z 216 stránek
Titel
1
2
Vorwort
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Inhalt
13
Beilagen
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
Název:
Ueber Formelbücher zunächst in Bezug auf böhmische Geschichte : nebst Beilagen : ein Quellenbeitrag zur Geschichte Böhmens und der Nachtbarländer im XIII, XIV und XV Jahrhundert (vol. II)
Autor:
Palacký, František
Rok vydání:
1847
Místo vydání:
Praha
Česká národní bibliografie:
Počet stran celkem:
216
Obsah:
- 1: Titel
- 3: Vorwort
- 13: Inhalt
- 14: Beilagen
upravit
Strana 1
Über Formelbücher, zunächst in Bezug auf böhmische Geschichte. Nebst Beilagen. Ein Quellenbeitrag zur Geschichte Böhmens und der Nachbarländer im XIII, XIV und XV Jahrhunderte, von Franz Palacky, ständ. Historiographen des Königreichs Böhmen, wirkl. Mitglied der k. k. Akademie der Wissenschaften, ordentl. Mitglied der königl. böhmischen Gesellschaft der Wissenschaften, Ausschuss-Mitglied und Geschäftsleiter der Gesellschaft des vaterländischen Museums in Böhmen, beit. Mitglied des Vereins der Kunstfreunde für Kirchen- musik in Böhmen, ausw. Mitglied der kön. bayrischen Akademie der Wissenschaften in München, corresp. Mitg. der kön. preussischen Akademie der Wissenschaften in Berlin und der ungrischen gelehrten Gesellschaft in Pesth, Ehrenmitg. der kais. russ. Gesellsch. für russische Gesch. u. Alterthumskunde in Moskau, ordeutl. Mitg. der kön. dänisch. Gesellsch. für nordische Alterthumskunde in Kopenhagen, Mitg. des kön. preuss. Vereins für die Geschichte der Mark Brandenburg in Berlin, der schlesischen Gesellschaft für vaterl. Cultur in Breslau, des histor. Vereins für das Grossherzogthum Hessen in Darmstadt und der oberlausitz'schen Gesellschaft der Wissenschaften in Görlitz. Zweite Lieferung. (Aus den Abhandlungen der k. böhm. Gesellschaft der Wissenschaften (V Folge, Bd. 5) besonders abgedruckt.) Prag 1847. Bei Kronberger und Riwnač.
Über Formelbücher, zunächst in Bezug auf böhmische Geschichte. Nebst Beilagen. Ein Quellenbeitrag zur Geschichte Böhmens und der Nachbarländer im XIII, XIV und XV Jahrhunderte, von Franz Palacky, ständ. Historiographen des Königreichs Böhmen, wirkl. Mitglied der k. k. Akademie der Wissenschaften, ordentl. Mitglied der königl. böhmischen Gesellschaft der Wissenschaften, Ausschuss-Mitglied und Geschäftsleiter der Gesellschaft des vaterländischen Museums in Böhmen, beit. Mitglied des Vereins der Kunstfreunde für Kirchen- musik in Böhmen, ausw. Mitglied der kön. bayrischen Akademie der Wissenschaften in München, corresp. Mitg. der kön. preussischen Akademie der Wissenschaften in Berlin und der ungrischen gelehrten Gesellschaft in Pesth, Ehrenmitg. der kais. russ. Gesellsch. für russische Gesch. u. Alterthumskunde in Moskau, ordeutl. Mitg. der kön. dänisch. Gesellsch. für nordische Alterthumskunde in Kopenhagen, Mitg. des kön. preuss. Vereins für die Geschichte der Mark Brandenburg in Berlin, der schlesischen Gesellschaft für vaterl. Cultur in Breslau, des histor. Vereins für das Grossherzogthum Hessen in Darmstadt und der oberlausitz'schen Gesellschaft der Wissenschaften in Görlitz. Zweite Lieferung. (Aus den Abhandlungen der k. böhm. Gesellschaft der Wissenschaften (V Folge, Bd. 5) besonders abgedruckt.) Prag 1847. Bei Kronberger und Riwnač.
Strana 2
Strana 3
Die freundliche Aufnahme, welche die im Jahre 1842 herausgegebene erste Lieferung »Über Formelbücher« bei Geschichtforschern im In- und Auslande gefunden hat, lässt mich hoffen, dass auch die gegenwärtige zweite Lieferung ihnen um so weniger unwill- kommen sein wird, je mehr neues Licht sie auf eine der dunkelsten Partieen der Geschichte des Mittelalters werfen dürfte, — ich meine vorzugsweise die ältere Regierungsperiode des römischen und böhmischen Königs Wenzel (1378 — 1403), die trotz der Mühe, welche einst dessen Vater Karl IV sich gegeben, Geschichtschreiber heranzubilden, dennoch weder in Deutschland noch in Böhmen einen nur halbwegs befriedigenden gleichzeitigen Chronisten hervorgebracht hat, so bedeutend auch die geistige Bewegung war, die damals vorzüglich durch den Ausbruch des grossen kirchlichen Schisma über einen grossen Theil von Europa gekommen. Der Mangel gleichzeitiger aus dem Leben selbst gegriffener Aufzeichnungen lässt sich zwar durch nichts ersetzen; das Auge des unmittelbaren Beschauers fasst die wechselnden Erscheinungen der Zeit immer lebendiger und plastischer auf, als jede noch so richtige Construction sie hinterdrein noch bieten kann: doch wo das Originalgemälde unwiederbringlich verloren ist, muss der Geschichtsbildner um so froher sein, je mehr nur ächte Steine ihm zu der von ihm neu zusammenzustellenden Mosaik dargeboten werden. Solcher ächten und mitunter kostbaren Steine haben bereits Wencker und vorzüglich F. M. Pelzel (in s. Lebensgeschichte des K. Wenceslaus, Pr. 1788 —90, 2 Bde.) viele geliefert: aber sie reichen noch lange nicht hin, ein klares und wahres Bild jener Zeit möglich zu machen. Ich hoffe, dass man mit Hilfe gegenwärtiger Lieferung sich dem Ziele viel näher gerückt finden werde; um es ganz zu erreichen, müssten deutsche, italienische und franzö- sische Archive noch viel vollständiger und sorgfältiger durchgeforscht werden, als es bisher geschehen ist. Prag, als Hauptsitz der römischen Kaiser und Könige in der zweiten Hälfte des XIV Jahrhunderts, war für jene Zeit die weltliche Hauptstadt der ganzen Christenheit geworden; in ihrem Schoosse wurden die Geschicke vieler Länder und Völker, so wie die Angelegenheiten Europa's im Allgemeinen berathen und verhandelt; die Prager kaiserliche Reichskanzlei, als Centralpunct, wo so verschiedenartige Interessen convergirten, griff mannig- fach oft in die fernsten gleichzeitigen Ereignisse ein, wie man Solches auch aus den in den Beilagen hier mitgetheilten Acten wahrnehmen wird. Es ist daher die Voraussetzung natür- lich, dass je reichlicher die Lichtstrahlen aus dem damaligen Centrum strömten, auf der Peripherie durch die nothwendige Rückwirkung gleichfalls um so mehr Licht für das Cen-
Die freundliche Aufnahme, welche die im Jahre 1842 herausgegebene erste Lieferung »Über Formelbücher« bei Geschichtforschern im In- und Auslande gefunden hat, lässt mich hoffen, dass auch die gegenwärtige zweite Lieferung ihnen um so weniger unwill- kommen sein wird, je mehr neues Licht sie auf eine der dunkelsten Partieen der Geschichte des Mittelalters werfen dürfte, — ich meine vorzugsweise die ältere Regierungsperiode des römischen und böhmischen Königs Wenzel (1378 — 1403), die trotz der Mühe, welche einst dessen Vater Karl IV sich gegeben, Geschichtschreiber heranzubilden, dennoch weder in Deutschland noch in Böhmen einen nur halbwegs befriedigenden gleichzeitigen Chronisten hervorgebracht hat, so bedeutend auch die geistige Bewegung war, die damals vorzüglich durch den Ausbruch des grossen kirchlichen Schisma über einen grossen Theil von Europa gekommen. Der Mangel gleichzeitiger aus dem Leben selbst gegriffener Aufzeichnungen lässt sich zwar durch nichts ersetzen; das Auge des unmittelbaren Beschauers fasst die wechselnden Erscheinungen der Zeit immer lebendiger und plastischer auf, als jede noch so richtige Construction sie hinterdrein noch bieten kann: doch wo das Originalgemälde unwiederbringlich verloren ist, muss der Geschichtsbildner um so froher sein, je mehr nur ächte Steine ihm zu der von ihm neu zusammenzustellenden Mosaik dargeboten werden. Solcher ächten und mitunter kostbaren Steine haben bereits Wencker und vorzüglich F. M. Pelzel (in s. Lebensgeschichte des K. Wenceslaus, Pr. 1788 —90, 2 Bde.) viele geliefert: aber sie reichen noch lange nicht hin, ein klares und wahres Bild jener Zeit möglich zu machen. Ich hoffe, dass man mit Hilfe gegenwärtiger Lieferung sich dem Ziele viel näher gerückt finden werde; um es ganz zu erreichen, müssten deutsche, italienische und franzö- sische Archive noch viel vollständiger und sorgfältiger durchgeforscht werden, als es bisher geschehen ist. Prag, als Hauptsitz der römischen Kaiser und Könige in der zweiten Hälfte des XIV Jahrhunderts, war für jene Zeit die weltliche Hauptstadt der ganzen Christenheit geworden; in ihrem Schoosse wurden die Geschicke vieler Länder und Völker, so wie die Angelegenheiten Europa's im Allgemeinen berathen und verhandelt; die Prager kaiserliche Reichskanzlei, als Centralpunct, wo so verschiedenartige Interessen convergirten, griff mannig- fach oft in die fernsten gleichzeitigen Ereignisse ein, wie man Solches auch aus den in den Beilagen hier mitgetheilten Acten wahrnehmen wird. Es ist daher die Voraussetzung natür- lich, dass je reichlicher die Lichtstrahlen aus dem damaligen Centrum strömten, auf der Peripherie durch die nothwendige Rückwirkung gleichfalls um so mehr Licht für das Cen-
Strana 4
4 Palacky, über Formelbücher: trum zu sammeln wäre. Wenn wir uns schmeicheln dürfen, durch die Bekanntmachung der Briefe des Antonius von Lemaco und Leonardo von Therunda (Beil. 24 u. 30) insbe- sondere den italienischen Gelehrten einen willkommenen Dienst erwiesen zu haben, so dürfen wir auch die Hoffnung nicht aufgeben, dass auch italienische Archive für uns nicht ganz unergiebig bleiben werden. Bei dem grossen Reichthum des vorhandenen Materials habe ich in der gegenwär- tigen Lieferung überall mehr auf Beschränkung als auf Ausbreitung Bedacht nehmen müssen; darum habe ich auch die bei vielen einzelnen Formeln sich darbietenden Bemer- kungen um so mehr zurückgehalten, als dieses Werk überhaupt nicht für Laien in der Geschichte, sondern für eigentliche Forscher und Männer vom Fache bestimmt ist, die einer Anleitung von mir nicht bedürfen. Für sie werden auch meine Jahresangaben nicht überall massgebend sein. Dass ich aber so viele Formeln über die inneren Zustände Böhmens unter Wenzel IV (Beil. 128 u. fgg.) in diese Lieferung aufnahm, — wird man dem vor- zugsweise für Böhmen sammelnden Geschichtforscher wohl zu gute halten. VII. Formelbücher des Prager Domcapitels. Die für Böhmen äusserst schätzbare Handschriftensammlung in der Bibliothek des hochwürd. Prager Domcapitels, welche mir seit 1841 zugänglich geworden, enthält eine grosse, noch ungezählte Menge von Formelbüchern jeder Art, namentlich böhmischen, italienischen, französischen, deutschen und ungrischen, meistens über Kirchen-Geschäfte und Verhältnisse, jedoch auch die Civiladministration verschiedener Länder betreffend, aus dem XIII, XIV und dem Anfange des XV Jahrhunderts. Der zu Anfange des XVIII Jahrhunderts verfasste Katalog weist zwar nur folgende hieher einschlagende Werke nach: 1) C. 67. Summa artis notariae. 2) G. 10. M. Petri de Vinea dictamina. 3) G. 19. i. a. Epistolae memorabiles. 4) G. 20. Joannis de Zredna epistolae. 5) G. 31. Ivonis Carnotensis epistolae (ad Henricum Zdik oc.) 6) G. 34. Richardi de Pofis summa dictaminum. 7) G. 38. Diversae recommendationes magistrorum et doctorum ac. 8) G. 41. Petri Blesnensis variae epistolae. H. 3. Epistolae variae et singulares. 9) 10) I. 26. Caroli IV summa cancellariae.
4 Palacky, über Formelbücher: trum zu sammeln wäre. Wenn wir uns schmeicheln dürfen, durch die Bekanntmachung der Briefe des Antonius von Lemaco und Leonardo von Therunda (Beil. 24 u. 30) insbe- sondere den italienischen Gelehrten einen willkommenen Dienst erwiesen zu haben, so dürfen wir auch die Hoffnung nicht aufgeben, dass auch italienische Archive für uns nicht ganz unergiebig bleiben werden. Bei dem grossen Reichthum des vorhandenen Materials habe ich in der gegenwär- tigen Lieferung überall mehr auf Beschränkung als auf Ausbreitung Bedacht nehmen müssen; darum habe ich auch die bei vielen einzelnen Formeln sich darbietenden Bemer- kungen um so mehr zurückgehalten, als dieses Werk überhaupt nicht für Laien in der Geschichte, sondern für eigentliche Forscher und Männer vom Fache bestimmt ist, die einer Anleitung von mir nicht bedürfen. Für sie werden auch meine Jahresangaben nicht überall massgebend sein. Dass ich aber so viele Formeln über die inneren Zustände Böhmens unter Wenzel IV (Beil. 128 u. fgg.) in diese Lieferung aufnahm, — wird man dem vor- zugsweise für Böhmen sammelnden Geschichtforscher wohl zu gute halten. VII. Formelbücher des Prager Domcapitels. Die für Böhmen äusserst schätzbare Handschriftensammlung in der Bibliothek des hochwürd. Prager Domcapitels, welche mir seit 1841 zugänglich geworden, enthält eine grosse, noch ungezählte Menge von Formelbüchern jeder Art, namentlich böhmischen, italienischen, französischen, deutschen und ungrischen, meistens über Kirchen-Geschäfte und Verhältnisse, jedoch auch die Civiladministration verschiedener Länder betreffend, aus dem XIII, XIV und dem Anfange des XV Jahrhunderts. Der zu Anfange des XVIII Jahrhunderts verfasste Katalog weist zwar nur folgende hieher einschlagende Werke nach: 1) C. 67. Summa artis notariae. 2) G. 10. M. Petri de Vinea dictamina. 3) G. 19. i. a. Epistolae memorabiles. 4) G. 20. Joannis de Zredna epistolae. 5) G. 31. Ivonis Carnotensis epistolae (ad Henricum Zdik oc.) 6) G. 34. Richardi de Pofis summa dictaminum. 7) G. 38. Diversae recommendationes magistrorum et doctorum ac. 8) G. 41. Petri Blesnensis variae epistolae. H. 3. Epistolae variae et singulares. 9) 10) I. 26. Caroli IV summa cancellariae.
Strana 5
Formelbücher des Prager Domcapitels. 5 11) I. 40. Joannis Primda formularius notariae de ann. 1377. 12) I. 46. Petri de Unczow tractatus de arte notariatus. 13) I. 63. Nicolai de Auxuno formularius notariorum. 14) I. 65. Contractus varii ab anno 1379 —1447. 15) K. 13. Modus formandi libellos oc. 16) K. 16. Formularius advocatorum oc. 17) K. 33. Summa seu formularius advocatorum. 18) K. 34. Jo. Codicilli a Tulechowa stilus cancellariae. 19) M. 13. Aeneae Sylvii epistolae. 20) M. 115. Wilhelmi canonici summa de arte dictandi. 21) M. 117. D. Joannis expositio super summam artis dictatoriae. 22) M. 144. Summa dictaminum oc. 23) O. 43. M. Thomae breviloquium de modo dictandi; M. Aegidii labyrinthus de arte rhetorica ; allein diese an sich unbestimmten Angaben sind, wie ich mich überzeugte, nicht erschöpfend, und auch darum unverlässlich, weil manche Codices entweder in den letzten hundert Jahren in Verlust gerathen sind, oder doch nicht aufgefunden werden können, und dafür wieder andere Handschriften zum Vorschein kommen, die im Katalog nicht aufgeführt werden. So befindet sich z. B. die von Pelzel in seiner Lebensgeschichte K. Wenzels IV benützte und oft erwähnte, einst der Prager Clementinischen Bibliothek gehörige Handschrift »Cancellaria regis Wenceslai«, jetzt in der Bibliothek des Domcapitels, während darin viele, vorzüglich in böhmischer Sprache verfasste Codices, schon seit lange vergeblich gesucht werden. Ich habe bei Besichtigung der oben genannten 23 Handschriften nur auf solche mein Augen- merk gerichtet, deren Benützung eine Ausbeute für die böhmische Geschichte hoffen liess. Mehre von ihnen kommen auch in anderen Bibliotheken vor. So enthält z. B. die Hand- schrift K. 33 (membran. in 8v° min. folior. 124, seculi XIV ineuntis) auf ihren ersten 107 Blättern dasselbe Formelbuch aus den Zeiten K. Otakars II und Wenzels II, welches aus einem im kön. Archiv zu Königsberg befindlichen Exemplar für das böhmische Museum bereits im J. 1828 copirt worden ist; es heisst hier auf Bl. 107: »Expliciunt instrumenta H(enrici) Italici," — was in Verbindung mit anderen aus dem Inhalte selbst geschöpften Gründen glau- ben lässt, dass derselbe Henricus de Isernia gemeint ist, welchem wir auch schon die von Dolliner herausgegebenen Briefe Otakars II verdanken. Die Handschrift I. 26 ist der wich- tige, von Pelzel in seinem Vorbericht zur Lebensgeschichte K. Karls IV unter dem Titel »Summa cancellariae Karoli IV« beschriebene und viel gebrauchte Codex. Was mir ausser- dem Bedeutenderes vorgekommen ist, führe ich in Nachfolgendem an. 1. Johann Přimda's Formelbuch. (Sig. I. 40. auf Papier in fol. 350 Blätter vom J. 1384.) Es ist diess, wenn auch nicht der wichtigste, doch der reichhaltigste Codex dieser Art, der mir überhaupt in die Hände gekommen. Denn er enthält nicht nur in seiner
Formelbücher des Prager Domcapitels. 5 11) I. 40. Joannis Primda formularius notariae de ann. 1377. 12) I. 46. Petri de Unczow tractatus de arte notariatus. 13) I. 63. Nicolai de Auxuno formularius notariorum. 14) I. 65. Contractus varii ab anno 1379 —1447. 15) K. 13. Modus formandi libellos oc. 16) K. 16. Formularius advocatorum oc. 17) K. 33. Summa seu formularius advocatorum. 18) K. 34. Jo. Codicilli a Tulechowa stilus cancellariae. 19) M. 13. Aeneae Sylvii epistolae. 20) M. 115. Wilhelmi canonici summa de arte dictandi. 21) M. 117. D. Joannis expositio super summam artis dictatoriae. 22) M. 144. Summa dictaminum oc. 23) O. 43. M. Thomae breviloquium de modo dictandi; M. Aegidii labyrinthus de arte rhetorica ; allein diese an sich unbestimmten Angaben sind, wie ich mich überzeugte, nicht erschöpfend, und auch darum unverlässlich, weil manche Codices entweder in den letzten hundert Jahren in Verlust gerathen sind, oder doch nicht aufgefunden werden können, und dafür wieder andere Handschriften zum Vorschein kommen, die im Katalog nicht aufgeführt werden. So befindet sich z. B. die von Pelzel in seiner Lebensgeschichte K. Wenzels IV benützte und oft erwähnte, einst der Prager Clementinischen Bibliothek gehörige Handschrift »Cancellaria regis Wenceslai«, jetzt in der Bibliothek des Domcapitels, während darin viele, vorzüglich in böhmischer Sprache verfasste Codices, schon seit lange vergeblich gesucht werden. Ich habe bei Besichtigung der oben genannten 23 Handschriften nur auf solche mein Augen- merk gerichtet, deren Benützung eine Ausbeute für die böhmische Geschichte hoffen liess. Mehre von ihnen kommen auch in anderen Bibliotheken vor. So enthält z. B. die Hand- schrift K. 33 (membran. in 8v° min. folior. 124, seculi XIV ineuntis) auf ihren ersten 107 Blättern dasselbe Formelbuch aus den Zeiten K. Otakars II und Wenzels II, welches aus einem im kön. Archiv zu Königsberg befindlichen Exemplar für das böhmische Museum bereits im J. 1828 copirt worden ist; es heisst hier auf Bl. 107: »Expliciunt instrumenta H(enrici) Italici," — was in Verbindung mit anderen aus dem Inhalte selbst geschöpften Gründen glau- ben lässt, dass derselbe Henricus de Isernia gemeint ist, welchem wir auch schon die von Dolliner herausgegebenen Briefe Otakars II verdanken. Die Handschrift I. 26 ist der wich- tige, von Pelzel in seinem Vorbericht zur Lebensgeschichte K. Karls IV unter dem Titel »Summa cancellariae Karoli IV« beschriebene und viel gebrauchte Codex. Was mir ausser- dem Bedeutenderes vorgekommen ist, führe ich in Nachfolgendem an. 1. Johann Přimda's Formelbuch. (Sig. I. 40. auf Papier in fol. 350 Blätter vom J. 1384.) Es ist diess, wenn auch nicht der wichtigste, doch der reichhaltigste Codex dieser Art, der mir überhaupt in die Hände gekommen. Denn er enthält nicht nur in seiner
Strana 6
6 Palacky, über Formelbücher: ersten Anlage schon eine Vereinigung mehrer sogenannten Cancellarien, sondern auch in den späteren Zusätzen und Nachträgen auf den letzten Blättern, am Rande durch den ganzen Codex, und wo sonst noch ein leeres Plätzchen übrig geblieben war, eine Menge zum Theil ganzer Briefe und Urkunden von mitunter erheblicher Bedeutung. Dieser überaus grosse Reichthum drang mir die Nothwendigkeit auf, mich sowohl bei der Anzeige des Inhalts, als bei Mittheilung einzelner Formeln auf das Wichtigere zu beschränken. Auf dem ersten numerirten Blatt des Codex (obgleich zwei beschriebene Vorsetz- blätter vorangehen) steht mit rother Schrift die Notiz: »Incipit Formularius Johannis dicti Przymda, filii Nicolai aurige seu vectoris publici, notarii de Tusta, in quo continentur diverse cancellarie." Man sieht wohl, dass da, wo die Worte »Johannis dicti Przymda filii Nicolai« stehen, früher andere Namen standen und radirt wurden: doch sind die neueren Namen von derselben Hand hineingesetzt, welche den grössten Theil des Codex selbst geschrieben, daher sie um so richtiger sein dürften, als der Inhalt selbst es bestätigt, dass der Tausser Stadtschreiber bei der Anlage des Ganzen vorzüglich auf die Bedürfnisse seiner Stadt und seines Amtes Bedacht genommen. Schon auf dem zweiten Vorsetzblatt befindet sich eine Bittschrift der Tausser an K. Wenzel IV um Steuernachlass, welche der Sammler wahr- scheinlich selbst verfasst hatte. (Beil. 168.) Der weitere Inhalt ist aus Folgendem er- sichtlich: Blatt 1— 14e Causa Raczkonis abbatis et conventus Kladrubensis cum Blasio pres- bytero de Nova Pilsna, super ecclesia in Wieczkow eidem Blasio ab apostolico (Gregorio pp. XI) collata ab ann. 1377 sq. Eine ganze Reihe Processschriften. Bl. 14° — 17a. Instrumenta regimen ecclesiae et scholae Tustensium concernentia ab ann. 1371 sq. — ubi ad marginem alia ad idem facientia ab ann. 1397 sq. Bl. 17b — 185. »Jura Judaeorum sive Judaismi.« »Juramentum Judaeorum.« Die deutsche Formel des Judeneids lautet hier wie folgt: »Ich beswyere dich, bey der ee. dy got gabe auff dem perge synay, bystu vnschuldig, so bestee dich allir gesegen dy got gabe auff dem perge synay, bistu abir schuldig, so bestee dich aller fluch, dy got gabe auff dem perge synay, So spreche den der Jud, Amyn.« Eine im Vergleich zum damaligen Christen- eid überraschend milde, einfache und leicht fassliche Formel. Bl. 19 — 20a. Instrum. de plebano in Hodnicz interfecto ann. 1375. Bl. 24° — 57. »Magistri Johannis de Bononia summa notariae in foro ecclesiastico.« Bl. 58 — 59. Epistolae Senecae philosophi et Pauli apostoli (apocryphae). Bl. 60 — 68. Instrumentorum civitatem Klatoviensem etc. concernentium formulae variae (in negotiis privatis). Bl. 69 — 76, dann 105. Inhaltsübersicht der nachfolgenden Formeln, welche mit einigen Unterbrechungen bis Bl. 326 gehen. Bl. 77 — 105. Formulae literarum regiminis ecclesiastici in dioecesi Pragensi, Jen- czone praeposito S. Crucis oc. vicario generali existente. Bl. 106 —127. Formulae communes ecclesiasticae sub Jenczone oc., wo jedoch gegen den Schluss auch interessante weltliche Formeln vorkommen.
6 Palacky, über Formelbücher: ersten Anlage schon eine Vereinigung mehrer sogenannten Cancellarien, sondern auch in den späteren Zusätzen und Nachträgen auf den letzten Blättern, am Rande durch den ganzen Codex, und wo sonst noch ein leeres Plätzchen übrig geblieben war, eine Menge zum Theil ganzer Briefe und Urkunden von mitunter erheblicher Bedeutung. Dieser überaus grosse Reichthum drang mir die Nothwendigkeit auf, mich sowohl bei der Anzeige des Inhalts, als bei Mittheilung einzelner Formeln auf das Wichtigere zu beschränken. Auf dem ersten numerirten Blatt des Codex (obgleich zwei beschriebene Vorsetz- blätter vorangehen) steht mit rother Schrift die Notiz: »Incipit Formularius Johannis dicti Przymda, filii Nicolai aurige seu vectoris publici, notarii de Tusta, in quo continentur diverse cancellarie." Man sieht wohl, dass da, wo die Worte »Johannis dicti Przymda filii Nicolai« stehen, früher andere Namen standen und radirt wurden: doch sind die neueren Namen von derselben Hand hineingesetzt, welche den grössten Theil des Codex selbst geschrieben, daher sie um so richtiger sein dürften, als der Inhalt selbst es bestätigt, dass der Tausser Stadtschreiber bei der Anlage des Ganzen vorzüglich auf die Bedürfnisse seiner Stadt und seines Amtes Bedacht genommen. Schon auf dem zweiten Vorsetzblatt befindet sich eine Bittschrift der Tausser an K. Wenzel IV um Steuernachlass, welche der Sammler wahr- scheinlich selbst verfasst hatte. (Beil. 168.) Der weitere Inhalt ist aus Folgendem er- sichtlich: Blatt 1— 14e Causa Raczkonis abbatis et conventus Kladrubensis cum Blasio pres- bytero de Nova Pilsna, super ecclesia in Wieczkow eidem Blasio ab apostolico (Gregorio pp. XI) collata ab ann. 1377 sq. Eine ganze Reihe Processschriften. Bl. 14° — 17a. Instrumenta regimen ecclesiae et scholae Tustensium concernentia ab ann. 1371 sq. — ubi ad marginem alia ad idem facientia ab ann. 1397 sq. Bl. 17b — 185. »Jura Judaeorum sive Judaismi.« »Juramentum Judaeorum.« Die deutsche Formel des Judeneids lautet hier wie folgt: »Ich beswyere dich, bey der ee. dy got gabe auff dem perge synay, bystu vnschuldig, so bestee dich allir gesegen dy got gabe auff dem perge synay, bistu abir schuldig, so bestee dich aller fluch, dy got gabe auff dem perge synay, So spreche den der Jud, Amyn.« Eine im Vergleich zum damaligen Christen- eid überraschend milde, einfache und leicht fassliche Formel. Bl. 19 — 20a. Instrum. de plebano in Hodnicz interfecto ann. 1375. Bl. 24° — 57. »Magistri Johannis de Bononia summa notariae in foro ecclesiastico.« Bl. 58 — 59. Epistolae Senecae philosophi et Pauli apostoli (apocryphae). Bl. 60 — 68. Instrumentorum civitatem Klatoviensem etc. concernentium formulae variae (in negotiis privatis). Bl. 69 — 76, dann 105. Inhaltsübersicht der nachfolgenden Formeln, welche mit einigen Unterbrechungen bis Bl. 326 gehen. Bl. 77 — 105. Formulae literarum regiminis ecclesiastici in dioecesi Pragensi, Jen- czone praeposito S. Crucis oc. vicario generali existente. Bl. 106 —127. Formulae communes ecclesiasticae sub Jenczone oc., wo jedoch gegen den Schluss auch interessante weltliche Formeln vorkommen.
Strana 7
Formelbücher des Prager Domcapitels. 7 Bl. 127 — 137 meist ganze Briefe und Urkunden verschiedenen Inhalts aus dem XIV Jahrh., darunter vorzüglich zu bemerken Bl. 132" Papst Gregors XI Brief an den Prager Erzbischof dd. zu Avignon 23 Feb. (in der Beilage 12.) Bl. 138 — 151 ähnliche Formeln und Acten, darunter Bl. 1423 Articuli D. Milicii (in der Beil. 225.) Bl. 152 —216 formulae et literae temporibus Arnesti et Johannis archiepiscoporum Pragensium editae, — mit vielen ganzen Urkunden und Briefen am Rande. Bl. 217 —291“ Cancellaria Johannis de Dražicz episcopi Pragensis, mit voraus- gehendem rhetorischen Unterricht (Bl. 217—221), der da anfängt: »Antequam dicam de processu judicii, videndum est quid est judicium et quot sunt species judicii« oc. Diess Formelbuch stimmt mit dem des Stiftes Wilhering (s. erste Lieferung, Seite 247 fg.) grössten- theils überein, bietet jedoch gewöhnlich richtigere Lesarten. Bl. 291 — 333 vermischte Formeln meist vierter Classe, darunter einige von bedeu- tendem Inhalt, welche in der Beilage mitgetheilt werden. Der wichtige Brief K. Johanns vom Dec. 1310 »Concessio libertatum regno et incolis regni Boemiae«, welcher auf Bl. 313 steht, ist bereits in der ersten Lieferung (N° 129, Seite 331) mitgetheilt worden. Bl. 333 — 350 folgen, als Anhang, jedoch von der Hand des ersten Schreibers, ganze Briefe und Urkunden aus K. Wenzels IV Zeit, namentlich aus den Jahren 1384 bis 1393, mit noch späteren Zusätzen am Rande. Dieser ist der werthvollste Theil des Codex, wie es die Beilagen darthun. Doch habe ich mehrere vollständige Urkunden daraus nicht in die Beilagen aufgenommen, sondern dem allgemeinen Landesdiplomatar vorbehalten, um den Umfang gegenwärtiger Lieferung nicht allzusehr zu vergrössern. 2. Cod. MS. sign. H. 3. Eine Handschrift auf Papier in 4, aus dem XV Jahrhunderte, nicht gut erhalten, da sie nur noch aus 81 Bl. besteht, nachdem der Rest längst abgerissen und verloren ist. Sie enthält: Bl. 1—7 einen Tractatus de diversa conditione hominum (cleri, militum, rustico- rum oc.), der da anfängt: »Si te a laboribus consuetis abstractum et a curis quidem quoti- dianis supportatum agnoscerem« oc. — ohne historische Bedeutung. Bl. 7— 19. »Epistolae altricatoriae et correctivae inter spiritualem et secularem fratres« — eben so. Bl. 24 — 28. »Epistola Luciperi« und andere dergleichen Apokryphe. Bl. 29 — 30. Literae Johannis pp. XXIII ad Sigismundum Romanorum regem, — gedruckt bei Von der Hardt, IV, 259. Bl. 30 —31. »Rex Ungariae scribit cardinalibus« oc. vom Jahr 1403, ein Klage- brief über Papst Bonifaz IX, wird in der Beilage N° 75 mitgetheilt; vgl. Geschichte von Böhmen III, 1, Seite 152. Bl. 31 — 35. »Rex Franciae scribit presbytero Johanni amicabiles literas et declarat statum suum,“ dd. Parisiis, 28 Augusti 1406, r. a. 26.
Formelbücher des Prager Domcapitels. 7 Bl. 127 — 137 meist ganze Briefe und Urkunden verschiedenen Inhalts aus dem XIV Jahrh., darunter vorzüglich zu bemerken Bl. 132" Papst Gregors XI Brief an den Prager Erzbischof dd. zu Avignon 23 Feb. (in der Beilage 12.) Bl. 138 — 151 ähnliche Formeln und Acten, darunter Bl. 1423 Articuli D. Milicii (in der Beil. 225.) Bl. 152 —216 formulae et literae temporibus Arnesti et Johannis archiepiscoporum Pragensium editae, — mit vielen ganzen Urkunden und Briefen am Rande. Bl. 217 —291“ Cancellaria Johannis de Dražicz episcopi Pragensis, mit voraus- gehendem rhetorischen Unterricht (Bl. 217—221), der da anfängt: »Antequam dicam de processu judicii, videndum est quid est judicium et quot sunt species judicii« oc. Diess Formelbuch stimmt mit dem des Stiftes Wilhering (s. erste Lieferung, Seite 247 fg.) grössten- theils überein, bietet jedoch gewöhnlich richtigere Lesarten. Bl. 291 — 333 vermischte Formeln meist vierter Classe, darunter einige von bedeu- tendem Inhalt, welche in der Beilage mitgetheilt werden. Der wichtige Brief K. Johanns vom Dec. 1310 »Concessio libertatum regno et incolis regni Boemiae«, welcher auf Bl. 313 steht, ist bereits in der ersten Lieferung (N° 129, Seite 331) mitgetheilt worden. Bl. 333 — 350 folgen, als Anhang, jedoch von der Hand des ersten Schreibers, ganze Briefe und Urkunden aus K. Wenzels IV Zeit, namentlich aus den Jahren 1384 bis 1393, mit noch späteren Zusätzen am Rande. Dieser ist der werthvollste Theil des Codex, wie es die Beilagen darthun. Doch habe ich mehrere vollständige Urkunden daraus nicht in die Beilagen aufgenommen, sondern dem allgemeinen Landesdiplomatar vorbehalten, um den Umfang gegenwärtiger Lieferung nicht allzusehr zu vergrössern. 2. Cod. MS. sign. H. 3. Eine Handschrift auf Papier in 4, aus dem XV Jahrhunderte, nicht gut erhalten, da sie nur noch aus 81 Bl. besteht, nachdem der Rest längst abgerissen und verloren ist. Sie enthält: Bl. 1—7 einen Tractatus de diversa conditione hominum (cleri, militum, rustico- rum oc.), der da anfängt: »Si te a laboribus consuetis abstractum et a curis quidem quoti- dianis supportatum agnoscerem« oc. — ohne historische Bedeutung. Bl. 7— 19. »Epistolae altricatoriae et correctivae inter spiritualem et secularem fratres« — eben so. Bl. 24 — 28. »Epistola Luciperi« und andere dergleichen Apokryphe. Bl. 29 — 30. Literae Johannis pp. XXIII ad Sigismundum Romanorum regem, — gedruckt bei Von der Hardt, IV, 259. Bl. 30 —31. »Rex Ungariae scribit cardinalibus« oc. vom Jahr 1403, ein Klage- brief über Papst Bonifaz IX, wird in der Beilage N° 75 mitgetheilt; vgl. Geschichte von Böhmen III, 1, Seite 152. Bl. 31 — 35. »Rex Franciae scribit presbytero Johanni amicabiles literas et declarat statum suum,“ dd. Parisiis, 28 Augusti 1406, r. a. 26.
Strana 8
8 Palacky, über Formelbücher: Bl. 35— 81 folgt endlich ein durch seinen Inhalt interessantes Formelbuch, meist Briefe an K. Wenzel IV oder von ihm geschrieben. Der erste führt die Aufschrift: »Rex Ungariae sollicitat fratrem, ut suscipiat imperialem coronam sine dilatione ampliori;« der zweite: »Rex protestatur, quendam fore ortum de militari progenie« oc. Ich unterlasse eine specielle Aufzählung, da das Bedeutendere in den Beilagen ohnehin vorkömmt. Bl. 82 —93 u. fgg. fehlen, wie gesagt, gänzlich, und zwar zum nicht geringen Schaden der Geschichte, da nach dem auf Bl. 21 enthaltenen Verzeichnisse des Inhalts darin folgende Briefe enthalten waren, welche auch sonst nirgends vorkommen: »Cardinales regi grates reddunt de sollicitudine scismatis« (fol. 86). "Papa ad regem Franciae ratione scismatis.« (83.) »Rex Anglorum super scismate.« (90.) »Rex W. super eodem.« (89.) »Roma scribit regi Romanorum super scismate.« (92.) 3. Cod. MS. sign. G. 19. Eine Handschrift aus der zweiten Hälfte des XV Jahrhunderts, 215 Bl. auf Papier, in Fol. Sie enthält: Bl. 1— 93. Cyrilli episcopi Quadripartitus moralis. Bl. 97—203 eine ungeordnete Sammlung von Urkunden, Briefen und Formeln verschiedenen Inhalts und aus verschiedener Zeit, darunter insbesondere zu bemerken Bl. 97 — 99. Literae anonymi ad quendam, qui ordinem religiosum profiteri et monachus fieri voluit, dehortatoriae. Bl. 995. Bonifacii pp. IX dispensatio pro D. Johanne de Wartenberg, canonico Pragensi, ut ad seculum redire et matrimonium contrahere possit, dd. Romae, IV non. Febr. pontif. a. IX (1398). Bl. 100—102. »Forma magistri Alberti (Rankonis de Ericino) missa de Parisius magistris almae Universitatis Pragensis ann. 1372.« Wird in der Beilage N° 192 mitgetheilt. Bl. 104b — 107 ein Brief des in einen Mönchsorden getretenen Magisters Joh. von Rakownik an M. Joh. Hus, ohngefähr vom J. 1412, polemisch und voll Vorwürfe, aber an historischen Daten unergiebig. Bl. 1165 — 1195. Karoli IV privilegium monasterio Portae Apostolorum concessum, dd. Pragae 1356, 11 Mai, eine ganze Urkunde, lateinisch mit böhmischer Übersetzung. Das Archiv des einstigen Stiftes Postelberg ist im Hussitenkrieg bekanntlich verbrannt, so dass Urkunden, die es betreffen, zu den grössten Seltenheiten gehören. Bl. 120 — 125. Formae curiales de gestis inter Wenceslaum regem et barones regni Bohemiae ann. 1394 — 1397, — lateinisch und böhmisch. Diese wichtigen zwei Aufsätze sind bereits in der Geschichte von Böhmen (Bd. III, 1, S. 75 fg. 100 fg.) besprochen wor- den, und erscheinen hier in den Beilagen N° 105 u. 111 vollständig. Bl. 125—126. Formae literarum regis Wenceslai ad principes Italos datarum, ne assistant antipapae Gebennensi, sed Urbano pp. VI (dd. Nurenberg s. a. et d.) (S. Beilagen 17—21.)
8 Palacky, über Formelbücher: Bl. 35— 81 folgt endlich ein durch seinen Inhalt interessantes Formelbuch, meist Briefe an K. Wenzel IV oder von ihm geschrieben. Der erste führt die Aufschrift: »Rex Ungariae sollicitat fratrem, ut suscipiat imperialem coronam sine dilatione ampliori;« der zweite: »Rex protestatur, quendam fore ortum de militari progenie« oc. Ich unterlasse eine specielle Aufzählung, da das Bedeutendere in den Beilagen ohnehin vorkömmt. Bl. 82 —93 u. fgg. fehlen, wie gesagt, gänzlich, und zwar zum nicht geringen Schaden der Geschichte, da nach dem auf Bl. 21 enthaltenen Verzeichnisse des Inhalts darin folgende Briefe enthalten waren, welche auch sonst nirgends vorkommen: »Cardinales regi grates reddunt de sollicitudine scismatis« (fol. 86). "Papa ad regem Franciae ratione scismatis.« (83.) »Rex Anglorum super scismate.« (90.) »Rex W. super eodem.« (89.) »Roma scribit regi Romanorum super scismate.« (92.) 3. Cod. MS. sign. G. 19. Eine Handschrift aus der zweiten Hälfte des XV Jahrhunderts, 215 Bl. auf Papier, in Fol. Sie enthält: Bl. 1— 93. Cyrilli episcopi Quadripartitus moralis. Bl. 97—203 eine ungeordnete Sammlung von Urkunden, Briefen und Formeln verschiedenen Inhalts und aus verschiedener Zeit, darunter insbesondere zu bemerken Bl. 97 — 99. Literae anonymi ad quendam, qui ordinem religiosum profiteri et monachus fieri voluit, dehortatoriae. Bl. 995. Bonifacii pp. IX dispensatio pro D. Johanne de Wartenberg, canonico Pragensi, ut ad seculum redire et matrimonium contrahere possit, dd. Romae, IV non. Febr. pontif. a. IX (1398). Bl. 100—102. »Forma magistri Alberti (Rankonis de Ericino) missa de Parisius magistris almae Universitatis Pragensis ann. 1372.« Wird in der Beilage N° 192 mitgetheilt. Bl. 104b — 107 ein Brief des in einen Mönchsorden getretenen Magisters Joh. von Rakownik an M. Joh. Hus, ohngefähr vom J. 1412, polemisch und voll Vorwürfe, aber an historischen Daten unergiebig. Bl. 1165 — 1195. Karoli IV privilegium monasterio Portae Apostolorum concessum, dd. Pragae 1356, 11 Mai, eine ganze Urkunde, lateinisch mit böhmischer Übersetzung. Das Archiv des einstigen Stiftes Postelberg ist im Hussitenkrieg bekanntlich verbrannt, so dass Urkunden, die es betreffen, zu den grössten Seltenheiten gehören. Bl. 120 — 125. Formae curiales de gestis inter Wenceslaum regem et barones regni Bohemiae ann. 1394 — 1397, — lateinisch und böhmisch. Diese wichtigen zwei Aufsätze sind bereits in der Geschichte von Böhmen (Bd. III, 1, S. 75 fg. 100 fg.) besprochen wor- den, und erscheinen hier in den Beilagen N° 105 u. 111 vollständig. Bl. 125—126. Formae literarum regis Wenceslai ad principes Italos datarum, ne assistant antipapae Gebennensi, sed Urbano pp. VI (dd. Nurenberg s. a. et d.) (S. Beilagen 17—21.)
Strana 9
Formelbücher in Wittingau. 9 Br. 127. Matthiae electi regis Hungariae literae dd. in castro Stražnice fer. IV post Dorotheae 1458, — ein Versicherungsbrief für Georg von Podiebrad, damals noch Guber- nator von Böhmen. Bl. 133 —203. Eine reichhaltige Sammlung von ganzen Urkunden und Briefen, meist Georg von Podiebrad, zuerst als Gubernator, dann als König von Böhmen betreffend, aus den Jahren 1452 —1466. Diese Sammlung ist für die böhmische Geschichte dieser Zeit von nicht geringer Bedeutung, indem sie gerade denjenigen Zeitraum umfasst, welcher in der oft besprochenen »Cancellaria regis Georgii« am wenigsten bedacht ist. Ausser diesen drei, habe ich auch noch aus anderen gleichzeitigen Handschriften der Bibliothek des Prager Domcapitels mehrere einzelne Formeln geschöpft, wie solches in den Beilagen jedesmal angegeben ist. Den historisch nicht unwichtigen Brief Papst Urbans VI an K. Wenzel IV, dd. Rom, 24 Mai 1379 (Beil. N° 22) schrieb ich unmittelbar aus dem Original selbst ab, — ein Buchbinder des XV Jahrhunderts hatte dasselbe zum Einband eines Codex jener Bibliothek benützt. VIII. Formelbücher des fürstl. Archivs zu Wittingau. Zwei Handschriften (Num. C. 1 und C 2.) des auch in dieser Beziehung reichen fürstl. Schwarzenberg’schen (einst Rosenberg’schen) Archivs zu Wittingau (Trebona) sind be- reits in der ersten Lieferung angezeigt und Beilagen daraus mitgetheilt worden (S. 253 fg.). Hier haben wir noch andere zwei Handschriften (num. C. 3 und C. 6) anzuzeigen und die daraus geschöpfte historische Ausbeute den Geschichtsfreunden mitzutheilen. Cod. MS. Trebon. C. 3. Eine Papierhandschrift in 4° aus dem Anfange des XV Jahrhunderts, 159 Blätter. Auf dem Umschlag steht die gleichzeitige Aufschrift: »Summa cancellariae regis Bohemiae.“ Der Codex enthält nichts als Formeln aus K. Wenzels IV Zeit, namentlich aus den Jahren 1382 — 1402; die meisten sind aus der Kanzlei dieses Königs geflossen, oder an ihn selbst gerichtet, so dass das Ganze einen wichtigen Beitrag zu der Geschichte jener Zeit bildet. Vieles, was einst Pelzel in dem Urkundenbuche zu seiner Lebensgeschichte des Königs Wenceslaus aus der (oben berührten) »Cancellaria regis Wenzeslai« (welche sich jetzt in der Bibliothek des Prager Domcapitels befindet) hat abdrucken lassen, findet sich auch hier, in einer zum Theil correcteren Abschrift: doch ist die Anlage der beiden Co- dices verschieden, und der Wittingauer ist in seinem Inhalt nicht nur reichhaltiger, sondern auch überhaupt bedeutender. Ausdrücklich muss ich bemerken, dass ein deutscher Ge-
Formelbücher in Wittingau. 9 Br. 127. Matthiae electi regis Hungariae literae dd. in castro Stražnice fer. IV post Dorotheae 1458, — ein Versicherungsbrief für Georg von Podiebrad, damals noch Guber- nator von Böhmen. Bl. 133 —203. Eine reichhaltige Sammlung von ganzen Urkunden und Briefen, meist Georg von Podiebrad, zuerst als Gubernator, dann als König von Böhmen betreffend, aus den Jahren 1452 —1466. Diese Sammlung ist für die böhmische Geschichte dieser Zeit von nicht geringer Bedeutung, indem sie gerade denjenigen Zeitraum umfasst, welcher in der oft besprochenen »Cancellaria regis Georgii« am wenigsten bedacht ist. Ausser diesen drei, habe ich auch noch aus anderen gleichzeitigen Handschriften der Bibliothek des Prager Domcapitels mehrere einzelne Formeln geschöpft, wie solches in den Beilagen jedesmal angegeben ist. Den historisch nicht unwichtigen Brief Papst Urbans VI an K. Wenzel IV, dd. Rom, 24 Mai 1379 (Beil. N° 22) schrieb ich unmittelbar aus dem Original selbst ab, — ein Buchbinder des XV Jahrhunderts hatte dasselbe zum Einband eines Codex jener Bibliothek benützt. VIII. Formelbücher des fürstl. Archivs zu Wittingau. Zwei Handschriften (Num. C. 1 und C 2.) des auch in dieser Beziehung reichen fürstl. Schwarzenberg’schen (einst Rosenberg’schen) Archivs zu Wittingau (Trebona) sind be- reits in der ersten Lieferung angezeigt und Beilagen daraus mitgetheilt worden (S. 253 fg.). Hier haben wir noch andere zwei Handschriften (num. C. 3 und C. 6) anzuzeigen und die daraus geschöpfte historische Ausbeute den Geschichtsfreunden mitzutheilen. Cod. MS. Trebon. C. 3. Eine Papierhandschrift in 4° aus dem Anfange des XV Jahrhunderts, 159 Blätter. Auf dem Umschlag steht die gleichzeitige Aufschrift: »Summa cancellariae regis Bohemiae.“ Der Codex enthält nichts als Formeln aus K. Wenzels IV Zeit, namentlich aus den Jahren 1382 — 1402; die meisten sind aus der Kanzlei dieses Königs geflossen, oder an ihn selbst gerichtet, so dass das Ganze einen wichtigen Beitrag zu der Geschichte jener Zeit bildet. Vieles, was einst Pelzel in dem Urkundenbuche zu seiner Lebensgeschichte des Königs Wenceslaus aus der (oben berührten) »Cancellaria regis Wenzeslai« (welche sich jetzt in der Bibliothek des Prager Domcapitels befindet) hat abdrucken lassen, findet sich auch hier, in einer zum Theil correcteren Abschrift: doch ist die Anlage der beiden Co- dices verschieden, und der Wittingauer ist in seinem Inhalt nicht nur reichhaltiger, sondern auch überhaupt bedeutender. Ausdrücklich muss ich bemerken, dass ein deutscher Ge-
Strana 10
10 Palacky, über Formelbücher: schichtforscher, der in den Ereignissen jener Zeit so wie in der Quellenkunde darüber hinlänglich orientirt wäre, aus dieser Handschrift wohl noch manchen willkommenen Bei- trag schöpfen könnte, den ich aus Mangel eben jener Orientirung, eben so wie aus dem Vorsatze, zunächst nur für böhmische Geschichte zu sammeln, unbeachtet liess. Was ich daraus in den folgenden Beilagen vollständig mittheile, will ich hier nicht aufzählen, sondern nur einige Excerpte aus solchen Formeln anführen, deren Mittheilung per extensum weder nöthig noch zweckmässig schien. Blatt 1“ fängt an mit einer Passformel: »Conductus,“ »Universis et singulis prin- cipibus« oc. Bl. 2a. »Restitutio honoris super excessibus.« — Vos vero poprawczones, uřednikones et scabini ipsum sic restitutum in foris ac locis publicis, dum et ubi major populi multitudo affuerit, proclamari publice, et de tabulis seu libris proscriptionum aboleri penitus faciatis— Bl. 3ab. Desgleichen. — N. pro suis proscriptum excessibus ad quorumdam fidelium nostrorum instantiam gratiae nostrae reformavimus ac in regno nostro pristinam ei resti- tuimus libertatem, universitati vestrae et vestrum cuilibet praecipientes firmiter praesentibus et volentes, quatenus vos, ad quos id pertinet, de tabulis proscriptorum eum deleri con- tinuo faciatis, et per omnia loca, civitates et oppida, in quibus opus exstiterit, publice pro- clamari, eum esse taliter nostrae et terrae gratiae reformatum oc. Bl. 6b. »Nobilitat, dando clenodium.« — Auctoritate Caesarea nobilitamus — vobis et cuilibet vestrum et praefatis vestris heredibus ac domui vestrae nobilitatis insignia, quae ad vestrum beneplacitum possitis eligere sub tali signorum differentia, quod per hoc aliorum nobilium armaturis, quae a tempore veteri habuisse, possedisse et exercitasse noscuntur, nullum praejudicium generetur, ex certa scientia elargimur, ut eadem insignia in clypeo gestare possitis oc. Bl. 135. »Locatio.« — Urboram nostram in et super montanis nostris auri Iglaw (sic) — ac aliis omnibus aurifodinis regni Boemiae, tam inventis quam inveniendis, una cum moneta cudendi numos aureos sub illis forma et modo, quibus tales in regno Boemiae antea fieri consuevit. — Bl. 14°. »Habilitat barbitonsorem, quod possit ad officia admitti.« Bl. 21a. »Indulget super recipiendis devolutionibus a decennio.« — Regia auctoritate Boemiae decretum posuit nostra Serenitas, ut bona quorumcunque decedentium absque legitimis utriusque sexus heredibus, ad cameram nostram et non proximiores defunctorum heredes devoluta sint .. et .. subcamerario .. commisimus, ut super praemissis devolutio- nibus in universis et singulis civitatibus regni Boemiae, habitis scrutinio et investigatione sollicitis, quidquid taliter repererit devolutum, ad usus regios accipere et camerae nostrae effectualiter debeat assignare — Bl. 22a. »Consensus fundationis monasterii« — nobili cuidam Bohemo. Bl. 225. »Indulget civitati, quod bona absque heredibus decedentium ad propin- quiores devolvantur amicos.« Bl. 26-. »Proourator administrationis in regno.« — Ad supportandum nobiscum regni
10 Palacky, über Formelbücher: schichtforscher, der in den Ereignissen jener Zeit so wie in der Quellenkunde darüber hinlänglich orientirt wäre, aus dieser Handschrift wohl noch manchen willkommenen Bei- trag schöpfen könnte, den ich aus Mangel eben jener Orientirung, eben so wie aus dem Vorsatze, zunächst nur für böhmische Geschichte zu sammeln, unbeachtet liess. Was ich daraus in den folgenden Beilagen vollständig mittheile, will ich hier nicht aufzählen, sondern nur einige Excerpte aus solchen Formeln anführen, deren Mittheilung per extensum weder nöthig noch zweckmässig schien. Blatt 1“ fängt an mit einer Passformel: »Conductus,“ »Universis et singulis prin- cipibus« oc. Bl. 2a. »Restitutio honoris super excessibus.« — Vos vero poprawczones, uřednikones et scabini ipsum sic restitutum in foris ac locis publicis, dum et ubi major populi multitudo affuerit, proclamari publice, et de tabulis seu libris proscriptionum aboleri penitus faciatis— Bl. 3ab. Desgleichen. — N. pro suis proscriptum excessibus ad quorumdam fidelium nostrorum instantiam gratiae nostrae reformavimus ac in regno nostro pristinam ei resti- tuimus libertatem, universitati vestrae et vestrum cuilibet praecipientes firmiter praesentibus et volentes, quatenus vos, ad quos id pertinet, de tabulis proscriptorum eum deleri con- tinuo faciatis, et per omnia loca, civitates et oppida, in quibus opus exstiterit, publice pro- clamari, eum esse taliter nostrae et terrae gratiae reformatum oc. Bl. 6b. »Nobilitat, dando clenodium.« — Auctoritate Caesarea nobilitamus — vobis et cuilibet vestrum et praefatis vestris heredibus ac domui vestrae nobilitatis insignia, quae ad vestrum beneplacitum possitis eligere sub tali signorum differentia, quod per hoc aliorum nobilium armaturis, quae a tempore veteri habuisse, possedisse et exercitasse noscuntur, nullum praejudicium generetur, ex certa scientia elargimur, ut eadem insignia in clypeo gestare possitis oc. Bl. 135. »Locatio.« — Urboram nostram in et super montanis nostris auri Iglaw (sic) — ac aliis omnibus aurifodinis regni Boemiae, tam inventis quam inveniendis, una cum moneta cudendi numos aureos sub illis forma et modo, quibus tales in regno Boemiae antea fieri consuevit. — Bl. 14°. »Habilitat barbitonsorem, quod possit ad officia admitti.« Bl. 21a. »Indulget super recipiendis devolutionibus a decennio.« — Regia auctoritate Boemiae decretum posuit nostra Serenitas, ut bona quorumcunque decedentium absque legitimis utriusque sexus heredibus, ad cameram nostram et non proximiores defunctorum heredes devoluta sint .. et .. subcamerario .. commisimus, ut super praemissis devolutio- nibus in universis et singulis civitatibus regni Boemiae, habitis scrutinio et investigatione sollicitis, quidquid taliter repererit devolutum, ad usus regios accipere et camerae nostrae effectualiter debeat assignare — Bl. 22a. »Consensus fundationis monasterii« — nobili cuidam Bohemo. Bl. 225. »Indulget civitati, quod bona absque heredibus decedentium ad propin- quiores devolvantur amicos.« Bl. 26-. »Proourator administrationis in regno.« — Ad supportandum nobiscum regni
Strana 11
Formelbüchor in Wittingau. 11 nostri onera et gentis nostrae necessitudines congrue relevandas, vices regias libenter viris fidei constantia et morum honestate conspicuis nostra solet Sublimitas delegare. — Vos et vestrum quemlibet in solidum per praedictum regnum nostrum Boemiae nostros admini- stratores, procuratores et negotiorum gestores generales et speciales facimus et constituimus, — dantes vobis — potestatem burgravios, judices, consules et officiales nostros castrorum, civitatum et villarum per Boemiam ad vestram praesentiam vocandi, — removendi et alios surrogandi, redditus et jura nostra exigendi, — beneficia ecclesiastica conferendi oc. Bl. 29a. »Concessio telonei incerta.« — Ut venerabilis .- pro pacificatione viarum nec non reformatione pontis possit a transeuntibus — de quolibet curru 4, de carruca 2, de equo autem venali seu quaslibet merces ducente sive portante 1 denarium recipere oc. Bl. 325 steht der mit »Pigere me fatcor« beginnende, und Bl. 36" der mit »Non quis ego te verbis adoriard beginnende Brief aus Italien an K. Wenzel (vgl. Beilage 24 und 30), Bl. 415. »Tuitio« i. e. recipit quendam in familiarem, liberans eum a jurisdictione communi et aliorum, praeterquam regia, a solutione teloneorum, ab exactionibus, bernisoc. Bl. 44“. »Dat devoluta per sententiam criminis capitalis«; 455 »donatio in Montibus pecuniae septimanalis«; 48° (indulget, quod quis possit donare bona sua, acsi intabulata essenta (i. e. list mocný, Machtbrief). Vom Bl. 53 an zeigt die Schrift eine andere Hand, die jedoch mit der vorigen gleichzeitig ist. In dieser Abtheilung finden sich viele von Pelzel bereits aus der Cancellaria R. Wenceslai im Urkundenbuche zu dessen Lebensgeschichte mitgetheilte Formeln, z. B. Bl. 54° »Rex ad cardinales« bei Pelzel Bd. II. S. 130; ferner »Rex ad capitolum«, I, 79; und »Rex ad cardinalem«, I, 121; Bl. 55b »Sanctissime pater! miranda novitas«, II, 151; Bl. 60° »Scribit papae dilationem sui adventus«, II, 3; Bl. 625 »Revocat capitaneum regni suid, II, 9; Bl. 67" »Causatur rex de papa«, I, 50 (ein nicht unwichtiger Brief, der von Pelzel nur unvollständig und uncorrect mitgetheilt worden) ; Bl. 72a »Constituit vicarium in partibus Italiaes, I, 90 (derselbe Brief, den Pelzel aus dem Original vollständig abdrucken liess); Bl. 82a »Serenissime princeps, consanguinee carissime! Arduam novitatem«, II, 70; Bl. 92a »Rex Romanorum regi Fanciae de unione ecclesiae sanctae«, bei Pelzel II, 47. Bl. 77°. »Dat Mag. Albico cambium in civitate Czaslaviensia, — »ut cunctis vitae suae temporibus eidem cambio praeesse, monetam ibidem dativam tam parvam quam magnam cambire, ipsumque cambium omni eo jure, dispositione et ordine tenere, regere atque pos- sidere debeat, quibus illud certi campsores, praedecessores sui, tenuerunt et rexerunt« — Bl. 104a. Mandat, ut treugas teneant« — »in dissensionis materia vertente inter te ab una et Johannem de Zlunicz et fratres ipsius parte ab altera« — Bl. 105b »Ut cives non arrestentur« — nempe Wratislavienses a duce Stetinensi. Bl. 111°. »Forma nobilitationis cum donatione clenodii«. Bl. 115°. »Non obediatur literis cardinalium et auditoris antipapae, nec tractatus cum eisdem habeantur« — Wenceslai regis literae ad universum clerum dioecesis Metensis, Virdunensis et Tullensis, tempore Bonifacii IX et Petri de Luna antipapae. Die Blätter 93—100, 142—147 und 1535 sind leer, was bei dem letztgenannten Blatte,
Formelbüchor in Wittingau. 11 nostri onera et gentis nostrae necessitudines congrue relevandas, vices regias libenter viris fidei constantia et morum honestate conspicuis nostra solet Sublimitas delegare. — Vos et vestrum quemlibet in solidum per praedictum regnum nostrum Boemiae nostros admini- stratores, procuratores et negotiorum gestores generales et speciales facimus et constituimus, — dantes vobis — potestatem burgravios, judices, consules et officiales nostros castrorum, civitatum et villarum per Boemiam ad vestram praesentiam vocandi, — removendi et alios surrogandi, redditus et jura nostra exigendi, — beneficia ecclesiastica conferendi oc. Bl. 29a. »Concessio telonei incerta.« — Ut venerabilis .- pro pacificatione viarum nec non reformatione pontis possit a transeuntibus — de quolibet curru 4, de carruca 2, de equo autem venali seu quaslibet merces ducente sive portante 1 denarium recipere oc. Bl. 325 steht der mit »Pigere me fatcor« beginnende, und Bl. 36" der mit »Non quis ego te verbis adoriard beginnende Brief aus Italien an K. Wenzel (vgl. Beilage 24 und 30), Bl. 415. »Tuitio« i. e. recipit quendam in familiarem, liberans eum a jurisdictione communi et aliorum, praeterquam regia, a solutione teloneorum, ab exactionibus, bernisoc. Bl. 44“. »Dat devoluta per sententiam criminis capitalis«; 455 »donatio in Montibus pecuniae septimanalis«; 48° (indulget, quod quis possit donare bona sua, acsi intabulata essenta (i. e. list mocný, Machtbrief). Vom Bl. 53 an zeigt die Schrift eine andere Hand, die jedoch mit der vorigen gleichzeitig ist. In dieser Abtheilung finden sich viele von Pelzel bereits aus der Cancellaria R. Wenceslai im Urkundenbuche zu dessen Lebensgeschichte mitgetheilte Formeln, z. B. Bl. 54° »Rex ad cardinales« bei Pelzel Bd. II. S. 130; ferner »Rex ad capitolum«, I, 79; und »Rex ad cardinalem«, I, 121; Bl. 55b »Sanctissime pater! miranda novitas«, II, 151; Bl. 60° »Scribit papae dilationem sui adventus«, II, 3; Bl. 625 »Revocat capitaneum regni suid, II, 9; Bl. 67" »Causatur rex de papa«, I, 50 (ein nicht unwichtiger Brief, der von Pelzel nur unvollständig und uncorrect mitgetheilt worden) ; Bl. 72a »Constituit vicarium in partibus Italiaes, I, 90 (derselbe Brief, den Pelzel aus dem Original vollständig abdrucken liess); Bl. 82a »Serenissime princeps, consanguinee carissime! Arduam novitatem«, II, 70; Bl. 92a »Rex Romanorum regi Fanciae de unione ecclesiae sanctae«, bei Pelzel II, 47. Bl. 77°. »Dat Mag. Albico cambium in civitate Czaslaviensia, — »ut cunctis vitae suae temporibus eidem cambio praeesse, monetam ibidem dativam tam parvam quam magnam cambire, ipsumque cambium omni eo jure, dispositione et ordine tenere, regere atque pos- sidere debeat, quibus illud certi campsores, praedecessores sui, tenuerunt et rexerunt« — Bl. 104a. Mandat, ut treugas teneant« — »in dissensionis materia vertente inter te ab una et Johannem de Zlunicz et fratres ipsius parte ab altera« — Bl. 105b »Ut cives non arrestentur« — nempe Wratislavienses a duce Stetinensi. Bl. 111°. »Forma nobilitationis cum donatione clenodii«. Bl. 115°. »Non obediatur literis cardinalium et auditoris antipapae, nec tractatus cum eisdem habeantur« — Wenceslai regis literae ad universum clerum dioecesis Metensis, Virdunensis et Tullensis, tempore Bonifacii IX et Petri de Luna antipapae. Die Blätter 93—100, 142—147 und 1535 sind leer, was bei dem letztgenannten Blatte,
Strana 12
12 Palacky, über Formelbücher: welches den Anfang der nicht unwichtigen Urkunde über Sigmunds Erhebung auf den ungri- schen Thron liefert, (Beil. 63 vom März 1387) sehr zu bedauern ist. Bl. 156—159 enthält unbrauchbare »Arengae«. Folgendes sind die Verbesserungen und Ergänzungen zu dem von Pelzel im Urkun- denbuche Bd. I, S. 50 N°. XXXI mitgetheilten Briefe K. Wenzels an Papst Urban VI: Sanctissime pater et domine reverendissime — in hiis, quae super erga nos gesta sunt, veritatis per se loquentis evidentiam amplius palliare non possumus, nec per taciturni- tatem indebitam cordi nostro violentiam inferre — post cujus obitum — contra scismaticos et B. V. rebelles certas confoederationes et ligas inivimus — militaris exercitii causa terras nostras pertranseuntes — impendimus, nec in hoc nos aliqualiter deviasse sentimus — nec non in certis (anstatt maturis) indiciis — nunc autem B. V. procurante venerabili quondam N. et eo adhuc in humanis agente, non obstantibus literis et nuntiis nostris, quos pro dilatione provisionis dictae N. ad vos transmisimus, quendam suum consanguineum ad dictam N. confirma- vit, et de certis cathedralibus .. pro tunc in terris nostris vacantibns contra desideria nostra certis providit personis, non advertens, quantum haec eadem confirmatio B. V. et provisio sanctae N. vergat in dedecus, quantumque processu temporis poterit praejudicium importare, dum N. aliarum N. in eodem proposito persistentibus, non per viam successionis, imo potius jure hereditario praesules N. regimina de cetero subintrabunt. Dignetur igitur V. B. clementia ea, quae scribimus benigne, qui Vrae Beat. ut praefertur adhaesimus, gratiosis favoribus compen- sare, ut in talibus perseverare nos delectet in antea, nec intervenientibus opus sit aliquibus quod absit obstaculis nostram in hoc voluntatem mutare. Nam in casum etc. (Vgl. Geschichte von Böhmen zum J. 1382, III, 1, S. 25 u. 26.) Cod. MS. Trebon. C. 6. Eine Papierhandschrift von 161 Blättern in Quart, aus dem Anfange des XV Jahr- hunderts, welche mitunter, jedoch irrig, für ein Autograph des M. Joh. Hus gehalten worden ist. Der letzte Rosenberg'sche Archivar Wenzel Březan (ums J. 1611) schrieb auf das erste Blatt folgende Bezeichnung: »Monasterii Trebon. Tlamy žwamy (d. i. sinnloses Geschwätz) Ad rhetoricama. Diese etwas derbe Charakteristik ist im Ganzen nicht unpassend, indem der bei weitem grösste Theil des Codex wirklich werthlos ist; doch hat in dem Wuste unbrauch- barer Aufzeichnungen auch manches nicht Unwichtige sich finden lassen, wie die Beilagen es beweisen. Die Handschrift scheint ein Prager Student, ein Zuhörer des M. Joh. Hus im J. 1402 zu seinem eigenen Bedarf angelegt zu haben. Es finden sich darin Bl. 1 fgg. Institutiones rhetoricae et grammaticae (ganz werthlos, ausser dass an mehreren Stellen böhmische Glossen beigefügt sind), dann Instit. philosophicae, physicae etc. Bl. 44° fgg. fangen Formeln aus K. Wenzels IV Zeiten an, sowohl in öffentlichen als Privatangelegenheiten, welche planlos und mit weiteren rhetorischen Anleitungen unter- mischt bis zum Bl. 113 reichen; darunter befinden sich einige (unerhebliche) auch in böh- mischer Sprache. Blatt 61 steht ein offenbar fingirter Brief K. Wenzels an den Papst, da er von der damaligen Kanzleipraxis und Courtoisie gänzlich abweicht, und unmittelbar darauf
12 Palacky, über Formelbücher: welches den Anfang der nicht unwichtigen Urkunde über Sigmunds Erhebung auf den ungri- schen Thron liefert, (Beil. 63 vom März 1387) sehr zu bedauern ist. Bl. 156—159 enthält unbrauchbare »Arengae«. Folgendes sind die Verbesserungen und Ergänzungen zu dem von Pelzel im Urkun- denbuche Bd. I, S. 50 N°. XXXI mitgetheilten Briefe K. Wenzels an Papst Urban VI: Sanctissime pater et domine reverendissime — in hiis, quae super erga nos gesta sunt, veritatis per se loquentis evidentiam amplius palliare non possumus, nec per taciturni- tatem indebitam cordi nostro violentiam inferre — post cujus obitum — contra scismaticos et B. V. rebelles certas confoederationes et ligas inivimus — militaris exercitii causa terras nostras pertranseuntes — impendimus, nec in hoc nos aliqualiter deviasse sentimus — nec non in certis (anstatt maturis) indiciis — nunc autem B. V. procurante venerabili quondam N. et eo adhuc in humanis agente, non obstantibus literis et nuntiis nostris, quos pro dilatione provisionis dictae N. ad vos transmisimus, quendam suum consanguineum ad dictam N. confirma- vit, et de certis cathedralibus .. pro tunc in terris nostris vacantibns contra desideria nostra certis providit personis, non advertens, quantum haec eadem confirmatio B. V. et provisio sanctae N. vergat in dedecus, quantumque processu temporis poterit praejudicium importare, dum N. aliarum N. in eodem proposito persistentibus, non per viam successionis, imo potius jure hereditario praesules N. regimina de cetero subintrabunt. Dignetur igitur V. B. clementia ea, quae scribimus benigne, qui Vrae Beat. ut praefertur adhaesimus, gratiosis favoribus compen- sare, ut in talibus perseverare nos delectet in antea, nec intervenientibus opus sit aliquibus quod absit obstaculis nostram in hoc voluntatem mutare. Nam in casum etc. (Vgl. Geschichte von Böhmen zum J. 1382, III, 1, S. 25 u. 26.) Cod. MS. Trebon. C. 6. Eine Papierhandschrift von 161 Blättern in Quart, aus dem Anfange des XV Jahr- hunderts, welche mitunter, jedoch irrig, für ein Autograph des M. Joh. Hus gehalten worden ist. Der letzte Rosenberg'sche Archivar Wenzel Březan (ums J. 1611) schrieb auf das erste Blatt folgende Bezeichnung: »Monasterii Trebon. Tlamy žwamy (d. i. sinnloses Geschwätz) Ad rhetoricama. Diese etwas derbe Charakteristik ist im Ganzen nicht unpassend, indem der bei weitem grösste Theil des Codex wirklich werthlos ist; doch hat in dem Wuste unbrauch- barer Aufzeichnungen auch manches nicht Unwichtige sich finden lassen, wie die Beilagen es beweisen. Die Handschrift scheint ein Prager Student, ein Zuhörer des M. Joh. Hus im J. 1402 zu seinem eigenen Bedarf angelegt zu haben. Es finden sich darin Bl. 1 fgg. Institutiones rhetoricae et grammaticae (ganz werthlos, ausser dass an mehreren Stellen böhmische Glossen beigefügt sind), dann Instit. philosophicae, physicae etc. Bl. 44° fgg. fangen Formeln aus K. Wenzels IV Zeiten an, sowohl in öffentlichen als Privatangelegenheiten, welche planlos und mit weiteren rhetorischen Anleitungen unter- mischt bis zum Bl. 113 reichen; darunter befinden sich einige (unerhebliche) auch in böh- mischer Sprache. Blatt 61 steht ein offenbar fingirter Brief K. Wenzels an den Papst, da er von der damaligen Kanzleipraxis und Courtoisie gänzlich abweicht, und unmittelbar darauf
Strana 13
Formelbücher in Wiltingau. 13 ist folgende Notiz beigefügt : »Explicit exercicium rethorice per Magistrum Johanem dictum Huss anno dom. millessimo CCCC° 2° feria quinta scriptum in die sancti Bartholomei amen«, — worauf jedoch wieder Formeln folgen, die sich von den vorhergehenden weder durch Inhalt noch durch Ton unterscheiden, so dass jene Notiz hier keinen passenden Sinn hat. Was aus diesen Formeln für die Geschichte zu schöpfen war, findet sich in den fol- genden Beilagen. Bl. 11b und 116 enthalten mehrere lateinische und böhmische geistliche Lieder, namementlich »Salve regina gloriae« oc. dann »Zdráwa králowno slawnosti, očištěnie našie zlosti oc.; »Nawštěw nás Kriste žádúcí, pane swěta wšemohúcí oc.; — dann Gebete: »Otče náš jenž jsi w nebesiech« oc. »Zdráwa Maria milosti plná« oc. »Wěři w buoh otce wšemohúcieho« oc. — und wieder Lieder: »Jesus Kristus naše spása, toť každý zlý die ot hlasa« oc. — »Wstal buoh z mrtwých swú mocí, a slawně do pekla kročí« oc. Bl. 118 —119 bietet böhmische Verse über Physiognomie, welche mit den Worten an- fangen: »Poslúchajte wšickni toho, ktož žádá múdrosti mnoho« oc. und bereits im Časopis českého Museum vom J. 1827, Heft III. Seite 9—13 aus dieser Handschrift abgedruckt sind. Den Rest der Handschrift füllen wieder böhmische und lateinische unbedeutende Formeln, und ein lateinisch-böhmisches Glossar S. 155—161, alles von gleichzeitiger Hand- Inhaltsübersicht der folgenden Beilagen. A. Historische Briefe und Acten vor K. Wenzel IV . Num. B. De schismate 1378—1379 . » » C. K. Wenzel und Italien 1382—1402 » der römische Hof D. » » K. Sigmund von Ungarn 1386—1403 . E. „ „ Polen . F. » » das königl. Haus in Frankreich . G. » » das Haus Luxenburg H. » . » der böhm. Herrenverein 1394—1401 . I. » K. Andere öffentl. Acten unter K. Wenzel 1385—1410. L. Hof-, Land- und Kreistage in Böhmen M. Öffentliche Sicherheit, Kriegswesen . N. Königl. Unterkammeramt, Städte. O. Handel und Industrie . P. Steuer- und Münzwesen, Finanzen . Q. Juden . . R. Studienwesen, Meinungen und Sitten Kirchliche Acten vor K. Wenzel IV S. T. » » unter » » » U. Privatverträge . 1—14. 15—23. 24—33. 34—61. 62—77. 78—84. 85—94. » 95—104. » 105—115. » 116—127. » 128—139. » 140—148. » 149—156. » 157—165. » 166—182. » 183—191. » 192—205. » 206—235. » 226—239. » 240—252.
Formelbücher in Wiltingau. 13 ist folgende Notiz beigefügt : »Explicit exercicium rethorice per Magistrum Johanem dictum Huss anno dom. millessimo CCCC° 2° feria quinta scriptum in die sancti Bartholomei amen«, — worauf jedoch wieder Formeln folgen, die sich von den vorhergehenden weder durch Inhalt noch durch Ton unterscheiden, so dass jene Notiz hier keinen passenden Sinn hat. Was aus diesen Formeln für die Geschichte zu schöpfen war, findet sich in den fol- genden Beilagen. Bl. 11b und 116 enthalten mehrere lateinische und böhmische geistliche Lieder, namementlich »Salve regina gloriae« oc. dann »Zdráwa králowno slawnosti, očištěnie našie zlosti oc.; »Nawštěw nás Kriste žádúcí, pane swěta wšemohúcí oc.; — dann Gebete: »Otče náš jenž jsi w nebesiech« oc. »Zdráwa Maria milosti plná« oc. »Wěři w buoh otce wšemohúcieho« oc. — und wieder Lieder: »Jesus Kristus naše spása, toť každý zlý die ot hlasa« oc. — »Wstal buoh z mrtwých swú mocí, a slawně do pekla kročí« oc. Bl. 118 —119 bietet böhmische Verse über Physiognomie, welche mit den Worten an- fangen: »Poslúchajte wšickni toho, ktož žádá múdrosti mnoho« oc. und bereits im Časopis českého Museum vom J. 1827, Heft III. Seite 9—13 aus dieser Handschrift abgedruckt sind. Den Rest der Handschrift füllen wieder böhmische und lateinische unbedeutende Formeln, und ein lateinisch-böhmisches Glossar S. 155—161, alles von gleichzeitiger Hand- Inhaltsübersicht der folgenden Beilagen. A. Historische Briefe und Acten vor K. Wenzel IV . Num. B. De schismate 1378—1379 . » » C. K. Wenzel und Italien 1382—1402 » der römische Hof D. » » K. Sigmund von Ungarn 1386—1403 . E. „ „ Polen . F. » » das königl. Haus in Frankreich . G. » » das Haus Luxenburg H. » . » der böhm. Herrenverein 1394—1401 . I. » K. Andere öffentl. Acten unter K. Wenzel 1385—1410. L. Hof-, Land- und Kreistage in Böhmen M. Öffentliche Sicherheit, Kriegswesen . N. Königl. Unterkammeramt, Städte. O. Handel und Industrie . P. Steuer- und Münzwesen, Finanzen . Q. Juden . . R. Studienwesen, Meinungen und Sitten Kirchliche Acten vor K. Wenzel IV S. T. » » unter » » » U. Privatverträge . 1—14. 15—23. 24—33. 34—61. 62—77. 78—84. 85—94. » 95—104. » 105—115. » 116—127. » 128—139. » 140—148. » 149—156. » 157—165. » 166—182. » 183—191. » 192—205. » 206—235. » 226—239. » 240—252.
Strana 14
14 Palacky, über Fermelbücher: Beilagen. Beilagen. A. Historische Briefe und Acten vor K. Wenzel IV. 1. K. Otakars II Schutz- und Geleitsbrief für die von seinem Hofe rückkehrenden Gesandten der Tataren. (MS. Cap. I. 40, fol. 261“.) Rex rogat principem, ut nuntios 1) conducat Tartarorum. Excellentissimo principi, domino C. (sic) principi Racoviae (sic) affini suo carissimo, (W. dei gratia rex Bohemiae et marchio Moraviae*) salutem et sinceram ad quaevis bene- placita voluntatem. (Vestram) Sinceritatem, de qua plenissimam obtinemus confidentiam, duximus praesentibus amicabiliter requirendam, quatenus nuntiis Tartarorum, nostrae con- templatione personae regiae, velitis in securo conductu usque ad dominum C. (sic) ducem Rusiae providere; quia in fidem et animam nostram sub conscientia pura assumimus, sicut et alias literatorie et verbaliter per nuntios dedimus vobis scire, quod eosdem nuntios non vocavimus, nec cum ipsis aliqua tractavimus vel ordinavimus in dispendium et gravamen populi Christiani; eo quod nos, tamquam praecipui zelatores et defensores religionis et fidei Christianae, ad augmentum et ampliationem ejusdem intendimus, ad ea, quae quietem et commodum professorum fidei nostrae inducunt, sollicitudinis nostrae curas accuratius dirigendo. Et sic fiducialius et securius provideri petimus etiam in conductu securo, cujus praesidio et praecepto usque ad illustrem ducem praedictum rerum et personarum suarum omnimoda securitate gaudeant et utantur; in quo nobis gratam reputabimus voluntatem, quam vicissitudine debita Dilectioni vestrae loco et tempore utique rependemus. 2. Königin Guta von Böhmen meldet dem Prager Bischof die Geburt ihres ersten Sohnes Premysl Otakar. (Cap. 1, 40. f. 275.) (1288, 6 Mai.) Regina mittit episcopo literas. Reverendo in Christo patri domino Jo. (sic) venerabili Pragensi episcopo G. dei gratia regina Bohemiae oc. paratam et sinceram in Christo ad ipsius beneplacita voluntatem. 1) MS. inimicos. 7) Dieser ohnehin nicht kanzleigemässe Titel ist offenbar von einem späteren Formelschreiber hineingesetzt, indem der Ton und Inhalt der Urkunde bestimimt auf K. Otakar II hinweist. Ein ähnlicher Fall hat auch bei vielen andern Urkunden dieser Sammlung Statt gefunden.
14 Palacky, über Fermelbücher: Beilagen. Beilagen. A. Historische Briefe und Acten vor K. Wenzel IV. 1. K. Otakars II Schutz- und Geleitsbrief für die von seinem Hofe rückkehrenden Gesandten der Tataren. (MS. Cap. I. 40, fol. 261“.) Rex rogat principem, ut nuntios 1) conducat Tartarorum. Excellentissimo principi, domino C. (sic) principi Racoviae (sic) affini suo carissimo, (W. dei gratia rex Bohemiae et marchio Moraviae*) salutem et sinceram ad quaevis bene- placita voluntatem. (Vestram) Sinceritatem, de qua plenissimam obtinemus confidentiam, duximus praesentibus amicabiliter requirendam, quatenus nuntiis Tartarorum, nostrae con- templatione personae regiae, velitis in securo conductu usque ad dominum C. (sic) ducem Rusiae providere; quia in fidem et animam nostram sub conscientia pura assumimus, sicut et alias literatorie et verbaliter per nuntios dedimus vobis scire, quod eosdem nuntios non vocavimus, nec cum ipsis aliqua tractavimus vel ordinavimus in dispendium et gravamen populi Christiani; eo quod nos, tamquam praecipui zelatores et defensores religionis et fidei Christianae, ad augmentum et ampliationem ejusdem intendimus, ad ea, quae quietem et commodum professorum fidei nostrae inducunt, sollicitudinis nostrae curas accuratius dirigendo. Et sic fiducialius et securius provideri petimus etiam in conductu securo, cujus praesidio et praecepto usque ad illustrem ducem praedictum rerum et personarum suarum omnimoda securitate gaudeant et utantur; in quo nobis gratam reputabimus voluntatem, quam vicissitudine debita Dilectioni vestrae loco et tempore utique rependemus. 2. Königin Guta von Böhmen meldet dem Prager Bischof die Geburt ihres ersten Sohnes Premysl Otakar. (Cap. 1, 40. f. 275.) (1288, 6 Mai.) Regina mittit episcopo literas. Reverendo in Christo patri domino Jo. (sic) venerabili Pragensi episcopo G. dei gratia regina Bohemiae oc. paratam et sinceram in Christo ad ipsius beneplacita voluntatem. 1) MS. inimicos. 7) Dieser ohnehin nicht kanzleigemässe Titel ist offenbar von einem späteren Formelschreiber hineingesetzt, indem der Ton und Inhalt der Urkunde bestimimt auf K. Otakar II hinweist. Ein ähnlicher Fall hat auch bei vielen andern Urkunden dieser Sammlung Statt gefunden.
Strana 15
A. Historische Briefe und Acten vor K. Wenzel IV. 15 Certo conjecturae experimento didicimus, et id indicia ipsum in nobis asserunt mentis nostrae, quod Vestrae honorationis Paternitas nostris felicibus et jocundis eventibus debeat de corde intimo congaudere, nostra quaevis felicia nostris singularibus successibus com- putando. Ecce enim gratia dei favente in die ascensionis domini aurorae nuntio sidera propulsante filium genuimus salvis naturae viribus et illaesis; id circo nova recentis partus vestrae Paternitati per nostrum capellanum N. voluimns nuntiare, spei gerentes fiduciam, quod Vestra Reverentia in eodem devoto nostro faciet clarere indiciis manifestis, quantae jocunditatis applausu nobis congaudeat vestra sinceritas in nostrae novae prolis origine vel augmento. 3. Tobias Bischof von Prag an die Königin Guta über ihre glückliche Entbindung. (Cap. I, 40. f . 2758./ (1288, m. Mai.) Episcopus congaudens regratiatur, quod cum tali misit sibi nuntium. Ex serie vestrarum literarum Vestrae Praecellentiae duo mire digna laudum prae- conia recepimus cum ingenti exsultationis tripudio cordis nostri: unum videlicet, quod primogeniti filii vestri carissimi nativitas praelucidam margaritam vestri praecellentis nomi- nis mirifice adornavit, et aliud, quod favente divina clementia, deposito gravedinis onere, salvis et illaesis naturae viribus in persona vestra votiva perfruimini sospitate. Quia tam decentis tamque laudabilis universalis solatii nobis universaliter singulis et singulariter uni- versis bravium attulerit, altissimum in solio majestatis sedentem, qui nos supernae virtutis suae gratia visitans, ad felicis status nostri reformationem, sicut hoc non ambigimus, id fecit, devote et sincere laudisonis vocibus collaudamus; Celsitudinis Vestrae clementiae pro eo, quod nuntio vestro et literis in hiis consolari dignata estis, assurgentes non immerito ad gratiarum plenas et uberes actiones. 4. Johann Bischof von Prag an König Wenzel. (Cap. I. 40, f. 2435.) (Ohngefähr 1303.) Episcopus congaudendo de sanitate et prosperitate regis, conqueritur de captivitate fratris. Ex intimis praecordiorum nostrorum affectibus pura fide jocundamur, quam pluri- mum gaudentes ex eo, quod divinae dispensationis gratia non solum Majestatis Vestrae praecellentiam dignata est sanam et incolomem conservare, verum etiam successus 1) vestros per viam prosperam dirigendo, tam duces Poloniae, quam alios principes, cum quibus colloquium habuistis in festo assumptionis virginis gloriosae, ad vestra dignata est efficaciter 1) MS. successores.
A. Historische Briefe und Acten vor K. Wenzel IV. 15 Certo conjecturae experimento didicimus, et id indicia ipsum in nobis asserunt mentis nostrae, quod Vestrae honorationis Paternitas nostris felicibus et jocundis eventibus debeat de corde intimo congaudere, nostra quaevis felicia nostris singularibus successibus com- putando. Ecce enim gratia dei favente in die ascensionis domini aurorae nuntio sidera propulsante filium genuimus salvis naturae viribus et illaesis; id circo nova recentis partus vestrae Paternitati per nostrum capellanum N. voluimns nuntiare, spei gerentes fiduciam, quod Vestra Reverentia in eodem devoto nostro faciet clarere indiciis manifestis, quantae jocunditatis applausu nobis congaudeat vestra sinceritas in nostrae novae prolis origine vel augmento. 3. Tobias Bischof von Prag an die Königin Guta über ihre glückliche Entbindung. (Cap. I, 40. f . 2758./ (1288, m. Mai.) Episcopus congaudens regratiatur, quod cum tali misit sibi nuntium. Ex serie vestrarum literarum Vestrae Praecellentiae duo mire digna laudum prae- conia recepimus cum ingenti exsultationis tripudio cordis nostri: unum videlicet, quod primogeniti filii vestri carissimi nativitas praelucidam margaritam vestri praecellentis nomi- nis mirifice adornavit, et aliud, quod favente divina clementia, deposito gravedinis onere, salvis et illaesis naturae viribus in persona vestra votiva perfruimini sospitate. Quia tam decentis tamque laudabilis universalis solatii nobis universaliter singulis et singulariter uni- versis bravium attulerit, altissimum in solio majestatis sedentem, qui nos supernae virtutis suae gratia visitans, ad felicis status nostri reformationem, sicut hoc non ambigimus, id fecit, devote et sincere laudisonis vocibus collaudamus; Celsitudinis Vestrae clementiae pro eo, quod nuntio vestro et literis in hiis consolari dignata estis, assurgentes non immerito ad gratiarum plenas et uberes actiones. 4. Johann Bischof von Prag an König Wenzel. (Cap. I. 40, f. 2435.) (Ohngefähr 1303.) Episcopus congaudendo de sanitate et prosperitate regis, conqueritur de captivitate fratris. Ex intimis praecordiorum nostrorum affectibus pura fide jocundamur, quam pluri- mum gaudentes ex eo, quod divinae dispensationis gratia non solum Majestatis Vestrae praecellentiam dignata est sanam et incolomem conservare, verum etiam successus 1) vestros per viam prosperam dirigendo, tam duces Poloniae, quam alios principes, cum quibus colloquium habuistis in festo assumptionis virginis gloriosae, ad vestra dignata est efficaciter 1) MS. successores.
Strana 16
16 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. inclinare beneplacita et mandata. Quo circa Dominationis Vestrac praecellentiae, quia nos vestris visitare literis dignamini, ea, quae honoris vestri pariunt incrementa, augendo 1) gaudiorum nostrorum materiam, tamquam pius noster naturalis et benivolus dominus inti- mando, gratiarum quascumque possumus, conferimus hilares et uberes actiones. Regra- tiamur insuper regalis Celsitudinis Vestrae clementiae humiliter et devotae, quod regiae Majestatis affectum, quem ad nos et nostros amicos et consanguineos geritis, multipliciter augmentantes, Martino fratri nostro purcraviatus talis castri beneficium contulistis, 2) alia sibi bona plurima favorabiliter impendentes. Ad hoc, licet inviti, dolorem gaudii cumulando Dominationi Vestrae intimamus, quod C. frater noster dilectus de .., miles vester fidelis, per hominem C. fratris (sic) fraudulenter deceptus insidiis, captus per ipsos, ad eundem M. est deductus, et ibidem ad huc graviter detinetur. Quare piae Dominationi Vestrae devotis- sime supplicamus, quatenus super hoc taliter providere dignemini, quod vobis cedat ad gloriam et honorem, et captivus de captivitate, qua sine culpa premitur, valeat liberari. 5. Ein schlesischer Herzog an K. Wenzel II über die von ihm befohlene Zerstörung einer Stadt. (Сap. J, 40. f. 2795). Dux destruit civitatem. Excellentissimo et magnifico domino W. inclito duci de .. N. dictus de . . devotum suae possibilitatis et fidele. Dominationis vestrae beneplacitis nos toto posse nostro co- aptare volentes, H. burgravio et aliis nostris hominibus injunximus per nostras literas, ut ipsi ad mandatum vestrum jam dictam civitatem nostram destruant, juxta vestrae beneplacita voluntatis. Scimus namque veraciter et sic de vestrae praecellentiae benignitate confidimus, quod nisi vestra et terrae vestrae ardua necessitas exigeret, quam nobis Serenitas Vestra innotescere non dedignatur ad praesens, ex causa rationabili et condigna destructionem praedictae civitatis vestrae fieri nullatenus optaretis. Quoniam nos honoris vestri semper op- tamus augmentum, ad vestra semper beneplacita praeparati, civitatem ipsam destrui facimus ad mandatum Praecellentiae vestrae, confisi quam plurimum de promisso dominationis vestrae, quod (prout) in vestris ad nos directis literis continetur, post non magnum temporis intervallum reaedificare permittetis et facietis eandem, sicut vestram decet honestatem, ad vestrae celsi- tudinis gloriam et honorem. Ad hoc petimus humiliter et devote, quatenus purgravio et aliis nostris hominibus clementer indulgere dignemini et vestrae eos gratiae et favori vestrae clementiae misericorditer reformantes, quod ipsi nobis non requisitis destructionem nostrae civitatis non praesumpserunt facere supradictam: quia et si hoc ipsi fecissent sine scitu nostro, vobis, sicut bona fide credimus, displiceret, propter publicae justitiae honestatem. 1) MS. agenda. 2) MS. constitutis.
16 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. inclinare beneplacita et mandata. Quo circa Dominationis Vestrac praecellentiae, quia nos vestris visitare literis dignamini, ea, quae honoris vestri pariunt incrementa, augendo 1) gaudiorum nostrorum materiam, tamquam pius noster naturalis et benivolus dominus inti- mando, gratiarum quascumque possumus, conferimus hilares et uberes actiones. Regra- tiamur insuper regalis Celsitudinis Vestrae clementiae humiliter et devotae, quod regiae Majestatis affectum, quem ad nos et nostros amicos et consanguineos geritis, multipliciter augmentantes, Martino fratri nostro purcraviatus talis castri beneficium contulistis, 2) alia sibi bona plurima favorabiliter impendentes. Ad hoc, licet inviti, dolorem gaudii cumulando Dominationi Vestrae intimamus, quod C. frater noster dilectus de .., miles vester fidelis, per hominem C. fratris (sic) fraudulenter deceptus insidiis, captus per ipsos, ad eundem M. est deductus, et ibidem ad huc graviter detinetur. Quare piae Dominationi Vestrae devotis- sime supplicamus, quatenus super hoc taliter providere dignemini, quod vobis cedat ad gloriam et honorem, et captivus de captivitate, qua sine culpa premitur, valeat liberari. 5. Ein schlesischer Herzog an K. Wenzel II über die von ihm befohlene Zerstörung einer Stadt. (Сap. J, 40. f. 2795). Dux destruit civitatem. Excellentissimo et magnifico domino W. inclito duci de .. N. dictus de . . devotum suae possibilitatis et fidele. Dominationis vestrae beneplacitis nos toto posse nostro co- aptare volentes, H. burgravio et aliis nostris hominibus injunximus per nostras literas, ut ipsi ad mandatum vestrum jam dictam civitatem nostram destruant, juxta vestrae beneplacita voluntatis. Scimus namque veraciter et sic de vestrae praecellentiae benignitate confidimus, quod nisi vestra et terrae vestrae ardua necessitas exigeret, quam nobis Serenitas Vestra innotescere non dedignatur ad praesens, ex causa rationabili et condigna destructionem praedictae civitatis vestrae fieri nullatenus optaretis. Quoniam nos honoris vestri semper op- tamus augmentum, ad vestra semper beneplacita praeparati, civitatem ipsam destrui facimus ad mandatum Praecellentiae vestrae, confisi quam plurimum de promisso dominationis vestrae, quod (prout) in vestris ad nos directis literis continetur, post non magnum temporis intervallum reaedificare permittetis et facietis eandem, sicut vestram decet honestatem, ad vestrae celsi- tudinis gloriam et honorem. Ad hoc petimus humiliter et devote, quatenus purgravio et aliis nostris hominibus clementer indulgere dignemini et vestrae eos gratiae et favori vestrae clementiae misericorditer reformantes, quod ipsi nobis non requisitis destructionem nostrae civitatis non praesumpserunt facere supradictam: quia et si hoc ipsi fecissent sine scitu nostro, vobis, sicut bona fide credimus, displiceret, propter publicae justitiae honestatem. 1) MS. agenda. 2) MS. constitutis.
Strana 17
A. Historische Briefe und Acten vor K. Wenzel IV. 17 6. Bischof Johann von Prag klagt dem Könige über die Zerstörung seiner Stadt und Herrschaft Böhmisch-Brod durch Hynek Berka von Duba und dessen Mannen. (Vgl. Erste Lieferung, Seite 34.) (Ohngefähr 1304.) a) (Cap. I, 40. f. 242.) Quotienscumque in bonis et possessionibus episcopatus nostri, quae specialiter in vestri regalis dominii debent tutela consistere et consistunt, in personis et rebus 1), sine culpa nostra praecipue et nostrorum, dampna patimur, injurias et offensas: ad vos tamquam ad Pragensis ecclesiae, matris nostrae sanctissimae, ac patronorum nostrorum, tenemur re- currere tutorem et dominum specialem pro defensione qualibet et tutela. Ideo ad Maje- statis Vestrae notitiam deducimus cum lamento, quod in octava resurrectionis dominicae proxime praeterita, nobis Pragae consistentibus, secunda, tertia, quarta feria, H . . . cum suis et de . . . cum suis hominibus, qui per eum ad nostrum et nostrorum dispendium manifestum injuriam et gravamen missi fuerant, Brodam, forense oppidum nostrum, et XII villas ad ipsum spectantes, in personis et rebus totaliter vastaverunt, ita quod spoliis multiplicibus et rapinis, quae ibi exercuerunt hostiliter infra spatium quatuor dierum non contenti, quam plures ex hominibus nostris, quos invenerunt ibidem, occiderunt et alios vulneraverunt, in .. crudeliter deducentes, poenis diversis afficiunt captivatos, in vestrac jurisdictionis et vestri honoris regii evidens praejudicium et contemptum. Quare Domina- tionis Vestrae clementiam cum plena fiducia humiliter deposcimus et obnixe, quatenus divi- nae remunerationis intuitu et orationum nostrarum interventu, sic nobis et matri vestrae be- atissimac super hoc providere dignemini, sicut Vestram regalem condecet Majestatem, quod vobis cedat ad gloriam et honorem, nosque cum jam dicta ecclesia matre vestra sanctis- sima et hominibus ejus speciali tuitioni vestrae divina dispensatione commissis in pace sub- sistere valeamus, ad praemium vestrum, quod per hoc a deo vobis proveniet sempiternum. b) (Cap. I, 40. ſ. 244.) Episcopus conqueritur de lacsoribus episcopatus sui et ecclesiae suae. Excellentissimo domino suo carissimo, W. dei gratia regi Boemiae et marchioni Moraviac, Johannes dei gratia Pragensis episcopus, cum sincerae fidei et devotionis con- stantia, promptam ad ipsius beneplacita voluntatem. Super actionibus nostris, et ecclesiae nostrae Pragensis injuriis multiplicibus et pressuris, Majestati Vestrae deferentes querelas lamentabiliter cogimur cumulare. Nuperrime namque vobis conquesti sumus per literas nostras in . . , quod C. filius Quassatae cum hominibus suis, qui collocati 2) sunt in mu- nitione . . . forum 3) episcopatus nostri et villas meliores, quas aput castrum habuimus, vastaverunt totaliter, et per spolia et rapinas oc. Nunc etiam Dominationi Vestrae conque- rimur, quod ex tunc idem C. cum hominibus Quassatae praefati patris sui, in bonis nostris 1) MS. personibus. 2) MS. collati. 3) MS. munitione ipsorum.
A. Historische Briefe und Acten vor K. Wenzel IV. 17 6. Bischof Johann von Prag klagt dem Könige über die Zerstörung seiner Stadt und Herrschaft Böhmisch-Brod durch Hynek Berka von Duba und dessen Mannen. (Vgl. Erste Lieferung, Seite 34.) (Ohngefähr 1304.) a) (Cap. I, 40. f. 242.) Quotienscumque in bonis et possessionibus episcopatus nostri, quae specialiter in vestri regalis dominii debent tutela consistere et consistunt, in personis et rebus 1), sine culpa nostra praecipue et nostrorum, dampna patimur, injurias et offensas: ad vos tamquam ad Pragensis ecclesiae, matris nostrae sanctissimae, ac patronorum nostrorum, tenemur re- currere tutorem et dominum specialem pro defensione qualibet et tutela. Ideo ad Maje- statis Vestrae notitiam deducimus cum lamento, quod in octava resurrectionis dominicae proxime praeterita, nobis Pragae consistentibus, secunda, tertia, quarta feria, H . . . cum suis et de . . . cum suis hominibus, qui per eum ad nostrum et nostrorum dispendium manifestum injuriam et gravamen missi fuerant, Brodam, forense oppidum nostrum, et XII villas ad ipsum spectantes, in personis et rebus totaliter vastaverunt, ita quod spoliis multiplicibus et rapinis, quae ibi exercuerunt hostiliter infra spatium quatuor dierum non contenti, quam plures ex hominibus nostris, quos invenerunt ibidem, occiderunt et alios vulneraverunt, in .. crudeliter deducentes, poenis diversis afficiunt captivatos, in vestrac jurisdictionis et vestri honoris regii evidens praejudicium et contemptum. Quare Domina- tionis Vestrae clementiam cum plena fiducia humiliter deposcimus et obnixe, quatenus divi- nae remunerationis intuitu et orationum nostrarum interventu, sic nobis et matri vestrae be- atissimac super hoc providere dignemini, sicut Vestram regalem condecet Majestatem, quod vobis cedat ad gloriam et honorem, nosque cum jam dicta ecclesia matre vestra sanctis- sima et hominibus ejus speciali tuitioni vestrae divina dispensatione commissis in pace sub- sistere valeamus, ad praemium vestrum, quod per hoc a deo vobis proveniet sempiternum. b) (Cap. I, 40. ſ. 244.) Episcopus conqueritur de lacsoribus episcopatus sui et ecclesiae suae. Excellentissimo domino suo carissimo, W. dei gratia regi Boemiae et marchioni Moraviac, Johannes dei gratia Pragensis episcopus, cum sincerae fidei et devotionis con- stantia, promptam ad ipsius beneplacita voluntatem. Super actionibus nostris, et ecclesiae nostrae Pragensis injuriis multiplicibus et pressuris, Majestati Vestrae deferentes querelas lamentabiliter cogimur cumulare. Nuperrime namque vobis conquesti sumus per literas nostras in . . , quod C. filius Quassatae cum hominibus suis, qui collocati 2) sunt in mu- nitione . . . forum 3) episcopatus nostri et villas meliores, quas aput castrum habuimus, vastaverunt totaliter, et per spolia et rapinas oc. Nunc etiam Dominationi Vestrae conque- rimur, quod ex tunc idem C. cum hominibus Quassatae praefati patris sui, in bonis nostris 1) MS. personibus. 2) MS. collati. 3) MS. munitione ipsorum.
Strana 18
18 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. episcopalibus pejora mala prioribus facere non desistunt. Querulamur insuper Praecellen- tiae Vestrae, tamquam nostro et Pragensis ecclesiae advocato ac domino speciali, quod Andreas, gener ejusdem Quassatae, de nostris et dominii nostri araturis in campis quam plurimos equos abduxit et abstulit violenter, quos omnino reddere contradicit, se facturum pejora et magis atrocia comminando; sicut et homines .. et .. in bonis nostris episcopali- bus, ubi volunt, mala faciunt incessanter. Quare cum post deum in hiis et aliis nostris et praefatae Pragensis ecclesiae nostrae, spiritualis vestrae matris, magnis injuriis et offensis, ad nullum praeter vos refugium habeamus: supplicamus Serenitatis Vestrae clementiae hu- militer et devote, quatenus propter deum, et jam dictae ecclesiae reverentiam et amorem, providere dignemini et mandare, quod restitutis ablatis in bonis episcopalibus nostris, de cetero rapinae et spolia conquiescant, et malefici debitam recipiant ultionem. С) (Сap. 1, 40. f. 2415.) Episcopus conqueritur regi de barone quodam, qui bona episcopatus devastavit. Ad thronum Celsitudinis Vestrae, praedilecte domine, conquerentes deferimus in la- mento, quod cum nobiles viri H. purgravius Pragensis et Thomas subcamerarius, fideles vestri, ac potentiores cives de Praga, receptis Dominationis Vestrae literis et mandatis, inter nos et Hinconem purgravium de . . interposuissent partes suas, generoso viro domino H. patre suo praesente et nobis Pragae in episcopali nostra (curia) constitutis, consulentes ei et ad hoc eum monitis suis rationabilibus inducentes, quod ipse ab invasione violenta bono- rum episcopatus nostri et ecclesiae Pragensis totaliter desistendo, super spoliis et rapinis nobis et nostris hominibus irrogatis congruenter satisfaceret et nostram gratiam inveniret: idem vero purgravius de .., eorum consiliis et monitis vilipensis pertinaciter, discessit ab eis, contra nos et nostros et ecclesiae Pragensis et (sic) offensam pejora prioribus commi- nando. Ditricus insuper et sui complices de .., de quibus etiam Celsitudini Vestrae fui- mus querulati, in bonis nostris episcopalibus spolia non cessant committere et rapinas. Et quia nos nullum alium post (deum,) praeter vos, in temporalibus nostrum et nostrae ecclesiae recognoscimus dominum et tutorem: eapropter Majestatem Vestram praecellentem omni precum instantia, qua possumus, exoramus, quatenus sic super hiis et aliis nostris et ccclesiae nostrae, matris vestrae, injuriis et offensis disponere et ordinare dignemini, sicut de vestra plenius confidimus bonitate, quod dextrae vestrae potestate perversorum malitia opprimatur; pro quibus gratiarum referemus vobis uberrimas actiones. d) (Cap. I, 40. f. 2435.) Episcopus rogat protonotarium, ut querimonias suas proponat regi. Johannes, dei gratia Pragensis episcopus, honorabili viro domino nec non magistro Joh., protonotario regis oc. Indesinentia mala, quae patimur a N. de . . , celare modo non valentes, cogimur in hac vice domino nostro regi literas destinare. Quare sinceritatem vestram more solito deprecamur, quatenus nobis et Pragensi ecclesiae matri vestrae obse- quium gratum exhibentes, sua et nostra negotia, quae etiam vos contingunt, apud dictum
18 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. episcopalibus pejora mala prioribus facere non desistunt. Querulamur insuper Praecellen- tiae Vestrae, tamquam nostro et Pragensis ecclesiae advocato ac domino speciali, quod Andreas, gener ejusdem Quassatae, de nostris et dominii nostri araturis in campis quam plurimos equos abduxit et abstulit violenter, quos omnino reddere contradicit, se facturum pejora et magis atrocia comminando; sicut et homines .. et .. in bonis nostris episcopali- bus, ubi volunt, mala faciunt incessanter. Quare cum post deum in hiis et aliis nostris et praefatae Pragensis ecclesiae nostrae, spiritualis vestrae matris, magnis injuriis et offensis, ad nullum praeter vos refugium habeamus: supplicamus Serenitatis Vestrae clementiae hu- militer et devote, quatenus propter deum, et jam dictae ecclesiae reverentiam et amorem, providere dignemini et mandare, quod restitutis ablatis in bonis episcopalibus nostris, de cetero rapinae et spolia conquiescant, et malefici debitam recipiant ultionem. С) (Сap. 1, 40. f. 2415.) Episcopus conqueritur regi de barone quodam, qui bona episcopatus devastavit. Ad thronum Celsitudinis Vestrae, praedilecte domine, conquerentes deferimus in la- mento, quod cum nobiles viri H. purgravius Pragensis et Thomas subcamerarius, fideles vestri, ac potentiores cives de Praga, receptis Dominationis Vestrae literis et mandatis, inter nos et Hinconem purgravium de . . interposuissent partes suas, generoso viro domino H. patre suo praesente et nobis Pragae in episcopali nostra (curia) constitutis, consulentes ei et ad hoc eum monitis suis rationabilibus inducentes, quod ipse ab invasione violenta bono- rum episcopatus nostri et ecclesiae Pragensis totaliter desistendo, super spoliis et rapinis nobis et nostris hominibus irrogatis congruenter satisfaceret et nostram gratiam inveniret: idem vero purgravius de .., eorum consiliis et monitis vilipensis pertinaciter, discessit ab eis, contra nos et nostros et ecclesiae Pragensis et (sic) offensam pejora prioribus commi- nando. Ditricus insuper et sui complices de .., de quibus etiam Celsitudini Vestrae fui- mus querulati, in bonis nostris episcopalibus spolia non cessant committere et rapinas. Et quia nos nullum alium post (deum,) praeter vos, in temporalibus nostrum et nostrae ecclesiae recognoscimus dominum et tutorem: eapropter Majestatem Vestram praecellentem omni precum instantia, qua possumus, exoramus, quatenus sic super hiis et aliis nostris et ccclesiae nostrae, matris vestrae, injuriis et offensis disponere et ordinare dignemini, sicut de vestra plenius confidimus bonitate, quod dextrae vestrae potestate perversorum malitia opprimatur; pro quibus gratiarum referemus vobis uberrimas actiones. d) (Cap. I, 40. f. 2435.) Episcopus rogat protonotarium, ut querimonias suas proponat regi. Johannes, dei gratia Pragensis episcopus, honorabili viro domino nec non magistro Joh., protonotario regis oc. Indesinentia mala, quae patimur a N. de . . , celare modo non valentes, cogimur in hac vice domino nostro regi literas destinare. Quare sinceritatem vestram more solito deprecamur, quatenus nobis et Pragensi ecclesiae matri vestrae obse- quium gratum exhibentes, sua et nostra negotia, quae etiam vos contingunt, apud dictum
Strana 19
A. Historische Briefe und Acten vor K. Wenzel IV. 19 dominum regem taliter promovere dignemini, sicut de vestra confidimus plenius bonitate: praecipue in hoc, si fieri potest, quod beneficiariis Pragensibus, per quos praefatum H . ad terrae judicium fecimus evocari pro obtinendo apud eos justitiae complemento, in contrarium nullae regales literae destinentur. Datum oc. e) (Сap. I, 40. f. 2795) Judex cum civibus Pragensibus rogant, ut non infestent bona episcopatus. Gloriosissimo, praecellentissimo domino suo W. dei gratia regi Bohemiae oc. judex cum civibus Pragensibus, devoti et fideles ipsius, omnimodae subjectionis suae obsequium tam debitum quam paratum! Scire dignetur Majestatis Vestrae praecellentia, quod nos super providenda pace in vestra absentia venerabili in Christo patri ac domino Johanni Pragensi episcopo suique episcopatus hominibus, specialiter a Heynmanno et Tho. dicto de .. ac eorum complicibus, receptis Vestrae Dominationis literis et mandato, quam plures Va feria post octavam ascensionis domini proxima accessimus ad Hyn.. juniorem in hospitium ejus (in) civitate suburbii castri Pragensis, coram generoso viro patre ipsius Hyn . de ... et cum ejus auxilio ipsum quantum potuimus inducentes, ut ipse cessaret omnino ab invasione bonorum episcopalium et a molestatione praedicti patris venerabilis Johannis Pragensis episcopi, super injuriis sibi illatis satisfactionem sibi congruam imponendo. Qui inter alia dixit, se fecisse spolia et rapinas in bonis episcopalibus supradictis, et (quod) contra eundem dominum episcopum et homines ejus multo graviora prioribus committere non cessaret; et hiis dictis de Praga recessit. Haec Vestrae Praecellentiae, prout vidimus et audivimus, exponentes, Vestram Magnificentiam exoramus instantius et attente, ut supramemorato episcopo et Pragensi ecclesiae, quae in vestra una nobiscum et cum eodem domino episcopo speciali protectione consistit, taliter providere dignemini in hoc casu, sicut Vestrae regali Magnificentiae competit et honori. 7. Johannes episcopus Pragensis Henricum de Lipa, Wilhelmum de Landstein et alios barones regni Bohemiae hortatur, ut pace facta ad regis et reginae obedientiam revertantur. (Cap. I, 40. f. 3235). (1318 m. Jan. —Febr.) Exhortatio ad nobiles terrae, ut procurent pacem in terra. Johannes Dei gratia . . nobilibus viris Henrico de Lyppa, Wilhelmo de Lantstayn, ceterisque ipsorum fautoribus, ea quae sequuntur intelligere, et intellecta efficaciter adimplere. Inter virtutum species quae deo acceptior, quae utilior, quaeve omnibus in commune sit gra- tior, dum nostrae versatur intentionis affectus, id sentimus, id speramus, id vere contemplando conspicimus, quod in omnibus plus efficax et magis operosa est pax, per quam dei et pro- ximi ordinatur dilectio, per quam bonum quodlibet multiplicatur et vivit, quae omnium bo- narum actionum est summa, sine qua nullus placuit nec placere potest deo, quae finis est omnium coelestium praeceptorum ; haec suae placiditatis amica temperie cuncta pulchrificans, ad statum reducit omnia suae virtutis operatione conformem; haec informem et confusam
A. Historische Briefe und Acten vor K. Wenzel IV. 19 dominum regem taliter promovere dignemini, sicut de vestra confidimus plenius bonitate: praecipue in hoc, si fieri potest, quod beneficiariis Pragensibus, per quos praefatum H . ad terrae judicium fecimus evocari pro obtinendo apud eos justitiae complemento, in contrarium nullae regales literae destinentur. Datum oc. e) (Сap. I, 40. f. 2795) Judex cum civibus Pragensibus rogant, ut non infestent bona episcopatus. Gloriosissimo, praecellentissimo domino suo W. dei gratia regi Bohemiae oc. judex cum civibus Pragensibus, devoti et fideles ipsius, omnimodae subjectionis suae obsequium tam debitum quam paratum! Scire dignetur Majestatis Vestrae praecellentia, quod nos super providenda pace in vestra absentia venerabili in Christo patri ac domino Johanni Pragensi episcopo suique episcopatus hominibus, specialiter a Heynmanno et Tho. dicto de .. ac eorum complicibus, receptis Vestrae Dominationis literis et mandato, quam plures Va feria post octavam ascensionis domini proxima accessimus ad Hyn.. juniorem in hospitium ejus (in) civitate suburbii castri Pragensis, coram generoso viro patre ipsius Hyn . de ... et cum ejus auxilio ipsum quantum potuimus inducentes, ut ipse cessaret omnino ab invasione bonorum episcopalium et a molestatione praedicti patris venerabilis Johannis Pragensis episcopi, super injuriis sibi illatis satisfactionem sibi congruam imponendo. Qui inter alia dixit, se fecisse spolia et rapinas in bonis episcopalibus supradictis, et (quod) contra eundem dominum episcopum et homines ejus multo graviora prioribus committere non cessaret; et hiis dictis de Praga recessit. Haec Vestrae Praecellentiae, prout vidimus et audivimus, exponentes, Vestram Magnificentiam exoramus instantius et attente, ut supramemorato episcopo et Pragensi ecclesiae, quae in vestra una nobiscum et cum eodem domino episcopo speciali protectione consistit, taliter providere dignemini in hoc casu, sicut Vestrae regali Magnificentiae competit et honori. 7. Johannes episcopus Pragensis Henricum de Lipa, Wilhelmum de Landstein et alios barones regni Bohemiae hortatur, ut pace facta ad regis et reginae obedientiam revertantur. (Cap. I, 40. f. 3235). (1318 m. Jan. —Febr.) Exhortatio ad nobiles terrae, ut procurent pacem in terra. Johannes Dei gratia . . nobilibus viris Henrico de Lyppa, Wilhelmo de Lantstayn, ceterisque ipsorum fautoribus, ea quae sequuntur intelligere, et intellecta efficaciter adimplere. Inter virtutum species quae deo acceptior, quae utilior, quaeve omnibus in commune sit gra- tior, dum nostrae versatur intentionis affectus, id sentimus, id speramus, id vere contemplando conspicimus, quod in omnibus plus efficax et magis operosa est pax, per quam dei et pro- ximi ordinatur dilectio, per quam bonum quodlibet multiplicatur et vivit, quae omnium bo- narum actionum est summa, sine qua nullus placuit nec placere potest deo, quae finis est omnium coelestium praeceptorum ; haec suae placiditatis amica temperie cuncta pulchrificans, ad statum reducit omnia suae virtutis operatione conformem; haec informem et confusam
Strana 20
20 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. elementorum congeriem summo jubente rerum opifice ad unionem vocans concordiae, anni tem- pora solis et siderum diverso circumducta gyramine amicabili ligatura conjungit; haec res parvas amplificans et inquinamenti omnis extranea, nulli prorsus redargutionis vitio est subjecta; quam etsi cum omnibus, multo fortius tamen necesse est tenere cum illis, quibus debito subjectionis astringimur, quibusque non liberum resistendi arbitrium sed manet necessitas obsequendi. Cum igitur vos et vestrum quilibet, personarum acceptione postpo- sita, serenissimo domino nostro, domino Jo. Boemiae et Poloniae regi ejusque consorti ca- rissimae, dominae nostrae reginae Elisabeth, eorumque pueris, ad obediendum et subessen- dum et omnem honorem, qui dominis debetur a subditis, exhibendum sitis et esse debeatis astricti, nec hoc prohdolor inveniatur in vobis, quin imo erecto contra ipsos rebellionis calcaneo, forte non sine laesae majestatis crimine, vos eorum et eis adhaerentium manifes- tos constitucritis inimicos: hortamur et monemus vos tamquam filios carissimos in visceri- bus caritatis, quatenus mala, quae ex hujus dissensionis vestrae radice proveniunt, prove- nerunt hactenus et provenire formidantur periculosius in futurum, vestris oculis praeponen- tes, sic mores vestros ad ipsum dominum regem et dominam reginam humiliter et devote componite, ut exhibito eis per vos debitae subjectionis officio eorumque regimine rationa- biliter et gratiose ducto in vobis, ipsi vobiscum et vos cum eis sereno tranquillitatis fructu et pacis opulentae dulcedine gaudeatis, nomenque ipsius regis et vestrum ex reciprocae di- lectionis et unionis conjugio gloriosae laudis praeconiis ubique terrarum publica pracdicet vox et fama; nam nunc, ut res geritur, piget exprimere, quid haec vestrae procacitatis rebellio inducat et induxerit populo Christiano. Ex hujus enim inobedientiae et recalcitrationis ves- trae malo ira dei omnipotentis desaeviens sic virtutes commovit aëreas, sicque debitum elementorum statum et ordinem perturbavit, quod terra, nutrimenti privata suffragio, non potuit neque potest prohdolor, ut patet ad oculum, reddere fructum suum; et cum etiam cessantibus aliis pro poenae numeratac sufficeret, (sic) adduntur et alia, quae non minus affligunt et cruciant populum Christianum; praedones enim et malefactores quilibet in ves- trae defensionis tutamine et in vestri invocatione nominis spem ponentes, caritate in proxi- mos et honore, qui ecclesiis et ecclesiasticis personis debetur, abjectis, in omne malum ex audacia impunitatis prosiliunt, abjicientesque jugum disciplinae laudabilis, sic in ecclesias, ecclesiastica et ecclesiasticarum personarum, orphanorum, viduarum omniumque miserabilium personarum ceterorumque fidelium bona debacchantur et furiunt, quod eorum actione pesti- fera in cediis, (sic) rapinis, spoliis, diversisque exquisitis oppressionum et violentiarum modis vastatis et destructis penitus bonis ipsis, omnes quasi bonorum ipsorum ex clero et populo possessores, victus sibi ex eis necessitate sublata, coguntur discurrere et in Christianae religionis obprobrium mendicare. Cumque sic omnibus ad extremam quasi exinanitionem deductis, vix inveniatur aliquis, cui alimenta pro sui status qualitate sufficiant, non est nec esse potest aliquis, qui praedictis mendicantibus in eorum posset indigentia subvenire. Ex quo fit, quod dolenter referimus, quod matres filiarum castitatis oblitae eas, ut ex earum turpi lucro alantur, prostituunt, virginesque et aliae feminae deo devotae quam plures vere- cundo victus commercio suae relegant pudicitiae honestatem, communeque aliorum homi-
20 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. elementorum congeriem summo jubente rerum opifice ad unionem vocans concordiae, anni tem- pora solis et siderum diverso circumducta gyramine amicabili ligatura conjungit; haec res parvas amplificans et inquinamenti omnis extranea, nulli prorsus redargutionis vitio est subjecta; quam etsi cum omnibus, multo fortius tamen necesse est tenere cum illis, quibus debito subjectionis astringimur, quibusque non liberum resistendi arbitrium sed manet necessitas obsequendi. Cum igitur vos et vestrum quilibet, personarum acceptione postpo- sita, serenissimo domino nostro, domino Jo. Boemiae et Poloniae regi ejusque consorti ca- rissimae, dominae nostrae reginae Elisabeth, eorumque pueris, ad obediendum et subessen- dum et omnem honorem, qui dominis debetur a subditis, exhibendum sitis et esse debeatis astricti, nec hoc prohdolor inveniatur in vobis, quin imo erecto contra ipsos rebellionis calcaneo, forte non sine laesae majestatis crimine, vos eorum et eis adhaerentium manifes- tos constitucritis inimicos: hortamur et monemus vos tamquam filios carissimos in visceri- bus caritatis, quatenus mala, quae ex hujus dissensionis vestrae radice proveniunt, prove- nerunt hactenus et provenire formidantur periculosius in futurum, vestris oculis praeponen- tes, sic mores vestros ad ipsum dominum regem et dominam reginam humiliter et devote componite, ut exhibito eis per vos debitae subjectionis officio eorumque regimine rationa- biliter et gratiose ducto in vobis, ipsi vobiscum et vos cum eis sereno tranquillitatis fructu et pacis opulentae dulcedine gaudeatis, nomenque ipsius regis et vestrum ex reciprocae di- lectionis et unionis conjugio gloriosae laudis praeconiis ubique terrarum publica pracdicet vox et fama; nam nunc, ut res geritur, piget exprimere, quid haec vestrae procacitatis rebellio inducat et induxerit populo Christiano. Ex hujus enim inobedientiae et recalcitrationis ves- trae malo ira dei omnipotentis desaeviens sic virtutes commovit aëreas, sicque debitum elementorum statum et ordinem perturbavit, quod terra, nutrimenti privata suffragio, non potuit neque potest prohdolor, ut patet ad oculum, reddere fructum suum; et cum etiam cessantibus aliis pro poenae numeratac sufficeret, (sic) adduntur et alia, quae non minus affligunt et cruciant populum Christianum; praedones enim et malefactores quilibet in ves- trae defensionis tutamine et in vestri invocatione nominis spem ponentes, caritate in proxi- mos et honore, qui ecclesiis et ecclesiasticis personis debetur, abjectis, in omne malum ex audacia impunitatis prosiliunt, abjicientesque jugum disciplinae laudabilis, sic in ecclesias, ecclesiastica et ecclesiasticarum personarum, orphanorum, viduarum omniumque miserabilium personarum ceterorumque fidelium bona debacchantur et furiunt, quod eorum actione pesti- fera in cediis, (sic) rapinis, spoliis, diversisque exquisitis oppressionum et violentiarum modis vastatis et destructis penitus bonis ipsis, omnes quasi bonorum ipsorum ex clero et populo possessores, victus sibi ex eis necessitate sublata, coguntur discurrere et in Christianae religionis obprobrium mendicare. Cumque sic omnibus ad extremam quasi exinanitionem deductis, vix inveniatur aliquis, cui alimenta pro sui status qualitate sufficiant, non est nec esse potest aliquis, qui praedictis mendicantibus in eorum posset indigentia subvenire. Ex quo fit, quod dolenter referimus, quod matres filiarum castitatis oblitae eas, ut ex earum turpi lucro alantur, prostituunt, virginesque et aliae feminae deo devotae quam plures vere- cundo victus commercio suae relegant pudicitiae honestatem, communeque aliorum homi-
Strana 21
A. Historische Briefe und Acten vor K. Wenzel IV. 21 num genus latrociniis, furtis, ceterisque malis, imo morti corporali se exhibens, eligit potius morte repentina se perimi, quam cum dilatione deducendi ad mortem famis anxietate ve- xari; alii quoque, ut ad tollendam vel alleviandam saltem famis molem perveniant, ad morti- cinia, quae canibus et bestiis relinquuntur comedenda se conferunt, ut sic aut optatae mortis potiantur eventibus, aut a rugientis famis crudelitate solvantur; sic quod universis quasi ex victus destitutione prostratis, ubique non videtur nec auditur aliud, quam morientium dolor et gemitus debilium, infirmorum ululatus et fletus et indicibilis fame pereuntium cruciatus, ita quod cor haberet lapideum, qui super eorum posset miseria non moveri. Levate ergo in circuitu oculos vestros, et videte humaniter, quis tanti mali sit occasio, quisve tot mortibus causam dedit. Et certe, salva caritate vestra hoc dicimus, prout ex praedictis colligitur, per vos in regno suscitato disturbio et per vestrum ab obedientia regali recessum haec omnia sunt secuta. Sed quia ut dicitur, in vestrae justificationis patrocinium hoc allegatur a vobis, quod dominus rex et domina regina erga vos injustos se exhibent, quod vobis vestram, prout asseritis, justitiam non observant et ob hoc non vos sed ipsi sunt omnium praedictorum occasio, quia vos pro defendenda vestra justitia modis oportet vobis congruis vos juvare: haecque vobis pro vobis allegantibus, in contrarium pro domini regis et reginae justitia hoc profertur, per vos ei praestita fracta fides, violata super observatione fidei juramenta, inobedientiae et rebellionis temeritas, rupta generalis pacis foedera, eis per vos, quod dominis debetur a subditis, obedientiae debitum non servatum; et licet praedicta per vos allegata pro vobis apud aliquos, et eos praecipue, qui intentioni vestrac subser- viunt, pro vestrae excusationis colore sufficiant allegata: tamen pro domino rege et domina regina in contrarium eos communiter apud omnes et ubique terrarum justificant, vosque et gentem nostram totam in infidelitatis notam et in non observatae fidei infamiam et illau- dabile nomen ex praemissorum consideratione adducunt. Pensantes ergo, quam crudelis est et detestanda illa justitia, quae bonum commune proscribens, privato et proprio hostili severitate innititur, per quam in iram dei, in interitum populi et patriae probro conscen- ditur et in proprii honoris et famae exterminium pervenitur, H . . . .. (sic) sunt potenti manu dei, et vestram non per elationis vel rebellionis superbiam, ex qua tot ut videtis ma- la proveniunt, sed per humilitatis et obedientiae bonum a domino nostro rege et regina jus- titiam requiratis, per quod pacem vobis et populo dabitis universo. Quod si forte, quod ab- sit, deinceps non appareret in vobis: contra vos tamquam contra turbatores pacis et boni publici et injuriosos et violentos ac malis omnibus causam dantes, nos spirituali gladio oppor- teret assurgere, et in vos vestrumque quemlibet dignam meritis divinam animadversionis mo- vere censuram. Et quia cordi nobis sunt, quae scribimus, nec in eis nostrae recubuit con- ceptionis affectus: hortamur adhuc caritatem vestram, monemus et petimus, quatenus vestro, filiorum vestrorum et totius gentis nostrae nomini miserentes, vos ad praedictum dominum regem et reginam taliter convertatis, quod amplius memoria praeteritorum non redeat, sed et sequentium continuatione vel laudabili fama vestri nominis in sublimes laudum titulos at- tollatur. Super quibus certum nobis detis vestrae deliberationis responsum. Datum oc.
A. Historische Briefe und Acten vor K. Wenzel IV. 21 num genus latrociniis, furtis, ceterisque malis, imo morti corporali se exhibens, eligit potius morte repentina se perimi, quam cum dilatione deducendi ad mortem famis anxietate ve- xari; alii quoque, ut ad tollendam vel alleviandam saltem famis molem perveniant, ad morti- cinia, quae canibus et bestiis relinquuntur comedenda se conferunt, ut sic aut optatae mortis potiantur eventibus, aut a rugientis famis crudelitate solvantur; sic quod universis quasi ex victus destitutione prostratis, ubique non videtur nec auditur aliud, quam morientium dolor et gemitus debilium, infirmorum ululatus et fletus et indicibilis fame pereuntium cruciatus, ita quod cor haberet lapideum, qui super eorum posset miseria non moveri. Levate ergo in circuitu oculos vestros, et videte humaniter, quis tanti mali sit occasio, quisve tot mortibus causam dedit. Et certe, salva caritate vestra hoc dicimus, prout ex praedictis colligitur, per vos in regno suscitato disturbio et per vestrum ab obedientia regali recessum haec omnia sunt secuta. Sed quia ut dicitur, in vestrae justificationis patrocinium hoc allegatur a vobis, quod dominus rex et domina regina erga vos injustos se exhibent, quod vobis vestram, prout asseritis, justitiam non observant et ob hoc non vos sed ipsi sunt omnium praedictorum occasio, quia vos pro defendenda vestra justitia modis oportet vobis congruis vos juvare: haecque vobis pro vobis allegantibus, in contrarium pro domini regis et reginae justitia hoc profertur, per vos ei praestita fracta fides, violata super observatione fidei juramenta, inobedientiae et rebellionis temeritas, rupta generalis pacis foedera, eis per vos, quod dominis debetur a subditis, obedientiae debitum non servatum; et licet praedicta per vos allegata pro vobis apud aliquos, et eos praecipue, qui intentioni vestrac subser- viunt, pro vestrae excusationis colore sufficiant allegata: tamen pro domino rege et domina regina in contrarium eos communiter apud omnes et ubique terrarum justificant, vosque et gentem nostram totam in infidelitatis notam et in non observatae fidei infamiam et illau- dabile nomen ex praemissorum consideratione adducunt. Pensantes ergo, quam crudelis est et detestanda illa justitia, quae bonum commune proscribens, privato et proprio hostili severitate innititur, per quam in iram dei, in interitum populi et patriae probro conscen- ditur et in proprii honoris et famae exterminium pervenitur, H . . . .. (sic) sunt potenti manu dei, et vestram non per elationis vel rebellionis superbiam, ex qua tot ut videtis ma- la proveniunt, sed per humilitatis et obedientiae bonum a domino nostro rege et regina jus- titiam requiratis, per quod pacem vobis et populo dabitis universo. Quod si forte, quod ab- sit, deinceps non appareret in vobis: contra vos tamquam contra turbatores pacis et boni publici et injuriosos et violentos ac malis omnibus causam dantes, nos spirituali gladio oppor- teret assurgere, et in vos vestrumque quemlibet dignam meritis divinam animadversionis mo- vere censuram. Et quia cordi nobis sunt, quae scribimus, nec in eis nostrae recubuit con- ceptionis affectus: hortamur adhuc caritatem vestram, monemus et petimus, quatenus vestro, filiorum vestrorum et totius gentis nostrae nomini miserentes, vos ad praedictum dominum regem et reginam taliter convertatis, quod amplius memoria praeteritorum non redeat, sed et sequentium continuatione vel laudabili fama vestri nominis in sublimes laudum titulos at- tollatur. Super quibus certum nobis detis vestrae deliberationis responsum. Datum oc.
Strana 22
22 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 8. Karl IV klagt dem Könige (von Ungarn?) über den Verrath, den Konrad von Aufenstein an ihm durch Gefangennehmung seiner Getreuen begangen. (Cap. H, 3. f. 48.) 1354, m. Nov. (?) Conqueritur de quodam, qui sibi suos spoliavit officiales sub specie amica, et rogat, si fuerit opus, contra talem auxilium sibi impertiri. Serenissime princeps, frater carissime! Rem displicentem animo, quae vestris et quorumlibet fidem et honorem amantium cordibus nauseam potest et non immerito prae- parare, ad vos querulose deducimus, qualiter Conradus dictus .. suae virtutis et hono- ris oblitus, non considerato recessu amicabili, quo a nobis nuper de Clemona recessit, post exhibita nobis suae falsitatis obsequia, et post sumptionem regalium ciborum et potus a nostra majestate discedens, dum nulla de ipso majestati nostrae foret mali suspicio, sed dum de suis obsequiis, quae nobis false praebuerat, firmam ac indubiam nostra cel- situdo fiduciam retineret, de civitate Portenaw avunculi nostri ducis Austriae cum com- plicibus suis egressus, nobilem Sbinconem de Hasemburg, magistrum camerae nostrae, et . . barones familiares et fideles nostros captivavit inique, equis eosdem, rebus et pecuniis spoliando. Propter quod antedicto avunculo nostro duci Austriae, cujus idem Auffensteinerius capitaneus ligius et vasallus existit, et in cujus territorio talia perpetrata noscuntur, specialem legatio- nem dudum transmisimus, sperantes, quod ipse considerato sinceritatis affectu, quo ipsum prosequimur, et pensatis tam fraudulentis et iniquis injuriis, adversus praedictum praedonem et malefactorem publicum absque cujuslibet morae dispendio judicium fulminet ultionis, et de absolutione plena nostrorum, recuperatione ablatorum quorumlibet, ac ut nobis juxta regalis honoris exigentiam super illatis ignominiis satisfaciat debite et sicut amicum decet et principem solerti studio prolaboret. Praedicta quoque, serenissime frater, eo ad vestri de- ducimus fraternalem notitiam, quo vos in quibuslibet odiosis eventibus majestati nostrae amplioris fidei studio gerere dudum agnovimus animum compassivum 1), non dubitando omnino, quin in eum eventum, ubi vos invocaverit nostra Serenitas, nobis circa praemissa opportunum exhibeatis auxilium et favorem. 9. Karl IV an einen italienischen Fürsten. (Cap. H, 3. f. 65.) J. 1355. Gratiarum actio et confortatio ejusdem. Fidelis dilecte! Eximium tuae fidelitatis affectum quotidie et verissimis argumentis experitur nostra Serenitas, eo quidem fortius, quo singulas neccessitates, quas Majestati nostrae noscis incumbere, plus quam tua recipis, sicut hoc fidei tuae testatur constantia. Nam audita rebellione civitatis Pisanae et adversum nos conceptae malitiae informatione 1) MS. omnium compassionum.
22 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 8. Karl IV klagt dem Könige (von Ungarn?) über den Verrath, den Konrad von Aufenstein an ihm durch Gefangennehmung seiner Getreuen begangen. (Cap. H, 3. f. 48.) 1354, m. Nov. (?) Conqueritur de quodam, qui sibi suos spoliavit officiales sub specie amica, et rogat, si fuerit opus, contra talem auxilium sibi impertiri. Serenissime princeps, frater carissime! Rem displicentem animo, quae vestris et quorumlibet fidem et honorem amantium cordibus nauseam potest et non immerito prae- parare, ad vos querulose deducimus, qualiter Conradus dictus .. suae virtutis et hono- ris oblitus, non considerato recessu amicabili, quo a nobis nuper de Clemona recessit, post exhibita nobis suae falsitatis obsequia, et post sumptionem regalium ciborum et potus a nostra majestate discedens, dum nulla de ipso majestati nostrae foret mali suspicio, sed dum de suis obsequiis, quae nobis false praebuerat, firmam ac indubiam nostra cel- situdo fiduciam retineret, de civitate Portenaw avunculi nostri ducis Austriae cum com- plicibus suis egressus, nobilem Sbinconem de Hasemburg, magistrum camerae nostrae, et . . barones familiares et fideles nostros captivavit inique, equis eosdem, rebus et pecuniis spoliando. Propter quod antedicto avunculo nostro duci Austriae, cujus idem Auffensteinerius capitaneus ligius et vasallus existit, et in cujus territorio talia perpetrata noscuntur, specialem legatio- nem dudum transmisimus, sperantes, quod ipse considerato sinceritatis affectu, quo ipsum prosequimur, et pensatis tam fraudulentis et iniquis injuriis, adversus praedictum praedonem et malefactorem publicum absque cujuslibet morae dispendio judicium fulminet ultionis, et de absolutione plena nostrorum, recuperatione ablatorum quorumlibet, ac ut nobis juxta regalis honoris exigentiam super illatis ignominiis satisfaciat debite et sicut amicum decet et principem solerti studio prolaboret. Praedicta quoque, serenissime frater, eo ad vestri de- ducimus fraternalem notitiam, quo vos in quibuslibet odiosis eventibus majestati nostrae amplioris fidei studio gerere dudum agnovimus animum compassivum 1), non dubitando omnino, quin in eum eventum, ubi vos invocaverit nostra Serenitas, nobis circa praemissa opportunum exhibeatis auxilium et favorem. 9. Karl IV an einen italienischen Fürsten. (Cap. H, 3. f. 65.) J. 1355. Gratiarum actio et confortatio ejusdem. Fidelis dilecte! Eximium tuae fidelitatis affectum quotidie et verissimis argumentis experitur nostra Serenitas, eo quidem fortius, quo singulas neccessitates, quas Majestati nostrae noscis incumbere, plus quam tua recipis, sicut hoc fidei tuae testatur constantia. Nam audita rebellione civitatis Pisanae et adversum nos conceptae malitiae informatione 1) MS. omnium compassionum.
Strana 23
A. Historische Briefe and Acten vor K. Wenzel IV. 23 recepta, gentem armigeram, cujus .. nobilis capitaneus existit, ad tua jam receptam stipendia majestati nostrac obtulit tua devotio; nec cessas continuatis fidelissimae devotionis affectibus ea prosequi et ad omnia ferventer inniti, quae majestatis nostrae et sacri Romani imperii prospiciunt commodum et honorem. Quocirca nostra serenitas tantae fidei zelum acceptum respiciens, tihi velut fidelissimo benignas gratias agit ex animo, et fidelitatem tuam affe- ctuose requirimus et hortamur, quatenus cum ad praesens dicto .. literas miserimus, quibus ejus invitamus adventum, tu eidem similiter literas velis dirigere, ut nostris in ea parte votis obediat, cum nostra necessitas id notorie censeatur exigere, et in hoc nobis tua fidelitas more consueto procul dubio soliti amoris et fidei faciet gratum indicium et complacentiam singularem. 10. Karolus IV Henricum de Lipa de feodis, quae in Moravia tenet, Johanni Mor. marchioni homa- gium facere jubet. (Cap. H, 3. f. 73.) (Ohngefähr 1364.) Ut praestet omagium fidelitatis, cui principatum commisit, mandat, absolvens eum de juramento sibi facto prius. Karolus etc. nobili H. de Lippa, regni Boemiae mareschallo, fideli suo dilecto, gra- tiam et omne bonum. Dudum siquidem illustri Johanni, marchioni Moraviae, germano nostro carissimo, jure et titulo portionis hereditariae ex divisione communis patrimonii illustrem et magnificum principatum marchionatum Moraviac cum omnibus dominiis, hono- ribus, juribus, feudis, feodatariis, et generaliter omnibus, quae possidebamus ibidem, reco- limus contulisse, sicut hoc in literis hereditariae divisionis hujusmodi sub certis verborum expressionibus plenius atque lucidius et magis specifice continetur. Et nunc pro bono statu principatus ipsius eidem nostro fratri injunxit nostra serenitas, quod se de talibus intre- mittere debeat, et sibi constituere realiter obediri. Quapropter fidelitati tuae mandamus et praesentibus praecipimus seriose, quatenus omnes vasallos tuos et feudatarios, quos in eodem principatu nostro Moraviae habere dinosceris, ab eodem fratre nostro, tamquam marchione Moraviae, naturali, ordinario et legitimo domino tuo, post requisitionem ipsius immediate absque renitentia seu dilatione in feudum recipias, praestiturus eidem ratione superioritatis dominii, omagii, obedientiae, fidelitatis et subjectionis debitae solitum juramen- tum; nam dum hoc rite feceris, te de omnibus promissionibus et juramentis, quibus maje- stati nostrae occasione talium vasallatuum seu vasallorum tamquam marchioni Moraviae, aut alio quovis titulo obligabaris hactenus, liberum dicimus et facimus ac penitus absolutum. Alioquin in eum casum, ubi contumacia tua illud exigeret, te ad consummanda praedicta viis et remediis opportunis absque ulterioris morae dispendio compellemus; sicut etiam antedicto carissimo fratri nostro commisimus, ut te auctoritate nostra et propria ad id faciendum modis quibus poterit arceat et compellat.
A. Historische Briefe and Acten vor K. Wenzel IV. 23 recepta, gentem armigeram, cujus .. nobilis capitaneus existit, ad tua jam receptam stipendia majestati nostrac obtulit tua devotio; nec cessas continuatis fidelissimae devotionis affectibus ea prosequi et ad omnia ferventer inniti, quae majestatis nostrae et sacri Romani imperii prospiciunt commodum et honorem. Quocirca nostra serenitas tantae fidei zelum acceptum respiciens, tihi velut fidelissimo benignas gratias agit ex animo, et fidelitatem tuam affe- ctuose requirimus et hortamur, quatenus cum ad praesens dicto .. literas miserimus, quibus ejus invitamus adventum, tu eidem similiter literas velis dirigere, ut nostris in ea parte votis obediat, cum nostra necessitas id notorie censeatur exigere, et in hoc nobis tua fidelitas more consueto procul dubio soliti amoris et fidei faciet gratum indicium et complacentiam singularem. 10. Karolus IV Henricum de Lipa de feodis, quae in Moravia tenet, Johanni Mor. marchioni homa- gium facere jubet. (Cap. H, 3. f. 73.) (Ohngefähr 1364.) Ut praestet omagium fidelitatis, cui principatum commisit, mandat, absolvens eum de juramento sibi facto prius. Karolus etc. nobili H. de Lippa, regni Boemiae mareschallo, fideli suo dilecto, gra- tiam et omne bonum. Dudum siquidem illustri Johanni, marchioni Moraviae, germano nostro carissimo, jure et titulo portionis hereditariae ex divisione communis patrimonii illustrem et magnificum principatum marchionatum Moraviac cum omnibus dominiis, hono- ribus, juribus, feudis, feodatariis, et generaliter omnibus, quae possidebamus ibidem, reco- limus contulisse, sicut hoc in literis hereditariae divisionis hujusmodi sub certis verborum expressionibus plenius atque lucidius et magis specifice continetur. Et nunc pro bono statu principatus ipsius eidem nostro fratri injunxit nostra serenitas, quod se de talibus intre- mittere debeat, et sibi constituere realiter obediri. Quapropter fidelitati tuae mandamus et praesentibus praecipimus seriose, quatenus omnes vasallos tuos et feudatarios, quos in eodem principatu nostro Moraviae habere dinosceris, ab eodem fratre nostro, tamquam marchione Moraviae, naturali, ordinario et legitimo domino tuo, post requisitionem ipsius immediate absque renitentia seu dilatione in feudum recipias, praestiturus eidem ratione superioritatis dominii, omagii, obedientiae, fidelitatis et subjectionis debitae solitum juramen- tum; nam dum hoc rite feceris, te de omnibus promissionibus et juramentis, quibus maje- stati nostrae occasione talium vasallatuum seu vasallorum tamquam marchioni Moraviae, aut alio quovis titulo obligabaris hactenus, liberum dicimus et facimus ac penitus absolutum. Alioquin in eum casum, ubi contumacia tua illud exigeret, te ad consummanda praedicta viis et remediis opportunis absque ulterioris morae dispendio compellemus; sicut etiam antedicto carissimo fratri nostro commisimus, ut te auctoritate nostra et propria ad id faciendum modis quibus poterit arceat et compellat.
Strana 24
24 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 11. Nachrichten über Karls IV zweiten Römerzug. (Treb. C, 6. f. 565) (1368, m. Mai.) Domine et amice carissime! Nova omnium novitatum magis novissima narrat vobis Jo. nam talium novorum vos desiderosum animadvertit indubie; quorum sic sumatur initium: Ecce enim serenissimo domino, domino nostro imperatore, die sancti M. in C. veniente, .. quondam militari, nunc vero habitu indutus monastico, cuin alio seculari legum doctore, in legatione domini B. de Mediolano dominum imperatorem visitaverunt; ad quo- rum legationem audiendam dominus imperator transmisit aliquos de consilio suo. Qua intellecta, jussit eos in crastinum astare suae majestatis conspectui, ipsis respondens vocis propriae oraculo in hunc modum: Non potest nosse majestatis nostrae serenitas, quo ausu temerario ipse B. praesumit hostiliter invadere cum suis complicibus civitatem M., in qua celsitudo nostra caesarea unacum nostra consorte mansionem ad tempus facere disponebat. Admiratione etiam vehementi imperialis ducitur sublimitas, qua temeritate ac intentione fri- vola plura imperii sacri propria occupat ille B. manu violenta. Ipsis vero nuntiis hoc audientibus et dicentibus, quod dominus B. se vellet totaliter ac integre imperiali submittere voluntati, et si qua fecisset majestati caesareae contraria, ea vellet emendare ad mandatum ipsius imperatoriae majestatis: dominus imperator iterum respondit, se nil velle facere in causis omnibus absque scitu domini papae, consilio et consensu; asserens, se velle continue, quam diu vixerit, tamquam devotus filius sanctae matri ecclesiae obedire. Et his dictis jussit ipsos nuntios a conspectu caesareo disparere. Quibus omnibus sic peractis, feria III pro- xime sequenti venit in W., ubi nunc quiescit, populum sequentem se inibi exspectando. Quo ad eum veniente, intendit ulterius procedere, castra metando sine mora, facturus quod melius poterit divino auxilio suffragante. Scire etiam velit Vestra Dilectio, quod dominus papa scripsit manu propria domino imperatori, exspectans cum magno gaudio adventum suum, quod de nullo vacanti beneficio cuiquam viventi velit providere, nisi de ipsius domini imperatoris scitu, voluntate et consensu. Sciatis etiam, quod sabbato deinde proximo, XII cives honorati de Venetiis, habitu induti unanimi, videlicet rubeo, se conspectui caesareo obtulerunt, quos die dominico sequenti unacum omnibus principibus comitibus baronibus in vicino tunc existentibus, dominus imperator ad prandium magnifice invitavit. Quo per- acto, ipsi Veneti dominum imperatorem adoraverunt in terram procidentes, et promptos et paratos ad omnia mandata sua offerentes. Dominus autem, qui solus novit abscondita cor- dium, scit cogitationes eorum; quoniam, ut communiter credimus, vanae sunt et repletae dolo. Promiserunt etiam iidem Veneti domino imperatori cum omni sua gente per terras et territoria eorum conductum procurare securum, et de victualibus sufficientibus providere; de quo tamen eorum promisso dominus imperator non intendit gerere confidentiam valde plenam. Et haec nunc festinanter scripta sufficiant. Sed me et fratrem meum vobis con- tinue et fiducialiter recommendo. Salutate omnes socios ex parte mei diligenter. Sciatis etiam, quod ipse B. de Mediolano una cum illo de W. jacent ante M., quam ut creditur
24 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 11. Nachrichten über Karls IV zweiten Römerzug. (Treb. C, 6. f. 565) (1368, m. Mai.) Domine et amice carissime! Nova omnium novitatum magis novissima narrat vobis Jo. nam talium novorum vos desiderosum animadvertit indubie; quorum sic sumatur initium: Ecce enim serenissimo domino, domino nostro imperatore, die sancti M. in C. veniente, .. quondam militari, nunc vero habitu indutus monastico, cuin alio seculari legum doctore, in legatione domini B. de Mediolano dominum imperatorem visitaverunt; ad quo- rum legationem audiendam dominus imperator transmisit aliquos de consilio suo. Qua intellecta, jussit eos in crastinum astare suae majestatis conspectui, ipsis respondens vocis propriae oraculo in hunc modum: Non potest nosse majestatis nostrae serenitas, quo ausu temerario ipse B. praesumit hostiliter invadere cum suis complicibus civitatem M., in qua celsitudo nostra caesarea unacum nostra consorte mansionem ad tempus facere disponebat. Admiratione etiam vehementi imperialis ducitur sublimitas, qua temeritate ac intentione fri- vola plura imperii sacri propria occupat ille B. manu violenta. Ipsis vero nuntiis hoc audientibus et dicentibus, quod dominus B. se vellet totaliter ac integre imperiali submittere voluntati, et si qua fecisset majestati caesareae contraria, ea vellet emendare ad mandatum ipsius imperatoriae majestatis: dominus imperator iterum respondit, se nil velle facere in causis omnibus absque scitu domini papae, consilio et consensu; asserens, se velle continue, quam diu vixerit, tamquam devotus filius sanctae matri ecclesiae obedire. Et his dictis jussit ipsos nuntios a conspectu caesareo disparere. Quibus omnibus sic peractis, feria III pro- xime sequenti venit in W., ubi nunc quiescit, populum sequentem se inibi exspectando. Quo ad eum veniente, intendit ulterius procedere, castra metando sine mora, facturus quod melius poterit divino auxilio suffragante. Scire etiam velit Vestra Dilectio, quod dominus papa scripsit manu propria domino imperatori, exspectans cum magno gaudio adventum suum, quod de nullo vacanti beneficio cuiquam viventi velit providere, nisi de ipsius domini imperatoris scitu, voluntate et consensu. Sciatis etiam, quod sabbato deinde proximo, XII cives honorati de Venetiis, habitu induti unanimi, videlicet rubeo, se conspectui caesareo obtulerunt, quos die dominico sequenti unacum omnibus principibus comitibus baronibus in vicino tunc existentibus, dominus imperator ad prandium magnifice invitavit. Quo per- acto, ipsi Veneti dominum imperatorem adoraverunt in terram procidentes, et promptos et paratos ad omnia mandata sua offerentes. Dominus autem, qui solus novit abscondita cor- dium, scit cogitationes eorum; quoniam, ut communiter credimus, vanae sunt et repletae dolo. Promiserunt etiam iidem Veneti domino imperatori cum omni sua gente per terras et territoria eorum conductum procurare securum, et de victualibus sufficientibus providere; de quo tamen eorum promisso dominus imperator non intendit gerere confidentiam valde plenam. Et haec nunc festinanter scripta sufficiant. Sed me et fratrem meum vobis con- tinue et fiducialiter recommendo. Salutate omnes socios ex parte mei diligenter. Sciatis etiam, quod ipse B. de Mediolano una cum illo de W. jacent ante M., quam ut creditur
Strana 25
A. Historische Briefe und Acten vor K. Wenzel IV. 25 expugnare non possunt ante adventum domini imperatoris. Sed lucrati sunt et obtinuerunt pontem B., quem etiam combusserunt, ut transitus noster eo difficilior nobis appareret; de quo tamen dominus imperator non turbatur. Haec nova singula domino archiepiscopo per dominum meum sunt transmissa. Parcite stilo non praemeditato, sed facto festinanter. Ultimo mandato claudetur epistola parvo: Sit tibi cura mei, sit mihi cura tui. Care vale, valeatque, cupit quicumque valere Te, tibi quodque cupis, det deus omne bonum. 12. Gregorius pp. XI. Johanni archiepiscopo Pragensi (Cap. I, 40, f. 132). Avignon, 137—, 23 Feb. Gregorius oc. Venerabilis frater! Perurgente nos necessitate validissima, quam nec calamus, nec sermo brevis sufficeret explicare, crebrescentibusque continue perfidorum Florentinorum actibus exsecrandis, adeo, quod statum ecclesiae jam in partibus Ytaliae quasi totaliter subverterunt, Serenitati Caesareae per modum scribimus his inclusum, Frater- nitatem Tuam nobis caram praecordiose rogantes, et pariter obsecrantcs, quatenus pro di- vina, nostraque et sedis apostolicae reverentia et amore, statui praedicto compatiens affectu benigno, apud Serenitatem praefatam insudare velis ferventibus instantiis et inductionibus oppor- tunis, ut nobis et ecclesiae Romanae, tamquam ejus peculiaris filius et praecipuus advocatus et defensor, in tantae necessitatis articulo celeriter subvenire, et talia, quae nostrae praedictae continent scriptiones, benigniter exaudire filiali devotione dignetur. Ceterum, venerabilis frater! ad dissipandum colligationes et ambasiatas impiorum Florentinorum, qui fuscae, palliatae veritatis verba dolosa mendosaque fingentes, adversus innocentem ecclesiam, quam tantis afflixerunt et incessanter affligunt injuriis et jacturis, venenum aspidum dampnabili callidi- tate nuntiis et scripturis ubique diffundunt, ut in virgulto piarum mentium catholicorum principum et magnatum calumniosis eorum flatibus semina detractionis effundant, et corda ferventia in subventionem ecclesiae detestandis eorum latratibus tepere faciant et torpere fideles et efficaces operationes, vires et ingenia Tuae praeclarae Sinceritatis ostendas, nec non ad procuranda nobis auxilia, pariter et subsidia, sic favores et consilia Tuae industriosae circumspectionis impendas, quod confidentia, quam de Te specialem gerimus non inanem vel vacuam, manifesto comprobemus effectu, indeque Tuis et Tuorum honoribus et commo- dis adhuc sincerius astringamur. Sciens insuper venerabilis frater atque patefaciens, dum locus affuerit, Serenitati praefatae, quod legationem cardinalis Gebennensis, nedum pro nos- tris et ecclesiae negotiis, sed et in favorem domus Boemiae, ad quam etiam in minoribus constituti sincerum gerebamus affectum, decrevimus faciendam; quia nuper, audita gravi aegritudine, quam imperialis Serenitas passa fuit, de ejus obitu, quem deus avertat, nostro praesertim tempore, timuimus vehementer; scire, forsitatis casu alium quam regem Boemiae ad imperium eligerent electores, et praecavere volentes in posterum, dictum cardinalem, qui consanguineus est, et ad domum illam afficitur, et ad partes Almaniae cogitavimus destinare, ut quidquid legatione durante de imperatore contingèret, ipse legatus procuraret dicto regi Boemiae apud electores auxilia et favorem, omnemque futuram electionem de quovis alio
A. Historische Briefe und Acten vor K. Wenzel IV. 25 expugnare non possunt ante adventum domini imperatoris. Sed lucrati sunt et obtinuerunt pontem B., quem etiam combusserunt, ut transitus noster eo difficilior nobis appareret; de quo tamen dominus imperator non turbatur. Haec nova singula domino archiepiscopo per dominum meum sunt transmissa. Parcite stilo non praemeditato, sed facto festinanter. Ultimo mandato claudetur epistola parvo: Sit tibi cura mei, sit mihi cura tui. Care vale, valeatque, cupit quicumque valere Te, tibi quodque cupis, det deus omne bonum. 12. Gregorius pp. XI. Johanni archiepiscopo Pragensi (Cap. I, 40, f. 132). Avignon, 137—, 23 Feb. Gregorius oc. Venerabilis frater! Perurgente nos necessitate validissima, quam nec calamus, nec sermo brevis sufficeret explicare, crebrescentibusque continue perfidorum Florentinorum actibus exsecrandis, adeo, quod statum ecclesiae jam in partibus Ytaliae quasi totaliter subverterunt, Serenitati Caesareae per modum scribimus his inclusum, Frater- nitatem Tuam nobis caram praecordiose rogantes, et pariter obsecrantcs, quatenus pro di- vina, nostraque et sedis apostolicae reverentia et amore, statui praedicto compatiens affectu benigno, apud Serenitatem praefatam insudare velis ferventibus instantiis et inductionibus oppor- tunis, ut nobis et ecclesiae Romanae, tamquam ejus peculiaris filius et praecipuus advocatus et defensor, in tantae necessitatis articulo celeriter subvenire, et talia, quae nostrae praedictae continent scriptiones, benigniter exaudire filiali devotione dignetur. Ceterum, venerabilis frater! ad dissipandum colligationes et ambasiatas impiorum Florentinorum, qui fuscae, palliatae veritatis verba dolosa mendosaque fingentes, adversus innocentem ecclesiam, quam tantis afflixerunt et incessanter affligunt injuriis et jacturis, venenum aspidum dampnabili callidi- tate nuntiis et scripturis ubique diffundunt, ut in virgulto piarum mentium catholicorum principum et magnatum calumniosis eorum flatibus semina detractionis effundant, et corda ferventia in subventionem ecclesiae detestandis eorum latratibus tepere faciant et torpere fideles et efficaces operationes, vires et ingenia Tuae praeclarae Sinceritatis ostendas, nec non ad procuranda nobis auxilia, pariter et subsidia, sic favores et consilia Tuae industriosae circumspectionis impendas, quod confidentia, quam de Te specialem gerimus non inanem vel vacuam, manifesto comprobemus effectu, indeque Tuis et Tuorum honoribus et commo- dis adhuc sincerius astringamur. Sciens insuper venerabilis frater atque patefaciens, dum locus affuerit, Serenitati praefatae, quod legationem cardinalis Gebennensis, nedum pro nos- tris et ecclesiae negotiis, sed et in favorem domus Boemiae, ad quam etiam in minoribus constituti sincerum gerebamus affectum, decrevimus faciendam; quia nuper, audita gravi aegritudine, quam imperialis Serenitas passa fuit, de ejus obitu, quem deus avertat, nostro praesertim tempore, timuimus vehementer; scire, forsitatis casu alium quam regem Boemiae ad imperium eligerent electores, et praecavere volentes in posterum, dictum cardinalem, qui consanguineus est, et ad domum illam afficitur, et ad partes Almaniae cogitavimus destinare, ut quidquid legatione durante de imperatore contingèret, ipse legatus procuraret dicto regi Boemiae apud electores auxilia et favorem, omnemque futuram electionem de quovis alio
Strana 26
26 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. possetenus impediret. Verum ubicumque fuerit imperator in ejusdem cardinalis adventu hinc breviter recessuri, illic tunc velis infallibiliter interesse eique assistere et agenda pro- movere ferventer, prout de Sinceritate Tua fiduciam gerimus singularem. Datum Auinione, die XXIII Februarii. 13. Karolus IV cuidam principi de bello Ludovici R. Hung. cum Venetis. (Cap. H, 3. f. 48). 1372 (exeunte). Congratulatur liberationi principis, et intimat, qualiter vult regi Hungariae contra Venetos praebere auxilium, et hortatur, ut scribat certis vicariis imperii, sciscitaturus ab eisdem, si voluerint cum imperio permanere. Princeps devote dilecte! Sicut de sinistris eventibus tuae captivitatis dolendi ma- teriam nostra suscepit affectio, sic novitate tuae liberationis audita, causam accepimus gau- diorum, co quidem de consolatione tua plaudentes alacrius, quod te crebro reperit impe- rialis serenitas fide praeditum et imbutum virtutibus constantiae purioris. Verum quia sere- nissimus princeps dominus Ludovicus rex Hungariae illustris, frater noster carissimus, ex certis legitimis causis communi Venetiarum et ejus sequacibus guerras movere proponit, nosque simus cum dicto rege talis et firmae fraternitatis et amicitiae vinculo foederati, ut eum in guerris hujusmodi nulla ratione possimus aut etiam velimus dimittere: ideo finali decisione imperialis serenitas decrevit dicto regi, tamquam fratri dilectissimo, in hiis et in aliis incumbentibus sibi negotiis juxta nostrum posse adversus dictos Venetos, et signanter vicarios et officiales nostros, qui sibi adversari contenderent in guerra praesenti, quam ex dilectionis ardore, quo dictum fratrem nostrum prosequimur, et occasione suae justitiae, (quam) propriam reputamus, cura sollicita et fraternae dilectionis studio subvenire. Consultum nobis apparet, teque requirimus et hortamur attente, quatenus tu velut a temetipso consultive scribere et intimare deliberes nobilibus Barnaboni et Galeaz de Vicecomitibus, vicariis Me- diolani, nostris et imperii sacri dilectis fidelibus, quod ipsi adversus praefatum carissimum fratrem nostrum regem Ungariae, nobilem Franciscum de Carraris vicarium nostrum Paduae et alios adjutores regis ipsius, dicto Venetiarum communi et eorum complicibus confoede- rationibus (sic) consiliis vel auxiliis nullo modo seu quovis praetextu subveniant aut aliquo modo suffragentur; nam qui secus faceret, quod tamen de ipsis et aliis vicariis nostris non confidimus, tunc adversus tales inobedientes disponimus eidem fratri nostro persona et re- bus pariter suffragari. Unde industria tua provideat a praedictis Mediolanensibus postulare responsum, ut eorum intentione comperta, eo securius dicti carissimi nostri fratris negotia dirigantur. Et ut a tua devotione super hiis omnibus latius informari possimus, volumus, ut statim visis praesentibus iter assumens, sis apud nos in Nuremberg aut in civitate Pragensi finaliter constitutus; provisurus nibilominus, quod tua consilia, sicut praemittitur, dictis Me- diolanensibus indilate scribantur, nullam in hoc facturus negligentiam, sicut de te imperialis celsitudo retinet praesumptionem indubiam fiduciae singularis.
26 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. possetenus impediret. Verum ubicumque fuerit imperator in ejusdem cardinalis adventu hinc breviter recessuri, illic tunc velis infallibiliter interesse eique assistere et agenda pro- movere ferventer, prout de Sinceritate Tua fiduciam gerimus singularem. Datum Auinione, die XXIII Februarii. 13. Karolus IV cuidam principi de bello Ludovici R. Hung. cum Venetis. (Cap. H, 3. f. 48). 1372 (exeunte). Congratulatur liberationi principis, et intimat, qualiter vult regi Hungariae contra Venetos praebere auxilium, et hortatur, ut scribat certis vicariis imperii, sciscitaturus ab eisdem, si voluerint cum imperio permanere. Princeps devote dilecte! Sicut de sinistris eventibus tuae captivitatis dolendi ma- teriam nostra suscepit affectio, sic novitate tuae liberationis audita, causam accepimus gau- diorum, co quidem de consolatione tua plaudentes alacrius, quod te crebro reperit impe- rialis serenitas fide praeditum et imbutum virtutibus constantiae purioris. Verum quia sere- nissimus princeps dominus Ludovicus rex Hungariae illustris, frater noster carissimus, ex certis legitimis causis communi Venetiarum et ejus sequacibus guerras movere proponit, nosque simus cum dicto rege talis et firmae fraternitatis et amicitiae vinculo foederati, ut eum in guerris hujusmodi nulla ratione possimus aut etiam velimus dimittere: ideo finali decisione imperialis serenitas decrevit dicto regi, tamquam fratri dilectissimo, in hiis et in aliis incumbentibus sibi negotiis juxta nostrum posse adversus dictos Venetos, et signanter vicarios et officiales nostros, qui sibi adversari contenderent in guerra praesenti, quam ex dilectionis ardore, quo dictum fratrem nostrum prosequimur, et occasione suae justitiae, (quam) propriam reputamus, cura sollicita et fraternae dilectionis studio subvenire. Consultum nobis apparet, teque requirimus et hortamur attente, quatenus tu velut a temetipso consultive scribere et intimare deliberes nobilibus Barnaboni et Galeaz de Vicecomitibus, vicariis Me- diolani, nostris et imperii sacri dilectis fidelibus, quod ipsi adversus praefatum carissimum fratrem nostrum regem Ungariae, nobilem Franciscum de Carraris vicarium nostrum Paduae et alios adjutores regis ipsius, dicto Venetiarum communi et eorum complicibus confoede- rationibus (sic) consiliis vel auxiliis nullo modo seu quovis praetextu subveniant aut aliquo modo suffragentur; nam qui secus faceret, quod tamen de ipsis et aliis vicariis nostris non confidimus, tunc adversus tales inobedientes disponimus eidem fratri nostro persona et re- bus pariter suffragari. Unde industria tua provideat a praedictis Mediolanensibus postulare responsum, ut eorum intentione comperta, eo securius dicti carissimi nostri fratris negotia dirigantur. Et ut a tua devotione super hiis omnibus latius informari possimus, volumus, ut statim visis praesentibus iter assumens, sis apud nos in Nuremberg aut in civitate Pragensi finaliter constitutus; provisurus nibilominus, quod tua consilia, sicut praemittitur, dictis Me- diolanensibus indilate scribantur, nullam in hoc facturus negligentiam, sicut de te imperialis celsitudo retinet praesumptionem indubiam fiduciae singularis.
Strana 27
A. Historische Briefe und Acten vor K. Wenzel IV. 27 14. Karolus IV Rom. imp. et Boh. rex, cuidam principi consanguineo suo. (Cap. H, 3. f. 38.) Intimat principi sanitatem suam et totius domus suae felices successus oc. Frater carissime! Auctore benignissimo domino nostro Jesu Christo, suae beni- gnitatis clementia illud disponente, feliciter unacum liberis nostris corporis incolumitate gaudemus, et in omnibus agendis nostris circa partes Alamaniae et regni Boemiae ac vici- narum regionum optata prosperitate potimur, de te nec non dilectis consanguineis nostris, tua consorte, filio tuo et conthorali ipsius, dulces novitates et placidas semper desiderantes audire et potius propriis oculis intueri; et de sinceritate tam constantis et solidae dile- ctionis et fidei, quibus sicut nobili . . familiari tuo referente cognovimus, erga personam nostram et sacrum Romanum imperium indesinenter afficeris, multum contentatur nostra serenitas, tibique grates inde referimus, volentes dei adjutorio non solum tibi verbis aut scripto respondisse pro talibus, sed opportunitate nacta, et dum conditio tuae sortis illud exegerit, hujusmodi tuae dilectionis et fidei meritis gratis beneficiorum fructibus, clarissimis operum indiciis gratiosius respondere; desiderantes attente, et hoc a te specialis hortaminis studio deposcentes, ut nos de tuae consortis, nec non filii tui et ejus uxoris, neptis nostrae, statu et successu felicibus velis ad singulare solatium tuis literis multoties informare; nam tua et ipsorum corporalis sanitas et prosperitas dispositione dei jocunda cordi nostro pro- cul dubio pariunt laetitiam singularem. Nec te moveat praefati tui familiaris diuturna ab- sentia, si forte ultra creditum tempus moram traxit in nostri praesentia, cum praeter volun- tatem suam ipsum tenuerimus, ad hoc specialiter, ut de nostro statu et successibus te, ipso redeunte, possemus plenius et sufficientius informare, sicut etiam ipse de his, quae vidit et expertus est in tempore demorationis, quam fecit, te debebit et poterit lucu- lentius edocere. B. De schismate 1378. 1379. 15. Karolus IV Rom. imp. collegio cardinalium, de schismate. (Cap. H, 3. f. 58 & 61.) (1378, m. Oct.) Scribit dominis cardinalibus, ut non opponant se domino papae et ut sint uniti. Reverendissimis in Christo patribus dominis .. sanctae Romanae ecclesiae cardina- libus, salutem et sincerae voluntatis affectum. Reverendissimi patres, amici carissimi! Decet imperatoriam majestatem orbis promovere rempublicam, et dampnosis discordiarum peri- culis, praesertim quibus status et sperata tranquillitas universalis ecclesiae sanctae dei laeduntur, quantum altissimus dignatur concedere, salubriter providere. Sane volubilis famae
A. Historische Briefe und Acten vor K. Wenzel IV. 27 14. Karolus IV Rom. imp. et Boh. rex, cuidam principi consanguineo suo. (Cap. H, 3. f. 38.) Intimat principi sanitatem suam et totius domus suae felices successus oc. Frater carissime! Auctore benignissimo domino nostro Jesu Christo, suae beni- gnitatis clementia illud disponente, feliciter unacum liberis nostris corporis incolumitate gaudemus, et in omnibus agendis nostris circa partes Alamaniae et regni Boemiae ac vici- narum regionum optata prosperitate potimur, de te nec non dilectis consanguineis nostris, tua consorte, filio tuo et conthorali ipsius, dulces novitates et placidas semper desiderantes audire et potius propriis oculis intueri; et de sinceritate tam constantis et solidae dile- ctionis et fidei, quibus sicut nobili . . familiari tuo referente cognovimus, erga personam nostram et sacrum Romanum imperium indesinenter afficeris, multum contentatur nostra serenitas, tibique grates inde referimus, volentes dei adjutorio non solum tibi verbis aut scripto respondisse pro talibus, sed opportunitate nacta, et dum conditio tuae sortis illud exegerit, hujusmodi tuae dilectionis et fidei meritis gratis beneficiorum fructibus, clarissimis operum indiciis gratiosius respondere; desiderantes attente, et hoc a te specialis hortaminis studio deposcentes, ut nos de tuae consortis, nec non filii tui et ejus uxoris, neptis nostrae, statu et successu felicibus velis ad singulare solatium tuis literis multoties informare; nam tua et ipsorum corporalis sanitas et prosperitas dispositione dei jocunda cordi nostro pro- cul dubio pariunt laetitiam singularem. Nec te moveat praefati tui familiaris diuturna ab- sentia, si forte ultra creditum tempus moram traxit in nostri praesentia, cum praeter volun- tatem suam ipsum tenuerimus, ad hoc specialiter, ut de nostro statu et successibus te, ipso redeunte, possemus plenius et sufficientius informare, sicut etiam ipse de his, quae vidit et expertus est in tempore demorationis, quam fecit, te debebit et poterit lucu- lentius edocere. B. De schismate 1378. 1379. 15. Karolus IV Rom. imp. collegio cardinalium, de schismate. (Cap. H, 3. f. 58 & 61.) (1378, m. Oct.) Scribit dominis cardinalibus, ut non opponant se domino papae et ut sint uniti. Reverendissimis in Christo patribus dominis .. sanctae Romanae ecclesiae cardina- libus, salutem et sincerae voluntatis affectum. Reverendissimi patres, amici carissimi! Decet imperatoriam majestatem orbis promovere rempublicam, et dampnosis discordiarum peri- culis, praesertim quibus status et sperata tranquillitas universalis ecclesiae sanctae dei laeduntur, quantum altissimus dignatur concedere, salubriter providere. Sane volubilis famae
Strana 28
28 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. loquacitas his diebus Caesareum re stupenda nimis turbavit auditum, qualiter quidam domini cardinales se sanctissimo in Christo patri et domino, domino nostro reverendissimo, domino Urbano papae VI, quem assumptum divinitus, electum concorditer, et ad apostolatus api- cem dudum multorum tam dominorum cardinalium, quam aliorum fide dignorum veridica scriptura nos docuit, canonice sublimatum, molantur opponere, et ab ipso quibusdam praetensis coloribus sint diversi; quod tanto fert gravius imperialis sublimitas, quanto id ipsum versari cognoscit in depressionem sedis apostolicae, et subversionem fidei Christianae. Verum quia, sicut ex literis majoris partis dictorum dominorum cardinalium, nobis post electionem, creationem et coronationem dicti domini nostri papae successive transmissis, quas cauta custodia recondi mandavimus, constat clarissime, collegium dominorum cardina- lium, vosque singulos cardinales, dictum dominum nostrum Urbanum quintum (sic) papam modernum nominasse, reputasse et asseruisse, nominare, reputare et asserere summum pon- tificem, et ipsum tanquam verum papam concorditer et canonice electum ac sollempniter coronatum, ultra ea, per quae summus pontifex a Christi fidelibus agnoscitur, nominatur et etiam reputatur, assistentibus et consentientibus sibi vobis, plures, imo multiplices solem- nes actus exercuisse, et justo titulo fecisse papales, tam in publicis consistoriis, quam pri- vatis: multum et digne miramur, si diversitas hujusmodi, quod tamen non credimus, veri- tati innitatur. Quis inter vos reverendissimos dominos cardinales seductor et non cardina- lis exstiterit, qui tam scandalosa tamque dampnosa reipublicae et animarum saluti contraria in agris ecclesiae sanctae dei, quae est unitas fidei, et congregatio Christi fidelium, mali- vole zizanizare praesumpsit? aut qualiter in tantam imperitiam tot peritissimi viri devene- runt? quorum concordia salubrique praesidio per dictum dominum nostrum papam per multa secula praeterita non audita, quae ruinam totius militantis minatur ecclesiae, obedien- tiam apostolicae sedis destruere et in catholica fide sanctissima saevos errores et haereses immiscere tumesceute fastu temporibus nostris, quod absit, levetur in altum (sic); sed per sin- ceram concordiam, quae fidem generat et nutrit amorem, et per reconciliationis optatam medelam, prudenter et subtiliter supprimatur. Paternitt. Vestras et quemlibet vestrum attente rogamus, immo medullitus per misericordiam altissimi requirimus et hortamur, quatenus, si inter dictum dominum papam et vos quaecumque, quod absit, versatur adversitas, ne mundus et homines miserabiliter involvantur, ad cor et puram conscientiam converti vclitis, omnem adversitatem hujusmodi sinceriter deponentes, et eidem domino nostro papae pro regenda feliciter sacrosancta Romana ecclesia et totius Christianitatis republica cordialiter promovenda, meritoriis ut decet assistatis consiliis et auxiliis opportunis. Taliter, ut ultra retributionis divinae mercedem ad complacendum singulis vobis celsitudo Caesarea merito teneatur, procuretis. Super hiis honorabili . . nonnulla ponderosa et ardua mentis nostrae vobis et cuilibet vestrum referre mandavimus oraculo vivae vocis; cui fidem pro parte nostra adhiberi placeat per omnia. Praesentium sub imperialis nostrae majestatis sigillo creditivam oc.
28 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. loquacitas his diebus Caesareum re stupenda nimis turbavit auditum, qualiter quidam domini cardinales se sanctissimo in Christo patri et domino, domino nostro reverendissimo, domino Urbano papae VI, quem assumptum divinitus, electum concorditer, et ad apostolatus api- cem dudum multorum tam dominorum cardinalium, quam aliorum fide dignorum veridica scriptura nos docuit, canonice sublimatum, molantur opponere, et ab ipso quibusdam praetensis coloribus sint diversi; quod tanto fert gravius imperialis sublimitas, quanto id ipsum versari cognoscit in depressionem sedis apostolicae, et subversionem fidei Christianae. Verum quia, sicut ex literis majoris partis dictorum dominorum cardinalium, nobis post electionem, creationem et coronationem dicti domini nostri papae successive transmissis, quas cauta custodia recondi mandavimus, constat clarissime, collegium dominorum cardina- lium, vosque singulos cardinales, dictum dominum nostrum Urbanum quintum (sic) papam modernum nominasse, reputasse et asseruisse, nominare, reputare et asserere summum pon- tificem, et ipsum tanquam verum papam concorditer et canonice electum ac sollempniter coronatum, ultra ea, per quae summus pontifex a Christi fidelibus agnoscitur, nominatur et etiam reputatur, assistentibus et consentientibus sibi vobis, plures, imo multiplices solem- nes actus exercuisse, et justo titulo fecisse papales, tam in publicis consistoriis, quam pri- vatis: multum et digne miramur, si diversitas hujusmodi, quod tamen non credimus, veri- tati innitatur. Quis inter vos reverendissimos dominos cardinales seductor et non cardina- lis exstiterit, qui tam scandalosa tamque dampnosa reipublicae et animarum saluti contraria in agris ecclesiae sanctae dei, quae est unitas fidei, et congregatio Christi fidelium, mali- vole zizanizare praesumpsit? aut qualiter in tantam imperitiam tot peritissimi viri devene- runt? quorum concordia salubrique praesidio per dictum dominum nostrum papam per multa secula praeterita non audita, quae ruinam totius militantis minatur ecclesiae, obedien- tiam apostolicae sedis destruere et in catholica fide sanctissima saevos errores et haereses immiscere tumesceute fastu temporibus nostris, quod absit, levetur in altum (sic); sed per sin- ceram concordiam, quae fidem generat et nutrit amorem, et per reconciliationis optatam medelam, prudenter et subtiliter supprimatur. Paternitt. Vestras et quemlibet vestrum attente rogamus, immo medullitus per misericordiam altissimi requirimus et hortamur, quatenus, si inter dictum dominum papam et vos quaecumque, quod absit, versatur adversitas, ne mundus et homines miserabiliter involvantur, ad cor et puram conscientiam converti vclitis, omnem adversitatem hujusmodi sinceriter deponentes, et eidem domino nostro papae pro regenda feliciter sacrosancta Romana ecclesia et totius Christianitatis republica cordialiter promovenda, meritoriis ut decet assistatis consiliis et auxiliis opportunis. Taliter, ut ultra retributionis divinae mercedem ad complacendum singulis vobis celsitudo Caesarea merito teneatur, procuretis. Super hiis honorabili . . nonnulla ponderosa et ardua mentis nostrae vobis et cuilibet vestrum referre mandavimus oraculo vivae vocis; cui fidem pro parte nostra adhiberi placeat per omnia. Praesentium sub imperialis nostrae majestatis sigillo creditivam oc.
Strana 29
B. De schismate 1378 — 1379. 29 16. Collegium cardinalium Wenceslac Rom. el Boh. regi modum describit, quo post Gregorii pp. XI mortem Urbanus pp. VI in summum pontificem electus et consecratus est. (Cap. H, 3. f. 74.) (J. 1378.) Domini cardinales insinuant domino regi novi pontificis electionem. Serenissime princeps! Quia plerumque, imo ut plurimum, praesertim in rebus arduis, famae loquacitas veritatem quibusdam adulterinis coloribus obnubilat, ideo quod his diebus in Romana ecclesia gestum sit, vobis praesenti scriptione veridica nuntiamus, ut et his, qui vobis rem aliter factam narraverint aut scripserint, non credatis, et mens vestra, hac nostra insinuatione clarificata, in tranquillo et sereno veritatis litore conquiescat. Regia igitur Celsitudo cognoscat, quod sanctae felicisque recordationis domino patre nosto, D. Ger- gorio papa XI die XXVII mensis Martii nuper elapsi viam universae carnis ingresso, et sicut de largissima dei pietate confidimus, post labores ad praemia evocato, tantique patris, prout erat juris et moris, cum debitis honore et reverentia exequiis celebratis, die VII men- sis Aprilis nuper praeteriti conclave palatii apostolici, in qua praefatus dominus noster abierat, ne dicamus obierat, juxta sanctiones canonicas decrevimus introire, sed certis ex causis ad id nostrum inducentibus animum, hujusmodi nostrum introitum ad diem imme- diate sequentem duximus differendum ; qua quidem die, videlicet VIII die mensis Aprilis, primitus gratia spiritus sancti invocata, conclave praefatum intravimus, de electione et sub- stitutione futuri pontificis tractaturi; sequentique die, Luciferi nescientis occasum ut pie credimus radiis illustrati, circa illam diei horam, qua spiritus ille paraclitus in sanctorum discipulorum corda descendit, ad personam reverendi in Christo fratris, domini B. archi- episcopi Barensis, viri utique magnorum meritorum claritate perspicui et multiplicium vir- tutum lampade refulgentis, libere et unanimiter direximus vota nostra, eum ad celsitudinis apostolicae speculam concorditer evocantes, et hanc nostram evocationem seu electionem in conspectu maximae Christianae plebis multitudinis nuntiantes. Ceterum die IX ejusdem mensis Aprilis idem dominus noster electus coram turba fidelium copiosa super thronum dignitatis apostolicae sublimatus, sibi Urbani VI (nomen) ascivit, ac die qua Christus Jesus sum- mus pontifex vitam nostram resurgendo reparavit, sicut in Romana ecclesia consuetudinis est, in basilica principis apostolorum de urbe cum ingenti tripudio et laetitia innumerabilis populi Christiani pontificali regno magnifice et sollempniter exstitit coronatus. Quaequidem serenitati vestrae ideo nuntiamus, ut sicut abitus memorati domini Gregorii vobis amaritu- dinis et tristitiae calicem propinavit, sic de praesentis patris concessione nobis coelitus facta gaudii et exsultationis spiritum assumatis. In illo enim, cujus vices idem dominus noster gerit in terris, firmam spem fiduciamque tenemus, quod sub ejus felici regimine status Ro- manae et universalis ecclesiae reflorebit, et orthodoxa fides felix optatumque suscipiet in- crementum.
B. De schismate 1378 — 1379. 29 16. Collegium cardinalium Wenceslac Rom. el Boh. regi modum describit, quo post Gregorii pp. XI mortem Urbanus pp. VI in summum pontificem electus et consecratus est. (Cap. H, 3. f. 74.) (J. 1378.) Domini cardinales insinuant domino regi novi pontificis electionem. Serenissime princeps! Quia plerumque, imo ut plurimum, praesertim in rebus arduis, famae loquacitas veritatem quibusdam adulterinis coloribus obnubilat, ideo quod his diebus in Romana ecclesia gestum sit, vobis praesenti scriptione veridica nuntiamus, ut et his, qui vobis rem aliter factam narraverint aut scripserint, non credatis, et mens vestra, hac nostra insinuatione clarificata, in tranquillo et sereno veritatis litore conquiescat. Regia igitur Celsitudo cognoscat, quod sanctae felicisque recordationis domino patre nosto, D. Ger- gorio papa XI die XXVII mensis Martii nuper elapsi viam universae carnis ingresso, et sicut de largissima dei pietate confidimus, post labores ad praemia evocato, tantique patris, prout erat juris et moris, cum debitis honore et reverentia exequiis celebratis, die VII men- sis Aprilis nuper praeteriti conclave palatii apostolici, in qua praefatus dominus noster abierat, ne dicamus obierat, juxta sanctiones canonicas decrevimus introire, sed certis ex causis ad id nostrum inducentibus animum, hujusmodi nostrum introitum ad diem imme- diate sequentem duximus differendum ; qua quidem die, videlicet VIII die mensis Aprilis, primitus gratia spiritus sancti invocata, conclave praefatum intravimus, de electione et sub- stitutione futuri pontificis tractaturi; sequentique die, Luciferi nescientis occasum ut pie credimus radiis illustrati, circa illam diei horam, qua spiritus ille paraclitus in sanctorum discipulorum corda descendit, ad personam reverendi in Christo fratris, domini B. archi- episcopi Barensis, viri utique magnorum meritorum claritate perspicui et multiplicium vir- tutum lampade refulgentis, libere et unanimiter direximus vota nostra, eum ad celsitudinis apostolicae speculam concorditer evocantes, et hanc nostram evocationem seu electionem in conspectu maximae Christianae plebis multitudinis nuntiantes. Ceterum die IX ejusdem mensis Aprilis idem dominus noster electus coram turba fidelium copiosa super thronum dignitatis apostolicae sublimatus, sibi Urbani VI (nomen) ascivit, ac die qua Christus Jesus sum- mus pontifex vitam nostram resurgendo reparavit, sicut in Romana ecclesia consuetudinis est, in basilica principis apostolorum de urbe cum ingenti tripudio et laetitia innumerabilis populi Christiani pontificali regno magnifice et sollempniter exstitit coronatus. Quaequidem serenitati vestrae ideo nuntiamus, ut sicut abitus memorati domini Gregorii vobis amaritu- dinis et tristitiae calicem propinavit, sic de praesentis patris concessione nobis coelitus facta gaudii et exsultationis spiritum assumatis. In illo enim, cujus vices idem dominus noster gerit in terris, firmam spem fiduciamque tenemus, quod sub ejus felici regimine status Ro- manae et universalis ecclesiae reflorebit, et orthodoxa fides felix optatumque suscipiet in- crementum.
Strana 30
30 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 17. Wenceslaus Rom. et Boh. rex cuidam principi Italo de obedientia Urbano pp. VI soli prae- standa. (Cap. G, 19. f. 125.) Dominus rex scribit cuidam duci, ut non assistat antipapae Gebennensi. Nobilis fidelis dilecte! Recepimus tuas per N. de N. literas serenitati regiae prae- sentatas, in quibus scribitur, quod apud te plurimum instent sanctissimus pontifex Italicus, ut sibi velis assistere, quod in summi apostolatus dignitate, ad quam asseritur esse in Roma juste promotus, roboretur pariter et quiescat. Ex alia quidem parte principaliter apud te consistens comes Sabaudiae, ut alteri Gallico, inci vitate Fundorum degenti, videlicet Geben- nensi velis assistere; et quod uterque offerat se tibi tribuere bonam pacem; tuque non velis inter haec Catholicae fidei errorem incidere, nec a nostrae majestatis proposito deviare. Super quibus nostrum velle tibi postulas sinceriter aperiri. Ecce fidelis dilecte! Gratanter accipimus hujusmodi scripta tua, quae diligenter accepimus, audivimus et intelleximus evidenter, et ad hoc, quod te offers pariturum votis regalibus, fidei tuae referimus grates multas; nam non vertimus in dubium, quod jam multo tempore transacto novisti per literas divae et felicis memoriae quondam invictissimi Caesaris genitoris nostri, domini Karoli, tibi et ceteris nobilibus Italiae desuper destinatas, eundem dominum et genitorem nostrum non advertendo deceptiones erroneas, scismate plenas, cardinalium complicum et sequacium Gebennensis antipapae, nec alicujus carnalitatem sanguinis, qua idem Gebennensis extiterit sibi junctus, sanctissimum in Christo patrem dominum Urbanum VI verum summum pontificem electum canonice, prout hoc ex literis cardinalium constitit et constat, tamquam Caesar Catholicus recognovit. Et in hac fide Christianissimus ipse Caesar sancte decessit; cujus vestigia nos rationabiliter imitari decet, nec expedit, quod nos aut quicumque fidelis et amicus noster alium quam dictum dominum nostrum Urbanum VI verum papam et Christi vicarium re- cognoscamus, aut ab iis, quae sacrosanctae Romanae ecclesiae rempublicam et statum pro- spiciunt, adjutrices manus et optima subsidia retrahamus. Verum fidelis carissime, cum te inter quosvis alios nostros et imperii sacri vicarios partium Italiae reputemus et ab experto sciamus nostri status et nostrum fidelissimum zelatorem: eandem fidelitatem tuam seriose rogamus, requirimus et hortamur desiderantes ex corde, quatenus ad dictum Gebennensem antipapam et suorum complicum deceptiones et dolosa figmenta, quibus sanctae Romanae ecclesiae prosperitatem imperii (sic) subvertere et errorem in populo Christano dampnabiliter concitare nituntur, nullatenus te convertens, nobiscum sis, unum recognoscens dictum dominum papam sextum Urbanum, verum summum pontificem, praestareque velis sibi pro- roboratione Catholicae fidei statusque sui consilia et necessaria juvamenta; securus existens, quod in hoc nos promptiores habebis in tuis profectibus promovendis. Quis enim dubitat, si pro te et tuis regiam benignitatem obtinueris, profecto te et eos comitabitur pax et quies. Etiam quoscumque vicinos et amicos tuos de hac intentione nostra certos velis effi- cere, nec non instare pro viribus, ut in praemissis propter utilitatem communem et orbis rempublicam voluntati regiae se conforment, prout etiam insuper dictus N. tibi nostro nomine latius referet voce viva.
30 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 17. Wenceslaus Rom. et Boh. rex cuidam principi Italo de obedientia Urbano pp. VI soli prae- standa. (Cap. G, 19. f. 125.) Dominus rex scribit cuidam duci, ut non assistat antipapae Gebennensi. Nobilis fidelis dilecte! Recepimus tuas per N. de N. literas serenitati regiae prae- sentatas, in quibus scribitur, quod apud te plurimum instent sanctissimus pontifex Italicus, ut sibi velis assistere, quod in summi apostolatus dignitate, ad quam asseritur esse in Roma juste promotus, roboretur pariter et quiescat. Ex alia quidem parte principaliter apud te consistens comes Sabaudiae, ut alteri Gallico, inci vitate Fundorum degenti, videlicet Geben- nensi velis assistere; et quod uterque offerat se tibi tribuere bonam pacem; tuque non velis inter haec Catholicae fidei errorem incidere, nec a nostrae majestatis proposito deviare. Super quibus nostrum velle tibi postulas sinceriter aperiri. Ecce fidelis dilecte! Gratanter accipimus hujusmodi scripta tua, quae diligenter accepimus, audivimus et intelleximus evidenter, et ad hoc, quod te offers pariturum votis regalibus, fidei tuae referimus grates multas; nam non vertimus in dubium, quod jam multo tempore transacto novisti per literas divae et felicis memoriae quondam invictissimi Caesaris genitoris nostri, domini Karoli, tibi et ceteris nobilibus Italiae desuper destinatas, eundem dominum et genitorem nostrum non advertendo deceptiones erroneas, scismate plenas, cardinalium complicum et sequacium Gebennensis antipapae, nec alicujus carnalitatem sanguinis, qua idem Gebennensis extiterit sibi junctus, sanctissimum in Christo patrem dominum Urbanum VI verum summum pontificem electum canonice, prout hoc ex literis cardinalium constitit et constat, tamquam Caesar Catholicus recognovit. Et in hac fide Christianissimus ipse Caesar sancte decessit; cujus vestigia nos rationabiliter imitari decet, nec expedit, quod nos aut quicumque fidelis et amicus noster alium quam dictum dominum nostrum Urbanum VI verum papam et Christi vicarium re- cognoscamus, aut ab iis, quae sacrosanctae Romanae ecclesiae rempublicam et statum pro- spiciunt, adjutrices manus et optima subsidia retrahamus. Verum fidelis carissime, cum te inter quosvis alios nostros et imperii sacri vicarios partium Italiae reputemus et ab experto sciamus nostri status et nostrum fidelissimum zelatorem: eandem fidelitatem tuam seriose rogamus, requirimus et hortamur desiderantes ex corde, quatenus ad dictum Gebennensem antipapam et suorum complicum deceptiones et dolosa figmenta, quibus sanctae Romanae ecclesiae prosperitatem imperii (sic) subvertere et errorem in populo Christano dampnabiliter concitare nituntur, nullatenus te convertens, nobiscum sis, unum recognoscens dictum dominum papam sextum Urbanum, verum summum pontificem, praestareque velis sibi pro- roboratione Catholicae fidei statusque sui consilia et necessaria juvamenta; securus existens, quod in hoc nos promptiores habebis in tuis profectibus promovendis. Quis enim dubitat, si pro te et tuis regiam benignitatem obtinueris, profecto te et eos comitabitur pax et quies. Etiam quoscumque vicinos et amicos tuos de hac intentione nostra certos velis effi- cere, nec non instare pro viribus, ut in praemissis propter utilitatem communem et orbis rempublicam voluntati regiae se conforment, prout etiam insuper dictus N. tibi nostro nomine latius referet voce viva.
Strana 31
B. De schismate 1378 —1379. 31 18. Wenceslaus Rom. et Boh. rex Johannam reginam Siciliae hortatur, ut ab obedientia antipapae Gebennensis recedat. (Cap. G, 19. f. 1255.) (1379.) Item scribit cuidam comitissae, ut non assistat antipapae Gebennensi. Serenissima princeps, soror dilecta! Dudum serenissimi principis divae memoriae domini Karoli, Romanorum imperatoris, genitoris nostri carissimi literas, dum adhuc ageret in humanis, ad vos credimus pervenisse, ut ab assistentia antipapae Gebennensis et suorum complicum, qui deceptoriis dolositatibus et figmentis rempublicam sacrosanctae Romanae ecclesiae subvertere, statum domini nostri summi pontificis, domini Urbani sexti fallaciter opprimere, quin imo in Catholica sancta fide foedas haereses moliuntur dampnabiliter semi- nare, recedere deberetis ad verum dominum nostrum Urbanum papam sextum sanctum et cano- nice promotum, Jesu Christi domini Dei in terris vicarium, et beati Petri apostoli successorem, prout in principio creationis suae et coronationis fecistis, sinceriter convertenda; sic et nos in utilitatem vestram, quae est animae vestrae salus, vos seriose requirimus et hortamur, volentes, ut scismatis errore deposito, ad obedientiam apostolicae sedis et dicti domini nostri Urbani papae quanto citius redeatis; quod nisi feceretis, scitote pro certo, quod culpa vestra vos destruet, et nos adversum vos velut inobedientem et indignam vasallam imperii opportuno remedio procedemus. Datum domo nostrae mansionis. 19. Wenceslaus Rom. et Boh. rex Ottoni Brunsvicensi duci scribit, ut conjugem suam Johannam Siciliae reginam ab obedientia antipapae Gebennensis reducat. (Cap. G, 19. f. 1255.) (1379.) Scribit, ut regina Siciliae inducatur, ut non assisat etc. Illustris consanguinee dilecte! Super iis, quae nobis per nuntium tuum, praesen- tium ostensorem, significare curasti, tuae dilectioni finaliter respondemus, quod a paternis divae memoriae quondam serenissimi principis domini Caroli imperatoris genitoris nostri felicibus vestigiis, quibus sacro-sanctam Romanam ecclesiam et statum domini nostri papae Urbani VI catholice quam diu vixit prosecutus est, discedere non volumns, neque licet. Et igitur te, quem a progenitoribus tuis catholicum esse confidimus, seriose requirimus et hortamur, quatenus una nobiscum dictum dominum nostrum papam Urbanum, Christi vica- rium et verum beati Petri apostoli successorem, summum pontificem sinceriter recognos- cens, non solum ab adhaerentia Gebennensis antipapae suorumque complicum in hac parte amplius abstineas, sed et serenissimam Johannam Siciliae (sic) conjugem tuam ad ipsum taliter faciendum inducas; nam dum ab hoc per effectum sufficienter edocti fuerimus, nos utrisque vobis utique senties possibilius favorabiles et benignos, prout etiam dictus nuntius tuus, per quem reginae praedictae similiter scribimus, referet latius voce viva. Datum oc.
B. De schismate 1378 —1379. 31 18. Wenceslaus Rom. et Boh. rex Johannam reginam Siciliae hortatur, ut ab obedientia antipapae Gebennensis recedat. (Cap. G, 19. f. 1255.) (1379.) Item scribit cuidam comitissae, ut non assistat antipapae Gebennensi. Serenissima princeps, soror dilecta! Dudum serenissimi principis divae memoriae domini Karoli, Romanorum imperatoris, genitoris nostri carissimi literas, dum adhuc ageret in humanis, ad vos credimus pervenisse, ut ab assistentia antipapae Gebennensis et suorum complicum, qui deceptoriis dolositatibus et figmentis rempublicam sacrosanctae Romanae ecclesiae subvertere, statum domini nostri summi pontificis, domini Urbani sexti fallaciter opprimere, quin imo in Catholica sancta fide foedas haereses moliuntur dampnabiliter semi- nare, recedere deberetis ad verum dominum nostrum Urbanum papam sextum sanctum et cano- nice promotum, Jesu Christi domini Dei in terris vicarium, et beati Petri apostoli successorem, prout in principio creationis suae et coronationis fecistis, sinceriter convertenda; sic et nos in utilitatem vestram, quae est animae vestrae salus, vos seriose requirimus et hortamur, volentes, ut scismatis errore deposito, ad obedientiam apostolicae sedis et dicti domini nostri Urbani papae quanto citius redeatis; quod nisi feceretis, scitote pro certo, quod culpa vestra vos destruet, et nos adversum vos velut inobedientem et indignam vasallam imperii opportuno remedio procedemus. Datum domo nostrae mansionis. 19. Wenceslaus Rom. et Boh. rex Ottoni Brunsvicensi duci scribit, ut conjugem suam Johannam Siciliae reginam ab obedientia antipapae Gebennensis reducat. (Cap. G, 19. f. 1255.) (1379.) Scribit, ut regina Siciliae inducatur, ut non assisat etc. Illustris consanguinee dilecte! Super iis, quae nobis per nuntium tuum, praesen- tium ostensorem, significare curasti, tuae dilectioni finaliter respondemus, quod a paternis divae memoriae quondam serenissimi principis domini Caroli imperatoris genitoris nostri felicibus vestigiis, quibus sacro-sanctam Romanam ecclesiam et statum domini nostri papae Urbani VI catholice quam diu vixit prosecutus est, discedere non volumns, neque licet. Et igitur te, quem a progenitoribus tuis catholicum esse confidimus, seriose requirimus et hortamur, quatenus una nobiscum dictum dominum nostrum papam Urbanum, Christi vica- rium et verum beati Petri apostoli successorem, summum pontificem sinceriter recognos- cens, non solum ab adhaerentia Gebennensis antipapae suorumque complicum in hac parte amplius abstineas, sed et serenissimam Johannam Siciliae (sic) conjugem tuam ad ipsum taliter faciendum inducas; nam dum ab hoc per effectum sufficienter edocti fuerimus, nos utrisque vobis utique senties possibilius favorabiles et benignos, prout etiam dictus nuntius tuus, per quem reginae praedictae similiter scribimus, referet latius voce viva. Datum oc.
Strana 32
32 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 20. Wenceslaus rex quibusdam ducibus, ut non assistant antipapae Clementi VII. (Cap.G, 19. f. 126.) (1379.) Item scribit quibusdam ducibus, ut non assistant antipapae. Fidelis dilecte! Credimus affectionem et zelum, quibus divae memoriae invictissimus quondam dominus Carolus Romanorum imperator, dominus et genitor noster carissimus, sacrosanctam Romanam ecclesiam et statum sanctissimi in Christo patris domini Urbani papae sexti toto mentis conanime, quousque vixit, fuit prosecutus, sinceriter dudum ad vos ex imperialibus literis pervenisse; verum quia nos, qui de dono dei post dictum divae memoriae genitorem nostrum in Romani regni solio feliciter residemus, a paternis ejusdem genitoris nostri vestigiis signanter in iis, quae sacrosanctam Romanam ecclesiam et catho- licam fidem respiciunt, aliquatenus exorbitare non licet, dominum nostrum Urbanum papam verum summum pontificem Jesu Christi vicarium et beati Petri apostoli successorem esse recognoscimus, pro cujus etiam status observatione necessarias opem et operam, quan- tum altissimus faverit, impendemus: Fidelitates vestras ideo studiose requirimus et hor- tamur, desiderantes ex corde et omnino volentes, quatenus vos ad seductrices dolositates scismate plenas antipapae Gebennensis et suorum complicium in hac parte, quae statum ecclesiae sanctae Romanae subvertere et errores in fide catholica concitare dampnabiliter moliuntur, nullatenus convertentes, pro republica dictae sanctae Romanae ecclesiae et roboratione status domini nostri papae Urbani praedicti promptibus (sic), rebus et animo sinceriter, quam potestis devotionis benevolentiam adhibeatis. In hoc itaque (sic) deo facietis acceptum obsequium, et majestati nostrae regiae complacentiam utique singularem. Datum oc. 21. Wenceslaus R. et B. rex administratori et capitulo ecclesiae Wratislaviensis mandat, ut Theo- doricum, qui ab antipapa Clemente VII se in episcopum consecrari fecit, evitent et exauctoratum pablice denuntient. (Cap. G. 19. f. 126.) (1379.) Scribit de simili capitulo et administratoribus ecclesiae Wratislaviensis. Wenceslaus dei gratia etc. Honorabilibus N. administratoribus et capitulo ecclesiae Wratislaviensis, devotis suis dilectis, gratiam suam et omne bonum. Devoti dilecti! Ad nostrae serenitatis advenit auditum, quod Theutricus quondam decanus Wratislaviensis ab antipapa Gebennensi provisionem ecclesiae Wratislaviensis accepit et se permisit in epi- scopum consecrari. Verum quia constat, dominum nostrum Urbanum papam VI electum et promotum canonice, verum esse summum pontificem, Jesu Christi domini dei nostri in terris vicarium et beati Petri apostoli legitimum successorem, quem etiam talem divae memoriae quondam dominus et genitor noster carissimus, dominus Carolus imperator, Romanorum et Boemiae rex, quousque vixit, sinceriter recognovit, nos verum apostolicum
32 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 20. Wenceslaus rex quibusdam ducibus, ut non assistant antipapae Clementi VII. (Cap.G, 19. f. 126.) (1379.) Item scribit quibusdam ducibus, ut non assistant antipapae. Fidelis dilecte! Credimus affectionem et zelum, quibus divae memoriae invictissimus quondam dominus Carolus Romanorum imperator, dominus et genitor noster carissimus, sacrosanctam Romanam ecclesiam et statum sanctissimi in Christo patris domini Urbani papae sexti toto mentis conanime, quousque vixit, fuit prosecutus, sinceriter dudum ad vos ex imperialibus literis pervenisse; verum quia nos, qui de dono dei post dictum divae memoriae genitorem nostrum in Romani regni solio feliciter residemus, a paternis ejusdem genitoris nostri vestigiis signanter in iis, quae sacrosanctam Romanam ecclesiam et catho- licam fidem respiciunt, aliquatenus exorbitare non licet, dominum nostrum Urbanum papam verum summum pontificem Jesu Christi vicarium et beati Petri apostoli successorem esse recognoscimus, pro cujus etiam status observatione necessarias opem et operam, quan- tum altissimus faverit, impendemus: Fidelitates vestras ideo studiose requirimus et hor- tamur, desiderantes ex corde et omnino volentes, quatenus vos ad seductrices dolositates scismate plenas antipapae Gebennensis et suorum complicium in hac parte, quae statum ecclesiae sanctae Romanae subvertere et errores in fide catholica concitare dampnabiliter moliuntur, nullatenus convertentes, pro republica dictae sanctae Romanae ecclesiae et roboratione status domini nostri papae Urbani praedicti promptibus (sic), rebus et animo sinceriter, quam potestis devotionis benevolentiam adhibeatis. In hoc itaque (sic) deo facietis acceptum obsequium, et majestati nostrae regiae complacentiam utique singularem. Datum oc. 21. Wenceslaus R. et B. rex administratori et capitulo ecclesiae Wratislaviensis mandat, ut Theo- doricum, qui ab antipapa Clemente VII se in episcopum consecrari fecit, evitent et exauctoratum pablice denuntient. (Cap. G. 19. f. 126.) (1379.) Scribit de simili capitulo et administratoribus ecclesiae Wratislaviensis. Wenceslaus dei gratia etc. Honorabilibus N. administratoribus et capitulo ecclesiae Wratislaviensis, devotis suis dilectis, gratiam suam et omne bonum. Devoti dilecti! Ad nostrae serenitatis advenit auditum, quod Theutricus quondam decanus Wratislaviensis ab antipapa Gebennensi provisionem ecclesiae Wratislaviensis accepit et se permisit in epi- scopum consecrari. Verum quia constat, dominum nostrum Urbanum papam VI electum et promotum canonice, verum esse summum pontificem, Jesu Christi domini dei nostri in terris vicarium et beati Petri apostoli legitimum successorem, quem etiam talem divae memoriae quondam dominus et genitor noster carissimus, dominus Carolus imperator, Romanorum et Boemiae rex, quousque vixit, sinceriter recognovit, nos verum apostolicum
Strana 33
B. De schismale 1378 — 1379. 33 et papam recognoscimus, et cujus mandata et apostolicas literas vos obedienter saepius recepistis: nullatenus licet, ut occasione dicti Gebennensis antipapae per dictum Theutricum seu quempiam alium in regno nostro inter Christicolas error aut scisma aliquatenus con- citetur, praesertim cum simus ex Romani regni nobis attributo coelitus officio sacrosanctae Romanae ecclesiae advocatus praecipuus et defensor. Et ideo vobis sub obtentu favoris regii et conservatione omnium temporalium bonorum, quae in regni nostri dominio obti- netis, praecise mandamus, expresse volentes, ut vos ad quaecumque mandata seu literas dicti Gebennensis antipapae convertere nullatenus debeatis, nec patiamini dictum Theutricum vobiscum aliquatenus conversari, sed ipsum potius tamquam haereticum et scismaticum ab omnibus per edictum publicum vitari et in ecclesia Wratislaviensi et per totam diocesim, ut moris est, publice denuntiare mandetis, taliter, ut sicut erroris et scismatis in Christiano populo regni nostri concitator existit, sic velut inutilis, reprobus et repulsus, inter Catholi- cos sit dejectus; scituri pro certo, quod nisi praesens mandatum regium executioni debitae mandaveritis cum effectu, culpa vestra vobis erit in poenam, sub rerum et bonorum vestro- rum periculis irrecuperabilibus et jacturis. Praesentium sub nostrae regiae majestatis sigillo testimonio literarum. Datum Nuremberg. 22. Urbanus pp. VI Wenceslao regi prosperes suos contra schismaticos successus nuntial, eumque ad persequendum cos et ad imperiale diadema suscipiendum hortatur. (Ex orig. in bibl. capit. Prag.) Romae 1379, 24 Maii. Urbanus episcopus seruus seruorum dei. Carissimo in Christo filio Venceslao regi Romanorum semper Augusto, salutem et apostolicam benedictionem. Super diuersis uicto- rijs, quas dominus deus ministrauit e celo, uidelicet castri Sanctiangeli, quod in vrbe per hostes tenebatur, deditione, Britonum Vasconumque conflictu, nouiter autem nobilium popu- lariumque senum et iuuenum utriusque sexus ciuitatis Neapolitane victoriosa deuotione ac Regine Johanne ad nos conuersione, signis nostris in eius castra positis et per ciuitatem cum solennitate transmissis et pre leticia luminarijs noctem illuminantibus, exultamus in domino ipsamque celestem patriam laudibus exultare speramus, deumque anima nostra magnificans sibi ad laudes et graciarum actiones reuerenter assurgit. Cupientes itaque te harum leticie laudumque et graciarum esse participem, Serenitati tue hec omnia duximus intimanda. Sed quia princeps scismatis, hostis rei publice, Robertus uidelicet de Gebenna antipapa suique sequaces olim cardinales Italiam, quam iniquo consilio persecuntur, dese- rere, ut plus noceant, cupientes, in mari positi, aufugerunt: cordi nobis est, et tibi Rex inclite debet esse, ut quorsum dicti fugientes diuertantur, persecutio minime desit eis. Nempe honoris Italie et Romane ecclesie ac fidei catholice defensio specialiter ad te spectat. Igitur tamquam deuotionis filius et dicti honoris precipuus zelator ad deprimendum insolen- tiam satagentium hunc honorem confundere, uires regalis potentie colligere non differas, uenturus nichilominus ad suscipiendum preparatum tibi Imperialis fastigij diadema, ac impo- siturus finem tam periculoso scismati, quod universalem ecclesiam et fidem predictam cona-
B. De schismale 1378 — 1379. 33 et papam recognoscimus, et cujus mandata et apostolicas literas vos obedienter saepius recepistis: nullatenus licet, ut occasione dicti Gebennensis antipapae per dictum Theutricum seu quempiam alium in regno nostro inter Christicolas error aut scisma aliquatenus con- citetur, praesertim cum simus ex Romani regni nobis attributo coelitus officio sacrosanctae Romanae ecclesiae advocatus praecipuus et defensor. Et ideo vobis sub obtentu favoris regii et conservatione omnium temporalium bonorum, quae in regni nostri dominio obti- netis, praecise mandamus, expresse volentes, ut vos ad quaecumque mandata seu literas dicti Gebennensis antipapae convertere nullatenus debeatis, nec patiamini dictum Theutricum vobiscum aliquatenus conversari, sed ipsum potius tamquam haereticum et scismaticum ab omnibus per edictum publicum vitari et in ecclesia Wratislaviensi et per totam diocesim, ut moris est, publice denuntiare mandetis, taliter, ut sicut erroris et scismatis in Christiano populo regni nostri concitator existit, sic velut inutilis, reprobus et repulsus, inter Catholi- cos sit dejectus; scituri pro certo, quod nisi praesens mandatum regium executioni debitae mandaveritis cum effectu, culpa vestra vobis erit in poenam, sub rerum et bonorum vestro- rum periculis irrecuperabilibus et jacturis. Praesentium sub nostrae regiae majestatis sigillo testimonio literarum. Datum Nuremberg. 22. Urbanus pp. VI Wenceslao regi prosperes suos contra schismaticos successus nuntial, eumque ad persequendum cos et ad imperiale diadema suscipiendum hortatur. (Ex orig. in bibl. capit. Prag.) Romae 1379, 24 Maii. Urbanus episcopus seruus seruorum dei. Carissimo in Christo filio Venceslao regi Romanorum semper Augusto, salutem et apostolicam benedictionem. Super diuersis uicto- rijs, quas dominus deus ministrauit e celo, uidelicet castri Sanctiangeli, quod in vrbe per hostes tenebatur, deditione, Britonum Vasconumque conflictu, nouiter autem nobilium popu- lariumque senum et iuuenum utriusque sexus ciuitatis Neapolitane victoriosa deuotione ac Regine Johanne ad nos conuersione, signis nostris in eius castra positis et per ciuitatem cum solennitate transmissis et pre leticia luminarijs noctem illuminantibus, exultamus in domino ipsamque celestem patriam laudibus exultare speramus, deumque anima nostra magnificans sibi ad laudes et graciarum actiones reuerenter assurgit. Cupientes itaque te harum leticie laudumque et graciarum esse participem, Serenitati tue hec omnia duximus intimanda. Sed quia princeps scismatis, hostis rei publice, Robertus uidelicet de Gebenna antipapa suique sequaces olim cardinales Italiam, quam iniquo consilio persecuntur, dese- rere, ut plus noceant, cupientes, in mari positi, aufugerunt: cordi nobis est, et tibi Rex inclite debet esse, ut quorsum dicti fugientes diuertantur, persecutio minime desit eis. Nempe honoris Italie et Romane ecclesie ac fidei catholice defensio specialiter ad te spectat. Igitur tamquam deuotionis filius et dicti honoris precipuus zelator ad deprimendum insolen- tiam satagentium hunc honorem confundere, uires regalis potentie colligere non differas, uenturus nichilominus ad suscipiendum preparatum tibi Imperialis fastigij diadema, ac impo- siturus finem tam periculoso scismati, quod universalem ecclesiam et fidem predictam cona-
Strana 34
34 tur inficere, in quo perennis . . . . (membrana laesa) titulos preclare defensionis in hijs assumptionis tue primodiis adaugebis. Datum Rome apud Sanciammariamtranstiberim (sic), VIII kal. Junij, pontificatus nostri anno secundo. Palacky, über Formelbücher: Beilagen. N. Tricardi. 23. K. Wenzel an einen Fürsten des Hauses Valois, über die Empörung der Bürger von Metz. (Treb. C, 3. f. 1385.) Ne credatur civibus de resilientia a summo pontifice, quia leves rebelles; ideo contra eos conatur arma exstruere. Illustris princeps, consanguinee carissime! Deducto noviter ad regiae nostrae maje- statis relatione fida notitiam, qualiter cives civitatis Metensis, nostri et imperii sacri rebelles, vobis conficta falsitate dederunt agnoscere, quomodo nos occasione scismatis et causa redu- cendi eos ad unionem et obedientiam domini nostri summi pontificis, disposuerimus oppu- gnare : Dilectionem vestram scire volumus, quod hac occasione adversum ipsos numquam ab antea indignationis concepimus animum, nec per adhaerentiam eorum, veluti levium per- sonarum, posse scisma perpendimus sublevari. Ut autem nostrae intentionis plena pateat certitudo, ecce, quod dicti cives, imperio sacro Romano subjecti, jugum imperii excutere molientes, banno imperiali et sententiis imperialibus legitime irretiti, ac etiam ab antea ducatu nostro Luczemburg. gravibus dampnorum dispendiis et pervasionibus demolito, in rebellio- nis contumacia persistentes, sua immani malivolentia gravem regiae indignationis aculeum meruerunt, et ob hoc, et non alia causa poscente, disposuimus adversum ipsos arma movere, et juxta magnificentiam regiam victricibus aquilis nostris procedere ad eorum con- tumaciam edomandam. Si itaque Dilectioni vestrae seu cuiquam alteri dicti cives contraria suggessissent, talibus precamur nequaquam, tamquam veritate vacuis, aures credulas adhibere. C. König Wenzel und Italien 1382 — 1402. 24. Antonius de Lemaco Wenceslao Rom. et Boh. regi. (Treb. C, 3. f, 32b.) Veronae, 1382, 24 Oct. Pigere me fateor, excellentissime regum! quod priores epistolas meas, quas ad tuae conspectum Majestatis transire sors dederit, cum rerum acerbitate novarum, tum severiorum incomitate sermonum auribus tuis nimirum infestas, et facti novitas et impatiens morae necessitas ordiri coegerit: easdem tamen solidi veri nuntias, quae nec sui nec auctoris vitio rigidiorem frontem exhibent, benignius admitte; demum quaeso ne, quod plerisque apud imperatores et reges contigit, sacratissimum sibi favorem tantum reseratae veritatis
34 tur inficere, in quo perennis . . . . (membrana laesa) titulos preclare defensionis in hijs assumptionis tue primodiis adaugebis. Datum Rome apud Sanciammariamtranstiberim (sic), VIII kal. Junij, pontificatus nostri anno secundo. Palacky, über Formelbücher: Beilagen. N. Tricardi. 23. K. Wenzel an einen Fürsten des Hauses Valois, über die Empörung der Bürger von Metz. (Treb. C, 3. f. 1385.) Ne credatur civibus de resilientia a summo pontifice, quia leves rebelles; ideo contra eos conatur arma exstruere. Illustris princeps, consanguinee carissime! Deducto noviter ad regiae nostrae maje- statis relatione fida notitiam, qualiter cives civitatis Metensis, nostri et imperii sacri rebelles, vobis conficta falsitate dederunt agnoscere, quomodo nos occasione scismatis et causa redu- cendi eos ad unionem et obedientiam domini nostri summi pontificis, disposuerimus oppu- gnare : Dilectionem vestram scire volumus, quod hac occasione adversum ipsos numquam ab antea indignationis concepimus animum, nec per adhaerentiam eorum, veluti levium per- sonarum, posse scisma perpendimus sublevari. Ut autem nostrae intentionis plena pateat certitudo, ecce, quod dicti cives, imperio sacro Romano subjecti, jugum imperii excutere molientes, banno imperiali et sententiis imperialibus legitime irretiti, ac etiam ab antea ducatu nostro Luczemburg. gravibus dampnorum dispendiis et pervasionibus demolito, in rebellio- nis contumacia persistentes, sua immani malivolentia gravem regiae indignationis aculeum meruerunt, et ob hoc, et non alia causa poscente, disposuimus adversum ipsos arma movere, et juxta magnificentiam regiam victricibus aquilis nostris procedere ad eorum con- tumaciam edomandam. Si itaque Dilectioni vestrae seu cuiquam alteri dicti cives contraria suggessissent, talibus precamur nequaquam, tamquam veritate vacuis, aures credulas adhibere. C. König Wenzel und Italien 1382 — 1402. 24. Antonius de Lemaco Wenceslao Rom. et Boh. regi. (Treb. C, 3. f, 32b.) Veronae, 1382, 24 Oct. Pigere me fateor, excellentissime regum! quod priores epistolas meas, quas ad tuae conspectum Majestatis transire sors dederit, cum rerum acerbitate novarum, tum severiorum incomitate sermonum auribus tuis nimirum infestas, et facti novitas et impatiens morae necessitas ordiri coegerit: easdem tamen solidi veri nuntias, quae nec sui nec auctoris vitio rigidiorem frontem exhibent, benignius admitte; demum quaeso ne, quod plerisque apud imperatores et reges contigit, sacratissimum sibi favorem tantum reseratae veritatis
Strana 35
C. König Wenzel und Italien. 35 indicium auferat. Sane jam tecum invectiva, non obsequio opus est. Facta sunt vulnera, quae nisi ad cicatricem repente ducantur, incurabili prorsus cogitatione universum corpus inficient; nec jam legationibus utendum est, nec literis: ense resecanda sunt mala, crede mihi, arduum et inevitabile aggrediendum est facinus, et contra virulentam anguem, quae quotidie adversus te Italiamque tuam violentiorem caudam erigit, explicandae sunt Boemiae regni et Romani vires imperii, quas in praesentiarum si vinci et labefactari sinis, necesse est, ut de Germania relato in Galliam imperio, et ignavus splendidissimorum proavorum heres et indignus patris imperatoris successor toti Hesperiae totique Germaniae denotatus monstratusque digito, exsecrabile monstrum, per silvas et latebras infamem et lugubrem vitam agas. Nescio, si sentias, ubi sis ; volo te tibi ostendere, ut te perspicacius fortasse cognito, quae immineant pericula, quaeve sint adeunda remedia, satius intelligas; nondum enim, ut audio, vicesimum quartum attigisti annum, et avorum tuorum titulis aeque ac vir- tute adjulus, paternaque industria promotus, ad Romani regni fastigia imbellis adolescens non sine orbis administratione volasti. Quam diu igitur quantumve tibi elaborandum esse credis, ut strenua virtute tua nec temere nec intempestive juventuti tuae fuisse creditum Romanae reipublicae magistratum coram probes; non decet hercle, ut apud Latinos fama vulgatur, silvestres adversus feras et aves te noctes et dies pueriliter terere; hominibus, non bestiis praefectus es. Respice priscorum mores, a quibus quantum adhuc distes, tem- pore judica, nec tibi dignum existima, quos dignitate aequas, ab his virtute superari. Glo- riosum, testor, est imperium accipere, multo autem gloriosius exercere. Quid prodest regem csse et non regere? quid imperatorem esse et non imperare? Laudabilius quippe arbitror, non esse regem, quam regno operam negare. Nescis, quid (de) Sardinapollo (sic) scribit anti- quitas? Quam longe beatior, si crines nunquam suos diadema cinxisset! Et ut de ceteris taceamus, quid de Alberto Theutunico Dantes clamat! Satis decet dixisse, reor ; nunc ad incumbentia procedamus. Annum ultra jam quartum, ut scis, nova pestis abominandi scismatis in ecclesia dei, cujus defensor et protector es, Gallica machinatione violenter emi- cuit, contaminatisque cardinalibus in offensam Petri Urbanique, verissimi successoris sui, nec minus in tuae Majestatis obprobrium, proh pudor! nefandus prodiit antipapa, qui nec deum timet nec Caesarem reveretur; adde, quod nec antipapatu contentus, de Romani sub- versione imperii jam conclusit, Ludovicum Andegavensem ducem, iniquitatis filium suique antipontificatus pugilem, adversus Urbanum nostrum fautoremque suûm Karolum, Siciliae regem, cum validissimo Francorum exercitu, non sine imperii sponsione transmisit; qui, ut rumor est, ante Neapolim castra firmavit, redactisque e vestigio, ut opinatur, ad dedi- tionem regnicolis, infelicem desolatamque urbem tuam confestim invasurus, ubi intercepto crematoque Urbano et intruso Clemente, te tuamque Germaniam celeberrimi fulgore imperii aeterna censura privabit. Haec sunt, quae, serenissime princeps, in gemebunda Italia tua urgent nova: et tu per lucos et thermas inania consilia agitas, nil de ecclesia, nil de imperio, nil de Italia, nil de te ipso prorsus cogitans. Haeccine sunt imperatoris opera? hae ad defendendam ampliandamque rempublicam viae? Sic pro ecclesia, sic pro imperio militas? Hisne modis Heinricus de Luczemburg, proavus tuus, ex mediocri fortuna ad sublimiorem
C. König Wenzel und Italien. 35 indicium auferat. Sane jam tecum invectiva, non obsequio opus est. Facta sunt vulnera, quae nisi ad cicatricem repente ducantur, incurabili prorsus cogitatione universum corpus inficient; nec jam legationibus utendum est, nec literis: ense resecanda sunt mala, crede mihi, arduum et inevitabile aggrediendum est facinus, et contra virulentam anguem, quae quotidie adversus te Italiamque tuam violentiorem caudam erigit, explicandae sunt Boemiae regni et Romani vires imperii, quas in praesentiarum si vinci et labefactari sinis, necesse est, ut de Germania relato in Galliam imperio, et ignavus splendidissimorum proavorum heres et indignus patris imperatoris successor toti Hesperiae totique Germaniae denotatus monstratusque digito, exsecrabile monstrum, per silvas et latebras infamem et lugubrem vitam agas. Nescio, si sentias, ubi sis ; volo te tibi ostendere, ut te perspicacius fortasse cognito, quae immineant pericula, quaeve sint adeunda remedia, satius intelligas; nondum enim, ut audio, vicesimum quartum attigisti annum, et avorum tuorum titulis aeque ac vir- tute adjulus, paternaque industria promotus, ad Romani regni fastigia imbellis adolescens non sine orbis administratione volasti. Quam diu igitur quantumve tibi elaborandum esse credis, ut strenua virtute tua nec temere nec intempestive juventuti tuae fuisse creditum Romanae reipublicae magistratum coram probes; non decet hercle, ut apud Latinos fama vulgatur, silvestres adversus feras et aves te noctes et dies pueriliter terere; hominibus, non bestiis praefectus es. Respice priscorum mores, a quibus quantum adhuc distes, tem- pore judica, nec tibi dignum existima, quos dignitate aequas, ab his virtute superari. Glo- riosum, testor, est imperium accipere, multo autem gloriosius exercere. Quid prodest regem csse et non regere? quid imperatorem esse et non imperare? Laudabilius quippe arbitror, non esse regem, quam regno operam negare. Nescis, quid (de) Sardinapollo (sic) scribit anti- quitas? Quam longe beatior, si crines nunquam suos diadema cinxisset! Et ut de ceteris taceamus, quid de Alberto Theutunico Dantes clamat! Satis decet dixisse, reor ; nunc ad incumbentia procedamus. Annum ultra jam quartum, ut scis, nova pestis abominandi scismatis in ecclesia dei, cujus defensor et protector es, Gallica machinatione violenter emi- cuit, contaminatisque cardinalibus in offensam Petri Urbanique, verissimi successoris sui, nec minus in tuae Majestatis obprobrium, proh pudor! nefandus prodiit antipapa, qui nec deum timet nec Caesarem reveretur; adde, quod nec antipapatu contentus, de Romani sub- versione imperii jam conclusit, Ludovicum Andegavensem ducem, iniquitatis filium suique antipontificatus pugilem, adversus Urbanum nostrum fautoremque suûm Karolum, Siciliae regem, cum validissimo Francorum exercitu, non sine imperii sponsione transmisit; qui, ut rumor est, ante Neapolim castra firmavit, redactisque e vestigio, ut opinatur, ad dedi- tionem regnicolis, infelicem desolatamque urbem tuam confestim invasurus, ubi intercepto crematoque Urbano et intruso Clemente, te tuamque Germaniam celeberrimi fulgore imperii aeterna censura privabit. Haec sunt, quae, serenissime princeps, in gemebunda Italia tua urgent nova: et tu per lucos et thermas inania consilia agitas, nil de ecclesia, nil de imperio, nil de Italia, nil de te ipso prorsus cogitans. Haeccine sunt imperatoris opera? hae ad defendendam ampliandamque rempublicam viae? Sic pro ecclesia, sic pro imperio militas? Hisne modis Heinricus de Luczemburg, proavus tuus, ex mediocri fortuna ad sublimiorem
Strana 36
36 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. perrexit gradum? Eisdemne artibus Divus Julius Caesar, Romani creator imperii, magnum populum totumque senatum, et, ut rectius loquar, majorem orbis partem subegit? Sic Camillus urbem a Gallis captam redemit? Sic Scipio rebellem Carthaginem delevit? Romulus quippe, urbis conditor, pro salute patriae, ab Acrone, Caecinensium rege, ad dimicandum provocatus, exercitu etiam superior solus in aciem descendit. Quid de Horatio Coclete dis- seram, qui extrema pontis Sublicii parte occupatus, irrumpentes per eum in urbem Etruscos infatigabili diu pungna cohercuit, interimque post terga ponte sublato, in Tiberim prosi- liens, et se et patriam liberavit! Proinde, inclyte future Caesar, si te Christianae fidei de- votio, si augustorum Caesarum reverentia, si progenitorum tuorum auctoritas, si denique propriae majestatis et gloriae dulcedo tangit: abrumpe moras et propera, victricibusque aquilis in Latinum demissis, succurrere tibi et Romae, nec ad tam pretiosa discrimina transire formida. Virtus enim in periculis maxime deprehenditur. Et ne tibi longiori oratione mole- stior sim, hoc ultimum obsecro, ut more proborum potior sit tibi dignitas sine vita, quam vita sine dignitate. Vale et veni o unicum miserandae Italiae praesidium! Datum Veronae xxiiii Octobris, indictione quinta. Majestatis tuae servitor Antonius de Lemaco, cum humillima recommendatione. 25. K Wenzel meldet den italienischen Fürsten, dass er den Markgrafen Jost von Mähren zu seinem General-Vicar in Italien ernannt habe. (Treb. C, 3. f. 105.) (1383, m. Jul.) De adventu suo in Italiam, et praemittit principem Jodocum. Fidelis dilecte! Scimus et experimento didicimus, quod ex diutina nostrae majestatis absentia in Italiae partibus pro varietate 1) temporum honor, jura, justitia et libertas imperi distracta sint hactenus, et per amplius quotidie distrahantur. Pro quibus reformandis dudum partes ipsas personaliter adire decrevimus, si non hereditariarum terrarum nostrarum, nec non aliorum grandium agendorum imperii per Almaniam evidens quidem et diversa necessitas hujusmodi nostro proposito firmo obice restitissent. Ad providendum itaque praemissis opportuno remedio, et tam ecclesiae quam imperii reipublicae salubrius consulendum, illu- strem Jodocum, marchionem Moraviae, principem et patruum nostrum carissimum, in partem nostrae sollicitudinis evocantes, per totam Italiam et partes ultramontanas nostrum et im- perii sacri constituimus vicarium generalem, ut videlicet, quem nobis originis et naturae junxit idemptitas, in dictis partibus non solum nostrae majestatis repraesentet imaginem, sed etiam ad restauranda earundem incolarum antiqua jura, justitias, libertates, utilitates et com- moda, prout decet, possit nostra auctoritate et nomine sollicita diligentia laborare. Qua- propter fidelitatem tuam ex animo seriose requirimus et hortamur, quatenus eundem patruum nostrum, utpote nostrum et imperii sacri generalem vicarium, honorifice ac decenter susci- 1) MS. veritate.
36 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. perrexit gradum? Eisdemne artibus Divus Julius Caesar, Romani creator imperii, magnum populum totumque senatum, et, ut rectius loquar, majorem orbis partem subegit? Sic Camillus urbem a Gallis captam redemit? Sic Scipio rebellem Carthaginem delevit? Romulus quippe, urbis conditor, pro salute patriae, ab Acrone, Caecinensium rege, ad dimicandum provocatus, exercitu etiam superior solus in aciem descendit. Quid de Horatio Coclete dis- seram, qui extrema pontis Sublicii parte occupatus, irrumpentes per eum in urbem Etruscos infatigabili diu pungna cohercuit, interimque post terga ponte sublato, in Tiberim prosi- liens, et se et patriam liberavit! Proinde, inclyte future Caesar, si te Christianae fidei de- votio, si augustorum Caesarum reverentia, si progenitorum tuorum auctoritas, si denique propriae majestatis et gloriae dulcedo tangit: abrumpe moras et propera, victricibusque aquilis in Latinum demissis, succurrere tibi et Romae, nec ad tam pretiosa discrimina transire formida. Virtus enim in periculis maxime deprehenditur. Et ne tibi longiori oratione mole- stior sim, hoc ultimum obsecro, ut more proborum potior sit tibi dignitas sine vita, quam vita sine dignitate. Vale et veni o unicum miserandae Italiae praesidium! Datum Veronae xxiiii Octobris, indictione quinta. Majestatis tuae servitor Antonius de Lemaco, cum humillima recommendatione. 25. K Wenzel meldet den italienischen Fürsten, dass er den Markgrafen Jost von Mähren zu seinem General-Vicar in Italien ernannt habe. (Treb. C, 3. f. 105.) (1383, m. Jul.) De adventu suo in Italiam, et praemittit principem Jodocum. Fidelis dilecte! Scimus et experimento didicimus, quod ex diutina nostrae majestatis absentia in Italiae partibus pro varietate 1) temporum honor, jura, justitia et libertas imperi distracta sint hactenus, et per amplius quotidie distrahantur. Pro quibus reformandis dudum partes ipsas personaliter adire decrevimus, si non hereditariarum terrarum nostrarum, nec non aliorum grandium agendorum imperii per Almaniam evidens quidem et diversa necessitas hujusmodi nostro proposito firmo obice restitissent. Ad providendum itaque praemissis opportuno remedio, et tam ecclesiae quam imperii reipublicae salubrius consulendum, illu- strem Jodocum, marchionem Moraviae, principem et patruum nostrum carissimum, in partem nostrae sollicitudinis evocantes, per totam Italiam et partes ultramontanas nostrum et im- perii sacri constituimus vicarium generalem, ut videlicet, quem nobis originis et naturae junxit idemptitas, in dictis partibus non solum nostrae majestatis repraesentet imaginem, sed etiam ad restauranda earundem incolarum antiqua jura, justitias, libertates, utilitates et com- moda, prout decet, possit nostra auctoritate et nomine sollicita diligentia laborare. Qua- propter fidelitatem tuam ex animo seriose requirimus et hortamur, quatenus eundem patruum nostrum, utpote nostrum et imperii sacri generalem vicarium, honorifice ac decenter susci- 1) MS. veritate.
Strana 37
C. König Wenzel und Italien. 37 pere, favorabiliter et caritative tractare, sibique in procuranda partium illarum re publica et signanter in formandis et effectualiter conservandis juribus nostris et imperii ac universis et singulis officium vicariatus praedicti concernentibus, super quibus (te) requisitum habuerit, ac si majestas nostra personaliter adesset, prout et quantum valetis, assistentia assistere velitis cum effectu, quod desuper coram majestate nostra commendari possis et de fidei tuae merito teneamur nostro nomine ad reddenda licita (sic) merita gratiarum. 26. K. Wenzel an Galeazzo Visconti in Mailand. (Cap. H, 3. f. 69.) (J. 1387.) Rex invehit contra Comitem Virtutum, quod contra promissum suum filiam suam alteri dedit, sui honoris in dedecus et confusionem. Galeaz de Vicecomitibus, Comes Virtutum! Unde te tanta pridem potuit animare temeritas, ut sub ingeniosi propositi fomite regiam majestatem offenderes, et nostrae mentis quietem irreverenter et infrunite turbares? Tu enim pro contrahenda inter illustrem.. prin- cipem et fratrem nostrum carissimum, et natam tuam parentela, tuas nobis literas et cum ipsis solemnes nuntios destinasti, quos tunc in favorem tuum hilari vultu suscepimus, lega- tionem ipsorum diligenter audivimus, obmissisque nostris aliis arduis agendis, ad prose- quendum dictae parentelae negotium inclinavimus mentem nostram; et quod plus est, dictis nuntiis tuis apud nos exstantibus, quamquam nobis per majores et potiores te casus similis offerretur, nos tamen offerentibus repulsam dedimus, nec tamen eisdem super hoc tractatus aliquos voluimus conservare, utpote qui certum magis tenebamus, quam dubium, quod omnia ea forent veritate fulcita, quae literarum tuarum tenores et dictorum nuntiorum tuo- rum assertio continebant. Nec mirari debeas, si desideria tua per tantum temporis spatium pendere permisimus et in conclusione ipsius negotii dilationem fecimus aliqualem, praesertim cum nosti, quod in contrahendo sacro matrimonio incedere oporteat pede gravi. Nobis autem in dicto proposito persistentibus, nuntiisque tuis ad te non reversis, imo apud nos adhuc exstantibus, tu voluntate mutata, sensibusque tuis datis in reprobum, praedictam na- tam tuam alteri copulasti, nobisque in hoc circa fidelitatis et obedientiae debitum, quo nobis et imperio astrictus es, illudere praesumpsisti. Revera, si qua virtus in te dormiret, ex otio poteras imo debeas (sic) potius ipsius membris praeponere, teque nostris utpote tui superioris et domini in hoc beneplacitis coaptare. Sed ex quo tibi magis dedecus quam honor applausit, pateat, te in hoc erga nos perperam processisse, nec non fidelitatem et fidem, quibus nobis et imperio stringebaris, infregisse. Ceterum sicut te Virtutum Comitem in vulgo denominas, sic te decebat illam sequi virtutem, quae stabilem in homine animi constantiam repromittit. Sed quod tibi natura dedisse, quodque tractu temporis in te hae- sisse dinoscitur, mutare forsitan minime potuisti. A fructibus autem tuis manifeste cognos- cimus, qualis fuerit praeconceptae tuae voluntatis initium, quod tam vilis finis explicuit, no- bis etiam praegnantis tui propositi timor exstiterit, quem partus tam foetidus, tamque dolo- rosus excludit. Praeterea non latet majestatem regiam mors nobilis Galeaz de Vicecomi-
C. König Wenzel und Italien. 37 pere, favorabiliter et caritative tractare, sibique in procuranda partium illarum re publica et signanter in formandis et effectualiter conservandis juribus nostris et imperii ac universis et singulis officium vicariatus praedicti concernentibus, super quibus (te) requisitum habuerit, ac si majestas nostra personaliter adesset, prout et quantum valetis, assistentia assistere velitis cum effectu, quod desuper coram majestate nostra commendari possis et de fidei tuae merito teneamur nostro nomine ad reddenda licita (sic) merita gratiarum. 26. K. Wenzel an Galeazzo Visconti in Mailand. (Cap. H, 3. f. 69.) (J. 1387.) Rex invehit contra Comitem Virtutum, quod contra promissum suum filiam suam alteri dedit, sui honoris in dedecus et confusionem. Galeaz de Vicecomitibus, Comes Virtutum! Unde te tanta pridem potuit animare temeritas, ut sub ingeniosi propositi fomite regiam majestatem offenderes, et nostrae mentis quietem irreverenter et infrunite turbares? Tu enim pro contrahenda inter illustrem.. prin- cipem et fratrem nostrum carissimum, et natam tuam parentela, tuas nobis literas et cum ipsis solemnes nuntios destinasti, quos tunc in favorem tuum hilari vultu suscepimus, lega- tionem ipsorum diligenter audivimus, obmissisque nostris aliis arduis agendis, ad prose- quendum dictae parentelae negotium inclinavimus mentem nostram; et quod plus est, dictis nuntiis tuis apud nos exstantibus, quamquam nobis per majores et potiores te casus similis offerretur, nos tamen offerentibus repulsam dedimus, nec tamen eisdem super hoc tractatus aliquos voluimus conservare, utpote qui certum magis tenebamus, quam dubium, quod omnia ea forent veritate fulcita, quae literarum tuarum tenores et dictorum nuntiorum tuo- rum assertio continebant. Nec mirari debeas, si desideria tua per tantum temporis spatium pendere permisimus et in conclusione ipsius negotii dilationem fecimus aliqualem, praesertim cum nosti, quod in contrahendo sacro matrimonio incedere oporteat pede gravi. Nobis autem in dicto proposito persistentibus, nuntiisque tuis ad te non reversis, imo apud nos adhuc exstantibus, tu voluntate mutata, sensibusque tuis datis in reprobum, praedictam na- tam tuam alteri copulasti, nobisque in hoc circa fidelitatis et obedientiae debitum, quo nobis et imperio astrictus es, illudere praesumpsisti. Revera, si qua virtus in te dormiret, ex otio poteras imo debeas (sic) potius ipsius membris praeponere, teque nostris utpote tui superioris et domini in hoc beneplacitis coaptare. Sed ex quo tibi magis dedecus quam honor applausit, pateat, te in hoc erga nos perperam processisse, nec non fidelitatem et fidem, quibus nobis et imperio stringebaris, infregisse. Ceterum sicut te Virtutum Comitem in vulgo denominas, sic te decebat illam sequi virtutem, quae stabilem in homine animi constantiam repromittit. Sed quod tibi natura dedisse, quodque tractu temporis in te hae- sisse dinoscitur, mutare forsitan minime potuisti. A fructibus autem tuis manifeste cognos- cimus, qualis fuerit praeconceptae tuae voluntatis initium, quod tam vilis finis explicuit, no- bis etiam praegnantis tui propositi timor exstiterit, quem partus tam foetidus, tamque dolo- rosus excludit. Praeterea non latet majestatem regiam mors nobilis Galeaz de Vicecomi-
Strana 38
38 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. tibus patrui tui; a quo tantae crudelitatis flagitium originaliter processit, non est a mea no- titia peregrinum. Cujus mortem tanto fert gravius regalis excellentia, quanto ex defectu suae personae nos et imperium sacrum utilibus servitiis orbatos videmus, et quanto etiam debitam et necessariam vindictam expetit sanguis ejus. 27. Wenceslaus rex principibus Italis. (Treb. C, 3. f. 140°.) 1395 (init.) Nobiles fideles dilecti! Ab eo tempore, quo nos licet immeritos omnipotens deus, sacri Romani assequi voluit culmen imperii, ad hoc frequenter nostra suspiravit intentio ad hoc praecipue noster tendebat affectus 1), ut in Italiae simul et Lombardiae partibus ejus- dem imperii rempublicam et commune bonum disponere, attritum gravibus dispendiis po- pulum de manibus fortiorum ejus eripere, nostra quoque et ejusdem imperii jura in eisdem partibus partim depressa, partim vero conculcata possemus ad debitum reformare. Obstitit autem huic justo proposito nostro negotiorum praegrandium improvisa varietas, guerrarum continuata disturbia et clamor populi, dampnis, ut praemittitur, multiplicibus lacessiti; nam et fortunae 2) volubilis proprietas sic eventibus variis nobiscum certavit, ut non solum desi- deria nostra nobiscum senescere non permitteret, verum etiam voluntatem nostram quodam violentae auctoritatis imperio penitus immutaret. Et licet de hoc regius animus turbetur quam plurimum, non minus tamen Vestrae Fidelitati super effusione cruoris vestri, oppres- sionibus Gallicorum et eorum incursationibus, ac aliis dampnis vestris, quae ex vestrarum literarum tenore comperimus, sincere compatimur et compatiendo turbamur. Fidei autem vestrae constantiam dignis laudum efferendam censemus praeconiis, quae nec vicinorum exemplo summota, nec prosecutionibus hostilibus stupefacta, erga sanctissimum in Christo patrem, dominum nostrum summum pontificem nos et imperium sacrum stabilis extitit et ex hoc tam ipsum quam nos ad ipsam gratiis et favoribus compensandam ferventius in- citavit. Ad finem igitur, ut de cetero non a verbali sed potius reali adjutorio spes vestra dependeat et ad resistendum suis hostibus Fidelitas Vestra animum simul et vires assumat: ecce quod venerabilem Albertum 3) archiepiscopum Magdeburg. principem cancellarium con- siliarium, honorabilem P. de W. archidiaconum Horssoviensem et alios ambassiatores nostros ad praefati domini nostri et vestram praesentiam decrevimus in proximo destinan- dum; qui de regio favore, quo vos prae ceteris suis fidelibus Celsitudo nostra prosequitur, de praestando vobis auxilio et aliis occurrentibus singulis vobis exprimere debebunt et poterunt distinctius mentem nostram. Vos igitur fideles carissimi sic in obedientia et fide praedicti domini nostri ac nostra constantes persistite, ut fine laudabili principium comi- tante nostrae Serenitatis dextram ad vestrae generalitatis et specialitatis augmenta quasi per debitum obligetis; nos etenim alta mente et dignis quidem retributionibus fidem vestraimn adeo compensare disponimus, ut vos in eadem perstitisse fideliter merito gaudeatis etc. 1) MS. effectus. 2) MS. forte. 3) MS. abbatum.
38 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. tibus patrui tui; a quo tantae crudelitatis flagitium originaliter processit, non est a mea no- titia peregrinum. Cujus mortem tanto fert gravius regalis excellentia, quanto ex defectu suae personae nos et imperium sacrum utilibus servitiis orbatos videmus, et quanto etiam debitam et necessariam vindictam expetit sanguis ejus. 27. Wenceslaus rex principibus Italis. (Treb. C, 3. f. 140°.) 1395 (init.) Nobiles fideles dilecti! Ab eo tempore, quo nos licet immeritos omnipotens deus, sacri Romani assequi voluit culmen imperii, ad hoc frequenter nostra suspiravit intentio ad hoc praecipue noster tendebat affectus 1), ut in Italiae simul et Lombardiae partibus ejus- dem imperii rempublicam et commune bonum disponere, attritum gravibus dispendiis po- pulum de manibus fortiorum ejus eripere, nostra quoque et ejusdem imperii jura in eisdem partibus partim depressa, partim vero conculcata possemus ad debitum reformare. Obstitit autem huic justo proposito nostro negotiorum praegrandium improvisa varietas, guerrarum continuata disturbia et clamor populi, dampnis, ut praemittitur, multiplicibus lacessiti; nam et fortunae 2) volubilis proprietas sic eventibus variis nobiscum certavit, ut non solum desi- deria nostra nobiscum senescere non permitteret, verum etiam voluntatem nostram quodam violentae auctoritatis imperio penitus immutaret. Et licet de hoc regius animus turbetur quam plurimum, non minus tamen Vestrae Fidelitati super effusione cruoris vestri, oppres- sionibus Gallicorum et eorum incursationibus, ac aliis dampnis vestris, quae ex vestrarum literarum tenore comperimus, sincere compatimur et compatiendo turbamur. Fidei autem vestrae constantiam dignis laudum efferendam censemus praeconiis, quae nec vicinorum exemplo summota, nec prosecutionibus hostilibus stupefacta, erga sanctissimum in Christo patrem, dominum nostrum summum pontificem nos et imperium sacrum stabilis extitit et ex hoc tam ipsum quam nos ad ipsam gratiis et favoribus compensandam ferventius in- citavit. Ad finem igitur, ut de cetero non a verbali sed potius reali adjutorio spes vestra dependeat et ad resistendum suis hostibus Fidelitas Vestra animum simul et vires assumat: ecce quod venerabilem Albertum 3) archiepiscopum Magdeburg. principem cancellarium con- siliarium, honorabilem P. de W. archidiaconum Horssoviensem et alios ambassiatores nostros ad praefati domini nostri et vestram praesentiam decrevimus in proximo destinan- dum; qui de regio favore, quo vos prae ceteris suis fidelibus Celsitudo nostra prosequitur, de praestando vobis auxilio et aliis occurrentibus singulis vobis exprimere debebunt et poterunt distinctius mentem nostram. Vos igitur fideles carissimi sic in obedientia et fide praedicti domini nostri ac nostra constantes persistite, ut fine laudabili principium comi- tante nostrae Serenitatis dextram ad vestrae generalitatis et specialitatis augmenta quasi per debitum obligetis; nos etenim alta mente et dignis quidem retributionibus fidem vestraimn adeo compensare disponimus, ut vos in eadem perstitisse fideliter merito gaudeatis etc. 1) MS. effectus. 2) MS. forte. 3) MS. abbatum.
Strana 39
C. König Wenzel und Italien. 39 28. Wenceslaus rex duci Mediolanensi. (Cap. H, 3. f. 44.) (1397, m. Aug. od. 1400, m. Apr.?) Refert gratias de fide, et gerit fiduciam de ampliori, sibi successus prosperos nuntiando. Illustris princeps, sincere dilecte! Variis tuis literis, ex armario tui pectoris intime procul dubio procedentibus, gratanter diligenter auditis et clarius intellectis, ex quibus tuae fidei promptitudinem sufficienter cognoscimus, tanto tibi gratiarum actiones uberiores ex- solvimus, quanto status nostri magnificentiam te sitire sentimus. Nec in hoc frustra tua desudat devotio, praesertim cum exaltatio nostrae regiae dignitatis tui status et domus, quos liberali semper favore prosequimur, stabile prorsus fulciant fundamentum. Nos itaque vice simili in te, veluti columna et membro notabili sacri Romani imperii, pedem regium con- stantissime defigentes, te affectuoso studio requirimus et hortamur omnino volentes, qua- tenus, si quae ad tui notitiam aliquorsum pervenerint, quae in nostram vergere possint laesionem, hiis remediis opportunis fidelitas tua velit ocurrere, nobisque hujusmodi creb- rius nuntiare, prout de te gerimus confidentiam specialem. Et ut tibi status regius ac etiam nostrae voluntatis conditio patefiat, ecce quod annuente dextra regis regum, optata mentis et corporis incolumitate vigentes, prosperamur ad vota, ac nobis unacum serenissimo prin- cipe etc. unanimi voluntate degentibus, mutuae dilectionis et caritatis sumus foedere sociati, adeo, ut inantea nusquam possit seu valeat suggestionis scissio suboriri, quin potius votis nostris vota sua et suis nostra plenissime correspondent. Insuper statu regni Boemiae in pacis et tranquillitatis commodo post terga relicto, ad quod etiam barones regni Boemiae sua praestant amminicula, mox ad partes Almaniae personaliter pergimus, sacri Romani imperii et sacrae Romanae ecclesiae negotiis de consilio principum sacri Romani imperii, nostrorum fidelium, opportunam operam et sollicitudinem impensuri. Haec tibi, princeps carissime, quem votivorum nostrorum successuum avidum zelatorem agnoscimus, ad spe- cialis laetitiae tripudium nuntiamus, ut quem in arduis nostris agibilibus et imminentibus nobis inhaerere conspicimus, in cupitis processibus per effectum et operis participem faciamus. 29. Wenceslaus rex Johanni Galeatio de Vicecomitibus, duci Mediolanensi. (Cap. H, 3. f. 43. Treb. C, 3. f. 335.) 1401 (m. Sept. — Oct.) Illustris princeps, sincere dilecte! Exuberans et praegrandis est in conspectu nostro fidei tuae constantia, quam erga Majestatem nostram clara semper operum exhibitione prae- tendisti, et prompta fidelitatis alacritate frequenter ostendisti, prout hoc providus Johan- nes . . a te ad nostri culminis praesentiam nuncius transmissus, nostrae Magnificentiae lucide et aperte declaravit, quem gratanter recepimus, hilariter vidimus, ac propositionis ipsius verba pleno collegimus intellectu, quibus etiam tenore praesentium respondemus, pro sin- gulari consolatione significantes, quod serenissimus princeps et dominus, dominus Sigismun-
C. König Wenzel und Italien. 39 28. Wenceslaus rex duci Mediolanensi. (Cap. H, 3. f. 44.) (1397, m. Aug. od. 1400, m. Apr.?) Refert gratias de fide, et gerit fiduciam de ampliori, sibi successus prosperos nuntiando. Illustris princeps, sincere dilecte! Variis tuis literis, ex armario tui pectoris intime procul dubio procedentibus, gratanter diligenter auditis et clarius intellectis, ex quibus tuae fidei promptitudinem sufficienter cognoscimus, tanto tibi gratiarum actiones uberiores ex- solvimus, quanto status nostri magnificentiam te sitire sentimus. Nec in hoc frustra tua desudat devotio, praesertim cum exaltatio nostrae regiae dignitatis tui status et domus, quos liberali semper favore prosequimur, stabile prorsus fulciant fundamentum. Nos itaque vice simili in te, veluti columna et membro notabili sacri Romani imperii, pedem regium con- stantissime defigentes, te affectuoso studio requirimus et hortamur omnino volentes, qua- tenus, si quae ad tui notitiam aliquorsum pervenerint, quae in nostram vergere possint laesionem, hiis remediis opportunis fidelitas tua velit ocurrere, nobisque hujusmodi creb- rius nuntiare, prout de te gerimus confidentiam specialem. Et ut tibi status regius ac etiam nostrae voluntatis conditio patefiat, ecce quod annuente dextra regis regum, optata mentis et corporis incolumitate vigentes, prosperamur ad vota, ac nobis unacum serenissimo prin- cipe etc. unanimi voluntate degentibus, mutuae dilectionis et caritatis sumus foedere sociati, adeo, ut inantea nusquam possit seu valeat suggestionis scissio suboriri, quin potius votis nostris vota sua et suis nostra plenissime correspondent. Insuper statu regni Boemiae in pacis et tranquillitatis commodo post terga relicto, ad quod etiam barones regni Boemiae sua praestant amminicula, mox ad partes Almaniae personaliter pergimus, sacri Romani imperii et sacrae Romanae ecclesiae negotiis de consilio principum sacri Romani imperii, nostrorum fidelium, opportunam operam et sollicitudinem impensuri. Haec tibi, princeps carissime, quem votivorum nostrorum successuum avidum zelatorem agnoscimus, ad spe- cialis laetitiae tripudium nuntiamus, ut quem in arduis nostris agibilibus et imminentibus nobis inhaerere conspicimus, in cupitis processibus per effectum et operis participem faciamus. 29. Wenceslaus rex Johanni Galeatio de Vicecomitibus, duci Mediolanensi. (Cap. H, 3. f. 43. Treb. C, 3. f. 335.) 1401 (m. Sept. — Oct.) Illustris princeps, sincere dilecte! Exuberans et praegrandis est in conspectu nostro fidei tuae constantia, quam erga Majestatem nostram clara semper operum exhibitione prae- tendisti, et prompta fidelitatis alacritate frequenter ostendisti, prout hoc providus Johan- nes . . a te ad nostri culminis praesentiam nuncius transmissus, nostrae Magnificentiae lucide et aperte declaravit, quem gratanter recepimus, hilariter vidimus, ac propositionis ipsius verba pleno collegimus intellectu, quibus etiam tenore praesentium respondemus, pro sin- gulari consolatione significantes, quod serenissimus princeps et dominus, dominus Sigismun-
Strana 40
40 Palacky, über Fermelbücher: Bcilagen. dus, Rex Ungariae oc. frater-noster carissimus, cum omnibus baronibus plene concordatus et totaliter unitus, pristina gaudet libertate; qui etiam major et potentior quam umquam prius fuerit, exstitit deo disponente, prout hoc idem experientia nos docente et literis suis lucidius cognovimus ab experto; cum quo una cum illustribus Jodoco et Procopio Mora- viae et Brandenburgensibus marchionibus et quam pluribus aliis principibus, patruis et con- sanguineis nostris carissimis, in civitate Wratislaviensi praetermissis aliis nostris agendis et negotiis statim convenire proponimus, et abinde ad Sanctissimum in Christo patrem et dominum D. Bonifacium summum pontificem ac ad tuam dilectionem solemnes nostros ambasiatores volumus destinare. Quapropter sinceritatem tuam affectuose requirimus et hortamur, ex animo desiderantes sincerae fidei tuae puritatem, quam ad nos continue et constanter gessisti, nobis pro inimicorum et rebellium nostrorum repulsione fideliter et incessanter astare velis modis et viis, quibus tibi visum fuerit opportunis, prout de sinceritate et amicitia tua plenam confidentiam gerimus et indubiam tenemus praesumptionem. 30. Leonard Therunda an K. Wenzel. (Treb. C, 3. f. 86. MS. bibl. Clement. Prag. X, H. 18. f. 16.) Verona, 1401, 16 Nov. Non quis ego te verbis adoriar, dive Caesar, nostra omnium tutela spesque, summe principum princeps, instar divinae majestatis in terris; et quanti sim, tua nihil intersit; modo ex veritate sit, quae ex me non est, verbis autoritas. Nec enim tutum est summis viris, mino- rum verba spernere: cum possit exiguus scire, quae magnus ignoret, et cum constet, pleros- que magnos fortuna homines nullos esse virtutibus; prudentis est, non opibus homines aestimare, sed moribus. Ceterum satius est, quid ad te, quam quid ad me sermo pertineat scisciteris. Modicum, fateor, exiguum hominem res magnae contingunt; possum verba per- dere, cui nihil perdendum est majus: tu multa, cui sunt omnia. Et siquidem aures tuas modeste minus offendero, stimulis doloris acto indulge, quacso, humanissime princeps. Iras- cimur homunculi, fex terrea, justissimo deo, erumpunt in illum plerumque non pensata con- vicia, cum apparet, bonis mala contingere, cum adversi aliquid sentimus. Esset, fateor, melius moderari nobis: sed possumus facilius poenitere. Irasci liccat, precor, non odisse. Es alter mundo deus: irascor deo, irascor et tibi, de utriusque confisus misericordia et mea conscius puritate, usque adeo certus, quod si mala nostra videris, si imminentia anim- adverteris, non quod ego unus, sed quod omnes ad te una voce non clament, miraberis; quorum in te uno salus sita est. Dissidium sanctae matris ecclesiae, animarum nostrarum periculum, annos xxvi (sic) in tua et omnium mundi principum negligentia tulimus; nunc et huic simile malum subimus, ne quid malis nostris deesset, ut Romanum scilicet discissum sit imperium; ut qui sine consilio dubii errabamus in tenebris, vobiscum irrueremus in gladios. Querebamur de te, quod exsecrabile scisma in ecclesia dei diu adeo vigere, quasi cum possis tollere, patereris; tolerabile tamen fuerat, quod non totum tibi videbatur incum- bere, quia Gallorum praesertim errores corrigere tui juris nescio quo jure non sit. Quod
40 Palacky, über Fermelbücher: Bcilagen. dus, Rex Ungariae oc. frater-noster carissimus, cum omnibus baronibus plene concordatus et totaliter unitus, pristina gaudet libertate; qui etiam major et potentior quam umquam prius fuerit, exstitit deo disponente, prout hoc idem experientia nos docente et literis suis lucidius cognovimus ab experto; cum quo una cum illustribus Jodoco et Procopio Mora- viae et Brandenburgensibus marchionibus et quam pluribus aliis principibus, patruis et con- sanguineis nostris carissimis, in civitate Wratislaviensi praetermissis aliis nostris agendis et negotiis statim convenire proponimus, et abinde ad Sanctissimum in Christo patrem et dominum D. Bonifacium summum pontificem ac ad tuam dilectionem solemnes nostros ambasiatores volumus destinare. Quapropter sinceritatem tuam affectuose requirimus et hortamur, ex animo desiderantes sincerae fidei tuae puritatem, quam ad nos continue et constanter gessisti, nobis pro inimicorum et rebellium nostrorum repulsione fideliter et incessanter astare velis modis et viis, quibus tibi visum fuerit opportunis, prout de sinceritate et amicitia tua plenam confidentiam gerimus et indubiam tenemus praesumptionem. 30. Leonard Therunda an K. Wenzel. (Treb. C, 3. f. 86. MS. bibl. Clement. Prag. X, H. 18. f. 16.) Verona, 1401, 16 Nov. Non quis ego te verbis adoriar, dive Caesar, nostra omnium tutela spesque, summe principum princeps, instar divinae majestatis in terris; et quanti sim, tua nihil intersit; modo ex veritate sit, quae ex me non est, verbis autoritas. Nec enim tutum est summis viris, mino- rum verba spernere: cum possit exiguus scire, quae magnus ignoret, et cum constet, pleros- que magnos fortuna homines nullos esse virtutibus; prudentis est, non opibus homines aestimare, sed moribus. Ceterum satius est, quid ad te, quam quid ad me sermo pertineat scisciteris. Modicum, fateor, exiguum hominem res magnae contingunt; possum verba per- dere, cui nihil perdendum est majus: tu multa, cui sunt omnia. Et siquidem aures tuas modeste minus offendero, stimulis doloris acto indulge, quacso, humanissime princeps. Iras- cimur homunculi, fex terrea, justissimo deo, erumpunt in illum plerumque non pensata con- vicia, cum apparet, bonis mala contingere, cum adversi aliquid sentimus. Esset, fateor, melius moderari nobis: sed possumus facilius poenitere. Irasci liccat, precor, non odisse. Es alter mundo deus: irascor deo, irascor et tibi, de utriusque confisus misericordia et mea conscius puritate, usque adeo certus, quod si mala nostra videris, si imminentia anim- adverteris, non quod ego unus, sed quod omnes ad te una voce non clament, miraberis; quorum in te uno salus sita est. Dissidium sanctae matris ecclesiae, animarum nostrarum periculum, annos xxvi (sic) in tua et omnium mundi principum negligentia tulimus; nunc et huic simile malum subimus, ne quid malis nostris deesset, ut Romanum scilicet discissum sit imperium; ut qui sine consilio dubii errabamus in tenebris, vobiscum irrueremus in gladios. Querebamur de te, quod exsecrabile scisma in ecclesia dei diu adeo vigere, quasi cum possis tollere, patereris; tolerabile tamen fuerat, quod non totum tibi videbatur incum- bere, quia Gallorum praesertim errores corrigere tui juris nescio quo jure non sit. Quod
Strana 41
C. König Wenzel und Italien. 41 vero Romanorum imperium discissum patiare, tibi uni incumbens, tolerare non possumus; quod segnis antimperatorem Bavarum arreptis Caesareis signis tuam invadere Italiam passus sis, cum possis obstare, quod caput erigere, cum possis deprimere; quod in te tantum ordiri nefas perfidos oblocutores, nedum implere, ab ipsis primordiis non prohibuisti: tuo satis exemplo doces, quod res tanta imperii ubique tremendi male gesta sit, et nonnisi suorum principum negligentia ad hanc usque parvitatem decreverit. Et quid obstat, quo- minus id credatur? cum imperialis nominis inimicos, Guelfos scilicet, Florentinos praecipue, qui se factionis ejus principes faciunt, qui divinas aquilas et victricia mundi signa patibulis opprobrio dedere, qui semper persecuti fideles imperii omni martyrii genere petierunt et detestabili crudelitate necarunt, intra Italiae fines degere et a debilibus initiis eam pestem in tantas vires excrescere majores tui tulerint? Quid vetera queror? Sentis in te murmura, et taces ; sentis hostiles conatus, et non prohibes; imo et vides periculum, nec moveris. Sensisti primum, idque dudum, ab Florentia oratores ad hos scilicet, quibus eligendi Caesa- ris jus est, frequentare; nec clam te fuit, quas in te callidi oblocutores fingerent querelas, quod honorem illum negligis, quod imperii rem nedum diminui piger sustuleris, sed quod imprudens ipse destrueres, et quod propterea deponendus sis, eligendus dignior, humano generi utilior, quasi male gestae rei condolentes et salutis omnium curiosi. O dolosam machinationem! Fingunt odisse, quod diligunt, optare, quod nolunt, postulare, quod fugiunt. Tuorum enim, dive Caesar, tuaque stant etiam negligentia. Vae sibi ab optimi principis dili- gentia! non esset illis locus super faciem terrae. Nostrum erat, hoc queri, qui illos in patientia tua tot annos tulimus. Utuntur in te causa nostra, ut, quod oderant, sacrum impe- rium amare videantur, ut figmento iniquum contegentes propositum facilius laedant; adjicientes maledictis eorum, quod ducem Mediolani crescere nedum passus sis, sed eum rebus imperii donans in illud armaveris. Sed testis est deus, et tu non ignoras, quantis periculis, labo- ribus, sumptibus ipse et majores sui imperio perpetua fide se gesserunt. Nisi constantissimus iste dux, vestri nominis cultor, eis obstitisset, conatus eorum irritasset, esset jam nullum, esset jam Italia parricidarum, sollicitudine barbarorum hostium, sub turpi servitute posses- sio; constatque nihil sibi amplius in Italia habere imperium, nisi quantum fidelis ipse ser- varit. Ideo illis molestum est, quod illum apud te carum habeas, quod titulis, quod hono- ribus efferas, quibus hostis est, quicumque Romano fidelis imperio. Non segnitiem tuam oderunt bilingues detractores, sed defensoris sollicitudinem. Et quid non moliti sunt in illum pertinaces inimici? insidiis, dolis, conjurationibus, seditionibus non est numerus; quanto putas studio in eum totam Italiam convertere conati sunt! Summum pontificem, Ladislaum regem sibi saepe, sed frustra advocaverunt, et quondam male suasas, Ferrariam, Bononiam, Mantuam, Paduam sibi confoederaverunt, invaserunt Lombardos, contigitque ut deo praevio modico minus Mantuam caperemus. Nunc usque eorum effrenatis ausibus con- grua objecimus lora. Nonne et olim sibi visi nil proficere, omnes Gallias, omnem barba- riem in ducem Mediolani trahere orditi sunt? suae reipublicae possessionem, si in eum irruant, eis daturos se polliciti? Nihil intentatum relictum est. Cum autem eorum ubique notissimi mores sint, susceperunt ab hominibus, quas praebent aliis, nugas, cautis scilicet, sibi eventus
C. König Wenzel und Italien. 41 vero Romanorum imperium discissum patiare, tibi uni incumbens, tolerare non possumus; quod segnis antimperatorem Bavarum arreptis Caesareis signis tuam invadere Italiam passus sis, cum possis obstare, quod caput erigere, cum possis deprimere; quod in te tantum ordiri nefas perfidos oblocutores, nedum implere, ab ipsis primordiis non prohibuisti: tuo satis exemplo doces, quod res tanta imperii ubique tremendi male gesta sit, et nonnisi suorum principum negligentia ad hanc usque parvitatem decreverit. Et quid obstat, quo- minus id credatur? cum imperialis nominis inimicos, Guelfos scilicet, Florentinos praecipue, qui se factionis ejus principes faciunt, qui divinas aquilas et victricia mundi signa patibulis opprobrio dedere, qui semper persecuti fideles imperii omni martyrii genere petierunt et detestabili crudelitate necarunt, intra Italiae fines degere et a debilibus initiis eam pestem in tantas vires excrescere majores tui tulerint? Quid vetera queror? Sentis in te murmura, et taces ; sentis hostiles conatus, et non prohibes; imo et vides periculum, nec moveris. Sensisti primum, idque dudum, ab Florentia oratores ad hos scilicet, quibus eligendi Caesa- ris jus est, frequentare; nec clam te fuit, quas in te callidi oblocutores fingerent querelas, quod honorem illum negligis, quod imperii rem nedum diminui piger sustuleris, sed quod imprudens ipse destrueres, et quod propterea deponendus sis, eligendus dignior, humano generi utilior, quasi male gestae rei condolentes et salutis omnium curiosi. O dolosam machinationem! Fingunt odisse, quod diligunt, optare, quod nolunt, postulare, quod fugiunt. Tuorum enim, dive Caesar, tuaque stant etiam negligentia. Vae sibi ab optimi principis dili- gentia! non esset illis locus super faciem terrae. Nostrum erat, hoc queri, qui illos in patientia tua tot annos tulimus. Utuntur in te causa nostra, ut, quod oderant, sacrum impe- rium amare videantur, ut figmento iniquum contegentes propositum facilius laedant; adjicientes maledictis eorum, quod ducem Mediolani crescere nedum passus sis, sed eum rebus imperii donans in illud armaveris. Sed testis est deus, et tu non ignoras, quantis periculis, labo- ribus, sumptibus ipse et majores sui imperio perpetua fide se gesserunt. Nisi constantissimus iste dux, vestri nominis cultor, eis obstitisset, conatus eorum irritasset, esset jam nullum, esset jam Italia parricidarum, sollicitudine barbarorum hostium, sub turpi servitute posses- sio; constatque nihil sibi amplius in Italia habere imperium, nisi quantum fidelis ipse ser- varit. Ideo illis molestum est, quod illum apud te carum habeas, quod titulis, quod hono- ribus efferas, quibus hostis est, quicumque Romano fidelis imperio. Non segnitiem tuam oderunt bilingues detractores, sed defensoris sollicitudinem. Et quid non moliti sunt in illum pertinaces inimici? insidiis, dolis, conjurationibus, seditionibus non est numerus; quanto putas studio in eum totam Italiam convertere conati sunt! Summum pontificem, Ladislaum regem sibi saepe, sed frustra advocaverunt, et quondam male suasas, Ferrariam, Bononiam, Mantuam, Paduam sibi confoederaverunt, invaserunt Lombardos, contigitque ut deo praevio modico minus Mantuam caperemus. Nunc usque eorum effrenatis ausibus con- grua objecimus lora. Nonne et olim sibi visi nil proficere, omnes Gallias, omnem barba- riem in ducem Mediolani trahere orditi sunt? suae reipublicae possessionem, si in eum irruant, eis daturos se polliciti? Nihil intentatum relictum est. Cum autem eorum ubique notissimi mores sint, susceperunt ab hominibus, quas praebent aliis, nugas, cautis scilicet, sibi eventus
Strana 42
42 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Mantuae arripientibus documentum. Sic illos paullatim omnes deserunt; sola Padua illis nunc palam socia est; dubia est utrinque Bononia, ad partes nostras facile convertenda. In exiguum decreverunt vires eorum, ut palam nihil auderent, defecerantque viribus prorsus, nisi obtinuissent, quod, unde sibi conscii timent, Romanum discinderetur imperium, non aliter funditus destruendum; ut alterius mox haerentes partibus, praesidio destituti non sint. Sed miranda nimis est electorum, tantorum scilicet hominum, imprudentia, quibus tantae rei auctoritas fuit, non modo quod illos audierint, sed quod non contumeliis armatos objece- rint, quos totiens majestatis reos, quos inimicos scirent, cum nulla malivoli hominis sit non suspecta petitio. Et tamen non dubitaverunt eorum favere garrulitati, et accusatoribus lupis de neglecto grege damnare pastorem, et contra jus fasque in verum Caesarem destitutionis fulminare sententiam, alium te stante imperatorem eligere. Sed nunquam credidero, eos te obstante fecisse, nec jure, nisi te volente, potuisse. Sed his disputare locus non est. Causa tua in judicio bene tuenda fuit, sed bello judice, nisi illam, nisi te ipsum deseras, clarius discerni poterit. Justitia dei aequa est, et jam electo suo futuros belli eventus sinistris satis initiis indicavit. Et quid putas hosti primis auspiciis obtigit, dive Caesar? Descendit imprudens Bavarus, tum Florentinorum, tum Francisci de Carraria Paduani sedulitate accitus, cum non parva, ut fertur, acie per vallem Sabiam, ut inde Lombardiam prope Brixiae moenia con- tingeret; cui indigenae quidam, quam pauci scilicet factionis ejus ruricolae, furtis quam mili- tiae aptiores, sine impedimento viam illinc se daturos, eumque mox Brixia proxima, in qua conjurationem secum esse dicebant, potiturum pollicebantur. Sed mirum dictu, quam pri- mum sui montium fauces in planum exibant, mox ab obviis nostris, quemadmodum a lupis pecudes, sternebantur. Magna pars eorum manu quidem modica aut caesa aut capta, sed eorum nemo ad suos sine verbere aut vulnere rediit; denique cum nihil proficeret, magno cum dedecore Tridentum repetiit. Sed quid referre opus est? Ab redeuntibus suis, quid illis contigerit, sciscitari potuisti. Perfugae nostri dignis crucibus poenas dederunt, suntque aliis terribilis mortis exemplum. Brixiensium et nemo, nec quisquam alius minimo motu fidelitatem violavit; hostis vero sua illusus credulitate, expertus suorum tum suadentium figmenta, tum militum debilitatem, tum nostrorum virtutem percipiens, locorum angustias, munimentorum tutelas, viarum difficultates, exercitus nostri numerum, ad arripienda imperii dia- demata inaccessibiles vias, Paduam cum cohorte modica adivit, ibique applicitus pauper suorum Guelforum frustra mendicat adminicula. Ha! quantum potest poenitere, si sapiat, male suasus Bavarus, quod rem tantam sine consilio, sine viribus contra jus fasque sit aggressus. Quid agat, eligere nescit; sibi omnia sunt dubia; fertur tamen nuper misisse Venetias, desperans nostrorum obice terra Romam posse contingere, quo mari vehatur, postulare navigium. Quod si impetret, etiam nunc incertum est; vulgare tamen est, quod vectores ejus equos tum proxenetis instantibus, tum sub hasta venundans, mari profecturo superfluos, Paduae nun- dinas indixit insolitas. Palam hactenus non fuit, qualiter sibi non intendant Veneti; sed certum est, quod trepidat hostis, trepidant partes ejus. Non redit ille per dedecoris turpitu- dinem, non redeunt illi sceleris conscientia, per misericordiae desperationem; verum ultima experiri volunt, quibus nulla spes est, quam in negligentia tua et fortunae miraculo. Nunc
42 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Mantuae arripientibus documentum. Sic illos paullatim omnes deserunt; sola Padua illis nunc palam socia est; dubia est utrinque Bononia, ad partes nostras facile convertenda. In exiguum decreverunt vires eorum, ut palam nihil auderent, defecerantque viribus prorsus, nisi obtinuissent, quod, unde sibi conscii timent, Romanum discinderetur imperium, non aliter funditus destruendum; ut alterius mox haerentes partibus, praesidio destituti non sint. Sed miranda nimis est electorum, tantorum scilicet hominum, imprudentia, quibus tantae rei auctoritas fuit, non modo quod illos audierint, sed quod non contumeliis armatos objece- rint, quos totiens majestatis reos, quos inimicos scirent, cum nulla malivoli hominis sit non suspecta petitio. Et tamen non dubitaverunt eorum favere garrulitati, et accusatoribus lupis de neglecto grege damnare pastorem, et contra jus fasque in verum Caesarem destitutionis fulminare sententiam, alium te stante imperatorem eligere. Sed nunquam credidero, eos te obstante fecisse, nec jure, nisi te volente, potuisse. Sed his disputare locus non est. Causa tua in judicio bene tuenda fuit, sed bello judice, nisi illam, nisi te ipsum deseras, clarius discerni poterit. Justitia dei aequa est, et jam electo suo futuros belli eventus sinistris satis initiis indicavit. Et quid putas hosti primis auspiciis obtigit, dive Caesar? Descendit imprudens Bavarus, tum Florentinorum, tum Francisci de Carraria Paduani sedulitate accitus, cum non parva, ut fertur, acie per vallem Sabiam, ut inde Lombardiam prope Brixiae moenia con- tingeret; cui indigenae quidam, quam pauci scilicet factionis ejus ruricolae, furtis quam mili- tiae aptiores, sine impedimento viam illinc se daturos, eumque mox Brixia proxima, in qua conjurationem secum esse dicebant, potiturum pollicebantur. Sed mirum dictu, quam pri- mum sui montium fauces in planum exibant, mox ab obviis nostris, quemadmodum a lupis pecudes, sternebantur. Magna pars eorum manu quidem modica aut caesa aut capta, sed eorum nemo ad suos sine verbere aut vulnere rediit; denique cum nihil proficeret, magno cum dedecore Tridentum repetiit. Sed quid referre opus est? Ab redeuntibus suis, quid illis contigerit, sciscitari potuisti. Perfugae nostri dignis crucibus poenas dederunt, suntque aliis terribilis mortis exemplum. Brixiensium et nemo, nec quisquam alius minimo motu fidelitatem violavit; hostis vero sua illusus credulitate, expertus suorum tum suadentium figmenta, tum militum debilitatem, tum nostrorum virtutem percipiens, locorum angustias, munimentorum tutelas, viarum difficultates, exercitus nostri numerum, ad arripienda imperii dia- demata inaccessibiles vias, Paduam cum cohorte modica adivit, ibique applicitus pauper suorum Guelforum frustra mendicat adminicula. Ha! quantum potest poenitere, si sapiat, male suasus Bavarus, quod rem tantam sine consilio, sine viribus contra jus fasque sit aggressus. Quid agat, eligere nescit; sibi omnia sunt dubia; fertur tamen nuper misisse Venetias, desperans nostrorum obice terra Romam posse contingere, quo mari vehatur, postulare navigium. Quod si impetret, etiam nunc incertum est; vulgare tamen est, quod vectores ejus equos tum proxenetis instantibus, tum sub hasta venundans, mari profecturo superfluos, Paduae nun- dinas indixit insolitas. Palam hactenus non fuit, qualiter sibi non intendant Veneti; sed certum est, quod trepidat hostis, trepidant partes ejus. Non redit ille per dedecoris turpitu- dinem, non redeunt illi sceleris conscientia, per misericordiae desperationem; verum ultima experiri volunt, quibus nulla spes est, quam in negligentia tua et fortunae miraculo. Nunc
Strana 43
C. König Wenzel und Italien. 43 igitur principum princeps, vere Auguste, sanctissima signa, felices aquilas, terrae marique tremendas, erige; segnitiem illam ignominiosam exue, gloriosum illud caput tuum, coronas imperiales anticipe, quibus nemo sine magno sanguine, sine totius mundi turbine potiturus est, nisi tu; quae, ut tantum velis, non tuae esse non possunt. Modico proelio, modico san- guine tyrannum fundes, vel forte praesenti tibi sine bello cedet, qui nequit sine inexhau- stis sumptibus, inexsuperabilibus laboribus, innumeris mortibus coronari. Nec magnopere necesse est, quod magno sumptu advehendam tecum in Italiam militiam compares, cum hic tibi satis militiae sit. Sunt enim huic fidelissimo duci tuo, qui tanto te spectat affectu, Lombardorum equitum circiter viginti quinque millia, pluraque, si res exigat, erunt, peditum innumera, bellorum quippe artibus docta militia, labores et pericula non fugiens, incommo- dorum patiens, militari disciplina composita, magnis stipata ducibus, triumphis victoriisque conspicuis; utque qualem credas, qui redierunt hostes interroga, qui verberibus timoreque cedentes eorum virtutem tolerare non potuerunt. Quid opus est longe a patriis sedibus ab suis milites tecum trahas, tuos huc fatiges, cum simus hic tui omnes plena acie? quibus, quantumcumque fideles ibi habeas, fideliores habere non potes. Te alii sibi regem gau- deant, quod te nostrum gaudemus, habemusque non alienigenam, sed Italicum, sed Roma- num regem, Romanum principem, Romanum Caesarem; jocundumque nobis erit, res, filios- que nostros et nosmet ipsos cunctis exposituros periculis, ut potiare victoria, cum hoste manus conserere. Tua tantum praesentia nobis opus est, ad laudem jusque fovendum, ut non modo tyranni hostes, sed Caesaris milites videamur. Nam et si sine te vincere suffi- ciamus, multum de victoriae nostrae decore tua detruncabit absentia. Cum enim, nisi venias, Caesar esse non possis, non hostem percussisse videbimur, sed rei majestatis Cae- sareae. Pugnabimusne insuper pro habendo Caesare, et careamus victores? sit inanis victo- riae nostrae fructus? An cum esse nolis, te principem faciemus invitum? Esset hic ridicu- losus nimium conatus noster. Si autem deposita mollitia veneris, crede mihi, praeficiendus eris. Et si forte, qui mari Romam ire parat, diadema praeoccupet, te jubente deponet, et majestatis reus tibi suae temeritatis poenas dabit, manus tuas nunquam, nisi volatu alter Daedalus per aërem evasurus. Festina igitur, jam omnis mora pestifera est; et ut ad divum Julium in Lucano oravit Curio, dum trepidant nullo firmatae robore partes, tolle moras; semper nocuit differre paratis. Quid enim hosti sit cum summo pontifice, nescitur etiam, sed non ambigo, omnia praevenienti facile concessurum. Si quidem diligentior hostis, quod deus avertat, diadema pracoccupet, major tibi injuncta sit difficultas, majori periculo, majori sanguine, majori labore reparabis, quod alter rapuit, quam careas, quod utrique vacaret. Coronatus enim jam non tyrannus videbitur esse, sed Caesar, odioque desidiae tuae, quae nunc vituperio digna est, iniqua ejus sollicitudo laudabitur coleturque. Esse enim illum principem constat, si ipse non sis, non es, quod esse non velis; quia cum potes et non es, non nisi nolle est. Sic igitur tua causa nostraque in te simul periclitabitur, partes ejus, quae nunc trepidant, quae desperant, in nos audaciam spemque resument, et tam apud Alemannos, quam alibi ubique, qui nutant, suis haerebunt partibus, et qui tibi nunc haerent, te deserti deserent. Namque qui te colunt, principem colunt; qui te timent, principem 6 *
C. König Wenzel und Italien. 43 igitur principum princeps, vere Auguste, sanctissima signa, felices aquilas, terrae marique tremendas, erige; segnitiem illam ignominiosam exue, gloriosum illud caput tuum, coronas imperiales anticipe, quibus nemo sine magno sanguine, sine totius mundi turbine potiturus est, nisi tu; quae, ut tantum velis, non tuae esse non possunt. Modico proelio, modico san- guine tyrannum fundes, vel forte praesenti tibi sine bello cedet, qui nequit sine inexhau- stis sumptibus, inexsuperabilibus laboribus, innumeris mortibus coronari. Nec magnopere necesse est, quod magno sumptu advehendam tecum in Italiam militiam compares, cum hic tibi satis militiae sit. Sunt enim huic fidelissimo duci tuo, qui tanto te spectat affectu, Lombardorum equitum circiter viginti quinque millia, pluraque, si res exigat, erunt, peditum innumera, bellorum quippe artibus docta militia, labores et pericula non fugiens, incommo- dorum patiens, militari disciplina composita, magnis stipata ducibus, triumphis victoriisque conspicuis; utque qualem credas, qui redierunt hostes interroga, qui verberibus timoreque cedentes eorum virtutem tolerare non potuerunt. Quid opus est longe a patriis sedibus ab suis milites tecum trahas, tuos huc fatiges, cum simus hic tui omnes plena acie? quibus, quantumcumque fideles ibi habeas, fideliores habere non potes. Te alii sibi regem gau- deant, quod te nostrum gaudemus, habemusque non alienigenam, sed Italicum, sed Roma- num regem, Romanum principem, Romanum Caesarem; jocundumque nobis erit, res, filios- que nostros et nosmet ipsos cunctis exposituros periculis, ut potiare victoria, cum hoste manus conserere. Tua tantum praesentia nobis opus est, ad laudem jusque fovendum, ut non modo tyranni hostes, sed Caesaris milites videamur. Nam et si sine te vincere suffi- ciamus, multum de victoriae nostrae decore tua detruncabit absentia. Cum enim, nisi venias, Caesar esse non possis, non hostem percussisse videbimur, sed rei majestatis Cae- sareae. Pugnabimusne insuper pro habendo Caesare, et careamus victores? sit inanis victo- riae nostrae fructus? An cum esse nolis, te principem faciemus invitum? Esset hic ridicu- losus nimium conatus noster. Si autem deposita mollitia veneris, crede mihi, praeficiendus eris. Et si forte, qui mari Romam ire parat, diadema praeoccupet, te jubente deponet, et majestatis reus tibi suae temeritatis poenas dabit, manus tuas nunquam, nisi volatu alter Daedalus per aërem evasurus. Festina igitur, jam omnis mora pestifera est; et ut ad divum Julium in Lucano oravit Curio, dum trepidant nullo firmatae robore partes, tolle moras; semper nocuit differre paratis. Quid enim hosti sit cum summo pontifice, nescitur etiam, sed non ambigo, omnia praevenienti facile concessurum. Si quidem diligentior hostis, quod deus avertat, diadema pracoccupet, major tibi injuncta sit difficultas, majori periculo, majori sanguine, majori labore reparabis, quod alter rapuit, quam careas, quod utrique vacaret. Coronatus enim jam non tyrannus videbitur esse, sed Caesar, odioque desidiae tuae, quae nunc vituperio digna est, iniqua ejus sollicitudo laudabitur coleturque. Esse enim illum principem constat, si ipse non sis, non es, quod esse non velis; quia cum potes et non es, non nisi nolle est. Sic igitur tua causa nostraque in te simul periclitabitur, partes ejus, quae nunc trepidant, quae desperant, in nos audaciam spemque resument, et tam apud Alemannos, quam alibi ubique, qui nutant, suis haerebunt partibus, et qui tibi nunc haerent, te deserti deserent. Namque qui te colunt, principem colunt; qui te timent, principem 6 *
Strana 44
44 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. timent; non princeps, non timendus, non colendus es. Sed animadverte, quanto opprobrio sis obnoxius, illud clarissimum genus tuum quantis ignominiae tenebris obruas, si non bello, sed vitio tuo vincendus sis. Ceterum nec sine magno periculo tuum est dedecus; in medio otio sine viribus, desertus omnibus, ab hoste etiam petendus es. Deus omnibus aequus est; nisi vitio tuo, superari non potes. Vale felix, dive Caesar, tui gregis, tuorum, tuimet memor! Datum Veronae, xvi kal. Decembrias. Altissimae Majestatis tuae quam minimus sed fidelis servulus: Leonardus Therunda Veronensis. 31. Itali quidam principes aut proceres Wenceslac regi Bohemiae. (Treb. C, 3. f. 355.) 1402 (init.). Serenissime et illustrissime princeps et domine! Regiae majestatis literas, adventum vestrum in Italiam cum vestri prius praemissione vicarii denotantes, cultu reverentiae prae- misso humiliter et jocunde suscepimus; et quae reverendi patres A. B. vestrae Celsitudinis consiliarii et frater N. confessor ejusdem parte regia retulerunt, audivimus gratiose, ac ex tam laudabili proposito imperialis fastigii, quod pium, sanctum et sacrum judicamus, multi sumus exhortatione repleti, tamquam illi, qui cordium intentionibus sacri imperii expetimus incrementa, decus atque honores ejusdem, ad quorum sublevationem cunctae plus quam umquam Italiae partes aspirant. Tanta namque regium pectus ad pacem principalis domus, capitis et sponsae Caesarum, pro salute cujus et imperatores et reges, praecessores vestri, numquam sanguinem effundere formidarunt, paterna caritate videtur accensum, quod con- ceptum regale dignum haud quaqua commendatione possumus extollere vel debitis laudum titulis celebrare. Debiti namque imperatoris esse censetur mundo, cujus regimen sibi divina potestas attribuit, impendere pacem, domare superbos et quietis subjectorum eversores, debita delere, honorare virtutes et vitia ubilibet confugare; ad quae omnia quantum regalis mens sit disposita, vestri oratores nobis verissime nuntiarunt, quo sic de vestra perfectissima dispositione, quam ad vota inconcussam sublimitatis vestrae tenemus, et conditionibus harum partium duximus imbuendos, (?) quod majestati imperiali, cui in ejus adventu parati sumus omnem favoris actionem possibilem exhibere, per eorum relationem plenius elucebit, haud aliquid ex nostri parte deficiet, quod nostrae possibilitas integritatis circa regalium com- placentiam mandatorum atque facultas poterit devotionis ostendere. Regale solium vestrum, cui nos et hunc populum vestrum devotissima genuflexione committimus, conservet in lon- gum aeterni misericordia salvatoris et ad exsecutionem propositum laudabile vestrae Sereni- tatis educat. Scriptum oc. 32. Andere Briefe K. Wenzels in Angelegenheiten Italiens. a) (Treb. C, 3. f. 1365.) Fidelis dilecte! Si debita meditatione pensasses, quantum deceat Caesareos nuntios venerari et in sua conservari justitia, nullatenus praesumpsisses venerabilem Ubaldinum
44 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. timent; non princeps, non timendus, non colendus es. Sed animadverte, quanto opprobrio sis obnoxius, illud clarissimum genus tuum quantis ignominiae tenebris obruas, si non bello, sed vitio tuo vincendus sis. Ceterum nec sine magno periculo tuum est dedecus; in medio otio sine viribus, desertus omnibus, ab hoste etiam petendus es. Deus omnibus aequus est; nisi vitio tuo, superari non potes. Vale felix, dive Caesar, tui gregis, tuorum, tuimet memor! Datum Veronae, xvi kal. Decembrias. Altissimae Majestatis tuae quam minimus sed fidelis servulus: Leonardus Therunda Veronensis. 31. Itali quidam principes aut proceres Wenceslac regi Bohemiae. (Treb. C, 3. f. 355.) 1402 (init.). Serenissime et illustrissime princeps et domine! Regiae majestatis literas, adventum vestrum in Italiam cum vestri prius praemissione vicarii denotantes, cultu reverentiae prae- misso humiliter et jocunde suscepimus; et quae reverendi patres A. B. vestrae Celsitudinis consiliarii et frater N. confessor ejusdem parte regia retulerunt, audivimus gratiose, ac ex tam laudabili proposito imperialis fastigii, quod pium, sanctum et sacrum judicamus, multi sumus exhortatione repleti, tamquam illi, qui cordium intentionibus sacri imperii expetimus incrementa, decus atque honores ejusdem, ad quorum sublevationem cunctae plus quam umquam Italiae partes aspirant. Tanta namque regium pectus ad pacem principalis domus, capitis et sponsae Caesarum, pro salute cujus et imperatores et reges, praecessores vestri, numquam sanguinem effundere formidarunt, paterna caritate videtur accensum, quod con- ceptum regale dignum haud quaqua commendatione possumus extollere vel debitis laudum titulis celebrare. Debiti namque imperatoris esse censetur mundo, cujus regimen sibi divina potestas attribuit, impendere pacem, domare superbos et quietis subjectorum eversores, debita delere, honorare virtutes et vitia ubilibet confugare; ad quae omnia quantum regalis mens sit disposita, vestri oratores nobis verissime nuntiarunt, quo sic de vestra perfectissima dispositione, quam ad vota inconcussam sublimitatis vestrae tenemus, et conditionibus harum partium duximus imbuendos, (?) quod majestati imperiali, cui in ejus adventu parati sumus omnem favoris actionem possibilem exhibere, per eorum relationem plenius elucebit, haud aliquid ex nostri parte deficiet, quod nostrae possibilitas integritatis circa regalium com- placentiam mandatorum atque facultas poterit devotionis ostendere. Regale solium vestrum, cui nos et hunc populum vestrum devotissima genuflexione committimus, conservet in lon- gum aeterni misericordia salvatoris et ad exsecutionem propositum laudabile vestrae Sereni- tatis educat. Scriptum oc. 32. Andere Briefe K. Wenzels in Angelegenheiten Italiens. a) (Treb. C, 3. f. 1365.) Fidelis dilecte! Si debita meditatione pensasses, quantum deceat Caesareos nuntios venerari et in sua conservari justitia, nullatenus praesumpsisses venerabilem Ubaldinum
Strana 45
C. König Wenzel und Italien. 45 archiepiscopum Turritanum, consiliarum nostrum devotum dilectum, nostrae majestatis nun- tium, spoliare suo prioratu sancti Stephani ad pontem Floren. et filium tuum intrudere in eodem, contra mandatum apostolicum et in gravem displicentiam regiae majestatis. Verum ne videamur dicti consiliarii nostri gravem injuriam conniventibus oculis praeterire, devo- tionem tuam requirimus et rogamus ex corde, quatenus ob reverentiam nostrae regiae maje- statis, cujus in hac parte res agitur, libere et quiete restituas eidem Ubaldino, vel procura- tori suo pro eo, dictum prioratum, omni impedimento cessante; alioquin praeter indigna- tionis nostrae gravem aculeum, quem contra te regia celsitudo non indigne conciperet, ad- versum te per censuras legales et poenas debitas a sacris legibus introductas, sicut ratio justitiaque dictaverint, procedemus. Datum .. b) (Treb. C, 3. f. 1035.) Ad Romanos, ut adhaereant papae, exhortatoria. Nobiles, fideles dilecti! Pura fides et experta devotio, quibus inter alios imperii sacri fideles clarius in conspectu nostrae celsitudinis praefulgetis, argumentum nobis firmae fiduciae praebuerunt, ut in omnibus, quae personam Sanctissimi in Christo patris et domini, domini Bonifacii divina providentia papae noni ac nostrum respiciunt, de vobis amodo firmius et fiducialius confidamus. Sub hoc itaque proposito vobis dudum scripsisse recolimus, ut in obedientia et fide praedicti domini nostri summi pontificis debeatis con- stanter persistere, nec vos ab eodem pateremini per quempiam amovere, praesertim cum tam nos, quam etiam nostri et imperii sacri electores et principes et magnates prae- dictum dominum nostrum et nullum alium fateamur verum esse Christi vicarium et Petri legitimum successorem. Et quia intelleximus et ad nostrum pridem pervenit auditum, quod illustris Francorum rex una cum consanguineis et adhaerentibus suis ad hoc solerter invigilet et diligentia operosa laboret, ut praefatus dominus noster juri sibi in sede aposto- lica competenti cedere, honoremque suum in manus, quod absit, tradere debeat alie- nas, quodque per vos ad id faciendum, si necessitas forte deposceret, arceri debeat et compelli: nos id ipsum fore inconveniens arbitrantes, talia de vobis in conspectu nostro referentibus fidem noluimus, sed nec nunc adhuc volumus credulam adhibere; propter quod ex hac et aliis arduis causis ad praefati domini nostri et vestram praesentiam legales amba- siatores nostros proponimus breviter destinandos, qui vos de mente nostra et singulis circumstantiis debebunt et poterunt distinctius informare. Fidelitatem igitur vestram accu- rato studio requirimus et hortamur, desiderantes ex animo, quatenus in casum, quo quis- piam vos ab adhaesione praefati domini nostri forsitan conaretur avertere, quod extunc talem ab audientia vestra repellere, ac in obedientia dicti domini nostri, prout huc usque fecistis, velitis constanter et firmiter permanere, gratum in hoc majestati nostrae et signan- ter acceptam complacentiam ostensuri; prout etiam in his et aliis occurrentibus nostris hujus- modi Johannes Westfali canonicus Pragensis, capellanus noster devotus, dilectiones vestras debebit et poterit distincte informare.
C. König Wenzel und Italien. 45 archiepiscopum Turritanum, consiliarum nostrum devotum dilectum, nostrae majestatis nun- tium, spoliare suo prioratu sancti Stephani ad pontem Floren. et filium tuum intrudere in eodem, contra mandatum apostolicum et in gravem displicentiam regiae majestatis. Verum ne videamur dicti consiliarii nostri gravem injuriam conniventibus oculis praeterire, devo- tionem tuam requirimus et rogamus ex corde, quatenus ob reverentiam nostrae regiae maje- statis, cujus in hac parte res agitur, libere et quiete restituas eidem Ubaldino, vel procura- tori suo pro eo, dictum prioratum, omni impedimento cessante; alioquin praeter indigna- tionis nostrae gravem aculeum, quem contra te regia celsitudo non indigne conciperet, ad- versum te per censuras legales et poenas debitas a sacris legibus introductas, sicut ratio justitiaque dictaverint, procedemus. Datum .. b) (Treb. C, 3. f. 1035.) Ad Romanos, ut adhaereant papae, exhortatoria. Nobiles, fideles dilecti! Pura fides et experta devotio, quibus inter alios imperii sacri fideles clarius in conspectu nostrae celsitudinis praefulgetis, argumentum nobis firmae fiduciae praebuerunt, ut in omnibus, quae personam Sanctissimi in Christo patris et domini, domini Bonifacii divina providentia papae noni ac nostrum respiciunt, de vobis amodo firmius et fiducialius confidamus. Sub hoc itaque proposito vobis dudum scripsisse recolimus, ut in obedientia et fide praedicti domini nostri summi pontificis debeatis con- stanter persistere, nec vos ab eodem pateremini per quempiam amovere, praesertim cum tam nos, quam etiam nostri et imperii sacri electores et principes et magnates prae- dictum dominum nostrum et nullum alium fateamur verum esse Christi vicarium et Petri legitimum successorem. Et quia intelleximus et ad nostrum pridem pervenit auditum, quod illustris Francorum rex una cum consanguineis et adhaerentibus suis ad hoc solerter invigilet et diligentia operosa laboret, ut praefatus dominus noster juri sibi in sede aposto- lica competenti cedere, honoremque suum in manus, quod absit, tradere debeat alie- nas, quodque per vos ad id faciendum, si necessitas forte deposceret, arceri debeat et compelli: nos id ipsum fore inconveniens arbitrantes, talia de vobis in conspectu nostro referentibus fidem noluimus, sed nec nunc adhuc volumus credulam adhibere; propter quod ex hac et aliis arduis causis ad praefati domini nostri et vestram praesentiam legales amba- siatores nostros proponimus breviter destinandos, qui vos de mente nostra et singulis circumstantiis debebunt et poterunt distinctius informare. Fidelitatem igitur vestram accu- rato studio requirimus et hortamur, desiderantes ex animo, quatenus in casum, quo quis- piam vos ab adhaesione praefati domini nostri forsitan conaretur avertere, quod extunc talem ab audientia vestra repellere, ac in obedientia dicti domini nostri, prout huc usque fecistis, velitis constanter et firmiter permanere, gratum in hoc majestati nostrae et signan- ter acceptam complacentiam ostensuri; prout etiam in his et aliis occurrentibus nostris hujus- modi Johannes Westfali canonicus Pragensis, capellanus noster devotus, dilectiones vestras debebit et poterit distincte informare.
Strana 46
46 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. c) (Cap. H, 3. f. 67.) Mittit consiliarios suos ad partes Italiae loco sui, et petit, ut eisdem fides in dicendis adhibeatur. Nobilis fidelis dilecte! Licet in hoc nostrum firmiter propositum diu resederit, ut ad partes Italiae, quas ex absentia nostra multipliciter involvi cognoscimus, pro imperii sacri republica nec non tranquillitate et pace universis ejusdem imperii fidelibus, quantum altissimus concederet, realiter procurandis, nostrum maturaremus accessum: tamen qualitas atque magnitudo grandium agendorum, natalium sedium, generis et regnorum nostrorum stateram, dignitatem et pondus tangentium, nos compellunt ad praesens in hoc vim hujus- modi nostrae propriae facere voluntati. Verum tamen fidelis carissime, ne tu et praedictae partes Italiae, nobis absentibus, fructu necessariae nostrae providentiae diutius careatis: ecce venerabilem principem d. et H.de.. consiliarium et fidelem nostrum dilectum, de latere nostro sumptos et in partem nostrae sollicitudinis evocatos, ad te de nostris arduis inten- tionibus, tam statum ecclesiae sanctae Romanae, quam etiam imperii tangentibus distinctius informatos, deliberate cum pleno mandato praesentialiter destinavimus; desiderantes et Fid. Tuam seriose requirentes, quatenus dictos consiliarios nostros, dum ad te pervenerint, gra- tanter ut decet recommissos tibi suscipere, benigne tractare et ipsis in solidum, quae tibi nostro nomine retulerint, plenam et indubitatam fidem apponere, nec non juxta referen- dorum exigentiam opportunam velis effectualiter diligentiam exhibere non minus, quam si nostra Serenitas tibi desuper loqueretur et praesentialiter tecum esset. oc. d) (Cap. H, 3. f. 66. Treb. C, 3 f. 84b.) Allegat impedimenta veniendi Italiam, mittens certos nuntios, ut eisdem fides adhibeatur. Nobiles fideles dilecti! Inviti cogimur ingressum nostrum ad partes Italiae pro inibi disponenda republica et imperialibus negotiis prosequendis tanto jam tractu temporis pro- rogare, quem revera, nisi regni nostri, fratrum nostrorum et Almaniae partium imperii per- plexa negotia ab ejus felici prosecutione subducerent, vobis in proximo procul dubio spon- deremus. Ut autem de felicis adventus nostri vicinitate firma vobis praebeatur fiducia, de grata quoque dispositione processuum, ac etiam super nonnullis aliis certis et arduis causis, nostrum et imperii sacri statum concernentibus, et intentionibus nostris possitis plenius edoceri, mittimus ad vos venerabilem . . . . . . devotum, illustrem .. ducem .. consanguineum principes, et spectabilem .. de . . fidelem consiliarios, ambasiatores et nuntios de latere nostro sumptos nostros dilectos, super hujusmodi de mente nostra sufficientius instructos, desiderantes, quatenus eisdem, vel uno absente duobus aliis, velitis in dicendis sidem per omnia credulam adhibere, et ea, quae nostro nomine petenda seu requirenda duxerint, ad eum finem perducere, quem speramus. In eo enim nobis praegratam complacentiam faciet vestrae fidelatatis affectio, cujus dignabimur ex animo reminisci oc. e) (Treb. C, 3. f. 89b.) Miratur de dilatione nuntii et hortatur, ut dirigatur ambasiata prius compromissa sine ulteriori dilatione. Illustris princeps sincere dilecte! Dudum tam a tuis quam a nuntiis nostris rela- tione nobis facta recepimus, qualiter nobilis G. comes de Vrs. alias de F. in legatione . . et
46 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. c) (Cap. H, 3. f. 67.) Mittit consiliarios suos ad partes Italiae loco sui, et petit, ut eisdem fides in dicendis adhibeatur. Nobilis fidelis dilecte! Licet in hoc nostrum firmiter propositum diu resederit, ut ad partes Italiae, quas ex absentia nostra multipliciter involvi cognoscimus, pro imperii sacri republica nec non tranquillitate et pace universis ejusdem imperii fidelibus, quantum altissimus concederet, realiter procurandis, nostrum maturaremus accessum: tamen qualitas atque magnitudo grandium agendorum, natalium sedium, generis et regnorum nostrorum stateram, dignitatem et pondus tangentium, nos compellunt ad praesens in hoc vim hujus- modi nostrae propriae facere voluntati. Verum tamen fidelis carissime, ne tu et praedictae partes Italiae, nobis absentibus, fructu necessariae nostrae providentiae diutius careatis: ecce venerabilem principem d. et H.de.. consiliarium et fidelem nostrum dilectum, de latere nostro sumptos et in partem nostrae sollicitudinis evocatos, ad te de nostris arduis inten- tionibus, tam statum ecclesiae sanctae Romanae, quam etiam imperii tangentibus distinctius informatos, deliberate cum pleno mandato praesentialiter destinavimus; desiderantes et Fid. Tuam seriose requirentes, quatenus dictos consiliarios nostros, dum ad te pervenerint, gra- tanter ut decet recommissos tibi suscipere, benigne tractare et ipsis in solidum, quae tibi nostro nomine retulerint, plenam et indubitatam fidem apponere, nec non juxta referen- dorum exigentiam opportunam velis effectualiter diligentiam exhibere non minus, quam si nostra Serenitas tibi desuper loqueretur et praesentialiter tecum esset. oc. d) (Cap. H, 3. f. 66. Treb. C, 3 f. 84b.) Allegat impedimenta veniendi Italiam, mittens certos nuntios, ut eisdem fides adhibeatur. Nobiles fideles dilecti! Inviti cogimur ingressum nostrum ad partes Italiae pro inibi disponenda republica et imperialibus negotiis prosequendis tanto jam tractu temporis pro- rogare, quem revera, nisi regni nostri, fratrum nostrorum et Almaniae partium imperii per- plexa negotia ab ejus felici prosecutione subducerent, vobis in proximo procul dubio spon- deremus. Ut autem de felicis adventus nostri vicinitate firma vobis praebeatur fiducia, de grata quoque dispositione processuum, ac etiam super nonnullis aliis certis et arduis causis, nostrum et imperii sacri statum concernentibus, et intentionibus nostris possitis plenius edoceri, mittimus ad vos venerabilem . . . . . . devotum, illustrem .. ducem .. consanguineum principes, et spectabilem .. de . . fidelem consiliarios, ambasiatores et nuntios de latere nostro sumptos nostros dilectos, super hujusmodi de mente nostra sufficientius instructos, desiderantes, quatenus eisdem, vel uno absente duobus aliis, velitis in dicendis sidem per omnia credulam adhibere, et ea, quae nostro nomine petenda seu requirenda duxerint, ad eum finem perducere, quem speramus. In eo enim nobis praegratam complacentiam faciet vestrae fidelatatis affectio, cujus dignabimur ex animo reminisci oc. e) (Treb. C, 3. f. 89b.) Miratur de dilatione nuntii et hortatur, ut dirigatur ambasiata prius compromissa sine ulteriori dilatione. Illustris princeps sincere dilecte! Dudum tam a tuis quam a nuntiis nostris rela- tione nobis facta recepimus, qualiter nobilis G. comes de Vrs. alias de F. in legatione . . et
Strana 47
C. König Wenzel und Italien. 47 aliis negotiis ad nos debuerat advenisse. Verum ejusdem adventus hucusque, nesci- mus quibus causis praepedientibus, est omnimodo retardatus. Super quo tanto amplius ammiramur, et nondum expeditionis consequuntur effectum, (sic) dicti . . absentia procu- rante, non valent effectui debito mancipari. Ideoque dilectionem tuam studiosius requi- rimus et hortamur affectuose, volentes, quatenus praefatum G. ad nos debeas sine dilatione qualibet destinare. Sin autem dictus G. forsitan, quod non credimus, venire non posset, saltem alium de tuis fidelibus, qui inter nos et te confidenter tractare et finire valeat, diri- gere non retardes; volumus enim cum effectu complere omnia, quae fuerint facienda, juxta tuum consilium. Nec in antea in iis, quae nobis consulenda duxeris, moram aliquam faciemus, sed cum instantia et celeritate tua consilia ad finem celerem dirigemus; rogantes etiam dilectionem tuam, quatenus tibi facta nostra fidelitate consueta cordi suscipiens, eisdem factis nostris tam coram domino nostro A. quam J. et alias ubi opus fuerit, aliquorsum nos contingere poterunt, pro utilitate et honore regio sis intentus. Insuper certam amici- tiam per te cordialiter desideramus impleri, prout te nobilis B. de X. consiliarius fidelis noster dilectus plenius informabit. Scimus enim et per operis effectum evidenter cogno- vimus in te fidelitatem eximiam et sincerum amoris affectum, quibus tamquam servitor strenuus regiae majestatis personam prosequeris per omnia, quae honoris et commodi nostri concernunt incrementum; quorum erga te et domum tuam favore condigno memores, tibi fidelitatis tuae merita dignabimur opportunis favoribus compensare oc. 33. Viscontische Briefe. a) (Treb. C, 6. f. 47b.) Johannes Galeaz dux Mediolani etc. Papiae Virtutumque comes ac Pisarum, Sena- rum et Perusii dominus. Reverendissime pater, ac magnifici amici nostri praecarissimi! Fervet in nobis ardor inextinguibilis et nusquam nostris e visceribus exradicanda fidelitas, quibus veluti tenacissima ancora sublimationi conservationique gloriosae Lucimburgensis domus indesinen- ter afficimur. Et ideo nil protinus nobis possibile omittere dispositi, ut sacra dignitas impe- rialis domum non exeat, ad serenissimos dominos nostros, dominos Romanorum et Ungariae reges et (sic) emittimus venerabilem capellanum et oratorem nostrum praedilectum, dominum J. de G. abbatem monasterii sancti Benedicti civitatis nostrae Placentiae, de mente nostra plenius instructum. Cui etiam nonnulla commisimus vobis nostri parte oretenus expli- canda; cujus relatibus placeat rogamus tamquam nobis fidei plenitudinem impertiri, paratis ad placita vestra quaeque. Datum Papiae die oc. b) (Treb. C, 6. f. 47b.) Reverendissime pater et amice carissime! Per relatus spectabilis militis, domini Georgii de Canalis, a praesentia serenissimi domini nostri Romanorum regis nuperrime regressi, laeto animo percepimus, quam favorabiliter et gratiose benivolas vices vestras in
C. König Wenzel und Italien. 47 aliis negotiis ad nos debuerat advenisse. Verum ejusdem adventus hucusque, nesci- mus quibus causis praepedientibus, est omnimodo retardatus. Super quo tanto amplius ammiramur, et nondum expeditionis consequuntur effectum, (sic) dicti . . absentia procu- rante, non valent effectui debito mancipari. Ideoque dilectionem tuam studiosius requi- rimus et hortamur affectuose, volentes, quatenus praefatum G. ad nos debeas sine dilatione qualibet destinare. Sin autem dictus G. forsitan, quod non credimus, venire non posset, saltem alium de tuis fidelibus, qui inter nos et te confidenter tractare et finire valeat, diri- gere non retardes; volumus enim cum effectu complere omnia, quae fuerint facienda, juxta tuum consilium. Nec in antea in iis, quae nobis consulenda duxeris, moram aliquam faciemus, sed cum instantia et celeritate tua consilia ad finem celerem dirigemus; rogantes etiam dilectionem tuam, quatenus tibi facta nostra fidelitate consueta cordi suscipiens, eisdem factis nostris tam coram domino nostro A. quam J. et alias ubi opus fuerit, aliquorsum nos contingere poterunt, pro utilitate et honore regio sis intentus. Insuper certam amici- tiam per te cordialiter desideramus impleri, prout te nobilis B. de X. consiliarius fidelis noster dilectus plenius informabit. Scimus enim et per operis effectum evidenter cogno- vimus in te fidelitatem eximiam et sincerum amoris affectum, quibus tamquam servitor strenuus regiae majestatis personam prosequeris per omnia, quae honoris et commodi nostri concernunt incrementum; quorum erga te et domum tuam favore condigno memores, tibi fidelitatis tuae merita dignabimur opportunis favoribus compensare oc. 33. Viscontische Briefe. a) (Treb. C, 6. f. 47b.) Johannes Galeaz dux Mediolani etc. Papiae Virtutumque comes ac Pisarum, Sena- rum et Perusii dominus. Reverendissime pater, ac magnifici amici nostri praecarissimi! Fervet in nobis ardor inextinguibilis et nusquam nostris e visceribus exradicanda fidelitas, quibus veluti tenacissima ancora sublimationi conservationique gloriosae Lucimburgensis domus indesinen- ter afficimur. Et ideo nil protinus nobis possibile omittere dispositi, ut sacra dignitas impe- rialis domum non exeat, ad serenissimos dominos nostros, dominos Romanorum et Ungariae reges et (sic) emittimus venerabilem capellanum et oratorem nostrum praedilectum, dominum J. de G. abbatem monasterii sancti Benedicti civitatis nostrae Placentiae, de mente nostra plenius instructum. Cui etiam nonnulla commisimus vobis nostri parte oretenus expli- canda; cujus relatibus placeat rogamus tamquam nobis fidei plenitudinem impertiri, paratis ad placita vestra quaeque. Datum Papiae die oc. b) (Treb. C, 6. f. 47b.) Reverendissime pater et amice carissime! Per relatus spectabilis militis, domini Georgii de Canalis, a praesentia serenissimi domini nostri Romanorum regis nuperrime regressi, laeto animo percepimus, quam favorabiliter et gratiose benivolas vices vestras in
Strana 48
48 Palacky, über Formelbücher. Beilagen. quibuscumque honorem et bonum nostrum statum concernentibus apud regiam majestatem suam interposuistis et in futurum interponere dispositus estis, quamvis nulla praecesserunt merita, quibus tanta benivolentia nobis affici debeatis. Ex quibus quidem Paternitati vestrae reddimur impensius obligati, dispositi vos in nostrum carissimum et singularem amicum habere, ac totis temporibus reputare, vosque in quibuscumque negotiis nostris indubitata fiducia requirere; Paternitatem eandem affectuose rogantes, ut vice versa Paternitas ipsa in quibuscumque nobis possibilibus eadem fiducia nos requirere velit, dispositis equidem et semper paratis ad singula sibi grata. Datum Papiae, die oc. Joh. Galeaz dux Mediolani oc. Papiae ac Virtutum comes. ) (Treb. C, 6. f. 47.) Reverendissimo in Christo patri et amico nostro carissimo, domino P. (?) dei gratia archiepiscopo Pragensi. Reverendissime in Christo pater et amice noster carissime! Quam prompte, quam favorabiliter, quali affectione, qualique ardore in negotiis nostris quibuscumque Paternitas vestra operetur et in futurum sit operari disposita, satis per relatus spectabilis consiliarii nostri dilecti domini Gregorii de Canalis, comitis sancti Vrsii, plenissima demonstratione collegimus, de quo plenum contentamentum assumentes, Paternitati eidem gratiarum uber- rimas actiones exsolvimus, dispositi eandem in singulis negotiis nostris fiducialiter requirere, et rogantes, ut si qua vobis grata possumus pro vobis quomodolibet adimplere, nos pla- ceat cum indubitata fiducia requirere, ad quaeque ejusdem Paternitatis placida paratos. Datum Cusaghi die XVIII Decembris MCCCC (sic). Johannes Galeaz dux Mediolani oc. Papiae ac Virtutum comes. D. König Wenzel und der römische Hof. 1381 — 1408. 34. Wenceslaus R. et B. rex cardinalem Pileum de Prata A. S. L. in suum principem consiliarium recipit, assignando eidem provisionem septimanalem xx marcarum in moneta Kutnensi. (Treb. C, 3. f. 16.) c. 1381. Recipit cardinalem in principem consiliarium. Wenceslaus etc. Reverendissimo in Christo patri domino etc. principi consiliario et amico nostro carissimo gratiam etc. Reverendissime pater, princeps consiliarie! etc. Dum
48 Palacky, über Formelbücher. Beilagen. quibuscumque honorem et bonum nostrum statum concernentibus apud regiam majestatem suam interposuistis et in futurum interponere dispositus estis, quamvis nulla praecesserunt merita, quibus tanta benivolentia nobis affici debeatis. Ex quibus quidem Paternitati vestrae reddimur impensius obligati, dispositi vos in nostrum carissimum et singularem amicum habere, ac totis temporibus reputare, vosque in quibuscumque negotiis nostris indubitata fiducia requirere; Paternitatem eandem affectuose rogantes, ut vice versa Paternitas ipsa in quibuscumque nobis possibilibus eadem fiducia nos requirere velit, dispositis equidem et semper paratis ad singula sibi grata. Datum Papiae, die oc. Joh. Galeaz dux Mediolani oc. Papiae ac Virtutum comes. ) (Treb. C, 6. f. 47.) Reverendissimo in Christo patri et amico nostro carissimo, domino P. (?) dei gratia archiepiscopo Pragensi. Reverendissime in Christo pater et amice noster carissime! Quam prompte, quam favorabiliter, quali affectione, qualique ardore in negotiis nostris quibuscumque Paternitas vestra operetur et in futurum sit operari disposita, satis per relatus spectabilis consiliarii nostri dilecti domini Gregorii de Canalis, comitis sancti Vrsii, plenissima demonstratione collegimus, de quo plenum contentamentum assumentes, Paternitati eidem gratiarum uber- rimas actiones exsolvimus, dispositi eandem in singulis negotiis nostris fiducialiter requirere, et rogantes, ut si qua vobis grata possumus pro vobis quomodolibet adimplere, nos pla- ceat cum indubitata fiducia requirere, ad quaeque ejusdem Paternitatis placida paratos. Datum Cusaghi die XVIII Decembris MCCCC (sic). Johannes Galeaz dux Mediolani oc. Papiae ac Virtutum comes. D. König Wenzel und der römische Hof. 1381 — 1408. 34. Wenceslaus R. et B. rex cardinalem Pileum de Prata A. S. L. in suum principem consiliarium recipit, assignando eidem provisionem septimanalem xx marcarum in moneta Kutnensi. (Treb. C, 3. f. 16.) c. 1381. Recipit cardinalem in principem consiliarium. Wenceslaus etc. Reverendissimo in Christo patri domino etc. principi consiliario et amico nostro carissimo gratiam etc. Reverendissime pater, princeps consiliarie! etc. Dum
Strana 49
D. König Wenzel und der römische Hof. 49 amorem eximium, intimae caritatis zelum, magnae devotionis affectum, circumspectam pru- dentiam, morum gravitatem, limpidae vestrae mentis industriam et nonnullarum aliarum virtutum insignia, quibus nedum nostrum et imperii sacri, verum etiam sacrosanctae Ro- manae ecclesiae et domini nostri summi pontificis, domini Ur. papae VI statum commodum et honorem pio favore, benivolis studiis et sollicitudine, quibus nobis longo jam temporis tractu ad exstirpandum in Alamaniae partibus et in imperio sacro errores scismaticos, et pro exaltatione catholicae fidei, status nostri ac etiam reipublicae gratis et virtuosis tuis con- siliis adhaesisti, pia consideratione rite pensamus: profecto non immerito personam vestram dignis laudum titulis attollimus, benignisque nostris prosequimur affectibus, gratiis et favore. Et quamquam pro hiis P. V. condignas rependere gratias nequeamus, in aliqualem tamen hujusmodi virtuosorum operum recompensam vos, amicum nostrum carissimum, non impro- vide sed animo deliberato et de certa nostra scientia, in principem et consiliarium nostrum cum provisione XX marcarum Kutnensis numeri, LVIII grossos pro marca qualibet compu- tando P. V. de camera nostra, ubicumque nos esse contigerit, septimanaliter et ebdomada qualibet, ad vitae nostrae dumtaxat tempora solvendarum, assumpsimus et aliorum prin- cipum consiliarorum nostrorum coetui liberaliter aggregamus; decernentes et regio sta- tuentes edicto, quod universis et singulis juribus, privilegiis, indultis et gratiis, quibus ceteri principes consiliarii nostri utuntur vel potiuntur quomodolibet et quae spectant ad officium hujusmodi consuetudine vel de jure, uti, gaudere debeatis etiam et potiri. Mandamus igitur universis et singulis principibus, ecclesiasticis et secularibus, comitibus, vicecomitibus, nobilibus, vicariis, capitaneis, militibus, clientibus, civitatum, oppidorum et villarum commu- nitatibus et earum rectoribus, ceterisque nostris et imperii sacri subditis et fidelibus nostris universis, quatenus vos nostrum amicum, principem et consiliarium, dum ad ipsos vel eorum loca declinare vos contigerit, condecenti favore pertractent, vosque unacum vestris familia- ribus comitiva et rebus quibuslibet per eorum terras, territoria, loca sive dominia sine impedimento quolibet ad vestri vel vestrorum requisitionem de securo conductu providere studeant, ad nostri et regiae majestatis reverentiam et honorem. Praesentium oc. 35. Wenceslaus rex Urbano pp. VI de conventu Ingelheimensi. (Treb. C, 3. f. 55.) J. 138 . . Rogat, ne opprimantur religiosi per literas apostolicas in contributionibus, contra libertatem a divo Caesare. et ne episcopo seu cuivis personae solvere quidquam teneantur. Sanctissime pater et domine! Dudum recolendae memoriae quondam dominus et genitor noster, dominus Karolus Romanorum imperator, dum viveret, in loco, qui dicitur n. Maguntinae diocesis, monasterium canonicorum regularium de novo erexit, praepositum et ceteros fratres instituens in eodem. Qui quidem fratres a primaeva sui institutione usque in praesens tempus ab universis et singulis contributionibus, subsidiis et impositionibus, tam venerabilis Moguntini archiepiscopi, loci ordinarii, quam etiam aliorum quorumlibet liberi fuerunt et sunt penitus et exempti. Nunc autem pro parte officialium dicti archi-
D. König Wenzel und der römische Hof. 49 amorem eximium, intimae caritatis zelum, magnae devotionis affectum, circumspectam pru- dentiam, morum gravitatem, limpidae vestrae mentis industriam et nonnullarum aliarum virtutum insignia, quibus nedum nostrum et imperii sacri, verum etiam sacrosanctae Ro- manae ecclesiae et domini nostri summi pontificis, domini Ur. papae VI statum commodum et honorem pio favore, benivolis studiis et sollicitudine, quibus nobis longo jam temporis tractu ad exstirpandum in Alamaniae partibus et in imperio sacro errores scismaticos, et pro exaltatione catholicae fidei, status nostri ac etiam reipublicae gratis et virtuosis tuis con- siliis adhaesisti, pia consideratione rite pensamus: profecto non immerito personam vestram dignis laudum titulis attollimus, benignisque nostris prosequimur affectibus, gratiis et favore. Et quamquam pro hiis P. V. condignas rependere gratias nequeamus, in aliqualem tamen hujusmodi virtuosorum operum recompensam vos, amicum nostrum carissimum, non impro- vide sed animo deliberato et de certa nostra scientia, in principem et consiliarium nostrum cum provisione XX marcarum Kutnensis numeri, LVIII grossos pro marca qualibet compu- tando P. V. de camera nostra, ubicumque nos esse contigerit, septimanaliter et ebdomada qualibet, ad vitae nostrae dumtaxat tempora solvendarum, assumpsimus et aliorum prin- cipum consiliarorum nostrorum coetui liberaliter aggregamus; decernentes et regio sta- tuentes edicto, quod universis et singulis juribus, privilegiis, indultis et gratiis, quibus ceteri principes consiliarii nostri utuntur vel potiuntur quomodolibet et quae spectant ad officium hujusmodi consuetudine vel de jure, uti, gaudere debeatis etiam et potiri. Mandamus igitur universis et singulis principibus, ecclesiasticis et secularibus, comitibus, vicecomitibus, nobilibus, vicariis, capitaneis, militibus, clientibus, civitatum, oppidorum et villarum commu- nitatibus et earum rectoribus, ceterisque nostris et imperii sacri subditis et fidelibus nostris universis, quatenus vos nostrum amicum, principem et consiliarium, dum ad ipsos vel eorum loca declinare vos contigerit, condecenti favore pertractent, vosque unacum vestris familia- ribus comitiva et rebus quibuslibet per eorum terras, territoria, loca sive dominia sine impedimento quolibet ad vestri vel vestrorum requisitionem de securo conductu providere studeant, ad nostri et regiae majestatis reverentiam et honorem. Praesentium oc. 35. Wenceslaus rex Urbano pp. VI de conventu Ingelheimensi. (Treb. C, 3. f. 55.) J. 138 . . Rogat, ne opprimantur religiosi per literas apostolicas in contributionibus, contra libertatem a divo Caesare. et ne episcopo seu cuivis personae solvere quidquam teneantur. Sanctissime pater et domine! Dudum recolendae memoriae quondam dominus et genitor noster, dominus Karolus Romanorum imperator, dum viveret, in loco, qui dicitur n. Maguntinae diocesis, monasterium canonicorum regularium de novo erexit, praepositum et ceteros fratres instituens in eodem. Qui quidem fratres a primaeva sui institutione usque in praesens tempus ab universis et singulis contributionibus, subsidiis et impositionibus, tam venerabilis Moguntini archiepiscopi, loci ordinarii, quam etiam aliorum quorumlibet liberi fuerunt et sunt penitus et exempti. Nunc autem pro parte officialium dicti archi-
Strana 50
50 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. episcopi ab ipsis fratribus certa subsidia et solutiones pecuniariae contra libertates eorum requiruntur. Unde, pater beatissime, cum praefati praepositus et fratres ex dispositione praedicti quondam domini et genitoris nostri religioso abbati monasterii sancti n. Pragensis, qui pro tempore fuerit, utpote eorum superiori, sint immediate subjecti, ac eidem et nemini alteri de hujusmodi contributionibus teneantur et debeant necessario respondere: idcirco S. V. devoto studio multum humiliter supplicamus, quatenus nostrae interventionis intuitu praefatos praepositum et fratres ab hujusmodi contributionibus et subsidiis praedicti n. archiepiscopi ac quorumlibet aliorum per literas apostolicas eximere dignemini et benignius libertare ab impetitione plebani illius loci, juxta supplicationis formam S. V. una cum prae- sentibus desuper offerendam. Singularem nobis in eo P. B. gratiam facientes. Personam oc- 36. K. Wenzel an den Papst. (Treb. C, 3. p. 57.) J. 1388. Quod non differat translationem et promotionem personarum. Sanctissime pater et domine reverendissime! Pura fides, inmensa devotio et zelus sincerissimae caritatis, quibus nostri pectoris thalamus ardenter accensus suspirat ad singula, quae B. V. statum, commodum et honorem prospiciunt, et quae vestrae sunt voluntatis arbitrio placitura, quibus etiam reverentes diligimus et diligentes revereri concupimus vestrae nobis personae gratissimae Sanctitatem, nobis praebent fiduciam certae spei, ut si nostram plerumque prosequimur voluntatem, paternae pietatis dulcedo, quam invitus in aliquibus vellemus offendere, vel etiam quantum in nobis et possumus, pateremur offendi, dissimulet, et ea velit, ut confidimus, aequanimiter tolerare. Cum itaque B. V. vacantem pridem Olo- mucensem ecclesiam, quae praecipuum regni nostri n. dinoscitur esse membrum, per vene- rabilis Johannis n. episcopi, principis et consanguinei devoti nostri dilecti, translatione ad eandem, (sic) et promotione devoti nosri dilecti n. camerae nostrae secretarii ad n. n. quorum utique profectus et status exaltationem, ad hoc nos monentibus certis causis, cor- dialibus desideriis affectamus, B. V. litteras et nuncios nostros replicatos direximus, quibus B. V. clare sentire potuit, quantis desideriis, quantoque cordis affectu rem hujusmodi ad actum deduci speravimus concupitum; cumque factum hujusmodi cordi nobis multum in- sideat, in quo voluntatem nostram et effectum rei consideratum a nobis, cujus, nescimus, intuitu, sentimus hactenus in gravem nostri displicentiam impediri: B. Vrae, de qua tamen certa presumptione confidimus, iteratis cogimur vicibus multum humiliter supplicare, quatenus supplicationibus nostris annuentes, benignius in praemissis Vestra velit Sanctitas translationem ac provisionem de personis nominatis nostri amoris intuitu et ad nostrae fidei puritatem vestrae pietatis oculos convertentes gratiosius percomplere, nec velit V. B. vanis quorum- cunque relatibus, in praedictis contrarium nostrae menti forsitan attentantibus, vel in his et aliis inter S. V. et nos zizaniare conantibus, aures vestras pronae credulitatis confidentia faciles quomodolibet adhibere, cum simus dispositi, ad ea semper inniti ferventius et inten-
50 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. episcopi ab ipsis fratribus certa subsidia et solutiones pecuniariae contra libertates eorum requiruntur. Unde, pater beatissime, cum praefati praepositus et fratres ex dispositione praedicti quondam domini et genitoris nostri religioso abbati monasterii sancti n. Pragensis, qui pro tempore fuerit, utpote eorum superiori, sint immediate subjecti, ac eidem et nemini alteri de hujusmodi contributionibus teneantur et debeant necessario respondere: idcirco S. V. devoto studio multum humiliter supplicamus, quatenus nostrae interventionis intuitu praefatos praepositum et fratres ab hujusmodi contributionibus et subsidiis praedicti n. archiepiscopi ac quorumlibet aliorum per literas apostolicas eximere dignemini et benignius libertare ab impetitione plebani illius loci, juxta supplicationis formam S. V. una cum prae- sentibus desuper offerendam. Singularem nobis in eo P. B. gratiam facientes. Personam oc- 36. K. Wenzel an den Papst. (Treb. C, 3. p. 57.) J. 1388. Quod non differat translationem et promotionem personarum. Sanctissime pater et domine reverendissime! Pura fides, inmensa devotio et zelus sincerissimae caritatis, quibus nostri pectoris thalamus ardenter accensus suspirat ad singula, quae B. V. statum, commodum et honorem prospiciunt, et quae vestrae sunt voluntatis arbitrio placitura, quibus etiam reverentes diligimus et diligentes revereri concupimus vestrae nobis personae gratissimae Sanctitatem, nobis praebent fiduciam certae spei, ut si nostram plerumque prosequimur voluntatem, paternae pietatis dulcedo, quam invitus in aliquibus vellemus offendere, vel etiam quantum in nobis et possumus, pateremur offendi, dissimulet, et ea velit, ut confidimus, aequanimiter tolerare. Cum itaque B. V. vacantem pridem Olo- mucensem ecclesiam, quae praecipuum regni nostri n. dinoscitur esse membrum, per vene- rabilis Johannis n. episcopi, principis et consanguinei devoti nostri dilecti, translatione ad eandem, (sic) et promotione devoti nosri dilecti n. camerae nostrae secretarii ad n. n. quorum utique profectus et status exaltationem, ad hoc nos monentibus certis causis, cor- dialibus desideriis affectamus, B. V. litteras et nuncios nostros replicatos direximus, quibus B. V. clare sentire potuit, quantis desideriis, quantoque cordis affectu rem hujusmodi ad actum deduci speravimus concupitum; cumque factum hujusmodi cordi nobis multum in- sideat, in quo voluntatem nostram et effectum rei consideratum a nobis, cujus, nescimus, intuitu, sentimus hactenus in gravem nostri displicentiam impediri: B. Vrae, de qua tamen certa presumptione confidimus, iteratis cogimur vicibus multum humiliter supplicare, quatenus supplicationibus nostris annuentes, benignius in praemissis Vestra velit Sanctitas translationem ac provisionem de personis nominatis nostri amoris intuitu et ad nostrae fidei puritatem vestrae pietatis oculos convertentes gratiosius percomplere, nec velit V. B. vanis quorum- cunque relatibus, in praedictis contrarium nostrae menti forsitan attentantibus, vel in his et aliis inter S. V. et nos zizaniare conantibus, aures vestras pronae credulitatis confidentia faciles quomodolibet adhibere, cum simus dispositi, ad ea semper inniti ferventius et inten-
Strana 51
D. König Wenzel und der römische Hof. 51 dere pronae devotionis affectibus, quae vestri status et honoris incrementa respiciunt et vestrae sint placita voluntati oc. 37. K. Wenzel an den Papst. (Treb. C, 3. f. 137.) Resignatio episcopatus et alterius electio cum petitione regia, ut electus confirmetur. Sanctissime pater! oc. Venerabilis Lampertus B. *) episcopus, princeps consilarius devotus noster dilectus, senectutem suam et insufficientiam rite considerans, seque tamquam emeritum relaxari depostulans, non solum personae sed et ecclesiae suae praedictae tali cautela prospexit, ut et ipse tamquam homo grandaevus a labore supportando quiesceret, et alium genere nobilem, moribus gravem et literarum scientia praeditum in locum suum promoveret: habito respectu ad multiplicia probitatis et virtutum merita spectabilis Jo. comitis de W., canonici Bambergensis, per ipsum episcopum in sua curia educati, ne alius quam ipse sibi in ecclesia praefata succederet, (ad) dictam suam ecclesiam disposuit designare; quem etiam honorabiles, capitulum B. ecclesiae, utpote virum aetate maturum et tam in spiritualibus quam etiam temporalibus circumspectum, in suum et ecclesiae praefatae pa- storem communiter et concorditer elegerunt. Et quia beatissime pater! praefati comitis nobis est nota conditio, certique sumus, quod sub ipsius provido regimine ecclesia praefata multiplicibus poterit incrementis proficere, ad quod etiam et nos opem et operam volumus benignius adhibere: idcirco S. V. devotissimo studio multum humiliter supplicamus, desi- derantes ex animo, quatenus resignationem praefati episcopi admittere, electionem quoque de persona praefati comitis tam concorditer, ut praemittitur, factam dignemini auctoritate apostolica gratiosius confirmare. Nobis in eo, pater beatissime, specialem gratiam facientes. Personam oc. 38. Wenceslaus rex Bonifacio IX papae de Johanne Brunonis, electo ecclesiac Kaminensis, cancel- lario suo. (Treb. C, 3. f. 59.) Petit ut detur dilatio solvendarum pecuniarum apostolicae sedi. Sanctissime pater et domine reverendissime! Quamquam persona venerabilis ..electi, n. canonici, consiliarii nostri dilecti, nobis fuerit prout est quotidie plurimum opportuna, sibi tamen alias pro capienda possessione ipsius ecclessiae ad partes illas descendenti tri- buimus licentiam gratiosam. Qui licet usque ad diocesim ipsius ecclesiae ac ipsius confinia pervenisset, et jam canonici, quin etiam vasalli omnes ecclesiae suae ipsum ad dictam n. per- ducere voluissent: tamen ob proterviam et impedimentum illustris n. ducis Stetinensis, principis et sororii nostri, qui se ipsius n. Electum denominat, idem n. noster absque per- sonae rerumque suarum irrecuperabilibus dispendiis dictam suam n. commode accedere seu visitare nequivit. In quo quidem transitu suo, prout nobis veraciter exstat (sic), talem *) i. e. Lambertus de Buren episcopus Bamberg. († 1339.)
D. König Wenzel und der römische Hof. 51 dere pronae devotionis affectibus, quae vestri status et honoris incrementa respiciunt et vestrae sint placita voluntati oc. 37. K. Wenzel an den Papst. (Treb. C, 3. f. 137.) Resignatio episcopatus et alterius electio cum petitione regia, ut electus confirmetur. Sanctissime pater! oc. Venerabilis Lampertus B. *) episcopus, princeps consilarius devotus noster dilectus, senectutem suam et insufficientiam rite considerans, seque tamquam emeritum relaxari depostulans, non solum personae sed et ecclesiae suae praedictae tali cautela prospexit, ut et ipse tamquam homo grandaevus a labore supportando quiesceret, et alium genere nobilem, moribus gravem et literarum scientia praeditum in locum suum promoveret: habito respectu ad multiplicia probitatis et virtutum merita spectabilis Jo. comitis de W., canonici Bambergensis, per ipsum episcopum in sua curia educati, ne alius quam ipse sibi in ecclesia praefata succederet, (ad) dictam suam ecclesiam disposuit designare; quem etiam honorabiles, capitulum B. ecclesiae, utpote virum aetate maturum et tam in spiritualibus quam etiam temporalibus circumspectum, in suum et ecclesiae praefatae pa- storem communiter et concorditer elegerunt. Et quia beatissime pater! praefati comitis nobis est nota conditio, certique sumus, quod sub ipsius provido regimine ecclesia praefata multiplicibus poterit incrementis proficere, ad quod etiam et nos opem et operam volumus benignius adhibere: idcirco S. V. devotissimo studio multum humiliter supplicamus, desi- derantes ex animo, quatenus resignationem praefati episcopi admittere, electionem quoque de persona praefati comitis tam concorditer, ut praemittitur, factam dignemini auctoritate apostolica gratiosius confirmare. Nobis in eo, pater beatissime, specialem gratiam facientes. Personam oc. 38. Wenceslaus rex Bonifacio IX papae de Johanne Brunonis, electo ecclesiac Kaminensis, cancel- lario suo. (Treb. C, 3. f. 59.) Petit ut detur dilatio solvendarum pecuniarum apostolicae sedi. Sanctissime pater et domine reverendissime! Quamquam persona venerabilis ..electi, n. canonici, consiliarii nostri dilecti, nobis fuerit prout est quotidie plurimum opportuna, sibi tamen alias pro capienda possessione ipsius ecclessiae ad partes illas descendenti tri- buimus licentiam gratiosam. Qui licet usque ad diocesim ipsius ecclesiae ac ipsius confinia pervenisset, et jam canonici, quin etiam vasalli omnes ecclesiae suae ipsum ad dictam n. per- ducere voluissent: tamen ob proterviam et impedimentum illustris n. ducis Stetinensis, principis et sororii nostri, qui se ipsius n. Electum denominat, idem n. noster absque per- sonae rerumque suarum irrecuperabilibus dispendiis dictam suam n. commode accedere seu visitare nequivit. In quo quidem transitu suo, prout nobis veraciter exstat (sic), talem *) i. e. Lambertus de Buren episcopus Bamberg. († 1339.)
Strana 52
52 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. summam pecuniae expendit. Demum vero ipso ad nos reverso, venientibus quoque ad ipsum honorabilibus administratore et duobus canonicis n. suae, ipsiusque descensum ad n. pro parte cleri et subditorum n. denuo postulantibus, nos, qui persona sua carere nequivimus, in favorem suum nostros solemnes et ipse suos nuncios una cum dictis administratore et n. decrevimus finaliter remittendos, eo proposito, ut singulis circumstantiis ipsius n. pen- satis ad debitum et praesertim, si securitatis conductus pro ipso et suis possit haberi, super hiis praefatum n. nostrum debeant plenius informare; ad quorum etiam legationem sibi, licet invite, dare volumus ad partes illas licentiam descendendi. Verum pater beatissime! cum, sicut nobis constat sumusque certitudinaliter informati, supradictus n. noster a tem- pore promotionis suae nullum penitus fructum percepit, nec est emolumentum aliquod quan- tumcumque minimum consecutus, prout etiam hoc ipsi praedicti administrator et n. in nostra praesentia fatebantur, quin potius de propriis suis pecuniis superaddidit, ut prae- fertur, sitque ad solvendum summam pecuniae apostolicae camerae debitam spiritu prom- ptus, sed fisco infirmus: igitur B. V. devotissimo studio multum humiliter supplicamus, qua- tenus praemissorum et nostrae interventionis intuitu terminum solutionis pecuniarum hujus- modi sibi tamdiu prolongare dignemini, quousque possessionem pacificam ipsius n., ad quam sibi cooperari volumus, finaliter nanciscatur; qua habita nec usus proprios quaerere, nec debitorum particularium onera explere, sed Vestrae Beatitudini de praedicta summa debebit sine dilatione qualibet respondere. Nisi enim, beatissime pater! ipsius in hoc insufficien- tiam nostra Serenitas aperte cognosceret, nequaquam pro ipsius excusatione tanta sedulitate tantoque studio scriberemus. Faciet etiam nobis in hoc S. V. gratiam utique singularem. Personam oc. 39. Wenceslaus R. et B. rex Bonifacio pp. IX. (Treb. C, 3. f. 136.) Sanctissime pater oc. Dudum recolendae memoriae sanctissimus in Christo pater et dominus, dominus Urbanus divina providentia papa vi. praedecessor vester, pro robo- rando statu ejusdem Romanae ecclesiae talem erga nos ordinem observavit, ut, quotiescum- que ecclesias kathedrales in sacro imperio et praesertim in regno nostro Boemiae situatas vocare (sic) contigit, ipsarum provisionem suspenderet tamdiu, donec pro persona ad regi- men ecclesiae protunc vacantis 1) utili susciperet scripta nostra. Nunc autem beatissime pater, ordinem hunc conversum credimus, dum personas sanctae Romanae ecclesiae, imo et nobis et imperio sacro contrarias, frequenter promoveri videmus; quo fit, ut obedientia S. V. et sanctae Romanae ecclesiae debita prorsus depereat, ecclesiae in suis bonis atque juribus decrescunt, et scismaticorum atque rebellium audacia proh dolor! convalescit. Et ideo S. V. devotissimo studio multum humiliter supplicamus, quatenus praefati praedeces. soris vestri laudabilia sequendo vestigia, provisionem ecclesiarum imperii et regni praedicto- rum, quoties ipsas vacare contigerit, suspendere dignemini tamdiu, donec contingat nuntios 1) MS. vocanda.
52 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. summam pecuniae expendit. Demum vero ipso ad nos reverso, venientibus quoque ad ipsum honorabilibus administratore et duobus canonicis n. suae, ipsiusque descensum ad n. pro parte cleri et subditorum n. denuo postulantibus, nos, qui persona sua carere nequivimus, in favorem suum nostros solemnes et ipse suos nuncios una cum dictis administratore et n. decrevimus finaliter remittendos, eo proposito, ut singulis circumstantiis ipsius n. pen- satis ad debitum et praesertim, si securitatis conductus pro ipso et suis possit haberi, super hiis praefatum n. nostrum debeant plenius informare; ad quorum etiam legationem sibi, licet invite, dare volumus ad partes illas licentiam descendendi. Verum pater beatissime! cum, sicut nobis constat sumusque certitudinaliter informati, supradictus n. noster a tem- pore promotionis suae nullum penitus fructum percepit, nec est emolumentum aliquod quan- tumcumque minimum consecutus, prout etiam hoc ipsi praedicti administrator et n. in nostra praesentia fatebantur, quin potius de propriis suis pecuniis superaddidit, ut prae- fertur, sitque ad solvendum summam pecuniae apostolicae camerae debitam spiritu prom- ptus, sed fisco infirmus: igitur B. V. devotissimo studio multum humiliter supplicamus, qua- tenus praemissorum et nostrae interventionis intuitu terminum solutionis pecuniarum hujus- modi sibi tamdiu prolongare dignemini, quousque possessionem pacificam ipsius n., ad quam sibi cooperari volumus, finaliter nanciscatur; qua habita nec usus proprios quaerere, nec debitorum particularium onera explere, sed Vestrae Beatitudini de praedicta summa debebit sine dilatione qualibet respondere. Nisi enim, beatissime pater! ipsius in hoc insufficien- tiam nostra Serenitas aperte cognosceret, nequaquam pro ipsius excusatione tanta sedulitate tantoque studio scriberemus. Faciet etiam nobis in hoc S. V. gratiam utique singularem. Personam oc. 39. Wenceslaus R. et B. rex Bonifacio pp. IX. (Treb. C, 3. f. 136.) Sanctissime pater oc. Dudum recolendae memoriae sanctissimus in Christo pater et dominus, dominus Urbanus divina providentia papa vi. praedecessor vester, pro robo- rando statu ejusdem Romanae ecclesiae talem erga nos ordinem observavit, ut, quotiescum- que ecclesias kathedrales in sacro imperio et praesertim in regno nostro Boemiae situatas vocare (sic) contigit, ipsarum provisionem suspenderet tamdiu, donec pro persona ad regi- men ecclesiae protunc vacantis 1) utili susciperet scripta nostra. Nunc autem beatissime pater, ordinem hunc conversum credimus, dum personas sanctae Romanae ecclesiae, imo et nobis et imperio sacro contrarias, frequenter promoveri videmus; quo fit, ut obedientia S. V. et sanctae Romanae ecclesiae debita prorsus depereat, ecclesiae in suis bonis atque juribus decrescunt, et scismaticorum atque rebellium audacia proh dolor! convalescit. Et ideo S. V. devotissimo studio multum humiliter supplicamus, quatenus praefati praedeces. soris vestri laudabilia sequendo vestigia, provisionem ecclesiarum imperii et regni praedicto- rum, quoties ipsas vacare contigerit, suspendere dignemini tamdiu, donec contingat nuntios 1) MS. vocanda.
Strana 53
D. König Wenzel und der römische Hof. 53 nostros ad ejusdem V. S. praesentiam pervenire, prout super hac materia honorabilis N. de Wolavia, praepositus ecclesiae sancti Egidii Wratislaviensis, capellanus noster, ostensor praesentium, S. V. plenius informabit, cui in hoc pro hac vice dignetur Beatitudo Vestra fidem credulam adhibere. Personam oc. 40. K. Wenzels Empfehlungsbrief an den Papst für die Wyšehrader Kirche. (Treb. C, 3. f. 152.) Sanctissime pater! etc. Quamquam illustres progenitores nostri, quondam Boemiae reges et duces, multas insignes in eodem regno nostro fundarunt et dotarunt ecclesias: sola tamen Wyšegradensis ecclesia, ipsorum interpositione exempta et beatorum apostolorum Petri et Pauli titulo insignata, Romanae quoque ecclesiae exstat inmediate subjecta. Ad cujus quidem ecclesiae status exaltationem nec non et felix augmentum, tum propter eorumdem apostolorum reverentiam, tum etiam propter pracdictorum Boemiae regum memoriam, tanto inclinamur ferventius, quanto id praefatae ecclesiae praelati et clerici circa divinum cultum intenti erga nos efficaciter meruerunt. Ad extollendam itaque prae caeteris dictam ecclesiam et ab apostolica sede gratiis et donis spiritualibus ampliandam, mittimus ad pedes beatitu- dinis vestrae . . etc. de intentione nostra sufficienter instructos, devotissimo studio multum humiliter supplicantes, quatenus nostrae interventionis intuitu tam dilectum.. quam ecclesiam quam clerum praedictos benigne recommissos accipere, nec non supplicationes per prae- fatos . . nostro nomine porrigendas dignemini misericorditer exaudire. Nisi enim nos, quem ad ecclesiam et clerum praedictos habemus, specialis favor impelleret, necquaquam super hoc sanctitati vestrae tanto studio tantaque diligentia scriberemus. Nam quidquid praefatae ecclesiae per S. V. favoris et gratiae impensum fuerit, id ipsum nobismet reputabimus fore factum. Datum Romae (sic) oc. 41. Wenceslaus R. et Boh. rex procuratori suo in curia Romana. (Cap. H, 3. f. 59.) Gratiarum actio de sollicitudine in negotiis coram domino papa. Honorabilis devote dilecte! Ex relatione venerabilis Jacobi, decani Wyšegradensis aulae nostrae regiae protonotarii et honorabilium etc. familiarium devotorum nostrorum dilectorum, qui ex informatione certorum amicorum suorum tecum commorantium ad prae- sens extiterunt, edocti intelleximus luculenter, qualiter tu eorumdem familiarium nostrorum negotia coram domino nostro apostolico non minus quam tua propria dirigis fideliter et sincere; super quo solertiam tuam plurimum commendamus, tibi gratiarum referentes con- dignas actiones, praesertim, quia dictorum familiarium nostrorum promotionem ob ipsorum merita et labores, quibus nedum nobis, verum etiam sanctae Romanae ecclesiae a satis longe retroactis temporibus fructuose complacuerunt, ex intimis affectamus. Et quoniam saepe dictorum familiarium nostrorum negotia, quo impedimento nescimus obstante, optatum non- dum sortita sunt effectum: idcirco D. T. af. rogamus et hortamur, in cordis desideriis ob- tinentes, quatenus apud praedictum dominum nostrum apostolicum velis interponere efficaces
D. König Wenzel und der römische Hof. 53 nostros ad ejusdem V. S. praesentiam pervenire, prout super hac materia honorabilis N. de Wolavia, praepositus ecclesiae sancti Egidii Wratislaviensis, capellanus noster, ostensor praesentium, S. V. plenius informabit, cui in hoc pro hac vice dignetur Beatitudo Vestra fidem credulam adhibere. Personam oc. 40. K. Wenzels Empfehlungsbrief an den Papst für die Wyšehrader Kirche. (Treb. C, 3. f. 152.) Sanctissime pater! etc. Quamquam illustres progenitores nostri, quondam Boemiae reges et duces, multas insignes in eodem regno nostro fundarunt et dotarunt ecclesias: sola tamen Wyšegradensis ecclesia, ipsorum interpositione exempta et beatorum apostolorum Petri et Pauli titulo insignata, Romanae quoque ecclesiae exstat inmediate subjecta. Ad cujus quidem ecclesiae status exaltationem nec non et felix augmentum, tum propter eorumdem apostolorum reverentiam, tum etiam propter pracdictorum Boemiae regum memoriam, tanto inclinamur ferventius, quanto id praefatae ecclesiae praelati et clerici circa divinum cultum intenti erga nos efficaciter meruerunt. Ad extollendam itaque prae caeteris dictam ecclesiam et ab apostolica sede gratiis et donis spiritualibus ampliandam, mittimus ad pedes beatitu- dinis vestrae . . etc. de intentione nostra sufficienter instructos, devotissimo studio multum humiliter supplicantes, quatenus nostrae interventionis intuitu tam dilectum.. quam ecclesiam quam clerum praedictos benigne recommissos accipere, nec non supplicationes per prae- fatos . . nostro nomine porrigendas dignemini misericorditer exaudire. Nisi enim nos, quem ad ecclesiam et clerum praedictos habemus, specialis favor impelleret, necquaquam super hoc sanctitati vestrae tanto studio tantaque diligentia scriberemus. Nam quidquid praefatae ecclesiae per S. V. favoris et gratiae impensum fuerit, id ipsum nobismet reputabimus fore factum. Datum Romae (sic) oc. 41. Wenceslaus R. et Boh. rex procuratori suo in curia Romana. (Cap. H, 3. f. 59.) Gratiarum actio de sollicitudine in negotiis coram domino papa. Honorabilis devote dilecte! Ex relatione venerabilis Jacobi, decani Wyšegradensis aulae nostrae regiae protonotarii et honorabilium etc. familiarium devotorum nostrorum dilectorum, qui ex informatione certorum amicorum suorum tecum commorantium ad prae- sens extiterunt, edocti intelleximus luculenter, qualiter tu eorumdem familiarium nostrorum negotia coram domino nostro apostolico non minus quam tua propria dirigis fideliter et sincere; super quo solertiam tuam plurimum commendamus, tibi gratiarum referentes con- dignas actiones, praesertim, quia dictorum familiarium nostrorum promotionem ob ipsorum merita et labores, quibus nedum nobis, verum etiam sanctae Romanae ecclesiae a satis longe retroactis temporibus fructuose complacuerunt, ex intimis affectamus. Et quoniam saepe dictorum familiarium nostrorum negotia, quo impedimento nescimus obstante, optatum non- dum sortita sunt effectum: idcirco D. T. af. rogamus et hortamur, in cordis desideriis ob- tinentes, quatenus apud praedictum dominum nostrum apostolicum velis interponere efficaces
Strana 54
54 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. partes tuas, quod dicti familiares nostri negotiorum suorum per expeditionem votivam et bullas apostolicas finem consequantur optatum. Specialissimus oc. 42. K. Wenzel an den Papst. (Treb. C, 3. f. 116. it. 128.) Ad papam pro notariis, ut de gratiis provideatur, tamquam meritis et sedis apostolicae assiduis servitoribus. Sanctissime pater et domine reverendissime! Scimus et a nobismet ordinarium tra- himus argumentum, quod Vra Sanctitas, curis fatigata innumeris, prolixos fastidit audire sermones: ideoque oportet nos conceptum nostrae mentis brevi sermone perstringere, vota- que nostra per viam syncopae accurtare. Itaque beatissime pater! labor praegrandis et sollicitudo continua, quem et quam honorabiles protonotarii, registratores atque scriptores literarum nostrarum regalium, in dirigendis nedum nostris et imperii sacri, verum etiam sanctae Romanae ecclesiae et S. Vrae negotiis, habere noscuntur, nos ammonent, imo qua- dam auctoritate violenta sollicitant, ut pro status ipsorum exaltatione intendere solerti studio debeamus. Labor enim ipsorum condigno vacat a praemio; sollicitudo indefessa tamquam arena pulvefacta desilit, in conspectu S. V. eorum memoria evanescit. Si quando gratiam a S. V. obtentam ipsos contingit extrahere, mox eorum data ad occasum deflectitur et per- sonae minus idoneae ipsis frequentius praeferuntur, dorsa eorum in apostolicis curvantur agendis, nec dignatur benignus pater illorum curvaturam erigere, quos novit pondus diei et aestus continuo subportare. Ut igitur S. Vrae clementia in praefatis notariis nostris per effectum appareat, dignetur ipsos V. S. nostrae interventionis intuitu benigne recommissos accipere, supplicationesque per eos cum praesentibus porrigendas per »fiat, ut petitur« misericorditer consignare, specialissimam nobis in hoc pater beatissime gratiam facientes. Personam vestram sanctissimam conservare dignetur altissimus cum dierum felicitate lon- gaeva regimini ecclesiae suae sanctae. Datum oc. 43. K. Wenzel an den Papst. (Cap. H, 3. f. 52.) Supplicat, ut de beneficiis provideat filiis cujusdam nobilis, qui fortunae ductus impulsu, jam est depauperatus. Sanctissime pater! Cum apud fidelem nostrum nobilem .. longe dissimili fine a principio sit innata fortuna, mediis quidem nunc placido, nunc aspero eventu mirabiliter variatis, ita, ut qui indigentibus in splendore status sui dexteram adjutricem liberaliter porrigebat, jam ejusdem fortunae aversa facie sub nubilo aetatis suae ultimae, inopinato casu bonis temporalibus perditis, aliorum liberalitate indigeat, amicorum praesertim, cum inimici ipsius, tamquam senis et invalidi, hereditatem a majoribus satis magnam quam successione paterna acceperat, raptam hostiliter usque modo vi teneant occupatam: Su Vrae sinceri cordis affectibus humiliter supplicamus et deprecamur, quatenus praedicti . . duobus legitimis filiis P. et Jo. *) optimae indolis juvenibus, precum nostrarum intuitu, super exspe- ctatione ecclesiasticorum beneficiorum, cum cura vel sine cura, in tota provincia Bohemiae *) Wahrscheinlich ist hier Burkhard von Janowic mit seinen Söhnen Burkhard und Johann gemeint. Letzterer war 1392 Propst von Altbunzlau.
54 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. partes tuas, quod dicti familiares nostri negotiorum suorum per expeditionem votivam et bullas apostolicas finem consequantur optatum. Specialissimus oc. 42. K. Wenzel an den Papst. (Treb. C, 3. f. 116. it. 128.) Ad papam pro notariis, ut de gratiis provideatur, tamquam meritis et sedis apostolicae assiduis servitoribus. Sanctissime pater et domine reverendissime! Scimus et a nobismet ordinarium tra- himus argumentum, quod Vra Sanctitas, curis fatigata innumeris, prolixos fastidit audire sermones: ideoque oportet nos conceptum nostrae mentis brevi sermone perstringere, vota- que nostra per viam syncopae accurtare. Itaque beatissime pater! labor praegrandis et sollicitudo continua, quem et quam honorabiles protonotarii, registratores atque scriptores literarum nostrarum regalium, in dirigendis nedum nostris et imperii sacri, verum etiam sanctae Romanae ecclesiae et S. Vrae negotiis, habere noscuntur, nos ammonent, imo qua- dam auctoritate violenta sollicitant, ut pro status ipsorum exaltatione intendere solerti studio debeamus. Labor enim ipsorum condigno vacat a praemio; sollicitudo indefessa tamquam arena pulvefacta desilit, in conspectu S. V. eorum memoria evanescit. Si quando gratiam a S. V. obtentam ipsos contingit extrahere, mox eorum data ad occasum deflectitur et per- sonae minus idoneae ipsis frequentius praeferuntur, dorsa eorum in apostolicis curvantur agendis, nec dignatur benignus pater illorum curvaturam erigere, quos novit pondus diei et aestus continuo subportare. Ut igitur S. Vrae clementia in praefatis notariis nostris per effectum appareat, dignetur ipsos V. S. nostrae interventionis intuitu benigne recommissos accipere, supplicationesque per eos cum praesentibus porrigendas per »fiat, ut petitur« misericorditer consignare, specialissimam nobis in hoc pater beatissime gratiam facientes. Personam vestram sanctissimam conservare dignetur altissimus cum dierum felicitate lon- gaeva regimini ecclesiae suae sanctae. Datum oc. 43. K. Wenzel an den Papst. (Cap. H, 3. f. 52.) Supplicat, ut de beneficiis provideat filiis cujusdam nobilis, qui fortunae ductus impulsu, jam est depauperatus. Sanctissime pater! Cum apud fidelem nostrum nobilem .. longe dissimili fine a principio sit innata fortuna, mediis quidem nunc placido, nunc aspero eventu mirabiliter variatis, ita, ut qui indigentibus in splendore status sui dexteram adjutricem liberaliter porrigebat, jam ejusdem fortunae aversa facie sub nubilo aetatis suae ultimae, inopinato casu bonis temporalibus perditis, aliorum liberalitate indigeat, amicorum praesertim, cum inimici ipsius, tamquam senis et invalidi, hereditatem a majoribus satis magnam quam successione paterna acceperat, raptam hostiliter usque modo vi teneant occupatam: Su Vrae sinceri cordis affectibus humiliter supplicamus et deprecamur, quatenus praedicti . . duobus legitimis filiis P. et Jo. *) optimae indolis juvenibus, precum nostrarum intuitu, super exspe- ctatione ecclesiasticorum beneficiorum, cum cura vel sine cura, in tota provincia Bohemiae *) Wahrscheinlich ist hier Burkhard von Janowic mit seinen Söhnen Burkhard und Johann gemeint. Letzterer war 1392 Propst von Altbunzlau.
Strana 55
D. König Wenzel und der römische Hof. 55 vacantium vel quomodolibet vacaturorum, et ad collationem omnium collatorum vel colla- tricum pertinentium, juxta supplicationis meae, quae S. Vrae cum praesentibus offeretur, con- tinentiam, gratiam facere specialem dignemini, et super minorennitate annorum pariter, ut eadem beneficia tenere possint et valeant, propitie dispensare. Quoniam multum decoris in religione Christiana accedit ecclesiis, cum nobilium imaginum (sic) foetus spectabilis, prorsus neglecta seculari et puerulenta militia, ad honorem et laudem creatoris altissimi se choris devotionis affectu applicant clericorum. 44. K. Wenzel an den Papst. (Treb. C, 3. f. 59.) Scribit papae, ut in curia Romana inordinatus sacerdos et fur puniatur, et cives per eundem indebite non vexentur, cum sit notorius malefactor. Sanctissime pater oc. Pungit nos quam plurimum res perniciosa, quam scribimus, imo nostra quodammodo interiora distorquet, dum cernimus et aperte videmus, quod istis diebus benemeriti sequestrantur a praemiis, et noxii debitis eximuntur a poenis, sicque fit, ut non solum aliis delinquendi detur audacia, verum etiam clericalis honestas depereat, rigor justitiae subsidat et omnium virtutum turba quasi impetu facto a clero procul abscedat. Nempe beatissime pater! pervenit ad audientiam nostram, qualiter quidam N. dictus N. Pragensis diocesis, in furtis et aliis maleficiis pluries deprehensus, quosdam cives nostros P. xVI numero, et cum his nobilem Joannem Hecht, tunc universitatis studii Pragensis . . eo, quod ipsum in talibus deprehensum carceribus venerabilis n. n. n. tradiderunt legitime, nec non et honorabilem n. tunc correctorem cleri P. personaliter procurare (sic), non ob- stante V. S. evocari procuravit, prout super hoc venerabilis n. n. apostolicae sedis legatus, princeps consiliarius devotus noster dilectus, eidem S. V. plene scribit. Itaque Beatissime Pater! praefati N. suorumque similium nefandos conatus sustinere per tolerantiam non valentes, S. V. devoto studio multum humiliter supplicamus, quatenus nostrae interventionis intuitu, praefatum n. ut a vexatione praedictarum personarum desistat, compellere dignare- mini viis et remediis opportunis, et deinceps talia in terris nostris non admittere, quin potius dicti n. excessus notorios poenis debitis coercere. Nam in casum, quo hoc non fieret, quod tamen non speramus, et ad manus nostras dictum n. casus improvisus addu- ceret, sua hunc doceat iniquitas, quid de ipsius actibus illicitis subsequatur oc. 45. Wenceslaus rex literis ad papam datis Nicolai episcopi Nazaretani, ejusdem nuntii, zelum com- mendat. (Cap. H, 3. f. 50.) Supplicatoria cum recommendatione singulari ad papam. Sanctissime! oc. Dum diligenter attendimus et in mentis arcano crebra meditatione versamus excellentis fidei et devotionis promptitudinem venerabilis Nicolai episcopi Nazera- tensis oc. quibus Sanctitatis Vestrae nec non sanctae Romanae ečclesiae statum, profectum, commodum et honorem prosequitur, satis miramur, tantam fidem in eo radicatam exuberanti
D. König Wenzel und der römische Hof. 55 vacantium vel quomodolibet vacaturorum, et ad collationem omnium collatorum vel colla- tricum pertinentium, juxta supplicationis meae, quae S. Vrae cum praesentibus offeretur, con- tinentiam, gratiam facere specialem dignemini, et super minorennitate annorum pariter, ut eadem beneficia tenere possint et valeant, propitie dispensare. Quoniam multum decoris in religione Christiana accedit ecclesiis, cum nobilium imaginum (sic) foetus spectabilis, prorsus neglecta seculari et puerulenta militia, ad honorem et laudem creatoris altissimi se choris devotionis affectu applicant clericorum. 44. K. Wenzel an den Papst. (Treb. C, 3. f. 59.) Scribit papae, ut in curia Romana inordinatus sacerdos et fur puniatur, et cives per eundem indebite non vexentur, cum sit notorius malefactor. Sanctissime pater oc. Pungit nos quam plurimum res perniciosa, quam scribimus, imo nostra quodammodo interiora distorquet, dum cernimus et aperte videmus, quod istis diebus benemeriti sequestrantur a praemiis, et noxii debitis eximuntur a poenis, sicque fit, ut non solum aliis delinquendi detur audacia, verum etiam clericalis honestas depereat, rigor justitiae subsidat et omnium virtutum turba quasi impetu facto a clero procul abscedat. Nempe beatissime pater! pervenit ad audientiam nostram, qualiter quidam N. dictus N. Pragensis diocesis, in furtis et aliis maleficiis pluries deprehensus, quosdam cives nostros P. xVI numero, et cum his nobilem Joannem Hecht, tunc universitatis studii Pragensis . . eo, quod ipsum in talibus deprehensum carceribus venerabilis n. n. n. tradiderunt legitime, nec non et honorabilem n. tunc correctorem cleri P. personaliter procurare (sic), non ob- stante V. S. evocari procuravit, prout super hoc venerabilis n. n. apostolicae sedis legatus, princeps consiliarius devotus noster dilectus, eidem S. V. plene scribit. Itaque Beatissime Pater! praefati N. suorumque similium nefandos conatus sustinere per tolerantiam non valentes, S. V. devoto studio multum humiliter supplicamus, quatenus nostrae interventionis intuitu, praefatum n. ut a vexatione praedictarum personarum desistat, compellere dignare- mini viis et remediis opportunis, et deinceps talia in terris nostris non admittere, quin potius dicti n. excessus notorios poenis debitis coercere. Nam in casum, quo hoc non fieret, quod tamen non speramus, et ad manus nostras dictum n. casus improvisus addu- ceret, sua hunc doceat iniquitas, quid de ipsius actibus illicitis subsequatur oc. 45. Wenceslaus rex literis ad papam datis Nicolai episcopi Nazaretani, ejusdem nuntii, zelum com- mendat. (Cap. H, 3. f. 50.) Supplicatoria cum recommendatione singulari ad papam. Sanctissime! oc. Dum diligenter attendimus et in mentis arcano crebra meditatione versamus excellentis fidei et devotionis promptitudinem venerabilis Nicolai episcopi Nazera- tensis oc. quibus Sanctitatis Vestrae nec non sanctae Romanae ečclesiae statum, profectum, commodum et honorem prosequitur, satis miramur, tantam fidem in eo radicatam exuberanti
Strana 56
56 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. desiderio crescere in immensum, ex eo praecipue, quod dum se negotiorum S. Vrae et sanctae Romanae ecclesiae qualitas ingerit, tanta adeo nos importunitate sollicitat, ut quo- dammodo nobis quietis videatur adimere beneficium, quousque hujusmodi rei prosecutionem finaliter consequatur, non parcens in hoc corpori, rebus quomodolibet vel expensis. Haec pater beatissime! veraci vobis insinuatione pandimus, nec S. Vra quorumvis detrahentium labiis aliud quidquam credat. Praefatum igitur Nicolaum, hujusmodi suis exigentibus meri- tis, tanquam benemeritum S. Vrae pleno recommendamus affectu, desiderantes, S. Vrae devoto studio multum humiliter supplicantes, quatenus eundem Nicolaum S. Vra pro . . . ipsum oc. in petitionibus oc. 46. Wenceslaus Rom. et Boh. rex cardinali cuidam. (Cap. H, 3. f. 56.) 1393. Ut deducat ad notitiam papae, quomodo rex semovet dispendia papae. Reverendissimo oc. Quemadmodum nos delectat de manibus sanctissimi in Christo patris oc. beneficia praegrata suscipere, ita nos decet ejus dispendia, quoties ad notitiam nostram pervenerint, efficaciter submovere; praesertim ea, quae non testium argumento per- quirimus, sed veritate per se docente videmus. Novit etenim Vra Pat., qualiter alias prae- dictus dominus noster ad regni nostri decorem, nobis ad complacentiam et fidelibus nostris regnicolis ad salutem, gratiam anni jubilaei concesserit certo tractu temporis duraturam, et pro colligendis fidelium oblationibus venerabilem oc. pro tunc apostolicae sedis nuntium, per suas literas deputavit. Quiquidem vestri mandati sibi commissi obliviosus auditor, potiorem partem ex dicta gratia provenientem illustribus oc. qui eo tempore guerras ad invicem confovebant, mutuavit, aliam ad proprios usus retinuit, et residuam nobili F. et aliis camsoribus partium Italiae destinavit. Verum nos, indisposita ejus in hoc voluntate pensata, pecuniam ipsam, per nos sigillatam, sub fida custodia reponi, ipsamque, ne per dictum U. distraheretur, in totum mandavimus fideliter conservari; adestque nobis bona et sincera voluntas, praedictam pecuniam per honorabiles .. eidem domino nostro oc. finaliter trans- mittendam. Amicitiam igitur Vestram affectuose requirimus et rogamus, quatenus praedicto domino nostro, (ne) erga nos turbetur, suggerere, nostrumque propositum etiam in hoc placeat aperire, prout etiam oc. 47. Wenceslaus rex procuratori suo in curia Romana. (Treb. C, 3. f. 1085.) 1393. Ne acceptet(ur) in curia archiepiscopus: suo procuratori. Devote dilecte! Licet pridem de et super universis et singulis displicentiis, quae inter nos ab una, et venerabilem Joannem Pragensem archiepiscopum, apostolicae sedis lega- tum, principem nostrum, parte ab altera, videbantur exortae, tam per consiliarios nostros,
56 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. desiderio crescere in immensum, ex eo praecipue, quod dum se negotiorum S. Vrae et sanctae Romanae ecclesiae qualitas ingerit, tanta adeo nos importunitate sollicitat, ut quo- dammodo nobis quietis videatur adimere beneficium, quousque hujusmodi rei prosecutionem finaliter consequatur, non parcens in hoc corpori, rebus quomodolibet vel expensis. Haec pater beatissime! veraci vobis insinuatione pandimus, nec S. Vra quorumvis detrahentium labiis aliud quidquam credat. Praefatum igitur Nicolaum, hujusmodi suis exigentibus meri- tis, tanquam benemeritum S. Vrae pleno recommendamus affectu, desiderantes, S. Vrae devoto studio multum humiliter supplicantes, quatenus eundem Nicolaum S. Vra pro . . . ipsum oc. in petitionibus oc. 46. Wenceslaus Rom. et Boh. rex cardinali cuidam. (Cap. H, 3. f. 56.) 1393. Ut deducat ad notitiam papae, quomodo rex semovet dispendia papae. Reverendissimo oc. Quemadmodum nos delectat de manibus sanctissimi in Christo patris oc. beneficia praegrata suscipere, ita nos decet ejus dispendia, quoties ad notitiam nostram pervenerint, efficaciter submovere; praesertim ea, quae non testium argumento per- quirimus, sed veritate per se docente videmus. Novit etenim Vra Pat., qualiter alias prae- dictus dominus noster ad regni nostri decorem, nobis ad complacentiam et fidelibus nostris regnicolis ad salutem, gratiam anni jubilaei concesserit certo tractu temporis duraturam, et pro colligendis fidelium oblationibus venerabilem oc. pro tunc apostolicae sedis nuntium, per suas literas deputavit. Quiquidem vestri mandati sibi commissi obliviosus auditor, potiorem partem ex dicta gratia provenientem illustribus oc. qui eo tempore guerras ad invicem confovebant, mutuavit, aliam ad proprios usus retinuit, et residuam nobili F. et aliis camsoribus partium Italiae destinavit. Verum nos, indisposita ejus in hoc voluntate pensata, pecuniam ipsam, per nos sigillatam, sub fida custodia reponi, ipsamque, ne per dictum U. distraheretur, in totum mandavimus fideliter conservari; adestque nobis bona et sincera voluntas, praedictam pecuniam per honorabiles .. eidem domino nostro oc. finaliter trans- mittendam. Amicitiam igitur Vestram affectuose requirimus et rogamus, quatenus praedicto domino nostro, (ne) erga nos turbetur, suggerere, nostrumque propositum etiam in hoc placeat aperire, prout etiam oc. 47. Wenceslaus rex procuratori suo in curia Romana. (Treb. C, 3. f. 1085.) 1393. Ne acceptet(ur) in curia archiepiscopus: suo procuratori. Devote dilecte! Licet pridem de et super universis et singulis displicentiis, quae inter nos ab una, et venerabilem Joannem Pragensem archiepiscopum, apostolicae sedis lega- tum, principem nostrum, parte ab altera, videbantur exortae, tam per consiliarios nostros,
Strana 57
König Wenzel und der römische Hof. 57 quam etiam honorabiles decanum et capitulum Pragensis ecclesiae, plena et totalis foret instaurata concordia, in tantum, ut omnem rancorem, quem adversum ipsum majestas nostra conceperat, post tergum abjiceret, ipse quoque ad nostram gratiam sub debita humilitate rediret: nuper tamen fidedignorum relatione comperimus, qualiter idem archiepiscopus, de hujusmodi concordia non contentus, tam ecclesia quam etiam clero et populo sibi com- misso derelictis, se ad partes contulit alienas. Verum cum nobis tacentibus, nec quidquam sinistri de ipso suspicantibus, vulgaris opinio teneat, ipsum ad praesentiam domini nostri summi pontificis accedere, et de nobis velle querimonias instaurare; idcirco devotionem tuam seriose requirimus et rogamus, quatenus apud praefatum dominum nostrum, cui desuper specialiter scribimus, et alibi, ubi necesse fuerit, laborare velis et debeas, ut in casu, quo praefatus archiepiscopus in sui praesentia quidquam de nobis, quod tamen non credimus, conaretur suggerere, ipsum B. Sua non audiat, sed potius ipsius, si quae fuerint, querelas suspendat tamdiu, donec per solemnes ambasiatores nostros, quos ex hac et aliis causis ad ipsius praesentiam destinare proponimus, de facti circumstantiis fuerit plenius informata, specialem nobis in eo complacentiam ostensurus. 48. Wenceslaus rex Bonifacio pp. IX. (Cap. H, 3. f. 54.) 1395 (init.). Ut non ascribat incurabilitatis vitio, quod non misit dudum ambassiatam suam, quia guerra in regno impedivit oc. et supplicat, ut provideat certis personis juxta declarationem. Sanctissime oc. Non miretur S. Vea nec inadvertentiae vitium nobis ascribat, si pro disponendis arduissimis negotiis, sacrosanctam Romanam ecclesiam, S. Vram, nos et imperium sacrum tangentibus, solemnes ambassiatores nostros ad vestri praesentiam transmittere distu- limus usque modo; fecit enim hoc causarum praegrandium nobis quotidie occurrentium improvisa varietas, guerrarum et seditionum inter nos et barones regni nostri subortarum continuata disturbia, et clamor populi, damnis et injuriis multiplicibus lacessiti; opportebat etiam nos ad prosecutionem negotiorum hujusmodi, quae mentem nostram quotidianis vexant impulsibus, personas idoneas in fide nostra stabiles ac in devotione constantes exquirere, a quibus spes nostra timore quovis sublato dependeat, ut videlicet sciant, velint et possint ad effectum optatum regia mandata perducere et non privatis seu propriis commoditatibus inhiare. Saepe namque S. Vrae super hiis, quae nobis sunt cordi, scripsimus, sed an literae nostrae ad ejusdem S. Vrae notitiam devenerint, ignoramus; saepe hujusmodi scripta iterare decrevimus, sed utrum in oculis vestris accepta sint, dubitamus. Ad finem igitur, ut prae- terita desideria nostra in memoriam redeant et in adventu ambassiatorum nostrorum revi- viscant, honorabilem capellanum ...d. n. d. de intentione nostra circa materiani unionis eccle- siae sanctae dei, nec non in provisione ecclesiarum Pragensis et Aquilegiensis et erectione monasterii Cladrubensis in ecclesiam cathedralem sufficienter instructos, datis ipsis nihilo- minus certis capitulis per nos ipsos conceptis, ad S. Vrae praesentiam duximus transmitten- dum; sed et pro conservatione praedictorum et aliorum negotiorum nostrorum hucusque
König Wenzel und der römische Hof. 57 quam etiam honorabiles decanum et capitulum Pragensis ecclesiae, plena et totalis foret instaurata concordia, in tantum, ut omnem rancorem, quem adversum ipsum majestas nostra conceperat, post tergum abjiceret, ipse quoque ad nostram gratiam sub debita humilitate rediret: nuper tamen fidedignorum relatione comperimus, qualiter idem archiepiscopus, de hujusmodi concordia non contentus, tam ecclesia quam etiam clero et populo sibi com- misso derelictis, se ad partes contulit alienas. Verum cum nobis tacentibus, nec quidquam sinistri de ipso suspicantibus, vulgaris opinio teneat, ipsum ad praesentiam domini nostri summi pontificis accedere, et de nobis velle querimonias instaurare; idcirco devotionem tuam seriose requirimus et rogamus, quatenus apud praefatum dominum nostrum, cui desuper specialiter scribimus, et alibi, ubi necesse fuerit, laborare velis et debeas, ut in casu, quo praefatus archiepiscopus in sui praesentia quidquam de nobis, quod tamen non credimus, conaretur suggerere, ipsum B. Sua non audiat, sed potius ipsius, si quae fuerint, querelas suspendat tamdiu, donec per solemnes ambasiatores nostros, quos ex hac et aliis causis ad ipsius praesentiam destinare proponimus, de facti circumstantiis fuerit plenius informata, specialem nobis in eo complacentiam ostensurus. 48. Wenceslaus rex Bonifacio pp. IX. (Cap. H, 3. f. 54.) 1395 (init.). Ut non ascribat incurabilitatis vitio, quod non misit dudum ambassiatam suam, quia guerra in regno impedivit oc. et supplicat, ut provideat certis personis juxta declarationem. Sanctissime oc. Non miretur S. Vea nec inadvertentiae vitium nobis ascribat, si pro disponendis arduissimis negotiis, sacrosanctam Romanam ecclesiam, S. Vram, nos et imperium sacrum tangentibus, solemnes ambassiatores nostros ad vestri praesentiam transmittere distu- limus usque modo; fecit enim hoc causarum praegrandium nobis quotidie occurrentium improvisa varietas, guerrarum et seditionum inter nos et barones regni nostri subortarum continuata disturbia, et clamor populi, damnis et injuriis multiplicibus lacessiti; opportebat etiam nos ad prosecutionem negotiorum hujusmodi, quae mentem nostram quotidianis vexant impulsibus, personas idoneas in fide nostra stabiles ac in devotione constantes exquirere, a quibus spes nostra timore quovis sublato dependeat, ut videlicet sciant, velint et possint ad effectum optatum regia mandata perducere et non privatis seu propriis commoditatibus inhiare. Saepe namque S. Vrae super hiis, quae nobis sunt cordi, scripsimus, sed an literae nostrae ad ejusdem S. Vrae notitiam devenerint, ignoramus; saepe hujusmodi scripta iterare decrevimus, sed utrum in oculis vestris accepta sint, dubitamus. Ad finem igitur, ut prae- terita desideria nostra in memoriam redeant et in adventu ambassiatorum nostrorum revi- viscant, honorabilem capellanum ...d. n. d. de intentione nostra circa materiani unionis eccle- siae sanctae dei, nec non in provisione ecclesiarum Pragensis et Aquilegiensis et erectione monasterii Cladrubensis in ecclesiam cathedralem sufficienter instructos, datis ipsis nihilo- minus certis capitulis per nos ipsos conceptis, ad S. Vrae praesentiam duximus transmitten- dum; sed et pro conservatione praedictorum et aliorum negotiorum nostrorum hucusque
Strana 58
58 nulli prorsus praeterquam dicto Petro aperire volumus. (sic) Venerabilem Magdeburgensem archiepiscopum, principem cancell. d. n. d., per nos distinctius informatum, ad S. Vrae prae- sentiam similiter destinamus, devotissimo studio multum humiliter supplicantes, quatenus tam ipsum, quam Petrum benigne suscipere, exponenda per ipsos pro parte nostra gratanter audire, et non attentis, si qua forent contraria, suggerentium verbis, dignemini nostrae inter- ventionis intuitu celeriter et efficaciter expedire. Sicut autem per alias nostras literas super provisione dictarum ecclesiarum supplicavimus, ita et nunc iteratis vicibus, omnique cordis desiderio affectamus, honorabili .. consiliario nostro de Pragensi ecclesia provideri, prae- fatum quoque cancellarium ad ecclesiam Aquilegiensem transferri, et similiter de Magde- burgensi ecclesia honorabili .. gratiosius provideri. Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 49. Wenceslaus rex procuratori suo in curia Romana. (Treb. C, 3. f. 127.) 1395. De dilatione ambasitae summo pontifici oc. Devote dilecte! Quamquam dudum super certis et arduis negotiis sacrosanctam Romanam ecclesiam, matrem nostram, personam sanctissimi in Christo patris domini nostri summi pontificis, nos et imperium sacrum tangentibus, nuntios nostros et literas ad ejusdem domini nostri prasentiam providerimus destinandos: tamen utrum hujusmodi literae nostrae ad notitiam ipsius pervenerint, et an vota nostra in oculis ejus accepta sint, ignoramus. Ad finem igitur, ut praeterita desideria nostra, quae animum nostrum regium quotidianis fatigant impulsibus, in memoriam redeant, et in adventu ambasiatorum nostrorum revivis- cant, ecce quod venerabiles Albertum Magdeburgensem archiepiscopum, principem cancel- larium, Nicolaum electum Laventinensem, consiliarios, et honorabilem .. de V. archidia- conum Horssoviensem, capellanum, nostros devotos dilectos, super hujusmodi negotiis et signanter super materia unionis ecclesiae sanctae dei, nec non provisione Pragensis et Aqui- legiensis ecclesiarum, et erectione monasterii n. in ecclesiam kathedralem, de intentione nostra sufficienter instructos, datis ipsis certis capitulis per nos ipsos conceptis, ad praefati domini nostri et tuam praesentiam decernimus destinandos. Devotionem igitur tuam affe- ctuose requirimus et hortamur, quatenus ipsos regiae considerationis intuitu tibi recom- missos accipere, exponenda per eos gratanter audire pro ipsorum optata et celeri expedi- tione apud dictum dominum nostrum preces sollicitas interponere ac in ferendis nostro nomine fidem velis credulam adhibere, gratam in hoc et signanter acceptam majestati nostrae complacentiam ostensurus. 50. K. Wenzels Empfehlungsbrief an den Papst für Konrad von Vechta (nachmaligen Prager Erzbischof). (Treb. C, 3. f. 1345.) 1395. Sanctissime pater oc. Quam sinceris affectibus quamve affectuosis desideriis exalta- tionem status honorabilis Conradi de N. clerici Osnabrugensis diocesis, familiaris nostri
58 nulli prorsus praeterquam dicto Petro aperire volumus. (sic) Venerabilem Magdeburgensem archiepiscopum, principem cancell. d. n. d., per nos distinctius informatum, ad S. Vrae prae- sentiam similiter destinamus, devotissimo studio multum humiliter supplicantes, quatenus tam ipsum, quam Petrum benigne suscipere, exponenda per ipsos pro parte nostra gratanter audire, et non attentis, si qua forent contraria, suggerentium verbis, dignemini nostrae inter- ventionis intuitu celeriter et efficaciter expedire. Sicut autem per alias nostras literas super provisione dictarum ecclesiarum supplicavimus, ita et nunc iteratis vicibus, omnique cordis desiderio affectamus, honorabili .. consiliario nostro de Pragensi ecclesia provideri, prae- fatum quoque cancellarium ad ecclesiam Aquilegiensem transferri, et similiter de Magde- burgensi ecclesia honorabili .. gratiosius provideri. Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 49. Wenceslaus rex procuratori suo in curia Romana. (Treb. C, 3. f. 127.) 1395. De dilatione ambasitae summo pontifici oc. Devote dilecte! Quamquam dudum super certis et arduis negotiis sacrosanctam Romanam ecclesiam, matrem nostram, personam sanctissimi in Christo patris domini nostri summi pontificis, nos et imperium sacrum tangentibus, nuntios nostros et literas ad ejusdem domini nostri prasentiam providerimus destinandos: tamen utrum hujusmodi literae nostrae ad notitiam ipsius pervenerint, et an vota nostra in oculis ejus accepta sint, ignoramus. Ad finem igitur, ut praeterita desideria nostra, quae animum nostrum regium quotidianis fatigant impulsibus, in memoriam redeant, et in adventu ambasiatorum nostrorum revivis- cant, ecce quod venerabiles Albertum Magdeburgensem archiepiscopum, principem cancel- larium, Nicolaum electum Laventinensem, consiliarios, et honorabilem .. de V. archidia- conum Horssoviensem, capellanum, nostros devotos dilectos, super hujusmodi negotiis et signanter super materia unionis ecclesiae sanctae dei, nec non provisione Pragensis et Aqui- legiensis ecclesiarum, et erectione monasterii n. in ecclesiam kathedralem, de intentione nostra sufficienter instructos, datis ipsis certis capitulis per nos ipsos conceptis, ad praefati domini nostri et tuam praesentiam decernimus destinandos. Devotionem igitur tuam affe- ctuose requirimus et hortamur, quatenus ipsos regiae considerationis intuitu tibi recom- missos accipere, exponenda per eos gratanter audire pro ipsorum optata et celeri expedi- tione apud dictum dominum nostrum preces sollicitas interponere ac in ferendis nostro nomine fidem velis credulam adhibere, gratam in hoc et signanter acceptam majestati nostrae complacentiam ostensurus. 50. K. Wenzels Empfehlungsbrief an den Papst für Konrad von Vechta (nachmaligen Prager Erzbischof). (Treb. C, 3. f. 1345.) 1395. Sanctissime pater oc. Quam sinceris affectibus quamve affectuosis desideriis exalta- tionem status honorabilis Conradi de N. clerici Osnabrugensis diocesis, familiaris nostri
Strana 59
D. König Wenzel und der römische Hof. 59 devoti dilecti, regia celsitudo desideret, ex frequentibus et replicatis literis nostris Beatitudo vestra dudum cognoscere potuit evidenter; et si dici liceat, satis nobis cedit in dedecus, dum hujusmodi vota nostra incassum et preces nostras converti videmus in ventum; et utinam, Beatissime pater! personam praefati Conradi ejusque merita et gratitudines servi- tiorum innumeras, quibus non solum nobis et imperio, verum etiam sanctae Romanae eccle- siae et S. Vrae dudum complacuit, B. Vra per effectum agnosceret; utique ipsum non jam ad preces nostras, sed potius motu proprio ad ecclesiastica beneficia promoveret. Sicut autem pridem Sanct. Vestrae scripsimus et humiliter supplicavimus, ut venerabilem Johan- nem Ratisponensem episcopum, natum illustris Stephani comitis palatini Rheni et ducis Bava- riae, principis et consanguinei nostri dilecti, ad ecclesiam Aquilegiensem ex morte quondam venerabilis Johannis patriarchae Aquilegiensis vacantis ad praesens, transferre V. S. digna- retur: ita et nunc S. V. devoto studio multum humiliter supplicamus, desiderantes ex corde, quatenus eundem episcopum ad praefatam .. ecclesiam transferre, praefato quoque Con- rado de dicta Ratisponensi ecclesia regiae interventionis intuitu dignemini misericorditer providere. Nisi enim promotionem ipsius probitas laudanda deposceret, nequaquam pro eo tanto studio, tantaque frequentia scriberemus. Faciet autem in hoc V. S. majestati nostrae gratiam procul dubio singularem. Personam oc. sub secretis oc. 51. K. Wenzel an den Papst. (Treb. C. 3, ſ. 60.) 1395. Scribit pro promotione dominorum papac, et translatione ad patriarchatum et episcopatum. Sanctissime pater et domine reverendissime! Recolimus nuper S. V. scripsisse, ut tam de mutatione n. quam n. n. ecclesiarum ac personarum ibidem, eadem vestra Sancti- tas supersedere gratiosius dignaretur, donec pro bono communi n. sanctae n. et imperii, clariorem haberetis informationem desuper mentis nostrae n. Beatissime pater! Licet forsan quidam aemuli mutui status nostrorum aliqua, praesertim super adventus nostri retardatione versus n. nec non accessu et auditione nuntiorum regis F. quaedam detractoria et non bene sonantia ad Vestrae Beatitudinis et aliorum notitiam deducere praesumantur: tamen novit omnipotens, et hoc etiam suo tempore veritatis deducet effectus in lucem, quod tam in vita divae memoriae quondam genitoris nostri, domini n. Rom. Imperatoris et B. r. illustris, quam post ejus obitum usque praesens, et quamdiu deo volente nobis fuerit vita comes, fuimus firmiter et semper manebimus sedulo in recognitione, devotione et fide utique katholicis, personae Sanctitatis vestrae et n. sanctae n., nec ab his nos umquam retrahere seu movere quaevis poterit corruptela. Super progressione nostra ad almam urbem n. nos retraxit et differt status istarum partium imperii et evidens necessitas, non voluntas, et ut n. sanctae n., Vrae B., imperii atque noster status et respublica felicius dirigantur ac fortius roborentur, visis ambasiatoribus n. n. auditisque distinctius literis patriae et linguarum ibi- dem, quorum vobis copiam praesentibus transmittimus interclusa, animadvertimus necessa-
D. König Wenzel und der römische Hof. 59 devoti dilecti, regia celsitudo desideret, ex frequentibus et replicatis literis nostris Beatitudo vestra dudum cognoscere potuit evidenter; et si dici liceat, satis nobis cedit in dedecus, dum hujusmodi vota nostra incassum et preces nostras converti videmus in ventum; et utinam, Beatissime pater! personam praefati Conradi ejusque merita et gratitudines servi- tiorum innumeras, quibus non solum nobis et imperio, verum etiam sanctae Romanae eccle- siae et S. Vrae dudum complacuit, B. Vra per effectum agnosceret; utique ipsum non jam ad preces nostras, sed potius motu proprio ad ecclesiastica beneficia promoveret. Sicut autem pridem Sanct. Vestrae scripsimus et humiliter supplicavimus, ut venerabilem Johan- nem Ratisponensem episcopum, natum illustris Stephani comitis palatini Rheni et ducis Bava- riae, principis et consanguinei nostri dilecti, ad ecclesiam Aquilegiensem ex morte quondam venerabilis Johannis patriarchae Aquilegiensis vacantis ad praesens, transferre V. S. digna- retur: ita et nunc S. V. devoto studio multum humiliter supplicamus, desiderantes ex corde, quatenus eundem episcopum ad praefatam .. ecclesiam transferre, praefato quoque Con- rado de dicta Ratisponensi ecclesia regiae interventionis intuitu dignemini misericorditer providere. Nisi enim promotionem ipsius probitas laudanda deposceret, nequaquam pro eo tanto studio, tantaque frequentia scriberemus. Faciet autem in hoc V. S. majestati nostrae gratiam procul dubio singularem. Personam oc. sub secretis oc. 51. K. Wenzel an den Papst. (Treb. C. 3, ſ. 60.) 1395. Scribit pro promotione dominorum papac, et translatione ad patriarchatum et episcopatum. Sanctissime pater et domine reverendissime! Recolimus nuper S. V. scripsisse, ut tam de mutatione n. quam n. n. ecclesiarum ac personarum ibidem, eadem vestra Sancti- tas supersedere gratiosius dignaretur, donec pro bono communi n. sanctae n. et imperii, clariorem haberetis informationem desuper mentis nostrae n. Beatissime pater! Licet forsan quidam aemuli mutui status nostrorum aliqua, praesertim super adventus nostri retardatione versus n. nec non accessu et auditione nuntiorum regis F. quaedam detractoria et non bene sonantia ad Vestrae Beatitudinis et aliorum notitiam deducere praesumantur: tamen novit omnipotens, et hoc etiam suo tempore veritatis deducet effectus in lucem, quod tam in vita divae memoriae quondam genitoris nostri, domini n. Rom. Imperatoris et B. r. illustris, quam post ejus obitum usque praesens, et quamdiu deo volente nobis fuerit vita comes, fuimus firmiter et semper manebimus sedulo in recognitione, devotione et fide utique katholicis, personae Sanctitatis vestrae et n. sanctae n., nec ab his nos umquam retrahere seu movere quaevis poterit corruptela. Super progressione nostra ad almam urbem n. nos retraxit et differt status istarum partium imperii et evidens necessitas, non voluntas, et ut n. sanctae n., Vrae B., imperii atque noster status et respublica felicius dirigantur ac fortius roborentur, visis ambasiatoribus n. n. auditisque distinctius literis patriae et linguarum ibi- dem, quorum vobis copiam praesentibus transmittimus interclusa, animadvertimus necessa-
Strana 60
60 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. rium existere, eidem n. et terrae Fori quae ad introitum n. pro imperio ejusque rectore quodammodo claves tenet, provisione matura sedis apostolicae ecclesiae n. per Vestram Beatitudinem disponi debere, et sic hanc ad mutuum bonum nostrum utiliter et bene fien- dam per Venerabilis patris n. n. principis et consiliarii nostri translationem ad dictam patriarchalem n. et promotionem ad n. ecclesias honorabilis J. thezaurarii sive subcamerarii regni n. in n. secretarii, devotorum nostrorum dilectorum, cordialissima convertimus vota nostra, S. V. devotissime multum humiliter supplicantes, quatenus praemissorum et nostrae supplicationis intuitu, (eo namque signanter pensato, quod dictus n. n. dicti divae memoriae genitoris nostri R. imperatoris, et nostra penes apostolicam sedem instanti interpellatione promotus esset, notitiam habens familiarissimam patriae .. et linguae; alius n. n. thezaura- rius noster sinceriter et ex animo nobis gratus, vestraeque Beatitudinis servitor devotus, clericus humilis ac fidelis, hic solerti prudentia, alterque providentia, notitia et labore, nedum dictis n. prodesse et pracesse realiter, verum etiam vobis et nobis laudabiliter con- cedente domino poterunt deservire), dictum n. ad Aquilegiensem transferre, ac n. n. si hanc hoc vel quocumque modo vacare contigerit, gratiosius dignemini promovere, prout super his et nonnullis haec et alia concernentibus B. Vram Venerabilis vester n. magister in artibus, Wratisl . . . . . capellanus et devotus noster dilectus, harum oblator, debebit distinctius informare, cui nostro nomine fidem adhibere velit creditivam Vestra Sanctitas, quam altis- simus diu feliciter conservare dignetur. 52. Wencelaus rex procuratori suo in curia Romana, de provisione ecclesiae Moguntinae et Traject. urgenda. (Treb. C, 3. f. 1123.) 1396. (fin.) Venerabilis devote dilecte! Ab eo tempore, quo notitiam personae venerabilis Frid- rici, Trajectensis episcopi, principis, consanguinei et devoti nostri dilecti, suscepimus, illud principaliter in votis nostris habuimus, ut ipsum ad unam ex potioribus imperii sacri eccle- siis promovere possemus, non solum ex eo, quia nobis linea est consanguinitatis astrictus, sed magis pro eo, quod ipsum ad ecclesiae quantumcunque sublimis regimen idoneum fore comperimus, et nobis ac imperio sacro fidelem et obedientem fore sentimus. Novit autem tua devotio, qualiter nos tamquam Boemiae rex cum Muguntinensi ecclesia et ejus archi- episcopis perpetuis sumus temporibus colligati, ut nos altrinsecus defendere, necessitatis quoque ingruente articulo contra omnes et singulos nos molestare volentes debeamus in- vicem adjuvare. Nosti etiam, quod moderni temporis varietate poscente oportet nos per- sonas tales exquirere, quae in fide nostra sunt stabiles et in exequendis nostris beneplacitis efficaces. Quia vere (sic) praefatum consanguineum nostrum prae ceteris affectu sincero diligimus et de ejus fidei puritate indubitatam fiduciam obtinemus: idcirco sanctissimo in Christo patri, domino nostro summo pontifici scribimus et eidem humiliter supplicamus, quatenus praefatum consanguineum nostrum ad praedictam Moguntinensem ecclesiam trans- ferre, honorabili quoque et spectabili Joanni, comiti de Nassawo, de praedicta Trajectensi
60 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. rium existere, eidem n. et terrae Fori quae ad introitum n. pro imperio ejusque rectore quodammodo claves tenet, provisione matura sedis apostolicae ecclesiae n. per Vestram Beatitudinem disponi debere, et sic hanc ad mutuum bonum nostrum utiliter et bene fien- dam per Venerabilis patris n. n. principis et consiliarii nostri translationem ad dictam patriarchalem n. et promotionem ad n. ecclesias honorabilis J. thezaurarii sive subcamerarii regni n. in n. secretarii, devotorum nostrorum dilectorum, cordialissima convertimus vota nostra, S. V. devotissime multum humiliter supplicantes, quatenus praemissorum et nostrae supplicationis intuitu, (eo namque signanter pensato, quod dictus n. n. dicti divae memoriae genitoris nostri R. imperatoris, et nostra penes apostolicam sedem instanti interpellatione promotus esset, notitiam habens familiarissimam patriae .. et linguae; alius n. n. thezaura- rius noster sinceriter et ex animo nobis gratus, vestraeque Beatitudinis servitor devotus, clericus humilis ac fidelis, hic solerti prudentia, alterque providentia, notitia et labore, nedum dictis n. prodesse et pracesse realiter, verum etiam vobis et nobis laudabiliter con- cedente domino poterunt deservire), dictum n. ad Aquilegiensem transferre, ac n. n. si hanc hoc vel quocumque modo vacare contigerit, gratiosius dignemini promovere, prout super his et nonnullis haec et alia concernentibus B. Vram Venerabilis vester n. magister in artibus, Wratisl . . . . . capellanus et devotus noster dilectus, harum oblator, debebit distinctius informare, cui nostro nomine fidem adhibere velit creditivam Vestra Sanctitas, quam altis- simus diu feliciter conservare dignetur. 52. Wencelaus rex procuratori suo in curia Romana, de provisione ecclesiae Moguntinae et Traject. urgenda. (Treb. C, 3. f. 1123.) 1396. (fin.) Venerabilis devote dilecte! Ab eo tempore, quo notitiam personae venerabilis Frid- rici, Trajectensis episcopi, principis, consanguinei et devoti nostri dilecti, suscepimus, illud principaliter in votis nostris habuimus, ut ipsum ad unam ex potioribus imperii sacri eccle- siis promovere possemus, non solum ex eo, quia nobis linea est consanguinitatis astrictus, sed magis pro eo, quod ipsum ad ecclesiae quantumcunque sublimis regimen idoneum fore comperimus, et nobis ac imperio sacro fidelem et obedientem fore sentimus. Novit autem tua devotio, qualiter nos tamquam Boemiae rex cum Muguntinensi ecclesia et ejus archi- episcopis perpetuis sumus temporibus colligati, ut nos altrinsecus defendere, necessitatis quoque ingruente articulo contra omnes et singulos nos molestare volentes debeamus in- vicem adjuvare. Nosti etiam, quod moderni temporis varietate poscente oportet nos per- sonas tales exquirere, quae in fide nostra sunt stabiles et in exequendis nostris beneplacitis efficaces. Quia vere (sic) praefatum consanguineum nostrum prae ceteris affectu sincero diligimus et de ejus fidei puritate indubitatam fiduciam obtinemus: idcirco sanctissimo in Christo patri, domino nostro summo pontifici scribimus et eidem humiliter supplicamus, quatenus praefatum consanguineum nostrum ad praedictam Moguntinensem ecclesiam trans- ferre, honorabili quoque et spectabili Joanni, comiti de Nassawo, de praedicta Trajectensi
Strana 61
D. König Wenzel und der italienische Hof. 61 ecclesia dignetur misericorditer providere. Verum cum hujusmodi negotia cordi nostro ferventer inhaereant, nec nostra desideria quiescere quacumque ratione permittant, ideo tuac devotioni committimus tibique seriose praecipiendo mandamus, quatenus mox visis praesen- tibus, aliis nogotiis tuis per te suspensis, apud praedictum dominum nostrum instare velis et debeas, ut tam in translatione, quam etiam provisione praedictarum ecclesiarum justis votis nostris benignius condescendat. Sic facturus, ut in hoc tua sollicitudo per effectum appareat, et gratiam praefati domini nostri circa hoc faciendam nostra Serenitas recognoscat. 53. Bonifacius pp. IX archiepiscopo . . . . S. R. I. electori. (Treb. C, 3. f. 56.) 1396 fin. Ad regem (sic) bulla papalis. Bonifacius oc. Quanto sublimius in speculam nostrae considerationis extollimus nego- tium praesumptae nuper per Gallicos occupationis civitatis inclitae Ja. ad Romanum spe- ctantis imperium, ac circumstantias intuemur, tanto graviora concernimus emersura pericula et discrimina perhorrenda circa usurpationem hujusmodi R. imperii et delendam Germanici nominis gloriam, tam celeberrimis titulos (sic) retrolapsis temporibus insignitam ac poten- tissime defensatam. Quocirca Fraternitati tuae ceterisque electoribus imperii saepedicti scri- bendum in genere diximus (sic) juxta seriem, quam cedula continet praesentibus interclusa. Eja igitur frater! rumpe moras, te ipsum et reliquos fratres nostros tuosque collegas, ele- ctores ipsos, universos principes et barones et alios, quos praesens tangit et urget materia ponderosa, non desinas excitare, insta et vigila, opus evangelicum impleturus et apud caris- simum in Christo filium nostrum .. regem Bohemiae ac R. illustrem, in cujus ac suorum et aliorum quam plurium perniciem tam detestabile redundat excidium, nisi tempestiva ac salutaria ponantur remedia, de praesenti exponere accuratissime tuae vigilantiae curas omnes, ut accingatur utrinque formidanda potentia usque adeo, quod ab imminentibus malorum periculis ipsum sacrosanctum n. imperium nobis omnibus justam foventibus ac defensantibus causam, prout in altissimi confidimus dextera, quae in se sperantes non deserit, sed tuetur, de Gallorum manibus, quorum direptioni id jam concernimus extare conterminium, eruatur, ac Italia, mundi princeps hactenus et magistra, quam in servitutis miseriam nituntur per- trahere, et reliquas nationes, prout ad sacratissimam R. spectat ecclesiam, sponsam nostram, et praefatum imperium, unitis ad tuitionem mentibus victoriosis protegatur effectibus, ut est opus, ut exinde in omnem terram sonus prodire valeat et in fines etiam orbis terrae adver- sus praesumptae ac damnabilis ambitionis audaciam procurata defensio et gloriosissime consummata, odorque laudabilium actionum ascendat ad thronum pacifici regis regum, qui eandem sacrosanctam fundavit eeclesiam et Romanum stabilivit imperium, ad salutem Christi fidelium ac confusionem debitam reproborum, in eorundem ecclesiae seu imperii molientium horrenda pericula vel ruinam.
D. König Wenzel und der italienische Hof. 61 ecclesia dignetur misericorditer providere. Verum cum hujusmodi negotia cordi nostro ferventer inhaereant, nec nostra desideria quiescere quacumque ratione permittant, ideo tuac devotioni committimus tibique seriose praecipiendo mandamus, quatenus mox visis praesen- tibus, aliis nogotiis tuis per te suspensis, apud praedictum dominum nostrum instare velis et debeas, ut tam in translatione, quam etiam provisione praedictarum ecclesiarum justis votis nostris benignius condescendat. Sic facturus, ut in hoc tua sollicitudo per effectum appareat, et gratiam praefati domini nostri circa hoc faciendam nostra Serenitas recognoscat. 53. Bonifacius pp. IX archiepiscopo . . . . S. R. I. electori. (Treb. C, 3. f. 56.) 1396 fin. Ad regem (sic) bulla papalis. Bonifacius oc. Quanto sublimius in speculam nostrae considerationis extollimus nego- tium praesumptae nuper per Gallicos occupationis civitatis inclitae Ja. ad Romanum spe- ctantis imperium, ac circumstantias intuemur, tanto graviora concernimus emersura pericula et discrimina perhorrenda circa usurpationem hujusmodi R. imperii et delendam Germanici nominis gloriam, tam celeberrimis titulos (sic) retrolapsis temporibus insignitam ac poten- tissime defensatam. Quocirca Fraternitati tuae ceterisque electoribus imperii saepedicti scri- bendum in genere diximus (sic) juxta seriem, quam cedula continet praesentibus interclusa. Eja igitur frater! rumpe moras, te ipsum et reliquos fratres nostros tuosque collegas, ele- ctores ipsos, universos principes et barones et alios, quos praesens tangit et urget materia ponderosa, non desinas excitare, insta et vigila, opus evangelicum impleturus et apud caris- simum in Christo filium nostrum .. regem Bohemiae ac R. illustrem, in cujus ac suorum et aliorum quam plurium perniciem tam detestabile redundat excidium, nisi tempestiva ac salutaria ponantur remedia, de praesenti exponere accuratissime tuae vigilantiae curas omnes, ut accingatur utrinque formidanda potentia usque adeo, quod ab imminentibus malorum periculis ipsum sacrosanctum n. imperium nobis omnibus justam foventibus ac defensantibus causam, prout in altissimi confidimus dextera, quae in se sperantes non deserit, sed tuetur, de Gallorum manibus, quorum direptioni id jam concernimus extare conterminium, eruatur, ac Italia, mundi princeps hactenus et magistra, quam in servitutis miseriam nituntur per- trahere, et reliquas nationes, prout ad sacratissimam R. spectat ecclesiam, sponsam nostram, et praefatum imperium, unitis ad tuitionem mentibus victoriosis protegatur effectibus, ut est opus, ut exinde in omnem terram sonus prodire valeat et in fines etiam orbis terrae adver- sus praesumptae ac damnabilis ambitionis audaciam procurata defensio et gloriosissime consummata, odorque laudabilium actionum ascendat ad thronum pacifici regis regum, qui eandem sacrosanctam fundavit eeclesiam et Romanum stabilivit imperium, ad salutem Christi fidelium ac confusionem debitam reproborum, in eorundem ecclesiae seu imperii molientium horrenda pericula vel ruinam.
Strana 62
62 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 54. K. Wenzel an seinen Geschäftsträger (in Frankreich?) (Treb. C, 3. f. 58.) (post 1394.) Grate acceptat diligentiam factam et servitutem. Venerabilis devote dilecte! Gratum recipit nostra Serenitas et reputat signanter acceptum, quod te in nostris negotiis, prout fida relatione comperimus, operosum simul et sollicitum reddidisti; ex hoc enim affectionem et fidem, quam ad nos habere dinosceris, cognoscimus evidenter. De exeniis autem atque clenodiis, nobis per te transmissis, tibi gra- tiarum multimodas referimus actiones. Verum super literis tuis et contentis in eis tibi responsum dare non possumus pro hac vice, sed tuam devotionem studiose requirimus et hortamur, quatenus mex visis praesentibus ad nostri pracsentiam, ubicunque tunc reperire nos non (sic) poteris, velis et debeas personaliter conferre, ut super literis hujusmodi tecum loqui personaliter valeamus. Et ne propter aliqua impedimenta seu viarum discrimina iter tuum retardari contingat, tibi et omnibus, quos tecum ducendos decreveris, literas salvi conductus majestatis nostrae sigillo sigillatas cum praesenti nuntio praevidimus destinandas. Praeterea scire te volumus, quod dudum n. de n. qui se Clementem, dum viveret, appel- labat, nobis quendam lapillum, quem n. de n. nostro familiari conspiciendum ostendimus, destinavit; unde te requirimus et rogamus, quatenus nobis alium lapillum eidem consimilem juxta informationem dicti n. velis et debeas procurare, gratam in hoc Majestati nostrae complacentiam ostensurus. 55. Wenceslaus rex Bonifacio pp. IX. (Cap. H, 3. f. 53.) 1397. Grates refert de translatione personarum et petit suo commensali de praepositura Boleslaviensi provideri. Sanctissime oc. Ad audientiam nostram grata et multum accepta nuper sunt nova perducta, qualiter videlicet S. Vra ad supplicem nostrarum precum instantiam venerabilem Jo. Lubicensem episcopum principem consiliarium devotum nostrum dilectum ad Olomu- censem ecclesiam transferre, honorabili quoque W. de .. praeposito Boleslaviensi, capellano nostro devoto dilecto, de Lubicensi ecclesia providere similiter dignata est. Super quo S. Vrae tanto ampliores quidem grates referimus, quanto in hoc non personis, sed ecclesiis provisum ad nostram consolationem fore videmus. Verum pater reverendissime! cum ex provisione praefati W. praefata praepositura Boleslaviensis, cujus praesentatio ad nos velut regem Boemiae et neminem alium pleno jure spectare dinoscitur, et quae canonicatum et praebendam in ecclesia Pragensi habet annexos, vacare credatur, nosque ad eandem prae- posituram honorabilem .. capellanum nostrum domesticum commensalem disposuimus prae- sentare: idcirco S. Vrae devotissimo studio multum humiliter supplicamus, in desideriis obtinentes, quatenus nostrae interventionis intuitu dilecto nobis .., clerico Pragensis dio- cesis, apud nos tam morum probitate quam etiam virtutum insigniis plurimum commendato,
62 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 54. K. Wenzel an seinen Geschäftsträger (in Frankreich?) (Treb. C, 3. f. 58.) (post 1394.) Grate acceptat diligentiam factam et servitutem. Venerabilis devote dilecte! Gratum recipit nostra Serenitas et reputat signanter acceptum, quod te in nostris negotiis, prout fida relatione comperimus, operosum simul et sollicitum reddidisti; ex hoc enim affectionem et fidem, quam ad nos habere dinosceris, cognoscimus evidenter. De exeniis autem atque clenodiis, nobis per te transmissis, tibi gra- tiarum multimodas referimus actiones. Verum super literis tuis et contentis in eis tibi responsum dare non possumus pro hac vice, sed tuam devotionem studiose requirimus et hortamur, quatenus mex visis praesentibus ad nostri pracsentiam, ubicunque tunc reperire nos non (sic) poteris, velis et debeas personaliter conferre, ut super literis hujusmodi tecum loqui personaliter valeamus. Et ne propter aliqua impedimenta seu viarum discrimina iter tuum retardari contingat, tibi et omnibus, quos tecum ducendos decreveris, literas salvi conductus majestatis nostrae sigillo sigillatas cum praesenti nuntio praevidimus destinandas. Praeterea scire te volumus, quod dudum n. de n. qui se Clementem, dum viveret, appel- labat, nobis quendam lapillum, quem n. de n. nostro familiari conspiciendum ostendimus, destinavit; unde te requirimus et rogamus, quatenus nobis alium lapillum eidem consimilem juxta informationem dicti n. velis et debeas procurare, gratam in hoc Majestati nostrae complacentiam ostensurus. 55. Wenceslaus rex Bonifacio pp. IX. (Cap. H, 3. f. 53.) 1397. Grates refert de translatione personarum et petit suo commensali de praepositura Boleslaviensi provideri. Sanctissime oc. Ad audientiam nostram grata et multum accepta nuper sunt nova perducta, qualiter videlicet S. Vra ad supplicem nostrarum precum instantiam venerabilem Jo. Lubicensem episcopum principem consiliarium devotum nostrum dilectum ad Olomu- censem ecclesiam transferre, honorabili quoque W. de .. praeposito Boleslaviensi, capellano nostro devoto dilecto, de Lubicensi ecclesia providere similiter dignata est. Super quo S. Vrae tanto ampliores quidem grates referimus, quanto in hoc non personis, sed ecclesiis provisum ad nostram consolationem fore videmus. Verum pater reverendissime! cum ex provisione praefati W. praefata praepositura Boleslaviensis, cujus praesentatio ad nos velut regem Boemiae et neminem alium pleno jure spectare dinoscitur, et quae canonicatum et praebendam in ecclesia Pragensi habet annexos, vacare credatur, nosque ad eandem prae- posituram honorabilem .. capellanum nostrum domesticum commensalem disposuimus prae- sentare: idcirco S. Vrae devotissimo studio multum humiliter supplicamus, in desideriis obtinentes, quatenus nostrae interventionis intuitu dilecto nobis .., clerico Pragensis dio- cesis, apud nos tam morum probitate quam etiam virtutum insigniis plurimum commendato,
Strana 63
D. K. Wenzel und der römische Hof. 63 de dictis canonicatu et praebenda Pragensis ecclesiae, quos praefatus .. pro nunc tenet et possidet, dignemini misericorditer providere, juxta s. f. S. V. cum p. offerendam. Specialis- sime oc. Super quo dilectus nobis . . S. Vram plenius informabit; cui super hoc fidem cre- dulam dignetur benignius adhibere. 56. Bonifacias pp. IX Wenceslao patriarchae Antiocheno illa 5000 flor. auri, quae de pecuniis R. Wenceslai penes ipsum existentibus camerae apostolicae mutuo concesserat, in communibus servi- tiis eidem camerae debitis recipienda assignat. (Cap. MS. non sign. f. 179.) Romae, 1397, 17 Apr. Bonifacius episcopus, servus servorum dei, venerabili fratri Wenceslao, patriarchae Anthiocensi, salutem et apostolicam benedictionem. Dum in mente revolvimus grata et accepta servitia per te nobis et Bomanae ecclesiae in magnis et arduis laudabiliter impensa, et quae sollicitis studiis impendere non desistis, in nostrae considerationis aciem revolvimus, dignum censemus et debitum, ut indemnitatibus tuis salubriter provideamus. Cum itaque tu de pecuniis carissimi in Christo filii nostri Wenceslai, regis Romanorum illustris, penes te existentibus, quinque millia florenorum auri de camera, camerae nostrae apostolicae pluri- mum indigenti mutuo ad preces nostras concesseris: nos volentes ipsius regis et tuis in hac parte indemnitatibus salubriter providere, hujusmodi quinque millia florenorum in et super communibus servitiis, per quoscumque archiepiscopos, episcopos, abbates et alios praclatos regni Boemiae camerae apostolicae ratione ecclesiarum et monasteriorum suorum debitis, et in posterum debendis, ac super decimis quibuscumque per nos aut alios quoscumque de mandato nostro personis ipsius regni earuinque ecclesiis monasteriis et beneficiis, aliisque locis ecclesiasticis quovis modo impositis et imponendis, et aliis quibuscumque fructibus et proventibus eidem camerae in ipso regno quovis modo debitis et debendis, auctoritate apostolica dicto regi et tibi ejus nomine recipienti, tenore praesentium assignamus, eaque et ipsam cameram pro ipsis quinque millibus eidem regi et tibi obligamus; mandantes omnibus et singulis archiepiscopis, episcopis, abbatibus et praelatis hujusmodi ac ipsarum decimarum fructuum et proventuum collectoribus et succollectoribus ac aliis quibuscumque, quorum interest et interesse poterit in futurum, ut praedicta quinque millia florenorum ipsi regi seu tibi ejus nomine recipienti, aut alteri per ipsum regem seu te ad hoc specia liter deputato, de communibus servitiis, decimis, fructibus et proventibus hujusmodi, prout ad quemlibet eorum pertinuerit et pro rata eorum quemlibet tangente, ad quamcumque ipsius regis seu tuam requisitionem integraliter solvant et assignent. Nos enim tibi ipsa quin- que millia florenorum ab ipsis archiepiscopis, episcopis, abbatibus, praelatis, etiam ratione hujusmodi communis servitii in termino constituto non soluti excommunicatis, collectoribus et succollectoribus, ab aliis quibuscumque, quorum interfuerit, prout ad eorum quemlibet pertinet et pertinuerit, et pro rata hujusmodi eorum quemlibet tangente, per te vel alium seu alios nomine dictae camerae et pro ipso rege aut pro te petendi, exigendi et recipiendi et de receptis solventes quitandi penitus et liberandi, contradictoresque auctoritate nostra
D. K. Wenzel und der römische Hof. 63 de dictis canonicatu et praebenda Pragensis ecclesiae, quos praefatus .. pro nunc tenet et possidet, dignemini misericorditer providere, juxta s. f. S. V. cum p. offerendam. Specialis- sime oc. Super quo dilectus nobis . . S. Vram plenius informabit; cui super hoc fidem cre- dulam dignetur benignius adhibere. 56. Bonifacias pp. IX Wenceslao patriarchae Antiocheno illa 5000 flor. auri, quae de pecuniis R. Wenceslai penes ipsum existentibus camerae apostolicae mutuo concesserat, in communibus servi- tiis eidem camerae debitis recipienda assignat. (Cap. MS. non sign. f. 179.) Romae, 1397, 17 Apr. Bonifacius episcopus, servus servorum dei, venerabili fratri Wenceslao, patriarchae Anthiocensi, salutem et apostolicam benedictionem. Dum in mente revolvimus grata et accepta servitia per te nobis et Bomanae ecclesiae in magnis et arduis laudabiliter impensa, et quae sollicitis studiis impendere non desistis, in nostrae considerationis aciem revolvimus, dignum censemus et debitum, ut indemnitatibus tuis salubriter provideamus. Cum itaque tu de pecuniis carissimi in Christo filii nostri Wenceslai, regis Romanorum illustris, penes te existentibus, quinque millia florenorum auri de camera, camerae nostrae apostolicae pluri- mum indigenti mutuo ad preces nostras concesseris: nos volentes ipsius regis et tuis in hac parte indemnitatibus salubriter providere, hujusmodi quinque millia florenorum in et super communibus servitiis, per quoscumque archiepiscopos, episcopos, abbates et alios praclatos regni Boemiae camerae apostolicae ratione ecclesiarum et monasteriorum suorum debitis, et in posterum debendis, ac super decimis quibuscumque per nos aut alios quoscumque de mandato nostro personis ipsius regni earuinque ecclesiis monasteriis et beneficiis, aliisque locis ecclesiasticis quovis modo impositis et imponendis, et aliis quibuscumque fructibus et proventibus eidem camerae in ipso regno quovis modo debitis et debendis, auctoritate apostolica dicto regi et tibi ejus nomine recipienti, tenore praesentium assignamus, eaque et ipsam cameram pro ipsis quinque millibus eidem regi et tibi obligamus; mandantes omnibus et singulis archiepiscopis, episcopis, abbatibus et praelatis hujusmodi ac ipsarum decimarum fructuum et proventuum collectoribus et succollectoribus ac aliis quibuscumque, quorum interest et interesse poterit in futurum, ut praedicta quinque millia florenorum ipsi regi seu tibi ejus nomine recipienti, aut alteri per ipsum regem seu te ad hoc specia liter deputato, de communibus servitiis, decimis, fructibus et proventibus hujusmodi, prout ad quemlibet eorum pertinuerit et pro rata eorum quemlibet tangente, ad quamcumque ipsius regis seu tuam requisitionem integraliter solvant et assignent. Nos enim tibi ipsa quin- que millia florenorum ab ipsis archiepiscopis, episcopis, abbatibus, praelatis, etiam ratione hujusmodi communis servitii in termino constituto non soluti excommunicatis, collectoribus et succollectoribus, ab aliis quibuscumque, quorum interfuerit, prout ad eorum quemlibet pertinet et pertinuerit, et pro rata hujusmodi eorum quemlibet tangente, per te vel alium seu alios nomine dictae camerae et pro ipso rege aut pro te petendi, exigendi et recipiendi et de receptis solventes quitandi penitus et liberandi, contradictoresque auctoritate nostra
Strana 64
64 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. per censuram ecclesiasticam, invocato etiam ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii secu- laris, conpescendi, ac eos ab excommunicationis et aliis sententiis atque poenis per te aut camerarium nostrum seu alios quoscumque in eos propterea latis et promulgatis absolvendi, et cum eis super irregularitate, si quam sic ligati, celebrando divina aut inmiscendo se illis, non tamen in contemptum clavium, contraxerunt, dispensandi, non obstantibus tam felicis recordationis Bonifacii papae VIII praedecessoris nostri (qua cavetur, ne quis extra suam civitatem et diocesin, nisi in certis exceptis casibus et in illis ultra unam dietam a fine suae diocesis ad judicium evocetur, et ne judices a sede deputati praedicta aliquos ultra unam dietam a fine diocesis eorumdem trahere praesumant), et de duabus dietis in concilio gene- rali editis, quam aliis constitutionibus apostolicis contrariis quibuscumque, seu si eisdem archiepiscopis, episcopis, abbatibus, praelatis, collectoribus, succollectoribus vel quibusvis aliis communiter vel divisim a dicta sede indultum existat, quod interdici, suspendi vel ex- communicari non possint, per literas apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi mentionem, plenam et liberam tenore praesentium eadem auctoritate concedimus potestatem. Volumus autem, quod de omnibus et singulis, quae proinde recipere te continget, duo confici facias publica instrumenta, quorum altero ipsis solventibus pro eorum cautela dato, reliquum ad dictam cameram destinare procures. Datum Romae apud s. Petrum, XV Kal. Maji, pontificatus nostri anno octavo. 57. Bonifacius pp. IX Karolo regi Franciae pro ecclesiae unione. (Treb. C, 3. f. 915.) сc. 1398. Exhortatoria papae ad regem Franciae, pro ecclesiae unione. Bonifacius oc. carissimo in Christo filio K. regi F. illustri Sa. oc. Regia circum- spectio videt, et prout fide dignorum quam plurium relatus nostras crebro perducit ad aures, ingemiscit singulariter atque dolet, quod omnipotens deus universale malum hoc tam summopere deflendum scisma sanctae ecclesiae peccatis exigentibus permisit et tam diu durare permittit; et quod, qui ad regimen populi in meliorem partem a deo dati, ad unitatem et reintegrationem ipsius ecclesiae et sedationem tanti mali, quod non solum anima- rum saluti, verum etiam corporibus et bonis mundialibus periculosissimum et perniciosis- simum est, assurgere, invigilare et operari deberent et possent, segnes transeunt et quasi non curant, imo quodammodo dolere non videntur. Sed cum venit in mentem, quod haec talium rerum jugis magni pendenda memoria et animadversio suo (sic) sedent in animo, et quia tu ex ea non solum vetustissima atque nobilissima, sed etiam Christianissima et virtuo- sissima progenie ducis originem, de qua multi venerandi et memoriales ac inclyti reges et principes prodiere, ut eorum etiam aliqui fluctuantem ecclesiam et rempublicam fidei inte- gritate, industria, indefessis laboribus et magnisque sumptibus, gravibus periculis invenerint (sic), foverint, defensaverint et ad portum salutis et tranquillam duxerint stationem, et vice versa, cum fuit opus, nonnulli tui progenitores et in recenti memoria ab eadem ecclesia praecipuos honores et optima commoda reportarint. Et eam ob rem inter ecclesiam piam
64 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. per censuram ecclesiasticam, invocato etiam ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii secu- laris, conpescendi, ac eos ab excommunicationis et aliis sententiis atque poenis per te aut camerarium nostrum seu alios quoscumque in eos propterea latis et promulgatis absolvendi, et cum eis super irregularitate, si quam sic ligati, celebrando divina aut inmiscendo se illis, non tamen in contemptum clavium, contraxerunt, dispensandi, non obstantibus tam felicis recordationis Bonifacii papae VIII praedecessoris nostri (qua cavetur, ne quis extra suam civitatem et diocesin, nisi in certis exceptis casibus et in illis ultra unam dietam a fine suae diocesis ad judicium evocetur, et ne judices a sede deputati praedicta aliquos ultra unam dietam a fine diocesis eorumdem trahere praesumant), et de duabus dietis in concilio gene- rali editis, quam aliis constitutionibus apostolicis contrariis quibuscumque, seu si eisdem archiepiscopis, episcopis, abbatibus, praelatis, collectoribus, succollectoribus vel quibusvis aliis communiter vel divisim a dicta sede indultum existat, quod interdici, suspendi vel ex- communicari non possint, per literas apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi mentionem, plenam et liberam tenore praesentium eadem auctoritate concedimus potestatem. Volumus autem, quod de omnibus et singulis, quae proinde recipere te continget, duo confici facias publica instrumenta, quorum altero ipsis solventibus pro eorum cautela dato, reliquum ad dictam cameram destinare procures. Datum Romae apud s. Petrum, XV Kal. Maji, pontificatus nostri anno octavo. 57. Bonifacius pp. IX Karolo regi Franciae pro ecclesiae unione. (Treb. C, 3. f. 915.) сc. 1398. Exhortatoria papae ad regem Franciae, pro ecclesiae unione. Bonifacius oc. carissimo in Christo filio K. regi F. illustri Sa. oc. Regia circum- spectio videt, et prout fide dignorum quam plurium relatus nostras crebro perducit ad aures, ingemiscit singulariter atque dolet, quod omnipotens deus universale malum hoc tam summopere deflendum scisma sanctae ecclesiae peccatis exigentibus permisit et tam diu durare permittit; et quod, qui ad regimen populi in meliorem partem a deo dati, ad unitatem et reintegrationem ipsius ecclesiae et sedationem tanti mali, quod non solum anima- rum saluti, verum etiam corporibus et bonis mundialibus periculosissimum et perniciosis- simum est, assurgere, invigilare et operari deberent et possent, segnes transeunt et quasi non curant, imo quodammodo dolere non videntur. Sed cum venit in mentem, quod haec talium rerum jugis magni pendenda memoria et animadversio suo (sic) sedent in animo, et quia tu ex ea non solum vetustissima atque nobilissima, sed etiam Christianissima et virtuo- sissima progenie ducis originem, de qua multi venerandi et memoriales ac inclyti reges et principes prodiere, ut eorum etiam aliqui fluctuantem ecclesiam et rempublicam fidei inte- gritate, industria, indefessis laboribus et magnisque sumptibus, gravibus periculis invenerint (sic), foverint, defensaverint et ad portum salutis et tranquillam duxerint stationem, et vice versa, cum fuit opus, nonnulli tui progenitores et in recenti memoria ab eadem ecclesia praecipuos honores et optima commoda reportarint. Et eam ob rem inter ecclesiam piam
Strana 65
D. König Wenzel und der römische Hof. 65 matrem et progenitores ipsos praecarmos filios connexio indissolubiliter viguit, ut etiam ecclesia absque illis et illi absque ecclesia, si recenseantur annales, numquam vel raro magnificum ten- tarint. Spes nos bona fovet, quod propitio deo ad unitatem et sedationem hujusmodi multa ope- raberis laude digna, et forte ista ecclesiae calamitosa divisio tuis operationibus magna ex parte sopietur; potes enim, si non desit tua voluntas, et ut non desit, deum suppliciter exoramus. Nam ingenium, vigor animi, robur corporis, aetas integra, consilium maturum, opes, favor, opi- nio et alia requisita hinc inde tibi per dei gratiam suppetunt ad hanc rem. Ideoque tuam Sere- nitatem requirimus, paterne monemus, rogamus, hortamur et obsecramus, per viscera mise- ricordiae Jesu Christi, per desideratam salutem, per aeternum praemium, per integram pro- speritatem hominis utriusque perque tandem omnes spes, quae de probis gestis corripi potest (sic), quatenus hanc dei causam prompte suscipiens, ac animo prosequens, commen- danda dignorum progenitorum vestigia imitatus, ad hujusmodi reprobi scismatis ac divisionis remotionem et ecclesiae integrationem ingenii tui vires et efficaces operas adhibere velis, nec ulterius retardare; nam satis supradicta de causa rectus zelus populi Christiani intem- pnit (sic), sanguis humanus effusus est in fidelibus, sancta religio et catholica fides ludibrio habita est. Et si non recte inspicitur, quae sit illa, ad quam te invitamus: nulla res hone- stior, nulla aequior, nulla justior, nulla praeclarior, nulla opportunior, nulla magis necessa- ria, nulla denique principi catholico et animo sublimi dignior modernis temporibus esse aut experiri posset. Expergiscere igitur jam demum, praedulcissime fili, age, stude atque labora, nec desinas operari, quod tam desideratum tamque necessarium bonum, quantum in te est, ad effectum debitum perducatur. Nos, quam primum te ad id dispositum fore sen- serimus, nec aliter, quam per tuas literas aut nuntios cum credulitate sentire possemus, parati sumus tecum apponere partes nostras, nihil de contingentibus obmittendo. Ad prae- missa igitur non gravaberis respondere oc. 58. Wenceslaus rex procuratori suo in curia Romana. (Treb. C, 3. f. 825.) Reverendissime pater, amice carissime! Dudum honorabilis .. de .. devotus noster dilectus .. parochialem in .. virtute gratiae a sede apostolica sibi factae, fuit legitime consecutus, sicut etiam possessionem ejusdem .. longo tenuit tempore, et tenet etiam de praesenti. Sed sanctissimus in Christo pater dominus noster Bonifacius papa IX contra morem, ritum regni . . cuidam . . nostrae patriae et regni penitus ignoranti de eadem pro- vidit .., qui etiam contra dictum . . tres diffinitivas dicitur obtinuisse sententias, quam- quam dominus noster apostolicus in publico concesserit consistorio, quod dictus . . circa praefatam deberet .. remanere; ex quo in communi populo gravia oriuntur scandala, quae possent obedientiam sedis apostolicae diminuere, et in cleri communis contumeliam redun- dare. Est et aliud, quod mentem nostram gravi satis involvit amaritudine, quod videlicet familiares nostri continui domestici, quorum promotionem favorabili mente prosequimur, praetextu gratiarum a sede apostolica obtentarum, insolitis novarum provisionum varietatibus obstantibus, nequaquam aliqua possint consequi beneficia, praesertim cum ipsis beneficiorum
D. König Wenzel und der römische Hof. 65 matrem et progenitores ipsos praecarmos filios connexio indissolubiliter viguit, ut etiam ecclesia absque illis et illi absque ecclesia, si recenseantur annales, numquam vel raro magnificum ten- tarint. Spes nos bona fovet, quod propitio deo ad unitatem et sedationem hujusmodi multa ope- raberis laude digna, et forte ista ecclesiae calamitosa divisio tuis operationibus magna ex parte sopietur; potes enim, si non desit tua voluntas, et ut non desit, deum suppliciter exoramus. Nam ingenium, vigor animi, robur corporis, aetas integra, consilium maturum, opes, favor, opi- nio et alia requisita hinc inde tibi per dei gratiam suppetunt ad hanc rem. Ideoque tuam Sere- nitatem requirimus, paterne monemus, rogamus, hortamur et obsecramus, per viscera mise- ricordiae Jesu Christi, per desideratam salutem, per aeternum praemium, per integram pro- speritatem hominis utriusque perque tandem omnes spes, quae de probis gestis corripi potest (sic), quatenus hanc dei causam prompte suscipiens, ac animo prosequens, commen- danda dignorum progenitorum vestigia imitatus, ad hujusmodi reprobi scismatis ac divisionis remotionem et ecclesiae integrationem ingenii tui vires et efficaces operas adhibere velis, nec ulterius retardare; nam satis supradicta de causa rectus zelus populi Christiani intem- pnit (sic), sanguis humanus effusus est in fidelibus, sancta religio et catholica fides ludibrio habita est. Et si non recte inspicitur, quae sit illa, ad quam te invitamus: nulla res hone- stior, nulla aequior, nulla justior, nulla praeclarior, nulla opportunior, nulla magis necessa- ria, nulla denique principi catholico et animo sublimi dignior modernis temporibus esse aut experiri posset. Expergiscere igitur jam demum, praedulcissime fili, age, stude atque labora, nec desinas operari, quod tam desideratum tamque necessarium bonum, quantum in te est, ad effectum debitum perducatur. Nos, quam primum te ad id dispositum fore sen- serimus, nec aliter, quam per tuas literas aut nuntios cum credulitate sentire possemus, parati sumus tecum apponere partes nostras, nihil de contingentibus obmittendo. Ad prae- missa igitur non gravaberis respondere oc. 58. Wenceslaus rex procuratori suo in curia Romana. (Treb. C, 3. f. 825.) Reverendissime pater, amice carissime! Dudum honorabilis .. de .. devotus noster dilectus .. parochialem in .. virtute gratiae a sede apostolica sibi factae, fuit legitime consecutus, sicut etiam possessionem ejusdem .. longo tenuit tempore, et tenet etiam de praesenti. Sed sanctissimus in Christo pater dominus noster Bonifacius papa IX contra morem, ritum regni . . cuidam . . nostrae patriae et regni penitus ignoranti de eadem pro- vidit .., qui etiam contra dictum . . tres diffinitivas dicitur obtinuisse sententias, quam- quam dominus noster apostolicus in publico concesserit consistorio, quod dictus . . circa praefatam deberet .. remanere; ex quo in communi populo gravia oriuntur scandala, quae possent obedientiam sedis apostolicae diminuere, et in cleri communis contumeliam redun- dare. Est et aliud, quod mentem nostram gravi satis involvit amaritudine, quod videlicet familiares nostri continui domestici, quorum promotionem favorabili mente prosequimur, praetextu gratiarum a sede apostolica obtentarum, insolitis novarum provisionum varietatibus obstantibus, nequaquam aliqua possint consequi beneficia, praesertim cum ipsis beneficiorum
Strana 66
66 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. possessione apprehensis (sic) pro aliis occasione novarum provisionum concessionibus ab hujusmodi possessionibus removentur; et si quandoque ad sedem apostolicam pro obtinenda pro eisdem familiaribus nostris nova provisione consimiles nostras ferventes preces porrigi- mus, nihilominus repudiamur, et nuntii nostri omni spe consolationis prorsus vacui rever- tuntur, ex quo, si dici licet, paternae dilectionis gratiam erga nos extinctam penitus formi- damus, quamquam pro conservando statu suo inmobilis columna fuerimus et simus hodie. quocumque etiam ingenio seu colore quaesitis a sua obedientia et conservatione status sui nullatenus deflectendo. Ut igitur in mente domini nostri apostolici aliquam saltem scintillam caritatis rutilare pensemus, Pat. V. affectuoso studio deprecamur, in desideriis obtinentes, quatenus regiae considerationis intuitu, favore consueto auribus domini nostri apostolici in- sufflare velitis, ut eundem .. circa praefatam .. dignetur misericorditer conservare, ut ex crebris vestris insuflationis (sic) amoris igniculus apostolici erga nos consueta misericordia recalescat; in eo nobis singularis amoris indicium ostensurus. Obmittimus enim dicto do- mino nostro . . de praesenti scribere super eo, praesertim cum variae preces nostrae in hac materia hactenus destinatae, nullius fuere fructus beneficium consecutae oc. 59. Wenceslaus rex Gregorio pp. XII. (Cap. H, 3. ſ. 48) J. 1407. Scribit papae, petens, ut casset confirmationem novi imperatoris Ruperti, et attendat fidem et obedientiam, quibus semper adhaesit sedi apostolicae Romane. Sanctissime pater oc. Credimus in S. Vrae indelibili et tenaci versari memoria, qua- liter serenissimus et invictissimus quondam princeps, dominus K. Romanorum imperator et Boemiae rex, genitor noster carissimus divae memoriae, una nobiscum ab initio pestiferi praesentis scismatis, dum olim Sanctmus in Christo pater, dominus Urbanus papa VI ad api- cem fuisset sedis apostolicae sublimatus, in assistentia et obedientia ejusdem domini Urbani se unacum electoribus et aliis principibus Almaniae et pluribus regibus, comitibus, baronibus et communitatibus Christianitatis, praestito juramento firmaverit et univerit permansurum, sicut et ipse ad diem vocationis suae perstitit inconcussus, quamquam ex adverso sponsio- nibus variis et pollicitis, et nec minus quibusdam minarum incussionibus fuerit titillatus; quas veluti princeps Christianissimus parvipendens, se tuitioni et assistentiae sedis aposto- licae intrepide coaptavit. Nosque dicti genitoris nostri piis vestigiis inhaerentes, paternis moribus in subjectione et obedientia ejusdem Urbani, et consequenter Bonifacii et Innocentii, ac etiam S. Vrae usque modo constanter perstitimus, nec nos valuit aliqua quorumvis regum, principum et communitatum tam sacri Romani imperii quam aliarum terrarum instantia opportuna, cum oblatione etiam magnifica, tam assistentiae dignitatis quam impensionis auxilii et favoris, tam foederis sanguinis, quam rerum innumerabilium ablatarum, aliquorsum avertere, quin votum paternum praeceptum usque ad hanc horam intemeratum inviolabiliter servaremus. Et quamquam Bonifacius papa, sinistra procul dubio inductione deflexus, victus pretio magis quam precibus, animatus etiam a ducibus Austriae, quod redemptio
66 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. possessione apprehensis (sic) pro aliis occasione novarum provisionum concessionibus ab hujusmodi possessionibus removentur; et si quandoque ad sedem apostolicam pro obtinenda pro eisdem familiaribus nostris nova provisione consimiles nostras ferventes preces porrigi- mus, nihilominus repudiamur, et nuntii nostri omni spe consolationis prorsus vacui rever- tuntur, ex quo, si dici licet, paternae dilectionis gratiam erga nos extinctam penitus formi- damus, quamquam pro conservando statu suo inmobilis columna fuerimus et simus hodie. quocumque etiam ingenio seu colore quaesitis a sua obedientia et conservatione status sui nullatenus deflectendo. Ut igitur in mente domini nostri apostolici aliquam saltem scintillam caritatis rutilare pensemus, Pat. V. affectuoso studio deprecamur, in desideriis obtinentes, quatenus regiae considerationis intuitu, favore consueto auribus domini nostri apostolici in- sufflare velitis, ut eundem .. circa praefatam .. dignetur misericorditer conservare, ut ex crebris vestris insuflationis (sic) amoris igniculus apostolici erga nos consueta misericordia recalescat; in eo nobis singularis amoris indicium ostensurus. Obmittimus enim dicto do- mino nostro . . de praesenti scribere super eo, praesertim cum variae preces nostrae in hac materia hactenus destinatae, nullius fuere fructus beneficium consecutae oc. 59. Wenceslaus rex Gregorio pp. XII. (Cap. H, 3. ſ. 48) J. 1407. Scribit papae, petens, ut casset confirmationem novi imperatoris Ruperti, et attendat fidem et obedientiam, quibus semper adhaesit sedi apostolicae Romane. Sanctissime pater oc. Credimus in S. Vrae indelibili et tenaci versari memoria, qua- liter serenissimus et invictissimus quondam princeps, dominus K. Romanorum imperator et Boemiae rex, genitor noster carissimus divae memoriae, una nobiscum ab initio pestiferi praesentis scismatis, dum olim Sanctmus in Christo pater, dominus Urbanus papa VI ad api- cem fuisset sedis apostolicae sublimatus, in assistentia et obedientia ejusdem domini Urbani se unacum electoribus et aliis principibus Almaniae et pluribus regibus, comitibus, baronibus et communitatibus Christianitatis, praestito juramento firmaverit et univerit permansurum, sicut et ipse ad diem vocationis suae perstitit inconcussus, quamquam ex adverso sponsio- nibus variis et pollicitis, et nec minus quibusdam minarum incussionibus fuerit titillatus; quas veluti princeps Christianissimus parvipendens, se tuitioni et assistentiae sedis aposto- licae intrepide coaptavit. Nosque dicti genitoris nostri piis vestigiis inhaerentes, paternis moribus in subjectione et obedientia ejusdem Urbani, et consequenter Bonifacii et Innocentii, ac etiam S. Vrae usque modo constanter perstitimus, nec nos valuit aliqua quorumvis regum, principum et communitatum tam sacri Romani imperii quam aliarum terrarum instantia opportuna, cum oblatione etiam magnifica, tam assistentiae dignitatis quam impensionis auxilii et favoris, tam foederis sanguinis, quam rerum innumerabilium ablatarum, aliquorsum avertere, quin votum paternum praeceptum usque ad hanc horam intemeratum inviolabiliter servaremus. Et quamquam Bonifacius papa, sinistra procul dubio inductione deflexus, victus pretio magis quam precibus, animatus etiam a ducibus Austriae, quod redemptio
Strana 67
D. König Wenzel und der römische Hof. 67 nostri corporis esset penitus desperata, confirmationem nostri hostis, ducis Ruperti de Ba- varia, vasalli nostri, suae fidei et juramenti nobis praestiti immemor et honoris prodigus provolasset, sicut eundem seimus denuo, nobis favente domino liberatis, de hujusmodi facti praecipitio doluisse: nihilominus nos, quamquam intolerabilibus injuriis irritati, digne de- buissemus ab obedientia sua regnorum nostrorum dominia divertisse. Verum tamen fidei negotia maturitate debita praepensantes offensa, tam sibi quam Innocentio, ac etiam S. Vras promptum devotionis obsequium per omnia regna nostra reddidimus usque modo. Idcirco S. Vram filiali benevolentia studiosius exoramus, quatenus Vra Stas in libra dignae discussio- nis examinet, an pro tanto arduo devotionis officio a sancta sede apostolica debeamus pa- terni amoris beneficium reportare, an ab ipsa tantis innocenter incommodis debacchare (sic), atque ad Majestatem Nostram pii patris oculum dignetur dirigere, nec non dicti Bonifacii confirmationem in personam dicti Ruperti contra nos factam cassare et penitus irritare, ut sicut auspice domino in se ipsa nullius est roboris, sic et per S. Vram retracta et elisa mundo fuisse pateat indirecta. Per hoc enim S. Vra personam nostram et regnorum nostrorum animabit ad ea, quae gratus filius debebit et tenebitur fiduciali patri, filium paternis officiis prosequenti, pro pronis desideriis exhibere. Petentes etiam nobis in praemissis omnibus paternum tamquam vero Romanorum regi exhiberi responsum, et nos alias paternae bene- dictionis favore adumbrari, prout super hiis credimus oc. 60. Wenceslaus rex Gregorio pp. XII de Conrado de Vechta ad episcopatum Olomucensem promoto. (Cap. H, 3. f. 55.) 1408. Supplicat, ut dignetur fructus ad cameram papalem solvendos misericorditer moderare. Sanctissime pater et domine reverendissime! Quod Sanct. Vra de solita suae pieta- tis clementia venerabili Conrado episcopo Olomucensi, consiliario nostro devoto dilecto, de eadem sua Olomucensi ecclesia, suis probitatis et virtutum meritis poscentibus, de novo providit, eidem S. Vrae tanto regratiamur attentius, quanto praefati consiliarii nostri provisio, sibi per S. Vram misericorditer facta, culmini nostro est placita atque grata; praecipue etiam ex eo, quod per hujusmodi provisionem salubrius consuletur ecclesiae, quam personae. Et revera pater beatissime! praefata Olomucensis ecclesia tempore guerrarum novissime praeteritarum in marchionatu Moraviae, et per multorum annorum curricula ibidem dam- pnose vigentium, in suis bonis, vasallis, hominibus atque subditis, tot et tanta dampna atque incommoda sustinuit, quod ipsa in suum statum pristinum pervenire atque reduci non valet, nisi sibi per S. Vrae remedium et consequenter nostrum suffragium succurratur. Quare S. Vram affectuose petimus et rogamus, in magnis cordis desideriis obtinentes, quatenus fructus de praedicta Olomucensi ecclesia camerae Sanctitatis Vestrae persolvendos, tum propter hoc, quod hujusmodi fructus et proventus ipsius Olomucensis ecclesiae quasi totaliter in solutio- nem debitorum transeunt, tum etiam ex eo, quod praedictus consiliarius noster propter
D. König Wenzel und der römische Hof. 67 nostri corporis esset penitus desperata, confirmationem nostri hostis, ducis Ruperti de Ba- varia, vasalli nostri, suae fidei et juramenti nobis praestiti immemor et honoris prodigus provolasset, sicut eundem seimus denuo, nobis favente domino liberatis, de hujusmodi facti praecipitio doluisse: nihilominus nos, quamquam intolerabilibus injuriis irritati, digne de- buissemus ab obedientia sua regnorum nostrorum dominia divertisse. Verum tamen fidei negotia maturitate debita praepensantes offensa, tam sibi quam Innocentio, ac etiam S. Vras promptum devotionis obsequium per omnia regna nostra reddidimus usque modo. Idcirco S. Vram filiali benevolentia studiosius exoramus, quatenus Vra Stas in libra dignae discussio- nis examinet, an pro tanto arduo devotionis officio a sancta sede apostolica debeamus pa- terni amoris beneficium reportare, an ab ipsa tantis innocenter incommodis debacchare (sic), atque ad Majestatem Nostram pii patris oculum dignetur dirigere, nec non dicti Bonifacii confirmationem in personam dicti Ruperti contra nos factam cassare et penitus irritare, ut sicut auspice domino in se ipsa nullius est roboris, sic et per S. Vram retracta et elisa mundo fuisse pateat indirecta. Per hoc enim S. Vra personam nostram et regnorum nostrorum animabit ad ea, quae gratus filius debebit et tenebitur fiduciali patri, filium paternis officiis prosequenti, pro pronis desideriis exhibere. Petentes etiam nobis in praemissis omnibus paternum tamquam vero Romanorum regi exhiberi responsum, et nos alias paternae bene- dictionis favore adumbrari, prout super hiis credimus oc. 60. Wenceslaus rex Gregorio pp. XII de Conrado de Vechta ad episcopatum Olomucensem promoto. (Cap. H, 3. f. 55.) 1408. Supplicat, ut dignetur fructus ad cameram papalem solvendos misericorditer moderare. Sanctissime pater et domine reverendissime! Quod Sanct. Vra de solita suae pieta- tis clementia venerabili Conrado episcopo Olomucensi, consiliario nostro devoto dilecto, de eadem sua Olomucensi ecclesia, suis probitatis et virtutum meritis poscentibus, de novo providit, eidem S. Vrae tanto regratiamur attentius, quanto praefati consiliarii nostri provisio, sibi per S. Vram misericorditer facta, culmini nostro est placita atque grata; praecipue etiam ex eo, quod per hujusmodi provisionem salubrius consuletur ecclesiae, quam personae. Et revera pater beatissime! praefata Olomucensis ecclesia tempore guerrarum novissime praeteritarum in marchionatu Moraviae, et per multorum annorum curricula ibidem dam- pnose vigentium, in suis bonis, vasallis, hominibus atque subditis, tot et tanta dampna atque incommoda sustinuit, quod ipsa in suum statum pristinum pervenire atque reduci non valet, nisi sibi per S. Vrae remedium et consequenter nostrum suffragium succurratur. Quare S. Vram affectuose petimus et rogamus, in magnis cordis desideriis obtinentes, quatenus fructus de praedicta Olomucensi ecclesia camerae Sanctitatis Vestrae persolvendos, tum propter hoc, quod hujusmodi fructus et proventus ipsius Olomucensis ecclesiae quasi totaliter in solutio- nem debitorum transeunt, tum etiam ex eo, quod praedictus consiliarius noster propter
Strana 68
68 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. obligationem castrorum et bonorum ecclesiae suae a suis praedecessoribus factam de fructi- bus eorumdem hucusque modicum usus est, Vestra velit Sanctitas nostrae considerationis intuitu misericorditer moderare, sic quod ipsa Olomucensis ecclesia sub praedicti consiliarii nostri regimine majora dampna atque incommoda non sustineat, sed potius felicia incre- menta suscipiat et in suis bonis ab hostium incursibus permaneat de cetero pacifica et quieta; ad quod etiam nostrum praestare volumus consilium, auxilium et juvamen. Personam oc. 61. K. Wenzel verbietet dem Erzbischof Zbyněk, Gregors XII Verleihungen von kirchlichen Bene- ficien in Böhmen Folge zu geben. (Treb. C, 6. f. 145.) c. 1408. Wenceslaus dei gratia oc. Venerabili S. archiepiscopo Pragensi, principi consilia- rio, seu ejus in spiritualibus vicariis generalibus, devotis nostris dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Venerabilis princeps, devoti dilecti! In hoc regia Serenitas nostra suum solidavit propositum, quod virtute literarum G. papae nullam personam absque nostro et consilia- riorum nostrorum consensu ad aliquod beneficium eccelesiasticum in regno nostro Bohemiae admittere volumus quoquomodo tamdiu, quousque dictus papa errorem in honoris, status et nominis nostri dispendium, prout nostis, patratum, non duxerit ex certa scientia revocan- dum. Et quia ecclesia parochialis in P. vacat ad praesens, ut accepimus: idcirco devotioni vestrae seriose praecipimus et mandamus, volentes, quatenus ad eandem parochialem eccle- siam honorabilem J. de R. capellanum nostrum devotum dilectum, quem vobis in nomine dei praesentamus, admittere, instituere et auctoritate ordinaria, prout ad vestrum spectat officium, debeatis modis omnibus confirmare, curam sibi in spiritualibus et animarum regi- men fideliter committentes, literis papalibus, vobis in contrarium oblatis vel forsitan offeren- dis, non obstantibus quibuscunque. Datum oc. E. König Wenzel und König Sigmund von Ungarn. 1386—1403. 62. K. Wenzel meldet dem Könige von Frankreich die Erhebung seines Bruders Sigmund zum Generalcapitain des Königreichs Ungarn. (Treb. C, 3. f. 645.) 1386. m. Jun. Serenissime princeps et frater carissime! Qualiter post obtentam nuper coelitus de quorumdam proditorum illustris . n. germani nostri carissimi insanie nefanda victoriam, fortuna celebris copiis nostris et ejusdem germani nostri processibus, quos divina semper
68 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. obligationem castrorum et bonorum ecclesiae suae a suis praedecessoribus factam de fructi- bus eorumdem hucusque modicum usus est, Vestra velit Sanctitas nostrae considerationis intuitu misericorditer moderare, sic quod ipsa Olomucensis ecclesia sub praedicti consiliarii nostri regimine majora dampna atque incommoda non sustineat, sed potius felicia incre- menta suscipiat et in suis bonis ab hostium incursibus permaneat de cetero pacifica et quieta; ad quod etiam nostrum praestare volumus consilium, auxilium et juvamen. Personam oc. 61. K. Wenzel verbietet dem Erzbischof Zbyněk, Gregors XII Verleihungen von kirchlichen Bene- ficien in Böhmen Folge zu geben. (Treb. C, 6. f. 145.) c. 1408. Wenceslaus dei gratia oc. Venerabili S. archiepiscopo Pragensi, principi consilia- rio, seu ejus in spiritualibus vicariis generalibus, devotis nostris dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Venerabilis princeps, devoti dilecti! In hoc regia Serenitas nostra suum solidavit propositum, quod virtute literarum G. papae nullam personam absque nostro et consilia- riorum nostrorum consensu ad aliquod beneficium eccelesiasticum in regno nostro Bohemiae admittere volumus quoquomodo tamdiu, quousque dictus papa errorem in honoris, status et nominis nostri dispendium, prout nostis, patratum, non duxerit ex certa scientia revocan- dum. Et quia ecclesia parochialis in P. vacat ad praesens, ut accepimus: idcirco devotioni vestrae seriose praecipimus et mandamus, volentes, quatenus ad eandem parochialem eccle- siam honorabilem J. de R. capellanum nostrum devotum dilectum, quem vobis in nomine dei praesentamus, admittere, instituere et auctoritate ordinaria, prout ad vestrum spectat officium, debeatis modis omnibus confirmare, curam sibi in spiritualibus et animarum regi- men fideliter committentes, literis papalibus, vobis in contrarium oblatis vel forsitan offeren- dis, non obstantibus quibuscunque. Datum oc. E. König Wenzel und König Sigmund von Ungarn. 1386—1403. 62. K. Wenzel meldet dem Könige von Frankreich die Erhebung seines Bruders Sigmund zum Generalcapitain des Königreichs Ungarn. (Treb. C, 3. f. 645.) 1386. m. Jun. Serenissime princeps et frater carissime! Qualiter post obtentam nuper coelitus de quorumdam proditorum illustris . n. germani nostri carissimi insanie nefanda victoriam, fortuna celebris copiis nostris et ejusdem germani nostri processibus, quos divina semper
Strana 69
E. König Wenzel und König Sigmund von Ungarn. 69 clementia comitatur, arrisit: Dilectioni Vestrae, quam de successuum nostrorum prosperitate laetari confidimus, per familiarem vestrum, quem licet invitum ex causis praemissis retinui- mus usque modo, praesentibus nuntiamus. Nam dum inter eundem fratrem nostrum ab una, et serenissimas dominas . n. reginas proditorum hujusmodi suggestu nefario, praecipue . n. de . n., qui poenam proinde sibi debitam divino judicio jam exsolvit, gravis esset dissensionis suborta materia, quae nonnisi magnis bellorum sedari conflictibus sperabatur, nosque viribus et armis nostrae potentiae jam accincti, pro reformatione status ejusdem fratris nostri ejusque assistentia et reductione provisa deliberatione decreverimus vires nostras et arma 1) exercere: ecce auctore domino, qui principum salutem clementi sua bonitate disponit, dirigit et tuetur, praedictae partes, signanter reginae et earum pars, nostram for- midantes potentiam, ad manus nostras omnem earum causam ponentes, in nos velut arbi- trum et compositorem amicabilem compromiserunt simpliciter et de plano. Nos igitur hujusmodi praetextu inter eas et praedictum germanum nostrum omni sedata discordia, eun- dem germanum nostrum ad 2) possessionem et gubernationem regnorum et terrarum . n. circa medium transacti jam mensis . n. magnifice reduximus et potenter. Qui 3) una nobiscum et consortibus nostris valida mentis et corporis sospitate potitur, altissimo largiente, de vobis hoc ipsum audire quam crebrius sinceris desideriis affectantes oc. (Rub. adscriptum: »Johannes cardinalis Reinstein.") 63. Proceres regni Hungariae Sigismundum marchionem Brandeburgensem sub quibusdam pactis in regem assumunt. (Treb. C. 3, ſ. 152b.) 1387, m. Mart. In nomine domini amen. Nos praelati, barones, proceres et regni Hungariae nobi- les, quorum sigilla inferius sunt appensa, notum facimus tenore praesentium quibus expedit universis, quod cum serenissimus princeps et dominus, D. Sigismundus marchio Brande- burgensis, sacri Romani imperii archicamerarius, illustrissimae principis et dominae D. Mariae reginae Hungariae consors praeclarus, ejusdem regni antecessor et capitaneus, bonum statum sacrae coronae et regnicolarum utilitatem sinceris affectibus contemplando, in augmentum culminis praedictae coronae, de praesenti in suis terminis non modicum distractae, ex alti- tudine divini consilii magnifice intendere velit, nobisque articulos infrascriptos in suis pun- ctis, clausulis et articulis, quoad eorum mentem et verba, diligenter et inviolabiliter de certa sua scientia observare promiserit eosque et eorum quemlibet effectui sollicite mancipare, et primo: quod omnes et singulos praelatos, barones, proceres, nobiles ac alterius cujuscun- que status homines, nullo dempto, in omnibus eorum libertatibus et bonis consuetudinibus, quibus a tempore sanctorum regum vel aliorum successorum eorumdem freti sunt et gavisi, salvos conservabit et tenebit indemnes novitate absque omni oc. (sic). 1) MS. animas. 2) Cod. et 3) Cod. quia.
E. König Wenzel und König Sigmund von Ungarn. 69 clementia comitatur, arrisit: Dilectioni Vestrae, quam de successuum nostrorum prosperitate laetari confidimus, per familiarem vestrum, quem licet invitum ex causis praemissis retinui- mus usque modo, praesentibus nuntiamus. Nam dum inter eundem fratrem nostrum ab una, et serenissimas dominas . n. reginas proditorum hujusmodi suggestu nefario, praecipue . n. de . n., qui poenam proinde sibi debitam divino judicio jam exsolvit, gravis esset dissensionis suborta materia, quae nonnisi magnis bellorum sedari conflictibus sperabatur, nosque viribus et armis nostrae potentiae jam accincti, pro reformatione status ejusdem fratris nostri ejusque assistentia et reductione provisa deliberatione decreverimus vires nostras et arma 1) exercere: ecce auctore domino, qui principum salutem clementi sua bonitate disponit, dirigit et tuetur, praedictae partes, signanter reginae et earum pars, nostram for- midantes potentiam, ad manus nostras omnem earum causam ponentes, in nos velut arbi- trum et compositorem amicabilem compromiserunt simpliciter et de plano. Nos igitur hujusmodi praetextu inter eas et praedictum germanum nostrum omni sedata discordia, eun- dem germanum nostrum ad 2) possessionem et gubernationem regnorum et terrarum . n. circa medium transacti jam mensis . n. magnifice reduximus et potenter. Qui 3) una nobiscum et consortibus nostris valida mentis et corporis sospitate potitur, altissimo largiente, de vobis hoc ipsum audire quam crebrius sinceris desideriis affectantes oc. (Rub. adscriptum: »Johannes cardinalis Reinstein.") 63. Proceres regni Hungariae Sigismundum marchionem Brandeburgensem sub quibusdam pactis in regem assumunt. (Treb. C. 3, ſ. 152b.) 1387, m. Mart. In nomine domini amen. Nos praelati, barones, proceres et regni Hungariae nobi- les, quorum sigilla inferius sunt appensa, notum facimus tenore praesentium quibus expedit universis, quod cum serenissimus princeps et dominus, D. Sigismundus marchio Brande- burgensis, sacri Romani imperii archicamerarius, illustrissimae principis et dominae D. Mariae reginae Hungariae consors praeclarus, ejusdem regni antecessor et capitaneus, bonum statum sacrae coronae et regnicolarum utilitatem sinceris affectibus contemplando, in augmentum culminis praedictae coronae, de praesenti in suis terminis non modicum distractae, ex alti- tudine divini consilii magnifice intendere velit, nobisque articulos infrascriptos in suis pun- ctis, clausulis et articulis, quoad eorum mentem et verba, diligenter et inviolabiliter de certa sua scientia observare promiserit eosque et eorum quemlibet effectui sollicite mancipare, et primo: quod omnes et singulos praelatos, barones, proceres, nobiles ac alterius cujuscun- que status homines, nullo dempto, in omnibus eorum libertatibus et bonis consuetudinibus, quibus a tempore sanctorum regum vel aliorum successorum eorumdem freti sunt et gavisi, salvos conservabit et tenebit indemnes novitate absque omni oc. (sic). 1) MS. animas. 2) Cod. et 3) Cod. quia.
Strana 70
70 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. It. promisit et expresse consensit, quod antiqui consiliarii sui esse debent praelati, barones eorumque successores et baronum heredes, quos alias Ungariae reges pro eorum consiliariis habuerunt, et dumtaxat Ungaricam et non alias nationes in suis consiliis et pro consiliariis tenere, temporibus quoad vixerit affuturis. It. quod nec hominibus spiritualibus, utpote viris ecclesiasticis, seu etiam personis secularibus quibuscunque alienis et extraneis nationis (sic) aliquas dignitates, beneficia vel officia, possessiones vel aliqua jura immobilia propriae donationis titulo dare valeat atque possit, nec pro spiritualibus obtinendis in regno ipso domino nostro papae summo pontifici pro alienigenis supplicare, sed solummodo Ungariae natione praelaturas, dignitates, honores et officialatus, quos in regno ipso pro tempore vacare contigerit, dare debeat et conferre teneatur. It. quod omnes conceptus et rancores, quos hactenus contra et adversus praelatos, barones et nobiles ac alterius cujuscunque status et conditionis homines qualitercunque gesserit, de intimis sui cordis penitus evellet, eisdemque indulget, praedictos rancores et odia per omnia relaxando, et prasertim his, qui suae personae dominabusque reginis, seu ejus consorti et matri suae praecaris, fidelitatem observant et confirmabunt in futurum. It. quod omnes et singulas donationes in regno Hungariae quibuscunque personis hac- tenus per literas suas in quibuscunque bonis et possessionibus factas, simul cum literis suis exinde confectis cassabit, annullabit et irritum perpetue revocabit. It. quod nec amore, favore, consilio aut quacunque inductione mala, personam vel personas, illam vel illas, quam vel quas in praesentem ligam recipit et recipiet, eas aut ali- quam earum relinquet seu deseret, nec eis seu alicui earum injuriose nocumenta faciet, seu de ipsa liga aliquam vel aliquas excludet, nisi omnes unanimiter talem vel tales rationabi- liter duxerit (sic) excludendum; imo ipsum et ipsas in praesenti sua liga existentem vel existentes ab omnibus et contra omnes protegere debeat et defensare toto suo posse. It. quod si praemissa vel infrascripta omnia in parte vel in toto dictus dominus marchio non observabit, et in his persistere nollet: extunc nos praelati, barones et alii, quorum sigilla praesentibus sunt appensa, simul vel divisim, absque omni nota infidelitatis, ipsum dominum marchionem facere non admittemus, sed ad observandum praemissa viis quibus possumus ipsum tenebimus. It. quod omnem vel omnes ligam vel ligas, quam et quas fortassis contra sacram coronam dicti regni Ungariae, aut contra aliquos regnicolas, vel contra praefatum regnum Ungariae propter suas incumbentes necessitates et expeditiones cum aliquo vel aliquibus hujus regni Ungariae regnicolis iniisset et fecisset de voluntate ipsorum colligatorum, ipsum et ipsas frivolas fore vult et nullius existere firmitatis, simul cum suis literis exinde con- fectis, prorsus irritum revocando, praesentium testimonio mediante. It. quod omnes captivos per ipsum dominum marchionem, et alios quoscunque Boe- mos (sic) tempore suae pristinae guerrae captivos, et etiam expost, quocunque tempore et qualitercunque, per eundem vel eosdem, per formam pacti vel pactionis liberatos vel non-
70 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. It. promisit et expresse consensit, quod antiqui consiliarii sui esse debent praelati, barones eorumque successores et baronum heredes, quos alias Ungariae reges pro eorum consiliariis habuerunt, et dumtaxat Ungaricam et non alias nationes in suis consiliis et pro consiliariis tenere, temporibus quoad vixerit affuturis. It. quod nec hominibus spiritualibus, utpote viris ecclesiasticis, seu etiam personis secularibus quibuscunque alienis et extraneis nationis (sic) aliquas dignitates, beneficia vel officia, possessiones vel aliqua jura immobilia propriae donationis titulo dare valeat atque possit, nec pro spiritualibus obtinendis in regno ipso domino nostro papae summo pontifici pro alienigenis supplicare, sed solummodo Ungariae natione praelaturas, dignitates, honores et officialatus, quos in regno ipso pro tempore vacare contigerit, dare debeat et conferre teneatur. It. quod omnes conceptus et rancores, quos hactenus contra et adversus praelatos, barones et nobiles ac alterius cujuscunque status et conditionis homines qualitercunque gesserit, de intimis sui cordis penitus evellet, eisdemque indulget, praedictos rancores et odia per omnia relaxando, et prasertim his, qui suae personae dominabusque reginis, seu ejus consorti et matri suae praecaris, fidelitatem observant et confirmabunt in futurum. It. quod omnes et singulas donationes in regno Hungariae quibuscunque personis hac- tenus per literas suas in quibuscunque bonis et possessionibus factas, simul cum literis suis exinde confectis cassabit, annullabit et irritum perpetue revocabit. It. quod nec amore, favore, consilio aut quacunque inductione mala, personam vel personas, illam vel illas, quam vel quas in praesentem ligam recipit et recipiet, eas aut ali- quam earum relinquet seu deseret, nec eis seu alicui earum injuriose nocumenta faciet, seu de ipsa liga aliquam vel aliquas excludet, nisi omnes unanimiter talem vel tales rationabi- liter duxerit (sic) excludendum; imo ipsum et ipsas in praesenti sua liga existentem vel existentes ab omnibus et contra omnes protegere debeat et defensare toto suo posse. It. quod si praemissa vel infrascripta omnia in parte vel in toto dictus dominus marchio non observabit, et in his persistere nollet: extunc nos praelati, barones et alii, quorum sigilla praesentibus sunt appensa, simul vel divisim, absque omni nota infidelitatis, ipsum dominum marchionem facere non admittemus, sed ad observandum praemissa viis quibus possumus ipsum tenebimus. It. quod omnem vel omnes ligam vel ligas, quam et quas fortassis contra sacram coronam dicti regni Ungariae, aut contra aliquos regnicolas, vel contra praefatum regnum Ungariae propter suas incumbentes necessitates et expeditiones cum aliquo vel aliquibus hujus regni Ungariae regnicolis iniisset et fecisset de voluntate ipsorum colligatorum, ipsum et ipsas frivolas fore vult et nullius existere firmitatis, simul cum suis literis exinde con- fectis, prorsus irritum revocando, praesentium testimonio mediante. It. quod omnes captivos per ipsum dominum marchionem, et alios quoscunque Boe- mos (sic) tempore suae pristinae guerrae captivos, et etiam expost, quocunque tempore et qualitercunque, per eundem vel eosdem, per formam pacti vel pactionis liberatos vel non-
Strana 71
E. König Wenzel und König Sigmund von Ungarn. 71 dum liberatos, absque omni pactione et pecuniali solutione liberabit, eosque et quemlibet eorum liberum et liberos faciet remitti; dempto tamen et excepto signanter Thomlino de S. Georgio, ad cujus etiam liberationem erga fratres suos, marchiones Moraviae, partes suas diligenti cura intendit ponere adjutrices, aliaque agere, facere et complere adjutore deo, quae felicem statum ipsius coronae respiciunt et ejus culmen propensius augent. Idcirco nos praelati, barones et nobiles supradicti, ejusdem domini marchionis, capitanei et antecessoris nostri (sic) (cetera desunt.) 64. Der böhm. Landesunterkämmerer Sigmund Huler an die Magistrate der böhmischen Städte, über K. Sigmunds Anwesenheit in Prag. (Cap. I, 40. f. 341.) 1394, 7 Febr. Sigismundus oc. Vobis magistris civium, judicibus, consulibus et juratis civibus civitatum per regnum Boemiae constitutis, ad quos praesentes pervenerint, amicis nostris carissimis, sincerum ani- mum ubilibet complacendi. Amici dilecti! Quia sermus princeps et dominus, D. Wenceslaus Rom. rex semper Augustus et Boemiae rex, dominus noster gratiosus, videns magnas expensas per dilectum fratrem suum Sigismundum regem Ungariae in civitate Pragensi factas et faciendas, timens defectum vinorum in civitate praedicta in tempore brevi habere, voce praeconia publice jussit proclamari, quatenus vina Franconica, Australica, terrestria et alia qualiacunque vina ad civitatem praedictam ducere absque impedimento quolibet possint et debeant: quare ex speciali dicti domini nostri regis commisso vobis ista significo, ut si quae vina habetis, qualiacunque sint talia, ad praefatam civitatem Pragensem bene et commodose ducere, ven- dere potestis et alienare, prout vobis convenientius videbitur prodesse et expedire. Dat. Pragae, sabbato proximo post festum S. Dorotheae anno oc. XC° quarto. 65. Sigismundus rex Hung. fratri suo Wenceslao Rom. et Boh. regi, de imperiali corona sine dila- tione ampliori suscipienda. (Cap. H, 3. f. 35.) 1395. Rex Ungariae sollicitat fratrem, ut suscipiat imperialem coron am sine dilatione ampliori. Serenissime principum et frater honorandissime! Nihil ex temporalibus utrique nostrum tantopere animadvertendum esse reor, quam ne imperialem dignitatem, tamdiu in familia nostra versatam, per desidiam nostram amittamus, degenerareque a majoribus nostris videamur, qui pro hujus dignitatis adeptione atque retentione tot et tantos labores et peri- culorum casus propria (sic) subire et sponte voluerunt, adeo ut jam non magis in familiam
E. König Wenzel und König Sigmund von Ungarn. 71 dum liberatos, absque omni pactione et pecuniali solutione liberabit, eosque et quemlibet eorum liberum et liberos faciet remitti; dempto tamen et excepto signanter Thomlino de S. Georgio, ad cujus etiam liberationem erga fratres suos, marchiones Moraviae, partes suas diligenti cura intendit ponere adjutrices, aliaque agere, facere et complere adjutore deo, quae felicem statum ipsius coronae respiciunt et ejus culmen propensius augent. Idcirco nos praelati, barones et nobiles supradicti, ejusdem domini marchionis, capitanei et antecessoris nostri (sic) (cetera desunt.) 64. Der böhm. Landesunterkämmerer Sigmund Huler an die Magistrate der böhmischen Städte, über K. Sigmunds Anwesenheit in Prag. (Cap. I, 40. f. 341.) 1394, 7 Febr. Sigismundus oc. Vobis magistris civium, judicibus, consulibus et juratis civibus civitatum per regnum Boemiae constitutis, ad quos praesentes pervenerint, amicis nostris carissimis, sincerum ani- mum ubilibet complacendi. Amici dilecti! Quia sermus princeps et dominus, D. Wenceslaus Rom. rex semper Augustus et Boemiae rex, dominus noster gratiosus, videns magnas expensas per dilectum fratrem suum Sigismundum regem Ungariae in civitate Pragensi factas et faciendas, timens defectum vinorum in civitate praedicta in tempore brevi habere, voce praeconia publice jussit proclamari, quatenus vina Franconica, Australica, terrestria et alia qualiacunque vina ad civitatem praedictam ducere absque impedimento quolibet possint et debeant: quare ex speciali dicti domini nostri regis commisso vobis ista significo, ut si quae vina habetis, qualiacunque sint talia, ad praefatam civitatem Pragensem bene et commodose ducere, ven- dere potestis et alienare, prout vobis convenientius videbitur prodesse et expedire. Dat. Pragae, sabbato proximo post festum S. Dorotheae anno oc. XC° quarto. 65. Sigismundus rex Hung. fratri suo Wenceslao Rom. et Boh. regi, de imperiali corona sine dila- tione ampliori suscipienda. (Cap. H, 3. f. 35.) 1395. Rex Ungariae sollicitat fratrem, ut suscipiat imperialem coron am sine dilatione ampliori. Serenissime principum et frater honorandissime! Nihil ex temporalibus utrique nostrum tantopere animadvertendum esse reor, quam ne imperialem dignitatem, tamdiu in familia nostra versatam, per desidiam nostram amittamus, degenerareque a majoribus nostris videamur, qui pro hujus dignitatis adeptione atque retentione tot et tantos labores et peri- culorum casus propria (sic) subire et sponte voluerunt, adeo ut jam non magis in familiam
Strana 72
72 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. nostram translatum imperium, quam sibi dedicatum videatur. Haec autem, carissime frater, non ab re loquimur; ad aures namque nostras veridica nuper insinuatione pervenit, et ad vestras quoque pervenisse non ambigo, Anglorum regem, quibusdam subterraneis, ut ita dixerim viis, ad hoc fastigium aspirare, multosque sibi ad hoc complices ascivisse, quorum nonnulli, sub spe fallendi, vobis forte suadere moliuntur, nihil de imperio agi. Videte, principum maxime, ad quem ex beneficio paterno hujuscemodi rei cura principaliter spectat, ne aliquando in diebus nostris hoc possit accidere, ut imperium ex nostra in alienam fami- liam transferatur. Credo piissimae memoriae genitorem nostrum nullum in hac vita diem feliciorem laetioremque vidisse, quam cum Romani diadema regni, imperatoriae dignitatis subsecuturae praesagium, capiti vestro vidit imponi, sperans sub hac lege Caesareum scep- trum in posteritatem suam tamquam hereditarium permansurum. Tempus exigit, ut regio nomine deposito, vobis imperatoris omnium maximum vendicetis, et imperialis apicis spem cunctis extraneis adimatis. Omnia, uti videre video, parata et prompta sunt. Habetis gratiam, qualem nemo unquam majorum nostrorum habere potuit, Romanum scilicet ponti- ficem ad omnia vota vestra propitium et paratum, ne per callidissimos et dolosos Etruriae popu- los Alpesque indomitas transire expediat, Mediolanum usque venire et ibidem sacro vertici vestro universalis monarchiae decus imponere ; habetis illustrem et potentissimum principem ducem Mediolani, fidelem et subditum vestrum, ad haec omnia peragenda coadjutorem, veluti stre- nuus miles Georgius de Caballis, majestati vestrae familiarissimus, pro parte ipsius ducis seriosa legatione nobis nuper exposuit, et dominus et miles vester egregius nostris auribus patefecit. Utimini fortunae beneficio, quae, si a primo negligitur, difficile postea, cum post sit calva, recuperatur, et pro decore majestatis vestrae, pro debito, pro augmento, pro- exaltatione domus nostrae, pro aemulorum confusione, ad hanc sumendam dignitatem omnibus postpositis aliis sine cunctatione properate. Oro, obsecro, suadeo, ne oblatam vobis divinitus tam felicem occasionem per incuriam cum celsitudinis vestrae pudore, et generis nostri confusione perdatis; nihil enim honoris vel augmenti personae vestrae potest evenire, cujus et ipse non sim particeps; nihil e contra dedecoris vel pudoris. Quam ob rem, si quid ad haec mea possibilitas valet, me semper animo et corpore viribusque totis, more boni fratris, paratissimum, quando et quotiescumque volueritis, invenietis. Testis est enim secretorum omnium conditor deus, quod exaltationem vestram, tamquam propriam, optavi, opto et optabo, donec in me ullae vitalis aurae reliquiae supererunt. Licet obtrecta- tores multi malignandi studio inter nos dissensiones odiaque seminare satagentes, vobis aliter esse persuaserunt: quorum nugis, carissime frater, quaeso, ne de cetero Serenitas vestra aurem credulam accomodet. Idem quoque mihi facere proposui, quin imo me vobis verum, sincerum et bonum fratrem esse suadete, in quem numquam quidquam nisi frater- num invenietis, uti procul dubio videbitis operis per effectum.
72 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. nostram translatum imperium, quam sibi dedicatum videatur. Haec autem, carissime frater, non ab re loquimur; ad aures namque nostras veridica nuper insinuatione pervenit, et ad vestras quoque pervenisse non ambigo, Anglorum regem, quibusdam subterraneis, ut ita dixerim viis, ad hoc fastigium aspirare, multosque sibi ad hoc complices ascivisse, quorum nonnulli, sub spe fallendi, vobis forte suadere moliuntur, nihil de imperio agi. Videte, principum maxime, ad quem ex beneficio paterno hujuscemodi rei cura principaliter spectat, ne aliquando in diebus nostris hoc possit accidere, ut imperium ex nostra in alienam fami- liam transferatur. Credo piissimae memoriae genitorem nostrum nullum in hac vita diem feliciorem laetioremque vidisse, quam cum Romani diadema regni, imperatoriae dignitatis subsecuturae praesagium, capiti vestro vidit imponi, sperans sub hac lege Caesareum scep- trum in posteritatem suam tamquam hereditarium permansurum. Tempus exigit, ut regio nomine deposito, vobis imperatoris omnium maximum vendicetis, et imperialis apicis spem cunctis extraneis adimatis. Omnia, uti videre video, parata et prompta sunt. Habetis gratiam, qualem nemo unquam majorum nostrorum habere potuit, Romanum scilicet ponti- ficem ad omnia vota vestra propitium et paratum, ne per callidissimos et dolosos Etruriae popu- los Alpesque indomitas transire expediat, Mediolanum usque venire et ibidem sacro vertici vestro universalis monarchiae decus imponere ; habetis illustrem et potentissimum principem ducem Mediolani, fidelem et subditum vestrum, ad haec omnia peragenda coadjutorem, veluti stre- nuus miles Georgius de Caballis, majestati vestrae familiarissimus, pro parte ipsius ducis seriosa legatione nobis nuper exposuit, et dominus et miles vester egregius nostris auribus patefecit. Utimini fortunae beneficio, quae, si a primo negligitur, difficile postea, cum post sit calva, recuperatur, et pro decore majestatis vestrae, pro debito, pro augmento, pro- exaltatione domus nostrae, pro aemulorum confusione, ad hanc sumendam dignitatem omnibus postpositis aliis sine cunctatione properate. Oro, obsecro, suadeo, ne oblatam vobis divinitus tam felicem occasionem per incuriam cum celsitudinis vestrae pudore, et generis nostri confusione perdatis; nihil enim honoris vel augmenti personae vestrae potest evenire, cujus et ipse non sim particeps; nihil e contra dedecoris vel pudoris. Quam ob rem, si quid ad haec mea possibilitas valet, me semper animo et corpore viribusque totis, more boni fratris, paratissimum, quando et quotiescumque volueritis, invenietis. Testis est enim secretorum omnium conditor deus, quod exaltationem vestram, tamquam propriam, optavi, opto et optabo, donec in me ullae vitalis aurae reliquiae supererunt. Licet obtrecta- tores multi malignandi studio inter nos dissensiones odiaque seminare satagentes, vobis aliter esse persuaserunt: quorum nugis, carissime frater, quaeso, ne de cetero Serenitas vestra aurem credulam accomodet. Idem quoque mihi facere proposui, quin imo me vobis verum, sincerum et bonum fratrem esse suadete, in quem numquam quidquam nisi frater- num invenietis, uti procul dubio videbitis operis per effectum.
Strana 73
E. König Wenzel und König Sigmund von Ungarn. 73 66. Praelati et barones regni Hungariae Wenceslai regis auxilium contra Turcos implorant. (Cap. H, 3. f. 73.) 1396, m. Oct. Universitas, praclati et barones Ungariae implorant subsidium contra Turcos. Illustrissime princeps, domine plurimum honorande! Casum lamentabilem inopinabilem- que eventum, quos serenissimus princeps dominus noster gratiosus, S. rex H. carissimus frater vester, per nefandissisimos Turcos persecutores crucis Christi hiis proxime retrolapsis diebus prohdolor perpessus existit, vestra Majestas uti credimus bene novit; sed plus dolendum malum, praedicti nefandissimi pagani, obtenta hincinde contra ipsum fratrem vestrum et dominum nostrum victoria toti Christianitati dolenda, in tantum sunt elati superbia, quod sperant exinde totum regnum Hungariae posse de facili obtinere. Imo Baysat imperator Turcorum tota sua cum potentia metas obsidet regni hujus, et laborat continue idem re- gnum potentialiter invadere et subintrare. Cumque ita princeps illustrissime, circa ipsius regni defensionem vestrum auxilium nobis sit merito invocandum, igitur eandem Vram Majestatem subjectiva prece duximus instantius requirendam, quatenus tum ob zelum fidei Christianae, tum etiam causa fraternalis amoris, quem ad ipsum dominum nostrum geritis, velitis et dignemini circa defensionem dicti regni fratris vestri adeo intendere, quod dum necesse fuerit et per ipsum fratrem vestrum vel nos suo nomine requisiti fueritis, possitis eidem de favorabili subsidio et auxilio providere oc. 67. K. Wenzel an die ungrischen Magnaten über K. Sigmunds Befinden (nach der Schlacht bei Nikopel, 28 Sept. 1396.) (Treb. C, 3. f. 155.) 1397, m. Januar. Nobiles fideles dilecti! Puram fidem et benivolum quidem affectum, quem ad nos gerit vestra Sinceritas 1), ex literis vestris pridem nobis transmissis cognovimus evidenter. Licet enim de progressu serenissimi principis D. Sigismundi Ungariae regis, fratris nostri carissimi, tam nuntios quam etiam literas diversas habuerit nostra Serenitas: tamen ob referentium varietatem diversam ipsis fidem adhibere nequivimus usque modo; praesertim cum ex verbis nec placida nova colligere, nec ad certam poteramus veritatis indaginem pervenire. Nunc autem ex tenore literarum vestrarum de sospitate corporea et adventu praefati fratris nostri certo certiores effecti, tanto ampliores vobis grates referimus, quanto vos honorem et pro- fectum dicti fratris nostri una nobiscum ferventi studio zelare videmus. Nec obstat, si praefatus frater noster in belli congressu, quod adversum Turcos sacrae katholicae fidei hostes pridem suscepit, suorum stragem passus est militum; praesertim cum potens sit do- minus, cujus in hac parte res agitur, dictorum hostium rabiem effrenatam obterere, et afflicti populi sui luctum in gaudium felici cambio commutare. 1) MS. Vestra Serenitas.
E. König Wenzel und König Sigmund von Ungarn. 73 66. Praelati et barones regni Hungariae Wenceslai regis auxilium contra Turcos implorant. (Cap. H, 3. f. 73.) 1396, m. Oct. Universitas, praclati et barones Ungariae implorant subsidium contra Turcos. Illustrissime princeps, domine plurimum honorande! Casum lamentabilem inopinabilem- que eventum, quos serenissimus princeps dominus noster gratiosus, S. rex H. carissimus frater vester, per nefandissisimos Turcos persecutores crucis Christi hiis proxime retrolapsis diebus prohdolor perpessus existit, vestra Majestas uti credimus bene novit; sed plus dolendum malum, praedicti nefandissimi pagani, obtenta hincinde contra ipsum fratrem vestrum et dominum nostrum victoria toti Christianitati dolenda, in tantum sunt elati superbia, quod sperant exinde totum regnum Hungariae posse de facili obtinere. Imo Baysat imperator Turcorum tota sua cum potentia metas obsidet regni hujus, et laborat continue idem re- gnum potentialiter invadere et subintrare. Cumque ita princeps illustrissime, circa ipsius regni defensionem vestrum auxilium nobis sit merito invocandum, igitur eandem Vram Majestatem subjectiva prece duximus instantius requirendam, quatenus tum ob zelum fidei Christianae, tum etiam causa fraternalis amoris, quem ad ipsum dominum nostrum geritis, velitis et dignemini circa defensionem dicti regni fratris vestri adeo intendere, quod dum necesse fuerit et per ipsum fratrem vestrum vel nos suo nomine requisiti fueritis, possitis eidem de favorabili subsidio et auxilio providere oc. 67. K. Wenzel an die ungrischen Magnaten über K. Sigmunds Befinden (nach der Schlacht bei Nikopel, 28 Sept. 1396.) (Treb. C, 3. f. 155.) 1397, m. Januar. Nobiles fideles dilecti! Puram fidem et benivolum quidem affectum, quem ad nos gerit vestra Sinceritas 1), ex literis vestris pridem nobis transmissis cognovimus evidenter. Licet enim de progressu serenissimi principis D. Sigismundi Ungariae regis, fratris nostri carissimi, tam nuntios quam etiam literas diversas habuerit nostra Serenitas: tamen ob referentium varietatem diversam ipsis fidem adhibere nequivimus usque modo; praesertim cum ex verbis nec placida nova colligere, nec ad certam poteramus veritatis indaginem pervenire. Nunc autem ex tenore literarum vestrarum de sospitate corporea et adventu praefati fratris nostri certo certiores effecti, tanto ampliores vobis grates referimus, quanto vos honorem et pro- fectum dicti fratris nostri una nobiscum ferventi studio zelare videmus. Nec obstat, si praefatus frater noster in belli congressu, quod adversum Turcos sacrae katholicae fidei hostes pridem suscepit, suorum stragem passus est militum; praesertim cum potens sit do- minus, cujus in hac parte res agitur, dictorum hostium rabiem effrenatam obterere, et afflicti populi sui luctum in gaudium felici cambio commutare. 1) MS. Vestra Serenitas.
Strana 74
74 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 68. Wenceslaus rex Sigismundo regi Hung. fratri suo, post cladem Nicopolitanam in Hungariam reduci. (Cap. H, 3. f. 46.) 1397, m. Feb. Sincere laetatur de certitudine principis et fratris sui, confortans eum, ut viriliter se opponat hostibus suis, quia vult eum juvare. Wenceslaus oc. serenissimo principi, domino S. oc. Antequam literae vestrae statum et successum ceterosque personae vestrae eventus continentes nobis forent oblatae, fama praeambula multorum variata relatibus auditum nostrum graviter offendit, et fidelium animos multipliciter perturbavit. In tanta namque referentium varietate aliquid certi colligere nequi- vimus, nec potuimus in tantis perplexitatibus consolari. Supervenientibus autem hujusmodi literis vestris, pura veritate fulcitis, recessit a nobis concepta turbatio, rediit exoptata lactitia, et pro incolumitate regiae vestrae personae omnipotenti deo grates immensas exsolvimus, cujus gratia de manibus hostium vos liberatos fore sentimus. Et ideo fraternam Vram Dil. studiose requirimus et rogamus, quatenus totam in altissimo creatore spem ponere, animum virilem assumere, ac adversum vestros imo catholicae fidei hostes totis viribus totaque dili- gentia, prout incepistis, velitis instare. Nos etenim in vestri absentia terras et dominia vestra nobis recommissa, ac pro ipsorum defensione, opem et operam si necesse fuerit, impendere curabimus, ac ipsis assistere consiliis et auxiliis. Nec enim debet regia vestra Serenitas ex tam ardua causa regio aerario parcere, sed potius tam sacri Romani imperii, quam etiam regni Boemiae et aliarum terrarum potentiam concitare; absitque, ut qui ex tam clara stirpe serenissimi principis, domini quondam genitoris nostri et vestri ac aliorum regum Boemiae processimus, ab ipsorum declinare vestigiis debeamus. Vos autem, serenis- sime princeps carissime! in concepta convenit animositate persistere, et nec adversariorum multitudinem, nec ipsorum ferocitatem formidare, praesertim cum non in multitudine exer- citus, sed de coelo victoria datur munere magni dei; nobis etiam successus vestros auctore deo felices pro speciali consolatione petimus intimari. 69. K. Sigmund von Ungarn an seinen Bruder K. Wenzel üher die neuen Anschläge der Türken gegen die Christenheit. (Treb. MS. A, 14, seculi XV.) Ofen, 1397, 3 Apr. Serenissimo ac illustrissimo principi domino D. Wenceslao dei gratia Romanorum et Bohemiae regi semper Augusto: Sigismundus eadem gratia rex Ungariae, Dalmatiae et Croatiae, marchioque Brandenburgensis, salutem cum felicibus incrementis. Deo duce nuper cum sospitate corporea ad civitatem nostram Budae incolumis applicuimus; exoptamus idem de statu Vrae Serenitatis et personae pariter praesentire (sic). Ecce ut Ser. Vrae pateant singula nostra negotia occurrentia, significamus Vrae Sublimitati, qualiter Bagetus imperator Turcorum cum majori potentia, quam alias habuit, ad invadendum
74 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 68. Wenceslaus rex Sigismundo regi Hung. fratri suo, post cladem Nicopolitanam in Hungariam reduci. (Cap. H, 3. f. 46.) 1397, m. Feb. Sincere laetatur de certitudine principis et fratris sui, confortans eum, ut viriliter se opponat hostibus suis, quia vult eum juvare. Wenceslaus oc. serenissimo principi, domino S. oc. Antequam literae vestrae statum et successum ceterosque personae vestrae eventus continentes nobis forent oblatae, fama praeambula multorum variata relatibus auditum nostrum graviter offendit, et fidelium animos multipliciter perturbavit. In tanta namque referentium varietate aliquid certi colligere nequi- vimus, nec potuimus in tantis perplexitatibus consolari. Supervenientibus autem hujusmodi literis vestris, pura veritate fulcitis, recessit a nobis concepta turbatio, rediit exoptata lactitia, et pro incolumitate regiae vestrae personae omnipotenti deo grates immensas exsolvimus, cujus gratia de manibus hostium vos liberatos fore sentimus. Et ideo fraternam Vram Dil. studiose requirimus et rogamus, quatenus totam in altissimo creatore spem ponere, animum virilem assumere, ac adversum vestros imo catholicae fidei hostes totis viribus totaque dili- gentia, prout incepistis, velitis instare. Nos etenim in vestri absentia terras et dominia vestra nobis recommissa, ac pro ipsorum defensione, opem et operam si necesse fuerit, impendere curabimus, ac ipsis assistere consiliis et auxiliis. Nec enim debet regia vestra Serenitas ex tam ardua causa regio aerario parcere, sed potius tam sacri Romani imperii, quam etiam regni Boemiae et aliarum terrarum potentiam concitare; absitque, ut qui ex tam clara stirpe serenissimi principis, domini quondam genitoris nostri et vestri ac aliorum regum Boemiae processimus, ab ipsorum declinare vestigiis debeamus. Vos autem, serenis- sime princeps carissime! in concepta convenit animositate persistere, et nec adversariorum multitudinem, nec ipsorum ferocitatem formidare, praesertim cum non in multitudine exer- citus, sed de coelo victoria datur munere magni dei; nobis etiam successus vestros auctore deo felices pro speciali consolatione petimus intimari. 69. K. Sigmund von Ungarn an seinen Bruder K. Wenzel üher die neuen Anschläge der Türken gegen die Christenheit. (Treb. MS. A, 14, seculi XV.) Ofen, 1397, 3 Apr. Serenissimo ac illustrissimo principi domino D. Wenceslao dei gratia Romanorum et Bohemiae regi semper Augusto: Sigismundus eadem gratia rex Ungariae, Dalmatiae et Croatiae, marchioque Brandenburgensis, salutem cum felicibus incrementis. Deo duce nuper cum sospitate corporea ad civitatem nostram Budae incolumis applicuimus; exoptamus idem de statu Vrae Serenitatis et personae pariter praesentire (sic). Ecce ut Ser. Vrae pateant singula nostra negotia occurrentia, significamus Vrae Sublimitati, qualiter Bagetus imperator Turcorum cum majori potentia, quam alias habuit, ad invadendum
Strana 75
E. König Wenzel und König Sigmund von Ungarn. 75 et occupandum regnum istud se noviter praeparavit, et in festo resurrectionis vel paulo plus intendit cum hoc iniquo proposito ad metas regni hostiliter pervenire. Nos vero una cum praelatis nostris, baronibus et nobilibus regni, nostrum exercitum pariter ordinamus, speramusque in dei dextera vim vi repellere et contra ipsos Christi hostes viriliter bellum inire. Et quoniam in hoc ambiguo eventu totius pariter Christianitatis res agitur, praesertim cum regnum istud reliquae terrae Christianae sit murus et clypeus: idcirco Sertom Vram attente requirimus, quatenus ad hujusmodi sanctum ministerium pro publica defensione et salute velit Vra Majestas destinare ac subvenire de vestris armigerorum gentibus in majori numero quam potestis, dummodo per vos commode fieri possit. Et super hoc quidquid decreve- ritis, velit Vra Sublimitas nobis intimare. Insuper, cum omnia literis commode scribi non possint, exhortamur. ut D. Jodocum marchionem patruum nostrum ad nos dimittere velitis, cum quo et tractabimus et loquemur, et per ipsum informabimus ipsam Seriem Vram in cunctis, quae per literas non possumus intimare; offerentes nos semper ad omnia, quae Sublimitatis Vrae incrementa respiciant et honores. Datum Budae, die 3a mensis Aprilis, anno M. CCC. XC. VII. 70. Sigismundus Hungariae rex archiepiscopum Pragensem (et barones regni Bohemiae) ad bellum marchioni Procopio movendum hortatur. (Treb. C, 6. f. 47. Cap. H. 3. f. 62.) 1399 fin. Sigismundus Dei gratia rex Ungariae oc. Reverendissime pater et nobis devote sincereque dilecte! Insudantibus nobis assidue circa regnorum nostrorum, quibus nutu divino feliciter praesidemus, gubernacula, qualiter ea a Turcorum, aliarumque barbarae nationis gentium quotidianis insultibus altissimi nobis insuffragante dextra valeamus protegere, nihilque aut modicum nobis delicato vacantibus otio, requiei nobis reputamus non oneri, quae ad reformandum paternae nostrae hereditatis, regni videlicet Boemiae statum salubrem crebris studiis cogitamus, affectantes et ad hoc potissime satagentes, ut hoc electum viridarium eradicatis nocivis fructibus et evulsis pungi- tivis vepribus, prout in progenitorum nostrorum felicis memoriae, sic et nostris temporibus salutiferae pacis roboribus dilatetur. Sane novissime nobis cum illustri principe, patruo nostro carissimo, Jodoco Marchione Moraviae, nec non reverendo patre domino Johanne Luthomyslensi episcopo et nobili O(ttone) de B(ergow) in civitate nostra B(uda) simul existen- tibus, inter ceteros tractatus compassiva mente collegimus, quod totius discidii in regno Bohemiae origo et fomes sit marchio Procopius, qui nec principali humanitati, nec sanguinis nostri identitati deferens, in nostri nominis et accomodi grande dispendium, non patrui sed inimici assumens speciem, in ipso regno lites suscitat, jurgia provocat, guerras fovet, et nullis praeeuntibus causis, ipsum regnum Bohemiae multimodis spoliis et diversis eatenus lacescivit molestiis, lacescit frequentius et adhuc nititur lacescire. Quod cum conniventibus oculis nobis amplius praeterire nec liceat nec deceat, baronumque ac totius universitatis regnicolarum ipsius regni Boemiae permoti lamentis, natalisque soli allecti dulcedine, ad- 10 *
E. König Wenzel und König Sigmund von Ungarn. 75 et occupandum regnum istud se noviter praeparavit, et in festo resurrectionis vel paulo plus intendit cum hoc iniquo proposito ad metas regni hostiliter pervenire. Nos vero una cum praelatis nostris, baronibus et nobilibus regni, nostrum exercitum pariter ordinamus, speramusque in dei dextera vim vi repellere et contra ipsos Christi hostes viriliter bellum inire. Et quoniam in hoc ambiguo eventu totius pariter Christianitatis res agitur, praesertim cum regnum istud reliquae terrae Christianae sit murus et clypeus: idcirco Sertom Vram attente requirimus, quatenus ad hujusmodi sanctum ministerium pro publica defensione et salute velit Vra Majestas destinare ac subvenire de vestris armigerorum gentibus in majori numero quam potestis, dummodo per vos commode fieri possit. Et super hoc quidquid decreve- ritis, velit Vra Sublimitas nobis intimare. Insuper, cum omnia literis commode scribi non possint, exhortamur. ut D. Jodocum marchionem patruum nostrum ad nos dimittere velitis, cum quo et tractabimus et loquemur, et per ipsum informabimus ipsam Seriem Vram in cunctis, quae per literas non possumus intimare; offerentes nos semper ad omnia, quae Sublimitatis Vrae incrementa respiciant et honores. Datum Budae, die 3a mensis Aprilis, anno M. CCC. XC. VII. 70. Sigismundus Hungariae rex archiepiscopum Pragensem (et barones regni Bohemiae) ad bellum marchioni Procopio movendum hortatur. (Treb. C, 6. f. 47. Cap. H. 3. f. 62.) 1399 fin. Sigismundus Dei gratia rex Ungariae oc. Reverendissime pater et nobis devote sincereque dilecte! Insudantibus nobis assidue circa regnorum nostrorum, quibus nutu divino feliciter praesidemus, gubernacula, qualiter ea a Turcorum, aliarumque barbarae nationis gentium quotidianis insultibus altissimi nobis insuffragante dextra valeamus protegere, nihilque aut modicum nobis delicato vacantibus otio, requiei nobis reputamus non oneri, quae ad reformandum paternae nostrae hereditatis, regni videlicet Boemiae statum salubrem crebris studiis cogitamus, affectantes et ad hoc potissime satagentes, ut hoc electum viridarium eradicatis nocivis fructibus et evulsis pungi- tivis vepribus, prout in progenitorum nostrorum felicis memoriae, sic et nostris temporibus salutiferae pacis roboribus dilatetur. Sane novissime nobis cum illustri principe, patruo nostro carissimo, Jodoco Marchione Moraviae, nec non reverendo patre domino Johanne Luthomyslensi episcopo et nobili O(ttone) de B(ergow) in civitate nostra B(uda) simul existen- tibus, inter ceteros tractatus compassiva mente collegimus, quod totius discidii in regno Bohemiae origo et fomes sit marchio Procopius, qui nec principali humanitati, nec sanguinis nostri identitati deferens, in nostri nominis et accomodi grande dispendium, non patrui sed inimici assumens speciem, in ipso regno lites suscitat, jurgia provocat, guerras fovet, et nullis praeeuntibus causis, ipsum regnum Bohemiae multimodis spoliis et diversis eatenus lacescivit molestiis, lacescit frequentius et adhuc nititur lacescire. Quod cum conniventibus oculis nobis amplius praeterire nec liceat nec deceat, baronumque ac totius universitatis regnicolarum ipsius regni Boemiae permoti lamentis, natalisque soli allecti dulcedine, ad- 10 *
Strana 76
76 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. versus ipsum M. Procopium justum bellum movere decrevimus, vestrae P(aternitatis) sinceri- tatem requirentes studiosius et hortantes, quatenus et vos ad defensionem et procurationem salutis tam vestri quam patriae, ipsum M. Procopium e vestigio diffidantes, cum armatorum vestrorum comitiva, ut plus poteritis, in sui finale exterminium, quod faciliter evenire po- terit, una nobiscum et ceteris regni magnatibus insurgatis; nam primo succisa radice arboris, cuncti ejus surculi concitus emarcescunt; voluntatis vestrae determinatum intentum per latorem praesentium nostrae Celsitudini ad praemissa rescribentes. Datum. (In simili baronibus regni Boh.) 71. K. Sigmunds Anhänger in Ungarn fordern ihre Freunde in Böhmen und Mähren auf, zur Befreiung ihres in Gefangenschaft gehaltenen Königs mitzuwirken. (Treb. C, 6. f. 56.) 1401, m. Mai. Reverende pater, nobiles domini, amici carissimi! Quia heu dolor! serenissimus do- minus noster, gratiosissimus rex Ungariae, a perfidis Ungaris ex eo, quod hospites et alieni- genas in regno servavit, est detentus, sed custodiente altissimo, in nulla parte corporis sui offensus, in castro V. detinetur, unde omnes et singuli alienigenae, tam spirituales quam etiam seculares, vestibus et ipsorum rebus spoliati, sunt expulsi, nobiles vero et ditiores illos consimiliter captivaverunt: idcirco vestram amicitiam, jam incumbente necessitate, con- fidenter petimus et rogamus, quatenus habentes respectum ad magnam dilectionem et sin- cerum affectum, quibus idem dominus vos hactenus cordialiter prosecutus fuit, ipsius Celsitudini nunc subvenire velitis et cum gentibus vestris quantotius poteritis accelerare ad nos curetis, ut eundem dominum nostrum regem vindicantes a sui captivitate possimus libe- rare; nam multa firmissima castra, communitiones optimas et civitates habemus, quae vobis omnia ad placitum volumus aperire, et vobis in hujusmodi vindicta et in omnibus constan- tissime adhaerere, et utique quam diu vixerimus, dominum nostrum gratiosum intendimus vindicare. Venientes igitur citissime, ne regnum Ungariae ad manus alterius, ut ipsi perfidi Ungari proponunt, assignetur, quod tamen in totius Moraviae, imo coronae regni Bohemiae damnum, praejudicium et annihilationem deveniret; agentes in hiis, prout dominus noster rex gratiosissimus, nunc in sua captivitate vobis semper fidelis, de vobis fiduciam gerit specialem. 72. K. Wenzel wünscht seinem Bruder K. Sigmund zu seiner Befreiung Glück. (Treb. C, 3. f. 34. Сар. H, 3. f. 43.) (1401, m. Aug.—Sept.) Wenceslaus ac. Sermo principi D. Sigismundo oc. Missum ad nostrae Majestatis praesentiam Johannem .. vestrae Serenitatis nuntium gratanter suscepimus, hilariter vidimus et propositionis ipsius verba pleno collegimus intel-
76 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. versus ipsum M. Procopium justum bellum movere decrevimus, vestrae P(aternitatis) sinceri- tatem requirentes studiosius et hortantes, quatenus et vos ad defensionem et procurationem salutis tam vestri quam patriae, ipsum M. Procopium e vestigio diffidantes, cum armatorum vestrorum comitiva, ut plus poteritis, in sui finale exterminium, quod faciliter evenire po- terit, una nobiscum et ceteris regni magnatibus insurgatis; nam primo succisa radice arboris, cuncti ejus surculi concitus emarcescunt; voluntatis vestrae determinatum intentum per latorem praesentium nostrae Celsitudini ad praemissa rescribentes. Datum. (In simili baronibus regni Boh.) 71. K. Sigmunds Anhänger in Ungarn fordern ihre Freunde in Böhmen und Mähren auf, zur Befreiung ihres in Gefangenschaft gehaltenen Königs mitzuwirken. (Treb. C, 6. f. 56.) 1401, m. Mai. Reverende pater, nobiles domini, amici carissimi! Quia heu dolor! serenissimus do- minus noster, gratiosissimus rex Ungariae, a perfidis Ungaris ex eo, quod hospites et alieni- genas in regno servavit, est detentus, sed custodiente altissimo, in nulla parte corporis sui offensus, in castro V. detinetur, unde omnes et singuli alienigenae, tam spirituales quam etiam seculares, vestibus et ipsorum rebus spoliati, sunt expulsi, nobiles vero et ditiores illos consimiliter captivaverunt: idcirco vestram amicitiam, jam incumbente necessitate, con- fidenter petimus et rogamus, quatenus habentes respectum ad magnam dilectionem et sin- cerum affectum, quibus idem dominus vos hactenus cordialiter prosecutus fuit, ipsius Celsitudini nunc subvenire velitis et cum gentibus vestris quantotius poteritis accelerare ad nos curetis, ut eundem dominum nostrum regem vindicantes a sui captivitate possimus libe- rare; nam multa firmissima castra, communitiones optimas et civitates habemus, quae vobis omnia ad placitum volumus aperire, et vobis in hujusmodi vindicta et in omnibus constan- tissime adhaerere, et utique quam diu vixerimus, dominum nostrum gratiosum intendimus vindicare. Venientes igitur citissime, ne regnum Ungariae ad manus alterius, ut ipsi perfidi Ungari proponunt, assignetur, quod tamen in totius Moraviae, imo coronae regni Bohemiae damnum, praejudicium et annihilationem deveniret; agentes in hiis, prout dominus noster rex gratiosissimus, nunc in sua captivitate vobis semper fidelis, de vobis fiduciam gerit specialem. 72. K. Wenzel wünscht seinem Bruder K. Sigmund zu seiner Befreiung Glück. (Treb. C, 3. f. 34. Сар. H, 3. f. 43.) (1401, m. Aug.—Sept.) Wenceslaus ac. Sermo principi D. Sigismundo oc. Missum ad nostrae Majestatis praesentiam Johannem .. vestrae Serenitatis nuntium gratanter suscepimus, hilariter vidimus et propositionis ipsius verba pleno collegimus intel-
Strana 77
E. König Wenzel und König Sigmund von Ungarn. 77 lectu. Qualem vero visceribus cordis nostri vestra liberatio fecerit laetitiam, quantamque nobis gaudiorum cumulaverit habundantiam, novit scrutator cordium et secretorum cuncto- rum indagator, cui omnia cognita sunt secreta, praesentia, praeterita pariter et futura. Et quia nobis deo propitio simul convenientibus, ab experto mutuo cognoscemus, qui nostri fraterni amoris fuerint veri zelatores. Timemus enim et experientia docente cognos- cimus, quod multi inter nos utrinque tractatores fuerint, qui inter alios homines perdiderunt anhelitum veritatis. Velit igitur fraterna vestra dilectio terminum placitorum in metis, vel ubi placuerit, statuere, ad quem per dei gratiam laeta mente et jocundis occursibus aliis obmissis negotiis omnino veniemus, factum sacri Romani imperii et singula alia negotia nostra pertractando, adversariisque nostris de vestris consiliis et auxiliis altissimo concedente viriliter et potenter resistendo oc. 73. K. Sigmund fordert alle böhmischen Barone und Städte auf, ihm zur Eroberung von Kuttenberg bewaffnete Hilfe zu leisten. (Treb. C, 6. f. 50.) 1402, m. Dec. Sigismundus dei gratia rex Ungariae, marchio Brandenburgensis, sacri Romani im- perii generalis vicarius, regni Bohemiae gubernator. Fideles dilecti! Post egressum nostrum de Boemia, dum iter agere coepissimus versus Italiam cum serenissimo principe domino Wenceslao Romanorum et Boemiae rege, fratre nostro carissimo, pro recuperando imperii honore et consequendis coronis imperia- libus: nostis, qualis et quanta, quamque damnosa turbatio in toto regno excitata sit, adeo, ut metuentes ipsi regno periculum irrecuperabile, iter coeptum relinquere et ad Bohemiam propter filios Belial auctores excidii regredi cogeremur. Venimus itaque cum magna gentis potentia, altissimo duce, usque ad Coloniam super Albeam, ad destruendos et ejiciendos rebelles pravosque homines vastatores regni praedicti, et ut auxiliante deo pacem in ipso regno perpetuam disponeremus. Requirimus igitur Fid. Vram, quatenus mox visis praesen- tibus disponatis facta vestra taliter, ut statim cum gente vestra, nec non cum machinis bom- bardis et universis bellicis apparatibus ad expugnandum necessariis, assumptis etiam vobis- cum lapicidis et carpentariis, ad descensum nostrum campestrem prope montes Chutnis ve- nire et accedere debeatis, quemadmodum vos ad standum pro justitia regni et obendiendum nobis per jurameutum praestitum obligastis; alioquin reputaremus vos et reputabimus pacis adversarios, quos ut hostes regni publicos prosequemur. Similia scribimus aliis civitatibus ac baronibus, et quibus expedit universis; et hoc idem propter milites et clientes in di- strictu vestro, quos etiam ad idem requirimus, faciatis in vestri medio publice proclamari. Datum oc.
E. König Wenzel und König Sigmund von Ungarn. 77 lectu. Qualem vero visceribus cordis nostri vestra liberatio fecerit laetitiam, quantamque nobis gaudiorum cumulaverit habundantiam, novit scrutator cordium et secretorum cuncto- rum indagator, cui omnia cognita sunt secreta, praesentia, praeterita pariter et futura. Et quia nobis deo propitio simul convenientibus, ab experto mutuo cognoscemus, qui nostri fraterni amoris fuerint veri zelatores. Timemus enim et experientia docente cognos- cimus, quod multi inter nos utrinque tractatores fuerint, qui inter alios homines perdiderunt anhelitum veritatis. Velit igitur fraterna vestra dilectio terminum placitorum in metis, vel ubi placuerit, statuere, ad quem per dei gratiam laeta mente et jocundis occursibus aliis obmissis negotiis omnino veniemus, factum sacri Romani imperii et singula alia negotia nostra pertractando, adversariisque nostris de vestris consiliis et auxiliis altissimo concedente viriliter et potenter resistendo oc. 73. K. Sigmund fordert alle böhmischen Barone und Städte auf, ihm zur Eroberung von Kuttenberg bewaffnete Hilfe zu leisten. (Treb. C, 6. f. 50.) 1402, m. Dec. Sigismundus dei gratia rex Ungariae, marchio Brandenburgensis, sacri Romani im- perii generalis vicarius, regni Bohemiae gubernator. Fideles dilecti! Post egressum nostrum de Boemia, dum iter agere coepissimus versus Italiam cum serenissimo principe domino Wenceslao Romanorum et Boemiae rege, fratre nostro carissimo, pro recuperando imperii honore et consequendis coronis imperia- libus: nostis, qualis et quanta, quamque damnosa turbatio in toto regno excitata sit, adeo, ut metuentes ipsi regno periculum irrecuperabile, iter coeptum relinquere et ad Bohemiam propter filios Belial auctores excidii regredi cogeremur. Venimus itaque cum magna gentis potentia, altissimo duce, usque ad Coloniam super Albeam, ad destruendos et ejiciendos rebelles pravosque homines vastatores regni praedicti, et ut auxiliante deo pacem in ipso regno perpetuam disponeremus. Requirimus igitur Fid. Vram, quatenus mox visis praesen- tibus disponatis facta vestra taliter, ut statim cum gente vestra, nec non cum machinis bom- bardis et universis bellicis apparatibus ad expugnandum necessariis, assumptis etiam vobis- cum lapicidis et carpentariis, ad descensum nostrum campestrem prope montes Chutnis ve- nire et accedere debeatis, quemadmodum vos ad standum pro justitia regni et obendiendum nobis per jurameutum praestitum obligastis; alioquin reputaremus vos et reputabimus pacis adversarios, quos ut hostes regni publicos prosequemur. Similia scribimus aliis civitatibus ac baronibus, et quibus expedit universis; et hoc idem propter milites et clientes in di- strictu vestro, quos etiam ad idem requirimus, faciatis in vestri medio publice proclamari. Datum oc.
Strana 78
78 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 74. Sigismundus Hung. rex collegio Cardinalium R. Eccl. injurias a Bonifacio pp. perpessas queri- tur (Cap. H, 3. f. 31.) 1403, m. Aug. Rex Hungariae scribit cardinalibus invective conquerendo de domino papa. Reverendissimi patres in Christo, amici carissimi! Devotionem ac sinceram fidem, quas erga sacrosanctam Romanam ecclesiam domus nostra semper habuit, toto orbi cre- dimus esse notas, nec vestrum venerabilitas ignorat, quomodo divae recordationis genitor noster, a principio hujus pestiferi scismatis, partem Urbani VI semper fovit, et usque ejus obitum in ejus obedientia perseveravit. Et profecto, si genitor ipse noster usque ad haec tempora vixisset, non ambiguimus, quod jam dudum terminum hujus perniciosi scismatis laeta Christianitas habuisset; verum et nos per viam paternam ambulantes, usque ad haec tem- pora debitam obedientiam, primo Urbano praenotato, deinde Bonifacio successori suo, nunc Romano praesidenti (sic), constanter servavimus et nunquam regibus et principibus de con- trario nos sollicitantibus voluimus, licet magna et multa nobis praemia promitterent seu pro- ponerent, aliqualiter assentire. Praeterea, postquam hujus regni sacro fuimus diademate coronatus, totus orbis non ignorat, quod semper adversus perfidos paganos Romanaeque ecclesiae hostes scismaticos, continua bella gessimus, personam nostram cunctis exponendo periculis, nullisque parcendo laboribus vel expensis; ad quam rem magis auxilia aliorum Christianorum undique conquisivimus, quorum multitudo inenarrabilis pro Christianitatis defensione saevis occubuit gladiis paganorum. Quantum vero Ungarici sanguinis a die nostrae coronationis usque in hodiernum manu paganorum effusum sit, quanta bella cruen- tissima gesta sint, quanta vero damna hoc regnum nostrum, quod in hac orientali plaga Christianitatis est scutum, passum sit, non possumus enarrare. Haeccine, qualem fructum, qualeque meritum pro tantis beneficiis reportamus? tacemus illatas germano nostro Roma- norum regi contumelias, quem privantes imperio Romano, (sic) et nostras dumtaxat injurias recitamus. Siquidem ipse Romanus pontifex nihil aliud die noctuque cogitare videtur, nisi ut modum inveniat, quomodo nos possit ejicere de hoc regno; nam tot et tanta mala atque scandala in regno nostro seminavit, nostrum excidium omnibus modis quaerens, quod horror est audire, quae fuerunt flagitia immania scelera prohdolor perpetrata. Nam ultra quam XX millia hominum ferro, igne, fame perierunt; quot autem ecclesiae combustae! quot monasteria spoliata! quot claustra desolata! quot exeniedochia (sic) destructa, incredi- bile dictu est: praeterimus villarum incendia, pauperum spolia, viduarum et orphanorum gravamina, virginum stupra, matronarum adulteria, quibus omnibus non fuit numerus neque modus. Sed inter maxima damna merito conputari potest, quod nisi forent ista regni nostri disturbia suggestione papae suscitata, profecto ex quo divina clementia per Tartaros Turcorum rabiem eliserat, facile nobis erat omnes partes transmarinas a Turcorum tyran- nide liberare. Verum haec disturbia adhuc ex parte detinuerunt nos, et ab opere tam lauda- bili, licet cum gravi moerore nostri animi, retraxerunt. Et profecto, nisi divina justitia
78 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 74. Sigismundus Hung. rex collegio Cardinalium R. Eccl. injurias a Bonifacio pp. perpessas queri- tur (Cap. H, 3. f. 31.) 1403, m. Aug. Rex Hungariae scribit cardinalibus invective conquerendo de domino papa. Reverendissimi patres in Christo, amici carissimi! Devotionem ac sinceram fidem, quas erga sacrosanctam Romanam ecclesiam domus nostra semper habuit, toto orbi cre- dimus esse notas, nec vestrum venerabilitas ignorat, quomodo divae recordationis genitor noster, a principio hujus pestiferi scismatis, partem Urbani VI semper fovit, et usque ejus obitum in ejus obedientia perseveravit. Et profecto, si genitor ipse noster usque ad haec tempora vixisset, non ambiguimus, quod jam dudum terminum hujus perniciosi scismatis laeta Christianitas habuisset; verum et nos per viam paternam ambulantes, usque ad haec tem- pora debitam obedientiam, primo Urbano praenotato, deinde Bonifacio successori suo, nunc Romano praesidenti (sic), constanter servavimus et nunquam regibus et principibus de con- trario nos sollicitantibus voluimus, licet magna et multa nobis praemia promitterent seu pro- ponerent, aliqualiter assentire. Praeterea, postquam hujus regni sacro fuimus diademate coronatus, totus orbis non ignorat, quod semper adversus perfidos paganos Romanaeque ecclesiae hostes scismaticos, continua bella gessimus, personam nostram cunctis exponendo periculis, nullisque parcendo laboribus vel expensis; ad quam rem magis auxilia aliorum Christianorum undique conquisivimus, quorum multitudo inenarrabilis pro Christianitatis defensione saevis occubuit gladiis paganorum. Quantum vero Ungarici sanguinis a die nostrae coronationis usque in hodiernum manu paganorum effusum sit, quanta bella cruen- tissima gesta sint, quanta vero damna hoc regnum nostrum, quod in hac orientali plaga Christianitatis est scutum, passum sit, non possumus enarrare. Haeccine, qualem fructum, qualeque meritum pro tantis beneficiis reportamus? tacemus illatas germano nostro Roma- norum regi contumelias, quem privantes imperio Romano, (sic) et nostras dumtaxat injurias recitamus. Siquidem ipse Romanus pontifex nihil aliud die noctuque cogitare videtur, nisi ut modum inveniat, quomodo nos possit ejicere de hoc regno; nam tot et tanta mala atque scandala in regno nostro seminavit, nostrum excidium omnibus modis quaerens, quod horror est audire, quae fuerunt flagitia immania scelera prohdolor perpetrata. Nam ultra quam XX millia hominum ferro, igne, fame perierunt; quot autem ecclesiae combustae! quot monasteria spoliata! quot claustra desolata! quot exeniedochia (sic) destructa, incredi- bile dictu est: praeterimus villarum incendia, pauperum spolia, viduarum et orphanorum gravamina, virginum stupra, matronarum adulteria, quibus omnibus non fuit numerus neque modus. Sed inter maxima damna merito conputari potest, quod nisi forent ista regni nostri disturbia suggestione papae suscitata, profecto ex quo divina clementia per Tartaros Turcorum rabiem eliserat, facile nobis erat omnes partes transmarinas a Turcorum tyran- nide liberare. Verum haec disturbia adhuc ex parte detinuerunt nos, et ab opere tam lauda- bili, licet cum gravi moerore nostri animi, retraxerunt. Et profecto, nisi divina justitia
Strana 79
E. König Wenzel und König Sigmund von Ungarn. 79 nostrae Christianitatis saluti misericorditer subvenisset 1), verisimillimum erat, hoc re- gnum in manus paganorum miserabiliter deventurum. Quippe excogitare nescimus, quid unquam nostra Majestas contra Sanctitatem suam attemptaverit, propter quod nos ita prose- qui deberet odio capitali; praesertim quia et praedecessor suus felicis recordationis Urbanus, quam diu vixit, et dehinc ille Bonifacius usque ad haec tempora, nos semper carissimum filium et verum Ungariae regem suis literis nuncuparunt. Unde ergo provenit tam repen- tina mutatio, ut pater fiat persecutor? Nam si etiam aliquo modo nostra filiatio contra suam paternitatem excessisset, debuisset more pii patris excessum nostrum benivolis verbis primo corripere et salubribus monitis emendare; hoc siquidem non fecit, sed potius nobis dando verba benivola, clandestine de nostro exterminio pertractavit. Sollicitavit enim primo praelatos et barones nostros, ut a nostra majestate deficerent, et nobis rupta fide rebellarent; induxit deinde Ladislaum filium quondam Karoli de Durachia, ut regnum nostrum impeteret, et sibi tanquam hereditarium vendicaret; direxit praeterea legatum a latere, qui regnicolas nostros a juramentis nostro diademati praestitis absolveret, et ipsos in nostrum exterminium excitaret. Suntne haec opera pii patris? suntne haec officia boni pastoris, inter filios bella serere, et inter oves pestem morbidam procurare? Quapropter reverendissimi patres et amici carissimi! in arcano nostri pectoris aequa meditatione pen- satis, ipsum summum pontificem jugi studio ad nostrum excidium inhiare et discordias assi- duas in regno nostro occulte nutrire: ne iterum damna talia, qualia ipsius procuratione hiis inpacatis temporibus passi sumus, in regno nostro evenire contingat, ac ut suspiciones evitemus, summa cum diligentia futuris malis et seandalis ocurramus: decrevimus, cum consilio tamen nostrorum baronum ac procerum, quod de cetero nullus regnicolarum no- strorum audeat vel praesumat ad curiam Romanam accedere, vel inde ad regnum, donec de illatis damnis oc. (cetera desunt.) 75. Wenceslaus rex fratri suc Sigismundo regi Hung. (Treb. C, 3. f. 108.) Excusat se non posse venire ad terminum placitorum, et firmat dilectionem oc. Serenissime princeps et frater carissime! Literas vestrae dilectionis de gratis, bonis vestrae prosperitatis successibus, per vestrum nuntium nostro pridem culmini destinatas, affectione sincera accepimus et diligenter, imo laetanter, contenta accepimus et intelleximus in eisdem. Primo quidem de transacto placitorum termino, super quo debebamus invicem convenire, fraterna Vestra sciat Dilectio, quod etiam excelsitas nostra in Almaniae imperii sacri partibus certis et arduis impediti negotiis, quibus tamen altissimi gratia ipsum (sic), qui salutem et actus principum clementi sua bonitate disponit in eisdem, licet non minus utilis quam necessaria nos causa 2) tenuerit, salubriter ordinatis, ad hujusmodi celebrandum colloquium non poteramus commode proficisci. Ex his igitur causis, et quae 1) MS. nisi divina justitiae nostrae Chrtis salute mis. devenisset. 2) MS. tam.
E. König Wenzel und König Sigmund von Ungarn. 79 nostrae Christianitatis saluti misericorditer subvenisset 1), verisimillimum erat, hoc re- gnum in manus paganorum miserabiliter deventurum. Quippe excogitare nescimus, quid unquam nostra Majestas contra Sanctitatem suam attemptaverit, propter quod nos ita prose- qui deberet odio capitali; praesertim quia et praedecessor suus felicis recordationis Urbanus, quam diu vixit, et dehinc ille Bonifacius usque ad haec tempora, nos semper carissimum filium et verum Ungariae regem suis literis nuncuparunt. Unde ergo provenit tam repen- tina mutatio, ut pater fiat persecutor? Nam si etiam aliquo modo nostra filiatio contra suam paternitatem excessisset, debuisset more pii patris excessum nostrum benivolis verbis primo corripere et salubribus monitis emendare; hoc siquidem non fecit, sed potius nobis dando verba benivola, clandestine de nostro exterminio pertractavit. Sollicitavit enim primo praelatos et barones nostros, ut a nostra majestate deficerent, et nobis rupta fide rebellarent; induxit deinde Ladislaum filium quondam Karoli de Durachia, ut regnum nostrum impeteret, et sibi tanquam hereditarium vendicaret; direxit praeterea legatum a latere, qui regnicolas nostros a juramentis nostro diademati praestitis absolveret, et ipsos in nostrum exterminium excitaret. Suntne haec opera pii patris? suntne haec officia boni pastoris, inter filios bella serere, et inter oves pestem morbidam procurare? Quapropter reverendissimi patres et amici carissimi! in arcano nostri pectoris aequa meditatione pen- satis, ipsum summum pontificem jugi studio ad nostrum excidium inhiare et discordias assi- duas in regno nostro occulte nutrire: ne iterum damna talia, qualia ipsius procuratione hiis inpacatis temporibus passi sumus, in regno nostro evenire contingat, ac ut suspiciones evitemus, summa cum diligentia futuris malis et seandalis ocurramus: decrevimus, cum consilio tamen nostrorum baronum ac procerum, quod de cetero nullus regnicolarum no- strorum audeat vel praesumat ad curiam Romanam accedere, vel inde ad regnum, donec de illatis damnis oc. (cetera desunt.) 75. Wenceslaus rex fratri suc Sigismundo regi Hung. (Treb. C, 3. f. 108.) Excusat se non posse venire ad terminum placitorum, et firmat dilectionem oc. Serenissime princeps et frater carissime! Literas vestrae dilectionis de gratis, bonis vestrae prosperitatis successibus, per vestrum nuntium nostro pridem culmini destinatas, affectione sincera accepimus et diligenter, imo laetanter, contenta accepimus et intelleximus in eisdem. Primo quidem de transacto placitorum termino, super quo debebamus invicem convenire, fraterna Vestra sciat Dilectio, quod etiam excelsitas nostra in Almaniae imperii sacri partibus certis et arduis impediti negotiis, quibus tamen altissimi gratia ipsum (sic), qui salutem et actus principum clementi sua bonitate disponit in eisdem, licet non minus utilis quam necessaria nos causa 2) tenuerit, salubriter ordinatis, ad hujusmodi celebrandum colloquium non poteramus commode proficisci. Ex his igitur causis, et quae 1) MS. nisi divina justitiae nostrae Chrtis salute mis. devenisset. 2) MS. tam.
Strana 80
80 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. personam vestram, sicut ex vestris literis collegimus, retraxerunt, de non celebrato et quae- sito termino, Dilectionem vestram per rationem excusatam habemus. Quod autem fraterna vestra Dilectio felicium suorum gesta successuum Serenitati vestrae (sic) ad gaudium intimare curavit, eidem gratiarum referimus uberes actiones. Ex hoc etenim sentimus lucide, quod fraterna vestra Dilectio, de nobis perfecte confidens, fraternalis nos complecti(tur) brachiis caritatis. Nam revera in hujusmodi vestrae prosperitatis augmento non minor animus lae- titiae telascivit (sic), quam si nosmetipsi blandientis fortunae successibus foveremur. Ut autem nos invicem, quos fraternalis conjunxit dilectio, perseverans et inmutabilis subsequen- tibus temporibus junctiores suo caritas incentivo confibulet: terminum placitorum hujusmodi inter nos celebrando colloquio, utrinque rationabilibus ex causis hactenus retardatum, con- tinuare decrevimus, Dilectionem vestram affectuose rogantes, quatenus scilicet in civitate Brunensi super festo sancti Martini venturo proxime ad hujusmodi habendum colloquium nobiscum velitis, ut confidimus, finaliter convenire. Nos etenim, qui, ut praemittitur, in Almaniae partibus negotiis nostris ad vota dispositis, missis quoque ad diversos imperii principes ambasiatis nostris solempnibus, quorum adventum continuo praestolamur, ad hujusmodi propter terram (sic) principatuum nostrorum et regnorum nostrorum utroque statum (sic), commodum et honorem concernentia, veniemus finaliter, parlamentum de talibus ad utriusque status nostri compendia maturitate praevia deliberato quoque consilio tractaturi. 76. Wenceslaus Rom. et Boh. rex Sigismundo regi Hung. (Cap. H, 3. f, 47.) Litera Uriae, ut ostensor gladio plectatur. Wenceslaus, serenissimo principi oc. salutem oc. Serenissime princeps, frater ca- rissime! Pro eo, quod mores et gesta hominum cognoscere ad plenum non possumus, nostris providere dispendiis non valemus; sicque fit, ut benemeriti saepe excludantur a praemiis, et malefici debitis eximantur a poenis. Ecce etenim ostensor praesentium, de quo nihil prorsus nostra suspicabatur Serenitas, inter nos et vos discordiam et rancorem conti- nuum non est veritus seminare; et quem nobis utrimque fore credebamus fidelem, hunc totius mali reperimus et sentimus auctorem. Et ob hoc Dilectionem Vram seriose requirimus et rogamus, quatenus mox visis praesentibus, nulla ipsius allegatione seu excusatione audita, ipsum tradi per gladium faciatis, ut talis et tantae nequitiae auctor, quam fecit, cadat in foveam, et ceteris similia committentibus exemplum sua morte praebeat et doctrinam.
80 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. personam vestram, sicut ex vestris literis collegimus, retraxerunt, de non celebrato et quae- sito termino, Dilectionem vestram per rationem excusatam habemus. Quod autem fraterna vestra Dilectio felicium suorum gesta successuum Serenitati vestrae (sic) ad gaudium intimare curavit, eidem gratiarum referimus uberes actiones. Ex hoc etenim sentimus lucide, quod fraterna vestra Dilectio, de nobis perfecte confidens, fraternalis nos complecti(tur) brachiis caritatis. Nam revera in hujusmodi vestrae prosperitatis augmento non minor animus lae- titiae telascivit (sic), quam si nosmetipsi blandientis fortunae successibus foveremur. Ut autem nos invicem, quos fraternalis conjunxit dilectio, perseverans et inmutabilis subsequen- tibus temporibus junctiores suo caritas incentivo confibulet: terminum placitorum hujusmodi inter nos celebrando colloquio, utrinque rationabilibus ex causis hactenus retardatum, con- tinuare decrevimus, Dilectionem vestram affectuose rogantes, quatenus scilicet in civitate Brunensi super festo sancti Martini venturo proxime ad hujusmodi habendum colloquium nobiscum velitis, ut confidimus, finaliter convenire. Nos etenim, qui, ut praemittitur, in Almaniae partibus negotiis nostris ad vota dispositis, missis quoque ad diversos imperii principes ambasiatis nostris solempnibus, quorum adventum continuo praestolamur, ad hujusmodi propter terram (sic) principatuum nostrorum et regnorum nostrorum utroque statum (sic), commodum et honorem concernentia, veniemus finaliter, parlamentum de talibus ad utriusque status nostri compendia maturitate praevia deliberato quoque consilio tractaturi. 76. Wenceslaus Rom. et Boh. rex Sigismundo regi Hung. (Cap. H, 3. f, 47.) Litera Uriae, ut ostensor gladio plectatur. Wenceslaus, serenissimo principi oc. salutem oc. Serenissime princeps, frater ca- rissime! Pro eo, quod mores et gesta hominum cognoscere ad plenum non possumus, nostris providere dispendiis non valemus; sicque fit, ut benemeriti saepe excludantur a praemiis, et malefici debitis eximantur a poenis. Ecce etenim ostensor praesentium, de quo nihil prorsus nostra suspicabatur Serenitas, inter nos et vos discordiam et rancorem conti- nuum non est veritus seminare; et quem nobis utrimque fore credebamus fidelem, hunc totius mali reperimus et sentimus auctorem. Et ob hoc Dilectionem Vram seriose requirimus et rogamus, quatenus mox visis praesentibus, nulla ipsius allegatione seu excusatione audita, ipsum tradi per gladium faciatis, ut talis et tantae nequitiae auctor, quam fecit, cadat in foveam, et ceteris similia committentibus exemplum sua morte praebeat et doctrinam.
Strana 81
F. König Wenzel und Polen. 81 F. König Wenzel und Polen. 77. Wenceslaus rex Wladislac regi Poloniae de liberando suo consanguineo a Turcorum captivitate. (Cap. H, 3. f. 44, lacero.) 1396 (fin.). Scribit regi Poloniae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sermo principi domino cordis amaritudine de captivitate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . carissimi torquetur nostra Serenitas, vir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . maxime cum ipsum non solum militaris exercitii causa, ver . . . . . . . . . . . . fide catholica ad tam longinquas partes declinantem, in manus hostium ejusdem filii casus sinister adduxit. Et quia praefatum consanguineum nostrum de potestate imperatoris Turco- rum non aliter quam vestro mediante suffragio liberari posse confidimus: idcirco Fr. Dil. Vram affectuose requirimus et rogamus, in magnis cordis desideriis obtinentes, quatenus nostrae interventionis intuitu ad hoc, ut praefatus consanguineus noster a captivitate im- peratoris praefati absolvi et in libertatem pristinam restitui valeat, omnem quam potestis, prout de Vra Dil. plene confidimus, velitis diligentiam et sollicitudinem adhibere. Facietis enim in hoc Majestati nostrae non solum gratam complacentiam, sed et expertum amoris indicium, erga vos in casu simili vel majori opportuno tempore promerendum. 78. Wenceslaas rex Wladislao regi Poloniae (Cap. H, 3. f. 43.) 1397. Promittit ligam inter eos factam tenere, et significat sanitatem suam, et petit, si opus fuerit, ut in absentia sua regno suo gente subveniat armata. Wenceslaus oc. serenissimo principi domino Wladislao regi Poloniae oc. Audito et realiter intellecto, qualiter in literis confoederationis et ligae inter nos dudum conceptis, et nostris praecipue, quidam error ex insufficientia est commissus: nos, qui ad personam vestram intimi amoris affectum speciali quadam inclinatione tenemus, omnem insuffici- etiam in eisdem literis mandavimus juxta vestrum desiderium plenius reformari, ipsamque ligam sub data prima clarius consummari, ut ex bonae voluntatis regiae gratis indiciis vestra caritas luculentius deprehendere possit, quod confoederationis funiculum inter nos utrimque firmatum volumus servare semper illaesum, nullo unquam temporis decursu quavis etiam occasione inantea disrumpendum, sicut de vestrae dilectionis caritate sincera plenam tenemus fiduciam reddendae nobis utique talionis. Ut autem eandem Dilect. Vram status et successuum nostrorum non lateat certitudo, ecce quod annuente nobis divina clementia
F. König Wenzel und Polen. 81 F. König Wenzel und Polen. 77. Wenceslaus rex Wladislac regi Poloniae de liberando suo consanguineo a Turcorum captivitate. (Cap. H, 3. f. 44, lacero.) 1396 (fin.). Scribit regi Poloniae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sermo principi domino cordis amaritudine de captivitate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . carissimi torquetur nostra Serenitas, vir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . maxime cum ipsum non solum militaris exercitii causa, ver . . . . . . . . . . . . fide catholica ad tam longinquas partes declinantem, in manus hostium ejusdem filii casus sinister adduxit. Et quia praefatum consanguineum nostrum de potestate imperatoris Turco- rum non aliter quam vestro mediante suffragio liberari posse confidimus: idcirco Fr. Dil. Vram affectuose requirimus et rogamus, in magnis cordis desideriis obtinentes, quatenus nostrae interventionis intuitu ad hoc, ut praefatus consanguineus noster a captivitate im- peratoris praefati absolvi et in libertatem pristinam restitui valeat, omnem quam potestis, prout de Vra Dil. plene confidimus, velitis diligentiam et sollicitudinem adhibere. Facietis enim in hoc Majestati nostrae non solum gratam complacentiam, sed et expertum amoris indicium, erga vos in casu simili vel majori opportuno tempore promerendum. 78. Wenceslaas rex Wladislao regi Poloniae (Cap. H, 3. f. 43.) 1397. Promittit ligam inter eos factam tenere, et significat sanitatem suam, et petit, si opus fuerit, ut in absentia sua regno suo gente subveniat armata. Wenceslaus oc. serenissimo principi domino Wladislao regi Poloniae oc. Audito et realiter intellecto, qualiter in literis confoederationis et ligae inter nos dudum conceptis, et nostris praecipue, quidam error ex insufficientia est commissus: nos, qui ad personam vestram intimi amoris affectum speciali quadam inclinatione tenemus, omnem insuffici- etiam in eisdem literis mandavimus juxta vestrum desiderium plenius reformari, ipsamque ligam sub data prima clarius consummari, ut ex bonae voluntatis regiae gratis indiciis vestra caritas luculentius deprehendere possit, quod confoederationis funiculum inter nos utrimque firmatum volumus servare semper illaesum, nullo unquam temporis decursu quavis etiam occasione inantea disrumpendum, sicut de vestrae dilectionis caritate sincera plenam tenemus fiduciam reddendae nobis utique talionis. Ut autem eandem Dilect. Vram status et successuum nostrorum non lateat certitudo, ecce quod annuente nobis divina clementia
Strana 82
82 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. optata mentis et corporis vigemus incolumitate, cunctaque nobis succedunt ad vota; optantes hoc ipsum de vobis audire crebrius et quandoque corporalibus oculis personaliter intueri. Et cum, dirigente nos dextra regis regum oc. cepimus Almaniae partes, et signanter Rheni et Frankfordiae, e vestigio visitandi, regnum nostrum Boemiae in absentia nostra illustri Pro- copio marchioni oc. potestate plenaria commisimus gubernandum. Ideoque D. Vram affectuo- sius petimus et rogamus, ex animo desiderantes, quatenus in casu, quo forsitan quispiam, cujuscumque eminentiae, status seu conditionis existens, regnum nostrum Boemiae in absen- tia nostra moliretur exercitu congregato depopulationibus debacchari, ex tunc ad requisi- tionem ejusdem P. sibi cum omni potentia vestra et armorum gentibus assistere velitis consiliis et auxiliis opportunis; pro hoc enim, casu simili emergente, personam regiam ad impendendum vobis regiae nostrae munificentiae praesidium conformi relatione reddetis astrictam. 79. Wenceslaus rex Wladislao regi Poloniae. (Cap. H, 3. f. 37.) 1397. Instat pro liberatione cujusdam principis captivi, et refert gratiarum actiones, quod fecit diligentiam pro libera- tione ejusdem. Serenissime princeps, frater carissime! Quod pro liberatione nati illustris . . et aliorum consanguineorum nostrorum tot replicatis vicibus Dilectioni Vestrae scribimus, facit hoc alti sanguinis idemptitas, qua ipsis natura ministrante conjungimur, et specialis illa dilectio, quam inter nos utrimque vigere certitudinaliter experimur. Et utinam sufferendi partem onerum suorum nobis daretur habilitas, profecto nobis nec grave, sed nec foret difficile, in relevamen ipsorum quantumcumque grave subire, praesertim cum affectis com- pati humanitas suggerat, et omnipotenti deo placeant piętates humanae. Scimus autem serenissime princeps, quod ad praeteritas preces nostras Dilectio vestra pro liberatione praedictorum consanguineorum nostrorum erga N. cujus carcer ipsos includit, sollicita simul et studiosa impendistis. Ideo vobis gratiarum multimodas referimus gratiarum (sic) actiones; quia tamdiu quotidianis torquemur angustiis, quamdiu dictos consanguineos nostros affectos videmus tot laboribus et aerumnis. 80. Wenceslaus rex duci Pomeraniae (?) (Treb. C, 3. f. 1055.) Ut cives non arrestentur, et qui sunt arrestati cum eorum fidejussoribus liberi mittantur et soluti oc. Illustris princeps, consanguinee dilecte! Propositione discretorum consulum civitatis nostrac Wratislaviensis, fidelium nostrorum dilectorum, accepimus cum querela, qualiter con- cives ipsorum, unacum mercibus et singulis rebus suis, in solitis et antiquis stratis viis, quas ab antiquo singuli mercatores transire sunt soliti, transeuntes, arrestaveris sine causa, prout etiam hoc ipsum ordini Teutonicorum Prussiae et pluribus civitatibus eidem stratae adjacen- tibus dinoscitur esse notum. Verum cum idem cives nostri parati sint tibi super singulis
82 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. optata mentis et corporis vigemus incolumitate, cunctaque nobis succedunt ad vota; optantes hoc ipsum de vobis audire crebrius et quandoque corporalibus oculis personaliter intueri. Et cum, dirigente nos dextra regis regum oc. cepimus Almaniae partes, et signanter Rheni et Frankfordiae, e vestigio visitandi, regnum nostrum Boemiae in absentia nostra illustri Pro- copio marchioni oc. potestate plenaria commisimus gubernandum. Ideoque D. Vram affectuo- sius petimus et rogamus, ex animo desiderantes, quatenus in casu, quo forsitan quispiam, cujuscumque eminentiae, status seu conditionis existens, regnum nostrum Boemiae in absen- tia nostra moliretur exercitu congregato depopulationibus debacchari, ex tunc ad requisi- tionem ejusdem P. sibi cum omni potentia vestra et armorum gentibus assistere velitis consiliis et auxiliis opportunis; pro hoc enim, casu simili emergente, personam regiam ad impendendum vobis regiae nostrae munificentiae praesidium conformi relatione reddetis astrictam. 79. Wenceslaus rex Wladislao regi Poloniae. (Cap. H, 3. f. 37.) 1397. Instat pro liberatione cujusdam principis captivi, et refert gratiarum actiones, quod fecit diligentiam pro libera- tione ejusdem. Serenissime princeps, frater carissime! Quod pro liberatione nati illustris . . et aliorum consanguineorum nostrorum tot replicatis vicibus Dilectioni Vestrae scribimus, facit hoc alti sanguinis idemptitas, qua ipsis natura ministrante conjungimur, et specialis illa dilectio, quam inter nos utrimque vigere certitudinaliter experimur. Et utinam sufferendi partem onerum suorum nobis daretur habilitas, profecto nobis nec grave, sed nec foret difficile, in relevamen ipsorum quantumcumque grave subire, praesertim cum affectis com- pati humanitas suggerat, et omnipotenti deo placeant piętates humanae. Scimus autem serenissime princeps, quod ad praeteritas preces nostras Dilectio vestra pro liberatione praedictorum consanguineorum nostrorum erga N. cujus carcer ipsos includit, sollicita simul et studiosa impendistis. Ideo vobis gratiarum multimodas referimus gratiarum (sic) actiones; quia tamdiu quotidianis torquemur angustiis, quamdiu dictos consanguineos nostros affectos videmus tot laboribus et aerumnis. 80. Wenceslaus rex duci Pomeraniae (?) (Treb. C, 3. f. 1055.) Ut cives non arrestentur, et qui sunt arrestati cum eorum fidejussoribus liberi mittantur et soluti oc. Illustris princeps, consanguinee dilecte! Propositione discretorum consulum civitatis nostrac Wratislaviensis, fidelium nostrorum dilectorum, accepimus cum querela, qualiter con- cives ipsorum, unacum mercibus et singulis rebus suis, in solitis et antiquis stratis viis, quas ab antiquo singuli mercatores transire sunt soliti, transeuntes, arrestaveris sine causa, prout etiam hoc ipsum ordini Teutonicorum Prussiae et pluribus civitatibus eidem stratae adjacen- tibus dinoscitur esse notum. Verum cum idem cives nostri parati sint tibi super singulis
Strana 83
F. König Wenzel und Polen. 83 causis occasione quarum tibi forsitan quidquam juris adversus ipsos contendis conpetere, coram illustri principe .. Poloniae rege, vel saltim magistro ordinis de Prussia, vel civitate T. juxta desideria voti tui de justitia respondere: requirimus Dilectionem tuam praesentibus seriose, desiderantes omnino, quatenus dictos cives nostros Wratislavienses arrestatos, ut praemittitur, ac etiam fidejussores eorum, amore nostri unacum rebus ipsorum singulis liberos velis dimittere, ac etiam de exhibitione justitiae et ejusdem receptione, in loco, ubi tibi ut praefertur magis expedire videris, contentari. In eo enim facies nobis acceptum servitium et complacentiam singularem; nam in casu, quo forsitan hujusmodi hortamina nostra conniventibus oculis sub dissimulatione, quod tamen non credimus, negligentius transires, curabimus nobis et subditis nostris de opportuno super hujusmodi remedio providere oc. 81. K. Wenzel an K. Wladislaw von Polen über die dem Breslauer Bisthum von Polen aus zuge- fügten Schäden. (Treb. C, 3. f. 134.) Serenissime princeps, consanguinee carissime! Recepto, qualiter quidam .. occa- sione quaesita venerabilem Wenceslaum episcopum Wratislaviensem, principem consanguineum devotum nostrum dilectum, diffidaverit et eandem suam ecclesiam, possessiones et bona extra terras et dominia curiae vestrae regni Poloniae pervaserit et eidem intulerit gravia nocu- menta, et inter cetera etiam villam scolastriae sanctae Crucis Wratislaviensis, cujus jus patronatus ad nos velut regem Boemiae pertinet pleno jure, similiter depopulatus sit,..ejus- dem villae capto et suis vinculis irretito, quem etiam in nostrum praejudicium nititur de- pactare ; et cum nequaquam, quantum nobis foret possibile, sustinere vellemus, quod de terris nostris regiis aliqua vobis irrogarentur incommoda, sed magis affectione fraterna pro viribus eadem praecavere, de caritate vestra tenentes similiter praesumptionem indubiam fiduciae singularis: vos affectuose requirimus et rogamus, in desideriis obtinentes, quatenus cum dicto .. realiter regiae considerationis intuitu velitis disponere, ut dictum . . nostrum dimittat liberum et solutum, et quod idem .. de cetero in terris vestris adversus subditos nostros nullatenus foveatur. Acceptissimam in eo nobis complacentiam ostendetis. 82. K. Wenzel an den König von Polen. (Treb. C, 3. f. 104.) Ad regem Polonorum, ne cruciferi Pruteni opprimantur per Litwanos. Wenceslaus oc. salutis et grati favoris debitum incrementum. Pro parte venerabilis Conradi Czolner de Rofestein, ordinis sanctae Mariae domus Theutunicae supremi et gene- ralis magistri, .. devotos nostros dilectos, gravem querelam accepimus, continentem, qua- liter vos captivos Christianos, quos in potestatem vestram casus sinister adduxit, neque dei intuitu, neque pecuniaria interveniente ut moris est summa, sed neque in vicem et locum alioruim aeque meritorum captivorum, quamquam hoc ipsum a vobis et vestris sacpius re- quisitum et postulatum fuerit, ab hujusmodi captivitate nequaquam liberos velitis dimittere
F. König Wenzel und Polen. 83 causis occasione quarum tibi forsitan quidquam juris adversus ipsos contendis conpetere, coram illustri principe .. Poloniae rege, vel saltim magistro ordinis de Prussia, vel civitate T. juxta desideria voti tui de justitia respondere: requirimus Dilectionem tuam praesentibus seriose, desiderantes omnino, quatenus dictos cives nostros Wratislavienses arrestatos, ut praemittitur, ac etiam fidejussores eorum, amore nostri unacum rebus ipsorum singulis liberos velis dimittere, ac etiam de exhibitione justitiae et ejusdem receptione, in loco, ubi tibi ut praefertur magis expedire videris, contentari. In eo enim facies nobis acceptum servitium et complacentiam singularem; nam in casu, quo forsitan hujusmodi hortamina nostra conniventibus oculis sub dissimulatione, quod tamen non credimus, negligentius transires, curabimus nobis et subditis nostris de opportuno super hujusmodi remedio providere oc. 81. K. Wenzel an K. Wladislaw von Polen über die dem Breslauer Bisthum von Polen aus zuge- fügten Schäden. (Treb. C, 3. f. 134.) Serenissime princeps, consanguinee carissime! Recepto, qualiter quidam .. occa- sione quaesita venerabilem Wenceslaum episcopum Wratislaviensem, principem consanguineum devotum nostrum dilectum, diffidaverit et eandem suam ecclesiam, possessiones et bona extra terras et dominia curiae vestrae regni Poloniae pervaserit et eidem intulerit gravia nocu- menta, et inter cetera etiam villam scolastriae sanctae Crucis Wratislaviensis, cujus jus patronatus ad nos velut regem Boemiae pertinet pleno jure, similiter depopulatus sit,..ejus- dem villae capto et suis vinculis irretito, quem etiam in nostrum praejudicium nititur de- pactare ; et cum nequaquam, quantum nobis foret possibile, sustinere vellemus, quod de terris nostris regiis aliqua vobis irrogarentur incommoda, sed magis affectione fraterna pro viribus eadem praecavere, de caritate vestra tenentes similiter praesumptionem indubiam fiduciae singularis: vos affectuose requirimus et rogamus, in desideriis obtinentes, quatenus cum dicto .. realiter regiae considerationis intuitu velitis disponere, ut dictum . . nostrum dimittat liberum et solutum, et quod idem .. de cetero in terris vestris adversus subditos nostros nullatenus foveatur. Acceptissimam in eo nobis complacentiam ostendetis. 82. K. Wenzel an den König von Polen. (Treb. C, 3. f. 104.) Ad regem Polonorum, ne cruciferi Pruteni opprimantur per Litwanos. Wenceslaus oc. salutis et grati favoris debitum incrementum. Pro parte venerabilis Conradi Czolner de Rofestein, ordinis sanctae Mariae domus Theutunicae supremi et gene- ralis magistri, .. devotos nostros dilectos, gravem querelam accepimus, continentem, qua- liter vos captivos Christianos, quos in potestatem vestram casus sinister adduxit, neque dei intuitu, neque pecuniaria interveniente ut moris est summa, sed neque in vicem et locum alioruim aeque meritorum captivorum, quamquam hoc ipsum a vobis et vestris sacpius re- quisitum et postulatum fuerit, ab hujusmodi captivitate nequaquam liberos velitis dimittere
Strana 84
84 Palacky, über Formelbücher. Beilagen. et solutos, quodque licet nutu divino ad augmentum et roborationem catholicae fidei Lit- wanorum gens ad ejusdem fidei unitatem studio et interpositione vestra, ut dici (sic), sit reducta, nondum tamen ad dispositionem et complacentiam nostram et nostrorum sacri imperii principum electorum praestita sit necessaria et opportuna securitas, ne dicti Litwani, quorum constantia utpote me (sic) neophytorum, Christiana religio titillare compellitur, anti- qui hostis seducti astutia, a fide apostatent, et prout sub temporibus quondam Myndow regis Litwanorum evenisse dicitur, in pristinam perveniant recidivam. Praeterea ex dicto- rum fratrum relatione comperimus, qualiter iidem Litwani juxta morem antiquum et sub gentili errore conceptum in interitu Christianorum victimas et libamina offerunt, dictisque fratribus ipsorum domos per vim acquisitas incendio concremaverunt, quodque habitatores et incolae partium Poloniae praefatos Litwanos in armis, equis, rompordis (sic) sive pyxi- dibus et earum operariis seu magistris ac omnibus aliis, quae ad sustentationem guerrarum spectare noscuntur, fortificent, et in acquirendis eisdem juxta posse et vires suos (sic) prae- beant auxilium et juvamen. In praemissis autem omnibus et singulis praefati fratres suo et ordinis ejusdem nomine juxta ipsorum documenta legitima puram et nudam justitiam postulaverunt. Licet autem in procurandis nostrorum et imperii sacri fidelium commodi- tatibus nostra versetur intentio, sacer tamen ordo praedictus eo quidem amplius nostrae menti imprimitur, quo ejus professores in recolendae memoriae divorum quondam prae- decessorum nostrorum Romanorum imperatorum et regum et demum nostram defensionem assumptos cognoscimus pariter et tutelam. Propter quae vos tenore praesentium seriose requirimus et hortamur desiderantes, quatenus primum et ante omnia cum efficacia ordinare et disponere velitis, ut in observatione fidei Christianae sine detrimento et praejudicio aliorum Christianorum permaneant et perpetue perseverent, nec per filei utilitatis quolibet (sic) reineidant recidivam; praefatosque magistrum, ordinem, terras, homines et bona ipsorum circa gratias, libertates, jura atque laudabiles consuetudines per eos observatas juxta demonstrationem et documenta eorum placeat conservare, et cum subditis et officialibus vestris disponere, ut et idem magister et fratres in hujusmodi eorum libertatibus, gratiis et juribus per ipsos realiter et efficaciter conserventur. Nam in casu, quo hoc non fieret, extunc in supplementum justitiac oporteret nos dictis fratribus nostro et imperii sacri nomine indulgere, ut jurium ipsorum conservatione (sic) a violentiis seu injustis oppressionibus defendere valeant et tueri; praesertim cum ad nos et imperium sacrum ordinis et bonorum ipsius tuitio inmediate peruneat, et pro roboratione juris ipsorum nos conveniat merito respondere. 83. K. Wenzel an K. Wladislaw von Polen über dessen Streit mit dem Herzeg von Oppeln. (Treb. С, 3. f. 123.) Petit, ne dux Poloniae (sic) per regem eundem depopuletur scu opprimatur quovismodo. Wenceslaus etc. illustri .. regi Cracoviae etc. fratri nostro carissimo, salutis et amoris debiti continuum incrementum. Illustris frater carissime! Sicuti dudum honorabilis..
84 Palacky, über Formelbücher. Beilagen. et solutos, quodque licet nutu divino ad augmentum et roborationem catholicae fidei Lit- wanorum gens ad ejusdem fidei unitatem studio et interpositione vestra, ut dici (sic), sit reducta, nondum tamen ad dispositionem et complacentiam nostram et nostrorum sacri imperii principum electorum praestita sit necessaria et opportuna securitas, ne dicti Litwani, quorum constantia utpote me (sic) neophytorum, Christiana religio titillare compellitur, anti- qui hostis seducti astutia, a fide apostatent, et prout sub temporibus quondam Myndow regis Litwanorum evenisse dicitur, in pristinam perveniant recidivam. Praeterea ex dicto- rum fratrum relatione comperimus, qualiter iidem Litwani juxta morem antiquum et sub gentili errore conceptum in interitu Christianorum victimas et libamina offerunt, dictisque fratribus ipsorum domos per vim acquisitas incendio concremaverunt, quodque habitatores et incolae partium Poloniae praefatos Litwanos in armis, equis, rompordis (sic) sive pyxi- dibus et earum operariis seu magistris ac omnibus aliis, quae ad sustentationem guerrarum spectare noscuntur, fortificent, et in acquirendis eisdem juxta posse et vires suos (sic) prae- beant auxilium et juvamen. In praemissis autem omnibus et singulis praefati fratres suo et ordinis ejusdem nomine juxta ipsorum documenta legitima puram et nudam justitiam postulaverunt. Licet autem in procurandis nostrorum et imperii sacri fidelium commodi- tatibus nostra versetur intentio, sacer tamen ordo praedictus eo quidem amplius nostrae menti imprimitur, quo ejus professores in recolendae memoriae divorum quondam prae- decessorum nostrorum Romanorum imperatorum et regum et demum nostram defensionem assumptos cognoscimus pariter et tutelam. Propter quae vos tenore praesentium seriose requirimus et hortamur desiderantes, quatenus primum et ante omnia cum efficacia ordinare et disponere velitis, ut in observatione fidei Christianae sine detrimento et praejudicio aliorum Christianorum permaneant et perpetue perseverent, nec per filei utilitatis quolibet (sic) reineidant recidivam; praefatosque magistrum, ordinem, terras, homines et bona ipsorum circa gratias, libertates, jura atque laudabiles consuetudines per eos observatas juxta demonstrationem et documenta eorum placeat conservare, et cum subditis et officialibus vestris disponere, ut et idem magister et fratres in hujusmodi eorum libertatibus, gratiis et juribus per ipsos realiter et efficaciter conserventur. Nam in casu, quo hoc non fieret, extunc in supplementum justitiac oporteret nos dictis fratribus nostro et imperii sacri nomine indulgere, ut jurium ipsorum conservatione (sic) a violentiis seu injustis oppressionibus defendere valeant et tueri; praesertim cum ad nos et imperium sacrum ordinis et bonorum ipsius tuitio inmediate peruneat, et pro roboratione juris ipsorum nos conveniat merito respondere. 83. K. Wenzel an K. Wladislaw von Polen über dessen Streit mit dem Herzeg von Oppeln. (Treb. С, 3. f. 123.) Petit, ne dux Poloniae (sic) per regem eundem depopuletur scu opprimatur quovismodo. Wenceslaus etc. illustri .. regi Cracoviae etc. fratri nostro carissimo, salutis et amoris debiti continuum incrementum. Illustris frater carissime! Sicuti dudum honorabilis..
Strana 85
F. König Wenzel und Polen. 85 physicus et familiaris noster dilectus, gratam benivolentiam et spontaneum ac sincerum affectum, quem ad nos habere noscimini, nobis assertione veraci exposuit, ita et nunc illu- stris . . dux .. princeps et avunculus noster dilectus, relationi praedicti Monaldi per omnia se conformans, suos efficaciter studuit confirmare sermones; propter quod et nos versa vice vobis exinde gratiarum actiones referimus, et ad complacendum vobis in casu aequanimi mentem simul et animum exoptamus. Accepimus autem et sumus certitudinaliter infor- mati, qualiter vos pridem terras illustris ... ducis Opoliensis, principis et consangui- nei nostri dilecti, hostiliter intraveritis, volentes ipsum suosque fideles afficere damnis, depopulationibus et jacturis. Verum cum idem dux noster, velut regis Boemiae, princeps et vasallus existat, et nos in eum, quoad paritionem juris, posse plenarium habeamus: Dilectionem vestram seriose requirimus et rogamus, quatenus ab invasione terrarum suarum desistentia (sic), nec ipsum aut suos per amplius quibusvis infestationibus aut molestiis pla- ceat aggravare; parati namque sumus de ipso duce, si adversus ipsum quidquam proponcre disposueritis, vobis facere justitiam indilatam. Super hiis autem nobis per vestras petimus literas finaliter responderi. G. König Wenzel und das königl. Haus in Frankreich. 84. Wenceslaus rex regi Franciae. (Treb. C, 3. f. 1285.) 1393 m. Dec. Ad regem Franciae amicitiae foederatio. Illustris princeps, consanguinee carissime! Quotiens gratissimae personae vestrae totiusque domus regalis Franciae Serenitati nostrae regiae occurrit memoria, protinus mens nostra in laetitiae specialis resultat tripu- dium, tantoque avidius personae statusque vestri prosperum incrementum audire crebrius peroptamus, quanto vos in votivis nostris successibus non minus affici desiderio perpendi- mus evidenter. Ut igitur de status vestri jocunditate certius instruamur, Dilectionem Vestram studioso conamine deprecamur, quatenus nobis in augmentum congaudii status tam personae quam votivorum successuum vestrorum nobis placeat saepius intimare, singularis nobis in eo amoris indicium ostensuri, promptis utique ad ea, quae vestris congruunt beneplacitis et arrident. Et ut vos votivorum nostrorum successuum relatione vicaria non lateat certitudo: ecce quod annuente domino, cujus dirigente dextra reges regnant, optata mentis et corporis incolumitate vigemus, cunctaque nobiscum sunt prospera, et per regna nostra magnifice dominamur; optantes et de vobis audire continuo quaequae grata. Insuper consanguinee carissime! quod hucusque Dilectioni Vrae in facto sanctae matris ecclesiae nihil certi nunc-
F. König Wenzel und Polen. 85 physicus et familiaris noster dilectus, gratam benivolentiam et spontaneum ac sincerum affectum, quem ad nos habere noscimini, nobis assertione veraci exposuit, ita et nunc illu- stris . . dux .. princeps et avunculus noster dilectus, relationi praedicti Monaldi per omnia se conformans, suos efficaciter studuit confirmare sermones; propter quod et nos versa vice vobis exinde gratiarum actiones referimus, et ad complacendum vobis in casu aequanimi mentem simul et animum exoptamus. Accepimus autem et sumus certitudinaliter infor- mati, qualiter vos pridem terras illustris ... ducis Opoliensis, principis et consangui- nei nostri dilecti, hostiliter intraveritis, volentes ipsum suosque fideles afficere damnis, depopulationibus et jacturis. Verum cum idem dux noster, velut regis Boemiae, princeps et vasallus existat, et nos in eum, quoad paritionem juris, posse plenarium habeamus: Dilectionem vestram seriose requirimus et rogamus, quatenus ab invasione terrarum suarum desistentia (sic), nec ipsum aut suos per amplius quibusvis infestationibus aut molestiis pla- ceat aggravare; parati namque sumus de ipso duce, si adversus ipsum quidquam proponcre disposueritis, vobis facere justitiam indilatam. Super hiis autem nobis per vestras petimus literas finaliter responderi. G. König Wenzel und das königl. Haus in Frankreich. 84. Wenceslaus rex regi Franciae. (Treb. C, 3. f. 1285.) 1393 m. Dec. Ad regem Franciae amicitiae foederatio. Illustris princeps, consanguinee carissime! Quotiens gratissimae personae vestrae totiusque domus regalis Franciae Serenitati nostrae regiae occurrit memoria, protinus mens nostra in laetitiae specialis resultat tripu- dium, tantoque avidius personae statusque vestri prosperum incrementum audire crebrius peroptamus, quanto vos in votivis nostris successibus non minus affici desiderio perpendi- mus evidenter. Ut igitur de status vestri jocunditate certius instruamur, Dilectionem Vestram studioso conamine deprecamur, quatenus nobis in augmentum congaudii status tam personae quam votivorum successuum vestrorum nobis placeat saepius intimare, singularis nobis in eo amoris indicium ostensuri, promptis utique ad ea, quae vestris congruunt beneplacitis et arrident. Et ut vos votivorum nostrorum successuum relatione vicaria non lateat certitudo: ecce quod annuente domino, cujus dirigente dextra reges regnant, optata mentis et corporis incolumitate vigemus, cunctaque nobiscum sunt prospera, et per regna nostra magnifice dominamur; optantes et de vobis audire continuo quaequae grata. Insuper consanguinee carissime! quod hucusque Dilectioni Vrae in facto sanctae matris ecclesiae nihil certi nunc-
Strana 86
86 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. ciare valuimus, fecit hoc magnitudo praepediens regalium agendorum, et non minus quo- tidie praestolatus adventus serenissimi principis domini Sigismundi, Ungariae oc. regis, fratris nostri carissimi, quem infra octavas epiphaniae proximas venturum Pragam indubie exspecta- mus; propter cujus exspectationem consiliariis nostris carere commode non valemus. Cum quo habito colloquio, mox in facto sanctae matris ecclesiae ac aliis nostris negotis solemnes ambasiatores nostros ad vos destinare curabimus, intentionis nostrae propositum vobis cla- rius aperturos. Placeat igitur nos super mora in praemissis, quamquam nobis renitentibus incidente, habere favorabiliter excusatos. 85. Wenceslaus rex Karolo regi Franciae. (Treb. C, 3. f. 148b.) Regi Franciae responsale suae ambasiatae oc. Serenissimo principi K. dei gratia Francorum regi illustri, consanguineo nostro carissimo, Wenceslaus eadem gratia oc. Serenissime princeps et consanguinee carissime! Venientes pridem ad nostri prae- sentiam venerabiles oc. consiliarii et ambassiatores vestri, commissam sibi legationem non minus legaliter quam prudenter nobis exponere studuerunt. Quam etiam et nos gratanter audivimus, diligenter advertimus, et tanto quidem studiosius memorialibus nostris impressimus, quanto ex ejus effectu vestram Celsitudinem non solum circa unionem sacrosanctae Romanae et universalis ecclesiae, verum etiam exquirenda nostrae sospitate personae fore cognovimus occupatam. Quamquam autem Serenissime princeps! hujusmodi unionis negotium ad nos veluti Romanum regem, videlicet ecclesiae praefatae advocatum ac defensorem praecipuum, immediate pertineat, nosque dudum parati fuerimus, et hodie sumus, pro tam salubris negotii consummatione finali necessarios subire labores: non tamen expedit, onus tam grande humeris tantum nostris assumere, sed ad idem supportandum illustrium simul et sapientum consilia implorare. Propter quod in hoc mentem nostram stabilire decrevimus, ut infra hine et festum Nativitatis de electorum et aliorum imperii sacri principum ecclesiasticorum et secularium et signanter fratris nostri carissimi consilio pro reducenda in statum pristinum sancta Romana ecclesia operosam et solertem diligentiam apponere debeamus, prout super hoc etiam ambassiatores et nuntii Dilectionem vestram debebunt et poterunt distinctius in- formare. Quicquid autem actum fuerit, per nostros certos ambasiatores ad vos dirigendos Dilectioni vestrae curabimus intimare. Datum oc. 86. Wenceslaus rex cuidam principi, regis Franciae cognato. (Cap. H, 3. f. 46.) Petit principem, ut castrum ceptum fideles sui rehabeant, suo auxilio mediantibus et favore. Illustris princeps, consanguinee carissime! Pervenit ad audientiam nostram, qualiter alias de mense Januarii proxime praeteriti P. de . . et quidam alii subditi serenissimi prin cipis domini Caroli, regis Franciae, consanguinei nostri carissimi, terram Lucemburgensem
86 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. ciare valuimus, fecit hoc magnitudo praepediens regalium agendorum, et non minus quo- tidie praestolatus adventus serenissimi principis domini Sigismundi, Ungariae oc. regis, fratris nostri carissimi, quem infra octavas epiphaniae proximas venturum Pragam indubie exspecta- mus; propter cujus exspectationem consiliariis nostris carere commode non valemus. Cum quo habito colloquio, mox in facto sanctae matris ecclesiae ac aliis nostris negotis solemnes ambasiatores nostros ad vos destinare curabimus, intentionis nostrae propositum vobis cla- rius aperturos. Placeat igitur nos super mora in praemissis, quamquam nobis renitentibus incidente, habere favorabiliter excusatos. 85. Wenceslaus rex Karolo regi Franciae. (Treb. C, 3. f. 148b.) Regi Franciae responsale suae ambasiatae oc. Serenissimo principi K. dei gratia Francorum regi illustri, consanguineo nostro carissimo, Wenceslaus eadem gratia oc. Serenissime princeps et consanguinee carissime! Venientes pridem ad nostri prae- sentiam venerabiles oc. consiliarii et ambassiatores vestri, commissam sibi legationem non minus legaliter quam prudenter nobis exponere studuerunt. Quam etiam et nos gratanter audivimus, diligenter advertimus, et tanto quidem studiosius memorialibus nostris impressimus, quanto ex ejus effectu vestram Celsitudinem non solum circa unionem sacrosanctae Romanae et universalis ecclesiae, verum etiam exquirenda nostrae sospitate personae fore cognovimus occupatam. Quamquam autem Serenissime princeps! hujusmodi unionis negotium ad nos veluti Romanum regem, videlicet ecclesiae praefatae advocatum ac defensorem praecipuum, immediate pertineat, nosque dudum parati fuerimus, et hodie sumus, pro tam salubris negotii consummatione finali necessarios subire labores: non tamen expedit, onus tam grande humeris tantum nostris assumere, sed ad idem supportandum illustrium simul et sapientum consilia implorare. Propter quod in hoc mentem nostram stabilire decrevimus, ut infra hine et festum Nativitatis de electorum et aliorum imperii sacri principum ecclesiasticorum et secularium et signanter fratris nostri carissimi consilio pro reducenda in statum pristinum sancta Romana ecclesia operosam et solertem diligentiam apponere debeamus, prout super hoc etiam ambassiatores et nuntii Dilectionem vestram debebunt et poterunt distinctius in- formare. Quicquid autem actum fuerit, per nostros certos ambasiatores ad vos dirigendos Dilectioni vestrae curabimus intimare. Datum oc. 86. Wenceslaus rex cuidam principi, regis Franciae cognato. (Cap. H, 3. f. 46.) Petit principem, ut castrum ceptum fideles sui rehabeant, suo auxilio mediantibus et favore. Illustris princeps, consanguinee carissime! Pervenit ad audientiam nostram, qualiter alias de mense Januarii proxime praeteriti P. de . . et quidam alii subditi serenissimi prin cipis domini Caroli, regis Franciae, consanguinei nostri carissimi, terram Lucemburgensem
Strana 87
G. König Wenzel und das königl. Haus in Frankreich. 87 hostiliter ingressi, castrum et oppidum S. sub nomine ipsius regis ceperunt, et sic captum in sua detinent potestate. Et licet illustris Jo. princeps et patruus noster carissimus de et super restitutione ejusdem castri et resarcione damnorum, per praefatos suos subditos ibi- dem commissorum, eidem regi suos direxerit nuntios speciales: non tamen potuit hucusque castrum hujusmodi rehabere; verum cum tam praefatus ducatus Lucemburgensis, quam aliae terrae, quas idem patruus noster M. (sic) tenet et possidet, a nostra tamquam Romanorum et Boemiae regis dependet potestate, nec vestra ignorat Dilectio, qualiter tam illustres pro- genitores nostri, quam etiam nos cum dicto rege utrinque fuerimus ad invicem certis ligis et confoederationibus colligati, nominatim et expresse taliter, ut neuter nostrum alterius terras seu dominia sibi debeat aliqualiter vendicare: idcirco scribimus praefato consanguineo nostro, ipsum affectuose rogantes, ut nostrae considerationis intuitu cum praefato . . et aliis subditis suis, quorum interest, velit disponere, ut ipsi castrum praedictum praefato patruo nostro dilatione qualibet cessante restituant, damnaque per ipsos illata integraliter et ad ple- num refundant. Quapropter Dil. Vram affectuose petimus et rogamus, quatenus ad hoc, ut hujusmodi vota nostra celerem et optatum sortiantur effectum, apud eundem consanguineum nostrum promotivas et efficaces velitis interponere partes vestras, ne majestati nostrae occa- sio ipsum super ligis et confoederationibus praedictis monendi, quin potius sincerum affe- ctum, quem hucusque erga ipsum, experientia docente, cognovimus, in restitutione castri praedicti per effectum cognoscere valeamus. Super hiis etenim cum consangnineo nostro tractandi nostro nomine dedimus praefato patruo nostro super eis, quibus hoc committen- dum duxerit, plenam et omnimodam potestatem. 87. K. Wenzel an einen Reichsfürsten, über cinige Reliquien. (Treb. C, 3. f. 154b.) Illustris princeps, sincere dilecte! Quamquam te prae ceteris imperii sacri princi- pibus affectu benigno regia prosequatur Serenitas, non tamen expedit, nos idipsum parti- culari sermone describere, cum opera, quae facimus, tu ipse videas veritati testimonium perhibere. Nec immerito in personam tuam se regius favor extendit, cum te in fide nostra praecipuum et in explendis nostris beneplacitis experiamur veritate per se docente paratum. Et quia pro parte venerabilis W. nobis significatum existit, qualiter tu ad singularem com- placentiam nostrae Celsitudinis certas Francorum reliquias, a nobis revereri consuetas, nobis disposueris destinare, super quo etiam tibi gratiarum uberes referimus actiones: idcireo Sin- ceritatem tuam affectuose requirimus et rogamus, desiderantes ex animo, quatenus eundem cancellarium nostrum in agendis nostris benignius expeditum, unacum reliquiis hujusmodi ad nostram quantocius poteris velis remittere Majestatem. 88. K. Wenzel an den Herzog von Bar. (Treb. C, 3. f. 1295.) Wenceslaus etc. Illustri .. duci Barrensi, consanguineo carissimo, salutis et amoris mutui continuum incrementum. Illustris princeps, consanguinee carissime! Quanto desiderio
G. König Wenzel und das königl. Haus in Frankreich. 87 hostiliter ingressi, castrum et oppidum S. sub nomine ipsius regis ceperunt, et sic captum in sua detinent potestate. Et licet illustris Jo. princeps et patruus noster carissimus de et super restitutione ejusdem castri et resarcione damnorum, per praefatos suos subditos ibi- dem commissorum, eidem regi suos direxerit nuntios speciales: non tamen potuit hucusque castrum hujusmodi rehabere; verum cum tam praefatus ducatus Lucemburgensis, quam aliae terrae, quas idem patruus noster M. (sic) tenet et possidet, a nostra tamquam Romanorum et Boemiae regis dependet potestate, nec vestra ignorat Dilectio, qualiter tam illustres pro- genitores nostri, quam etiam nos cum dicto rege utrinque fuerimus ad invicem certis ligis et confoederationibus colligati, nominatim et expresse taliter, ut neuter nostrum alterius terras seu dominia sibi debeat aliqualiter vendicare: idcirco scribimus praefato consanguineo nostro, ipsum affectuose rogantes, ut nostrae considerationis intuitu cum praefato . . et aliis subditis suis, quorum interest, velit disponere, ut ipsi castrum praedictum praefato patruo nostro dilatione qualibet cessante restituant, damnaque per ipsos illata integraliter et ad ple- num refundant. Quapropter Dil. Vram affectuose petimus et rogamus, quatenus ad hoc, ut hujusmodi vota nostra celerem et optatum sortiantur effectum, apud eundem consanguineum nostrum promotivas et efficaces velitis interponere partes vestras, ne majestati nostrae occa- sio ipsum super ligis et confoederationibus praedictis monendi, quin potius sincerum affe- ctum, quem hucusque erga ipsum, experientia docente, cognovimus, in restitutione castri praedicti per effectum cognoscere valeamus. Super hiis etenim cum consangnineo nostro tractandi nostro nomine dedimus praefato patruo nostro super eis, quibus hoc committen- dum duxerit, plenam et omnimodam potestatem. 87. K. Wenzel an einen Reichsfürsten, über cinige Reliquien. (Treb. C, 3. f. 154b.) Illustris princeps, sincere dilecte! Quamquam te prae ceteris imperii sacri princi- pibus affectu benigno regia prosequatur Serenitas, non tamen expedit, nos idipsum parti- culari sermone describere, cum opera, quae facimus, tu ipse videas veritati testimonium perhibere. Nec immerito in personam tuam se regius favor extendit, cum te in fide nostra praecipuum et in explendis nostris beneplacitis experiamur veritate per se docente paratum. Et quia pro parte venerabilis W. nobis significatum existit, qualiter tu ad singularem com- placentiam nostrae Celsitudinis certas Francorum reliquias, a nobis revereri consuetas, nobis disposueris destinare, super quo etiam tibi gratiarum uberes referimus actiones: idcireo Sin- ceritatem tuam affectuose requirimus et rogamus, desiderantes ex animo, quatenus eundem cancellarium nostrum in agendis nostris benignius expeditum, unacum reliquiis hujusmodi ad nostram quantocius poteris velis remittere Majestatem. 88. K. Wenzel an den Herzog von Bar. (Treb. C, 3. f. 1295.) Wenceslaus etc. Illustri .. duci Barrensi, consanguineo carissimo, salutis et amoris mutui continuum incrementum. Illustris princeps, consanguinee carissime! Quanto desiderio
Strana 88
S Palacky, über Formelbücher: Beilagen. quantove cordis affectu personam vestram nobis plurimum amandam videre optaverimus, novit ille, qui nihil ignorat. Licet enim agendorum praegrandium multiplex et continuata varietas praesentiam nostram in terris propriis juste deposceret, malumus tamen potius tantae necessitati vim facere, quam vestra et aliorum consanguineorum nostrorum, et eorum prae- sertim, quos a nobis locorum sejunxerit distantia, visione carere. Et ecce, hujusmodi vota nostra tristis moeror operuit et gaudium nostrum tristitia inopinata conclusit, dum ex verbis consiliariorum vestrorum illustres natos vestros morti deditos et vosmet infirmitate cogno- vimus fore detentos. Sed quia voluntati divinae resistere nequit humana fragilitas: idcirco ipsius clementiam humili prece deposcimus, ut verum (sic) pristinae sanitati restituat, et dolorem tam cordis quam corporis a vobis procul benignitate sua repellat. Ceterum prae- fatis ambassiatoribus vestris aliqua super facto parentelae vobis referenda comnnisimus, quibus fidem placeat nostro nomine crèdulam adhibere oc. 89. K. Wenzel an den Herzog von Brabant. (Treb. C, 3. f. 1385.) De amicitia contrahenda per nuntios et eis fide adhibenda. Illustris princeps, consanguinee carissime! Nobilis Wilhelmi Dalarre, nuntii vestri ad nos missi, legatione, quam nobis tam legaliter quam prudenter curavit exponere, dili- genter audita, eidem W. super intimatis quibuslibet punctatim, et signanter pro parte negotii sanctae Romanae ecclesiae, ac etiam de mittenda vobis filia fratris nostri, aperuimus ple- nius mentem nostram, prout idem W. ac etiam nobilis Hubardus de Altari, fidelis noster dilectus, de intentionibus nostris distinctius informati, vobis exponent singula plenius oraculo vivae vocis, quibus placeat fidem credulam adhibere. 90. K. Wenzel an den König von Frankreich. (Treb. C, f. 3. 135.) Serenissime princeps, consanguinee carissime! Rediens ad nos nobilis Hubardus de Altari, senascallus N. consulis (sic) fidelis noster dilectus, proxime per nos ad electores imperii in arduis nostris negotiis destinatus, nobis curavit exponere, qualiter idem electores ad caritatem vestram suos dirigant nuntios speciales, a vobis certa capitula petituros, quae in nostri nominis et honoris possent contumeliam declinare. Nos itaque attendentes, qua- liter nedum ex sanguinis unione, verum antiquis confoederationibus inter serenissimos quon- dam progenitores nostros ac etiam nos firmatis, alterius obviare periculis et mutuis pro- fectibus sollicitudinem et opportunam teneamur operam adhibere: Caritatem Vram, de qua indubitantur praesumimus, requirimus et rogamus studiosius exorantes, quatenus Vra Caritas dictis nuntiis electorum nequaquam in hiis, quae in nostri nominis et honoris possent ali- quorsum vergere laesionem, aurem exauditionis adhibeat, quin potius, prout de Dilectione vestra constanter confidimus, nobis inhaereat in hiis, quae nostrum prospiciunt commodum et honorem, sicut et nos erga vos et domum vestram viceversa indubitabiliter faceremus. Singularis in eo nobis amoris indicium ostensuri, prout super hiis et aliis nostris negotiis,
S Palacky, über Formelbücher: Beilagen. quantove cordis affectu personam vestram nobis plurimum amandam videre optaverimus, novit ille, qui nihil ignorat. Licet enim agendorum praegrandium multiplex et continuata varietas praesentiam nostram in terris propriis juste deposceret, malumus tamen potius tantae necessitati vim facere, quam vestra et aliorum consanguineorum nostrorum, et eorum prae- sertim, quos a nobis locorum sejunxerit distantia, visione carere. Et ecce, hujusmodi vota nostra tristis moeror operuit et gaudium nostrum tristitia inopinata conclusit, dum ex verbis consiliariorum vestrorum illustres natos vestros morti deditos et vosmet infirmitate cogno- vimus fore detentos. Sed quia voluntati divinae resistere nequit humana fragilitas: idcirco ipsius clementiam humili prece deposcimus, ut verum (sic) pristinae sanitati restituat, et dolorem tam cordis quam corporis a vobis procul benignitate sua repellat. Ceterum prae- fatis ambassiatoribus vestris aliqua super facto parentelae vobis referenda comnnisimus, quibus fidem placeat nostro nomine crèdulam adhibere oc. 89. K. Wenzel an den Herzog von Brabant. (Treb. C, 3. f. 1385.) De amicitia contrahenda per nuntios et eis fide adhibenda. Illustris princeps, consanguinee carissime! Nobilis Wilhelmi Dalarre, nuntii vestri ad nos missi, legatione, quam nobis tam legaliter quam prudenter curavit exponere, dili- genter audita, eidem W. super intimatis quibuslibet punctatim, et signanter pro parte negotii sanctae Romanae ecclesiae, ac etiam de mittenda vobis filia fratris nostri, aperuimus ple- nius mentem nostram, prout idem W. ac etiam nobilis Hubardus de Altari, fidelis noster dilectus, de intentionibus nostris distinctius informati, vobis exponent singula plenius oraculo vivae vocis, quibus placeat fidem credulam adhibere. 90. K. Wenzel an den König von Frankreich. (Treb. C, f. 3. 135.) Serenissime princeps, consanguinee carissime! Rediens ad nos nobilis Hubardus de Altari, senascallus N. consulis (sic) fidelis noster dilectus, proxime per nos ad electores imperii in arduis nostris negotiis destinatus, nobis curavit exponere, qualiter idem electores ad caritatem vestram suos dirigant nuntios speciales, a vobis certa capitula petituros, quae in nostri nominis et honoris possent contumeliam declinare. Nos itaque attendentes, qua- liter nedum ex sanguinis unione, verum antiquis confoederationibus inter serenissimos quon- dam progenitores nostros ac etiam nos firmatis, alterius obviare periculis et mutuis pro- fectibus sollicitudinem et opportunam teneamur operam adhibere: Caritatem Vram, de qua indubitantur praesumimus, requirimus et rogamus studiosius exorantes, quatenus Vra Caritas dictis nuntiis electorum nequaquam in hiis, quae in nostri nominis et honoris possent ali- quorsum vergere laesionem, aurem exauditionis adhibeat, quin potius, prout de Dilectione vestra constanter confidimus, nobis inhaereat in hiis, quae nostrum prospiciunt commodum et honorem, sicut et nos erga vos et domum vestram viceversa indubitabiliter faceremus. Singularis in eo nobis amoris indicium ostensuri, prout super hiis et aliis nostris negotiis,
Strana 89
G. König Wenzel und das königl. Haus in Frankreich. 89 et signanter in factis ecclesiae, ad Dilectionem vestram nuntios nostros solemnes e vestigio destinabimus, Dilectionem V. per singula discretius instructuros. 91. Wenceslaus rex duci Burgundiae. (Cap. H, 3. f. 41.) Intimat, quod vult vindictam capere de Ruperto duce Bavariae, et petit sibi nuntios destinari oc. Wenceslaus oc. illustri duci Burgundiae oc. salutem et mutuae dilectionis affectùm. Inhaeret regiae tenaci memoriae, quemadmodum nos Vestra Dilectio per solemnes suos nuntios ad nos noviter destinatos requisiverit et fuerit studiosius adhortatus, quatenus super materia, quam dux Rupertus Bavariae et quidam sui complices electores, sui juramenti fidei et honoris prorsus immemores, adversum nos et sacrum Romanum imperium nequiter attemptarunt, inflecti vellemus, si quo modo per Caritatem vestram convenientes modi et viae exquiri possent hujusmodi discrimina sub honore regio deleturae. Verum tamen nos attendentes immanitatem factionis, vobis respondisse recolimus, velle sumere, assistentibus nobis fratrum et aliorum consanguineorum regum et principum nostrorum et imperii fide- lium, de hostibus nostris opportunam vindictam; succursum etiam extunc, prout et modo, vestrum et totius domus vestrae regiae postulantes. Nihilominus illustres .. et Austriae duces, consanguinei nostri carissimi, per ambassiatores suos solemnes similiter nos roga- runt, ut in casum, quo ipsi honore nostro regio, statu quieto, et eminentia nostrae Ro- manae regiae dignitatis per omnia servatis, exquirere possent modos et media, scandalorum ac personarum discrimina deletura, eorum in hoc vellemus humaniter acquiescere voluntati. Quibus, veluti Dilectioni Vestrae, per effectum respondimus, praesertim cum nequaquam ex- pediat honori nostro, rem tam grandem sub levitate transire, quin potius in hoc vestra et aliorum regum et principum nobis assistentium participare consilia fructuosa. Praeterea Caritatem vestram scire cupimus, quod cum serenissimo principe domino Sigismundo, Un- gariae rege, fratre nostro carissimo, sine mora convenire disponimus super mutuis necessi- tatibus et arduis agibilibus in ordine componendis, deliberavimusque demum cum dictis ducibus Austriae pro aliis nostris negotiis realiter prosequendis et opportune firmandis super proximo festo Pentecostes terminum placiti parlamenti recipere sic, quod dicti duces cum consilio nostro et nos in vicino esse volumus finaliter constituti. Ad quem etiam ter- minum consiliarii aliorum regum multique principes potentes, comites et magnates con- venient sine mora. Idcirco Caritatem vestram studiosius petimus et rogamus, quatenus regiae considerationis intuitu aliquos de consilio vestro plena potestate fulcitos, ac alios in hac materia sufficienter de intentione vestra instructos, ad praedictum diem et locum velitis favorabiliter destinare. In eo nobis mutuae dilectionis benivolentiam ostendetis, quam affe- ctuosa mente recompensare volumus in singulis, super quibus nos plena confidentia requirat vestra Caritas viceversa. Et si Caritati vestrae gratum foret et videretur expediens, placeret nobis, quod nobilis H. de .. mittendorum unus esset utique nuntiorum. 12
G. König Wenzel und das königl. Haus in Frankreich. 89 et signanter in factis ecclesiae, ad Dilectionem vestram nuntios nostros solemnes e vestigio destinabimus, Dilectionem V. per singula discretius instructuros. 91. Wenceslaus rex duci Burgundiae. (Cap. H, 3. f. 41.) Intimat, quod vult vindictam capere de Ruperto duce Bavariae, et petit sibi nuntios destinari oc. Wenceslaus oc. illustri duci Burgundiae oc. salutem et mutuae dilectionis affectùm. Inhaeret regiae tenaci memoriae, quemadmodum nos Vestra Dilectio per solemnes suos nuntios ad nos noviter destinatos requisiverit et fuerit studiosius adhortatus, quatenus super materia, quam dux Rupertus Bavariae et quidam sui complices electores, sui juramenti fidei et honoris prorsus immemores, adversum nos et sacrum Romanum imperium nequiter attemptarunt, inflecti vellemus, si quo modo per Caritatem vestram convenientes modi et viae exquiri possent hujusmodi discrimina sub honore regio deleturae. Verum tamen nos attendentes immanitatem factionis, vobis respondisse recolimus, velle sumere, assistentibus nobis fratrum et aliorum consanguineorum regum et principum nostrorum et imperii fide- lium, de hostibus nostris opportunam vindictam; succursum etiam extunc, prout et modo, vestrum et totius domus vestrae regiae postulantes. Nihilominus illustres .. et Austriae duces, consanguinei nostri carissimi, per ambassiatores suos solemnes similiter nos roga- runt, ut in casum, quo ipsi honore nostro regio, statu quieto, et eminentia nostrae Ro- manae regiae dignitatis per omnia servatis, exquirere possent modos et media, scandalorum ac personarum discrimina deletura, eorum in hoc vellemus humaniter acquiescere voluntati. Quibus, veluti Dilectioni Vestrae, per effectum respondimus, praesertim cum nequaquam ex- pediat honori nostro, rem tam grandem sub levitate transire, quin potius in hoc vestra et aliorum regum et principum nobis assistentium participare consilia fructuosa. Praeterea Caritatem vestram scire cupimus, quod cum serenissimo principe domino Sigismundo, Un- gariae rege, fratre nostro carissimo, sine mora convenire disponimus super mutuis necessi- tatibus et arduis agibilibus in ordine componendis, deliberavimusque demum cum dictis ducibus Austriae pro aliis nostris negotiis realiter prosequendis et opportune firmandis super proximo festo Pentecostes terminum placiti parlamenti recipere sic, quod dicti duces cum consilio nostro et nos in vicino esse volumus finaliter constituti. Ad quem etiam ter- minum consiliarii aliorum regum multique principes potentes, comites et magnates con- venient sine mora. Idcirco Caritatem vestram studiosius petimus et rogamus, quatenus regiae considerationis intuitu aliquos de consilio vestro plena potestate fulcitos, ac alios in hac materia sufficienter de intentione vestra instructos, ad praedictum diem et locum velitis favorabiliter destinare. In eo nobis mutuae dilectionis benivolentiam ostendetis, quam affe- ctuosa mente recompensare volumus in singulis, super quibus nos plena confidentia requirat vestra Caritas viceversa. Et si Caritati vestrae gratum foret et videretur expediens, placeret nobis, quod nobilis H. de .. mittendorum unus esset utique nuntiorum. 12
Strana 90
90 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 92. K. Wenzel an den König von Frankreich. (Treb. C, 3. f. 92.) 1399. Rex Romanorum regi Franciae de unione ecclesiae sanctae. Sermo principi domino K. regi F. illustri, fratri nostro carissimo: Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, salutem et amoris mutui continuum incrementum. Serenissime princeps, frater carissime! Dudum deliberaverat Nostra Serenitas sere- nissimos principes, dominos Sigismundum Ungariae oc., fratrem nostrum carissimum, et Wa. P(oloniae) reges, et illustres M(archiones) M(oraviae), patruos nostros, et etiam Po(loniae) duces, aliosque principes plurimos imperio sacro Romano et coronae regni Boemiae sub- jectos, super ſesto natalis domini praeterito versus Wra(tislaviam) convocare, super materia sanctae matris ecclesiae cum eisdem ad expeditionem celerem tractaturos. Verum altissimi clementia, cujus potestati cuncta deserviunt, quae et ipse in statera sua continet voluntatis, personam nostram regiam tam adversa visitavit valitudine, quod ad dictum diem et locum venire non valebamus. Verum nobis auspice domino sanitati pristinae per omnia restitutis, sicut etiam jocunditatis et incolumitatis vestrae successus alacri mente crebrius delectamur audire. unacum serenissimo principe domino Sigismundo, fratre nostro praedicto, cum quo in unanimi voluntatis et caritatis vinculo plena sumus affectione concordes, proxime in civitate P. personaliter volumus convenire; sicut etiam hujusmodi legationis nuntium illustris Jo(an- nes) b(urgravius) . n. (Norimbergensis), princeps et sororius noster carissimus, noviter ad notitiam nostram deduxit. Quem etiam b(urgravium) ad dictum regem V(ngariae) viceversa transmisimus, pro dicto rege V(ngariae) ad nos P. sine dilatione qualibet deducendo. Quo, sicut sumus prorsus indubii, apud nos celeriter constituto, una cum eodem certum termi- num et brevem electoribus et principibus imperii in Almaniae partibus praefigere disponi- mus, et una cum eodem eundem visitare personaliter, et in factis sanctae matris ecclesiae dicti fratris nostri et aliorum principum nobis assistentium consilio et auxilio opportunum remedium adhibere, et etiam Dilectioni Vestrae dictum terminum, antequam appropinquet, congruo tempore nuntiare, quod ipsa Vestra Caritas ad eundem terminum suos nuntios commode poterit destinare; eandem Vestram Caritatem studiosius exorantes, quatenus suc- cessuum vestrorum augmenta votiva nobis velitis intimare. 93. Wenceslaus Rom. et Boh. rex Karolo regi Franciae. (Cap. H, 3. f. 42. Treb. C, 3. f. 35.) 1401, circ. Oct. Intimat regi Francorum fortuitos successus et gaudia, et petit, ut eum juvet contra suos hostes oc. Wenceslaus oc. serenissimo principi domino Carolo regi Francorum oc. salutem oc. Serenissime oc. Qualiter divinae benignitatis gratia nos quamvis immeritos suae providentiae cura gratiose respexit, Vestrae Dilectioni praesentibus significamus, ut quia alias de fraterna
90 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 92. K. Wenzel an den König von Frankreich. (Treb. C, 3. f. 92.) 1399. Rex Romanorum regi Franciae de unione ecclesiae sanctae. Sermo principi domino K. regi F. illustri, fratri nostro carissimo: Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, salutem et amoris mutui continuum incrementum. Serenissime princeps, frater carissime! Dudum deliberaverat Nostra Serenitas sere- nissimos principes, dominos Sigismundum Ungariae oc., fratrem nostrum carissimum, et Wa. P(oloniae) reges, et illustres M(archiones) M(oraviae), patruos nostros, et etiam Po(loniae) duces, aliosque principes plurimos imperio sacro Romano et coronae regni Boemiae sub- jectos, super ſesto natalis domini praeterito versus Wra(tislaviam) convocare, super materia sanctae matris ecclesiae cum eisdem ad expeditionem celerem tractaturos. Verum altissimi clementia, cujus potestati cuncta deserviunt, quae et ipse in statera sua continet voluntatis, personam nostram regiam tam adversa visitavit valitudine, quod ad dictum diem et locum venire non valebamus. Verum nobis auspice domino sanitati pristinae per omnia restitutis, sicut etiam jocunditatis et incolumitatis vestrae successus alacri mente crebrius delectamur audire. unacum serenissimo principe domino Sigismundo, fratre nostro praedicto, cum quo in unanimi voluntatis et caritatis vinculo plena sumus affectione concordes, proxime in civitate P. personaliter volumus convenire; sicut etiam hujusmodi legationis nuntium illustris Jo(an- nes) b(urgravius) . n. (Norimbergensis), princeps et sororius noster carissimus, noviter ad notitiam nostram deduxit. Quem etiam b(urgravium) ad dictum regem V(ngariae) viceversa transmisimus, pro dicto rege V(ngariae) ad nos P. sine dilatione qualibet deducendo. Quo, sicut sumus prorsus indubii, apud nos celeriter constituto, una cum eodem certum termi- num et brevem electoribus et principibus imperii in Almaniae partibus praefigere disponi- mus, et una cum eodem eundem visitare personaliter, et in factis sanctae matris ecclesiae dicti fratris nostri et aliorum principum nobis assistentium consilio et auxilio opportunum remedium adhibere, et etiam Dilectioni Vestrae dictum terminum, antequam appropinquet, congruo tempore nuntiare, quod ipsa Vestra Caritas ad eundem terminum suos nuntios commode poterit destinare; eandem Vestram Caritatem studiosius exorantes, quatenus suc- cessuum vestrorum augmenta votiva nobis velitis intimare. 93. Wenceslaus Rom. et Boh. rex Karolo regi Franciae. (Cap. H, 3. f. 42. Treb. C, 3. f. 35.) 1401, circ. Oct. Intimat regi Francorum fortuitos successus et gaudia, et petit, ut eum juvet contra suos hostes oc. Wenceslaus oc. serenissimo principi domino Carolo regi Francorum oc. salutem oc. Serenissime oc. Qualiter divinae benignitatis gratia nos quamvis immeritos suae providentiae cura gratiose respexit, Vestrae Dilectioni praesentibus significamus, ut quia alias de fraterna
Strana 91
G. König Wenzel und das königl. Haus in Frankreich. 91 compassione Vestra dolebat Excellentia, nunc de tanta nostra consolatione merito potest sinceritas vestra exultare. Ecce enim sub unius instantis momento multiplicis fortunae gau- dio nos perfudit omnipotentis dei clementia, quae regna regit, et regibus et principibus dat salutem, ut cum illustribus marchionibus Moraviae, patruis nostris carissimis, et nobi- libus regni nostri Boemiae baronibus totalem primo concordiam tribueret, et statim postea serenissimi principis et domini regis H. etc. liberationem disponeret, et regiae mentis moe- stitiam in magnam laetitiam et exultationem mutaret. Et quia cum praefato rege H. ac aliis principibus et consanguineis nostris pro unione sanctae Romanae ecclesiae fienda et adversariis nostris in sacro Romano imperio Serenitati Nostrae se opponentibus potentialiter resistendo terminos recepimus placitorum: idcirco Serenitatem Vestram requirimus, attente rogantes, et a Vestra Celsitudine speciali hortamur studio deposcentes, quatenus ad resi- stendum inimicis nostris, tum propter generosi et alti nostri sanguinis conjunctionem, tum etiam propter ligas fortissimas, inter nos utrimque factas et initas, nobis Vestra Celsitudo velit assistere consiliis et auxiliis realibus, ac nobiscum cum effectu permanere, prout idipsum nostra faceret Serenitas, si, quod absit, vestrae Magnificentiae talis casus infortunii eveniret. Dignetur igitur regia Excellentia illustri Johanni G., Januensibus, Florentinis et ligae Italiae et Lombardiae scribere ac proprios nuntios destinare, ne adversarium nostrum per terri- toria, civitates et passus ipsorum quovis modo mittant pertransire. Quam cito enim cum praefato rege fratre nostro ac principibus et consiliariis nostris convenerimus, ex tune ad Serenitatem Vram et totam domum Franciae solempnem nostram ambassiatam de intentio- nibus omnium nostrum informatam plenius dirigemus. H. König Wenzel und das Haus Luxenburg. 1386 — 1409. 94. Jodocus et Procopius marchiones Moraviae D. Agneti, conjugi D. Jodoci, dotalitium olim a Johanne marchione Moraviae destinatum literis suis confirmant. (Aus einem gleichzeit. Formel- buche im Prager fürsterzbischöflichen Archive.) 1386 s. d. (Olomucii.) Nos Jodocus dei gratia oc. Procopius eadem gratia oc. Notum facimus oc., quod cum vivente illustri principe, domino Johanne, quondam marchione Moraviae, genitore nostro carissimo, illustri principi dominae Agneti, quam nos praedictus Jodocus nunc habe- mus in conjugem, nomine dotalitii, quod vulgariter Leipgedinge nuncupatur, castrum Bsencz cum oppido ibidem, castrum Czimburg situatum super .. et munitionem .. cum oppido ibidem, nec non cum omnibus et singulis eorumdem bonorum, castrorum et munitionum pertinentiis, quibuscumque vocentur nominibus, in summa viginti quatuor millibus flore-
G. König Wenzel und das königl. Haus in Frankreich. 91 compassione Vestra dolebat Excellentia, nunc de tanta nostra consolatione merito potest sinceritas vestra exultare. Ecce enim sub unius instantis momento multiplicis fortunae gau- dio nos perfudit omnipotentis dei clementia, quae regna regit, et regibus et principibus dat salutem, ut cum illustribus marchionibus Moraviae, patruis nostris carissimis, et nobi- libus regni nostri Boemiae baronibus totalem primo concordiam tribueret, et statim postea serenissimi principis et domini regis H. etc. liberationem disponeret, et regiae mentis moe- stitiam in magnam laetitiam et exultationem mutaret. Et quia cum praefato rege H. ac aliis principibus et consanguineis nostris pro unione sanctae Romanae ecclesiae fienda et adversariis nostris in sacro Romano imperio Serenitati Nostrae se opponentibus potentialiter resistendo terminos recepimus placitorum: idcirco Serenitatem Vestram requirimus, attente rogantes, et a Vestra Celsitudine speciali hortamur studio deposcentes, quatenus ad resi- stendum inimicis nostris, tum propter generosi et alti nostri sanguinis conjunctionem, tum etiam propter ligas fortissimas, inter nos utrimque factas et initas, nobis Vestra Celsitudo velit assistere consiliis et auxiliis realibus, ac nobiscum cum effectu permanere, prout idipsum nostra faceret Serenitas, si, quod absit, vestrae Magnificentiae talis casus infortunii eveniret. Dignetur igitur regia Excellentia illustri Johanni G., Januensibus, Florentinis et ligae Italiae et Lombardiae scribere ac proprios nuntios destinare, ne adversarium nostrum per terri- toria, civitates et passus ipsorum quovis modo mittant pertransire. Quam cito enim cum praefato rege fratre nostro ac principibus et consiliariis nostris convenerimus, ex tune ad Serenitatem Vram et totam domum Franciae solempnem nostram ambassiatam de intentio- nibus omnium nostrum informatam plenius dirigemus. H. König Wenzel und das Haus Luxenburg. 1386 — 1409. 94. Jodocus et Procopius marchiones Moraviae D. Agneti, conjugi D. Jodoci, dotalitium olim a Johanne marchione Moraviae destinatum literis suis confirmant. (Aus einem gleichzeit. Formel- buche im Prager fürsterzbischöflichen Archive.) 1386 s. d. (Olomucii.) Nos Jodocus dei gratia oc. Procopius eadem gratia oc. Notum facimus oc., quod cum vivente illustri principe, domino Johanne, quondam marchione Moraviae, genitore nostro carissimo, illustri principi dominae Agneti, quam nos praedictus Jodocus nunc habe- mus in conjugem, nomine dotalitii, quod vulgariter Leipgedinge nuncupatur, castrum Bsencz cum oppido ibidem, castrum Czimburg situatum super .. et munitionem .. cum oppido ibidem, nec non cum omnibus et singulis eorumdem bonorum, castrorum et munitionum pertinentiis, quibuscumque vocentur nominibus, in summa viginti quatuor millibus flore-
Strana 92
92 Palaoky; über Formelbücher: Beilagen. norum vel sex millium marcarum, obligavit pro pignore, sicut per dictum dominum et geni- torem nostrum literae confectae desuper, quas serenissimi principes, domini nostri, Karolus quondam Romanorum imperator et Wenceslaus nunc Romanorum et Bohemiae rex, aucto- ritate regia Bohemiae confirmarunt, in suis declarant lucidius sententiis, quarum tenor per omnia sequitur in haec verba: Nos Johannes oc. Ne igitur dotalitii vigor frustretur in ali- quo, seu ejus integritas successu temporis violetur, promittimus praesentibus et spondemus per praedictum dotalitium dispositionem (sic) supradicti domini Johannis genitori nostri factum, in omnibus suis sententiis, punctis et clausulis sicut expressatur superius, ratum tenere et gratum; et si aliqua partium ejus esset alienata et vendita et obligata quibuscumque, tam a personis ecclesiasticis quam secularibus cujuscumque gradus sive conditionis fuerint, tem- pore quo praedicta domina Agnes in sui possessionem dotalitii corporalem prout moris est et consuetudinis, poni deberet, succedente tempore totaliter exbrigare, sic quod domina Agnes nullum in suo debebit habere dotalitio obstaculum vel instantiam aliqualem; praesen- tium sub nostris appensis sigillis testimonio literarum. Datum Olomucii, anno domini MCCC octuagesimo sexto. 95. Johann Herzog von Görlitz über seine Vermählung. (Cap. I, 40. f. 340.) 1388, 18 Febr. Johannes dei gratia dux Gorlicensis et marchio Lusatiae. Fideles sincere dilecti! Domino juvante altissimo, die crastina post dominicam Esto mihi (= 10 Feb.), nuptias nostras jocunde ac feliciter cum filia illustrissimi principis Sweo- rum Gothorumque regis oc. celebravimus. Ut eorumdem nostrorum etiam gaudiorum sitis participes, per familiares venerandi Johankonis electi Lutomyslensis, exhibitores praesentium, pro consolatione intimamus. Quos respicere velitis nostro benignius pro honore. Scriptum Pragae, die XVIII mensis Februarii. 96. Wenceslaus Rom. et Boh. rex duci . . . . de ducatu Lucemburgensi marchioni Jodoco obligato. (Сaр. H, 3. f. 47.) 1388? 1395? Ut pareat mandatis ratione feodi de bonis, quae tenet, illi, cui hujusmodi bona sunt obligata. Wenceslaus oc. Illustri .. duci . principi . consanguineo suo dilecto, gratiam oc. Quia illustri marchioni oc. ducatum nostrum .. cum suis territoriis, dominiis, civitatibus, castris, vasallis, vasallagiis et aliis suis pertinentiis, pro certa pecuniae summa duximus ob- ligandum, prout in aliis nostris literis desuper confectis et nostrae majestatis sigillo roboratis plenius et expressius continetur: idcirco Dilectionem Tuam seriose requirimus et hortamur, volentes, quatenus occasione bonorum, quae ab eodem ducatu . . tenes in feudum, ordina- rium respectum habere, sibique, prout nobis hucusque fecisti, in hiis, quae te concernunt parere debeas cum effectu, datum ... (vel sic, cum ista clausula: hoc enim casu, juxta
92 Palaoky; über Formelbücher: Beilagen. norum vel sex millium marcarum, obligavit pro pignore, sicut per dictum dominum et geni- torem nostrum literae confectae desuper, quas serenissimi principes, domini nostri, Karolus quondam Romanorum imperator et Wenceslaus nunc Romanorum et Bohemiae rex, aucto- ritate regia Bohemiae confirmarunt, in suis declarant lucidius sententiis, quarum tenor per omnia sequitur in haec verba: Nos Johannes oc. Ne igitur dotalitii vigor frustretur in ali- quo, seu ejus integritas successu temporis violetur, promittimus praesentibus et spondemus per praedictum dotalitium dispositionem (sic) supradicti domini Johannis genitori nostri factum, in omnibus suis sententiis, punctis et clausulis sicut expressatur superius, ratum tenere et gratum; et si aliqua partium ejus esset alienata et vendita et obligata quibuscumque, tam a personis ecclesiasticis quam secularibus cujuscumque gradus sive conditionis fuerint, tem- pore quo praedicta domina Agnes in sui possessionem dotalitii corporalem prout moris est et consuetudinis, poni deberet, succedente tempore totaliter exbrigare, sic quod domina Agnes nullum in suo debebit habere dotalitio obstaculum vel instantiam aliqualem; praesen- tium sub nostris appensis sigillis testimonio literarum. Datum Olomucii, anno domini MCCC octuagesimo sexto. 95. Johann Herzog von Görlitz über seine Vermählung. (Cap. I, 40. f. 340.) 1388, 18 Febr. Johannes dei gratia dux Gorlicensis et marchio Lusatiae. Fideles sincere dilecti! Domino juvante altissimo, die crastina post dominicam Esto mihi (= 10 Feb.), nuptias nostras jocunde ac feliciter cum filia illustrissimi principis Sweo- rum Gothorumque regis oc. celebravimus. Ut eorumdem nostrorum etiam gaudiorum sitis participes, per familiares venerandi Johankonis electi Lutomyslensis, exhibitores praesentium, pro consolatione intimamus. Quos respicere velitis nostro benignius pro honore. Scriptum Pragae, die XVIII mensis Februarii. 96. Wenceslaus Rom. et Boh. rex duci . . . . de ducatu Lucemburgensi marchioni Jodoco obligato. (Сaр. H, 3. f. 47.) 1388? 1395? Ut pareat mandatis ratione feodi de bonis, quae tenet, illi, cui hujusmodi bona sunt obligata. Wenceslaus oc. Illustri .. duci . principi . consanguineo suo dilecto, gratiam oc. Quia illustri marchioni oc. ducatum nostrum .. cum suis territoriis, dominiis, civitatibus, castris, vasallis, vasallagiis et aliis suis pertinentiis, pro certa pecuniae summa duximus ob- ligandum, prout in aliis nostris literis desuper confectis et nostrae majestatis sigillo roboratis plenius et expressius continetur: idcirco Dilectionem Tuam seriose requirimus et hortamur, volentes, quatenus occasione bonorum, quae ab eodem ducatu . . tenes in feudum, ordina- rium respectum habere, sibique, prout nobis hucusque fecisti, in hiis, quae te concernunt parere debeas cum effectu, datum ... (vel sic, cum ista clausula: hoc enim casu, juxta
Strana 93
H. König Wenzel und das Haus Luxenburg. 93 continentiam dictarum literarum te a juramento fidelitatis et obedientiae, quo nobis astrictus es, quittum dicimus et virtute praesentium penitus absolutum.) Datum . . . 97. Herzog Johann von Görlitz an einen Edlen, um bewaffnetes Geleite. (Treb, 6. 505.) Johannes dei gratia marchio Brandenburgensis et Lusatiae et dux Gorlicensis. Nobilis sincere dilecte! Quemadmodum dominus noster rex et frater praecarissimus in quibusdam nos certis intendit negotiis pro nostris statu et honore et omni bono extra terram destinare: ad vos de ipsius domini nostri regis consensu et voluntate, ut hujusmodi negotia per nos eo honestius et utilius expediri valeant, transmittimus praesentia nostra scripta, rogantes affectuose, quatenus praefati domini nostri regis nostrique amoris intuitu, vos cum X lanceis gentibus vestris bene armatis infra III septimanas proxime succedentes velitis praeparare, et ad nos, cum vobis post ipsarum III septimanarum spatium intima- verimus, absque dilatione venire cum eisdem, uti de vobis prae aliis semper gessimus et hodie gerimus confidentiam singularem. Etiam loco et tempore se offerentibus in consimili vobis vel majori resurgere (sic) volumus vice versa. Super quo responsum petimus per latorem praesentium, ut ipsum dominum nostrum regem possimus de hoc uberius in- formare. 98. König Wenzel an seine Schwester Anna Königin von England. (Treb. C, 3. 76.) Ad reginam Angliae affectuosa oc. fratris regis Romanorum. Serenissima princeps, soror carissima! Delectat nos continuo sospitatem personae prosperosque vestros successus curiosa mente perquirere, eorum quae caritatis mutuae junxit idemptitas, progressum animo sollicito indagare, ut sicut nos propago nativa unius genitoris heredes constituit, sic et uno spiritu et una fide in nobis exstantibus, alter alterius desideratam teneatur et debeat optare salutem. Quid enim nobis amplius cedere potest ad gratum, quam de successibus vestris placidos audire rumores, ac de eisdem nuntiorum relatione fidelium crebrius informari. Ut autem et vos de statu nostro veritatis per se loquentis evidentia doceat: ecce, quod per dei gratiam una cum serenissima consorte, illu- stribusque fratre et patruis nostris optata corporum fruimur sospitate, cunctaque nobis favente altissimo succedunt ad votum, haec eadem de vobis et carissimo fratre nostro con- sorte vestro audire desideriis ferventibus exspectantes. Ceterum Serenissima princeps, caris- sima soror! si quae nos in favorem vestrum facienda disponitis, nobis vestram super hoc per nuntios aut literas aperire placeat voluntatem; parati namque sumus honori et profecti- bus vestris non solum verbali sermone intendere, verum etiam in dirigendis eisdem ne- cessarias opem et operam effectualiter adhibere oc.
H. König Wenzel und das Haus Luxenburg. 93 continentiam dictarum literarum te a juramento fidelitatis et obedientiae, quo nobis astrictus es, quittum dicimus et virtute praesentium penitus absolutum.) Datum . . . 97. Herzog Johann von Görlitz an einen Edlen, um bewaffnetes Geleite. (Treb, 6. 505.) Johannes dei gratia marchio Brandenburgensis et Lusatiae et dux Gorlicensis. Nobilis sincere dilecte! Quemadmodum dominus noster rex et frater praecarissimus in quibusdam nos certis intendit negotiis pro nostris statu et honore et omni bono extra terram destinare: ad vos de ipsius domini nostri regis consensu et voluntate, ut hujusmodi negotia per nos eo honestius et utilius expediri valeant, transmittimus praesentia nostra scripta, rogantes affectuose, quatenus praefati domini nostri regis nostrique amoris intuitu, vos cum X lanceis gentibus vestris bene armatis infra III septimanas proxime succedentes velitis praeparare, et ad nos, cum vobis post ipsarum III septimanarum spatium intima- verimus, absque dilatione venire cum eisdem, uti de vobis prae aliis semper gessimus et hodie gerimus confidentiam singularem. Etiam loco et tempore se offerentibus in consimili vobis vel majori resurgere (sic) volumus vice versa. Super quo responsum petimus per latorem praesentium, ut ipsum dominum nostrum regem possimus de hoc uberius in- formare. 98. König Wenzel an seine Schwester Anna Königin von England. (Treb. C, 3. 76.) Ad reginam Angliae affectuosa oc. fratris regis Romanorum. Serenissima princeps, soror carissima! Delectat nos continuo sospitatem personae prosperosque vestros successus curiosa mente perquirere, eorum quae caritatis mutuae junxit idemptitas, progressum animo sollicito indagare, ut sicut nos propago nativa unius genitoris heredes constituit, sic et uno spiritu et una fide in nobis exstantibus, alter alterius desideratam teneatur et debeat optare salutem. Quid enim nobis amplius cedere potest ad gratum, quam de successibus vestris placidos audire rumores, ac de eisdem nuntiorum relatione fidelium crebrius informari. Ut autem et vos de statu nostro veritatis per se loquentis evidentia doceat: ecce, quod per dei gratiam una cum serenissima consorte, illu- stribusque fratre et patruis nostris optata corporum fruimur sospitate, cunctaque nobis favente altissimo succedunt ad votum, haec eadem de vobis et carissimo fratre nostro con- sorte vestro audire desideriis ferventibus exspectantes. Ceterum Serenissima princeps, caris- sima soror! si quae nos in favorem vestrum facienda disponitis, nobis vestram super hoc per nuntios aut literas aperire placeat voluntatem; parati namque sumus honori et profecti- bus vestris non solum verbali sermone intendere, verum etiam in dirigendis eisdem ne- cessarias opem et operam effectualiter adhibere oc.
Strana 94
94 Palacky, äber Formelbücher: Beilagen. 99. K. Wenzel an den Herzog Anton von Brabant. (Cap. H, 3. f. 37.) 1408. Intimat principi, cum quo contraxit parentelam, quod vult eandem tenere constanter, et ut aliud non credat. Illustris princeps, consanguinee carissime! Reversus pridem ad nos . . de .. nobis exposuit, qualiter ad audientiam vestram extranea et ab omni prorsus veritate segregata nova pervenerunt, quod nos in facto parentelae, inter nos et vos prout nostis contra- hendae, pro qua etiam dictum .. et alios familiares nostros ad vestri praesentiam protune destinavimus, regiam mutare decrevimus voluntatem. Super quo Dilectioni Vestrae taliter providimus respondendum, quod sicut tunc ad firmandam parentelam hujusmodi mentem nostram stabilivimus, ita et nunc in dicto proposito, omni prorsus varietate suppressa, con- stantes et stabiles permanemus. Et absit, ut in re tam grandi nobis inconstantiae vitium aut levitas possit adscribi, nec credat Vestra Dilectio cuiquam contrarium forsitan referenti, qui et homo sit, cujus nobis est ignota conditio, perdidit tamen anhelitum inter filios veri- tatis. Ad finem vero, ut in hac re veritas per effectum appareat, ambassiatores nostros solemnes de mente nostra bene instructos disponimus ad Dilectionem Vestram destinare. 100. K. Wenzel an Denselben. (Cap. H, 3. 80.) Refert grates, quod familiarem suum favorabiliter tractavit, et nuntiat sibi corporis sanitatem. W. oc. illustri oc. salutem oc. Gratanter recepimus, quod Georgius oc. a Dilectione Vestra certam pecuniae summam ad beneplacita vestra sponte et benivole suscepit, pro usibus vestris hincinde exponendam; de favoreque sibi nostrae considerationis intuitu in dominiis vestris ostenso D. Vrae multas referimus gratiarum actiones, volentes subditos et terrigenas vestros, dum ad dominia nostra declinaverint, favoribus prosequi gratiosis in casu simili vel majori. Cum magno etiam cordis nostri tripudio successus vestros prosperos et personae vestrae a praefato familiari nostro audimus sospitatem. Quibus et nos unacum serenissima domina Šophia regina Boemiae consorte nostra carissima ad praesens altis- simo concedente fruimur, gaudemus et potimur. Affectu etiam Dil. Vram studio deprecamur, quatenus nos tam de vestris quam illustris Elizabeth oc. quam alias vobis legitimam in uxo- rem matrimonialiter copulandam per nostros et vestros nuntios solemnes transmisimus, votivis successibus, quos non minus, quam nostros proprios audire delectamur, velitis tam literis quam nuntiis vestris crebrius informare pro laetitia singulari. Praeterea praefati . . ratione Dil. Vram requirimus attente, quatenus eundem in singulis suis negotiis prosequi velitis gratiose. 101. K. Wenzel an den Herzog Anton von Brabant (?) (Treb. C, 3. 129°.) 1409, m. Januar. Illustris princeps, consanguinee carissime! Literarum vestrarum Serenitati nostrae regiae gratarum plurimum, proxime transmissarum, tenore diligenter audito, tanto mens
94 Palacky, äber Formelbücher: Beilagen. 99. K. Wenzel an den Herzog Anton von Brabant. (Cap. H, 3. f. 37.) 1408. Intimat principi, cum quo contraxit parentelam, quod vult eandem tenere constanter, et ut aliud non credat. Illustris princeps, consanguinee carissime! Reversus pridem ad nos . . de .. nobis exposuit, qualiter ad audientiam vestram extranea et ab omni prorsus veritate segregata nova pervenerunt, quod nos in facto parentelae, inter nos et vos prout nostis contra- hendae, pro qua etiam dictum .. et alios familiares nostros ad vestri praesentiam protune destinavimus, regiam mutare decrevimus voluntatem. Super quo Dilectioni Vestrae taliter providimus respondendum, quod sicut tunc ad firmandam parentelam hujusmodi mentem nostram stabilivimus, ita et nunc in dicto proposito, omni prorsus varietate suppressa, con- stantes et stabiles permanemus. Et absit, ut in re tam grandi nobis inconstantiae vitium aut levitas possit adscribi, nec credat Vestra Dilectio cuiquam contrarium forsitan referenti, qui et homo sit, cujus nobis est ignota conditio, perdidit tamen anhelitum inter filios veri- tatis. Ad finem vero, ut in hac re veritas per effectum appareat, ambassiatores nostros solemnes de mente nostra bene instructos disponimus ad Dilectionem Vestram destinare. 100. K. Wenzel an Denselben. (Cap. H, 3. 80.) Refert grates, quod familiarem suum favorabiliter tractavit, et nuntiat sibi corporis sanitatem. W. oc. illustri oc. salutem oc. Gratanter recepimus, quod Georgius oc. a Dilectione Vestra certam pecuniae summam ad beneplacita vestra sponte et benivole suscepit, pro usibus vestris hincinde exponendam; de favoreque sibi nostrae considerationis intuitu in dominiis vestris ostenso D. Vrae multas referimus gratiarum actiones, volentes subditos et terrigenas vestros, dum ad dominia nostra declinaverint, favoribus prosequi gratiosis in casu simili vel majori. Cum magno etiam cordis nostri tripudio successus vestros prosperos et personae vestrae a praefato familiari nostro audimus sospitatem. Quibus et nos unacum serenissima domina Šophia regina Boemiae consorte nostra carissima ad praesens altis- simo concedente fruimur, gaudemus et potimur. Affectu etiam Dil. Vram studio deprecamur, quatenus nos tam de vestris quam illustris Elizabeth oc. quam alias vobis legitimam in uxo- rem matrimonialiter copulandam per nostros et vestros nuntios solemnes transmisimus, votivis successibus, quos non minus, quam nostros proprios audire delectamur, velitis tam literis quam nuntiis vestris crebrius informare pro laetitia singulari. Praeterea praefati . . ratione Dil. Vram requirimus attente, quatenus eundem in singulis suis negotiis prosequi velitis gratiose. 101. K. Wenzel an den Herzog Anton von Brabant (?) (Treb. C, 3. 129°.) 1409, m. Januar. Illustris princeps, consanguinee carissime! Literarum vestrarum Serenitati nostrae regiae gratarum plurimum, proxime transmissarum, tenore diligenter audito, tanto mens
Strana 95
H. König Wenzel und das Haus Luxenburg. 95 nostra, agnitis desideratis vestris processibus, laetitiae majoris alacritate perfunditur, quanto vos in votivis nostris successibus non minus affici desiderio perpendimus evidenter. Ut igitur vos votivorum nostrorum successuum relatione vicaria non lateat certitudo: ecce, quod annuente domino, cujus dirigente dextra reges regnant, optata mentis et corporis in- columitate vigemus, cunctaque nobiscum sunt prospera, et per regna nostra magnifice domi- namur, optantes et de vobis audire quaequae grata. Reddentes vobis nihilominus de ob- latione spontanea multas grates, insuper Dilectionem vestram pro speciali tripudio scire cupimus, quod una cum illustri nepte nostra aliquos ambasiatores nostros solemnes post octavas purificationis beatae Mariae virginis venturas proxime sine ulterioris morae dispendio ad vos indubie intendimus destinare, per quos etiam super facto ecclesiae vobis juxta de- sideria scripti vestri intentionem nostram bonam volumus omnimode reserare. Et quia etiam super proximo carnisprivio partes Alamaniae proponimus visitare, vobis per eosdem ambassiatores nostros diem, locum et terminum assignare curabimus, super quibus ad nos personaliter accedere debebitis, tam a praedictis, quam aliis negotiis imminentibus luculen- tius mutuo locuturi; nec animus vester aliquali precamur afficiatur amaritudine, et nobis in malum invertat, quod tamdiu ambassiatores vestros apud nos longo tempore constitutos tenuimus et tenemus usque ad terminum memoratum. Fecit enim hoc bonum mutuum et profectus utique utriusque, prout idipsum per eosdem ambassiatores vestros significare curabimus, quibus auditis certi sumus, quod de mora eorum vestra non turbabitur Dilectio, sed habebit nos favorabiliter excusatos, promptos utique ad ea, quae vestris congruunt bene- placitis et arrident oc. 102. K. Wenzel an Denselben. (Cap. H, 3. 46.) 1409, circ. Aug. Refert grates de honorifica expeditione, quam fecit circa puellas, et intimat prosperos successus cum sanitate. Illustris princeps, fili carissime! Reversa pridem ad nostrae Majestatis praesentiam nobilis Anna de Coldiz, illustris Elizabeth ducissae Brabantiae, consortis vestrae neptis nostrae praedilectae, magistra curiae, cum ceteris puellis, quae ipsam neptem nostram versus Brabantiam alias conduxerant, de grata benivolentia, benivoloque favore et expedi- tione condecenti, ipsis per vos exhibitis, nos distinctius informarunt; super quo Dilectioni Vestrae tanto ad ampliores grates assurgimus, quanto id ipsum nedum ad vestrum et con- sortis vestrae, verum etiam ad nostrae magis tendere cognoscimus Celsitudinis decus et honorem.. Ceterum decreveramus alias, et nuntiis nostris, qui in Frankfordiam super Mo- gano per nos pridem erant transmissi, dederamus in commissis, ut ipsi de quibusdam magnis et arduis negotiis nos et Dilectionem Vestram tangentibus, cum consiliariis vestris, quos etiam ibidem in Frankfordiam pro parte vestra destinastis, debuissent conferre seria- tim; qui tamen consiliarii vestri, non praestolantes dictorum nuntiorum nostrorum adven- tum, ad propria remearunt, ob quod nos hujusmodi negotiorum relationem usque ad alio- rum nuntiorum nostrorum ad vos de proximo dirigendorum transitum necessarie oportet
H. König Wenzel und das Haus Luxenburg. 95 nostra, agnitis desideratis vestris processibus, laetitiae majoris alacritate perfunditur, quanto vos in votivis nostris successibus non minus affici desiderio perpendimus evidenter. Ut igitur vos votivorum nostrorum successuum relatione vicaria non lateat certitudo: ecce, quod annuente domino, cujus dirigente dextra reges regnant, optata mentis et corporis in- columitate vigemus, cunctaque nobiscum sunt prospera, et per regna nostra magnifice domi- namur, optantes et de vobis audire quaequae grata. Reddentes vobis nihilominus de ob- latione spontanea multas grates, insuper Dilectionem vestram pro speciali tripudio scire cupimus, quod una cum illustri nepte nostra aliquos ambasiatores nostros solemnes post octavas purificationis beatae Mariae virginis venturas proxime sine ulterioris morae dispendio ad vos indubie intendimus destinare, per quos etiam super facto ecclesiae vobis juxta de- sideria scripti vestri intentionem nostram bonam volumus omnimode reserare. Et quia etiam super proximo carnisprivio partes Alamaniae proponimus visitare, vobis per eosdem ambassiatores nostros diem, locum et terminum assignare curabimus, super quibus ad nos personaliter accedere debebitis, tam a praedictis, quam aliis negotiis imminentibus luculen- tius mutuo locuturi; nec animus vester aliquali precamur afficiatur amaritudine, et nobis in malum invertat, quod tamdiu ambassiatores vestros apud nos longo tempore constitutos tenuimus et tenemus usque ad terminum memoratum. Fecit enim hoc bonum mutuum et profectus utique utriusque, prout idipsum per eosdem ambassiatores vestros significare curabimus, quibus auditis certi sumus, quod de mora eorum vestra non turbabitur Dilectio, sed habebit nos favorabiliter excusatos, promptos utique ad ea, quae vestris congruunt bene- placitis et arrident oc. 102. K. Wenzel an Denselben. (Cap. H, 3. 46.) 1409, circ. Aug. Refert grates de honorifica expeditione, quam fecit circa puellas, et intimat prosperos successus cum sanitate. Illustris princeps, fili carissime! Reversa pridem ad nostrae Majestatis praesentiam nobilis Anna de Coldiz, illustris Elizabeth ducissae Brabantiae, consortis vestrae neptis nostrae praedilectae, magistra curiae, cum ceteris puellis, quae ipsam neptem nostram versus Brabantiam alias conduxerant, de grata benivolentia, benivoloque favore et expedi- tione condecenti, ipsis per vos exhibitis, nos distinctius informarunt; super quo Dilectioni Vestrae tanto ad ampliores grates assurgimus, quanto id ipsum nedum ad vestrum et con- sortis vestrae, verum etiam ad nostrae magis tendere cognoscimus Celsitudinis decus et honorem.. Ceterum decreveramus alias, et nuntiis nostris, qui in Frankfordiam super Mo- gano per nos pridem erant transmissi, dederamus in commissis, ut ipsi de quibusdam magnis et arduis negotiis nos et Dilectionem Vestram tangentibus, cum consiliariis vestris, quos etiam ibidem in Frankfordiam pro parte vestra destinastis, debuissent conferre seria- tim; qui tamen consiliarii vestri, non praestolantes dictorum nuntiorum nostrorum adven- tum, ad propria remearunt, ob quod nos hujusmodi negotiorum relationem usque ad alio- rum nuntiorum nostrorum ad vos de proximo dirigendorum transitum necessarie oportet
Strana 96
96 differe. Praeterea illustris princeps, consanguinee carissime! ut status nostri occurrentiae vos, quem votivorum successuum nostrorum scimus fore avidum zelatorem, non lateant de praesenti: ecce quod altissimi annuente clementia nos unacum serenissima oc. consorte nostra carissima, grata fruimur corporum sospitate, cunctaque nobis succedunt ad votum; idemque de vestra et praedicta consortis vestrae, neptis nostrae carissimae, persona audire summopere affectamus; de quo nos pro speciali consolatione nostra velitis crebrius literis vel nuntiis vestris informare. Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 103. Derselbe an Denselben. (Cap. H, 3. 79.) 1409. Committit negotia sua disponenda, prout gerit de eo fiduciam singularem. W. oc. illustri oc. salutem oc. Quamvis inter nostros et vestros progenitores caris- simos praetextu confoederationum et colligantiarum inter ipsos ab antiquo praeconceptarum ad ea, quae regii culminis nostri honorem, commodum et profectum respiciunt, pro viribus atque posse intendere teneamini: nihilominus tamen propter amicitiam inter vos et illustres oc. per nos ad praesens utrimque contractam, ad eorumdem nec non aliorum nostrorum agen- dorum prosecutionem vos indubie confidimus reddere proniores et semper ad ea, quae nobis sunt placita atque grata, constantius et fortius anhelare. Idcirco Dilectioni vestrae studiose praecipimus et hortamur, in desideriis obtinentes, quatenus cum illustri oc. vobis nostra et sacri Rom. Imp. negotia et agenda recommissa suscipere velitis, et eadem ubique locorum sic dirigere et promovere, quod honor regius exinde, prout speramus et indubie confidimus, incrementum suscipiat, et vos filius noster dilectus, in quo nobis bene compla- cuit, in regiae nostrae majestatis conspectu de dilectione filiali possitis clarius commendari. Corde etiam et animo ardentique desiderio personam vestram, nobis plurimum dilectam, corporaliter intueri concupiscimus; ideoque solempnitatibus et cerimoniis vestris cum prae- dicta oc. ad finem feliciter deductis et expletis, vos nostram rogamus et petimus praesen- tiam personaliter aggredi, mutuo inter nos utrimque, quae regiae nostrae Serenitati reserare non licet, facie ad faciem certa colloquia habituri. Solemnes etiam ambassiatores et nuntios nostros ad inclytum do. 9. f. p. consanguineum nostrum carissimum in brevi tem- poris spatio in praemissis decrevimus transmittendum, qui vos filium nostrum dilectum de mente nostra luculentius informabunt. Inter cetera etiam Serenitati nostrae sacri Rom. Imp. renitentes et rebelles per vos ad obedientiam nostram reducere, nec non quoscumque alios ab eadem obedientia nostra ausibus suis temerariis declinare volentes, ab ipsorum propo- sito, inordinati ex animi sui lenitate concepto, avertere plurimum desideramus, et eosdem in nostra et sacri Romani imperii obedientia et realiter confortare, sic, ut de constantibus constantiores nominari valeant atque possint. Georgium oc. Jawor. oc. Dil. Vrae pleno com- mendamus affectu, desiderantes eundem per vos nostra considerationis intuitu favorabiliter prosequi, ad regii nostri culminis R. S.
96 differe. Praeterea illustris princeps, consanguinee carissime! ut status nostri occurrentiae vos, quem votivorum successuum nostrorum scimus fore avidum zelatorem, non lateant de praesenti: ecce quod altissimi annuente clementia nos unacum serenissima oc. consorte nostra carissima, grata fruimur corporum sospitate, cunctaque nobis succedunt ad votum; idemque de vestra et praedicta consortis vestrae, neptis nostrae carissimae, persona audire summopere affectamus; de quo nos pro speciali consolatione nostra velitis crebrius literis vel nuntiis vestris informare. Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 103. Derselbe an Denselben. (Cap. H, 3. 79.) 1409. Committit negotia sua disponenda, prout gerit de eo fiduciam singularem. W. oc. illustri oc. salutem oc. Quamvis inter nostros et vestros progenitores caris- simos praetextu confoederationum et colligantiarum inter ipsos ab antiquo praeconceptarum ad ea, quae regii culminis nostri honorem, commodum et profectum respiciunt, pro viribus atque posse intendere teneamini: nihilominus tamen propter amicitiam inter vos et illustres oc. per nos ad praesens utrimque contractam, ad eorumdem nec non aliorum nostrorum agen- dorum prosecutionem vos indubie confidimus reddere proniores et semper ad ea, quae nobis sunt placita atque grata, constantius et fortius anhelare. Idcirco Dilectioni vestrae studiose praecipimus et hortamur, in desideriis obtinentes, quatenus cum illustri oc. vobis nostra et sacri Rom. Imp. negotia et agenda recommissa suscipere velitis, et eadem ubique locorum sic dirigere et promovere, quod honor regius exinde, prout speramus et indubie confidimus, incrementum suscipiat, et vos filius noster dilectus, in quo nobis bene compla- cuit, in regiae nostrae majestatis conspectu de dilectione filiali possitis clarius commendari. Corde etiam et animo ardentique desiderio personam vestram, nobis plurimum dilectam, corporaliter intueri concupiscimus; ideoque solempnitatibus et cerimoniis vestris cum prae- dicta oc. ad finem feliciter deductis et expletis, vos nostram rogamus et petimus praesen- tiam personaliter aggredi, mutuo inter nos utrimque, quae regiae nostrae Serenitati reserare non licet, facie ad faciem certa colloquia habituri. Solemnes etiam ambassiatores et nuntios nostros ad inclytum do. 9. f. p. consanguineum nostrum carissimum in brevi tem- poris spatio in praemissis decrevimus transmittendum, qui vos filium nostrum dilectum de mente nostra luculentius informabunt. Inter cetera etiam Serenitati nostrae sacri Rom. Imp. renitentes et rebelles per vos ad obedientiam nostram reducere, nec non quoscumque alios ab eadem obedientia nostra ausibus suis temerariis declinare volentes, ab ipsorum propo- sito, inordinati ex animi sui lenitate concepto, avertere plurimum desideramus, et eosdem in nostra et sacri Romani imperii obedientia et realiter confortare, sic, ut de constantibus constantiores nominari valeant atque possint. Georgium oc. Jawor. oc. Dil. Vrae pleno com- mendamus affectu, desiderantes eundem per vos nostra considerationis intuitu favorabiliter prosequi, ad regii nostri culminis R. S.
Strana 97
I. König Wenzel und der böhmische Herrenverein. 97 I. König Wenzel und der böhmische Herrenverein. 1394— 1401. 104. Bericht über die erste Gefangennehmung K. Wenzels. (Cap. G. 19, f. 121b.) 1394. Forma curialis et veridica, qualiter sermus D. Wenceslaus Rom. ct Boh. rex per barones Bohemiae juste et meri- torie fuit arrestatus. Praesentium annorum tempore jocundamen et plausum vitae quivis intelligens propter dietina exercitia novitatum studeat diligentius appetere; necis vero amaritudinem a mentis proposito totis nisibus procul pellat. Nam post mortem singularis et praecipui amatoris justitiae, serenissimi principis et domini, domini Karoli quarti Romanornm imperatoris regisque Bohemorum illustrissimi, imperio et coronae regni Bohemiae multa mala proh- dolor sunt ostensa; nam imperium ab eodem tempore tenuitatis pependit funiculo, ita quod principalis heres imperii corona majestatis renuit consolari. His vero temporibus aemuli justitiae, seminatores totius discordiae, quibus evenit graviter ipsorum dimittere dominia, studebant pro honore scandalum, discordiam pro concordia, malum pro bono, indirectum pro recto, injustum pro justo, falsum pro vero, justitiae vero viam nullomodo cognoscentes. Fortis animositas, strenuitas valida, sinceraque constantia, eruditio fidei, viduarum gemitus, orphanorum destructio, quotidianus clamor communitatis et pauperum, nonnullos principes et terrae movit dominos, ut justitiae imperii ac regni Bohemiae incolarumque ipsius cernentes incommoda, (studerent) pio gubernamine tollere gravamina et evellere novellorum ac sophi- starum dominorum potentiam, ut quivis cognoscat abavi sui progeniem et contra in actum suum redeat, unde venit. Non modica vero in Boemia dominorum convenit nobilitas, qui intra se defectus singulos imperii regnique fideliter, totiusque communitatis librantes in- commoda, Majestatem regiam praeassumpto accesserunt masticato inter se consilio; unus sibi retulit per haec verba: Princeps serenissime, domine gratiose! Cum justitia iniquitatis astricta sit habenula, et in regno Bohemiae multa perpetrantur illicita, ita quod per vagas petitiones et sophisticas, ecclesiae spoliantur beneficiis, viduae et orphani hereditatibus. regnum regimine deficit, imperium cassatur dietenus; per quod unde (sic) regno et pro- vinciae magnum posset dedecus exoriri: Serenitatem tuam petimus, ut dominum nostrum gratiosum, quatenus velis regno portas aperire justitiae et inconvenienter ablata in loca sua redigere, ut possessor proprius gaudeat possidere propria; nam regnum consuevit exercere antiquitus, ut singularis vulgus lamentabili desinat a clamore; quod erga Serenitatem tuam regiam fideliter promereri volumus, ut nostrum dominum gratiosum. Rex vero non timens, sibi ab eis aliquod imminere incommodum, animo furibundo atrocitatis ostendens faciem, qua amovere voluit dominorum constantiam, omnia bene rexisse se asserurit, aestimans sibi omnia ut prius processum inviolabilem observare. Baronum vero consortium, instabilitatem suam Palacky, über Formelbdcher. 13
I. König Wenzel und der böhmische Herrenverein. 97 I. König Wenzel und der böhmische Herrenverein. 1394— 1401. 104. Bericht über die erste Gefangennehmung K. Wenzels. (Cap. G. 19, f. 121b.) 1394. Forma curialis et veridica, qualiter sermus D. Wenceslaus Rom. ct Boh. rex per barones Bohemiae juste et meri- torie fuit arrestatus. Praesentium annorum tempore jocundamen et plausum vitae quivis intelligens propter dietina exercitia novitatum studeat diligentius appetere; necis vero amaritudinem a mentis proposito totis nisibus procul pellat. Nam post mortem singularis et praecipui amatoris justitiae, serenissimi principis et domini, domini Karoli quarti Romanornm imperatoris regisque Bohemorum illustrissimi, imperio et coronae regni Bohemiae multa mala proh- dolor sunt ostensa; nam imperium ab eodem tempore tenuitatis pependit funiculo, ita quod principalis heres imperii corona majestatis renuit consolari. His vero temporibus aemuli justitiae, seminatores totius discordiae, quibus evenit graviter ipsorum dimittere dominia, studebant pro honore scandalum, discordiam pro concordia, malum pro bono, indirectum pro recto, injustum pro justo, falsum pro vero, justitiae vero viam nullomodo cognoscentes. Fortis animositas, strenuitas valida, sinceraque constantia, eruditio fidei, viduarum gemitus, orphanorum destructio, quotidianus clamor communitatis et pauperum, nonnullos principes et terrae movit dominos, ut justitiae imperii ac regni Bohemiae incolarumque ipsius cernentes incommoda, (studerent) pio gubernamine tollere gravamina et evellere novellorum ac sophi- starum dominorum potentiam, ut quivis cognoscat abavi sui progeniem et contra in actum suum redeat, unde venit. Non modica vero in Boemia dominorum convenit nobilitas, qui intra se defectus singulos imperii regnique fideliter, totiusque communitatis librantes in- commoda, Majestatem regiam praeassumpto accesserunt masticato inter se consilio; unus sibi retulit per haec verba: Princeps serenissime, domine gratiose! Cum justitia iniquitatis astricta sit habenula, et in regno Bohemiae multa perpetrantur illicita, ita quod per vagas petitiones et sophisticas, ecclesiae spoliantur beneficiis, viduae et orphani hereditatibus. regnum regimine deficit, imperium cassatur dietenus; per quod unde (sic) regno et pro- vinciae magnum posset dedecus exoriri: Serenitatem tuam petimus, ut dominum nostrum gratiosum, quatenus velis regno portas aperire justitiae et inconvenienter ablata in loca sua redigere, ut possessor proprius gaudeat possidere propria; nam regnum consuevit exercere antiquitus, ut singularis vulgus lamentabili desinat a clamore; quod erga Serenitatem tuam regiam fideliter promereri volumus, ut nostrum dominum gratiosum. Rex vero non timens, sibi ab eis aliquod imminere incommodum, animo furibundo atrocitatis ostendens faciem, qua amovere voluit dominorum constantiam, omnia bene rexisse se asserurit, aestimans sibi omnia ut prius processum inviolabilem observare. Baronum vero consortium, instabilitatem suam Palacky, über Formelbdcher. 13
Strana 98
98 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. nequiens pertransire diutius, ipsum accesserunt velocius, et sibi haec verba protinus protule- runt: Rex, domine gratiose! Cum clamor pauperum quotidianis nostris insonat auriculis et de singulis terrae inculpamur inconvenientiis, et vehementiam tuam stabilire votivis rogatibus et convenientiis non possumus, ut justitia propter commune provinciale bonum liberum aditum valeat obtinere: quapropter nobiscum sedem majestatis aggredere, cum pro tribunali sederis, ut unicuique prout decet reddas justitiam. Nam ibi tecum bonum et malum pati decrevimus sine fraude. Cum vero sermones (hos) amatores regis percepissent et complices, obliti beneficiorum omnium ipsis illatorum multotiens, non per valvas nec portas, sed retro per muros petie- runt exitus. Si in iis strenua viguisset animositas, nullo modo hoc nefarium perpetras- sent et dedecus; sed singulis est notorium, quod muscatum nunquam ex stercore poterit procreari. Domini vero cumulato exercitu ipsum super castrum Pragense duxerunt citius, secumque ibidem permanserunt. Cum vero singulare vulgus in civitatibus Pragensibus arrestationem et adductionem suam percepisset veridice, diversa structura se muniens, castrum circumvallare volebat et dominos; perpendens tamen minime, quod iniquitatis mali- tia multotiens dominum proprium percutit et confundit. Mandatum vero regium ad civitates devenit breviter, quod illustris Jodocus, marchio Moraviae, de consensu suo voluntario et dominorum, in regni et terrae capitaneum electus existeret. Mox civitatibus treugae sunt impositae, ex consensu et jussu regio; et sic statim est commune provinciale judicium primo in aula, postea in civitatibus proclamatum; illustris vero Wenceslaus Romanorum et Bohemiae rex, serenissimum marchionem Jodocum Moraviae loco et auctoritate et nomine suo judicem substituit; qui cum aliis regni baronibus divitem cum paupere, senem cum juvene, orphanum cum vidua judicabant clementius; virus scorpionis tamen, quod sub columbina latebat effigie, praetendebant minime, totum aurum aestimantes quod claruit, omnibus verbis habebant fiduciam, quibus multifarie sunt decepti. Rex vero illustrissimus serenissimo domino domino Johanni Brandenburgensi marchioni ducique Gerlicensi secre- tum suum occulte destinavit per nuntium, ipsum totius regni thesauri thesaurarium constituit, sibique mandavit celeriter, ut thesauros nolit censeri modum per aliquem, sed fidelitatem, quam frater necessitatis in articulo ostendere fratri cogitur, et gentium congregare multitu- dinem, qua ipsum a detentione liberum possit reddere et solutum. Serenissimus vero Johannes, piis torsus fratris petitionibus, literas ad diversas regiones direxit et epistolas, et conquerens regibus et principibus singulariter omnibus, qualiter domini terrae Bohemiae illu- strissimum principem et dominum Wenceslaum, Romanorum et Boemiae regem, ipsorum domi- num, captivum tenerent, contrarie diversos contra dominos in suis epistolis formans articu- los, ipsos contra dominum suum et fratrem amantissimum multum injustos approbans, et cum hoc explicans multum dare stipendium, ut posset fratrem suum redimere vice versa; hoc vero singuli amatores stipendii percipientes, qui tamen optamen justitiae ipsis fieri opor- tebant, antea dimissa justitia, ad thesauri fluebant donantiam. Ibique titinnabulum diversis conflarunt consiliis, quod jam suo sono omnes regni insolentias per omnia mundi climata deportavit. Considerantes autem aliqui domini thesauri dulcedinem stipendiique donantiam, qui prius per appensionem sigillorum suorum non ficta caritate sed causa justitiae con-
98 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. nequiens pertransire diutius, ipsum accesserunt velocius, et sibi haec verba protinus protule- runt: Rex, domine gratiose! Cum clamor pauperum quotidianis nostris insonat auriculis et de singulis terrae inculpamur inconvenientiis, et vehementiam tuam stabilire votivis rogatibus et convenientiis non possumus, ut justitia propter commune provinciale bonum liberum aditum valeat obtinere: quapropter nobiscum sedem majestatis aggredere, cum pro tribunali sederis, ut unicuique prout decet reddas justitiam. Nam ibi tecum bonum et malum pati decrevimus sine fraude. Cum vero sermones (hos) amatores regis percepissent et complices, obliti beneficiorum omnium ipsis illatorum multotiens, non per valvas nec portas, sed retro per muros petie- runt exitus. Si in iis strenua viguisset animositas, nullo modo hoc nefarium perpetras- sent et dedecus; sed singulis est notorium, quod muscatum nunquam ex stercore poterit procreari. Domini vero cumulato exercitu ipsum super castrum Pragense duxerunt citius, secumque ibidem permanserunt. Cum vero singulare vulgus in civitatibus Pragensibus arrestationem et adductionem suam percepisset veridice, diversa structura se muniens, castrum circumvallare volebat et dominos; perpendens tamen minime, quod iniquitatis mali- tia multotiens dominum proprium percutit et confundit. Mandatum vero regium ad civitates devenit breviter, quod illustris Jodocus, marchio Moraviae, de consensu suo voluntario et dominorum, in regni et terrae capitaneum electus existeret. Mox civitatibus treugae sunt impositae, ex consensu et jussu regio; et sic statim est commune provinciale judicium primo in aula, postea in civitatibus proclamatum; illustris vero Wenceslaus Romanorum et Bohemiae rex, serenissimum marchionem Jodocum Moraviae loco et auctoritate et nomine suo judicem substituit; qui cum aliis regni baronibus divitem cum paupere, senem cum juvene, orphanum cum vidua judicabant clementius; virus scorpionis tamen, quod sub columbina latebat effigie, praetendebant minime, totum aurum aestimantes quod claruit, omnibus verbis habebant fiduciam, quibus multifarie sunt decepti. Rex vero illustrissimus serenissimo domino domino Johanni Brandenburgensi marchioni ducique Gerlicensi secre- tum suum occulte destinavit per nuntium, ipsum totius regni thesauri thesaurarium constituit, sibique mandavit celeriter, ut thesauros nolit censeri modum per aliquem, sed fidelitatem, quam frater necessitatis in articulo ostendere fratri cogitur, et gentium congregare multitu- dinem, qua ipsum a detentione liberum possit reddere et solutum. Serenissimus vero Johannes, piis torsus fratris petitionibus, literas ad diversas regiones direxit et epistolas, et conquerens regibus et principibus singulariter omnibus, qualiter domini terrae Bohemiae illu- strissimum principem et dominum Wenceslaum, Romanorum et Boemiae regem, ipsorum domi- num, captivum tenerent, contrarie diversos contra dominos in suis epistolis formans articu- los, ipsos contra dominum suum et fratrem amantissimum multum injustos approbans, et cum hoc explicans multum dare stipendium, ut posset fratrem suum redimere vice versa; hoc vero singuli amatores stipendii percipientes, qui tamen optamen justitiae ipsis fieri opor- tebant, antea dimissa justitia, ad thesauri fluebant donantiam. Ibique titinnabulum diversis conflarunt consiliis, quod jam suo sono omnes regni insolentias per omnia mundi climata deportavit. Considerantes autem aliqui domini thesauri dulcedinem stipendiique donantiam, qui prius per appensionem sigillorum suorum non ficta caritate sed causa justitiae con-
Strana 99
I. König Wenzel und der böhmische Herrenverein. 99 foederati fuerunt dominis: hos rubicunditas apostatas dominis reddidit et perversos, et sic majoris falsitatis processit exordium. Nam ore dulcia proferunt, corde falsitatis augmen- tant nequitiam, per hoc alter alteri raro adhibebit fiduciam, quod ad ipsorum devolvetur posteros. Illustris autem Johannes dux Gerlicensis praefatus magna coagulata multitudine populi Pragensem civitatem adiit, non ut incassum congregaret multitudinem, sed ut regem fratrem suum et dominum fideliter liberaret. Barones vero, qui regem in ipsorum habebant potentia, hoc percepto, regem in castrum Crumpnaw domini Henrici de Rozemberg adduxe- runt. Saepe fatus autem dux circa civitatem Budweis cum exercitu suo castra metatus est, per hoc incendiis, homicidiis aliisque inconvenientiis hoc anno diminutio est offensa. Rex vero considerans, quod modicum quid aliud sibi posset proficere, nisi ea, quae domini propter commune bonum provinciale poscerent, ipsis vellet tribuere et cum sigillo serenis- simo patris suis (sic) Johannis praescripti literis roborare. Quid ultra? dicam breviter. Sin- gula, quae approbant domini, scripta sunt sigillorum roborata roboramine. Sic treugae sunt positae, cum hoc majestas regia est missa. Quando vero ad recessum conabatur, popu- lus quivis solarium suum a duce sua repetunt litera; qui emisso rege thesauri privatus fuit officio, et ob non solutionem stipendii per stipendarios suos multas sermonum blasphemias est perpessus. Dux vero in rege bonitatis, et fraternalem, ipsum liberando, ostendit cle- mentiam. Rex vero duci infidelitatis augmentum tribuit. Nam regis a cippo liberavit cuneum, et ducis cuneum in cippo firmiter rex inclusit. 105. K. Wenzel an eine böhmische Stadt über die dem Herzog Johann von Görlitz ertheilte Voll- macht. (Treb. C, 6. 80.) Fideles dilecti! Quia causam inter nos et barones regni Boemiae hucusque ver- tentem de alto et basso illustri Johanni duci Gorlicensi, principi et fratri nostro carissimo, decidendam commisimus et finaliter terminandam: idcirco Fid. Vram requirimus seriosius et hortamur, omnino volentes, quatenus diebus forensibus voce praeconia proclamari publice faciatis, qualiter super justitia cuilibet facienda et super aliis articulis tenendis nominato fratri nostro plenariam dedimus potestatem. Et si quis nos et praedictum fratrem nostrum excessive ultra justitiam et praescripta arcere voluerit: hoc praescito, communem expe- ditionem cum extensis banderiis nostris intimare publice non differatis, adjicientes etiam, quia omnes milites et clientes, a baronibus recedere nobisque adhaerere volentes, indiffe- renter ad gratiam nostram reassumere volumus gratiose. Datum oc. Magistro civium, consulibus et juratis civitatis P., fidelibus nostris dilectis. 13 *
I. König Wenzel und der böhmische Herrenverein. 99 foederati fuerunt dominis: hos rubicunditas apostatas dominis reddidit et perversos, et sic majoris falsitatis processit exordium. Nam ore dulcia proferunt, corde falsitatis augmen- tant nequitiam, per hoc alter alteri raro adhibebit fiduciam, quod ad ipsorum devolvetur posteros. Illustris autem Johannes dux Gerlicensis praefatus magna coagulata multitudine populi Pragensem civitatem adiit, non ut incassum congregaret multitudinem, sed ut regem fratrem suum et dominum fideliter liberaret. Barones vero, qui regem in ipsorum habebant potentia, hoc percepto, regem in castrum Crumpnaw domini Henrici de Rozemberg adduxe- runt. Saepe fatus autem dux circa civitatem Budweis cum exercitu suo castra metatus est, per hoc incendiis, homicidiis aliisque inconvenientiis hoc anno diminutio est offensa. Rex vero considerans, quod modicum quid aliud sibi posset proficere, nisi ea, quae domini propter commune bonum provinciale poscerent, ipsis vellet tribuere et cum sigillo serenis- simo patris suis (sic) Johannis praescripti literis roborare. Quid ultra? dicam breviter. Sin- gula, quae approbant domini, scripta sunt sigillorum roborata roboramine. Sic treugae sunt positae, cum hoc majestas regia est missa. Quando vero ad recessum conabatur, popu- lus quivis solarium suum a duce sua repetunt litera; qui emisso rege thesauri privatus fuit officio, et ob non solutionem stipendii per stipendarios suos multas sermonum blasphemias est perpessus. Dux vero in rege bonitatis, et fraternalem, ipsum liberando, ostendit cle- mentiam. Rex vero duci infidelitatis augmentum tribuit. Nam regis a cippo liberavit cuneum, et ducis cuneum in cippo firmiter rex inclusit. 105. K. Wenzel an eine böhmische Stadt über die dem Herzog Johann von Görlitz ertheilte Voll- macht. (Treb. C, 6. 80.) Fideles dilecti! Quia causam inter nos et barones regni Boemiae hucusque ver- tentem de alto et basso illustri Johanni duci Gorlicensi, principi et fratri nostro carissimo, decidendam commisimus et finaliter terminandam: idcirco Fid. Vram requirimus seriosius et hortamur, omnino volentes, quatenus diebus forensibus voce praeconia proclamari publice faciatis, qualiter super justitia cuilibet facienda et super aliis articulis tenendis nominato fratri nostro plenariam dedimus potestatem. Et si quis nos et praedictum fratrem nostrum excessive ultra justitiam et praescripta arcere voluerit: hoc praescito, communem expe- ditionem cum extensis banderiis nostris intimare publice non differatis, adjicientes etiam, quia omnes milites et clientes, a baronibus recedere nobisque adhaerere volentes, indiffe- renter ad gratiam nostram reassumere volumus gratiose. Datum oc. Magistro civium, consulibus et juratis civitatis P., fidelibus nostris dilectis. 13 *
Strana 100
100 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 106. Waffenstillstands-Brief für den Herrenbund. (Treb, C. 3. f. 71, ergänzl durch Excerpte aus dem in Oels noch befindlichen Original.) 1396, 11 Mart. Wenceslaus (dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Bohemiae rex) Notum facimus oc. quod cum serenissimus princeps D. (Sigismundus Hungariae) rex, germanus noster carissimus, inter nos et omnes adhaerentes nobis ab una, et nobiles Henricum de (Rosenberg, Henricum de Nova domo,) B(řenkonem) de S(kal) et alios barones, adhaerentes et omnes fautores ipsorum parte ab altera, a die datae praesentium usque ad diem Palmarum venturam proxime (26 Mart.), ipso die incluso, pacis treugas tractaverit et procuraverit ob- servari : idcirco nos animo deliberato, sano principum .. et procerum nostrorum accedente consilio et de certa nostra scientia praefatas pacis treugas a die datae praesentium usque ad diem Palmarum sicut praemittitur, pro nobis et omnibus adhaerentibus et fautoribus nostris in verbo regio cum praefatis .. et omnibus eorum fautoribus adhaerentibus pro- mittimus inviolabiliter observare, dolo et fraude quibuslibet penitus procul motis. Prae- sentium oc. (Dat. Pragae a. d. 1396, sabbato ante Laetare, regnorum nostrorum anno Ro- manorum XXXIII, Bohemiae vero XX°). (»Per D. Procopium Marchionem Moraviae.«) 107. K. Wenzels Vollmacht für den Oberstburggrafen Heinrich von Rosenberg. (Treb. C, 3. 117.) 1396. Ut dominus de Ro. debitae executioni mandet pronunciata per regem et barones, et ut justitia ministretur sin- gulis in restitutione bonorum. Wenceslaus oc. Notum facimus, quod cum pridem inter alios tractatus inter nos ab una et nobiles barones regni nostri Boemiae parte ab altera habitos et conceptos, fuerit et sit signanter expressum, ut omnia et singula bona, possessiones et praedia, ubicumque existant, quibusve specialibus et expressis possint vocabulis designari, tam ecclesiasticis quam secularibus personis a quocumque violenter ablata seu alias quovismodo occupata, justis ipsorum possessoribus restitui deberent integraliter et ad plenum: nos hujusmodi tractatibus satisfacere volentes, ut tenemur, nobili Henrico de Rosemberg, Pragensi burg- gravio, seu ejus vices gerenti, qui nunc est vel pro tempore fuerit, commisimus et damus virtute praesentium plenam et omnimodam potestatem, ut videlicet ipse nostris auctoritate et nomine omnes et singulas ecclesiasticas et seculares personas, quibus bona ipsorum violenter et injuste ablata seu alias modo quocumque forent per quempiam occupata, in corporalem possessionem hujusmodi bonorum suorum restituere ac ipsos circa eadem debeat fideliter defensare. Inhibemus igitur universis et singulis baronibus, nobilibus, justi- tiariis, urzedniconibus, poprawcis, burggraviis, officialibus nec non magistris civium, consu- libus, juratis et communitatibus civitatum et oppidorum ac ceteris regni nostri Boemiae
100 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 106. Waffenstillstands-Brief für den Herrenbund. (Treb, C. 3. f. 71, ergänzl durch Excerpte aus dem in Oels noch befindlichen Original.) 1396, 11 Mart. Wenceslaus (dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Bohemiae rex) Notum facimus oc. quod cum serenissimus princeps D. (Sigismundus Hungariae) rex, germanus noster carissimus, inter nos et omnes adhaerentes nobis ab una, et nobiles Henricum de (Rosenberg, Henricum de Nova domo,) B(řenkonem) de S(kal) et alios barones, adhaerentes et omnes fautores ipsorum parte ab altera, a die datae praesentium usque ad diem Palmarum venturam proxime (26 Mart.), ipso die incluso, pacis treugas tractaverit et procuraverit ob- servari : idcirco nos animo deliberato, sano principum .. et procerum nostrorum accedente consilio et de certa nostra scientia praefatas pacis treugas a die datae praesentium usque ad diem Palmarum sicut praemittitur, pro nobis et omnibus adhaerentibus et fautoribus nostris in verbo regio cum praefatis .. et omnibus eorum fautoribus adhaerentibus pro- mittimus inviolabiliter observare, dolo et fraude quibuslibet penitus procul motis. Prae- sentium oc. (Dat. Pragae a. d. 1396, sabbato ante Laetare, regnorum nostrorum anno Ro- manorum XXXIII, Bohemiae vero XX°). (»Per D. Procopium Marchionem Moraviae.«) 107. K. Wenzels Vollmacht für den Oberstburggrafen Heinrich von Rosenberg. (Treb. C, 3. 117.) 1396. Ut dominus de Ro. debitae executioni mandet pronunciata per regem et barones, et ut justitia ministretur sin- gulis in restitutione bonorum. Wenceslaus oc. Notum facimus, quod cum pridem inter alios tractatus inter nos ab una et nobiles barones regni nostri Boemiae parte ab altera habitos et conceptos, fuerit et sit signanter expressum, ut omnia et singula bona, possessiones et praedia, ubicumque existant, quibusve specialibus et expressis possint vocabulis designari, tam ecclesiasticis quam secularibus personis a quocumque violenter ablata seu alias quovismodo occupata, justis ipsorum possessoribus restitui deberent integraliter et ad plenum: nos hujusmodi tractatibus satisfacere volentes, ut tenemur, nobili Henrico de Rosemberg, Pragensi burg- gravio, seu ejus vices gerenti, qui nunc est vel pro tempore fuerit, commisimus et damus virtute praesentium plenam et omnimodam potestatem, ut videlicet ipse nostris auctoritate et nomine omnes et singulas ecclesiasticas et seculares personas, quibus bona ipsorum violenter et injuste ablata seu alias modo quocumque forent per quempiam occupata, in corporalem possessionem hujusmodi bonorum suorum restituere ac ipsos circa eadem debeat fideliter defensare. Inhibemus igitur universis et singulis baronibus, nobilibus, justi- tiariis, urzedniconibus, poprawcis, burggraviis, officialibus nec non magistris civium, consu- libus, juratis et communitatibus civitatum et oppidorum ac ceteris regni nostri Boemiae
Strana 101
I. König Wenzel und der böhmische Herrenverein. 101 subditis et fidelibus firmiter et districte, ne praefatum de Ro. seu ejus vices gerentem in restitutione bonorum hujusmodi impediant seu impediri per quempiam patiantur, quin potius sibi quoad hoc, dum et quoties per eum requisiti fuerint, opem et auxilium impen- dant, prout gravem indignationis offensam voluerint artius evitare, praesentium ... 108. K. Wenzel lässt den von K. Sigmund und Markgr. Jost am 2 April 1396 gefallten Spruch im Lande verkündigen. (Cap. H, 3. f. 70.) Quod jurent et promittant tenere pronuntiationem. W. oc. Universis et singulis baronibus nobilibus wladikonibus totique communitati terrigenarum in districtu Pragensi residentium, nec non magistris civium, consulibus et ju- ratis civitatum et oppidorum ejusdem districtus ad quos praesentes pervenerint, gratiam oc. Fideles dilecti! Quia pridem tractante serenissimo principe oc. (R. Hung.) ad hoc, ut in regno nostro B. pacis stabiliatur amoenitas, justitia hucusque concupita debito persistat in robore, et fideles nostri regnicolae gravibus hucusque attriti dispendiis sub de- bita tranquillitate respirent, universas et singulas literas et privilegia nobilibus baronibus regni nostri B. per nos alias datas et concessas, sub quocumque tenore consistant, et sin- gulariter pronuntiationem dicti fratris nostri regis H. et illustris .. oc. inter nos et prae- fatos barones nuper factam, servare promisimus: idcirco Fid. Vrae et cuilibet vestrum se- riose praecipimus et sub regii favoris obtentu expresse mandamus, omnino volentes, qua- tenus ad requisitionem nobilis .., fidelis nostri dilecti, seu ejus, quem suo nomine provi- derit destinandum, de observandis per nos literis et privilegiis hujusmodi, et tenenda simi- liter pronuntiatione regis et marchionis praedictorum, jurare et promittere modis omnibus debeatis, prout hoc ipsum cives nostri Pragenses et aliarum civitatum de speciali mandato nostro jurasse et promisisse noscuntur; eo nihilominus signanter adjecto, ut si quispiam, cujuscumque conditionis seu status existat, processum justitiae impedire, seu contra literas nostras seu pronuntiationem regis H. et m. praedictorum quemquam attentare forsitan voluerit, quod ex tunc adversus talem vel tales nobis et baronibus praedictis totis viribus debeatis assistere fideliter et astare. 109. K. Wenzel lässt den zwischen ihm und dem Herrenbund geschlossenen Frieden verkündigen. (Treb. C, 6. 48). Fideles dilecti! Ad hoc, ut finalis concordia inspiratione divina inter nos et nobiles barones regni nostri Boemiae, fideles nostros, utrinque facta et inita, debitae executioni demandetur, unicuique justitia reddatur, subditique et incolae praefati regni nostri quiete et in pacis amoenitate conquiescant: Fid. Vrae tenore praesentium districte praecipiendo mandamus, omnino volentes, quatenus in ecclesiis et foris publicis nostro et consilii nostri
I. König Wenzel und der böhmische Herrenverein. 101 subditis et fidelibus firmiter et districte, ne praefatum de Ro. seu ejus vices gerentem in restitutione bonorum hujusmodi impediant seu impediri per quempiam patiantur, quin potius sibi quoad hoc, dum et quoties per eum requisiti fuerint, opem et auxilium impen- dant, prout gravem indignationis offensam voluerint artius evitare, praesentium ... 108. K. Wenzel lässt den von K. Sigmund und Markgr. Jost am 2 April 1396 gefallten Spruch im Lande verkündigen. (Cap. H, 3. f. 70.) Quod jurent et promittant tenere pronuntiationem. W. oc. Universis et singulis baronibus nobilibus wladikonibus totique communitati terrigenarum in districtu Pragensi residentium, nec non magistris civium, consulibus et ju- ratis civitatum et oppidorum ejusdem districtus ad quos praesentes pervenerint, gratiam oc. Fideles dilecti! Quia pridem tractante serenissimo principe oc. (R. Hung.) ad hoc, ut in regno nostro B. pacis stabiliatur amoenitas, justitia hucusque concupita debito persistat in robore, et fideles nostri regnicolae gravibus hucusque attriti dispendiis sub de- bita tranquillitate respirent, universas et singulas literas et privilegia nobilibus baronibus regni nostri B. per nos alias datas et concessas, sub quocumque tenore consistant, et sin- gulariter pronuntiationem dicti fratris nostri regis H. et illustris .. oc. inter nos et prae- fatos barones nuper factam, servare promisimus: idcirco Fid. Vrae et cuilibet vestrum se- riose praecipimus et sub regii favoris obtentu expresse mandamus, omnino volentes, qua- tenus ad requisitionem nobilis .., fidelis nostri dilecti, seu ejus, quem suo nomine provi- derit destinandum, de observandis per nos literis et privilegiis hujusmodi, et tenenda simi- liter pronuntiatione regis et marchionis praedictorum, jurare et promittere modis omnibus debeatis, prout hoc ipsum cives nostri Pragenses et aliarum civitatum de speciali mandato nostro jurasse et promisisse noscuntur; eo nihilominus signanter adjecto, ut si quispiam, cujuscumque conditionis seu status existat, processum justitiae impedire, seu contra literas nostras seu pronuntiationem regis H. et m. praedictorum quemquam attentare forsitan voluerit, quod ex tunc adversus talem vel tales nobis et baronibus praedictis totis viribus debeatis assistere fideliter et astare. 109. K. Wenzel lässt den zwischen ihm und dem Herrenbund geschlossenen Frieden verkündigen. (Treb. C, 6. 48). Fideles dilecti! Ad hoc, ut finalis concordia inspiratione divina inter nos et nobiles barones regni nostri Boemiae, fideles nostros, utrinque facta et inita, debitae executioni demandetur, unicuique justitia reddatur, subditique et incolae praefati regni nostri quiete et in pacis amoenitate conquiescant: Fid. Vrae tenore praesentium districte praecipiendo mandamus, omnino volentes, quatenus in ecclesiis et foris publicis nostro et consilii nostri
Strana 102
102 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. nomine proclamari publice faciatis, quod nullus hominum, cujuscumque conditionis existat, alterum laedat seu diffidet, nec se de bonis alterius diffidando vel non diffidando intromittat, sed justitia acquirat, nullaque spolia ad civitates nec oppida sua recipiantur, emant vel vendant; et si qui hujusmodi nostri mandati fuerint contemptores, hii pro proscriptis ha- beantur, et (ad) arbitrium regiae majestatis in corpore et rebus puniantur. Aliter non facturi, prout aculeos nostrae indignationis volueritis arctius evitare. Datum. 110. Neue Klagschrift von Seite des Herrenbundes gegen König Wenzel. (Cap. G, 19. f. 120°.) (Anf. 1397.) Forma curialis super quibusdam evitandis per D. Regem, illis, quae videlicet statum et commodum regni videntur impedire. Gloriosissime princeps, domine mi gratiose! Quam jocundum est et suave in regno habitare hominibus, ubi pius, mitis rex et pacificus, regnum suum fideliter regens, consili arios, non amatores munerum, vocat ad consilia, sed honorabile commune bonum fideliter perpendentes. In quocumque enim regno multa exilia et vaga committuntur consilia, illud regnum in se male penitus gubernatur. Altitudo imperii! cur non imitatus estis invictissimi genitoris vestri Karoli vestigia? qui terrae suae nobiles extraneos et advenas insignes et laudabiles cordis totius adamavit nisibus, cum quibus provincias terras obtinuit; cohortem vero civium et mechanicorum ad celsitudinis consilium non vocavit; dominis namque terrae et baronibus regni commisit officia, perspicua sagacitate illorum disponens gubernamina, quemlibet in suo esse ordine disposuit, cuncta ordinans baronum consiliis. Tunc temporis imperio et regno Bohemiae dietenus accrevit honoris augmentum et victoria; quia prae- clarae memoriae pater vester invictissimus maturis baronum utebatur consiliis, qui post decessum ipsius per novellos dominos a celsitudinis consilio sunt exclusi. Nonne sua in- victuosa potentia status omnium regiminum satis solerter disposuit, clientes in suo ordine, cives in suo similiter, ita, quod quidam propinantes cervisiam, quidam suebant calceos, quidam crassantes pecudes, farcientes farcimina, unde sui barones et clientes enutriri poterant, singuli suorum mercimoniorum gaudebant usibus; nam respectu ipsorum raro vel nunquam committebantur proelia, quia sua consideravit Serenitas, quod cives ad proelium modicun quid valebant. Princeps gloriose, gratiosissime domine! ammirari non sufficit mea stoliditas, quod coronâ Caesareâ usque in praesens tempus caput vestrae Celsitudinis non velastis, quam tamen pater vester vobis et fratribus vestris magnis donis acquisivit et laboribus; honorem sacrique imperii tribuistis advenae, coronam capitis vestri servulo; unde vestrae Celsitudini et regno Bohemiae multa commissa sunt praejudicia et jacturae. O culmen imperii, cur tam longo tempore verbis mellifluis in suspenso tenuistis imperium? cur tanto tempore to- lerastis antipapam, cur tanto tempore fidem deviare permisistis catholicam, cum hujus facti fuistis causis rationabilibus judex et supremus arbiter constitutus? cur tantis fervoribus Ju- daeorum amastis perfidiam, ipsos diligendo super fideles christicolas, ipsos namque super prophetas domini extollendo? cur vestra Serenitas literatos Pragenses collegii studentes et
102 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. nomine proclamari publice faciatis, quod nullus hominum, cujuscumque conditionis existat, alterum laedat seu diffidet, nec se de bonis alterius diffidando vel non diffidando intromittat, sed justitia acquirat, nullaque spolia ad civitates nec oppida sua recipiantur, emant vel vendant; et si qui hujusmodi nostri mandati fuerint contemptores, hii pro proscriptis ha- beantur, et (ad) arbitrium regiae majestatis in corpore et rebus puniantur. Aliter non facturi, prout aculeos nostrae indignationis volueritis arctius evitare. Datum. 110. Neue Klagschrift von Seite des Herrenbundes gegen König Wenzel. (Cap. G, 19. f. 120°.) (Anf. 1397.) Forma curialis super quibusdam evitandis per D. Regem, illis, quae videlicet statum et commodum regni videntur impedire. Gloriosissime princeps, domine mi gratiose! Quam jocundum est et suave in regno habitare hominibus, ubi pius, mitis rex et pacificus, regnum suum fideliter regens, consili arios, non amatores munerum, vocat ad consilia, sed honorabile commune bonum fideliter perpendentes. In quocumque enim regno multa exilia et vaga committuntur consilia, illud regnum in se male penitus gubernatur. Altitudo imperii! cur non imitatus estis invictissimi genitoris vestri Karoli vestigia? qui terrae suae nobiles extraneos et advenas insignes et laudabiles cordis totius adamavit nisibus, cum quibus provincias terras obtinuit; cohortem vero civium et mechanicorum ad celsitudinis consilium non vocavit; dominis namque terrae et baronibus regni commisit officia, perspicua sagacitate illorum disponens gubernamina, quemlibet in suo esse ordine disposuit, cuncta ordinans baronum consiliis. Tunc temporis imperio et regno Bohemiae dietenus accrevit honoris augmentum et victoria; quia prae- clarae memoriae pater vester invictissimus maturis baronum utebatur consiliis, qui post decessum ipsius per novellos dominos a celsitudinis consilio sunt exclusi. Nonne sua in- victuosa potentia status omnium regiminum satis solerter disposuit, clientes in suo ordine, cives in suo similiter, ita, quod quidam propinantes cervisiam, quidam suebant calceos, quidam crassantes pecudes, farcientes farcimina, unde sui barones et clientes enutriri poterant, singuli suorum mercimoniorum gaudebant usibus; nam respectu ipsorum raro vel nunquam committebantur proelia, quia sua consideravit Serenitas, quod cives ad proelium modicun quid valebant. Princeps gloriose, gratiosissime domine! ammirari non sufficit mea stoliditas, quod coronâ Caesareâ usque in praesens tempus caput vestrae Celsitudinis non velastis, quam tamen pater vester vobis et fratribus vestris magnis donis acquisivit et laboribus; honorem sacrique imperii tribuistis advenae, coronam capitis vestri servulo; unde vestrae Celsitudini et regno Bohemiae multa commissa sunt praejudicia et jacturae. O culmen imperii, cur tam longo tempore verbis mellifluis in suspenso tenuistis imperium? cur tanto tempore to- lerastis antipapam, cur tanto tempore fidem deviare permisistis catholicam, cum hujus facti fuistis causis rationabilibus judex et supremus arbiter constitutus? cur tantis fervoribus Ju- daeorum amastis perfidiam, ipsos diligendo super fideles christicolas, ipsos namque super prophetas domini extollendo? cur vestra Serenitas literatos Pragenses collegii studentes et
Strana 103
I. König Wenzel und der böhmische Herrenverein. 103 presbyteros fuit neronitate persecuta arctius, non ipsis vestrae Serenitatis ostendendo basea; nam captivastis, alios decollastis, alios aqueis submersistis fluminibus, strigillis ut bestias strigillastis, alios percussistis baculis, nullum ipsis ut praeclarissimus pater vester ostendens subsidium, sed cippis vinculis blasphemiisque singulis ipsos multotiens confudistis. Princeps illustrissime! quam fragilibus vestra sincera conscientia fuit dotata consiliis, cum singulas Pragenses ecclesias spoliare voluistis ornamentis et reliquiis! Timeo namque Serenitatem vestram, ut Nabuchodonozor, propter excessus datos superius plagam dei non effugere et propter instabilitatem vestrae mentis. Regum praeclarissime, nate serenissimi patris vestri Karoli! quam mala indutus fuistis rationis purpura, cum illustrem principem et dominum dominum Jodocum, marchionem Moraviae, et nobilem dominum Bočkonem de Cunstat alias de Podiebrad, vestro conductu vestrorumque, captivastis turpiter, sigilli Majestatis vestrae, literarumque vestrarum, vestrorumque verborum cancellastis credentiam; regem namque haec non respiciunt, sed verborum prolatio fide digna. Praelate principum, gloriose domine! puerili nempe vestra Gloriositas est perversa consilio, quod regnum Boemiae longis plan- tatum temporibus incuriose permisistis destruere, cum dominis vestris et regni baronibus compositionem non curastis hucusque intrare gratuitam, cum quibus tamen omnia incommoda, omnes insolentias vestram Gloriositatem oportebit vincere ultimatim; Serenitas namque vestra imaginative dignetur respicere, hos quos vobis novellos formastis dominos, de luto fecis erexistis et miseriae, Serenitatis vestrae formastis in praejudicium. Si namque vestra Sere- nitas ipsorum consilio utetur diutius, imperio, corpore et regno privari poteritis. Nam ipsis dona alliciunt et dominia, quorum suavitas ipsos cessare non desinit; sic Serenitati vestrae perhibebunt solarium, sicut diabolus suo servo. Cum namque timor domini initium sa- pientiae, ex limo ut alter homo sitis formatus et anima: contrariis desistite, quae corpus et interiorem hominem inficiunt, deum namque intimo cordis diligatis latibulo, virilitate regiâ puerilia abjicite, cum dudum pueriles calceos lacerastis; sentiat enim vestra Serenitas, quomodo signum leonis est cancri involutum gradibus, ventorum namque flatus flat contrarie et perverse. Ut nempe superius singula collecta fidelitatis claudantur repagulo: cum baro- nibus vestris compositionis unionem tenete et concordiae, consiliarios fideles, valentes pro consilio eligite, latrones effugite, justitiam erigite, constantiam diligite, lumen Christianitatis flammeis facite efflammare splendoribus, vestri met ipsius memor sitis in posterum, ut coronam sacri Romani imperii, quam pater vester magnis acquisivit laboribus, sic ratitudinis velitis tenere articulo, ne de vestris vestrorumque fratrum manibus ad potentiam deveniat aliorum. In quo tamen augmentum Serenitatis, laus, honor, jubilatio a cunctis hominibus apparebit. 111. K. Wenzel macht kund, dass er seinen Bruder Markgrafen Prokop in Böhmen bevollmächtigt hat. (Treb. C. 6. 49.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Universis et singulis magistris civium, consulibus, juratis civitatum et oppidorum (regni) nostri Boemiae. fidelibus nostris et dilectis, gratiam regiam et omne bonum.
I. König Wenzel und der böhmische Herrenverein. 103 presbyteros fuit neronitate persecuta arctius, non ipsis vestrae Serenitatis ostendendo basea; nam captivastis, alios decollastis, alios aqueis submersistis fluminibus, strigillis ut bestias strigillastis, alios percussistis baculis, nullum ipsis ut praeclarissimus pater vester ostendens subsidium, sed cippis vinculis blasphemiisque singulis ipsos multotiens confudistis. Princeps illustrissime! quam fragilibus vestra sincera conscientia fuit dotata consiliis, cum singulas Pragenses ecclesias spoliare voluistis ornamentis et reliquiis! Timeo namque Serenitatem vestram, ut Nabuchodonozor, propter excessus datos superius plagam dei non effugere et propter instabilitatem vestrae mentis. Regum praeclarissime, nate serenissimi patris vestri Karoli! quam mala indutus fuistis rationis purpura, cum illustrem principem et dominum dominum Jodocum, marchionem Moraviae, et nobilem dominum Bočkonem de Cunstat alias de Podiebrad, vestro conductu vestrorumque, captivastis turpiter, sigilli Majestatis vestrae, literarumque vestrarum, vestrorumque verborum cancellastis credentiam; regem namque haec non respiciunt, sed verborum prolatio fide digna. Praelate principum, gloriose domine! puerili nempe vestra Gloriositas est perversa consilio, quod regnum Boemiae longis plan- tatum temporibus incuriose permisistis destruere, cum dominis vestris et regni baronibus compositionem non curastis hucusque intrare gratuitam, cum quibus tamen omnia incommoda, omnes insolentias vestram Gloriositatem oportebit vincere ultimatim; Serenitas namque vestra imaginative dignetur respicere, hos quos vobis novellos formastis dominos, de luto fecis erexistis et miseriae, Serenitatis vestrae formastis in praejudicium. Si namque vestra Sere- nitas ipsorum consilio utetur diutius, imperio, corpore et regno privari poteritis. Nam ipsis dona alliciunt et dominia, quorum suavitas ipsos cessare non desinit; sic Serenitati vestrae perhibebunt solarium, sicut diabolus suo servo. Cum namque timor domini initium sa- pientiae, ex limo ut alter homo sitis formatus et anima: contrariis desistite, quae corpus et interiorem hominem inficiunt, deum namque intimo cordis diligatis latibulo, virilitate regiâ puerilia abjicite, cum dudum pueriles calceos lacerastis; sentiat enim vestra Serenitas, quomodo signum leonis est cancri involutum gradibus, ventorum namque flatus flat contrarie et perverse. Ut nempe superius singula collecta fidelitatis claudantur repagulo: cum baro- nibus vestris compositionis unionem tenete et concordiae, consiliarios fideles, valentes pro consilio eligite, latrones effugite, justitiam erigite, constantiam diligite, lumen Christianitatis flammeis facite efflammare splendoribus, vestri met ipsius memor sitis in posterum, ut coronam sacri Romani imperii, quam pater vester magnis acquisivit laboribus, sic ratitudinis velitis tenere articulo, ne de vestris vestrorumque fratrum manibus ad potentiam deveniat aliorum. In quo tamen augmentum Serenitatis, laus, honor, jubilatio a cunctis hominibus apparebit. 111. K. Wenzel macht kund, dass er seinen Bruder Markgrafen Prokop in Böhmen bevollmächtigt hat. (Treb. C. 6. 49.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Universis et singulis magistris civium, consulibus, juratis civitatum et oppidorum (regni) nostri Boemiae. fidelibus nostris et dilectis, gratiam regiam et omne bonum.
Strana 104
104 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Fideles dilecti! Licet alias serenissimus princeps, dominus S. Ungariae, Dalmatiae, Croatiae oc. rex illustris, frater noster carissimus, in materia controversiae vertente pro tunc inter nos ab una et nobiles barones regni nostri Boemiae parte ab altera, certum con- cordiae seu compositionis modum decrevit instaurandum, datis super hoc literis sigilli sui appositione munitis; quam quidem concordiam nos de parte nostra, ut arbitramur, ad plenum servavimus, nec in aliquo sumus transgressi. Quod tamen et hujusmodi concordiae modo non solum interpretantium varietas, sed et impedimenta quotidie multa proveniunt: ideirco illustri Procopio M. Moraviae, principi patruo nostro carissimo, quem pridem capitaneum regni nostri de novo ordinandum decrevimus, commisimus et dedimus vivae vocis oraculo in mandatis, vice et nomine nostris, pro observanda hujusmodi concordia juxta tenorem literarum dicti fratris nostri se interponere, bonum commune, tranquillum statum et rem- publicam ejusdem regni nostri debeat efficaciter ordinare. Volumus igitur et vobis sub regii favoris obtentu expresse mandamus, quatenus hanc voluntariam oblationem nostram civita- tibus et oppidis nostris, quando major populi affuerit multitudo, alta et intelligibili voce in foris et locis publicis proclamare faciatis, subjungentes in eadem proclamatione, ut tam barones, nobiles, kmetones, consules terrestres, quam etiam milites et clientes districtus vestri, quibus etiam scripsimus super eo specialiter, (sint) super quatuor temporibus pro- xime venturis praefati in praesentia patrui nostri una nobiscum sine dilatione qualibet per- sonaliter constituti, sibique tamquam capitaneo nostro pro restauranda hujusmodi concordia et communi bono realiter procurando assistant consiliis et auxiliis opportunis. 112. Notarius quidam cancellariae regiae domino suo nuntiat nova. (Cap. H, 3. 58.) Missiva solatiosa. Reverendissime pater et domine singularis (?)! Competentiorem personam Vestra Paternitate judicem, praesertim in hiis, quae cancellariae vestrae et administrationis ejus concernunt officium, habere non eligens neque volens, ei lamentabiliter conqueri cogor de domino B., qui cum cancellarii dignitatis honore personam ejus cancellarii quasi reprae- sentet, hujus praesidio amicarum mentes nostrarum avertere nostro solito nititur ab amore. Restringat ergo, quaeso R. P. ipsius, qui sic extra terminos suae jurisdictionis lascivire conatur, ministerium potentatus, ut a modo manu sua falcem in messem sibi mittere non liceat alienam. Nova non sunt relatu vel scripto digna, nisi quod domini barones regni sunt una cum consilio, signanter dominis marchione et aliis quam pluribus, adventum regis exspectantes, qui nondum ad eos heu venerat, licet per triduum traxerint ibidem moram, adventum ejus continue praestolantes. Adhuc non est legatio disposita ad iter versus Ita- liam; qualiter autem de hiis et aliis occurrentibus disponetur, ego cum ceteris cancellariae vestrae clericis Pattem Vestram de hiis crebrius informare curabo. Dominus B. et dominus P. sunt in Verona, mandatum etiam ibidem dominicum exspectantes vestri nomine atque vice. Secutus pridem vestigia vestra, qui dum alias inter vos et dominum P. esset litis
104 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Fideles dilecti! Licet alias serenissimus princeps, dominus S. Ungariae, Dalmatiae, Croatiae oc. rex illustris, frater noster carissimus, in materia controversiae vertente pro tunc inter nos ab una et nobiles barones regni nostri Boemiae parte ab altera, certum con- cordiae seu compositionis modum decrevit instaurandum, datis super hoc literis sigilli sui appositione munitis; quam quidem concordiam nos de parte nostra, ut arbitramur, ad plenum servavimus, nec in aliquo sumus transgressi. Quod tamen et hujusmodi concordiae modo non solum interpretantium varietas, sed et impedimenta quotidie multa proveniunt: ideirco illustri Procopio M. Moraviae, principi patruo nostro carissimo, quem pridem capitaneum regni nostri de novo ordinandum decrevimus, commisimus et dedimus vivae vocis oraculo in mandatis, vice et nomine nostris, pro observanda hujusmodi concordia juxta tenorem literarum dicti fratris nostri se interponere, bonum commune, tranquillum statum et rem- publicam ejusdem regni nostri debeat efficaciter ordinare. Volumus igitur et vobis sub regii favoris obtentu expresse mandamus, quatenus hanc voluntariam oblationem nostram civita- tibus et oppidis nostris, quando major populi affuerit multitudo, alta et intelligibili voce in foris et locis publicis proclamare faciatis, subjungentes in eadem proclamatione, ut tam barones, nobiles, kmetones, consules terrestres, quam etiam milites et clientes districtus vestri, quibus etiam scripsimus super eo specialiter, (sint) super quatuor temporibus pro- xime venturis praefati in praesentia patrui nostri una nobiscum sine dilatione qualibet per- sonaliter constituti, sibique tamquam capitaneo nostro pro restauranda hujusmodi concordia et communi bono realiter procurando assistant consiliis et auxiliis opportunis. 112. Notarius quidam cancellariae regiae domino suo nuntiat nova. (Cap. H, 3. 58.) Missiva solatiosa. Reverendissime pater et domine singularis (?)! Competentiorem personam Vestra Paternitate judicem, praesertim in hiis, quae cancellariae vestrae et administrationis ejus concernunt officium, habere non eligens neque volens, ei lamentabiliter conqueri cogor de domino B., qui cum cancellarii dignitatis honore personam ejus cancellarii quasi reprae- sentet, hujus praesidio amicarum mentes nostrarum avertere nostro solito nititur ab amore. Restringat ergo, quaeso R. P. ipsius, qui sic extra terminos suae jurisdictionis lascivire conatur, ministerium potentatus, ut a modo manu sua falcem in messem sibi mittere non liceat alienam. Nova non sunt relatu vel scripto digna, nisi quod domini barones regni sunt una cum consilio, signanter dominis marchione et aliis quam pluribus, adventum regis exspectantes, qui nondum ad eos heu venerat, licet per triduum traxerint ibidem moram, adventum ejus continue praestolantes. Adhuc non est legatio disposita ad iter versus Ita- liam; qualiter autem de hiis et aliis occurrentibus disponetur, ego cum ceteris cancellariae vestrae clericis Pattem Vestram de hiis crebrius informare curabo. Dominus B. et dominus P. sunt in Verona, mandatum etiam ibidem dominicum exspectantes vestri nomine atque vice. Secutus pridem vestigia vestra, qui dum alias inter vos et dominum P. esset litis
Strana 105
I. König Wenzel und der böhmische Herrenverein. 105 exorta materia, venistis ad eundem et ejus hospitium in H., veni similiter ad ejus hospi- tium, dimissis rationibus unacum domino W., praesertim ex eo, ut in absentia vestra, amotis inter vos (sic) litibus, pro honore vestro specialiter ad servitia quaelibet ferventius uniamur. 113. Mahnung an K. Wenzel, im Kampfe mit dem Herrenbunde auszuharren und nicht nachzugeben. (Treb. C, 3. f. 151.) Exsurge, princeps serenissime, et esto manu fortis, ut David, et pugna contra Phi- listaeos in regno isto, in perniciem reipublicae nimis multiplicatos. Adjunge tuo lateri con- silio viros senes, in quibus est sapientia; viros maturos, in quibus est experientia; viros humiles, in quibus est patientia; viros sobrios, in quibus est modestia; viros fortes, juvenes et pudicos, in quibus est strenuitas et obedientia disciplinae militaris, ut possis et scias parcere subjectis et debellare superbos. Extermina ministros Antichristi, qui demoliuntur vineam domini, subvertunt regnum patris tui, et destruunt justitiam christianam. Accingere gladio tuo super femur tuum potentissime, ora, ut stet tamquam sol contra Gabaon immo- bilis, nulli de imperio providendo, nec alterius electionem faciendo, donec sumas de inimicis ultionem. Dabit enim tibi dominus deus tuus auxilium de coelo, et corruent hostes tui coram te. Venient ad te, qui detrahebant tibi, et adorabunt vestigia pedum tuorum, et sedebis super solium patris tui. Et tunc omnes de Saba venient, munera offerentes et lau- dem domini annuntiantes, qui dignatus providere ecclesiae suae sanctae de tali defensore et reipublicae de tam glorioso reformatore et gubernatore potente. Propter hoc etiam benedicent nomen tuum omnis generatio rectorum et memoriale tuum non delebitur in aeternum. Vox enim in Rama audita est, vagitus infantium, ploratus matrum et viduarum, ejulatus orphanorum, ululatus senum et planctus juvenum, et non est, qui consoletur eos. nisi tu clementissime, unica salus patriae et reipublicae, serenissime propugnator! Inclyte princeps ! patiaris, quaeso, aequo animo inportunitatem meam, quae profecto ex sinceritate animi et pura procedit conscientia, atque modici effectus affectum moum suscipias et in me integritatem tuae principalis claritatis exhibe, ut liberalis tuae munificen- tiae non exsors, inter tuos felices etiam valeam feliciter numerari. Ave, salve, chaere et vale perpetue decus meum! 114. Ein ähnliches Lob- und Aufmunterungsschreiben an K. Wenzel. (Treb. C, 3, 150".) Verbum mihi singulare ad te est, serenissime princeps et domine mi gratiosissime! verbum inquam bonum, verum, utinam in oculis tuae Majestatis acceptum! Insufficientia qui- dem mea et ingenii hebetudo ori meo, ut sileat, repagulum objicit, sed devotae fidelitatis ardor, quo vestrae Serenitati ex debito obligor, et qui in me nuimquam tepescet, atque illa- crymanda rei publicae turbatio, obicem abjicit, et ut loquatur, suadet; denique radicata in te copiosae virtus rationis et mansuetudinis modestia, quibus verum a falso discernere, et verba quantumcumque humilium personarum veritatem redolentia in audientiam tuam libenter Palacky, dher Formelbdcher. 14
I. König Wenzel und der böhmische Herrenverein. 105 exorta materia, venistis ad eundem et ejus hospitium in H., veni similiter ad ejus hospi- tium, dimissis rationibus unacum domino W., praesertim ex eo, ut in absentia vestra, amotis inter vos (sic) litibus, pro honore vestro specialiter ad servitia quaelibet ferventius uniamur. 113. Mahnung an K. Wenzel, im Kampfe mit dem Herrenbunde auszuharren und nicht nachzugeben. (Treb. C, 3. f. 151.) Exsurge, princeps serenissime, et esto manu fortis, ut David, et pugna contra Phi- listaeos in regno isto, in perniciem reipublicae nimis multiplicatos. Adjunge tuo lateri con- silio viros senes, in quibus est sapientia; viros maturos, in quibus est experientia; viros humiles, in quibus est patientia; viros sobrios, in quibus est modestia; viros fortes, juvenes et pudicos, in quibus est strenuitas et obedientia disciplinae militaris, ut possis et scias parcere subjectis et debellare superbos. Extermina ministros Antichristi, qui demoliuntur vineam domini, subvertunt regnum patris tui, et destruunt justitiam christianam. Accingere gladio tuo super femur tuum potentissime, ora, ut stet tamquam sol contra Gabaon immo- bilis, nulli de imperio providendo, nec alterius electionem faciendo, donec sumas de inimicis ultionem. Dabit enim tibi dominus deus tuus auxilium de coelo, et corruent hostes tui coram te. Venient ad te, qui detrahebant tibi, et adorabunt vestigia pedum tuorum, et sedebis super solium patris tui. Et tunc omnes de Saba venient, munera offerentes et lau- dem domini annuntiantes, qui dignatus providere ecclesiae suae sanctae de tali defensore et reipublicae de tam glorioso reformatore et gubernatore potente. Propter hoc etiam benedicent nomen tuum omnis generatio rectorum et memoriale tuum non delebitur in aeternum. Vox enim in Rama audita est, vagitus infantium, ploratus matrum et viduarum, ejulatus orphanorum, ululatus senum et planctus juvenum, et non est, qui consoletur eos. nisi tu clementissime, unica salus patriae et reipublicae, serenissime propugnator! Inclyte princeps ! patiaris, quaeso, aequo animo inportunitatem meam, quae profecto ex sinceritate animi et pura procedit conscientia, atque modici effectus affectum moum suscipias et in me integritatem tuae principalis claritatis exhibe, ut liberalis tuae munificen- tiae non exsors, inter tuos felices etiam valeam feliciter numerari. Ave, salve, chaere et vale perpetue decus meum! 114. Ein ähnliches Lob- und Aufmunterungsschreiben an K. Wenzel. (Treb. C, 3, 150".) Verbum mihi singulare ad te est, serenissime princeps et domine mi gratiosissime! verbum inquam bonum, verum, utinam in oculis tuae Majestatis acceptum! Insufficientia qui- dem mea et ingenii hebetudo ori meo, ut sileat, repagulum objicit, sed devotae fidelitatis ardor, quo vestrae Serenitati ex debito obligor, et qui in me nuimquam tepescet, atque illa- crymanda rei publicae turbatio, obicem abjicit, et ut loquatur, suadet; denique radicata in te copiosae virtus rationis et mansuetudinis modestia, quibus verum a falso discernere, et verba quantumcumque humilium personarum veritatem redolentia in audientiam tuam libenter Palacky, dher Formelbdcher. 14
Strana 106
106 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. admittere didicisti. Horum itaque animatus confidentia, hanc meam licet rudem et vernan- tibus verborum flosculis omnino vacuam, sententiarum tamen et veritatis non prorsus ex- pertem epistolam ad te, principum serenissime et virtutum omnium capacissime, scribere et transmittere non expavi. Quam tanto precor dignius vestra dignetur suscipere clementia, quanto in ea non propriis opinionibus, sed sacrae paginae testimoniis et authenticarum histo- riarum positionibus sum innisus. Tibi quidem singulari scribo singulariter, quoniam singu- laris nites celeberrimae domus vestrae princeps, ad quam imperialis fastigium diadematis non tvrannice, non indebite, sed, ut toti mundo claret, juste et canonice, adjunctis non al surde recolendorum avorum et progenitorum vestrorum laboribus, pervenit feliciter, guber- natur felicius, et adhuc tua ministrante opera felicissime gubernari poterit, ne de vestra hujusmodi domo indebite et injuste rapiatur. Te unicum obstaculum objicis ad ipsum refor- mandum et reintegrandum; aliquantisper supra vires tuas opus laboriosissimum ultronee suscepisti, quod quamvis pravorum quorumdam a tramite justitiae malitiose exorbitantium animorum interpretatio, tui honoris invidorum et sacrum Romanum imperium quovis modo demolire pertinaciter intendentium, qui laudanda vituperant et vituperanda commendant, lubrico dantes perperam exponant: bonae tamen mentes divinis informatae virtutibus bona- rum actionum bonae interpretes haec ipsa inter pietatis et summae humanitatis connume- rantes opera, deum glorificant et pro te veluti tutissima salute hujus patriae et Romani im- perii reformatore, auspice divina clementia dextera, unico et felicissimo, suas devotas preces una mecum domino quotidie porrigere non omittunt, quatinus ipse te longaeve sanum con- servet incolumem et suis te habundanter impluat gratiarum muneribus, atque omnis boni, utilis delectabilis et honesti copia fulciat, ut sub te nunc generali Romani imperii vicario ad altiora divina prudentia ascensuro, tamquam sub Octaviano, totius nunc monarchiae felici gubernatore, quae livorosis sauciata vulneribus nunc marcescendo supina jacet, pacis tran- quillitas nostris diebus refloreat et resurgat, sacrique Romani sacerdotii et imperii scissa et confossa corpora sanitatem et integritatem recipiant, ad augmentum sacrosanctae catholicae fidei et ad laudem et gloriam sui sanctissimi nominis, qui est laudabilis et gloriosus in secula seculorum Amen. K. Andere öffentliche Acten unter König Wenzel. 1385 fg. 115. K. Wenzel verbietet alle bewaffneten Einigungen im Lande, und löst die bestehenden auf. (Сap. I, 40. 3355.) Prag, 1385, 2 Jun. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Bohemiae rex, judici, con- sulibus et juratis civitatis Glatoviensis, fidelibus nostris dilectis, gratiam suam et omne bonum.
106 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. admittere didicisti. Horum itaque animatus confidentia, hanc meam licet rudem et vernan- tibus verborum flosculis omnino vacuam, sententiarum tamen et veritatis non prorsus ex- pertem epistolam ad te, principum serenissime et virtutum omnium capacissime, scribere et transmittere non expavi. Quam tanto precor dignius vestra dignetur suscipere clementia, quanto in ea non propriis opinionibus, sed sacrae paginae testimoniis et authenticarum histo- riarum positionibus sum innisus. Tibi quidem singulari scribo singulariter, quoniam singu- laris nites celeberrimae domus vestrae princeps, ad quam imperialis fastigium diadematis non tvrannice, non indebite, sed, ut toti mundo claret, juste et canonice, adjunctis non al surde recolendorum avorum et progenitorum vestrorum laboribus, pervenit feliciter, guber- natur felicius, et adhuc tua ministrante opera felicissime gubernari poterit, ne de vestra hujusmodi domo indebite et injuste rapiatur. Te unicum obstaculum objicis ad ipsum refor- mandum et reintegrandum; aliquantisper supra vires tuas opus laboriosissimum ultronee suscepisti, quod quamvis pravorum quorumdam a tramite justitiae malitiose exorbitantium animorum interpretatio, tui honoris invidorum et sacrum Romanum imperium quovis modo demolire pertinaciter intendentium, qui laudanda vituperant et vituperanda commendant, lubrico dantes perperam exponant: bonae tamen mentes divinis informatae virtutibus bona- rum actionum bonae interpretes haec ipsa inter pietatis et summae humanitatis connume- rantes opera, deum glorificant et pro te veluti tutissima salute hujus patriae et Romani im- perii reformatore, auspice divina clementia dextera, unico et felicissimo, suas devotas preces una mecum domino quotidie porrigere non omittunt, quatinus ipse te longaeve sanum con- servet incolumem et suis te habundanter impluat gratiarum muneribus, atque omnis boni, utilis delectabilis et honesti copia fulciat, ut sub te nunc generali Romani imperii vicario ad altiora divina prudentia ascensuro, tamquam sub Octaviano, totius nunc monarchiae felici gubernatore, quae livorosis sauciata vulneribus nunc marcescendo supina jacet, pacis tran- quillitas nostris diebus refloreat et resurgat, sacrique Romani sacerdotii et imperii scissa et confossa corpora sanitatem et integritatem recipiant, ad augmentum sacrosanctae catholicae fidei et ad laudem et gloriam sui sanctissimi nominis, qui est laudabilis et gloriosus in secula seculorum Amen. K. Andere öffentliche Acten unter König Wenzel. 1385 fg. 115. K. Wenzel verbietet alle bewaffneten Einigungen im Lande, und löst die bestehenden auf. (Сap. I, 40. 3355.) Prag, 1385, 2 Jun. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Bohemiae rex, judici, con- sulibus et juratis civitatis Glatoviensis, fidelibus nostris dilectis, gratiam suam et omne bonum.
Strana 107
K. Andere öffentliche Acten unter König Wenzel. 107 Fideles dilecti! Nolentes peramplius societates, foedera, colligationes et ligas per quoseunque, cujuscunque etiam status, dignitatis vel conditionis fuerint, regnicolarum nostro- rum initas et factas, iniendas vel faciendas, publice vel occulte, in regni et subditorum nostrorum dispendia sustinere: committimus fidelitati vestrae praesentibus auctoritate regia firmiter et districte, quatenus in locis et foris vestris consuetis voce praeconia publice pro- clamari faciatis, ut omnes et singuli societates et ligas hujusmodi foventes et habentes infra dies XIV a die proclamationis hujusmodi easdem deponant, rumpant et dissolvant, nec ipsas peramplius ineant aut foveant, sub poena eisdem ad nostrae voluntatis arbitrium infligenda. Ubi vero post lapsum dierum praemissorum aliqui vel aliquis ex eisdem, societatibus et ligis hujusmodi non dimissis in vestris se civitatibus et jurisdictionibus constituerint, eos- dem et eundem, cujusvis etiam status aut conditionis fuerint, ut praemittitur, per vos arre- stari volumus et arrestatos detineri tamdiu, quousque super his quid agendum sit a nobis habueritis in mandatis ; sicut etiam hoc ipsum poprawczonibus, burggraviis et officialibus nostris commisimus faciendum. Ad haec taliter facturi diligentia, prout de fidelitatis et obedientiae promtitudine apud nos commendari et propria dispendia volueritis evitare. Dat. Pragae, die secunda mensis Junii, regnorum nostrorum anno Boemiae XXII°, Romanorum vero X°. Per D. Jodocum marchionem Moraviae Martinus Scolasticus. 116. K. Wenzel beſichlt dem Landesunterkämmerer, von der Stadt Klatau nach dem Tede der Königin Johanna für ihn Besitz zu ergreifen. (Cap. I. 40, 3395.) Prag, 1387, 19 Januar. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, fideli nostro dilecto Pessiconi de Minicz, subcamerario regni nostri Boemiae, gratiam regiam en omne bonum. Fidelis dilecte! Volumus et tuae fidelitati seriose praecipiendo mandamus, quatenns te de civitate nostra Glatovia, quam bonae memoriae serenissima princeps quondam Johanna, conthoralis nostra carissima, occassione dotis suae tenuisse dinoscitur, ad manus nostras debeas intromittere una cum ipsius pertinentiis universis, ipsamque nostro nomine tenere et fideliter gubernare. Dat. Pragae, die XIX Januarii, regnorum nostrorum anno Boemine XXIIII, Romanorum vero XI°. Per D. Kaplerum magistrum monetae Wlachnico de Weytenmüle. 117. Offentliches Aufgebot gegen den aufrührerischen Marquard von Wartenberg. 1388. a). (Cap. I, 40. 340b.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Bohemiae rex. 14 *
K. Andere öffentliche Acten unter König Wenzel. 107 Fideles dilecti! Nolentes peramplius societates, foedera, colligationes et ligas per quoseunque, cujuscunque etiam status, dignitatis vel conditionis fuerint, regnicolarum nostro- rum initas et factas, iniendas vel faciendas, publice vel occulte, in regni et subditorum nostrorum dispendia sustinere: committimus fidelitati vestrae praesentibus auctoritate regia firmiter et districte, quatenus in locis et foris vestris consuetis voce praeconia publice pro- clamari faciatis, ut omnes et singuli societates et ligas hujusmodi foventes et habentes infra dies XIV a die proclamationis hujusmodi easdem deponant, rumpant et dissolvant, nec ipsas peramplius ineant aut foveant, sub poena eisdem ad nostrae voluntatis arbitrium infligenda. Ubi vero post lapsum dierum praemissorum aliqui vel aliquis ex eisdem, societatibus et ligis hujusmodi non dimissis in vestris se civitatibus et jurisdictionibus constituerint, eos- dem et eundem, cujusvis etiam status aut conditionis fuerint, ut praemittitur, per vos arre- stari volumus et arrestatos detineri tamdiu, quousque super his quid agendum sit a nobis habueritis in mandatis ; sicut etiam hoc ipsum poprawczonibus, burggraviis et officialibus nostris commisimus faciendum. Ad haec taliter facturi diligentia, prout de fidelitatis et obedientiae promtitudine apud nos commendari et propria dispendia volueritis evitare. Dat. Pragae, die secunda mensis Junii, regnorum nostrorum anno Boemiae XXII°, Romanorum vero X°. Per D. Jodocum marchionem Moraviae Martinus Scolasticus. 116. K. Wenzel beſichlt dem Landesunterkämmerer, von der Stadt Klatau nach dem Tede der Königin Johanna für ihn Besitz zu ergreifen. (Cap. I. 40, 3395.) Prag, 1387, 19 Januar. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, fideli nostro dilecto Pessiconi de Minicz, subcamerario regni nostri Boemiae, gratiam regiam en omne bonum. Fidelis dilecte! Volumus et tuae fidelitati seriose praecipiendo mandamus, quatenns te de civitate nostra Glatovia, quam bonae memoriae serenissima princeps quondam Johanna, conthoralis nostra carissima, occassione dotis suae tenuisse dinoscitur, ad manus nostras debeas intromittere una cum ipsius pertinentiis universis, ipsamque nostro nomine tenere et fideliter gubernare. Dat. Pragae, die XIX Januarii, regnorum nostrorum anno Boemine XXIIII, Romanorum vero XI°. Per D. Kaplerum magistrum monetae Wlachnico de Weytenmüle. 117. Offentliches Aufgebot gegen den aufrührerischen Marquard von Wartenberg. 1388. a). (Cap. I, 40. 340b.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Bohemiae rex. 14 *
Strana 108
108 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. dFidelis ilecte! Ad reprimendam proterviam et rebellionem Marquardi de Warten- berg, dicti de Kosta, adhaerentium et complicum suorum, qui se nobis contra deum et justitiam, quam ipsis pridem exhiberi mandavimus, arroganter opposuerunt, stratasque publicas depraedati sunt, quas etiam ulterius per tolerantiam sustinere non possumus: fide- litati suae praecipimus et mandamus, volentes, quatenus mox visis praesentibus cum amicis et gentibus tuis bene armatis ad nos, ubicunque nos pro tunc constitutos repereris, venire debeas sine mora. Dat. Pragae, die XVIII Januarii, regnorum nostrorum oc. (sic) b) (Treb. C, 3. 115b.) Fidelis dilecte! Prout alias tibi scripsisse recolimus, ita et nunc fidelitatem tuam iterum requirimus seriose, quatenus ad reprimendam proterviam et rebellionem Mar. de Va. dicti de Costa, adhaerentium et complicum suorum, quibus se nobis contra deum et justitiam, quam sibi pridem exhiberi mandavimus, ausu temerario arroganter opponere 1) praesumpserunt, stratas etiam publicas devastantes, quas cunque (sic) ulterius per tolerantiam sustinere non possumus, hodie ad octo (sic) (cetera desunt.) 118. K. Wenzel an den König von Polen (?) über die von ihm verlangte Genugthuung für seine in Böhmen beraubten Kaufleute. (Treb. C, 3. f. 1495.) Pro restitutione ablatorum. Serenissime princeps! Transmissas nobis pridem per vos literas per nuntium prae- sentem allatas tanto quidem affectu ampliori suscepimus, quanto ex earum tenore sincerum amorem, quem ad personam nostram vestra gerit Serenitas, cognoscimus ab experto. Sicut autem per easdem literas vestras nos requirere curavistis, ut cum nobili . . de . . de et super restitutione bonorum vestris mercatoribus ablatorum disponere debeamus, sic et vestrae Dilectioni taliter super hoc providimus respondendum, quod cum diebus istis pro dispo- nenda imperii sacri republica, partes Almaniae oporteat personaliter nos intrare, ad resti- tutionem hujusmodi bonorum intendere non possumus per nos ipsos; et ideo administra- toribus regni nostri, quos pro supplenda personae nostrae absentia in eodem regno relin- quere post tergum decrevimus, commisimus ac ipsis dedimus expressius in mandatis, ut in proximis quatuor temporibus, quibus universi barones in civitate nostra Pragensi solent ad nvicem convenire, restitutionem bonorum hujusmodi cum praefato . . nostris auctoritate et nomine debeant finaliter et efficaciter procurare. Datum Pragae oc. 119. K. Wenzel ernennt einen Statthalter in Böhmen. (Treb. C, 3. f. 265.) Dat plenam potestatem agendi in regno. Wenceslaus oc. honorabili oc. Quamvis cunctorum nostrorum fidelium et agendorum multiplicium nos ingens cura sollicitet, regnum tamen nostrum n. cum annexis suis tanto 1) MS. opprimere.
108 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. dFidelis ilecte! Ad reprimendam proterviam et rebellionem Marquardi de Warten- berg, dicti de Kosta, adhaerentium et complicum suorum, qui se nobis contra deum et justitiam, quam ipsis pridem exhiberi mandavimus, arroganter opposuerunt, stratasque publicas depraedati sunt, quas etiam ulterius per tolerantiam sustinere non possumus: fide- litati suae praecipimus et mandamus, volentes, quatenus mox visis praesentibus cum amicis et gentibus tuis bene armatis ad nos, ubicunque nos pro tunc constitutos repereris, venire debeas sine mora. Dat. Pragae, die XVIII Januarii, regnorum nostrorum oc. (sic) b) (Treb. C, 3. 115b.) Fidelis dilecte! Prout alias tibi scripsisse recolimus, ita et nunc fidelitatem tuam iterum requirimus seriose, quatenus ad reprimendam proterviam et rebellionem Mar. de Va. dicti de Costa, adhaerentium et complicum suorum, quibus se nobis contra deum et justitiam, quam sibi pridem exhiberi mandavimus, ausu temerario arroganter opponere 1) praesumpserunt, stratas etiam publicas devastantes, quas cunque (sic) ulterius per tolerantiam sustinere non possumus, hodie ad octo (sic) (cetera desunt.) 118. K. Wenzel an den König von Polen (?) über die von ihm verlangte Genugthuung für seine in Böhmen beraubten Kaufleute. (Treb. C, 3. f. 1495.) Pro restitutione ablatorum. Serenissime princeps! Transmissas nobis pridem per vos literas per nuntium prae- sentem allatas tanto quidem affectu ampliori suscepimus, quanto ex earum tenore sincerum amorem, quem ad personam nostram vestra gerit Serenitas, cognoscimus ab experto. Sicut autem per easdem literas vestras nos requirere curavistis, ut cum nobili . . de . . de et super restitutione bonorum vestris mercatoribus ablatorum disponere debeamus, sic et vestrae Dilectioni taliter super hoc providimus respondendum, quod cum diebus istis pro dispo- nenda imperii sacri republica, partes Almaniae oporteat personaliter nos intrare, ad resti- tutionem hujusmodi bonorum intendere non possumus per nos ipsos; et ideo administra- toribus regni nostri, quos pro supplenda personae nostrae absentia in eodem regno relin- quere post tergum decrevimus, commisimus ac ipsis dedimus expressius in mandatis, ut in proximis quatuor temporibus, quibus universi barones in civitate nostra Pragensi solent ad nvicem convenire, restitutionem bonorum hujusmodi cum praefato . . nostris auctoritate et nomine debeant finaliter et efficaciter procurare. Datum Pragae oc. 119. K. Wenzel ernennt einen Statthalter in Böhmen. (Treb. C, 3. f. 265.) Dat plenam potestatem agendi in regno. Wenceslaus oc. honorabili oc. Quamvis cunctorum nostrorum fidelium et agendorum multiplicium nos ingens cura sollicitet, regnum tamen nostrum n. cum annexis suis tanto 1) MS. opprimere.
Strana 109
K. Andere öffentliche Acten unter König Wenzel. 109 praecordialius tantoque diligentius intuemur, quanto illud tamquam caput et membrum nobi- lius omnium, quae nobis a divina potestate collata sunt, cognoscimus carius diligendum. Cum itaque ipsius regni gubernationemn, quam libentissime personaliter ageremus, nisi diver- sarum occupationum, pro quibus ad utilitatem fidelium per regiones varias frequenter distrahimur, multiplicitas obviaret, cupiamus affectibus salubriter providere et talem con- stituere ibidem vice nostra, qui absentiae nostrae defectum suppleat et personam nostram veraciter: de tuis itaque fidelitatis constantia et praesumptione confisi, et in parte nostrarum sollicitudinum te vocantes, praefatum regnum nostrum n. ceterasque terras dominationi nostrae suppositas, omnesque civitates ipsarum, districtus et loca, cum omnibus suis pertinentiis, curam, gubernationem et regimen tibi usque ad beneplacitum nostrum committimus plenarie per praesentes, teque in eo et in eis et eorum quolibet ponimus loco nostri, dantes et con- cedentes tibi in eis posse plenissimum cum omnimoda et plenissima jurisdictione ac mero ac mixto imperio et gladii potestate in facinorosos et malos et quoslibet alios, quoties sint et quando tibi placuerit, per te et alios exercendi, capitaneos, camerarios, villicos, rectores, castellanos et burggravios castrorum, judices, juratos, consules seu scabinos civitatum, cete- rosque officiales ponendi, ordinandi, eligendi, instituendi, destituendi, removendi et cassandi, semel et pluries deputandi et revocandi, prout et sicut tibi placuerit, plenam tibi tenore praesentium concedimus facultatem; proventus et redditus omnes regni praedicti et omnium praedictorum et omnia singula ad nostram cameram quocumque modo pertinentia ad tuam ordinationem et dispositionem volumus pertinere, ita quod illos et illa convertere, expen- dere et distribuere ac erogare possis, prout de tua processerit voluntate; fidelitates praeterea et omagia, juramenta et obedientiam a quibuscunque personis nostro nomine recipere possis, et antiqua feoda confirmare, concedere et ecclesiastica beneficia et dignitates, quorum ele- ctio, nominatio seu praesentatio ad nos pertinet, quoquomodo conferre, denique cum qui- buscumque regibus et principibus, ducibus, marchionibus, praelatis, dominis, baronibus, communitatibus, terris, locis et aliis quibuscumque personis conventiones, pactiones, foedera, ligas, concordias, treugas et paces et promissiones et obligationes facere, inire, contrahere et confirmare et quaelibet juramenta praestare, et etiam, si opus fuerit, bellum indicere, exercitum et guerram movere et facere, quatenus introducere valeas bonum pacis et libere possis, plenariam etiam concedimus potestatem. Et generaliter, omnia et singula, quae nos ipsi facere possemus, per te volumus et decernimus posse fieri, et te in omnibus et per omnia in illis partibus tenere plenarium locum nostrum; novas tamen infeodationes et alie. nationes perpetuas tibi esse et intelligi volumus praesentibus interdictas. Mandamus igitur universis episcopis, praelatis, ducibus, capitaneis, baronibus, villicis oc. ceterisque hominibus terrarum nobis suppositarum et supponendarum in posterum, cujuscumque praeeminentiae exstiterint, quatenus tibi in omnibus et per omnia tamquam nobis parere, obedire et inten- dere debeant fideliter et devote. Datum oc. praesent. oc.
K. Andere öffentliche Acten unter König Wenzel. 109 praecordialius tantoque diligentius intuemur, quanto illud tamquam caput et membrum nobi- lius omnium, quae nobis a divina potestate collata sunt, cognoscimus carius diligendum. Cum itaque ipsius regni gubernationemn, quam libentissime personaliter ageremus, nisi diver- sarum occupationum, pro quibus ad utilitatem fidelium per regiones varias frequenter distrahimur, multiplicitas obviaret, cupiamus affectibus salubriter providere et talem con- stituere ibidem vice nostra, qui absentiae nostrae defectum suppleat et personam nostram veraciter: de tuis itaque fidelitatis constantia et praesumptione confisi, et in parte nostrarum sollicitudinum te vocantes, praefatum regnum nostrum n. ceterasque terras dominationi nostrae suppositas, omnesque civitates ipsarum, districtus et loca, cum omnibus suis pertinentiis, curam, gubernationem et regimen tibi usque ad beneplacitum nostrum committimus plenarie per praesentes, teque in eo et in eis et eorum quolibet ponimus loco nostri, dantes et con- cedentes tibi in eis posse plenissimum cum omnimoda et plenissima jurisdictione ac mero ac mixto imperio et gladii potestate in facinorosos et malos et quoslibet alios, quoties sint et quando tibi placuerit, per te et alios exercendi, capitaneos, camerarios, villicos, rectores, castellanos et burggravios castrorum, judices, juratos, consules seu scabinos civitatum, cete- rosque officiales ponendi, ordinandi, eligendi, instituendi, destituendi, removendi et cassandi, semel et pluries deputandi et revocandi, prout et sicut tibi placuerit, plenam tibi tenore praesentium concedimus facultatem; proventus et redditus omnes regni praedicti et omnium praedictorum et omnia singula ad nostram cameram quocumque modo pertinentia ad tuam ordinationem et dispositionem volumus pertinere, ita quod illos et illa convertere, expen- dere et distribuere ac erogare possis, prout de tua processerit voluntate; fidelitates praeterea et omagia, juramenta et obedientiam a quibuscunque personis nostro nomine recipere possis, et antiqua feoda confirmare, concedere et ecclesiastica beneficia et dignitates, quorum ele- ctio, nominatio seu praesentatio ad nos pertinet, quoquomodo conferre, denique cum qui- buscumque regibus et principibus, ducibus, marchionibus, praelatis, dominis, baronibus, communitatibus, terris, locis et aliis quibuscumque personis conventiones, pactiones, foedera, ligas, concordias, treugas et paces et promissiones et obligationes facere, inire, contrahere et confirmare et quaelibet juramenta praestare, et etiam, si opus fuerit, bellum indicere, exercitum et guerram movere et facere, quatenus introducere valeas bonum pacis et libere possis, plenariam etiam concedimus potestatem. Et generaliter, omnia et singula, quae nos ipsi facere possemus, per te volumus et decernimus posse fieri, et te in omnibus et per omnia in illis partibus tenere plenarium locum nostrum; novas tamen infeodationes et alie. nationes perpetuas tibi esse et intelligi volumus praesentibus interdictas. Mandamus igitur universis episcopis, praelatis, ducibus, capitaneis, baronibus, villicis oc. ceterisque hominibus terrarum nobis suppositarum et supponendarum in posterum, cujuscumque praeeminentiae exstiterint, quatenus tibi in omnibus et per omnia tamquam nobis parere, obedire et inten- dere debeant fideliter et devote. Datum oc. praesent. oc.
Strana 110
110 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 120. Wenceslaus R. et B. rex omnibus burgraviis regni Boh. se Procopium march. Moraviae regni capitaneum instituisse declarat. (Treb. C, 3. 135. Cap. H, 3. 72.) 1397. Wenceslaus oc. universis et singulis burggraviis, castellanis, nec non gubernatoribus castrorum regni nostri Boemiae, cujuscunque nobilitatis seu conditonis existant, ad quos prasentes pervenerint, fidelibus suis dilectis, gratiam oc. Fideles dilecti! Quia illustrem Procopium, marchionem Moraviae, principem et patruum nostrum dilectum, in capitaneum regni nostri Boemiae praefecimus, data sibi pote- state plenaria, ut in absentia nostra justitiam dirigere, pacem incolis procurare et tam divitem quam pauperem in suis debeat juribus conservare: idcirco vobis et vestrum cui- libet seriose praecipimus et sub regii favoris obtentu expresse mandamus, quatenus ad praefatum patruum nostrum et neminem alium respectum habere, sibi in singulis agendis assistere, ac ipsius mandatis tamquam nostris debeatis firmiter obedire. Nam in casum, quo aliquis vestrum se in hoc casu componeret (sic) et suis, imo potius nostris mandatis obedire forsitan recusaret, extunc eidem patruo nostro commisimus et dedimus plenariam nostro nomine potestatem, talem ab officio suo destituendi, et alium loco sui instituendi, dum et quotiens fuerit opportunum oc. 121. K. Wenzel ersucht ein Dom-Capitel, die von ihm gewünschte Person zum Bischof zu wählen. (Treb. C, 3. f. 1375.) Rex supplicat, quatenus capitulum eligat T. in episcopum ecclesiae suae et de mortuo compatitur propter morum gravitatem et generis identitatem. Devoti dilecti! Audito pridem, qualiter mordentis mortis impietas venerabilem Henr. Ladisl. episcopum, principem, consanguineum nostrum devotum dilectum, ab hac vita sub- traxerit: de ipsius obitu tanto fuimus turbati per amplius, quanto hunc nobis generosi san- guinis junxit identitas, suaque probitate poscente, ipsum peculiari prosequebamur favore. Non solum autem personam episcopi praefati dileximus, verum etiam ecclesiam vestram et ejus personas speciali sumus favore complexi, adeo, ut in procurando felici et optato qui- dem ipsorum statu dispositi fuerimus necessitate poscente diligentem operam et operosam diligentiam adhibere. Propter quod devotionem vestram affectuose requirimus et rogamus. desiderantes ex animo, quatenus electionem de persona futuri pontificis per vos celebran- dam suspendere, seu si per vos jam celebrata foret, quod absit, saltim ei, cui per dominum nostrum summum pontificem ad instantiam nostri providebitur, ut speramus, in receptione sua nostrae contemplationis intuitu voluntatem velitis favorabilem exhibere. Nisi enim eccle- siae vestrae profectus et commoda cordi nostro adeo ferventer insisterent, nequaquam vobis super praemissis tanto studio, tantaque diligentia scriberemus. Faciet etiam et in hoc vestra devotio majestati nostrae complacentiam singularem, erga vos et ecclesiam praedictam suo tempore benignis favoribus compensandam oc.
110 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 120. Wenceslaus R. et B. rex omnibus burgraviis regni Boh. se Procopium march. Moraviae regni capitaneum instituisse declarat. (Treb. C, 3. 135. Cap. H, 3. 72.) 1397. Wenceslaus oc. universis et singulis burggraviis, castellanis, nec non gubernatoribus castrorum regni nostri Boemiae, cujuscunque nobilitatis seu conditonis existant, ad quos prasentes pervenerint, fidelibus suis dilectis, gratiam oc. Fideles dilecti! Quia illustrem Procopium, marchionem Moraviae, principem et patruum nostrum dilectum, in capitaneum regni nostri Boemiae praefecimus, data sibi pote- state plenaria, ut in absentia nostra justitiam dirigere, pacem incolis procurare et tam divitem quam pauperem in suis debeat juribus conservare: idcirco vobis et vestrum cui- libet seriose praecipimus et sub regii favoris obtentu expresse mandamus, quatenus ad praefatum patruum nostrum et neminem alium respectum habere, sibi in singulis agendis assistere, ac ipsius mandatis tamquam nostris debeatis firmiter obedire. Nam in casum, quo aliquis vestrum se in hoc casu componeret (sic) et suis, imo potius nostris mandatis obedire forsitan recusaret, extunc eidem patruo nostro commisimus et dedimus plenariam nostro nomine potestatem, talem ab officio suo destituendi, et alium loco sui instituendi, dum et quotiens fuerit opportunum oc. 121. K. Wenzel ersucht ein Dom-Capitel, die von ihm gewünschte Person zum Bischof zu wählen. (Treb. C, 3. f. 1375.) Rex supplicat, quatenus capitulum eligat T. in episcopum ecclesiae suae et de mortuo compatitur propter morum gravitatem et generis identitatem. Devoti dilecti! Audito pridem, qualiter mordentis mortis impietas venerabilem Henr. Ladisl. episcopum, principem, consanguineum nostrum devotum dilectum, ab hac vita sub- traxerit: de ipsius obitu tanto fuimus turbati per amplius, quanto hunc nobis generosi san- guinis junxit identitas, suaque probitate poscente, ipsum peculiari prosequebamur favore. Non solum autem personam episcopi praefati dileximus, verum etiam ecclesiam vestram et ejus personas speciali sumus favore complexi, adeo, ut in procurando felici et optato qui- dem ipsorum statu dispositi fuerimus necessitate poscente diligentem operam et operosam diligentiam adhibere. Propter quod devotionem vestram affectuose requirimus et rogamus. desiderantes ex animo, quatenus electionem de persona futuri pontificis per vos celebran- dam suspendere, seu si per vos jam celebrata foret, quod absit, saltim ei, cui per dominum nostrum summum pontificem ad instantiam nostri providebitur, ut speramus, in receptione sua nostrae contemplationis intuitu voluntatem velitis favorabilem exhibere. Nisi enim eccle- siae vestrae profectus et commoda cordi nostro adeo ferventer insisterent, nequaquam vobis super praemissis tanto studio, tantaque diligentia scriberemus. Faciet etiam et in hoc vestra devotio majestati nostrae complacentiam singularem, erga vos et ecclesiam praedictam suo tempore benignis favoribus compensandam oc.
Strana 111
K. Andere öffentliche Acten unter König Wenzel. 111 122. K. Wenzel entschuldigt sich bei einem Fürsten, dass er noch keine Abgesandten an ihn geschickt hat. (Cap. H. 3. 42.) Scribit principi, ut non adtaediatur, quod sibi nuntios suos non mittit; nam distulit propter causas notabiles, quas etiam sibi nititur aperire. Wenceslaus oc. illustri Johanni oc. Dudum in eo fixa nostra resedit intentio, lega- tionem nostram solemnem, de mente nostra Dilectioni Vestrae clarius referenda sufficienter edoctam, ad eandem Dilectionem Vestram celeriter destinare: verum nos unacum serenis- simo principe, domino Sigismundo Ungariae rege, fratre nostro carissimo, et aliis multis principibus, placitorum termino simul conveniendi praesumpto, eosdem nuntios credidimus differendos, quousque parlamenti mutui celebrato colloquio, eandem Dilectionem Vestram de regiorum agibilium negotiorum magnitudine possemus certius securare. Et cum jam proxima feria IIII“, quae est vigilia ascensionis domini, in Brunna cum dicto fratre infalli- biliter volumus convenire: Dilectionem Vestram studiosius petimus et rogamus, quatenus nuntiorum nostrorum adventum et moram velitis affectione fraterna aequanimiter sustinere; finito etenim colloquio, ut praefertur, ex tunc mox legationem nostram realiter expeditam ad Dilectionem Vram studebimus e vestigio destinare, quae D. Vram de singulis sanctae Ro- manae ecclesiae et imperii et aliis negotiis regiis distinctius informabit. 123. K. Wenzel ermahnt einen Reichsfursten, in seiner Treue zu beharren. (Cap, H, 3. 42. Treb. С, 3. 345.) Confortat, ut maneat in ca fide constans, quam in eo dudum est expertus. Illustris princeps, sincere dilecte! Ne fama praeambula, sub incerto discur- rens, animum regium contrario eventu aut relatione contraria valeat perturbare, nobilis f. de . . fidelis noster dilectus, reverendissimo .. facti veritatem per ordinem duxit decla- randam, scribens literas credentiae in personam Jo. de . ., f. n. d., cujus virtute dictus patriarcha de singulis gestis majestatem regiam plene informavit. Sed quia praeterita de futuris plenam nobis dant fiduciam, ut sicut te hactenus fide et amore praecipuum et in- dustria specialem semper invenimus ad beneplacita nostra paratum, sic nativa tuae devo- tionis excrescente constantiâ, quaecumque nostrum et imperii sacri honorem respiciunt, fide- liter et sollicite promptis affectibus exequaris. Cum autem praesentium negotiorum et tem- porum qualitas exigat, fideles quoslibet in nostris servitiis multo plus solito vires et animos exercere: sinceritatem tuam requirimus et hortamur, ex animo desiderantes, quatenus lauda- biliori fine continues, quae laudabiliter incepisti; et sicut te dudum obsequiosum nobis et utilem praebuisti, fructuosiorem de cetero ex opere te nunc repraesentes. Inter alias enim cogitationes nostri propositi, unacum serenissimo principe oc. stabili tenacitate firmavimus ad partes exteras in manu forti et brachio extenso personaliter nos conferre, ut fidelium nostrorum, qui pro nostri nominis honore et felici statu imperii, personarum pericula et
K. Andere öffentliche Acten unter König Wenzel. 111 122. K. Wenzel entschuldigt sich bei einem Fürsten, dass er noch keine Abgesandten an ihn geschickt hat. (Cap. H. 3. 42.) Scribit principi, ut non adtaediatur, quod sibi nuntios suos non mittit; nam distulit propter causas notabiles, quas etiam sibi nititur aperire. Wenceslaus oc. illustri Johanni oc. Dudum in eo fixa nostra resedit intentio, lega- tionem nostram solemnem, de mente nostra Dilectioni Vestrae clarius referenda sufficienter edoctam, ad eandem Dilectionem Vestram celeriter destinare: verum nos unacum serenis- simo principe, domino Sigismundo Ungariae rege, fratre nostro carissimo, et aliis multis principibus, placitorum termino simul conveniendi praesumpto, eosdem nuntios credidimus differendos, quousque parlamenti mutui celebrato colloquio, eandem Dilectionem Vestram de regiorum agibilium negotiorum magnitudine possemus certius securare. Et cum jam proxima feria IIII“, quae est vigilia ascensionis domini, in Brunna cum dicto fratre infalli- biliter volumus convenire: Dilectionem Vestram studiosius petimus et rogamus, quatenus nuntiorum nostrorum adventum et moram velitis affectione fraterna aequanimiter sustinere; finito etenim colloquio, ut praefertur, ex tunc mox legationem nostram realiter expeditam ad Dilectionem Vram studebimus e vestigio destinare, quae D. Vram de singulis sanctae Ro- manae ecclesiae et imperii et aliis negotiis regiis distinctius informabit. 123. K. Wenzel ermahnt einen Reichsfursten, in seiner Treue zu beharren. (Cap, H, 3. 42. Treb. С, 3. 345.) Confortat, ut maneat in ca fide constans, quam in eo dudum est expertus. Illustris princeps, sincere dilecte! Ne fama praeambula, sub incerto discur- rens, animum regium contrario eventu aut relatione contraria valeat perturbare, nobilis f. de . . fidelis noster dilectus, reverendissimo .. facti veritatem per ordinem duxit decla- randam, scribens literas credentiae in personam Jo. de . ., f. n. d., cujus virtute dictus patriarcha de singulis gestis majestatem regiam plene informavit. Sed quia praeterita de futuris plenam nobis dant fiduciam, ut sicut te hactenus fide et amore praecipuum et in- dustria specialem semper invenimus ad beneplacita nostra paratum, sic nativa tuae devo- tionis excrescente constantiâ, quaecumque nostrum et imperii sacri honorem respiciunt, fide- liter et sollicite promptis affectibus exequaris. Cum autem praesentium negotiorum et tem- porum qualitas exigat, fideles quoslibet in nostris servitiis multo plus solito vires et animos exercere: sinceritatem tuam requirimus et hortamur, ex animo desiderantes, quatenus lauda- biliori fine continues, quae laudabiliter incepisti; et sicut te dudum obsequiosum nobis et utilem praebuisti, fructuosiorem de cetero ex opere te nunc repraesentes. Inter alias enim cogitationes nostri propositi, unacum serenissimo principe oc. stabili tenacitate firmavimus ad partes exteras in manu forti et brachio extenso personaliter nos conferre, ut fidelium nostrorum, qui pro nostri nominis honore et felici statu imperii, personarum pericula et
Strana 112
112 rerum dispendia non vitarunt, amplis praemiorum retributionibus compensemus, et effre- nam superbiam nostrorum rebellium et inimicorum, qui nune forsan de nostra absentia gloriantur, potentiae nostrae malleo conteramus. Ad ea siquidem te praebeas operosum, ut quod de commodis tuis jam firma mente concepimus, in actum deducere tuis exigentibus meritis merito valeamus. Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 124. Königl. Geleits- und Sicherheitsbrief für einen Missvergnügten. (Treb. C, 3. 74b.) Salvum conductum largitur pro concordia penitus habenda. Wenceslaus oc. Notum facimus, quod licet alias n. dictus n. non attenta gratia nobis et incolis regni nostri n. per sedem apostolicam facta, ne videlicet quispiam, cujus- cumque conditionis, status seu gradus existat, extra regnum ipsum per quascumque literas trahi possit aut evocari, venerabilem Jo. P. n. apostolicae sedis legatum, principem con- siliarium, n. et n. certos n. barones et fideles nostros legitime (?), et signanter honorabilem n. Pragensem et n. Subcamerarium regni nostri personaliter ad eandem sedem apostolicam procuraverit evocari, atque per hoc nostram regiam graviter offenderat majestatem, utpote qui in terris nostris non postulata justitia, quam sibi ministrare parati sumus, praefatos con- siliarios et fideles nostros vexationibus indebitis non est veritus fatigare: ad finem tamen, ne praefatus n. in hoc casu necessitatem aliquam allegare et per hoc excusationibus seu potius subverticulis se tueri posset et valeat, animo deliberato et ex certa nostra scientia eidem n. et omnibus, quos secum ex hac causa ducendos decreverit, damus virtute prae- sentium salvum conductum, ad nos veniendi, apud nos morandi, jus suum, si quod habere dinoscitur, coram judicibus competentibus prosequendi, ac demum hoc facto a nobis rece- dendi salvis rebus pariter et personis, pro nobis et omnibus ac singulis, qui causa nostri dimittunt et faciunt, dolo et fraude quibuslibet procul motis oc. 125. Wenceslaus rex Georgium de Roztok, familiarem suum, baronem denominat. (Treb. C. . . .) (?) Forma nobilitationis cum donatione clenodii. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, nobili Geor- gio Petri de Ro .., imperii sacri et regni nostri Boemiae baroni, consiliario, familiari et fideli nostro dilecto, gratiam regiam et omne bonum. Et si regiae dignitatis circumspecta benignitas universorum saluti dignatur intendere, et ea, quae rei publicae grata commoda censentur, aspicere gratiosa consideratione perpendit: ad illorum tamen procurandos honores singulari quodam favore inclinatur uberius, quos intemeratae fidei firma constantia et inve- terati laboris diuturnitas claris testimoniis recommendant. Sane consideratis benigne multi- plicibus studiosis obsequiis, et immobilis tuae fidelitatis et virtutis industria, quibus tu velut servitor constans, providus, fidelis, industrius et idoneus, serenissimo quondam K. Romano- rum imperatori et Boemiae regi, genitori nostro carissimo, ac etiam majestati nostrae sollicita
112 rerum dispendia non vitarunt, amplis praemiorum retributionibus compensemus, et effre- nam superbiam nostrorum rebellium et inimicorum, qui nune forsan de nostra absentia gloriantur, potentiae nostrae malleo conteramus. Ad ea siquidem te praebeas operosum, ut quod de commodis tuis jam firma mente concepimus, in actum deducere tuis exigentibus meritis merito valeamus. Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 124. Königl. Geleits- und Sicherheitsbrief für einen Missvergnügten. (Treb. C, 3. 74b.) Salvum conductum largitur pro concordia penitus habenda. Wenceslaus oc. Notum facimus, quod licet alias n. dictus n. non attenta gratia nobis et incolis regni nostri n. per sedem apostolicam facta, ne videlicet quispiam, cujus- cumque conditionis, status seu gradus existat, extra regnum ipsum per quascumque literas trahi possit aut evocari, venerabilem Jo. P. n. apostolicae sedis legatum, principem con- siliarium, n. et n. certos n. barones et fideles nostros legitime (?), et signanter honorabilem n. Pragensem et n. Subcamerarium regni nostri personaliter ad eandem sedem apostolicam procuraverit evocari, atque per hoc nostram regiam graviter offenderat majestatem, utpote qui in terris nostris non postulata justitia, quam sibi ministrare parati sumus, praefatos con- siliarios et fideles nostros vexationibus indebitis non est veritus fatigare: ad finem tamen, ne praefatus n. in hoc casu necessitatem aliquam allegare et per hoc excusationibus seu potius subverticulis se tueri posset et valeat, animo deliberato et ex certa nostra scientia eidem n. et omnibus, quos secum ex hac causa ducendos decreverit, damus virtute prae- sentium salvum conductum, ad nos veniendi, apud nos morandi, jus suum, si quod habere dinoscitur, coram judicibus competentibus prosequendi, ac demum hoc facto a nobis rece- dendi salvis rebus pariter et personis, pro nobis et omnibus ac singulis, qui causa nostri dimittunt et faciunt, dolo et fraude quibuslibet procul motis oc. 125. Wenceslaus rex Georgium de Roztok, familiarem suum, baronem denominat. (Treb. C. . . .) (?) Forma nobilitationis cum donatione clenodii. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, nobili Geor- gio Petri de Ro .., imperii sacri et regni nostri Boemiae baroni, consiliario, familiari et fideli nostro dilecto, gratiam regiam et omne bonum. Et si regiae dignitatis circumspecta benignitas universorum saluti dignatur intendere, et ea, quae rei publicae grata commoda censentur, aspicere gratiosa consideratione perpendit: ad illorum tamen procurandos honores singulari quodam favore inclinatur uberius, quos intemeratae fidei firma constantia et inve- terati laboris diuturnitas claris testimoniis recommendant. Sane consideratis benigne multi- plicibus studiosis obsequiis, et immobilis tuae fidelitatis et virtutis industria, quibus tu velut servitor constans, providus, fidelis, industrius et idoneus, serenissimo quondam K. Romano- rum imperatori et Boemiae regi, genitori nostro carissimo, ac etiam majestati nostrae sollicita
Strana 113
K. Andere öffentliche Acten unter König Wenzel. 113 probitate et operosa diligentia continuatis laborum studiis a multis retroactis temporibus placuisse dinosceris, habito etiam respectu ad fervidum tuae mentis amorem et futura vir- tutis tuae obsequia, quibus nostros et regni nostri Boemiae honores, profectum valebis et commoda procurare, te et heredes tuos legitimos, qui de lumbis tuis descenderint, maturo principum, comitum, baronum et procerum imperii sacri ac etiam regni nostri Boemiae accedente consilio, animo deliberato et de certa nostra scientia libertamus, et barones nobi- les sacri imperii et regni nostri Boemiae constituimus, et idoneos ac habiles facimus baro- nias quaslibet et quaevis baronum nobilium dominia habendi et possidendi, dum talia emptio- nis contractu, devolutione, donatione seu quovis alio titulo ad te aut antedictos heredes contigerit pervenire; decernentes, et regio nostro statuentes edicto, quod tu et heredes tui praedicti, de lumbis tuis descendentes, perpetuo barones nobiles nominari et appellari debeatis in antea, et tamquam ceteri imperii sacri et regni nostri Boemiae barones nobiles teneri et honorari, et ubicumque ab omnibus reputari, omnique statu, jure, privilegio, honore, gratia, dignitate et immunitate, statuto et consuctudine, absque impedimento quo- libet perfrui, quibus ceteri sacrosancti imperii et regni nostri Boemiae barones nobiles in dandis seu recipiendis juribus, in conservandis vel suscipiendis feodis, in dicendis seu ferendis sententiis diffinitivis aut interlocutoriis, in testimoniis, in praesidendis judiciis et in omnibus aliis nobilem statum et conditionem baronum nobilium concernentibus, freti sunt hactenus in imperio seu dicto regno nostro, vel etiam quomodolibet potiuntur; quod- que tu et heredes tui praedicti nulli penitus hominum ad provocationem duelli vel alicujus alterius causae criminalis seu civilis, cujuscumque etiam conditionis existat, nisi baromae insigniis nobilitate constituto, teneamini respondere, neque sententias alicujus interlocutorias seu diffinitivas aut testimonium super antedictis causis subire seu pati ratione quacumque, nisi fuerit nobilitatis et libertatis ingenuus, ut praefertur; non obstantibus quibuscumque legibus, statutis, consuetudinibus, juribus seu privilegiis in contrarium editis, quibus omni- bus si et in quantum praesenti nostrae libertatis indulto obviare censentur, auctoritate Romana regia et regiae potestatis plenitudine derogamus. Ne vero aliquibus in antea super conditione status tui et heredum tuorum dubium valeat suboriri, nos de habundantiori plenitudine gratiae specialis pro confirmatione nobilitatis vestrae et ad majorem vestri glo- riam et honorem, infrascripta nobilitatis insignia in tuam, heredum et successorum tuorum personas, quibus etiam progenitores tui hactenus usi sunt, regalis benignitatis innata cle- mentia, motu proprio et favorabiliter elargimur: ut videlicet more nobilium baronum in albo clypeo, banderio similiter albo, dum neccessitas id exegerit, cornicem nigram, vulgariter wrána vel Ruhe (sic) dictam, in galea similiter cornicem nigram oc. gestare possitis, ut cooper- torium galeae retro dependens sit de pellibus hermelinis, et ipsis insigniis tu, heredes et successores tui, uti possitis in proeliis, torneamentis, hastiludiis, et generaliter in omni exer- citio militari. Et ob majorem certitudinem, ut tu et heredes tui eo quidem securius hujusmodi gratia nostra (frui) possitis, quo insignia praefata sensibilibus figuris oculis cor- poralibus subjecta fuerint et appropriatis sibi coloribus figurata, ea de certa scientia de- pingi mandamus sub ea forma, quae in praesentibus pictoris magisterio reperitur. Gaudeas
K. Andere öffentliche Acten unter König Wenzel. 113 probitate et operosa diligentia continuatis laborum studiis a multis retroactis temporibus placuisse dinosceris, habito etiam respectu ad fervidum tuae mentis amorem et futura vir- tutis tuae obsequia, quibus nostros et regni nostri Boemiae honores, profectum valebis et commoda procurare, te et heredes tuos legitimos, qui de lumbis tuis descenderint, maturo principum, comitum, baronum et procerum imperii sacri ac etiam regni nostri Boemiae accedente consilio, animo deliberato et de certa nostra scientia libertamus, et barones nobi- les sacri imperii et regni nostri Boemiae constituimus, et idoneos ac habiles facimus baro- nias quaslibet et quaevis baronum nobilium dominia habendi et possidendi, dum talia emptio- nis contractu, devolutione, donatione seu quovis alio titulo ad te aut antedictos heredes contigerit pervenire; decernentes, et regio nostro statuentes edicto, quod tu et heredes tui praedicti, de lumbis tuis descendentes, perpetuo barones nobiles nominari et appellari debeatis in antea, et tamquam ceteri imperii sacri et regni nostri Boemiae barones nobiles teneri et honorari, et ubicumque ab omnibus reputari, omnique statu, jure, privilegio, honore, gratia, dignitate et immunitate, statuto et consuctudine, absque impedimento quo- libet perfrui, quibus ceteri sacrosancti imperii et regni nostri Boemiae barones nobiles in dandis seu recipiendis juribus, in conservandis vel suscipiendis feodis, in dicendis seu ferendis sententiis diffinitivis aut interlocutoriis, in testimoniis, in praesidendis judiciis et in omnibus aliis nobilem statum et conditionem baronum nobilium concernentibus, freti sunt hactenus in imperio seu dicto regno nostro, vel etiam quomodolibet potiuntur; quod- que tu et heredes tui praedicti nulli penitus hominum ad provocationem duelli vel alicujus alterius causae criminalis seu civilis, cujuscumque etiam conditionis existat, nisi baromae insigniis nobilitate constituto, teneamini respondere, neque sententias alicujus interlocutorias seu diffinitivas aut testimonium super antedictis causis subire seu pati ratione quacumque, nisi fuerit nobilitatis et libertatis ingenuus, ut praefertur; non obstantibus quibuscumque legibus, statutis, consuetudinibus, juribus seu privilegiis in contrarium editis, quibus omni- bus si et in quantum praesenti nostrae libertatis indulto obviare censentur, auctoritate Romana regia et regiae potestatis plenitudine derogamus. Ne vero aliquibus in antea super conditione status tui et heredum tuorum dubium valeat suboriri, nos de habundantiori plenitudine gratiae specialis pro confirmatione nobilitatis vestrae et ad majorem vestri glo- riam et honorem, infrascripta nobilitatis insignia in tuam, heredum et successorum tuorum personas, quibus etiam progenitores tui hactenus usi sunt, regalis benignitatis innata cle- mentia, motu proprio et favorabiliter elargimur: ut videlicet more nobilium baronum in albo clypeo, banderio similiter albo, dum neccessitas id exegerit, cornicem nigram, vulgariter wrána vel Ruhe (sic) dictam, in galea similiter cornicem nigram oc. gestare possitis, ut cooper- torium galeae retro dependens sit de pellibus hermelinis, et ipsis insigniis tu, heredes et successores tui, uti possitis in proeliis, torneamentis, hastiludiis, et generaliter in omni exer- citio militari. Et ob majorem certitudinem, ut tu et heredes tui eo quidem securius hujusmodi gratia nostra (frui) possitis, quo insignia praefata sensibilibus figuris oculis cor- poralibus subjecta fuerint et appropriatis sibi coloribus figurata, ea de certa scientia de- pingi mandamus sub ea forma, quae in praesentibus pictoris magisterio reperitur. Gaudeas
Strana 114
114 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. igitur favore regio et de tanto pietatis munere etiam tua proles exsultet, tantoque fideliori studio ad honorem (et) nostrum regni tua semper et ipsorm intentio solidetur, quanto ampliori praeventos quidem vos aspicitis munere gratiarum. Nulli ergo penitus hominum liceat hanc nostrae majestatis paginam infringere, vel ei ausu quovis temerario contraire, sub poena indignationis nostrae gravissimae, ac etiam.. marcarum auri puri, quam ab eo, qui contra- fecisse probabitur, irremissibiliter exigi et eorum medietatem regii nostri aerarii, aliam vero medietatem passorum injuriam usibus decernimus applicari. Praesentium sub ac. 126. Wenceslaus rex: (Treb. C, 3. 15b.) Facit regem omnium heraldorum. Wenceslaus oc. dilecto nobis oc. Fi. di. Cum jam multo temporis tractu ad nostra et celebris memoriae quondam Karoli, Romanorum imperatoris et Boemiae regis, genitoris nostri carissimi, obsequia gratum te reddere studueris, et quotidiano virtutis affectu te promptum exhibeas, pro hoc videlicet, ut te in omnibus terrarum finibus, ubi gentes armorum pro militarium actuum exercitio convenire volent frequenter te constituas, in- quirens solerter, prout hoc tui officii requirit conditio, qualiter a quolibet inibi opera militaria peragantur: idcirco diuturnitate laboris et inmota fidei tuae conditione pen- satis, te veluti bene meritum, quem conversatio morum et vitae laudabilitas plurimum re- commendant, regem omnium heraldorum seu servorum armorum in toto regno nostro Boemiae et ejus singulis principatibus, terris, dominiis et districtibus de Romanae regiac potestatis plenitudine statuimus, facimus, creamus et praesentibus elevamus, decernentes, quod universi et singuli heraldi seu armorum famuli praedicti nostri regni te tamquam ipsorum regem honorare debeant, et in locis singulis, quoties et dum eis conventus fuerit, cum solemnitate debite revereri, tibique in his, quae ad tui regiminis de consuetudine vel de jure spectant officium fideliter obedire, quodque vestes, robbas, equos et alia quaevis donaria, quibus specialibus nominibus exprimi valeant, quae tibi de regum, ducum, princi- pum, comitum, baronum, militum, clientum aut quorumcumque imperii sacri fidelium, cujus- cumque gradus seu nobilitatis existant, liberalitate fuerint erogata, libere vendere possis ubique locorum absque telonei seu alterius datii solutione, quae tibi de speciali nostrae celsitudinis favore praesentibus ad vitae tuae tempora relaxamus. Requirimus igitur uni- versos nostros et imperii sacri fideles, praecipue regni nostri Boemiae fideles dilectos, quatenus te tamquam heroldum familiarem nostrum et aliorum heraldorum regni nostri Boemiae regem, dum ad ipsos et eorum loca declinaveris, contemplatione regia pertractent favorabiliter et amice, tibique de securo conductu per ipsorum terras et districtus pro- videant ad regiae majestatis oc. praesentium oc.
114 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. igitur favore regio et de tanto pietatis munere etiam tua proles exsultet, tantoque fideliori studio ad honorem (et) nostrum regni tua semper et ipsorm intentio solidetur, quanto ampliori praeventos quidem vos aspicitis munere gratiarum. Nulli ergo penitus hominum liceat hanc nostrae majestatis paginam infringere, vel ei ausu quovis temerario contraire, sub poena indignationis nostrae gravissimae, ac etiam.. marcarum auri puri, quam ab eo, qui contra- fecisse probabitur, irremissibiliter exigi et eorum medietatem regii nostri aerarii, aliam vero medietatem passorum injuriam usibus decernimus applicari. Praesentium sub ac. 126. Wenceslaus rex: (Treb. C, 3. 15b.) Facit regem omnium heraldorum. Wenceslaus oc. dilecto nobis oc. Fi. di. Cum jam multo temporis tractu ad nostra et celebris memoriae quondam Karoli, Romanorum imperatoris et Boemiae regis, genitoris nostri carissimi, obsequia gratum te reddere studueris, et quotidiano virtutis affectu te promptum exhibeas, pro hoc videlicet, ut te in omnibus terrarum finibus, ubi gentes armorum pro militarium actuum exercitio convenire volent frequenter te constituas, in- quirens solerter, prout hoc tui officii requirit conditio, qualiter a quolibet inibi opera militaria peragantur: idcirco diuturnitate laboris et inmota fidei tuae conditione pen- satis, te veluti bene meritum, quem conversatio morum et vitae laudabilitas plurimum re- commendant, regem omnium heraldorum seu servorum armorum in toto regno nostro Boemiae et ejus singulis principatibus, terris, dominiis et districtibus de Romanae regiac potestatis plenitudine statuimus, facimus, creamus et praesentibus elevamus, decernentes, quod universi et singuli heraldi seu armorum famuli praedicti nostri regni te tamquam ipsorum regem honorare debeant, et in locis singulis, quoties et dum eis conventus fuerit, cum solemnitate debite revereri, tibique in his, quae ad tui regiminis de consuetudine vel de jure spectant officium fideliter obedire, quodque vestes, robbas, equos et alia quaevis donaria, quibus specialibus nominibus exprimi valeant, quae tibi de regum, ducum, princi- pum, comitum, baronum, militum, clientum aut quorumcumque imperii sacri fidelium, cujus- cumque gradus seu nobilitatis existant, liberalitate fuerint erogata, libere vendere possis ubique locorum absque telonei seu alterius datii solutione, quae tibi de speciali nostrae celsitudinis favore praesentibus ad vitae tuae tempora relaxamus. Requirimus igitur uni- versos nostros et imperii sacri fideles, praecipue regni nostri Boemiae fideles dilectos, quatenus te tamquam heroldum familiarem nostrum et aliorum heraldorum regni nostri Boemiae regem, dum ad ipsos et eorum loca declinaveris, contemplatione regia pertractent favorabiliter et amice, tibique de securo conductu per ipsorum terras et districtus pro- videant ad regiae majestatis oc. praesentium oc.
Strana 115
L. Hof-, Land� und Kreistage. 115 L. Hof-, Land- und Kreistage. 1384 —1402. 127. Hoftag in Prag. (Cap. I, 40. 3375.) c. 1384. Ut veniant scabini terrestres coram tali principe in Pragam. Wenceslaus dei gratia oc. Fideles dilecti! Ex certis et rationabilibus causis omnes et singulos scabinos et con- sules terrestres duximus convocandos. Quare fidelitati vestrae praesentibus injungimus et mandamus, quatenus mox visis praesentibus singulis diebus forensibus et festivis in civitate vestra et in ecclesiis voce praeconia proclamari publice faciatis, ut scabini districtus vestri singulis postpositis coram majestate nostra vel illustri Johanne Gorlicensi, fratre nostro carissimo, ac nostris consiliariis in civitate Pragensi in crastino sancti Johannis Baptistae esse debeant modis omnibus constituti, sicut favorem nostrum regium diligunt conservare. Datum oc. Per D. Georgium Martinus scolasticus. 128. Kreistag in Mies. (Cap. I, 40. 333b.) Magistro eivium, judici et juratis civibus in Tusta, amicis suis carissimis. Amici carissimi! Super quibusdam arduis et notabilibus causis Majestatem regiam concernentibus, vobis eadem regia majestate praecipio et injungo praesentibus seriose, qua- tenus mox visis praesentibus duos de consilio vestro cum pleno civitatis vestrae posse ad discretos viros, videlicet Bernhârdum judicem curiae et Matthiam notarium in Hradek, in Misam civitatem sine dilatione qualibet mittere et dirigere debeatis, in eo nullam negligen- tiam commissuri, prout indignationem regiam volueritis evitare. Datum Burgleins, die S. Dio- nysii et sociorum ejus. Georgius de Rostok, regni Boemiae subcamerarius, burgravius in Hradek. 129. Landtag in Prag. (Cap. I, 40. f. 339.) 1386. 7 Nov. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Fideles dilecti! Ad disponendum in regno nostro Boemiae statum pacificum et tran- quillum et ejusdem regni rempublicam feliciter procurandam, barones regni praedicti ad
L. Hof-, Land� und Kreistage. 115 L. Hof-, Land- und Kreistage. 1384 —1402. 127. Hoftag in Prag. (Cap. I, 40. 3375.) c. 1384. Ut veniant scabini terrestres coram tali principe in Pragam. Wenceslaus dei gratia oc. Fideles dilecti! Ex certis et rationabilibus causis omnes et singulos scabinos et con- sules terrestres duximus convocandos. Quare fidelitati vestrae praesentibus injungimus et mandamus, quatenus mox visis praesentibus singulis diebus forensibus et festivis in civitate vestra et in ecclesiis voce praeconia proclamari publice faciatis, ut scabini districtus vestri singulis postpositis coram majestate nostra vel illustri Johanne Gorlicensi, fratre nostro carissimo, ac nostris consiliariis in civitate Pragensi in crastino sancti Johannis Baptistae esse debeant modis omnibus constituti, sicut favorem nostrum regium diligunt conservare. Datum oc. Per D. Georgium Martinus scolasticus. 128. Kreistag in Mies. (Cap. I, 40. 333b.) Magistro eivium, judici et juratis civibus in Tusta, amicis suis carissimis. Amici carissimi! Super quibusdam arduis et notabilibus causis Majestatem regiam concernentibus, vobis eadem regia majestate praecipio et injungo praesentibus seriose, qua- tenus mox visis praesentibus duos de consilio vestro cum pleno civitatis vestrae posse ad discretos viros, videlicet Bernhârdum judicem curiae et Matthiam notarium in Hradek, in Misam civitatem sine dilatione qualibet mittere et dirigere debeatis, in eo nullam negligen- tiam commissuri, prout indignationem regiam volueritis evitare. Datum Burgleins, die S. Dio- nysii et sociorum ejus. Georgius de Rostok, regni Boemiae subcamerarius, burgravius in Hradek. 129. Landtag in Prag. (Cap. I, 40. f. 339.) 1386. 7 Nov. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Fideles dilecti! Ad disponendum in regno nostro Boemiae statum pacificum et tran- quillum et ejusdem regni rempublicam feliciter procurandam, barones regni praedicti ad
Strana 116
116 Palacky, über FormelbücherBei: lagen. proximam diem dominicam ante festum S. Elizabeth Pragam decrevimus convocandos. Unde fidelitati vestrae seriose praecipimus et expresse mandamus, quatenus duos de consilio cum pleno civitatis vestrae mandato ad nos Pragam dirigere debeatis taliter, ut praedicta die dominica apud nos in Praga sint finaliter constituti. Volumus etiam, ut interim in civitate vestra diebus ad hoc aptis proclamari publice faciatis, ut omnes et singuli, quibus bona ipsorum indebite seu injuste per quempiam sunt ablata, super praedicto termino Pragam similiter venire non obmittant; quibus per restitutionem bonorum hujusmodi seu alias neces- sarias vias et modos de opportuno super hoc dignabimur remedio providere. Dat. Veronae, die VII Novembris, regnorum nostrorum anno Boemiae XXIIII°, Romanorum vero XI°. Per D. Przemkonem ducem Teschinensem Wlachnico de Weitenmule. 130 a) Hoftag [in Prag. (Cap. I, 40. f. 3335 ad marg.) (1388, m. Aug.) Domini et amici carissimi! Ex speciali mandato sermi domini nostri Romanorum et Boemiae regis, Dilectioni vestrae nomine ipsius domini nostri praesentibus seriose committi- mus et mandamus, quatenus duo ex vobis, habentes civitatis vestrae plenum posse pariter et mandatum, Pragae die dominica proxima post festum Nativitatis S. Mariae proxime ven- turum coram ipso domino nostro rege aut ejus officialibus super arduis tractaturi negotiis sitis infallibiliter constituti, regalis gratiae sub obtentu. Dat. . . . . Sigismundus Huler regni Boemiae subcamerarius, nec non supremus notarius ejusdem regni regalis. 130 b) Dasselbe. (Cap. I, 40. f. 3335.) 1388, 20 Aug. (Burgleins.) Wenceslaus (dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex) universis et singulis abbatibus, praepositis, prioribus monachorum, nec non commendatoribus domo- rum, devotis, et signanter magistris civium, judicibus, consulibus et juratis civitatum regni nostri Bohemiae, fidelibus suis dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Devoti et fideles dilecti! Quia propter certas et necessarias causas nos et regnum Bohemiae tangentes ad praesens vestri praesentia plurimum indigemus: idcirco volumus, et vobis tenore praesentium seriose praecipiendo mandamus, quatenus proxima die dominica post festum nativitatis S. Mariae vos abbates, praepositi, priores et commen- datores personaliter venire, aut duos de fratribus quorunilibet monasteriorum vestro- rum, plenum a vobis desuper mandatum habentes, Pragam sine dilatione qualibet trans-
116 Palacky, über FormelbücherBei: lagen. proximam diem dominicam ante festum S. Elizabeth Pragam decrevimus convocandos. Unde fidelitati vestrae seriose praecipimus et expresse mandamus, quatenus duos de consilio cum pleno civitatis vestrae mandato ad nos Pragam dirigere debeatis taliter, ut praedicta die dominica apud nos in Praga sint finaliter constituti. Volumus etiam, ut interim in civitate vestra diebus ad hoc aptis proclamari publice faciatis, ut omnes et singuli, quibus bona ipsorum indebite seu injuste per quempiam sunt ablata, super praedicto termino Pragam similiter venire non obmittant; quibus per restitutionem bonorum hujusmodi seu alias neces- sarias vias et modos de opportuno super hoc dignabimur remedio providere. Dat. Veronae, die VII Novembris, regnorum nostrorum anno Boemiae XXIIII°, Romanorum vero XI°. Per D. Przemkonem ducem Teschinensem Wlachnico de Weitenmule. 130 a) Hoftag [in Prag. (Cap. I, 40. f. 3335 ad marg.) (1388, m. Aug.) Domini et amici carissimi! Ex speciali mandato sermi domini nostri Romanorum et Boemiae regis, Dilectioni vestrae nomine ipsius domini nostri praesentibus seriose committi- mus et mandamus, quatenus duo ex vobis, habentes civitatis vestrae plenum posse pariter et mandatum, Pragae die dominica proxima post festum Nativitatis S. Mariae proxime ven- turum coram ipso domino nostro rege aut ejus officialibus super arduis tractaturi negotiis sitis infallibiliter constituti, regalis gratiae sub obtentu. Dat. . . . . Sigismundus Huler regni Boemiae subcamerarius, nec non supremus notarius ejusdem regni regalis. 130 b) Dasselbe. (Cap. I, 40. f. 3335.) 1388, 20 Aug. (Burgleins.) Wenceslaus (dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex) universis et singulis abbatibus, praepositis, prioribus monachorum, nec non commendatoribus domo- rum, devotis, et signanter magistris civium, judicibus, consulibus et juratis civitatum regni nostri Bohemiae, fidelibus suis dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Devoti et fideles dilecti! Quia propter certas et necessarias causas nos et regnum Bohemiae tangentes ad praesens vestri praesentia plurimum indigemus: idcirco volumus, et vobis tenore praesentium seriose praecipiendo mandamus, quatenus proxima die dominica post festum nativitatis S. Mariae vos abbates, praepositi, priores et commen- datores personaliter venire, aut duos de fratribus quorunilibet monasteriorum vestro- rum, plenum a vobis desuper mandatum habentes, Pragam sine dilatione qualibet trans-
Strana 117
Hof-, Land- und Kreistage. 117 mittere debeatis. Et similiter vos magistri civium, judices et jurati civitatum praedictarum duos de consilio cujuslibet civitatis vestrae cum pleno mandato ad diem et locum praedictos, ad nostram vel consiliariorum nostrorum praesentiam destinare modis omnibus debeatis, voluntatem nostram a nobis vel ipsis plenarie audituros. Nullam in praemissis penitus ne- gligentiam commissuri. Dat. in Burgleins die XX Augusti, regnorum nostrorum anno Boe- miae XXVI°, Romanorum vero XIII°. 131 a) Dasselbe. (I, 40. 336.) Fideles dilecti! Ad hoc, ut tam regni nostri Bohemiae, quam etiam incolarum ipsius communis procuretur utilitas, cuncta etiam, quae ad pacem et tranquillitatem pertinent, sta- bili ponantur in ordine, vestri praesentia nobis est plurimum opportuna. Et ideo volumus vobisque seriose praecipimus vel praecipiendo mandamus, quatenus duos de consilio civi- tatis vestrae plenum a vobis mandatum habentes ad nos Pragam destinare modis omnibus debeatis, sic ut proxima feria V post festum Omnium Sanctorum apud nos ibidem sint fina- liter constituti. Datum Mendici die XXVIII Octobris regnorum oc. 131 b) Dasselbe. (I. 40. 337.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Fideles dilecti! Quia propter certas arduas et necessarias causas vestri praesentia plurimum indige- mus: idcirco volumus vobisque seriose mandamus, quatenus duos de consilio vestro cum pleno civitatis vestrae mandato ad nos sive consiliarios nostros super dominica proxima post festum Assumptionis S. Mariae Pragam destinare sine dilatione qualibet debeatis. Datum Pragae die prima Augusti, regnorum nostrorum oc. Ad mandatum domini regis : Johannes Caminensis electus cancellarius. 131 c) Dasselbe. (1, 40. 337.) Fideles dilecti! Ex certis causis vos requirimus et hortamur omnino volentes, qua- tenus duos de consilio, duos de communitate una cum civitatis vestrae judice cum pleno mandato ad nos debeatis transmittere, ut feria secunda proxima ad octo dies apud nos Pra- gae esse debeant finaliter constituti. Datum Pragae in die S. Mauritii regnorum oc. 132. Landtag in Prag. (Cap. I, 40. f. 350a.) 1394, 15 Mai. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, universis et singulis magistris civium, judicibus, scabinis, consulibus et juratis districtus Pilznensis, fidelibus nostris dilectis, gratiam regiam et omne bonum.
Hof-, Land- und Kreistage. 117 mittere debeatis. Et similiter vos magistri civium, judices et jurati civitatum praedictarum duos de consilio cujuslibet civitatis vestrae cum pleno mandato ad diem et locum praedictos, ad nostram vel consiliariorum nostrorum praesentiam destinare modis omnibus debeatis, voluntatem nostram a nobis vel ipsis plenarie audituros. Nullam in praemissis penitus ne- gligentiam commissuri. Dat. in Burgleins die XX Augusti, regnorum nostrorum anno Boe- miae XXVI°, Romanorum vero XIII°. 131 a) Dasselbe. (I, 40. 336.) Fideles dilecti! Ad hoc, ut tam regni nostri Bohemiae, quam etiam incolarum ipsius communis procuretur utilitas, cuncta etiam, quae ad pacem et tranquillitatem pertinent, sta- bili ponantur in ordine, vestri praesentia nobis est plurimum opportuna. Et ideo volumus vobisque seriose praecipimus vel praecipiendo mandamus, quatenus duos de consilio civi- tatis vestrae plenum a vobis mandatum habentes ad nos Pragam destinare modis omnibus debeatis, sic ut proxima feria V post festum Omnium Sanctorum apud nos ibidem sint fina- liter constituti. Datum Mendici die XXVIII Octobris regnorum oc. 131 b) Dasselbe. (I. 40. 337.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Fideles dilecti! Quia propter certas arduas et necessarias causas vestri praesentia plurimum indige- mus: idcirco volumus vobisque seriose mandamus, quatenus duos de consilio vestro cum pleno civitatis vestrae mandato ad nos sive consiliarios nostros super dominica proxima post festum Assumptionis S. Mariae Pragam destinare sine dilatione qualibet debeatis. Datum Pragae die prima Augusti, regnorum nostrorum oc. Ad mandatum domini regis : Johannes Caminensis electus cancellarius. 131 c) Dasselbe. (1, 40. 337.) Fideles dilecti! Ex certis causis vos requirimus et hortamur omnino volentes, qua- tenus duos de consilio, duos de communitate una cum civitatis vestrae judice cum pleno mandato ad nos debeatis transmittere, ut feria secunda proxima ad octo dies apud nos Pra- gae esse debeant finaliter constituti. Datum Pragae in die S. Mauritii regnorum oc. 132. Landtag in Prag. (Cap. I, 40. f. 350a.) 1394, 15 Mai. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, universis et singulis magistris civium, judicibus, scabinis, consulibus et juratis districtus Pilznensis, fidelibus nostris dilectis, gratiam regiam et omne bonum.
Strana 118
118 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae committimus et tenore praesentium districte prae- cipiendo mandamus, omnino volentes, quatenus quolibet die forensi seu festivo in civitati- bus, oppidis et locis vestris proclamari publice faciatis, ut omnes et singuli barones, nobi- les, milites, clientes atque terrigenae in districtu vestro residentes, cujuscunque status seu conditionis existant, dominica qua cantatur Exaudi (31 Mai) apud nos in Praga, omni procul excusatione cessante, sint finaliter constituti: cum quibus de pace et tranquillitate regni nostri Boemiae et ipsius re publica tractare volumus, prout nobis fuerit divinitus inspiratum. In hac etiam proclamatione adjici volumus, ut si quispiam ex praefatis terrigenis se absen- tare voluerit, aut ad praedictum terminum venire distulerit, quod ex tune talis tam a nobis quam etiam a singulis aliis rei publicae seu pacis aemulus debeat reputari. Dat. Pragae, die XV. Maii, regnorum nostrorum anno Boemiae XXXI, Romanorum vero XVIII°. Per D. Henricum de Nova domo Wlachnico de Weytenmule. 133. Landtag in Prag. (Cap. I, 40. f. 3315.) 1395, 23 Maii. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex: universis et singulis magistris civium, consulibus et juratis civitatum et oppidorum in districtu Pylz- nensi constitutis, ad quos praesentes pervenerint, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Pati nolentes, ut fideles nostri regnicolae in suis juribus turbentur in antea, seu ob defectum justitiae aliquam de cetero habeant materiam querulandi: com- misimus illustri Johanni duci Gorlicensi, principi et fratri nostro carissimo, ut nostris aucto- ritate et nomine omnibus et singulis tam ecclesiasticis quam secularibus personis, pauperibus atque divitibus, justitiam facere, bona per quoscunque violenter seu injuste ablata restitui mandare, et generaliter quemlibet in suis debeat juribus efficaciter conservare. Propter quod fidelitati vestrae committimus et sub regii favoris obtentu districte praecipiendo mandamus, quatenus mox visis praesentibus, in civitatibus, oppidis et locis, tam in ecclesiis quam foris vestris proclamari publice faciatis, ut omnes et singuli terrigenae, utpote milites et clientes, cives et oppidani, sive ad nos, sive ad barones regni pertineant, super quatuor temporibus proxime venturis Pragam personaliter veniant, justitiam et restitutionem bonorum injuste sicut praemittitur ablatorum finaliter adepturi. Et ne quispiam ex eis se per simulatum forsan timorem aut alio quovis modo valeat excusare, in dicta proclamatione volumus super- addi, quod omnibus ad praefatum terminum venire volentibus, sive nostri, sive baronum fuerint, parati sumus dare, imo virtute praesentium damus, securum et salvum conductum Pragam veniendi, ibidem morandi, et abinde ad propria eorum domicilia redeundi, salvis rebus pariter et personis, tam pro nobis quam pro omnibus, qui causa nostri faciunt et dimittunt. Dat. Karlstein, die XXIII mensis Maii, regnorum nostrorum anno Boemiae XXXII°, Romanorum vero XIX°. Ad mandatum D. Regis: Wlachnico de Weytenmule.
118 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae committimus et tenore praesentium districte prae- cipiendo mandamus, omnino volentes, quatenus quolibet die forensi seu festivo in civitati- bus, oppidis et locis vestris proclamari publice faciatis, ut omnes et singuli barones, nobi- les, milites, clientes atque terrigenae in districtu vestro residentes, cujuscunque status seu conditionis existant, dominica qua cantatur Exaudi (31 Mai) apud nos in Praga, omni procul excusatione cessante, sint finaliter constituti: cum quibus de pace et tranquillitate regni nostri Boemiae et ipsius re publica tractare volumus, prout nobis fuerit divinitus inspiratum. In hac etiam proclamatione adjici volumus, ut si quispiam ex praefatis terrigenis se absen- tare voluerit, aut ad praedictum terminum venire distulerit, quod ex tune talis tam a nobis quam etiam a singulis aliis rei publicae seu pacis aemulus debeat reputari. Dat. Pragae, die XV. Maii, regnorum nostrorum anno Boemiae XXXI, Romanorum vero XVIII°. Per D. Henricum de Nova domo Wlachnico de Weytenmule. 133. Landtag in Prag. (Cap. I, 40. f. 3315.) 1395, 23 Maii. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex: universis et singulis magistris civium, consulibus et juratis civitatum et oppidorum in districtu Pylz- nensi constitutis, ad quos praesentes pervenerint, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Pati nolentes, ut fideles nostri regnicolae in suis juribus turbentur in antea, seu ob defectum justitiae aliquam de cetero habeant materiam querulandi: com- misimus illustri Johanni duci Gorlicensi, principi et fratri nostro carissimo, ut nostris aucto- ritate et nomine omnibus et singulis tam ecclesiasticis quam secularibus personis, pauperibus atque divitibus, justitiam facere, bona per quoscunque violenter seu injuste ablata restitui mandare, et generaliter quemlibet in suis debeat juribus efficaciter conservare. Propter quod fidelitati vestrae committimus et sub regii favoris obtentu districte praecipiendo mandamus, quatenus mox visis praesentibus, in civitatibus, oppidis et locis, tam in ecclesiis quam foris vestris proclamari publice faciatis, ut omnes et singuli terrigenae, utpote milites et clientes, cives et oppidani, sive ad nos, sive ad barones regni pertineant, super quatuor temporibus proxime venturis Pragam personaliter veniant, justitiam et restitutionem bonorum injuste sicut praemittitur ablatorum finaliter adepturi. Et ne quispiam ex eis se per simulatum forsan timorem aut alio quovis modo valeat excusare, in dicta proclamatione volumus super- addi, quod omnibus ad praefatum terminum venire volentibus, sive nostri, sive baronum fuerint, parati sumus dare, imo virtute praesentium damus, securum et salvum conductum Pragam veniendi, ibidem morandi, et abinde ad propria eorum domicilia redeundi, salvis rebus pariter et personis, tam pro nobis quam pro omnibus, qui causa nostri faciunt et dimittunt. Dat. Karlstein, die XXIII mensis Maii, regnorum nostrorum anno Boemiae XXXII°, Romanorum vero XIX°. Ad mandatum D. Regis: Wlachnico de Weytenmule.
Strana 119
L. Hof-, Lande und Kreistage. 119 134. Hoftag in Prag. (Treb. C, 6. f. 51— 52.) Amici carissimi! Quia serenissimus princeps et dominus, dominus W. Romanorum et Boemiae rex, dominus noster gratiosus, pacem et justitiam in regno suo, auxiliante deo, juxta quod vobis per suas literas scripsit, disposuit ordinare: ex mandato igitur ipsius do- mini regis vobis praesentibus seriose committimus el mandamus, quatenus duos de consilio et duos de communitate civitatis vestrae cum pleno posse Pragam ad diem S. Joh. proxime venturam modis omnibus transmittatis, ad audiendam intentionem regiam vobis per illustrem principem dominum M. ducem P. silvarum regalium forestariarum et per nos plenarie ex- ponendam; nam ad dictam diem omnes abbates monasteriorum et omnes purgravii castro- rum convenient, quibus similiter scripsimus pro eodem; nullam in eo negligentiam sub regalis obtentu gratiae commissuri, alias, si in hiis inobedientes extiteritis, ipsam inobedien- tiam vestram premeremus remediis opportunis. 135 a) Kreistag in Pilsen. (Cap. I, 40. f. 349 — 50.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Fideles dilecti! Commisimus Nyeproni de Rupaw, Busconi de Rysenberg et Borni- koni burgravio Tustensi, fidelibus dilectis, et eis dedimus seriosius in mandatis, ut ipsi cum universis et singulis ecclesiasticis et secularibus in districtu Pylznensi consistentibus super fer. secunda proxima post dominicam Laetare in civitate nostra Pylsnensi convenire ct de pace ac tranquillitate dicti districtus nomine nostro tractare, et ut iniquorum reprimatur protervia, debeant finaliter ordinare. Propter quod volumus, et vobis seriose praecipiendo mandamus, quatenus mox visis praesentibus in civitate vestra hoc ipsum proclamare publice, et ad locum ac terminum praedictos vestros de consilio transmittere modis omnibus debea- tis, voluntatem nostram ab eis super talibus audituri. Est etiam intentionis nostrae, ut si vobis adversus quempiam aliquid forsitan competit actionis, hanc coram dictis nostris fide- libus proponere studeatis, qui hoc ipsum ad nostram praesentiam ulterius deferre debebunt, nosque vobis desuper provideri curabimus de remedio opportuno. Datum Pragae, die VIII Martii, regnorum nostrorum oc. (sic) Ad mandatum D. Regis Wlachnico. 135 b) Dasselbe. (Treb. C, 6. f. 49a.) Fideles dilecti! Commisimus B. de P. et K. de H., fidelibus nostris dilectis, et esi dedimus seriosius in mandatis, ut ipsi cum universis et singulis personis ecclesiasticis et secularibus in districtu P. consistentibus, ut feria Il proxima post dominicam H. in civi- tate vestra P. convenire, ac de pace et tranquillitate dicti districtus et iniquorum reprimenda
L. Hof-, Lande und Kreistage. 119 134. Hoftag in Prag. (Treb. C, 6. f. 51— 52.) Amici carissimi! Quia serenissimus princeps et dominus, dominus W. Romanorum et Boemiae rex, dominus noster gratiosus, pacem et justitiam in regno suo, auxiliante deo, juxta quod vobis per suas literas scripsit, disposuit ordinare: ex mandato igitur ipsius do- mini regis vobis praesentibus seriose committimus el mandamus, quatenus duos de consilio et duos de communitate civitatis vestrae cum pleno posse Pragam ad diem S. Joh. proxime venturam modis omnibus transmittatis, ad audiendam intentionem regiam vobis per illustrem principem dominum M. ducem P. silvarum regalium forestariarum et per nos plenarie ex- ponendam; nam ad dictam diem omnes abbates monasteriorum et omnes purgravii castro- rum convenient, quibus similiter scripsimus pro eodem; nullam in eo negligentiam sub regalis obtentu gratiae commissuri, alias, si in hiis inobedientes extiteritis, ipsam inobedien- tiam vestram premeremus remediis opportunis. 135 a) Kreistag in Pilsen. (Cap. I, 40. f. 349 — 50.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Fideles dilecti! Commisimus Nyeproni de Rupaw, Busconi de Rysenberg et Borni- koni burgravio Tustensi, fidelibus dilectis, et eis dedimus seriosius in mandatis, ut ipsi cum universis et singulis ecclesiasticis et secularibus in districtu Pylznensi consistentibus super fer. secunda proxima post dominicam Laetare in civitate nostra Pylsnensi convenire ct de pace ac tranquillitate dicti districtus nomine nostro tractare, et ut iniquorum reprimatur protervia, debeant finaliter ordinare. Propter quod volumus, et vobis seriose praecipiendo mandamus, quatenus mox visis praesentibus in civitate vestra hoc ipsum proclamare publice, et ad locum ac terminum praedictos vestros de consilio transmittere modis omnibus debea- tis, voluntatem nostram ab eis super talibus audituri. Est etiam intentionis nostrae, ut si vobis adversus quempiam aliquid forsitan competit actionis, hanc coram dictis nostris fide- libus proponere studeatis, qui hoc ipsum ad nostram praesentiam ulterius deferre debebunt, nosque vobis desuper provideri curabimus de remedio opportuno. Datum Pragae, die VIII Martii, regnorum nostrorum oc. (sic) Ad mandatum D. Regis Wlachnico. 135 b) Dasselbe. (Treb. C, 6. f. 49a.) Fideles dilecti! Commisimus B. de P. et K. de H., fidelibus nostris dilectis, et esi dedimus seriosius in mandatis, ut ipsi cum universis et singulis personis ecclesiasticis et secularibus in districtu P. consistentibus, ut feria Il proxima post dominicam H. in civi- tate vestra P. convenire, ac de pace et tranquillitate dicti districtus et iniquorum reprimenda
Strana 120
120 Palacky, über Formelbücher. Beilagen. protervia, nostro nomine tractare debeant, juxta ea, quae eis per nos oretenus sunt com- missa; propter quod volumus et fidelitati vestrae seriose praecipiendo mandamus, quatenus hoc ipsum in civitate vestra proclamare publice et eis quo ad hoc cooperari pro viribus debeatis; literas etiam nostras certis personis super hujusmodi negotio directas per vestros nuntios personis, quibus scriptae sunt, transmittere nullatenus obmittatis. 136 a) Wenceslaus R. et Boh. rex .. baronem regni Bohemiae Pragam ad conventum regni evocat. (Сар. H, 3. f. 60.) Hortatur ad sui praesentiam, ut consilio ipsius et aliorum justitia in regno foveatur. Fidelis dilecte! Quamquam pro disponendis aliquarum terrarum nostrarum negotiis terminos regni Boemiae nos exire praegrandis cogat necessitas, de ipsius tamen regni pro- fectu et commodo taliter ordinare proponimus, ut in eo peramplius justitia exoptata reflo- reat, tranquillitate vigeat, et quidem jura dudum a nostris praedecessoribus Boemiae regi- bus condita et in ipso regno firmiter observata, futuris temporibus, prout justum est, ser- ventur illaesa, nominatim taliter, ut non liceat alicui alterum ausu temerario diffidare, in ejus domicilium ignem mittere, pecudes aufferre, nec sibi aliena bona quomodolibet vendi- care. Quapropter Fidelitati Tuae scribimus et hortamur, volentes, quatenus super festo . . venturo proxime unacum aliis regni Boemiae baronibus, quibus super hoc similiter scribi- mus, ad nos Pragam velis et debeas te personaliter conferre, ut de tuo et ipsorum consilio, quod ad utilitatem publicam mente concepimus, opere complere finaliter valeamus. 136 b) (Сар. H, 3. f. 66.) Veniatis. Ponit alium terminum veniendi, revocando primum propter ardua impedimenta. Fidelis dilecte! Licet alias tuae fidelitati scripsimus, ut pro disponendis utilitatibus ac profectu regni nostri Boemiae ct incolarum ipsius super clamoribus injuriarum et aliis violentiis seu fatigis indebitis, quas nostri et ejusdem regni fideles hucusque sustulisse videntur, nostrae majestatis praesentiam accedere deberes, ut videlicet de tuo et aliorum baronum consilio talibus defectibus imo potius necessitatibus possemus realiter providere: quia tamen intervenientibus aliquibus negotiis arduis, hujusmodi nostrum propositum pro tunc extitit impeditum, neque ad effectum optatum perductum: ne igitur in regno nostro praedicto, ob defectum justitiae, de cetero clamor exuberet, T. F. rogamus et hortamur desiderantes ex animo, quatenus negotiis tuis in ordine positis, ad nos sine dilatione qua- libet velis dirigere iter tuum taliter, ut super octava sancti .. ventura proxime apud nos in . . sis finaliter constitutus; nec te necessitas propria quantumlibet arduo in hoc prae- occupet, quin pro disponenda ejusdem regni re publica super dicto termino te nostro conspectui finaliter repraesentes, cum de tuo et aliorum baronum consilio, pro quibus simi- liter direximus scripta nostra, defectibus hujusmodi volumus providere, et si quid neglec- tum fuerit in praemissis, mediante justitia conabimur adimplere.
120 Palacky, über Formelbücher. Beilagen. protervia, nostro nomine tractare debeant, juxta ea, quae eis per nos oretenus sunt com- missa; propter quod volumus et fidelitati vestrae seriose praecipiendo mandamus, quatenus hoc ipsum in civitate vestra proclamare publice et eis quo ad hoc cooperari pro viribus debeatis; literas etiam nostras certis personis super hujusmodi negotio directas per vestros nuntios personis, quibus scriptae sunt, transmittere nullatenus obmittatis. 136 a) Wenceslaus R. et Boh. rex .. baronem regni Bohemiae Pragam ad conventum regni evocat. (Сар. H, 3. f. 60.) Hortatur ad sui praesentiam, ut consilio ipsius et aliorum justitia in regno foveatur. Fidelis dilecte! Quamquam pro disponendis aliquarum terrarum nostrarum negotiis terminos regni Boemiae nos exire praegrandis cogat necessitas, de ipsius tamen regni pro- fectu et commodo taliter ordinare proponimus, ut in eo peramplius justitia exoptata reflo- reat, tranquillitate vigeat, et quidem jura dudum a nostris praedecessoribus Boemiae regi- bus condita et in ipso regno firmiter observata, futuris temporibus, prout justum est, ser- ventur illaesa, nominatim taliter, ut non liceat alicui alterum ausu temerario diffidare, in ejus domicilium ignem mittere, pecudes aufferre, nec sibi aliena bona quomodolibet vendi- care. Quapropter Fidelitati Tuae scribimus et hortamur, volentes, quatenus super festo . . venturo proxime unacum aliis regni Boemiae baronibus, quibus super hoc similiter scribi- mus, ad nos Pragam velis et debeas te personaliter conferre, ut de tuo et ipsorum consilio, quod ad utilitatem publicam mente concepimus, opere complere finaliter valeamus. 136 b) (Сар. H, 3. f. 66.) Veniatis. Ponit alium terminum veniendi, revocando primum propter ardua impedimenta. Fidelis dilecte! Licet alias tuae fidelitati scripsimus, ut pro disponendis utilitatibus ac profectu regni nostri Boemiae ct incolarum ipsius super clamoribus injuriarum et aliis violentiis seu fatigis indebitis, quas nostri et ejusdem regni fideles hucusque sustulisse videntur, nostrae majestatis praesentiam accedere deberes, ut videlicet de tuo et aliorum baronum consilio talibus defectibus imo potius necessitatibus possemus realiter providere: quia tamen intervenientibus aliquibus negotiis arduis, hujusmodi nostrum propositum pro tunc extitit impeditum, neque ad effectum optatum perductum: ne igitur in regno nostro praedicto, ob defectum justitiae, de cetero clamor exuberet, T. F. rogamus et hortamur desiderantes ex animo, quatenus negotiis tuis in ordine positis, ad nos sine dilatione qua- libet velis dirigere iter tuum taliter, ut super octava sancti .. ventura proxime apud nos in . . sis finaliter constitutus; nec te necessitas propria quantumlibet arduo in hoc prae- occupet, quin pro disponenda ejusdem regni re publica super dicto termino te nostro conspectui finaliter repraesentes, cum de tuo et aliorum baronum consilio, pro quibus simi- liter direximus scripta nostra, defectibus hujusmodi volumus providere, et si quid neglec- tum fuerit in praemissis, mediante justitia conabimur adimplere.
Strana 121
L. Hof-, Land- und Kreistage. 121 137. Landtag. (Treb. C, 6. f. 53—54.) 1402 (init.) Prudentes sincere dilecti! Licet pridem scripsisse meminimus, ut pro disponenda republica super festo sancti P. proximo huc venire debeatis: tamen quia veraciter accepimus, serenissimum principem et dominum dominum S. regem Ungariae jam in Albea fore sanum et incolumem personaliter constitutum, ad quem quidem dominum regem nobilis quidem dominus O. de B. ceterique regni istius barones procedunt ad praesens, propter quod ter- minum sancti G. praefixum observare non possumus nec valemus: idcirco vos praesentibus requirimus et rogamus, quatenus super quatuor temporibus proxime duos de consilio et duos de communitate civitatis vestrae cum potestate plenaria huc finaliter dirigere nulla- tenus obmittatis ; nam ibidem tam dominus rex Romanorum et Boemiae, quam praefatus rex Ungariae ceterique barones nobiles et communes terrae istius interesse debebunt, ubi de republica, regni istius pace et commodo disponendis, (inter) praefatos dominos nostros ipso- rumque fideles et subditos ardue et efficaciter curabitur pertractari. Ad quos quidem trac- tatus etiam vestri praesentia est plerumque necessaria et maxime opportuna. Datum oc. M. Öffentliche Sicherheit, Kriegswesen. 138. Städtebündnisse unter Karl IV. (Cap. I. 40, 338.) Karolus, dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, fidelibus nos- tris dilectis judici, juratis et civibus civitatis Tustensis, gratiam suam et omne bonum. Quia salutis et prosperitatis augmentum nobis infallibiliter provenire credimus, cum hiis, quorum altissimus nos gubernatorem constituit, pacis et tranquillitatis commoda procuramus: hinc est, quod toto mentis nostrae desiderio pacem pro communi bono in finibus et districtibus dictae civitatis vestrae sicut aliarum civitatum per vos cupimus procurari, quod tamen com- modose et absque juvamine hominum civitatum nostrarum Glatoviae, Sutenhoſen et Richen- stein vobis in vicino situatarum, de quorum fidelitate et circumspectione, sicut de vobis, quam plurimum praesumentes, effectui mancipari non valeat: ideoque eos una vobiscum ad procurandam pacem et ad reprimendum insultus maleficorum circumquaque in districti- bus et territoriis praedictae vestrae et aliarum trium civitatum praedictarum in societatem unam, praesentis scripti patrocinio, astringimus et colligamus, quod et vos vestris promissio- nibus corporalibus statim visis praesentibus affirmare et certificare debeatis; quod eisdem nostris civibus civitatum praedictarum aliis nostris literis similiter duximus intimandum, qua- tenus vos cum juvamine praedictarum trium civitatum, quotiens et quando ipsae per vos et vos vice versa per ipsos requisiti et moniti fueritis, unanimiter se mutuo cooperantes in 16 Pulacky, uber Formelbdcher.
L. Hof-, Land- und Kreistage. 121 137. Landtag. (Treb. C, 6. f. 53—54.) 1402 (init.) Prudentes sincere dilecti! Licet pridem scripsisse meminimus, ut pro disponenda republica super festo sancti P. proximo huc venire debeatis: tamen quia veraciter accepimus, serenissimum principem et dominum dominum S. regem Ungariae jam in Albea fore sanum et incolumem personaliter constitutum, ad quem quidem dominum regem nobilis quidem dominus O. de B. ceterique regni istius barones procedunt ad praesens, propter quod ter- minum sancti G. praefixum observare non possumus nec valemus: idcirco vos praesentibus requirimus et rogamus, quatenus super quatuor temporibus proxime duos de consilio et duos de communitate civitatis vestrae cum potestate plenaria huc finaliter dirigere nulla- tenus obmittatis ; nam ibidem tam dominus rex Romanorum et Boemiae, quam praefatus rex Ungariae ceterique barones nobiles et communes terrae istius interesse debebunt, ubi de republica, regni istius pace et commodo disponendis, (inter) praefatos dominos nostros ipso- rumque fideles et subditos ardue et efficaciter curabitur pertractari. Ad quos quidem trac- tatus etiam vestri praesentia est plerumque necessaria et maxime opportuna. Datum oc. M. Öffentliche Sicherheit, Kriegswesen. 138. Städtebündnisse unter Karl IV. (Cap. I. 40, 338.) Karolus, dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, fidelibus nos- tris dilectis judici, juratis et civibus civitatis Tustensis, gratiam suam et omne bonum. Quia salutis et prosperitatis augmentum nobis infallibiliter provenire credimus, cum hiis, quorum altissimus nos gubernatorem constituit, pacis et tranquillitatis commoda procuramus: hinc est, quod toto mentis nostrae desiderio pacem pro communi bono in finibus et districtibus dictae civitatis vestrae sicut aliarum civitatum per vos cupimus procurari, quod tamen com- modose et absque juvamine hominum civitatum nostrarum Glatoviae, Sutenhoſen et Richen- stein vobis in vicino situatarum, de quorum fidelitate et circumspectione, sicut de vobis, quam plurimum praesumentes, effectui mancipari non valeat: ideoque eos una vobiscum ad procurandam pacem et ad reprimendum insultus maleficorum circumquaque in districti- bus et territoriis praedictae vestrae et aliarum trium civitatum praedictarum in societatem unam, praesentis scripti patrocinio, astringimus et colligamus, quod et vos vestris promissio- nibus corporalibus statim visis praesentibus affirmare et certificare debeatis; quod eisdem nostris civibus civitatum praedictarum aliis nostris literis similiter duximus intimandum, qua- tenus vos cum juvamine praedictarum trium civitatum, quotiens et quando ipsae per vos et vos vice versa per ipsos requisiti et moniti fueritis, unanimiter se mutuo cooperantes in 16 Pulacky, uber Formelbdcher.
Strana 122
122 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. districtibus et limitibus praedictarum civitatum undicumque omnes spoliatores, profugos, fures seu-alios quoscumque pacis turbatores ac proscriptores (sic), ubicumque eos indagari et investigare poteritis, non parcendo eorum rebus et personis, qui culpabiles inventi fuerint et quorum nota ac suspicio probari poterit, de quorum reatibus ac culpis nos processu temporis informare poteritis, quoties et quando locus et tempus se ad hoc obtulerit, de potestatis nostrae plenitudine, quam praesentibus vobis damus, sicut aliis regni nostri civi- tatibus indulgendum duximus, prosequi hostiliter debeatis, libere, licite et impune, post- positis tamen omni odio, timore et amore, sed juxta qualitatem demeritorum talium homi- num nocivorum, secundum quod vestra justitia dictaverit, praedictos actus exercere debeatis. Volumus tamen et expresse adjicimus, ut praemissa omnia juxta consilium proborum viro- rum, quos ad hoc elegeritis et quibus fides adhiberi poterit, quorum unus de provincia Pilznensi esse debeat, si ibidem malefici et spoliatores persequendi fuerint, et alius in pro- vincia Prachnensi, si similiter in eadem provincia hujusmodi nocivi homines perscrutati fue- rint, ut praemittitur, facere et regere omnimode debeatis; facturi in promissis taliter, sicut pacem diligitis et quemadmodum coram majestate nostra regia de sollicitudine et promptitu- dine vestra non immerito volueritis commendari. 139. Privatfehden. (Treb. C, 6. f. 485.) Fideles dilecti! Committimus fidei vestrae et mandamus praesentibus seriose, omnino volentes, quatenus mox visis praesentibus strenuum H. de K. personaliter accedentes, ipsum treugas pacis super materia litis inter eum et O. de Ch., fideles nostros dilectos, vertentis, nostro facite nomine usque proximum sancti Martini festum fideliter tenere ac inviolabiliter observare, et quod medio tempore, hoc est circa instans festum sancti G., ambac partes Pragae coram baronibus regni nostri sint omnimode constitutae, ad docendum de jure super materia litis suae. In casu vero, quo forte, quod non credimus, praefatus H. id facere renuerit, extunc ipsum ad hoc inducere et auctoritate nostra compellere debeatis viis ac remediis opportunis. Datum nostro sub secreto. 140. (Сар. H, 3. f. 66.) Veniatis cum certo numero ad conculcandum proterviam cujusdam raptoris. Fidelis dilecte! Tuam fidelitatem credimus non latere, qualiter .. de . . dictus stratas et vias publicas depraedaverit, nobisque et nostris intolerabilia dampna intulerit, nec cessat inferre quotidie animo penitus indurato; ob quod alias nobiles regni nostri Boemiae studiose consuluit nostra Serenitas, de quorum etiam consilio nobiles H. de . . et H. de . . f. n. d. ad praefatum destinati, per eos ab ipso postulatum existit, ut super hiis, quae inter nos et ipsum sunt exorta, ad praesentiam nobilium baronum regni Boemiae persona- liter venire, ipsorumque diffinitioni ac juri per eos declarando stare deberet, universasque
122 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. districtibus et limitibus praedictarum civitatum undicumque omnes spoliatores, profugos, fures seu-alios quoscumque pacis turbatores ac proscriptores (sic), ubicumque eos indagari et investigare poteritis, non parcendo eorum rebus et personis, qui culpabiles inventi fuerint et quorum nota ac suspicio probari poterit, de quorum reatibus ac culpis nos processu temporis informare poteritis, quoties et quando locus et tempus se ad hoc obtulerit, de potestatis nostrae plenitudine, quam praesentibus vobis damus, sicut aliis regni nostri civi- tatibus indulgendum duximus, prosequi hostiliter debeatis, libere, licite et impune, post- positis tamen omni odio, timore et amore, sed juxta qualitatem demeritorum talium homi- num nocivorum, secundum quod vestra justitia dictaverit, praedictos actus exercere debeatis. Volumus tamen et expresse adjicimus, ut praemissa omnia juxta consilium proborum viro- rum, quos ad hoc elegeritis et quibus fides adhiberi poterit, quorum unus de provincia Pilznensi esse debeat, si ibidem malefici et spoliatores persequendi fuerint, et alius in pro- vincia Prachnensi, si similiter in eadem provincia hujusmodi nocivi homines perscrutati fue- rint, ut praemittitur, facere et regere omnimode debeatis; facturi in promissis taliter, sicut pacem diligitis et quemadmodum coram majestate nostra regia de sollicitudine et promptitu- dine vestra non immerito volueritis commendari. 139. Privatfehden. (Treb. C, 6. f. 485.) Fideles dilecti! Committimus fidei vestrae et mandamus praesentibus seriose, omnino volentes, quatenus mox visis praesentibus strenuum H. de K. personaliter accedentes, ipsum treugas pacis super materia litis inter eum et O. de Ch., fideles nostros dilectos, vertentis, nostro facite nomine usque proximum sancti Martini festum fideliter tenere ac inviolabiliter observare, et quod medio tempore, hoc est circa instans festum sancti G., ambac partes Pragae coram baronibus regni nostri sint omnimode constitutae, ad docendum de jure super materia litis suae. In casu vero, quo forte, quod non credimus, praefatus H. id facere renuerit, extunc ipsum ad hoc inducere et auctoritate nostra compellere debeatis viis ac remediis opportunis. Datum nostro sub secreto. 140. (Сар. H, 3. f. 66.) Veniatis cum certo numero ad conculcandum proterviam cujusdam raptoris. Fidelis dilecte! Tuam fidelitatem credimus non latere, qualiter .. de . . dictus stratas et vias publicas depraedaverit, nobisque et nostris intolerabilia dampna intulerit, nec cessat inferre quotidie animo penitus indurato; ob quod alias nobiles regni nostri Boemiae studiose consuluit nostra Serenitas, de quorum etiam consilio nobiles H. de . . et H. de . . f. n. d. ad praefatum destinati, per eos ab ipso postulatum existit, ut super hiis, quae inter nos et ipsum sunt exorta, ad praesentiam nobilium baronum regni Boemiae persona- liter venire, ipsorumque diffinitioni ac juri per eos declarando stare deberet, universasque
Strana 123
M. Offentliche Sicherheit, Kriegswesen. 123 et singulas res nobis et nostris per ipsum ablatas restitueret integraliter et in totum. Idem tamen nec juri parere, nec ablata restituere curavit, sed in pertinacia sua persistens, majora nobis et nostris inferre detrimenta conatur: quapropter fidelitatem tuam seriose requirimus et hortamur, quatenus ad reprimendum ipsius proterviam pacemque et tran- quillitatem in regno nostro stabiliendam, nobis velis assistere et prout te sincera fide prae- sumimus fideliter adhaerere, gentes tuas numero decem lanceas a die dominica infra octo dies versus montes oc. velis et debeas modis omnibus destinare, nec te nuntiis et literis dicti . . alia forsitan referre volentibus permittas avertere, quin ea, quae scribimus, veritate fulcita cognoscas. 141. Hoftag der Vasallen. (Cap. I, 40. f. 341“.) 1393, 19 Sept. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, omnibus et singulis magistris civium, consulibus et juratis omnium civitatum per terras nostras Boe- miae constitutis, fidelibus nostris dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae districte praecipimus et mandumus, quatenus sin- gulis diebus forensibus voce praeconica 1) proclamari publice faciatis, ut universi et singuli vasalli homagiales et nobis super gratia servientes, qui tamen feoda ad castra pertinentia non possident, super die S. Galli venturo proxime, sub obtentu regiae gratiae et feudorum suorum, coram nobis Pragae, si ibidem fuerimus, seu nobis absentibus coram Jeskone Czuch marescallo nostro esse debeant modis omnibus constituti, a nobis seu dicto mare- scallo nostro intentionem regiam audituri. Dat. Mendici, die XIX Septembris, regnorum nostrorum anno Boemiae XXXI°, Romanorum vero XVIII°. 142. Aufgebot. (Cap. I, 40. f. 3395.) Wenceslaus dei gratia Romanorum et Boemiae rex. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae districte praecipimus et mandamus, quatenus qua- tuor lanceatos et totidem balistarios, equis et armis bene dispositos, in prompto habere modis omnibus debeatis, eosdem quamprimum vobis nuntiaverimus nobis ad obsequia nostra transmissuri. Dat. Pragae die XXV Novembris, regnorum nostrorum oc. (sic) Ad relationem Sigismundi subcamerarii Franciscus Olom. canonicus. 143. (Сaр. H, 3. f. 67.) Ut non dirigant currus ad expeditionem, nisi dominus rex sit praesens oc. W. oc. Universis et singulis abbatibus, praepositis, commendatoribus, magistris hospi- talium et aliis quibuslibet monasteriorum rectoribus, ad quos praesentes pervenerint, d. n. 1) MS. praecona.
M. Offentliche Sicherheit, Kriegswesen. 123 et singulas res nobis et nostris per ipsum ablatas restitueret integraliter et in totum. Idem tamen nec juri parere, nec ablata restituere curavit, sed in pertinacia sua persistens, majora nobis et nostris inferre detrimenta conatur: quapropter fidelitatem tuam seriose requirimus et hortamur, quatenus ad reprimendum ipsius proterviam pacemque et tran- quillitatem in regno nostro stabiliendam, nobis velis assistere et prout te sincera fide prae- sumimus fideliter adhaerere, gentes tuas numero decem lanceas a die dominica infra octo dies versus montes oc. velis et debeas modis omnibus destinare, nec te nuntiis et literis dicti . . alia forsitan referre volentibus permittas avertere, quin ea, quae scribimus, veritate fulcita cognoscas. 141. Hoftag der Vasallen. (Cap. I, 40. f. 341“.) 1393, 19 Sept. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, omnibus et singulis magistris civium, consulibus et juratis omnium civitatum per terras nostras Boe- miae constitutis, fidelibus nostris dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae districte praecipimus et mandumus, quatenus sin- gulis diebus forensibus voce praeconica 1) proclamari publice faciatis, ut universi et singuli vasalli homagiales et nobis super gratia servientes, qui tamen feoda ad castra pertinentia non possident, super die S. Galli venturo proxime, sub obtentu regiae gratiae et feudorum suorum, coram nobis Pragae, si ibidem fuerimus, seu nobis absentibus coram Jeskone Czuch marescallo nostro esse debeant modis omnibus constituti, a nobis seu dicto mare- scallo nostro intentionem regiam audituri. Dat. Mendici, die XIX Septembris, regnorum nostrorum anno Boemiae XXXI°, Romanorum vero XVIII°. 142. Aufgebot. (Cap. I, 40. f. 3395.) Wenceslaus dei gratia Romanorum et Boemiae rex. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae districte praecipimus et mandamus, quatenus qua- tuor lanceatos et totidem balistarios, equis et armis bene dispositos, in prompto habere modis omnibus debeatis, eosdem quamprimum vobis nuntiaverimus nobis ad obsequia nostra transmissuri. Dat. Pragae die XXV Novembris, regnorum nostrorum oc. (sic) Ad relationem Sigismundi subcamerarii Franciscus Olom. canonicus. 143. (Сaр. H, 3. f. 67.) Ut non dirigant currus ad expeditionem, nisi dominus rex sit praesens oc. W. oc. Universis et singulis abbatibus, praepositis, commendatoribus, magistris hospi- talium et aliis quibuslibet monasteriorum rectoribus, ad quos praesentes pervenerint, d. n. 1) MS. praecona.
Strana 124
124 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. d. oc. D. D.! Vobis et V. Devotioni tenore praesentium significamus oc., quatenus incasum, quo ad vos seu quempiam vestrum de assignandis ad praesentem expeditionem nostram curribus ex oblivione seu inadvertentia mandata nostra pervenerint, vos ad eadem con- vertere nullatenus debeatis, nec etiam currus hujusmodi seu victualia cum eisdem ad cujus- piam requisitionem assignare praesumatis; sic tamen, quod dicti currus unacum victualibus ad expeditionem necessariis per vos adaptentur et habeantur in prompto, ut dum nosmet ipsos campos visitare, vobisque pro eisdem dirigendis nuntios nostros destinare contigerit, quod ex tunc in hoc nulla per vos penitus negligentia committatur. Quod si vobis id ipsum faciendum grave foret, ex tunc certam pecuniae summam in vicem et loco curruum et victualium hujusmodi officialihus nostris per vos volumus finaliter assignari. 144. Kriegszufuhren. (Treb. C, 6. f. 80a.) 1394. Joh. dei gratia marchio B., Lusatiae et dux Gorlicensis. Fideles dilecti! Noveritis, quod in exercitu nostro defectum patimur in necessariis. Ideo scribimus civitatibus P., ut nobis et exercitui nostro vina, panes, cerevisiam, babata, clavos, tela seu sagittas adduci procurent, tamquam ad forum liberum, quia de salvo et securo conductu in via pro ducendis necessariis curabimus providere de domo ad domum, et quod etiam omnia necessaria cum parata pecunia secundum verum valorem debeant per- solvi. Quare vobis mandamus, quatenus apud dictas civitates diligenter instare velitis, ut unaquaque civitas, juxta suum posse, vina, panes, cerevisiam, babata, clavos, tela, sagittas veluti ad forum liberum nobis procurent adduci, prout nostra majora dispendia cupiunt evitare; nam hic necessaria non possumus invenire. Datum in P. oc. Per dominum ducem. Hersoni subcamerario regni Boemiae et Kunssoni burgravio P. fidelibus nostris dilectis. 145. Waffenstillstand. (Treb. C, 6. f. 465.) Servitutibus praedirectis, nobilis domine! Treugas firmas de parte nodi (sic) et nostrum omnium cum omnibus purgraviis regiis accepimus, sic quod omnes civitates cras ad dominam reginam debeant equitare; quae treugae durare debent, quousque a regina reve- nerimus, et post hoc IV diebus. Velitis easdem treugas infracte observare, id etiam nobili domino I. intimate. Datum oc. Consilium in ss.
124 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. d. oc. D. D.! Vobis et V. Devotioni tenore praesentium significamus oc., quatenus incasum, quo ad vos seu quempiam vestrum de assignandis ad praesentem expeditionem nostram curribus ex oblivione seu inadvertentia mandata nostra pervenerint, vos ad eadem con- vertere nullatenus debeatis, nec etiam currus hujusmodi seu victualia cum eisdem ad cujus- piam requisitionem assignare praesumatis; sic tamen, quod dicti currus unacum victualibus ad expeditionem necessariis per vos adaptentur et habeantur in prompto, ut dum nosmet ipsos campos visitare, vobisque pro eisdem dirigendis nuntios nostros destinare contigerit, quod ex tunc in hoc nulla per vos penitus negligentia committatur. Quod si vobis id ipsum faciendum grave foret, ex tunc certam pecuniae summam in vicem et loco curruum et victualium hujusmodi officialihus nostris per vos volumus finaliter assignari. 144. Kriegszufuhren. (Treb. C, 6. f. 80a.) 1394. Joh. dei gratia marchio B., Lusatiae et dux Gorlicensis. Fideles dilecti! Noveritis, quod in exercitu nostro defectum patimur in necessariis. Ideo scribimus civitatibus P., ut nobis et exercitui nostro vina, panes, cerevisiam, babata, clavos, tela seu sagittas adduci procurent, tamquam ad forum liberum, quia de salvo et securo conductu in via pro ducendis necessariis curabimus providere de domo ad domum, et quod etiam omnia necessaria cum parata pecunia secundum verum valorem debeant per- solvi. Quare vobis mandamus, quatenus apud dictas civitates diligenter instare velitis, ut unaquaque civitas, juxta suum posse, vina, panes, cerevisiam, babata, clavos, tela, sagittas veluti ad forum liberum nobis procurent adduci, prout nostra majora dispendia cupiunt evitare; nam hic necessaria non possumus invenire. Datum in P. oc. Per dominum ducem. Hersoni subcamerario regni Boemiae et Kunssoni burgravio P. fidelibus nostris dilectis. 145. Waffenstillstand. (Treb. C, 6. f. 465.) Servitutibus praedirectis, nobilis domine! Treugas firmas de parte nodi (sic) et nostrum omnium cum omnibus purgraviis regiis accepimus, sic quod omnes civitates cras ad dominam reginam debeant equitare; quae treugae durare debent, quousque a regina reve- nerimus, et post hoc IV diebus. Velitis easdem treugas infracte observare, id etiam nobili domino I. intimate. Datum oc. Consilium in ss.
Strana 125
Offentliche Sicherheit, Kriegswesen. 125 146. Friedensverkündigung. (Treb. C, 3. p. 1155.) Fideles dilecti! Fidelitati vestrae districte praecipimus et mandamus, omnino volen- tes, quatenus generalem tranquillitatem et pacem per totum regnum nostrum Boemiae invio- labiliter observetis et observari modis omnibus faciatis, disposituri etiam, quod hujusmodi pax et tranquillitas inconcussa in antea observetur. Si quis enim, cujuscumque status seu conditionis extiterit, violentus turbator existeret, et eandem temere moliretur infringere, hunc secundum jus et observantiam et consuetudinem regni nostri Boemiae puniri prae- cepimus et omnimode judicari, quodque etiam forefactores et malefici super perpetrandis in antea excessibus facinoribus (sic) judicentur et similiter puniantur. Eo signanter adjecto, si quis etiam tam ex familiaribus nostris, quam etiam dictorum baronum, occasione praesentis guerrae praeterite praescriptus foret in libro alicujus civitatis hactenus annotatus, iidem talis et tales de libris praescriptionum penitus deleantur, nec praetextu facinoris hujusmodi praeterite tempore guerarum dumtaxat commissi in rebus seu corporibus in judicio seu extra judicium impediantur vel quomodolibet molestentur; volentes etiam, quod omnes mili- tes et clientes districtus .. . . ad civitatem per vos debeant convocari, ad jurandum pro honore nostro regio ac pace, tranquillitate, utilitate et justitia regni nostri Boemiae et rei- publicae effectualiter observandis realiter defendendis. Intendimus etenim et parati sumus omnes literas per nos baronibus Boemiae datas ac alia inter nos tractata inviolabiliter ob- servare oc. 147. (Treb. C, 3. f. 113a.) Mandat, ut assistat civitas nobili ad pacem ordinandam contra tyrannos et praedones in genere vel specie. Wenceslaus ac. universis et singulis magistris civium, consulibus et juratis civitatum in L., in Usk super Albea, in Luna et in Ponte; consimilis Hanuschio Kapplerii, et omnibus et singulis de Su. patribus et amicis suis: item universis et singulis militibus, clientibus in districtibus Lutomericensi et Saczensi residentibus, ad quos praesentes pervenerint, et cum eis fuerint requisiti, gratiam oc. Fideles dilecti! Pati nolentes, ut Wilhelmus de Ha., qui pridem in dispendium nobilis Ulrici de Ha. germani sui se de eodem castro per viam extrancam intromisit, vos aut alios nostros et regni nostri Boemiae incolas et fideles in personis opprimere seu in rebus atque bonis vestris debeat aliqualiter molestare: pracfato Ulrico de Ha. commisimus et dedimus seriosius in mandatis, ut praefati Wilhelmi conatibus et temerariis quidem ausi- bus resistere, et tam vos quam etiam alios nostros fideles ab ipsius et complicum ejus in- cursibus, molestiis atque damnis, debeat fideliter defensare. Volumus igitur, et fidelitati vestrae seriosae praecipiendo mandamus, quatenus ad requisitionem praefati pro instauranda per eum pace et reprimendis praefati V. conatibus assistentia (sic) debeatis consiliis et auxiliis opportunis, nullam in hoc prorsus negligentiam commissuri. Datum oc.
Offentliche Sicherheit, Kriegswesen. 125 146. Friedensverkündigung. (Treb. C, 3. p. 1155.) Fideles dilecti! Fidelitati vestrae districte praecipimus et mandamus, omnino volen- tes, quatenus generalem tranquillitatem et pacem per totum regnum nostrum Boemiae invio- labiliter observetis et observari modis omnibus faciatis, disposituri etiam, quod hujusmodi pax et tranquillitas inconcussa in antea observetur. Si quis enim, cujuscumque status seu conditionis extiterit, violentus turbator existeret, et eandem temere moliretur infringere, hunc secundum jus et observantiam et consuetudinem regni nostri Boemiae puniri prae- cepimus et omnimode judicari, quodque etiam forefactores et malefici super perpetrandis in antea excessibus facinoribus (sic) judicentur et similiter puniantur. Eo signanter adjecto, si quis etiam tam ex familiaribus nostris, quam etiam dictorum baronum, occasione praesentis guerrae praeterite praescriptus foret in libro alicujus civitatis hactenus annotatus, iidem talis et tales de libris praescriptionum penitus deleantur, nec praetextu facinoris hujusmodi praeterite tempore guerarum dumtaxat commissi in rebus seu corporibus in judicio seu extra judicium impediantur vel quomodolibet molestentur; volentes etiam, quod omnes mili- tes et clientes districtus .. . . ad civitatem per vos debeant convocari, ad jurandum pro honore nostro regio ac pace, tranquillitate, utilitate et justitia regni nostri Boemiae et rei- publicae effectualiter observandis realiter defendendis. Intendimus etenim et parati sumus omnes literas per nos baronibus Boemiae datas ac alia inter nos tractata inviolabiliter ob- servare oc. 147. (Treb. C, 3. f. 113a.) Mandat, ut assistat civitas nobili ad pacem ordinandam contra tyrannos et praedones in genere vel specie. Wenceslaus ac. universis et singulis magistris civium, consulibus et juratis civitatum in L., in Usk super Albea, in Luna et in Ponte; consimilis Hanuschio Kapplerii, et omnibus et singulis de Su. patribus et amicis suis: item universis et singulis militibus, clientibus in districtibus Lutomericensi et Saczensi residentibus, ad quos praesentes pervenerint, et cum eis fuerint requisiti, gratiam oc. Fideles dilecti! Pati nolentes, ut Wilhelmus de Ha., qui pridem in dispendium nobilis Ulrici de Ha. germani sui se de eodem castro per viam extrancam intromisit, vos aut alios nostros et regni nostri Boemiae incolas et fideles in personis opprimere seu in rebus atque bonis vestris debeat aliqualiter molestare: pracfato Ulrico de Ha. commisimus et dedimus seriosius in mandatis, ut praefati Wilhelmi conatibus et temerariis quidem ausi- bus resistere, et tam vos quam etiam alios nostros fideles ab ipsius et complicum ejus in- cursibus, molestiis atque damnis, debeat fideliter defensare. Volumus igitur, et fidelitati vestrae seriosae praecipiendo mandamus, quatenus ad requisitionem praefati pro instauranda per eum pace et reprimendis praefati V. conatibus assistentia (sic) debeatis consiliis et auxiliis opportunis, nullam in hoc prorsus negligentiam commissuri. Datum oc.
Strana 126
126 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. N. Königl. Unterkammeramt, Städtewesen. 148. (Cap. I, 40. f. 350°.) Wenczlaw von Gotes Gnaden Romischer Kunig zu allen Zeiten Merer des Reichs und Kunig zu Behmen. Lieben Getrewen! Wir gebiten euch ernstlich vnd vesticlich bey vnsern Hulden, das ir Marschiken vnd Borniken Burgrauen zu Tawst vnsern lieben getrewen von vnsern wegen gehorsam seyt, vnt tut was sie euch von vnsern wegen heissen werden, vnd euch an den VnderCammerer nicht mer keret, noch im gewartende seyt in dheinerweis, als libe euch sey vnser swer vngnad zu uermeyden. Geben zum Karlstein des Freytags noch des heyli- gen Leichnamtag vnserr Reiche oc. (sic) Ad mandatum D. Regis Franciscus pptus Northus. 149 a) Wenceslaus rex Sigismundum Huler regni Boemiae subcamerarium instituit. (Treb. C. 3. p. 102.) 1387, m. Nov. Confert officium subcamerariatus in regno Boemiae. Wenceslaus oc. Notum facimus oc. quod de fidei, legalitatis et circumspectionis industria Sigismundi Huler, civis Pragensis, fidelis nostri dilecti, praesumtionem indubiam obtinentes, ipsum animo deliberato, sano principum, baronum et procerum nostrorum et regni Boemiae fidelium accedente consilio, nostrum et ejusdem regni Boemiae subcamera- rium constituimus et fecimus, constituimus et facimus per praesentes, taliter videlicet, ut idem Sigismundus una cum judice curiae, qui nunc est vel pro tempore fuerit, prout hoc a longis retroactis temporibus in regno nostro Boemiae tentum est et laudabiliter observatum, quaslibet causas nostram regalem cameram concernentes, nostris auctoritate et nomine per- sonaliter, vel ipso aliis nostris servitiis occupato, per alium ab ipso deputatum judicare possit et debeat, ipsasque ratione praevia terminare. Et quia plerumque contingit, quod nonnulli nostri et regni Boemiae incolae et fideles a sententiis scabinorum, quibus se gra- vatos fore conspiciunt, ad alios seu alias civitates et judices appellare consueverunt: idcirco, ne in hoc in posterum aliqua consurgat dubietas, in facto appellationum hujusmodi hunc volumus et decernimus ordinem observari, ut non liceat alicui, cujuscumque conditionis, status, gradus seu dignitatis existat, a quacumque diffinitiva sententia in praesentia nostri praedicti subcamerarii seu judicis curiae vel alterius ipsorum per judices, juratos et sca- binos ad hoc deputatos super quibuscumque causis, litibus seu controversiis lata, ad quem- cumque judicem seu judices extra terminos regni nostri Boemiae, quovis exquisito ingenio,
126 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. N. Königl. Unterkammeramt, Städtewesen. 148. (Cap. I, 40. f. 350°.) Wenczlaw von Gotes Gnaden Romischer Kunig zu allen Zeiten Merer des Reichs und Kunig zu Behmen. Lieben Getrewen! Wir gebiten euch ernstlich vnd vesticlich bey vnsern Hulden, das ir Marschiken vnd Borniken Burgrauen zu Tawst vnsern lieben getrewen von vnsern wegen gehorsam seyt, vnt tut was sie euch von vnsern wegen heissen werden, vnd euch an den VnderCammerer nicht mer keret, noch im gewartende seyt in dheinerweis, als libe euch sey vnser swer vngnad zu uermeyden. Geben zum Karlstein des Freytags noch des heyli- gen Leichnamtag vnserr Reiche oc. (sic) Ad mandatum D. Regis Franciscus pptus Northus. 149 a) Wenceslaus rex Sigismundum Huler regni Boemiae subcamerarium instituit. (Treb. C. 3. p. 102.) 1387, m. Nov. Confert officium subcamerariatus in regno Boemiae. Wenceslaus oc. Notum facimus oc. quod de fidei, legalitatis et circumspectionis industria Sigismundi Huler, civis Pragensis, fidelis nostri dilecti, praesumtionem indubiam obtinentes, ipsum animo deliberato, sano principum, baronum et procerum nostrorum et regni Boemiae fidelium accedente consilio, nostrum et ejusdem regni Boemiae subcamera- rium constituimus et fecimus, constituimus et facimus per praesentes, taliter videlicet, ut idem Sigismundus una cum judice curiae, qui nunc est vel pro tempore fuerit, prout hoc a longis retroactis temporibus in regno nostro Boemiae tentum est et laudabiliter observatum, quaslibet causas nostram regalem cameram concernentes, nostris auctoritate et nomine per- sonaliter, vel ipso aliis nostris servitiis occupato, per alium ab ipso deputatum judicare possit et debeat, ipsasque ratione praevia terminare. Et quia plerumque contingit, quod nonnulli nostri et regni Boemiae incolae et fideles a sententiis scabinorum, quibus se gra- vatos fore conspiciunt, ad alios seu alias civitates et judices appellare consueverunt: idcirco, ne in hoc in posterum aliqua consurgat dubietas, in facto appellationum hujusmodi hunc volumus et decernimus ordinem observari, ut non liceat alicui, cujuscumque conditionis, status, gradus seu dignitatis existat, a quacumque diffinitiva sententia in praesentia nostri praedicti subcamerarii seu judicis curiae vel alterius ipsorum per judices, juratos et sca- binos ad hoc deputatos super quibuscumque causis, litibus seu controversiis lata, ad quem- cumque judicem seu judices extra terminos regni nostri Boemiae, quovis exquisito ingenio,
Strana 127
N. Königl. Unterkammeramt, Städtewesen. 127 quomodolibet appellare. In qua quidem appellatione taliter duximus distinguendum, ut videlicet is, qui ad jus Magdeburgense appellare voluerit, in civitate nostra Lutomericensi et non alibi hujusmodi suam appellationem prosequi debeat justitia mediante, ubi taliter appellanti expedita et sufficiens debebit justitia ministrari. A simili etiam is, qui ad jus Nurembergense appellare voluerit, ad civitatem nostram Pragensem, ubi talia jura redduntur, appellare debebit, et ibidem et non alibi hujusmodi appellationem suam prosequi, ut prae- fertur. Verum si aliquis ad audientiam nostram personalem appellare decreverit, is faciendi hoc ipsum in utroque jurium praedictorum habebit liberam facultatem. Decernentes ex nunc prout ex tunc, regia auctoritate praedicta, tam appellationes quam alia inde secuta, si quae contra praesentem ordinationem nostram attemptatae seu attemptata fuerint per quempiam, irritas et irrita, invalidas et invalida, nulliusque fore roboris vel momenti. Man- damus igitur universis et singulis judicibus, magistris civium, consulibus, juratis et commu- nitatibus civitatum regni nostri Boemiae firmiter et districte, quatenus ad praefatum Sigis- mundum Huler, tamquam nostrum et regni Boemiae subcamerarium, respectum habere et secundum praesentem ordinationem nostram nec non consuetudinem in regno praedicto dudum observatam, causas, lites et quaestiones audire et easdem mediante justitia juris ordine observato debeant diffinire. Nam si secus contra praemissa quidpiam quis attem- ptare praesumserit, indignationem nostram gravissimam et poenam pro nostro infligendam arbitrio se noverit irremissibiliter incursurum. Praesentium oc. 149 b) (Сaр. I, 40. f. 3395.) 1387, 7 Nov. Wenceslaus oc. Fideles dilecti! Confisi de persona Sigismundi Huler, civis Pragensis, fidelis nostri dilecti, et ipsius legalitatis industria, ipsum in subcamerarium regni nostri Boemiae assump- simus, ipsumque regimini dicti officii ex certa scientia duximus praeficiendum. Igitur fide- litati vestrae seriose praecipiendo mandamus, omnino volentes, quatenus ad pracdictum Sigismundum et neminem alium de cetero respectum habere, sibique tamquam subcame- rario nostro in omnibus et singulis, quae ad dictum spectant officium, non attentis aliorum quorumcunque mandatis parere et obedire sub favore nostro regio realiter debeatis. Dat. Pragae, die VII� Novembris, regnorum nostrorum anno Boemiae XXV, Romanorum vero XII. Ad mandatum D. Regis Jo. Caminensis Electus cancellarius. 150. Tepler Stift und Markt. (Cap. I, 40. f. 350°.) 1392, 3 Feb. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex.
N. Königl. Unterkammeramt, Städtewesen. 127 quomodolibet appellare. In qua quidem appellatione taliter duximus distinguendum, ut videlicet is, qui ad jus Magdeburgense appellare voluerit, in civitate nostra Lutomericensi et non alibi hujusmodi suam appellationem prosequi debeat justitia mediante, ubi taliter appellanti expedita et sufficiens debebit justitia ministrari. A simili etiam is, qui ad jus Nurembergense appellare voluerit, ad civitatem nostram Pragensem, ubi talia jura redduntur, appellare debebit, et ibidem et non alibi hujusmodi appellationem suam prosequi, ut prae- fertur. Verum si aliquis ad audientiam nostram personalem appellare decreverit, is faciendi hoc ipsum in utroque jurium praedictorum habebit liberam facultatem. Decernentes ex nunc prout ex tunc, regia auctoritate praedicta, tam appellationes quam alia inde secuta, si quae contra praesentem ordinationem nostram attemptatae seu attemptata fuerint per quempiam, irritas et irrita, invalidas et invalida, nulliusque fore roboris vel momenti. Man- damus igitur universis et singulis judicibus, magistris civium, consulibus, juratis et commu- nitatibus civitatum regni nostri Boemiae firmiter et districte, quatenus ad praefatum Sigis- mundum Huler, tamquam nostrum et regni Boemiae subcamerarium, respectum habere et secundum praesentem ordinationem nostram nec non consuetudinem in regno praedicto dudum observatam, causas, lites et quaestiones audire et easdem mediante justitia juris ordine observato debeant diffinire. Nam si secus contra praemissa quidpiam quis attem- ptare praesumserit, indignationem nostram gravissimam et poenam pro nostro infligendam arbitrio se noverit irremissibiliter incursurum. Praesentium oc. 149 b) (Сaр. I, 40. f. 3395.) 1387, 7 Nov. Wenceslaus oc. Fideles dilecti! Confisi de persona Sigismundi Huler, civis Pragensis, fidelis nostri dilecti, et ipsius legalitatis industria, ipsum in subcamerarium regni nostri Boemiae assump- simus, ipsumque regimini dicti officii ex certa scientia duximus praeficiendum. Igitur fide- litati vestrae seriose praecipiendo mandamus, omnino volentes, quatenus ad pracdictum Sigismundum et neminem alium de cetero respectum habere, sibique tamquam subcame- rario nostro in omnibus et singulis, quae ad dictum spectant officium, non attentis aliorum quorumcunque mandatis parere et obedire sub favore nostro regio realiter debeatis. Dat. Pragae, die VII� Novembris, regnorum nostrorum anno Boemiae XXV, Romanorum vero XII. Ad mandatum D. Regis Jo. Caminensis Electus cancellarius. 150. Tepler Stift und Markt. (Cap. I, 40. f. 350°.) 1392, 3 Feb. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex.
Strana 128
128 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Fideles dilecti! Super dissensionis seu controversiae materia, quae inter vos ab una et religiosum abbatem monasterii Teplensis parte ab alia vertitur, volumus et fidelitati vestrae seriose praecipiendo mandamus, quatenus dominica qua Invocavit canitur proxime ventura ad nostram venire praesentiam debeatis. Commisimus enim venerabili Johanni Ca- minensi electo cancellario, Henrico de Duba regalis camerae (sic) nostrae magistro, ut assumptis aliis consiliariis nostris, hujusmodi causam audire ac ipsam via justitiae vel amoris debeant finaliter complanare. Signanter volumus, ut termino durante praedicto in prac- judicium praeſati abbatis nihil penitus attentare praesumatis; prout etiam dicto abbati de observando mandato consimili nostras dirigimus literas speciales. Dat. in Mendico, die III Februarii, regnorum nostrorum anno Boemiae XXIX, Romanorum vero XVI. Per. D. Henricum de Duba magistrum curiae (sic) Wlachnico de Weytenmule. Judici, juratis, communitati oppidi Teplensis, fidelibus nostris dilectis. 151. Stift und Markt Kladrau. (Treb. C, 6. f. 59ab.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Universis et singulis officialibus et purgraviis nostris, et signanter magistris civium, consulibus, juratis et communitatibus civitatum P., Tachov., Tustens., fidelibus nostris dilectis, gratiam et omne bonum. Fideles dilecti! Licet alias (ad) humiles preces honorabilis abbatis C. devoti nostri dilecti indulserimus eidem et ipsius monasterio de cinctura muri circum oppidum suum C. facienda, (ut) utique ipsum oppidum muro, fossatis, turribus et aliis apparatibus munitoriis mu- nire posset, prout de hoc sibi nostras dedimus literas continentiae plenioris; considerato tamen, quod ex munitione oppidi talis in hunc modum civitatis nostrae Misensis et aliarum circum- adjacentium civitatum nostrarum notabile generaretur praejudicium, ipsorum quoque prout certo documento didicimus vergat (in) singulare dispendium et jacturam: quapropter indultum et gratias abbati praedicto de cinctura muri et munitione oppidi sui et etiam literas desuper sibi traditas et concessas ut praemittitur revocavimus, cassavimus et annihilavimus, casdem pracsentibus per amplius nullius penitus vigoris vel roboris decernentes. Mandamus igitur Fid. V. praesentibus sub obtentu nostrae gratiae firmiter et districte, quatenus in casu, quo dicti abbas et conventus adversum hujusmodi revocationem nostram de cinctura et munitione oppidi factam ut praemittitur contrarii forsan aliquid attemptarent, ipsos ad cessationem talis ausus temerarii et non munitionem oppidi memorati vice et auctoritate nostri cocrcere et compellere opportunis viis et remediis, et praedictis civibus nostris Misensibus ad hujusmodi finalem executionem, dum et quomodovis per eos requisiti fueritis, modis omnibus realiter assistere debeatis, prout indignationem nostram gravissimam volueritis evitare.
128 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Fideles dilecti! Super dissensionis seu controversiae materia, quae inter vos ab una et religiosum abbatem monasterii Teplensis parte ab alia vertitur, volumus et fidelitati vestrae seriose praecipiendo mandamus, quatenus dominica qua Invocavit canitur proxime ventura ad nostram venire praesentiam debeatis. Commisimus enim venerabili Johanni Ca- minensi electo cancellario, Henrico de Duba regalis camerae (sic) nostrae magistro, ut assumptis aliis consiliariis nostris, hujusmodi causam audire ac ipsam via justitiae vel amoris debeant finaliter complanare. Signanter volumus, ut termino durante praedicto in prac- judicium praeſati abbatis nihil penitus attentare praesumatis; prout etiam dicto abbati de observando mandato consimili nostras dirigimus literas speciales. Dat. in Mendico, die III Februarii, regnorum nostrorum anno Boemiae XXIX, Romanorum vero XVI. Per. D. Henricum de Duba magistrum curiae (sic) Wlachnico de Weytenmule. Judici, juratis, communitati oppidi Teplensis, fidelibus nostris dilectis. 151. Stift und Markt Kladrau. (Treb. C, 6. f. 59ab.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Universis et singulis officialibus et purgraviis nostris, et signanter magistris civium, consulibus, juratis et communitatibus civitatum P., Tachov., Tustens., fidelibus nostris dilectis, gratiam et omne bonum. Fideles dilecti! Licet alias (ad) humiles preces honorabilis abbatis C. devoti nostri dilecti indulserimus eidem et ipsius monasterio de cinctura muri circum oppidum suum C. facienda, (ut) utique ipsum oppidum muro, fossatis, turribus et aliis apparatibus munitoriis mu- nire posset, prout de hoc sibi nostras dedimus literas continentiae plenioris; considerato tamen, quod ex munitione oppidi talis in hunc modum civitatis nostrae Misensis et aliarum circum- adjacentium civitatum nostrarum notabile generaretur praejudicium, ipsorum quoque prout certo documento didicimus vergat (in) singulare dispendium et jacturam: quapropter indultum et gratias abbati praedicto de cinctura muri et munitione oppidi sui et etiam literas desuper sibi traditas et concessas ut praemittitur revocavimus, cassavimus et annihilavimus, casdem pracsentibus per amplius nullius penitus vigoris vel roboris decernentes. Mandamus igitur Fid. V. praesentibus sub obtentu nostrae gratiae firmiter et districte, quatenus in casu, quo dicti abbas et conventus adversum hujusmodi revocationem nostram de cinctura et munitione oppidi factam ut praemittitur contrarii forsan aliquid attemptarent, ipsos ad cessationem talis ausus temerarii et non munitionem oppidi memorati vice et auctoritate nostri cocrcere et compellere opportunis viis et remediis, et praedictis civibus nostris Misensibus ad hujusmodi finalem executionem, dum et quomodovis per eos requisiti fueritis, modis omnibus realiter assistere debeatis, prout indignationem nostram gravissimam volueritis evitare.
Strana 129
N. Königl. Unterkämmeramt, Städtewesen. 129 152 a) Eidesleistung an den Landesunterkämmerer. (Cap. I, 40. f, 341.) 1393, 20 Januar. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Fideles dilecti! Volumus et vestrae fidelitati tenore praesentium seriose praecipiendo mandamus, quatenus fideli nostro dilecto Sigismundo Huler, regni Boemiae subcam rario, in manus Andreae dicti Clamor, protonotarii camerae nostrae regalis, jurare obedientiam, fide- litatem et alia circa hoc necessaria, more aliarum civitatum regni nostri, modis omnibus debeatis, nullam in eo difficultatem penitus facientes. Dat. Mendici, die XXma Januarii, regnorum nostrorum anno Boemiae XXXmo, Romanorum vero XVII°. Ad mandatum D. Regis: Wlachniko de Weytenmule. 152 b) (Сар. I. 40, 337.) Petit auxilium pro via regiae expeditionis sive ad expeditionem pro curribus. Amici carissimi! Quemadmodum nuper Veronae vobiscum oretenus super auxilio vecturarum pro via praesentis regiae expeditionis in Ungariam pertractavimus, sic iteratis vicibus literas per praesentes vos requirimus postulantes, quatenus super praemisso auxilio nobis per vos praestituro sic intendere velitis, quod exinde vobis astringamur ad gratias et ad grata. Et quidquid fieri super praemissis decreveritis, hoc ipsum Pragae ultimate feria tertia ante Laurentii ad judicem curiae reperiatur. Datum Burgleins die S. Jacobi apostoli. 152 c) Landesunterkämmerers-Gericht. (Treb. C, 6. f. 51.) Amici carissimi! Auctoritate regia vobis committimus et praesentibus seriose man- damus, quatenus mox visis praesentibus adventum nostrum vestra in civitate, ubi major populi affuerit multitudo, voce praeconia proclamare faciatis. Nam ad vos vestramque in civitatem pro causis discutiendis ibidem vertentibus feria V post festum S. G. intendimus et certitudinaliter volumus venire, et judico praesidere, unicuique justitiam ministrantes. Datum oc. 152 d) Vorbereitungen zum Empfang des Königs. (Treb. C, 6. f. 53.) Amici carissimi! O. nuntium vestrum retinemus ea de causa, ut cum dominus rex noster ad S. voluerit pergere, quod ipse praecedat, vobis ipsius adventum nuntiando. Ideo sibi nullatenus imputetis; est enim nostrum propositum, bonum ac honorem vestrum pro- videre veraciter juxta posse. Etiam nullam provisionem facite, nisi prius O. ad vos veniens, vobis adventum domini regis veridice enodavit oc.
N. Königl. Unterkämmeramt, Städtewesen. 129 152 a) Eidesleistung an den Landesunterkämmerer. (Cap. I, 40. f, 341.) 1393, 20 Januar. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Fideles dilecti! Volumus et vestrae fidelitati tenore praesentium seriose praecipiendo mandamus, quatenus fideli nostro dilecto Sigismundo Huler, regni Boemiae subcam rario, in manus Andreae dicti Clamor, protonotarii camerae nostrae regalis, jurare obedientiam, fide- litatem et alia circa hoc necessaria, more aliarum civitatum regni nostri, modis omnibus debeatis, nullam in eo difficultatem penitus facientes. Dat. Mendici, die XXma Januarii, regnorum nostrorum anno Boemiae XXXmo, Romanorum vero XVII°. Ad mandatum D. Regis: Wlachniko de Weytenmule. 152 b) (Сар. I. 40, 337.) Petit auxilium pro via regiae expeditionis sive ad expeditionem pro curribus. Amici carissimi! Quemadmodum nuper Veronae vobiscum oretenus super auxilio vecturarum pro via praesentis regiae expeditionis in Ungariam pertractavimus, sic iteratis vicibus literas per praesentes vos requirimus postulantes, quatenus super praemisso auxilio nobis per vos praestituro sic intendere velitis, quod exinde vobis astringamur ad gratias et ad grata. Et quidquid fieri super praemissis decreveritis, hoc ipsum Pragae ultimate feria tertia ante Laurentii ad judicem curiae reperiatur. Datum Burgleins die S. Jacobi apostoli. 152 c) Landesunterkämmerers-Gericht. (Treb. C, 6. f. 51.) Amici carissimi! Auctoritate regia vobis committimus et praesentibus seriose man- damus, quatenus mox visis praesentibus adventum nostrum vestra in civitate, ubi major populi affuerit multitudo, voce praeconia proclamare faciatis. Nam ad vos vestramque in civitatem pro causis discutiendis ibidem vertentibus feria V post festum S. G. intendimus et certitudinaliter volumus venire, et judico praesidere, unicuique justitiam ministrantes. Datum oc. 152 d) Vorbereitungen zum Empfang des Königs. (Treb. C, 6. f. 53.) Amici carissimi! O. nuntium vestrum retinemus ea de causa, ut cum dominus rex noster ad S. voluerit pergere, quod ipse praecedat, vobis ipsius adventum nuntiando. Ideo sibi nullatenus imputetis; est enim nostrum propositum, bonum ac honorem vestrum pro- videre veraciter juxta posse. Etiam nullam provisionem facite, nisi prius O. ad vos veniens, vobis adventum domini regis veridice enodavit oc.
Strana 130
130 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 153. K. Wenzel erklärt die Ernennung eines andern Unterkämmerers, als Sigmund Huler, für nichtig. (Treb. C, 6. f. 485.) 1394. Fideles dilecti! Audito, qualiter tempore nunc instante (sic), nobis insciis, quidam subcamerarius vobis datus sit, quod tamen omnino non fuit intentio mentis nostrae: id- circo vobis districte praecipimus et mandamus, quatenus nobis, sicut tenemini vestro domino naturali, debita fide servata, S. subcamerarium regni nostri, fidelem dilectum, et nullum alterum pro subcamerario in omnibus habere, tenere et sibi, sicut fecistis hactenus, tam- quam subcamerario in omnibus, quae ad dictum spectant officium, debeatis firmiter obe- dire, nostro regio sub favore. In casu vero, quo cuiquam quascumque promissiones in contrarium fecissetis, illas nullas decernimus et inanes, nec eas per vos volumus aliqualiter observari oc. 154. Schutzbrief der Königin für einen Bürger. (Cap. I, 40, 339.) Sophia dei gratia Romanorum et Boemiae regis consors. Fideles dilecti! Intelleximus, qualiter indignationem geritis erga Witlinum contho- ralemque ipsius concives vestros ex causa, quae rationabilius non causa debet appellari. Quare Vestram Dilectionem praesentibus requirimus seriosius ex animo affectantes, quatenus contemplatione nostri eosdem concives vestros favore velitis prosequi gratioso; cordi enim nobis est ipsorum promotio et tutela. Lator praesentium Hanušius camerarius noster super hac materia plenius vos informabit, cui fidem credulam adhibebitis in referendis, ac si vobiscum propria loqueremur in persona, sic facientes, ne dominum nostrum regem super eodem negotio sollicitare moveremur. Scriptum in castro Pragensi, penultima die mensis Aprilis. 155. K. Wenzels Freibrief für einen Tauser Bader. (Cap. I, 40. 335.) 1384, 31 Oct. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, notum facimus tenore praesentium universis, quod propter servitia dilecti nobis Nicolai balneatoris, residentis extra muros civitatis Tustensis, ipsum animo deliberato et de certa nostra scientia ab omnibus censibus, impositionibus, exactionibus et solutionibus quibuscumque, nobis aut (sic) regi Boemiae per ipsum occasione dicti balnei solvi debitis, usque suae (vitae) tempora ab- solvimus, exemimus et libertavimns et tenore praesentium gratiosius libertamus, mandantes subcamerario regni nostri Boemiae, nec non judici, consulibus et communitati civitatis nostrae Tustensis, fidelibus nostris dilectis, qui nunc sunt vel pro tempore fuerint, firmiter et districte, quatenus a dicto Nicolao occasione dicti balnei nil penitus exigant vel requi- rant, quin potius ipsum liberum dimittant ad vitae suae tempora, ut praemittitur, prout indignationem nostram gravissimam voluerint evitare. Praesentium sub regiae nostrae maje-
130 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 153. K. Wenzel erklärt die Ernennung eines andern Unterkämmerers, als Sigmund Huler, für nichtig. (Treb. C, 6. f. 485.) 1394. Fideles dilecti! Audito, qualiter tempore nunc instante (sic), nobis insciis, quidam subcamerarius vobis datus sit, quod tamen omnino non fuit intentio mentis nostrae: id- circo vobis districte praecipimus et mandamus, quatenus nobis, sicut tenemini vestro domino naturali, debita fide servata, S. subcamerarium regni nostri, fidelem dilectum, et nullum alterum pro subcamerario in omnibus habere, tenere et sibi, sicut fecistis hactenus, tam- quam subcamerario in omnibus, quae ad dictum spectant officium, debeatis firmiter obe- dire, nostro regio sub favore. In casu vero, quo cuiquam quascumque promissiones in contrarium fecissetis, illas nullas decernimus et inanes, nec eas per vos volumus aliqualiter observari oc. 154. Schutzbrief der Königin für einen Bürger. (Cap. I, 40, 339.) Sophia dei gratia Romanorum et Boemiae regis consors. Fideles dilecti! Intelleximus, qualiter indignationem geritis erga Witlinum contho- ralemque ipsius concives vestros ex causa, quae rationabilius non causa debet appellari. Quare Vestram Dilectionem praesentibus requirimus seriosius ex animo affectantes, quatenus contemplatione nostri eosdem concives vestros favore velitis prosequi gratioso; cordi enim nobis est ipsorum promotio et tutela. Lator praesentium Hanušius camerarius noster super hac materia plenius vos informabit, cui fidem credulam adhibebitis in referendis, ac si vobiscum propria loqueremur in persona, sic facientes, ne dominum nostrum regem super eodem negotio sollicitare moveremur. Scriptum in castro Pragensi, penultima die mensis Aprilis. 155. K. Wenzels Freibrief für einen Tauser Bader. (Cap. I, 40. 335.) 1384, 31 Oct. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, notum facimus tenore praesentium universis, quod propter servitia dilecti nobis Nicolai balneatoris, residentis extra muros civitatis Tustensis, ipsum animo deliberato et de certa nostra scientia ab omnibus censibus, impositionibus, exactionibus et solutionibus quibuscumque, nobis aut (sic) regi Boemiae per ipsum occasione dicti balnei solvi debitis, usque suae (vitae) tempora ab- solvimus, exemimus et libertavimns et tenore praesentium gratiosius libertamus, mandantes subcamerario regni nostri Boemiae, nec non judici, consulibus et communitati civitatis nostrae Tustensis, fidelibus nostris dilectis, qui nunc sunt vel pro tempore fuerint, firmiter et districte, quatenus a dicto Nicolao occasione dicti balnei nil penitus exigant vel requi- rant, quin potius ipsum liberum dimittant ad vitae suae tempora, ut praemittitur, prout indignationem nostram gravissimam voluerint evitare. Praesentium sub regiae nostrae maje-
Strana 131
N. Königl. Unterkämmeramt, Städtewesen. 131 statis sigillo testimonio literarum. Datum in Lucemburg anno domini M°CCC'LXXXIIII°, die ultima mensis Octobris, regnorum nostrorum anno Boemiae XXII°, Romanorum vero nono. Per dominum ducem Teschinensem Martinus scholasticus. 156, a) Stadtpflasterung in Taus. (Cap. I. 40. f. 337.) 1370, 25 Nov. (Pragae.) Super pavimentatione civitatis indulsio telonci. Carolus IV divina favente clementia Romanorum imperator semper Augustus et Boemiae rex. Notum facimus tenore praesentium universis, quod cupientes conditionem civitatis nostrae T. fieri meliorem, judici et juratis et incolis ipsius gratiose indulsimus et de certa nostra scientia tenore praesentium indulgemus, ut pro opere pavimentationis ipsius teoloneum conpetens et pro pavimentatione sufficiens instaurare, exigere et recipere valeant, juxta quod expediens visum fuerit et ordo exegerit rationis. Mandamus igitur uni- versis et singulis, quos hoc concernere videbitur, quatenus teloneum hujusmodi per dictos judicem, juratos et incolas civitatis Tustensis modo praemisso instituendum solvere debeant, contradictione ac impedimento quibuslibet procul motis, sicut rerum suarum pericula et alia incommoda, pro negligentia hujusmodi infligenda eisdem, diligunt evitare, praesentibus ad triennium dumtaxat computando a data praesentium valituris. Praesentium sub impe- rialis majestatis nostrae sigillo testimonio literarum. Datum Pragae anno domini MCCCLXX indictione VIII, VII Calend. Decembris, regnorum oc. 156, b) Wenceslaus rex in villa N. tabernam erigi ibique cerevisiam braxari et propinari concedit. (Treb. C, 3. ſ. 20.) Wenceslaus oc. Notum facimus oc. Quod ob fi lelia servitia nobis per .. fidelem nostrum dilectum hactenus exhibita et inposterum operosius exhibenda, sibi animo de- liberato, de certa nostra scientia, regia auctoritate Boemiae, indulsimus et praesentibus gra- tiose indulgemus, ut in villa sua . . districtus, tabernam erigere et ibidem Raysa fieri, cer- visiam braxari et propinari facere, ipsamque tenere, habere et possidere possit et valeat, quovis impedimento cessante, omni libertate, modo et forma, quibus tabernae et taber- natores aliarum villarum regni nostri Bohemiae, (quae) ex antiquo erectae fuerunt, gaudent et quomodolibet potiuntur, dummodo tamen villa illa a civitatibus ac oppidis regalibus nostris ad unius miliaris spatium sit remota; mandantes oc. quatenus dictum . . in hujus- modi gratia sibi per nos facta, sicut praemittitur, nullatenus impediant vel perturbent, sicut indignationem oc. praesentium oc.
N. Königl. Unterkämmeramt, Städtewesen. 131 statis sigillo testimonio literarum. Datum in Lucemburg anno domini M°CCC'LXXXIIII°, die ultima mensis Octobris, regnorum nostrorum anno Boemiae XXII°, Romanorum vero nono. Per dominum ducem Teschinensem Martinus scholasticus. 156, a) Stadtpflasterung in Taus. (Cap. I. 40. f. 337.) 1370, 25 Nov. (Pragae.) Super pavimentatione civitatis indulsio telonci. Carolus IV divina favente clementia Romanorum imperator semper Augustus et Boemiae rex. Notum facimus tenore praesentium universis, quod cupientes conditionem civitatis nostrae T. fieri meliorem, judici et juratis et incolis ipsius gratiose indulsimus et de certa nostra scientia tenore praesentium indulgemus, ut pro opere pavimentationis ipsius teoloneum conpetens et pro pavimentatione sufficiens instaurare, exigere et recipere valeant, juxta quod expediens visum fuerit et ordo exegerit rationis. Mandamus igitur uni- versis et singulis, quos hoc concernere videbitur, quatenus teloneum hujusmodi per dictos judicem, juratos et incolas civitatis Tustensis modo praemisso instituendum solvere debeant, contradictione ac impedimento quibuslibet procul motis, sicut rerum suarum pericula et alia incommoda, pro negligentia hujusmodi infligenda eisdem, diligunt evitare, praesentibus ad triennium dumtaxat computando a data praesentium valituris. Praesentium sub impe- rialis majestatis nostrae sigillo testimonio literarum. Datum Pragae anno domini MCCCLXX indictione VIII, VII Calend. Decembris, regnorum oc. 156, b) Wenceslaus rex in villa N. tabernam erigi ibique cerevisiam braxari et propinari concedit. (Treb. C, 3. ſ. 20.) Wenceslaus oc. Notum facimus oc. Quod ob fi lelia servitia nobis per .. fidelem nostrum dilectum hactenus exhibita et inposterum operosius exhibenda, sibi animo de- liberato, de certa nostra scientia, regia auctoritate Boemiae, indulsimus et praesentibus gra- tiose indulgemus, ut in villa sua . . districtus, tabernam erigere et ibidem Raysa fieri, cer- visiam braxari et propinari facere, ipsamque tenere, habere et possidere possit et valeat, quovis impedimento cessante, omni libertate, modo et forma, quibus tabernae et taber- natores aliarum villarum regni nostri Bohemiae, (quae) ex antiquo erectae fuerunt, gaudent et quomodolibet potiuntur, dummodo tamen villa illa a civitatibus ac oppidis regalibus nostris ad unius miliaris spatium sit remota; mandantes oc. quatenus dictum . . in hujus- modi gratia sibi per nos facta, sicut praemittitur, nullatenus impediant vel perturbent, sicut indignationem oc. praesentium oc.
Strana 132
132 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. O. Handel. 157. Karolus IV civitati Tustensi concedit privilegium fori annualis. (Cap, I, 40. 124.) 1363, 23. Sept. (Bregae.) Karolus IIIItus, divina favente clementia Romanorum imperator semper Augustus et Boemiae rex, notum facimus tenore praesentium universis, quod, licet de innata nobis beni- gnitatis clementia de subditorum nostrorum singulorum profectu, utilitate et commodo dignemur intendere et ad ea, quae ipsorum augmentum aspiciunt, attenta sollicitudine meditari: illorum tamen profectus et commoda quodam specialis benignitatis favore pro- sequimur, quos diuturnitas obsequiorum et intemeratae fidei constantia argumentis clario- ribus manifestius recommendant. Habito igitur respectu ad grata fidelitatis et obsequiorum studia, nec non indefessi laboris promptitudinem, quibus majestatem nostram et clarae me- moriae antecessores nostros, Boemiae reges, dilecti nobis cives et incolae civitatis nostrae Taustensis, fideles nostri, hactenus honorarunt, et adaucto fidei et probitatis merito non cessabunt in antea praestantius honorare, nec non ad supplicem petitionis instantiam nobi- lis Jesconis Jura, castellani Crakouiensis, fidelis nostri dilecti, ipsis animo deliberato, non per errorem aut improvide, sed ex certa nostra scientia, auctoritate regia Boemiae, infra- scriptam gratiam favorabiliter duximus faciendam, videlicet, quod singulis annis in civitate Tausta praedicta annuale forum sive nundinae per duas septimanas continuas, scilicet incho- andum in festo s. Trinitatis in perpetuum duraturum haberi, teneri et sine omni impedi- mento pacifice celebrari debebit. Insuper concedimus dictis civibus in Tausta auctoritate praedicta, ut ipsi singulis diebus forensibus septimanalibus animalia magna et parva, vide- licet pecora et pecudes, equos et spadones libere et licite emere aut vendere poterint, juxta ipsorum beneplacitum voluntatis; volentes ac ex singulari gratia auctoritate regia Boemiae praedicta statuentes, quod universi et singuli cives et mercatores eorum mercimo- nia, quae cum ulna et libra venduntur, et praesertim ferrum et coreum ex toto aut per partes seu petias in dicto annuali foro vendere et libere emere valeant pro ipsorum libito voluntatis. Volumus insuper, ut annuale forum praedictum universis libertatibus, gratiis, immunitatibus, juribus et indultis per omnia sine diminutione qualibet gaudeat, quibus cetera fora annualia in aliis nostris civitatibus regni Boemiae existentia fruuntur seu quomodolibet potiuntur, inhibentes universis nostris fidelibus, ne dictam gratiam nostram audeant quo- modolibet infringere seu aliqualiter perturbare. Si quis autem ipsorum contrarium attem- ptare praesumpserit, indignationem nostram et poenam centum marcarum puri argenti, quarum medietatam camerae regali Boemiae, residuam vero partem dictae Taustensi civitati applicari statuimus totiens, quotiens contrafactum fuerit, se noverit irremissibiliter incursu- rum. Praesentium sub imperialis nostrae majestatis sigillo testimonio literarum. Datum
132 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. O. Handel. 157. Karolus IV civitati Tustensi concedit privilegium fori annualis. (Cap, I, 40. 124.) 1363, 23. Sept. (Bregae.) Karolus IIIItus, divina favente clementia Romanorum imperator semper Augustus et Boemiae rex, notum facimus tenore praesentium universis, quod, licet de innata nobis beni- gnitatis clementia de subditorum nostrorum singulorum profectu, utilitate et commodo dignemur intendere et ad ea, quae ipsorum augmentum aspiciunt, attenta sollicitudine meditari: illorum tamen profectus et commoda quodam specialis benignitatis favore pro- sequimur, quos diuturnitas obsequiorum et intemeratae fidei constantia argumentis clario- ribus manifestius recommendant. Habito igitur respectu ad grata fidelitatis et obsequiorum studia, nec non indefessi laboris promptitudinem, quibus majestatem nostram et clarae me- moriae antecessores nostros, Boemiae reges, dilecti nobis cives et incolae civitatis nostrae Taustensis, fideles nostri, hactenus honorarunt, et adaucto fidei et probitatis merito non cessabunt in antea praestantius honorare, nec non ad supplicem petitionis instantiam nobi- lis Jesconis Jura, castellani Crakouiensis, fidelis nostri dilecti, ipsis animo deliberato, non per errorem aut improvide, sed ex certa nostra scientia, auctoritate regia Boemiae, infra- scriptam gratiam favorabiliter duximus faciendam, videlicet, quod singulis annis in civitate Tausta praedicta annuale forum sive nundinae per duas septimanas continuas, scilicet incho- andum in festo s. Trinitatis in perpetuum duraturum haberi, teneri et sine omni impedi- mento pacifice celebrari debebit. Insuper concedimus dictis civibus in Tausta auctoritate praedicta, ut ipsi singulis diebus forensibus septimanalibus animalia magna et parva, vide- licet pecora et pecudes, equos et spadones libere et licite emere aut vendere poterint, juxta ipsorum beneplacitum voluntatis; volentes ac ex singulari gratia auctoritate regia Boemiae praedicta statuentes, quod universi et singuli cives et mercatores eorum mercimo- nia, quae cum ulna et libra venduntur, et praesertim ferrum et coreum ex toto aut per partes seu petias in dicto annuali foro vendere et libere emere valeant pro ipsorum libito voluntatis. Volumus insuper, ut annuale forum praedictum universis libertatibus, gratiis, immunitatibus, juribus et indultis per omnia sine diminutione qualibet gaudeat, quibus cetera fora annualia in aliis nostris civitatibus regni Boemiae existentia fruuntur seu quomodolibet potiuntur, inhibentes universis nostris fidelibus, ne dictam gratiam nostram audeant quo- modolibet infringere seu aliqualiter perturbare. Si quis autem ipsorum contrarium attem- ptare praesumpserit, indignationem nostram et poenam centum marcarum puri argenti, quarum medietatam camerae regali Boemiae, residuam vero partem dictae Taustensi civitati applicari statuimus totiens, quotiens contrafactum fuerit, se noverit irremissibiliter incursu- rum. Praesentium sub imperialis nostrae majestatis sigillo testimonio literarum. Datum
Strana 133
O. Handel. 133 Brega, anno domini MCCCLXIII, indictione prima, IX kal. Octobris, regnorum nostrorum anno decimo octavo, imperii vero nono. 158. Litera conductus, ut talem cum vino et vectoribus absque exactione telonei transire libere per- mittant. (Cap. 1, 40. f. 299a.) Arnestus, dei et apostolicae sedis gratia sanctae Pragensis ecclesiae archiepiscopus, universis et singulis judicibus, juratis, teloneariis seu gabellarum collectoribus, per dio- cesim et provinciam nostram constitutis, salutem in domino. Cum discretus vir Henczlinus, procurator curiae nostrae archiepiscopalis, ostensor praesentium, vina nostra pro usibus mensae nostrae in Austria comparata versus Bohemiam sumptibus et expensis nostris de- ducat: quare universitatem vestram praesentibus monemus, requirimus et in domino horta- mur, quatenus consideratione libertatis ecclesiasticae et intuitu personae nostrae eundem Henczlinum cum vectoribus vini praefati absque telonei exactione transire libere permittatis. 159. K. Wenzel bestätigt der Kaiserin Elisabeth die zu ihren Handen erhobenen Zollgebühren am Böhmerwalde. (Cap. I, 40. 334.) 1379, 8 Jul. (Karlstein). Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, universis et singulis capitaneis, burgraviis, officialibus, militibus, clientibus, civitatum et locorum judi- cibus, scabinis et universitatibus regni Boemiae ubilibet constitutis, fidelibus suis dilectis, ad quos pracsentes pervenerint, gratiam suam et omne bonum. Cum recolendae memoriae serenissimus quondam princeps et dominus, D. Karolus Romanorum imperator et Boemiae rex, dominus et genitor noster carissimus, serenis- simae principi ac dominae D. Elizabeth Romanorum imperatrici et Boemiae reginae, matri nostrae carissimae, teloneum infra scriptum, quod quondam Michalico Donati nostro no- mine tamquam regis Boemiae sustulit dum viveret et recepit, videlicet de quolibet equo, qui ducitur extra regnum praedictum ultra silvas Boemicales infra valorem V I medium florenum, de equo vero valente V fP et ultra unum integrum florenum; it. de centum bo- bus XXVI florenos; it. de centum porcis sex florenos; it. de ducentis lateribus carnium per- nalium sex florenos; it. de centum ovibus quatuor florenos et de centenario plumarum sex grossos Pragenses dederit et assignaverit, prout de hoc ipsius genitoris nostri sunt literae continentiae plenioris: quocirca vobis et vestrum cuilibet tenore praesentium injungimus et mandamus nostrae gratiae sub obtentu, quatenus dum et quotiens requisiti, eisdem commis- sariis suis, ut nomine matris nostrae praedictae a quibuscunque cum dictis rebus extra regnum Boemiae ultra silvas praedictas transituris teloneum hujusmodi cum effectu possint exigere, recipere et habere, juxta literarum dicti genitoris nostri continentiam, auctoritate nostra assistatis auxiliis et favoribus opportunis, prout regiam nostram indignationem gravis-
O. Handel. 133 Brega, anno domini MCCCLXIII, indictione prima, IX kal. Octobris, regnorum nostrorum anno decimo octavo, imperii vero nono. 158. Litera conductus, ut talem cum vino et vectoribus absque exactione telonei transire libere per- mittant. (Cap. 1, 40. f. 299a.) Arnestus, dei et apostolicae sedis gratia sanctae Pragensis ecclesiae archiepiscopus, universis et singulis judicibus, juratis, teloneariis seu gabellarum collectoribus, per dio- cesim et provinciam nostram constitutis, salutem in domino. Cum discretus vir Henczlinus, procurator curiae nostrae archiepiscopalis, ostensor praesentium, vina nostra pro usibus mensae nostrae in Austria comparata versus Bohemiam sumptibus et expensis nostris de- ducat: quare universitatem vestram praesentibus monemus, requirimus et in domino horta- mur, quatenus consideratione libertatis ecclesiasticae et intuitu personae nostrae eundem Henczlinum cum vectoribus vini praefati absque telonei exactione transire libere permittatis. 159. K. Wenzel bestätigt der Kaiserin Elisabeth die zu ihren Handen erhobenen Zollgebühren am Böhmerwalde. (Cap. I, 40. 334.) 1379, 8 Jul. (Karlstein). Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, universis et singulis capitaneis, burgraviis, officialibus, militibus, clientibus, civitatum et locorum judi- cibus, scabinis et universitatibus regni Boemiae ubilibet constitutis, fidelibus suis dilectis, ad quos pracsentes pervenerint, gratiam suam et omne bonum. Cum recolendae memoriae serenissimus quondam princeps et dominus, D. Karolus Romanorum imperator et Boemiae rex, dominus et genitor noster carissimus, serenis- simae principi ac dominae D. Elizabeth Romanorum imperatrici et Boemiae reginae, matri nostrae carissimae, teloneum infra scriptum, quod quondam Michalico Donati nostro no- mine tamquam regis Boemiae sustulit dum viveret et recepit, videlicet de quolibet equo, qui ducitur extra regnum praedictum ultra silvas Boemicales infra valorem V I medium florenum, de equo vero valente V fP et ultra unum integrum florenum; it. de centum bo- bus XXVI florenos; it. de centum porcis sex florenos; it. de ducentis lateribus carnium per- nalium sex florenos; it. de centum ovibus quatuor florenos et de centenario plumarum sex grossos Pragenses dederit et assignaverit, prout de hoc ipsius genitoris nostri sunt literae continentiae plenioris: quocirca vobis et vestrum cuilibet tenore praesentium injungimus et mandamus nostrae gratiae sub obtentu, quatenus dum et quotiens requisiti, eisdem commis- sariis suis, ut nomine matris nostrae praedictae a quibuscunque cum dictis rebus extra regnum Boemiae ultra silvas praedictas transituris teloneum hujusmodi cum effectu possint exigere, recipere et habere, juxta literarum dicti genitoris nostri continentiam, auctoritate nostra assistatis auxiliis et favoribus opportunis, prout regiam nostram indignationem gravis-
Strana 134
134 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. simam volueritis evitare. Datum in Karlstein anno domini M'CCC°LXXIX°, indictione se- cunda, VIII idus Julii, regnorum nostrorum anno Boemiae XVII°, Romanorum vero tertio. Per D. Cardinalem Pragensem Martinus. 160. K. Wenzels erneuertes Decret in derselben Angelegenheit. (Cap. I, 40. f. 346.) 1383, 21 Febr. (Pragae.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex: notum facimus tenore praesentium universis: quod accedens praesentiam nostram serma D. Eliza- beth quondam Romanorum imperatrix, mater nostra carissima, nobis querulose proposuit, qualiter ipsa in teloneis, quae tam a clarae memoriae quondam serme domino et genitore nostro, quam a nobis habet et habere debet ad tempora vitae suae, quodammodo pericli- tetur et impediatur ex eo, quod nonnulli eadem telonea juxta consuetudinem et morem solitum solvere recusant, imo solutionibus hujusmodi totaliter se opponunt; quod non solum ipsi matri nostrae, verum etiam nobis et successoribus nostris regibus et coronae regni Bocmiae posset notabilia damna et dispendiosa pericula generare. Ad praecavendum igitur talia, signanter ob querimonias praedictae nostrae matris, ac etiam intuitu fructus nostri proprii, heredum et regni nostrorum, ut praemittitur, animo deliberato, non per errorem aut improvide, sed maturo principum, baronum, procerum et fidelium nostrorum accedente consilio, decrevimus, statuimus, et de certa nostra scientia, nec non auctoritate regia Boe- miae, tenore praesentium decreto regio praecipimus et mandamus, ut videlicet majus telo- neum his viis et modis exigi debeat, et a quibuslibet irremissibiliter postulari: primo, qui- cunque mercator aut vector duxerit unum equum valoris quinque sexagenarum vel ultra cujuscunque pretii sit, qui ducitur per teloneum de regno Boemiae ultra silvam Boemi- calem, unum florenum; de equo vero valoris infra quinque sexagenas dimidium florenum; de centum bobus XXVI flor., de centum porcis sex flor., de ducentis lateribus carnium pernalium sex florenos, de centum ovibus quatuor flor. et de centenario plumarum sex grossos Pragenses debet persolvere et pagare. Et quicunque mercator sive vector cum talibus equis seu pecudibus, pecoribus vel aliis mercibus regnum Boemiae furtive exiret, et hoc comprobatum foret: hic si denuo cum mercimoniis quibuscunque regnum Boemiae ali- cubi transiret, ubicunque reperiri posset, arrestari deberet, et corpore et rebus puniri irre- missibiliter et privari. Quarum rerum omnium duas partes regiae nostrae camerae, tertiam vero residuam teloneariis nostris, qui forent pro tempore, decernimus applicari. Et si quis- piam baronum, militarium vel clientum quemcunque mercatorem sic non soluto teloneo ut praefertur furtive regnum exire volentem in bonis suis vel alibi tueretur vel protegeret quo- vismodo seu potentia sua educere conaretur, et hoc conpertum et veridice foret inventum: quod talis nobilis, miles vel cliens cujuscunque status vel conditionis foret poenam perdi- tionis omnium bonorum suorum mobilium et immobilium camerae nostrae regiae debeat incurrere, remissione qualibet procul mota. Mandantes omnibus et singulis principibus
134 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. simam volueritis evitare. Datum in Karlstein anno domini M'CCC°LXXIX°, indictione se- cunda, VIII idus Julii, regnorum nostrorum anno Boemiae XVII°, Romanorum vero tertio. Per D. Cardinalem Pragensem Martinus. 160. K. Wenzels erneuertes Decret in derselben Angelegenheit. (Cap. I, 40. f. 346.) 1383, 21 Febr. (Pragae.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex: notum facimus tenore praesentium universis: quod accedens praesentiam nostram serma D. Eliza- beth quondam Romanorum imperatrix, mater nostra carissima, nobis querulose proposuit, qualiter ipsa in teloneis, quae tam a clarae memoriae quondam serme domino et genitore nostro, quam a nobis habet et habere debet ad tempora vitae suae, quodammodo pericli- tetur et impediatur ex eo, quod nonnulli eadem telonea juxta consuetudinem et morem solitum solvere recusant, imo solutionibus hujusmodi totaliter se opponunt; quod non solum ipsi matri nostrae, verum etiam nobis et successoribus nostris regibus et coronae regni Bocmiae posset notabilia damna et dispendiosa pericula generare. Ad praecavendum igitur talia, signanter ob querimonias praedictae nostrae matris, ac etiam intuitu fructus nostri proprii, heredum et regni nostrorum, ut praemittitur, animo deliberato, non per errorem aut improvide, sed maturo principum, baronum, procerum et fidelium nostrorum accedente consilio, decrevimus, statuimus, et de certa nostra scientia, nec non auctoritate regia Boe- miae, tenore praesentium decreto regio praecipimus et mandamus, ut videlicet majus telo- neum his viis et modis exigi debeat, et a quibuslibet irremissibiliter postulari: primo, qui- cunque mercator aut vector duxerit unum equum valoris quinque sexagenarum vel ultra cujuscunque pretii sit, qui ducitur per teloneum de regno Boemiae ultra silvam Boemi- calem, unum florenum; de equo vero valoris infra quinque sexagenas dimidium florenum; de centum bobus XXVI flor., de centum porcis sex flor., de ducentis lateribus carnium pernalium sex florenos, de centum ovibus quatuor flor. et de centenario plumarum sex grossos Pragenses debet persolvere et pagare. Et quicunque mercator sive vector cum talibus equis seu pecudibus, pecoribus vel aliis mercibus regnum Boemiae furtive exiret, et hoc comprobatum foret: hic si denuo cum mercimoniis quibuscunque regnum Boemiae ali- cubi transiret, ubicunque reperiri posset, arrestari deberet, et corpore et rebus puniri irre- missibiliter et privari. Quarum rerum omnium duas partes regiae nostrae camerae, tertiam vero residuam teloneariis nostris, qui forent pro tempore, decernimus applicari. Et si quis- piam baronum, militarium vel clientum quemcunque mercatorem sic non soluto teloneo ut praefertur furtive regnum exire volentem in bonis suis vel alibi tueretur vel protegeret quo- vismodo seu potentia sua educere conaretur, et hoc conpertum et veridice foret inventum: quod talis nobilis, miles vel cliens cujuscunque status vel conditionis foret poenam perdi- tionis omnium bonorum suorum mobilium et immobilium camerae nostrae regiae debeat incurrere, remissione qualibet procul mota. Mandantes omnibus et singulis principibus
Strana 135
O. Handel. 135 ecclesiasticis et secularibus, baronibus, nobilibus, militibus, clientibus, burgraviis, vicebur- graviis, poprawczonibus, officialibus, judicibus civitatum, oppidorum et villarum, juratis et corum communitatibus, nec non ceteris regni nostri Boemiae subditis et fidelibus universis, quatenus dum et quotiens mercatores hujusmodi per eorum bona cum talibus ipsorum peco- ribus seu pecudibus transeundo aliqua forsan ipsis damna intulisse putarentur, quod de talibus damnis ipsemet (sic) universaliter nec in specie aliquis per se hujusmodi damni debeant vindictam sumere, sed cum justitiarii sive poprawczonis proximi aliorumque vici- norum idoneorum scitu et aestimatione rationabili sub ipsorum juramento tali damno talem taxam imponere debitam, ne mercatores hujusmodi a talibus laboribus contingat forsitan prohiberi. Mandamus insuper capitaneis regni nostri Boemiac, Pragensi et Wyssegradensi burgraviis, nec non ceteris officialibus ejusdem regni nostri Boemiae, judicibus, scabinis et communitatibus majoris, minoris et novae civitatum Pragensium, ceterisque omnibus et sin- gulis regni subditis et fidelibus, quorum interest vel interesse poterit quomodolibet in futu- rum, quatenus omnes et singulos, qui fortasse his nostris decreto et mandato frivole vel negligenter opponere se praesumerent, vel ea in toto vel in parte quomodolibet infringere, ad ipsorum executionem et impletionem totalem, dum et quoties per telonearios nostros qui pro tempore fuerint, requisiti fuerint, coartare et compellere nostro nomine debeant viis et remediis opportunis. Et qui secus attentare praesumserint, indignationis nostrae regalis poenam gravissimam, juxta nostrae gratiae arbitrium, se noverint incurrisse. Prae- sentium sub minori nostro appresso sigillo (testimonio literarum). Datum Pragae anno do- mini M'CCC'LXXXX° tertio, (sic) indictione VI, nono kalendas Martii, regnorum nostrorum anno Boemiae XX, Romanorum vero septimo. (Ad marginem hujus diplomatis in MS. cod. capituli Prag. (I, 40), manu cadem, quac pleraque hujus temporis diplomata codici inseruit, plane coaeva, apposita leguntur verba sequentia: »A M'CCCXC° primo intromisi me de officio, videlicet custodia viarum, tertia feria ante domini resurrexionem.« An idem hic Jesko dictus Maly, qui in diplomate R. Wenceslai dd. 1392, 17 Jan. (ap. Pelzel I, 111) nominatur?) 161. Strassenzwang zu Gunsten der Stadt Pilsen. (Cap. I. 40, 334 infra col.) 1383, 21 Dec. (Pragac.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Aupustus et Boemiae rex: universis et singulis burgraviis, poprawezonibus, judicibus, consulibus civitatum, oppidorum et villa- rum communitatibus, ceterisque nostris subditis et fidelibus, qui praesentibus requisiti fuerint, gratiam suam et omne bonum. Fideles dilecti! Decrevimus, statuentes auctoritate regia praesentibus, quod universi mercatores cum equis, bobus et aliis pecoribus et pecudibus singulis de Austria versus Boemiam et specialiter Budweys civitatem declinantes, ulterius directo calle versus Pylznam declinent et transient (sic), ibidem de rebus hujusmodi conductum vulgariter gleyt dictum alias in Mendico solvi (consuetum) cum ceteris ungeltis seu impositionibus dilecto nobis Henrico judici Pylznensi finaliter et modis omnibus soluturi. Quare vobis omnibus et vestrum
O. Handel. 135 ecclesiasticis et secularibus, baronibus, nobilibus, militibus, clientibus, burgraviis, vicebur- graviis, poprawczonibus, officialibus, judicibus civitatum, oppidorum et villarum, juratis et corum communitatibus, nec non ceteris regni nostri Boemiae subditis et fidelibus universis, quatenus dum et quotiens mercatores hujusmodi per eorum bona cum talibus ipsorum peco- ribus seu pecudibus transeundo aliqua forsan ipsis damna intulisse putarentur, quod de talibus damnis ipsemet (sic) universaliter nec in specie aliquis per se hujusmodi damni debeant vindictam sumere, sed cum justitiarii sive poprawczonis proximi aliorumque vici- norum idoneorum scitu et aestimatione rationabili sub ipsorum juramento tali damno talem taxam imponere debitam, ne mercatores hujusmodi a talibus laboribus contingat forsitan prohiberi. Mandamus insuper capitaneis regni nostri Boemiac, Pragensi et Wyssegradensi burgraviis, nec non ceteris officialibus ejusdem regni nostri Boemiae, judicibus, scabinis et communitatibus majoris, minoris et novae civitatum Pragensium, ceterisque omnibus et sin- gulis regni subditis et fidelibus, quorum interest vel interesse poterit quomodolibet in futu- rum, quatenus omnes et singulos, qui fortasse his nostris decreto et mandato frivole vel negligenter opponere se praesumerent, vel ea in toto vel in parte quomodolibet infringere, ad ipsorum executionem et impletionem totalem, dum et quoties per telonearios nostros qui pro tempore fuerint, requisiti fuerint, coartare et compellere nostro nomine debeant viis et remediis opportunis. Et qui secus attentare praesumserint, indignationis nostrae regalis poenam gravissimam, juxta nostrae gratiae arbitrium, se noverint incurrisse. Prae- sentium sub minori nostro appresso sigillo (testimonio literarum). Datum Pragae anno do- mini M'CCC'LXXXX° tertio, (sic) indictione VI, nono kalendas Martii, regnorum nostrorum anno Boemiae XX, Romanorum vero septimo. (Ad marginem hujus diplomatis in MS. cod. capituli Prag. (I, 40), manu cadem, quac pleraque hujus temporis diplomata codici inseruit, plane coaeva, apposita leguntur verba sequentia: »A M'CCCXC° primo intromisi me de officio, videlicet custodia viarum, tertia feria ante domini resurrexionem.« An idem hic Jesko dictus Maly, qui in diplomate R. Wenceslai dd. 1392, 17 Jan. (ap. Pelzel I, 111) nominatur?) 161. Strassenzwang zu Gunsten der Stadt Pilsen. (Cap. I. 40, 334 infra col.) 1383, 21 Dec. (Pragac.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Aupustus et Boemiae rex: universis et singulis burgraviis, poprawezonibus, judicibus, consulibus civitatum, oppidorum et villa- rum communitatibus, ceterisque nostris subditis et fidelibus, qui praesentibus requisiti fuerint, gratiam suam et omne bonum. Fideles dilecti! Decrevimus, statuentes auctoritate regia praesentibus, quod universi mercatores cum equis, bobus et aliis pecoribus et pecudibus singulis de Austria versus Boemiam et specialiter Budweys civitatem declinantes, ulterius directo calle versus Pylznam declinent et transient (sic), ibidem de rebus hujusmodi conductum vulgariter gleyt dictum alias in Mendico solvi (consuetum) cum ceteris ungeltis seu impositionibus dilecto nobis Henrico judici Pylznensi finaliter et modis omnibus soluturi. Quare vobis omnibus et vestrum
Strana 136
136 Palacky, über Formelbücher: Beilagen cuilibet praesentibus auctoritate praedicta firmiter committimus et mandamus, quatenus dum et quotiens praesentibus requisiti fueritis, transitum hujusmodi in foris et locis vestris pro- clamari publice faciatis, compellentes rebelles et renitentes quoslibet ad executionem talium arrestationibus, impignorationibus et aliis viis et remediis opportunis, hoc facturi non aliter regio sub favore. Dat. Pragae, die XXI Decembris, regnorum nostrorum anno Boemiae XXI°, Romanorum vero VIII°. 162. Gegen unbefugten Marktzwang in Taus. (Cap. I, 40. 137.) 1384, 30 Mai (Burgleins). Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Bohemiae rex oc. Fidelis dilecte! Exposuerunt Strenuitati (sic) nostrae pauperes incolae civitatis Pylz- nensis, fideles nostri dilecti, qualiter per cives Taustenses inconsueto et insolito more ad nundinas seu liberum forum civitatis ipsorum Taustensis ante festum debitum, videlicet octo diebus anticipando, venire cum suis rebus et mercibus arceantur, causantes, quod id ipsum non modo in ipsorum, verum etiam aliarum civitatum nostrarum ibi adjacentium magnum vergeret dampnum pariter et jacturam. Quapropter Fidelitati Tuae pracsentibus firmiter praecipimus et mandamus, quatenus hujusmodi insolitas novitates ad talia fora libera cum mercibus veniendi nostris auctoritate et nomine intercipere debeas, sed magis aditum fori liberum tota cum diligentia promovere. In casu vero, quo fortasse aliquas gratias dicta Taustensis civitas a nobis seu a progenitoribus nostris, libertatis quo ad praemissa noscitur obtinere, easdem ut strenuo Georgio de Roztok fideli nostro dilecto ad diffinien- dum exhibeant, hujusmodi nostro praecepto ante omnia semper salvo. Datum Burgleins die penultima mensis Maji nostro sub secreto, regnorum nostrorum anno oc. (additur in marg. »ann. dom. MCCCLXXXIIII°, regnorum nostrorum Boemiae anno XXI°, Romanorum vero octavo.) 163. Königl. Bewilligung zur Federnausfuhr aus Böhmen. (Cap. I, 40, 335.) 1385, 10 Feb. (Pragae.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, fidelibus nostris dilectis Bornikoni et Marssikoni, burgraviis in Tusta, gratiam suam et omne bonum. Fideles dilecti! Licet alias plumas de regno nostro Boemiae educere inhibuisse meminimus: tamen ad votivas precum instantias serenissimae D. Elizabeth, quondam Roma- norum imperatricis, matris nostrae carissimae, idem nostrum mandatum relaxavimus, faven- tes et indulgentes, ut plumae hujusmodi de finibus regni nostri praedicti possint educi, impedimento quolibet procul moto. Mandamus igitur fidei vestrae praesentibus seriose, quatenus educentes tales, quicunque sint, non impediatis nec impedire permittatis quomodo-
136 Palacky, über Formelbücher: Beilagen cuilibet praesentibus auctoritate praedicta firmiter committimus et mandamus, quatenus dum et quotiens praesentibus requisiti fueritis, transitum hujusmodi in foris et locis vestris pro- clamari publice faciatis, compellentes rebelles et renitentes quoslibet ad executionem talium arrestationibus, impignorationibus et aliis viis et remediis opportunis, hoc facturi non aliter regio sub favore. Dat. Pragae, die XXI Decembris, regnorum nostrorum anno Boemiae XXI°, Romanorum vero VIII°. 162. Gegen unbefugten Marktzwang in Taus. (Cap. I, 40. 137.) 1384, 30 Mai (Burgleins). Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Bohemiae rex oc. Fidelis dilecte! Exposuerunt Strenuitati (sic) nostrae pauperes incolae civitatis Pylz- nensis, fideles nostri dilecti, qualiter per cives Taustenses inconsueto et insolito more ad nundinas seu liberum forum civitatis ipsorum Taustensis ante festum debitum, videlicet octo diebus anticipando, venire cum suis rebus et mercibus arceantur, causantes, quod id ipsum non modo in ipsorum, verum etiam aliarum civitatum nostrarum ibi adjacentium magnum vergeret dampnum pariter et jacturam. Quapropter Fidelitati Tuae pracsentibus firmiter praecipimus et mandamus, quatenus hujusmodi insolitas novitates ad talia fora libera cum mercibus veniendi nostris auctoritate et nomine intercipere debeas, sed magis aditum fori liberum tota cum diligentia promovere. In casu vero, quo fortasse aliquas gratias dicta Taustensis civitas a nobis seu a progenitoribus nostris, libertatis quo ad praemissa noscitur obtinere, easdem ut strenuo Georgio de Roztok fideli nostro dilecto ad diffinien- dum exhibeant, hujusmodi nostro praecepto ante omnia semper salvo. Datum Burgleins die penultima mensis Maji nostro sub secreto, regnorum nostrorum anno oc. (additur in marg. »ann. dom. MCCCLXXXIIII°, regnorum nostrorum Boemiae anno XXI°, Romanorum vero octavo.) 163. Königl. Bewilligung zur Federnausfuhr aus Böhmen. (Cap. I, 40, 335.) 1385, 10 Feb. (Pragae.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, fidelibus nostris dilectis Bornikoni et Marssikoni, burgraviis in Tusta, gratiam suam et omne bonum. Fideles dilecti! Licet alias plumas de regno nostro Boemiae educere inhibuisse meminimus: tamen ad votivas precum instantias serenissimae D. Elizabeth, quondam Roma- norum imperatricis, matris nostrae carissimae, idem nostrum mandatum relaxavimus, faven- tes et indulgentes, ut plumae hujusmodi de finibus regni nostri praedicti possint educi, impedimento quolibet procul moto. Mandamus igitur fidei vestrae praesentibus seriose, quatenus educentes tales, quicunque sint, non impediatis nec impedire permittatis quomodo-
Strana 137
O. Handel. 137 libet, sed transire et redire commode permittatis nostrae gratiae sub obtentu. Datum Pragae, die Xa Februarii, regnorum nostrorum anno Boemiae XXII°, Romanorum vero nono. Per D. Ducem Tessinensem: P. Jawren. 164. Der königliche Landesunterkämmerer macht die Handelsprivilegien der Stadt Prag bekannt. (Сap. I, 40. 3495.) 1393, 11 Febr. (Pragae.) Universis et singulis judicibus, consulibus civitatum, oppidorum et villarum regni Bohemiae, ac rectoribus eorumdem, ad quos praesentes pervenerint, seu qui praesentibus fuerint requisiti: ego Sigismundus Huler, subcamerarius regni Bohemiae et ejusdem camerae notarius, praevia amicabili complacentia cum favore: auctoritate regia mihi in hac parte commissa praesentibus mando et praecipio seriose, quatenus mox his visis, subscriptos arti- culos, civitati majori Pragensi per dominum nostrum regem gratiose datos et concessos, in locis et districtibus vestris diebus forensibus proclamari faciatis et ab omnibus inviolabiliter observari: Primo videlicet, quod nullus hospitum merces et mercimonia, cujuscunque condi- tionis existant, in nulla civitate regno Boemiae insita efasciare, disligare, religare, ven- dere et deponere debeat ac praesumat, praeterquam in majori civitate Pragensi ante- dicta; civitatibus dumtaxat in Ponte, Colonia et Budweis exceptis, ut ibi aleca et pisces salsi solummodo, sicut ab antiquo deposita sunt, adhuc valeant deponi atque possint. It. quod omnia et singula mercimonia, quae de Polonia, Bavaria, Austria, Ungaria. Lusatia, Misna et aliis terris per regnum Boemiae inantea duci contigerit, non alibi. praeterquam stratam directam per et ad civitatem Pragensem duci debeant supradictam. Insuper vobis omnibus et singulis supradictis auctoritate regia praecipio, quatenus omnes et singulos hujusmodi regii edicti transgressores, dum et quotiens per consules majoris civitatis Pragensis jam dictae, Pesslinum de Sicca officialem et hannusgraff eorum, a me etiam super ipso specialiter juramentum habentem, aut nuntios ipsorum, requisiti fucritis, cum bonis eorum arrestare, occupare et detinere debeatis, et talia arrestata bona ipsis indistracta modis omnibus assignare, eosque nihilominus circa talia auxiliis manutenere, fovere, et specialiter ad invocationem ipsorum a quolibet impediente vice qualibet defen- sare, prout indignationem dicti domini nostri regis gravem diligitis evitare; harum, quibus sigillum meum appressum est, testimonio literarum. Datum Pragae, feria tertia proxima post dominicam, qua canitur Exurge, quare obdormis, domine, anno ejusdem M'CCC'XC° tertio. 165. Befchl, dem königl. Strassenhüter in Böhmen Beistand zu leisten. (Cap. I, 40, 336, infra col.) 1393, 13 Mart. (Mendici.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex: universis et singulis baronibus, nobilibus, militibus, clientibus, poprawczonibus, urzednikonibus, capi- Palucky, ther Formelbdcher. 18
O. Handel. 137 libet, sed transire et redire commode permittatis nostrae gratiae sub obtentu. Datum Pragae, die Xa Februarii, regnorum nostrorum anno Boemiae XXII°, Romanorum vero nono. Per D. Ducem Tessinensem: P. Jawren. 164. Der königliche Landesunterkämmerer macht die Handelsprivilegien der Stadt Prag bekannt. (Сap. I, 40. 3495.) 1393, 11 Febr. (Pragae.) Universis et singulis judicibus, consulibus civitatum, oppidorum et villarum regni Bohemiae, ac rectoribus eorumdem, ad quos praesentes pervenerint, seu qui praesentibus fuerint requisiti: ego Sigismundus Huler, subcamerarius regni Bohemiae et ejusdem camerae notarius, praevia amicabili complacentia cum favore: auctoritate regia mihi in hac parte commissa praesentibus mando et praecipio seriose, quatenus mox his visis, subscriptos arti- culos, civitati majori Pragensi per dominum nostrum regem gratiose datos et concessos, in locis et districtibus vestris diebus forensibus proclamari faciatis et ab omnibus inviolabiliter observari: Primo videlicet, quod nullus hospitum merces et mercimonia, cujuscunque condi- tionis existant, in nulla civitate regno Boemiae insita efasciare, disligare, religare, ven- dere et deponere debeat ac praesumat, praeterquam in majori civitate Pragensi ante- dicta; civitatibus dumtaxat in Ponte, Colonia et Budweis exceptis, ut ibi aleca et pisces salsi solummodo, sicut ab antiquo deposita sunt, adhuc valeant deponi atque possint. It. quod omnia et singula mercimonia, quae de Polonia, Bavaria, Austria, Ungaria. Lusatia, Misna et aliis terris per regnum Boemiae inantea duci contigerit, non alibi. praeterquam stratam directam per et ad civitatem Pragensem duci debeant supradictam. Insuper vobis omnibus et singulis supradictis auctoritate regia praecipio, quatenus omnes et singulos hujusmodi regii edicti transgressores, dum et quotiens per consules majoris civitatis Pragensis jam dictae, Pesslinum de Sicca officialem et hannusgraff eorum, a me etiam super ipso specialiter juramentum habentem, aut nuntios ipsorum, requisiti fucritis, cum bonis eorum arrestare, occupare et detinere debeatis, et talia arrestata bona ipsis indistracta modis omnibus assignare, eosque nihilominus circa talia auxiliis manutenere, fovere, et specialiter ad invocationem ipsorum a quolibet impediente vice qualibet defen- sare, prout indignationem dicti domini nostri regis gravem diligitis evitare; harum, quibus sigillum meum appressum est, testimonio literarum. Datum Pragae, feria tertia proxima post dominicam, qua canitur Exurge, quare obdormis, domine, anno ejusdem M'CCC'XC° tertio. 165. Befchl, dem königl. Strassenhüter in Böhmen Beistand zu leisten. (Cap. I, 40, 336, infra col.) 1393, 13 Mart. (Mendici.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex: universis et singulis baronibus, nobilibus, militibus, clientibus, poprawczonibus, urzednikonibus, capi- Palucky, ther Formelbdcher. 18
Strana 138
138 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. taneis, burggraviis, officialibus, magistris civium, judicibus, juratis et communitatibus civita- tum, oppidorum et locorum, ceterisque nostris et regni Boemiae subditis et fidelibus, ad quos praesentes pervenerint et cum eis fuerint requisiti, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Quia Andream de Pylzna, fidelem nostrum dilectum, de certa nostra scientia custodem stratarum regni nostri Boemiae constituimus et fecimus, data sibi potestate plenaria et mandato quo ad hoc speciali, ut videlicet ipse universos et singulos, qui equos, boves, sues et quaevis alia pecora ac pecudes, nec non currus mercatorum quibuseunque mercibus oneratos extra regnum nostrum Boemiae furtim et per vias insolitas minare et deducere, consuetis subtractis teloneis, praesumpserint, nostris auctoritate et nomine arre- stare possit et debeat. Fidelitati igitur vestrae tenore praesentium seriose praecipiendo mandamus, nostrae gratiae sub obtentu vobis et vestrum cuilibet seriosius injungentes, qua- tenus praefato Andreae, dum et quotiens necesse fuerit et per ipsum fueritis requisiti, ad executionem praefati sui officii assistere debeatis consiliis et auxiliis opportunis, nullam in eo penitus difficultatem seu negligentiam committentes. Dat. Mendici, die XIII Martii, regno- rum nostrorum anno Boemiae XXXmo, Romanorum vero XVII°. Ad relationem Sigismundi subcamerarii Wlachnico de Weytenmüle. P. Steuer- und Münzwesen, Finanzen. 166. Litera bernarum. (Treb. C, 3. 515.) Wenceslaus oc. nobilibus oc. fidelibus nostris dilectis gratiam oc. Fideles dilecti! Ex certis rationabilibus causis nos ad hoc moventibus, de principum, baronum et procerum regni nostri Boemiae consensu, bernam generalem per universum regnum nostrum praedictum colligendam indiximus et in usus regios convertendam. Et quia de fidei et circumspectionis vestrarum industria praesumptionem indubiam obtinemus, vobis virtute praesentium de certa nostra scientia bernam generalem hujusmodi ab universis et singulis bonis per districtum et provinciam n., (hominibus tamen et bonis regalibus, archi- episcopi Pragensis, episcopi Lutomisslensis, praepositi Wissegradensis, nobilium de Rosem- berg, monasteriorum et civitatum, quae nobiscum desuper concordaverunt ad plenum, dun- taxat exceptis, adversus quos et bona eorum tam ratione delentialium, quam alias nihil de- beatis penitus attentare), committimus exigendam, levandam et effectualiter colligendam. Et nihilominus in collecta dictae bernae hunc modum et ordinem volumus et praesentibus decernimus inviolabiliter observari, quod videlicet quilibet vestrum quatuor equos et ad minus duos familiares armatos habeat, quodque inter vos notarius et civis nostri praedicti
138 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. taneis, burggraviis, officialibus, magistris civium, judicibus, juratis et communitatibus civita- tum, oppidorum et locorum, ceterisque nostris et regni Boemiae subditis et fidelibus, ad quos praesentes pervenerint et cum eis fuerint requisiti, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Quia Andream de Pylzna, fidelem nostrum dilectum, de certa nostra scientia custodem stratarum regni nostri Boemiae constituimus et fecimus, data sibi potestate plenaria et mandato quo ad hoc speciali, ut videlicet ipse universos et singulos, qui equos, boves, sues et quaevis alia pecora ac pecudes, nec non currus mercatorum quibuseunque mercibus oneratos extra regnum nostrum Boemiae furtim et per vias insolitas minare et deducere, consuetis subtractis teloneis, praesumpserint, nostris auctoritate et nomine arre- stare possit et debeat. Fidelitati igitur vestrae tenore praesentium seriose praecipiendo mandamus, nostrae gratiae sub obtentu vobis et vestrum cuilibet seriosius injungentes, qua- tenus praefato Andreae, dum et quotiens necesse fuerit et per ipsum fueritis requisiti, ad executionem praefati sui officii assistere debeatis consiliis et auxiliis opportunis, nullam in eo penitus difficultatem seu negligentiam committentes. Dat. Mendici, die XIII Martii, regno- rum nostrorum anno Boemiae XXXmo, Romanorum vero XVII°. Ad relationem Sigismundi subcamerarii Wlachnico de Weytenmüle. P. Steuer- und Münzwesen, Finanzen. 166. Litera bernarum. (Treb. C, 3. 515.) Wenceslaus oc. nobilibus oc. fidelibus nostris dilectis gratiam oc. Fideles dilecti! Ex certis rationabilibus causis nos ad hoc moventibus, de principum, baronum et procerum regni nostri Boemiae consensu, bernam generalem per universum regnum nostrum praedictum colligendam indiximus et in usus regios convertendam. Et quia de fidei et circumspectionis vestrarum industria praesumptionem indubiam obtinemus, vobis virtute praesentium de certa nostra scientia bernam generalem hujusmodi ab universis et singulis bonis per districtum et provinciam n., (hominibus tamen et bonis regalibus, archi- episcopi Pragensis, episcopi Lutomisslensis, praepositi Wissegradensis, nobilium de Rosem- berg, monasteriorum et civitatum, quae nobiscum desuper concordaverunt ad plenum, dun- taxat exceptis, adversus quos et bona eorum tam ratione delentialium, quam alias nihil de- beatis penitus attentare), committimus exigendam, levandam et effectualiter colligendam. Et nihilominus in collecta dictae bernae hunc modum et ordinem volumus et praesentibus decernimus inviolabiliter observari, quod videlicet quilibet vestrum quatuor equos et ad minus duos familiares armatos habeat, quodque inter vos notarius et civis nostri praedicti
Strana 139
P. Steuer- und Münzwesen, Finanzen. 139 pecunias colligendas et omnes libros registrorum regalium antiquos pariter et novos i-n eorum retineant potestate, nec cuiquam ex vobis liceat cum his quidquam agere seu dispo nere de eisdem. Ad quorum etiam notarii et civis requisitionem, quotiens fuerit opportunum, omnes et singulos bernam hujusmodi solvere protrahentes, cujuscumque etiam nobilitatis seu conditionis exstiterint, per impignorationis et alias necessarias vias et modos auctoritate regia realiter compellatis; nam in hoc vobis damus nostram plenam et omnimodam pote- statem. Efficientes taliter, quod eadem berna, prout de vobis specialiter confidimus, sine diminutione qualibet colligatur, effectualiter exigatur; qui etiam notarius et civis vobis col- lectoribus et sibi nostro nomine providere debebunt, quamdiu in colligendo bernam laborabitis supradictam, congruis de expensis. Et in casu quolibet, quando propter in- dispositionem locorum stare in simul, aut in hospitiis sibi invicem contiguis non possetis, quod tamen, ut videlicet in simul stetis, firmiter volumus observari, ne collecta praedicta diutius differatur, et quam per vos infra duas vel tres ebdomadas colligi districte praecipi- mus, cuilibet vestrum, diurnis et nocturnis expensis, dum sicut praemittitur vos ex eventu et necessitate locorum divisim stare contigerit, exceptis quatuor equis notarii pro curribus, quae sumptibus respicientur communibus, de xx gr. Pragensibus denariis diebus singulis providebunt. Et insuper berna praedicta plene collecta vos, praedicti singuli collectores. libros et registra bernae hujusmodi per vos conscribenda dictis notario et civi assignare. ac ipsos cum pecuniis collectis et libris, incipiendo a prima sessione collectae praedictae et sine intermissione post finem ejus secure conducere usque Pragam et ibidem honorabili n. regni nostri Boemiae subcamerario, devoto nostro dilecto et ad ejus domum praesentare modis omnibus studeatis. Mandamus igitur universis et singulis baronibus, nobilibus, mili- tibus, clientibus, subditis et incolis, clericis et laicis, cujuscumque conditionis existant, per n. districtum et provinciam constitutis, illorum personis et bonis, de quibus nominatim supra fit mentio, duntaxat exceptis, quatenus pronominatis (sic) collectoribus nostris bernam hujus- modi mox, dum ad eos veneritis (sic), dare et solvere debeant, contradictione qualibet non obstante, de bonis etiam desertis, si quae fuerint, similiter bernam integram praenominatis vobis collectoribus persolvi et eadem bona deserta ob non solutionem regali nostrae ca- merae volumus et decernimus confiscari; praesentibus oc. 167. Ernennung eines Kreis-Berník aus dem Herrenstande. (Treb. C, 6, 46.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Fidelis dilecte! Commisimmus tibi locum sessionis domini ad colligendum bernam generalem in districtu R. et ad curiam nostram regiam praesentandum. Idcirco Fid. T. praecipimus et mandamus, quatenus in crastino Nativitatis S. Mariae virginis proxime venturo in eoden districtu in loco consueto sis modis omnibus constitutus, officium tuum hujusmodi realiter cum effectu expleturus nostro regio sub favore. Datum Mendici die oc. Ad mandatum domini regis Johannes canonicus Pragensis.
P. Steuer- und Münzwesen, Finanzen. 139 pecunias colligendas et omnes libros registrorum regalium antiquos pariter et novos i-n eorum retineant potestate, nec cuiquam ex vobis liceat cum his quidquam agere seu dispo nere de eisdem. Ad quorum etiam notarii et civis requisitionem, quotiens fuerit opportunum, omnes et singulos bernam hujusmodi solvere protrahentes, cujuscumque etiam nobilitatis seu conditionis exstiterint, per impignorationis et alias necessarias vias et modos auctoritate regia realiter compellatis; nam in hoc vobis damus nostram plenam et omnimodam pote- statem. Efficientes taliter, quod eadem berna, prout de vobis specialiter confidimus, sine diminutione qualibet colligatur, effectualiter exigatur; qui etiam notarius et civis vobis col- lectoribus et sibi nostro nomine providere debebunt, quamdiu in colligendo bernam laborabitis supradictam, congruis de expensis. Et in casu quolibet, quando propter in- dispositionem locorum stare in simul, aut in hospitiis sibi invicem contiguis non possetis, quod tamen, ut videlicet in simul stetis, firmiter volumus observari, ne collecta praedicta diutius differatur, et quam per vos infra duas vel tres ebdomadas colligi districte praecipi- mus, cuilibet vestrum, diurnis et nocturnis expensis, dum sicut praemittitur vos ex eventu et necessitate locorum divisim stare contigerit, exceptis quatuor equis notarii pro curribus, quae sumptibus respicientur communibus, de xx gr. Pragensibus denariis diebus singulis providebunt. Et insuper berna praedicta plene collecta vos, praedicti singuli collectores. libros et registra bernae hujusmodi per vos conscribenda dictis notario et civi assignare. ac ipsos cum pecuniis collectis et libris, incipiendo a prima sessione collectae praedictae et sine intermissione post finem ejus secure conducere usque Pragam et ibidem honorabili n. regni nostri Boemiae subcamerario, devoto nostro dilecto et ad ejus domum praesentare modis omnibus studeatis. Mandamus igitur universis et singulis baronibus, nobilibus, mili- tibus, clientibus, subditis et incolis, clericis et laicis, cujuscumque conditionis existant, per n. districtum et provinciam constitutis, illorum personis et bonis, de quibus nominatim supra fit mentio, duntaxat exceptis, quatenus pronominatis (sic) collectoribus nostris bernam hujus- modi mox, dum ad eos veneritis (sic), dare et solvere debeant, contradictione qualibet non obstante, de bonis etiam desertis, si quae fuerint, similiter bernam integram praenominatis vobis collectoribus persolvi et eadem bona deserta ob non solutionem regali nostrae ca- merae volumus et decernimus confiscari; praesentibus oc. 167. Ernennung eines Kreis-Berník aus dem Herrenstande. (Treb. C, 6, 46.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Fidelis dilecte! Commisimmus tibi locum sessionis domini ad colligendum bernam generalem in districtu R. et ad curiam nostram regiam praesentandum. Idcirco Fid. T. praecipimus et mandamus, quatenus in crastino Nativitatis S. Mariae virginis proxime venturo in eoden districtu in loco consueto sis modis omnibus constitutus, officium tuum hujusmodi realiter cum effectu expleturus nostro regio sub favore. Datum Mendici die oc. Ad mandatum domini regis Johannes canonicus Pragensis.
Strana 140
140 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 168. Tustenses cives supplicant Wenceslao regi, ut eos debitis involutos propter damna, quac a Ba- varis (anno 1373) passi sunt, ab onere contributionum tantisper liberet. (Cap. I, 40. 1.) сc. 1380. Serenissime princeps et domine, domine noster gratiosissime! Vestrae Celsitudini, quemadmodum prius, sic et nunc significari cupimus per praesentes, quod a tempore illo, quo civitas vestra subscripta in suburbio suo circumcirca per manus hostiles Bavarorum exusta est, usque in praesens tempus illud damuum recuperare non valemus, et ab illo tem- pore serenissimo genitori vestro felicis memoriae, et etiam Vestrae Celsitudini contribu- tiones dando et subministrando indebitavimus nos et civitatem vestram in trecentas sexa- genas grossorum, quae recepimus in et super damnum nostrum inter Christianos et Judaeos. It. tempore illo vendidimus ad vitas XXXVI sexagg. grossorum census annui, quas singulis annis cum magna difficultate de camera civitatis solvere nos oportet. It. quia civitas haec sedet in ore inimicorum extraneorum, quam ob rem oportet nos singulis annis vigilare et vigiles in turribus, in muris et in fossato circum civitatem et ali- quando etiam in nemore custodes habere et diversas custodias observare, propter quod magnam summam pecuniae et impensas nos exponere et facere oportet singulis annis. Quam ob rem universitas incolarum civitatis vestrae in Tusta, alias in Domazslicz ve- strorum fidelium oratorum supplicat Celsitudini Vestrae humiliter et obnixe, quatenus ipsis ad praemissa consulere et gratiam aliqualem facere et exhibere dignemini gratiose, quod eo facilius pondus praemissi debiti possent sustinere, et ipsum aliqualiter alleviare, et eo ferventius deum omnipotentem et beatam virginem cum omnibus sanctis pro vestris prosperis successibus et sanitate longaeva exorare. 169. Befehl, wodurch die unter den Münzmeistern Rothlöw und Kaplir geprägte Scheidemünze ausser Curs gesetzt wird. (Cap. I, 40. 334.) 1384, 27. Nov. (in Hradek.) Universis et singulis magistris civium, judicibus, consulibus, juratis, consulibus et communitatibus civitatum regni Boemiae, ad quas praesentes pervenerint, praesentibus cupio fore notum, quia decreti ac intentionis sermi domini nostri Romanorum et Boemiae regis et consiliariorum suorum, nec non consilii majoris civitatis Pragensis existit, ut propter rei publicae commodum et profectum atque regalis incrementum honoris, universa per civitates vestras parva antiqua deleta, novi dumtaxat majoris et minoris monetae denarii nigri qua- dratae figurae per fora singula cursum habeant, omnisque aliena moneta sub poena certa transgressoribus per vos auctoritate et nomine regio effectualiter infligenda penitus exstir- petur. Siquidem primum magister civium civitatum vestrarum omnes antiquae albae mo- netae denarios, puta Rotlebi pariter (et) Kapleri, per coemptionem congregans, Pragam in IVer temporibus proxime affuturis cum eisdem ad cambium veniat, pro marca antiquorum
140 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 168. Tustenses cives supplicant Wenceslao regi, ut eos debitis involutos propter damna, quac a Ba- varis (anno 1373) passi sunt, ab onere contributionum tantisper liberet. (Cap. I, 40. 1.) сc. 1380. Serenissime princeps et domine, domine noster gratiosissime! Vestrae Celsitudini, quemadmodum prius, sic et nunc significari cupimus per praesentes, quod a tempore illo, quo civitas vestra subscripta in suburbio suo circumcirca per manus hostiles Bavarorum exusta est, usque in praesens tempus illud damuum recuperare non valemus, et ab illo tem- pore serenissimo genitori vestro felicis memoriae, et etiam Vestrae Celsitudini contribu- tiones dando et subministrando indebitavimus nos et civitatem vestram in trecentas sexa- genas grossorum, quae recepimus in et super damnum nostrum inter Christianos et Judaeos. It. tempore illo vendidimus ad vitas XXXVI sexagg. grossorum census annui, quas singulis annis cum magna difficultate de camera civitatis solvere nos oportet. It. quia civitas haec sedet in ore inimicorum extraneorum, quam ob rem oportet nos singulis annis vigilare et vigiles in turribus, in muris et in fossato circum civitatem et ali- quando etiam in nemore custodes habere et diversas custodias observare, propter quod magnam summam pecuniae et impensas nos exponere et facere oportet singulis annis. Quam ob rem universitas incolarum civitatis vestrae in Tusta, alias in Domazslicz ve- strorum fidelium oratorum supplicat Celsitudini Vestrae humiliter et obnixe, quatenus ipsis ad praemissa consulere et gratiam aliqualem facere et exhibere dignemini gratiose, quod eo facilius pondus praemissi debiti possent sustinere, et ipsum aliqualiter alleviare, et eo ferventius deum omnipotentem et beatam virginem cum omnibus sanctis pro vestris prosperis successibus et sanitate longaeva exorare. 169. Befehl, wodurch die unter den Münzmeistern Rothlöw und Kaplir geprägte Scheidemünze ausser Curs gesetzt wird. (Cap. I, 40. 334.) 1384, 27. Nov. (in Hradek.) Universis et singulis magistris civium, judicibus, consulibus, juratis, consulibus et communitatibus civitatum regni Boemiae, ad quas praesentes pervenerint, praesentibus cupio fore notum, quia decreti ac intentionis sermi domini nostri Romanorum et Boemiae regis et consiliariorum suorum, nec non consilii majoris civitatis Pragensis existit, ut propter rei publicae commodum et profectum atque regalis incrementum honoris, universa per civitates vestras parva antiqua deleta, novi dumtaxat majoris et minoris monetae denarii nigri qua- dratae figurae per fora singula cursum habeant, omnisque aliena moneta sub poena certa transgressoribus per vos auctoritate et nomine regio effectualiter infligenda penitus exstir- petur. Siquidem primum magister civium civitatum vestrarum omnes antiquae albae mo- netae denarios, puta Rotlebi pariter (et) Kapleri, per coemptionem congregans, Pragam in IVer temporibus proxime affuturis cum eisdem ad cambium veniat, pro marca antiquorum
Strana 141
P. Steuer- und Münzwesen, Finanzen. 141 Rotlebi triginta grossos et antiquorum Kapleri triginta sex grossos parata in pecunia recep- turus. Et ne carentia praedictae novae parvae praesentis monetae vobis aliqua praestet in- commoda seu damna, auctoritate regia dilectioni vestrae praesentibus firmiter praecipio et injungo, quatenus quantum unicuique civitatum vestrarum opus fuerit de habendis parvis denariis monetae supradictae, Pragam in IVor temporibus ut praemittitur veniens in cambio recipiat, grossos pro eisdem sub certo et competenti termino soluturus. Aliud non facturi regalis gratiae sub obtentu. Dat. in Hradek, dominica qua cantatur Ad te levavi a. d. M'CCC�LXXXIIII°. Georgius de Rostok subcamerarius regni Boemiae, burgravius in Hradek. 170. Befchl zur Erlegung der königl. Berna. (Cap. I, 40. 339.) 1386, 11 Nov. Wenceslaus, dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, religiosis abbatibus, praepositis, commendatoribus ceterisque monasteriorum rectoribus, nec non ma- gistris civium, judicibus et juratis civibus civitatum regni nostri Boemiae, ad quos praesentes pervenerint, devotis et fidelibus suis dilectis, gratiam suam et omne bonum. Devoti et fideles dilecti! Quia alias sicut accepimus in positione primi termini, vide- licet Purificationis S. Mariae, pro termino S. Martini, circa solutionem bernae vestrac error ex inadvertentia camerae nostrae notarii oc. commissus, nosque hujusmodi bernac pecunias certis nostris creditoribus super festo S. Martini nunc transacto solvendas noscimur deputasse: requirimus igitur vos praesentibus seriose volentes, quatenus considerato, quod gratiam vobis nostra faceret Celsitudo, pecunias bernae vestrae, et si non integre, saltem primi ter- mini, Pragae apud Wenceslaum camerae nostrae notarium fidelem dilectum infra hinc et festum S. Katherinae proximum una cum literis super hujusmodi berna confectis et per vos sigillatis omnimode reponatis, nullam in hiis, prout gravissimam indignationem nostram evitare diligitis, negligentiam commissuri; alioquin damna, quae ex dilatione vestra perci- pere nos quod absit contigerit, in vos curabimus finaliter retorquere et nihilominus burg- graviis nostris committere, ut vos impignorationibus, arrestationibus et aliis opportunis re- mediis ad hoc compellere et arcere debeant cum effectu. Datum Karlstein, die XI Novem- bris, regnorum nostrorum anno Boemiae XXIIII, Romanorum vero XI°. Ad mandatum domini regis Wlachniko de Waytenmule. 171. Königin Johanna verlangt von ihrer Stadt (Klatau?) eine Zahlungsleistung. (Cap. I, 40. 330.) Johanna dei gratia Romanorum regina semper Augusta et Boemiae regina. Fideles dilecti! Alias nobis per dominum B. de censu, quem judex civitatis vestrae, prout scitis, nobis dare debuit, intimastis: sic et vos nunc requirimus seriosius et hortamur
P. Steuer- und Münzwesen, Finanzen. 141 Rotlebi triginta grossos et antiquorum Kapleri triginta sex grossos parata in pecunia recep- turus. Et ne carentia praedictae novae parvae praesentis monetae vobis aliqua praestet in- commoda seu damna, auctoritate regia dilectioni vestrae praesentibus firmiter praecipio et injungo, quatenus quantum unicuique civitatum vestrarum opus fuerit de habendis parvis denariis monetae supradictae, Pragam in IVor temporibus ut praemittitur veniens in cambio recipiat, grossos pro eisdem sub certo et competenti termino soluturus. Aliud non facturi regalis gratiae sub obtentu. Dat. in Hradek, dominica qua cantatur Ad te levavi a. d. M'CCC�LXXXIIII°. Georgius de Rostok subcamerarius regni Boemiae, burgravius in Hradek. 170. Befchl zur Erlegung der königl. Berna. (Cap. I, 40. 339.) 1386, 11 Nov. Wenceslaus, dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, religiosis abbatibus, praepositis, commendatoribus ceterisque monasteriorum rectoribus, nec non ma- gistris civium, judicibus et juratis civibus civitatum regni nostri Boemiae, ad quos praesentes pervenerint, devotis et fidelibus suis dilectis, gratiam suam et omne bonum. Devoti et fideles dilecti! Quia alias sicut accepimus in positione primi termini, vide- licet Purificationis S. Mariae, pro termino S. Martini, circa solutionem bernae vestrac error ex inadvertentia camerae nostrae notarii oc. commissus, nosque hujusmodi bernac pecunias certis nostris creditoribus super festo S. Martini nunc transacto solvendas noscimur deputasse: requirimus igitur vos praesentibus seriose volentes, quatenus considerato, quod gratiam vobis nostra faceret Celsitudo, pecunias bernae vestrae, et si non integre, saltem primi ter- mini, Pragae apud Wenceslaum camerae nostrae notarium fidelem dilectum infra hinc et festum S. Katherinae proximum una cum literis super hujusmodi berna confectis et per vos sigillatis omnimode reponatis, nullam in hiis, prout gravissimam indignationem nostram evitare diligitis, negligentiam commissuri; alioquin damna, quae ex dilatione vestra perci- pere nos quod absit contigerit, in vos curabimus finaliter retorquere et nihilominus burg- graviis nostris committere, ut vos impignorationibus, arrestationibus et aliis opportunis re- mediis ad hoc compellere et arcere debeant cum effectu. Datum Karlstein, die XI Novem- bris, regnorum nostrorum anno Boemiae XXIIII, Romanorum vero XI°. Ad mandatum domini regis Wlachniko de Waytenmule. 171. Königin Johanna verlangt von ihrer Stadt (Klatau?) eine Zahlungsleistung. (Cap. I, 40. 330.) Johanna dei gratia Romanorum regina semper Augusta et Boemiae regina. Fideles dilecti! Alias nobis per dominum B. de censu, quem judex civitatis vestrae, prout scitis, nobis dare debuit, intimastis: sic et vos nunc requirimus seriosius et hortamur
Strana 142
142 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. omnino habere volentes, quatenus XXV sexag. de pecunia vestra nobis per J. concivem vestrum velitis transmittere et de jure judicis civitatis vestrae dicto Tržné mox acceptis praesentibus intromittatis et tam diu teneatis, quousque eandem pecuniam non poteritis acquirere sive quomodolibet rehabere, nullam in hiis commissuri negligentiam, prout vos nobis volueritis specialiter complacere. Datum. De mandato D. Reginae Andreas. 172. Ausschreibung einer allgemeinen Berna im Lande zur Krönung der Königin Sophie. (Cap. I, 40, 340b.) 1389, 23 Dec. (Pragae.) Wenceslaus dei gratia (Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex), universis et singulis principibus ecclesiasticis et secularibus, abbatibus, abbatissis, praepositis et prae- atis, baronibus, nobilibus, militibus, clientibus, burgraviis, officialibus, magistris civium, judicibus, juratis et communitatibus civitatum, oppidorum, villarum et locorum, ceterisque nostris et coronae regni Bohemiae subditis et fidelibus, gratiam regiam et omne bonum. Quia de communi baronum regni nostri Bohemiae consensu et unanimi voluntate generalem bernam per regnum nostrum Bohemiae in subsidium coronationis conthoralis nostrae carissimae levandam decrevimus et tollendam: idcirco vobis omnibus in genere et vestrum cuilibet in specie auctoritate regia districte praecipimus et mandamus, quatenus singulis diebus forensibus et festivis praefatam bernam in ecclesiis, foris et locis publicis, ubi major hominum affuerit multitudo, proclamari publice faciatis; sic quod universi sub- diti regni nostri praefatam bernam bernariis nostris, quos ejusdem susceptioni praefigendos duxerimus, in crastino festi Purificationis virginis benedictae proxime nunc venturi sine renitentia qualibet et morae dispendio solvere sint parati, sicut suarum diligant rerum gravia pericula declinare; nullam in praemissis negligentiam commissuri, regio sub favore. Dat. Pragae die XXIII Decembris, regnorum nostrorum anno Bohemiae XXVII, Romanorum vero XIV. Ad relationem Sigismundi subcamerarii Franciscus Olomuc. canonicus. 173. »Ul bernam solvant, qui in cedula sunt annotati.« (Cap. I. 40, 338.) Wenceslaus dei oc. judici, consulibus et juratis civitatis Taustensis, fidelibus nostris dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Praecipimus et mandamus Fidei vestrae praesentibus seriose, qua- tenus statim visis praesentibus in foris vestris proclamari publice faciatis, quod omnes, qui in cedula, quam vobis cum praesentibus transmittendam duximus, continentur, bernam per
142 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. omnino habere volentes, quatenus XXV sexag. de pecunia vestra nobis per J. concivem vestrum velitis transmittere et de jure judicis civitatis vestrae dicto Tržné mox acceptis praesentibus intromittatis et tam diu teneatis, quousque eandem pecuniam non poteritis acquirere sive quomodolibet rehabere, nullam in hiis commissuri negligentiam, prout vos nobis volueritis specialiter complacere. Datum. De mandato D. Reginae Andreas. 172. Ausschreibung einer allgemeinen Berna im Lande zur Krönung der Königin Sophie. (Cap. I, 40, 340b.) 1389, 23 Dec. (Pragae.) Wenceslaus dei gratia (Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex), universis et singulis principibus ecclesiasticis et secularibus, abbatibus, abbatissis, praepositis et prae- atis, baronibus, nobilibus, militibus, clientibus, burgraviis, officialibus, magistris civium, judicibus, juratis et communitatibus civitatum, oppidorum, villarum et locorum, ceterisque nostris et coronae regni Bohemiae subditis et fidelibus, gratiam regiam et omne bonum. Quia de communi baronum regni nostri Bohemiae consensu et unanimi voluntate generalem bernam per regnum nostrum Bohemiae in subsidium coronationis conthoralis nostrae carissimae levandam decrevimus et tollendam: idcirco vobis omnibus in genere et vestrum cuilibet in specie auctoritate regia districte praecipimus et mandamus, quatenus singulis diebus forensibus et festivis praefatam bernam in ecclesiis, foris et locis publicis, ubi major hominum affuerit multitudo, proclamari publice faciatis; sic quod universi sub- diti regni nostri praefatam bernam bernariis nostris, quos ejusdem susceptioni praefigendos duxerimus, in crastino festi Purificationis virginis benedictae proxime nunc venturi sine renitentia qualibet et morae dispendio solvere sint parati, sicut suarum diligant rerum gravia pericula declinare; nullam in praemissis negligentiam commissuri, regio sub favore. Dat. Pragae die XXIII Decembris, regnorum nostrorum anno Bohemiae XXVII, Romanorum vero XIV. Ad relationem Sigismundi subcamerarii Franciscus Olomuc. canonicus. 173. »Ul bernam solvant, qui in cedula sunt annotati.« (Cap. I. 40, 338.) Wenceslaus dei oc. judici, consulibus et juratis civitatis Taustensis, fidelibus nostris dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Praecipimus et mandamus Fidei vestrae praesentibus seriose, qua- tenus statim visis praesentibus in foris vestris proclamari publice faciatis, quod omnes, qui in cedula, quam vobis cum praesentibus transmittendam duximus, continentur, bernam per
Strana 143
P. Steuer- und Münzwesen. Finanzen. 143 ipsos adhuc non solutam vobis nostri parte infra octo dies solvere curent indilate, quod- que vos de illorum bonis, qui se forte in solutione bernae ipsius in praedictis octo diebus negligentes ostenderint, ad manus nostras intromittere modis omnibus debeatis; quidquid vero de berna praedicta solutum fuerit, Zeyfrido nostro nomine praesentare curetis, aliter non facturi. 174. Idem. (Cap. I, 40. 339.) Fideles dilecti! Mirari compellimur vehementer, quae sit causa, cujus praetextu summam pecuniae, quam super festo Martini praeterito proxime nobis solvere debuistis, hucusque solvere distulistis. Et ideo Fidelitati Vestrae seriosius praecipimus et expresse mandamus omnino volentes, quatenus mox visis praesentibus praefatam pecuniae summam apud Adam notarium camerae nostrae regalis (sine) dilatione qualibet reponere debeatis; nam in casu, quo hoc non fieret, ex tunc commisimus Sigismundo Huler subcamerario regni Bohemiae, fideli nostro dilecto, ut hujusmodi summam pecuniae apud Judaeos super damnis vestris conquirere et eandem nobis ulterius debeat praesentare. Datum Pragae die XXI Decembris. Ad mandatum domini regis: Wlachnico de Weytenmule. 175. Idem. (Cap. I, 40. 338.) Sigismundus subcamerarius et camerae regni Boemiae notarius. Amici carissimi! Urgente ad praesens maximae necessitatis regiae articulo, vestram amicitiam seriose ammo- neo et peto praesentibus diligenter, quatenus pensantes hoc, quod tanto tempore etiam cum damno meo vobis exspectaverim tam benigne, pecunias vestrae bernae, in quibus adhuc regali camerae noscimini obligari, mox ad festum S. Georgii proxime affuturum mihi per- solvere nullatenus obmittatis, per hoc itaque me vobis ad similem vel majorem benivolen- tiam reddentes successu temporis proniorem. Secus vero si feceritis, ex tunc hujusmodi negligentia a vobis sine dubio strictissime protinus exigetur. Scriptum Burgleins, in sab- batho vigilia Pasche. 176. Zwangsdarlehen. (Treb. C, 6.495.) Fideles dilecti! Talis ac tanta nos ad praesens urget necessitas, ut pro reprimenda nostrorum rebellium aliquorum protervia, pace quoque in regno nostro stabilienda, gentes conquirere ac easdem sub debito oporteat stipendio nos tenere. Propter quod Fid. Vram requirimus, vobisque tenore praesentium sub regii favoris obtentu districte mandamus, qua- tenus mox visis praesentibus Centum sexagenas grossorum mutuare, ac easdem honorabili Adae regalis camerae nostrae notario debeatis sine contradictione et dilatione quibuslibet
P. Steuer- und Münzwesen. Finanzen. 143 ipsos adhuc non solutam vobis nostri parte infra octo dies solvere curent indilate, quod- que vos de illorum bonis, qui se forte in solutione bernae ipsius in praedictis octo diebus negligentes ostenderint, ad manus nostras intromittere modis omnibus debeatis; quidquid vero de berna praedicta solutum fuerit, Zeyfrido nostro nomine praesentare curetis, aliter non facturi. 174. Idem. (Cap. I, 40. 339.) Fideles dilecti! Mirari compellimur vehementer, quae sit causa, cujus praetextu summam pecuniae, quam super festo Martini praeterito proxime nobis solvere debuistis, hucusque solvere distulistis. Et ideo Fidelitati Vestrae seriosius praecipimus et expresse mandamus omnino volentes, quatenus mox visis praesentibus praefatam pecuniae summam apud Adam notarium camerae nostrae regalis (sine) dilatione qualibet reponere debeatis; nam in casu, quo hoc non fieret, ex tunc commisimus Sigismundo Huler subcamerario regni Bohemiae, fideli nostro dilecto, ut hujusmodi summam pecuniae apud Judaeos super damnis vestris conquirere et eandem nobis ulterius debeat praesentare. Datum Pragae die XXI Decembris. Ad mandatum domini regis: Wlachnico de Weytenmule. 175. Idem. (Cap. I, 40. 338.) Sigismundus subcamerarius et camerae regni Boemiae notarius. Amici carissimi! Urgente ad praesens maximae necessitatis regiae articulo, vestram amicitiam seriose ammo- neo et peto praesentibus diligenter, quatenus pensantes hoc, quod tanto tempore etiam cum damno meo vobis exspectaverim tam benigne, pecunias vestrae bernae, in quibus adhuc regali camerae noscimini obligari, mox ad festum S. Georgii proxime affuturum mihi per- solvere nullatenus obmittatis, per hoc itaque me vobis ad similem vel majorem benivolen- tiam reddentes successu temporis proniorem. Secus vero si feceritis, ex tunc hujusmodi negligentia a vobis sine dubio strictissime protinus exigetur. Scriptum Burgleins, in sab- batho vigilia Pasche. 176. Zwangsdarlehen. (Treb. C, 6.495.) Fideles dilecti! Talis ac tanta nos ad praesens urget necessitas, ut pro reprimenda nostrorum rebellium aliquorum protervia, pace quoque in regno nostro stabilienda, gentes conquirere ac easdem sub debito oporteat stipendio nos tenere. Propter quod Fid. Vram requirimus, vobisque tenore praesentium sub regii favoris obtentu districte mandamus, qua- tenus mox visis praesentibus Centum sexagenas grossorum mutuare, ac easdem honorabili Adae regalis camerae nostrae notario debeatis sine contradictione et dilatione quibuslibet
Strana 144
144 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Pragam modis destinetis (sic), quas vobis in censibus seu bernis aut in impositionibus nobis per vos proxime solvendis volumus defalcare. Nullam in hoc commissuri negligentiam, prout indignationem regiam et rerum vestrarum dispendia diligitis evitare. Datum ff. II post corporis Christi. 177. Befehle über Erlegung der königl. Steuern. (Treb. 6. f. 52a./) Amici carissimi! Serenissimus princeps et dominus, dominus Wenceslaus Romanorum et Boemiae rex, dominus noster gratiosus, illustri principi domino Procopio marchioni Mo- raviae pariter et nobis per suas literas mandat, ut summam bernae pro anno praesenti a vobis exigamus, non obstantibus libertatibus, quas habetis, sicuti clarius in literis regis vide- bitis vobis per ostensorem praesentium praesentandis. Quapropter auctoritate ipsius domini regis vobis praesentibus committimus et mandamus, quatenus statim visis praesentibus me- diam summam bernae civitatis vestrae ad curiam regiam transmittatis; alias omnia damna, quae milites et clientes domini regis, quibus ipsa berna deputata est, ratione non persolu- tionis bernae hujusmodi perceperint, in vestrae redundabunt dispendia civitatis. Datum oc. 178. Uber Vorauszahlung der Steuer. (Treb. C, 6. f. 51b./) Amici carissimi! Scribit vobis dominus rex, ut propter evidentes necessitates suas, propter adventum videlicet domini regis Ungariae, et propter evasiones hospitum, quos sibi in adjutorium pro vestra defensione vocaverunt, sibi super summa bernae proxime impo- nendae C. sexagenas grossorum mutuare debeatis. Consulimus igitur vobis fideliter, ut de- sideria regni (sic) tamquam fideles adimplere curetis, si etiam ipsas C. sexagenas grossorum vos super damna recipere oporteret, fidelitatem vestram et obedientiam domino regi semper et ubique ostendentes. Datum oc. 179. Befchl, das im Nachlass eines Bürgers vorgefundene Silber an die königliche Kammer abzu- ſúhren. (Treb. C, 6. 52b.) Amici carissimi! Vobis auctoritate regia praecipio firmiter praesentibus et injungo, quatenus, cum ardua necessitas ex certis causis serenissimi domini nostri regis id requirat, omnem pecuniam in grossis, pariter et omnia atque singula vasa argentea unacum speciebus argenti fusi, per mortem olim T. concivis vestri derelicta, quae per vos confiscata et in vestra potestate existunt, statim visis praesentibus Pragam in domum meam, nulla occasione interposita, per certos vestros nuntios secure transmittere debeatis, nullam in eo commissuri negligentiam, veluti indignationem regiam et rerum vestrarum gravissima diligitis dispendia evitare.
144 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Pragam modis destinetis (sic), quas vobis in censibus seu bernis aut in impositionibus nobis per vos proxime solvendis volumus defalcare. Nullam in hoc commissuri negligentiam, prout indignationem regiam et rerum vestrarum dispendia diligitis evitare. Datum ff. II post corporis Christi. 177. Befehle über Erlegung der königl. Steuern. (Treb. 6. f. 52a./) Amici carissimi! Serenissimus princeps et dominus, dominus Wenceslaus Romanorum et Boemiae rex, dominus noster gratiosus, illustri principi domino Procopio marchioni Mo- raviae pariter et nobis per suas literas mandat, ut summam bernae pro anno praesenti a vobis exigamus, non obstantibus libertatibus, quas habetis, sicuti clarius in literis regis vide- bitis vobis per ostensorem praesentium praesentandis. Quapropter auctoritate ipsius domini regis vobis praesentibus committimus et mandamus, quatenus statim visis praesentibus me- diam summam bernae civitatis vestrae ad curiam regiam transmittatis; alias omnia damna, quae milites et clientes domini regis, quibus ipsa berna deputata est, ratione non persolu- tionis bernae hujusmodi perceperint, in vestrae redundabunt dispendia civitatis. Datum oc. 178. Uber Vorauszahlung der Steuer. (Treb. C, 6. f. 51b./) Amici carissimi! Scribit vobis dominus rex, ut propter evidentes necessitates suas, propter adventum videlicet domini regis Ungariae, et propter evasiones hospitum, quos sibi in adjutorium pro vestra defensione vocaverunt, sibi super summa bernae proxime impo- nendae C. sexagenas grossorum mutuare debeatis. Consulimus igitur vobis fideliter, ut de- sideria regni (sic) tamquam fideles adimplere curetis, si etiam ipsas C. sexagenas grossorum vos super damna recipere oporteret, fidelitatem vestram et obedientiam domino regi semper et ubique ostendentes. Datum oc. 179. Befchl, das im Nachlass eines Bürgers vorgefundene Silber an die königliche Kammer abzu- ſúhren. (Treb. C, 6. 52b.) Amici carissimi! Vobis auctoritate regia praecipio firmiter praesentibus et injungo, quatenus, cum ardua necessitas ex certis causis serenissimi domini nostri regis id requirat, omnem pecuniam in grossis, pariter et omnia atque singula vasa argentea unacum speciebus argenti fusi, per mortem olim T. concivis vestri derelicta, quae per vos confiscata et in vestra potestate existunt, statim visis praesentibus Pragam in domum meam, nulla occasione interposita, per certos vestros nuntios secure transmittere debeatis, nullam in eo commissuri negligentiam, veluti indignationem regiam et rerum vestrarum gravissima diligitis dispendia evitare.
Strana 145
P. Steuer- und Münzwesen, Finanzen. 145 180. Königl. städtischer Marktzins. (Cap. H, 3, 67.) Mandat burggravio, ut illos arrestet, qui census camerae tempore nundinarum solvere recusarunt illi, qui super hoc habet literas majestatis. W. oc. Nobili .. de .. burggravio in ... seu ejus vices gerenti, fideli nostro dilecto, gratiam oc. Fid. dilecte! Quia dudum S .. de .. familiari et fideli nostro dilecto, censum ca- merae nostrae, qui tempore nundinarum in civitate nostra Pragensi tam de jure, quam etiam consuetudine ab omnibus advenis et intraneis provenire et solvi consuevit, cum universis suis emolumentis dedimus et donavimus gratiose, prout in aliis literis sigillo nostrae maje- statis munitis plenius et expressius continetur: idcirco Fid. Tuae praecipimus et mandamus, omnino volentes, quatenus in casum, quo quispiam cujuscumque conditionis existit, qui ad solvendum censum praedictum est astrictus, in solutione ipsius se negligentem redderet aut rebellem, quod extunc ipsum nostris auctoritate et nomine juxta continentiam literarum nostrarum arrestare debeas omni eo modo, quo hii, qui telonia temerarie et de facto pertranseunt in regno nostro, arrestari de jure consueverunt, nullam in praemissis oc. 181. Verschärfter Befehl zur Vorauszahlung der königl. Steuer. (Treb. C, 6. 48.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Fideles dilecti! Alias fidelitati vestrae scripsimus et dedimus seriosius in mandatis, ut videlicet vos centum sexagenas grossorum, quas nobis ad praesens pro necessitatibus nostris mutuare debetis, in summa camerae regali post hoc defalcandas *) ut nostis, H. fideli nostro dilecto pro armorum gentibus nostris erogandas, dare et sine dilatione qualibet persolvere debeatis. Vos tamen in hoc nostris, sicut intelleximus, mandatis parere nullatenus curastis, propter quod de vobis quam plurimum cogimur ammirari. Volumus igitur et vobis tenore praesen- tium sub regii favoris obtentu districte praecipiendo mandamus, quatenus mox visis prac- sentibus praefatas centum sexagenas grossorum dicto H. sine dilatione qualibet persolvere finaliter debeatis; nam in casu, si, quod absit, ex non solutione pecuniarum hujusmodi quidquam damni forte contingeret, extunc hoc ipsum in vos curabimus modis ommibus retorquere. Datum. Magistro civium, judici et juratis, communitati civitatis P. nostris fidelibus. 182. Briefwechsel über die von der Stadt Taus im Jahre 1397 ungeachtet der ihr verliehenen Be- freiung geforderte königl. Steuer. (Cap. I, 40. 179 in marg.) a) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. 1) MS. adfalcandum. Palacky, über Formelhücher. 19
P. Steuer- und Münzwesen, Finanzen. 145 180. Königl. städtischer Marktzins. (Cap. H, 3, 67.) Mandat burggravio, ut illos arrestet, qui census camerae tempore nundinarum solvere recusarunt illi, qui super hoc habet literas majestatis. W. oc. Nobili .. de .. burggravio in ... seu ejus vices gerenti, fideli nostro dilecto, gratiam oc. Fid. dilecte! Quia dudum S .. de .. familiari et fideli nostro dilecto, censum ca- merae nostrae, qui tempore nundinarum in civitate nostra Pragensi tam de jure, quam etiam consuetudine ab omnibus advenis et intraneis provenire et solvi consuevit, cum universis suis emolumentis dedimus et donavimus gratiose, prout in aliis literis sigillo nostrae maje- statis munitis plenius et expressius continetur: idcirco Fid. Tuae praecipimus et mandamus, omnino volentes, quatenus in casum, quo quispiam cujuscumque conditionis existit, qui ad solvendum censum praedictum est astrictus, in solutione ipsius se negligentem redderet aut rebellem, quod extunc ipsum nostris auctoritate et nomine juxta continentiam literarum nostrarum arrestare debeas omni eo modo, quo hii, qui telonia temerarie et de facto pertranseunt in regno nostro, arrestari de jure consueverunt, nullam in praemissis oc. 181. Verschärfter Befehl zur Vorauszahlung der königl. Steuer. (Treb. C, 6. 48.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Fideles dilecti! Alias fidelitati vestrae scripsimus et dedimus seriosius in mandatis, ut videlicet vos centum sexagenas grossorum, quas nobis ad praesens pro necessitatibus nostris mutuare debetis, in summa camerae regali post hoc defalcandas *) ut nostis, H. fideli nostro dilecto pro armorum gentibus nostris erogandas, dare et sine dilatione qualibet persolvere debeatis. Vos tamen in hoc nostris, sicut intelleximus, mandatis parere nullatenus curastis, propter quod de vobis quam plurimum cogimur ammirari. Volumus igitur et vobis tenore praesen- tium sub regii favoris obtentu districte praecipiendo mandamus, quatenus mox visis prac- sentibus praefatas centum sexagenas grossorum dicto H. sine dilatione qualibet persolvere finaliter debeatis; nam in casu, si, quod absit, ex non solutione pecuniarum hujusmodi quidquam damni forte contingeret, extunc hoc ipsum in vos curabimus modis ommibus retorquere. Datum. Magistro civium, judici et juratis, communitati civitatis P. nostris fidelibus. 182. Briefwechsel über die von der Stadt Taus im Jahre 1397 ungeachtet der ihr verliehenen Be- freiung geforderte königl. Steuer. (Cap. I, 40. 179 in marg.) a) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. 1) MS. adfalcandum. Palacky, über Formelhücher. 19
Strana 146
146 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Fideles dilecti! Licet alias vobis regalem bernam, nobis per vos solvi consuetam, ad certos annos indulserimus et super hoc majestatis nostrae literas duxerimus erogandas: quia tamen pro pacificando statu regni nostri et reprimendis quorumlibet raptorum cona- tibus, pro praesenti anno pecuniis plurimum indigemus: idcirco fidelitati vestrae seriose praecipiendo mandamus, quatenus unam summam bernae ad cameram nostram regalem in festis sancti Martini et purificationis sanctae Mariae proxime venturis persolvere modis omnibus debeatis, nullam in hoc negligentiam commissuri, nostro sub favore. Datum Nu- rembergae die XXVIII Octobris, regnorum nostrorum oc. b) Amici carissimi! Serenissimus princeps et dominus, dominus Wenceslaus Romanorum et Boemiae rex, dominus noster gratiosus, illustri principi et domino, domino Procopio marchioni Moraviae pariter et nobis per literas suas mandavit, ut summam bernae pro anno praesenti a vobis exigamus, non obstantibus libertatibas vestris, quas habetis, sicuti clarius in literis regiis videbitis, vobis per ostensorem praesentium praesentandis. Quapropter aucto- ritate ipsius D. Regis vobis praesentibus committimus et mandamus, quatenus mox visis praesentibus mediam summam bernae civitatis vestrae ad cameram regiam transmittatis: alias omnia damna, quae milites, clientes domini regis, quibus ipsa Berna deputata est, ratione non persolutionis bernae hujusmodi perceperint, in vestrae redundabunt dispendia civitatis. Datum Pragae die sanctae Elizabeth. c) Procopius dei gratia marchio Moraviae. Prudentes dilecti! Invictissimus princeps et dominus, dominus Wenceslaus Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, do- minus noster, nobis dedit in mandatis, ut a vobis bernam seu steuram, non obstante liber- tatione, qua vos ad certum tempus a dicta solutione libertavit, exigeremus. Ideo regio nomine ac nostro vobis districtius praecipiendo mandamus, ut ea collecta, ipsam camerae regali effectualiter sine dilatione assignaretis; nam dicti nostri domini intentionis est, futuris annis (vos) circa libertationem solutionis praefatae effectualiter conservare, sicuti vestrae civitatis ac rerum vestrarum omnium gravia dispendia cupitis evitare. Datum Pragae feria tertia in crastino sanctae Elisabeth. d) Prudentes dilecti! Scripsit nobis nobilis Sigismundus, regni Boemiae subcamerarius, quod ob non solutionem bernae regalis, quam diu persolvere debuistis, multa et maxima damna super dominum regem committuntur. Auctoritate igitur regia pariter et nostra vobis praesentibus committimus et mandamus, quatenus mox visis praesentibus ipsam ber- nam, in qua obligamini, praenotato Sigismundo subcamerario sine dilatione qualibet per- solvatis, sicuti domini regis indignationem gravissimam civitatisque vestrae dispendia cupitis evitare. Responsum nobis dabitis per praesentium ostensorem.
146 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Fideles dilecti! Licet alias vobis regalem bernam, nobis per vos solvi consuetam, ad certos annos indulserimus et super hoc majestatis nostrae literas duxerimus erogandas: quia tamen pro pacificando statu regni nostri et reprimendis quorumlibet raptorum cona- tibus, pro praesenti anno pecuniis plurimum indigemus: idcirco fidelitati vestrae seriose praecipiendo mandamus, quatenus unam summam bernae ad cameram nostram regalem in festis sancti Martini et purificationis sanctae Mariae proxime venturis persolvere modis omnibus debeatis, nullam in hoc negligentiam commissuri, nostro sub favore. Datum Nu- rembergae die XXVIII Octobris, regnorum nostrorum oc. b) Amici carissimi! Serenissimus princeps et dominus, dominus Wenceslaus Romanorum et Boemiae rex, dominus noster gratiosus, illustri principi et domino, domino Procopio marchioni Moraviae pariter et nobis per literas suas mandavit, ut summam bernae pro anno praesenti a vobis exigamus, non obstantibus libertatibas vestris, quas habetis, sicuti clarius in literis regiis videbitis, vobis per ostensorem praesentium praesentandis. Quapropter aucto- ritate ipsius D. Regis vobis praesentibus committimus et mandamus, quatenus mox visis praesentibus mediam summam bernae civitatis vestrae ad cameram regiam transmittatis: alias omnia damna, quae milites, clientes domini regis, quibus ipsa Berna deputata est, ratione non persolutionis bernae hujusmodi perceperint, in vestrae redundabunt dispendia civitatis. Datum Pragae die sanctae Elizabeth. c) Procopius dei gratia marchio Moraviae. Prudentes dilecti! Invictissimus princeps et dominus, dominus Wenceslaus Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, do- minus noster, nobis dedit in mandatis, ut a vobis bernam seu steuram, non obstante liber- tatione, qua vos ad certum tempus a dicta solutione libertavit, exigeremus. Ideo regio nomine ac nostro vobis districtius praecipiendo mandamus, ut ea collecta, ipsam camerae regali effectualiter sine dilatione assignaretis; nam dicti nostri domini intentionis est, futuris annis (vos) circa libertationem solutionis praefatae effectualiter conservare, sicuti vestrae civitatis ac rerum vestrarum omnium gravia dispendia cupitis evitare. Datum Pragae feria tertia in crastino sanctae Elisabeth. d) Prudentes dilecti! Scripsit nobis nobilis Sigismundus, regni Boemiae subcamerarius, quod ob non solutionem bernae regalis, quam diu persolvere debuistis, multa et maxima damna super dominum regem committuntur. Auctoritate igitur regia pariter et nostra vobis praesentibus committimus et mandamus, quatenus mox visis praesentibus ipsam ber- nam, in qua obligamini, praenotato Sigismundo subcamerario sine dilatione qualibet per- solvatis, sicuti domini regis indignationem gravissimam civitatisque vestrae dispendia cupitis evitare. Responsum nobis dabitis per praesentium ostensorem.
Strana 147
P. Steuer- und Münzwesen, Finanzen. 147 e) Procopius dei gratia marchio Moraviae. Prudentes dilecti! Quamvis vobis alias auctoritate regia pariter et nostra scripserimus, ut summam bernae regalis, quam pro ter- mino sancti Martini proxime praeterito dare debuistis, camerae regiae praesentare debeatis, tamen nescimus, quo ducti spiritu, ipsam bernam hucusque persolvere neglexistis; et interim infinita damna super dominum regem ob non solutionem ipsarum pecuniarum quotidie committuntur. Unde et adhuc ex superhabundanti vos praesentibus seriose requirimus et monemus, quatenus mox visis praesentibus ipsam bernam Sigismundo regni Boemiae sub- camerario transmittatis; alias scitote, quod jam burgraviis et officialibus adjacentibus com- misimus, ut vos ad persolvendam bernam praedictam compellere debeant et arcere. Datum sub castro Lopata, proximo die ante festum sanctae Barbarae. D Obsequiosa promptitudine continue praelegata, prudentes amici carissimi! noveritis, nos non dedisse pro regali camera jam fere infra biennium aliquam summam, quia a talibus libertati sumus per literam majestatis regiae ad triennium nobis datam. Dominus vos con- servet vicinos nostros dilectos. Datum oc. 9) Sincera servitute praevolante: seriem vestrarum sane percepimus literarum. Scire velitis: pro anno praeterito solum unam summaim ad cameram regiam donavimus, et ulterius super nos ponere voluerunt, sed propter damna maxima, quae eodem anno percepimus, nos liberos dimiserunt; sed quid aliae civitates dederunt, non constat nobis. O. Jude n. 183. »Ut compellant singulos Christianos, qui Judacis indebitantur, ad persolvendum eorum debita, quia taxam et summam pecuniae, quam sermus rex ipsis imposuit, nondum ei persclverunt.« (Cap. I, 40. 3363.) c. 1384. Georgius de Roztok, regni Boemiae subcamerarius, burgravius in Hradek: vobis judicibus, magistris civium, consulibus et juratis, civibus civitatum regalium, quibus prae- sentia exhibita fuerint, amicis nostris carissimis, favorosam amicitiam et haec ipsa mandata nostra, imo verius regia, quae de praesenti recipitis, fideliter exequi cum effectu. Quia de summa taxae pecunialis, quam serenissimus dominus noster rex Judaeis suis infra certos terminos, ut nostis, pridem solvendam imposuit, suae regali camerae nondum integraliter exstitit satisfactum ex eo, quod nec ipsis Judaeis, prout queruntur et referunt, pro parte
P. Steuer- und Münzwesen, Finanzen. 147 e) Procopius dei gratia marchio Moraviae. Prudentes dilecti! Quamvis vobis alias auctoritate regia pariter et nostra scripserimus, ut summam bernae regalis, quam pro ter- mino sancti Martini proxime praeterito dare debuistis, camerae regiae praesentare debeatis, tamen nescimus, quo ducti spiritu, ipsam bernam hucusque persolvere neglexistis; et interim infinita damna super dominum regem ob non solutionem ipsarum pecuniarum quotidie committuntur. Unde et adhuc ex superhabundanti vos praesentibus seriose requirimus et monemus, quatenus mox visis praesentibus ipsam bernam Sigismundo regni Boemiae sub- camerario transmittatis; alias scitote, quod jam burgraviis et officialibus adjacentibus com- misimus, ut vos ad persolvendam bernam praedictam compellere debeant et arcere. Datum sub castro Lopata, proximo die ante festum sanctae Barbarae. D Obsequiosa promptitudine continue praelegata, prudentes amici carissimi! noveritis, nos non dedisse pro regali camera jam fere infra biennium aliquam summam, quia a talibus libertati sumus per literam majestatis regiae ad triennium nobis datam. Dominus vos con- servet vicinos nostros dilectos. Datum oc. 9) Sincera servitute praevolante: seriem vestrarum sane percepimus literarum. Scire velitis: pro anno praeterito solum unam summaim ad cameram regiam donavimus, et ulterius super nos ponere voluerunt, sed propter damna maxima, quae eodem anno percepimus, nos liberos dimiserunt; sed quid aliae civitates dederunt, non constat nobis. O. Jude n. 183. »Ut compellant singulos Christianos, qui Judacis indebitantur, ad persolvendum eorum debita, quia taxam et summam pecuniae, quam sermus rex ipsis imposuit, nondum ei persclverunt.« (Cap. I, 40. 3363.) c. 1384. Georgius de Roztok, regni Boemiae subcamerarius, burgravius in Hradek: vobis judicibus, magistris civium, consulibus et juratis, civibus civitatum regalium, quibus prae- sentia exhibita fuerint, amicis nostris carissimis, favorosam amicitiam et haec ipsa mandata nostra, imo verius regia, quae de praesenti recipitis, fideliter exequi cum effectu. Quia de summa taxae pecunialis, quam serenissimus dominus noster rex Judaeis suis infra certos terminos, ut nostis, pridem solvendam imposuit, suae regali camerae nondum integraliter exstitit satisfactum ex eo, quod nec ipsis Judaeis, prout queruntur et referunt, pro parte
Strana 148
148 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. aliquorum Christianorum, et inter ceteros quorumpiam vestrorum concivium, de ipsorum debitis taliter ut condecet respondetur: idcirco nomine et auctoritate regiis, ac speciali mandato ipsius, amicitiam vestram seriose requirendam duximus, vobis et vestrum cuilibet districtius injungentes, quatenus tam generali quam singulari edicto seu praecepto vel modo quovis alio, prout competit, ad demonstrationem Judaeorum, universos et singulos debitores eorum in civitatibus vestris et popravis, qui dictis Judaeis obligari noscuntur, ad persolvenda ipsorum singula debita continue compellatis, assistentes ipsis Judaeis ac tuentes cosdem, in quibus vos circa exquisitionem debitorum suorum invocaverint, poenalis indigna- tionis nostrae imo verius regiae sub timore. Etiam si quis Judaeus in civitatibus vestris ab hiis, quibus alii subcumbunt Judaei oneribus, se quomodolibet eximens, renitendo se segregare contenderet, ex tunc vos auctoritate, qua supra, requirimus et monemus, ut com- munitati Judaeorum adversus eundem vel eosdem, qui tales forent, vestrum praebeatis auxilium, juxta opportunitatem et informationem exhibitoris praesentium, donec isdem etiam succumbens cum ceteris toleret in communi. Ceterum quia apud aliquos Judacorum, ut persensimus, parata est et in reposito habetur pecunia, sed propter instantem expeditionem, quae timentur perditionis dispendia, non valet convenienter ad viam recipi et per Judaeos absque pavore discriminis regiae camerae praesentari: ea propter praemissa auctoritate regia vobis praecipimus et mandamus, quatenus ipsis ut pecuniam suam, quo debent, secure deferant, salvos et fideles conductus pro securitate transitus omnimode praebeatis; facturi circa singula praemissa talem diligentiam et sollicitudinem, prout dispendiosam indignatio- nem regiam evitare diligitis et nostram similiter amicitiam observare. Datum Burgleins, die sancti Jacobi Apostoli, sigillo nostro solito praesentibus subappresso. 184. »Rex mandat, ut Judaei universi captiventur.« (Cap. I, 40. 3355.) 1385, 24 Feb. (Burgleins.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae praesentibus sub puritate fidei et juramento nobis praestito committimus, injungimus et mandamus, quatenus secreto ac sine publicationis et divulgationis strepitu ff. VI. post dominicam Reminiscere proximam, hora secunda noctis, uni- versos Judacos in poprawa vestra manentes, simul et semel arrestatos, debcatis detinere captivos; disponentes omnino, quod nullus eorum evadat; clausisque ipsorum domibus, ac rebus omnibus sigillorum vestrorum signaculo consignatis, ipsos Judaeos et res eorum in- tacte, sub diligenti, solita, debitaque custodia fideliter teneatis tam diu, donec a nobis habueritis in mandatis; in casu vero, quo per vos aliqua committeretur negligentia, hoc ipsum in vestrarum rerum et personarum dispendium gravissimum volumus retorquere. Datum Burgleins ff. VI post dominicam Invocavit, regnorum nostrorum anno Boemiae XXII, Romanorum vero IX. Ad mandatum domini regis H. Lubucens. cancellarius.
148 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. aliquorum Christianorum, et inter ceteros quorumpiam vestrorum concivium, de ipsorum debitis taliter ut condecet respondetur: idcirco nomine et auctoritate regiis, ac speciali mandato ipsius, amicitiam vestram seriose requirendam duximus, vobis et vestrum cuilibet districtius injungentes, quatenus tam generali quam singulari edicto seu praecepto vel modo quovis alio, prout competit, ad demonstrationem Judaeorum, universos et singulos debitores eorum in civitatibus vestris et popravis, qui dictis Judaeis obligari noscuntur, ad persolvenda ipsorum singula debita continue compellatis, assistentes ipsis Judaeis ac tuentes cosdem, in quibus vos circa exquisitionem debitorum suorum invocaverint, poenalis indigna- tionis nostrae imo verius regiae sub timore. Etiam si quis Judaeus in civitatibus vestris ab hiis, quibus alii subcumbunt Judaei oneribus, se quomodolibet eximens, renitendo se segregare contenderet, ex tunc vos auctoritate, qua supra, requirimus et monemus, ut com- munitati Judaeorum adversus eundem vel eosdem, qui tales forent, vestrum praebeatis auxilium, juxta opportunitatem et informationem exhibitoris praesentium, donec isdem etiam succumbens cum ceteris toleret in communi. Ceterum quia apud aliquos Judacorum, ut persensimus, parata est et in reposito habetur pecunia, sed propter instantem expeditionem, quae timentur perditionis dispendia, non valet convenienter ad viam recipi et per Judaeos absque pavore discriminis regiae camerae praesentari: ea propter praemissa auctoritate regia vobis praecipimus et mandamus, quatenus ipsis ut pecuniam suam, quo debent, secure deferant, salvos et fideles conductus pro securitate transitus omnimode praebeatis; facturi circa singula praemissa talem diligentiam et sollicitudinem, prout dispendiosam indignatio- nem regiam evitare diligitis et nostram similiter amicitiam observare. Datum Burgleins, die sancti Jacobi Apostoli, sigillo nostro solito praesentibus subappresso. 184. »Rex mandat, ut Judaei universi captiventur.« (Cap. I, 40. 3355.) 1385, 24 Feb. (Burgleins.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae praesentibus sub puritate fidei et juramento nobis praestito committimus, injungimus et mandamus, quatenus secreto ac sine publicationis et divulgationis strepitu ff. VI. post dominicam Reminiscere proximam, hora secunda noctis, uni- versos Judacos in poprawa vestra manentes, simul et semel arrestatos, debcatis detinere captivos; disponentes omnino, quod nullus eorum evadat; clausisque ipsorum domibus, ac rebus omnibus sigillorum vestrorum signaculo consignatis, ipsos Judaeos et res eorum in- tacte, sub diligenti, solita, debitaque custodia fideliter teneatis tam diu, donec a nobis habueritis in mandatis; in casu vero, quo per vos aliqua committeretur negligentia, hoc ipsum in vestrarum rerum et personarum dispendium gravissimum volumus retorquere. Datum Burgleins ff. VI post dominicam Invocavit, regnorum nostrorum anno Boemiae XXII, Romanorum vero IX. Ad mandatum domini regis H. Lubucens. cancellarius.
Strana 149
Q. Juden. 149 185. »Rex mandat, ut servis camerae suae in civitatibus super Judacorum debitis adversus debitores ecrum justitiam ministrent.« (Cap. I, 40. 336.) 1385, 8 Jun. (Pragae.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex oc. universis et singulis judicibus, magistris civium, consulibus, juratis et communitatibus civitatum regni nostri Boemiae, fidelibus nostris dilectis, gratiam suam et omne bonum. Fideles dilecti! Committimus fidelitati vestrae praesentibus et mandamus, omnino volentes, quatenus Judaeis camerae nostrae servis in vestris civitatibus residentibus super ipsorum debitis adversus debitores suos juxta ritum et morem regni nostri Boemiae expe- ditam et debitam debeatis justitiam ministrare, prout indignationem nostram gravissimam volueritis evitare. Datum Pragae, die VIII mensis Junii, regnorum nostrorum anno Boemiae XXII, Romanorum vero IX. Per D. Chwalonem, Wyssegradensem burggravium: Martinus scholasticus. 186. Königl. Schutz der Juden. (Cap. I, 40, 336 in marg.) Amice dilecte! Regiae existit intentionis et seriosi mandati, ut infra hinc et proxi- mam ff. II. post Judica, cum M. Judaeo de T. pro Protiwa de Stropčic finaliter concordetis, aut ipsum Protiwam, ut vos liberet, inducatis; alioquin regio serioso ex mandato propin- quiorem civitatem regiam vobis adjacentem, si opus fuerit, contra vos jure procedere facie- mus, ipsi Judaeo juxta tenorem suarum literarum de finali justitia providentes. De intentu vestro nos statim literatenus informetis. 187. Dasselbe. (Cap. I, 40. 338.) Fideles dilecti! Committimus vobis praesentibus seriose volentes, quatenus V. ple- banum ecclesiae parochialis in P., devotum nostrum dilectum, ad hoc tenere et inducere debeatis, ut ipse P. et A. Judeos civitatis Glatoviensis, regalis camerae nostrae servos, extra diocesim citare quacumque occasione sibi assumpta non attemptet, verum potius, si quid actionis habere noscitur cum eisdem, sibi coram nobili Henrico de Duba de justitiae pro- videbitur remedio oportuno. Responsivam nobis facite de intentione presbyteri memorati. 188. Dasselbe. (Cap. I, 40. 337.) Wenceslaus, dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, universis et singulis burggraviis, castellanis, magistris civium, judicibus, consulibus, juratis et com-
Q. Juden. 149 185. »Rex mandat, ut servis camerae suae in civitatibus super Judacorum debitis adversus debitores ecrum justitiam ministrent.« (Cap. I, 40. 336.) 1385, 8 Jun. (Pragae.) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex oc. universis et singulis judicibus, magistris civium, consulibus, juratis et communitatibus civitatum regni nostri Boemiae, fidelibus nostris dilectis, gratiam suam et omne bonum. Fideles dilecti! Committimus fidelitati vestrae praesentibus et mandamus, omnino volentes, quatenus Judaeis camerae nostrae servis in vestris civitatibus residentibus super ipsorum debitis adversus debitores suos juxta ritum et morem regni nostri Boemiae expe- ditam et debitam debeatis justitiam ministrare, prout indignationem nostram gravissimam volueritis evitare. Datum Pragae, die VIII mensis Junii, regnorum nostrorum anno Boemiae XXII, Romanorum vero IX. Per D. Chwalonem, Wyssegradensem burggravium: Martinus scholasticus. 186. Königl. Schutz der Juden. (Cap. I, 40, 336 in marg.) Amice dilecte! Regiae existit intentionis et seriosi mandati, ut infra hinc et proxi- mam ff. II. post Judica, cum M. Judaeo de T. pro Protiwa de Stropčic finaliter concordetis, aut ipsum Protiwam, ut vos liberet, inducatis; alioquin regio serioso ex mandato propin- quiorem civitatem regiam vobis adjacentem, si opus fuerit, contra vos jure procedere facie- mus, ipsi Judaeo juxta tenorem suarum literarum de finali justitia providentes. De intentu vestro nos statim literatenus informetis. 187. Dasselbe. (Cap. I, 40. 338.) Fideles dilecti! Committimus vobis praesentibus seriose volentes, quatenus V. ple- banum ecclesiae parochialis in P., devotum nostrum dilectum, ad hoc tenere et inducere debeatis, ut ipse P. et A. Judeos civitatis Glatoviensis, regalis camerae nostrae servos, extra diocesim citare quacumque occasione sibi assumpta non attemptet, verum potius, si quid actionis habere noscitur cum eisdem, sibi coram nobili Henrico de Duba de justitiae pro- videbitur remedio oportuno. Responsivam nobis facite de intentione presbyteri memorati. 188. Dasselbe. (Cap. I, 40. 337.) Wenceslaus, dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex, universis et singulis burggraviis, castellanis, magistris civium, judicibus, consulibus, juratis et com-
Strana 150
150 Palacky, über Formelbücher. Beilagen. munitatibus civitatum regni nostri Boemiae, ad quos praesentes pervenerint, fidelibus suis dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Committimus Vestrae Fidelitati et tenore praesentium seriose prae- cipiendo mandamus, quatenus Judaeis in civitatibus et oppidis vestris residentibus, camerae nostrae servis, adversum creditores ipsorum de et super debitis seu pecuniarum summis, in quibus ipsis obligari noscuntur, juxta continentiam literarum ipsorum expeditam et suffi- cientem debeatis justitiam ministrare. Signanter volumus, ut eosdem Judaeos in vestris civitatibus residentes ad requisitionem ostensoris praesentium inducere, modis quoque neces- sariis compellere debeatis, ut juxta ratam ipsos et eorum quemlibet concernentem ad certam pecuniae summam nobis de praesenti solvendam se disponant, nec in hoc dilationem seu renitentiam faciant aliqualem. In eventu vero, quo id ipsum facere propria temeritate renuerent, ex tunc ipsos ad hoc per vos arceri volumus et compelli. Datum in Mendico, die XV mensis Septembris, regnorum nostrorum anno Boemiae XXVI, Romanorum vero XIII. 189. Judenzins. (Cap. I, 40. 337.) 1388, 16 Sept. Sigismundus Huler, regni Boemiae subcamerarius ac ejusdem regni camerae supre- mus notarius, universis et singulis judicibus, magistris civium ceterisque consulibus et jura- tis civitatum, ad quos praesentes literae fuerint devolutae, ex speciali mandato serenissimi principis et domini nostri, domini regis, auctoritateque propria, qua fungor, nomine ipsius pro praesenti, benivolentiam cum promptitudine sinceritatis praeporrectis. Domini et amici carissimi! Vobis praecipio seriose mandans, quidquid Judaeus ex- hibitor praesentium recipiet de lozunga, quae pertinet ad Judaeos, seu pecunia in parata circa Judaeos in civitate vestra residentibus (sic), tunc mox collecta et in simul congregata idem Judaeus tenetur circa vos reponere, et vos prudenter et caute debetis praenarratam summam juxta vos reservare, donec aliud habebitis meis ex literis in mandatis; insuper ad- jecto, quod super qualibet summa pecuniarum ostendere et tribuere non tardetis literam quittationis vestro sigillo subappresso. Datum Pragae, die S. Ludmilae patronae, anno do- mini M°CCC°LXXXVIII. 190. Geheimer Verhaftungsbefehl für die Juden. (Cap. I, 40. 3355.) 1389, 19 Apr. (Burgleins.) Universis et singulis magistris civium, judicibus, consulibus, ceterisque juratis civi- tatum a. b. oc. amicis suis carissimis, amicitiam suam cum favore. Sigismundus subcame- rarius, regnique Bohemiae notarius supremus. Amici dilecti! Ex speciali mandato serenissimi domini mei, domini regis, auctoritate- que propria, qua fungor, nomine ipsius, pro praesenti vobis praecipio seriose injungendo,
150 Palacky, über Formelbücher. Beilagen. munitatibus civitatum regni nostri Boemiae, ad quos praesentes pervenerint, fidelibus suis dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Committimus Vestrae Fidelitati et tenore praesentium seriose prae- cipiendo mandamus, quatenus Judaeis in civitatibus et oppidis vestris residentibus, camerae nostrae servis, adversum creditores ipsorum de et super debitis seu pecuniarum summis, in quibus ipsis obligari noscuntur, juxta continentiam literarum ipsorum expeditam et suffi- cientem debeatis justitiam ministrare. Signanter volumus, ut eosdem Judaeos in vestris civitatibus residentes ad requisitionem ostensoris praesentium inducere, modis quoque neces- sariis compellere debeatis, ut juxta ratam ipsos et eorum quemlibet concernentem ad certam pecuniae summam nobis de praesenti solvendam se disponant, nec in hoc dilationem seu renitentiam faciant aliqualem. In eventu vero, quo id ipsum facere propria temeritate renuerent, ex tunc ipsos ad hoc per vos arceri volumus et compelli. Datum in Mendico, die XV mensis Septembris, regnorum nostrorum anno Boemiae XXVI, Romanorum vero XIII. 189. Judenzins. (Cap. I, 40. 337.) 1388, 16 Sept. Sigismundus Huler, regni Boemiae subcamerarius ac ejusdem regni camerae supre- mus notarius, universis et singulis judicibus, magistris civium ceterisque consulibus et jura- tis civitatum, ad quos praesentes literae fuerint devolutae, ex speciali mandato serenissimi principis et domini nostri, domini regis, auctoritateque propria, qua fungor, nomine ipsius pro praesenti, benivolentiam cum promptitudine sinceritatis praeporrectis. Domini et amici carissimi! Vobis praecipio seriose mandans, quidquid Judaeus ex- hibitor praesentium recipiet de lozunga, quae pertinet ad Judaeos, seu pecunia in parata circa Judaeos in civitate vestra residentibus (sic), tunc mox collecta et in simul congregata idem Judaeus tenetur circa vos reponere, et vos prudenter et caute debetis praenarratam summam juxta vos reservare, donec aliud habebitis meis ex literis in mandatis; insuper ad- jecto, quod super qualibet summa pecuniarum ostendere et tribuere non tardetis literam quittationis vestro sigillo subappresso. Datum Pragae, die S. Ludmilae patronae, anno do- mini M°CCC°LXXXVIII. 190. Geheimer Verhaftungsbefehl für die Juden. (Cap. I, 40. 3355.) 1389, 19 Apr. (Burgleins.) Universis et singulis magistris civium, judicibus, consulibus, ceterisque juratis civi- tatum a. b. oc. amicis suis carissimis, amicitiam suam cum favore. Sigismundus subcame- rarius, regnique Bohemiae notarius supremus. Amici dilecti! Ex speciali mandato serenissimi domini mei, domini regis, auctoritate- que propria, qua fungor, nomine ipsius, pro praesenti vobis praecipio seriose injungendo,
Strana 151
Q. Juden. 151 quatenus visis mox praesentibus omnes personas Judaeorum cujuscumque status fuerint, praedictis in civitatibus residentes arrestare nomine meo, et vestro faciatis detinere, et ipsos captivos vestra in civitate sub custodia civili firma recludite et secura, bonaque ipsorum singula mobilia et inmobilia serate et caute ipsa reservate, in hiis sollicitudinem adhibituri, nullam negligentiam commissuri, juxta ut indignationem regiam et poenas congruas neglectio- nis volueritis finaliter cupitis (sic) evitare. Scriptum Burgleins, ff. II. post Pascha, anno domini MCCCLXXXIX. 191. Wenceslaus rex omnes Romani imperii nobiles a debitis Judacis solvendis absolvit et liberat. (Treb. C, 3. pag. 114.) Ne Judaeis in Almania solvantur debita per barones. Wenceslaus oc. Notum facimus oc. Et si Judaeos, quos propria culpa perpetuae servituti subegit, pietas Christiana sustineat, et eorum cohabitationem benigne admittat: ipsi tamen hujusmodi beneficiorum ingrati, hanc nobis retributionem impendunt, quam juxta volgare proverbium: mus in pera, serpens in gremio et ignis in sinu, suis consuerunt ho- spitibus exhibere. Sane ad procurandam imperii sacri rempublicam nobis dudum in Ala- maniae partibus constitutis, tam principum, comitum, baronum, procerum, militum, clientum, communitatum, plebejorum et aliorum nostrorum et ejusdem sacri imperii fidelium, frequens ad nos querela pervenit, qualiter ipsi actione debitorum, in quibus Judaeis in civitatibus oppidis et locis diversis imperii residentibus obligari noscuntur, et usurae desuper accres- centis, ad tantam egestatem pervenerint, ut nisi ipsis super hoc de celeri per nos provi- deatur remedio, quod extunc oportet ipsis consortes et liberos, licet invitis, relinquere et pro acquirendis sibi necessariis alienas provincias circuire. Verum nos habito super haec diligenti scrutinio, comperientesque praefatis principibus et fidelibus nostris ultimata ex hoc dispendia provenire, ipsos et eorum quemlibet ab universis et singulis debitis, in quibus pro tunc Judaeis praedictorum et aliarum partium obligari videbantur, absolvimus et exi- mimus gratiose, prout datae super hoc aliae majestatis nostrae literae manifeste declarant, habitoque respectu oc. R. Studienwesen, Sitten. 192. M. Adalbertus (Rankonts de Ericino) magistris almae universitatis Pragensis. (Cap. G, 19. 100.) 1372, s. d. (Parisiis.) Forma magistri Alberti missa de Parisius magistris almae universitatis Pragensis. Reverendi magistri et domini! Cupiens respondere exprobrantibus mihi verbum, in quadam ancipiti fortuna mente introrsus discurrens, quid e duobus eligam, quidve respuam
Q. Juden. 151 quatenus visis mox praesentibus omnes personas Judaeorum cujuscumque status fuerint, praedictis in civitatibus residentes arrestare nomine meo, et vestro faciatis detinere, et ipsos captivos vestra in civitate sub custodia civili firma recludite et secura, bonaque ipsorum singula mobilia et inmobilia serate et caute ipsa reservate, in hiis sollicitudinem adhibituri, nullam negligentiam commissuri, juxta ut indignationem regiam et poenas congruas neglectio- nis volueritis finaliter cupitis (sic) evitare. Scriptum Burgleins, ff. II. post Pascha, anno domini MCCCLXXXIX. 191. Wenceslaus rex omnes Romani imperii nobiles a debitis Judacis solvendis absolvit et liberat. (Treb. C, 3. pag. 114.) Ne Judaeis in Almania solvantur debita per barones. Wenceslaus oc. Notum facimus oc. Et si Judaeos, quos propria culpa perpetuae servituti subegit, pietas Christiana sustineat, et eorum cohabitationem benigne admittat: ipsi tamen hujusmodi beneficiorum ingrati, hanc nobis retributionem impendunt, quam juxta volgare proverbium: mus in pera, serpens in gremio et ignis in sinu, suis consuerunt ho- spitibus exhibere. Sane ad procurandam imperii sacri rempublicam nobis dudum in Ala- maniae partibus constitutis, tam principum, comitum, baronum, procerum, militum, clientum, communitatum, plebejorum et aliorum nostrorum et ejusdem sacri imperii fidelium, frequens ad nos querela pervenit, qualiter ipsi actione debitorum, in quibus Judaeis in civitatibus oppidis et locis diversis imperii residentibus obligari noscuntur, et usurae desuper accres- centis, ad tantam egestatem pervenerint, ut nisi ipsis super hoc de celeri per nos provi- deatur remedio, quod extunc oportet ipsis consortes et liberos, licet invitis, relinquere et pro acquirendis sibi necessariis alienas provincias circuire. Verum nos habito super haec diligenti scrutinio, comperientesque praefatis principibus et fidelibus nostris ultimata ex hoc dispendia provenire, ipsos et eorum quemlibet ab universis et singulis debitis, in quibus pro tunc Judaeis praedictorum et aliarum partium obligari videbantur, absolvimus et exi- mimus gratiose, prout datae super hoc aliae majestatis nostrae literae manifeste declarant, habitoque respectu oc. R. Studienwesen, Sitten. 192. M. Adalbertus (Rankonts de Ericino) magistris almae universitatis Pragensis. (Cap. G, 19. 100.) 1372, s. d. (Parisiis.) Forma magistri Alberti missa de Parisius magistris almae universitatis Pragensis. Reverendi magistri et domini! Cupiens respondere exprobrantibus mihi verbum, in quadam ancipiti fortuna mente introrsus discurrens, quid e duobus eligam, quidve respuam
Strana 152
152 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. in praesenti, sicque in quodam indifferentiae mediclinio conclusus, angustias undique in- venio et quid eligam, penitus ignoro. Gestit animus gestus suos prodere, et quaestus quae- stibus trayaco (sic) calamo efutire. Consulit ratio stilum retrahere, et invectivis satyris minime inservire. Et dum hincinde fluctivagus rapior, nunc pro illa nunc pro ista parte argumenta collidens, vehementis doloris non valens frenare recursus, cogit Clio me cynicam cudere epistolam, meis cynedis ad votum, ni fallor, responsuram. Et ideo, sicubi stilus scribendi licentius evaserit, si frenos modestiae excesserit, date veniam de materia doloris dolenter literam scriptitanti. Nam teste Tullio vultus status et acrimonia debent in omnibus confor- mari. O igitur inmeritos, o degeneres et ab omni humanitate seclusos animos, qui famae suae titulos et quaesitos honores a sapientibus fasces labefactari permittunt! quis enim famae suae jacturam nequanimiter, quis ad honoris sui detrimenta non expavit crimine stellionatus respersus, adhuc se exponit pro fama? homo ab utero liber, animo liber et liber ea liber- tate, qua vocavit eum ipse famae suae titulos infamia perdet? Absit! proprio enim fruitur honore, quod est natura laudabile, nec potest vitiari natura linguae injustitiae detrahentis. Et ideo reverendi domini, si nunc in medium vestrum praesens epistola aliquid adduxerit, quod vestrum posset offendere auditum, parcatis afflicto, et vestros animos ad compassionis animum praeparate. Nam praesentem quasi apologum non propter vos scripsi, propter illos dumtaxat, qui mihi multiformiter et deformiter detraxerunt. Armet igitur se patientia pectus, et verba mea sic audire velitis amicis auribus, ac si pars aemulorum meorum coram vobis concione facta oratorie declamaret. Nescitis enim reverendi domini, quod gaudium, spes, timor et dolor inmoderati sic nonnumquam prudentis afficiunt animum, quod rationis lege abjecta, suos motus sequitur effrene; quo fit, ut quanto plus dolor infra pecto- ris claustra recluditur, tanto fortius resumptis viribus in voces querulas erumpit. O dirum volnus, o truces homines et omni pietate exsortes! O domine deus aeterne, qui abscon- ditorum es conditor, tu scis, quod aemuli mei falsum adversum me coram dominis meis gratiosissimis, dominis imperatore Augusto, archiepiscopo Pragensi, nec non aliis plu- rimis, tulerunt testimonium, asserentes mendaciter, me universitatem Pragensem, quam plus ipsis diligo, coram dominis meis papa et cardinalibus infamasse, accusasse et de doctrinae errore notasse. Cum ego de facto universitatis cum domino papa nunquam sermonem habuerim, nec coram dominis cardinalibus aliquam mentionem fecerim; nisi forsitan hoc mili quis velit invertere pro culpa, quod universitatem Parisiensëm Pragensi practuli et ipsius Parisiensis universitatis supposita suppositis Pragensis universitatis in vita et doctrina praestantiora nonnumquam praedicavi. Absit a me, ut tam decorae matris meae et alumnae gratiositatem tam filius degener absconderem. Absit ut ipsius gloriam, quae toti mundo resplendet, reticeam. Si quid sum, Parisiensi debeo quidquid sum et quidquid futurus sum divina favente clementia. Pragensi etiam nullam culpam impono, quam cupio crescere ad augmenta multarum gratiarum. Quibusdam tamen cultoribus suis, quos nostis, num re- gratiari debeo, judicate, num hiis ad gratias teneor, qui in mei honoris exitium conjurantes, literas falsas, mendaces, aerumnosas, insidiosas dominis praefatis, papae, imperatori, cardi- nalibus, archiepiscopo Pragensi, auditori camerae et aliis scripserunt, miserunt, finxerunt et
152 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. in praesenti, sicque in quodam indifferentiae mediclinio conclusus, angustias undique in- venio et quid eligam, penitus ignoro. Gestit animus gestus suos prodere, et quaestus quae- stibus trayaco (sic) calamo efutire. Consulit ratio stilum retrahere, et invectivis satyris minime inservire. Et dum hincinde fluctivagus rapior, nunc pro illa nunc pro ista parte argumenta collidens, vehementis doloris non valens frenare recursus, cogit Clio me cynicam cudere epistolam, meis cynedis ad votum, ni fallor, responsuram. Et ideo, sicubi stilus scribendi licentius evaserit, si frenos modestiae excesserit, date veniam de materia doloris dolenter literam scriptitanti. Nam teste Tullio vultus status et acrimonia debent in omnibus confor- mari. O igitur inmeritos, o degeneres et ab omni humanitate seclusos animos, qui famae suae titulos et quaesitos honores a sapientibus fasces labefactari permittunt! quis enim famae suae jacturam nequanimiter, quis ad honoris sui detrimenta non expavit crimine stellionatus respersus, adhuc se exponit pro fama? homo ab utero liber, animo liber et liber ea liber- tate, qua vocavit eum ipse famae suae titulos infamia perdet? Absit! proprio enim fruitur honore, quod est natura laudabile, nec potest vitiari natura linguae injustitiae detrahentis. Et ideo reverendi domini, si nunc in medium vestrum praesens epistola aliquid adduxerit, quod vestrum posset offendere auditum, parcatis afflicto, et vestros animos ad compassionis animum praeparate. Nam praesentem quasi apologum non propter vos scripsi, propter illos dumtaxat, qui mihi multiformiter et deformiter detraxerunt. Armet igitur se patientia pectus, et verba mea sic audire velitis amicis auribus, ac si pars aemulorum meorum coram vobis concione facta oratorie declamaret. Nescitis enim reverendi domini, quod gaudium, spes, timor et dolor inmoderati sic nonnumquam prudentis afficiunt animum, quod rationis lege abjecta, suos motus sequitur effrene; quo fit, ut quanto plus dolor infra pecto- ris claustra recluditur, tanto fortius resumptis viribus in voces querulas erumpit. O dirum volnus, o truces homines et omni pietate exsortes! O domine deus aeterne, qui abscon- ditorum es conditor, tu scis, quod aemuli mei falsum adversum me coram dominis meis gratiosissimis, dominis imperatore Augusto, archiepiscopo Pragensi, nec non aliis plu- rimis, tulerunt testimonium, asserentes mendaciter, me universitatem Pragensem, quam plus ipsis diligo, coram dominis meis papa et cardinalibus infamasse, accusasse et de doctrinae errore notasse. Cum ego de facto universitatis cum domino papa nunquam sermonem habuerim, nec coram dominis cardinalibus aliquam mentionem fecerim; nisi forsitan hoc mili quis velit invertere pro culpa, quod universitatem Parisiensëm Pragensi practuli et ipsius Parisiensis universitatis supposita suppositis Pragensis universitatis in vita et doctrina praestantiora nonnumquam praedicavi. Absit a me, ut tam decorae matris meae et alumnae gratiositatem tam filius degener absconderem. Absit ut ipsius gloriam, quae toti mundo resplendet, reticeam. Si quid sum, Parisiensi debeo quidquid sum et quidquid futurus sum divina favente clementia. Pragensi etiam nullam culpam impono, quam cupio crescere ad augmenta multarum gratiarum. Quibusdam tamen cultoribus suis, quos nostis, num re- gratiari debeo, judicate, num hiis ad gratias teneor, qui in mei honoris exitium conjurantes, literas falsas, mendaces, aerumnosas, insidiosas dominis praefatis, papae, imperatori, cardi- nalibus, archiepiscopo Pragensi, auditori camerae et aliis scripserunt, miserunt, finxerunt et
Strana 153
R. Studienwesen, Silten. 153 direxerunt, et meam innocentiam quibusdam criminosis, quamvis nugacibus objectibus, quan- tum in ipsis fuit, polluerunt et infecerunt, dei timore postposito et omni aequitatis regula postergata? O deus ultionum, judica causam meam de gente non sancta! Tu domine Sa- baoth scis improperium meum et confusionem meam. In conspectu tuo sunt omnes, qui tribulant me! Effunde super eos iram tuam, et in furore tuo comprehende eos! Nam de impietate convenientes in id ipsum, dixerunt apud se, non recte cogitantes: eradamus eum de regno Boemiae, et in ipsius indignationem dominos imperatorem et Pragensem archi- episcopum accendamus; gravis est nobis ad videndum, abstinet se a viis nostris, et impro- perat nobis puncta legis et diffamat in nos puncta disciplinae nostrae. Hoc dixerunt et erraverunt. Excoecavit enim eos malitia eorum proh invalide, et ad sugillandum circinatio- nis nefas aemulorum meorum habet (sic). Et quis tam scelestum crimen sufficienter deploret? Alius Cicero non exstat. Quae enim satyra, quaeve tragoedia hujus immanitatem detracto- riae labis valebit describere? Quibus poëtarum involucris tam infastum invidiae morsum, Maro suo fulgurante eloquio poterit depromere? Expalluit vultus, spiritus penetralia cordis linquentes defecerunt, dum ad intervenientium relationem funestae detractionis stimulos, qui- bus ictus confodior, persensi. Et hoc me vehementius recolente percellit, hoc nimirum amplius in extasim mentis deducit, quod hos graviores honoris mei hostes reperi, quos in meam amicitiam quodam familiari nexu credidi adunatos; sed res in oppositam qualita- tem est versa, dum hii, quos Pragae constitutus tamquam fratres dilexerim, in meam de- bacchantes perniciem et status mei honorem sugillantes, in me famosos scripserunt libellos, et Henricus de Oyta aput nonnullas graves personas, excusare volentes, in me praeter me- ritum sui livoris aculeos impresserunt, et me per vicos et compita mordaciter et menda- citer in fabulam vulgi, quantum in ipsis fuit, tradiderunt, et ut verius, quod gestio, elo- quar, prodiderunt. Et hiis non contenti, se contra me constituentes partem, pecunias uni- versitatis vestrae et contra multorum voluntatem dicto H. ad Romanam curiam miserunt, et thesauros vestros pro certis negotiis universitatis honestis congestos disperserunt et dilapi- daverunt pro suo libito voluntatis. Et ne forsitan aliquis cynedus, non causam pro causa assumens, hoc factum approbet ex casu pro tunc emergente, quia pium factum non debet in partem impiam retorqueri: ideo liceat trayco more tam nefastis conatibus occurrere, impietatem stilo pietatis illicam detestari. O pietas eorum severitate atrocior! O effectus, omni adamante durior et Busiride inexorabilior! Estne pietas, ubi profecto fas et jus exu- lant, leges prosternuntur? animae perit caritas fraternalis, dum H. ex pietate juvatur, Adal- bertus hostiliter impugnatur; dum ille laudibus effertur in coelum, hic calumniis dejicitur in abyssum. Non invideo laudi Henrici, sed adteror probris Adalberti. Nihil Henrico laudis ademit Adalbertus, nihil injuriae intulit, nihil criminis objecit. Videat H. quem sine Adal- berti culpa in laqueum insperatus incurrit, et ne inficiari videar, quod per me gestum est, ipsi non obseratis sed liberis sensibus judicate: Articulos in favorem fidei ad Romanam sedem deduxi, fateor; H. criminaliter accusavi? infitior. Universitatem Pragensem infamavi? nego. Articulos pracfatos auditoribus camerae apostolicae denuntiavi, non infitior. An neſas putabo, quod perplexas et nodosas orthodoxae fidei sententias, in quibus fidelium Palacky, über Formelbücher.
R. Studienwesen, Silten. 153 direxerunt, et meam innocentiam quibusdam criminosis, quamvis nugacibus objectibus, quan- tum in ipsis fuit, polluerunt et infecerunt, dei timore postposito et omni aequitatis regula postergata? O deus ultionum, judica causam meam de gente non sancta! Tu domine Sa- baoth scis improperium meum et confusionem meam. In conspectu tuo sunt omnes, qui tribulant me! Effunde super eos iram tuam, et in furore tuo comprehende eos! Nam de impietate convenientes in id ipsum, dixerunt apud se, non recte cogitantes: eradamus eum de regno Boemiae, et in ipsius indignationem dominos imperatorem et Pragensem archi- episcopum accendamus; gravis est nobis ad videndum, abstinet se a viis nostris, et impro- perat nobis puncta legis et diffamat in nos puncta disciplinae nostrae. Hoc dixerunt et erraverunt. Excoecavit enim eos malitia eorum proh invalide, et ad sugillandum circinatio- nis nefas aemulorum meorum habet (sic). Et quis tam scelestum crimen sufficienter deploret? Alius Cicero non exstat. Quae enim satyra, quaeve tragoedia hujus immanitatem detracto- riae labis valebit describere? Quibus poëtarum involucris tam infastum invidiae morsum, Maro suo fulgurante eloquio poterit depromere? Expalluit vultus, spiritus penetralia cordis linquentes defecerunt, dum ad intervenientium relationem funestae detractionis stimulos, qui- bus ictus confodior, persensi. Et hoc me vehementius recolente percellit, hoc nimirum amplius in extasim mentis deducit, quod hos graviores honoris mei hostes reperi, quos in meam amicitiam quodam familiari nexu credidi adunatos; sed res in oppositam qualita- tem est versa, dum hii, quos Pragae constitutus tamquam fratres dilexerim, in meam de- bacchantes perniciem et status mei honorem sugillantes, in me famosos scripserunt libellos, et Henricus de Oyta aput nonnullas graves personas, excusare volentes, in me praeter me- ritum sui livoris aculeos impresserunt, et me per vicos et compita mordaciter et menda- citer in fabulam vulgi, quantum in ipsis fuit, tradiderunt, et ut verius, quod gestio, elo- quar, prodiderunt. Et hiis non contenti, se contra me constituentes partem, pecunias uni- versitatis vestrae et contra multorum voluntatem dicto H. ad Romanam curiam miserunt, et thesauros vestros pro certis negotiis universitatis honestis congestos disperserunt et dilapi- daverunt pro suo libito voluntatis. Et ne forsitan aliquis cynedus, non causam pro causa assumens, hoc factum approbet ex casu pro tunc emergente, quia pium factum non debet in partem impiam retorqueri: ideo liceat trayco more tam nefastis conatibus occurrere, impietatem stilo pietatis illicam detestari. O pietas eorum severitate atrocior! O effectus, omni adamante durior et Busiride inexorabilior! Estne pietas, ubi profecto fas et jus exu- lant, leges prosternuntur? animae perit caritas fraternalis, dum H. ex pietate juvatur, Adal- bertus hostiliter impugnatur; dum ille laudibus effertur in coelum, hic calumniis dejicitur in abyssum. Non invideo laudi Henrici, sed adteror probris Adalberti. Nihil Henrico laudis ademit Adalbertus, nihil injuriae intulit, nihil criminis objecit. Videat H. quem sine Adal- berti culpa in laqueum insperatus incurrit, et ne inficiari videar, quod per me gestum est, ipsi non obseratis sed liberis sensibus judicate: Articulos in favorem fidei ad Romanam sedem deduxi, fateor; H. criminaliter accusavi? infitior. Universitatem Pragensem infamavi? nego. Articulos pracfatos auditoribus camerae apostolicae denuntiavi, non infitior. An neſas putabo, quod perplexas et nodosas orthodoxae fidei sententias, in quibus fidelium Palacky, über Formelbücher.
Strana 154
154 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. potest nutare sinceritas et deludi simplicitas, ad tribunal sacrosanctae Romanae sedis, quae deo volente caput omnium et magistra est, tanquam devotus filius deduxi? Num crimen incurri, dum rudem et indigestam quaestionem variarum fidem tangentium massam polien- dam manu supremi artificis ad fornacem, in qua omnis absumitur erroris scoria, deducere curavi? vel si quod in illa informi verborum nostrorum congerie, quam in Pragensi vestra universitate ego et praefatus H. conflavimus, videtur ineptum, peritioris opificis torno cor- rectum, pulchrioris formam sumeret operis, et adhibita castigatioris examinis lima expoli- tum ad unguem, absque conscientiae offensa in mentem fidelium omnium, naevo carens erroris, irrefragabiliter tenendum prosiliret? Scitis enim domini carissimi et magistri, quod dum alias inter me ex una et memoratum Henricum de Oyta parte ex altera orta fuisset de et super certis articulis in civitate Pragensi quaestio, fuissetque per me contra con- clusiones H. aliquantulum replicatum, nonnulli forsitan simplices, et quidam etiam scioli, dissectabantur et discordabant in partes, illis hinc inde opinioni faventibus, hiis alteri applaudentibus, nec esset in praefata civitate aliquis, domino dumtaxat archiepiscopo ex- cepto, et ipso in parte arduis factis domini imperatoris extra dictam civitatem occupato, qui quaestionum illarum posset ambiguitatem dirimere et ipsarum difficultatum solvere, et intellectum aperire, fieretque fluctuatio mentium et in praemissis discidium non modicum animorum: ego, cui super praemissis articulis fuerat indictum et impositum per vicarium domini archiepiscopi Pragensis silentium, tunc ad tempus reticui et illis vicariis ob reveren- tiam domini archiepiscopi reverenter parui, et scismatis evitans occursum, et obedire volui, vel saltem me obedire simulavi, quoniam deo magis quam hominibus parendum, ut Petrus apostolus in actibus apostolorum asseruerat. Sicque perpendens, quod ex mea taciturnitate pluribus, qui me et H. disceptantes audierant, magnum posset conscientiarum obrepere peri- culum, indui mente virum, et arma fidei capescens, expergefactus a somno, duxi praedictos articulos examini sanctae Romanae ecclesiae praesentandos. Nec in hoc facto meae ammo- nitionis fraternae praetermisi regulam, quominus ipsum H. ad correctionis viam induxissem; quin imo per aliquos praesentes hic monui ipsum, ut dicta sua aliquantulum temperaret; quod dum facere nollet, ego, ne veritas falsitati cederet, in favorem et pro favore fidei, non invidiae actus stimulo, absque strepitu et figura judicii per modum simplicitatis et cari- tatem denuntiationis, non per modum accusationis, criminationis, delationis aut cujusvis alterius civilis aut canonicae ad poenam talionis, inscriptionis, obligationis aut dampni et interesse solutionis me astringens, praefatos articulos, servari cupiens conscientias plurimo- rum, extra judicium et extra judicia, venerabili viro domino auditori camerae apostolicae tradidi, et ut super praemissis articulis conscientiis multorum consuleret, acceptis sibi vene- rabilibus in theologia magistris matura deliberatione praevia eidem domino auditori humiliter supplicavi, nec me in prosecutione dictorum articulorum in partem constitui, nec ipsos, nisi citatus fuissem, post ipsorum devolutionem ad curiam, prosequi volui, nec me ad prose- quendum eosdem ingessi, prout hoc evidenter est notum super hoc confectum publicum instrumentum; tamen praelibatus H. partem me faciens, voluit, sed non valuit me persona- liter in curia detinere Romana usque ad causae diffinitionem. Dominus autem auditor prae-
154 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. potest nutare sinceritas et deludi simplicitas, ad tribunal sacrosanctae Romanae sedis, quae deo volente caput omnium et magistra est, tanquam devotus filius deduxi? Num crimen incurri, dum rudem et indigestam quaestionem variarum fidem tangentium massam polien- dam manu supremi artificis ad fornacem, in qua omnis absumitur erroris scoria, deducere curavi? vel si quod in illa informi verborum nostrorum congerie, quam in Pragensi vestra universitate ego et praefatus H. conflavimus, videtur ineptum, peritioris opificis torno cor- rectum, pulchrioris formam sumeret operis, et adhibita castigatioris examinis lima expoli- tum ad unguem, absque conscientiae offensa in mentem fidelium omnium, naevo carens erroris, irrefragabiliter tenendum prosiliret? Scitis enim domini carissimi et magistri, quod dum alias inter me ex una et memoratum Henricum de Oyta parte ex altera orta fuisset de et super certis articulis in civitate Pragensi quaestio, fuissetque per me contra con- clusiones H. aliquantulum replicatum, nonnulli forsitan simplices, et quidam etiam scioli, dissectabantur et discordabant in partes, illis hinc inde opinioni faventibus, hiis alteri applaudentibus, nec esset in praefata civitate aliquis, domino dumtaxat archiepiscopo ex- cepto, et ipso in parte arduis factis domini imperatoris extra dictam civitatem occupato, qui quaestionum illarum posset ambiguitatem dirimere et ipsarum difficultatum solvere, et intellectum aperire, fieretque fluctuatio mentium et in praemissis discidium non modicum animorum: ego, cui super praemissis articulis fuerat indictum et impositum per vicarium domini archiepiscopi Pragensis silentium, tunc ad tempus reticui et illis vicariis ob reveren- tiam domini archiepiscopi reverenter parui, et scismatis evitans occursum, et obedire volui, vel saltem me obedire simulavi, quoniam deo magis quam hominibus parendum, ut Petrus apostolus in actibus apostolorum asseruerat. Sicque perpendens, quod ex mea taciturnitate pluribus, qui me et H. disceptantes audierant, magnum posset conscientiarum obrepere peri- culum, indui mente virum, et arma fidei capescens, expergefactus a somno, duxi praedictos articulos examini sanctae Romanae ecclesiae praesentandos. Nec in hoc facto meae ammo- nitionis fraternae praetermisi regulam, quominus ipsum H. ad correctionis viam induxissem; quin imo per aliquos praesentes hic monui ipsum, ut dicta sua aliquantulum temperaret; quod dum facere nollet, ego, ne veritas falsitati cederet, in favorem et pro favore fidei, non invidiae actus stimulo, absque strepitu et figura judicii per modum simplicitatis et cari- tatem denuntiationis, non per modum accusationis, criminationis, delationis aut cujusvis alterius civilis aut canonicae ad poenam talionis, inscriptionis, obligationis aut dampni et interesse solutionis me astringens, praefatos articulos, servari cupiens conscientias plurimo- rum, extra judicium et extra judicia, venerabili viro domino auditori camerae apostolicae tradidi, et ut super praemissis articulis conscientiis multorum consuleret, acceptis sibi vene- rabilibus in theologia magistris matura deliberatione praevia eidem domino auditori humiliter supplicavi, nec me in prosecutione dictorum articulorum in partem constitui, nec ipsos, nisi citatus fuissem, post ipsorum devolutionem ad curiam, prosequi volui, nec me ad prose- quendum eosdem ingessi, prout hoc evidenter est notum super hoc confectum publicum instrumentum; tamen praelibatus H. partem me faciens, voluit, sed non valuit me persona- liter in curia detinere Romana usque ad causae diffinitionem. Dominus autem auditor prae-
Strana 155
R. Studienwesen, Silten. 155 dictus, videns contra me praenotati H. et suorum complicium captiosum progressum, con- questam suam, qua me arrestari in curia Romana petebat, non admisit, et quod libere a curia possem recedere, constituto ad cautelam, licentiam concessit. Et pensate carissimi domini! si mihi idem H. justam vicissitudinem pro sibi per me facto beneficio refudit. Cum enim quodam die memoratus auditor praesideret judicio de articulis praemissis cum XII magistris in theologia tractaturi, et quid de ipso H. medio tempore ordinandum esset, de- liberatione dictarent, quibusdam dicentibus, ipsum cautionem de stando juri ponere, aliis dicentibus, ipsum in carceribus usque in finem causae recludi debere: ego sibi patienti compatiens et lacrymanti conlacrymans, pro ipso praedicto auditori supplicavi et magistris, et me vadem et sponsorem de stando juri constitui, et quod non fuit mancipatus carce- ribus, fusis precibus et flexis poplitibus impetravi, et praefatorum domini auditoris et magi- strorum rigorem circa ipsum H. mitigavi, et multis ipsum laudum praeconiis attollendo, de vitae honestate, conscientiae puritate et ceteris commendavi, pro ut ipse de hoc vos plenius poterit informare. Nune autem horum omnium oblitus, haeccine mihi praemia refudit, haec- cine beneficia recognoscit, dum missis suis satellitibus de curia ad fatendum suam causam, ad literarum mendicata suffragia, non ad conscientiae mentem refugit; hiis etiam non con- tentus, cum dominorum cardinalium lares intrare non posset, quasdam sibi furtim sigillatas forsan conquisivit literas, quae de illorum dominorum quorum sigilla fuerunt, scientia mi- nime emanarunt. Quae literarum epistolae, quamvis fuerunt nonnullis poëtarum turritae cothurnis, multis detractionum telis armatae, nugacitati tamen ipsarum delatum non fuit: cum hii, ad quorum manus devenerant, personae, contra quam scriptae sunt, ignominiam non ferentes, eas tanquam stygium virus vomentes respuerunt, et ipsas deriserunt; prout de aliquibus literis et earum tenoribus scriptoribus et portitoribus fui plenissime informatus. Et ne vos reverendi domini tot verborum anfractibus deducam in Daedali labyrinthum, finem scriptis impono, supplicans, quatenus de meis detractoribus mihi judicium et justitiam faciatis, et ipsis silentium imponatis deinceps, ne meam carpentes famam, me in odium hominum convertant. Nam quamvis perfecti viri de suae famae labefactione per improbos, conscientiae suae fidentes, non curent: ego, qui eorum perfectioni aequiparari non valeo, sed ea ammirari volo, sciens mihi bonam famam necessariam ad forinsecos, nolo dente livido lacerari. Parcatis etiam mihi, domini mei carissimi, si quid vobis in ista litera occurrerit, quod vestrum animum ad indignationis spiritum posset aliqualiter impellere. Ego in prae- senti carta generalem texui satyram, quam ad vos extendi non patior, nec ejus aliud esse volo officium, nisi ut me vobis recommendet humiliter, et me apud vos de criminatione H. et de infamatione universitatis Pragensis excuset; et me offero semper ad dictae universitatis Pragensis pro beneplacito et mandato. Datum Parisiis, anno domini M. 372 oc.
R. Studienwesen, Silten. 155 dictus, videns contra me praenotati H. et suorum complicium captiosum progressum, con- questam suam, qua me arrestari in curia Romana petebat, non admisit, et quod libere a curia possem recedere, constituto ad cautelam, licentiam concessit. Et pensate carissimi domini! si mihi idem H. justam vicissitudinem pro sibi per me facto beneficio refudit. Cum enim quodam die memoratus auditor praesideret judicio de articulis praemissis cum XII magistris in theologia tractaturi, et quid de ipso H. medio tempore ordinandum esset, de- liberatione dictarent, quibusdam dicentibus, ipsum cautionem de stando juri ponere, aliis dicentibus, ipsum in carceribus usque in finem causae recludi debere: ego sibi patienti compatiens et lacrymanti conlacrymans, pro ipso praedicto auditori supplicavi et magistris, et me vadem et sponsorem de stando juri constitui, et quod non fuit mancipatus carce- ribus, fusis precibus et flexis poplitibus impetravi, et praefatorum domini auditoris et magi- strorum rigorem circa ipsum H. mitigavi, et multis ipsum laudum praeconiis attollendo, de vitae honestate, conscientiae puritate et ceteris commendavi, pro ut ipse de hoc vos plenius poterit informare. Nune autem horum omnium oblitus, haeccine mihi praemia refudit, haec- cine beneficia recognoscit, dum missis suis satellitibus de curia ad fatendum suam causam, ad literarum mendicata suffragia, non ad conscientiae mentem refugit; hiis etiam non con- tentus, cum dominorum cardinalium lares intrare non posset, quasdam sibi furtim sigillatas forsan conquisivit literas, quae de illorum dominorum quorum sigilla fuerunt, scientia mi- nime emanarunt. Quae literarum epistolae, quamvis fuerunt nonnullis poëtarum turritae cothurnis, multis detractionum telis armatae, nugacitati tamen ipsarum delatum non fuit: cum hii, ad quorum manus devenerant, personae, contra quam scriptae sunt, ignominiam non ferentes, eas tanquam stygium virus vomentes respuerunt, et ipsas deriserunt; prout de aliquibus literis et earum tenoribus scriptoribus et portitoribus fui plenissime informatus. Et ne vos reverendi domini tot verborum anfractibus deducam in Daedali labyrinthum, finem scriptis impono, supplicans, quatenus de meis detractoribus mihi judicium et justitiam faciatis, et ipsis silentium imponatis deinceps, ne meam carpentes famam, me in odium hominum convertant. Nam quamvis perfecti viri de suae famae labefactione per improbos, conscientiae suae fidentes, non curent: ego, qui eorum perfectioni aequiparari non valeo, sed ea ammirari volo, sciens mihi bonam famam necessariam ad forinsecos, nolo dente livido lacerari. Parcatis etiam mihi, domini mei carissimi, si quid vobis in ista litera occurrerit, quod vestrum animum ad indignationis spiritum posset aliqualiter impellere. Ego in prae- senti carta generalem texui satyram, quam ad vos extendi non patior, nec ejus aliud esse volo officium, nisi ut me vobis recommendet humiliter, et me apud vos de criminatione H. et de infamatione universitatis Pragensis excuset; et me offero semper ad dictae universitatis Pragensis pro beneplacito et mandato. Datum Parisiis, anno domini M. 372 oc.
Strana 156
156 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 193. Wenceslaus rex abbatibus ordinis Cisterciensis in regno suo constitutis, de mittendis fratribus ad studium Pragense. (Treb. C, 3. f. 108.) Monasteriis in Lusatia, ut fratres ad studium Pragense transmittant, prout ex debito obligationis et fundationis tenentur oc. Wenceslaus oc. universis et singulis abbatibus ordinis Cisterciensis tam in regno Boemiae, marchionatu Lusatiae, quam aliis terris et dominiis nostris constitutis, ad quos praesentes pervenerint, devotis suis dilectis, gratiam oc. Devoti dilecti! Novit vestra devotio, qualiter dudum procurante serenissimo principe quondam domino et genitore nostro, domino K. Romanorum imperatore et Bohemiae rege, tam per summos pontifices, quam etiam per superiores ordinis vestri statum (sic) extitit et certis poenis vallatum, ut quilibet vestrum duos fratres vestri monasterii ad studendum in sacra facultate theologia (sic) Pragam debeat destinare. Quod quidem licet aliqui vestrum utpote obedientes expleverunt, aliqui tamen improvide (sic) ducti consilio, explere hucusque minime curaverunt; ex quo dictum studium decrescit non modice, praefati quo- que genitoris nostri laudabile propositum impeditur. Volentes igitur studium praedictum in pristinum et debitum statum reducere, et reductum in suis juribus conservare: devotioni vestrae seriose praecipimus et expresse mandamus nostrae gratiae sub obtentu, quatenus quilibet vestrum infra xx dies a monitione vobis desuper facienda computandos duos fra- tres sui monasterii Pragam ad capellam sanctae Mariae Magdalenae in Jerusalem pro eorum mansionibus deputatam destinare, ipsisque de competentibus vitae victuariis juxta dictorum statuorum (sic) continentiam studeat realiter providere, nullam in hoc poenitentiam (sic) ne- gligentiam commissurus. Nam in casum, quo in hoc aliquis vestrum negligens fuerit aut remissus, ex tunc commisimus burggraviis castrorum nostrorum, ipsisque quoad hoc dedi- mus plenariam potestatem, ut ante omnia ad persolvendam poenam in dictis statutis con- tentam, eos, qui, ut praemittitur, negligentes fuerint, arceant nostri nomine et compellant, et demum a talibus amplius poenae praedictae studeant finaliter extorquere. Datum oc. 194. Wenceslaus rex . . . . papae. (Treb. C, 3. f. 635.) Supplicat, quatenus universitati detur absentia et de fructibus beneficiorum eis ad plenum respondeatur, absentia non obstante. Sanctissime pater et domine reverendissime! Dudum Vestrae Sanctitatis cle- mentia ad solertem nostrarum precum instantiam honorabilibus doctoribus m. devotis nostris dilectis per apostolicas indulsit literas, ut ipsi et eorum singuli dicto studio insi- stendo fructus, reditus et proventus suorum beneficiorum ecclesiasticorum, quae in quibus- vis n. sive locis obtinent et in posterum eos contigerit obtinere, etiamsi dignitates, perso- natus vel officia existerent, et animarum curam haberent, quotidianis distributionibus dunta- xat exceptis, cum ex indignitate (sic) levare possent, cum qua illos perciperent, si in n.
156 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 193. Wenceslaus rex abbatibus ordinis Cisterciensis in regno suo constitutis, de mittendis fratribus ad studium Pragense. (Treb. C, 3. f. 108.) Monasteriis in Lusatia, ut fratres ad studium Pragense transmittant, prout ex debito obligationis et fundationis tenentur oc. Wenceslaus oc. universis et singulis abbatibus ordinis Cisterciensis tam in regno Boemiae, marchionatu Lusatiae, quam aliis terris et dominiis nostris constitutis, ad quos praesentes pervenerint, devotis suis dilectis, gratiam oc. Devoti dilecti! Novit vestra devotio, qualiter dudum procurante serenissimo principe quondam domino et genitore nostro, domino K. Romanorum imperatore et Bohemiae rege, tam per summos pontifices, quam etiam per superiores ordinis vestri statum (sic) extitit et certis poenis vallatum, ut quilibet vestrum duos fratres vestri monasterii ad studendum in sacra facultate theologia (sic) Pragam debeat destinare. Quod quidem licet aliqui vestrum utpote obedientes expleverunt, aliqui tamen improvide (sic) ducti consilio, explere hucusque minime curaverunt; ex quo dictum studium decrescit non modice, praefati quo- que genitoris nostri laudabile propositum impeditur. Volentes igitur studium praedictum in pristinum et debitum statum reducere, et reductum in suis juribus conservare: devotioni vestrae seriose praecipimus et expresse mandamus nostrae gratiae sub obtentu, quatenus quilibet vestrum infra xx dies a monitione vobis desuper facienda computandos duos fra- tres sui monasterii Pragam ad capellam sanctae Mariae Magdalenae in Jerusalem pro eorum mansionibus deputatam destinare, ipsisque de competentibus vitae victuariis juxta dictorum statuorum (sic) continentiam studeat realiter providere, nullam in hoc poenitentiam (sic) ne- gligentiam commissurus. Nam in casum, quo in hoc aliquis vestrum negligens fuerit aut remissus, ex tunc commisimus burggraviis castrorum nostrorum, ipsisque quoad hoc dedi- mus plenariam potestatem, ut ante omnia ad persolvendam poenam in dictis statutis con- tentam, eos, qui, ut praemittitur, negligentes fuerint, arceant nostri nomine et compellant, et demum a talibus amplius poenae praedictae studeant finaliter extorquere. Datum oc. 194. Wenceslaus rex . . . . papae. (Treb. C, 3. f. 635.) Supplicat, quatenus universitati detur absentia et de fructibus beneficiorum eis ad plenum respondeatur, absentia non obstante. Sanctissime pater et domine reverendissime! Dudum Vestrae Sanctitatis cle- mentia ad solertem nostrarum precum instantiam honorabilibus doctoribus m. devotis nostris dilectis per apostolicas indulsit literas, ut ipsi et eorum singuli dicto studio insi- stendo fructus, reditus et proventus suorum beneficiorum ecclesiasticorum, quae in quibus- vis n. sive locis obtinent et in posterum eos contigerit obtinere, etiamsi dignitates, perso- natus vel officia existerent, et animarum curam haberent, quotidianis distributionibus dunta- xat exceptis, cum ex indignitate (sic) levare possent, cum qua illos perciperent, si in n.
Strana 157
R. Studienwesen, Sitten. 157 ipsis, in quibus beneficia hujusmodi consistunt, personaliter residerent, prout in eisdem literis apostolicis vidimus plenius contineri. Et quidem beatissime pater! dicto durante in- dulto tam praefati n. in legendo, quam etiam n. in studendo ferventius et studiosius labo- rarunt, ex quo etiam non solum nobis et regno nostro honor accrevit, sed et sacrae katho- licae fidei notabilis exstat utilitas procurata, dum ex rudibus provecti et ex provectis facti sunt ejusdem fidei defensores. Ut igitur praedicti doctores n. in tam laudando proposito possint persistere, nec ab eodem ob impedimentum interveniens retrocedere cogantur, quod absit, S. V. devotissimo studio multum humiliter supplicamus, in magnis cordis desideriis obtinentes, quatenus ipsis nostrae interventionis intuitu de novo indulgentia dignemini (sic), ut ipsi et eorum singuli praefato studio insistendo fructus, reditus, proventus beneficiorum suorum, etiamsi dignitates, personatus vel officia existerent et curam animarum haberent, integraliter possint percipere et impedimento quovis cessante levare, juxta supplicationis formam, a data literarum Sanct. Vrae usque ad x annos una cum praesentibus desuper offe- rendam. In eo pater beatissime! omnipotenti deo, cujus res principaliter agitur, gratum obsequium et nobis specialem procul dubio gratiam facietis. Personam oc. 195. Wenceslaus rex Georgio Bora decretorum doclori lecturam ordinariam decretalium in universi- tale Pragensi committit. (Treb. C, 3. pag. 83a.) Wenceslaus oc. Notum facimus oc. Inter ceteras sollicitudinum regalium curas, quibus pro dirigenda republica nostrorumque subditorum quiete mens nostra distrahitur, illud ocurrit nostrae meditationi praecipuum, qualiter regnum nostrum .. rerum victualium ubertate fecundum, prudentum virorum copia nostris temporibus feliciter decoremus, ut fideles nostri N., dum sibi paratam propositionis mensam invenerint, non modo supervacuum reputent aliena proinde meditare suffragia, sed gloriosum potius existiment, extrancos alios in gratitudinis hujusmodi participium evocare, ut quos ingeniorum nativa fertilitas ad alia consilia reddit conspicuos, literarum scientia faciat eruditos. Ad quod licet recolendae memo- riae serenissimi principis quondam domini et genitoris nostri domini . . imperatoris semper Augusti et . . regis illustris nos invitet clara prioritas, dum ejus temporibus sic diversarum scientiarum et praecipue celebris ac insignis illius canonum scientiae studia in eodem regno nostro floruisse comperimus, ut non solum ad incolas filios sed etiam ad extraneos exten- disse probetur suavitatem odoris: nos tamen super hoc libenter sine cujuscumque induc- tione concurrimus, quanto per hoc utiliter honori nostro consulere credimus et exaltationem omnimodam regni nostri omni qua possumus diligentia procuramus. Sane pro parte honorabilis .. decretorum doctoris ad nostram pridem audientiam est perductum, qualiter ipse senectutis honorem sibi ab alto donatum considerans, aetatem Nestoream sibi jam imminere perpendens, cupiens quoque residuum vitae suae tempus in obsequiis divinis expendere praeteritasque negli- gentias, omnibus aliis curis sublatis, orationibus vigiliis et aliis piis operibus pro suae possibili- tatis modulo compensare, lecturam ordinariam decretalium, dudum sibi per nos concessam, cui hucusque non sine quotidianis laboribus et fatigis tam utiliter quam fideliter desudavit,
R. Studienwesen, Sitten. 157 ipsis, in quibus beneficia hujusmodi consistunt, personaliter residerent, prout in eisdem literis apostolicis vidimus plenius contineri. Et quidem beatissime pater! dicto durante in- dulto tam praefati n. in legendo, quam etiam n. in studendo ferventius et studiosius labo- rarunt, ex quo etiam non solum nobis et regno nostro honor accrevit, sed et sacrae katho- licae fidei notabilis exstat utilitas procurata, dum ex rudibus provecti et ex provectis facti sunt ejusdem fidei defensores. Ut igitur praedicti doctores n. in tam laudando proposito possint persistere, nec ab eodem ob impedimentum interveniens retrocedere cogantur, quod absit, S. V. devotissimo studio multum humiliter supplicamus, in magnis cordis desideriis obtinentes, quatenus ipsis nostrae interventionis intuitu de novo indulgentia dignemini (sic), ut ipsi et eorum singuli praefato studio insistendo fructus, reditus, proventus beneficiorum suorum, etiamsi dignitates, personatus vel officia existerent et curam animarum haberent, integraliter possint percipere et impedimento quovis cessante levare, juxta supplicationis formam, a data literarum Sanct. Vrae usque ad x annos una cum praesentibus desuper offe- rendam. In eo pater beatissime! omnipotenti deo, cujus res principaliter agitur, gratum obsequium et nobis specialem procul dubio gratiam facietis. Personam oc. 195. Wenceslaus rex Georgio Bora decretorum doclori lecturam ordinariam decretalium in universi- tale Pragensi committit. (Treb. C, 3. pag. 83a.) Wenceslaus oc. Notum facimus oc. Inter ceteras sollicitudinum regalium curas, quibus pro dirigenda republica nostrorumque subditorum quiete mens nostra distrahitur, illud ocurrit nostrae meditationi praecipuum, qualiter regnum nostrum .. rerum victualium ubertate fecundum, prudentum virorum copia nostris temporibus feliciter decoremus, ut fideles nostri N., dum sibi paratam propositionis mensam invenerint, non modo supervacuum reputent aliena proinde meditare suffragia, sed gloriosum potius existiment, extrancos alios in gratitudinis hujusmodi participium evocare, ut quos ingeniorum nativa fertilitas ad alia consilia reddit conspicuos, literarum scientia faciat eruditos. Ad quod licet recolendae memo- riae serenissimi principis quondam domini et genitoris nostri domini . . imperatoris semper Augusti et . . regis illustris nos invitet clara prioritas, dum ejus temporibus sic diversarum scientiarum et praecipue celebris ac insignis illius canonum scientiae studia in eodem regno nostro floruisse comperimus, ut non solum ad incolas filios sed etiam ad extraneos exten- disse probetur suavitatem odoris: nos tamen super hoc libenter sine cujuscumque induc- tione concurrimus, quanto per hoc utiliter honori nostro consulere credimus et exaltationem omnimodam regni nostri omni qua possumus diligentia procuramus. Sane pro parte honorabilis .. decretorum doctoris ad nostram pridem audientiam est perductum, qualiter ipse senectutis honorem sibi ab alto donatum considerans, aetatem Nestoream sibi jam imminere perpendens, cupiens quoque residuum vitae suae tempus in obsequiis divinis expendere praeteritasque negli- gentias, omnibus aliis curis sublatis, orationibus vigiliis et aliis piis operibus pro suae possibili- tatis modulo compensare, lecturam ordinariam decretalium, dudum sibi per nos concessam, cui hucusque non sine quotidianis laboribus et fatigis tam utiliter quam fideliter desudavit,
Strana 158
158 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. sponte et libere decreverit resignandum, fuitque nobis per certas consilii nostri personas humiliter supplicatum, quatenus resignationem praefati . . admittere ac in locum ipsius personam aetate maturam, moribus gravem et literarum scientia adornatam dignaremur benignius subrogare. Licet autem pro conquirendis ad eandem lecturam doctoribus loca extranea perquirere necessitas honoranda depostulet, quia tamen diversitatem corporum diver- sitas sequitur animorum, nec apud nos certa esse potest virorum alienorum conditio, dum videlicet alium scientia inflet et caritas nequaquam aedificet, alter mundanae vertiginis voca- tus impulsu moribus honestis repudium dederit, alter vero personarum acceptor existens, illam, quae super omnia est, in se non habeat caritatem: ideo placuit nobis juxta sapientis sententiam notum ignotis praeponere et offerentem se nobis fortunam in persona honorabilis ..Bora, decretorum doctoris, benignius acceptare, maxime cum ea, quae incognita sunt, a solo casu dependeant, cognita vero judicio evidenti clarescant. Inducimur etiam ex ea causa potissime, quod idem .. pro assequenda doctorali cathedra nec per se institit nec proinde muneribus datis seu precibus intervenientibus, tamquam ultroneus sollicitator alios fatigavit, sed potius superiorum suorum voto devictus aequanimi in hujusmodi cathedrae superiora conscendit, atque in minoribus constitutus decrectum Sextum et Clementinum per octo annos continuos publice in universitate juristarum .. studii legendo continuavit. Et ideo animo deliberato et de certa nostra scientia sibi lecturam ordinariam decretalium supra- dictam cum salarii consueti perceptione et usufruitione plenaria oc. 196. Arztliche Zeugnisse. (Cap. I, 40. 333.) a) Significat M. Gallus, quod talis non sit leprosus. Notum sit universis et singulis hanc literam inspecturis: quod ego Gallus canonicus ecclesiarum Pragensis et Boleslaviensis, ad petitionem F. civis civitatis Tustensis ac amico- rum suorum ipsum cum omni diligentia et sollicitudine, qua decet, conspexi, etiam in clara luce intuitus fui, suumque corpus per totum intuitus, sollicite palpando attractavi, et in eo nullam notam cujuscunque infectionis leprae non inveni, nec polypi, neque cancri, neque mali mortui, nec sacri ignis, neque aliqua mala alia infectione morbi contagiosi nota resper- sum percepi. Quare suadeo universis fidelibus, ut ab ejus infamatione se omnino remo- veant et retrahant propter timorem vindictae summi et justissimi judicis domini dei semper benedicti. b) Servitiorum promtitudine praevolante, dominornm dilectissimi! Quia visa literarum vestrarum serie de quodam Blazcone Murrer, ut cognoscerem de maculatione pestiferae leprae, inspecta diligentia multorum coassumtorum sollicitudine ipsum reperio asmaticum, et est pars leprae, cum habuerit pustulas in pulmone: evitare poteritis ad cautelam eundem:
158 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. sponte et libere decreverit resignandum, fuitque nobis per certas consilii nostri personas humiliter supplicatum, quatenus resignationem praefati . . admittere ac in locum ipsius personam aetate maturam, moribus gravem et literarum scientia adornatam dignaremur benignius subrogare. Licet autem pro conquirendis ad eandem lecturam doctoribus loca extranea perquirere necessitas honoranda depostulet, quia tamen diversitatem corporum diver- sitas sequitur animorum, nec apud nos certa esse potest virorum alienorum conditio, dum videlicet alium scientia inflet et caritas nequaquam aedificet, alter mundanae vertiginis voca- tus impulsu moribus honestis repudium dederit, alter vero personarum acceptor existens, illam, quae super omnia est, in se non habeat caritatem: ideo placuit nobis juxta sapientis sententiam notum ignotis praeponere et offerentem se nobis fortunam in persona honorabilis ..Bora, decretorum doctoris, benignius acceptare, maxime cum ea, quae incognita sunt, a solo casu dependeant, cognita vero judicio evidenti clarescant. Inducimur etiam ex ea causa potissime, quod idem .. pro assequenda doctorali cathedra nec per se institit nec proinde muneribus datis seu precibus intervenientibus, tamquam ultroneus sollicitator alios fatigavit, sed potius superiorum suorum voto devictus aequanimi in hujusmodi cathedrae superiora conscendit, atque in minoribus constitutus decrectum Sextum et Clementinum per octo annos continuos publice in universitate juristarum .. studii legendo continuavit. Et ideo animo deliberato et de certa nostra scientia sibi lecturam ordinariam decretalium supra- dictam cum salarii consueti perceptione et usufruitione plenaria oc. 196. Arztliche Zeugnisse. (Cap. I, 40. 333.) a) Significat M. Gallus, quod talis non sit leprosus. Notum sit universis et singulis hanc literam inspecturis: quod ego Gallus canonicus ecclesiarum Pragensis et Boleslaviensis, ad petitionem F. civis civitatis Tustensis ac amico- rum suorum ipsum cum omni diligentia et sollicitudine, qua decet, conspexi, etiam in clara luce intuitus fui, suumque corpus per totum intuitus, sollicite palpando attractavi, et in eo nullam notam cujuscunque infectionis leprae non inveni, nec polypi, neque cancri, neque mali mortui, nec sacri ignis, neque aliqua mala alia infectione morbi contagiosi nota resper- sum percepi. Quare suadeo universis fidelibus, ut ab ejus infamatione se omnino remo- veant et retrahant propter timorem vindictae summi et justissimi judicis domini dei semper benedicti. b) Servitiorum promtitudine praevolante, dominornm dilectissimi! Quia visa literarum vestrarum serie de quodam Blazcone Murrer, ut cognoscerem de maculatione pestiferae leprae, inspecta diligentia multorum coassumtorum sollicitudine ipsum reperio asmaticum, et est pars leprae, cum habuerit pustulas in pulmone: evitare poteritis ad cautelam eundem:
Strana 159
R. Studienwesen, Sitten. 159 sed in Praga non evitaretur, cum non sit prorsus ac omnino leprosus. In hoc vestrae relinquo discretioni, quia posset sibi dici in consilio, ut foris civitatem cum aliis probis haberet suam habitationem, nec visitaret tabernas, nec alia conventicula humana consueta, sed non debeat prohiberi publice sive haberi pro manifesto leproso. Scriptum Pragae in crastino ostensionis reliquiarum, meo sub signeto. M. Albicus doctor medicinae physicus D. Regis. 197. Wenceslaus rex physico suo Dri Albico pro meritis gratiam reddit. (Cap. H, 3. f. 73.) сc. 1399. Arenga cujusdam donationis fideli suo physico. Wenceslaus dei gratia Rom. et Boh. rex oc. Notum facimus oc. Quamvis rega- lis munificentiae nostrae plenitudo suae largitatis donis cunctos libenter et gratiose pro- sequitur, ad illos tamen obsequiosae gratitudinis debito gratiosius se extendit, quos servi- tiorum exhibitio comprobat et fides comprobata commendat. Grata igitur et accepta servi- tia, quae nobis honorabilis Albicus, doctor in medicinis, baccalarius juris canonici, artium- que magister, physicusque noster fid. dil. cum integerrimae fidei et fidelitatis ardore assidue et indefessis laboribus, ex probitate et sollicitudine suis, certa nos experientia docente, uti- liter hactenus praestitit, praestat ad praesens, et praestare poterit in futurum, digne auen- dentes; ipse enim tamquam bellator strenuus, physicae artis succinctus munimine, pro nostri imbecillitate confligit, noctes quandoque ducit insomnes, ibique nos fide levare niti- tur, ubi nullae divitiae, nulla valet dignitas subvenire; volentesque dictos labores aliquo beneficii nostri munere liberaliter conpensare, et signum in eo specialis gratiae et dilectio- nis ostendere, sicque, quod ipse eo facilius in nostris servitiis persistere, praefatique laboris oneribus eo diligentius eoque ferventius possit intendere, quo sibi de nostrae celsitudinis gratia senserit habundantius fore provisum: sibi oc. 198. K. Wenzel und die Prager Universität. (Treb. C, 5, 845.) c. 1404, m. Jul. a) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Bohemiae rex. Honorabiles devoti dilecti! Quia regius noster animus in eo residet proposito, quod pro statu nostro felici regnique nostri Boemiae nec non aliorum principatuum et dominio- rum nostrorum tranquillitate et pace cum serme principe D. Wladislao rege Poloniae illustri, fratre nostro carissimo, certam conventionem inire et celebrare volumus, et super hoc versus ducatum nostrum Swidnicensem ad praesens de montibus nostris Kutnis sumus directo tramite progressuri: idcirco devotionem vestram seriose requirimus et hortamur, volentes, quatenus mox visis praesentibus, pro regii culminis nostri honore, honorabiles
R. Studienwesen, Sitten. 159 sed in Praga non evitaretur, cum non sit prorsus ac omnino leprosus. In hoc vestrae relinquo discretioni, quia posset sibi dici in consilio, ut foris civitatem cum aliis probis haberet suam habitationem, nec visitaret tabernas, nec alia conventicula humana consueta, sed non debeat prohiberi publice sive haberi pro manifesto leproso. Scriptum Pragae in crastino ostensionis reliquiarum, meo sub signeto. M. Albicus doctor medicinae physicus D. Regis. 197. Wenceslaus rex physico suo Dri Albico pro meritis gratiam reddit. (Cap. H, 3. f. 73.) сc. 1399. Arenga cujusdam donationis fideli suo physico. Wenceslaus dei gratia Rom. et Boh. rex oc. Notum facimus oc. Quamvis rega- lis munificentiae nostrae plenitudo suae largitatis donis cunctos libenter et gratiose pro- sequitur, ad illos tamen obsequiosae gratitudinis debito gratiosius se extendit, quos servi- tiorum exhibitio comprobat et fides comprobata commendat. Grata igitur et accepta servi- tia, quae nobis honorabilis Albicus, doctor in medicinis, baccalarius juris canonici, artium- que magister, physicusque noster fid. dil. cum integerrimae fidei et fidelitatis ardore assidue et indefessis laboribus, ex probitate et sollicitudine suis, certa nos experientia docente, uti- liter hactenus praestitit, praestat ad praesens, et praestare poterit in futurum, digne auen- dentes; ipse enim tamquam bellator strenuus, physicae artis succinctus munimine, pro nostri imbecillitate confligit, noctes quandoque ducit insomnes, ibique nos fide levare niti- tur, ubi nullae divitiae, nulla valet dignitas subvenire; volentesque dictos labores aliquo beneficii nostri munere liberaliter conpensare, et signum in eo specialis gratiae et dilectio- nis ostendere, sicque, quod ipse eo facilius in nostris servitiis persistere, praefatique laboris oneribus eo diligentius eoque ferventius possit intendere, quo sibi de nostrae celsitudinis gratia senserit habundantius fore provisum: sibi oc. 198. K. Wenzel und die Prager Universität. (Treb. C, 5, 845.) c. 1404, m. Jul. a) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Bohemiae rex. Honorabiles devoti dilecti! Quia regius noster animus in eo residet proposito, quod pro statu nostro felici regnique nostri Boemiae nec non aliorum principatuum et dominio- rum nostrorum tranquillitate et pace cum serme principe D. Wladislao rege Poloniae illustri, fratre nostro carissimo, certam conventionem inire et celebrare volumus, et super hoc versus ducatum nostrum Swidnicensem ad praesens de montibus nostris Kutnis sumus directo tramite progressuri: idcirco devotionem vestram seriose requirimus et hortamur, volentes, quatenus mox visis praesentibus, pro regii culminis nostri honore, honorabiles
Strana 160
160 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Johannem Eliae sacrae paginae et Jacobum Zehobecz, utriusque juris doctores, devo- tos nostros dilectos, ad nostrae Majestatis praesentiam, ubi constituti fuerimus, prout de vobis plene et specialiter confidimus, destinare quomodolibet non obmittatis. Volumus enim praefatis magistris de necessitate congrua ad instar aliorum familiarium nostrorum providere et ipsos in eo transitu et reditu de innatae nobis benignitatis clementia respicere gratiose. Nullam in eo negligentiam commissuri, prout nobis specialiter complacere et de benivolentia vestra in regiae nostrae Majestatis conspectu volueritis merito commendari. Datum oc. b) Subjectione humili cum omni obedientia et oratione sinceriter (sic) observatis princeps serenissime, metuende, gratiosissimeque domine! Universitas studii Pragensis, sub protectione et beneficiis vestrae regiae Majestatis militans, omnipotentis gloriam domini et suae cultum augens ecclesiae vestri regni pariter et honorem, paratam se continuo praebuit et exhibet Vestrae magnificae clementiae quae- libet ad mandata; praesertim literas nuper mandati regii conspiciens, omnem suam appo- nens diligentiam humillime, venerabiles viros magistrum Johannem Eliae sacrae theologiae professorem, et Magistrum Jacobum de Zehobecz, decretorum doctorem, quos in literis nominatim vestra optavit Serenitas, ad ejus gratiossimae Majestatis dirigit praesentiam, cupiens cordintime regii culminis profectum pariter et honores; supplicatque velut alumna fidelis- sima et humilis, beneficiis ejusdem Majestatis magnificis enutrita, quatenus eam vestra cle- mentissima clementia oculis gratiosis dignaretur respicere, alis benignitatis protegere, sicuti per ante respexit magnifice ac protexit. Supplicat item vestrae serenissimae regiae Maje- stati serva poplitibus humiliter inclinatis, quatenus praefatos magistros, ejusdem filiae fideles alumnos, gratiose vestra gloriosa Majestas suscipere dignetur, de commissa negligentia non imputans, quia tempore praesentationis literarum Majestatis regiae venerabilis Mag. Jacobus non erat universitatis in praesentia; cujus absentia, propter longam a Praga distantiam, man- datum confestim exequi prohibuit regium, sicuti universitas voluisset exsequi et efficaciter per omnia pro gloria vestrae excellentiae adimplere. Datum Pragae oc. Universitas studii Pragensis, Vestrae Majestatis filia humilis quaelibet ad mandata. c) Humili obedientia cum orationibus gratissimis pro incremento et salute perpetua regiae Majestatis: serenissime gratiosissimeque domine! Vestrae clementissimae Majestatis gratanter mandatum accepimus, quo cum potestate plenaria de quatuor nationibus ad sui gratiosam audientiam praecepit duos magistros infra datum terminum destinare. Unde man- datis vestrae excellentissimae potentiae subjicientes cervices humiliter, nihilque volentes de mandatis, quae Majestas regia annuit, praeterire: octo venerabiles magistros juxta man- datum regium cum pleno audientiae mandato vestrae illustrissimae transmittimus Majestati,
160 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Johannem Eliae sacrae paginae et Jacobum Zehobecz, utriusque juris doctores, devo- tos nostros dilectos, ad nostrae Majestatis praesentiam, ubi constituti fuerimus, prout de vobis plene et specialiter confidimus, destinare quomodolibet non obmittatis. Volumus enim praefatis magistris de necessitate congrua ad instar aliorum familiarium nostrorum providere et ipsos in eo transitu et reditu de innatae nobis benignitatis clementia respicere gratiose. Nullam in eo negligentiam commissuri, prout nobis specialiter complacere et de benivolentia vestra in regiae nostrae Majestatis conspectu volueritis merito commendari. Datum oc. b) Subjectione humili cum omni obedientia et oratione sinceriter (sic) observatis princeps serenissime, metuende, gratiosissimeque domine! Universitas studii Pragensis, sub protectione et beneficiis vestrae regiae Majestatis militans, omnipotentis gloriam domini et suae cultum augens ecclesiae vestri regni pariter et honorem, paratam se continuo praebuit et exhibet Vestrae magnificae clementiae quae- libet ad mandata; praesertim literas nuper mandati regii conspiciens, omnem suam appo- nens diligentiam humillime, venerabiles viros magistrum Johannem Eliae sacrae theologiae professorem, et Magistrum Jacobum de Zehobecz, decretorum doctorem, quos in literis nominatim vestra optavit Serenitas, ad ejus gratiossimae Majestatis dirigit praesentiam, cupiens cordintime regii culminis profectum pariter et honores; supplicatque velut alumna fidelis- sima et humilis, beneficiis ejusdem Majestatis magnificis enutrita, quatenus eam vestra cle- mentissima clementia oculis gratiosis dignaretur respicere, alis benignitatis protegere, sicuti per ante respexit magnifice ac protexit. Supplicat item vestrae serenissimae regiae Maje- stati serva poplitibus humiliter inclinatis, quatenus praefatos magistros, ejusdem filiae fideles alumnos, gratiose vestra gloriosa Majestas suscipere dignetur, de commissa negligentia non imputans, quia tempore praesentationis literarum Majestatis regiae venerabilis Mag. Jacobus non erat universitatis in praesentia; cujus absentia, propter longam a Praga distantiam, man- datum confestim exequi prohibuit regium, sicuti universitas voluisset exsequi et efficaciter per omnia pro gloria vestrae excellentiae adimplere. Datum Pragae oc. Universitas studii Pragensis, Vestrae Majestatis filia humilis quaelibet ad mandata. c) Humili obedientia cum orationibus gratissimis pro incremento et salute perpetua regiae Majestatis: serenissime gratiosissimeque domine! Vestrae clementissimae Majestatis gratanter mandatum accepimus, quo cum potestate plenaria de quatuor nationibus ad sui gratiosam audientiam praecepit duos magistros infra datum terminum destinare. Unde man- datis vestrae excellentissimae potentiae subjicientes cervices humiliter, nihilque volentes de mandatis, quae Majestas regia annuit, praeterire: octo venerabiles magistros juxta man- datum regium cum pleno audientiae mandato vestrae illustrissimae transmittimus Majestati,
Strana 161
Studienwesen, Meinungen, Sitten. 161 supplicantesque humiliato spiritu regalem benivolentiam et favorem benignissimum singulis nostris temporibus obtinere oc. 199. Schullehrer in Kuttenberg und Böhmisch-Brod. (Treb. C, 6. 46.) Magnae viro peritiae, magistro Pe. scolarum rectori in Broda Bohemicali, mihi amico et promotori favoroso. Precum assiduitate, servitiorum constantia praeinclusis; Virorum ac magistrorum reverendissime! Quia deficiente rivi potione ad fontem recurrere cuique congruit, praecipue in scientiarum flosculis laboranti, et dum ex relatione frequentissima perceperim atque reali experientia probaverim vos lecturam super pe. he. discipulis vestris fidelius peregisse, quae meae parvitati sufficientissime prona fieret ad legendum: igitur confidentia ductus non omnino sociali imo verius filiali, ad vos P. praesentium exhibitorem dirigo, petens diligen- tius cum optatu, quatenus antiquae fidei intuitu et caritatis moti visceribus, si per se non habetis, saltem apud aliquem discipulorum vestrorum recipientes, earum pe. he. (2) pronun- tiaturam vestram mihi dirigere vestra honorabilis reverentia dignaretur; scientes, me vobis eundem librum sub obtentu fidei et honoris dirigere, quandocumque vestra mihi favorabi- litas terminum posuerit ad respondendum; facientes hoc etiam ad instantiam Stephani bacca- laurei, rectoris antiquae scolae in Montibus, cujus cantor atque succentor fueram, nec non ad instantiam magistri S. fratris ejus, rectoris in Brunna, cujus cantor et sublector um praepositi, et super omnia divinae pietatis intuitu praedicta facere studeatis, servantes prae- sentem literam tamquam pro intersigno, si quid in oppositum evenerit fortuna sinistra ministrante, quod tamen absit. Etiam aliam mihi literam manu vestra scriptam, quantum mentis vestrae fuerit, dirigatis. Scripta in Montibus K. festina manu per Stephanum G. 200. Reisen in das Morgenland. (Cap. I, 40. f. 2635.) (Im XIII Jahrh.) . . . . Rex Romanorum commendando militem, .. . . rogat magistrum hospitalis domus .. . ., ut bonus esset in agendis suis. R(udolfus) dei gratia Romanorum imperator (sic) semper Augustus, religioso hono- rabili et devoto viro e fratri N. summo magistro hospitalis sanctae Mariae domus Teutu- nicae, cum affectu sincero favorem; religioso, honorabili oc. summo magistro militiae templi, cum affectu oc. summo magistro et custodi pauperum hospitalis sancti Johannis Jerosolymi- tani favorem cum affectu benivolo et sincero. Zelus domus domini nostri, cordis nostri inhaerens penetrabilibus vehementer, tanto ferventius in amorem et promotionem servorum ipsius regales accendit affectus, quanto eos, pro religione orthodoxa fidei, res consideramus exponere ardentius et personas. Et ecce H. de . ., vir strenuus, miles generi nostri caris- simi, domini W. inclyti regis Bohemiae, laudabili et salubri peregrinationis assumpto pro- 21 Palacky, uber Formelhücher,
Studienwesen, Meinungen, Sitten. 161 supplicantesque humiliato spiritu regalem benivolentiam et favorem benignissimum singulis nostris temporibus obtinere oc. 199. Schullehrer in Kuttenberg und Böhmisch-Brod. (Treb. C, 6. 46.) Magnae viro peritiae, magistro Pe. scolarum rectori in Broda Bohemicali, mihi amico et promotori favoroso. Precum assiduitate, servitiorum constantia praeinclusis; Virorum ac magistrorum reverendissime! Quia deficiente rivi potione ad fontem recurrere cuique congruit, praecipue in scientiarum flosculis laboranti, et dum ex relatione frequentissima perceperim atque reali experientia probaverim vos lecturam super pe. he. discipulis vestris fidelius peregisse, quae meae parvitati sufficientissime prona fieret ad legendum: igitur confidentia ductus non omnino sociali imo verius filiali, ad vos P. praesentium exhibitorem dirigo, petens diligen- tius cum optatu, quatenus antiquae fidei intuitu et caritatis moti visceribus, si per se non habetis, saltem apud aliquem discipulorum vestrorum recipientes, earum pe. he. (2) pronun- tiaturam vestram mihi dirigere vestra honorabilis reverentia dignaretur; scientes, me vobis eundem librum sub obtentu fidei et honoris dirigere, quandocumque vestra mihi favorabi- litas terminum posuerit ad respondendum; facientes hoc etiam ad instantiam Stephani bacca- laurei, rectoris antiquae scolae in Montibus, cujus cantor atque succentor fueram, nec non ad instantiam magistri S. fratris ejus, rectoris in Brunna, cujus cantor et sublector um praepositi, et super omnia divinae pietatis intuitu praedicta facere studeatis, servantes prae- sentem literam tamquam pro intersigno, si quid in oppositum evenerit fortuna sinistra ministrante, quod tamen absit. Etiam aliam mihi literam manu vestra scriptam, quantum mentis vestrae fuerit, dirigatis. Scripta in Montibus K. festina manu per Stephanum G. 200. Reisen in das Morgenland. (Cap. I, 40. f. 2635.) (Im XIII Jahrh.) . . . . Rex Romanorum commendando militem, .. . . rogat magistrum hospitalis domus .. . ., ut bonus esset in agendis suis. R(udolfus) dei gratia Romanorum imperator (sic) semper Augustus, religioso hono- rabili et devoto viro e fratri N. summo magistro hospitalis sanctae Mariae domus Teutu- nicae, cum affectu sincero favorem; religioso, honorabili oc. summo magistro militiae templi, cum affectu oc. summo magistro et custodi pauperum hospitalis sancti Johannis Jerosolymi- tani favorem cum affectu benivolo et sincero. Zelus domus domini nostri, cordis nostri inhaerens penetrabilibus vehementer, tanto ferventius in amorem et promotionem servorum ipsius regales accendit affectus, quanto eos, pro religione orthodoxa fidei, res consideramus exponere ardentius et personas. Et ecce H. de . ., vir strenuus, miles generi nostri caris- simi, domini W. inclyti regis Bohemiae, laudabili et salubri peregrinationis assumpto pro- 21 Palacky, uber Formelhücher,
Strana 162
162 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. posito, altissimi se devote servitiis exponit, militaturus eidem partibus transmarinis pro suo- rum remedio peccatorum. Eapropter de tuae confisi sincerius exuberantia caritatis, hone stati tuae regiarum precum offerimus libamina confidenter, quatenus ipsum amore nostri affectu pio prosequi et benigno favore, consilio et auxilio promovere ac dirigere in eisdem servitiis et agendis ipsius amicabiliter tuae circumspectio providentiae non recuset. 201. Dasselbe. (Cap. 1, 40. 2635.) Episcopus rogat similiter pro milite magistrum militiae, ut sibi esset bonus in agendis. Religioso, honorabili et devoto viro, fratri G., summo magistro domus militiae templi, Johannes (sic) dei gratia Pragensis episcopus, salutem et sinceram in deo caritatem. Quos amor divinus ad bonorum operum exercitium provocat et inducit, tanto sunt hii con- silio salubri proposito sincerae caritatis benivolentia uberius confovendi, quanto magis per idem majestatis divinae mitigatur offensa, ad ipsius misericordiae pro commissis veniam con- sequendam. Inde est, quod cum nobilis vir dictus . . de .. fratruelis et consanguineus noster dilectus, miles strenuus serenissimi domini nostri Wenc. regis Boemiae et marchionis Moraviae, exhibitor praesentium, salubre peregrinationis propositum assumpsit, altissimi se humiliter ac pie exponens obsequiis in partibus transmarinis, ad strenuitatem militiae, pro- prio ipsius pro nomine et suorum remedio peccatorum, quanto melius et utilius poterit, exercendam: honestatem vestram benivolam fiducialiter omni precum instantia, qua possu- mus, exoramus, quatenus eidem militi in suis et suorum agendis tam felicibus atque piis, per vos et vestros divinae remunerationis et nostrarum precum intuitu 1) taliter adesse dignemini et prodesse consilio, auxilio et favore, quod ipse apud vos preces nostras sibi sentiat profuisse, nosque vobis proinde cum gratiarum actionibus et toti ordini vestro ac fratribus ejusdem ordinis precipue in nostra diocesi universis speciali obligationis astringa- mur affectu ad condignae vicissitudinis recompensam. 202. Reisen im westlichen Europa unter K. Wenzel IV. (Cap. G, 19. 1265.) Wenceslaus dei gratia oc. universis et singulis regibus, electoribus et aliis princi- pibus ecclesiasticis et secularibus, ducibus, marchionibus, comitibus, baronibus, nobilibus, ministerialibus, militibus, clientibus, vicedominis, capitaneis, castellanis, burggraviis, officia- libus, teloneariis, civitatum oppidorum et locorum communitatibus et rectoribus eorumdem, nec non singulis aliis, cujuscumque praeeminentiae, status, gradus aut conditionis existant, ad quos praesentes pervenerint, gratiam suam et omne bonum. Cum nobiles A. de B. C. de D., barones regni Boemiae, familiares et fideles nostri dilecti, ad hoc ut aetati juveni satisfaciant, curias regum et ipsorum excellentiam conspiciant, mores partium extranearum addiscant, et quidem tempus suum supervacue non consumant, amplas et diversas mundi 1) MS. instantia.
162 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. posito, altissimi se devote servitiis exponit, militaturus eidem partibus transmarinis pro suo- rum remedio peccatorum. Eapropter de tuae confisi sincerius exuberantia caritatis, hone stati tuae regiarum precum offerimus libamina confidenter, quatenus ipsum amore nostri affectu pio prosequi et benigno favore, consilio et auxilio promovere ac dirigere in eisdem servitiis et agendis ipsius amicabiliter tuae circumspectio providentiae non recuset. 201. Dasselbe. (Cap. 1, 40. 2635.) Episcopus rogat similiter pro milite magistrum militiae, ut sibi esset bonus in agendis. Religioso, honorabili et devoto viro, fratri G., summo magistro domus militiae templi, Johannes (sic) dei gratia Pragensis episcopus, salutem et sinceram in deo caritatem. Quos amor divinus ad bonorum operum exercitium provocat et inducit, tanto sunt hii con- silio salubri proposito sincerae caritatis benivolentia uberius confovendi, quanto magis per idem majestatis divinae mitigatur offensa, ad ipsius misericordiae pro commissis veniam con- sequendam. Inde est, quod cum nobilis vir dictus . . de .. fratruelis et consanguineus noster dilectus, miles strenuus serenissimi domini nostri Wenc. regis Boemiae et marchionis Moraviae, exhibitor praesentium, salubre peregrinationis propositum assumpsit, altissimi se humiliter ac pie exponens obsequiis in partibus transmarinis, ad strenuitatem militiae, pro- prio ipsius pro nomine et suorum remedio peccatorum, quanto melius et utilius poterit, exercendam: honestatem vestram benivolam fiducialiter omni precum instantia, qua possu- mus, exoramus, quatenus eidem militi in suis et suorum agendis tam felicibus atque piis, per vos et vestros divinae remunerationis et nostrarum precum intuitu 1) taliter adesse dignemini et prodesse consilio, auxilio et favore, quod ipse apud vos preces nostras sibi sentiat profuisse, nosque vobis proinde cum gratiarum actionibus et toti ordini vestro ac fratribus ejusdem ordinis precipue in nostra diocesi universis speciali obligationis astringa- mur affectu ad condignae vicissitudinis recompensam. 202. Reisen im westlichen Europa unter K. Wenzel IV. (Cap. G, 19. 1265.) Wenceslaus dei gratia oc. universis et singulis regibus, electoribus et aliis princi- pibus ecclesiasticis et secularibus, ducibus, marchionibus, comitibus, baronibus, nobilibus, ministerialibus, militibus, clientibus, vicedominis, capitaneis, castellanis, burggraviis, officia- libus, teloneariis, civitatum oppidorum et locorum communitatibus et rectoribus eorumdem, nec non singulis aliis, cujuscumque praeeminentiae, status, gradus aut conditionis existant, ad quos praesentes pervenerint, gratiam suam et omne bonum. Cum nobiles A. de B. C. de D., barones regni Boemiae, familiares et fideles nostri dilecti, ad hoc ut aetati juveni satisfaciant, curias regum et ipsorum excellentiam conspiciant, mores partium extranearum addiscant, et quidem tempus suum supervacue non consumant, amplas et diversas mundi 1) MS. instantia.
Strana 163
R. Studienwesen, Meinungen, Sillen. 163 partes ad praesens proposuerint visitare: idcirco excellentiae regum, illustri conditioni prin- cipum, spectabilitati comitum, nobilitati baronum, et singulorum prudentiae, praefatos A. et B. ipsorumque societatem et familiam fiducialiter recommendamus, sublimitatem regum ex- orantes, requirentes principes, et alios sinceris affectibus exhortantes, quatenus ipsos eorum- que comitivam seu familiam nostrae contemplationis intuitu recommissos accipere, benigne tractare ac ipsis in hiis, quae promotionem itineris respiciunt, gratam promotivam et favo- rabilem dignentur, velint et deberent ostendere voluntatem, acceptissimam nobis in eo com- placentiam ostensuri. Datum Pragae die mensis, regnorum oc. 203. Viston des Erzbischofs Ernst von Pardubitz, während seiner Jugend, in Glatz. (Cap I, 40. 123.) Miraculum quod accidit piae memoriae domino Arnesto archiepiscopo Pragensi, de quo legentibus vel audien- tibus dedit quadraginta dies indulgentiarum. Noverint universi praesens scriptum lecturi vel audituri, quod ego Arnestus sanctae Pragensis ecclesiae archiepiscopus primus, inter peccatores praecipuus, non in nocte sed in die, non in privato seu in occulto, sed cum aliis stans in manifesto, non amens seu fanta- zizans, sed sanae rationis existens, non dormiens, sed utique vigilans, vidi infrascriptum mira- culum, terribile et mihi amarum valde, quod per omnia fuerit tale: Cum essem in Glacz frequentans scolas apud parochiam, quam regunt hospitalarii s. Johannis Jerosolymitani, ibidem una dierum, opinor Sabbato, cum interessem vesperis, stans inter ahos scolares et pueros ad finem vesperarum infra Magnificat, aut post vesperas inmediate cum cantabatur quaedam antiphona, puto »Salve regina,“ sed quae fuerit praecise non recordor, accidit, quod inspexi imaginem, quae ibidem erat super altari majori beatissimae Mariae semper virginis, et statim sine aliqua mora subito et celerrime facies imaginis venerabilis virginis et matris dei Mariae, valde indignanter et iracunde se a me avertit et vertit a me posteriora faciei et partem dorsi; quo facto territus valde et immutatus et factus quasi amens et atto- nitus valde, quod tamen non multum duravit, redii ad me aliqualiter, horrefactus valde, videre illa posteriora faciei, colli et dorsi, quae videbantur mihi sordida muscida et quasi lacerata, quem modum verbis proprie exprimere non possum. Intuens illa tristis et amarus animo incepi petere beatam virginem, ut dignaretur misereri mei et vultum suum ad me convertere. Me sic in tristitia orante et in angustia, respexi filium, quem tenebat in sinu aut brachiis, volens videre, si etiam facies imaginis Jesu Christi a me se avertisset, quam a me aversam non vidi; cecidit mihi ex hoc in cor aliqua consolatio, et processi in oratione, de qua supra ad virginem gloriosam, ut vultum suum ad me converteret. Cum sic orarem per morulam competentem lento modo et aliquantulum moroso, quasi non bene contenta de me, vultum suum ad me convertit in eum statum, sicut videram ante aversionem et indignationem. Quo facto gratias Christi gloriosae virgini cursorie egi et cum aliis scola- ribus completo cantu scolas intravi, de isto miraculo nulli dicens propter timorem vere- cundiae, ne tantus peccator apparerem, quia me bonum simulabam extra, sed intra in cogi- tationibus et operibus in occulto sceleratissimus ab illa hora usque nunc. Tandem ab illius 21 *
R. Studienwesen, Meinungen, Sillen. 163 partes ad praesens proposuerint visitare: idcirco excellentiae regum, illustri conditioni prin- cipum, spectabilitati comitum, nobilitati baronum, et singulorum prudentiae, praefatos A. et B. ipsorumque societatem et familiam fiducialiter recommendamus, sublimitatem regum ex- orantes, requirentes principes, et alios sinceris affectibus exhortantes, quatenus ipsos eorum- que comitivam seu familiam nostrae contemplationis intuitu recommissos accipere, benigne tractare ac ipsis in hiis, quae promotionem itineris respiciunt, gratam promotivam et favo- rabilem dignentur, velint et deberent ostendere voluntatem, acceptissimam nobis in eo com- placentiam ostensuri. Datum Pragae die mensis, regnorum oc. 203. Viston des Erzbischofs Ernst von Pardubitz, während seiner Jugend, in Glatz. (Cap I, 40. 123.) Miraculum quod accidit piae memoriae domino Arnesto archiepiscopo Pragensi, de quo legentibus vel audien- tibus dedit quadraginta dies indulgentiarum. Noverint universi praesens scriptum lecturi vel audituri, quod ego Arnestus sanctae Pragensis ecclesiae archiepiscopus primus, inter peccatores praecipuus, non in nocte sed in die, non in privato seu in occulto, sed cum aliis stans in manifesto, non amens seu fanta- zizans, sed sanae rationis existens, non dormiens, sed utique vigilans, vidi infrascriptum mira- culum, terribile et mihi amarum valde, quod per omnia fuerit tale: Cum essem in Glacz frequentans scolas apud parochiam, quam regunt hospitalarii s. Johannis Jerosolymitani, ibidem una dierum, opinor Sabbato, cum interessem vesperis, stans inter ahos scolares et pueros ad finem vesperarum infra Magnificat, aut post vesperas inmediate cum cantabatur quaedam antiphona, puto »Salve regina,“ sed quae fuerit praecise non recordor, accidit, quod inspexi imaginem, quae ibidem erat super altari majori beatissimae Mariae semper virginis, et statim sine aliqua mora subito et celerrime facies imaginis venerabilis virginis et matris dei Mariae, valde indignanter et iracunde se a me avertit et vertit a me posteriora faciei et partem dorsi; quo facto territus valde et immutatus et factus quasi amens et atto- nitus valde, quod tamen non multum duravit, redii ad me aliqualiter, horrefactus valde, videre illa posteriora faciei, colli et dorsi, quae videbantur mihi sordida muscida et quasi lacerata, quem modum verbis proprie exprimere non possum. Intuens illa tristis et amarus animo incepi petere beatam virginem, ut dignaretur misereri mei et vultum suum ad me convertere. Me sic in tristitia orante et in angustia, respexi filium, quem tenebat in sinu aut brachiis, volens videre, si etiam facies imaginis Jesu Christi a me se avertisset, quam a me aversam non vidi; cecidit mihi ex hoc in cor aliqua consolatio, et processi in oratione, de qua supra ad virginem gloriosam, ut vultum suum ad me converteret. Cum sic orarem per morulam competentem lento modo et aliquantulum moroso, quasi non bene contenta de me, vultum suum ad me convertit in eum statum, sicut videram ante aversionem et indignationem. Quo facto gratias Christi gloriosae virgini cursorie egi et cum aliis scola- ribus completo cantu scolas intravi, de isto miraculo nulli dicens propter timorem vere- cundiae, ne tantus peccator apparerem, quia me bonum simulabam extra, sed intra in cogi- tationibus et operibus in occulto sceleratissimus ab illa hora usque nunc. Tandem ab illius 21 *
Strana 164
164 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. miraculi visione elapsis aliquot mensibus recessi de Glacz in Brumow, a Glacz per tria milliaria, ibi mansi plurimo tempore, non recepta licentia, nec facta reverentia dictae ima- gini et in ea s. Mariae, ivi Pragam. Postea transivi ad aliqua loca studiorum, curiam Roma- nam, et sic ante meam promotionem et post ad ordines et beneficia ecclesiastica usque nunc non curavi ego lascivus et levis de tanto miraculo tremendo, id satis leviter portans per multos annos. Hoc intra me saepius revolvens cogitavi, quod tantum miraculum per me celari esset periculosum, quia fidelium est magna aedificatio et magnitudinis peccatorum meorum clara detectio et mei canis foetidi digne omnibus hominibus detestatio, vobis aliis duxi suprascriptum terribile miraculum in hiis scriptis publicandum, vos per viscera miseri- cordiae dei et per aspersionem sanguinis Jesu Christi domini rogans et obsecrans intercedi pro me ad ipsam dei genitricem virginem Mariam, per quam in fide catholica sum solida- tus, ut avertat indignationem suam et sui filii a me ipso praestante benedicto in secula seculorum, Amen. Et quia, teste sacra scriptura, opera dei revelare et confiteri honori- ficum est, hortor et rogo supragesta et hic scripta in ecclesia Pragensi et in omnibus eccle- siis conventualibus tam religiosis quam secularibus, clero et populo fideliter publicari, ut cognoscant omnes luculenter sanctam Mariam singularem protectricem et miseratricem pec- catorum in fide titubantium et in operibus caritatis errantium, et se ejus clementiae devotius recommendare. Damus insuper omnibus, qui praesens miraculum legerint, audierint aut aliis retulerint, XL dies indulgentiae. Scriptum per me Arnestum sanctae Pragensis eccle- siae archiepiscopum indignum manibus meis sanguine peccatorum repletis. 204. Hyncik Pluh von Rabstein: Drohbrief gegen die ihn excommunicirenden Geistlichen. (Cap. I. 40. 334, mit Geheimschrift geschrieben.) (J. 1380— 1386.) Prudentibus viris magistro consulum, consulibus et civibus civitatis in Tusta, mihi amicis singularibus. Amicabili salutatione praemissa: amici singulares et dilecti! Quia presbyteri vestri aliqui me ut puto et meos propter vilem presbyterum excommunicaverunt excommunica- tione inconsueta: quapropter peto mihi quod non imputare velitis et talia non advertere, neque in talibus aliquid facere, si contingeret, quod aliquibus, si arripuero tales, me et meos inconsuete excommunicantes, linguas eorum per posteriora extraham et intendam ex- stirpare. Talia cum facta fuerint, vobis non sint in contrarium: quia contraria vobis in- vitus vellem procurare. Dat. in Storenstein, pridie innocentum sanctorum. Hincik oc. 205. Peinliches Verfahren auf dem Lande. (Treb. C, 6, 57.) Qualibet fideli promptitudine famulandi jugiter praeinserta. Domini fautoresque nostri singulares carissimi! Veluti nobis literatorie vestra scripsit gratia de susceptione N.
164 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. miraculi visione elapsis aliquot mensibus recessi de Glacz in Brumow, a Glacz per tria milliaria, ibi mansi plurimo tempore, non recepta licentia, nec facta reverentia dictae ima- gini et in ea s. Mariae, ivi Pragam. Postea transivi ad aliqua loca studiorum, curiam Roma- nam, et sic ante meam promotionem et post ad ordines et beneficia ecclesiastica usque nunc non curavi ego lascivus et levis de tanto miraculo tremendo, id satis leviter portans per multos annos. Hoc intra me saepius revolvens cogitavi, quod tantum miraculum per me celari esset periculosum, quia fidelium est magna aedificatio et magnitudinis peccatorum meorum clara detectio et mei canis foetidi digne omnibus hominibus detestatio, vobis aliis duxi suprascriptum terribile miraculum in hiis scriptis publicandum, vos per viscera miseri- cordiae dei et per aspersionem sanguinis Jesu Christi domini rogans et obsecrans intercedi pro me ad ipsam dei genitricem virginem Mariam, per quam in fide catholica sum solida- tus, ut avertat indignationem suam et sui filii a me ipso praestante benedicto in secula seculorum, Amen. Et quia, teste sacra scriptura, opera dei revelare et confiteri honori- ficum est, hortor et rogo supragesta et hic scripta in ecclesia Pragensi et in omnibus eccle- siis conventualibus tam religiosis quam secularibus, clero et populo fideliter publicari, ut cognoscant omnes luculenter sanctam Mariam singularem protectricem et miseratricem pec- catorum in fide titubantium et in operibus caritatis errantium, et se ejus clementiae devotius recommendare. Damus insuper omnibus, qui praesens miraculum legerint, audierint aut aliis retulerint, XL dies indulgentiae. Scriptum per me Arnestum sanctae Pragensis eccle- siae archiepiscopum indignum manibus meis sanguine peccatorum repletis. 204. Hyncik Pluh von Rabstein: Drohbrief gegen die ihn excommunicirenden Geistlichen. (Cap. I. 40. 334, mit Geheimschrift geschrieben.) (J. 1380— 1386.) Prudentibus viris magistro consulum, consulibus et civibus civitatis in Tusta, mihi amicis singularibus. Amicabili salutatione praemissa: amici singulares et dilecti! Quia presbyteri vestri aliqui me ut puto et meos propter vilem presbyterum excommunicaverunt excommunica- tione inconsueta: quapropter peto mihi quod non imputare velitis et talia non advertere, neque in talibus aliquid facere, si contingeret, quod aliquibus, si arripuero tales, me et meos inconsuete excommunicantes, linguas eorum per posteriora extraham et intendam ex- stirpare. Talia cum facta fuerint, vobis non sint in contrarium: quia contraria vobis in- vitus vellem procurare. Dat. in Storenstein, pridie innocentum sanctorum. Hincik oc. 205. Peinliches Verfahren auf dem Lande. (Treb. C, 6, 57.) Qualibet fideli promptitudine famulandi jugiter praeinserta. Domini fautoresque nostri singulares carissimi! Veluti nobis literatorie vestra scripsit gratia de susceptione N.
Strana 165
R. Studienwesen, Meinungen, Sitten. 165 muratoris et J. sutoris uxorem (sic), vestri concivis, nostrae civitatis ad captivitatem, nobis pro eo reddentes gratiarum actiones et significantes nobis ipsius Jo. querelam super ipso N. praefato coram vobis factam, quod ei cameram cistas truhlas effringens, vestes et pecu- nias in sexagenis grossorum recepit et uxorem ipsius abduxit ipso absente, optantes a nobis, ut adhoc ita faceremus, vestri ob causam, veluti vos nostri causa in casu simili face- retis. Qua litera vestra intellecta plene et conspecta, ipso Jo. ad consilium nostrum vocato et requisito quid optaret, respondit, sibi plenum jus a nobis fieri et concedi, idem etiam referens, veluti vestra continebat litera. Nos vero consilio inito jussimus ipsi III sexagenas gross. praeconi Pragam pro tortore adducendo conferre, quas in continenti dedit, rogans precibus studiosius, ut uxor ipsius de vinculis praeconis emissa in honesto hospitio reser- vetur, volens unacum amicis sufficienter pro ipsa cautionare. Nos illud non advertentes exspectavimus tortoris adventum, et cum venire non poterat propter aliqua civitatis Pra- gensis occupamenta, pro tunc dixit se ff. II. venturum indilate, prout et fecit. Extune nuptiae judicis nostrae civitatis erant celebratae, quibus purgravius noster de K. cum sua uxore et familia et alii multi milites et clientes nostrae circumsedentes civitati eisdem interfuerunt nuptiis. Interea omnes dominae honestae, tam advenae quam etiam civitatis nostrae, pur- gravium rogarunt unanimiter diligentia cum summa, ut ipsa uxor Jo. praefati a captivitate esset libera et soluta, jam tortore apud nos existente. Quarum ipse purgravius victus pre- cibus manu potenti ipsam mulierem de captivitate eadem exemit; cum tamen nos bene sciebamus, quid simus facturi. Et cum ipsa mulier de captivitate esset erepta, maritus ipsius eam sibi restitui rogavit et postulavit. Et cum ipsa mulier per nos fuisset requisita, utrum ipse N. de . inflicti sibi criminis praefatae fracturae et ablationis pecuniarum et vestium esset obnoxius, respondit dicens: Ego sola illud totum feci et efregi et recepi et ipsum rogavi, ut me ad fratrem meum Pragam deduceret, quia mariti mei violentias inferentis minus justas ulterius tolerare non potui, sed iste N. in nullo exstat obnoxius, nisi quia me Pragam ad fratrem conduxit. Ille autem N. interrogatus de vulneribus fratris ejusdem J. respondit, quod ipsum vestra in civitate vulnerasset, defendens se violentiae sutorum fere triginta super ipsum manu armata excurrentium, ipsum vita privare volentium, super quo apud vos vestra in civitate astringit se testimonio fidedigno approbare. Ipse autem Jo. uxore sua recepta liberum jus sibi fieri postulavit more nostrae civitatis. Nos ipsum ad vestram relegamus gratiam, ut testimonium nobis afferat sufficiens a vestra gratia de eisdem actis facturis et oblationibus, veluti continebantur vestra in litera connotata; quod testimo- nium vestrum nobis non attulit, nec signum aliquod, vulgariter gistinu, apud eundem capti- vum reperimus, praeter illam mulierem. Ob quod vestram rogamus intime gratiam, ut nobis vestrum intentum certitudinaliter quid agere debeamus rescribere non tardetis, si se sic res eadem habeat, prout praedictus Jo. vestrae gratiae et nobis conquerens declaravit. Datum Veronae oc.
R. Studienwesen, Meinungen, Sitten. 165 muratoris et J. sutoris uxorem (sic), vestri concivis, nostrae civitatis ad captivitatem, nobis pro eo reddentes gratiarum actiones et significantes nobis ipsius Jo. querelam super ipso N. praefato coram vobis factam, quod ei cameram cistas truhlas effringens, vestes et pecu- nias in sexagenis grossorum recepit et uxorem ipsius abduxit ipso absente, optantes a nobis, ut adhoc ita faceremus, vestri ob causam, veluti vos nostri causa in casu simili face- retis. Qua litera vestra intellecta plene et conspecta, ipso Jo. ad consilium nostrum vocato et requisito quid optaret, respondit, sibi plenum jus a nobis fieri et concedi, idem etiam referens, veluti vestra continebat litera. Nos vero consilio inito jussimus ipsi III sexagenas gross. praeconi Pragam pro tortore adducendo conferre, quas in continenti dedit, rogans precibus studiosius, ut uxor ipsius de vinculis praeconis emissa in honesto hospitio reser- vetur, volens unacum amicis sufficienter pro ipsa cautionare. Nos illud non advertentes exspectavimus tortoris adventum, et cum venire non poterat propter aliqua civitatis Pra- gensis occupamenta, pro tunc dixit se ff. II. venturum indilate, prout et fecit. Extune nuptiae judicis nostrae civitatis erant celebratae, quibus purgravius noster de K. cum sua uxore et familia et alii multi milites et clientes nostrae circumsedentes civitati eisdem interfuerunt nuptiis. Interea omnes dominae honestae, tam advenae quam etiam civitatis nostrae, pur- gravium rogarunt unanimiter diligentia cum summa, ut ipsa uxor Jo. praefati a captivitate esset libera et soluta, jam tortore apud nos existente. Quarum ipse purgravius victus pre- cibus manu potenti ipsam mulierem de captivitate eadem exemit; cum tamen nos bene sciebamus, quid simus facturi. Et cum ipsa mulier de captivitate esset erepta, maritus ipsius eam sibi restitui rogavit et postulavit. Et cum ipsa mulier per nos fuisset requisita, utrum ipse N. de . inflicti sibi criminis praefatae fracturae et ablationis pecuniarum et vestium esset obnoxius, respondit dicens: Ego sola illud totum feci et efregi et recepi et ipsum rogavi, ut me ad fratrem meum Pragam deduceret, quia mariti mei violentias inferentis minus justas ulterius tolerare non potui, sed iste N. in nullo exstat obnoxius, nisi quia me Pragam ad fratrem conduxit. Ille autem N. interrogatus de vulneribus fratris ejusdem J. respondit, quod ipsum vestra in civitate vulnerasset, defendens se violentiae sutorum fere triginta super ipsum manu armata excurrentium, ipsum vita privare volentium, super quo apud vos vestra in civitate astringit se testimonio fidedigno approbare. Ipse autem Jo. uxore sua recepta liberum jus sibi fieri postulavit more nostrae civitatis. Nos ipsum ad vestram relegamus gratiam, ut testimonium nobis afferat sufficiens a vestra gratia de eisdem actis facturis et oblationibus, veluti continebantur vestra in litera connotata; quod testimo- nium vestrum nobis non attulit, nec signum aliquod, vulgariter gistinu, apud eundem capti- vum reperimus, praeter illam mulierem. Ob quod vestram rogamus intime gratiam, ut nobis vestrum intentum certitudinaliter quid agere debeamus rescribere non tardetis, si se sic res eadem habeat, prout praedictus Jo. vestrae gratiae et nobis conquerens declaravit. Datum Veronae oc.
Strana 166
166 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV 206 a) (Сaр. I, 40, f. 2465.) 1287. Episcopus mandat abbati, ut pro contributione tot marcas mittat. Johannes (sic) dei gratia Pragensis episcopus, honorabili viro domino P. abbati de . . salutem in domino caritatem (sic). Scire debetis, quod nos in cameram reverendi in Christo patris domini Jo. Tusculani episcopi, apostolicae sedis legati, centum marcas boni et puri argenti collectas ab universis praelatis nostris et clero, exemptis et non exemptis, Cisterciensibus dumtaxat exceptis, procurationum suarum nomine istius anni N. suae lega- tionis, ipsius domini legati et venerabilis patris nostri et domini Henr. Maguntinensis sedis archiepiscopi sententiis coartati, infra duorum mensium (spatium) a dominica »Oculi« nunc proxime praeterita, communi periculo cogimur destinare. Quare ad faciendam contributio- nem praedictarum C marcarum pecuniae supradictae, per taxatores ad hoc deputatos vobis infra octavam dominicae resurrectionis proxime venturam XL marcae sunt impositae ad solvendum. Et ideo honestatis vestrae providentiae auctoritate nobis a praedicto domino legato concessa mandamus firmiter et expresse et districte, quatenus easdem tot marcas, sicut ordinatum est, in bono et puro argento infra octavam dominicae resurrectionis supe- rius nominatam, quam vobis pro primo et secundo et tertio termino assignamus, honesto viro domino Got. sacristae Pragensi in eadem Pragensi ecclesia finaliter et integraliter sine dilatione et diminutione qualibet assignetis et assignari fideliter faciatis. Alioquin excom- municationis sententiam per dominum legatum et dominum Maguntinensem praedictos, ac eorum auctoritate per nos, in scriptis prolatam et publicatam in Pragensi ecclesia, vos ex tunc prout ex nunc noveritis incurrisse; et nihilominus 1) dictam pecuniam, cum usuris accrescentibus, vos antequum absolvemini, persolvere oportebit. Datum oc. 206 b) (Сaр. 1, 40. f. 2595.) 1287. Episcopus mittit legato literas, significans ei esse pecuniam receptam. Reverendo in Christo patri ac domino .. miseratione divina Castellano (sic) episcopo, apostolicae sedis legato: Johannes (sic) dei gratia Pragensis episcopus, reverentiam debitam et devotam cum plena humilitate. Vestris mandatis studentes modis omnibus obedire, cum 2) procurationis vobis debitae partem residuam, sub usura quaesitam (novit dominus!) sub con- 1) MS. vel omnibus. 2) MS. in.
166 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV 206 a) (Сaр. I, 40, f. 2465.) 1287. Episcopus mandat abbati, ut pro contributione tot marcas mittat. Johannes (sic) dei gratia Pragensis episcopus, honorabili viro domino P. abbati de . . salutem in domino caritatem (sic). Scire debetis, quod nos in cameram reverendi in Christo patris domini Jo. Tusculani episcopi, apostolicae sedis legati, centum marcas boni et puri argenti collectas ab universis praelatis nostris et clero, exemptis et non exemptis, Cisterciensibus dumtaxat exceptis, procurationum suarum nomine istius anni N. suae lega- tionis, ipsius domini legati et venerabilis patris nostri et domini Henr. Maguntinensis sedis archiepiscopi sententiis coartati, infra duorum mensium (spatium) a dominica »Oculi« nunc proxime praeterita, communi periculo cogimur destinare. Quare ad faciendam contributio- nem praedictarum C marcarum pecuniae supradictae, per taxatores ad hoc deputatos vobis infra octavam dominicae resurrectionis proxime venturam XL marcae sunt impositae ad solvendum. Et ideo honestatis vestrae providentiae auctoritate nobis a praedicto domino legato concessa mandamus firmiter et expresse et districte, quatenus easdem tot marcas, sicut ordinatum est, in bono et puro argento infra octavam dominicae resurrectionis supe- rius nominatam, quam vobis pro primo et secundo et tertio termino assignamus, honesto viro domino Got. sacristae Pragensi in eadem Pragensi ecclesia finaliter et integraliter sine dilatione et diminutione qualibet assignetis et assignari fideliter faciatis. Alioquin excom- municationis sententiam per dominum legatum et dominum Maguntinensem praedictos, ac eorum auctoritate per nos, in scriptis prolatam et publicatam in Pragensi ecclesia, vos ex tunc prout ex nunc noveritis incurrisse; et nihilominus 1) dictam pecuniam, cum usuris accrescentibus, vos antequum absolvemini, persolvere oportebit. Datum oc. 206 b) (Сaр. 1, 40. f. 2595.) 1287. Episcopus mittit legato literas, significans ei esse pecuniam receptam. Reverendo in Christo patri ac domino .. miseratione divina Castellano (sic) episcopo, apostolicae sedis legato: Johannes (sic) dei gratia Pragensis episcopus, reverentiam debitam et devotam cum plena humilitate. Vestris mandatis studentes modis omnibus obedire, cum 2) procurationis vobis debitae partem residuam, sub usura quaesitam (novit dominus!) sub con- 1) MS. vel omnibus. 2) MS. in.
Strana 167
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 167 ductu domini palatini Rheni, ducis Bavariae, difficulter obtento, non sine gravi laesione nostra, ante festum diei, sicut a vobis finalem receperamus terminum ad solvendum, per nostrum nuntium et procuratorem, magistrum Rapotam, doctorem decretorum, Vestrae Reve- rentiae mitteremus: ecce quidam subditus domini palatini praedicti, qui dicitur Paulstorpher senior, praedictum magistrum Rapotam nuntium nostrum, deprehensum ante fores civitatis A. Ratisponensis diocesis, dum exiret ad viam versus curiam vestram properando, spolia- tum pecunia procurationis vestrae, equis, expensa ac aliis rebus, nec non familia vulnerata ipsius, secum deduxit. Ad intercessionem domini Ratisponensis episcopi ipsum dimisit, receptis omnibus spoliis supradictis. Cum igitur talis gravis eventus infortunio impediti, quod notorium est omnibus in Ratisponensi diocesi, quia ad vos debita procuratio non per- venit, sententiam vestram servemus humiliter, nulla nostra culpa negligentiae faciente: Pater- nitatis Vestrae clementiam magno devotionis studio exoramus, quatenus pio patris officio nobiscum agentes misericorditer, sententiam vestram in toto regno Bohemiae damnosam, quam propter bonum obedientiae, sicut cernitis, sustinemus, de facto revocare dignemini et pecuniam ipsam auctoritate vestra, et auxilio nostro et etiam regis, velitis requirere, nobis nihilominus pro ca laborantibus toto posse. 206 c) (Ibidem.) 1287. Episcopus compatitur nuntio spoliato. Thomas (sic) dei gratia Pragensis episcopus, honorabili viro magistro Ra. capellano suo, ejusdem ecclesiae canonico, doctori decretorum, salutem et omne bonum. Licet pro tam gravi eventu, qui vobis imo nobis accidit, in praesenti plurimum conturbemur, et plus confusionem personae vestrae, quam amissionem rerum ponderemus: quia tamen superest, ut quidquid est faciendum, intendere debeamus: visum est nobis et nostro consilio, et hoc petimus et mandamus, ut si pecuniam breviter recuperare potestis, et creditis eam 1) posse Secure deferre ad legatum, hoc ipsum facere maturetis, si tamen adhuc legatum vos posse creditis in partibus Almaniae reperire. Et sciatis, quod obtinuimus ab amicis nostris, civibus quibusdam de Praga, qui literas dirigunt ad quosdam cives de Ratispona, ut ab eis, si placet, pro expensis equis, suppletione, si ad plenum eam non recuperaveritis, ad sum- mam pecuniae, qua indigebitis, contrahatis mutuum. Si vero scitis legatum ad curiam Romanam recessisse, nec ad curiam Romanam laborare potestis vel pecuniam hujusmodi speratis vos posse ad eum secure deferre, eandem Ratisponae, ubi conveniens fuerit, nostro nomine et ecclesiae nostrae sub vestro et aliis sigillis authenticis deponatis. Aut si nihil de pecunia perdita et aliis poteritis rehabere, accipientes mutuum sub usuris, quantum indi- gueritis pro expensis sive pro equis, ut competenter redire possitis, ad nos redire curetis. Ceterum nuntium et procuratorem nostrum Joh. exhibitorem praesentium, sicut potuimus, plenius informatum dirigimus cum literis, tam ad curiam legati, si est in Almania, quam ad 1) MS. tam.
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 167 ductu domini palatini Rheni, ducis Bavariae, difficulter obtento, non sine gravi laesione nostra, ante festum diei, sicut a vobis finalem receperamus terminum ad solvendum, per nostrum nuntium et procuratorem, magistrum Rapotam, doctorem decretorum, Vestrae Reve- rentiae mitteremus: ecce quidam subditus domini palatini praedicti, qui dicitur Paulstorpher senior, praedictum magistrum Rapotam nuntium nostrum, deprehensum ante fores civitatis A. Ratisponensis diocesis, dum exiret ad viam versus curiam vestram properando, spolia- tum pecunia procurationis vestrae, equis, expensa ac aliis rebus, nec non familia vulnerata ipsius, secum deduxit. Ad intercessionem domini Ratisponensis episcopi ipsum dimisit, receptis omnibus spoliis supradictis. Cum igitur talis gravis eventus infortunio impediti, quod notorium est omnibus in Ratisponensi diocesi, quia ad vos debita procuratio non per- venit, sententiam vestram servemus humiliter, nulla nostra culpa negligentiae faciente: Pater- nitatis Vestrae clementiam magno devotionis studio exoramus, quatenus pio patris officio nobiscum agentes misericorditer, sententiam vestram in toto regno Bohemiae damnosam, quam propter bonum obedientiae, sicut cernitis, sustinemus, de facto revocare dignemini et pecuniam ipsam auctoritate vestra, et auxilio nostro et etiam regis, velitis requirere, nobis nihilominus pro ca laborantibus toto posse. 206 c) (Ibidem.) 1287. Episcopus compatitur nuntio spoliato. Thomas (sic) dei gratia Pragensis episcopus, honorabili viro magistro Ra. capellano suo, ejusdem ecclesiae canonico, doctori decretorum, salutem et omne bonum. Licet pro tam gravi eventu, qui vobis imo nobis accidit, in praesenti plurimum conturbemur, et plus confusionem personae vestrae, quam amissionem rerum ponderemus: quia tamen superest, ut quidquid est faciendum, intendere debeamus: visum est nobis et nostro consilio, et hoc petimus et mandamus, ut si pecuniam breviter recuperare potestis, et creditis eam 1) posse Secure deferre ad legatum, hoc ipsum facere maturetis, si tamen adhuc legatum vos posse creditis in partibus Almaniae reperire. Et sciatis, quod obtinuimus ab amicis nostris, civibus quibusdam de Praga, qui literas dirigunt ad quosdam cives de Ratispona, ut ab eis, si placet, pro expensis equis, suppletione, si ad plenum eam non recuperaveritis, ad sum- mam pecuniae, qua indigebitis, contrahatis mutuum. Si vero scitis legatum ad curiam Romanam recessisse, nec ad curiam Romanam laborare potestis vel pecuniam hujusmodi speratis vos posse ad eum secure deferre, eandem Ratisponae, ubi conveniens fuerit, nostro nomine et ecclesiae nostrae sub vestro et aliis sigillis authenticis deponatis. Aut si nihil de pecunia perdita et aliis poteritis rehabere, accipientes mutuum sub usuris, quantum indi- gueritis pro expensis sive pro equis, ut competenter redire possitis, ad nos redire curetis. Ceterum nuntium et procuratorem nostrum Joh. exhibitorem praesentium, sicut potuimus, plenius informatum dirigimus cum literis, tam ad curiam legati, si est in Almania, quam ad 1) MS. tam.
Strana 168
168 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. curiam Romanam, si ad eam de Almania est regressus, et specialiter ad dictum palatinum et ad Ratisponensem episcopum et ad regem Romanum, pro recuperatione, si potest fieri, amissorum. Unde si ad nos redire oportet, eundem nuntium, sive ad curiam legati mitten- dus sit, sive Romam, quantum vobis videbitur amplius, si necessarie fuerit, informetis, qua- liter sit facturus in literis tam domini papae quam legato, quam ceteris personis, sicut videre poteritis in suprascriptionibus earundem. Plene narramus negotium et petimus, ut nobis provideatur, ut absolutionis beneficium spoliati consequamur 1), et procuratores super hoc in curia Romana constituimus speciales, quae procuratoria perlegatis. Obtineatis tamen omnino testimoniales literas patentes a domino Ratisponensi episcopo et a civibus de . . ac aliis personis authenticis, ut protestemur domino legato et aliis, quod nobis pecunia taliter est ablata, et eas per praefatum nuntium, quocumque eum direxeritis, transmittatis, in ceteris omnibus, quod expedire videbitur, facientes. Petimus igitur, si fieri potest, ut acquisita pecunia ad curiam praedicti legati personaliter accedatis, si in Almania ipsum creditis repe- rire, negotium spoliationis hujus eidem domino legato plenius narraturus et impetraturus nobis beneficium absolutionis omnium trium sententiarum, sicut scitis, ab eodem; alioquin eundem nuntium etiam cum literis nostris non alias quam ad suum cancellarium expeditum celeriter transmittatis. 206 d) (Сap. I, 40, f. 2585.) 1287. Episcopus scribit regi, quod stando sub interdicto non potest dare auctoritatem suam alteri episcopo. Excellentissimo et magnifico, ut supra. Preces, quas nobis vestra praecellentia suis literis destinavit, prout tenemur et debemus, recepimus in mandatis. Sed pro eo, prout petivit a nobis vestri regalis culminis Celsitudo, ut venerabili viro cuidam episcopo de ordine fratrum Praedicatorum, vobiscum nunc manenti, nostram pontificalem auctoritatem daremus, etiam indulgeremus, quod altare unum in tali loco vel castro vestro vice nostri dedicaret: scire Vestra dignetur Excellentia, quod hac vice nec nos ipsi per nos possumus aliqua jura (exercere,) nec indulgere valemus ad praefata pontificalia vice nostri exercenda propterea, quod ab octava resurrectionis dominicae praeterita proxime sumus ligati sententiis domini Legati propter pecuniam, quam sibi solvere debuimus, quae nostro nuntio, sicut hoc vestrae Magnificentiae intimavimus, in ducatu Austriae per spolium est recepta. Quare a Vestra illustri Dominatione petimus affectuose excusari pro eo, quod preces vestras in hac parte, prout vellemus, non possumus ducere in effectum, ligati sententiis domini legati supradicti. 207 a) (Сap. I, 40. ſ. 2235.) Episcopus vocat clericum ad synodum, quam celebrare vult tali die. Johannes, dei .. honorabili viro archidiacono .. salutem. Cum mali temporis im- pediente cursu consuetas celebrare synodos per multos annos nequiverimus, sicut scitis, 1) M.S. spoli:tionis prosequamur.
168 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. curiam Romanam, si ad eam de Almania est regressus, et specialiter ad dictum palatinum et ad Ratisponensem episcopum et ad regem Romanum, pro recuperatione, si potest fieri, amissorum. Unde si ad nos redire oportet, eundem nuntium, sive ad curiam legati mitten- dus sit, sive Romam, quantum vobis videbitur amplius, si necessarie fuerit, informetis, qua- liter sit facturus in literis tam domini papae quam legato, quam ceteris personis, sicut videre poteritis in suprascriptionibus earundem. Plene narramus negotium et petimus, ut nobis provideatur, ut absolutionis beneficium spoliati consequamur 1), et procuratores super hoc in curia Romana constituimus speciales, quae procuratoria perlegatis. Obtineatis tamen omnino testimoniales literas patentes a domino Ratisponensi episcopo et a civibus de . . ac aliis personis authenticis, ut protestemur domino legato et aliis, quod nobis pecunia taliter est ablata, et eas per praefatum nuntium, quocumque eum direxeritis, transmittatis, in ceteris omnibus, quod expedire videbitur, facientes. Petimus igitur, si fieri potest, ut acquisita pecunia ad curiam praedicti legati personaliter accedatis, si in Almania ipsum creditis repe- rire, negotium spoliationis hujus eidem domino legato plenius narraturus et impetraturus nobis beneficium absolutionis omnium trium sententiarum, sicut scitis, ab eodem; alioquin eundem nuntium etiam cum literis nostris non alias quam ad suum cancellarium expeditum celeriter transmittatis. 206 d) (Сap. I, 40, f. 2585.) 1287. Episcopus scribit regi, quod stando sub interdicto non potest dare auctoritatem suam alteri episcopo. Excellentissimo et magnifico, ut supra. Preces, quas nobis vestra praecellentia suis literis destinavit, prout tenemur et debemus, recepimus in mandatis. Sed pro eo, prout petivit a nobis vestri regalis culminis Celsitudo, ut venerabili viro cuidam episcopo de ordine fratrum Praedicatorum, vobiscum nunc manenti, nostram pontificalem auctoritatem daremus, etiam indulgeremus, quod altare unum in tali loco vel castro vestro vice nostri dedicaret: scire Vestra dignetur Excellentia, quod hac vice nec nos ipsi per nos possumus aliqua jura (exercere,) nec indulgere valemus ad praefata pontificalia vice nostri exercenda propterea, quod ab octava resurrectionis dominicae praeterita proxime sumus ligati sententiis domini Legati propter pecuniam, quam sibi solvere debuimus, quae nostro nuntio, sicut hoc vestrae Magnificentiae intimavimus, in ducatu Austriae per spolium est recepta. Quare a Vestra illustri Dominatione petimus affectuose excusari pro eo, quod preces vestras in hac parte, prout vellemus, non possumus ducere in effectum, ligati sententiis domini legati supradicti. 207 a) (Сap. I, 40. ſ. 2235.) Episcopus vocat clericum ad synodum, quam celebrare vult tali die. Johannes, dei .. honorabili viro archidiacono .. salutem. Cum mali temporis im- pediente cursu consuetas celebrare synodos per multos annos nequiverimus, sicut scitis, 1) M.S. spoli:tionis prosequamur.
Strana 169
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 169 nunc statu terrae reformato in melius synodum nostram sequenti die post festum beati Viti proxime nunc venturum more consueto et solito divina nos adjuvante gratia decernimus et omnino volumus celebrare. Quapropter vobis in virtute sanctae obedientiae injungimus per praesentes, quatenus hoc in toto clero archidiaconatus vestri solemniter publicantes, omnes, qui ad veniendum ad synodos sunt astricti, venire ad ipsam inexcusabiliter faciatis, hoc eis innotescentes expresse, quod si aliquis ad synodum ipsam non veniret, qui tenctur, ipsum sine spe poena debita puniemus. 207 b) (Cap. I, 40. f. 258a.) 129 . . Episcopus mandat archidiacono, ut dicat plebanis et abbatibus, ut non veniant ad synodum. Gregorius dei gratia Pragensis episcopus, honorabili viro . . de .. archidiacono, salutem in domino. Cum nos propter impacatum statum regis (sic) Boemiae et alia dispen- dia, quae incumbunt hiis temporibus inpacatis, synodum nostram post festum proximum sancti Viti celebrare more solito non valcamus, providentiae vestrae mandamus, quatenus abbatibus, praepositis, prioribus, decanis, plebanis et aliis ecclesiarum rectoribus intimetis archidiaconatus vestri, quod ipsi hac vice Pragam ad nostram synodum non accedant, ne aliqua in viis pericula patiantur, exceptis dumtaxat decimatoribus nostris, qui (sic) in festo praedicto s. Viti decimas nostras Pragenses non solverint in nostram cameram, sicut debent, poenam debitam patientur. Unde hoc ipsum ex habundanti ipsis specialiter intimetis. 208. Litera pacis. (Cap. 1. 40. f. 2815.) c. 1302. In nomine domini Amen. Nos Johannes dei gratia Pragensis episcopus, arbiter, arbitrator seu amicabilis compositor in causa, quae vertitur inter reverendum in Christo patrem dominum Basiliensem episcopum, magistros Wernherum et C. ex una, et honorabiles viros dominum Ul. praepositum, W. decanum ceterosque Pragensis ecclesiae canonicos ex parte altera, super eo, quod idem dominus Basiliensis episcopus, nec non magistri Wern- herus et C. canonici se in electione canonicorum contemptos esse dicebant, praeposito, decano ac ceteris canonicis in contractum (sic) asserentibus: deliberatione diligenti prae- habita, inquisita etiam super hoc plenius veritate, pro bono pacis et concordiae, ex arbi- tratici nobis tradita potestate, Christi nomine invocato dicimus, laudamus, arbitramur et etiam diffinimus, praedictos dominos Basiliensem episcopum, Wernhardum (sic) et C., canonicos eccle- siae Pragensis, ad electionem canonicorum faciendam fuisse legitime citatos, et in nullo peni- tus contemptos exstitisse. Quare praedictos praepositum, decanum et capitulum nostrum Pragense ab impetitione saepefatorum domini Basiliensis episcopi, Wernheri et C. sententia- 22 Palacky, über Formelbücher.
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 169 nunc statu terrae reformato in melius synodum nostram sequenti die post festum beati Viti proxime nunc venturum more consueto et solito divina nos adjuvante gratia decernimus et omnino volumus celebrare. Quapropter vobis in virtute sanctae obedientiae injungimus per praesentes, quatenus hoc in toto clero archidiaconatus vestri solemniter publicantes, omnes, qui ad veniendum ad synodos sunt astricti, venire ad ipsam inexcusabiliter faciatis, hoc eis innotescentes expresse, quod si aliquis ad synodum ipsam non veniret, qui tenctur, ipsum sine spe poena debita puniemus. 207 b) (Cap. I, 40. f. 258a.) 129 . . Episcopus mandat archidiacono, ut dicat plebanis et abbatibus, ut non veniant ad synodum. Gregorius dei gratia Pragensis episcopus, honorabili viro . . de .. archidiacono, salutem in domino. Cum nos propter impacatum statum regis (sic) Boemiae et alia dispen- dia, quae incumbunt hiis temporibus inpacatis, synodum nostram post festum proximum sancti Viti celebrare more solito non valcamus, providentiae vestrae mandamus, quatenus abbatibus, praepositis, prioribus, decanis, plebanis et aliis ecclesiarum rectoribus intimetis archidiaconatus vestri, quod ipsi hac vice Pragam ad nostram synodum non accedant, ne aliqua in viis pericula patiantur, exceptis dumtaxat decimatoribus nostris, qui (sic) in festo praedicto s. Viti decimas nostras Pragenses non solverint in nostram cameram, sicut debent, poenam debitam patientur. Unde hoc ipsum ex habundanti ipsis specialiter intimetis. 208. Litera pacis. (Cap. 1. 40. f. 2815.) c. 1302. In nomine domini Amen. Nos Johannes dei gratia Pragensis episcopus, arbiter, arbitrator seu amicabilis compositor in causa, quae vertitur inter reverendum in Christo patrem dominum Basiliensem episcopum, magistros Wernherum et C. ex una, et honorabiles viros dominum Ul. praepositum, W. decanum ceterosque Pragensis ecclesiae canonicos ex parte altera, super eo, quod idem dominus Basiliensis episcopus, nec non magistri Wern- herus et C. canonici se in electione canonicorum contemptos esse dicebant, praeposito, decano ac ceteris canonicis in contractum (sic) asserentibus: deliberatione diligenti prae- habita, inquisita etiam super hoc plenius veritate, pro bono pacis et concordiae, ex arbi- tratici nobis tradita potestate, Christi nomine invocato dicimus, laudamus, arbitramur et etiam diffinimus, praedictos dominos Basiliensem episcopum, Wernhardum (sic) et C., canonicos eccle- siae Pragensis, ad electionem canonicorum faciendam fuisse legitime citatos, et in nullo peni- tus contemptos exstitisse. Quare praedictos praepositum, decanum et capitulum nostrum Pragense ab impetitione saepefatorum domini Basiliensis episcopi, Wernheri et C. sententia- 22 Palacky, über Formelbücher.
Strana 170
170 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. liter absolvimus, ipsis super hoc praedicto contemptu nihilominus perpetuum silentium imponentes. Explicit summa optima. 209. Dispensatio super defectu aetatis ad capiendum praelaturam facta per episcopum. (Cap. I, 40. f. 226.) 1304, 12 Febr. Johannes dei oc. dilecto sibi in Christo Mathaeo canonico Pragensi, nato nobilis viri domini Johannis de Niemczicz, salutem in domino. Dum conditiones personarum solerti indagatione 1) revolvimus et perlustramus in eis, quid deceat aut expediat in futurum, licet singulos nobis devotos specialis libenter exhibitionis gratia prosequamur, ad illos tamen efficacius dextram nostri favoris extendimus, quos in adolescentiae decursibus constitutos, virtutum studiis, auditioni sapientum, observantiae mandatorum dei, simplicitati et humili- tati maxime comperimus insudare. Ex hiis namque laudabilibus aetatis fluctuantis principiis valida 2) praesumptione colligimus, quod in maturioris status limitibus virtus in eis perfectior et vitae melioris actio subsequetur. Praemissa igitur in te, de quo laetamur ex intimis, summi videntes opificis dispensatione vigere, tecum, qui jam aetatis tuae annum vicesimum peregisti, ut praeposituram Sacensis ecclesiae, cui cura non imminet animarum, de qua tibi nuper providimus, ob tuae merita probitatis, non obstante ulterioris actatis defectu, licite retinere valeas, auctoritate ordinaria favorabiliter dispensamus, dantes tibi in testimonium praesentes literas sigilli nostri appositione munitas. Datum Pragae, anno domini M'CCC'IIII°. in die cinerum, indictione IIa. 210. Inpignoratio canonici pro debito ecclesiae. (Cap. I, 40. 222b.) 1311. (?) Johannes dei gratia oc. honorabilibus viris dominis Petro praeposito, Johanni de- cano, ceterisque praelatis et canonicis Pragensis ecclesiae, salutem et sinceram in domino caritatem. Officii nos urgente debito, et gravi satis domini nostri archiepiscopi Magunti- nensis in visitatione nunc habita redargutione constricti, invigilare nos oportet attentius, ut jura ct debita ipsius Pragensis ecclesiae, quae ab ejus debitoribus retinentur, in oblivionem ducta non pereant, sed sibi cum ea, qua debent, integritate reddantur. Unde cum honora- bilis vir dominus Petrus, S. Aegidii praepositus ac vester in ipsa Pragensi ecclesia canonicus et confrater, pecuniam pro quadam domo, quam (bonae) me(moriae) dominus Antonius, scolasticus Pragensis, vendi et pro legato per dominum Vitum, quondam Pragensem deca- num, ipsi Pragensi ecclesiae facto, mandaverat assignari, receptam retineat et retinuerit satis diu, et saepe per nos ammonitus pecuniam ipsam Pragensi ecclesiae reddere non curaverit, 1) MS. indignatione. 2) MS. violenta.
170 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. liter absolvimus, ipsis super hoc praedicto contemptu nihilominus perpetuum silentium imponentes. Explicit summa optima. 209. Dispensatio super defectu aetatis ad capiendum praelaturam facta per episcopum. (Cap. I, 40. f. 226.) 1304, 12 Febr. Johannes dei oc. dilecto sibi in Christo Mathaeo canonico Pragensi, nato nobilis viri domini Johannis de Niemczicz, salutem in domino. Dum conditiones personarum solerti indagatione 1) revolvimus et perlustramus in eis, quid deceat aut expediat in futurum, licet singulos nobis devotos specialis libenter exhibitionis gratia prosequamur, ad illos tamen efficacius dextram nostri favoris extendimus, quos in adolescentiae decursibus constitutos, virtutum studiis, auditioni sapientum, observantiae mandatorum dei, simplicitati et humili- tati maxime comperimus insudare. Ex hiis namque laudabilibus aetatis fluctuantis principiis valida 2) praesumptione colligimus, quod in maturioris status limitibus virtus in eis perfectior et vitae melioris actio subsequetur. Praemissa igitur in te, de quo laetamur ex intimis, summi videntes opificis dispensatione vigere, tecum, qui jam aetatis tuae annum vicesimum peregisti, ut praeposituram Sacensis ecclesiae, cui cura non imminet animarum, de qua tibi nuper providimus, ob tuae merita probitatis, non obstante ulterioris actatis defectu, licite retinere valeas, auctoritate ordinaria favorabiliter dispensamus, dantes tibi in testimonium praesentes literas sigilli nostri appositione munitas. Datum Pragae, anno domini M'CCC'IIII°. in die cinerum, indictione IIa. 210. Inpignoratio canonici pro debito ecclesiae. (Cap. I, 40. 222b.) 1311. (?) Johannes dei gratia oc. honorabilibus viris dominis Petro praeposito, Johanni de- cano, ceterisque praelatis et canonicis Pragensis ecclesiae, salutem et sinceram in domino caritatem. Officii nos urgente debito, et gravi satis domini nostri archiepiscopi Magunti- nensis in visitatione nunc habita redargutione constricti, invigilare nos oportet attentius, ut jura ct debita ipsius Pragensis ecclesiae, quae ab ejus debitoribus retinentur, in oblivionem ducta non pereant, sed sibi cum ea, qua debent, integritate reddantur. Unde cum honora- bilis vir dominus Petrus, S. Aegidii praepositus ac vester in ipsa Pragensi ecclesia canonicus et confrater, pecuniam pro quadam domo, quam (bonae) me(moriae) dominus Antonius, scolasticus Pragensis, vendi et pro legato per dominum Vitum, quondam Pragensem deca- num, ipsi Pragensi ecclesiae facto, mandaverat assignari, receptam retineat et retinuerit satis diu, et saepe per nos ammonitus pecuniam ipsam Pragensi ecclesiae reddere non curaverit, 1) MS. indignatione. 2) MS. violenta.
Strana 171
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 171 neque curet: nos nolentes tam pium praedicti domini Viti propositum per ipsius domini Petri vel nostram potius, cum ad nos testamentorum exsecutio pertineat, negligentiam annul- lari: volumus et vobis in virtute sanctae obedientiae et sub poena excommunicationis in- jungimus per praesentes, quatenus quidquid in antea ad bursam ipsius domini Petri in ipsa provenire debet ecclesia, retinentes, usque ad praedicti legati seu debiti extenuationem omnimodam reservetis. Et si, antequam de bursa ipsa debitum praedictum persolutum fuerit, ipsum dominum Petrum diem forte claudere continget extremum: ex nunc volumus, ut annus gratiae in praebenda ipsius in tanto, quantum debito praedicto post mortem ejus insolutum remanserit, sit ipsi Pragensi ecclesiae, juxta ordinationem capituli coram nobis et nobiscum, dum adhuc essemus canonicus, diffinitam, pro eodem debito obligatus. Nos etenim in vos et vestrum quemlibet, qui contra hoc nostrum tam salubre mandatum aliquid praesumpserit attemptare, excommunicationis sententiam proferimus in hiis scriptis. Datum. 211. (Сaр. I. 40, f. 222a.) 1311. Episcopus committit exsecutionem ultimae voluntatis suae, de consensu praelatorum et capellani (sic) sui. In nomine domini Amen. Dum in membris vigor viget corporeus et mens sui com- pos interius plena utitur ratione, tunc discrete prodit conceptae voluntatis propositum et tranquillae mentis judicio salubriter omnia diriguntur. Quapropter nos Johannes, dei gratia Pragensis episcopus, sanus mente et corpore, ad generale concilium, ad quod Viennam per sanctissimum in Christo patrem et dominum, dominum Cle. papam V, sumus per obe- dientiam evocati, proficisci et procedere intendentes, si nobis humaniter aliquid eundo, stando vel redeundo deo permittente contigerit, honorabiles et discretos viros W. eccle- siae nostrae archidiaconum, fratrem Hynconem, nec non Donatum, nostrum in ipsa ecclesia vicarium, de voluntate et assensu dominorum Petri praepositi, Johannis decani et capituli Pragensis, exsecutores ultimae voluntatis nostrae, quam eis secrete et sigillatim expressimus, constituimus per praesentes. In cujus rei testimonium praesentem literam fieri et nostro ac ipsius capituli Pragensis sigillis fecimus communiri. Datum Pragae anno domini oc. 212. Concessio officii judicandi ad certum terminum. (Cap. I, 40. f. 222a.) 1311. Johannes dei gratia oc., honorabili viro domino Thomae, decano Boleslawiensis ecclesiae, salutem et sinceram in domino caritatem. De providentia et discretione vestra plurimum confidentes, vos tam diu, quam de generali concilio, ad quod ex mandato san- ctissimi in Christo patris et domini nostri domini Clementis papae Vi deo adjuvando (sic) procedimus, nos ad propria non contingerit redire, judicem et officialem curiae nostrae con- stituimus, et volumus, ut omnes causas per honorabilem virum magistrum Ul. scolasticum
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 171 neque curet: nos nolentes tam pium praedicti domini Viti propositum per ipsius domini Petri vel nostram potius, cum ad nos testamentorum exsecutio pertineat, negligentiam annul- lari: volumus et vobis in virtute sanctae obedientiae et sub poena excommunicationis in- jungimus per praesentes, quatenus quidquid in antea ad bursam ipsius domini Petri in ipsa provenire debet ecclesia, retinentes, usque ad praedicti legati seu debiti extenuationem omnimodam reservetis. Et si, antequam de bursa ipsa debitum praedictum persolutum fuerit, ipsum dominum Petrum diem forte claudere continget extremum: ex nunc volumus, ut annus gratiae in praebenda ipsius in tanto, quantum debito praedicto post mortem ejus insolutum remanserit, sit ipsi Pragensi ecclesiae, juxta ordinationem capituli coram nobis et nobiscum, dum adhuc essemus canonicus, diffinitam, pro eodem debito obligatus. Nos etenim in vos et vestrum quemlibet, qui contra hoc nostrum tam salubre mandatum aliquid praesumpserit attemptare, excommunicationis sententiam proferimus in hiis scriptis. Datum. 211. (Сaр. I. 40, f. 222a.) 1311. Episcopus committit exsecutionem ultimae voluntatis suae, de consensu praelatorum et capellani (sic) sui. In nomine domini Amen. Dum in membris vigor viget corporeus et mens sui com- pos interius plena utitur ratione, tunc discrete prodit conceptae voluntatis propositum et tranquillae mentis judicio salubriter omnia diriguntur. Quapropter nos Johannes, dei gratia Pragensis episcopus, sanus mente et corpore, ad generale concilium, ad quod Viennam per sanctissimum in Christo patrem et dominum, dominum Cle. papam V, sumus per obe- dientiam evocati, proficisci et procedere intendentes, si nobis humaniter aliquid eundo, stando vel redeundo deo permittente contigerit, honorabiles et discretos viros W. eccle- siae nostrae archidiaconum, fratrem Hynconem, nec non Donatum, nostrum in ipsa ecclesia vicarium, de voluntate et assensu dominorum Petri praepositi, Johannis decani et capituli Pragensis, exsecutores ultimae voluntatis nostrae, quam eis secrete et sigillatim expressimus, constituimus per praesentes. In cujus rei testimonium praesentem literam fieri et nostro ac ipsius capituli Pragensis sigillis fecimus communiri. Datum Pragae anno domini oc. 212. Concessio officii judicandi ad certum terminum. (Cap. I, 40. f. 222a.) 1311. Johannes dei gratia oc., honorabili viro domino Thomae, decano Boleslawiensis ecclesiae, salutem et sinceram in domino caritatem. De providentia et discretione vestra plurimum confidentes, vos tam diu, quam de generali concilio, ad quod ex mandato san- ctissimi in Christo patris et domini nostri domini Clementis papae Vi deo adjuvando (sic) procedimus, nos ad propria non contingerit redire, judicem et officialem curiae nostrae con- stituimus, et volumus, ut omnes causas per honorabilem virum magistrum Ul. scolasticum
Strana 172
172 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Pragensem coeptas et nondum finitas finire et decidere, et omnes alias de novo emergentes incipere et finire possitis, prout ordo noster expostulat, et laudabilis curiae nostrae con- suetudo deposcit. Datum. 213. (Сap. I, 40. f. 224s.) c. 1313. Episcopus vocat abbatem, ut veniat ad audiendum mandatum apostolicum super decimatione papali. Johannes dei oc. honorabili viro, archidiacono seu .. abbati, salutem. Noveritis nos nuper a venerabili in Christo patre et domino, domino Petro archiepiscopo Magunti- nensi, recepisse et habuisse transscriptum literarum, ipsius domini archiepiscopi pendenti sigillo munitum, super solutione decimae ecclesiasticorum reddituum per sex annos a Ka- lend. Octobris nunc venturis proxime computandos per ipsum dominum papam in generali Viennensi concilio pro terrae sanctae subsidio institutae; unde cum nobis tam ab exemptis quam non exemptis in civitate et diocesi nostra Pragensi ipsius decimae collectio per prae- dictas literas sit commissa, et primae solutionis terminus in Kalendis praedictis Octobris incipiat, auctoritate nobis commissa super hoc vobis injungimus et mandamus, quatenus die . . . Pragae in curia nostra episcopali vestram exhibeatis praesentiam, audituri et facturi ibidem, quod super solutione ipsius decimae vobis a sede apostolica est injunctum. Datum oc. 214. Jchannes episcopus Pragensis clero archidiaconatus Zacensis mandat, ut fratres Minores, qui Sulislaum de Pnietluk excommunicatum sepeliverant, a fidelibus vitari faciat. (Cap. I, 40. 317.) c. 1314. Johannes dei oc. universis decanis, plebanis et aliis ecclesiarum rectoribus, per Za- censem archidiaconatum constitutis, salutem in domino. Pudet referre, quae scribimus et rubore perfundimur, dum ad dicenda cogimur, quae sequuntur. Fratres enim Minores, qui a sancta Romana ecclesia tot privilegiis, tot gratiis, totque benedictionum pluralitate referti, dei principaliter et ipsius Romanae ecclesiae esse deberent specialiter prae aliis sectatores, versi in arcum contrarium, aliis, qui forte religionis in se minus praebent, jussa ipsius Romanac sedis servantibus, ipsi ea prohdolor! nescimus, qua ducti inspiratione, contemnunt. Cum enim hoc generali sit ipsius Romanae ecclesiae constitutione decretum, quod omnibus privilegiis, exemptionibus, libertatibus et singularitatibus quibuscumque cessantibus, excom- municati quilibet, in quibus signa poenitentiae non apparent, in vita et in morte a com- munione fidelium esse debeant alieni: fratres tamen Minores de Zacz, hanc Romanae et universalis ecclesiae abjicientes sententiam, in ipsius Romanae sedis et nostrae jurisdictionis contemptum, diebus nunc praeteritis quondam Sulislaum de Pnietluk, qui tam per provin- cialium conciliorum, quam per nostras synodales constitutiones propter depraedationes bono- rum nostrorum episcopalium excommunicationis involutus sententia est defunctus, ad suam receperunt solemniter cum hymnis et canticis sepulturam; quem tamen honorabilis vir,
172 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Pragensem coeptas et nondum finitas finire et decidere, et omnes alias de novo emergentes incipere et finire possitis, prout ordo noster expostulat, et laudabilis curiae nostrae con- suetudo deposcit. Datum. 213. (Сap. I, 40. f. 224s.) c. 1313. Episcopus vocat abbatem, ut veniat ad audiendum mandatum apostolicum super decimatione papali. Johannes dei oc. honorabili viro, archidiacono seu .. abbati, salutem. Noveritis nos nuper a venerabili in Christo patre et domino, domino Petro archiepiscopo Magunti- nensi, recepisse et habuisse transscriptum literarum, ipsius domini archiepiscopi pendenti sigillo munitum, super solutione decimae ecclesiasticorum reddituum per sex annos a Ka- lend. Octobris nunc venturis proxime computandos per ipsum dominum papam in generali Viennensi concilio pro terrae sanctae subsidio institutae; unde cum nobis tam ab exemptis quam non exemptis in civitate et diocesi nostra Pragensi ipsius decimae collectio per prae- dictas literas sit commissa, et primae solutionis terminus in Kalendis praedictis Octobris incipiat, auctoritate nobis commissa super hoc vobis injungimus et mandamus, quatenus die . . . Pragae in curia nostra episcopali vestram exhibeatis praesentiam, audituri et facturi ibidem, quod super solutione ipsius decimae vobis a sede apostolica est injunctum. Datum oc. 214. Jchannes episcopus Pragensis clero archidiaconatus Zacensis mandat, ut fratres Minores, qui Sulislaum de Pnietluk excommunicatum sepeliverant, a fidelibus vitari faciat. (Cap. I, 40. 317.) c. 1314. Johannes dei oc. universis decanis, plebanis et aliis ecclesiarum rectoribus, per Za- censem archidiaconatum constitutis, salutem in domino. Pudet referre, quae scribimus et rubore perfundimur, dum ad dicenda cogimur, quae sequuntur. Fratres enim Minores, qui a sancta Romana ecclesia tot privilegiis, tot gratiis, totque benedictionum pluralitate referti, dei principaliter et ipsius Romanae ecclesiae esse deberent specialiter prae aliis sectatores, versi in arcum contrarium, aliis, qui forte religionis in se minus praebent, jussa ipsius Romanac sedis servantibus, ipsi ea prohdolor! nescimus, qua ducti inspiratione, contemnunt. Cum enim hoc generali sit ipsius Romanae ecclesiae constitutione decretum, quod omnibus privilegiis, exemptionibus, libertatibus et singularitatibus quibuscumque cessantibus, excom- municati quilibet, in quibus signa poenitentiae non apparent, in vita et in morte a com- munione fidelium esse debeant alieni: fratres tamen Minores de Zacz, hanc Romanae et universalis ecclesiae abjicientes sententiam, in ipsius Romanae sedis et nostrae jurisdictionis contemptum, diebus nunc praeteritis quondam Sulislaum de Pnietluk, qui tam per provin- cialium conciliorum, quam per nostras synodales constitutiones propter depraedationes bono- rum nostrorum episcopalium excommunicationis involutus sententia est defunctus, ad suam receperunt solemniter cum hymnis et canticis sepulturam; quem tamen honorabilis vir,
Strana 173
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 173 frater Johannes, Portae Apostolorum abbas, licet apud eum idem Su. sepulturam elegit, propter tamen generalis praecepti reverentiam, ad sepulturam in suo monasterio admittere non praesumpsit. Quapropter, si hoc traherctur ad consequentiam, nec in sui extermina- retur principio tantum malum, nervus disciplinae rumperetur ecclesiasticae, nec deinceps inveniretur aliud, in quo spiritualis gladii subsisteret fortitudo. Mandamus Vobis, in virtute sanctae obedientiac et sub poena excommunicationis, quam ex nunc in vos et quemlibet vestrum proferimus, si non feceritis quod mandamus, quatenus omnibus diebus dominicis et feriatis, cum populus fidelium congregatus fuerit ad divina, praedictam praedictorum fratrum Minorum proterviam, coram ipso populo praedicantes et exponentes intelligibiliter, qualiter in hoc per eos Christianae fidei et institutionis ecclesiasticae vigor confunditur, mandetis eis sub poena excommunicationis, ut postquam ipsi fratres Minores sic ab univer- salis ecclesiac et fidelium societate se dividunt, fideles etiam ipsi se ab eis in elemosynarum et aliorum beneficiorum exhibitione disjungant ita, quod nec in divinis in eorum monaste- riis audiendis, nec in aliquibus familiaritatibus vel gratiosae exhibitionis impendiis eis se socient, donec hoc, quod fecerunt improvide, majoris prudentiae deliberatione emendent; in quo quidem, nisi a nobis in mandatis receperitis aliud, sic volumus vos habere, sicut, quantum sit inobedientiae vitium, experientia non vultis animadversionis sentire senten- tiam. Datum oc. 215. Dispensatio super pluralitate beneficiorum licite obtincndorum facta per episcopum. (Cap. I, 40. f. 226a.) 1315, Jul. Johannes dei oc. honorabili viro domino Johanni Vre. canonico Pragensi salutem in domino sempiternam. Solers et attentae nostra circumspectionis providentia perso- narum qualitatem considerans, eos libenter amplioris exhibitionis ubertate prosequitur, quos majoris virtutis, gradus et honestatis effert praeminentia plenioris. Non indigne enim uni, quod sufficere posset pluribus, benigna provisione conceditur, cum circa virtutum merita solus obtinere dignoscitur, quod divisim in pluribus invenitur. Attendentes igitur vitae munditiam, honestatam morum aliaque 1) gratiarum munera, qui(bus) creator omnium (te) prae aliis insignivit, tecum, ut canonicatum et praebendam, quos in ipsa Pragensi ecclesia nunc obtines, cum canonicatibus et praebendis, quos in Zacensi, sancti Egidii Pragensi, nec non sancti Christofori in Tyn ecclesiis nostrae Pragensis diocesis es rite et rationabiliter assecutus, licite retinere valeas, auctoritate ordinaria favorabiliter dispensamus; proviso 2), quod juxta ecclesiarum ipsarum consuetudinem, per honestos et idoneos vicarios in ipsis ecclesiis vice et nomine tuo deserviri sic facias, quod ecclesiae ipsae debitis non frauden- tur obsequiis, et alia, quae ipsis praebendis et canonicatibus sunt annexa, nullatenus negli- 1) MS. aliquam. 2) MS. provisio.
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 173 frater Johannes, Portae Apostolorum abbas, licet apud eum idem Su. sepulturam elegit, propter tamen generalis praecepti reverentiam, ad sepulturam in suo monasterio admittere non praesumpsit. Quapropter, si hoc traherctur ad consequentiam, nec in sui extermina- retur principio tantum malum, nervus disciplinae rumperetur ecclesiasticae, nec deinceps inveniretur aliud, in quo spiritualis gladii subsisteret fortitudo. Mandamus Vobis, in virtute sanctae obedientiac et sub poena excommunicationis, quam ex nunc in vos et quemlibet vestrum proferimus, si non feceritis quod mandamus, quatenus omnibus diebus dominicis et feriatis, cum populus fidelium congregatus fuerit ad divina, praedictam praedictorum fratrum Minorum proterviam, coram ipso populo praedicantes et exponentes intelligibiliter, qualiter in hoc per eos Christianae fidei et institutionis ecclesiasticae vigor confunditur, mandetis eis sub poena excommunicationis, ut postquam ipsi fratres Minores sic ab univer- salis ecclesiac et fidelium societate se dividunt, fideles etiam ipsi se ab eis in elemosynarum et aliorum beneficiorum exhibitione disjungant ita, quod nec in divinis in eorum monaste- riis audiendis, nec in aliquibus familiaritatibus vel gratiosae exhibitionis impendiis eis se socient, donec hoc, quod fecerunt improvide, majoris prudentiae deliberatione emendent; in quo quidem, nisi a nobis in mandatis receperitis aliud, sic volumus vos habere, sicut, quantum sit inobedientiae vitium, experientia non vultis animadversionis sentire senten- tiam. Datum oc. 215. Dispensatio super pluralitate beneficiorum licite obtincndorum facta per episcopum. (Cap. I, 40. f. 226a.) 1315, Jul. Johannes dei oc. honorabili viro domino Johanni Vre. canonico Pragensi salutem in domino sempiternam. Solers et attentae nostra circumspectionis providentia perso- narum qualitatem considerans, eos libenter amplioris exhibitionis ubertate prosequitur, quos majoris virtutis, gradus et honestatis effert praeminentia plenioris. Non indigne enim uni, quod sufficere posset pluribus, benigna provisione conceditur, cum circa virtutum merita solus obtinere dignoscitur, quod divisim in pluribus invenitur. Attendentes igitur vitae munditiam, honestatam morum aliaque 1) gratiarum munera, qui(bus) creator omnium (te) prae aliis insignivit, tecum, ut canonicatum et praebendam, quos in ipsa Pragensi ecclesia nunc obtines, cum canonicatibus et praebendis, quos in Zacensi, sancti Egidii Pragensi, nec non sancti Christofori in Tyn ecclesiis nostrae Pragensis diocesis es rite et rationabiliter assecutus, licite retinere valeas, auctoritate ordinaria favorabiliter dispensamus; proviso 2), quod juxta ecclesiarum ipsarum consuetudinem, per honestos et idoneos vicarios in ipsis ecclesiis vice et nomine tuo deserviri sic facias, quod ecclesiae ipsae debitis non frauden- tur obsequiis, et alia, quae ipsis praebendis et canonicatibus sunt annexa, nullatenus negli- 1) MS. aliquam. 2) MS. provisio.
Strana 174
174 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. gantur. In cujus testimonium rei praesentes literas tibi damus, sigilli nostri appositione munitas. Datum Pragae, anno domini M°CCCOXV°, V° Nonas Julii. 216 a) Bernhardus S. R. E. cardinalis Johannem Pragensem episcopum hortatur, ne fratres ordinis Minorum in sua dioecesi opprimi sinat. (Cap. I, 40. f. 325a.) c. 1315. Venerabili in Christo patri, amico nostro carissimo, domino Johanni dei gratia episcopo Pragensi: Bernhardus ejusdem miseratione sanctae Angutae (sic) diaconus cardi- nalis, salutem et sincerae dilectionis affectum. Zelus domus domini animum nostrum monet, ut eos, qui in ea uberes fructus condunt, specialis amoris et devotionis brachiis amplecta- mur. Hinc est, quod in amore et devotione ad fratrum Minorum ordinem sumus ab annis teneris enutriti; quo circa, cum ipsos percipimus molestari, vel in Christi, cui se dedicarunt servitio, aut in promovendo fructu domus ecclesiasticae, ad quem proferendum sunt a sede apostolica destinati, per aliquos cernimus inpediri, zelus ipse hoc tolerare aequanimiter non permittit, nec amor ipse sinit, ut dilecti plagis gravibus feriantur, et diligentis animus dolo- res non sentiat dilectorum. Hoc ideo diximus, quia cum cordis amaritudine percipimus, quod vos fratres Minores in Praga residentes, qui reverendi in Christo patris ac domini domini A. dei gratia sanctae Mariae in porticu diaconi cardinalis, nostri avunculi, curae protectioni et defensioni cum ceteris ejusdem ordinis fratribus per sedem apostolicam sunt commissi, multiplicibus gravaminibus molestatis; nam cum rediistis de consilio generali, ipsos graviter diffamastis, praedicando vestris populis in (sic), ordinem ipsorum esse deletum in praedicto concilio generali, cum tamen ipsum ordinem felicis recordationis dominus Cle- mens papa quintus magis approbavit, ut apparet ex declaratione super ipsorum regula et vita in eodem concilio, in qua idem papa protestatur, ipsum ordinem fore sanctum et ex eo in horto ecclesiae fructus uberes provenire. Quosdam presbyteros ignotos praedicare permittitis, quod fratres ipsi non habent potestatem absolvendi ipsis confessos, et quod nullus debet eis confiteri; cum tamen in praedicationibus et confessionibus, quas eis con- cessit sedes apostolica, praedictos fructus uberes proferant animarum. Quorum quidem presbyterorum exsecrabilis diffamatio scrupulo vestrae concessionis occultae carere non potest, quia tam manifesto diffamationis facinori et mendosae assertioni, salutis animarum, ad quam promovendam ex debito pastoralis officii vos obligatos noscimini, impeditivae, de- finitis (sic) obviare. Eorumdem fratrum insuper cimiterium in castro Ricow benedicere non vultis, et volentes benedicere prohibetis. Eos insuper, qui loci fructum (sic) in Sacz aedificia destruxerunt et plurimas injurias intulerunt, diffinitive asseruistis ex hoe sententias excommunicationis minime incurrisse, cum tamen in eorum privilegiis pateat contrarium contineri, ac per hoc maleficos ad nocendum eis fortius animastis, quos punire et corri- gere debuistis, qui estis privilegiorum ejusdem ordinis conservator. Postremo quasdam religiosas, appellatis (sic) Magdalenitas, nullius tamen religionis approbatae, in prima distantia a loco fratrum, per eorum privilegia prohibitam, defenditis in loco ipso sic indebite usur-
174 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. gantur. In cujus testimonium rei praesentes literas tibi damus, sigilli nostri appositione munitas. Datum Pragae, anno domini M°CCCOXV°, V° Nonas Julii. 216 a) Bernhardus S. R. E. cardinalis Johannem Pragensem episcopum hortatur, ne fratres ordinis Minorum in sua dioecesi opprimi sinat. (Cap. I, 40. f. 325a.) c. 1315. Venerabili in Christo patri, amico nostro carissimo, domino Johanni dei gratia episcopo Pragensi: Bernhardus ejusdem miseratione sanctae Angutae (sic) diaconus cardi- nalis, salutem et sincerae dilectionis affectum. Zelus domus domini animum nostrum monet, ut eos, qui in ea uberes fructus condunt, specialis amoris et devotionis brachiis amplecta- mur. Hinc est, quod in amore et devotione ad fratrum Minorum ordinem sumus ab annis teneris enutriti; quo circa, cum ipsos percipimus molestari, vel in Christi, cui se dedicarunt servitio, aut in promovendo fructu domus ecclesiasticae, ad quem proferendum sunt a sede apostolica destinati, per aliquos cernimus inpediri, zelus ipse hoc tolerare aequanimiter non permittit, nec amor ipse sinit, ut dilecti plagis gravibus feriantur, et diligentis animus dolo- res non sentiat dilectorum. Hoc ideo diximus, quia cum cordis amaritudine percipimus, quod vos fratres Minores in Praga residentes, qui reverendi in Christo patris ac domini domini A. dei gratia sanctae Mariae in porticu diaconi cardinalis, nostri avunculi, curae protectioni et defensioni cum ceteris ejusdem ordinis fratribus per sedem apostolicam sunt commissi, multiplicibus gravaminibus molestatis; nam cum rediistis de consilio generali, ipsos graviter diffamastis, praedicando vestris populis in (sic), ordinem ipsorum esse deletum in praedicto concilio generali, cum tamen ipsum ordinem felicis recordationis dominus Cle- mens papa quintus magis approbavit, ut apparet ex declaratione super ipsorum regula et vita in eodem concilio, in qua idem papa protestatur, ipsum ordinem fore sanctum et ex eo in horto ecclesiae fructus uberes provenire. Quosdam presbyteros ignotos praedicare permittitis, quod fratres ipsi non habent potestatem absolvendi ipsis confessos, et quod nullus debet eis confiteri; cum tamen in praedicationibus et confessionibus, quas eis con- cessit sedes apostolica, praedictos fructus uberes proferant animarum. Quorum quidem presbyterorum exsecrabilis diffamatio scrupulo vestrae concessionis occultae carere non potest, quia tam manifesto diffamationis facinori et mendosae assertioni, salutis animarum, ad quam promovendam ex debito pastoralis officii vos obligatos noscimini, impeditivae, de- finitis (sic) obviare. Eorumdem fratrum insuper cimiterium in castro Ricow benedicere non vultis, et volentes benedicere prohibetis. Eos insuper, qui loci fructum (sic) in Sacz aedificia destruxerunt et plurimas injurias intulerunt, diffinitive asseruistis ex hoe sententias excommunicationis minime incurrisse, cum tamen in eorum privilegiis pateat contrarium contineri, ac per hoc maleficos ad nocendum eis fortius animastis, quos punire et corri- gere debuistis, qui estis privilegiorum ejusdem ordinis conservator. Postremo quasdam religiosas, appellatis (sic) Magdalenitas, nullius tamen religionis approbatae, in prima distantia a loco fratrum, per eorum privilegia prohibitam, defenditis in loco ipso sic indebite usur-
Strana 175
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 175 pato, quas magis secundum privilegia eorum inde repellere debuistis. Nec credendum est, quod illustris princeps, dominus rex Boemiae, ipsas Magdalenitas in loco illo, in sedis apo- stolicae contemptum voluerit, ut praetendere dicimini, collocare. Dolentes quidem super- scripta referimus, nec sine causa tristamur, mentis acie revolventes et cernentes, ejusdem domini avunculi nostri protectionis tempore, ipsos fratres, curae ejusdem domini commissos, per vos tam atrociter aggravari, in sedis apostolicae et ejusdem domini injuriam et con- temptum; hoc autem amplius animum nostrum gravat, quod sedem ipsam apostolicam ad- vertimus sic delusam, dum per vos, cujus defensioni fratres ipsos eorumque privilegia con- servanda sedes ipsa commisit, de vestra fidelitate et probitate confidens, praedicta tam horrenda gravamina inferuntur, quae inulta pertransire nequaquam sedes ipsa cum tempore accipiet patienter. Quapropter pro vestro honore conservando consulimus, vestramque Paternitatem requirimus et rogamus, quod talia adhibeatis remedia ad praedicta, ut non sit necesse, quod ad eandem sedem praefatam gravamina ulterius deducantur; in praemissis taliter vos habentes, quod ipsi fratres nostras preces et exhortationes sibi sentiant fructuo- sas. Datum Avinione, die XVIII Maji. 216 b) Neapuleo S. R. E. cardinalis Johanni episcopo Pragensi, ut fratres ordinis Minorum in dioecesi sua non persequatur, sed potius tucatur. (Cap. I, 40. f. 326a.) c. 1315. Venerabili in Christo patri, domino Johanni Pragensi episcopo: Neapuleo misera- tione divina sancti Adriani diaconus cardinalis, salutem et sincerae dilectionis affectum. Ex suscepta de Paternitatis vestrae sinceritate fiducia processisse dinoscitur, quod religiosi viri ordinis Minorum fratres vestrae diocesis vos in suorum privilegiorum conservatorem a sede apostolica inpetrasse noscuntur; propter eo (sic), quod plenius erga eos vestra debuit ex- crevisse dilectio, quo vestrae defensionis patrocinium fiducialiter inploratur, quasi prae aliis vestrae provinciae praelatis in vobis vigere devotionis plenitudinem confidentes. Digne ita- que sumpsimus admirationis materiam, quod, sicut nobis datur intelligi, vos perverso conservatoris et defensoris officio, eos persequimini, ad quorum defensionem estis assumpti et quasi oves dispergitis, quae providae vestrae protectionis auxilium deberent potius de persequentium conatibus liberari. Ea propter Paternitatem vestram requirendam duximus et attente rogandam, sano vobis consilio suadentes, quatenus ob divinam et apostolicae sedis reverentiam nostrorumque precaminum efficacium interventu, a quibuscumque dicto- rum fratrum molestiis abstinentes, eos velitis in suis defendere juribus, ipsosque contra justitiam perturbare nitentibus assistentiae vestrae praesidiis laudabiliter obviare ; super hiis autem nostris literis apud vos institisse recolimus, nec in eis apparuit exauditio- nis effectus, unde sic de cetero vos velitis circa hoc prudenter habere, quod clamosa dicto- rum fratrum querela desistat, nec ad dictam sedem amplius repetita deveniat, quae vobis posset dampnosae reprehensionis inferre jacturam. Datum Valentiae oc.
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 175 pato, quas magis secundum privilegia eorum inde repellere debuistis. Nec credendum est, quod illustris princeps, dominus rex Boemiae, ipsas Magdalenitas in loco illo, in sedis apo- stolicae contemptum voluerit, ut praetendere dicimini, collocare. Dolentes quidem super- scripta referimus, nec sine causa tristamur, mentis acie revolventes et cernentes, ejusdem domini avunculi nostri protectionis tempore, ipsos fratres, curae ejusdem domini commissos, per vos tam atrociter aggravari, in sedis apostolicae et ejusdem domini injuriam et con- temptum; hoc autem amplius animum nostrum gravat, quod sedem ipsam apostolicam ad- vertimus sic delusam, dum per vos, cujus defensioni fratres ipsos eorumque privilegia con- servanda sedes ipsa commisit, de vestra fidelitate et probitate confidens, praedicta tam horrenda gravamina inferuntur, quae inulta pertransire nequaquam sedes ipsa cum tempore accipiet patienter. Quapropter pro vestro honore conservando consulimus, vestramque Paternitatem requirimus et rogamus, quod talia adhibeatis remedia ad praedicta, ut non sit necesse, quod ad eandem sedem praefatam gravamina ulterius deducantur; in praemissis taliter vos habentes, quod ipsi fratres nostras preces et exhortationes sibi sentiant fructuo- sas. Datum Avinione, die XVIII Maji. 216 b) Neapuleo S. R. E. cardinalis Johanni episcopo Pragensi, ut fratres ordinis Minorum in dioecesi sua non persequatur, sed potius tucatur. (Cap. I, 40. f. 326a.) c. 1315. Venerabili in Christo patri, domino Johanni Pragensi episcopo: Neapuleo misera- tione divina sancti Adriani diaconus cardinalis, salutem et sincerae dilectionis affectum. Ex suscepta de Paternitatis vestrae sinceritate fiducia processisse dinoscitur, quod religiosi viri ordinis Minorum fratres vestrae diocesis vos in suorum privilegiorum conservatorem a sede apostolica inpetrasse noscuntur; propter eo (sic), quod plenius erga eos vestra debuit ex- crevisse dilectio, quo vestrae defensionis patrocinium fiducialiter inploratur, quasi prae aliis vestrae provinciae praelatis in vobis vigere devotionis plenitudinem confidentes. Digne ita- que sumpsimus admirationis materiam, quod, sicut nobis datur intelligi, vos perverso conservatoris et defensoris officio, eos persequimini, ad quorum defensionem estis assumpti et quasi oves dispergitis, quae providae vestrae protectionis auxilium deberent potius de persequentium conatibus liberari. Ea propter Paternitatem vestram requirendam duximus et attente rogandam, sano vobis consilio suadentes, quatenus ob divinam et apostolicae sedis reverentiam nostrorumque precaminum efficacium interventu, a quibuscumque dicto- rum fratrum molestiis abstinentes, eos velitis in suis defendere juribus, ipsosque contra justitiam perturbare nitentibus assistentiae vestrae praesidiis laudabiliter obviare ; super hiis autem nostris literis apud vos institisse recolimus, nec in eis apparuit exauditio- nis effectus, unde sic de cetero vos velitis circa hoc prudenter habere, quod clamosa dicto- rum fratrum querela desistat, nec ad dictam sedem amplius repetita deveniat, quae vobis posset dampnosae reprehensionis inferre jacturam. Datum Valentiae oc.
Strana 176
176 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 216 c) Ex parte cardinalis, ad idem (Cap. I. 40. f. 326.) сc. 1315. Venerabili in Christo (patri D. Johanni Pragensi episcopo). Sincerae devotionis affectus, quem ad fratrum Minorum ordinem, in domini claritate sidera praelucentem, geri- mus, multipliciter nos inducit, ut ipsum affectibus intimis prosequentes, ad promovendum et fovendum status ejus prosperum et tranquillum studium libenter et operam, qua possu- mus, apponamus. Sane ex quorumdam relatione non absque cordis amaritudine nuper accepimus, quod vos, qui praedictos fratres fructuose in vinea domini laborantes protegen- dos a sede apostolica suscepistis, ipsos non sine coelestis agricolae displicentia molestantes variis afflictionibus in ejusdem cultura vineae perturbatis. Dicunt enim, quod cum de gene- rali consilio rediistis oc. ex quibus, si eis veritas suffragatur, admiramur non modicum, cum non conservatoris vices gerere, sed impeditoris potius, facta hujusmodi vos ostendant. Quapropter Paternitati vestrae consulimus, vosque plena cordis affectione rogamus, quatenus divinae majestatis intuitu vestrique conservatione honoris, necnon nostrorum interventu pre- caminum attendentes sollicite, quod tam ratione officii conservatoris assumpti, quam etiam ex pontificalis debito honestatis, praefatos fratres debetis protegere diligenti studio ac fovere, a praedictis molestationibus, perturbationibus et injuriis totaliter desistatis; in praemissis tali- ter vos habentes, nostrasque preces si placet, sic efficaciter admittentes, quod ipsi fratres in suis juribus, privilegiis et libertatibus praeservati praedicando et alia exercendo libere, quae ad commodum pertinent, animarum, aedificare valeant ad salutem, et vos apud deum ex vestro conservatoris officio aeternae retributionis praemium et apud dominum nostrum futu- rum summum pontificem, quem dante domino habere speramus in brevi, mereamini laudis praeconium obtinere, nosque vobis exinde ad gratiarum merita teneamur. Datum oc. 217. Conventus scrorum domus S. Laurentii Pragae obligat sese ad solvendas quotannis VIII libras cerae altari S. Silvestri in ecclesia Pragensi. (Cap. I, 40. f. 314b.) 1316, s. d. (Pragae.) Obligatur ecclesia S. Leonardi ad solvendam ceram altari S. Silvestri in ecclesia Pragensi. Nos priorissa totusque conventus sororum domus sancti Laurentii in Praga, sub cura fratrum Praedicatorum degentium, notum facimus universis praesentes literas inspectu- ris, quod translatus (sic) nobis de domo sanctae Annae ad ipsam ecclesiam sancti Laurentii, quae parochialis erat ecclesiae censebatur (sic), venerabilis in Christo pater dominus Johan- nes Pragensis episcopus debitam sibi in ipsa ecclesia subjectionis reverentiam nolens sine ali- cujus memorialis indicio per nos et nostri ordinis privilegia absorberi, ecclesiam ipsam in nostri ordinis et in nostrae congregationis dominium transire aliter non permisit, nisi nos ecclesiae Pragensi, quae omnium ecclesiarum in civitate ipsa Pragensi et diocesi est mater, in practeritae subjectionis memoriam faceremus congruam recompensam. Quapropter nos
176 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 216 c) Ex parte cardinalis, ad idem (Cap. I. 40. f. 326.) сc. 1315. Venerabili in Christo (patri D. Johanni Pragensi episcopo). Sincerae devotionis affectus, quem ad fratrum Minorum ordinem, in domini claritate sidera praelucentem, geri- mus, multipliciter nos inducit, ut ipsum affectibus intimis prosequentes, ad promovendum et fovendum status ejus prosperum et tranquillum studium libenter et operam, qua possu- mus, apponamus. Sane ex quorumdam relatione non absque cordis amaritudine nuper accepimus, quod vos, qui praedictos fratres fructuose in vinea domini laborantes protegen- dos a sede apostolica suscepistis, ipsos non sine coelestis agricolae displicentia molestantes variis afflictionibus in ejusdem cultura vineae perturbatis. Dicunt enim, quod cum de gene- rali consilio rediistis oc. ex quibus, si eis veritas suffragatur, admiramur non modicum, cum non conservatoris vices gerere, sed impeditoris potius, facta hujusmodi vos ostendant. Quapropter Paternitati vestrae consulimus, vosque plena cordis affectione rogamus, quatenus divinae majestatis intuitu vestrique conservatione honoris, necnon nostrorum interventu pre- caminum attendentes sollicite, quod tam ratione officii conservatoris assumpti, quam etiam ex pontificalis debito honestatis, praefatos fratres debetis protegere diligenti studio ac fovere, a praedictis molestationibus, perturbationibus et injuriis totaliter desistatis; in praemissis tali- ter vos habentes, nostrasque preces si placet, sic efficaciter admittentes, quod ipsi fratres in suis juribus, privilegiis et libertatibus praeservati praedicando et alia exercendo libere, quae ad commodum pertinent, animarum, aedificare valeant ad salutem, et vos apud deum ex vestro conservatoris officio aeternae retributionis praemium et apud dominum nostrum futu- rum summum pontificem, quem dante domino habere speramus in brevi, mereamini laudis praeconium obtinere, nosque vobis exinde ad gratiarum merita teneamur. Datum oc. 217. Conventus scrorum domus S. Laurentii Pragae obligat sese ad solvendas quotannis VIII libras cerae altari S. Silvestri in ecclesia Pragensi. (Cap. I, 40. f. 314b.) 1316, s. d. (Pragae.) Obligatur ecclesia S. Leonardi ad solvendam ceram altari S. Silvestri in ecclesia Pragensi. Nos priorissa totusque conventus sororum domus sancti Laurentii in Praga, sub cura fratrum Praedicatorum degentium, notum facimus universis praesentes literas inspectu- ris, quod translatus (sic) nobis de domo sanctae Annae ad ipsam ecclesiam sancti Laurentii, quae parochialis erat ecclesiae censebatur (sic), venerabilis in Christo pater dominus Johan- nes Pragensis episcopus debitam sibi in ipsa ecclesia subjectionis reverentiam nolens sine ali- cujus memorialis indicio per nos et nostri ordinis privilegia absorberi, ecclesiam ipsam in nostri ordinis et in nostrae congregationis dominium transire aliter non permisit, nisi nos ecclesiae Pragensi, quae omnium ecclesiarum in civitate ipsa Pragensi et diocesi est mater, in practeritae subjectionis memoriam faceremus congruam recompensam. Quapropter nos
Strana 177
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 177 cum venerabilis patris nostri fratris prioris provincialis per Boemiam gubernatoris nostri habito consilio, auctoritate, conniventia et consensu, ex magna ipsius domini episcopi libe- ralitatis benivolentia, qua nostrae in hoc voluit condescendere paupertati, sic praedictae sub- jectionis debitum ipsi domino episcopo duximus compensandum, quod XII libris cerae, quae nobis a plebano ecclesiae sancti Leonardi ibidem in Praga annis singulis debitae sunt, octo libras altare sancti Silvestri in ipsa Pragensi ecclesia in perpetuum haberet a nobis, quas ex nunc ipsi altari conferimus, et omne jus, quod nobis in solutione ipsarum octo librarum cerae ab ipsa ecclesia sancti Leonardi et plebano ejusdem competit, com- petebat vel posset competere in futurum, in ipsum altare sancti Silvestri transferimus, nobis quatuor residuis reservatis, ita quod Henningus plebanus praedictae ecclesiae sancti Leonardi, qui nunc est, et omnes plebani, qui sui in ipsa ecclesia fuerint successores, in coena domini annis singulis praedictas octo libras cerae ministro altaris praedicti sancti Silvestri, qui nunc est, vel qui pro tempore fuerit, omni postposita contradictione persol- vant; ad quarum octo librarum solutionem praedicto altari annis singulis in pracdicto ter- mino faciendam praedictus He .. plebanus ecclesiae sancti Leonardi de mandato et volun- tate nostra et praedicti provincialis patris et gubernatoris nostri se suo et omnium succes- sorum suorum nomine obligavit, recepta in se praedicti domini episcopi monitione et sententia, quod quandocumque in praedicto termino in coena domini praedictas octo libras cerae ministro praedicti altaris non solveret, ex tunc statim excommunicationis sententiam ex nunc prout ex tunc per praedictum dominum episcopum promulgatam incurreret, et eccle- sia ipsa sancti Leonardi nulla alia adhibita sententia esset ipso facto privatus. In cujus rei testi- monium praedictorum domini episcopi, provincialis conventusque nostri et praedicti He . . plebani ecclesiae sancti Leo. sigilla praesentibus sunt appensa. Datum Pragae anno domini oc. MCCCXVI°. 218. Episcopus absolvit abbatissam ab officio abbatiae, et dat conventui licentiam eligendi aliam. (Сaр. I. 40, f. 317.) Johannes dei gratia Pragensis episcopus: dilectis sibi in Christo Pozorz priorissae totique conventui sororum in Teplicz, ordinis sancti Benedicti, salutem in domino. Licet multa de sorore Jarosi, quae pro abbatissa monasterii vestri se gerit, saepe audiverimus, quae nostrum rite poterant movere animum contra eam: ea tamen propter amorem, quem ad vestrum portamus monasterium, et ordinis vestri et feminei sexus reverentiam, condigna hucusque distulimus animadversione punire. Videntes tamen, de quo dolemus, sororem ipsam ad correctionis vel meliorationis spem non tendere, sed de malo in pejus potius declinare, in eo maxime, quod sui status et observantiae regularis abolita (sic), postquam in abbatissam ipsius monasterii electa est, anno elapso jam et amplius benedictionis solemni- tate, qua abbatissae ipsius ordinis sancti Be. consueverunt et debent, nec habita nec petita a nobis, pro abbatissa se gerere et abbatissae praesumit et praesumpsit hucusque officium exercere, obedientia quoque, quae nobis et nostrae episcopali sedi debetur, abjecta, pro- Palacky, über Formelbdcher. 23
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 177 cum venerabilis patris nostri fratris prioris provincialis per Boemiam gubernatoris nostri habito consilio, auctoritate, conniventia et consensu, ex magna ipsius domini episcopi libe- ralitatis benivolentia, qua nostrae in hoc voluit condescendere paupertati, sic praedictae sub- jectionis debitum ipsi domino episcopo duximus compensandum, quod XII libris cerae, quae nobis a plebano ecclesiae sancti Leonardi ibidem in Praga annis singulis debitae sunt, octo libras altare sancti Silvestri in ipsa Pragensi ecclesia in perpetuum haberet a nobis, quas ex nunc ipsi altari conferimus, et omne jus, quod nobis in solutione ipsarum octo librarum cerae ab ipsa ecclesia sancti Leonardi et plebano ejusdem competit, com- petebat vel posset competere in futurum, in ipsum altare sancti Silvestri transferimus, nobis quatuor residuis reservatis, ita quod Henningus plebanus praedictae ecclesiae sancti Leonardi, qui nunc est, et omnes plebani, qui sui in ipsa ecclesia fuerint successores, in coena domini annis singulis praedictas octo libras cerae ministro altaris praedicti sancti Silvestri, qui nunc est, vel qui pro tempore fuerit, omni postposita contradictione persol- vant; ad quarum octo librarum solutionem praedicto altari annis singulis in pracdicto ter- mino faciendam praedictus He .. plebanus ecclesiae sancti Leonardi de mandato et volun- tate nostra et praedicti provincialis patris et gubernatoris nostri se suo et omnium succes- sorum suorum nomine obligavit, recepta in se praedicti domini episcopi monitione et sententia, quod quandocumque in praedicto termino in coena domini praedictas octo libras cerae ministro praedicti altaris non solveret, ex tunc statim excommunicationis sententiam ex nunc prout ex tunc per praedictum dominum episcopum promulgatam incurreret, et eccle- sia ipsa sancti Leonardi nulla alia adhibita sententia esset ipso facto privatus. In cujus rei testi- monium praedictorum domini episcopi, provincialis conventusque nostri et praedicti He . . plebani ecclesiae sancti Leo. sigilla praesentibus sunt appensa. Datum Pragae anno domini oc. MCCCXVI°. 218. Episcopus absolvit abbatissam ab officio abbatiae, et dat conventui licentiam eligendi aliam. (Сaр. I. 40, f. 317.) Johannes dei gratia Pragensis episcopus: dilectis sibi in Christo Pozorz priorissae totique conventui sororum in Teplicz, ordinis sancti Benedicti, salutem in domino. Licet multa de sorore Jarosi, quae pro abbatissa monasterii vestri se gerit, saepe audiverimus, quae nostrum rite poterant movere animum contra eam: ea tamen propter amorem, quem ad vestrum portamus monasterium, et ordinis vestri et feminei sexus reverentiam, condigna hucusque distulimus animadversione punire. Videntes tamen, de quo dolemus, sororem ipsam ad correctionis vel meliorationis spem non tendere, sed de malo in pejus potius declinare, in eo maxime, quod sui status et observantiae regularis abolita (sic), postquam in abbatissam ipsius monasterii electa est, anno elapso jam et amplius benedictionis solemni- tate, qua abbatissae ipsius ordinis sancti Be. consueverunt et debent, nec habita nec petita a nobis, pro abbatissa se gerere et abbatissae praesumit et praesumpsit hucusque officium exercere, obedientia quoque, quae nobis et nostrae episcopali sedi debetur, abjecta, pro- Palacky, über Formelbdcher. 23
Strana 178
178 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. caci contra nos erecto rebellionis calcaneo, a nostra, quantum in ea est, subjectione reddit et reddidit alienam, nostra, quae sibi facere ex officio incubenti (sic) nos contigit, non tantum non adimplendo, sed injurioso contemnendo mandato: unde cum ex hiis et aliis multis, quae ut praemissum est, propter ordinis reverentiam subticemus, abbatissa officio reddidit se indignam, ipsam, habito super hoc maturo et deliberato consilio, ab ejusdem abbatiae officio, vosque ab ejus obedientia, quam sibi praestitistis, absolvimus, vobisque damus prae- sentium tenore licentiam, aliam in abbatissam, quae monasterio vestro expedierit, eligendi, firmam spem fiduciamque ponentes in domino, quod ea, quae in electione ipsa pro honore et utilitate ipsius monasterii deo inspirante feceritis, debitum sortientur effectum. Datum Pragae oc. 219. »Processus valde rigidus contra laesores boncrum.« (Cap. I. 40. f. 319.) Johannes dei gratia oc. Pia mater ecclesia cuncta suis adaequans temporibus, dispo- nensque utiliter actus suos, sic in manu stateram gestat aequaliter, ut peccanti interdum per misericordiam temperet poenam, interdum justam reddat cum debita severitate senten- tiam, sicque cuncta pensans aequo libramine, quaedam per justitiae vigorem corrigit, quae- dam per miserationem indulget; ex quo fit, quod nec in mansuetudine discretionem justi- tiae, nec in discretione justitiae virtutem mansuetudinis foras mittit. Cumque nobilis vir Wilhelmus de Landstein saepe et saepius in nos et ecclesiam Pragensem nostram tyrannica ferocitate desaeviens, bona ipsius ecclesiae nostrae incendiis, rapinis et spoliis diversisque injuriarum modis vastaverit, damna nobis in eis quam plurima inferendo: nos praedictae doctrinae ecclesiasticae salutaribus praeceptis ammoniti, ejusque salutari institutione formati, licet in eum, Jeru. et Budy. hujus iniquitatis suae executores, adjutores, consiliarios et fau- tores, per poenas provincialium conciliorum et nostras constitutiones, malefactoribus eccle- siarum inflictas, debitam potuissemus exercere censuram: rigorem tamen mansuetudine temperantes, volentesque secum sicut pater cum filio agere gratiose, ipsum tam per nos ipsos, quam per plures suos et nostros amicos amicabiliter et caritative monuimus, ut dein- ceps cessaret a talibus, et de illatis nobis et ecclesiae nostrae injuriis et offensis et damnis satisfaceret competenter. Sed licet sic apud eum benignitatis et mansuetudinis curaremus insistere lenitate: ipse tamen Pharaonis imitatus duritiam, et obturans more aspidis aures suas, hujus paternae affectionis monita elata obstinatione et obstinata elatione despexit, factusque ex audacia impunitatis crudelior, iniquitatem iniquitati actuum suorum malignitate conjunxit. Adunatis enim sibi hiis diebus praedictis et aliis suae factionis complicibus, civi- tatem nostram Pilgrems, raptis prius et abductis omnibus, quae circumquaque erant, homi- num nostrorum bonis, ipsam expugnare gestiens, tota fortitudinis suae virtute vallavit, tan- tamque ibidem in caede hominum damnisque rerum immanitatem exercuit, quod in com- paratione eorum, quae fecit, barbarorum rabies non est major. Non valentes igitur absque gravi Christi offensa et ecclesiasticac libertatis injuria tot et tantas iniquitates ejus et scelera nostracque ecclesiae offensas et damna tam notoria ulterius tolerare, urgente nos con-
178 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. caci contra nos erecto rebellionis calcaneo, a nostra, quantum in ea est, subjectione reddit et reddidit alienam, nostra, quae sibi facere ex officio incubenti (sic) nos contigit, non tantum non adimplendo, sed injurioso contemnendo mandato: unde cum ex hiis et aliis multis, quae ut praemissum est, propter ordinis reverentiam subticemus, abbatissa officio reddidit se indignam, ipsam, habito super hoc maturo et deliberato consilio, ab ejusdem abbatiae officio, vosque ab ejus obedientia, quam sibi praestitistis, absolvimus, vobisque damus prae- sentium tenore licentiam, aliam in abbatissam, quae monasterio vestro expedierit, eligendi, firmam spem fiduciamque ponentes in domino, quod ea, quae in electione ipsa pro honore et utilitate ipsius monasterii deo inspirante feceritis, debitum sortientur effectum. Datum Pragae oc. 219. »Processus valde rigidus contra laesores boncrum.« (Cap. I. 40. f. 319.) Johannes dei gratia oc. Pia mater ecclesia cuncta suis adaequans temporibus, dispo- nensque utiliter actus suos, sic in manu stateram gestat aequaliter, ut peccanti interdum per misericordiam temperet poenam, interdum justam reddat cum debita severitate senten- tiam, sicque cuncta pensans aequo libramine, quaedam per justitiae vigorem corrigit, quae- dam per miserationem indulget; ex quo fit, quod nec in mansuetudine discretionem justi- tiae, nec in discretione justitiae virtutem mansuetudinis foras mittit. Cumque nobilis vir Wilhelmus de Landstein saepe et saepius in nos et ecclesiam Pragensem nostram tyrannica ferocitate desaeviens, bona ipsius ecclesiae nostrae incendiis, rapinis et spoliis diversisque injuriarum modis vastaverit, damna nobis in eis quam plurima inferendo: nos praedictae doctrinae ecclesiasticae salutaribus praeceptis ammoniti, ejusque salutari institutione formati, licet in eum, Jeru. et Budy. hujus iniquitatis suae executores, adjutores, consiliarios et fau- tores, per poenas provincialium conciliorum et nostras constitutiones, malefactoribus eccle- siarum inflictas, debitam potuissemus exercere censuram: rigorem tamen mansuetudine temperantes, volentesque secum sicut pater cum filio agere gratiose, ipsum tam per nos ipsos, quam per plures suos et nostros amicos amicabiliter et caritative monuimus, ut dein- ceps cessaret a talibus, et de illatis nobis et ecclesiae nostrae injuriis et offensis et damnis satisfaceret competenter. Sed licet sic apud eum benignitatis et mansuetudinis curaremus insistere lenitate: ipse tamen Pharaonis imitatus duritiam, et obturans more aspidis aures suas, hujus paternae affectionis monita elata obstinatione et obstinata elatione despexit, factusque ex audacia impunitatis crudelior, iniquitatem iniquitati actuum suorum malignitate conjunxit. Adunatis enim sibi hiis diebus praedictis et aliis suae factionis complicibus, civi- tatem nostram Pilgrems, raptis prius et abductis omnibus, quae circumquaque erant, homi- num nostrorum bonis, ipsam expugnare gestiens, tota fortitudinis suae virtute vallavit, tan- tamque ibidem in caede hominum damnisque rerum immanitatem exercuit, quod in com- paratione eorum, quae fecit, barbarorum rabies non est major. Non valentes igitur absque gravi Christi offensa et ecclesiasticac libertatis injuria tot et tantas iniquitates ejus et scelera nostracque ecclesiae offensas et damna tam notoria ulterius tolerare, urgente nos con-
Strana 179
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 179 scientia, praeterire non possumus, quin contra eum dignis poenarum animadversionibus procedamus. Cum igitur malefactores hujusmodi per constitutiones praedictas ipso facto excommunicati sint, et ecclesiae, quarum patroni existunt, interdicto ecclesiastico sint sub- jectae: mandamus vobis in virtute sanctae obedientiae et sub poena excommunicationis, quatenus in die . . et in aliis singulis diebus dominicis in ecclesia Pragensi, cum populum Christi fidelium magis videritis congregatum, praedictos Wi .. et . . nominatum aliosque complices eorum in genere, pulsatis campanis et extinctis candelis, excommunicatos denun- ciari faciatis, et tamquam excommunicatos ab omnibus Christi fidelibus arcius evitari; hoc in denunciatione ipsa sollicite adjungentes, quod eorum etiam ecclesiae, in quibus patroni existunt, ecclesiastico subjacent interdicto, propter quod nec in ecclesiis, ipsis nec alibi divina eis debent celebrari officia, nec aliqua praeter baptisma parvulorum et poenitentias morientium sacramenta ecclesiastica ministrari, donec de praedictis ecclesiae nostrae illatis injuriis debita satisfactione exhibita absolutionis beneficium meruerint obtinere. In hujus autem nostri exsecutione mandati inveni (sic) taliter vos opportet, ut quantum in vobis obedientiae virtus et ecclesiasticae libertatis amor eferveat, operis demonstretur effectu. Datum oc. 220. Jchannes episcopus Pragensis committit sese patrocinio cardinalis in curia Romana. (Cap. I, 40. f. 319a.) Episcopus committit se patrocinio cardinalis, submittens se et sua ad ipsius beneplacitum et mandatum. Venerabili in Christo patri et domino, domino B. tituli S. Marcelli presbytero car- dinali, domini papae vicecancellario: Johannes oc. cum subjectionis reverentia, ad ejus mandata se totum. Comperta famae vestrae dulcedine, tanto fui statim vestrae dominationis amore succensus, quod finem vix videre potui, quousque super me invocaretur mellifluum clementiae vestrae nomen. Quamobrem meis in Romana curia procuratoribus aliis, familia- ribus et amicis, id injunxi praecipuum, ut adhoc suae me sollicitudinis cura perducerent, ut vestrorum familiarium societati conjunctus, sub vestri umbra nominis gloriarer. Et quia discretus vir Sy. Lubucensis canonicus, procurator meus in curia, mihi nuper per suas significavit literas, quod desiderii mei metas jam attigi, quia vos ex vestrae bonitatis multi- tudine me vestrorum dignatus estis capellanorum consortio aggregare: pro hoc vestrae Pater- nitatis provolutus ad pedes, grates refero, non quas debeo, sed quas possum, et supplico, ut meis et ecclesiae meae negotiis in vestram tam benigne promotionem assumptis, meis, cum per praedictum procuratorem meum ex mea fueritis parte ammoniti, vos patrem ex- hibere dignemini et dominum gratiosum. Et si in partibus meis sunt nunc, (vel) deinceps erunt aliqua, in quibus meum esset vestrae dominationi opportunum servitium: statim, ut mihi in hiis vestra patefiet intentio, promptus in me non deerit ad obsequendum effectus. Datum oc.
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 179 scientia, praeterire non possumus, quin contra eum dignis poenarum animadversionibus procedamus. Cum igitur malefactores hujusmodi per constitutiones praedictas ipso facto excommunicati sint, et ecclesiae, quarum patroni existunt, interdicto ecclesiastico sint sub- jectae: mandamus vobis in virtute sanctae obedientiae et sub poena excommunicationis, quatenus in die . . et in aliis singulis diebus dominicis in ecclesia Pragensi, cum populum Christi fidelium magis videritis congregatum, praedictos Wi .. et . . nominatum aliosque complices eorum in genere, pulsatis campanis et extinctis candelis, excommunicatos denun- ciari faciatis, et tamquam excommunicatos ab omnibus Christi fidelibus arcius evitari; hoc in denunciatione ipsa sollicite adjungentes, quod eorum etiam ecclesiae, in quibus patroni existunt, ecclesiastico subjacent interdicto, propter quod nec in ecclesiis, ipsis nec alibi divina eis debent celebrari officia, nec aliqua praeter baptisma parvulorum et poenitentias morientium sacramenta ecclesiastica ministrari, donec de praedictis ecclesiae nostrae illatis injuriis debita satisfactione exhibita absolutionis beneficium meruerint obtinere. In hujus autem nostri exsecutione mandati inveni (sic) taliter vos opportet, ut quantum in vobis obedientiae virtus et ecclesiasticae libertatis amor eferveat, operis demonstretur effectu. Datum oc. 220. Jchannes episcopus Pragensis committit sese patrocinio cardinalis in curia Romana. (Cap. I, 40. f. 319a.) Episcopus committit se patrocinio cardinalis, submittens se et sua ad ipsius beneplacitum et mandatum. Venerabili in Christo patri et domino, domino B. tituli S. Marcelli presbytero car- dinali, domini papae vicecancellario: Johannes oc. cum subjectionis reverentia, ad ejus mandata se totum. Comperta famae vestrae dulcedine, tanto fui statim vestrae dominationis amore succensus, quod finem vix videre potui, quousque super me invocaretur mellifluum clementiae vestrae nomen. Quamobrem meis in Romana curia procuratoribus aliis, familia- ribus et amicis, id injunxi praecipuum, ut adhoc suae me sollicitudinis cura perducerent, ut vestrorum familiarium societati conjunctus, sub vestri umbra nominis gloriarer. Et quia discretus vir Sy. Lubucensis canonicus, procurator meus in curia, mihi nuper per suas significavit literas, quod desiderii mei metas jam attigi, quia vos ex vestrae bonitatis multi- tudine me vestrorum dignatus estis capellanorum consortio aggregare: pro hoc vestrae Pater- nitatis provolutus ad pedes, grates refero, non quas debeo, sed quas possum, et supplico, ut meis et ecclesiae meae negotiis in vestram tam benigne promotionem assumptis, meis, cum per praedictum procuratorem meum ex mea fueritis parte ammoniti, vos patrem ex- hibere dignemini et dominum gratiosum. Et si in partibus meis sunt nunc, (vel) deinceps erunt aliqua, in quibus meum esset vestrae dominationi opportunum servitium: statim, ut mihi in hiis vestra patefiet intentio, promptus in me non deerit ad obsequendum effectus. Datum oc.
Strana 180
180 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 221. Episcopus mandat, ut archidiaconus ponat interdictum in ecclesiis, in quibus munitiones con- struuntur. (Cap. I, 40. f. 251“.) Johannes, Pragensis episcopus, honorabili viro domino C. archidiacono tali, salutem in domino. Cum nobilis dominus H. de .. violentiis multiplicibus, quas prius in bonis episcopatus nostri per se et suos praesumpsit admittere, non contentus, nunc de novo Thiow (sic) oppidum nostrum cum villis adjacentibus, timore dei postposito, ausu sacrilego in- vadens, vastaverit hostiliter et temere per spolia et rapinas, homines ibidem quam plurimos duriter vulnerando: nos tantae temeritatis saevitiam sacrilegam et profanam dissimulare ali- quatenus absque salutis et honoris commodo non valentes, discretioni vestrae mandamus in virtute sanctae obedientiae et sub poena excommunicationis firmiter et expresse, quatenus cum etiam nobilis idem quam plures ecclesias, in quibus ipse jus patronatus obtinet, in- castellare praesumpserit, contra synodalem constitutionem nostram et alias canonicas san- ctiones, tamdiu quamlibet ecclesiam in bonis suis subjiciatis et subjici faciatis per decanos vestros ecclesiastico interdicto, ita quod ibidem praeter baptismata parvulorum et morien- tium pocnitentias nulla exerceantur ecclesiastica sacramenta, nec aliquorum corpora tumu- lentur, universis ipsius et hominibus et familiis etiam in aliis ecclesiis omnibus et singulis in vestro archidiaconatu constitutis remotis totaliter a divino officio et praefata ecclesiastica sepultura, donec aliud a nobis receperetis in mandatis; contradictores ad id quoslibet et rebelles per censuram ecclesiasticam taliter compellendo, quod vestrae obedientiae meritum favoris nostri benivolentia perpensius attollamus; alioquin praefatam excommunicationis poenam vos ipso facto noveritis incursuros, cum inter opera caritatis elemosyna sit virtus, quae operit multitudinem peccatorum, divinam offensam mitigat, dat gratiam in praesenti et addit gloriam in futuro, universitatem (sic) oc. 222. Episcopus mandat civibus, ut plebano et non fratribus confiteantur. (Cap. I. 40. f. 2605.) Johannes dei gratia Pragensis episcopus, dilectis in Christo filiis, judici et juratis et universis civibus talis loci salutem et sinceritatem in domino. Sincera vestrae universitatis providentia nobis literatorie significare curavit, quod tanta et talis dissensio est inter pleba- num vestrum et fratres Minores, quod corda multorum bonorum hominum ex hoc saepius perturbantur, ac etiam ex eadem dissensione multi homines inmemores (sic) laqueum trahi possunt. Cujus dissensionis causam hanc evidenter perpendimus in vestris literis contineri, quod fratres Minores asserunt, quod populus non teneatur petere licentiam a plebano, quandocumque eis voluerit confiteri, plebano contrarium asserente, quod plebs sibi com- missa, pro qua ipse tenetur in extremo examine reddere rationem, ab eo debet petere licen- tiam alias confitendi, cum ipse debeat cognoscere vultum pecoris sui et uniuscujuscumque conscientiam regere, quod sibi proficiat ad salutem, et hoc ut cognoscere possit, sibi digne debeat conferre sanctissimum eucharistiae sacramentum. Finem igitur litibus imponere et
180 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 221. Episcopus mandat, ut archidiaconus ponat interdictum in ecclesiis, in quibus munitiones con- struuntur. (Cap. I, 40. f. 251“.) Johannes, Pragensis episcopus, honorabili viro domino C. archidiacono tali, salutem in domino. Cum nobilis dominus H. de .. violentiis multiplicibus, quas prius in bonis episcopatus nostri per se et suos praesumpsit admittere, non contentus, nunc de novo Thiow (sic) oppidum nostrum cum villis adjacentibus, timore dei postposito, ausu sacrilego in- vadens, vastaverit hostiliter et temere per spolia et rapinas, homines ibidem quam plurimos duriter vulnerando: nos tantae temeritatis saevitiam sacrilegam et profanam dissimulare ali- quatenus absque salutis et honoris commodo non valentes, discretioni vestrae mandamus in virtute sanctae obedientiae et sub poena excommunicationis firmiter et expresse, quatenus cum etiam nobilis idem quam plures ecclesias, in quibus ipse jus patronatus obtinet, in- castellare praesumpserit, contra synodalem constitutionem nostram et alias canonicas san- ctiones, tamdiu quamlibet ecclesiam in bonis suis subjiciatis et subjici faciatis per decanos vestros ecclesiastico interdicto, ita quod ibidem praeter baptismata parvulorum et morien- tium pocnitentias nulla exerceantur ecclesiastica sacramenta, nec aliquorum corpora tumu- lentur, universis ipsius et hominibus et familiis etiam in aliis ecclesiis omnibus et singulis in vestro archidiaconatu constitutis remotis totaliter a divino officio et praefata ecclesiastica sepultura, donec aliud a nobis receperetis in mandatis; contradictores ad id quoslibet et rebelles per censuram ecclesiasticam taliter compellendo, quod vestrae obedientiae meritum favoris nostri benivolentia perpensius attollamus; alioquin praefatam excommunicationis poenam vos ipso facto noveritis incursuros, cum inter opera caritatis elemosyna sit virtus, quae operit multitudinem peccatorum, divinam offensam mitigat, dat gratiam in praesenti et addit gloriam in futuro, universitatem (sic) oc. 222. Episcopus mandat civibus, ut plebano et non fratribus confiteantur. (Cap. I. 40. f. 2605.) Johannes dei gratia Pragensis episcopus, dilectis in Christo filiis, judici et juratis et universis civibus talis loci salutem et sinceritatem in domino. Sincera vestrae universitatis providentia nobis literatorie significare curavit, quod tanta et talis dissensio est inter pleba- num vestrum et fratres Minores, quod corda multorum bonorum hominum ex hoc saepius perturbantur, ac etiam ex eadem dissensione multi homines inmemores (sic) laqueum trahi possunt. Cujus dissensionis causam hanc evidenter perpendimus in vestris literis contineri, quod fratres Minores asserunt, quod populus non teneatur petere licentiam a plebano, quandocumque eis voluerit confiteri, plebano contrarium asserente, quod plebs sibi com- missa, pro qua ipse tenetur in extremo examine reddere rationem, ab eo debet petere licen- tiam alias confitendi, cum ipse debeat cognoscere vultum pecoris sui et uniuscujuscumque conscientiam regere, quod sibi proficiat ad salutem, et hoc ut cognoscere possit, sibi digne debeat conferre sanctissimum eucharistiae sacramentum. Finem igitur litibus imponere et
Strana 181
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 181 discordiae materiam amputare volentes, sic vobis de praelatorum nostrorum jurisperi- torum consilio, prout petistis, duximus rescribendum, quod omnes et singuli, tam mares quam feminae, plebano vestro praedicto debetis de nostro consilio et mandato, praecipue in hiis omnibus et singulis, quae ad salutem vestrarum animarum (pertinent), humiliter sibi et fideliter obedire. Unde scire debetis, quod quilibet vestrum non potest nec debet eo praemisso alteri confiteri, nisi ab eo petita licentia, prout sanctorum patrum statuta et jura canonica hoc decernunt. 223 a) Processus contra illos, qui non solvunt fumales. (Cap. I, 40, f. 224a.) Johannes dei oc. dilecto sibi in Christo . . decano salutem. Quia sicut nobis ex- posuisti, multi, qui in decanatu tuo consistunt, nostros decimales denarios non solvunt nec curant solvere, quandocumque (sic) rigide moneantur: quare ne sic per talium inobedien- tiam jura nostra remaneant insoluta, ut illos omnes, qui ipsos nostros decimales sive fumales denarios per te moniti non solvunt, excommunicare, suspendere ab officio et divinis, et eorum ecclesias interdicto subjicere et omnem aliam poenam spiritualem et pecuniariam, quam eos magis timere videris, ipsis imponere valeas, plenam tibi et expressam tenore praesentium concedimus facultatem. 223 b) Forma, quando parochiani nolunt solvere decimas suis rectoribus. (Cap. I. 40. ſ. 285.) Sua nobis . . rector . . ecclesiae petitione monstravit, quod nonnulli parochiani ejus- dem ecclesiac de proventibus terrarum, vinearum, hortorum et aliorum bonorum, quae infra limites parochiae ejusdem ecclesiae obtinent, decimas ipsi ecclesiae eidem rectori solvere indebite contradicunt, quandam pravam consuetudinem, quae corruptela dicenda est potius, praetendentes, videlicet, quod de talibus nulli adhuc decimas persolverunt. Cum igitur tanto sint graviora crimina, quanto diutius infelicem animum detinent alligatum, (et) universalis do- minii quasi quodam titulo speciali sibi dominus decimas reservavit: mandamus, quatenus, si est ita, praefatos parochianos, ut consuetudine hujusmodi non obstante, decimas de prae- dictis eidem ecclesiae debitas dicto rectori integre ut tenentur persolvant, monitione prae- via, per censuram ecclesiasticam, appellatione remota, praevia ratione compellas. 224. Commissio visitationis monasterii. (Cap. I, 40. f. 224b,) Johannes dei oc. honorabili viro, magistro Gregorio, salutem. Saepe nobis multa, de quibus satis doluimus et dolemus, de Teplicensi fuerunt monasterio nuntiata, quod vide- licet monasterio ipso disciplina regularis observantiae et ea, quae ad bonum ipsius mona- sterii statum pertinent, etsi non in totum abolita, in majori tamen imo in parte sunt maxima diminuta; unde cupientes, quantum in nobis est, monasterii ipsius statum corrigere et mores
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 181 discordiae materiam amputare volentes, sic vobis de praelatorum nostrorum jurisperi- torum consilio, prout petistis, duximus rescribendum, quod omnes et singuli, tam mares quam feminae, plebano vestro praedicto debetis de nostro consilio et mandato, praecipue in hiis omnibus et singulis, quae ad salutem vestrarum animarum (pertinent), humiliter sibi et fideliter obedire. Unde scire debetis, quod quilibet vestrum non potest nec debet eo praemisso alteri confiteri, nisi ab eo petita licentia, prout sanctorum patrum statuta et jura canonica hoc decernunt. 223 a) Processus contra illos, qui non solvunt fumales. (Cap. I, 40, f. 224a.) Johannes dei oc. dilecto sibi in Christo . . decano salutem. Quia sicut nobis ex- posuisti, multi, qui in decanatu tuo consistunt, nostros decimales denarios non solvunt nec curant solvere, quandocumque (sic) rigide moneantur: quare ne sic per talium inobedien- tiam jura nostra remaneant insoluta, ut illos omnes, qui ipsos nostros decimales sive fumales denarios per te moniti non solvunt, excommunicare, suspendere ab officio et divinis, et eorum ecclesias interdicto subjicere et omnem aliam poenam spiritualem et pecuniariam, quam eos magis timere videris, ipsis imponere valeas, plenam tibi et expressam tenore praesentium concedimus facultatem. 223 b) Forma, quando parochiani nolunt solvere decimas suis rectoribus. (Cap. I. 40. ſ. 285.) Sua nobis . . rector . . ecclesiae petitione monstravit, quod nonnulli parochiani ejus- dem ecclesiac de proventibus terrarum, vinearum, hortorum et aliorum bonorum, quae infra limites parochiae ejusdem ecclesiae obtinent, decimas ipsi ecclesiae eidem rectori solvere indebite contradicunt, quandam pravam consuetudinem, quae corruptela dicenda est potius, praetendentes, videlicet, quod de talibus nulli adhuc decimas persolverunt. Cum igitur tanto sint graviora crimina, quanto diutius infelicem animum detinent alligatum, (et) universalis do- minii quasi quodam titulo speciali sibi dominus decimas reservavit: mandamus, quatenus, si est ita, praefatos parochianos, ut consuetudine hujusmodi non obstante, decimas de prae- dictis eidem ecclesiae debitas dicto rectori integre ut tenentur persolvant, monitione prae- via, per censuram ecclesiasticam, appellatione remota, praevia ratione compellas. 224. Commissio visitationis monasterii. (Cap. I, 40. f. 224b,) Johannes dei oc. honorabili viro, magistro Gregorio, salutem. Saepe nobis multa, de quibus satis doluimus et dolemus, de Teplicensi fuerunt monasterio nuntiata, quod vide- licet monasterio ipso disciplina regularis observantiae et ea, quae ad bonum ipsius mona- sterii statum pertinent, etsi non in totum abolita, in majori tamen imo in parte sunt maxima diminuta; unde cupientes, quantum in nobis est, monasterii ipsius statum corrigere et mores
Strana 182
182 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. personarum in eo degentium ad viam reducere salutarem: vobis, de cujus discretione et providentia plene confidimus, injungimus per praesentes, quatenus ad monasterium ipsum personaliter accedentes, statum ejus tam in capite, quam in membris cum omni diligentia et sollicitudine 1) inquiratis, et ea, quae correctione et reformatione indigere videritis, taliter corrigatis et in statum reducatis fructiferum, ut apud deum consequamini meritum, et a nobis de bono possitis opere commendari. Datum anno . . . 225 a) Gregorius pp. XI archiepiscopo Pragensi. (Cap. I, 40. f. 3365.) 1374, 13 Januar. (Avinione.) Articuli contra dominum Milliczium, litera ad archiepiscopum a papa. Gregorius episcopus, servus servorum dei, venerabili fratri archiepiscopo Pra- gensi, salutem et apostolicam benedictionem. Plurium fidedignorum relatibus ad nostrum pervenit auditum, quod quidam Milleczius presbyter, olim sacrista Pragensis, sub specie san- ctitatis spiritu elationis et temeritatis assumpto, et praedicationis officio, quod sibi non com- petit, usurpato, multos errores non solum temerarios et iniquos, sed etiam haereticos et scismaticos, utique nimium scandalosos et periculosos, fidelibus, praesertim simplicibus, dicere et publice praedicare in tuis civitate et diocesi Pragensi praesumsit hactenus et prae- sumit, nonnullas personas utriusque sexus ad ejus sectam, quam damnabiliter inculpavit, ac in errores detestabiles et reprobandos actus in derogationem katholicae fidei et con- temptum sacrorum canonum inducendo, prout in quibusdam articulis scriptis in cedula, quam sub bulla nostra tibi mittimus, continetur. Nos igitur de his, si vera sunt, merito condolentes ab intimis, cum non sint aliquatenus toleranda, et de negligentia tuae Frater- nitatis et aliorum antistitum, in quorum civitatibus et diocesibus idem Milleczius et sui com- plices conversantur, ac inquisitorum haereticae pravitatis in illis partibus deputatorum, quod contra tales adversus dictam fidem temere insurgentes, et praemissa detestabilia praesumentes, si ita fit, non processistis, prout tenemini, et nobis de praemissis nihil notificare curastis, plurimum admirantes, eidem Fraternitati per apostolica scripta districte praecipiendo man- damus, quatenus auctoritate nostra de praemissis plenarie te informes, et si inveneris ita esse, adversus praefatos Milleczium et sequaces ac fautores eorum, si sint in tuis civitate vel diocesi praelibatis, procedas secundum canonicas sanctiones, ac errores contentos in dicta cedula publice in praedicationibus reprobes, ac per clericos seculares et religiosos peritos in lege domini facias reprobari, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo, invocato adhoc, si opus fuerit, auxilio brachii secularis, non ob- stante si alicui vel aliquibus communiter vel divisim a sede apostolica sit indultum, quod interdicto suspendi vel excommunicari non possint per literas apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi mentionem. Datum Avinione, idus Januarii, pontificatus nostri anno iiii. 1) MS. solutione.
182 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. personarum in eo degentium ad viam reducere salutarem: vobis, de cujus discretione et providentia plene confidimus, injungimus per praesentes, quatenus ad monasterium ipsum personaliter accedentes, statum ejus tam in capite, quam in membris cum omni diligentia et sollicitudine 1) inquiratis, et ea, quae correctione et reformatione indigere videritis, taliter corrigatis et in statum reducatis fructiferum, ut apud deum consequamini meritum, et a nobis de bono possitis opere commendari. Datum anno . . . 225 a) Gregorius pp. XI archiepiscopo Pragensi. (Cap. I, 40. f. 3365.) 1374, 13 Januar. (Avinione.) Articuli contra dominum Milliczium, litera ad archiepiscopum a papa. Gregorius episcopus, servus servorum dei, venerabili fratri archiepiscopo Pra- gensi, salutem et apostolicam benedictionem. Plurium fidedignorum relatibus ad nostrum pervenit auditum, quod quidam Milleczius presbyter, olim sacrista Pragensis, sub specie san- ctitatis spiritu elationis et temeritatis assumpto, et praedicationis officio, quod sibi non com- petit, usurpato, multos errores non solum temerarios et iniquos, sed etiam haereticos et scismaticos, utique nimium scandalosos et periculosos, fidelibus, praesertim simplicibus, dicere et publice praedicare in tuis civitate et diocesi Pragensi praesumsit hactenus et prae- sumit, nonnullas personas utriusque sexus ad ejus sectam, quam damnabiliter inculpavit, ac in errores detestabiles et reprobandos actus in derogationem katholicae fidei et con- temptum sacrorum canonum inducendo, prout in quibusdam articulis scriptis in cedula, quam sub bulla nostra tibi mittimus, continetur. Nos igitur de his, si vera sunt, merito condolentes ab intimis, cum non sint aliquatenus toleranda, et de negligentia tuae Frater- nitatis et aliorum antistitum, in quorum civitatibus et diocesibus idem Milleczius et sui com- plices conversantur, ac inquisitorum haereticae pravitatis in illis partibus deputatorum, quod contra tales adversus dictam fidem temere insurgentes, et praemissa detestabilia praesumentes, si ita fit, non processistis, prout tenemini, et nobis de praemissis nihil notificare curastis, plurimum admirantes, eidem Fraternitati per apostolica scripta districte praecipiendo man- damus, quatenus auctoritate nostra de praemissis plenarie te informes, et si inveneris ita esse, adversus praefatos Milleczium et sequaces ac fautores eorum, si sint in tuis civitate vel diocesi praelibatis, procedas secundum canonicas sanctiones, ac errores contentos in dicta cedula publice in praedicationibus reprobes, ac per clericos seculares et religiosos peritos in lege domini facias reprobari, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo, invocato adhoc, si opus fuerit, auxilio brachii secularis, non ob- stante si alicui vel aliquibus communiter vel divisim a sede apostolica sit indultum, quod interdicto suspendi vel excommunicari non possint per literas apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi mentionem. Datum Avinione, idus Januarii, pontificatus nostri anno iiii. 1) MS. solutione.
Strana 183
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 183 225 b) Articuli domini Milicii. (Cap. I, 40. 142.) Primo quod ipse tenuit et affirmavit, quod in anno domini MCCCLXVI Antichristus fuisset natus, et quia eandem opinionem dimittere noluit, fuit per dominum Johannem archi- episcopum Pragensem incarceratus. Item quia determinavit et in publico praedicavit, quod omnes ementes super quacum- que communitate essent damnati, et omnes ementes villas quascumque res et vendentes carius sint expellendi de templo et communione fidelium prohibendi. Item census sacerdotum, quos habent super domibus vel etiam super vineis, sint usura reputandi. Item quod omnis homo de jure tenetur et de necessitate saltim omni die vel saltim bis in ebdomada percipere dominici corporis sacramenta. Et sic aliqui homines ex illa prae- dicatione ad tantam dementiam devenerunt, quod etiam eorum aliqui in festo Nativitatis domini ter communicaverunt et communicari voluerunt, asserentes, quod si sacerdotibus eadem die liceret ter celebrare missarum sollemnia, etiam et eis liceret ter percipere cor- poris dominici sacramenta, adjungentes, quod sicut sacerdotes essent consecrati exterius ad celebrandum divina, ita etiam ipsi sint consecrati interius ad percipiendum eadem die ter dominica sacramenta. Item quod ipsi aliquibus etiam pro poenitentia injunxerunt, quod ipsi omni die aut etiam vel ad minus bis in ebdomada communicarent. Item quod ipse in loco prostibuli ecclesiam aedificavit, cui nomen Jerusalem impo- suit, et ibidem unam congregationem mulierum meretricum fecit, quas quidem meretrices mulieris habitu singulari quasi monastico vestivit, et earum superior exstitit et eas etiam sub clausura firmissima tenuit in tantum, quod quandocumque earum aliqua de domo illa abs- que sua licentia speciali exivit, statim eandem quasi superior ipsius incarceravit et eidem insuper disciplinam specialem pro hujusmodi excessu injunxit, nec non ipsemet virgis pro poe- nitentia verberavit et etiam easdem mulieres omni die communicavit, asserens, quod eaedem mulieres sint omnibus sacris virginibus praeferendae. Et ibi etiam fecit quandam congre- gationem sacerdotum, quos habitu speciali vestivit et eis ordinem novum imposuit, quem de vita apostolorum nominavit. Item quod ipse eandem capellam, quam aedificavit, voluit et vult erigere in eccle- siam parochialem, et pro assensu erectionis ejusdem capitulo ecclesiae Pragensis supplicavit, in qua quidem supplicatione novum ordinem et domum supradictam, locum literatorum ex- pressit. Sed quia canonici et capellani ei in hoc consentire noluerunt, surrexit et publice praedicavit, quod in papa, cardinalibus, episcopis, praelatis, plebanis, religiosis et aliis sacerdotibus veritas nulla esset, et nullus ex eis duceret ad vitam veritatis; sed tamen ipse cum sibi adhaerentibus praedicaret veritatem: et propter hoc omnes praelati et plebani essent nequam, et quod eis in nullo esset fides adhibenda.
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 183 225 b) Articuli domini Milicii. (Cap. I, 40. 142.) Primo quod ipse tenuit et affirmavit, quod in anno domini MCCCLXVI Antichristus fuisset natus, et quia eandem opinionem dimittere noluit, fuit per dominum Johannem archi- episcopum Pragensem incarceratus. Item quia determinavit et in publico praedicavit, quod omnes ementes super quacum- que communitate essent damnati, et omnes ementes villas quascumque res et vendentes carius sint expellendi de templo et communione fidelium prohibendi. Item census sacerdotum, quos habent super domibus vel etiam super vineis, sint usura reputandi. Item quod omnis homo de jure tenetur et de necessitate saltim omni die vel saltim bis in ebdomada percipere dominici corporis sacramenta. Et sic aliqui homines ex illa prae- dicatione ad tantam dementiam devenerunt, quod etiam eorum aliqui in festo Nativitatis domini ter communicaverunt et communicari voluerunt, asserentes, quod si sacerdotibus eadem die liceret ter celebrare missarum sollemnia, etiam et eis liceret ter percipere cor- poris dominici sacramenta, adjungentes, quod sicut sacerdotes essent consecrati exterius ad celebrandum divina, ita etiam ipsi sint consecrati interius ad percipiendum eadem die ter dominica sacramenta. Item quod ipsi aliquibus etiam pro poenitentia injunxerunt, quod ipsi omni die aut etiam vel ad minus bis in ebdomada communicarent. Item quod ipse in loco prostibuli ecclesiam aedificavit, cui nomen Jerusalem impo- suit, et ibidem unam congregationem mulierum meretricum fecit, quas quidem meretrices mulieris habitu singulari quasi monastico vestivit, et earum superior exstitit et eas etiam sub clausura firmissima tenuit in tantum, quod quandocumque earum aliqua de domo illa abs- que sua licentia speciali exivit, statim eandem quasi superior ipsius incarceravit et eidem insuper disciplinam specialem pro hujusmodi excessu injunxit, nec non ipsemet virgis pro poe- nitentia verberavit et etiam easdem mulieres omni die communicavit, asserens, quod eaedem mulieres sint omnibus sacris virginibus praeferendae. Et ibi etiam fecit quandam congre- gationem sacerdotum, quos habitu speciali vestivit et eis ordinem novum imposuit, quem de vita apostolorum nominavit. Item quod ipse eandem capellam, quam aedificavit, voluit et vult erigere in eccle- siam parochialem, et pro assensu erectionis ejusdem capitulo ecclesiae Pragensis supplicavit, in qua quidem supplicatione novum ordinem et domum supradictam, locum literatorum ex- pressit. Sed quia canonici et capellani ei in hoc consentire noluerunt, surrexit et publice praedicavit, quod in papa, cardinalibus, episcopis, praelatis, plebanis, religiosis et aliis sacerdotibus veritas nulla esset, et nullus ex eis duceret ad vitam veritatis; sed tamen ipse cum sibi adhaerentibus praedicaret veritatem: et propter hoc omnes praelati et plebani essent nequam, et quod eis in nullo esset fides adhibenda.
Strana 184
184 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Item quando dicebatur sibi, quod ex illa congregatione sacerdotum et mulierum in communi viventium, et propter inventionem novi ordinis contra statuta sacrorum canonum et specialiter illius Extravagantis Johannis papae . n. qui incipit »Sancta Romana« esset excommunicatus: respondit, quod si papa eum excommunicaret, ipse per imperatorem se defendere vellet. Item quod ipse in publico praedicavit, quod nullus artes liberales studere deberet, alias omnes, qui in artibus studerent, mortaliter peccarent. Et sic in tantum populum contra studentes artes suis praedicationibus incitavit, quod ipsi studentes a populo non solum odio haberentur, sed haeretici appellarentur. Item quod ipse habitum mulierum decentem et honestum prohibet et reprobat, quan- tum in ipso est, deberet (sic). Et ad confirmandum suam rationem quadam die, dum prae- dicaret, et vidit unam ex virginibus in crinali sive serto in suo sermone sedentem: statim accessit et eidem virgini sertum vel crinale de capite in publico violenter traxit et in frusta minuta discerpens coram populo projecit. Dixit etiam, quod multo plus quam Christus fecisset ex eo, quod secundum suam existimationem plures quam Christus homines conver- tisset. Et quidquid de suis conceptibus et erroribus secundum voluntatem ad effectum per- ducere non potest, hoc per manus principum et potestatem brachii secularis ad effectum perducit, eosdem suis erroneis suggestionibus informando et super hoc contra statum totius clerici excitando. Praedicavit etiam cum suis, quod nullus sacerdos deberet aliquid in proprio habere. sed totum debent habere in communi. Articuli declaratorii contra eundem Milliczium, canonicum Pragensem haereticum. Articuli declaratorii: Inprimis idem Milleczius velut tenebrarum princeps in angelum lucis se transformans, ovis vestimento lupi rabiem vulpisque fallaciam ac sub mellis dul- cedine venenum tegens, in sanctitatis specie seu hypocrisi plures infrascriptos erroneos, falsos, temerarios, schismaticos et haereticos in (articulos) ecclesia dei sancta veluti zizaniam in tritico seminavit. Qui quidem canonicus Pragensis existens, praebendam et canonicatus resignans, dicens in humilitatis spiritu se velle domino famulari, nullum tamen assumere voluit regu- larem ordinem, per sanctam Romanam ecclesiam approbatum, sed sicut singularis, de silva ferus, indoctus in sacris literis, officium praedicationis assumpsit, non doctor, quia non pro- prium est doctorum, infrascriptos perniciosos articulos dogmatisare et asserere, per quos Christi fideles seduxit et traxit simplices in errores. Primo sub anno domini M'CCC'LXVI praedicavit, quod Antichristus esset natus, unde pro tunc per reverendum patrem dominum Johannem archiepiscopum Pragensis ecclesiae fuit carceri mancipatus. Qui quidem articulus fuit temerarius, quia non potuit sacrae scripturae testimoniis nec debitis evidentiis approbari. Secundo post liberationem suam a carcere praedicavit idem Milleczius, quod qui- cumque super aliqua communitate censum emeret, in via dampnationis esset. Quod dictum falsum et erroneum est, cum divina lex, canonica pariter et civilis permittant et approbent
184 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Item quando dicebatur sibi, quod ex illa congregatione sacerdotum et mulierum in communi viventium, et propter inventionem novi ordinis contra statuta sacrorum canonum et specialiter illius Extravagantis Johannis papae . n. qui incipit »Sancta Romana« esset excommunicatus: respondit, quod si papa eum excommunicaret, ipse per imperatorem se defendere vellet. Item quod ipse in publico praedicavit, quod nullus artes liberales studere deberet, alias omnes, qui in artibus studerent, mortaliter peccarent. Et sic in tantum populum contra studentes artes suis praedicationibus incitavit, quod ipsi studentes a populo non solum odio haberentur, sed haeretici appellarentur. Item quod ipse habitum mulierum decentem et honestum prohibet et reprobat, quan- tum in ipso est, deberet (sic). Et ad confirmandum suam rationem quadam die, dum prae- dicaret, et vidit unam ex virginibus in crinali sive serto in suo sermone sedentem: statim accessit et eidem virgini sertum vel crinale de capite in publico violenter traxit et in frusta minuta discerpens coram populo projecit. Dixit etiam, quod multo plus quam Christus fecisset ex eo, quod secundum suam existimationem plures quam Christus homines conver- tisset. Et quidquid de suis conceptibus et erroribus secundum voluntatem ad effectum per- ducere non potest, hoc per manus principum et potestatem brachii secularis ad effectum perducit, eosdem suis erroneis suggestionibus informando et super hoc contra statum totius clerici excitando. Praedicavit etiam cum suis, quod nullus sacerdos deberet aliquid in proprio habere. sed totum debent habere in communi. Articuli declaratorii contra eundem Milliczium, canonicum Pragensem haereticum. Articuli declaratorii: Inprimis idem Milleczius velut tenebrarum princeps in angelum lucis se transformans, ovis vestimento lupi rabiem vulpisque fallaciam ac sub mellis dul- cedine venenum tegens, in sanctitatis specie seu hypocrisi plures infrascriptos erroneos, falsos, temerarios, schismaticos et haereticos in (articulos) ecclesia dei sancta veluti zizaniam in tritico seminavit. Qui quidem canonicus Pragensis existens, praebendam et canonicatus resignans, dicens in humilitatis spiritu se velle domino famulari, nullum tamen assumere voluit regu- larem ordinem, per sanctam Romanam ecclesiam approbatum, sed sicut singularis, de silva ferus, indoctus in sacris literis, officium praedicationis assumpsit, non doctor, quia non pro- prium est doctorum, infrascriptos perniciosos articulos dogmatisare et asserere, per quos Christi fideles seduxit et traxit simplices in errores. Primo sub anno domini M'CCC'LXVI praedicavit, quod Antichristus esset natus, unde pro tunc per reverendum patrem dominum Johannem archiepiscopum Pragensis ecclesiae fuit carceri mancipatus. Qui quidem articulus fuit temerarius, quia non potuit sacrae scripturae testimoniis nec debitis evidentiis approbari. Secundo post liberationem suam a carcere praedicavit idem Milleczius, quod qui- cumque super aliqua communitate censum emeret, in via dampnationis esset. Quod dictum falsum et erroneum est, cum divina lex, canonica pariter et civilis permittant et approbent
Strana 185
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 185 censum super communitatibus, civitatibus, castris, villis et hominum servitutibus possideri, et per consequens emi licite sive vendi. Tertio volens ex hoc populum excitare contra statum totius cleri dogmatisavit, quod omnes census sacerdotum, quos habent super domibus et vineis, usurae censerentur. Quod dictum est falsum et erroneum, quoniam lex divina concedit, imo praecipit, dare census decimarum dei ministris et levitis de vineis et justis laboribus quibuscumque. Per tales cen- sus et simile, approbantibus canonicis sanctionibus, ecclesiastica beneficia sunt dotata, et patroni, fundantes ecclesias, monasteria vel alia beneficia, licite sibi reservant in illis ecclesiis, monasteriis vel beneficiis census, qui census cum universitate rerum praedictorum patronorum licite venduntur, emuntur. Similiter secundum istam doctrinam omnes servi- tutes, quae venduntur et ex quibus census crescit, essent illicitae; quodque lex (sic) divina et canonum reprobat et civilis. Quarto dogmatisavit idem, quod omnis homo tenetur de necessitate saltim ad minus bis in ebdomada sumere corporis dominici sacramentum. Quod dictum est erroneum et repugnans sanctionibus ecclesiae sacrosanctae et sanctorum doctorum determinationibus, ut patet satis in scriptis et usu quotidiano, quem docet ecclesia sancta dei. Ex quo quidem errore quidam simplices in die Nativitatis Christi ter accipere sacramentum eucharistiae volu- runt et acceperunt, dicentes, quod essent interius consecrati sicut sacerdotes exterius ad accipiendum eucharistiam. Quinto praedicavit idem, quod quicumque carius res venderent quam emerent, in via damnationis essent. Hoc dictum erroneum est et falsum, quoniam ars mercantiae, dum- modo fiat sine fraude, licite fieri potest cum lucro debito vendentis, qui de tali arte vivit, etiam de aliquando propter eventum temporis, loci vel propter periculum, quo se exponit vendens transferendo rem de loco ad locum, res licite carius venditur, quam sit empta, ut sancti doctores determinaverunt et canonicae sanctiones. Sexto dogmatisavit idem, quod nullus studere deberet artes liberales, quoniam eas stu- dere peccatum esset mortale; et sic excitavit populum contra clerum in tantum, quod popu- lus studentes artium et magistros haereticos appellavit. Hoc dictum erroneum est et pericu- losum et occasio multarum haeresum, quoniam, ut scribit Jeronymus super epistolam ad Titum, et allegatur in canone tertia distinctione : Si quis Christianus ignarus mathematicae vel philosophiae disputare deberet adversum mathematicum vel philosophum, pateret et usui (sic), et probat idem exemplo Danielis et sociorum ejus et Mojsi, qui scientias Caldaeorum et Egyp- tiorum studuerant. Idem patet ex glossa interliniari Levitici II° capitulo, ubi vult quod ele- menta literarum et alia, quae philosophi invenerunt, divino eloquio necessaria sunt et con- cludit, quod discendae sunt artes, ut postea scriptura quasi in ministris proferatur. Item Augustinus XIIII° de Trinitate capitulo primo et XVIII de civitate dei capitulo quinquage- simo II°, ubi istum errorem praedictum dicit Augustinus esse quandam persecutionem eccle- siae, quem (sie) liberales artes prohibet docere, et per processus omnium doctorum, qui sacram scripturam suffragantibus liberalibus artibus tractaverant. Palacky, tber Formolbücher. 24
S. Kirchliche Acten vor König Wenzel IV. 185 censum super communitatibus, civitatibus, castris, villis et hominum servitutibus possideri, et per consequens emi licite sive vendi. Tertio volens ex hoc populum excitare contra statum totius cleri dogmatisavit, quod omnes census sacerdotum, quos habent super domibus et vineis, usurae censerentur. Quod dictum est falsum et erroneum, quoniam lex divina concedit, imo praecipit, dare census decimarum dei ministris et levitis de vineis et justis laboribus quibuscumque. Per tales cen- sus et simile, approbantibus canonicis sanctionibus, ecclesiastica beneficia sunt dotata, et patroni, fundantes ecclesias, monasteria vel alia beneficia, licite sibi reservant in illis ecclesiis, monasteriis vel beneficiis census, qui census cum universitate rerum praedictorum patronorum licite venduntur, emuntur. Similiter secundum istam doctrinam omnes servi- tutes, quae venduntur et ex quibus census crescit, essent illicitae; quodque lex (sic) divina et canonum reprobat et civilis. Quarto dogmatisavit idem, quod omnis homo tenetur de necessitate saltim ad minus bis in ebdomada sumere corporis dominici sacramentum. Quod dictum est erroneum et repugnans sanctionibus ecclesiae sacrosanctae et sanctorum doctorum determinationibus, ut patet satis in scriptis et usu quotidiano, quem docet ecclesia sancta dei. Ex quo quidem errore quidam simplices in die Nativitatis Christi ter accipere sacramentum eucharistiae volu- runt et acceperunt, dicentes, quod essent interius consecrati sicut sacerdotes exterius ad accipiendum eucharistiam. Quinto praedicavit idem, quod quicumque carius res venderent quam emerent, in via damnationis essent. Hoc dictum erroneum est et falsum, quoniam ars mercantiae, dum- modo fiat sine fraude, licite fieri potest cum lucro debito vendentis, qui de tali arte vivit, etiam de aliquando propter eventum temporis, loci vel propter periculum, quo se exponit vendens transferendo rem de loco ad locum, res licite carius venditur, quam sit empta, ut sancti doctores determinaverunt et canonicae sanctiones. Sexto dogmatisavit idem, quod nullus studere deberet artes liberales, quoniam eas stu- dere peccatum esset mortale; et sic excitavit populum contra clerum in tantum, quod popu- lus studentes artium et magistros haereticos appellavit. Hoc dictum erroneum est et pericu- losum et occasio multarum haeresum, quoniam, ut scribit Jeronymus super epistolam ad Titum, et allegatur in canone tertia distinctione : Si quis Christianus ignarus mathematicae vel philosophiae disputare deberet adversum mathematicum vel philosophum, pateret et usui (sic), et probat idem exemplo Danielis et sociorum ejus et Mojsi, qui scientias Caldaeorum et Egyp- tiorum studuerant. Idem patet ex glossa interliniari Levitici II° capitulo, ubi vult quod ele- menta literarum et alia, quae philosophi invenerunt, divino eloquio necessaria sunt et con- cludit, quod discendae sunt artes, ut postea scriptura quasi in ministris proferatur. Item Augustinus XIIII° de Trinitate capitulo primo et XVIII de civitate dei capitulo quinquage- simo II°, ubi istum errorem praedictum dicit Augustinus esse quandam persecutionem eccle- siae, quem (sie) liberales artes prohibet docere, et per processus omnium doctorum, qui sacram scripturam suffragantibus liberalibus artibus tractaverant. Palacky, tber Formolbücher. 24
Strana 186
186 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Septimo idem Milicius, cum opus de genere bonorum fecisset, quasdam publicas peccatrices ad poenitentiam reducens, eisdem ecclesiam et habitationem in loco, quo pecca- verant, aedificando, sub operis boni specie fermentum Pharisaeorum, quod totam virtutis mas- sam inficit, copulavit. Praedictas enim mulieres quotidie communicans corpore Christi, dixit omnibus sacris virginibus praeferendas; quod dictum pejus est quam haeresis Joviniani dicen- tis, quod existentes in matrimonio sint non immerito virginibus coaequandae; unde beatus Jero- nymus contra Jovinianum haereticum eundem concludit, quod tam viduis quam matrimonio. (cetera desunt.) (sic) T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 226. Streit zwischen dem Erzbischof und dem Domcapitel. Instrumentum super adhacsione. (Cap. I, 40, f. 1305.) 1382, 31 Dec. (Pragae.) In nomine domini, Amen. Anno nativitatis ejusdem M'CCC'LXXXII°, indictione quinta, die ultima mensis Decembris, hora quasi vesperorum, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Urbani divina providentia papae sexti anno quinto, in curia archiepiscopali Pragensi, in reverendissimi in Christo patris et domini domini Johannis, archiepiscopi Pragensis, apostolicae sedis legati, in mei notarii publici testiumque praesentia subscriptorum ad hoc specialiter vocatorum et rogatorum, constituti personaliter coram reverendissimo in Christo patre domino Johanne archiepiscopo Pragensi, venerabiles et circumspecti viri, domini Wenceslaus Tynensis, Wenceslaus Mysnensis ecclesiarum praepositi, Wolframus Wolframi de Praga canonici ecclesiae Pragensis praebendati, requi- siti per praefatum reverendissimum in Christo patrem dominum Johannem archiepiscopum. cui in causa, quam ipse dominus archiepiscopus cum capitulo ecclesiae Pragensis habere dinoscitur, vellent adhaerere? Responderunt, quod ex causis justis ipsos moventibus ipsi domino archiepiscopo vellent adhaerere et adhaerent. De quibus omnibus praemissis idem dominus archiepiscopus petivit sibi per me notarium publicum infrascriptum confici unum vel plura publicum seu publica instrumenta. Acta sunt haec anno, indictione, die mensis, hora, pontificatu et loco, quibus supra; praesentibus honorabilibus viris dominis magistro Mathia de Scramnik, doctore decretorum, fratre Zawissio, professo monasterii Rudnicensis canonicorum regularium ordinis sancti Augustini. Item anno quo supra, die ultima mensis Decembris, hora quasi vesperorum, in castro Pragensi, in curia archiepiscopali, quae est contigua ecclesiae Pragensi, pontificatu, quo supra, requisitus honorabilis vir dominus Wen- ceslaus Pleskot, canonicus Pragensis, per praescriptum magistrum Mathiam vicarium, cui vellet adhaerere? respondit, quod vult adhaerere et adhaeret domino archiepiscopo Pra-
186 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. Septimo idem Milicius, cum opus de genere bonorum fecisset, quasdam publicas peccatrices ad poenitentiam reducens, eisdem ecclesiam et habitationem in loco, quo pecca- verant, aedificando, sub operis boni specie fermentum Pharisaeorum, quod totam virtutis mas- sam inficit, copulavit. Praedictas enim mulieres quotidie communicans corpore Christi, dixit omnibus sacris virginibus praeferendas; quod dictum pejus est quam haeresis Joviniani dicen- tis, quod existentes in matrimonio sint non immerito virginibus coaequandae; unde beatus Jero- nymus contra Jovinianum haereticum eundem concludit, quod tam viduis quam matrimonio. (cetera desunt.) (sic) T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 226. Streit zwischen dem Erzbischof und dem Domcapitel. Instrumentum super adhacsione. (Cap. I, 40, f. 1305.) 1382, 31 Dec. (Pragae.) In nomine domini, Amen. Anno nativitatis ejusdem M'CCC'LXXXII°, indictione quinta, die ultima mensis Decembris, hora quasi vesperorum, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Urbani divina providentia papae sexti anno quinto, in curia archiepiscopali Pragensi, in reverendissimi in Christo patris et domini domini Johannis, archiepiscopi Pragensis, apostolicae sedis legati, in mei notarii publici testiumque praesentia subscriptorum ad hoc specialiter vocatorum et rogatorum, constituti personaliter coram reverendissimo in Christo patre domino Johanne archiepiscopo Pragensi, venerabiles et circumspecti viri, domini Wenceslaus Tynensis, Wenceslaus Mysnensis ecclesiarum praepositi, Wolframus Wolframi de Praga canonici ecclesiae Pragensis praebendati, requi- siti per praefatum reverendissimum in Christo patrem dominum Johannem archiepiscopum. cui in causa, quam ipse dominus archiepiscopus cum capitulo ecclesiae Pragensis habere dinoscitur, vellent adhaerere? Responderunt, quod ex causis justis ipsos moventibus ipsi domino archiepiscopo vellent adhaerere et adhaerent. De quibus omnibus praemissis idem dominus archiepiscopus petivit sibi per me notarium publicum infrascriptum confici unum vel plura publicum seu publica instrumenta. Acta sunt haec anno, indictione, die mensis, hora, pontificatu et loco, quibus supra; praesentibus honorabilibus viris dominis magistro Mathia de Scramnik, doctore decretorum, fratre Zawissio, professo monasterii Rudnicensis canonicorum regularium ordinis sancti Augustini. Item anno quo supra, die ultima mensis Decembris, hora quasi vesperorum, in castro Pragensi, in curia archiepiscopali, quae est contigua ecclesiae Pragensi, pontificatu, quo supra, requisitus honorabilis vir dominus Wen- ceslaus Pleskot, canonicus Pragensis, per praescriptum magistrum Mathiam vicarium, cui vellet adhaerere? respondit, quod vult adhaerere et adhaeret domino archiepiscopo Pra-
Strana 187
T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 187 gensi cum effectu. De quibus omnibus et singulis et praemissis idem magister Mathias petivit sibi per me notarium publicum infrascriptum confici unum vel plura publicum seu publica instrumenta. Acta sunt haec anno, indictione, die mensis, hora, pontificatu et loco, quibus supra; praesentibus honorabilibus viris dominis Matthia capellano dicti domini nostri archiepiscopi, Bernhardo de Tekendorf cliente. Item anno domini M. CCCLXXXIII, indictione sexta, die secundo mensis Januarii, pontificatus praescripti sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Urbani divina providentia papae VI anno quinto, hora quasi tertia- rum, in domo habitationis venerabilis ac nobilis viri domini Petri praepositi ecclesiae Pra- gensis ac canonici ejusdem ecclesiae, requisitus idem venerabilis ac nobilis vir dominus Petrus praepositus jam dictus per venerabilem virum magistrum Mathiam de Seramnik, decretorum doctorem, vicarium in spiritualibus reverendissimi in Christo patris oc. (cetera desunt.) 227. Intimatio appellationis. (Cap. I, 40. f. 145 in marg.) 1386, 22 Oct. (Pragae.) In nomine domini Amen. Anno nativitatis ejusdem M. oc. indictione IX, die XX(II) mensis Octobris, ff. II proxima post festum sancti Lucae, hora quasi vesperorum, pontifi- catus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Urbani divina providentia papae VI anno IX, in domo honorabilis viri domini Witkonis Pragensis, in mei notarii publici infrascripti testiumque praesentia subscriptorum adhoc vocatorum specialiter et roga- torum, constitutus personaliter discretus vir dominus Wenceslaus presbyter, Pragensis dio- cesis, quandam appellationem in papiro scriptam, quam tunc suis tenebat in manibus, interposuit, insinuavit; cujus quidem appellationis tenor de verbo ad verbum sequitur per omnia et est talis: Cum appellationis remedium tam a jure communi, quam civili sit inven- tum, ut oppressi et gravati ab eorum oppressionibus et gravaminibus possint relevari: hinc est, quod ego Wenceslaus presbyter de Tusta, Pragensis diocesis, constitutus coram te notario publico et testibus hic praesentibus, animo appellandi propono et dico, quod licet sum homo bonae famae, status, integrae conversationis et opinionis honestae, in statu presbyterali constitutus, vestem et tonsuram deferens presbyterales, ab omni crimine homicidii, furti, perjurii, sacrilegii, incendii, traditionis, haeresis et adhaesionis antipapae prorsus innocens, ex quibus incarcerari debeo (sic) : tamen quidam Woyslaus, plebanus ecclesiae in Miliczin, dictae diocesis Pragensis, asserens se correctorem cleri in diocesi Pragensi constituti, me per sui certi tenoris literas citationis praetensas ad sui praesentiam personaliter, procuratore non obstante, citari procuravit, certis responsionibus (sic) nobis per eundem faciendis respon- surum, ut coram ipso ff. III proxima post festum sancti Lucae hora tertiarum comparere deberet (sic). Ego veridico percipiens ex relatu, quod idem Woyslaus me carceribus tradere conaretur, meis demeritis non exigentibus quoquomodo, a praedicta litera citationis prae- tensa, censuris ecclesiasticis, excommunicationibus, comminationibus et eis, quae in posterum mihi potuissent evenire, et a dicto domino Woyslao ad sanctissimum in Jesu Christo patrem
T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 187 gensi cum effectu. De quibus omnibus et singulis et praemissis idem magister Mathias petivit sibi per me notarium publicum infrascriptum confici unum vel plura publicum seu publica instrumenta. Acta sunt haec anno, indictione, die mensis, hora, pontificatu et loco, quibus supra; praesentibus honorabilibus viris dominis Matthia capellano dicti domini nostri archiepiscopi, Bernhardo de Tekendorf cliente. Item anno domini M. CCCLXXXIII, indictione sexta, die secundo mensis Januarii, pontificatus praescripti sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Urbani divina providentia papae VI anno quinto, hora quasi tertia- rum, in domo habitationis venerabilis ac nobilis viri domini Petri praepositi ecclesiae Pra- gensis ac canonici ejusdem ecclesiae, requisitus idem venerabilis ac nobilis vir dominus Petrus praepositus jam dictus per venerabilem virum magistrum Mathiam de Seramnik, decretorum doctorem, vicarium in spiritualibus reverendissimi in Christo patris oc. (cetera desunt.) 227. Intimatio appellationis. (Cap. I, 40. f. 145 in marg.) 1386, 22 Oct. (Pragae.) In nomine domini Amen. Anno nativitatis ejusdem M. oc. indictione IX, die XX(II) mensis Octobris, ff. II proxima post festum sancti Lucae, hora quasi vesperorum, pontifi- catus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Urbani divina providentia papae VI anno IX, in domo honorabilis viri domini Witkonis Pragensis, in mei notarii publici infrascripti testiumque praesentia subscriptorum adhoc vocatorum specialiter et roga- torum, constitutus personaliter discretus vir dominus Wenceslaus presbyter, Pragensis dio- cesis, quandam appellationem in papiro scriptam, quam tunc suis tenebat in manibus, interposuit, insinuavit; cujus quidem appellationis tenor de verbo ad verbum sequitur per omnia et est talis: Cum appellationis remedium tam a jure communi, quam civili sit inven- tum, ut oppressi et gravati ab eorum oppressionibus et gravaminibus possint relevari: hinc est, quod ego Wenceslaus presbyter de Tusta, Pragensis diocesis, constitutus coram te notario publico et testibus hic praesentibus, animo appellandi propono et dico, quod licet sum homo bonae famae, status, integrae conversationis et opinionis honestae, in statu presbyterali constitutus, vestem et tonsuram deferens presbyterales, ab omni crimine homicidii, furti, perjurii, sacrilegii, incendii, traditionis, haeresis et adhaesionis antipapae prorsus innocens, ex quibus incarcerari debeo (sic) : tamen quidam Woyslaus, plebanus ecclesiae in Miliczin, dictae diocesis Pragensis, asserens se correctorem cleri in diocesi Pragensi constituti, me per sui certi tenoris literas citationis praetensas ad sui praesentiam personaliter, procuratore non obstante, citari procuravit, certis responsionibus (sic) nobis per eundem faciendis respon- surum, ut coram ipso ff. III proxima post festum sancti Lucae hora tertiarum comparere deberet (sic). Ego veridico percipiens ex relatu, quod idem Woyslaus me carceribus tradere conaretur, meis demeritis non exigentibus quoquomodo, a praedicta litera citationis prae- tensa, censuris ecclesiasticis, excommunicationibus, comminationibus et eis, quae in posterum mihi potuissent evenire, et a dicto domino Woyslao ad sanctissimum in Jesu Christo patrem
Strana 188
188 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. et dominum dominum Urbanum, divina providentia papam VI modernum, curiam Romanam et audientiam principalem ejusdem, in dei nomine, in hiis scriptis provoco et appello, me subjiciens tuitioni et praesidio ipsius domini Urbani papae praedicti cum omnibus mihi ad- haerentibus et adhaerere volentibus in posterum, primo, secundo et tertio, iterum et iterum ac iterum apostolos petentes instanter, instantius et instantissime mihi dari, si est quis, qui ipsos dare, et posset dare, vel statim revocare per literas testimoniales de praemissis, pro- testans, quod hanc appellationem eidem Woyslao, quam primum potero commodose intimabo cum effectu, salvo jure ipsam appellationem corrigendi, mutandi, declarandi, aliam si opus fuerit de novo interponendi, et aliis juris beneficiis quibuslibet in omnibus semper salvis, de quibus protestatur (sic) solempniter et expresse. Et eadem appellatione sic interposita dictus dominus Wenceslaus petiit sibi per me notarium publicum infrascriptum confici unum vel plura publicum vel publica instrumenta. Acta sunt haec anno, indictione, mense, hora, loco et pontificatu, quibus supra, praesentibus discretis viris A. B. testibus ad praemissa vocatis specialiter et rogatis. Et ego Jacobus Przibislai de Tusta clericus, Pragensis diocesis, publi- cus auctoritate imperiali notarius, praedictis appellationi, interpositioni ac aliis omnibus et singulis, dum sic fierent et agerentur, unacum praenominatis testibus praesens interfui, eaque sic fieri vidi et audivi, et in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis consignavi, rogatus et requisitus in fidem omnium praemissorum. 228 a) Wenceslaus rex Urbano pp. VI de Katharina abbatissa S. Georgii in castro Pragensi propter suos excessus depcsita. (Treb. C, 3, 65.) 1387. Rex ad papam, ne promoveatur in abbatem propter vitam illicitam et inordinatam, sed dignetur P. confirmare resignationem et silentium imponere importune petenti. Sanctissime pater! Enormem vitam et excessus illicitos.. de ..pridem.. sancti .. ordinis sancti . . in castro . . ad V. S. notitiam nedum literis et nuntiis nostris pluries jam missis eidem, verum etiam communis famae relatibus non ambigimus pervenisse; nihilomi- nus tamen eos, cum nondum a S. V. aliquid responsionis habuerimus super eis, iteratis vicibus ad V. S. audientiam decrevimus deducendum, ut in hujusmodi V. S. clarius infor- mata, nostris pro talium reformatione S. V. pluries jam oblatis facilius precibus condescen- dat. Cum enim .. praefata per religiosas conventum et sorores ejusdem .. super vitae suae dissolutione, dissipatione bonorum, ceterisque nonnullis excessibus, quibus se singulis suspectam reddebat, .. quoque vivendi malum gerebat exemplum, quae sua contagiosa de facili poterant infamia maculari, coram nobis, domina imperatrice matre nostra carissima, tamquam regio nomine.. et ipsarum tutrice, nec non venerabili .. apostolicae sedis legato, principe devoto nostro dilecto, ceterisque terrae nostrae magnatibus et aliis, quorum verte- batur vel vertitur aliqualiter interesse, quam crebrius delata fuisset, humiliter supplicantes, ut idem archiepiscopus .. praedictum per se vel nuntios suos visitaturus accederet, et ipsum in observantia regulari, in spiritualibus nec non temporalibus, multipliciter collapsum,
188 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. et dominum dominum Urbanum, divina providentia papam VI modernum, curiam Romanam et audientiam principalem ejusdem, in dei nomine, in hiis scriptis provoco et appello, me subjiciens tuitioni et praesidio ipsius domini Urbani papae praedicti cum omnibus mihi ad- haerentibus et adhaerere volentibus in posterum, primo, secundo et tertio, iterum et iterum ac iterum apostolos petentes instanter, instantius et instantissime mihi dari, si est quis, qui ipsos dare, et posset dare, vel statim revocare per literas testimoniales de praemissis, pro- testans, quod hanc appellationem eidem Woyslao, quam primum potero commodose intimabo cum effectu, salvo jure ipsam appellationem corrigendi, mutandi, declarandi, aliam si opus fuerit de novo interponendi, et aliis juris beneficiis quibuslibet in omnibus semper salvis, de quibus protestatur (sic) solempniter et expresse. Et eadem appellatione sic interposita dictus dominus Wenceslaus petiit sibi per me notarium publicum infrascriptum confici unum vel plura publicum vel publica instrumenta. Acta sunt haec anno, indictione, mense, hora, loco et pontificatu, quibus supra, praesentibus discretis viris A. B. testibus ad praemissa vocatis specialiter et rogatis. Et ego Jacobus Przibislai de Tusta clericus, Pragensis diocesis, publi- cus auctoritate imperiali notarius, praedictis appellationi, interpositioni ac aliis omnibus et singulis, dum sic fierent et agerentur, unacum praenominatis testibus praesens interfui, eaque sic fieri vidi et audivi, et in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis consignavi, rogatus et requisitus in fidem omnium praemissorum. 228 a) Wenceslaus rex Urbano pp. VI de Katharina abbatissa S. Georgii in castro Pragensi propter suos excessus depcsita. (Treb. C, 3, 65.) 1387. Rex ad papam, ne promoveatur in abbatem propter vitam illicitam et inordinatam, sed dignetur P. confirmare resignationem et silentium imponere importune petenti. Sanctissime pater! Enormem vitam et excessus illicitos.. de ..pridem.. sancti .. ordinis sancti . . in castro . . ad V. S. notitiam nedum literis et nuntiis nostris pluries jam missis eidem, verum etiam communis famae relatibus non ambigimus pervenisse; nihilomi- nus tamen eos, cum nondum a S. V. aliquid responsionis habuerimus super eis, iteratis vicibus ad V. S. audientiam decrevimus deducendum, ut in hujusmodi V. S. clarius infor- mata, nostris pro talium reformatione S. V. pluries jam oblatis facilius precibus condescen- dat. Cum enim .. praefata per religiosas conventum et sorores ejusdem .. super vitae suae dissolutione, dissipatione bonorum, ceterisque nonnullis excessibus, quibus se singulis suspectam reddebat, .. quoque vivendi malum gerebat exemplum, quae sua contagiosa de facili poterant infamia maculari, coram nobis, domina imperatrice matre nostra carissima, tamquam regio nomine.. et ipsarum tutrice, nec non venerabili .. apostolicae sedis legato, principe devoto nostro dilecto, ceterisque terrae nostrae magnatibus et aliis, quorum verte- batur vel vertitur aliqualiter interesse, quam crebrius delata fuisset, humiliter supplicantes, ut idem archiepiscopus .. praedictum per se vel nuntios suos visitaturus accederet, et ipsum in observantia regulari, in spiritualibus nec non temporalibus, multipliciter collapsum,
Strana 189
T, Kirchliche Acten unter König Wenzel. 189 tam in capite quam in membris, et benevolentiae suae studio, et sicut hoc ministerii sui requi- rit officium, reformaret: ecce idem princeps noster ad praedictarum .. querelas continuas et lamenta, ac etiam nostri requisitionem instantem, qui ad ejus .. tamquam cujusdam membri praecipui regni nostri, commodi et profectus augmentum sinceris affectibus anhe- lamus, hujusmodi visitatione peracta, sentiens praemissa subnixa . . eandem, quam dum ad ejus hortationem multimodam clandestine factam, ad scandalum in populis evitandum, ad ipsius .. cessionem procuratione, demeritis ejus exigentibus, penitus removenda, excommu- nicationis et sententiae vinculis irretivit; in quibus licet aliquamdiu contumaciter obstinata maneret, quia tamen famae suae dispendiis consulere volens cautius et saluti, coram hono- rabilibus officialibus .. devoto nostro dilecto in praemissis .. praedicti plena potestate suffulto, de . . regimine sponte cessit et ad eorum manus, prout hoc ex instrumentis con- fectis desuper clare patet, voluntate libera resignavit, . . dicti . ., ad quas electio pertinet, . . . sollempnitatibus debitis in talibus observatis, religiosam . . devotam nostram dilectam, pro ipsius .. gubernaculis idoneam, habilem et illustrem, sperantes praefectionem ejus . . fore multipliciter fructuosam, unanimi voto et concorditer elegerunt, cujus etiam electionem ordinaria sua praedictus .. auctoritate confirmans, munus eidem benedictionis impendit, bonorum sibi possessione tradita corporali ac etiam administratione plenaria per candem, pro ipsius . . et personarum degentium ibidem incrementis felicibus salubriter gubernanda. Verum B. P., cum grave sit nobis, nec possumus actiones dictae . . depositae indebitas, frivolas et injustas, quas novit ut accepimus, (in) praejudicium et gravamen, regni quoque nostri scandalum admittere vel dissimulando diutius praeterire, sed in personae suae obprobrium et excessum detestationum suarum expediat ipsam nedum tamquam indignam repelli, verum etiam excessus ejus illicitos rigore quodam justitiae cohibere, ne dissimulata commissorum ejus impunitas ad committendum similia per amplius certas personas animet praesumptrices; cumque nostra in praemissis, quae ad . . et ejus augmenta felicia gerimus desideria, apud V. S. licet literis nostris et nuntiis apud eandem jam pluries, ut praemittitur, suppliciter insteterimus et instemus, nondum obtinuerunt exauditionis salutem: quare B. V. praesentibus accurato studio et humiliter supplicamus, quatenus eandem .. super actionibus suis quibus- vis, quas in .. praedicti praejudicium tam evidens contra .. praedictam modernam et conventum nove (sic) conatur, ad partes istas remittentes, auditoribus nostris inhibere dignemini, ut ad instantias ejus malivolas de cetero in talibus quomodolibet non procedant. Et super hiis devotum nostrum dilectum .. de intentionibus nostris distincte informatum, Vestra velit S. in dicendis audire benigne, et auditum gratiosius expedire. Personam oc. 228 b) Promotio abbatissae et amotio prioris. (Treb. C, 3. f. 565.) 1387. Sanctissime pater et domine reverendissime! Cum jam dudum religiosae conventus eorum (sic) super bonorum ejusdem .. dilapidatiore ac etiam dissolutione suae vitae, qua
T, Kirchliche Acten unter König Wenzel. 189 tam in capite quam in membris, et benevolentiae suae studio, et sicut hoc ministerii sui requi- rit officium, reformaret: ecce idem princeps noster ad praedictarum .. querelas continuas et lamenta, ac etiam nostri requisitionem instantem, qui ad ejus .. tamquam cujusdam membri praecipui regni nostri, commodi et profectus augmentum sinceris affectibus anhe- lamus, hujusmodi visitatione peracta, sentiens praemissa subnixa . . eandem, quam dum ad ejus hortationem multimodam clandestine factam, ad scandalum in populis evitandum, ad ipsius .. cessionem procuratione, demeritis ejus exigentibus, penitus removenda, excommu- nicationis et sententiae vinculis irretivit; in quibus licet aliquamdiu contumaciter obstinata maneret, quia tamen famae suae dispendiis consulere volens cautius et saluti, coram hono- rabilibus officialibus .. devoto nostro dilecto in praemissis .. praedicti plena potestate suffulto, de . . regimine sponte cessit et ad eorum manus, prout hoc ex instrumentis con- fectis desuper clare patet, voluntate libera resignavit, . . dicti . ., ad quas electio pertinet, . . . sollempnitatibus debitis in talibus observatis, religiosam . . devotam nostram dilectam, pro ipsius .. gubernaculis idoneam, habilem et illustrem, sperantes praefectionem ejus . . fore multipliciter fructuosam, unanimi voto et concorditer elegerunt, cujus etiam electionem ordinaria sua praedictus .. auctoritate confirmans, munus eidem benedictionis impendit, bonorum sibi possessione tradita corporali ac etiam administratione plenaria per candem, pro ipsius . . et personarum degentium ibidem incrementis felicibus salubriter gubernanda. Verum B. P., cum grave sit nobis, nec possumus actiones dictae . . depositae indebitas, frivolas et injustas, quas novit ut accepimus, (in) praejudicium et gravamen, regni quoque nostri scandalum admittere vel dissimulando diutius praeterire, sed in personae suae obprobrium et excessum detestationum suarum expediat ipsam nedum tamquam indignam repelli, verum etiam excessus ejus illicitos rigore quodam justitiae cohibere, ne dissimulata commissorum ejus impunitas ad committendum similia per amplius certas personas animet praesumptrices; cumque nostra in praemissis, quae ad . . et ejus augmenta felicia gerimus desideria, apud V. S. licet literis nostris et nuntiis apud eandem jam pluries, ut praemittitur, suppliciter insteterimus et instemus, nondum obtinuerunt exauditionis salutem: quare B. V. praesentibus accurato studio et humiliter supplicamus, quatenus eandem .. super actionibus suis quibus- vis, quas in .. praedicti praejudicium tam evidens contra .. praedictam modernam et conventum nove (sic) conatur, ad partes istas remittentes, auditoribus nostris inhibere dignemini, ut ad instantias ejus malivolas de cetero in talibus quomodolibet non procedant. Et super hiis devotum nostrum dilectum .. de intentionibus nostris distincte informatum, Vestra velit S. in dicendis audire benigne, et auditum gratiosius expedire. Personam oc. 228 b) Promotio abbatissae et amotio prioris. (Treb. C, 3. f. 565.) 1387. Sanctissime pater et domine reverendissime! Cum jam dudum religiosae conventus eorum (sic) super bonorum ejusdem .. dilapidatiore ac etiam dissolutione suae vitae, qua
Strana 190
190 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. ceteris vivendi malum quodammodo gerebant exemplum, venerabili Jo. principi et devoto nostro dilecto, ceteris quorum vertebatur aliqualiter interesse, ac etiam nobis, ut superiori terrae domino, quam crebrius detulissent, petentes humiliter ac etiam requirentes, ut vide- licet idem . . divino ipsarum ac etiam nostri intuitu .. praedictum per se vel nuntios suos visitaturus accederet, et ipsum, quod jam in observantia regulari in spiritualibus et temporalibus deficere lacessitum sentirent, tam in capite quam in membris ex benivolentiae suae studio, sicut hoc ministerii sui requirit officium, reformaret: ecce idem princeps noster ad prae- dictarum.. querelas continuas ac etiam nostri requisitionem instantem hujusmodi visitatione completa, praemissa sentiens, de bonorum dissipatione videlicet et perniciosa exemplo vita veritate subnixa .. praedictam, quam dum ad hortationem ejus multimodam et scandalum in populo evitandum ad ipsius administrationis .. cessionem inclinatam nullatenus sed pro- tervam et contumacem quam plurimum inveniret, tamquam inutilem et indignam et ab eadem administratione ex ejus demeritis penitus removendam excommunicationis et sen- tentiae vinculis innodavit. In qua licet aliquamdiu contumaciter obstinata maneret, quia tamen consulere volens cautius famae suae dispendiis et personae, ac etiam concurrere (sic) scandalis et erroribus majoribus ex praemissis verisimiliter orituris, et specialiter ex nostra inductione benigna, coram honorabilibus officiale P. et Za. praeposito, devotis nostris dilec- tis, in hujusmodi ar. praedicti plena potestate suffultis, de praedicto abb. regimine sponte cessit et ad eorum manus, prour hoc ex instrumentis confectis desuper clare patet, voluntate libera resignavit. S(orores) dicti monasterii, ad quas electio pertinet abbatissae, sollempnitati- bus debitis observatis in talibus, religiosam.. pro ipsius.. gubernaculis idoneam, habilem et illustrem, ejus industria conditionem .. sperantes fieri meliorem, unanimi voto et concor- dibus vocibus elegerunt, cujus etiam electionem ordinaria sua praedictus .. auctoritate con- firmans, munus eidem benedictionis impendit, bonorum sibi tradita possessione ac etiam ad- ministratione plenaria per eandem pro adaugendis ipsius et personarum degentium ibidem amplioribus commodo pariter et profectu, salubriter gubernanda. Nos igitur, qui etiam dicti . . necessitati compatientes ex animo, ad ejus bonum sincerae mentis affectibus incli nati, praemissa dissimulando diutius praeterire noluimus, et in tam nota monasterii dispen- dia per amplius tolerare, B. V. praesentibus accurato studio et humiliter duximus suppli- candum, quatenus electionem hujusmodi de praedicta Cunka in dicti evidentem utilitatem monasterii, ut praemittitur, contemplatione nostri signanter ratam et gratam habentes, ad querelas dictae K. vel procuratoris ejus, si quas in conspectu B. V. forsitan movere cura- rent, tamquam vanas et inutiles, aurem bibulam velitis nullatenus, ut confidimus inclinare, in eo revera.. provisuri ac etiam singularem gratiam et acceptam plurimum ostensuri. Per- sonam vestram oc. (Katharina abbatissa S. Georgii resignavit 1386, 23. Dec. in cujus locum Kunegundis de Kolowrat electa 1387 m. Aug.)
190 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. ceteris vivendi malum quodammodo gerebant exemplum, venerabili Jo. principi et devoto nostro dilecto, ceteris quorum vertebatur aliqualiter interesse, ac etiam nobis, ut superiori terrae domino, quam crebrius detulissent, petentes humiliter ac etiam requirentes, ut vide- licet idem . . divino ipsarum ac etiam nostri intuitu .. praedictum per se vel nuntios suos visitaturus accederet, et ipsum, quod jam in observantia regulari in spiritualibus et temporalibus deficere lacessitum sentirent, tam in capite quam in membris ex benivolentiae suae studio, sicut hoc ministerii sui requirit officium, reformaret: ecce idem princeps noster ad prae- dictarum.. querelas continuas ac etiam nostri requisitionem instantem hujusmodi visitatione completa, praemissa sentiens, de bonorum dissipatione videlicet et perniciosa exemplo vita veritate subnixa .. praedictam, quam dum ad hortationem ejus multimodam et scandalum in populo evitandum ad ipsius administrationis .. cessionem inclinatam nullatenus sed pro- tervam et contumacem quam plurimum inveniret, tamquam inutilem et indignam et ab eadem administratione ex ejus demeritis penitus removendam excommunicationis et sen- tentiae vinculis innodavit. In qua licet aliquamdiu contumaciter obstinata maneret, quia tamen consulere volens cautius famae suae dispendiis et personae, ac etiam concurrere (sic) scandalis et erroribus majoribus ex praemissis verisimiliter orituris, et specialiter ex nostra inductione benigna, coram honorabilibus officiale P. et Za. praeposito, devotis nostris dilec- tis, in hujusmodi ar. praedicti plena potestate suffultis, de praedicto abb. regimine sponte cessit et ad eorum manus, prour hoc ex instrumentis confectis desuper clare patet, voluntate libera resignavit. S(orores) dicti monasterii, ad quas electio pertinet abbatissae, sollempnitati- bus debitis observatis in talibus, religiosam.. pro ipsius.. gubernaculis idoneam, habilem et illustrem, ejus industria conditionem .. sperantes fieri meliorem, unanimi voto et concor- dibus vocibus elegerunt, cujus etiam electionem ordinaria sua praedictus .. auctoritate con- firmans, munus eidem benedictionis impendit, bonorum sibi tradita possessione ac etiam ad- ministratione plenaria per eandem pro adaugendis ipsius et personarum degentium ibidem amplioribus commodo pariter et profectu, salubriter gubernanda. Nos igitur, qui etiam dicti . . necessitati compatientes ex animo, ad ejus bonum sincerae mentis affectibus incli nati, praemissa dissimulando diutius praeterire noluimus, et in tam nota monasterii dispen- dia per amplius tolerare, B. V. praesentibus accurato studio et humiliter duximus suppli- candum, quatenus electionem hujusmodi de praedicta Cunka in dicti evidentem utilitatem monasterii, ut praemittitur, contemplatione nostri signanter ratam et gratam habentes, ad querelas dictae K. vel procuratoris ejus, si quas in conspectu B. V. forsitan movere cura- rent, tamquam vanas et inutiles, aurem bibulam velitis nullatenus, ut confidimus inclinare, in eo revera.. provisuri ac etiam singularem gratiam et acceptam plurimum ostensuri. Per- sonam vestram oc. (Katharina abbatissa S. Georgii resignavit 1386, 23. Dec. in cujus locum Kunegundis de Kolowrat electa 1387 m. Aug.)
Strana 191
T. Kirchliche Acten unter Konig Wenzel. 191 229. Wenceslaus rex jus suum ostrožné dictum donat canonicis capellae S. Wenceslai in ecclesia Pragensi, pro ca exornanda. (Treb. C, 3. f. 1215.) Confirmatio donationis ab imperatore ostorssne pro decore sepulcri sancti Wenceslai in castro Pragensi, cano- nicis et ecclesiae. Wenceslaus oc. Notum facimus oc. Et si decorem domus dei et locum habitationis gloriae suae, nos diligentia quadam generali regularitate (sic) conveniat: illius tamen exalta- tionem et ornatus augmentum ex specie, quae generi derogare consuevit, tanto quidem dili- gentiori studio nos decet procurare solertius, quanto hanc in terris et principatibus nostris praecipuam matrem et dominam fore cognoscimus, quantoque eadem in nostrum et progenitorum nostrorum animarum remedium per ipsius ministros, per diem et noctem nomen domini constat magnifice collaudari. A simili etiam, etsi ex institutione sacrae catholicae fidei omnium sanctorum polus (?) revereri, ipsisque in relevamen nostrorum pec- caminum reverentiam debitam teneamur impendere: illi tamen nos quadam necessitate spon- tanea magis obligatos conspicimus, qui nos dudum in principatu Boemiae praecessit feli- citer, suumque in eodem principatu successorem constituit, ac demum nobis post se nomen et omen benignius dereliquit. Sane revolventes in animo, debitaque delibera- tione pensantes, quanto studio, quantave diligentia serenissimus princeps quondam domi- nus et genitor noster, dominus Carolus Romanorum imperator, dum viveret, in promoven- dis sacrosanctae Pragensis ecclesiae et gloriosorum patronorum nostrorum regni Boemiae commoditatibus et honoribus versari consuevit, ad ecclesiam ipsam de longinquis regionibus atque terris sacras comportando reliquias, ac ipsorum patronorum nostrorum et praesertim sancti Wenceslai martyris tumbas auro, argento ac gemmis interlucentibus adornando: ipsius vestigia eoquidem imitamur libentius, quo exinde divinae retributionis meritum et tempo- ralis consequimur prosperitatis augmentum. Et ob hoc animo deliberato, sano fidelium nostrorum accedente consilio, et de certa nostra scientia, jus regium, quod vulgariter Ostrožné dicitur, quodque dudum ex institutione legitima illustrium quondam regum Boemiae prae- decessorum nostrorum, et demum laudabili ac approbata consuetudine, in electione novi abbatis, praepositi sive abbatissae nobis solvi consuevit, praefatae Pragensi ecclesiae dedi- mus et donavimus, damus, donamus et tenore praesentium gratiosius elargimur, ac jus ipsum nostro hereditario et successorum nostrorum regum Boemiae (sic), donatione inter vivos trans- ferimus in eandem, videlicet taliter, et quandocunque et quotiescumque in regno nostro Boemiae abbatem, praepositum sive abbatissam mori et alium vel aliam in locum ipsius per electionem debitam subrogari contigerit, idem subrogatus seu subrogata hujusmodi cano- nicis capellae Pragensis quinquaginta sexagenas grossorum sine dilatione seu contradictione quibuslibet studeat assignari. Quam quidem pecuniam idem canonici non in usus pro- prios aut privatos, sed tantummodo pro decore et ornatu sepulcri sancti Wenceslai conver- tere finaliter tenebuntur, prout nobis id ipsum per suas patentes literas facere promiserunt. Et ad finem, ne processu temporis in hoc quacumque occasione difficultas seu negligentia
T. Kirchliche Acten unter Konig Wenzel. 191 229. Wenceslaus rex jus suum ostrožné dictum donat canonicis capellae S. Wenceslai in ecclesia Pragensi, pro ca exornanda. (Treb. C, 3. f. 1215.) Confirmatio donationis ab imperatore ostorssne pro decore sepulcri sancti Wenceslai in castro Pragensi, cano- nicis et ecclesiae. Wenceslaus oc. Notum facimus oc. Et si decorem domus dei et locum habitationis gloriae suae, nos diligentia quadam generali regularitate (sic) conveniat: illius tamen exalta- tionem et ornatus augmentum ex specie, quae generi derogare consuevit, tanto quidem dili- gentiori studio nos decet procurare solertius, quanto hanc in terris et principatibus nostris praecipuam matrem et dominam fore cognoscimus, quantoque eadem in nostrum et progenitorum nostrorum animarum remedium per ipsius ministros, per diem et noctem nomen domini constat magnifice collaudari. A simili etiam, etsi ex institutione sacrae catholicae fidei omnium sanctorum polus (?) revereri, ipsisque in relevamen nostrorum pec- caminum reverentiam debitam teneamur impendere: illi tamen nos quadam necessitate spon- tanea magis obligatos conspicimus, qui nos dudum in principatu Boemiae praecessit feli- citer, suumque in eodem principatu successorem constituit, ac demum nobis post se nomen et omen benignius dereliquit. Sane revolventes in animo, debitaque delibera- tione pensantes, quanto studio, quantave diligentia serenissimus princeps quondam domi- nus et genitor noster, dominus Carolus Romanorum imperator, dum viveret, in promoven- dis sacrosanctae Pragensis ecclesiae et gloriosorum patronorum nostrorum regni Boemiae commoditatibus et honoribus versari consuevit, ad ecclesiam ipsam de longinquis regionibus atque terris sacras comportando reliquias, ac ipsorum patronorum nostrorum et praesertim sancti Wenceslai martyris tumbas auro, argento ac gemmis interlucentibus adornando: ipsius vestigia eoquidem imitamur libentius, quo exinde divinae retributionis meritum et tempo- ralis consequimur prosperitatis augmentum. Et ob hoc animo deliberato, sano fidelium nostrorum accedente consilio, et de certa nostra scientia, jus regium, quod vulgariter Ostrožné dicitur, quodque dudum ex institutione legitima illustrium quondam regum Boemiae prae- decessorum nostrorum, et demum laudabili ac approbata consuetudine, in electione novi abbatis, praepositi sive abbatissae nobis solvi consuevit, praefatae Pragensi ecclesiae dedi- mus et donavimus, damus, donamus et tenore praesentium gratiosius elargimur, ac jus ipsum nostro hereditario et successorum nostrorum regum Boemiae (sic), donatione inter vivos trans- ferimus in eandem, videlicet taliter, et quandocunque et quotiescumque in regno nostro Boemiae abbatem, praepositum sive abbatissam mori et alium vel aliam in locum ipsius per electionem debitam subrogari contigerit, idem subrogatus seu subrogata hujusmodi cano- nicis capellae Pragensis quinquaginta sexagenas grossorum sine dilatione seu contradictione quibuslibet studeat assignari. Quam quidem pecuniam idem canonici non in usus pro- prios aut privatos, sed tantummodo pro decore et ornatu sepulcri sancti Wenceslai conver- tere finaliter tenebuntur, prout nobis id ipsum per suas patentes literas facere promiserunt. Et ad finem, ne processu temporis in hoc quacumque occasione difficultas seu negligentia
Strana 192
192 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. committatur, regia auctoritate praedicta et de certa nostra scientia, nostro et dictorum heredum ac successorum nostrorum regum Boemiae nominibus, universos et singulos ad abbatiam et praeposituram promovendos exnunc prout extunc a solutione juris praedicti sponte et libere absolvimus et absolutos virtute praesentium totaliter nuntiamus, mandamus universis oc. Nulli ergo hominum liceat hanc nostrae donationis, translationis et absolutionis paginam infringere, aut ei ausu temerario quomodolibet contraire. Si quis autem quidquam secus attentare praesumpserit, praeter indignationem nostram, commissionis poenam decem marcarum auri toties, quoties contrafactum fuerit, se noverit irremisibiliter incursurum. Quorum medietatem regalis nostri aerarii sive fisci, residuam vero partem praedictae Pra- gensis ecclesiae usibus decrevimus applicari. 230. Bonifacius pp. IX dispensat cum M. Laurentio de Brezowa, ut defectu aetalis non obstante, beneficium ecclesiasticum sibi rite collatum recipere et retinere possit. (Cap. I, 31.) 1391, 12 Mart. (Romae.) Bonifacius episcopus servus servorum dei: dilecto filio Laurentio Wenceslai de Brziezowa, clerico Pragensis diocesis, salutem et apostolicam benedictionem. Vitae ac morum honestas aliaque laudabilia probitatis et virtutum merita, super quibus apud nos fidedigno- rum commendaris testimonio, nos inducunt, ut personam tuam specialis praerogativa favoris et gratiae prosequamur. Carissimae itaque in Christo filiae nostrae Sophiae Romanorum et Boemiae reginae illustris pro te dilecto suo nobis super hoc humiliter supplicantis, hujus- modi dictae reginae ac tuis in hac parte supplicationibus inclinati, tecum, qui ut asseritur baccalaureus in artibus existis et defectum aetatis pateris, cum in vicessimo primo aetatis tuae anno constitutus existis, nec non (sic) generalis concilii et quibuscunque aliis constitutio- nibus apostolicis contrariis nequaquam obstantibus, beneficium ecclesiasticum cum cura, si illud alias tibi canonice conferatur, recipere et retinere libere et licite valeas, auctoritate apostolica de speciali gratia tenore praesentium dispensamus; proviso, quod hujusmodi beneficium debitis non fraudetur obsequiis, et animarum cura in eo nullatenus negligatur, quodque cum ad aetatem ad id aptam perveneris, te facias ad omnes etiam sacros ordines statutis a jure temporibus promoveri. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae dispensationis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc atten- tare praesumpserit, indignationem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum. Datum Romae apud S. Petrum, IIII° idus Martii, pontificatus nostri anno secundo. 231. (Treb. C, 3. pag. 123b.) Mandat, ut erectiones omnium beneficiorum vicariis archiepiscopi penitus ostendantur sub privatione bonorum eisdem annexorum. Wenceslaus oc. Venerabili Nicolao Laventino electo et honorabilibus vicariis in spi- ritualibus venerabilis Pragensis archiepiseopi, nec non Kunssoni decretorum doctori, custodi
192 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. committatur, regia auctoritate praedicta et de certa nostra scientia, nostro et dictorum heredum ac successorum nostrorum regum Boemiae nominibus, universos et singulos ad abbatiam et praeposituram promovendos exnunc prout extunc a solutione juris praedicti sponte et libere absolvimus et absolutos virtute praesentium totaliter nuntiamus, mandamus universis oc. Nulli ergo hominum liceat hanc nostrae donationis, translationis et absolutionis paginam infringere, aut ei ausu temerario quomodolibet contraire. Si quis autem quidquam secus attentare praesumpserit, praeter indignationem nostram, commissionis poenam decem marcarum auri toties, quoties contrafactum fuerit, se noverit irremisibiliter incursurum. Quorum medietatem regalis nostri aerarii sive fisci, residuam vero partem praedictae Pra- gensis ecclesiae usibus decrevimus applicari. 230. Bonifacius pp. IX dispensat cum M. Laurentio de Brezowa, ut defectu aetalis non obstante, beneficium ecclesiasticum sibi rite collatum recipere et retinere possit. (Cap. I, 31.) 1391, 12 Mart. (Romae.) Bonifacius episcopus servus servorum dei: dilecto filio Laurentio Wenceslai de Brziezowa, clerico Pragensis diocesis, salutem et apostolicam benedictionem. Vitae ac morum honestas aliaque laudabilia probitatis et virtutum merita, super quibus apud nos fidedigno- rum commendaris testimonio, nos inducunt, ut personam tuam specialis praerogativa favoris et gratiae prosequamur. Carissimae itaque in Christo filiae nostrae Sophiae Romanorum et Boemiae reginae illustris pro te dilecto suo nobis super hoc humiliter supplicantis, hujus- modi dictae reginae ac tuis in hac parte supplicationibus inclinati, tecum, qui ut asseritur baccalaureus in artibus existis et defectum aetatis pateris, cum in vicessimo primo aetatis tuae anno constitutus existis, nec non (sic) generalis concilii et quibuscunque aliis constitutio- nibus apostolicis contrariis nequaquam obstantibus, beneficium ecclesiasticum cum cura, si illud alias tibi canonice conferatur, recipere et retinere libere et licite valeas, auctoritate apostolica de speciali gratia tenore praesentium dispensamus; proviso, quod hujusmodi beneficium debitis non fraudetur obsequiis, et animarum cura in eo nullatenus negligatur, quodque cum ad aetatem ad id aptam perveneris, te facias ad omnes etiam sacros ordines statutis a jure temporibus promoveri. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae dispensationis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc atten- tare praesumpserit, indignationem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum. Datum Romae apud S. Petrum, IIII° idus Martii, pontificatus nostri anno secundo. 231. (Treb. C, 3. pag. 123b.) Mandat, ut erectiones omnium beneficiorum vicariis archiepiscopi penitus ostendantur sub privatione bonorum eisdem annexorum. Wenceslaus oc. Venerabili Nicolao Laventino electo et honorabilibus vicariis in spi- ritualibus venerabilis Pragensis archiepiseopi, nec non Kunssoni decretorum doctori, custodi
Strana 193
T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 193 et canonico Pragensi, devotis oc. gratiam oc. De vestrae circumspectionis et legalitatis in- dustria praesumptionem indubiam obtinentes fiduciae singularis, vos et quemlibet vestrum regia auctoritate Boemiae et de certa nostra scientia nostros commissarios, actores, factores et negotiorum gestores constituimus per praesentes, dantes et concedentes vobis plenam liberam et omnimodam potestatem, omnes et singulas tam ecclesiasticas quam et seculares personas, illas praesertim, quae collationes ecclesiarum, capellarum, altarium et aliorum beneficiorum ecclesiasticorum quorumcumque, sive in civitate nostra Pragensi, sive in aliis civitatibus, oppidis et bonis nostris regalibus, habere noscuntur, nec non et possessores beneficiorum hujusmodi, ad vestri praesentiam nostris auctoritate et nomine, quibus vos quoad hoc fungi volumus, personaliter evocandi, literas et munimenta ipsorum, quae habu- erint, conspiciendi, et signanter ab ipsis et eorum quolibet, qualiter aut quomodo ad ipsas collationes hujusmodi pervenerint, seu quo jure aut titulo bencficia ipsa possideant, realiter inquirendi, occupatores quique (sic) collationum et beneficiorum praedictorum et in proba- tionibus necessariis deficientes amovendo, et tam collationes beneficiorum, quam ipsa bene- ficia nobis applicandi, et generaliter omnia et singula faciendi et exercendi, quae circa haec necessaria fuerint et quomodolibet opportuna; ratum et gratum habentes et habere volentes, quidquid per vos aut alterum vestrum actum, factum seu gestum fuerit in praemissis. 232. Das Prager Jubeljahr von 1393. (Cap. I, 40. f. 3473.) Anno domini M'CCCOXC° tertio. Indulgentia anni jubilei concessa. In regno Boemiae, terris et locis regni Boemiae ratione regni Boemiae subjectis feodalibus et omagialibus et circumstantibus partibus per tres dietas vulgares seu usuales, etiam pro forensibus nobilibus, mercatoribus et aliis ibidem casualiter venientibus, et pro illis, qui ecclesias urbis Romae in anno jubileo visitassent, aut alias indulgentiam anni jubi- lei auctoritate apostolica obtinuissent. Istae ecclesiae debent visitari: Ecclesia S. Petri Wyssegradensis, ecclesiae Romanae immediate subjecta, est caput et principium hujus indulgentiae. It. ecclesia S. Wenceslai in castro Pragensi. It. capella nova Corporis Christi et sanctorum Felicis et Adaucti in nova civitate Pragensi, ubi reli- quiae post pascha, crux, clavis, lancea, imperiales ostenduntur. It. monasterium Brewno- viense prope Pragam. Tempus visitationis ecclesiarum praedictarum: Cives Pragenses, habitantes in Praga inquilini et lares foventes, et in suburbiis, per XV dies quotidie visitare debent ecclesias, monasterium et capellam supradictas; advenae vero forenses vel peregrini per VII dies. Si quis vero diebus continuis visitare non posset, 25 Palacky , ther Formelbdcher,
T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 193 et canonico Pragensi, devotis oc. gratiam oc. De vestrae circumspectionis et legalitatis in- dustria praesumptionem indubiam obtinentes fiduciae singularis, vos et quemlibet vestrum regia auctoritate Boemiae et de certa nostra scientia nostros commissarios, actores, factores et negotiorum gestores constituimus per praesentes, dantes et concedentes vobis plenam liberam et omnimodam potestatem, omnes et singulas tam ecclesiasticas quam et seculares personas, illas praesertim, quae collationes ecclesiarum, capellarum, altarium et aliorum beneficiorum ecclesiasticorum quorumcumque, sive in civitate nostra Pragensi, sive in aliis civitatibus, oppidis et bonis nostris regalibus, habere noscuntur, nec non et possessores beneficiorum hujusmodi, ad vestri praesentiam nostris auctoritate et nomine, quibus vos quoad hoc fungi volumus, personaliter evocandi, literas et munimenta ipsorum, quae habu- erint, conspiciendi, et signanter ab ipsis et eorum quolibet, qualiter aut quomodo ad ipsas collationes hujusmodi pervenerint, seu quo jure aut titulo bencficia ipsa possideant, realiter inquirendi, occupatores quique (sic) collationum et beneficiorum praedictorum et in proba- tionibus necessariis deficientes amovendo, et tam collationes beneficiorum, quam ipsa bene- ficia nobis applicandi, et generaliter omnia et singula faciendi et exercendi, quae circa haec necessaria fuerint et quomodolibet opportuna; ratum et gratum habentes et habere volentes, quidquid per vos aut alterum vestrum actum, factum seu gestum fuerit in praemissis. 232. Das Prager Jubeljahr von 1393. (Cap. I, 40. f. 3473.) Anno domini M'CCCOXC° tertio. Indulgentia anni jubilei concessa. In regno Boemiae, terris et locis regni Boemiae ratione regni Boemiae subjectis feodalibus et omagialibus et circumstantibus partibus per tres dietas vulgares seu usuales, etiam pro forensibus nobilibus, mercatoribus et aliis ibidem casualiter venientibus, et pro illis, qui ecclesias urbis Romae in anno jubileo visitassent, aut alias indulgentiam anni jubi- lei auctoritate apostolica obtinuissent. Istae ecclesiae debent visitari: Ecclesia S. Petri Wyssegradensis, ecclesiae Romanae immediate subjecta, est caput et principium hujus indulgentiae. It. ecclesia S. Wenceslai in castro Pragensi. It. capella nova Corporis Christi et sanctorum Felicis et Adaucti in nova civitate Pragensi, ubi reli- quiae post pascha, crux, clavis, lancea, imperiales ostenduntur. It. monasterium Brewno- viense prope Pragam. Tempus visitationis ecclesiarum praedictarum: Cives Pragenses, habitantes in Praga inquilini et lares foventes, et in suburbiis, per XV dies quotidie visitare debent ecclesias, monasterium et capellam supradictas; advenae vero forenses vel peregrini per VII dies. Si quis vero diebus continuis visitare non posset, 25 Palacky , ther Formelbdcher,
Strana 194
194 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. tunc pro die, in qua deficeret et non posset visitare, suppleat die alia, ita ut dierum nume- rus impleatur, durante tempore indulgentiae supradictae. Quae indulgentia in die dominica, qua in ecclesia dei Laetare cantatur, de benignitate apostolica ad preces regias incepit feli- citer, usque ad festum exaltationis S. Crucis de mense Septembri inclusive duratura. Si vero aliquae personae propter senectutem, religionis honestatem aut infirmitatem, vel aliud impedimentum legitimum, hujusmodi visitationem commode facere non possent, loco visitationis hujus alia pietatis opera faciant, aut orationes dicant, seu aliam personam loco sui, quae dictam visitationem pro eis faciat, debeant destinare, prout confessor per commissarios deputatus ad hoc, qui ad ipsas personas impeditas et infirmas, causa eorum confessionem audiendi et hujusmodi indulgentiam eis concedendi ac praemissa omnia faciendi, accedere posset, et personis taliter impeditis poenitentiam injungendo, personae ipsae hujusmodi indulgentiam consequantur, ac si eorum quaelibet in anno jubilaeo urbem Romam et ecclesias dictae urbis in anno jubilaeo personaliter visitassent. Confessor vero laborem personalem, quem personae hujusmodi Romam eundo, in ea morando et in ea ecclesias visitando passae fuissent, suo provido arbitrio in alia pie- tatis opera commutet. Expensas vero, quas personae ipsae eundo Romam, morando in ea, et redeundo, secundum sui status decentiam facere deberent, et oblationes, quas ecclesiis urbis Romae, si ibidem venissent, donassent, super altari vel altaribus in dicta ecclesia Wyssegradensi S. Petri personis seu personae ad hoc deputatis, quae hujusmodi expensas arbitrio suo, prout iis secundum decentiam personarum videbitur faciendum, moderate taxare, et cum ipsis personis super hoc componere et ordinare, pauperibus et religiosis solvere non valentibus in totum vel in parte remittere valeant, super quibus ipsarum per- sonarum et personae deputandae conscientiae onerantur, assignare fideliter teneantur. Poenitentiarii vero et confessores per commissarios deputati in ecclesia Wyssegra- densi collocabuntur; ad quos personae hujusmodi indulgentiam assequi cupientes in prae- dicta ecclesia Wyssegradensi accedere teneantur. Quia saepius reperiuntur religiosi utriusque sexus, proprium habentes, quibus non licet habere: consulatur illis, quod vota redimant et subveniant ad fabricas, prout bulla canit, et offertoria per ecclesias deputatas mittant, et alia eorum juxta ordinis faciant instituta. Etiam sunt aliqui habentes male ablata, incerta, vel alias male acquisita. Si non reperiuntur, quibus debent restituere, dent pro fabricis, ut supra, pro posse, pro ipsorum salute animarum et illorum quibus tenentur, si non reperirentur, et alia faciant opera pie- tatis, videlicet infirmis in hospitalibus et aliis pauperibus et orphanis et viduis. Forma absolutionis poenitentiariorum. Auctoritate domini nostri Jesu Christi et beatorum apostolorum Petri et Pauli et do- mini nostri papae, mihi in hac parte concessa, ego te absolvo ab omni vinculo excommunica- tionis majoris et minoris suspensionis et interdictorum, a transgressione sacramentorum, voto- rum et dei mandatorum et ab omni perjurio juramenti et mendacii; omnia bona, quae fecisti et facturus es, sint tibi in remissionem omnium peccatorum tuorum; et nihilominus ego te
194 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. tunc pro die, in qua deficeret et non posset visitare, suppleat die alia, ita ut dierum nume- rus impleatur, durante tempore indulgentiae supradictae. Quae indulgentia in die dominica, qua in ecclesia dei Laetare cantatur, de benignitate apostolica ad preces regias incepit feli- citer, usque ad festum exaltationis S. Crucis de mense Septembri inclusive duratura. Si vero aliquae personae propter senectutem, religionis honestatem aut infirmitatem, vel aliud impedimentum legitimum, hujusmodi visitationem commode facere non possent, loco visitationis hujus alia pietatis opera faciant, aut orationes dicant, seu aliam personam loco sui, quae dictam visitationem pro eis faciat, debeant destinare, prout confessor per commissarios deputatus ad hoc, qui ad ipsas personas impeditas et infirmas, causa eorum confessionem audiendi et hujusmodi indulgentiam eis concedendi ac praemissa omnia faciendi, accedere posset, et personis taliter impeditis poenitentiam injungendo, personae ipsae hujusmodi indulgentiam consequantur, ac si eorum quaelibet in anno jubilaeo urbem Romam et ecclesias dictae urbis in anno jubilaeo personaliter visitassent. Confessor vero laborem personalem, quem personae hujusmodi Romam eundo, in ea morando et in ea ecclesias visitando passae fuissent, suo provido arbitrio in alia pie- tatis opera commutet. Expensas vero, quas personae ipsae eundo Romam, morando in ea, et redeundo, secundum sui status decentiam facere deberent, et oblationes, quas ecclesiis urbis Romae, si ibidem venissent, donassent, super altari vel altaribus in dicta ecclesia Wyssegradensi S. Petri personis seu personae ad hoc deputatis, quae hujusmodi expensas arbitrio suo, prout iis secundum decentiam personarum videbitur faciendum, moderate taxare, et cum ipsis personis super hoc componere et ordinare, pauperibus et religiosis solvere non valentibus in totum vel in parte remittere valeant, super quibus ipsarum per- sonarum et personae deputandae conscientiae onerantur, assignare fideliter teneantur. Poenitentiarii vero et confessores per commissarios deputati in ecclesia Wyssegra- densi collocabuntur; ad quos personae hujusmodi indulgentiam assequi cupientes in prae- dicta ecclesia Wyssegradensi accedere teneantur. Quia saepius reperiuntur religiosi utriusque sexus, proprium habentes, quibus non licet habere: consulatur illis, quod vota redimant et subveniant ad fabricas, prout bulla canit, et offertoria per ecclesias deputatas mittant, et alia eorum juxta ordinis faciant instituta. Etiam sunt aliqui habentes male ablata, incerta, vel alias male acquisita. Si non reperiuntur, quibus debent restituere, dent pro fabricis, ut supra, pro posse, pro ipsorum salute animarum et illorum quibus tenentur, si non reperirentur, et alia faciant opera pie- tatis, videlicet infirmis in hospitalibus et aliis pauperibus et orphanis et viduis. Forma absolutionis poenitentiariorum. Auctoritate domini nostri Jesu Christi et beatorum apostolorum Petri et Pauli et do- mini nostri papae, mihi in hac parte concessa, ego te absolvo ab omni vinculo excommunica- tionis majoris et minoris suspensionis et interdictorum, a transgressione sacramentorum, voto- rum et dei mandatorum et ab omni perjurio juramenti et mendacii; omnia bona, quae fecisti et facturus es, sint tibi in remissionem omnium peccatorum tuorum; et nihilominus ego te
Strana 195
T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 195 absolvo ab omnibus peccatis tuis mihi in speciali confessis, contritis et oblitis, in nomine patris et filii et spiritus sancti amen. 233. Georgius Bora committit causam conjugum in civitate Tustensi ab invicem separandorum. (Cap. I, 40. f. 863.) 1396, 12 Januar. (Pragae.) Georgius Bora licentiatus in decretis, curiae archiepiscopalis Pragensis officialis. Intelleximus, qualiter Bietka uxor legitima Henczlini dicti Czilka, civis de Tusta, propter cru- delitatem et austeritatem ipsius Henczlini eidem commanere non potest; et cum dicti con- juges sint in tantum decrepiti et quasi in ultima aetate constituti, prout ad audientiam nostri est deductum, ita quod ab invicem honorifice possunt permanere, vobis igitur honorabi- libus viris dominis decano Horssoviensi, in Hostuna et sanctae Mariae in suburbio Tustensi ecclesiarum plebanis, committimus per praesentes, quatenus vos informetis legitimis docu- mentis de austeritate et crudelitate praefati Henczlini, et etiam de aetate decrepita dictorum conjugum, ita quod honorifice possunt seorsum permanere; et si sic inveneritis, extunc disponatis, quod dicta mulier per se et sine marito suo in loco honesto, hinc et festum sancti Wenceslai proxime venturum (sic); et deinde diligenti inquisitione praehabita, quan- tum in bonis suis possit habere Henczlinus antedictus, ipsum juxta exigentiam bonorum suorum et prout bona ipsius suppetere possunt, ad persolvendum pro eadem uxore sua sin- gulis septimanis aliquot grossos, auctoritate nostra, qua vos in hac parte fungi volumus, compellatis per excommunicationis sententiam, ecclesiasticam per censuram. Datum Pragae, anno domini MCCCXCVI, die XII mensis Januarii. 234. (Cap. I, 40. f. 345°.) 1397, 1 Jun. (Pilsnae.) Servitiorum oc. Honorabiles viri! Quia sanctissimus pater et dominus noster D, Bonifacius pp. IX hanc perpetuam gratiam sub sua bulla omnibus et singulis parochiam nostram in Pilzna ecclesiam S. Bartholomaei visitantibus cum devotione et poenitentibus con- tritis et confessis concessit, quod habere debent omnium eorum peccatorum remissionem, prout ipsis promulgabitur in sermone; quae gratia duratura perpetue incipi debet in vigilia festi Pentecostes proxime venturi de primis vesperis, et durat usque secundas vesperas: igitur vos honorabiles viros et dominos ecclesiarum plebanos et judices et juratos in Ne- pomuk, Glatovia, in Sicca et Tusta et Tyn domini archiepiscopi et in Chotiessow, et ad quos praesentes pervenerint, intime decrevimus petendos, quatenus in nomine dei omni- potentis et in honore S. Bartholomaei apostoli eandem gratiam in ecclesiis et foris vestris proclamari faciatis. Dat. in crastino festi Ascensionis domini, sub minori sigillo nostrae civitatis Novae Pilznae anno M. CCC. XC°.VII°.
T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 195 absolvo ab omnibus peccatis tuis mihi in speciali confessis, contritis et oblitis, in nomine patris et filii et spiritus sancti amen. 233. Georgius Bora committit causam conjugum in civitate Tustensi ab invicem separandorum. (Cap. I, 40. f. 863.) 1396, 12 Januar. (Pragae.) Georgius Bora licentiatus in decretis, curiae archiepiscopalis Pragensis officialis. Intelleximus, qualiter Bietka uxor legitima Henczlini dicti Czilka, civis de Tusta, propter cru- delitatem et austeritatem ipsius Henczlini eidem commanere non potest; et cum dicti con- juges sint in tantum decrepiti et quasi in ultima aetate constituti, prout ad audientiam nostri est deductum, ita quod ab invicem honorifice possunt permanere, vobis igitur honorabi- libus viris dominis decano Horssoviensi, in Hostuna et sanctae Mariae in suburbio Tustensi ecclesiarum plebanis, committimus per praesentes, quatenus vos informetis legitimis docu- mentis de austeritate et crudelitate praefati Henczlini, et etiam de aetate decrepita dictorum conjugum, ita quod honorifice possunt seorsum permanere; et si sic inveneritis, extunc disponatis, quod dicta mulier per se et sine marito suo in loco honesto, hinc et festum sancti Wenceslai proxime venturum (sic); et deinde diligenti inquisitione praehabita, quan- tum in bonis suis possit habere Henczlinus antedictus, ipsum juxta exigentiam bonorum suorum et prout bona ipsius suppetere possunt, ad persolvendum pro eadem uxore sua sin- gulis septimanis aliquot grossos, auctoritate nostra, qua vos in hac parte fungi volumus, compellatis per excommunicationis sententiam, ecclesiasticam per censuram. Datum Pragae, anno domini MCCCXCVI, die XII mensis Januarii. 234. (Cap. I, 40. f. 345°.) 1397, 1 Jun. (Pilsnae.) Servitiorum oc. Honorabiles viri! Quia sanctissimus pater et dominus noster D, Bonifacius pp. IX hanc perpetuam gratiam sub sua bulla omnibus et singulis parochiam nostram in Pilzna ecclesiam S. Bartholomaei visitantibus cum devotione et poenitentibus con- tritis et confessis concessit, quod habere debent omnium eorum peccatorum remissionem, prout ipsis promulgabitur in sermone; quae gratia duratura perpetue incipi debet in vigilia festi Pentecostes proxime venturi de primis vesperis, et durat usque secundas vesperas: igitur vos honorabiles viros et dominos ecclesiarum plebanos et judices et juratos in Ne- pomuk, Glatovia, in Sicca et Tusta et Tyn domini archiepiscopi et in Chotiessow, et ad quos praesentes pervenerint, intime decrevimus petendos, quatenus in nomine dei omni- potentis et in honore S. Bartholomaei apostoli eandem gratiam in ecclesiis et foris vestris proclamari faciatis. Dat. in crastino festi Ascensionis domini, sub minori sigillo nostrae civitatis Novae Pilznae anno M. CCC. XC°.VII°.
Strana 196
196 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 235. Wenceslaus R. et B. rex capitulo eccl. Olomucensis. (Treb. C, 3. f. 141b.) 1397. Devoti dilecti! Transmissas nobis per vos literas diligenter audivimus, sufficienter intelleximus, ac earum effectum impressimus attentius menti nostrae. Quod autem in spem nostrae Celsitudinis honorabilem Laczkonem de Crawar confratrem vestrum postulastis: omnem prorsus hujusmodi spem vobis scitote fore sublatam; praesertim cum nec fuerit, nec adhuc sit intentio nostra, ut quisquam alius Olomucensi ecclesiae in pastorem praefici, aut debeat ad eandem transferri, praeterquam venerabilis Joannes Lubucensis episcopus, princeps consiliarius noster devotus dilectus; in cujus favorem ad reducendam in statum pristinum ipsam ecclesiam, nec non pro reprimendis opprimentium ipsam conatibus, omnem quam possumus disponimus sollicitudinem adhibere. Propter quod devotionem vestran seriose requirimus et hortamur, omnino volentes, quatenus electionem de persona praefati Laczkonis per vos factam mox visis praesentibus rescindere, praefatumque consiliarium nostrum in vestrum et ecclesiae Olomucensis episcopum et neminem alium debeatis modis (omnibus) postulare. Parati namque sumus hoc casu tam ecclesiam ipsam et ipsius bona in nostram tuitionem assumere, quam etiam vos et alias personas ecclesiasticas in vestris et earum juribus et libertatibus benignius conservare. Nam in casum, quo hoc non fieret, ex tunc commisimus illustri Procopio marchioni Moraviae, principi patruo nostro dilecto, ceterisque officialibus nostris, ut adversum omnes et singulos, qui voluntatem nostram conan- tur infringere, de opportuno et necessario debeant remedio providere. Per nullum enim eventum pati volumus, ut praefata Olomucensis ecclesia, quae nobis velut regi Boemiae et nemini alteri exstat immediate, ut nostis, subjecta, ad manus, quod absit, perveniat alienas. 236 a) Wenceslaus rex, amoto a pracpositura Wyšegradensi Nieclac (de Janowic) adhuc minorcnni, Wenceslaum patriarcham Antiochenum ad candem praesentat. (Cap. H, 3. f. 78.) 1397. Revocat praesentationem propter certas causas, et donat illud beneficium alteri, de consilio jurisperitorum. W. oc. honorabili decano, scolastico, canonicis et capitulo ecclesiae sancti Petri Wyšegradensis, nullo medio ad ecclesiam Romanam pertinentis, devotis suis dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Licet alias ad importunas preces quondam . . de . . pro tunc magistri camerae nostrae, Nicolaum natum suum ad praeposituram ecclesiae Wyšegradensis vacantis per mortem quondam venerabilis .. praepositi Wyšegradensis, cujus collatio ad nos velut regem Boemiae pleno jure pertinet, decreverimus praesentandum: speciales verum- tamen causae se nobis offerunt, quae nos necessario compellunt mutare praeteritam volun- tatem. Inducimur etenim ex eo, quod idem Nicolaus ad regimen tanti beneficii, quod insigne membrum regni nostri Boemiae existit, non solum inhabilis, verum etiam, prout experientia docet, est minorennis; nec dignum sit neque conveniens censeatur, ut puer tam
196 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 235. Wenceslaus R. et B. rex capitulo eccl. Olomucensis. (Treb. C, 3. f. 141b.) 1397. Devoti dilecti! Transmissas nobis per vos literas diligenter audivimus, sufficienter intelleximus, ac earum effectum impressimus attentius menti nostrae. Quod autem in spem nostrae Celsitudinis honorabilem Laczkonem de Crawar confratrem vestrum postulastis: omnem prorsus hujusmodi spem vobis scitote fore sublatam; praesertim cum nec fuerit, nec adhuc sit intentio nostra, ut quisquam alius Olomucensi ecclesiae in pastorem praefici, aut debeat ad eandem transferri, praeterquam venerabilis Joannes Lubucensis episcopus, princeps consiliarius noster devotus dilectus; in cujus favorem ad reducendam in statum pristinum ipsam ecclesiam, nec non pro reprimendis opprimentium ipsam conatibus, omnem quam possumus disponimus sollicitudinem adhibere. Propter quod devotionem vestran seriose requirimus et hortamur, omnino volentes, quatenus electionem de persona praefati Laczkonis per vos factam mox visis praesentibus rescindere, praefatumque consiliarium nostrum in vestrum et ecclesiae Olomucensis episcopum et neminem alium debeatis modis (omnibus) postulare. Parati namque sumus hoc casu tam ecclesiam ipsam et ipsius bona in nostram tuitionem assumere, quam etiam vos et alias personas ecclesiasticas in vestris et earum juribus et libertatibus benignius conservare. Nam in casum, quo hoc non fieret, ex tunc commisimus illustri Procopio marchioni Moraviae, principi patruo nostro dilecto, ceterisque officialibus nostris, ut adversum omnes et singulos, qui voluntatem nostram conan- tur infringere, de opportuno et necessario debeant remedio providere. Per nullum enim eventum pati volumus, ut praefata Olomucensis ecclesia, quae nobis velut regi Boemiae et nemini alteri exstat immediate, ut nostis, subjecta, ad manus, quod absit, perveniat alienas. 236 a) Wenceslaus rex, amoto a pracpositura Wyšegradensi Nieclac (de Janowic) adhuc minorcnni, Wenceslaum patriarcham Antiochenum ad candem praesentat. (Cap. H, 3. f. 78.) 1397. Revocat praesentationem propter certas causas, et donat illud beneficium alteri, de consilio jurisperitorum. W. oc. honorabili decano, scolastico, canonicis et capitulo ecclesiae sancti Petri Wyšegradensis, nullo medio ad ecclesiam Romanam pertinentis, devotis suis dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Licet alias ad importunas preces quondam . . de . . pro tunc magistri camerae nostrae, Nicolaum natum suum ad praeposituram ecclesiae Wyšegradensis vacantis per mortem quondam venerabilis .. praepositi Wyšegradensis, cujus collatio ad nos velut regem Boemiae pleno jure pertinet, decreverimus praesentandum: speciales verum- tamen causae se nobis offerunt, quae nos necessario compellunt mutare praeteritam volun- tatem. Inducimur etenim ex eo, quod idem Nicolaus ad regimen tanti beneficii, quod insigne membrum regni nostri Boemiae existit, non solum inhabilis, verum etiam, prout experientia docet, est minorennis; nec dignum sit neque conveniens censeatur, ut puer tam
Strana 197
T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 197 juvenilis aetatis eidem praeficiatur officio, quod virum aetate maturum, literarum scientia praeditum, et moribus requirit placidis circumspectum. Inducimur etiam ex eo, quod prae- fatus Nicolaus, dum juxta morem et ritum in ecclesia vestra antiquitus observatum inthro- nizari et de praefata praepositura investiri deberet, hujusmodi investiturae suae alta et intel- ligibili voce reclamavit, asserens, se nolle nec ad praefatam praeposituram nec ad alia bene- ficia promoveri. Inducimur etiam ex ea causa potissime, quod praefatus . . et cum eo . . de . . subcamerarius regni nostri, nobis sponte et libere sub puritate fidei et honoris ipso- rum efficaciter promiserunt, quod in casum, quo per sanctissimum in Christo patrem domi- num nostrum summum pontificem Cladrubense monasterium in ecclesiam cathedralem non foret erectum, ac de dicta Cladrubensi ecclesia venerabili n. patriarchae Anthioceno, can- cellario consiliario nostro devoto dilecto, non esset provisum, quod extunc idem Nicolaus de praepositura Wyšegradensi praedicta ad arbitrium nostrum disponenda condescendere, ac eandem ad manus nostras resignare debeat viceversa. Ne igitur ex defectu personae Wyšegradensis ecclesia, ad cujus status exaltationem sumus specialiter inclinati, aliquibus, quod absit, gravetur incommodis, aut spiritualibus seu temporalibus sub nostro felici regi- mine subjaceat nocumentis, animo deliberato, sano jurisperitorum et aliorum fidelium nostro- rum accedente consilio, praesentationem hujusmodi per nos, ut praemittitur, factam, quoad personam praefati Nicolai ex causis praemissis virtute praesentium duximus revocandam, praefatum quoque Wenc. patriarcham Antioch. ad eandem praeposituram devotioni vestrac in dei nomine praesentamus, ac vos et quemlibet vestrum seriosius exhortamur, quatenus praefatum W. juxta morem et ritum in ecclesia vestra antiquitus observatum, adhibitis circa hoc nihilominus cerimoniis et solemnitatibus debitis et consuetis, ad eandem praepositu- ram instituere, ipsumque de eadem debeatis modis omnibus investire; facientes sibi de juribus, proventibus et fructibus dictae praepositurae integraliter responderi. Praesentium sub regiae nostrae majestatis sigillo testimonio literarum oc. 236 b) Wenceslaus rex marchioni Procopio, regni Boh. capitaneo, de praepositura Wyšegradenst. (Сaр. H, 3. f. 70.) 1398. Ut inducatur in pracposituram et tueatur et non impediatur. W. oc. Illustri Procopio. Licet alias venerabilem W. oc. ad praeposituram eccle- siae Wyšegradensis, cujus collatio seu jus praesentandi ad nos velut regem B. pleno jure pertinet, in multa principum, nobilium et magnatum praesentia praesentaverimus, ipsumque fecerimus de eadem cum cerimoniis et solemnitatibus debitis investiri: tamen sicut acce- pimus..cum suis in hac parte complicibus praedictum W. in praedicta praepositura nituntur impedire, asserens sibi ex literis nostris jus competere in eadem. Sub quibus autem con- ditionibus dictum Nicolaum ad praeposituram eandem nostra praesentaverit Serenitas, ex copia literae majestatis nostrae sigillo sigillatae, quam tibi cum praesentibus transmittimus, poteris plenius informari. Et quia praefatum W. et neminem alium pro Wyšegradensi prae-
T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 197 juvenilis aetatis eidem praeficiatur officio, quod virum aetate maturum, literarum scientia praeditum, et moribus requirit placidis circumspectum. Inducimur etiam ex eo, quod prae- fatus Nicolaus, dum juxta morem et ritum in ecclesia vestra antiquitus observatum inthro- nizari et de praefata praepositura investiri deberet, hujusmodi investiturae suae alta et intel- ligibili voce reclamavit, asserens, se nolle nec ad praefatam praeposituram nec ad alia bene- ficia promoveri. Inducimur etiam ex ea causa potissime, quod praefatus . . et cum eo . . de . . subcamerarius regni nostri, nobis sponte et libere sub puritate fidei et honoris ipso- rum efficaciter promiserunt, quod in casum, quo per sanctissimum in Christo patrem domi- num nostrum summum pontificem Cladrubense monasterium in ecclesiam cathedralem non foret erectum, ac de dicta Cladrubensi ecclesia venerabili n. patriarchae Anthioceno, can- cellario consiliario nostro devoto dilecto, non esset provisum, quod extunc idem Nicolaus de praepositura Wyšegradensi praedicta ad arbitrium nostrum disponenda condescendere, ac eandem ad manus nostras resignare debeat viceversa. Ne igitur ex defectu personae Wyšegradensis ecclesia, ad cujus status exaltationem sumus specialiter inclinati, aliquibus, quod absit, gravetur incommodis, aut spiritualibus seu temporalibus sub nostro felici regi- mine subjaceat nocumentis, animo deliberato, sano jurisperitorum et aliorum fidelium nostro- rum accedente consilio, praesentationem hujusmodi per nos, ut praemittitur, factam, quoad personam praefati Nicolai ex causis praemissis virtute praesentium duximus revocandam, praefatum quoque Wenc. patriarcham Antioch. ad eandem praeposituram devotioni vestrac in dei nomine praesentamus, ac vos et quemlibet vestrum seriosius exhortamur, quatenus praefatum W. juxta morem et ritum in ecclesia vestra antiquitus observatum, adhibitis circa hoc nihilominus cerimoniis et solemnitatibus debitis et consuetis, ad eandem praepositu- ram instituere, ipsumque de eadem debeatis modis omnibus investire; facientes sibi de juribus, proventibus et fructibus dictae praepositurae integraliter responderi. Praesentium sub regiae nostrae majestatis sigillo testimonio literarum oc. 236 b) Wenceslaus rex marchioni Procopio, regni Boh. capitaneo, de praepositura Wyšegradenst. (Сaр. H, 3. f. 70.) 1398. Ut inducatur in pracposituram et tueatur et non impediatur. W. oc. Illustri Procopio. Licet alias venerabilem W. oc. ad praeposituram eccle- siae Wyšegradensis, cujus collatio seu jus praesentandi ad nos velut regem B. pleno jure pertinet, in multa principum, nobilium et magnatum praesentia praesentaverimus, ipsumque fecerimus de eadem cum cerimoniis et solemnitatibus debitis investiri: tamen sicut acce- pimus..cum suis in hac parte complicibus praedictum W. in praedicta praepositura nituntur impedire, asserens sibi ex literis nostris jus competere in eadem. Sub quibus autem con- ditionibus dictum Nicolaum ad praeposituram eandem nostra praesentaverit Serenitas, ex copia literae majestatis nostrae sigillo sigillatae, quam tibi cum praesentibus transmittimus, poteris plenius informari. Et quia praefatum W. et neminem alium pro Wyšegradensi prae-
Strana 198
198 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. posito haberi volumus et reputari, ac ipsum circa eandem efficaciter conservare, signanter pro eo, ne collationem dictae praepositurae ob promotionem personae magis idoneae ad sedem apostolicam quod absit devenire contingat: idcirco Dilectionem tuam seriose requi- rimus et hortamur omnino volentes, quatenus impedimentis dicti N. et suorum complicum prorsus submotis, praedictum W. et officiales suos in possessionem praefatae praepositurae et bonorum ipsius inducere et inductum nostro nomine debeas fideliter defensare; facturus taliter, ut dictus W. a praefati N. et aliorum quorumlibet sibi adhaerentium impedimentis totaliter supportetur, nec opus habeat majestas regia tibi super hoc iteratas literas destinare. 236 c) Wenceslaus R. et Boh. rex. (Cap. H, 3. f. 63.) Ut juvent praeposito (sic) ad possessionem corporalem bonorum, eundem protegentes juxta apostolicarum teno- rem literarum. Fideles dilecti! Quia per literas sanctissimi in Christo patris domini nostri summi pontificis, tam nobis quam ceteris principibus ecclesiasticis et secularibus ac etiam vobis destinatas, sumus sub certis poenis in ipsis literis contentis ammoniti, ut videlicet honorabili W. oc. quem dudum ad praeposituram Wyšegradensem praesentasse meminimus, adversus detentores et occupatores bonorum et possessionum praepositurae ipsius etiam manu potenti et armata assistere et pro adipiscenda corporali possessione earumdem praebere auxilium deberemus: idcirco hujusmodi literis et mandatis apostolicis veluti obedientiae filius cum effectu parere volentes, Fidelitati vestrae praecipimus et mandamus, omnino volentes, qua- tenus nuntiis seu procuratoribus dicti W., dum et quoties requisiti fueritis, ad adipiscen- dam possessionem corporalem bonorum praepositurae ipsius vobis et cuilibet vestrum ad- jacentium cum tota vestra potentia assistere et in possessione ipsorum apprehensa eosdem defensare et protegere debeatis modis omnibus cum effectu, prout (tam) indignationem nostram gravem, quam processus et sententias adversum rebelles quoslibet in dietis literis fulminatas volueritis evitare. 236 d) Jacobus eps. Magnepolitanus, executor mandati apostolici, praeposituram ecclesiae Wyšegraden- sis, quae a Nicolao Burchardi de Janowic injuste detinetur, Wenceslac patriarchae Antiocheno assignari eumque de illa investiri jubet. (MS. Capit. Prag. non sign.) 1399, 7 Mart. (Romae.) Illustrissimo et serenissimo principi ac domino domino Wenceslao, divina favente clementia Romanorum et Boemiae regi semper Augusto: vestrae regiae Majestatis et regno- rum vestrorum felicis prosperitatis augmentum; nec non reverendis in Christo patribus et dominis dei gratia archiepiscopo Pragensi et Lutomyslensi episcopo, vestrisque in spiri- tualibus ac temporalibus vicariis et officialibus, universisque et singulis dominis abbatibus, prioribus, praepositis, decanis, archidiaconis, cantoribus, scholasticis, thesaurariis et canonicis
198 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. posito haberi volumus et reputari, ac ipsum circa eandem efficaciter conservare, signanter pro eo, ne collationem dictae praepositurae ob promotionem personae magis idoneae ad sedem apostolicam quod absit devenire contingat: idcirco Dilectionem tuam seriose requi- rimus et hortamur omnino volentes, quatenus impedimentis dicti N. et suorum complicum prorsus submotis, praedictum W. et officiales suos in possessionem praefatae praepositurae et bonorum ipsius inducere et inductum nostro nomine debeas fideliter defensare; facturus taliter, ut dictus W. a praefati N. et aliorum quorumlibet sibi adhaerentium impedimentis totaliter supportetur, nec opus habeat majestas regia tibi super hoc iteratas literas destinare. 236 c) Wenceslaus R. et Boh. rex. (Cap. H, 3. f. 63.) Ut juvent praeposito (sic) ad possessionem corporalem bonorum, eundem protegentes juxta apostolicarum teno- rem literarum. Fideles dilecti! Quia per literas sanctissimi in Christo patris domini nostri summi pontificis, tam nobis quam ceteris principibus ecclesiasticis et secularibus ac etiam vobis destinatas, sumus sub certis poenis in ipsis literis contentis ammoniti, ut videlicet honorabili W. oc. quem dudum ad praeposituram Wyšegradensem praesentasse meminimus, adversus detentores et occupatores bonorum et possessionum praepositurae ipsius etiam manu potenti et armata assistere et pro adipiscenda corporali possessione earumdem praebere auxilium deberemus: idcirco hujusmodi literis et mandatis apostolicis veluti obedientiae filius cum effectu parere volentes, Fidelitati vestrae praecipimus et mandamus, omnino volentes, qua- tenus nuntiis seu procuratoribus dicti W., dum et quoties requisiti fueritis, ad adipiscen- dam possessionem corporalem bonorum praepositurae ipsius vobis et cuilibet vestrum ad- jacentium cum tota vestra potentia assistere et in possessione ipsorum apprehensa eosdem defensare et protegere debeatis modis omnibus cum effectu, prout (tam) indignationem nostram gravem, quam processus et sententias adversum rebelles quoslibet in dietis literis fulminatas volueritis evitare. 236 d) Jacobus eps. Magnepolitanus, executor mandati apostolici, praeposituram ecclesiae Wyšegraden- sis, quae a Nicolao Burchardi de Janowic injuste detinetur, Wenceslac patriarchae Antiocheno assignari eumque de illa investiri jubet. (MS. Capit. Prag. non sign.) 1399, 7 Mart. (Romae.) Illustrissimo et serenissimo principi ac domino domino Wenceslao, divina favente clementia Romanorum et Boemiae regi semper Augusto: vestrae regiae Majestatis et regno- rum vestrorum felicis prosperitatis augmentum; nec non reverendis in Christo patribus et dominis dei gratia archiepiscopo Pragensi et Lutomyslensi episcopo, vestrisque in spiri- tualibus ac temporalibus vicariis et officialibus, universisque et singulis dominis abbatibus, prioribus, praepositis, decanis, archidiaconis, cantoribus, scholasticis, thesaurariis et canonicis
Strana 199
T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 199 tam cathedralium, quam collegiatarum parochialiumque et conventualium rectoribus eccle- siarum, nec non quibuscumque monasteriorum, hospitalium, domorum et locorum quorum- cumque ordinum exemptis et non exemptis generalibus, provincialibus, ministris, guardianis, custodibus, prioribus, lectoribus, magistris, commendatoribus, praeceptoribus, monachis et fratribus, ceterisque presbyteris, vicariis, capellanis, curatis et non curatis, per civitatem et diocesim Pragensem, Olomucensem et Lutomyslensem ac alias ubilibet constitutis; nec non illustribus generosis principibus, marchionibus Moraviae, ceterisque comitibus, baronibus, terrarum dominis, nobilibus, militibus, armigeris, advocatis, capitaneis, castellanis, burggra- viis, judicibus, justitiariis, scultetis, consulibus, proconsulibus, scabinis et eorum praeconibus et satellitibus, quorumque oppidorum, villarum, castrorum, districtuum per dictas civitatem et diocesim et alias ubilibet constitutis; nec non singulis canonicis et capellano ecclesiae s. Petri Wyšegradensis prope Pragam, et quibuscumque dignitates, personatus, beneficia vel officia in dicta ecclesia s. Petri Wyšegradensis obtinentibus, ac illi vel illis, ad quem vel ad quos praepositurae ejusdem ecclesiae s. Petri Wyšegradensis collatio, provisio, praesen- tatio, receptio, admissio, institutio seu quaevis alia dispositio pertinet, communiter vel divi- sim; ac etiam Nicolao quondam S. de Janowic, pro clerico Pragensis diocesis se gerenti, et quibuscumque aliis personis, tam ecclesiasticis quam laicalibus, quaecumque bona mobilia seu immobilia ac possessiones, ac etiam decimas, redditus et proventus eorumdem bonorum et possessionum ac feudorum ad dictam praeposituram, nec non ad quascumque dignitates personatus officia canonicatus et praebendas ac alia beneficia, quae et quos reverendus in Christo pater et dominus Wenceslaus miseratione divina patriarcha Anthiocensis ubicum. que locorum obtinet, spectantes et spectantia detinentibus et occupatoribus ac debitoribus et occupatoribus eorumdem, omnibusque aliis et singulis, quorum interest, et quos infra- scripta tangunt negotia vel tangere poterunt quomodolibet in futurum: Jacobus dei gratia episcopus Manopolitanus, executor ad infrascripta, unacum infrascriptis nostris in hac parte collegis cum illa clausula, quatenus vos vel duo aut unus vestrum per vos vel alium seu alios etc. a sede apostolica specialiter deputati, salutem in domino et mandatis nostris imo verius apostolicis firmiter obedire. Noveritis, quod nuper literas sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Boni- facii divina providentia papae IX, ejus vera bulla plumbea in cordula canapina pendente more Romanae curiae bullatas, sanas et integras, non corruptas, non cancellatas sed omni prorsus vitio et suspicione carentes, nobis pro parte dicti domini Wenceslai patriarchae Antiocensis in eisdem literis apostolicis specialiter nominati coram notario publico et testibus infrascriptis praesentatas, nos cum ea, qua decuit, reverentia recepimus hujusmodi sub tenore verborum: Bonifacius oc- Post quarum quidem literarum apostolicarum praesentationem et receptionem fuimus per hono- rabilem virum magistrum Joh. Scunk de M. in Romana curia procuratorem ac procuratorio no- mine dicti reverendi patris domini Wenceslai patriarchae Anthiocensis, prout de suo procuratio- nis mandato nobis legitima exstitit facta fides, coram notario publico et testibus infrascriptis in nostra praesentia personaliter constitutum cum instantia debita requisiti, quatenus ad exe- cutionem dictarum literarum procedere sibique processus monitorios et aggravatorios cum
T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 199 tam cathedralium, quam collegiatarum parochialiumque et conventualium rectoribus eccle- siarum, nec non quibuscumque monasteriorum, hospitalium, domorum et locorum quorum- cumque ordinum exemptis et non exemptis generalibus, provincialibus, ministris, guardianis, custodibus, prioribus, lectoribus, magistris, commendatoribus, praeceptoribus, monachis et fratribus, ceterisque presbyteris, vicariis, capellanis, curatis et non curatis, per civitatem et diocesim Pragensem, Olomucensem et Lutomyslensem ac alias ubilibet constitutis; nec non illustribus generosis principibus, marchionibus Moraviae, ceterisque comitibus, baronibus, terrarum dominis, nobilibus, militibus, armigeris, advocatis, capitaneis, castellanis, burggra- viis, judicibus, justitiariis, scultetis, consulibus, proconsulibus, scabinis et eorum praeconibus et satellitibus, quorumque oppidorum, villarum, castrorum, districtuum per dictas civitatem et diocesim et alias ubilibet constitutis; nec non singulis canonicis et capellano ecclesiae s. Petri Wyšegradensis prope Pragam, et quibuscumque dignitates, personatus, beneficia vel officia in dicta ecclesia s. Petri Wyšegradensis obtinentibus, ac illi vel illis, ad quem vel ad quos praepositurae ejusdem ecclesiae s. Petri Wyšegradensis collatio, provisio, praesen- tatio, receptio, admissio, institutio seu quaevis alia dispositio pertinet, communiter vel divi- sim; ac etiam Nicolao quondam S. de Janowic, pro clerico Pragensis diocesis se gerenti, et quibuscumque aliis personis, tam ecclesiasticis quam laicalibus, quaecumque bona mobilia seu immobilia ac possessiones, ac etiam decimas, redditus et proventus eorumdem bonorum et possessionum ac feudorum ad dictam praeposituram, nec non ad quascumque dignitates personatus officia canonicatus et praebendas ac alia beneficia, quae et quos reverendus in Christo pater et dominus Wenceslaus miseratione divina patriarcha Anthiocensis ubicum. que locorum obtinet, spectantes et spectantia detinentibus et occupatoribus ac debitoribus et occupatoribus eorumdem, omnibusque aliis et singulis, quorum interest, et quos infra- scripta tangunt negotia vel tangere poterunt quomodolibet in futurum: Jacobus dei gratia episcopus Manopolitanus, executor ad infrascripta, unacum infrascriptis nostris in hac parte collegis cum illa clausula, quatenus vos vel duo aut unus vestrum per vos vel alium seu alios etc. a sede apostolica specialiter deputati, salutem in domino et mandatis nostris imo verius apostolicis firmiter obedire. Noveritis, quod nuper literas sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Boni- facii divina providentia papae IX, ejus vera bulla plumbea in cordula canapina pendente more Romanae curiae bullatas, sanas et integras, non corruptas, non cancellatas sed omni prorsus vitio et suspicione carentes, nobis pro parte dicti domini Wenceslai patriarchae Antiocensis in eisdem literis apostolicis specialiter nominati coram notario publico et testibus infrascriptis praesentatas, nos cum ea, qua decuit, reverentia recepimus hujusmodi sub tenore verborum: Bonifacius oc- Post quarum quidem literarum apostolicarum praesentationem et receptionem fuimus per hono- rabilem virum magistrum Joh. Scunk de M. in Romana curia procuratorem ac procuratorio no- mine dicti reverendi patris domini Wenceslai patriarchae Anthiocensis, prout de suo procuratio- nis mandato nobis legitima exstitit facta fides, coram notario publico et testibus infrascriptis in nostra praesentia personaliter constitutum cum instantia debita requisiti, quatenus ad exe- cutionem dictarum literarum procedere sibique processus monitorios et aggravatorios cum
Strana 200
200 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. invocatione auxilii brachii secularis contra dictum Nicolaum S. in eisdem literis specialiter nominatum, omnesque alios et singulos dictorum censuum, decimarum, reddituum et proven- tuum, nec non possessionum et aliorum bonorum ad dictam praeposituram s. Petri Wyše- gradensis ac dignitatum, personatuum, officiorum, canonicatuum et praebendarum ac aliorum beneficiorum ad dictum dominum Wenceslaum patriarcham Anthiocensem spectantium de- tentores et occupatores, ac alias quascumque personas eundem dominum Wenceslaum patriar- cham super praemissis et infrascriptis impedientes, juxta et secundum dictarum literarum apostolicarum formam et tenorem decernere et concedere dignaremur. Nos igitur Jacobus episcopus, ut executor praefatus, volentes mandatum apostolicum nobis in hac parte directum reverenter exequi ut tenemur: idcirco auctoritate apostolica, qua fungimur in hac parte, vos omnes et singulos supradictos et vestrum quemlibet, et praesertim ecclesiasticos, tenore praesentium requirimus et monemus primo, secundo et tertio ac peremptorie, vobisque nihilominus in virtute sanctae obedientiae et sub excommunicationis poena, quam in vos et vestrum quemlibet, nisi ea, quae vobis in hac parte committimus et mandamus, feceritis, terminum quinque dierum canonica monitione praemissa, ex nunc prout ex tunc, ferimus in his scriptis, districte praecipiendo mandamus, quatenus infra tres dies, postquam pro parte dicti domini W. patriarchae vigore praesentium super hoc fueritis requisiti, aut aliquis vestrum fuerit requisitus, se inmediate sequentes, dictum N. S. omnesque alios et singulos detentores et occupatores dictorum censuum et decimarum, reddituum et proventuum, et aliorum bonorum ad dictas praeposituram, dignitates, personatus, officia et alia beneficia ad ipsum dominum Wenc. patriarcham spectantia, et alias personas (tam) ecclesiastieas quam secula- res eundem dominum Wenceslaum super hiis impedientes, vobis pro parte ipsius domini Wen- ceslai patriarchae sive in genere sive in specie nominandos in eorum propriis personis, si eorum praesentiam commode habere poteritis, alioquin in cathedrali Pragensi et in s. Petri Wyšegradensis prope Pragam praepositura seu aliis parochialibus quibuscumque, in quibus de genere ecclesiis ex parte nostra imo verius apostolica moneatis et requiratis, quos et nos etiam et eorum quemlibet conjunctim et divisim requirimus et monemus, sub excommu- nicationis et privationis omnium beneficiorum ecclesiasticorum, quae obtinent et inhabilita- tionis ad eadem et alia quaecumque beneficia ecclesiastica in posterum obtinenda poenis, quas ipso facto nisi hujusmodi literis et nostris monitionibus et mandatis imo verius apo- stolicis pareant seu paruerint, cum effectu incurrere volumus ipso facto: quatenus infra quindecim dierum spatium post vestram hujusmodi monitionem ipsis seu eorum alteri factam inmediate sequentes, quorum quindecim dierum quinque pro primo, quinque pro secundo et reliquos quinque dies ipsis et eorum cuilibet pro tertio et peremptorio termino ae cano- nica monitione praefigimus et assignamus, ab hujusmodi impedimentis, detentionibus et occu- pationibus omnino desistant, nec non hujusmodi census, decimas, redditus, proventus, pos- sessiones et alia bona, per eos et quemlibet eorum hucusque in praejudicium dicti domini W. patriarchae detenta, (ei) aut ejus procuratori seu vicario suo nomine pacifice et quiete dimit- tant. Moneatis insuper, modo et forma quibus supra, dictum Nicolaum S. quem et nos etiam praedicto simili modo monemus, quatenus infra eundem quindecim dierum terminum
200 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. invocatione auxilii brachii secularis contra dictum Nicolaum S. in eisdem literis specialiter nominatum, omnesque alios et singulos dictorum censuum, decimarum, reddituum et proven- tuum, nec non possessionum et aliorum bonorum ad dictam praeposituram s. Petri Wyše- gradensis ac dignitatum, personatuum, officiorum, canonicatuum et praebendarum ac aliorum beneficiorum ad dictum dominum Wenceslaum patriarcham Anthiocensem spectantium de- tentores et occupatores, ac alias quascumque personas eundem dominum Wenceslaum patriar- cham super praemissis et infrascriptis impedientes, juxta et secundum dictarum literarum apostolicarum formam et tenorem decernere et concedere dignaremur. Nos igitur Jacobus episcopus, ut executor praefatus, volentes mandatum apostolicum nobis in hac parte directum reverenter exequi ut tenemur: idcirco auctoritate apostolica, qua fungimur in hac parte, vos omnes et singulos supradictos et vestrum quemlibet, et praesertim ecclesiasticos, tenore praesentium requirimus et monemus primo, secundo et tertio ac peremptorie, vobisque nihilominus in virtute sanctae obedientiae et sub excommunicationis poena, quam in vos et vestrum quemlibet, nisi ea, quae vobis in hac parte committimus et mandamus, feceritis, terminum quinque dierum canonica monitione praemissa, ex nunc prout ex tunc, ferimus in his scriptis, districte praecipiendo mandamus, quatenus infra tres dies, postquam pro parte dicti domini W. patriarchae vigore praesentium super hoc fueritis requisiti, aut aliquis vestrum fuerit requisitus, se inmediate sequentes, dictum N. S. omnesque alios et singulos detentores et occupatores dictorum censuum et decimarum, reddituum et proventuum, et aliorum bonorum ad dictas praeposituram, dignitates, personatus, officia et alia beneficia ad ipsum dominum Wenc. patriarcham spectantia, et alias personas (tam) ecclesiastieas quam secula- res eundem dominum Wenceslaum super hiis impedientes, vobis pro parte ipsius domini Wen- ceslai patriarchae sive in genere sive in specie nominandos in eorum propriis personis, si eorum praesentiam commode habere poteritis, alioquin in cathedrali Pragensi et in s. Petri Wyšegradensis prope Pragam praepositura seu aliis parochialibus quibuscumque, in quibus de genere ecclesiis ex parte nostra imo verius apostolica moneatis et requiratis, quos et nos etiam et eorum quemlibet conjunctim et divisim requirimus et monemus, sub excommu- nicationis et privationis omnium beneficiorum ecclesiasticorum, quae obtinent et inhabilita- tionis ad eadem et alia quaecumque beneficia ecclesiastica in posterum obtinenda poenis, quas ipso facto nisi hujusmodi literis et nostris monitionibus et mandatis imo verius apo- stolicis pareant seu paruerint, cum effectu incurrere volumus ipso facto: quatenus infra quindecim dierum spatium post vestram hujusmodi monitionem ipsis seu eorum alteri factam inmediate sequentes, quorum quindecim dierum quinque pro primo, quinque pro secundo et reliquos quinque dies ipsis et eorum cuilibet pro tertio et peremptorio termino ae cano- nica monitione praefigimus et assignamus, ab hujusmodi impedimentis, detentionibus et occu- pationibus omnino desistant, nec non hujusmodi census, decimas, redditus, proventus, pos- sessiones et alia bona, per eos et quemlibet eorum hucusque in praejudicium dicti domini W. patriarchae detenta, (ei) aut ejus procuratori seu vicario suo nomine pacifice et quiete dimit- tant. Moneatis insuper, modo et forma quibus supra, dictum Nicolaum S. quem et nos etiam praedicto simili modo monemus, quatenus infra eundem quindecim dierum terminum
Strana 201
T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 201 omnes et singulos fructus, redditus et proventus, per eum seu alios ejus nomine ex dicta praepositura aut ejus possessionibus, decimis, censibus, proventibus, juribus, obventionibus, emolumentis et aliis bonis a tempore, quo dicto domino W. patriarchae ipsa praepositura ut praefertur commendata fuit, perceptos, et qui percipi poterant, integre restituat et cum effectu ; alioquin eundem Nicolaum Burchardi et quamlibet ipsarum personarum praedictarum hujusmodi monitionibus et mandatis vestris et nostris (imo verius apostolicis) non parentes cum effectu excommunicationis sententiam, nec non quibuscumque beneficiis per eos et eorum quemlibet obtentis privatos et ad illa et quaecumque alia beneficia ecclesiastica de cetero obtinenda inhabiles exstitisse, auctoritate apostolica nobis in hac parte commissa ex nunc prout ex tunc et ex tunc prout ex nunc declaramus incidisse. Quocirca vos omnes et sin- gulos supradictos, et praesertim ecclesiasticos, modo et forma quibus supra, requirimus et monemus, quatenus dictum Nicolaum Burchardi et alias personas, ut praefertur, dictas poenas incurrisse declarantes, in casu, quo infra dictum quindecim dierum terminum a die notitiae computandum hujusmodi monitionibus et mandatis non paruerint, et ipsi domino Wenceslao de praemissis non satisfecerint cum effectu, singulis diebus dominicis et festivis in dictis s. Petri Wyšegradensis et aliis quibuscumque ecclesiis, campanis pulsatis, candelis accensis et in terram projectis et demum extinctis, sicut praemittitur excommunicatos, privatos et inhabitatos declaratos publice nuntietis et evitetis, ac ab aliis Christi fidelibus ita denuntiari et evitari faciatis et permittatis, ubi quando et quoties pro parte dicti domini Wenceslai patriarchae vigore praesentium super hoc fueritis requisiti aut aliquis vestrum fuerit requi- situs, et donec aliud a sede apostolica desuper habueritis in mandatis. Si vero dictus Nico- laus Burchardi et alii, ut praemittitur excommunicati, privati, inhabilitati, declarati hujusmodi sententiam et denuntiationem vestram et nostram hujusmodi per alios quindecim dies, dictos quindecim dies immediate sequentes, sustinuerint seu sustinuerit animis eorum induratis: ex tunc prout ex nunc et ex nunc prout ex tunc nos Jacobus episcopus et executor prae- fatus hujusmodi nostras sententias et processus propter praedictorum inobedientiam rebel- lium continuare et aggravare volentes, vobis universis et singulis supradictis tam ecclesia- sticis quam secularibus personis, ad quorum notitiam praesentes literae pervenerint, in virtute sanctae obedientiae et sub poenis infrascriptis districtius inhibemus, ne praelibatis Nicolao Borchardi, nec aliis personis, ut praemittitur, occasione praemissorum excommuni- catis, privatis, declaratis et denuntiatis, hujusmodi sententiis durantibus cibo, potu, collo- quio, furno, molendino, emptione, venditione, servitio, mutuatione, agrum vel vineam aut terram colendo, aquam vel ignem ministrando, hospitando, salutando, cantando, legendo et divinis inmiscendo, aut alio quovis humano solatio, nisi in casibus a jure permissis, quo- quomodo participetis seu participent; alioquin in omnes et singulos cum dictis excommuni- catis ac privatis, declaratis et denuntiatis rebelliter participantes, nisi infra tres dies ab hujusmodi participatione a die scientiae computando continue sequentes destiteritis et de- stiterint, ex nunc prout ex tunc excommunicationis sententiam ferimus in hiis scriptis ac etiam promulgamus. Et si dictus Nicolaus Borchardi et alii, ut praemittitur superius, ex- communicati, privati, inhabilitati declarati et denuntiati hujusmodi excommunicationis sen-
T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 201 omnes et singulos fructus, redditus et proventus, per eum seu alios ejus nomine ex dicta praepositura aut ejus possessionibus, decimis, censibus, proventibus, juribus, obventionibus, emolumentis et aliis bonis a tempore, quo dicto domino W. patriarchae ipsa praepositura ut praefertur commendata fuit, perceptos, et qui percipi poterant, integre restituat et cum effectu ; alioquin eundem Nicolaum Burchardi et quamlibet ipsarum personarum praedictarum hujusmodi monitionibus et mandatis vestris et nostris (imo verius apostolicis) non parentes cum effectu excommunicationis sententiam, nec non quibuscumque beneficiis per eos et eorum quemlibet obtentis privatos et ad illa et quaecumque alia beneficia ecclesiastica de cetero obtinenda inhabiles exstitisse, auctoritate apostolica nobis in hac parte commissa ex nunc prout ex tunc et ex tunc prout ex nunc declaramus incidisse. Quocirca vos omnes et sin- gulos supradictos, et praesertim ecclesiasticos, modo et forma quibus supra, requirimus et monemus, quatenus dictum Nicolaum Burchardi et alias personas, ut praefertur, dictas poenas incurrisse declarantes, in casu, quo infra dictum quindecim dierum terminum a die notitiae computandum hujusmodi monitionibus et mandatis non paruerint, et ipsi domino Wenceslao de praemissis non satisfecerint cum effectu, singulis diebus dominicis et festivis in dictis s. Petri Wyšegradensis et aliis quibuscumque ecclesiis, campanis pulsatis, candelis accensis et in terram projectis et demum extinctis, sicut praemittitur excommunicatos, privatos et inhabitatos declaratos publice nuntietis et evitetis, ac ab aliis Christi fidelibus ita denuntiari et evitari faciatis et permittatis, ubi quando et quoties pro parte dicti domini Wenceslai patriarchae vigore praesentium super hoc fueritis requisiti aut aliquis vestrum fuerit requi- situs, et donec aliud a sede apostolica desuper habueritis in mandatis. Si vero dictus Nico- laus Burchardi et alii, ut praemittitur excommunicati, privati, inhabilitati, declarati hujusmodi sententiam et denuntiationem vestram et nostram hujusmodi per alios quindecim dies, dictos quindecim dies immediate sequentes, sustinuerint seu sustinuerit animis eorum induratis: ex tunc prout ex nunc et ex nunc prout ex tunc nos Jacobus episcopus et executor prae- fatus hujusmodi nostras sententias et processus propter praedictorum inobedientiam rebel- lium continuare et aggravare volentes, vobis universis et singulis supradictis tam ecclesia- sticis quam secularibus personis, ad quorum notitiam praesentes literae pervenerint, in virtute sanctae obedientiae et sub poenis infrascriptis districtius inhibemus, ne praelibatis Nicolao Borchardi, nec aliis personis, ut praemittitur, occasione praemissorum excommuni- catis, privatis, declaratis et denuntiatis, hujusmodi sententiis durantibus cibo, potu, collo- quio, furno, molendino, emptione, venditione, servitio, mutuatione, agrum vel vineam aut terram colendo, aquam vel ignem ministrando, hospitando, salutando, cantando, legendo et divinis inmiscendo, aut alio quovis humano solatio, nisi in casibus a jure permissis, quo- quomodo participetis seu participent; alioquin in omnes et singulos cum dictis excommuni- catis ac privatis, declaratis et denuntiatis rebelliter participantes, nisi infra tres dies ab hujusmodi participatione a die scientiae computando continue sequentes destiteritis et de- stiterint, ex nunc prout ex tunc excommunicationis sententiam ferimus in hiis scriptis ac etiam promulgamus. Et si dictus Nicolaus Borchardi et alii, ut praemittitur superius, ex- communicati, privati, inhabilitati declarati et denuntiati hujusmodi excommunicationis sen-
Strana 202
202 tentiam, privationem, declarationem et denuntiationem per alios, quindecim dies, praefatos triginta dies inmediate sequentes, animis eorum, quod absit, sustinuerint ad modum aspi- dum surdarum induratis: ex tunc non inmerito contra tales tamquam dominici gregis in- fortunis (?) ad graviora debeat procedi, unde, qui unica poena non contenti, pluribus de rigore juris sunt afligendi. Idcirco nos Jacobus episcopus et executor praefatus auctoritate apo- stolica, qua fungimur in hac parte, vos omnes et singulos supradictos praesertim ecclesia- sticos modo et forma, quibus supra, requirimus et monemus, quatenus in praesentia dictorum excommunicatorum, privatorum, declaratorum, denuntiatorum in dictis Pragensi quam etiam Wyšegradensi et aliis quibuscumque tam cathedralibus quam collegiatis, conventualibus, regularibus et parochialibus exemptis et non exemptis ecclesiis et capellis, ad quas et infra quarum limites inmunitates et parochias iidem excommunicati, privati, inhabilitati, declarati et denuntiati moram traxerint sive devenerint, seu alter eorum devenerit aut moram traxe- rit, cessetis et ab aliis, quantum in vobis seu altero vestrum fuerit, faciatis et permittatis cessari a divinis, dictumque processum per tres dies continue post eorum et cujuslibet eorum recessum servetis et ab aliis faciatis et permittatis observari. Sed si dictus N. S. aliique praedicti, ut praemittitur, propter praemissa excommunicati declarati et denuntiati hujus- modi excommunicationes, declarationes et denuntiationes per alios quindecim dies praefatos XLV dies inmediate sequentes, animis eorum, quod deus avertat, sustinuerint Phareonis duritiam imitando, ad sanctae matris ecclesiac gremium tamquam propriae salutis inme- mores timore dei postposito redire non curantes, merito contra eos ita obstinatos auxilium brachii secularis debet invocari, quia, quos timor dei a malo non revocat, temporalis sal- tem cohercet severitas disciplinae. Hinc est, quod vos serenissimum principem dominum Wenceslaum Romanorum et Boemiae regem, tamquam principalem justitiae zelatorem, in domino exhortamur, alios vero, videlicet dominos archiepiscopum Pragensem et episcopum Lutomyslensem, ac marchiones, comites, nobiles, barones, terrarum dominos, milites, armi- geros, senescallos, advocatos, officiales, castellanos, burgravios, magistros civium, scultetos, judices, scabinos, consules, proconsules, gubernatores, juratos cives, oppidanos et praecones quorumcumque civitatis, oppidorum, castrorum, villarum et locorum per civitatem et dio- cesim Pragensem et Lutomyslensem ac alias ubilibet constitutos, et quoscumque alios juris- dictionem ab ecclesia et imperio habentes, et universos Christi fideles, cujuscumque status, gradus, ordinis vel conditionis existant, communiter et divisim, auctoritate apostolica, qua fungimur in hac parte, tenore praesentium requirimus et monemus, primo secundo et tertio peremptorie auxilium brachii secularis et litem potentiae in hujusmodi executionis negotio invocando, vobis nihilominus et vestrum cuilibet in virtute sanctae obedientiae et sub poenis supradictis districte praecipiendo mandantes, quatenus infra tres dies postquam pro parte dicti domini W. patriarchae vigore praesentium super hoc fueritis requisiti et aliquis vestrum fuerit requisitus inmediate sequentes, quorum terminum vobis universis et singulis supra- dictis pro omni dilatione et canonica monitione assignamus, praelibatum Nicolaum et alios, sicut praemittitur excommunicatos, declaratos et denuntiatos ad obediendum hujusmodi nostris processibus per arrestationem fructuum, beneficiorum et aliorum bonorum suorum Palacky, über Formelbücher: Beilagen.
202 tentiam, privationem, declarationem et denuntiationem per alios, quindecim dies, praefatos triginta dies inmediate sequentes, animis eorum, quod absit, sustinuerint ad modum aspi- dum surdarum induratis: ex tunc non inmerito contra tales tamquam dominici gregis in- fortunis (?) ad graviora debeat procedi, unde, qui unica poena non contenti, pluribus de rigore juris sunt afligendi. Idcirco nos Jacobus episcopus et executor praefatus auctoritate apo- stolica, qua fungimur in hac parte, vos omnes et singulos supradictos praesertim ecclesia- sticos modo et forma, quibus supra, requirimus et monemus, quatenus in praesentia dictorum excommunicatorum, privatorum, declaratorum, denuntiatorum in dictis Pragensi quam etiam Wyšegradensi et aliis quibuscumque tam cathedralibus quam collegiatis, conventualibus, regularibus et parochialibus exemptis et non exemptis ecclesiis et capellis, ad quas et infra quarum limites inmunitates et parochias iidem excommunicati, privati, inhabilitati, declarati et denuntiati moram traxerint sive devenerint, seu alter eorum devenerit aut moram traxe- rit, cessetis et ab aliis, quantum in vobis seu altero vestrum fuerit, faciatis et permittatis cessari a divinis, dictumque processum per tres dies continue post eorum et cujuslibet eorum recessum servetis et ab aliis faciatis et permittatis observari. Sed si dictus N. S. aliique praedicti, ut praemittitur, propter praemissa excommunicati declarati et denuntiati hujus- modi excommunicationes, declarationes et denuntiationes per alios quindecim dies praefatos XLV dies inmediate sequentes, animis eorum, quod deus avertat, sustinuerint Phareonis duritiam imitando, ad sanctae matris ecclesiac gremium tamquam propriae salutis inme- mores timore dei postposito redire non curantes, merito contra eos ita obstinatos auxilium brachii secularis debet invocari, quia, quos timor dei a malo non revocat, temporalis sal- tem cohercet severitas disciplinae. Hinc est, quod vos serenissimum principem dominum Wenceslaum Romanorum et Boemiae regem, tamquam principalem justitiae zelatorem, in domino exhortamur, alios vero, videlicet dominos archiepiscopum Pragensem et episcopum Lutomyslensem, ac marchiones, comites, nobiles, barones, terrarum dominos, milites, armi- geros, senescallos, advocatos, officiales, castellanos, burgravios, magistros civium, scultetos, judices, scabinos, consules, proconsules, gubernatores, juratos cives, oppidanos et praecones quorumcumque civitatis, oppidorum, castrorum, villarum et locorum per civitatem et dio- cesim Pragensem et Lutomyslensem ac alias ubilibet constitutos, et quoscumque alios juris- dictionem ab ecclesia et imperio habentes, et universos Christi fideles, cujuscumque status, gradus, ordinis vel conditionis existant, communiter et divisim, auctoritate apostolica, qua fungimur in hac parte, tenore praesentium requirimus et monemus, primo secundo et tertio peremptorie auxilium brachii secularis et litem potentiae in hujusmodi executionis negotio invocando, vobis nihilominus et vestrum cuilibet in virtute sanctae obedientiae et sub poenis supradictis districte praecipiendo mandantes, quatenus infra tres dies postquam pro parte dicti domini W. patriarchae vigore praesentium super hoc fueritis requisiti et aliquis vestrum fuerit requisitus inmediate sequentes, quorum terminum vobis universis et singulis supra- dictis pro omni dilatione et canonica monitione assignamus, praelibatum Nicolaum et alios, sicut praemittitur excommunicatos, declaratos et denuntiatos ad obediendum hujusmodi nostris processibus per arrestationem fructuum, beneficiorum et aliorum bonorum suorum Palacky, über Formelbücher: Beilagen.
Strana 203
T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 203 quorumcumque mobilium et inmobilium ubicumque locorum consistentium compellatis, dictosque fructus et bona dicto domino Wenceslao patriarchae A. aut ejus vicariis aut procuratori suo ejus nomine tradatis et assignetis, ubi quando et quotiens pro parte ipsius domini Wenceslai patriarchae super hoc fueritis requisiti seu aliquis vestrum fuerit requisitus, et donec aliud a nobis vel superiori nostro desuper habueritis in mandatis. Monemus etiam modo et forma, quibus supra, omnes et singulos supradictos et praesertim ecclesiasticos, quatenus statim visis praesentibus, ubi quando et quoties super hoc pro parte dicti domini Wenceslai patriarchae fueritis requisiti et aliquis vestrum fuerit requisitus, dictas literas apostolicas et hunc nostrum processum et in eis contenta vel saltem substantialem effectum earumdem literarum et processuum praelibatis dominis archiepiscopo et episcopo, marchio- nibus, comitibus, nobilibus, baronibus, terrarum dominis, militibus, armigeris, senescallis, officialibus, castellanis, burgraviis, advocatis, judicibus, scultetis, seabinis, consulibus, procon- sulibus et aliis quibuscumque justitiariis et jurisdictionem tam spiritualem, quam temporalem habentibus et eorum loca tenentibus ubilibet constitutis, eos propter hoc personaliter acce- dentes, communiter et divisim intimetis, insinuetis et ad eorum intellectum exponatis, nec non ipsos et eorum quemlibet ad executionem eorumdem processuum in domino exhorte- mini et requiratis seriose. Et nihilominus hujusmodi nostros processus et sententias et cen- suras contra dictum Nicolaum et alios quoscumque rebelles, ut praemittitur excommunicatos, declaratos et denuntiatos, ac etiam contra participantes rebellibus cum eisdem fulminatis singulis diebus dominicis et festivis infra missarum et etiam vesperorum solemnia in facie- bus et ambonibus vestrarum et aliarum ecclesiarum populo ibidem ad divina congregato solemniter campanis pulsatis et candelis accensis et in terram projectis solemniter cum cruce erecta et religione induta publicetis cum decantatione responsorii: Revelabunt coeli oc.; et psalmi: Deus laudem meam ne tactueris oc. toties, quoties super hoc fueritis requisiti et aliquis vestrum fuerit requisitus, ac donec dicti excommunicati declarati et denuntiati hujus- modi nostris processibus pareant cum effectu et a sede apostolica beneficium absolutionis meruerint de praemissis obtinere. Inhibemus insuper modo et forma, quibus supra, sub poenis infrascriptis vobis omnibus et singulis supradictis ac aliis quibuscumque tam eccle- siasticis quam secularibus cujuscumque status, gradus, ordinis vel conditionis existant, ne praefato domino Wenceslao patriarchae, quominus ipse per se vel vicarium aut procuratorem suum restitutionem omnium et singulorum fructuum per dictum Nicolaum S. seu alios ejus nomine ex dicta praepositura, ut praefertur, perceptorum integre assequatur, et quominus omnia et singula praemissa suum debitum sortiantur effectum, et quominus nostri hujusmodi processus et in eis contenta debitae executioni demandentur, impedimentum aliquod prae- stetis seu praestent, nec impedientibus detis seu dent consilium, auxilium vel favorem pu- blice vel occulte, directe vel indirecte; alioquin impedientes et impedientibus dictum domi- num Wenceslaum patriarcham vel vicarium seu procuratorem suum ejus nomine super praemissis in aliquo dantes consilium, auxilium vel favorem, ac singulariter in singulos con- tradictores et rebelles, dicto domino rege exempto, excommunicationis in jure sive capitulo, in hiis delinquentes sive delinquentia suspensionis a divinis, (in) ecclesiam seu ecclesias inter-
T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 203 quorumcumque mobilium et inmobilium ubicumque locorum consistentium compellatis, dictosque fructus et bona dicto domino Wenceslao patriarchae A. aut ejus vicariis aut procuratori suo ejus nomine tradatis et assignetis, ubi quando et quotiens pro parte ipsius domini Wenceslai patriarchae super hoc fueritis requisiti seu aliquis vestrum fuerit requisitus, et donec aliud a nobis vel superiori nostro desuper habueritis in mandatis. Monemus etiam modo et forma, quibus supra, omnes et singulos supradictos et praesertim ecclesiasticos, quatenus statim visis praesentibus, ubi quando et quoties super hoc pro parte dicti domini Wenceslai patriarchae fueritis requisiti et aliquis vestrum fuerit requisitus, dictas literas apostolicas et hunc nostrum processum et in eis contenta vel saltem substantialem effectum earumdem literarum et processuum praelibatis dominis archiepiscopo et episcopo, marchio- nibus, comitibus, nobilibus, baronibus, terrarum dominis, militibus, armigeris, senescallis, officialibus, castellanis, burgraviis, advocatis, judicibus, scultetis, seabinis, consulibus, procon- sulibus et aliis quibuscumque justitiariis et jurisdictionem tam spiritualem, quam temporalem habentibus et eorum loca tenentibus ubilibet constitutis, eos propter hoc personaliter acce- dentes, communiter et divisim intimetis, insinuetis et ad eorum intellectum exponatis, nec non ipsos et eorum quemlibet ad executionem eorumdem processuum in domino exhorte- mini et requiratis seriose. Et nihilominus hujusmodi nostros processus et sententias et cen- suras contra dictum Nicolaum et alios quoscumque rebelles, ut praemittitur excommunicatos, declaratos et denuntiatos, ac etiam contra participantes rebellibus cum eisdem fulminatis singulis diebus dominicis et festivis infra missarum et etiam vesperorum solemnia in facie- bus et ambonibus vestrarum et aliarum ecclesiarum populo ibidem ad divina congregato solemniter campanis pulsatis et candelis accensis et in terram projectis solemniter cum cruce erecta et religione induta publicetis cum decantatione responsorii: Revelabunt coeli oc.; et psalmi: Deus laudem meam ne tactueris oc. toties, quoties super hoc fueritis requisiti et aliquis vestrum fuerit requisitus, ac donec dicti excommunicati declarati et denuntiati hujus- modi nostris processibus pareant cum effectu et a sede apostolica beneficium absolutionis meruerint de praemissis obtinere. Inhibemus insuper modo et forma, quibus supra, sub poenis infrascriptis vobis omnibus et singulis supradictis ac aliis quibuscumque tam eccle- siasticis quam secularibus cujuscumque status, gradus, ordinis vel conditionis existant, ne praefato domino Wenceslao patriarchae, quominus ipse per se vel vicarium aut procuratorem suum restitutionem omnium et singulorum fructuum per dictum Nicolaum S. seu alios ejus nomine ex dicta praepositura, ut praefertur, perceptorum integre assequatur, et quominus omnia et singula praemissa suum debitum sortiantur effectum, et quominus nostri hujusmodi processus et in eis contenta debitae executioni demandentur, impedimentum aliquod prae- stetis seu praestent, nec impedientibus detis seu dent consilium, auxilium vel favorem pu- blice vel occulte, directe vel indirecte; alioquin impedientes et impedientibus dictum domi- num Wenceslaum patriarcham vel vicarium seu procuratorem suum ejus nomine super praemissis in aliquo dantes consilium, auxilium vel favorem, ac singulariter in singulos con- tradictores et rebelles, dicto domino rege exempto, excommunicationis in jure sive capitulo, in hiis delinquentes sive delinquentia suspensionis a divinis, (in) ecclesiam seu ecclesias inter-
Strana 204
204 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. dicti sententias ferimus in hiis scriptis et etiam promulgamus, vobis vero domino archi- episcopo Pragensi et episcopo Lutomyslensi, quibus ob reverentiam vestrarum pontifica- lium dignitatum deferre volumus in hac parte, si contra praemissa vel aliquod praemissorum feceritis per vos vel submissas personas, ex nunc prout ex tunc sex dierum canonica moni- tione praemissa, ingressum ecclesiae interdicimus in hiis scriptis; si vero hujusmodi inter- dictum per alios sex dies praefatos sex inmediate sequentes sustinueritis, vos in eisdem seriptis eadem monitione canonica praemissa suspendimus a divinis; verum si praefatas inter- dicti et suspensionis sententias per alios sex dies praefatos duodecim inmediate sequentes animis, quod absit, sustinueritis induratis: vos ex nunc prout ex tunc dicta canonica moni- tione praemissa excommunicationis sententiis innodamus. Praefatas quoque literas apostolicas et hunc nostrum processum volumus penes dictum dominum Wenceslaum patriarcham vel vicarium aut procuratorem suum ejus nomine remanere et non per vos vel aliquem contra ipsius domini Wenceslai patriarchae voluntatem quomodolibet detineri, laniari, amoveri vel deturpari malitiose; contrarium vero facientes praedictis nostris sententiis volumus ipso facto, prout in hiis scriptis latae sunt, subjacere. Mandamus tamen copiam fieri petentibus, quo- rum interest et habere debentibus de praemissis, petentium tamen sumptibus et expensis. Per processum autem nostrum hujusmodi nolumus nec intendimus nostris in hac parte prae- udicium collegis, quominus ipsi et eorum alter possint seu possit in hujusmodi executionis negotio procedere, servato tamen hoc nostro processu, quando et quoties ipsis visum fuerit expedire. Absolutionem vero omnium et singulorum, qui praefatas nostras sententias seu eorum aliquam incurrerint vel incurrerit quoquomodo, sedi apostolicae tantummodo reser- vamus, prout dictus dominus noster papa reservavit. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium praemissorum praesentes literas seu praesens publicum instrumentum hujusmodi nostrum processum in se continentes seu continens exinde fieri et per Nicolaum Johannis notarium publicum infrascriptum scribi et publicari mandavimus nostrique sigilli jussimus appensione communiri. Datum et actum Romae in palatio apostolico, sub anno domini MCCCLXXXXIX, indictione VII, die VII, mensis Martii. 237. (Сар. H. 3. f. 68.) Scribit episcopo Olomucensi, ut corrigat subditos presbyteros, ne foveant concubinas. W. oc. Venerabili .. Olomucensi episcopo principi, vel ejus in spiritualibus vicario generali, D. N. D. gratiam oc. Princeps D. D.! Crebra fidelium nostrorum relatione per- cepimus et ad nos publica voce pervenit et fama, qualiter tuae diocesis clerici universaliter fere singuli, et signanter ecclesiarum pastores, concubinatus vitio in clericalis privilegii dis- pendium laborantes, publice fovent et nutriunt concubinas; talia vero sub dissimulatione praeterire nolentes, Devotionem tuam seriose requirimus et hortamur, eidem auctoritate regia districtius injungentes, quatenus praesumptores talium, prout hoc ministerii tui requirit officium, ut modis omnibus desistant a talibus infra unius mensis spatium a tempore ostensionis
204 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. dicti sententias ferimus in hiis scriptis et etiam promulgamus, vobis vero domino archi- episcopo Pragensi et episcopo Lutomyslensi, quibus ob reverentiam vestrarum pontifica- lium dignitatum deferre volumus in hac parte, si contra praemissa vel aliquod praemissorum feceritis per vos vel submissas personas, ex nunc prout ex tunc sex dierum canonica moni- tione praemissa, ingressum ecclesiae interdicimus in hiis scriptis; si vero hujusmodi inter- dictum per alios sex dies praefatos sex inmediate sequentes sustinueritis, vos in eisdem seriptis eadem monitione canonica praemissa suspendimus a divinis; verum si praefatas inter- dicti et suspensionis sententias per alios sex dies praefatos duodecim inmediate sequentes animis, quod absit, sustinueritis induratis: vos ex nunc prout ex tunc dicta canonica moni- tione praemissa excommunicationis sententiis innodamus. Praefatas quoque literas apostolicas et hunc nostrum processum volumus penes dictum dominum Wenceslaum patriarcham vel vicarium aut procuratorem suum ejus nomine remanere et non per vos vel aliquem contra ipsius domini Wenceslai patriarchae voluntatem quomodolibet detineri, laniari, amoveri vel deturpari malitiose; contrarium vero facientes praedictis nostris sententiis volumus ipso facto, prout in hiis scriptis latae sunt, subjacere. Mandamus tamen copiam fieri petentibus, quo- rum interest et habere debentibus de praemissis, petentium tamen sumptibus et expensis. Per processum autem nostrum hujusmodi nolumus nec intendimus nostris in hac parte prae- udicium collegis, quominus ipsi et eorum alter possint seu possit in hujusmodi executionis negotio procedere, servato tamen hoc nostro processu, quando et quoties ipsis visum fuerit expedire. Absolutionem vero omnium et singulorum, qui praefatas nostras sententias seu eorum aliquam incurrerint vel incurrerit quoquomodo, sedi apostolicae tantummodo reser- vamus, prout dictus dominus noster papa reservavit. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium praemissorum praesentes literas seu praesens publicum instrumentum hujusmodi nostrum processum in se continentes seu continens exinde fieri et per Nicolaum Johannis notarium publicum infrascriptum scribi et publicari mandavimus nostrique sigilli jussimus appensione communiri. Datum et actum Romae in palatio apostolico, sub anno domini MCCCLXXXXIX, indictione VII, die VII, mensis Martii. 237. (Сар. H. 3. f. 68.) Scribit episcopo Olomucensi, ut corrigat subditos presbyteros, ne foveant concubinas. W. oc. Venerabili .. Olomucensi episcopo principi, vel ejus in spiritualibus vicario generali, D. N. D. gratiam oc. Princeps D. D.! Crebra fidelium nostrorum relatione per- cepimus et ad nos publica voce pervenit et fama, qualiter tuae diocesis clerici universaliter fere singuli, et signanter ecclesiarum pastores, concubinatus vitio in clericalis privilegii dis- pendium laborantes, publice fovent et nutriunt concubinas; talia vero sub dissimulatione praeterire nolentes, Devotionem tuam seriose requirimus et hortamur, eidem auctoritate regia districtius injungentes, quatenus praesumptores talium, prout hoc ministerii tui requirit officium, ut modis omnibus desistant a talibus infra unius mensis spatium a tempore ostensionis
Strana 205
T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 205 praesentium, debita et reali cohercione restringas, sicut altissimo, nobis et hominibus offerre speciale desideras holocaustum; nam ubi secus foret, commisimus, si et in quantum de jure possumus, dilecto nobis Raczkoni Kobyla, ut vice et auctoritate nostri, si tamen ad nos pertinet, transgressorum hujusmodi insolentias et actus eorum illicitos, ut praemittitur, opportunis viis et remediis debeat cohibere. 238. Hoftag in Kirchenangelegenheiten. (Treb. C, 6. f. 47a./) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Bohemiae rex. Fidelis dilecte! Quia super dispositione status et bonorum archiepiscopatus Pra- gensis nunc sede vacante cum capitulo ipsius ecclesiae in certis conclusionis terminis nostra finaliter resedit Serenitas: ideo Fid. T. praecipimus firmiter et districte, quatenus coram nobis et capitulo Pragensi, festo autem S. Mariae virginis proxime venturo, sis Pragae modis omnibus finaliter constitutus, intentionem nostram et finalem mentem circa administrationem bonorum dictae ecclesiae Pragensis auditurus, (nullam) in hiis negligentiam aliquatenus com- mittens, sicut indignationem nostram gravissimam volueris evitare. Datum Pragae die Junii regnorum nostrorum anno Boemiae XXXIII, Romanorum vero XXIII. (sic) 239. Wenceslaus rex a papa Nicolaum recenter electum Strahovensem abbatem confirmari pctit. (Сaр. H, 3. f. 51.) 1410. Supplicatoria pro confirmatione abbatis concorditer electi oc. Sanctissime oc. Vacante pridem abbatia monasterii Strahovensis in Praga, ordinis Praemonstratensium, per mortem quondam s. ultimi abbatis ejusdem, religiosi prior et con- ventus ipsius monasterii habito super hoc, prout juris et moris est, solerti scrutinio, hono- rabilem et religiosum N. oc. ejusdem monasterii professum oc. in suum abbatem commu- niter et concorditer elegerunt; et cum, pater reverendissime! idem N. clarus fama et pro- vectus sit industria, ac in eo morum gravitas, literarumque scientia notanter concurrant: idcirco S. Vrae devotissimo studio multum humiliter supplicamus, quatenus eadem S. Vra praemissorum ac nostrae considerationis intuitu, electionem de persona sua taliter, ut prae- mittitur, factam dignetur misericorditer confirmare, terminos sibi solutionis mediorum fru- ctuum assignando competentes, praesertim ex eo, quia dictum monasterium magnis debi- torum oneribus et paupertatis sarcina propter guerrarum disturbia, quae in regno nostro Boemiae viguerunt, usque modo graviter existit involutum. Hanc praefato Nicolao, et in singulare relevamen monasterii praedicti, pater beatissime, gratiam concedentes, ut ecclesiam suam parochialem in Rzip per tres annos continue se sequentes tenere valeat in commen- dam, quodque de eadem uni ex fratribus professis dicti monasterii idoneo concedere possit tempore medio atque opportuno. Specialissime oc.
T. Kirchliche Acten unter König Wenzel. 205 praesentium, debita et reali cohercione restringas, sicut altissimo, nobis et hominibus offerre speciale desideras holocaustum; nam ubi secus foret, commisimus, si et in quantum de jure possumus, dilecto nobis Raczkoni Kobyla, ut vice et auctoritate nostri, si tamen ad nos pertinet, transgressorum hujusmodi insolentias et actus eorum illicitos, ut praemittitur, opportunis viis et remediis debeat cohibere. 238. Hoftag in Kirchenangelegenheiten. (Treb. C, 6. f. 47a./) Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Bohemiae rex. Fidelis dilecte! Quia super dispositione status et bonorum archiepiscopatus Pra- gensis nunc sede vacante cum capitulo ipsius ecclesiae in certis conclusionis terminis nostra finaliter resedit Serenitas: ideo Fid. T. praecipimus firmiter et districte, quatenus coram nobis et capitulo Pragensi, festo autem S. Mariae virginis proxime venturo, sis Pragae modis omnibus finaliter constitutus, intentionem nostram et finalem mentem circa administrationem bonorum dictae ecclesiae Pragensis auditurus, (nullam) in hiis negligentiam aliquatenus com- mittens, sicut indignationem nostram gravissimam volueris evitare. Datum Pragae die Junii regnorum nostrorum anno Boemiae XXXIII, Romanorum vero XXIII. (sic) 239. Wenceslaus rex a papa Nicolaum recenter electum Strahovensem abbatem confirmari pctit. (Сaр. H, 3. f. 51.) 1410. Supplicatoria pro confirmatione abbatis concorditer electi oc. Sanctissime oc. Vacante pridem abbatia monasterii Strahovensis in Praga, ordinis Praemonstratensium, per mortem quondam s. ultimi abbatis ejusdem, religiosi prior et con- ventus ipsius monasterii habito super hoc, prout juris et moris est, solerti scrutinio, hono- rabilem et religiosum N. oc. ejusdem monasterii professum oc. in suum abbatem commu- niter et concorditer elegerunt; et cum, pater reverendissime! idem N. clarus fama et pro- vectus sit industria, ac in eo morum gravitas, literarumque scientia notanter concurrant: idcirco S. Vrae devotissimo studio multum humiliter supplicamus, quatenus eadem S. Vra praemissorum ac nostrae considerationis intuitu, electionem de persona sua taliter, ut prae- mittitur, factam dignetur misericorditer confirmare, terminos sibi solutionis mediorum fru- ctuum assignando competentes, praesertim ex eo, quia dictum monasterium magnis debi- torum oneribus et paupertatis sarcina propter guerrarum disturbia, quae in regno nostro Boemiae viguerunt, usque modo graviter existit involutum. Hanc praefato Nicolao, et in singulare relevamen monasterii praedicti, pater beatissime, gratiam concedentes, ut ecclesiam suam parochialem in Rzip per tres annos continue se sequentes tenere valeat in commen- dam, quodque de eadem uni ex fratribus professis dicti monasterii idoneo concedere possit tempore medio atque opportuno. Specialissime oc.
Strana 206
06 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. U. Privatverträge. 240. Capitulum eccl. Boleslaviensis villam Hradek, olim a Sacensi praeposito emtam, nune ejusdem successori denuo vendit. (Cap. I, 40. f. 316.) 1304. Protestatio facta per capitulum Bolezlaviensis ecclesiae de venditione quorumdam bonorum, quac ctiam emerant. In nomine domini, Amen. Nos Pardus praepositus, Martinus decanus, Merclinus custos, Ny. scolasticus, ceterique fratres et canonici Boleslaviensis ecclesiae, notum facimius oc. quod licet nos villam dictam Hradek olim a reverendo in Christo patre domino Jo. Olo- mucensi episcopo tunc Sacensi praeposito pro CCCXX marcis argenti puri Pragensis pon- deris emissemus; diligenti tamen tractatu praehabito postmodum cognovimus praeposituram Saccensem in contradictu (sic) venditionis villae praedictae enormiter esse lacsam; nolentes tamen ipsius praepositurae Saccensis jactura locupletari seu et ditari, ad exonerationem et depurationem nostrarum conscientiarum praefatam villam Hradek, sitam super Albeam aput villam forensem, quae Brandis vulgariter nuncupatur, reverendo in Christo patri domino Johanni, dei gratia Pragensi episcopo, recipienti vice et nomine honorabilis viri Mathaei praepositi pro Saccensi praepositura, cum agris cultis et incultis, pascuis, pratis, aquis, aqua- rum decursibus, rivis, ripis, insulis sitis sub Hradek, molendinis, jure patronatus ecclesiae sancti Petri sitae in ipsa villa Hradek et aliis eorumdem bonorum pertinentiis universis, dili- genti deliberatione praehabita, habitaque solemnitate, quae consuevit in talibus adhiberi, de fratrum et canonicorum nostrorum unanimi voto convenientia et assensu, ac de expressa licentia praefati domini Johannis nostri episcopi, revendidimus, restituimus, dedimus et tra- didimus jure proprio per ipsum praepositum suosque successores Saccenses praepositos, nomine praepositurae suae praedictae ad habendum, tenendum, possidendum, utifruendum quidquid praedicto praeposito suisque successoribus et veris proprietariis dominis et ct possesoribus de bonis praedictis deinceps placuerit perpetuo faciendum, pro pecunia CCCarum et LX marcarum in denariis grossis, LXV grossos pro marca qualibet computando, quam pecuniam tenore praesentium confitemur et contenti sumus a praedicto domino nostro episcopo, nobis vice et nomine Mathaei Saccensis praepositi persolvente, recepisse et habuisse, et nobis solutam esse integraliter et ex toto; renuntiantes in hoc pro nobis et successo- ribus nostris ac ecclesia nostra Boleslaviensi praedicta exceptioni non electae, non nume- ratae, non solutae pecuniae, et transferentes plenarie in saepe fatum Ma. Saccensem prae- positum suosque successores Saccenses praepositos omne jus et dominium, quod nos et ecslesia nostra Boleslaviensis habuit, vel habere poterat de jure ac de facto in bonis et pos- sesionibus dictae villae Hradek supradictis; promittimus nihilominus pro nobis et succes- soribus nostris praesentium per tenorem, quod contra revenditionem seu alienationem prae-
06 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. U. Privatverträge. 240. Capitulum eccl. Boleslaviensis villam Hradek, olim a Sacensi praeposito emtam, nune ejusdem successori denuo vendit. (Cap. I, 40. f. 316.) 1304. Protestatio facta per capitulum Bolezlaviensis ecclesiae de venditione quorumdam bonorum, quac ctiam emerant. In nomine domini, Amen. Nos Pardus praepositus, Martinus decanus, Merclinus custos, Ny. scolasticus, ceterique fratres et canonici Boleslaviensis ecclesiae, notum facimius oc. quod licet nos villam dictam Hradek olim a reverendo in Christo patre domino Jo. Olo- mucensi episcopo tunc Sacensi praeposito pro CCCXX marcis argenti puri Pragensis pon- deris emissemus; diligenti tamen tractatu praehabito postmodum cognovimus praeposituram Saccensem in contradictu (sic) venditionis villae praedictae enormiter esse lacsam; nolentes tamen ipsius praepositurae Saccensis jactura locupletari seu et ditari, ad exonerationem et depurationem nostrarum conscientiarum praefatam villam Hradek, sitam super Albeam aput villam forensem, quae Brandis vulgariter nuncupatur, reverendo in Christo patri domino Johanni, dei gratia Pragensi episcopo, recipienti vice et nomine honorabilis viri Mathaei praepositi pro Saccensi praepositura, cum agris cultis et incultis, pascuis, pratis, aquis, aqua- rum decursibus, rivis, ripis, insulis sitis sub Hradek, molendinis, jure patronatus ecclesiae sancti Petri sitae in ipsa villa Hradek et aliis eorumdem bonorum pertinentiis universis, dili- genti deliberatione praehabita, habitaque solemnitate, quae consuevit in talibus adhiberi, de fratrum et canonicorum nostrorum unanimi voto convenientia et assensu, ac de expressa licentia praefati domini Johannis nostri episcopi, revendidimus, restituimus, dedimus et tra- didimus jure proprio per ipsum praepositum suosque successores Saccenses praepositos, nomine praepositurae suae praedictae ad habendum, tenendum, possidendum, utifruendum quidquid praedicto praeposito suisque successoribus et veris proprietariis dominis et ct possesoribus de bonis praedictis deinceps placuerit perpetuo faciendum, pro pecunia CCCarum et LX marcarum in denariis grossis, LXV grossos pro marca qualibet computando, quam pecuniam tenore praesentium confitemur et contenti sumus a praedicto domino nostro episcopo, nobis vice et nomine Mathaei Saccensis praepositi persolvente, recepisse et habuisse, et nobis solutam esse integraliter et ex toto; renuntiantes in hoc pro nobis et successo- ribus nostris ac ecclesia nostra Boleslaviensi praedicta exceptioni non electae, non nume- ratae, non solutae pecuniae, et transferentes plenarie in saepe fatum Ma. Saccensem prae- positum suosque successores Saccenses praepositos omne jus et dominium, quod nos et ecslesia nostra Boleslaviensis habuit, vel habere poterat de jure ac de facto in bonis et pos- sesionibus dictae villae Hradek supradictis; promittimus nihilominus pro nobis et succes- soribus nostris praesentium per tenorem, quod contra revenditionem seu alienationem prae-
Strana 207
U. Privatverträge. 207 dictas per nos aut per interpositas personas ullo umquam tempore non veniemus aliquo ingenio sive causa, sed eam firmam studebimus inviolabiliter in perpetuum observare. Obligamus etiam nos per praesentes pro nobis et successoribus nostris et praedictam eccle- siam nostram Boleslaviensem praedicto domino nostro episcopo Pragensi recipienti vice et nomine praepositi jam praefati suorumque successorum, quod sibi suisque successoribus coram aliquo judice ordinario vel delegato ecclesiastico vel civili, litem vel controversiam non inferemus nec inferenti consentiemus, sed a quolibet impetente bona eadem per nos taliter vendita et restituta pro Saccensi praepositura disbrigabimus et disbrigare volumus et tenebimur perpetuis temporibus toto posse; verum si praedicto praeposito suisque succes- soribus quaestio aut contraversia occasione villae praefatae vel parte ipsius per libelli obla- tionem vel alio quocumque modo forsitan moveretur, ipsam litem quaestionem controver- siam vel libellum et omnem causam, quandocumque et quotiescumque nobis vel successo- ribus nostris per praepositum Saccensem qui pro tempore fuerit denuntiabitur, in nos causam ipsam recipiemus et defensioni praepositi praefati offeremus, et tam in principalibus causis quam appellationum usque in finem modis omnibus persistemus nostris sumptibus et expensis. Quod si praedicta, quod absit, per nos vel successores nostros forsitan non ex- pellerentur (sic), promittimus memorato domino episcopo recipienti vice et nomine Ma. praepositi et suorum successorum, ipsis persolvere atque dare duplum pretii villae prae- dictae poenae nomine, et ipsa poena soluta praedicta servare; et nihilominus, si pro ipsa 1e aut defensione ipsius praepositus Saccensis, qui nunc est vel pro tempore fuerit, ali- quod dampnum incurret vel et patietur, vel aliquas expensas fecerit in judicio sive extra, integraliter resarcire. Ad haec renuntiamus pro nobis et successoribus nostris et nostra Boleslaviensi ecclesia omni juris tam canonici quam civilis privilegii statuti restitutionis in integrum consuetudinis literarum impetratarum a sede apostolica seu impetrandarum vel aliarum quarumlibet et specialiter illi legi, qua deinceps ultra dimidiam justi pretii sub- venitur, et alio (sic) quovis auxilio, quod nobis vel successoribus nostris contra praedicta de jure vel de facto competit vel competere posset modo quolibet in futurum, imo omnia et singula observare et attendere perpetuo promittimus sub poena duplici pretii villae saepe dictae, qua poena soluta vel non, venditionem et omnia et singula suprascripta in stabili robore volumus perdurare. an cujus rei testimonium praesentes oc. Actum et datum Pragae, anno domini MC°C CIV. 241. Locatio bonorum. (Cap. I, 40. f. 2855.) Nos Zavissius, divina miseratione abbas, .. prior .. subprior, totusque conventus monasterii Portae apostolorum ordinis sancti Benedicti, notum facimus oc. quod nos monasterii nostri Portae apostolorum magnis et gravibus necessitatibus, quae per guerrarum afflictiones et gravamina, tam ex parte alienigenarum, quam incolarum terrae Bohemiae, nobis et monasterio nostro praedicto fuerunt multipliciter irrogatae, compulsi, XC sexagenas grossorum Pragensium a domino Friderico de ta. lo. recepimus, et nos ipsas recepisse prae-
U. Privatverträge. 207 dictas per nos aut per interpositas personas ullo umquam tempore non veniemus aliquo ingenio sive causa, sed eam firmam studebimus inviolabiliter in perpetuum observare. Obligamus etiam nos per praesentes pro nobis et successoribus nostris et praedictam eccle- siam nostram Boleslaviensem praedicto domino nostro episcopo Pragensi recipienti vice et nomine praepositi jam praefati suorumque successorum, quod sibi suisque successoribus coram aliquo judice ordinario vel delegato ecclesiastico vel civili, litem vel controversiam non inferemus nec inferenti consentiemus, sed a quolibet impetente bona eadem per nos taliter vendita et restituta pro Saccensi praepositura disbrigabimus et disbrigare volumus et tenebimur perpetuis temporibus toto posse; verum si praedicto praeposito suisque succes- soribus quaestio aut contraversia occasione villae praefatae vel parte ipsius per libelli obla- tionem vel alio quocumque modo forsitan moveretur, ipsam litem quaestionem controver- siam vel libellum et omnem causam, quandocumque et quotiescumque nobis vel successo- ribus nostris per praepositum Saccensem qui pro tempore fuerit denuntiabitur, in nos causam ipsam recipiemus et defensioni praepositi praefati offeremus, et tam in principalibus causis quam appellationum usque in finem modis omnibus persistemus nostris sumptibus et expensis. Quod si praedicta, quod absit, per nos vel successores nostros forsitan non ex- pellerentur (sic), promittimus memorato domino episcopo recipienti vice et nomine Ma. praepositi et suorum successorum, ipsis persolvere atque dare duplum pretii villae prae- dictae poenae nomine, et ipsa poena soluta praedicta servare; et nihilominus, si pro ipsa 1e aut defensione ipsius praepositus Saccensis, qui nunc est vel pro tempore fuerit, ali- quod dampnum incurret vel et patietur, vel aliquas expensas fecerit in judicio sive extra, integraliter resarcire. Ad haec renuntiamus pro nobis et successoribus nostris et nostra Boleslaviensi ecclesia omni juris tam canonici quam civilis privilegii statuti restitutionis in integrum consuetudinis literarum impetratarum a sede apostolica seu impetrandarum vel aliarum quarumlibet et specialiter illi legi, qua deinceps ultra dimidiam justi pretii sub- venitur, et alio (sic) quovis auxilio, quod nobis vel successoribus nostris contra praedicta de jure vel de facto competit vel competere posset modo quolibet in futurum, imo omnia et singula observare et attendere perpetuo promittimus sub poena duplici pretii villae saepe dictae, qua poena soluta vel non, venditionem et omnia et singula suprascripta in stabili robore volumus perdurare. an cujus rei testimonium praesentes oc. Actum et datum Pragae, anno domini MC°C CIV. 241. Locatio bonorum. (Cap. I, 40. f. 2855.) Nos Zavissius, divina miseratione abbas, .. prior .. subprior, totusque conventus monasterii Portae apostolorum ordinis sancti Benedicti, notum facimus oc. quod nos monasterii nostri Portae apostolorum magnis et gravibus necessitatibus, quae per guerrarum afflictiones et gravamina, tam ex parte alienigenarum, quam incolarum terrae Bohemiae, nobis et monasterio nostro praedicto fuerunt multipliciter irrogatae, compulsi, XC sexagenas grossorum Pragensium a domino Friderico de ta. lo. recepimus, et nos ipsas recepisse prae-
Strana 208
208 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. senti scripto fatemur; pro quibus de licentia et assensu reverendi in Christo oc. eidem Frid- rico bona nostra et monasterii nostri praefati, quae habemus in villis dictis . . per Fri- dericum duximus possidenda, renuntiantes omni exceptioni, si quae nobis, nostro monaste- rio et successoribus nostris contra praedictam et quodlibet praedictorum de jure vel de consuetudine competit vel posset competere quomodolibet in futurum. In quorum omnium testimonium oc. Et nos Jo. dei . . suprascriptam concessionem et omnia in ipsa conces- sione contenta rata et grata habentes, ipsa auctoritate, qua fungimur, confirmamus, ac ea nostri sigilli appensione munimus. Datum oc. 242. Idem. (Cap. l. 10. f. 2655.) Nos Johannes, dei gratia Pragensis episcopus, notum esse vo umus universis prae- sentem paginam inspecturis, quod nos conditionem nostram et episcopatus nostri volentes facere meliorem, locum forensem dictum de . .. in quo XL sunt lanei, quorum decem habentur censuales et decem lanei, qui per mensuram accreverunt, et in villa tali quatuor lanei, ac in . . quatuor lanei, quorum numerus laneorum ad XCVI laneos se extendit, qui- libet eorum continens jugera strichonum centum, judici nostro ibidem jure teutonico loca- vimus, quod purkrecht vulgariter nuncupatur, sub pactis et conditionibus infrascriptis, ita videlicet, quod idem judex duas marcas auri, unam in festo S. Jacobi, et aliam beati Galli pro emptione juris teutunici, quod purkrecht nuncupatur, camerae nostrae tenebitur assi- gnare; de laneo vero quolibet nobis et successoribus nostris, deductis XXVIII laneis ad praesens censualibus, elapsis vero tribus annis a festo Johannis proxime nunc venturo, qui- bus libertatem habere volumus, mediam marcam argenti, mediam ejus in festo beati Galli, et aliam in festo beati Georgii, nomine census assignabunt. Praeterea de qualibet taberna, quot- quot ibidem habentur, ferto argenti, aut porcus tantum valens, quod in vestra optione con- sistat, in festo beati Galli assignabitur, hoc adjecto, quod quaelibet domus, quae in circulo fori sita fuerit, sive habeat tabernam sive non, annis singulis fertonem argenti aut porcum pro fertone reddat sive exsolvat. Volumus etiam, ut judex idem pro judicio, quam diu nobis et episcopatui obtemperaverit, duos laneos absque solutione qualibet libere teneat et quiete. Si vero, quod absit, nobis et pauperibus locorum jam dictorum propter culpam suam aliquam, quod non credimus, in aliquo displiceret, aut nollet in eisdem personaliter residere, ex tunc eidem vendendi alios laneos eosdem sub onere 1) census concedimus libe- ram facultatem. Adjicimus insuper, quod de XII maccellis carnium, excepto XIII° judicis, quod libere possidebit, pro quolibet lapis sepi colati nostrae camerae in festo beati Galli debeat praesentari. Promisit etiam judex antedictus, manuali super praestito juramento, quod XXXVIII lanei eos supranominatos (sic) locabit bonis hominibus infra spatium trium anno- rum supradictorum. Quod si forsitan, quod non credimus, adimplere non curaret, extune nobis VI marcas auri verae poenae sine contradictione qualibet assignabit; pro quibus idem 1) MS. honore.
208 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. senti scripto fatemur; pro quibus de licentia et assensu reverendi in Christo oc. eidem Frid- rico bona nostra et monasterii nostri praefati, quae habemus in villis dictis . . per Fri- dericum duximus possidenda, renuntiantes omni exceptioni, si quae nobis, nostro monaste- rio et successoribus nostris contra praedictam et quodlibet praedictorum de jure vel de consuetudine competit vel posset competere quomodolibet in futurum. In quorum omnium testimonium oc. Et nos Jo. dei . . suprascriptam concessionem et omnia in ipsa conces- sione contenta rata et grata habentes, ipsa auctoritate, qua fungimur, confirmamus, ac ea nostri sigilli appensione munimus. Datum oc. 242. Idem. (Cap. l. 10. f. 2655.) Nos Johannes, dei gratia Pragensis episcopus, notum esse vo umus universis prae- sentem paginam inspecturis, quod nos conditionem nostram et episcopatus nostri volentes facere meliorem, locum forensem dictum de . .. in quo XL sunt lanei, quorum decem habentur censuales et decem lanei, qui per mensuram accreverunt, et in villa tali quatuor lanei, ac in . . quatuor lanei, quorum numerus laneorum ad XCVI laneos se extendit, qui- libet eorum continens jugera strichonum centum, judici nostro ibidem jure teutonico loca- vimus, quod purkrecht vulgariter nuncupatur, sub pactis et conditionibus infrascriptis, ita videlicet, quod idem judex duas marcas auri, unam in festo S. Jacobi, et aliam beati Galli pro emptione juris teutunici, quod purkrecht nuncupatur, camerae nostrae tenebitur assi- gnare; de laneo vero quolibet nobis et successoribus nostris, deductis XXVIII laneis ad praesens censualibus, elapsis vero tribus annis a festo Johannis proxime nunc venturo, qui- bus libertatem habere volumus, mediam marcam argenti, mediam ejus in festo beati Galli, et aliam in festo beati Georgii, nomine census assignabunt. Praeterea de qualibet taberna, quot- quot ibidem habentur, ferto argenti, aut porcus tantum valens, quod in vestra optione con- sistat, in festo beati Galli assignabitur, hoc adjecto, quod quaelibet domus, quae in circulo fori sita fuerit, sive habeat tabernam sive non, annis singulis fertonem argenti aut porcum pro fertone reddat sive exsolvat. Volumus etiam, ut judex idem pro judicio, quam diu nobis et episcopatui obtemperaverit, duos laneos absque solutione qualibet libere teneat et quiete. Si vero, quod absit, nobis et pauperibus locorum jam dictorum propter culpam suam aliquam, quod non credimus, in aliquo displiceret, aut nollet in eisdem personaliter residere, ex tunc eidem vendendi alios laneos eosdem sub onere 1) census concedimus libe- ram facultatem. Adjicimus insuper, quod de XII maccellis carnium, excepto XIII° judicis, quod libere possidebit, pro quolibet lapis sepi colati nostrae camerae in festo beati Galli debeat praesentari. Promisit etiam judex antedictus, manuali super praestito juramento, quod XXXVIII lanei eos supranominatos (sic) locabit bonis hominibus infra spatium trium anno- rum supradictorum. Quod si forsitan, quod non credimus, adimplere non curaret, extune nobis VI marcas auri verae poenae sine contradictione qualibet assignabit; pro quibus idem 1) MS. honore.
Strana 209
U. Privatverträge. 209 judex in duarum marcarum auri, Pe. in marca, Petrus et alii cives tamquam fidejussores cum bonis mobilibus et immobilibus praesentibus obligaverunt. (sic) In cujus rei testi- monium oc. 243. Episcopus locat bona episcopalia ad idem conditionaliter. (Cap. I, 40. f. 267.) Nos Johannes, dei gratia Pragensis episcopus, notum esse volumus universis prae- sentes literas inspecturis, quod nos conditionem nostram et episcopatus nostri volentes facere meliorem, locum forensem . ., in quo XLII lanei habentur, quilibet continens XL jugera strichonum, C. judici exhibitori praesentium jure teutunico locavimus, quod purk- recht vulgariter nuncupatur, sub pactis et conditionibus infrascriptis, hiis videlicet, quod idem C. ad judicium duos laneos, stubam balnearem, unum maccellum carnium et aliud panis et molendinum, si fieri potest in rivuli ripa ibidem, per se et suos heredes absque ulla solutione census libere possidebunt, ac eosdem laneos cum praefatis balneo ac ceteris, si in aliquo fortunio ac eventu nobis et episcopatui nostro, quod non credimus, displiceret, sibi eodem jure ac libertate vendendi nobis ac successorihus nostris ad taxationem jura- torum ejusdem, si nobis et successoribus nostris placuerit, si non, extunc cui sibi placuerit homini, qui episcopatui congruus habebitur, vendendi habebit licentiam et liberam facul- tatem. De aliis vero laneis XL, de quibus duo lanei per XL duos subsides dividi debent per jugera, pro quolibet et de quolibet ferto argenti, et idem de taberna qualibet, quot- quot ibidem habentur, argenti, aut porcum pro fertone solvent census nomine annuatim; de X etiam laneis, de quolibet marcam argenti puri, medietatem in festo Galli, et etiam in festo S. Georgii, cum X strichonibus puri tritici, post elapsum duorum annorum spatium a festo beati Galli proxime nunc venturo, quibus libertatem habere volumus, nostrae came- rae assignabunt, et triticum propria vectura et sumptibus propriis Pragam ad nostram curiam episcopalem ducere tenebuntur. Promisit insuper judex praedictus infra annorum duorum spatium a festo beati Georgii proxime nunc venturo praedictum locum forensem bonis colonis et hominibus collocare forensibus. Si vero, quod absit, infra spatium duorum prae- dictorum annorum ipsum praemori contingerit, extunc sui fratres vel heredes sui prae- dicta adimplebunt integraliter et ex toto; cum quibus in eodem loco forensi et non alibi, praeter quam in bonis hereditariis et propriis, tenebitur residentiam facere personalem; hoc adjecto, quod si propter nostram ingruentem necessitatem nostrorumque successorum subsidium a pauperibus episcopatus nostri recipere nos oporteret, iidem pauperes nobis et nostris successoribus dare teneantur, sicut ab aliis laneis pauperum episcopatus memorati duxerimus requirendum. Statuimus insuper, ut idem judex de culpis tertium denarium pro se recipiat, alios duos nostrae camerae assignando, exceptis dumtaxat tribus culpis crimina- libus, quas tres terrae secundum consuetudinem nostro judicio ac camerae reservamus. In cujus rei testimonium oc- Pulacky , uber Formelbücher. 27
U. Privatverträge. 209 judex in duarum marcarum auri, Pe. in marca, Petrus et alii cives tamquam fidejussores cum bonis mobilibus et immobilibus praesentibus obligaverunt. (sic) In cujus rei testi- monium oc. 243. Episcopus locat bona episcopalia ad idem conditionaliter. (Cap. I, 40. f. 267.) Nos Johannes, dei gratia Pragensis episcopus, notum esse volumus universis prae- sentes literas inspecturis, quod nos conditionem nostram et episcopatus nostri volentes facere meliorem, locum forensem . ., in quo XLII lanei habentur, quilibet continens XL jugera strichonum, C. judici exhibitori praesentium jure teutunico locavimus, quod purk- recht vulgariter nuncupatur, sub pactis et conditionibus infrascriptis, hiis videlicet, quod idem C. ad judicium duos laneos, stubam balnearem, unum maccellum carnium et aliud panis et molendinum, si fieri potest in rivuli ripa ibidem, per se et suos heredes absque ulla solutione census libere possidebunt, ac eosdem laneos cum praefatis balneo ac ceteris, si in aliquo fortunio ac eventu nobis et episcopatui nostro, quod non credimus, displiceret, sibi eodem jure ac libertate vendendi nobis ac successorihus nostris ad taxationem jura- torum ejusdem, si nobis et successoribus nostris placuerit, si non, extunc cui sibi placuerit homini, qui episcopatui congruus habebitur, vendendi habebit licentiam et liberam facul- tatem. De aliis vero laneis XL, de quibus duo lanei per XL duos subsides dividi debent per jugera, pro quolibet et de quolibet ferto argenti, et idem de taberna qualibet, quot- quot ibidem habentur, argenti, aut porcum pro fertone solvent census nomine annuatim; de X etiam laneis, de quolibet marcam argenti puri, medietatem in festo Galli, et etiam in festo S. Georgii, cum X strichonibus puri tritici, post elapsum duorum annorum spatium a festo beati Galli proxime nunc venturo, quibus libertatem habere volumus, nostrae came- rae assignabunt, et triticum propria vectura et sumptibus propriis Pragam ad nostram curiam episcopalem ducere tenebuntur. Promisit insuper judex praedictus infra annorum duorum spatium a festo beati Georgii proxime nunc venturo praedictum locum forensem bonis colonis et hominibus collocare forensibus. Si vero, quod absit, infra spatium duorum prae- dictorum annorum ipsum praemori contingerit, extunc sui fratres vel heredes sui prae- dicta adimplebunt integraliter et ex toto; cum quibus in eodem loco forensi et non alibi, praeter quam in bonis hereditariis et propriis, tenebitur residentiam facere personalem; hoc adjecto, quod si propter nostram ingruentem necessitatem nostrorumque successorum subsidium a pauperibus episcopatus nostri recipere nos oporteret, iidem pauperes nobis et nostris successoribus dare teneantur, sicut ab aliis laneis pauperum episcopatus memorati duxerimus requirendum. Statuimus insuper, ut idem judex de culpis tertium denarium pro se recipiat, alios duos nostrae camerae assignando, exceptis dumtaxat tribus culpis crimina- libus, quas tres terrae secundum consuetudinem nostro judicio ac camerae reservamus. In cujus rei testimonium oc- Pulacky , uber Formelbücher. 27
Strana 210
210 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 244. Episcopus locat civitatem sub conditionibus quibusdam. (Cap. 1, 40, f. 2715.) In nomine domini, Amen. Nos Johannes, dei gratia Pragensis episcopus, omnibus in perpetuum. Ne rerum gestarum memoria deperiret, inventum est scripturae testimonium, per quam contractus legitimi ad cautelam praesentium et futurorum memoriam, ut convenit, perennantur. Noverit igitur tam praesens aetas quam successiva posteritas futurorum, quod nos X laneos agrorum, spectantium ad .. oppidum forense nostrum, civibus ejusdem loci perpetuo sub annuo censu locavimus in hunc modum, videlicet quod de quolibet laneo cives ipsi singulis annis nobis et successori nostro cuilibet Pragensi episcopo solvent . II . marcas argenti boni et usualis Pragensis ponderis et monetae, in festivitate sanctissimi martyris W. et de qualibet taberna quomodocumque fuerit, tunc dabitur nobis porcus valens fertonem argentum, si argenti pro hoc duxerimus acceptandum; XII etiam maccellorum loca carnes vendentium ibidem consistere debent ad minus, et de loco quolibet dabitur annuatim Pragam in curiam nostram pondus sepi, quod lapis vulgariter appellatur. Item XII sub- sides terram habentes solvent annuatim per fertonem argenti, et alii subsides quotquot fue- rint non habentes terras dabunt in praedicto termino per locum qualitatis et quantitatis superius nominatae, aut quilibet eorum tempore messis metet X capetia annuatim. Quando- cumque autem laneos in eodem loco de terris in posterum acquisitis, aut de hiis quos habe- mus in alio loco quocumque, volumus augmentari, cives praedicti recipient augmentum eorum et recipere tenebuntur ex conventione istius contractus sub censu superius jam dicto. Ad hoe cives ipsi pro se et successoribus suis quilibet promiserunt, quod quandocumque nobis placuerit et videbitur expedire, habitationes suas ad alium locum transferent et civi- tatem praedictam in eodem loco juxta dispositionem et ordinationem nostram, prout melius poterint, collocabunt, et locare sub praefatis constructionibus efficaciter tenebuntur, super hoc et praemissis omnibus et singulis praemissorum attendendis et fideliter implendis nobis et Pragensi ecclesiae nostrae se et sua et successorum suorum nomine per stipulationem legitimam stipulantes (sic). In cujus rei oc. 245. Laicus resignat domino episcopo laneos, quos habuit ab ipso jure teutonico. (Cap. 1, 40. ƒ. 273a.) Noverint universi praesentes literas inspecturi, quod ego N. de . . filius C. beatae memoriae, II laneos agrorum, quos habui jure teutunico cum matre mea K. et fratribus H. et Zi. in nova villa speciali circa Brod episcopale, cum domibus et aliis pertinentiis omnibus, reverendo in Christo patri domino Joh. Pragensi episcopo sibi et ecclesiae suae nomine vendidi meo et praedictae matris meae ac fratrum meorum nomine pro IV marcis boni et puri argenti, de quibus me fateor cum matre mea et fratribus meis praehabitis totaliter esse solutum, laneos ipsos cum praedictis pertinentiis meo et matris meae ac fra- trum meorum (nomine) resignando eidem domino episcopo spontanea et libera voluntate.
210 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. 244. Episcopus locat civitatem sub conditionibus quibusdam. (Cap. 1, 40, f. 2715.) In nomine domini, Amen. Nos Johannes, dei gratia Pragensis episcopus, omnibus in perpetuum. Ne rerum gestarum memoria deperiret, inventum est scripturae testimonium, per quam contractus legitimi ad cautelam praesentium et futurorum memoriam, ut convenit, perennantur. Noverit igitur tam praesens aetas quam successiva posteritas futurorum, quod nos X laneos agrorum, spectantium ad .. oppidum forense nostrum, civibus ejusdem loci perpetuo sub annuo censu locavimus in hunc modum, videlicet quod de quolibet laneo cives ipsi singulis annis nobis et successori nostro cuilibet Pragensi episcopo solvent . II . marcas argenti boni et usualis Pragensis ponderis et monetae, in festivitate sanctissimi martyris W. et de qualibet taberna quomodocumque fuerit, tunc dabitur nobis porcus valens fertonem argentum, si argenti pro hoc duxerimus acceptandum; XII etiam maccellorum loca carnes vendentium ibidem consistere debent ad minus, et de loco quolibet dabitur annuatim Pragam in curiam nostram pondus sepi, quod lapis vulgariter appellatur. Item XII sub- sides terram habentes solvent annuatim per fertonem argenti, et alii subsides quotquot fue- rint non habentes terras dabunt in praedicto termino per locum qualitatis et quantitatis superius nominatae, aut quilibet eorum tempore messis metet X capetia annuatim. Quando- cumque autem laneos in eodem loco de terris in posterum acquisitis, aut de hiis quos habe- mus in alio loco quocumque, volumus augmentari, cives praedicti recipient augmentum eorum et recipere tenebuntur ex conventione istius contractus sub censu superius jam dicto. Ad hoe cives ipsi pro se et successoribus suis quilibet promiserunt, quod quandocumque nobis placuerit et videbitur expedire, habitationes suas ad alium locum transferent et civi- tatem praedictam in eodem loco juxta dispositionem et ordinationem nostram, prout melius poterint, collocabunt, et locare sub praefatis constructionibus efficaciter tenebuntur, super hoc et praemissis omnibus et singulis praemissorum attendendis et fideliter implendis nobis et Pragensi ecclesiae nostrae se et sua et successorum suorum nomine per stipulationem legitimam stipulantes (sic). In cujus rei oc. 245. Laicus resignat domino episcopo laneos, quos habuit ab ipso jure teutonico. (Cap. 1, 40. ƒ. 273a.) Noverint universi praesentes literas inspecturi, quod ego N. de . . filius C. beatae memoriae, II laneos agrorum, quos habui jure teutunico cum matre mea K. et fratribus H. et Zi. in nova villa speciali circa Brod episcopale, cum domibus et aliis pertinentiis omnibus, reverendo in Christo patri domino Joh. Pragensi episcopo sibi et ecclesiae suae nomine vendidi meo et praedictae matris meae ac fratrum meorum nomine pro IV marcis boni et puri argenti, de quibus me fateor cum matre mea et fratribus meis praehabitis totaliter esse solutum, laneos ipsos cum praedictis pertinentiis meo et matris meae ac fra- trum meorum (nomine) resignando eidem domino episcopo spontanea et libera voluntate.
Strana 211
U. Privatverträge. 211 In cujus rei testimonium id scriptum communi sigillo Curimensis civitatis obtinui roborari, assignando eidem domino episcopo et suae ecclesiae supradictae. 246. Episcopus dat libertatem suum oppidum munire. (Cap. I, 40. f. 270a). Nos Johannes, dei gratia Pragensis episcopus, notum esse volumus universis prae- sentes literas inspecturis, quod nos volentes conditionem nostram et Pragensis ecclesiae facere meliorem, attendentes etiam, quod pauperes a multis retroactis temporibus per in- sultus inimicorum hactenus diversimode sunt oppressi, futuris cupientes praecavere periculis, civibus de . ., oppido forensi episcopatus nostri, a festo beati Georgii proxime praeterito per IV annorum spatium, in hunc modum dedimus libertatem, videlicet quod C. judex et B. C. jurati civitatis ipsius promiserunt nobis, eandem civitatem infra idem tempus bonis hominibus locare, et ipsam plancis circumdare ac fossato, propriis sumtibus operarios ejus- dem operis conducendo; verum etiam (sic), quod nos eos in vectura balnearum (sic) et effos- sione fossati pauperes ejusdem circuitus nostri volumus, in quantum poterimus et possumus, adjuvare, absque eisdem nullum censum infra eosdem IIIIer annos exigendo, excepta col- lecta generali domini nostri regis, quam nec ipsis, nec aliis civibus seu pauperibus quo- libet (sic) episcopatus nostri valemus nec possumus indulgere. Adhuc idem judex (et) jurati cum civibus praedicti oppidi, quocumque tempore ad ipsos in .. venerimus, semel in anno in praedictis IIIIor annis, nos et nostram familiam in prandio, coena, pernoctatione et pa- bulo equorum procurabunt, sicut hoc hactenus fecerunt. In cujus rei testimonium bc. praesens scriptum fieri et sigilli nostri munimine facimus roborari. 247. (Сaр. I, 40. f. 1225.) (De czudariis Litomericensibus, sub Karolo IV imperatore.) Accedens ad nostri praesentiam honorabilis vir, D. Albertus decanus ecclesiae sancti Egidii in Praga et canonicus ecclesiae Pragensis, proposuit querulose, quod quidam Mysli- worius, Bawarus, Stephanus et Pessico de Zelcowicz laici, et alii eorum in hac parte com- plices, homines ipsius censuales de vallis (sic) infrascriptis, videlicet Lahowicz et Rzyssuth, ad dictam Pragensem ecclesiam et ipsum dominum Albertum, decanum s. Egidii, spectan- tibus et pertinentibus, ad praesentiam czudariorum seu beneficiariorum districtus Luto- miericensis citaverunt et citare procuraverunt, ad eorum judicium seculare, nunquam ab eodem domino Alberto de dictis hominibus justitia postulata. Quare cum istud de jure fieri non debeat, et directe obviet privilegiis Pragensis ecclesiae supradictae, ab antiquo per divos principes, duces et reges regni Boemiae concessis, et per serenissimum principem et dominum nostrum dominum Karolum, Romanorum imperatorem semper Augustum et Bo- emiae regem, confirmatis, ac etiam consuetudini continue et inviolabiliter observatae: vobis do- mino .. plebano ecclesiae Omnium Sanctorum in Litomyerzicz aut vices gerenti committimus
U. Privatverträge. 211 In cujus rei testimonium id scriptum communi sigillo Curimensis civitatis obtinui roborari, assignando eidem domino episcopo et suae ecclesiae supradictae. 246. Episcopus dat libertatem suum oppidum munire. (Cap. I, 40. f. 270a). Nos Johannes, dei gratia Pragensis episcopus, notum esse volumus universis prae- sentes literas inspecturis, quod nos volentes conditionem nostram et Pragensis ecclesiae facere meliorem, attendentes etiam, quod pauperes a multis retroactis temporibus per in- sultus inimicorum hactenus diversimode sunt oppressi, futuris cupientes praecavere periculis, civibus de . ., oppido forensi episcopatus nostri, a festo beati Georgii proxime praeterito per IV annorum spatium, in hunc modum dedimus libertatem, videlicet quod C. judex et B. C. jurati civitatis ipsius promiserunt nobis, eandem civitatem infra idem tempus bonis hominibus locare, et ipsam plancis circumdare ac fossato, propriis sumtibus operarios ejus- dem operis conducendo; verum etiam (sic), quod nos eos in vectura balnearum (sic) et effos- sione fossati pauperes ejusdem circuitus nostri volumus, in quantum poterimus et possumus, adjuvare, absque eisdem nullum censum infra eosdem IIIIer annos exigendo, excepta col- lecta generali domini nostri regis, quam nec ipsis, nec aliis civibus seu pauperibus quo- libet (sic) episcopatus nostri valemus nec possumus indulgere. Adhuc idem judex (et) jurati cum civibus praedicti oppidi, quocumque tempore ad ipsos in .. venerimus, semel in anno in praedictis IIIIor annis, nos et nostram familiam in prandio, coena, pernoctatione et pa- bulo equorum procurabunt, sicut hoc hactenus fecerunt. In cujus rei testimonium bc. praesens scriptum fieri et sigilli nostri munimine facimus roborari. 247. (Сaр. I, 40. f. 1225.) (De czudariis Litomericensibus, sub Karolo IV imperatore.) Accedens ad nostri praesentiam honorabilis vir, D. Albertus decanus ecclesiae sancti Egidii in Praga et canonicus ecclesiae Pragensis, proposuit querulose, quod quidam Mysli- worius, Bawarus, Stephanus et Pessico de Zelcowicz laici, et alii eorum in hac parte com- plices, homines ipsius censuales de vallis (sic) infrascriptis, videlicet Lahowicz et Rzyssuth, ad dictam Pragensem ecclesiam et ipsum dominum Albertum, decanum s. Egidii, spectan- tibus et pertinentibus, ad praesentiam czudariorum seu beneficiariorum districtus Luto- miericensis citaverunt et citare procuraverunt, ad eorum judicium seculare, nunquam ab eodem domino Alberto de dictis hominibus justitia postulata. Quare cum istud de jure fieri non debeat, et directe obviet privilegiis Pragensis ecclesiae supradictae, ab antiquo per divos principes, duces et reges regni Boemiae concessis, et per serenissimum principem et dominum nostrum dominum Karolum, Romanorum imperatorem semper Augustum et Bo- emiae regem, confirmatis, ac etiam consuetudini continue et inviolabiliter observatae: vobis do- mino .. plebano ecclesiae Omnium Sanctorum in Litomyerzicz aut vices gerenti committimus
Strana 212
212 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. et sub excommunicationis poena districte praecipiendo mandamus, quatenus praefatos czu- darios seu beneficiarios et ipsorum quemlibet personaliter accedentes, moneatis eosdem quos et nos praesentibus monemus, requirimus et hortamur, ipsis nihilominus sub excommuni- cationis poena praecipientes et inhibentes, ne ipsi praefatos homines domini Alberti et ecclesiae Pragensis ad eorum judicium non plus trahant seu et judicare praesumant, sed ipsos potius infra tres dies a vestra monitione et inhibitione computandos, quos eis et eorum cuilibet pro monitione canonica et termino peremptorio praefigimus et assignamus, ad tri- bunal eis indictum dicti domini Alberti, prout est consuetum, libere remittant pro justitia consequenda; nam unicuique petenti in jure fiet justitia de eis secundum jus et consuetu- dinem. (Si vero) hujusmodi monitionibus et inhibitionibus nostris non paruerint cum effectu, nos contra ipsos et eorum quemlibet tamquam contra violatores libertatum et jurium dictae ecclesiae ad poenas juris procedere oportebit, justitia mediante. Et de hujus- modi executione nobis fidem faciatis. Datum Pragae anno domini oc. die oc. 248. (Сaр. I, 40. f. 214a.) (sub Karolo IV.) Quando aliqua materia de tabulis terrae extrahitur. In nomine domini Amen. Anno oc. In mei notarii oc. Strenuus miles Cztiborius de . . circa tabulas terrae, quas domini barones regni Bohemiae singulis annis in quatuor temporibus dumtaxat secundum consuetudinem hactenus approbatam consueverunt aperire, et quae sub clavibus nobilium dominorum Benessi de Wartberg summi camerarii, Andreae de Duba judicis, Stephani protonotarii terrae Bohemiae stricte reservantur, personalite constitutus, petebat instanter idem Cztiborius per me notarium infrascriptum, ad hoc pe honorabilem virum dominum .., officialem curiae archiepiscopalis Pragensis specialiter de- putatum, ut sibi inpositionem hereditatis suae de praedictis tabulis extraherem, et de verbo ad verbum conscriberem, ac in formam publici redigerem instrumenti, quod et feci. Cujus quidem impositionis tenor per omnia sequitur in hoc verba; Anka relicta oc. Et ego publicus auctoritate imperiali notarius praedictam impositionem una cum nominatis testibus vidi, legi et de praenotatis tabulis manu propria extraxi et in hanc publicam formam redegi oc. 249. Locatio bonorum villae Lhota. (Cap. I, 40. f. 126.) Nos Hynko decanus, Pota archidiaconus, totumque capitulum sanctae Pragensis eccle- siae, notum facimus universis, quod cupientes nostram et praefatae nostrae ecclesiae condi- tionem facere meliorem, accedente ad hoc consensu et voluntate reverendissimi in Christo patris et domini nostri, domini Johannis archiepiscopi Pragensis et apostolicae sedis legati, prachabitis pluries inter nos tractatibus et deliberatione matura, bona nostra in villa Elhota, quae ad bona nostra communia in Odolenawoda spectare noscuntur, videlicet quinque cum
212 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. et sub excommunicationis poena districte praecipiendo mandamus, quatenus praefatos czu- darios seu beneficiarios et ipsorum quemlibet personaliter accedentes, moneatis eosdem quos et nos praesentibus monemus, requirimus et hortamur, ipsis nihilominus sub excommuni- cationis poena praecipientes et inhibentes, ne ipsi praefatos homines domini Alberti et ecclesiae Pragensis ad eorum judicium non plus trahant seu et judicare praesumant, sed ipsos potius infra tres dies a vestra monitione et inhibitione computandos, quos eis et eorum cuilibet pro monitione canonica et termino peremptorio praefigimus et assignamus, ad tri- bunal eis indictum dicti domini Alberti, prout est consuetum, libere remittant pro justitia consequenda; nam unicuique petenti in jure fiet justitia de eis secundum jus et consuetu- dinem. (Si vero) hujusmodi monitionibus et inhibitionibus nostris non paruerint cum effectu, nos contra ipsos et eorum quemlibet tamquam contra violatores libertatum et jurium dictae ecclesiae ad poenas juris procedere oportebit, justitia mediante. Et de hujus- modi executione nobis fidem faciatis. Datum Pragae anno domini oc. die oc. 248. (Сaр. I, 40. f. 214a.) (sub Karolo IV.) Quando aliqua materia de tabulis terrae extrahitur. In nomine domini Amen. Anno oc. In mei notarii oc. Strenuus miles Cztiborius de . . circa tabulas terrae, quas domini barones regni Bohemiae singulis annis in quatuor temporibus dumtaxat secundum consuetudinem hactenus approbatam consueverunt aperire, et quae sub clavibus nobilium dominorum Benessi de Wartberg summi camerarii, Andreae de Duba judicis, Stephani protonotarii terrae Bohemiae stricte reservantur, personalite constitutus, petebat instanter idem Cztiborius per me notarium infrascriptum, ad hoc pe honorabilem virum dominum .., officialem curiae archiepiscopalis Pragensis specialiter de- putatum, ut sibi inpositionem hereditatis suae de praedictis tabulis extraherem, et de verbo ad verbum conscriberem, ac in formam publici redigerem instrumenti, quod et feci. Cujus quidem impositionis tenor per omnia sequitur in hoc verba; Anka relicta oc. Et ego publicus auctoritate imperiali notarius praedictam impositionem una cum nominatis testibus vidi, legi et de praenotatis tabulis manu propria extraxi et in hanc publicam formam redegi oc. 249. Locatio bonorum villae Lhota. (Cap. I, 40. f. 126.) Nos Hynko decanus, Pota archidiaconus, totumque capitulum sanctae Pragensis eccle- siae, notum facimus universis, quod cupientes nostram et praefatae nostrae ecclesiae condi- tionem facere meliorem, accedente ad hoc consensu et voluntate reverendissimi in Christo patris et domini nostri, domini Johannis archiepiscopi Pragensis et apostolicae sedis legati, prachabitis pluries inter nos tractatibus et deliberatione matura, bona nostra in villa Elhota, quae ad bona nostra communia in Odolenawoda spectare noscuntur, videlicet quinque cum
Strana 213
U. Privatverträge. 213 dimidio laneos agrorum cultorum cum septem et dimidio jugere; insuper montem ibidem pro vinea cum quibusdam aliis agris, continentem XLIV jugera, vendidimus et locavimus in jus, quod vulgariter poddací sive purkrecht appellatur, strenuo militi domino Marssoni de Djedibab et suis heredibus, pro LV sexagenis grossorum denariorum Pragensium, nobis nominae arrhae persolutis, quam pecuniam pro reformatione Laetae curiae nostrae in civi- tate Pragensi hoc anno convertimus, et ipsi domino Marssoni de praefatis bonis nostris jure praedicto, videlicet poddací sive purkrecht, condescendimus, tali adjecta conditione, videlicet quod ipse et sui heredes atque successores, praedictorum bonorum in Elhotka pro tempore possessores, tenentur nobis et capitulo nostro ac obedientiariis seu commen- datario, qui pro tempore bona nostra communia in Odolenawoda tenuerit, solvere census nomine in omnem eventum de praefatis agris V sexagenas cum media grossorum dena- riorum Pragensium, vel si contigerit mutari monetam, tunc ejus valorem in pecunia et moneta tunc currenti, duas sexagenas cum tribus fertonibus in festo sancti Georgii, et toti- dem in festo sancti Galli, aut octavas festorum eorumdem, singulis annis perpetuis tempo- ribus successuris, salva berna regali, pro qua ipse Marsso, heredes seu successores ipsius in dictis bonis in Elhotka, quotiescumque occurrit illam solvi, cum collectoribus ejusdem, sicut poterit, concordabunt, ipsamque bernam persolvent. Quod si ipse dominus Marsso, heredes et successores sui, qui pro tempore dictorum bonorum in Elhotka fuerint pos- sessores, in aliquo termino praedictorum censum expressum integre nobis non persolverent: extunc qualibet septimana deinceps accrescent nomine poenae super qualibet sexagena qua- tuor grossi Pragenses; et si a termino solutionis dicti census infra XV dies continuo suc- cedentes ipsum censum cum praefata poena nobis non persolverent, extunc liberam babe- bimus potestatem per nos vel nostros nuntios recipiendi pignora in praefatis bonis pro censu et poena supradictis. Elapsis autem a termino solutionis census praedicti sex septi- manis continuis, censu praetacto et poena memorata nobis plene et cum effectu non per- solutis, ex tunc praenominatus dominus Marsso, heredes et successores sui, qui pro tem- pore dictorum bonorum in Elhotka fuerint possessores, ipso facto cadant ab omni jure, quod ipsis in praefatis bonis ratione locationis praedictae quomodolibet competebat, ita quod eo casu de praedictis bonis disponere et facere poterimus pro nostra voluntate, contra- dictione et excusatione praedictorum negligentium aliqua non obstante. Praeterea praefatus dominus Marsso, heredes et successores sui, qui pro tempore dictorum bonorum in Elhotka fuerint possessores, tenebuntur nobis et capitulo nostro post lapsum XII annorum a data praesentium continue computandorum et succedentium solvere integras et plenas decimas de vinea in eodem monte per ipsum plantanda, vino proveniente in eadem. Insuper ex- pressum est specialiter, quod praefatus dominus Marsso, heredes vel successores sui, prae- dictorum bonorum in Elhotka pro tempore possessores, jus suum poddací seu purkrecht supradictum non possint ullo umquam tempore cuicumque personae dare, legare, vendere, obligare aut quocumque modo alienare, nisi de nostra et capituli nostri voluntate et licen- tia speciali. Ceterum judicium in praefatis bonis nostris in Elhotka cum suis pertinentiis nobis et nostris successoribus reservamus. Insuper est expressum, quod si memoratus
U. Privatverträge. 213 dimidio laneos agrorum cultorum cum septem et dimidio jugere; insuper montem ibidem pro vinea cum quibusdam aliis agris, continentem XLIV jugera, vendidimus et locavimus in jus, quod vulgariter poddací sive purkrecht appellatur, strenuo militi domino Marssoni de Djedibab et suis heredibus, pro LV sexagenis grossorum denariorum Pragensium, nobis nominae arrhae persolutis, quam pecuniam pro reformatione Laetae curiae nostrae in civi- tate Pragensi hoc anno convertimus, et ipsi domino Marssoni de praefatis bonis nostris jure praedicto, videlicet poddací sive purkrecht, condescendimus, tali adjecta conditione, videlicet quod ipse et sui heredes atque successores, praedictorum bonorum in Elhotka pro tempore possessores, tenentur nobis et capitulo nostro ac obedientiariis seu commen- datario, qui pro tempore bona nostra communia in Odolenawoda tenuerit, solvere census nomine in omnem eventum de praefatis agris V sexagenas cum media grossorum dena- riorum Pragensium, vel si contigerit mutari monetam, tunc ejus valorem in pecunia et moneta tunc currenti, duas sexagenas cum tribus fertonibus in festo sancti Georgii, et toti- dem in festo sancti Galli, aut octavas festorum eorumdem, singulis annis perpetuis tempo- ribus successuris, salva berna regali, pro qua ipse Marsso, heredes seu successores ipsius in dictis bonis in Elhotka, quotiescumque occurrit illam solvi, cum collectoribus ejusdem, sicut poterit, concordabunt, ipsamque bernam persolvent. Quod si ipse dominus Marsso, heredes et successores sui, qui pro tempore dictorum bonorum in Elhotka fuerint pos- sessores, in aliquo termino praedictorum censum expressum integre nobis non persolverent: extunc qualibet septimana deinceps accrescent nomine poenae super qualibet sexagena qua- tuor grossi Pragenses; et si a termino solutionis dicti census infra XV dies continuo suc- cedentes ipsum censum cum praefata poena nobis non persolverent, extunc liberam babe- bimus potestatem per nos vel nostros nuntios recipiendi pignora in praefatis bonis pro censu et poena supradictis. Elapsis autem a termino solutionis census praedicti sex septi- manis continuis, censu praetacto et poena memorata nobis plene et cum effectu non per- solutis, ex tunc praenominatus dominus Marsso, heredes et successores sui, qui pro tem- pore dictorum bonorum in Elhotka fuerint possessores, ipso facto cadant ab omni jure, quod ipsis in praefatis bonis ratione locationis praedictae quomodolibet competebat, ita quod eo casu de praedictis bonis disponere et facere poterimus pro nostra voluntate, contra- dictione et excusatione praedictorum negligentium aliqua non obstante. Praeterea praefatus dominus Marsso, heredes et successores sui, qui pro tempore dictorum bonorum in Elhotka fuerint possessores, tenebuntur nobis et capitulo nostro post lapsum XII annorum a data praesentium continue computandorum et succedentium solvere integras et plenas decimas de vinea in eodem monte per ipsum plantanda, vino proveniente in eadem. Insuper ex- pressum est specialiter, quod praefatus dominus Marsso, heredes vel successores sui, prae- dictorum bonorum in Elhotka pro tempore possessores, jus suum poddací seu purkrecht supradictum non possint ullo umquam tempore cuicumque personae dare, legare, vendere, obligare aut quocumque modo alienare, nisi de nostra et capituli nostri voluntate et licen- tia speciali. Ceterum judicium in praefatis bonis nostris in Elhotka cum suis pertinentiis nobis et nostris successoribus reservamus. Insuper est expressum, quod si memoratus
Strana 214
214 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. dominus Marsso, heredes vel successores sui, praefatam vineam in jam dictis bonis non plantarent, vel plantatam destrui contingeret quovismodo, extunc eo casu tenebuntur pro ipso monte et agris, pro vinea ut praedictum est fienda deputatis, solvere nomine arrhae pecuniam et censum annuum juxta taxam et aestimationem aliorum agrorum sibi per nos ut praedicitur, locatorum. Praeterea, ut ipse dominus Marsso, heredes et successores sui, in praenotatis bonis possint servare pecora et animalia nutrire, damus ipsis pro pascuis seu communitate ibidem praedicta septem cum dimidio jugera, quae ultra sextum dimidium, ut praedicitur, laneum excreverunt. 250. Wenceslaus rex, Rudolfo duce Saxoniae supplicante, altaristae S. Dorotheae in ecclesia Pragensi confirmat jus, quod ex decoctione aluminis in villa ejus provenit. (Treb. C, 3. pag. 1175.) Dux Saxoniae petit, ut literae gratiales ad altare eorum in regno Boemiae confirmentur et altaristae de fructibus respondeatur sine diminutione. Wenceslaus oc. Notum facimus oc., quod accedens regiae Serenitatis nostrae prae- sentiam illustris R. Saxoniae dux, sacri Romani imperii archimareschallus, princeps avunculus noster carissimus, nobis curavit exponere, qualiter ad altaristam altaris sanctae D. ecclesiae Pragensis, progenitorum suorum pia largitione donatum, in bonis villae P. certum jus terrae seu agri dictum A. ex decoctione aluminis, vulgariter dicti alawne, proveniens rite pertineat- sicut et montanorum nostrorum jura et ritus montium intelligentium debita sumus instru- ctione sufficienter edocti (sic) ; nobis supplicans humiliter et devote, quatenus gratiosius conser- vare altaristam, qui nunc est vel pro tempore fuerit, circa hujusmodi jus suum dignaremur gratiosius conservare (sic). Nos itaque attento sincerae dilectionis affectu, quo personam dicti R. caritativa mente prosequimur, et ut etiam altarista ejusdem altaris sui juris praesidio in antea non fraudetur, non per errorem aut improvide, sed animo deliberato et de certa nostra scientia, diffinimus, decernimus, dicimus, pronuntiamus et auctoritate regia Boemiae declaramus, jus terrae seu agri in praefatis bonis P. ex decoctione proveniens, ad altaristam praefati altaris sanctae D. ecclesiae Pragensis et successores suos debere realiter et perpe- tuis temporibus pertinere, impedimentis quorumlibet officialium nostrorum seu aliorum quo- rumcunque penitus procul motis. Inhibemus igitur universis et singulis officialibus, burg- graviis, castellanis, forestariis, camerariis, subcamerariis et aliis regni nostri Boemiae fide- libus praesentibus et futuris firmiter et districte, ne praefatum A. altaris praedicti, qui nunc est vel pro tempore fuerit, in usufruitione et perceptione praefati juris sui in dicta villa aliquatenus impediant seu impediri permittant per quempiam, quin potius auctoritate regia circa hujusmodi protegant, manuteneant realiter et defendant, prout oc. 251. Donatis domus Pragae cum area. (Treb. C, 3, f. 885.) Wenceslaus oc. notum facimus oc. Quod habito respectu ad multiplicia fidelitatis obsequia, nobis per M. de Al. fidelem nostrum dilectum dudum diligenter exhibita, et pro-
214 Palacky, über Formelbücher: Beilagen. dominus Marsso, heredes vel successores sui, praefatam vineam in jam dictis bonis non plantarent, vel plantatam destrui contingeret quovismodo, extunc eo casu tenebuntur pro ipso monte et agris, pro vinea ut praedictum est fienda deputatis, solvere nomine arrhae pecuniam et censum annuum juxta taxam et aestimationem aliorum agrorum sibi per nos ut praedicitur, locatorum. Praeterea, ut ipse dominus Marsso, heredes et successores sui, in praenotatis bonis possint servare pecora et animalia nutrire, damus ipsis pro pascuis seu communitate ibidem praedicta septem cum dimidio jugera, quae ultra sextum dimidium, ut praedicitur, laneum excreverunt. 250. Wenceslaus rex, Rudolfo duce Saxoniae supplicante, altaristae S. Dorotheae in ecclesia Pragensi confirmat jus, quod ex decoctione aluminis in villa ejus provenit. (Treb. C, 3. pag. 1175.) Dux Saxoniae petit, ut literae gratiales ad altare eorum in regno Boemiae confirmentur et altaristae de fructibus respondeatur sine diminutione. Wenceslaus oc. Notum facimus oc., quod accedens regiae Serenitatis nostrae prae- sentiam illustris R. Saxoniae dux, sacri Romani imperii archimareschallus, princeps avunculus noster carissimus, nobis curavit exponere, qualiter ad altaristam altaris sanctae D. ecclesiae Pragensis, progenitorum suorum pia largitione donatum, in bonis villae P. certum jus terrae seu agri dictum A. ex decoctione aluminis, vulgariter dicti alawne, proveniens rite pertineat- sicut et montanorum nostrorum jura et ritus montium intelligentium debita sumus instru- ctione sufficienter edocti (sic) ; nobis supplicans humiliter et devote, quatenus gratiosius conser- vare altaristam, qui nunc est vel pro tempore fuerit, circa hujusmodi jus suum dignaremur gratiosius conservare (sic). Nos itaque attento sincerae dilectionis affectu, quo personam dicti R. caritativa mente prosequimur, et ut etiam altarista ejusdem altaris sui juris praesidio in antea non fraudetur, non per errorem aut improvide, sed animo deliberato et de certa nostra scientia, diffinimus, decernimus, dicimus, pronuntiamus et auctoritate regia Boemiae declaramus, jus terrae seu agri in praefatis bonis P. ex decoctione proveniens, ad altaristam praefati altaris sanctae D. ecclesiae Pragensis et successores suos debere realiter et perpe- tuis temporibus pertinere, impedimentis quorumlibet officialium nostrorum seu aliorum quo- rumcunque penitus procul motis. Inhibemus igitur universis et singulis officialibus, burg- graviis, castellanis, forestariis, camerariis, subcamerariis et aliis regni nostri Boemiae fide- libus praesentibus et futuris firmiter et districte, ne praefatum A. altaris praedicti, qui nunc est vel pro tempore fuerit, in usufruitione et perceptione praefati juris sui in dicta villa aliquatenus impediant seu impediri permittant per quempiam, quin potius auctoritate regia circa hujusmodi protegant, manuteneant realiter et defendant, prout oc. 251. Donatis domus Pragae cum area. (Treb. C, 3, f. 885.) Wenceslaus oc. notum facimus oc. Quod habito respectu ad multiplicia fidelitatis obsequia, nobis per M. de Al. fidelem nostrum dilectum dudum diligenter exhibita, et pro-
Strana 215
U. Privatverträge. 215 cessu temporis eo quidem diligentius exhibenda, sibi et heredibus suis legitimis, non per errorem aut improvide, sed animo deliberato et de certa nostra scientia, turrim acialem prope portam superiorem H. minoris civitatis P., per quam itur versus S. una cum muro supra eandem portam sito, ac etiam murum penes hujusmodi turrim cum viginti moeniis, quae versus M. se extendunt, cum area, fundo, domunculis, ortulis, circumferentiis, limitibus, terminis, et quidquid idem murus cum praedictis suis xx moeniis usque ad publicam stra- tam ante eandem portam includit, item extra eandem portam et murum, quidquid prae- dicta turris cum muro hujusmodi versus stratam ante eandem portam mensurando compre- hendit, dedimus et donamus, damus virtute praesentium gratiosius et donamus, sic vide- licet, quod praedictu M. et heredes sui legitimi dictam turrim cum muro et moeniis prae- dictis una cum area, fundo, domunculis, ortulis, circumferentiis, limitibus et aliis terminis ejus et punctis superius nominatis habere, tenere, reformare, alia aedificia ibidem instau- rare et de novo erigere, aedificare, inhabitare et perpetuis temporibus libere et pacifice debeant possidere, stiam praedicta omnia sub ea libertate et jure, sicut praemittitur, aliis secularibus personis vendere, alienare, donare seu alias in usus suos beneplacitos, prout ipsis melius et utilus expedire videbitur, convertere valeant atque possint, impedimentis quorumlibet penitu, proculmotis. Mandamus igitur P. castri Pragensis ac subcamerario regni B. nec non nagistro civium, judici, consulibus et juratis minoris civitatis P. ceteris- que officialibus, sublitis et fidelibus nostris dilectis praesentibus et futuris firmiter et districte, quatenus praefatum M. et heredes suos legitimos in possessione, habitatione, aliorum aedi- ficiorum instructiom, erectione, aedificatione, reformatione ac etiam alienatione et vendi- tione praedictae turis et muri nec non domunculis, ortulis, circumferentiis, limitibus et ter- minis et aliis suprius expressatis, nequaquam impediant seu etiam per quempiam sinant quomodolibet impdiri, quin potius ipsos circa eandem libere permanere permittant ac etiam nostro nomie manuteneant, protegant efficaciter et defendant, prout indignationem nostram gravissinam voluerint artius evitare, praesentium sub regiae nostrae majestatis sigillo testimonio literarum oc. 252. Locatio jure emphyteutico. 1397. (Cap. I, 40. f. 1265.) Nos Hyno de Ottow, Stojmier ibidem, Jan Kucztein ibidem, Martinus dictus Rochce ibidem, heredesue nostri, praesentibus quam futuris recognoscimus harum serie literarum publice profiteno universis, quia bona deliberatione praehabita et amicorum nostrorum sano consilio, hminibus nostris infrascriptis majoribus utilitatibus et commodis praetenden- tes rite ac ratinabiliter, Andreae dicto Ryne de Mlýnce ac heredibus ejus, Mathiae dicto Holikowec ibidm de Mlýnce, etiam heredibus ejus, et Jacobo verisimiliter de Mlýnce ac heredibus ejus et eorum omnibus successoribus, quibuscumque censeantur vocabulis, tria molendina in villa Mlýnce taliter nuncupata, posita et sita, cum omni structura, fundo, agris, pratis etomnibus ad hoc pertinentiis ab alto et basso, prout ab antiquo extitit, jure emphyteotico, n vulgo quod poddacie vel purkrecht dicitur, vendenda duximus, exponenda,
U. Privatverträge. 215 cessu temporis eo quidem diligentius exhibenda, sibi et heredibus suis legitimis, non per errorem aut improvide, sed animo deliberato et de certa nostra scientia, turrim acialem prope portam superiorem H. minoris civitatis P., per quam itur versus S. una cum muro supra eandem portam sito, ac etiam murum penes hujusmodi turrim cum viginti moeniis, quae versus M. se extendunt, cum area, fundo, domunculis, ortulis, circumferentiis, limitibus, terminis, et quidquid idem murus cum praedictis suis xx moeniis usque ad publicam stra- tam ante eandem portam includit, item extra eandem portam et murum, quidquid prae- dicta turris cum muro hujusmodi versus stratam ante eandem portam mensurando compre- hendit, dedimus et donamus, damus virtute praesentium gratiosius et donamus, sic vide- licet, quod praedictu M. et heredes sui legitimi dictam turrim cum muro et moeniis prae- dictis una cum area, fundo, domunculis, ortulis, circumferentiis, limitibus et aliis terminis ejus et punctis superius nominatis habere, tenere, reformare, alia aedificia ibidem instau- rare et de novo erigere, aedificare, inhabitare et perpetuis temporibus libere et pacifice debeant possidere, stiam praedicta omnia sub ea libertate et jure, sicut praemittitur, aliis secularibus personis vendere, alienare, donare seu alias in usus suos beneplacitos, prout ipsis melius et utilus expedire videbitur, convertere valeant atque possint, impedimentis quorumlibet penitu, proculmotis. Mandamus igitur P. castri Pragensis ac subcamerario regni B. nec non nagistro civium, judici, consulibus et juratis minoris civitatis P. ceteris- que officialibus, sublitis et fidelibus nostris dilectis praesentibus et futuris firmiter et districte, quatenus praefatum M. et heredes suos legitimos in possessione, habitatione, aliorum aedi- ficiorum instructiom, erectione, aedificatione, reformatione ac etiam alienatione et vendi- tione praedictae turis et muri nec non domunculis, ortulis, circumferentiis, limitibus et ter- minis et aliis suprius expressatis, nequaquam impediant seu etiam per quempiam sinant quomodolibet impdiri, quin potius ipsos circa eandem libere permanere permittant ac etiam nostro nomie manuteneant, protegant efficaciter et defendant, prout indignationem nostram gravissinam voluerint artius evitare, praesentium sub regiae nostrae majestatis sigillo testimonio literarum oc. 252. Locatio jure emphyteutico. 1397. (Cap. I, 40. f. 1265.) Nos Hyno de Ottow, Stojmier ibidem, Jan Kucztein ibidem, Martinus dictus Rochce ibidem, heredesue nostri, praesentibus quam futuris recognoscimus harum serie literarum publice profiteno universis, quia bona deliberatione praehabita et amicorum nostrorum sano consilio, hminibus nostris infrascriptis majoribus utilitatibus et commodis praetenden- tes rite ac ratinabiliter, Andreae dicto Ryne de Mlýnce ac heredibus ejus, Mathiae dicto Holikowec ibidm de Mlýnce, etiam heredibus ejus, et Jacobo verisimiliter de Mlýnce ac heredibus ejus et eorum omnibus successoribus, quibuscumque censeantur vocabulis, tria molendina in villa Mlýnce taliter nuncupata, posita et sita, cum omni structura, fundo, agris, pratis etomnibus ad hoc pertinentiis ab alto et basso, prout ab antiquo extitit, jure emphyteotico, n vulgo quod poddacie vel purkrecht dicitur, vendenda duximus, exponenda,
Strana 216
216 commutanda et perpetue possidenda, nunc et semper serie hujus corroborationis valitura sub hac formula, contractu et promisso, ita, quod ipse Andreas praedictus dictus Ryne et successores rejus singulis annis semper in festo sancti Georgii XLVII grossos, in festo sancti Galli totidem, item Mathias dictus Holikowec et ejus successores XXXV grossos et in festo beati Galli totidem, item Jacobus XXXV grossos et in festo beati Galli totidem, nobis, heredibus vel successoribus nostris dare et persolvere nomine veri census tenentur per- petuis duraturis temporibus, contradictione et prorogatione quibusvis profugatis; nihilomi- nus hiis minutis alias připlatky coadjunctis, videlicet quando steura sive berna generalis in terra cum proclamata fuerit et recipi debuerit, extunc Andreas praefatus vel sui successores XLV grossos persolvere debebunt, Mathias XXXII grossos et Jacobus XXXII grossos, vel eorum successores; gratia autem ipsis non debet denegari. Item pro expeditione communi terrae quilibet IV grossos condonare debet. Item quandocumque dominorum nostrorum aut heredum eorum utriusque sexus aliquis in sacrum et legale marimonium procedere debuerit, quilibet praedictorum rusticorum duos grossos et duos pulles suffragari debet et tenetur. Item praedictorum rusticorum quandocumque (sic) ietiam n sacrun matrimonium pro- cedere debuerit aut debuerint, aut heredes eorum utriusque sexus, exunc nobis dumtaxat duos pullos tribuere tenebuntur. Ut autem praedicta robur validae et perpetuae firmitatis botineant, sigilla nostra propria et sigilla juratorum civium de Tusta maori nostras ad sup- plices petitiones in dictos porrectas et oblatas in testimonium, ut dicta efficaciei plenioris existerent, praesentibus appendimus et jussimus communiri. Datum et atum in Tusta, anno Nativitatis domini MCCCXCVII, feria VI proxima ante dominicam Palmaum. Palacky, über Formelbücher: Beilagen.
216 commutanda et perpetue possidenda, nunc et semper serie hujus corroborationis valitura sub hac formula, contractu et promisso, ita, quod ipse Andreas praedictus dictus Ryne et successores rejus singulis annis semper in festo sancti Georgii XLVII grossos, in festo sancti Galli totidem, item Mathias dictus Holikowec et ejus successores XXXV grossos et in festo beati Galli totidem, item Jacobus XXXV grossos et in festo beati Galli totidem, nobis, heredibus vel successoribus nostris dare et persolvere nomine veri census tenentur per- petuis duraturis temporibus, contradictione et prorogatione quibusvis profugatis; nihilomi- nus hiis minutis alias připlatky coadjunctis, videlicet quando steura sive berna generalis in terra cum proclamata fuerit et recipi debuerit, extunc Andreas praefatus vel sui successores XLV grossos persolvere debebunt, Mathias XXXII grossos et Jacobus XXXII grossos, vel eorum successores; gratia autem ipsis non debet denegari. Item pro expeditione communi terrae quilibet IV grossos condonare debet. Item quandocumque dominorum nostrorum aut heredum eorum utriusque sexus aliquis in sacrum et legale marimonium procedere debuerit, quilibet praedictorum rusticorum duos grossos et duos pulles suffragari debet et tenetur. Item praedictorum rusticorum quandocumque (sic) ietiam n sacrun matrimonium pro- cedere debuerit aut debuerint, aut heredes eorum utriusque sexus, exunc nobis dumtaxat duos pullos tribuere tenebuntur. Ut autem praedicta robur validae et perpetuae firmitatis botineant, sigilla nostra propria et sigilla juratorum civium de Tusta maori nostras ad sup- plices petitiones in dictos porrectas et oblatas in testimonium, ut dicta efficaciei plenioris existerent, praesentibus appendimus et jussimus communiri. Datum et atum in Tusta, anno Nativitatis domini MCCCXCVII, feria VI proxima ante dominicam Palmaum. Palacky, über Formelbücher: Beilagen.
- 1: Array
- 3: Array
- 13: Array
- 14: Array