z 71 stránek
Titel
I
Petrus de Pulka
1
2
Einleitung
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Verzeichniss der Schriften
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
Název:
Petrus de Pulka. Abgesandter der Wiener Universität am Concilium zu Constanz (Archiv für österreichische Geschichte, vol. 15)
Autor:
Firnhaber, Friedrich
Rok vydání:
1856
Místo vydání:
Wien
Počet stran celkem:
71
Počet stran předmluvy plus obsahu:
I+70
Obsah:
- I: Titel
- 1: Petrus de Pulka
- 3: Einleitung
- 12: Verzeichniss der Schriften
upravit
Strana I
Archiw für Kunde österreichischer Geschichts-Quellen. Herausgegeben von der zur Pflege vaterländischer Geschichte aufgestellten Commission der kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Fünfzehnter Wand. WIEN. Aus der kaiserlieh-königlichen Hof- und Staatsdruckerei. 1836.
Archiw für Kunde österreichischer Geschichts-Quellen. Herausgegeben von der zur Pflege vaterländischer Geschichte aufgestellten Commission der kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Fünfzehnter Wand. WIEN. Aus der kaiserlieh-königlichen Hof- und Staatsdruckerei. 1836.
Strana 1
I. Petrus de Pulka, Abgesandter der Wiener Universität am Concilium zu Constanz. Von Friedrich Firnhaber, oorrespondirandem Mitgliodo der kaiserlichen Akademie der Wissenschaften in Wien. Archiv. XV.
I. Petrus de Pulka, Abgesandter der Wiener Universität am Concilium zu Constanz. Von Friedrich Firnhaber, oorrespondirandem Mitgliodo der kaiserlichen Akademie der Wissenschaften in Wien. Archiv. XV.
Strana 2
Strana 3
3 as Constanzer Concilium, eine der wichtigsten Episoden in dem vielbewegten Leben K. Sigismund's, nimmt insbesondere als Vorläufer des Concils zu Basel eine hervorragende Wichtigkeit ein. Der tiefe Verfall der Kirche, das Ringen der geistlichen mit der weltlichen Macht, das gesunkene Anschen der könig- lichen Gewalt in Deutschland, die geringe Bedeutung derselben nach aussen — sind charakteristische Merkmale der Zeit. Hier zu reformiren, das Schlechte zu verbessern, das Verlorene wiederzugewinnen und wiederherzustellen, die gestörten Verhältnisse in Kirche und Staat neu zu begründen, waren die grossen Aufgaben, welche K.Sigismund vorschwebten , ihnen widmete er mit Aufopferung seine ganze Kraft und seine ganze, gewiss aufrichtige Thätigkeit. Dass die Folgen der aufgewandten Mühe und Anstrengung nicht entspra- chen, dass nach dreijähriger Dauer des Concils, und so vielen Anstrengungen des Königs nur wenig Früchte geerntet wurden, lag mehr in der Macht der Verhältnisse, welche zu bemeistern Sigismund bei dem besten Willen zu schwach war, und in den Verhältnissen selbst. Wir bringen in den folgenden Blättern einen Beitrag zur Geschichte des Concils, der, zwar von keiner hervorragenden Bedeutung für dessen äussere Geschichte, jedoch einen Gegenstand beleuchtet, der für unser specielles Vater- land zunächst von Wichtigkeit ist. Ich meine das Verhältniss der Wiener Uni- versität und ihre Beziehungen als Corporation zum Concil. Wie bekannt, wurden alle Universitäten — in ihrer damaligen Stellung geistliehe Corporationen — von Papst Johann XXIII. eingeladen, das Concilium durch Abgeordnete zu beschieken. Diesem Wunsche entsprechend, fanden sich von Nah und Fern die berülmtesten Capacitäten ein, um an den Kämpfen für die Kirehe, an den Reformen der geistlichen Verhältnisse Theil zu nehmen, ihre eige- nen Angelegenheiten zu ordnen, die Rechte der Universitäten zu wahren und zu vermehren. Aus Deutschland, Frankreich, England, Spanien, Italien strömten die Abgesandten der Universitäten herbei. Auch die Wiener Universität beeilte sich, der Aufforderung Folge zu leisten. Eine der jüngsten. 1367 gegründet, wie alle Universitüten rein geist-
3 as Constanzer Concilium, eine der wichtigsten Episoden in dem vielbewegten Leben K. Sigismund's, nimmt insbesondere als Vorläufer des Concils zu Basel eine hervorragende Wichtigkeit ein. Der tiefe Verfall der Kirche, das Ringen der geistlichen mit der weltlichen Macht, das gesunkene Anschen der könig- lichen Gewalt in Deutschland, die geringe Bedeutung derselben nach aussen — sind charakteristische Merkmale der Zeit. Hier zu reformiren, das Schlechte zu verbessern, das Verlorene wiederzugewinnen und wiederherzustellen, die gestörten Verhältnisse in Kirche und Staat neu zu begründen, waren die grossen Aufgaben, welche K.Sigismund vorschwebten , ihnen widmete er mit Aufopferung seine ganze Kraft und seine ganze, gewiss aufrichtige Thätigkeit. Dass die Folgen der aufgewandten Mühe und Anstrengung nicht entspra- chen, dass nach dreijähriger Dauer des Concils, und so vielen Anstrengungen des Königs nur wenig Früchte geerntet wurden, lag mehr in der Macht der Verhältnisse, welche zu bemeistern Sigismund bei dem besten Willen zu schwach war, und in den Verhältnissen selbst. Wir bringen in den folgenden Blättern einen Beitrag zur Geschichte des Concils, der, zwar von keiner hervorragenden Bedeutung für dessen äussere Geschichte, jedoch einen Gegenstand beleuchtet, der für unser specielles Vater- land zunächst von Wichtigkeit ist. Ich meine das Verhältniss der Wiener Uni- versität und ihre Beziehungen als Corporation zum Concil. Wie bekannt, wurden alle Universitäten — in ihrer damaligen Stellung geistliehe Corporationen — von Papst Johann XXIII. eingeladen, das Concilium durch Abgeordnete zu beschieken. Diesem Wunsche entsprechend, fanden sich von Nah und Fern die berülmtesten Capacitäten ein, um an den Kämpfen für die Kirehe, an den Reformen der geistlichen Verhältnisse Theil zu nehmen, ihre eige- nen Angelegenheiten zu ordnen, die Rechte der Universitäten zu wahren und zu vermehren. Aus Deutschland, Frankreich, England, Spanien, Italien strömten die Abgesandten der Universitäten herbei. Auch die Wiener Universität beeilte sich, der Aufforderung Folge zu leisten. Eine der jüngsten. 1367 gegründet, wie alle Universitüten rein geist-
Strana 4
4 liches Institut, hatte sie das grösste Interesse daran, am Concil Theil zu nehmen ; dass sie die Sache als wichtig betrachtete, beweist, dass sie schon 4 Tage nach dem Eintreffen des Schreibens des Papstes Johann vom 25. Juli 1414 — am 29. Juli die Wahl der Abgesandten vornahm 1). Es wurden gewählt mit Mehr- heit der Stimmen der Doctor der Theologie Petrus de Pulka und Kaspar de Meiselstein doctor decretorum et ordinarius lector in iure canonieo. Diese beiden bestimmte die Universität zu ihrer Vertretung — ihnen schlossen sich freiwillig mehrere Andere an. Kaspar Meiselstein kehrte bald nach Wien zurüek, um erst später wieder sich an den Ort des Coneils zu begeben. Peter von Pulka blieb von Anfang bis zu Ende des Concils. Seine Briefe, welche er von dort an die Wiener Universität richtete und in welchen er derselben die Vorgänge daselbst mittheilte, bilden den Inhalt der folgenden Blätter. Die Wahl der Universität bezüglich Pulka's kann eine glückliche genannt werden. Ausgezeiehneter Kanzelredner, streng wissen- schaftlich gebildeter Mann, reich begabt, geübt in Unterhandlungen, dabei weder Zelot noch Freigeist, wurde Petrus de Pulka ein thätiges Glied in der hohen Versammlung. Seine im Coneil gehaltenen Reden, seine Predigten, seine theologischen Schriften, die vielfältigen Vermittelungen und Unterhand- lungs-Aufträge während seiner Wirksamkeit an der Wiener Universität, so wie seine hier mitgetheilten Briefe sind Beweise für das oben Gesagte. Ganz riehtig beurtheilt ihn Schelhorn (bei Raupach, evangelisches Öster- reich p. XVI), gestützt auf seine in der Stadtbibliothek zu Memmingen befind- lichen Reden, indem er sagt: dass Petrus, ob er gleieh kein Anhänger des Huss sondern vielmehr ein Feind desselben gewesen, den grossen Verfall der römischen Kirche ziemlich wohl eingeschen "und die Nothwendigkeit der „Reformation in allen Ständen, vornämlich in Geistlichen, erkannt und solche „sehnlich gewünscht hat. Da er aber im Namen und auf den Befehl der Wie- „ner Universität das Concilium besucht, so kann man leichit hieraus schlies- „sen, dass er einer der angesehensten Männer auf derselben müsse gewesen „sein, und möchte man fast auf den Gedanken gerathen, die Universität hätte „a potiori damals selbst die gleichen principia geführt, und sie gleichsam „diesem ihrem deputato in den Mund gelegt.“ Dass diese letztere Ansicht vollkommen richtig ist, zeigen uns Pulka's Briese im Zusammenhange mit den Auszügen aus den Sitzungen der Universität über dieselben, welche Auszüge Kink in seiner Geschichte der Wiener Universität im 2. Bande miltheilt. Leider ist die Reihenfolge dieser Briefe keine vollständige. Die Angaben bei Kink (l. c.) beweisen uns, dass viele fehlen, wie auch natürlich die geringe Zall derselben von vorneherein vermuthen liess. Wir besitzen von denselben 34, davon 32 im Original in Besitze der Bibliothek des Klosters Göttweih, zwei, welche aber nicht an die Universität, sondern an den Prior der Karthause Gaming gerichtet sind, sind in einer Handschrift der k. k. Wiener Hofbiblio- thek eingeschaltet. Am vollständigsten ist die Reihe im Jahre 1415 ; sie enthält, 15 Stück, vom Jahre 1416 haben wir nur 6, 8 vom Jahre 1417, 5 von 1418. 1) Kink, Geschichte der Wiener Universität II, p. 48, XVIII, 1 und 2.
4 liches Institut, hatte sie das grösste Interesse daran, am Concil Theil zu nehmen ; dass sie die Sache als wichtig betrachtete, beweist, dass sie schon 4 Tage nach dem Eintreffen des Schreibens des Papstes Johann vom 25. Juli 1414 — am 29. Juli die Wahl der Abgesandten vornahm 1). Es wurden gewählt mit Mehr- heit der Stimmen der Doctor der Theologie Petrus de Pulka und Kaspar de Meiselstein doctor decretorum et ordinarius lector in iure canonieo. Diese beiden bestimmte die Universität zu ihrer Vertretung — ihnen schlossen sich freiwillig mehrere Andere an. Kaspar Meiselstein kehrte bald nach Wien zurüek, um erst später wieder sich an den Ort des Coneils zu begeben. Peter von Pulka blieb von Anfang bis zu Ende des Concils. Seine Briefe, welche er von dort an die Wiener Universität richtete und in welchen er derselben die Vorgänge daselbst mittheilte, bilden den Inhalt der folgenden Blätter. Die Wahl der Universität bezüglich Pulka's kann eine glückliche genannt werden. Ausgezeiehneter Kanzelredner, streng wissen- schaftlich gebildeter Mann, reich begabt, geübt in Unterhandlungen, dabei weder Zelot noch Freigeist, wurde Petrus de Pulka ein thätiges Glied in der hohen Versammlung. Seine im Coneil gehaltenen Reden, seine Predigten, seine theologischen Schriften, die vielfältigen Vermittelungen und Unterhand- lungs-Aufträge während seiner Wirksamkeit an der Wiener Universität, so wie seine hier mitgetheilten Briefe sind Beweise für das oben Gesagte. Ganz riehtig beurtheilt ihn Schelhorn (bei Raupach, evangelisches Öster- reich p. XVI), gestützt auf seine in der Stadtbibliothek zu Memmingen befind- lichen Reden, indem er sagt: dass Petrus, ob er gleieh kein Anhänger des Huss sondern vielmehr ein Feind desselben gewesen, den grossen Verfall der römischen Kirche ziemlich wohl eingeschen "und die Nothwendigkeit der „Reformation in allen Ständen, vornämlich in Geistlichen, erkannt und solche „sehnlich gewünscht hat. Da er aber im Namen und auf den Befehl der Wie- „ner Universität das Concilium besucht, so kann man leichit hieraus schlies- „sen, dass er einer der angesehensten Männer auf derselben müsse gewesen „sein, und möchte man fast auf den Gedanken gerathen, die Universität hätte „a potiori damals selbst die gleichen principia geführt, und sie gleichsam „diesem ihrem deputato in den Mund gelegt.“ Dass diese letztere Ansicht vollkommen richtig ist, zeigen uns Pulka's Briese im Zusammenhange mit den Auszügen aus den Sitzungen der Universität über dieselben, welche Auszüge Kink in seiner Geschichte der Wiener Universität im 2. Bande miltheilt. Leider ist die Reihenfolge dieser Briefe keine vollständige. Die Angaben bei Kink (l. c.) beweisen uns, dass viele fehlen, wie auch natürlich die geringe Zall derselben von vorneherein vermuthen liess. Wir besitzen von denselben 34, davon 32 im Original in Besitze der Bibliothek des Klosters Göttweih, zwei, welche aber nicht an die Universität, sondern an den Prior der Karthause Gaming gerichtet sind, sind in einer Handschrift der k. k. Wiener Hofbiblio- thek eingeschaltet. Am vollständigsten ist die Reihe im Jahre 1415 ; sie enthält, 15 Stück, vom Jahre 1416 haben wir nur 6, 8 vom Jahre 1417, 5 von 1418. 1) Kink, Geschichte der Wiener Universität II, p. 48, XVIII, 1 und 2.
Strana 5
5 Bevor wir nun die Briefe selbst folgen lassen, wollen wir noch die wenigen Notizen, welehe wir über ihren Verfasser sammeln konnten, in Kürze zusam- menstellen. Petrus Tzach oder Tzech de Pulka lebte am Ende des 14. und im An- fange des 15. Jahrhunderts, beiläufig zwischen 1370—1430. Nach seinem Erscheinen in den Würden der Universität dürfte er in den 70ger Jahren des 14. Jahrhunderts geboren sein. Wenig und sparsam sind die Notizen, welche wir über sein Leben und seine Wirksamkeit besitzen. Selbst über seinen Namen fehlen uns bestimmte Angaben. Er selbst nennt sich in seinen Briefen beinahe immer Petrus dictus de Pulka, einige Male aber blos Petrus de Pulka. Der Catalogus rectorum etc. archigymnasii Viennensis von Sorbait (Eder), Viennae 1670, 4°. pag. 10, 55, nennt ihn Petrus de Pulka, und zum Jahre 1406 Petrus de Tzach de Pulka ; Tilmez in seinem Conspectus hist. univers. nennt ihn immer de Pulka ; Apfalterer neunt ihn Tzech auch Zach. In den Acten der Universität, deren Auszüge mir bezüglieh seiner akademi- sehen Würden mitgetheilt wurden, wird er Petrus Tzech a S. Bernardo alias Zech a Pulka mehrere Male genannt. Mit einiger Bestimmtheit können wir also vielleicht annehmen, dass sein Familienname Peter Zech gewesen sei, und dass er von Pulka in Nieder�Österreich gebürtig war. In weleher Verbindung er mit dem Nonnenkloster S. Bernhard gestanden ist, bevor er seine Lauf- bahn an der Wiener Universität begann, war ich nicht im Stande zu erörtern. Die so eben erwähnten Auszüge aus den Universitäts-Acten wurden mir bereits vor einigen Jahren von dem seither verstorbenen Dr. Seherer mitgetheilt. Hier erscheint Petrus de Pulka zum ersten Male im Jahre 1396 als Canonieus Viennae promovirt zum Doctor der Philosophie. In demselben Jahre im ersten Semester wurde er auch gleich zum Decan der philosophischen Facultät zum ersten Male, im Jahre 1400 zum zweiten Male im II. Semester , und zum dritten Male im II. Semester 1405 gewählt. 1404 erscheint er als Magister artium als Ankläger in der Sitzung der theologischen Faeultät am Aschermittwoehe gegen einen ungenannten magister artium. Weder die Person des Geklagten noch der Gegenstand der Anklage erhellt aus den Acten 1). In derselben Sitzung belangte er und Magister Nieo- laus Dinkelsbühl einen Augustiner Prediger, doch nahm die Facultät ihre Anklage nieht an 2). Würden wir bei diesen beiden Anklagen, welche uns zei- gen, dass Petrus de Pulka schon frühzeitig als selbstständig und als Redner auftrat, den Gegenstand kennen, so könnten wir wohl einen Sehluss ziehen, welcher Richtung sich Petrus hingegeben habe. Aber auch bei der zweiten Klage fehlt die Angabe des Objeetes. 1) Kink: l. c. II, p. 19, 1404 in die cinerum congreg. facult. thool. propter magistrum Petrum de Pulka qui accusavit quendam magistrum in artibus decano facultatis propter quedam que dixisse debuisset in disputacione de quolibet et propter absenciam magistrorum nihil conclusum fuit. 2) Kink, 1. c.
5 Bevor wir nun die Briefe selbst folgen lassen, wollen wir noch die wenigen Notizen, welehe wir über ihren Verfasser sammeln konnten, in Kürze zusam- menstellen. Petrus Tzach oder Tzech de Pulka lebte am Ende des 14. und im An- fange des 15. Jahrhunderts, beiläufig zwischen 1370—1430. Nach seinem Erscheinen in den Würden der Universität dürfte er in den 70ger Jahren des 14. Jahrhunderts geboren sein. Wenig und sparsam sind die Notizen, welche wir über sein Leben und seine Wirksamkeit besitzen. Selbst über seinen Namen fehlen uns bestimmte Angaben. Er selbst nennt sich in seinen Briefen beinahe immer Petrus dictus de Pulka, einige Male aber blos Petrus de Pulka. Der Catalogus rectorum etc. archigymnasii Viennensis von Sorbait (Eder), Viennae 1670, 4°. pag. 10, 55, nennt ihn Petrus de Pulka, und zum Jahre 1406 Petrus de Tzach de Pulka ; Tilmez in seinem Conspectus hist. univers. nennt ihn immer de Pulka ; Apfalterer neunt ihn Tzech auch Zach. In den Acten der Universität, deren Auszüge mir bezüglieh seiner akademi- sehen Würden mitgetheilt wurden, wird er Petrus Tzech a S. Bernardo alias Zech a Pulka mehrere Male genannt. Mit einiger Bestimmtheit können wir also vielleicht annehmen, dass sein Familienname Peter Zech gewesen sei, und dass er von Pulka in Nieder�Österreich gebürtig war. In weleher Verbindung er mit dem Nonnenkloster S. Bernhard gestanden ist, bevor er seine Lauf- bahn an der Wiener Universität begann, war ich nicht im Stande zu erörtern. Die so eben erwähnten Auszüge aus den Universitäts-Acten wurden mir bereits vor einigen Jahren von dem seither verstorbenen Dr. Seherer mitgetheilt. Hier erscheint Petrus de Pulka zum ersten Male im Jahre 1396 als Canonieus Viennae promovirt zum Doctor der Philosophie. In demselben Jahre im ersten Semester wurde er auch gleich zum Decan der philosophischen Facultät zum ersten Male, im Jahre 1400 zum zweiten Male im II. Semester , und zum dritten Male im II. Semester 1405 gewählt. 1404 erscheint er als Magister artium als Ankläger in der Sitzung der theologischen Faeultät am Aschermittwoehe gegen einen ungenannten magister artium. Weder die Person des Geklagten noch der Gegenstand der Anklage erhellt aus den Acten 1). In derselben Sitzung belangte er und Magister Nieo- laus Dinkelsbühl einen Augustiner Prediger, doch nahm die Facultät ihre Anklage nieht an 2). Würden wir bei diesen beiden Anklagen, welche uns zei- gen, dass Petrus de Pulka schon frühzeitig als selbstständig und als Redner auftrat, den Gegenstand kennen, so könnten wir wohl einen Sehluss ziehen, welcher Richtung sich Petrus hingegeben habe. Aber auch bei der zweiten Klage fehlt die Angabe des Objeetes. 1) Kink: l. c. II, p. 19, 1404 in die cinerum congreg. facult. thool. propter magistrum Petrum de Pulka qui accusavit quendam magistrum in artibus decano facultatis propter quedam que dixisse debuisset in disputacione de quolibet et propter absenciam magistrorum nihil conclusum fuit. 2) Kink, 1. c.
Strana 6
6 Im Jahre 1407 circa festum Georgii wurde er zum ersten Male zum Rector gewählt. Wie wir aus scinem in dem Verzcichnisse enthaltenen Titel entnehmen, war er nach Beendigung seiner philosophischen Studien und Erlangung des gradus zu den theologischen Studien übergetreten, denn er erscheint als Bacca- laureus formatus theologiae canonicus Viennae. Kink in seiner Geschichte der Wiener Universität, dem wir für unsern Gegen- stand so viel verdanken, spricht sich über die Richtung und Zeit der damaligen Studien der Theologic folgendermassen aus: Die Theologie schied sich mit scharfer Abgrenzung in zwei Theile, deren ersterer sich mit der heiligen Schrift (sacra pagina) des alten und neuen Testamentes befasste, während letzterer die 4 Bücher der Sentenzen des Petrus Lombardus enthielt, und vorzugsweise die scholastische Theologie genannt wurde. Nach sechsjährigem Studium der Theo- logie konnte man sich um das Bacealaureat melden, und erhielt von der Facultät irgend ein Capitel der h. Schrift angewiesen, über welches man unter Anleitung eines Doctors vorzutragen hatte. Nach 2 Jahren durfte man in gleicher Weise über die Sentenzen vortragen. Demnach unterschied man Bachalarii biblici und Bachalarii sententiarii, beide aber hatten von dem Vortrags-Curse, den sie durchzumachen hatten, den Namen Cursores. Jener Baccalareus, weleher das dritte Buch der Sentenzen begonnen hatte, hiess Bachalarius formatus. Doch erst nach 3 Jahren, also im Ganzen nach einem eilfjährigen theologischen Studium konnte man sich zur Lieenz melden, welche in dieser Facultät zugleich mit dem Doctorate verliehen wurde. Wenn wir diese Zeitangaben auf Petrus de Pulka anwenden, so sehen wir, wie die Jahre zusammentreffen: 1396 wurde er zum Doctor der Philosophie promovirt, unmittelbar darauf widmete er sich dem Studium der Theologie und erscheint nach einem eilfjährigen Zeitraume im Jahre 1407 als Baccalaureus formatus. Die einzige Notiz, die wir über diese Zwischenzeit seiner Studien besitzen, findet sich bei Kink, 1. c. 107, 117: Anno 1402 circa festum S. Michaelis in con- gregatione facultatis receptus fuit ad cursus legendos M. Petrus de Pulka, cui fuit assignatus Lucas ; das war also nach sechsjührigem Studium die Auf- nahme als Baccalaureus. Während seines Reetorates im J. 1407 wurde der Process des Bischofs von Trient, Georg Liehtenstein, gegen Erzherzog Friedrich, welcher ihn gefangen hielt, vorgebracht. Der Bischof hatte sich als Mitglied und emeritirter Rector der Universität brieflieh an diese gewendet, und sie um ihre Verwendung bei den Herzogen Leopold und Ernst von Österreich gebeten, damit er seiner Haft entledigt würde 1). Trotz des Eingchens der Universität in die Angelegen- heit des Bischofs konnte sie nichts für ihn erreichen 2). Im J. 1408 unter dem Reetorate des M. Heinrich Kizbüchl 3) wurde Petrus de Pulka vom akademischen Senate in die Commission erwählt, welche über das gegen Gregor XII. versammelte Concilium von Pisa ein Gutachten abgeben sollte. Wir treffen unseren Petrus hier im Vereine mit den 1) Das Nähere über diesen Gegenstand s. Brandis, Friedrich IV., p. 38 ff. et 48. 2) Mitterndorfer, consp. p. 81. — Apfaltrer p. 75. 3) Mitternd. 83, Apfaltrer 1. c.
6 Im Jahre 1407 circa festum Georgii wurde er zum ersten Male zum Rector gewählt. Wie wir aus scinem in dem Verzcichnisse enthaltenen Titel entnehmen, war er nach Beendigung seiner philosophischen Studien und Erlangung des gradus zu den theologischen Studien übergetreten, denn er erscheint als Bacca- laureus formatus theologiae canonicus Viennae. Kink in seiner Geschichte der Wiener Universität, dem wir für unsern Gegen- stand so viel verdanken, spricht sich über die Richtung und Zeit der damaligen Studien der Theologic folgendermassen aus: Die Theologie schied sich mit scharfer Abgrenzung in zwei Theile, deren ersterer sich mit der heiligen Schrift (sacra pagina) des alten und neuen Testamentes befasste, während letzterer die 4 Bücher der Sentenzen des Petrus Lombardus enthielt, und vorzugsweise die scholastische Theologie genannt wurde. Nach sechsjährigem Studium der Theo- logie konnte man sich um das Bacealaureat melden, und erhielt von der Facultät irgend ein Capitel der h. Schrift angewiesen, über welches man unter Anleitung eines Doctors vorzutragen hatte. Nach 2 Jahren durfte man in gleicher Weise über die Sentenzen vortragen. Demnach unterschied man Bachalarii biblici und Bachalarii sententiarii, beide aber hatten von dem Vortrags-Curse, den sie durchzumachen hatten, den Namen Cursores. Jener Baccalareus, weleher das dritte Buch der Sentenzen begonnen hatte, hiess Bachalarius formatus. Doch erst nach 3 Jahren, also im Ganzen nach einem eilfjährigen theologischen Studium konnte man sich zur Lieenz melden, welche in dieser Facultät zugleich mit dem Doctorate verliehen wurde. Wenn wir diese Zeitangaben auf Petrus de Pulka anwenden, so sehen wir, wie die Jahre zusammentreffen: 1396 wurde er zum Doctor der Philosophie promovirt, unmittelbar darauf widmete er sich dem Studium der Theologie und erscheint nach einem eilfjährigen Zeitraume im Jahre 1407 als Baccalaureus formatus. Die einzige Notiz, die wir über diese Zwischenzeit seiner Studien besitzen, findet sich bei Kink, 1. c. 107, 117: Anno 1402 circa festum S. Michaelis in con- gregatione facultatis receptus fuit ad cursus legendos M. Petrus de Pulka, cui fuit assignatus Lucas ; das war also nach sechsjührigem Studium die Auf- nahme als Baccalaureus. Während seines Reetorates im J. 1407 wurde der Process des Bischofs von Trient, Georg Liehtenstein, gegen Erzherzog Friedrich, welcher ihn gefangen hielt, vorgebracht. Der Bischof hatte sich als Mitglied und emeritirter Rector der Universität brieflieh an diese gewendet, und sie um ihre Verwendung bei den Herzogen Leopold und Ernst von Österreich gebeten, damit er seiner Haft entledigt würde 1). Trotz des Eingchens der Universität in die Angelegen- heit des Bischofs konnte sie nichts für ihn erreichen 2). Im J. 1408 unter dem Reetorate des M. Heinrich Kizbüchl 3) wurde Petrus de Pulka vom akademischen Senate in die Commission erwählt, welche über das gegen Gregor XII. versammelte Concilium von Pisa ein Gutachten abgeben sollte. Wir treffen unseren Petrus hier im Vereine mit den 1) Das Nähere über diesen Gegenstand s. Brandis, Friedrich IV., p. 38 ff. et 48. 2) Mitterndorfer, consp. p. 81. — Apfaltrer p. 75. 3) Mitternd. 83, Apfaltrer 1. c.
Strana 7
ausgezeiehnetsten Namen, den besten Kräften der Universität. Die M. Rud- gerus de Ruremonda, Joannes Verwart, Nieolaus Dinkelsbühl, Peter Seglauer, Peter Dekinger, Theodor de Hamelburg, meist Männer, welehe die höchsten akademischen Würden bekleideten oder erlangten, waren seine Genossen. Das Gutachten derselben bezüglich des Coneils fiel dahin aus, dass die Universität dem Coneilium anhängen und Abgesandte dazu schieken soll, ohne jedoch dem Papste den Gehorsaim zu entziehen, bevor Nützliehkeit oder Schädlichkeit des Concils für die Herstellung des Kirehenfriedens erwiesen sein würde 1). Dieser Beschluss wurde jedoch erst in Vollzug gesetzt, nachdem sich die Universität mit dem Herzog Leopold, dem Bischof Berthold von Freising und den in Wels versammelten Räthen des Herzogs über die einzuschlagenden Massre- geln verständigt hatte. Eine Stelle bei Kink 2) aus den Acten der theologischen Facultät zeigt uns, dass Pulka bei diesen Vorverhandlungen thätigen Antheil nahm, und beweist unsere früher aufgestellte Ansieht über sein hervorragen- des diplomatisches Talent. Er nämlieh und Mag. Rudgerus wurden von der philosophischen Facultät dazu auserschen, den Wunsch der Universität sich an die Cardinäle anzuschliessen, und dem Concil anzuhängen, dem Herzog Leopold von Österreich und dem Bischof Berthold von Freisingen mitzuthei- len, und dahin zu wirken, dass diese sich auch der Meinung der Universität anschlössen; Mag. Konrad Seglauer wurde an die Räthe des Herzogs gesen- det, um auch diese dahin zu stimmen. Die Angabe bei Kurz, p. 155, „dass erst jetzt (nachdem die Abgeordneten zurückgekehrt waren) die Univer- sität beschlossen hat, sich dem Collegium der Cardinäle anzuschliessen und zwei Abgesandte aus ihrer Mitte zum Concilium nach Pisa zu schicken," wird hierdurch etwas modifieirt; die Universität war bereits entschlossen (oder doch wenigstens die philosophische Facultät), dem Coneil anzuhängen, und stellte es sich nun zur Aufgabe, den Fürsten und den Bischof von Frei- sing dahin zu vermögen, dass sie der Meinung der Universität beiträten. Dann erst wählte man die zwei Abgeordneten nach Pisa den Dominikaner Franz von Retz und den Mag. Paul Dekinger. 1410 wurde Petrus de Pulka zum Doctor der Theologie und Professor sacrae paginae ernannt, und in demselben Jahre im 2. Semester zum Decan der theologischen Facultät gewählt 3). 1) Apfaltrer I. c. — Mitterndorfer 1. c. — Kurz, Albrecht II, p. 155. 2) Kink II. 37. 6: 1409. 22. Febr. Et facultati artium placuit, quod universi- tas deberet agere conformiter prioribus actis et firmiter astare dominis Cardinalibus quoad Concilium corum (i. e. pisanum) et ad hoc idem debe- rent induci principes et prelati, quantum possibile esset; et deputauit magistrum Rodgerum et magistrum petrum de pulka ut isti hic in Vienna suaderent domino principi et domino Frisiensi, ut facerent idem secundum quod prius obligarunt se; et ad congregacionem concilii principis deputauit mag. Conradum Seglawer ad suadendum idem et similiter deputauerunt alie facultates suos et hoc fuit conclusum. Act. fo. th. f. 123. 3) Scherer's Auszüge.
ausgezeiehnetsten Namen, den besten Kräften der Universität. Die M. Rud- gerus de Ruremonda, Joannes Verwart, Nieolaus Dinkelsbühl, Peter Seglauer, Peter Dekinger, Theodor de Hamelburg, meist Männer, welehe die höchsten akademischen Würden bekleideten oder erlangten, waren seine Genossen. Das Gutachten derselben bezüglich des Coneils fiel dahin aus, dass die Universität dem Coneilium anhängen und Abgesandte dazu schieken soll, ohne jedoch dem Papste den Gehorsaim zu entziehen, bevor Nützliehkeit oder Schädlichkeit des Concils für die Herstellung des Kirehenfriedens erwiesen sein würde 1). Dieser Beschluss wurde jedoch erst in Vollzug gesetzt, nachdem sich die Universität mit dem Herzog Leopold, dem Bischof Berthold von Freising und den in Wels versammelten Räthen des Herzogs über die einzuschlagenden Massre- geln verständigt hatte. Eine Stelle bei Kink 2) aus den Acten der theologischen Facultät zeigt uns, dass Pulka bei diesen Vorverhandlungen thätigen Antheil nahm, und beweist unsere früher aufgestellte Ansieht über sein hervorragen- des diplomatisches Talent. Er nämlieh und Mag. Rudgerus wurden von der philosophischen Facultät dazu auserschen, den Wunsch der Universität sich an die Cardinäle anzuschliessen, und dem Concil anzuhängen, dem Herzog Leopold von Österreich und dem Bischof Berthold von Freisingen mitzuthei- len, und dahin zu wirken, dass diese sich auch der Meinung der Universität anschlössen; Mag. Konrad Seglauer wurde an die Räthe des Herzogs gesen- det, um auch diese dahin zu stimmen. Die Angabe bei Kurz, p. 155, „dass erst jetzt (nachdem die Abgeordneten zurückgekehrt waren) die Univer- sität beschlossen hat, sich dem Collegium der Cardinäle anzuschliessen und zwei Abgesandte aus ihrer Mitte zum Concilium nach Pisa zu schicken," wird hierdurch etwas modifieirt; die Universität war bereits entschlossen (oder doch wenigstens die philosophische Facultät), dem Coneil anzuhängen, und stellte es sich nun zur Aufgabe, den Fürsten und den Bischof von Frei- sing dahin zu vermögen, dass sie der Meinung der Universität beiträten. Dann erst wählte man die zwei Abgeordneten nach Pisa den Dominikaner Franz von Retz und den Mag. Paul Dekinger. 1410 wurde Petrus de Pulka zum Doctor der Theologie und Professor sacrae paginae ernannt, und in demselben Jahre im 2. Semester zum Decan der theologischen Facultät gewählt 3). 1) Apfaltrer I. c. — Mitterndorfer 1. c. — Kurz, Albrecht II, p. 155. 2) Kink II. 37. 6: 1409. 22. Febr. Et facultati artium placuit, quod universi- tas deberet agere conformiter prioribus actis et firmiter astare dominis Cardinalibus quoad Concilium corum (i. e. pisanum) et ad hoc idem debe- rent induci principes et prelati, quantum possibile esset; et deputauit magistrum Rodgerum et magistrum petrum de pulka ut isti hic in Vienna suaderent domino principi et domino Frisiensi, ut facerent idem secundum quod prius obligarunt se; et ad congregacionem concilii principis deputauit mag. Conradum Seglawer ad suadendum idem et similiter deputauerunt alie facultates suos et hoc fuit conclusum. Act. fo. th. f. 123. 3) Scherer's Auszüge.
Strana 8
8 1411 war er Decan der theologischen Facultät in I. Semester und wurde dasselbe Jahr zum z weiten Male zum Rector gewählt 1). In dieses Jahr, während seiner Amtswirksamkeit, fällt die Begünstigung, welche die Universität erlangte, einige Personen als Tutoren und Conserva- toren zu erhalten, welche vor Angriffen von Aussen und Willkür der Bürger schützen sollten 2). 1412 bekleidete er die Decanatswürde der theologischen Facultät im II. Semester 3), 1413 dieselbe im I. Semester 4). Wir nähern uns jetzt dem Zeitpuncte, in welchem er mit einer der grössten Aufgaben, mit welcher ihn die Universität ehren konnte, belastet wurde. Papst Johann XXIII. hatte zu dem ihm abgedrungenen Concil in einer deutschen Stadt, in Constanz, auch eine Einladung an die Wiener Universi- tät ergehen lassen, dasselbe durch Abgeordnete zu bescheiden. Am 25. Juli 1414 langten die Schreiben des Papstes an; 4 Tage darnach, am 29. des- selben Monats versammelte sich die Universität zur Wahl der Männer, welche sie vertreten sollte5). Mehrheit der Stimmen entschied für den Magister Petrus de Pulka, Doc- tor der Theologie, und den dom. Caspar de Meiselstein, Doctor decretorum et ordinarius lector in iure canonico 6). Zugleich wurde beschlossen, dass wenn auch andere Mitglieder der Universität jedoch auf eigene Kosten das Coneil zu besuchen wünschten, ihnen das zwar gestattet sei, doch unter der Bedingung, dass sie mit den beiden Abgesandten, d. i. den officiell Deputirten der Universität in ihren Meinungsüusserungen übereinstim- men 7). Zugleich bekamen die Gesandten eine Art Instruction über mehrere im Interesse der Universität zu betreibende Angelegenheiten. Es ist übri- gens aus der von Kink mitgetheilten Stelle aus den Acten der philosophi- schen Facultät zum 9. Oetober nicht klar, ob die Gesandten an jenem Tage bereits nach Constanz abgegangen waren und man ihnen diese Aufträge brieflich zumitteln wollte, oder ob sie noch in Wien persönlieh anwesend waren. Wahrscheinlicher ist das Letztere, da in der genannten Sitzung vom 9. October auch erst die Briefe an den Papst, den Kaiser und das Concil ver- lesen wurden, obwohl der Zeitraum seit der Wahl der Gesandten (29. Juli bis 9. October) im Vergleiche mit der Eile, mit welcher die Wahl vorgenommen wurde, ein ungewöhnlich langer genannt werden muss. Weniger scheinen hierauf andere Vorbereitungen als vielmehr die Geldfrage eingewirkt zu haben. Zu dieser Ansicht bestimmt uns der Umstand, dass zu demn Auszuge der 1) Eder, Apfaltrer. 2) Apfaltrer. 3) Scherer's Auszüge. 4) Kink, 1. c. II, 21—24. 5) Kink, 1. c. II, 48, XVIII, 1 ct 2. 6) Kink, 1. c. — Apfaltrer, I. c. — Tilmez, 1. c. p. 101. 7) Kink, 1. c. p. 49.
8 1411 war er Decan der theologischen Facultät in I. Semester und wurde dasselbe Jahr zum z weiten Male zum Rector gewählt 1). In dieses Jahr, während seiner Amtswirksamkeit, fällt die Begünstigung, welche die Universität erlangte, einige Personen als Tutoren und Conserva- toren zu erhalten, welche vor Angriffen von Aussen und Willkür der Bürger schützen sollten 2). 1412 bekleidete er die Decanatswürde der theologischen Facultät im II. Semester 3), 1413 dieselbe im I. Semester 4). Wir nähern uns jetzt dem Zeitpuncte, in welchem er mit einer der grössten Aufgaben, mit welcher ihn die Universität ehren konnte, belastet wurde. Papst Johann XXIII. hatte zu dem ihm abgedrungenen Concil in einer deutschen Stadt, in Constanz, auch eine Einladung an die Wiener Universi- tät ergehen lassen, dasselbe durch Abgeordnete zu bescheiden. Am 25. Juli 1414 langten die Schreiben des Papstes an; 4 Tage darnach, am 29. des- selben Monats versammelte sich die Universität zur Wahl der Männer, welche sie vertreten sollte5). Mehrheit der Stimmen entschied für den Magister Petrus de Pulka, Doc- tor der Theologie, und den dom. Caspar de Meiselstein, Doctor decretorum et ordinarius lector in iure canonico 6). Zugleich wurde beschlossen, dass wenn auch andere Mitglieder der Universität jedoch auf eigene Kosten das Coneil zu besuchen wünschten, ihnen das zwar gestattet sei, doch unter der Bedingung, dass sie mit den beiden Abgesandten, d. i. den officiell Deputirten der Universität in ihren Meinungsüusserungen übereinstim- men 7). Zugleich bekamen die Gesandten eine Art Instruction über mehrere im Interesse der Universität zu betreibende Angelegenheiten. Es ist übri- gens aus der von Kink mitgetheilten Stelle aus den Acten der philosophi- schen Facultät zum 9. Oetober nicht klar, ob die Gesandten an jenem Tage bereits nach Constanz abgegangen waren und man ihnen diese Aufträge brieflich zumitteln wollte, oder ob sie noch in Wien persönlieh anwesend waren. Wahrscheinlicher ist das Letztere, da in der genannten Sitzung vom 9. October auch erst die Briefe an den Papst, den Kaiser und das Concil ver- lesen wurden, obwohl der Zeitraum seit der Wahl der Gesandten (29. Juli bis 9. October) im Vergleiche mit der Eile, mit welcher die Wahl vorgenommen wurde, ein ungewöhnlich langer genannt werden muss. Weniger scheinen hierauf andere Vorbereitungen als vielmehr die Geldfrage eingewirkt zu haben. Zu dieser Ansicht bestimmt uns der Umstand, dass zu demn Auszuge der 1) Eder, Apfaltrer. 2) Apfaltrer. 3) Scherer's Auszüge. 4) Kink, 1. c. II, 21—24. 5) Kink, 1. c. II, 48, XVIII, 1 ct 2. 6) Kink, 1. c. — Apfaltrer, I. c. — Tilmez, 1. c. p. 101. 7) Kink, 1. c. p. 49.
Strana 9
9 Sitzung vom 9. October (bei Kink 1. c.) die Kostenbeiträge angehängt sind, welche die einzelnen Nationen beisteuerten, und zwar, die österreichische 22 Pfund 32 Denare, die rheinische 43 Pfund 83 Den., die ungrisehe und süchsische zusammen 22 Pfund 66 Denare1). Wir wissen nicht, für welche Zeit und in welehem Ausmasse ihnen diese Summen zugewiesen wurden, nur geht aus dem ersten Schreiben, welehes sie aus Constanz an die Universität riehteten — im November — 2) hervor, dass ihre Bezüge zu gering seien. Sie beklagten sich über die grosse Theuerung in Constanz, so dass sie mit den ilnen angewiesenen Beträgen nicht auskommen könnten. Das nächste Schreiben ist vom Ende des Jahres 1414 und wurde in der Universitüts-Sitzung vom 4. Jänner 1415 vorgelesen. Es enthält eine für die Universität höchst wichtige Nachricht, nämlich das Gerücht, der Papst wolle alle deutschen Universitäten aufheben. Es entstand die Frage, ob man sich in dieser Angelegenheit an den Herzog wenden soll? — Die Universität beschloss aber, dies nicht zu thun, sondern ihre Vertheidigung ihren eige- nen Abgeordneten ans Herz zu legen 3), ein Beweis mehr, welches Gewicht man auf die Tüchtigkeit der Abgeordneten legte. In einer anderen Angele- genheit jedoch wollte sieh die Universität an den Herzog wenden, um ihn zu bewegen, dass seine Gesandtschaft in Constanz die Abgeordneten der Universität in der Erlangung der Jurisdiction der Universität über die Kleriker unterstütze 4). Alle diese Notizen über die Wirksamkeit unserer beiden Gesandten haben wir nur aus den Verhandlungs-Acten der Universität entnommen 1) Kink, 1. c. II, 49, 3 : Item placuit facultati artium, quod si ambasiatores viderent oportunitatem, quod moverent in concilio de symonia, de promo- cione inutilium ad beneficia ecclesiastica et de ceteris defectibus et exor- bitancijs in ecclesia dei (folgen die Kostenbeiträge). 3) Kink, p. 49, 4. Wir kennen dieses Schreiben nur aus dem Excerpt der Universitätssitzung vom 27. Nov. Klagen der Gesandten über die Theuerung „ita quod unus cum uno equo cottidie indigeret de uno floreno, et quod „pecunia eis assignata non sufficeret.“ Kink II, 49, 5. Aus den Excerpten der Acten der fac. art.: 4. Jan. 1415 con- gregata universitas ad audiendum quandam literam per nuncios universitatis de concilio constane, rectori transmissam, in qua continebatur, quomodo dicebatur in Constancia, quod prepositus patauiensis scil. wenceslaus diceret, se posse et velle procurare, quod dominus papa reuocaret omnes universitates alamanie. Die Universität wählte einen Ausschuss, umn hierüber zu berathen, und weiter wegen der Frage, ob man sich in dieser Angelegenheit an den Herzog wenden solle: „et placuit universitati quod non, sed quod univer- sitas scriberet suis nuncijs quod defenderent universitatem in honore suo, et quod eisdem nuncijs destinarentur litere ejusdem wenzeslai universitati directe et declarancia bulle papalis dominorum canonistarum et alia iuuamenta. 4) Kink II,49, 7: 1416, 18. Jan. Tertius articulus fuit de iurisdictione habenda in clericos universitatis et per ambasiatores in Constancia obtinenda. Placuit universitati, quod dominus rector caperet de officialibus suis quos vellet, et 3)
9 Sitzung vom 9. October (bei Kink 1. c.) die Kostenbeiträge angehängt sind, welche die einzelnen Nationen beisteuerten, und zwar, die österreichische 22 Pfund 32 Denare, die rheinische 43 Pfund 83 Den., die ungrisehe und süchsische zusammen 22 Pfund 66 Denare1). Wir wissen nicht, für welche Zeit und in welehem Ausmasse ihnen diese Summen zugewiesen wurden, nur geht aus dem ersten Schreiben, welehes sie aus Constanz an die Universität riehteten — im November — 2) hervor, dass ihre Bezüge zu gering seien. Sie beklagten sich über die grosse Theuerung in Constanz, so dass sie mit den ilnen angewiesenen Beträgen nicht auskommen könnten. Das nächste Schreiben ist vom Ende des Jahres 1414 und wurde in der Universitüts-Sitzung vom 4. Jänner 1415 vorgelesen. Es enthält eine für die Universität höchst wichtige Nachricht, nämlich das Gerücht, der Papst wolle alle deutschen Universitäten aufheben. Es entstand die Frage, ob man sich in dieser Angelegenheit an den Herzog wenden soll? — Die Universität beschloss aber, dies nicht zu thun, sondern ihre Vertheidigung ihren eige- nen Abgeordneten ans Herz zu legen 3), ein Beweis mehr, welches Gewicht man auf die Tüchtigkeit der Abgeordneten legte. In einer anderen Angele- genheit jedoch wollte sieh die Universität an den Herzog wenden, um ihn zu bewegen, dass seine Gesandtschaft in Constanz die Abgeordneten der Universität in der Erlangung der Jurisdiction der Universität über die Kleriker unterstütze 4). Alle diese Notizen über die Wirksamkeit unserer beiden Gesandten haben wir nur aus den Verhandlungs-Acten der Universität entnommen 1) Kink, 1. c. II, 49, 3 : Item placuit facultati artium, quod si ambasiatores viderent oportunitatem, quod moverent in concilio de symonia, de promo- cione inutilium ad beneficia ecclesiastica et de ceteris defectibus et exor- bitancijs in ecclesia dei (folgen die Kostenbeiträge). 3) Kink, p. 49, 4. Wir kennen dieses Schreiben nur aus dem Excerpt der Universitätssitzung vom 27. Nov. Klagen der Gesandten über die Theuerung „ita quod unus cum uno equo cottidie indigeret de uno floreno, et quod „pecunia eis assignata non sufficeret.“ Kink II, 49, 5. Aus den Excerpten der Acten der fac. art.: 4. Jan. 1415 con- gregata universitas ad audiendum quandam literam per nuncios universitatis de concilio constane, rectori transmissam, in qua continebatur, quomodo dicebatur in Constancia, quod prepositus patauiensis scil. wenceslaus diceret, se posse et velle procurare, quod dominus papa reuocaret omnes universitates alamanie. Die Universität wählte einen Ausschuss, umn hierüber zu berathen, und weiter wegen der Frage, ob man sich in dieser Angelegenheit an den Herzog wenden solle: „et placuit universitati quod non, sed quod univer- sitas scriberet suis nuncijs quod defenderent universitatem in honore suo, et quod eisdem nuncijs destinarentur litere ejusdem wenzeslai universitati directe et declarancia bulle papalis dominorum canonistarum et alia iuuamenta. 4) Kink II,49, 7: 1416, 18. Jan. Tertius articulus fuit de iurisdictione habenda in clericos universitatis et per ambasiatores in Constancia obtinenda. Placuit universitati, quod dominus rector caperet de officialibus suis quos vellet, et 3)
Strana 10
10 welehe Kink in seiner Gesehichte der Wiener Universität im II. Bande im Auszuge mittheilt; erst jetzt gegen Ende des Jänner, 1413 fangen unsere Originalbriefe an. Von nun an gehen sie fort bis zum Jahre 1418. Es kann nicht Aufgabe sein, bei der Skizzirung der Daten über das Leben des Petrus de Pulka, in das Detail der Briefe einzugehen. Sie enthalten des Interessanten über die Vorkommnisse im Concil, über König Sigmund, Huss u. s. w. viel. Gegen Ende April 1) reiste Kaspar von Meiselstein von Constanz ab zurück nach Wien, denn Pulka erwähnt ihn als Mitschreiber seines Briefes voni 18. April, aber als bereits abgereist. Da die Universität, wie es seheint, beleidiget war, dass die Abgesandten ihre früheren Briefe nur an den Reetor und nicht an die ganze Universität richteten so addressirt jetzt Petrus an den Reetor und das Doctoren- und Magister�Collegium, und entschuldigt sich, dass sie die Vorkommnisse für nicht hinreichend wichtig hielten, um die Versammlung des ganzen Körpers zu rechtfertigen. Zugleich verspricht er, dass sein College Meyselstain ihnen mündlich das Entgangene ergänzen werde. Der Einwirkung Pulka's ist es auch zuzuschreiben, dass die Universität am 8. Mai 1415 beschloss 2) sich nach dem Beispiele der Pariser Universität gänzlich an das Concil anzusehliessen, und zwar mit Einstimmigkeit der Facultäten 3). Auf 3 Punete, deren Pulka häufig in seinen Briefen erwähnt, wollen wir die Leser derselben vorzugsweise aufmerksam machen, es sind dies seine Bemühungen, überall das Lob des Königs Sigmunds anzubringen, sein Andrin- gen an die Universität, die rotulos hinsichtlich der Pfründen-Verleihung einzuschieken, dann die Angelegenheit des Propstes von Passau Wenzel Thiem, des zur Verantwortung gezogenen Anklägers der Wiener Universität 4). Bis zum Mai 1418, blieb Petrus de Pulka in Constanz, bis zum Schlusse des Concils; zurückgekehrt nach Wien hielt er am 31. Mai seinen Bericht über die Ergebnisse seiner Bemühungen „congregata universitas ad audiendum relacionem ven. mag. nostri magistri Petri de Pulka doctoris sacre pagine ambasiatoris universitatis nostri reuersi de constanciensi concilio que audita fuit et facultas arcium valde contenta erat de suis magnis diligencia solliei- tudine et laboribus et sibi humiliter regraciabatur 5). dominum principem accederet supponendo eidem, ut ipse dignaretur seri- bere sue ambasciate, ut in hoc articulo assisterent ambasiate universitatis pro dicta iurisdictione obtinenda. Tilmez, p. 105, gibt bestimmt den 1. Mai an. 2) Kink II. 50, 8: „congreg, vniu. ad audiendam literam ei transmissam per mag. nostrum petrum de pulka de concilio. In qua hortatus fuit universi- tatem, quatenus ad instar universitatis paris. scriberet concilio, se velle assistere et adherere sibi penitus atque determinacionibus suis. Et ex unanimi consensu facultatum placuit sic fieri. 3) Am 5. Juni 1415 ist bei Kink die Notiz, dass 20 Goldgulden an die Gesandten beim Concil geschickt wurden. Kink II, 50, 10, und am 2. Aug. d. J. 36 Gold- gulden 1. c. 11, 50, 12. S. Kurz, Albrecht II, 1, p. 201, ff. —Tilmez p. 97, fl. — Kink 1. c. II, 50, 13. 5) Kink II, 51, 17. 1) 4)
10 welehe Kink in seiner Gesehichte der Wiener Universität im II. Bande im Auszuge mittheilt; erst jetzt gegen Ende des Jänner, 1413 fangen unsere Originalbriefe an. Von nun an gehen sie fort bis zum Jahre 1418. Es kann nicht Aufgabe sein, bei der Skizzirung der Daten über das Leben des Petrus de Pulka, in das Detail der Briefe einzugehen. Sie enthalten des Interessanten über die Vorkommnisse im Concil, über König Sigmund, Huss u. s. w. viel. Gegen Ende April 1) reiste Kaspar von Meiselstein von Constanz ab zurück nach Wien, denn Pulka erwähnt ihn als Mitschreiber seines Briefes voni 18. April, aber als bereits abgereist. Da die Universität, wie es seheint, beleidiget war, dass die Abgesandten ihre früheren Briefe nur an den Reetor und nicht an die ganze Universität richteten so addressirt jetzt Petrus an den Reetor und das Doctoren- und Magister�Collegium, und entschuldigt sich, dass sie die Vorkommnisse für nicht hinreichend wichtig hielten, um die Versammlung des ganzen Körpers zu rechtfertigen. Zugleich verspricht er, dass sein College Meyselstain ihnen mündlich das Entgangene ergänzen werde. Der Einwirkung Pulka's ist es auch zuzuschreiben, dass die Universität am 8. Mai 1415 beschloss 2) sich nach dem Beispiele der Pariser Universität gänzlich an das Concil anzusehliessen, und zwar mit Einstimmigkeit der Facultäten 3). Auf 3 Punete, deren Pulka häufig in seinen Briefen erwähnt, wollen wir die Leser derselben vorzugsweise aufmerksam machen, es sind dies seine Bemühungen, überall das Lob des Königs Sigmunds anzubringen, sein Andrin- gen an die Universität, die rotulos hinsichtlich der Pfründen-Verleihung einzuschieken, dann die Angelegenheit des Propstes von Passau Wenzel Thiem, des zur Verantwortung gezogenen Anklägers der Wiener Universität 4). Bis zum Mai 1418, blieb Petrus de Pulka in Constanz, bis zum Schlusse des Concils; zurückgekehrt nach Wien hielt er am 31. Mai seinen Bericht über die Ergebnisse seiner Bemühungen „congregata universitas ad audiendum relacionem ven. mag. nostri magistri Petri de Pulka doctoris sacre pagine ambasiatoris universitatis nostri reuersi de constanciensi concilio que audita fuit et facultas arcium valde contenta erat de suis magnis diligencia solliei- tudine et laboribus et sibi humiliter regraciabatur 5). dominum principem accederet supponendo eidem, ut ipse dignaretur seri- bere sue ambasciate, ut in hoc articulo assisterent ambasiate universitatis pro dicta iurisdictione obtinenda. Tilmez, p. 105, gibt bestimmt den 1. Mai an. 2) Kink II. 50, 8: „congreg, vniu. ad audiendam literam ei transmissam per mag. nostrum petrum de pulka de concilio. In qua hortatus fuit universi- tatem, quatenus ad instar universitatis paris. scriberet concilio, se velle assistere et adherere sibi penitus atque determinacionibus suis. Et ex unanimi consensu facultatum placuit sic fieri. 3) Am 5. Juni 1415 ist bei Kink die Notiz, dass 20 Goldgulden an die Gesandten beim Concil geschickt wurden. Kink II, 50, 10, und am 2. Aug. d. J. 36 Gold- gulden 1. c. 11, 50, 12. S. Kurz, Albrecht II, 1, p. 201, ff. —Tilmez p. 97, fl. — Kink 1. c. II, 50, 13. 5) Kink II, 51, 17. 1) 4)
Strana 11
11 Einige Male treffen wir ihn noch in den späteren Jahren seines Lebens in den Acten der Universität. Im J. 1419 trug ihm die Universität die Vertheidigung gegen einige irrige Lehrsätze auf, welche in der Juristenschule aufgetaucht waren. In demselben Jahre nahm die Universität zur Schlichtung der Streitig- keiten bezüglich einer Irrlehre in Betreff der 24 Heiligen die in Judenburg verehrt werd en, seine Kräfte in Anspruch 1). Nicolaus Dinkelspühl musste die Widerlegung gegen dieselbe verfassen, und an den Archidiaeon und Orts-Pfarrer sehieken, Petrus de Pulka aber von Seite der Faeultät abge- sondert an diese Beiden schreiben. 1421 wurde er zum dritten Male zum Rector gewählt im October 2). Während dieses Jahres erhielt die Universität von der Bürgerschaft Wiens die, bei der in diesem Jahre stattgefundenen ersten Judenverfolgung zer- störte Synagoge zum Geschenk. Bezüglieh seiner Studien ist die Notiz interessant, dass er und Nicolaus Dinkelspühl im Jahre 1420 beauftragt wurde, sich bei dem Herzoge und ande- ren Orten für die Erlangung einiger hebräischer Bücher zu verwenden. Da die Einführung der hebräischen Sprache als Lehrfach erst in späterer Zeit geschah, so lässt uns diese Notiz einen Blick in die literarische Thätigkeit unseres Petrus machen 3). Im Jahre 1421 wurde er von der Universität beauftragt zugleich mit dem Mag. Bartholomeus, Doctor der Theologie, den Streit zwischen dem Magister Lauringus und Magister Paulus de Praga über einige häretische Ausdrücke zu schlichten 4). Im Jahre 1423 wird er wieder erwähnt als Testaments-Executor des Dr. Ulrich Grünwalder. Petrus de Pulka, Theodorich de Hammelburga und Thomas Ebendorffer als Testaments-Executoren kauften nach dem letzten Willen des genannten Doctors der Medicin für eine legirte Summe das Haus zur rothen Rose nächst den Dominikanern als Stiftung für vier Schüler, woraus die bursa rosae entstand 5). Dieses ist das letzte Erscheinen Pulka’s, welches wir urkundlich mit Sieherheit annehmen können. Apfaltrer führt zwar an, dass die letzte Erwähnung Pulka's im Jahre 1432 in den Acten der theologischen Facultät geschehe, deren Decan er in diesem Jahre gewesen sein soll, allein die schon öfter erwähnten Excerpte, welche mir Dr. Scherer aus den Universitäts-Acten mittheilte, sagen ausdrücklich, dass es irrig sei, dass er im Jahre 1432 Rector gewesen. Vom Jahre 1423 an also erlischt sein Andenken, und wir können nicht mit der geringsten Sieherheit auf sein Todesjahr schliessen, wenn uns nieht der Umstand seines Nichtmehrerschei- nens muthmassen lassen dürfte, dass nur sein bald nach diesem Jahre erfolgter 1) Kink II, 22, 7. 2) Scherer’s Extracte et Apfaltrer. 3) Kink 1, p. 106, Note 115. *) Tilmez conspectus p. 118. 5) Kink I, 143, Note 167.
11 Einige Male treffen wir ihn noch in den späteren Jahren seines Lebens in den Acten der Universität. Im J. 1419 trug ihm die Universität die Vertheidigung gegen einige irrige Lehrsätze auf, welche in der Juristenschule aufgetaucht waren. In demselben Jahre nahm die Universität zur Schlichtung der Streitig- keiten bezüglich einer Irrlehre in Betreff der 24 Heiligen die in Judenburg verehrt werd en, seine Kräfte in Anspruch 1). Nicolaus Dinkelspühl musste die Widerlegung gegen dieselbe verfassen, und an den Archidiaeon und Orts-Pfarrer sehieken, Petrus de Pulka aber von Seite der Faeultät abge- sondert an diese Beiden schreiben. 1421 wurde er zum dritten Male zum Rector gewählt im October 2). Während dieses Jahres erhielt die Universität von der Bürgerschaft Wiens die, bei der in diesem Jahre stattgefundenen ersten Judenverfolgung zer- störte Synagoge zum Geschenk. Bezüglieh seiner Studien ist die Notiz interessant, dass er und Nicolaus Dinkelspühl im Jahre 1420 beauftragt wurde, sich bei dem Herzoge und ande- ren Orten für die Erlangung einiger hebräischer Bücher zu verwenden. Da die Einführung der hebräischen Sprache als Lehrfach erst in späterer Zeit geschah, so lässt uns diese Notiz einen Blick in die literarische Thätigkeit unseres Petrus machen 3). Im Jahre 1421 wurde er von der Universität beauftragt zugleich mit dem Mag. Bartholomeus, Doctor der Theologie, den Streit zwischen dem Magister Lauringus und Magister Paulus de Praga über einige häretische Ausdrücke zu schlichten 4). Im Jahre 1423 wird er wieder erwähnt als Testaments-Executor des Dr. Ulrich Grünwalder. Petrus de Pulka, Theodorich de Hammelburga und Thomas Ebendorffer als Testaments-Executoren kauften nach dem letzten Willen des genannten Doctors der Medicin für eine legirte Summe das Haus zur rothen Rose nächst den Dominikanern als Stiftung für vier Schüler, woraus die bursa rosae entstand 5). Dieses ist das letzte Erscheinen Pulka’s, welches wir urkundlich mit Sieherheit annehmen können. Apfaltrer führt zwar an, dass die letzte Erwähnung Pulka's im Jahre 1432 in den Acten der theologischen Facultät geschehe, deren Decan er in diesem Jahre gewesen sein soll, allein die schon öfter erwähnten Excerpte, welche mir Dr. Scherer aus den Universitäts-Acten mittheilte, sagen ausdrücklich, dass es irrig sei, dass er im Jahre 1432 Rector gewesen. Vom Jahre 1423 an also erlischt sein Andenken, und wir können nicht mit der geringsten Sieherheit auf sein Todesjahr schliessen, wenn uns nieht der Umstand seines Nichtmehrerschei- nens muthmassen lassen dürfte, dass nur sein bald nach diesem Jahre erfolgter 1) Kink II, 22, 7. 2) Scherer’s Extracte et Apfaltrer. 3) Kink 1, p. 106, Note 115. *) Tilmez conspectus p. 118. 5) Kink I, 143, Note 167.
Strana 12
12 Tod die Ursache gewesen sein dürfte, dass die Universität seine reichen Kennt- nisse nicht mehr in Anspruch genommen habe. Wenn wir daher beiläusig die Zeit seiner Geburt um 1370 setzten, so dürfte er ein Alter von nahe bei 60 Jahren erreicht haben. Verzeichniss der wichtigsten Schriften Peters von Pulka. (S. Apfaltrer, Scriptores p. 101 et Denis.) 1. Lectura super Lucam. 2. Lectura in epistolam ad Roman. 3. Petri de Pulka et Alexandri ab Alexandria lectura in epist. ad Roman. 4. Exposicio literalis in epist. ad Roman. 5. Super epistola ad Corinth. 6. Pars I. dubiorum in I. ad Corinth. (In bibl. palat. caes. Denis II, p. 308.) 7. „ II. „ „ I. etc. Denis II, 308. Commentaria scholastica in I. Pauli ad Corinth. epist. etc. 8. Sermones de Festis. 9. Sermones ad concilium. Hofbibl. Sermones varii, quos inter Petri Zach de Pulka in festo Petri et Pauli in concilio Constant. Denis II, p. III, 1959; dann Denis I, II, 1560. Sermones aliquot Petri de Pulka ambasiat. Univ. Vienn. ad concil. Constant. 1416 in illud : ostendite vos sacerdotibus Luc. 17. item in illud : Tu es petrus Math. 16. etc. p. 1981. 10. Tractatus contra Hussitas cod. 474. Klostern. Stiftsbibl., s. Zeibig, Archiv d. Akademie V, p. 313. Denis führt noch mehrere Manuscripte an, welche er dem Petrus de Pulka zuschreibt, so z. B. pag. 1555 und 1536, III, fol. 24, pag. 1559, 416. Mss. cod. pol. In demselben Codex pag. 197 ist die oratio legatorum academiae Viennen- sis bei ihrer Ankunft bei Papst Johann und demn Constanzer Concil. Denis schreibt diese Rede dem Petrus de Pulka zu. Ebenso XI, fol. 200 und XX, fol. 312. Endlich erwähnt Denis cod. pol. 416, I, 2, 1554 eines codex chartac. lat. sec. XV, fol. 340, 4. der die Notiz enthält: Iste liber datus est pro libraria domus ex parte R. M. Petri de Pulka sacre theolog. professoris eximii cuius anima feliciter requiescat in sancta pace amen. I. Ende Jänner 1415. (Petrus von Pulka meldet, dass die Gesandtschaft des Petrus de Luna 1) am 12. Jänner vor König Sigmund erschien, dessgleichen am 13. e. die Gesandtschaft des Königs von Aragonien, um den K. Sigmund einzuladen. 1) Zur Unterstützung des Gedächtnisses fügen wir bei, da Petrus de Pulka die drei Päpste immer mit ihren Familiennamen bezeichnet: Balthasar Cossa ist Johann XXIII., Angelo Corario = Gregor XII. Petrus de Luna =Benedict XII.
12 Tod die Ursache gewesen sein dürfte, dass die Universität seine reichen Kennt- nisse nicht mehr in Anspruch genommen habe. Wenn wir daher beiläusig die Zeit seiner Geburt um 1370 setzten, so dürfte er ein Alter von nahe bei 60 Jahren erreicht haben. Verzeichniss der wichtigsten Schriften Peters von Pulka. (S. Apfaltrer, Scriptores p. 101 et Denis.) 1. Lectura super Lucam. 2. Lectura in epistolam ad Roman. 3. Petri de Pulka et Alexandri ab Alexandria lectura in epist. ad Roman. 4. Exposicio literalis in epist. ad Roman. 5. Super epistola ad Corinth. 6. Pars I. dubiorum in I. ad Corinth. (In bibl. palat. caes. Denis II, p. 308.) 7. „ II. „ „ I. etc. Denis II, 308. Commentaria scholastica in I. Pauli ad Corinth. epist. etc. 8. Sermones de Festis. 9. Sermones ad concilium. Hofbibl. Sermones varii, quos inter Petri Zach de Pulka in festo Petri et Pauli in concilio Constant. Denis II, p. III, 1959; dann Denis I, II, 1560. Sermones aliquot Petri de Pulka ambasiat. Univ. Vienn. ad concil. Constant. 1416 in illud : ostendite vos sacerdotibus Luc. 17. item in illud : Tu es petrus Math. 16. etc. p. 1981. 10. Tractatus contra Hussitas cod. 474. Klostern. Stiftsbibl., s. Zeibig, Archiv d. Akademie V, p. 313. Denis führt noch mehrere Manuscripte an, welche er dem Petrus de Pulka zuschreibt, so z. B. pag. 1555 und 1536, III, fol. 24, pag. 1559, 416. Mss. cod. pol. In demselben Codex pag. 197 ist die oratio legatorum academiae Viennen- sis bei ihrer Ankunft bei Papst Johann und demn Constanzer Concil. Denis schreibt diese Rede dem Petrus de Pulka zu. Ebenso XI, fol. 200 und XX, fol. 312. Endlich erwähnt Denis cod. pol. 416, I, 2, 1554 eines codex chartac. lat. sec. XV, fol. 340, 4. der die Notiz enthält: Iste liber datus est pro libraria domus ex parte R. M. Petri de Pulka sacre theolog. professoris eximii cuius anima feliciter requiescat in sancta pace amen. I. Ende Jänner 1415. (Petrus von Pulka meldet, dass die Gesandtschaft des Petrus de Luna 1) am 12. Jänner vor König Sigmund erschien, dessgleichen am 13. e. die Gesandtschaft des Königs von Aragonien, um den K. Sigmund einzuladen. 1) Zur Unterstützung des Gedächtnisses fügen wir bei, da Petrus de Pulka die drei Päpste immer mit ihren Familiennamen bezeichnet: Balthasar Cossa ist Johann XXIII., Angelo Corario = Gregor XII. Petrus de Luna =Benedict XII.
Strana 13
13 Johannes Dominicus legatus a latere des Papstes Angelo Corario über- bringt die Botschaft des letzteren, auf alle Weise zur Einigung der Kirchen- spaltung hinwirken zu wollen. Sitzung des Concils wegen der Ankunft der Engländer verschoben. Man fürchtet, das Concil werde bis Ostern dauern. Huss im Kerker, Andringen der Böhmen auf seine Freilassung, Widerstand der Nationen, Schwanken des Königs.) Parata semper et debita obsequia servitutis! Praeceptor noster ac domine recolende. Seientes certissimum quod dominatio vestra ceterorumque domi- norum nostrorum magistrorum ac doetorum reverentiae ardentissime desi- derant sepe de processu sacri Constantiensis concilii ac unione et reforma- tione ecclesiae percipere et quasi erectis auribus auscultare et revera plerisque offerentibus se nunciis raro seribimus, quia deest materia digna scriptis, post ea namque, quae nuper scripsimus nichil pene actum est nisi quod amba- siata Petri de Luna 12ma die Januarii coram Romanorum rege comparuit perorando. Et ambasiata regis Arragonum die sequenti, et non plus continebat ipsorum propositio saltem publica in effectum; nisi quod deside- rarent, quatenus ipse d. rex Romanorum dignaretur cuin ipsis convenire in mense Aprilis in civitate Metensi vel quodam alio loco et ipsi secum vellent tractare de quibuslibet modis congruis Dei ecclesiam reformandi. Speratur tamen, quod forte alia magis congrua regi ad partem retulerint, quam sint illa. Johannes Dominici legatus a latere Angeli Corario cum sibi adjunctis obtulerunt eundem Angelum paratum omnem viam rationabilem uniendi ecclesiam Dei usque ad cessionem inclusive dummodo, alii duo parati sint similiter ad cedendum. Intelleximus, quod Rex sit optimae spei; alii vero de opposito valde formidant. Sessio alias a 17mo die Decembris usque ad 14tum diem Januarii dilata, postea dilata fuit ad 24tum diem ejusdem ad expec- tandum Anglicos et alios ad instantiam regis ; Anglici venerunt (ho) die ante solempnia missarum 21 ma die Januarii et quia non erant ad sessionem praevisi instantibus etiam Francigenis ipsa sessio dilata est ad 4tum diem Februarii; hine perpendimus, quod nisi D. rex per amicabiles tractatus se interponit non finietur concilium ante Pasca. Ideirco dignemini nobis super prius sepe scriptis celeriter respondere, nuncii domini nostri principis sepius ascendunt, per quos reseribere nobis poteritis quidquid vultis. Johannes Huss detinetur adliue in carcere et respondit ad sibi objecta, cujus responsiones una cum tribus suis codicibus scilicet libro de ecclesia, replicatione cum magistro Stephano Palezz, et alia replicatione cum magistro Stanislao factae materiae praesentatae sunt domino Cameracensi Cardinali quatenus cum aliis magistris eas videat, qui ad haec plures deputavit magistros. Bohemi importu- nissime instant apud regem pro ejus relaxatione allegantes salvum conductum regis esse violatun cum tamen ipse in scriptis fassus sit, se sine salvo conductu venisse, e contra nationes instant, ut annuat ipsum servari in carcere ne evadat 1) Capt. 28. Nov. 1414.
13 Johannes Dominicus legatus a latere des Papstes Angelo Corario über- bringt die Botschaft des letzteren, auf alle Weise zur Einigung der Kirchen- spaltung hinwirken zu wollen. Sitzung des Concils wegen der Ankunft der Engländer verschoben. Man fürchtet, das Concil werde bis Ostern dauern. Huss im Kerker, Andringen der Böhmen auf seine Freilassung, Widerstand der Nationen, Schwanken des Königs.) Parata semper et debita obsequia servitutis! Praeceptor noster ac domine recolende. Seientes certissimum quod dominatio vestra ceterorumque domi- norum nostrorum magistrorum ac doetorum reverentiae ardentissime desi- derant sepe de processu sacri Constantiensis concilii ac unione et reforma- tione ecclesiae percipere et quasi erectis auribus auscultare et revera plerisque offerentibus se nunciis raro seribimus, quia deest materia digna scriptis, post ea namque, quae nuper scripsimus nichil pene actum est nisi quod amba- siata Petri de Luna 12ma die Januarii coram Romanorum rege comparuit perorando. Et ambasiata regis Arragonum die sequenti, et non plus continebat ipsorum propositio saltem publica in effectum; nisi quod deside- rarent, quatenus ipse d. rex Romanorum dignaretur cuin ipsis convenire in mense Aprilis in civitate Metensi vel quodam alio loco et ipsi secum vellent tractare de quibuslibet modis congruis Dei ecclesiam reformandi. Speratur tamen, quod forte alia magis congrua regi ad partem retulerint, quam sint illa. Johannes Dominici legatus a latere Angeli Corario cum sibi adjunctis obtulerunt eundem Angelum paratum omnem viam rationabilem uniendi ecclesiam Dei usque ad cessionem inclusive dummodo, alii duo parati sint similiter ad cedendum. Intelleximus, quod Rex sit optimae spei; alii vero de opposito valde formidant. Sessio alias a 17mo die Decembris usque ad 14tum diem Januarii dilata, postea dilata fuit ad 24tum diem ejusdem ad expec- tandum Anglicos et alios ad instantiam regis ; Anglici venerunt (ho) die ante solempnia missarum 21 ma die Januarii et quia non erant ad sessionem praevisi instantibus etiam Francigenis ipsa sessio dilata est ad 4tum diem Februarii; hine perpendimus, quod nisi D. rex per amicabiles tractatus se interponit non finietur concilium ante Pasca. Ideirco dignemini nobis super prius sepe scriptis celeriter respondere, nuncii domini nostri principis sepius ascendunt, per quos reseribere nobis poteritis quidquid vultis. Johannes Huss detinetur adliue in carcere et respondit ad sibi objecta, cujus responsiones una cum tribus suis codicibus scilicet libro de ecclesia, replicatione cum magistro Stephano Palezz, et alia replicatione cum magistro Stanislao factae materiae praesentatae sunt domino Cameracensi Cardinali quatenus cum aliis magistris eas videat, qui ad haec plures deputavit magistros. Bohemi importu- nissime instant apud regem pro ejus relaxatione allegantes salvum conductum regis esse violatun cum tamen ipse in scriptis fassus sit, se sine salvo conductu venisse, e contra nationes instant, ut annuat ipsum servari in carcere ne evadat 1) Capt. 28. Nov. 1414.
Strana 14
14 sieque rex ad illam nune partem ad aliam se inflectit. Propicio Altissimo omnes nos filii vestri tam religiosi quam seculares sospitate potimur optata, qua et vos et omnes nostros confratres perfrui exoptamus. Vestri Petrus de Pulka et Caspar Mayselstain. Venerabili ac egregio domino Nicolao de Hebersdorf rectori alme univer- sitatis studii Wyennensis doctori medicinac eximio vel ejus vices gerenti prae- ceptori suo ac domino recolendo. (Göttw. Bibl.) Il. 7. Februar 1415. (Wenig Neuigkeiten, Versehiebung der Sitzung vom 17. December auf den 14., dann 24. Jänner endlich auf den 4. Febr. Wurde auch an diesem Termin nicht gehalten, wegen des Streites über die Art der Abstiminung. Die Gesandten hoffen auf Gottes Hilfe für die Kirche, und auf die Abdica- tion aller drei Päpste. Huss im Kerker. Cristanus Brachadiez angekommen, und in Haft genom- men. Gerüchte hierüber.) Subjectivam semper promptitudinem ad quemvis debitum famulatum. Venerabilis praeceptor noster ac domine; Scientibus vestris ac aliorum dominorum nostrorum magistrorum ac doctorum desideriis quibus de sancte Dei ecelesiae unione ac reformatione semper erectis auribus audire cupitis crebris seriptis satisfacere nullatenus incuria vel negligentia differemus si aliqua nobis digna relatibus se offerrent. Sed ultra prius sepius scripta et prasertim proxime per servitorem magistri Jacobi de Paden nichil occurrit, nisi quod sessio primum ad 17 diem Decembris statuta et post ad 14 diem Januarii dilata et tertio ad 14 diem 1) ejusdem mensis prorogata ulterius ad 4tum diem Februarii fuit suspensa et quia de scrutinio votorum an scilicet per nationes aut singula capita habendum foret, inter nationes quaestio oriebatur volentibus Anglieis Germanis et Gallieis scrutinium debere fieri per nationes, sieut in nostra universitate per facultates, Ytalicis vero per capita singula, non est adhue aliqua sessio celebrata nec alius terminus celebrandae sessionis constitutus. Et sic in accessoriis tot emergunt contrarietates, quod de principalis materia decisione per sententiam aut diffi- nitionem concilii vix potest esse spes tenuis, nisi forte altissimus mentes humanas inspirando ecclesiae suae misericordissime dignetur succurrere; verum confidimus de alio processu traetatus amicabilis, de viacessionis omnium de papatu conten- dentium de qua cessione multum spem erigit, quod dominus noster dominus Johannes XXIII sepe domino regi presentibus etiam aliis prineipibus dixit, quod omnino vellet dare pacem ecclesiae nec ab urbe Constantia recedere hoc infecto, etiam si oporteret papatui renunciare vel etiam dexteram perdere, et ambasiatae Petri de Luna et Angeli Corario ad idem 1) I. e. 24. v. lit. 1.
14 sieque rex ad illam nune partem ad aliam se inflectit. Propicio Altissimo omnes nos filii vestri tam religiosi quam seculares sospitate potimur optata, qua et vos et omnes nostros confratres perfrui exoptamus. Vestri Petrus de Pulka et Caspar Mayselstain. Venerabili ac egregio domino Nicolao de Hebersdorf rectori alme univer- sitatis studii Wyennensis doctori medicinac eximio vel ejus vices gerenti prae- ceptori suo ac domino recolendo. (Göttw. Bibl.) Il. 7. Februar 1415. (Wenig Neuigkeiten, Versehiebung der Sitzung vom 17. December auf den 14., dann 24. Jänner endlich auf den 4. Febr. Wurde auch an diesem Termin nicht gehalten, wegen des Streites über die Art der Abstiminung. Die Gesandten hoffen auf Gottes Hilfe für die Kirche, und auf die Abdica- tion aller drei Päpste. Huss im Kerker. Cristanus Brachadiez angekommen, und in Haft genom- men. Gerüchte hierüber.) Subjectivam semper promptitudinem ad quemvis debitum famulatum. Venerabilis praeceptor noster ac domine; Scientibus vestris ac aliorum dominorum nostrorum magistrorum ac doctorum desideriis quibus de sancte Dei ecelesiae unione ac reformatione semper erectis auribus audire cupitis crebris seriptis satisfacere nullatenus incuria vel negligentia differemus si aliqua nobis digna relatibus se offerrent. Sed ultra prius sepius scripta et prasertim proxime per servitorem magistri Jacobi de Paden nichil occurrit, nisi quod sessio primum ad 17 diem Decembris statuta et post ad 14 diem Januarii dilata et tertio ad 14 diem 1) ejusdem mensis prorogata ulterius ad 4tum diem Februarii fuit suspensa et quia de scrutinio votorum an scilicet per nationes aut singula capita habendum foret, inter nationes quaestio oriebatur volentibus Anglieis Germanis et Gallieis scrutinium debere fieri per nationes, sieut in nostra universitate per facultates, Ytalicis vero per capita singula, non est adhue aliqua sessio celebrata nec alius terminus celebrandae sessionis constitutus. Et sic in accessoriis tot emergunt contrarietates, quod de principalis materia decisione per sententiam aut diffi- nitionem concilii vix potest esse spes tenuis, nisi forte altissimus mentes humanas inspirando ecclesiae suae misericordissime dignetur succurrere; verum confidimus de alio processu traetatus amicabilis, de viacessionis omnium de papatu conten- dentium de qua cessione multum spem erigit, quod dominus noster dominus Johannes XXIII sepe domino regi presentibus etiam aliis prineipibus dixit, quod omnino vellet dare pacem ecclesiae nec ab urbe Constantia recedere hoc infecto, etiam si oporteret papatui renunciare vel etiam dexteram perdere, et ambasiatae Petri de Luna et Angeli Corario ad idem 1) I. e. 24. v. lit. 1.
Strana 15
15 suos dominos offerunt. Ex eo vero multi timent, quia fertur, quod multi temp- tentur promissionibus pecuniaruin et aliis modis ut Dominum nostrum in papatu tencant Pysano concilio insistendo ; hec tamen quasi pro nune secreta scribimus requirentes propter bonum ecclesiac et ad obstruendum ora oblo- quentium, quatenus nonnisi juratis universitatis et sub se creti specie velitis alicui revelare. Quam din stare possumus, stabimus, sed expensis deficientibus revertemur, nisi ad prius vobis scripta aliud nobis respondebitis aut comise- ritis per mandatum. Dignemini quaesumus ad plurima vobis ante scripta saltem uno verbo literaliter respondere; quia etiam notari possemus tanquam sine vestre sollicitudinis cura hic moremur; eo quod aliis privatae personae, quarum non gerunt negotia seribunt, nos autem quasi abortivi nec uno quidem apice scriptotenus aut unica saltem salutatione verbali a dominatione vestra aut aliquo tanto temporis curriculo meruimus consolari. Johannes Huss servatur in carcere ut prius. Supervenerunt alii Bohemi unus quidem episcopus asserens se confessorem regis Bohemiae eundem regem excusans quod nunquam ipsum Huss aut Wiklefitas foverit sed quod ipsum Huss ad concilium pro examine suae doctrinae curaverit destinare. Post cito supervenerunt alii nuncii ejus- dum regis Bohemiae, inter quos est magister Cristannus Brachadicz astro- nomus dicti regis rector ecclesiae Seti. Michaelis Prage qui asseritur ipsius Huss complex et sibi par aut eo pejor et est arrestatus. De isto asseritur quod novae favendo haeresi eorum qui in Bohemia docescunt, quod sicut baptis- mus est de necessitate salutis juxta illud Joh. 3tio „Nisi quis ereatus fuerit etc.“ ita omnibus fidelibus necessarium esse ad salutem sub utraque specie panis vide- licet et vini eucharistiae sacramentum suscipere, quia eque praeceptive dicitur Joh. 16to „Nisi manducaveritis carnem filii hominis et biberitis ejus sanguinem non habebitis vitam in vobis“ et ideo in sua paroehia etiam laycy sacramentum eucharistiae admittit sub utraque specie ministrare. Vestri Petrus dietus de Pulka, et Caspar Mayselstain ete. Reverendo ac eximio domino magistro Nicolao de hebersdorf medicinac et artium professori rectori alme universitatis studii Wyennensis aut ejus vice- Feria 6. mareij 1415. gerenti domino suo favoroso d. d. (Göttw. Bibl.) III. 18. April 1415. (Meyselstein abgereist. Wird mündliche Mittheilungen machen. In der auf den 18. April verlegten Sitzung wurde beschlossen, dass der Papst von jeder Nation Procuratoren wählen soll, welche a uf Begehren des Concils die Abdan- kung in seinem Namen thun können. Man soll den Papst zur Rückkebr nach Constanz bewegen, oder ihn der päpstliehen Würde entsetzen. Beschluss der Pariser Universität, die Entfernung des Papstes zu bedauern. Schreiben des Papstes an die Herzoge von Bethun und Orleans und an den König von Frankreieh.
15 suos dominos offerunt. Ex eo vero multi timent, quia fertur, quod multi temp- tentur promissionibus pecuniaruin et aliis modis ut Dominum nostrum in papatu tencant Pysano concilio insistendo ; hec tamen quasi pro nune secreta scribimus requirentes propter bonum ecclesiac et ad obstruendum ora oblo- quentium, quatenus nonnisi juratis universitatis et sub se creti specie velitis alicui revelare. Quam din stare possumus, stabimus, sed expensis deficientibus revertemur, nisi ad prius vobis scripta aliud nobis respondebitis aut comise- ritis per mandatum. Dignemini quaesumus ad plurima vobis ante scripta saltem uno verbo literaliter respondere; quia etiam notari possemus tanquam sine vestre sollicitudinis cura hic moremur; eo quod aliis privatae personae, quarum non gerunt negotia seribunt, nos autem quasi abortivi nec uno quidem apice scriptotenus aut unica saltem salutatione verbali a dominatione vestra aut aliquo tanto temporis curriculo meruimus consolari. Johannes Huss servatur in carcere ut prius. Supervenerunt alii Bohemi unus quidem episcopus asserens se confessorem regis Bohemiae eundem regem excusans quod nunquam ipsum Huss aut Wiklefitas foverit sed quod ipsum Huss ad concilium pro examine suae doctrinae curaverit destinare. Post cito supervenerunt alii nuncii ejus- dum regis Bohemiae, inter quos est magister Cristannus Brachadicz astro- nomus dicti regis rector ecclesiae Seti. Michaelis Prage qui asseritur ipsius Huss complex et sibi par aut eo pejor et est arrestatus. De isto asseritur quod novae favendo haeresi eorum qui in Bohemia docescunt, quod sicut baptis- mus est de necessitate salutis juxta illud Joh. 3tio „Nisi quis ereatus fuerit etc.“ ita omnibus fidelibus necessarium esse ad salutem sub utraque specie panis vide- licet et vini eucharistiae sacramentum suscipere, quia eque praeceptive dicitur Joh. 16to „Nisi manducaveritis carnem filii hominis et biberitis ejus sanguinem non habebitis vitam in vobis“ et ideo in sua paroehia etiam laycy sacramentum eucharistiae admittit sub utraque specie ministrare. Vestri Petrus dietus de Pulka, et Caspar Mayselstain ete. Reverendo ac eximio domino magistro Nicolao de hebersdorf medicinac et artium professori rectori alme universitatis studii Wyennensis aut ejus vice- Feria 6. mareij 1415. gerenti domino suo favoroso d. d. (Göttw. Bibl.) III. 18. April 1415. (Meyselstein abgereist. Wird mündliche Mittheilungen machen. In der auf den 18. April verlegten Sitzung wurde beschlossen, dass der Papst von jeder Nation Procuratoren wählen soll, welche a uf Begehren des Concils die Abdan- kung in seinem Namen thun können. Man soll den Papst zur Rückkebr nach Constanz bewegen, oder ihn der päpstliehen Würde entsetzen. Beschluss der Pariser Universität, die Entfernung des Papstes zu bedauern. Schreiben des Papstes an die Herzoge von Bethun und Orleans und an den König von Frankreieh.
Strana 16
16 An den König von Böhmen. Schreiben der Pariser Universität an das Coneil. Vorladung des Hieronymus von Prag. Die Wiener Universitüt soll auch nach der Flucht des Papstes ihre Anhünglichkeit an das Concil darthun. Sie soll auch den Herzog von Öster- reich dazu ermahnen 1). P. S. Abreise zweier Cardinäle zum Papst, um zu unterhandeln. Prote- station des Hieronymus von Prag.) Orationes cum debito ac parato in omnibus faimulatu. Venerabilissimi preceptores ac domini! De omnibus in saero concilio usque ad recessum venerabilis domini Caspari Mayselstain college mei carissimi gestis reverentias vestras ego secum in communi ipso teste distincte informauimus et diffuse per literas plurimas et extensas, quas tamen ex certa industria non totius universitatis sed solius domini nostri rectoris epytaphyo volui- mus superscribi, quia videlicet quaenam tam exigua occurrebant quod ca nec relatione digna in tanta communitate censuimus nec tantas vestras reve- rentias ad generalem congregationem pro tam exilibus fatigandas. Ideirco in una de primis meis literis eidem domino nostro rectori scripsimus, quatenus si relatione digna censeret que scribimus, ad arbitrium suorum consiliariorum ea referre dignaretur, et idem de omnibus sequentibus intelligi volebamus. Verum cum in dominationum vestrarum litera, quam per dominum Hermannum Piressum recepimus, intelleximus vobis placere ut toti vestre communitati scriberemus, id facere curauimus diligenter. Si quae autem minus suffieienter forte scripsimus aut scripta forte presentata non essent, dictus dominus Caspar scripto sufficientius ennarrabit. Post cujus discessum licet Sabbatho precedenti quasimodogeniti 2) fuisset concilii sessio decreta ad diem Martis3) quo ipse recessit: tamen dominis cardinatibus, tractatum de procuratoribus per dominum nostrum papam ad renunciandum papatui constituendis et for- mam proeuratorii interponentibus usque hodie est dilata, et hodie4) cum solitis solemnitatibus celebrata; in qua ut summariter referam quia formam tam cito habere nequeo, diffinitum est, quod dominus papa, qui iuxta deliberationem presentis concilii papatui cedere se voto juramento et promissione asstrinxit, constituere habet de qualibet natione procuratores nominatos 4 vel corum duos cum aliis quos voluerit, quoruin duo quilibet etiam eo vel aliis invitis renun- tiare valeant ad ipsius concilii requisitionem tempore opportuno, cum paeto quod non habet eos revocare nec de nihilitate ipsorum vel defectu formae procuratorii in oportunis clausulis excipere ymo pro suppletis habere omissas. Et si contraveniret eo facto ejectus debet esse a papatu. De hoc quoque per 1) S. Kink II, 50, 8. 1415. in vigil. ascens. congreg. vniu. ad audiendam literam ei transmissam per magistrum nostrum petrum de pulka de concilio. In qua hortatus fuit universitatem, quatenus ad instar universitatis paris. scriberet concilio, se velle assistere et adherere sibi penitus atque determinationibus suis. Et ex vnanimi consensu facultatum placuit sic fieri. 2) 6. Apr. 3) 9. Apr. 4) 18. Apr.
16 An den König von Böhmen. Schreiben der Pariser Universität an das Coneil. Vorladung des Hieronymus von Prag. Die Wiener Universitüt soll auch nach der Flucht des Papstes ihre Anhünglichkeit an das Concil darthun. Sie soll auch den Herzog von Öster- reich dazu ermahnen 1). P. S. Abreise zweier Cardinäle zum Papst, um zu unterhandeln. Prote- station des Hieronymus von Prag.) Orationes cum debito ac parato in omnibus faimulatu. Venerabilissimi preceptores ac domini! De omnibus in saero concilio usque ad recessum venerabilis domini Caspari Mayselstain college mei carissimi gestis reverentias vestras ego secum in communi ipso teste distincte informauimus et diffuse per literas plurimas et extensas, quas tamen ex certa industria non totius universitatis sed solius domini nostri rectoris epytaphyo volui- mus superscribi, quia videlicet quaenam tam exigua occurrebant quod ca nec relatione digna in tanta communitate censuimus nec tantas vestras reve- rentias ad generalem congregationem pro tam exilibus fatigandas. Ideirco in una de primis meis literis eidem domino nostro rectori scripsimus, quatenus si relatione digna censeret que scribimus, ad arbitrium suorum consiliariorum ea referre dignaretur, et idem de omnibus sequentibus intelligi volebamus. Verum cum in dominationum vestrarum litera, quam per dominum Hermannum Piressum recepimus, intelleximus vobis placere ut toti vestre communitati scriberemus, id facere curauimus diligenter. Si quae autem minus suffieienter forte scripsimus aut scripta forte presentata non essent, dictus dominus Caspar scripto sufficientius ennarrabit. Post cujus discessum licet Sabbatho precedenti quasimodogeniti 2) fuisset concilii sessio decreta ad diem Martis3) quo ipse recessit: tamen dominis cardinatibus, tractatum de procuratoribus per dominum nostrum papam ad renunciandum papatui constituendis et for- mam proeuratorii interponentibus usque hodie est dilata, et hodie4) cum solitis solemnitatibus celebrata; in qua ut summariter referam quia formam tam cito habere nequeo, diffinitum est, quod dominus papa, qui iuxta deliberationem presentis concilii papatui cedere se voto juramento et promissione asstrinxit, constituere habet de qualibet natione procuratores nominatos 4 vel corum duos cum aliis quos voluerit, quoruin duo quilibet etiam eo vel aliis invitis renun- tiare valeant ad ipsius concilii requisitionem tempore opportuno, cum paeto quod non habet eos revocare nec de nihilitate ipsorum vel defectu formae procuratorii in oportunis clausulis excipere ymo pro suppletis habere omissas. Et si contraveniret eo facto ejectus debet esse a papatu. De hoc quoque per 1) S. Kink II, 50, 8. 1415. in vigil. ascens. congreg. vniu. ad audiendam literam ei transmissam per magistrum nostrum petrum de pulka de concilio. In qua hortatus fuit universitatem, quatenus ad instar universitatis paris. scriberet concilio, se velle assistere et adherere sibi penitus atque determinationibus suis. Et ex vnanimi consensu facultatum placuit sic fieri. 2) 6. Apr. 3) 9. Apr. 4) 18. Apr.
Strana 17
17 certas solempnes ambasiatores ex sacro d. cardinalium collegio et natio- nibus singulis nominatos humiliter et deuote est hortandus ut sic faciat et si nollet acquiescere, precibus et hortatibus nomine concilii legitime requi- rendus. Item quatenus ad Constantiam ad implendum promissa sua et vota redeat, vel saltem ad Ulmaimn Ravensburgam vel Basileam divertat, nee inde sine consensu concilii recedat, aut ante sui promissi et voti impletionem. Alioquin eo facto sit ejectus a papatu. Si vero infra duos dies ab hujusmodi requisitione computandos non acquiescat requisitioni vel infra 10 dies ad unum dictorum 4 locorum se non transferat, eitandus sit per edictum publi- cum ad respondendum, qualiter exigentibus suis contumatia et diversione ab executione promissorum et aliis non (?) declarandus tamquam fautor scis- matis de papatu ejieiendus. Item quod dominus vicecancellarius deberet exer- cere officium suum, signando supplicationes, exccutionem justitiae concer- nentes; alioquin esset contra ipsum per concilium procedendum legitime via juris. Item decernebatur, quod ad reges principes comunitates et uni- versitates ete. ad quos videretur expediens, seribendum esset per ipsum con- cilium de recessu domini papac et legitima excusatione d. regis et totius concilii, quod videlicct nec causam nec occasionem rationabiliter movere deben- tem eidem prestiterunt. Ad quod movebatur concilium quadam fama satis pub- lica quod dominus papa aliquibus scripserit multas causas sui recessus cul- pando dominum regem et alios de multis minus bene, sicut clara luce com- pertum est, nam heri ambasiatores universitatis Parisiensis in natione Galli- cana publicc vocitatis etiam aliis legerunt literas ejusdem universitatis datas 2 da die Aprilis in plena sua congregatione apud s. Bernhardum, quibus scribunt, quod in vigilia Paschae 1) de recessu papae percipientes plurimum fuerint contristati quodque domino papae scripserint commendando suam promis- sionem cessionis pure et simplicis sed non ejus recessum, ymo suadendo reditum sui ad gregem sub stilo suasiuo et familiari cujus copiam eidem literae insertam transmiserunt eisdem. Item scripserunt domino duci Friderico Austriac cujus copiam non publicauerunt, quia forte non crat transmissa. Item transmiserunt copiam bullae, quam dominus papa ad prin- cipes Franciae et nominatim ad duces Bythuriae et Aurelianensem 2) et puto regem Franciae scripserat de suo recessu, allegans metum qui cadere poterat in constantem deditque nunciis certas instructiones, quibus de hoc eosdem possent de metu rationabili informare, quarum copia in eisdem transmissae tune publicabantur, quae Deo teste nimis parcendo veritati, causas varias sui recessus et maxime metum et irrationabilitatem processus concilii ac affectum suum maximum ad effectum perducendi comodius sua vota etc. continebant culpando in eisdem gravissime tres personas sincerissimas quas fere consumit el comedil zelus domus Dei videlicet Dominum regem, dominum patriarcham Antiochenum et dominum Sares- burgensem de Anglia quorum sinceritatem zeli extollit praesens tota synodus sacrosaneta. Similia scripsit idem dominus papa regibus Bohemiae quem etiam Romanornm regem vocitat et Cracouiac. Item scripsit eadem uniuersitas 1) 30. März. 2) Bethune? und Orleans. Archiv. XV. 2
17 certas solempnes ambasiatores ex sacro d. cardinalium collegio et natio- nibus singulis nominatos humiliter et deuote est hortandus ut sic faciat et si nollet acquiescere, precibus et hortatibus nomine concilii legitime requi- rendus. Item quatenus ad Constantiam ad implendum promissa sua et vota redeat, vel saltem ad Ulmaimn Ravensburgam vel Basileam divertat, nee inde sine consensu concilii recedat, aut ante sui promissi et voti impletionem. Alioquin eo facto sit ejectus a papatu. Si vero infra duos dies ab hujusmodi requisitione computandos non acquiescat requisitioni vel infra 10 dies ad unum dictorum 4 locorum se non transferat, eitandus sit per edictum publi- cum ad respondendum, qualiter exigentibus suis contumatia et diversione ab executione promissorum et aliis non (?) declarandus tamquam fautor scis- matis de papatu ejieiendus. Item quod dominus vicecancellarius deberet exer- cere officium suum, signando supplicationes, exccutionem justitiae concer- nentes; alioquin esset contra ipsum per concilium procedendum legitime via juris. Item decernebatur, quod ad reges principes comunitates et uni- versitates ete. ad quos videretur expediens, seribendum esset per ipsum con- cilium de recessu domini papac et legitima excusatione d. regis et totius concilii, quod videlicct nec causam nec occasionem rationabiliter movere deben- tem eidem prestiterunt. Ad quod movebatur concilium quadam fama satis pub- lica quod dominus papa aliquibus scripserit multas causas sui recessus cul- pando dominum regem et alios de multis minus bene, sicut clara luce com- pertum est, nam heri ambasiatores universitatis Parisiensis in natione Galli- cana publicc vocitatis etiam aliis legerunt literas ejusdem universitatis datas 2 da die Aprilis in plena sua congregatione apud s. Bernhardum, quibus scribunt, quod in vigilia Paschae 1) de recessu papae percipientes plurimum fuerint contristati quodque domino papae scripserint commendando suam promis- sionem cessionis pure et simplicis sed non ejus recessum, ymo suadendo reditum sui ad gregem sub stilo suasiuo et familiari cujus copiam eidem literae insertam transmiserunt eisdem. Item scripserunt domino duci Friderico Austriac cujus copiam non publicauerunt, quia forte non crat transmissa. Item transmiserunt copiam bullae, quam dominus papa ad prin- cipes Franciae et nominatim ad duces Bythuriae et Aurelianensem 2) et puto regem Franciae scripserat de suo recessu, allegans metum qui cadere poterat in constantem deditque nunciis certas instructiones, quibus de hoc eosdem possent de metu rationabili informare, quarum copia in eisdem transmissae tune publicabantur, quae Deo teste nimis parcendo veritati, causas varias sui recessus et maxime metum et irrationabilitatem processus concilii ac affectum suum maximum ad effectum perducendi comodius sua vota etc. continebant culpando in eisdem gravissime tres personas sincerissimas quas fere consumit el comedil zelus domus Dei videlicet Dominum regem, dominum patriarcham Antiochenum et dominum Sares- burgensem de Anglia quorum sinceritatem zeli extollit praesens tota synodus sacrosaneta. Similia scripsit idem dominus papa regibus Bohemiae quem etiam Romanornm regem vocitat et Cracouiac. Item scripsit eadem uniuersitas 1) 30. März. 2) Bethune? und Orleans. Archiv. XV. 2
Strana 18
18 Parisiensis toti concilio satis late, ipsum animando, quatenus non obstante recessu d. papae viriliter ageret perfieiendo bene coepta et commendando hueusque gesta, promisit se eidem adhaesuram, credituram et obedituram in omnibus decernendis, quae hodie in sessione aperiebatur et publice legebatur. ltem tune in eadem sessione decernebatur citatio publica per edictum ipsius Jeronimi de Praga includens salvum conductum ad justitiam quem publieis intimationibus affixis valvis ecclesiarum et domorum in octava pascae petiverat adhue domino Kasparo praesente ad respondendum cuilicet sibi in causa fidei volenti obji- cere, de qua est plurimum infamatus quatenus infra 15 dies compareat si tune fiat sessio, alias in proxima sessione sequenti; alias etiam contra ipsum absentem mediante justitia procedetur cujus tune etiam copia legebatur. Item deputabantur comissarii in causa fidei de articulis 45 Wykleff et 260 et libris ejusdem et Johannis Huss ad procedendum usque ad diffinitiuam senten- tiam exclusive. Haec summarie quantum memorari potui perstruxi; copias vero praedictorum procuratorii ete. quas repentino recessu nuncii (mittere) nunc nequeo, cum aliis literis in brevi formaliter destinabo. Attentis praescriptis dominationes vestras paternas exhortor in domino, quatenus ex eisdem ac domini Kaspari verbalibus relatibus ubicunque expedire censueritis velitis excusare dominum regem et totum concilium et mendosas adversariorum relationes aut scripta si quae forte ad vos vel alios circumsedentes advenerint excludere et veri- tatis evidentiam quam nedum ex praemissis sed et domini Kaspari et reveren- dorum patrum domini n. abbatis Mellicensis et praepositi Neuburgen- sis et reverendi domini Pataviens is testimonio affirmare poteritis seeuriter, studeatis penitus exsufflare. Insuper multum expedire estimo pro nostrae universitatis honore, quatenus acceptis literis concilii domino nostro duci et eidem mittendis quantocius fieri poterit, rescribat ipsi concilio, quatenus non obstante recessu domini papae, et quorumcumque sibi assistentium assertionibus velitis plene stare determinationi concilii secundum formam procuratorii per vestros legatos destinati nec ab ea quomodolibet deelinare, committendo mihi, jam unico vestrarum dominationum legato et syndico, quatenus cum aliis ejusdem nostrae matris alumpnis haec offere habeaim, ut ipsa nostra universitas matris suae universitatis Parisiensis vestigia quanto vicinior ceteris pedissequa tanto plenius insequatur. Sed et dominum nostrum principem ad simile hortari dignemini, quatenus juven- tus nullatenus aetate seniorum prudentiac maturitate considerationis rerum, quae tractantur maximaruim valeat comparari. De gestis et successu domi ni nostri Friderici ducis Austriae licet dominum nostruin non modicum tangat scribere nescio, nee ad vestras reverentias vel ad me pertinere cen- seo, nec dubito quin domino nostro generossimo D. Alberto plus quam mihi constet, cum certiores et ad illa diligentiores me habeat relatores. Scriptum festinanter et inemendate 18 die Aprilis anno d. 1413. Humillimus vester Petrus dictus de Pulka. Credens nuncium repentine recessurum literas etiam inemendatas clausi nec eo hucusque manente emendavi, sed interim occurrentia decrevi adjicere. Quod videlicet 19 die Aprilis duo cardinales scilicet s. Marciet Florentinus
18 Parisiensis toti concilio satis late, ipsum animando, quatenus non obstante recessu d. papae viriliter ageret perfieiendo bene coepta et commendando hueusque gesta, promisit se eidem adhaesuram, credituram et obedituram in omnibus decernendis, quae hodie in sessione aperiebatur et publice legebatur. ltem tune in eadem sessione decernebatur citatio publica per edictum ipsius Jeronimi de Praga includens salvum conductum ad justitiam quem publieis intimationibus affixis valvis ecclesiarum et domorum in octava pascae petiverat adhue domino Kasparo praesente ad respondendum cuilicet sibi in causa fidei volenti obji- cere, de qua est plurimum infamatus quatenus infra 15 dies compareat si tune fiat sessio, alias in proxima sessione sequenti; alias etiam contra ipsum absentem mediante justitia procedetur cujus tune etiam copia legebatur. Item deputabantur comissarii in causa fidei de articulis 45 Wykleff et 260 et libris ejusdem et Johannis Huss ad procedendum usque ad diffinitiuam senten- tiam exclusive. Haec summarie quantum memorari potui perstruxi; copias vero praedictorum procuratorii ete. quas repentino recessu nuncii (mittere) nunc nequeo, cum aliis literis in brevi formaliter destinabo. Attentis praescriptis dominationes vestras paternas exhortor in domino, quatenus ex eisdem ac domini Kaspari verbalibus relatibus ubicunque expedire censueritis velitis excusare dominum regem et totum concilium et mendosas adversariorum relationes aut scripta si quae forte ad vos vel alios circumsedentes advenerint excludere et veri- tatis evidentiam quam nedum ex praemissis sed et domini Kaspari et reveren- dorum patrum domini n. abbatis Mellicensis et praepositi Neuburgen- sis et reverendi domini Pataviens is testimonio affirmare poteritis seeuriter, studeatis penitus exsufflare. Insuper multum expedire estimo pro nostrae universitatis honore, quatenus acceptis literis concilii domino nostro duci et eidem mittendis quantocius fieri poterit, rescribat ipsi concilio, quatenus non obstante recessu domini papae, et quorumcumque sibi assistentium assertionibus velitis plene stare determinationi concilii secundum formam procuratorii per vestros legatos destinati nec ab ea quomodolibet deelinare, committendo mihi, jam unico vestrarum dominationum legato et syndico, quatenus cum aliis ejusdem nostrae matris alumpnis haec offere habeaim, ut ipsa nostra universitas matris suae universitatis Parisiensis vestigia quanto vicinior ceteris pedissequa tanto plenius insequatur. Sed et dominum nostrum principem ad simile hortari dignemini, quatenus juven- tus nullatenus aetate seniorum prudentiac maturitate considerationis rerum, quae tractantur maximaruim valeat comparari. De gestis et successu domi ni nostri Friderici ducis Austriae licet dominum nostruin non modicum tangat scribere nescio, nee ad vestras reverentias vel ad me pertinere cen- seo, nec dubito quin domino nostro generossimo D. Alberto plus quam mihi constet, cum certiores et ad illa diligentiores me habeat relatores. Scriptum festinanter et inemendate 18 die Aprilis anno d. 1413. Humillimus vester Petrus dictus de Pulka. Credens nuncium repentine recessurum literas etiam inemendatas clausi nec eo hucusque manente emendavi, sed interim occurrentia decrevi adjicere. Quod videlicet 19 die Aprilis duo cardinales scilicet s. Marciet Florentinus
Strana 19
19 cum singularum nationum deputatis profecti sunt ad dominum papam Friburgum quo se de Laufenburga transtulit ad requirendum eum et secum tractandum super diffinitis in proxima sessione. Item 21. die Aprilis quidam publicavit in valvis ecclesiarum quod Jeronimus de Praga in Swabach prope Nurembergam sub testimonio quorumdam Nobilium Bohemorum hic Con- stantiac existentium per sua sigilla testificantium publicauerit, quod hic non potuerit habere audientiam petitam ad declarandum et probandum suae doctrinae veritatem et innotescentiam deflere se impositis (?) nec hic esse con- cilium generale sed synagogam Sathanae. Quod sicut est utrum adprobabit literas d. papae directas regibus Bohemiae et Cracoviae etc. Venerabilibus et sapientibus dominis n. rectori ceterisque egregiis doc- toribus et magistris alnae universitatis studii Wyennensis suis preceptori- (Göttw. Bibl.) bus metuendis dd. IV. 27. April 1415. (Mittheilung über seine Correspondenz. Unsicherheit der Geldbeförderung. Bemühung des Coneils zur Einigkeit zu gelangen. Abreise des Papstes von Laufenburg. Gesangennehinung des Hieronymus von Prag. Fortsetzung der Versammlungen de articulis Wyelef. doctrina et per- sona damnandis. Feierliche Procession des Concils mit dem K. Sigmund. Lob des Königs und seines Eifers. Jurisdiction über die Kleriker von Seite der Universität.) Orationes cum devoto semper ac dedito famulatu. Paternas vestras ac metuendas reverentias de omnibus hic per sacrum concilium actis ac gestis in communi ego eum domino Caspar collega meo fidissimo plurimis literis diffuse informavimus et apud tam certos nuncios, quod de praesentatione iterarum non erat nobis hesitandi occasio. Seripsimus equidem in crastino Paschae per familiarem dominum Johannem de Westvalia, ante domini- cam Palmarum per r. magistrum Johannem de Hamelburg circa dominicam Reminiseere per quemdain civem Budensem Michaelem Lautel nomine et antea per Achacium baccalaureum etc. et alios plures dominorum praesentium Mellicensis et Neuburgens is nuncios antea ymo de Monaeo ; verum quod plures literarum solum tytulo domini n. domini rectoris superscri- bendo insignivimus eo quod quenam occurrebant tam parva quae totius universita- tis congregatione judicabamus indigna ; imno exhibitionem in una primarum literarum eidem domino rectori eum suis consiliariis commisimus idem de reliquis innuentes. Sed et post recessum dicti domini Kaspari de interim actis per queimdam presbyterum dominum Wylhelmum insinuavi ut valui sub datis 20 die Aprilis aut 21 ma. Post in crastino seilicct 22 die ejusdem praecep- toris mei domini et magistri Nicolai de Hebersdorf rectoris literas per dominum n. Praemonstratensem exhibitorem praesentium consolatus accepi, seribentis de parata pecunia pro sumptibus nobis mittenda, quae propter viarum pericula tune mitti non potuerit. Revera pericula invalescunt maxime hic prope Constantiam quia omnes Swevi et Bavari se praeparant, et praeparaverunt 2
19 cum singularum nationum deputatis profecti sunt ad dominum papam Friburgum quo se de Laufenburga transtulit ad requirendum eum et secum tractandum super diffinitis in proxima sessione. Item 21. die Aprilis quidam publicavit in valvis ecclesiarum quod Jeronimus de Praga in Swabach prope Nurembergam sub testimonio quorumdam Nobilium Bohemorum hic Con- stantiac existentium per sua sigilla testificantium publicauerit, quod hic non potuerit habere audientiam petitam ad declarandum et probandum suae doctrinae veritatem et innotescentiam deflere se impositis (?) nec hic esse con- cilium generale sed synagogam Sathanae. Quod sicut est utrum adprobabit literas d. papae directas regibus Bohemiae et Cracoviae etc. Venerabilibus et sapientibus dominis n. rectori ceterisque egregiis doc- toribus et magistris alnae universitatis studii Wyennensis suis preceptori- (Göttw. Bibl.) bus metuendis dd. IV. 27. April 1415. (Mittheilung über seine Correspondenz. Unsicherheit der Geldbeförderung. Bemühung des Coneils zur Einigkeit zu gelangen. Abreise des Papstes von Laufenburg. Gesangennehinung des Hieronymus von Prag. Fortsetzung der Versammlungen de articulis Wyelef. doctrina et per- sona damnandis. Feierliche Procession des Concils mit dem K. Sigmund. Lob des Königs und seines Eifers. Jurisdiction über die Kleriker von Seite der Universität.) Orationes cum devoto semper ac dedito famulatu. Paternas vestras ac metuendas reverentias de omnibus hic per sacrum concilium actis ac gestis in communi ego eum domino Caspar collega meo fidissimo plurimis literis diffuse informavimus et apud tam certos nuncios, quod de praesentatione iterarum non erat nobis hesitandi occasio. Seripsimus equidem in crastino Paschae per familiarem dominum Johannem de Westvalia, ante domini- cam Palmarum per r. magistrum Johannem de Hamelburg circa dominicam Reminiseere per quemdain civem Budensem Michaelem Lautel nomine et antea per Achacium baccalaureum etc. et alios plures dominorum praesentium Mellicensis et Neuburgens is nuncios antea ymo de Monaeo ; verum quod plures literarum solum tytulo domini n. domini rectoris superscri- bendo insignivimus eo quod quenam occurrebant tam parva quae totius universita- tis congregatione judicabamus indigna ; imno exhibitionem in una primarum literarum eidem domino rectori eum suis consiliariis commisimus idem de reliquis innuentes. Sed et post recessum dicti domini Kaspari de interim actis per queimdam presbyterum dominum Wylhelmum insinuavi ut valui sub datis 20 die Aprilis aut 21 ma. Post in crastino seilicct 22 die ejusdem praecep- toris mei domini et magistri Nicolai de Hebersdorf rectoris literas per dominum n. Praemonstratensem exhibitorem praesentium consolatus accepi, seribentis de parata pecunia pro sumptibus nobis mittenda, quae propter viarum pericula tune mitti non potuerit. Revera pericula invalescunt maxime hic prope Constantiam quia omnes Swevi et Bavari se praeparant, et praeparaverunt 2
Strana 20
20 exierunt et exeunt contra dominum nostrum dominum Fridericum ducem Austriae ad invadendum suas civitates fortalitia et terras, et dicuntur jam ab 20 civitates castra et fortalitia notabiles nullo resistente obtentae. Idcirco decrevi a venerabili praeceptore meo magistro Nicolao de Dinkelspuhel 20 florenos recipere, quos nomine cujusdam scolaris recepit ad depositum, cui cum reverentiis vestris scripsero persolvetis. Nulla de statu concilii ultra tune scripta notabilia occurrerunt, nisi quod omnium animis firmatis quantum in nostra stabit obedientia procedere conabitur ad unionem, etiam si oporteret domino papa invito; qui de Laufenburg ulterius versus Burgundiam processisse dicitur Brisacum et in Mosmunster proponere proficisci. Sed speratur frustra conari, quia dicitur, quod Dux Burgundiae eo die, quo suas literas et instruc- tiones adversus concilium accepit, ab alio quodam de veritate pro concilio informatus nuncium domini papae cum magna indignatione repulerit nolens ejus assertioni contra concilium fidem quomodolibet adhibere. Eodem die 22 da Aprilis famabatur magistrum Jeronymum de Praga csse captum et in crastino scilicet 23tia die certae literae domini Johannis ducis Bavariae praesentabantur, in cujus villa dicta Hyrzzauinventus est; et plures literae nobilium Bohemorum tam latinae quam theothunicae quam bohemicae testificantes, quod nee audientiam nee salvum conductum concilii obtinere potuerit sigillis pendentibus secum feruntur inventae, quae statim domino regi ad Cell ad quam pro suseipiendo fidelitatis juramento deelinaverat per magistrum Albertum de Nuremberga nunciabantur qui ultra solituni gavisus anulum regium eidem commisit, quatenus sub eo domino Johanni scriberet, quatenus ipsum Jeronymum concilio pracsentare dignaretur cui similiter seribit. Conti- nuus est tractatus et deliberatio de articulis Byklef doctrina et persona damp- nandis interimn quod nuneii concilii ad dominum papam missi expectantur 26ta die ejusdem Aprilis celebrata missa cum sermone in loco sessionis fiebat solennissima processio coneilii de ecclesia majori ad s. Petrum ultra Renum euntibus primo fratribus mendicantibus civitatis post clero s. Stephani et s. Johannis et ecclesie kathedralis, post clero coneilii, post magistris et doc- toribus vniversitatum post ambasiatis prineipum et regum et praclatorum, post abbatibus episcopis archiepiscopis et patriarchis in suis pontificalibus, officiante domino patriarcha anthyoeeno; postea cardinalibus in suis cappis solitis cum caudis sine tamen vestibus sacris comitantibus se auditoribus etc. curialibus in cappis; post dominus rex cum populo seculari, qui eodem die redierat; qui revera inauditam sollicitudinem et laborem processui con- cilii adhibet adeo ut illi soli videatur intendere. Et credo quod si dominus Fridericus se sibi humiliaret decenter et aliqui notabiles se interponerent affando ad processum concilii totum iram contra eum conceptam licet gravissi- mam mitigaret. In eadem processione recepi literas paternitatum vestrarum datas feria 5ta ante reminiscere per quemdai monachum de Ungaria quibus scribitis de jurisdictione in clericos impetranda, de qua, quae adhuc praesentibus amba- siatoribus serenissimi domini nostri principis cum nobilibus d. N. de Ekardsau N. de Starhemberg N. de Herlsberg. D. decano Pataviensi et magistro Nicolao tractavimus, et faciendum deliberavimus, referet dominus Kasparus et prius in simul scripsimus satis clare. Orate et alios ad orandum hortari
20 exierunt et exeunt contra dominum nostrum dominum Fridericum ducem Austriae ad invadendum suas civitates fortalitia et terras, et dicuntur jam ab 20 civitates castra et fortalitia notabiles nullo resistente obtentae. Idcirco decrevi a venerabili praeceptore meo magistro Nicolao de Dinkelspuhel 20 florenos recipere, quos nomine cujusdam scolaris recepit ad depositum, cui cum reverentiis vestris scripsero persolvetis. Nulla de statu concilii ultra tune scripta notabilia occurrerunt, nisi quod omnium animis firmatis quantum in nostra stabit obedientia procedere conabitur ad unionem, etiam si oporteret domino papa invito; qui de Laufenburg ulterius versus Burgundiam processisse dicitur Brisacum et in Mosmunster proponere proficisci. Sed speratur frustra conari, quia dicitur, quod Dux Burgundiae eo die, quo suas literas et instruc- tiones adversus concilium accepit, ab alio quodam de veritate pro concilio informatus nuncium domini papae cum magna indignatione repulerit nolens ejus assertioni contra concilium fidem quomodolibet adhibere. Eodem die 22 da Aprilis famabatur magistrum Jeronymum de Praga csse captum et in crastino scilicet 23tia die certae literae domini Johannis ducis Bavariae praesentabantur, in cujus villa dicta Hyrzzauinventus est; et plures literae nobilium Bohemorum tam latinae quam theothunicae quam bohemicae testificantes, quod nee audientiam nee salvum conductum concilii obtinere potuerit sigillis pendentibus secum feruntur inventae, quae statim domino regi ad Cell ad quam pro suseipiendo fidelitatis juramento deelinaverat per magistrum Albertum de Nuremberga nunciabantur qui ultra solituni gavisus anulum regium eidem commisit, quatenus sub eo domino Johanni scriberet, quatenus ipsum Jeronymum concilio pracsentare dignaretur cui similiter seribit. Conti- nuus est tractatus et deliberatio de articulis Byklef doctrina et persona damp- nandis interimn quod nuneii concilii ad dominum papam missi expectantur 26ta die ejusdem Aprilis celebrata missa cum sermone in loco sessionis fiebat solennissima processio coneilii de ecclesia majori ad s. Petrum ultra Renum euntibus primo fratribus mendicantibus civitatis post clero s. Stephani et s. Johannis et ecclesie kathedralis, post clero coneilii, post magistris et doc- toribus vniversitatum post ambasiatis prineipum et regum et praclatorum, post abbatibus episcopis archiepiscopis et patriarchis in suis pontificalibus, officiante domino patriarcha anthyoeeno; postea cardinalibus in suis cappis solitis cum caudis sine tamen vestibus sacris comitantibus se auditoribus etc. curialibus in cappis; post dominus rex cum populo seculari, qui eodem die redierat; qui revera inauditam sollicitudinem et laborem processui con- cilii adhibet adeo ut illi soli videatur intendere. Et credo quod si dominus Fridericus se sibi humiliaret decenter et aliqui notabiles se interponerent affando ad processum concilii totum iram contra eum conceptam licet gravissi- mam mitigaret. In eadem processione recepi literas paternitatum vestrarum datas feria 5ta ante reminiscere per quemdai monachum de Ungaria quibus scribitis de jurisdictione in clericos impetranda, de qua, quae adhuc praesentibus amba- siatoribus serenissimi domini nostri principis cum nobilibus d. N. de Ekardsau N. de Starhemberg N. de Herlsberg. D. decano Pataviensi et magistro Nicolao tractavimus, et faciendum deliberavimus, referet dominus Kasparus et prius in simul scripsimus satis clare. Orate et alios ad orandum hortari
Strana 21
21 dignemini pro ecclesia universali et concilio quatenus feliciter ad unionem et reforinationem Deo placitas dirigatur. Scriptum 27. die Aprilis. Vester Petrus dietus de Pulka. Egregiis et sapientissimis viris dominis N. rectori ceteris doctoribus et magistris almae universitatis studii Wyennae suis praeceptoribus metuendis. (Göttw. Bibl.) V. 5. Mai 1415. (Schwanken des Concils. Verhandlungen II. Ludwig's von Baiern mit II. Friedrich von Tirol und dem Papste. Ankunft des II. Friedrich in Constanz. Fürbitte für ihn bei dem Könige. Vorladung des Papstes. Verurtheilung des Hieronymus. Flucht des Papstes und dessen Auffindung in einem Bordell. Lob des Königs. II. Friedrieh unterwirft sich dem König. H. v. Malatesta, Gesandter Angelo Corario's.) Orationibus cum famulatu debito pracoblatis reverentiis vestris sapien- tissimis de sacri concilii statu et successu 21. die Aprilis per dominum Wilhel- muim et post per dominum Cristannum professum ordinis praemonstrat. domini mei domini rectoris literam mili exhibentem, quae tune occurrebant ut novi diffuse descripsi. Quia tamen varia variis cottidie sibi invicem quasi alternando ad oppositas partes tendentia succedunt, ut quasi aurae aspirante inicio nunc triste celum nubibus ymbribus et commixtis nivibus tempestatem terrae ingerunt et mox plene propulsis nubibus sereno sole radiante jocundissime mundum infe- riorem delectant, ita nunc optatis fidelium votis de unione et reformatione eccle- siae tristia occurrunt et adversa et etiam eodem die vel momento succedunt optata. Ecce post adversa, quae scripsi de accessu ambasiatae concilii ad dominum papam et ejusdem domini papae ulteriore recessu etc. revertebatur dominus Ludovicus dux Bavariae a domino Friderico duce Austriae ad quem causa tractandi et ips um ad humiliationem et gratiam domini regis reducendi transicrat, et 29. die ejusdem consolatorie referebat, quod opportunissimo tempore convenerit cum eodem, quia si ultra 4. horarum spacium tardasset dominus papa de manibus domini Friderici evasisset petivitque a d. rege et concilio sal- vum conduetum pro domino Friderico et obtinuit, et idem dominus Friderieus 30 die Aprilis personaliter advenit Constantiam, primo die Maji d. Ludovicus cum d. burgravio Nurembergensi et magno comite de Ungaria pro- volutis genibus praesentibus deputatis nationum intercesserunt pro domino Fri- derico apud d. regem ; qui respondit quod consueuisset misericorditer ignoscere suis offensoribus recognoscentibus delicta et nunc vellet quantum in eo esset similiter facere ; sed quia peccatum non dimittitur, nisi ablatum restituatur, quod restitueret d. papam ablatum concilio et toti ecclesiae et eandem redderet con- tentam seu concilium ejus nomine, post vellet sibi imperialem misericordiam de commissis in se liberaliter exhibere, petivitque de singulis nationibus sibi aliquos deputari, qui ipsaim causam tractarent, quod fiebat, dominus papa existente Domino Ludovico, Friburgi de Neuburga aufugare temptavit sed reductus fuit invitus Friburgum coque ingrediente flebant mulieres evellentes crines
21 dignemini pro ecclesia universali et concilio quatenus feliciter ad unionem et reforinationem Deo placitas dirigatur. Scriptum 27. die Aprilis. Vester Petrus dietus de Pulka. Egregiis et sapientissimis viris dominis N. rectori ceteris doctoribus et magistris almae universitatis studii Wyennae suis praeceptoribus metuendis. (Göttw. Bibl.) V. 5. Mai 1415. (Schwanken des Concils. Verhandlungen II. Ludwig's von Baiern mit II. Friedrich von Tirol und dem Papste. Ankunft des II. Friedrich in Constanz. Fürbitte für ihn bei dem Könige. Vorladung des Papstes. Verurtheilung des Hieronymus. Flucht des Papstes und dessen Auffindung in einem Bordell. Lob des Königs. II. Friedrieh unterwirft sich dem König. H. v. Malatesta, Gesandter Angelo Corario's.) Orationibus cum famulatu debito pracoblatis reverentiis vestris sapien- tissimis de sacri concilii statu et successu 21. die Aprilis per dominum Wilhel- muim et post per dominum Cristannum professum ordinis praemonstrat. domini mei domini rectoris literam mili exhibentem, quae tune occurrebant ut novi diffuse descripsi. Quia tamen varia variis cottidie sibi invicem quasi alternando ad oppositas partes tendentia succedunt, ut quasi aurae aspirante inicio nunc triste celum nubibus ymbribus et commixtis nivibus tempestatem terrae ingerunt et mox plene propulsis nubibus sereno sole radiante jocundissime mundum infe- riorem delectant, ita nunc optatis fidelium votis de unione et reformatione eccle- siae tristia occurrunt et adversa et etiam eodem die vel momento succedunt optata. Ecce post adversa, quae scripsi de accessu ambasiatae concilii ad dominum papam et ejusdem domini papae ulteriore recessu etc. revertebatur dominus Ludovicus dux Bavariae a domino Friderico duce Austriae ad quem causa tractandi et ips um ad humiliationem et gratiam domini regis reducendi transicrat, et 29. die ejusdem consolatorie referebat, quod opportunissimo tempore convenerit cum eodem, quia si ultra 4. horarum spacium tardasset dominus papa de manibus domini Friderici evasisset petivitque a d. rege et concilio sal- vum conduetum pro domino Friderico et obtinuit, et idem dominus Friderieus 30 die Aprilis personaliter advenit Constantiam, primo die Maji d. Ludovicus cum d. burgravio Nurembergensi et magno comite de Ungaria pro- volutis genibus praesentibus deputatis nationum intercesserunt pro domino Fri- derico apud d. regem ; qui respondit quod consueuisset misericorditer ignoscere suis offensoribus recognoscentibus delicta et nunc vellet quantum in eo esset similiter facere ; sed quia peccatum non dimittitur, nisi ablatum restituatur, quod restitueret d. papam ablatum concilio et toti ecclesiae et eandem redderet con- tentam seu concilium ejus nomine, post vellet sibi imperialem misericordiam de commissis in se liberaliter exhibere, petivitque de singulis nationibus sibi aliquos deputari, qui ipsaim causam tractarent, quod fiebat, dominus papa existente Domino Ludovico, Friburgi de Neuburga aufugare temptavit sed reductus fuit invitus Friburgum coque ingrediente flebant mulieres evellentes crines
Strana 22
22 concurrebat populus quasi ad insultum paratus, timentes obsidionem civita- tis propter ipsum, quos dominus Ludovieus pacauit exponens causam reditus sui non contrariari regi nec concilio. Ex talibus et taliter attemptatis eva- sionibus d. papae decreverunt nationes sessionem ad 2dam diem Maji ad decernendum citationem ejusdem d. papae non obstantibus quibuscunque responsis per ambasiatam ad ipsum missam referendis, quia cum jam prae- sumatur, optata nequaquam potiri libertate juxta sepe factam protestationem ipse prius causaretur, invalidum esse quidquid promitteret vel ageret; unde licet eodem vespere rediret ambasiata tamen non audiebatur ejus relatio, quia cum tarde esset non poterant congregari nationes, nec servat dominus papa conditiones sibi oblatas; hinc 2 do die Maji in publica sessione decerne- batur citatio domini papae et suorum sequentium et receptatorum, quatenus 9na die a publicatione ejus ipse personaliter alii vero per sufficientes procura- tores coram sacro concilio compareant ad audiendum per sententiam diffinitivam procedi ad suspensionem sui ab administratione papatus propter fugam suam a concilio, malam administrationem, dissipationem bonorum et jurium ecclesiae Romanae et aliarum ecclesiarum, symoniam, fautoriam scisinatis, et alia crimina, de quibus existit in seandalum ecclesiae notorie diffamatus etc. ut in forma, quam cum aliarum diffinitionum copiis aportabo. Et 3tin die Maji pub- lieabatur citatio in audientia contradietarum et 4ta die in valvis, hine 15 die Maji instabit terminus comparendi. Item Jeronymus de Praga sententiabatur contumax, quia in ejusdem sessionis termino sibi in citatione praefixo non comparuit, qui captus expectatur in brevi personaliter addu- cendus. Item decernebatur sessio ad 4tam diem Maji in causa fidei ad damp- nandum 45 articulos Wykleff communes, et alios 260 allatos per Anglicos ejusque memoriam atque libros. Item codem die referebatur quod dominus papa in absentia d. dueis iterum attemptaverit occulte recedere de Fri- burgo et fere ad tres horas ubique quaesitus tandem inventus fuerit in lupa- nari indutus desuper cappa monaehali subtus vero habitu laycali. Sic a Deo totaliter videtur desertus et in reprobum sempiternum datus ut non eogitet nisi machinationes pessimas, ad denigrandum celeberri- mam famam regis cujus laudem merito pronunciat omnis eeclesia et ad infirmandum processum concilii, seque firmato etiam scismate, in pestilentiae residendo kathedra conservare. A magistro meo Nicolao de Dinkelspuhl recepi 20 florenos Renenses sibi pro quodam studente commendatos, qui vocatur Conradus Roek de Rotenburga notus magistro Georio de Horaw et pluribus magistris nostris, cui quaeso eosdem florenos 20 Renenses dignemini solvere indilate. Item 4ta die Maji sancti Floriani celebrabatur sessio ad dampnationem articulorum et memoriae Wykleff, sed propter extensionem sermonis in quo episeopus Tholonensis papam quasi inaudito modo aceusabat de fautoria scismatis ex suis dictis scriptis et factis, et propter multitudinem articulorum non poterat ipsa sententia consummari sed ad aliam sequentem sessionem prorogabatur diffinitionis complementuim. Item 5ta die Mayi de vespere dominus Fridericus venit ad gratiam d. regis hoc modo: ipse in praesentia deputatorum nationum in loco congregationis nationis Germanicae cum domino Ludovico duce Bavariae,
22 concurrebat populus quasi ad insultum paratus, timentes obsidionem civita- tis propter ipsum, quos dominus Ludovieus pacauit exponens causam reditus sui non contrariari regi nec concilio. Ex talibus et taliter attemptatis eva- sionibus d. papae decreverunt nationes sessionem ad 2dam diem Maji ad decernendum citationem ejusdem d. papae non obstantibus quibuscunque responsis per ambasiatam ad ipsum missam referendis, quia cum jam prae- sumatur, optata nequaquam potiri libertate juxta sepe factam protestationem ipse prius causaretur, invalidum esse quidquid promitteret vel ageret; unde licet eodem vespere rediret ambasiata tamen non audiebatur ejus relatio, quia cum tarde esset non poterant congregari nationes, nec servat dominus papa conditiones sibi oblatas; hinc 2 do die Maji in publica sessione decerne- batur citatio domini papae et suorum sequentium et receptatorum, quatenus 9na die a publicatione ejus ipse personaliter alii vero per sufficientes procura- tores coram sacro concilio compareant ad audiendum per sententiam diffinitivam procedi ad suspensionem sui ab administratione papatus propter fugam suam a concilio, malam administrationem, dissipationem bonorum et jurium ecclesiae Romanae et aliarum ecclesiarum, symoniam, fautoriam scisinatis, et alia crimina, de quibus existit in seandalum ecclesiae notorie diffamatus etc. ut in forma, quam cum aliarum diffinitionum copiis aportabo. Et 3tin die Maji pub- lieabatur citatio in audientia contradietarum et 4ta die in valvis, hine 15 die Maji instabit terminus comparendi. Item Jeronymus de Praga sententiabatur contumax, quia in ejusdem sessionis termino sibi in citatione praefixo non comparuit, qui captus expectatur in brevi personaliter addu- cendus. Item decernebatur sessio ad 4tam diem Maji in causa fidei ad damp- nandum 45 articulos Wykleff communes, et alios 260 allatos per Anglicos ejusque memoriam atque libros. Item codem die referebatur quod dominus papa in absentia d. dueis iterum attemptaverit occulte recedere de Fri- burgo et fere ad tres horas ubique quaesitus tandem inventus fuerit in lupa- nari indutus desuper cappa monaehali subtus vero habitu laycali. Sic a Deo totaliter videtur desertus et in reprobum sempiternum datus ut non eogitet nisi machinationes pessimas, ad denigrandum celeberri- mam famam regis cujus laudem merito pronunciat omnis eeclesia et ad infirmandum processum concilii, seque firmato etiam scismate, in pestilentiae residendo kathedra conservare. A magistro meo Nicolao de Dinkelspuhl recepi 20 florenos Renenses sibi pro quodam studente commendatos, qui vocatur Conradus Roek de Rotenburga notus magistro Georio de Horaw et pluribus magistris nostris, cui quaeso eosdem florenos 20 Renenses dignemini solvere indilate. Item 4ta die Maji sancti Floriani celebrabatur sessio ad dampnationem articulorum et memoriae Wykleff, sed propter extensionem sermonis in quo episeopus Tholonensis papam quasi inaudito modo aceusabat de fautoria scismatis ex suis dictis scriptis et factis, et propter multitudinem articulorum non poterat ipsa sententia consummari sed ad aliam sequentem sessionem prorogabatur diffinitionis complementuim. Item 5ta die Mayi de vespere dominus Fridericus venit ad gratiam d. regis hoc modo: ipse in praesentia deputatorum nationum in loco congregationis nationis Germanicae cum domino Ludovico duce Bavariae,
Strana 23
23 burgravio Nurembergensi provolutis genibus omnes suas terras et sub- ditos cum persona propria obtulit ad gratiam d. regis et concilii per eundem d. burgravium et ipse promisit, se haec firmiter servaturum. Et dominus rex accepta tali oblatione protestabatur hoc publice, quod de hiis omnibus haberel disponere ad nutum etiam requirendo notarios et vovit quod restituat papam et quod juramentis literis cautionibus et promissionibus sui ipsius et suoruimn assecuret se inviolabiter servaturum decernenda per ipsum. Et sie concilium ex parte d. Johannis papae poterit de unione disponere. Sed et dominus de Malatesta est in Ludrisna accedendo ad concilium ex parte Angeli Corarii cum pleno mandato ut dicitur etiam ad cedendum, petens sibi per regem de salvo conductu d. Frideriei ducis Austriae vel domini Mediolanens is provideri et sie duorum obedientiae ut speratur unientur et tertia per transitum d. regis ad Nyceam adunabitur largiente domino cum eisdem. Attamen haec speratae unionis opinio nequa- quam tepere faciat quaeso vestrae devotionis affeetus et desiderium unionis quominus oretis vel alios orare hortemini ad Deum placandum malis nostris quia incertus est futurus rei exitus nec dormit antiquus hostis, qui conatur impedimenta inferre nee quomodolibet unita ecclesiae sequitur reformatio, sed nisi emendemur et placemus altissimum etiam unita ipsa ecclesia stabi- mus in peccatis propriis et in Dei offensa nullatenus reformati nobis salu- briter (?) quod plus quam unionem sine reformatione tamquam finem plus mediis omnibus arbitror affamandum. Scriptum Constantiae 5a die Maji anno d. 1415. Humilis vestrarum dominationum Petrus dictus de Pulka. Refertur volatiliter et incerte quod quidem trapezita ytalicus offerat regi 300,000 florenos pro d. papa. Sed omni spreta peeunia velit stare firmiter pro ecclesiae unione. Addita 8va die Maji. Venerabilibus et sapientissimis viris domino n. rectori ceterisque eximiis magistris et doctoribus alme universitatis studii Wyennensis suis praecep- toribus metuendis. d. d. (Göttw. Bibl.) VI. 23. Juli 1415.1) (Abreise des Königs Sigmund zum König von Arragonien. Verhör des Hieronymus von Prag. Feierliche Messe für das Gelingen der Bestrebungen K. Sigmund's. Dessen Lob. Klagen gegen die Universität.) 1) Zwischen diesem und dem vorhergehenden Briefe müssen einige Briefe fehlen, wie wir aus den Excerpten bei Kink erschen. So : „1415 in octaua „corp. Christi congreg. univ. ad audiendum literam a concilio missam, in qua „petiit mag. Petrus de Pulka, quatenus universitas intencionem suam sibi „insinuaret ex parte collacionis beneficiorum, quorum provisionem et collacio- „nem quidam in concilio existentes estimant, domino pape deberi committendum,
23 burgravio Nurembergensi provolutis genibus omnes suas terras et sub- ditos cum persona propria obtulit ad gratiam d. regis et concilii per eundem d. burgravium et ipse promisit, se haec firmiter servaturum. Et dominus rex accepta tali oblatione protestabatur hoc publice, quod de hiis omnibus haberel disponere ad nutum etiam requirendo notarios et vovit quod restituat papam et quod juramentis literis cautionibus et promissionibus sui ipsius et suoruimn assecuret se inviolabiter servaturum decernenda per ipsum. Et sie concilium ex parte d. Johannis papae poterit de unione disponere. Sed et dominus de Malatesta est in Ludrisna accedendo ad concilium ex parte Angeli Corarii cum pleno mandato ut dicitur etiam ad cedendum, petens sibi per regem de salvo conductu d. Frideriei ducis Austriae vel domini Mediolanens is provideri et sie duorum obedientiae ut speratur unientur et tertia per transitum d. regis ad Nyceam adunabitur largiente domino cum eisdem. Attamen haec speratae unionis opinio nequa- quam tepere faciat quaeso vestrae devotionis affeetus et desiderium unionis quominus oretis vel alios orare hortemini ad Deum placandum malis nostris quia incertus est futurus rei exitus nec dormit antiquus hostis, qui conatur impedimenta inferre nee quomodolibet unita ecclesiae sequitur reformatio, sed nisi emendemur et placemus altissimum etiam unita ipsa ecclesia stabi- mus in peccatis propriis et in Dei offensa nullatenus reformati nobis salu- briter (?) quod plus quam unionem sine reformatione tamquam finem plus mediis omnibus arbitror affamandum. Scriptum Constantiae 5a die Maji anno d. 1415. Humilis vestrarum dominationum Petrus dictus de Pulka. Refertur volatiliter et incerte quod quidem trapezita ytalicus offerat regi 300,000 florenos pro d. papa. Sed omni spreta peeunia velit stare firmiter pro ecclesiae unione. Addita 8va die Maji. Venerabilibus et sapientissimis viris domino n. rectori ceterisque eximiis magistris et doctoribus alme universitatis studii Wyennensis suis praecep- toribus metuendis. d. d. (Göttw. Bibl.) VI. 23. Juli 1415.1) (Abreise des Königs Sigmund zum König von Arragonien. Verhör des Hieronymus von Prag. Feierliche Messe für das Gelingen der Bestrebungen K. Sigmund's. Dessen Lob. Klagen gegen die Universität.) 1) Zwischen diesem und dem vorhergehenden Briefe müssen einige Briefe fehlen, wie wir aus den Excerpten bei Kink erschen. So : „1415 in octaua „corp. Christi congreg. univ. ad audiendum literam a concilio missam, in qua „petiit mag. Petrus de Pulka, quatenus universitas intencionem suam sibi „insinuaret ex parte collacionis beneficiorum, quorum provisionem et collacio- „nem quidam in concilio existentes estimant, domino pape deberi committendum,
Strana 24
24 Metuendi patres ac domini ! Informationes paternae vestrae de modo colla- tionis beneficiorum 1) oportunissimo tempore in die s. Marie Magdalenae 2) mihi praesentatae sunt, per earum p. v. filium Johannem de Constanti a baccalaureum artium. Nam eum hueusque omnes tractatus concilii de unione ecclesiae et easu emergentibus et in necessitatibus imminentibus habiti fuerint de quibus a die ad diem usque ad egressum serenissimi Romanorum re gis ad Petrum de Luna et regem Arragonum exclusive satis late per diversos descripsi et novissime duas sessiones unam pro unione obedientiarum nostrae et Angeli Corarii Udalrici 2dam de sententia diffinitiua in causa Johannis Huss et ejus executione in octava Petri et Pauli 3) quibus et 3tiam adjunxi habitam in divisione apostolorum 4) de provisione d. Angeli Corarii et de benedictione d. regis per quemdam domi- num Johannem de Memmingen notum domino Stephano de Falken- stein. Post quae hucusque acta sunt, quae secuntur. Dominus rex 18 die pre- sentis mensis Julii recepit se ad viam versus Nyceam personaliter, qui omnibus dominis cardinalibus circa horam 2 dum post meridiem in claustro praediea- torum congregatis eum osculo pacis amorosissime valedixit et cirea Petri domum navem conscendens navigavit in Gotlieb, quia occupatus tractatibus remotius procedere nequibat. Sequenti die dicitur navigasse Basileam, sieque ad satisfaciendum termino praefixo disposuisse ut omnes sibi necessarii ad eotti- dianum ministerium et quos pro sua persona praesentes liabere disposuit, binos habeant equos pro majori festinatione, quodque rex Arragonum audiens famam periculi et minarum eidem regi Romano impositarum potenter disponat sibi obviare, quam distanter poterit. Et sie speratur quod in praesenti mense sint con- venturi. Haee ex fama scribo non ex certo. 19nu die Julii Jeronymus respondit articulis sibi propositis inter cetera negans se jurasse coram d. officiali patav. non recedere, concedens tamen quod obligaverit se sub poena excommunica- tionis etc. sed coactus timens incarcerationem. Speratur ex responsis suis quod sit peniturus utinam sinceriter et ex corde. 21a die Julii celebrabatur solempnis missa cum sermone et processione secundum constitutionem de qua prius scripsi pro salutari successu d. regis in quo me judice post deum hujus concilii praecipue pendet salus. Ipse per duos praesidentes nationum remandavit caritative eisdem nationibus quatenus diligenter intendant refor- mationi ecclesiae et orent pro sua salute. 24ta die Julii proponitur fieri „alli vero ordinarijs. Wurde ein Ausschuss niedergesetzt, dessen Vorschläge „später — fer. 4. post Johannis Bapt. — angenommen wurden.“ (Leider fehlen alle diese Sachen, nur der Rahmen hiefür ist da. Kink II, 59, 9); dann 1415, 19. Juli. „Congreg. univ. ad audiendum literam de concilio „missam. Conclusum fuit concorditer, quod mag. Petrus de Pulka deberet „manere in concilio usque ad finem." Kink II, 50, 11. 1415. 5. Juni wurden 20 Goldgulden an die Gesandten beim Concil geschickt. (Ibidem.) Solche Notizen über Geldsendungen kommen auch später noch einige Male bei Kink vor, so am 2. Aug. 1415 und am 18. Dec. 1417. 1) S. die vorige Note, Kink II, 50, 9. 2) 22. Juli. 3) 6. Juli. 4) 15. Juli. —
24 Metuendi patres ac domini ! Informationes paternae vestrae de modo colla- tionis beneficiorum 1) oportunissimo tempore in die s. Marie Magdalenae 2) mihi praesentatae sunt, per earum p. v. filium Johannem de Constanti a baccalaureum artium. Nam eum hueusque omnes tractatus concilii de unione ecclesiae et easu emergentibus et in necessitatibus imminentibus habiti fuerint de quibus a die ad diem usque ad egressum serenissimi Romanorum re gis ad Petrum de Luna et regem Arragonum exclusive satis late per diversos descripsi et novissime duas sessiones unam pro unione obedientiarum nostrae et Angeli Corarii Udalrici 2dam de sententia diffinitiua in causa Johannis Huss et ejus executione in octava Petri et Pauli 3) quibus et 3tiam adjunxi habitam in divisione apostolorum 4) de provisione d. Angeli Corarii et de benedictione d. regis per quemdam domi- num Johannem de Memmingen notum domino Stephano de Falken- stein. Post quae hucusque acta sunt, quae secuntur. Dominus rex 18 die pre- sentis mensis Julii recepit se ad viam versus Nyceam personaliter, qui omnibus dominis cardinalibus circa horam 2 dum post meridiem in claustro praediea- torum congregatis eum osculo pacis amorosissime valedixit et cirea Petri domum navem conscendens navigavit in Gotlieb, quia occupatus tractatibus remotius procedere nequibat. Sequenti die dicitur navigasse Basileam, sieque ad satisfaciendum termino praefixo disposuisse ut omnes sibi necessarii ad eotti- dianum ministerium et quos pro sua persona praesentes liabere disposuit, binos habeant equos pro majori festinatione, quodque rex Arragonum audiens famam periculi et minarum eidem regi Romano impositarum potenter disponat sibi obviare, quam distanter poterit. Et sie speratur quod in praesenti mense sint con- venturi. Haee ex fama scribo non ex certo. 19nu die Julii Jeronymus respondit articulis sibi propositis inter cetera negans se jurasse coram d. officiali patav. non recedere, concedens tamen quod obligaverit se sub poena excommunica- tionis etc. sed coactus timens incarcerationem. Speratur ex responsis suis quod sit peniturus utinam sinceriter et ex corde. 21a die Julii celebrabatur solempnis missa cum sermone et processione secundum constitutionem de qua prius scripsi pro salutari successu d. regis in quo me judice post deum hujus concilii praecipue pendet salus. Ipse per duos praesidentes nationum remandavit caritative eisdem nationibus quatenus diligenter intendant refor- mationi ecclesiae et orent pro sua salute. 24ta die Julii proponitur fieri „alli vero ordinarijs. Wurde ein Ausschuss niedergesetzt, dessen Vorschläge „später — fer. 4. post Johannis Bapt. — angenommen wurden.“ (Leider fehlen alle diese Sachen, nur der Rahmen hiefür ist da. Kink II, 59, 9); dann 1415, 19. Juli. „Congreg. univ. ad audiendum literam de concilio „missam. Conclusum fuit concorditer, quod mag. Petrus de Pulka deberet „manere in concilio usque ad finem." Kink II, 50, 11. 1415. 5. Juni wurden 20 Goldgulden an die Gesandten beim Concil geschickt. (Ibidem.) Solche Notizen über Geldsendungen kommen auch später noch einige Male bei Kink vor, so am 2. Aug. 1415 und am 18. Dec. 1417. 1) S. die vorige Note, Kink II, 50, 9. 2) 22. Juli. 3) 6. Juli. 4) 15. Juli. —
Strana 25
25 generalem congregationem ad tractandum de reformationibus statuum ecclesiae. Et speratur de bona concordia d. cardinalium et nationum, qui etiam obtule- runt se nationibus ad hoc perficiendum. Dolenter scribo, quod duobus non mihi scriptum est hue, quod nobiscum a multis detrahatur concilii processibus quoad plura et quoad rigorem sententiae contra dominum Balthasarum etc. De quo vehementer admiror, non solum ego sed et alii cum domino et fratri meo d. Cas- sparo consocio, quod ipse taliter se habuerit, quod nulla potuerit promissis ejus adhiberi fides. Protestabatur nempe publice cum adhuc esset Constantiae coram toto concilio, quod quidquid ageret (papa) promittendo vel constituendo protinus vel renunciando nisi plena potiretur libertate, nullius vellet esse roboris vel momenti, et imo post cum sciretur esse in manibus illustrissimi principis domini Friderici et nulla potiri libertate, cumque bullas misisset contra concilium diffa- matorias, nec ejus promissis stari posset nulla penitus erat alia via pacis quam ejus depositio. Cumque crimina ejus fuissent detecta inveniebantur tam enormia et multiplieia, quod etiam nimis mite videtur secum actum quod non est degradatus et depositus penitus ab omni dignitate et ordine elericali. Non patiamini tales obla- tratores multiplicari tacendo veritatein, ne his quibus minus de praemissis constat scrupulum causetur de veritate unici summi pontificis concedente domino eligendi, qui revera omnia facta concilii videtur gratiosissime dirigere ad prospera etiam ultra quam credi potest aut dici, ymo frequenter occurrentes adversitates vertit in melius, quam speratur, et ultra humanam providentiam sua immensa sapientia disponit omnia. Qui novit etiam tales sinistre affectos oblatratores compescere quando volet. Cui devotas preces in excelsum pro eeclesia sua porrigere non cessate. Omnes vestri filii et alumpni ejus gratia jocundi et incolumes hic consistunt, similia vobis ex intimis exoptantes. Datum Constantiae 24 die Julii, quae erat Appollinaris. Humilis paternarum v. reverentiarum Petrus dictus de Pulka. „Venerabilibus ae egregiis viris dominis N. rectori totique collegio „doctorum et magistrorum alme universitatis studii Wyennensis suis prae- (Göttw. Bibl.) „eeptoribus favorosis.“ VII. 26. Juli 1415. (Anhängliehkeit des Pfalzgrafen Ludwig an das Coneil. Abreise Karl's v. Malatesta, Gesandten Papst Gregor's XII. Antrag des Dom. Florentinus, die ausgezeichnete Wirksanikeit des Concils und die vorzüglichen Bemühun- gen des Königs anzuerkennen. Die volle Bereitwilligkeit der Cardinäle zur Unterhandlung mit den Nationen u. s. w. Entgegnung des Patriarchen von Antiochia. Schreiben der Universität Paris bezüglich der Verleihung der Pfründen. Mittheilung über die Reise des Königs. Beschwerden gegen die Universität über verläumderische Gerüehte.)
25 generalem congregationem ad tractandum de reformationibus statuum ecclesiae. Et speratur de bona concordia d. cardinalium et nationum, qui etiam obtule- runt se nationibus ad hoc perficiendum. Dolenter scribo, quod duobus non mihi scriptum est hue, quod nobiscum a multis detrahatur concilii processibus quoad plura et quoad rigorem sententiae contra dominum Balthasarum etc. De quo vehementer admiror, non solum ego sed et alii cum domino et fratri meo d. Cas- sparo consocio, quod ipse taliter se habuerit, quod nulla potuerit promissis ejus adhiberi fides. Protestabatur nempe publice cum adhuc esset Constantiae coram toto concilio, quod quidquid ageret (papa) promittendo vel constituendo protinus vel renunciando nisi plena potiretur libertate, nullius vellet esse roboris vel momenti, et imo post cum sciretur esse in manibus illustrissimi principis domini Friderici et nulla potiri libertate, cumque bullas misisset contra concilium diffa- matorias, nec ejus promissis stari posset nulla penitus erat alia via pacis quam ejus depositio. Cumque crimina ejus fuissent detecta inveniebantur tam enormia et multiplieia, quod etiam nimis mite videtur secum actum quod non est degradatus et depositus penitus ab omni dignitate et ordine elericali. Non patiamini tales obla- tratores multiplicari tacendo veritatein, ne his quibus minus de praemissis constat scrupulum causetur de veritate unici summi pontificis concedente domino eligendi, qui revera omnia facta concilii videtur gratiosissime dirigere ad prospera etiam ultra quam credi potest aut dici, ymo frequenter occurrentes adversitates vertit in melius, quam speratur, et ultra humanam providentiam sua immensa sapientia disponit omnia. Qui novit etiam tales sinistre affectos oblatratores compescere quando volet. Cui devotas preces in excelsum pro eeclesia sua porrigere non cessate. Omnes vestri filii et alumpni ejus gratia jocundi et incolumes hic consistunt, similia vobis ex intimis exoptantes. Datum Constantiae 24 die Julii, quae erat Appollinaris. Humilis paternarum v. reverentiarum Petrus dictus de Pulka. „Venerabilibus ae egregiis viris dominis N. rectori totique collegio „doctorum et magistrorum alme universitatis studii Wyennensis suis prae- (Göttw. Bibl.) „eeptoribus favorosis.“ VII. 26. Juli 1415. (Anhängliehkeit des Pfalzgrafen Ludwig an das Coneil. Abreise Karl's v. Malatesta, Gesandten Papst Gregor's XII. Antrag des Dom. Florentinus, die ausgezeichnete Wirksanikeit des Concils und die vorzüglichen Bemühun- gen des Königs anzuerkennen. Die volle Bereitwilligkeit der Cardinäle zur Unterhandlung mit den Nationen u. s. w. Entgegnung des Patriarchen von Antiochia. Schreiben der Universität Paris bezüglich der Verleihung der Pfründen. Mittheilung über die Reise des Königs. Beschwerden gegen die Universität über verläumderische Gerüehte.)
Strana 26
26 Venerabiles patres magistri et praeceptores! 23tia die presentis mensis Julii scripsi per honorabilem magistrum Mathyam de Walsee confratrem meum quae tune digna relatione censebam. Interea cadem die dominus Ludovicus comes palatinus etc. personaliter se presentauit nationibus et faciente solempnem collocutionem domino Job ejus oratore obtulit se con- cilio paratum ad omnia sibi ex commissione vieis regiae in cumbenti, petens suis non parci laboribus, sibique insinuari siquid pro profectu saeri concilii fuerit aecomodum. Cui d. N. episcopus Sarusburgens is solempni regratiaba- tur collocutione. Item hora vespertina dominus Carolus de Malatesta nationi Germanicae valedicebat diffusius perorando offerens se concilio, futuro unico summo pontifici et universali ecclesiae ad plenam et effectuosam obedientiam verbis ac gestibus maturissimis ac moralissimis; cui dominus Posoniensis similiter brevi collocutione regratiabatur et valedixit nomine nationis. In cra- stino seilicet 24ta die Julii ad instantiam revermorum d. cardinalium toto concilio in loco sessionis congregato missa tamen ae aliis solempnitatibus ceremoniarum sessionis omissis revermus dominus Florentinus per modum collocutionis fecit solempnem propositionem nomine eorumdem dominorum cardinalium ; quae, ut raptim intelligere potui, tria summarie continebat, vide- lieet hujus concilii et suorum processuum excellentem commendationem ac regiae majestatis assistentiam, quam valde extulit asserens nequaquam huma- nitus sed diuinitus acta quae gesta sunt. 2 do Reverend. d. cardinalium univer- sorum et singulorum promptissimam oblationem ad unanimiter tractandum de reformatione ecclesiae cum deputatis nationum excusans cosdem de multis exorbitationibus de quibus culpantur quia illi obviare nequiverint cum tamen de aliquibus tantam habuerint displicentiam, quod nisi in praesenti concilio reformatae fuerint, noluerint ad curiam redire neseien- tes quid ibi agere quodque conceperint et conscripserint plura huic operi accomoda, et valde sollicite laboraverint pro hujus concilii congregatione, adventu d. papae et ceteris. Sed et de hoc excusabat eosdem quod tam tarde ad haec se offerent, quia concilio aliis occupato nunc primo temporis opportu- nitas se offerret. Et nune operose assistere vellent ut incipiendo a cap ite sen statu summi pontificis et per eos aliosque medios desceudendo omnes eccle- siae status in pristinam rectitudinem secundum reformationis connotationem opportune et rationabiliter reformentur. 3tio quod haec essent praecipue aggre- dienda potius conversione mentium ad Deum et deuotione orationum quam diligentia humanarum inquisitionum, inducens exemplum de processu concilii in causa unionis in qua nullus unquam potuerit firmiter asserere de aliquo modo procedendi quod esset ydoneus et bonus ymo ipsemet sepe requisitus aut cogitans de hoc dixerit, quod in tractu sapientum sensus tales esset aperturus. Et sic visum esset in processu, quod multa quae humanitus videbantur impossi- bilia facillime sunt patrata Deo coperante; unde hortabatur ad mutuam unita- tem caritatem devotionem et pietatem. Pracmissa propositione finita surgens revermus d. patriarcha Anthyocenus resumebat summarie dictae propositionis puncta, petens quatenus verba conformarent effectus. Et quia dominus Floren- tinus processus concilii valde commendaverat, effectus ejus magis Deo quam humanis attribuendo providentiis, petivit quatenus quasdam protestationes
26 Venerabiles patres magistri et praeceptores! 23tia die presentis mensis Julii scripsi per honorabilem magistrum Mathyam de Walsee confratrem meum quae tune digna relatione censebam. Interea cadem die dominus Ludovicus comes palatinus etc. personaliter se presentauit nationibus et faciente solempnem collocutionem domino Job ejus oratore obtulit se con- cilio paratum ad omnia sibi ex commissione vieis regiae in cumbenti, petens suis non parci laboribus, sibique insinuari siquid pro profectu saeri concilii fuerit aecomodum. Cui d. N. episcopus Sarusburgens is solempni regratiaba- tur collocutione. Item hora vespertina dominus Carolus de Malatesta nationi Germanicae valedicebat diffusius perorando offerens se concilio, futuro unico summo pontifici et universali ecclesiae ad plenam et effectuosam obedientiam verbis ac gestibus maturissimis ac moralissimis; cui dominus Posoniensis similiter brevi collocutione regratiabatur et valedixit nomine nationis. In cra- stino seilicet 24ta die Julii ad instantiam revermorum d. cardinalium toto concilio in loco sessionis congregato missa tamen ae aliis solempnitatibus ceremoniarum sessionis omissis revermus dominus Florentinus per modum collocutionis fecit solempnem propositionem nomine eorumdem dominorum cardinalium ; quae, ut raptim intelligere potui, tria summarie continebat, vide- lieet hujus concilii et suorum processuum excellentem commendationem ac regiae majestatis assistentiam, quam valde extulit asserens nequaquam huma- nitus sed diuinitus acta quae gesta sunt. 2 do Reverend. d. cardinalium univer- sorum et singulorum promptissimam oblationem ad unanimiter tractandum de reformatione ecclesiae cum deputatis nationum excusans cosdem de multis exorbitationibus de quibus culpantur quia illi obviare nequiverint cum tamen de aliquibus tantam habuerint displicentiam, quod nisi in praesenti concilio reformatae fuerint, noluerint ad curiam redire neseien- tes quid ibi agere quodque conceperint et conscripserint plura huic operi accomoda, et valde sollicite laboraverint pro hujus concilii congregatione, adventu d. papae et ceteris. Sed et de hoc excusabat eosdem quod tam tarde ad haec se offerent, quia concilio aliis occupato nunc primo temporis opportu- nitas se offerret. Et nune operose assistere vellent ut incipiendo a cap ite sen statu summi pontificis et per eos aliosque medios desceudendo omnes eccle- siae status in pristinam rectitudinem secundum reformationis connotationem opportune et rationabiliter reformentur. 3tio quod haec essent praecipue aggre- dienda potius conversione mentium ad Deum et deuotione orationum quam diligentia humanarum inquisitionum, inducens exemplum de processu concilii in causa unionis in qua nullus unquam potuerit firmiter asserere de aliquo modo procedendi quod esset ydoneus et bonus ymo ipsemet sepe requisitus aut cogitans de hoc dixerit, quod in tractu sapientum sensus tales esset aperturus. Et sic visum esset in processu, quod multa quae humanitus videbantur impossi- bilia facillime sunt patrata Deo coperante; unde hortabatur ad mutuam unita- tem caritatem devotionem et pietatem. Pracmissa propositione finita surgens revermus d. patriarcha Anthyocenus resumebat summarie dictae propositionis puncta, petens quatenus verba conformarent effectus. Et quia dominus Floren- tinus processus concilii valde commendaverat, effectus ejus magis Deo quam humanis attribuendo providentiis, petivit quatenus quasdam protestationes
Strana 27
27 quorundam cardinalium et verba dictu contra gesta concilii retractare dignaretur. Et quia idem eosdemn d. cardinales de exorbitationibus curiae excusaverat cepit in particularibus ymo individuis exorbitationes etiam eos tangentes clarissime enumerare ita ut omnes quasi suspensis animis auscultarent quid diceret; post surrexit revermus d. cardinalis cameracensis asserens quod non esset alicui ambigendum, quin domini cardinales cordiales suas affeetiones ad unionem ita vellent ostendere ut etiam effectus opera excedere demonstrarent (?) petebat ctiam exprimi, in quibus contra processum concilii ali quando fuissent protestati vel locuti, qui nesciret ipse aliquid de hoc, sicut et credo; verum durius etiant invehebat verbis, quasi dominus patriarcha in collegium cardinalium impegisset. Cui respondens dominus patriareha remisit ad acta concilii in quibus si quae talia invenirentur emendanda ad judicium concilii ferret ; sin autem staret sic. Tune ceteri ne multiplicatione verborum oriretur scandalum, intereipiendo dicebant, non sit cura ; si quae erunt emendauda emendabuntur. Demum presentabaturi litera universitatis Parisiensis et legebatur, quae hortabatur, ne ante elec- tionem summi pontificis de benefieiorum collationibus ullatenus tractaretur, ne inter personas concilii ad diversos modos affeetas dissensio oriretur. Sona- bant etiam aliqua eorum verba, quod ipsis pro bono ecclesiae videretur expedire, quod beneficia non clectiva, quibus communiter pauperes sustentantur in studiis, quo sui (?) dispositionem et collationem apud Romanam curiam remanerent. Item 25. die Julii Jacobi referebatur quod dominus Attrebatensis ambasiator ducis Burgundiae quibusdam prelatis insinuaverit, quod idem dux Burgun- diae eum Comite Sabaudiae praecedenti dominica domino regi obviantes ipsum personaliter susceperint gratissime ; hine speratur duce domino ab eisdem securis- sime et prosperrime adducendus. Nune restabit tractatus reformationis de cujus materia si quid volueritis mihi mandative seribere, poteritis in brevi una cum hiis de quibus nuper paternarum vestrarum reverentiarum responsum satis necessarium requisiui. Scriptum 26. die Julii anno domini 1415. Constantiac per vestrum Petrum de Pulka. Iterum audiui scriptum esse pluribus quam prius quod aliqui in nostra patria calumpnientur gesta concilii et ea quae interessentes scribunt, dicentes literas esse confictas, quia forte scribentibus mendacium non possunt apparenter imponere. Quos queso ad gloriam Dei, profectum ecclesiae et honorem pro- prium ac universitatis dignemini animose compescere. Ego revera non mihi sum conscius aliquid vobis eontra veritatem scripsisse. Multi ex vobis manum meam noseunt, qua semper scripsi. Sic et aliorum vestrorum alumpnorum doctorum et magistrorum meorum qui sepe seribunt vobis et aliis signeta et manus notac habentur, qui nequaquam eujusquam amore vel odio veritati in minimo derogarent. Siquid de per me scriptis vertatur in dubium, reseribite mihi quaeso paterne improperantes falsitatem, quam si invenero, non utique ex animo sed incon- sideratione me testor scripsisse, vel seripturum esse retractabo. Si autem verum quis per me scriptum calumpniatus fuerit probabo, defendendo honorem paternarum vestrarum reverentiarum cujus nuncius sum ae proprium, ut sic gesta concilii ymo opera Dei, cujus viae sunt irreprehensibiles videantur. Quas paternas vestras pietates ad devocionem et orationem pro ecelesia Dei hortari superfluum arbitror quas ex intimis nosco devotissimis affectibus effervere. Ex
27 quorundam cardinalium et verba dictu contra gesta concilii retractare dignaretur. Et quia idem eosdemn d. cardinales de exorbitationibus curiae excusaverat cepit in particularibus ymo individuis exorbitationes etiam eos tangentes clarissime enumerare ita ut omnes quasi suspensis animis auscultarent quid diceret; post surrexit revermus d. cardinalis cameracensis asserens quod non esset alicui ambigendum, quin domini cardinales cordiales suas affeetiones ad unionem ita vellent ostendere ut etiam effectus opera excedere demonstrarent (?) petebat ctiam exprimi, in quibus contra processum concilii ali quando fuissent protestati vel locuti, qui nesciret ipse aliquid de hoc, sicut et credo; verum durius etiant invehebat verbis, quasi dominus patriarcha in collegium cardinalium impegisset. Cui respondens dominus patriareha remisit ad acta concilii in quibus si quae talia invenirentur emendanda ad judicium concilii ferret ; sin autem staret sic. Tune ceteri ne multiplicatione verborum oriretur scandalum, intereipiendo dicebant, non sit cura ; si quae erunt emendauda emendabuntur. Demum presentabaturi litera universitatis Parisiensis et legebatur, quae hortabatur, ne ante elec- tionem summi pontificis de benefieiorum collationibus ullatenus tractaretur, ne inter personas concilii ad diversos modos affeetas dissensio oriretur. Sona- bant etiam aliqua eorum verba, quod ipsis pro bono ecclesiae videretur expedire, quod beneficia non clectiva, quibus communiter pauperes sustentantur in studiis, quo sui (?) dispositionem et collationem apud Romanam curiam remanerent. Item 25. die Julii Jacobi referebatur quod dominus Attrebatensis ambasiator ducis Burgundiae quibusdam prelatis insinuaverit, quod idem dux Burgun- diae eum Comite Sabaudiae praecedenti dominica domino regi obviantes ipsum personaliter susceperint gratissime ; hine speratur duce domino ab eisdem securis- sime et prosperrime adducendus. Nune restabit tractatus reformationis de cujus materia si quid volueritis mihi mandative seribere, poteritis in brevi una cum hiis de quibus nuper paternarum vestrarum reverentiarum responsum satis necessarium requisiui. Scriptum 26. die Julii anno domini 1415. Constantiac per vestrum Petrum de Pulka. Iterum audiui scriptum esse pluribus quam prius quod aliqui in nostra patria calumpnientur gesta concilii et ea quae interessentes scribunt, dicentes literas esse confictas, quia forte scribentibus mendacium non possunt apparenter imponere. Quos queso ad gloriam Dei, profectum ecclesiae et honorem pro- prium ac universitatis dignemini animose compescere. Ego revera non mihi sum conscius aliquid vobis eontra veritatem scripsisse. Multi ex vobis manum meam noseunt, qua semper scripsi. Sic et aliorum vestrorum alumpnorum doctorum et magistrorum meorum qui sepe seribunt vobis et aliis signeta et manus notac habentur, qui nequaquam eujusquam amore vel odio veritati in minimo derogarent. Siquid de per me scriptis vertatur in dubium, reseribite mihi quaeso paterne improperantes falsitatem, quam si invenero, non utique ex animo sed incon- sideratione me testor scripsisse, vel seripturum esse retractabo. Si autem verum quis per me scriptum calumpniatus fuerit probabo, defendendo honorem paternarum vestrarum reverentiarum cujus nuncius sum ae proprium, ut sic gesta concilii ymo opera Dei, cujus viae sunt irreprehensibiles videantur. Quas paternas vestras pietates ad devocionem et orationem pro ecelesia Dei hortari superfluum arbitror quas ex intimis nosco devotissimis affectibus effervere. Ex
Strana 28
28 certa causa scribo frequenter toti universitati etiam si parva scribo unde ad cavendum multiplicitatem fatigationum potest ipsa universitas domino meo d. rectori committere quod literas meas aperiat, et quando sib oportunum vide- bitur ad totam universitatem deducat ete. Venerabilibus et egreg. viris dominis d. rectori totique cetui doctorum et magistrorum almae universitatis studii Wyennens. suis preceptoribus favorosis. (Göttw. Bibl.) VIII. 24. August 1415. (Vorladung an den Propst von Passau Wenzel Tyem. Nachrichten über die Reise des Königs. Schreiben an Johann Dominici, Cardinal von Ragusa, von zwei Cardinälen des Angelo Corario und dem Secretär desselben. Dessen Abdication. Ilierony- mus von Prag unterwirft sich ganz dem Ausspruche des Concils. Widerruf der gratiae expectativae. Uber die Pfründen-Verleihung an Gelehrte.) Venerabiles praeceptores mei magistri et domini. Intellexi veridice, quod pridie missa sit citatio contra dominum Wenezezzlaum Tyem praepositum Patavienseim, quatenus ab ejus insinuatione 30ma die personaliter in curia compareat ex parte camerae apostolicae cujus est collector. Quare super hijs quae dudum ex parte ipsius paternis vestris scripsi dominationibus dignemini mihi respondere in brevi. Similiter et de expensis quia non habeo nisi 27 florenos, qui vix ad duos menses et reditum meum sufficient; de fine vero concilii in tam brevi tempore pauci sperant. Imo voluntatem vestram, scilicet quod nuper latius scripsi, mihi dignemini demandare. Ex parte domini regis Romanorum et ambasiatae concilii ad Petrum de Luna post ea quae nuper scripsi nullae literae ipsi coneilio missae sunt. Sed fertur cuidam cardinalium scriptum esse, quod idem rex Arragonum ambasiatores dicti domini regis Romanorum scilicet Ottobonum cum suis collegis magnifice honoraverit muneribus, miraeque magnificentiae munera ad honorandum ipsum d. regem Romanorum prae- paraverit etiam ad valorem multorum millium florenoruim nunciaveritque eidem, quod non se fatiget festinando, quodque omnia bene disposita sint erga Petrum de Luna ad pacem ecclesiae, licet aliqualiter mala apparuerit dispositio praecedentium. Quemadmodum proxime seripsi domino meo domino rectori post recessum domini regis nichil relatione dignum in concilio actum est, nisi quod 32 deputati 8 de qualibet natione et toties cardinales cottidie labo- rant in reformatione capitum ecclesiae scilicet Papae futuri cardinalium et aliorum statuum ad curiam pertinentium; et nuper 17ma die Augusti ut puto fuit sessio in qua de custodia et usu bullae concilii etc. cottidianam practicam concernentia determinabantur. Proxima dominica ante sermonem in missa quae ante processionem concilii pro prosperitate domini regis celebrari solet pronunciabantur duae litera missae domino Johanni Dominici cardinali Ragusino una per duos cardinales olym Angeli Corarii qui eidem valde regratiabantur de seriptis, quibus eos de auctorizatione concilii renunciatione
28 certa causa scribo frequenter toti universitati etiam si parva scribo unde ad cavendum multiplicitatem fatigationum potest ipsa universitas domino meo d. rectori committere quod literas meas aperiat, et quando sib oportunum vide- bitur ad totam universitatem deducat ete. Venerabilibus et egreg. viris dominis d. rectori totique cetui doctorum et magistrorum almae universitatis studii Wyennens. suis preceptoribus favorosis. (Göttw. Bibl.) VIII. 24. August 1415. (Vorladung an den Propst von Passau Wenzel Tyem. Nachrichten über die Reise des Königs. Schreiben an Johann Dominici, Cardinal von Ragusa, von zwei Cardinälen des Angelo Corario und dem Secretär desselben. Dessen Abdication. Ilierony- mus von Prag unterwirft sich ganz dem Ausspruche des Concils. Widerruf der gratiae expectativae. Uber die Pfründen-Verleihung an Gelehrte.) Venerabiles praeceptores mei magistri et domini. Intellexi veridice, quod pridie missa sit citatio contra dominum Wenezezzlaum Tyem praepositum Patavienseim, quatenus ab ejus insinuatione 30ma die personaliter in curia compareat ex parte camerae apostolicae cujus est collector. Quare super hijs quae dudum ex parte ipsius paternis vestris scripsi dominationibus dignemini mihi respondere in brevi. Similiter et de expensis quia non habeo nisi 27 florenos, qui vix ad duos menses et reditum meum sufficient; de fine vero concilii in tam brevi tempore pauci sperant. Imo voluntatem vestram, scilicet quod nuper latius scripsi, mihi dignemini demandare. Ex parte domini regis Romanorum et ambasiatae concilii ad Petrum de Luna post ea quae nuper scripsi nullae literae ipsi coneilio missae sunt. Sed fertur cuidam cardinalium scriptum esse, quod idem rex Arragonum ambasiatores dicti domini regis Romanorum scilicet Ottobonum cum suis collegis magnifice honoraverit muneribus, miraeque magnificentiae munera ad honorandum ipsum d. regem Romanorum prae- paraverit etiam ad valorem multorum millium florenoruim nunciaveritque eidem, quod non se fatiget festinando, quodque omnia bene disposita sint erga Petrum de Luna ad pacem ecclesiae, licet aliqualiter mala apparuerit dispositio praecedentium. Quemadmodum proxime seripsi domino meo domino rectori post recessum domini regis nichil relatione dignum in concilio actum est, nisi quod 32 deputati 8 de qualibet natione et toties cardinales cottidie labo- rant in reformatione capitum ecclesiae scilicet Papae futuri cardinalium et aliorum statuum ad curiam pertinentium; et nuper 17ma die Augusti ut puto fuit sessio in qua de custodia et usu bullae concilii etc. cottidianam practicam concernentia determinabantur. Proxima dominica ante sermonem in missa quae ante processionem concilii pro prosperitate domini regis celebrari solet pronunciabantur duae litera missae domino Johanni Dominici cardinali Ragusino una per duos cardinales olym Angeli Corarii qui eidem valde regratiabantur de seriptis, quibus eos de auctorizatione concilii renunciatione
Strana 29
29 facta nomine domini sui ac duarum obedientiarum unione informaverat asseren- tes se de his cordialiter gratulari, petentes ab eodem informari amplius, an etiam ipsi ad concilium aceedere debeant, vel qualiter se gerere habeant convenienter. Alia litera erat unius secretarii ejusdem Angeli continens quod in noete, quae inter 19am et 20am dies Julii mediat, literae de renunciatione facta nomine dicti Angeli etc. eidem fuerint praesentatae quas cum magna jocunditate mentis et vultus hilaritate suscepisset, gaudens ex intimis se ab imposito humeris suis onere absolutum. Quodque statim in crastino mane depositis sandalis ac cete- ris summi pontificis insigniis in habitu cardinalatus ad suorum cardinalium et aliorum concionem ad ecelesiam processisset dicens se non amplius esse nec velle vocari papam. Cumque quosdam de suis lacrimantes conspiceret ipse hylaris eos ad congaudendum sibi monuisset pro absolutione ab onere papatus ac unione hinc sperata, quodque per amplius noluerit in aliquo actu se ut papam gerere, ymo quod mirantibus cunctis adeo se humiliaret, ut si quando eum aliquo suorum eardinalium haberet tractare nequaquam talem ad se vocaret, sed honore preveniendo ad alius hospicium personaliter adve- niret. De Jeronymo neseio quid futurum sit; ipse nullum fatetur errorem, et promittit se velle stare determinationi concilii in omnibus, etiam quoad dampnationem artieulorum et personarum Johannis Wykleff et Johannes Huss; non video adhuc contra ipsum gravius, nisi quod in excommunicatione d. officialis Patav. hueusque se perdurasse confessus est nee petivisse abso- lutionem nisi a quodam plebano in Praga, qui sibi suaserit ut pro absolu- tione laboraret, hine ipsum absolverit sibique eucaristiae sacramentum mini- straverit. Negat se jurasse sed solum simplici verbo promisisse, quod non recederet etc. Attamen puto, quod omnes qui affuimus testati simus con- corditer veritatem. Ob nimiam multitudinem gratiarum ab olim D. Johanne simoniace concessarum volunt plurimi, quod omnes gratiae expectativae indistinete revocentur, et forte sic fiet in proxima cessione. Vellem a paterni- tatibus vestris informari oeculte de rationabili et efficaei modo, quo universi- tatibus et graduatis et doetis provideri posset de certis benefieiis vel verius quo beneficiis de doctis personis ac ydoneis provideri posset in futurum in casu quo collationes remanerent sedi apostolicae reservatae vel etiam in casu quo ad ordinarios redirent collatores, de quo mihi videtur satis magna necessitas et ecelesiae utilitas, quia nostis quod plurimi tam praelatorum iquam curialium sunt minus bene affecti literati ; unde nisi remedietur deficien- tibus universitatibus et communiter (convenienter) literatis totus in brevi mun- dus in detrimentum salutis animarum plurimarum gubernabitur ydyotis. Praecep- tores ac magistri mei m. Lambertus, m. Nicolaus Dinkelspühel, m. Bar- tholomacus de Eboraco, m. Johannes Stockach officialis Constantiensis, m. Henricus Neythard, dominus Wylhelmus Kyricher, m. Conradus de Hyldeshaim m. Alhardus, m. Waltherus Lentzburg, m. Johannes Huebner, m. Johannes Hapraeswil, m. Johannes Stuckel offe- rente se oportunitate tractandi cum aliis universitatibus diligenter veniunt ad ipsarum congregationes nomine matris nostrae universitatis etc. et fideliter mihi astant collaborando et pro honore universitatis comparendo ut frequen- ter in congregationibus universitatum Germaniae simus in tanto numero
29 facta nomine domini sui ac duarum obedientiarum unione informaverat asseren- tes se de his cordialiter gratulari, petentes ab eodem informari amplius, an etiam ipsi ad concilium aceedere debeant, vel qualiter se gerere habeant convenienter. Alia litera erat unius secretarii ejusdem Angeli continens quod in noete, quae inter 19am et 20am dies Julii mediat, literae de renunciatione facta nomine dicti Angeli etc. eidem fuerint praesentatae quas cum magna jocunditate mentis et vultus hilaritate suscepisset, gaudens ex intimis se ab imposito humeris suis onere absolutum. Quodque statim in crastino mane depositis sandalis ac cete- ris summi pontificis insigniis in habitu cardinalatus ad suorum cardinalium et aliorum concionem ad ecelesiam processisset dicens se non amplius esse nec velle vocari papam. Cumque quosdam de suis lacrimantes conspiceret ipse hylaris eos ad congaudendum sibi monuisset pro absolutione ab onere papatus ac unione hinc sperata, quodque per amplius noluerit in aliquo actu se ut papam gerere, ymo quod mirantibus cunctis adeo se humiliaret, ut si quando eum aliquo suorum eardinalium haberet tractare nequaquam talem ad se vocaret, sed honore preveniendo ad alius hospicium personaliter adve- niret. De Jeronymo neseio quid futurum sit; ipse nullum fatetur errorem, et promittit se velle stare determinationi concilii in omnibus, etiam quoad dampnationem artieulorum et personarum Johannis Wykleff et Johannes Huss; non video adhuc contra ipsum gravius, nisi quod in excommunicatione d. officialis Patav. hueusque se perdurasse confessus est nee petivisse abso- lutionem nisi a quodam plebano in Praga, qui sibi suaserit ut pro absolu- tione laboraret, hine ipsum absolverit sibique eucaristiae sacramentum mini- straverit. Negat se jurasse sed solum simplici verbo promisisse, quod non recederet etc. Attamen puto, quod omnes qui affuimus testati simus con- corditer veritatem. Ob nimiam multitudinem gratiarum ab olim D. Johanne simoniace concessarum volunt plurimi, quod omnes gratiae expectativae indistinete revocentur, et forte sic fiet in proxima cessione. Vellem a paterni- tatibus vestris informari oeculte de rationabili et efficaei modo, quo universi- tatibus et graduatis et doetis provideri posset de certis benefieiis vel verius quo beneficiis de doctis personis ac ydoneis provideri posset in futurum in casu quo collationes remanerent sedi apostolicae reservatae vel etiam in casu quo ad ordinarios redirent collatores, de quo mihi videtur satis magna necessitas et ecelesiae utilitas, quia nostis quod plurimi tam praelatorum iquam curialium sunt minus bene affecti literati ; unde nisi remedietur deficien- tibus universitatibus et communiter (convenienter) literatis totus in brevi mun- dus in detrimentum salutis animarum plurimarum gubernabitur ydyotis. Praecep- tores ac magistri mei m. Lambertus, m. Nicolaus Dinkelspühel, m. Bar- tholomacus de Eboraco, m. Johannes Stockach officialis Constantiensis, m. Henricus Neythard, dominus Wylhelmus Kyricher, m. Conradus de Hyldeshaim m. Alhardus, m. Waltherus Lentzburg, m. Johannes Huebner, m. Johannes Hapraeswil, m. Johannes Stuckel offe- rente se oportunitate tractandi cum aliis universitatibus diligenter veniunt ad ipsarum congregationes nomine matris nostrae universitatis etc. et fideliter mihi astant collaborando et pro honore universitatis comparendo ut frequen- ter in congregationibus universitatum Germaniae simus in tanto numero
Strana 30
30 quanto omnium aliarum simul. Venerabilis dominus Johannes Abezieher auditor ete. electus in episcopum Warmiensem ad honorem universitatis invi- tavit proxime praecendenti dominica magistros meos Nicolaum Dinkel- spühel, m. Petrum Dekinger magistrum Conradum de HyIdeshaim et me intendens post alios invitare universitatem in hoe specialiter hono- rando. Non tepeat quaeso sed amplius semper ferveat vestrae devotionis affee- tus ad misericordem patrem omnium pro ecclesia sua quam sanguine redemit, quia revera oculis cernimus et omnes confiteri cogimur quod omnia quae hucus- que gesta sunt et pro pace ecelesiac ipsius videntur accomoda non humanis con- siliis aut providentiis sed divinis sunt instinctibus et dispositionibus asscribenda. Cui et paternas vestras reverentias commendo. Datum Bartholomaci Constantiae per humilem vestrum Petrum de Pulka. Venerabilibus ac egregiis viris Dominis n. Rectori ceterisque doctoribus et magistris alme universitatis studii Wyennensis suis praeceptoribus favorosis d. d. (Göttw. Bibl.) IX. 19. April 1415. (Nachrichten über die Reise des Königs. Gerüchte von der Abdankung Peters de Luna.) Orationes jugiter cum debito famulatu. Venerabiles mei praeceptores domini et magistri! Totus reverendissimorum patrum ac sacrae Constant. sinodi cetus jam ultra duos menses suspiriosis desideriis expectans nichil certi audire potuit de serenissimi d. regis et suorum nunciorum ad Arrago- niam successibus, usque heri circa horain 6tam post meridiem deputatis natio- num insimul congregatis venit quidam nuncians eisdem, quod literae allatae essent, ipsarumque lator apud dominum dueem Haydlbergensem tune esset, et quia jam longa sessione scilieet trium aut fere 4 horarum praclati fuerant fatigati nee literae praesentes erant deereverunt in crastinum expectare. Sed quia plures privatim literas sibi missas statim legebant et se bona nova habere affirmabant, cunctis secundum cordis sui desideria ad meliora interpretantibus, evolavit fama, quod literae missae sacro coneilio contine- rent Petrum de Luna jam papatui libere renunciasse. Et nescio quo dispo- nente post occasum jam solis omnium ecclesiarum Constantiae campanae celeberrimae compulsabantur et multorum corda ad jubilum levabantur. Sed mane cum ipsorum nunciorum literae legerentur, non tam grata, ut putabatur de vespera continebant. Summa siquidem in ipsis coutentorum haec erat, quod dominus rex statuto die videlicet 15to Augusti Narbonam prospere venerit. Et ambassiata solempnis domini Petri de Luna in Pergigniano in distantia 10 milliarium alamanicarum constituti, videlicet tres episcopi tres nobiles et sex doctores cum 150 equis dominum regem reverentissime 20ma die Augusti accesserint, cum arenga eundem humillime ac reverentissime suscipiendo, nun- tiantes summarie, quod dominus Petrus de Luna dummodo per suam cessionem posset perfecta unio ecclesiae fieri, non solum paratus sit cedere papatui, ymo omnibus suis rebus et vitae corporali; cumque nichil amplius nec in publico
30 quanto omnium aliarum simul. Venerabilis dominus Johannes Abezieher auditor ete. electus in episcopum Warmiensem ad honorem universitatis invi- tavit proxime praecendenti dominica magistros meos Nicolaum Dinkel- spühel, m. Petrum Dekinger magistrum Conradum de HyIdeshaim et me intendens post alios invitare universitatem in hoe specialiter hono- rando. Non tepeat quaeso sed amplius semper ferveat vestrae devotionis affee- tus ad misericordem patrem omnium pro ecclesia sua quam sanguine redemit, quia revera oculis cernimus et omnes confiteri cogimur quod omnia quae hucus- que gesta sunt et pro pace ecelesiac ipsius videntur accomoda non humanis con- siliis aut providentiis sed divinis sunt instinctibus et dispositionibus asscribenda. Cui et paternas vestras reverentias commendo. Datum Bartholomaci Constantiae per humilem vestrum Petrum de Pulka. Venerabilibus ac egregiis viris Dominis n. Rectori ceterisque doctoribus et magistris alme universitatis studii Wyennensis suis praeceptoribus favorosis d. d. (Göttw. Bibl.) IX. 19. April 1415. (Nachrichten über die Reise des Königs. Gerüchte von der Abdankung Peters de Luna.) Orationes jugiter cum debito famulatu. Venerabiles mei praeceptores domini et magistri! Totus reverendissimorum patrum ac sacrae Constant. sinodi cetus jam ultra duos menses suspiriosis desideriis expectans nichil certi audire potuit de serenissimi d. regis et suorum nunciorum ad Arrago- niam successibus, usque heri circa horain 6tam post meridiem deputatis natio- num insimul congregatis venit quidam nuncians eisdem, quod literae allatae essent, ipsarumque lator apud dominum dueem Haydlbergensem tune esset, et quia jam longa sessione scilieet trium aut fere 4 horarum praclati fuerant fatigati nee literae praesentes erant deereverunt in crastinum expectare. Sed quia plures privatim literas sibi missas statim legebant et se bona nova habere affirmabant, cunctis secundum cordis sui desideria ad meliora interpretantibus, evolavit fama, quod literae missae sacro coneilio contine- rent Petrum de Luna jam papatui libere renunciasse. Et nescio quo dispo- nente post occasum jam solis omnium ecclesiarum Constantiae campanae celeberrimae compulsabantur et multorum corda ad jubilum levabantur. Sed mane cum ipsorum nunciorum literae legerentur, non tam grata, ut putabatur de vespera continebant. Summa siquidem in ipsis coutentorum haec erat, quod dominus rex statuto die videlicet 15to Augusti Narbonam prospere venerit. Et ambassiata solempnis domini Petri de Luna in Pergigniano in distantia 10 milliarium alamanicarum constituti, videlicet tres episcopi tres nobiles et sex doctores cum 150 equis dominum regem reverentissime 20ma die Augusti accesserint, cum arenga eundem humillime ac reverentissime suscipiendo, nun- tiantes summarie, quod dominus Petrus de Luna dummodo per suam cessionem posset perfecta unio ecclesiae fieri, non solum paratus sit cedere papatui, ymo omnibus suis rebus et vitae corporali; cumque nichil amplius nec in publico
Strana 31
31 nec ad partem ipse rex nosse posset eos habere in comissis, attendens se hujus- modi generalia verba et promissa habuisse hic Constantiae ab ambasiata ejus- dem Petri et regis Arragoniae, eos cum reverentia debita ad eundem remisit. Tan- dem rexArragonuin29na die Augustiapplicuit Perpignano licet tam invalidus corpore ut omnes medici sibi motum penitus dissuaderent, et proposuit ultimo die Augusti Narbone cum domino rege Romanorum personaliter convenire ; praevenerunt ipsum solempnes literae et nuncii moram ultra statutum terminum corporali egritudine legitime excusantes; et quidam de suis pro certo d. Roma- norum regi retulit, quod quasi in extremo spiritu constitutus cum jam ob vehe- mentiam passionis arenarum et caleuli pene nulla esset etiam medicis spes de vita, cuim gemitu dixerit: Nichil unquam in mundo desideravi tam affectuose quam videre ecclesiam Dei reunitam et illum principem, qui tanto conatu pro illa et ejus reformatione laborat, ut nec rebus nec corpori parcat, sed forte non sum dignus, fiat voluntas domini; quodque modicum releva- tus contra medicorum consilia navigio se commisit et fuerit bona spes de i psius salute etc. quae in copiis plenius continentur, quas propria manu scribere in tam brevi non potui, nec alium nunc scriptorem meliorem habere potui quare venerabilis domine rector de mala seriptura consuetum legere priusquam praesententur universitati aut transumere facite, quatenus in ejus congregatione expeditius legi et plenius intelligi valeant. Scriptum 19 die Septembris etc. Super scripsi soli vobis domine rector ut propter copias inclusas aperiretis, attamen toti universitati dignemini quacso praesentare quia diu nequivi tam grata nunciare. Venerabili ac eximio viro domino rectori almae universitatis studii Wyennens. domino suo ſavoroso. (Göttw. Bibl.) X. 26. September 1415. (Hieronymus von Prag. Nachriehten über die Reise des Königs. Gerüchte wegen der künftigen Papstwahl. Wenzel Tyem.) Venerabiles praeceptores mei et domini! Post pauca quae 20 die mensis praesentis paternis vestris dominationibus insinuavi per baiolium nobilis domini domini Hartnidi de Potendorf de his quae de Narbona ambasiatae concilii scripserant niehil relatione dignum occurrit, nisi quod Jeronymus de Praga 23 die ejusdem mensis non ut prius sub verbis ex proprio corde formatis sed secundum formam verborum per judices sibi prae- scriptam profitendo katholicam fidem in sessione publica concilii omnes errores Johannis Wiklef et Johannis Huss jurando detestabatur approbans sen- tentiam dampnationis tam ipsorum errorum, quam personarum, obligans etiam se ad severitatem canonicam si unquam illis consentaneus in posterum foret, ipsam professionem etiam manu propria tradens in scripto. Cui d. cardinales judices sunt generosissimi, sed alii sibi parum de perseverantia et cordis sinceritate confidunt ; hine puto usque ad adventum d. regis aut forte ad finem concilii ipso stante in vinculis sententia differetur. Pridie dominus Theoderieus (?) decre- torium doctor existens in comitatu ejusdem d. regis scripsit domino Dominico
31 nec ad partem ipse rex nosse posset eos habere in comissis, attendens se hujus- modi generalia verba et promissa habuisse hic Constantiae ab ambasiata ejus- dem Petri et regis Arragoniae, eos cum reverentia debita ad eundem remisit. Tan- dem rexArragonuin29na die Augustiapplicuit Perpignano licet tam invalidus corpore ut omnes medici sibi motum penitus dissuaderent, et proposuit ultimo die Augusti Narbone cum domino rege Romanorum personaliter convenire ; praevenerunt ipsum solempnes literae et nuncii moram ultra statutum terminum corporali egritudine legitime excusantes; et quidam de suis pro certo d. Roma- norum regi retulit, quod quasi in extremo spiritu constitutus cum jam ob vehe- mentiam passionis arenarum et caleuli pene nulla esset etiam medicis spes de vita, cuim gemitu dixerit: Nichil unquam in mundo desideravi tam affectuose quam videre ecclesiam Dei reunitam et illum principem, qui tanto conatu pro illa et ejus reformatione laborat, ut nec rebus nec corpori parcat, sed forte non sum dignus, fiat voluntas domini; quodque modicum releva- tus contra medicorum consilia navigio se commisit et fuerit bona spes de i psius salute etc. quae in copiis plenius continentur, quas propria manu scribere in tam brevi non potui, nec alium nunc scriptorem meliorem habere potui quare venerabilis domine rector de mala seriptura consuetum legere priusquam praesententur universitati aut transumere facite, quatenus in ejus congregatione expeditius legi et plenius intelligi valeant. Scriptum 19 die Septembris etc. Super scripsi soli vobis domine rector ut propter copias inclusas aperiretis, attamen toti universitati dignemini quacso praesentare quia diu nequivi tam grata nunciare. Venerabili ac eximio viro domino rectori almae universitatis studii Wyennens. domino suo ſavoroso. (Göttw. Bibl.) X. 26. September 1415. (Hieronymus von Prag. Nachriehten über die Reise des Königs. Gerüchte wegen der künftigen Papstwahl. Wenzel Tyem.) Venerabiles praeceptores mei et domini! Post pauca quae 20 die mensis praesentis paternis vestris dominationibus insinuavi per baiolium nobilis domini domini Hartnidi de Potendorf de his quae de Narbona ambasiatae concilii scripserant niehil relatione dignum occurrit, nisi quod Jeronymus de Praga 23 die ejusdem mensis non ut prius sub verbis ex proprio corde formatis sed secundum formam verborum per judices sibi prae- scriptam profitendo katholicam fidem in sessione publica concilii omnes errores Johannis Wiklef et Johannis Huss jurando detestabatur approbans sen- tentiam dampnationis tam ipsorum errorum, quam personarum, obligans etiam se ad severitatem canonicam si unquam illis consentaneus in posterum foret, ipsam professionem etiam manu propria tradens in scripto. Cui d. cardinales judices sunt generosissimi, sed alii sibi parum de perseverantia et cordis sinceritate confidunt ; hine puto usque ad adventum d. regis aut forte ad finem concilii ipso stante in vinculis sententia differetur. Pridie dominus Theoderieus (?) decre- torium doctor existens in comitatu ejusdem d. regis scripsit domino Dominico
Strana 32
32 doetori decretorum quod ipse cum aliis doctoribus et militibus seeummissis ultima die Augusti et prima Septembris fuerint cum rege Arragonum in Per- pigniano et cum eodem simul tractaverint et concordaverint, quod ibidem debeant convenire ambo reges cum Petro de Luna personaliter ad tractanduim, et quod sit optima spes de fine optato citius consequendo. Quaeso haec bona fiducia non faciat devotionem vestram tepescere, quia dato quod actu cessisset maxima restat difficultas de modo eligendi et electione summi futuri ponti- ficis cum difficillimum omnibus videatur super hiis tres obedientias inter se et cum dominis cardinalibus concordare. Sed et ipsis concordantibus diffieillimum apparet omnibus vitare discordiam in electione praesertim propter nationes Italicam et Gallicanam, quarum quaelibet vellet papatum apud se esse et utraque multa habet adminicula intentionis suae efficaciter promotiva. Ideirco quaeso amplius semper vestrae devotionis fervor inardescat apud Deum ne tanto- rum laborum et expensarum fructus pereat, et tantum fidelium desiderium fraudetur, sed vestris meritis compleatur. Praeterea de denunciatione prae- positi Pataviensis nondum habui desideratum responsum ; literas vestras ipsi sacro concilio scriptas 23a die praesentis mensis suscepi. Sed quia fere omnia puncta in ipsis tacta jam apud reformatores advisata sunt, et si quae restarent privatim ad eos deduci possunt, praesertim quia de praebendis ecclesiarum kathedralium solum duae petuntur pro graduatis, cum reformatores de pluribus advisaverint et universitates pro pluribus instare verisimiliter disponent, ne ipsarum intentioni et promotioni pigriori impedimentuin vel oecasionem impe- dimenti parare videantur apparet magistris meis m. Lamperto et m. Nicolao Dinkelspuh el sicut et mihi quod non sint praesentandae, cum omnis earum effectus equaliter vel convenientius ad notitiam concilii deduci valeat praeter hoc solum quod vestrarum paternitatum diligentia latebit. Et hoc tolerabilius prae- misso dampno penitus judicamus. Scriptum Constantiae 26 die Septembris anno d. 1415. Humilis vestr. paternitatum Petrus de Pulka. Venerabilibus ac egregiis dominis domino n. rectori ceterisque doctoribus et magistris alme universitatis studii Wyenns. dominis et pracceptoribus favoro- s issimis suis. (Göttw. Bibl.) XI. 27. September 1415. (Wenzel Tyem. Pulka’s Ansicht über die Anklage gegen denselben, und die vorzunehmenden Schritte. 1) 1) In dieser Angelegenheit beschloss die Universität am 28. October 1415 alle Papiere an Pulka zu schicken, die zum Behufe seiner Anklagung vor dem Concil dienen können, sammt einer Declaration der Juristen-Facultät, betref- fend die Frage: „quam potestatem habuissent predicti, Wenceslaus Thiem et suus collega Pax de Bononia ad predicandum crucem contra Ladislaum de Doracio regem Sicilie, und zwar ad denunciandum predictos Wencz. et pacem sacro concilio Constanc. ut pro suis excessibus puniret eosdem.“ Kink 11, 13,50.
32 doetori decretorum quod ipse cum aliis doctoribus et militibus seeummissis ultima die Augusti et prima Septembris fuerint cum rege Arragonum in Per- pigniano et cum eodem simul tractaverint et concordaverint, quod ibidem debeant convenire ambo reges cum Petro de Luna personaliter ad tractanduim, et quod sit optima spes de fine optato citius consequendo. Quaeso haec bona fiducia non faciat devotionem vestram tepescere, quia dato quod actu cessisset maxima restat difficultas de modo eligendi et electione summi futuri ponti- ficis cum difficillimum omnibus videatur super hiis tres obedientias inter se et cum dominis cardinalibus concordare. Sed et ipsis concordantibus diffieillimum apparet omnibus vitare discordiam in electione praesertim propter nationes Italicam et Gallicanam, quarum quaelibet vellet papatum apud se esse et utraque multa habet adminicula intentionis suae efficaciter promotiva. Ideirco quaeso amplius semper vestrae devotionis fervor inardescat apud Deum ne tanto- rum laborum et expensarum fructus pereat, et tantum fidelium desiderium fraudetur, sed vestris meritis compleatur. Praeterea de denunciatione prae- positi Pataviensis nondum habui desideratum responsum ; literas vestras ipsi sacro concilio scriptas 23a die praesentis mensis suscepi. Sed quia fere omnia puncta in ipsis tacta jam apud reformatores advisata sunt, et si quae restarent privatim ad eos deduci possunt, praesertim quia de praebendis ecclesiarum kathedralium solum duae petuntur pro graduatis, cum reformatores de pluribus advisaverint et universitates pro pluribus instare verisimiliter disponent, ne ipsarum intentioni et promotioni pigriori impedimentuin vel oecasionem impe- dimenti parare videantur apparet magistris meis m. Lamperto et m. Nicolao Dinkelspuh el sicut et mihi quod non sint praesentandae, cum omnis earum effectus equaliter vel convenientius ad notitiam concilii deduci valeat praeter hoc solum quod vestrarum paternitatum diligentia latebit. Et hoc tolerabilius prae- misso dampno penitus judicamus. Scriptum Constantiae 26 die Septembris anno d. 1415. Humilis vestr. paternitatum Petrus de Pulka. Venerabilibus ac egregiis dominis domino n. rectori ceterisque doctoribus et magistris alme universitatis studii Wyenns. dominis et pracceptoribus favoro- s issimis suis. (Göttw. Bibl.) XI. 27. September 1415. (Wenzel Tyem. Pulka’s Ansicht über die Anklage gegen denselben, und die vorzunehmenden Schritte. 1) 1) In dieser Angelegenheit beschloss die Universität am 28. October 1415 alle Papiere an Pulka zu schicken, die zum Behufe seiner Anklagung vor dem Concil dienen können, sammt einer Declaration der Juristen-Facultät, betref- fend die Frage: „quam potestatem habuissent predicti, Wenceslaus Thiem et suus collega Pax de Bononia ad predicandum crucem contra Ladislaum de Doracio regem Sicilie, und zwar ad denunciandum predictos Wencz. et pacem sacro concilio Constanc. ut pro suis excessibus puniret eosdem.“ Kink 11, 13,50.
Strana 33
33 Über die Verleihung der Pfründen und Provisionen, Verfassung der rotuli. Ilieronymus von Prag.) Venerabilis domine rector ! Literas dominationis vestrae datas 9na die Sep- tembris 27ma ejusdem suscepi in quibus inter cetera seribitis quod universitati incautum videatur d. Wenzeslauum Tyem de suis injuriosis et detractoriis verbis deferre; fateor quidem et idipsum teste domino meo ordinario con- corditer sentiebamus. Nee hoe scribendo intendebam, sed quod denunciaretur concilio super enormissimis fallaciis et deceptionibus quibus Christi fideles, praedicando cir- eum minime decipere formidabat, unde et me signanter hujus gratia scripsisse recolo, quod in easu, quo ipsa ejus denunciatio per me fienda foret, quod mihi mitterentur copie sue bulle, ejus declamat iones doetorales et forme absolutionis qua sui comissarii utebantur, et informationes de suis excessibus quantum tamen autentiee fieri posset. Quodque dominus noster generosissimus D. Albertus serenissimus dux Austrie ete. hortaretur quatenus similem denunciationem suis ambasiatoribus committere dignaretur et petitioneim quatenus de sufficienti cautela deceptis per ipsum fidelibus per concilium provideretur ne credentes se der eundem W. et ejus commissarios a reservatis absolutos criminibus impoeni- tentes in eisdem dampnabiliter morerentur. Cetera quae scribitis possetenus exequar temporibus opportunis. Hace si placet ad matreim meam universitatem deducere poteritis. Attamen quod omnino ordinetis ea ab omnibus celari ut odia evitentur. Scriptum eadem die Septembris. Vester Petrus de Pulka orator humilis et servitor. (Auf einem beiliegenden Zettel.) De collationibus beneficiorum et provi- sionibus universitatum non bene intelligo quomodo signandi essent rotuli universitatum si collationes remanerent apud ordinarium quia scribitis sive collationes apud papam sive apud ordinarium remaneant disjunctive quod universitates rotulos habeant etc. Dudum nuper scripsi, quod d. Wentzes- laus praepositus pataviensis personaliter citatus est ad comparendum ad kalendas Octobris. Et si placeret, ipsum de suis excessibus quos praedicando cireum commisit, seriptis vestris denunciare coneilio, vel mihi committere ut universitatis nomine denunciarem, quod magistro meo m. Nicolao de Dinkelspühel magis placet, possetis instare eirca serenissimum d. nostrum dominum Albertum, quod ipse etiam suis ambasiatoribus similia comit- tere dignaretur. Et mihi transmittere copias bullarum suarum et declamationes doctorales, et formam absolutionis, qua sui commissarii utebantur, et informa- tiones de suis excessibus etc. tune haec opportuno, vel saltem mihi intentionem vestram rescribere ut sollicitudinem diutinam de hoc saepius vobis scribendi postponam. Et haec omnia teneantur omnino secrete ad vitandum odia sine effectu. Item transmitto per praesentem exhibitorem S. nempe professum ordinis s. Benedicti copiam professionis Jeronymi apertam, quia non nocet ymo verius prodest si aliis quibuslibet innoteseat. Venerabili ac eximio magistro, Ulrico de Petavia rectori alme universitatis studii Wienn, acre theologie bacaul areo formato et m. artium praeceptori et domino suo singulari. (Göttw. Bibl.) Archiv. XV. 3
33 Über die Verleihung der Pfründen und Provisionen, Verfassung der rotuli. Ilieronymus von Prag.) Venerabilis domine rector ! Literas dominationis vestrae datas 9na die Sep- tembris 27ma ejusdem suscepi in quibus inter cetera seribitis quod universitati incautum videatur d. Wenzeslauum Tyem de suis injuriosis et detractoriis verbis deferre; fateor quidem et idipsum teste domino meo ordinario con- corditer sentiebamus. Nee hoe scribendo intendebam, sed quod denunciaretur concilio super enormissimis fallaciis et deceptionibus quibus Christi fideles, praedicando cir- eum minime decipere formidabat, unde et me signanter hujus gratia scripsisse recolo, quod in easu, quo ipsa ejus denunciatio per me fienda foret, quod mihi mitterentur copie sue bulle, ejus declamat iones doetorales et forme absolutionis qua sui comissarii utebantur, et informationes de suis excessibus quantum tamen autentiee fieri posset. Quodque dominus noster generosissimus D. Albertus serenissimus dux Austrie ete. hortaretur quatenus similem denunciationem suis ambasiatoribus committere dignaretur et petitioneim quatenus de sufficienti cautela deceptis per ipsum fidelibus per concilium provideretur ne credentes se der eundem W. et ejus commissarios a reservatis absolutos criminibus impoeni- tentes in eisdem dampnabiliter morerentur. Cetera quae scribitis possetenus exequar temporibus opportunis. Hace si placet ad matreim meam universitatem deducere poteritis. Attamen quod omnino ordinetis ea ab omnibus celari ut odia evitentur. Scriptum eadem die Septembris. Vester Petrus de Pulka orator humilis et servitor. (Auf einem beiliegenden Zettel.) De collationibus beneficiorum et provi- sionibus universitatum non bene intelligo quomodo signandi essent rotuli universitatum si collationes remanerent apud ordinarium quia scribitis sive collationes apud papam sive apud ordinarium remaneant disjunctive quod universitates rotulos habeant etc. Dudum nuper scripsi, quod d. Wentzes- laus praepositus pataviensis personaliter citatus est ad comparendum ad kalendas Octobris. Et si placeret, ipsum de suis excessibus quos praedicando cireum commisit, seriptis vestris denunciare coneilio, vel mihi committere ut universitatis nomine denunciarem, quod magistro meo m. Nicolao de Dinkelspühel magis placet, possetis instare eirca serenissimum d. nostrum dominum Albertum, quod ipse etiam suis ambasiatoribus similia comit- tere dignaretur. Et mihi transmittere copias bullarum suarum et declamationes doctorales, et formam absolutionis, qua sui commissarii utebantur, et informa- tiones de suis excessibus etc. tune haec opportuno, vel saltem mihi intentionem vestram rescribere ut sollicitudinem diutinam de hoc saepius vobis scribendi postponam. Et haec omnia teneantur omnino secrete ad vitandum odia sine effectu. Item transmitto per praesentem exhibitorem S. nempe professum ordinis s. Benedicti copiam professionis Jeronymi apertam, quia non nocet ymo verius prodest si aliis quibuslibet innoteseat. Venerabili ac eximio magistro, Ulrico de Petavia rectori alme universitatis studii Wienn, acre theologie bacaul areo formato et m. artium praeceptori et domino suo singulari. (Göttw. Bibl.) Archiv. XV. 3
Strana 34
34 XII. 15. October 1415. (Sehreiben des Cardinals S. Eustachii über die Zustände in Rom. Par- teiungen, Krieg , Verarmung. Gerüchit, dass Petrus de Luna nicht abdanken wolle. Angebliche Abgesandte desselben in Rom. Nachrichten von Narbonne. Vereinigung mit den Griechen. Polnische Gesandtschaft von Krakau. Nachrichten vom Könige aus Perpignan. Hieronymus von Prag.) Venerabiles mei pracceptores domini et magistri ! Paternarum vestrarum dominationum aures ex innatis pietatibus ad audien- dum bonum matris ecclesiae semper ereetas nequiens placidius consolari quam quae ad pacem ejusdem in sacro geruntur concilio scribendo; et iam parva non indignum censeo eisdem vestris paternitatibus etsi quanam cum fatigatione earundem valeo, nunciis saltem oceurrentibus exarare. Sabbatho quidem quae erat 5ta Oetobris in congregatione deputatorum omnium nationum legeban- tur literae quas reverendissimus d. n. cardinalis seti. Eustachii legatus sedis apostolicae de statu urbis Romanae et aliorum bonoruim ecelesiae ipsi collegio cardinalium seripserat summarie continentes, quod ipsa urbs Rlomana ceteraque fortalitia patrimonii ecclesiae tam intestinis bellis quam exteris tante esset attenuata divitiis quod nisi in brevi notabili quantitate pecuniae succurreretur, quin satisfieret armigeris nequaquam posset in subjectione ecclesiae conser- vari; unde petebat et celeriter de summo provideri pontifice et de subsidio expen- sarum. Id ipsum etiam scribebant officiales camerae urbis Romanae. Item scribebat idem d. cardinalis quod quidam olym ejus in legibus discipulus nune vero studens juris canonici puto de Florentia sibi scripserit petendo, quatenus sibi et cuidam fratri Johanni episcopo n. ordinis praedicatorum nuncio d.Petri de Luna aut saltem alteri ipsorum salvum conductum concedere dignaretur ad tractandum secum quaedam ardua ex parte ejusdem d. Petri de Luna. Ipse verd dubius quid expediret praehabito consilio quorundam fidelium ceclesiae decre- visset ipsorum annuere petitioni ambobus parando salvum conductum petitum Qui advenientes coram eisdem consulentibus eundem d. cardinalem nomine prae- fati Petri de Luna cum maxima hortati fuissent instantia, quatenus urbem Romanam ceteraque ecclesiae bona in fidelissima servaret custodia, ipsosque Romanos et alios ecclesiae Romanae subditos inclinare vellet modis congruis ad sibi parendum ipsumque ut summum pontificem Romanum suscipiendum. Et ipse possibili sibi acceleratione satagere vellet Romam accedere personaliter sedemque suam inibi collocare. Cumque ipse de Cardinalis diceret, haec esse dissona hiis quae ambasiatae nedum regis Arragonum sed etiam ipsiusmet Petri de Luna nuper Constantiae de intentione ejus Petri ad dandaim pacem ecelesiae d. regi Romanorum exposuerant ac eis, quae cottidie Constantiam de Arragonia describuntur, respondet idem frater Johannes quod certus esset quod ipse d.Petrus de Luna nequaquam papatui renuntiarel; nisi ambo sui adversarii in plena constituti libertale libere renunciarent: quodque ea, quae
34 XII. 15. October 1415. (Sehreiben des Cardinals S. Eustachii über die Zustände in Rom. Par- teiungen, Krieg , Verarmung. Gerüchit, dass Petrus de Luna nicht abdanken wolle. Angebliche Abgesandte desselben in Rom. Nachrichten von Narbonne. Vereinigung mit den Griechen. Polnische Gesandtschaft von Krakau. Nachrichten vom Könige aus Perpignan. Hieronymus von Prag.) Venerabiles mei pracceptores domini et magistri ! Paternarum vestrarum dominationum aures ex innatis pietatibus ad audien- dum bonum matris ecclesiae semper ereetas nequiens placidius consolari quam quae ad pacem ejusdem in sacro geruntur concilio scribendo; et iam parva non indignum censeo eisdem vestris paternitatibus etsi quanam cum fatigatione earundem valeo, nunciis saltem oceurrentibus exarare. Sabbatho quidem quae erat 5ta Oetobris in congregatione deputatorum omnium nationum legeban- tur literae quas reverendissimus d. n. cardinalis seti. Eustachii legatus sedis apostolicae de statu urbis Romanae et aliorum bonoruim ecelesiae ipsi collegio cardinalium seripserat summarie continentes, quod ipsa urbs Rlomana ceteraque fortalitia patrimonii ecclesiae tam intestinis bellis quam exteris tante esset attenuata divitiis quod nisi in brevi notabili quantitate pecuniae succurreretur, quin satisfieret armigeris nequaquam posset in subjectione ecclesiae conser- vari; unde petebat et celeriter de summo provideri pontifice et de subsidio expen- sarum. Id ipsum etiam scribebant officiales camerae urbis Romanae. Item scribebat idem d. cardinalis quod quidam olym ejus in legibus discipulus nune vero studens juris canonici puto de Florentia sibi scripserit petendo, quatenus sibi et cuidam fratri Johanni episcopo n. ordinis praedicatorum nuncio d.Petri de Luna aut saltem alteri ipsorum salvum conductum concedere dignaretur ad tractandum secum quaedam ardua ex parte ejusdem d. Petri de Luna. Ipse verd dubius quid expediret praehabito consilio quorundam fidelium ceclesiae decre- visset ipsorum annuere petitioni ambobus parando salvum conductum petitum Qui advenientes coram eisdem consulentibus eundem d. cardinalem nomine prae- fati Petri de Luna cum maxima hortati fuissent instantia, quatenus urbem Romanam ceteraque ecclesiae bona in fidelissima servaret custodia, ipsosque Romanos et alios ecclesiae Romanae subditos inclinare vellet modis congruis ad sibi parendum ipsumque ut summum pontificem Romanum suscipiendum. Et ipse possibili sibi acceleratione satagere vellet Romam accedere personaliter sedemque suam inibi collocare. Cumque ipse de Cardinalis diceret, haec esse dissona hiis quae ambasiatae nedum regis Arragonum sed etiam ipsiusmet Petri de Luna nuper Constantiae de intentione ejus Petri ad dandaim pacem ecelesiae d. regi Romanorum exposuerant ac eis, quae cottidie Constantiam de Arragonia describuntur, respondet idem frater Johannes quod certus esset quod ipse d.Petrus de Luna nequaquam papatui renuntiarel; nisi ambo sui adversarii in plena constituti libertale libere renunciarent: quodque ea, quae
Strana 35
35 Constantiae referentur scripta esse de Narbona, nequaquam inde esse scripta, sed hic Constantiac conficta. Cunique idem d. eardinalis audiret eos omnino velle contraria concilio practicare, ipse eos licenciaverit committens quod nequaquam in dominio ecclesiae moram traherent, sed cito egredi non tardarent. Ex quibus quoruindam consternebantur animi, quasi Petrus de Luna viam cessionis intenderet declinare. Verum sequenti feria 2 da dominus Saresburgensis in congregatione deputatorum ex adverso retulit, optima esse scripta de Narbona addens, quod ctiam esset spes magna de reductione Graecorum ad ccclesiam Romanam. Et ambasiata Poloniae pracsentavit literas regis Cracoviae sibi super hoc missas ad insinuandum concilio, quae summariae continebant quod frater Theodorus ord. praedicat. vicarius Constantinopolitanus in graeca, latina et ruthenica linguis peritus ad ipsum in cadem causa venerit, per quem etiam speraret gentem suam Ruthenicam a fide christi deviam reducendam. Sic alter- nantur relationes variae et ambiguae nune prosperae nune adversae paucae vero certae. Nisi quod sequenti feria 6ta que erat 11 ma Octobris advenerit litera domini Rigensis data 24 die Septembris summariter continens, quod reges Roma- norum et Aragoniae starent in tractatu Perpigniani et per 4 personas duas ex parte regis Romanorum una ex parte regis Arragonum et una exparte Petri de Luna tractarent, et esset optima spes de optata conclusione. Similia conti- nentes literae legebantur hodie sed alia vaga quae hine inde referuntur scribere non curo, ne forte me scribente falsitatis assertio confirmetur. Jero- nymus stat ut prius nisi quod videtur quibusdam in bonitate voluntatis aliqua- liter tepescere. De fine concilii nemo novit. Datum Constantiac 15 die Octobris. Paternitatum v. humilis Petrus dictus de Pulka. Venerabilibus ac egregiis dominis domino n. rectori totique cetui doctorum et magistrorum almae universitatis studii Wyenn. suis praeceptoribus et dominis metuendis d. d. (Göttw. Bibl.) XIII. 7. December 1415. (Nachrichten von Perpignan. Thomas doctor decretorum wird von dort nach Wien kommen. Schreiben des Erzbischofes von Riga über den König. Petrus de Luna. Unterhandlungen mit ilm. Flucht desselben. Gesandtschaft des Königs von Polen und seiner Brüder. Versicherung, mit dem Concil zu halten, und Ungern vor den Türken zu schützen.) Venerabiles domini et praeceptores! De successu serenissimi Roma- norum etc. regis ac ambasiate concilii in tractatibus pacis ecclesiae cum Petro de Luna post ea, quae nuper per venerabilem patrem dominum Leonhardum priorem gemnicensem scribebam, multa quidem cottidie referuntur incerta quae ne vestris maturitatibus etiam tanquam relata vobis referentibus auctoritatem accipiant, quia frequenter sibi ipsis contraria et veritati dissona inveniuntur, et nunc bona nune mala reticere statui. Verum de certo noveritis, quod 28. die Novembris rediit de Perpigniano et Narbona 3
35 Constantiae referentur scripta esse de Narbona, nequaquam inde esse scripta, sed hic Constantiac conficta. Cunique idem d. eardinalis audiret eos omnino velle contraria concilio practicare, ipse eos licenciaverit committens quod nequaquam in dominio ecclesiae moram traherent, sed cito egredi non tardarent. Ex quibus quoruindam consternebantur animi, quasi Petrus de Luna viam cessionis intenderet declinare. Verum sequenti feria 2 da dominus Saresburgensis in congregatione deputatorum ex adverso retulit, optima esse scripta de Narbona addens, quod ctiam esset spes magna de reductione Graecorum ad ccclesiam Romanam. Et ambasiata Poloniae pracsentavit literas regis Cracoviae sibi super hoc missas ad insinuandum concilio, quae summariae continebant quod frater Theodorus ord. praedicat. vicarius Constantinopolitanus in graeca, latina et ruthenica linguis peritus ad ipsum in cadem causa venerit, per quem etiam speraret gentem suam Ruthenicam a fide christi deviam reducendam. Sic alter- nantur relationes variae et ambiguae nune prosperae nune adversae paucae vero certae. Nisi quod sequenti feria 6ta que erat 11 ma Octobris advenerit litera domini Rigensis data 24 die Septembris summariter continens, quod reges Roma- norum et Aragoniae starent in tractatu Perpigniani et per 4 personas duas ex parte regis Romanorum una ex parte regis Arragonum et una exparte Petri de Luna tractarent, et esset optima spes de optata conclusione. Similia conti- nentes literae legebantur hodie sed alia vaga quae hine inde referuntur scribere non curo, ne forte me scribente falsitatis assertio confirmetur. Jero- nymus stat ut prius nisi quod videtur quibusdam in bonitate voluntatis aliqua- liter tepescere. De fine concilii nemo novit. Datum Constantiac 15 die Octobris. Paternitatum v. humilis Petrus dictus de Pulka. Venerabilibus ac egregiis dominis domino n. rectori totique cetui doctorum et magistrorum almae universitatis studii Wyenn. suis praeceptoribus et dominis metuendis d. d. (Göttw. Bibl.) XIII. 7. December 1415. (Nachrichten von Perpignan. Thomas doctor decretorum wird von dort nach Wien kommen. Schreiben des Erzbischofes von Riga über den König. Petrus de Luna. Unterhandlungen mit ilm. Flucht desselben. Gesandtschaft des Königs von Polen und seiner Brüder. Versicherung, mit dem Concil zu halten, und Ungern vor den Türken zu schützen.) Venerabiles domini et praeceptores! De successu serenissimi Roma- norum etc. regis ac ambasiate concilii in tractatibus pacis ecclesiae cum Petro de Luna post ea, quae nuper per venerabilem patrem dominum Leonhardum priorem gemnicensem scribebam, multa quidem cottidie referuntur incerta quae ne vestris maturitatibus etiam tanquam relata vobis referentibus auctoritatem accipiant, quia frequenter sibi ipsis contraria et veritati dissona inveniuntur, et nunc bona nune mala reticere statui. Verum de certo noveritis, quod 28. die Novembris rediit de Perpigniano et Narbona 3
Strana 36
36 dominus Thomas doetor decretorum qui credo pertranseundo Wyennam reverentias vestras de statu dieti tractatus plenissime informavit. Venit et quidam nuneius nationis nostre portans literam domini archiepiseopi Rigen- sis quae legebatur Andreae summarie continens, quod dominus rex videns, se solo verborum pasei vento die ultima Oetobris sine spe optati finis se ad recessum a Perpigniano disposuerit premittendo coquinam suam, et alios ipsum comitantes quos volebat, quod audiens rex Arragonum eum suis in- stabat, quod saltim ad triduum Perpigniani remaneret ipse sibi vellet ſinem facere. Qui pacis ecelesiae avidissimus desiderator non soluin ad triduum, ymo ad quintum diem ibidem remansit. Sed iterum considerans verbis effec- tum non dari post prandium puto 3ta die Novembris abiit Narbonam, omni jam spe destitutus. Quod audientes rex Arragonum, et ambasiate regum Na- varre et Castelle, et communitatum notabilium de obedientia dicti Petri de Luna satis stupefacti instabant apud ambasiatam concilii, quatenus ipsum dominum regem ad redeundum vel saltei exspectandum aliquantulum in Narbona inducerent, promittentes, quod uno trium modorum omnino vellent finem seis- mati imponere, vel quod ipse Petrus de Luna sponte renunciaret papatui vel quod premissa monitione canonica per quinque dies sibi obedientiam concorditer subtraherent, vel sua pertinacia exigente caplivitati traderent. Et 4ta hora noetis dieti rex el regum etc. ambasiatores sollempnem lega- tionem miserunt Narbonam ad d. regem de premissis ipsum possetenus eer- tificantes. Qui pacis ecelesiae zelantissimus remisit suos fidissimos Per- pignianum prestolans ipse Narbone inter quos erat dictus d. Rigensis qui ipsam literam redeundo in medio inter Perpignianum el Narbonam nono die Novembris hora nona post meridiem dederal, sicque post desperationem iterum aliqualis spes rediit unionis. Item 2 ds die Decembris dominus Sarisbur- gensis in congregatione nationum retulit d. cardinali de Brancatiis, sibi ipsis dominis Colocensi ef Slewicensi praescriptis conformia penitus esse scripta adjiciens quod ipse d. Petrus de Luna audiens premissam obe- dientiae suae intentionem stupefactus velul mortuus homo effectus de Per- pigniano cum duobus suorum cardinalium et magna multitudine armatorum in 4 galeis recesserit ad quoddam fortalitium fortissimum fugiendo, quodque sui proprii pacis ecclesiae zelantissimi, qui ipsum antea ut sanetissimum devotissimo venerabantur affectu, jam ipsum tanquam dyabolum detestentur. Item eodem die dominus episcopus Dolensis referebat pro certo domino Verdensi me audiente quod dicto domino cardinali de Brancaliis seriptum esset, quod 13a die Novembris esset obedientia solemniter subtracta per reges et communitates superius nominalos, et idem d. Verduneusis idem retulit in plena congregatione totae nostrae Germanicae nationi. Verum hoc minus certum reputo quia aliis non audio fore seriptum. Item Barbarae tres nota- biles proceres in tota concione concilii in ambasiata nova regis Cracoviae, et fratris ejus Alexandri alias Wytoldi ultra priorem ambasiatam, quam cottidie hic habuit idei rex proponebant oblationem eorundem regis et ducis ad asstandum ipsi concilio et regi Romanorum, et posselenus cooperandum ad treugas et communiter pacandum Ungariam a Tureis aut si oporteret, in absentia regis fideliter defendendam ef propugnandam excusantes eosdem a
36 dominus Thomas doetor decretorum qui credo pertranseundo Wyennam reverentias vestras de statu dieti tractatus plenissime informavit. Venit et quidam nuneius nationis nostre portans literam domini archiepiseopi Rigen- sis quae legebatur Andreae summarie continens, quod dominus rex videns, se solo verborum pasei vento die ultima Oetobris sine spe optati finis se ad recessum a Perpigniano disposuerit premittendo coquinam suam, et alios ipsum comitantes quos volebat, quod audiens rex Arragonum eum suis in- stabat, quod saltim ad triduum Perpigniani remaneret ipse sibi vellet ſinem facere. Qui pacis ecelesiae avidissimus desiderator non soluin ad triduum, ymo ad quintum diem ibidem remansit. Sed iterum considerans verbis effec- tum non dari post prandium puto 3ta die Novembris abiit Narbonam, omni jam spe destitutus. Quod audientes rex Arragonum, et ambasiate regum Na- varre et Castelle, et communitatum notabilium de obedientia dicti Petri de Luna satis stupefacti instabant apud ambasiatam concilii, quatenus ipsum dominum regem ad redeundum vel saltei exspectandum aliquantulum in Narbona inducerent, promittentes, quod uno trium modorum omnino vellent finem seis- mati imponere, vel quod ipse Petrus de Luna sponte renunciaret papatui vel quod premissa monitione canonica per quinque dies sibi obedientiam concorditer subtraherent, vel sua pertinacia exigente caplivitati traderent. Et 4ta hora noetis dieti rex el regum etc. ambasiatores sollempnem lega- tionem miserunt Narbonam ad d. regem de premissis ipsum possetenus eer- tificantes. Qui pacis ecelesiae zelantissimus remisit suos fidissimos Per- pignianum prestolans ipse Narbone inter quos erat dictus d. Rigensis qui ipsam literam redeundo in medio inter Perpignianum el Narbonam nono die Novembris hora nona post meridiem dederal, sicque post desperationem iterum aliqualis spes rediit unionis. Item 2 ds die Decembris dominus Sarisbur- gensis in congregatione nationum retulit d. cardinali de Brancatiis, sibi ipsis dominis Colocensi ef Slewicensi praescriptis conformia penitus esse scripta adjiciens quod ipse d. Petrus de Luna audiens premissam obe- dientiae suae intentionem stupefactus velul mortuus homo effectus de Per- pigniano cum duobus suorum cardinalium et magna multitudine armatorum in 4 galeis recesserit ad quoddam fortalitium fortissimum fugiendo, quodque sui proprii pacis ecclesiae zelantissimi, qui ipsum antea ut sanetissimum devotissimo venerabantur affectu, jam ipsum tanquam dyabolum detestentur. Item eodem die dominus episcopus Dolensis referebat pro certo domino Verdensi me audiente quod dicto domino cardinali de Brancaliis seriptum esset, quod 13a die Novembris esset obedientia solemniter subtracta per reges et communitates superius nominalos, et idem d. Verduneusis idem retulit in plena congregatione totae nostrae Germanicae nationi. Verum hoc minus certum reputo quia aliis non audio fore seriptum. Item Barbarae tres nota- biles proceres in tota concione concilii in ambasiata nova regis Cracoviae, et fratris ejus Alexandri alias Wytoldi ultra priorem ambasiatam, quam cottidie hic habuit idei rex proponebant oblationem eorundem regis et ducis ad asstandum ipsi concilio et regi Romanorum, et posselenus cooperandum ad treugas et communiter pacandum Ungariam a Tureis aut si oporteret, in absentia regis fideliter defendendam ef propugnandam excusantes eosdem a
Strana 37
37 detractorum impositione quam emuli ipsorum eis imponant, quod Tureis contra Ungariam auxilium prestiterint vel favorem. Satis angor, quod multis quae de necessitatibus meis scripsi etiam per plures, quos certos reputavi, nullum jam fere in duobus mensibus ascendentibus tamen pluribus praeser- tim de Ungaria etiam Wyenne moram trahentibus habere merui responsum. Mora domini regis de die in diem trahitur. Nescitur an ante festum pasce concilium concludi valeat. Non multum ultra duos menses mihi sumptus sufficiunt quia ultra censum jam debitum vix cirea 24 florenos adhue habeo, etiam omnibus computatis, de quibus 3 vel 4 verisimiliter expendam pro actis concilii copiandis. Seriptum festinanter 7ma die Decembris in noctis profundo, propter inopinatum latoris recessum. Vester Petrus de Pulka. Venerabilibus ac egregiis dominis domino n. rectori totique cetui doctorum et magistrorum almac universitatis studii Wyenne suis praeceptoribus favo- rosissimis d. d. (Göttw. Bibl.) XIV. 17. December 1415. (Schreiben des Erzbischofes von Riga über die Reise des Königs und die Unterhandlungen mit Petrus de Luna.) Venerabilis mi domine ae recolende mihi jugiter ! 14ta Decembris quaedam literae reverendissimi patris d. archiepiscopi Rigensis afferebantur datae 21. die Novembris in summa hiis quae priores canebant et hiis quas 7ma die praesentis mensis et vobis et matri meae universitati scripseram, satis concor- des ; nisi quod commemorando recessum Petri de Luna a Perpigniano annexum continebat, quod d. rex Romanorum et ambasiata coneilii exspectarent sub spe si per subtractionem obedientiae eidem Petro fiendae possent ad unionem ecclesiae devenire, ex quo clare elicitur, quod non est eidem facta obedientiae substractio die 13a Novembris quemadmodum nuper seriptum reverendissimo d. n. cardinali de Brancaciis dicebatur. Et ego credo me scripsisse quod id foret incertum, quia alias et aliis verosimiliter foret scriptum. Alia non oecurrunt; sed hoc potestis matri meae universitati et omnibus singillatim referre mei nomine, eui non seribo nunc, quia pro tam exiguo ipsam indignum reor specialiter congregare. Scriptum 17a die Decem- bris anno d. 1415. Vester Petrus dictus de Pulka. Venerabili ac egregio viro dno. n. rectori almae universitatis studii Wyenn. suo praeceptori ac domino favoroso d. d. (Göttw. Bibl.)
37 detractorum impositione quam emuli ipsorum eis imponant, quod Tureis contra Ungariam auxilium prestiterint vel favorem. Satis angor, quod multis quae de necessitatibus meis scripsi etiam per plures, quos certos reputavi, nullum jam fere in duobus mensibus ascendentibus tamen pluribus praeser- tim de Ungaria etiam Wyenne moram trahentibus habere merui responsum. Mora domini regis de die in diem trahitur. Nescitur an ante festum pasce concilium concludi valeat. Non multum ultra duos menses mihi sumptus sufficiunt quia ultra censum jam debitum vix cirea 24 florenos adhue habeo, etiam omnibus computatis, de quibus 3 vel 4 verisimiliter expendam pro actis concilii copiandis. Seriptum festinanter 7ma die Decembris in noctis profundo, propter inopinatum latoris recessum. Vester Petrus de Pulka. Venerabilibus ac egregiis dominis domino n. rectori totique cetui doctorum et magistrorum almac universitatis studii Wyenne suis praeceptoribus favo- rosissimis d. d. (Göttw. Bibl.) XIV. 17. December 1415. (Schreiben des Erzbischofes von Riga über die Reise des Königs und die Unterhandlungen mit Petrus de Luna.) Venerabilis mi domine ae recolende mihi jugiter ! 14ta Decembris quaedam literae reverendissimi patris d. archiepiscopi Rigensis afferebantur datae 21. die Novembris in summa hiis quae priores canebant et hiis quas 7ma die praesentis mensis et vobis et matri meae universitati scripseram, satis concor- des ; nisi quod commemorando recessum Petri de Luna a Perpigniano annexum continebat, quod d. rex Romanorum et ambasiata coneilii exspectarent sub spe si per subtractionem obedientiae eidem Petro fiendae possent ad unionem ecclesiae devenire, ex quo clare elicitur, quod non est eidem facta obedientiae substractio die 13a Novembris quemadmodum nuper seriptum reverendissimo d. n. cardinali de Brancaciis dicebatur. Et ego credo me scripsisse quod id foret incertum, quia alias et aliis verosimiliter foret scriptum. Alia non oecurrunt; sed hoc potestis matri meae universitati et omnibus singillatim referre mei nomine, eui non seribo nunc, quia pro tam exiguo ipsam indignum reor specialiter congregare. Scriptum 17a die Decem- bris anno d. 1415. Vester Petrus dictus de Pulka. Venerabili ac egregio viro dno. n. rectori almae universitatis studii Wyenn. suo praeceptori ac domino favoroso d. d. (Göttw. Bibl.)
Strana 38
38 XV. 22. December 1415. (Über die Angelegenheit des Wenzel Tyem. Geldsachen. Hoffnung auf Schluss des Coneils. Die Gerüchte über die Abdankung des Petrus de Luna bestätigen sich nicht. Hieronymus von Prag. Streit des Capitels von Strassburg mit dem Bischofe.) Venerabilis mi praeceptor et domine. Litteras ac mandata recolendae semper matris meae universitatis ae vestras datas 18. et 27. diebus Octo- bris ex parte denunciationis domini Wentzl Tyem praepositi patav. ete. et alias datas die 23. Novembris heri jocunde suscepi et 50 florenos in auro pro sumptibus per honorabilem virum m. Mathiam deWalsee; verum quod quia jam fere in tribus mensibus ad multa quae seripsi, nullum habui respon- sum, considerans consilium ultra communem aestimationem hominum verisimi- liter prolongandum, recepi nuper a venerabili patre d. Leonhardo priore Gamnicens i20 ducatos. Et post neseius illius provisionis recepi etiam a venera- bili magistro Nicolao de Dinkelspuhel 10 florenos renenses, quos idem magister Nicolaus recepit in commendam ad transmittendum cuidam student i Wyenam nomine Conradus RockdeRotenburga notus magistro Curiae de Rotenburg et Georgio Haraio. Et spero, quod concilium cooperante Deo non protendatur in tantum, quin illa pecunia michi sufficiat. Quare peto quatenus eidem Conrado Rock eosdem 10 florenos ren. procuretis solvere indilate. Sepe libenter scriberem de processu concilii si quidquam relatione dignum occurreret, ultra ea, quae nuper per cappellanum d. abbatis Scotorum et post per quemdam scolarem Slesitam vel Polonum scripsi, multa qui- dem referuntur incerta hodie optima cras pessima et vicissim contraria, bona non credimus quia sepissime prins decepti sumus, ut nuper, ante Michaelem quod Petrus de Luna actu cessisset et noviter, quod post ejus recessum de Perpigniano subtracta sibi esset obedientia, quorum, primum tam palam famabatur, ut pro jubilo et gratiarum actione post occasum solis omnes campanae Constantiae compulsarentur. Et dominus Dolens is referebat domino Verdensi secunduin esse scriptum domino cardinali de Brancaciis, quae ambo tandem comperiebantur dissona veritati imo incerta ; et si quaenam magna et placentia videantur et satis magnis dicantur scripta vel relata et ab ipsis ut sic accepta referantur, statui ad vitandam mendacii suspicionem calamum temperare. Non seribo matri meae universitati, quia tam exiguis ipsam for- mido literis oecupare, cui et vobis me desidero fore jugiter commendatum. Scriptum in crastino S. Thomae videlicet 22a die Decembris anno domini 1413. Humilis vester Petrus dictus de Pulka. Jeronimus stat in priori statu; laboratur praedisposite in causa reformationis ecclesiae. Tractatur et causa ecclesiae Argentinensis cujus capitulum cepit electum ut dicitur cum consensu vel adjutorio civitatis impo- nens sibi, quod alienando destruxerit ecclesiam et nudaverit usque ad unicum
38 XV. 22. December 1415. (Über die Angelegenheit des Wenzel Tyem. Geldsachen. Hoffnung auf Schluss des Coneils. Die Gerüchte über die Abdankung des Petrus de Luna bestätigen sich nicht. Hieronymus von Prag. Streit des Capitels von Strassburg mit dem Bischofe.) Venerabilis mi praeceptor et domine. Litteras ac mandata recolendae semper matris meae universitatis ae vestras datas 18. et 27. diebus Octo- bris ex parte denunciationis domini Wentzl Tyem praepositi patav. ete. et alias datas die 23. Novembris heri jocunde suscepi et 50 florenos in auro pro sumptibus per honorabilem virum m. Mathiam deWalsee; verum quod quia jam fere in tribus mensibus ad multa quae seripsi, nullum habui respon- sum, considerans consilium ultra communem aestimationem hominum verisimi- liter prolongandum, recepi nuper a venerabili patre d. Leonhardo priore Gamnicens i20 ducatos. Et post neseius illius provisionis recepi etiam a venera- bili magistro Nicolao de Dinkelspuhel 10 florenos renenses, quos idem magister Nicolaus recepit in commendam ad transmittendum cuidam student i Wyenam nomine Conradus RockdeRotenburga notus magistro Curiae de Rotenburg et Georgio Haraio. Et spero, quod concilium cooperante Deo non protendatur in tantum, quin illa pecunia michi sufficiat. Quare peto quatenus eidem Conrado Rock eosdem 10 florenos ren. procuretis solvere indilate. Sepe libenter scriberem de processu concilii si quidquam relatione dignum occurreret, ultra ea, quae nuper per cappellanum d. abbatis Scotorum et post per quemdam scolarem Slesitam vel Polonum scripsi, multa qui- dem referuntur incerta hodie optima cras pessima et vicissim contraria, bona non credimus quia sepissime prins decepti sumus, ut nuper, ante Michaelem quod Petrus de Luna actu cessisset et noviter, quod post ejus recessum de Perpigniano subtracta sibi esset obedientia, quorum, primum tam palam famabatur, ut pro jubilo et gratiarum actione post occasum solis omnes campanae Constantiae compulsarentur. Et dominus Dolens is referebat domino Verdensi secunduin esse scriptum domino cardinali de Brancaciis, quae ambo tandem comperiebantur dissona veritati imo incerta ; et si quaenam magna et placentia videantur et satis magnis dicantur scripta vel relata et ab ipsis ut sic accepta referantur, statui ad vitandam mendacii suspicionem calamum temperare. Non seribo matri meae universitati, quia tam exiguis ipsam for- mido literis oecupare, cui et vobis me desidero fore jugiter commendatum. Scriptum in crastino S. Thomae videlicet 22a die Decembris anno domini 1413. Humilis vester Petrus dictus de Pulka. Jeronimus stat in priori statu; laboratur praedisposite in causa reformationis ecclesiae. Tractatur et causa ecclesiae Argentinensis cujus capitulum cepit electum ut dicitur cum consensu vel adjutorio civitatis impo- nens sibi, quod alienando destruxerit ecclesiam et nudaverit usque ad unicum
Strana 39
39 fortalitium, quod etiam jam alienare disposuerit et relinquendo eeclesiam con- trahere matrimonium pro utraque parte, sunt maximae disputationes domi- nus donet in hac et aliis causis justitiam praevalere. Magistri in theologia jam dederunt in scriptis singuli suas sententias de novem assertionibus per cancellarium Parisien. denuntiatas. Haec addidi ex superhabundanti ut noscatis quod libenter magna scriberem, si haberem. Venerabili ac eximio domino n. rectori almae universitatis studii Wyenn. suo praeceptori ac domino favoroso d. d. (Göttw. Bibl.) XVI. 1. Jänner 1416. (Nachriehten von König Sigmund. Freude darüber in Constanz.) Venerabiles patres magistri ac domini jugiter metuendi! A quinque nunc mensibus paternis v. dominationibus seribendi materiam me non habere queralatus sum, sed nunc propricio deo obtulit se mihi gaudiosa, ut nunciare habeam vobis gaudium magnum quod erat omni populo christiano; nam 29 die Decembris de vespera praesentabantur deputatis nationum concilii egregiae majestatis et ambasiatae ejusdem literae gaudiosae, quarum tenorem ob firmiorem certitudinem hiis includo; quibus lectis inter horam 4tam et 5tam post meridiem una cum litera regia ad comiten palatinum etc. in noctis crepusculo episcopi ete. qui aderant, unanimiter ascendebant in templum ecclesiae cathedralis jubilando cantantes inibi „Te Deum laudamus“ conso- nantibus solempnissime omnibus civitatis campanis interpolatim usque ad horam fere nonam. In crastino pro gratiarum actione celebrabatur missa solempnis Deo Sanctissimo. Et post materia legationis declarabatur loco sermonis qui tain inprovise fieri non poterat ; legebantur et litterae praedictae duae con- cilii. Et quaedam alia per quemdam secretarium cuidam ad partem seripta, quae ultra alias continebat, quod ultra alias difficultates serenissimo d. regi in traetatu factas etiam objecta essent sibi plura gravissima crimina et impro- peratum de pluribus (contra) papam etiam in tractatu concilii actis in quibus se tam patienter et mite amore unionis ecclesiae gessisset ac rationabilissime excusaverit quod mirabile apparet et inhumanum in super quod et se adeo erga sathanam primum Petrum de Luna humiliaverit quod etiam nee potue- rit facere simplex miles. Et per haec omnia vix illos cautelosos Catelonos valuerit evineere et ad caritatem et pacem aliqualiter inclinare ymo quod adeo multiplieiter fuerint variati et instabiles tractatuum status et termini ut quod hodie videbatur quasi conclusuin cras in disputativam disceptationem vertebatur. Et saepe dum se putarent prospere tractatus ingredi affuit inter eos dissipans concilia praeconcepta. Attamen conclusus esset modus uuionis perfectae licet forte terminus praefixus et termini medii longitudo esset ipsi concilio aliqualiter onerosus. Conclusiones autem capitula artieuli et puncta non sunt certitudinaliter et manifeste nota, sed relationi ambasiatae concilii reservata, quae et tempore suo de ipsis certificatus describam; haec revera jocunda consolatio et si non de jain conservata unione fuerit sed dumtaxat de promissione contigentis futuri, attamen in tanta concilii angustia divinitus
39 fortalitium, quod etiam jam alienare disposuerit et relinquendo eeclesiam con- trahere matrimonium pro utraque parte, sunt maximae disputationes domi- nus donet in hac et aliis causis justitiam praevalere. Magistri in theologia jam dederunt in scriptis singuli suas sententias de novem assertionibus per cancellarium Parisien. denuntiatas. Haec addidi ex superhabundanti ut noscatis quod libenter magna scriberem, si haberem. Venerabili ac eximio domino n. rectori almae universitatis studii Wyenn. suo praeceptori ac domino favoroso d. d. (Göttw. Bibl.) XVI. 1. Jänner 1416. (Nachriehten von König Sigmund. Freude darüber in Constanz.) Venerabiles patres magistri ac domini jugiter metuendi! A quinque nunc mensibus paternis v. dominationibus seribendi materiam me non habere queralatus sum, sed nunc propricio deo obtulit se mihi gaudiosa, ut nunciare habeam vobis gaudium magnum quod erat omni populo christiano; nam 29 die Decembris de vespera praesentabantur deputatis nationum concilii egregiae majestatis et ambasiatae ejusdem literae gaudiosae, quarum tenorem ob firmiorem certitudinem hiis includo; quibus lectis inter horam 4tam et 5tam post meridiem una cum litera regia ad comiten palatinum etc. in noctis crepusculo episcopi ete. qui aderant, unanimiter ascendebant in templum ecclesiae cathedralis jubilando cantantes inibi „Te Deum laudamus“ conso- nantibus solempnissime omnibus civitatis campanis interpolatim usque ad horam fere nonam. In crastino pro gratiarum actione celebrabatur missa solempnis Deo Sanctissimo. Et post materia legationis declarabatur loco sermonis qui tain inprovise fieri non poterat ; legebantur et litterae praedictae duae con- cilii. Et quaedam alia per quemdam secretarium cuidam ad partem seripta, quae ultra alias continebat, quod ultra alias difficultates serenissimo d. regi in traetatu factas etiam objecta essent sibi plura gravissima crimina et impro- peratum de pluribus (contra) papam etiam in tractatu concilii actis in quibus se tam patienter et mite amore unionis ecclesiae gessisset ac rationabilissime excusaverit quod mirabile apparet et inhumanum in super quod et se adeo erga sathanam primum Petrum de Luna humiliaverit quod etiam nee potue- rit facere simplex miles. Et per haec omnia vix illos cautelosos Catelonos valuerit evineere et ad caritatem et pacem aliqualiter inclinare ymo quod adeo multiplieiter fuerint variati et instabiles tractatuum status et termini ut quod hodie videbatur quasi conclusuin cras in disputativam disceptationem vertebatur. Et saepe dum se putarent prospere tractatus ingredi affuit inter eos dissipans concilia praeconcepta. Attamen conclusus esset modus uuionis perfectae licet forte terminus praefixus et termini medii longitudo esset ipsi concilio aliqualiter onerosus. Conclusiones autem capitula artieuli et puncta non sunt certitudinaliter et manifeste nota, sed relationi ambasiatae concilii reservata, quae et tempore suo de ipsis certificatus describam; haec revera jocunda consolatio et si non de jain conservata unione fuerit sed dumtaxat de promissione contigentis futuri, attamen in tanta concilii angustia divinitus
Strana 40
40 superveniens tanto letiores reddidit pios patrum animos quanto jam diutur- nissima dilatione spei gravius erant afflicti; num cum jam ad 3tum mensem a domini regis etc. absentia solum tres literae fide dignae una regis ad con- cilium in die omnium sanctorum, aliae duae domini Rigensis ad nationem Germanieam et satis superficiales perfunctoriae et universales quarum etiam ultima minus fiducialiter praecedentibus loquebatur advenerint nimium fatiga- bantur piorum patrum animi. Sed et relatus diversi et sibi invicem adversi cottidie licet incerti evolantes nune optimi cras pessimi ipsos nimium per- turbabant et adeo ut jam nonnullis licentiam recedendi petentibus allegando defectum sumptuum, necessitatem suarum ecclesiarum et hujusmodi timere- tur dissolutio coneilii imminere. Unde ipso die s. Innocentium ceperunt traetare de ambasiata mittenda ad ipsum dominum regem ete. et ambasiatam ad eos revocandum indilate, nisi forte infra brevem terminum optatam referre possent pacis conclusionem nec amplius se vanis verborum ventis pertrahi sinerent ne forte in pejus etiam concilium sine alio fructu inaniter solveretur. Erat tunc non modica anxietas de mittendis nunciis talibus et tantis, quales et quanti in tanto sufficerent negotio ac decerent majestatem regiam auctoritatem ecclesiae ac de expensis tantis et aliis hujusmodi oportunis hortabatur quasi flendo ad patienter tolerandum d. Gnesensis archiepiscopus et mittendum celeriter et tam sincere ut alios potuerit ad laerimas provocare. Sed in tantis perplexitatibus advenit desiderata consolatio nimis grata, quae adeo exhilara- vit omnium corda ut etiam tempore elevationis post sanctus usque ad oratio- nem dominicam tubae et fistulae altis vocibus conereparent et post missam in processione concilii similiter, ac cerei plures deportarentur et alia ostenderen- tur indicia gaudiorum. Attamen nec in his sathan defuit moliens inserere materiam tristitiae ac lamenti; nam ante missam dum reverendissimi d. cardi- nales ete. congregarentur, praesentabantur octo literae de Bohemia appensis 452 sigillis nobilium procerum et baronum contra conciliun ex parte IIuss etc. Seribere nequeo propter repentinum et inopinatum recessum latoris. Scriptum 1ma die Januarii anno 1416. Petrus Pulka non potui emendare praesentes, nec copiare. Venerabilibus ac egregiis viris dominis n. rectori totique cetui doctorum et magistrorum almae universitatis studii Wyennens. ete. (Göttw. Bibl.) XVII. 15. Jänner 1416. (Petrus de Pulka an den Prior Leonhard der Karthause Gaming. Uber die Gesandtschaft des Concils an Petrus de Luna. Schreiben des Königs Sigmunds an das Coneil und an den Pfalzgrafen sind angekommen. Günstige Aussichten auf Frieden. Schreiben an den Patriarchen von Antiochia. Lob des Königs. Anklagen der Böhmen gegen das Coneil. Schreiben des Bischof von Riga aus Avignon. Das Concil wird noch lange dauern.)
40 superveniens tanto letiores reddidit pios patrum animos quanto jam diutur- nissima dilatione spei gravius erant afflicti; num cum jam ad 3tum mensem a domini regis etc. absentia solum tres literae fide dignae una regis ad con- cilium in die omnium sanctorum, aliae duae domini Rigensis ad nationem Germanieam et satis superficiales perfunctoriae et universales quarum etiam ultima minus fiducialiter praecedentibus loquebatur advenerint nimium fatiga- bantur piorum patrum animi. Sed et relatus diversi et sibi invicem adversi cottidie licet incerti evolantes nune optimi cras pessimi ipsos nimium per- turbabant et adeo ut jam nonnullis licentiam recedendi petentibus allegando defectum sumptuum, necessitatem suarum ecclesiarum et hujusmodi timere- tur dissolutio coneilii imminere. Unde ipso die s. Innocentium ceperunt traetare de ambasiata mittenda ad ipsum dominum regem ete. et ambasiatam ad eos revocandum indilate, nisi forte infra brevem terminum optatam referre possent pacis conclusionem nec amplius se vanis verborum ventis pertrahi sinerent ne forte in pejus etiam concilium sine alio fructu inaniter solveretur. Erat tunc non modica anxietas de mittendis nunciis talibus et tantis, quales et quanti in tanto sufficerent negotio ac decerent majestatem regiam auctoritatem ecclesiae ac de expensis tantis et aliis hujusmodi oportunis hortabatur quasi flendo ad patienter tolerandum d. Gnesensis archiepiscopus et mittendum celeriter et tam sincere ut alios potuerit ad laerimas provocare. Sed in tantis perplexitatibus advenit desiderata consolatio nimis grata, quae adeo exhilara- vit omnium corda ut etiam tempore elevationis post sanctus usque ad oratio- nem dominicam tubae et fistulae altis vocibus conereparent et post missam in processione concilii similiter, ac cerei plures deportarentur et alia ostenderen- tur indicia gaudiorum. Attamen nec in his sathan defuit moliens inserere materiam tristitiae ac lamenti; nam ante missam dum reverendissimi d. cardi- nales ete. congregarentur, praesentabantur octo literae de Bohemia appensis 452 sigillis nobilium procerum et baronum contra conciliun ex parte IIuss etc. Seribere nequeo propter repentinum et inopinatum recessum latoris. Scriptum 1ma die Januarii anno 1416. Petrus Pulka non potui emendare praesentes, nec copiare. Venerabilibus ac egregiis viris dominis n. rectori totique cetui doctorum et magistrorum almae universitatis studii Wyennens. ete. (Göttw. Bibl.) XVII. 15. Jänner 1416. (Petrus de Pulka an den Prior Leonhard der Karthause Gaming. Uber die Gesandtschaft des Concils an Petrus de Luna. Schreiben des Königs Sigmunds an das Coneil und an den Pfalzgrafen sind angekommen. Günstige Aussichten auf Frieden. Schreiben an den Patriarchen von Antiochia. Lob des Königs. Anklagen der Böhmen gegen das Coneil. Schreiben des Bischof von Riga aus Avignon. Das Concil wird noch lange dauern.)
Strana 41
41 Orationes cum debito jugiter famulatu. Venerabilis pater post recessum vestrum hine, de tractatu serenissimi Romanorum regis etc. et ambasiatae concilii cum Petro de Luna et ejus obedientia ex parte unionis ecclesiae nil certum relationeque dignum occurrit usque ad crastinum s. Innocentium. Sed diversa et adversa relata incerta de die in diem alternabantur nunc bona nune mala, quorum varietas ac multiplicitas piorum animos patruim quasi spem dejiciendo nimis afflixit tedioque affecit adeo, ut in die s. Inno- centium tractare inciperent de ambasiata ad d. regem et ambasiatam ipsius coneilii transmittenda Narbonam quatenus in omnem eventum etiam negotio infecto redirent indilate nec ulterius vano votorum vento in gravamen con- cilii ibidem se sinerent detineri, cum jam verosimiliter apparet, si ipsius Petride Luna suacque obedientiae sincera foret intentio ad paeem ecclesiae an sinistra aut effectus aliquis bonae spei erectus ; sie autem pene desolatur et desperatur. In crastino Innocentium apparuit pastoribus congregatis christi angelus idest nuncius domini nuncians pacem in terra hominibus bonae volimlatis per literas regias unam concilio alteram comiti Palatino ac literam ambasiatorum concilio transmissas continentes summarie quod sepe libenter scripsisset, sed tot fuerint in tractatibus difficultates, impedimentorum illationes instantiae ae mutationes, ut quae hodie habuerint ut conclusa, cras invenerint alterata. Ideo a certo scribere nequiverint usque ad 13. Decembris diem circa meridiem. D. rex et ambasiala concil ii parte exuna et ambasiatae regum Arragoniae Castellae Nava rrac, ac comitis Fuxi parte ex altera sufficientibus fulcitae mandatis perfectam concluserint ecelesiae unionem certis modis et viis.......conditionibus capitula vero articulos et puncta con- clusa ambasiatores sui ae concilii essent plenarie relaturi, et in crastino pro graciarum actione missam de spiritu s. eum processione solemniter celebra- verint. Quibus literis in refectorio minorum coram deputatis et aliis, qui improvise advenerant perlectis circa occasum solis satis exhila rabantur pio- rum prius turbata corda etiam de sola promissione pacis futurae contingentis et incertae. Et statim ascendentes ad ecclesiam eathedralem de nuneiato gau- dio, quo auctore deo crevit omni populo gloriam in altissimis deo per ymp- num Tedeum landamus devotissime concinnebant consonantibus celeberrime omnibus campanis eivitatis pluribus etiam vicibus usque ad horam vesperae nonam. In crastino seilicet penultima die Decembris pro gratiarum actione celebratur missa de spiritu sancto in loco sessionis, et vice sermonis, qui tam repentine fieri nequibal dominus Tolonensis declarat ipsarum literarum effectum exhortans ad gratiarum actiones, legebantur ctiam literae praedictae et quaedam alia privatim puto domino Patriarchae Antioceno scripta per quendam secretarium, quae ad singularem laudem domini regis Romanorum refe- rebant quod inter ceteras difficultates maximas in tractatibus emergentes ipse dominus rex etiam graves perpessus accusationes exprobrationes improperia et objectiones plurimas de multis tamquam perperam in concilio perpetratis et aliis, de quibus tamen se rationabile et efficacissime exeusaverit, asserens sieut et verum est, quod nil umquam attemptare pracsumpserit nisi ad ordinationem concilii, et jussis causas etiam actorum ipsorum assignando, quemadmodum alii plenius seribunt et credo cirea haec particularia plurima post ipsius
41 Orationes cum debito jugiter famulatu. Venerabilis pater post recessum vestrum hine, de tractatu serenissimi Romanorum regis etc. et ambasiatae concilii cum Petro de Luna et ejus obedientia ex parte unionis ecclesiae nil certum relationeque dignum occurrit usque ad crastinum s. Innocentium. Sed diversa et adversa relata incerta de die in diem alternabantur nunc bona nune mala, quorum varietas ac multiplicitas piorum animos patruim quasi spem dejiciendo nimis afflixit tedioque affecit adeo, ut in die s. Inno- centium tractare inciperent de ambasiata ad d. regem et ambasiatam ipsius coneilii transmittenda Narbonam quatenus in omnem eventum etiam negotio infecto redirent indilate nec ulterius vano votorum vento in gravamen con- cilii ibidem se sinerent detineri, cum jam verosimiliter apparet, si ipsius Petride Luna suacque obedientiae sincera foret intentio ad paeem ecclesiae an sinistra aut effectus aliquis bonae spei erectus ; sie autem pene desolatur et desperatur. In crastino Innocentium apparuit pastoribus congregatis christi angelus idest nuncius domini nuncians pacem in terra hominibus bonae volimlatis per literas regias unam concilio alteram comiti Palatino ac literam ambasiatorum concilio transmissas continentes summarie quod sepe libenter scripsisset, sed tot fuerint in tractatibus difficultates, impedimentorum illationes instantiae ae mutationes, ut quae hodie habuerint ut conclusa, cras invenerint alterata. Ideo a certo scribere nequiverint usque ad 13. Decembris diem circa meridiem. D. rex et ambasiala concil ii parte exuna et ambasiatae regum Arragoniae Castellae Nava rrac, ac comitis Fuxi parte ex altera sufficientibus fulcitae mandatis perfectam concluserint ecelesiae unionem certis modis et viis.......conditionibus capitula vero articulos et puncta con- clusa ambasiatores sui ae concilii essent plenarie relaturi, et in crastino pro graciarum actione missam de spiritu s. eum processione solemniter celebra- verint. Quibus literis in refectorio minorum coram deputatis et aliis, qui improvise advenerant perlectis circa occasum solis satis exhila rabantur pio- rum prius turbata corda etiam de sola promissione pacis futurae contingentis et incertae. Et statim ascendentes ad ecclesiam eathedralem de nuneiato gau- dio, quo auctore deo crevit omni populo gloriam in altissimis deo per ymp- num Tedeum landamus devotissime concinnebant consonantibus celeberrime omnibus campanis eivitatis pluribus etiam vicibus usque ad horam vesperae nonam. In crastino seilicet penultima die Decembris pro gratiarum actione celebratur missa de spiritu sancto in loco sessionis, et vice sermonis, qui tam repentine fieri nequibal dominus Tolonensis declarat ipsarum literarum effectum exhortans ad gratiarum actiones, legebantur ctiam literae praedictae et quaedam alia privatim puto domino Patriarchae Antioceno scripta per quendam secretarium, quae ad singularem laudem domini regis Romanorum refe- rebant quod inter ceteras difficultates maximas in tractatibus emergentes ipse dominus rex etiam graves perpessus accusationes exprobrationes improperia et objectiones plurimas de multis tamquam perperam in concilio perpetratis et aliis, de quibus tamen se rationabile et efficacissime exeusaverit, asserens sieut et verum est, quod nil umquam attemptare pracsumpserit nisi ad ordinationem concilii, et jussis causas etiam actorum ipsorum assignando, quemadmodum alii plenius seribunt et credo cirea haec particularia plurima post ipsius
Strana 42
42 redituin patebunt, quibus adjiciebatur in eadem litera, quod ipse d. rex amore pacis ecclesiae praemissa inestimabili paciencia tolleravit, ymo, quod erga Petrum de Luna se adeo humiliaverit quod vix similia fecisset simplex miles. Infra canonem missae et elevationem ad ampliorem expressionem gaudii tubae et fistulae in ecclesia celeberrime concrepabant cum quibus et ceteris post missam processio fiebat ut fieri solet omni dominica per eccle- siam solum quia pluuia egredi in ornatibus non sinebat. Nec mirum quod solum de fiendis et promissis et conclusis nondum factis sed multipliciter in- pendentibus tante joeundabantur corda piorum ut gratias agerent ante fac- tum quia dignum est ut nulla Dei dona etiain si pusilla sint gratiarum actione frustrentur; fragmenta nempe jubentur apostoli colligere ne pereant quia non decet etiam minima Dei dona beneficia oblivisci sed potius etiam minima grate accepta majorem gratiarum actionem prevenire etiam gratitu- dine. Sed ecce hostis pacis nec unius diei gaudium patiebatur purum. Nam dum reverendissimi d. cardinales etc. ad ipsam missam se in expectando ut solent congregarentur, misit quemdam, qui dieitur fuisse familiaris Jeronymi de Praga, qui tune pracsentabat octo literas quorundam Baronum proce- rum et nobilium Bohemiae et Moraviae appensis sigillis 452 sigillatas, continentes summarie laudem regni Bolemiae et marchionatus corun- dem, de excellentia christianismi et fidei ibidem ab antiquo servatae, ita quod nunquam fuerit ibi haeresis doginatisata, sed justus Johannes Huss sit injuste ex invidia condempnatus, sicut conentur etiain quidam facere Jeronymo Philosopho eximio, eloquentiae fonfe mananti ete. similia, quodque quicumque asserens ibidem unquam dogmatigatas fuisse hereses nunciatur tanquam proditor et diffamator regni, excepto solo serenissimo rege Roma- norum quem credant abhine innoxium et inmunem adicientes etiam non obstante cujuseumque prohibitione velint usque ad sanguinem evangelicos praedicatores defendere neminem curando usque ad unicum summum ponti- ficem, tune velint secundum Christi evangelium obedire in licitis. Praeterea 11a die Januarii advenit litera domini Rigensis data Avinione 28a die Decem- bris continens summarie quod d. rex Romanorum attento quod Ilispanis datus esset terminus veniendi huc ad concilium per totum mensem Marcii quodque tempore medio ipse multa notabilia agere hie posset, sed ipsos Hyspanos seu obedientiam Petri de Luna expectare oporteret, de suorum consilio decreverit ire ad Franciam et pro unione firmatione ac exalta- tione ecclesiae reges Franciae et Angliae concordare si valeat vel saltem inter eos treugas et pacem ad tempus ponere, et quod ad preparandum materiam tractantibus premiserit magnum comitem et ipsum d. Rigensem. Capitula conclusa de modo unionis dicuntur esse haee, sed ut seitis lociens decepti sumus relatibus, qui etiam credebantur certissimi ut vobis nolim scribere ipsa donec ambasiata concilii decerto ipsa afferet quae cottidie exspec- tatur. Non spero de fine concilii ante festum pentecostes sed quod vero similius per magnam partem estatis aut totam estatem durabit. Sed tollera- bilius est post tantum tempus etiam per minus pali sumptus incommoda exilii propriorumque bonorum neglectum, quam jam praeterita perdere et forte multis futuris temporibus vix tam propinque ad vnionem ecclesiae per-
42 redituin patebunt, quibus adjiciebatur in eadem litera, quod ipse d. rex amore pacis ecclesiae praemissa inestimabili paciencia tolleravit, ymo, quod erga Petrum de Luna se adeo humiliaverit quod vix similia fecisset simplex miles. Infra canonem missae et elevationem ad ampliorem expressionem gaudii tubae et fistulae in ecclesia celeberrime concrepabant cum quibus et ceteris post missam processio fiebat ut fieri solet omni dominica per eccle- siam solum quia pluuia egredi in ornatibus non sinebat. Nec mirum quod solum de fiendis et promissis et conclusis nondum factis sed multipliciter in- pendentibus tante joeundabantur corda piorum ut gratias agerent ante fac- tum quia dignum est ut nulla Dei dona etiain si pusilla sint gratiarum actione frustrentur; fragmenta nempe jubentur apostoli colligere ne pereant quia non decet etiam minima Dei dona beneficia oblivisci sed potius etiam minima grate accepta majorem gratiarum actionem prevenire etiam gratitu- dine. Sed ecce hostis pacis nec unius diei gaudium patiebatur purum. Nam dum reverendissimi d. cardinales etc. ad ipsam missam se in expectando ut solent congregarentur, misit quemdam, qui dieitur fuisse familiaris Jeronymi de Praga, qui tune pracsentabat octo literas quorundam Baronum proce- rum et nobilium Bohemiae et Moraviae appensis sigillis 452 sigillatas, continentes summarie laudem regni Bolemiae et marchionatus corun- dem, de excellentia christianismi et fidei ibidem ab antiquo servatae, ita quod nunquam fuerit ibi haeresis doginatisata, sed justus Johannes Huss sit injuste ex invidia condempnatus, sicut conentur etiain quidam facere Jeronymo Philosopho eximio, eloquentiae fonfe mananti ete. similia, quodque quicumque asserens ibidem unquam dogmatigatas fuisse hereses nunciatur tanquam proditor et diffamator regni, excepto solo serenissimo rege Roma- norum quem credant abhine innoxium et inmunem adicientes etiam non obstante cujuseumque prohibitione velint usque ad sanguinem evangelicos praedicatores defendere neminem curando usque ad unicum summum ponti- ficem, tune velint secundum Christi evangelium obedire in licitis. Praeterea 11a die Januarii advenit litera domini Rigensis data Avinione 28a die Decem- bris continens summarie quod d. rex Romanorum attento quod Ilispanis datus esset terminus veniendi huc ad concilium per totum mensem Marcii quodque tempore medio ipse multa notabilia agere hie posset, sed ipsos Hyspanos seu obedientiam Petri de Luna expectare oporteret, de suorum consilio decreverit ire ad Franciam et pro unione firmatione ac exalta- tione ecclesiae reges Franciae et Angliae concordare si valeat vel saltem inter eos treugas et pacem ad tempus ponere, et quod ad preparandum materiam tractantibus premiserit magnum comitem et ipsum d. Rigensem. Capitula conclusa de modo unionis dicuntur esse haee, sed ut seitis lociens decepti sumus relatibus, qui etiam credebantur certissimi ut vobis nolim scribere ipsa donec ambasiata concilii decerto ipsa afferet quae cottidie exspec- tatur. Non spero de fine concilii ante festum pentecostes sed quod vero similius per magnam partem estatis aut totam estatem durabit. Sed tollera- bilius est post tantum tempus etiam per minus pali sumptus incommoda exilii propriorumque bonorum neglectum, quam jam praeterita perdere et forte multis futuris temporibus vix tam propinque ad vnionem ecclesiae per-
Strana 43
43 venire. Dudum volui paternitati vestrae seribere ad consolationem patrum meorum sed neminem ad Ybsam divertere volentem habere potui, quorum patrum meorum orationibus statum ecclesiae et me peccatorem dignemini diligentius commendare, ipsis scribere non est opus quia omnia verba com- munia esse novi. Scriptum festinanter 13. die Januarii anno d. 1416 per magistrum Petrum de Pulka. Venerabili patri domino Leonhardo priori domus throni sanctae Mariae in Gemnico ord. chartusiensis. Cottidie dissensionum sator nova conatur inter nationes et personas con- cilii serere discidiorum zizania sed caritas piorum quamquam Deus donat, ea exterminat imo eosdem pios sollicitius orationibus adjuvate. (K. K. Hoſbibl. in Wien.) XVIII. 22. Jänner 1416. (Nachrichten vom Könige. Schreiben des Bischofs von Riga. Sigmund will nach Frankreich gehen. Hoffnung dass der König bald zurückkehrt.) Venerabilis mi praeceptor et domine! Nuncii sacri concilii missi eum domino rege Narbonam dicuntur prope adesse et expectantur cottidie. Multa referuntur incerta, quae scribere nolo, pauca vero de certis nune notabilia. 11 ma die Januarii advenit litera domini Rigensis data 28a die Decembris avinione summarie continens quod quia obedientia Petri de Luna totum mensem Martii haberet ad veniendum Constantiam nee tempore medio possent hic aliqua ardua tractari (Sigism. rex) de suorum consilio decreverit intrare Fran- ciam ad concordandum reges Franciae et Angliae, vel saltem inter ipsos statuendum treugas et pacem ad tempus ad firmiorem ecclesiae unionem et pacem et ad pracdisponendum de suo ingressu et praeparandum materiam tractandi praemittere voluerit ipsum d. Rigensem archiepiscopum et magnum comitem de Ungaria, verum post 16a vel 17a die Januarii advenit quidam refe- rens quod dux Burgundiae cum 40000 armatorum esset prope Parisium cui rex Franciae vellet resistere, unde putatur quod dominus rex mutabit propositum, quia ipse et Burgundiensis minus bene ad invicem creduntur esse affecti, sed quod sit via directa reversurus. Ad cujus confirmationem referebat reverendiss. p. n. d. cardinalis Salutiarum 19a die Januarii episco- pis Angliae, quod quidam veniens de Lugduno retulerit, quod comes Souau- diae occurreret ipsi domino regi obviam et secum esse voluerit 13a Januarii in Lugduno ad susseipiendum eundemn reverenter et conducendum per sua domi- nia redeuntem quae si vera sunt ipse dominus rex in brevi aderit, quod multum reputo pro salute tractatuum et conservatione concilii. Solum hoc seribo ne vagis magnis credatis relatibus et incertis. Recommendo me vestrae dominationi et omnium magistrorum ete. Sitis sinceriter devoti deo pro eccle- sia saneta sua; puto quod ante festum penthecostes non valeat tractatus concilii consumari. De collatione beneficiorum nondum aliquid conclusum est, nec de provisione pro universitatibus; bene quidem inter reformatores materia mota est, et plures de universitatibus Alamanniae seu Germaniae con- gregati ipsis commendaverunt hanc causam et certum ad pacem et ipsi se
43 venire. Dudum volui paternitati vestrae seribere ad consolationem patrum meorum sed neminem ad Ybsam divertere volentem habere potui, quorum patrum meorum orationibus statum ecclesiae et me peccatorem dignemini diligentius commendare, ipsis scribere non est opus quia omnia verba com- munia esse novi. Scriptum festinanter 13. die Januarii anno d. 1416 per magistrum Petrum de Pulka. Venerabili patri domino Leonhardo priori domus throni sanctae Mariae in Gemnico ord. chartusiensis. Cottidie dissensionum sator nova conatur inter nationes et personas con- cilii serere discidiorum zizania sed caritas piorum quamquam Deus donat, ea exterminat imo eosdem pios sollicitius orationibus adjuvate. (K. K. Hoſbibl. in Wien.) XVIII. 22. Jänner 1416. (Nachrichten vom Könige. Schreiben des Bischofs von Riga. Sigmund will nach Frankreich gehen. Hoffnung dass der König bald zurückkehrt.) Venerabilis mi praeceptor et domine! Nuncii sacri concilii missi eum domino rege Narbonam dicuntur prope adesse et expectantur cottidie. Multa referuntur incerta, quae scribere nolo, pauca vero de certis nune notabilia. 11 ma die Januarii advenit litera domini Rigensis data 28a die Decembris avinione summarie continens quod quia obedientia Petri de Luna totum mensem Martii haberet ad veniendum Constantiam nee tempore medio possent hic aliqua ardua tractari (Sigism. rex) de suorum consilio decreverit intrare Fran- ciam ad concordandum reges Franciae et Angliae, vel saltem inter ipsos statuendum treugas et pacem ad tempus ad firmiorem ecclesiae unionem et pacem et ad pracdisponendum de suo ingressu et praeparandum materiam tractandi praemittere voluerit ipsum d. Rigensem archiepiscopum et magnum comitem de Ungaria, verum post 16a vel 17a die Januarii advenit quidam refe- rens quod dux Burgundiae cum 40000 armatorum esset prope Parisium cui rex Franciae vellet resistere, unde putatur quod dominus rex mutabit propositum, quia ipse et Burgundiensis minus bene ad invicem creduntur esse affecti, sed quod sit via directa reversurus. Ad cujus confirmationem referebat reverendiss. p. n. d. cardinalis Salutiarum 19a die Januarii episco- pis Angliae, quod quidam veniens de Lugduno retulerit, quod comes Souau- diae occurreret ipsi domino regi obviam et secum esse voluerit 13a Januarii in Lugduno ad susseipiendum eundemn reverenter et conducendum per sua domi- nia redeuntem quae si vera sunt ipse dominus rex in brevi aderit, quod multum reputo pro salute tractatuum et conservatione concilii. Solum hoc seribo ne vagis magnis credatis relatibus et incertis. Recommendo me vestrae dominationi et omnium magistrorum ete. Sitis sinceriter devoti deo pro eccle- sia saneta sua; puto quod ante festum penthecostes non valeat tractatus concilii consumari. De collatione beneficiorum nondum aliquid conclusum est, nec de provisione pro universitatibus; bene quidem inter reformatores materia mota est, et plures de universitatibus Alamanniae seu Germaniae con- gregati ipsis commendaverunt hanc causam et certum ad pacem et ipsi se
Strana 44
44 paratissimos et ad hoc veluti affectissimos ostenderunt. Scriptum Vincentii 22 Januarii anno d. 1416. Dominationis v. humilis Petrus dictus de Pulka ad mandatum. Venerabili ac eximo domino rectori almae universitatis studii Wyennens. praeceptori suo et domino favoroso vel ejus vices gerenti d. d. (Göttw. Bibl.) XIX 1). 7. Juli 1416. (Petrus de Pulka an den Prior Leonhard von Gaming. Entschuldigungen wegen langen Stillschweigens. Verurtheilung des Hieronymus von Prag. Hinrich- tung desselben. Schreiben des Johann de Opicis aus Barcellona, über die Unter- handlungen mit Petrus de Luna. Predigt des Cardinals Florentinus. Lob des Königs Sigismund. Schreiben des Königs von Arragonien hinsichtlieh seiner Gesand- schaft und der Verzögerung ihrer Ankunft. Ursachen der letzteren.) Venerabilis mi pater et domine recolende. Non indignetur queso mihi pater- nitas vestra ymo apud patres meos alios de conventu me dignelur legittime excu- sare, quod tam diu de processu et statu sacri concilii desiderata non scripsi, quia revera post ea quae nuper de tractatis Narbone satis insinuavi diffusse, non occurrit quidquam relatione dignum. Nisi ipsius Ieronymi digna dampnatio facta penultima die Maij et ejus eodem die combustio in loeo Johannis Huss ad cujus similitudinem etiam cineres spargebantur in lacum. Jus l'a inquam coram Deo dampnatio quia cum nolens respondere judicibus audientiam publicam ohtinuisset ad votum et propter multitudinem articulorum et tumultuationem ingentis populi prima die, quae, ut puto erat 23 Mayi ipsa audientia compleri non posset statuebatur sibi dies alia videlicet 26 ejusdem in qua post responsionem ad omnes articulos induxit exempla plurima tam philosophorum gentilium quam sanctorum utriusque testamenti quod veritas et innocentia sepissime a mundi origine falsis testibus et mendaciis esset obruta, sic nunc nee mirum esse, asse- rens, si emuli sui theotonici contra ipsum falsis testibus praevalerent assignans etiam causam concepti contra ipsum rancoris qualem confingere astuttissime poterat, et tandem conclusive subjunxit, quod alias nimia pietate et suasione 20 judicum in causa fidei deputatorum ac misero metu mortis inductus in plena congregatione concilii catholicam fidem profitens enorme et gravissimum commi- sisset mendacium contra Johannem Wykleff elJohannem Huss, asserendo 1) Aus Kink l. c. entnehmen wir folgende Notiz eines hier fehlenden Briefes: 1416 ipsa die einerum (4. Mz.) cong. unin. ad audiendu literam missam de Constantia, in qua considerauit vniuersitas unuin punctum de hussitis, quod quosdam de sua secta mitterent ad omnes terras vicinas qui ipsorum errorem predicarent, propter quod vniuersitas deputauit doctores et magi- stros, qui de remedio salubri toti christianitati et honesto uniuersitati possetenus cogitarent. Kink 51, II, 14.
44 paratissimos et ad hoc veluti affectissimos ostenderunt. Scriptum Vincentii 22 Januarii anno d. 1416. Dominationis v. humilis Petrus dictus de Pulka ad mandatum. Venerabili ac eximo domino rectori almae universitatis studii Wyennens. praeceptori suo et domino favoroso vel ejus vices gerenti d. d. (Göttw. Bibl.) XIX 1). 7. Juli 1416. (Petrus de Pulka an den Prior Leonhard von Gaming. Entschuldigungen wegen langen Stillschweigens. Verurtheilung des Hieronymus von Prag. Hinrich- tung desselben. Schreiben des Johann de Opicis aus Barcellona, über die Unter- handlungen mit Petrus de Luna. Predigt des Cardinals Florentinus. Lob des Königs Sigismund. Schreiben des Königs von Arragonien hinsichtlieh seiner Gesand- schaft und der Verzögerung ihrer Ankunft. Ursachen der letzteren.) Venerabilis mi pater et domine recolende. Non indignetur queso mihi pater- nitas vestra ymo apud patres meos alios de conventu me dignelur legittime excu- sare, quod tam diu de processu et statu sacri concilii desiderata non scripsi, quia revera post ea quae nuper de tractatis Narbone satis insinuavi diffusse, non occurrit quidquam relatione dignum. Nisi ipsius Ieronymi digna dampnatio facta penultima die Maij et ejus eodem die combustio in loeo Johannis Huss ad cujus similitudinem etiam cineres spargebantur in lacum. Jus l'a inquam coram Deo dampnatio quia cum nolens respondere judicibus audientiam publicam ohtinuisset ad votum et propter multitudinem articulorum et tumultuationem ingentis populi prima die, quae, ut puto erat 23 Mayi ipsa audientia compleri non posset statuebatur sibi dies alia videlicet 26 ejusdem in qua post responsionem ad omnes articulos induxit exempla plurima tam philosophorum gentilium quam sanctorum utriusque testamenti quod veritas et innocentia sepissime a mundi origine falsis testibus et mendaciis esset obruta, sic nunc nee mirum esse, asse- rens, si emuli sui theotonici contra ipsum falsis testibus praevalerent assignans etiam causam concepti contra ipsum rancoris qualem confingere astuttissime poterat, et tandem conclusive subjunxit, quod alias nimia pietate et suasione 20 judicum in causa fidei deputatorum ac misero metu mortis inductus in plena congregatione concilii catholicam fidem profitens enorme et gravissimum commi- sisset mendacium contra Johannem Wykleff elJohannem Huss, asserendo 1) Aus Kink l. c. entnehmen wir folgende Notiz eines hier fehlenden Briefes: 1416 ipsa die einerum (4. Mz.) cong. unin. ad audiendu literam missam de Constantia, in qua considerauit vniuersitas unuin punctum de hussitis, quod quosdam de sua secta mitterent ad omnes terras vicinas qui ipsorum errorem predicarent, propter quod vniuersitas deputauit doctores et magi- stros, qui de remedio salubri toti christianitati et honesto uniuersitati possetenus cogitarent. Kink 51, II, 14.
Strana 45
45 tune ipsos tanquam hereticos juste et legitime condempnatos, de quibus tamen nunquam malum sciverit sed multa bona ac se tam graviter in hoe peceasse, quod si totus mundus suus esset, medietatem dare vellet quod non fecisset unde sciens quod relapso non pateat venia nunc libere profiteri vellet, quod in omnibus adhereret doctrine Joh annis Wykleff, quem in nullo reputaret errasse nisi in materia de sacramento altaris,...non secum sed cum doctoribus commu- niter de prima materia receptis vellet finaliter sentire et eductus ad poenitentiam usque dictum diem penultimi Maji servabatur. Preterea in tractatu unionis niehil hucusque factum est, nisi quod primo die presentis mensis se. Julii data (?) ut puto 8. die Junii per dominum Johannem de Opicis ambasiatorem concilii Barezelone qui missus fuerat ad presentandum literas convocatorias regi Arra- gonum ete. juxta capitula Narbone concordata, et sic idem remansit ad sollicitan- duim reges et alios, ipsosque firmandum in bono suo proposito, ne calliditate ipsius Petri de Luna seducantur. Qui scribebat recomendando modernum regem Arragonum de sincero zelo ad ecelesie unionem quodque ejus ambasiatores ad concilium deputati constanter assererentur 16a die Junii eggressuri atque quod de pluribus aliis credendum esset baiulo plenius etiam experientia informato. Qui referebal quod regina el tutores regis Castelle adhuc in etate tenera con- stituti multum affecti essent Petro de Luna. Sed communitates et alii potentes repugnando voluerint predictos a regis tutela amovere ac regi Arragonum insi- nuaverint quatenus de alijs disponendo tutoribus ipsis astaret, qui illue miserit nobiles et fideles ut disponerent de premissis. Preterea magister Antonius gene- ralis ord. B. Marie de Mereede similia praescriptis per dominum Joannem de Opieis sibi scripta retulit nee non et quedam alia in publica congrega- tione referenda, peteus ob id sibi hujusmodi audientiam publicam certo die dari et terminum adventus obedientiae Petri de Luna ad festum assump- tionis B. Marie Virginis ex causis rationabilibus aut saltem ad tres ebdo- madas prorogari. Nominabat etian ambasiatores ad veniendum deputatos comites et alios notabiles layeos el doctores. Et interrogatus de adventu cardinalium episcoporum etc. prelatorum, respondit sibi de hiis non con- stare, sed istos mitti tamquam unionis ecclesiae sincerrissimos zelatores, quodque prelati a Petro de Luna seriosissime requisiti ne vadant Constan- tiam audientes non nullos de nostra obedientia cum ipso Petro de Luna certos habere tractatus et quosdaim sollicitare regem Arragonum et alios ut subtractam obedientiam sibi reddant verisimiliter non ibunt nisi compel- lantur seriose, timentes sibi imminere periculum in casu quo ipse Petrus de Luna prevaleret in tantum ut in Petri kathedra quomodolibet rema- neret. Prehabita deliberatione in nationibus 4ta die Julii congregato plene con- cilio reverendissimus pater d. card. Florentinus stans in ambone assumpto themate „Pater rogo ut sint unum sicut et nos unum sumus“ de unitate fidelium disertissime ut solet plurima perorabat, inducens ea quae hucusque in concilio magis prospere quam sperabatur humanitus gesta, divinitus pie credi possunt videlizet de concilii congregatione, de duarum obedien- tiarum unione et de tertiae obedientiae certa expectatione asserens de hiis omnibus post deum precipuum honorem et laudum preconia invictissimo Roma- norum regi attribui debere, sient et vere dignum el justum esse dicunt
45 tune ipsos tanquam hereticos juste et legitime condempnatos, de quibus tamen nunquam malum sciverit sed multa bona ac se tam graviter in hoe peceasse, quod si totus mundus suus esset, medietatem dare vellet quod non fecisset unde sciens quod relapso non pateat venia nunc libere profiteri vellet, quod in omnibus adhereret doctrine Joh annis Wykleff, quem in nullo reputaret errasse nisi in materia de sacramento altaris,...non secum sed cum doctoribus commu- niter de prima materia receptis vellet finaliter sentire et eductus ad poenitentiam usque dictum diem penultimi Maji servabatur. Preterea in tractatu unionis niehil hucusque factum est, nisi quod primo die presentis mensis se. Julii data (?) ut puto 8. die Junii per dominum Johannem de Opicis ambasiatorem concilii Barezelone qui missus fuerat ad presentandum literas convocatorias regi Arra- gonum ete. juxta capitula Narbone concordata, et sic idem remansit ad sollicitan- duim reges et alios, ipsosque firmandum in bono suo proposito, ne calliditate ipsius Petri de Luna seducantur. Qui scribebat recomendando modernum regem Arragonum de sincero zelo ad ecelesie unionem quodque ejus ambasiatores ad concilium deputati constanter assererentur 16a die Junii eggressuri atque quod de pluribus aliis credendum esset baiulo plenius etiam experientia informato. Qui referebal quod regina el tutores regis Castelle adhuc in etate tenera con- stituti multum affecti essent Petro de Luna. Sed communitates et alii potentes repugnando voluerint predictos a regis tutela amovere ac regi Arragonum insi- nuaverint quatenus de alijs disponendo tutoribus ipsis astaret, qui illue miserit nobiles et fideles ut disponerent de premissis. Preterea magister Antonius gene- ralis ord. B. Marie de Mereede similia praescriptis per dominum Joannem de Opieis sibi scripta retulit nee non et quedam alia in publica congrega- tione referenda, peteus ob id sibi hujusmodi audientiam publicam certo die dari et terminum adventus obedientiae Petri de Luna ad festum assump- tionis B. Marie Virginis ex causis rationabilibus aut saltem ad tres ebdo- madas prorogari. Nominabat etian ambasiatores ad veniendum deputatos comites et alios notabiles layeos el doctores. Et interrogatus de adventu cardinalium episcoporum etc. prelatorum, respondit sibi de hiis non con- stare, sed istos mitti tamquam unionis ecclesiae sincerrissimos zelatores, quodque prelati a Petro de Luna seriosissime requisiti ne vadant Constan- tiam audientes non nullos de nostra obedientia cum ipso Petro de Luna certos habere tractatus et quosdaim sollicitare regem Arragonum et alios ut subtractam obedientiam sibi reddant verisimiliter non ibunt nisi compel- lantur seriose, timentes sibi imminere periculum in casu quo ipse Petrus de Luna prevaleret in tantum ut in Petri kathedra quomodolibet rema- neret. Prehabita deliberatione in nationibus 4ta die Julii congregato plene con- cilio reverendissimus pater d. card. Florentinus stans in ambone assumpto themate „Pater rogo ut sint unum sicut et nos unum sumus“ de unitate fidelium disertissime ut solet plurima perorabat, inducens ea quae hucusque in concilio magis prospere quam sperabatur humanitus gesta, divinitus pie credi possunt videlizet de concilii congregatione, de duarum obedien- tiarum unione et de tertiae obedientiae certa expectatione asserens de hiis omnibus post deum precipuum honorem et laudum preconia invictissimo Roma- norum regi attribui debere, sient et vere dignum el justum esse dicunt
Strana 46
46 omnes qui tractatibus a principio affuerunt. Cui adjunxit quod tune esset ter- minus quo obedientia Petri de Luna comparere tenetur juxta capitula Narbone concordata, quo copiam presenti vel prius misi. Deaudienda essent legitima documenta et ambasiata regis Arragonum ac sui nomine propo- nenda. Postea legebantur instrumenta publica que dictus dominus Johannes de Opieis miserat de presentatione literarum convocatoriarum el salvorum conductuum et protestationibus utrimque factis ete. facientia plenam fidem. Deinde dictus magister Anthonius ete. praesentabat literas credentiae regis Arragonum et procuratorium ad excusandam dilationem adventus suae ambasiatae et ulteriorem terminum postulandi juxla solitam formam proeura- toriorum satis largam longamque praemissa collatione exhortativa ad expectan- dum patienter, comendabat domini sui sincerum zelum ad unionem ecclesiac excusans ipsum de mora quia ambasiata sua in termino statuto non potuerit comparere allegando causas sex, que ipsum merito exeusarent, prima nociva retardatio missionis literarum convocatoriarum et salvorum conductuum que si mortem prioris regis Arragonum in tanto prevenissent ut in aliquali adhue fuisset valetudine statim de ipsarum executione disposuisset; nune autem venerunt ipso in mortis articulo constituto, dum jam sibi non licebat de humanis sed de solis celestibus cogitare. Secunda, quia cum statim ipsa- rum literarum presentationem sequeretur mors regis, decebat ymo oportebat primogenitum luctui et obsequiis tanti funeris postpositis omnibus intendere condecenter. Tertia, quia cum ipse rex novus fuerit in regno habens com- petitores potentissimos oportebat ejus primogenitum magis novum prius in regno stabilire, ne forte aliis ei prevalentibus privaretur hereditate paterna, et concordata capitula exequi non valeret. Quarta malivorum machinatio, qui mortuo patre filium ad obedientiam Petri de Luna et violationem capitu- lorum predictorum inducere satagebant. Quinta, mutatio ambasiatorum quos pater deputaverat quos ex certis causis filius variavit. Sexta, difficultas habendi alios tam notabiles ut decebat tantique tractatus negotii requirebat hineque petebat, quatenus sacrum concilium dominum suum a violatione capi- tulorum predictorum Narbonae concordatorum haberet excusatum, sibique saltem ad unum mensem terminum prorogaret. Tandem legebatur concilii responsio. Qua se offerebat concilium tune in presenti termino quemncumque de obedien- tia Petri de Luna habentem sufficiens mandatum juxta sepe dicta concor- data capitula sibi unire et incorporare in ipso tune presenti termino. Quod- que dictas excusationes reputaret legitimas ipsosque absque prejudi- cio concordatorum capitulorum et absque discessu ab eisdem vellet ad unum mensem ipsorum adventum prestolari. Protestabantur postremo utrae- que partes de premissis et quod per ea in nullo vellent prius concordatis capitulis derogare sequenti die se. 3a Julii dietus magister Anthonius asse- rebat se veridico accepisse relatu, quod ambasiata Arragonum eodem die proposuerit applicare ad Avinionem a qua possent in 12 vel 14 diebus hue ad Constantiam advenire; de actis per serenissimum regem Romanorum etc. et ejus adventu multa referuntur, quae propter varietatem scribere non curavi, similiter de statu Apuliae et Italiae. Sed queso tanto sollicitius domino Jesu Christo sponsam suam orationibus commendare curate, quanto nune in arti- culo conclusionis major incumbit necessitas et adversarius amplius sciendo
46 omnes qui tractatibus a principio affuerunt. Cui adjunxit quod tune esset ter- minus quo obedientia Petri de Luna comparere tenetur juxta capitula Narbone concordata, quo copiam presenti vel prius misi. Deaudienda essent legitima documenta et ambasiata regis Arragonum ac sui nomine propo- nenda. Postea legebantur instrumenta publica que dictus dominus Johannes de Opieis miserat de presentatione literarum convocatoriarum el salvorum conductuum et protestationibus utrimque factis ete. facientia plenam fidem. Deinde dictus magister Anthonius ete. praesentabat literas credentiae regis Arragonum et procuratorium ad excusandam dilationem adventus suae ambasiatae et ulteriorem terminum postulandi juxla solitam formam proeura- toriorum satis largam longamque praemissa collatione exhortativa ad expectan- dum patienter, comendabat domini sui sincerum zelum ad unionem ecclesiac excusans ipsum de mora quia ambasiata sua in termino statuto non potuerit comparere allegando causas sex, que ipsum merito exeusarent, prima nociva retardatio missionis literarum convocatoriarum et salvorum conductuum que si mortem prioris regis Arragonum in tanto prevenissent ut in aliquali adhue fuisset valetudine statim de ipsarum executione disposuisset; nune autem venerunt ipso in mortis articulo constituto, dum jam sibi non licebat de humanis sed de solis celestibus cogitare. Secunda, quia cum statim ipsa- rum literarum presentationem sequeretur mors regis, decebat ymo oportebat primogenitum luctui et obsequiis tanti funeris postpositis omnibus intendere condecenter. Tertia, quia cum ipse rex novus fuerit in regno habens com- petitores potentissimos oportebat ejus primogenitum magis novum prius in regno stabilire, ne forte aliis ei prevalentibus privaretur hereditate paterna, et concordata capitula exequi non valeret. Quarta malivorum machinatio, qui mortuo patre filium ad obedientiam Petri de Luna et violationem capitu- lorum predictorum inducere satagebant. Quinta, mutatio ambasiatorum quos pater deputaverat quos ex certis causis filius variavit. Sexta, difficultas habendi alios tam notabiles ut decebat tantique tractatus negotii requirebat hineque petebat, quatenus sacrum concilium dominum suum a violatione capi- tulorum predictorum Narbonae concordatorum haberet excusatum, sibique saltem ad unum mensem terminum prorogaret. Tandem legebatur concilii responsio. Qua se offerebat concilium tune in presenti termino quemncumque de obedien- tia Petri de Luna habentem sufficiens mandatum juxta sepe dicta concor- data capitula sibi unire et incorporare in ipso tune presenti termino. Quod- que dictas excusationes reputaret legitimas ipsosque absque prejudi- cio concordatorum capitulorum et absque discessu ab eisdem vellet ad unum mensem ipsorum adventum prestolari. Protestabantur postremo utrae- que partes de premissis et quod per ea in nullo vellent prius concordatis capitulis derogare sequenti die se. 3a Julii dietus magister Anthonius asse- rebat se veridico accepisse relatu, quod ambasiata Arragonum eodem die proposuerit applicare ad Avinionem a qua possent in 12 vel 14 diebus hue ad Constantiam advenire; de actis per serenissimum regem Romanorum etc. et ejus adventu multa referuntur, quae propter varietatem scribere non curavi, similiter de statu Apuliae et Italiae. Sed queso tanto sollicitius domino Jesu Christo sponsam suam orationibus commendare curate, quanto nune in arti- culo conclusionis major incumbit necessitas et adversarius amplius sciendo
Strana 47
47 nequitiae suae virus evomere non cessabit. Scriptum festinanter 7ma die Julii per paternitatum vestrarum humilem Petrum de Pulka. Est hic quidam honorabilis pater ordinis vestri ut dicitur nomine ejusdem decretorum doetor et prior Coloniensis. Venerabili patri domini Leonhardo priori monasterii Gamnice nsis ete. et conventui ibidei, praesentetur in Ybsa ad hospicium pyligrimi. (K. K. Hoſbibl. in Wien.) XX. 16. August 1416. (Nachrichten vom König Sigmund und Petrus de Luna. Gefahren des Königs in England. Ankunft eines Fraters ord. S. Mariae de Mercede, Vor- gängers der Gesandtschaft Peter's de Luna. Hussitismus in Österreich.) Reverendissime ac metuende mi domine. Post ea quae nuper de orta turbatione per famam quod obedientiam Petrus de Luna vellet hue mit- tere, et ejusdem turbationis sedatione per literas domini Johannes de Opicis qnibus asseruit ambasiatam ejus 10 die Julii exisse, satis ut novi certitudinaliter et late scripsi. Inimici et emuli pacis ecelesiae novum mur- mur suscitaverunt asserentes, literas praedictas hie esse confictas et nequa- quam aliquam de Arragonia exisse ambasiatam adducentes relationes quas dicebant certissimas ad contrarium. Sed et mala malis cumulantes adjiciebant, quod serenissimus Romanorum rex ex tractatu, quem inter reges Fran- ciae et Angliae attemtaverat tantam Anglicorum incurrerit indignationem, quod nisi ipsius Angliae regis ac procerum regni fultus fuisset presidio, captivitatis aut forte mortis perieulum sibi a plebeis imminens non evasisset. Sed iterum Deus consolando suos mestos misit quemdam fratrem ordinis B. Mariae de Mercede, qui ambasiatam Arragoniae ab Avinione et Sabaudia huc festinando antecessit asserens ipsam in instanti nunc ebdomade affu- turam. Sed et constanter asseritur quod infra 4 vel paulo plures adventurus sit quidam comes de Sulez a serenissimo rege Romanorum relaturus sui nomine certitudinaliter de ejus adventu, quod videlicet in brevi sit venturus et de displicentia, que sibi dicebatur in Anglia fuisse exhibita. Anglici male contenti se asserunt nihil seire ymo confietum esse per aemulos ecelesiae atque regis. Alia relatione digna non occurrunt nisi quod hic publice scitur, quod hodie primo audivi scilicet quod illustrissimus princeps et dominus noster dominus Albertus dux Austriac licentiaverit d. officialem de Austria pro eo, quod quosdam Hussitas suspectos de hacresi de sua captivitate absque ipsorum absoluta sententia liberos abire dimisserit, estimo quod instigator in eadem causa heresis petet contra eundem d. officialem decerni citationem personalem, contra ipsum coram judicibus concilii processurus. Scriptum velociter 16 die Augusti in crastino videlicet Assumptionis Virg. Mariac Constantiae. Tam exilibus matrem meam metuendam vexare verebar congregationem ideo dominationi v. soli superscripsi, quae poterit si videbitur haec aliis insinuare ad partem vel si optulerit se oportunitas in tota congregatione. Dominationis v. servitor humillimus Petrus dictus de Pulka.
47 nequitiae suae virus evomere non cessabit. Scriptum festinanter 7ma die Julii per paternitatum vestrarum humilem Petrum de Pulka. Est hic quidam honorabilis pater ordinis vestri ut dicitur nomine ejusdem decretorum doetor et prior Coloniensis. Venerabili patri domini Leonhardo priori monasterii Gamnice nsis ete. et conventui ibidei, praesentetur in Ybsa ad hospicium pyligrimi. (K. K. Hoſbibl. in Wien.) XX. 16. August 1416. (Nachrichten vom König Sigmund und Petrus de Luna. Gefahren des Königs in England. Ankunft eines Fraters ord. S. Mariae de Mercede, Vor- gängers der Gesandtschaft Peter's de Luna. Hussitismus in Österreich.) Reverendissime ac metuende mi domine. Post ea quae nuper de orta turbatione per famam quod obedientiam Petrus de Luna vellet hue mit- tere, et ejusdem turbationis sedatione per literas domini Johannes de Opicis qnibus asseruit ambasiatam ejus 10 die Julii exisse, satis ut novi certitudinaliter et late scripsi. Inimici et emuli pacis ecelesiae novum mur- mur suscitaverunt asserentes, literas praedictas hie esse confictas et nequa- quam aliquam de Arragonia exisse ambasiatam adducentes relationes quas dicebant certissimas ad contrarium. Sed et mala malis cumulantes adjiciebant, quod serenissimus Romanorum rex ex tractatu, quem inter reges Fran- ciae et Angliae attemtaverat tantam Anglicorum incurrerit indignationem, quod nisi ipsius Angliae regis ac procerum regni fultus fuisset presidio, captivitatis aut forte mortis perieulum sibi a plebeis imminens non evasisset. Sed iterum Deus consolando suos mestos misit quemdam fratrem ordinis B. Mariae de Mercede, qui ambasiatam Arragoniae ab Avinione et Sabaudia huc festinando antecessit asserens ipsam in instanti nunc ebdomade affu- turam. Sed et constanter asseritur quod infra 4 vel paulo plures adventurus sit quidam comes de Sulez a serenissimo rege Romanorum relaturus sui nomine certitudinaliter de ejus adventu, quod videlicet in brevi sit venturus et de displicentia, que sibi dicebatur in Anglia fuisse exhibita. Anglici male contenti se asserunt nihil seire ymo confietum esse per aemulos ecelesiae atque regis. Alia relatione digna non occurrunt nisi quod hic publice scitur, quod hodie primo audivi scilicet quod illustrissimus princeps et dominus noster dominus Albertus dux Austriac licentiaverit d. officialem de Austria pro eo, quod quosdam Hussitas suspectos de hacresi de sua captivitate absque ipsorum absoluta sententia liberos abire dimisserit, estimo quod instigator in eadem causa heresis petet contra eundem d. officialem decerni citationem personalem, contra ipsum coram judicibus concilii processurus. Scriptum velociter 16 die Augusti in crastino videlicet Assumptionis Virg. Mariac Constantiae. Tam exilibus matrem meam metuendam vexare verebar congregationem ideo dominationi v. soli superscripsi, quae poterit si videbitur haec aliis insinuare ad partem vel si optulerit se oportunitas in tota congregatione. Dominationis v. servitor humillimus Petrus dictus de Pulka.
Strana 48
48 Venerabili ac egregio domino domino Johanni de Westvalia rectori alme universitatis studii Wyennensis doctori decretorum eximio suo domino favoroso. (Göltw. Bibl.) XXI. 29. August 1416. (Uneinigkeit und heftige Aufregung des Concils durch einige Beschlüsse der französischen Nation.) Recolende mi praeceptor et domine! Orta est quaedam turbatio concilii sed dono dei statim sedata. Nam natio Gallieana quedam conclusit capitula de ordinatione et modo procedendi et una cum dominis cardinalibus insta- bant ut statim per totum con cilium concluderentur concorditer, quae qui- busdam apparebant saltim in certis punctis minus expedientia praesertim pro nune cum Arragones statim sint venturi, ratione quorum in natione Italiea quibusdam resistentibus quibusdam instantibus ut concluderentur tam gravis oriebatur dissensio in die seti. Bartholomei ut unus de cardinalibus contra quendam archiepiscopum insurgeret initendo manus. Et communiter dieta natio Gallicana cum una parte nationis Italieae instaret ut in plena congrega- tione super ipsis audirentur feria 5la in loco sessionis advocans etian vicarium regium quemdam comitem et rectores civitalis. Et quia dudum ad eavendum seandala in sessione concilii deeretum est, quod nemini detur audientia publica nisi prius presidentes nationum examinent proponenda, resistebant nationes Germaniae et Angliae quae sibi invicem semper in bono consentiunt. Et eodem die impedita tali audientia nationes onnes ad concordiam reduce- bantur. Sed causa dietorum cardinalis et archiepiscopi comissa est arbitris ut totaliter complanetur ; haec curavi scribere quia cum fama plena malis pernici- bus evolet alis, timui ne dominationes vestra et aliorum meorum dominorum forte imperfecte audientes discordiam motam esse et non sedatam, zelo eccle- siae in suis animis nimium turbarentur; quae ex hoe quaeso nullatenus move- antur ymo alios quietare curent, si qui forte moti aut scandalizati jam fuissent et cum acrimonia nimia ut multi solent referentes compescant, scientes quod sperandum, illam turbationem ad speciale magnum bonum concilii et ecclesiae a deo fuisse permissam, ne quidam postea sint ita proni ad importune majora vel similia attemptandum, videntes in tam parvo subito defecisse. Arragones dicuntur hodie vel cras adventurii, alia non occurrunt. Si non oceurrat con- gregatio totius universitatis, narrare dignemini ad partem omnibus ut conso- letur. Scriptum festinanter 4 kalendas Septembris anno d. 1416. Dominationis v. humilis Petrus dictus de Pulka. Venerabili ac eximio viro domino Johanni de Westvalia rectori almae universitatis studii Wyennensis doctori decretorum egregio et domino suo favoroso aut ejus locum tenenti. (Göttw. Bibl.)
48 Venerabili ac egregio domino domino Johanni de Westvalia rectori alme universitatis studii Wyennensis doctori decretorum eximio suo domino favoroso. (Göltw. Bibl.) XXI. 29. August 1416. (Uneinigkeit und heftige Aufregung des Concils durch einige Beschlüsse der französischen Nation.) Recolende mi praeceptor et domine! Orta est quaedam turbatio concilii sed dono dei statim sedata. Nam natio Gallieana quedam conclusit capitula de ordinatione et modo procedendi et una cum dominis cardinalibus insta- bant ut statim per totum con cilium concluderentur concorditer, quae qui- busdam apparebant saltim in certis punctis minus expedientia praesertim pro nune cum Arragones statim sint venturi, ratione quorum in natione Italiea quibusdam resistentibus quibusdam instantibus ut concluderentur tam gravis oriebatur dissensio in die seti. Bartholomei ut unus de cardinalibus contra quendam archiepiscopum insurgeret initendo manus. Et communiter dieta natio Gallicana cum una parte nationis Italieae instaret ut in plena congrega- tione super ipsis audirentur feria 5la in loco sessionis advocans etian vicarium regium quemdam comitem et rectores civitalis. Et quia dudum ad eavendum seandala in sessione concilii deeretum est, quod nemini detur audientia publica nisi prius presidentes nationum examinent proponenda, resistebant nationes Germaniae et Angliae quae sibi invicem semper in bono consentiunt. Et eodem die impedita tali audientia nationes onnes ad concordiam reduce- bantur. Sed causa dietorum cardinalis et archiepiscopi comissa est arbitris ut totaliter complanetur ; haec curavi scribere quia cum fama plena malis pernici- bus evolet alis, timui ne dominationes vestra et aliorum meorum dominorum forte imperfecte audientes discordiam motam esse et non sedatam, zelo eccle- siae in suis animis nimium turbarentur; quae ex hoe quaeso nullatenus move- antur ymo alios quietare curent, si qui forte moti aut scandalizati jam fuissent et cum acrimonia nimia ut multi solent referentes compescant, scientes quod sperandum, illam turbationem ad speciale magnum bonum concilii et ecclesiae a deo fuisse permissam, ne quidam postea sint ita proni ad importune majora vel similia attemptandum, videntes in tam parvo subito defecisse. Arragones dicuntur hodie vel cras adventurii, alia non occurrunt. Si non oceurrat con- gregatio totius universitatis, narrare dignemini ad partem omnibus ut conso- letur. Scriptum festinanter 4 kalendas Septembris anno d. 1416. Dominationis v. humilis Petrus dictus de Pulka. Venerabili ac eximio viro domino Johanni de Westvalia rectori almae universitatis studii Wyennensis doctori decretorum egregio et domino suo favoroso aut ejus locum tenenti. (Göttw. Bibl.)
Strana 49
49 XXII. 24. Mai 1417. (Citation des Petrus de Luna. Man hofft auf einen Ausspruch gegen ihn vor Pfingsten. Vereinigung mit den Spaniern.) Venerabilis ae recolende mi praeceptor et domine! Juxta vestrae commis- sionis tenorem per literas vestras datas 15 die Martii alias recepi mutuo 4 florenos Renanos a magistro n. m. Theodorico de Hamelburg quemadmodum per eundem reverentiae vestrae scripsi et nunc offerente se oportunitate recepi 12 llorenos ungar. ab honorabili Leonhardo Pokchel de Salz- burga baccalaureo in artibus et filio vestro. Quos quaeso dignemini eisdem m. Theodorico et Leonhardo solvere indilate. Post recessum dicti m. Theodorici nichil relatione dignum hie actum est, nisi quod termini servati sunt contra Petrum de Luna. Et ad crastinum citatus est ad dicendum contra dicta lestium. Et quamvis ante instans festum Penthecostes posset fieri sententia contra ipsum, tamen non puto quod feratur, quia con- tinuo cum magna laboratur instantia ad unionem Castellanorum nobiscum antea conservandam, ne forte si prius sententiaretur, causari possent, quod non a concilio plene congregato factum esset, hineque haberent occasionem ipsi Petro de Luna lanquam non ejecto legitime adhaerendi. In unione eadem nobiscum est maxima diflicultas, quam nonnulli suspicantur oriri ex hoc, quod in ipsa sacra synodo inter filios dei assit etiam Sathan nee tamen unus ymo plures, quorum suggestionibus Castellani difficultant materiam et se firmant in suis propositis difficultatibus nimis fixe. In manu Dei solius est unio eeclesiae cui quaeso dignemini ipsam comendare devote et alios ad id ipsuin sollicite exhortari. Dominationi vestrae et omnium dominorum et praeceptorum meorum doctorum et magistrorum me humiliter recommendo. Datum Constantiae 24ta die Maji anno d. 1417. Dominationis vestrae humilis Petrus dictus de Pulka. Venerabili ac eximio viro dno. n. rectori almae universitatis studii Wyennens. suo praeceptori et domino favoroso d. d. (Göltw. Bibl.) XXIII. 16. Juni 1417. (Verhandlungen über Petrus de Luna und seine Gesandtschaft. Zer- würfnisse mit demselben. Verhaftung des Leibarztes des Cardinals de Flisco, Klagen der Cardinäle über Verletzung ihrer Privilegien. Einigung der Cardi- näle und Nationen über den Wahlmodus. Streitigkeiten von Seite der Fran- zosen. Massnahmen der deutschen Nation.) Paratum jugiter debitum famulatum. Recolendi mei praeceptores et domini! De longa mora in processibus concilii contra Petrum de Luna et aliis et vos et alios nescientes causam, non ambigo plurimum admirari. 4 Archiv. XV.
49 XXII. 24. Mai 1417. (Citation des Petrus de Luna. Man hofft auf einen Ausspruch gegen ihn vor Pfingsten. Vereinigung mit den Spaniern.) Venerabilis ae recolende mi praeceptor et domine! Juxta vestrae commis- sionis tenorem per literas vestras datas 15 die Martii alias recepi mutuo 4 florenos Renanos a magistro n. m. Theodorico de Hamelburg quemadmodum per eundem reverentiae vestrae scripsi et nunc offerente se oportunitate recepi 12 llorenos ungar. ab honorabili Leonhardo Pokchel de Salz- burga baccalaureo in artibus et filio vestro. Quos quaeso dignemini eisdem m. Theodorico et Leonhardo solvere indilate. Post recessum dicti m. Theodorici nichil relatione dignum hie actum est, nisi quod termini servati sunt contra Petrum de Luna. Et ad crastinum citatus est ad dicendum contra dicta lestium. Et quamvis ante instans festum Penthecostes posset fieri sententia contra ipsum, tamen non puto quod feratur, quia con- tinuo cum magna laboratur instantia ad unionem Castellanorum nobiscum antea conservandam, ne forte si prius sententiaretur, causari possent, quod non a concilio plene congregato factum esset, hineque haberent occasionem ipsi Petro de Luna lanquam non ejecto legitime adhaerendi. In unione eadem nobiscum est maxima diflicultas, quam nonnulli suspicantur oriri ex hoc, quod in ipsa sacra synodo inter filios dei assit etiam Sathan nee tamen unus ymo plures, quorum suggestionibus Castellani difficultant materiam et se firmant in suis propositis difficultatibus nimis fixe. In manu Dei solius est unio eeclesiae cui quaeso dignemini ipsam comendare devote et alios ad id ipsuin sollicite exhortari. Dominationi vestrae et omnium dominorum et praeceptorum meorum doctorum et magistrorum me humiliter recommendo. Datum Constantiae 24ta die Maji anno d. 1417. Dominationis vestrae humilis Petrus dictus de Pulka. Venerabili ac eximio viro dno. n. rectori almae universitatis studii Wyennens. suo praeceptori et domino favoroso d. d. (Göltw. Bibl.) XXIII. 16. Juni 1417. (Verhandlungen über Petrus de Luna und seine Gesandtschaft. Zer- würfnisse mit demselben. Verhaftung des Leibarztes des Cardinals de Flisco, Klagen der Cardinäle über Verletzung ihrer Privilegien. Einigung der Cardi- näle und Nationen über den Wahlmodus. Streitigkeiten von Seite der Fran- zosen. Massnahmen der deutschen Nation.) Paratum jugiter debitum famulatum. Recolendi mei praeceptores et domini! De longa mora in processibus concilii contra Petrum de Luna et aliis et vos et alios nescientes causam, non ambigo plurimum admirari. 4 Archiv. XV.
Strana 50
50 Tetigi quidem alias, scribendo in genere ipsain causam aliqualiter. Et magi- ster Theodericus (de Hamelburg) ipsam bene perpendebat cum aderat. Et nunc in spem (rem?) tango. Nam cum Castellani feria 3lia ante dominicam de ramis Palmarum advenissent, instante termino peremptorio Petro de Luna sequenti feria 5ta non poterat die medio cum ipsis de unione ipsorum cum concilio tractari, hine succedentibus diebus sacerrimis differebatur usque ad Paseha. Et tunc adhortati, ut se unirent, respondebant, se prius opor- tere certificari de pluribus, quorum tria, quae omnem ingesserunt difficultatem, erant, de securitate loci, et libertate concilii, et modo eligendi futurum summum pontificem; de aliis non erat magna questio. Quae dominus rex ad nationes detulit desiderans, quatenus ipse cum collegio cardinalium de securi- tate loci, et libertate concilii responderent, quia diutissime probassent et de expertis convenientius quam ipsemet testificari possent, quibus deliberatis in oetava Paschae proponebant singuli praesidentes nationun responsa, ipsarum nomine asserentes, quod omnes contentissimi essent de securitate loei et liber- tate nisi quod natio Gallicana occasione displicentiae inter reges Romanorum et Franciae exortae petebat uberiorem priore salvum conductum, quem d. rex eis negabat, nisi concilium decerneret; et tune se paratum offerebat dare. Sed d. vieecaneellarius nomine eollegii cardinalium respondet, quod omnino fuissent seeuri ; nee pro futuro de alio hesitarent. Sed et in omnibus fuissent liberi praeter quam in ordinatione duorum decretorum coneilii de modo eligendi, in ejectione olim d. Joannis et cessione olim d. Gregorii promulgatorum, in quae ipsi d. cardinales non consensissent libere, sed vi metus, qui poterat cadere in constantissimos, non quidem ex parte d. regis aut suorum sed ex parte quorundam de concilio qui tune per expressum dixerint, quod nisi ita synodaliter ordinaretur, d. Karolus nullatenus cede- ret, quare resistentes, fautores seismatis et turbatores ecclesiasticae unionis sacrique eoncilii censentur; unde timentes puniri ut tales in illa decreta non libere consensissent; de qua responsione ultra quam dici potest conster- nebantur animi omnium, timentium ne sic post electionem metum allegando novum scisma inducerent via simili qua praesens primitus induxerunt. Respon- detur tamen Castellanis decenter, quod de modo electionis nichil traetatum esset, sed post ipsorum unionem et Petri de Luna ejectionem et ecclesiae refor- mationem traetandum restaret et speraretur quod cum bona concordia omnium nationum et cardinalium. Sed ipsi forte ex dictis cardinalium moti se unire nole- bant dicentes se hoc habere in commissis in certis suis instructionibus quodque tolerabilius eis esset servare suum papam praesentem, quam in alio scismate alium recipere. Interea oriebantur personales displicentiae. Nam dominus vicecamera- rius detineri jusserat quemdam doctorem medicinae, medicum d. cardin alis de Flisco; hine collegium cardinalium causabatur, sua privilegia fuisse violata ; cau- sabatur et tota fere natio Gallicana, cujus erat suppositum, quae et ipsum d. patri- archam vicecamerarium a se exclusit allegans contra ipsum plura, quod d. rex gravissime ferens turbabatur plurimum ponendo se pro patriarcha. Sed natio nostra moestissima se ponebat mediatrieem donec turbatio sopiretur ; unde modicum intendebatur materiae unionis Castellanorum usque ad rogationes. Tune deliberabat dominus rex ad rogandum hortandum et requirendum
50 Tetigi quidem alias, scribendo in genere ipsain causam aliqualiter. Et magi- ster Theodericus (de Hamelburg) ipsam bene perpendebat cum aderat. Et nunc in spem (rem?) tango. Nam cum Castellani feria 3lia ante dominicam de ramis Palmarum advenissent, instante termino peremptorio Petro de Luna sequenti feria 5ta non poterat die medio cum ipsis de unione ipsorum cum concilio tractari, hine succedentibus diebus sacerrimis differebatur usque ad Paseha. Et tunc adhortati, ut se unirent, respondebant, se prius opor- tere certificari de pluribus, quorum tria, quae omnem ingesserunt difficultatem, erant, de securitate loci, et libertate concilii, et modo eligendi futurum summum pontificem; de aliis non erat magna questio. Quae dominus rex ad nationes detulit desiderans, quatenus ipse cum collegio cardinalium de securi- tate loci, et libertate concilii responderent, quia diutissime probassent et de expertis convenientius quam ipsemet testificari possent, quibus deliberatis in oetava Paschae proponebant singuli praesidentes nationun responsa, ipsarum nomine asserentes, quod omnes contentissimi essent de securitate loei et liber- tate nisi quod natio Gallicana occasione displicentiae inter reges Romanorum et Franciae exortae petebat uberiorem priore salvum conductum, quem d. rex eis negabat, nisi concilium decerneret; et tune se paratum offerebat dare. Sed d. vieecaneellarius nomine eollegii cardinalium respondet, quod omnino fuissent seeuri ; nee pro futuro de alio hesitarent. Sed et in omnibus fuissent liberi praeter quam in ordinatione duorum decretorum coneilii de modo eligendi, in ejectione olim d. Joannis et cessione olim d. Gregorii promulgatorum, in quae ipsi d. cardinales non consensissent libere, sed vi metus, qui poterat cadere in constantissimos, non quidem ex parte d. regis aut suorum sed ex parte quorundam de concilio qui tune per expressum dixerint, quod nisi ita synodaliter ordinaretur, d. Karolus nullatenus cede- ret, quare resistentes, fautores seismatis et turbatores ecclesiasticae unionis sacrique eoncilii censentur; unde timentes puniri ut tales in illa decreta non libere consensissent; de qua responsione ultra quam dici potest conster- nebantur animi omnium, timentium ne sic post electionem metum allegando novum scisma inducerent via simili qua praesens primitus induxerunt. Respon- detur tamen Castellanis decenter, quod de modo electionis nichil traetatum esset, sed post ipsorum unionem et Petri de Luna ejectionem et ecclesiae refor- mationem traetandum restaret et speraretur quod cum bona concordia omnium nationum et cardinalium. Sed ipsi forte ex dictis cardinalium moti se unire nole- bant dicentes se hoc habere in commissis in certis suis instructionibus quodque tolerabilius eis esset servare suum papam praesentem, quam in alio scismate alium recipere. Interea oriebantur personales displicentiae. Nam dominus vicecamera- rius detineri jusserat quemdam doctorem medicinae, medicum d. cardin alis de Flisco; hine collegium cardinalium causabatur, sua privilegia fuisse violata ; cau- sabatur et tota fere natio Gallicana, cujus erat suppositum, quae et ipsum d. patri- archam vicecamerarium a se exclusit allegans contra ipsum plura, quod d. rex gravissime ferens turbabatur plurimum ponendo se pro patriarcha. Sed natio nostra moestissima se ponebat mediatrieem donec turbatio sopiretur ; unde modicum intendebatur materiae unionis Castellanorum usque ad rogationes. Tune deliberabat dominus rex ad rogandum hortandum et requirendum
Strana 51
51 d. eardinales quatenus intuitu Dei et unionis ecclesiae vellent in decreta concilii de modo electionis proxime futurae consentire et concordare cum nationibus in modum per concilium determinandum. Nam speraretur quod Castellani in tali generali concordia contentarentur ; quare fecit in vigilia ascensionis pro se et omnibus regibus et principibus quorum hic erant amba- siatae praeter regem Franciae et pro tribus archiepiseopis electoribus imperii et pro universitatibus Parisiensi Oxoniensi et sex Alamanniae, qui accepto tempore deliberandi sequenti puto dominica praesentabant quam- dam cedulam valde generaliter continenten quod d. cardinales et nationes de modo eligendi essent concordes asserentes in hoc Castellanos esse con- tentos. Quae dum examinurentur in nationibus, praesentabat quidam ut dici- tur ambasiatae regis Franciac quamdam aliam cedulam, ad quam, si accep- taretur, Castellani se unirent, continentem, quod electio celebranda esset promisene per eardinales et deputandos nationum de qua aliae nationes nil sciebant. Interim d. cardinales concipiebant aliam cedulam in particulari modum electionis continentem in hac summa, quod totum collegium cardina- lium haberet eligere, et cum eis singularum nationum deputati, ita quod insi- mul numerus deputandorum per omnes nationes numerum cardinalium non excederet et nullus acciperetur in papam nisi in quem consentirent duae partes cardinalium et cum hoc duac partes deputandorum per nationes. Quam cedulam offerebant d. regi in vigilia Penthecostes asserentes se certificatos per Castellanos etiam publicis instrumentis, quod illo acceptato se statim unirent. Quibus respondit majestas regia quod tractare cum Castellanis de modo electionis ante unionem ipsorum et ejectionem Petri de Luna obviarel capitulis Narbone conclusis et per eum et singulos de concilio juratis ideo nullatenus consentiret; feria 2du pentecostes d. cardinales ipsam cedulam cum magna solemnitate praesentabant nationi Gallicanae operose suadendo ipsam acceptari, quae statim ante prandium ipsam aceeptabat, ipsain etiam extollens laudibus in immensum, feria 3tin etiam aliis nationibus solemniter praesentabant. Et natio Anglicana nee super ea deliberare volebat idem sentiens cum domino rege. Natio vero Italica eadem vice oceasione praesidentis qui tune eligendus erat dividebatur ita, ut verbis adeo ad alterutrum tumultuarent, ut de mutuis verberibus timeretur, et dominus rex in propria persona se in tumultum mitteret ad sedandum. Nostra vero natio diversitatem de dicta cedula considerans dissi- mulabat eam in deliberationem ponere. In crastino sc. feria 4ta quatuor tem- porum dispositum fuit de sessione ad audiendum relationem judicum in causa Petri de Luna. Et circa evangelium evoeabantur praelati et deputati, coram quibus protestabatur una pars nationis Italicae tanquam tota natio de injuriis sibi illatis et certis comminationibus sibi factis, protestabatur, quod- que nee in iilam sessionem nec aliquem actum vellet consentire, nisi prius sibi satisſieret et assecuraretur, hine finita missa, et post diu, cum molliri non possent sine relatione redibat unus quisque ad propria, rege nimis tur- bato. Statim natio nostra apud alios laborat, ut se interponerent, hine vix ſeria sexta ista turbatio sedabatur el sabbatho fiebat relatio prius dilata. Interim non cessabant cardinales et Gallici sollicitare privatim et publice de modo electionis in cedula pracoblata, et obtinuerunt ipsam ab una parte 4 *
51 d. eardinales quatenus intuitu Dei et unionis ecclesiae vellent in decreta concilii de modo electionis proxime futurae consentire et concordare cum nationibus in modum per concilium determinandum. Nam speraretur quod Castellani in tali generali concordia contentarentur ; quare fecit in vigilia ascensionis pro se et omnibus regibus et principibus quorum hic erant amba- siatae praeter regem Franciae et pro tribus archiepiseopis electoribus imperii et pro universitatibus Parisiensi Oxoniensi et sex Alamanniae, qui accepto tempore deliberandi sequenti puto dominica praesentabant quam- dam cedulam valde generaliter continenten quod d. cardinales et nationes de modo eligendi essent concordes asserentes in hoc Castellanos esse con- tentos. Quae dum examinurentur in nationibus, praesentabat quidam ut dici- tur ambasiatae regis Franciac quamdam aliam cedulam, ad quam, si accep- taretur, Castellani se unirent, continentem, quod electio celebranda esset promisene per eardinales et deputandos nationum de qua aliae nationes nil sciebant. Interim d. cardinales concipiebant aliam cedulam in particulari modum electionis continentem in hac summa, quod totum collegium cardina- lium haberet eligere, et cum eis singularum nationum deputati, ita quod insi- mul numerus deputandorum per omnes nationes numerum cardinalium non excederet et nullus acciperetur in papam nisi in quem consentirent duae partes cardinalium et cum hoc duac partes deputandorum per nationes. Quam cedulam offerebant d. regi in vigilia Penthecostes asserentes se certificatos per Castellanos etiam publicis instrumentis, quod illo acceptato se statim unirent. Quibus respondit majestas regia quod tractare cum Castellanis de modo electionis ante unionem ipsorum et ejectionem Petri de Luna obviarel capitulis Narbone conclusis et per eum et singulos de concilio juratis ideo nullatenus consentiret; feria 2du pentecostes d. cardinales ipsam cedulam cum magna solemnitate praesentabant nationi Gallicanae operose suadendo ipsam acceptari, quae statim ante prandium ipsam aceeptabat, ipsain etiam extollens laudibus in immensum, feria 3tin etiam aliis nationibus solemniter praesentabant. Et natio Anglicana nee super ea deliberare volebat idem sentiens cum domino rege. Natio vero Italica eadem vice oceasione praesidentis qui tune eligendus erat dividebatur ita, ut verbis adeo ad alterutrum tumultuarent, ut de mutuis verberibus timeretur, et dominus rex in propria persona se in tumultum mitteret ad sedandum. Nostra vero natio diversitatem de dicta cedula considerans dissi- mulabat eam in deliberationem ponere. In crastino sc. feria 4ta quatuor tem- porum dispositum fuit de sessione ad audiendum relationem judicum in causa Petri de Luna. Et circa evangelium evoeabantur praelati et deputati, coram quibus protestabatur una pars nationis Italicae tanquam tota natio de injuriis sibi illatis et certis comminationibus sibi factis, protestabatur, quod- que nee in iilam sessionem nec aliquem actum vellet consentire, nisi prius sibi satisſieret et assecuraretur, hine finita missa, et post diu, cum molliri non possent sine relatione redibat unus quisque ad propria, rege nimis tur- bato. Statim natio nostra apud alios laborat, ut se interponerent, hine vix ſeria sexta ista turbatio sedabatur el sabbatho fiebat relatio prius dilata. Interim non cessabant cardinales et Gallici sollicitare privatim et publice de modo electionis in cedula pracoblata, et obtinuerunt ipsam ab una parte 4 *
Strana 52
32 nationis Italieae videlicet Johannitarum quae fovet sententiam curiae accep- tare. Sed et privatim apud personas singulares proeurabant ipsaim subscrip- tione propriarum manuum approbari, ut multorum approbata judicio et auc- toritate minus colorate posset a nationibus aliis reprobari. Instabat rex ex adverso ut natio nostra cedulam repelleret; sollicitabant alii e contrario ut acceptaret allegantes eam sententiam esse et justam et unionem ecclesiac consumnatam et ejus repulsam omnino impeditam et multitudinem sapien- tum, qui ipsam approbaverant. Unde natio nostra Germanica ut potius rationi quam voluntati inniteretur disposuit cedulam omuibus communicari, requi- rens quatenus quilibet diligenti deliberatione prachabita suam deliberationem et motiva scriberet, postea feria 3tia post festum s. Trinitatis deputavit 8 praelatos 8 magistros theologiac et 9 doctores decretorum et legum, ad advisandum ex omnium motivis quid super cedula videretur, qui invenerunt motiva efficacissima ad ipsam cedulam repellendum quorum deliberatio instante festo sacramenti referri nationi non potuit, usque ad crastinum ejus- dem. Eodem die sacramenti hora vespertina referebant quidaim de consulibus civitatis Constantiens is quod praecedenti feria 3tia ad eos missi fuissent pro parte collegii d. cardinalium et nationum Italicae et Gallieanae multi numero fere 200 vel plures qui regratiando ipsis de securitate et pace hucusque procurata et servata petissent pro futuro taliter conservari, adjicientes obla- tam esse efficacem viam unionis eeclesiae per d. cardinales, et per duas nationes acceptatam scilicet Italicam et Gallicanaim ac per plurimos peri- tiores hujus concilii approbatam, eui tamen alii resisterent. Unde si contin- geret unionem impediri non hoe ipsis sed aliis nossent esse imputandum. Quibus respondissent praehabita deliberatione cum collegio canonieorum quod seeuritatem et pacem vellent quantum in eis esset sieut hucusque et melius proeurare. Sed de via unionis oblata ad eos non pertinerel sed ad concilium, hine detulissent ad regiam majestatem, quae ipsos ad nostram remisisset nationem, quibus respondebatur approbando ipsorum responsum et quod ex rationabilibus causis non potuerit via acceptari. In crastino vocatis omnibus praelatis et doctoribus referebant deputati advisamenta cedulae quibus con- corditer idem placebat. Interveniebat dominus rex seriosissime instans pro responso ad cedulam jam hacsitans de natione nostra propter longam moram; cui solum responsum fuit in genere de diligentia circa ipsius exami- nationem factaim, quodque ad sequentem horam tota natio esset conventura super eadem, sed de advisatis tacebatur donec natio tota concluderet. Et sequenti hora 8va conveniens natio tota consensit in advisata, cedulaimn con- cludens nullatenus admittendam ac deputavit responsuros collegio cardina- lium qui minus bene contenti quaerebant rationes offerentes se eis satisfac- turos, quibus offerebantur rationes pro alio tempore allegande el domino regi qui optime fuit contentus. Item in festo sacramenti quidam doctor utriusque juris intimavit se in crastino de materia cedulae disputaturum ipsam impugnando et alius vel alii ex adverso ipsam defendere per certas conciones de haeresi intimationem faciendo. Unde natio nostra timens rumorem et scandala conclusit quod non esset hoc admittendum in loco nationis nostrae quo intimatum fuerat ad cavendum scandala el sui suspicionem
32 nationis Italieae videlicet Johannitarum quae fovet sententiam curiae accep- tare. Sed et privatim apud personas singulares proeurabant ipsaim subscrip- tione propriarum manuum approbari, ut multorum approbata judicio et auc- toritate minus colorate posset a nationibus aliis reprobari. Instabat rex ex adverso ut natio nostra cedulam repelleret; sollicitabant alii e contrario ut acceptaret allegantes eam sententiam esse et justam et unionem ecclesiac consumnatam et ejus repulsam omnino impeditam et multitudinem sapien- tum, qui ipsam approbaverant. Unde natio nostra Germanica ut potius rationi quam voluntati inniteretur disposuit cedulam omuibus communicari, requi- rens quatenus quilibet diligenti deliberatione prachabita suam deliberationem et motiva scriberet, postea feria 3tia post festum s. Trinitatis deputavit 8 praelatos 8 magistros theologiac et 9 doctores decretorum et legum, ad advisandum ex omnium motivis quid super cedula videretur, qui invenerunt motiva efficacissima ad ipsam cedulam repellendum quorum deliberatio instante festo sacramenti referri nationi non potuit, usque ad crastinum ejus- dem. Eodem die sacramenti hora vespertina referebant quidaim de consulibus civitatis Constantiens is quod praecedenti feria 3tia ad eos missi fuissent pro parte collegii d. cardinalium et nationum Italicae et Gallieanae multi numero fere 200 vel plures qui regratiando ipsis de securitate et pace hucusque procurata et servata petissent pro futuro taliter conservari, adjicientes obla- tam esse efficacem viam unionis eeclesiae per d. cardinales, et per duas nationes acceptatam scilicet Italicam et Gallicanaim ac per plurimos peri- tiores hujus concilii approbatam, eui tamen alii resisterent. Unde si contin- geret unionem impediri non hoe ipsis sed aliis nossent esse imputandum. Quibus respondissent praehabita deliberatione cum collegio canonieorum quod seeuritatem et pacem vellent quantum in eis esset sieut hucusque et melius proeurare. Sed de via unionis oblata ad eos non pertinerel sed ad concilium, hine detulissent ad regiam majestatem, quae ipsos ad nostram remisisset nationem, quibus respondebatur approbando ipsorum responsum et quod ex rationabilibus causis non potuerit via acceptari. In crastino vocatis omnibus praelatis et doctoribus referebant deputati advisamenta cedulae quibus con- corditer idem placebat. Interveniebat dominus rex seriosissime instans pro responso ad cedulam jam hacsitans de natione nostra propter longam moram; cui solum responsum fuit in genere de diligentia circa ipsius exami- nationem factaim, quodque ad sequentem horam tota natio esset conventura super eadem, sed de advisatis tacebatur donec natio tota concluderet. Et sequenti hora 8va conveniens natio tota consensit in advisata, cedulaimn con- cludens nullatenus admittendam ac deputavit responsuros collegio cardina- lium qui minus bene contenti quaerebant rationes offerentes se eis satisfac- turos, quibus offerebantur rationes pro alio tempore allegande el domino regi qui optime fuit contentus. Item in festo sacramenti quidam doctor utriusque juris intimavit se in crastino de materia cedulae disputaturum ipsam impugnando et alius vel alii ex adverso ipsam defendere per certas conciones de haeresi intimationem faciendo. Unde natio nostra timens rumorem et scandala conclusit quod non esset hoc admittendum in loco nationis nostrae quo intimatum fuerat ad cavendum scandala el sui suspicionem
Strana 53
33 ne crederetur hoc ordinasse, hine mane dum tumultuosissime cum protestationi- bus convenisset multitudo maxima praesidens noster m. Petrus Dekinger ipsis conelusionem nationis insinuavit et cum maximo tumultu solvebatur conventus; hiis aliqualiter sedatis d. rex et etiam tempore meridiano medi- antibus Arragonensibus et Navarrensibus tractabat cum Castellanis ut exclu- sis hujusmodi difficultatibus nobis unirentur et communiter absente ipso d. rege qui profectus est Cellam ad d. Lodvicum dueem Bavariae ejus consiliarii tractatuim continuarunt. Qui videntes ipsorum occasione tantas ortas esse difficultates ut non nulli minarentur recessum et alii plurimi procura- torum revocationem, mitigabantur in tantum, ut, toto traetatu et certifica- tione de modo electionis nune omissis, offerant se nunc paratos uniri; unde hodie coram omnibus deputatis et praesidentibus nationum et consilio regio se offerebant petentes, sibi diem certum ad unionem ipsorum assignari, qui- bus praefigebatur proxima feria 6ta. Item statim autem hoc hodie petebat ambasiata d. Henric i fratris regis Arragonum magister or dinis milicie s. Jacobi de Spata audientiam publicam, ad exhibendum se concilio, et offeren- dum se ad uniendum simul cum Castellanis, quibus assignabatur hora 3tia post meri- diem, hine hodie habet audientiam offerens se unire proxima feria 6ta cum praedi- ctis concilio, quodque sic tune tota ecclesia uniatur ut nihil restet nisi ejectio Petri de Luna, reformatio et electio, quae licet difficillimae sint in se, tamen spero quod faeilitentur co quod revelatis cogitationibus ex multorum cordibus malivoli minus valebunt decipere in expertos. Teste Deo toto tempore concilii in cottidianis varietatibus nunquam fuit taim longo tempore nee duravit adversitas et timor mali quia plus quam per duos menses continue fere invaluerunt mala. Sed nune spero quod Hyspani conditiones hominum magis experti planius incedent sinceritati domini regis et aliorum amplius quam antea confidentes. Nam intelligentes se esse suspectos ob praemissa, quod cum collegio cardinalium natione Italica et Galliea colligationes fecerint juraverunt Arragonenses et juraturos se offerunt domino regi quod nee cum ipsis nee cum aliis quibuscum- que ligas ete. fecerint, nec facient in futurum promittentes etiam se velle sequi dominum regem in omnia via justa et canonica. Orate Deum ut perfi- ciat quae cepit feliciter ad ecclesiae unionem. Parcatis, quod multiloquum et rudiloquum moduim epistolae non observat. Scriptum in crastino seti. Viti manu humilis vestri Petri dicti de Pulka. Venerabilibus ac eximiis dominis domino rectori ceterisque magistris et doctoribus almae universitatis studii Wyenn. suis praeceptoribus recolendis. (Göltw. Bibl.) XXIV. 20. Juli 1417. (Streit über die Belangung vor Gericht der Mitglieder des Coneils. zwischen den Cardinälen und den Nationen. Mühe des Königs wegen der Wahl des Papstes. Wahl von Magistern und Doctoren der Theologie zur Untersuchung der Zweifel im Processe Peters de Luna. Beschluss iln abzusetzen.)
33 ne crederetur hoc ordinasse, hine mane dum tumultuosissime cum protestationi- bus convenisset multitudo maxima praesidens noster m. Petrus Dekinger ipsis conelusionem nationis insinuavit et cum maximo tumultu solvebatur conventus; hiis aliqualiter sedatis d. rex et etiam tempore meridiano medi- antibus Arragonensibus et Navarrensibus tractabat cum Castellanis ut exclu- sis hujusmodi difficultatibus nobis unirentur et communiter absente ipso d. rege qui profectus est Cellam ad d. Lodvicum dueem Bavariae ejus consiliarii tractatuim continuarunt. Qui videntes ipsorum occasione tantas ortas esse difficultates ut non nulli minarentur recessum et alii plurimi procura- torum revocationem, mitigabantur in tantum, ut, toto traetatu et certifica- tione de modo electionis nune omissis, offerant se nunc paratos uniri; unde hodie coram omnibus deputatis et praesidentibus nationum et consilio regio se offerebant petentes, sibi diem certum ad unionem ipsorum assignari, qui- bus praefigebatur proxima feria 6ta. Item statim autem hoc hodie petebat ambasiata d. Henric i fratris regis Arragonum magister or dinis milicie s. Jacobi de Spata audientiam publicam, ad exhibendum se concilio, et offeren- dum se ad uniendum simul cum Castellanis, quibus assignabatur hora 3tia post meri- diem, hine hodie habet audientiam offerens se unire proxima feria 6ta cum praedi- ctis concilio, quodque sic tune tota ecclesia uniatur ut nihil restet nisi ejectio Petri de Luna, reformatio et electio, quae licet difficillimae sint in se, tamen spero quod faeilitentur co quod revelatis cogitationibus ex multorum cordibus malivoli minus valebunt decipere in expertos. Teste Deo toto tempore concilii in cottidianis varietatibus nunquam fuit taim longo tempore nee duravit adversitas et timor mali quia plus quam per duos menses continue fere invaluerunt mala. Sed nune spero quod Hyspani conditiones hominum magis experti planius incedent sinceritati domini regis et aliorum amplius quam antea confidentes. Nam intelligentes se esse suspectos ob praemissa, quod cum collegio cardinalium natione Italica et Galliea colligationes fecerint juraverunt Arragonenses et juraturos se offerunt domino regi quod nee cum ipsis nee cum aliis quibuscum- que ligas ete. fecerint, nec facient in futurum promittentes etiam se velle sequi dominum regem in omnia via justa et canonica. Orate Deum ut perfi- ciat quae cepit feliciter ad ecclesiae unionem. Parcatis, quod multiloquum et rudiloquum moduim epistolae non observat. Scriptum in crastino seti. Viti manu humilis vestri Petri dicti de Pulka. Venerabilibus ac eximiis dominis domino rectori ceterisque magistris et doctoribus almae universitatis studii Wyenn. suis praeceptoribus recolendis. (Göltw. Bibl.) XXIV. 20. Juli 1417. (Streit über die Belangung vor Gericht der Mitglieder des Coneils. zwischen den Cardinälen und den Nationen. Mühe des Königs wegen der Wahl des Papstes. Wahl von Magistern und Doctoren der Theologie zur Untersuchung der Zweifel im Processe Peters de Luna. Beschluss iln abzusetzen.)
Strana 54
54 Orationes cum debito jugiter famulatu. Seripsi alias late dominationi- bus vestris de omnibus, quae occurrebant de statu, successibus in tractatibus sacri concilii usque ad turbationem ortam dominica ante festum s. Petri et Pauli inclusive, qua domini cardinales cum majoribus partibus nationum Galliae, Italiae et Hyspaniae causantes, quod duo judieum concilii fecissent certas commissiones 13 vel 14 praclatis et aliis ut possent procedere con- tra quoslibet turbatores concilii etiam usque incarcerationem etiam invoca- tionem brachii saecularis, ideoque se non esse in plena securitate, ac libertate; protestabantur se deinceps in nullum actum velle consentire nisi vi metus nisi plenissime assecurarentur, nec si alias consentirent in aliquid alicujus esse roboris vel momenti tamquam vi metus extortum. Judices autem culpati negabant se haec fecisse aliis constanter affirmantibus quod fecissent; immi- nebant undique angustiae cun quasi videretur omnis tractalus unionis rumpi et forte diuturnior continnatio scismatis imminere; eumque multis intervenien- tibus hine inde traetatibus totus processus fere staret arrestatus serenissimus Romanorum rex misit consiliarios suos principes et alios ad omnes natio- nes offerens eis securitatem plenam in forma per concilium determinanda vel si mallent per nationem Germaniae advisandum ac petens quatenus in agen- dis expedite procederent, primo ad ejectionem Petri de Luna, 2d° ad reformationem ecclesiae saltem in capite sen curia Romana, 3lia ad electionem papae canonicam liberam et justaim. Sed non contenti dicebant domini car- dinales cum sibi conjunctis quod concilium vix de certa forma posset concor- dare, cum nationes Germaniae et Angliae cum partibus aliarum ipsis non con- sentirent. Sed volebant per se dare formam, quae aestimabatur tam larga ut non obstantibus decretis concilii prius editis possent libere nullo prohibente aut transferre hine coneilium aut dissolvere aut in agendis quomodolibet impe- dire. Tune dominus rex offerebat ipsis securitatem in forma latissima et plenissima cum tali tamen elausula salvis decretis concilii quaim solam respue- bant pro qua securitate servanda ipsis omnes prineipes eum judice curiae et magistro curiae regiis ac aliis una eun consulatu Constantiensi se obliga- bant. Sed et ad asseeurandum eos contra impressionem aut tumultuationem popularem, quam in electione se timere causabantur offerebant ipsis nationes Germaniae et Angliae cum sibi junctis, ut in sessione primo celebranda syno- daliter decernerefur, quod non fieret electio papae nisi secundun determi- nationem concilii faciendam publice eun penis maximis secus altemtancium ac decreto, quod si aliter fieret electio esset nulla nee quisquam pro papa reciperet sic electum. Sed illi non contenti volebant a forma securitatis omnia verba, de decretis concilii mentionem facientia, removeri; et ultra praemissa nationem Germaniae per omnia sua supposita dietis nationibus et cardinalibus et singulis eorum promittere et jurare in plena congregatione more solito, quod quantum in eis esset hujusmodi securitatem defenderent et impressioni si quae fieret in electione resisterent nec in eleetum per impressionem consen- tirent; sed et circumjaeentes eivitates et dominia sibi obligari petebant ut appareret obligatio a seculis inaudita. Ex adverso timebatur dolus cum tam exquisitam formam securitatis peterent experti jam anno 3tio de plenissima observantia securitatis et praesertim quia elausulam de non obstantibus decretis
54 Orationes cum debito jugiter famulatu. Seripsi alias late dominationi- bus vestris de omnibus, quae occurrebant de statu, successibus in tractatibus sacri concilii usque ad turbationem ortam dominica ante festum s. Petri et Pauli inclusive, qua domini cardinales cum majoribus partibus nationum Galliae, Italiae et Hyspaniae causantes, quod duo judieum concilii fecissent certas commissiones 13 vel 14 praclatis et aliis ut possent procedere con- tra quoslibet turbatores concilii etiam usque incarcerationem etiam invoca- tionem brachii saecularis, ideoque se non esse in plena securitate, ac libertate; protestabantur se deinceps in nullum actum velle consentire nisi vi metus nisi plenissime assecurarentur, nec si alias consentirent in aliquid alicujus esse roboris vel momenti tamquam vi metus extortum. Judices autem culpati negabant se haec fecisse aliis constanter affirmantibus quod fecissent; immi- nebant undique angustiae cun quasi videretur omnis tractalus unionis rumpi et forte diuturnior continnatio scismatis imminere; eumque multis intervenien- tibus hine inde traetatibus totus processus fere staret arrestatus serenissimus Romanorum rex misit consiliarios suos principes et alios ad omnes natio- nes offerens eis securitatem plenam in forma per concilium determinanda vel si mallent per nationem Germaniae advisandum ac petens quatenus in agen- dis expedite procederent, primo ad ejectionem Petri de Luna, 2d° ad reformationem ecclesiae saltem in capite sen curia Romana, 3lia ad electionem papae canonicam liberam et justaim. Sed non contenti dicebant domini car- dinales cum sibi conjunctis quod concilium vix de certa forma posset concor- dare, cum nationes Germaniae et Angliae cum partibus aliarum ipsis non con- sentirent. Sed volebant per se dare formam, quae aestimabatur tam larga ut non obstantibus decretis concilii prius editis possent libere nullo prohibente aut transferre hine coneilium aut dissolvere aut in agendis quomodolibet impe- dire. Tune dominus rex offerebat ipsis securitatem in forma latissima et plenissima cum tali tamen elausula salvis decretis concilii quaim solam respue- bant pro qua securitate servanda ipsis omnes prineipes eum judice curiae et magistro curiae regiis ac aliis una eun consulatu Constantiensi se obliga- bant. Sed et ad asseeurandum eos contra impressionem aut tumultuationem popularem, quam in electione se timere causabantur offerebant ipsis nationes Germaniae et Angliae cum sibi junctis, ut in sessione primo celebranda syno- daliter decernerefur, quod non fieret electio papae nisi secundun determi- nationem concilii faciendam publice eun penis maximis secus altemtancium ac decreto, quod si aliter fieret electio esset nulla nee quisquam pro papa reciperet sic electum. Sed illi non contenti volebant a forma securitatis omnia verba, de decretis concilii mentionem facientia, removeri; et ultra praemissa nationem Germaniae per omnia sua supposita dietis nationibus et cardinalibus et singulis eorum promittere et jurare in plena congregatione more solito, quod quantum in eis esset hujusmodi securitatem defenderent et impressioni si quae fieret in electione resisterent nec in eleetum per impressionem consen- tirent; sed et circumjaeentes eivitates et dominia sibi obligari petebant ut appareret obligatio a seculis inaudita. Ex adverso timebatur dolus cum tam exquisitam formam securitatis peterent experti jam anno 3tio de plenissima observantia securitatis et praesertim quia elausulam de non obstantibus decretis
Strana 55
55 concilii tantum horrebant; hine ex utraque parte erant suspiciones dolorum et in nullo procedebatur in principali nisi quod judices de singulis nationibus petebant sibi deputari magistros in theologia et decretorum ac legum doc- tores super dubiis ex processu contra Petrum de Luna extractis, qui a crastino s. Petri et Pauli usque Udalriei inclusive eottidie quaenam solum, quae namque bis coneernentes latissime pertractando materias dubiorum concordi- ter deelarabant ex actis, ipsum Petrum de Luna esse notorie per jurum incorrigibilem seismatis nutritorem et in hiis incorrigibilem et pertinacem ymo deductum erat in actis, quod ante annos 13 constitutionem quandam ediderat, quam usque hodie practicat errorem in fide continentem. Sed et alii duo articuli hereticales fuerant sibi objecti unus videlicet, quod per nostram potentiam idem posset esse in aliquo loco et extra eundum; 2 dus quod si ipse ivisset vel misis- set Pysas ad renunciandum papatui, sicut sibi a nonnullis suadebatur atque renunciasset, jam ecclesia non haberet claves nee habitura esset nisi Christus denuo inearnaretur et ei claves conferret verum quod ipsi vel saltem alter eorum non erant contra ipsum sufficienter secundum rigorem juris probatus. Et omnium clarissime et latissime haee mala contra ipsum declarabant Arragonenses et Francigenae iidem qui olym sibi obediebant, hine eodem die s. Udalrici conelu- debant judiees ex votis doctorum ipsuin ejiciendum. Sed ob praemissa nequibant nationes ad eitandum ipsum concordare in sessionem. Accessit et aliud impe- dimentum, videlicet discordia Castellauorum cum Arragonensibus. Nam eisden Arragonensibus alias concessum est, ut in sua natione non solum possint numerare vola praelatorum regni Arragoniae sed etiam Syciliae et alio- rum suorum dominiorum, quod Castellani suo regi et regno praejudiciale reputant dicentes, quod tune regnum Arragoniae minus existens regno Castellae majori in voeum numero praevaleret unde petunt id retractari, alias nolunt in aliquem processum consentire. Natio nostra ab initio rogabat natio- nes et obtinuit. Deputatos qui more solito de concordia et consensu in sessio- nem tractarent, sed modicum proficere potuerunt. Principes seculares visi- tabant nationes hortando ymo requirendo sui nomine, quatenus procederent imponendo finem offerentes ctiam ulterioremn securitatem si expediret. Requi- rebat etiam cum ipsis natio Anglicana alias; sed nostra solum petebat vitans amaricationem, quae per requisitionem induci poterat. Hiis omnibus quasi in deliberationem et traetatum positis et pendentibus, prudens dominus rex limitabat se ad formam securitatis quam prius obtulerat, et die dominica i1ma Julii sigillatas super ea litteras sub sigillis suis ac principum et Constanti- ensium se obligantium affixit valvis publice, de qua aliqui contentantur alii non. Gallici ultra jam petunt, se literali promissione nationis Germanicae contra impressionem in electione papac assecurari, et natio nostra se offert paratam, sed de forma est diversitas. Interea ad partem ambasiata Sabaudiae et aliqui d. regis secretarii traetabant de concordia d. regis cum collegio d. cardinalium; et est facta inter cos mutua confederatio et obligatio cujus ostenduntur formae in cedula sed diversificatae et multum diversae; ideo non conor nunc scribere. Et qui prius tenebant partem cardinalium contra regem male contentantur, quod eis insciis se regi confoederaverint et e contra aliqui adherentes domino regi (13tia Julii tres cardinales nomine collegii in natione Germaniae praesentibus etiam allis)
55 concilii tantum horrebant; hine ex utraque parte erant suspiciones dolorum et in nullo procedebatur in principali nisi quod judices de singulis nationibus petebant sibi deputari magistros in theologia et decretorum ac legum doc- tores super dubiis ex processu contra Petrum de Luna extractis, qui a crastino s. Petri et Pauli usque Udalriei inclusive eottidie quaenam solum, quae namque bis coneernentes latissime pertractando materias dubiorum concordi- ter deelarabant ex actis, ipsum Petrum de Luna esse notorie per jurum incorrigibilem seismatis nutritorem et in hiis incorrigibilem et pertinacem ymo deductum erat in actis, quod ante annos 13 constitutionem quandam ediderat, quam usque hodie practicat errorem in fide continentem. Sed et alii duo articuli hereticales fuerant sibi objecti unus videlicet, quod per nostram potentiam idem posset esse in aliquo loco et extra eundum; 2 dus quod si ipse ivisset vel misis- set Pysas ad renunciandum papatui, sicut sibi a nonnullis suadebatur atque renunciasset, jam ecclesia non haberet claves nee habitura esset nisi Christus denuo inearnaretur et ei claves conferret verum quod ipsi vel saltem alter eorum non erant contra ipsum sufficienter secundum rigorem juris probatus. Et omnium clarissime et latissime haee mala contra ipsum declarabant Arragonenses et Francigenae iidem qui olym sibi obediebant, hine eodem die s. Udalrici conelu- debant judiees ex votis doctorum ipsuin ejiciendum. Sed ob praemissa nequibant nationes ad eitandum ipsum concordare in sessionem. Accessit et aliud impe- dimentum, videlicet discordia Castellauorum cum Arragonensibus. Nam eisden Arragonensibus alias concessum est, ut in sua natione non solum possint numerare vola praelatorum regni Arragoniae sed etiam Syciliae et alio- rum suorum dominiorum, quod Castellani suo regi et regno praejudiciale reputant dicentes, quod tune regnum Arragoniae minus existens regno Castellae majori in voeum numero praevaleret unde petunt id retractari, alias nolunt in aliquem processum consentire. Natio nostra ab initio rogabat natio- nes et obtinuit. Deputatos qui more solito de concordia et consensu in sessio- nem tractarent, sed modicum proficere potuerunt. Principes seculares visi- tabant nationes hortando ymo requirendo sui nomine, quatenus procederent imponendo finem offerentes ctiam ulterioremn securitatem si expediret. Requi- rebat etiam cum ipsis natio Anglicana alias; sed nostra solum petebat vitans amaricationem, quae per requisitionem induci poterat. Hiis omnibus quasi in deliberationem et traetatum positis et pendentibus, prudens dominus rex limitabat se ad formam securitatis quam prius obtulerat, et die dominica i1ma Julii sigillatas super ea litteras sub sigillis suis ac principum et Constanti- ensium se obligantium affixit valvis publice, de qua aliqui contentantur alii non. Gallici ultra jam petunt, se literali promissione nationis Germanicae contra impressionem in electione papac assecurari, et natio nostra se offert paratam, sed de forma est diversitas. Interea ad partem ambasiata Sabaudiae et aliqui d. regis secretarii traetabant de concordia d. regis cum collegio d. cardinalium; et est facta inter cos mutua confederatio et obligatio cujus ostenduntur formae in cedula sed diversificatae et multum diversae; ideo non conor nunc scribere. Et qui prius tenebant partem cardinalium contra regem male contentantur, quod eis insciis se regi confoederaverint et e contra aliqui adherentes domino regi (13tia Julii tres cardinales nomine collegii in natione Germaniae praesentibus etiam allis)
Strana 56
56 referebant, ipsum collegium consentire velle in ordinem procedendi, quem d. rex desideraverat, videlicet primo ad ejectionem antipapae 2 do ad reformalionem 3tio ad electionem. Nesciebatur tamen de mutua obligatione et credebatur, quod adhe- rentes ipsis cardinalibus etiam consentirent vel saltem facilius ad consentiendum induci possent, nec restaret nisi disponere pro sessione ad minus ad diem veneris vel saturni 17. Julii. Sed non poterat habere consensus ymo publicatis mutuis obligationibus praemissis difficultabatur negotium multis timentibus quod car- dinales circumvenerint regem in fraudem reformationis. Sie die veneris d. rex deelinavit ultra lacum in Mersburg, ibi stat usque hodie, laboratur ad invenien- dum modum uniendi nationes inter se ut eliam invitis cardinalibus fiat reformatio. In solius dei manus stant omnia, cujus voluntas fial per omnia, quae ita nobis sint placita ut de necessitate faciamus virtuteim. Heri fuit tractatus inter deputatos nationum tam bene dispositus, ut quasi omnia impedimenta viderentur amota usque ad unum de Castellanis, quod reputabatur hodie amovendum, ut fieret sessio die crastina vel ad diem veneris quia illa expe- dita non posset differri ejectio. Seriptum est de urbe Romana quod quidam stipendiarius Perusinus nomine Brachius ipsam acceperit contra legatum urbis et scribat se gubernatorem urbis el disponat de senatu ete. et seribitur quod timeatur, quod habeat aliud de farina fermentata (?) a Petro de Luna. Et legatus teneat castrum s. Angeli et maxime speret de auxilio dominae Johannae reginae Apuliae sitque nimia miseria in urbe, ita ut pluribus diebus non fuerit unus panis venalis. Dicitur etiam, quod aliquae communitates Italiae forte in odium regis si possent acciperent eundem Petrum de Luna. In cujus signum ipsarum astrologi qui solent magis vatieinari eis pla- centia quam in astris repraesentata jam praeducunt futurum esse quemdam papam in partibus Occidentis et Italiae potentissimum nomine Benedictum 13tium ipsum designantes. Item sabbato ingrediebatur ambasiata Januen- sium. Item Gallici et Anglici dicuntur noviter commisisse bellum navale et Anglici perdidisse 5 naves cum plurimus gentibus. Vestrarum domina- tionum alumpni magistri nostri hic omnes bene stant. Orate Deum pro ecclesia saneta sua, qui nisi eam oculo suae pietatis respiciat in vanum oculi hominum vigilabunt. Scriptum festinanter propter recessum latoris 20 dic Julii. Vestrarum dominati onum humilis Petri dieti de Pulka manu propria ſestinantis. Venerabilibus ac egregiis dominis n. rectori et magistris almae univer- sitatis studii Wyennen, suis praeceptoribus et dominis favorosis d. d. (Göttw. Bibl.) XXV. 18. October 1417. (Pulka wünscht zurückberufen zu werden. Hoffnung die Papstwahl vor Martini zu vollziehen. Rotulus der Universität.) Reverende magister. Scripsi nuper caritati vestrae sed et magistro nostro Johanni de Tannis confratri nostro viva voce commissum quatenus a matre nostra universitate revocationem mei ante instantem hyemem impetrare-
56 referebant, ipsum collegium consentire velle in ordinem procedendi, quem d. rex desideraverat, videlicet primo ad ejectionem antipapae 2 do ad reformalionem 3tio ad electionem. Nesciebatur tamen de mutua obligatione et credebatur, quod adhe- rentes ipsis cardinalibus etiam consentirent vel saltem facilius ad consentiendum induci possent, nec restaret nisi disponere pro sessione ad minus ad diem veneris vel saturni 17. Julii. Sed non poterat habere consensus ymo publicatis mutuis obligationibus praemissis difficultabatur negotium multis timentibus quod car- dinales circumvenerint regem in fraudem reformationis. Sie die veneris d. rex deelinavit ultra lacum in Mersburg, ibi stat usque hodie, laboratur ad invenien- dum modum uniendi nationes inter se ut eliam invitis cardinalibus fiat reformatio. In solius dei manus stant omnia, cujus voluntas fial per omnia, quae ita nobis sint placita ut de necessitate faciamus virtuteim. Heri fuit tractatus inter deputatos nationum tam bene dispositus, ut quasi omnia impedimenta viderentur amota usque ad unum de Castellanis, quod reputabatur hodie amovendum, ut fieret sessio die crastina vel ad diem veneris quia illa expe- dita non posset differri ejectio. Seriptum est de urbe Romana quod quidam stipendiarius Perusinus nomine Brachius ipsam acceperit contra legatum urbis et scribat se gubernatorem urbis el disponat de senatu ete. et seribitur quod timeatur, quod habeat aliud de farina fermentata (?) a Petro de Luna. Et legatus teneat castrum s. Angeli et maxime speret de auxilio dominae Johannae reginae Apuliae sitque nimia miseria in urbe, ita ut pluribus diebus non fuerit unus panis venalis. Dicitur etiam, quod aliquae communitates Italiae forte in odium regis si possent acciperent eundem Petrum de Luna. In cujus signum ipsarum astrologi qui solent magis vatieinari eis pla- centia quam in astris repraesentata jam praeducunt futurum esse quemdam papam in partibus Occidentis et Italiae potentissimum nomine Benedictum 13tium ipsum designantes. Item sabbato ingrediebatur ambasiata Januen- sium. Item Gallici et Anglici dicuntur noviter commisisse bellum navale et Anglici perdidisse 5 naves cum plurimus gentibus. Vestrarum domina- tionum alumpni magistri nostri hic omnes bene stant. Orate Deum pro ecclesia saneta sua, qui nisi eam oculo suae pietatis respiciat in vanum oculi hominum vigilabunt. Scriptum festinanter propter recessum latoris 20 dic Julii. Vestrarum dominati onum humilis Petri dieti de Pulka manu propria ſestinantis. Venerabilibus ac egregiis dominis n. rectori et magistris almae univer- sitatis studii Wyennen, suis praeceptoribus et dominis favorosis d. d. (Göttw. Bibl.) XXV. 18. October 1417. (Pulka wünscht zurückberufen zu werden. Hoffnung die Papstwahl vor Martini zu vollziehen. Rotulus der Universität.) Reverende magister. Scripsi nuper caritati vestrae sed et magistro nostro Johanni de Tannis confratri nostro viva voce commissum quatenus a matre nostra universitate revocationem mei ante instantem hyemem impetrare-
Strana 57
57 tis, quod iterum peto fieri indilate quia de inevitabili periculo corporis timere habeo, si in gelida hieme proficisci oporteret navigio. Item de statu concilii quoad ea quae nuper scripsi jam nequeo adimplere; de aliis vero ejusdem nichil dignum memoriae occurit, nisi quod ante ebdomadam singulae nationes et collegium cardinalium dederunt deputatos ad traetandum de modo elec- tionis papae futuri et estimatur, quod ipsa electio sit ante martini utut feliciter consummanda. De missione rotuli universitatis omnino videtur mihi quod fiat, licet enim multa, quae utilia viderentur universitatibus advisata sint et per nostram nationem in magna parte approbata de promotoribus suppositorum universitatum Germaniae, tamen non spero quod in praesenti concilio possint conclusive ad effectum deduci sicut nec alia plurima refor- mationem ecelesiae concernentia , eo quod difficillimum sit tam diversorum statuum morum et regionum plurimos homines in unam sententiam brevi tempore concordare. Nee post electionem papae possit concilium diu rema- nere congregatum omnibus fere suum hie incolatum quaerulantibus prolon- gatum. Ex eadem causa credo non esse timendum quod privilegia conserva- torie et absentie universitatis nostrae nune revocentur. Sed privilegium de jurisdietione diffieillime ut credo poterit impetrari praesertim propter per- sonalem praesentiam ordinarii qui utique se opponeret et una secum omnes alii, censentes per hoc ordinariam jurisdietionem coactari. Item scribitis, quod majores mei amici desiderent, me usque ad expeditionem mittendi rotuli per- manere, quod personae meac est intolerabile, quia non sperarem me ante Pasca reversurum et esset universitati omnino inutile, quia practicam curiae, quae ut vereor remanebit ut fuit ita destestatur anima mea, ut tantum de ea sciam hodie quantum sciebam, dum exirem et minus essem ad illam animosus; si tamen rotulus venerit aute conelusionem coneilii libenter remanebo ad quinde- nam vel mensem ut ejus praesentationi assisterem ita quod michi nulla ulte- rior occupatio imponatur. Item si mittetur rotulus expedit quod universitas magistris doctoribus et licentiatis in decretis quos hic habet omnibus ymo singillatim euilibet seribat supplicando, quatenus ambasiatori rotuli assistant in praesentando ad honorem universitatis et fructum, quia papa videns tan- tam multitudinem magistrorum et doctorum tanto tempore vacasse insudasse laboribus rei publicae universalis ecelesiae inclinabitur ad gratias largiores. Datum Lucae anno etc. XVIIdo. Derelictus sum ita a domino m. rectore, quod nec de seriptis nec alias intimatis unum habui responsum et cum proxime per fratrem seripserim quod vix haberem sumptus ad mensem Kaspari interroganti an vellet mihi ali- quid scribere respondet se nichil seire seribendum. Decumbens in lecto egritudinis forte habeo 4 florenos in terra aliena. Honorabili ac scientifico viro magistro Theoderico de Iamelburg canonico ecclesiae ommium SS. alias s. Stephani Wyenne. (Göttw. Bibl.)
57 tis, quod iterum peto fieri indilate quia de inevitabili periculo corporis timere habeo, si in gelida hieme proficisci oporteret navigio. Item de statu concilii quoad ea quae nuper scripsi jam nequeo adimplere; de aliis vero ejusdem nichil dignum memoriae occurit, nisi quod ante ebdomadam singulae nationes et collegium cardinalium dederunt deputatos ad traetandum de modo elec- tionis papae futuri et estimatur, quod ipsa electio sit ante martini utut feliciter consummanda. De missione rotuli universitatis omnino videtur mihi quod fiat, licet enim multa, quae utilia viderentur universitatibus advisata sint et per nostram nationem in magna parte approbata de promotoribus suppositorum universitatum Germaniae, tamen non spero quod in praesenti concilio possint conclusive ad effectum deduci sicut nec alia plurima refor- mationem ecelesiae concernentia , eo quod difficillimum sit tam diversorum statuum morum et regionum plurimos homines in unam sententiam brevi tempore concordare. Nee post electionem papae possit concilium diu rema- nere congregatum omnibus fere suum hie incolatum quaerulantibus prolon- gatum. Ex eadem causa credo non esse timendum quod privilegia conserva- torie et absentie universitatis nostrae nune revocentur. Sed privilegium de jurisdietione diffieillime ut credo poterit impetrari praesertim propter per- sonalem praesentiam ordinarii qui utique se opponeret et una secum omnes alii, censentes per hoc ordinariam jurisdietionem coactari. Item scribitis, quod majores mei amici desiderent, me usque ad expeditionem mittendi rotuli per- manere, quod personae meac est intolerabile, quia non sperarem me ante Pasca reversurum et esset universitati omnino inutile, quia practicam curiae, quae ut vereor remanebit ut fuit ita destestatur anima mea, ut tantum de ea sciam hodie quantum sciebam, dum exirem et minus essem ad illam animosus; si tamen rotulus venerit aute conelusionem coneilii libenter remanebo ad quinde- nam vel mensem ut ejus praesentationi assisterem ita quod michi nulla ulte- rior occupatio imponatur. Item si mittetur rotulus expedit quod universitas magistris doctoribus et licentiatis in decretis quos hic habet omnibus ymo singillatim euilibet seribat supplicando, quatenus ambasiatori rotuli assistant in praesentando ad honorem universitatis et fructum, quia papa videns tan- tam multitudinem magistrorum et doctorum tanto tempore vacasse insudasse laboribus rei publicae universalis ecelesiae inclinabitur ad gratias largiores. Datum Lucae anno etc. XVIIdo. Derelictus sum ita a domino m. rectore, quod nec de seriptis nec alias intimatis unum habui responsum et cum proxime per fratrem seripserim quod vix haberem sumptus ad mensem Kaspari interroganti an vellet mihi ali- quid scribere respondet se nichil seire seribendum. Decumbens in lecto egritudinis forte habeo 4 florenos in terra aliena. Honorabili ac scientifico viro magistro Theoderico de Iamelburg canonico ecclesiae ommium SS. alias s. Stephani Wyenne. (Göttw. Bibl.)
Strana 58
58 XXVI. 29. October 1417. (Wichtige Nachrichten über die Vereinigung der vier Nationen bezüglich der zu schickenden Wäliler und des Wahlmodus. Auf wen sich zwei Theile der Cardinäle und zwei Theile jeder Nation vereinigen, der soll Papst sein. Die italienische Nation will in diesen modus nicht eingehen. Endliche Übereinstimmung aller, und öffentliche Verkündigung des Beschlusses.) Cum humili sui recommendatione debitum jugiter famulatum. Recolendi mei praeceptores et domini. Heri hora prandii cum Kaspar de Erdinga hine abiret non habui quidquam memoria dignum quod vestrae reverentiae scriberem. Sed statim co egresso occurrit relatione dignissimum. Nam pen- dentibus tractatibus de modo eleetionis inter deputatos nationum et collegii cardinalium fere 18 diebus et variis modis propositis de nullo poterant concordare usque hac elidomada in vigilia s. Symonis et Judae 4 nationes videlicet Gallicana Hyspanica Anglicana et nostra Germanica concordabant in hune modum, quod una cum collegio cardinalium quaelibet natio depu- taret sex electores. Et in quemcumque concorditer consentirent duae partes eardinalium et cujuslibet nationis deputandorum similiter duae partes fiat papa. Et sic quaelibet natio habet suam electionem et collegium cardinalium simi- liter suam. Modus tamen est difficilis cum oportet sex partium eujuslibet duas partes concordare hineque sex fieri electiones sed multum aequus et secundum praesentem statum coneilii et ecclesiae valde ydoneus, quia quae- libet natio pro suo interesse habebit vocem etiam efficacem. Et sperandum est, quod pius Deus et omnipotens eui nichil est difficile dando concordiam facilitet ipsum modum. Natio autem 3ta scilicet Italica voiens stare in modo dudum per cardinales oblato adhuc in vigilia dicta sanctorum apostolorum possetenus resistebat; et adhue heri ante prandium non obstante festo eorumdem congregata eadem natione plures ipsorum protestabantur nomine plurium episcoporum quorum se dicebat habere mandata. Et praesertim ambasiata regis Siciliae pro 130 episcopis quod in ipsum modum nullatenus consentirent et si alii consentirent nollent sibi praejudicium generari. Sed super- venientes quidam dominorum eardinalium inducebant eandem nationem ad con- cordandum cum ceteris; et praevaluerunt ut praemissis protestationibus retractis dictum modum acceptaret. Et statim post prandium ipsarum omnium nationum una eum collegio eardinalium concordia unanimis divulgabatur per universam civitatem, et in signum gaudii omnes compulsabantur eami- panae. Unde non videtur modo restare nisi quod modus praedictus in sessione concilii synodaliter statuatur et deputentur per nationes electores, qui sperantur in futura ebdomada vel citius posse consummari ut intrent con- clave. Nisi quod avertat Deus sator zizaniorum impedimentum interserat improvisum altissimi pietatem exorare dignemini, ut confirmet hoe quod operatus est et perficiat ac consumet quemadmodum hucusque oportuit se totum effecisse et nichil humana industria consummatum. Scripsit mihi
58 XXVI. 29. October 1417. (Wichtige Nachrichten über die Vereinigung der vier Nationen bezüglich der zu schickenden Wäliler und des Wahlmodus. Auf wen sich zwei Theile der Cardinäle und zwei Theile jeder Nation vereinigen, der soll Papst sein. Die italienische Nation will in diesen modus nicht eingehen. Endliche Übereinstimmung aller, und öffentliche Verkündigung des Beschlusses.) Cum humili sui recommendatione debitum jugiter famulatum. Recolendi mei praeceptores et domini. Heri hora prandii cum Kaspar de Erdinga hine abiret non habui quidquam memoria dignum quod vestrae reverentiae scriberem. Sed statim co egresso occurrit relatione dignissimum. Nam pen- dentibus tractatibus de modo eleetionis inter deputatos nationum et collegii cardinalium fere 18 diebus et variis modis propositis de nullo poterant concordare usque hac elidomada in vigilia s. Symonis et Judae 4 nationes videlicet Gallicana Hyspanica Anglicana et nostra Germanica concordabant in hune modum, quod una cum collegio cardinalium quaelibet natio depu- taret sex electores. Et in quemcumque concorditer consentirent duae partes eardinalium et cujuslibet nationis deputandorum similiter duae partes fiat papa. Et sic quaelibet natio habet suam electionem et collegium cardinalium simi- liter suam. Modus tamen est difficilis cum oportet sex partium eujuslibet duas partes concordare hineque sex fieri electiones sed multum aequus et secundum praesentem statum coneilii et ecclesiae valde ydoneus, quia quae- libet natio pro suo interesse habebit vocem etiam efficacem. Et sperandum est, quod pius Deus et omnipotens eui nichil est difficile dando concordiam facilitet ipsum modum. Natio autem 3ta scilicet Italica voiens stare in modo dudum per cardinales oblato adhuc in vigilia dicta sanctorum apostolorum possetenus resistebat; et adhue heri ante prandium non obstante festo eorumdem congregata eadem natione plures ipsorum protestabantur nomine plurium episcoporum quorum se dicebat habere mandata. Et praesertim ambasiata regis Siciliae pro 130 episcopis quod in ipsum modum nullatenus consentirent et si alii consentirent nollent sibi praejudicium generari. Sed super- venientes quidam dominorum eardinalium inducebant eandem nationem ad con- cordandum cum ceteris; et praevaluerunt ut praemissis protestationibus retractis dictum modum acceptaret. Et statim post prandium ipsarum omnium nationum una eum collegio eardinalium concordia unanimis divulgabatur per universam civitatem, et in signum gaudii omnes compulsabantur eami- panae. Unde non videtur modo restare nisi quod modus praedictus in sessione concilii synodaliter statuatur et deputentur per nationes electores, qui sperantur in futura ebdomada vel citius posse consummari ut intrent con- clave. Nisi quod avertat Deus sator zizaniorum impedimentum interserat improvisum altissimi pietatem exorare dignemini, ut confirmet hoe quod operatus est et perficiat ac consumet quemadmodum hucusque oportuit se totum effecisse et nichil humana industria consummatum. Scripsit mihi
Strana 59
59 dominatio vestra quod 20 floreni sint mihi pro sumptibus deputati de qui- bus recepi quinque a dieto Kasparo de Erdinga, et alios quinque a quadam eivissa Constantiensi omnes Renenses quos precor dignemini solvere indilate quemadmodum scripsi magistris n. Nicolao de Getesprünn et Johanni de Gmunden. Sed 20 floreni etiam Ungaricales non sufficient nisi forte concilium concluderetur infra medium mensem quod non speratur. Timeo etiam quod difficulter habere possim mutuum quod Wyennae solvatur nisi forte casualiter. Unde occurrente certo nuncio transmittatis mihi pecuniaim ad minus ad sumariam 30 flor. Altissimus vos conservet. Scriptum Constantiae in crastino SS. Simonis et Judae. Humillimus dominationum vestrarum Petrus dictus de Pulka. Venerabilibus egregiis ac sapientissimis viris dominis n. rectori ceterisque magistris et doctoribus almae universitatis studii Wyennensis suis praecep- toribus et dominis favorosis d. d. (Göltw. Bibl.) XXVII. 6. November 1417. (Nikolaus Dinkelspühl wurde durch die deutsche Nation zum Wahlmann für die Papstwahl bestinunt. Das Conclave beginnt Monlag den 8. November.) Reverende milhi jugiter pracceptor et domine. Mullis proxime scriptis dominationi vestrae per Nicolaum de Buda hoe unum occurrit adden- dum quod miserieors Deus matrem nostram universitatem in hoc specialiter honorare disposuit, quod magister noster m. Nicolaus de Dinkelspu- hel per nationem Germaniae deputatus est in electorem summi pontificis proxima die Jovis praeterita. Qui proxime futura die Lunae cum dominis car- dinalibus et aliis nationum deputatis ingredietur conclave; proposui omnia prius scripta ob majorem certitudinem repetere, sed non patiebatur recessus nuncii praefestinus. Datum Conslantiae Leonhardi. Vestrae dominationis humilis Petrus dictus de Pulka. Venerabili ac egregio viro domino n. rectori almae universitatis studii Wyennensis suo praeceptori et domino favoroso d. d. (Göltw. Bibl.) XXVIII. 11. November 14171). (Otlo de Colonna, gewälilt als Martin V. Einführung desselben in die Sitzung durch den König. Beschleunigung des Universitätsrotulus. Zurüek- 1) Am 20. November wurde dieser Brief in der Universitätssitzung vorge- lesen, und beschlossen, an St. Caecilientag ein Te deum Laudamus und ein Hochamt bei St. Stephan zu halten. Kink II, 51, 15.
59 dominatio vestra quod 20 floreni sint mihi pro sumptibus deputati de qui- bus recepi quinque a dieto Kasparo de Erdinga, et alios quinque a quadam eivissa Constantiensi omnes Renenses quos precor dignemini solvere indilate quemadmodum scripsi magistris n. Nicolao de Getesprünn et Johanni de Gmunden. Sed 20 floreni etiam Ungaricales non sufficient nisi forte concilium concluderetur infra medium mensem quod non speratur. Timeo etiam quod difficulter habere possim mutuum quod Wyennae solvatur nisi forte casualiter. Unde occurrente certo nuncio transmittatis mihi pecuniaim ad minus ad sumariam 30 flor. Altissimus vos conservet. Scriptum Constantiae in crastino SS. Simonis et Judae. Humillimus dominationum vestrarum Petrus dictus de Pulka. Venerabilibus egregiis ac sapientissimis viris dominis n. rectori ceterisque magistris et doctoribus almae universitatis studii Wyennensis suis praecep- toribus et dominis favorosis d. d. (Göltw. Bibl.) XXVII. 6. November 1417. (Nikolaus Dinkelspühl wurde durch die deutsche Nation zum Wahlmann für die Papstwahl bestinunt. Das Conclave beginnt Monlag den 8. November.) Reverende milhi jugiter pracceptor et domine. Mullis proxime scriptis dominationi vestrae per Nicolaum de Buda hoe unum occurrit adden- dum quod miserieors Deus matrem nostram universitatem in hoc specialiter honorare disposuit, quod magister noster m. Nicolaus de Dinkelspu- hel per nationem Germaniae deputatus est in electorem summi pontificis proxima die Jovis praeterita. Qui proxime futura die Lunae cum dominis car- dinalibus et aliis nationum deputatis ingredietur conclave; proposui omnia prius scripta ob majorem certitudinem repetere, sed non patiebatur recessus nuncii praefestinus. Datum Conslantiae Leonhardi. Vestrae dominationis humilis Petrus dictus de Pulka. Venerabili ac egregio viro domino n. rectori almae universitatis studii Wyennensis suo praeceptori et domino favoroso d. d. (Göltw. Bibl.) XXVIII. 11. November 14171). (Otlo de Colonna, gewälilt als Martin V. Einführung desselben in die Sitzung durch den König. Beschleunigung des Universitätsrotulus. Zurüek- 1) Am 20. November wurde dieser Brief in der Universitätssitzung vorge- lesen, und beschlossen, an St. Caecilientag ein Te deum Laudamus und ein Hochamt bei St. Stephan zu halten. Kink II, 51, 15.
Strana 60
60 bleibung einzelner Abgeordneter am Orte des Concils, um die Reformation der Kirche fortzusetzen. Wünscht Empfehlungssehreiben von den Herzogen Albrecht und Ernst von Österreich an den neuen Papst.) Obedientiam debitam cum parato semper animo famulandi dominationibus vestris; aliquoties prius scripsi et signanter latius in crastino sanctorum Symonis et Judae per quemdam scolarem de Buda Nicolaum nomine notum magistro UIrico de Egenburga tam de modo et tempore concordiae omnium nationum et collegii d. cardinalium super modo electionis summi pontificis, quam de collatione benefieiorum et provisione universitatum et rotulo mittendo. Quibus in die s. Leonhardi per quemidam cursorem de Buda perpauea addidi de decreto super eo sequenti sabbatho synodaliter edito et deputatione electorum ac ingressu ipsorum ad conelave infra 10. dies ab ejusdein decreti diffinitione et quod unus electorum pro natione Germa- niea deputatus fuit venerabilis magister noster et signanter meus praeceptor magister Nicolaus de Dinkelspühel. In quo nedum illustrissimus prin- ceps et dominus noster dominus Albertus dux Austriae etc. cujus personam repraesentat ut ambasiator ejusdem ejusque tytulo ymo clipeo Austriae usus est in conclavi, sed et tota nostra uni- versitas plurimum dinoscitur honorata cujus est magister insignis. Sed ef in die 4 coronatorum seripsi de sessione ipso die habita in qua diffiniebantur certa in conclavi servanda et quod pro executione decreti penultino die Octobris edito electores eodem die ingredi deberent conclave el jurabant ibidem custo- des videlicet serenissimus Romanorum rex, marchio Brandenburgen- sis, et alii plurimi. Sed eadem scripta non mitlebam ex errore ut puto vel occupatione vel mei vel bajuli; hodie vero dignissima relatione occurrunt seribenda nam electoribus in conclave dicto die lunae 8. Novembris statuta hora ingressis, et ibidem juxta ordinationem sacri concilii jurantibus ac visitatis ipsorum tabernaculis et comperto quod juxta formam decreti omnia essent disposita claudebatur conclave. Et in crastino scilicet feria tertia simi- liter feria 4ta fiebat totius cleri Constantiensis et concilii processio ad ipsum conclave. Et quia timebatur longissima electionis mora propter difficultatem modi electionis conclusi tractabatur ipsa feria 4ts inter deputatos de modis denotationis observandis. Sed in crastino videlicet feria 5ta ipsa die s. Mar- tini cum post missam et processionem ipsa synodus ad ecclesiam principa- lem et loeum sessionis redisset et licencianda esset venit fama et vera relatio, quod in summum pontificem electus esset reverendissimus in christo pater et d. d. Oddo cardinalis de Columpna, cui placuit mutato nomine se Martinum 3tum more romanorum pontificum nominare, unde fiebat gene- ralis omnium concursus ad conclave. Et tempore prandii praeparatus requi- situs ipse electus hora vespertina serenissimo romanorum etc. rege et electoribus cum innumera et ineompeseibili multitudine populi conducebatur ad locum sessionis et communiter ad episcopale palatiu. Et sic habet ecclesia Dei unieum et indubitatum visibilis ecclesiae pastorem quantotius fieri pote- rit benedicendum et coronaudum. De prae paratione et missione rotuli apparet
60 bleibung einzelner Abgeordneter am Orte des Concils, um die Reformation der Kirche fortzusetzen. Wünscht Empfehlungssehreiben von den Herzogen Albrecht und Ernst von Österreich an den neuen Papst.) Obedientiam debitam cum parato semper animo famulandi dominationibus vestris; aliquoties prius scripsi et signanter latius in crastino sanctorum Symonis et Judae per quemdam scolarem de Buda Nicolaum nomine notum magistro UIrico de Egenburga tam de modo et tempore concordiae omnium nationum et collegii d. cardinalium super modo electionis summi pontificis, quam de collatione benefieiorum et provisione universitatum et rotulo mittendo. Quibus in die s. Leonhardi per quemidam cursorem de Buda perpauea addidi de decreto super eo sequenti sabbatho synodaliter edito et deputatione electorum ac ingressu ipsorum ad conelave infra 10. dies ab ejusdein decreti diffinitione et quod unus electorum pro natione Germa- niea deputatus fuit venerabilis magister noster et signanter meus praeceptor magister Nicolaus de Dinkelspühel. In quo nedum illustrissimus prin- ceps et dominus noster dominus Albertus dux Austriae etc. cujus personam repraesentat ut ambasiator ejusdem ejusque tytulo ymo clipeo Austriae usus est in conclavi, sed et tota nostra uni- versitas plurimum dinoscitur honorata cujus est magister insignis. Sed ef in die 4 coronatorum seripsi de sessione ipso die habita in qua diffiniebantur certa in conclavi servanda et quod pro executione decreti penultino die Octobris edito electores eodem die ingredi deberent conclave el jurabant ibidem custo- des videlicet serenissimus Romanorum rex, marchio Brandenburgen- sis, et alii plurimi. Sed eadem scripta non mitlebam ex errore ut puto vel occupatione vel mei vel bajuli; hodie vero dignissima relatione occurrunt seribenda nam electoribus in conclave dicto die lunae 8. Novembris statuta hora ingressis, et ibidem juxta ordinationem sacri concilii jurantibus ac visitatis ipsorum tabernaculis et comperto quod juxta formam decreti omnia essent disposita claudebatur conclave. Et in crastino scilicet feria tertia simi- liter feria 4ta fiebat totius cleri Constantiensis et concilii processio ad ipsum conclave. Et quia timebatur longissima electionis mora propter difficultatem modi electionis conclusi tractabatur ipsa feria 4ts inter deputatos de modis denotationis observandis. Sed in crastino videlicet feria 5ta ipsa die s. Mar- tini cum post missam et processionem ipsa synodus ad ecclesiam principa- lem et loeum sessionis redisset et licencianda esset venit fama et vera relatio, quod in summum pontificem electus esset reverendissimus in christo pater et d. d. Oddo cardinalis de Columpna, cui placuit mutato nomine se Martinum 3tum more romanorum pontificum nominare, unde fiebat gene- ralis omnium concursus ad conclave. Et tempore prandii praeparatus requi- situs ipse electus hora vespertina serenissimo romanorum etc. rege et electoribus cum innumera et ineompeseibili multitudine populi conducebatur ad locum sessionis et communiter ad episcopale palatiu. Et sic habet ecclesia Dei unieum et indubitatum visibilis ecclesiae pastorem quantotius fieri pote- rit benedicendum et coronaudum. De prae paratione et missione rotuli apparet
Strana 61
61 mihi et aliis vestris alumpnis accelerandum secundum quod proxime late scripsi et per magistros nostros Theod. de Iammelburg et Johannem de Tannis antea viva voce insinuavi; praesertim si fieri poterit ante recessum magistrorum et doctorum nostrorum quia sua assistentia honorare poterunt universitatem nostram et inrotulatos efficaciter promovere. Scripsit mihi alias dominus meus dominus rector quod deputati mihi essent 20 floreni pro expensis, qui si hodie possem recedere nequaquam mihi sufficerent nee hic habeo nisi quantum a Casparo de Erdinga literis meis me nostis mutuo recepisse. Conclusum est reformationem debere fieri etiam post summi pon- tificis electionem et si totum concilium non posset expectare quod saltem de omnibus nationibus deputarentur certi qui ipsarum auctoritate reforma- tioni haberent intendere. Sed quidquid futurum sit nescio; ad minus nempe egebo 50 florenis quia si ante clristi nativitatem licentiabor ad reditum timeo me navigio repatriari non posse propter gelu hiemis, sed oportere equis uti. Si vero me hic hiemare oportebit usque ad navigationis tempus, hic stando et tune redeundo, iterum in 50 florenis 1) mediocriter contentabor. Insinuate mihi quaeso voluntatem vestram tam de meo reditu quam de expensis quia sub dubio complacendi vel displicendi dominationibus vestris et simul sub expensarum penuria temporis perditione neglectu profectus pro- prii tam in studio quam quibuslibet aliis nimio affectus tedio mente simul conthabesco et corpore ut mihi ipsi et aliis reddar inutilis toto evo. Scriptum Constantiae completo die s. Martini nocte profunda manu humillimi vestri Petri dicti de Pulka. Pridie hinc abiit Wyennam quidam civis Constantiensis nomine Johan- nes Imholtz cui sumptus si quos mihi transmittere decreveritis secure per modum cambii vel alias committere poteritis et mihi scriptis summam notificare prout censueritis expedire. Laudate Deum de ecclesiae unione perfecta tanto nune amplius quam post Pysanum concilium quanto nunc ipsam dinoscitis magis indubitatam. Et ipsius propiciationem pro ejus- dem ceclesiae efficaci reformatione suppliciter cxorate, quia nisi in prae- senti concilio effectualiter hujusmodi fiat reformatio, timeo, quod ipsam pauci nos intuebimur in hac vita. Insinuate haec omnibus cum debitis gratiarum actione et Dei laudibus que madmodum post Pysanum coneilium laudabiliter perfecistis. Si rotulmn mittere decreveritis, impetretis lite- ras promotorias de bona forma et favorabiles illustrissimi principis domini nostri d. Alberti ymo, si ſieri posset etiam domini Ernesti ducis Austriae etc. ad ipsum d. n. papam electum, qui favorabilis multum ipsis creditur, quia se ipsorum consanguineum confitetur. Venerabilibus ac egregiis viris domino n. rectori magistris et doctori- bus alme universitatis studii Wyennensis suis praeceptoribus et dominis recolendis d. d. (Göltw. Bibl.) 1) Kink, 1. c. II, 51, 16. 1417, 18. Dec. wurden 31 Gulden Reisegeld für Peter von Pulka abgeschiekt (act. fac. art. lib. II, 18).
61 mihi et aliis vestris alumpnis accelerandum secundum quod proxime late scripsi et per magistros nostros Theod. de Iammelburg et Johannem de Tannis antea viva voce insinuavi; praesertim si fieri poterit ante recessum magistrorum et doctorum nostrorum quia sua assistentia honorare poterunt universitatem nostram et inrotulatos efficaciter promovere. Scripsit mihi alias dominus meus dominus rector quod deputati mihi essent 20 floreni pro expensis, qui si hodie possem recedere nequaquam mihi sufficerent nee hic habeo nisi quantum a Casparo de Erdinga literis meis me nostis mutuo recepisse. Conclusum est reformationem debere fieri etiam post summi pon- tificis electionem et si totum concilium non posset expectare quod saltem de omnibus nationibus deputarentur certi qui ipsarum auctoritate reforma- tioni haberent intendere. Sed quidquid futurum sit nescio; ad minus nempe egebo 50 florenis quia si ante clristi nativitatem licentiabor ad reditum timeo me navigio repatriari non posse propter gelu hiemis, sed oportere equis uti. Si vero me hic hiemare oportebit usque ad navigationis tempus, hic stando et tune redeundo, iterum in 50 florenis 1) mediocriter contentabor. Insinuate mihi quaeso voluntatem vestram tam de meo reditu quam de expensis quia sub dubio complacendi vel displicendi dominationibus vestris et simul sub expensarum penuria temporis perditione neglectu profectus pro- prii tam in studio quam quibuslibet aliis nimio affectus tedio mente simul conthabesco et corpore ut mihi ipsi et aliis reddar inutilis toto evo. Scriptum Constantiae completo die s. Martini nocte profunda manu humillimi vestri Petri dicti de Pulka. Pridie hinc abiit Wyennam quidam civis Constantiensis nomine Johan- nes Imholtz cui sumptus si quos mihi transmittere decreveritis secure per modum cambii vel alias committere poteritis et mihi scriptis summam notificare prout censueritis expedire. Laudate Deum de ecclesiae unione perfecta tanto nune amplius quam post Pysanum concilium quanto nunc ipsam dinoscitis magis indubitatam. Et ipsius propiciationem pro ejus- dem ceclesiae efficaci reformatione suppliciter cxorate, quia nisi in prae- senti concilio effectualiter hujusmodi fiat reformatio, timeo, quod ipsam pauci nos intuebimur in hac vita. Insinuate haec omnibus cum debitis gratiarum actione et Dei laudibus que madmodum post Pysanum coneilium laudabiliter perfecistis. Si rotulmn mittere decreveritis, impetretis lite- ras promotorias de bona forma et favorabiles illustrissimi principis domini nostri d. Alberti ymo, si ſieri posset etiam domini Ernesti ducis Austriae etc. ad ipsum d. n. papam electum, qui favorabilis multum ipsis creditur, quia se ipsorum consanguineum confitetur. Venerabilibus ac egregiis viris domino n. rectori magistris et doctori- bus alme universitatis studii Wyennensis suis praeceptoribus et dominis recolendis d. d. (Göltw. Bibl.) 1) Kink, 1. c. II, 51, 16. 1417, 18. Dec. wurden 31 Gulden Reisegeld für Peter von Pulka abgeschiekt (act. fac. art. lib. II, 18).
Strana 62
62 XXIX. 27. December 1417. (Geldsachen. Verhandlungen der gewählten Reformatoren über den Artikel de collacione beneficiorum. Die Universität möge sich durch den Herzog von Österreich bei dem Papste empfehlen lassen.) Recolende mi praeceptor et domine! Reverentiae v. literas datas dominiea prima adventus domini feria 6ta ante Thomae per Franciscum famulum magi- stri nostri m. Lamperti suscepi et simul per eundem accepi etiam literas vestras et aliorum datas dominica post Martini, quas m. Petrus de Kapruncza susceperat praesentandas: sed in Ingolstat egritudine appre- hensus dieto Franeisco ipsas tradidit et tertiam datain in crastino s. Eliza- beth similiter. Frater Johannes Imholtz paratus est mihi dare 40 flore- nos ungar. quos ipse Johannes a vobis suscepit, nee censemini quod alias neseiens de illo recepi mutuum a domino Leotoldo de Kranichberg quia si quid residui fuerit restituam, vel si placebit restitui Wyennae disponam. Recepi etiam ut prius seripsi 10 florens Ungar. per Henricumde Czips. Transmisi alias per famulum Johannem de septemtriliis (sie) patrem Ladis- lai de Buda literas pro fratre Sygismundo in Gemniko expeditas ut credo ad votum et simul magistro Petro de Pirich alias literas de primariis (?) eisden conjunctas et tria confessionalia domino Thomae de Weytra praesen- tanda. Seripsi alias, quod statim coronato domino nostro papa deputabantur de singulis nationibus et collegio d. cardinalium certi reformatores. Qui inci- piendo ab artieulo de collatione beneficiorum nequiebant concordare. Volente natione Italica ut omnes collationes remanerent apud papam sicut hucusque ab editione Sexti et Clementinarum, quibus consentiebant Angliei salvis tamen observationibus sui regni et Hyspani simpliciter. Sed natio Gallicana et nostra volebant eas reduci ad ordinarios juxta jura antiqua quemadmodum etiam mater nostra universitas ante censebat processu tamen temporis Gallici fuis- sent et hodie essent contenti, quod 3lia pars collationum apud ordinarios libere remaneret. Cardinales concordabant eum Italicis addentes reservatio- nes certas ultra comprehensas in corpore juris videlicel omnium ecclesiarum cathedralium et aliarum praelaturarum valentium anno ultra 300 florenos omnium secundariarum post pontificales dignitatum et certorum canoniea- tuum ete. Et sic natio nostra petivit dominum nostrum papam quatenus de hiis aperiret mentem suam, qui respondit mitissime quod si nationes in aliquo concordassent ipse non fuisset discors et libenter vellet facere quidquid posset pro reformatione. Dicitur, quod praelatis Galliae tertia pars collationum sit oblata, de qua contentarentur si haberent eam omnino libere ita quod in ipsa non haberent locum reservationes nec rotuli quorumeunque. Pen- dentibus ita praemissis sollicitant magistri universitatum Galliae et Germaniae super provisione ipsis facienda, quantum possunt; sed differenter. Nam Galliae repugnantes suis praelatis suadent expediens fore collationes remanere apud papam juxta voluntatem Italicorum ete, sibi consentaneorum, et Parisienses
62 XXIX. 27. December 1417. (Geldsachen. Verhandlungen der gewählten Reformatoren über den Artikel de collacione beneficiorum. Die Universität möge sich durch den Herzog von Österreich bei dem Papste empfehlen lassen.) Recolende mi praeceptor et domine! Reverentiae v. literas datas dominiea prima adventus domini feria 6ta ante Thomae per Franciscum famulum magi- stri nostri m. Lamperti suscepi et simul per eundem accepi etiam literas vestras et aliorum datas dominica post Martini, quas m. Petrus de Kapruncza susceperat praesentandas: sed in Ingolstat egritudine appre- hensus dieto Franeisco ipsas tradidit et tertiam datain in crastino s. Eliza- beth similiter. Frater Johannes Imholtz paratus est mihi dare 40 flore- nos ungar. quos ipse Johannes a vobis suscepit, nee censemini quod alias neseiens de illo recepi mutuum a domino Leotoldo de Kranichberg quia si quid residui fuerit restituam, vel si placebit restitui Wyennae disponam. Recepi etiam ut prius seripsi 10 florens Ungar. per Henricumde Czips. Transmisi alias per famulum Johannem de septemtriliis (sie) patrem Ladis- lai de Buda literas pro fratre Sygismundo in Gemniko expeditas ut credo ad votum et simul magistro Petro de Pirich alias literas de primariis (?) eisden conjunctas et tria confessionalia domino Thomae de Weytra praesen- tanda. Seripsi alias, quod statim coronato domino nostro papa deputabantur de singulis nationibus et collegio d. cardinalium certi reformatores. Qui inci- piendo ab artieulo de collatione beneficiorum nequiebant concordare. Volente natione Italica ut omnes collationes remanerent apud papam sicut hucusque ab editione Sexti et Clementinarum, quibus consentiebant Angliei salvis tamen observationibus sui regni et Hyspani simpliciter. Sed natio Gallicana et nostra volebant eas reduci ad ordinarios juxta jura antiqua quemadmodum etiam mater nostra universitas ante censebat processu tamen temporis Gallici fuis- sent et hodie essent contenti, quod 3lia pars collationum apud ordinarios libere remaneret. Cardinales concordabant eum Italicis addentes reservatio- nes certas ultra comprehensas in corpore juris videlicel omnium ecclesiarum cathedralium et aliarum praelaturarum valentium anno ultra 300 florenos omnium secundariarum post pontificales dignitatum et certorum canoniea- tuum ete. Et sic natio nostra petivit dominum nostrum papam quatenus de hiis aperiret mentem suam, qui respondit mitissime quod si nationes in aliquo concordassent ipse non fuisset discors et libenter vellet facere quidquid posset pro reformatione. Dicitur, quod praelatis Galliae tertia pars collationum sit oblata, de qua contentarentur si haberent eam omnino libere ita quod in ipsa non haberent locum reservationes nec rotuli quorumeunque. Pen- dentibus ita praemissis sollicitant magistri universitatum Galliae et Germaniae super provisione ipsis facienda, quantum possunt; sed differenter. Nam Galliae repugnantes suis praelatis suadent expediens fore collationes remanere apud papam juxta voluntatem Italicorum ete, sibi consentaneorum, et Parisienses
Strana 63
63 dicunt se hoc habere in suis capitulis et instructionibus juratis et ideo non posse in alium modum consentire; allegantes se prius sensisse, quod praelati non servaverint eis promissa de quotis collationum in synodo Gallicana assignatis. Aliquibus vero de universitatibus Germaniae apparet hoe reformationi ecele- siae plurimum derogare. Nec pro promotione universitatum expediens attento quod hucusque per rotulos et gratias expectativas modicum nimis est ipsis provisum, sed quod si deputaretur 6ta pars in kathedralibus et 4ta in aliis, esset provisio melior et stabilior, quia certo jure subnixa et non pure de gra- tia. Etenim quia non deeet nos a conclusione nationis recedere, stamus in genere petendo, quod universitatibus provideretur vel de certis quotis juxta advisata in primo reformatorio et in nostra natione si fieri poterit vel per certas praerogativas in gratiis expectativis. Et dominus noster papa gratio- sissime semper respondet; nescio quid sequitur; puto quod collationes divi- dentur ut pars remaneat apud papam et pars apud ordinarios; et quod universi- tatibus non provideatur nisi per rotulos et gratias expectativas. Si vultis rotu- lum in Alemania expedire et parcere expensis et laboribus ad Romam, mittatis ipsum indilate et sufficit, quod per unicum virum providum diligentem et laboriosum (fiat) qui si venerit ante finem concilii cum aliis magistris nostris, honeste poterit rotulum praesentare et post solus ejus reformationes rotulis necessarias sollicitare. Et levius erit in expensis et laboribus hic stare pere mensem vel etiam duos, quam sequi curiam ad Italiam. In casu quo miseri- tis rotulum praemoneatis latorem, quod tam in via, quam hic celantem propter praemissa scilicet se exhibeat, quasi in proprio suo negotio vadat. Valde expedivisset, quod dominus princeps per ambasiatam suam ipsam uni- versitatem nostram domino n. papae recommendasset et si adhuc fieri posset estimo expedire; hec vestrae reverentiae signanter seribo, quae non omnia seribenda vel aperienda judico omnibus ex certis causis, sed seeundum ea vos alios movere poteritis et eis, quae congruunt aperire nullam de me faciendo penitus mentionem. Scriptum festinanter in die s. Johannis evang. nativitate 27a Decembris anno d. 1418 manu humilis vestri Petri de Pulka salutantis omnes meos dominos et magistros. Venerabili ac sapienti viro magistro Theodorico de Hammel- burg Baccalaurco formato in theologia canonico ecclesiae s. Stephani (Göttw. Bibl.) Wyenne d. d. XXX. 1. Februar 1418. (Festmesse. Rede über das Coneil vor dem Könige, dem Papste und der ganzen Versammlung. Frende des Königs v. Arragonien über die Wahl Martins V. Bestreben, den Petrus de Luna zur Nachgiebigkeit zu bestimmen. Bekehrung der Saimaiten. Hosfnung auf Vereinigung mit den Griechen. Mittheilungen des Königs von Polen und des Erzbischofes von Lemberg. Arbeiten der Reformatoren. Beneficien-Verleihung.)
63 dicunt se hoc habere in suis capitulis et instructionibus juratis et ideo non posse in alium modum consentire; allegantes se prius sensisse, quod praelati non servaverint eis promissa de quotis collationum in synodo Gallicana assignatis. Aliquibus vero de universitatibus Germaniae apparet hoe reformationi ecele- siae plurimum derogare. Nec pro promotione universitatum expediens attento quod hucusque per rotulos et gratias expectativas modicum nimis est ipsis provisum, sed quod si deputaretur 6ta pars in kathedralibus et 4ta in aliis, esset provisio melior et stabilior, quia certo jure subnixa et non pure de gra- tia. Etenim quia non deeet nos a conclusione nationis recedere, stamus in genere petendo, quod universitatibus provideretur vel de certis quotis juxta advisata in primo reformatorio et in nostra natione si fieri poterit vel per certas praerogativas in gratiis expectativis. Et dominus noster papa gratio- sissime semper respondet; nescio quid sequitur; puto quod collationes divi- dentur ut pars remaneat apud papam et pars apud ordinarios; et quod universi- tatibus non provideatur nisi per rotulos et gratias expectativas. Si vultis rotu- lum in Alemania expedire et parcere expensis et laboribus ad Romam, mittatis ipsum indilate et sufficit, quod per unicum virum providum diligentem et laboriosum (fiat) qui si venerit ante finem concilii cum aliis magistris nostris, honeste poterit rotulum praesentare et post solus ejus reformationes rotulis necessarias sollicitare. Et levius erit in expensis et laboribus hic stare pere mensem vel etiam duos, quam sequi curiam ad Italiam. In casu quo miseri- tis rotulum praemoneatis latorem, quod tam in via, quam hic celantem propter praemissa scilicet se exhibeat, quasi in proprio suo negotio vadat. Valde expedivisset, quod dominus princeps per ambasiatam suam ipsam uni- versitatem nostram domino n. papae recommendasset et si adhuc fieri posset estimo expedire; hec vestrae reverentiae signanter seribo, quae non omnia seribenda vel aperienda judico omnibus ex certis causis, sed seeundum ea vos alios movere poteritis et eis, quae congruunt aperire nullam de me faciendo penitus mentionem. Scriptum festinanter in die s. Johannis evang. nativitate 27a Decembris anno d. 1418 manu humilis vestri Petri de Pulka salutantis omnes meos dominos et magistros. Venerabili ac sapienti viro magistro Theodorico de Hammel- burg Baccalaurco formato in theologia canonico ecclesiae s. Stephani (Göttw. Bibl.) Wyenne d. d. XXX. 1. Februar 1418. (Festmesse. Rede über das Coneil vor dem Könige, dem Papste und der ganzen Versammlung. Frende des Königs v. Arragonien über die Wahl Martins V. Bestreben, den Petrus de Luna zur Nachgiebigkeit zu bestimmen. Bekehrung der Saimaiten. Hosfnung auf Vereinigung mit den Griechen. Mittheilungen des Königs von Polen und des Erzbischofes von Lemberg. Arbeiten der Reformatoren. Beneficien-Verleihung.)
Strana 64
64 Recolendi mei praeceptores et domini. Hodie infra missarum solemnia, quae pro gratiarum actione agebantur, in loco sessionis coram dominis n. papa et imperatore ac tota synodo generali tam de gratissima Christianae ecclesiae pace ac unione ejusque firmatione, quam ecclesiae dilatatione jocunda bonis (breuis) fiebat relatio quam quantum unica audieione recoligere valui, praesentibus inseram. Assumpto themate excurrentis dominice epistola, "pro hujusmodi gloriabor" predicans lepidissime perorabat quod domino nostro papae, imperatori, synodo et universo ſideli populo de ecclesiac pace unione dilatatione et profectu gloriandum sit in domino non in se nec pro se et inducens narrationem gestorum asserebat, quod rex Arragonum lectis sibi literis de concordi electione d. papae Martini V. et electionis modo in solito gaudio exultarit adeo ut regiae maturitalis quasi obli- tus personaliter discurreret nune ad matrem nune ad cognalos nune ad migrantes qui in eadem villa secum aderant, nuncians illis ac ad congauden- dum exhortans. Insuper et in omnibus suis civitatibus et ceteris loeis laudes et gratiarum actiones in ympnis canticis et festis letitie deo offerri ordina- bat. Sed et hee regi Castellae et reginae ejus genitrici literatenus insinuare curabat. Quae grate suscipientes relata mandabant omnibus obedire domino Martino papae et nequaquam ulterius suo Benedieto, ac ipse rex Arrago- nuin eadem insinuare curabat ipsi Petro de Luna per ambasiatam solennem praclatorum ac procerum, ipsum possetenus exhortando, quatenus adhue pre- tenso suo juri cedere dignaretur. Quo in sua pertinacia persistente ipsa ejus pertinacia in certis locis divulgata ad castrum Paniscula vocatum, quod maritimum est et firmissimum in quo ipse Petrus de Luna a Narbona in traetatu unionis discesserat, cum serenissimus Ilomanorum rex ibidem essel in tractatu, et se usque tune conservaveral, idem rex Arragoniae remisil ambasiatam cum edicto, mandans districte precipiendo omnibus tam clericis quam laicis, quatenus a tam pestilenti et pertinaci homine recederent, ipsum derelinquentes. Cui onnes obtemperantes discessisse ab ipso asseritur. Preter tres personas, quarum conditiones obaudivi, sed dieitur quod solum una ipsarum sit notabilis scilicet cardinalis de ejus sanguine. Ex quibus si ita se habet, ut fertur, unio et pax ecclesiae plurimum dinoseitur roborata. Sub- jungebat insuper de dilatatione ecclesiae per conversionem Samaitarum, qui noviter fidem susceperunt et per speratam reductionem Graecorum ad quos quemdam de dominis cardinalibus, ut creditur Ragusinum, legationem velle suscipere asserebat, et concludendo idem perorans contra symoniam et usuram hoc novissimo seculi tempore invalescentes acriter inveliebat hortans ad reformationem ecclesiac opportunam; post quae venerabilis dominus Petrus de Lamberga licenciatus in decretis nomine regis Polo- niae legebat literas ejusdem regis et archiepiscopi Leopolensis et alterius cujusdam episcopi, quibus continebatur de conversione Samaitarum el rege- neratione eorumdem lavacro baptismatis sacri in tanta multitudine, ut dicti episcopi toto mense baptizando occupati fuerint, et ecclesiam kathedralem cum parochialibus ecclesiis erexerint et sufficienter dotaverint, ac episco- pum conseeraverint et instituerint atque clerum prout fieri pro nunc poterat competentem. Extensa erat premissorum relatie, quam et anxiatus pressura
64 Recolendi mei praeceptores et domini. Hodie infra missarum solemnia, quae pro gratiarum actione agebantur, in loco sessionis coram dominis n. papa et imperatore ac tota synodo generali tam de gratissima Christianae ecclesiae pace ac unione ejusque firmatione, quam ecclesiae dilatatione jocunda bonis (breuis) fiebat relatio quam quantum unica audieione recoligere valui, praesentibus inseram. Assumpto themate excurrentis dominice epistola, "pro hujusmodi gloriabor" predicans lepidissime perorabat quod domino nostro papae, imperatori, synodo et universo ſideli populo de ecclesiac pace unione dilatatione et profectu gloriandum sit in domino non in se nec pro se et inducens narrationem gestorum asserebat, quod rex Arragonum lectis sibi literis de concordi electione d. papae Martini V. et electionis modo in solito gaudio exultarit adeo ut regiae maturitalis quasi obli- tus personaliter discurreret nune ad matrem nune ad cognalos nune ad migrantes qui in eadem villa secum aderant, nuncians illis ac ad congauden- dum exhortans. Insuper et in omnibus suis civitatibus et ceteris loeis laudes et gratiarum actiones in ympnis canticis et festis letitie deo offerri ordina- bat. Sed et hee regi Castellae et reginae ejus genitrici literatenus insinuare curabat. Quae grate suscipientes relata mandabant omnibus obedire domino Martino papae et nequaquam ulterius suo Benedieto, ac ipse rex Arrago- nuin eadem insinuare curabat ipsi Petro de Luna per ambasiatam solennem praclatorum ac procerum, ipsum possetenus exhortando, quatenus adhue pre- tenso suo juri cedere dignaretur. Quo in sua pertinacia persistente ipsa ejus pertinacia in certis locis divulgata ad castrum Paniscula vocatum, quod maritimum est et firmissimum in quo ipse Petrus de Luna a Narbona in traetatu unionis discesserat, cum serenissimus Ilomanorum rex ibidem essel in tractatu, et se usque tune conservaveral, idem rex Arragoniae remisil ambasiatam cum edicto, mandans districte precipiendo omnibus tam clericis quam laicis, quatenus a tam pestilenti et pertinaci homine recederent, ipsum derelinquentes. Cui onnes obtemperantes discessisse ab ipso asseritur. Preter tres personas, quarum conditiones obaudivi, sed dieitur quod solum una ipsarum sit notabilis scilicet cardinalis de ejus sanguine. Ex quibus si ita se habet, ut fertur, unio et pax ecclesiae plurimum dinoseitur roborata. Sub- jungebat insuper de dilatatione ecclesiae per conversionem Samaitarum, qui noviter fidem susceperunt et per speratam reductionem Graecorum ad quos quemdam de dominis cardinalibus, ut creditur Ragusinum, legationem velle suscipere asserebat, et concludendo idem perorans contra symoniam et usuram hoc novissimo seculi tempore invalescentes acriter inveliebat hortans ad reformationem ecclesiac opportunam; post quae venerabilis dominus Petrus de Lamberga licenciatus in decretis nomine regis Polo- niae legebat literas ejusdem regis et archiepiscopi Leopolensis et alterius cujusdam episcopi, quibus continebatur de conversione Samaitarum el rege- neratione eorumdem lavacro baptismatis sacri in tanta multitudine, ut dicti episcopi toto mense baptizando occupati fuerint, et ecclesiam kathedralem cum parochialibus ecclesiis erexerint et sufficienter dotaverint, ac episco- pum conseeraverint et instituerint atque clerum prout fieri pro nunc poterat competentem. Extensa erat premissorum relatie, quam et anxiatus pressura
Strana 65
65 non omnino plene recolligere potui, nec tam brevi tempore quam audivi ad plenum earte commendare scribendo ob repentinum latoris recessum, quem heri putabam abiturum, verum si quae addenda occurrerent, postea scribam opportune. De statu reformationis et coneilii ac ejus feliei conditione persona- liter fuisse dominationibus vestris seribendum non ambigerem siquid certi scirem et omnibus praeferendum, si non haec novitas improvisa prius sibi calamum admovisset. Praecedenti ebdomada dominus noster papa super arti- culos sibi per nationes praesentatos eisdem exhibuit mentem suam, quam pro nunc exarare nequeo, non quoad ea quae nos concernunt punctualiter videlicet quod tertia pars collationum remaneret ordinariis et sibi duae partes ita quod prima duo beneficia vacantia cederent papalibus, tertiamn conferrent ordinariis exceptis vacantibus per liberam resignationem, et causa permuta- tionis, quae neutri parti essent computanda. Item quod ultra reservationes in corpore juris clausas et in extravagantibus ad regimen (sic) moderata (sic) ad numerum officialium curiae consuetum et solum ad capellanos qui fuerint magistri in theologia, doctores juris canonici civilis licen- tiati in eisdem etiam reservatae sint omnes ecclesiae metropolitanae kathe- drales et praelaturae exemtae et non exemptae quarum fructus secundum taxam communem decinae extra Italiam et Hyspaniam 150. in Italia vero et Hyspaniis 60 libras Turonensium paruorum scilicet tot ducatorum valorem annuum excedunt, ita quod electiones talium ad apostolicam sedem deferan- tur infra tempus jure constitutum quae si non praesententur vel non fuerint canonieae papa provideat, si canonice confirmet non ex rationabili et evidenti causa de fratrum consilio, de utiliore provideat. Ad minores vero praelatu- ras non exemptas ordinarii confirment electos legitime. Item quod non velit dare gratias expectativas, nisi ad unicum beneficium, nisi ubi sunt beneficia valde exilia nec ad dignitates majores post pontificalem in cathedralibus nec in principalibus, in collegiatis nec ad prioratus conventuales. Pro universita- tibus et graduatis nichil providit, nisi quod ad dignitates majores post pontifi- cales in kathedralibus et principales in collegiatis solum magistri aut bacca- laurei formati in theologia doctores vel licenciati in altero jure assumantur si haberi valeant. Et quod ceteris literatis in praerogativis datis providen- dum sit, sed primum major pars nationis nostrae quasi irridendo refutat videlicet de praelaturis, secundum estimo inutile. Datae jam dieuntur distri- butae. In quibus universitates sicut antea locum habent post principes et praclatos. Examinatores in forma pauperuni publice per valvas deputati sunt verum quod non processerunt ad actum, nee audio quod aliqua gratia expec- tativa signetur. Sed aliqui putant haec suspendenda esse usque ad concor- diam inter papam et nationes de reformatione vel ad minus donec nationes respondeant domino papae super tradita sibi per ipsa capitula reformationis ea acceptando vel refutando; propter latoris festinum recessum nec praemissa complete scribere valui nee emendare. Sed si quae in praemissis supplenda occurrant postea praesertim in concernentibus dominationes vestras per pro- ximum nuncium occurrentem emendabo possetenus et supplebo. Scriptum Constantiae prima die Februarii anno d. 1418 manu oratoris vestrarum dominationum Petri dicti de Pulka et humillimi servitoris. Archiv. XV. 5
65 non omnino plene recolligere potui, nec tam brevi tempore quam audivi ad plenum earte commendare scribendo ob repentinum latoris recessum, quem heri putabam abiturum, verum si quae addenda occurrerent, postea scribam opportune. De statu reformationis et coneilii ac ejus feliei conditione persona- liter fuisse dominationibus vestris seribendum non ambigerem siquid certi scirem et omnibus praeferendum, si non haec novitas improvisa prius sibi calamum admovisset. Praecedenti ebdomada dominus noster papa super arti- culos sibi per nationes praesentatos eisdem exhibuit mentem suam, quam pro nunc exarare nequeo, non quoad ea quae nos concernunt punctualiter videlicet quod tertia pars collationum remaneret ordinariis et sibi duae partes ita quod prima duo beneficia vacantia cederent papalibus, tertiamn conferrent ordinariis exceptis vacantibus per liberam resignationem, et causa permuta- tionis, quae neutri parti essent computanda. Item quod ultra reservationes in corpore juris clausas et in extravagantibus ad regimen (sic) moderata (sic) ad numerum officialium curiae consuetum et solum ad capellanos qui fuerint magistri in theologia, doctores juris canonici civilis licen- tiati in eisdem etiam reservatae sint omnes ecclesiae metropolitanae kathe- drales et praelaturae exemtae et non exemptae quarum fructus secundum taxam communem decinae extra Italiam et Hyspaniam 150. in Italia vero et Hyspaniis 60 libras Turonensium paruorum scilicet tot ducatorum valorem annuum excedunt, ita quod electiones talium ad apostolicam sedem deferan- tur infra tempus jure constitutum quae si non praesententur vel non fuerint canonieae papa provideat, si canonice confirmet non ex rationabili et evidenti causa de fratrum consilio, de utiliore provideat. Ad minores vero praelatu- ras non exemptas ordinarii confirment electos legitime. Item quod non velit dare gratias expectativas, nisi ad unicum beneficium, nisi ubi sunt beneficia valde exilia nec ad dignitates majores post pontificalem in cathedralibus nec in principalibus, in collegiatis nec ad prioratus conventuales. Pro universita- tibus et graduatis nichil providit, nisi quod ad dignitates majores post pontifi- cales in kathedralibus et principales in collegiatis solum magistri aut bacca- laurei formati in theologia doctores vel licenciati in altero jure assumantur si haberi valeant. Et quod ceteris literatis in praerogativis datis providen- dum sit, sed primum major pars nationis nostrae quasi irridendo refutat videlicet de praelaturis, secundum estimo inutile. Datae jam dieuntur distri- butae. In quibus universitates sicut antea locum habent post principes et praclatos. Examinatores in forma pauperuni publice per valvas deputati sunt verum quod non processerunt ad actum, nee audio quod aliqua gratia expec- tativa signetur. Sed aliqui putant haec suspendenda esse usque ad concor- diam inter papam et nationes de reformatione vel ad minus donec nationes respondeant domino papae super tradita sibi per ipsa capitula reformationis ea acceptando vel refutando; propter latoris festinum recessum nec praemissa complete scribere valui nee emendare. Sed si quae in praemissis supplenda occurrant postea praesertim in concernentibus dominationes vestras per pro- ximum nuncium occurrentem emendabo possetenus et supplebo. Scriptum Constantiae prima die Februarii anno d. 1418 manu oratoris vestrarum dominationum Petri dicti de Pulka et humillimi servitoris. Archiv. XV. 5
Strana 66
66 Venerabilibus ac egregiis dominis domino n. rectori magistris ac docto- ribus almae universitatis studii Wyenn. suis praeceptoribus et dominis (Göttw. Bibl.) metuendis. XXXI. 10. Februar 1418. (Der Papst verleiht schon gratias expectativas. Examinatores pauperum werden ernannt. Der Papst soll vor Ostern abreisen. Rotulus der Universität.) Orationes cum debito jugiter famulatu! Recolende mi praeceptor et domine! Dominus papa jam ffacit gratias exspectativas cunctis petentibus signando rotulos plures cottidie etc. deputavit etiam examinatores pauperum ct jam multi sunt examinati licet tractatus reformationis pendeat. Et instat apud nationem nostram quatenus super advisamenta reformationis quae alias ipse dedit, concludat et sibi respondeat ut ad alia procedi valeat et con- cilium celeriter concludi. Famatur etiam a nonnullis quod ante festum pascae sit recessurus; unde si placeret matri nostrae universitati rotulum mittere et expediens videretur, puto non esse tardandum. De aliis nichil oecurrit scribendum, nisi quod pro nunc ut timeo non erit notabilis refor- matio quantum per homines stabit, nisi Deus ipse practer nos aliter et melius voluerit ordinare. Scribit dominatio vestra quod mutuumi a domino Leutoldo Kranichberger mihi conpraestitum solutum sit de mea pro- pria pecunia tanquam pro meis personabilibus necessitatibus receperim vel de 40 florenis datis Johanni Imholtz solvere possim; certe tota illa summa tam a dicto domino Leotoldo mutuata quam Johanni Imholtz com- missa erit mihi pro sumptibus necessaria, quia non ut putabam statim abire potero sed verisimiliter hie medium quadragesimae vel pasca expectabo. Verum si lieebit potius hodie quam cras redibo, quia nichil utilitatis delec- tationis aut honestatis nostrae hic ultra posse agere multum spero. Datum Constantiae 10. die Februarii in crastino cinerum anno d. 1418. Dominationis vestrae servitor humilis Petrus dictus de Pulka. Venerabili ac egregio domino n. rectori alme universitatis studii Wyenn. domino et fautori suo recolendo d. d. (Göttw. Bibl.) XXXII. 19. Februar 1418. (Bitte wegen des rotulus. Pfründenverleihung des Papstes.) Servitutis debitae jugiter oblationem cum orationibus indefessis. Reco- lendi mei praeceptores et domini. Dudum quidem de apertione gratiarum expectativarum et datarum assignatione dominationibus v. scripsissem sed nunciantibus mihi pluribus et praesertim Johanne Imholtz cive
66 Venerabilibus ac egregiis dominis domino n. rectori magistris ac docto- ribus almae universitatis studii Wyenn. suis praeceptoribus et dominis (Göttw. Bibl.) metuendis. XXXI. 10. Februar 1418. (Der Papst verleiht schon gratias expectativas. Examinatores pauperum werden ernannt. Der Papst soll vor Ostern abreisen. Rotulus der Universität.) Orationes cum debito jugiter famulatu! Recolende mi praeceptor et domine! Dominus papa jam ffacit gratias exspectativas cunctis petentibus signando rotulos plures cottidie etc. deputavit etiam examinatores pauperum ct jam multi sunt examinati licet tractatus reformationis pendeat. Et instat apud nationem nostram quatenus super advisamenta reformationis quae alias ipse dedit, concludat et sibi respondeat ut ad alia procedi valeat et con- cilium celeriter concludi. Famatur etiam a nonnullis quod ante festum pascae sit recessurus; unde si placeret matri nostrae universitati rotulum mittere et expediens videretur, puto non esse tardandum. De aliis nichil oecurrit scribendum, nisi quod pro nunc ut timeo non erit notabilis refor- matio quantum per homines stabit, nisi Deus ipse practer nos aliter et melius voluerit ordinare. Scribit dominatio vestra quod mutuumi a domino Leutoldo Kranichberger mihi conpraestitum solutum sit de mea pro- pria pecunia tanquam pro meis personabilibus necessitatibus receperim vel de 40 florenis datis Johanni Imholtz solvere possim; certe tota illa summa tam a dicto domino Leotoldo mutuata quam Johanni Imholtz com- missa erit mihi pro sumptibus necessaria, quia non ut putabam statim abire potero sed verisimiliter hie medium quadragesimae vel pasca expectabo. Verum si lieebit potius hodie quam cras redibo, quia nichil utilitatis delec- tationis aut honestatis nostrae hic ultra posse agere multum spero. Datum Constantiae 10. die Februarii in crastino cinerum anno d. 1418. Dominationis vestrae servitor humilis Petrus dictus de Pulka. Venerabili ac egregio domino n. rectori alme universitatis studii Wyenn. domino et fautori suo recolendo d. d. (Göttw. Bibl.) XXXII. 19. Februar 1418. (Bitte wegen des rotulus. Pfründenverleihung des Papstes.) Servitutis debitae jugiter oblationem cum orationibus indefessis. Reco- lendi mei praeceptores et domini. Dudum quidem de apertione gratiarum expectativarum et datarum assignatione dominationibus v. scripsissem sed nunciantibus mihi pluribus et praesertim Johanne Imholtz cive
Strana 67
67 Constantiensi ante ipsam apertionem ipsias rotuli et ambasiatoris citissimum aduentum ita etiam, ut pro co disponerem de hospicio; et dicentibus Thoma et Caspar quod infra tridium post eos egressurus erat, supersedi quare id meae precor nequaquam negligentiae imputari. Scripsi alias in genere domino meo rectori cum literis domini mei praepositi ad s. Dorotheam de apertione gratiarum expectativarum sed nichil in speciali causae praetactae designatae sunt datae hoc ordine. Septimo kalendas Februarii est data papae pro fami- liaribus suis continuis commensalibus: 6to kalendas Februarii conclavis et pro illis qui fuerunt in conclavi. Et etiam pro electoribus non praelatis. 5to kalendas Februarii cardinalium pro continuis familiaribus domesticis et pro nepotibus fra- trum et sororum d. Cardinalium usque ad numerum 30 tamen pro quolibet. Et pro dilectis solet esse data penultima usque ad nuimerum 60. Et cum familiaribus car- dinalium concurrent familiares domestici domini imperatoris positi in rotulo suo personali usque ad numerum 100 personarum. Et pro dilectis usque ad numerum 150 in rotulo dilectorum cardinalium. 4to kalendas Februarii praclatorum praesen- tium in curia tempore electionis papae. Et quia datur eis 3tia pars benefi- ciorum ad corum collationem spectantium diminuendus est numerus usque ad 10. Cun istis concurrunt reges: pro numero personarum providebitur; et universitas studii Parisiensis: 3tio kalendas Februarii praelatorum absentium cum quibus concurrunt duces et aliae universitates studiorum. Pridie kalen- dis Febr. conventuum capitulorum comitum baronum habentium lata dominia ; et illorum, qui porrexerunt supplicationes suas in die coronationis papae. In forma pauperum in prima aperitura declarabitur de datis etc. Signati sunt plures rotuli principum et praclatorum et ambasiatorum; verum quod de praelatione universitatis Parisiensis omnes aliae universitates Galliae male contentantur, similiter et Germaniae et ad equiparationem possetenus labora- bunt. Si dominationes vestrae mittere rotulum decreverint possetenus acce- lerate propter causas alias per me scriptas; et praesertim propter praesen- tiam magistrorum nostrorum, quorum intuitu sperarem valde melius et facilius ymo et honestius non ambigo posse rotulum promoveri. Non est verisi- mile mihi nec aliis quod dom. papa diu post pascha sit hie mansurus nec quod in Alamania ponat alibi suam sedem, unde restaret eum ad alium locum distantiorem cum gravioribus expensis et laboribus ac viarum periculis sequi ubi deessent promotores hie praesentes. Datum Constantiae 19 die Febr. quae erat sabbatho post Invocavit. Dominationuim v. humilis Petrus dictus de Pulka. Venerabilibus ac egregiis dominis domino n. rectori magistris et doc- toribus almae universitatis studii Wienn, suis praeceptoribus et dominis recolendis d. d. (Göttw. Bibl.) 3
67 Constantiensi ante ipsam apertionem ipsias rotuli et ambasiatoris citissimum aduentum ita etiam, ut pro co disponerem de hospicio; et dicentibus Thoma et Caspar quod infra tridium post eos egressurus erat, supersedi quare id meae precor nequaquam negligentiae imputari. Scripsi alias in genere domino meo rectori cum literis domini mei praepositi ad s. Dorotheam de apertione gratiarum expectativarum sed nichil in speciali causae praetactae designatae sunt datae hoc ordine. Septimo kalendas Februarii est data papae pro fami- liaribus suis continuis commensalibus: 6to kalendas Februarii conclavis et pro illis qui fuerunt in conclavi. Et etiam pro electoribus non praelatis. 5to kalendas Februarii cardinalium pro continuis familiaribus domesticis et pro nepotibus fra- trum et sororum d. Cardinalium usque ad numerum 30 tamen pro quolibet. Et pro dilectis solet esse data penultima usque ad nuimerum 60. Et cum familiaribus car- dinalium concurrent familiares domestici domini imperatoris positi in rotulo suo personali usque ad numerum 100 personarum. Et pro dilectis usque ad numerum 150 in rotulo dilectorum cardinalium. 4to kalendas Februarii praclatorum praesen- tium in curia tempore electionis papae. Et quia datur eis 3tia pars benefi- ciorum ad corum collationem spectantium diminuendus est numerus usque ad 10. Cun istis concurrunt reges: pro numero personarum providebitur; et universitas studii Parisiensis: 3tio kalendas Februarii praelatorum absentium cum quibus concurrunt duces et aliae universitates studiorum. Pridie kalen- dis Febr. conventuum capitulorum comitum baronum habentium lata dominia ; et illorum, qui porrexerunt supplicationes suas in die coronationis papae. In forma pauperum in prima aperitura declarabitur de datis etc. Signati sunt plures rotuli principum et praclatorum et ambasiatorum; verum quod de praelatione universitatis Parisiensis omnes aliae universitates Galliae male contentantur, similiter et Germaniae et ad equiparationem possetenus labora- bunt. Si dominationes vestrae mittere rotulum decreverint possetenus acce- lerate propter causas alias per me scriptas; et praesertim propter praesen- tiam magistrorum nostrorum, quorum intuitu sperarem valde melius et facilius ymo et honestius non ambigo posse rotulum promoveri. Non est verisi- mile mihi nec aliis quod dom. papa diu post pascha sit hie mansurus nec quod in Alamania ponat alibi suam sedem, unde restaret eum ad alium locum distantiorem cum gravioribus expensis et laboribus ac viarum periculis sequi ubi deessent promotores hie praesentes. Datum Constantiae 19 die Febr. quae erat sabbatho post Invocavit. Dominationuim v. humilis Petrus dictus de Pulka. Venerabilibus ac egregiis dominis domino n. rectori magistris et doc- toribus almae universitatis studii Wienn, suis praeceptoribus et dominis recolendis d. d. (Göttw. Bibl.) 3
Strana 68
68 XXXIII. 1. März 1418. (Beschleunigung des rotulus. Gratiae expectativae. Ankunft eines ruthe- nischen Erzbischofs v. Kyew mit Briesen des Königs von Polen. Vereinigung mit den Griechen.) Recolende mi praeceptor et domine! Scripsi dominationi vestrae motiva quare mihi videbatur missio rotuli acceleranda quae iterare non oportet nee alia nunc oecurrunt. Verum multis apparet quod expectativae gratiae sint minns quam antea valiturae. Nam ordinarii habebunt medietatem suarum collationum libere ita, quod primum beneficium vacans acceptare poterit papalis secundum ordinarius libere conferet nec ipsam papalis acceptare valebil (secundieijs) ? conuenienter. Ex qua alternatione aestimantur lites multiplicandae etc. Sunt etiam certa bene- ficia pro graduatis deputata sed pauciora quam alias; potuissemus obtinuisse si tunc non fuissemus inixi gratiis expectativis ; sunt etiam reservationes multae gratiis expectativis derogantes. Super praemissis tamen nondum est eonelusum speratur hac ebdomada concludendum. Alias aduenit quidam archiepiseopus Ruthenorum de ritu et lingua Graecorum dietus Kyowiensis, qui pro- xima die veneris 25. Februarii in publico consistorio literas regis Poloniae et fratris sui ducis Lituaniae exhibebat d.n. papae quibus congratulantes elec- tioni suae et unioni ecclesiae, dictum arehiepiscopum de zelo reductionis Grae- corum ad Romanam ecclesiam commendabant petentes eisden dari audientiam super modo redueendi eosdem ; quem tam ipsi in literis quam ipse arehiepisco- pus vivae voeis oraculo per interpretem exprimebant videlicet quod dispone- retur de generalis concilii utrorumque congregatione ad quod summus pontifex noster personaliter adveniret; similiter praelati utriusque partis cum doc- toribus et concordaretur de miti ac honesto modo unionis nobiseum quain spera- rent bene facilem, quia patriarcha Graecorum sil bene dispositus ad prae- missa. Et in casu quo forte iratus ipsoruim imperator amore lyrannidis et iniquan exactionis, quas dicitur exercere in ipsorum elerum reniteretur malivole, ipsi parati essent se sibi opponere secundum dispositionem Romani pontificis et ejusdem concilii. Similem modum reducendi eos videlicel per congregationem con- cilii etiam proponebat ipse arehiepiscopus per interpretem. Cruciferi tamen fidem modicam adhibent praenarratis Credo quod dominus papa non diu post pasca in Alamannia sit mansurus. Referatis de praemissis, quae relatione digna censuitis matri nostrae universitati quam exilibus scribendo nolui occupare. Scriptum festinanter prima die Martii. Anno d. 1418. Manu humilis v. Petri dicti de Pulka. Venerabili ac eximio viro domino n. rectori almae universitatis studii (Göltw. Bibl.) Wyenn. suo praeceptori et domino recolendo. d. d. XXXIV. 20. März 1418. (Ankunft des rotulus der Universität von Köln, dann des Heidelberger. Beschlüsse über die Reformation der Kirche. Gerücht von der baldigen Abreise des Papstes. Gerücht eines neuen Concils.)
68 XXXIII. 1. März 1418. (Beschleunigung des rotulus. Gratiae expectativae. Ankunft eines ruthe- nischen Erzbischofs v. Kyew mit Briesen des Königs von Polen. Vereinigung mit den Griechen.) Recolende mi praeceptor et domine! Scripsi dominationi vestrae motiva quare mihi videbatur missio rotuli acceleranda quae iterare non oportet nee alia nunc oecurrunt. Verum multis apparet quod expectativae gratiae sint minns quam antea valiturae. Nam ordinarii habebunt medietatem suarum collationum libere ita, quod primum beneficium vacans acceptare poterit papalis secundum ordinarius libere conferet nec ipsam papalis acceptare valebil (secundieijs) ? conuenienter. Ex qua alternatione aestimantur lites multiplicandae etc. Sunt etiam certa bene- ficia pro graduatis deputata sed pauciora quam alias; potuissemus obtinuisse si tunc non fuissemus inixi gratiis expectativis ; sunt etiam reservationes multae gratiis expectativis derogantes. Super praemissis tamen nondum est eonelusum speratur hac ebdomada concludendum. Alias aduenit quidam archiepiseopus Ruthenorum de ritu et lingua Graecorum dietus Kyowiensis, qui pro- xima die veneris 25. Februarii in publico consistorio literas regis Poloniae et fratris sui ducis Lituaniae exhibebat d.n. papae quibus congratulantes elec- tioni suae et unioni ecclesiae, dictum arehiepiscopum de zelo reductionis Grae- corum ad Romanam ecclesiam commendabant petentes eisden dari audientiam super modo redueendi eosdem ; quem tam ipsi in literis quam ipse arehiepisco- pus vivae voeis oraculo per interpretem exprimebant videlicet quod dispone- retur de generalis concilii utrorumque congregatione ad quod summus pontifex noster personaliter adveniret; similiter praelati utriusque partis cum doc- toribus et concordaretur de miti ac honesto modo unionis nobiseum quain spera- rent bene facilem, quia patriarcha Graecorum sil bene dispositus ad prae- missa. Et in casu quo forte iratus ipsoruim imperator amore lyrannidis et iniquan exactionis, quas dicitur exercere in ipsorum elerum reniteretur malivole, ipsi parati essent se sibi opponere secundum dispositionem Romani pontificis et ejusdem concilii. Similem modum reducendi eos videlicel per congregationem con- cilii etiam proponebat ipse arehiepiscopus per interpretem. Cruciferi tamen fidem modicam adhibent praenarratis Credo quod dominus papa non diu post pasca in Alamannia sit mansurus. Referatis de praemissis, quae relatione digna censuitis matri nostrae universitati quam exilibus scribendo nolui occupare. Scriptum festinanter prima die Martii. Anno d. 1418. Manu humilis v. Petri dicti de Pulka. Venerabili ac eximio viro domino n. rectori almae universitatis studii (Göltw. Bibl.) Wyenn. suo praeceptori et domino recolendo. d. d. XXXIV. 20. März 1418. (Ankunft des rotulus der Universität von Köln, dann des Heidelberger. Beschlüsse über die Reformation der Kirche. Gerücht von der baldigen Abreise des Papstes. Gerücht eines neuen Concils.)
Strana 69
69 Venerabilis ac recolendi mei pracceptores et domini. Scripsi domino meo domino rectori nuper feria 5ta post letare per quemdam monachum de Salem ordinis Cisterciensis, qui in erastino estimabat se iturum ad Wyennam causa studii, sed nescio qua occasione differens heri mihi literas remisit. Hine peto mihi dilationem scribendi non imputari quia non occurrit interim aliquid rela- tione dignum. Seripsi inquam tune, quod precedente die scilicet 4ta feria post letare advenit ambasiata universitatis Coloniensis cum rotulo suo et rotulus universitatis Haidelbergens is dicitur in brevi venturus. Scripsi ctiam tunc, quod tractatus super reformatione ecclesiae quoad certos articu- los in quodam decreto contentos adhuc pendebat inter deputatos nationum ex una, et domini papae ex altera partibus sed pridie scilicet feria 2da praesentis ebdomadae penose habita est sessio in qua concordata concorditer pro omnibus nationibus sunt diffinita, super certis vero articulis super quibus non poterat fieri concordia nationum, ut super collatione benefieiorum et qualifieatione bene- ficiandorum et aliis pluribus, super quibus etiam forte non expediret conformis ordinatio pro omnibus mundi partibus, concordaverunt nationes singillatim, quaelibet pro se cum dominis cardinalibus pro parte domini papae deputatis. Et natio nostra concordavit, quod in medietate collationum gratiae expectativae non praejudicabunt ordinariis. Ita, quod collatio alternatim fiet primum bene- ficium vacans habebit papalis, secundum ordinarius libere conferet, et deinceps. Et sic gratiae expectativae in una medietate beneficiorum non habebunt locum. Sed nee in primis dignitatibus post pontificiam in kathedralibus nee in principalibus in collegiatis: magistri nostri de universitatibus Gerimaniae sollicitissime labo- raverunt ad obtinendum quotam alias ipsis per praelatos oblatam, videlicet 6tam in kathedralibus canonicatibus et prebendis, et 4tam in collegiatis, et omnibus beneficiis aliis curatis et non curatis. Imo fuissent contenti in 6ta omnium indistinete. Sed praelati fortissime resistebant dicentes, se praemissa solum obtulisse in casu quo tota collatio apud eos remansisset, ita, quod papa solum ad unam collationem duas gratias expectativas, unam in speciali, et alteram in forma pauperum concessisset. Sed eum jam solum essent habituri medieta- tem, reputabant se per illam quotam nimium pregravatos. Unde cum difficultate maxima obtinuimus 6tam partem pracbendarum in cathedralibus pro magistris licentiatis et baccalaureis formatis in theologia doctoribus et licentiatis in altero jurium, doctoribus medicinae et magistris in artibus, qui ad septen- nium rexerunt in eisdem, vel in alia facultate studuerunt. Et sextam partem canonicatuum et prachendarum in ecelesiis collegiatis pro talibus vel magi- stris aut licentiatis in artibus, baccalaureis in theologia vel jure. Sed de modo ingrediendi restabal difficultas maxima. Et obtinuimus, quod in kathedra- libus prima sexta sit pro dietis graduatis ita, quod ubicumque in ecclesia kathedrali de facto non sit sexta pars hujusmodi graduatorum, proxime vaca- tura talibus conferant, si haberi possint, non obstantibus gratiis expectati- vis alioruim, sed in collegiatis nolunt hujusmodi pracrogativam concedere, allegantes multitudinem magistrorum in artibus et aliorum, propter quod in toto quinquennio quo dicta durabit ordinatio, vix prima sexta videretur posse compleri. Ut sic omnium aliorum expectantium gratiae essent frustratae nec ordinarii non graduatis aliquaim prebendam possent conferre. Et propter
69 Venerabilis ac recolendi mei pracceptores et domini. Scripsi domino meo domino rectori nuper feria 5ta post letare per quemdam monachum de Salem ordinis Cisterciensis, qui in erastino estimabat se iturum ad Wyennam causa studii, sed nescio qua occasione differens heri mihi literas remisit. Hine peto mihi dilationem scribendi non imputari quia non occurrit interim aliquid rela- tione dignum. Seripsi inquam tune, quod precedente die scilicet 4ta feria post letare advenit ambasiata universitatis Coloniensis cum rotulo suo et rotulus universitatis Haidelbergens is dicitur in brevi venturus. Scripsi ctiam tunc, quod tractatus super reformatione ecclesiae quoad certos articu- los in quodam decreto contentos adhuc pendebat inter deputatos nationum ex una, et domini papae ex altera partibus sed pridie scilicet feria 2da praesentis ebdomadae penose habita est sessio in qua concordata concorditer pro omnibus nationibus sunt diffinita, super certis vero articulis super quibus non poterat fieri concordia nationum, ut super collatione benefieiorum et qualifieatione bene- ficiandorum et aliis pluribus, super quibus etiam forte non expediret conformis ordinatio pro omnibus mundi partibus, concordaverunt nationes singillatim, quaelibet pro se cum dominis cardinalibus pro parte domini papae deputatis. Et natio nostra concordavit, quod in medietate collationum gratiae expectativae non praejudicabunt ordinariis. Ita, quod collatio alternatim fiet primum bene- ficium vacans habebit papalis, secundum ordinarius libere conferet, et deinceps. Et sic gratiae expectativae in una medietate beneficiorum non habebunt locum. Sed nee in primis dignitatibus post pontificiam in kathedralibus nee in principalibus in collegiatis: magistri nostri de universitatibus Gerimaniae sollicitissime labo- raverunt ad obtinendum quotam alias ipsis per praelatos oblatam, videlicet 6tam in kathedralibus canonicatibus et prebendis, et 4tam in collegiatis, et omnibus beneficiis aliis curatis et non curatis. Imo fuissent contenti in 6ta omnium indistinete. Sed praelati fortissime resistebant dicentes, se praemissa solum obtulisse in casu quo tota collatio apud eos remansisset, ita, quod papa solum ad unam collationem duas gratias expectativas, unam in speciali, et alteram in forma pauperum concessisset. Sed eum jam solum essent habituri medieta- tem, reputabant se per illam quotam nimium pregravatos. Unde cum difficultate maxima obtinuimus 6tam partem pracbendarum in cathedralibus pro magistris licentiatis et baccalaureis formatis in theologia doctoribus et licentiatis in altero jurium, doctoribus medicinae et magistris in artibus, qui ad septen- nium rexerunt in eisdem, vel in alia facultate studuerunt. Et sextam partem canonicatuum et prachendarum in ecelesiis collegiatis pro talibus vel magi- stris aut licentiatis in artibus, baccalaureis in theologia vel jure. Sed de modo ingrediendi restabal difficultas maxima. Et obtinuimus, quod in kathedra- libus prima sexta sit pro dietis graduatis ita, quod ubicumque in ecclesia kathedrali de facto non sit sexta pars hujusmodi graduatorum, proxime vaca- tura talibus conferant, si haberi possint, non obstantibus gratiis expectati- vis alioruim, sed in collegiatis nolunt hujusmodi pracrogativam concedere, allegantes multitudinem magistrorum in artibus et aliorum, propter quod in toto quinquennio quo dicta durabit ordinatio, vix prima sexta videretur posse compleri. Ut sic omnium aliorum expectantium gratiae essent frustratae nec ordinarii non graduatis aliquaim prebendam possent conferre. Et propter
Strana 70
70 alias causas res nimium difficultatur. Praesertim cum interruptio aut vicis- situdo videatur quasi in Polonia practieari. De illa tamen sexta adhue prac- lati Poloniae contendunt. De parochialibus autem et aliis benefieiis praclati constanter negabant aliquid pro graduatis deputare, dieentes, quod super- habundanter provisum sit per sextam praebendarum canonicalium in kathedra- libus et collegiatis. Tractatur tamen jam, et quasi certum habemus, quod ad parochias locorum insignium solum admittendi sint graduati tales quales ad ecclesias kathedrales, et aliqui volunt, quod declaretur, quod primae parochiae dicantur insignes quae communi estimatione habent 3000 communi- cantium. Nos instamus, ut declaretur de duobus milibus et ubi forte taliter graduati haberi non possent, quod ibi etiam admittantur alii graduati infe- rioris gradus sicut ad canonieatus ecclesiarum collegiatorum. Aliquibus etiam placet ut ordinetur quod nullus ultra unum beneficium vigore praesentis ordinationis assequatur quatenus adeo plures pertingat provisio. Timeo quod vix unum, et nullatenus plura possimus obtinere. Angustiati sumus nimis, quia illa, quae nobis pro universitatibus expedientia videntur obtinere non possu- mus. Imo nec in tractatum deducere accelerantibus tam papa quam eardinali- bus ad concludendum tractatum concilii et nimio temporis tractu attediatis anhelantibus ad recessum. Et 1mo oportet nos accipere, quod datur, et minus circumstantionare quam velimus ne forte exquisitis subtilitatibus provisio to- taliter impediatur. Concordata est etiam pro natione nostra provisio vel in- dultum de absolutione symoniacorum tam in ordinibus quam beneficiis et dispensatione super praeteritis et nova provisione de benefieiis cte. similiter contra illaqueationem per censuras ecclesiasticas generaliter latas, ut exeom- municationis, interdicti etc. quod nullus teneatur talibus illaqueatis vitare nisi specialiter declaretur ipsas incidisse, et omnia talia, quae non concernunt omnes nationes generaliter, sed unam specialiter non diffinientur in publica ses- sione, sed expedientur privatim per cancellarium sub sigillo vice-cancellarii. Omnium opinio est, quod dominus papa non diu post pasca sit hie Constan- tiae moraturus. Attamen locus proxime futuri concilii post quinquennium cele- brandi nondum est determinatus, qui tamen per mensem ante finem praesentis concilii debebit determinari. Multi mirantur de mora rotuli nostri quibus rationabilem causam tante more post ejus conclusionem nescio assignare. Praebete quaeso veniam de diffuse et inculte scriptis, quia non quaero leporem cujus me nostis ignarum, sed expressionem simplicem veritatis. Scriptum Constantiae feria 4ta dominicae coenae 23 Martii anno d. 1418 manu humillimi vestri Petri dicti de Pulka. Credo quod expediat premissa de collationibus per alios quam per universitatem nostram similiter, et provisionem graduatorum in publicum deduci, donec finaliter concludantur. Sed vobis hoe insinuandum censui qua- tenus secundum ea nossetis gratias petendum in rotulo moderari. Venerabilibus ac egregiis dominis domino n. reetori magistris et doctoribus almae universitatis studii Wyenn, suis praeceptoribus et dominis metuendis d. d. (Göltw. Bibl.)
70 alias causas res nimium difficultatur. Praesertim cum interruptio aut vicis- situdo videatur quasi in Polonia practieari. De illa tamen sexta adhue prac- lati Poloniae contendunt. De parochialibus autem et aliis benefieiis praclati constanter negabant aliquid pro graduatis deputare, dieentes, quod super- habundanter provisum sit per sextam praebendarum canonicalium in kathedra- libus et collegiatis. Tractatur tamen jam, et quasi certum habemus, quod ad parochias locorum insignium solum admittendi sint graduati tales quales ad ecclesias kathedrales, et aliqui volunt, quod declaretur, quod primae parochiae dicantur insignes quae communi estimatione habent 3000 communi- cantium. Nos instamus, ut declaretur de duobus milibus et ubi forte taliter graduati haberi non possent, quod ibi etiam admittantur alii graduati infe- rioris gradus sicut ad canonieatus ecclesiarum collegiatorum. Aliquibus etiam placet ut ordinetur quod nullus ultra unum beneficium vigore praesentis ordinationis assequatur quatenus adeo plures pertingat provisio. Timeo quod vix unum, et nullatenus plura possimus obtinere. Angustiati sumus nimis, quia illa, quae nobis pro universitatibus expedientia videntur obtinere non possu- mus. Imo nec in tractatum deducere accelerantibus tam papa quam eardinali- bus ad concludendum tractatum concilii et nimio temporis tractu attediatis anhelantibus ad recessum. Et 1mo oportet nos accipere, quod datur, et minus circumstantionare quam velimus ne forte exquisitis subtilitatibus provisio to- taliter impediatur. Concordata est etiam pro natione nostra provisio vel in- dultum de absolutione symoniacorum tam in ordinibus quam beneficiis et dispensatione super praeteritis et nova provisione de benefieiis cte. similiter contra illaqueationem per censuras ecclesiasticas generaliter latas, ut exeom- municationis, interdicti etc. quod nullus teneatur talibus illaqueatis vitare nisi specialiter declaretur ipsas incidisse, et omnia talia, quae non concernunt omnes nationes generaliter, sed unam specialiter non diffinientur in publica ses- sione, sed expedientur privatim per cancellarium sub sigillo vice-cancellarii. Omnium opinio est, quod dominus papa non diu post pasca sit hie Constan- tiae moraturus. Attamen locus proxime futuri concilii post quinquennium cele- brandi nondum est determinatus, qui tamen per mensem ante finem praesentis concilii debebit determinari. Multi mirantur de mora rotuli nostri quibus rationabilem causam tante more post ejus conclusionem nescio assignare. Praebete quaeso veniam de diffuse et inculte scriptis, quia non quaero leporem cujus me nostis ignarum, sed expressionem simplicem veritatis. Scriptum Constantiae feria 4ta dominicae coenae 23 Martii anno d. 1418 manu humillimi vestri Petri dicti de Pulka. Credo quod expediat premissa de collationibus per alios quam per universitatem nostram similiter, et provisionem graduatorum in publicum deduci, donec finaliter concludantur. Sed vobis hoe insinuandum censui qua- tenus secundum ea nossetis gratias petendum in rotulo moderari. Venerabilibus ac egregiis dominis domino n. reetori magistris et doctoribus almae universitatis studii Wyenn, suis praeceptoribus et dominis metuendis d. d. (Göltw. Bibl.)
- I: Titel
- 1: Petrus de Pulka
- 3: Einleitung
- 12: Verzeichniss der Schriften