawagiczich chwalu bohu na wieky. Wdaymez12) y my chwalu bohu ze 13) ſfuoy lid tako- wymi ohrady 14) a ſtarczy totiz piſmi 15) proti protiwnikom ſwe ſwate czierkwe ohraditi raczil. Proti tractatu Rokyczanowu w niemz tupi przigimani pod gednu ſpuoſobu 16). Ten tractat proti przigimanie ſwatev pod gednu zpuo- ſobu ſlozeny zawiera w ſobie truoge 17) wiecz. Gedna 18) ze zamita 19) wſfie czierkwe rzad a zrziezenie o ſwatem poziwanie 20) a ſwe liczy za przikazanie bozie 21). Druhe ſſeſt kuſuow ktere ſme na ſnyemie mluwili krzieſtianſkich dotycze a gie nekrzieſtianſky zamieta. 1) B, C, D: totiz. 2) B, C, D om. 3) C om. 4) C y. 5) Orig.: podruhu. 6) B, D loco: „bluditi nemuoz“, habet: „bludu nemuoz byti“. 7) B, D om. 8) B: l. „nalezu gegiev", h.: „gegiev wyrczenij“, D: „ge- gimu wireženi“. 9) B, D om. 10) B, D loco: „nez kterev doctoru gynev h.: „neb duchê ſwatý ſe o bozlkych wieczech ſmyſli ſe“. 11) B : throne, D: truonem. 12) B, C: Wzdaymez, D: Wzdeymež. 13) B, D z. 14) B, D: ohradami. 15) B, D: piſma, C: piſmy. 16) V B není žádného nad- pisu; C: „Olma kapitola. Odpowied na ten traktat Rokyczanow a tiech sfest kuofuow duowod prawy dawagiczy“; D nemá nadpisu. 17) B: truogi, C, D: trogi. 1s) B, D ad gt. 19) B: zamieta. 20) C: przigimani. 21) B, D: buozie.

Strana 52
52 A trzetie plete fie a 1) dawage czil a rozom 2) yak ma papeze poſluchano byti a ze w przigimanie nechcze geho poſluchati. Tot ſumma wíſeho. Przi prwnim pravi ze przigimanie pod obogij zpuoſobu gelt ſwiedecztwy bozij y rzeczy i ſkutkem. O kazany3) pana Kriſta gt w duſſe wierne a duſſe w panu Kriſtu 4). Neb die s. Auguſtyn [63] na to cztenie Tielo me etc.5). Tot geft tehdy gieſti ten pokrm a piti ten napuog w Kryſtu przie- bywati a geho przebywagiczieho w ſobie mieti. A tak kto neprzebywa w Kriſtu a w niemz neprzebywa Kriſtus bez pochyby negiet 6) tiela ani pie krwe geho7) duchownie acz tieleſnie a widomie zige8) zuby ſwatoſti tiela a krwe Kryſtowy. Tot ten ſwaty9). Druhe dieme ze o przigimani poſwatnem nikdy pan Buoh w ſwem kazani o dwuoge 10) zpuoſobie zmienky neczinil ale o gedne dwanadcztekrat. A 11) welmy geft12) mdly a kratky duowod 13) tuto fie gmenuge krew bozie tak tehdy z kalicha a pod zpuoſobem wina. Ale zaſie dobrze ſtogi tak geſt o zpuoſobach wina pſano tehdy o krwi bozie. Yako gt zminka o chlebu a tak o tiele bozien pod zpuoſobu chleba 14) y neſluſſie ginak wykladati a przi- dawati nezli ſtogi. Trzetie z tweho tula ſſipy tie vhodime. Prawiels ze gt bozie przikazanie procz ſy 15) ge 16) tehdy dal na lidſke rozeznanie. A procz ſi ſe 17) toho dopuſtil aby bylo rozeznano w conciliů geſtli z przikazanie bozieho. A po- niewadz tak gt potom rozeznano ze nenie przikazanie procziz 18) tehdy lid ginak vcziſs procz czierkwi ſwate w tom o cziems ſy ſie dal ohledati nevpoſlechneſs. O ſkutku pana Kriſta a [64] o geho ſwate weczerzi odpowieda s. Beda 1) B, C, D om. 2) B, C, D: rozum. 3) B: kazanij. 4) B, C, D loco „gt w duſſe wierne a duſſe w panu Kriſtu“ habet: „gt giz po- wiedieno zie wſſieczka geho kazanije gdu jakoz ſwaty Auguſtin zewnie (C: zgewnie) wyklada k duchowniemu przigimanij totiz ku obywanij paa Kryſta w duſſi wierne a duſſie w pav Kryftu“. 5) B ad „czo gt geſti a piti“. 6) B, C ad „geho“. 7) B, C om. s) B: zigie, C: zyge. 9) B ad mluwi. 10) B: dwogie, C: dwogi. 11) C: Protož. 12) C ad to. 18) B: dowuod. 14) B om „a tak . . . chleba“. 15) B: gfi. 16) B: ſe. 17) C om. 18) B: procziez.

Strana 53
53 yakoz giz pſano ze na te weczerzi wydal gt ſpaſytel vczedl- nikom yak magi ſluziti aneb poſwieczowati tagemſtwie tiela a krwe ſwe ſwate. A tak geho ſwata weczerze byla 1) gt naſſie2) mſie a na te ma kazdy3) poſwieczuge4) przigieti pod obogi zpuoſobu neb s. Cipria k Julianowi piſſie ze pan- Kriſtus 5) mezy bohem 6) a lidmi yakoz gt prziſſel aby wſſeczky ſpaſyl tak wſſech lidy na ſobie vrzady gt vkazal 7). Tu na to wyklad porzadny Jana archydiacona a Bartholomea prawy zie pan okazal gt vrzad czieſarzſky 8) kralowſky etc. kdyz kazal dan dati cziſarzi a tu geho potwrdil papezſky9) kdyz klicze naywiſfie a mocz ſwatev Petru dawal biſkupſky10) kdyz za weczerzi kniezie ſwietil a yak magi poſwieczowati vczil rzka to poſwieczugte na mu pamatku knieze proſteho 11) yak ma 12) rozdawati 13) kdyz tiem dwiema vczedlnikom ſwe ſwate tielo dawal pak geho ſkutek w ginem vrzadu przi- rownati k ginev biehu nerozomna14) a nedowodna 15) gt wiecz. Pak yakoz k ſwev liczenie berze ſwateho Pawla rzecz k Korintô tak kratcze odpowiedame ze kdyz geſt pſal te obczy yakoz die wyklad porzadny tudiez pſal gt gim trefkcze gie z toho ze ſu nerzadnie ſe przi tiele bozim mieli ze mezy ginem 16) gidlem 17) to mieſleli ze w koſtele ſie [65] obgidaly a opiegieli a potom przigimaly ze v welike obieti poſwiec- zowali a ze w ſlowiech pochybowaly. Czo ſie dotycze ſlow a 18) chleba y 19) wina to 20) k ſamym kniezym gt rzeczi 21) czo ſie dotkne22) a23) nerzadneho przigimanie to wſlie obcze a proto 24) a obiety prziprawowanie na 25) kniezy 26) ſluſfie y protoz k 27) obecznev przigimanie pod obogij zpuoſobu nicz ta rzecz swateho Pawla neprzilezy. Take ze s. Pawel toho gt 28) k przikazanie nemienil ſamo ſie kaze kdyz gt na lody 1) B ad nynie. 2) C ad nynie. 3) B loco: „ma kazdy“, habet: „na kazde mſſy ktoz“. 4) B ad „ma ten“. 5) B, C ad proſtrzedek. 6) B om. 7) B: okazial, C: okazal. 8) B ad a. 9) B ad vrziad. 10) B ad vrziad. 11) B om. 12) B: magi. 13) B ad lidê vezil przikladě. 14) B nerozumna. 15) B: neduowodna. 16) B, C: ginym. 17) B: gedlem. 18) B om. 19) B a. 20) B: ta. 21) B: rziecz, C: rzecz. 22) B: tkne. 23) B, C om. 24) B, C: „a proto ze poſwieczowanie“. 25) B ad ſame. 26) B: knieze. 27) B: ku. 28) B: „Take ze gt ſwaty Pawel toho“.

Strana 54
54 podawal pod gednu zpuoſobu ſwatev Lukaſſy a ginym ſwym vczedlnikom y 1) yakozto wyklada s. Jan zlatovſty de opere impfecto na to flowo Nerodte dati pſom ſwate°. O ſwatem Ondrziegy z fanctorolu2) tam tak ſtogi Gehozto tielo kdyz weſſken lid gie a geho krew3) pie beranek genz gt obie- towan cziely zuoftawa. Tu nenie zadne zmienky o zpuoſobach a my wierzyme ze pod gednu zpuoſobu czeleho beranka pana Kriſta lide przigimagi geho tielo giedy y 4) krew pigy neb fie wiecze nediely. Teez o ſwatem Petrowi ze dawal tielo a krew bozie5) tu wiecz nenie. Ale ty przidawaſs z kalicha odkud 6) ta ſmielolt przidawati. Ale nenie [66] diw neb y ke czti s. Jana przidawate rzkucze kto gie tento chleb a tu nenie wiecz pſano ale wy naddate 7) a pie ten kalich Teez y 8) rzecz s. Pavla mienite. On die protoz ktoz koli gieſti bude chleb neb piti kalich panie nehodnie. Ale wy zmienugete9) rzkucze kto bude gieſti chleb 10) a piti, on rzekl nebo piti, tak se tu zawiera gednu zpuoſobu. Ale wy 11) diete a piti, weliczicz 12) Sanctoral kde 13) ſe zda ale nechczefs ziwotuow ſwatych tudiez cziſti, yak o mnohych ſe tu piſſe ze gſu pod gednu zpuoſobu przigimali. A '4) yakoz geſt to1b) drziewe pſano o ſwatem Donatu bylo li geſt tak czili nicz tu kdez lezi o tom newiedie 16), wietffit geft mocz czierkwe ſwate nez ktere17) wytrzenie, geſſto z toho welike pochazegi 18) nebezpecznoſti, yakoz ſie pak ſnad 19) tomu ſwatemu przi- hodilo. Pak k rzeczy s. Bedy kdez 20) die dokonale geſt miſtrowſtwie ziwota ſkutkuow prwotnie czirkwe naſledowati. to geft prawie proti tobie, neb tak naprzed die ten ſwaty wieme ze to mnoſtwie ktere21) ſe na letnicze obratilo ſkrowny zywot wedlo 22) a nebeſky na zemi a ze byli vſta- wiczni w vczeni apoſltolſkem a vczaſtnoſti lamani chleba 1) B, C om. 2) B loco: „z fanctorolu“ habet „w z Sancturalu“. C: „z Sanctoralů“. 3) C ad ſwatu. 4) B a. 5) B: tielo buozie ſ krwj 6) B: odkad. 7) B: naddawate. 8) B om. 9) C: zmienite. 10) B om 11) B: kdy. 12) C: wyliczy ſe. 13) B, C. kdez. 14) B, C om. 15) B, C om. 16) B om: „bylo li geſt . . . newiedie". 17) B, C: nezli cziez koli 18) B: przihaziegi, C: przichazegi. 19) C: yako ſnad ſe. 20) B, C kdyz. 21) B, C: genz 22) B: wedli.

Strana 55
55 lamagicze chleb przi domiech 1) przigimali pokrm ſ weſelim k gehozto2) przikladu a ziwotu mame ſe ſrownati neb do- konale geft miftrowftwie etc. A yhned po[67 tom die budmez tehdy y my vítawiczni 3) ſwatych vcziecze ſe a dobre ſkutky cziniecze na modlitbach budme vſtawicznych, przi 4) przi- gimani chleba panie vczynme ſie hodni w koſtele wyplnugme hodiny kniezſke chleba nuznemu bliznimu vdawayme5). Tot ten ſwaty etc. Czot fie zda Rokyczane 6), proftie mluwi o przigimani pod gednu zpuoſobu toliko neb zadne zmienky o kalichu ani o winu ani o ſwate krwi pod druhu ſpuoſobu neczini iakoz ſy flyſſel a take mluwi7) o8) hodinach kniezkych 9) pienie, abychom w tom 10) czierkwe ſwate na- ſledowali, a toho wy obeho neczinite, k czemuz tehdy toho ſwate° prziwodite, pakli tak chczete 11) rozumieti, abychom we wifem naſledowali czierkwe ſwate 12) prwotnie. Cziemuz tehdy s bradami po weczerzy 13) bez ornatuow v weczer 14) bez ſwietla w domie 15) neſluzite poniewadz gſu apoſítole tak czinili. A proto ze 16) nynie czierkew ſwata nauczena duchem ſwatym mnohem kraſſie a ozdobniegie to opatrzila y geſt ſluſſne gie w tom poſluchati, a yako cztenie s. 17) drzieti. A tak die Symon de Caſia libro XII° capi- tolo XIII° Nenie gina prawda Syna a gina ducha ſwateho ani giny zakon ani gine cztenie ale to czoz'8) nemuoz rozo- mieno byti od Syna rozumie ſie Ikrze ducha ſwateho genz geft w gich frdczich wylozil eztenie kteryz take wdechl geft mnoho napſaneho 19) a toho yako ſwateho cztenie oltrzieha czierkew ſwata 20). Tak die ten doctor. A ponie[68]wadz duchem ſwatym rzadowe a to 21) ſwate przigimanie geſt vwedeno a drzieno 22), ma byti iako ſwate cztenie drzano podle rzeczy 1) B: domech. 2) C: gichzto. 3) B: wuſtawiczny w uczenij, C: vſtawicznij w uczenij. 4) B, C om. b) B: vdaymy, C: vdayme. 6) B, C om: „etc. . . . Rokyczane“. 7) B, Com: „toliko . . . mluwi“. 8) B: „a o“. 9) B, C om. 10) B om: w tom. 11) B, C ad proftie. 12) B, C om. 13) B loco: „po weczerzy“ habet: „a weczier". 14) B loco: „v weczer“ habet: „a“. 15) B: domiech a po weczerzi. !6) B om. 17) B om. 18) B: czoz to ale. 19) B, C: nepfaneho. 20) Na okraji připsáno „inſpiratio divina ita custoditur sicut euangelium“. 21) B, C: toto. 22) B: drziano, C: drzano.

Strana 56
56 tohoto doctora. K temuz mluwi ſwaty Auguſtin ſſyrocze XII. dne Ecclefiafticarii 1) Dale ten tractat berze na ſwiedomie Conciliů Conſtanſke y Basileyſke. Dayz to buoh wſſemo- huczi 2) aby ty Rokyczano 3) ten nalez s ſwymi 4) drzal, ale ku pomoczi brati czoz geſt odpor to nemuoz ſtati. Neb Conciliů toho nezchwaluge5) ale prawi ze tak bylo za niektereho czaſu a niekde ne vſſudy 6), neb pan dal tak apoſſtoluom 7), a ze to bylo v weczer 8), a obe czierkew ſwata geſt opatrzila yak a kdy ma byti. Pakli geſt po- chwalilo tehdy takto muſyſs rzeczi take aczkoli tato ſwatoſt przigimana byla weczier od ſwatych apoſſtoluow wſſak potom geſt 9) k giner czaſu zmienieno ale dokonale geſt miſtrowſtwo naſledowati ſwatych apofſtoluow. Tak tehdy mame weczier 10) poſwieczowati a przigimati yako oni. Ale proto ze gſu ne- byli 11) kaczierzi ani bludni tehdy y 12) my. Hle Rokyczano 13) kam by ſ tiemi 14) dowtipy 15) zabrzedl a proto 16) netreffi fie yako 17) y ono, neb concilium toho neztwrzuge ale tak ze bylo y zchwalugi 18) pod prwni zpuoſobu przigimame 19) a giz po tom zchwalenie neſluſſy toho zmieniti. Neb 20) ſwaty Thomass w kolibethu 21) dewatem a w XVIte otazce yako gſme powinowati wierziti to czo geſt w ſwatem piſmie tak take to czo 22) gt ſkrze ſwatu czierkew ſtwrzeno 23) A protoz kaczierz geſt kto ginak drzy proti vſtano[69 weni 24) sniemuow neb fud czierkwe nemuoz byti owiſſem mylny. Tak die ten ſwaty 25). Pak geſt diwna rzecz tato chwali boha z 26) ſwiedecztwij conczilium, a gedine27) przed tiem 1) B, C: XI di. eclefiafticarum. 2) C om. 3) C om: „ty Roky- czano“. 4) B, D loco: „ty . . . ſwymi“ habet: „to wrczenije“, C om: „s ſwymi“. 5) B, C: nepochwaluge toho. 6) B, C om: „ne wſſudy“. 7) B, C: vczedlnikom. 8) B loco: „v weczer“ habet: „weczier“, C: „weczer“. 9) C ad to. 10) B, C: weczer. 11) B, C: Ale ze proto nebyli gfu. 12) B, C: ani. 13) B, C om. 14) B: tiemitho. 15) B: duowtipy. 16) B, C ad yako to. 17) B, C: tak. 18) B, ( loco: „tak . . . zchwa- lugi“ habet: „prawj zie tak bylo y zchwaluge“. 19) B: przigimano. 20) B ad die. 21) In marg.: quodlibet, B, C: kodlibetu. 22) B: czuoz. 23) B: ſtworzieno. 24) C : vſtaweni. 25) B: Tak te ſwaty mluwj. 26) B: na, C: za. 27) B, C: gedinez.

Strana 57
57 prawil 1), ze nemagi wierni tbati na zapowiedi 2) nynieyſſich 3). Chwali concziliů a neda ho 4) poſluchati przigima przedpowied a na czem ſie zawiera otmieta prawi ze conciliů tu rzeczy ſtwrdilo a wyzdwihlo a poſylnilo 5) wiernych, a newidi iak na konczi twrdij6) vſtawuge, ze ktoby proti przigimani pod gednu zpoſobu poſtawil ſie, za bludneho a za kaczierze odfuzuge geho 7). Opiet chwali Rokyczan 8) obogi zpuoſobu a conciliů9) wiernych w gedne zpuoſobie zawrzuge10) hlediz iak ſu ſobie rzeczy odporne. Protoz nebo 11) konczilium w geho prwotnim a neprzimyſſlenem rozumu ſluſſie przi- gieti, anebo we wſſem zawrczy a nedielati wybierkuow ſczeftnych, wſſak to wieme ze wuole geſt obogieho concziliû wſſech papezuow y nynieyſſy° otcze ſwateho y buduczieho 12) bude, aby tak 10 pod gednu tielo a krew bozy wiernym 14) rozdawano bylo, proczez 15) ſmyſſlene wieczi przed ſie berzeſs 16) gichzto nikdy ti otczowe 17) w tom rozumu 18) przed ſebu nemieli. Pak o côciliů bazyleyſkem giz drziewe naprzed gt powiedieno. Dale prawifs 19) yakus rzeholu, ze wiera ma zprawowana byti [70] ſkrze ſwate piſmo druhe ſkrze ziwot Cryftuow 20) a trzetie ſkrze prziklad ſwatych. To geſt prawda ale nenie na tom doſti neb to tre geſt yako zlatto z niehoz muoz vdielati pocztiwu i nepocztiwu nadobu. Ale czierkew ſwata tat ma a gie prziſluffie 21) rzediti22) poklad 23) a iak piſmo ſwate genz geſt iako wolk a przikladowe ſwatych magi rozumieni byti, tak die ſwaty Jeronym iako na poczatku tiechto kniezek ſtogi ze opatrzenie a rozeznanie wiery geft w koftele Rzimſkem, tak die ſwaty Thomaſs w oſmem Quolibetu24) ze rozſudek czierkwe 1) B: prawj, C: prawi. 2) B: zapowied. 3) B: nynieyffij, C: nyniegſfie. 4) B, C: geho. 5) B, C: poſylilo. 6) B, C: twrdie. 7) B, C om. 8) B, C om. 9) B, C ad „gedno (C: gednu) prawj ze tiê (C: tim) ſe wiernij vtwrdili a conciliũ“. 10) B: ftwrzugie, C: ftwrzuge. 11) B, C ad czele. 12) B: buduczeho. 13) B: tak aby. 14) B, C om: „tielo . . . wiernym“. 15) B, C: procz. 16) B: berzie. 17) B ad gfu, C: fu. 18) (! om: „w tom rozumu“. 19) B: prawj, C: prawi. 20) B: Kryftow. 21) B ad rzieczi a. 22) B: zrziediti. 23) C: pokud. 24) B: kodlibetu, C: kotlibetu.

Strana 58
58 obeczne nemuoz bluditi w tom czoz fie wiery dotkne, a protoz ma wiecze wierzeno byti nalezu 1) papezowu czo by w rozſudku nalezl a wyrzekl, iakoz na nieho prziſluſſi nezli domniewani piſem2) iakychkoliwiek mudrczuow a doc- toruow. Tak prawi ten 3) ſwaty. Neb kdyby bylo doſti na teto rzehole wſſeczka kaczierſtwa miela by ſwuoy duowod a pruoíkok a w tom by gim nemohl vzadny zadneho od- poru 4) vczyniti neb wſſiczkni kaczierzi branie ſie piſmem a prwnimi5) ſwatymi a prawiecze 6) ze oni ſami gim prawie rozumiegi. Ale ze w7) rozeznanie czierkwe neftogie genz ma rzediti 8) mezy nimi a rzieczi9) toto takto ma rozumieno byti, a toto tak y protoz bludie 10). Tot geſt rzecz s. Tho- maſſe Sa ſedê de obiecto fidei q. V. arlo III° 11). Zewne 12) geſt ze ten ktoz ſie drzij nauczenie czierkwe ſwate iako prawe rzeholi 13), ten ke wſſemu ſwolij czo czierkew ſwata vczi. Ginak geſtli 14) o tom 15) czoz 16) [71] czierkew swata vczi ze 17) czo chcze drzij a czo nechcze nedrzij giz ten ne przidrzy ſie nauczenie czirkwe iako prawe rzeholy, ale ſwe wuole. A tak zgewno geſt ze kaczierz genz 18) neuſtupnie wierzi 19) gednomu czlanku nenie hotow we wſſem vpo- ſlechnuti czierkwe nauczenie. A s. Cziprian w Epifftolach ſwych takto 20) die ze fama Czierkew21) piſmu rozumie neb fie zprawuge duchem ſwatym genz gie wnuknuge wiſeczku prawdu podle zallibenie ſpaſitele, tak tu die ten ſwaty. Tot geft to prawe prawidlo genz piſma a prziklady ſwatych poſtawuge tak iak magi rozumieni22) byti. A poniewadz wſſem piſmom23) o przigimani ten dawa rozom ze geſt doſti k ſpaſeni pod gednu a ze tak ma byti dawano geſt 1) B: wypowiedku. 2) B, C: z piſem. 3) B: tento. 4) B, C loco: „a pruoſkok . . . odporu“ habet: „a kto by muohl gim yaky odpor“. 5) B: prwotnymi 6) B: prawie. 7) B om: „ze w“. 8) B loco: „rzediti“ habet: „byti rzieczi“, C: „rzeczy“. 9) B, C om: „a rzieczi“. 10) B loco: „ma rozumieno byti .. . bludie" habet: „ſe rozumie a to tak“, 11) B 2°. 12) B: zgewne. 13) B: „z ezierkwe iako z neomylne rzie- holy“, C: „nauczenie czierkwe yako neomylnie rzeholy“. 14) C ad zie. 15) B: geſli zie o tomtho. 16) B om. 17) B, C om. 18) B ad gt. 19) B, C: newierzi. 20) B om. 21) B, C ad ſwata. 22) B: rozumiena, C: ro- zomiena. 23) B: wſſiem piſmê, C: wiſem piſmem.

Strana 59
59 krzieſtian powinen kto chcze w czierkwi a w gednotie zuo- ſtati toho vpoſlechnuti. Pak tyz Rokyczan 1) na nas ſie geſt oborzil haniege nas iakoz prziwykl kdyz mu ſie piſma nedoſtawa a prawie2) ze ſme pobiehlij a ze ſme odſtupili od ge° 3)prawdy a ze ſme- horſſye nezli pohane a czos gineho mnoho. Negſmet bohda ti 4) ale wierni a ſtalij krzeſtiane poſluſſnij nepoziwagicze ſwe hlawy a rozuv 5) ale ſtarſſych naſſich z ſwe mladoſti 6) hlediecze 7) czim bychom teto zemi poſluzyli a na tom wzdy gime nechagicze8) hanienie geftli ze zle wedeme poftaw to tu kde toho mieſto geſt pakli dobrze procz nas [72) haniefs tiem nicz neprowedeſs. Pro ſwate pofluffenftwie ty y gine rzeczij krziwe radi ſneſem a ſobie bohda k odplatie to prziſporzugem, neb wieme ze to proto czyniſs, aby lide ſobie nas w ohyzdu z twych rzeczy wezmucze y naſſe rzeczy ſobie take ohyzdili. Ale dobry czlowiek prawdu ale ne ha- nienim czlowieka dobywa a duchu9) zkuſſuge gſuli z boha, wſſak gſme 10) podawali y geſſtie k otczi ſwate? kde geſt wrch prawa y ke wſſem vczenim obecznym wſſeho ſwieta. Tobie ſe nicz nelibij nez twa wuole, mieg litoſt nad zemi aſponie 11) a nedrz na ſobie czoz 12) vneſti nemuozeſs. Proto naſ hanieſs zet prawdy nemlczyme, hrzieſſnit gſme ale bohda kaczierzi neyſme, ani pobiehli, w tom wſſudy odeprzeme. Pobiehlyt geft kto od wiery, od zakoneho 13) rzadu od poſluſſenſtwie odſtupi. Tu pak ſam ſebe dotkni, ale ze '4) ginych wiernych dotyczefs fluffnet gt nam 15) abychom ge zaſtali. Prawils ze 16) kto od tebe odſtupugi 17) a od twe prawdy geſt pobiehly, tehda prziſtupuge 18) k ſwate czierkwi gelt pobiehlecz. O hlupoſt a zaſlepiloſt 19), gednak 1) B, C loco: „tyz Rokyczan“ habet: „w temz tractatu“. 2) B, C om: „iakoz prziwykl . . . prawie". 3) B, C: gich. 4) B: „gefſto neyſmy ti buohda“. 5) B: rozumuow. 6) Slova „a rozuv . . . mladoſti" připsána na okraji. 7) B, C: hledieli ſme. 8) B: nechagie. 9) B: duchow, C: duchuow. 10) B ad ie, C fe. 11) B, C: afpon. 12) C: czeho. 13) C: zakonneho. 14) B, C ad ſe. 15) C om. 16) B om. 17) C: odſtupi 18) B, C: prziſtupie. 19) B: zapletloſt; C: O ſlepoto a hlupoſti a zapletloſti.

Strana 60
60 concziliů a czierkew welebi gednak gegim vduom pobiehle dawa a naziewa pohanſtwie 1) a gine 1) hanienie geffto gich pſati neſluſſſie. Wzpomen mily3) a wzhledni na ono piſmo ma za to ze ſy ge czital paklis neczital ale czti4) s. Lu- ciafſe papeze w Capitole ad abolendam o kaczierziech a welmi ſe lekni, kdezto 5) takto die wſſeczky kterziz 6) o ſwatoſti tiela a krwe pana naſſeho Jhů Criſta aneb o krztu neb hrziechuow [73] zpowiedanie, manzelftwu neb ginych ſwatoſtech koſtelnich ginak rozumieti aneb 7) vcziti nebogie ſe nezli ſwato8) ſwata Czierkew Rzimíka kazie a drzy a obecznie, kterez ta czierkew aneb biſkupftwie?) za kaczierze magi zawazkem wieczne kletby 10, zawazugem, tot 11) hrozne ſlowo, ale ty ſe toho yako zufalecz a odrze- zanecz malo bogiſs 12). Pak ty drziſs ginak nez czierkew ſwata yak chczefs hanieyg czo chczeſs 13) tohoto piſma ne- ſhladiſs a czierkwo ſwate neprzewraties. Zle owiſem plniſs bozy przikazanie necztie otcze ſwateho14) duchownieho a matky ſwe czierkwe ſwate ale gegie vſtanowenie 15) na- ziewaſs wztekloſt, ffaleſſne prorocztwie, lez, blud 16), vczenie diabelſke, pokrytſtwie, pobiehloft, oklamanie, sſelmy 17) ), ruhanie, krziwe luczifitie, wiecz nez pohanſtwo, hrziech proti duchu ſwatemu. O bieda tiem vſtom 18) bude 19) gichzto yazyk do nebe ſaha a chramoſtie ſie w trnij a 20) hwiezdy nebelke chtie 21) zabati 22). Czo wybiral z ſpiſuow pod gednu Rokyczan a celich ſleſt kufuow 23). Tento Rokyczan 24) z naſſie rzeczi pochopil geſt sſeſt ſlow aneb kuſuow nietczo yakoz obyczeg ma ge promie- 1) B, C: pohanſtwem. 2) B, C: gina. 3) B, C om. 4) B, C om: „ma za to . . . czti“. 5) C: kdez. 6) B, C: kterzizto. 7) Ba. 8) B om. 3) B, C: biſkupowe. 10) B: kladby, C: klatby. 11) C ad hle. 12) B, C om: „ale ty ſe toho . . . bogiſs“. 13) B om: „czo chczefs“, C ad „ruhawie mluw“. 14) B, C: ſweho. 15) C: vſtaweni. 16) B: bludy. 17) B: sliny, C: fylne ruhani. 18) C: vſtam. 19) B, C om. 20) C om. 21) B, C: chcze. 22) B: zuobati, C: zobati. 23) Později připsáno ne- úhlednou rukou. V B prázdné místo; v C „Kapitola dewata. O prwniem �owie krzieſtianſkem duowod a odpor zawiera". 24) B, C: ſkladacz.

Strana 61
61 nuge 1), ale w prawdie tato flowa byla prwnie 2) Swatoſt oltarznie 3) pod gednu zpuoſobu geſt czela, plna a dokonala ſwatoſt a nenie puol ſwatoſti yakoz on prawi4) Druhe ze nicz wiecze ani nenie pod ge[74]dnu zpoſobu nez iako pod druhu nez5) pod kazdu geſt prawy a czely pan Cryftus. Trzeti ze wſſeczky miloſti a darowe kterziz ſie dawagi pod druhu zpuoſobu aneb pod obogi6) dawagi ſie7) pod prwni a nicz men 8) a ze wierni krzeſtiane zadneho nemagi vgmu pod gednu zpuoſobu a9) nadto magi ze 10) to w ſwatem poſluſſenſtwie czinie. Cztwrte ze krew 11) pie ſe pod prwnij zpuoſobu tak w prawdie vzitecznie ſpaſytedlnie a platnie yako 12) pod druhu zpuoſobu. Pate ze zpuoſoby widome nicz w ſobie nezawieragi miloſtij. Sſeſte ze kto czynij proti rozkazanij otcze ſwateho hrzeſſij ſmrtedlnie. Pak nechtiel pſati o ſedmem, ze po poſwieczenij rzadnem nicz tu wiecz 13) chleba ani wina nezuoſtawa, aby prwnie ſlowo!4) y gina podle toho mohla wyrozumiena byti y 15) polozyme rozum a mi- ſtrowſky rozdiel genz geft wzchwalen 16) w Conciliů Bazy- leyſkem a geſt wybran z doctora nabozneho Bonaventura s. Thomaffe Alexandra a ginych doctoruow geft tento. Truoge 17) geft dokonaloft swatoſti 18) oltarze, totiz wieczi podſtatne znamenie neb znamenanie 19) moczi neb vzitku. Dokonaloſt wieczy podſtatne teto ſwatoſti gt tato 20), czoz geſt tu vprawdie, totiz czely a prawy zywy pan xpůs s tielem y s duſſy, krwij, koſtmi, boſtwim ſe wſſemi moczmi a miloſtmi pod kazdu zpuoſobu a pod naymenſſy czaſtku oczitu obogie zpuoſoby. A k tomu rozumu die ſwaty Hyllarius 21) kde geſt czaltka tiela tu geſt wſſeczko a ſwaty Jheronym, yakoz die miſtr hlubokych ſmyſluow w cztwrtych knihach a geft [75] w decretie de Confecratône to gt o po- 1) B, C: promieniw. 2) B om. 3) B: oltarzie, C: oltarze. 4) B, C om: yakoz on prawi. 5) B, C: ale. 6) B om: „aneb pod obogi“. 7) B ad totiz. 8) B. C: menie. 9) B, C: ano. 10) C: zie. 11) B ad buozie, C: bozie. 12) B ad kniez kdyz poſwieczuge. 13) B, C: wiecze. 14) B: flowa. 15) B, C om. 16) B, C: zchwalen. 17) B: Trogie, O: Nayprwe zie troge. 18) C: ſwatoft. 19) B, C, D ad a. 20) B, C, D; to, 21) B, D: Hilarius.

Strana 62
62 ſwieczowani w rozdilu druhem wſſyckni przigimagi pana Cryſta a w kazde czaſtcze czely aniz ſie dieli w czaſtkach ale czely fie dawa kazdemu, a miftr Sententiarum w cztwrtych knihach w XI rozdielu die pod obogi 1) fie czely Cryftus przigima aniz wiecze pod obogi 2) ani men3) pod gednu, neb 4) tyz gt 5) rozum 6), yakoz die Hyllarius o tiele bozim yakoz bylo o mannie, o niez ſe czte zie ktoz wiecze na- ſbieral nemiel wiecze, ani kto menie wzel, nemiel menie 7). A swaty Auguftyn in libro Sentenciarum 8) aczkoli na mnohych mieftech Criftus fie obietuge geden wſfak 9) wſſudy geft Kryftus, y tam plny y tuto plny tot ten ſwaty 10) Druhe mluwenie 11) neb rozum o teto ſwatoſti 12) zname- nanie, a to geſt cztwero ze ſie tu znamenawa plne na- ſiczenie 13), plne wykupenie, plne vtrpenie a plne naſſeho czlowieczenftwie na fie przigetie 14), a zwlafftie to 15) ſwate vmuczenie a 16) naſſe wykupenie, jakoz die s. Ambroz na epiſſtolu ſwateho Pawla ze proto tato ſwatoſt pod dwiema ſie zpoſobama poſwieczuge aby tiela y duſſe wykupenie bylo znamenano, neb chleb ſie przirownawa k tielu a wino ke krwi. A doctor Thomaſs de Argentino in Sententiarum 17) distinctione VIII die iakoz ſwatoſt geſt vſtanowena, aby znamenala tu wiecz cziz geſt znamenanie 18), tak dwie zpuoſobye 19) dwuogi wiecz pamatliwu znamenawagi na oltarzi przi geho vmuczeni neb wiſel geſt na krzizy, a to ſie ſkrze zpuoſobu chleba znamenawa, a wylil krew, a to, Ikrze zpuoſobu wina ſe vkazuge. Teez die Lira na rzecz [76 s. Lucalſe XXIIe capile ze poſwieczenie teto ſwatoſti geft rozpamatowanie bozieho vmuczenie a proto poſwieczuge ſe 1) B, C, D: zpuoſobu. 2) B, D ad kniez kdyz poſwieczuge przigima. 3) B, D ad obecznij clowek od knieze przigima. 4) B, D: nez. 5) B ad wilieczko. 6) B, D ad gednoftayny. 7) B, D om: „ani . . . menie". 8) B, D „Summarum proſper (C: prosperi). 9) B, C, D om. 10) B, D ad die. 11) B, D: mluwime. 12) B, C, D ad gt. 18) B, D om: „plne naſiczenie“. 14) B, C, D ad „a tak ſwatoſt tato wzata ſlowe obiet a to wſlieczko eztwero znamenawa ſe na ſwate miſy przy obieti“. 15) B: gelo, D: geho. 16) B, D ad w tom. 17) B, IIII to Summarum. 18) C: znamenie. 19) C: zpuoſoby.

Strana 63
63 tielo od kalicha rozdielnie neb krew przi vmuczenie byla oddielena od tiela, tot ten doctor 1). Y znamenawa ſie tak 2) plne naſſe wykupenie neb to nemohlo w niczemz ginem lepe wyznamenano byti nez w tiech zpuoſobach ze ſkrze chleb tiela wykupenie 3) a ſkrze wino duſſe wykupena4) znamena ſie, jakozto die miſtr hlubokych ſmyfluow 5) ne tak hrubie yako niekterzij rozumiegi yakoby tielo bozij toliko tielo wykupilo a krew bozij duſſy toliko, ale ze ſie ſkrze to naypodobniegie znamenawa, neb Criſtus rzekl to geſt6) me tielo genz za was zrazeno bude, nedie za waſſe tielo toliko, teez krew genzza was wylita bude, nerzekl za waſſe duſſe ale tielo za was7), a tak za tielo y8) dulſy a krew za was totiz 9) tielo y duſſy 10). Trzetie mluwenie 11) o teto ſwatoſti 12) geſt o vzitku gegim genz geſt rozmnozenie miloſtij w 13) ſhla- zenij wſſednich hrziechuow a zachowanie od buduczich 14) a naſyczenie duchownie dulfe 15) a zwlaſſtie nawraczenie zywnoſti duchownie kteraz ſie potrati wſſednimi hrziechy 16) a nawſſakymi. Z toho 17) treho rozdielu mame nayprwe ze pod prwni zpuoſobu geſt czely a plny xpůs18, druhe ze nicz nenie 19) menie pod prwnij nez vako pod druhu 20), Trzetie mame ze ku21) przigimani 22) nenie potrzebie 23) ſwatoſti obogie neb nicz poſwatnoſt k dokonaloſti k 24) plnoſti a czeloſti neprzidawa. Cztwrte ze oboge zpuoſoba geſt toliko potrzebna k obietowani 25) ke mſſy ſwate, pate ze ſkrze przigimanie na mſſy znamenawa ſie netoliko pan Criftus vmuczeny, ale take geho vmuczenie, ale ſkrze przigimanie lidſke toliko geſt przigetie [77] pana xpa vmuczeneho, ale 1) B, D ad mluwj. 2) B, D: „Znamenawa ſe naſſie plne take“. 3) C: tielo wykupene. 4) B: wykupenije, D: wykupenij. 5) B, D ud w knihach. 6) B, C, D loco: „to geſt“ habet: „Tot“. 7) B, D om: „nerzekl... was“. 8) B, D ad za. 9) C ad za. 10) B, Dom: a krew ... y duſfy. 11) B, D: mluwime. 12) B, D ad a. 13) B, C, D om. 14) B, D: potomnich. 15) B, D om. 16) B, C, D: biehy. 17) B, C, D: tohoto. 18) B, C, D: pan Kryftus. 19) B, C, D om. 20) B, D loco: „nez . . . druhu“ habet: „zpuoſobu obecznij czlowiek neprzigima yako kniez kdyz poſwieczuge kdyz tehdyz (D: tehdy) przigima pod obuogi (D: obogi) zpuoſobu“ 21)D om. 22) B, D ad obecznemu lidu. 23) B, D: z po- trzebnoſti, C: potrzebnoſt. 24) B, C, D om. 25) B, C, D ad a.

Strana 64
64 neznamena ſie tu geho vmuczenie 1). Yakoz die ſwaty Thomaſs ze w teto pamieti oltarze netoliko bywa znamenan pan Criftus vmuczeny ale y vmuczenie Kryftowo w kte- remzto krew 2) oddielena od tiela, ale zrieczie3) k ſwatoſti, ze ſwatoſt ſlowe neb nas oſwieczuge kdyz ſe nam dawa newidoma miloſt pod widomu zpoſobu. Doſt4) geſt ze okazuge ſie tu xpůs vmuczeny genz wybornie znamenawa ſie ſkrze zpuoſobu chleba genz ſie5) przirownal zrnu pſenicz- nemu, tot ten s. doctor 6). A tak kniez przigimage na mſſy ſkrze gednu kazdu zwlaſſtie zpoſobu doſti by pamatowal7 Criſta vmuczeneho, ale ſkrze obogi8) geho vmuczenie9), totiz krwe od tiela oddielenie ale lid obeczny 10) doſti ma przigma pana Cryſta vmuczeneho pod gednu zpuoſobu neb przigimanie nenie k tomu vſtaweno totiz ſmrti geho pa- matowanie nez toliko na ſpaſenie11). Sſeſte mame ze 12) pod prwnij zpuoſobu geſt dokonala ſwatoſt, tak die doctor Bonavêtura we IIIItych knihach miſtra hlubokych ſmyſluow dne XI ze wiernij krzeſtianee przigimagi dokonalu ſwatoft pod prwnij zpuoſobu toliko neb k doltatecznoſti ſpaſeni doſti przigimagi. Ale k wyznamenanie 13) doſti gelt ze ſe poſwiecenie przed nimi czyni 14), a to geſt pro nebezpecznoſt bludu, neb by newierzili ſproſtnij 15), by pod gednu zpoſobu czeleho Criſta przigeli 16), tot ten doctor 17). Haday diegeli ſe to z tweho vczenie 18). Sedme ze geſt 19) doſtatecznie czela a plna 20) ſwatoft. Tot prawi Petrus doctor de Tarento kdez21) 1) B, Dom ale .. . vmuczenie. 2) B, C, D ad byla. 3) B: zrziecz. 4) B, C, D: doſti. 5) C ad geſt. 6) B, D ad mluwj. 7) B loco: „by pamatowal" habet: „pamathugie“, D: „pamatuge“. 8) B: „obe poſwieczuowanije“, D: „obe poſwieczowani“. ") B, D ad znamena ſe. 10) B, D loco : „lid obeczny“ habet: „lidu obecznev nenie vſtaweno pod obuogi (D: obogi) zpuoſobu przigimati nez toliko na ſpaſenie". Il) B, D om: neb przigimanie . . . ſpaſenie. C: „Ale lid obeczny zie przi- gimanie geho nenie k tomu vſtaweno nez toliko na ſpaſenie doſti ma przigma pana Kryſta vmuczeneho pod gednu zpuoſobu“. 12) B. D om. 13) B: znamenanij, C: znamenawani, D: znamenani. 14) B, D ad te welebne ſwatoſti. 16) B. D ad lide. 16) B, D: przigimali. 17) B, D ad mluwj. 14) B, D om: „Haday . . . vezenie“. 19) V orig. dvakrát „ze geft“. 20) B, D: ze gt doſtatecznie plna czela ſwatoſt. 21) B, D: kdyz.

Strana 65
65 otazku czyni geſtli [78] k plnoſti ſwatoſti a czeleſti obuge zpuoſoba potrzebna y die ze czeloſt teto ſwatoſti druhdy ſie rozumie k doſtatecznoſti ſpaſenie a tak oboge zpoſoba nenie potrzebna k czeloti ſwatoſti ale doſti geſt na gedne, neb kazda z nich ma plnu doſtatecznoſt pakli rozumieme 1) znamenanie tak oboge zpuoſoba gelt k czeloſti neb pamatka vmuczenie pod obogi ſie znamenawa. K temuz mluwi wyklad na ſſeſtu calu s. Jana ktoz gednu przigima wíſeczko przi- gima, a kto obogi yako kniezy2) wlſeczku, ale oboge lie klade ke wſſemu naſyczeni 3). Olme a poſlednie 4) pod gednu zpuoſobu nenie puol ſwatoſti, ale pod prwni5) czela ſwatoſt pod druhu czela a pod obogi czela, neb kdy by bylo puol ſwatoſti pod zpolobu chleba, byloby rzeczi ze pod tu zpoſobu widomu gelt puol pana xpa6), neb pod tiemi zpuoſobami nicz gineho nenie nez Criftus 7) lecz by ktery 8) kaczierz rzekl ze pod tiemi widomymi zpuoſobami geſt byt chleba a wina, a ze tu gt take tielo bozij, a ze chleb nenie wino, a tak puol ſwatoſti, ale to geſt kaczierſtwie yakoz lie wdole") powie. Opiet by tu bylo puol ſwatolti, tehdy by take mulyl rzieczi krztieni ſme puol krztem a puol fwatoſti mazani, neb krzeſt gt truog wody krwe a ducha, a my ſe gednim toliko 10) krztime11) wody 12), muczedlniczi druhym totiz krwe 13), ſwieti apolltole trzetim to gt duchem ſwatym 14). Tak by apoſſtole a muczedlniczi mnozy byli puol krzeſtiane, toflt blud. Tez truog 15) geft ſwaty oleg 16) krzizmo oleg 17) a nemocznych 18), zadny lie nemaze wſſim trogim pogednu 19) wſſak kdyz koho nemoczneho mazy rziekame lezy we wlſie bozi ſwatoſti [79). Teez geſt aczkoliwiek 20) krzeſtian ne- 1) B, D ad k. 2) C om: „yako kniezy“. 3) B, D loco: „ktoz gednu . . . naſyczeni“ habet: „kto gednu przigima oſobu yako by obie przigimal a gt to przigimanie ke wiliemu naſyczenij“. 4) B, D ad zie. 5) B, D ad zpuoſobu gt. 6) B, D loco: pod druhu . . . puol pana xpa“ habet: „yako by pod obiema zpuoſobama byla czela ſwatoft“. 7) B, D ad czely. 6) B, D om. 9) B: duole, C, D: dole. 10) B, D om. 11) B, D ad totiz. 12) B, D ad a. 13) B, C, Dom: totiz krwe. 14) B, C, D om: "to gt duchem ſwatym“. 15) B, D: trog. 16) B, C, D ad prwowierczuow. 17) B, C, D om. 18) B, C, D ad a. 19) B, C, D om. 20) B, D: acz czlowiek.

Strana 66
66 przigima1) nez pod gednu wſſak nemuozem w prawdie2) rzieczi ze puol 3) ſwatoſti przigima, neb ta ſwatoſt pod prwni zpuoſobu nicz nenie nez czeli mily 4) pan Criftus, genz ſwe tielo ſwateb) dawage rzekl 6) gezte tot geſt tielo me a gefftie nebyl wylil ſwe krwe a 7) nerzekl tot gt ſtrana anebo kus tiela meho, ale tielo czele genz bude zrazeno ſe krwij y 8) duſſy s boſtwim neb to geſt wſſeczko pro nas zrazeno by take tu bylo puol ſwatoſli nemieli by ſe lide klanieti nez na gednom kolenie9) anebo nicz, neb 10) yakoz prawie nema pod gednu przigimati, protoze nenie dokonala ſwatoſt. tehda 11) take 12) nema ſie take 13) gedne klanieti, neb ſpo- ſobam ſie neklanie, neb 14) dokonala nenie 15) a tak nebyla by czti hodna, a to geſt proti piſmu zaltarze, kdez die gedli ſu a klanieli ſu ſe, ay tot k ſamemu gedenij przidawa kla- nienie. A pak kudy z toho wygdeſs mily Rokyczane 6), ze 17) przigimage pod obogi rozdielnie dwakrat puol ſwatol'ti przi- gimafs, a wietfsy geft dwuog hrziech '8) nez geden hrziech, aby 19) pak geſſtie y do kalichu wpuſtil 20) y ſtary by blud zbudil y polowicznikem by 21) zuoſtal yakoz fie pohrziechu f tiem nemineſs 22), neb wzdy 23) wino chlebem 24) nebude, aneb trzetie 25) ſwatoſt bude, hlediz czo hromady bluduow przibude. Kterym a yak doktorum wierzeno byli ma 26) Prwe nezli k rzeczy kazdeho doctora odpowieme27) ſlufTie wiedieti ze nenie doſti k doliczeni a28) k zawrzeni 1) B, D: przigima ginak. 2) B, D loco: „w prawdie“ habet : „ginak“. 3) B, D: po puol. 4) B, C, D om. 5) B, C, D om. 6) B, C, D ad gt. 7) B, C. D om: „a gelltie . . . krwe a“. 8) B, D ad s. 9) B, C, D: kolenu. 10) B, C, D ad ponievadz. €1) B, C, D: tehdy. 12) B, C, D om. 13) B, C, D om. 14) B, C, D: a zie. 15) B, D ad fwatoft. 16) B, C, D om: mily Rokyczane. 17) B, C, D ad y. 18) B, C, D om. 19) B, C, D: by. 20) B, D: wſtupil. 21) B, C, D om. 22) B, C, D om: yakoz fie . : . neminels. 23) B, C, D ad proto. 24) B, D: ſchlebne, C: winnoſt chlebnoſti. 25) B, C, D ad z toho. 26) Pro nadpis původně necháno prázdné místo; byl vepsán později. V B, D prázdné místo. C: „Slyſſyz giz kapitolu deſatu kterak ma doctoruom wierzeno byti w prawdie". 27) B: odpowiemy. 28) B, D om: k doliczeni a.

Strana 67
67 k tiem przem 1) doctory weſti, neb dwa ſobie odporna prawo a dczky2) proti ſobie wedu, ale komu ſud zchwali ten obdrzij [80] a komuz sudcze czierkew ſwata rytierzugiczi pochwali, k te ſtranie wſliczkni doctorowe magi byti rozu- mieni, neb die swaty Thomafs w olmem kodlibetu, ze wiecze ma poſluchano byti otcze ſwateho przi wynoſu 3) nezli kterych koli mudrych a vczenych4). Pak 5) ze w tom 6) tractatu hanie doctory potomnie yako ſwateho Thomaſſe Egidia Albertha Petrum de Palude de Tarento Bonaventurâ a Slkota a gine, geſſto ti wſſiczkni byli pod gednu zpoſobu a buoh nan dopuſtil ze wſſeczky ſwe duowody naypilnieyſfie o miloſtech a o ginem gimi dowodij, aby bylo rozumieno 7) yak a kterak8) a kterym doctoruom wierzeno byti, ale ont gim iako hlupy nerozumie czoz oni mluwie o miloſtech a nema ſnad wiery by pod prwni zpuoſobu geho ſwata krew byla 9), y budeta 10) tuto otazcze 11) dwie 12), kterzi doctorowe ginym magi przedlozeni 13) byti. Neb 14) nebo mluwieme o niekterem kuſu piſma giz czirkwi ſwatu zawrzenem a przi- iatem aneb geſſtie neprzivatem. O przivatem nenie neſnaze, neb kteryz ſie blize chyli k tomu, czoz czierkew zchwalila, tomu ma byti wiecze wierzeno, yakoz wiecze wierzime s. Auguſtynowi, genz piſſe na epiſtolu k Tytowi ze kto miel zenu przed krzſtem a po krítu druhu nemuoz kniezem byti a neb nenie gedne zeny muz, nezli ſwatemu Jeronymowi w epiſſtole k Oainowi 15) genz tomuto odpor drzi neb czierkew ſwata a prawa duchownie tak prawi iako ſwaty Auguſtyn, awlſak oba welika ſwata 16). Opiet geſtlize po- tomnij 17) doc 81 torowe zewnie 18) o tom pſali czo czierkew ſwata drzy a ſtarzij ſwieti doctorowe o tom nepſali, wietſly 1) B, D: k te przy, C: ktere prze. 2) B, C, D: dſky. 3) B, D loco: przi wynoſu habet: prziwinnoſti. 4) B, D om: a vczenych. 5) C ad proto. 6) B, D loco: „pak ze w tom“ habet: „a pak proto w tomto . . .“ 7) B, D: dowedeno. 8) B, C, D ad ma. 9) B, C, Dom : ale ont . . . krew byla. 10) B, D: budte, C: budu. 11) C: otazky, B, D: tyto otazky. 12) B, C, D ad gedna. 13) B, D: podlozienij. 14) C ze. 15) B, D: Okrzieanowj. Správně má býti: Oceanovi. 16) B C, D: weliczi ſwieti. 17 B. D ad ſwieti. 18) B, D om.

Strana 68
68 geſt duowod doctory potomnimi nezli ſtarymi, a proto nicz gim ſe w ſwatoſti nevgima1), yako kdyz byla neſnaz o gednoſtayne podſtatie Syna bozieho s bohem Otezem otczowe ſwieti w concilium Nycenſkem zchwalili gedno- bytnoſt ſyna boziho, geſſto o tom nicz ſwieti apoſſtole ne- pſali, a proto nicz ſie w tom ſwatym appoſſtoluom neugima, neb toho tehdaz nebylo potrzebie2). Teez y nynie otazka byla wznikla z tiechto doctoruow mali dano byti3) lidu pod obogi zpuoſobu a geſtli wiecze miloltij czili nicz etc. Chczeſſli ſe poraditi s ſtarſſymi4) nicz nenaydeſs, neb za nich o to nebyla neſnaze, nez potom 5) z vmyſla6) gſu to zawrzeli, ze geſt doſti k ſpaſeni pod gednu zpuoſobu7), a czierkew ſwata to zawrzela a zchwalila8) y ſkonala9) nicz proto ſie ſwatym neugima, ani take proto tito potomni gſu 10) menie przivati, ze poſlednieyſſy 11), neb wiek neugima ani przidawa moczi, ale prawda a vrzad neb yako ſwate cztenie prwni den nebylo geſt wietfſie moczi ani prawdy nez yako dnes a ſwaty Auguſtyn nebyl ſwietieyſſy przed tiſyczy letmi 12) nez 13) yako dnes, tak tito doctorowe ne proto magi byti zlehczeni, ze glu 14) potomnieyfſy 15), yako nebude 16) wzacznieyſſy kdyz po ſtu 17) letech bude gedine proto ze wiecze lidij gich rzeczi przigme. Pakli mluwime o niekterem kuſu geſſtie neprzivatem tehdy budto 18) ſtarſſy 19) neb poſlednieyſſy doctorowe wedeni, k ktere ſtranie 182 czierkew ſwata lie przichili 20) ta ma byti prziyata. Tak die zakon deutronomi XVII°. Geſtli ze czo pochibneho neb mylneho bude di 21) k kniezim a k sudczi genz tobo czaſu bude a tiez ſe od nieho, a on tobie okaze 22) podle zakona 1) B, C, D: nicz gim (C ad w) ſwatoſti ſe nevgima. 2) Na okraji připsáno pozdějši rukou: „Apoſftole nic nepſali wo gednobytnoſti ſyna bozio s bohem otczem: aniz gednim flowê gmenowali trogiczi ſwatu“. 3) B, C, D: byti dawano. 4) B, C, D: ſtarymi ſwatimi doctory. 5) B: potomnye, D: potomnie. 6) B, C, D: z umyllu. 7) B, D ad lidu obecz- nemu. 8) B, C, Dom: a zchwalila. 9) B, D: a dokonala, C: a ſkonala. 10) B, D: nicz negſu. I1) B, D ad fu. 12) B, D: lety, C: lethy. 13) B, D om. 14) B: gfau, D: fu. 15) B, D: pomieyſli. 16) B, C, D: nebudu. 17) B, C, D: ſto. 18) B, C, D: budte. 19) B, D: ſtarzi, C: ſtarzy. 20) B, D: przichylila. 21) B, C, D: gdi. 22) B, C, D ad a ty vezinifr... czot koli die.

Strana 69
69 a pan ſam rzekl oniem malomocznym diete a okazte 1) ſie kniezim. To wykladage doctor Caſianus neb de Caſia die ze w rozlicznoſti rozumuow okazuge2) pan k tiem kto kniezſtwo gſu, aby rozeznali czo geſt malomoczne° v wierzie a czo mnohomoczneho. A s. Auguftyn w knihach proti Manycheowi 3) a geft w decretie w XI rozdiele palam, wie- dome geſt ze w pochybne wieczi 4) a k giſtotie potrzebne 5) geſt moczneho vrzadu a 6) czierkwe obeczne kterazto grun- townie ſtoliczi apoſſtolfku 7) a namieſtky gegimi gednoho po druhem naſtawagiczimi8) az do dneſſniho dne9) vtwrzuge 10) fie. Tak ten ſwaty 11). Teez Innocencius in calo Maiores de baptiſmo die naywietſſie koftelnie przie genz lie wiery dotycze k ſtoliczi Petrowie zneſeny 12) magi byti, neb ſam Petr k otazcze 13) panie czim by byl odpowiediel 14) ty ſy ſyn boha ziweho. A opiet druhe 15) s. Innocencius k Decenciowi biſkupu die XI dne Quis nesciat Nenie pochibna wiecz ze to czo Rzimſky koſtel drzij magi w liczkni drzeti ani 16) czo ma vwedeno genz od ginud ma mocz neb prziklad 17) a dale die mluwie k tomu biſkupu protoz nam to oznam gſuli kterzi 18) genz bludie od Rzimſkeho koſtela, abychom wiedieli ktoz ty nowiny vwozuge a gine obyczege nezli koſtela Rzimſkeho welie zachowawati. 19) Tot ten ſwaty 20). Druha otazka kto ge wyſſy przi wykladani piſma [83] docto- roweli czili biſkupowe a nad tiemi naywyſſy biſkup. Miſtr Graczian 21) genz dekret ſlozil we XX tem rozdiele odpowieda ze w rozeznanij przij geſt potrzebie dwuogi wieczi vmienie a vrzadu neb Buoh daw 22) Petrowi mocz ſwazanie a roz- 1) B, C, D loco: „a okazte" habet: „vkazte“. 2) O: odkazuge. 3) B, C, D: Manycheom. 4) B, D ad k wierzie. 5) C: potrzebie, D: potrzebi. 6) B, C, D om. 7) B, D: krumtownymi (D: kruntownymi) ſtoliczmi appoſſtolſkymi, C: krumtownimi ſtoliczy appoſſtolſkymi. 8) B, C, D om: a namieſky . . . naſtawagiczimi. 3) B, C, D ad namieſtky gednoho po druhom podle gich powolenie (C: powolanie). 10) B, D: vtwrzugi. 11) B, D ad mluwj. 12) B, C, D: wznefeny. 13) B, D: ku otazcze. 14) B, C: rziekl, D: rzekl. 15) B, C, D: druhy, 16) B: anijz, D: aniz. 17) B, Dom: genz . . . prziklad. 18) B, D: kterzi gſu. 19) C, D: zachowati. 20) B, D ad mluwj. 21) B, D: Gracianus. 22) B, D: dal.

Strana 70
70 wazanie dal gemu prawe1) klicze vmienie a moczi. A protoz nenie doſti ze by kto vmiel rozwazati anebo ſwazati ale geſt potrzebie, aby to2) mohl prawem vczyniti. A protoz przi wykladiech ſwatych doctoruow 3) ma byti rada, ale przy wynofu 4) ſameho vrzadu gt potrzebie. Tak ten miſtr die. A ku potwrzeni toho die w knihach Concziliorum 5) w de- cretie XX de de libell. s. Lew piſſe k biſkupom Brytanſkym welikym hlaſem nebogim ſe powiedieti ze ktokoli ſwatych otczuow vſtawenie 6) genz flowu canones bud biſkup nebo kniez neb layk7) neprzigima ze ani wiera krzeſtianſka ani apoſſtolſka ani ſwate cztenie nenie gemu proſpieſſno k ſpaſeni. A tak z tiech rzeczij mame ze ani wtipnoſt ani vczenie ani ſwatoſt proti vrzadu czierkwe muoz ſe poſtawiti a ze toliko 8) piſmo doctornow geſt prawe kterez czierkew ſwata przigme. Tak die zgewnie ſwaty Gelafius papez w roz- dielu XX tem 9) Jam nûc ſubiciêdum k tomu ſie geſt ſwolil ſwaty Iheronym rzka czo ty przigimaſs to ya chwalim etc.. yakoz naprzed powiedieno geſt. Tak piſſe ſwaty Pelagius papez biſkupom genz byli na sniemie nerzadnie ſwolanem proti geho vrzadu, w kterezkoli kraginie powſtanu ruoznicze a biſkupowe te kraginy budu ſie dieliti w rozumu, nemohuli lie ſmluwiti tehdy wzneſte na wy[84]ſſy ſtoliczi pakli tu ſnaznie 10) a ſprawedliwie nemuoz ſie rozeznati budeli kde sniem tu bude 11) ſuzeno. Ale wietſfie a neſnadnieyſſie otazky na ſtoliczi papezſku budte wzneſſeny tak die ten ſwaty. A tak by ty Rokyczano 12) miet vczyniti mane ſ tebu neſnaze podmez tu kde gelt wrch prawa komu bude orte- lowano toho ſie obogie drzme. Pakli nechczels ale 13) przeczti ſobie czot die ſwaty Rzehorz in Regiſtro piſſe Conftantinopolitanſkym kolikrat ktera pochybnoſt wznikne aby o tom 14) rozum wzeli, gemuz nerozumiegi, nebo dobro- wolnie kterziz ſwe duſſe ſpaſenie zadagi ku papezſke ſtoliczy 1) B, C, D: prwe. 2) B, D om. 3) B, C, D: przi wykladiech piſma ſwatymi doctory. 4) B, D loco: „przy wynoſu“ habet: „przi- winnoſti“. 5) B, D ad a gt. 6) B, D: vſtanowenie. 7) B, D: obecznij czlowiek. 8) B, C, D ad to. 9) B, D XV. 10) B, C, D: ſnadnie. 11) B, C, D: bud. 12) B, C, D om. 13) B, D om. 14) B C: to.

Strana 71
71 przidte 1) na rozeznanie, anebo ſnad budeli tak zatwrdily ze nebude2) chtieti nauczenie przigieti, yako ty, ſtati ſe gemu ma3) yakoz o takych 4) pſano geſt hrzieſſnik kdyz w hlu- bokoſt zleho vpadne zhrzye aneb zanedbawage 5) potrzebie gt aby byli od tez ſtolicze przitazeni k ſpaſeni aneb 6) aby nebyli ztraczenie7) ginych ſkrze ſwietſku mocz budte przi- tifftieni tot ten weliky ſwaty acz ty fie nan malo obratiſs 8). Tuto pak giz flyls kapitolu gedenacztu a odpowied na piſma doctorzſka takto9). Czozkoli 10) piſma wede tento Rokyczan 11) ze to proti rzadu wierze a vſtaweni ſwatemu wede, nicz to 12) nenie a neprawie doctory wede proti wſſemu gich rozumu prwot- niemu, ale wzdy pro krzeſtiany ſtale takto gemu 13) odpowiedame. Nayprw 14) k rzeczi ſwateho Thomaſſe [85], ze kdyz koli zmienku czynij o obogi zpuoſobie wzdy rozumie o obieti a mſſy ſwate a w tom wyznamenanie, ale ne o przigi- mani 15), neb on die in III. parte q. 1. XXX arlo XII° ze do- konaloſt te ſwatoſti w znamenanie 16) neni v przigimani, ale w poſwieczeni zpuoſob, a protoz nicz ſe neugima te ſwatoſti dokonaloſti kdyz lid przigima pod gednu zpuoſobu poniewadz kniez 17) poſwieczuge przigima obe. A ſwaty Bernhart k kniezy Petrowi mluwi o obieti a ne o przigimani. A pak ſwaty Auguftyn ten geft zgewnie ſ nami, neb die ani tielo bez krwe ani krew bez tiela muoz 18) byti aniz ſie przigima 19). Tot prawy duowod protiwnikem 20) kdez 21) ſe ſam ſwiezie22), neb die 23) nenie gedno bez druheho, 1) B: przigdiete, D: przigdete. 2) B, C, D: buduli tak za- twrdili zie nebudu (C: nebudau). 3) B, C, Dom: yak ty . . . ma 4) C: takowych. 5) C, D: zanedbawa. 6) B, D: a to proto. 7) B, D: zatraczenij, C: zatraczenie. 8) B, D ad „Sequitur IIII“. 9) Tento nápis jest jen v C; v A, B. D prázdné místo. 10) B, D, A: czoz koli. 11) B, C, D: tentho (C, D: tento) czlowiek wede. 12) B, C, D om. 13) B, C, D: gim. 14) C, D: Neyprw. 15) C: „wzdy rozomie w obieti a tom znamenani ale ne w przigimani". 16) C: znameni. 17) B, D ad kdyz. 18) B, C, D: nemnoz. 19, B,C, D: przigimati. 20) B, C: protiw- nikom; (C, D: protiwnikuom. 21) B, D: kdyz. 22) C:ſwieže. 23) B,C D: kdyz.

Strana 72
72 tehdy nelze geho dieliti ginak kdyby tielo zwlaſſt bylo a krew zwlaſîtie nebylby ziwy tot blud, tak czela tehdy geſt ſwatoft a ne puol yako Rokyczana s ſwymi prawi 1). A ten dieli ktoz neprawie wierzi o geho ſwatem tiele a o geho ſwate krwi. A ktoz2) die ze tuto tielo a tuto krew, a tuto gezte a tuto pite. O neprawe wiery ten kazdy geſt ktoz pana Criſta dieliti geho ſwate tielo od krwe geho ſwate ſmie, neb pan xpûs geſt geden a nerozdielny acz trzi oſoby, ale gediny pan buoh naſs 3). Ale ten nedieli ktoz prawie4) wierzij a prawu wieru krzeſtianſku obecznu ma5), ze tuto ſie tielo geho ſwate pod prwnii zpoſobu 6) gie a geho krew ſwata7 pie, w druhe zpuoſobie takez, neb nerozdielnie kazdy prawy krzeſtian pana boha czeleho a nerozdielne" przigima [86] neb kdyby pan buoh wſſemohuczy raczyl ſwu moczy genz geft wſleho moczen a genz gt raczil z niczehoz tento weliky ſwiet a kraſny a czo geſt na niem ſtworziti odgieti zpuoſoby chlebnu a winnu, nezuoſtali by dwa bohy ani tielo zwlaſſtie ani krew geho ſwata zwlalſtie, ale gediny pan buoh naſs ſ tielem ſwym ſwatym a krwi ſwatu boſtwim y duſſy etc. 8). Dale z toho 9) wybiera ze poniewadz geſt pod prwnij zpoſobu czela ſwatoſt a pod druhu take czela 10) ze by byle 11) dwie ſwatoſti a przidawage zeby tak bylo oſm ſwatoſti, o kterak geſt toto geho nebozatko hlupa rzecz znamenay to kazdy 12). Krzeſt niektery geſt w wodie a giny geft w krwi ſwe, trzetie w duchu ſwatem a wſlak 13) geden z tiech 14) przigma czely przigme a nenie trzi krztuow. Teez panicz a panna kdyz w ſtaw manzelſky wſtupugi gſu dwa 1) B, C, D loco: „ginak kdyby . . . prawi“ habet: „a tak czela gt ſwatoſt ale ne puol“. 2) B, C, D om: „neprawie . . . A ktoz". 3) B, C, D om: „O neprawe . . . buoh naſs“. 4) B, C, D om. 5) B, C, D om: „a prawu . . . ma“. 6) B, C, D om: „geho ſwate . . . zpo- ſobu“. 7) B, C, D om. 8) B, C, Dom: „w druhe zpuoſobie takez, neh nerozdielnie . . . y duſfy etc“. 9) C ad fe. 10) B, C, D om. 11) B, C, D: byly. 12) B, C, D loco: „kterak . . . kazdy“ habet: „yak gt tuto (C: toto) hlupa rziecz (C: rzecz) kazdy znamenay“. 13) B, D ad „wſfie geden gt awffiak“. 14) B, C, Dom: z tiech.

Strana 73
73 a rozdielna ſlowa ſe nad tiemi ſwatoſtmi 1) diegi, proto nenie nez gedina ſwatoſt manzelſtwo2), a muz geſt czely manzel a zena czela manzelka a ne puol. Teez przi pokani geſt ſkruſſenie zpowied a doſti vczynienie za hrziechy a negſu trzi ſwatoſti ale gedina 3). Opiet oley ſwaty gt plna ſwatoſt a nemocznych czela a krzizmo ſwate czela ſwatoſt awſfak podle tweho bludneho pocztu byli by 4) trzi ſwatoſti olege. A tak take o yahnu podyahnie5) kniezſtwem a byſkup- ſtwem 6). Y ma rozumieno byti ze gſu dwie zpuoſobie materialiter totizto hmotnie widomie a7) przipadu bieloſti a mokroſti8), ale gedina geſt wiecz w prawdie9) prawa ſwatoſt nad ſwatoſtmi tu pan Criftus a odtud ſie poczet diela, ale ne od przipaduow. Ale drziſſli 10) ze tu chleb zuo- ſtawa, muſlyfs powiedieti ze geſt wiecze 11) nez ſedm ſwatoſti. Dale mudrugeſs prawie ze tato ſwatoft [87) geft gedina 12) a nedielna gmenem pocztem poſwieczenim zdwihanim bytem a dokonaloſtij, a tak y podawanim ma byti gedna. Zly geſt toto 13) duowod neb tu 14) gednota rozumie ſie w znamenanie ale ne w platnoſti neb doſtatecznoſ'ti. Yakoz pak giny geſt rozum kdyz geſt obiet ze ſie ta nedielieli a giny kdyz geſt w przigimani a tak w platnoſti. A chczeſſli ſwu wieru zpuo- ſobami zprawowati, tehdy by kazdy kniez pod cztyrzmi zpuoſobami przigimal, neb nechawa dwu czaſtek geho ſwa- teho tiela na patenie a trzeti czaſtku wpuſti do kalicha. Nu znamenaſs zpuotoby. Ale ze pod prwnimi rozumieg czaltkami przigima geho ſwate tielo geho ſwatu krew genz geft. w tiiele genz fam muſlyfs wyznati, ze kdez geſt geho tielo ſwate tu geſl take y geho krew ſwata, neb geſtli ze by dielil geho ſwatu miloſt, totizto krew geho ſwatu, od geho ſwateho tiela, genz geſt giz gednu pro ny hrzieſſne a pro naſſe ſpaſenie na krzizy ſwatem byla oddielena, znowa 1) C ad ſe. 2) B, C, D loco: „gedina ſwatoſt manzelftwo" habet : „gedine manzelftwo". 3) B, C, D: gedna. 4) B, C, D loco: „awſſak... byli by“ habet: „tehdy by byly“. 5) C: podyahniem, D: podyahnem. 6) C: bilkupftwim. 7) B, C, D ad w. 8) B, C, Dom: „bieloſti a mok- roſti“. 9) B, C, D loco: w prawdie habet: genz. 10) B, C, D ad ty. 11) B, D om. 12) B, C, D: gedna. 13) B, D: tuto. 14) C: ta.

Strana 74
74 by geho ſwatu miloſt krzizowal a nebylby krzeſtianem ale newiernym a kaczierzem, neb kazdy kniez przigima neroz- dielnie pod prwnij y pod druhu zpuoſobu, neb ſpoiuge geho ſwate tielo s geho ſwatu krwi w kalichu, a tak nedieli geho ſwate miloſti, neb geſt gediny mily pan buoh a wykupitel naſs nerozdielny porozumiez tehdy ſam ſobie a budiz wierny, ale ne newierziczy neb wiera prawa krzieſtianika dobrymi ſkutky ozdobena kazdeho ma ſpaſiti 1). Pak dale 2) wezme- mez wſleczky gine ſwatolti3) prwnie4) ſwieczenie yahen- ſtwie a kniezſtwie gſu gedno ſwieczenie a gedna ſwatoſt5), neb [88] na gedne mſſy bywagi gmenem neb ſlowu ſwie- czenie wſſak neyſu gedno podawanim neb przigimanim totiz aby gednoho dne na gedne mſſy kto byl zakem yahnem a kniezem, lecz by twogi kniezie tak wyſokych praw nad papeze byli a by to mieli yakoz ſlyſſyme ze ſie brzo do- ſwieczugi, obegducz6) pomezie y przigdu z Rzima. Teez owſſem o ſwatem olegi ze gt gebno gmeno a w7) tuz chwili a czas ſie poſwieczuge wſſak proto vzywanim neb rozda- wanim gedno bez druheho ſe dawa krzeſtianom awſſak ſe nedieli. A tohoto rozdielu rozeznanie neumieloſt mnohe klama, zie acz tato ſwatoſt rozdielnie8) ſe dawa, wſſak ſpolu ſe poſwieczuge, a nemuoz kniez gedne bez druhe po- ſwietiti acz to twogi kniezie mnozij czynie kdyz ſie gim nedoſtane ſwatoſti9), ale budiz y to k ginym nerzadom przipſano 10), a ma byti gedno bez druheho krzeſtanu po- dano. Pak aby ſrozumieno bylo ze zle tyto gednoty w hro- madu wiezels to geſt 11) tyto gednoty gmena12) pocztu, poſwieczenie zdwihanie a rozdawanie neb wíſeczky przi- ſluſſegi kniezy aneb wſſeczky k layku, totiz nepoſwieczu- giczimu, geſtli zie 13) kniezy a obietniku prawda geſt prawa, ze kto poſwieczuge zdwiha obietuge ze ma take przigimati 1) B, C, Dom: A chczeſſli ſwu wieru zpuoſobami zprawowati . . . ma ſpaſiti. 2) B, C loco: „Pak dale" habet: Pak zie ta rziecz nenie fluffna a prawa. 3) B, Dad a rzezeme. 4) B: prwe. 5) B om: a gedna ſwatoſt. 6) B, C: obegducze. 7) B, C om. 8) V orig. dvakrát „roz- dielnie". 9) B om. 10) B, C ad wifiak (C: wftak) mnoz. 11) B, C om: „to geſt“. 12) C om. 13) B ad k. .. . — --

Strana 75
75 pod obogi, a tak nicz nenie ku przigimani obecznemu lidu 1), pakli lie rozumie2) k layku a toliko przigimagicziemu, tehdy poniewadz ma przigimati pod obogi tak by miel 3) poſwie- czowati a zdwihati a to geft blud a kaczierſtwo4). Opiet muoz byti ginak powiedieno ze tuto nenie gedna ſwatoft [89] poſwieczenim neb die Lira Super prima Corintiorum Xl° ze gedno poſwieczenie druheho neczeka 5) a ginde na onen werffyk w zalmie6) wezmete obieti die7) acz geſt koli gedna ſwatoſt dokonala wſſak gſu dwie v poſwieczeni rozdielne ſebe neoczekawagicze8), tez take rozdielnie ſe ſtawie, zdwiha, przigima, awſfak tuto czela a tuto czela. Pak o doctoru Wylhelmowi dieme ze geho krziwie9) prziwodiſs neb ta ge° rzecz wſſeczka geſt o obieti, a ty gey 10) wedeſs ku przigimani, a newidiſs czo on w tiech kniehach in racionali divinorum die ze toliko pod gednu zpuoſobu ma ſe tielo bozy chowati, a ze v 11) weliky patek kniezie genz nepoſwieczugi ten den magi pod gednu zpuoſobu przigimati, a ten obyczey prziffel geft od ſwatych apolftoluow czo 12) chcezîs lepſſieho duowodu. Takez druhy doctor Wylem die ze czeleho Criſta przi- gimagi pod gednu zpuoſobu acz neczelu ſwatinoſt totiz ne obogi zpoſobu, neb ſie to druhdy ſwatoſti gmenuge ale welmi dalecze. A ze prawie ze niekde tak przigimagi, yakyz geſt to diw aneb duowod, ano w Czechach tak przigimagi protoliz tak ma byti, ano niekde w piwniczech rozdawagi 13). Ale 14) w prawdie doctor Aftenfis 15) tehoz Wylhelma dowodie y die we IIII cale o przigimani tiela boziho, ze yakoz die Wylhelm a Johannes 16) Andree przigimanie kniezſke geſt pod obogi zpoſobu, ale obecznie pod gednu, k niemuzto yakoz [90] die Alberth 18) lid bywa przipuſſtien aby ſe na- 1) B: czlowieku, C om. 2) B: rozumiegi, C: rozomiegi. 3) B, C loco: „by miel“ habet: „ma. 4) B, C: kaczierſtwo a blud pikharſky. 5) B: cziaka, D: cžeka. 6) B, D: ziakonie, D: zakonie. 7) B ad zie. 8) B: neocziakawagi, D: woczekawage. 9) B, C, D: neprawie. 10) B, C, D: gi. 11) B, C, D om. 12) B, C: czoz, D: czož. 13) B, D om: „acz neczelu fwatinoſt . . . w piwniczech rozdawagi“. 14) B, D: A take. 1b) C: Afcenfis. 16). B: Jan. 18) B, D: Albertus, C: Albert.

Strana 76
76 ſytil Ikywy1) pana Cryſta, tot 2) ten doctor. Hlediz Roky- czane 3) ſkladateli aby geho k ſwe rzeczy wiecz neprziwodil neb tie okrzikne doctor Aftenfis, y ſy hoden okrziku aby nebral doctoruow proti gich vmyſlu, neb tito wſſichni zgewnie gſu 4) pod gednu zpoſobu. Ale ſnad by rzekl nenie lepſyho duowodu nezli ſwym protiwnikem 5) rzeczy6) An 7)Albertus magnus Thomas 8) Innocencius Alexander Scotus ffranczifcus a weliky gich poczet ti gſu byli pod gednu zpoſobu a na tom vmrzeli9), pak geſtli yakoz prawiſſ twa prze prawa, tehda ti 10) docto- rowe glu ffaleffnij a neprzietele prawdy, a tak nemohu nicz ſwiedcziti tobie, a gſu na czeſtie zatraczenie neb 11) ſu prawdie nechtieli pomahati. Pakli geſt twa prze krziwa, tehda opiet ſwiedcziti tobie12) nemohu neb gſu przigeti 13) od czirkwe ſwate iakozto doctorowe prawdy, pakli gſu nietczo prawdy prawili a nietczo niecz, tehdy opiet negſu ſwiedkowe, neb newieme kdy bychom gim wierziti mieli 14) a kdy nicz, neb przi piſmu nema ſie nicz przimieſiti 15) krziwdy, yakoz die ſwaty Auguſtyn w prwni epiſſtole k ſwatemu Iheronymowi, a tak gich nemuozeſs k ſwe przi prziwelti 16). Ale ze naprzed w tom tractatu twem latinikem ſtogi, acz ſy to w czeſkem zakopal 17) ze ſe przidrzime nowych a poſlednich 18) doctoruow genz wiecze zpodpieragi ſie na famy obyczeg nezli na cztenie, a ſwate doctory hanieſs 19) yaka 20) to ſmieloſt tak welikym lidem od czierkwe prziya- tym 21) przipiſowati a prawiti ze wy lepe ro[91 zumiete piſmu nez oni wſliczkni genz z vmyſlu pſali o przigimani pod gednu zpuoſobu, y muſy gedno ze dwu22) byti: nebo ze ti doctorowe nicz nerozumieli, omylnie vczyli, prawdy nepo- 1) B, C, D ad tiela. 2) B, C: to. 3) B, C, D om. 4) B, C, D loco: „zgewnie gſu“ habet: „byli ſu“. 5) B, D: protiwnikom, C: pro- tiwnikuom. 6) B: rzieczi. 7) C: Nu. 8) B: swaty Thomalſ. 9) B, D: zemrzieli. 10) B, C, D: tito. 11) B, C, D: zie. 12) B, C, D om. 13) B: przigiati, C, D: przigati. 14) B, C, D: wierzili. 15) B, D ad krziweho aneb. 16) C: doweſti. 17) B, D: zachowal. 18) C: poſledniegffiech. 19) B, D om: „a ſwate doctory haniefs ; C om: haniefs. 20) B, D: Ha iaka, C: Ha ha yaka . . . 21) B, C, D ad „to“. 22) B, C, D: dweho.

Strana 77
77 znali, zatraczenie ſobie przigimali. Ale wam malitkym prawda zgewena1), ale geſftie gſte toho ani diwy ani zgewenim ani piſmem nedokazali 2), ale ſy maliczky a ty chczeſs wlſemu swietu rozkazowati, a aby wſſyczkni pod tie ſluſleli a tebe poſluchali a czynili czo ty rozkazeſs, a geltli ze toho neuczynie nuz ſ nimi na rathuz do duchownieho waſſeho ſſewczowſkeho a krayczowſkeho a ginych, od krzeſtianuow od wiekuow neſlychane° prawa, potom geſtli ze tomu twemu rozkazani bude kto odporen, nuz ſ nim do sſatlawy, a tak gim rozliczne trapenie czyniecze a wierne krzeſtiany od wiery prawe trapenim nutiecze. O ales malitky porozumieg kazdy tomu pod vzadneho nechtie ſluſſeti ani koho w czem poſluchati nez kazdemu rozkazowati mieſty a obczemi yako pan wlaſti a czo chce drzeti kazati a weſti a czoz chcze nechati, neſlychana wiecz y na nebi y na zemi etc. 3) Pak dale 4) chczeli kto twym 5) rozprawkam wierziti muoz tie anebo twe6) za proroky y za apolſtoly mieti, myt ſie brziehu drzyme a lodiczky s. Petra7). Anebo ze gſu rozumieli ale nechtieli prawdy rozumieti8) a to geſt krziwda, neb gſu ono ſlowo panie dobrze na pamieti9) mieli. Czo geſt platno czlowieku by weſſken ſwiet zyſkal a ſwe 10) duſlye pohorſſenie trpiel, bylit gſu obecznie kniezie a zakon- niczi 11) [92] genz ſie ſwieta odrzekli, zadnemu gſu k libolti prawdy nemlczeli. Swaty Bernharth 12) czo geſt prziſnie pſal Eugeniowi papezy ohradiw fie przi geho duoftogenſtwi. Swaty Iheronym ſwatemu Rufynowi a gini ſwym ſtarſſym ſe wſſemi ohradami 13) by 14) kto z tiech byl dotekl 15) ze przigimani pod obogi zpoſobu geſt z potrzebnoſti ſpaſenie 16) a ze zle czierkew ſwata proti tomu wede, byli by toho ne- 1) B, D: zgewna. 2) B, D: ale geſſtie ſte toho nenalezli piſmem nebo diwy, O: geſſtie ſte toho neokazali piſmem nebo diwy. 3) B, C, D om: „ale ſy maliczky . . . y na zemi etc.“ 4) C, D om. 5) B, C, D om. 6) B, C, D loco: „muoz . . . twe“ habet: „mnozt was“. 7) B, C, D om: „s. Petra“. 8) B, C, D: prawiti. 9) B, C, D loco: „na pa- mieti“ habet: „przed ſebu“. 10) B, D om. 11) B, C, D: zakonnij. 12) B, C, D: Bernart. 13) B, C: ſe wſli ohradu (C: ſe wſſemi ohrady). 14) B, C, D:byt. 15) B, C, D: fe doczietl. 16) B, C, Dom.

Strana 78
78 zamlczeli ani zapomnieli 1) neb gſu o tom wzdy cztli, pſali hadali ſe 2) wykladali a rozmietali, aniz obyczey3) ge w tom zatmil 4) neb gſu wzdy prawdu nad obyczey welebili. Toto geſſtie tito ſwieti otczowe a doctorowe weliczi byli gſu przed dwiema cztyrzmi ſfeſtmi5) a dale sty lety, by czo byli po- rozumieli, byli by aſpon napowiedieli. Ale z vmyſla gſu to we wíſech kniehach ſwych za wieru zawrzeli a to odginud nenie, nez ze gſu tak od ſwych ſtarſlych nauczeni, a ti od ginych a tak dale, a ti od ſwatych apofftoluow a ti od pana Criſta, neb yako die ſwaty Pawel k Rzimeninom w X cale wiera geſt z ſlyffenie a ſlyſſenie ſkrze ſlowo bozy. Pak toto 6) przigimanie w Czechach od Rokyczany7) ſe wede za wieru, od koho on ſlyffel 8) tu wieru, snad od Jacubka9) a od koho ten snad od Hussa 10), a ten od swe wuole neb od Wicleffowych nemudroſti a wiſetecznoſtij toho kaczierze 11) gefſtie fie daleko apofftoluow nedoczteme, yakoz ſie geſt doczetl ſwaty Auguſtyn od toho papeze Anaſtaſia za niehoz byl az do ſwateho Petra. A ze nikdy necztem by ſie ktera zemie na wieru bez takoweho gruntowniho 12) porzadu kterak tehdy po 13)/[93 niewadz Jacubek14) to wſſetecznie poczal nemage ani zewenie 15) ani odpufſtienie muozete rzieczy ze bozy prawdu wedete. Tak by kazdy zapopadna ſobie leda- czos a ſpleta piſma y rzekl ze geſt to zakon bozy. Muſyme tehda rzeczy a drzeti ze tito ſwieti dobrze pſali vczyli wedli a czynili czirkwi ſwatu pochwaleni a my gich naſledugicze po gich czeſtach chodiecze nezabludime. A ze nynie16) czierkew ſwata wierzi 17) drzij a kaze my yako synowe a dieti poſluſſnij gie mame pod zatraczenim wiecznym po- ſluchati 18). 1) B, C, D: zapomenuli. 2) B, Dom: hadali ſe. 3) B, D: wobyczieg. 4) B, C, D: zatmiel. 5) B, C, D: ffefti. 6) B, D: to. 7) B, D: Rokycziana. 8) B: ſlyfiial, C: ſlyffal. 9) B, C: Jakubka, D: Jakuba. 10) C: Huſy. 11) B, C, D om: „toho kaczierze“. 12) B, C: krumtownieho, D: gruntowniho. 13) V orig. po pravé straně shora dolů velikým písmem napsáno: „Rosa Wacslaw Chrudimſky kniez od Letha 1516 ordinatus Italie in Mutina“. 14) B, C, D: Jakubek. 15) C: zgeweni. 16) B, C, D ad tak. 17) B. D ud a. 18) C ad a zadnem obyczegem od nij neodſtupowati.

Strana 79
79 Kapitola XIIta ze toto ſwate przigimanie nenie Iwatokradez ani kaczierſtwo yakoz krzywie prawi a dawa rozum piſmu zie gey neprawie wedu1). Dale prawime tobie y twym Rokyczane naſledowni- kom 2) ze rozdielugicze gednu zpuoſobu od druhe neyſme bohda ſwatokradczi3) bychom czo lidu krzieſtianſke' vkradli, neb czeleho pana4) xpa przigimame a geho nedielnie5) pod gednu zpoſobu wiernym krzieftianom podawame6). Tu 7) gſu ſwatokradcze ktoz od geho bozſke miloſ'ti tiela krew diele, chtiecze geho vmrtwiti an wiecze neumiera ne- magicze wiery kdez geſt geho tielo lwate by tu take krew geho ſwata byla, taz yako y pod druhu zpoſobu 8), tit gſu ſwatochlebniczy ktoz ſ chlebem tielo bozy chcze9) gieſti a ſ winem geho krew drahu 10) piti, tit gſu ſwatokradcze ktoby gednu bez druhe 11) poſwieczowali a obietowali [94 ne proto ze by nebyl czely pan 12) Criſtus pod gednu zpuo- ſobu 1s) yako y druhu 4), ale ze by kradl 15) to wyznamena- nie 16) miloſti bozie kdyz za nas rozdielnie krew geho ſwata 17) byla oddielena od tiela, yakoz mnozij kniezie twogi czinie, kdyz ſie gim nedoſtane wezmucze Iſtuolu 18) aneb ſnad bez fltuoly poſwietie kalicha neb chleba 19) kolikrad 20) za den potrzebie21) yako mazanczuow. A tu netoliko geſt ſwato- kradez ale y modloſluzebenſtwie, neb kdoz ginak nez czier- kew ſwata poſwieczuge nicz neczynij y geſtit ſwatokradez pod gednu poſwieczowati. Ale pod gednu dawati nenie neb by tak vwedl na pana Criſta by byl ſwatokradczem, kdyz 1) Tento nápis toliko v C; o v ostatních jest prázdné místo. 2) B, C, D om: „y twym Rokyczane nafledownikom“. 3) B, C, D: ſwatokradeze. 4) B, C, D om. b) B: nedielyme, C, D. nedielime. 6) B, C, Dom: „wiernym krzeſtianom podawame“. 7) B: Tijt, C, D: Tit. 8) B, C, D loco : „nemagicze wiery . . . zpoſobu“ habet : Tijt ſu ſwatokradcze kto miloſti od nieho rozdielugie. 9) B, C: chtie. 10) B, C, D om. 11) B, D: gedno bez druheho. 12) B, C, D om. 13) B, C, D om. 14) B, D: iako pod druhu, C: yako druhu. 15) B, C, D: vkradl. 16) B: znamenie, C: znamenani, D: znamenij, 17) B, C, D om: geho ſwata. 18) B, C, D: Iftolu. 19) B, D: neb chleba neb kalicha. 20) B: kolikratt, C, D: kolikrat. 21) B: chtie, D: chtij.

Strana 80
80 geſt1) dawal pod gednu zpuoſobu, y ſwaty Pawel y ſwaty Iheronym y gini ſwieti genz dawali y przigimali pod gednu zpoſobu, a to by bylo hrozne a tiezke. A k tomu rozumu ta capitola ſwateho Gelazia Comperimus rozumie ſie. A to fie takto dowodi. Miftr Gratianus genz decret ſkladal ten druhy rozdiel o poſwieczowani a netoliko2) ſtran rozdielil. Kdyz pak prawi3) o tom mali kniez wzdy przigimati kdyz ſluzy neb poſwieczuge 4) y odpowieda ze ma, kolikrat koli ſluzy a na to wede Capitolum 5) Relatum geuz ſtogi przed tuto. A netoliko ma przigimati ale obe czo geſt poſwietil przigieti ma. A na to wede druhu capitolu tuto Comperimus, a hned napis tak ſtogi Tiela boziho bez geho krwe nema kniez przigimati6), a to piſſe biſkupom [95] dwiema gichzto kniezie tak czinili. Tak te kapitole7) ſwaty Thomaſs in tertia parte q. LXXX artilo VII° 8) a miſtr Jan Sſkotus na cztwrte knihy rozumiegi a wykladagi rzkucze, ze ſie to9) rozumie o kniezich 1 ) poſwieczugiczich, tak rozum dawa wyklad porzadny Jana na decret a 11) tak wſſyczkni wykla- daczy rozumiegi 12). Ale tys ſam naymudrzeyſſy nemage zadneho doctora by k twemu rozumu wykladal. Wſſak wzdy rohozy pletefs. Ay tot 13) gedna wiecz gednomu geft hrziech a druhemu geſt k odplatie maſs podobenſtwie yakoz die k tomu 14) ſwaty Auguſtyn na cztenie ſwateho Jana a geſt we cztwrtych knihach Sentenciarum d. XI ze tielo bozie nema dano byti omoczene w kalichu, tu wyklad die, aby ſe lid nenadal ze by pod gednu zpuoſobu neuplnie bylo przigimano, tu maſs zgewnie ze die pod gednu zpoſobu 15). A concilium Brakarenſke 16) tez to 17) zapowieda lidu, a wſſak kniez wzdy czaſtku trzeti tiela bozieho wpuſftie 18) w kalich 19) 1) B, D loco: „ze by byl ſwatokradczem, kdyz geſt dawal“ habet: „ze by byl tiem nedawal kdyz gim dawal“, C: „zie by byl tiem kdyz dawal". 2) B, C, D: na niekolik. 3) B: Pak kdy prawj, C, D: pak kdyz prawi. 4) B, C, D om: neb poſwieczuge. 5) B, C, D: ka- pitolu. 6) B, D ad kdyz poſwieczugie. 7) B, D: Tak take w te kale. 8) B, C XIIo 9) C om. 10) B, C, D: kniezij. 1l) B, C, D om. 12) B, C, D loco: „wykladaczy rozumiegi“ habet: „wykladagi“. 13) D: Ey ted. 14) B, C, D loco: „yakoz die k tomu" habet: „k tomu die“. 15) B, C, D om: tu maſs . . . zpoſobu. 16) C, D: Bracarenfe. 17) B, C, D: toho. 18) C: wpuſti. 19) B, D: wpuſtiti w kalich ma.

Strana 81
81 tak przigme na znamenie ze1) pamatowal2) ze krew byla oddielena od tiela bozyho, tak 3) pozdwihana4). A 5) aby lide newierzili6) ze by7) tak w8) prawdie bylo y wpuſti tam, ze giz geſt krew geho ſwata 9) zaſie w ſwem tiele a tak przigima. Acz gſu toho take gine prziczyny. Ay tot 10) kniezim geſt 11) rozka[96 zano a lidu zapowiedieno. Neb toto tagemſtwie geſt a ono nedowiera. Teez 12) kniez nerziekage hodin hrziefſy ſmrtedlnie a layk nicz, procz 13) neb 14) tento geſt k tomu zawazan a 15) onen nicz. Pak iakoz prziwodiſs ze Arianowe a Manycheowe 16) pod gednu zpoſobu przigimali, proſtie krziwdiſs w ſwu hlawu a za to ſie przed bohem ani lidmi neſtydiſs neb ſy giz tomu nawykl 17), weda to neprawie, ze by ſwaty Rzehorz naziewal przigimanie pod gednu zpoſobu ſwatokradezne przi- gimanie. Y 18) aby porozumieno bylo ze to piſmo yakoz y gina zle walchugeſs swaty Rzehorz w trzetich knihach dialogorum piſſe czo ſie ſtalo z 19) Langabarduow a to 20) dowodi ze netoliko geſt21) ten muczedlnik genz od poha- nuow trpij ale y 22) ten kto od zlych krzeſtianuow, a tak kto czo trpi 23) od karzierzuow yako od Arianuow, a dawage 24) w te capitole prziklad na tom kralowu ſynu ſwatem Ermel- gildowi 25), ze nez by byl przigimal z ruku kaczierſkych radiegie vmrzel, a tak geſt muczedlnik 26) a k tomu rozumu prziwodi gey miftr Gracian w decretie, tot geft daleko od tweho rozumu. Hle batio byt ſie tobie vſta krwi zalila gedinu aneb vkrziwila kdyz ſkrziwdiſs hned by menie krziwdy prawil, o neboztiku ſtary neſtydaty, hle czo ten prawi 27) geſſto geſt tomu lepe rozumiel k czemu ma piſma weſti nezli 1) C ad kdyz. 2) B om: „ze pamatowal“. 3) C: a tak. 4) B, D om: „bozyho tak pozdwihana“. 5) B, D om, C y. 6) B, D: wierzili. 7) B, D om. 8) B om. 9) B, C, Dom: „geho ſwata“. 10) D: ted. 11) B, D om. 12) D a. 13) C: procz? B, D ad proto. 14) B, C om. 15) B, C, D om. 16) B, C, D ad kaczierzi. 17) B, C, D om: „a za to ſie . . . nawykl“. 18) B, C, D: „A“. 19) B, C, D: za. 20) B, C, D: tu. 21) B, D om. 22) B om. 23) B, C, D loco: „a tak . . . trpi“ habet: „y take kto trpi czo". 24) B, C, D: dawa. 25) B: Emelgidowi, D: Ermelgidowi. 26) B, D: a tak geſt oſtal muczedlnikem. 27) B, C, D om: tot geſt daleko . . . czo ten prawi“. 6

Strana 82
82 ty1) y s Jacubkem y s Hulem 2), neb naprzed w te capile Si quis 1. q. 1. dowodi ſwatym Cipriane ze nemame przi- gimati ſwa 97 toſtij od kaczirzuow neb toho apoſſtol brani a pan buoh3) onomu proroku nedal ſ nimi gieſti a ze kaczierzi gſu iako opicze4) magicze podobenſtwie ſwatoſti, ale 5) moczi ſwatoſti nicz, a ze gſu z czierkwe ſwate 6) wypadli7) z lodiczky ſwateho Petra8) a ze gich ſwatoſti gſu chleb placze a kto gey gedie polkwrnugi ſie. A ſwatym Auguftynem dowodime9) ze ginde nenie prawe obieti nez 10) w czierkwi ſwate11), totiz w 12) Rzimſke. Tak die wyklad, a proto od nich nemame ſwatoſtij przigimati, a na tu rzecz wede toto piſmo, a nikdy newede k tomu, ze proto nema byti przigimano ze dawagi pod gednu zpoſobu 13), ale proto ze gſu byli kaczierzi, ano ſie ſpieſſe ſhledawa ze ſu ſnad dawali pod obogi zpoſobu. Neb ſie czte w hiftorij Bipartita 14) w patych knihach we XXXI capile kterak tu 15) Macedonius kaczierz arianſky trapil krzeſtiany, a ze ge bezdieky przi- prawowal aby ſwatoſti przigimali a vſta gim drzewem 16) rozdieral a tak 17) czpal ſwatoſti, hle zet die ſwatoſti, nedie 18) ſwatoſt, in plurali die facramêta. A dieti od zen odtrhal a gim dawal hle opiet o dietech, haday ſ kym ſie frownawal ſnamili czili ſ tebu a twymi, 19) pakli20) kto odpieral tehdy ſe ſ nim21) muczili a ſazeli, hleday diegeli ſe tak nynie ze mnozy bogiecze ſe za ſtatky muſſie przigimati a dieti neſti 22). Tot geſt trefnieyſſy k tomu prziklad. Pak kto koliwiek geſt kaczierz bud pod gednu neb pod obogi zpuoſobu nema zadny krzeſtian od nieho ſwatoſti przigimati, jako tento kral Er[98 melgildus 23). Ale byt tuto ſwaty Rzehorz mienil ſwatokradezne 24) rozdawanie pod gednu zpuoſobu krziwdu 1) B, C, D: nez niekto. 2) B, Com: „y s Jacubkem y s Huſem“. 3) B, C, D om. 4) B, D: wopicze. 5) B, D a. 6) B, C, D om. 7) B, C, D ad a. 8) B, C, Dom: „ſwateho Petra“. 9) B, C, D: dowodi. 10) B, C, D: nezli. 11) B, C, D om. 12) C om. 13) B, C, D om. 14) B, C, D: tripartitae. 15) B, D: yak to, C: jak tu. 16) C: drziewim. 17) B, C, D: tam. 18) B: ne. 19) B, C, D om: „haday . . . twymi“. 20) B, C, D ad by. 21) B, C, D: nimi. 22) B, C, D loco: „przigimati a dieti neſti“ habet: „prziſtupati“. 23) B, C, D om. 24) C: ſwatokraderzſke, D: ſwatokradeczke.

Strana 83
83 gemu cziniſs 1) neb ſam o tom piſſe a prawi, ze tielo bo zi geſt netoliko zdrawie duſfe, ale y tiela2) w kniehach III. dialogorum kdyz ſwaty Agapitus wlozyl gednomn nyememu a krhlawemu 3) tielo bozie w vſta, hned jazyk niemy roz- wazan geſt k mluweni. Ay tot nenie ſwatokradez ano ſwato- prziſporz, ze zdrawie duſle y tiela dawa. Ale giz zaſie mu- ſyme rzieczi, ze kto koli drzi kaze a vczij ze to ſwate przigimanie pod gednu zpoſobu geſt ſwatokradez, a ze tu neczely 4) Criſtus ſe wſſemi 5) miloſtmi a dary ſe przigima 6), a ze by to 7) bylo toliko8) puol ſwatoſti, ten geſt ſwato- kradecz a kaczierz, neb krade panu bohu miloſti geho a geho ſwatu miloſt 9) dieli 10), prawie ze toto 11) wiecz a tuto menie, a czos kamos 12) gineho. Druhe neb tak nedrzi 13) czierkew ſwata obeczna 14), a kto ginak drzi o ſwatoſtech wſſech 15) ten ma ſuzen byti za prokleteho 16) totiz kaczierze 17). A tak zgewnie die Lucius papez w capile ad abolendam, iakoz na poczatku geſt pſano tiechto kniezek takto Wſlechny 18) genz 19) o ſwatoſti tiela a krwe naſſeho pana Gezyſſe 20) Criſta, o krztu, o hrzichuow zpowiedanie, o manzelftwu a o ginych ſwatoſtech koſtelnich ginak rozumiegi 21), nezli ſwata rzymſka czierkew kaze a drzij, kletbu wieczneho ſwazku ſwazugem. Nechczme oniech dwu kaczierzuow Neſtoria a Pelagia gmenowati kteryzto Neftorius drzel 22) ze pod zpolobu chleba geſt tielo bez krwe a pod ſpoſobu wina geſt krew [99] bez tiela proto ze by nebyla prawa pamatka bozieho vmuczenie kdyby ginak bylo, y rozdawal pod obogij zpoſobu. Hlediz 23) Rokyczano 24) kto tak drzij 25), zet geſt blud Neſtoryanſky. 1) C: czynie, D: czinij. 2) B, D om: „a prawi . . . y tiela“. 3) B, C, D: kulhawemu. 4) B, C, D: a ze tu nenie czely. 5) B, C, D ad ſwymi. 6) B, C, D om: „ſe przigima“. 7) C: tu. 8) B om. 9) C om: ſwatu miloſt. 10) B, D: „neb krade panu buohu miloſti geho dieli“. 11) B, C, D: tuto. 12) C, D: kams. 13) B: drzi. 14) B, D om. 15) B, D om. 16) B, C, D: proklateho. 17) B, C, D om: totiz kaczierze. 18) B: wſfieczky, C, D; wſfeczky. 19) V orig. dvakrát „genz“. 20) B, C, D: Jezu. 21) B, D ad neb veziti ſmiegi, C: rozomie neb vczyti ſmie. 22) B, D: drzial. 23) B, D: Hledayz. 24) B, C, D om. 25) B: wierzi.

Strana 84
84 Pak Pelagius ono pismo nebudeteli gieſti tiela a piti krwe etc. wykladal o poſwatnem przigimani a z potrzebnoſ'ti ze wſſeczkniem 1) y dietem ma byti dano. Gini pak po niem tu potrzebnoſt tak drzeli ze y mrtwym w vſta dawali 2). Tak prawi ſwaty3) Beda4), y wiztez a znamenaite czot ten Rokyczan na krzeſtiany chcze weczpati by ſam w tom ne- zuoſtal geſtli to do nieho czili nicz krom gedine ze geſſtie mrtwym w vſta neczpagi5). Tez opiet piſſe tuto6) ze przi- gimagiczi 7) pod gednu zpoſobu gſu yako8) kaczierzi Many- cheowe czynili 9). Pane boze 10) twe choti milee a wierze krzeſtianſke w naſſem jaziku czeſkem kteraka ſie bezprawie diegi 11), odpuſt pane 12) Boze nam neniet naſcie wuole byt twogi Czechowe dobrzi to czinili neracz gim toho 13) ke zlemu obratiti, ktoz to prawie nebt toho nenie14). Y 15) milij Cze- chowe ktoz 16) pod gednu zpoſobu przigimate geho ſwate tielo a geho ſwatu krew kteraz geſt wzdy zywa a w tiele 17), slyfftez ze neyſte Manycheowe ale prawi krzeſtiane ktera- kyt 18) geſt 9) prwotnij a prawy rozum20) o tiechto Manycheych kaczierzich21). Bylit gſu plnij neczyſtoty mrzute, o nichzto ſwaty Auguſtyn w knihach o kaczierſtwu piſſe ze ſu ſluzili iako kniezy krzeſſtianſſti zewnitrs 22), ale pod zpoſobu wina nepoſwieczowali, neb gſu mieli wino w ohyzdnoſt21) a wina nepili. Take newie[100 rzili by pan Criſtus miel prawe czlo- wieczenſtwie a tak ze by w ſobie krwe negmiel 24) y ne- chtieli obietowati nez pod ſpoſobu chleba ale newierzili by tu byla krew. A proti tiem ſwaty Lew papez tuto w kazani 1) B: wſliem, C, D: wffem. 2) B, D: czpali. 3) B, D om. 4) B, C, D ad na cztenie ſwateho Mathauffie XXV kale. 5) B, D loco : „y wiztez .. . neczpagi“ habet: „wizme wſſiczknij czot chcze na krzeſtiany czpati byt w tom ſam nevwazl“, C om. 6) B, D om, C: toto. 7) B, C, D: przigimagicze. 8) B, C, D om. 9) B, C, Dom. 10) B, C, D: O mily buozie. 11) B, C, D: iake ſe bezprawie diege. 12) B, C, D om. 13) B om, C: to. 14) B, C, Dom: „nebt toho nenie". 15) B, C, D ad protoz. 16) B, C, D: genz 17) B, C, D om: geho ſwate tielo . . . a w tiele. 18) B: iak, C. D: yak. 19) B, C, D om. 20) B, C, D ad geit 11) B, C, D: Manycheow kaczierziech. 22) B: ziewnitrz, C, D: zewnitrz. 23) B, D: wuochyzdnoft, C: w ohyzdnoſti. 24) B C, D; nemiel.

Strana 85
85 mluwi a geſt prwotni rzecz o kniezich ze potaynu 1) magi fe2) iakoby polwieczowali, ale napoſledy3) nepoſwieczugi ani przigimagi ti kniezy 4), znamenayz a pamatug zet die nepoſwieczugi neb layk nema poſwieczowati a k tomu die ti kniezij zewnie zet ſie o kniezich mluwi 5). Pakli wzdy chczefs 6) rozumieti o obecznem lidu, tehdy z toho piſma prawa a zgewna wiecz geſt, ze za toho ſwateho krzeſtiane przigimali pod gednu zpuoſobu, neb die tuto, ze tito Mani- cheowe aby ſe ſwobodnie7) kryli nehodnymi vſty tielo bozie przigimali yakoz8) y gini wierni a oni podle nich9) od ka- licha ſie zdrzugicz neprzigimali 10) iakoz 11) y gini, a tak tehda 12) ze pod gednu wierni ta doba 13) przigimali y 14) tudy ſe tagili neb kdy by bylo tehdaz 15) rozdawanie 16) tiela a krwe bozi pod dwiema zpoſobama 17) a oni nechtieli pod druhu przigieti vak by ſe byli mohli tagiti 18), yako nynie krzeſtian wierny, kdyz by chtiel w Tynie pod gednu zpoſobu przigimati geho ſwate tielo a geho ſwatu krew 19), kterak by ſie mohl tagiti kdyby k niemu ſ kalichem prziſſel, a on nechtiel przigieti. Ale Wikleff kaczierz20) chlebnarz 21) a winarz welmi dobrze ſe mohu tagiti, neb prziklekne a przigme a drzi o tom ze ma byti pod obogi zpoſobu acz o tiele [101] bozim newierzi, teez y Manycheus prziklekl pod gednu zpoſobu przigimal a nezadal kalicha, nebrz ſie zbraniowal a tudy ſie kryl mezy krzeſtiany 22), neb geſt bylo przigimano pod gednu zpoſobu 23), a tak ſie to piſmo rozumie ze tielo bozie 24) przigemſſe 25) neprzigimali z kalichu 26) yakozto y gini 1) D, D: podtagi, C: potaymo. 2) B, D loco: „magi ſe“ habet: „tak ſu ſe mieli iako my", C: „tak ſe magi yako my“. 3) B, D: zie. 4) B, D ad z kalicha chtieli, C: „z kalicha“. 5) C om: znamenayz ... mluwi. 6) C: kto chcze. 7) C: ſwobodniegij. 8) C: yako. 9) C ad a. 10) C: ſe zdrzugi neprzigimagicze. 11) C: yako. 12) C om 13) C om: werni .. . doba. 14) C a 15) C: tehdyz. 16) C: rozdawano 17) C loco: „tiela . . . zpoſobama" habet: „pod obogij zpuoſobu“. 18) C: kterak medle mohli by ſe tagiti. 13) C om: geho ſwate . . . krew. 20) C: pikhart. 21) C: chlebarz 22) C om: mezy krzeſtiany. 23) B om: „zna- menayz a pamatug . . . bylo przigimano pod gednu zpoſobu“. 24) B loco: „tielo bozie" habet: „poſwatnoſt gednu“. 25) B ad yakzs ſu po- Twieczowali. 26) B: kalicha

Strana 86
86 wierni 1), y tudy ſe kryli, wílak prwotnie ta rzecz rozumie ſie o kniezich Manicheyſkych yakoz ſte ſlyſſeli 2). A giz mame opiet kterak ten Rykyczan neprawie piſma wede3), wiernym krzeſtianom dawage Manychey a kaczierze, czoz wiecze potrzebugete ſwiedomie ſami ſlyſſyte ruhanie a 4) wſli czku czierkew ſwatu5) zamieta yako kaczierſtwo 6) a ſe welebi chtie byti rowen naywyſſymu. O mily boze kaku ma ſwobodu ten czlowiek ze ſmie wſſeczko krzeſtianitwo kaczerzowati a ſam ſe welebiti, pane boze zel ſie twe ſwate miloſti 7), netoliko8) nam, ale tomu ſladkemu nayſwietieyſſymu9) a 10) cziftemu y 11) plnemu wiſech miloſtij 12) pokrmu mrzku ohyzdnoſt 13) kaczierſku naziewa 14) Pakli toho ſvateho przi- gimanie nehanie, procz to w lid wfiewa 15) a truſy. Pak po te wſſie rzeczy ſpamatug toto, ze geſt pod kazdu zpoſobu y pod naymenſſy czaſtku 16) czely pan 17) buoh a czlowiek, kdy by ſwu 18) bozſku 19) moczy tyto 20) zpuoſoby chlebne a winne zdwihnuti raczil 21), tehda22) z tiech obu 23) zpuoſob 24) nicz by gineho nebylo widieno komuz 25) by to 26) pan 27) buoh zgewil nez czely ziwy 28) pan Criftus. Opiet 29) kdyby pod ſamu prwni zpoſobu w monſtranczi tak ſe ſtalo, anebo takez w ſamem kalichu 30) [102] nicz menie by newidiel nez czeleho pana 31) boha 32) naſſeho yakoz ſie czte o ſwatem Baziliowi welikem, ze kdyz podawal tiela Boziho lidu, widiel to geden zid ano kazdemu dietatko vtieſſene a mile ſe podawa, a yhned vwierzil. Ay tot 83) pod gednu zpoſobu czele a wſſeczko geſt mile dietie buoh a pan nas 34). 1) B loco: „yakozto y gini wierni“ habet: „yako ginij“. 2) B, C, D om: „yakoz ſte ſlyfſeli“. 3) B, C, D loco: „opiet kterak . . . wede" habet: „yak wede neprawie piſmo“. 4) B, C, D om. 5) B, C, D om. 6) B, C, D: kaczierftwie. 7) B, C, Dom: chtie byti rowen . . . ſwate miloſti. 8) B, D: A netoliko. 9) B, C, D om. 10) B, C, D om. 11) B, C, D a. 12) B, C, Dom: „wſfech miloſtij“. 13) B, D ad a. 14) C: nazdiewa. 15) B: rofewa, D: rozfiwa 16) B, C, D om: y pod . . . czaſtku. 17) B, C, D om. 18) B, C, D om. 19) B: buozij, C: bozij. 20) B, C: ty. 21) B, C, D: byly zdwizeny. 22) B: teda. 23) B, C, D: dwu. 24) B, C, D om. 25) B, C, D: komu. 26) B, C, D om. 27) B. C, Dom. 28) B, C, Dom. 29) B, C, D: A opiet. 30) D, C, Dom: anebo... kalichu. 31) B, Dom. 32) B, D ad pana. 33) B: toit. 34) B: naſſ, C, D: naſs.

Strana 87
87 Kapitola XIIIta o tom ſlowu že krew bozie pie ſe pod prwnij zpuoſobu 1). Nynie2) ſlowo naſſe 3) bylo a geſt krew bozie pie ſe pod prwnie zpoſobu yako pod druhu prawie ſpafitedlnie vzitecznie ſladcze a platnie. Pak aby bylo to k rozumu poſtaweno4) gedenie boziho tiela a bozie krwe pitie5) prwotnim vmyſlem nicz gineho nenie nez iako ſwaty Auguſtyn wyklada na cztenie ſwateho Jana geſt 6) geho milowanie a w niem przebywanie w te miloſti a laſcze kteruz nas milowal a miluge 7) iakoz die doctor Zachariafs Krizopoli- tanlky8) na wyklad quatuor in unum. Tielo geho gieſti a krew piti geſt duchownie ſwu duſſy obwelelowati a wdiecznu9) byti ze pan 10) buoh z 11) nas tielo naſſe prziyal a krew z cziſte panny Marie 12) a to pro nas na krzizy obietowal, a to geſt geho tielo gieſti 13) ſkrze geho tielo ſwate naſſeho tiela 14) wykupenie 15) pamatowati. Ay 16) tot ten doctor dawa rozum giedla 17) a pitie. Dale tato flowa 18) gedenie a pitie vczaſtenſtwie a przigimanie aczkoli druhdy rozdielnie przida[103]wagi ſie ſwatoſti teto, pro ze- wnitrznoſt znamenie widomeho totiz 19) zpuoſob. Ale ti ſkutkowe wzdy ſu przi tom gemuz przilezie wnitrznie 20) yako gedenie wnitrznie przilezi tielu bozymu y pod prwni y pod druhu zpoſobu, awſſak zewnitrznie totiz poſwatnie 21) przilezij prwni zpuozobie22), tez o krwi geho ſwate 23). A toho dawage rozum ſwaty Pawel kdyz w epiſftole k 24) Coryntom25) rzekl ze w kalichu przigimanie krwe Cryſtowy geft a lamanie chleba w 26) vczaſtenſtwi tiela, tak to roz- 1) Nápis tento jen v C; v A, B, D prázdné místo. 2) C: gine. 8) C om. 4) C ad takto. 5) B, C, D: gedenije (C: gedenie) a pitie tiela a krwe pana Kryſta. 6) B, C, D om. 7) B, C, D ad a. 8) B, D: Cryzopolitanſkym biſkup, C: Criſopolitanſky biſkup. 9) B: wdiecznuo, D: wdieczno. 10) B, C, D om. 11) B, C, D: za. 12) B, C, D om: z cziſte panny Marie. 13) B: geſti. 14) B om. 15) B, C, D ad a krew geho piti ſkrzie geho krew ſwatu duſſie naſſie wykupenie. 16) D. Ey. 17) B: gedlu, C, D: giedlu. 18) B, D: toto flowo. 19) B, D: teez. 20) B, D om. 21) B om: przilezi tielu . . . poſwatnie. 22) B: zpuoſobie. 23) B, D om: geho ſwate. 24) B, D om. 25) C, D: Korinthuom. 26) B, C, D om.

Strana 88
88 dieliw, potom to ſpogil rzka wſſiczkni z gednoho kalicha a gednoho chleba vczaſtni gime. Tak pan xpus acz 1) k tielu ſwemu rzekl gezte a k 2) krwi pite wſſak gedenie neprzidal geſt toliko zpoſobam, yakoby ſie nikdiez negedlo nez pod zpoſobu chleba a krew ſie nepila nez pod ſpoſobu wina3) w kalichu 4), ale to geſt toliko zewnitrz rozdielilb) pro ſwu pamatku, neb ſe lepe muoz tielo bozy pamatowati w ſuche zpuoſobie a krew bozy w mokre. Ale k ſpaſeni a k 6) doſtatecznoſti poniewadz wierzime ze krew panie geſt pod zpuoſobu chleba w tiele bozim, neb geſt ziwy naſs pan buoh7) y take wierzime ze ſe tu prawie pie, y wier- zime ze pod prwni zpoſobu gieme y pieme a kniezy pod druhu zpoſobu gedie a pigi, nicz wiecz8) kniezie nezli9) yako 10) lid, nicz lid menie nez kniezie. A k tomu gſu wſſiczkni doctorowe. Doctor Thomaſs z Argentina na oſmy rozdiel IIII ti ſentêtiarum kto hodnie przigima tielo bozy pod zpoſobu chleba prawie gie geho tielo a pie [101] geho krew acz ne pod zpoſobu winnu, aczkoli ſe rozdielnie poſwieczuge polwatnie, a to nadarmo nenie, aczkoli gedna geſt krew pod obogi zpoſobu pro geho vmuczenie. Tak die ten doctor, acz ſſyrze latinſky. Pak ſwaty Thomaſs prziwodi gednoho ſtareho doctora Prepofitiwa11) genz die pod tuto zpuoſobu geſt tielo a krew, a pod tu 12) zpuoſobu chleba przigimaſs krew czoz ſehdy tu gielſli czili pieſs krew odpowieſs 13) pod tu gednu zpuoſobu giem y 14) piem. Ey z toho 15) doctora rzeczy geft konecz te wſfie neſnazy16) ze pod zpoſobu chleba geſt 17) krew bozy a tu nebo ſie ta gie anebo pie 18) ale ze ſie negie tehda ſie tu prawie pie 19), tez take pod prwni zpoſobu geſt taz krew o niez rzekl Criftus krew ma prawy geſt napoy, geſtli napoy tehda napagie, a tak 1) B a; D om. 2) B, C, D om. 3) B, C, D om nez pod ſpoſobu wina. 4) B, D ad w zpuoſobie winnee, C: w zpuoſobie winie. 5) C: rozdiel. 6) B, C om. 7) B, C, Dom: neb . . buoh. 8) B, D: wiecze. 9) B, D: nez. 10) B, C, D om. Il) D: Positiua. 12) B, C, D: tuto. 13) B, C, D: odpowiez. 14) B, C, D a. 15) B: tohoto. 16) B, C, D: wſſie teto neſnazy. 17) B, D ad tielo a. 18) B, C, D: a tu ſe nebo gie nebo pie. 19) B om: ale . . . pie.

Strana 89
89 ſie pie !), a protoz nenie doſti rzieczy yakoz tito mudraczi prawie, ze tuto 2) toliko ſie krew przigima ale tu le nepie 3), a 4) ted5) doctorowe prawie ze ſie pie. Pak przigimanie zawiera w ſobie gedenie y 6) pitie y nenie doſti rzieczy ze ſie przigima lecz bude wyſloweno7) kterym przigymanim giedlemli czili pitim, yako kdy by kto chtiel kniezem byti nebylo by8) doſti rzieczi biſkupu ya ſem czlowiek ale 9) muſy powiedieti muzli czili zena. Pak doctor Innocentius a gini tuto prziwedeni genz diegi 10) ani tielo pod zpoſobu wina ſie gie ani krew pod zpoſobu chleba ſie pie a gine rzeczy wſſeczky 11) gedno- ſtayne 12), yakoz die Petrus de Ta[105 rento 13) rozumiegi ſe wſſeczky zpoſoby 14) zewnitrznie yakoz gſu w obieti. Ale w prawdie kde ſie koli tielo przigima tu ſie gie a krew 15) pie. Opiet pak ze ſie tak platnie tak vzytecznie tak ſpaſy- tedlnie pie miel ſy naprzed 16) pſano we IIIIte cale druhe rzeczy naſſie tam toho pohleday 17). Giz ſluſſie odpowiedieti na to ſlowo kdezto '8) prawi ze 19) wſſak tuto 20) rzekl gezte a tuto pite a ze bychom my odpornie panu Criftowi21) rziekali tuto pod druhu zpuo- ſobu nepite nez pod prwni pite a kalichu nechte, geſt odpowied krzeſtianſka takto podle rzeczi ſwatych doctoruow ze to22) poſwatne pod obogi zpuoſobu vſtawenie a przigi- manie geſt toliko k obieti a k ſluzbie ſwate mſſe rozkazano. Tak die ſwaty Beda, tak ſwaty Ambroz rzka genz ſy to przikazal 23) poſwieczowati na ſwu pamatku. Tak ſwaty Thomaſs y gini wſſiczkni wykladagi iakoz giz powiedieno geſt ze ſami kniezie gſu zawazani poſwatnie pod obogi 1) B, Dom: geſtli . . . pie. 2) B, C, D: tu. 3) C: nepige. 4) B, C, D: neb. 5) B: teyd. 5) B. C, D a. 7) B, C, D: rzeczeno. 8) B, C loco: nebylo by habet: nenie, D: nenj. 9) B, D a. 10) B, D ad zie. 11) B, C: wſliczknij. D: wſſiczkni. 12) B, C, D: gednoftaynie. 13) B, D: Torento. 14) B, C, D loco: wſſeczky zpoſoby habet: w ſwe zpuo- ſobie. 15) B ad ſe. 16) B, D ad to, C: tu. 17) B, C, D om: pohleday (C: pohledey) toho. 18) B, C, D: kdyz tito. 19) B, C, D om. 20) B, D: tu. 21) B, C, D: Kryftu. 22) B, D: toto. 23) B, C, D rozkazal.

Strana 90
90 przigimati, y gim prwotnie znij toto 1) rczenie2) na ſwate obieti gezte z toho a pite z toho totiz poſwatnie, wſſak neprawi tu pan buoh 3) gezte toliko a 4) ze tu nenie nicz pitie. Aniz die pite toliko tak ze tu nicz giedla nenie. Ale obecznemu lidu zuoſtawil 5) geſt to k zrziezeni czirkwi ſwe ſwate 6). Pak ze to poſwatne przigimanie ku poſwieczeni geft zawazano die Albertus in 7) tractatu de corpore xpi ze komuz geſt rzekl gezte a pite take gim 8) rzekl [106] poſwieczuyte a lamayte chczeſſli gedno wzieti wezmiz y druhe a vpadneſs w blud, aby lid obeczny ſobie poſwieczowal y lamal. Geſtit tehdy prawy rozum kdyz geſt rzekl gezte totiz ze tielo me bude tak na krzizy wyprazeno9) ze nicz mokroſti krwe nebude mieti w ſobie. Protoz gezte totiz obietugicze pod tu zpuoſobu mie na to pamatugte yako w te zpuoſobie nenie nicz mokroſti ze tak w mem tiele bylo. A to 10) pite totiz obietugte pamatugicze ze yako tuto nenie nic 11) ſucheho a wſſeczko geſt w kalichu 12), tak ma krew bude, yakoz giz 13) byla wytoczena ze wſſeho tiela 14) do kalicha. A tot geſt 15) pamatowanie to gedenie a pitie na ſwate mſſy. A protoz kniez neprzigima ſam za ſie 16) ani obietuge ale za weſſken lid a w niem wſſiczkni dobrzij tu gedie a pigi, totiz tu pamatku czynie. Tak die ſwaty Thomaſs, s. Ambroz y ſwaty Auguſtyn. Ale lid obeczni kdyz przigima ſam ſobie k ſpaſeni przigima, ne tobie ani mnie. A toliko pana xpa vmuczeneho genz geſt czely pod prwni zpoſobu, ale kniez y vmuczeneho y geho vmuczenie pama- tugie. A to ma byti pod tiemi zpuoſobami. Taz 7) odpowied na to iakoz dieſs ze pan xpus oſtawil tu dwuoge okuſſenie w gednom ſie dawa yako giedlo 18) w druhem iako pitie, 1) B, C, D: to. 2) C: kazenie. 3) B, C, D om. 4) C: tak. 5) B: oſtawil. 6) B, D loco: geſt to . . . ſwe ſwate habet: to geſt w zrzie- zenij (D: zrzizeni) czierkwe ſwate. 7) B, D w. 8) C ad geft. 9) B, C, D: wyprazieno. 10) C: tuto. 11) B, D loco: a to pite . . . nenie nic habet: a tuto w tomtho (D: tomto) piti nicz nenije (D: nenij). 12) C: kaliſſe. 13) B loco: a wſfeczko . . . giz habet: krew gt. 14) B ad iako, C, D: yako. 15) B, C, D ad to. 16) B, C, D: kniez ſam tu za ſie (C, D: ſe) neprzigima. 17) B, C, D ad geft. 19) B, C, D ad a.

Strana 91
91 ze toto vſtawenie geſt 1) rozdieleno pro to wyznamenawanie 2), ale w czeloſti a w prawdie y3) tuto geft giedlo a pitie w kalichu [107], acz ſie neznamenawa4) neb die ſwaty Thomaſs sup IIII dne VIII komu koli dawa ſie tielo bozie tomu ſie dawa duchownie naſyczenie w giedle a 5) w pitie acz ſie tu neznamenawa 6) a protoz wſſiczkni doctorowe?) prziwedenij proti wierze8) tak magi o obieti rozumieni byti yakoz w prawdie k tomu mluwie9) ktoz w nie prawie nahledne, tak giz mame ze krew ſwata tu pod tiemi zpo- ſobami 10) obiema nicz wiecz nenie ani menie a ze ſie prawie pie platnie a vzitecznie y take 11) poſwatnie totizto 12) pod ſwatoſti widomu chlebnu acz tu 13) nenie zpuoſoby winne 14), neb tak mohu w prawdie krzeſtiane rzieczy Ja 15) piem krew bozij 16) pod zpuoſobu chlebnu 17), poſwatnie totiz pod ſwatoſti a zpuoſobu chlebnu, neb toliko dwuog 18) gelt krwe bozij byt aneb obyczey byti. Prwni ze krew bozij geft w fwem twatem tiele przirozenie w ſwe wlaſtnie zpuoſobie yako ma krew w mem tiele a twa w twem. A tiem obyczegem widomym wytoczenym czerwenym krwa- wym neberze ſie pro nedoſtatek naſſich czichuow 19) w ſwa- toſti neb gie tu newidime w gegiem bytu. Ale wierzime ze geſt tu 20) w ſwem tiele. Druhy geſt byt poſwatnie totiz ze pan buoh mocznym ſwym flowem ten chleb a to wino obraczuge w ſwe tielo a w ſwu 21) krew, a to wieru widime. Y poniewadz tu neberzem tak yak ge byla a geſt w tiele bozim kdyz pan xpus zde na [108] ſwietie chodil a ſ nim ſe muczyli a z nieho 22) widomu krew czerwenu a ruozenu 23) toczili a wſſak taaz geſt pod prwnij zpuoſobu, a prwnij 1) B, C, D ad tak. 2) B: znamenanie, C, D: znamenani. 3) B, D om: a w prawdie y, C om: a w prawdie. 4) B, D om: w kalichu, acz ſie neznamenawa. 5) C y. 6) B, D om: acz . . . neznamenawa. 7) B, D ad gſu k tomu. 8) B, D om: proti wierze. 9) D: mluwi, C: mluwil. 10) C: zpuofoby. 11) B, D: a tak, C: a take. 12) B, C, D: totiz. 13) B, D om. 14) B, C, D: wina. 15) B, D: zie, C: zie ya. 16) B, D ad ya. 17) B, C, D: chleba. 18) B: dwuogi, D: dwogi. 19) B, D: czichow, C: hrzichuow. 20) B, D om. 21) B, C, D om: w ſwu. 22) B, D ad tu, C om: „xpus . . . z nieho". 23) B, C, D: rozenu.

Strana 92
92 zpoſoba geſt ſwatoſt. Tak tehda 1) gelt tu poſwatnie, totiz pod zpoſobu chleba2), acz nenie tak poſwatnie totizto wi- domie 3). A to kazdy hlupy die, ze przigimage krew bozy pod zpoſobu chleba, ze gie 4) neprzigima pod zpoſobu wina. Tot zgewnie drzij miſtr ſſkotus 5) ſup IIII° Sêtêtiarum kdyz otazku czynij mali tielo Criftowo6) teez zwlaſſtnoſti w ſwem przirozeni a w teto ſwatoſti, y odpowieda ze po- niewadz krew bozij geſt tiela ſweho krew 7), tehda magicz8) zrzenie k zpoſobie chleba muſyme rzieczi, ze krew bozij9) geſt tu 10) dwakrat poſwatnie. Ale ne tiemz obyczegem neb pod zpoſobu wina geſt poſwatnie prwotnie, neb geſt to 11) gegi prwotnie zpoſoba, ale pod zpoſobem chleba geſt po- ſwatnie prawie acz neprwotnie, neb zpuoſoba chleba nenie gegi prwnie zpoſoba, ale winna a o tiele bozim teez 12). Tot die ten doctor. A tak mame 13) rozum ze aczkoli pod obogi ſwatoſti geſt krew bozij wſſak ma rozdielne polwieczowanie 14) ne proto yako by pod prwnij nebyla ale ze fie zewniegie 15) znamenawa pod druhu pro to wyznamenanie vmuczenie bozieho. A k tomu rozumu mluwi Egidius, kdyz die ze po- ſwatnie nenie pod prwni zpoſobu rozumiey 16) poſwa 109 tnie prwotnie w ſwych winnych zpuoſobach. Teez 17) y miſtr Albertus. Pak ze toto te ſwate 18) krwi nicz a gegi platnoſti a miloſti neumenſſuge ſe 19) duowod toho z tehoz Egidia w te rzeczy proti nam prziwedene die ten doctor tudiez ze pod nizadnu zpoſobu poſwatnie nenie bozſtwie ani duſſe neb nenie zadne zpoſoby k tomu 20) od pana 21) boha vſta- nowene 22) a wſſak pod kazdu zpoſobu gelt czely pan xpus. A poniewadz pro nebytie poſwatne geho duſſe ſwate 23) 1) B, C, D: tehdy. 2) C om: totiz ... chleba. 3) B om: totiz . . . widomie, C loco: „totizto widomie" habet: „totiz pod zpuoſobu wina“. 4) B, D om. 5) B: Sſkotus, C, D: Scotus. 6) B, D om. 7) B, D loco: „tiela ſweho krew" habet: „czaſtka tiela ſweho“. 8) B, D: magicze. 9) C om: geſt tiela . . . krew bozij. 10) C: tuto. 11) C om. 12) B, D om: Ale ne tiemz . . . teez. 13) B, D ad ten. 14) B, C: poſwieczenie, D: poſwieczeni. 15) B, C: zgewniegie, D: zgewniegi. 16) B: rozumie, C: rozomiey, D: rozumi. 17) B, C, D: A tez. 18) B: ſwatoſti. 19) B om. 20) B, D om: „k tomu“. 21) B, C, D om. 22) B: vſtawene. 23) B, C, D: duſſie (C, D: duſſe) geho ſwata.

Strana 93
93 y boſtwie geſſto geſt wyſſie nezli tielo a krew, gelikozto tielo a krew, nicz wſſak 1) menie ſie neprzigima aniz vmenſleniogie 2) nez yako geho ſwate tielo, tehdy y geho ſwata krew pod zpoſobu chſebnu nicz menie aniz3) plat- niegie ſie neprzigima yako pod druhu zpoſobu. Tot widiſs duowod z doctorſkych rzeczy proti nam prziwedenych k naſſi pomoczi. Protoz mily krzeſtiane raduy ſe ze pod zpoſobu chleba tielo geho ſwate przigimaſs a krew ſwatu 4) pieſs duſly geho y boſtwie przigimaſs neb to gedno giz nikoli byti bez druheho nemuoz5) czoz pak wiecze zadaſs ano wſſie plnoſti doſti. Pak acz geſt tu ſwata krew proto w ſwate obieti nenie zbyteczna druha zpuoſoba pro to cztwero wyznamenanie 6) yakoz geſt prwe praweno. Aby toho nebylo wyznamenanie7) nebylo by potrzebie druhe zpuoſoby anizby gie byl pan xpůs 8) vſtawil yakoz diegi ſwieti doctorowe, czoz9) fie dotycze platnoſti a vzitku dokonalofti 10). Kapitola XIIIIta ze wſleczky miloſti a darowe genz ſe dawagi pod obiema zpuoſobami dawagi ſe pod gednu zpuoſobu prawie 11). [110] Raduyte ſe krzeſtiane wierni a poſluſſny ze w czem was naywiecze ten ſobiemyflny Rokyczan chcze "2) porazyti tut ſſyk ztrati. Chczet 15) wam vkratiti miloſti pana boha naſſeho a gemu czyl w geho darziech poloziti, ale wy to wſſeczko pod ſwatym poſluſſenſtwim mate pod gednu zpoſobu, czo oni pro nepoſluſſenſtwie a wſletecznoſt ſwu 14) zmarzie pod obogi zpoſobu. Pak abyſſte mohli krziwdie prawdu odeprzieti toto bude w teto cale praweno, czo geſt to miloſt, a kolikera 15) geſt miloſt poſwatnie, a odkud 1) B, C, D om. 2) B: vmenſſienie, C: vmenſſy, D: vmenſſenij 3) B: anij ne, C, D: ani ne. 4) B, D om. 5) B, C, D om: przigi- maſs . . . nemuoz 6) B, C: znamenanie, D: znamenanij. 7)C: zname- nanie; B, D om: yakoz . . . wyzuamenanie. 8) B, C, D om. 9) B, C, D: czo. 10) C ad tak maſs. 11) Tento nadpis toliko v C; v A, B, D prázdné místo. 12) B, C, D loco: ten . . . chcze habet: ſobiemyſlni (C: ſobie myſlnij) chtie. 13) B, C, D: Chtiet. 14) B, C, Dom: a wſſe- tecznoſt ſwu. 15) B loco: „a kolikera" habet: „kteraka gt ktera".

Strana 94
94 ta1) pochazie, a gſuli teez miloſti tiela bozieho kterez gſu krwe bozie 2), a tak zaſie a potom ſie na geho 3) rzecz4) odpowie. O prwnim. Miloft geſt wlitie bozie5) dobroty w duſſy ſkrze kteruz przipodobniena gſuczi panu bohu geſt6) mila a ziwota wieczneho hodna. Tak gi wipiſuge ſwaty Thomaſs w ſwem kazani XXVI7) o tiele bozim. Anebo yako gini prawie ze geſt bozſka zwlaſſtni8) pomocz k obdrzeni ſkutku pochazegicziho z ſwatoſti. Z toho mame9) odpowied na druhy kus kolikera geſt miloſt totiz kolikerym 10) obyczegem muoz byti o nie mluweno ze dwuogim 11) actiwe totiz vczinnie druhe paſfiewe 12) totiz przigemnie. Tak ze pan 13) buoh geſt milolt prawa vczinna, a ta geſt bezedna 14) a dawa ſie kdyz 15) raczi komu, kterak kdy'6) a kudy raczy. Jakoz ſ. Jan die z plnoſti geho wſſiczkni gſme [111] wzali 17) totiz vczaſtnie. A ſwaty Pawel die roz- dieluge wſſem yakoz 18) raczy. A duſſe wierna geſtli zpo- ſobna 19) przigemnie podle bozie dobroty w teto druhe mi- loſti pokud a yak geſt hodna te bozie miloſti vzywa. Trzeti. Ktera geſt to miloſt poſwatnie. Die Albertus weliky w knihach o tiele bozim, ze poſwatnij 20) a wnitrznij ſkutek te ſwatoſti geſt nawraczenie potraczeneho pokrmu duchownieho w ziwotu duchowniem, w kteryzto 21) czlowiek vpada pro neprzigimanie pokrmu duchownieho. A pak z toho gſu gini vzitkowe, ſpogenie poſylnienie a laſky rozmnozenie. A potom tyz doctor die tudiez ginu 22) wnitrznoſt te ſwa- toſti wtielenie w vdy 23) pana xpa. Swaty Thomaſs in III° d. XII. o ſkutku te ſwatoſti die ze geſt obraczenie czlowieka w pana xpa. Jakoz die ſwaty Auguſtin w kniehach 1) B: to. 2) C: Czo geſt to miloſt? kolikera gt? ktera gt miloſt poſwatnie? odkud ta pochazie, a gſuli tez miloſti tiela bozieho? ktere ſu krwe bozie? 3) B, D: gich, C: giech. 4) B: rzieczi, D: rzecžy. 5) B, C, D: bozſke. 6) B, C, D ad gemu. 7) B, D: ſſeſtmezczetmê. 8)C: zwlafſtie, D: wlaſtnij. 9) B, D: mamy. 10) C: kolikereym. 11) B, C, D ad gednu. 12) B, C, D: paſliue. 13) B, C, Dom. 14) B, D: bez dna. 15) B, C, D: kdy. 16) B, C, D om. 17) B, D om. 18) B: iakz, C, D: yakz. 19) B, C, D: zpuoſobna. 20) B, C: podſtatny, D: podſtatnie. 21) B, C, D: kterezto. 22) B, D om. 23) C, D: w udy.

Strana 95
95 Confessionum gmenem panie k ſobie ne ty mie obratiſs w ſe ale ty budeſs obraczen w mie. Cztwrte. Odkud ty miloſti pochazegi od zpoſobli 1) czili od pana Criſta pod tiemi zpoſobami 2) swieti doctorowe ſwaty Thomaſs Hugo Bonawentura Albertus a ginij prawie ze zpoſoby wina a chlebna3) neyſu proprie totiz prwotnie aneb zwlaſtnie4) ſwatoſt a prawie, aniz czo w duſſy czynie duchownieho. Tak die Albertus IIIIto dne VIII neb neczinie zadne miloſti w duſſy, ale tielo Criſtowo geſt prawie ſwatoſt. Ale zpoſoby 5) toliko przikrywagi toho genz geſt pln miloſtij. Die opiet ſwaty Thomaſs in IIIIto dne VIII articulo primo ze iako przi ginych ſwa 112 toſtech hmotny zywl6) nenie prziczyna miloſtij genz z ſwatoſtij przichazegi 7, gedine z moczi dane kteruzto 8) z zywla a z te moczy geſt gedna ſwatoſt, tak w teto ſwatoſti zpoſoby neiſu prziczyna zadneho ſkutku duchownieho w duſſy nez moczy tiela bozieho. Teez take tak9) die in tertia parte q. LXXXIII. Pate. Ktere gſu toto 10) miloſti tiela bozieho a 11) krwe bozie a gſuli teez miloſti tiela bozieho iako krwe bozie 12) a tak 13) zaſie swaty Thomaſs w ſwych kniehach 14) o tiele bozim mnoho miloſtij a vzitkuow klade tiela bozieho zwlaſſtie a krwe bozie zwlaſſtie geſſto ge pſati byla by wiecz welmi dluha 15) a w latinſkem tractatu gſu ſſyrze polozeny. Pak z tiechto przedmluw tato wezmem krzeſtianſka nauczenie. Naiprwe geſtlize 16) mluwime 17) o milofti actiue totiz vczinnie poniewadz pod tiemi zpoſobami gediny geſt pan buoh a Criftus a wiecze nenie pod gednu nez yako pod druhu neb z trzetiho ſlowcze miloſti z zpoſob 18) neydu, nezli z tiela a krwe bozie a z prwnich rzeczy nenie wiecze 1) B, C, D: zpuoſob. 2) C: zpuoſoby. 3) B, C, D loco: „wina a chlebna" habet: „widome“. 4) B, D: zwlafſtie, C: wzlaſſtnie. 5) B, C, D om. 6) B, D: ziwl. 7) B, C: przichazie, D: przichazi. 8) C: kte- razto. 9) B: Tak teez, C, D: Tak tez. 10) B, C, D: to. 1l) B, C, D ad ktere. 12) B, Dom: a gſuli . . . bozie. 13) B, C, D ad take. 14) B, C, D: kazanij. 15) B, C, D: byla by dluha wiecz. 16) B, C, D om. 17) B, D: ze mluwimeli, C: mluwimeli. 18) B, D loco: z zpoſob habet: zpuoſob.

Strana 96
96 krwe bozi tuto nez tuto, y nebude wiecze miloſti pod druhu zpoſobu nez pod prwni 1). Pakli mluwime o miloſtech kterez duſle krzeſtianſka2) berze3) z hodneho przigimanie, tehdy podle wypſanij miloſtij. Jakoz ſwaty Thomaſs die kteraz duſſe wiecze ſe zpoſobi ku 4) bozſke dobrotie a hodnie 5) fie prziprawi ta wietſſich miloſti nabude. A tak muoz byti ze krzeſtian [113] wierny przigimage hodnie a naboznie pod gednu zpuoſobu wiecze muoz miloſtij obdrzeti nez kniez w hrziechu ſluze a przigimage. Neb ſe tento ne tak wtie- luge w 6) pana xpa yako onen podle trzetie rzeczy. Druhe prawime ze wſſiczkni doctorowe genz mluwie o darziech a miloſtoch teto ſwatoſti gednak o tiele gednak o krwi bozie, nikdy tak nemluwie aby gednomu to przidawali a druhemu odgimali, ale tak rozſſyrzugi rzecz aby wiecze lid k miloſti bozie zapalili, hlediz iakoz welmi tento Rokyczan7) Albertha prziwodij, on o krwi bozy prziwozuge8) miloſt wykupenie a geſt prawda ze krwij geho ſwatu gſme wyku- peni. Pak powiez9) mi tuli ſme krwi 10) wykupeni genz geſt pod zpoſobem wina czyli pod zpoſobem 11) chleba, a ze gedina geſt krew pana Criſta y geſt ſmiech y 12) lechkoft krwi bozi przidawati miloſti a teez opiet vgimati. Pak opiet miloſt wykupenie take ſe duſſy Criftowie przipiſuge. Die fam 13) Criftus pan we cztenie ſwateho Mathuſſe 14) y ſwa- teho 15) Marka Syn czlowieka prziſſel geſt, aby ſwu duſſy dal na wykupenie za mnohe, a niekdy tielu iakoz die pan xps 16) tot me tielo geſſtot za was zrazeno bude, a ktot 17) ſe za koho dawa ten geho wykupuge, a niekdy czelemu panu xpowi 18) jako w prwnij epiſſtole k Tymoteowi w druhe capile pan Criſtus genz ſe dal na wykupenie za wſſeczky. Tehdy trzetie [114] prawime ze wſſeczky miloſti genz gſu pod 1) B, C: gednu. 2) B, D: krzeſtianſke. 3) B, D: beru. 4) B, C, D k. 5) B, C, D: hodniegie. 6) B, C, D ad tielo. 7) B, C, D om. 8) B, C, D loco: o krwi . . . prziwozuge habet: krwij (C, D: krwi) bozie przipiſugie (C, D: przipiſuge). 9) C: powieziz. 10) B, D ad buozi, C: bozy. 11) B, C, D om: pod zpoſobem. 12) B, C a. 13) B, D om. 14) B: Mathauffe, C: Matauffe, D: Matuffe. 15) B, C, D om. 16) B, C, D om. 17) C: kdož. 18) B, C, D: Kryftu.

Strana 97
97 druhu zpoſobu gſu pod prwnij. Wyczetl ſy gich tuto gede- naczt neb dwanaczt 1) pod druhu zpoſobu byti 2) zwlaſtnoſti, a my prawine ze ſe ty ſhledawagi byti w tiele bozym. O prwnie3) wzmnozeni 4) miloftij die swaty Thomaſs z ge- hozto rzeczy wſſeczkob) wypſano 6) geſt a dowodij miſtra hlubokych ſmyſluow swatoſt oltarze ſlowe dobra miloſt neb 7) netoliko geſt. wzmnozenij 8) cztnoſti a miloſtij, ale ten weſſken czely ſe tu przigima, genz geſt ſtudnicze a korzen wſſie miloſti. Druhe obczowanie neb vczaſtnoſt netoliko ſwatych ale ſwateho nad ſwatymi die zalm z skali9) na- ſytil geſt ge medem, neb wiernij gſu z tiela Criftowa ſladkoſt ducha ſwateho 10). Trzetie doſti vczynienie zieznie 11), kdyz die pan w sſeſte cale s. Jana Jat gſem chleb zywota kto przigde ke mnie nezlacznie a kto wierzij w mie ne- ziezznij nikdy. Cztwrte hrzechow odpuſſtienie. Die pan w cztwrtych kniehach Moyzieſlowych w Vte cale duſſe ktera ſhrzeſſy 12) z neumieloſti obietug berana nepoſſkwrnieneho wyklad totiz Cryſta bez niehoz nenie odpuſſtienie 13). Pate wiecznoſt ſlawy. Johannis VI°. Ja ſem chleb zywy genz ſem f14) nebe ſſtupil kto bude gieſti z toho chleba ziw bude na wieky. Sſeſte zaſluzenie wiery a dobreho zywota. Die pan tudiez chleb genz ia dam tielo me geſt za ziwot ſwieta, neb iako dietie roſte pokrmem tieleſnym tak wierny pokrmem poſwatnym proſpiewa w zaſluzenij dobreho ziwota. [115) Pak aby ſe vkratilo tyz ſwaty ſſyrocze tyto miloſti tiela boziho poklada s welikymi duowody, ze hodne tiela boziho przigimanie od diabla wyſwobozuge, Irdcze czyſtij, hniew bozy kroti, rozum oſwieczuge, k milowani blizniho zapaluge, czlowieka w dobrem potwrzuge, od ſmrti wieczne zbawuge, do ziwota wieczneho zkrzeſfuge 15), hrziechy kazy, 1) B, D: gedenaczte neb dwanacztdte. 2) B, C, Dom: pod . . . byti. 3) B: Prwnij, C: Prwni, D: Prwnii. 4) B, C, D: rozmnozenie. 5) B, C, D ad tu. 6) B, C, D: pſano. 7) B, C, D ad tu. 8) B, C, D: rozmnozenie. 9) B, C, D: ſkaly. 10) B, D ad przigieli. 11) B, D: ziezny, C: z zieznie. 12) B: zhrziefſy, C: zhrzeſſie, D: zhrzeſfij. 13) B ad hrziechow, D: hrzijchuow. 14) C, D z. 15) B, D: wzkrzieſuge.

Strana 98
98 cztnoſti mnozzy, dufſe 1) poſyluge, neczyſta2) hnutie fkro- czuge, w czyſtotu vwozuge, laſku plodij, trpieliwoſt dawa, poſyluge, naſyczuge, zywot zachowawa, hrziechy odpufftige 3) a konecznie do zywota wieczneho wede. A iakozto krwi drahu gſme wykupeni, tak y tielem geho ſwatym. A w tom zle wede 4) tento Rokyczan 5) wede 6) piſmo yako bychom toliko krwij bozij byli wykupeni, kdyz dowodi Moyzieſſem, ze krew obietuge ſe za duſſy. Neb to ſwaty Thomaſs wy- klada we XXV kazani krew totiz obiet tiela a krwe bozie krew tuto klade ſe ſpolu za tielo a krew, czaſtka za wſſeczko") neb krew na oltarzi nenie bez tiela ani tielo bez krwe, tot ten ſwaty8). Neb geft gedine yako die ſwaty Pawel pan Criftus gedinu9) geſt vmrzel a tak gedinu nas wykupil. A tak czoz koliwiek 10) ſwieti doctorowe prawie 11) ze ſie obietuge za duſſy 12) rozumiey 13) znamenanim widomym 14) a pod zpoſobami. Ale w prawdie y tielo geho y duſſe y 15) krew y boftwie a tak 16) cely xpus nas geſt wykupil, neb ginak byla by wiecz ſmieſſna [116] ze niekto przigimage hodnie pod gednu zpofobu przival by ſpaſenie tiela, ale ze neprzigima z kalicha neprzival by ſpaſenie duſſe, a tak by byl tielem w nebi a duſſy w pekle. hlediz czo tyto rzeczy przinaſſegi tohoto giſteho Rokyczana 17). Zawrucze tehda tuto rzecz mili krzeſtiane 18) drzme ze czely pan buoh ſe wſſemi miloſtmi a dary geſt pod prwni zpoſobu, a nicz menie ani wiecze teez pod druhu a ze ſie duſſy kteraz hodnie przigima19) dawa yakoz raczy podle ſwych miloſtij, a yakz duſſy hodnu a zpuoſobny duom nayde 20), y newadiecze ſe o miloſti wadme ſie abychom 1) B: duſfij, C: duſſy, D: duſfi. 2) B: neczifte. 3) B, D: od- pufftuge, C: odpuffczuge. 4) B, D om. 5) B, C, D om. 6) C om. 7) B, D: wffieczky. 8) C ad prawi; B, C, D ad „A tak nenie prawda by bylo dwoge ſpaſenie“. 9) B, C, D: gednu. 10) B, C, D: czo koli. 11) B, D: prawili y prawie. 12) B, D: duſſie. 13) C: rozomiegi, B, D: rozumiegi. 14) B, C: rozumiegi w znameny (C, D: znameni) wi- domem. 15) B, C, D om. 16) B, C, D om: „a tak“. 17) B, C, D om: tohoto . . . Rokyczana. 18) B, C, D om: „mili krzeſtiane“. 19) B, C, D: przigme. 20) B: naygde, C, D: nagde.

Strana 99
99 hodnie prawie wiernie 1) pokornie pod ſwatym poſluſſenſtwim prziſtupali a tak miloſti bozie zde a radoſti w nebi 2) nabyli 3). Slyſſel ſy ſwate doctory nechczeſli gim wierziti ale dowedemt z zakona bozieho wiecze a zewniegie 4) miloſtij polozeno o tiele bozim nez o krwi, acz wieru 5) wierzime ze gſu ty miloſti nedielne. Ale pro tie prawime 6) prwni ziwot wieczny a wiecznoft kdyz rzekl we czteni ſwateho Jana dobywayte pokrmu genz nezahyne na wieky. A tudiez opiet Chleb bozy prawy 7) geſt genz8) s nebe sſtupil a dawa ziwot ſwietu. Opiet9) kto gie chleb tento ziw bude na wieky. Druha wieczna ſytoſt kdyz die yat ſem chleb ziwota kto przigde ke mnie nezlacznie ani zziezni na wieky 10). Trzetie wykupenie od ſmrti kdyz die chleb ktery ya dam tielo me geft za ziwot ſwieta. Cztwrta 11) obczowanie ſ panem bohem kdyz die kto gie mie bude ziw pro mie. Pata 12) po- znanie bozie a to gt naywyffie miloſt, ano geſt ziwot wieczny, [117] aby tie poznali ſameho boha, a ktereho ſy poſlal Iheſu Cryſta. A to gt kdyz pan dawal w Emaus dwiema vczedlnikoma 13) tielo ſwe pod gednu zpoſobu a oni ſu geho poznali w lamani chleba, to 14) giz maſs takowu miloſt geſſto ſie o kalichu nepiſſe. Opiet maſs w ſkutczich apoſſtolſkych w druhe cale ze krzeſtiane trwali w vczeni apoſſtolfkem 15) w lamani chleba a w 16) przigimani pokrmu s weſſelim a s ſproſtnoſtij ſrdcze, chwalecze boha a ma- gicze miloſt ode wſſie obcze. Tot z te rzeczi ſſeſta 17) miloſt vſtawicznoſt v wierze a w modlitbach, a sedma miloſt weſele duchownie a oſma proſtoſt ſrdcze, a dewata chwala bozie, a deſata miloſt laſka krzeſtianſka 18). Pak zawrucze wſſeczky miloſti kdyz ſme mnoho mluwili nicz ſme newychwalili by wiecze nebylo. Jakoz die ſwaty Theo- 1) Cada. 2) C: a w nebi radoſti. 3) C: nabywali. 4) B: zgewniegie, C, D: zgewniegi. 5) C: wierni. 6) B, C, D om. 7) B, C, D: prawyt. 8) B, D om. 9) B, C, D: A opiet. 10) B, C, D: wiecznie. 11) B, D: Cztwrte. 12) B, D: Pate. 13) B, D: vczedlnikom, C: uczedlnikuom. 14) B, D: tak, C: tot. 15) B, C, D ad a. 16) B, C, D om. 17) C: Sſeſtu. 18) B, C, D: miloſt krzieſtianſka a laſka.

Strana 100
100 philus na to ſlowo ze ſu geho poznali przigimagiczym ſwatoſt chlebnu odwieragi ſie oczy aby geho poznali, neb newymluwnu a weliku mocz ma tielo panie tak to zawrzel 1) tento ſwaty. A ſwaty Ambroz mluwie o tom die tato ſwatoſt duoftoynieyffie w niez gt przitomnoſt bozftwie, ſwieta wykupenie hrziechom2) odpuſrtienie, miloſti rozdawanie a wſſech cztnoſtij ſhromazdienie, tot hle 3) wrch wſech miloſtij nepleta4) gedne 5) ſem a 6) druhe7) tam ano tu wſſeczky. Pak tento giz gmenowany 8) czlowiek mnoho doctoruow wede, ale nicz gimi nezawiera neb wſſeczka gich rzecz gde k wyznamenani9) a to toliko geſt na ſwate mſſy yakoz prwe praweno ale o platnoſti neb doſtatecznoſti 10) nicz zadny ne[118 prawi by menie platna byla neb doſta- teczna 11) pod prwni nez pod druhu. Ano geſt tak ſladka tak platna a vziteczna yako pod druhu y geſt gednomu byti neb wierziti ze tyz geſt buoh pod obogi zpoſobu 12) ſ tymiz mi- loſtmi 13) yako pod prwnij a kazdu z nich zwlaſſtie 14) a ze ty ſwatotiny neb zpoſoby nicz nezawieragi miloſtij, aneb rzieczy ze z tiech zpuoſob niecztczo pochazie a k czemu to przigde w doleyſſy kapile praweno bude 15). Giz z tiech rzeczy kratcze k doctoruom prawime ze Lira mluwi o poſwieczowani kalichu ze z nieho ti genz poſwieczugi miloſt beru, a to geſt prawda ale neprawi by przigimagicze tuz krew bozy pod prwnij zpoſobu te miloſti negmieli, a totot geſt gruntowni rozum, ze wſſiczkni ſwieti chwalecze krew bozy nemohu gie chwaly wydati. Ale zadny neprawi by toliko ty miloſti miela pod druhu zpoſobu a pod prwni nicz 16), ale Albertus k druhe zpoſobie mluwie y dawa 1) B, C, D: zawiera. 2) B: hrziechow, C: hrzichuow, D: hrzie- chuow. 3) B, D loco: „tot hle“ habet: tez, C: toz. 4) B, D ad gie. 5) B, C, D: gednu. 6) B, C, D om. 7) B: druhu. 8) B, C, D om: giz gmenowany. 9) B: znamenanij, C, D: znamenani. 10) B, D: ſtatecz- noſti.!1) B, D: nedoſtateczna. 12) C: zpuoſobu; B, D ad zpuoſobu kdyz kniez mſſy ſluze przigima iako obeczny clowiek pod prwnij. 13) B, D ad s tauz doſtatecznoſti. 14) C om: yako . . . zwlafftie. 15) B, D om: yako pod prwnij . . . praweno bude. 16) B, C, D: a ne pod prwnij zpuoſobu.

Strana 101
101 rozliczne prziczyny procz pod druhu zpoſobu pan kazal ſwe vmuczenie pamatowati. Tot geft wefſken rozum, neb die ze tak nam przikazal czyniti, totiz poſwieczowati a 1) zle a nerozumnie wyklada Albertha, kdyz die tradimus podawame, neb znij tradimus i. e. traditum et institutum obſeruamus to geſt vſtawenu a rozkazanu wiecz zachowawame, hlupoſt latinſke rzeczi y k dietinſtwu prziwodi, tak ſwaty Pawel quod et tradidi vobis totiz vſtanowene2) wydal ſem wam, aneb pſal, teez o ſwatem Janu Zlattovſtem 3) ze kto krew bozy klade zwlaſſtie yako ginu miloſt od tiela boziho klade. Ale ze tielo nenie bez krwe y nenie gedna miloſt bez gine acz po[119 dle zpuoſob zda ſie klaſti gedno od druheho. A protoz wyklad porzadny tudiez takto zawiera, ze tielo nenie krew ani krew tielo y klade yako rozliczne miloſti ale ze gedno nenie bez druheho v proto die yako w zdani, ale ne v prawdie. Dale pak ten krzeſtianſky rozum hanie, kdyz takto rziekame wſſeczko dobre genz ſie dawa pod obogi zpoſobu, to ſie dawa pod prwni, neb czely Criftus genz geſt wſſiczko4) dobre plny 5) miloſti a wſſeho ſwateho vzitku, y tomu ſie vſmiewage die ze geſt to prawda, ale ginak a ginak neb pod prwni dawa ſie yako pokrm a pod druhu yako napog. Nu dobrze, tato ginakoſt odkud pochazie, od tiech zpoſob nicz, neb ty nas nekrmie, aniz napagegi duchownie, ale tielefnie. Tehdy 6) od tiela bozieho a krwe bozie, a to obe geſt pod prwnij zpuoſobu, tielo pokrm a chleb napoy, a to bude twe 7) ginak a ginak. A tak y to ginak geſt pod prwnij zpoſobu. Pak ſwuoy bieh twrdie y dawa8) prziklad na ſlunczi a przi zemi9) welmi hruby ze 10) ſluncze rozliczne ſkutky czyni, ſkrze gine a gine proſtrzedky, ze nietſo 11) fuſſy yako blato, a nietſo roz- 1) B, D: ale. 2) B, C, D: vſtawene. 3) B, C, D ad a o ſwatem Jeronimu neb tak iako znij geho wylozienije (C: wyloze) bude blud neb krwe buozie nedielyme poniewadz geſt gedinka czela a nedielna ale dawame neb podawame a to gt pod prwnij zpuoſobu prawda. Opiet ſwaty Auguſtyn na zaltarz . . .“ 4) B: wſſieczko, C, D: wifeczko. 5) B, C, D: plne. 6) B, C, D: Tehda. 7) B, D om, C: dwe. 8) B: dawaff, D: dawaſs. 9) B, C loco: a przi zemi habet: a na przirozenij (C, D: przyrozeni). 10) B, C, D ad tez. "l) B, C, D: nieczo.

Strana 102
102 puſſtie1) yako led a woſk 1). Teez pan xpus ſkrze tuto ſwatoſt ginu miloſt czyni a ſkrze tuto ginu. A my prawime podle rzeczy ſwateho Thomaſſe ze tuto neyſu rozliczne ſwatoſti ale gedina3) geſt czela a druha czela, a negſu dwie formaliter, acz gfu duo materialia, iako by rzekl dwie gfu zpuoſobie 4) ale gediny byt ſyna boziho 5) [120] y nenie podobnoſt ſluncze neb gine gſu prziczyny 6) ſuchoſti 7) a gine mokroſti. A prziczyna ſucha neczyni ſkutku mokreho a tak zaſie. Ale tuto gediny geſt buoh plny miloſtij. A tyto wi- domoſti nediele ani dwogie bytu ſwatoſti neb od nich nicz nepochazie. Jako krzeſt wody nicz wiecz neczini nez vako krzeft krwe, a proto geſt gedina ſwatoſt. Pak o pokrmu daleky8) geſt prziklad neniet tak tielo bozie pokrm aby nemielo napoge w ſobie2) wſſakt geſt czele naſyczenie. Protoz ti blazniwi hoſpodarzi z ſwe mudroſti podlawiczne 10) druhdy naſſym dawali weczerzeti bez pitie, zda mniegi by pan Criftus byl warzeny neb peczeny czy ſimazeny anebo ſoleny 11) ze by ſie po niem muſyl napiti. o nemudroſt ne- rozumnych kniezy kam ſu zabrzedli od plneho dobreho wieczne hoynoſti k nedoſtatku 12) prziklady czyniecze. Strach by tu chleb neprzeſedal aby ſe po niê 13) muſil wina napiti. Lepſſit geſt prziklad ſwateho Thomal ſe w ſwych kazani 14; yakoz ſe naprzed piſſe o winne yahodcze w niez geſt pokrm y napoy. A welmi treffny 15) a 16) o pokrmu naſſiem prwnim w ziwotie y potom, totiz o mleku, tot geft giedlo a 17) pitie. A protoz krziwie piſſeſs Rokyczano 18) a 19) prawie ze kto przigima pod gednu a pod druhu nechcze ze nehodnie przi- gima, a ze potraczuge miloſt take prwnie zpoſoby y geſt 1) B: rozpufftugie, C, D: rozpuſftuge. 2) B, D loco: „a woſk. Teez . . .“ habet: „awffiak teez .. .“ 3) B, C, D: gedna. 4) B, C, D: zpuoſoby. 5) B, C, D: syn bozi (D: buozij). 6) B, D ad sluncze. 7) B, D: ſuchoft. 8) B, C, D: hruby. 9) B, C, Dom: „w ſobie“. 10) B, D: pod lawiczi, C: pod lawiczy. 11) B, C, D om: „anebo foleny“. 12) B, D loco: „od plneho . . . nedoſtatku“ habet: „od nedoſtatku a od plneho dobreho a wieczne hoynoſti“, C: „od nedoſtatku ku plnemu dobremu a wieczne hoynoſti“. 13) B, C, D: potom. 14) C: kazanicl. 15) B, C, D ad prziklad. 16) B, C, D om. 17) B, C, D y. 18) B, C, D om. 19) B, D om.

Strana 103
103 diwna wiecz, w�ſak ſy odſwiedczen 1) gedniem welikym panem a vrozenym teto zemie2) a twogi pod obogi zpoſobu na tie ſeznali3) ze ſy prawil [121] ze geſt doſti k ſpaſeni przigimati pod gednu zpoſobu, a ted prawiſs ze nehodnie a na to wedels Remigia. Tut ſie ſſydlo proſtrczy ze wſleczky tupiſs a nicz o przigimani krzeſtianſkem nedrziſs. A my pak prawime proti tobie ze kto ſie ſwewolnie a wſſetecznie w druhu zpuoſobu trze ze prwni 4) miloſt potraczuge. Na to ſobie przeczti giz dowedeny canon ſwateho Lucia ad abolendam naprzed ſ nalezem dwogiho concilium, a czozkoli o te drahe krwi potom w gine cale mluwifs wſſeczko ma byti rozumieno o obieti, ne o doſtatecznoſti ze tyz pan buoh ſ tymiz miloſtmi a dary dawa ſie pod gednu iako pod druhu ſpoſobu. Ale iako 5) die s. Thomaſs ze aczkoli czely geſt Criſtus pod obogi zpoſobu wſſak fie zwlafſtie poſwie- czuge k znamenani pamatky vmuczenie a znamenani 6) ze geſt on 7) czely pokrm a napoy, tot ten ſwaty. Dale pra- wils 8) ze yako tyz9) rzemellnik ginu nadobu teſſe a ginu wrta etc., giz geſt praweno ze tuto neyſta 10) dwie nadobie 11) formaliter, ale gedina geſt ſwatoſt. A teez o lekarzi ze ginak leczi twrdu wieczi a ginak miekku, mily lekarzi, czo by rzekl kdy by miel gedno lekarſtwie proti wſſem neduhom, nemnoho by chodil na korzenie. Myt mame 12) doſti miloſtij pod gednu, tolikez a nicz men 1) yako pod druhu. Ty pak 14) ſobie wiecze dobyway miloſtij kdez muozeſs, a ſnad budeſs chtieti na boha le hniewati, ze nedal ſwe duſſe pod trzeti zpoſobu a ſweho bozſtwie pod cztwrtu. Myt k platnoſti na gedne s oniemi w Emaus 15) doſti mame a k 16) doſtatecz- noſti buoh dayz bychom ge° tolikez iako oni poznali. 1) B, C, D: ofwiedczen. 2) nad tím písmem současným napsáno: „totiz panem Zdenkem“. 3) k tomu na okraji písmem současným při- psáno: „totiz Teczenſky a Aleſs z ſbroczna ti ſeznali“. B loco: „a twogi . . . ſeznali" habet: „genz na tie ſeznal“. 4) B, D ad zpuo- ſoby. 5) C: yakoz. 6) B, C, D ad ſkrzie tyto widome wieczi. 7) B om. 8) C: prawi. 9) B, D om, C: tez. 10) B, D: negſu, C: neyſu. 11) B, C, D: dwogie (C: dwoge) nadoby. 12) B: mamy. 13) B, C, D om: „a nicz men“. 14) B, C, D om. 15) B, C, D: Emaufu. 16) B, C, D om.

Strana 104
104 Kapitola XVta zpuoſoby widome chlebne a winne nizadne neczyni miloſti w duſſy. 1) [122] Giz ſie bohda tuto korzene2) dokopame a iadra doluſſtieme3), zet ſie muſy propuknuti kto koli drzy wiecze miloſtij pod druhu zpoſobu nezli pod 4) prwnij a ze z zpoſob neb z przipadnoſtij niekake b) miloſti przichazegi 6) ze chleb a wino gemu w te ſwatoſti iako Berengariowi zapacha. A to takto die s. Hugo doctor w oſme ſtrancze o ſwatoſtech ze w teto ſwatoſti geſt tree zpuoſoba widoma prawda tiela a krwe a mocz miloſti duchownie, prwnie geſt znamenie?) druheho druhe geſt prziczina trzetieho a trzetie geſt mocz druheho a prawda prwnieho tak die ten doctor. Potom k tomu die Albertus IIII Sentenciarum d. VIII. ze zpoſoby widome neyfu prwotnie ſwatoſt neb neczinie miloſtij, ale tielo bozij prawa geſt ſwatoſt a vczynek8) geho gednota tiela duchownieho. To Albertus. Z tiech doctoruow mame ze ty zpuoſoby nicz nemagi w ſobie miloſtij ale ze toliko pana Criſta tak krygi iak gt raczil a we wnitrznoſt duſſe naſſie przinaſlegi. A proto ty zpuoſoby raczil buoh zuoſta- witi jako die miſtr Sêtenciarum pro tagnoſt tiela a boftwie ſweho, k rozmnozenie wiery a odplaty. Neb die ſwaty Rzehorz wiera nemiela by odplaty9) kteraz rozumem muoz ſe po- chopiti. A wyklad porzadny in capi lo forte de confecratione d. II. die pro oſkliwoſt maſa a krwe a aby ſe newiernij nepoſmiewali. A tak 10) poniewadz tu nenie wiecz zadne byt- noſti aneb podſtaty chlebne nezli Criſtus pan a ſamy zpo- ſoby zuoſtawagi genz na boha neprzipadugi, neb buoh nenie ani okruhly ani biely ani mokry ani yak koli gmenowan geſſto by znielo k vmdleni geho mocznoſti v nemohu [123) ty zpuoſoby w ſobie miloſtij zawrzieti 11) yakoby ot nich pochazely. Pak rzieczi ze odtud miloſti pochazegi geſt rzecze ze tu wino a chleb zuoſtawa, neb nenieli chleba 1) Tento nadpis toliko v C; v A, B, D prázdné místo. 2) C: korzena. 3) C: dolaufſtime. 4) B, C, D om. 5) B, C, D: nieyake. 6) B: pochaziegi, C: pochazegie, D: pochazegi 7) B: znamenanie. 8) B: avczinek. 9) C om: Neb ... odplaty. 10) B om. 11) B, C, D: zawierati.

Strana 105
105 aneb wina1) nenie nacz miloſtij zaloziti, neb zpoſoby gſu przipady, a mudrczi diegi accidentis non eft accidens. ze przipadnoſt netrpi przipadnoſti, y nemuoz byti nez magili w ſobie miloſt2), ze nebo chleba yako bytnoſti ſie przi- drzegi, aneb tiela boziho, ale ze ne tiela boziho podle rzeczi twe3), neb na nie nemuoz to przipadnuti yakoz ty dieſs. pod gednu yako pod druhu, a tak na chleb a wino. Pakli tu nenie chleba, a to geſt naſſe wiera, nenie podpory na czem by ty miloſti zalozil nezli na ſynu bozim genz geſt tyz a ſe wſſemi miloſtmi pod prwni zpoſobu yako pod druhu, y 4) hlediz tedy ze ty miloſti na zpoſobach zaloziti, geſt k 5) chlebu ſe hrabati. Pak ze niektere doctory naſſe k ſwe przi krziwie wedels, y geſt na nie kratka a prawa odpowied ze czoz koli mluwie o ſwatoſtech mluwie forma- liter totiz ne o zpoſobach ale ze ty gſu niekaka 6) znamenie wnitrznoſtij a miloſtij. A to geſt odpowied ze ſwatoſti krzeſtianſke czinie miloſt ne z toho by miloſt bozie gim ſe zawazala, ale zuſtawenij geho miloſti vczinimeli to, tehdy da nam toto, yako pokrztimeli ſe wodu a duchem, budemli 7) ſwatym olegem mazani, ne pro wodu neb oley ale pro miloſt z toho zaſlibenu miloſtij dochazieme, a k tomu gdu gich ty rzeczy8). Ale tato ſwata ſwatoſt nemat ani wody w ſobie ani wolege9) ani chleba ani wina, nez ty przipad- noſti. Neſlibil buoh miloſtij ze zpoſob ale z tiela ſweho a krwe, neb rzekl geſt nebudeteli narozeni z wody a z ducha ſwateho etc. A opiet apoſſtol ſwaty Jacub mazicze geho olegem etc. Ale o teto ſwatofti die kto gie me tielo a opiet tot geſt tielo me. A protoz weliky geſt rozdiel teto ſwato[124]ſti od ginych neb w ginych ſwatoſtech geſt pan xpus ſwu miloſtij, ale tuto geſt ſwu przitomnoſtij iako die Thomaſs de Argentina, s. Thomaſs, Lira a ginij. A czoz prawie ze czyni miloſt ſwatoſt tato 10), rozumiey iako die Sſkotus in IIII° diſne VIII artilo primo ne z tiech zpuoſob, l) B, C, D om: „aneb wina“. 2) B, D: miloſti. 3) B, C, D om: „podle rzeczi twe“. 4) B, C, D om: „genz geft tyz . . . y“. 5) B om. 6) B, C, D: nieyaka. 7) B, D: budemeli. 8) B, C, D: ty gich rzeczi. 9) C: olege. 10) B, D: tuto.

Strana 106
106 ale z toho, czo ſe tu wierzi, totiz 1) pan Criſtus, a ze ſe kniezie modle po mſſy ſwate ſwatoſti ktere ſme wzeli budte nam proſpieſſny nemieni prwotnie zpoſob neb ſe die czo w ſobie zawieragi2), totiz pana xpa w nas to dokonayte, a tak wzdy mienie pana xpa pod tiemi zpoſobami, bez nichzto nemuozem poſwatnie geho miloſti przigieti. Pak prawi ze by woda ſwieczena byla wietſſie moczy, o ne- opatrna rzecz hanieti ledayaks vſtawenie ſwatych, wiemet ze woda ſwieczena pokornie przivata miloſti czinij acz ty Rokyczano 3) weliſs ſe y kbelikem ſlewati vſmiewage ſe. Wieme take yak mnohem wiecze tielo bozie hrziechy ſhla- zuge. Ale ty zpoſoby by tu nebylo tiela boziho nicz by nam miloſtij neprzineſſly, wſſak 4) krzeſtiane wiernij radi magi tielo bozie a ſ miloſtij widieti 5), ne pro zpoſoby ale pro- wieru kteruz 6) tu tielo bozie widie. Darmo tehdy mluwiſs czpage na nas, ze by krzeſtiane nemieli biehati 7) k zdwi- hani tiela boziho. Prawimet zet magi ne pro zpoſoby toliko, ale aby widieli wieru toho 8) yako9) za nie na krzizy pniel, a proto ze gel'ti 10) tu buoh y radi widime ty zpuoſoby a cztime boha w nich. Neb yako die ſwaty Thomaſs w ka- zanich 11) ſwych 12) By kto zlattohlaw kraluow naſſel na zemi nebude ſe gemu klanieti, ale kdyz ſe kral wen oblecze hoden geſt ſmrti kto by tomu zlattohlawu ſe panem 13) ſwym poczti- woſti neuczinil, wſſak w zlattohlawie nicz nenie kralowſtwie, ale ze odiewa krale 14). Pak ty genz 15) o zpoſobach mluwiſs. powiez komu ſie tu klanieſs bohuli ſwemu czili zpoſobam a budet konecz [125] wſſemu. Myt s ſwatym Augultynem ſproftnie 16) drzyme genz die in libro Sentenciarum Proſperi. a gt w decretie de con. d ne II. nos autem, My pod zpuoſobu 1) B, D: tu, C om. 2) B: zawiera, C: zawieragij, D: zawijra. 3) B, C, D om. 4) C ad ſtawa. 5) B, D: a s miloſti gie widieti zadagi 6) B, C, D: giz. 7) B, C, D: biezeti 8) B, C, D om. 9) B, C, D ad by. 10) B, C, D: geſt. 11) B: kazanij; C, D: kazani. 12) D: ſwem. 13) B, C, D: ſ panem. 14) B, D om: „Pak rzieczy ze odtud miloſti pochazegi . . . ze odiewa krale“ (str. 104—106); teprwe do posledniho oddílu část tato pojata. 15) B, D loco: „ty genz“ habet: „rzeczi. 16) B, C, D om.

Strana 107
107 chleba a wina kterez 1) widime newidomym wieczem totiz tielu a krwi bozie ſe klanieme. Na konczi przirownawaſs krzeſtiany biehlym zenkam, genz gedna rzekla przed Sfalomunem ani tobie ani mnie, giſtie ſnad buoh na tie ten prziklad dopuſtil, neb tu 2) zena chapala ſie czo nebylo gegiho, a ty ſe chapaſs miloſtij od zpuoſob, geſſto gim ani z tiela boziho ani z poſwieczeni neprzichazegi, lecz by chtiel rzieczi per redundaciâ z hoy- noſti bozſke, ale o tom geſt rzecz gina. Ona czo nemohla doweſti, zadala zabiti, ty nemoha doweſti miloſtij pod zpo- ſobami3), y chczeſs ty miloſti 4) wiernym 5) odgieti, ale buoh mudry Sfalomun mile matcze ſwe czirkwi ſwate welit wratiti dietatko, pana Criſta, aby geho nedielil 6) w mi- loſtech y w zpuoſobach. Ale die dayte 7) wiernemu krze- ſtianu syna meho a nedielte geho krwe wiecz ot nieho, aby newiera newznikla, neb toto geſt matka geho 8), iakoz matka toho dietete zadala, aby druhe dano bylo a nezahubeno, tak my zadame aby tobie dal buoh poznanie, aby gedineho ne- dielneho a nepoſſkwrnieneho9) beranka yako die ſwaty Ondrzey lidu obeczne" rozdawal. Kapitola XVIta ze po poſwieczeni chleba a wino w prawe tielo bozie a w krew ſe obraczuge 10). K vtieſſeni krzeſtianſkemu a wierze11) ſtwrzeni rzekl geft pan tot geft tielo me, nerzekl tuto w chlebie neb ſ tiemto chlebem, ale to geſt tielo me a nemniey by gine, ale genz za was zrazeno bude. Tak tehdy po poſwieczeni ten chleb a wino w prawe tielo a krew bozij ſe obraczuge, a ty zpuoſoby toliko zuoſtawagi. Tak drzij wiera krzeſtianſka tak wſſiczkni ſwieti 12) [126] doctorowe drzie a piſſy z nichzto niekoliko tuto pro vkraczenie powieme. Prwni doctor ſwaty 1) B: kteraz, C, D: kteruz: 2) B, C, D: ta. 3) B, D: zpuſobu, C: zpuoſoby. 4) B, C, D om: „ty miloſti“. 5) B, D ad gie, C: ge. 6) C: newidiel. 7) B, C, D: daytez. 8) B, C, D ad a. 9) B, C, Dom: „a nepoſſkwrnieneho". 10) Nadpis tento toliko v C; v A, B, D prázdné misto. 11) B, D ad k. 12) B om.

Strana 108
108 Rzehorz jakoz ſie w geho ziwotie 1) czte kdyz gedna zena prziſtupiwſſy newierzila by tu prawe tielo bozie bylo y modlil ſe geſt ſwaty tento a rozwinul 2) korporal 3) naſſel prſt krwawy y rzekl zenie Naucziz4) ſe aſpon nynie wie- rziti prawdie genz die chleb kteryz ya dam tielo me geſt a krew ma prawie geſt napoy. Ale ſtworzitel wieda naſſy nemocz tu moczij kteruz wſſeczky wieczy z niczehnoz5) ſtworzil a tielo duchem ſwatym wzal z tiela panny 6) chleb a wino s wodu woſtawiw7) gim zpuoſobu gich wlaſtni poſwie- czenim ducha ſwateho w tielo a krew ſwu obratil. Druhy doctor ſwaty Auguſtyn w knihach o tiele bozim die nema nizadny pochybowati ze Chleb a wino obraczugi ſe w prawu pod- ſtatu Criftowu tak ze nezuoſtawa podſtata chlebna a winna8. neb mnohe gine nemenie diwne w cziniech 9) bozich widime kdyz czlowieka buoh 10) obratil w kamen. iakoz zenu Lotowu. W hubenem!1) rzemelle12) czlowieczim 13) widime take, an 14) diela z byliny a z ſſkrzemene ſtklo, aniz mame wierziti aby tu podſtata chleba a wina zuoſtala, ale chleb w tielo Cryſtowo a wino w krew ſe obraczuge a zpuoſoby toliko chleba a wina ſe tu pozuoſtawugi. Tak ſwaty tento wierzi. A toho geſt prziklad przirozeny ze v wayczi bielek a zlutek podſtatnie ſie obrati w kurze, a zewnitrznie 15) ſſkorzepina zuoſtawa. Pak ſwaty Ambroz toho potwrzuge a geſt w de- cretie de Confecratione de II Reuera a ffyroku rzecz klade ze wiecze muoz bozij pozehnanie nezli przirozenie ale ze ſkrze pozehnanie aneb miloſt bozij mnozy ſe diwowe dali. y nemuoz byti oteprzieno, by buoh tuto ſwuoy naywietſſy diw neokazal, a dawa prziklad rzka Moyziefs wzew prut powrhl gt gey przed ffaraonem a obratil ſe w hada a zaſie [127 zdwihl za oczas hada v byla huol neb prut. Tyz Moyziefs zdwihl prut a rozdielili ſe wody morſke iako zdi 1) C: zywotu. 2) B, C: rozwinuw. 3) B ad y. 4) B: navcz. 5) B, D: niczehoz, C: niczehehoz. 6) B, D ad Marie. 7 B, C, D: oftawiw. S) B, C, D: chleba a wina. 9) B, D: wuczynczech, C: w vezincziech. 10) B, C, D: podſtatnie. 11) B: a w hubenem. 12) B, C, D: rzemeſlu. 13) B, D: czlowieczem. 14) B, C, D om: „widime take, an“. 15) B, D: zewna.

Strana 109
109 proti ſobie vderzil w ſkalu, tekly wody a tak mnoho przi- kladuow klada, y die przed pozehnanim nebeſkych ſlowow1) ginak ſe zpuoſoba gmenuge, po poſwieczenij tielo bozie geſt2), a ty przidaſs rzka amen, totiz tak geſt prawda, czo vſta mluwie, wyznawam vmyſlem, tak ten ſwaty. Trzeti doctor ſwaty Jheronim, genz na ſwe ſmrtedlne poſteli jako o niem piſſe ſwaty Eufebius mluwil rzecz welmi 8) kraſnu a dluhu proti zuoſtawani chleba a ku potwrzeni pod gednu zpoſobu yakoz geſt na ſmrti tak przigimal y die kdyz byl nemoczen muz bozy 4) k zadoſti geho przineſli mu 5) tielo bozie, a kdyz to zdaleka opatrzil padl na zemi a kraſnu modlitbu vczinil dluhu a ſſyroku, a mezy ginu rzeczy die k naſſie rzeczy Ty pane gehoz nebe ani zemie nemuoz po- chopiti pod tak malu kratkoſti chlebnu zawieraſs 6) nedielnie a 7) czele a dokonale. O newymluwna diwnoſt o 8) wſſech nowin nowoto, oczi 9) widie na tobie bieloſt okuſſenie czyge chut, wuoni powonienie, dotykanie tenkoft czyge, ale ſluch ſkrze wieru ſrdczi 10) okazuge 11) ze na tobie negſu ti przi- padowe neb tu ſamy o ſobie ſu ty zpuoſoby. A ne yakoz czychowe lidffti widie chleb gfy, ale wefſken Criftus Gezifs czely, iako w nebi na prawiczi boha otcze ſediſs buoh a czlowiek. A dale die O hody vſſlechtile ze pod kazdu zpuoſobu celi Criftus 12) a czlowiek ſe przigima, tak czely pod zpuoſobu chleba a w kazde czaſteze a pod zpuoſobu 13) wina a w kazde krupiegi 14), iako [128] pod zpuoſobu chleba a wina czely ſpolu, neb weſſken czely a dokonali pod zpoſobu chleba 15) pod naymenſſy czaſtku tez wina zuoſtawa. Tot rzecz krzieftianſka toho mileho ſwateho a ſwatych cztyrz doctoruw a slupuow czierkwe ſwate. A k temuz wſſeczka ſwata czierkew znamenitie zpiewa a hlaſy o tiele bozim rzkuczi takto Tielo pokrm a krew napog a wſſak 1) C: flow. 2) B, D loco: „y die przed... geft“ habet: „y die zie zpuo- ſoba gmenugie po poſwieczenie tiela bozieho gt. 3) B, C, D om. 4) B, C, D om: „muz bozy“. 5) B, C, D: fu. 6) B ad fie, C, D: ſe. 7) B, C, D: ale. 8) B, D a. 9) B, D: wuoczi. 10) B, D: frdeze. 11) B, D: vkazuge. 12) B, C, D ad buoh. 13) C: zpuoſobem. 14) B, D: kruopij, C: kruopi. 15) C ad a.

Strana 110
110 czely Criftus zuoftawa neb obywa pod gednu kazdu zpuo- ſobu 1). Sliſmez take y ginych niekoliko doctoruow 2). Ory- geneſ ſtary doctor v wykladu o mannie die Chleb genz fie na ſtuol bozij klade kdyz ſe poſwieti, tehda podſtata chleba moczij ducha ſwateho gde w podſtatu tiela panie 3) acz koli pro potrzebnoſt przigimagiczich zuoſtawa zpoſoba chleba. Ale by tu byt chleba zuoſtal nedrzy toho prawa wiera. To 4) rzecz geho krzeſtianſka a otewrzena. A ſwaty Bernarth k kniezy Petrowi die Czoz widime zpuoſoba geſt chleba a wina, a czo pod tu zpoſobu wierzime, tielo a krew bozy geſt genz wiſelo na krzizy a genz z boku geho5) tekla. A dale opiet kteryz widiſs 6) giz nenie chleb, ale tielo me7) genz wiſelo na krzizy za ziwot ſwieta. Swaty Anzelmus 8) w tractatu o tiele bozim die Jako na ſwatbie woda v wino obraczena9), nebyla 10) nez wino, tak na ſtole 11) oltarze toliko geſt tielo panie w niez ſe geſt obratila prawa pod- ſtata chleba, ale12) przi onom winu nicz nezuoſtalo zpuo- ſoby 13) wody, ale z tohoto chleba zuoſtawa zpuoſoba widoma pro taynoſt bozſkeho vſtawenie 14) jakoz die ſwaty Ambroz neb zuoſtawanie chleba po poſwieczeni 15) tiela boziho na oltarzi wzdiczky w mrzkoſti geſt miela wiera krzeſtianſka, a to geſt odſudila na Berengariowi a ge° [129 vczedlniczich, neb kdyby to bylo dopuſſtieno giz bychom muſyli rzeczi ze Syn bozy newtielil ſe geſt ale wchlebil, a protoz tu gt prawy byt tiela boziho a bez geho widome zpuoſoby, a gſu prawe widome zpuoſoby chleba bez chlebne podſtaty. Tot kraſna rzecz a prawa toho ſwate° 16). Pak 17) ze netoliko to zuoſtawanie chleba krzeſtiane magi mieti w mrzkoſti ale za kaczierſtwo. Slyſſyz miſtra Jana Sſkota doctora wtipneho 1) B, C, Dom: A k temuz . . . zpuofobu. 2) B, C, D: Slyfſmez niekoliko ginych. 3) B, D: gde podſtatu w panije (D: panie) tiela. 4) B: Toit, C, D: Tot. 5) B: Bozieho. 6) B, D: A dale opiet kteruz widiff obiet, C: A dale obiet kteruz widiſs. 7) B, D om. 8) C: Anz- helmus. 9) B. D ad byla. 10) B, C, D: nebylo. 11) B, C, D: ſtolu. 12) B, C ad toliko, D: a toliko. 13) C: zpuoſob. 14) B: vſtanowenie, C: vſtanoweni, D: vſtanowenij. 15) B, D ad chleba. 16) B, C, D om : „toho ſwateho". 17) D: Pakli.

Strana 111
111 lup IIII° fentêciarum d. X q. prima prawim ze wierziti tielo bozie byti w ſwatoſti geſt z czlankuow wiery, a ginak wie- rziti, ze by tu nebylo prawie a bytnie tielo bozie, geſt ka- czierftwie. Mohli bychom mnoho ſwatych doctoruow k tomu weſti a gich rzeczy welmi ſſyroke geſſto by ſe k niekteremu ſtu prziblizilo, ale pro vkraczenie zawrzem to wieru krze- ſtianſku, polozenu w concilium obecznem, a geſt de Summa trinitate in calo I, kdez takto die Gedinat geft wiernych krzeſtianuow obeczna czierkew, kromie niezto nizadny owſſem ſpaſen byti nemuoz w niezto tyz1) geſt kniez a obiet Ihus xpus gehozto tielo a krew w ſwatoſti oltarze pod zpoſobu chleba a wina w prawdie geſt, a 2) chleb a wino w tielo a krew podſtatnie ſe obraczugi moczi bozſku abychom k dokonanij taynoſti 3) gednoty wzeli my z geho, czo geſt on wzal z naſſeho. A te owſſem ſwatoſti nemuoz nizadny poſwietiti nez kniez rzadnie ſwieczeny podle kliczuow, to geft moczi 4) czierkwe kterychto 5) on geft poyczil apo- ſſtoluom a gich namieſtkom, Gezifs Criftus. A to wyklada porzadny wyklad rzka znamenay, ze y zadny 6) nemuoz po- ſwieczowati, lecz by ſwieczen byl rzadem czierkwe ſwate. Tak tehdy wiera geſt ze tu chleb a wino ?) nezuoſtawa, a tak nizadne miloſti nemohu z chleba a wina pochazeti, [110] a ze zpuoſob take neb neyſu nezli przipadowe a tak z ſameho pana 8), gehoz tielo a krew geſt pod kazdu zpoſobu. Papezi yak poſluſſno ma byti9). Poſluſſenſtwie ſwate yak ma byti otczy ſwatemu, praweno geſt na poczatku w 10) prwni rzeczy. Ale ze tento Rokyczan 11) geſſto by miel w prawdie nazwan byti Rohan 12), hrozne a nekrzeſtianſke rzeczy mluwi a piſſe proti Otczy ſwater a geho moczy, k tomu kratcze odpowieme. Zaklada ſwu rzecz, ze nizadny nemuoz zakona boziho promieniti ani 1) C: tez. 2) B, D om. 3)C: taynoſtij. 4) B, C, D om: „to geſt moczi“. 5) B: kterychzto, D: kteryžto. 6) B, C: nizadny, D: niziadny. 7) B: chleba ani wina. 8) B om. 9) B, D: Poczina ſe cziſta rzecs o po- ſluſſenſtwj, takto ſe piſſic. C: Kapitola XVIIta Odpowied na to yak muoz papez przi ſwatoſtech zrzediti w czierkwi ſwate. 10) C om. 11) B, C, D: czlowiek. 12) B, C, D om: geffto .. . Rohan.

Strana 112
112 apoſſtolee ani ginij, a to geſt prawda, ale zle z toho wybiera ze przigimanie pod obogi zpuoſobu geſt przikazanie zakona bozieho a tak dokonawa ze toho nemuoz zmieniti, prawie ze muoz zmieniti przipadne wieczy ale ne podſtatnych a z toho ze geſt proti geho rozumu mnoho w czirkwi ſwate ginak a ſlufſnie opatrzeno, y dawa Otczy ſwatemu y 1) kaz- demu prelatu syny zatraczenie2), a ze geſt krziwy ſwiedek a antycrift sudcze neſprawedliwy kaczierz a hoden welike pokuty. Y 3) ze tak neſtydatie prawi, o neſtydata vſta by ſie vkrziwila aby ſe gini kazali tebu4), my pakb) kratcze wyznawame ze papez gſa namieſtek Syna boziho muoz wſſeczko vcziniti, czo nenie z bytu ſwatoſti 6) Tak die ſwaty Thomaſs ſuper IIII° ze kromie toko czo geſt z potrzebnoſti wiery a ſwatoſtij7) przi wſſem czierkew ſwata ma tu 8) mocz, iako drziewe miela. A Nicolaus Lira na to ſlowo Shromazdte gemu ſwate geho die W ſtarem zakonie mnoho bylo obieti, w nowem geſt gedna9), naydokonaleyfſie, w niezto Kryſtus ſe obietuge kteraz geſt vſtawena od Criſta k gegimu podſtatu, ale przi ſlawnoſti te ſwatoſti mnoho [131] geft vſtaweno od otczuow ſwatych, tot die Lira a tak poniewadz poziwani teto ſwatoſti nenie z potrzebnoſti ani z przikazanie pod gednu neb obiema muoz przi takowem poziwani czierkew ſwata zrzediti 10) podle vrzadu ſweho. Neb die ſwaty Thomaſs ze poziwanie teto ſwatoſti przichazie!1) po gegiem dokonanie. Pak vakoz proti tomu wedeſs ono piſmo 12) Sunt quidam ze papez nemuoz toho zmieniti czo- pan Criftus a apoſſtole vſtawili prawda geſt ale ze toho rozdawanie pod obogi zpuoſobu lidu pan neuſtawil, nez toliko k 13) poſwieczowani 14), iako prwe geſt praweno, nicz tu nemaſs. A tak bytnoſt ſwatoſti nezmienuge ſe 15) ale poziwanie a obyczey, a to ſe przi wſſech ſwatoſtech ſhledawa, przi krztu, prwe appoſſtolee krztili we gmie Kryſta a giz 1) B, C, D a. 2) C: zatraczene. 3) B A. 4) B, C, D om: o ne- ſtydata . . . tebu. 5) B om. 6) C: ſwatoſtij. 7) B, C, D: ſwatoſti. 8) B. D om; C: tuz. 9) B, C, D: gedina. 10) B, D: zrziediti. 11) B, D ad gie; C: przichazegie. 12) C: ona piſma. 13) C om. 14) B, D: poſwie- czowanij, C: poſwieczowanie. 15) B, C, D om.

Strana 113
113 we gmie ſwate Trogicze, a acz nebyla ta ſlowa od boha wydana appoſſtolom, ale bylo to ſlowo genz w ſobie wſſiczku 1) ſwatu Trogiczi zawiera. Teez 2) zrziedila ze ſe pod gednu zpoſobu przigima, neb wſſeczko czoz geſt pod druhu geſt pod tuto. A ſlowa ſwate trogicze gſu z potrzeb- noſti krztu, a wiecze geſt bylo zmienieno nezli przi teto ſwatoſti. Pak dieſſli ze czely geſt buoh pod gednu zpuoſobu, ale ne poſwatnie, a tak ſwatoſt nemuoz ſe zmieniti. Teez tobie zaſe dieme to gmeno Criftus nenie ſlowo poſwatnoſti krztu, a poniewadz to bylo appoſſtoly zmienieno, ſnaze toto3) muoz ſie zmieniti, dale kto geſt to ſlozil czo gſu appoſſtole giz gmieli wuobyczegi krztiti, nezli czierkew, a kdyz by nynie kto tak krztil yako appoſtole nebylby krzeſt a wſſak by apoſſtoluow naſledowal. Teez yako mnoho drzifs o Rzecziech ktoby tak krztil yako oni nebyl by krzeſt awſſak v nich geſt neb oni krztie gmenem trzetieho, takto Petr ſluha bozy bud 4) krztien ſkrze Otcze ſyna [132] a ducha ſwateho. Opiet oni ginak bozieho tiela poſwieczugi a krwe nezli my, a ty ge welicziſs, chczeſſli yako oni pod obogi zpoſobu rozdawati muſſiſs tak yako oni poſwieczowati a zadrobowati, ale 5) kto by w czierkwi Rzimſke tak po- ſwieczowal, nicz by nebylo. Giz widiſs iakut ma mocz czierkew ſwata przi poſwatnych wieczech 6). Tato geſt rzecz miſtra Petra de Tarento a ginych w IIII knihach ſenten- ciarum giz maſs o prwnie a naypotrzebnieyſſie ſwatoſti, ze w ſlowiech bytnych czierkew ſwata mocz ma a zrziezenie nebytne ale diſpofitivam poteftatem"), rzekl pan buoh we czteni ktere buoh ſpogil czlowiek nediel a wſſak kdyby kto na cztwrtem neb na trzetiem kolenie 8) kteru poyal, to by papez rozwedl neb giny geho moczy tak pokud9) buoh czile ne- uſtawil a czo proſtie rzekl 10) vſuzuge 11) a klade czil 12). 1) B: wſlieczku, C, D: wſſeczku. 2) C ad y. 3) B, D: tuto. 4) B: buyd. 5) B, C, D ad ze. 6) B, C, D: „giz widiſſ zie przi po- ftatnych wieczech czierkew ſwata yakut ma mocz“. 7) B, C, D ad „zrzieditedlnu (C: zrzeditedlnu, D: zrzetedlnu) mocz. Opiet o manziel- ftwu . . .“ S) B, C, D: kolenu. 9) B, D: a tak pokad by, C: a takz pokudz. 10) B, C, D ad papez. 11) B, C, D: fuzuge. 12) B: a czyl klade. 8

Strana 114
114 Teez geſt o kniezſtwu drziewe nebylo nez dwuoge wietffie ſwieczenie a giz geſt trzetie przidano czirkwi. Maſs tehdy rozumieti ze czo geſt prawie1) bytne2) wzdy geſt prawe, ale czo geſt dobre neb platne3), ma papez hagiti toho czo geſt prawe prawie 4) bytne 5) az do duſſe a krwe, ale widili nietczo geſſto ſnad mohlo by byti dobre a platne a potom geſt k pohorſſeni muoz to zdwihnuti a promieniti, prziklad na yablku raiſkem a na ſtrdi Yonaty a na winu Rechabſkych, a w naſſy zemi w 6) rozdawani pod obogi zpoſobu, ze geſt to zdwizeno giz otczem ſwatym, neb geſt 7) toho prziczina hodna byla, yakoz w tom zdwizeni ſſyrocze geſt napſano. A k tomu nam radij ſwaty Rzehorz rzka mame wiedieti ze 8) ſkrze poſluſſenſtwie nikdy zle nebywa9), ale niekdy dobre ma byti opuſitieno pro poſluſſenſtwie neb w ragi [133] nebyl zly ſtrom genz gey buoh zapowiediel, ale aby ſkrze poſluſſenitwie czlowiek ſobie odplatu 10) zaſluzyl, hodne bylo aby y dobre gemu bylo zapowiedieno, aby tiem wiecze ſe ſwemu ſtworziteli pokorzil, czym 11) gemu by 12) wietczi cztnoſt byla, aby ſie y od dobreho zdrzel 13). Tot die ſwaty tento. Opiet tu prawiſs vmenſfuge moczy pa- pezſke 14), ze nemuoz sbozie koſtela Rzimſkeho roztrhnuti, geſtli tak odkud pak ta mocz, nynie Czechom ze ſie wſſeczko duchowenſtwie roztrhuge a zapiſuge. Sluſſniet bychom odpowiedieli, muozli papez vczyniti15) poniewadz on geſt na mieſtie bozim, a k niemu zrzie wſſiczkni du- chowni kromie tebe a twych. Ale pak ze to lehcze prawiſs, tak tebe lehcze odbywame, by to pro nauczenie, prawil, miel by na to odpowied ze opiet diefs, ze nedieli nynie ſwietime 16) mieſto soboty, ale nechczeſs podobenſtwie przi- puſtiti, neb mohlali geſt czierkew ſwata to zmieniti, gto rzekl 1) C: prawe. 2) B, C: bytnie. 3) B, C, D ad newzdy gt platne y . . . 4) B, C, D: prawdu. 5) B, C, D: bytnu. 6) B, C, D: o 7) B om. 8) V B, D sem vsunuta část „odtud miloſti pochazegi ... zie odiewa krale. Pak ty genz...“ (viz str. 104—106). 9) B, D: nebylo. 10) B, D: odplaty. 11)B, D ad by. 12) B, D om. 13) B: zdrzial, C: zdrzal. 14) B, C, D ad a yako ſe poſmiewage. 15) B, C, D ad to. 16) V D jedna složka rukopisu chybí.

Strana 115
115 buoh pomni aby den ſoboty etc, take geſt mohla gednu zpoſobu lidu ſloziti. Wczaſne 1) ty dieſs tak ale maſs rzieczi czerymoniale rzadobylnie 2), neb jako ono bylo na czas teez toto na czas, a yako ono nenie z potrzebnoſti przikazanie, neb czas geſt wiecz przipadna, a nenie z bytu tiela boziho. Pak ſe tiezez 3) kdy ge 4) ſlozeno przigimanie pod obogi zpoſobu, powiez ty kdy ge bylo lidu obecznemu odpuſſtieno, a kdy pod gednu zapowiedieno, a kto ge vſtawil aby lidu obecznemu bylo dawano pod obogi zpuoſobu prwe nez w Czechach ſe poczelo 5). A prawifs ze geſt ſlozeno tepruw6) w Conſtanczi haniege ze mieli piſma a zakon bozy 7). Bud bohu lito ze weſſken ſwiet a czierkew ſwatu haniefs a hrzeſ ſyſs proti ſwatemu duchu iakoz ſtogi pſano [134) w decretie XXV° q. 1. wiolatores ze ti genz przeſtupugi otczowſke wynoſy8) tiezcze bywagi od boha trefktani a ruhagi ſe duchu ſwatemu gehozto moczi to duchownie zrziezenie geſt wydano. Concilium geſt toho nenalezlo neb geſt9) naprzed od pana Criſta bylo, ale ze 10) toho po- twrdilo. Dale na konczi o yakems sudczi we Chbie roz- prawieſs a11) prawie ze gim concilium Bafileyſke mielo ſuditi, welebie ſwu przi nade wi ſeczka concilia. Tento sudczie geſt podle twe rzeczi zakon bozy, nebo tehdy ten gt pſany nebo czteny a tiem nicz nerozſudiſs neb wezmem zakon knihy cztucze literu. Ty diefs takto mame rozumieti a va diem takto a ſſpiſſe bibli ztrhame nez czo od zakona vſly- ſſyme. Pakli rozumieſs ze pan Criſtus gt ten sudcze kdyz geſt byl ſ nami na zemi czo geſt komu prziſudil to geſt pewne 12), ale ze 13) mnoho po ſobie przij pozuoſtawil duchu ſwatemu w ſwem namieſtku to geſt poruczil rozeznawati, nechczemli tehdy papeze poſluchati a chczme 14) ſie ku panu Kriſtu otwolati, wyſoko nebe, a rzebrziku 15) nemame. Jako 1) B loco: „ſloziti wczaſne" habet: „vloziti pro cziaſne wieczi“. 2) B, C: rziadybylne. 3) B: tiezieff, C: tiezeſs. 4) B, C gt. 5) B: po- czialo, O: poczalo. 6) C: teprw. 7) B, C ad a zie to wſſie zawrhli a proti tov polozili. 8) B: wylozenie. 9) B om: neb geſt. 10) B, C om. 11) B, C om. 12) B: prwnie. 18) B ad gt. 14) B: chczemeli, C: chezemli. 15) B: rziebrzika.

Strana 116
116 onomu kaczierzi rzekl Conftantinus ciefarz genz drzel 1) ze ſam buoh rozhrzeſſuge wezmi rzebrzik a wlez na nebe at tie rozhrzieſſij, tez y my tobie rzieczi muozem2), a bychom pak pak tam byli, oteſlal by nas zaſie rzka magie3) Moyzieſſe totiz namieſtka meho. Protoz chczemli4) tiemto ſudczy we Chbie zuzeni 5) byti6), tentot nam odpowie rzka jakoz die ſwaty Innoczentius Jakoz widite matku waſſy czierkew Rzimſku drzieti drzte a wierzte7) neb wſſiczkni prwotnij y poſlednij ſwieti k ſtoliczy Rzimſke ſu zrzeli a ne zle8), neb w nie toliko a ne ginde geſt [135] platnoſt ſwa- toſtij. Jako die ſwaty Auguſtyn w knihach o vmieni ſpaſenie wierzim ze mocz a platnoſt swatoſtij geſt toliko w naſſij czirkwi genz ſlowe Rzimfka wierzim take ze nenie ot- puſſtienie wſſech hrziechuow nez toliko w giz rzeczene naſſy czirkwi. Tot geſt9) naſſe wiera od niezto nez bych odſtupil radiegie bych chtiel zabit byti 10), a aby otecz muoy vpalen byl 11) matka ma odrziena 12) a muoy bratr z die- dicztwie wyftrczen 13). Tak ten ſwaty ſlup czierkwe ſwatel4) prawi. A tyz ſwaty opiet 15) a geft w decretie prima Extr. q. 1. kromie obeczne czierkwe ſwate nenie mieſta prawe obieti. Wyklad porzadny die 16) kromie zrziezenie koſtela Rzimſkeho. Die dale opiet 17) pan Criftus wfak ſem wam rozkazal v mem cztenij Math. XIIII° 18) zhrzieſſylit nad tebu 19) bratr twuog treſkezi geho paklit tebe neupoſluchne 20) przigmi gina dwa, pakli gich neupoſluchne powiez czirkwi nerzekl ſem byſſte ſe ke mnie odwolali, ale k czierkwi 21), nediem ku piſmu22), to bylſte yak23) ſe komu zda walchowali, mate toho czil vrzad muoy a czierkew, ne prwotnie, neb giz te nenie a ſpij w panu, ne buduczi yako niekterzi k buduczimu 1) B: drzial, C: drzal. 2) B, C om: tobie . . . muozem. 3) B, C: Magit. 4) B, C: chczemeli. 5) B: ſuzenij, C: ſuzeni. 6) B, C ad muſyme radiegi do Rzima giti a podle toho ſuzeny byti. 7) B: tak wierzte a drzte. 8) B om: a ne zle. 9) B om. 10) B: radiegi chtiel bych mukamij vmrzieti. 11) B ad a. 12) B ad byla by. 13) B: a bratrze muogi wydiedieny byli; C: a bratr muog wydieden byl. 14) B, C om. 15) B, C om. 16) B, C, ad totiz. 17) B, C: tyz. 18) B, C XVIII. 19) C: tebau. 20) B: nevpoſlechne. 21) Až sem sahala složka v D chybějící. 22) B, C, D ad neb. 23) B: iakz

Strana 117
117 papezy ſie odwolawagi, anebo conczilium, neb gefſtie toho nenie, ale 1) czierkwi, ne Rzeczke neb ta bludi, tehda Rzimſke, totiz paſtyrzom w te czirkwi vſtawenym2) toho czaſu. A tot geft bozie wuole w geho zakonie deutronomij XVII° kdez die mali kto kteru pochibnoſt gdiz do mieſta kterezto pan buoh wywolil 3). Tot nayprw mieſto, a procz by w Praze neb vhory tak dobrze nebylo mieſto 4) iako w Iheruzalemie bylo a nynie w Rzimie, ale die do mieſta, genz gt [136] buoh wywolil to geſt5) Rzim. Jakozto na mnohych mieftech w decretie a w knihach conciliorum pſano geſt XXII diſ. Omês a ginde kterak ne czieſarſku moczij ale bozij a ſwatych apofſtoluow 6) to mieſto geft zwoleno aby kde ge7) byla hlawa modloſluzebenſtwie byla hlawa krzeſtianſtwa, jakoz die s. Ambros II q. VII Bti 8). Dale tudiez die zakon gdi k kniezim nedie k knieham Moy- zieſ ſowym, tak s. Pawel k ſwatemu Ananiaſ ſowi ne k knieham poſlan. Tak Cornelius zawolal ſwateho Petra a ne zakon 9). Tak Herodes nekazal ſobie bibli przineſti 10), ale miſtruow a zakonnikow zawolati. Tak s. Pawel neodwolal 11) ſie na zakon, ale k czieſarzi. Tak onen kleſftienecz nerozumiel czo czte, ale zadal od ſwateho Philippa ſlyſſeti. Dale die k sudczi genz geſt toho czaſu nedie o koho ſie vmluwite a budeſs ſe tazati od nich nedie od zakona, nerziekay zpupnie 12) wiſak tak dobrze rozumiem zakonu yako oni a lepe, ale ſlyſs czot die, tiez ſe od nich 13) vczyn czokoli powiedie a nauczie tie podle zakona. Ay tot zakon, nenie sudcze, ale z prawa miera a prawidlo, a ty ne yakoz chczeſs gemu rozumieti, ale die vcziniſs czot oni tobie diegi. Pycht geſt wyſokomyſlny ted ſnad po dwakrat pſati, ze w concilium zawrhli piſma a zakon, a ginak rozſudili. Neſluſſiet nam czile klaſti, ale poſluchati pomni na bozie przikazanie czot 1) B, C, D k. 2) B: vſazienym, C, D: vſazenym. 3) B: wy- wuoli, C: wywolij. 4) C om: a procz . . . miefto. 5) B, C, D ad giz. 6) B, D ad moczi, C: moczy. 7) B, C, D gt. 8) B: Beati. 9) B, C, D: zakona. 10) B, C, D om. 11) B, C: neodwolawal. 12) B: a ne- rzekay tak zpupnie, C: A nerziekay zpupnie, D: ale rzikagi tak zpupnie. 13) B, C, D ad a.

Strana 118
118 koli wam diegi vczinte. Pakli dieſs totot gt Boze 1) proti zakonu giz ſe netiezeſs ale vczyſs, giz ſy ſudcze a ne uczedlnik a ſtrana. Pak kdyz to okazeſs, ze ty maſs zakon wykladati, a ne otecz ſwaty [137] tehdat2) vwierzime. Ale fnad diefs mily boze zdali geft twuoy zakon tak ſkryty abych ya bez takowe pracze a nakladuow gemu nerozumiel. Odpowiet pan, ſwietly zakon muoy geſt 3), ale ty neczin ſam ſobie prawa, ale nalleduy gich nalezu 4), neb on ma wy- neſti nalez 5), a ty maſs poſlechnuti, a nikam 6) neuchyliti 7) yako rzekl pan buoh Jozuowi kto ſie zprotiwi vſtom twym a neupoſlechne wſſie twe rzeczy ſmrtit 8) vmrze czlowiek ten, a totot geſt wieti ſy w vrzadu nez Joſue tak die naprzed ſwaty Bernarth. Pakli wzdy zpychaſs9) yat lepe zakonu ro- zumiem, dowodil ſem piſma w sniemu a w concilium, a oni neprzigeli nechczi gich ſlyſſeti, chczit 10) at mie zakon ſudi. Slifs czot die zakon, z rozkazanie ſudcze ſmrti vmrzels a budeſs bazen 11) lidu boziemu, aby zadny tehoz zpychage ſe nedopuſſtiel. Tot 12) ſtogi w zakonie a budet przilezeti ono ſlowo s. Bedy w kazani o malomoczenſtwi ze malo- moczenſtwie te powahy geſt ze tiem geſt ſſkodnieyſſy 13) czym geſt taynieyſ ſy, to lie ti 14) znamenagi 15) genz magicze horliwoft bozy, ale ne podle vmienie naſledugicze ſweho bludu, zarputili, zadneho nechtie rady poſluchati. Takowi ſu poſmiewaczy prawdy neprzietelee pokoge, wypadli 16) z laſky, marnoſtij ſe nadymagicze ſobie ſe libiecze a weliczy gſu przed oczyma ſwyma, neznagicze bozie ſprawedlnoſti, a ſwu wuoli chtiecze naplniti, a ktera geft wietí ſie pycha, nezli ze geden czlowiek ſam przedklada ſwuoy rozludek nade wſſeczky ſhromazdiene w sudu, iakoby on ſam miel ducha ſwateho, tot ta rzecz ſlowo od flowa tohoto ſwate° [138] Tak tehdy nechage ty ſwych artyculuow, day ty ſe czierkwi ſwate na- 1) B, C, D om. 2) B, C, D: tehdyt. 3) B, C, D: ſwietly g1 zakon muoy. 4) B: vlozienie, D: vlozienij 5) B: vlozienie, D: vlo- zienij. 6) B, D ad ſe. 7 B, D: nechyliti. 8) B, D: ſmrti. 9) B, C, D ad rzka. 10) B, C, D: chczi 11) B: bazien, C: baſen. 12) B, C, D: Tak. 13) B, C, D: Ikodliwieyffie. 14) B, D om. 15) B, D: znamenawagi 16) C: wypadlij.

Strana 119
119 ucziti 1), neb ginak owſſem ſpaſen nemuozeſs byti 2). A nederz panu bohu ſuknie geho neſſyte. Jakoz ted napoſledy piſſeſs, ze dwuoge geft czierkew prawa a newierna aneb przewra- czena, prawu gmenugeſs prwotni czierkew a k te ſe odwo- lawaſs a Czechy. Pak nenapſal ſy nynieyſfie czierkew rytierzugiczi a poczeſtnu, za kteru maſs, neb za prawu 3), a tak maſs gie poſluchati yako prawe matky, aneb za ne- wierziczy latinie pfidam, yakoz ſe z tweho pſanie ſhledawa. A zes nimiel kompactat od prwotnie czierkwe, neb giz te nenie ale od teto kteraz w concilium znamenala 4) obecznu czierkew ſwatu, a tak miel ſy 5) ot newierziczi a neprawe tehda nebyli ani gſu nizadne moczy. Neplet Czechuow w to czeho rozwazati nemuozeſs. Pak budiz konecz teto rzeczy s wyznanim wiery prawe krzeſtianſke, genz geſt tato 6): Wierzim ze pan Gezyſs ſwatoſt tiela a krwe ſwe pod dwuogi 7) zpoſobu pro taynoſt a pamiet wtielenie a vmu- czenie ſweho a wykupenie naſſeho vſtawil geſt, aby kniezy rzadni podle kliczuow rzadu zrziezenie a poſluſſenſtwie ſſwateho koſtela Rzimſkeho ſwieczeni poſwieczowali a obie- towali za zywe y za mrtve. Wierzim ze po poſwieczeni tiela a krwe bozie nicz wiecze bytu a podſtaty chleba nezuoſtawa, ale chleb ten a wino moczy bozſkych ſlow w ruku knieze praweho pod- ſtatnie ſie obraczuge prawie8) a bytnie w 9) prawe tielo a krew bozy. [139] Wierzim ze pod prwnij zpuoſobu chleba geſt czela 10) plna a dokonala ſwatoſt k doſtatecznoſti naſſeho ſpaſenie a nenie puol ſwatoſti ale czela. Wierzim ze czely wefſken a 11) plny y 12) dokonaly geſt Cryftus Buoh a czlowiek ſe wſſy ſwu moczy ſwatoſtij 1) C om. 2) B, D om: naucziti . . . byti. 3) B, D: zie kteru maſſ za prawu 4) B, D: znamenawa. 5) B, D: maſſ. 6) Nahoře na okraji napsáno jinou rukou na poč. XVI. stol.: „Wyznanij Niemeczke wiry“. V B, D jest červený nadpis: „Tuto gt nauczenie wiery krzie- ſtianſke wobecznie". C: Kapitola XVIIIta a poſlednie O wyznanie wiery krzeſtianſke przi tiele boziem a ſwatem poſluſſenſtwij. 7 B, D: obuogi, C: dwogij. 8) B, D om. 9) B, D om. 10) B, D ad a. 11) B, C, D om. 12) B, C, Da.

Strana 120
120 miloſtij a prawdu pod gednu zpuoſobu a pod druhu teez, nicz wiecz ani menie pod gednu nez pod druhu. Wierzim ze wſleczky miloſti kterez od ſwatych docto- ruow przipiſugi ſe krwi bozij gſu pod prwnij zpuoſobu gednoſtaynie a nerozdielnie, neb tu y tu gt gedina krew bozie w bytu a pocztu nicz wiecze ani menie. Wierzim ze wierny krzeſtian prawie ſpaſytedlnie vzi- tecznie a doſtatecznie pod prwnij zpuoſobu pie krew bozie a geſt gemu tak vziteczna ſpaſytedlna a ſladka yako kniezy poſwieczugiczimu a przigimagiczimu tuz krew bozy pod zpuoſobu wina. Wierzim ze zpuoſoby chleba a wina nicz neczynie miloſtij w duſſy, ale gſu nam tu zuoſtaweny pro naſſy krzehkoſt a wiery odplatu. Wierzim ze przigimati pod obogi zpoſobu chleba a wina lidu krzeſtianſkemu nenie przikazanie bozie ale ze czierkwi ſwate geſt poruczeno to 1), iak ma lidu rozdawano byti. Wierzim ze chwaly plny obyczey lidu przigimanie pod gednu zpoſobu geſt z wuole a z ſkutku bozieho, z ſwateho piſma a2) przikazanie czierkwe ſwate a ma za zakon drzano byti. Wierzim ze ſwatoſwate przigimanie pod gednu zpuo- ſobu geſt vziteczne a dokonale w czirkwi ſwate hodnie przigimagiczim k ſpaſeni wiecznemu. Wierzim ze zrziezenij wſſech ſwatoſtij a gich platnoſt a vzitek geſt w fame czirkwi obeczne krzeſtian[140]ſke, genz geſt Rzimſka kromie niezto 3) ſwatoſti wſſeczky y dane y prziyate nicz neyſu platny4) k ſpaſeni wiecznemu. Wierzim ze poſluchati Otcze ſwateho papeze nynie Pawla, a potom geho buduczieho, podle vſtawenieb) krzie- ſtianſke? zrzizenie geſt z potrzebnoſti ſpaſenie lidſkeho. Totot geſt wiera krzeſtianſka giez ſme ſie w czirkwi ſwate nauczyli w niezto vmrzieti ſme hotowi y ſ panem bohem ziwu 6) byti, wſſak wzdy toto wſſeczko naſſe pſanie 1) B om; C: gt to poruczeno. 2) B, C, D ad z. 3) Zde konči se rukopis D; konec v něm chybí. 4) B: platne. 5) B, C: vſtanowenie. 6) B: ziwi.

Strana 121
121 otczy ſwatemu dawame w oprawu a w pochwalenie czo on przigima my przigimame, czo on hyzdi a tupi my hyzdime a tupime. Pak Czechowe milij pomniete ze ſte wieru bozy przi- geli 1) a2) ſkrze ſwate diedicze poſlane od Rzimſke ſtolicze, kdy przedkowe waſſy w ſwatem poſluſſenſtwi ſtali, oſwie- czowali ſe a bohu ſe libili duchowni y ſwietſſti3), czti plni s bohem byli, prziſſli potom mezy was czizy lide zemi na- kazili pod gmenem zakona, zakon kazali, wiete a znate gich ſkutky, litoſt mieyte4), a k ſobie przidte, widite ze Otci ſwatemu y wſſemu ſwietu tyto wieczi 5) ſe nelibie, nelib ſe y 6) wam take, a ſami zemi ſwu naprawte, nicz wam oſtati nemuoz czo nenie 7) od ſtolicze papezſke, ot niezto wſſeczka zrziezenie duchownie pochazegi, newadte ſe o zpuoſoby chlebne a winne, a 8) przigmiete nauczenie ſwych ſtarſſich duchownie o prawem tiela bozieho a krwe pod gednu zpuo- ſobu przigimanie9), neb bez ſwateho poſluſſenſtwie ne- bude[ 141]te moczi ſpaſeni byti 10), a pan rozmnozitel zacho- watel a zprawcze czierkwe ſwe ſwate was genz gfte z toho neprawym vczenim a kazanim wywedeni, a genz gſte za- chowani racz zachowati, w niezto 11) nenie rozdielu mezy Rzekem a Zydem Cziechem a Niemczem, genz wſſeczky 12) k ſobie hrne jako otecz laſkawy, genz ſie za nas obietowal na krzizy, genz ſie wſſeho dawa pod gednu zpuoſobu na pokrm a napoy, wyplatu a ſpaſenie wieczne 13), geden Criftus gedne czierkwe rozmnozitel, gedne wiery, gedne nadiege, gedne faſky gedne zpuoſoby zachowatel genz s Otczem ſwym, bohem naſſim a duchem ſwatym 14) oſwietitelem czirkwe ſwate geft pozehnany na wieky Amen. Kniezek krzeſtianſkych o przigimani ſpaſitedlnem do- ſtatecznem 15) tiela a krwe bozie pod gednu zpoſobu podle 1) B: przigiali, C: zie wieru gſte prziyali bozy. 2) C om. 3) B: ſwietſky, C: swietſke. 4) B: mieyte, C: miegte. 5) C: wytrzky. 6) C om. 7) B. C: nema zakladu. 8) C om. 9).C: przigimanim. 10) B: nebude moczi zadny ſpaſen byti. 11) B, C: v niehozto 12) B: wſſieczko. 13) B: k wyplatie a k ſpaſenij wiecznev. 14) B om: bohem . . . ſwatym. 15) C : a plnomiloſtnem.

Strana 122
122 rzadu krzeſtianſkeho obeczne a rzimſke czierkwe ſwate k vtieſſenij a poſylnieni wſſech wiernych Czechuow ſepſanie ſſczaſtnie ſkonawa ſie Amen. Anno domini M° CCCCO lx VIIIO finitus eft ifte libelus p Martinû de Dobronina in Castro Bielina ff. IIII. poſt Staniſlai quo tpe maxime gwerre in Bohemia erât pro fide propter hufitas et wiclefiftas et eis adherentes. Deo gratias 1). 6 Y Q 1) V B neni „explicit". V C misto „Anno domini. . . deo gratias“ jest: „Explicit anno domini MCCCC° LX VI°, finitum est per me Johannem notarium ex Hoſtka ff. III. poſt Ascenfionem domini 1550“.

Strana 123
OBSAH. Předmluva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 I. O poslušenství otce svatého . . . . . . . . . . . . . 3 Rozdíl první . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Rozdil drubý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 II. O přijímání spasitelném pod jednou způsobou lidu obecnému. První rozdíl. Důvody, že to přijímání přišlo od samého Boha 16 Druhý rozdíl. Přijímání pod jednou má základ v skutcích sv. apoštolův, svatých našich dědicův a jiných velikých svatých . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Třetí rozdíl. Že to svaté přijímání má důvod ze sněmův křesťanských . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Čtvrtý rozdíl. Svati doktorové rozdílné přijímání (kněžím při mši sv. pod obojí, lidu pod jednou) užitečné pokládají 36 Pátý rozdil. Příčiny, proč církev svatá toliko pod jednou způsobou lidu tělo a krev Boží rozdává . . . . . . . . 43 III. Odpověď proti traktátu Rokycanovu, v němž tupi přijímáni pod jednou způsobou . . . . . . . . . . . 51 1. Proti tvrzeni, že přijímání pod obojí jest Bohem přikázáno 52 2. Obrana šesti kusův, jež Hilarius na sněmě mluvil, a jež Rokycana vyvrátiti hleděl . . . . . . . . . . . . . 60 3. Kterým doktorům věřeno býti má . . . . . . . . . . . 66 4. Vyvrácení důvodů, jež Rokycana ze spisů doktorů cír- kevnich vede . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 5. Že přijímání pod jednou není svatokrádež ani kacířstvo 79 6. Že krev Boží přijímá se i pod první způsobou . . . . . 87 7. Všecky milosti, jež se dávají pod oběma způsobami, dávají se pod jednou způsobou . . . . . . . . . . . . . . . 93 8. Způsoby vidomé žádné nečiní milosti v duši . . . . . . 104 9. Že po posvěcení chléb a vino v pravé tělo Boži a krev se obracuje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 10. Odpověď proti tvrzení Rokycanovu o poslušenství papeže 111 IV. Vyznání víry pravé křesťanské o svatém přijímání 119

Strana 124

Strana 125
Rejstřík jmen. Aaron 13. Abbas v. Mikuláš Tudeschius 30. Abel 18. Abraham 13. Adam 6, 44. Adam mnich 5 Aegidius 67, 92. Agapit 29, 88. Apatenské koneilium 30. Alanus 30. Albert Vel. 38, 44, 47, 50, 61, 75, 16, 90, 92, 94, 95, 96, 100, 101, 104. Alexander de Ales (Hales) 38, 7 1, 76. sv. Ambrož 7, 22, 27, 37, 48, 62, 89, 90, 100. 108, 110, 117. Ananiáš 117. Anastasius papež 78. sv. Anselm 7, 110. Antonin de Butrio 30. Archidiaconus v. Johannes. Arianové 81. Astensis 75. sv. Augustin 12, 20, 22, 23, 27, 36, 87, 47, 48, 52, 56, 62, 67, 68, 69, 71, 76, 78, #0, 82, 87, 90, 94, 101, 106, 108, 116. Bartholomaeus Avogadro brixi- ensis Basilojskÿ koncil 29, 34, 35, 57, sv. Basilius Vel. 86. sv, Beda 20, 22, 52, 54, 61, 84, 89, 118 , i Bělina (Bilína) 122. sv. Benedikt 27. Berengarius 104, 110. Mr nano 5, 13, 71, 77, 110, sv. Bonaventura 61, 64, 67, 95. Bonifacius papež 15. Brakarenský koncil 80. z Brocna Aleš 108. Butrius v. Antonín de Butrio 30. Cassianus v E» de Cassia. 8. Ciprian 8, 19, 53, 58, 82. Constanské concilium v. Kost- nický koncil. Constantinus cisař 116 Cornelius setnik 117. Cornelius papež 8. Crha 29 sv. Cyrill Alexandr. 6, 27. sv. Cyrill ap. Slov. 29. sv. Damasus € 2. David 45. Decentius bisku sv Dionysius Ivi) 26. de Dobronina Martinus 199. sv. Donatus 54. Duns Scotus Joannes 42, 67, 76, 80, 92, 104, 110. Durandus Guilelmus 27, 75. Egidius v. Aegidius. Eliáš 46. Ermelgild 81, 823 77 ugenius papež . Eusebius di 09. Ezechiel 6. sv. Filip 117. sv. Františok 27, 76. Gelasius papež 70, Gracian ia € 69, 80, 81. Henricus Hostiensis v. Jindřich. Herodes 117. Hilarius Litom. I., 1. Hilarius Pictav. 44, 61, 62. Historia scholastica 20. Hlohov 28. Hora (Kutná) 117. Hostiensis v. Jindřich de Secusia. 

Strana 126
126 Hoštka 122. Hroznata 29. sv. Honoratus 27. sv. Hugo 27, 48, 95, 104. Huguecio 30. Hus 78, 82. Cheb 115, 116. Chrudim 18. sv. Innocentius papež 2, 3, 37, 69, 116. Innocentius IV. pap. 30, 89. Isaiáš 8. sv. Ivan 28. Jakoubek ze Stfibra 78, 82. sv. Jakub 18, 26, 105 Jan archidiakon v. Johannes archidiaconus. sv. Jan ev. 12, 17, 41, 48, 54, 65, 80, S 15 91, 99. Jan an pape Z 29. an Zlatoústý 7, > 54, 101. P" [XU 4 2, 19, 95, 26, 21, 30 748 , 57, či, 76, 77, J orusalem 117. Jindřich de Secusia card. et epi- scopus ostiensis 30. Joanncs Andreae 30, 75. Joannes archidiaconus 80, 31, 53. Joannes notarius ex Hoštka 122. Joannes Scotus v. Duns Scotus. Jonathas 6, 114. Josef egypt. 22, 23. Josue 118. Kain 4. Kleofáš 25. sv. Kliment 12, 29, 30. Kostnický koncil 56, 115. Kornelius v. Cornelius. Kfižanovský Václav I., 1. Lamech 4. Langobardové 81. Laurentius hisp. Lev IV. pape 70, ‘84. Lev z Rožmitála Zdenčk 103. sv. Lidmila 12, 28. Lira (Lyra) Mikuláš 17, 19, 23, 41 47, 62, 75, 100, 105, 112. sv. Lucie 29 Lucius III. pap. 60. „ 103 sv. Lukáš ev. 19, 20, EA 54, 62. Macedonius 82, Manielicové 81, 84, 85, 86. Manicheus 69, sv, Marek ev. 96. P. Maria 12, 21, 87, 108. Maří Magdalena 6, Maří egypt. 27. Martinus de Dobronina 1 sv. Matouš ev. 17, 19, 84, 96, 116. sv. Maximus 9. Melchisedech 18, 46. v. Metoděj 29. Mikuláš Tudeschius 80. Modena 78. Mojžiš 13, 14, 17, 40, 44, 98, 108, 116. 117. Nestorius 49, 83. Miegjeky Y koncil 68. s. Ondřej 54, 107. Origenes 24, 110. s. Paulinus 27. sv. Pavel 10, 25, 26, 47, 53, 54, 62, 78, 80, 87, 94, 98, 101, 117. Pavel Il. papež 2, 5, 11, 12, 120. Pavel kněz 28. Pelagius 49, 88, pi Pelagius popož 10 sv. Petr 8, 12, 13, 14, 15, 16, 22, 58, 54, '69, ‘77, 82, 117. Petr Lombardus 62, 63, 64. Petr de Palude 44, 67. Petr de Tarantasia (de Tarento) 38, 64, 67, 89, 113. sv. Petronella 27, 47. Pius papež 36 Fraepositivus Vilem 88. Praba 1, 117. BV. Prokop 12. Rabanus Maurus 13, 24. Rechabsti 6, 114. Remigius 108. Rokyeana Jan 1, 8, 5, 21, 26, 35, 51, 55, 56, 57, 59, GO, 66, 11, 72, 76, 77, 79, 88 88, 84, 86, 93, 96, 98, 102, 106, 111. Rosa Václav Chrudimský 78. sv. Rufin 77. sv. Řehoř 11, 27, 70, 81, 82, 104, 108, 114. Řekové 113, 117. im 117. 

Strana 127
127 Samuel 6, 11, 13. sanctorale (= kniha obsahující životy svatých) 54. Sardicenské koncilium 30. Saul 6, 11. Simon de Cassia 11, 14, 55. Šalomoun 45, 107. Tečenský 103. Theophilus 20. sv. Tomáš ap. 6. sv. Tomáš Akv. 22, 39, 40, 42, 46, 47, 51, 56, 57, 58, 61, 64, 67, 71, 76, 80, 88, 89, 90, 91, 94, 95, 96, 97, 98, 102, 103, 105, 106, 112. Tomáš de Argentina 42, 47, 62. 88, 105. Týn (Týnský kostel) v Praze 85. sv. Václav 12, 28. Viklef 9, 11, 15, 78, 85. Wilhelmus v. Durandus. sv. Vojtěch 12, 28. Zacharias Chrysopolita 48, 87. Zachariáš 10. Zdeněk v. Lev z Rožmitála.

Strana 128
Opravy. Str. 48 ř. 4. zdola (mezi pozn.) čti „6) C vſtanowenij. *) B pſanij." „ 50 ř. 9. shora čti: „pod“ místo „pod.“ „ 52 ř. 7. „ čti: „etc. 5) Tot geft ...“ „ 54 ř. 12. „ čti: „ezteni“ místo „czti“ „ 70 ř. 12. zdola čti: „A tak by ty Rokyczano miel vczyniti mame ſ tebu . . .“ „ 73 ř. 13. zdola čti: „zpuofoby“. „ 73 ř. 11. „ čti: „tiele“. „ čti: „wyznamenanie“. „ 93 ř. 5. „ 107 ř. 16. „ čti: „poſwieczeni“ misto „poſwieczeni“. čti: „ſrdcze" misto „ſrdeze". „ „ 109 ř. 3.